: ایری حنیفه دانشجو

: رنجبر استاد

: GISموضوع

گرگان واحد کاربردی علمی دانشگاه

1390پاییز

1

2

مقدمه

دهه اواسط در بار اولين اطالعات 1960براي سيستم اولين روي بر کار متحده اياالت در

. جنگلداري، کشاورزي، اطالعات هوايي، هاي عکس ها سيستم اين در شد آغاز جغرافيايي

. دهه در گرفتند قرار استفاده مورد مربوطه هاي نقشه و شناسي زمين ، با 1970خاک

با کار براي الزم تکنولوژيهاي و کامپيوتري هاي فناوري به دسترسي امکان و علم پيشرفت

يا جغرافيايي اطالعات سيستم مکاني، هاي و( GIS )داده تجزيه قدرت آوردن فراهم براي ،

. سبب به اخير هاي دهه در گرفت شکل جغرافيايي هاي داده بزرگ هاي حجم تحليل

روز به نگهداري امکان جغرافيايي اطالعات هاي کامپيوتري،سيستم هاي تکنولوژي گسترش

فراهم مؤثر طور به را مختلف هاي داده مجموعه ترکيب امکان نيز و مرجع زمين هاي داده

. امروزه اند همچنين GISساخته و ذخاير و منابع مديريت علمي، هاي بررسي و تحقيق براي

. شود مي گرفته کار به اي توسعه هاي ريزي برنامه

3

GIS چیست؟

جغرافيايي اطالعات يک GISيا( Geographic Information Systems)سيستم

قابليت که بوده مکاني اطالعات تحليل و تجزيه و مديريت براي کامپيوتري سيستم

. ) دارد ) را مکاني جغرافيايي نمايشاطالعات و وتحليل تجزيه ذخيره، آوري، جمع

هادريک ) . GISداده تکنولوژي( شوند مي داده نشان اساسموقعيتشان با GISبر

و سازي تصوير وسيله به معمولي، هاي داده پايگاه اطالعات تلفيق و آوري جمع

. سازد مي فراهم ها نقشه تهيه براي را اطالعاتي جغرافيايي، هاي آناليز از استفاده

نقشه تهيه و نتايج بيني پيش ، رويدادها دادن جلوه تر واضح منظور به اطالعات اين

. شوند مي گرفته کار به ها

4

   ( يا جغرافيايي واژه جغرافيايي اطالعات سيستم موقعيت( Geographicدريک از است عبارت

( ) واژه ) عرض و طول جغرافيايي مختصات برحسب ها، داده هاي يا( Informationموضوع

در ها داده که دهد مي نشان صورت GISاطالعات به تنها نه مفيد، هاي دانسته ارائه براي

نمايشي هاي پاسخ و جداول آماري، هاي گرافيک بصورت بلکه رنگي تصاوير و ها نقشه

. شوند مي سازماندهي عملي جستجوهاي منظور به متنوعي

( که( Systemواژه   است اين دهنده نشان نيز سيستم و GISيا متصل قسمت چندين از

. است شده ساخته گوناگون، هاي کارکرد براي يکديگر به وابسته

5

های GISمولفه

1( جغرافيايي(: Userکاربران- اطالعات سيستم دريک ابزارها از استفاده و انتخاب در مهارت

موفقيت براي اساسي موارد از يکي شوند، مي استفاده که اطالعاتي از کافي وشناخت

تکنولوژي از استفاده .GISدر باشد مي کاربر يک وظايف از اين که است،

2( افزارها- هاي(: Softwareسخت شبکه تعدادي GISامروزه ، workstation, x-stationشامل

افزاريک سخت مؤلفه معرف که باشد مي پالترها و چاپگرها شخصي، کامپيوترهاي

باشند مي جغرافيايي اطالعات .سيستم

3( افزارها- جغرافيايي،(: Hardwareنرم اطالعات سيستم يک از بهتر استفاده منظور به

شود مي توصيه توانمند و روز به افزارهاي نرم از استفاده

6

4( هر(: Dataاطالعات- پايگاههاي GISقلب

. به پايگاهها اين در است آن اطالعاتي

است؟ شکلي چه قبيل از هايي پرسش

اشکال ديگر به چگونه و کجاست؟

. شود مي داده شود، مي مرتبط

5( ها- به (:Methodsروش صحيح هاي شيوه

به رسيدن درجهت اطالعات کارگيري

اطالعات سيستم دريک ويژه اهداف

آن هاي مؤلفه مهمترين از جغرافيايي

است.

7

: ها داده خروجی و ورودی

توليد و دريافت به قادر بايد گردد، واقع مفيد جغرافيايي اطالعات سيستم يک اينکه براي

. که هستند مفاهيمي ها، داده خروجي و ورودي توابع باشد موثر صورت به اطالعات

يک آنها .GISتوسط کند مي برقرار ارتباط خارج جهان با

ورودي   جغرافياي اطالعات سيستم دريک ها داده وخروجي ازورودي کلي شمايي

قرار و کامپيوتر توسط خوانا شکل يک به ها داده گذاري کد روند از عبارتند ها داده

اطاعاتی پايگاه در ها داده .GISدادن

: هستند   نوع دو شوند وارد توانند مي جغرافيايي اطالعات سيستم در که هايي داده

يا( ) 1   نقاط مانند دهند مي نشان را عوارض جغرافيايي موقعيت که مکاني هاي داده

.( دهند مي نشان را غيره و درياچه خيابان، مانند عوارضجغرافيايي که خطوطي

8

توصيف( 2 به که مکاني غير توصيفي هاي داده

آب شوري پردازند،مثل عوارضمي خصوصيات

. خيابان يک اسم مانند اطالعاتي يا و درياچه يک

اطالعات   سيستم يک به ها داده ورود

ثبت( GISجغرافيايي ) اشکال، به تواند مي

رقومي مختصات، هندسه کليد، صفحه توسط

فايل کردن وارد و کردن اسکن دستي، کردن

. گيرد صورت موجود، رقومي هاي

9

از حاصل اطالعات آن توسط که است روندي ها داده مناسب GIS خروجي شکل يک به

. شود مي ارائه کاربر استفاده جهت

   : ميشوند خارج زير فرمت سه از يکي به ها داده

1)Hard copy( مشابه  ) موارد و عکاسي فيلم کاغذ، روي اطالعات مثل دائمي، نمايش

2 )Soft copy( کامپيوتري ) نمايش صفحه نمايشروي

3 )Electronic( باشد) مي کامپيوتري هاي فايل شامل الکترونيکي فرمت در خروجي

10

برپايي و ايجاد :GISمراحل پروژه درقالب

برپايي و و GISايجاد تجزيه ها، داده مديريت ها، داده ورودي مراحل شامل پروژه يک درقالب

. باشد مي ها داده خروجي ودرنهايت ها داده پردازش و تحليل

برپايي   و ايجاد مراحل از پروژه GISشمايي درقالب

ها( )1 داده ( Data Inputورودي

در   استفاده قابل صورتي يا شکلي به موجودشان شکل از را آنها ها، داده ورودي GISمؤلفه

. از جداولي کاغذي، هاي نقشه صورت به که مرجع زمين هاي داده مرحله اين در کند مي تبديل

هوايي عکسهاي آنها، به مروبط توصيفي اطالعات و الکترونيک هاي فايل توصيفي، اطالعات

که هايي خروجي دقت براي نظر، مورد استانداردهاي طبق باشند، مي اي ماهواره تصاوير ويا

. گيرند مي قرار ارزيابي مورد گردند، تهيه است قرار

11

ها( 2 داده (Data Management )مديريت

ها   داده پايگاه در موجود اطالعات بازيابي و نگهداري ذخيره، براي توابعي شامل مرحله اين

. باشد مي

ها( )3 داده پردازش و تحليل و (Data Manipulation & Analysisتجزيه

برروي   وکاربر، افزارها سخت افزارها، نرم توسط که شود مي فعاليتهايي مجموعه شامل

. گيرد مي صورت بعد مراحل براي آنها پردازش و سازي آماده منظور به ها داده

ها( )4 داده (Data Outputخروجي

خروجي   هاي داده لذا شود، مي تعيين کاربران نيازهاي اساس بر استفاده مورد خروجي توابع

کاغذي ) نوشتارهاي صورت به يا جداول، نقشه، قبيل از مختلف اشکال به( hard copyبه ويا

رقومي ) گردند( soft copyصورت مي ارائه

12

مختلف های :GISکاربرد

فناوري کامپيوتري هاي سيستم و علوم پيشرفت به توجه با زمين GIS امروزه هاي زمينه در

و تعليم جنگلداري، کشاورزي، آبخيزداري، و آب منابع محيطي، زيست مطالعات شناسي،

نموده ... پيدا فراواني کاربرد و سازمانها صنعت، تجارت، شهري، کاربردهاي تربيت،

: : زمين. اطالعات تحليل و تجزيه شناسي زمين از عبارتند کاربردها ازاين برخي است

يک اصوال اهداف، ساير چه و نفت معدني، اکتشافات منظور به چه منطقه يک در شناسي

. باشد مي مختلف هاي داده از ترکيبي فرايند

13

های :GISکاربرد شناسی زمین در

بالياي و حوادث هاي نقشه تهيه

شيبها،: پايداري به که طبيعي

بندي منطقه ها، لغزه زمين

فورانهاي لرزه، زمين خسارت

از ناشي خسارات آتشفشاني،

مي سونا و ها رودخانه طغيان

خطرات فرسايشمحلي، ها،

معدني فعاليت از ناشي آلودگي

کره شدن گرم و صنعتي يا

پردازند ... مي و زمين

14

يابي مکان هاي اجراي (Site selection: )نقشه جهت مناسب هاي محل انتخاب که

گسترش و سدها آهن، راه ومسير جاده لوله، خط زائد، مواد دفن نظير مهندسي هاي پروژه

. ميباشد سازي ساختمان توسعه و

: زيست .... محيط جهت هايي نقشه تهيه نهايت در و و هوا خاک، آب، آلودگي ميزان بررسي

. زيست محيط از حفاظت

: آبخيزداري و آب سطحي منابع آبهاي بررسي و زميني زير آبي منابع کشف

: اراضي کاربري براي ريزي برنامه و کشاورزي

هاي   تکنيک از اکنون هم اراضي، کاربري و کشاورزي به مربوط سازمانهاي از GISبسياري

. از حاصل هواشناسي و اراضي کاربري به مربوط هاي داده نمونه، عنوان به گيرند مي بهره

هم با همه قبل، سال محصول به مربوط اطالعات و زميني هاي گيري اندازه ها، ماهواره

. شوند تحليل و تجزيه توانند مي منطقه دريک محصول نوع چند يا يک ميزان بيني پيش براي

15

حياتوحش مديريت و :جنگلداري

پيوسته   وبطور k دائما توانند مي ها جنگل نقشه جغرافيايي اطالعات سيستم يک وسيله به

. همچنين شوند روز قبيل GISبه از جنگل اطالعات تحليل و تجزيه و ذخيره براي تواند مي

در آتشسوزي توزيع چگونگي بررسي منطقه، يک از برداشت قابل چوب مقدار محاسبه

انجام که حالي در رود، بکار چوب، برداشت مختلف هاي برنامه ارزيابي يا و جنگل

گيري بکار بدون ها تحليل و تجزيه اين از .GISبسياري باشند نمي پذير امکان

16

های افزار :GISنرم

شده ارائه گوناگون سطوح در و مختلف های شرکت سوی از متعددی افزارهای نرم تاکنون

است.

: های افزار نرم به میتوان آنها معروفترین از

Arc\Info, Idrisi , Ilwis Arc GIS , Arc View... و ,

17

: گیری نتیجه

GIS به بخشیدن سرعت ضمن مکانی و توصیفی اطالعات اتصال با که است سیستمی

ها داده پردازش

به را کارشناسان تحلیل قدرت و داده اریه متنوع نمودارهای و ها نقشه قالب در را نتایج

. میبخشد ارتقاء ای مالحظه قابل صورت

کشور در فناوری این که است الزم و بوده توسعه حال در روز روزبه سیستم این از استفاده

. باشد داشته مناسب رشد مرتبط های زمینه همه در نیز ما

 

18

منابع:

. . / / .www ngdir ir geomatics PGIS asp

زمین : علوم های داده ملی پایگاه از نقل به