מדריכות ביחידה לשוויון בין המינים בחינוך – משרד החינוך

תשע"ג

נשים מנהיגות בעולם הערבי

العربي الوسط من قائدات

עורכות :

الزلف איזאת אבו זאלף ابو ايزات

بشرى בושרא מזאריב مزاريب

حيه עואטף אבו חייה ابو عواطف

משרד החינוך

המינהל הפדגוגי

الجنسين היחידה למגדר ושיווין בין המינים בחינוך - بين والمساواة الجنسويه قسم

الجنسين بين والمساواة الجنسويه قسم

מבוא

חושפת חוברת הערבי. במגזר מנהיגות נשים אודות לומדיה את זו, של אנושי מודל התלמידות/ים בפני להציב מבקשת המגדרית התפיסה דבר של בסופו ישמשו אלה מודלים כי אמונה והצלחה, מתוך העצמה

הכירו שלא חדש עולם בפניהם ויפתחו חיקוי של כמודלים הילדים/ות את המינים בין לשוויון היחידה עבורם. אפשרי בלתי שהוא שחשבו קודם, או

ונשים, גברים של הסטראוטיפיות בתפיסות לשינוי להביא שואפת בחינוך וחינוך. וסמויים גלויים חברתיות, מסרים הבניות של תוצאה שהן תפיסות

חברתי. לשינוי יביא המתבגרים/ות בקרב התפיסות שינוי כי מאמינות אנו

מועמדות נשים ספר, בתי מנהלות רבות נשים שבהן אלה, "בימיםכגון, בתפקידים משמשות ונשים ממשלה ראשת לתפקיד ר"יו רמים, והמנהיגות המגדר שאלת מתחדדת העליון, המשפט בית ונשיאת הכנסת

מנהיגות, ובין ונשיות נשים בין החיבור ייראה שבעתיד תקווה ומעוררת(.2009וגברים". )קרק, נשים- לכולנו מאליו ומובן מוכר טבעי,

ראינו על לחשוף מן כן, הערבי במגזר והנערים הנערות את הנכון, וייחודיים, מיוחדים להישגים והגיעו מסורתית בחברה שצמחו למנהיגות

בעקבותיהן. שהלכו נשים לרבבות מודל והיוו החברה על השפיעו אשר

בארץ הערבי מהמגזר מנהיגות של מצומצם מספר מציינת זו חוברת עוד שיש ייחודית. כמובן השפעה בתחומה אחת כל השפיעו ובעולם, אשר

על וללמד להוסיף יכול ספר בית הערבי, וכל בעולם דרך שפרצו נשים אלו, תביא נשים עם בתיה"ס תלמידות של מקהילתו. היכרות דמויות

מנהיגות, בחברה נשים של דמותן את בפניהן ותחשוף שונה ללמידה נתקלות בה והנשים קלה אינה מסורתית בחברה דרך מסורתית. פריצת

מה מעט בלא סלולה. ולא לקשה הדרך את שהופך התנגדויות,

אחרות נשים של ומודל מיוחדים כוחות דורשת הנשים של זו התמודדותלחיקוי. כדמויות משמעותיות

רקע מכילה סדנא אישה, כל כל פי על לסדנאות מחולקת החוברתבסיומה לדבר שברצוננו הדמות אודות תאורטי החוברת של עליה, ופעילויות. שיעור למערכי הצעות מובאות

.72-76(: 4)83, החינוך הד? את מנהיגה מין איזו(. 2009. )ר, קרק

http://www.itu.org.il/Index.asp?ArticleID=12712&CategoryID=1492&Page=2

السعداوي نوال

: هوية بطاقة

السعداوي نوال

السعداوي االسم نوال

المهنةفي وناشطة ومفكرة وكاتبة طبيبة

اإلنسان حقوق المرأة مجال وحقوق زوجة

لحتاتة شريف

مكان

وتاريخ

م 1930 أكتوبر 27 مصرالميالد

السعداوي أكتوبر نوال في مدينة 1930ولدت في ،القاهرةولدتمن , وتخرجت القاهره الطب جامعة بكالوريوس 1954عام كلية على حصلت

. الصدرية األمراض مجال في وتخصصت والجراحة الطب

, 1955عام بسبب فُصلت ثم العيتي مستشفى في إمتياز كطبيبة عملت

( ب سّت وذلك وكتاباتها الصحة،( 6آراءها وزير من قرارات

وروائية وكاتبة ناقدة طبيبه السعداوي عن مصريةنوال حقوقومدافعة

الم6رأة اإلنس6ان . وحق6وق خxاص الxدكتور بشxكل من حتاتxة متزوجxة شxريف

وروائي طبيب الرئيس ماركسيوهو عهد في الناصر اعتقل .عبد

في للسجن السعداوي نوال الرئيس م1981 سبتمبر 6تعرضت فترة في ،

ضدها قضايا رفع وتم ومؤلفاتها، آلرائها نتيجة للنفي تعرضت كما السادات

توجيه وتم زوجها، وبين بينها للتفريق الحسبة قضية مثل إسالميين قبل من

أألديان " ازدراء الموت " . لها "تهمة قائمة ب وصفت ما على اسمها وضع كما

. " القضاء محكمة رفضت كما بالموت هددت حيث أإلسالمية للجماعات

في مصر في الدولة بمجلس . 2008مايو 12اإلداري الجنسية إسقاط م

أحد ضدها رفعها دعوي في السعداوي، نوال المصرية المفكرة عن المصرية

. المرأة حقوق عن المدافعة آرائها بسبب المحامين

العربية أسست المرأة تضامن بشؤون 1982 عام جمعية تهتم جمعية وهي

. العربي العالم في المرأة

مؤلفاتها : من

طبيبة مذكرات االصل هي االنثى

النفسي والصراع المرأة والجنس المرأة

الصفر نقطة عند إمرأة والجنس الرجل

واألخالق والدين المرأة القمة اجتماع في استقالته يقدم االله

الجسدية المرأة بصحة تعتني عدة مواضيع في السعداوي نوال كتبت

. الكاتبة تهمل لم كذلك اإلجتماعية والناقدة الطبيبة منظار من والنفسية

, ذلك خاصة وللمرأة عامة للمجتمع والسياسية اإلجتماعية التوعية في دورها

الدين رجال وتأثير المرأة حياة في الدين دور على الضوء تلسيط خالل من

. والمرأة المجتمع على

אלסעדאוי: נואל בעברית סיכום

את סיימה . היא1930 בשנת מצרים בקהיר, בירת נולדה אלסעדאוי נאול סיפורן את ושמעה בנשים נתקלה בהצטיינות. בעבודתה הרפואה לימודי לדיכוי שפגשה הנשים של החולי תופעת בין קשר ומצאה והבריאותי האישי

התופעה. את לחקור אותה גייס המשפחה. הדבר בחיי חוות שהן והקיפוח הנשים מתחלואת חלק כי מסקנתה את הביאה היא ומחקריה בספריה

ובהמשפחה. במסורות, במדינה, בחברה שמקורו דיכוי של תוצאה הוא במצרים. אלסעדאוי להפצה נאסרו וספריה כמהפכנית נודעה היא לכן הערבי ובעולם בפרט במצרים והנשים האזרח זכויות למען לוחמת היא

בכלל.

مرنيسي فاطمة

هوية: بطاقة

مرنيسي فاطمة

تاريخ1940الميالد

مكانالمغرب ،فاسالميالد

جامعية المهنة وأستاذة كاتبة

الجنسيةالمغرب

مرنيسي مدينة 1940مواليد فاطمة اجتماع كاتبة . فاس في وعالمة

العالمية مغربية نسويةوكاتبة اللغات من العديد إلى ترجمت كتب .لها

والتطورات اإلسالمي الفكر تطور وتحليل والمرأة باإلسالم كتاباتها تهتم

في . الحديثxة كفاحxا تقxود الكتابxة في عملهxا مxع المجتمxع اطxاربxالموازاة

أجxل المxدني المدنيxة المسxاواةمن القوافxل أسسxت حيث النسxاء، وحقxوق

أطفxال "وجمxع عxائالت، مxايو ". نسxاء، على 2003في أمxير حصxلت جxائزة

لألدب مع أستورياس سونتاغ مناصفة .سوزان

إلى قادها ما وهذا المرأة حقوق عن بينة عن لتدافع الكريم القرآن درست

" : سنة " نشر الذي والنساء النبي السياسي الحريم كتاب وهو 1987تأليف ،

. الذي الوحيد هو الكتاب هذا يكن ولم آنذاك الرقابة صادرته الذي الكتاب

كهندسة الجنس المعنونة أطروحتها كذلك صادرت بل الرقابة، طالته

الذكورية " ". والنخبة الحجاب كتاب وكذلك اجتماعية،

ودفاعا المرأة أجل من التأليف في المرنيسي فاطمة استمرت ذلك ورغم

. سنة وفي قوة من أوتيت ما بكل " 1991عنها عبر المغرب كتابها صدر

نساء" مع أجرتها حية مقابالت على باألساس ارتكز مؤلف وهو نسائه

عام من ابتداء بيوت وخادمات وعامالت مكنت. 1983قرويات هذا بكتابها إنها

. وفي إليهن يستمع كان أحد ال لكن يتحدثن الالئي النساء صوت إسماع من

وهي " : " 1992سنة والديمقراطية اإلسالم الحداثة من الخوف كتابها صدر

. الديني للقهر نقدية دراسة

" " و مغربية ليست شهرزاد منها أخرى، مؤلفات المرنيسي ولفاطمة

" " " " الجنس" و الحريم ضد محصنون أنتم هل و منسيات سلطانات

" " " سنة الصادر الحلم أجنحة على نساء كتابها ويعتبر واإلسالم واإليديولوجيا

كشف 1995 والصبا، الطفولة منذ شخصية لتجربة ومتابعة ذاتية سيرة بمثابة

رصد مع األربعينات منذ النسوي العالم في السائد الثقافي النسق عبرها

هذا أن أكدت نفسها فاطمة أن إال الخارجية المؤثرات بفعل التحوالت

حكايات شكل على متخيلة ألحداث تجميع هو وإنما ذاتية بسيرة ليس الكتاب

. السن صغيرة لطفلة تروى

" " مشرطيا تشريحا يعد الحلم أجنحة على نساء كتاب فإن يكن، ومهما

بسيادة مطبوع عالم وهو عموما، العربية المرأة فيه تعيش الذي للعالم

وقاصرة كعورة المعتبرة المرأة إقصاء على المعتمد الذكوري المجتمع

. للشبق مثيرة أنها إال ومبتورة،

سائرة بالرباط الخامس محمد بجامعة األستاذة المرنيسي فاطمة والزالت

. المرأة عالم ظالل على الكشف من للمزيد النهج ذات على الدرب، على

مرنيسي كتبها ، بالفرنسيةتكتب ترجمة بما اإلنجليزيةإلى تمت أخرى ولغات

:منها العربيةفيها

الحجاب وراء ما

مغربية ليست Scheherazade Goes: باإلنجليزية )الغربأو شهرزاد

West)

والديمقراطية . اإلسالم

الغرب إلى ترحل شهرزاد

الحريم النساء الحريم ) أحالم طفولة (حكايات

الحلم أجنحة على نساء

مالحظة:

1.The Prince of Asturias Awards جائزة أمير أستورياس هي من أهم:( Premios Príncipe de Asturias: باإلسبانية)

وتمثال. الجائزة من شهادة أسبانياوأرفع الجوائز التي تقدم في تعتبر جائزة أمير. خوان ميروقام بتصميمه الفنان اإلسباني

.أستورياس من أهم وأكبر الجوائز التي تقدم في أوروبا والعالم

2.Susan Sontag كاتبة و : سوزان روزنبالت أو سونتاغ روائية نافذة ناقدة. ارتبطت بحماسها ونصرتها للطليعية

واحدة من األدباء األمريكيين. هي في األدب والفن األكثر غموًضا/حضوًرا، وأكثرهم جلبة في القرن

م، في قلب المدينة ذات1933ولدت عام . العشريناألبراج الشاهقة نيويورك،

אלמרניסי: בעברית: פאטמה סיכום

בעיר1940ב- נולדה אלמרניסי פאטמה הסופרת במרוקו. פאס אותה וחקרה הנשית בהוויה שהתמקדה סוציאלית עובדת היא במקצועה

הקול את המביאה ופמיניסטית דגולה כסופרת נודעה לעומק. אלמרניסי באיסלאם האישה על כתבה היא ובפעילותה. בעבודתה בספריה הנשילעומקו האסלאם של הקודש ספר את למדה כך ולשם "אלקוראן"

כתבה האשה. היא למעמד לגבי מביא שהוא המשמעויות מה ממנו ולהבין מעמד ועל החברה על הדת באסלאם, השפעת והאשה האסלאם על

מתוך במקביל וידע הבנה האשה, וביצירה בחקר לעבודתה נרחב. והילדים הנשים לרווחת הדואגות חברתיות עמותות ייסדה ספרותית

זכתה בארצה. אלמרניסי הנשים זכויות למען חברתי מאבק וניהלה אחד בספרד, שהוא לספרותThe Prince of Asturias Awards בפרס

עם חלקה היא הפרס לספרות. את באירופה ביותר החשובים הפרסיםידועה. אמריקאית סופרתSusan Sontagסונטאג' סוזן

حلو ناديا

: هوية بطاقة

حلو ناديا

حلو االسم ناديا

المهنة , , عاملة كنيست عضو مجتمع سيّدة

العربي المجتمع في وفاعلة اجتماعية

أبناء – المدينة ألربع وأّم يافا في تعيش يافا

مكان

وتاريخ

الميالد

إسرائيل- 1953تموز 5يافا

, سنة تموز في ولدت حلو , 1953ناديا وأنهت عربية لعائلة يافا مدينة في - سنة اجتماعية كعاملة أبيب تل في الجامعية عدة. 1976دراستها شغلت

, كما الطفل رعاية أهمية تدرك جعلها األمر هذا وحساسة مهمة وظائف . هيرش مركز أقامت المجتمع في المرأة دور على العمل في نشطت

. سنة في سنوات عشر لمدة إدارته في وعملت يافا في المبكرة لألجيالعلى 1992 المرأة لمكانة العامة المديرة منصب وشغلت الثاني اللقب أنهت

. سنة , في المحلية السلطات مركز الدولة مديرة 2002صعيد نائبة اختيرتالعربي للتعايش .–نعمات اسرائيل في اليهودي

في فعّال اجتماعي دور لها وكان الجماهيري العمل في نشطت حلو ناديا . ال الكنيست في كعضوه انتخبت عدة في 17مؤسسات عام تنافس بعد

ال المقعد على وحصلت العمل . 15حزب االنتخابات في للنساء المخصص2006 . في شغلت االسرائيلي البرلمان تدخل عربية امرأة أوّل كانت

, : والمحافظة الداخلية لجنة الطفل حقوق لجنة منها عدة لجان في البرلمان

في , التجارى لمحاربة لجنة في وعضوه المرأة مكانة تعزيز لجنة البيئة علىالنساء.

: قوانين لسّن عملت كعضوه عملها مركز من حلو ناديا

, في العربية اللغة بمعالجة يطالب الذي العربية اللغة مجمع قانون. اكاديمي بشكل اسرائيل

الجنسي التحرش او باالعتداء المتهم موظف عمل وقف قانونمن , فعليا يبعد مسؤوليته في يقع او رعايته في قادر غير او لقاصر

. كوهين. ران الكنيست عضو بمشاركة القانون سّن عمله , و العائلة لشؤون محاكم في العائلي العنف منع قانون في تصحيح

. \ القانون سّن الشكوى ة لمقدم االستماع دون حكم اعطاء. سعر جدعون الكنيست عضو بمشاركة

السلطات في المستشارات واختيار وتفعيل تشغيل ينظم قانون. المرأة لمكانة المحلية

) ( وعسفيا الكرمل دالية الكرمل لمدينة في الدمج لفك عملت كذلك. بيرل. بيت لكلية االداري مجلس في عضوه اليوم تشغل حلو ناديا والشاغور

חילו: נאדיה בעברית סיכום

, להורים1953ב יפוב נולדה חילו נאדיה לימים ערבים-נוצרים, והיתה היא הערבית הכנסת חברת הראשון התואר את סיימה הראשונה.

לאחר1976 בשנת אביב תל אוניברסיטתב סוציאלית עבודהב מכן . הרך לגיל הירש מרכז את וניהלה . הקימה לנוער מבחן קצינתכ שימשה

סוציאלית. בעבודה שני תואר סיימה1992 שנים. בשנת עשר במשך ביפומונתה1997 בשנת מרכזב האישה למעמד הארצית היחידה כמנהלת

ב- המקומי השלטון נבחרה2002. לנושא ישראל נעמת יו"ר כסגנית דו-קיום.

לכנסת, כללו: חברת שנבחרה שמילאה, לפני נוספים ציבוריים תפקידים "קרן הציבורית במועצה ; חברה ישראל ג'וינטהרך- לגיל ההיגוי ועדת

יו"ר סגנית עו"סים ארגון אברהם"; לנושא ישראל נעמת יו"ר שלום; חברת חברה לפיתוח היהודי-ערבי המרכז הנהלת דו-קיום; כלכלי;

רבות במשלחות ; השתתפהסרטןה במחלת למאבק הציבורית במועצה אחרים; חברתיים ותחומים האישה, שלום מעמד בנושאי ישראל כנציגתשנים. עשר במשך וניהולו הרך" ביפו לגיל הירש "מרכז הקמת

כיושבת חילו כיהנה כנסת . כחברת2006ב- לכנסת לראשונה נבחרה ועדת; וב הכנסת ועדתהכנסת: בוועדות וכחברה הילד לזכויות ועדה ראש

מיוחדת ; בוועדה האישה מעמד לקידום וועדה; ה הסביבה והגנת הפנים ועדתב סיעתית הציבור; כרכז לפניות הזרים; בוועדה העובדים לבעיית

הרווחה וכחברה והבריאות העבודה, בסחר למאבק משנה בוועדת ; בנשים.

בכנסת: כהונתה במהלך חילו שיזמה החוקים בין

( מלכיאור מיכאל עם )יחד הערבית ללשון העליון המוסד חוקמקומית רשות עובד או מדינה עובד של השעייתו את המסדיר חוק

נגדו והוגש ישע חסר או קטין על אחראי עבודתו במסגרת אשר בחסר או בקטין אלימות או מין עבירת לביצוע בחשד אישום כתב( כהן רן עם )יחד עבודתו במסגרת אחראי היה שעליו ישע

הקובע אלימות מניעת לחוק תיקון המשפט בית כי במשפחה, לתת מבלי הגנה צו למתן בקשה לדחות יוכל לא משפחה לענייני

בפניו טענותיו את להשמיע הזדמנות כוחו לבא או הבקשה למבקש( סער גדעון עם )יחד

מעמדן את מחדש המסדיר חוק של מינויין והליך תפקידיהן, המקומיות. ברשויות האשה מעמד לענייני היועצות

הכרמל עירב הרשויות איחודי לביטול החוקים יוזמי בין כן, הייתה כמו.שגורוב

בית האקדמית המכללה של הנאמנים בחבר חברה חילו משמשת כיום. ברל

كلثوم أم

: هوية بطاقة

كلثوم أّم

البلتاجي فاطمة االسمومنشدة, المهنة للقرآن حافظة مطربة

زوجة

لالحفناوي لطبيب السيد حسن

مكان

وتاريخ

ر 1898ديسمبر 30مصر الميالد

كلثوم: أم

.. كلثوم .. أم تلقب كانت وهكذا كلثوم، أم الشرق كوكب العربي الغناء سيدة

في .. البارز ولدورها العربي الغناء فن قمة على اسمها لتربع األلقاب، بهذه

مسبوق غير مركز في العربية األغنية إسمها . وضع بارزة ارتبط بأسماء

أحمد وزكريا القصبجي أمثال واأللحان، والشعر الكلمة عالم في وشهيرة

وبليغ التونسي وبيرم الموجي ومحمد رامي وأحمد الوهاب عبد ومحمد

حمدي.

: ونشأتها ميالدها

فاطمة الوالدة عند اسمها وكان الدقهلية، محافظة في كلثوم أم ولدت

في البلتاجي للمؤرخين 1898ديسمبر 30إبراهيم إبراهيم . طبقا والدها كان

" " وحفظت والكتابة القراءة كلثوم أم فاطمة تعلمت قرية مؤذن البلتاجي

انتقلت ثم الشجي، الصوت صاحب خالد أخيها مع الكريم القرآن من أجزاء

. " أظافرها " نعومة منذ وكانت بالسنبالوين جمعة الشيخ مدرسة إلى كلثوم أم

كانت فيها غنت مرة أول وكانت الدينيية، والتواشيح القصائد وتغني تحفظ

أهل وكبار العُمدة منزل إلى البلد شيخ منزل ومن القرية، بلد شيخ بمنزل

حفالتهم . تحيى حيث القرية،

: الفنية حياتها

" فيها " نشأت التي القرية مستوى على كلثوم أم البلتاجي فاطمة صيت ذاع

مصدًرا لألسرة بالنسبة الغناء أصبح حتى المجاورة القرى إلى وامتد بل

بذلك ُمتجاوزة لها، الرئيسي المصدر بعد فيما أصبحت بل لدخلها، إضافيًا

الله منحها لما وُمتالحقًا سريعًا تقدًما الفنية حياتها شهدت بل والدها، أحالم

على الهائلة القدرة في بل الُمتميز، واألداء والصوت الحفظ في بمواهب

الدائم والتطوير واأللحان الكلمات اختيار في والفني الحسي التذوق

في فريدة بكاريزما شخصيتها تمتع عن ً فضال الفني، لألداء العام للمستوى

. الغناء عالم

" " من غناؤها انتقل ثم الشقوق أبو بلدة في العامة حفالتها أولى وكانت

والموشحات القصائد على ً قاصرا وكان المديريات عواصم إلى القرى

" والدينية، كلثوم " أم الجديدة المطربة شهرة مرة وبدأت ألول بالقاهرة غنت

العودة 1920عام في أمل وكلها لقريتها عادت ثم غنائيًا، ً حفال أقامت حيث

عام وفي القاهرة، أضواء إلى أخرى للقاهرة 1921مرة كلثوم أم عادت

وبدأ فيها، استقرت أن بعد القاهرة في حفالت في تشارك بدأت حيث لتغني

عام الغناء عالم في يسطع حفالت 1923نجمها في تشارك أصبحت حتى

المهدية منيرة رأسهم وعلى المطربات كبار تحييها كانت والتي القوم، كبار

." الطرب " سلطانة xب تلقب كانت التي

إحدى في العال أبو الشيخ طريق عن رامي أحمد على كلثوم أم تعرفت

عام "1924الحفالت " عيونه تفضحه الصب أغنية كلثوم أم فيها أدت والتي ،

هدفه وجد قد أنه فأدرك أوروبا من رامي أحمد عودة عقب وقتها . وكان

المطربات من ُمعاصريها جميع تنافس أصبحت يسطع نجمها بدأ هنا ومن

- - " فتحية المصرية نعيمة المهدية منيرة أمثال الوقت هذا فى الشهيرات

." سرى - فاطمة أحمد

عام لها 1924وشهد يكتب فأخذ كلثوم، أم حياة في رامى أحمد ظهور أيًضا

فى كبير أثر له وكان حياتها، فى لحظة آخر حتى الحين ذلك منذ أغانيها

طوع ولكنه ً زجاال وليس ً شاعرا كان أنه حيث األغنية، تطور وفى حياتها

. األغانى أفضل لها وقدم األغنية إلى الشعر

عام عام 1925وفى وفى اسطوانات، على أغانيها تسجل كلثوم أم بدأت

غزت 1934 وقد الفتتاحها، يوم أول فى المصرية باإلذاعة كلثوم أم غنت

" عام " وداد األول بفيلمها الفضى مرحلة 1937 . 1936الستار كلثوم أم بدأت

تنقلها كانت التى الخارجية حفالتها بدأت حيث الفنية حياتها فى جديدة

شهر كل من األول الخميس يوم الشرق " ,اإلذاعة كوكب لقب عليها .أطلق

من الجديدة المواهب تشجيع في الفنية حياتها خالل كلثوم أم ساهمت

الُجدد والُملحنين . الُمؤلفين

: موسيقية فرقة أول

فرقتها لها ً ُمشكال ومعنويًا فنيًا كلثوم أم إعداد في القصبجي محمد بدأ

والطرابيش، العمم ُمرتادي لبطانة ً بديال يكون موسيقي تخت وأول الخاصة،

زي في وظهرت والعباءة العقال كلثوم أم خلعت تقريبًا بعام ذلك فبعد

" ترك " الذي محمد العال أبو الشيخ توفى أن بعد وذلك المصريات، اآلنسات

. الطرب عالم في ُمرشدها وكان عظيًما روحيًا تأثيًرا فيها

القصائد تلحين فى كبير أثر كلثوم أم حياة فى السنباطي رياض لظهور كان

أم مع فقدم القصائد، تلحين على قدرة الملحنين أكثر كان فالسنباطي

الغناء وتثرى الناس، وجدان في اآلن حتى تعيش التى األلحان أروع كلثوم

] - - [ األغانى من وغيرها الهدى ولدى األطالل الخيام رباعيات مثل العربى

ياظالمنى ] - - - ..[. هجرتك فاكر لسه عيني عودت في مثل الملحنون وتتابع

: مثل رائعة بقصائد العربي والغناء الموسيقى وأثروا كلثوم أّم بيرمحياة

أحمد , التونسي .زكريا وغبرهم, الوهاب عبد محمد

: الغناء من االعتزال قرار

عام " 1951في ثورة " واحد بعام بعدها ليأتي ، نفسها عن تتحدث مصر غنت

والتعامل 1952يوليو الغناء، من كلثوم أم بمنع عسكري قرار ويصدر

أم أغاني إذاعة منع فتم السابق، الملك عهد يخص ما كل مع شديدة بعدوانية

" الموسيقيين " نقيب منصب من وطردها نهائيًا االذاعة من ذلك . كلثوم دفعها

بمجرد القرار هذا ألغى الناصر عبد جمال أن إال باالعتزال، قرار أخذ إلى

باالعتزال قرارها عن عدولها وتم الموضوع، بهذا . علمه

كلثوم : الم الفني المشوار نهاية

عام المرض، 1973في عليها اشتد أن بعد الطويل الفني مشوارها ختمت

" وألحان " كامل، شفيق أحمد الشاعر كلمات من حب ليلة هي رائعة بأغنية

أم رحلت المرض من عامين حوالي وبعد الوهاب، عبد محمد الموسيقار

في عالمنا عن / 3كلثوم شباط ". 1975فبراير معاك " بتحلو أوقاتى أغنية كانت

" لألغنية " البروفات وأثناء كلثوم، أم به غنت ما آخر برضاك بتكمل حياتي و

الكلى التهاب لمرض صريعة وقعت

الفنية أعمالها :أهم

األفالم من العديد تضمنت أعمال قائمة كلثوم أم حياة بلغت . شهدت قد

درامية، وأعمال أغاني بين ما تنوعت كبيًرا، قدًرا ً ونوعا كًما الفنية أعمالها

نحو أغانيها بلغت األفالم 300فقد في كثير ُمشاركات كلثوم ألم وكان أغنية،

المصري جذبت . الغنائية البالد الجمهور في بالمطربين كذلك وعرفته

. العربية األقطار جمهور

الرابع .. : الهرم كلثوم ام

الشرق لكوكب معرًضا باريس الفرنسية بالعاصمة العربي العالم معهد أقام

" يونيو " في وذلك الرابع الهرم عنوان تحت كلثوم حياة 2008أم تناول الذي ،

والعربية المصرية الثقافة في ومكانتها العربي الغناء سيدة وإبداع

وتهذيبه بترقيته وقامت الحداثة إلى العربي الغناء أدخلت الُمعاصرة،

. سامية مكانة إلى وأوصلته

כולתום: אום בעברית סיכום

פאטמה היה בלידתה , שמה1898 בשנת במצרים נולדה כולתום אום בכפר המסגד של מואזין לאבא דתי בבית גדלה אלבלתגי, היא אברהיםבילדותה עקרת ואמא מולדתה שעיקר בכותאב למדה בית. )חדר( עם חברתיים באירועים להופיע התחילה הקוראן. היא שינון היה בו הלימוד

השיחים של והערכתם אהדתם את לרכוש הצליחה ואחיה. פאטמה אביהוהמאזינים.

הדגול המשורר , בנוכחות1924 בשנת היתה בקהיר הראשונה הופעתה שירה, לשיר התחילה והיא בחייה מפנה עשתה זו ראמי. הופעה אחמד

,1934ב- הוציאה הראשון התקליט זמר. את ומחזות בסרטים הופיעהשיריה. את לשדר התחילו לרדיו הלאומי והערוץ

הסולידריות את והעצימה המצרי העם את לאחד הצליחה שיריה דרך החברתית.

: הערבית במוזיקה שינויים

חזנית. הייתה היום ועד שלפני לקוראן חזנית שנהיתה הראשונה האישה

את ששנתה האישה גברים. היא של קהל מול ששרה הראשונה האישה( . تخت )אלתכת, הקונצרט הרכב

ג'מילה סבתא جميلة- الجدّة

: هوية بطاقة

جميلة الجدّة

, االسم خير جميلة

- المهنة أعمال سيّدة وصابون عطور منتجة مكان

الوالدة- اسرائيل الجليلية البقيعة قرية

جميلة: الجدّة

شهريًا صابونة ألف 80 يبيعون اليابان، حتى أمريكا من الكون يسحر صابونها

يورو 35-15 العالمية األسواق في الواحدة الصابونة سعر ويتراوح العالم، في

والرغبة اإلصرار توفر ما إذا استحالة، وال قالوا، اإلرادة، أمام يقف شيء ال

حتى يكّل وال تحقيقه إلى يصبو هدفًا لنفسه اإلنسان يضع كأن التحدّي، في

.ومجدية عريضة حياته ليجعل وأبعد أرقى آخر، هدفا اعتمد بلغه ما فإذا. يبلغه

على واإلصرار الصادقة والنية التجربة تظّل ولكن للمعرفة، وكذا دور للعلم

بيتا وأبني وأنجب وأتزوج وأشرب آلكل أولد لم أنني وعلى الذات إثبات

من بصمة وألترك وأستفيد ألفيد بل القائمة، آخر إلى فقط، سيارة، وأشتري

أو تجنّبوه أو مرض من فتعافوا الناس، منها استفاد لإلنسانية قدمتها جدوى

أمر إلى أتنبه أو شيئا أخترع كأن أجسادهم؛ برئت أو حياتهم ظروف تحّسنت

. اآلخرون بعد يالحظه لم

المستحيل إلى أقرب ويبدو البعض، أذهان إلى يتبادر قد كما سهال األمر ليس

عربية سيّدة وعن ،اإلبتدائي الثاني الّصف خريجة عن الحديث كان إذا

صابوَن والعوز والفقر والحاجة وذكاؤها وإصرارها تحدّيها صنع درزية

الذي الّسحريّ والُمنتج الجلد، آفات لكّل الدواء فيه المرء يجد الذي المعجزة

جميلة الكريمة الفاضلة السيدة هي. الزمن نوائب من جلودنا صيانة يضمن

التقيناها وهناك البقيعة، قرية الجليلية، الشعراء قرية من ،"فؤاد أم"خير،

صيتها بلغ التي ،"سيكريت جميلة" لشركة العام المدير فؤاد، البكر وابنها

. ومغاربها األرض مشارق

: المشوار وبداية نشأتها

ضوءًا تلقي وأن نفسها عن لنا تحكي أن جميلة الجدة إلى األول طلبنا كان

"قالت. بلغته وكيف الّسحريّ اختراعها على البقيعة قرية في وُلدت:

غلب الذي" جميلة الجدة" لقب علي أطلقوا ثم حين، إلى جميلة وأسموني

طفولتي أمضيت أنني أذكر حيث الفقر عائلتي عانت". فؤاد أم" لقب على

في حتى حذاءً لي يشتروا أن أهلي بوسع يكن لم إذ القدمين حافية

المعرفة من أستفيد أن هدفًا لنفسي وضعت أنني سوى أذكر ال. المناسبات

والجبل، الوعر إلى معها تصحبني كانت التي الوالدة عن أخذتها التي

ميزاتها لي وتشرح منطقتنا، بها تباركت التي الوفيرة بالنباتات فتعّرفني

من أنهل لم. أضالعها أو جذورها أو أوراقها من نجنيها أن يمكن التي والفوائد

الصف في كنت عندما المدرسة من أخرجتني أمي أّن حيث شيئا، العلم

. اإلبتدائي الثاني

الوحيد المكان البيت سطح كان. لها نهاية ال تجارب بإجراء جميلة الجدة بدأت

مستغلة جدوى، دونما األخرى وراء التجربة تجري وكانت. سّريته المأمونة

.عاًما 17 هناك عملت حيث" نعمات" في العمل من تقبضه كانت الذي راتبها

إلى توصلت أن إلى وتتمناها، تحبّها أمور اقتناء نفسها عن لذلك ومنعت

من المناسبة الكميات وضع في وفقت أن بعد وذلك ترضيها، التي المعادلة

جميلة" صابون في وضعتها التي النباتية الزيوت أجناس من جنس كّل

". سيكريت

وأمنيات: أهداف

بنجاح األول نصفها تحقق الحياة، هذه في أهدافا لها بأّن جميلة الجدة تنهي

ويحافظ آالمهم، ويشفي ويساعدهم الناس يفيد راق منتج بتصنيع" تجربتها

بلغ إذ خاصة معه التعامل ويستلطفون يحبونه وحيويتها، بشراتهم نضارة على

أو الهدف أما. البيوت كل إلى المنتج هذا يصل أن وأتمنى الحالية، صورته إلى

المحتاجين األوالد مساعدة على القدرة الله يمنحني أن فهي الثانية، األمنية

امرأة فأنا.. الحياة وحّب واألمل البسمة وجوهم على ألصنع والمعوزين

نفسي نذرُت ولقد واألطفال، الّسن كبار من العجزة ألمريْن؛ حساسة

بأياديهم وتمسك تعضدهم هؤالء، مع جميلة الجدّة تكون بأن عهدًا وقطعت

. قوة من الله يمنحها ما بقدر

تفيد أن هو ابتغته ما فكّل كبير، تجاري لمشروع جميلة الجدة تخطط لم

من الزيت صابونة تصون وأن بالدنا، نباتات في الكامن الخير من محيطها

. اإلنقراض

ג'מילה": "סבתא בעברית סיכום

בגליל הנמצא פקיעין בכפר שנולדה דרוזית עסקים ג'מילה, אשת סבתא מבית הוציאה לכן אמצעים דלת למשפחה כבת בכפרה העליון. גדלה

עזרה המשפחה. כילדה, היא בפרנסת לעזור ב', כדי כיתה בסיום הספר הגליל של הבר צמחי את הכירה וכך והמשפחה הסית באחזקת לאמה

גרמו למסורת שלה העליון. החיבור לחשוב איך לחשוב לה ולחברה, אותה הביאו הסבון ביצור רבים לאמה, ניסיונות שרכשה מהידע לאנשים

הסמוכים ובכפרים בכפרה אותו ולהפיץ מקומי משפחתי עסק לפתח מאוד הצליחה בחו"ל. היא מדינות20ב שנה מדי מוצעים מוצריה ומשם

בתחום. פורמלית השכלה מעולם רכשה שלא העיסקי, למרות בתחום

ג'מילה: סבתא של חייה על בסרטון להשתמש ניתןhttps://www.youtube.com/watch?v=tOxQTSWCL9w

מנהיגה לכל המתאים שיעור מערך

בחברה משפיעה נשית למנהיגות : חשיפהיעד

שיעור: מערך

התלמידים/ות בקרב מגדריים סטריאוטיפים : שינוי כללית מטרה

אופרטיביות: מטרות

את מעריכים אנחנו איך עצמו עם תבדוק\יבדוק התלמידה\התלמיד.1הא-נשים.

יבדוק התלמידה\התלמיד.2 להערכה המאפיינים הם מה תבדוק\ \גברים. נשים

\ השיפוט ההערכה על החיצוני המראה השפעת.3

על הכתוב הטקסט השפעת תבדוק\יבדוק \התלמיד התלמידה.4לדמות. השיפוט\ ההערכה

וממה \גברי נשי פרופיל עצמו עם תברר\ יברר התלמידה\ התלמיד.5מושפע.

הסדנה: מהלך

ושולחנות. כסאות פיזי בחדר. מרחב ומקרן מחשב אמצעים

וצבעים. כתיבה: עפרונות, דפים אמצעי

המשתתפים. כמספר ומודפס כתוב טקסט להכין יש

באתרי בחיפוש מראש להכין יש האישה, )אותה תמונת מעלה המנחהשואלת האינטרנט על חושבים הן\ם מה המשתתפים את השונים(

לתמונה. התשובות חופשיות תגובות וכן עוסקת היא האישה, במההלוח. על נרשמות

הכתוב. הטקסט את ומחלקת התמונה את מורידה\משחירה המנחה חושבים הן\ם מה לכתוב הקריאה ואחרי הטקסט קריאת מבקשת היא ומעלים אלה בשאלות דנים בהן דיון לקבוצות האישה. מתחלקים עלהכתב: על התשובות את

האישה. תיאורא.

האישה. של עיסוקהב.

החברה. על השפעתה תחומיג.

ואישיותה. אופייה על ללמוד יכולים אנחנו מהד.

של סוג התנגדויות? איזה עם להתמודד נאלצה האישה האםה.בכך? לה סייע ומה התנגדויות

תשובותיהן. את מציגות הקטנות מליאה: הקבוצות

הטקסט. לדמות בתמונה הדמות בין קשר יש האם שואלת המנחהדמות. אותה שהן ומשתפת

דיון חשיבות לסיכום, משמעותה בחברה הנשית העשייה במליאה: ושמרנית. סגורה בחברה הנשית ההוויה על והשפעתה

השפעת את להראות מאוד הסעדאוי, חשוב נאול על בדיוןהערות: הדמות. את שלנו וההערכה השיפוט על החיצוני המראה

אלה: מצוינות בנקודות ולדון שיר להשמיע ניתן כולתום אום על בדיוןאימוץ באומנות נשית ילדותה משחר הזכרית הדמות השירה,

מצרים של התבוסה אחרי הערבי הפוליטיקה, המורל על והשפעתהמטרה. ממוקדת הימים. מנהיגות ששת במלחמת

נשים השתלבות בחשיבות להתמקד ניתן ג'מילה סבתא על בדיוןלדיון: אלה שאלות להעלות העיסקי. ניתן בעולם

.ג'מילה סבתא של כוחה ביטוי לידי בא כיצד.1.המדינה לגבולות מחוץ אל דרך פרצה שמרנית מחברה מסורתית אישה . כיצד2 נשי. ככוח ג'מילה סבתא של להערכתה קווים ציון.3 הכלכלה ועל מחד חולים של בריאותם על ג'מילה סבתא של מוצריה השפעת .4

.מאידך המקומית העצמאות( ביום משואה )להדליק מהמדינה ג'מילה סבתא שקיבלה ההכרה ניתוח.5

הנשים? לכלל המסר בהיבט

אחד. בשיעור הנשים בכל עיסוק היא השיעור למערך נוספת אפשרות

מידע מקבלת קבוצה וכל לקבוצות מתחלקת הפתיחה, הכיתה לאחר

מציגה קבוצה בקבוצות, כל העבודה אחרת. לאחר אישה לגבי ושאלות

הכיתה. לכל דנה בה האישה את