Энэ дугаарт

2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302)

улс төр ZGM DAILY

Ерөнхийлөгчийн саналыг дэмжээгүй тул бусад элчинг мөн томилохгүй

FULL ENGLISH PAGE INSIDE

2

20-21

НИЙГмИЙН соНИН

Талийгаач Г.Батхүүгийн өмгөөлөгчийг нууц задруулсан үндэслэлээр шалгаж байна

3

цаГ үе

6

ЭМД-аар 90 мянгаас 1.6 сая төгрөгийн хөнгөлөлт эдэлнэ

~ ИрГЭН БаЯН Бол улс БаЯН ~

2752.32 392.01 43.12 2.31

ам.доллар руБлЬтөмрИЙН хүдЭр

650.001.61%

алт

1,586.60 0.27%

ЮаНЬ воНЗЭс

5,567.000.37%

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

8

13

17

МАН дахь бүлэглэлийн хагарал сонгуулийн өмнө дээд цэгтээ хүрэх нь

“Тавантолгой”-н IPО цаг хугацааны эрсдэлд орж мэдэхээр байна

Мөнгө дуудах шидийн арга

Эрхэмсэг Мелинда

7

0 1 3 0 2

Өнөөдөр Маргааш

-15°C -13°C

-28°C -25°C

НефтЬ

61.450.64%

хуралдаЙ БоНд

113.090.12%

самураЙ БоНд

103.360.60%

чИНГИс БоНд

101.920.13%

ГЭрЭГЭ БоНд

103.520.12%

хишиг үү, эмгэнэл үү

4

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

Хамгийн хариуцлагатай ажлуудын нэг бол хөрөнгөө ухаалгаар хуваарилах. Тэгэж чадвал үнэ цэн нь хэд дахин өсөж ирнэ.

#18 $53.3 тэрбум

Алис Валтон, Walmart-ын өв залгамжлагч, АНУ-ын тэрбумтан

Н.Номтойбаярыг УИХ-ын гишүүнээс түдгэлзүүлэхэд 60 тэрбумынх, ЖДҮ-ээрээ дахин хуваагдсан нь сонгуулийн өмнөх сөргөлдөөнийг өдөөв.

Хонгконгийн хөрөнгийн биржийн ханш унаснаас хойш дэлхийн хувьцааны зах зээлийн үнэлгээ 1.5 их наяд ам.доллараар буурав.

Б.мөнхзул, ЗГМ сонин

Тэтгэврийн зээлтэй ахмадууд зээлээ нэг удаа тэглүүлж, энэ сараас тэтгэврээ бүтэн авч байна. “Тэтгэврээ авлаа, зээл тэглэсэн байна” гэх үгийг олон хүний амнаас

сонслоо. Шинэ оны босгон дээр тэтгэврийг нэг удаа тэг лэх болсныг сонссон ахмадууд саяхныг хүр тэл тэтгэврийг тэглэх, эсэхэд эргэлзэж байв. Зээлийг тэглэхдээ зургаан сая төгрөг хүртэлхийг бүрэн барагдуулж, үүнээс их зээлтэй бол

үлдэгдлийг нь өөрөө дарах шийдвэр гарсан. Нэгэнт шийдвэр гарсан тул ахмадууд хоёрдугаар сарыг тэсэн ядан хүлээсэн нь лавтай. тэгвэл өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд “хаан” банкны карттай иргэдийн нэгдүгээр сарын тэтгэврийн

зөрүү орж ирсэн нь олны хүлээлтийг тайлав бололтой. тэтгэвэрээ тэглүүлэхээс гадна нэмэгдэл авч байгаа болохоор хөгшчүүд баяртай байна. Ингээд илүү, дутуу хачиргүйгээр дараах сурвалжлагыг хүргэе.

зГМ: зОчиН

Тайз баяртай гэж хэлэхдээүргэлж бэлэн байдаг

Б.сэлэнгэ, ЗГМ сонин

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ02 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302)

Улс ТөР

Б.Энхжаргал, ЗГМ сонин

з.Энхболд: Элчин сайдуудын нэрийг зөвшилцөх саналаа шинэ УиХ бүрдэхээр өргөн барина

Ерөнхийлөгчийн саналыг дэмжээгүй тул бусад элчинг мөн томилохгүй

Хөдөлмөрийн үндэсний нам /ХҮН/ болон Монголын Социал Демократ Нам /МСДН/ эвсэж байгаагаа зарлан, хамтын ажиллагааны санамж бичигт өчигдөр гарын үсэг зурлаа. Ингэснээр тус хоёр улс төрийн хүчин сонгуульд хамтран оролцох үйл ажиллагааны эхлэлээ тавьж байгаа аж.

Энэ талаар ХҮН-ын дарга Б.Найдалаа “Манай хоёр нам хамтран хүнээ дээдэлсэн зүүн төвийн улс төрийн бодлоготой намуудын хувьд эвийг эрхэмлэн, хүчээ нэгтгэх, үйл ажиллагаагаа

УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаярт хилийн хориг тавьжээ.

Тодруулбал, хан-уул дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс түүнд 2020 оны нэгдүгээр сарын 31-ний өдрөөс эхлэн хязгаарлалт тогтоох таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч, холбогдох хэргийг шийдвэрлэж дуустал монгол улсын хилээр гарахыг хязгаарлахаар шийдвэрлэсэн аж.

Сануулахад, Нийслэлийн П р о к у р о р ы н г а з р а а с Н.Номтойбаярт Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт

заасныг журамлан тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар “Улс төрд нөлөө бүхий этгээд эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах” гэмт хэрэгт эрүүгийн хэрэг үүсгэн яллагдагчаар татсан юм. Тэрбээр Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын сайдын алба хашихдаа Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн хөрөнгийг зориулалт өөрчлөн зарцуулсан, УИХ-ын гишүүн агсан Г.Батхүүгийн амь насаа алдсан хэрэгт гэрчийн мэдүүлэг өгөхдөө буруу мэдээлэл өгсөн, хэвлэлийнхэнд мэдээлэл хийхдээ шалгагдаж байгаа

Хаяг андуурсан өргөдөл

ХҮН, МсДН-ууд сонгуульд эвсэж орох эхлэлээ тавив

Н.Номтойбаярт хилийн хориг тавьжээ ОРДНы жиГ жУГ

НАМУУД

Ер ө н х и й л ө г ч Х.Баттулга УИХ-тай зөвшилцөхөөр хүргүүлсэн 11 Элчин сайдын хоёрыг

нь УИХ дахь МАН-ын бүлэг дэмжээгүй. Тодруулбал, БНСУ-д суух Элчин сайдад нэр дэвшүүлсэн Ц.Өнөрзаяа дипломат албаны туршлагагүй хэмээн дэмжлэг авч чадаагүй бол, БНЭУ-д суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайдаар томилогдох Ч.Бүрэнбаяр тэтгэвэрт гарах нас нь болсон гэдэг шалтгаанаар бүдэрсэн юм.

МАН-ын бүлгийн эл шийдвэр гарсны дараа Ерөнхийлөгч Х . Б а т т у л г а з ө в ш и л ц ө х саналаа бүхэлд нь эргүүлэн

“Ноёд” группийн ерөн-хийлөгч Г.Буяндорж өчигдөр нэр бүхий прокурорууд өөрөөс нь авлига нэхсэн, дарамталсан, хилсдүүлж ялласан гэх 65 хуудас материал өгч, шалгуулах хүсэлтийг ЕТГ-ын дарга З.Энхболдод тавив.

Тамгын газрын дарга З.Энхболд түүнийг “Ямар хэргээр явж байна” гэсээр өрөөн дөө хүлээн авч уулзсан бөгөөд хэвлэлийнхнийг байл-цуулахаа мартсангүй. Тэрбээр “Буяндорж шиг дарамтлуулсан бизнесмэнүүд өргөдлөө өгч болно. ерөнхийлөгч проку-роруудыг томилдгийн хувьд маш хурдан арга хэмжээ авна” гэлээ.

Уг нь Г.Буяндорж гэдэг хүн үнэн ярьсан эсэх, прокурорууд гэмт хэрэг үйлдсэн эсэхийг шал гаж тогтоох газар нь ЕТГ биш. Хэрэв бизнесмэнүүд дарамтлуулж байгаа бол нотлох баримтаа холбогдох хяналт, шалгалтын байгууллагуудад өгөх ёстойгоос биш З.Энхболд гэдэг хүнд ямар ч хамаагүй баймаар. Өөрөөр хэлбэл Г.Буяндоржийн “хаяг андуурсан өргөдөл”-ийн зорилго нь юу байсан бэ гэдэг нь анхаарал татаж байна.

уялдуулан зохицуулах, хамтран ажиллах зорилгоор харилцан тохиролцож, санамж бичгийг байгуулж байна. 2020 оны УИХ-ын

сонгуульд эвсэл болон оролцох боломжтойг үүгээр мэдэгдэж байна” гэлээ.

Харин МСДН-ын дарга

А.Ганбаатар “ХҮН-ын бодлоготой манай намын үзэл баримтлал ижил байсан тул цаашид хамтран ажиллах ёстой гэдэг байр суурин дээр ирсэн. Ирэх гуравдугаар сарын 31-нд МСДН их хурлаараа 2020 оны сонгууль болон Монголын социал демократуудын дэвшүүлэх бодлого зорилгыг гаргаж тавина” гэв.

Хамтын ажиллагааны санамж бичигт “...хоёр намын эрх бүхий байгууллагаас холбогдох улс төрийн шийдвэрээ гаргасан тохиолдолд 2020 оны УИХ-ын сонгуульд эвсэл болон оролцох боломжтойг үүгээр мэдэгдэж байна” гэжээ.

татсан билээ. Ингэснээр Элчин сайдуудын томилгоог хэзээ хийх нь тодорхойгүй болоод байв. Тэгвэл өчигдөр

Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболд элчингүүдийг томилох зөвшилцөх саналыг 2020 оны сонгуулийн дараа

бүрдэх шинэ парламентад өргөн барина гэдгийг хэлэв.

Тэрбээр "Элчин сайдуудын нэрийг шинэ уИх бүрдэхээр

өргөн барина. ерөнхийлөгчийн зүгээс зөвшилцөх санал өргөн барьсан ч маН-ын бүлэг зөвшөөрөөгүй. маН-ын бүлэг дэмжээгүй хүмүүсийг чуулганаар оруулж унагаад яах билээ. маН-ын бүлгийн дэмжсэн есөн Элчин сайдын нэрийг ч энэ уИх-д оруулахгүй" гэв.

11 элчин сайдын есийг нь Засгийн газраас өргөн барьсан бол, МАН-ын бүлэг дэмжээгүй хоёр хүний нэрийг Ерөнхийлөгчийн зүгээс санал болгосон юм. Нэгэнт Ерөнхийлөгчийн саналыг дэмжээгүй учир Засгийн газрын дэвшүүлсэн нэр дэвшигчдийг ч мөн явуулахгүй гэдгийг Тамгын газрын дарга З.Энхболд энэ үгээрээ илэрхийлэв.

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

хэргийн нууц задалсан зэрэг үндэслэлээр буруутгагдсан.

УИХ-аар энэ асуудлыг нь

хэлэлцээд, УИХ-ын гишүүний бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх шийдвэр гаргасан юм.

ХсҮТ амны хаалтны хомсдолд оржээ

Дуучин Н.Төмөрхуяг агсны залгамж халааг хайж байна

Ц.Бямбажав олимпын эрхийн болзол хангасан хоёр дахь марафонч болов

ХСҮТ амны хаалтны хангалтгүй болсон талаар эмч нар нь цахим хуудсандаа бичжээ. Яаралтай мэс засалд орохдоо самбай даавуугаар хийсэн амны хаалт зүүсэн тухайгаа сонирхууллаа. Тус эмнэлгийн бодлого төлөвлөлт, хөгжил эрхэлсэн дэд захирал Л.Баярсайхан “Вирусийн халдвараас сэргийлэх онцгой нөхцөл байдлаас болж амны хаалтын хэрэгцээ ихсэж, нөгөө талд тодорхой хэмжээний дутагдал үүсч эмчилгээ үйлчилгээ тасалдах эрсдэл

үүссэн билээ. Ялангуяа, хавдрын мэс засал эмчилгээ тасалдаж, зогсоход хүрвэл ачаалал өндөр, хүлээгдэл ихтэй үед байдал хүндрэх эрсдэлтэй тул өөрсдийн боломж, хүч чадлаар арга хэмжээ авч үйл ажиллагаа тасалдахгүй үргэлжилж байна. Шаргуу ажиллаж, ариутгаж хэрэглэх 450 ширхэг амны хаалтыг заавар журмын дагуу оёж бэлтгэсэн оёдолчин Мөнхсайхандаа талархал илэрхийлье!” хэмээн бичсэн нь олны анхаарал татав. █

Төрийн соёрхолт зохиолч С.Оюун гуай дуучны эрэлд гарчээ. Түүний “Хорвоод ганцхан ээждээ” дууг олны хүртээл болгох дуучин хэрэгтэй байгаа аж. Тэрбээр “Энэ дууг зөвхөн төмөрхуяг л ард түмний сэтгэлд хүртэл дуулж чадсан. түүн шиг сайхан дуулж чадах хүн

гарч ирэхгүй юм. “хорвоод ганцхан ээждээ” дууг 1985 онд зохиосон бөгөөд өдгөө 40 жил болж буй. Дуу өнчрөх гэж бас байдаг юм байна” хэмээн нүүр номын хуудсандаа бичжээ. Дашрамд хэлэхэд, тус дууны хөгжмийг Ц.Чинзориг агсан зохиожээ. █

Японы Кюүшюү арал дээр зохион байгуулдаг уламжлалт “Беппу-Ойта” олон улсын марафонд оролцсон Монголын үндэсний шигшээ болон “Алдар” спорт хороо, Зэвсэгт хүчний 337 дугаар ангийн тамирчин Ц.Бямбажав “Токио-2020” оролцох болзлоо биелүүлжээ. тодруулбал, 64 дэх удаагийн марафонд манай тамирчин хоёр цаг 09 минут 03 секундын амжилтаар болзол хангаж, тавдугаар байрт шалгарсан байна. Олон улсын хөнгөн атлетикийн холбоо нь олимпод оролцох тамирчдад entry mark буюу норматив тавьдаг. Уг болзлыг биелүүлбэл олимпод оролцох хаалга нээгддэг гэсэн үг.“Токио-2020” олимпын марафон гүйлтэд эрэгтэйд хоёр цаг 11 мин 30 секунд, эмэгтэйд хоёр цаг 29 мин 30 секундээс дотогш амжилт үзүүлсэн тамирчид олимпод оролцох эрх авах юм. Түүнээс өмнө эмэгтэйчүүдийн ангилалд Б.Мөнхзаяа гурав дахь удаагаа

олимпын болзол хангаад байсан бол энэ удаа Ц.Бямбажав нэмэгдэж байна. Токиогийн олимп нь хөнгөн атлетикийн тамирчдын 11 дэх наадам болох учиртай. 1952 оноос эхлэлтэй Японы “Беппу-Ойта 2020” марафонд Мароккогийн тамирчин түрүүлж,

Этиоп, Японы гүйгч удаалжээ. Ц.Бямбажавын хувьд гавьяат тамирчин Б.Сэр-Одын гэргий О.Оюунтуяагийн удирдлага дор бэлтгэлээ хийдэг бөгөөд Риогийн олимпод уралдахын зэрэгцээ Азийн аваргаас хүрэл медаль авсан юм. █

Б.Зул , ЗГМ сонин

Г гэгч этгээд бичлэг бий хэмээн хууран мэхэлж ар гэрийнхнээс нь 15 сая төгрөг авчээ

Талийгаач Г.Батхүүгийн өмгөөлөгчийг нууц задруулсан үндэслэлээр шалгаж байна

Ца г д а а г и й н ерөнхий газраас УИХ-ын гишүүн асан, талийгаач Г . Б а т х ү ү г и й н

хэргийн эргэн тойрон дахь асуудлаар өчигдөр мэдээлэл хийлээ. Тус газрын Мөрдөн байцаах албаны хүнд гэмт хэрэг мөрдөн шалгах хэлтсийн дарга дэд хурандаа П.Эрдэнэбилэг “УИХ-ын гишүүн асан талийгаач Г .Батхүүгийн хэрэгтэй холбоогдуулан хохирогчийн өмгөөлөгч Ж.Батхуяг 2020 оны нэгдүгээр сарын 22-нд мэдээлэл хийхдээ мөрдөн

зөвшөөрөлгүй олон нийтэд тараасан. Иймд цагдаагийн б а й г у у л л а г а а с д э э р х үйлдэлтэй холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай анги буюу мөрдөн шалгах ажиллагааны нууц задруулсан хэргээр хэрэг үүсгэн шалгаж байна” гэлээ. Мөн хохирогчийн ар гэрийнхэн тавдугаар сарын 23-нд хийсэн 13 секундын бичлэг бий гэж хэлсэн. Гэтэл Г гэгч этгээд бичлэг бий хэмээн хууран мэхэлж ар гэрийнхнээс нь 15

Б.Гантиг, ЗГМ сонин

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | НийГМийН сОНиН 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) 03

сая төгрөг авсныг тогтоосон. Г гэгч этгээд зургаан удаагийн

үйлдлээр бусдаас 260 сая төгрөг залилж авсан үйлдэлд нь холбогдуулж, Сүхбаатар дүүргийн Цагдаагийн газар шалган, хэргийг прокурорт шилжүүлжээ.

Талийгаач Г.Батхүүгийн өмгөөлөгч өөрөө хуулийн хүн учраас дараа нь хариуцлагад татагдана гэдгээ тооцоолж мэдээлэл хийсэн нь лавтай. Бид энэ талаар тодруулахаар

утас руу нь залгасан боловч холбогдох боломжгүй байлаа.

Тус хэрэгт холбоотой байж магадгүй хэмээн хардагдаж буй Н.Номтойбаяр өөрийн хүсэлтээр УИХ-ын гишүүнээсээ чөлөөлөгдөх өргөдөл өгсөн нь улам сэжиг төрүүлж байгаа юм. түүний дүү Н.цэлмүүн ч мөн дуугүй харж суусангүй. өөрийн инстаграм хуудсандаа “Бичлэг байхгүй, залилангийн хэрэг удаа дараа үйлдэж байсан Г гэгчийн байгаа гэх худал үг л хангалттай байж. үнэн хэзээд ялна!. талийгаачийн үр хүүхдүүд миний үеийн л залуучууд, нийгэмдээ олигтой хийсэн зүйл лав харагдсангүй.

ТАлийГААч Г.БАТХҮҮГийН өМГөөлөГч өөРөө ХУУлийН ХҮН УчРААс ДАРАА Нь ХАРиУЦлАГАД ТАТАГДАНА ГЭДГЭЭ ТООЦООлсОН Нь лАвТАй.

Эцгийнхээ үхлээр олон нийтийн өмнө гарч бусдыг гүтгэх замаар нэр хүнд олох гэсэн арчаагүй залуус. манай үеийн төлөөлөл гэхээс ичмээр!” хэмээн бичжээ.

Хэрэг мөрдөлтийн шатанд байхад нотлох баримтыг олон нийтэд тарааж хууль зөрчсөн үйлдэл гаргасан хэмээн өмгөөлөгч Ж.Батхуягт хэрэг үүсгэсэн болохоор талийгаачийн ар гэрийнхэн ч дуугарах эрхгүй болоод байна. █

шалгах ажиллагааны баримтыг олон нийтэд задруулсан. Ингэхдээ бодит бус мэдээлэл тарааж, хэрэг шалган шийдвэрлэх ажиллагаанд саад учрууллаа. тэрбээр мэдээлэлдээ хохирогчийн үхлийн шалтгааныг тогтоосон шүүх эмнэлгийн дүгнэлт, полиграфын магадлагаа, гар утсанд хийсэн шинжилгээний дүгнэлт, нэр бүхий этгээдийн бичсэн хуурамч мессэж з э р г и й г п р о к у р о р ы н

Гэрэл зургийг Ж.Гэрэлчулуун

кар тыг нь авбал амар л байх. Гэхдээ авъя гэж боддоггүй юм” хэмээн ярилаа. Түүнээс тэтгэврээ аваад хаа хүрэхийг нь сонирхвол “Өнөөдөртөө шууд харина. авсан хэдэн төгрөгөө гэртээ ганц хонуулах хэрэгтэй.

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ04 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) зГМ: сУРвАлжилГА

Төрийн хишиг үү, эмгэнэл үү“Олон жил дугаарлаж авсан болохоор сурчихаж” гэх хүн олон байна

редаКц Зар сурталчИлГаа хаЯГ дуГаарыН удИрдаГч

цахИм хувИлБар

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОлГиОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын Дуламхорлоо

ЗөвлөхШатарбалын Даваадорж

Орлогч эрхлэгчлхагважавын сугармаа Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.ЭнхжаргалУтас: 99901621

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.БаярсайханУтас: 99903574

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн алба

утас: 99903581

99903578

99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг,

I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоот

Улсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131,

Факс: 70106065

Э.Батцэцэг

zgm.mn

ubinfo.mn

тодруулГа & ЗалруулГа Уншигч та манай сонины мэдээ,

нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай санал,

хүсэлт байвал› INFO@ZAsAG.cO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

Гадаа хүЙтЭН ч хөГшчүүдИЙН сЭтГЭл

дулааН БаЙНаБидний хамгийн түрүүнд

очсон газар бол Баянхошууны хуучин эцэс буюу Тойрог. Энд Төрийн банкны салбар бий. Биднийг очиход нэлээд урт дараалал үүссэн байв. Өглөө 06:00 цагаас эхлэн дугаарлаж зогссон ахмадууд бухимдаж, уурлах маягтай. Арга ч үгүй биз. Идэр есийн хасах хорин хэдэн хэмийн хүйтэнд гадаа зогсоно гэдэг хэцүү. Сонгинохайрхан дүүргийн VII хорооны иргэн Э.Балжинням гуай “Өглөөнөөс хойш зогслоо. Урагшилдаггүй ээ. Бусад салбар ямар байдгийг мэдэхгүй. Манай энэ салбарынх ачаалал ихтэй. Тийм болохоор тэвчээртэй хүлээх хэрэг гарна. Бас болоогүй загнуулна аа, заримдаа” гэв. Тэрбээр цааш нь үргэлжлүүлэн ярихдаа “уг нь

оочер бага байдаг юм. Гэвч энэ сард илт ихэссэн байна. Нөгөө тэтгэврийн зээл тэглэсэнтэй холбоотой юм болов уу” хэмээн ярьж зогстол хажуугаас нэг эмээ “Тэр ч ойлгомжтой. Олон хүнд буян болсон төр засагтаа баярлаад барахгүй байна. Гадаа хүйтэн ч тэтгэврээ бүтэн авна гэж бодохоор энэ зэргийг ажрахгүй давна биз дээ” гээд инээв. “виза карт, атм нэвтрээгүй байхад ганц банкинд дугаарлаад болдог л байсан. одоо ч олон банктай болжээ, бас картаа захиалбал мөнгө нь шууд ороод ирнэ. амар болсон ш дээ” гээд л хэдэн хөгшин ам уралдуулан ярьж эхэллээ. Ийн ярьж байтал нэг нь “Одоо хүнээ оруулах болоогүй юу. Арай л удах юм” гэж шаардлаа. Гэтэл банкны хамгаалалтын ажилтан “Мөнгө дууссан” гэх нь тэр. Өглөөнөөс хойш дугаарлан даарч бээвийсэн хөгшид уулга алдан орилолдож, бухимдлаа илэрхийлж эхлэв. Эмх замбараагүй байдал үүсэ-хийн даваан дээр ашгүй мөн гө нь ирснээр тэд буцаад дараа лалдаа орж зогслоо.

Картаа за хиалаад, гэртээ дулаахан сууж байж болдоггүй юмуу гэ хэд Э.Балжинням гуай “Бан кинд дугаарлаж авсаар бай гаад сурчихаж. уг нь тэр

орчим насны эмэгтэй гарч ирэв. Түүнтэй уулзахад “тэтгэврийн

зээл тэглэжээ. миний хоёр сарын зээл дутуу байсан. сай-хан байна, өөр хэлэх үг алга. тэтгэвэр нэмэгдээд 409 мянга бол жээ, дээрээс нэг дүгээр сарын зөрүүтэйгээ нийлээд 500 гаруй мянган төгрөг авлаа. Бидэндээ болж л байгаа юм” гэсээр баяртайяа явж одов.

Тус банкны үүдэнд тэтгэврээ авч буй хөгш чүүдийг ажиглан

зогсоход янз бүрийн л дүр зураг харагдана. Зарим нь төрийн хишиг, хайр халамжийг бид дааж явах хэрэгтэй гэсэн бол нөгөө хэсэг нь банкны үйлчилгээг шүүмжлэх маягтай. Тэгснээ хамгаалалтын ажилтнаас лавлагаа авах гэж зүтгэсэн эмэгтэйг зад загнаад, холдуулж байгаа харагдав. Иймэрхүү дүр зураг сар бүрийн эхэнд болдог бололтой. Зарим нь тэтгэврээ аваад шууд гэртээ харьдаггүй

шинжтэй. Гурав, дөрвөөрөө нийлж сугалдалцаад “Эхлээд нэг цай олж уух уу” гэж байна. Баянхошууны хуучин эцэс буюу Тойрогт байрлах Төрийн банкны салбарын байр жижиг тул хүмүүс гадаа дугаарлаж зогсохоос өөр аргагүй бөгөөд дүр зураг нь нэг иймэрхүү.

Үүний дараа Чингэлтэй дүүргийн нутаг дэвсгэр, Хайлаастын 17 дугаар сургуулийн буудалд орших банкийг зорилоо.

ХОёРДУ ГААР сАРыН ЭХНий ДОлОО ХОНОГТОО БАГ ТАж, ТЭТГЭвРийН МөНГө ДАНсАНД ОРОХ ТУл ДУГААРлАХГҮй БАйХыГ АНХААРУУлсАН ч АХМАДУУД ҮҮНийГ ТООсОНГҮй. АМНы ХААлТ зҮҮХ Нь зҮҮж, зҮҮГЭЭГҮй НЭГЭН Нь “зҮҮж сУРАХГҮй юМ” ГЭж өөРийГөө зөвТГөНө.

1

маргаашаас “хүчит шонхор” орж мах тэргүүтнээ авна даа. Үнэд орсон сураг байна. Одоо л авахгүй бол бүр үнэтэй болж мэднэ” гэв. Биднийг ийн “буу халж” байх зуур банкнаас 60

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 05 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302)зГМ: сУРвАлжилГА

улаанбаатар хот, 2020 оны хоёрдугаар сарын 4

“Би дэмжинэ, би нэгдэнэ” уриан дор Хав-дар тай тэмцэх дэлхийн өдрийг өнөөдөр бүх улс оронд тэмдэглэн өнгөрүүлж байна. Хүн төрөлхтнийг айдаст автуулсан энэ өвчнийг ялж болох хамгийн энгийн алхам бол маш сайн урьдчилан сэргийлэлт гэдгийг эмч нар хэлдэг. Энэ ч үүднээс жил бүр Хав-дар тай тэмцэх дэлхийн өдрөөр Хавдар судлалын үндэсний төв (ХСҮТ)-өөс хэвлэл мэ дээллийн байгууллагын сэтгүүлчдийг урьж, Монгол дахь хорт хавдрын өвчлөлийн өнөөгийн нөхцөл байдал, “Хавдрын эсрэг үндэсний аян”-ы хүрээнд хийсэн ажлаа танилцуулж, энэ өвчнөөс хүн амыг хэрхэн урьдчилан сэргийлэх, иргэдийн эрүүл мэн-дийн боловсролыг дээшлүүлэх талаар санал солилцож, уулзалт өдөрлөг зохион байгуулдаг уламжлалтай.

ЭМЯ-наас гаргасан статистик мэдээлэлд дурдсанаар Монгол Улсын хүн амын нас ба-ралтын тэргүүлэх шалтгаануудын хоёрду-гаарт хорт хавдар бичигдэж байна. 2014-2018 онд манай улсад хорт хавдрын 29,397 то хиолдол шинээр бүртгэгдэж, 20,063 хүн энэ өвчний улмаас хорвоог орхижээ. Хорт хавд рын өвчлөлийн сүүлийн таван жилийн

судалгаагаар Монголын хүн амын тал хувь нь оршин суудаг Улаанбаатар хотод өвчлөл, нас баралтын түвшин улсын дунджаас бага, харин орон нутагт өндөр хувьтай байна. 100,000 хүн амд ногдох хорт хавдрын өвчлөл болон нас баралтын үзүүлэлтээр Увс, Говь-Алтай, Ховд, Дархан-Уул, Дорнод, Сүхбаатар, Говьсүмбэр аймаг улсын дунджаас өндөр байгаа аж.

Элэгний хорт хавдрын 80.1 хувь, ходоод-ны хорт хавдрын 86.5 хувь, умайн хүзүүний хорт хавдрын 50.6 хувь нь өвчний хожуу буюу III, IV шатандаа оношлогдож байна гэсэн харам салтай үзүүлэлт бий. Гэтэл нийт хорт хавд рын 73 хувийг хянах, сэргийлэх бо ломж той юм. Ийм ч учраас хорт хавдартай тэм цэж, иргэдэд эрүүл мэндийн мэдлэг мэдээ лэл олгох, урьдчилан сэргийлэх үзлэг оношилгоонд хамрагдах боломж бүрдүүлж ХСҮТ, МҮОНРТ, ХААН Банк Сан хамт ран 2011 оноос “Хавдрын эсрэг үндэсний аян”-ыг орон даяар зохион байгуулж ирсэн билээ.

Өнгөрсөн есөн жилийн хугацаанд тус аяны багийнхан Монгол орныг давхардсан тоогоор гурван удаа бүтэн тойрсон бөгөөд нийт 150 мянга гаруй иргэнийг урьдчилан сэргийлэх үзлэгт үнэ төлбөргүй хамруулжээ. Мөн хортой хавдрын 610 тохиолдлыг илрүүлэн, 500 гаруй удаагийн том, жижиг мэс засал хийж,

олон хүнд амьдрал бэлэглэсэн юм. Тэдний зарим нь төгс эмчлэгдэн хавдар гэх аюулаас бүрэн ангижирсан бол зарим нь өнөөг хүртэл тасралтгүй эмчлүүлэн хавд рыг даван туулж явна. “Хавдрын эсрэг үндэс ний аян”-д хамрагдан өвчнөө эрт үед нь онош луулаад, эмчлүүлж эдгэрсэн хөвсгөл аймгийн иргэн Н.чулуун “өвдсөнийхөө дараа биш, өв дө-хөөсөө өмнө эмчид хандаж хэвших ёстойг би, миний үр хүүхдүүд бид бүгдээрээ ойлгож авсан. Хайртай дотны хүмүүстэйгээ илүү урт удаан хугацаанд хамт байх эрүүл, жаргалтай амьд рал бэлэглэсэн аяны хамт олонд баяр-лалаа” хэмээн сэтгэгдлээ хуваалцаж байв.

“Хавдрын эсрэг үндэсний аян”-аар эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг алслагдсан бүс нутгийн иргэдэд ойртуулах, хавдар хэмээх аюулт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх зан үйлийг хэвшүүлэх, эрүүл мэндийн боловсролыг нь дээшлүүлэхээс гадна орон нутгийн эмч мэргэжилтнүүдийг чадавхижуулах сургалт зохион байгуулах зэрэг олон үр дүнтэй ажлыг уламжлал болгон зохион байгуулсаар ирсэн.

Энэ онд 10 дахь жилдээ хэрэгжих гэж буй тус аян хавдрын өвчлөлийг бууруулахад бодитой хувь нэмрээ оруулаад зогсохгүй ижил төрлийн олон хөдөлгөөн, санаачилгын

эхлэлийг тавьж, хавдраас урьдчилан сэргийлэхийн ач холбогдлыг иргэдэд ойлгуулж, хайртай бүхнийхээ төлөө эрүүл байх нь энгийн дадал зуршил гэдгийг ухааруулсан үндэсний хэмжээний томоохон аян болж чадсан юм.

хааН Банк сан энэхүү аянд нийт 1.2 тэрбум төгрөг зарцуулсан нь эрүүл мэндийн салбарт хувийн хэвшлээс оруулсан томоохон хөрөнгө оруулалт болсны дээр мэргэжлийн байгууллага, хувийн хэвшлийн сайн түншлэлээр нийгмийн хариуцлагаа ухамсарлан, нийгэмд бодитой өөрчлөлт авчирсан сайн жишээ болж буй.

“Хавдрын эсрэг үндэсний аян”-ыг өвчлөл болон урьдчилан сэргийлэх үзлэгийн статистик мэдээлэлд үндэслэн аль аймагт хэрэгжүүлэхээ шийддэг бөгөөд энэ жил аяны багийнхан аль аймгийг зорихоо хараахан товлож амжаагүй байгаа аж.

Эрүүл мэнддээ хариуцлагатай хандаж, өвчнөөс өөрийгөө урьдчилан сэргийлэх мэдлэг мэдээлэлтэй байх нь тухайн хувь хүн, өрх гэр бүлийн аз жаргалтай, урт удаан хамт амьдрах гол хүчин зүйл төдийгүй нийгэм, улс орны хөгжилд ч чухал ач холбогдолтой билээ.

БИд хавдраас урЬдчИлаН сЭрГИЙлж чадНа!

“Хавдрын эсрэг үндэсний аян”-ыг 10 дахь жилдээ хэрэгжүүлнэ

Энд өмнөхөөс арай өөр дүр зураг угтав. Гадаа нар лаж суугаа хэдэн хөгшнийг эс тооцвол хүн алга. Ажиллахгүй байгаа юм болов уу гээд дотогш ортол ёстой л түм түжигнэж, бум бужигнаж байна. Дуу чимээ ч ихтэй. ахмадууд тэтгэврээ авч буй тул өөр ямар нэгэн үйлчилгээ үзүүлэх боломжгүй аж. Заал томтой учраас ирсэн ахмадуудаа дотроо дугаарлуулжээ. Үйлчил-гээний зааланд олон хүн битүү чихэлдсэн тул агаар муу тай байлаа. Заримынх нь даралт ихэсч, гарч агаар амьс га лахын зэрэгцээ хаалгаа онгойл гож салхи оруулахыг нэгнээсээ

шаардана. Шаагилдсан олон дунд хэн, юу ярьж байгаа нь бараг сонсогдохгүй, дэмий л орилолдсоор. Банкны хам гаа -лалтын ажилтнууд эмх зам-бараагүй байдлыг зохицуулах гэж хэрэндээ л хичээж байгаа харагдав. Хөл хөдөлгөөн ихтэй атлаа гурван хүн тутмын нэг нь л амны хаалт зүүжээ. Салбарын эрхлэгчээс нь “Энэ олон хүнийг ингэж дугаарлуулж байхаар дансанд нь шууд хийж болоогүй юм уу. Арай л хүндрэл учруулж байгаа юм биш үү” гэхэд “Бид тайлбарлаад нэмэр алга. огт ойлгохгүй байна. өглөө дугаарлаж эхэлсэн

сая төгрөгийн зээл тэглүүлсэн. Үүнээс илүү баяр баясгалан гэж юу байх вэ. Төртэй иргэн гэдгээ мэдэрч л явна” хэмээн ярилаа. Гадаа хүйтэн ч сэтгэлдээ галтай байгаа тул ахмадууд өвлийн жаврыг ажрахгүй тэт гэвэртээ дугаарлаж байна.

Дэлхий дахинд дэг дээд буй ко-ро на вирусийн ул маас тэтгэвэр авах хүмүүсийг бан кинд урт дараа лал үүсгэхгүй бай хыг албаныхан са нуулсан. Хоёрду гаар сарын эхний долоо хоногтоо баг -таж, тэтгэврийн мөнгө дансанд орох тул дугаарлахгүй байхыг анхааруулсан ч ахмадууд үүнийг тоосонгүй. Амны хаалт зүүх нь зүүж, зүүгээгүй нэгэн нь “зүүж сурахгүй юм” гэж өөрийгөө зөвтгөсөөр төрийн хайр хишгийг хүртэхээр түүртсэн шинжгүй “тэмцэлдсээр”. █

цагаас нь л хэлсэн. Карттай хүмүүс нь заавал дугаарлах шаардлагагүй. та бүхний мөнгө дансандаа ордгоороо л орно гэж хэлээд огт үг хүлээж авахгүй юм” гэв. Тэтгэвэртээ дугаарлаж зогссон нэг өвгөн “Та нар хаанаас яваа юм. Өглөө бүр зодоон болсон шүү дээ. Тэр үед ирэхгүй яасан юм бэ” гэсээр угтаад “Тэтгэврийн зээл тэглэсэн биш оочер дугаар дийлдэхээ байлаа. Тэтгэвэр тэглэсэн нь олон хүнд буян болжээ. Би тэтгэврийн зээл

авсан ийм шийдвэр гарахаас өмнө зээлээ төлөөд дууссан байлаа. Энэ хүмүүсийн өмнөөс баярлаж

байна” гэв. Харин Чингэлтэй дүүргийн иргэн А.Цэцэгбадам “Картаа захиалсан байгаа. Одоо тэтгэврээ авахад картыг минь өгөх юм билээ. Тэгэхээр дугаарлаж зогсохгүй амар б о л о х б и з . өглөөнөөс хойш нэлээд удаан “гүрийлээ”. дотор бүгчим, гарч салхилах гэхээр байрлалаа алдчих гээд хэцүү. Гараад

ороод ирэх ороход бөөн хэрүүл шуугиан болж байна. Би гурван

Үйлчил­гээний­зааланд­олон­хүн­битүү­чихэлдсэн­тул­агаар­муу­тай­байлаа.­Заримынх­нь­даралт­ихэсч,­гарч­агаар­амьс­га­лахын­зэрэгцээ­хаалгаа­онгойл­гож­салхи­оруулахыг­нэгнээсээ­шаардана.

сонгинохайрхан дүүргийн VII хорооны иргэн Э.Балжинням гуай “өглөөнөөс хойш зогслоо. урагшилдаггүй ээ. Бусад салбар ямар байдгийг мэдэхгүй. манай энэ салбарынх ачаалал ихтэй. тийм болохоор тэвчээртэй хүлээх хэрэг гарна. Бас болоогүй загнуулна аа, заримдаа” гэв.

оролцогчдод шинээр 2017 онд танилцуулагдсан ФИДИК гэрээний бүтэц, практик хэрэглээг тайлбарлаж, талуудын эрх, үүргийн хуваарилалт, гэрээний загварыг зөв сонгож хэрэглэх, гэрээний төлбөрийн болон бусад маргаан шийдвэрлэх аргачлалын талаар цогц ойлголтыг өгнө.

EcV ГЭрчИлГЭЭ олгоно.(AccREDITED FIDIc TRAINING cERTIFIcATE)

сургалтын огноо: 2020 оны 3 дугаар сарын 25 – 26 өдөр хаана: Шангри-Ла Хотел, Улаанбаатар (Лондон өрөө)холбоо барих утас: 9917-0111; 9900-9860; 7711-9008цахим шуудан: contact@bnp.mn

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ06 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302)

Г.санжааханд , ЗГМ сонин

Энэ сарын 1-ний өдрөөс эхлэн улсын эмнэлэгтэй ижил 400 мянган төгрөгийн суурь тарифаар тооцож хөнгөлөлт эдлэх боломжтой боллоо

ЭМД-аар 90 мянгаас 1.6 сая төгрөгийн хөнгөлөлт эдэлнэ

Иргэд хувийн х э в ш л и й н эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэхдээ эрүүл мэндийн

даатгалаас 175 мянган төгрөгийн хөнгөлөлт эдэлдэг байсан бол энэ сарын 1-ний өдрөөс эхлэн улсын эмнэлэгтэй ижил 400 мянган төгрөгийн суурь тарифаар тооцож хөнгөлөлт эдлэх боломжтой боллоо. Тодруулбал, тухайн хүний өвчний оношоос хамаарч ялгаатай байх бөгөөд хамгийн багадаа 90 мянга, ихдээ 1.6 сая гаруй төгрөгийн хөнгөлөлт эдлэх аж. Нийт 330 нэр төрлийн оношоор санхүүжилтийг өөр өөр аргачлалаар бодож гаргахаар төлөвлөжээ. Өнөөдрийн байдлаар нийт иргэдийн 10 орчим хувь нь даатгалд хамрагдаагүй гэв.

ЭМДЕГ-ын даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Г.Баясгалан “Хоёрдугаар сарын 1-нээс эхлэн улсын болон хувийн хэвшлийн эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэгчийн зардлыг 30 орчим хувиар буюу даатгагч төлөх төлбөрийг 400 мянган төгрөг болгож нэмэгдүүлсэн. Өмнө нь хувийн болон улсын эмнэлгийн даатгалаас төлөх тариф өөр байсан бол одоо ижил боллоо. Энэ онд 506.5 тэрбум төгрөгийг эрүүл мэндийн тусламж

үйлчилгээнд зарцуулна” гэв.Одоогийн байдлаар хувийн

эмнэлгүүдэд Монгол Улсад эмнэлгийн тусгай зөвшөөрөлтэй, магадлан итгэмжлэгдсэн, мөн Эрүүл мэндийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн шийдвэрийн

дагуу сонгон шалгаруулалтад орсон байх гэсэн шалгуур тавьж байгаа аж. Иргэд ЭМД-аар хөнгөлөлт эдлэх хувийн эмнэлгийн нэрийг ЭМДЕГ-ын сайтаас харах боломжтой.

Оношилгоо зөв хийсэн эсэхийг

шалгаж байж, хувийн хэвшлийн эмнэлгүүдэд санхүүжилт олгох учраас иргэд өөрсдөө хяналт тавьж, зөрчил илэрсэн тохиолдолд ЭМДЕГ-т мэдээллэх эрхтэй аж.

ЦАГ ҮЕ

зГМ: ТОвчХОН ЭРҮҮл МЭНД

Нийслэлийн Шүд эрүү нүүрний төв өчигдрөөс эхлэн эмчилгээний дугаарыг цахимаар олгож эхэлжээ. Тус төв үйлчлүүлэгчдэдээ амны хаалт зүүж, гадуур хувцсаа өлгүүлж, улавч өмсөн, давхар бүрт байршуулсан гар халдваргүйжүүлэгчийг хэрэглэхийг зөвлөв.

ТООллОГО Дэлхийн байгаль хамгаалах сан (WWF)-гийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газрын мэргэжилтнүүд, “Бөхөн хамгаалах сүлжээ” багийнхан энэ оны нэгдүгээр сард 5,074 орчим монгол бөхөн тоолжээ.

ОсОл Амралтын өдрүүдэд зам тээврийн ослын улмаас долоон хүн гэмтэж бэртэж, орон нутагт нэг хүний амь нас хохирсон байна. Мөн согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон 26 жолоочийг илрүүлж, хуулийн дагуу хариуцлага тооцжээ.

зөвШөөРөл Гаалийн байгууллага эмнэлгийн зориулалтаар ашиглах амны хаалтыг ЭМЯ-наас олгосон тусгай зөвшөөрөлтэй хилээр нэвтрүүлж байгаа бол хувь хүмүүсийн хэрэглэх амны хаалтыг тусгай зөвшөөрөл, лиценз шаардахгүйгээр шуурхай нэвтрүүлж байгаа аж.

сЭРЭМжлҮҮлЭГ Өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд Яаралтай түргэн тусламжийн төвд найман өрх дуудлага өгч эмнэлгийн тусламж авсан байна. Тухайлбал, БЗД-ийн иргэн шөнийн 02:00 цагт угаар мэдрэгчийг дуугарах үед унтрааж унтсанаас болж хүүхэд нь хорджээ. Тиймээс иргэд угаар мэдрэгчийг хэрэглэх заавар зөвлөмжийг сайтар дагахыг албаны хүмүүс зөвлөв.

Хилийн Чанад дахь Монгол-чуудын Зөвлөл ТББ-ын гишүүн, дэмжигч байгууллагууд болон иргэд Коронавирусийн халдвараас сэргийлэх зорилгоор “Эх орон-доо маск илгээцгээе” аяныг хэрэгжүүлж эхэлжээ.

Тус аянд Үндэсний агаарын тээвэр лэгч МИАТ ТӨХК компани нэгдсэн байна. МИАТ ТӨХК гадаад дахь өөрийн Төлөөлөгчийн газ раар дамжуулан хилийн чанад дахь

монголчуудын цуглуулсан амны хаалтыг Монгол Улсад үнэ төл-бөргүй тээвэрлэн авчрах боломж-той гэдгээ илэрхийлсэн байна.

МИАТ компани өчигдөрийн байдлаар БНСУ-ын Сөүл хот дахь Монголчуудын холбоо, Эмэгтэйчүүдийн холбоо болон Польш Улс дахь Эмч нарын холбоо зэрэг байгууллагын илгээсэн 44 хайрцаг амны хаалтыг үнэ төлбөргүй тээвэрлээд байна.

Өнгөрсөн бямба гарагт Ухань хотоос ирсэн 31 оюут-наас коро навирусийн халдвар илрээгүй байна. Энэ талаар ХӨСҮТ-ийн ерөнхий захирал Д.Нямхүү хэлэхдээ “БНХАУ-ын Ухань хотоос ирсэн 30 оюутан, нэг хүүхдийг шинжил гээнд хамруулахад коро навирусийн халдваргүй гар сан. Тэд нээс гадна нисэх багийн 15 иргэнийг тусгай тасагт байрлуулан

ажиглаж байна. Бүг дийг нь 14 хоног хянал тад байлгаж байгаад ямар нэгэн шинж тэмдэг илрэхгүй бол эмнэл гээс гаргана” гэв. Өнгөр сөн нэгдүгээр сарын 1-нээс өчигдрийг хүртэл шинэ коронавирусийн сэжигтэй тохиол дол 71 бүртгэгдсэн бөгөөд ХӨСҮТ-д тусгаарлан, шин жилгээнд оруулахад бүгд халд вар гүй болох нь батлагдсан юм.

зАРлАл

02110055025 Улсын бүртгэлийн дугаар, 3069907

регистрийн дугаартай рамаЗаН-ахжол

ххК татан буугдсан тул бүртгэлээс хасав.

“өмгөөллийн Батбаяр энд Партнэрс” ххН (Хуулийн фирм) нь Англи улсын Лондон хотод төвтэй ECV Consultancy Ltd (European Construction Ventures Consultancy)-тай хамтран 8 дахь жилдээ зохион байгуулж буй дараах сургалтад та бүхнийг урьж байна:

• Шинээр 2017 онд танилцуулагдсан ФИДИК гэрээний бүтэц, (улаан, шар болон EPc/Turnkey мөнгөлөг ном) практик хэрэглээний 2 (хоёр) өдрийн сургалт

Энэхүү сургалт нь төсөл хэрэгжүүлэгч төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд, концесс эзэмшигчид, төсөл санхүүжүүлэгч банк, санхүүгийн байгууллагууд, төслийн удирдлагын баг, инженерингийн, хуулийн, санхүүгийн зөвлөхүүд, гүйцэтгэгч болон туслан гүйцэтгэгч компаниуд зэрэг зам, төмөр зам, барилга, дэд бүтэц, эрчим хүчний салбарын бүтээн байгуулалтын төсөл, хөтөлбөрт

шинэ фИдИК (2017) ГЭрЭЭНИЙ сурГалтAccredited FIDIC Training Company

МиАТ ТөХК “Эх орондоо маск илгээцгээе” аянд нэгдлээ

Уханиас ирсэн оюутнуудаас коронавирус илрээгүй

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 07 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302)

НийТлЭлчийН БУлАН

МаН-ын дотоод хагарал, талцах өвчин “бороо-лоогүй” гэдгийг Н.Номтойбаярыг

уИх-ын гишүү нээс түдгэл-зүүлэх ажиллагаа, түүнийг тойрсон үйл явдал тод харуулав. харин тэд ийм хагаралтайгаар нэг нам болж сонгуульд оролцож чадах уу гэсэн эргэлзээг төрүүлэх болов.

УИХ дахь МАН-ын бүлэг 32-ын бүлэг буюу 60 тэрбумынхан, 33-ын бүлэг буюу ЖДҮ-чид гэсэн хоёр бүлэглэлд хуваагдсан нь цаг хугацааны хувьд сонгуультай хамааралгүй боловч эвлэрч чадалгүй сонгуультай золгож буй нь энэ намд аюулын харанга дэлдэж эхэллээ. МАН-ын 33-ын бүлэгт өнөөгийн сайд нар хийгээд ЖДҮХС-гаас зээл авсан хэрэгт холбогдоод байгаа гишүүд багтдаг бол 32-ын бүлэгт Ерөнхий сайд асан Ж.Эрдэнэбатын танхимд ажилласан сайд нар, М.Энхболдыг огцруулахгүйн тулд “тэмцсэн” гишүүд хамаардгийг улс төрийн хүрээнийхэн гэлтгүй олон нийт ялгадаг болжээ. Наад зах нь 33-ын бүлэглэл 60 тэрбумын хэрэг бидэнд хамаагүй гэсэн байр сууринаас ханддаг, 60 тэрбумынхан “ЖДҮ-гийн хэрэг 33-ын бүлгийн хар толбо” хэмээх мессежийг нийгэмд нэг бус удаа цацсанаас тодорхой харагдана. Мөн бүлэглэлийн толгойлогч нараа ээлжлэн цэцэд өгч “ясыг н ь ц а й т а л ” з а р г а л д а х а а и л э р х и й л э н , мэдээлэл хийж байсан гишүүдийн зураг ч хэвлэлийн хуудаснаас шар-лаж амжаагүй байна. Үүнээс гадна бүлэг-лэлээрээ талцах, хэлсэн үг, үйлдлээрээ эвлэрэх боломжгүй гэдгээ ч илэрхийлсээр ирсэн. 33-ын бүлэглэлийн ерөнхий “зөвлөгч” Ц.Нямдорж үг хэлэхдээ хүртэл 60 тэрбумынхныг онилдог нь ч тохиолдлын хэрэг биш юм. Түүний “Баян, тарганаа гайхуулаад байдаг Жаргалтулгын Эрдэнэбат, Нямтайширын Номтойбаяр, Отгонбилэгийн Содбилэг нар хаана байна. Тэд хөрөнгө мөнгөндөө аархаад байгаа юм уу. Өөрсдийнх нь

МАН дахь бүлэглэлийн хагарал сонгуулийн өмнө дээд цэгтээ хүрэх нь

Н.Номтойбаярыг УиХ-ын гишүүнээс түдгэлзүүлэхэд 60 тэрбумынх, жДҮ-ээрээ дахин хуваагдсан нь сонгуулийн өмнөх сөргөлдөөнийг өдөөв

Б.Гарьд, ЗГМ сонин

хөдөлмөрлөж бий болгосон хөрөнгө биш. Гарал үүслийг нь мань мэт гадарлана” хэмээн намын гишүүдээ сөрөг хүчнээс дутахааргүй баян тарганаар нь ялгаварлан гадуурхсаны цаана өнөөх л хуваагдлын ан цав үргэлжилж буй хэрэг.

Өнгөрсөн долоо хоногт Н.Номтойбаярыг УИХ-ын гишүүний эрхээс нь түдгэлзүүлэх үйл явц дээрх хоёр бүлэглэлийн эвлэрэх болоогүйг тодорхой харуулсан. МАН-ын бүлэг түүнийг түдгэлзүүлэх эсэхээр шийдвэр

гаргаж чадаагүйн учиг санал тэнц-сэнтэй холбоотой. М.Энхболдыг огц-руулахад давамгай байдал үүсгэсэн ганц санал нь хүчингийн хэргээр “дээлээ нөмөрсөн” тул бүлгийн 64

гишүүний санал Н.Номтойбаярын асуудал дээр тэнцсэн нь тэр. Хоёр ч Байнгын хорооны шийдвэр ганц саналын зөрүүгээр шийдэгдсэнээс үүнийг түвэггүй ойлгож болно. Цаашилбал Н.Номтойбаярын чөлөөлөгдөх хүсэлтийг хэлэлцэх чуулганы хуралдаанд 32-ын бүлгийн угшилтай гишүүд оролцохгүй хэмээн картаа сугалж бойкот хийсэн нь хагарал илааршаагүйг тодорхой харуулсан. МАН-ын удирдлага нөгөө бүлэглэлээ дийлэхгүй

байдалд орсноо ойлгож, зодоон хийсэн шалтгаанаар Н.Номтойбаярыг намаасаа хөөх шийдвэр гаргасныг энд дурдахад илүүдэхгүй.

МАН-ын дээд удирдлагад гарсан хагарал НИТХ-д “халд-варлаж” төлөөлөгчдийг 15:14 харьцаатай талцахад хүргэсэн. Улмаар өнөөгийн МАН-ын удирдлага нийслэлийн даргын суудлыг нөгөө бүлэглэлдээ алдах эрсдэлтэй учирсныг олон нийт мартаагүй. Хэрэг явдал засаг дарга болох болзол хангаад байсан С.Мөнхчулууныг намаас хөөснөөр цэгцэрсэн гэдгийг ч санаж байгаа. Харин маН-ын хяналтын ерөнхий хороо шүүхээс хүчингийн хэрэгт ял авсан Н.Гантулгыг намаас хөөх шийдвэрийг өдий хүртэл гаргаагүй байгаа нь гишүүдээ аль бүлэглэлд хамаарч буйгаас шалтгаалж ялгавартай ханддагийн нотолгоо гэлтэй.

Дээрх ялгаварлалаас харвал МАН удахгүй болох сонгуульд нэр дэвшүүлэх ажиллагаанд бүлэг лэлээр ялгаварлах магадлал тун өндөр. МАН-ын дарга ч зүүн аймгуудаар иргэдтэй уулзаж явахдаа намын удирдлагын эсрэг ажилласан гишүүдийг нэр дэвшүүлэхгүй гэсэн утгатай үг унагасан дуулдана. Мөн 60 тэрбумынхан ЖДҮХС-гийн хэргийг “сэвж” сөргөлдөгч бүлгийнхээ гишүүдийг нэр дэвшүүлэх

эрсдэлтэй. Тиймдээ ч намын удирдлага хоёр бүлэглэлийн хагарлыг сонгуульд ашиглахгүй байхыг анхааруулж эхэлсэн гэх.

уИх дахь маН-ын бүлэг-лэлийн болон дунд, доод шатанд хүчний харьцаа тэнцүү, нэр дэвших сонирхолтой гишүүдийн тоо ойрол цоо нөхцөлд ман датын тоогоо 36-гаар хувааж эвлэрлийн гэрээ байгуу лахаас илүүтэй тойргоор нь хувааж нэр дэвшүүлбэл уг нь тохирох хувилбар юм. Тойрог дотроо ЖДҮ-чин, 60 тэрбумынх гэж талцах сөргөлдөөнөөс ангижрахын зэрэгцээ аль бүлэглэл намын нэр хүндийг илүү сэвтүүлснийг тогтоох боломж ч гарна. Цаашилбал сонгогчдын саналыг илүү авсан бүлэглэл намын удирдлагыг гартаа авахыг ч тодорхойлж болох биш үү.

Гэвч МАН-д цэвэрлэгээ хийх зорилт тавьсан өнөөгийн удирдлага дээрх хувилбарыг хүлээж авах магадлал бага. Мөн 2021 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвших амбицтай харшлах учраас МАН-ын өнөө-гийн удирдлага, түүний бүлэглэл 2020 оны парламентад нөгөө бүлэглэлээс илүү суудал авахыг чухалчлах биз ээ. Тиймдээ ч МАН-ын дарга өөрийн хүрээллээс илүү нэр дэвшүүлэхийг эрмэлзэх нь гарцаагүй. Өөр хэлбэл “улс төрд мөнхийн дайсан үгүй” хэмээх үг энэ намынханд үйлчлэхгүй бололтой.

Н.Номтойбаярын чөлөөлөгдөх хүсэлтийг хэлэлцэх чуулганд “60 тэрбумынхан” оролцохгүй хэмээн бойкот хийсэн нь хагарал илааршаагүйг тодорхой харуулсан.

Хоёр­бүлэглэлдээ­мандат­бус­тойргоо­хуваачихвал­тохирох­хувилбар­юм.

МАН-ыН ХЯНАлТыН ЕРөНХий ХОРОО ШҮҮХЭЭс ХҮчиНГийН ХЭРЭГТ Ял АвсАН Н.ГАНТУлГыГ НАМААс ХөөХ ШийДвЭРийГ өДий ХҮРТЭл ГАРГААГҮй БАйГАА Нь ГиШҮҮДЭЭ Аль БҮлЭГлЭлД ХАМААРч БУйГААс ШАлТГААлж ЯлГАвАРТАй ХАНДДАГийН НОТОлГОО ГЭлТЭй.

ажиллагаанаас өмнө замаасаа зайлуулах шаардлагатай талаар ярилцсан сонсогдож байна. Хэрэв энэ үнэн бол 32-ын бүлэг, 33-ын бүлгийнхээ эсрэг нэр дэвших барьцаа лавшруулахаар зүтгэлж эхэлсэн гэсэн үг. Тэр хэрээр хагарлын цав улам ангайж сонгуулийн өмнө дээд цэгтээ хүрэх нөхцөл бүрдэнэ. Ийм байдалтай сонгуульд орвол томсгосон тойрогт өрсөлдөх учраас нэг намынхан өвөр зуураа “тоосоо гөвөлцөхөөс” эхлээд намын нэр хүндээ чирч унагах

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ08 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302)

зГМ: ТОвчХОН

ЭДийН зАсАГ

“Тавантолгой”-н IPО цаг хугацааны эрсдэлд орж

мэдэхээр байна

Б.мөнх-Эрдэнэ, ЗГМ сонин

9 11

11

Алт тушаалт тав дахин нэмэгджээ

Цахим мөнгө нь мөнгөн хөрөнгөд чөлөөтэй хөрвөдөг байх ёстой

Хятад $22 тэрбумаар хувьцааны уналтаас сэргийлэв

Аргентин үхрийн махныхаа үнийг хязгаарлана

10

АРилжААМонголын Хөрөнгийн бирж даваа гарагийн арилжаагаар 26 компанийн 109,985 ширхэг хувьцаа арилжлаа. Энэ өдөр 11 компанийн хувьцааны ханш өсөж, 14 компанийнх буурав.

ХөРШ

2.92 Их наяд юань. БНХАУ-ын экспорт 2018 онтой харьцуулахад 2019 онд таван хувиар, импорт нь 1.6 хувиар өссөн үзүүлэлттэй гарлаа. Ингэснээр гадаад худалдааны тэнцэл нь 2.92 их наяд юанийн ашигтай.

МөНГөНий НийлҮҮлЭлТ

20.8 Их наяд төгрөг. 2019 оны 12 дугаар сарын байдлаар мөнгөний нийлүүлэлтийн жилийн өсөлт долоон хувьд хүрч, 20.8 их наяд төгрөг болжээ.

БАНК, сАНХҮҮ

5 Хувь. Банкны салбарын иргэдэд олгосон зээлийн хэмжээ 2019 оны 12 дугаар сард таван хувиар өсөж, 17.9 их наяд төгрөг болов.

өРсөлДөХ чАДвАР Аймгуудын өрсөлдөх чадварын 2019 оны найм дахь удаагийн тайлангаар 21 аймгаас Говь-Алтай аймаг 19 дүгээр байранд эрэмбэлэгджээ. Үндэсний статистикийн хорооны мэдээлснээр, баруун аймгуудад ажилгүйдэл хамгийн өндөр хэвээр байна.

ХөРөНГийН зАХ зЭЭл

4.2 Тэрбум төгрөг. Энэ оны эхний сард дотоодын хөрөнгийн зах дээр нийтдээ 4.2 тэрбум төгрөгийн арилжаа хийжээ. Үүний дийлэнх нь Монголын Хөрөнгийн биржээр дамжсан байна.

УУл УУРХАй

58 Мянга. “Ногдол ашгаа бэлэн мөнгөөр авъя” цахим бүртгэлийн аян энэ сарын 20 хүртэл үргэлжлэх бөгөөд уг аянд нэгдэхийг хүссэн иргэд www.1072.mn сайтад бүртгүүлж, саналаа баталгаажуулах аж. Одоогийн байдлаар 58 мянган мянган хувьцаа эзэмшигч дээрх аянд нэгджээ.

УИХ 2018 оны зургаадугаар сарын 22-нд “Эрдэнэс т а в а н т о л г о й ” к о м п а н и й н

нийт хувьцааны 30 хүртэлх хувийг олон улсын хөрөнгө оруулагчдад дахин санал болгох тухай агуулга бүхий тогтоолын төслийг хуульчилсан юм. Ингэснээр хамгийн багадаа нэг тэрбум орчим ам.доллар босгох боломжтой гэж үзсэн. Тогтоолтой хамт УИХ-аас 180 хоногийн хугацаатай даалгавар тухайн үед Засгийн газарт мөн өгсөн билээ. Үүнээс хойш 570 гаруй хоног өнгөрсөн байна.

Дэлхийд нэр хүндтэй гаднын хөрөнгийн биржээр дамжуулан хувьцаагаа арилжаалснаар нэг тэрбум гаруй ам.доллар манай улс “өвөртлөх” боломжтойг холбогдох албаныхан онцолж байв. Бэлтгэл ажил тодорхой түвшинд үргэлжилсээр байгаа аж. “Ажлын хэсгийн зүгээс мэдээллүүдээ ярьж болохгүй, олон улсын хөрөнгийн бирж, санхүүгийн зөвлөхүүдийн зөвлөмжийн хүрээнд дотоод мэдээллийг санаатай болон санаатай бус байдлаар гаргаснаар биржийн үйл ажиллагаа хоёр сараар хойшлох эрсдэлтэй учраас мэдээлэл өгөх зааврыг танилцуулсан. Тухайн бирж гаднын компаниудаас хөрөнгө босгож буй тул бид мэдээллийг ярьж болохгүй байна. Ерөнхийд нь хэлэхэд маш сайн байгаа, сонгуулийн өмнө IPO гаргах нөхцөл бий болгох чиглэлээр ажиллаж байна” хэмээн Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд мэдэгдсэн. хэдий тийм боловч өмнөх гашуун сургамж дагуулсан түүх өнөө ахин давтагдах вий гэсэн болгоомжлол үүсээд эхэлжээ. Энэ нь цаг хугацааны эрсдэл.

Тодруулбал, Засгийн газар үлдэж буй бүрэн эрхийнхээ хугацаанд амжиж энэхүү IPO-г үр дүнтэй зохион байгуулж чадах эсэх нь олны анхаарал татна. Учир нь, өмнөх оролдлогууд сонгуультай хамт замхарч, буруутан нь сонгууль болж үлддэг байв. С.Батболд, Н.Алтанхуяг, Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газарт тулгарч байсан нөхцөл байдал өнөөдрийн эрх баригчдад мөн ойртоод ирлээ. Үүнийг сайд Д.Сумъяабазар “Ил тод, хариуцлагатай уул уурхай” хэвлэлийн хурлын үеэр илэрхийлж, “Төлөвлөж буй “Эрдэнэс Тавантолгой”-н IPO УИХ-ын ээлжит сонгуультай цаг хугацааны хувьд тулахаар байна” гэж мэдэгдсэн нь дахиад л энэхүү

“Тавантолгойн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах ажлыг эрчимжүүлэх тухай” УИХ-ын тогтоол өмнөх тогтоолуудтай харьцуулахад ногоон гэрлээр батлагдсан. Саад бэрхшээл хамгийн бага байсан. “Эрдэнэс Тавантолгой” өмнө нь IPO гаргах талаар хэд хэдэн удаа оролдлого хийсэн ч дотоодын улс төрийн нөхцөл байдал, улстөрчдийн үйлдэл хамгийн том саад, бэрхшээл болж байлаа. Энэ нь удаа дараагийн оролдлого амжилтгүй болж, бүтэлгүйтэх гол үндэслэл байсан юм. Гадаад зах зээлийн эрсдэлээс илүүтэй дотоодын эрсдэл мега төслийн боломжийг бүрэн хаацайлж байсан удаатай. Хөрөнгө оруулагчдад компанийн хувьцаа хүрэлгүй замын дундаас буцаж байсан нь нэг бус удаагийнх. Тэгвэл өнөөдрийн эрх баригчдын хувьд

төслөө үр дүнтэй хэрэгжүүлэхэд дотоод эрсдэл гэхээр юм бараг байсангүй.

Ялангуяа, Засгийн газарт эрх чөлөө нь бүтэн байлаа. УИХ, Ерөнхийлөгчийн дэмжлэг аль аль нь байгаа тул “Эрдэнэс Тавантолгой”-г одоо л эдийн засгийн эргэлтэд оруулах байх гэсэн нийгмийн хүлээлт, олны найдвар хараахан ширгээгүй байна. Хөрөнгө оруулалт горилж буй тус компани өнгөрсөн хугацаанд нүүрсний үнэ сайн байснаар өрийн дарамтаас гарч, үйл ажиллагаа нь жигдэрч эхэлж буй. 2019 онд гэхэд нэг тэрбум ам.долларын борлуулалтын орлоготой ажилласан.

Тухайлбал, тайлант хугацаанд 13.7 сая тонн нүүрс экспортолж, татварын дараах цэвэр ашгийн хэмжээ нь нэг их наяд төгрөгт хүрсэн билээ.

Хонгконгийн хөрөнгийн биржийн ханш унаснаас хойш дэлхийн хувьцааны зах зээлийн үнэлгээ 1.5 их наяд ам.доллараар буурав

9

ШиНЭ ТөРлийН виРУсийН ХАлДвАРыН ТАРХАлТыН НөлөөГөөР КОМпАНиУД ХОНГКОНГийН ХөРөНГийН БиРжиД IPO ГАРГАХ ХУГАЦААГАА ХОйШлУУлАХ ХАНДлАГА АжиГлАГДАж БАйНА.

төсөл 2012, 2016 оны дүр зургийг давтах вий гэсэн ээлжит дохио болов.

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ЭДийН зАсАГ 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) 09

ХөДөлМөРийН зАХ зЭЭлБАНК сАНХҮҮ

Ажилгүйдэл нэмэгдэж, хөдөлмөрийн зах зээлийн

идэвх суларч байна

Алт тушаалт тав дахин нэмэгджээ

Монголбанкны судал-гаагаар ажил эрхлэлт буурч, ажилгүйдэл нэмэгдэж байгаа нь хөдөлмөрийн зах зээлийн идэвхжил сүүлийн улирлуудад удааширч байгааг илэрхийлж байна. 2019 оны гуравдугаар улирлын эцсээр хийсэн төв банкны дүгнэлтээр ажил эрхлэлт дөрвөн хувиар буураад байгаа аж. Ингэснээр ажилгүйдлийн түвшин 2016 оноос буурч байсан хандлага өөрчлөгдөн, сүүлийн улирлуудад 10

хүртэлх хувиар нэмэгджээ. Хөдөлмөрийн зах зээлийн үндсэн үзүүлэлтүүдийг авч үзвэл, ажиллах хүчний оролцооны түвшин сүүлийн улирлуудад дунджаар 61 хувь орчимд тогтмол хадгалагдаж байгаа бол хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин буурах хандлагатай байна. Эдийн засгийн өсөлтийн үед ажилгүйдэл буурахгүй байгаа нь бүтцийн гажуудалтай холбоотой гэдгийг эдийн засагч Ж.Дэлгэрсайхан онцолсон юм. █

Төв банк энэ оны эхний сард 3.5 тонн худалдан авчээ. Өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад алтны тушаалт даруй тав дахин нэмэгдсэн байна. Тодруулбал, 2018 оны нэгдүгээр сард 597 кг үнэт металл авч байсантай харьцуулахад энэ оных 2.9 тонн-оор илүү байв. Нэг грамм алт өнгөрсөн сард 137.2 мянган төгрөгөөр худалдан авсан байна. Харин 2019 оны 12 дугаар сард төв банкны алт худалдан авах үнэ 129.2 мянган төгрөг байлаа. Өнгөрсөн жил алтны тушаалт 2018 онтой харьцуулахад нийт дүнгээр 30 хувиар буурсан бөгөөд Монголбанк дөнгөж 15.2 тонн алт худалдан авсан юм.

Сүүлийн долоон жилд алт улсын

Б.дашням, Шинжээч

Б.Баяртогтох, ЗГМ сонин

8

Эх сурвалж: Монголбанк

үнэт металл худалдан авалт(сараар, кг)

400035002500200015001000500

0

Сүүлийн гурван жилийн тайланг авч үзвэл, компанийн санхүүгийн байдал эрс сайжирч, өр авлагын хэмжээ буурч эхэлсэн. Гадаад зах зээлийн нөхцөл байдал ч өмнөх жилүүдтэй харьцуулахад тогтвортой, өсөлттэй байлаа. “Эрдэнэс Тавантолгой”-ийн төлөвлөсөн цахилгаан станц, нүүрс угаах үйлдвэр, Тавантолгой-

Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр замын бүтээн байгуулалт зуун задгай, жаран хагархай. Хийх бүтээн байгуулалт их боловч төслүүдээ тэтгэх мөнгөгүй мухардаж байна.

Олон улсын хөрөнгийн биржүүдээс Хонгконгийн хөрөнгийн биржийг ихэд онцолж буй. Гэвч үймээнд автсан газар нутаг одоо ч хурцадмал байдалтай

хэвээр. Тэрчлэн ДНБ-ий хэмжээ нь 2019 онд 1.2 хувиар агшлаа. Хонгконгийг орхин гарах хөрөнгө оруулагчдын талаарх мэдээлэл тасралтгүй хөвөрч байна. Хятадаас тархсан шинэ төрлийн вирусийн дэгдэлтийн улмаас Азийн хөрөнгийн зах зээлийн индекс улам дордож эхэлсэн. Энэхүү вирусийн уршгаар хөрөнгийн зах зээлээс 1.5 их наяд ам.доллар

арчигдаад байна. “Эрдэнэс Тавантолгой”-н хувьцаагаа танилцуулахаар онилж буй Хонгконгийн хөрөнгийн биржийн ханш унаснаас хойш дэлхийн хувьцааны зах зээлийн үнэлгээ дээрх хэмжээгээр буурсан гэсэн үг. Азийн биржүүд ойрын нэг сарын хугацаанд сэргэхээргүй байгааг эдийн засагч Н.Энхбаяр анхааруулсан юм. Корона

вирусийн тархалтын нөлөөгөөр компаниуд Хонгконгийн хөрөнгийн биржид IPO гаргах хугацаагаа хойшлуулах хандлага ажиглагдаж байгаа талаар Bloomberg Intelligence-ийн шинжээчид онцолж байна. “Эрдэнэс Тавантолгой” ирэх гуравдугаар сард багтаан материалаа бирж рүү хүргүүлэхээр зэхэж байгаа юм. █

валютын нөөцийг 3.3 тэрбум орчим ам.доллараар тэтгэсэн.

Энэ онд ч 600-700 сая ам.долларыг Монголын эдийн засагт авчрах төлөвтэй байна. 2012 онд Алтны нөөц ашигласны төлбөрийг бууруулж, борлуулалтын орлогоос 2.5 хувиар тооцохоор болсон. Ингэснээр 2018 он хүртэл төв банкинд тушаасан алтны

хэмжээ долоо дахин нэмэгдсэн. Хуулийн үйлчлэх хугацаа 2018 онд дуусгавар болсноор өнгөрсөн онд алтны тушаалт эрс хумигдсан билээ.

Өнгөрсөн оны 12 дугаар сарын байдлаар улсын гадаад валю тын албан нөөц 4.35 тэрбум ам.дол ларт хүрч нэмэгдсэн байна. █

2,929

2018/122019/01

2019/022019/03

2019/042019/05

2019/062019/07

2019/082019/09

2019/102019/11

2019/122020/01

59796

5401,090

1,8771,7871,5572,199

1,4281,732

1,542761

3,558

БАНКНААс БУсАД БАйГУУллАГА ТөлБөРийН ХЭРЭГ сЭл ГАРГАХ ТОХиОлДОлД МОНГОл БАНКНААс БАТАлГААНы ДАНсТАй БАйХ ШААРДлАГА ТАвьДАГ.

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ10 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) ЭДийН зАсАГ

БАНК, сАНХҮҮ

Төлбөрийн нэг хэрэг-сэл нь цахим мөнгө болж хувираад буй. Үндэсний төлбөрийн системийн тухай

хуулиар цахим мөнгө, түүний үйл ажиллагааг нарийвчлан зохицуулж өгсөн. Мөн найдвартай цахим мөнгөний системийг бий болгож, хэрэглэгчийг хамгаалах зорилгоор цахим мөнгөний журмыг Монголбанк шинээр боловсруулж, баталсан билээ. Үүнтэй холбогдуулан төлбөрийн үйлчилгээний зөвшөөрөл, хяналтын талаар Төв банкны Төлбөр тооцооны газрын Хяналт зохицуулалтын хэлтсийн захирал Ц.Алдармаатай ярилцлаа.

-монголбанкнаас төлбөрийн үйлчилгээний хэдэн төрлийн зөвшөөрөл олгоод байна вэ?

-2018 оноос дагаж мөрдсөн Үндэсний төлбөрийн системийн тухай хуулиар зөвхөн банк л төлбөр тооцооны зөвшөөрөлтэй байсныг өөрчилж банкнаас бусад этгээд төлбөрийн үйлчилгээ эрхлэх боломжтой болгосон. Одоогоор Монголбанкнаас төлбөрийн хэрэгсэл буюу карт гаргах, хүлээн авах, төлбөр тооцооны төлөөлөгчийн үүрэг гүйцэтгэх, цахим мөнгөний үйл ажиллагаа эрхлэх, клирингийн систем ажиллуулах, төлбөрийн үйлчилгээ үзүүлэхтэй хамаарал бүхий үйл ажиллагаа гэсэн таван төрлийн зөвшөөрөл олгодог. Зөвшөөрөл эзэмшигчдийн мэдээллийг манай цахим хуудасны төлбөрийн систем цэсээс илүү дэлгэрэнгүй харах боломжтой.

-таван төрлийн зөвшөөрөл тус бүртээ онцлог үйлчилгээг зохицуулдаг байх. тухайлбал төлбөрийн картын талаар

у.түвшинбаяр, ЗГМ сонин

зөвшөөрөлгүй үйл ажиллагаа явуулбал манайхаас зогсоох хүртэл арга хэмжээ авах боломжтой тул эд хөрөнгөөр хохирч болзошгүй

Цахим мөнгө нь мөнгөн хөрөнгөд чөлөөтэй

хөрвөдөг байх ёстой

бидний мэдэхгүй ямар мэдээлэл байна?

-Банкинд байрших данс бүхий төлбөрийн карт нь бусад этгээд дээрх төлбөр төлөх зориулалттай дансанд хандаж, мөнгөн хөрөнгөө шилжүүлэх боломж олгодог төлбөрийн хэрэгсэл гэдгийг бид мэднэ. Бүх банк төрбөрийн карт гаргах, хүлээн авах эрхтэй бол дээр нь “Хай пэймэнт солюшнс” ХХК нь мөн энэ зөвшөөрлийг авсан.

-цахим мөнгөний тухайд?-Хэрэглэгч зөвхөн төлбөр

төлөх, шилжүүлэг хийх зорилгоор урьдчилж байршуулсан мөнгөн хөрөнгөтэйгөө ижил хэмжээтэй, цахим хэлбэрээр хадгалагдаж байгаа мөнгөн хөрөнгийг цахим мөнгө гэж ойлгож болно. Цахим мөнгө нь мөнгөн хөрөнгөд чөлөөтэй хөрвөдөг, төгрөгтэй ижил үнэ цэнэтэй байх ёстой.

“Мобифинанс” ББСБ-аас гаргасан Candy нь Монголбанкнаас цахим мөнгөний үйлчилгээний зөвшөөрөл авсан. Цахим мөнгийг жижиглэнгийн төлбөрийг хурдан

төлөхөд, харин их дүнтэй гүйлгээ хийх бол банкны дансаа ашиглах нь илүү тохиромжтой. Монголбанкнаас гурван төрлийн төлбөрийн систем хариуцан ажиллуулдаг. Их дүнтэй (₮3 саяас дээш), бага дүнтэй (₮3 саяас доош) болон дүнгийн хязгаарлалтгүй төлбөр тус бүрт тохирсон систем бий.

-Криллингийн системийг ажиллуулах зөвшөөрөл олго-дог гэлээ. Энэ нь ямар байгуул-лагуудад хамааралтай вэ?

-Худалдаа хөгжлийн банк нь картын системийн дэд гишүүн банкуудын төлбөр тооцоог гүйцэтгэх зорилгоор клирингийн системийг ажиллуулах зөвшөөрөл авсан. Банкнаас бусад этгээд төлбөрийн үйлчилгээ үзүүлэх тохиолдолд төлбөр тооцооны төлөөлөгч банкийг сонгож, хамтран ажиллах хуулийн зохицуулалттай бөгөөд одоогоор Хас банк энэхүү зөвшөөрлийг аваад байна. Түүнчлэн төлбөрийн үйлчилгээ үзүүлэгчид техник технологи, мэргэжлийн боловсон

хүчний болон Монголбанкнаас тодорхойлох бусад дэмжлэг үзүүлдэг этгээдийг төлбөрийн үйлчилгээ үзүүлэхтэй хамаарал бүхий үйл ажиллагаа эрхлэгч гэдэг. Энэ дагуу “Гурван зуун жар файнанс” ББСБ, Худалдаа хөгжлийн банк “Датабэйнк” болон “ККТТ” процессорын зөвшөөрлийг төв банкнаас авсан.

-танайхаас үйл ажиллагааны эдгээр зөвшөөрлийг хүсэхэд түгээмэл гаргадаг алдаа юу байна?

-Зөвшөөрөл хүссэн материал ирүүлэхдээ хэд хэдэн анхаарах асуудал байна. Тухайн үйлчилгээг нэвтрүүлэх зах зээлийн хангалттай судалгаанд үндэслээд хууль, дүрэм журамд нийцүүлсэн байх учиртай. Мөн зээлийн эх үүсвэрээр хөрөнгө хувь нийлүүлсэн биш, хууль ёсны үйл ажиллагааны орлогоос бүрдүүлснийг нотлох баримт бичгийг ирүүлэх шаардлагатай. Ирүүлсэн материал нь хоорондоо уялдаа холбоогүй, үг үсэг найруулгын алдаа ихтэй байна. Түүнчлэн материал өгсөн болгон заавал зөвшөөрөл авах ёстой гэж ойлгодог. Гэтэл ирүүлсэн баримт бичиг нь шаардлага хангахгүй, бүрдэл дутуу, хангалттай нотолж чадахгүй асуудал гардаг. Бид энэ тохиолдолд татгалзсан хариу өгдөг. Харин шаардлага хангасан хүсэлтийг 60 хоногийн дотор шийлвэрлэдэг. Нэмэлт материал шаардлагатай бол 180 хоногоос хэтрэхгүйгээр зөвшөөрөл олгох журамтай. Хуульд заасан хугацаанд нэмэлт материал бүрдүүлж ирүүлээгүй бол Монголбанкнаас зөвшөөрөл олгох боломжгүй. Одоогоор давхардсан тоогоор 20 зөвшөөрөл эзэмшигчтэй байна.

-Зөвшөөрөлгүй төлбөрийн үйл ажиллагаа явуулсан газруудыг танайхаас зарласан. Иргэд хохирсон тохиолдолд яах вэ?

-Зөвшөөрөлгүй үйл ажиллагаа явуулбал манайхаас зогсоох хүртэл арга хэмжээ авах боломжтой тул иргэд эд хөрөнгөөр хохирч болзошгүй юм. Тиймээс саяхан төлбөрийн үйлчилгээ эрхэлж байгаа байгууллагуудыг зарласан. Банкнаас бусад байгууллага төлбөрийн хэрэг-сэл гаргах тохиолдолд Монгол-банкнаас баталгааны данстай байх шаардлага тавьдаг. Тухайн ББСБ эсвэл хуулийн этгээд нь иргэдээс мөнгөн хөрөнгө авч, оронд нь төлбөрийн хэрэгсэл өгөхдөө банкин дахь баталгааны дансанд байршуулж, Монголбанкинд тогтмол шалгуулж байх ёстой. Энэ нь таны мөнгийг эрсдэлээс хамгаалж байгаа юм. Харин зөвшөөрөлгүй үйл ажиллагаа явуулж байгаа этгээдэд ийм зохицуулалт байхгүй тул өндөр эрсдэлтэй.

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

Шинэ төрлийн вирусийн нөлөөгөөр БНХАУ-ын эрэлт саарах төлөвтэй болж, зэсийн үнэ буурсаар байна. “Оюутолгой” төслийн зэсийн баяжмалыг БНХАУ-д нийлүүлж байгаа. Turquoise Hill Resources-ийн хувьд том сорилт болно гэж Seeking Alpha-ийн шинжээч таамаглажээ. 2020 он гарснаас хойш Turquoise Hill Resources-ийн хувьцааны ханш Торонтогийн Хөрөнгийн

биржид есөн хувиар буурсан байна. Харин өнгөрсөн баасан гарагийн арилжаагаар 1.18 хувиар өсөж, 0.86 канад доллар болжээ. “Оюутолгой” төсөл 2020 онд 140-170 мянган тонн зэс, 120-150 мянган унц алт бүхий баяжмал үйлдвэрлэхээр төлөвлөж байгаа аж. 2019 онтой харьцуулахад зэсийн агуулгаа нэмж, алтны агуулгаа бууруулж байгааг Turquoise Hill Resources тайлагнажээ.

БНХАУ-ын зэсийн эрэлт буурвал ТRQ-ийн хувьцааны

ханшид эрсдэл үүснэ

Тerracom-ийн нүүрсний борлуулалт долоон хувиар нэмэгдэж, 1.66 сая тонн болов

Австралийн Хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй Terracom компанийн нүүрсний борлуулалт 2019 оны 6-12 дугаар сард 1.66 сая тонн болж, долоон хувиар нэмэгджээ. Ялангуяа хамгийн гол орд болох Австралийн Blair Athol уурхайгаас олборлосон нүүрсний борлуулалт нь 15 хувиар өсөж, 1.41 сая тонн болсон байна. Харин Монголын Баруун Ноён уул ордоос олборлосон нүүрсний борлуулалт гурван хувиар буурч,

254 мянган тонн болсон талаар тайлагнажээ. Мөн Terracom компани Баруун Ноён уул уурхайн олборлолтын гэрээг Хишиг арвин компанитай байгуулсан байна. Мөн 2019 оны санхүүгийн жилд нүүрсний борлуулалтаа 59 хувиар нэмэгдүүлсэнтэй холбоотойгоор тус компани бүрэн худалдаж авсан хувьцаа бүрд анх удаа нэг австрали центийн ногдол ашиг хуваарилахаар болжээ. Гурван жил шахмын өмнө худалдаж авсан Blair Athol уурхайн олборлолт эрчимтэй нэмэгдэж байгаагаас

үйл ажиллагаа нь сайжирч байна гэж Terracom компани үзэж байгаа юм. Мөн өнгөрсөн улиралд Terracom компани Coal Development компаниас Universal Coal-ийн 19.9 хувийг худалдаж авсан байна. Universal Coalнь Өмнөд Африк дахь нүүрсний голлох сав газруудад коксжих болон эрчим хүчний нүүрсний орд газруудад эзэмшилтэй компани юм. Terracom-ийн хувьцааны ханш даваа гарагт Австралид 4.7 хувиар буурч, 0.3 австрали доллар боллоо.

т.Элиса, Шинжээч

Хятадын Хунан мужид шувууны ханиад гарсны дараа 18000 тахиаг заазалсныг Хөдөө аж ахуй, орон нутгийн яам мэдээллээ. Гэхдээ уг мэдэгдэлд халдвар хэдийд гарсан, хэзээ заазалсан талаар дурдсангүй. Хунан муж нь коронавирус дэгдсэн Хубэй мужтай зэргэлдээ оршдог.

Шаоянь хотын фер мийн аж ахуйд 4500 тахиа устгасан нь нийт сүргийн талыг эзэлж байгаа аж. Тус яамны мэдэгдэлд тэмдэглэснээр энд гарсан H5N1 ханиад хурц халдвартай болохыг онцолжээ. 2003 оноос хойш шувууны ханиадаар 455 хүн нас барсныг ДЭМБ анхааруулсан.

Аргентин улс дэлхийд махны хэрэглээгээр тэргүүлэгчдийн нэг. Гэвч өөрийн үхрийн махыг амтлах боломж нь хумигдаж байна. Тус улсад түүхий махны худалдан авалт энэ зууны доод хэмжээнд хүрэв. Инфляц буруутай гэх боловч бусад оронд үхрийн махны эрэлт нэмэгдсэн нь дотоодын үнийг нь хөөрөгджээ. Гэхдээ

зарим талаар эрүүл амьдрах эрмэлзэл нөлөөлсөн байж болох талтай. Нэг хүнд ногдох махны хэрэглээгээр хөрш Уругвайтай дэлхийд өрсөлддөг улсын хувьд дээрх байдал нийгэмд нөлөөлж магадгүй юм.

махны асуудал улс төрийн үр дагавартай тул аргентины ерөнхийлөгч алберто фернандес өрийн бүтцийг өөрчлөх, өсөлтийг сэргээх төлөвлөгөө боловсруулж буй.

Тэрээр үхрийн махны үнийг нийтэд хүртээмжтэй байхаар тооцож, супермаркетуудад үнийн дээд хязгаар тавихаар судалж байна. Гэвч түүхээс үзэхэд, төрийн оролцоо нь дэлхийд малын тоогоор зургаад ордог улсын фермерүүдийн ашгийг багасгах магадлалтай. Тиймээс Аргентины компаниуд дэлхийд эрэлттэй үхрийн богино хавирга, гол махны нийлүүлэлтээ танаж болзошгүй байна.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ЭДийН зАсАГ 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) 11

Хятадын зохицуу-лагчид хувьцаа болон ханшийн унал таас сэргийлэх зорил гоор даваа

гарагт санхүү гийн зах зээлдээ 22 тэрбум ам.доллар нийлүүллээ. Гэвч энэ мөнгө есөн хувь доошилсон уналтыг зогсоож чадахгүй боловч коронавирусийн улмаас үүссэн дэлхийн хөрөн-гийн зах зээлийн цочролыг хөнгөвчилнө хэмээн шинжээчид дүгнэж байна. Хятадын төв банк болон бусад зохицуулагчид цагаан сарын дараа нээгдсэн хөрөнгийн

Пол валлас

жонатан жилберт

зах зээлийг дэмжихийн тулд хэд хэдэн арга хэмжээ төлөвлөөд байна.

Бангкокт төвтэй Axicorp фирмийн стратеги судлаач Стефен Иннес “Энэхүү дэмжлэг анхны тусламжаас илүү нөлөөтэй. Хэрэв ийм мөнгө эрсдэлийг зайлуулж чадахгүй бол бид том цохилтод өртөнө. хятадын төв банк валютын зах зээлд оролцож, зах зээлээ тайвшруулах хүчтэй “эм” хэрэглэнэ гэж найдаж байна” гэжээ. Хятадын дотоод зах зээл нэгдүгээр сарын 23-нд сүүлийн арилжаагаа хийснээс хойш гадаад дахь юанийн ханш нэг

хувиар доошилж, энэ онд анх удаа нэг ам.доллар долоон юаньтай тэнцэх харьцаанаас доош унав.

Гэвч дэлхийн валютын зах зээлийн арилжаачид Хятадын арга хэмжээнд тайвшрах бололтой. Тухайлбал, юаниас ихээхэн хамааралтай австрали долларын ханш даваа гарагт 0.1 хувиар сэргэлээ. Үүний сацуу Японы иен, Швейцарын франк гэх мэт аюулгүй валютын эрэлт үл ялиг буурав. Олон хүний аминд хүрсэн вирусийн улмаас дэлхийн эдийн засаг удааширна хэмээн айдас үүссэн учир хувьцааг бөөнөөр худалдах хандлага хөгжингүй болон хөгжиж буй зах

Хятад $22 тэрбумаар хувьцааны уналтаас сэргийлэв

Аргентин үхрийн махныхаа үнийг хязгаарлана

H5N1 шувууны ханиадны улмаас 18000 тахиа устгалаа

виРУсийН УлМААс ХЯТАДыН НЭГДҮГЭЭР УлиРлыН өсөлТ 4.5 ХУвь БУюУ 1992 ОНООс ХОйШ УлиРлыН ХАМГийН ДООД ТҮвШиНД БУУРч МАГАДГҮй.

Германы Дортмунд хотын ойролцоох Datteln-4 нүүрсний цахилгаан станцад байгаль хамгаалагч гэх 120 орчим хүн ням гарагт хууль бусаар нэвтэрснийг цагдаагийн газар мэдээллээ. Тус хотын цагдаагийн газар тэдний эсрэг эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн байна. Германы Uniper компани 2025 он гэхэд нүүрсээр ажилладаг бүх станцаа хаахаар төлөвлөсөн

боловч Datteln-4-ийг 2038 он хүртэл ажиллуулахаар төлөвлөсөн аж. Байгаль хамгаалагчид уг шийдвэрийг эсэргүүцэн станцын хашаа руу нэвтэрсэн байна. Өнгөрсөн онд нүүрсийг эсэргүүцэгчид томоохон эсэргүүцлийн хөдөлгөөн зохион байгуулсны үр дүнд нүүрсний станцуудын цахилгаан үйлдвэрлэлийг доод хэмжээнд хүртэл бууруулах зөвшилцөлд хүрсэн юм.

Байгаль хамгаалагчид нүүрсний станцыг эзэлжээ

өсөлтөө алдсан бол АНУ-ын бонд болон алт зэрэг эрсдэл багатай хөрөнгийн худалдан авалт нэмэгдэв. Гэвч Хятадын арга хэмжээ зах зээлийн уналтаас сэргийлнэ гэдэгт шинжээчид бүрэн итгэхгүй байна. Ялангуяа, вирусийн улмаас Хятадын нэгдүгээр улирлын өсөлт 4.5 хувь буюу 1992 оноос хойш улирлын хамгийн доод түвшинд буурч магадгүй байгаа нь сэтгэл түгшээж буй. Swissquote банкны шин жээч Ипек Озкардеская “Хятадын хүчин чармайлт цунамыг хүрзээр тогтоохоор орол дсонтой төстэй харагдаж байна” хэмээв.

аргентины компаниуд дэлхийд эрэлттэй үхрийн богино хавирга, гол махны нийлүүлэлтээ танаж болзошгүй байна.

Юанийн ханш нэг хувиар доошилж, энэ онд анх удаа нэг ам.доллар долоон юаньтай тэнцэх харьцаанаас доош унав.

зээлүүдийн аль алинд нь гарсан.Жишээ нь, АНУ-ын хувьцаа

өнгөрсөн долоо хоногт 2020 оны

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ12 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) сУРТАлчилГАА

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | БАЯжиХ УХААН 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) 13

о.даваасүрэн, ЗГМ сонин

Мө н г ө т э й байх нь хүн төрөлхтний м ө н х и й н х ү с э л .

Тиймээс тэрбумтны баяжсан түүх, санхүүгийн зөвлөгөөг олон хүн шимтэн уншдаг. Түүнчлэн хүссэн бүхэндээ хүрч, хангалуун, сайхан амьдрахын тулд хүн бүр нөөц бололцоогоороо хөдөлмөрлөж, хичээдэг. Үүнээс гадна мөнгө дуудах шидийн аргад итгэдэг хүн ч цөөнгүй. Тухайлбал, хөрөнгө дуудах тарни ном уншуулах, азын мөнгөн дэвсгэрт хадгалах, анхны цалингаа хадгалах, сар, наранд мөнгө даллах зэргээр орлогоо тогтоох янз бүрийн оролдлого хийдэг. Мөн үндэстэн бүрийн мөнгө даллах зан үйл харилцан адилгүй. Тухайлбал, оросууд пүрэв гаригт нүүр гараа угаахдаа алтан болон мөнгөн сав суулганд ус хийж мөнгө дууддаг бол монголчууд арслантай модон авдарт эд хадгалахаар дэвждэг гэж үздэг. Харин Хятадын ард түмэн гал тогооны өрөө цэвэрхэн айлд мөнгө хурдаг хэмээдэг. Шашин номлол ч мөн хөрөнгө, бэлтэй болох аргыг өөр, өөрөөр тайлбарладаг. Ийнхүү хүн бүр өөрсдийн итгэл үнэмшил, бодол төсөөллөөрөө мөнгө санхүүгээ удирддаг. Итгэл үнэмшил бол сэтгэхүй, үйлдэлд нөлөөлдөг хамгийн хүчтэй учир “зэвсэг” учир үйлддэг зан үйл, итгэл бишрэл, сүсэг зэрэг нь хэтэвчид нөлөөлдөг болохыг үгүйсгэх аргагүй. Тиймээс мөнгө дуудах домын аргуудаас хүргэж байна.

Гудамжинд хэвтэж буй зоосон мөнгөний сүлд дээш харсан байвал эд хөрөнгө дууддаг хэмээдэг

Мөнгө дуудах шидийн арга

УУлзвАР ДЭЭРЭЭс ОлсОН МөНГийГ АвАХ ХЭРЭГГҮй

Гудамжинд хэвтэж буй зоосон мөнгөний сүлд дээш харсан байвал эд хөрөнгө дууддаг хэмээдэг тул авч хадгалаарай. Харин эсрэгээрээ байвал мөнгөний урсгал хаадаг гэдэг тул байсан газар нь орхих хэрэгтэй. Мөн уулзвар дээрээс олсон мөнгийг авах нь эрүүл мэнддээ их мөнгө зарцуулахад хүрнэ гэж нэрлэдэг. Харин гудамжинд хаягдсан мөнгөн дэвсгэртийг авч хадгалах хэрэгтэй аж.

ТАлХ, ДАвс БУсДАД зЭЭлҮҮлЭХ Нь зАРлАГыН ҮҮД НЭЭДЭГ

Айлд олон хогийн шүүр байх нь эд хөрөнгө хөөдөг хэмээдэг тул гэртээ нэгээс илүү шүүр бүү байлгаарай. Түүнчлэн хэрэв гэрийн тань шүршүүр, усны цорго цоорсон бол янзлуулаарай. Учир нь усны цоорхой цоргоор мөнгө урсаж байдаг аж. Шууд утгаараа ч тэр шүү дээ. Зарим улс оронд аалзыг эд хөрөнгө дууддаг гэдэг. Тиймээс гэрт аалз их харагдахаар мөнгөтэй болдог гэж үздэг тул алахыг цээрлэдэг байна. Талх, давс бусдад зээ лүүлэх нь зарлагын үүд нээдэг аж.

ХЭРЭГГҮй зҮйлЭЭ ХАЯ

Ихэнх хүн хуучин хувцас, бэлэг дурс-галын зүйл, таваг, шаазан зэ рэг хэрэгцээгүй бол-сон эд хэрэгслээ хадгалсаар л бай-

даг. Хэзээ ч хэрэг-лэхгүй хэрнээ хаяхад хайран зүйл

танд ч бий байх. Тэгвэл эдгээр зүйл сөрөг энерги дууддаг гэж буддын шашныхан үздэг байна. Түүнчлэн хэрэггүй эд ихээр цуглах нь хэрэгцээт хөрөнгийг хаадаг гэдэг тул өөрт буй хуучин хэрэгслээ хаяж, энергиэ цэвэрлээрэй.

ХООлНы ШиРЭЭ ЭД БАЯлГийН БЭлЭГ ТЭМДЭГ

Монголчууд ширээн дээр суухаар өрөнд орно гэдэг. Учир нь ихэнх улс оронд хоолны ширээг эд баялгийн бэлэг тэмдэг гэж үздэг байна. Тиймээс ширээн дээр гарах, суух, гутал хувцас тавихад эд хөрөнгө тойрч гардаг гэдэг. Мөн хоолны ширээний бүтээлэг доор зоос хийх нь эд арвижуулдаг аж. Үүнээс гадна ширээн дээр түрийвч, түлхүүр хонуулж болдоггүй байна. █

ХЯТАДУУД зООсООР МөНГө ДУУДДАГ

Хятадууд түрийвчийн жижиг тасалгаандаа улаан утсаар холбосон гурван зоос хийдэг аж. Түүнчлэн дэлгүүрээс худалдаж авсан бүх сахиус, зоос зэргийг заавал ариутгах ёстой гэж үздэг. Ингэхдээ урсгал усанд нэг цаг, дараа нь давсны уусмалд гурван цаг байлгадаг байна.

ХЯМД ТҮРийвч БҮҮ Ав

Мөнгө зөв түрийвчинд үржиж, өсдөг байна. Тиймээс мөнгө байршуулах “сууц”-ыг зөв сонгох хамгийн чухал аж. Хямд үнээр худалдаж авсан түрийвчид эд тогтдоггүй гэдэг тул том, бага дэвсгэртүүдээр мөнгөө ялгаж хийх халаастай, боломжийн

үнэтэй түрийвч сонгохыг ихэнх шашин, энерги

с у д л а а ч и д з ө в л ө д ө г байна. Мөн хоосон түрийвч ядуу амьдрал

дууддаг гэдэг учир түрийвчээ

заавал мөнгөтэй байлгаарай. Үүнээс гадна түрийвчинд байх хамгийн чухал зүйлийг нэг бол азын мөнгө аж. Анхны цалин, чухал хүний өгсөн мөнгө, амжилттай гэрээ хэлэлцээрийн ашиг зэргийнхээ дээшээс авч хадгалаарай. Хэрэв шинэ түрийвч худалдаж авахаар төлөвлөж буй бол бүхэл мөнгө өгч, хариултыг нь хадгалах хэрэгтэй гэнэ. Мөнгө мөнгөө татдаг учир мөнгөтэй ирсэн түрийвч хоосордоггүй гэдэг байна. Харин түрийвч тань урагдаж, цоорсон бол яаралтай шинэчлэх хэрэгтэй.

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ14 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) зГМ: зОчиН

би гэнэт шийдвэрээ өөрчилж, АНУ-ыг зорьсон. Тэнд чи хэн ч байсан авьяастай л бол гоцлооч гэсэн зарчим үйлчилдэг нь энэ сонголтод нөлөөлсөн. Европт бол арай өөр.

-та таван орны долоон театрт гоцлол бүжигчнээр ажиллаж байсан. анх бүжиглэхээр очиж байхад ямар уур амьсгал угтаж байв. монголд сонгодог урлаг бий гэхээр гайхаж байсан гэдэг?

-Тийм ээ. Япон, Унгар, Герман, Америк болон эх оронтойгоо нийлээд таван орны, долоон театрт ажилласан. Хаа газар Монголын балетчин гэхээр эгдүүрхэж, үл ойшооно. Урлаг бол тэр чигээрээ өрсөлдөөн. та тайзан дээр ур чадвараа үзүүлж, авьяасаараа илүүрхэж байвал гоцлол бүжигчин. чадахгүй бол, баяртай гэж хэлэхэд байнга бэлэн байдаг учраас тайзыг харгис гэж хэлдэг. ЗХУ задраад уран бүтээлчид нь гадаадын орнуудад олноороо гарсан тул оросууд их өрсөлдөнө. Би тэдэнтэй яг адилхан, мөр зэрэгцэн өрсөлдөж байсан. Яагаад гэвэл би Вагановын системийн нарийн нандин нууцыг найман жилийн турш сурч, Украины ардын жүжигчин, Оросын ардын жүжигчин гээд мундаг хүмүүсээр балет заал-гасан. Тэдэнтэй ном хаялцсан ч, тайзан дээр гараад бүжиглэсэн ч давна уу л гэхээс дутахгүй. Давсан учраас ч гоцлол бүжигчин нь байсан. Эхний үедээ гадуурхах маягтай байж байгаад сүүлдээ

-таныг урлагийн хүн болоход ээж тань нөлөөлсөн үү. Яагаад балетчин болохоор шийдсэн бэ?

-Манай ээж уран нугараач, аав маань их эмч хүн. Намайг балетчин болоход ээжээс илүү эмээ маань нөлөөлсөн. Бага байхаас л театр руу дагуулж явж, балет, дуурь үзүүлж урлагаар хүмүүжүүлсэн гэж хэлж болно. “Балетын чиглэлээр Орос руу сургуульд явуулна. Хүүхдүүд шалгаж авч байна” гэж радиогоор зарласан юм билээ.Тэр үед би

Тайз баяртай гэж хэлэхдээ үргэлж бэлэн байдаг

ЭРЭГТЭй ХҮНий ХУвьД 25 жил ТАсРАлТГҮй БҮжиГлЭНЭ ГЭДЭГ ХҮНД. БЭРТЭл ч иХЭсДЭГ. Дөч ГАРчиХААД БҮжиГлЭЭД БАйДАГ. ГЭТЭл ХАжУУД БҮжиГлЭж БАйГАА 20-ТОй ХҮҮХЭД ЯНГиР л ГЭсЭН ҮГ. ФОРМОНДОО ОРж, БЭлТГЭлЭЭ АРАв ДАХиН илҮҮ Хийж БАйж л ТЭР ХҮНТЭй ЭН зЭРЭГЦЭНЭ. ХАжУУД ЯНГиР ЦОйлООД БАйХАД ХөГШиН ХАРАГДвАл ШУУД ГОлОГДОНО.

хүлээн зөвшөөрдөг болсон. Юу ч ярьсан тайзан дээр гараад үзүүлж байхад өөр юм хэлж чадахгүй. Хэрвээ чи үнэхээр муу байвал балетын үзэгчид түүхий өндөг шидэж ч мэднэ.

-одоо мэдээж тэр үеийнхээс өөрчлөгдсөн байх. манай уран бүтээл чид сонгодог урлаг өндөр хөгжсөн, эртний түүх тэй орнуудтай эн тэнцүү өрсөл дөж, амжилт үзүүлж байгааг харахад ур чадварын хувьд дутах зүйлгүй санагддаг. монголын сонгодог урлагийн хөг жил ямар хэмжээнд үнэ лэгддэг вэ?

-Солонгосын сонгодог урлаг гэрлийн хурдаар хөгжиж байна. Дуурийн дуулаачид нь Австри, Италид бэлтгэгдэж байна. Азидаа өрсөлдөх ч хэцүү болж эхэллээ. Астанагийн театр, Улаан-Үүдийн балетын театр гээд театрууд нь улам бүр хөгжиж байна. Бэл бэнчинтэй, хөгжилтэй орнууд яалт ч үгүй илүүрхдэг. Манайхан мөр зэрэгцэх гэж хичээж байна. Гэхдээ улс оронд соёл урлагийн бодлого гэж байх ёстой. Соёлыг зүгээр л нэг хавчуургад авч явна гэдэг үнэхээр явцуу. Ядуу буурай орон соёл урлагийн бодлогоо чанд барьж, түүгээрээ үнэлэгдэж, оршиж байдаг. Дэлхий хавтгай болж байна. Соёл урлаг, ёс заншлаа авч үлдсэн улс үндэстэн л оршин тогтноно.

-сонгодог урлаг хаана ч нэг л стандарттай. Гэхдээ тухайн улс үндэстний онцлог, театрын хэв шинж гэж бий байх. Энэ талаар ярихгүй юу?

-Европод нэг театрт дуурь,

Б алетыг залуу насны урлаг гэдэг. Тайзан дээр гоо үзэсгэлэн, залуу насаа үлдээгээд байраа тавьж өгөхөөс

өөр аргагүй. Дэлхийн таван орны долоон театрт 25 жил тасралтгүй бүжиглэж, гоцлол гэсэн байр сууриа алдахгүй цахилна гэдэг тийм ч амар бус. Байрныхаа гадаах тоглоомын талбайгаас Киевийн бүжгийн сургууль, Киевээс тив тивийн тайз хүртэл замнасан УДБЭТ-ын уран сайхны удирдагч, МУСТА Б.Түвшинбаттай ярилцлаа.

балетчин болох тухай төсөөлж ч байгаагүй. Хөл бөмбөг, лапто тоглоод л. Гэртээ иртэл эмээ “Орос явах уу” гэж асуухад нь уухайн тас “тэгье” гэж хариулж байлаа.

-Киевийн бүжгийн сургуульд хэдэн жил суралцсан бэ. та тэр үед хэдэн настай байв. Гэрээ санана гэж айгаагүй юу?

-Орос багш ирж, шалгалт аваад таван эрэгтэй, таван эмэгтэй хүүхэд суралцуулахаар болсон.1979 онд гэхээр би гуравдугаар ангийн хүүхэд байж. Гэрээ санах үе гарна. Гэхдээ хүүхэд гэдэг их сонин, анзаардаггүй юм билээ. Найман жил суралцдаг, хагас цэрэгжилтийн байдалтай хүмүүжиж ирсэн. Социализмын үед сурч байхад үнэхээр сайхан байсан. Бүх зүйл цагийн хуваарьтай, янз бүрийн дугуйлан хичээллэж, хүүхдийг олон талаас нь төлөвшүүлэх гэж анхаардаг байсан. Мэдээж үзэл суртал байсан. төгсөх курсийн шалгалт дээр “шинжлэх ухааны коммунизмаар тайзан дээр бүжиглэхгүй шүү дээ” гэж хэлээд сайн дүн авч байлаа. Би ээж, ааваасаа илүү эмээгээ санадаг байсан.

-Эмээ тань их “айхтар” хүн байж ээ?

-Тийм ээ. Эмээ маань айхтар өндөр боловсролтой хүн байгаагүй. Гэхдээ намайг маш зөв хүмүүжүүлж, хүн болгосон. “Хөгшин настай хүнд тусалж бай, Нохой хооллож бай. Өнчин өрөөсөн, өлсөж явдаг амьтан шүү” гэж сургадаг байлаа. 1983 онд эмээ маань өөд болоход аав, ээж хэлэхээс айгаад нуучихсан байсан. Тухайн үед юу ч мэдээгүй хэрнээ би орондоо нэг их уйлж хоносон юм. Хожим бодоход эмээ өөд болсон цаг хугацаатай давхцаж байсан.

-Эмээ тань өндөр боловс-рол гүй ч таныг сонгодог ур-лагт дурлуулж, маш зөв хүмүү -жүүлсэн байна. урлагийг ойл гоно гэдэг зөвхөн боловс-ролоор хэмжигддэг зүйл биш юм шиг ээ?

-Сонгодог урлаг маш олон жилийн түүхийг туулж, оршиж байна. Тэр байтугай Пикассог ч тухайн цаг үед нь ойлгодоггүй байсан. Би сонгодог урлагийг ойлгох албагүй гэж боддог. харин таашаал авах хэрэгтэй. Эхлээд шүү. Дуурийн театраас үзэгч бэлтгэх бодлого баримталж байна. Өнгөрсөн жилээс эх лээд хүүхэд, залуучуудад зориул-сан балет, дуурь тавих болсон. Хүүхдүүд анх үзэхдээ тоох ч үгүй. Хоёр дахь удаагаа ороод сониучирхана. Сүүлдээ үзэж эхэлнэ. Нас биед хүрээд судалдаг болно. Ингэж байж урлагийг ойлгоно. Энэ нийгэмд сонгодог урлаг байх ёстой. Ширээн дээр талх, цай байдагтай л ижил.

-сонгодог урлагийг бүх хүн мэдэх албагүй. Зарим хүн “сонгодог, сонгодог л гэх юм” ч гэдэг. тэгвэл чухам юундаа

сонгодог урлагийг ойлгох албагүй. Харин таашаал авах хэрэгтэй. Үзнэ, мэдэрнэ, судална. Эцэст нь ойлгоно

т.Намуунболор, ЗГМ сонин

-Залуу насны тань талаар ярилцлагаа эхэлье. та сур-гуулиа төгссөнийхөө дараахан москвад болсон олон улсын балетын тэмцээний тусгай, токиогийн тэмцээний алтан медаль гээд хэд хэдэн тэм цээнд амжилттай оролцсон. Яагаад аНу-ыг зорихоор шийдэв?

-Би 1987 онд сургуулиа төг-сөж ирээд театртаа гоцлол бүжигчнээр орсон. Ардын жүжиг чин Ю.Оюун гуайтай хамт бэлтгэлээ хийж, бүжиглэж байлаа. 1989 онд Москвагийн олон улсын V наадамд оролцоод дэлхийн балетын урлагийн хөгжил ямар түвшинд очсоныг нүдээрээ харж, биеэрээ мэдэр-сэн. Тэр үед орон орны театрын багш, удирдах түвшний хүмүүсийн хараанд өртсөн гэж хэлж болно. Өвөл нь Японы Очи балетын эзэн Очи сан эхнэр Кумикогийн хамт ирэхдээ намайг театртаа гоцлол бүжигчнээр урьж, хамтран ажил санал тавьсан юм. Гэхдээ “Улсын зардлаар гадаадад сурсан хүүхэд. Өрөө төлөх ёстой” гээд театраас явуулаагүй юм. 1991 онд ардчилал ялсны дараа цаг үе ч хэцүү болж, цалин мөнгө тасалдаж эхэлсэн. Ингээд Очи сантай холбогдож, Япон руу бүжиглэхээр явж байлаа.

-аНу-ыг хожим зорьсон байх нь?

-Тухайн үед хаана ч очсон Америк гэж ярина. Н.Р.Макарова, Р.Х.Нуреев, М.Н.Барышников гээд Оросын алдартай гэсэн бүх л бүжигчид Америк руу гарсан байлаа. Лондон явах гэж байгаад

балет, найрал хөгжим гээд бүг-дийг нь багтааж авч явдаг. Харин АНУ-д нэг дээвэр доор боловч төрөл төрлөөрөө хөтөлбөрөө гаргаж, тусдаа ажилладаг. Япон, Солонгос зэрэг Азийн орнуудад жижиг компаниуд олон. Герман, Унгарын театрууд маш хатуу дэг журамтай, бүх ажилчдаа сонгон шалгаруулж авдаг. Америк оросуудад улс төрийн харилцаанаас болоод дургүй хэрнээ бүжигчдийг нь авахаас татгалздаггүй байсан. Миний мэдэхийн оросгүй балетын компани байдаггүй байсан. Миний ярих дуртай зүйл бол театрын дотоод журам, уран бүтээлчтэй хийсэн гэрээ. Гэрээгээ маш хатуу сахидаг. Үзүүлбэрийн үеэр тайзан дээр нэг аяга аваад тавихдаа л гэрээнд зааснаас өөрөөр хийвэл

сануулга авах жишээний.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 15 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302)зГМ: зОчиН

Хаа­газар­Монголын­балетчин­гэхээр­эгдүүрхэж,­үл­ойшооно.­Та­тайзан­дээр­ур­чадвараа­үзүүлж,­авьяасаараа­илүүрхэж­байвал­гоцлол­бүжигчин.­Чадахгүй­бол,­баяртай­гэж­хэлэхэд­байнга­бэлэн­байдаг­учраас­тайзыг­харгис­гэж­хэлдэг.­Энэ­шалгуурыг­давсан­учраас­л­гоцлол­бүжигчин­байсан.­

тийм их үнэ цэнэ, хээнцэрлэл оршдог юм бэ?

-Урлагийг үнэ цэнээр хэм-жээлшгүй. Пикассогийн уран зургууд 80 сая ам.доллараас эхлээд хэдэн зуун сая ам.доллар хүрч байна. Тухайн хүний урлагаас авч буй мэдрэмж, ухаарал л үнэ цэнийг нь илэр хийлнэ. Тэр хүнд сая ам.доллар байна уу, арван ам.доллар байна уу падлий ч байхгүй. Манай нийгэмд юм бүхнийг мөнгөөр үнэлэх гэдэг болж. Үнэтэй бүхэн чанартай биш. шуудхан хэлэхэд ямар ч балет, дуурийг маркетинг ашиглаж үнэд хүргэж болно. тоглолтын чанар нь “уучлаарай” гэж хэлэхээр байхад сурталчилсаар байгаад өндрөөр үнэлэх жишээний. Нийгмийн соёл, боловсрол, ухамсраас шалтгаалж иймэрхүү аргууд хэрэглэж байна.

-манай орон оросоос олон зүйл авсан, олон ч зүйл хийл-гэсэн. цирк, сонгодог урлагийн школ яах аргагүй оросоос эхтэй. уран бүтээлчид маань ч дэлхийд үнэлэгдэж байгаа нь үүнтэй холбоотой байх?

-Намайг суралцаж байх үед Оросын боловсролын систем төгс гэхэд арай дүйцэхгүй ч төгс рүү нэлээн дөхөж, зөв шугам руу явж байсан. Одоо баруунд ч хүлээн зөвшөөрөх болж. Би найман жил Вагановын системээр мэргэжлийн боловсрол

эзэмшсэн. Дэлхийд балетын таван урсгал бий. Өнөөдөр хаана ч энэ системээр л зааж байна. Вагановын систем зөвхөн балет биш жүжиглэлт, түүх, хөгжим гээд бүх зүйлийг цогцоор нь заадаг. Бид нот цээжилж, төгөлдөр хуурын шалгалт өгдөг байлаа. Манайд энэ системийг ашиглаж байгаа болов уу гэсэн горьдлого надад байдаг. Дийлэнх багш нар нь миний үеийн, хамт Киевт сурч байсан нөхөд маань. Тиймээс дээд боловсролыг заавал шаардах хэрэгтэй. “Олон жил бүжиглэсэн юм, туршлагатай юм” гэж хэн дуртай нь багшлаад байвал суралцах хэрэггүй биз. Энд заавал дурдах ёстой хүн бол Анастасия Иванавно Филатова Цэдэнбал. Тэр хүн Монголын соёл урлагийн хөгжилд үсрэнгүй дэвшил авчирсан. Хүүхдийн театр, цирк, “Найрамдал” зус лан гээд олон ч бүтээн байгуулалт хийсэн. Тухайн үед ч улсаас соёл урла гийг бодлогоор маш сайн дэмж дэг байж. Өнөөдрийн Г.Ариунбаатар, Э.Амартүвшин нарын багш ч социа лизмын үед Оросын боловс ролыг авсан, тэндээс суралцсан. Тэр эрдмээ тайзан дээр гарч, мах цусаараа мэдэрсэн туршлагатайгаа хослуулж, шавь нартаа заасан нь дэлхийд үнэлэгдэж байна. Бид яах аргагүй школыг нь өвлөж авсан. Өнөөдөр манайд хаана ч гологдохооргүй

авьяастай хүүхдүүд бэлтгэгдэж байна. Гэхдээ олон улсад дан ганц авьяасаар үнэлэгдэж чадахгүй. Театрт хэдэн жил нухлуулж, дэлхийн жишиг болсон дуурь, балетыг амилуулан, туршлага хуримт-луулж байж зах зээлд гарвал амжилтад хүрнэ. Дөнгөж сургуулиа төгсөөд гадаадад очвол чамайг хэн ч ажилд авахгүй. “Авьяастай байна. Ийм хүүхдүүд өчнөөн бий” гэж хариулна.

-та 25 жил бүжиг лэж байна. Балетыг залуу насны урлаг гэдэг. Энэ олон жил фор моо алдахгүй барьж, урлагаасаа х ө н д и й р ө х г ү й байна гэдэг тийм ч амар биш байх?

-Хөдөлмөрийн хуулиар 20 жил бүжиглээд тэтгэ-вэртээ гардаг. Гэх дээ энэ бол Орос, Монголын жишиг. Америкт чадаж байгаа л бол бүжиглэнэ гэсэн зарчимтай. Таныг тайзан дээр гарч ирэхэд алга ташихаа больж, тасалбар чинь зарагдахгүй

байвал баяртай гэж хэлдэг. Эрэгтэй хүний хувьд 25 жил тасралтгүй бүжиглэнэ гэдэг

хүнд. Бэрхшээл нь хамтран бүжиг-лэгчээ өргөхөд нуруу өвдөхөөс эхэлж байгаа юм. Бэртэл ч ихэсдэг. Дөч гарчихаад бүжиглээд байдаг. Гэтэл хажууд бүжиглэж байгаа 20-той хүүхэд янгир л гэсэн үг. Формондоо орж, бэлтгэлээ арав дахин илүү хийж байж л тэр хүнтэй эн зэрэгцэнэ. Хажууд янгир цой-лоод байхад хөгшин харагдвал шууд гологдоно. Балет гэдэг гоо зүй, үзэм-жийн урлаг. Үнэхээр харгис. Сүүлийн таван жил бэлтгэлээ хэд дахин илүү хийж байж, формоо барь-даг байсан.

-урлагийг хатуу харгис л гэ дэг. Гэтэл гадна өнгөн дээрээ урлаг шиг уянгалаг зүйл байхгүй биз дээ?

-Урлагт диктатур хэрэгтэй гэж ярихаар сүүлийн үед “Цаг үе өөр болсон” гэж хэлэх болж. сонгодог урлаг цаг үеэс хамаар-

даг зүйл биш. өөрийн гэсэн хэв жаяг, хөгжлийн голд-рилтой зүйл. Үүнийг л бид ард түмэндээ хүргэж, соён гэгээ-рүүлж, хүмүүжүүлж үзэгчид түүнээс хүссэн, төсөөлсөн мэд рэм жээ авах хэрэгтэй. Нөгөөтэйгүүр урлаг гарын авлага биш. Сонгодог урлагийг номыг нь уншиж, жүжгийг нь үзэж, хөгжмийг нь сонсож, мэдэрч байж ойлгоно, таашаал авна. Ийм өндөр хэмжээний урлагийг үзэгчдэд хүргэхийн тулд бид өндөр боловсролтой, соёлтой, ёс суртахуунтай, урлагийн төлөө гэсэн чин сэтгэл зүрхтэй байх ёстой.

-Балетын жүжигчдийг бид тайзан дээр гоё сайхан байхад нь л хардаг. Бидний мэдэхгүй тэр амьдралын тухай ярьж өгөөч. харж чадахгүй байгаа харгислалын тухай ч юм уу?

-Балет өөрөө маш том дэглэм учраас л харгис гэж хэлдэг. Чи дэглэмээ барьж чадахгүй бол, өдөр тутам дасгал сургуулилт хийхгүй бол хэзээ ч балетчин болж чадахгүй. Энэ урлагт хамгийн том дайсан бол бэртэл. Гоо сайхан хөдөлгөөн хийж чадах гүй бол хагархай толь шиг л харагдана. Балетыг найман жил сураад, найман жил туршлага хуримтлуулж байж, дараагийн найман жил төгс хэлбэрт нь оруулж, бүжиглэх бололцоотой болдог. Дахиад найман жил тэр хэмжээний өндөр шалгуурыг давж, чанд сахиж байж тайзнаасаа буухгүй байх боломжтой.

-Илүү энгийнээр асууя. Балетчин хүний хөл хамгийн чухал. цус нь шүүрч, хумсаа хугартал бэлтгэл хийж байж, тайз руу гардаг. Энэ өвдөлтийг бүх бүжигчид даван туулдаг уу?

-Үнэн, үнэн. Ялангуяа эмэгтэй бүжигчдийн хувьд маш хүнд. Тэр хатуу каскиг өмсөөд хуруун дээрээ зогсоно. Эхлээд цаг гаруй дасгалаа хийнэ. Дараа нь хоёр цагийн турш бэлтгэл хийдэг. Үргэлжлүүлээд тоглох гэж буй бүжгэн жүжгээ бэлдэнэ. Бид шинэ гутал өмсөөд хөл холгоход яадаг билээ. Хоёр цаг тайзан дээр бүжиглэхэд уурхайчны найман цагийн хөдөлмөртэй тэнцэнэ гэж ярьдаг. Хуруун дээрээ бүжиглэдэг учраас хумс нь хугарна, унана, арьс нь зулгарна, холгоно. Уйлж байгаад л бүжиглэдэг. Хамгийн аймшигтай нь тэглээ гээд гомдоллох эрхгүй. хэрвээ хөл маань бэртчихлээ гэвэл “Баяртай, дараагийнх нь” гэж дуудна. тийм л өрсөлдөөнтэй. тэр байраа алдахгүйн тулд цус нь гарч байсан ч инээгээд л зогсож байна. Энэ зовлонг давж байж, уран бүтээлээ үзүүлж, үзэгчдээс алга ташилт авдаг. Тэр нь хамгийн том аз жаргал. Дөрөв, таван сартай жирэмсэн хэрнээ үзэгчдэд мэдэгдэхгүй, нууцаар бүжиглээд явж байсан тохиолдол ч бий. Балетыг мах цус, булчин шөрмөсөөрөө мэдэрч байж л сурна.

Балетыг найман жил сураад, найман жил туршлага хуримтлуулж байж, дараагийн найман жил төгс хэлбэрт нь оруулж, бүжиглэх бололцоотой болдог.

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ16 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) АМьДРАлыН ХЭМНЭл

Хүнсэндээ хямгатай хандсанаар 870 сая хүнийг өлсгөлөнгөөс аварч чадна

Гэртээ их цэвэрлэгээ хийх үед хөргөгчөөс хамгийн их хог хаягдал гардгийг та анзаарсан уу. Гашилсан сүү, хатсан талх, муудсан жимс, ногоо зэргийг хаяхаар хөргөгч ч сэтгэл ч цэвэрхэн, сайхан болдог шүү дээ. Гэхдээ хэрэгцээнээс халж буй хүнс бүхнийг та өртөг зарж авдаг. Тиймээс хүнсний хаягдал бидний санхүүд сөрөг нөлөө

үзүүлдэг.

Дэлхийн даяар өдөр бүр 3,5 сая тонн хүнсний хаягдал гардаг байна. Ийнхүү жилд 1.3 тэрбум тонн хүнсний бүтээгдэхүүн хог болон хаягддаг болохыг НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага мэдэгдсэн. Үүний ердөө дөрөвний нэг хувийг л хэмнэхэд дэлхий даяар өлсөж буй 870 сая хүнийг хооллож чадах аж.

Дэлхийд хамгийн их хүнсний хаягдал бий болгодог улсыг Австрали тэргүүлдэг байна. Тус улсын иргэн бүр

о.даваасүрэн, ЗГМ сонин

жилд дунджаар 361 кг хүнсний хаягдал бий болгодог аж. Харин БНХАУ болон Грек улсад нэг хүн ойролцоогоор 44 кг хүнс хаядгаараа тус жагсаалтыг

удаалдаг байна.Хөгжингүй орнуу дад хамгийн их хаягддаг

таван хүнсний тоонд талх, сүү, төмс, бяслаг, алим ордог бол хөгжиж буй орнууд хүнсний тээвэрлэлтийн

го рим хангаж чадаа гүйгээс шинэ

хүнс хэрэглэх боломж хязгаарлагдмал байдаг.

Манай улсад хүнсний ногоо, жимс жимсгэнэ, сүү, сүүн бүтээгдэхүүн тээвэрлэлт, хадгалалт, хүргэлтийн явцад муудах тохиолдол олон. Үүний улмаас тээвэрлэж буй бүтээгдэхүүний 20-35 хувь нь хаягддаг байна.

Хүнсний хог хаягдлыг багасгах хүрээнд дэлхийн улс орнууд анхаарч, ажиллах

болжээ. Тухайлбал, Европын орнуудад сүлжээ дэлгүүр, ресторануудад илүү гарсан хоол, хүнсний үлдэгдлийг буяны газарт хандивлах, амьтны тэжээл, бордоо болгоход ашиглаж, дахин боловсруулдаг байна. Түүнчлэн Франц, АНУ-ын Техас мужид илүүдэл хоол, хүнсээ хандивлахгүйгээр хог хаягдал болгосон сүлжээ дэлгүүрт хариуцлага тооцож, шийтгэл ногдуулах тухай хууль баталсан. Харин Их Британид Love Food, Hate Waste зэрэг хөдөлгөөн өрнүүлснээр хүнсний хаягдлаа 21 хувиар бууруулж чадсан байна.

Хэдий бид хоол хүнснээс шим тэжээл авч, өдөр тутмын хэрэгцээгээ хангадаг ч эх дэлхий, эрүүл мэндээ хайрлаж, зөв зохистой хэрэглээг хэвшүүлж, эрүүл амьд-ралын хэмнэлд суралцах хэрэгтэй юм.

их Британид Love Food, Hate Waste зэрэг хөдөлгөөн өрнүүлснээр хүнсний хаягдлаа 21 хувиар бууруулж чаджээ

хЭрЭГтЭЙ ЗүЙлЭЭ худалдаж ав, авсаН

ЗүЙлЭЭ л ИдХэрэв та хэрэглэх хэмжээ нээ-

сээ хэтрүүлэн худалдан авалт хийдэг бол хөргөгчид тань хөг-зөрч муудсан бүтээгдэхүүн их хэмжээгээр хуримтлагдана. Тий мээс хэрэгтэй зүйлээ л ху-дал даж ав, авсан зүйлээ ид гэсэн дүрэм баримтлаарай. Олон удаа дэлгүүр орохоос цаар галан их хэм жээний хүнс нөөц лөх нь ч буруу юм. Учир нь

авсан бүтээгдэхүүнийхээ тал хувийг нь л идээд,

мууд сан хэс гийг нь хаяж, да-

хин дэл гүүр орох хэрэг

гарна.

зГМ: зөвлөГөө

Хүнсний хаягдал багасгах аргадолоо хоНоГИЙН хоолНы

цЭсЭЭ төлөвлөИхэнх хүн долоо хоногийн

ажил, уулзалтаа төлөвлөдөг хэрнээ хэд дэх өдөр ямар хоол хийхээ тооцдоггүй. Энэ нь хүнс ний хаягдал бий болох чухал хүчин зүйлийн нэг юм. Ямар бүтээгдэхүүн, хэзээ, хэр хэмжээтэй идэхээ мэдэж байвал хаягдал гарахгүй. Хэрэв та хөргөгч дүүрэн хүнстэй байж хэвшсэн бол энэ дадлыг хэвшүүлж эхлэх үед эл, хуль санагдаж магадгүй. Гэхдээ үргэлж хөргөгч цэвэрлэж, муудсан хүнс ялгахаас өөрийгөө “аварч” буй хэрэг юм.

хаЯж БаЙГаа ЗүЙлсЭЭ

тЭмдЭГлЭхХаяж байгаа бүх хүнсээ тэм-

дэглэн авч, өөртөө дүгнэлт хий-гээрэй. мөн хогийн сав руу орж

байгаа бүх зүйлийнхээ үнийг тэмдэглээрэй. Ин гэснээр

танд хүч хө дөл мөрөөрөө олсон мөнгөө хог дээр

хаяж байгаа мэт са нагдах болно. █

жилД 1.3 ТЭРБУМ ТОНН ХҮНсНий БҮТЭЭГДЭХҮҮН ХОГ БОлОН ХАЯГДДАГ БОлОХыГ НҮБ-ыН ХҮНс, ХөДөө Аж АХУйН БАйГУУллАГА МЭДЭГДсЭН.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ГОО сАйХАН 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) 17

» Биеийн жин: 48 кг» Биеийн өндөр: 165 см» Биеийн харьцаа: 89:61:90» Биеийн хамгийн дуртай хэсэг:

Эгэм, бэлхүүс» орд: Мэлхий» төрсөн он, сар, өдөр: Эмэгтэй

хүний насыг асууж болдоггүй гэдэг дээ

» үсний өнгө: Хар бор» Нүдний өнгө: Хар бор» төгссөн сургууль: Испанийн

Мадрид дахь Sagrado Corazon Reparadoras

» ажил: Гоо сайхны чиглэлээр бизнес эрхэлдэг

» мэргэжил: Гоо сайханч, make up artist-аар суралцдаг

» Идэх дуртай хоол: Испани хоол» дуртай сүрчиг: Black opium» дуртай өнгө: Завсрын бүдэг

өнгөнүүд» хобби: Хэлж барагдахгүй байх» Зорилго: Гоо сайхны салоноо

өргөжүүлэхээс эхлээд олон зорилго байгаа

» дуртай брэнд: Брэндэд ач холбогдол өгдөггүй. Гэхдээ Zara, Gucci таалагддаг

» Баримталдаг зарчим: Зарчимд баригддаггүй.

» Нууц авьяас: Бүжиглэх, дуулах, зурах

» Багын хоч: Хоч байхгүй » үзэх дуртай кино: Айшгийн

кино» хэлэх дуртай үг: Чи өөрөө л

өөрийнхөө найз нь шүү» өглөөг хэрхэн эхлүүлдэг вэ:

Нүүр гараа угаагаад, өглөөний цайгаа уудаг

» утасны дэлгэцэн дээрх зураг: Дэлгэцэн дээрээ зураг тавих дургүй

» Instagram хаяг: melinda_luna

Мелинда нэрээрээ олонд танигдсан, фото модель, make up artist Б.Биндэръяаг гоо сайхан буландаа онцолж байна. Онлайн худалдааны бизнес эрхэлдэг тэрбээр Melinda's beauty гоо сайхны салоноо нээгээд удаагүй байгаа юм. Номин, Венус, Koton, Urban jeans зэрэг олон брэндтэй хамтран ажиллаж, хэд хэдэн клипэнд дүрээ мөнхөлсөн үзэсгэлэнт бүсгүй зурах, дуулж, бүжиглэх гээд олон төрлийн авьяастай аж.

ЭРХЭМСЭГ

т.Намуунболор, ЗГМ сонин

МЕлИнда

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ18 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) сУДлААчийН ҮГ

ГАДААДыН жУУлчиН АЯТАй ЭРГЭН ТОйРНыГ Нь ТОльДООД ГОл Нь ДАйНы МУзЕйГ Нь ОлОН УлсыН ХАРилЦААНы ТҮҮХчийН өНЦГөөс ҮзЭж сОНиРХООД иРсНЭЭ БУУлГАж БАйНА.

Хэцүү нэрт” хэмээн сүржин нэрлэсэн нь Хятад, Солон-госын зүгээс байнга эсэргүүцэл илэр-

хийл дэгтэй холбоотой. Амь үрэгдсэн япон цэрэг дайчдын сүнсийг тайтгаруулах синто шашны сүм хэмээн япончууд үздэг, бүр үр хүүхэд хойч үедээ ч тэгж ойлгуулдаг. Гэтэл Японы милитаризмын бэлгэдэл болсон газар, хэрэв улстөрчид нь тийшээ зочлон очиж, эргэл мөргөлийн ёслол үйлдвэл дэлхийн II дайны үед Японы түрэмгийлэлд хэлмэгдсэн бусад улс үндэстний гэгээн дурсгалыг доромжилсон хэрэг хэмээн Хятад, Солонгос зэрэг улсад Японыг шүүмжилдэг юм билээ.

Би яг тэр сүмд нь хүж асаагаад мөргөчихөөгүй тул энэ төрлийн шүүмжлэлд өртөхгүй. Гадаадын жуулчин аятай эргэн тойрныг нь тольдоод гол нь дайны музейг нь олон улсын харилцааны түүхчийн өнцгөөс үзэж сонирхоод ирснээ буулгаж байна.

Эх орны энх тайвны сүм гэж нэрлэдэг Ясүкүни 1869 онд цэргийнхний мэдэлд анх байгуулагджээ. Тэр үеийн генерал, адмиралууд энд мөргөл үйлддэг, 1874 онд анх Эзэн хаан энд морилж, тэгэхдээ бурханд биш, амь үрэгдсэн дайчдын сүнсэнд мөргөжээ. Эзэн хааныхаа төлөө амиа өргөсөн цэрэг дайчдын дурсгалыг анхлан энд ийнхүү мөнхжүүлжээ. Тэр нь яг хэвээрээ явсаар өнөө хүрсэн бололтой.

олхонуд Баярхүү, Профессор

Хэцүү нэрт Ясүкүнид 1874 онд анх Эзэн хаан энд морилж, тэгэхдээ бурханд биш, амь үрэгдсэн дайчдын сүнсэнд мөргөжээ.

Дэлхийн II дайны үед Япон, түүний арми гэдэг манайхны сэтгэлд хар бараанаар буудаг байх. Үнэхээр аймшиг мэт ойлгож яваа монголчууд олон буй. Би өмнөх нийгэмд тийм л төсөөлөлтэй явсан. Харин энэ музейд Японы тэр алагдсан олон сая цэрэг, түүний ард үлдсэн гэр орон, эцэг эх, үр хүүхдийнх нь энэлэл шаналлыг хамтад нь мэдэрч, заримдаа нүдэндээ итгэмгүй зураг хөрөг үзмэртэй ч танилцлаа. Бололцооны хэрээр гэрэл зураг авлаа. Байгаагаас нь энд тайлбаргүй үзүүлье.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 19 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302)сУДлААчийН ҮГ

Chinese are infected with the virus, or on the contrary, we are eaten by a different virus which is more dangerous than that.

Yes, this is a “virus”. A virus that is spreading along with the coronavirus and will last longer than that. The virus was created in our mindset in the mid-twentieth century, with the coldness in Soviet-Chinese relations.

TwO. wHEN VITAMIN TURNs INTO VIRUsThis deadly virus was initially a

useful vitamin. It has been mutated for hundreds of years since it came into our perspective. This is a Sinophobia or Anti-Chinese sentiment that was created following the weakened relationship between the Soviet Union (USSR) and China. If you look at the publications and leaflets of that time, this is exactly the Mongolian scandal surrounding coronavirus.

The time that we used to eat Sinophobia vitamins and appreciated it has passed, and we did not notice that our expired vitamins began to turn into viruses. By the end of the twentieth century, the Soviet Union collapsed, and Moscow and Beijing remained

ZGM DaILy| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ20 2020.02.04, TUESDay~№023 (1302)

ONE. ONLY A bAD MAN wOULD ExAGGERATE VIRUsA new kind of flulike virus

spread through China. Mongolians are exaggerating the situation, demanding to close the border. They act like they will be the only ones who will survive if it was the world’s end. Three centuries ago, it would have been possible to bear deadly disease and to remain peacefully in the steppe.

Our ancestors had been reminding us by saying “Only a bad man would encourage war.” But even before the war, we are frustrated to hear the name of the virus, acting like a mad yak. (Yak is a Tibetan animal, but it's so alike Mongolians when it goes mad. It could even run through seven mountains with its disheveled hair fly in the wind, reminding us of our overreaction to poisonous bananas)

Some people are even speaking of taking advantage of this opportunity to fight with China. Generally, our ancient personality

has started to emerge. The protection from the coronavirus that has spread in China seems to be developing to defense against China among some parts of society.

We must understand one thing. The world today is flat. Once the world is doomed, Mongolia will not survive alone. Even if China is destroyed, there is no chance for Mongolia to be left behind that. One nation fails, so does the other as the destiny of humanity is united.

Image by Gerelchuluun.J

Tsenddoo.b

China will defeat the virus

ONCE THE WORLD IS DOOMED, MONGOLIa WILL NOT SURvIvE aLONE. EvEN IF CHINa IS DESTROyED, THERE IS NO CHaNCE FOR MONGOLIa TO bE LEFT bEHIND THaT. ONE NaTION FaILS, SO DOES THE OTHER aS THE DESTINy OF HUMaNITy IS UNITED.

If they will not conquer the disease, we will be defeated

by that illness either

The­Chinese­are­infected­with­the­virus,­or­on­the­contrary,­we­are­eaten­by­a­differ­ent­virus­which­is­more­danger­ous­than­that.

the same “viruses” that they had previously partnered.

Well, it is enough time to realize. It was announced in 1984 that Sinophobia was no longer a

vitamin.Tsedenbal Yumjaa

was fired from his post and was taken to Moscow, for he did not know the Soviet Union and China were in discussion to improve their relationship. Leonid Brezhnev died at that time, and a new

leader appeared in the Soviet Union. It seems that he needed to prove his loyalty to the new Soviet leadership. In the early 1980s, he banished Chinese people who were in Ulaanbaatar to the countryside, thinking that Chinese-Soviet relations were still distant. However, he had just made an effort to reestablish his loyalty to the Soviets. He must have thought “Hostiling China will make Moscow satisfied.” For a while it was. That’s the reason why Chinese in the capital were suddenly expelled.

Meanwhile, Kremlin was on its way to ease its relationship with Beijing, but the “old man” of Ulaanbaatar barged in, ruining the plan.

21

“May China defeat the coronavirus” instead of wishing it to bypass Mongolia.

Many people believe that China, on the verge of its breakthrough, could defeat the coronavirus as it did with the SARS. The Government of China is also showing its aspiration to prove it and demonstrate its full potential.

You may think I’m on the Chinese side but I’m not. Here is the reason. I only know that If China does not conquer the coronavirus...if they cannot...there will be no need to use the flour and rice we stocked.

The majority of people understand it, but almost none of them speak about it.

Even the monasteries that have been praying for animals killed in Australia’s wildfire a few days ago is being silent. Although the monks are praying “For the sake of all the living creatures, including the Chinese in danger,” they whispered it without even hearing it themselves. Because they are afraid of being blamed for “praying for the Chinese.”

The Government of Mongolia, which assists in earthquakes in Japan and burning animals in Australia, is doing nothing to its eternal neighbor. Because is ashamed to be said as a government that helps China.

Is it a normal phenomenon? The Therefore, it would be more

understandable to God if we pray

ZGM: HIGHLIGHTS

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ZGM DaILy 21 2020.02.04, TUESDay~№023 (1302)

POLITICSThe Foreign Ministries of Mongolia and the State of Qatar held their first Consultative Meeting in Doha, Qatar, on February 2.

ECONOMyTelmen Gerelt has been appointed as Chief Executive Officer of Ard Credit NBFI JSC.

Darkhan Nekhii JSC announces that the Board of Directors approved the distribution of MNT 232.1 million to its shareholders by a dividend of MNT 210 per share on January 31, 2020. The list of eligible shareholders will be determined by February 25, 2020, and the dividends will be paid to the shareholders at the Company office during the period between September 30, 2020, and December 30, 2020.

Top 20 index drops 0.55 percent, to 18,725.19 points. MSE A index decreases 0.02 percent, to 9,330.98 points. MSE B index falls 0.33 percent, to 7,742.16 points. Market cap stands at MNT 2.66 trillion.

Top 20 index(by units)

18,725.1910k

15k

20k

25k

30k

SOCIETyFour Mongolian tour operating companies namely, A Star Mongolia, Discover Mongolia and Development, Tsolmon Travel, and Juulchin successfully participated in the Fespo International Tourism Exhibition which took place in Zurich, Switzerland on January 31-February 2.

MIAT Mongolian Airlines announces not to transport foreign nationals on its flights from Beijing and Hong Kong to Ulaanbaatar from February 1 until March 2, 2020.

тавИГдах шаардлаГа: ●англи хэлний мэдлэг: Англи хэлний ахисан-дунд (High-Intermediate)-аас дээш түвшний мэдлэгтэй байх (TOEIC-ийн 500, эсхүл түүнтэй харгалзах IELTS, TOEFL IBT-ийн оноотой байх)●хоёрдогч хэл: Орос, Хятад, Солонгос, Япон хэлний аль нэгийг эзэмшсэн бол давуу тал болно. (яриа болон бичгийн чадвартай.)●Биеийн өндөр:Эр: 175-185 см /+/- 2 см байж болно./Эм: 168-178 см /+/- 2 см байж болно./●Нас:Эрэгтэй, эмэгтэй: 20-28 /Төгсөх курсын оюутан байж болох бөгөөд Гадаад улсад агаарын хөлгийн үйлчлэгч бэлтгэх сургалтад хамрагдаж гэрчилгээ авсан 30 хүртэлх насны эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс сонгон шалгаруулалтад оролцож болно./Нүдний хараа сайн байх /Харааг тодорхойлуулсан бичигтэй байх/Гадаад дүр төрх өв тэгш, эрүүл, гоо зүйд нийцсэн байхИл харагдах шивээс, сорвигүй байхАжлын ачаалал даах чадвартай, харилцааны өндөр соёлтой, багаар ажиллах чадвартай, хариуцлагатай, хувийн зохион байгуулалт сайтай, нягт нямбай зан чанартай байх;

жич:-Эрүүл мэндийн үзлэгт хамрагдсан байх, шинжилгээний хариу бичиг авч ирэх: УБ Сонгдо

эмнэлэг эсвэл Интермед эмнэлэгт шинжилгээнд хамрагдсан байх;-мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис илрүүлэх шинжилгээнд хамрагдсан байх,

эмнэлгийн бичиг авч ирэх: Сэтгэцийн эрүүл мэндийн төвд шинжилгээнд хамрагдсан байх.

БүрдүүлЭх матерИал:● Компанийн ажил горилогчийн анкет бөглөх- өөрийн биеэр /гаргацтай, бүрэн гүйцэд бөглөсөн байх/ ● Боловсролын гэрчилгээ, дипломын хуулбар, Төгсөх курсын оюутан бол сурч байгаа сургуулийн тодорхойлолт● Иргэний үнэмлэхний хуулбар● 3*4 хэмжээтэй цээж зураг 2 хувь● 9*12 хэмжээтэй бүтэн биеэр авхуулсан зураг 1 хувь, (Ажил хэрэгч хувцастай, засваргүй, сүүлийн 1 сарын дотор авхуулсан зураг)

матерИал хүлЭЭН авах хуГацаа: Материалыг 2020 оны 1 дүгээр сарын 28-ны өдрөөс 2020 оны 2 дугаар сарын 10-ны өдрийг

дуустал хугацаанд 10:00 цагаас 17:00 цагийн хооронд хүлээн авна. Сонгон шалгаруулалтад оролцох хүсэлтэй иргэд дээрх материалыг бүрэн гүйцэд бүрдүүлж,

өөрийн биеэр авч ирэх бөгөөд зөвхөн анкетын сонгон шалгаруулалтад тэнцсэн ажил горилогчийг ярилцлагын сонгон шалгаруулалтад дуудан оролцуулна.

матерИалыГ хүлЭЭН авах хаЯГ: улаанбаатар хот, хан-уул дүүрэг, 15 дугаар хороо, “Кэй-Эйч” апартментийн 1 давхарт төв зам дагуу “Изинис Эйрвэйз” ххК-ийн тийз борлуулалтын төв.

/Энхтайваны гүүрний зүүн урд талд/утасны дугаар: 70003636

ИрГЭНИЙ аГаарыН тЭЭврИЙН “ИЗИНИс ЭЙрвЭЙЗ” ххК та БүхНИЙГ 2020 оНы ЗуНы НИслЭГИЙН хуГацааНд түр ажИллах БүхЭЭГИЙН ажИлтНы

соНГоН шалГаруулалтад урЬж БаЙНа.

Moscow was angry. In September 1983, one month after Tsedenbal expelled Chinese people from Ulaanbaatar, the Minister of Foreign Affairs of the USSR, Andrei Gromyko, held an emergency meeting and implemented a plan to oust Tsedenbal.

Two officials were sent to Ulaanbaatar for the ideology and security of the plan. They are the Adviser to the Ministry of Social Security, General Vsevolod Radchenko and the Ambassador to Mongolia S.Pavlov (1983-1985). Special missionaries completed their work in August 1984 and were soon dismissed.

Unfortunately, the Kremlin had not explained the reason for this mission to Mongolians. A noble USSR might have thought that a weak country, such as the People’s Republic of Mongolia (PRM), should

not hear the explanation saying, “We are doing well with Beijing, and you will no longer despise China.”

The Kremlin had proved its will to develop the relationship between the Soviet Union and Chine by removing Tsedenbal Tsedenbal, who did not realize the current situation. Shortly after Moscow took its next major step in partnering with Beijing and suddenly recalled about 100,000 troops from the PRM.

The PRM was just a ‘brother who had to obey’ for the Societ Union. The Soviet leader, Mikhail Gorbachev, did not let Ulaanbaatar know when he decided to withdraw troops from Mongolia to normalize Chinese-Soviet relations in 1989. The Democratic Party of the PRM at that time had been in a panic for a while after he watched the news on Soviet Central Television.

Perhaps, if the Kremlin told

FINaLLy, CHINa WILL WIN (TO CORONavIRUS). IF THEy WILL NOT DEFEaT THE DISEaSE, WE WILL bE DEFEaTED by THaT ILLNESS EITHER. THaT IS WHy WE SHOULD PRay FOR CHINa…IN THE MEaNTIME, WE NEED TO GET RID OF THE vIRUS THaT STUCk IN OUR MINDS.

about its relations with China, Tsedenbl would have done things differently. Al least, he would not have expelled the Chinese people from Ulaanbaatar.

But most of the Mongolians left with uncertainty due to the Kremlin’s “disregarding”. In other words, the confusion remains the same as "the more you dislike the Chinese, the more you Moscow will love you.”

THREE. NEw cHINA AND THE OLD MINDsET

The interdependence between the two neighbors of Mongolia has entirely changed from the XX century. China, the great founder of socialism and communism with the help of Russia became a history. Further, China, which endured Soviet pressure and threats, has reformed and strengthened, competing with the USA and Europe with technology. satirical image

on relationships between china and Russia. The cover photo of The Economist magazine.

“as long as you dislike Beijing, we will be loved by Moscow” passed by already. However, Tsedenbal Yumjaa is an example in the mid-’80s, the XX century of what will happen if one barges between China and Russia again.

I did not say to “hate Russia” or to reduce to love. We owe respect and love for the Soviet Union, which have guaranteed the independence of Mongolia in the 20th century. However, the way we show love and respect to Russia is out of ages.

Beijing expressed their anxiety and delivered a referendum to Moscow following the decision to expel Chinese people from Ulaanbaatar in 1983. (Beijing did not express resistance to Ulaanbaatar) Moscow responded to id immediately and murdered Tsedenbal if you remember.

“What I mean is, trying to offend China and make Russia happy” may offend both. Interrupting when two superpowers are trying to reach an agreement is not a good option.

FOUR. TOMORROw wITHOUT VIRUs

China and Russia are our eternal neighbors. Do not hate and envy both of them. As of ’70-’80s in the 20th century, a mindset that “as much as hate China, it will be loved by Moscow’ assumed as past history. Also, we need to understand and cope with Russian westernization. Even though they are white and Europe they have been discriminated to other Europeans.

It would not seem that difficult to understand this. Moscow and Beijing have no obligation to handle our peace.

Finally, China will win (to Coronavirus). If they will not conquer the disease, we will be defeated by that illness either. That is why we should Pray for China…

In the meantime, we need to get rid of the virus that stuck in our minds. █

That’s how powerful China was forged, giving hope to Russia, which was entered in international sanctions, to develop. We all see that Russia's biggest hope in the West is China, which is building its competitiveness against the Westerns. Journalists from credible media sectors such as CNN and BBC are talking about it.

The time that we hoped that

20

2020.01.29

ТЕНДЕРийН УРилГА ТЕНДЕРийН УРилГА

Амны хаалт халдвараас сэргийлэх үр дүнтэй арга мөн үү

Амны хаалтаа зөв хэрэглэж, байнга солих нь халдварт өвчнөөс урт хугацаанд үр дүнтэй хамгаалдаг болох нь судалгаагаар нотлогдсон

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ22 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) зГМ зөвлөж БАйНА

ЭРҮҮл МЭНД

амны хаалтыг эл дэв төрлийн халд вараас урьд чи лан сэр-гий лэх зорилгоор дэл хий нийтээрээ

ашигладаг. Сүүлийн үед Хятадаас гаралтай коронавирусийн халдварын дэгдэлт өндөр байгаа тул амны хаалтын хэрэглээ улам нэмэгджээ. Ялангуяа Хятадад ийм дүр зургийг хаа сайгүй харж болно. мэс заслын маскийг анх xVIII зууны сүүлчээр эмнэлгүүдэд нэвтрүүлсэн ч 1919 онд 50 сая хүний амийг авч одсон Испанийн томуугийн дэгдэлт хүртэл нийтийн хэрэг-лээ болж чадаагүй байна. Ха рин одоо амны хаалтын ач холбогд-лыг нийтээрээ ойлгож, өргөн хү-рээнд хэрэглэх болжээ. Гэхдээ ви русээс хамгаалах хамгийн найд вартай арга нь амны хаалт мөн үү. Энэ талаар асуудал хөнд-сөн нэгэн нийтлэл BBC.com сай тад гарчээ. Үүнийг тоймлон хүргэе.

Лондоны их сургуулийн док-тор Дэвид Каррингтон BBC-д ярилцлага өгөхдөө “олон нийтэд зориулсан амны хаалт нь агаарт тархсан вирус, бактерийн эс рэг үр дүнтэй хамгаалалт биш” болохыг онцлов. “Гэхдээ ханиаж, найтаах зэргээр бусдад вирус тараахаас сэргийлэх гол арга нь амны хаалт хэрэглэх явдал” хэмээн тэрбээр нэмж тодотгожээ.

Түүнчлэн Ноттингемийн их

Огноо : 2020.02.04Тендер шалгаруулалтын нэр: ус сувгийн

удирдах газарт бичгийн хэрэгсэл нийлүүлэг-чийг сонгон шалгаруулах.

Тендер шалгаруулалтын дугаар/гэрээний дугаар: усуГ-Бм-2020-08

ус сувгийн удирдах газар эрх бүхий тендерт оролцогчдоос бичгийн хэрэгсэл нийлүүлэгчийг сонгон шалгаруулах тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Тухайн тендерт эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр 50,000 /тавин мянган/ төгрөгний цахим тендерийн хураамж төлж оролцоно. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:

сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 оны ауди таар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлнэ.

сүүлийн 2 жилд буюу 2018, 2019 онуудад тус бүр ижил төстэй гэрээ хийсэн тухай мэдээлэл ирүүлнэ.

Борлуулалтын орлого нь сүүлийн 2 жил буюу 2018,2019 онд тус бүр тухайн багцын төсөвт өртгийн 100%-с дээш байх.

тендерийн хамт

Багц-1 325,600 /гурван зуун хорин таван мянга зургаан зуун/ төгрөг.

Багц-2 667,800 /зургаан зуун жаран долоон мянга найман зуун/ төгрөг.

Багц-3 346,900 /гурван зуун дөяин зургаан мянга есөн зуун/ төгрөгийн тендерийн баталгаа ирүүлнэ.

хүчинтэй байх хугацаа: 2020 оны 05 дугаар сарын 02-ны өдрийг дуустал.

Тендерийг 2020 оны 03 дугаар сарын 05-ний өдрийн 10 цаг 00 минутаас өмнө цахим системээр тендерийн материалаа ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2020 оны 03 дугаар сарын 05-ний өдрийн 10 цаг 30 минут-аас нээнэ.

Гадаадын этгээд оролцох эрхгүй.Багц-1 болон Багц-3 дээр дотоодын давуу

эрх тооцохгүй. Багц-2 дэээр дотоодын давуу эрх тооцно.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

хаяг: улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, ус сувгийн удирдах газар, токиогийн гудамж-5

өөрийн байр, с.чинбаатар утас: 70157018-121

Огноо: 2020.02.04Тендер шалгаруулалтын нэр: угаалга,

цэвэрлэгээний материал нийлүүлэгчийг сонгон шалгаруулах /багцтай/.

Тендер шалгаруулалтын дугаар/гэрээний дугаар: усуГ-Бм-2020-04

ус сувгийн удирдах газар эрх бүхий тендерт оролцогчдоос угаалга, цэвэрлэгээний материал нийлүүлэгчийг сонгон шалгаруулах тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Тухайн тендерт эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр 50,000 /тавин мянган/ төгрөгний цахим тендерийн хураамж төлж оролцоно. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна.

Үүнд: сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 онуудын

аудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлнэ.

сүүлийн 2 жилд буюу 2018, 2018 он тус бүрт ижил төстэй гэрээ хийсэн тухай мэдээлэл ирүүлнэ.

Борлуулалтын орлого нь сүүлийн 2 жил /2018, 2019/ тус бүр тухайн багц тус бүрийн төсөвт өртгийн 50 болон 100 хувиас дээш байх.

Нэг оролцогч тухайн тендерийн 2 хүртэлх багцад санал ирүүлж болно. хэрэв 3 дахь багцад

санал ирүүлсэн тохиолдолд түүнийг үнэлэхгүй болохыг анхаарна уу.

тендерийн хамтБагц-1 1,275,000 /нэг сая хоёр зуун далан таван

мянган/ төгрөг, Багц-2 420,000.00 /дөрвөн зуун хорин мянган/

төгрөг, Багц-3 500,000.00 /таван зуун мянган/ төгрөг,Багц-4 575,000.00 /таван зуун далан таван

мянган/ төгрөг, Багц-5 375,000.00 /гурван зуун далан таван

мянган/ төгрөгний тендерийн баталгаа тус тус ирүүлнэ.

хүчинтэй байх хугацаа: 2020 оны 5 дугаар сарын 2-ны өдрийг дуустал.

Тендерийг 2020 оны 3 дугаар сарын 5-ны өдрийн 10 цаг 00 минутаас өмнө цахим системээр тендерийн материалаа ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2020 оны 3 дугаар сарын 5-ны өдрийн 10 цаг 30 минут-аас нээнэ.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Дотоодын давуу эрх тооцно. Гадаадын этгээд оролцох эрхгүй.

хаяг: улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, ус сувгийн удирдах газар, токиогийн гудамж-5, өөрийн байр, р.Батсүрэн утас: 70157018-121

Б.Энхжин, ЗГМ сонин

сур гуулийн молекул судлалын профессор Жонатан Болл хэлэхдээ эмнэлгийн нөхцөлд ашигладаг, маш сайн шүүлтүүртэй хаалт нь вирусийн халдвараас сэргийлэхэд үр дүнтэй байдаг гэв. Гэхдээ ийм хаалтыг ний-тийн хэрэглээ болгоход учир дутагдалтай болохыг тэрбээр хүлээн зөвшөөрсөн. Харин Бел-фастын их сургуулийн анагаах ухааны хүрээлэнгийн доктор Коннор Бэмфорд вирусийн тархалт өндөр үед амны хаалт зүүхээс гадна хувийн ариун

цэврээ сахих нь чухал болохыг сануулсан юм. “Гараа сайтар угаа. Гараа угаагаагүй үед нүүр, амандаа хүрэх хэрэггүй. Хувийн ариун цэврийг сайн сахих нь вирусээс хамгаалах үр дүнтэй арга байх болно” хэмээн тэр ярьжээ. Түүнчлэн Английн Нийтийн эрүүл мэндийн албаны доктор Жейк Даннинг “амны хаалтаа зөв хэрэглэж, байнга солих нь халдварт өвчнөөс урт хугацаанд үр дүнтэй хамгаалдаг болох нь судалгаагаар нотлогдсон юм шүү. хамгийн

гол зөв хэрэглээ чухал болохыг олон нийт ойлгох хэрэгтэй” хэмээн сануулжээ.

Манай эрүүл мэндийн албаны-хан ч үүнтэй ижил зөвлөгөө өгдөг. Тухайлбал, ХӨСҮТ-ийн Халдварт өвчний тандалт судалгааны албаны дарга А.Амбасэлмаа “Амны хаалтыг зөв хэрэглэхгүй бол хэрэглээгүйгээсээ илүү сөрөг үр дагавартай. Нэг удаагийн амны хаалтыг дээд тал нь хоёр цаг зүүгээд солих ёстой. Гэтэл иргэд бүтэн өдрийн хэрэглээ гэж ойлгоод байгаа нь буруу. Нэг удаагийн амны хаалт хоёр цагийн хугацаанд агаарыг шүүж, түүнээс хэтэрвэл шүүж чадахгүй. Амны хаалтаа бүтэн өдрийн турш хэрэглэнэ гэдэг түүнд хуримтлагдсан бактериар амьсгалж өнжинө гэсэн үг” гэв.

Харин ХӨСҮТ-ийн Халдвар судлаач их эмч М.Цолмон “Амны хаалт нь тухайн өвчтэй хүнийг ярих, найтаах үед амнаас нь гарах дуслыг хязгаарлах зорилготой байдаг. Амны хаалт нь ам, хамрыг битүү далдалсан байх ёстой. Мөн хоёр цаг тутамд солих хэрэгтэй. Амны хаалтыг солихдоо урд талаас нь гараараа барихгүй, зөвхөн хоёр бүчнээс нь барьж тайлна. Ингээд хэрэглэсэн амны хаалтаа зориулалтын битүү саванд хийнэ. ДЭМБ-аас даавуун амны хаалтыг зөвлөхгүй байгаа. Харин нэг удаагийн буюу гурван давхар цаасан амны хаалт хэрэглэхийг анхааруулж байна” гэсэн юм. █

ДЭМБ-ААс ДААвУУН БиШ, НЭГ УДААГийН БУюУ ГУРвАН ДАвХАР ЦААсАН АМНы ХААлТ ХЭРЭГлЭХийГ зөвлөсөН. БҮТЭН өДРийН ТУРШ сОлиХГҮй БОл ТҮҮНД ХУРиМТлАГДсАН БАКТЕРиАР АМьсГАлж өНжиНө ГЭсЭН ҮГ

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | өДРийН ХЭМНЭл 23 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302)

зГМ: ҮГийН сҮлжЭЭ

ЭНЭ өДРийН зУРХАй ДОРНыН зУРХАй

зГМ: сҮДОКҮ

6

8

8

74

1

9

5

8

918

56

23

6

93

215

4

8

5

7

279385164

837194625

643971258

516728943

158462739

492653817

364819572

785236491

921547386

өмнөх дугаарын хариу

Хумхын ордынхон өөрийгөө од болсон мэт төсөөлнө

үс засуулвал: Эрч хүч ихэснэ.Наран ургах, шингэх: 08:17-17:55 Барилдлага: Түлэхшүтэн барилдлага: Сансарсуудал: Уул

аргын тооллын хоёрдугаар сарын 4, ангараг гараг. Билгийн тооллын 10, чөлөөт эх одтой, улаагчин үхэр өдөр. Өдрийн наран 08:17 цагт мандан, 17:55 цагт жаргана. Тухайн өдөр могой жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба бич, тахиа жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр гэмтнийг шийтгэх, угаал үйлдэх, мал арилжих, гэр бүрэхэд сайн.Улааны үйлд муу. Өдрийн сайн цаг нь бар, туулай, могой, бич, нохой, гахай болой. Хол газар яваар одогсод баруун хойш мөрөө гаргавал зохистой. Дашнямтай өдөр. Төмөр хулгана жилийн хаврын уур орох улирал 17:21 цагт эхэлнэ. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал эрч, хүч ихсэнэ.

Үс засуулбал эрч, хүч ихсэнэ

Хонь /III.21-Iv.19/ Мэлхий /vI.22-vII.22/ жинлүүр /IX.23-X.22/ Матар /XII.22-I.19/

Үхэр /Iv.20-v.20/ Арслан /vII.23-vIII.22/ Хилэнц /X.23-XI.22/ Хумх /I.20-II.18/

Хамтатгах /v.21-vI.21/ Охин /vIII.23-IX.22/ Нум /XI.22-XII.21/ загас /II.19-III.20/Өнөөдөр та бодож төлөвлөсөн

зүйлээ хийх гэж яарсны хэрэггүй. Цаг нь биш юм. Хамтын ажиллагаанд ахиц муутай, онцгой уулзалт, цуглаан хийх гэж байгаа бол нэн чухал гэсэн ажлаа маргааш болтол хойшлуул. Од гарагийн нөлөөгөөр таны өнөөдөр хийх сонголт буруу ташааг заах болно. Та үүнээс болж багагүй хохирол амсаж мэдэх юм. Бүсгүйчүүд атаа жөтөөнөөсөө болж дотнын найз нөхрөө гомдоох үйлдэл гаргана.

Санаа нийлдэг хамтрагчтайгаа бизнесээ эхлүүлэх зарим нэг нь бизнесээ өргөжүүлэхийг хүснэ. Таны бусдад итгэх итгэл, хар буруу санадаггүй зан чинь тэднийг өөртөө татаж сайн хамтрагч болоход нөлөөлнө. Ирээдүйгээ төлөвлөж боломжит цаг хугацаанд хэрхэн ашигтай ажиллах талаар тооцоо төлөвлөгөө гаргаж түүнийгээ ажил хэрэг болгох тал дээр бүх хүч хөдөлмөрөө дайчилна.

Хувийн амьдралд ямар нэг чухал шийдвэр гаргахад хүрнэ. Өнөөдөр өөрийн зөн совинг дагах хэрэггүй. Ойр дотнын хэн нэгэн магадгүй та бүх талаараа үлгэр дууриал авдаг, хүндэлж явдаг дарга эсвэл ах, найзаасаа зөвлөгөө авна. Хайр дурлал болон гэр бүлийн харилцаа хэвийн таатай байна. Алдаа гаргасан нэгнийг уучлах, хайраа илчлэх бүхий л сэтгэлийн үг, үйлдлийг өнөөдөр үзүүлэх болно.

Энэ өдөр зорилго тэмүүлэлдээ үнэнч, төлөвлөсөн төлөвлөгөөтэй нэг нь түүнийхээ төлөө нэг алхам урагшилж чадна. Өнөөдөр эхлүүлсэн таны үйл хэрэг цаашид саадыг үл тоон цаг хугацаатай уралдан урагшлах болно. Танд өөрийн байр суурийг дээшлүүлэх алтан боломж гарч ирнэ. Та үүнийг алдахгүй байхыг хичээгээрэй. Эрүүл мэндийн хувьд санаа зовоод байх зүйлгүй хэвийн байна.

Та энэ өдөр шувуухай шиг л дураараа нисэхийг хүснэ. Хаашаа л бол хаашаа хийсчихэж мэдэх тийм хөнгөн, сэтгэлийн хөөрөл ихтэй байна. Энэ нь таны ойр дотнынхны сэтгэлд тийм ч таатай биш байна. Үйл хөдлөлөө одоо л барьж хянахгүй бол эрсдэлийг араасаа дагуулах болно. Амьдрал, ажилд нөлөөлөхүйц томоохон шийдвэрийг өнөөдөр гаргах хэрэггүй гэж танд зөвлөж байна.

Ажил дээр таатай нөхцөл байдал халуун дулаан уур амьсгал таныг угтана. Шинэ албан тушаалд очих, шинээр гэрээ байгуулах, ажлын ашигтай санал ирнэ. Энэ бүгд танаас нэлээд хүч, хөдөлмөр шаардах болно. Амьдралдаа хийж буй томоохон эргэлт чинь ч байж мэдэх юм. Өөрөө орж ирсэн алтан боломжийг алдалгүй барьж авах хэрэгтэй. Хайр дурлалын адал явдал бий болгохыг хүсэгчид хоосон мөрөөдөөгүй бололтой. Таныг гэнэтийн болзоо хүлээж байна.

Өнөөдөр төлөвлөсөн ажил хэрэг амжилттай бүтэх болно. Тайлан тооцооны ажлын явц түргэн, юу ч хийсэн гарын дор мэт санагдах тийм хөнгөн сайхан өдрийг та үзэх болно. Эмэгтэйчүүд зарим нэг бие организмын өөрчлөлтийг мэдэрнэ. Энэ нь таныг тавгүйтүүлэх тул эртхэн шинжилгээ оношилгоонд орохыг зөвлөж байна. Харин эрчүүдийн хувьд хүнд хүчир ажил, биелүүлэх ёстой ээлжит ажлаа амжилттай гүйцэтгэж чадна.

Дасгал хөдөлгөөн, эрүүл хоол амьд-ралд томоохон ач тустай гэдгийг та өнөөдөр хамгийн ихээр мэдрэх болно. Хэр баргийн хүмүүст олдоод бай даг-гүй сайхан боломж танд олдох болно. Эргэн тойрны хүмүүс сэтгэл өөд рөг, ярьж хэлэх зүйлтэй харих болно. Хэн нэгэнд тань хагацал гуниг нүүр лэх болно. Энэ нь айж мэгдээд байх зүйл биш байгалийн жам иймээс хойно. Гэр бүлийн уур амьсгал туйлын таа тай, нэг нэгэндээ хайр халамж тавь сан халуун дулаан үдэш байх болно.

Сэтгэл санааны хувьд таатай биш байна. Хэн нэгний өмнөөс хариуцлага үүрэх, бусдыг өмгөөлж хамгаалах зэрэг хүчирхэг нэгэн юм шиг хирнээ гомдолтой, түгшүүртэй байх болно. Зарим хүмүүсийн биеийн байдал сул дорой байна. Зөвхөн өөрөө ч биш ойр дотныхоо хүмүүсийн эрүүл мэндэд маш сайн анхаарал тавь. Гэр бүл тань танаас маш их анхаарлыг хүсэж, таны үүрэг хариуцлагыг сануулж байна.

Ажил дээр үзэл бодол зөрөлддөг хүмүүстэйгээ ширүүхэн маргаан өрнөнө. Энэ уур амьсгал өдрийн турш таныг таагүй байдалд байлгах нь. Үдээс хойш танд нэлээд хэмжээний хөрөнгө оруулалтын санал эсвэл ямар нэгэн үнэтэй зүйл худалдан авах шаардлага гарч магадгүй. Аз туршсан зүйл хийхэд таагүй байна гэдгийг од эрхэс танд сануулж байна.

Та оюун ухаандаа бүхнийг захирагч, бүгдийг чадагч мэт өөрийгөө тө-сөөлнө. Энэ мэдрэмжээрээ өнөөд-рийн бүхий л зүйлд хандана. Энэ нь танд эергээр, амжилттай нөлөөлнө. Яг л та хүчтэн болсон мэт. Өмнө хэн нэгэнд өөрийгөө ойлгуулж чадахгүй байсан бол өнөөдөр тэр таныг тов тодорхой мэдэх болно. Та чадвараа маш гайхалтайгаар харуулах болно. Таныг сайн сайхан хүлээж байна.

Энэ өдөр хүрээлэн буй ертөнц бүхэлдээ таны мөн чанарыг улам тодотгож өгнө. Өнөөдрийг байгалийн өнгөтэй зүйрлэж болохуйц, таны сэтгэл санаа тайван, тогтвортой байгаа нь үүсэж болзошгүй таагүй чиг хандлагыг өөрчилж чадна. Нүүрэм гий байж, бусдын өмнө биеэ авч явах чад-вар улам бүр нэмэгдэж та өөрий гөө од болсон мэт төсөөлнө. Ажил тань урагштай, бүтэмж сайтай байх болно.

1. Хойд талдаа сэнжтэй, дээрээ таглаатай, нарийн цорго бүхий сав

4. Нийслэлийн баруун талын уулаар нэрлэгдсэн дүүрэг (товчилсон нэр)

7. Эр цаа буга8. АПУ компани орчимд

байрладаг телевиз

9. Үхрийг туухад хэлдэг үг11. Зах, хязгааргүй, маш их13. Байрлал заасан төлөөний үг14. Энэтхэг, Индонез зэрэг улсын

мөнгөний нэгж15. Монгол Улсын Хууль зүйн

сайдаар хамгийн олон жил ажилласан "Орон тооны" гэгдсэн гишүүн

БосооГоор:

1. Өвөрхангай аймгийн харъяат Монгол Улсын Ардын жүжигчин. Орост сургууль төгссөн анхны мэргэжлийн найруулагч

2. Монгол Улсын Боловсролын анхны сайд (Ардын хувьсгалаас хойш)

3. Цол, зэрэг5. Галын утаанаас үүдсэн тортог9. Манайд импортоор орж ирдэг

Японы автомашин10. Амтат жимс12. Буддын шашинт Холливудын од

хөНдлөНГөөр:

ташууГаар:

өмнөх дугаарын хариу 02.03

6. Давуу сайн, шилдэг

А

Х

У

Ж

И

Р

Т

Н

О

Г

Д

О

В

В

Б

М

У

М

И

А

И

У

У

Я

Н

А

А

У

И

Р

Ж

И

О

Х

О

К

К

Е

И

Г

Н

Б

О

Г

Д

А

Я

Н

О

Б

Н

Б

А

Т

Н

Л

Б

А

Д

А

Р

Ч

1

8

13

9 10

14

12

2

7

11

15

3 4 5 6

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ24 2020.02.04, МЯГМАР~№023 (1302) ГАл ТОГОО

Нугасны мах нь хүний биед шаардлагатай уураг, амин хүчлээр баялаг бөгөөд дархлааны систем, арьсны чийглэг байдал, эд эсүүдэд сайнаар нөлөөлдөг. Түүнчлэн нугасны маханд агуулагдах В5, В12 витамин нь мэдрэлийн тогтолцоонд сайнаар нөлөөлж, стресс, ядаргааг тайлдаг онцлогтой. Тиймээс энэ удаагийн “Гал тогоо” булангаараа бүтэн нугасны махыг хэрхэн шарах зөвлөгөө хүргэж байна.

сармис-3 хумс сонгино-1 ширхэг давс-2 амны халбага хар перец-2 амны халбага улаан перец-1 амны халбага Нимбэг-1 ширхэг Нугас-1 ширхэг жүржийн хальс-1 ширхэг синнамон-2 ширхэг даалю-1 амны халбага хуажу-1 амны халбага

Нугасаа угааж, цэвэрлээд, цэвэр даавуунд усыг нь шингээнэ. Дараа нь давс, улаан перец, хар перецээ холиод цэвэрлэж бэлтгэсэн нугасан дээрээ тараана. Ийнхүү нимбэг, жүржийн хальс, синнамон, даалю, хуажу зэргийг хэрчиж, бэлтгээд нугасан дотроо хийнэ. Шарахдаа толгойг нь тэгш байлгах үүднээс нарийн модоор эх биетэй нь холбож өгөөрэй. Харин дараа нь мөчийг нь мөнгөлөг цаасаар ороогоод, шарах шүүгээнд 170 хэмд 120 минут шарна. Ийнхүү шарсан нугас бэлэн болно.

Шим тэжээлийн мэдээлэл:

ХэрХэн ХийХ вэ:

Орц:

Нийт калори: 505 ккал уураг: 61 гр Натри: 210 гр өөх тос: 27 гр

Шарсан нугас