:1396بودجۀ

فقر و فرودستی تداوم و داران سرمایه استثمار و سلطه تحکیم ابزار

ز��ح��م��ت��ک�ش����ا��ن��� و�� ک�ا��ر��گ��ر���ا��ن���

اردیبهشت – مالکی 1396بهزاد

» و » اعتبار أامین ت منابع سایر و آامدها در بینی پیش حاوی که مالی سال یک برای دولت مالی برنامۀ از است عبارت بودجه کشور، محاسبات قانون تعریف طبق

. » « تمام مالی ریزی برنامه بودجه خلاصه، طور به شود می کشور قانونی اهداف و ها سیاست به نیل به منجر که است عملیاتی انجام برای ها هزینه آاورد بر

. ] [ سال کل بودجۀ است دولت کشور های هرینه و آامدها ( 1396در از ) + و ششم برنامۀ بودجۀ نخستین دولتی های شرکت بودجۀ دولت بودجۀعمومی

به نزدیک مصارف و منابع تومان - )1153حیث میلیارد ( - 11524565969هزار تقریبا معادل ریال ( 349میلیون تسعیر نرخ با دلار 3300میلیارد

. سال( بودجۀ شود می بالغ . 95اسفند 28بهتأئیدشوراینگهبانرسیدودرتاریخ 24/12/1395درتاریخ 1396تومان این شد ابلاغ اجرا برای

تورم نرخ چون، اقتصادی مهم های شاخص سری یک برپایۀ اقتصادی 7.6بودجه رشد گذاری 7.7درصد، سرمایه رشد رشد 12.3درصد و درصد

. 19نقدینگی دلار نرخ بودجه این در است شده بینی پیش صادراتی 3300درصدی نفت قیمت و . 50تومان بودجۀ حجم است شده بینی پیش دلار

سال سال 1396مصوب مصوب بودجۀ به اندازۀ 95نسبت به بود تومان میلیارد هزار دو و پنجاه و نهصد . 20.9که رشد است یافته افزایش درصد

سال در دولت عمومی بودجۀ به 1396حجم از 1395نسبت سال 398800است% )18.9بیش در تومان به 96میلیارد 335400نسبت

سال در تومان آان،( 95میلیارد از به که نزدیک عمومی اختصاصی 347منابع درآمد و تومان میلیارد هزار

بر بالغ دولتی مؤسسات و .52وزارتخانه‌ها است تومان میلیارد هزارمنابع سایر و درآمدها لحاظ از دولت به وابسته انتفاعی مؤسسات و بانکها دولتی، شرکتهای بودجه

بر بالغ اعتبار .800تأمین است تومان میلیارد هزار : بودجه ساختار

. نخست است شده تشکیل دولت به وابسته انتفاعی های مؤسسه و ها بانک دولتی، های شرکت بودجۀ و دولت بودجۀعمومی بخش دو از کشور کل بودجۀ

. بحش دو به دولت عمومی بودجۀ پردازیم می دولت عمومی بودجۀ .مصارفو منابعبه شود می تقسیمعمومی بودجۀ ( منابع : الف شوند می تشکیل زیر موارد از ًاا اساس اجتماعی درآمددولت های کمک مالیاتی، های آامد در از است عبارت که دولت

) کالا) فروش از حاصل آامدهای در دولتی، های دارائی و اموال آامد در بلاعوض، های کمک ، شود می اخذ غیره و اجتماعی أامین ت برای کارفرماها از که مبالغی

) ب غیره؛ و خدمات ای و سرمایه های دارائی فروش واگذاری بودجه، منابع به گاز و نفت فروش از یافته اختصاص وجوه که

) پ شود؛ می شامل را دولتی اموال و آالات ماشین و أاسیسات ت ها، مالی ساختمان های دارائی اوراق واگذاری فروش از ناشی وجوه که

) ( ) تسهیلات ) و وام از استفاده ها، بانک از گیری وام ، ها سازی خصوصی دولتی های شرکت سهام فروش ارزی، ذخیرۀ از برداشت ، دولتی قرضۀ مشارکت

. گیرد می دربر را دولتی های وام اصل دریافت و خارجیبودجه ( مصارف و ) نقل و حمل وسایل ها، ساختمان مانند وسایل های هزینه علاوۀ به دولت کارکنان حقوق و مزد اساسا انسانی نیروی های هزینه از عبارتند

. جزء نیز دولت سوی از مالی های دارائی تملک شوند می دولتی کارهای صرف که غیره و انرژی کمکی، مواد قطعات، خام، مواد و آالت ماشین ارتباطات،

. هستند بودجه مصارفبودجۀ در و دارد دولت بودجۀ منابع در ای ویژه جایگاه و نقش آان مشتقات و گاز و نفت فروش از ناشی آامدهای سال 96در به حدود 95نسبت معادل ،

تقریبا ) 56 سال 114درصد در تومان میلیارد حدود 1396هزار مقابل سال 73در در تومان میلیارد . 1395هزار حاصل( آامدهای در است یافته افزایش1

. بر مالیات بستن از مالیاتی آامدهای در است خارجی های گذاری سرمایه سود و دولتی های وام بهرۀ دولتی، های شرکت سهام سود شامل دولتی، مالکیت از

. شامل، نیز استقراض آاید می بدست خدمات و کالاها بر مالیات و واردات بر مالیات و ارث و ثروت بر مالیات شخصی، آامدهای در مشاغل، و ها شرکت

. ) ( ) به ) آان از که باشد می آاینده نسلهای حساب به ارزی ذخیرۀ صندوق حساب از استقراض و خارج از استقراض مردم از استقراض مشارکت اوراق فروش

مالی عنوان ) های دارائی .واگذاری برند( می نامظرفیت توسعۀ و جدید های ظرفیت احداث و ایجاد مسئول اجرائی، عامل عنوان به دار، سرمایه عنوان به هایش فعالیت از جدا اقتصادی، عاملی چون دولت

. بودجه مخارج از بخشی نشده، تولید های دارائی و ها زمین و آالات ماشین و تجهیزات و ها ساختمان های هزینه و ها هزینه این است عمرانی موجود های

« . عنوان تحت بودجه در مخارج این از است دولت اجتماعی و اقتصادی های گیری جهت نشانۀ بودجه در آان سهم که است دولت تملکای

ای سرمایه های . دارائی برند« می نام - ) اوراق ) اصل و سود بازپرداخت دولتی، های شرکت سهام خرید است دولت تعهدات و ها بدهی دیون بازپرداخت شامل دولت، های هزینه بخش سومین

« عنوان تحت که است بانکی سیستم تسهیلات اصل بازپرداخت و قبل سالهای نشدۀ پرداخت عمرانی جاری تعهدات پرداخت تملکمشارکتی،

مالی های .دارائی شود« می مشخص بودجه در : جهت و اهداف هایش مجموعه زیر با که اقتصادی و اجتماعی دفاعی، عمومی، امور شود می تقسیم بخش چهار به مصرف محل برحسب دولت مخارج

- - . انجام مجلس اجازۀ با که است اختصاصی آامدهای در محل از عمرانی و جاری دولت مخارج از بخشی کنند می مشخص را دولت اولویتهای و گیری

. شود میاصلی منبع مالیات کشورها، آان در یعنی شود می محسوب ها دولت آامد در کسب عامل ترین ثبات با و ترین اصلی مالیات یافته، توسعه کشورهای اغلب در

. . است پائین دولت آامد در در ها مالیات سهم ایران در اما دهد می تشکیل را بودجهعنوان » زیر ای مقاله در فلیحی «نعمت کشورها سایر با ایران در ناخالصداخلی تولید به مالیات نسبت مقایسه

» «(، نیوز نویسد ( 1394مرداد 31اقتصاد :می

- معادل» ایران در مالیاتی تالش یا ناخالصداخلی تولید به مالیات نسبت که 7 /5الف بوده درصد

است جهانی میانگین رقم نصفسال‌های- فاصله در ایران مالیاتی تالش رتبه .140از ) 135معادل 2010-2014ب ) ست دنیا کشور

بیشاز- کشورها اغلب رقم 70ج این ولی می‌کنند تامین مالیات طریق از را دولت هزینه‌های درصد

معادل ایران .33در است درصدصندوق- در را خود دولتی ارزی درآمدهای سایر حتی و نفتی درآمدهای مالیات کشورها اغلب د

. می‌کنند قطع ً تقریبا دولت ساالنه بودجه با را آن ارتباط و کرده پس‌انداز ملی ثروت». دارد- وجود اقتصادی رشد و مالیاتی تالش میان مثبتی ارتباط و

مقایسۀ برای را زیر جدول سپس :نسبت او دهد می ارائه دیگر کشورهای با ایران در ناخالصداخلی تولید به مالیات

) درصد ) جهان منتخب كشورهای در ناخالصملی تولید به مالیات 2010- 2014نسبت

منطقه یا كشور دولت نسبت نسبتنام مخارج به مالیاتها نسبت

2

به مالیات

تولید

ناخالص

داخلی

) درصد)

دولت مخارج

تولید به

ناخالص

داخلی

) درصد)

) درصد)

1515100سنگاپور

1616100توگو

171991قطر

192382ارمنستان

212681استرالیا

جنوبی 151974کره

7.522.533ایران

273480نروژ

172176قیرقیزستان

121767كانادا

253571مراكش

161886كنیا

273479جاماییكا

243276مراكش

3

152173مالزی

244354بلژیك

162856اردن

1633.648لهستان

234453مجارستان

1322.3كویت

8.44817افغانستان

213560تونس

3741نیجریه

214241هلند

101663هند

33010عمان

101954پاكستان

152558برزیل

184144اوكراین

152757روسیه

4

143048مصر

172955بالروس

132358آذربایجان

203560تركیه

8.93030اسپانیا

102443آمریكا

142459آفریقا

التین 141784آمریكای

آسیا و 193850اروپا

باال 142950درآمد

142851جهان

جهانی : بانك سال‌های–  ماخذ 2010- 2014میانگین

: (http://www.eghtesadnews.comمنبع)

کل در ایران در دولت . رانتیبودجۀ گاز و نفت آامد در از مهمی بخش داخلی تولید از برداشت نه و است گاز و نفت آامد در بر متکی زیادی حد تا چون است

» « » « . می کم وقتی اقتصاددانان و بورژوا مفسران از بسیاری و گیرد می صورت زیادی استفادۀ سوء رانت اصطلاح از که آانجا از دهد می تشکیل رانت را

. از مهمی بخش شد گفته چنانکه رسد می نظر به مفید اینجا در مختصری توضیح گیرند می کار به را اصطلاح این نیست نفعشان به حقیقت گفتن یا ورند آا

را کشاورزی محصولات نیز و کانی محصولات قیمت کلی طور به و گاز و نفت همان رانتقیمت که دهد می دیگر اجارۀتشکیل و جنگل یا معدن یا زمین

. بخش دو رانت یا اجاره است طبیعی مطلق منابع تفاضلی و اجارۀ . اجارۀ گیرد می دربر بهره را قابل معدن یا زمین بدترین اجارۀ از است عبارت مطلق اجارۀ

5

اقتصادی آان برداری عمومی، یا باشد خصوصی مالک این خواه اقتصادی، برداری بهره قابل مرتع یا جنگل بدترین یا زمین بدترین یا معدن بدترین مالک زیرا ،

آان بابت و دهد نمی قرار کند می برداری بهره جنگل یا معدن یا زمین آان از که داری سرمایه یا کشاورز اختیار در رایگان به را مرتع یا جنگل یا معدن یا زمین

. خواهد می ای است اجاره برداری بهره قابل منبع بدترین اجارۀ به نسبت معینی غیره و جنگل یا معدن یا زمین اجارۀ مازاد تفاضلی به . اجارۀ تفاضلی اجارۀ

حاصلخیزی، درجۀ نظر از برداری بهره قابل جنگل یا معدن یا زمین بدترین به نسبت نظر مورد مرتع یا جنگل یا معدن یا زمین که است هائی مزیت خاطر

دارد غیره و ارتباطی های راه یا مصرف بازار به نسبت فاصله برداری، بهره سهولت محصول، طبیعی کاملا. کیفیت گاز و نفت معادن مورد در موضوع این

. . و خام نفت بشکه یک مثلا قیمت دهندۀ تشکیل عناصر البته شود می شامل را معدن تفاضلی و مطلق اجارۀ گاز و نفت قیمت دیگر عبارت به است روشن

نیز و رفته کار به آان تولید در که ای غیره کمکی و خام مواد آالات، ماشین یعنی ثابت سرمایۀ هزینۀ بلکه نیست رانت تنها طبیعی گاز مکعب متر هزار مثلا یا

. ) بر ) + افزون شود می شامل نیز را اند کرده تولید که ای اضافی ارزش کارگران این مزد یعنی اند افزوده آان بر تولید در گاز و نفت کارگران که جدیدی ارزش

و – – نفت قیمت رو این از و شوند می عرضه دولتی یا خصوصی از اعم انحصاری شبه یا انحصاری بزرگ بسیار مؤسسات توسط ًاا اساس گاز و نفت این

مقداری شامل محصولات این جهانی قیمت کاهش هنگام به حتی انحصاری گاز سود یا سود . فوق ) عامل ) است سرمایه متوسط سود از بالاتر سودی یعنی

. مانند استراتژیک و سیاسی عوامل سرانجام محصولات این روی جهانی سطح در شدید بازی بورس از است عبارت دارد أاثیر ت گاز و نفت قیمت در که دیگری

. می اثر گاز و نفت قیمت نوسانات روی نیز دارد بستگی اقتصادی وضعیت به که تقاضا و عرضه ًاا طبیعت مؤثرند گاز و نفت قیمت در غیره و ها جنگ

آامدی. در صورت به که باشد رانت مقداری شامل آانها، از ناشی آامد در نتیجه در و گاز، و نفت قیمت که شوند می باعث عوامل این مجموعۀ گذارند

» « . » « » بلکه» نیست محصول آان یا این جادوئی یا طبیعی خاصیت از ناشی و آاید نمی آاسمان از رانت که حالی در کند می جلوه خدادادی و رایگان

زمین - ) یا معدن مانند مصنوع غیر ِدد تولی وسایل مورد این در تولید وسایل بر خصوصی مالکیت از است عبارت که است اقتصادی اجتماعی رابطۀ یک از ناشی

.) در کارگران شدۀ تولید اضافی ارزش از بخشی که شود می باعث طبیعی منابع دیگر و جنگل معدن، زمین، مالکیت دارند ای ویژه اهمیت غیره و جنگل و

) ( ) منتقل ) غیره و جنگل و زمین و معدن منابع این صاحبان به تفاضلی و مطلق اجارۀ رانت صورت به جهان اقتصادی مختلف های بخش در و بخش این

( ) دولت. ) مثلا نظر مورد طبیعی منبع صاحب برای که اجاره یا رانت از است عبارت آان تمامی نه و نفت آامد در از ای ملاحظه قابل بخش کلام یک در شود

– ( . و( ایجاد حاکم، طبقات سلطۀ حفظ برای دولت اداری نظامی ماشین گسترش و حفظ های هزینه دولتی های هزینه شود می حاصل رایگان به ایران

مستمری جانشین یا و ناچیز مزدهای مکمل که هائی یارانه پرداخت حتی و کار نیروی أامین ت برای حداقل درمانی و بهداشتی آاموزشی، دستگاه نگاهداری

) ایران، اسلامی جمهوری مانند هائی دولت در غیره و بحرانی شرایط برای ضروری ذخایر و مبادله و تولید برای لازم ساختارهای ایجاد اند، غیره و بیکاری

. کشورها این حاکم طبقات گردد می أامین ت گاز و نفت رانت از زیادی میزان به غیره و روسیه حدودی تا الجزایر، ونزوئلا، کویت، عراق، سعودی، عربستان

. طبقات دیگر، بیان به هستند معاف زیادی میزان به پردازند می ها رانت این از بهره بی کشورهای در همقطارانشان که کسوراتی و ها مالیات پرداخت از حتی

لازم های هزینه پرداخت از زیادی حدود تا هم و شوند می مند بهره مهاجر یا خودی کارگران شدید استثمار از مستقیم طور به هم کشورها گونه این حاکم

! » « : ُخخور آا از هم و خورند می توبره از هم و کنند می بار دوسره اصطلاح به آانها گردند می معاف سرمایه گسترش و حفظ برای . یکی شود، می اعلام آانچه با همیشه عملیاتی تراز علاوه به شوند می تقویت مراتب به ها ویژگی این بوروکراتیک، فربه ساختار با دموکراتیک ضد دولتی در

. نفتی آامدهای در مستقیم غیر و مستقیم نتیجۀ هم آان از بخشی است، میان در ها مالیات پای که آانجا است روبرو ناپیدا و پیدا های کسری با و نیست

. هاست. استان بین ها هزینه تخصیص نامتوازن توزیع ها، بودجه سایر مثل بودجه این دیگر ویژگی با هستند ها 26.5دولت استان طریق از که منابعی درصد

خرج و آاورد می دست تخصیص 5به و ها استان برای آانها از 95درصد مالی اعتبارات سطوح 347درصد در دولت عمومی منابع تومان میلیارد هزار

. شفافیت عدم درایران، نویسی بودجه مهم نکتۀ میدهد ادامه مانده عقب بخشهای ساختن محروم هزینۀ به را ای تمرکزگرایانه غایت به سیاست واقع در مرکزی،

» آان - » به که است خارجی و داخلی مذهبی و تبلیغاتی ارگانهای به بلاعوض های کمک و نظامی امنیتی های خرج ًاا عمدت که است هائی هزینه پوشش و

. پرداخت خواهیمبودجه الیحۀ, های داده اساس بر منفی عملیاتی تراز و نفت بدون :96بودجۀ,

6

- آذرماه) آنالین جم (95جام

- - از نیمی حتی نیست قادر آان تمامی وصول فرض به اش مالیاتی آامدهای در با دولت که دهد می نشان خوبی به جم، جام سایت از برگرفته بالا، نمودار

. اول نیمۀ عملکرد علاوه به کند أامین ت را اش جاری های می 95هزینه برملا عمرانی اعتبارات در ویژه به شده، تصویب بودجۀ تحقق در را دولت توانائی عدم ،

سال کند. fمصوبۀ به نسبت آینده سال بودجه fالیجۀ زاویه، این جاری 95از fهزینۀ حیث و 19/8از درصد

عمرانی هزینه حیث دارد 5از رشد مجلس. ) درصد مصوبۀ ارقام است، گردیده تنظیم مجلس به شده ارائه لایحۀ براساس عمده طور به زیر نمودارهای و محاسبات

گرایش و ها گیری نتیجه در اما دارد، لایحه این با تفاوتی .(های اندک دهد نمی تغییری بودجه عمدۀ

به دولت آامدهای در برای لایحه در شده پیش‌بینی حدود 159رقم میزان این از که رسد می تومان میلیارد حقوق 113هزار و مالیات تومان میلیارد هزار

و .46ورودی آامدهاست در سایر به مربوط تومان میلیارد نتیجه هزار حدود در ای منفی عملیاتی تراز تومان 77از میلیارد هزار

که گذشته سال عملیاتی تراز به نسبت رقم این که است بود 48برخوردار تومان میلیارد هزار

معادل .59رشدی است داشته درآمدهای درصد با بخواهد دولت اگر که است این عملیاتی تراز معنای

سال در ندهد انجام عمرانی کار هیچ و کند اداره را کشور نفتی، درآمدهای منهای حدود 96مالیاتی

77 ( . داشت خواهد کسری تومان میلیارد (236-159=77هزار

. در مالیاتی آامدهای در رشد رغم به است بوده نفتی آامدهای در به دولت آامدهای در تکیه سالها، این همۀ طی در ایران در دولت بودجۀ ویژگی سال 4مهمترین

از منابع کل از نفتی آامدهای در سهم سال 7.3اخیر، در سال 9.9به 1395درصد در . 1396درصد منابع، کل از مالیاتی آامدهای در سهم است رسیده

سال 9.7از در سال 10به 95درصد در صد . 96در است بودجه رسیده fالیحۀ کشو 96در کل fحدود ربودجۀ آن، 3/1،

دولت عمومی ) 371بودجه دولت عمومی منابع تومان میلیارد و 320هزار تومان میلیارد هزار

دولت اختصاصی ( 51درآمدهای مؤسسات دولتی، های شرکت منابع به آن fبقیۀ و تومان میلیارد هزار

( ها بانک و دولت به وابسته ( 756انتفاعی رقمهای کسر با که دارد اختصاص تومان میلیارد هزار

به . 1085تکراری دولت، عمومی منابع در مختلف درآمدهای سهم رسد می تومان میلیارد %35هزار

نفتی های فرآورده و )نفت 111 ) ، تومان میلیارد )0.4هزار منقول% غیر و منقول اموال فروش1.5 ) ، تومان میلیارد تملکی،% )1هزار های طرح و اموال واگذاری و فروش از حاصل هزار 3.5منابع

) ، تومان ( 112.7مالیات% )35.2میلیارد ، تومان میلیارد مالی% )13.8هزار های دارائی 44.2واگذاری

) ، تومان میلیارد - ) 15هزار %ً مجموعا خسارات و جرائم و .47مالکیت ) است تومان هزارمیلیارد

بودجۀ منابع برای را بالا ارقام زیر نمودار .96دو گذارد می نمایش به روشنی طرز به

7

0

02

04

06

081.76

012.4 9.9 4.0 9.2 9.0 2.0 5.4

سال ب�ودج�ۀ� لای�حۀ� در� م�ن�اب�ع کل 69سهم م�ب�ل�غ ر�وی در�صد ب�ه�

7.211

741.111

52.44

ر�وی ب�ودج�ه� لای�حۀ� در� دول�ت عم�ومی� م�ن�اب�ع سال 023ن�م�ودار� در� ت�ومان� م�ی�ل�ی�ار�د 6931ه�ز�ار�

مالیاتlی های 2,53درآمددرصد

- جراlئlم اlجتماعی کمکهایدرصد 7,41وخساراlت

نlفت درآlمدهای و نlفتدرصد 8,43

+ واlگذاlری فروشاlمواlلتlمlلک درصد 5,1طرحهای

هزارمیلیارد » به «ارقام تومان

: دولت عمومی بودجۀ در آان اثر و نفت سهمبودجه، fالیحۀ در نفت درآمد رشد 48.5رشد بر آن صادرات افزایش و هر 15درصد قیمت دالری

. مرز از زنگنه fگفتۀ به نفت تولید است شده بینی پیش نفت fو 3بشکۀ سال 800میلیون در بشکه هزار

به هم گازی میعانات تولید سال درهمین و است رفته .600باالتر است رسیده سال در بشکه هزار

زنگنه) fگفتۀ به ایران نفتی fشدۀ اثبات سوم 158ذخایر fردۀ در ایران بابت این از و بشکه میلیارد

هم گازی ذخائر و گیرد می قرار عربستان و ونزوئال از پس مکعب – 34جهانی متر صد 18تریلیون در

– - از پس بابت این از قطر و روسیه قرارداده اول fردۀ در را ایران که جهان fشدۀ شناخته ذخائر

). دارند قرار ایراناز بیش به را نفت قیمت مقابل 50دولت، در سال 40دالر در از 95دالر را آن صادرات میلیون 2.36و

سال در . 96درسال 2.53به 95بشکه درآمد روی دولت ترتیب بدین است کرده هزار 114برآورد

سال در تومانی جای 1396میلیارد سال 73به در تومان میلیارد . 95هزار است کرده باز حساب

8

سال fبودجۀ در اتکا این افزایش و نفت به اتکا به 96تداوم که طوری به کند می سیال را آن ،

بستگی داخلی بازار در دالر برابری نرخ و جهانی بازار در آن قیمت و نفت fعرضۀ و تولید نوسانات

. بین در برآوردها باالترین از نفت، قیمت از ایران دولت برآورد اینکه به توجه با کند می پیدا

سال در ها بینی پیش این تحقق شانس است، جهان در نقت fصادرکنندۀ و تولیدکننده کشورهای

. نیست زیاد چندان جاریسال fبودجۀ در مشابه نفت ترتیب 2017قیمت به قطر و قزاقستان عراق، روسیه، ، 40کشورهای

45 l،40 45و( . تصمیم نفت تولید سقف رفتن باال به توجه با اکنون هم است شده بینی پیش دالر

) به( ) آمریکا ای ماسه و شیل نفت زمینی زیر های صخره از استخراجی نفت سرازیرشدن و اوپک

. هستیم المللی بین بازار در نفت قیمت افت شاهد ما بازار،. شود می محسوب ایران ای بودجه اینجا در و اقتصادی ضعف تاریخی، و طورساختاری به اتکا این

راه در آن محابای بی خرج و شدنی تمام طبیعی منابع این روی به خوابیدن با درپی پی ها دولت

طلبانۀ توسعه های سیاست برد پیش و امنیتی و نظامی اداری، ساختارهای تزاید به رو مخارج

. اند یازیده دست منابع این غارت به نوعی به ای از منطقه حاصل منابع از بودجه سهم افزایش

از گازی میعانات و خام نفت سال 25صادرات در سال 34.7به 1395درصد در با 1396درصد مغایر که

» « رژیم خود مقاومتی اقتصاد کلی سیاست‌های و ششم برنامه در شده اعالم کلی سیاست‌های

. گذارد نمایشمی به دیگر یکبار را وابستگی این fدرجۀ رشد است،سال fبودجۀ تومان 1396در هزارمیلیارد هشت و چهل مبلغ یارانه‌ها، هدفمندکردن قانون اجرای در ،

خدمات ارائه هدف، خانوارهای به نسبت غیرنقدی و نقدی پرداخت های روش انواع از استفاده برای

. معادل مبلغ، این کل از است یافته تخصیص اشتغال و تولید بخش به کمک و هزار 33.5حمایتی

. باالتر که گونه همان است شده منظور خانوارها به نقدی غیر و نقدی های یارانه به تومان میلیارد

شود – – می پرداخت روستا و شهر زحمتکش کارگرو های خانواده به که آنجا تا ها یارانه شد گفته

حدی تا نیز و ترند پائین فقر خط چهارم یک از یارانه با حتی که است ناچیز مزدهای مکمل نوعی

( از کمتر رسمی آمار طبق ندارد وجود عمال ایران در که است بیکاری مستمری درصد 5جانشین

). کنند می دریافت بیکاری مستمری بیکار، کارگرانافزایش از است عبارت شد، وضع نژاد احمدی fدورۀ در مورد این در که قانونی طبق ها، یارانه منبع

« : که طوری به انرژی های حامل سفید قیمت نفت کوره، نفت گاز، نفت بنزین، داخلی فروش قیمت

حمل ) شامل مترتب هزینه‌های احتساب با و حاملها کیفیت لحاظ با نفت، مشتقات سایر و مایع گاز و

) اقتصادی، توسعه پنجم پنجساله برنامه پایان تا تدریج به قانونی عوارض و مالیات توزیع، نقل، و

( درصد نود از کمتر ایران اسالمی جمهوری فرهنگی و كشتی %( 90اجتماعی روی تحویل قیمت

. .» ) کرد) سرایت هم برق به افزایشقیمت این نباشد فارس خلیج در فوبهزینه و صنعتی تولید افزایش و زیربنائی گسترشساختارهای بجای اسالفش همچون روحانی دولت

کارگران افزایشمزد و ثابت شغلی های زمینه آوردن فراهم و تکنولوژی نوسازی و تحقیق در کردن

ارزش تولید منابع آوردن فراهم و هستند، اقتصادی رشد واقعی ساز زمینه که کارمندان حقوق و

دنبال را منابع این افزون روز مصرف سیاست پذیر، پایان نفت منابع جایگزین پذیر، تکرار و دائمی

: . است کرده ایجاد سازی، بودجه در ای پایه اثر دو سیاست این عالوه به کند می9

و- 1 کلی طور به جامعه در مالیاتی فرهنگ گسترش و ستان مالیات سیستمی برقراری از جلوگیری

اقشار بین درآمدها مجدد توزیع باز برای اهرمی تواند می که کالن و خرد خدماتی و مولد بخشهای

. گردد ثروتمند و محرومبه- 2 نهادهای تمام و دولتی بوروکراسی ذیل تا صدر از که خواری رانت سیستم گسترش و ایجاد

. » است » کرده آلوده را مستقل و وابسته عمومی اصطالح » « » درآمدها » این از مقداری اصطالح به است قرار ارزی fذخیرۀ و توسعه صندوق دو ایجاد با دولت

. » « » واداشته » را او ساختاری fبودجۀ کسری اما کند انداز پس آتی نیازهای یا و توسعه حساب به را

کردن کم پیشنهاد شده، تصویب هائی تبصره با بودجه قانون fدرالیحۀ صندوق 10که fبودجۀ از درصد

( . دهد ارائه را بجای 20توسعه گازی میعانات و نفتی درآمدهای محل از ( 30درصد اجازۀ و درصد

سقف تا ارزی fذخیرۀ صندوق به اندازی پیش 116دست منابع کمبود صورت در را تومان میلیارد هزار

. است حتمی امری اسالمی، جمهوری در معمول و جاری روند به توجه با که است گرفته شده بینی

سال) fبودجۀ در 95کسری آن افت با بود، شده حساب نفت فروش روی از 9که سال اول f59.8ماهۀ

به تومان میلیارد .( 42.5هزار با دولت بود، قرار است مدعا این خوب شاهد تومان، میلیارد هزار

تأمین جامع نظام به بخشی ها، یارانه پرداخت نقدی نیازهای تأمین بر عالوه پنجم، fبرنامۀ پایان تا ای گونه به برق، و آب و گاز و نفت افرایشقیمت

. . همین چهارچوب در نشد انجام امر این بودجه مداوم های کسری با اما شود دولت fافزایشهزینۀ صرف هم مبلغی و تولیدی fیارانۀ به بخشی اجتماعی،

بودجۀ افزایش 96سیاست، با که دهد می اجازه نفت شرکت های 5به فرآورده لیتر هر قیمت به درصد

) سقف ) ... تا هواپیما بنزین تا و سفید نفت تا بنزین از منابع 1.5نفتی تأمین برای تومان، میلیارد هزار

. امری ... دهد افزایش را خود درآمد ، و ها پاالیشگاه و نفتی های لوله نوسازی و نفت شرکت مالی

. گردد می کننده مصرف های خانواده و بر انرژی صنایع انرژی fهزینۀ رفتن باال به که : ارزی رانت و بودجه

حدود تورم نرخ با ارز، نرخ شناور نظام یک نظر 10در به منطقی ارز نرخ درصدی ده تفاوت درصد،

. دامن را ارز روی بازی سفته ایران، در آزاد بازار ارز و رسمی ارز بین همیشگی تفاوت اما آید می

خدماتی و تولیدی گذاری سرمایه fچرخۀ از ارزی اعتبارات از بخشی شدن خارج موجب و زند می

. گردد - 4طی می - نژاد احمدی دورۀ در آان تغییرات شدت به البته که داشته صعودی تغییرات بازار در دلار قیمت مشخص طور به ارز نرخ گذشته سال

. های سال اردیبهشت اول روز در مثال طور به است ترتیب 96و 95،{ 94،{ 93نبوده به بازار در دلار فروش تومان، 3325تومان، 3220قیمت

و 3471 . 3754تومان معادل ترتیب به ها سال این اردیبهشت اول روز در دلار دولتی یا رسمی نرخ بود 3244و 3029،{ 2830،{ 2505تومان

. دیگر عبارت به گردید اعلام رسمی تومان مبلغ نرخ ترتیب به ها سال این اردیبشت اول در از 510و 442، 495، 715دلار بازار تومان بود نرخ کمتر

» « .) طلائی) فرصت یک ایران در سان بدین اند شده محاسبه ارز رسمی قیمت برای مرکزی بانک های داده و بازار در ارز قیمت آامارهای براساس فوق ارقام

. است فراهم ارز روی بازی بورس بخشند برای می تداوم را طلائی فرصت این رژیم پولی های سیاست نیز و ایران در بودجه تفاوت. سیستم قبل های سال در

– – . و دولتی های مقام نیز و کنندگان وارد ویژه به داران سرمایه از زیادی شمار رسید می فوق ارقام برابر چند به ارز رسمی قیمت و بازار در ارز قیمت بین

) حکومت ) سال نه و سی طی بازار در آان فروش و است کمتر رسمی نرخ از حتی که ترجیحی یا رسمی نرخ با ارز خرید با حاکم روحانیان به وابسته عناصر

» « . وابسته نهادهای و رژیم بانکی و روحانی اداری، نظامی، مقامات از برخی سالم تفریحات از یکی زنند می و اند زده جیب به هنگفتی سودهای اسلامی

. کار این هستند پست در که هم هنگامی است آان در شراکت یا صرافی ایجاد و ارز فروش و خرید نیستند، پست در که هنگامی ویژه به حاکم، روحانیت به

. دهند می انجام خود بستگان و وابستگان و شرکا طریق از را

10

( " مالیاتی " عدالت شبکه گروه تحقیق به گریخته( Tax Justice Networkبنا مخفی های حساب fبارۀ در

ژوئیه در که مالیاتی های بهشت مجموع 2012به از یافت، در 21انتشار ها حساب این دالری تریلیون

ایران از شده خارج های حساب حجم جهانی، بدون 147سطح این و است شده ارزیابی دالر میلیارد

. است مرکزی کشورهای در گذاری سرمایه جهت شده خارج های پول نظرگرفتن ارزش در کاهش

تولید های هزینه رشد باعث و است خودروسازی و تجهیزات fکنندۀ وارد های شرکت ضرر به ریال،

. شرکت درآمد درعوض نیست کنونی اقتصادی رکود از شدن خارج برای خوبی عالمت که شود می

. نتیجۀ در یابد می افزایش آانها بورس سهام و اساسی فلزات و معدنی مواد و نفت کنندۀ صادر های

پول و زمین و سرمایه صاحب اقلیت و فقیرتر جامعه تهیدست اقشار ای بودجه های سیاست این

. شوند می تر فربه: آان عمومی بودجۀ و دولت آامد در در ها مالیات نقش

. که داری سرمایه fپیشرفتۀ کشورهای در هاست دولت fبودجۀ fعمدۀ منابع از یکی مالیاتی درآمدهای

تا است، خدمات و صنعتی تولیدات به اقتصادی و 95اتکای مستقیم های مالیات به آنها fبودجۀ صد در

– . مانده عقب و صنعتی کمتر کشورهای از بسیاری مانند ایران در اما است وابسته مستقیم غیر

- و نواستعماری و استعماری های سیاست تحت سوم جهان کشورهای و سابق مستعمرات ً عمدتا

کشاورزی، fاولیۀ مواد یا و فسیلی های انرژی و کانی تولیدات به وابستگی امپریالیستی، امروزه

- . پیشرفتۀ کشورهای بازارهای نیازهای ارضای هدف با محصولی تک اقتصاد زند می را اول حرف

های - بسامانی نا و بیکاری و گرسنگی و فقر توتالیتر، و فاسد های دولت دست در ویژه به جهانی

. این - از برخی در اگرچه است داده گسترش آمیزی فاجعه ابعاد در را سیاسی و اجتماعی اقتصادی

کار نیروی از استفاده برای ها سرمایه انتقال و داری سرمایه شدن جهانی جدید اشکال با کشورها

ارزش کسب منابع تنوع fواسطۀ به و است شکستن حال در امر این مصرفی، بازارهای و ارزان

برخی و ایران در هنوز اما است، گرفته شکل کشورها این از برخی در پایه چند اقتصاد اضافی،

به دارد زیادی تفوق آن در صنعت یا بخش یک که اقتصادی یا و ای شاخه تک اقتصاد دیگر، کشورهای

. دهد می ادامه خود حیات به ساختاری معضل یک عنوانمالیاتی آامدهای بر در مالیات ثروت، بر مالیات شخصی، درآمدهای بر مالیات ها، شرکت بر مالیات شامل ،

. بیش غیرمستقیم های مالیات بودجه، در است خدمات و کاالها بر مالیات و واردات بر مالیات ارث،

الجثۀ عظیم نهادهای ناچیز مالیات مقابل در که شود می شامل را ها مالیات کل از سوم یک از

( . 0.06اسالمی ) نمودار دارد باالئی اهمیت کالن، درآمدهای و ثروت ویژه به مالیاتها، سایر و درصد

. دهد می نشان روشنی به آن وصولی منابع حسب بر را ها مالیات تقسیم زیر

.

11

048

21صد در به مالی7اته7ا تق7سی7م7

مالیاتlها سهم

بودجه fالیحۀ : 112.7از- 96برطبق مالیات کل تومان میلیارد از 35.8هزار تومان میلیارد هزار

- حقوقی ) 0.069اشخاص - یا اسالمی های بنیاد و نهادها از تومان میلیارد (-69هزار تومان میلیارد

17.2 + - - و مشاغل خصوصی و عمومی بخش کارکنان درآمدها بر مالیات تومان میلیارد هزار

- 2.9مستغالت- ثروت بر مالیات تومان میلیارد و 17.1هزار واردات بر مالیات تومان میلیارد هزار

39.4. گردد وصول باید خدمات، و کاالها بر مالیات تومان هزارمیلیاردسالهای طی در بودجه در ها مالیات سهم رشد رغم میلیارد 112و 39بین 1396تا 1391به هزار

از بیش به هنوز آنها، کامل تحقق عدم مسأله به توجه با نرسیده 3/1تومان، دولت عمومی fبودجۀ

است. داخلی ناخالص تولید به آن نسبت است، توجه مورد مالیات، اخذ در که مهمی شاخص است

. برنامۀ بینی پیش دهد می نشان را خدماتی و تولیدی بخشهای آاوری سود و مالیاتی شرایط بهبود که

شاخص به رسیدن . 10پنجم، سال در نسبت این نشد متحقق که بود کرده اعالم پایان در را ،94درصد6.6 . . است کرده جلوگیری امر این تحقق از اقتصادی رکود و افت بود بالا) درصد در شده ارائه جدول به کامل مقایسۀ برای

) کنید مراجعه

از دولتی منابع کل در ها مالیات سال 9.7سهم در سال 10به 95درصد در بینی 1396درصد پیش

. . و است مانده ثابت ً تقریبا که است نفت 35شده درآمد همتراز که را دولت عمومی fبودجۀ از درصد

( . 114است ) بر مالیات چون مالیاتها، این از مهمی بخش تازه شود می شامل تومان میلیارد هزار

سهام سود یا و نفت فروش توسط پرداختی حقوقهای و نفت شرکت عملکرد از حاصل درآمدهای

. اما هستند متکی نفتی درآمدهای به هم نفت فروش از حاصل ارز به وارداتی عوارض و نفت شرکت

. در است تحقق قابل سختی به آمده، در عادت صورت به بودجه در که بینانه خوش ارزیابی 9این

سال اول fشده 95ماهۀ بینی پیش فقط 119درآمد که بود تومان میلیارد میلیارد 88.5هزار هزار

. . بودجۀ در ًاا مثل است خدماتی و عمرانی طرحهای هم، ها بودجه کسری قربانی اولین گردید متحقق آان بینی 95تومان پیش دولت ،43.5

در پرداخت تومان میلیارد فقط 9هزار که بود کرده عمرانی طرحهای به سال، اول f15.8ماهۀ

. پیوست تحقق به آن میلیاردافزوده ارزش بر مالیات که 9نرخ است و 3درصد ها شهرداری به آنها و 5درصد دولت برای 1درصد

( . خدمات و کاالها بر مالیات است سالمت بخش برای ( 39.4درصد مالیات و تومان میلیارد هزار

( دستمزدها و ها حقوق از شده کسر - 17.2مستقیم ) به نزدیک تومان میلیارد کل 50هزار درصد

و- بگیران حقوق و کارگران اکثریت دوش بر که است آن بخش ترین شفاف و ترین ثابت مالیاتها

12

. خرده و وران پیشه از مهمی بخش برای کند می سنگینی خدمات و کاالها کنندگان مصرف

نپرداختن برای زیادی گریز های راه داری، سرمایه مؤسسات و ها شرکت صاحبان و صنعتگران

. . کند می بیداد جاها این در رشوه و اداری فاسد سیستم دارد وجود مالیاتغیر عمومی اصطالح به نهادهای آن در که است طوری اسالمی جمهوری اداری و سیاسی ساختار

تأمین سازمان یا و پاسداران سپاه متصرفات و فقاهتی و آخوندی رنگارنگ بنیادهای و دولتی

. در بخش این که منابعی حجم لحاظ به اقتصادی، منظر از دارند ای ویژه جایگاه آن در اجتماعی

. دارد اهمیت دولت عمومی fبودجۀ fاندارۀ به آنها مصارف و درآمدها به راجع گیری تصمیم دارد، اختیار

یک برای الزم شفافیت و کنترل fحوزۀ از بودجه این نانوشته، یا و نوشته دستورات و قواعد با اما

- . چپاول مشتی نفع به را عمومی ثروت و سرمایه ویل، چاه چون که اند آورده بوجود را ای سیاسی و مالی اقتصادی مافیای اینها است خارج مالی، حسابرسی

. می خارج دهی مالیات و کنترل fدایرۀ از نهادها این هنگفت سودهای از بخشمهمی نتیجه در کنند می غارت نظامی و روحانیت نهادهای به وابسته گر

بودجۀ. در ناچیز 96شوند رقم اسالمی بنیادهای و نهادها باال 68.8مالیات نمودار در که است تومان میلیارد

0.06 . است مالیات رقم کل درصد : مالی های دارائی واگذاری

رقم با دولت درآمد منبع افتی 44.2این با تومانی میلیارد سال 23.6هزار در به 96درصدی نسبت

. 95سال کاهش دلیل به امر این انواع 18روبروست واگذاری و فروش از حاصل منابع درصدی

) ( مشارکت و قرضه اوراق اسالمی مالی سال 32.5اوراق در تومان میلیارد به 96هزار 40نسبت

سال در تومان میلیارد کاهش- 95هزار . )39.9و است دولتی های شرکت واگذاری هزار 9درصدی

در تومان به 96میلیارد و( 95در16نسبت سهام واگذاری و ها سازی خصوصی بازار رکود مسأله این

سالهای بین را دولتی بنگاههای و های . 96تا 94دارائی دهد می نشانبا « ... دولت به » بخشیدن رونق صدد در و خزانه اسناد فروش از ناشی منابع به اسلامی مالی اوراق انواع واگذاری و فروش از حاصل منابع کردن اضافه

. » داده» اجازه نفت شرکت و دولت به ماده این های تبصره در آاورد بوجود برایش بازار از استقراض طریق از آامد در برای جدیدی منابع که است بدهی بازار

انتشار به شده رسید سر اوراق سود و اصل بازپرداخت منظور به که و 5شده تومان جذب – 3هزارمیلیارد جهت ارزی ملی اوراق و اسلامی اوراق دلار میلیارد

. - کنند اقدام ایران سرمایۀ بازار به خارجی گذاران سرمایه: دولت عمومی بودجۀ در ها وهزینه مخارج

تحت دومی این که است عمرانی fبودجۀ و دولت جاری مخارج ها، هزینه این مهم بخش دو

. » معادل» رقمی دولت آید می بودجه طرح در ای سرمایه های دارائی تملک طرح هزار 236.4عنوان

تومان – سال - 72میلیارد رقم به توجه با که کرده پیشنهاد جاری های هزینه برای کمتر)1391درصد

. 100از ) شود می برابر سه به نزدیک تومان میلیارد رشدی هزار بودجه، بینی در 9.1پیش عمرانی طرحهای برای درصدی

معادل که گرفته . 62.7نظر سال مانند آان تحقق جاری، های هزینه بالای حجم و رشد به توجه با اما است تومان میلیارد سؤال هزار مورد قبل

. بودجۀ در شود می زده عادی مخارج و بودجه کسری زخم به بودجه این شدۀ بینی پیش مبالغ قبل سالهای همانند گمان بی و باشد دولت 95می ،

پرداخت بینی در 43.5پیش که بود کرده عمرانی امور به تومان میلیارد فقط 9هزار آن f15.8ماهۀ

. روندی گذشته fدهۀ دو در ای هزینه اعتبارات به عمرانی اعتبارات نسبت رسید تومان میلیارد هزار

. از که طوری به است داشته کاهش به سال 45رو در سال 15به 1376درصد در رسیده 1395درصد

. است. برده سؤال زیر به را عمرانی fپروژۀ صدها تحقق امر این به 21است مانده باقی میلیارد هزار

13

. افتی با بودجه این است یافته اختصاص مالی های دارائی پرداخت 9.7تملک باز در را دولت درصدی،

. سازد می ناتوان سهام اعتبارات تأمین و مشارکتی اوراق فرع و اصل

» تومان» میلیارد هزار به ارقام

های هزیlنهجاری

اlعتباراlت عمراlنی

تlمlلک داlراlئlی

مالی های

005

001051002052

4.632

7.26 9.02

بودج�ۀ در ها هزینه 69نمودا�ر

ها هزیlنه نlمlوداlر

جاری 236.4از های هزینه تومان میلیارد هزاریعنی رقم باالترین دولت، کارکنان حقوق و . 95مزد هزینه دیگر بخشهای است تومان میلیارد هزار

: زیرند قرار به جاری های : خدمات و کاالها از 30.74استفاده

: ها یارانه پرداخت به 20.64کمک

: اجتماعی رفاه های 73.08هزینه

: ها دارائی و اموال f2.40هزینۀ

: بالعوض های 4.61کمک

: ها هزینه 9.84سایر

) ای ) سرمایه های دارائی تملک عمرانی مبلغ اعتبارات :62.7به شود می تقسیم زیر قرار به تومان میلیارد هزار : مستحدثات و 47.2ساختمان

: تجهیزات و آالت 9.7ماشین

نشده تولید های دارائی و انبار به مربوط ها هزینه سایر و گرانبها اقالم و زمین میلیارد 5.8خرید هزار

تومانو آالت بخشماشین در دولت مولد گذاری سرمایه که یابیم می در زیر نمودار و باال ارقام fمالحظۀ با

افتی با . 35.75تجهیزات معادل مبلغی با است همراه . 9.7درصدی کاهش تومان میلیارد هزار

آالت ماشین fکنندۀ تأمین های شرکت برای تقاضا کاهش موجب بخش، این در دولت گذاری سرمایه

. افزایشی با بخشمسکن در شود می ها بخش این در بیکاری رشد و سهام افت و تجهیزات 15.5و

. افت مولد، غیر های گذاری سرمایه بخش در هستیم روبرو صدی رشد 14.2در در 54.19و درصدی

. اند توجه قابل گرانبها، اقالم روی گذاری سرمایه ) بودجه ) در ای سرمایه های دارائی تملک دولت های گذاری سرمایه سهم f96و 95مقایسۀ

14

: کل - 62.7مبلغ درصد به ارقام تومان میلیارد هزار

 

ساختمlان ومستحدثlات

آlالت ماشینوتlجهیزاlت

داlراlئlی سایlرتlولید هاینlشده

سایlر و زمینها داlراlئlی

00102030405060708

96

52

5 1

57

618

1

59سال 69سال

) مالی ) های دارائی تملک مالی های مبلغ هزینه :20.91با گردد می تقسیم زیر قرار به تومان میلیارد هزارمالی fقرضۀ اوراق اصل 9.5بازپرداخت

سهام واگذاری 8.98اعتبارات

تعهدات و خارجی وامهای اصل 1.84بازپرداخت

بازپرداختها تومان 0.6سایر میلیارد هزاربودجۀ در اشتغال أالۀ :96 مس

سالهای از که اقتصادی .87-1384رکود است اشتغال fمالحظۀ کاهشقابل اول fدرجۀ در شده، شروع

حدود بودجه 6700دولت در زائی اشتغال برای تومان آمار 96میلیارد به توجه با که گرفته درنظر

حداقل که میلیون 6بیکاران یک حدود در مبلغی نفر هر برای است نفر . میلیون کند می هزینه تومان

بین زائی، اشتغال برای الزم fبودجۀ که حالی - -80تا 20در تخصصی و فنی نیازهای برطبق میلیون

. برای حداکثر زائی اشتغال برای دولت اختصاصی fبودجۀ نتیجه در است نفر هر تکافو 3350برای نفر

کند دولت! می ای هزینه اعتبارات کل به نسبت هزینه . 0.4این از بیکاری نرخ رشد از حکایت رسمی آامار است بین% 12.4به% 11درصد

. 95و 94سالهای جوانان میان در بیکاری نرخ بالاترین . 29تا 15دارد به نزدیک است . 26ساله رشد% و تورم مهار که 7است شده اعلام درصدی

5 ( . سال در که را ایران اقتصادی رشد پول المللی بین صندوق بیاورد پائین را بیکاری منحنی است نتوانسته نیز است، نفت مدیون آان درصد 94درصد صفر

برای 4بود، برای 3.7و 95درصد صد (.96در است کرده آاورد برو میلیون یک سالانه اقتصاد دنیای روزنامۀ آاورد بر به 270طبق نزدیک برای فقط گذشته سال در دولت ولی شوند می کار بازار وارد نفر 600هزارنفر هزار

. های سال بین بدتر این از کند ایجاد کار کار 84-93توانسته یافتن به قادر که را کار جویندگان عظیم رشد توان می که شد ایجاد کار میلیون یک فقط

. ایجاد مورد در روحانی های وعده اگر حتی زد حدس « 950نیستند جمله ) » از شده قایل شروطی و شرط آان برای که یاید تحقق سال در شغل 160هزار

) و میلیون یک سالانه ورود به توجه با بازهم ، گردد عملی رسد می نظر به بعید بسیار که خارجی گذاری سرمایه تومان میلیارد کار، 270هزار بازار به نفر هزار

. 4طی رسمی آامار طبق بود نخواهیم مواجه بیکاری کاهش با آاینده جویای ) + سال بیکار جمعیت شاغل جمعیت فعال جمعیت

حدود( از کشور و 23کار سال 800میلیون در نفر و 26به 92هزار سال 300میلیون در نفر 95هزار

15

از نیز کشور شاغل جمعیت و و 21رسید سال 300میلیون در نفر حدود 92هزار در 23به نفر میلیون

. 95سال طی که کنیم فرض اگر حال یافت ساله 4افزایش همه آینده ایجاد 950سال شغل هزار

و میلیون یک هرسال از 270شود پس شوند وارد کار بازار به نفر جمعیت )4هزار فعال جمعیت سال

) + به کار جویای بیکار و 31شاغل به 380میلیون مفروض شاغل جمعیت و و 26هزار میلیون

حالت بهترین در بیکار جمعیت یعنی آنها میان تفاوت که رسید خواهد نفر هزار و 4هشتصد میلیون

580 . است حاضر حال در بیکاران رسمی آمار از بیشتر نفر میلیون یک که بود خواهد نفر یعنیهزار

جمعیت افزایش به بلکه کاهش به نه او سیاست روحانی، حسن بینی پیش ترین بینانه خوش با حتی

. شد خواهد منجر بیکاران

: بودجه کسرینخستسال ماه هفت دولت 1395در برآوردهای 24، نسبت به درآمد کسری تومان میلیارد هزار

. داشت ای بودجهسال نخست ماه هفت در نیز، بخشهزینه‌ها كه 111دولت 1395در كرده هزینه تومان میلیارد هزار

آمد در به توجه در 69با دولت تومانی میلیارد سال 7هزار نخست با 1395ماه حداقل مدت، این در ،

بودجه . 42کسری به هم باز دولت تا شد سبب کسری همین است مواجه تومانی میلیارد هزار

را آن به وابسته شركت‌های و مجریه قوه بدهی نیز خود كه بزند دست بانك‌ها از 28.2استقراض

. سال در افزایشداد بانكی نظام به متحقق 95و 94درصد هیچگاه شده بینی پیش مالیاتی های درآمد

آن. میعانات و مشتقات نفت، فروش طریق از می‌كرد پیش‌بینی روحانی دولت گذشته، سال در نشد

مهرماه پایان تا ً مجبور 44مجموعا دولت اینکه به توجه با آورد، دست به درآمد تومان میلیارد هزار

از كمتر بشكه هر ازای به را نفت مدت، 40شد این در نفت صادرات از توانست، تنها بفروشد، دالر

29 . با متناسب هم مالی دارایی‌های و فروششركت‌ها کند حاصل درآمد تومان میلیارد هزار

منفی‌تر بازهم را عملیاتی تراز عوامل این دادن دست به دست و نگرفت دولتصورت پیش‌بینی‌های

از كرد. نیز امسال تابناک، سایت و مجلس های پژوهش مرکز گفتۀ فقط 320به دولت، عمومی منابع بودجۀ تومان میلیارد تحقق 258هزار آان هزارمیلیون

. با دولت نتیجه در کند می . 62پیدا ارزی ذخیرۀ حساب از ها کسری أامین ت برای که شده داده اجاره دولت به است مواجهه کسری تومان میلیارد هزار

. کمبودها، کردن پر برای که است شده مجاز دولت علاوه به کند . 32.5برداشت باید دولت راستا این در کند منتشر قرضه اوراق تومان میلیارد 14.5هزار

. انتشار مجوز بپردازد شده سررسید اوراق سود و اصل بازپرداخت برای هم تومان میلیارد سر 3500هزار با ها بدهی أادیۀ ت جبران برای خزانه اسناد تومان میلیارد

. . شود می وابسته هایش بدهی پرداخت باز برای مالی اوراق انتشار به نفت آامد در بر علاوه دولت بودجۀ ترتیب، بدین است شده صادر هم ساله دو رسید

بیشاز انتشار تمام 20اجازه نیمه های طرح اجرای برای اسالمی مالی اوراق تومان میلیارد هزار

) تبصره) ) ب ( 5بند شفافیت اصل با دیگر طرف از نظر مورد های طرح فهرست ارائه بدون الیحه

. تعارضاست در بودجهها – شهرداری به بهادار اوراق انتشار اجازۀ دولت، بر دولتی - – 5علاوه های شرکت و تومان میلیارد - 20هزار و تومان میلیارد نفت -هزار شرکت

5 . انتشار - fاجازۀ نفت شرکت است شده داده تومان میلیارد ارزی 3هزار بهادار اوراق دالر میلیارد

. است کرده کسب نیز راسقف تا که شده داده اجازه دولت به زمینه این - 5در حدود دالر - 16میلیارد از تومان میلیارد هزار

بگیرد.ِ قرض خارجی های دولت

16

از بیش اسمی fبهرۀ با هم آن اسالمی، اوراق وسیع انتشار با نقدینگی جذب برای دولت 18اقدام

مالی تأمین برای نیز را خصوصی های بنگاه بلکه دهد افزایشمی را دولت های بدهی تنها نه درصد،

- یعنی بهره نرخ افزایش موجب و کرده زیاد را پول جذب برای رقابت و کند می روبرو مشکل با

. شود – می بازار در پول ارزش همان . می باشد عمرانی و گذاری سرمایه های هزینه برای استقراض اگر اما شود می پر مولد غیر استقراض با که است جاری مخارج ازدیاد از ناشی بودجه کسری

. گردد منجر هم عمومی ثروت افزایش به و شود منجر ها قرض پرداخت باز به تواند . را کسری میزان نمی‌شوند متحقق درآمدها این بگیریم، نظر در را بودجه واقعی عملکرد هرگاه

. مخارج و ای هسته آور سرسام های هزینه می‌کند تعیین پنهان و آشکار هزینه‌های افزایش میزان

و امنیتی های پاش و ریخت و نگردیده ثبت بودجه ردیف هیچ در که منطقه در ها لشکرکشی عظیم

. دولت یابند می افزایش روز به روز ناگزیر هزینه‌ها، این و هستند کمبودها این منشأ رژیم تبلیغاتی

. ورشکستگی و احتضار ندارد خالی تو های وعده دادن جز ای چاره روند، این تغییر از عاجز روحانی

- اجتناب والیتی، استبداد با نظامی، مالی مافیای به متکی و رانتی نظام یک در ایران صنایع و اقتصاد

. یمن به دهی باج بر مذهبی، زائی توهم و تبلیغات بر عالوه رژیم این اجتماعی های پایه است ناپذیر

. است استوار ها کسری پیمود این نژاد احمدی سلفش که برگزید را راهی همان سرآخر نیز روحانی

« : می سپاه به را بزرگ قراردادهای ما که گفت سپاه به خطاب مافیا، این مقابل در کردن سرخم با و

افتتاح دهیم!«. مراسم در جهانگیری و یافت افزایش نظامی نیروهای با دولت اقتصادی های همکاری

: دولت گفت سونگون مس مجتمع تغلیظ توسعه دوم اختیار 70فاز در پروژه تومان میلیارد هزار

. هستند ده سود و مهم های طرح از آنها همگی و گذاشته االنبیا خاتم قرارگاه

: ها یارانه هدفمندیمهملی گرفت، برمی در نیز را آامد در بالای های دهک که نژاد احمدی زمان در نقدی های یارانه به آان تبدیل و ضروری کالاهای روی بر ها یارانه حذف

! . - گروههای توسط دریافتی مبالغ داوطلبانۀ پرداخت چون ای مسخره طرحهای با جائیکه تا است شده تبدیل اجتماعی اقتصادی معضلی به که 500است

. پرداخت بینی پیش دولت اند آامده بر آان ترمیم صدد در ندارند، احتیاج بدان که گازوئیل، 48نفری برق، بنزین، قیمت افزایش محل از یارانه تومان میلیارد هزار

سال ... در و فقط ) 96گاز جاری بودجۀ در است شده گرفته نظر در بودجه های هزینه و منابع سقف از خارج که است تومان 33.5کرده میلیارد هزار

. .) ماهانه دولت است ساخته مخدوش را بودجه شفافیت که امری است شده منظور ای یارانه های به 3.4کمک نقدی صورت به تومان میلیارد 75هزار

. از بیش پرداخت وجود با دهد می یارانه ایرانی این 250میلیون در تومان میلیارد پائین، 6هزار های حقوق و مزد و تورم واسطۀ به نقدی، یارانۀ اخیر سال

. شده، پرداخت نقدی آامدهای در از نیمی تورم، آاور سرسام افزایش با ها، یارانه پرداختهای شروع اوان همان در است شده هم بدتر و نیافته بهبودی فقر وضعیت

. شد بلعیده آان وسیلۀ دست به یک با که را آنچه همه از بیش تواند می حکومت نقدینگی، افزایشحجم با زیرا

. و نقل و حمل هزینه انرژی، های حامل fیارانۀ حذف با بستاند آنها از دیگر دست با ، دهد می مردم به

علت به نیز واردات قیمت و یابد می افزایش جهشی صورتی به کشاورزی و صنعتی های فرآورده

. ارزان ً کامال عرضه حتی شرایطی چنین در رود می باال شدت به ریال، مقابل در ارزشدالر رفتن باال

. سازد متوقف را کشور جمعیت اکثریت زندگی سطح سقوط تواند نمی وارداتی، مصرفی کاالهای

. دهد می تشکیل را کشور واردات کل از بخشکوچکی فقط مصرفی کاالهای واردات زیرا! نظامی و اداری دستگاههای چپاول منبع اجرائی، های هزینه

17

سقف تا وعمرانی ای هزینه اعتبارات جابجائی برای دولت به اضافی اختیارات طرح با قدم 10بودجه دولتی، های بانک سرمایۀ افزایش برای تومان میلیارد هزار

. است شده برداشته آان شفافیت عدم در دیگری - منطقه در استراتژیک اهداف برای رژیم نظامی امنیتی و سرکوب نیروهای به عظیمی منابع تخصیص گذشته های بودجه سایر مانند بودجه، این خصوصیت

بودجۀ.» در « 96است در- » اداری شورای که اجتماعی امور سازمان بنام موهومی سازمان بودجۀ ردیف برای- 95آابان 25امینجلسهمورخ 177در

. بودجۀ است کرده صادر را دستورش اجتماعی، های آاسیب با . 20مقابله هنوز حالیکه در است داده اختصاص آان به دستور 2میلیاردی این صدور از ماه

. سال برای دولت اما است نیامده نامی آان از هم گذشته سال بودجۀ ردیف در و و 96نگذشته گرفته نظر در سازمان این برای انحصاری بودجۀ ردیف یک

بودجۀ در آانکه جاری )96جالب سال در سازمان این که شده .«- 13( 1395ذکر است کرده خرج و داشته اختیار در بودجه تومان -میلیارد وفا) ژاله

(95دی 6دوشنبه نو- عصر

- نجومی مخارج یا و اسلامی تبلیغات های هزینه تا شود می ربوده قانونی غیر یا و قانونی طور به آاموزشی و درمانی اجتماعی های هزینه از که تومانی میلیاردها

. و نهادها رسمی های کنارردیف در که است این مورد این در ذکر قابل نکتۀ است ایران در بودجه نظام ویژگی کند، أامین ت را رژیم نظامی های ماجراجوئی

" فعالیتهای " که است یافته اختصاص هائی بودجه نیز دولتی غیر سازمانهای و نهادها و مؤسسات از سری یک به بودجه، تخصیص برای فرهنگی ارگانهای

« . - " به " موسوم جدولی در بودجه، لایحۀ پیوست به که سالهاست براین علاوه شود می تعریف مذهبی دینی دیگر عبارت به یا فرهنگی حوزۀ در نها «12آا

جدول » اکنون به« 17که بودجه نام تحت را هنگفتی های پول که اند شده ردیف فرهنگی اصطلاح به های نهاد و مؤسسات از لیستی شود، می نامیده

... . وجود با و جمعه ائمۀ گذاری سیاست شورای و قم علمیۀ حوزۀ بسیج، اسلامی، تبلیغات سازمان مانند مهم نهادهای از برخی دهند می اختصاص خود

. طور به کنند می بار سره دو اصطلاح به و برند می پول متعدد های مجموعه زیر ارائۀ با هم جدول این در گیرند، می پول بودجه ثابت های ردیف در نکه آا

جدول در کمک 17مثال به 276، تومانی مؤسسات 60میلیارد رؤسای صلاحدید به بنا کنترل و لازم شفافیت بدون فرهنگی اصطلاح به و مذهبی نهاد

– . دینی نهادهای این أاس ر در دارد وجود بیلانی نه و حسابرسی نه آان در که است آاورده بوجود شخصی ملاحظات و مناسبات بر مبتنی سیستمی دولتی،

- - - - - - آاملی جوادی نگهبان شورای فقهای از یزدی عادل حداد بود زنده وقتی اردبیلی موسوی حسینیان الله روح شهری ری چون، آاشنائی نامهای با تبلیغی

! ! . ... - - پدیدۀ و شیعه کتب و حکمت و نبوی های حدیث و اسلام تاریخ ترویج و پژوهش به که هستیم روبرو و ای خامنه محمد قرائتی یزدی مصباح

! ! و تعمیر به یا و پردازند می مداحی و تعزیه و عزاداری و زیارت سازماندهی و تبلیغ به یا و مشعولند امام ثار آا انتشار و وحی ترجمان و گرائی موعود و مهدویت

. سپاهی سردار سرپرستی به اسلام رزمندگان أات هی مثال، طور به رویند می زمین از قارچ مثل که مشغولند مساجدی و ها امامزاده و امام قبر و جمکران مرمت

" بودجۀ " از خوان قران هنرمندان با همراه و است تشکیلات و دفتر صاحب متوسط و بزرگ شهرهای تمام در معروف مداحان همکاری با مداحی اکبر علی

- 17جدول - - - . " سیاست " شورای منکر از نهی و معروف به امر ستاد صادق امام دانشگاه مشهد رویداد آاموزی دانش بسیج اند مند بهره هنرمندان بیمۀ و

- اسرا تحقیقاتی مؤسسۀ جمعه ائمه بین 6گذاری که اند . 28تا 10نهادی ابتدای از که است روندی ادامۀ أاله مس این میکنند دریافت تومان میلیارد

و است داده ادامه را آان نیز روحانی دولت و است شده شروع آاخوندها پیدا حاکمیت افزایش شدت به مذهبی نهادهای بودجه

سال بودجه در که ای گونه به علمیه ) 1393کرد های حوزه و ( 18نهادهای هزار بودجه با 300نهاد

از تومان و ) 5میلیارد صنعت و علم بهشتی، شهید کبیر، امیر شریف، کشور عمده و مهم دانشگاه

) معادل ای بودجه با طباطبایی . 687عالمه در دینی مؤسسات fبودجۀ گرفت پیشی تومان میلیارد

سال fبودجۀ حدود ) 3145به 1396قانون شود می بالغ تومان (. 950میلیارد دالر مثال میلیون طور به

یا 377.5 و اسالمی تبلیغات سازمان fبودجۀ تومان و 285میلیارد فرهنگ سازمان تومان میلیارد

. اند جمله آن از اسالمی ارتباطات

حدود ) 52.5حدود امنیتی و دفاعی fهزینۀ تومان میلیارد ( 16هزار و ارتش و سپاه بین که دالر میلیارد

ارتش تقسیم - - 20بسیج آنها عقیدتی و اطالعاتی و حفاظتی امنیتی انتظامی های شاخه و میلیونی

. طی روحانی دولت است رژیم حفاظتی و سرکوب نهادهای این fبودجۀ آشکار بخش شود، 4می

. افزایشدرآمد با افزایش، این است افزایشداده شدت به را امنیتی و نظامی های هزینه اخیر سال

18

. جدول است بوده مقارن یابد تخصیصمی بودجه منابع به که نفت درآمد از بخش افزایشآن و نفتی

» « های سال طی را امنیتی و دفاعی های هزینه . 1396تا 1393زیر جدول همین در دهد می نشان

بین fرابطۀ خواننده و است شده درج بودجه منابع به گاز و نفت درآمد از شده داده تخصیص مبالغ

: با کند می مالحظه روشنی به را نظامی های هزینه افزایش و بودجه در نفتی درآمد افزایش

( ازسال مثال بودجه در نفتی های فرآورده و نفت تخصیصی درآمد های( 96به 95افزایش هزینه

بازهم نبوده باال نفت درآمد که هائی سال در هرچند است یافته افزایش شدت به امنیتی و نظامی

. نظامی های هزینه از برخی که داشت توجه باید ضمن در است رفته باال امنیتی و نظامی های هزینه

فرهنگی » – های هزینه در بسیج fهزینۀ از بخشی مثال اند آمده بودجه در دیگر های نام تحت امنیتی و

. 17جدول » هائی فناوری صنعتی، دانشگاهی، های هزینه از بخشی همچنین است شده ذکر بودجه

( اطالعات و ارتباطات واقع( ICTمانند در غیره و نظری فیزیک ای، هسته فضائی، نانوتکنولوژی، ،

. است؛ آشکار نیمه یا آشکار بخشهای اینها دارند نظامی کاربرد و سو و پنهان سمت از بخش که آن

می تأمین دولتی درآمدهای از قانونی غیر های برداشت و بنیادها و سپاه اختصاصی های درآمد محل

! نیست گیری اندازه قابل تعریف به بنا شود،ریال میلیون به ارقام

منابعسال

ع��م��و��م���ی��� ب��و��د��ج��ۀ��

دولت

ه���ا��ی��� ه��ز���ی��ن��ه��

و دفاعی

ا��م���ن��ی��ت��ی���

درصد

هزینه

ه��ا��ی���

د��ف���ا��ع��ی���

و ا��م���ن��ی��ت��ی���

منابع از

مبالغ

داده تخصیص

درآمد از شده

به نفت

بودجه

درصد

هزینه

ه��ا��ی���

د��ف���ا��ع��ی���

و ا��م���ن��ی��ت��ی���

ا��ز��

درآمد

ن��ف���ت��ی���

بودجه

1393218799885226137865211.9577799300033.60

1394267357728636097230813.5071075955250.79

1395307380594736856065211.99685018001 53.8

1396371123694151105606913.77111089400146.0

های سال بین که شود می . 96تا 93دیده بودجۀ است شده برابر دو تقریبا امنیتی و نظامی بودجۀ

حدود - امنیتی بین 14تا 12نظامی و دولت عمومی fبودجۀ کل از نفتی% 53تا 33درصد منابع کل از

. از نظامی های هزینه به مربوط اقالم که داشت توجه باید بلعد می را دولت عمومی fبودجۀ لوایحبودجۀ

های مصوب 96تا 93سال امنیتی و دفاعی ای هزینه اعتبارات به مربوط ارقام و اند شده نقل

بودجۀ مجلسدر . قانون بیشترند الیحه در شان مشابه ارقام از مزبور های سال

19

سال در رژیم امنیتی و نظامی fشدۀ اعالم f96بودجۀ ً تقریبا حدود 16به که شود می بالغ دالر میلیارد

. 90تا 85 بیشاز ایران نظامی fبودجۀ است نظامی های هزینه آن .3درصد است% کشور ناخالصداخلی تولید

: بگذرانیم نظر از را کشور چند ناخالصداخلی تولید به نظامی fبودجۀ نسبت نیست بد مقایسه برای

از کمتر هنوز اروپاست نظامی های بودجه بزرگترین از یکی که فرانسه نظامی fتولید% 2بودجۀ

به را آن خواهد می جدید جمهور رئیس ماکرون امانوئل و است کشور آن داخلی %2ناحالص

سال. در انگلستان نظامی fبودجۀ . 1.94معادل 2015برساند در% بود کشور آن داخلی ناخالص تولید

های .1.2آلمان 2016و 2015سال کرد% می نظامی های هزینه صرف را اش اخلی ناخالص تولید

است، طوالنی گری نظامی سنت دارای و میلیتاریست کشوری که ترکیه نظامی fتولید% 2.1بودجۀ

سال در و دهد می تشکیل را کشور آن داخلی حدود 2016ناخالص در در 14.8رقمی بود دالر میلیارد

ترکیه ناخالص تولید که .1.5حالی است ایران جمعیت از بیش آن جمعیت و ایران ناخالص تولید برابر

سال در مصر نظامی fپاکستان 5.36معادل 2016بودجۀ نظامی fبودجۀ و دالر دالر 7.6میلیارد میلیارد

بود.

( » « استکهلم صلح المللی بین تحقیقاتی fمؤسسۀ های داده جهانی، ( SIPRI 2017طبق بانک میانگینو

سال در داخلی ناخالص تولید به نظامی fبودجۀ نسبت . 2.2حدود 2015جهانی این% نظر از ایران بود

( نسبت با سعودی عربستان مانند کشورهائی fزمرۀ در )13.5نسبت عراق%( ،7.3( الجزایر%( ،6.3( اسرائیل%( ،5.8( روسیه%( ،4.9( آمریکا%( ،3.3( جنوبی%( fکرۀ یعنی%( 2.7و دارد قرار

. کنند می نظامی های هزینه صرف را عمومی fبودجۀ از بخشعظیمی که کشورهائی

: اقتصادی رشد و بودجه

افکنده سایه ایران fجامعۀ بر است سالی ده که جهانی بحران fسایۀ در اقتصادی و ساختاری رکود

. مثال، طور به دارد ادامه همچنان رسید خود اوج به نژاد احمدی دوران در که تورمی ویژگی با است،

سال نفر 87در ده باالی های کارگاه سال 17تعداد در که حالی در بوده واحد به 92هزار رقم 14این

ارزی و نفتی درآمدهای باالترین ایران که افتاده اتفاق زمانی در رکود این و است رسیده واحد هزار

. وجود با است داشته سال 2را در خودرو تولید شدن و 95برابر مسکن رکود ها، رشته از برخی در رشد های نشانه و

. همۀ در اقتصادی مهم بخش این به بخشیدن رونق و مسکن ایجاد امر در دولت دخالت شود می خود سال پنجمین وارد و دارد ادامه همچنان ساختمان

. وجود با بود، خصوصی بخش بازار در دولت های برنامه حامل که مهر مسکن نژاد، احمدی دورۀ در شود می تلقی اهمیت با داری سرمایه 55کشورهای

. می مهر مسکن برنامۀ آاغاز از که سالی ده طول در کرد تعطیل را آان مجلس و بیاورد بوجود بازار این در کافی رشد نتوانست گذاری، سرمایه تومان هزارمیلیارد

کلنگ و 2گذرد، مالی 300میلیون کمبود علت به که است شده زده مسکن واحد . 300هزار چاپ با نژاد احمدی است مانده ناتمام آان واحد هزار

گسیختۀ 45 لجام و بالا تورم و اقتصادی بحرانی باعث خود مهر، مسکن طرح به کمک برای بازار در پشتوانه بی پول این ترزیق و اسکناس تومان میلیارد هزار

. 1392و 1391در% 34.7 سال – در حدود 1384شد کشور در نقدینگی سال 70میزان در بود، تومان میلیارد میزان 92هزار و 7این شد برابر

حدود در رقمی .500به سازد می مشکل بسیار را تورم مهار پول، گردش کم سرعت به توجه با که رسید تومان میلیارد نیز هزار یازدهم دولت در

است رسیده تومان میلیارد هزار هزار عظیم رقم به و شده برابر دو .نقدینگی

سال حدود 95در به دولتی های شرکت و دولت که 700بدهی شد بالغ تومان میلیارد عمومی -2هزار بودجۀ - 320برابر سال در تومان میلیارد 96هزار

سال. در دولت بهرۀ 95است دلیل به اما کند، صاف را قروضش این از بخشی پایاپای و تهاتری صورت به یا و بدهی اوراق انتشار طریق از کرد سعی

20

از - بیش . 18کلانی أامین - ت سازمان دولت، طلبکاران عمدۀ نشد حاصل هایش بدهی حجم در چندانی تغییر پردازد، می ها بدهی این به که درصد

از بیش هرکدام که هستند ها بانک و . 100اجتماعی پیمانکاری های شرکت از بسیاری به حال عین در دولت دارند طلب دولت از تومان میلیارد هزار

. است حدود بدهکار پیمانکاران به دولت بدهی خالص حاضر حال تومان ۳۰۰تا ۲۵۰در میلیارد هزار

های شرکت در که اقتصادی و فنی اجتماعی، سرمایه یک شدن گیر زمین به که است شده برآورد

. است شده منجر شده، متمرکز پیمانکاری » « در قرارگرفتن با را نژاد احمدی دوران های خشونت و تضادها تخفیف رسالت او دولت گویا که کرد می تبلیغ را کاذب امید این اعتدال شعار با روحانی

. » « » دارد » طلبان اصلاح و تندروها بین تعادل بین نقطۀ شکاف افزایش و بیکاری ریال، ارزش شدید کاهش و تورم

وعده‌ی با بتواند روحانی که باعثشد داخلی تولید در بحران و اجتماعی، گروه‌های دیگر و ثروتمندان

. به او های حل راه اما بقبوالند مردم و رژیم به حل راه یک عنوان به را خود تحریم‌ها از خالصی

تسریع ً نتیجتا و جهانی تجارت سازمان و پول بین‌المللی صندوق سیاست‌های به بیشتر نزدیکی

عمومی خدمات و کارخانه‌ها و معدن‌ها ) خصوصی‌سازی فعالیته از درصد ده وزارت اواگذاری ی

در تعاونی و خصوصی بخشهای به پزشکی آموزش و درمان و بهداشت وزارت و پرورش و آموزش

) جاری ساختن سال بنابراین، و ایران به چندملیتی های شرکت و خارجی سرمایه‌های کشاندن نیز و ،

. شد محدود بیمه و استخدام مقررات و کار قانون اصالح با ارزان‌قیمت و انعطاف‌پذیر کار نیرویدر آمده، بوجود خدمات و کشاورزی و صنعت های شاخه در رشد های شاخص در که تحوالتی با

شد، داده نشان باال در که طور همان اقتصادی مجموع، ناکافی رشد به بسیار ویژه به و خالص است .اشتغال شود نمی منجر

کشورهائی اقتصاد با مقایسه در داری سرمایه های چهارچوب همان در اسالمی جمهوری عملکرد

استثمار عوارض از تنها نه ایران زحمتکشان و کارگران دهد می مضاعف ای فاجعه از نشان مشابه

امور fشیرازۀ که مافیائی شبه و باندبازی های سیاست فشار زیر بلکه رنجند در سرمایه ستم و

. در- اند گشته محروم هم جوامع این در موجود های حداقل از ریخته درهم را اجتماعی اقتصادی

اقتصاد ۱۹۸۰سال وهفتمین بیست ترکیه و هفدهمین ایران داخلی، ناخالص تولید ارزش لحاظ از ،

. سال در بود و ۲۰۱۳جهان رسیده هفدهم مقام به جهش پله ده با مالک همان پایه بر ترکیه اقتصاد ،

. از فاصله، همین در است کرده سقوط دوم و سی مقام به سقوط پله پانزده با ،۲۰۱۳تا ۱۹۸۰ایران) ایران ) از تر پایین رده شش سوم و بیست رده از داخلی ناخالص تولید لحاظ از جنوبی کره جایگاه

. ) ( اکتبر گزارش برابر است رسیده ایران از باالتر رده هیجده چهاردهم رده بین ۲۰۱۴به صندوق

و الجزایری یک از تر کم دالر هشتصد حاضر حال در ایران سرانه داخلی ناخالص تولید پول المللی

. است عراقی یک از تر کم دالر هشتصد و «  هزار گزارش » ترین تازه در المللی بین شفافیت سازمان

برای ) دولتی و سیاسی موقعیت از استفاده سوء معنای به مالی فساد درجه لحاظ از را، ایران خود

) میان در ، شخصی منافع و مادی امتیازهای به سی ۱۷۵دستیابی و صد رده در بررسی، مورد کشور

. گزارش در ایران، نظر این از نیجریه و روسیه لبنان، کامرون، همتراز است، داده قرار ششم و

» «، المللی بین یا ۵۱شفافیت و بورکینافاسو از تر فاسد سعودی ۸۱پله عربستان از تر فاسد پله

. در بررسی مورد کشور نوزده میان در ایران که بینیم می گزارش همین در است شده ارزیابی

. است گرفته قرار سیزدهم fردۀ در مالی فساد fدرجۀ لحاظ از شمالی آفریقای و خاورمیانه

: کلی بندی جمع

21

سال fبودجۀ و 1396قانون سیاسی fسلطۀ بیشتر تحکیم برای ابزاری اسالمی جمهوری رژیم

در دارا های الیه و طبقات کلی طور به و بزرگ داران سرمایه ویژه به دار سرمایه fطبقۀ اقتصادی

. است ایران ( آن از مهمی بخش که طبیعی گاز و نفت درآمد از بودجه این درآمدهای از ای فزاینده و مهم بخش

) و دارائی و سرمایه بر مالیات بویژه مالیات، نسبی سهم و گردد می تأمین دهد می تشکیل رانت را

. همچنین است کم بسیار بودجه منابع در مستغالت و زمین سرمایه، مالکیت از ناشی های دارائی

معاف مالیات از مذهبی های دستگاه و روحانیت به وابسته اقتصادی نهادهای از مهمی های بخش

اند. این رشد و گردد می امنیتی و نظامی های هزینه صرف بودجه منابع از ای فزاینده و بزرگ بخش

تأمین های هزینه و تحقیقات و آموزش های هزینه درمان، و بهداشت های هزینه به نسبت بخش

. داخلی، اعتراضات سرکوب رژیم امنیتی و نظامی دستگاه اصلی کارکرد است باالتر بسیار اجتماعی

و حاکم استثمارگران اقتصادی و سیاسی fسلطۀ تداوم برای کشور در قبرستانی سکوت تأمین

جمهوری ایدئولوژیک و سیاسی نظامی، نفوذ گسترش برای خارج در نظامی های ماجراجوئی

. است منطقه در اسالمی ( ،تبلیغاتی های دستگاه علمیه، های حوزه مذهبی نهادهای صرف بودجه از روزافزونی و مهم بخش

) های فعالیت و دینی اماکن fتوسعۀ غیره، و جمعه نماز مانند مذهبی مراسم طالب، و روحانیان حقوق

. گردد می کشور از خارج در ایدئولوژیک 1396بودجۀ. اقتصادی رشد تقویت نه و کند می اشتغال ایجاد به کمکی نه برآوردهای و مالیاتی های درآمد مورد در ها بینی پیش تحقق عدم از ناشی بودجه، مدام های کسری

پاش – و ریخت و امنیتی نظامی شفاف غیر و پنهان های هزینه و نفتی درآمدهای fبارۀ در آمیز مبالغه

- ضرر به را واجتماعی آموزشی درمانی های هزینه وزن ناچار به رژیم، تبلیغاتی و دینی نهادهای های

. برد می تحلیل را جامعه اقتصادی بنیه و کند می کم درآمد، کم و فقیر طبقات و قشرها

: اند گرفته قرار استفاده مورد مقاله این نوشتن در که منابعی

های * سال بودجه جداول + 1396و 1395، 1394، 1393قانون و ها پیوست

سال* fبودجۀ f1396الیحۀ - کشور بودجۀ و برنامه سازمان کشور کل

بودجه* و برنامه مطالعات دفتر بدانند، بودجه fدربارۀ باید شهروندان آنچه پناهی، علی

*fبودجۀ وفا، نو - 96ژاله عصر 26/12/2016سایت

ایلنا * - خبرگزاری سخنرانی بست، بن در ایران اقتصاد رنانی، محسن

اقتصاد* - – دنیای بازارها در نفتی f9/12/2015زلزلۀ

عصرنو،* سایت خوار، رانت بورژوازی فریاد یا وزیر چهار fنامۀ لیالز، 13/10/2015سعید

- اقتصاد* - دنیای چهارنفره fنامۀ f7/10/2015پشتصحنۀ

نو،* عصر آن، انداز چشم و گذشت که سالی در ایران اقتصاد غیاثی، حسین 24/03/2015محمد

22

بودجه* های تابناک 96برچسب سایت ،

*fبودجۀ اکبری، علی حسین کارشناسی، 96محمد ترازوی -jamejamonline.irدر

سال* بودجه fالیجۀ تطبیقی بررسی ذوالفقاری، تهران - 96مهدی بهادار اوراق بورس سرمایه بازار جایگاه بر تأکید با

ایرنا* خبرگزاری ملی، تولید به مالیات نسبت زاده، حاتمی زیور

سال* fبودجۀ -96تحلیل - اقتصاد دنیای روزنامه بخشخصوصی پارلمان 12/10/95در

- سال* fبودجۀ fبخشنامۀ قانون f1396شناسنامۀ ،shenasnameh.ir

فلیحی، * نیوز، نعمت اقتصاد کشورها، سایر با ایران در داخلی ناخالص تولید به مالیات نسبت 1394مرداد 31مقایسه

استکهلم* ) صلح المللی بین سال ، (SIPRIمؤسسۀ در نظامی های هزینه جهانی های آاوریل 2016گرایش ،2017

http://aazarakhsh.org azarakhshi@gmail.com

23