ОХУ дахь эдийн засгийн - World Banksiteresources.worldbank.org/MONGOLIAINMONGOLIANEXTN/...ОХУ дахь эдийн засгийн өөрчлөлт шинэчлэл:

ОХУ дахь эдийн засгийнОХУ дахь эдийн засгийн өөрчлөлт шинэчлэл:

Явц, бэрхшээл, сургамж

Михаил ДмитриевЕрөнхийлөгчр

Стратегийн судалгааны төв

МУ-д үзүүлэх зээл тусламжийн стратегийг хэлэлцэх уулзалт ярилцлага

Mонгол улс, Улаанбаатар хот

2007 оны 6-р сарын 5

ГАРЧИГ

1. Шинэчлэлийн явц

2. Шинэчлэлийн дэвшил2. Шинэчлэлийн дэвшил

3. Эдийн засгийн өсөлтийн үр дагавар

4. Шинэчлэлийн Алдаа

5. Шийдвэрлэвэл зохих асуудлууд ба д р ууд уудсургамжууд

2

ГАРЧИГ






3

ОХУ ДАХЬ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ШИНЭЧЛЭЛИЙН ЯВЦ

• Шилжилтийн аливаа эдийн засагт зах зээлийн шинэчлэл ба эдийн засгийн өсөлтийн хооронд ршууд эерэг уялдаатай байдаг

• Шилжилтийн эхний 15 жилийн туршид ОХУ ур дшинэчлэлийг дундаж түвшинд хийж байлаа

4

Шилжилтийн эдийн засагтай орнуудын 1989-2003 оны ДНБ-ий өсөлт болон тэдгээрийн шинэчлэлийн үр дүнгийн 2004 оны

нэгдсэн үнэлгээнэгдсэн үнэлгээ

40

30

35

15

20

25

5

10

15

530 50 70 90 110 130 150

Россия Узбекистан Туркменистан БеларусьОХУ Узбекистан Туркменистан Беларусь

Эх сурвалж: ЕСБХБ-ы Шилжилтийн тайлан 2004; УСТ шинжээчийн үнэлгээ; Узбекистан, Турктенистан ба Беларусийг статистикийн регрессид оруулаагүй болно.

PROGRESS OF MARKET REFORMS IN RUSSIA

4 5

5

3

3.5

4

4.5

1

1.5

2

2.5

0

0.5

1

Privatization Trade andforex system

Bankingreform

Infrastructure Naturalresources

ti

Social reforms Governmentadministration

consumption

Russia, 2006 The maximum level in transition economies, 2006

6Эх сурвалж: ЕСБХБ Шилжилтийн тайлан 2006, УСТ шинжээчийн үнэлгээ.

АМЖИЛТ БА АЛДАА

• Шинэчлэлийн баялаг туршлага хуримтлуулсанШинэчлэлийн баялаг туршлага хуримтлуулсан

• ОХУ дахь шинэчлэлийн түүх нь гайхамшигтай ололт амжилт ба ноцтой алдаа дутагдлын аль

алиныг нь харуулсан

7

ГАРЧИГ






8

АМЖИЛТУУД

• Татварын шинэчлэлТатварын шинэчлэл

• Төсвийн шинэчлэл

• Шинэ бизнесийг бүртгэх “Нэг цонх” үйлчилгээ

• Хөрөнгийн тооцоог чөлөөлсөн шинэчлэлр ц

9

БҮТЭЛГҮЙ ШИНЭЧЛЭЛ

• Эрүүл мэндийн салбарын шинэчлэлийн эхний давалгаа

• Төрийн албаны шинэчлэл

• Байгалийн хийн салбарын шинэчлэл

• Тэтгэмжийг мөнгөн хэлбэрт шилжүүлэх шинэчлэл

10

ХОЛИМОГ ҮР ДҮНТЭЙ ШИНЭЧЛЭЛ

• Ваучер (эрхийн бичиг)-ийн хувьчлалВаучер (эрхийн бичиг)-ийн хувьчлал

• Тэтгэврийн шинэчлэл

Э й й й б• Эрчим хүчний үйлдвэрлэлийн салбарын шинэчлэл

• Орон сууцны салбарын шинэчлэл

• Санхүүгийн салбарын шинэчлэл

• Төрийн захиргааны шинэчлэл

11

АМЖИЛТЫН ҮНДЭС БА АЛДААНЫ ШАЛТГААН

• Төсвийн ба мөнгөний хатуу бодлого• Төсвийн ба мөнгөний хатуу бодлого

• Олон нийтийн итгэл

• Түрээсийн төвлөрөл ба ашиг сонирхлын бүлэглэлүүдийн эрх мэдэл

Ч й б й• Чадавхийн тулгамдсан асуудлууд ба төсвийн байгууллагын шинэчлэл

12

ТӨСВИЙН БА МӨНГӨНИЙ ХАТУУ БОДЛОГО

Төсвийн ба мөнгөний хатуу бодлого нь эдийн засгийн уу д дхүлээлт болон эрсдэлийн тооцоонд нааштайгаар нөлөөлдөг тул зах зээлд оролцогчдын зан үйлийг өөрчлөхөд чиглэсэн шинэчлэлийн үр дүнг сайжруулахөөрчлөхөд чиглэсэн шинэчлэлийн үр дүнг сайжруулах чадвартай байдаг.

Жишээ: Хөрөнгийн тооцоог 2006 оны дунд үеээр чөлөөлсөн нь хэдийгээр үл хөдлөх хөрөнгийн эмзэмшлийн эрх зүйн орчин сул, зээлийн рейтинг харьцангуй доогуур байсан ч р у , р р ц у уургадаадаас дотоод руу чиглэсэн шууд хөрөнгө оруулалтын их хэмжээний урсгалыг бий болгож чадсан.

13

ТАТВАР БА ТӨСВИЙН ШИНЭЧЛЭЛИЙН АМЖИЛТ

• Татварын үндсэн категоруудын хувийг ихээхэн бууруулсанбууруулсан

• Татвар төлөгчдийн хуулиар олгогдох эрхийг хүлээн зөвшөөрсөнзөвшөөрсөн

• Татварын орлогын гүйцэтгэлийн тогтолцоог хялбарчилсанр

• Төсвийн ангиллыг шинэчилсэн

• Холбооны төсвийг батлах ил тэнцвэртэй тогтолцоогХолбооны төсвийг батлах ил, тэнцвэртэй тогтолцоог нэвтрүүлсэн

• Төрийн сан, Сангийн танхимаар дамжуулан төсвийн

14

р , р д уузарцуулалтын үр дүнтэй хяналтыг бий болгосон

ТАТВАР БА ТӨСВИЙН ШИНЭЧЛЭЛИЙН АМЖИЛТ

• Төсвийн орлогын ДНБ-д эзлэх хувь хоёр дахин нэмэгдсэннэмэгдсэн

• Зарцуулалтын хяналт сайжирсан

• Төсвийн өр өглөг арилсан

• Төсвийн тогтолцоо ашигтай ажиллаж эхэлсэн

• Төрийн эргэж төлөгдөх зээлийн хэмжээ өмнө байгаагүйгээр багассан

15

Улсын төсвийн тэнцэл, ДНБ-д эзлэх хувиар

810

46

02

-4-20

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

-8-641 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2

16

-10-8

Тогтворжилтын санг бий болгосон

90

70

80

40

50

60

ln U

SD

20

30

40bl

0

10

Jan 2004 Jan 2005 Jan 2006 Jan 2007Jan 2007

17

Forecast of Center for Macroeconomic Analysis and Short-Term Forecasting

Jan 2004 Jan 2005 Jan 2006 Jan 2007

Эх сурвалж: Сангийн яам, ФинМаркет

Jan 2007

Тогтворжилтын сангийн хэтийн төлөв

Илүүдэл

Дээд хязгаар:ДНБ –ий 10%

Үндэсний халамжийн сан

Х Тэтгэврийн Тогтворжилтын

санХөрөнгө

оруулалтын сан

рсан

18

1990-д оны шинэчлэлийн амжилт:Төрийн санхүүгийн удирдлага

• Төсөв ба мөнгөний салбарт хүчирхэг, үр дүнтэй ажиллах чадвартай институцийг бий болгож чадсан

• Төсвийн хатуу бодлогыг хүн ам бодитоор хүлээн авсан• Төсвийн хатуу бодлогыг хүн ам бодитоор хүлээн авсан

• Улсын төсвийн тогтолцоо нь макро эдийн засгийн цочролыг даван туулах өндөр чадвартайг туршилтуудцочролыг даван туулах өндөр чадвартайг туршилтууд харуулав

19

ТӨРИЙН САНХҮҮГИЙН ХАРААХАН ШИЙДЭГДЭЭГҮЙ АСУУДЛУУДД Д Д Д

• Төсвийн зарцуулалтын үр ашгийн түвшин сул, түүнийг йсайжруулах хөшүүрэг дутмаг

• Зарцуулалт нь зорилго ба зорилтуудтай уялдаа холбоо муутай

• Зарцуулалтын төлөвлөлт алсын төлөвтэй бус• Мөнгөн гүйлгээг түлхүү анхаарч, хөрөнгийн

менежментийг хангалтгүй хийдэгменежментийг хангалтгүй хийдэг• Төрийн хөрөнгө оруулалтын ажиллага үр ашгийн

түвшин султай, үр дүн муутай, хэт улс төржсөн

20

ГАРЧИГ






21

ЭДИЙН ЗАСГИЙН ӨСӨЛТИЙН ДЭЭД АМЖИЛТАМЖИЛТ

ОХУ-д нэг хүнд ноогдох ДНБ-ий ү

хэмжээ сүүлийн арван жилийн

туршид түүхэнд байгаагүй

хурдтай өсч байна

22

ДНБ-ий өсөлт нь…

180200

140160

100120

6080

2040

23

01999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

…хөрөнгө оруулалтаар бий болсон

Инвестиции в % от ВВПХөрөнгө оруулалт, ДНБ-д эзлэх хувиар

40

50

30

%

10

20

%

0

10

1955 1965 1975 1985 1995 2005

24

1955 1965 1975 1985 1995 2005

Япония Корея Китай РоссияЯпон Ө/Солонгос Хятад ОХУ

S&P Зээл ба үндэсний валютын рейтинг

КредитныеЗээлрейтингиВалютныеҮндэсний валютрейтинги

25

Brazil China India Russia

ГШХО-ын ирэх урсгал

35

25

30Тэрбум ам.доллар

10

15

20

0

5

10

2005 2006 2007*

*Урьчилсан байдлаар

26

р д р

Нэг хүнд ноогдох ДНБ-ий хэтийн төлөв

$20 000

$25 000

$10 000

$15 000

$-

$5 000

2005 2010 2015 2020 2025 2030оптимистический умеренно-оптимистическийпессимистическийХамгийн сайнХамгийн муу

Дундаж

27

ӨСӨЛТӨНД НӨЛӨӨЛӨХ ШИНЭ СОРИЛТУУД

1. Эрчим хүчний салбар дахь ашиг сонирхлын бүлэглэлүүдийн нөлөөбүлэглэлүүдийн нөлөө

2. Эдийн засгийн диверсификаци

3. Хүний нөөц

4. Төрийн тогтолцоо

28

ГАРЧИГ






29

ТҮРЭЭСИЙН ТӨВЛӨРӨЛ БА ШИНЭЧЛЭЛИЙН ЯВЦ

• Салбар хоорондын эрх тэгш байдал алдагдсанаас улбаалан төрөөс авах ашиг өгөөж буюу түрээс нь ямарулбаалан төрөөс авах ашиг өгөөж буюу түрээс нь ямар хэмжээнд төвлөрөх нь “төр (олигархуудын) урхинд орох”байдалд шууд нөлөөлдөг• Ийм түрээсийн төвлөрөл өндөр түвшинд хүрсэн улс• Ийм түрээсийн төвлөрөл өндөр түвшинд хүрсэн улс орнуудад шинэчлэлийн эсрэг тэмцэл хамгийн ширүүн байна• ОХУ-ын хувьд ойрын хугацаанд түрээсийн төвлөрөл харьцангүй багатай салбаруудад шинэчлэл ахицтай байх төлөвтэй байна• Түрээсийн төвлөрлийн хэмжээ дээд цэгтээ хүрсэн салбаруудад нухацтай шинэчлэл хийгдэх магадлал бага

30

ТҮРЭЭСИЙН ТӨВЛӨРЛИЙН ТҮВШИНТүрээсийн төвлөрлийн түвшний харьцуулалт ба салбарууд дахь шинэчлэлийн үр р ү р цуу рууд д

явцын төсөөлөл (зохиомжилсон мэдээлэл)Түрээсийн төвлөрөл

Шинэчлэлийн ахиц(салбар тус бүрээр) 1(салбар тус бүрээр)

Шинэчлэлийн ахиц

Шинэч

10,9 1,0

ахиц(хандлага)

члэлийн а

0,50,9

0 50 30,4 ахиц

00,1

0,50,3

Байгалхий

Гааль

Төмөр з

Цахилга

эрчим х

Газрын

тос

Шинж

лэухаан

Боловср

ОСНАА

Эрүүл м

00

31

ийн

зам

аан хүч

эх

рол

мэнд

Эх сурвалж: УСТ шинжээчийн үнэлгээ

Түрээсийн төвлөрөл (багасах дарааллаар)

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРЫН ШИНЭЧЛЭЛ

1. Ашиг сонирхлын хүчирхэг бүлэглэлүүдийн улмаас байгалийн хийн салбарт хийгдэж байсан шинэчлэл р дзогссон

2. Шинэчлэл зогссон нь салбарын хөрөнгө оруулалт багасах, үр ашиггүй ажиллах, нийлүүлэлт хүрэлцэхгүй байх үр дүнд хүргэсэн

3 Цахилгаан эрчим хүчний салбарын шинэчлэл3. Цахилгаан эрчим хүчний салбарын шинэчлэл саяхныг хүртэл тасалдалтай хэрэгжсээр ирсэн

4. Энэ хугацаанд эрчим хүчний хомсдол нэмэгдсээр4. Энэ хугацаанд эрчим хүчний хомсдол нэмэгдсээр байв

5. Эрчим хүчний сүлжээнд холбогдохоор хүлээж буй

32

хэрэглэгчдийн цахилгаан эрчим хүчний хэрэгцээ жилийн хэрэглээний 10 орчим хувьтай тэнцсэн

БАЙГАЛИЙН ХИЙ, ЦАХИЛГААН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ НИЙЛҮҮЛЭЛТ

хэрэгцээг хангахгүй байна

9001000

700800900

500600

б/хий

200300400 цахилгаан

0100200

33

2000 2002 2004 2006

ДИВЕРСИФИКАЦИ: ГШХО ба үйлдвэрлэлийн сүлжээ

Үй йҮйлдвэрлэлийнсүлжээн дэх ГШХО,нэг хүнд ноогдоххэмжээ

Экспорт, нэг хүнд ноогдох хэмжээ (2003)

34Эх сурвалж: Дэлхийн банк

ДИВЕРСИФИКАЦИ БА МЕНЕЖМЕНТ

Өндөр ба дундаж технологийн экспорт /нийт экспорт дахь хувь/

00% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Өндөр ба дундаж технологийн экспорт /нийт экспорт дахь хувь/

элгээ

India

Hungary

Sl ki

Czech Rep.SloveniaPoland

Estonia

LithuaniaLatvia

20

40

тратегийн үнэ

Ukraine

Brasil Slovakia

RussiaRomania

Croatia

China60

80

дирдлагын ст

Serbia a Montemegro

Bosnia a Hertsegovina

100

120

Бизнес

уд

35

ХҮНИЙ БАЯЛГИЙН АЧ ХОЛБОГДОЛ

90

5060708090

20304050

010

ОХУ Бага орлоготойорнууд

Дундажорлоготой

Өндөрорлоготойорнууд орлоготой

орнуудорлоготойорнууд

Байгалийн баялаг Үйлвэрлэл Биет бус хөрөнгө

36Эх сурвалж: Үлс гүрнүүдийн баялгийн эх үүсвэр: 21 зууны хөрөнгийн хэмжих нь, Дэлхийн банк, Вашингтон, 2006.

Байгалийн баялаг Үйлвэрлэл Биет бус хөрөнгө

ЦӨӨРЧ БУЙ АЖИЛЛАХ ХҮЧ

90000

95000

85000

90000

75000

80000

65000

70000

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

37Эх сурвалж: ОХУ-ын Статистикийн төв газар.

ТӨРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ САЛБАРУУД

• БОЛОВСРОЛБОЛОВСРОЛ

• ЭРҮҮЛ МЭНД

• НИЙГМИЙН ХАМГААЛАЛ

Муу нөлөө төрийн үйлчилгээний бүр Муу нөлөө төрийн үйлчилгээний бүр

• СУУРЬ ШИНЖЛЭХ УХААН

• СОЁЛ

салбарт хүрсэнсалбарт хүрсэн • ДЭД БҮТЭЦ

• БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ХАМГААЛАЛЛ Л

• ХУУЛЬ ЁС

• бусад

38

ТЭТГЭМЖИЙГ МӨНГӨН ХЭЛБЭРТ ШИЛЖҮҮЛЭХ ШИНЭЧЛЭЛИЙН ҮР ДАГАВАР

• Шинэчлэлд итгэх олон нийтийн итгэлийг сулруулсан

• Нийтийн дэмжлэг авахгүй шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх боломжгүй болсонхэрэгжүүлэх боломжгүй болсон

• Нийгмийн хурцадмал байдлыг хөнгөлөх зорилгоор 2005-2008 оны нийгмийн хамгааллын зарцуулалтыг р ууихээхэн нэмэгдүүлсэн нь цаашдын шинэчлэлд зориулах санхүүжилтийг хүндрүүлэх талтай З й й• Засгийн газрын захиргааны чадавхийн сул талуудыг ил гаргаж, эдийн засгийн шинэчлэлийн улс төрийн дэмжлэгийг сулруулсан

39

1990-д оны гол алдаа дутагдлууд:Муу засаглалын хорон тойрог

• Улс нь өрсөлдөх чадвартай ажил

Хөрөнгийн хуваарилалт

буруу

Бүлэглэлүүдийн эрх ашиг олон нийтийнхээс чадвартай ажил

олгогч байх чадваргүй • Төрийн албан

хаагчдад зохисгүй

буруудавамгайлсан

зохисгүй хөшүүрэг бий болсон

• Төрийн албан хаагчдын Бүтээгдэхүүн биш дмэргэжлийн чадвар доройтсон

Бүтээгдэхүүн биш орцын менежмент хийгддэг

• Хууль тогтоомжийн чанар хангалтгүй

40

Зохицуулалт муу, хууль сахиулах ажиллагаа сул

чанар хангалтгүй• Авилгал газар авсан

ТОГТОЛЦООНД ИТГЭХ ИТГЭЛ

Тогтолцоонд итгэх итгэл сул байх нь нь шинэчлэлийн явцыг удаашруулах гол хүчин зүйл болдог ба ОХУ д иймявцыг удаашруулах гол хүчин зүйл болдог ба ОХУ-д ийм байдал шилжилтийн үеийн бусад улс орнуудтай харьцуулахад илүү түгээмэл байна.

Ж З д й йЖишээ. Заавал хамрагдах тэтгэврийн сангийн тогтолцоог нэвтрүүсний дараах эхний 3 жилд шимтгэл төлөгчдийн зөвхөн 3 хувь нь түүний хувийн санхүүжилттэй хэсэг рүү шилжсэн байнашилжсэн байна.Харин Казахстанд энэ хугацаанд шимтгэл төлөгчдийн 50 орчим хувь нь ийм сонголтыг хийсэн аж.

Тэтгэмжийг мөнгөн хэлбэрт шилжүүлэх шинэчлэлийн дараа олон нийтийн итгэлийн асуудал улам бүр хурцадсан билээ.

41

ОХУ дахь авилгалын байдал: Дахин өсч байна

Т И б й ОХУ/БНХАУ

100

Транспаренси Интернэшнл байгууллагын үнэлгээгээр ОХУ/БНХАУ-аас илүү авилгал газар авсан улс орны тоо, хувиар

90

100

70

80

Russia

50

60

RussiaChina

40

50

42

301996 1997 2002 2003 2004 2005

ХӨРӨНГИЙН ЭРХИЙН БАТАЛГААТ БАЙДАЛ

2000 оноос хойш хөрөнгийн эрхийн баталгаат байдал2000 оноос хойш хөрөнгийн эрхийн баталгаат байдал төдийлөн сайжирсангүй.Ийнхүү ахиц муутай байгаа нь ОХУ дахь үү уушинэчлэлийн явцын гол гацааны нэг болж байна.Эрх зүйн орчны шинэчлэл аажмаар хийгдэж байгаа ба

б йүр дүн нь хязгаарлагдмал байна.Хууль сахиулах байгууллагуудын хувьд шинэчлэл огт төлөвлөгдөөгүй ажтөлөвлөгдөөгүй аж.

43

ШИЛЖИЛТИЙН ЭДИЙН ЗАСАГТАЙ ОРНУУД ДАХЬ ХӨРӨНГИЙН ЭРХИЙН БАТАЛГААТ БАЙДАЛ

44

Эх сурвалж: Дэлхийн Банк. Шилжилт: Эхний арван жил

ТӨРИЙН АЖИЛЛАГАА ЕРӨНХИЙДӨӨ ДОРОЙТОЖ БАЙСАН

Д й й й ф Ө ОХУ 2004 ОХУ 2005Дэлхийн эдийн засгийн форумаас гаргасан Өрсөлдөх чадварын индекс

ОХУ 2004онд

ОХУ 2005 онд

Шүүхийн бие даасан байдал 84 102Шүүхийн бие даасан байдал 84 102

Хууль тогтоомжийн үр нөлөө 80 95

Х й й 88 108Хөрөнгийн эрхийн хамгаалал 88 108

Төрийн албан хаагчдын алагчлал 85 106

Хүнд суртал 89 90

Хууль сахиулах ажиллагаа 90 99

Зохион байгуулалттай гэмт хэргийн зүгээс бизнест үзүүлэх дарамт

88 101

Бизнес эрхлэх, хөрөнгө оруулалт хийхэд татварын 73 81

45

бодлогын хөшүүрэг болох үүрэгЭх сурвалж: Дэлхийн эдийн засгийн форум

Төрийн захиргааны шинэчлэлийн шинэ зорилтуудзорилтууд

1.1. Төвийн болон орон нутгийн захиргааны тогтолцоог Төвийн болон орон нутгийн захиргааны тогтолцоог цомхотгохцомхотгох

2.2. Төрийн хяналтыг багасгахТөрийн хяналтыг багасгах

3.3. Ажлын арга ажиллагааг шинэчлэхАжлын арга ажиллагааг шинэчлэх

4.4. Хэрэглэгчдийн эрх ашгийн хамгааллыг сайжруулахХэрэглэгчдийн эрх ашгийн хамгааллыг сайжруулахр р руур р руу

5.5. Ил тод байдал, хариуцлагын тогтолцоог сайжруулахИл тод байдал, хариуцлагын тогтолцоог сайжруулах

46

Төрийн захиргааны шинэчлэлийн шинэ зорилтуудзорилтууд

6.6. Авилгалтай тэмцэх бодлогыг түлхүү хэрэгжүүлэхАвилгалтай тэмцэх бодлогыг түлхүү хэрэгжүүлэх

7.7. Электрон засаглал бий болгохЭлектрон засаглал бий болгох

8.8. Төрийн албан хаагчдын ёс зүйн түвшинг сайжруулах,Төрийн албан хаагчдын ёс зүйн түвшинг сайжруулах,8.8. Төрийн албан хаагчдын ёс зүйн түвшинг сайжруулах, Төрийн албан хаагчдын ёс зүйн түвшинг сайжруулах, хөшүүрэг бий болгох, шагнал урамшууллыг нэмэгдүүлэххөшүүрэг бий болгох, шагнал урамшууллыг нэмэгдүүлэх

9.9. Дан ганц орцын менежментээс гүйцэтгэлийн менежмент Дан ганц орцын менежментээс гүйцэтгэлийн менежмент Д р үД р үболон төсөвлөлт рүү шилжихболон төсөвлөлт рүү шилжих

10.10. Төрийн үйлчилгээний байгууллагуудад бүтцийн Төрийн үйлчилгээний байгууллагуудад бүтцийн шинэчлэл хийхшинэчлэл хийх

47

ТЗШ-ийн хүрээнд чиглэл бус бүрийг хариуцах дөрвөн хороо байгуулагдав

Захиргааны Хариуцлагын

хороо

Төрийн албаны шинэчлэлийн

Төв ба орон Төв ба орон нутгийн захиргаанынутгийн захиргааны Т й бТ й б

хороо(2001) хороо

(2001)

нутгийн захиргааны нутгийн захиргааны үүрэг хариуцлагын үүрэг хариуцлагын хүрээг зааглаххүрээг зааглах

Төрийн албаны Төрийн албаны шинэчлэлшинэчлэл

Гүйцэтгэх Гүйцэтгэх удирдлагын удирдлагын

Гүйцэтгэлийн Гүйцэтгэлийн менежмент ба менежмент ба

шинэчлэлшинэчлэлтөсөвлөлттөсөвлөлт

Захиргааны шинэчлэлийн

Гүйцэтгэл, й

48

шинэчлэлийнхороо(2003)

төсөвлөлтийнхороо(2004)

ТЗШ-ийн хороо: Гол үр дүн

•• ФункцийнФункцийн судалгаагсудалгааг ХолбооныХолбооны түвшиндтүвшинд хийжхийжу цу ц удуд ү дү дгүйцэтгэсэнгүйцэтгэсэн

•• ДавхардсанДавхардсан болонболон шаардлагагүйшаардлагагүй функцийгфункцийг хасаххасах ажилажилхийгдэжхийгдэж байгаабайгаа

•• Засаглалын гурван шатлалтай тогтолцоог нэвтрүүлсэнЗасаглалын гурван шатлалтай тогтолцоог нэвтрүүлсэнХ б б й б й йХ б б й б й й•• Холбооны байгууллагуудад бүтцийн өөрчлөлт хийсэнХолбооны байгууллагуудад бүтцийн өөрчлөлт хийсэн

•• Лицензийн тухай шинэ хууль батлагдсанаар лицензийн Лицензийн тухай шинэ хууль батлагдсанаар лицензийн тоо хоёр дахин буурч 75 орчим болсонтоо хоёр дахин буурч 75 орчим болсонтоо хоёр дахин буурч 75 орчим болсонтоо хоёр дахин буурч 75 орчим болсон

49


•• Ажлын арга ажиллагааг шинэчлэх явц эхэлсэн бөгөөдАжлын арга ажиллагааг шинэчлэх явц эхэлсэн бөгөөдАжлын арга ажиллагааг шинэчлэх явц эхэлсэн бөгөөд Ажлын арга ажиллагааг шинэчлэх явц эхэлсэн бөгөөд захиргааны туршилтын дүрэм журам хэрэгжиж байгаазахиргааны туршилтын дүрэм журам хэрэгжиж байгаа

•• Үйлчилгээний туршилтын стандарт боловсруулагдаж Үйлчилгээний туршилтын стандарт боловсруулагдаж байгаабайгаа

•• Холбооны засгийн газарт ил тод байдлыг хангах дүрэм Холбооны засгийн газарт ил тод байдлыг хангах дүрэм б б й йб б й йжурмыг санал болгосон ба олон нийтийн мэдээлэл авах журмыг санал болгосон ба олон нийтийн мэдээлэл авах

тухай хуулийн төслийг боловсруулсантухай хуулийн төслийг боловсруулсан•• Авилгалтай тэмцэх тухай НҮБАвилгалтай тэмцэх тухай НҮБ--ын конвенцид нэгдсэнын конвенцид нэгдсэнАвилгалтай тэмцэх тухай НҮБАвилгалтай тэмцэх тухай НҮБ ын конвенцид нэгдсэнын конвенцид нэгдсэн•• Авилгалтай тэмцэх тухай хууль тогтоомжийн төслүүдэд Авилгалтай тэмцэх тухай хууль тогтоомжийн төслүүдэд экспертиз хийх урьдчилсан ажлууд эхэлсэнэкспертиз хийх урьдчилсан ажлууд эхэлсэн

50


•• Хэдийгээр 2000Хэдийгээр 2000--2005 онуудад ТЗШ2005 онуудад ТЗШ--ийн явц сайн байсан ч ийн явц сайн байсан ч үндсэн зорилтуудын биелэлт хараахан хангалтгүй байнаүндсэн зорилтуудын биелэлт хараахан хангалтгүй байна

•• Дутуу хэрэгжсэн шинэчлэл нь ОХУДутуу хэрэгжсэн шинэчлэл нь ОХУ--ын төрийнын төрийн•• Дутуу хэрэгжсэн шинэчлэл нь ОХУДутуу хэрэгжсэн шинэчлэл нь ОХУ--ын төрийн ын төрийн ажиллагааг сайжруулж чадаагүйажиллагааг сайжруулж чадаагүй

•• Төрийн хяналтыг багасгах бодлогын дүнд бизнесийн Төрийн хяналтыг багасгах бодлогын дүнд бизнесийн орчинд зарим нааштай өөрчлөлт гарсанорчинд зарим нааштай өөрчлөлт гарсан

•• Гэвч, хууль сахиулах ажиллагаа суларсанГэвч, хууль сахиулах ажиллагаа суларсан•• Шинэчлэл дутуу хэрэгжсэн тул төрийн захиргаа, Шинэчлэл дутуу хэрэгжсэн тул төрийн захиргаа, үйлчилгээний салбарын доройтлыг зогсоож чадсангүйүйлчилгээний салбарын доройтлыг зогсоож чадсангүй

51

ГҮЙЦЭТГЭЛ, ТӨСӨВЛӨЛТИЙН ХОРОО: Гол үр дүн

• Холбооны бүх шатны гүйцэтгэх удирдлага өөрийн үйл ү ү ц уд рд р үажиллагааны зорилго, зорилт, үр дүн, үр дагаврын талаар жил бүр тайлагнах болсонУ й б• Урсгал зарцуулалтын одоогийн болон шинэ хариуцлагыг заагласан

• Төсвийн 3 жилийн мөчлөгт шилжих явц эхэлсэнөс 3 л ө лө л ц э элсэ• Урсгал зарлагын хөтөлбөрт төсөвлөлтийн туршилтын ажлууд эхэлсэн

• Холбооны хөрөнгө оруулалтыг үр дүнд үндэслэн хуваарилах зарчмыг нэвтрүүлсэн

52

БОЛОВСРОЛ, ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАРЫН ШИНЭЧЛЭЛ:Дотоод уялдаа холбоогүй бодлого

•• Үндэсний хэмжээнд биш орон нутгийн түвшинд Үндэсний хэмжээнд биш орон нутгийн түвшинд хөтөлбөр хэрэгжүүлэхэд түлхүү анхаарсанхөтөлбөр хэрэгжүүлэхэд түлхүү анхаарсан

•• Сургууль, коллеж, их сургуулиудад хүний тоогоор Сургууль, коллеж, их сургуулиудад хүний тоогоор б йб йтөлбөр тогтоох схемийг нэвтрүүлсэнтөлбөр тогтоох схемийг нэвтрүүлсэн

•• Нийтийн эрүүлийн хамгаалах салбар дахь даатгалын Нийтийн эрүүлийн хамгаалах салбар дахь даатгалын схемүүдийг өргөтгөсөнсхемүүдийг өргөтгөсөнсхемүүдийг өргөтгөсөнсхемүүдийг өргөтгөсөн

•• Үйлчилгээний байгууллагуудын эрх зүйн статусыг Үйлчилгээний байгууллагуудын эрх зүйн статусыг өөрчилсөнөөрчилсөн

•• Үйлчилгээний байгууллагуудын сүлжээнд бүтцийн Үйлчилгээний байгууллагуудын сүлжээнд бүтцийн өөрчлөлт хийсэнөөрчлөлт хийсэн

53

•• Хандивын санхүүжилтийг нэвтрүүлсэнХандивын санхүүжилтийг нэвтрүүлсэн

БОЛОВСРОЛ, ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАРЫН ШИНЭЧЛЭЛ:Үйлчилгээний байгууллагын эрх зүйн шинэ статус

• Үр дүнд тулгуурласан санхүүжилтҮр дүнд тулгуурласан санхүүжилт

• Санхүүгийн болон эдийн засгийн бие даасан байдал, үүнд ажил олголт ба цалингийн асуудал багтсан ц ууд

• Үл хөдлөх хөрөнгөтэй холбогдолтой захиран зарцуулах эрхэнд зарим хязгаарлалт тавигдсан

• Захирлуудын зөвлөлөөр дамжуулан олон нийт хяналт тавина

• Төрийн бус байгууллагуудтай ижил түвшинд очсон

54

БОЛОВСРОЛ, ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАРЫН ШИНЭЧЛЭЛ

УЙЛЧИЛГЭЭНИЙ БАЙГУУЛЛАГУУДЫН СУЛЖЭЭНИЙБУТЦИЙН ШИНЭЧЛЭЛ

Эрх зуйн статусыг Илуудэл байгууллагуудыгр у у

шинэчлэх байгууллагуудыг нэгтгэх, татан буулгах

Херенгийн эрхийг терийн захиргааны еер тувшинд

55

захиргааны еер тувшинд шилжуулэх

Шинэчлэлийн үндсэн салбарууд дахь бодлого боловсруулах чадавхийн эх үүсвэрүүд

Төрийб

ГадаадыТТ

Судал Их Гадаадын Бизнес Бизнес бШинэчлэлийн салбар н алба н ТТ гааны

төвсургуулиуд

зөвлөх зөвлөх холбоо

Хувьчлал ++ ++ ++ +

Татвар ба төсөв ++ ++ ++Татвар ба төсөв ++ ++ ++

Орон сууц + + ++

Эрүүл мэнд ++ ++ + + +

Боловсрол + + ++Боловсрол + + ++

Тэтгэвэр ++ ++ ++ ++ +

Тэтгэмжийг мөнгөн хэлбэрт шилжүүлэх

++ +хэлбэрт шилжүүлэх

Ус, ойн аж ахуйн кодлол + + ++ +

Цахилгаан эрчим хүч + + + + ++

Төмөр зам ++ + +Төмөр зам ++ + +

Төрийн хяналтыг багасгах ++ + ++ ++

ДХБ-д элсэх ++ + + +

Төрийн захиргаа ++ ++ ++ ++ ++ ++ +

56

Төрийн захиргаа ++ ++ ++ ++ ++ ++ +

Федерализм ++ + + +

ГАРЧИГ






57

СУРГАМЖ БА СОРИЛТОХУОХУ йй•• ОХУОХУ--ын төрийн цар хүрээ үлэмж тул ын төрийн цар хүрээ үлэмж тул шинэчлэлээр бодит үр дүнд хүрэхэд ихээхэн цаг шинэчлэлээр бодит үр дүнд хүрэхэд ихээхэн цаг хугацаа шаардагданахугацаа шаардагданахугацаа шаардагданахугацаа шаардагдана

•• Өөрчлөлтийг залан удирдах чадавх Өөрчлөлтийг залан удирдах чадавх хязгаарлагдмал тул түүнийг шинэчлэлийн цархязгаарлагдмал тул түүнийг шинэчлэлийн цархязгаарлагдмал тул түүнийг шинэчлэлийн цар хязгаарлагдмал тул түүнийг шинэчлэлийн цар хүрээтэй уялдуулах нь чухалхүрээтэй уялдуулах нь чухал

•• “Өргөн фронтоор” богино хугацаанд бүрэн“Өргөн фронтоор” богино хугацаанд бүрэн•• Өргөн фронтоор , богино хугацаанд, бүрэн Өргөн фронтоор , богино хугацаанд, бүрэн хэмжээний шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх нь хэмжээний шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх нь Оросын шинэчлэгчдийн хувьд хэрээс хэтэрсэн Оросын шинэчлэгчдийн хувьд хэрээс хэтэрсэн р д у д р рр д у д р рсорилт юмсорилт юм

•• Шинэчлэлийг эрэмбэлж, тэнцвэрийг барих нь Шинэчлэлийг эрэмбэлж, тэнцвэрийг барих нь

58

р , ц р рр , ц р рзайлшгүй шаардлагатайзайлшгүй шаардлагатай

СУРГАМЖ БА СОРИЛТЭ й й / йЭ й й / й••Эдийн засгийн өсөлтөнд татвар/төсвийн Эдийн засгийн өсөлтөнд татвар/төсвийн шинэчлэл болон тогтолцооны шинэчлэлийн аль шинэчлэл болон тогтолцооны шинэчлэлийн аль аль нь чухалаль нь чухалаль нь чухалаль нь чухал••Тухайн шилжилтийн эдийн засаг нь ОХУТухайн шилжилтийн эдийн засаг нь ОХУ--ын ын адил татвар ба төсвийн шинэчлэлд тэргүүлэх ачадил татвар ба төсвийн шинэчлэлд тэргүүлэх ачадил татвар ба төсвийн шинэчлэлд тэргүүлэх ач адил татвар ба төсвийн шинэчлэлд тэргүүлэх ач холбогдол өгчхолбогдол өгч болноболно••Эсвэл Зүүн Европын улс орнуудын адилЭсвэл Зүүн Европын улс орнуудын адил••Эсвэл, Зүүн Европын улс орнуудын адил Эсвэл, Зүүн Европын улс орнуудын адил тогтолцооны шинэчлэлийг чухалчилж болнотогтолцооны шинэчлэлийг чухалчилж болно••Харин аль алиныг нь үл тоомсорловол хөрөнгөХарин аль алиныг нь үл тоомсорловол хөрөнгө••Харин аль алиныг нь үл тоомсорловол хөрөнгө Харин аль алиныг нь үл тоомсорловол хөрөнгө оруулалт татах, эдийн засгийн тогтвортой оруулалт татах, эдийн засгийн тогтвортой хөгжлийг бий болгох магадлал бага юмхөгжлийг бий болгох магадлал бага юм

59

дд

СУРГАМЖ БА СОРИЛТ

•• ОХУ ба Монгол улсын хувьд тогтвортой ОХУ ба Монгол улсын хувьд тогтвортой өсөлтийг бий болгоход хүний нөөцийнөсөлтийг бий болгоход хүний нөөцийнөсөлтийг бий болгоход хүний нөөцийн өсөлтийг бий болгоход хүний нөөцийн хөгжлийг дэмжих тогтолцоо шийдвэрлэх хөгжлийг дэмжих тогтолцоо шийдвэрлэх ач холбогдолтойач холбогдолтойач холбогдолтойач холбогдолтой

••Эрчим хүч, дэд бүтцийн салбаруудыг Эрчим хүч, дэд бүтцийн салбаруудыг уууухөрөнгө оруулагчдыг татах хэмжээнд хөрөнгө оруулагчдыг татах хэмжээнд хүргэх нэн даруй шаардлага байнахүргэх нэн даруй шаардлага байна

••Эс тэгвээс, эрчим хүчний хангамж болон Эс тэгвээс, эрчим хүчний хангамж болон дэд бүтцийн өнөөгийн байдал хөгжлийгдэд бүтцийн өнөөгийн байдал хөгжлийг

60

дэд бүтцийн өнөөгийн байдал хөгжлийг дэд бүтцийн өнөөгийн байдал хөгжлийг саатуулах болносаатуулах болно

СУРГАМЖ БА СОРИЛТ

•• Тогтолцооны шинэчлэл нь туршилтанд Тогтолцооны шинэчлэл нь туршилтанд тулгуурлавал амжилтанд хүрнэтулгуурлавал амжилтанд хүрнэтулгуурлавал амжилтанд хүрнэтулгуурлавал амжилтанд хүрнэ••Тогтолцооны шинэчлэл өртөг ихтэй Тогтолцооны шинэчлэл өртөг ихтэй байдаг бөгөөд санхүүжилт хангалттай байдаг бөгөөд санхүүжилт хангалттай хэмжээнд хийгдэх зайлшгүй шаардлагатайхэмжээнд хийгдэх зайлшгүй шаардлагатай••Туршилтын хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж, Туршилтын хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж, шинэчлэлийг хангалттай хэмжээндшинэчлэлийг хангалттай хэмжээндшинэчлэлийг хангалттай хэмжээнд шинэчлэлийг хангалттай хэмжээнд санхүүжүүлэх нь олон нийтийн итгэлийг санхүүжүүлэх нь олон нийтийн итгэлийг бататганабататгана

61

бататганабататгана

Documents

ОХУ дахь эдийн засгийн - World Banksiteresources.worldbank.org/MONGOLIAINMONGOLIANEXTN/...ОХУ дахь эдийн засгийн өөрчлөлт шинэчлэл: