บทท 10 วเคราะหขอมล

การสารวจภาคสนาม จะเรมเกบขอมลจากแมนาสายตาง ๆ ทไหลเขาเขตความรบผดชอบ จนกระทงสดเขต ไดเขาไปสารวจทกหมบาน แตบางครงกไมสามารถเกบไดหมด เพราะไมมทางเขาบาง เจาของบานไมอยบาง หรอถาอยกไมยนยอมใหเขาไปสารวจ จะดวยเหตผลใดกตาม แตขอมลทงหมดทไดมาเปนการสมตวอยาง แบบเขาถงทกหมบาน เพอนาขอมลมาวเคราะห และประมวลภาพรวม เพอแสดงใหเหนความหนาแนน และจานวนในแตละลมแมนา และมอะไรอยทไหน

1. แมนาเจาพระยา 39 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

382

จงหวดสงหบร 16 แหง อาเภออนทรบร 10 แหง - ตาบลชนาราย 3 แหง - ตาบลทางาม 1 แหง - ตาบลโพธนางคาออก 2 แหง - ตาบลประศก 1 แหง - ตาบลทบยา 1 แหง - ตาบลอนทรบร 2 แหง อาเภอพรหมบร 6 แหง - ตาบลพระงาม 5 แหง - ตาบลพรหมบร 1 แหง จงหวดอางทอง 13 แหง อาเภอไชโย 6 แหง - ตาบลไชยภม 4 แหง - ตาบลจระเขรอง 2 แหง อาเภอเมอง 5 แหง - ตาบลจาปาหลอ 5 แหง อาเภอปาโมก 2 แหง - ตาบลปาโมก 2 แหง จงหวดพระนครศรอยธยา 10 แหง อาเภอบางบาล 7 แหง - ตาบลบางบาล 5 แหง - ตาบลวดยม 1 แหง - ตาบลมหาพราหมณ 1 แหง อาเภอพระนครศรอยธยา 2 แหง - ตาบลคลองตะเคยน 1 แหง - ตาบลบานใหม 1 แหง อาเภอบางปะอน 1 แหง - ตาบลวดยม 1 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

383

2. แมนานอย 26 แหง

จงหวดสงหบร 5 แหง อาเภอบางระจน 2 แหง - ตาบลโพธชนไก 2 แหง อาเภอคายบางระจน 3 แหง - ตาบลโพธสงโฆ 3 แหง จงหวดอางทอง 13 แหง อาเภอโพธทอง 8 แหง - ตาบลองครกษ 1 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

384

- ตาบลบางระกา 1 แหง - ตาบลโพธรงนก 2 แหง - ตาบลสามงาม 2 แหง - ตาบลบางพลบ 2 แหง

อาเภอวเศษชยชาญ 5 แหง - ตาบลสรอย 1 แหง - ตาบลไผจาศล 3 แหง - ตาบลศาลเจาโรงทอง 1 แหง จงหวดพระนครศรอยธยา 8 แหง อาเภอผกไห 3 แหง - ตาบลอมฤต 1 แหง - ตาบลลาดชด 1 แหง - ตาบลบานใหญ 1 แหง อาเภอเสนา 3 แหง - ตาบลหวเวยง 1 แหง - ตาบลบานกระทม 1 แหง - ตาบลบานแพน 1 แหง อาเภอบางไทร 2 แหง - ตาบลบานเกาะ 1 แหง - ตาบลแคออก 1 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

385

3. แมนาลพบร 11 แหง

จงหวดพระนครศรอยธยา 11 แหง อาเภอบานแพรก 5 แหง - ตาบลบานแพรก 2 แหง - ตาบลสาพะเนยง 1 แหง - ตาบลพดตะเพยน 2 แหง อาเภอมหาราช 3 แหง - ตาบลนาเตา 1 แหง - ตาบลมหาราช 2 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

386

อาเภอบางปะหน 2 แหง - ตาบลทางกลาง 1 แหง - ตาบลเสาธง 1 แหง อาเภอพระนครศรอยธยา 1 แหง - ตาบลคลองสระบว 1 แหง

4. แมนาปาสก 4 แหง

จงหวดสระบร 1 แหง อาเภอแกงคอย 1 แหง - ตาบลเตาปน 1 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

387

จงหวดพระนครศรอยธยา 3 แหง อาเภอทาเรอ 2 แหง - ตาบลวงแดง 1 แหง - ตาบลโพธเอน 1 แหง อาเภอนครหลวง 1 แหง - ตาบลทาชาง 1 แหง

5. แมนานครนายก 1 แหง

จงหวดนครนายก 1 แหง อาเภอบานนา 1 แหง - ตาบลบานนา 1 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

388

การแยกประเภทและองคประกอบของเรอนในแตละลมแมนา 1. ประเภทของเรอน

1.1 เรอนเดยว

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

389

1.2 เรอนหม

1.3 เรอนแฝด 2

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

390

1.4 เรอนแฝด 3

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

391

1.5 เรอนแฝด 4 2. ปนลม

2.1 แบบตวเหงา

2.2 แบบหางปลา

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

392

2.3 แบบสลกลวดลายประดบ

3. ฝา 3.1 ฝาปะกน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

393

3.2 ฝาลกฟก

3.3 ฝาสายบว

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

394

3.4 ฝากระดาน

3.5 ฝาสารวจไมไผ

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

395

3.6 ฝาสารวจไมจรง

3.7 ฝาลายกางปลา 3.8 ฝาเฟยม

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

396

4. แผงจว 4.1 หนาพรหมลกฟกหรอลกฟกหนาพรหม

4.2 ใบปรอลกฟก

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

397

4.3 ใบปรอ

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

398

4.4 ลายตะวนลกฟก

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

399

4.5 ไมกระดานตทบเกลด

4.6 ไมกระดานตชน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

400

4.7 ไมกระดานตเวนชอง

5. เครองมง 5.1 กระเบองเกลดดนเผา 5.2 กระเบองซเมนต 5.3 กระเบองกาบ 5.4 กระเบองลอน 5.5 สงกะส 5.6 หญา 5.7 จาก

6. เสา 6.1 เสาคอนกรต / กออฐถอปน 6.2 เสาไม

7. อาย 7.1 สมยใหม 7.2 80-100 ป 7.3 100 ปขนไป

8. รหสแหลงสารวจ

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

401

รหส หมายเลขภาพถาย

สถานทตง

จย. 1 - บานนางแสง ทวาร บานบางปน ตาบลชนาราย อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร

จย. 2 - บานนายวภา ทวาร เลขท 81 หม 4 บานบางปน ตาบลชนาราย อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร

จย. 3 - กฏวดราษฎรศรทธาทา หมท 3 ตาบลชนาราย อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร

จย. 4 - บานนายเฉลม เบญมาศ บานเลขท 2 หม 9 บานทางาม ตาบลทางาม อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร

จย. 5 - บานนางสะอาด คงดษฐ บานเลขท 145 หม 1 บานโพธนางคา ตาบล โพธนางคาออก อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร

จย. 6 - บานครอารมย ปราสาทแกว บานเลขท 147 หม 1 บานโพธนางคา ตาบลโพธนางคาออก อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร

จย. 7 - กฏวดบางปลาไหล ตาบลประศก อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร จย. 8 - บานบางพระนอน ตาบลทบยา อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร จย. 9 - เรอนหลงคาแฝดสาม หนาโรงพยาบาลอนทรบร ตาบลอนทรบร

อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร จย. 10 - กฏวดเกาชง ตาบลอนทรบร จงหวดสงหบร จย. 11 - บานบงสวรรค ตาบลไชยภม อาเภอไชโย จงหวดอางทอง จย. 12 - บานในวดสงห ตาบลพระงาม อาเภอพรหมบร จงหวดสงหบร จย. 13 - กฏวดทง ตาบลพระงาม อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร จย. 14 - บานนางเรณ จวนเกา บานเลขท 95 หม 5 บานพระงาม ตาบล

พระงาม อาเภอพรหมบร จงหวดสงหบร จย. 15 - บานพระงาม หม 5 ตาบลพระงาม อาเภอพรหมบร จงหวด

สงหบร จย. 16 - บานนางสมใจ จาปาทอง บานเลขท 52 หม 4 ตาบลพระงาม

อาเภอพรหมบร จงหวดสงหบร จย. 17 - บานขางถนน ตาบลพรหมบร อาเภอพรหมบร จงหวดสงหบร จย. 18 - บานขางวดสวางอารมณ ดานทศใต (บานราง) ซอยปาโมก

ราษฎรบารง 15 ถนนปาโมก บานหวกระบอ หม 4 ตาบลปาโมก อาเภอปาโมก จงหวดอางทอง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

402

จย. 19 - กฏวดอมพวน ตาบลปาโมก อาเภอปาโมก จงหวดอางทอง จย. 20 - กฏวดเสาธงทอง บานบางระกา ตาบลจาปาหลอ อาเภอเมอง

จงหวดอางทอง จย. 21 - เรอนหม 3 หลง ขางวดเสาธงทอง บานบางระกา ตาบลจาปาหลอ

อาเภอเมอง จงหวดอางทอง จย. 22 - บานฝาสารวจ ตาบลจาปาหลอ อาเภอเมอง จงหวดอางทอง จย. 23 - ยงขาวของนายสมศกด พรหมหงษ บานเลขท 5 หม 2 ตาบลจาปา

หลอ อาเภอเมอง จงหวดอางทอง จย. 24 - วดจาปาหลอ ตาบลจาปาหลอ อาเภอเมอง จงหวดอางทอง จย. 25 - บานนางยอด เนยมรงเรอง บานเลขท 37 หม 4 บานมหานาม ตาบล

ไชยภม อาเภอไชโย จงหวดอางทอง จย. 26 - บานขางถนน ตาบลไชยภม อาเภอไชโย จงหวดอางทอง จย. 27 - วดวงศภาศดาราม บานโรงมา ตาบลไชยภม อาเภอไชโย จงหวด

อางทอง จย. 28 - วดมะขาม ตาบลจระเขรอง อาเภอไชโย จงหวดอางทอง จย. 29 - บานนางสาวลาจวน อนเอก บานเลขท 2 หม 6 ตาบลจระเขรอง

อาเภอไชโย จงหวดอางทอง จย. 30 - บานนางปราณ แสงอรณ บานเลขท 33 หม 1 ตาบลบางบาล อาเภอ

บางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา จย. 31 - บ านข า งท า ง ต าบลบา งบาล อ า เ ภอบา งบาล จ งหว ด

พระนครศรอยธยา จย. 32 - ว ด บ า งบ า ล ต า บลบ า งบ า ล อ า เ ภ อบ า งบ า ล จ ง ห ว ด

พระนครศรอยธยา จย. 33 - บานรมคลองบางบาล ตาบลบางบาล อาเภอบางบาล จงหวด

พระนครศรอยธยา จย. 34 - บานนางสมคด ตาบลวดยม อาเภอบางบาล จงหวด

พระนครศรอยธยา จย. 35 - บ า น ร มท า ง ต า บลบ า งบ าล อ า เ ภ อบ า งบ าล จ ง ห ว ด

พระนครศรอยธยา จย. 36 - บานคลองตะเคยน ตาบลคลองตะเคยน อาเภอพระนครศรอยธยา

จงหวดพระนครศรอยธยา จย. 37 -วดยม ตาบลวดยม อาเภอบางปะอน จงหวดพระนครศรอยธยา

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

403

จย. 38 - บานนายถม ตาบลบานใหม อาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา

จย. 39 - บานรมคลองมหาพราหมณ ตาบลมหาพราหมณ อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา

มน. 1 - บานนางสมเกลยว กระจางจต บานเลขท 91 หม 6 บานบางงว

ตาบล โพธชนไก อาเภอบางระจน จงหวดสงหบร มน. 2 - บานนายตอ คเทยม บานเลขท 35 หม 6 ตาบลโพธชนไก อาเภอ

บางระจน จงหวดสงหบร มน. 3 - บานนางแปงหอม วงศวาด บานเลขท 40 หม 14 ตาบลโพธสงโฆ

อาเภอคายบางระจน จงหวดสงหบร มน. 4 - บานนางผดง บวฉม บานเลขท 8 หม 3 บานทองคง ตาบลโพธ

สงโฆ อาเภอคายบางระจน จงหวดสงหบร มน. 5 - บานนางอม จงเจรญ บานเลขท 55 หม 1 ตาบลโพธสงโฆ อาเภอ

คายบางระจน จงหวดสงหบร มน. 6 - บานขางวดจฬามณ บานองครกษ ตาบลองครกษ อาเภอโพธทอง

จงหวดอางทอง มน. 7 - บานนายสมาน ภไตรนต บานเลขท 76 หม 4 บานวงถา ตาบล

บางระกา อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง มน. 8 - บานอาจารยชนกฤต เฉลยวฉลาด บานเลขท 123 หม 7 ตาบลส

รอย อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง มน. 9 - บานนายณฐพล ยงประดษฐ หมท 2 บานมะขาม ตาบลไผจาศล

อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง มน. 10

- บานนางวมล ออนนม บานเลขท 43 หม 2 บานมะขาม ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง

มน. 11

- ฝาเสยวกฏวดราชสกณา ตาบลศาลเจาโรงทอง อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง

มน. 12

- กฏวดขมทอง หมท 6 ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง

มน. 13

- บานนายฉลวย มสกล หมท 2 บานโพธรงนก ตาบลโพธรงนก อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

มน. - บานนายแสวง ดงบญ หมท 2 บานโพธรงนก ตาบลโพธรงนก

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

404

14 อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง มน. 15

- บานบางจก ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

มน. 16

- บานนางเพลนจตต บานเลขท 50 หม 5 ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

มน. 17

- บานนายสมฤทธ บานเลขท 49 หม 1 ตาบลบางพลบ อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

มน. 18

- บานนายปรญญา สานกน บานเลขท 52 หม 1 ตาบลบางพลบ อาเภอ โพธทอง จงหวดอางทอง

มน. 19

- ก ฏวดอมฤตสทธาราม ตาบลอมฤต อาเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา

มน. 20

-บานนางบพผา รกคาปน บานเลขท 36 หม 4 บานลาดชด ตาบลลาดชด อาเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา

มน. 21

- วดย านอ า งทอง ต าบลบ านใหญ อ า เภอผกไห จ งหว ดพระนครศรอยธยา

มน. 22

- บานกระทม ตาบลหวเวยง อาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา

มน. 23

- บานนางกาหลง กรอบกระจก บานเลขท 4 หม 1 ตาบลบานกระทม อาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา

มน. 24

- ก ฏ ว ด โ ค ก เ ส อ ต า บ ลห ว เ ว ย ง อ า เ ภ อ เ สน า จ ง ห ว ดพระนครศรอยธยา

มน. 25

- บานนางทองหลอ มะลลา บานเลขท 29 หม 3 บานเกาะ ตาบลบานเกาะ อาเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา

มน. 26

- ก ฏ ว ดป ากน า ต าบลแคออก อ า เ ภ อบา ง ไทร จ งหว ดพระนครศรอยธยา

ลบ. 1 - วดเข ยนลาย ต าบลบ านแพรก อ า เภอบ านแพรก จ งหวด

พระนครศรอยธยา ลบ. 2 - บานทางเขาอาเภอบานแพรก ตาบลบานแพรก อาเภอบานแพรก

จงหวดพระนครศรอยธยา ลบ. 3 - บานนางละอย ตาบลสาพะเนยง อาเภอบานแพรก จงหวด

พระนครศรอยธยา

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

405

ลบ. 4 - ว ด ก ร ะ โจม ต า บลมหา ร าช อ า เ ภ อมห า ร าช จ ง ห ว ดพระนครศรอยธยา

ลบ. 5 - ว ด แ จ ง ต า บ ล พ ต ะ เ พ ย น อ า เ ภ อ ม ห า ร า ช จ ง ห ว ดพระนครศรอยธยา

ลบ. 6 - ว ด โบสถ ต า บ ลพ ต ะ เ พ ย น อ า เ ภ อมห า ร า ช จ ง ห ว ดพระนครศรอยธยา

ลบ. 7 - วดนาเตา ตาบลนาเตา อาเภอมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา ลบ. 8 - ว ด โ บ ส ถ ต า บ ล ม ห า ร า ช อ า เ ภ อ ม ห า ร า ช จ ง ห ว ด

พระนครศรอยธยา ลบ. 9 - บานนายรตน ต าบลทางกลาง อ า เภอบางปะหน จ งหวด

พระนครศรอยธยา ลบ. 10

- บานหางปลาแฝด ตาบลเสาธง อาเภอบางปะหน จงหวดพระนครศรอยธยา

ลบ. 11

- บานนายนวรตน เรอนเกศา บานเลขท 20 หม 2 ตาบลคลองสระบว อาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา

ปส. 1 - วดเตาปน ตาบลเตาปน อาเภอแกงคอย จงหวดสระบร ปส. 2 - ว ด ว ง แด ง เหน อ ต า บลว ง แด ง อ า เ ภอท า เ ร อ จ งหว ด

พระนครศรอยธยา ปส. 3 - ว ด โ พ ธ เ อ น ต า บ ล โ พ ธ เ อ น อ า เ ภ อ ท า เ ร อ จ ง ห ว ด

พระนครศรอยธยา ปส. 4 - ว ด ด งหว า ย ต า บลท า ช า ง อ า เ ภ อนครหลว ง จ ง ห ว ด

พระนครศรอยธยา

นย. 1 - วดทองยอย ตาบลบานนา อาเภอบานนา จงหวดนครนายก

จดทาเปนตารางเพอเสนอขอมลเชงสถตไดดงน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

406

ตารางท 1 แมนาเจาพระยา

แมนา 1. ประเภทของเรอน 2. ปนลม 3. ฝา 4. แผงจว 5. เครองมง 6. เสา 7. อาย หมายเหต

แมนาเจา

พระยา

1.1 เรอน

เดยว

1.2 เรอน

หม

1.3 เรอน

แฝด

2

1.4 เรอน

แฝด

3

1.5 เรอน

แฝด

4

2.1 แบ

บตวเห

งา

2.2 แบ

บหางปล

า

2.3 แบ

บสลก

ลวดล

าย

3.1 ฝาปะกน

3.2 ฝาลกฟ

ก

3.3 ฝาสายบว

3.4 ฝากระดาน

3.5 ฝาสารวจไมไผ

3.6 ฝาสารวจไมจรง

3.7 ฝาลายกางป

ลา

3.8 ฝาเฟ

ยม

4.1 หนาพร

หมลก

ฟก

4.2 ใบ

ปรอล

กฟก

4.3 ใบ

ปรอ

4.4 ลา

ยตะวนล

กฟก

4.5 ไม

กระด

านตท

บเหล

ก

4.6 ไม

กระด

านตช

น

4.7 ไม

กระด

านตเวน

ชอง

5.1 กร

ะเบองเกล

ดดนเผา

5.2 กร

ะเบองซเมน

ต

5.3 กร

ะเบองกาบ

5.4 กร

ะเบองลอ

น

5.5 สงกะส

5.6 หญา

5.7 จา

ก

6.1 เส

าคอน

กรต/กอ

อฐถอ

6.2 เส

าไม

1 X X X X X X 100 2 X X X X X X 100 3 X X X X X 100 4 X X X X X X X X X X - นาบานเกามา

ประกอบใหม

5 X X X X X 100 6 X X X X X 100 7 X X X X X X 100 8 X X โถง X X X ใหม 9 X X X X X 100

10 X X X X X X X X X - 11 X X X X X X X ใหม 12 X X X X X X - 13 X X X สงกะสตปด X X - 14 X X X X X X 100 15 X X X X X X - 16 X X X X X X X 100

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

407

ตารางท 1 แมนาเจาพระยา

แมนา 1. ประเภทของเรอน 2. ปนลม 3. ฝา 4. แผงจว 5. เครองมง 6. เสา 7. อาย หมายเหต

แมนาเจา

พระยา

1.1 เรอน

เดยว

1.2 เรอน

หม

1.3 เรอน

แฝด

2

1.4 เรอน

แฝด

3

1.5 เรอน

แฝด

4

2.1 แบ

บตวเห

งา

2.2 แบ

บหางปล

า

2.3 แบ

บสลก

ลวดล

าย

3.1 ฝาปะกน

3.2 ฝาลกฟ

ก

3.3 ฝาสายบว

3.4 ฝากระดาน

3.5 ฝาสารวจไมไผ

3.6 ฝาสารวจไมจรง

3.7 ฝาลายกางป

ลา

3.8 ฝาเฟ

ยม

4.1 หนาพร

หมลก

ฟก

4.2 ใบ

ปรอล

กฟก

4.3 ใบ

ปรอ

4.4 ลา

ยตะวนล

กฟก

4.5 ไม

กระด

านตท

บเหล

ก

4.6 ไม

กระด

านตช

น

4.7 ไม

กระด

านตเวน

ชอง

5.1 กร

ะเบองเกล

ดดนเผา

5.2 กร

ะเบองซเมน

ต

5.3 กร

ะเบองกาบ

5.4 กร

ะเบองลอ

น

5.5 สงกะส

5.6 หญา

5.7 จา

ก

6.1 เส

าคอน

กรต/กอ

อฐถอ

6.2 เส

าไม

17 X X X X X X 100 18 X X X X X X 100 19 X X X X X X 100 20 X X X X X X - 21 X X X X X X - 22 X X X ไมม X X 100 23 X X X X X X 100 24 X X X X X X - 25 X X X X X X X X X X 100 26 X X X เรยบ X X ใหม 27 X X ไมมขอมล ไมมขอมล ไมมขอมล ใหม 28 X X X X X X - 29 X X X X X X 100 30 X X X X X X X 70-80 31 X X X X X X X 70-80 32 X X X X X X X X ใหม 33 X X X X X X ใหม

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

408

ตารางท 1 แมนาเจาพระยา

แมนา 1. ประเภทของเรอน 2. ปนลม 3. ฝา 4. แผงจว 5. เครองมง 6. เสา 7. อาย หมายเหต

แมนาเจา

พระยา

1.1 เรอน

เดยว

1.2 เรอน

หม

1.3 เรอน

แฝด

2

1.4 เรอน

แฝด

3

1.5 เรอน

แฝด

4

2.1 แบ

บตวเห

งา

2.2 แบ

บหางปล

า

2.3 แบ

บสลก

ลวดล

าย

3.1 ฝาปะกน

3.2 ฝาลกฟ

ก

3.3 ฝาสายบว

3.4 ฝากระดาน

3.5 ฝาสารวจไมไผ

3.6 ฝาสารวจไมจรง

3.7 ฝาลายกางป

ลา

3.8 ฝาเฟ

ยม

4.1 หนาพร

หมลก

ฟก

4.2 ใบ

ปรอล

กฟก

4.3 ใบ

ปรอ

4.4 ลา

ยตะวนล

กฟก

4.5 ไม

กระด

านตท

บเหล

ก

4.6 ไม

กระด

านตช

น

4.7 ไม

กระด

านตเวน

ชอง

5.1 กร

ะเบองเกล

ดดนเผา

5.2 กร

ะเบองซเมน

ต

5.3 กร

ะเบองกาบ

5.4 กร

ะเบองลอ

น

5.5 สงกะส

5.6 หญา

5.7 จา

ก

6.1 เส

าคอน

กรต/กอ

อฐถอ

6.2 เส

าไม

34 X X X X X X 130 35 X X X X X X X X X X 80-100 กลมเรอน 36 X X X X X X 100 37 X X X X X X จาหลกลาย X X 100 วดยม 38 X X X X X X 80-100 39 X X X X X X X X X X 80-100 รบจางสราง

บาน 23 4 9 4 - 28 15 - 29 6 3 2 5 1 - 2 19 12 - 3 1 - 3 7 5 1 11 18 1 - 27 10 50-130

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

409

ขอมลจากตารางท 1 แมนาเจาพระยา จานวนทงหมด 39 แหง 1. ประเภทของเรอน

1.1 เรอนเดยว 23 แหง ในจานวนนมวด 7 แหง ความจรงเรองของวดสวนมากหรอเกอบทงหมดยงสรางกฏทรงไทยเรยงลอมรอบหอฉนหรอหอสวดมนตเปนหลง ๆ แตละหลงเขาลกษณะของเรอนเดยว หรอเรอนแบบครอบครวเดยว มหอง มระเบยง สวนบานเรอนเดยวของชาวบานม 15 หลง กฏพระสงฆและบาน มขนาด 3 หองทงสน

1.2 เรอนหม พบเพยง 5 แหง ดงน 1.2.1 บานบางระกา ตาบลจาปาหลอ อาเภอเมอง จงหวดอางทอง 1.2.2 เขตตาบลไชยภม อาเภอไชโย จงหวดอางทอง 1.2.3 เขตตาบลบางบาล อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา 1.2.4 เขตตาบลมหาพราหมณ อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา

1.3 เรอนแฝด 2 พบทงหมด 9 แหง ดงน 1.3.1 บานนางสะอาด คงดษฐ บานโพธนางคา ตาบลโพธนางคาออก อาเภอ

อนทรบร จงหวดสงหบร 1.3.2 บานบงสวรรค ตาบลไชยภม อาเภอไชโย จงหวดอางทอง 1.3.3 บานพระงาม ตาบลพระงาม อาเภอพรหมบร จงหวดสงหบร 1.3.4 บานนางสมใจ จาปาทอง ตาบลพระงาม อาเภอพรหมบร จงหวด

สงหบร 1.3.5 ตาบลพรหมบร อาเภอพรหมบร จงหวดสงหบร 1.3.6 กฏแฝด วดอมพวน ตาบลปาโมก อาเภอปาโมก จงหวดอางทอง 1.3.7 กฏแฝด วดเสาธงทอง บานบางระกา ตาบลจาปาหลอ อาเภอเมอง

จงหวดอางทอง 1.3.8 บานนางยอด เนยมรงเรอง ตาบลมหานาม อาเภอไชโย จงหวดอางทอง 1.3.9 ตาบลบางบาล อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดสงหบร ม 4 แหง จงหวดอางทองม 4 แหง จงหวดพระนครศรอยธยาม 1 แหง

1.4 เรอนแฝด 3 1.4.1 บานนายวภา ทวาร บานบางปน ตาบลชนาราย อาเภออนทรบร จงหวด

สงหบร 1.4.2 บานครอารมณ ปราสาทแกว บานโพธนางคา ตาบลโพธนางคาออก

อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

410

1.4.3 บานหนาโรงพยาบาลอนทรบร ตาบลอนทรบร อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร

1.4.4 เขตตาบลบางบาล อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา จ ะ อ ย ใ น เ ข ต จ ง ห ว ด ส ง ห บ ร เ ส ย เ ป น ส ว น ใหญ ค อ พบ 3 แห ง พระนครศรอยธยา 1 แหง

2. ปนลม 2.1 แบบตวเหงา อานจากตารางขอมลทนามาแสดงไวขางตน มจานวน 28 แหง

ชใหเหนวา ปนลมแบบตวเหงานนเปนทนยมกนมาก ๆ จงเปนแบบไทยประเพณโดยแท แมบานบางหลงสวนประกอบอน ๆ จะไมใชแบบไทยประเพณ แตปนลมนนตองเปนไทยประเพณเพยงแคนชาวบานเขากเรยกวาเรอนไทยกนแลว

2.2 ปนลมแบบหางปลา มทงหมด 15 แหง นอยกวาแบบตวเหงามาก ปนลมแบบหางปลานจะมานยมกนเมอใดไมปรากฏ แบบตวเหงานนมมาตงแตสมยอยธยาแลว พจารณาจากทรงหลงคา ปนลมแบบนจะนยมประดบหลงคาเรอนทมความลาดชนนอย ซงกไดแกเรอนคแฝดเปนสวนใหญ สวนทประดบเรอนประธานทมหลงคาสงชนนนมเหมอนกนแตเปนสวนนอย

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

411

หลงคาทมความลาดชนนอยนนจะนยมมงดวยสงกะส เพราะมความสามารถระบายนาได ไมรว หากจะใชกระเบองเกลด โอกาสทนาจะรวยอมมไดมาก ปนลมแบบหางปลาจงนาจะมาพรอม ๆ กบเรอนขยายทหลงคาลาดชนนอย ซงกอยประมาณรชกาลท 5 ลงมาแลว อยางไรกตามขอสงเกตนยงไมเปนขอยต

3. ฝา 3.1 ฝาปะกน แหลงสารวจในลมแมนาเจาพระยา 39 แหง พบฝาปะกน 29 แหง

นบวาเปนสถตทสงกวาฝาประเภทอน 3.2 ฝา ลกฟ ก พบว าม 6 แห ง ใน เขตจ งหว ดส งห บ ร 3 แห ง จ งหว ด

พระนครศรอยธยา 3 แหง 3.3 ฝาสายบว พบวาม 3 แหง อยในเขตอาเภออนทรบร จงหวดสงหบร ทง 3 แหง 3.4 ฝากระดาน คอฝาทใชไมกระดานนามาตแนวตงและแนวนอน สวนมากจะ

นยมทากบเรอนทรงปนหยา และเรอนทรงมะนลา แตกบเรอนทรงนนเปนการเปลยนจากฝาเดมทผพงแลว พบ 2 แหง มตวอยางบานทรงไทยทปรงใหมสมยนกไมนยมทาฝากระดาน

3.5 ฝาสารวจไมไผ เปนฝาทซอมแซมยาก ทมเหลออยในปจจบนเปนของเกาสรางมาพรอม ๆ กบบานทงสน แตกชารดทรดโทรมอยางมาก ๆ ทเหลอใหเหนอยในปจจบนเทาทเกบขอมลมาไดม 4 แหง ดงน

3.5.1 เรอนครว บานหลงหนงในเขตตาบลจาปาหลอ อาเภอเมอง จงหวดอางทอง

3.5.2 ยงขาวของ นายสมศกด พรหมหงษ ตาบลจาปาหลอ อาเภอเมอง จงหวดอางทอง

3.5.3 เรอนพาไลใชฝาสารวจจากหลงอนมาตดตงไวกบขางดานสกดของเรอนประธาน ทบานของนางปราณ แสงอรณ ตาบลบางบาล อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา

3.5.4 บานหลงหนงรมคลองบางบาลไมทราบชอเจาของ ตาบลบางบาล อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา

3.5.5 บานหลงหนงในคลองตะเคยนไมทราบชอเจาของ ตาบลคลองตะเคยน อาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา ฝาบานหลงนใชเปนเรอนนอน มขนาด 3 หอง ฝาสารวจไมไผ หาชางทจะทาสบทอดคดวาในขณะนคงไมมแลว คนโบราณใชเปนเรอนครว เพราะควนไฟสามารถทจะลอยออกขางฝาได เลอกไมไผทไดอายกจะคงทนอยไดเปน 100 ป

3.6 ฝาสารวจไมจรง ไมพบ 3.7 ฝาลายกางปลา ไมพบ

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

412

3.8 ฝาเฟยม พบเพยง 2 แหง 3.8.1 บานนายเฉลม เบญมาศ บานทางาม ตาบลทางาม อาเภออนทรบร

จงหวดสงหบร 3.8.2 กฏวดแกวชง ตาบลอนทรบร จงหวดสงหบร ฝาเฟยมหรอบางถนเรยกเฟยมเฉย ๆ คอฝาทพบได คอพบไปพบมา

4. แผงจว นอกจากจะใชรบแป อกไก ของหลงคาบานเรอนแลว ยงใชเปนทบงแดดฝนดวย ทกลาวถงเฉพาะหนาท นอกจากหนาทดงกลาวแลว ยงไมพอ ยงมพธกรรมเขามาแฝงดวย นอกจากทกลาวมาแลว ความงามกยงเปนหวใจของเรอนอยทตรงนดวย มองเหนไดชดเจนเพราะอยสง คนไทยในสมยโบราณจงตดกน การประดษฐแผงจวเปนรปแบบตาง ๆ ขน ลมแมนาเจาพระยามตวอยางจากการสารวจมาแสดงใหเหนดงน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

413

4.1 แบบลกฟกหนาพรหม หรอหนาพรหมลกฟก หรอพรหมพตร กเรยกกน มถง 19 แหง กระจายอยทวไป

4.2 แบบใบปรอลกฟก 12 แหง กระจายอยตลอดสายนา 4.3 แบบใบปรอ ไมพบ 4.4 ลายตะวนลกฟก 3 แหง ดงน

4.4.1 บานนายเฉลม เบญมาศ บานทางาม ตาบลทางาม อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร

4.4.2 บานหลงหนงรมถนนในเขตตาบลพรหมบร อาเภอพรหมบร จงหวดสงหบร

4.4.3 บานนางยอด เนยมรงเรอง บานมหานาม ตาบลไชยภม อาเภอไชโย จงหวดอางทอง

4.5 ไมกระดานตทบเกลด พบ 1 แหง 4.5.1 บานนางแสง ทวาร ตาบลชนาราย อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร

4.6 ไมกระดานตชน ไมพบ 4.7 ไมกระดานตเวนชอง พบ 3 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

414

4.7.1 ยงขาวของนายสมศกด พรหมหงษ ตาบลจาปาหลอ อาเภอเมอง จงหวดอางทอง

4.7.2 ไมทราบชอเจาของ ทางเขาวดทาสทธาวาส ตาบลไทรนอย อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา

4.7.3 ไมทราบชอเจาของ รมคลองมหาพราหมณ ตาบลมหาพราหมณ อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา

5. เครองมง 5.1 กระเบองเกลดดนเผา 7 แหง

5.1.1 บานนางแสง ทวาร บานบางปน ตาบลชนาราย อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร เปนกระเบองเกามาพรอม ๆ กบบาน ซงสรางเมอประมาณ 100 ป

5.1.2 เรอนหลงคาแฝด 3 หนาโรงพยาบาลอนทรบร ไมทราบชอเจาของ ตาบลอนทรบร จงหวดสงหบร เปนกระเบองเกามาพรอม ๆ กบบาน ซงสรางเมอประมาณ 100 ป

5.1.3 กฏวดอมพวน ตาบลปาโมก อาเภอปาโมก จงหวดอางทอง เปนของเกามาพรอม ๆ กบกฏ มอายประมาณ 100 ป

5.1.4 บานฝาสารวจ ไมทราบชอเจาของ อาเภอเมอง จงหวดอางทอง เปนของเกาพรอม ๆ กบตวบาน ซงมอายไมนอยกวา 100 ป

5.1.5 วดบางบาล ตาบลบางบาล อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา เปนกระเบองใหมมงแทนของเกา

5.1.6 บานรมคลองบางบาล ไมทราบชอเจาของ ตาบลบางบาล อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา บานนสรางใหม วสดใหมทงหลง

5.1.7 บานรมคลองมหาพราหมณ ไมทราบชอเจาของ ตาบลมหาพราหมณ อาเภอ บางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา

ทงหมด 7 แหงขางตน แสดงใหเหนวา บานทมงดวยกระเบองเกลด สวนใหญมอายประมาณ 100 ป หรอกวานน

5.2 กระเบองซเมนต 5 แหง 5.2.1 บานครอารมย ปราสาทแกว บานโพธนางคา ตาบลโพธนางคาออก

อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร บานอายประมาณ 100 ป 5.2.2 บานรมถนนไมทราบชอเจาของ ตาบลพรหมบร อาเภอพรหมบร

จงหวดสงหบร บานอายประมาณ 100 ป 5.2.3 บานขางวดสวางอารมณ ดานทศใตเปนบานรางไมทราบชอเจาของ

ซอยปาโมกราษฎรบารง ถนนปาโมก บานหวกระบอ ตาบลปาโมก อาเภอปาโมก จงหวดอางทอง บานอายประมาณ 100 ป

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

415

5.2.4 บานนางสมคด ไมทราบนามสกล ตาบลวดยม อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา บานอาย 130 ป

5.2.5 หมบานรมคลองบางบาล ตาบลบางบาล อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา บานเกาอาย 80-100 กวาป

กระเบองซเมนตสวนมากจะเปนกระเบองเกลดหางแหลม เมอประมาณ 100 ป จดวาเปนของใหมทมาจากตางประเทศ และเรมเขามาแทนกระเบองดนเผาแบบพนเมองแบบเกา มขนาดใหญกวา เนอบางกวาของเดม โครงหลงคารบกระเบองกไมตองเปลยนมาก เพยงแตปรบระยะระแนงใหไดกบขนาดของกระเบองซเมนต

5.3 กระเบองกาบ หรอกระเบองกาบกลวย ไมพบ

5.4 กระเบองลอน เปนกระเบองแผนใหญมาแทนสงกะสในยคหลงน มทงกระเบองลอนเลกและลอนใหญ สวนมากจะเปนกระเบองลอนเลกเทากบสงกะส พบทงหมด 11 แหง กระจายอยตลอดสายนาในเขตน

5.5 สงกะส พบ 18 แหง เปนวสดท เขามานาจะแทนทกระเบองเกลดดนเผาแบบเดม เพราะสะดวกในการสราง ไมตองใชกลอน และระแนงอกตอไป จดทรงหลงคาใหลาดเอยงตามความพอใจ และนาจะมาพรอมกบบานทรงมะนลา ในระยะแรก ๆ คงตองสงจากตางประเทศหรอมการนาเขามา ระยะตอมากผลตขนใชเองภายในประเทศ และยงคงเปนวสดยอดนยมมาถงปจจบน พบอยทวไป บานหลายหลงเปลยนจากกระเบองมาเปนสงกะส ทาใหเครองบนหลงคามนาหนกเบาลงมาก รองรอยของกลอนจะปรากฏอยท อกไก หลงแป และเชงกลอน กบทสรางโดยใชสงกะสเฉย ๆ กม อายกนบไดประมาณ 100 ปเชนกน

5.6 หญา พบแหงเดยว 5.6.1 บานของนายเฉลม เบญมาศ ตาบลทางาม อาเภออนทรบร จงหวด

สงหบร นกอนรกษบานเกา ไดนาเอาบานเกา ๆ หลายหลงมารวมปรงขนใหม โดยมงดวยหญา เพอใหเปนตวอยางของเรอนไทยโบราณ

5.7 จาก ไมพบ

6. เสา 6.1 คอนกรต มจานวน 27 แหง กระจายอยตลอดแมนาเจาพระยา เปลยนจากเสา

ไมมาเปนคอนกรตและสรางบานใหมดวยเสาคอนกรต 6.2 เสาไม มจานวน 9 แหง เปนเสาเรอนเกา อายประมาณ 100 ปทงสน เรอนท

ปรงใหม ๆ ยงไมพบวาใชเสาไม จานวนเสาไมทยงเหลอนม

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

416

6.2.1 บานนายเฉลม เบญมาศ บานทางาม ตาบลทางาม อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร นาเอาบานเกามาปรงใหม

6.2.2 บานนางสะอาด คงดษฐ บานโพธนางคา ตาบลโพธนางคาออก อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร

6.2.3 บานบางพระนอน ไมทราบชอเจาของ ตาบลทบยา อาเภออนทรบร จงหวดสงหบร บานสรางใหม

6.2.4 บานนางเรณ จวนเกา บานพระงาม ตาบลพระงาม อาเภอพรหมบร จงหวดสงหบร บานอายประมาณ 100 ป

6.2.5 บานนางสมใจ จาปาทอง บานพระงาม ตาบลพระงาม อาเภอพรหมบร จงหวดสงหบร บานอายประมาณ 100 ป

6.2.6 บานนางยอด เนยมรงเรอง บานมหานาม ตาบลไชยภม อาเภอไชโย จงหวดอางทอง บานอายประมาณ 100 ป

6.2.7 หม บ า น ร ม ถนน ต า บ ลบ า ง บ า ล อ า เ ภ อบ า ง บ า ล จ ง ห ว ดพระนครศรอยธยา บานอายประมาณ 80-100 กวาป

6.2.8 วดยม ตาบลวดยม อาเภอบางปะอน จงหวดพระนครศรอยธยา อายประมาณ 100 ป

6.2.9 บานนาถม ไมทราบนามสกล ตาบลบานใหม อาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา บานอายประมาณ 80-100 กวาป

6.2.10 บานรมคลองมหาพราหมณ ไมทราบชอเจาของ ตาบลมหาพราหมณ อาเภอ บางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา

7. อาย ยงมบานทสรางใหม ๆ อยจานวนไมนอย แตกไมคอยจะมองคประกอบอยางเรอน

ไทย สวนใหญจะตอเตมและดดแปลงใหเขากบการดารงชวตสมยใหม บานทมอายประมาณ 70-80 ป ยงพอหลงเหลออยบาง ในเขตอาเภอบางบาล

จงหวดพระนครศรอยธยา และจงหวดอางทอง แสดงใหเหนวาในชวงเวลานยงพอมการสรางเรอนไทยอยบาง และตอเนองมาจนถงปจจบน

บานทมอายประมาณ 100 ป ยงคงเหลออยจานวนไมนอย สวนมากกจะมการซอมเปลยนวสดบางอยาง เชน หลงคาจากกระเบองมาเปนสงกะส เสาจากไมมาเปนเสาคอนกรต กระจายอยทกจงหวด ตลอดลมแมนาเจาพระยา คอจากอาเภออนทรบร-อาเภอบางปะอน จงหวดพระนครศรอยธยา รวม 20 กวาหลง ทประมาณอายไวขนาดนเพราะขอมลจากการสอบถามไมคอยไดความกระจางจากเจาของเรอน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

417

บานทมอายมาตงแตสมยรชกาลท 5 อายประมาณ 130 ป เจาของบานชอ นางสมคด ไมทราบนามสกล ตาบลวดยม อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา หลงนสอบประวตจากญาตเจาของบานไดอายคอนขางแนนอน

จงพอจะกลาวไดวา ตลอดสายนาเจาพระยาในชวงน ยงมบานเรอนไทยหลงเหลออยประมาณพอสมควร อายตงแต 130 ปลงมา หรอตงแตสมยรชกาลท 5 ลงมา กอนหนานไมพบ หรอมแตขาดประวตสนบสนน แตบานอาย 130 ปนน กเกาแกมาก วสดและองคประกอบตาง ๆ ชารดทรดโทรมลงไปมาก โดยเฉพาะบรเวณทจะตองถกแดดฝน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

418

ตารางท 2 แมนานอย

แมนา 1. ประเภทของเรอน 2. ปนลม 3. ฝา 4. แผงจว 5. เครองมง 6. เสา 7. อาย หมายเหต

แมนานอ

ย

1.1 เรอน

เดยว

1.2 เรอน

หม

1.3 เรอน

แฝด

2

1.4 เรอน

แฝด

3

1.5 เรอน

แฝด

4

2.1 แบ

บตวเห

งา

2.2 แบ

บหางปล

า

2.3 แบ

บสลก

ลวดล

าย

3.1 ฝาปะกน

3.2 ฝาลกฟ

ก

3.3 ฝาสายบว

3.4 ฝากระดาน

3.5 ฝาสารวจไมไผ

3.6 ฝาสารวจไมจรง

3.7 ฝาลายกางป

ลา

3.8 ฝาเฟ

ยม

4.1 หนาพร

หมลก

ฟก

4.2 ใบ

ปรอล

กฟก

4.3 ใบ

ปรอ

4.4 ลา

ยตะวนล

กฟก

4.5 ไม

กระด

านตท

บเหล

ก

4.6 ไม

กระด

านตช

น

4.7 ไม

กระด

านตเวน

ชอง

5.1 กร

ะเบองเกล

ดดนเผา

5.2 กร

ะเบองซเมน

ต

5.3 กร

ะเบองกาบ

5.4 กร

ะเบองลอ

น

5.5 สงกะส

5.6 หญา

5.7 จา

ก

6.1 เส

าคอน

กรต/กอ

อฐถอ

6.2 เส

าไม

1 X X X X X X 100 2 X X X X X X 50-80 3 X X X X X X 80-100 4 X X X X X X 100

5 X X X X X X 100 6 X X X X X X 100 7 X X X X X X X X X 80-100 8 X X X X X X X X 100 9 X X X X X X X X X 100

10 X X X X X X 100 11 X X X X X X - 12 X X X X X X X X 80-100 13 X X X X X - 14 X X X X X X - 15 X X X X X 80-100 16 X X X X X X -

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

419

ตารางท 2 แมนานอย

แมนา 1. ประเภทของเรอน 2. ปนลม 3. ฝา 4. แผงจว 5. เครองมง 6. เสา 7. อาย หมายเหต

แมนานอ

ย

1.1 เรอน

เดยว

1.2 เรอน

หม

1.3 เรอน

แฝด

2

1.4 เรอน

แฝด

3

1.5 เรอน

แฝด

4

2.1 แบ

บตวเห

งา

2.2 แบ

บหางปล

า

2.3 แบ

บสลก

ลวดล

าย

3.1 ฝาปะกน

3.2 ฝาลกฟ

ก

3.3 ฝาสายบว

3.4 ฝากระดาน

3.5 ฝาสารวจไมไผ

3.6 ฝาสารวจไมจรง

3.7 ฝาลายกางป

ลา

3.8 ฝาเฟ

ยม

4.1 หนาพร

หมลก

ฟก

4.2 ใบ

ปรอล

กฟก

4.3 ใบ

ปรอ

4.4 ลา

ยตะวนล

กฟก

4.5 ไม

กระด

านตท

บเหล

ก

4.6 ไม

กระด

านตช

น

4.7 ไม

กระด

านตเวน

ชอง

5.1 กร

ะเบองเกล

ดดนเผา

5.2 กร

ะเบองซเมน

ต

5.3 กร

ะเบองกาบ

5.4 กร

ะเบองลอ

น

5.5 สงกะส

5.6 หญา

5.7 จา

ก

6.1 เส

าคอน

กรต/กอ

อฐถอ

6.2 เส

าไม

17 X X X X X X 80-100 18 X X X X X X 135 ร.5 19 X X X X X X X X X 20 X X X X X X X X 21 X ไมม X X X X 159-186 ร.3 22 X X X X X X X 23 X X X X X X 100 24 X X X X X X X 25 X X X X X X X หมบาน 26 X X X X X X X

16 1 5 4 24 5 1 17 1 6 X X 3 1 16 10 1 2 1 2 3 10 3 12 17 9 50-186

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

420

ขอมลจากตารางท 2 แมนานอย จานวนทงหมด 26 หลง

1. ประเภทของเรอน 1.1 เรอนเดยว ม 16 แหง ในจานวนนเปนกฏพระเสย 6 แหง ททาการสารวจวด

เพราะเกบขอมลดานอายกประมาณ 100 ปทงสน ความจรงลมแมนานอย วดทกวดจะสรางกฏทรงไทยเกอบทงสน แสดงใหเหนถงการรกษาประเพณ สรางวดจะตองเปนเรอนทรงไทย สวนบานอก 10 แหง กกระจายกนอยตลอดลมแมนานอย ในเขตของจงหวดสงหบร ถงจงหวดพระนครศรอยธยา

1.2 เรอนหม พบเพยง 1 แหง 1.2.1 บานนางเพลนจตต ไมทราบนามสกล ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง

จงหวดอางทอง 1.3 เรอนแฝด 2 พบ 5 แหง ในจานวนนมกฏพระ (เจาอาวาส) 1 แหง

1.3.1 บานนางสมเกลยว กระจางจต บานบางงว ตาบลโพธชนไก อาเภอบางระจน จงหวดสงหบร

1.3.2 บานนายผดง บวฉม บานทองคง ตาบลโพธสงโฆ อาเภอบางระจน จงหวดสงหบร

1.3.3 บานนายณฐพล ยงประดษฐ บานมะขาม ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง

1.3.4 บานบางกระทง ไมทราบชอเจาของ ตาบลหวเวยง อาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา

1.3.5 กฏวดปากนา ตาบลแคออก อาเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา 1.4 เรอนแฝด 3 จานวน 4 แหง

1.4.1 บานนายสมาน ภไตรรตน บานวงถา ตาบลบางระกา อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

1.4.2 บานอาจารยชนกฤต เฉลยวฉลาด ตาบลสรอย อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง

1.4.3 กฏวดขมทอง ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง เปนเรอนขยายเพมเตมออกจากเรอนประธาน

1.4.4 บานนางบพผา รกคาปน บานลาดชต ตาบลลาดชต อาเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

421

2. ปนลม 2.1 แบบตวเหงา 24 แหง ในจานวนแหลงสารวจ 26 แหง นบวาเปนสถตสงมาก

กระจายอยตลอดสายแมนานอย จากจงหวดสงหบรถงจงหวดพระนครศรอยธยา และประดบอยกบเรอนประเภท ตาง ๆ ดงน

2.1.1 เรอนเดยว 14 แหง ในจานวน 16 แหง อก 2 แหง ทเหลอนนไมมปนลมเหลออยบนหลงคา กระจายอยตลอดสายนา

2.1.2 เรอนหม ตลอดสายนานมเหลออยเพยงแหงเดยว เปนปนลมแบบตวเหงาเหมอนกน คอบานของนางเพลนจตต ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

2.1.3 เรอนแฝด 2 พบ 5 แหง ในจานวนเรอน 5 แหงดงน 2.1.3.1 บานนางสมเกลยว กระจางจต บานบางงว ตาบลโพธชนไก

อาเภอบางระจน จงหวดสงหบร 2.1.3.2 บานนางผดง บวฉม ตาบลโพธสงโฆ อาเภอบางระจน จงหวด

สงหบร 2.1.3.3 บานนายณฐพล ยงประดษฐ บานมะขาม ตาบลไผจาศล อาเภอ

วเศษชยชาญ จงหวดอางทอง 2.1.3.4 บานกระทม ไมทราบชอเจาของ ตาบลหวเวยง อาเภอเสนา

จงหวดพระนครศรอยธยา 2.1.3.5 กฏเจาอาวาส วดปากนา ตาบลแคออก อาเภอบางไทร จงหวด

พระนครศรอยธยา ทงหมด 5 แหง ประดบอยบนหลงคาเรอนประธาน

2.1.4 เรอนแฝด 3 ตลอดสายนาน พบบานแฝด 3 อย 4 แหง ประดบดวยปนลมแบบตวเหงาทง 4 แหง ดงน

2.1.4.1 บานนายสมาน ภไตรรตน บานวงถา ตาบลบางระกา อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

2.1.4.2 บานอาจารยชนกฤต เฉลยวฉลาด ตาบลสรอย อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง

2.1.4.3 วดขมทอง ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง 2.1.4.4 บานนางบพผา รกคาปน บานลาดชด ตาบลลาดชด อาเภอผก

ไห จงหวดพระนครศรอยธยา ทงหมด 4 แหง ประดบอยบนหลงคาเรอนประธานทงหมด

2.2 แบบหางปลา พบ 5 แหง ในจานวนแหลงสารวจ 26 แหง ประดบอยบนหลงคาเรอนประเภทตาง ๆ ดงน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

422

ปนลมหางปลา แมนานอย

2.2.1 เรอนเดยว พบเพยงหนงเดยวในจานวนแหลงสารวจ 16 แหง

2.2.1.1 บานบางจก ไมทราบชอเจาของ ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง เปนบานฝาสารวจไมจรง หลงคามงดวยกระเบองซเมนต ความลาดชนนอยกวาเรอนประธานโดยทวไป นาจะเปนเรอนครวเดม

2.2.2 เรอนหม ในเขตลมแมนานอย พบเรอนหมเพยงแหงเดยว ไมไดประดบดวยปนลมแบบหางปลาดวย

2.2.3 เรอนแฝด 2 พบเพยงแหงเดยว ในจานวนแหลงสารวจ 5 แหง ดงน 2.2.3.1 บานนายณฐพล ยงประดษฐ บานมะขาม ตาบลไผจาศล อาเภอ

วเศษชยชาญ จงหวดอางทอง ประดบอยบนหลงคาเรอนคแฝด 2.2.4 เรอนแฝด 3 พบ 3 แหง ในจาวนแหลงสารวจ 3 แหง

2.2.4.1 บานอาจารยชนกฤต เฉลยวฉลาด ตาบลสรอย อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง ประดบอยบนหลงคาเรอนคแฝด

2.2.4.2 กฏวดขมทอง ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง ประดบอยบนหลงคาเรอนคแฝดทสรางใหม

2.2.4.3 บานนางบพผา รกคาปน บานลาดชด ตาบลลาดชด อาเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา

3. ฝา 3.1 ฝาปะกน พบ 17 แหง กระจายอยตลอดสายแมนานอย ตงแตจงหวดสงหบรถง

จงหวดพระนครศรอยธยา พบมากกวาฝาชนดอน ๆ 3.2 ฝาลกฟก พบแหงเดยว ทบานกระทม ไมทราบชอเจาของ ตาบลหวเวยง อาเภอ

เสนา จงหวดพระนครศรอยธยา 3.3 ฝาสายบว พบ 6 แหง ดงน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

423

3.3.1 บานนางสมเกลยว กระจางจต บานบางงว ตาบลโพธชนไก อาเภอบางระจน จงหวดสงหบร อยกบฝาเรอนบานแฝด 2

3.3.2 บานนางแปงหอม วงศวาด ตาบลโพธสงโฆ อาเภอคายบางระจน จงหวดสงหบร อยกบบานเรอนเดยว

3.3.3 บานนายณฐพล ยงประดษฐ บานมะขาม ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง อยกบเรอนแฝด 2

3.3.4 บานนายแสวง คงบญ บานโพธรงนก ตาบลโพธรงนก อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง อยกบบานเรอนเดยว

3.3.5 ก ฏ ว ด อมฤตส ทธ า ร าม ต าบลอมฤต อ า เ ภ อผ ก ไห จ งหว ดพระนครศรอยธยา

3.3.6 วดยานอางทอง ตาบลบานใหญ อาเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา เปนตาหนกวงหนาเดม

3.4 ฝากระดาน พบเพยงแหงเดยว บานของนายฉลวย มสกล บานโพธรงนก ตาบลโพธรงนก อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง เปนการซอมเปลยนใหมจากของเดม

3.5 ฝาสารวจไมไผ พบเพยงแหงเดยว บานของนายสมฤทธ ไมทราบนามสกล ตาบลบางพลบ อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง บานเรอนเดยว

3.6 ฝาสารวจไมจรง พบ 3 แหง 3.6.1 กฏวดขมทอง ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง อยกบ

เรอนแฝด 3 3.6.2 บานบางหก ไมทราบชอเจาของ ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวด

อางทอง อยกบบานเรอนเดยว 3.6.3 บานนางทองหลอ มะลลา บานเกาะ ตาบลบานเกาะ อาเภอบางไทร

จงหวดพระนครศรอยธยา อยกบบานเรอนเดยว 3.7 ฝากางปลา ไมพบ 3.8 ฝาเฟยม ไมพบ (สวนมากจะทาไวดานหนาของหอง แตจากการสารวจไมอาจ

ทจะขนบานสารวจได สถตของฝาเฟยมจงไมคอนแนนอน) 4. แผงจว

4.1 หนาพรหมลกฟกหรอลกฟกหนาพรหม มจานวน 16 แหง กระจายอยตลอดแมนานอย และอยกบเรอนทกประเภท

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

424

4.2 ใบปรอลกฟก พบ 10 แหง กระจายอยตลอดแมนานอย และอยกบเรอนทกประเภท

4.3 ใบปรอ ไมมลกฟก ไมพบเลย 4.4 ลายตะวนลกฟก พบ 2 แหง

4.4.1 บานนางเพลนจตต ไมทราบนามสกล ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง อยกบเรอนหม

4.4.2 บานนายปรญญา สานกน ตาบลบางพลบ อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง อยกบเรอนเดยว

4.5 ไมกระดานตทบเกลด พบเพยงแหงเดยว คอบานอาจารยชนกฤต เฉลยวฉลาด ตาบลสรอย อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง อยกบเรอนแฝด 3

4.6 ไมกระดานตชน พบ 2 แหง 4.6.1 บานนายสมาน ภไตรรตน บานวงถา ตาบลบางระกา อาเภอโพธทอง

จงหวดอางทอง อยกบเรอนแฝด 3 4.6.2 กฏวดขมทอง ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง อยกบ

เรอนแฝด 3 4.7 ไมกระดานตเวนชอง ไมพบ

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

425

5. เครองมง 5.1 กระเบองเกลดดนเผา พบเพยง 3 แหง

5.1.1 บานนางแปงหอม วงศวาด ตาบลโพธสงโฆ อาเภอคายบางระจน จงหวดสงหบร อยกบบานเรอนเดยว

5.1.2 วดยานอางทอง ตาบลบานใหญ อาเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา เปนตาหนกจากวงหนาสมยรชกาลท 3 นามาถวายวดใหเปนกฏพระสงฆ

5.1.3 กฏวดโคกเสอ ตาบลหวเวยง อาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา อยกบบานเรอนเดยว

5.2 กระเบองซเมนต 10 แหง 5.2.1 บานนายตอ คเทยม ตาบลโพธชนไก อาเภอบางระจน จงหวดสงหบร

อยกบบานเรอนเดยว อายประมาณ 50-80 ป 5.2.2 บานนายสมาน ภไตรรตน บานวงถา ตาบลบางระกา อาเภอโพธทอง

จงหวดอางทอง อยกบบานเรอนแฝด 3 อายประมาณ 80-100 ป 5.2.3 บานนายณฐพล ยงประดษฐ บานมะขาม ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชย

ชาญ จงหวดอางทอง บานเรอนแฝด 2 อายประมาณ 100 ป 5.2.4 บานนายฉลวย มสกล บานโพธรงนก ตาบลโพธรงนก อาเภอโพธทอง

จงหวดอางทอง อยกบบานเรอนเดยว 5.2.5 บานนายแสวง คงบญ บานโพธรงนก ตาบลโพธรงนก อาเภอโพธทอง

จงหวดอางทอง 5.2.6 บานนางหก ไมทราบชอเจาของ ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวด

อางทอง อยกบบานเรอนเดยว 5.2.7 บานนางเพลนจตต ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง อย

กบบานเรอหม 5.2.8 บานนายปรญญา สานกน ตาบลบางพลบ อาเภอโพธทอง จงหวด

อางทอง อยกบบานเรอนเดยว อาย 135 ป ในสมยรชกาลท 5 กรงรตนโกสนทร 5.2.9 บานบางกระทม ตาบลหวเวยง อาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา

อยกบบานเรอนแฝด 2 5.2.10 กฏวดปากนา ตาบลแคออก อาเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา

อยกบกฏแฝด 2 5.3 กระเบองกาบ ไมพบ 5.4 กระเบองลอน สมยใหม ม 3 แหง เปนการซอมเปลยนจากของเดม

5.4.1 กฏวดสกณา ตาบลศาลเจาโรงทอง อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

426

5.4.2 บานนายสมฤทธ ไมทราบนามสกล ตาบลบางพลบ อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง อยกบบานเรอนเดยว อายประมาณ 80-100 ป

5.4.3 ก ฏ ว ด อมฤตส ทธ า ร าม ต าบลอมฤต อ า เ ภ อผ ก ไห จ งหว ดพระนครศรอยธยา

5.5 สงกะส พบมากทสด 12 แหง กระจายอยตลอดแมนานอย ตงแตเหนอจรดใต 5.5.1 บานนางสมเกลยว กระจางจต บานบางงว ตาบลโพธชนไก อาเภอ

บางระจน จงหวดสงหบร อยกบบานเรอนแฝด 2 อายประมาณ 100 ป 5.5.2 บานนายผดง บวฉม บานทองคง ตาบลโพธสงโฆ อาเภอคายบางระจน

จงหวดสงหบร อยกบเรอนแฝด 2 อายประมาณ 100 ป 5.5.3 บานนางอม จงเจรญ ตาบลโพธสงโฆ อาเภอคายบางระจน จงหวด

สงหบร อยกบบานเรอนเดยว อายประมาณ 100 ป 5.5.4 บานขางวดจฬามณ บานองครกษ ตาบลองครกษ อาเภอโพธทอง

จงหวดอางทอง บานเรอนเดยว อายประมาณ 100 ป 5.5.5 บานนายสมาน ภไตรรตน บานวงถา ตาบลบางระกา อาเภอโพธทอง

จงหวดอางทอง บานแฝด 3 อายประมาณ 80-100 ป 5.5.6 บานอาจารยชนกฤต เฉลยวฉลาด ตาบลสรอย อาเภอวเศษชยชาญ

จงหวดอางทอง อยกบบานแฝด 3 อายประมาณ 100 ป 5.5.7 บานนายถวล ออนนม บานมะขาม ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ

จงหวดอางทอง 5.5.8 กฏวดขมทอง ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง อยกบ

บานแฝด 3 อายประมาณ 80-100 ป 5.5.9 ก ฏ ว ด อมฤตส ทธ า ร าม ต าบลอมฤต อ า เ ภ อผ ก ไห จ งหว ด

พระนครศรอยธยา 5.5.10 บานนางบพผา รกคาปน บานลาดชด ตาบลลาดชด อาเภอผกไห

จงหวดพระนครศรอยธยา อยกบบานเรอนแฝด 3 5.5.11 บานนางกาหลง กรอบกระจก บานกระทม อาเภอเสนา จงหวด

พระนครศรอยธยา 5.5.12 บานนางทองหลอ มะลลา บานเกาะ ตาบลบานเกาะ อาเภอบางไทร

จงหวดพระนครศรอยธยา อยกบบานเรอนเดยว 6. เสา

6.1 คอนกรต 17 แหง เปนเสาทเปลยนใหมจากเสาไมเดมทชารด 6.2 ไม 9 แหง เปนของเดมทยงไมถกเปลยน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

427

6.2.1 บานนางสมเกลยว กระจางจต บานบางงว ตาบลโพธชนไก อาเภอบางระจน จงหวดสงหบร บานเรอนแฝด 2 อายประมาณ 100 ป

6.2.2 บานนางแปงหอม วงศวาด ตาบลโพธสงโฆ อาเภอคายบางระจน จงหวดสงหบร บานเรอนเดยว อายประมาณ 80-100 ป

6.2.3 บานนายผดง บวฉม บานทองคง ตาบลโพธสงโฆ อาเภอคายบางระจน จงหวดสงหบร บานเรอนแฝด 2 อายประมาณ 100 ป

6.2.4 บานขางวดจฬามณ บานองครกษ ตาบลองครกษ อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง บานเรอนเดยว อายประมาณ 100 ป

6.2.5 บานนายณฐพล ยงประดษฐ บานมะขาม ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง บานแฝด 2 อายประมาณ 100 ป

6.2.6 บานนางถวล ออนนม บานมะขาม ตาบลไผจาศล อาเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง บานเรอนเดยว อายประมาณ 100 ป

6.2.7 บานบางหก ไมทราบชอเจาของ ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง บานเรอนเดยว อายประมาณ 80-100 ป

6.2.8 บานนายปรญญา สานกน ตาบลบางพลบ อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง บานเรอนเดยว อาย 135 ป สมยรชกาลท 5

6.2.9 กฏวดปากนา ตาบลแคออก อาเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา กฏแฝด 2

7. อาย ตงแต 50 ปถง 186 ป คอตงแตปจจบนจนถงรชกาลท 3 - บานอายประมาณ 100 ป ม 13 แหง - บานอายเกน 100 ป ม 2 แหงคอ

บานนายปรญญา สานกน อาย 135 ป สมยรชกาลท 5 กฏวดยานอางทอง อายระหวาง 159-186 ป สมยรชกาลท 3

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

428

ตารางท 3 แมนาลพบร

แมนา 1. ประเภทของเรอน 2. ปนลม 3. ฝา 4. แผงจว 5. เครองมง 6. เสา 7. อาย หมายเหต

แมนาลพ

บร

1.1 เรอน

เดยว

1.2 เรอน

หม

1.3 เรอน

แฝด

2

1.4 เรอน

แฝด

3

1.5 เรอน

แฝด

4

2.1 แบ

บตวเห

งา

2.2 แบ

บหางปล

า

2.3 แบ

บสลก

ลวดล

าย

3.1 ฝาปะกน

3.2 ฝาลกฟ

ก

3.3 ฝาสายบว

3.4 ฝากระดาน

3.5 ฝาสารวจไมไผ

3.6 ฝาสารวจไมจรง

3.7 ฝาลายกางป

ลา

3.8 ฝาเฟ

ยม

4.1 หนาพร

หมลก

ฟก

4.2 ใบ

ปรอล

กฟก

4.3 ใบ

ปรอ

4.4 ลา

ยตะวนล

กฟก

4.5 ไม

กระด

านตท

บเหล

ก

4.6 ไม

กระด

านตช

น

4.7 ไม

กระด

านตเวน

ชอง

5.1 กร

ะเบองเกล

ดดนเผา

5.2 กร

ะเบองซเมน

ต

5.3 กร

ะเบองกาบ

5.4 กร

ะเบองลอ

น

5.5 สงกะส

5.6 หญา

5.7 จา

ก

6.1 เส

าคอน

กรต/กอ

อฐถอ

6.2 เส

าไม

1 X X X X X X X X - 2 X X X X X X 80-100 3 X X X X X X 80-100 4 X X X X X X X X -

5 X X X X X X - 6 X X X X X X ใหม 7 X X X X X X ใหม 8 X X X X X X X - 9 X X X X X X X X X -

10 X X X X X X - 11 X X X X X X X X X 130

6 1 4 - - 11 4 - 6 1 3 2 1 - - - 7 5 - 1 - 2 - 6 - - 3 3 - - 10 1 80-130

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

429

ขอมลจากตารางท 3 แมนาลพบร จานวนทงหมด 11 แหง 1. ประเภทของเรอน

1.1 เรอนเดยว พบทงหมด 6 แหง ตลอดแมนาลพบร 1.2 เรอนหม พบเพยงแหงเดยว บานของนายนวรตน เรอนเกศา ตาบลคลองสระ

บว อาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา อายประมาณ 130 ป 1.3 เรอนแฝด 2 พบ 4 แหง

1.3.1 ก ฏ ว ด เข ยนลาย ต าบลบ านแพรก อ า เภอบ านแพรก จ งหวดพระนครศรอยธยา

1.3.2 บานนางละอย ไมทราบนามสกล ตาบลสาพะเนยง อาเภอบานแพรก จงหวดพระนครศรอยธยา

1.3.3 บ า นน า ย ร ตน ต า บ ลท า ง กล า ง อ า เ ภ อบ า งปะห น จ ง ห ว ดพระนครศรอยธยา

1.3.4 บานเรอนแฝดหางปลา ไมทราบชอเจาของ ตาบลเสาธง อาเภอบางปะหน จงหวดพระนครศรอยธยา

1.4 เรอนแฝด 3 ไมพบ 2. ปนลม

2.1 แบบตวเหงา พบทง 11 แหง ทงบานเรอนเดยว เรอนหม เรอนแฝด 2 และเรอนแฝด 3

2.2 แบบหางปลา พบ 4 แหง 2.2.1 กฏวดกระโจม ตาบลมหาราช อาเภอมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา

กฏเดยว

ปนลมหางปลา แมนาลพบร

2.2.2 กฏวดโบสถ ตาบลมหาราช อาเภอมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา กฏเดยว

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

430

2.2.3 บ านนายร ตน ไมทราบนามสกล อ า เภอบางปะหน จ งหว ดพระนครศรอยธยา เรอนแฝด 2

2.2.4 บ า นน า ยน ว ร ต น เ ร อ น เ ก ศ า ต า บ ล คลอ งส ร ะบ ว อ า เ ภ อพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา เรอนหม อาย 130 ป

3. ฝา 3.1 ปะกน 6 แหง กระจายตลอดแมนาลพบร จากอาเภอบานแพรกถงอาเภอ

พระนครศรอยธยา 3.2 ลกฟก 1 แหง บานรมถนนทางเขาอาเภอบานแพรก ไมทราบชอเจาของบาน

ตาบลบานแพรก อาเภอบานแพรก จงหวดพระนครศรอยธยา 3.3 ฝาสายบว พบ 3 แหง

3.3.1 ก ฏ ว ด เข ยนลาย ต าบลบ านแพรก อ า เภอบ านแพรก จ งหวดพระนครศรอยธยา

3.3.2 ก ฏ ว ด โ บสถ ต า บ ลพ ด ต ะ เ พ ย น อ า เ ภ อ มห า ร า ช จ ง ห ว ดพระนครศรอยธยา สรางใหม

3.3.3 กฏวดโบสถ ตาบลมหาราช อาเภอมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา 3.4 ฝากระดาน 2 แหง

3.4.1 บานนายรตน ไมทราบนามสกล ตาบลทางกลาง อาเภอบางปะหน จงหวดพระนครศรอยธยา เรอนแฝด 3

3.4.2 บานเรอนแฝดหางปลา ไมทราบชอเจาของ ตาบลเสาธง อาเภอบางปะหน จงหวดพระนครศรอยธยา

3.5 ฝาสารวจไมไผ พบเพยงแหงเดยว ทบานแฝดหางปลา ไมทราบชอเจาของ ตาบลเสาธง อาเภอบางปะหน จงหวดพระนครศรอยธยา

3.6 ฝาสารวจไมจรง ไมพบ 3.7 ฝาลายกางปลา ไมพบ 3.8 ฝาเฟยม ไมพบ ฝาเฟยมสวนมากจะทาไวทฝาหองดานหนา แตขอจากดของ

การสารวจไมสามารถจะขนเรอนเจาของบานได ดวยเหตผลทเคยกลาวมาแลวขางตน จงไมอาจจะนบเปนสถตได

4. แผงจว 4.1 หนาพรหมลกฟกหรอลกฟกหนาพรหม 7 แหง กระจายอยตลอดแมนาลพบร

กบเรอนทกประเภท

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

431

4.2 ใบปรอลกฟกพบ 5 แหง ตลอดแมนาลพบร จากอาเภอบานแพรกถงอาเภอพระนครศรอยธยา ไมพบวาทากบเรอนหม ซงมแหงเดยว

4.3 ใบปรอไมมลกฟก ไมพบ 4.4 ลายตะวนลกฟก พบแหงเดยว เรอนครวของนายนวรตน เรอนเกศา ตาบล

คลองสระบว อาเภอพระนครศรอยธยา 4.5 ไมกระดานตทบเกลด ไมพบ 4.6 ไมกระดานตชน พบ 2 แหง

4.6.1 ก ฏ ว ด เข ยนลาย ต าบลบ านแพรก อ า เภอบ านแพรก จ งหวดพระนครศรอยธยา

4.6.2 ก ฏ ว ด แ จ ง ต า บ ลพ ด ต ะ เ พ ย น อ า เ ภ อ บ า น แพ ร ก จ ง ห ว ดพระนครศรอยธยา

4.7 ไมกระดานตเวนชอง ไมพบ 5. เครองมง

5.1 กระเบองเกลดดนเผา 6 แหง กระจายตลอดแมนาลพบร 5.1.1 ก ฏ ว ด เข ยนลาย ต าบลบ านแพรก อ า เภอบ านแพรก จ งหวด

พระนครศรอยธยา กระเบองใหม

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

432

5.1.2 กฏวดกระโจม ตาบลมหาราช อาเภอมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา กระเบองใหม

5.1.3 ก ฏ ว ด แ จ ง ต า บ ลพ ด ต ะ เ พ ย น อ า เ ภ อ บ า น แพ ร ก จ ง ห ว ดพระนครศรอยธยา กระเบองใหม

5.1.4 ก ฏ ว ด โบสถ ต าบลพ ดตะ เพ ยน อ า เ ภ อบ านแพรก จ งหว ดพระนครศรอยธยา กระเบองใหม

5.1.5 กฏวดนาเตา ตาบลนาเตา อาเภอมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา กระเบองใหม

5.1.6 บ า นน า ยน ว ร ต น เ ร อ น เ ก ศ า ต า บ ล คลอ งส ร ะบ ว อ า เ ภ อพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา

5.2 กระเบองซเมนต ไมพบ 5.3 กระเบองกาบ ไมพบ 5.4 กระเบองลอนสมยใหม 3 แหง

5.4.1 บานรมทางเขาอาเภอบานแพรก ไมทราบชอเจาของ ตาบลบานแพรก อาเภอบานแพรก จงหวดพระนครศรอยธยา บานเดยว อายประมาณ 80-100 ป

5.4.2 กฏวดกระโจม ตาบลมหาราช อาเภอมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา 5.4.3 กฏวดโบสถ ตาบลมหาราช อาเภอมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา

5.5 สงกะส 3 แหง 5.5.1 บานนางละอย ไมทราบนามสกล ตาบลสาพะเนยง อาเภอมหาราช

จงหวดพระนครศรอยธยา เรอนแฝด 2 อายประมาณ 80-100 ป 5.5.2 บานนายรตน ไมทราบนามสกล ตาบลทางกลาง อาเภอบางปะหน

จงหวดพระนครศรอยธยา เรอนแฝด 2 5.5.3 บานแฝดหางปลา ไมทราบชอเจาของ ตาบลเสาธง อาเภอบางปะหน

จงหวดพระนครศรอยธยา บานแฝด 2 5.6 หญา ไมพบ 5.7 จาก ไมพบ

6. เสา 6.1 คอนกรต 10 แหง 6.2 ไม 1 แหง บานของนายนวรตน เรอนเกศา ตาบลคลองสระบว อาเภอ

พระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา เรอนหม อาย 130 ป 7. อาย มเรอนสรางใหม 2 แหง ไมทราบอาย 5 แหง 80-100 ป 2 แหง และเกน 100 ป

1 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

433

ตารางท 4 แมนาปาสก

แมนา 1. ประเภทของเรอน 2. ปนลม 3. ฝา 4. แผงจว 5. เครองมง 6. เสา 7. อาย หมายเหต

แมนาปาสก

1.1 เรอน

เดยว

1.2 เรอน

หม

1.3 เรอน

แฝด

2

1.4 เรอน

แฝด

3

1.5 เรอน

แฝด

4

2.1 แบ

บตวเห

งา

2.2 แบ

บหางปล

า

2.3 แบ

บสลก

ลวดล

าย

3.1 ฝาปะกน

3.2 ฝาลกฟ

ก

3.3 ฝาสายบว

3.4 ฝากระดาน

3.5 ฝาสารวจไมไผ

3.6 ฝาสารวจไมจรง

3.7 ฝาลายกางป

ลา

3.8 ฝาเฟ

ยม

4.1 หนาพร

หมล ก

ฟก

4.2 ใบ

ปรอล

กฟก

4.3 ใบ

ปรอ

4.4 ลา

ยตะวนล

กฟก

4.5 ไม

กระด

านตท

บเหล

ก

4.6 ไม

กระด

านตช

น

4.7 ไม

กระด

านตเวน

ชอง

5.1 กร

ะเบองเกล

ดดนเผา

5.2 กร

ะเบองซเมน

ต

5.3 กร

ะเบองกาบ

5.4 กร

ะเบองลอ

น

5.5 สงกะส

5.6 หญา

5.7 จา

ก

6.1 เส

าคอน

กรต/กอ

อฐถอ

6.2 เส

าไม

1 X X X X X X X X X X 100 หลายหลง 2 X X X X X X ใหม 3 X X X X X X ใหม 4 X X X X X X X X X 100 วดดงหวาย 4 - - - - 4 1 - 2 1 3 - - - - 1 2 2 1 1 - - - - 1 - 4 - - - 4 ปจจบน

-100

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

434

ขอมลจากตารางท 4 แมนาปาสก จานวน 4 แหง

1. ประเภทของเรอน 1.1 เรอนเดยว จานวน 4 แหง เปนกฏพระทงหมด 1.2 เรอนหม ไมพบ 1.3 เรอนแฝด 2 ไมพบ 1.4 เรอนแฝด 3 ไมพบ

2. ปนลม 2.1 แบบตวเหงา พบทง 4 แหง 2.2 แบบหางปลา พบ 1 แหง วดดงหวาย ตาบลทาชาง อาเภอนครหลวง จงหวด

พระนครศรอยธยา วดนพบกฏแบบเรอนเดยว 2 หลง ประดบตวเหงา 1 หลง และหางปลา 1 หลง

3. ฝา 3.1 ฝาปะกน 2 แหง

3.1.1 วดวงแดงเหนอ ตาบลวงแดง อาเภอทาเรอ จงหวดพระนครศรอยธยา กฏสรางใหม

3.1.2 วดดงหวาย ตาบลทาชาง อาเภอนครหลวง จงหวดพระนครศรอยธยา กฏเดยว อายประมาณ 100 ป

3.2 ฝาลกฟก 1 แหง กฏวดเตาปน ตาบลเตาปน อาเภอแกงคอย จงหวดสระบร 3.3 ฝาสายบว 3 แหง

3.3.1 กฏวดเตาปน ตาบลเตาปน อาเภอแกงคอย จงหวดสระบร 3.4 ฝากระดาน ไมพบ 3.5 ฝาสารวจไมไผ ไมพบ 3.6 ฝาสารวจไมจรง ไมพบ 3.7 ฝากางปลา ไมพบ 3.8 ฝาเฟยม พบ 1 แหง ทวดเตาปน ตาบลเตาปน อาเภอแกงคอย จงหวดสระบร

4. แผงจว 4.1 หนาพรหมลกฟกหรอลกฟกหนาพรหม พบ 2 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

435

4.1.1 กฏวดโพธเอน ตาบลโพธเอน อาเภอทาเรอ จงหวดพระนครศรอยธยา สรางใหม

4.1.2 ก ฏ ว ด ด ง ห ว า ย ต า บ ล ท า ช า ง อ า เ ภ อ น ค รห ล ว ง จ ง ห ว ดพระนครศรอยธยา

4.2 ใบปรอลกฟก พบ 2 แหง 4.2.1 กฏวดเตาปน ตาบลเตาปน

4.3 ใบปรอ พบ 1 แหง กฏวดเตาปน ตาบลเตาปน อาเภอแกงคอย จงหวดสระบร 5. เครองมง

5.1 กระเบองเกลดดนเผา ไมพบ 5.2 กระเบองซเมนต พบ 1 แหง กฏวดดงหวาย ตาบลทาชาง อาเภอนครหลวง

จงหวดพระนครศรอยธยา 5.3 กระเบองกาบ ไมพบ 5.4 กระเบองลอนสมยใหม พบทง 4 แหง 5.5 สงกะส ไมพบ 5.6 หญา ไมพบ 5.7 จาก ไมพบ

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

436

6. เสา 6.1 คอนกรต พบทง 4 แหง 6.2 เสาไม ไมพบ

7. อาย ใหม 2 หลง ประมาณ 100 ป 2 หลง คอทวดเตาปน อาเภอแกงคอย จงหวดสระบร กบวดดงหวาย อาเภอนครหลวง จงหวดพระนครศรอยธยา

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

437

ตารางท 5 แมนานครนายก

แมนา 1. ประเภทของเรอน 2. ปนลม 3. ฝา 4. แผงจว 5. เครองมง 6. เสา 7. อาย หมายเหต

แมนานค

รนายก

1.1 เรอน

เดยว

1.2 เรอน

หม

1.3 เรอน

แฝด

2

1.4 เรอน

แฝด

3

1.5 เรอน

แฝด

4

2.1 แบ

บตวเห

งา

2.2 แบ

บหางปล

า

2.3 แบ

บสลก

ลวดล

าย

3.1 ฝาปะกน

3.2 ฝาลกฟ

ก

3.3 ฝาสายบว

3.4 ฝากระดาน

3.5 ฝาสารวจไมไผ

3.6 ฝาสารวจไมจรง

3.7 ฝาลายกางป

ลา

3.8 ฝาเฟ

ยม

4.1 หนาพร

หมลก

ฟก

4.2 ใบ

ปรอล

กฟก

4.3 ใบ

ปรอ

4.4 ลา

ยตะวนล

กฟก

4.5 ไม

กระด

านตท

บเหล

ก

4.6 ไม

กระด

านตช

น

4.7 ไม

กระด

านตเวน

ชอง

5.1 กร

ะเบองเกล

ดดนเผา

5.2 กร

ะเบองซเมน

ต

5.3 กร

ะเบองกาบ

5.4 กร

ะเบองลอ

น

5.5 สงกะส

5.6 หญา

5.7 จา

ก

6.1 เส

าคอน

กรต/กอ

อฐถอ

6.2 เส

าไม

1 X X X X X X 100-130 - 1 - - - 1 - - 1 - - - - - - - 1 - - - - - - - - 1 - - - - 1 - 130

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

438

ขอมลจากตารางท 5 แมนานครนายก พบ 1 แหง กฏแบบเรอนหม ทวดทองยอย ตาบลบานนา อาเภอบานนา จงหวดนครนายก ใชปนลมแบบตวเหงา ฝาปะกน แผงจวแบบหนาพรหมลกฟก มงหลงคาดวยกระเบองกาบ เสาเปลยนจากไมมาเปนคอนกรต อายประมาณ 100-130 ป ขนทะเบยนเปนโบราณสถานสาหรบชาตแลว

ทศทาง โบราณวาปลกเรอนอยาขวางตะวน คออยางใหดานยาวหนเขาหาตะวนหรอทศตะวนออก เพราะจะไดรบแสงแดดรอนในตอนเชาและบายแบบตรง ๆ ความเชออกแบบหนงคอ เอาทางสญจรเปนหลก คอหนหนาเขาหาแมนา ไดทดลองทาสถตการวางผงเรอนตามลมแมนาทง 5 สายไวไดดงน

1. แมนาเจาพระยา สมตวอยางจากเรอน 16 แหงคอ - ใหดานสกดหนเขาหาทศตะวนออก-ตะวนตก หรอไมขวางตะวน พบเพยงแหงเดยว - ดานยาวหนเขาหาตะวนออก-ตะวนตก พบ 15 แหง เปนบานขวางตะวนทงสน

ใน 15 แหงน ดานยาวจะขนานกบลานา โดยเฉพาะดานระเบยงหนลงนาหรอดานหนาหนลงนาเกอบทงหมด แสดงใหเหนวา การวางผงบานเรอนใชสายนาเปนหลก

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

439

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

440

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

441

2. แมนานอย สมตวอยางจากเรอน 12 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

442

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

443

- ใหดานสกดหนไปทางทศตะวนออก-ตะวนตก 5 แหง คอไมขวางตะวน - สวนทเหลออก 7 แหง หนดานยาว ไปทางทศตะวนออก-ตะวนตก ขวางตะวน - และในจานวน 12 แหง หนดานยาวใหแมนา 9 แหง - ดานสกดลงนา 1 แหง แสดงใหเหนวา มทงยดสายนาเปนหลกและทศทางเปนหลกดวย แตสายนาเปน

หลกนนมากกวา

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

444

3. แมนาลพบร สมตวอยางจากเรอน 3 แหง - ใหดานสกดหนเขาหาตะวนออก-ตะวนตกหรอไมขวางตะวน พบ 1 แหง

- สวนทเหลออก 2 แหง หนดานยาวใหตะวนกออก-ตะวนตก คอขวางตะวน และ

หนดานระเบยงลงนาทง 2 แหง คอมทงขวางตะวนและไมขวางตะวน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

445

4. แมนาปาสก

- ม 2 ตวอยาง - หนใหดานสกดอยในแนวตะวนออก-ตะวนตก ทง 2 แหง และกหนหนาลงนา

ทง 2 แหงดวย

5. แมนานครนายก เปนเรอนหม มทงเรอนทปลกขวางและไมขวางตะวน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

446

เทคนคการเขาฝา พอจะสรปไดวา ชมชนทอาศยแมนาทง 5 สาย การเขาฝาเรอนตามแบบโบราณเหมอนกนทง 5 สาย แตมกฏหลงหนงทาแปลกออกไป แบบโบราณใหฝาดานสกดทบขอบฝาดานยาว เพอปองกนฝนสาดเขาในเรอน ฝนตามฤดกาลจะมาทางดานทศตะวนตกเฉยงใต คอมมดานสกดกบดานยาวของเรอน แตมแปลกออกไปกคอ กฏวดเตาปน อาเภอแกงคอย จงหวดสระบร คอใชดานยาวทบขอบดานสกด เทคนคการเขาพรง พรงไมแผนยาวทใชรองรบฝาเรอนทงดานสกดและดานยาว ชมชนทอาศยแมนาทง 5 สาย ทาเหมอนกนหมดคอ พรงตวเมยจะอยดานสกด เจาะรหรอเขาหางเหยยวสวมกบพรงตวผ ดานยาวมเดอย 2 เดอย สวมเขาดวยกน พรงตวเมยจงทบหนาตดพรงตวผเชนเดยวกบฝาเรอน

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

447

บทท 11 สรป

ตารางแสดงประเภทของเรอนและองคประกอบ

แมนา 1. ประเภทของเรอน

2. ปนลม 3. ฝา 4. แผงจว 5. เครองมง 6. เสา 7. อาย ห ม า ยเหต

1.1 เรอน

เดยว

1.2

เรอน

หม

1.3 เรอน

แฝด

2 1.4

เรอน

แฝด

3 1.5

เรอน

แฝด

4 2.1

แบบต

วเหงา

2.2

แบบห

างปล

า 2.3

แบบส

ลกลวดล

าย3.1

ฝาปะกน

3.2 ฝาลกฟ

ก 3.3

ฝาสายบว

3.4

ฝากระดาน

3.5 ฝาสารวจไมไผ

3.6 ฝาสารวจไมจรง

3.7 ฝาลายกางป

ลา

3.8 ฝาเฟ

ยม

4.1 หนาพร

หมลก

ฟก

4.2 ใบ

ปรอล

กฟก

4.3 ใบ

ปรอ

4.4 ลา

ยตะวนล

กฟก

4.5 ไม

กระด

านตท

บเหล

ก 4.6

ไมกระด

านตช

น 4.7

ไมกระด

านตเวน

ชอง

5.1 กร

ะเบองเกล

ดดนเผา

5.2

กระเบ

องซเมน

ต 5.3

กระเบ

องกาบ

5.4 กร

ะเบองลอ

น 5.5

สงกะส

5.6

หญา

5.7

จาก

6.1 เส

าคอน

กรต/กอ

อฐถอ

6.2 เส

าไม

เจาพระยา

23

4 9 4 - 28

15

- 29

6 3 2 5 1 - 2 19

12

- 3 1 - 3 7 5 1 11

18

1 - 27

10 50-130

นอย 16

1 5 4 - 24

5 1 17

1 6 1 1 3 1 - 16

10

1 2 1 2 - 3 10

- 3 12

- - 17

9 50-186

ลพบร 6 1 4 - - 11

4 - 6 1 3 2 2 1 - - 7 5 - 1 - 2 - 6 - - 3 3 - - 10

1 80-130

ปาสก 4 - - - - 4 1 - 2 1 3 - - - - - 2 2 1 1 - - - - 1 - 4 - - - 4 - ปจจบน -100

นครนายก

- - - - - 1 - - 1 - - - - - - - 1 - - - - - - - - 1 - - - - 1 - 130

รวม 49

7 18

8 - 71

25

1 55

8 15

5 8 5 1 2 45

29

1 7 2 4 3 16

16

2 21

33

1 - 59

20 ปจจบน - 186

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

449

จากตารางขางตนแสดใหเหนวา 1. ประเภทเรอนเดยว หรอเรอนครอบครวเดยว พบมากทสดคอลมแมนาเจาพระยา

23 แหง แมนานอย 16 แหง แมนาลพบร 6 แหง แมนาปาสก 4 แหง แมนานครนายกไมพบ ตวเลขทนามาแสดงชใหเหนวาเรอนครอบครวเดยวนนมมากถง 49 แหงดวยกน เปนทนยมในลมนาเกอบทกสาย

2. ประเภทเรอนหม แมนาเจาพระยาพบ 4 แหง แมนานอย 1 แหง แมนาลพบร 1 แหง แมนาปาสกไมพบ แมนานครนายก 1 แหง แสดงใหเหนวา เรอนหมนนเหลอนอยมาก พบเพยง 7 แหงเทานน

3. เรอนแฝด 2 แมนาเจาพระยา 9 แหง แมนานอย 5 แหง แมนาลพบร 4 แหง แมนาปาสกและแมนานครนายกไมพบ เรอนแฝด 2 น มทงทสรางขนมา 2 หลงพรอม ๆ กนกบยกระเบยงขน เปนหลงคาทรงจว ในระยะหลง ๆ มปนหยาและมะนลาดวย รวมแลว 18 แหง

4. เรอนแฝด 3 พบ 8 แหง แมนาเจาพระยา 4 แหง แมนานอย 4 แหง แมนาลพบร แมนาปาสก และแมนานครนายกไมพบ

5. ปนลมแบบตวเหงาเปนแบบยอดนยม พบอยทกลมแมนา ไมวาจะเปนเรอนเดยว เรอนแฝด หรอเรอนหม

6. ปนลมแบบหางปลา เปนแบบทนยมรองลงมา และสวนใหญจะประดบกบเรอนคแฝด ประดบกบเรอนประธานกมบางแตนอย ลมแมนานครนายกไมพบ สวนลมแมนาอก 4 สาย พบทกสาย

7. ปนลมแบบฉลลวดลายประดบ พบเพยงแหงเดยว ทเรอนคแฝด ลมแมนานอย ปนลมแบบนจะประดบบานเรอน “แบบขนมปงขง” นยมกนมาตงแตสมยรชกาลท 6

8. ฝาปะกน พบทง 5 ลมนา 9. ฝาลกฟก ไมพบเพยงลมนาเดยวคอ ลมนานครนายก 10. ฝาสายบว ไมพบเพยงลมนาเดยวคอ ลมนานครนายก 11. ฝากระดาน เปนฝาทมมาในสมยหลง คงพรอม ๆ กบเรอนปนหยาและเรอน

มะนลา สวนทมอยกบเรอนไทยเปนการซอมเปลยนจากของเดม มทแมนาเจาพระยา 2 แหง แมนานอย 1 แหง และแมนาลพบร 2 แหง

12. ฝาสารวจไมไผ ฝาประเภทนสวนมากจะใชเปนฝาเรอนครว เหลออยนอยมาก แมนาเจาพระยา 5 แหง แมนานอย 1 แหง แมนาลพบร 2 แหง อกสองแมนาไมพบ และคงจะหาชางทาอกไมไดแลว คงจะสญไปในไมชาเทาทเหลออยกชารดผพงมากทกหลง

13. ฝาสารวจไมจรง พบนอยมากอกเชนกน แมนาเจาพระยาพบเพยง 1 แหง แมนานอย 3 แหง แมนาลพบร 1 แหง สวนอก 2 แมนาไมพบ

14. ฝาลายกางปลา พบแหงเดยวทแมนานอย เปนฝาเสยว 15. ฝาเฟยม พบทแมนาเจาพระยา 2 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

450

16. แผงจวแบบลกฟกหนาพรหมหรอหนาพรหมลกฟก พบทกลมแมนา จานวนมากทสด

17. แผงจวแบบใบปรอลกฟก พบเกอบทกลมแมนา ยกเวนแมนานครนายก และเปนอนดบรองลงมา

18. แผงจวแบบใบปรอไมมลกฟก พบ 2 แหง แมนานอย 1 แหง แมนาปาสก 1 แหง 19. แผงจวแบบลายตะวนลกฟก พบ 4 ลมนา เจาพระยา 3 แหง แมนานอย 2 แหง

แมนาลพบรและแมนาปาสกแมนาละ 1 แหง กระจายทวราบลมภาคกลาง 20. แผงจวแบบไมกระดานตทบเกลด พบ 2 แหง แมนาเจาพระยาและแมนานอย 21. แผงจวแบบไมกระดานตชน พบ 4 แหง ลมแมนานอย 2 แหง ลมแมนาลพบร 2

แหง 22. แผงจวแบบไมกระดานตเวนชอง พบ 3 แหง ทลมนาเจาพระยา 23. กระเบองเกลดดนเผา พบ 16 แหง แมนาเจาพระยา 7 แหง แมนานอย 3 แหง และ

แมนาลพบร 6 แหง 24. กระเบองซเมนต พบ 16 แหงเทากน แมนาเจาพระยา 5 แหง แมนานอย 10 แหง

และแมนาปาสก 1 แหง กระเบองชนดนเขามาแขงกบกระเบองดนเผา ประมาณปลายรชกาลท 5 25. กระเบองกาบ พบแหงเดยว ทแมนานครนายก 26. กระเบองลอนสมยใหม เปนทนยมมาก เพราะเขามาแขงกบกระเบองเกลดและ

สงกะส เพราะปองกนความรอนไดดกวาสงกะส ไมตองใชกลอนและระแนง 27. สงกะส พบมากทสด เขามาแทนกระเบองเกลดดนเผา มนาหนกนอยกวา ปองกน

ฝนไดดกวา สนเปลองแรงงานนอยกวา พบทงหมด 33 แหง แมนาเจาพระยา 18 แหง แมนานอย 12 แหง และแมนาลพบร 3 แหง

28. หญา พบ 1 แหง ลมแมนาเจาพระยา 29. เสาคอนกรต พบทงหมด 59 แหง สวนใหญเขามาแทนเสาไมของเดม พบอยทกลม

นา 30. เสาไม ยงพอมเหลอใหเหนได 20 แหง แมนาเจาพระยา 10 แหง แมนานอย 17

แหง แมนาลพบร 1 แหง เปนเสากลม ใชวธถากแตงทงหมด 31. ไมกระดานปพน ของเดมเรอนเกาใชวธถากแตไมไสกบ 32. อายของเรอน ตงแตสมยรชกาลท 3 มาถงปจจบน รชกาลท 3 ม 3 แหง รชกาลท 5

ม 3 แหง อาย 100 ป อก 38 แหง

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

451

เปรยบเทยบสดสวนของเรอน แมนานอย สมตวอยางจากชวงทแมนานอยไหลผานเขตจงหวดสงหบร-อางทอง เพราะมบานทรงไทยคอนขางเปนกลมหนาแนนพอสมควร พอสรปสดสวนออกมาไดดงน เดยวลาง จะอยประมาณ 2.00-2.50 เมตร ตาหรอสงกวานเปนการซอมเปลยนเสาใหมเสยเปนสวนใหญ คอใชเสาคอนกรตเขาไปแทนยกเรอนใหสงขน หรอถายงคงนยมไมกตดโคนสวนทเคยจมดนผเปอยออก เดยวบน จะอยประมาณ 2.70-3.00 เมตร เครองบน วดไมได ถาเปนไปตามสดสวนเรอนแมจะตกอยประมาณ 2.40-2.50 เมตร ขนาดกวางของดานสกดตวเรอนแมจะตกอยประมาณ 3.30-3.50 เมตร (ทรงเรอนดไดจากดานสกด) แตทวดยานอางทอง อาเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา มกฏหลงหนงขนาด 5 หอง กวาง 4.47 เมตร พเศษออกไป เพราะเปนเรอนหลวงสมยรชกาลท 3 มากอน แมนาเจาพระยา สมตวอยางจากชวงทแมนาเจาพระยาไหลผานจงหวดสงหบร-อางทอง เหมอนกน พอสรปสดสวนไดดงน เดยวลาง จะอยประมาณ 2.00-2.50 เมตร ตาหรอสงกวานเปนการซอมแซมใหม เดยวบน จะอยประมาณ 2.70-3.00 เมตร เครองบน วดไมได ถาเปนไปตามสดสวนจะตกอยประมาณ 2.40 – 2.50 เมตร ขนาดกวางของดานสกดจะตกอยประมาณ 3.00-3.20 เมตร แสดงใหเหนวากลมแมนานอยและแมนาเจาพระยาชวงน จะมเดยวลาง เดยวบน และเครองบน เทากนหรอใกลเคยงกนมาก จะตางกนอยทความกวางของดานสกด ซงกลมของแมนาเจาพระยาจะแคบกวากลมของแมนานอย หากวดดวยสายตาหรอการมองจะเหนวาทรงเรอนของแมนาเจาพระยาสงกวาแมนานอย

บทท 12 ความรทฝงอยในตวบคคล (Tacit Knowledge)

ความรทฝงอยในตวบคคล (Tacit Knowledge) ชางพนบาน ชาง ความหมายตามพจนานกรม กคอ ผชานาญในการฝมอหรอศลปะอยางใดอยางหนง เชน ชางตดเสอ ชางไม ชางไฟ เปนตน ถาเปนคาวเศษกหมายถง ประเภทชางคดชางฝน สญชาตญาณของคนจะมความเปนชางอยในตวตนไมมากกนอย ถาเปนมากหนอยกทางานใหญ ๆ ไดด และงดงาม สมยโบราณ โดยเฉพาะผชายเวลาจะออกบานออกเรอน คอมครอบครว กมกจะตองปลกสรางบานใหมหรอ “เรอนหอ” หรอไมกขยายบานเดมของพอแมออกไป กลายเปนเรอนหม เจาของบานกจะตองเปนแมงาน เปนชาง อยางนอยกตองเคยไปชวยคนอนเขาสรางเรอนหอมากอน เพราะสงคมชนบทจะใชวธ “ลงแขก” ชวยกน กจดสรรหนาทตามความถนด วดแตละวดกจะมชางประจาวด มทงฆราวาสและพระภกษสงฆ อทศแรงกาย แรงใจ ดวยความศรทธา จะสรางใหมหรอซอมแซมของเกา กใชชางประจาวด ซงสวนใหญจะเปนระดบหวหนาชาง สวนลกมออาจเปนพระ เณร เดกวดและชาวบาน สรางกนตามแบบทคนเคย หรอมประสบการณจากทอนมา มหลายตวอยางทชใหเหนถงการผสมผสานรปแบบของอาคาร ของการแตงงานมครอบครว เจาบาวบานไกลอาจเปนทางเหนอ ใต อสาน มาแตงงานกบสาวภาคกลาง มความเปนชางตดตวมาดวย ตองเขาสงคมกบชาวถนเดมชวยกนสรางวด สรางบาน ถาเปนชางปนไดรบมอบหมายใหปนลวดลายแนนอน ความถนดในงานศลปะจากแหลงกาเนดของตน กจะตองถกถายทอดออกมาในงานศลปกรรมนนดวย เรยกวา “ของเคยมอ” มตวอยางทผเขยนเคยประสบมาอกตวอยางหนง คอ ผเขยนเคยคมงานการบรณะพระธาตองคหนงในภาคอสาน ลวดลายเปนของพนถนแท ๆ คอ ปนโดยอสระ ไมมขอบงคบ แบบลายประเพณ ผรบจางอยากใหงานออกมาด ไปจางชางปนจากเพชรบรมาปน ๆ ปนอยางไรกไมเหมอน ไมใช “มนบคอ” สดทายกตองกลบไป เพราะไมสามารถฝนมอตวเองได ชางพนบานจงเปนตวแทนของชมชนทแสดงเอกลกษณของตนออกมา บางครงกไปผสมผสานกบชางพนถนอน ๆ ดงไดกลาวมาแลว จนมรปแบบใหม ๆ เกดขน การกอสรางสมยน ชางพนบานไดรบเทคโนโลยสมยใหมในการกอสราง ไมวาจะเปนวสด เครองไมเครองมอ และเทคนคการกอสราง จนดจะไมเหลอเคาของเดมอยเลยกตาม แตรปแบบของอาคารแบบประเพณยงอย เชน การสรางโบสถ วหาร และบานทรงไทย เปนตน ยงรกษารปทรงแบบไทย

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

453

ประเพณไว มบางสวนทเสรมเขาไปใหม แตกนอย ยงไมทงแนวประเพณเสยทเดยว ดรปลกษณภายนอกจะไมตางกนนก กเปนความพงพอใจของสงคมปจจบน ชางพนบานทจะแนะนาตอไปน ม 2 ทาน ทานแรกเปนชางประจาอยกบวด และทานทสองรบจางสรางบานเรอนไทยโดยเฉพาะดงน

1. นายหนง หงษนาค อาย 76 ป

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

454

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

455

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

456

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

457

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

458

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

459

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

460

- เกดทบานสามงาม ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง เมอป พ.ศ. 2477 ปจจบนอาศยอยบานเลขท 40 หม 2 ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

- อาชพแพทยแผนโบราณประจาตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง ปจจบนเปนชางไมประจาวดสวางอารมณ ตาบลสามงาม อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

- วชาชางไมไดรบการถายทอดมาจากตา และตาราชางไมโบราณ ซงปจจบนตาราดงกลาวไดสญหายไปแลว แตจาไดวาสตรการสรางเรอนจะมแบบหรอแบบรปเปนตวอยางของชางแบบอางทองและชางแบบอยธยา คอ บานทรง “โสด” ดานสกดแคบตวเรอนสง เปนแบบอยธยา แตถาเปนแบบอางทองจะทรง “แปน” คอความสงเทากนกบแบบอยธยา แตดานสกดจะกวางกวา

เรมทางานชางไมมาพรอม ๆ กบการแพทยแผนโบราณ เพราะตาเปนทงชางไมและแพทยแผนโบราณดวย จงมความชานาญ และรบจางสรางบานเรอนอยในระแวกบานน จนเปนทรจกกนด เมอเกษยณอายจากงานแพทยแลว กเขามาชวยเหลอวด ซอมแซมกฏ ศาลาการเปรยญ และศาสนสถานภายในวด

กลาววาบานเรอนไทยนนแบงโครงสรางหลกออกเปนสามสวนคอ 1. เดยวลาง จากพนดนถงหลงรอด จะประกอบไปดวย เสา อะเส และรอด 2. เดยวเสา จากหลงรอดถงหลงขอ จะประกอบไปดวย เสาเรอน เสาดง พน พรง

ขอ 3. เดยวบน จากหลงขอขนไปถงอกไก จะประกอบไปดวย ใบดง แปหวเสา แผง

จว แปลาน กลอน ระแนง อกไก นาสงเกตทขอ 2 ตาราบานไทยกลาวไววา สดสวนของเรอนชวงนคอ เดยวบน แตทนเรยกเปนเดยวเสา แสดงเอกลกษณเฉพาะตนออกมา การเรยกชอฝากเหมอนกบตาราโบราณเปนสวนใหญ แตกมแปลกอยทเรยกฝาดานยาววา “เรยง”

- ความสอบของเรอนมสตรวา ศอกละ 1 นว คอ ถาเสาสง 5 ศอก กสอบเขาใน 5 นว

- ใชพรงวางผงหลม อนนตาราเดยวกบโบราณทวไป - เตาจะตองยาว 70 เซนตเมตร แตยนออกไปรบเชงชาย 50 เซนตเมตร

ขอหามบางประการ 1. หามใชไมตะเคยน ไมมะคา ปลกเรอน 2. หามหนจวแทงตะวน 3. หามไสไมพน ความจรงบานเรอนไทยสมยโบราณกไมไสไมกนอยแลว แถวอาเภอโพธทอง – อางทอง ไมมปาไมทพอจะปลกเรอนได เขาเอาไมจากท

ไหนมาสรางบานกน แมนานอยเปนแมนาสายใหญพอ ๆ กบแมนาเจาพระยา หรอแมนาใหญม

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

461

ผตงถนฐานมาแตยคกอนประวตศาสตร จนถงปจจบน เมอมคนกตองมบาน และคงไมแปลกทจะขนไมรองแพมาจากเมองเหนอ จงมโรงเลอยอยทอาเภอโพธทองและอาเภอวเศษชยชาญ หาซอไมกนไดมาตงแตโบราณกาลแลว

2. นายณรงค งามสม อาย 61 ป

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

462

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

463

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

464

เ ก ด ท บ า น ใหม ต า บลบ า น ใหม อ า เ ภ อพระนครศร อ ย ธ ย า จ ง ห ว ดพระนครศรอยธยา

ปจจบนอาศยอยทบานเลขท 33/2 ตาบลบานใหม อาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา

จบการศกษา ป.4 เรมอาชพชางไมเมออายได 17 ป โดยเปนคนงานมากอน เปนการหาประสบการณ

และศกษาดวยตนเอง จดจาจากแบบเกา ๆ ปจจบนมอาชพรบจางปลกบาน โดยตงเปนหางหนสวน สมณฑาการชาง อยท

บานปจจบน รบจางสรางบานทรงไทยมาไมนอยกวารอยหลง ในเขตภาคกลาง และภาคเหนอ

ตอนลาง เชน 1. บานนายโก ไมทราบนามสกล อยทบานทองคง ตาบลบานกม อาเภอบาง

บาล จงหวดพระนครศรอยธยา เปนบานเรอนแฝด 2. บานนายประพฒน ไมทราบนามสกล อยทบานพทเลา ตาบลพทเลา

อาเภอบางปะหน จงหวดพระนครศรอยธยา เปนบานเรอนหม 3. บานนายชาตร ไมทราบนามสกล ตาบลทามะเฟอง อาเภอทงทราย

จงหวดพษณโลก 4. บานนาม ไมทราบนามสกล ตาบลบางบาล อาเภอพระนครศรอยธยา

จงหวดพระนครศรอยธยา

ราคาเรอน 1. บานเรอนเดยวหรอบานครอบครวเดยว เสาไมเตง สวนประกอบเรอนไมสก ตว

เรอนประกอบดวย เรอนแม ระเบยง และนอกชาน เหมารวมราคาประมาณ 1,800,000.- บาท (หนงลานแปดแสนบาทถวน) ใชเวลา 45 วน ปรงสวนทเปนองคประกอบหลกกอนประมาณ 15 วน ใชเวลาปลกอก 30 วน

2. บานเรอนหม ประกอบไปดวย เรอนประธานพรอมระเบยง เรอนขวาง 2 หลงพรอมระเบยง เรอนครว และชานแลน ราคาประมาณ 7,200,000.- บาท (เจดลานสองแสนบาทถวน)

เปนราคากลาง ๆ ขนลงแลวแตวสดกอสราง เชน ไม

สตรเรอน 1. เดยวลาง จากพนดนถงหลงรอด 2.50 เมตร 2. เดยวบน จากหลงรอดถงหลงขอ 3.50 เมตร

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

465

3. เครองบน จากหลงขอถงหลงอกไก 2.10 เมตร หรอ 2.40 เมตร แลวแตขนาดความกวางของเรอนดวย แตสมยใหมจะสง 3.00 เมตร

แรงงาน ชวยปลกเรอนอยางนอย 6 คน

ฝาเรอน สวนมากจะทาฝาเฟยมกบฝาสายบวลกฟก ฝาปะกนไมไดทา ยงฝาสารวจไมมคนสง ถามคนสงทาคดวาทาได

การประกอบพรง วางพรงดานยาวกอนแลวเอาดานสกดปะกบทหลง ดานยาวมเดอยเรยกพรงตวผ ดานสกดมรเจาะเรยกพรงตวเมย การเขาพรงในลกษณะนถอดออกงายหากมการแกไข เพราะพรงดานสกดสนกวา

การประกอบฝา เชนเดยวกน จะขนฝาดานยาวกอน แลวกบทบดวยฝาดานสกดภายหลง

ขนตอนการปลกเรอน 1. เจาของบานและชางจะชวยกนกาหนดทศทางการวางผงเรอนใหเปนไปตาม

ประเพณในแตละทองถน ทศทางทชางโบราณยดถอ ไมปลกเรอนขวางแมนาคอ ใหดานยาวขนานไปกบลานา ซงยดสายนาเปนหลก และตองไมแทงตะวนคอ ไมเอาดานสกดเขาหาตะวน

2. เตรยมองคประกอบของเรอนใหครบ เสาทกตนตองทาหวเทยนไวกอน ความสงของเสาจะตองเทากนทกตน

3. นาเอาพรงมาวางเปนผงเพอกาหนดหลมเสา แลวใชไมปกตรงมมพรงทง 4 ดาน กบตาแหนงเสาทกตน โดยใหระยะหางจากพรงประมาณขางละ 5 นว จะไดขนาดพอดกบเสาเรอน เพราะเสาเรอนโดยทวไปจะมเสนผาศนยกลาง 10”

4. ขดหลมเสากวางประมาณ 40 เซนตเมตร แคบกวานกจะโยเสาใหไดทศทางลาบาก หากกวางกวานเสากจะเอนออกจากศนยกลางมาก จะตองใชไมคดกนหลมคอ ระดบตองเทากนทกหลม จะทาใหองคประกอบในแนวระนาบไดระดบกน

5. ยกเสาลงหลมตามพธหรอตามฤกษยาม โดยยกเสาเอกกอน การยกเสาเอก โท ชางจะเปนผประกอบพธเอง และจะตองตงเสาเรยงกนตามเขมนาฬกาหรอเวยนประทกษณ

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

466

6. เมอยกเสาลงหลมจะใชเชอก ซงเรยกวา เชอก “หนวดพราหมณ” สามเสนดงยอดหวเทยนของเสาไว

7. แลวใสรอดและเสาดง โดยไมตองตรงใหแนน เพราะจะขยบปรบไดตามตองการ 8. วางขอลงบนหวเทยน โดยขอจะเจาะรไว ขอจะเปนตวกาหนดความกวางของเดยว

บนแลววางแปหวเสาขนาด 3”x4” และสอดเตาเขาร และจดเสาใหเขาทกอน 9. ยกพรงขนประกอบ โดยยกพรงดานยาวขนกอนกบดวยพรงดานสกด พรงนจะ

เปนสวนทรบฝาเรอนและกาหนดความกวางของพนเรอนดวย 10. ขนฝาดานยาวกอนแลวกบดวยดานสกด ฝาจะถกบงคบดวยพรงกบเตา 11. จากนนกยกเครองบนโดยคนรบจะขนไปนงอยบนเตาคอยรบสวนทจะประกอบ

เครองบน 12. ตงใบดง จว หวทาย และจนทนพรอมกนกบการเสยบอกไกคอ ปลายใบดงจะทา

เปนเดอยเสยบเขาทรทเจาะทะลอกไกขนไป ทเจาะใหทะลกเพราะจะไดตอกสลกใหแนนได 13. การวางแผงจวจะวางชดขอดานใน มมปลายของแผงจวจะทาเปนบาเพอรวมเขากบ

แปหวเสาและยนกบหลงขอ สวนบนกจะวางใหหางจากใบดงออกไปประมาณ 5 นว แผงจวนสวนบนจะทาเปนเดอยเพอเสยบเขากบรทเจาะไวกบอกไกอกรหนง รนไมตองทะลอกไกเปนการบงคบไมใหแผงจวลม

14. อกไกจะแอนกลางตากวาระดบหวทายประมาณ 5 เซนตเมตร จะทาใหสนหลงคาดงาม ฉะนนดงแขวนจะมความสงนอยกวาใบดงประมาณ 5 เซนตเมตร จงจะสวมเขากบอกไกไดพอด ดานขางอกไกจะทาเปนรองหางเหยยวเพอวางกลอนหรอไมกเจาะรเพอเสยบกลอน ใชลกสลกไมเนอแขง ขนาดของอกไก 4”x5”

15. วางแปลาน ซงใชขนาด 1 ½”x4” แบงออกเปน 4 แถว หางกนประมาณแถวละ 50-55 เซนตเมตร วางบนรองของจนทนและแผงจว รองแปบนจนทนจะตองไดขนาดพอดกบแป ถากวางไปจะทาใหหลงคาไมแนน ตองเจาะใหพอดหรอเกอบพอด แลวนาสวตดตวขนไปปรบในเวลาวางแป

16. การตดแปกบจนทนเคยเหนตะปจนและตะปขนาด 3” 17. ตดเชงชาย ขนาด 1 ½”x8” หนาขนาดนจะทาใหไมไมบดตว โดยยกขนไปเจาะ

เสยบกบเดอยเตาขางบน ไมไดเจาะไวกอนขางลาง เพราะถาเจาะกอนอาจจะไมไดพอดกบเดอยเตา หากมงดวยกระเบองเกลดจะตองใสสะพานหนบนหลงเชงชายกนไมใหหางกระเบองทมลง

18. เตายงไมตองทาใหแนนเพอเตรยมขยบในเวลาใสปนลม เพราะเชงปนลมจะตองไดกนกบปลายเตา

19. วางปนลมทปลายแปทกตว แลวตตะปยดจากทองแปขนไป 20. วางกลอนบนรองหลงอกไก กลอนขอจะมขนาด 1 ½”x2”-3” ถาเปนกลอนแบบม

ขนาด 2”x2 ½”

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

467

21. วางระแนงขนาด 1”x1” วางระยะหางไมเกน 8 เซนตเมตร อยางโบราณ แตสมยใหมกระเบองยาวขนกวาเดมอาจวางระแนงหางกน 10 เซนตเมตร

22. ตอกนสาด วางเทาแขน เพอใชเปนนงราน การมงหลงคาไปในตว ฉะนนจะตองตดกนสาดกอนมงกระเบอง การตอกนสาดใชปลายจนทนปาดเฉยงแนบกบเตา และเจาะรรอยนอต เชงชายของกนสาดตปดหวจนทนกนสาด วางสะพานหนในกรณทมงกระเบองเกลดดนเผา

23. มงหลงคาเรมจากกลางหลงคากอนแลวขยายออกขางจะจดกระเบองงายแลวหลบหลงคาและปนทบขาง

24. จากนนกปพน ความจรงไมพนนนขนวางไวกอนแลว แตยงไมยดใหแนน ใชเปนทยนทางานตอเมอมงหลงคาแลว จงปพนจดสวนประกอบตาง ๆ ใหแนน

25. เมอเรอนแมเสรจเรยบรอยแลว กตอระเบยงตอไป เสารบระเบยงจะสนกวาเสาเรอน เพราะระเบยงจะลาดเอยงลงมา การตอระเบยงใชไมหนา 1”x3” ทาเปนตวคางคาวเจาะรอยดวยไมไผแก ๆ ซงเหนยวและทนมาก ปลายจนทนจะไปทาบทขางหวเสาดานนอก จากนนกวางแป กลอน ระแนง แลวมงหลงคา

26. ขนตอนสดทายกลบหลมใหแนน ในกรณของชางโบราณจะทาเปนเสาตอหมอคอนกรต แลวจงดงเสารอยดวยนอต ยนยนไดวาแขงแรงทนทาน เสาไมผ

จบขนตอนของการปลกเรอน รายละเอยดของการทาแตละสวนจะมมากกวาน ทกลาวมาน เฉพาะตอนสาคญ ๆ

บรรณานกรม

โชต กลยาณมตร ศาสตราจารย - พจนานกรม สถาปตยกรรมและศลปะเกยวเนอง พมพครงท 2 สานกพมพเมองโบราณ พมพทดานสทธาการพมพ 2548

น. ณ ปากนา - พจนานกรมศลป พมพครงท 2 สานกพมพเมองโบราณ พมพทดานสทธาการพมพ 2530

- แบบแผนบานเรอนไทยในสยาม พมพครงท 2 สานกพมพเมองโบราณ พมพทดานสทธาการพมพ 2548

พระมหาราชคร - ประเพณไทย พมพท ร.พ. ลก ส. ธรรมภคด ถนนขาวสารฯ นายสรพนธ พวงภคด ผพมพ ผโฆษณา 2511

ราชบณฑตยสถาน - พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 พมพครงท 2 สานกพมพอกษรเจรญทศน 2526

- ศลปกรรมไทย : พระพทธปฏมา พระมหาราชวง วด เรอนไทยภาคกลาง พมพท : หางหนสวนจากด อรณการพมพ ถนนพระสเมร เขตพระนคร กทม. 10200 โทร. 2816533

- ไทยในจดหมายเหตแกมปเฟอร – พมพในงานพระราชทานเพลงศพ นายเลอน ชยนาม (พระยาอทยพพากสา พ.ศ. 2487 เอกสารสานา)

ศลปากร กรม - สถาปตยกรรมไทย เนองในคลายวนราชสมภพสมเดจพระเทพรตนสดาสยามบรมราชกมาร พมพทโรงพมพ อมรนทรพรนตง แอนด พบลชชง จากด (มหาชน) 2538

- วดดงหวาย ตาบลทาชาง อาเภอนครหลวง จงหวดพระนครศรอยธยา พมพท บรษท สานกพมพสมาพนธ จากด 305/1 ถนนพชย เขตดสต กรงเทพฯ 10300 โทร 0-2243-4148

- โครงการจดทาองคความรดานสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน (อาคารเรอนทรงไทย)

องคความรดานการสารวจสถาปตยกรรมเพอการอนรกษโบราณสถาน : อาคารเรอนทรงไทย

469

เ อ ก ส า ร ส า เ น า ข อ ง ส า น ก ศ ล ป า ก ร ท 3 พระนครศรอยธยา 2551

สนต ท. โกมลบตร - จดหมายเหตลาลแบร ฉบบสมบรณ ฉบบแปล สานกพมพกาวหนา พมพท โรงพมพรงเรองรตน 2510

สมใจ นมเลก ราชบณฑต ร.ศ. - เคร องประดและกระเบองกาป โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย 2546

- เครองบนและงานประดบสถาปตยกรรมไทย Thai Architecture : Roof structure and Ornaments พมพครงท 2 พมพท บรษท อมรนทรพรนตง แอนด พบลชชง จากด (มหาชน) 2539

สมภพ ภรมย ร.น. นอ. ราชบณฑต ศาสตราจารย - บานเรอนไทยปวณกคดหมายเลข 13 พมพครงท 3

องคการคาครสภาจดพมพ จาหนาย 2538 เสถยรโกเศศ (นามแฝง) - ประเพณเกยวกบชวต : ปลกเรอน พมพทโรงพมพ

“ภาพพมพ” โทร 4330026-7 เสนอ นลเดช - เรอนเครองผก พมพครงท 2 พมพทดานสทธากา

รพมพ 2547

ภาคผนวก

ชางและหมบานทปรงเรอนไทย 1. หางหนสวน สมณฑาการชาง บานเลขท 33/12 ตาบลบานใหม อา เภอ

พระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา (ชางณรงค งามสม) 2. ชางอดม ทองฟก บานใหม ตาบลบานใหม อาเภอพระนครศรอยธยา จงหวด

พระนครศรอยธยา 3. ชางน ไมทราบนามสกล ขางวดจฬามณ บานกม ตาบลบานกม อาเภอบางบาล

จงหวดพระนครศรอยธยา 4. ชางมานอบ ไมทราบนามสกล บานใหม หม 4 ตาบลบานใหม อ า เภอ

พระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา 5. ก ล มช า งบ านห วห าด ต าบลโพ ธส ามตน อ า เ ภอบา งปะห น จ งหว ด

พระนครศรอยธยา 6. นางสารวย ไมทราบนามสกล ตาบลบางปะหน อาเภอบางปะหน จงหวด

พระนครศรอยธยา 7. บานพทเลา ตาบลพทเลา อาเภอบางปะหน จงหวดพระนครศรอยธยา 8. บานทองบอ (มอญเสากระโดง) ตาบลขนอนหลวง อาเภอบางปะอน จงหวด

พระนครศรอยธยา 9. บานมหาพราหมณ ตาบลมหาพราหมณ อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา 10. บานพระขาว ตาบลสกก อาเภอบางบาล จงหวดพระนครศรอยธยา 11. บานบางปลากด ตาบลสระแกว อาเภอปาโมก จงหวดอางทอง 12. บรษท ส.รวยเจรญ อาเภอปาโมก จงหวดอางทอง