20 Nam Quan He Phap - Viet (1975-1995) - Phan 2

Hai mi nm quan h Php - Vit Nam (1975 1995) (Phn tip theo)

TS. Nguyn Th Hnh Khoa Lch s - Trng i hc S phm H Ni

C th ni nm 1982 l nm c ma ca mi quan h Vit Php bi lin tip din ra cc cuc gp g v thm ving quan trng. T ngy 7 n ngy 14 thng 10 nm 1982, ln u tin t khi Vit Nam thng nht, mt phi on ngh s Php sang thm chnh thc Vit Nam.1

Php ti tr cho vic xy dng khoa ting Php - Trng i hc S phm Ngoi ng H Ni, chu trch nhim o to gio vin dy ting Php cc trng ph thng. Php cng ti tr cho vic sa cha v tu b li Vin Php ng ti thnh ph H Ch Minh.2 Trong iu kin khi hp tc kinh t v chnh tr ang cn gp nhiu cn tr bi nhng bt ng v chnh tr th pht trin hp tc v vn ho chnh l s m bo chc chc nht cho mi quan h hp tc gia Vit Nam v Php. y cng chnh l mt trong nhng mc tiu m chnh ph Php c gng duy tr cc nc vn l thuc a c ca mnh. S hp tc vn ho ngy cng c thc y mnh m bng cc hot ng trao i ngh thut: t chc lin hoan phim ti

1 Le Monde, le 7 octobre 1982. (Bo Le Monde ngy 7/10/1982). 2 Vin Php ng ti thnh ph H Ch Minh l mt trong nhng trung tm vn ho ln nht m Php u t nc ngoi vi 58 nghn u sch, hng nghn b phim, phng chiu phim, phng hc tingv.v. (TG)

Paris, xut bn cc tc phm th song ng v.v.

Bn cnh , s hp tc v k thut ngy cng c tng cng, c bit trong lnh vc y t, khoa hc: Php gip Vit Nam hin i ho bnh vin Xanh Pn ti H Ni, k nhiu tho thun hp tc gia i hc Tng hp H Ni vi i hc Paris VII, hp tc vi cc trung tm nghin cu ca Php trong lnh vc cng ngh thng tin.

Ngy 6/2/1983, B trng Y t ca Php Jack Ralite n thm Vit Nam. Chuyn i ny c nh gi l mt bc tin mi trong mi quan h hp tc gia Vit Nam v Php ni chung v trn lnh vc y t ni ring. Trn thc t, Php ht sc ch trng n mi quan h hp tc v y t i vi Vit Nam, thc hin chng trnh hp tc u tin chu l vi Vit Nam. B trng Y t ca Php nh gi: Vic hp tc vi Vit Nam trn lnh vc y t cn phi thot ra khi s hp tc mang tnh cu tr m phi y ln mt tm cao mi l s hp tc trong lnh vc o to nhn lc, trang thit b y t, cc phng th nghim v tin ti gip Vit Nam c th sn xut c nhiu loi thuc, sn xut nhng trang thit b y t n gin ; gip Vit Nam

Nghin cu Chu u - European studies review No8 (143).2012 88

c th s dng v duy tr, bo dng cc loi my mc y t hin i.3

C hai bn k kt mt Ngh nh th v s hp tc trn lnh vc y v dc. Ngh nh ny c nh gi l mt qu trnh xy dng m c hai bn Php v Vit Nam u c li. B trng Php nh gi rt cao ngun nhn lc ca Vit Nam trong kh nng hp tc: Vit Nam c mt i ng bc s v y t c trnh cao v ng o. Tuy nhin, h li thiu cc phng tin k thut hin i. Trc tnh hnh ny, chnh ph Php cn phi thc y hn na s hp tc, tm kim cc s tr gip thng qua cc t chc phi chnh ph gip Vit Nam c th pht huy c kh nng ca mnh.4

Sau chuyn i thm Vit Nam ca Jack Ralite, d lun Php nh gi cao kh nng hp tc gia Php v Vit Nam v cho rng Vit Nam chnh l qun ch bi ca Php chu . Tip ngay sau , hng lot cc k hoch thm Vit Nam ca cc b trng ch cht ca Php c ra: chuyn thm ca Ngoi trng vo thng 3/1983, ca B trng Giao thng Vn ti thng 4/1983 v.v. Cc chuyn thm ny u tp trung vo vic 3 Daniel Roussel, Jack Ralite Hanoi, Le Monde, le 7 fvrier 1983. (Jack Ralite n H Ni, Bo Le Monde ngy 7/02/1983). 4 Le discours du Ministre franais de la Sant en visite au Vietnam du 6 au 9 fvrier 1983, cit dans Le Monde du 10 fvrier 1983 par Daniel Roussel, Le voyage de Jack Ralite marque une nouvelle tape des relations entre Paris et Hanoi. (Bi pht biu ca B trng Y t Php nhn chuyn thm Vit Nam ngy 6/02/1983, c trch ng trong bo Le Monde ngy 10/02/1983, trong bi vit ca Daniel Roussel, Chuyn thm ca Jack Ralite nh du mt bc pht trin mi trong quan h gia Paris v H Ni).

tm ra cc gii php thc y hn na s hp tc gia Php v Vit Nam.

Kt qu ca nhng chuyn thm c th hin thng qua nhng hot ng c th: Nm 1983, c khong 125 hc bng ngn hn v di hn c trao cho cc sinh vin v thc tp sinh Vit Nam; Hp tc v vn ho v khoa hc c tin hnh thng qua s lin kt gia cc trng v cc vin ca Vit Nam vi cc trng, vin ca Php nh: i hc Paris VII, i hc Orsay, i hc Grenoble; Vin Pasteur, Khoa Ung th hc ca Vin Gustave-Roussy Hip c hp tc c k kt gia Trung tm Nghin cu khoa hc Quc gia Php (CNRS) v Vin Khoa hc X hi Vit Nam. Hng nm, c ti 150 chuyn gia Php trn cc lnh vc ti Vit Nam trong khong thi gian 3 thng hp tc trong nghin cu khoa hc.5

Chuyn thm ca B trng Giao thng vn ti Php Charles Fiterman vo thng 5/1984 gip tng cng hn na s hp tc trn lnh vc giao thng v cng c nh gi l lm pht trin hn na mi quan h gia hai nc.6 Cc vn hp tc hai bn c trao i c th: vin tr v bn r nhng my mc, trang thit b ca hng khng v ng st, tng cng trao i cc chuyn gia v cc on hp tc khoa hc,

5 Le Firago, Paris Hanoi: Relation sans nuages, le 11 avril 1984. (Bo Le Firago, Paris-H Ni: Mi quan h tt p, ngy 11/04/1984). 6 LHumanit, Les transports : un objetif prioritaire, par Daniel Roussel, le 1e juin 1984. (Bo LHumanit ngy 1/06/1984, Giao thng vn ti: Mc tiu c u tin ca Daniel Roussel).

Hai mi nm quan h... 89

hp tc gia Hng khng Vit Nam v Hng khng Php

Bn cnh , ti thnh ph H Ch Minh, Vin Pasteur Paris vin tr xy dng mt phng th nghim sn xut vcxin. Cng vic ny c ngha to ln i vi sc kho cng ng.

Ngy 21/4/1984, B trng B Hp tc v Pht trin ca Php Christian Nucci ti H Ni d l khnh thnh khoa ting Php do pha Php ti tr.7 Trn lnh vc hp tc vn ho, khoa hc k thut, Php ti tr cho Vit Nam 12,4 triu francs nm 1980 v tng ln ti 28,7 triu francs nm 1984.8 Php l mt trong nhng i tc chu u u tin ca Vit Nam hp tc trn cc lnh vc vn ho, khoa hc v k thut. Php cng l nc duy nht khng thuc phe x hi ch ngha tip tc gip Vit Nam trn phng din chnh ph trong giai on ny.

nhiu trng trung hc ti H Ni, chng trnh o to ting Php cng pht trin nhanh chng v t hiu qu. Bn cnh , Php cn k nhng cam kt gip o to ting Php trng i hc Bch Khoa H Ni, Hc vin Quan h Quc t. Nhiu sut hc bng ngn hn (6 thng) v di hn

7 Khoa Ting Php ca trng i hc S phm Ngoi ng H Ni c xy dng t nm 1979, hon thnh vo thng 4/1984 v ngay t nm hc u tin n nhn ti 500 sinh vin (vi kh nng tip nhn 1.200 sinh vin) v vi mt i ng gio vin ting Php c trnh cao l 30 ngi, 4 gio vin bn ng c nhim v o to nng cao trnh cho cc gio vin ting Php (TG). 8 Le Monde, le 21 avril 1984, (Bo Le Monde ngy 21/04/1984).

(2 nm) c trao cho cc sinh vin hoc cn b nghin cu ca Vit Nam o to gio vin ting Php hoc hc cc ngnh c th nh: ngoi thng, vin thng, du lch v nht l trn lnh vc y t cng ng.

Tnh hnh chnh tr quc t v khu vc c s thay i khin Php v Vit Nam phi nhanh chng hn na tm kim nhng gii php tt nht cho mnh. Ngy 17/5/1985, mt on i biu cc nh doanh nghip Php ti thm Vit Nam bao gm 18 doanh nghip ln, trong c i din ca cc ngn hng ln ca Php: Crdit Lyonnais, Ngn hng Ngoi thng Php (BFCE) v Indosuez. Chuyn i ny c coi l s thm d th trng ca cc doanh nghip Php. Mt trong nhng th trng m cc nh u t Php quan tm l u t vo cc sn phm c th xut khu u tin v trc tip sang th trng Lo, Campuchia v cc nc ng Nam khc.

S c mt ca cc nh doanh nghip ln ca Php ti Vit Nam khng phi l mt s ngu nhin. Paris bt u ngh n mt tng lai gn khi m vn Campuchia i vo giai on cui, v mt hip nh v Campuchia c k kt. Khi , mt tng lai khng xa s l s ho gii gia Vit Nam v Trung Quc. Th trng y tim nng Vit Nam s tut khi tay Php nu nc ny khng tranh th c hi. Bn cnh , pha Vit Nam cng cn tm kim mt s lin kt bn vng pht trin kinh t sau khi vn Campuchia c gii quyt. Mt khc, s gip ngy cng gim st ca cc


nc XHCN m c bit l Lin X khng cn p ng cho nhu cu ngy cng tng ca Vit Nam. Vit Nam cn phi tm nhng gii php khc. y chnh l thi im Php cn phi tng cng mi quan h i vi Vit Nam nu khng mun b l c hi i vi c khu vc.9

Thng 1/1986, mt chng trnh hp tc c k kt gia Th vin Quc gia Paris v Th vin Quc Gia H Ni. Theo ni dung hip nh th Vit Nam l mt trong nhng nc c Php cung cp sch v tp ch c bit trn lnh vc khoa hc v k thut.10 Php chu trch nhim o to cc k thut vin nghe nhn v cung cp khong nm mi gi chng trnh tivi trn cc lnh vc th thao, vn ho hng nm.

* Nh vy, trong nhng nm t 1975 n 1989, mi quan h Vit Nam-Php y nhng bc thng trm do tc ng ca bi cnh khu vc v quc t cng nh b nh hng bi tnh hnh c th trong tng nc. Quan h gia Php v Vit Nam c bc khi u ht sc tt p ngay sau khi Vit Nam ginh thng li trong cuc khng chin chng M 1975-1977. Tuy nhin, t cui nm 1977, mi quan h ny li b gim st khi vn Campuchia xy ra, Vit Nam b c lp v ln n bi hu ht cc nc trong khu vc v cc nc t bn trn th gii. 9 Le Monde, Dlgation dhommes daffaires franais, le 17 mai 1985. (Bo Le monde ngy 17/05/1985, Phi on doanh nghip Php ti Vit Nam. 10 Chng trnh m rng nh hng vn ho Php m ch Vit Nam v Libng l hai nc trong khi Php ng nhn c s gip ny (TG).

Mc d vy, s gim st v cng thng trong quan h Php-Vit din ra khng lu, bi khng ging nh cc nc t bn phng Ty khc, ch ln n v c lp Vit Nam, Php cng vi Thy in v mt s nc Bc u khc nh Phn Lan vn duy tr mi quan h hu ngh vi Vit Nam trong sut nhng nm thng kh khn nht. Khng ch dng li , mt mt, Php gip Vit Nam nhng phng tin k thut, vt cht, lng thc gp phn gip Vit Nam vt qua giai on kh khn, thiu thn nht; Mt khc, Php cn c gng pht huy vai tr trung gian ca mnh tm mt gii php cho cc vn trong khu vc, nh Vit Nam c th thot khi tnh trng b bao vy, c lp v tin ti hi nhp vo th gii. Chnh nh chnh sch tch cc ny ca Php m quan h Vit Nam Php ch ng bng trong mt giai on ngn (1977-1981) ri sau li khi sc v tip tc pht trin trong mt bi cnh ht sc kh khn v nhy cm ca tnh hnh quc t v khu vc. Hn lc no ht, giai on 1981- 1989 th hin r chnh sch i ngoi nht qun, tng i c lp v khn kho ca Php trong vic gii quyt cc vn khu vc ng Nam . Khng b nh hng nhiu bi chnh sch ca M cng nh ca cc cng quc khc nh Trung Quc, cng khng thc hin chnh sch i u vi Vit Nam nh l xu th chung ca th gii t bn lc , Php tm cho mnh mt li i ring trong mi quan h vi Vit Nam. Php va kin quyt phn i Vit Nam trong vn Campuchia, yu cu Vit Nam phi rt qun v nc v


ng bng quan h chnh tr v kinh t lm sc p i vi Vit Nam v vn ny; Song bn cnh , Php vn tch cc v ch ng xc tin s hp tc vi Vit Nam trn cc lnh vc vn ho, khoa hc-k thut, y t v mang n cho Vit Nam nhiu s gip , va gip Vit Nam thot ra khi tnh trng kh khn, thiu thn, va s dng nhng s hp tc ny lm c s, lm cu ni cho vic gii quyt nhng bt ng. Nh chnh sch ngoi giao ny m trong nhng thi im kh khn nht, mi quan h gia Vit Nam v Php cha bao gi b gin on. Nhng thnh qu m Php v Vit Nam t c trong giai on kh khn ny l im ta ht sc vng chc quan h Vit Nam-Php ct cnh trong giai on sau.

Thi k pht trin ca mi quan h Php-Vit (1989-1995)

Cui thp k 80 ca th k XX, tnh hnh th gii v khu vc c nhng bin i to ln v tc ng khng nh ti cc mi quan h quc t. Vi vic M v Lin X chm dt Chin tranh Lnh, xu th i u gia hai h thng chnh tr - x hi i lp trn th gii khng cn na, thay vo l xu th va hp tc va u tranh. Quan h quc t cng thay i theo chiu hng u tin hng u cho s pht trin kinh t. S khc bit v th ch chnh tr khng cn l ro cn ngn cch ca s hp tc kinh t na. Nn kinh t th gii bc vo mt cuc chy ua ton cu m trong li ch kinh t c t ln hng u. Xu hng mi ny

thc s va l thch thc, song li va l c hi i vi nhng nc ang pht trin, trong c Vit Nam.

Di tc ng ca s thay i tnh hnh th gii, tnh hnh khu vc cng c nhng bin chuyn to ln. Vi vic Vit Nam rt ton b qun i ra khi Campuchia, quan h i u gia hai khi nc ng Nam cng chm dt. Quan h Vit Nam - Trung Quc cng pht trin theo chiu hng tng bc c ci thin tin ti bnh thng ha.

Nhng yu t trn c tc ng su sc n mi quan h VitPhp. Xu hng hp tc, cng pht trin ca khu vc, c bit l vic chm dt mu thun v Campuchia cng nh vic nn kinh t Vit Nam ngy cng ho nhp vo nn kinh t khu vc v th gii thc s tr thnh mnh t tt cho mi quan h Php-Vit pht trin.

C Php v Vit Nam u nhn thy s cn thit phi gn b vi nhau. Pha Vit Nam, bt u trn con ng hi nhp ca mnh vi mun vn kh khn, do vy vic tng cng quan h vi Php thc s l mt trong nhng yu t m bo cho s thnh cng. Thm vo , vi vic Lin X sp nm 1991, ch da cui cng v duy nht ca Vit Nam v kinh t khng cn na. tn ti v ho nhp vo nn kinh t th gii, Vit Nam cn da vo Php lm cu ni cho mnh v hng ra th gii.

V pha Php, bu khng kh ho hon khu vc ng Nam thc s l iu kin l


tng Php thc hin nhng tnh ton v li ch ca mnh l gi vng v cng c nh hng ng Dng, m rng nh hng ra cc nc trong khu vc vn gn lin vi quyn li chin lc ca Php chu m Php bng mi gi phi gi cho bng c. Bn cnh , vic bnh thng ho khu vc ng Nam li cng t ra cho Php thch thc l s cnh tranh vi vic m rng nh hng ca cc cng quc khc. Mun gi vng ch ng ca mnh y, Php cn phi tng cng cng c mi quan h vi Vit Nam - t nc ngy cng tr nn quan trng v c uy tn trong khu vc. i vi Php, Vit Nam lun l mt i tc quan trng v y tim nng.

Nh vy, xut pht t nhng nhu cu trn m c Vit Nam v Php tranh th mi c hi, tng cng s hp tc ca mnh ngay t khi vn Campuchia c gii quyt. Quan h VitPhp trong giai on ny c khi qut trn ba phng din: quan h chnh tr - ngoi giao, quan h kinh t v quan h hp tc vn ho - x hi.

Quan h chnh tr-ngoi giao

Quan h chnh tr - ngoi giao gia hai nc khi sc ngay khi vic gii quyt vn Campuchia mi ch bc vo giai on cui. Ngy 28/2/1989, B trng B Nng nghip Php Henri Nallet ti thm Vit Nam vi mc ch nhm ni li s hp tc, vn b gim st t nm 1982.11 Ch vi thng sau , t ngy 20 n ngy 22/6/1989, B 11 Le Monde du 28 janvier 1990. (Bo Le Monde ngy 28/01/1990).

trng Ngoi giao Vit Nam Nguyn C Thch sang thm chnh thc nc Php. Mc ch chuyn thm l nhm phc hi quan h chnh tr song phng gia hai nc vn b ng bng ngay t khi Vit Nam can thip vo Campuchia. Chuyn thm ghi du n bng s n tip ca Tng thng Francois Mitterrand v vic k kt Hip nh hp tc kinh t, cng nghip, vn ho, khoa hc v k thut, ng thi thnh lp U ban Hn hp ca hai nc, c nhim v xem xt mi nm mt ln tnh hnh quan h hai bn trn cc lnh vc hp tc hin ti v xut phng hng pht trin nhng quan h trong tng lai.12

Bt u t nm 1990, sau khi Hi ngh quc t Paris v Campuchia kt thc (8/1989) v sau khi t cui cng ca qun Vit Nam rt khi Campuchia (9/1989), mi quan h Php - Vit Nam thc s tng tc. Ngy 23/2/1990, B trng Ngoi giao Php Roland Dumas ti thm chnh thc Vit Nam. B trng c nhiu cuc tip xc vi cc nh lnh o Vit Nam ti thnh ph H Ch Minh, bt u khi ng cho vic thnh lp cc phi on hn hp ca hai nc trong cc chng trnh hp tc. Quyt tm ca chnh ph Php tng cng mi quan h gia hai nc c B trng Php khng nh trong ln gp g ny.13

12 B trng Ngoi giao Nguyn C Thch thm Php, H s 27, V Chu u II, B Ngoi giao. 13 Le Monde du 23 fvrier 1990. (Bo Le Monde ngy 23/02/1990).


Thng 11/1991, B trng Ngoi giao Php Roland Dumas li mt ln na sang thm Vit Nam cng vi phi on ca cc nh kinh doanh Php. Mc ch chuyn thm, bn cnh vic trao i v quan h hai nc, cc vn khu vc, quc t th hai bn cn tp trung bn bc v vic Php gip Vit Nam trong vic m rng hn na quan h vi cc nc trong Cng ng Kinh t Chu u (EEC), cc t chc ti chnh quc t. Bi trn thc t, mc d Vit Nam hon ton rt qun khi Campuchia song vn cn nhiu vn khc mc cha c gii quyt tho ng m nht l nhng quy ch vn hnh ca nn kinh t Vit Nam cha ly c s tin cy ca cc nc v nhiu t chc kinh t, ti chnh ca th gii. Vit Nam by t s mong mun thit lp v tng cng quan h hp tc vi cc t chc nh Cng ng Kinh t Chu u, Qu Tin t Quc t (IMF) v nhiu t chc ti chnh quc t khc. Pha Php khng nh s gip Vit Nam khai thng c mi quan h vi cc t chc ny, cng nh tng cng c quan h vi cc nc trong EEC v T chc Cc nc ni ting Php.14

Chuyn thm ny c nh gi l mt bc khi im tt p trong quan h hai nc v l bc chun b cho chuyn thm Vit Nam ca Tng thng Php Francois Mitterrand. Php thc s ng vai tr cu ni gia Vit Nam vi cc nc t bn phng Ty. 14 U ban Hn hp v Hp tc kinh t, cng nghip gia Php v Vit Nam, H s S40, V Chu u II, B Ngoi giao.

Thng 2/1992, Jean Noel Jeanneney - B trng Ngoi thng Php ti thm Vit Nam. Trong bi pht biu ca mnh, ng khng nh : Nc Php lun dn u trong cu lc b nhng ngi bn ca Vit Nam. Php lun ng h Vit Nam trong chnh sch m ca v bnh thng ho quan h vi Qu tin t quc t.15

Thng 6/1992, B trng Ngoi giao Nguyn Mnh Cm ti thm Php. Chuyn thm ny c nh gi l thnh cng tt p. Th tng Php k vi B trng Hip nh v khuyn khch v bo h u t. y chnh l c s hai bn tin hnh m rng quan h u t, bun bn.

Thng 10/1992, Ph Ch tch th nht Hi ng B trng Vit Nam Phan Vn Khi ti thm Php. Trong chuyn thm ny, mt ln na pha Php khng nh lp trng ng h ca Php i vi vic Vit Nam c s hp tc vi cc t chc ti chnh th gii m c bit l Qu Tin t Quc t.

Ngy 9/2/1993, Tng thng Php Francois Mitterrand dn u on i biu cao cp ca chnh ph Php ti thm Vit Nam. S kin ny nh du mt mc quan trng trong lch s quan h Vit Php bi ln u tin mt v Tng thng nc Cng ho Php ti thm chnh thc Vit Nam v cng l ln u tin, mt ngi ng u nh nc phng Ty ti thm Vit Nam sau nm 1975. Trong bi din vn ca mnh, Tng thng Php khng nh mi quan h 15 Le Monde du 11 fvrier 1992. (Bo Le Monde ngy 11/02/1992).


gia Vit Nam v Php c truyn thng lch s lu i v vic tip ni truyn thng l iu m c Php v Vit Nam khng th khng lm. Ti c mt y l khp li qu kh v m ra mt chng mi trong quan h hai nc. Ti tin tng rng gia hai dn tc chng ta lun tn ti mt mi quan h mt thit thc s v chng ta mong mun mi quan h ny ngy cng pht trin hn na.16

Tng thng Php cp ti tt c cc vn quan trng m c hai nc u quan tm, by t quan im ca Php v cc vn kh khn m Vit Nam ang gp phi: Ku gi M b lnh cm vn; Cam kt cng st cnh vi Vit Nam xy dng mt Campuchia ho bnh; ng h quan im Vit Nam gia nhp t chc ASEAN v ti hp tc vi cc t chc ti chnh quc t th gii; ng h Vit Nam k Hip nh hp tc vi EEC v cam kt s ng mt vai tr quan trng trong vic gii quyt nhng kh khn trong vic hp tc vi EEC ca Vit Nam nh n tn ng cha tr ht, s lc hu ca nn kinh t v nhng kh khn ca Vit Nam sau chin tranhvv. Tng thng Php cam kt s tng vin tr cho Vit Nam

16 Vietnam allocution prononce par M. Franois Mitterrand, Prsident de la Rpublique de France, lors du diner dEtat offert par le Prsident de la Rpublique socialiste du Vietnam et Madame Le Duc Anh, Hanoi, le 9 fvrier 1993, Source : http://www.doc.diplomatie.gouv.fr (Bi pht biu ca Tng thng Php Franois Mitterrand nhn chuyn thm Vit Nam ngy 9/02/1993, Ngun: Trang web ca B Ngoi giao Php).

v nc Php sn sng pht trin vi Vit Nam mt s hp tc lu di v ton din.17

Trong chuyn thm ny, Vit Nam v Php k 7 hip nh v hp tc kinh t, lut php, y t v vn ho. Nhng hip nh ny l c s php l hai bn y mnh quan h song phng v thc s l c hi Vit Nam bc u ho nhp vo cng ng quc t. Chuyn thm ca Tng thng Php ti Vit Nam c nh gi l thnh cng rc r v c mt ngha to ln i vi quan h hp tc hai nc. N cng chng t mt iu, trong qu trnh hi nhp ca Vit Nam, Php thc s ng mt vai tr tin phong v c tm quan trng c bit.

Tip ngay sau chuyn thm ca Tng thng Php, thng 6/1993, on i biu ca Chnh ph Vit Nam do Th tng V Vn Kit dn u sang thm Php theo li mi ca Th tng Php Eduard Balladur. y cng l chuyn thm u tin ca mt Th tng Vit Nam ti Php k t nm 1977. Trong chuyn thm ny, hai bn khng nh li nhng bn bc trong chuyn thm ca Tng thng Francois Mitterrand, ng thi xc tin mt s hp tc v kinh t. c bit c Php v Vit Nam u nhn mnh s tng ng kin v vai tr quan trng ca nhau trong vic cng gii quyt vn Campuchia v cc vn khu vc ng

17 Vietnam allocution prononce par M. Franois Mitterrand, Prsident de la Rpublique de France, lors du diner dEtat offert par le Prsident de la Rpublique socialiste du Vietnam et Madame Le Duc Anh, Hanoi, le 9 fvrier 1993, Source : http://www.doc.diplomatie.gouv.fr


Nam . iu ny c th thy rng, li ch chin lc ca Php v Vit Nam khu vc ng Nam gn cht vi nhau. Vit Nam thng qua Php ho nhp mt cch c hiu qu hn na vo khu vc v Php cng thng qua Vit Nam lm cu ni quay li nh hng ca mnh ng Dng m gi y nh hng ca Php khu vc ny, ngoi ngha chnh tr cn gn cht vi quyn li kinh t.18

Nhm tng cng hn quan h hp tc song phng, nhng thng u nm 1994, lin tip c cc cuc ving thm ca cc b trng Php ti Vit Nam: B trng B Cng nghip v Ngoi thng, B Vn ho, B Kinh t v.v. Cc chuyn thm ny mang ti mt hi th mi cho Vit Nam c v kinh t v x hi thng qua cc cam kt gip v hp tc m cc b trng a ra. Thng 7/1994, B trng b Kinh t Php Edmond Alphandry ti thm Vit Nam v m li ti H Ni Cng ty Bo him Ngoi thng Php (COFACE Compagnie Francaise dAssurance pour le Commerce Extrieur), ng thi t c s cho hot ng ca Qu Pht trin Php ti Vit Nam (CFD-La Caisse Franaise de Dveloppment.)

Ngy 24/11/1994, B trng Ngoi giao Php Alain Jupp ti thm Vit Nam cng vi nhiu quan chc cp cao ca b Ngoi giao v cc nh doanh nghip Php.19

18 Le Monde du 23 juin 1993. (A.F.P)(Bo Le Monde ngy 23/06/1993). 19 Le Monde du 25 novembre 1994. (Bo Le Monde ngy 25/10/1994).

B trng nhn mnh quan im ca Php ht sc ng h Vit Nam gia nhp ASEAN. Vi t cch s l nc Ch tch Lin minh Chu u t 1/1/1995, Php cam kt s lm ht sc mnh thc y quan h Vit Nam - EU ngy cng tht cht hn na v c bit l s cng c quan h Php Vit Nam.

Ch hn hai nm sau chuyn thm lch

s ca Tng thng Php ti Vit Nam, mt

s kin c bit khc din ra trong quan

h ngoi giao hai nc: chuyn thm ca

Ch tch nc L c Anh v nhiu quan

chc cp cao khc ca Vit Nam ti Php

ngy 7/5/1995 nhn k nim 50 nm ngy

chin thng pht xt v ch hai thng trc

khi Vit Nam tr thnh thnh vin chnh

thc ca ASEAN. Chuyn thm ny c c

hai bn nh gi cao bi nhng cam kt hp

tc m hai bn t c.

Nh vy, t 1989 n 1995 l mt

qung thi gian khng di, song quan h

Vit Nam - Php trn lnh vc chnh tr -

ngoi giao c nhng bc tin nhanh

chng. Xut pht t mi quan h truyn

thng, t nhng li ch chin lc khng th

tch ri, c th thch qua cc giai on

kh khn, quan h Vit Php pht trin

nhanh chng ngay khi c nhng iu kin

khu vc v quc t thun li. S pht trin

mnh m trn lnh vc quan h chnh tr -

ngoi giao l nn tng vng chc v l iu


kin tin quyt, thc y mi quan h trn

cc lnh vc khc pht trin.

Quan h kinh t

Quan h trn lnh vc kinh t c mt tm quan trng c bit trong mi quan h chung ca hai nc, do , n lun c xem nh hn th biu trong quan h Php-Vit. Quan h kinh t c khi u t ngay khi Vit Nam v Php thit lp quan h chnh thc. Tuy nhin, giai on trc nm 1989, mi quan h ny b ng bng do b nh hng ca yu t chnh tr m nht l vn Campuchia. Bt u t 1989, mi quan h kinh t pht trin mnh bi nhng bt ng v chnh tr xung quanh vn Campuchia c bn c gii quyt, cng vi mi trng ho du ca c khu vc v th gii. C hai bn u nhn thc r tm quan trng ca nhau trong mt bu khng kh ton cu mi: Vit Nam vi s dn ng, tr v mt nn kinh t pht trin mnh, nng ng l th trng l tng cho s u t ca Php v t y Php vn ra cc th trng khc trong khu vc, trc ht l cc nc ng Dng. i li, Php gp phn gip Vit Nam xy dng t nc v ti ho nhp vo nn kinh t th gii. Quan h kinh t gia Php v Vit Nam c biu hin trn cc mt: Vin tr, cho vay vi li sut u i; Vn ng gip Vit Nam ti hi nhp vo cc t chc kinh t th gii v cc nh ch ti chnh th gii; Hot ng u t kinh doanh; Hp tc kinh t v bun bn song phng.

Mt trong nhng vn chnh ca quan h Vit Php trong giai on ny l vin tr kinh t ca Php i vi Vit Nam. T nm 1989, vin tr ca Php cho Vit Nam gia tng nhanh chng, nht l sau khi Tng thng Php Francois Mitterrand sang thm Vit Nam nm 1993. S tin vin tr ca Php t 5 triu franc nm 1989 ln ti 45 triu francs nm 1990; Nm 1991 s tin vin tr tng ti 95 triu francs; Nm 1992 l 180 triu francs v nm 1993 ln ti 360 triu francs; Nm 1994 con s l 450 triu francs.20 Vi con s ny, Php tr thnh nc vin tr song phng ln th hai, ch sau Nht Bn, cho Vit Nam.21 Ngoi ra, hng nm Php cn gip v lng thc, thc phm nh bt m, ng, sa v.v. Vit Nam gii quyt nhng kh khn trc mt.

Gii quyt n tn ng cng l mt vn ht sc cp thit i vi Vit Nam. Mun ti hi nhp c vi cc t chc ti chnh, Vit Nam cn phi thanh ton cc mn n trc i vi cc t chc nh ch ti chnh th gii nh: Ngn hng Th gii (WB), Qu Tin t Quc t (IMF), Ngn hng Pht trin Chu (ADB) ng trc hon cnh kh khn ca Vit Nam, Php ch ng tp hp, thnh lp v ng u Cu lc b Nhng ngi bn ca Vit Nam, nhm huy ng mt s vn cn thit gip Vit Nam tr n, khai thng con ng

20 Tp ch Quan h Quc t, s 40 (2/1993). 21 Le Monde, le 25 novembre 1994. (Bo Le Monde ngy 25/11/1994).


ho nhp ca Vit Nam vi th gii.22 Kt qu l nm 1993, Php, Nht Bn cng cc ngn hng thuc 14 nc h tr gip Vit Nam thanh ton mn n, a Vit Nam chnh thc bnh thng ho tr li vi IMF v nhn c s gip t t chc ny.

Bn cnh , Php cn gip v ti chnh cho Vit Nam di nhiu hnh thc khc nh: cho vay vi li sut u i gip Vit Nam tr n v thc y hot ng cng nghip. Cc t chc ti chnh ca Php tham gia vo hot ng ny l: Qu Pht trin Php (CFD - Caisse Franaise du Dveloppement), Ngn hng Ngoi thng Php (BFCE - Banque Franaise du Commerce Extrieur), Qu Pht trin Trung ng Php (CCD - Caisse Centrale du Dveloppement) vi s tin cho vay hng nm hng trm triu franc, gia hn cc khon n cho Vit Nam v gip Vit Nam tr n cho IMF.23 Thng 8/1994, trong chuyn thm Vit Nam, B trng Kinh t Edmond Alphandry thng bo xo khon n 1,2 t francs cho Vit Nam. y l na s tin n m Vit Nam phi tr cho Php.

Vi uy tn ca mnh chu u, Php tch cc ku gi cc nc trong Cng ng Chu u bnh thng ho v pht trin quan h i vi Vit Nam. Chnh nh vy m mi quan h hp tc gia Vit Nam v cc nc ny ngy cng pht trin mnh m. Nm 1993, mt tho c v hp tc kinh t v

22 Le Monde, le 11 fvrier 1992. (Bo Le Monde ngy 11/02/1992). 23 Vietnam Investment Review, N. 147, 8/8/1994.

mu dch c k kt. Nhiu hip nh bun bn hng dt may, xut khu cc mt hng nng sn c k kt gia Vit Nam v cc nc ny.

Vic Vit Nam a ra Lut u t nm 1987 v ngy cng sa i cho hon thin hn to iu kin thun li cho hot ng kinh doanh u t ca Php Vit Nam. Nm 1994, u t ca cc cng ty Php vo Vit Nam khong hn na triu USD vi 66 d n ang hot ng, ng hng th 7 cc nh u t vo Vit Nam v l nc chu u u t ln nht y. c bit, chnh ph hai nc Vit Nam v Php c gng to iu kin v khuyn khch cc nh u t bao gm c cc cng ty v c nhn vo Vit Nam. Nm 1992, hai nc k "Hip nh v khuyn khch bo h u t" nhm tng cng thu ht vn u t v chuyn giao k thut gia hai nc. Tuy nhin, cc d n ca Php trong giai on ny vn ch quy m va v nh tp trung trong cc lnh vc: lp rp in t, du lch, khch sn, vn ti bin, thng tin, lin lc, y t v.v.

Cc d n ln nht ca Php Vit Nam ch yu tp trung vo cc dch v nh: lin doanh xy dng khch sn v sn xut ru bia. Trong khu vc sn xut t c d n tm c quy m ln. Cc d n ln ng ch nh Cng ty Lin doanh khch sn Ct C thnh ph H Ch Minh (vn u t 76 triu USD), Cng ty TNHH khch sn H Ni (vn u t gn 54 triu USD), Cng ty lin doanh Thng nht - Metropole Hotel (vn u t 47,8 triu USD), Cng ty lin doanh


Ru bia Tin Giang (vn u t 43 triu USD)24

Hot ng hp tc kinh t v thng mi Php-Vit cng pht trin mnh m, c bit trn cc lnh vc: hng khng, du kh, vin thng, trong hp tc v hng khng ng mt vai tr quan trng. Mi quan h gia Hng khng Php v Hng khng Vit Nam c t lu v s hp tc cng c tng cng hn t sau nm 1989. Hng Hng khng Php dnh nhiu u tin cho Hng Hng khng Vit Nam thng qua vic gip hin i ho my bay v o to i ng phi cng v.v. S hp tc ny khng ch n thun mang li li ch v kinh t m cn c mt ngha tinh thn to ln, ni gn khong cch a l xa xi gia hai dn tc.

Trong lnh vc vin thng, tp on vin thng ng hng u th gii Alcatel ca Php c mt Vit Nam v trin khai nhiu d n quan trng vi s vn u t ln ti hn 200 triu francs, trin khai hn 130.000 cc tng i in thoi trn ton quc, gip Vit Nam o to cn b cho mng li vin thng hin i.

Thi gian t 1989 n 1995, quan h thng mi hai nc c bc pht trin mnh. Mc d ch yu cn cn thng mi cn nghing v pha Php, song s pht trin ny ng mt vai tr ng k cho s pht trin ca Vit Nam. Trao i mu dch nm 1991 l 800 triu francs, th n nm 1992 tng gp i ti 1,6 t francs, nm 1994 tng

24 Thi bo Kinh t Vit Nam, s 33 ngy 17/8/1995.

ln n trn 2 t francs. Mc tng ny ch yu l hng nhp khu t Php sang Vit Nam.

Tuy nhin, so vi ton b kim ngch mu dch ca Php th con s ny cn l qu khim tn (ch mi chim 0,06% ton b kim ngch mu dch ca Php.25) i vi Vit Nam, phn th trng ca Php l khong 8 ti 9% v l bn hng mu dch ln th t ca Vit Nam. V cng ngy th cc mt hng xut khu ca Vit Nam sang Php a dng hn, c bit cc mt hng cng nghip nh nh may mc, giy dp v.v.

Nh vy, quan h Vit Nam - Php trn lnh vc kinh t ngy cng c nhng bc pht trin tt p. Trong giai on ny, s n nh v chnh tr gip mi quan h ny pht trin mnh m v c mt trin vng ti sng.

Quan h hp tc vn ha x hi

So vi cc lnh vc khc th quan h Php - Vit Nam trn lnh vc vn ho-x hi t b tc ng bi nhng yu t khch quan khu vc v quc t. Hn th na, mi quan h ny li cn lm c s, tin cho nhng mi quan h khc. Truyn thng vn ho phng ng lu i ca Vit Nam kt hp vi vn ho phng Ty ca Php to thnh nhng nt c trng c o t trong qu kh. Mi quan h ny khng b ngt qung m n c kt ni lin tc trong mi quan h Php-Vit. Chnh sch m rng

25 Vietnam Investment Review, N. 143, ngay 11/7/1995.


nh hng bng vn ho ca Php trong chng mc nht nh pht huy hiu qu ti Vit Nam.

Trong Hip nh hp tc Vit Php k nm 1989, hai bn cam kt: Trong lnh vc hp tc vn ho, hai chnh ph s lm ht sc mnh duy tr cc hot ng nhm to thun li cho s hiu bit ln nhau v cc hot ng nhm tng cng mi lin h gia Vit Nam v Cng ng ni ting Php.26

Trn c s , Vit Nam nhanh chng ho nhp vo Cng ng ni ting Php, tham gia tch cc vo cc hot ng v l mt trong 15 nc thnh vin ca Hi ng Thng trc cc nc ni ting Php, tham gia vo Hi ng Ti cao Php ng do Tng thng Php lm ch tch. Ting Php dn quay tr li Vit Nam v nhanh chng pht trin bi n c mt nn tng vng chc l mt th h tr thc yu ting Php v vn ho Php. Cc chng trnh ging dy ting Php do cc trung tm ngn ng Php m nhim c mt ti Vit Nam. Nm 1991, Trung Tm Ngn ng v Vn minh Php (Alliance Franaise) m vn phng i din ti H Ni v hot ng rt tch cc, tr thnh trung tm ln nht Vit Nam trong vic truyn b Php ng. Vin Vin ng Bc C c m li vn phng i din ti H Ni nm 1993 nhm thc hin cc hot ng khoa hc v ging dy ting Php. y thc s l cu ni gia cc nh khoa hc 26 Le Monde, le 22 juin 1989. (Bo Le Monde ngy 22/06/1989).

Vit Nam v Php. Ti thnh ph H Ch Minh, Vin Trao i Vn ho vi Php (IDECAF Institut dEchanges Culturel avec la France) c thnh lp vi mc ch thc y quan h hp tc song phng gia Vit Nam v Php trn cc lnh vc vn ho, khoa hc, k thut v.v. Ngoi ra, nhiu trung tm Php Vit cng c m c H Ni v H Ch Minh nhm tin hnh o to cc kho ngn hn cho cc nh qun l kinh t Vit Nam.

Mt trong nhng hot ng t hiu qu cao v lu di l chng trnh hp tc o to cn b nghin cu trn cc lnh vc gia Vit Nam v Php. Nhiu trng i hc ni ting cc trung tm nghin cu ln ca Php nh: Paris, Lyon, Grenoble, Bordeaux tip nhn cc sinh vin, thc tp sinh, nghin cu sinh sang hc tp. C th ni rng, v lu di th y chnh l hnh thc hp tc hiu qu nht, gp phn cng c cho mi quan h Php Vit ngy cng bn cht.

Cn phi nhc n s hp tc Vit Nam - Php trn lnh vc y t. Qu trnh pht trin ca nn y hc Vit Nam mang m du n s gip ca Php. Chnh ph Php tin hnh nhiu chng trnh tr cp cho y t Vit Nam hin i ho trang thit b hay khi phc li cc bnh vin nh Xanh Pn H Ni v Grall thnh ph H Ch Minh. Nm 1993, Hip nh hp tc v Y t v Y hc c k kt gia hai nc. Hip nh tho thun v vic Php tham gia o to v gip y t cho Vit Nam, hp tc gia cc


trng i hc v cc vin. Hng nm, cc chng trnh gi bc s i thc tp ti Php c tin hnh v mang li hiu qu cao. S gip o to ca Php c bit quan trng bi n khng ch gip cho Vit Nam nng cao cht lng i ng bc s m cn lm thay i c phong cch lm vic i vi ngi bnh.

Kt lun

Nh vy, quan h Php-Vit trong 20 nm (1975-1995) ng mt vai tr ht sc quan trng trong sut tin trnh lch s ca mi quan h hai nc. So vi quan h ca Vit Nam i vi cc nc phng Ty khc th quan h c nhng c im ht sc ring bit.

Cng nh nhiu mi quan h quc t khc, quan h VitPhp trong thi k 1975-1995 phi chu nhiu s tc ng ca cc yu t ni ti, khu vc v quc t, do vy m cng phi tri qua nhiu bc thng trm. Tuy nhin, khng b cun hon ton theo xu hng chung ca lch s, hai nc Vit Nam v Php vt ln nhng bt ng chnh tr, s i u v thc h lun gi c s lin tc ca mi quan h c trong nhng nm thng kh khn nht: Khi th gii b chia lm hai h thng i ch m Vit Nam v Php mi nc li l mt thnh vin ca hai khi ; Khi xu hng khu vc v th gii bao vy, c lp Vit Nam, tm mi cch ngn cn s gip ca Php i vi Vit Nam v.v. Php v Vit Nam khng cho tnh trngi u tn ti trong mi quan

h ca mnh k t khi thit lp mi quan h cho n nay. Do vy m mi quan h Php-Vit khng ch c bt ngun t truyn thng lch s, m cn c cng c bn vng hn qua cc giai on pht trin.

C hai nc Vit Nam v Php u tm thy nhau nhng li ch chin lc trong vic duy tr mi quan h. Chnh v vy m c hai u d dng i ti nhng quyt nh v chnh sch tng ng nhm cng c v pht trin mi quan h. i vi Vit Nam, Php c tm quan trng c bit trong vai tr cu ni gia Vit Nam v th gii phng Ty, trong qu trnh Vit Nam ho nhp vo mi trng quc t. Vit Nam tm thy Php mt ch da vng chc bi chnh sch i ngoi nht qun v t ph thuc ca Php trong vic gii quyt cc vn quc t. i vi Php, Vit Nam l mt i tc y tim nng v vng chc cho vic quay tr li nh hng ca Php ng Nam m trc ht l ng Dng - khu vc c vai tr chin lc m Php khng th b qua.

Tri qua nhiu thng trm, quan h Php-Vit trong nhng nm t 1989 n 1995 c nhng bc pht trin vt bc, ton din hn v su sc hn trn nn tng ca mi quan h trc . Ch trong mt thi gian ngn, quan h Vit Php c cng c vng chc v chng t l mi quan h khng th thay th c gia hai nc. iu ny mang li li ch cho c hai nc v gp phn vo s nghip ho bnh, hp tc trn th gii.

Documents

20 Nam Quan He Phap - Viet (1975-1995) - Phan 2