¯éëäâýðëýëèéí Òåõíîëîãè Äèçàéíû Ñóðãóóëèéí øèíý íîìûí ìýäýý

58

Áèçíåñ òºñºë áîëîâñðóóëàõ àðãà÷èëñàí çºâëºìæ

Çîõèîã÷: Ï.ÎäìààÕÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Ñ.Òºãñ

Øèíý ñàíàà, øèëäýã á¿òýýëýý áîäèò áèåëýëáîëãîõ, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäëàãàòàéñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýð õàéæ îëîõ, õºðºí㺠îðóóëàã÷äûãòàòàõûí òóëä òîîöîî ñóäàëãàà õèéæ, òºñºëáîëîâñðóóëàõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ìýäýýëëèéãýíýõ¿¿ çºâëºìæèíä îðóóëñàí áîëíî.

Áèçíåñèéí óäèðäëàãûí îíîë, ïðàêòèê, äààëãàâàðòåñò, áîäëîãî íºõöºë

Çîõèîã÷: Á.Öýðýíäîðæ

Ãàðûí àâëàãà íü Áèçíåñèéí óäèðäëàãà,áèçíåñèéí ïðàêòèê äààëãàâàð, ñàíõ¿¿ãèéí áîäëîãî,¿éëäâýðèéí ãàçðûí ýäèéí çàñãèéí òåñò, áîäëîãî íºõöºëãýñýí 4 õýñýãòýé. Õýñýã á¿ðò õîëáîãäîõ àñóóäëûã çîõèõòàéëáàðòàéãààð äýëãýðýíã¿é áè÷èæ, õàðèóãõàâñàðãàñàí áîëíî.

Global marketing management

Çîõèîã÷: M.Kotabe, K.Helsen

Òóñ ñóðàõ áè÷èãò ñ¿¿ëèéí çóóíä äàÿàð÷ëàãäàæáàéãàà çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñãèéã õýðõýí óäèðäàíçîõèîí áàéãóóëàõ, ò¿¿íèé îíîë, ñóäëàãäàõ ç¿éë, çàõçýýëèéã õýðõýí óäèðäàõ òóõàé îíîëûí ìýäëýã¿¿äèéãºã¿¿ëñýí.

Îí: 2009, Õîò: 2009Õóóäàñ: 152ISBN: 978-99929-66-74-2

Îí: 2008, Õîò: USAÕóóäàñ: 680ISBN: 978-0-47175527-2

Îí: 2009Õóóäàñ: 289

¯éëäâýðëýëèéí Òåõíîëîãè Äèçàéíû Ñóðãóóëèéí øèíý íîìûí ìýäýý

59

Á¿òýýëèéí ò¿¿âýð: Ñýòãýë çîâíèõîî áîëüæ àìàð æèìýðàæ òºðºõ óð ÷àäâàðªºðòºº èòãýæ áóñäûã äàãóóëàõ óð ÷àäâàð

ͺõ人 ººðòºº òàòàæ õ¿ì¿¿ñò íºëººëºõ ¸ñîí

Çîõèîã÷: Äåéë ÊàðíåãèÎð÷óóëàã÷: Ä. Áààñàíæàâ

Ìèññóðè ìóæ óëñûí õýíèé ÷ ¿ë ìýäýõ íýãýíôåðìýýð ÿâñàí Äåéë Êàðíåãè õ¿í òºðºëõòíèé ýãýýõýíõýðýãöýýã õàíãàõ àðãûã îëñîí ó÷ðààñ äýëõèé äàõèíàààëäàðøñàí áèëýý. Òýðýýð á¿òýýëäýý õ¿ì¿¿ñò õàíäàõ¿íäñýí çàð÷èì, àìüäðàëàà æàðãàëòàé áîëãîõ àðãàáàðèëóóä, îëíû ºìíº ÿðèõ óðüä÷èëñàí íºõöºë¿¿ä,ñýòãýë çîâîîñîí àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä òóñ áîëîõóéöçºâëºìæ¿¿ä çýðýã àñóóäëûí òàëààð ºã¿¿ëæýý.

CV õýðõýí áè÷èõ âý?: Ñàéí CV àìæèëò àâ÷èðíà

Çîõèîã÷: Æ.Áàò-Èðýýä¿é, Á.Íîìóíçóë

ªíººãèéí íºõöºë áàéäëààñ øàëòãààëàíãàäààä îðîíä àæèë ìýä¿¿ëýõ, ºðãºäºë ãàðãàõàä òóñãàéàíêåò áóþó ÑV (Curriculum Vitae) ºãºõ çàéëøã¿éøààðäëàãà ãàð÷ áàéíà. Ǻâ CV-òýé áàéõ íü àæèë îëîõõàìãèéí òîì áîëîìæ ó÷èð ýíý ãàðûí àâëàãà òàíüäõýðõýí CV áè÷èõ òàëààð äýëãýðýíã¿é ºã¿¿ëíý.

Ìîíãîë Àðäûí õýý óãàëç Ä.1.

Õÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Ë.×óâààìèä

Õ¿í òºðºëõòíèé í¿äèéã õóæèðëàí ñýòãýëèéãõºäºëãºäºã ýðõýì óðëàãèéí íýã áîëîõ õýý óãàëçíûõýìæèõ çóðààñ, ãàðàë ¿¿ñýë, á¿òýö, çîõèîìæ, óòãàáýëãýäýë, ºíãèéí íýãäýë, óðëàõ àðãà, ºí㺠¿çýìæèéííàðèéí ç¿é òîãòîöûí ºâºðìºö ò¿¿õýí çàìíàëûí òàëààðºã¿¿ëíý. 8 á¿ëýãòýé.

Îí: 2008-2009, Õîò: ÓÁÖóâðàë: 1-3ISBN 978-99929-0-830-0ISBN: 978-99929-0-829-7

Îí: 2009Õîò: ÓëààíáààòàðÕóóäàñ: 238ISBN: 99929-0-656-1

Îí: 2007, Õîò: ÓÁÕóóäàñ: 78

¯éëäâýðëýëèéí Òåõíîëîãè Äèçàéíû Ñóðãóóëèéí øèíý íîìûí ìýäýý

60

Ìîíãîë äàðõíû óðëàã

Çîõèîã÷: Ë.Áàò÷óëóóíÕÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Õ.Ìààì

Ýíýõ¿¿ á¿òýýëä äàðõíû óðëàãèéí ãàðàë,òºìºðëºãººð óðëàõ ýðäýì, äàðõíû óðëàãèéí òåõíîëîãè,ãàãíóóð, ìîíãîë öóòãóóðûí óðëàã, ñèéëáýð, ýðäýíýñýýðóðëàõ óõààí, õýý óãàëç, ìîíãîë äàðõíû áàãàæ çýìñýã çýðýãîëîí ñîíèðõîëòîé á¿ëã¿¿äèéã õàìðóóëæýý.

Íîîñ, íîîëóóð, ýýðìýë, ñ¿ëæìýë, íýõìýë, ýñãèéá¿òýýãäýõ¿¿íèé ñòàíäàðòûí ýìõýòãýë: Ìîíãîëóëñûí ñòàíäàðò

Ýíý ñòàíäàðòûã ØÓÒÈÑ-èéí ¯ÒÄÑ-èéííýõìýëèéí õ¿ðýýëýíãèéí Íîîñ, íîîëóóðûí ñîðèëòûíòºâ, ÌÀÀÝØÕ-òýé õàìòðàí áîëîâñðóóëñàí áºãººä 61íýð òºðëèéí ñòàíäàðò õàìðàãäæýý.

Àðüñ øèð, ¿ñëýãèéí ¿éëäâýðëýëèéí ýêîëîãèéíàñóóäàë

Çîõèîã÷: Ñ.Äàøáàë, À.ÃàíòºìºðÕÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Ä.Óðíàà

Áàéãàëèéí ýðãýëòèéí òóõàé îéëãîëò, áàéãàëèéííººöèéã àøèãëàñíààñ ãàð÷ áàéãàà õîð õºíººë íü ýðãýýäõ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷èíä ñºð㺺ð íºëººëæ áàéãààáàéäàë, àðüñ øèðíèé ¿éëäâýðýýñ ãàðàõ õàòóó õàÿãäëûãáîëîâñðóóëæ àøèãëàõ àðãà çàìóóä, öýâýðëýãýýíèé àðãàòåõíîëîãè, ãàäààä îðíóóäûí àøèãëàæ áóé õîð áàãàòàéõèìèéí ìàòåðèàë, äýâøèëòòýé ìàøèí òîíîãòºõººðºìæèéí òàíèëöóóëãûã îðóóëæýý.

Îí: 2009, Õîò: ÓÁÕýâëýëèéí ãàçàð: Áýìáè ñàíÕóóäàñ: 1004ISBN: 978-99929-78-61-9

Îí: 2009, Õîò: ÓÁÕýâëýëèéí ãàçàð: Ñóäàð ìºíõÕÕÊ.,Õóóäàñ: 166ISBN: 978-99929-1-561-7

Îí: 2009, Õîò: ÓÁÕóóäàñ: 406

¯éëäâýðëýëèéí Òåõíîëîãè Äèçàéíû Ñóðãóóëèéí øèíý íîìûí ìýäýý

61

Ãóòàë, î¸äëûí ¿éëäâýðèéí áýëòãýõ öåõèéí òîíîãòºõººðºìæ

Çîõèîã÷: Æ.ÍàðàíãýðýëÎð÷óóëàã÷: Æ.Àâäàé

Ýíýõ¿¿ ñóðàõ áè÷èãò ìàøèí òîíîã òºõººðºìæãýæ ÷óõàì þó áîëîõ ò¿¿íèéã çîðèóëàëòààñ íüõàìààðóóëàí õýðõýí àíãèëàõ, ìàøèí òîíîãòºõººðºìæèéí õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãà, ýñã¿¿ðèéíäààâóó áîëîí àðüñ øèðýí ìàòåðèàëûã õ¿ëýýí àâàõ,ýñã¿¿ð õèéõ àðãóóä, ýñã¿¿ðèéí ñóóðü ìàøèíû á¿òýö,àæèëëàõ çàð÷èì, õèéõ øèðýýí¿¿äèéí òºðºëîíöëîãèéí òàëààð äýëãýðýíã¿é áè÷æýý.

Ýñãèé óðëàë

Çîõèîã÷: Á.ÝðäýíýöýöýãÕÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Ä.Ýíõòóÿà

Ãýðèéí íºõöºëä íîîñ óãààõ, ñàìíàõ, áóäàæáîëîâñðóóëàõ áîëîí ºðãºí õýðýãëýýíèé ýñãèé ýäëýëõèéõ àðãà, çàð÷èì, ¿ëãýð õýâ ãàðãàæ ººð÷ëºõ áîëîíýñãèé ãî¸ë, òîãëîîì õèéõ òóõàé íîìä ºã¿¿ëæýý.

Õóâöàñíû çîõèîìæ

Çîõèîã÷: Ã.×óëóóíààÕÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Á.̺íõöýöýã

Ýíýõ¿¿ íîìîíä õóâöàñíû õºãæëèéí ò¿¿õ,õóâöàñíû õýëáýðèéí àíõäàã÷ ýëåìåíò¿¿ä,çîõèîìæèéí ¿íäñýí àðãóóä, çàãâàð çîõèîí á¿òýýëò,õ¿íèé áèåèéí õýëáýð, õàðüöààã ñõåìýýð çóðàõ òàëààðòóñãàæýý.

Îí: 2009, Õîò: ÓÁÕóóäàñ: 159ISBN: 978-99929-66-81-5

Îí: 2009, Õîò: ÓÁÕýâëýëèéí ãàçàð: ÀäìîíÕóóäàñ: 127ISBN: 99929-0-779-7

Îí: 2006, Õîò: ÓëààíáààòàðÕóóäàñ: 44ISBN: 99929-11-25-5

¯éëäâýðëýëèéí Òåõíîëîãè Äèçàéíû Ñóðãóóëèéí øèíý íîìûí ìýäýý

62

Ýìýãòýé õóâöàñíû çîõèîí á¿òýýëò, çàãâàð÷èëãàà :Ìýðãýæëèéí ñóðãàëò, ¿éëäâýðëýëä çîðèóëñàí ñóðàõáè÷èã

Îð÷óóëñàí: àíãë. õýë. îð÷. Ì.Áàÿð, Ä.Àðèóíáîëîð,Á.Îþýí- ÝðäýíýÕÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Ñ.Öýöãýý

Ñóðàõ áè÷èãò öàìö, æàêåò, ïàëüòî, äààøèíç,ºìä çýðýã ãàäóóð õóâöàñ áîëîí äîòóóð õóâöàñíû ñóóðü¿ëãýðèéã áàéãóóëàõ, äèçàéíû øèéäýëä íèéö¿¿ëýíçàãâàð÷ëàõ çàãâàð÷èëãààíû îëîí òºðëèéí àðãà,òåõíèêèéã áàãòààñàí.

Âèíñåíò ÂÀÍ-ÃÎÃ Àìüäðàë, óðàí á¿òýýë, çàõèäëóóä

Çîõèîã÷: Á.Íàöàãäîðæ

Õîðâîîä 37 íàñëàõäàà á¿òýí õîîëòîé îðîé,æàðãàëòàé ä¿¿ðýí ºäð¿¿ä áàðàã áàéãààã¿é ç¿äã¿¿ðòàìüäðàë òóóëñàí Ãîëëàíäûí íýãýí äàðóóõàí èðãýíçóðàà÷ áàéñàí ò¿¿íèé àìüäðàë áîëîí óðàí á¿òýýëèéíòàëààð äýëãýðýíã¿é óã íîìîîñ òàíèëöàæ áîëíî. Ò¿¿íèéá¿òýýë¿¿äèéã ºíººäºð äýëõèé äàÿàðàà òàíüæ áèøðýíìàãòàöãààæ, óðàí çóðãèéí ¿íýëãýýíèé ¿íý öýíèéí äýýäõýìæýýã ñî¸ëò õ¿í òºðºëõòºíä ¿ç¿¿ëæ, áè÷ñýíçàõèäëóóäûã íü óðëàã ñóäëàà÷èä, çîõèîë÷èä, ñýòãýëñóäëàà÷èä, òýð á¿¿ õýë õýë øèíæýý÷èä á¿õèé ë òàëààñíü øèíæëýí îëîí òîîíû ºã¿¿ëýë, ðîìàí, êèíî áè÷èæáàéãàà òóõàé óíøèõ áîëíî.

Óðàí çóðãèéí ìàòåðèàëóóä

Çîõèîã÷: Á.Íàöàãäîðæ, Ö.Áàäàðìàà

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãàä óðàí çóðãèéí ìàòåðèàëóóäáîëîõ çîòîí, òîñîí áóäàã, öàðäàñ, ºíãºëºã÷, áýõæ¿¿ëýã÷,áèéð, òóøü, õàðàíäàà, áèñòð, ãóàøü, ïàñòåëü, ìàñòèõèíòàëààð ºã¿¿ëýýä çîãñîõã¿é óðàí á¿òýýëýý òóóðâèæ áóéõ¿ì¿¿ñò çîðèóëàãäñàí áîëíî.

Îí: 2009, Õîò: ÓëààíáààòàðÕýâëýëèéí ãàçàð: ªíãºòõýâëýë àðïèìÕóóäàñ: 129ISBN: 0-85950-404-2ISBN: 978-99929-52-73-3

Îí: 2009Õóóäàñ: 66

Îí: 2008Õóóäàñ: 120

¯éëäâýðëýëèéí Òåõíîëîãè Äèçàéíû Ñóðãóóëèéí øèíý íîìûí ìýäýý

63

Èëëþñòðèðîâàíûé ñëîâàðü ðóññêîãî èñêóññòâà:Ýíöèêëîïåäèÿ ìèðîâîãî èñêóññòâà

Õÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Í.À.Áîðèñîâñêàÿ

Îðîñûí óðëàãèéí òóõàé ýíýõ¿¿ çóðàãò òîëü áè÷èãíü îð÷èí ¿åèéí ä¿ðñëýõ óðëàãèéí á¿òýýë äîòðîîñ õàìãèéíäýëãýðýíã¿é ëàâëàõ áºãººä ò¿¿íä Êèåâèéí Îðîñ îðíîîñXX çóóíû ýöýñ õ¿ðòýëõ ¿åèéí îí äàðààëñàí áàðèìòûãºã¿¿ëæ óðàí áàðèëãà, óðàí çóðàã, óðàí áàðèìàë, ãðàôèêäèçàéí ãýõ ìýò ºðãºí õ¿ðýýíèé ñýäâ¿¿äèéã õàìàðñàí.¯¿íèé çýðýãöýý ÿíç á¿ðèéí ìàñòåðóóäûí òóõàé áîëîíóðëàãèéí òºðºë á¿ðèéí æàíàð, ÷èãëýëèé㠺㿿ëñýí ä¿ãíýíáè÷ñýí ºã¿¿ëë¿¿äèéã áàãòààñàí.

Îðãàíèê õèìè: Ñóðàõ áè÷èã

Çîõèîã÷: Á.ÁÿìáàãàðÕÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Ì.Íàðàíöýöýã

Èõ äýýä ñóðãóóëèéí óã ñóðàõ áè÷èãò îðãàíèêáîäèñûí õèìèéí áà ôèçèêèéí øèíæ ÷àíàð íü òýäãýýðèéíîðîí çàéí áàéãóóëàëò, àòîìóóäûí õàðèëöàí íºëººë뺺ñèõýýõýí õàìààðäãèéã õàðãàëçàí ñòåðåîèçîìåð,êîíôèãóðàöèéí èçîìåð áóþó ýíàíòèîìåðèéã ä¿ðñëýõàðãóóä, òýäãýýðèéí D, L, áà R, S íýðøèë, àáñîëþòêîíôèãóðàöèéã òîäîðõîéëîõ àðãà, äèíàìèê ñòåðåîõèìèáîëîí ýëåêòðîíû ýôôåêò, ðåçîíàíñ, óðâàëûí òºðë¿¿ä,òýäãýýðèéí ìåõàíèçì, ÿâàãäàõ ÷èãëýëèéí òóõàéîéëãîëòóóäûã ò¿ëõ¿¿ îðóóëñàí.

Ìàøèíû ýä àíãè: Ñóðàõ áè÷èã

Çîõèîã÷: Ã.×èìýä-Î÷èð, Ò.Íàìíàí, Ï.ªëçèéñàéõàí,Ä.Ãàíáàò

Ýíýõ¿¿ íîìîíä ìàøèíû áàéãóóëàìæèéíìåõàíèêèéí îíîëûí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áîëîõ ìàøèíûýä àíãè (machine de sign; äåòàëè ìàøèí) õè÷ýýëèéí¿íäñýí àãóóëãûã õàìðàí îðóóëàâ. Ýäãýýðò ìåõàíèêäàìæóóëãà (öèëèíäð, êîíóñ,ìîãîé, îîñîð,ãèíæ), ãîë,òýíõëýã, õîëõèâ÷, õîëáîâ÷, õîëáîîñíû õýðýãëýýíèé ò¿¿õ,ìàòåðèàë, áàò áýõèéí òîîöîîíû îíîëûí ¿íäýñ,èíæåíåðèéí òîîöîîíû ïðîãðàìì õàíãàìæèéã õýðõýíàøèãëàõ òàëààð òàéëáàðëàí îðóóëñàí áîëíî. Ñóðàõáè÷ãèéã èõ äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæèä ìåõàíèê èíæåíåð,èíæåíåð òåõíîëîãèéí ÷èãëýëýýð ñóðàëöàæ áàéãààîþóòàí áîëîí èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòíóóäàäçîðèóëñàí.

Îí: 2001, Õîò: ÌîñêâàÕýâëýëèéí ãàçàð: ÁåëûéãîðîäÕóóäàñ: 551ISBN: 5-7793-0372-Õ

Îí: 2010, Õóóäàñ: 502ISBN: 978-99929-50-05-6

Îí: 2009Õóóäàñ: 330ISBN: 978-99929-4-437-4

¯éëäâýðëýëèéí Òåõíîëîãè Äèçàéíû Ñóðãóóëèéí øèíý íîìûí ìýäýý

64

Ìîíãîëûí ò¿¿õ: Ãàðûí àâëàãà - ñîðèë

Çîõèîã÷: Ä.Ñýðäàðàì, Ö.Öýðýí, Þ.Áîëäáààòàð

Ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãà íü îþóòàí ñóðàëöàã÷äûíõè÷ýýëýýð îëñîí ìýäëýãèéã áàòàòãàõ, ÿâöûí áàóëèðëûí øàëãàëòàíä áýëòãýõýä õýðýãëýãäýõ¿¿í áîëîõ,áèå äààëòûí àæèëä àøèãëàõàä çîðèóëàãäñàí áîëíî.

Áàðèëãûí èíæåíåðèéí çóðàã òºñëèéí ¿íäýñ

Çîõèîã÷: Í.ÍÿìæàâÕÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Ä.Àëòàíñ¿õ

Áàðèëãûí çóðàã òºñëèéí àæëûã ã¿éöýòãýõýäòàâèãäàõ ¿íäñýí øààðäëàãà, áàðèëãûí çóðàã òºñºë,àðõèòåêòóðûí øèéäëèéí àæëûí çóðãóóä çýðýãáàðèëãûí ¿éëäâýðëýëèéí çóðàã òºñëèéã ãàðãàõàäõîëáîãäîõ ìàòåðèàëûí òàëààð òóñãàæýý.

Ìîíãîë èíæåíåðèéí óõààí

Ýìõýòãýñýí: Ä.ÁàòöýöýãÕÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Ä.Ñîäíîìäîðæ

Ìîíãîëûí èíæåíåðèéí óõààíû ¿íäýñíèéàêàäåìèàñ çîõèîí áàéãóóëñàí ýðäýì øèíæèëãýýíèéõóðàëä òàâèãäñàí èëòãýë¿¿äèéã áàãòààñàí.

Îí: 2009Õóóäàñ: 119

Îí: 2006, Õîò: ÓëààíáààòàðÕýâëýëèéí ãàçàð:ÀäìîíÕóóäàñ: 252ISBN: 99929-0-691 - Õ

Îí: 2009, Õîò: ÓëààíáààòàðÕýâëýëèéí ãàçàð:ÑòàðòëàéíÕÕÊÕóóäàñ: 90ISBN: 978-99929-931-5-4

¯éëäâýðëýëèéí Òåõíîëîãè Äèçàéíû Ñóðãóóëèéí øèíý íîìûí ìýäýý

65

Èíæåíåðèéí óõààí – ýõ îðíû õºãæèë

Ýìõýòãýñýí : Ä.ÁàòöýöýãÕÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Ä.Ñîäíîìäîðæ

Ýíýõ¿¿ íîìîíä Ìîíãîëûí èíæåíåðèéíóõààíû ¿íäýñíèé Àêàäåìè ¿¿ñ÷ áàéãóóëàãäñàíû 10æèëèéí îéä çîðèóëàãäñàí ýðäýì øèíæèëãýýíèéõóðëûí èëòãýë¿¿äèéí ýìõòãýëèéã îðóóëàâ.

Ìîíãîë èíæåíåð¿¿äèéí á¿òýýë÷ ñýòãýëãýýíèéõºãæèë

Ýìõýòãýñýí : Ä. ÁàòöýöýãÕÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Ä. Ñîäíîìäîðæ

Ìîíãîëûí èíæåíåðèéí óõààíû ¿íäýñíèéàêàäåìèéí òîâ÷ òàíèëöóóëãà, ãèø¿¿äèéí òîâ÷ íàìòàð,á¿òýýëèéí òîâ÷îîí áîëîí á¿òýýë¿¿äèéã ýìõòãýíîðóóëñàí.

Îí: 2007, Õîò: ÓëààíáààòàðÕýâëýëèéí ãàçàð:ÀäìîíÕóóäàñ: 247ISBN: 99929-0-404-6

Îí: 2009, Õîò: ÓëààíáààòàðÕýâëýëèéí ãàçàð:ÀäìîíÕóóäàñ: 231ISBN: 99929-2-454-3

66

Ìýäýýëýë

2010 îíû 02 ñàðûí 05-íûºäºð Øèíæëýõ Óõààí Òåõíîëîãèéí òºâíîìûí ñàíä ÎÕÓ-ûí “Ìèð ãîðíîé êíèãè”àññîöèàöèéí “Ãîðíàÿ êíèãà” õýâëýëèéíãàçðûí Ìîíãîë äàõü ñàëáàðÈçäàòåëüñòâî “Ãîðíàÿ êíèãà-Ìîíãîëèÿ”ñóäàëãààíû òàíõèìûí íýýëòèéíàæèëëàãàà áîëæ ºíäºðëºëºº.Íýýëòèéí àæèëëàãààíä ØÓÒÈÑ-èéíðåêòîð ïðîô. Á.Äàìäèíñ¿ðýí, ÌîíãîëÓëñûí àíõíû åðºíõèéëºã÷,Èçäàòåëüñòâî “Ãîðíàÿ êíèãà-Ìîíãîëèÿ”ñàëáàðûí åðºíõèéëºã÷ ïðîô.Ï.Î÷èðáàò, Ìîíãîëûí óëàìæëàëûíàêàäåìèéí òýðã¿¿í, Øèíæëýõ Óõààíàìüäðàë ñýòã¿¿ëèéí åðºíõèé íàðèéíáè÷ãèéí äàðãà ïðîô. Ë.Äàøíÿì,

ØÓÒÈÑ-èéí ïðîðåêòîðóóä,Á¿ðýëäýõ¿¿í ñóðãóóëèéí çàõèðëóóä,Óóë óóðõàéí õ¿ðýýëýíãèéí çàõèðàëÁ.Ï¿ðýâòîãòîõ, ñóäëàà÷èä, ïðîôåññîðáàãø íàðûí òºëººëºë îðîëöëîî. Óãòàíõèìûã ØÓÒÈÑ-èéí ÓÓÈÑ-èéí

ñàíõ¿¿æèëòýýð òîõèæóóëñàí áºãººäóóë óóðõàé, ãåîëîãè, ýð÷èì õ¿÷,áàðèëãûí ñàëáàðûí ñóðãàëò-ñóäàëãààíû íîìûã ïðîôåññîð, áàãøíàð çàõèàëãààð àâàõ, ýðäýìòäèéíá¿òýýëèéã ãàäààäûí õýâëýëäíèéòë¿¿ëýõýä ã¿¿ð áîëæ àæèëëàäàã þì.Óóë óóðõàé, ýðäýñ áàÿëãèéã ò¿øèãëýíõºãæèæ áóé ìàíàé îðíû õóâüä òóññàëáàð áàéãóóëàãäñàíààð äýëõèéíæèøèãò õ¿ðýõ ýõëýë áîëæ áàéãààãíýýëòýä îðîëöîã÷èä îíöîëæ áàéëàà.Ò¿¿í÷ëýí ýíýõ¿¿ ñàëáàðààð óóëóóðõàéí ãàäíû òîìîîõîíáàéãóóëëàãóóä ¿éë÷ë¿¿ëýõ ñàíàëààèð¿¿ëýýä áàéíà. Äàøðàìä äóðüäàõàäÈçäàòåëüñòâî “Ãîðíàÿ êíèãà-Ìîíãîëèÿ”

ÈÇÄÀÒÅËÜÑÒÂÎ “ÃÎÐÍÀß ÊÍÈÃÀ-ÌÎÍÃÎËÈß” ÑÓÄÀËÃÀÀÍÛ

ÒÀÍÕÈÌÛÍ ÍÝÝËÒÈÉÍ ÀÆÈËËÀÃÀÀ

ñàëáàðûí åðºíõèéëºã÷ººð 2007 îíîîñýõëýí Ìîíãîë Óëñûí àíõíûåðºíõèéëºã÷ ïðîô. Ï.Î÷èðáàò,åðºíõèé çàõèðëààð Øèíæëýõ ÓõààíÒåõíîëîãèéí òºâ íîìûí ñàíãèéíçàõèðàë ïðîô. ×.Ãóëüíàð àæèëëàæáàéíà.

67

Ìýäýýëýë

2010 îíû 02 ñàðûí 05-íûºäºð, Ìîíãîëûí áàãø íàðûí áàÿðûíºäðèéã òîõèîëäóóëàí Øèíæëýõ ÓõààíÒåõíîëîãèéí òºâ íîìûí ñàíä “Õààí”áàíêíû íýðýìæèò ýðäýì øèíæèëãýýíèéóíøëàãûí òàíõèìûí íýýëòèéí ¸ñëîëáîëëîî. Íýýëòèéã àðãà õýìæýýíä Õààíáàíêíû ÓÁ õîòûí áèçíåñ õàðèóöñàíäýä çàõèðàë ¯.Íàðàíöýöýã,Ìàðêåòèíãèéí ãàçðûí çàõèðàëÌ.×àíöàëìàà, Õààí áàíê ñàíãèéíçàõèðàë Ö.Îþóíöýöýã, Õààí áàíêíûñî¸ëûí òºâ ºð㺺 ñàëáàðûí çàõèðàëÆ.Ãàíáààòàð, ØÓÒÈÑ-èéí ðåêòîðïðîô. Á.Äàìäèíñ¿ðýí, Ìîíãîë Óëñûíàíõíû åðºíõèéëºã÷, ÓÓÈÑ-èéíòýðã¿¿ëýõ ïðîô. Ï.Î÷èðáàò, Ìîíãîëûíóëàìæëàëûí àêàäåìèéí òýðã¿¿í,Øèíæëýõ Óõààí àìüäðàë ñýòã¿¿ëèéíåðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà ïðîô.

ÕÀÀÍ ÁÀÍÊÍÛ ÍÝÐÝÌÆÈÒ ÝÐÄÝÌ ØÈÍÆÈËÃÝÝÍÈÉÓÍØËÀÃÛÍ ÒÀÍÕÈÌÛÍ ÍÝÝËÒ

Ë.Äàøíÿì, ØÓÒÈÑ-èéí ñóðãàëòûíïðîðåêòîð ïðîô. ß.Íàðàíöýöýã, Ýäèéíçàñàã íèéãìèéí õºãæëèéí ïðîðåêòîðïðîô. Á.Äàâààñ¿ðýí, Ýðäýì øèíæèëãýýòåõíîëîãèéí ïðîðåêòîð ïðîô.Õ.Áóÿííýìýõ, Ãàäààä õàðèëöàà õàìòûíàæèëëàãààíû ïðîðåêòîð ïðîô.Ò.Áàòáàÿð, Øèíæëýõ Óõààí,Òåõíîëîãèéí òºâ íîìûí ñàíãèéíçàõèðàë ×.Ãóëüíàð, á¿ðýëäýõ¿¿í

ñóðãóóëèéí çàõèðëóóä, ØèíæëýõÓõààíû ñàëáàðûí ñóäëàà÷ ýðäýìòýä,ïðîôåññîð áàãø íàð õýâëýëìýäýýëëèéí òºëººëºë îðîëöëîî.Ýðäýì øèíæèëãýýíèé óíøëàãûíòàíõèìä íèéò 11350 ãàðóé ñóðãàëòñóäàëãààíû á¿òýýë¿¿ä, 2976äèññåðòàöè, ìàãèñòðûí àæèë,àâòîðåôåðàòóóä áàéíà. Ýðäýìøèíæèëãýýíèé óíøëàãûí òàíõèì íü170 ì2 òàëáàé, 60 ñóóäàëòàé, ÷ºëººòñîíãîëòîîð ïðîôåññîð áàãø, äîêòðàíò,ìàãèñòðóóä áîëîí òºãñºõ êóðñèéíîþóòàí, óíøèã÷äàä óíøëàãûíòàíõèìààð ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã þì. Óãóíøëàãûí òàíõèìûã “Õààí” áàíêíûñàíõ¿¿æèëòýýð òîõèæóóëàí ïðîôåññîð,áàãø, ñóäëàà÷äûí ñóäàëãààøèíæèëãýýíèéõýý àæëûã ÿâóóëàõàäòààòàé îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ ¿¿äíýýñ

õàìãèéí ñ¿¿ëèéí ¿ç¿¿ëýëò á¿õèé Delláðýíäèéí äýëãýö, Athena áðýíäèéí èæá¿ðýí êîìïüþòåðóóä, áàð êîä ñêàíåð,äîõèîëëûí õààëãà áîëîí áóñàäøààðäëàãàòàé ñòàíäàðòûã õàíãàñàíòåõíèê õýðýãñýë, òîíîãòºõººðºìæ¿¿äýýð òîíîãëîæ ºãñíººðººáóñàä îþóòíû óíøëàãûí òàíõèìààñààÿëãààòàé þì.

68

Ìýäýýëýë

“ÍÎÌÛÍ ÑÀÍ-

ÖÀÕÈÌ ØÈÉÄÝË”

“Íîìûí ñàí-Öàõèì øèéäýë” ñýäýâò ñóðãàëòûã ØÓÒÈÑ-èéí Øèíæëýõóõààí òåõíîëîãèéí òºâ íîìûí ñàíä íýãävãýýð ñàðûí 19-22 õîîðîíä çîõèîíáàéãóóëæ áàéíà. Ýíýõvv ñóðãàëòàíä Ìîíãîë Óëñûí èõ, äýýä ñóðãóóëèóä áîëîííèéòèéí íîìûí ñàíãèéí íîìûí ñàí÷ áîëîí õîëáîãäîõ àëáàíû õvìvvñ îðîëöîæáàéãàà þì. Ñóðãàëòûã Øèíæëýõ óõààí òåõíîëîãèéí òºâ íîìûí ñàí, Ìîíãîëûííîìûí ñàíãóóäûí êîíñîðöèóìààñ íîìûí ñàí÷, ìýäýýëëèéí àæèëòíóóäûã÷àäàâõæóóëàõ, ýëåêòðîí íîìûí ñàíãèéí õºãæëèéí ºíººãèéí áàéäàë, öààøäûíçîðèëòûã òîäîðõîéëîõ, ñóðãàëòûí ìàòåðèàë–öàõèì øèéäýë, ãàäààä ýëåêòðîííîì, ñýòã¿¿ë çàõèàëàõ àðãà çàìóóä, òîãòìîë õýâëýë ýëåêòðîí êàòàëîãò îðóóëàõçîðèëãîòîéãîîð çîõèîí áàéãóóëæ áàéíà. “Ýëåêòðîí íîìûí ñàíãèéí õºãæëèéíºíººãèéí áàéäàë, öààøäûí çîðèëò” ãýñýí ñýäâýýð ØÓÒÈÑ–èéí íîìûí ñàíãèéíçàõèðàë ×.Ãóëüíàð, Õ¿íèé õºãæèë áà ¿éë÷èëãýíèé ¸ñ ç¿é Ñ.Òºãñ, Èíæåíåðèéíáîëîâñðîëä-Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè(Å-íîìûí ñàí) Ìýäýýëýë, òåõíîëîãèéí òºâèéí çàõèðàë Ð.Òºðáàò, Ñýòã¿¿ëçàõèàëãà öàõèì øèéäýë” ØÓÒÈÑ-èéí íîìûí ñàíãèéí àõëàõ ìýðãýæèëòýíË.Ãàíòóëãà, Õýâëýëèéí òåõíîëîãè-¯ÒÄÑ-í áàãø Ä.Äàìäèíñ¿ðýí íàð èëòãýë òàâüæõýëýëövvëñýí. Ñóðãàëòàíä õàìðàãäàãñàä ºíººãèéí ìîíãîë óëñûí íîìûíñàíãóóäàä òóëãàìäàæ áàéãàà ìåíåæìåíòèéí àñóóäàë, íîìûí ñàí÷äûí õàðèëöàà,¸ñ ç¿é, õ¿íèéã õºãæ¿¿ëýõ òàëàà𠺺ðèéí ìýäëýãèéí öàð õ¿ðýýã íýìýãä¿¿ëýæöààøäûí ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé àæèë áîëîí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíäààõýðýãæ¿¿ëýõýýñ ãàäíà ººðèéí ñóðãóóëèéí íîìûí ñàíãèéí íýã õóâüòàé áîëîíçàéëøã¿é ñýðãýýí çàñàõ õýðýãöýýòýé íîìòîé àæèëëàõ, ñýëáýí çàñàõ àæèëáàðÿâóóëàõ, öàõèì àñóóäëûã øèéäâýðëýõ /ýëåêòðîí ñýòã¿¿ë çàõèàëãà, ýëåêòðîíêàòîëîãèéí ìýäýýëýë ñîëèëöîõ/, áèå äààí ººðèéí àëáàí áàéãóóëëàãûí íîìûí ñàíãèéí àæèëòàíóóäàä ñóðãàëò çîõèîí ÿâóóëàõ ÷àäâàð ýçýìøèíý. ̺í ñóðãàëòàíäîðîëöîã÷èä ØÓÒÈÑ-èéí äýëõèéí èõ äýýä ñóðãóóëèóäûí æèøèãò íèéöñýí íîìûíñàíòàé òàíèëöñàí.

69

Ìýäýýëýë

ØÓÒÒºâ íîìûí ñàíãààñçàõèðãààíààñ 01 ñàðûí 27-íû ºäºðíîìûí ñàíãèéí ¿éë÷ëýã÷ íàðò¿éë÷èëãýýíèé àæèëòíû áàðèìòëàõ ¸ñç¿é, öýâýðëýãýýíèé áîäèñûí íîðì,íîðìàòèâ, àæëûí áàéðíû õºäºëìºðõàìãààëàë, öýâýðëýãýý õèéõ æóðìûíòàëààð ñóðãàëò ÿâóóëëàà. Ñóðãàëòàíä:“¯éë÷èëãýýíèé àæèëòíû ¸ñ ç¿é”

Ø Ó Ò Ò º âí î ì û íñ à í ã è é íç à õ è ð à ë×.Ãóëüíàð ,“̄ éë÷èëãýýíèé

ØÓÒÒºâ íîìûí ñàíä 2010 îíû03 ñàðûí 03-06 õîîðîíä á¿ðýëäýõ¿¿íñóðãóóëèóä áîëîí îðîí íóòãèéí ñàëáàðñóðãóóëèéí íîìûí ñàí÷äûã õàìðóóëñàí“Íîìûí ñàíãèéí ïðîãðàì õàíãàìæèéíàøèãëàëò” ñýäýâò ñóðãàëòûã çîõèîíÿâóóëëàà. Ñóðãàëòàíä Ìýäýýëëèéíòåõíîëîãè-íîìûí ñàí ñýäâýýð å-íýýëòòýé ñóðãóóëèéí äýä çàõèðàëÐ.Òºðáàò, íîìûí ñàíãèéí Lib4U

ï ð î ã ð à ì û íø è í ýõ ó â è ë á à ð ,í ý ì ý ë òººð÷ëºëò, óãï ð î ã ð à ì û íí î ì û í

ñàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÿâöàä òóëãàð÷áóé àñóóäëóóäûí òàëààð Ä.Ãàíõóÿã

òàíèëöóóëæ, ¿éë÷èëãýýíèé ÿâöàä ãàð÷áóé àñóóäëààð ñàíàë ñîëèëöîâ.ØÓÒÒºâ íîìûí ñàíãèéí áîäëîãî,íîìûí ñàí÷äûí õàðèëöàà, ¸ñ ç¿é,¿éë÷èëãýýíèé àæèëòíû áàãààðàæèëëàõ÷àäâàð,ö à ãàøèãëàëòûíòàëààðØÓÒÒºâí î ì û íñàíãèéíçàõèðàë ×.Ãóëüíàð ìýäýýëýë õèéñýí.ØÓÒÒºâ íîìûí ñàí íü èõ äýýäñóðãóóëèéí íîìûí ñàí ìýäýýëëèéíàæèëòíóóäûí õ¿ðýýíä íîìûí ñàí-ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ñóðãàëòûãõºòºëáºðèéí äàãóó òàñðàëòã¿éÿâóóëñààð áàéõ áîëíî.

“ÍÎÌÛÍ ÑÀÍÃÈÉÍ ÏÐÎÃÐÀÌ ÕÀÍÃÀÌÆÈÉÍ ÀØÈÃËÀËÒ” ÑÝÄÝÂÒ ÑÓÐÃÀËÒ ÁÎËËÎÎ

ØÓÒÒºâ ÍÎÌÛÍ ÑÀÍÃÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉÀÆÈËÒÍÓÓÄÀÄ ÑÓÐÃÀËÒ ßÂÓÓËËÀÀ

à æ è ë ò í ó ó ä û íõ º ä º ë ì º ðõ à ì ã à à ë à ë ”Ø Ó Ò È Ñ - è é íáàéð õàðèóöñàíìåíåæåð Æ.Ñýð-Îä, “ªðººòàñàëãààíóóäàä õèéãäýõ öýâýðëýãýý áàèõ öýâýðëýãýýíèé æóðàì” ØÓÒÈÑ-èéíÝÌÒ-èéí èõ ýì÷ Ë.Îþóí, “Àæ àõóéíõýðýãëýýíèé öýâýðëýãýýíèé áîäèñûãõýðõýí õýðýãëýõ çààâàð÷èëãàà” íîìûíñàí÷ Ï.Òóÿà, íàð ìýäýýëýë õèéëýý.

70

Ìýäýýëýë

ÀÍÓ-ûí Àçèéí ñàíãààñ ¯ÒÄÑ-èéí íîìûí ñàíä ýäèéí çàñàã,ìåíåæìåíòèéí ÷èãëýëèéí íîìûãõàíäèâëàëàà. ̺í ßïîí óëñûí

òºñëèéí áóñá ó ö à ë ò ã ¿ éòóñëàìæèéíõ ¿ ð ý ý í äÁ Ñ Ø Ó ß -íààñ 100ãàðóé íýð

ÍÎÌ ÕÀÍÄÈÂËÀËÀÀ

òºðëèéí íîìûã áýëýãëýñýí íü îþóòàíñóðàëöàã÷äûí ìýäëýã áîëîâñðîë, òàíèíìýäýõ¿éã õºãæ¿¿ëýõýä òóñ äýì áîëæáàéíà. Ýäãýýð íîìóóäààð 2010 îíû 03-ð ñàðûí 24, 25 íä íîìûí ¿çýñãýëýíç î õ è î íáàéãóóëæ,óíøèã÷äûíõ ¿ ð ò ý ý ëáîëãîëîî.

Îðîñûí ¿íäýñíèé íîìûí ñàíÎðîñûí ¿íäýñíèé íîìûí ñàí

Îðîñûí ¿íäýñíèé íîìûí ñàí áîë Ç¿¿íÅâðîïûí õàìãèéí ýðòíèé íîìûíñàíãóóäûí íýã þì. Ýíý íîìûí ñàíÑàíêò-Ïåòåðáóðã õîòîä áàéðëàäàã.ÝíäÎðîñûí èõ çîõèîë÷äûí íîì á¿òýýë,îðîñ õýëýýð îð÷óóëñàí ãàäààäûí íîìçîõèîëóóä õàäãàëàãäàæ áàéãàà. ̺íãàäààäûí øèíæëýõ óõààí, òåõíèê,

òåõíîëîãè, óðàí çîõèîëûí îëîí ìÿíãàííîì òºðºëõ õýëýýðýý õàäãàëàãäàæáàéíà. Îðîñûí ¿íäýñíèé íîìûí ñàíáàéãóóëàõ øèéäâýðèéã 1795 îíû 5ñàðûí 16-íä Îðîñûí II-ð Åêàòåðèíàõàòàí õààíû çàðëèãààð áàéãóóëñàí.Ýíý íîìûí ñàí íü íîì õýâëýëõàäãàëààä çîãñîõã¿é, õ¿ì¿¿ñèéã ñî¸íãýãýýð¿¿ëýõ ýõ áóëàã áîëîõ ¸ñòîéáàéëàà. Îðîñò õýâëýãäñýí, ìºí õèëèéí

÷àíàäàä Îðîñ õýëýýð ãàðñàí á¿õíîìûã, ãàäààä õýëýýð õýâäýãäñýíîðîñûí òóõàé á¿õ íîìûã öóãëóóëæõàäãàëàõ çîðèëò òàâüæýý. Õàòàíõààí Åêàòåðèíà íîìûí ñàíãèéíáàðèëãûí àæëûí ã¿éöýòãýëäáèå÷ëýí õÿíàëò òàâüæ, íîìûíñàíãèéí ôîíä ¿¿ñãýõ àæèëä ÷ ãàðáèå îðîëöæýý. Èíãýýä 1714 îíû1 ñàðûí 2-íä íîìûí ñàíãèéí

ÄÝËÕÈÉÍ ÒÎÌÎÎÕÎÍ ÍÎÌÛÍ ÑÀÍÃÓÓÄ

71

Ìýäýýëýë

- Íîìûí ñàíãèéí øèíýöîãöîëáîðûí îíöëîã õèéãýýä¿éë÷èëãýýíèé òàëààð òà þó õýëýõâý?- Ìàíàé ñóðãóóëü ñî¸ëûíñàëáàðò àíõíûõ ãýæ õýëæ áîëîõäîëîîí äàâõàð íîìûí ºð㺺㠺íãºðñºíîíû 10 ñàðä ñóðãóóëèéíõàà 50 æèëèéí

îéí ºìíº àøèãëàëòàíä îðóóëëàà.Íîìûí ñàíä çºâõºí îþóòíóóä áóñïðîôåññîð áàãø íàðûí ñóðãàëò,ñóäàëãààíû îð÷èí áèé áîëãîõ,ìýäýýëëèéã îðîí çàé õàìààðàëã¿éãýýðöàã àëäàëã¿é õ¿ðãýõ, íîìûí ñàí÷,ìýäýýëëèéí àæèëòíóóäûí ìýäëýã÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëýõ çîðèëòòîé

íýýëò áîëæýý. Íèéãìèéí á¿õ äàâõàðãûíõ¿í ýíý íîìûí ñàíä ¿éë÷ë¿¿ëýõ ýðõòýéáàéæýý. 1917 îíä ýíý íîìûí ñàíãÎðîñûí íèéòèéí íîìûí ñàí ãýæ íýðëýõáîëæ, 1932 îíä íèéòèéí íîìûí ñàíãÌ.Å.Ñàëòûêîâà-Ùåäðèíû íýðýìæèòáîëãîæýý. Äýëõèéí II-ð äàéíû ¿åä ÷íîìûí ñàí àæèëëàñààð áàéëàà. 1973îíû 2 ñàðä ÇÕÓ-ûí ñàéä íàðûíçºâëºëèéí øèéäâýðýýð íîìûí ñàíãèéíøèíý áàðèëãà áàðèõ òîãòîîë ãàð÷ 1992îíû 3 ñàðûí 27-íä ÎÕÓ-ûíåðºíõèéëºã÷èéí çàðëèãààð äàõèíÎðîñûí ¿íäýñíèé íîìûí ñàí ãýæ

íýðëýãäýõ áîëæýý. Ýíý íîìûí ñàíä 33ñàÿ øèðõýã íîì, ñîíèí, ñýòã¿¿ëõàäãàëàãäàæ áàéíà. Íîìûí ñàíäæèëäýý 1,5 ñàÿ õ¿í ¿éë÷ë¿¿ëäýã.

×.ÃóëüíàðÈõ, äýýä ñóðãóóëèéí í¿¿ð öàðàé íîìûí ñàíãààñàà õàðàãääàã

Äýëõèéí íýð õ¿íäòýé èõ, äýýä ñóðãóóëèóäûí ÷àíàð ÷àíñààã òýíäõèéí íîìûíñàíãèéí õ¿ðòýýìæ ¿éë÷èëãýýãýýð íü õýìæäýã ãýäýã. Áàñ äýëõèéí àëäàðòàéíîìûí ºðãººí¿¿ä õîðèí äºðâºí öàãèéí òóðø ¿¿ä íü íýýëòòýé áàéäàã òóõàéò¿¿ãýýð îðæ ¿çñýí ìàíàé ýðäýìòýí ìýðãýä ÿðüäàã þì áèëýý. Ìàíàéä ÷ íýãýí¿å íîìîîð àìüñãàëæ áàéñàí. Öàã ¿å íèéãìýý äàãààä íîìíîîñ õºíäèéð÷ áàéñàí¿å àðä õîöîð÷ ýä¿ãýý íîì õýâëýëèéí ãàçàð îëøèð÷, ÷àíàð ºí㺠¿çýìæòýé íîìá¿òýýí òóóðâèã÷äûí òîî ÷ ýðñ ºñ÷ýý. Ò¿¿í÷ëýí ÷èõýíä÷èìýãòýé íýã ìýäýý ñîíñîãäñîí íü ØÓÒÈÑ äýëõèéíõýìæýýíèé ãýæ áîëîõ íîìûí ºð㺺òýé áîëñîí ÿâäàëþì. Òóñ íîìûí ñàí îð÷èí ¿åèéí äîòîîä ñ¿ëæýýãýýð èæá¿ðýí òîíîãëîãäñîí, îþóòíóóä íü ñóðàõ áè÷ãýýðäóòàãäàõã¿éãýýñ ãàäíà õè÷ýýëäýý áýëòãýõ ñóðãàëòûíõàìãèéí òîõèëîã îð÷èíòîé áîëæ áàãø, îþóòàíãýëòã¿é õ¿ññýí á¿õíèé ñóäàëãààíû òºâ áîëæ ÷àäæýýãýæ áàãø, îþóòíóóä áàÿðòàé áàéíà. Áèä ØÓÒÈÑ-èéíøèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí òºâ íîìûí ñàíãèéíçàõèðàë, äîêòîð, ïðîôåññîð ×.Ãóëüíàðòàé óóëçàæíîìûí ñàíãèéí ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð ÿðèëöëàà.

“ªíººäºð” 2010.03.10. ¹057(3920)

72

Ìýäýýëýë

àæèëëàæ áàéíà. Íîìûí ñàí ìààíüñ¿¿ëèéí ¿åèéí äîõèîëîëõàìãààëàëòûí ñèñòåì, îð÷èí ¿åèéíìýäýýëëèéí òåõíîëîãè, óòàñã¿éèíòýðíåòèéí /wireless/ îð÷èí, êàíîíû¿éë÷èëãýý, íîìûí õàäãàëàëò,õàìãààëàëò, òîíîã òºõººðºìæ ãýýä á¿ãäñòàíäàðòûí øààðäëàãûã á¿ðýíõàíãàñàí öîãöîëáîð ë äîî. Õóó÷èííîìûí ñàí 10 îð÷èì íýãæýýð 450 ãàðóéñóóäàëòàé áàéñàí áîë îäîî 25 íýãæòýé900 ãàðóé ñóóäàëòàé áîëæ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýý 2 äàõèí íýìýãäñýí.ªäºðò äóíäæààð 1500-2000 ãàðóéîþóòàíä ¿éë÷èëäýã áàéñàí áîë îäîî5500-6000 ãàðóé îþóòàíä ¿éë÷èëãýý¿ç¿¿ëæ áàéíà.¯¿íýýñ ãàäíà òåõíèê,òåõíîëîãèéí ÷èãëýëèéí òºðèéí áîëîíõóâèéí õýâøëèéíõýí óíøëàãûí òàíõèì,íîìûí ôîíä ýðäýìòäèéí á¿òýýëýýð¿éë÷ë¿¿ëæ áàéíà. Óíøèã÷äûí òîî ºñ÷áèäíèé ¿éë àæèëëàãààíû öàð õ¿ðýýóëàì ºðãºæèæ áàéãàà. ÖààøäààØÓÒÈÑ Ìîíãîë óëñûí øèíæëýõ óõààíòåõíîëîãèéí ìýäýýëëèéí îð÷èí áèéáîëãîõ çîðèëãîòîé. Ãàäààäõàðèëöààãàà ºðãºæ¿¿ëýí íîìñîëèëöîî, ãàäààäûí òîìîîõîí íîìûíñàíä îðîõ ýðõ àâàõ, Å-óíøëàãà, ãàäààäõýëíèé äèæèòàë ñóðãàëòûí òàíõèì,æèæèã õýâëýëèéí ãàçàðòàé áîëíî.- Ãàäààä õàðèëöààãààºðãºæ¿¿ëýõ òóõàé òà ÿðèëàà. Ãàäààääîòîîäûí áàéãóóëëàãóóä èõ èâýýíòýòãýäýã ãýñýí.- Òèéì ø¿¿. Ìîíãîëä àíõ óäààäýëõèéí 40 ãàðóé óëñàä ñàëáàðòàé“Ðóññêèé ìèð” òºâ ìàíàé íîìûí ñàíäñàëáàðàà íýýëýý. ̺í ÎÕÓ-ûí “Ãîðíàÿêíèãà” àññîöèàöè 2007 îíä ñàëáàðààíýýñýí íü ýíý ñàëáàðûí îþóòàí áàãøñóäëàà÷äûí òàëàðõëûã èõ õ¿ëýýæáàéíà. Ñàëáàðûí åðºíõèéëºã÷ººð íüÌîíãîë óëñûí àíõíû åðºíõèéëºã÷,ÓÓÈÑ-èéí òýðã¿¿ëýõ ïðîôåññîðÏ.Î÷èðáàò ãóàé àæèëëàäàã. Òåõíèê-

òåõíîëîãèéí îðîñ íîìûí ¿çýñãýëýíãçîõèîí áàéãóóëëàà. Öààøäààïðîôåññîð áàãø íàðûí çàõèàëãààðíýí ò¿ð¿¿íä øààðäëàãàòàé Å-íîìûí¿çýñãýëýí çîõèîí áàéãóóëàõ áîäîëòîéáàéãàà. Áàñ ØÓÒÈÑ-òàé õàìòðàíàæèëëàäàã äîòîîäûí áàéãóóëëàãóóäáèäíèé àæèëä èõ òóñàëäàã. ÕÀÀÍ,Ãîëîìò áàíê, Íüþêîì ãðóïï ººðèéííýðýìæèò óíøëàãûí òàíõèìû㺺ðñäèéí õºðºí㺺ð òîõèæóóëñàí.ØÓÒÈÑ-èéí ¿å ¿åèéí òºãñºã÷èä áîëîíáàãø, îþóòàí, àæèëòíóóä 79 ñàÿòºãðºãíèé õàíäèâ 100 ãàðóé ìÿíãàíòºãðºãíèé íîì, ñóðàõ áè÷ãèéí äýýæýýáýëýãëýñýí. Åð íü ìàíàé íîìûíñàíãèéí õàíãàìæ ýðñ ñàéæèðñàí. Ãýõäýýíîìûí ôîíä á¿ðä¿¿ëýõäýý òîîíä áóñ÷àíàðò èõ àíõààðäàã. Íîìûí ñàí÷äûíàæèëëàõ îð÷èí ººð÷ëºãäºæ ¿éë÷èëãýýò¿ðãýí øóóðõàé áîëñíîîð îþóòíóóäíîìûí ñàíä ñóóõ íü èõýñ÷ èäýâõ ÷ èõñàéæèðñàí ãýæ áîääîã.- Òàíûã ìîíãîëûí íîìûíñàíãóóäûí êîíñîðöèóìûí òýðã¿¿íãýæ ñîíññîí?- Êîíñîðöèóì á¿õ òºðëèéííîìûí ñàí, ìýäýýëëèéí òºâ¿¿äèéíõàìòûí ¿éë àæèëëàãààã äýìæèæñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ, íîìûíñàíãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèáîëîâñðóóëàõàä õóâü íýìýð îðóóëàõ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëäàãòºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà. Íîìûí ñàíãàâòîìàòæóóëàõ, ìýäëýã, ìýäýýëýëñîëèëöîõ, õàìòàð÷ àæèëëàõ ýëåêòðîíìýäýýëýë àøèãëàõ áîëîìæèéãíýìýãä¿¿ëýõ, íîìûí ñàí÷äûã÷àäàâõæóóëàõàä ¿éë àæèëëàãààãàà÷èãë¿¿ëæ áàéíà. Ñàÿõàí 18 èõ äýýäñóðãóóëèóäûí 60 ãàðóé ìýäýýëëèéíàæèëòàí, íîìûí ñàí÷äàä çîðèóëàí“Íîìûí ñàí-öàõèì øèéäýë” ñýäâýýð 30öàãèéí ñóðãàëò çîõèîí ÿâóóëñàí íü èõ¿ð ä¿íòýé áîëëîî.

73

Ìýäýýëýë

- Ýöýñò íü Òà ººðèé㺺òàíèëöóóëíà óó?- Áè 1979 îíä Ýðõ¿¿ãèéíÁàãøèéí èõ ñóðãóóëèéã òºãñººä îäîîãõ¿ðòýë ýíý ñóðãóóëüäàà àæèëëàæ áàéíà.Ýðäýíýòèéí òåõíîëîãèéí ñóðãóóëèéãáàéãóóëàëöàæ äýä çàõèðëààð íü

àæèëëàæ áàéëàà. Ìàíàé ààâÑ¿õáààòàð, Áàÿíç¿ðõ ä¿¿ðýãò îëîí æèëäàðãààð íü àæèëëàñàí. Òîâ÷õîíäîîèéì øèâ äýý.

“ªíººäºð” 03 ñàðûí 10. ¹057(3920)

2010 îíû 3-ð ñàðûí 23-28-íûõîîðîíä Ñîëîíãîñûí ×îíáóêûí íîìûíñàíãèéí óðèëãààð ØÓÒÒÍÑ-èéíçàõèðàë ×.Ãóëüíàð, Ìýäýýëýë õîëáîîòåõíîëîãèéí ñóðãóóëèéí òýðã¿¿ëýõ

ïðîôåññîð Á.Ñ¿õáààòàð, ØÓÒÒÍÑ-èéíàõëàõ íîìûí ñàí÷ Î.Àðèóíæàðãàë íàðàæèëëààä èðëýý.

Òîìèëîëòûí õóãàöààíä×îíáóêûí íîìûí ñàíãèéí äîòîîäçîõèîí áàéãóóëàëò, online õýëáýðýýðíîìûí çàõèàëãà õèéõ, å-¿éë÷èëãýý, íîìõàäãàëàëò, õàìãààëàëòòàé òàíèëöàæ òóññóðãóóëèéí íîìûí ñàíä îðîõ ýðõ àâñàí.̺í ØÓÒÒÍÑ-ä ×îíáóêûí ñóðãóóëèéí

ÑÎËÎÍÃÎÑÛÍ ×ÎÍÁÓÊÛÍ ÈÕ ÑÓÐÃÓÓËÈÉÍ ÓÐÈËÃÀÀÐ ÄÈÆÈÒÀËÍÎÌÛÍ ÑÀÍÒÀÉ ÒÀÍÈËÖËÀÀ

õºðºí㺠îðóóëàëòààð “Ñîëîíãîñûí òºâ”áàéãóóëàõ, íîìûí ñàí÷äûã ìýðãýæèëäýýøë¿¿ëýõ, ñóðãàõ àñóóäàëä 2 òàëòîõèðîëöîæ, ØÓÒÈÑ, ×îíáóêûí èõñóðãóóëèéí íîìûí ñàíãèéí á¿òýö, å-íîìûí ñàíãèéí õºãæèë, öààøäûíçîðèëòûí òàëààð èëòãýë õýëýëö¿¿ëëýý.

Äàøðàìä äóðüäàõàä óãñóðãóóëüä 150 ãàðóé îþóòàí áàêëàâàð,ìàãèñòð, äîêòîðûí ñóðãàëòàíäñóðàëöäàã áºãººä ØÓÒÈÑ-ààññóðàëöàæ áóé áàãø, îþóòíóóäûíóóëçàëò áîëñîí áàéíà.

74

Ìýäýýëýë

ÇÀÀÂÀË ÓÍØÈÕ 100 ÍÎÌÛÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ

Ìîíãîëûí Ëåêòîð òºâººñ ñàíàà÷ëàí “Çàëóó Ìàíëàéëàë-4” õºòºëáºðèéíõ¿ðýýíä çàëóóñûí óíøèõ 100 íîìûã íýðëýëýý. Íîì óíøäàã çàëóó õ¿í öººðñºíó÷ðààñ òóñ òºâèéíõºí çààâàë óíøèõ 100 íîì àÿíûã çîõèîí áàéãóóëæ áàéíà. Çààâàë óíøèõ 100 íîìîíä õ¿íèé õºãæèë, øèíæëýõ óõààí òàíèí ìýäýõ¿é, àìüäðàõóõààí, ýð¿¿ë ìýíä, óëñ òºð, ýäèéí çàñàã, ò¿¿õ, óðàí çîõèîë, óðëàã ãîî ç¿é,ôèëîñîôè ñýòãýëãýý, ãàäààä õýë, êîìïüþòåð ãýñýí ñàëáàðûí øèëäýã íîìóóäîðæýý. Òîäðóóëáàë Æèì Êîëëèíçèéí “Ñàéíààñ àãóóä äýâøèõ¿é”, Ñòèâåí Êîâåéí“Á¿òýýìæ ºíäºðòýé õ¿íèé 7-8 äàäàë”, Ãàáðèåëü Ãàðñèà Ìàðêåñèéí “Çóóí æèëèéíãàíöààðäàë” íîìóóäûã çààâàë óíøñàí áàéõ ¸ñòîé þì áàéíà.

ØÈÍÆËÝÕ ÓÕÀÀÍ, ÒÀÍÈÍ ÌÝÄÝÕ¯ÉÖàã õóãàöààíû òîâ÷ ò¿¿õ / Ñòèâåí ÕîóíêèíãLife and Energy / Isaac AsimovOn the origin of the species by means of natural selection / Charles Darvin/Neuromancer / William Gibson/King solomon’s ring / Konrad Lorenz/Ñýòãýë ç¿ðõýý äàãà / Ýíäðþ Êîðíèø/Èðýýä¿éä… Íýâòðýõ¿é / Ýäâàðä Êîðíèø/Ñýòãýõ¿éí öàð õ¿ðýýíèé ãàéõàìøèã / Äýéâèä Æîíçåë Øâàðö/Õ¿í áè÷íýýñ ¿¿ñýýã¿é / Ý.Ìóëäàøèâ/Ãàéõàìøèãò í¿ä / Äîðëèíã Êèíäåðñëýé/Îðøèõóéí ã¿í óõààí /Ä.Áàÿíäàëàé/Äîðè èäýð ä¿¿äýý õàíäàõ íü /Á.Áààáàð/

ÕÓÂÜ Õ¯ÍÈÉ ÕªÃÆÈËHow to Think about great ideas /Mortimar J.Adler/Á¿òýýìæ ºíäºðòýé õ¿íèé 7 äàäàë /Ñòèâåí Êîâàé/8 äàõü äàäàë /Ñòèâåí Êîâàé/Ñàéíààñ àãóéä äýâøèõ¿é /Æèì ÊîëëèíçÁèåèéí õºäºë㺺íèé õýë /Àëëàí Ïèç/ͺõ人 ººðòºº òàòàæ áóñäàä íºëººëºõ ¸ñîí /Äýéë Êàðíåãè/Îëíû ºìíº õýðõýí àìæèëòòàé èëòãýë òàâèõ âý? /Äýéë Êàðíåãè/Àæèë õýðãèéí ãóðâàëæèí 1,2 /Ö.Áààòàðõ¿¿/Íóóö /Ðîíäà Á¸ðí/Àëñûí õàðàà / Ë.Îþóí-Ýðäýíý/ªºðèé㺺 õºãæ¿¿ëüå ! /Ýìîñ êëóá/

ÔÈËÎÑÎÔÈ, ÑÝÒÃÝËÃÝÝÍýýëòòýé íèéãýì áà ò¿¿íèé äàéñíóóä / Êàðë Ïîïïåð/Ëèáåðòàðèàíèçì /Äàâèä Áîàç/Utopia /Thomas More/The evolution of society /Herbert Spencer/ªðíèéí ìýðãýí óõààí /Áåðòðàí Ðàññåë/

75

Ìýäýýëýë

The logic of science discovery /Karl R.Popper/Èõ ãóðâàëæèí /×.Ýðäýíý/2*2=6 ñóóò æàðàí ñýòãýã÷ /Ã.Àþóðçàíà/

Ò¯¯ÕRites of Spring /Modris Eksteins/The women’s history of the world /Rosalind Miles/Ò¿¿õèéí òºãñãºë áà ñ¿¿ë÷èéí õ¿í /Ôðàíöèñ Ôàêóÿìà/The world’s religions /Huston Smith/Ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî /Ö.Äàìäèíñ¿ðýí/Ò¿¿õ ñóäëàë/ Àðíîëüä Òîéíáè/ XX çóóíû Ìîíãîë÷óóä /Ðîáåðò пïýí/Ñóäðûí ÷óóëãàí /Ðàøèä Àä-Äèí/Õºõ ñóäàð /Èíæèíàø/Äýëõèéã áàéëäàí äàãóóëàã÷èéí ò¿¿õ /Æ¿âýéíè/Ò¿¿õýíä õàìãèéí èõ íºëºº ¿ç¿¿ëñýí 100 õ¿í /Ìàéêë Õààðò/Ìîíãîë÷óóä í¿¿äýë ñóóäàë / Á.Áààáàð/

ÓÐÀÍ ÇÎÕÈÎË, ßÐÓÓ ÍÀÉÐÀÃÃýñýð, Æàíãàð /Àðäûí àìàí çîõèîë/Äàéí áà Ýíõ /Ë.Òîëñòîé/Åâãåíèé Îíåãèí /À.Ïóøêèí/Çóóí æèëèéí ãàíöààðäàë /Ãàáðèåëü Ãàðñèà Ìàðêåñ/Àõ ä¿¿ Êàðàìàçîâûíõàí /Ô.Äîñòîåâñêèé/Çîõèîë á¿òýýë¿¿ä /Ä.Ðàâæàà/Çààí çàëóóäàé /Á.Ðåí÷èí/Ñ¿ìòýé áóäðûí ÷óëóó /Ð.×îéíîì/Õîðâîîòîé òàíèëöñàí ò¿¿õ /Ë.Ò¿äýâ/Õîñ óÿíãà /Á.Ëõàãâàñ¿ðýí/Ñîíãîìîë ÿðóó íàéðàã /Ã.Àþóðçàíà, Ë.ªëçèéòºãñ/Ñîíãîìîë ºã¿¿ëëýã /Ã.Àþóðçàíà, Ë.ªëçèéòºãñ/

76

Ìýäýýëýë

77

Ìýäýýëýë