ปญหากฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหนกยมเงนนอกระบบ

กญณฏฐ วเศษสงห

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต

สาขานตศาสตร คณะนตศาสตรปรด พนมยงค

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

พ.ศ. 2560

DPU

Legal Problems on Informal Debt Collection

Kunyanut Wisessing

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements

for the Degree of Master of Laws

Department of Law

Pridi Banomyong Faculty of Law, Dhurakij Pundit University

2017

DPU

DPU

ค

หวขอวทยานพนธ ปญหากฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหน

กยมเงนนอกระบบ

ชอผเขยน กญณฏฐ วเศษสงห

อาจารยทปรกษา รศ.พนจ ทพยมณ

อาจารยทปรกษารวม รศ.ดร.กลยา ตณศร

สาขาวชา นตศาสตร

ปการศกษา 2560

บทคดยอ

จากสภาพสงคมไทยในปจจบน จะเหนไดวาระบบเศรษฐกจของไทยนนเปนระบบ

เศรษฐกจแบบทนนยม สนคาและบรการตางมราคาสงกวาคาครองชพทาใหการใชจายใน

ชวตประจาวนอาจไมเพยงพอตอการดารงชพตามปจจยสของผบรโภค เพราะมนษยทกคนลวนแตม

ความตองการแสวงหาสนคาและบรการตางๆ เพอตอบสนองความตองการในการบรโภคตามปจจย

สและนอกเหนอจากปจจยสอยเสมอ ผบรโภคจงตองไปกยมเงนเพอนามาชาระหนคาสนคาและ

คาบรการ แตดวยปจจยหลากหลายประการททาใหผบรโภคไมสามารถการกยมเงนหรอขอสนเชอ

จากธนาคารหรอผประกอบธรกจการเงนทไมใชธนาคารได จงหนไปกยมกนเองกบนายทนนอก

ระบบทไมตองมหลกฐานในการกยม แตมการคดดอกเบยทสงกวาอตราทกฎหมายกาหนด

ผบรโภคทเปนผกสวนใหญถกเอารดเอาเปรยบไมทางใดกทางหนงจากผใหกอยเสมอ ตอเนองไป

จนถงการการตดตามทวงถามหนในปจจบนทมลกษณะตดตามทวงถามหนอนเปนการรบกวน ด

หมนเหยยมหยาม คกคามและใชวธการรนแรง ทถอเปนการละเมดสทธมนษยชนและนบวนยงทว

ความรนแรงยงขนจากผลของการไมชาระหนในหนกยมเงนนอกระบบ

จากการศกษาพบวาแมประเทศไทยจะไดมพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558

ทใหความคมครองผบรโภคทตกเปนลกหนจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมและควบคม

กากบดแลการตดตามทวงถามหนของผตดตามทวงถามหนใหเปนไปอยางเหมาะสม โดยหากมการ

ฝาฝนกฎหมายฉบบนจะมบทลงโทษทงโทษทางปกครองและโทษทางอาญา เชนเดยวกนกบการ

ใหความคมครองลกหนทถกตดตามทวงถามหนในตางประเทศ โดยหลกกฎหมายในการตดตาม

ทวงถามหนของสหรฐอเมรกาจะเนนไปในการใหความคมครองในหลกการแจงการชาระหน การ

โตแยงสทธของลกหน และการกระทาทมลกษณะไมเปนธรรมและไมมเหตผล สาหรบเครอรฐ

ออสเตรเลยจะเนนไปทางการเจราจาตอรองระหวางเจาหนกบลกหน และการกระทาทไมสภาพ

ฆ

DPU

ง

และไมเหมาะสม และประเทศญปนจะเนนไปในเรองสทธเสรภาพของลกหน และการควบคม

บรษทผตดตามทวงถามหนทตองไมมสวนเกยวของกบสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม สาหรบ

ประเทศไทยนนกฎหมายไดใหความคมครองแกหนกยมเงนจากสถาบนการเงนในระบบและหน

กยมเงนนอกระบบ ทงยงคมครองหนทไมชอบดวยกฎหมาย รวมทงหนทเกดจากการพนนดวย

ซงการใหความคมครองแกลกหนจากการตดตามทวงถามหนตามกฎหมายนนผวจยเหนวายงคงม

ปญหาในทางกฎหมายเกยวกบหนทไดรบความคมครอง ขอบเขตของกฎหมาย กระบวนการใน

การตดตามทวงถามหน หนวยงานควบคมกากบดแล และมาตรการในการเยยวยาความเสยหายจาก

ตดตามทวงถามหน

จากปญหากฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหนกยมเงนนอกระบบ ผวจยจงม

ขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการแกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ให

สามารถบงคบใชกฎหมายเพอลดปญหาในการตดตามทวงถามหนทเกดขนในสงคมและเพอให

กฎหมายใหความคมครองแกคสญญาทง 2 ฝายอยางเทาเทยมไมยงหยอนไปกวากนมากเกนจนทา

ใหฝายใดฝายหนงเกดความเสยเปรยบหรอไดรบความเสยหาย อยางไรกดตามปญหาตามทกลาวมา

หากมการปรบปรงแกไขกฎหมายทเกยวของใหชดเจนขนยอมคงไวซงหลกสากลตามกฎหมายแพง

และกอใหเกดความเปนธรรมแกทกฝายตามสทธแหงรฐธรรมนญ

DPU

จ

Thesis Title Legal Problems on Informal Debt Collection

Author Kunyanut Wisessing

Thesis Adivisor Assoc. Prof. Pinit Tipmanee

Co-Thesis Advisor Assoc. Prof. Dr. Kanlaya Tansiri

Department Law

Academic Year 2017

ABSTRACT

The current state of society in Thailand, it is obvious that the Thai economy system is

a capitalist economy one. Goods or products and services are more pricy than costs of living

which result in daily spent expenses may not be sufficiently adequate to four living factors

requirement of some consumers’ subsistence. because all humans always demand and seek for

various goods and services to respond their consumption needs for and beyond the four

necessary living factors. Many consumers have to borrow money to pay the performance for

goods and services. But due to so many factors those consumers cannot borrow or get loan credit

from a bank or non-bank financial business institution. So they turned to borrow money from

informal capitalists who need no much evidences of borrowing but they charge higher interest

rate than the legally stipulated rate so called ”shark loan”. Most borrowers are always exploited or

taken advantage in some way by lenders, consequently fall in the status being pursued for of debt

performance, presently, in manners characterized as disturbance or harassment, insult , defame ,

threaten and usage of violent means which are deemed as human right violation which is

increasingly aggravated from the effect of non-performance ability to the shark loans.

According to studies, it has been found that although Thailand has issued a Debt

Relief Act, B.E. 2558 (2015) which protects consumers who are debtors from any inappropriate

debt demanding collection and control or supervise the debt collectors’ demanding means to be in

adequate means. Whoever violates this Act shall be punished , administratively and criminally as

same as the protection provided by law for debtors from inadequately debt demanding means in

foreign countries. By legal principle, debt collection in the United States of America, the law

focuses on providing coverage on the principle of debt performance notification, debtor's dispute

rights against the unfair and unreasonable actions. For the Commonwealth of Australia, it focuses

DPU

ฉ

on negotiation between creditors and debtors and the impolite and inappropriate actions a. And

Japan focuses on the debtors’ freedom and control the debt collector companies must not involve

in any member of criminal organizations group. For Thailand, the law provides protection for

loans from formal financial institutions in the system and loans out of the financial system. It also

protects unlawful debts, including debt caused by gambling. For the protection provided to the

debtors from pursuit of legal debt, the researcher has considered that there are still legal problems

such as the debt legally covered and the scope of law, debt collection process , regulatory control

agency and measures to heal damage from inappropriate debt collection.

Legal Problems related to the pursuit of informal loans debts. The researcher has

recommendation possibly to be used as a guideline for the amendment of the Debt Relief Act

B.E. 2558 (2015) to be enforceable in order to reduce the problems of inappropriate debt

collection in society and the law can provide equal protection for both parties, not more or less,

that any party falls in unfavorable or damaged status. However, in aforesaid problems, if there is a

concisely amended relevant law, it will maintain the internationally legal principle in accordance

with the civil law and ensured justice for all parties in accordance with the constitutional rights.

DPU

ช

กตตกรรมประกาศ

ในการจดทาวทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไดอยางสมบรณดวยความอนเคราะหอยาง

ดยงของบคคลทเกยวของหลายทาน ผวจยไดรบความกรณาจาก รองศาสตราจารย พนจ ทพยมณ

ซงรบเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก รวมถงใหความชวยเหลอ เสยสละเวลาอนมคาในการ

ใหคาแนะนาในการจดทาวทยานพนธฉบบน ใหการสนบสนน ใหความเชอมน คอยเคยวเขญ ให

กาลงใจในการศกษาคนความาโดยตลอด

ผ วจยขอขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.กลยา ตณศร อาจารยทปรกษา

วทยานพนธรวมซงไดใหความเมตตาแกผวจยเปนอยางมาก เปนผจดประกายในการเรมตนทา

วทยานพนธ ใหคาชแนะแนวทาง แกไขปรบปรง จนวทยานพนธเลมนสาเรจลลวงลงดวยด ทงยง

คอยใหกาลงใจผวจยตลอดมา

ผวจยขอขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.อภญญา เลอนฉว ซงกรณารบเปน

ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ พรอมกนนขอขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.ภม โชค

เหมาะ ซงกรณารบเปนกรรมการสอบวทยานพนธ ตลอดจนใหความรเพมเตมทมสวนทาให

วทยานพนธฉบบนมคณคามากยงขน และใหคาแนะนาทมประโยชนตอการจดทาวทยานพนธฉบบ

นจนกระทงเสรจสมบรณตามความมงหมาย ผวจยใครขอขอบพระคณเปนอยางสง ไว ณ โอกาสน

นอกจากน ผวจยขอขอบคณเพอนนทซงไดใหกาลงใจ ชวยคนควาขอมล แลกเปลยน

ความรความคดในบทความภาษาไทยและภาษาตางประเทศ พรอมทงใหการชวยเหลอในการ

จดพมพวทยานพนธฉบบน อกทงชวยอานวยความสะดวกในทกๆ ดาน จนงานเขยนวทยานพนธ

ฉบบนมความสมบรณ

สดทายนผวจยขอกราบขอบพระคณบดา มารดา คณยาย ครอบครวของขาพเจา และ

บดา มารดา ครอบครวของเพอนนทซงไดอปการะใหการสนบสนนอยเ บองหลงในการทา

วทยานพนธฉบบนมาโดยตลอด เปนกาลงใจใหกบผวจยจนงานเขยนวทยานพนธฉบบนสาเรจ

ลลวงไปดวยด

กญณฎฐ วเศษสงห

DPU

ซ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย....................................................................................................................... ฆ

บทคดยอภาษาองกฤษ.................................................................................................................. จ

กตตกรรมประกาศ....................................................................................................................... ช

บทท

1. บทนา.............................................................................................................................. 1

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา................................................................. 1

1.2 วตถประสงคของการศกษา..................................................................................... 9

1.3 สมมตฐานของการศกษา......................................................................................... 9

1.4 ขอบเขตของการศกษา............................................................................................ 10

1.5 วธดาเนนการศกษา................................................................................................. 10

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ..................................................................................... 10

2. ความหมาย ความเปนมา และทฤษฎเกยวกบการคมครองผบรโภคหนนอกระบบและ

การตดตามทวงถามหน.................................................................................................. 12

2.1 หลกการของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน................................................... 13

2.2 ความหมาย และความเปนมาของการกยมเงนนอกระบบ........................................ 16

2.3 ทฤษฎเกยวกบหลกการคมครองผบรโภคในการทาสญญากยมนอกระบบ............. 66

3. มาตรการทางกฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหนของตางประเทศ

และประเทศไทย............................................................................................................. 73

3.1 มาตรการตดตามทวงถามหนของตางประเทศ........................................................ 73

3.2 มาตรการตดตามทวงถามหนของประเทศไทย..................................................... 120

4. วเคราะหปญหาหลกกฎหมายในการใหความคมครองลกหนจากการตดตาม

ทวงถามหน................................................................................................................... 139

4.1 ปญหาการตความกฎหมายในหนนอกระบบทไดรบความคมครอง...................... 141

4.2 ปญหาขอบเขตของกฎหมายของบคคลซงเกยวของกบการตดตามทวงถามหน..... 158

4.3 ปญหากระบวนการในการตดตามทวงถามหน........................................................ 177

4.4 ปญหาหนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน................................. 189

4.5 ปญหามาตรการในการเยยวยาความเสยหายจากการตดตามทวงถามหน................ 195

DPU

ฌ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

5. บทสรปและเสนอแนะ.................................................................................................... 206

5.1 บทสรป................................................................................................................... 206

5.2 ขอเสนอแนะ........................................................................................................... 211

บรรณานกรม............................................................................................................................... 214

ประวตผเขยน............................................................................................................................... 222

DPU

บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ในการดารงชวตของมนษยทกคนลวนแลวแตมความตองการปจจยส ไดแก อาหาร

เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค อนเปนปจจยพนฐานในการดารงชวตของมนษย แตในสงคม

ปจจบนความตองการอนเปนปจจยสนนไมสามารถตอบสนองความตองการของมนษยไดอยาง

เพยงพอ ทงนเมอประเทศไทยไดเขาสระบบเศรษฐกจแบบทนนยม รฐบาลจงไดมการสงเสรม

สนบสนนใหมการใชจายเงนภายในประเทศเพอกระตนเศรษฐกจมากขน มนโยบายทเนนการ

บรโภคนยมและประชานยมมากขน ทาใหวถชวตของคนในสงคมมความเปลยนแปลงไป ความ

ตองการของผบรโภคทตองการเพยงปจจยสเพอดารงชวตกเปลยนแปลงไปตามกน ผบรโภคม

ความตองการจบจายใชสอยเพอความสะดวกสบายในชวตมากยงขน เพอใหชวตอยดกนดทดเทยม

กบผอน

แตในทางกลบกนอาจกลายเปนการเสรมสรางลกษณะนสยใหเกดความฟ มเฟอย ทาให

ผบรโภคตางเรมแสวงหาสนคาและบรการตางๆ เพอสนองความตองการในการอปโภคบรโภคของ

ตน ไมวาสนคาหรอบรการนนจะมราคาสงเพยงใดหรอคมคากบราคาทจายไปหรอไม แตผบรโภค

กสามารถหาหนทางตางๆ เพอใหไดมาซงสนคาหรอบรการเหลานน แตอยางไรกดเมอมการ

อปโภคบรโภคสนคามากเกนกวาความสามารถในการหารายไดของตน ผบรโภคจงตองไปกยมเงน

เพอนามาชาระหนคาสนคาและคาบรการ โดยแหลงเงนทนใหกยมเงนของประชาชนมดวยกน

หลายแหลงทงในภาครฐและเอกชน ทงทมาจากสถาบนการเงนททาโดยผประกอบธรกจบรการ

ทางการเงนหรอเปนสถาบนททาหนาทเปนตวกลางระหวางผใหกและผขอก โดยอาศยเครองมอ

หรอตราสารทางการเงนและรบภาระการเสยงจากการใหก ยมแทน และแหลงกยมเงนของ

ประชาชนทมาจากการทประชาชนมการใหกยมเงนกนเองหรออาศยความไวเนอเชอใจในการเขาทา

สญญา โดยแหลงกยมเงนสาหรบผบรโภคสามารถแบงไดเปน 2 ประเภทดงตอไปน

1) แหลงกยมเงนทเปนสถาบนการเงนในระบบ เปนสถาบนการเงนทถกตงขนอยาง

เปนทางการโดยมกฎหมายและระเบยบขอบงคบควบคมการดาเนนงานของสถาบนการเงนในแตละ

ประเภท ซงสถาบนการเงนในระบบสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก สถาบนการเงนทเปน

ธนาคาร และสถาบนการเงนทมใชเปนธนาคารโดยเปนสถาบนทางการเงนในรปของบรษทนต

DPU

2

บคคลตางๆ ทจดตงขนเพอประกอบธรกจการใหกยมเงนโดยเฉพาะหรอเรยกวา Non Bank โดยนต

บคคลเหลานจดทะเบยนจดตงเปนบรษทประกอบธรกจหลายประเภท เชน สนเชอสวนบคคล

สนเชอเชาซอ ธรกจบตรเครดต สนเชอบาน สนเชอรถยนต

2) แหลงกยมเงนนอกระบบ ผใหกยมเงนมทงผประกอบธรกจโดยมวตถประสงคให

กยมเงน หรอผใหกยมเงนเนองจากมความสมพนธตอกน ซงการกยมเงนนอกระบบนไดเกดขนเอง

โดยธรรมชาตและไมมกฎหมาย ระเบยบขอบงคบในการควบคมการกยมเงนระหวางผใหกกบผก

โดยระเบยบหลกเกณฑขนอยกบความสมครใจ ความพอใจของผใหกและผก ซงไมมขอสญญา

ระเบยบหลกเกณฑตายตว ทาใหรฐไมอาจเขาไปควบคมดแลการใหกยมเงนนอกระบบไดอยาง

ใกลชด เชน การกยมเงนกนโดยตรง การเลนแชร การใหเชาซอ การใหสนเชอทางการคา การซอ

ขายลดเชค ทงนแหลงกยมเงนนอกระบบจะมลกษณะทแตกตางกนไปหลายรปแบบและยากตอการ

เกบรวบรวมขอมล ซงในทางขอเทจจรงแลวการใหก ยมเงนนอกระบบไมสามารถเรยกวาเปน

สถาบนการเงนประเภทหนงไดเพราะกฎหมายมไดรบรองสถานะดงกลาวไว0 1 และแหลงกยมเงน

นอกระบบนมไดมฐานะเปนสถาบนการเงนแตอยางใด

การใหกยมเงนนอกระบบในปจจบนนนแหลงเงนทนทสาคญ ไดแกนายทน พอคา

แมคา เพอน ญาต เจาของทดน ซงเปนบคคลธรรมดาทปลอยเงนก ซงการกยมเงนกรณนมกจะ

เกดขนกบบคคลทตองการใชเ งนอยางเรงดวนฉกเฉน เชน ในกรณทผ ก ไมสบายตองเขา

โรงพยาบาลจงมความจาเปนทจะตองใชเงน คาเทอมของลกๆ เมอเปดการศกษา หรอกยมเงนเพอ

ใชในการอปโภคบรโภคในครวเรอน การกยมเงนจากสถาบนการเงนทเปนธนาคารหรอสถาบน

การเงนทไมใชธนาคารตองใชระยะเวลาในการอนมต อกทงยงตองมเอกสารหลกฐานประกอบการ

กยม จงไมอาจตอบสนองความตองการทเรงดวนของผบรโภคได การกยมเงนจากแหลงกยมเงน

นอกระบบเหลาน ถอเปนบรการทตอบสนองความตองการของผบรโภคไดทนทวงท แตการใช

บรการกยมเงนนอกระบบเพอแลกเปลยนความสะดวกสบายเชนน กอาจเกดปญหาทยงยากตามมา

แกผบรโภคไดเชนกน เพราะการกยมเงนนอกระบบจะมการคดอตราดอกเบยทสงกวาทกฎหมาย

กาหนดซงผดกฎหมาย แตดวยเหตเพราะความจาเปนตองใชเงนผกจงตองยอมรบตามเงอนไขทตก

ลงกนไวกบเจาหนนอกระบบ

ปญหาจะเกดขนเมอผบรโภคไมสามารถชาระหนใหตรงตามกาหนดเวลาในสญญาได

เจาหนกจะมการดาเนนการตดตามทวงถามหนจากลกหน โดยเจาหนอาจทวงถามหนเอง มอบ

อานาจใหผอนทวงถามหนหรอมอบอานาจใหผประกอบธรกจตดตามทวงถามหนดาเนนการ

1 จรนทร เทศวานช, เงนตลาดเงนและสถาบนการเงน, (กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชน, 2542), น.

89.

DPU

3

ตดตามทวงถามหนแกลกหน แตทงนทงนนการตดตามทวงถามหนกอนทจะมพระราชบญญตการ

ทวงถามหน พ.ศ. 2558 ทยงไมมกฎหมายเขามามบทบาทในการใหความคมครองแกลกหนและ

ควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหนหรอผกระทาการแทนเจาหนนน ทงเจาหนหรอผรบมอบ

อานาจจากเจาหนตางใชวธการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม ไมเปนธรรม และบางครงเปน

การใชความรนแรงแกลกหนในการบงคบใชหนอนถอเปนการกระทาทมลกษณะอนเปนการละเมด

และคกคามตอสทธและเสรภาพของบคคล

การตดตามทวงถามหนเพอบงคบใหลกหนชาระหนนน1

2 สวนใหญจะใชวธการใหผม

อทธพล กลมหรอแกงอนธพาลนอกกฎหมาย ผมประวตอาชญากรรมทาการตดตามทวงถามหน

แทนเจาหน โดยผซงทาการตดตามทวงถามหนนมกมพฤตกรรมในการตดตามทวงถามหนทไม

เหมาะสมจนถงขนาดมการใชความรนแรง อาท การขมขใหลกหนเกดความหวาดกลวหรออาจใช

วธการกดดนผบรโภคทเปนลกหน โดยการโทรศพทตดตอผบรโภควนละหลายๆ ครง โทรศพท

เปนเวลาตอเนองทกวน โทรศพททวงถามหนในเวลาเชามดหรอเวลาดกเพอกอกวน หรอใชถอยคา

หยาบคาย คกคาม ดาทอ ไมสภาพ ดหมน บางรายดาถงบพการ หรอมถอยคาทาทายบคคลทรบ

โทรศพทวาใหดาเนนคดกบผทวงถามหนไดเลย การทวงถามหนในทสาธารณะหรอตอหนาผอน

ประจานใหลกหนเสอมเสยชอเสยงดวยการเปดเผยความลบ หรอจะนาเรองสวนตวมาเปดเผยตอ

สาธารณชนเพอสรางความอบอายใหกบลกหน การขมข กรรโชก หรอใชอาวธปนยงขนฟา ปา

ระเบดหนาบาน ใชกาลงประทษรายลกหนหรอผเกยวของทไมยอมชาระหน ทารายรางกาย ทรมาน

หรอถกฆา

นอกจากการกระทาทมลกษณะอนเปนการละเมดและคกคามตอลกหนซงทาใหเกด

ความเสยหายแกรางกาย ชอเสยง และทรพยสนของลกหนแลว ในเจาหนบางรายไดมการแสดง

ขอเทจจรงอนเปนเทจเพอใหลกหนเขาใจผด เชน แสดงตนวามาจากกองกฎหมายของบรษท แสดง

ตนวาเปนการตดตามทวงถามหนจากสานกงานกฎหมายหรอทนายความโดยมใชความจรง สง

จดหมายทวงถามในลกษณะขมขวาหากไมชาระหนจะถกดาเนนคด ถกยดอายดทรพยโดยทไมม

อานาจกระทา หรอหลอกลวงวาเปนการกระทาของหนวยงานของรฐและอาจแอบอางชอบคคลอน

ในการตดตามทวงถามหน

อกทงเจาหนบางรายไดใชวธในการบงคบชาระหนทขดตอความสงบเรยบรอยและ

ศลธรรมอนด เชน บงคบใหลกหนหรอบคคลในครอบครวรวมหลบนอน หรอใหลกหนชดใชหน

ดวยอวยวะแทนโดยใหลกหนสละไตเปลยนถายทางการแพทยใหผปวยฝายเจาหนแทนการชาระหน

2 เดชอดม ไกรฤทธ, “คาอธบายเรยงมาตราพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558,” สบคนเมอ

วนท 22 มกราคม 2559, จาก https:// issuu.com/lct.news/docs

DPU

4

หรอบงคบใหกระทาผดกฎหมาย เชน คายาเสพตด หรอไปประกอบอาชญากรรมอน ซงการ

ดาเนนคดกบเจาหนนอกระบบหรอผรบมอบอานาจจากเจาหนนกระทาไดยากมากเพราะขาด

หลกฐานในการพสจนความผด เนองจากการตดตามทวงถามหนทไมชอบดวยกฎหมายน ยอมม

ลกษณะพฤตกรรมทเปนการปกปด อาพราง วางแผน เอารดเอาเปรยบ มการจดพยานหลกฐานไว

ในกรณทฟองรองดาเนนคดกบลกหน ตลอดจนใช จางวานใหผอนกระทาผด ซงพฤตกรรมดงท

กลาวมาขางตนตางสรางความเดอดรอนใหแกผบรโภคทตกเปนลกหน และสรางความหวาดกลว

ใหแกลกหนจนไมกลาแจงความรองทกขตอเจาหนาทตารวจ ทงการแจงความนนอาจกอใหเกด

ความรนแรงตอลกหนและบคคลทเกยวของมากยงขน

สทธตามรฐธรรมนญทใหความคมครองศกดศรความเปนมนษย สทธเสรภาพและ

ความเสมอภาคทประชาชนทกคนควรไดรบการคมครองตามรฐธรรมนญกอนจะมการประกาศ

บงคบใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 นน อาจกลาวไดวาแมรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จะไดถกยกเลกไปโดยคณะรกษาความสงบแหงชาต

หรอคสช. กตาม แตหลกการในการใหความคมครองลกหนกยงคงมปรากฏอยตามรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2557 ตามมาตรา 4 ไดบญญตไววา “ภายใต

บงคบบทบญญตแหงรฐธรรมนญนศกดศรความเปนมนษยสทธเสรภาพและความเสมอภาค

บรรดาทชนชาวไทยเคยไดรบการคมครองตามประเพณการปกครองประเทศไทยในระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขและตามพนธกรณระหวางประเทศทประเทศ

ไทยมอยแลว ยอมไดรบการคมครองตามรฐธรรมนญน”

ฉะนนจงตองกลาววาหลกการใหความคมครองลกหนในการตดตามทวงถามหนอนถอ

เปนหลกประกนสทธกยงมอยเชนกน โดยสามารถพจารณาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 ตามมาตรา 61 ไดวางหลกในเรองสทธของผบรโภค บญญตไววา “สทธของ

บคคลซงเปนผบรโภคยอมไดรบความคมครองในการไดรบขอมลทเปนความจรง และมสทธ

รองเรยนเพอใหไดรบการแกไขเยยวยาความเสยหาย รวมทงมสทธรวมตวกนเพอพทกษสทธของ

ผบรโภค”

ซงในปจจบนไดมการประกาศบงคบใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2560 โดยรฐไดวางหลกประกนสทธในการใหความคมครองแกสทธและเสรภาพบคคล และสทธ

ของผบรโภคทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญไวดงน

ตามมาตรา 4 บญญตไววา “ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาค

ของบคคลยอมไดรบความคมครอง

ปวงชนชาวไทยยอมไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญเสมอกน”

DPU

5

และตามมาตรา 46 และมาตรา 61 ไดวางหลกในเรองสทธของผบรโภคไววา “สทธ

ของผบรโภคยอมไดรบความคมครอง และรฐตองจดใหมมาตรการหรอกลไกทมประสทธภาพใน

การคมครอง และพทกษสทธของผบรโภคดานตางๆ ไมวาจะเปนดานการรขอมลทเปนจรง ดาน

ความปลอดภย ดานความเปนธรรมในการทาสญญา หรอดานอนใดอนเปนประโยชนตอผบรโภค”

จะเหนไดวานอกจากสทธของผ บรโภคทตองไดรบความคมครองจากรฐตาม

รฐธรรมนญแลว รฐจาตองเปนผสนบสนนใหเกดพลงในการคมครองและการพทกษสทธของ

ผบรโภค ทงในดานการจดตงองคกรทมความอสระเพอผบรโภค และในการอานวยซงมาตรการ

หรอกลไก ทประสทธภาพในการใหความคมครองผบรโภค รวมท งสทธรองเรยนอนเปน

ประโยชนใดๆ ตอผบรโภคเพอใหไดรบการแกไขเยยวยาความเสยหายของผบรโภคอกดวย

เมอไดมการออกพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 เพอใหการคมครองแก

ลกหนจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมและเพอเปนการควบคมกากบดแลการตดตามทวง

ถามหนของผทวงถามหนใหเปนไปอยางเหมาะสม โดยหากมการฝาฝนพระราชบญญตนยอมม

บทลงโทษทงทางปกครองและทางอาญา แต ณ ปจจบนตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ.

2558 การใหความคมครองแกลกหนและการควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหนนอกระบบ

ยงคงมปญหาในทางกฎหมายดงตอไปน

ปญหาประการแรก กลาวคอปญหาการตความกฎหมายในหนนอกระบบทไดรบความ

คมครอง โดยตามมาตรา 3 นนไดใหคานยามของคาวา “ผทวงถามหน” หมายความวา “...ทงนไมวา

หนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม...” ซงตามคานยามดงกลาวนไดกอใหเกดปญหาขน

ทงในแงของการใชและการตความกฎหมาย ซงสามารถแบงออกไดอกเปน 2 ประการ ไดแก

ประการแรก คอกรณปญหาการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนทไดรบความคมครอง หาก

หนนนเปนหนทไมสมบรณเนองจากคสญญาไมมความสามารถ ไมทาตามแบบของนตกรรม หรอ

ขดตอวตถประสงคของกฎหมาย หนดงกลาวจะไดรบความคมครองตามกฎหมายนหรอไม และ

ประการทสอง คอกรณปญหาการตความกฎหมายเกยวกบหนการพนนใหเปนหนทไดรบความ

คมครอง โดยตามกฎหมายนไดใหความคมครองแกหนอนเกดจากการพนน ซงเจาหนพนนจาตอง

เปนเจาหนซงจดใหมการเลนการพนนอยางเปนปกตธระแตไมรวมถงการเลนการพนนกนเปนครง

คราว ปญหาจงมวาหนทเกดจากการพนนเปนหนทมวตถประสงคอนไมชอบดวยกฎหมายตาม

ความสมบรณแหงนตกรรมแลว ลกหนซงสมครใจเขาเลนการพนนจนกอใหเกดหนขนซงถอวา

มไดเปนผเสยหายโดยนตนยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาดงกลาว อยางไรจะไดรบ

ความคมครองตามกฎหมายนหรอไม

DPU

6

ปญหาประการทสอง ปญหาในเรองขอบเขตของกฎหมายของบคคลทเกยวของกบการ

ตดตามทวงถามหน ซงสามารถแบงออกไดอกเปน 3 ประการ ไดแก ประการแรกขอบเขตของ

กฎหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหน โดยเมอพระราชบญญตนไดใหนยามคา

วา “ผใหสนเชอ” โดยมไดรวมถงผใหสนเชอเปนครงคราวหรอหมายความวามไดรวมผใหสนเชอท

ไมไดทาเปนทางการคาปกต เชน การกยมเงนนอกระบบจากผใหสนเชอเปนญาต เพอนฝง หรอ

คนรจก ใหไดรบความคมครองตามกฎหมายฉบบน ซงจากคานยามดงกลาวจงมผลทาใหเขาใจได

วา “บคคลผใหสนเชอทไมใชทางการคาปกต” นน มไดอยในความหมายของคานยามของ “ผทวง

ถามหน” ในกรณทผใหสนเชอทไมใชทางการคาปกตได มอบอานาจใหผอนทวงถามหน กลาวคอ

มผลทาใหผทวงถามหนซงรบมอบอานาจจากเจาหน หรอผรบมอบอานาจชวงในการทวงถามหน

ของเจาหน ยอมไมอยในนยามของคาวา “ผทวงถามหน” ไปดวย เพราะเมอเจาหนซงใหสนเชอท

ไมใชทางการคามใช “ผทวงถามหน” แลว จงทาใหผรบมอบอานาจจากเจาหนหรอผรบมอบอานาจ

ชวงในการทวงถามหนจากเจาหนนนไมเปน “ผทวงถามหน” ตามพระราชบญญตฉบบนไปดวย ทา

ใหผรบมอบอานาจหรอผรบมอบอานาจชวงในการทวงถามหนจากเจาหนเชนนไมตองถกควบคม

ดวยกฎหมายตดตามทวงถามหน ซงถาเจาหนเองหรอผรบมอบอานาจตดตามทวงถามหนไดมการ

ฝาฝนตามพระราชบญญตนลกหนจะไมไดรบความคมครองตามกฎหมายฉบบน

ประการทสองขอบเขตของกฎหมายในการใหความคมครองการตดตามทวงถามหน

ของลกหน โดยพจารณากรณลกหนตามพระราชบญญตการทวงถามหน มาตรา 3 บญญตวา

“ลกหน หมายความวา ลกหนซงเปนบคคลธรรมดาและใหหมายความรวมถงผค าประกนซงเปน

บคคลธรรมดาดวย” โดยตามมาตรานไดกาหนดวาบคคลทจะไดรบความคมครองตามมาตรานตอง

เปนบคคลธรรมดาเทานน แตหากเปนนตบคคลทตกเปนลกหนยอมไมไดรบความคมครองตาม

กฎหมาย ดงนนขอบเขตของกฎหมายในการใหความคมครองการตดตามทวงถามหนของลกหนไม

วาหนนนจะเปนหนทเกดจากสนเชอ หนทเกดจากการซอหรอการใชบรการตามกฎหมายวาดวย

การคมครองผบรโภค เจาหนอนซงมสทธรบชาระหนอนเกดจากการกระทาทเปนทางการคาปกต

หรอเปนปกตธระของเจาหน แตลกหนซงเปนนตบคคลไมไดรบความคมครองตามกฎหมายซงการ

ตดตามทวงถามหนจากนตบคคลนนจะเหนไดวา ลกหนทถกตดตามทวงถามหนมใชตวนตบคคล

เพราะนตบคคลเปนเพยงบคคลทกฎหมายสมมตใหมสภาพบคคลเชนเดยวกบบคคลธรรมดา ซงนต

บคคลไปกอใหเกดหนขนและมการตดตามทวงถามหน เจาหนหรอผทวงถามหนตองไปตดตาม

ทวงถามหนกบผแทนนตบคคลนนกคอ ไปทวงถามหนกบบคคลธรรมดา แตกฎหมายมไดให

ความคมครองนตบคคล จงมไดใหความคมครองแกผแทนนตบคคลซงเปนบคคลธรรมดาทอาจถก

ตดตามทวงถามหนโดยไมชอบดวยกฎหมายเชนกน มผลใหการทวงถามหนตอลกหนซงเปนนต

DPU

7

บคคล แมจะเปนการกระทาทไมชอบดวยกฎหมายฉบบนเจาหนกไมมความผดตามพระราชบญญต

น

ประการทสามขอบเขตของกฎหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของผ

ประกอบธรกจทวงถามหน กลาวคอบคคลทงบคคลธรรมดาหรอนตบคคลใดจะทาการรบจางทวง

ถามหนไมวาโดยตรงหรอโดยออมเปนปกตธระจะตองไปจดทะเบยนการประกอบธรกจทวงถาม

หนถาไมจดทะเบยนจะมความผดและไดรบโทษทางปกครองตามกฎหมายน แตสาหรบผทวงถาม

หนซงไมเปนปกตธระทวงถามเพยงครงคราวกไมตองจดทะเบยน ซงอาจเกดปญหาตอเมอหากผ

ทวงถามหนนนไดกระทาใหเกดผลกระทบตอลกหน เชน รบกวนลกหนในเวลาหรอสถานททไม

เหมาะสม ตดตอกบผอนทเกยวของกบลกหนเพอทวงถามหน หรอทวงถามหนในลกษณะทไม

ชอบ ยงหากเปนการตดตามทวงถามหนทเปนหนนอกระบบแลว หากเจาหนมการผลดเปลยนให

บคคลอนไปทวงถามหน ผทวงถามหนอาจอางถงความไมใชปกตธระของการทวงถามหนได ซง

ปญหาดงกลาวนาไปสปญหาในกรณทหากผตดตามทวงถามหนไดกระทาผดตามกฎหมายนโดย

ความประสงคของเจาหนโดยไมสามารถนาตวผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระทกระทาผด

กฎหมายมาลงโทษได ซงปญหาขอนทาใหเหนประสทธภาพของการบงคบใชกฎหมายทแทจรงวา

สามารถใหความคมครองแกลกหนไดเพยงใด

ปญหาประการทสาม กรณปญหากระบวนการในการตดตามทวงถามหน ทงในเรอง

ของกรณการกาหนดใหลกหนมระยะเวลาในการชาระหนหลงจากทเจาหนทวงถาม ในเรองการใช

สทธในการดาเนนคดของเจาหน และในเรองกรณทลกหนถงแกความตาย

ปญหาประการทส กรณปญหาหนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน

โดยหนวยงานทเขามากากบดแลการตดตามทวงถามหนโดยหลกแลวไดแก คณะกรรมการกากบ

การทวงถามหน คณะกรรมการกากบการทวงถามหนประจาจงหวด และคณะกรรมการกากบการ

ทวงถามหนประจากรงเทพมหานคร โดยมอานาจไปในทางปราบปรามผกระทาผดทเกดขนใน

ปจจบนและปองกนการกระทาความผดทจะเกดขนตอไปในอนาคตมากกวาการเยยวยาความ

เสยหายทเกดแกลกหน มไดมลกษณะในการคมครองผบรโภคในอนทจะดาเนนการเพอปกปอง

สทธของลกหนทถกตดตามทวงถามหนอยางไมเหมาะสมโดยหนวยงานใดทจะเขามาเยยวยาความ

เสยหายทเกดแกผบรโภคทตกเปนลกหนใหเปนไปตามทรฐธรรมนญไดรบรองคมครอง

ปญหาประการสดทาย กรณปญหาเกยวกบมาตรการในการเยยวยาความเสยหายจาก

การตดตามทวงถามหน สาหรบมาตรการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมไมเปน

ธรรมนน กฎหมายไดกาหนดมาตรการในการลงโทษทงในทางปกครองและโทษทางอาญา แตยง

มไดมการกาหนดถงความรบผดในทางแพง กลาวคอมาตรการในการเยยวยาชดใชความเสยหายท

DPU

8

เกดแกผบรโภคทตกเปนลกหนจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม หากลกหนไดรบความ

เสยหายจากการตดตามทวงถามหน ลกหนตองไปฟองเรยกคาเสยหายตอศาลเอง ซงเมอลกหนตก

เปนหนไมสามารถชาระหนไดนนเพราะลกหนมปญหาทางการเงน แตลกหนยงตองเสยคาใชจาย

ในการดาเนนคดเพอเรยกรองคาเสยหายทตนถกกระทาละเมด ทงยงเสยเวลาในการดาเนนคด อาจ

เปนเหตใหลกหนเลอกทจะไมใชสทธของตนในการทจะเปนคดความกนอกครงในเรองการ

เรยกรองคาเสยหายทเกดจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมจากผทวงถามหน ซงมผลทาให

เจาหนหรอผทวงถามหนไมตองชดใชคาเสยหายทเกดแกลกหนจากการกระทาอนไมเหมาะสมของ

ตนตามกฎหมายฉบบน

จากปญหาดงกลาวขางตน เหนไดวาปญหาในเรองการตดตามทวงถามหน เปนปญหา

ทสรางความเดอดรอนใหแกผบรโภคและประชาชนในสงคมเปนอยางมากและคอยๆ ทวความ

รนแรงทกขณะ ดงนนแมประเทศไทยไดมกฎหมายทใชกากบควบคมดแลการตดตามทวงถามหนท

ไมเปนธรรม เพอเปนการขจดปญหาในการตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรม แตกยงมปญหา

ตามทกลาวมา จงสมควรทจะศกษาถงปญหาในทางกฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหนกยม

เงนนอกระบบ ในเรองหนทไดรบความคมครอง บคคลและสทธหนาทของบคคลทเกยวของกบ

หน กระบวนการในการตดตามทวงถามหน หนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน

และมาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม เพอทาการวเคราะหศกษาและ

วจยหาขอสรปเพอเสนอแนวทางแกไขตอไป

เมอไดศกษาหลกกฎหมายของตางประเทศแลว จะเหนไดวามหลกกฎหมายในการ

ตดตามทวงถามหนของหนทไดรบความคมครอง บคคลและสทธหนาทของบคคลทเกยวของกบ

หน กระบวนการในการตดตามทวงถามหน หนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน

และมาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม ตามทศกษา ไดแก

สหรฐอเมรกา เครอรฐออสเตรเลย และประเทศญปน ทกประเทศตางมหลกกฎหมายในการ

ตดตามทวงถามหนทใหความคมครองแกผบรโภคทตกเปนลกหนจากการตดตามทวงถามหนทไม

เปนธรรม โดยรฐจะเปนผเขามามบทบาททงในการควบคมกากบดแลผดาเนนการในการตดตาม

ทวงถามหนใหอยภายในขอบเขตของกฎหมาย และโดยเฉพาะสหรฐอเมรกาและเครอรฐ

ออสเตรเลยยงไดมการกาหนดมาตรการในการใหการเยยวยาความเสยหายทเกดขนจากการตดตาม

ทวงถามหนทไมเปนธรรมใหแกลกหนดวย โดยหลกกฎหมายในการตดตามทวงถามหนของ

สหรฐอเมรกาไดมงเนนการใหความคมครองในเรองการใหความคมครองแกสทธของลกหนและ

การกระทาทมลกษณะไมเปนธรรมและไมมเหตผล สวนหลกกฎหมายในการตดตามทวงถามหน

ของเครอรฐออสเตรเลยมงเนนไปทางการเจราจาตอรองระหวางเจาหนกบลกหนในการใหความ

DPU

9

ชวยเหลอในการแกไขปญหาทางการเงนของลกหนและการกระทาทไมสภาพและไมเหมาะสม

สาหรบประเทศญปนไดมงเนนไปในเรองสทธเสรภาพในการดาเนนชวตอยางปกตสขของลกหน

และการควบคมบรษทผตดตามทวงถามหนทตองไมมสวนเกยวของกบสมาชกกลมองคกร

อาชญากรรมอนถอเปนขอจากดทชดแจงโดยแท

ถอไดวาการใหความคมครองแกผบรโภคทตกเปนลกหนจากการกยมเงนนอกระบบ

และการควบคมการกากบดแลพฤตกรรมในการตดตามทวงถามหนของผทวงถามหนอยาง

เหมาะสมน น ท งนขนอยกบภาครฐทจะใหความคมครองรบรองตามสทธของผบรโภคตาม

กฎหมายรฐธรรมนญใหตรงตามเจตนารมณของกฎหมายทจะใหความคมครองอยางเทาเทยมกนแก

ผบรโภคในการตดตามทวงถามหนใหมประสทธภาพไดอยางแทจรง ทงยงเปนไปตามหลกการให

ความคมครองแกผบรโภคตามหลกสากลของนานาประเทศอกดวย

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาความหมาย ความเปนมา และทฤษฎเกยวกบการคมครองผบรโภคหนนอก

ระบบและการตดตามทวงถามหน ทงประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law

System) และระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System)

2. เพอศกษาถงมาตรการทางกฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหนการกยมเงนนอกระบบ

ตามกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ

3. เพอศกษาวเคราะหปญหากฎหมายเกยวกบหนทไดรบความคมครอง ขอบเขตของกฎหมาย

กระบวนการในการตดตามทวงถามหน หนวยงานควบคมกากบดแล และมาตรการในการเยยวยา

ความเสยหาย

4. เพอเสนอแนะแนวทางในการแกไขเพมเตมเกยวกบกฎหมายทใหการรบรองสทธของ

ผบรโภคในการตดตามทวงถามหนนอกระบบทไมเหมาะสมไมเปนธรรม และการกากบควบคม

การตดตามทวงถามหนทมประสทธภาพในการใหความคมครองผบรโภค

1.3 สมมตฐานของการศกษา

พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ทออกมาใหความคมครองลกหนจากการ

ตดตามทวงถามหนของผตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมและออกมาเพอเขามามบทบาทควบคม

กระบวนการในการตดตามทวงถามหนของเจาหน หรอผประกอบธรกจทวงถามหน แตจาก

การศกษากฎหมายฉบบนยงคงพบปญหาตางๆ ไดแก ปญหาการตความกฎหมายในหนนอกระบบ

ทไดรบความคมครอง ปญหาในเรองขอบเขตของกฎหมายของบคคลทเกยวของกบการตดตามทวง

DPU

10

ถามหน ปญหากระบวนการในการตดตามทวงถามหน ปญหาหนวยงานทควบคมกากบดแลการ

ตดตามทวงถามหน และปญหาเกยวกบมาตรการในการเยยวยาความเสยหายจากการตดตามทวง

ถามหน ซงแมวาประเทศไทยไดมกฎหมายทใหความคมครองผบรโภคทตกเปนลกหนและ

มาตรการทใชในการควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม อยางไรกดยงคงม

ปญหาตามทกลาวมา ตองมการปรบปรงแกไขกฎหมายทเกยวของใหชดเจนขน ซงอาจจะ

กอใหเกดความเปนธรรมแกทกฝายยงขน

1.4 ขอบเขตของการศกษา

การศกษามงเนนศกษาถงพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 อนเกยวกบการ

ตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมไมเปนธรรมทเกดจากการกยมเงนนอกระบบ พรอมท ง

หลกเกณฑ วธการในการใหความคมครองผบรโภคในการตดตามทวงถามหนกยมเงนเพอนามา

เปรยบเทยบกบกฎหมายทเกยวกบการตดตามทวงถามหนกยมเงนของสหรฐอเมรกา เครอรฐ

ออสเตรเลย และประเทศญปน

1.5 วธดาเนนการศกษา

เปนการศกษาและวจยทางเอกสาร (Documentary Research) โดยศกษาและคนควา

รวบรวมขอมล และเอกสารทเกยวของจากหนงสอกฎหมาย วทยานพนธ บทความ วารสาร

เอกสารสงพมพอนๆ รวมทงสบคนขอมลทางอนเตอรเนต ซงเปนกฎหมายทเกยวของกบการ

ตดตามทวงถามหนกยมเงนทงไทยและตางประเทศ โดยศกษาคนควารวบรวมขอมลเพอนาขอมล

ดงกลาวมาวเคราะหรวมกนเพอใหไดขอสรปของกฎหมายในการเสนอแนะแกไขกฎหมายทใชอย

ในปจจบน

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทาใหทราบถงความหมาย ความเปนมา และทฤษฎเกยวกบการคมครองผบรโภคหนนอก

ระบบและการตดตามทวงถามหน ทงประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law

System) และระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System)

2. ทาใหทราบถงมาตรการทางกฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหนการกยมเงนนอก

ระบบตามกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ

DPU

11

3. ทาใหทราบถงปญหากฎหมายเกยวกบหนทไดรบความคมครอง ขอบเขตของกฎหมาย

กระบวนการในการตดตามทวงถามหน หนวยงานควบคมกากบดแล และมาตรการในการเยยวยา

ความเสยหาย

4. เพอทราบและนาขอเสนอแนะไปใชเปนแนวทางแกไขเพมเตมเกยวกบกฎหมายทใหการ

รบรองสทธของผบรโภคในการตดตามทวงถามหนนอกระบบทไมเหมาะสมไมเปนธรรมและการ

กากบควบคมการตดตามทวงถามหนทมประสทธภาพในการใหความคมครองผบรโภค

DPU

บทท 2

ความหมาย ความเปนมา และทฤษฎเกยวกบการคมครองผบรโภค

หนนอกระบบและการตดตามทวงถามหน

จากสภาพสงคมไทยในปจจบน จะเหนไดวาระบบเศรษฐกจของไทยนนเปนระบบ

เศรษฐกจแบบทนนยม มนโยบายทางเศรษฐกจของประเทศทมงเนนการผลตสนคาอตสาหกรรมท

ตองพงพาทน เครองจกร และเทคโนโลย สนคาและบรการตางมราคาสงกวาคาครองชพทาใหการ

ใชจายในชวตประจาวนอาจไมเพยงพอตอการดารงชพตามปจจยสของผบรโภค เพราะมนษยทก

คนลวนแตมความตองการแสวงหาสนคาและบรการตางๆ เพอตอบสนองความตองการในการ

บรโภคตามปจจยสและนอกเหนอจากปจจยสอยเสมอ และเมอรายไดไมอาจครอบคลมกบรายจาย

ของคนในปจจบนไดอยางเพยงพอ การกยมเงนหรอการขอสนเชอ จงเปนทางออกทถอวาดทสด

ในการแกไขปญหาของผมรายไดนอยหรอผซงมรายไดไมเพยงพอตอการดารงชพในครวเรอน การ

กยมเงนหรอการขอสนเชอจงถอเปนการผอนปรนความตองการเหลานน ใหสามารถตอบสนอง

ความตองการของการดารงชพอยางปกตสขได ฉะนนการกยมเงนหรอการขอสนเชอ ถอเปนการก

หนยมสนของผบรโภคทเกดจากความเตมใจ

แตความจาเปนทงหลายเหลานนลวนเปนทมาแหงการกอใหเกดหน โดยหากการกยม

เงนหรอการขอสนเชอดงกลาวเปนการขอสนเชอจากธนาคาร หรอผประกอบธรกจการเงนทไมใช

ธนาคารซงอยในการควบคมของรฐตามกฎหมาย กยอมไมกอใหเกดปญหาทางเศรษฐกจและ

ปญหาสงคม แตดวยปจจยหลากหลายประการททาใหผบรโภคไมสามารถการกยมเงนหรอการขอ

สนเชอจากธนาคารหรอผประกอบธรกจการเงนทไมใชธนาคารได จงหนไปกยมกนเองกบนายทน

นอกระบบทไมมกฎหมายและระเบยบขอบงคบควบคมหรอหลกเกณฑในการกยมเงนทงมการคด

ดอกเบยการกยมเงนในอตราทสงกวาทกฎหมายกาหนด ผบรโภคทเปนผกสวนใหญถกเอารดเอา

เปรยบไมทางใดกทางหนงจากผใหก อยเสมอ ตอเนองไปจนถงการการตดตามทวงถามหนใน

ปจจบนทมลกษณะตดตามทวงถามหนทเปนการละเมดสทธมนษยชนและนบวนยงทวความรนแรง

ยงขนจากผลของการไมชาระหนในหนกยมเงนนอกระบบ

ดงนนการพจารณาศกษาถงเรองการตดตามทวงถามหนของผบรโภคในกรณของการ

กยมเงนนอกระบบในเบองตน โดยผวจยไดทาการศกษาถงหลกการของปฏญญาสากลวาดวยสทธ

DPU

13

มนษยชนอนเปนหลกแนวความคดในเรองสทธและเสรภาพทมนษยทกคนควรไดรบการปฏบต

อยางเทาเทยมกนไมวาในจะอยในดนแดนใดและมสถานะในทางสงคมของอยางไร โดยรฐตองให

ความคมครองสทธดงกลาวตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย และเปนไปตามสนธสญญา

ระหวางประเทศ และทาการศกษาถงความหมาย ความเปนมา แนวความคดและทฤษฎเกยวกบหน

นอกระบบ และปญหาการตดตามทวงถามหนนอกระบบของประเทศไทยดงตอไปน

2.1 หลกการของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

แนวความคดในเรองสทธและเสรภาพของสทธมนษยชนนนอาจกลาวไดวามตนกาเนด

มาจากความพยายามของมนษยทตองการไดรบการเคารพในศกดศรและคณคาของความเปน

มนษยชนจากรฐ และจากการตอสเพอเสรภาพและความเสมอภาคทเกดขนในดนแดนตางๆ ทวโลก

ซงในชวงระยะเวลาระหวางสงครามโลกครงท 1 และครงท 2 ไดเกดระบอบการปกครองแบบรวม

อานาจเบดเสรจ (Totalitarian Regimes) โดยรฐบาลหรอผปกครองใชอานาจควบคมเครงครดแก

ประชาชนหรอผอยภายใตการปกครองจนแทบจะไมมสทธเสรภาพในการกระทาใดๆ สทธและ

เสรภาพของพลเมองในทกๆ ดานตองอยภายใตการจดการและควบคมของรฐบาล ไมวาจะเปน

การศกษา ศาสนา ธรกจบนเทง การสอสารมวลชน เปนตน โดยถอวาปราศจากเสรภาพทาง

การเมอง สงคม และเศรษฐกจแทบจะสนเชง โดยระบอบการปกครองแบบรวมอานาจเบดเสรจ

(Totalitarian Regimes) ไดกอตวขนเมอ ค.ศ. 1920 และดาเนนตอไปจนเรมสงครามโลกครงท 2 ได

มการลวงละเมดสทธมนษยชนภายในดนแดนของตนเองอยางรนแรง ในขณะทสงครามโลกครงท

2 (ค.ศ. 1939 – 1945) ไดนามาซงการทาลายลางชวตและศกดศรของมนษยชนอยางกวางขวาง

รวมทงมความพยายามทจะทาลายชนกลมตางๆ โดยอางเหตแหงเชอชาตและศาสนา

หลงจากสงครามโลกครงทสองสนสดลง ผนาประเทศตางๆ ไดรวมกนกอตงองคการ

สหประชาชาตขน โดยมวตถประสงคสาคญ คอ การใหความสาคญกบสทธมนษยชนเพอใหบรรล

วตถประสงคในการใหความรวมมอกนระหวางชาตในการสงเสรมและสนบสนนใหมการเคารพ

สทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานสาหรบมนษยทกคนโดยไมคานงถงความแตกตางในเรองเชอ

ชาต สญชาต เพศ ผว ภาษา ศาสนา วฒนธรรม หรอสทธทางการเมองการปกครอง จงไดจดทา

กฎบตรสหประชาชาตเพอวางมาตรฐานสากลสาหรบสทธตางๆ ซงถอวาเปนสทธตามธรรมชาต

ของมนษย หรอเรยกวา “สทธมนษยชน” และมบทบญญตใหจดทาเอกสารรบรองสทธของบคคล

อยางเปนทางการขน0

3

3 กลพล พลวน, “วนสทธมนษยชน,” บทบณฑตย, เลมท 4, ปท 32, น. 169 (2518).

DPU

14

คณะกรรมการสทธมนษยชนของสหประชาชาต (The United Nations Commission on

Human Right) ไดจดทาปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนขององคสหประชาชาต พ.ศ. 2491

(Universal Declaration of Human Right 1948) โดยถอวาสทธมนษยชนเปนหลกประกนทสาคญ

อยางหนงของมนษย ทบรรดาประเทศสมาชกสมชชาแหงองคการสหประชาชาตมมตและประกาศ

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน เมอวนท 10 ธนวาคม ค.ศ. 1948 โดยมเจตนารมณบญญตขน

เพอเปนรากฐานของการจดระเบยบสงคมวฒนธรรม เพอการดารงชวตรวมกนอยางสมดลและเทยง

ธรรมของมวลมนษยในสงคม รวมทงเปนรากฐานสาคญและจาเปนตอการจดระเบยบกลไกทาง

การเมองและกฎหมายเพอความสมดลแหงอานาจทงในระดบประเทศและระดบนานาชาต เพอให

การคมครองสทธมนษยชนไดดาเนนไปอยางมระบบในมาตรฐานเดยวกนหรอใกลเคยงกนในระดบ

สากล

มาตรฐานสากลขององคการสหประชาชาตไดใหการรบรองและคมครองสทธมนษยชน

ไว โดยการใหความคมครองตามหลกสทธมนษยชนนยอมทจะใหความคมครองครอบคลมแก

บคคลทกคนใหมศกดศร มสทธเสรภาพในการกระทาอยางใดอยางหนงตามทไมละเมดหรอฝาฝน

ตามกฎหมายทรฐนนๆ บญญตไว ทงการกระทาใดๆ อนเปนสทธของบคคลทถกตองตามกฎหมาย

กยอมไดรบความคมครองโดยรฐ หรอรฐจาตองใหความคมครองและเยยวยาความเสยหายทเกดขน

แกบคคลทถกกระทาละเมดฝาฝนกฎหมายบนบรรทดฐานทเทาเทยมกน ไมวาบคคลนนจะมขอ

ไดเปรยบหรอเสยเปรยบทางสงคมอยางใด ดงนนปญหาในการการตดตามทวงถามหนของบคคลท

เปนผบรโภคทตกเปนลกหนจากการกยมเงนนอกระบบซงในปจจบนนการตดตามทวงถามหนของ

บคคลทเปนเจาหนไดมการกระทาอนลกษณะทละเมดสทธมนษยชนตอลกหนเนองจากผลของการ

ทลกหนไมสามารถชาระหนในหนกยมเงนนอกระบบไดไมวาทงหมดหรอบางสวน ทาใหเจาหน

เลอกใชวธการตางๆ ในการกดดนใหลกหนชาระหนจนนาไปสการกระทาอนเปนการละเมดซง

สทธเสรภาพของลกหนและบคคลทเกยวของกบลกหน และยงขยายหรอหลบหลกวธการตดตาม

ทวงถามหนทมลกษณะทไมเหมาะสมกบลกหนแตมถงขนาดเปนความผดตามทกฎหมายบญญตไว

ใหสามารถลงโทษผกระทาผดในลกษณะนได

ดงนนการใหความคมครองบคคลทเปนผบรโภคทตกเปนลกหน จากการกระทาการ

ตดตามทวงถามหนทมลกษณะไมเหมาะสมเชนนยอมไดรบความคมครองตามสนธสญญาระหวาง

ประเทศทประเทศไทยไดเขาเปนภาค โดยรฐมพนธกรณทจะตองสงเสรมใหมกฎหมายและแนว

ปฏบตภายในประเทศ ใหสอดคลองกบมาตรฐานสทธมนษยชนสากลดวย โดยบทบญญตปฏญญา

สากลวาดวยสทธมนษยชน พ.ศ. 2491 (The Universal Declaration of Human Rights 1948) ได

บญญตหลกการรบรองและคมครองสทธบคคลทกคนไวดงน

DPU

15

ขอ 1. มนษยทงปวงเกดมามอสระและเสมอภาคกนในศกดศรและสทธตางๆ ในตน ม

เหตผลและมโนธรรมและควรปฏบตตอกนดวยจตวญญาณแหงภราดรภาพ

ขอ 7. ทกคนเสมอภาคกนตามกฎหมายและมสทธทจะไดรบความคมครองของ

กฎหมายเทาเทยมกนโดยปราศจากการเลอกปฏบตใด ทกคนมสทธทจะไดรบความคมครองเทา

เทยมกนจากการเลอกปฏบตใดอนเปนการลวงละเมดปฏญญานและจากการยยงใหมการเลอก

ปฏบตดงกลาว

ขอ 8. ทกคนมสทธทจะไดรบการเยยวยาอนมประสทธผลจากศาลทมอานาจแหงรฐตอ

การกระทาอนลวงละเมดสทธขนพนฐาน ซงตนไดรบตามรฐธรรมนญหรอกฎหมาย

ขอ 12. บคคลใดจะถกแทรกแซงตามอาเภอใจในความเปนสวนตว ครอบครว ทอย

อาศยหรอการสอสาร หรอจะถกลบหลเกยรตยศและชอเสยงไมได ทกคนมสทธทจะไดรบการ

คมครองของกฎหมายจากการแทรกแซงสทธหรอการลบหลดงกลาวนน

ดงทไดกลาวมานมาตรฐานสากลเกยวกบการรบรองและคมครองสทธมนษยชนน

ประเทศไทยไดเขาเปนภาคมพนธกรณทจะตองใหการรบรองและคมครองบคคลทกคนภายใตรฐให

ไดรบการปฏบตอยางความเทาเทยมกนตามกฎหมายและสอดคลองกบมาตรฐานสทธมนษยชน

สากล ดงนนในการคมครองลกหนจากการกระทาการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมนนจะเหน

ไดวาสทธเสรภาพและความเสมอภาคของมนษยชนนนมความสาคญเปนอยางมาก และทกคนม

สทธไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางเทาเทยมกนโดยละเวนซงการเลอกปฏบตซงตาม

พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 นน ไดกาหนดการใหความคมครองผบรโภคทตกเปน

ลกหนเฉพาะเพยงการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมทกระทาโดยผทวงถามหนหรอผรบมอบ

อานาจใหทวงถามหนทมวตถประสงคในการใหกยมเงนอนเปนในเชงการคาเทานน ดวยเหนวา

ลกหนดงกลาวเหมาะสมทจะไดรบความคมครองมากกวาลกหนทถกตดตามทวงถามหนจากเจาหน

ทมไดมวตถประสงคเพอการใหการยมเงนอนเปนทางการคา ซงหลกกฎหมายดงกลาวนไม

สอดคลองเปนไปตามหลกมาตรฐานสากลในการใหการรบรองและคมครองสทธมนษยชน ท

บคคลทกคนตองไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางเทาเทยมกนโดยปราศจากการเลอกปฏบต

ใด

ทงปญหาในการตดตามทวงถามหนในปจจบนยงเปนการขดตอหลกสทธมนษยชนท

บคคลควรจะไดรบในการทจะไมถกละเมดซงความเปนสวนตว ครอบครว ทอยอาศยหรอการ

สอสาร หรอจะถกลบหลเกยรตยศและชอเสยง ซงการตดตามทวงถามหนอยางไมเหมาะสมนไดถอ

เปนการละเมดซงสทธมนษยชนอยางชดเจน อนเปนการสรางความเดอดรอนในแกประชาชนและ

สงคมอยางรนแรง และดวยหลกมาตรฐานสากลนไดกาหนดวาเมอบคคลใดไดรบความเสยหายจาก

DPU

16

การกระทาอนเปนการละเมดสทธขนพนฐานซงตนควรไดรบตามกฎหมายแลว รฐยอมมหนาทใน

การใหความคมครองเยยวยาความเสยหายทเกดแกบคคลภายใตการปกครองของรฐนนเพอใหไดรบ

การเยยวยาความเสยหายอยางมประสทธภาพ ซงผวจยจะไดวเคราะหถงปญหาตางๆ ไวในเนอหา

ตอไป โดยการปฏบตตามหลกสทธมนษยชนทไดรบการสงเสรมจากนานาประเทศน กเพอใหม

การเคารพซงสทธมนษยชนและสทธเสรภาพขนพนฐานสาหรบมนษยทกคน ยอมเปนไปเพอการ

ใหความคมครองแกบคคลทกคนใหไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมกนตามกฎหมายอยางแทจรง ทง

ยงทานบารงไวซงสทธมนษยชนและสทธเสรภาพอนเปนกฎหมายขนพนฐานของอารยประเทศ

2.2 ความหมาย และความเปนมาของการกยมเงนนอกระบบ

เ นองดวยประเทศไทยในอดตน นประชากรสวนใหญประกอบอาชพทางดาน

เกษตรกรรมและมวถชวตทเรยบงาย แตเมอประเทศไดมการพฒนาขนทงในทางดานสงคม ดาน

เศรษฐกจและทางดานวฒนธรรม ทงการประกอบอาชพของประชากรสวนใหญกปรบเปลยนจาก

การประกอบอาชพเกษตรกรรมมาเปนการประกอบอาชพดานอตสาหกรรมทไดผลผลตและรายได

ตอบแทนทมากกวา จงเปนผลทาใหวถชวตความเปนอยของคนในสงคมเปลยนแปลงไปอยาง

รวดเรว แตววฒนาการของสงคมทพฒนาไปอยางรวดเรวนนกยอมมขอดแตกมขอเสยทตามมา

เชนกน ไมวาจะเปนคาครองชพทสงขนของประชากร และมความแตกตางกนในแตละภมภาค

ทองถนใดทคาแรงตาคาครองชพทองถนนนกจะมอตราทไมสงมากนน แตถาทองถนใดมคาแรงท

สงคาครองชพในทองถนนนกจะสงขนไปดวย ทงการเหลอมลาของคนในสงคมระหวางคนรวย

และคนจนทาใหเกดขอไดเปรยบเสยเปรยบในสงคมไทยเปนอยางมาก ทงยงการขาดการศกษา

ขาดความรความเขาใจ และขาดโอกาสในการเขาถงกฎหมายของคนในสงคมทไมเทาเทยมกน ซง

ปจจยตางๆ เหลานทาใหบคคลทมรายไดไมเพยงพอสาหรบการใชจายภายในครวเรอนตองดนรน

ตอสหาทกวถทางในการสรางรายไดใหกบตนเองและครอบครว หากแตความรความสามารถ

โอกาสของคนในสงคมยอมไมเทาเทยมกนและตางกนออกไปตามตนทนทางสงคม คนทมตนทน

ทางสงคมทสงกวายอมสามารถเปลยนแปลงพฒนาไปไดตามแตทตนถนด แตคนทมตนทนทาง

สงคมตากวายอมมทางเลอกในการสรางรายไดนอยกวาหากแตเพยงตองการใหตนพออยพอกนไม

เดอดรอนผอน

โดยการยมเงนนนถอเปนวถทางหนงทเปนทางออกใหแกผทมรายไดนอยไมเพยงพอ

ตอการดารงชพ การกยมเงนสามารถอานวยความสะดวกและสรางความเปนอยทดขนใหแกผกยม

ทงทางสภาพแวดลอมภายนอกและสภาพทางจตใจไดในปจจบนขณะ จงไมเปนทนาสงสยวาทาไม

การกยมเงนจงเปนทางออกแรกจนถงทางออกสดทายใหแกผทตองการเงนทน ทงในการดารงชพ

DPU

17

จนกระทงการประกอบกจการของตน แตการกยมเงนนนมผลใหผกตกอยในสภาพทเปนลกหน

ทนทและมภาระหนาทตองชาระเงนคนแกผใหก ซงในปจจบนปญหาการตดตามทวงถามหนจาก

การกยมเงนนอกระบบนนเปนปญหาทรนแรงปญหาหนงในสงคมเพราะกระทบตอลกหนและผท

เกยวของ ทงยงกระทบตอระบบเศรษฐกจและสงคมในวงกวางอกดวย

ดงนนในการศกษาเรองการตดตามทวงถามหนจากการกยมเงนนอกระบบนนจาเปน

อยางยงทจะตองศกษาถงความหมายของการกยมเงนนอกระบบ ทงตองทราบถงความเปนมาและ

แนวความคดของการกยมเงนนอกระบบเพอเปนแนวทางในการใหความคมครองผบรโภคทตกเปน

ลกหนจากการตดตามทวงถามหนนอกระบบใหไดรบความคมครองอยางเปนธรรมตามกฎหมาย

2.2.1 ความหมายของการกยมเงนนอกระบบ

คาวา “หน” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 ไดใหความหมายไววา

หมายถง เงนทผหนงตดคางอยจะตองใชใหแกอกผหนง นตสมพนธระหวางบคคลตงแต 2 ฝายขน

ไป ซงฝายหนงเรยกวาเจาหน มสทธทจะบงคบบคคลอกฝายหนงซงเรยกวา ลกหน ใหกระทาการ

หรองดเวนกระทาการอยางใดอยางหนง1

4

“หนนอกระบบ” (Informal Debt) เปนหนทเกดจากการกยมเงนกนเองระหวางผใหก ท

ไมใชธนาคารพาณชย หรอสถาบนการเงนทกฎหมายรองรบกบผก ซงการกยมดงกลาวมกจะไมม

กฎ ระเบยบ หรอกฎเกณฑ ตลอดจนขอตกลงทแนชด เปนการตกลงกนเองของทง 2 ฝาย2

5

หนนอกระบบ หมายถงหนคางชาระใหกบบคคล ทอยมใชธนาคารหรอในระบบ

การเงน3

6

“หนนอกระบบ” หมายถง หนทเกดจากการกยมเงนกนเองในระหวางประชาชน โดย

ไมไดกยมเงนจากสถาบนการเงน หนนอกระบบจะเปนปญหาเมอคดดอกเบยในอตราสงผดปกต

จงมการนยามหนนอกระบบในความหมายเฉพาะเจาะจงขนวา หมายถงหนเงนกทคดดอกเบยเกน

กวาอตราทกฎหมายกาหนดเกนรอยละ 15 ตอป หรอรอยละ 1.25 ตอเดอน โดยทเจาหนไมใช

สถาบนการเงน ทงยงรวมถงหนทเกดจากมลหนทไมชอบดวยกฎหมาย และหนทกฎหมายบญญต

ไวเกยวกบสงของหรอวตถวาผใดมไวเปนความผด เชน หนทเกดจากการพนน หรอหนทเกดจาก

4 ราชบณฑตยสถาน, “พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554,” สบคนเมอวนท 14 มกราคม

2558, จาก http://www.royin.go.th/dictionary/

5 สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, “หนนอกระบบ : นาโนไฟแนนซ (Nano –

Finance),” สบคนเมอวนท 29 ตลาคม 2558, จาก http://www.parliament.go.th/library

6 บางกอกโพสต, “informal debts,” สบคนเมอวนท 14 มกราคม 2558, จาก http://www.bangkok

post.com/learning/meaning/informal+debts

DPU

18

การซอขายยาเสพตดใหโทษ เปนตน รวมถงแหลงการเงนทเกดขน ตามความจาเปนและ

สภาพแวดลอมโดยไมมระเบยบกฎเกณฑไมมการตดตามและควบคมจากทางราชการ เนองจาก

เงอนไขการกและขอตกลงตางๆ ขนอยกบความพอใจระหวางผขอกและผใหก ลกษณะทเดนชด คอ

อตราดอกเบยสงกวาสถาบนการเงนหรอสงกวาทกฎหมายกาหนดโดยอาจเปนการคดดอกเบยไว

ลวงหนารวมกบเงนตน แลวเขยนในสญญากไมตรงกบเงนทลกหนไดรบ โดยสรปหนนอกระบบ

หมายถง การกหนทงในรปของตวเงนและสงของทอยนอกระบบสถาบนการเงน ไมไดอยภายใต

การกากบดแลของธนาคารแหงประเทศไทยและกระทรวงการคลง โดยการกหนยมสนไมไดให

ความสาคญกบหลกฐานการกยมเงนและมดอกเบยทสงเกนกวาอตราทกฎหมายกาหนด4

7

“หนนอกระบบ” ความหมายวา หนทเกดจากการกยมเงน ระหวางประชาชนดวย

กนเอง โดยไมไดกยมเงนจากสถาบนการเงน หรอกลาวอกนยหนงเปนหน ซงมลกษณะตรงกนขาม

กบหนในระบบซงหมายถงหนเงนกทเกดจากการกยมเงนจากสถาบนการเงนในระบบ5

8

หนนอกระบบ เปนแหลงการเงนทเกดขนตามความจาเปนและสภาพแวดลอมไมม

ระเบยบกฎเกณฑ ไมมการตดตามและควบคมจากทางราชการ เนองจากเงอนไขในการกและ

ขอตกลงตางๆ ขนอยกบความพอใจระหวางผกและผใหก ลกษณะทเดนชด คอ ไมมหลกทรพย ค า

ประกนและมอตราดอกเบยสงกวาสถาบนการเงนหรอสงกวาทกฎหมายกาหนดโดยอาจเปนการคด

ดอกเบยไวลวงหนารวมเขากบเงนตนแลวเขยนในสญญากไมตรงกบเงนทลกหนไดรบ ตวอยางเชน

กยมเงนและลกหนไดรบเงนไป 20,000 บาท แตมการระบในสญญา 30,000 บาท และยงมการคด

ดอกเบยอกจาก 30,000 บาท สามารถพบไดตามโฆษณาเงนดวนตางๆ ไมวาจะบนสงพมพ หรอปาย

ประกาศทตดในทสาธารณะตางๆ หรอจะเปนการใหกยมเงนในชมชน อาศยความสมพนธระหวาง

กน หรอผซงกวางขวางในแตละทองถนหรอชมชนตางๆ ซงมการเรยกดอกเบยทไมชอบดวย

กฎหมาย6

9

7 สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, “ปญหาหนนอกระบบและแนวทางการแกไข

โดยภาครฐ,” สบคนเมอวนท 29 ตลาคม 2558, จาก http://library2.parliament.go.th/ebook/contentissue/2559/

Hi2559-076.pdf

8 ไผทชต เอกจรยกร, “ปญหาหนนอกระบบในสงคมไทย,” วารสารราชบณฑตยสถาน, เลม 1, ปท 36,

น. 14 – 15 (มกราคม – มนาคม 2554).

9 สานกกฎหมาย สานกงานเศรษฐกจการคลง, “รายงานฉบบสมบรณ โครงการวจย เรอง การศกษา

แนวทางการใชมาตรการทางกฎหมายในการกากบดแลและแกไขปญหาเจาหนนอกระบบ (A Study of Legal

Measure for Supervision Policy and Solution in Money Lending Problem),” สบคนเมอวนท 29 ตลาคม 2558,

จาก http://www.fpo.go.th/e_ research/ebook/pdf_file/1341904897.pdf

DPU

19

หนนอกระบบ (Informal Debt) หมายความถงการปลอยสนเชอหรอการใหกยมอนๆ ท

นอกเหนอจากลกษณะของหนในระบบซงถกนยามไวหลากหลาย เชน หนทมดอกเบยสงเกนกวา

เพดานหนทกฎหมายกาหนด หรอการกยมจากแหลงเงนกทมใชสถาบนทางการเงนเมอมองจาก

มมมองของตางประเทศจะพบวา หนนอกระบบถกเรยกชอแตกตางกนออกไปแตยงใหนยยะท

ใกลเคยงกน เชน การกยมแบบ Loan Shark หมายถงลกษณะการกยมทมนยยะของการหลอกลวง

ใหกยมแลวคดดอกเบยในอตราสงกวาปกต หรอการคดโกงในการกยม เนนทมพฤตกรรมไมถก

กฎหมายของเจาหน การกยมแบบ Usury หมายถง การคดอตราดอกเบยสงผดปกต หรอการใหกยม

โดยมดอกเบยทผดศลธรรม และมกอางองกบหลกศาสนา Shylock จะใหความหมายถงการใหยม

เงนในอตราดอกเบยทสง และการกยมแบบ Pay Day Loan (รานเงนดวน) เปนธรกจใหกยมเงน

รายวนในตางประเทศทคานวณดอกเบยสงและมระยะเวลาสนประมาณ 14 วน7

10

“A Loan Shark” หรอเรยกวา ฉลามเงนก เปนบคคลหรอผซงมเงนใหกยมเงนในอตรา

ดอกเบยทสงมาก โดยคานมกจะมความหมายถงการกระทาทผดกฎหมาย แตยงอาจหมายถงการให

กยมเงนทมอตราดอกเบยสงมาก เชน Payday (สนเชอเงนกดอลลารขนาดเลกระยะสนหรอเงนกเบก

เงนสดลวงหนา) การกยมเงนฉลามเงนกน บางครงมการบงคบใหชาระหนโดยใชวธการ Blackmail

หรอ คกคาม ใชความรนแรง โดยในโลกตะวนตกการกยมเงนโดยฉลามเงนกนไดนยามให

หมายถงคณลกษณะของการเปนอาชญากรรมมาเฟย8

11

“Unlawful Loan” หมายถง คาทวไปใชเพออธบายการกระทาของการใหกเงนเพอ

บคคลอน ในการแลกเปลยน สาหรบการชาระหนในอนาคตของเงนตนบวกดอกเบย ในลกษณะท

แบงไดตามกฎหมายได เชน การใหสนเชอทมอตราดอกเบยสงผดกฎหมาย การใหกยมเงนใน

ปรมาณอตราดอกเบยทเกนกาหนดของการใหกยมเงนตามกฎหมาย และการใหสนเชอทไม

สามารถสรปยอดตนเงนทแทจรงคสญญาไดในการกระทาทละเมดกฎหมาย9

12

ดงนนจากการศกษาผวจยขอสรปคาวา “หนนอกระบบ” นน หมายถง นตสมพนธทเกด

จากบคคลตงแต 2 ฝายขนไป กยมเงนกนเองนอกระบบสถาบนกรเงน โดยไมมสถาบนการเงน

10 ศยามล เจรญรตน, วชย สวรรณประเสรฐ, และไชยณรงค เศรษฐเชอ, “ความเหลอมลาและความ

เปราะบางทเกดจากหนนอกระบบในสงคมไทย Inequality and Vulnerability among Informal Debt in Thai

Society,” เลมท 4 (1), วารสารสนตศกษาปรทรรศน มจร, น. 194 – 195 (2559).

11 Wikipedia the free encyclopedia, “Loan Shark,” Retrieved 10 July 2016, from https://en.wiki

pedia.org/wiki/Loan_shark

12 Investopedia, “Unlawful Loan,” Retrieved 14 January 2016, from http://www.investopedia.com/

terms/u/unlawful-loan.asp

DPU

20

หรออยในระบบการเงนทกฎหมายรบรอง การกยมดงกลาวมกจะไมมขอกาหนดหรอกฎเกณฑ

บงคบ โดยขนอยกบความพอใจในการตกลงเขาทาสญญาระหวางกน แหลงกยมมกเปนบคคลทม

ความสมพนธระหวางกน อยในชมชนละแวกเดยวกน ผใหกมกเปนบคคลทรจกในชมชนและผก

มกเปนบคคลทมรายไดไมแนนอน ซงการกยมสามารถทาไดงาย สะดวกรวดเรว ไมตองใช

หลกฐานเอกสารทางการเงนประกอบใหยงยาก ผกสามารถใชบคคลในการคาประกนหรอไม

จาตองมหลกประกนตามแตทตกลงกน แตมกจะเปนการกยมเงนทคดดอกเบยสงหรอเกนกวาอตรา

ทกฎหมายกาหนดหรอคดดอกเบยลวงหนาเขากบเงนตน และนยามบางตารายงรวมถงหนทไมชอบ

ดวยกฎหมาย เชน หนจากการพนนหรอหนจากยาเสพตด รวมเขาไวกบความหมายของหนนอก

ระบบดวย

ดวยปจจยตางๆ ทาใหผกไมสามารถชาระหนไดหมด การตดตามทวงถามหนจากหน

นอกระบบจงมกจะใชวธการทรบกวน ดหมนเหยยดหยาม คกคามและใชวธการรนแรงมากยงขน

เพอใหผกทตกเปนลกหนชาระหนทงหมด

2.2.2 ความเปนมาของการกยมเงนนอกระบบของสหรฐอเมรกา เครอรฐออสเตรเลยและ

ประเทศญปน

ในชวงปลายศตวรรษท 19 ของสหรฐอเมรกา10

13 กฎหมายไดกาหนดอตราดอกเบยไวต า

ทาใหสนเชอขนาดเลกไมไดกาไรเทาทควร และธรกจการใหสนเชอขนาดเลกถกมองจากสงคมวา

ขาดความรบผดชอบทไมสามารถจดการเกยวกบงบประมาณได ทาใหธนาคารและสถาบนการเงน

อนๆ หลกเลยงการปลอยสนเชอใหธรกจสนเชอขนาดเลก ซงผดกบธรกจการใหสนเชอขนาดเลกท

มอตราดอกเบยสงโดยผดกฎหมายกบทากาไรไดจานวนมาก ธรกจเชนนจะแสดงตววาประกอบ

ธรกจอยางถกตองตามกฎหมายและดาเนนการอยางเปดเผย โดยการแสวงหาลกคาทไมคอยมความ

เสยง เชน การงานมนคงและมเกยรต ซงหมายความวาพวกผก ตองเปนผมรายไดประจาและ

ชอเสยงเพอปกปองการไมชาระหน แตงงานแลวซงทาใหผกมโอกาสนอยทจะหลบหนออกนอก

เมอง และแรงจงใจทตองการการกยมเงน เชน เปนหนจากการเลนการพนน อาชญากรและอนๆ

ทไมนาไววางใจ หรอไมนาเชอถอ โดยผใหก จะใหผก กรอกขอมลและลงนามในสญญาโดย

ถกตองตามกฎหมาย โดยสญญาเหลานอาจไมสามารถบงคบใชตามกฎหมาย แตอยางนอยผใหกม

หลกฐานการกยมเงนทสามารถใช Blackmail ผกเมอผดนดชาระหนได

เมอผกผดนดการชาระหน ผใหกอาจใชวธการขมขวาจะดาเนนการตามกฎหมาย ซง

การกยมดงกลาวนไมชอบดวยกฎหมาย ผกซงตกเปนเหยอไมมความรทางกฎหมาย หรอผใหกอาจ

ใชวธการเปดเผยการเปนหนของลกหน ทาใหอบอายตอหนาสาธารณชน ใชประโยชนจากสงคม

13 Wikipedia the free encyclopedia, supra note 11.

DPU

21

ในการประณามวาลกหนเปนหนเงนกนอกระบบ โดยผใหกจะใชวธแจงเรองการไมชาระหนของ

ลกหนตอนายจางของลกหน เพราะนายจางสวนใหญจะปลดพนกงานเมอพนกงานมปญหาการตด

หน เพราะมความเสยงทพนกงานดงกลาวจะทาการยกยอกเงนจากบรษทเพอไปชาระหน ทงผใหก

ใชวธสงผตดตามทวงถามหนไปยนบรเวณบานลกหน สงเสยงประจานหรออาจทาลายทรพยสน

ของลกหน และยงพนสหรอตดประกาศการเปนหนของลกหน เมอลกหนใจออนหรอเกดความอด

อดใจจนสดทายยอมจานนชาระหน โดยบทลงโทษสาหรบผใหกทผดกฎหมายเปนเพยงลหโทษ

และโทษรบดอกเบยเงนตน ซงผกไมสามารถฟองคดได

ตอมาเกดความขดแยงขนระหวางผใหกกบผนาแนวคดชนชนทางสงคม เชนนกธรกจ

องคกรการกศล โดยไมสนบสนนวธการปลดพนกงานออกเมอพนกงานเปนหนจากผใหกยมเงน

นอกระบบโดยไมเจตนากยมเงนเชนนน หากผใหกใชวธการ Blackmail ลกหน เชน ใหชาระหน

มฉะนนผใหกจะแจงนายจางและผกจะถกไลออก โดยองคกรการกศลไดเขามาใหการสนบสนน

ดานกฎหมายใหกบผกทมปญหา การตอสครงนนาไปสการรางกฎหมายการใหสนเชอขนาดเลก

การขออนญาตตามกฎหมาย โดยกฎหมายถกตราขนเปนครงแรกในหลายรฐ ในป ค.ศ. 1917 และ

ไดรบการรบรองจากรฐทงหมดในชวงกลางของศตวรรษท 20 ของสหรฐอเมรกา รางของกฎหมาย

ทใหการคมครองผบรโภคและอตราดอกเบย การเงนกยมเงนไมเกน 300 ดอลลาร เรยกดอกเบยได

อตรารอยละ 3.5 ตอเดอน หรออตรารอยละ 42 ตอป ซงถอเปนระดบทไดผลกาไรสาหรบธรกจ

การใหสนเชอขนาดเลก โดยผใหก ตองใหสาเนาเอกสารและลงลายมอชอท งหมดแกผก และ

กฎหมายไมอนญาตใหเรยกคาใชจายเพม เชน คาปรบ ผใหกไมสามารถทาหนงสอมอบอานาจ

หรอหนงสอรบสารภาพของลกหนตอศาลเปนลายลกษณอกษรโดยไมตองดาเนนกระบวนพจารณา

คดในศาลเกยวกบหนของผก กฎหมายเหลานเปนการขจดความเปนไปไดในการทจะผานออกมา

เปนกฎหมายสาหรบผประกอบธรกจใหกยมเงนโดยคดดอกเบยสงมากเกนควร ขณะเดยวกน

สนเชอขนาดเลกกเรมกลายเปนทยอมรบของสงคมและธนาคารขนาดใหญและสถาบนอนๆ11

14

ตอมาชวงทศวรรษท ค.ศ. 1920 ถง ค.ศ. 1930 อยการอเมรกน เรมสงเกตเหนการ

เกดขนใหมของลกษณะทผดกฎหมายจากผใหกทใชความรนแรงในการบงคบใชหน ซงกฎหมาย

ใหมสาหรบผใหสนเชอขนาดเลกจากดมใหมการขมขผก ทงการปฏบตอนเปนการหลอกลวง และ

ผกสวนใหญ นอยรายทเสยงตอการอบอายเพราะตวของผกเองหรอเพราะมชอเสยงไมดอยแลว แต

การใชความรนแรงกเปนเรองทสาคญทไมใชเพยงผกเทานน โดยผใหกยมเงนในอตราดอกเบยทสง

มาก (Loan Shark) ไดดาเนนกจการมากขนอยางไมเปนทางการ ซงหมายความวามการใชวจารณญาณ

มากขนสาหรบผใหก ลดงานเอกสารและลดระบบบรหารทมพธรตองลงสาหรบผก โดยผใหกยม

14 Ibid.

DPU

22

เงนในอตราดอกเบยทสงมากยนดทจะใหบรการแกผกทมความเสยงสงโดยไมอยในบงคบของ

กฎหมาย

สาหรบภยคกคามทตามมาจากความรนแรงทเกดจากการตดตามทวงถามหนไมคอย

เกดขนบอยนก แตอยางไรกตามการไดรบบาดเจบกเปนสาเหตหนงทลกหนไมสามารถทางานได

และไมสามารถชาระหนได โดยตามปกตผกยมเงนสวนใหญตองตระหนกถงภยคกคามจากการ

หลอกลวงและการชาระหนลาชา ซงผลของผกทคางชาระอาจถกระงบการใหกยมในอนาคต ซง

เปนเรองรายแรงสาหรบผกซงตองพงพาการกยมเงนในอตราดอกเบยทสงมาก (Loan Shark) เปน

ประจา

หนงในธรกจทสาคญทมการใชความรนแรงสาหรบผใหกยมเงนในอตราดอกเบยทสง

มาก (Loan Shark) คอ ผประกอบธรกจการพนนทผดกฎหมาย ทไมสามารถเปดเผยตนในการ

ตดตามทวงถามหนไดตามกฎหมาย โดยบคคลผประกอบธรกจการพนนจะรวมมอกบผใหกยมเงน

ในอตราดอกเบยทสงมาก ในการจดหาสนเชอและการตดตามทวงถามหน การลกทรพยและ

อาชญากรรม อนๆ บอยครงทบคคลทมดวงในการเสยงโชคมกจะถกแนะนาใหกยมเงน และการ

ตดตอเหลานยงไดใหผประกอบธรกจใหกยมเงนในอตราดอกเบยทสงมากดาเนนการเพอบงหนา

การประกอบธรกจการพนนของตน และประเภทของผกทมความเสยงสงอกประการหนง คอนก

ธรกจขนาดเลก ทประสบปญหาทางการเงนทไมมคณสมบตในการกยมเงนไดตามกฎหมาย12

15

สาหรบเครอรฐออสเตรเลยการใหกยมเงนในอตราดอกเบยทสงมาก (Loan Shark) ใช

ประโยชนในการเอารดเอาเปรยบจากความเสยงของลกคาดวยเงนสดลวงหนาระยะสนในอตรา

ดอกเบยทสงเกนไป จงระงบโดยกฎหมายใหม โดยในป ค.ศ. 201116 รฐบาลออสเตรเลยตองการท

จะหยดย งรปแบบในการดาเนนธรกจทเตบโตอยางรวดเรวของธรกจสนเชอเงนสดลวงหนาระยะ

สนขนาดเลก (Payday) ซงสวนใหญดาเนนการโดยหลกเลยงกฎระเบยบแนวทางภาคธนาคารของ

ออสเตรเลย โดย Bill Shorten ผชวยเหรญญกรฐบาลออสเตรเลยในขณะนน ไดแนะนารางกฎหมาย

ใหมทจะควบคมอตราดอกเบยและคาใชจายทเกยวของกบธรกจสนเชอเงนสดลวงหนาระยะสน

ขนาดเลก โดย Bill Shorten กลาววามกรณทเกดขนจรงของผกทไดรบความทกขทรมานมากเกนไป

สาหรบคนธรรมดาทพบวาตวเองอยในจดทยากแตกไดประโยชนอยางมากมายในการใชบรการ

Payday และยงมกรณเอกสารทอตราดอกเบยสงถงรอยละ 600 ถกเรยกเกบเงนจากธรกจสนเชอเงน

15 Ibid.

16 The Sydney Morning Herald, “Screws turned on loan sharks,” Retrieved 9 July 2016, from

http://www.smh.com.au/national/screws-turned-on-loan-sharks-20110827-1jfb7.html

DPU

23

สดขนาดเลกโดยมคาธรรมเนยมทซอนอยและคาใชจายสงกวาทจะคาดหมายไดอยางสมเหตสมผล

รวมทงการเรยกเกบถง 50 ดอลลารออสเตรเลย ทมการสงจดหมายไปยงลกคา

ผบรหารระดบสงของศนยดาเนนการกฎหมายของผบรโภค (The Consumer Action

Law Centre) โดย Carolyn Bond ไดกลาววามความกงวลมากทสดสาหรบผบรโภคเกยวกบการกยม

เงนแบบ Payday คอการกยมเงนบนพนฐานระยะสนทมอตราดอกเบยสงเปนการสรางวงจรของหน

ทพวกเขาไมนาจะสามารถหลกเลยงได โดยระบวาผบรโภคจานวนมากเหลานจะมชวตแบบวนตอ

วนกบคาใชจายของพวกเขา พวกเขามความยากลาบากทางการเงนอยแลวและมความเสยงมากท

ปญหาทางการเงนของพวกเขาจะแยลง ขณะทคาใชจายสาหรบดอกเบยเปนเรองยากมากสาหรบ

พวกเขา

สาหรบประเทศญปนเนองจากสภาวะหลงสงครามและสภาวะเศรษฐกจฟองสบทาให

เกดการชะลอตวของเศรษฐกจ ทาใหเกดอตราการวางงานโดยเฉลยอยางสง ประเทศญปนจงมความ

จาเปนเรงดวนในการฟนฟในดานอตสาหกรรม แตการขอสนเชอจากธนาคารในประเทศญปนนน

มการควบคมอยางเครงครด โดยขณะทวถชวตของชาวญปนไมไดปรบเปลยนตาม สงผลใหการใช

จายยงคงเดมการกยมเงนทเรมจากการกยมจากบรษทสนเชอทไดรบอนญาตแลวแตไมสามารถชาระ

ได ซงอาจจะมาจากลกษณะการดาเนนชวต หรอขอกฎหมายทหละหลวม โดยกฎหมายการกยม

เงนกอนป 2010 ไดกาหนดใหผใหสนเชอสามารถเรยกอตราดอกเบยไดคอนขางสง ทาใหผยมเงนก

เรมหาชองทางสนเชอใหมโดยมการพฒนาของธรกจการใหกยมเงนและการดาเนนการของสมาชก

กลมองคกรอาชญากรรม (Yakuza) โดยการเออประโยชนซงกนและกนในการดาเนนกจการใหกยม

เงน เรยกวา Sarakin ซงการกยมสามารถทาไดสะดวกรวดเรว คลองตวแตมดอกเบยทสงมาก ทาให

การชาระหนสนเชอเชนนเปนวงจรสนเชอทนาเศรา (Sweat Box) คอการกเพอชาระยอดเงนตนกอน

หนาน ซ าวนไปวนมา เมอผกไมสามารถหาเงนมาชาระเงนตนได บรษทเงนกใหญๆ กมกจะเสนอ

การเปลยนสญญาใหมโดยขยายเวลาชาระออกไปใหนานขนแตเปนยอดเงนใหม คอยอดเงนตน

รวมอตราดอกเบยทเกดขนแลว หรอเสนอเงนกอกกอนหนงเพอไปจายเงนกยอดเกาแลวคอยมา

ชาระกอนใหมแทน หรอบรษทเงนกรายใหญกจะแนะนาใหผกไปขอกจากบรษทสนเชอทเลกลงมา

แตอตราดอกเบยสงกวาเดมและเปนเชนนไปเรอยๆ โดยระยะเวลากอนทผกจะออกไปใชบรการเงน

นอกระบบนนอาจจะทนทกขกบสนเชอในระบบมาแลวเปนระยะเวลาหลายเดอนหรอหลายป

จนกระทงผกจะตองออกไปกเงนนอกระบบมาเพอชาระหน

เมอผกเขาสการกยมจากพอคาเงนกนอกระบบ โดยทงนพอคาเงนกนอกระบบมกใชวธ

หาลกหนรายใหมๆ ทงการเขาถงผทมรายชอวาเปนบคคลลมละลาย การใชขอมลลกหนทมความ

ยากลาบากในการชาระหนจากบรษทสนเชอ การโฆษณาโดยตรงกบผทมรายไดต าทอาศยอย

DPU

24

ละแวกใกลเคยงกบทตงบรษทเพอใหมาใชบรการกยมเงนนอกระบบ ซงบคคลเหลานเปนกลม

บคคลทพอคาเงนกนอกกฎหมายจะใหความสนใจเปนพเศษ เพราะเปนบคคลทไมสามารถขอ

สนเชอจากบรษทเงนกทถกกฎหมายหรอแมแตการใชบรการสนเชอผานบตรเครดต โดยวงจรของ

หนนอกระบบนจะเรมจากการใหกยมเงนดวยปรมาณเงนเพยงเลกนอยทดเหมอนผกจะสามารถจาย

คนไดอยางงายดาย ซงกวาบคคลเหลานนจะรตว ตนกเปนหนมากกวาหนงลานเยนไปแลว โดย

อตราดอกเบยทพอคาเงนกใชคดเรยกวา “Tosan” (To คอ สบ และ San คอสาม) แปลวารอยละ 30

ภายในระยะเวลา 10 วน หรอ “Togo” (To คอ สบ และ go คอหา) แปลวารอยละ 15 ภายใน

ระยะเวลา 10 วน ดงนนภายในหนงปดอกเบยทจะตองชาระอาจมถงรอยละ 1000 ซงถอวาละเมด

กฎหมายทบญญตไวใหไมเกนรอยละ 29.2 ในขณะนน นอกจากนนแลวยกตวอยางเชน หาก

ตองการกยมเงนมลคา 50,000 เยน ดวยอตราดอกเบย Togo ผกจะไดรบเงนเพยง 25,000 เยนเทานน

ขณะทอก 25,000 เยน จะใชชาระคาดอกเบยทเรมขนตงแตวนแรก จากนนอก 10 วนตอมา ผก

จะตองชาระเงนเปนจานวน 75,000 เยน โดยแบงเงนตน 50,000 เยน และดอกเบย 25,000 เยน สง

ทแยไปกวาการชาระดอกเบยอตราสงเชนนนคอ ตงแตแรกเรมนนผกกไมมเงนหรอไมสามารถ

เขาถงแหลงทนตางๆ อยแลว กลบกลายเปนวาพวกเขาเหลานนตองเขาไปอยในวงจรอบาทวทไม

สามารถจะออกมาไดอกเลย

นอกจากอตราดอกเบยทสงจนทาใหเปนภาระในการชาระคนหนแลวน น วธการ

ตดตามทวงถามหนทรนแรงเปนสาเหตหลกประการหนงททาใหชาวญปนเกดภาวะเครยดตางๆ ผท

ทาธรกจนอกระบบนนคลายกบเปนการทารายคนทไมมทางเลอกในเชงเศรษฐกจ และทารายซ าลง

ไปเรอยๆ การตดตามทวงถามหนในประเทศญปนนนมการคกคาม หากเปนผหญงทยงไมแตงงาน

พอคานอกระบบกจะบบบงคบใหไปขายบรการเพอจะไดมเงนมาชาระหน หากผหญงเหลานนไม

ตองการทจะทากจะเรยกชาระหนไปถงพอแมของพวกเขา และพอแมเขาจะตองชาระแทนใน

ทายทสด และในบางครงแมบานถกจบกมจากการขโมยของในหางสรรพสนคาเพอทจะเอามาชาระ

หน ยงมเจาหนนอกระบบใชวธการเผาบานเพอเอาเบยประกนของผกยมมาจายคนหน และในป

พ.ศ. 2542 ไดมคดความหนงทมบรษท Nichiei Co,Ltd. เปนจาเลยทถกฟองในคดความทบงคบให

ลกหนขายลกนยนตาและไตของตนเพอนาเงนมาชาระหน นอกจากนนแลวในวนท 14 มถนายน

พ.ศ. 2548 กไดเกดโศกนาฏกรรมหนงขน คอการปลอยใหรถไฟชนตวเองตายของผเปนหนสาม

รายคอ พนกงานทาความสะอาดอาย 61 ป พรอมกบภรรยาของเขาและพชายอาย 81 ป แมวา

สอมวลชนจะไมสามารถรบรมลหนทเกดขนกบครอบครวน แตสงทไดทราบคอในทกคนจะม

โทรศพทมาขมขใหชาระหนคน โดยใหไปทาวธใดกไดพวกเขาจงเลอกทจะลางหนดวยชวตของ

พวกเขาเอง

DPU

25

ปญหาสาคญของหนนอกระบบในประเทศญปนคอ การถกเอารดเอาเปรยบจากผ

ใหบรการสนเชอทาใหผกตองทกขทรมานจากการเปนหน จากผลสารวจของ Nation Consumer

Affairs Center of Japan ป พ.ศ.2550 ระบวาผลราย 3 อนดบของผทชวตตกอยกบการเปนหนคอ

อนดบหนงการฆาตวตาย อนดบสองเกดโรคภยไขเจบจากภาวะเครยด และอนดบสามครอบครว

แตกแยก โดยในป พ.ศ. 2548 ชาวญปนจานวนกวา 184,422 ราย ประสบปญหาภาวะลมละลาย

จากการเปนหนซงเพมมากขนถง 16 เทาตวจากป พ.ศ.2533 ขณะทมผคนอกกวา 100,000 คนตอป

ทหายตวไปในชวขามคน บางรายกลายเปนผไรบานและเมอเขาตาจนสดทาย บางรายจงเลอกทจะ

ฆาตวตาย14

17

จะเหนไดวาปญหาของหนนอกระบบในทกประเทศ คอการเรยกเกบอตราดอกเบยทสง

มากเกนควร ทงในประเทศทมกฎหมายควบคมอตราดอกเบยอยแลว แตกยงมการลกลอบกระทา

ผดกฎหมายในการเรยกเกบดอกเบยทสงกวาทกฎหมายกาหนด หรอประเทศทกาลงมการพฒนา

กฎหมายเพอควบคมอตราดอกเบยทสงเกนควร แตจะเหนไดวาปญหาทตามมาจากการทลกหนไม

สามารถชาระหนไดของทกประเทศ คอการตดตามทวงถามหนทใชวธการไมเหมาะสมทบคคล

ธรรมดาคนหนงจะไดรบอนเปนการกระทาทละเมดซงสทธและเสรภาพในการใชชวตของลกหน

เปนอยางมาก และอาจกลาวไดวาการกระทาทไมเหมาะสมในการตดตามทวงถามหนนนเปนการ

กระทาทขดตอจรยธรรมของคนในสงคมทอยรวมกนหาใชอานาจทบคคลใดจะมเหนอบคคลหนง

ดวยเพราะเขาตกเปนลกหนของตนไม รฐจงควรเขามามบทบาทในการกาหนดใหมการควบคมการ

กระทาทไมเหมาะสมของผใหกยมเงนและผตดตามทวงถามหนเชนกน

2.2.3 ความเปนมาของการกยมเงนนอกระบบของประเทศไทย

การกยมเงนนอกระบบของประเทศไทยเนองมาจากปจจยหลายประการ โดยปจจย

สวนใหญมาจาก ปจจยความจาเปนหรอความตองการของผบรโภค ปจจยอตราคาครองชพของ

ผบรโภค และปจจยทางสงคมความเปนอยของผบรโภค ดวยปจจยเหลานลวนมความสมพนธซง

กนและกนในการตดสนใจของผบรโภคทจะเลอกแหลงเงนทนของตน เพอนามาใชจายทงในการ

ประกอบอาชพหรอการดาเนนชวตประจาวน โดยปจจยดงกลาวตางเปนผลผลกดนใหผบรโภคไม

มทางเลอกมากนกในการกยมเงนจงจาเปนและพอใจทจะใชบรการของการกยมเงนนอกระบบ

17 ศนยชวยเหลอลกหนและประชาชนทไมไดรบความเปน กระทรวงยตธรรม (ศนธ.ยธง) รวมกบ คณะ

รฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, “รายงานฉบบสมบรณโครงการศกษาพฒนานโยบายการยตธรรมเพอ

แกปญหาหนนอกระบบ,” สบคนเมอวนท 20 มกราคม 2559, จาก http://dric.nrct.go.th/get_fulltext.php?book_

id=28009&absid=DRL020463

DPU

26

ปจจยความจาเปนหรอความตองการของผบรโภคนนไดแก ผบรโภคทตองกยมเงนใน

กรณความจาเปนจรงๆ เนองจากมเงนไมเพยงพอกบคาใชจายในการดารงชวตจาเปนตองกเงนนอก

ระบบ สาหรบเปนคาใชจายฉกเฉนทตองรบใชอยางกะทนหนเพราะไมมเงนออม เชน กยมเงนเพอ

ใชในการดแลความเจบปวยของตนเองและคนในครอบครว คาใชจายคาเทอมบตรหลานในชวง

เปดเทอม หรอตองการใชเงนในการซอมแซมบานเรอนในกรณเกดภยพบต เชน น าทวม ไฟไหม

หรอแผนดนไหว เปนตน15

18 หรอจากการลมละลายของการลงทนในการประกอบอาชพ เชน ทานา

แลวน าทวม ฝนแลง ราคาผลผลตตกตา ผลตอบแทนไมคมกบการลงทน กเปนสาเหตหนงททาให

ตองกยมเงนนอกระบบ และผบรโภคทกยมเพราะพฤตกรรมของผกเองทมนสยฟมเฟอยเกนฐานะ

จากการบรโภควตถนยม หรอเทคโนโลยใหมๆ ทมกออกสทองตลาดอยเสมอ โดยผบรโภคทกยม

เหลานมกจะกอหนเพอสนองความตองการของตนเอง ขาดการวางแผนการใชเงนทาใหไมสามารถ

จดระบบควบคมการใชจายของตนเองได และสวนใหญจะนาไปสการกอหนในครงตอไปเพมขน

เรอยๆ จนเขาสภาวะทเรยกวา “การหมนหน” โดยจะทาการกอหนใหมเพอนาไปชาระหนเกาท

เรงรดกวา สดทายกหมนเงนไมทนกอใหเกดปญหารนแรงจากการทวงหนตามมา16

19

สาหรบปจจยอตราคาครองชพของผบรโภค คอเมอภาวะเศรษฐกจของประเทศไทยท

ภาระคาครองชพสงขน สงผลใหอตราการเพมขนของรายไดไมเพยงพอตอรายจาย รายไดและ

รายจายไมสมดลกนเนองจากแรงงานสวนใหญเปนแรงงานทมการศกษานอย จงมรายไดนอยเมอ

เทยบกบคาครองชพในปจจบน ไมมความรทางดานการเงน ขาดการวางแผนการใชเงน รวมทงไมม

วนยทางการเงน ประกอบกบมการบรโภคนยมและวตถนยมเพอทจะใหทดเทยมคนอนๆ จงมการก

เงนมาใชในชวตประจาวน แตเนองจากมรายไดนอยหรอรายไดไมแนนอน จงไมสามารถกยมเงน

หรอกอหนในระบบกบธนาคารพาณชยหรอสถาบนการเงนทกฎหมายรองรบไดเพราะธนาคารไม

สามารถอนมตการกยมเงนได เนองจากการกาหนดหลกเกณฑหรอคณสมบตทางการเงน ตลอดจน

ขนตอนการตรวจสอบหลายขนตอน ซงโดยปกตนน ธนาคารพาณชยหรอสถาบนการเงนจะปลอยก

ใหกบผขอกทมความนาเชอถอวาจะสามารถชาระหนได หรอมหลกทรพยค าประกน เพอปองกน

การเกดหนทไมกอใหเกดรายได (หนสญ) ทงกระบวนการขออนมตเงนกหรอการตรวจสอบอาจใช

เวลานานในการอนมต สงผลใหไมทนตอความจาเปนเรงดวนทตองใชเงน และผก บางรายตด

เครดตบโรมประวตในการเบยวหนกบสถาบนการเงนอน เชน คาเชาซอรถยนต รถจกรยานยนต คา

ผอนบาน หรอบตรเครดต บตรเงนดวน จงมความเสยงทสถาบนการเงนจะปลอยก

18 รจนา อนคง, “ปจจยทมผลตอความสาเรจในการนานโยบายแกปญหาหนนอกระบบไปปฏบต,”

(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2557), น. 17.

19 สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, อางแลว เชงอรรถท 5.

DPU

27

ดงนนการพงพาหนนอกระบบทเปนเงนดวนทกงาย และรวดเรวทนทวงท ขนตอนไม

ยงยาก สามารถพดคยผอนผนการชาระหนไดงายยดหยนกวาการขอสนเชอในระบบ จงเปน

แนวทางทผบรโภคบางกลมใชแกปญหาเฉพาะหนา17

20 โดยมไดคานงถงผลเสยจากการเปนหนนอก

ระบบ ซงปจจยดงทกลาวมาประกอบกบปจจยทางสงคมความเปนอยของผบรโภคตามนโยบาย

รฐบาลเนนกระตนการบรโภคใหประชาชนมการใชจายตางๆ รวมทงการโฆษณาทเกนความเปน

จรงกเปนสงทกระตนใหมการบรโภคผลตภณฑนนมากยงขนตามไปดวย ในปจจบนจะพบวา

ผลตภณฑดานเสรมความงาม เครองแตงกาย เครองประดบฯลฯ จะไดรบสวนแบงในตลาดอยใน

อนดบตนๆ อยเสมอ18

21 ทงสงคม ชมชน ความเปนอยของผบรโภคทเหนวาการกยมเงนนอกระบบ

เปนเรองปกตตามวสยของคนในสงคมของตน และมการกระจายตวของแหลงกยมเงนนอกระบบ

อยหลายแหง ทงยานตลาดการคา แหลงชมชน ทกคนทอาศยอยในละแวกเดยวกนกใชบรการของ

หนนอกระบบและเหนผลทผอนไดรบ ไมวาจะเปนความอยดกนด มของใชใหมๆ ทนสมย

สะดวกสบายหรอของมราคาอนเปนการแสดงใหเหนถงฐานะของแตละคนในสงคมเดยวกน

แมในปจจบนจะมการใหสนเชอของภาครฐอกประเภทหนงทตองการใหการสนบสนน

ประชาชนรายยอยทตองการใชเงนทนเพอการประกอบอาชพ แตไมสามารถเขาถงสนเชอในระบบ

สถาบนการเงนไดเพราะไมมเอกสารหลกฐานทใชแสดงแหลงทมาของรายไดและไมมทรพยสนท

จะนามาเปนหลกประกนในการกยมเงน คอ สนเชอรายยอยเพอการประกอบอาชพภายใตการกากบ

1 9

22 หรอเรยกวา “นาโนไฟแนนซ” การใหสนเชอประเภทนมวตถประสงคทชวยใหประชาชนราย

ยอยมเงนทน เพอนาไปประกอบอาชพเพอสรางรายไดและจะชวยลดปญหาอนอาจเกดจากการกอ

หนนอกระบบได ซงจะสงผลดตอระบบเศรษฐกจของประเทศโดยรวม โดยมลกษณะทเดนชด

ดงตอไปน

1) เปนสนเชอทใหแกบคคลธรรมดาเพอนาเงนไปใชในการประกอบอาชพ

2) ไมตองมเอกสารแสดงรายไดทแนนอน ไมตองมหลกทรพยประกนการกยม

3) สนเชอมความยดหยนสอดคลองกบลกษณะของกลมผก ผประกอบธรกจทจะ

กาหนดแนวทางในการพจารณาอนมตสนเชอไดเองตามความเหมาะสมกบความสามารถในการ

ชาระหนของผกแตละราย

20 สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, อางแลว เชงอรรถท 7.

21 สานกกฎหมาย สานกงานเศรษฐกจการคลง, อางแลว เชงอรรถท 9, น. 9.

22 อไรพรรณ เจรญรถ และ นายภาสกร ตาปสนนทน, “ “นาโนไฟแนนซ” คออะไร ใครรบาง?,”

สบคนเมอวนท 24 มกราคม 2559, จาก https://www.bot.or.th/Thai/ResearchAndPublications/DocLib_/Article

23_04_20 15_.pdf

DPU

28

4) จากดวงเงนกสงสดตอรายไมเกน 100,000 บาท

5) อตราดอกเบยสงสด รวมคาธรรมเนยม คาบรการตางๆ และเบยปรบและอตรา

ดอกเบยฯ ไมเกนรอยละ 36 ตอป

6) ผประกอบธรกจทสามารถใหสนเชอนาโนไฟแนนซได ไดแก ธนาคารพาณชย

บรษทเงนทน และผประกอบธรกจทไมใชธนาคาร

แมจะมอตราดอกเบยตากวาการกยมเงนนอกระบบ แตกยงคงสงกวาสนเชอในระบบ

ประเภทอน เนองจากผกไมมหลกฐานแสดงรายไดทแนนอน หรอผกอาจไมเคยมขอมลทสามารถ

แสดงประวตในการชาระหนไดจงมความเสยงดานเครดตสงกวาสนเชอประเภทอน ทางดาน EIC

มองวามาตรการสนเชอนาโนไฟแนนซจะสามารถชวยบรรเทาปญหาหนนอกระบบไดแตคงเปนไป

อยางชาๆ ปจจยเนองจากผ ประกอบการทประสงคจะเขามาประกอบธรกจสวนใหญเปน

ผประกอบการรายเลก ผประกอบการไมมความคนเคยกบลกหนเหมอนกบเจาหนนอกระบบ และ

แมจะมกระบวนการใหสนเชอทยดหยนแตผประกอบการยงคงมความเขมงวดในการพจารณาการ

ปลอยสนเชอใหกบลกหนใหม20

23

แตจากสารวจในเดอนตลาคม 2558 พบวายอดปลอยสนเชอนาโนไฟแนนซไมเตบโต

และสวนใหญเปนการใหสนเชอใหแกลกคาซงเปนลกคาฐานเดมของบรษทอยกอนแลว ยงไมมการ

ปลอยกใหแกรายใหมหรอลกคา walk in เขามา ขณะทผประกอบการยอมรบวาโอกาสเตบโตของ

สนเชอนาโนไฟแนนซเปนไปไดยาก โดยนายคทสฮโกะ มาโดโนะ ประธานเจาหนาทบรหาร

บรษท ไอรา แอนด ไอฟล จากด (มหาชน) หรอ A&A เปดเผยวา การใหบรการสนเชอนาโน

ไฟแนนซ ซงกาหนดเพดานอตราดอกเบยไวทระดบรอยละ 36 ตอปนน จากมมมองของเรามองวา

อตราดอกเบยยงตาไป ควรขยายเพดานใหสามารถคดอตราดอกเบยไดเพมจากอตราปจจบนอก

ประมาณรอยละ 10 ตอป หรอกาหนดเพดานไวทรอยละ 48 ตอป นอกจากน ปญหาการปลอยกยง

อยทการกาหนดใหแจงจดประสงคการขอสนเชอนาโนไฟแนนซเพอการประกอบอาชพ ตามหลก

คอคนทมธรกจของตวเอง ซงการทไปจากดจดประสงคในการขอสนเชอทาใหลกคาทตองการขอ

สนเชอเพอจดประสงคอนไมสามารถเขาถงสนเชอนได

ผวจยเหนวาการกยมเงนนอกระบบน น ปจจยความจาเปนหรอความตองการของ

ผบรโภคถอเปนปจจยทสาคญทสดในการกยมเงน แตกระนนปจจยอนๆ กยอมมผลกระทบตอการ

ตดสนใจของผบรโภคในการกยมเงนนอกระบบ หากแตผบรโภคเปนบคคลซงดอยโอกาสทาง

สงคม ขาดการศกษา มรายไดนอยไมแนนอน ไมเพยงพอกบรายจาย และอยในสงคมทมแนวคด

23 ปยากร ชลวร และ ภคณ พงศพโรดม, “นาโนไฟแนนซทางออกของหนนอกระบบ?,” สบคนเมอ

วนท 24 มกราคม 2559, จาก https://www.scbeic.com/th/detail/product/1254

DPU

29

เหนดเหนงามกบการกยมเงนนอกระบบ ยอมมความเสยงตอการกอหนกยม บคคลประเภทนยอม

ตกเปนลกหนนอกระบบไดโดยงายหากเกดความจาเปนทตองใชเงนกตองไปกยมเงนมาใชจายทงยง

ไมมความรในการบรหารจดการเกยวกบหนของตน ซงการกยมหนนอกระบบนกดวยปจจยตางๆ

ทไมสามารถกยมเงนแบบถกกฎหมายไดทงยงอาจตกเปนเหยอของเจาหนทเอารดเอาเปรยบหรอถก

ตดตามทวงถามหนจนไมสามารถใชชวตไดอยางปกตสขปญหาดงกลาวเชนนควรไดรบการแกไข

แตหากผบรโภคทมรายไดนอยแตมพฤตกรรมชอบใชจายเกนฐานะ ฟ มเฟอย หรอตดอบายมขตางๆ

การกยมเงนเพอสนองความตองการของตนจนเปนหนหลายรายและไมสามารถชาระหนไดจนถก

ตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมเชนนหากมกฎหมายทใหความคมครองแลวแตไมยอมเปลยน

พฤตกรรมในการอปโภคบรโภคของตนจนเกนกวาฐานะจนตองกหนยมสนไปเรอยๆ กคงไม

สามารถพงพากฎหมายใหตนไดรบความคมครองไดเพยงอยางเดยว แตผบรโภคทมพฤตกรรม

เหลานยอมตองปรบเปลยนพฤตกรรมการใชจายของตนมใหตกเปนเหยอของนายทนทกระทาผด

กฎหมายอนเปนการสนบสนนการกอใหเกดการกระทาผดกฎหมายเชนเดยวกน และแมจะมสนเชอ

นาโนไฟแนนซของภาครฐทเขามาแกไขปญหาการกยมเงนนอกระบบในปจจบนแตสนเชอดงกลาว

กเปนเพยงทางเลอกของผตองการแหลงเงนทนเพอไปประกอบอาชพเทานน ไมรวมถงการกยมเงน

เพอใชในครวเรอน แตโดยสนเชอนาโนไฟแนนซเปนธรกจสนเชอของภาครฐเชนเดยวกบธนาคาร

พาณชย บรษทเงนทน หรอผประกอบธรกจทไมใชธนาคาร ทมใชการกยมเงนจากเจาหนนอก

ระบบอยางแทจรงผวจยขอไมกลาวถงสนเชอประเภทนขนมาวเคราะหในงานวจยเลมน

2.2.4 การกยมเงนนอกระบบของประเทศไทยในปจจบน

ในปจจบนการกยมเงนนอกระบบ ไดมการขยายตวอยางรวดเรวและเปนทยอมรบโดย

ทากนทวไป ไมวาจะเปนการกยมเงนนอกระบบระหวางผใหกและผกทมความสมพนธหรอรจกกน

ไปจนถงผใหกทถอวาใหกยมเงนนอกระบบเปนอาชพ จากแหลงกยมทงบานใกลเรอนเคยง ยาน

ตลาดการคา ในชมชม จนถงผมอทธพลในทองถนนนๆ โดยผใหก สวนใหญจะเปนผกาหนด

หลกเกณฑ วธการเงอนไขในการเขาทาสญญากยมเงน ดอกเบย การชาระหนเพยงฝายเดยว ซงแมผ

กไดทราบวาการกยมเงนดงกลาวมลกษณะเอารดเอาเปรยบและไมเปนธรรมแกผกเปนอยางมากแต

กตองยอมกยมเงนนอกระบบ เพราะดวยปจจยตางๆ ของผกทาใหไมสามารถไปขอสนเชอทถกตอง

ตามกฎหมายได ทงยงตองจายอมกยมเงนในแหลงเงนกทใกลตวมากทสดเพราะผกมกไมมโอกาส

ในการเปรยบเทยบแหลงกยมเงนนอกระบบทตนสามารถบรหารจดการการเงนไดหรอเปรยบเทยบ

ถงแหลงกยมเงนนอกระบบระหวางผใหกวารายใดมขอสญญาทเอาเปรยบมากกวากน ทงนอาจ

กลาวไดวาผบรโภคทตองกยมเงนนอกระบบนน เพราะไมอาจเลอกทจะกยมเงนในระบบไดทงยง

เสยงตอการเอารดเอาเปรยบจากผใหก ผบรโภคเหลานกยงไมมสทธเลอกแหลงกยมเงนนอกระบบ

DPU

30

ไดเชนกนตองกยมเงนนอกระบบในแหลงทองถนของตน ทาใหเหนวาสทธทางเลอกของผบรโภค

ในการกยมเงนนนมเลกนอยและมทางเลอกทไมมากนก

จากขอมลการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน พ.ศ.2558 จากครวเรอน

ตวอยางในทกจงหวดทวประเทศจานวนประมาณ 52,000 ครวเรอน ซงพบวาในป 2558 ครวเรอน

ในประเทศไทย มรายไดเฉลยเดอนละ 26,915 บาท คาใชจายเฉลยเดอนละ 21,157 บาท และม

หนสนเฉลย 156,770 บาท ซงคดเปน 5.8 เทาของรายได โดยจากครวเรอนทวประเทศทมหนสน

พบวาสวนใหญครวเรอนเปนหนในระบบ โดยครวเรอนทมหนในระบบอยางเดยวรอยละ 91.4

และครวเรอนทมหน ทงในระบบและนอกระบบรอยละ 3.7 สาหรบครวเรอนทมหนนอกระบบ

อยางเดยวมเพยงรอยละ 4.9 และพบวาจานวนเงนเฉลยทเปนหนในระบบสงกวานอกระบบถง 46

เทา (153,425 บาท และ 3,346 บาท ตามลาดบ) โดยลดลงจากป 2556 ซงหนในระบบสงกวาหน

นอกระบบประมาณ 49 เทา (159,816 บาท และ 3,271 บาท ตามลาดบ)

จานวนหนสนในระบบและนอกระบบ โดยจาแนกตามวตถประสงคในป 2558 จาก

ผลการสารวจครวเรอนทวประเทศ พบวาจานวนหนสนในระบบสวนใหญเปนหนเพอการอปโภค

บรโภค ซงเพมขนจากเดมคอรอยละ 36.7 ในป 2556 เปนรอยละ 41.3 รองลงมาคอเพอใชในการ

ซอบาน/ทดนรอยละ 32.9 ใชทาการเกษตรรอยละ 14.3 และใชทาธรกจรอยละ 9.9 สาหรบหนเพอ

ใช ในการศกษามเพยงรอยละ 1.2 เทานน สาหรบจานวนหนสนนอกระบบ พบวาสวนใหญเปน

หนเพอการอปโภคบรโภคในครวเรอน คอรอยละ 42.2 ซงเพมขนจากป 2556 รอยละ 5.8 (ป 2556

รอยละ 36.4) รองลงมาเปนหนเพอใชทาธรกจ ใชทาการเกษตร และใชซอบาน/ทดน คอรอยละ

23.2 , 17.1 และ 13.2 ตามลาดบ สวนหน เพอใชในการศกษามเพยงรอยละ 1.2 เทานน21

24

แมหนนอกระบบจะเกดจากการกยมเงนกนเองระหวางประชาชน แตเจาหนกมสทธ

โดยชอบทจะเรยกชาระหนในเงนตนพรอมดอกเบยตามทกฎหมายกาหนด แตเนองจากหนนอก

ระบบนนสวนใหญมาพรอมกบดอกเบยในอตราทสงเกนกวาทกฎหมายกาหนดเปนอยางมาก ทง

อาจมการเอาเปรยบผกในขอตกลงหรอขอสญญาตางๆ กลาวคอหนนอกระบบทเปนปญหาคอการ

กยมเงนทผใหกมเจตนาหวงทจะสรางกาไรเปนกอบเปนกาจากการใหกยม ซงโดยทวไปอาจแบง

รปแบบกวางๆ ของหนนอกระบบไดตามระยะเวลาการชาระหนได 2 แบบ คอ หนระยะสนและหน

ระยะยาว โดยรายละเอยดแตกตางกนดงน

24 สานกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร, “สรปผลทสาคญการสารวจ

ภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน พ.ศ. 2558,” น. 1 – 5 สบคนเมอวนท 2 สงหาคม 2559, จาก

http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/themes/files/SocioPocket58.pdf

DPU

31

1) หนระยะสนหรอหนรายวน หนรายวนมหลายรปแบบดงน

(1) หนเงนสด ทอง หรอสนคาอนๆ เปนเงนกทมการเกบเงนดอกเบยรายวน โดยบวก

ทงเงนตนและดอกเบยไวดวยกน สวนใหญคดอตราดอกเบยรอยละ 20 ตอการใหกยม 1 ครง โดย

จะมระบบการจดเกบหนทแตกตางกนไป บางรายจะเกบหนจานวน 24 วน โดยในการกวนแรกม

การหกเงนลวงหนา 1 วน และคดคาสมด รวมเปนรอยละ 10 ของยอดเงนก ลกหนจงไดรบเงน

สทธเพยง รอยละ 90 แตตองชาระคนรายวนรวมเปน รอยละ 120 ตวอยางเชน ลกหนกเงน 10,000

บาท หกคาสมด 500 บาท หกงวดแรก 500 บาท รบเงนสทธ 9,000 บาท ผอนชาระวนละ 500

บาท จานวน 24 วน คดเปนเงน 12,000 บาท เปนตน และถาลกหนผดนดกจะมการคดคาปรบโดย

การเพมดอกเบยในวนทขาดสง หรอเพมคาทวงถามอกเปนตน อยางไรกดเมอเปรยบเทยบระหวาง

เงนกระหวางเงนสด เครองใชไฟฟากบทอง จะมความยงยากตางกน โดยการปลอยกทองจะม

ความยงยากมากกวา ผใหกตองไปตรวจสอบถายภาพทอยอาศยของลกหนกอนจงจะปลอยก

(2) เงนกในลกษณะของ “ดอกลอย” คอเงนกทมการเกบดอกเบยทกวนจนกวาจะนาเงน

ตนมาคนเปนกอน ซงอตราดอกเบยเงนกจะอยทรอยละ 5 – 20 บาท ตวอยางเชนเจาหนจะคด

ดอกเบยรอยละ 6.25 รายวน จานวน 24 วน เทากบรอยละ 150 โดยถาลกหนกเงน 10,000 บาท

เกบดอกเบยวนละ 500 บาท จานวน 24 วน รวมเปน 12,000 บาท รวมกนเงนตน 10,000 บาท ถา

ลกหนสามารถชาระหนไดตามกาหนดกจะตองใชหนรวมทงหมด 22,000 บาท แตถาไมสามารถ

ชาระหนไดตามกาหนดกตองชาระเฉพาะดอกเบยตอไป กลมเจาหนประเภทน มกจะใหลกนองมา

ปลอยเงนก โดยมทงเจาหนทเปนคนในพนทและคนในจงหวดใกลเคยง

2) หนระยะยาวหรอหนรายเดอน/รายป เปนการปลอยกระยะยาวมากกวา 1 เดอนขน

ไป และเกบดอกเบยรายเดอน จนกวาจะมเงนกอนมาใชคน ถาเจาหนเปนญาตหรอเพอน จะคด

อตราดอกเบยตาหรอไมคดดอกเบยเลย หรอคดดอกเบยในอตรารอยละ 10 ตอป สวนมากการกเงน

ไมคอยมการกาหนดระยะเวลาชาระหนทชดเจน หากยอดเงนสงมากจะมการใชหลกทรพยค า

ประกน เชน โฉนดทดน แตถาเจาหนทเปนนายทนคดดอกเบยเงนกต งแตรอยละ 5 บาท ถง 20

บาทตอครง ในกรณทกยมวงเงนไมมากนกอาจใชบคคลคาประกน แตในกรณทวงเงนสงตองใช

หลกทรพยค าประกน โดยมการทาสญญาเงนกชดเจน เงนกประเภทนมกมปญหาในเรอง “ดอก

ลอย” กลาวคอถาลกหนไมสามารถชาระหนทงจานวนไดในคราวเดยวกนจะสามารถชาระไดเฉพาะ

ดอกเบยเทานน และในกรณทมการผดนดชาระหนกจะถกคดดอกเบยทบตนทบดอกทาใหยอดหน

สงขน นอกจากน หลายกรณยงประสบปญหาการทาสญญาขายฝาก หรอจานองทรพยสน เมอ

ลกหนไมสามารถชาระหนได ทาใหทรพยสนเปลยนมอหรอถกยดทรพยในทสด

DPU

32

สามารถแบงประเภทของเจาหนนอกระบบทสาคญไดดงน

1) เจาหนทอยในเครอขายความสมพนธของลกหน ไดแก เจาหนทเปนญาตหรอคน

รจก กลมทใหอตราดอกเบยตาหรอไมคดดอกเบยเลย หรอคดดอกเบยในอตรารอยละ 10 สวนมาก

การกเงนไมคอยมการกาหนดระยะเวลาชาระหนทชดเจน หากยอดเงนสงมากจะมการใชหลกทรพย

ค าประกน เชน โฉนดทดน

2) เจาหนทเปนนายทนเงนก มทงนายทนในพนทและนายทนทมาจากพนทอน เจาหน

ทเปนนายทนในพนทคดดอกเบยเงนกต งแตรอยละ 5 บาท ถง 20 บาท ตอครง ในกรณทกยมวงเงน

ไมมากนกอาจใชบคคลคาประกน แตในกรณทวงเงนสงตองใชหลกทรพยค าประกน โดยมการทา

สญญาเงนกชดเจน เงนกประเภทนมกมปญหาในเรอง “ดอกลอย” กลาวคอ ถาลกหนไมสามารถ

ชาระหนทงจานวนไดในคราวเดยวกน จะสามารถชาระไดเฉพาะดอกเบยเทานน และในกรณทม

การผดนดชาระหนกจะถกคดดอกเบยทบตนทบดอก ทาใหยอดหนสงขน นอกจากนหลายกรณยง

ประสบปญหาในกรณทมการทาสญญาขายฝาก หรอจานองทรพยสน เมอลกหนไมสามารถชาระ

หนได ทาใหทรพยสนเปลยนมอหรอถกยดทรพยในทสด

แตกรณทเปนนายทนนอกพนท โดยทวไปจะทาการปลอยเงนกผานตวกลางเมอสอบถาม

ลกหน ลกหนจงไมสามารถระบไดวาใครเปนเจาหนเพราะตดตอผานโทรศพทตามหมายเลขท

ประชาสมพนธไว เชน แปะไวทเสาไฟฟาหรอแจกนามบตรไวทรานคา และจะมแกงหมวกกนนอก

เปนตวกลางทาหนาทตดตอ จายเงนและรบชาระหนถงท จดเดนของเจาหนประเภทน คอการใหเงนก

ในเวลาทรวดเรว บางครงโทรศพทไปขอกตอนเชากไดเงนกตอนบายและไมตองการหลกฐานทาง

การเงน การทาสญญาเงนกแตละครงใชเพยงสาเนาบตรประจาตวประชาชน สาเนาทะเบยนบานและ

บคคลคาประกนเทานน โดยเจาหนประเภทนจะใหกรายวนใน 2 รปแบบ คอเงนสดและทอง อยางไร

กดปญหาหลกของเจาหนประเภทน คอ ในกรณทลกหนผดนดมกจะมการขมข คกคาม หรอทาให

อบอาย หลายกรณมการทารายรางกาย พยายามทาลายทรพยสน โดยทวไปเมอถกขมขคกคาม

ลกหนจะยอมจานนหรอเปนฝายหนหนเพราะรสกวาตนเองเปนฝายผด อยางไรกดพบวาในบาง

กรณเมอลกหนทถกทารายรางกายเลอกทจะไปแจงความทสถานตารวจ แตแกงหมวกกนนอกมกจะ

ไดรบการปลอยตว และเจาหนาทจะเปนฝายไกลเกลยใหลกหนยอมความในกรณทารายรางกาย ยง

ไปกวานนในบางกรณเมอลกหนแจงความกยงถกคกคามเปนตน

ภายใตสถานการณเชนนลกหนสวนใหญจงเ ชอวาแกงหมวกกนนอกนาจะม

ความสมพนธกบตารวจ และไมเชอมนวาตารวจจะเปนฝายชวยแกปญหาหรออานวยความยตธรรม

ซงนายทนเงนกนอกพนทและแกงหมวกกนนอคมทงกลมใหกทอยนอกระบบ และมในรปแบบ

บรษทจดทะเบยนในรปแบบไฟแนนซซงถกตองตามกฎหมาย หรอในบางกรณจะมการจดทะเบยน

DPU

33

แอบแฝงเปนรานคา แตถงทสดแลวกมรปแบบเหมอนกน คอมลกนองไปเกบเงนตามพนทดวยอตรา

ดอกเบยทไมเปนไปตามกฎหมาย โดยทวไปเจาหนจะไมจางคนในพนทเปนแกงหมวกกนนอก

เพราะเกรงวาจะไมสามารถทวงหนไดอยางมประสทธภาพและเมอพจารณาจากรายไดของแกง

หมวกกนนอก พบวาปกตแกงหมวกกนนอกจะมรายไดประจาเงนเดอนไมมากนก แตจะมรายไดท

เพมมาจากคาคอมมชชนทไดจากการทวงถามหน อกประมาณรอยละ 2 ประกอบกบเบยเลยงอก

วนละเลกนอย แตรายไดในสวนนกเทาๆ หรออาจจะมากกวาเงนเดอนประจาเสยดวยซ า ดงนน

แกงหมวกกนนอกจงใหความสาคญกบการทวงถามหนอยางเครงครดเพราะการทวงถามหนได

สงผลโดยตรงกบรายไดของพวกเขานนเอง

3) แขกใหกยมเงน เจาหนประเภทนผนตวเองจากการเปนแขกขายสนคาผอนสนคา

ตามหมบาน ทเกบหอมรอมรบจนรารวยและเปนผใหกแทนการขายสนคา โดยทวไปแขกใหกยม

เงนจะปลอยเงนกใหเฉพาะคนทไววางใจเทานน โดยดจากลกหนเดมทตนเองเคยขายสนคาให

โดยทวไปอตราดอกเบยของแขกใหกยมเงนจะไมตางจากแกงหมวกกนนอก คอรอยละ 20 ตอ 24

วน แตแขกใหกยมเงนมความเปนมตรกบลกหนมากกวาโดยเฉพาะในกรณลกหนผดนด อยางไรก

ดในบางพนทพบวาแขกใหกยมเงนไมไดมความคนเคยกบพนทมากนกและพดภาษาไทยไมได

4) กลมนายทนปลอยกในตลาด กลมนจะมการรวมตวเปนกลมแมคาทปลอยกเงน

ภายในตลาด ซงจะมทงระบบการใหเงนกและการใหออมไปพรอมกนคลายกบกองทนหมบาน

5) เจาหนทเปนเจาของกจการสนคา โดยเฉพาะสนคาทางการเกษตร ปย ยาฆาแมลง

เมลดพนธ ใหกโดยการใหลกหนซอสนคาเงนเชอ แลวมาชาระหนหลงจากเกบเกยวผลผลต โดยคด

อตราดอกเบยรอยละ 3 – 5 ตอฤดกาล เจาหนในลกษณะนดาเนนการในลกษณะคลาย “การตก

เขยว” ผลผลตทางการเกษตรหรอ “เกษตรพนธสญญา” ซงถาฤดกาลใดประสบปญหาลกหนจะตก

อยในสภาวะเสยเปรยบอยางมาก

จากผลสารวจพบวาแหลงเงนกนอกระบบทมบทบาทมากกวาครงอยในเครอขาย

ความสมพนธของลกหนเองรอยละ 56.9 ไดแก ญาตรอยละ 22.9 คนรจกรอยละ 17.5 เพอนรอยละ

8.9 เพอนรวมงาน 4.6 เจานายรอยละ 3.0 ในขณะทนายทนนอกพนทรอยละ 13.6 นายทนในพนท

11.9 และแกงหมวกกนนอครอยละ 12.7 รานคารอยละ 4.8 และไมระบรอยละ 125

จะเหนไดวาการกยมเงนนอกระบบของประเทศไทยบรรดาเจาหนนอกระบบทม

ความสาคญกคอเจาหนนอกระบบทมความสมพนธกบผก แตขณะเดยวกนนายทนนอกระบบใน

พนทและนอกพนทตางกเปนทนยมของผกเชนกนแมจะมดอกเบยทสงหรอจะคดดอกเบยทบตนทบ

25 สรางครตน จาเนยรพล, “หนนอกระบบกบความเปนธรรมทางสงคม,” สบคนเมอวนท 2 สงหาคม

2559, จาก http://www.cusri.chula.ac.th/backup/download/cluster6.pdf

DPU

34

ดอกทาใหยอดหนสงขนเมอลกหนผดนดชาระหน แตหากผกไมสามารถไปกยมเงนในระบบได

และไมสามารถกยมเงนกบผใหกทมความสมพนธกบผก เชน ญาต คนรจก หรอเพอน ผกกตองใช

บรการหนนอกระบบจากนายทนแมเมอถงกาหนดชาระหนแตไมสามารถชาระหนได และอาจม

การตดตามทวงถามหนโดยการขมข คกคาม หรอทาใหอบอาย หรอถงขนทารายรางกาย ทาลาย

ทรพยสน กไมสามารถทาอะไรไดมากนก เพราะเมอไปแจงตารวจๆ กจะเปนฝายไกลเกลยใหลกหน

ยอมความในกรณทารายรางกายและบางครงเมอลกหนไปแจงความอาจทาใหการตดตามทวงถามหนม

ความรนแรงยงขน จะเหนไดวาการตดตามทวงถามหนของเจาหนนอกระบบเปนการกระทาทไม

เหมาะสมและคกคามความเปนอยของลกหน ไมวาจะทงเจาหนทมความสมพนธหรอรจกกนกบ

ลกหนไปจนถงเจาหนทใหกยมเงนนอกระบบเปนอาชพ อยางไรกตามหากลกหนไมสามารถชาระหน

ใหแกเจาหนได ลกหนกอาจถกตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมไดเชนกน

2.2.5 แนวความคดและความจาเปนในการควบคมและคมครองการตดตามทวงถามหนกยมเงน

ของตางประเทศและของประเทศไทย

ปญหาการตดตามทวงถามหนเปนปญหาทเกดขนและตองการแนวทางในการแกไขทง

ในพฤตกรรมการตดตามทวงถามหนทมลกษณะทไมชอบดวยกฎหมาย การตดตามทวงถามหนทม

ลกษณะไมเปนธรรมหรอการตดตามทวงถามหนทมลกษณะไมเหมาะสม ททาใหผบรโภคไดรบ

ความเสยหายจากการตดตามทวงถามหนไมวาทงทางรางกายและจตใจ รวมทงความเสยหายนนยง

อาจสงผลกระทบตอผทเกยวของกบลกหนและสงคมในวงกวาง เมอธรกจการตดตามทวงถามหน

เพมจานวนและเปนทนยมมากขนเพราะสามารถทากาไรใหแกผประกอบธรกจเปนจานวนมาก จน

ทาใหผประกอบธรกจตดตามทวงถามหนบางรายใชวธการตดตามทวงถามหนทไมคานงถงหลก

สทธมนษยชนจนมผลกอใหเกดความเสยหายแกผบรโภคทตกเปนลกหนเปนจานวนมาก ทตองทน

ทกขและรบสภาพการถกกดขจากเจาหนหรอผตดตามทวงถามหน แนวความคดและความจาเปน

ในการควบคมและคมครองการตดตามทวงถามหนกยมเงนนนกเนองจากตองการแกไขปญหาท

เกดขนอนถอเปนปญหาใหญของทกๆ ประเทศ รฐจงเปนผทเขามาใหการคมครองในการ

ควบคมดแลการตดตามทวงถามหนใหเปนไปตามกฎหมายเพอใหการคมครองแกผบรโภคและ

เยยวยาความเสยหายทเกดขน

กฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหนของสหรฐอเมรกานน กอนทจะมรฐบญญตวา

ดวยวธปฏบตในการตดตามทวงหนอยางเปนธรรม พ.ศ. 2520 (The Fair Debt Collection Practices

Act 1977) การตดตามทวงถามหนของสหรฐอเมรกามวธการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมและ

รนแรง เชน การดหมนเชอชาต การเหยยดสผว การขมขคกคาม ใชถอยคาหยาบคาบ การโทรศพท

รบกวน การสงคนทวงถามหนทบานหรอททางานของลกหนฯลฯ ซงการกระทาเหลานลวนเปน

DPU

35

การละเมดสทธเสรภาพของลกหนและบคคลอนใหไดรบความเดอดรอนและราคาญเปนอยางมาก

และกยงไมมหนวยงานใดของภาครฐเขามาชวยเหลออยางจรงจง เพยงแตลกหนทประสบกบ

พฤตกรรมทวงถามหนทไมเปนธรรมนสามารถรองเรยนตอคณะกรรมการการคากลาง (Federal Trade

Commission) เพอใหผประกอบธรกจตดตามทวงถามหนทกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมายตอง

เสยคาปรบตามอตราทกฎหมายกาหนด2 3

26 แตกไมสามารถแกไขปญหาไดอยางแทจรงและลกหน

สวนใหญยงถกคกคามจากผประกอบธรกจตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรม

เนองจากการประกอบธรกจตดตามทวงหนนนเปนธรกจทสามารถสรางคาตอบแทนได

เปนจานวนเงนทสงมาก นบตงแตตนป ค.ศ. 1970 อตสาหกรรมการตดตามทวงหนโดยบคคลท

สามไดรบรายไดทมากกวา 6 เทาในชวงเวลาทรายไดอตราเงนเฟอปรบตวสงขน และมเพมขนกวา 4

เทาในอาชพอตสาหกรรมการตดตามทวงหนบรษทรบตดตามทวงหนโดยบคคลทสาม รวมทง

บรษทรบซอหน บรษททปรกษากฎหมายรบตดตามทวงหน บคคลผรบซอหน ซงบรษทตางๆ

ดงกลาวมการจางงานมากกวา 152,000 คน ผเชยวชาญบางทานไดคาดการณวาอตสาหกรรมการ

ตดตามทวงหนจะมการเตบโตในอนาคตอยางมากมาย ยกตวอยางเชน นกวเคราะหทางดาน

อตสาหกรรมประเมนวารายไดจากตลาดการซอขายหนของสหรฐอเมรกาจะเพมขนจากมลคา

จานวน 10,000,000,000 เหรยญสหรฐอเมรกา (หมนลานเหรยญสหรฐอเมรกา) ในป ค.ศ. 2006 เปน

มลคาจานวน 11,000,000,000 เหรยญสหรฐอเมรกา (หนงหมนหนงพนลานเหรยญสหรฐอเมรกา) ใน

ป ค.ศ. 2011 จานวนคาตอบแทนทสงดงกลาวตามจานวนเงนทไดรบชาระหนจากลกหนยอม

กอใหเกดแรงจงใจทสาคญในการดาเนนการตดตามทวงหนใหไดมาซงการชาระจากลกหนมาก

ทสดเทาทจะเปนไปได โดยมไดคานงถงวธการใดๆ ในการไดมาซงการชาระหนวาจะเปนการ

กระทาทละเมดสทธ เสรภาพ หรอคกคามสทธมนษยชนหรอไม24

27

การตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรมนนจงเปนผลใหลกหนจานวนไมนอยตดสนใจ

โดยการยนเรองตอศาลเพอขอเปนบคคลลมละลายตามกฎหมายเพอหลกเลยงการตดตามทวงถาม

หนทไมเปนธรรม แตทางออกดงกลาวไมสามารถแกไขปญหาการตดตามทวงถามหนทไมเปน

ธรรมไดอยางตรงจด ลกหนทไดรบความเดอดรอนจากการตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรมใน

ลกษณะทรนแรงมากขน ทาใหมการฟองรองบรษทรบทวงถามหนซงสวนใหญเปนสานกงาน

ทนายความมากขนเชนกน จงเปนทมาของการออกกฎหมายเพอคมครองลกหนจากการตดตามทวง

ถามหนทไมเปนธรรม เพอกาหนดขอปฏบตและขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนเพอให

26 กมล กมลตระกล, สทธและทางรอดของลกหน, (กรงเทพมหานคร: ปรชญา, 2551), น. 59 – 60.

27 ธรารตน บตรโพธ, “มาตรการทางกฎหมายเกยวกบการกากบดแลผตดตามทวงหน,” (วทยานพนธ

มหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555), น. 51 – 52.

DPU

36

ความคมครองแกลกหนจากการตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรม ซงหากมการละเมดกฎหมาย

ดงกลาวจะตองมความผด ตองรบโทษและชดใชคาเสยหายแกลกหน25

28

แนวคดพนฐานเกยวกบการใหความคมครองสทธของลกหนตามรฐบญญตวาดวยวธ

ปฏบตในการตดตามทวงหนอยางเปนธรรม อยบนหลกพนฐานทวา “บคคลทกคนมสทธไดรบการ

ปฏบตอยางเหมาะสมและเปนธรรม ไมวาบคคลนนจะเปนหนหรอไมกตาม” (that every

individual, whether or not he owes the debt, has a right to be treated in a reasonable and civil

manner.)2 6

29 โดยวตถประสงคของสภาคองเกรสฯ ทเหนชอบและประกาศใชรฐบญญตวาดวยวธ

ปฏบตในการตดตามทวงหนอยางเปนธรรมสรปไดดงน27

30

1) วธตดตามทวงถามหนไมเหมาะสม ปรากฏหลกฐานเปนจานวนมากวา ผตดตาม

ทวงถามหนสวนใหญไดใชวธการในการตดตามทวงถามหนในลกษณะทไมเหมาะสม หลอกลวง

และกระทาการทไมเปนธรรมตอลกหน การกระทาทไมเหมาะสมตอลกหนนาไปสการเพมขนของ

บคคลลมละลาย ปญหาครอบครว การตกงานและการละเมดสทธสวนบคคล

2) ความเพยงพอของกฎหมาย กฎหมายทมอยและกระบวนการเยยวยาชดใช

คาเสยหายแกผบรโภคทไดรบความเสยหายจากการตดตามทวงถามหน ไมเพยงพอทจะใหความ

คมครองแกผบรโภค

3) ขจดกระบวนการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม วธการอนใดทบดเบอนความ

จรงหรอเปนการปฏบตไมเหมาะสมอนๆ ในกระบวนการตดตามทวงถามหน เพอคงไวซง

ประสทธภาพของการตดตามทวงถามหน

4) การคาระหวางรฐ วธการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม มนยยะทสาคญใน

การคาระหวางรฐ ดวยวธการตางๆ และถกใชเปนเครองมอในการคาระหวางรฐ แมวารฐจะ

ปราศจากการตดตามทวงถามหนทมลกษณะไมเหมาะสม แตกระนนผตดตามทวงถามหนกสงผล

กระทบโดยตรงตอการคาระหวางรฐ

5) วตถประสงคโดยสงเขปของกฎหมายฉบบน เปนการขจดกระบวนการในการ

ตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม อนเปนหลกประกนวาผตดตามทวงถามหนตองไมกระทาการ

ตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม ไมกระทาการใดใหลกหนเกดความเสยเปรยบ ท งยงตอง

28 กมล กมลตระกล, อางแลว เชงอรรถท 26, น. 61.

29 Daniel A. Edelman, “The Fair Debt Collection Practices Act – Recent Developments,” Retrieved

7 January 2017, from https://pdfs.semanticscholar.org/3ce0/fd754f740da7af0a6c907a3347c46a9d03aa.pdf

30 The Fair Debt Collection Practices Act 1977, Section 802.

DPU

37

สนบสนนการดาเนนงานของรฐทสอดคลองกบการคมครองผบรโภคในการตอตานการตดตามทวง

ถามหนทละเมดตอสทธมนษยชน

ดวยเหตผลดงกลาวสภาคองเกรสฯ จงตองออกกฎหมายรฐบญญตวาดวยวธปฏบตใน

การตดตามทวงหนอยางเปนธรรม พ.ศ. 2520 (The Fair Debt Collection Practices Act 1977 :

FDCPA) เพอใหการคมครองผบรโภคทตกเปนลกหนจากการตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรม

ปองกนไมใหเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนใชวธการตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรมอนเปน

การละเมดสทธตางๆ ของลกหน รวมทงการกระทาทเปนการละเมดสทธมนษยชนตอลกหนดวย

โดยกาหนดขอปฏบตและขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนเพอใหความคมครองแกลกหน

จากการตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรม สงเสรมใหเจาหนและผตดตามทวงถามหนหนมาใช

วธการตดตามทวงถามหนทชอบดวยกฎหมายมผลทาใหการฟองรองคดตอศาลมปรมาณลดลง

และหากเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนไดฝาฝนกฎหมายฉบบนยอมถอวามความผดและตอง

ชดใชคาเสยหายใหแกลกหน

กฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหนของเครอรฐออสเตรเลยน น ในวนท 1

มกราคม ค.ศ. 2011 รฐสภาของเครอรฐออสเตรเลยไดผานพระราชบญญตการแขงขนทางการคา

และคมครองผบรโภค พ.ศ. 2553 (The Competition and Consumer Act 2010 :CCA) เขามาแทนท

กฎหมายวาดวยวธปฏบตทางการคา พ.ศ. 2517 (The Trade Practices Act 1974 : TPA) อนเปนการ

ขบเคลอนกฎหมายการแขงขนทางการคา โดยพยายามสงเสรมการแขงขนทางการคาทยตธรรม

เชนเดยวกบกบการใหความคมครองผบรโภค ภายใตการบรหารจดการของคณะกรรมการการ

แขงขนทางการคาและคมครองผบรโภค (Australian Competition and Consumer Commission :

ACCC) 2 8

31 และในวนท 1 มกราคม ค.ศ. 2011 และในวนเดยวกนน นกเปนวนทมผลบงคบใช

กฎหมายคมครองผบรโภคเครอรฐออสเตรเลย พ.ศ. 2553 (The Australian Consumer Law 2010:

ACL) ทมการปรบปรงแกไขกฎหมายโดยกฎหมายฝายนตบญญต เขามาแทนท Trade Practices

Amendment (Australian Consumer Law Act (No. 2) 201032 เพอเขามาใหความคมครองผบรโภค

แทนทกฎหมาย 20 ฉบบ ทแตกตางกนของผบรโภคและในเครอรฐแตละรฐและดนแดน

31 Wikipedia the free encyclopedia, “Competition and Consumer Act 2010,” Retrieved 7 January

2017, from https://en.wikipedia.org/wiki/Competition_and_Consumer_Act_2010

32 Australian Government Federal Register of Legislation, “Trade Practices Amendment (Australian

Consumer Law) Act (No. 2) 2010,” Retrieved 7 January 2017 from https://www.legislation.gov.au/Details/C

2012C00868

DPU

38

กฎหมายคมครองผบรโภคเครอรฐออสเตรเลย พ.ศ. 2553 (The Australian Consumer

Law 2010 : ACL) บญญตไวในหมวดทสองของพระราชบญญตการแขงขนทางการคาและคมครอง

ผบรโภค พ.ศ. 2553 (The Competition and Consumer Act 2010 :CCA) โดยกฎหมายคมครอง

ผบรโภคเครอรฐออสเตรเลยถอเปนกฎหมายระดบเครอรฐออสเตรเลย (Commonwealth law) ท

เกยวกบการคมครองผบรโภคและการปฏบตทางการคาทเปนธรรม จะใชบงคบเปนอยางเดยวกน

ทวท งประเทศ ไมวาในระดบสหพนธรฐ มลรฐ หรออาณาเขตปกครองตนเองในฐานะทเปน

กฎหมายของมลรฐและอาณาเขตปกครองตนเองถอไดวากฎหมายคมครองผบรโภคเครอรฐ

ออสเตรเลยเปนกฎหมายคมครองผบรโภคฉบบแรกของประเทศ และเปนครงแรกทผบรโภคจะ

ไดรบความคมครองเปนอยางเดยวกนไมวาจะอยทใดในออสเตรเลย ในทานองเดยวกน ผประกอบ

ธรกจกจะมภาระหนาทและความรบผดชอบเหมอนกนไมวาจะดาเนนกจกรรมทางธรกจในสวนใด

ของประเทศ บคคลใดทตองการดาเนนธรกจเกยวกบสนคาบรโภคจะตองปฏบตตามกฎเกณฑท

กฎหมายคมครองผบรโภคเครอรฐออสเตรเลยบญญตไว30

33

พระราชบญญตการแขงขนทางการคาและคมครองผบรโภค พ.ศ. 2553 (The Competition

and Consumer Act 2010 : CCA) มการเพมกฎเกณฑใหมเกยวกบการคมครองผบรโภคขนมาหลาย

ประการ เชน การใหอานาจคณะกรรมการการแขงขนทางการคาและคมครองผบรโภค (Australian

Competition and Consumer Commission : ACCC) ในการออกประกาศแจงเตอนเกยวกบความ

ปลอดภย (Safety Warning Notices) การเพมโทษปรบ การแกไขเพมเตมเกยวกบการประกนสทธ

และหนาทท งของผบรโภคและผประกอบธรกจใหชดเจนยงขน การกาหนดให ACCC เปน

หนวยงานเดยวเทานนทมอานาจในการออกคาสงหามจาหนายสนคาชวคราว ขอกาหนดวาผ

ประกอบธรกจจะวางจาหนายสนคาในทองตลาดไดกตอเมอไดปฏบตตามมาตรฐานสนคาทบงคบ

กาหนดไวเทานน

กฎหมายคมครองผบรโภคเครอรฐออสเตรเลย พ.ศ. 2553 (The Australian Consumer Law

2010 : ACL) ใหความคมครองแกผบรโภคโดยหลกแลว คอ การคมครองผบรโภคจากพฤตกรรม

ของผประกอบธรกจทมลกษณะหลอกลวง การทาใหเขาใจผด หรอมพฤตกรรมไมเหมาะสม ไม

เปนธรรม เงอนไขและการรบประกน ขอมลและความปลอดภยของสนคา ความรบผดตอความ

เสยหายทเกดจากสนคาไมปลอดภย การแสดงถนกาเนดสนคา

หลกสาคญทเกยวกบขอหามในการตดตามทวงถามหนทกฎหมายคมครองผบรโภค

เครอรฐออสเตรเลยกาหนดไว ในการบงคบใชรวมของคณะกรรมการการแขงขนทางการคาและ

33 Wikipedia the free encyclopedia, “Australian Consumer Law,” Retrieved 7 January 2017, from

https://en.wikipedia.org/wiki/Australian_Consumer_Law

DPU

39

คมครองผบรโภค (Australian Competition and Consumer Commission : ACCC) และคณะกรรมการ

หลกทรพยและการลงทน (Australian Securities and Investment Commission : ASIC) หากเจาหนหรอ

ผตดตามทวงถามหนละเมดขอหามนตองไดรบโทษตามทกฎหมายกาหนด โดยมหลกสาคญท

เกยวกบขอหามในการตดตามทวงถามหนรวมกนดงน

1) การใชความรนแรงหรอใชกาลงบงคบในการตดตามทวงถามหน

2) การรบกวนเกนควรและการบงคบทไมเหมาะสมในการตดตามทวงถามหน

3) การปลอมหรอหลอกลวงในการตดตามทวงถามหน

4) การกระทาอนไมสมเหตสมผลในการตดตามทวงถามหน

ซงปญหาการตดตามทวงถามหนเปนปญหาทกอใหเกดภาวะทางอารมณทหลกเลยง

ไมได ผบรโภคสวนบคคลทไดรบการตดตอจากผตดตามทวงถามหนมกจะประสบกบปญหา

ความเครยด และการเสอมเสยชอเสยง ซงตรงขามกบผประกอบธรกจทตระหนกถงผลกระทบของ

หนสญทตองแกไขอยางตอเนอง ขณะทอตสาหกรรมการตดตามทวงถามหนเพมขนเปนจานวน

มากจากมาตรฐานในปทผานมา แตปญหาการตดตามทวงถามหนทละเมดกฎหมายกยงคงอย

คณะกรรมการการแขงขนทางการคาและคมครองผบรโภค (Australian Competition and Consumer

Commission : ACCC) จงไดมความตงใจทจะดาเนนการทเหมาะสม รวมทงการบงคบใชกฎหมาย

แกผตดตามทวงถามหนทละเมดกฎหมาย31

34

คณะกรรมการการแขงขนทางการคาและคมครองผบรโภค (Australian Competition

and Consumer Commission : ACCC) และคณะกรรมการหลกทรพยและการลงทน (Australian

Securities and Investment Commission : ASIC) เปนหนวยงานทเปนอสระจากเครอรฐตาม

พระราชบญญตการแขงขนทางการคาและคมครองผบรโภค (The Competition and Consumer Act

2010 :CCA) ทกาหนดถงกฎหมายในการใหความคมครองผบรโภคและควบคมการตดตามทวงถาม

หน ACCC และ ASIC ไดรวมกนปรบปรงวธการปฏบตในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและ

ผตดตามทวงถามหน (Debt Collection Guideline : for Collectors and Creditors) เพอสนบสนนภาค

ธรกจใหสอดคลองกบกฎหมาย ในขณะทผลตอบรบแนวทางวธการปฏบตในการตดตามทวงถาม

หนของเจาหนและผตดตามทวงถามหน จากภาคอตสาหกรรมและตวแทนของผบรโภคเปนไปใน

เชงบวกเปนจานวนมาก แตทง ACCC และ ASIC กยงคงไดรบการรองเรยนเกยวกบวธการปฏบต

ในการตดตามทวงถามหนทผดกฎหมายของเจาหนและผตดตามทวงถามหนในหนทคงคางชาระ

34 Anteris Consulting Pty Ltd for Australian Competition and Consumer Commission May 2015,

“Research into the Australian debt collection industry,” Retrieved 8 January 2017, from https://www.accc.

gov.au/system/files/Research%20into%20the%20Australian%20debt%20collection%20industry_0.pdf

DPU

40

ซงเปนสงสาคญทจะยอมรบวาการรองเรยนดงกลาวอยในเกณฑทตากวา เมอเทยบกบสถตปรมาณ

ของการดาเนนการตดตามทวงถามหนในเครอรฐออสเตรเลย อยางไรกตามกยงมความคานงถงการ

เพมเตมกฎระเบยบอนเปนการใหคมครองตามกฎหมายตามปจจยดงตอไปน

1) ลกษณะของการตดตามทวงถามหนทไดรบการรองเรยน

2) ผลกระทบตอผบรโภคในวธการปฏบตในการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม

โดยเฉพาะอยางยงผบรโภคทดอยโอกาส

3) ผบรโภคบางสวนไมสมครใจรองเรยน

4) ผบรโภคขาดความตระหนกถงสทธหรอความสามารถในการรองเรยนของตน

โดย ASIC เปนผรบผดชอบเกยวกบกระบวนการตดตามทวงถามหนไมเหมาะสมของ

ผตดตามทวงถามหนทเกยวกบบรการทางการเงนและ ACCC เปนผรบผดชอบเกยวกบกระบวนการ

ตดตามทวงถามหนไมเหมาะสมของผตดตามทวงถามหนทเกยวกบสนคาและบรการ ทไมใช

ทางการเงน ทงสองหนวยงานมบทบาทและความรบผดชอบรวมกนควบคมการตดตามทวงถามหน

ทผดกฎหมายและเยยวยาชดใชคาเสยหายทเกดขนแกผบรโภค32

35

ประเทศญปนการใหกยมเงนและการตดตามทวงถามหนนนมกฎหมาย 2 ฉบบทเขามา

ใหความคมครองแกลกหน คอ พระราชบญญตธรกจการใหกยมเงน พ.ศ. 2526 (Money Lending

Business Act 1983) และพระราชบญญตมาตรการพเศษเกยวกบบรษทจดการเรยกรองและตดตาม

ทวงถามหน พ.ศ. 2541 (Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection

Businesses 1998) โดยพระราชบญญตธรกจการใหกยมเงน พ.ศ. 2526 (Money Lending Business

Act 1983) นมวตถประสงคเพอคมครองผลประโยชนของผบรโภคทไดรบความเสยหาย เนองจาก

การเขาทาสญญาของผบรโภคเพราะเปนการยากทผบรโภคจะเขาทาสญญากบผประกอบการอยาง

เปนธรรมเนองจากมความแตกตางในเรองของอานาจตอรองทมนอยกวาผประกอบการเพอท

ผบรโภคจะไดรบคาชดเชยความเสยหายทางทรพยสนจงตองมองคกรผบรโภคทมคณสมบต

เหมาะสมทจะดาเนนการทางศาล เพอใหผประกอบการชดเชยความเสยหายใหแกผบรโภค อนเปน

การเออตอการรกษาเสถยรภาพและปรบปรงสวสดการโดยทวไปและชวตความเปนอยของพลเมอง

และพฒนาเศรษฐกจภายในประเทศ33

36

35 Australian Competition and Consumer Commission & Australian Securities and Investment Com

mission, “Debt collection practices in Australia Summary of stakeholder consultation May 2009,” Retrieved 8

January 2017, from https://www.accc.gov.au/system/files/Debt%20collection%20practices%20in%20Australia.pdf

36 Money Lending Business Act 1983, Article 1.

DPU

41

ประเทศญปนมประวตศาสตรเกยวกบการใหกยมเงนทมอตราดอกเบยสงมากมาเปน

ระยะเวลานาน ตงแตในราชวงศคะมะคระ (ค.ศ. 1185 – ค.ศ. 1336) อยางไรกตามในยคปจจบนได

มความพยายามทจะรกษาประสทธภาพในการควบคมตลาดสนเชอ ทถกควบคมโดยกฎหมาย 2

ฉบบทมการกาหนดอตราดอกเบยในการใหสนเชอทแตกตางกนและขาดความชดเจนเกยวกบการ

บงคบใชการใหสนเชอทละเมดขอจากดอยางใดอยางหนง โดยในป ค.ศ. 1954 ไดมกฎหมาย 2

ฉบบทใชบงคบพรอมกนไดแก พระราชบญญตการลงทน (Capital Subscription Law)34

37 ทวางหลก

วาการใหกยมเงนใดๆ (ทงธนาคารและผใหสนเชอ) ใหคดอตราดอกเบยไดไมเกนกวารอยละ 109.5

ตอป หากฝาฝนมความผดทางอาญาและมโทษท งจาและปรบ และพระราชบญญตหามเรยก

ดอกเบยเกนอตรา (Interest Rate Restrictions Act) 3 5

38 ไดกาหนดอตราดอกเบยไว การกยมเงนไม

เกนกวา 100,000 เยน คดอตราดอกเบยไดไมเกนกวารอยละ 20 ตอป การกยมเงนเกนกวา 100,000

เยน แตไมเกนกวา 1,000,000 เยน (หนงลานเยน) คดอตราดอกเบยไดไมเกนกวารอยละ 18 ตอป

การกยมเงนเกนกวา 1,000,000 เยน (หนงลานเยน) ใหคดอตราดอกเบยไดไมเกนกวารอยละ 15 ตอ

ป แตกฎหมายไมไดกาหนดบทลงโทษในการเรยกดอกเบยเกนอตราทกาหนดไว มผลทาใหเกด

ชองวางในการเรยกอตราดอกเบย (Gray Zone) ระหวางอตราดอกเบยทกาหนดไวโดย Interest Rate

Restrictions Law และ ขอจากดในการรบผดทางอาญาของพระราชบญญตการลงทน (Capital

Subscription Law)

ทาใหเกดผลกระทบทนอกจากคาใชจายทสงจากสนเชอกยมเงนแลว ประชาชนยงม

ความกงวลเกยวกบวธการตดตามทวงถามหนทรนแรง ตวอยางของหนงสอพมพทเผยแพรการ

ตดตามทวงถามหนของ Sarakin การจดหาเงนทนททาใหสถาบนครอบครววบต การกดดนใหผก

ตองระเหจออกจากบานของตน กดดนใหผก ฆาตวตาย ขฆาลกๆ และคนทเกยวของกบลกหน

แมบานถกจบกมในขอหาขโมยของในหางสรรพสนคาเพอนามาชาระหน ลกหนเผาบานของตนเอา

ประกนเพอนามาชาระหน36

39

37 พระราชบญญตการลงทน (Capital Subscription Law) หรอเรยกวา (Act Regulating the Receipt of

Contributions, the Receipt of Deposits, and Interest Rates) ในภาษาญปนเรยกวา (出資の受入れ、預り金及

び金利等の取締りに関する法律) อานวา “Shusshi no Ukeire, Azukarikin oyobi Kinri nado no

Torishimari ni kansuru Horitsu”

38 พระราชบญญตหามเรยกดอกเบยเกนอตรา (Interest Rate Restrictions Act) ในภาษาญปนเรยกวา

(利息制限法) อานวา “Risoku Seigen Ho”

39 Damon Gibbons, “Taking On The Money Lenders: Lessons From Japan,” Retrieved 10 July 2016,

from http://www.learningandwork.org.uk/sites/niace_en/files/publications/Taking%20on%20the%20money%20len

ders%20lessons%20from%20Japan.pdf?redirectedfrom=cesi

DPU

42

การปรบปรงพระราชบญญตธรกจการใหกยมเงน พ.ศ. 2526 (Money Lending

Business Act 1983) ในป ค.ศ. 2006 นน เปนการตอบสนองตอรายงานจากบรการของหนวยงาน

ทางการเงนและรณรงคใหประชาชนตนตวกบพระราชบญญตธรกจการใหกยมเงนทมความเขมงวด

มากขน โดยครอบคลมถงมาตราดงน37

40

1) การตรวจสอบความเหมาะสมของธรกจการใหสนเชอ โดยผทจะขนทะเบยนธรกจ

เพอประกอบธรกจการใหสนเชอตองมเงนทนขนตาไมนอยกวา 50 ลานเยน กาหนดผจดการเงนใน

การดาเนนงานการใหสนเชอตองมคณสมบตเหมาะสมและผานการตรวจสอบวฒการศกษาท

กาหนดโดยหนวยงานทใหบรการทางการเงนเพอนาเสนอใหสานกงานสาขาทกแหงรบทราบ

กฎหมายยงกาหนดสมาคมการคาสาหรบบรษทผใหกสนเชอเปนนตบคคลภายใตการกากบดแลของ

หนวยงานทใหบรการทางการเงนตองสรางกฎระเบยบกากบดแลตนเองรวมทงในสวนทเกยวกบ

การโฆษณา ความถของการโฆษณาและมาตรการปองกนการปลอยสนเชอทมากเกนควร สาหรบ

สมาคมการใหกยมเงนเหลานยงไดรบการปรบปรงวธการปฏบตในการตดตามทวงถามหน โดยหาม

เกบหนในชวงเวลากลางคนและการจากดการทวงถามหนในระหวางวน นอกจากนยงมขอหามไม

อนญาตใหผใหกเรยกรองใหผกทาประกนชวตเพอรบประโยชนจากการตายของผก

2) ควบคมการใหสนเชอทมากเกนควร ในการกยมเงนทกครงผก ยมเงนจะตอง

ลงทะเบยน โดยสานกงานจะตองตรวจสอบกอนวาผกไดมการกยมเงนในมลคารวมของการให

สนเชอทงหมดไมเกนหนงในสามของรายไดตอป

3) การตรวจสอบราคาของสนเชอทยตธรรม ปรบปรงแกไขพระราชบญญตการลงทน

(Capital Subscription Law) โดยลดอตราดอกเบยจากรอยละ 29.2 ตอป เหลอรอยละ 20 ตอป ใหเทา

พระราชบญญตหามเรยกดอกเบยเกนอตรา (Interest Rate Restrictions Act) เปนการยกเลกอตรา

ดอกเบย Gray Zone มผลบงคบใช ค.ศ. 2010

4) เพมการคมครองผบรโภคจาก Loan Shark ผประกอบธรกจใหสนเชอทไมม

ใบอนญาตหรอละเมดพระราชบญญตหามเรยกดอกเบยเกนอตรา (Interest Rate Restrictions Act) ม

โทษสงสดจาคกไมเกน 10 ป ปรบไมเกน 30 ลานเยน หรอทงจาทงปรบ

พระราชบญญตมาตรการพเศษเกยวกบบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน

พ.ศ. 2541 (Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection Businesses

1998) จดตงขนโดยฝายนตบญญตไดประกาศใชในวนท 16 ตลาคม 1998 และมผลบงคบใชใน

เดอนกมภาพนธ 1999 เนองดวยการลมสลายของเศรษฐกจฟองสบทาใหเกดภาวะหนเสยเพมขน

อยางรวดเรว เปนผลทาใหสถานการณในการตดตามทวงถามหนกลายเปนปญหาทตองไดรบการ

40 Ibid.

DPU

43

แกไขอยางเรงดวน พระราชบญญตนไดบญญตขนเพอควบคมจดการเรยกรองและตดตามทวงถาม

หนของบรษททประกอบธรกจการตดตามทวงถามหน (อนเปนการยกเวนพระราชบญญต

ทนายความ) ในการออกใบอนญาตใหแกบรษททประกอบธรกจการตดตามทวงถามหนและควบคม

การดาเนนการจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนทเหมาะสมมใหถกครอบงาโดยกลมอาชญา

กร และการบงคบใชกฎหมายดงกลาวมวตถประสงคเพอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ38

41

ประเทศญปนการจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนจะกระทาโดยทนายความใน

การดาเนนการจดการและทวงถามหนจากลกหน แตกฎหมายไดใหอานาจเปนกรณพเศษแก

บรษทเอกชนทประกอบธรกจการตดตามทวงถามหนทเชยวชาญในการจดการเรยกรองและตดตาม

ทวงถามหนทเรยกวา บรษทจดเกบหน (Servicer) ทจดตงขนตามพระราชบญญตมาตรการพเศษ

เกยวกบบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนใหสามารถดาเนนการจดการเรยกรองและ

ตดตามทวงถามหนตอลกหนไดโดยบรษทจดเกบหนดงกลาวตองไดรบอนญาตรฐมนตรวาการ

กระทรวงยตธรรมกอนถงจะสามารถดาเนนกจการได อนถอเปนกฎหมายทยกเวนการดาเนนการ

จดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนของทนายความ39

42

นอกจากอตราดอกเบยจากการกยมเงนทสงมากจนเปนปญหาในการชาระหน วธการ

ตดตามทวงถามหนยงมลกษณะทรนแรงและเปนสาเหตหลกประการหนงททาใหคนญปนเกดภาวะ

เครยด กฎหมายฉบบนจงไดออกมาเพอควบคมผประกอบธรกจจดการเรยกรองและตดตามทวง

ถามหน ทงควบคมในเรองของการจดทะเบยนและวธการตดตามทวงถามหน อาท บรษทจดเกบ

หน (Servicer)40

43 ตองเปนบรษททไดรบอนญาตจากรฐมนตรกระทรวงยตธรรม การดาเนนงานใดๆ

ของบรษทจดเกบหนตองปราศจากการดาเนนงานของกลมสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม การ

จดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนตองไมใชวธทไมชอบดวยกฎหมาย คกคามความสงบใน

การใชชวตสวนตวหรอการดาเนนธรกจของลกหน

สมาคมจดเกบหนแหงญปนไดกลาววา4 1

44 “นบตงแตมการประกาศใชระบบของบรษท

จดเกบหน จนถงปจจบนวนท 30 มถนายน 2008 เปนเวลา 10 ป มบรษทจดเกบหนกวา 100 บรษท

41 Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998, Article 1.

42 The Loan Servicers Association of Japan, “About Servicers,” Retrieved 10 Junuary 2017, from

http://www.servicer.or.jp/en/servicer/index.html

43 บรษทจดเกบหน (servicer) ในภาษาญปนเรยกวา (債権回収会社 (サービサー) อานวา “Saiken

kaishu kaisha (sabisa)”

44 The Loan Servicers Association of Japan, “Charter of the Loan Servicers Association of Japan,”

Retrieved 10 Junuary 2017, from http://www.servicer.or.jp/en/about/founded.html

DPU

44

ทใหบรการ มการจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนทงหมด 238,000,000,000,000 เยน (สอง

รอยสามสบแปดลานลานเยน) สามารถจดเกบหนเสยได 26,200,000,000,000 เยน (ยสบหกลานสอง

แสนลาน) ในชวงเวลาดงกลาวบรษทจดเกบหนไดอานวยความสะดวกในการกาจดสนเชอทไมด

ของสถาบนการเงนอนเนองจากการลมสลายของเศรษฐกจฟองสบทมจานวนมากและมสวนรวมใน

การเอาชนะวกฤตการเงน นอกจากนพวกเขายงมบทบาททสาคญในการสนบสนนการฟนฟองคกร

ของธรกจทวไปและการกระจายความเสยงของการจดซอกองทน เชน โดยการสนบสนนการฟนตว

ขององคกรขนาดเลกและขนาดกลางทหนนเศรษฐกจในสวนภมภาค และการใหบรการสาหรบ

กรณของการชาระบญชทรพยสนและการแปลงสนทรพยเปนหลกทรพย”

กฎหมายการตดตามทวงถามหนของประเทศไทยนน การตดตามทวงถามหนเงนกนอก

ระบบถอเปนปจจยสาคญในการผลกดนใหมการออกกฎหมายเพอควบคมการตดตามทวงถามหนท

ผดกฎหมายและการตดตามทวงถามหนทมลกษณะไมชอบดวยกฎหมายแตยงไมถอเปนความผด

ทางอาญา จะเหนไดวาจากการกยมเงนนอกระบบของประเทศไทยทผานมา ผกยมเงนนอกระบบ

นอกจากจะถกผใหกเอาเปรยบโดยทาสญญาในอตราดอกเบยทสงกวาทกฎหมายกาหนดแลว เมอผ

กตกเปนผผดนดไมชาระหน เจาหนนอกระบบจะใชวธการตดตามทวงถามหนทหลากหลาย ทงใน

กรณทเจาหนเปนผไปทวงถามหนเองหรอมอบอานาจใหผอนไปทวงถามหน โดยการตดตามทวง

ถามหนทผานนนไดมวธการตดตามทวงถามหนทกอใหเกดความกดดนแกลกหนใหชาระหนไมวา

ทางใดทางหนงซงบางครงการตดตามทวงถามหนเปนการกระทาทถอเปนการรบกวนสทธเสรภาพ

ของลกหน แตไมถงขนาดเปนการกระทาทผดกฎหมาย จนกระทงถงขนาดตดตามทวงถามหนใน

ลกษณะทเปนการคกคามตอชวต รางกาย เสรภาพ หรอทรพยสนของลกหนและครอบครวใน

ลกษณะทรนแรงเกนกวาเหต ซงเปนการกระทาเพอกดดนใหลกหนทนไมไหวและตองยนยอม

ชาระหนในทสด

เจาหนนอกระบบบางรายอาจใชวธการตางๆ ในการตดตามทวงถามหนเพอใหลกหน

เกดความอบอาย เสอมเสยชอเสยง เกดความกลว ขมข กรรโชก มการประทษรายตอชวต รางกาย

ทรพยสนซงเปนการกระทาทไมชอบดวยกฎหมาย โดยพฤตกรรมการทวงถามหนทไมชอบดวย

กฎหมายมหลกๆ ดงน42

45

1) ใชผมอทธพล กลมหรอแกงอนธพาลนอกกฎหมาย หรอบคคลทไมมทอยเปนหลก

แหลง ใชชอเลน ชอปลอม หรอผมประวตอาชญากรรม ตดตามทวงถามหน กดดนใหลกหน

หวาดกลวจนไมสามารถทามาหากนไดตามปกต

45 เดชอดม ไกรฤทธ, อางแลว เชงอรรถท 2, น. 2 – 3.

DPU

45

2) การทวงถามหนในทสาธารณะหรอตอหนาผอนในลกษณะประจานหรอทวงถาม

กบบคคลทเกยวของกบลกหน เชน เพอนบาน เพอนรวมงาน ญาต ผบงคบบญชา เปนตน

3) การทวงถามหนดวยการขมข กรรโชก หรอใชอาวธ เชน ยงปนขนฟา ปาระเบด

หนาบานเพอขมขใหเกดความเกรงกลว

4) จางทมงานทวงถามหนเปนเยาวชนวางงานไมเรยนหนงสอ หรอเปนบคคลตดยา

เสพตดใชจกรยานยนตหรอพาหนะอนตดตามกอกวน ใหเกดความหวาดกลว

5) โทรศพททวงถามหนในเวลาดก เชามด หรอโทรทงวน ใชถอยคาหยาบคาย คกคาม

ดาทอ

6) เจาหนนอกระบบทมพฤตการณเปนองคกรอาชญากรรม ในการตดตามทวงถามหน

กบลกหนจะแสดงอานาจดวยการขมขหวงผลใหลกหนรายอนหวาดกลว มการใชกาลงประทษราย

ลกหนหรอผเกยวของทไมยอมชาระหน เชน ฆา ทรมาน ทารายรางกาย เพอขมขใหลกหนอนเกด

ความหวาดกลว

7) บงคบชาระหนทขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนด เชน บงคบใหลกหน

หรอบคคลในครอบครวรวมหลบนอน หรอใหลกหนชดใชหนดวยอวยวะแทน เชน ใหลกหนสละ

ไตเปลยนถายทางการแพทยใหผปวยฝายเจาหนแทนการชาระหน หรอบงคบใหกระทาผดกฎหมาย

เชน คายาเสพตด หรอไปประกอบอาชญากรรมอน

8) แอบอางทหารหรอตารวจหรอเจาหนาทของรฐ ตลอดจนแตงกายเลยนแบบเปน

เจาหนาทของรฐ เชน แตงชดทหาร ตารวจ หรอบางครงใชจางวานเจาหนาทรฐ (พวกประพฤตนอก

รต) ตดตามทวงหน

9) ประจานใหลกหนเสอมเสยชอเสยงดวยการเปดเผยความลบ หรอขจะนาเรอง

สวนตวมาเปดเผยตอสาธารณชนเพอสรางความอบอายใหกบลกหน

10) หลอกลวงลกหนโดยอางขอความอนเปนเทจ หรอแอบอางวาเปนเจาหนาทของรฐ

หรอบคคลในกระบวนการยตธรรม ตลอดจนจดทาเอกสารเทจ ปลอมแปลงเอกสาร เชน หมายศาล

หมายจบ คาฟอง คาพพากษา หมายบงคบคด หรอสญญากปลอมใชในการตดตามทวงถามหน

เพอใหลกหนหลงเชอและหวาดกลว

11) เจาหนหลอกลวงใหลกหนทาสญญาลงวนทยอนหลงไปทาสญญาประนประนอม

ยอมความในศาลจนศาลพพากษาตามยอม เจาหนจงมอบเงนกใหลกหนนอยกวาทระบไวในคา

พพากษาเมอลกหนไมชาระหน เจาหนกจะนาคาพพากษามาบงคบคดลกหนและผค าประกน เปน

เหตใหลกหนถกบงคบคดหรอยดอายดทรพยสน

DPU

46

12) การดาเนนคดกบเจาหนนอกระบบกระทาไดยาก เพราะขาดหลกฐานในการพสจน

ความผด เนองจากมพฤตกรรมปกปด อาพราง วางแผนเอารดเอาเปรยบมการจดพยานหลกฐานไว

ฟองรองดาเนนคดกบลกหน ตลอดจนใช จางวาน ใหผอนกระทาผดรวมทงลกหนจะหวาดกลวไม

กลาแจงความรองทกข

13) เมอมการแจงความรองทกข ตารวจและเจาหนาทดาเนนการ บางกรณเมอเหนขอมล

หลกฐานทเจาหนนามาแสดง จะรบเชอวาเจาหนเปนฝายถก จงไมใหการชวยเหลอหรอไมเหนใน

ทกขรอนของลกหน เปนการสรางความเดอดรอนและความไมเปนธรรมใหลกหนเพมยงขน

เหตผลและความจาเปนในการควบคมและคมครองการตดตามทวงถามหนกยมเงน มา

จากขอเทจจรงทปรากฏมาอยางตอเนองเกยวกบการตดตามทวงถามหนทมการกระทาไมเหมาะสม

และไมเปนธรรมตอลกหนหรอผบรโภค รวมถงการสรางความราคาญใหแกบคคลทสามทไมใช

ลกหน ซงสงผลกระทบตอสงคมและสรางความเดอดรอนใหแกประชาชนโดยรวมเปนจานวนมาก

และเพอเปนแนวทางแกไขปญหาและสรางมาตรฐานในการทวงถามหนทเหมาะสมและเปนธรรม

อนจะกอใหเกดประโยชนตอผประกอบการ ลกหนหรอผบรโภคและบคคลอนใดทเกยวของ

โดยรวม43

46

โดยแนวคดของพระราชบญญตการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ. .... ได

นาเอาหลกเกณฑและวธการของรฐบญญตวาดวยวธปฏบตในการตดตามทวงหนอยางเปนธรรม

พ.ศ. 2520 (The Fair Debt Collection Practices Act 1977) ของสหรฐอเมรกามาเปนแนวทางในการ

ยกรางกฎหมาย

เมอป พ.ศ. 2550 สมาชกสภานตบญญตแหงชาตไดเสนอรางพระราชบญญตการตดตาม

ทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ. .... ตอสภานตบญญตแหงชาต ซงไดลงมตรบหลกการเมอวนท 7

ธนวาคม 2550 และใหมการตงคณะกรรมาธการวสามญเพอพจารณารางกฎหมายดงกลาว โดย

คณะกรรมาธการวสามญไดพจารณาเสรจสนแลวแตสภานตบญญตแหงชาตไดสนสดสถานะลง

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มผลใหพระราชบญญตดงกลาวไมไดรบ

การพจารณาในวาระท 2 และวาระท 3 จากนนธนาคารแหงประเทศไทยไดออกแนวปฏบตในการ

ตดตามทวงถามหนกบลกหนแกสถาบนการเงนตามกฎหมายวาดวยธรกจสถาบนการเงน ผ

ประกอบธรกจบตรเครดตทไมใชธนาคาร และผประกอบธรกจสนเชอสวนบคคลภายใตการกากบ

ทมใชสถาบนการเงนทกแหงเมอวนท 14 กนยายน 2550 แตยงคงเปนเพยงแนวปฏบตทมไดม

46 สานกกรรมาธการ 2 สานกงานเลขาธการวฒสภา ปฏบตหนาทสานกงานสภานตบญญตแหงชาต,

“ความเปนมาและประเดนอภปรายการพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. ....,” สบคนเมอวนท 22

มกราคม 2559, จาก http://w3c.senate.go.th/pictures/comm/1516/file_1427857342.pdf

DPU

47

บทลงโทษแกผทฝาฝนและไมครอบคลมถงการกากบดแลการประกอบธรกจตดตามทวงถามหน

หรอการรบจาง หรอรบมอบอานาจจากนตบคคลผใหสนเชอดงกลาว

ตอมาในเดอนกรกฎาคม 2553 กระทรวงการคลงไดเสนอราง “พระราชบญญตการ

ตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ. ....” ตอเลขาธการคณะรฐมนตร เมอวนท 15 กรกฎาคม

พ.ศ. 2553 เนองดวยเหนวาในปจจบนยงไมมกฎหมายเกยวกบ การกากบดแลการตดตามทวงถาม

หนเปนการเฉพาะ เพอเปนการกาหนดหลกเกณฑ วธการปฏบตของผตดตามทวงถามหนตอ

ผบรโภคดวยความเปนธรรม เพอเปนแนวทางในการแกปญหาอนเกดจากการตดตามทวงถามหน

และสรางมาตรฐานในการตดตามทวงถามหนทเหมาะสม โดยคณะรฐมนตรเหนชอบในหลกการ

ของรางพระราชบญญตฯ ทกระทรวงการคลงเสนอ เมอวนท 14 กนยายน 2553 และสงให

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาพจารณาตรวจรางพระราชบญญตฯ

เมอวนท 6 สงหาคม 2556 ทประชมคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบรางพระราชบญญตฯ

ดงกลาว ตามทกระทรวงการคลงขอความเหนชอบ ซงสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจ

พจารณาเรยบรอยแลว คณะกรรมการกฤษฎกาไดตรวจพจารณาตามทกระทรวงการคลงเสนอและ

ไดมการแกไขรางซงแตเดมใชชอวา “พระราชบญญตการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ.

....” เปน “รางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. ....” ทงนเพอใหสอดคลองและครอบคลมกบ

สาระสาคญของรางพระราชบญญตทเปนเรองเกยวกบการควบคมและการกากบดแลการทวงถาม

หนจากนนไดสงใหคณะกรรมการประสานงานสภาผแทนราษฎรตรวจพจารณากอนนาเสนอสภา

ผแทนราษฎรพจารณา ซงตอมาไดมพระราชกฤษฎกายบสภาผแทนราษฎร พ.ศ. 2556 เมอวนท 9

ธนวาคม 2556 จงมไดมการพจารณารางพระราชบญญตฯ น44

47

จากกรณทมปญหาจากการตดตามทวงถามหนในลกษณะทไมเปนธรรมและฝาฝน

บทบญญตแหงกฎหมายมลกษณะททวความรนแรงเพมขนเรอยๆ คณะรกษาความสงบแหงชาต

หรอ คสช. จงไดมการกาหนดใหการตดตามทวงถามหนแกชาวนาในลกษณะกรรโชกทรพยเปน

ความผดและกาหนดบทลงโทษ ตามประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาต ฉบบท 46/2557 เรอง

ความผดเกยวกบการตดตามทวงหน “ผใดขมขนใจชาวนาใหยอมใหหรอยอมจะใหตนหรอผอนได

ประโยชนในลกษณะทเปนทรพยสนโดยใชกาลงประทษราย หรอโดยขเขญวาจะทาอนตรายตอ

ชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยสนของชาวนาหรอบคคลทสาม จนผถกขมขนใจยอมเชน

วานน ผนนตองระวางโทษจาคกไมเกนสองปหรอปรบไมเกนสหมนบาท หรอทงจาทงปรบ” แต

อยางไรกตาม ประกาศ คสช. ฉบบดงกลาวไดใหความคมครองลกหนทเปนชาวนาเทานน ไม

47 เพงอาง, น. 1 – 2.

DPU

48

รวมถงลกหนนอกระบบประเภทอน อกทงไมครอบคลมถงการตดตามทวงถามหนในลกษณะอนๆ

นอกจากนน45

48

ตอมาฝายกฎหมายและกระบวนการยตธรรมของคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต

(คสช.) ไดพจารณา และนาเสนอ คสช. ใหความเหนชอบและบรรจเขาสวาระการประชมสภานต

บญญตแหงชาต ตามรฐธรรมนญแหงอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2557 โดยในคราว

ประชมสภานตบญญตแหงชาต ครงท 33/2557 เมอวนท 19 ธนวาคม 2557 ทประชมไดพจารณา

รางพระราชบญญตแลวลงมตเหนสมควรประกาศใชเปนกฎหมาย4 6

49 โดยประกาศใชในราชกจจา

นเบกษาเมอวนท 6 มนาคม 2558 และมผลบงคบใชว นท 2กนยายน 2558 ดงในปจจบนทม

พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ทใหการคมครองลกหนจากการตดตามทวงถามหนทไม

เหมาะสมและควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผประกอบธรกจในการตดตามทวงถาม

หนมใหฝาฝนกฎหมายและมการกาหนดโทษแกผซงฝาฝนตามพระราชบญญตน

จากระยะเวลาทยาวนานกวาพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 จะไดมผล

บงคบใชในปจจบนน กฎหมายฉบบนไดมการผานการพจารณารางพระราชบญญตมาหลายวาระ

โดยผวจยไดทาการศกษารวบรวมถงผลสรปการดาเนนงานของคณะกรรมาธการวสามญพจารณา

รางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญตแหงชาต ในประเดนสาระสาคญท

เกยวกบการควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหนและการใหความคมครองแกผบรโภคทตก

เปนลกหนจากการตดตามทวงถามหนนอกระบบ โดยผวจยไดทาการสรปเนอหาการอภปรายของ

ผลสรปการดาเนนงานของคณะกรรมาธการวสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน

พ.ศ. .... สภานตบญญตแหงชาต ภายใตขอบเขตของการศกษาวจยฉบบน เพอใหเหนถงขอบเขต

ในการบงคบใชกฎหมายฉบบนในประเดนสาคญตางๆ ดงตอไปน

1) ขอบเขตความหมายหนนอกระบบทไดรบความคมครอง

(1) หนทไดรบความคมครอง

มาตรา 2 ขอสงเกตจากสรปผลการประชมคณะกรรมาธการวสามญพจารณาราง

พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญตแหงชาตครงท 250 สรปเนอหาการอภปราย

48 เยาวนารถ เพาะผล, “มาตรการทางกฎหมายในการใหความคมครองผบรโภค : ศกษาเฉพาะกรณ

ผใชบรการเงนกนอกระบบ,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2558), น.

133 – 134.

49 สภานตบญญตแหงชาต, “หนงสอดวนทสด ท สว(สนช) 0007/5883 ลงวนท 26 ธนวาคม 2557,”

สบคนเมอวนท 22 มกราคม 2559, จาก http://w3c.senate.go.th/bill/bk_data/18-3.pdf

50 เดชอดม ไกรฤทธ, อางแลว เชงอรรถท 2, น. 12.

DPU

49

ไดวา ผอภปรายเหนวา การประกาศบงคบใชรางพระราชบญญตการทวงถามหนฯ ถอเปนการ

ยอมรบใหความคมครองแกการหนนอกระบบท เ ปนการกระทา ทผดกฎหมาย ดงน น

คณะกรรมาธการวสามญจงควรพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหนฯ อยางละเอยด

รอบคอบและควรพจารณาวารางพระราชบญญตการทวงถามหนฯ จะสามารถบงคบใชไดในระดบ

ใด ทงนเนองจากผใหสนเชอนอกระบบอาจไมใหความสนใจในการจดทะเบยนการประกอบธรกจ

ทวงถามหนเทาทควร

มาตรา 3 นยามคาวา “ผทวงถามหน” ขอสงเกต 8 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. …. สภานตบญญต ครงท 3/255751 สรป

เนอหาการอภปรายไดวา ผอภปรายเหนวารางพระราชบญญตการทวงถามหนฯ ไดศกษาและยกราง

ขนมาในแนวความคดของหนในระบบ ตอมาภายหลงตองการใหกฎหมายครอบคลมถงหนนอก

ระบบดวยนน ผอภปรายอยากใหมนยามพเศษคาวา “หนนอกระบบ” และเพอใหไดขอมลครบถวน

กควรใหมผทเกยวของมารวมนยามคาวา “หนนอกระบบ” คออะไร เชน กฤษฎกา กระทรวงการคลง

กรมคมครองสทธฯ สภาทนายความ เนตบณฑตยสภา เพอใหความคมครองการตดตามทวงถามหน

ทเกดขน ในกรณมการรองเรยนหรอขาวทมการใชความรนแรงจนถงแกความตาย ใหอยภายใต

กฎหมายฉบบน เพราะถาหากวาไมมคานยามใหชดเจน กอาจทาใหเกดการขดแยงและไมสามารถ

บงคบใชกฎหมายไดสมตามเจตนารมณและวตถประสงคของคณะกรรมาธการ

มาตรา 5 ขอสงเกต 8 รายงานการประชมคณะกรรมาธการวสามญพจารณาราง

พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 4/255752 สรปเนอหาการอภปรายได

วา ตอบผอภปราย คาวาหนนอกระบบหมายความรวมถงหนนอกระบบในลกษณะทผดศลธรรม

ดวย เชน หนจากการพนน การพนนบอล แตไมครอบคลมไปถงคนทกระทาความผดทางกฎหมาย

หนทผดกฎหมาย เชน หนจากการขายยาเสพตด ยาบา หนจากการจางวานฆา เพราะการทวงหน

ประเภทนยอมมลกษณะรนแรงและมความผดตามกฎหมายอาญาทวไป จงไมไดรบความคมครอง

ตามกฎหมายฉบบน เพราะกฎหมายฉบบนไดควบคมการตดตามทวงถามหนทมลกษณะไมชอบ

ดวยกฎหมายทเพมเตมจากกฎหมายอาญา เชน การทวงหนในเวลาไมเหมาะสม

เนองจากมขอแงคดอยางหนงวามหนบางอยาง ซงในทางกฎหมายเรยกวา “หนในธรรม”

ซงเปนหนทไมสามารถทวงถามหนกนได ไมสามารถฟองรองบงคบชาระหนได หากลกหนไดชาระ

หนไปใหแกเจาหนแลว ลกหนไมอาจเรยกคนได เชน หนทไมมหลกฐานเปนหนงสอ หนทขาดอาย

ความ หนการพนน เปนตน ตามหลกกฎหมายแพงและพาณชย เมอหนเกดขน ลกหนยอมมหนาท

51 เพงอาง, น. 14.

52 เพงอาง, น. 39 – 40.

DPU

50

ชาระหน และเจาหนมสทธเรยกใหลกหนชาระหนไดตาม เวนแตหน 2 ชนด ทเรยกชาระกนมได

คอ หนโดยธรรมและหนพนวสย กรณถาเกดมการทวงหนไมเหมาะสมขน ถงหนดงกลาวเจาหน

จะไมสามารถฟองรองบงคบชาระหนได แตถามการทวงหนไมเหมาะสม เชน มการขมข ทวงหน

นอกเวลาทกฎหมายกาหนด เจาหนกลมนยอมถกควบคมการตดตามทวงถามหนและมโทษตาม

กฎหมายฉบบนดวย

ผอภปรายเหนวา ไมจาตองกาหนดกลมเจาหนพนนไวเปนการเฉพาะ เนองจากไดมการ

พยายามแกไขคานยาม คาวา “ลกหน” จากนยามคาวา “ลกหน” หมายความวา ลกหนซงเปนบคคล

ธรรมดาซงมภาระผกพนทจะตองชาระหนสนเชอ ไดมการแกไขเพราะมมตเบองตนแลววาเหนควร

ตดคาวา “มภาระผกพนทจะตองชาระสนเชอ” ออกไป เพราะหากใชถอยคาเชนนจะมความหมาย

เปนหนในระบบทถกตองเทานน ซงสามารถทวงถามกนไดมภาระผกพนตามกฎหมายทจะตอง

บงคบชาระหน แตเมอตดถอยดงกลาวออกไปเสย ทาใหครอบคลมกลมหนในธรรมใหถกควบคม

ตามกฎหมายฉบบน ถงแมจะฟองรองบงคบชาระหนกนไมไดกตาม

มาตรา 3 นยามคาวา “ลกหน” ขอสงเกตท 4 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 3/255753 สรป

เนอหาการอภปรายไดวา ผอภปรายเหนวา เพยงคานยาม “ลกหน” กนาจะครอบคลมถงหนนอก

ระบบวาชอบดวยกฎหมายหรอไมชอบดวยกฎหมาย เปนลกหนทไมชอบดวยกฎหมายกนาจะ

หมายถงหนนอกระบบ”

มาตรา 3 นยามคาวา “ผทวงถามหน” ขอสงเกต 11 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 3/255754 สรป

เนอหาการอภปรายไดวา ผอภปรายเหนวา คาวาหนในระบบหรอหนนอกระบบถอเปนคาทลาลอง

หากใชคาทเปนกฎหมายวา “ไมวาหนจะชอบหรอไมชอบดวยกฎหมายหรอไม” กจะทาให

ครอบคลมไปถงหนการพนนหรอหนกเงนเกนอตรา

มาตรา 3 นยามคาวา “สนเชอ” รายงานการประชมคณะกรรมาธการวสามญพจารณาราง

พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 5/255755 สรปเนอหาการอภปรายได

วา ผอภปรายเหนวา การแกไขเพมเตมคานยามผทวงถามหน วา“ไมวาหนจะชอบหรอไมชอบดวย

กฎหมายหรอไม” ดงกลาวไมไดรวมถงหนทเกดจากการกระทาทไมชอบดวยกฎหมาย เชน การคา

53 เพงอาง, น. 32.

54 เพงอาง, น. 15.

55 สานกกรรมาธการ 2 สานกงานเลขาธการวฒสภา ปฏบตหนาทสานกงานสภานตบญญตแหงชาต,

อางแลว เชงอรรถท 46.

DPU

51

ยาเสพตด การกยมเพอการฆาตกรรมผอน เปนตน ทงนอาจมการกาหนดใหมความครอบคลมมาก

ยงขนโดยการเพมเตมคาวา “การใหกยมเงนดงกลาวไมมวตถประสงคเอาไปเพอกระทาการทผด

กฎหมาย”

มาตรา 3 นยามคาวา “ผทวงถามหน” ขอสงเกต 19 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 6/255756 สรป

เนอหาการอภปรายไดวา ผอภปรายเหนวา นยามคาวา “เจาหนอนซงมสทธชาระหนอนเกดจากการ

กระทาทเปนทางการคาปกตหรอเปนปกตธระของเจาหน” นน เมอเตมคาวา “ไมวาจะชอบดวย

กฎหมายหรอไม” เกรงวาจะตความหมายรวมถงกรณหนทเกดจากการคายาบาซงทาเปนปกต แต

จดประสงคเพยงตองการคมครองเฉพาะหนทไมขดตอความสงบ แตเปนหนทไมชอบเพราะไมม

หลกฐาน หรอทาสญญาไมชอบ แตไมครอบคลมถงหนการรบจางฆาคน รบจางเปนปกตธระหรอ

วาฆาคนเปนปกตธระและเกดหนขนไมคมครองตามกฎหมายน

(2) หนการพนนใหเปนหนทไดรบความคมครอง

มาตรา 3 นยามคาวา “ผทวงถามหน” ขอสงเกต 14 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 5/255757 สรป

เนอหาการอภปรายไดวา ตอบผอภปราย คาวา “เจาหนผใหสนเชอ” ตามคานยามของ “ผใหสนเชอ”

ไดขยายความตอวาจะตองเปนบคคลซงใหสนเชอเปนทางการคาปกต มไดหมายถงการกยมเงนใน

ลกษณะเพอนฝงกน มใชการปลอยใหกเปนครงคราว ผใหสนเชอจะตองเปนทางการคาปกต

กลมบคคลท 2 คอ ผประกอบธรกจตามกฎหมายบรการคมครองผบรโภค กคอผขาย

สนคาหรอผบรการ ซงกเปนพอคาททาเปนทางการคาปกตอยแลว ไมใชการขายแคครงคราวตาม

กฎหมายคมครองผบรโภค กลมบคคลท 3 คอ กลมเปนเจาหนพนน ซงคาวา “ผจดใหมการเลนหรอ

การพนนตามกฎหมายวาดวยการพนน” จะตองเปนผจดใหเลนการพนนเปนปกตธระ คอเปนเจามอ

เปนตามปกตทจดใหเลน และคาวา “ผจดใหมการเลนตามกฎหมายวาดวยการพนน” หมายความ

รวมทงเจามอซงไดรบอนญาตและเจามอซงไมไดรบอนญาตใหจดใหเลนการพนนตามกฎหมาย

เพราะฉะน นพนนบอลออนไลนทไมไดรบอนญาตตามกฎหมายกจะไดรบการคมครองตาม

กฎหมายน ซงคาวา “การเลนการพนน” หมายความวา การเลนรวมถงการแขงขนตางๆ ทจดทาเปน

ปกตธระไมใชทาแคครงคราว เชนกรณ การออกงานกาชาดมรางวล การจดใหเลนพนนกนหนา

งานศพ ไปเทยวตางจงหวดและเลนพนนกนครงคราวหรอวาเพอนมาเลนกน กรณเชนนมไดอยใน

นยามผทวงถามหนตามกฎหมายฉบบน

56 เดชอดม ไกรฤทธ, อางแลว เชงอรรถท 2, น. 19.

57 เพงอาง, น. 16 – 17.

DPU

52

มาตรา 3 นยามคาวา “ผใหสนเชอ” ขอสงเกตท 5 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 33/255758 สรป

เนอหาการอภปรายไดวา ตอบผอภปราย กลมเจาหนทเกดจากหนการพนน กฎหมายบงคบกาหนด

ไววา เฉพาะผจดใหเลนการพนนทเปนปกตธระเทานน แลวไดกากบตอนทายของนยามนวา “ไมวา

หนนนจะเปนหนโดยชอบดวยกฎหมายหรอไม” เพราะฉะนนจงความหมายวา ไมวาจะเปนเจาหน

พนนผจ ดใหมการเลนการพนนซงไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยการพนน หรอไมไดรบ

อนญาตตามกฎหมายวาดวยการพนน เชน เจามอพนนบอล หวยออนไลน (Online) ฯลฯ หากม

การทวงถามหนไมถกตองตามกฎหมายยอมถกลงโทษและบงคบตามกฎหมายฉบบนทนท

2) ขอบเขตความหมายของบคคลซงเกยวของกบการตดตามทวงถามหน

(1) ขอบเขตความหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหน

มาตรา 3 นยามคาวา “ผใหสนเชอ” ขอสงเกตท 4 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 33/255759 สรป

เนอหาการอภปรายไดวา ผอภปรายเหนวา คานยาม “ผใหสนเชอ” ไดกาหนดไววา (1) บคคลซงให

สนเชอเปนทางการคาปกต ประเดนท 1 คอ หากบคคลทใหสนเชอไมไดเปนผใหสนเชอทางการคา

ปกต ไดใหสนเชอไปและมการทวงถามหนในลกษณะฝาฝนรางพระราชบญญตฉบบน บคคลผ

เปนผทวงถามหนหรอเปนเจาหนจะตองรบผดตามกฎหมายนหรอไม เพราะคานยามไมครอบคลม

ไปถงบคคลเหลาน และการนยามศพทควบคมเฉพาะบคคลซงใหสนเชอเปนทางการคาปกต อาจ

เปนชองวางใหผซงใหสนเชอเปนอาชพหาทางออก วาตนไมไดดาเนนการเปนทางการคาปกต ทา

ใหไมตองรบผดตามรางพระราชบญญตน ผอภปรายเหนวาการกาหนดคานยามไวอยางแคบเชนน

อาจจะเปนชองทางหนง คอ เปนชองโหวใหผซงใหสนเชอเปนทางการคาปกตอาศยชองทางวาตน

ไมไดใหสนเชอเปนทางการคาปกต และประเดนท 2 คอ ผใหสนเชอทไมไดเปนทางการคาปกตเอง

กอาจจะกระทาผดตามรางพระราชบญญตน แตไมเขาขายทจะตองรบโทษตามพระราชบญญตน

มาตรา 3 นยามคาวา “ผใหสนเชอ” ขอสงเกตท 5 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 33/255760 สรป

เนอหาการอภปรายไดวา ตอบผอภปราย จดประสงคของรางกฎหมายฉบบนตองการควบคมผทวง

ถามหนซงอยในระบบและนอกระบบ ทใหสนเชอเปนทางการคาปกต คอ มอาชพทางดานปลอย

สนเชอหรอวาใหกยมเงน รางกฎหมายฉบบนไมตองการทจะไปควบคมดแลการทวงถามหนของ

58 เพงอาง, น. 20 – 21.

59 เพงอาง, น. 19 – 20.

60 เพงอาง, น. 20.

DPU

53

เจาหนทไมไดเปนเจาหนอาชพ ทอาจเกดจากการกยมเงนกน เปนหนกนระหวางเพอนฝง คนรจก

กนเปนการกยมเงนกนครงคราว หรอบคคลทใหกยมเงนกนเปนครงคราวและมการทวงถามหน

กฎหมายฉบบนไมตองการเขาไปควบคมแกไขปญหาหนทมใชปกตทางการคา เพราะ

เนองจากกฎหมายฉบบนตองการแกไขปญหาทเกดขนในสงคม คอ เกดขนจากทเจาหนปลอยเงนก

เปนอาชพ ทมการกอใหเกดความเดอนรอนกบลกหนซงเปนททราบกนดอยแลว เพราะฉะนน

กฎหมายฉบบน ไมตองการใหคลมไปถงกรณทเพอนฝงใหยมกน แตถามการทวงถามหนใน

ลกษณะทไมถกตอง มการคกคาม ถงแมจะเปนในระดบเพอนฝงกอาจมความผดตามกฎหมาย

อาญาทจะตองแกไขปญหาตรงสวนนน เพราะกฎหมายฉบบนตองการทจะแกไขปญหาทเกดขนใน

สงคม

สาหรบปญหากรณทเจาหนเงนกททาเปนอาชพ แตพยายามอางวาตนเองไมไดทาเปน

อาชพนน การแกไขกรณนเปนเรองทตองพสจนกนในขนตอนการบงคบใชกฎหมายวาเปนผปลอย

สนเชอทางการคาปกตหรอไม กตองพสจนในชนนน เพราะฉะนนการบญญตในลกษณะนเปนสง

ทถกตองแลว แลวไมสามารถทจะไปเขยนกฎหมายอดชองวางวา กรณทเปนเจาหนทางการคาปกต

แลวมาอาศยชองทางนกมได ดงนนในทางปฏบตกตองพสจนในชนบงคบใชกฎหมาย ซงตว

กฎหมายฉบบนตองการใหคลมถงเจาหนในระบบและเจาหนนอกระบบดวย

(2) ขอบเขตความหมายในการคมครองการตดตามทวงถามหนของลกหน

มาตรา 3 นยามคาวา “ลกหน” ขอสงเกตท 17 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 2/255761 สรป

เนอหาการอภปรายไดวา ผอภปรายตงคาถามวา ทาไมจงไมคมครองลกหนทเปนนตบคคล เพราะ

ตามรฐธรรมนญเยอรมนและรฐธรรมนญไทยมความเหนตรงกนวาบคคลกบนตบคคลยอมไดรบ

ความคมครองตามรฐธรรมนญเฉกเชนเดยวกน เวนแตโดยสภาพจะไมสามารถคมครองได ดงนน

หากบรษทมการกอหนขนและถกตดตามทวงถามหนโดยไมชอบดวยกฎหมาย แตผลกลบไมไดรบ

ความคมครอง ผอภปรายเหนวา ไมวาจะเปนบคคลธรรมดาหรอเปนนตบคคล เมอมการตดตาม

ทวงถามหนไมชอบ กตองถอวาเปนการตดตามทวงถามหนทไมชอบเชนกน

มาตรา 3 นยามคาวา “ลกหน” ขอสงเกตท 18 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 5/255762 สรป

เนอหาการอภปรายไดวา ตอบผอภปราย การกาหนดใหความคมครองเฉพาะลกหนทเปนบคคล

ธรรมดา เนองมาจากปญหาสภาพขอเทจจรงทเกดขนปจจบน และรวมไปถงเรองอานาจตอรอง

61 เพงอาง, น. 33.

62 เพงอาง.

DPU

54

ของตวลกหน ซงบคคลธรรมดาจะเปนลกหนกลมทมปญหามากกวากลมลกหนทเปนนตบคคล จง

เสนอใหคมครองเฉพาะบคคลธรรมดา”

(3) ขอบเขตความหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของผประกอบธรกจทวง

ถามหน

มาตรา 3 นยามคาวา “ผทวงถามหน” ขอสงเกต 10 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 33/255763 สรป

เนอหาการอภปรายไดวาวา ผอภปรายเหนวา พฤตกรรมในการทวงหนหรอการดาเนนการเพอให

ความคมครองดแลนน ตองดจากหลกการและเหตผล ดงคาวา “หลกการและเหตผลเพอทวงถาม

หน” โดยคาวาเหตผลเพอทวงถามหนนน ไดใชคาวา “ทวงถามหน” มาตลอด ซงคาวา “หน” ตรง

ประเดนนทมความชดเจนแลว วาหมายถงหนทงในระบบและนอกระบบ สาหรบคานยาม “ธรกจ

ทวงถามหน” หมายความวาการรบจางทวงถามหนเปนปกตธระ ผอภปรายมความเหนวา คาวา

“ปกตธระ” เปนคาวาทครอบคลมเพยงผรบจางทวงถามหนทเปนทางการคาเทานน แตบางครงมใช

การรบจางทวงถามหนทผรบจางทาเปนปกต เสนอใหใชคาวา “เพอสนจาง” หมายความวา การ

ทวงถามหนทผรบสนจาง ถงจะมใชการทวงถามหนทางการคาปกต แคทวงถามหนนอกระบบไม

ชอบครงเดยวไมไดเปนธรกจการคากถอวากระทาผดตามกฎหมายฉบบน ชวยพจารณาวาการใชคา

วา “เพอสนจาง” อาจทาใหชดเจนขน เพราะการรบจางทวงถามหนมทงทเปนทางธรกจและมใช

ทางธรกจ ซงความจรงแลวคาวา “ธรกจทวงถามหน” ผรบจางทวงถามหนททาเปนธรกจนน แทบ

ไมจาตองมการควบคมเลย อยางเชน สานกงานทนายความ หรอธรกจทปกตททาถกตอง

เพราะฉะนนไมตองไปควบคมเพราะวาผประกอบการสวนใหญมการวางระบบอยแลว

มาตรา 3 นยามคาวา “ธรกจทวงถามหน” ขอสงเกต 2 รายงานการประชม

คณะกรรมาธการวสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท

2/255764 สรปเนอหาการอภปรายไดวา ผอภปรายตงคาถามวา คาวา “ธรกจทวงถามหน”

หมายความวา การรบจางทวงถามหนเปนปกตธระโดยตรงหรอโดยออม คาวา “เปนปกตธระ” คา

น หมายความเชนไร หากเปนหนนอกระบบคนทรบจางทวงถามหนบางครงมไดทาเปนปกตธระ

อาจรบจางทวงถามหน 1 – 2 ครง ขอใหพจารณาคานยามคาน เพราะประเดนนเปนสาระสาคญ

ของรางกฎหมายฉบบนวาผทรบจางทวงถามหนนนเปนใคร

3) ขอบเขตความหมายของกระบวนการตดตามทวงถามหน

(1) การชาระหนของลกหน

63 เพงอาง, น. 15.

64 เพงอาง, น. 34.

DPU

55

มาตรา 10 วรรคหนง ขอสงเกต 9 รายงานการประชมคณะกรรมาธการวสามญพจารณา

รางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 7/255765 สรปเนอหาการอภปราย

ไดวาวา ผอภปรายเหนวา ตวอยางปญหาทพบในการตดตามทวงถามหนคอ ผตดตามทวงถามหน

สวนใหญมไดแสดงหลกฐานการขอรบชาระหนและเมอไดรบชาระหนจากลกหนแลวกมไดเกบเงน

สงเจาหน เมอลกหนอางวาตนไดชาระนไปแลวกบผตดตามทวงถามหน กพบวาเจาหนมไดรบ

ชาระหนดงกลาวจรง เพราะฉะนนถากฎหมายกาหนดกรอบไววา เมอลกหนชาระหนใหแก

ผตดตามทวงถามหน แมผตดตามทวงถามหนมไดออกเอกสารหรอหลกฐานใดๆ กถอวาลกหนได

ชาระหนโดยสจรต หรอกาหนดวาหากมเอกสารในการแสดงตวผตดตามทวงถามหน ยอมทาให

ลกหนมนใจไดวาเงนทชาระไปเปนการชาระใหเจาหนจรงๆ เพราะปจจบนเกดปญหาขนมากมาย

มมจฉาชพหลอกลวงโดยใชวธแฮคขอมลของลกหน หรอเสรชขอมลของลกหน แลวมาอางวามา

ตดตามหนใหกบเจาหนรายนนรายน ผอภปรายเหนวาการออกมาตรการในการปองกนจะมผลด

กวา จะตองมการออกหลกฐานแตเพยงในกรณทพบกนโดยตรงกได เพราะการตดตามทวงถามหน

เปนเอกสารหรอหลกฐานน ผอภปรายเชอวากทาตามกระบวนการวธการทางดานกฎหมายอยแลว

คอ สงจดหมายบอกกลาวกน แตในกรณพบกนโดยตรงจะทาอยางไรใหลกหนมนใจไดวาชาระหน

ใหกบเจาหนจรงๆ

มาตรา 10 วรรคสอง ขอสงเกต 15 รายงานการประชมคณะกรรมาธการวสามญพจารณา

รางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 7/255766 สรปเนอหาการอภปราย

ไดวา ผอภปรายตงคาถามวา “กระทรวงการคลงตองการคมครองถงระดบไหน” คอ หากตองการ

คมครองถงระดบสงสด หมายถง ไมวาผทวงถามหนจะถกตองหรอไม เพยงลกหนเขาใจวาเปนผ

ทวงถามหนโดยชอบ เขาใจวาเปนผทวงถามหนทไดรบมอบอานาจ และลกหนไดชาระหนไป ก

ถอวาเปนการชาระหนโดยสจรต หรอคมครองในระดบลดลงมา คอ ตองเปนลกษณะทวาเปน

ผตดตามทวงถามหนจรงๆ ไดรบมอบอานาจมาทวงถามหน แตมไดรบมอบอานาจใหรบชาระหน

ในกรณทลกหนถกหลอกลวง หรอเขาใจผทวงถามหนมสทธไดรบชาระหน จงชาระหนไป ถงแม

ผตดตามทวงถามหนจะไมไดแสดงหลกฐานหรอไมไดออกใบหลกฐานการรบชาระหนใหแก

ลกหน แตกถอวาลกหนไดชาระหนไปโดยสจรต เพราะเหนวาเปนผตดตามทวงถามหนเปน

ลกนองของเจาหนแนนอน ตอบผอภปราย คอการคมครองลกหนนเปนการคมครองในระดบ 2

เทานน หมายถงวา ลกหนเขาใจ รวาคนนเปนผตดตามทวงถามหนแทจรง และเปนผทวงถามหน

65 เพงอาง, น. 84 – 85.

66 เพงอาง, น. 87.

DPU

56

ทถกตอง และไดชาระหนโดยทผตดตามทวงถามหนแอบอางวาตนมสทธรบชาระหนซงความจรง

ไมมอานาจดงกลาว กฎหมายใหความคมครองในระดบชนน

มาตรา 10 วรรคสอง ขอสงเกต 19 – 20 รายงานการประชมคณะกรรมาธการวสามญ

พจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 7/255767 สรปเนอหา

การอภปรายไดวา ผอภปรายเหนวา ถาเปนหนนอกระบบกคงจะไมมการมอบอานาจแนนอน การ

มอบอานาจคงจะเปนไปไมได ตอบผอภปราย หลกการตามมาตราน หมายถงวา วรรคนมงเนน

เรองการมอบอานาจรบชาระหน ถาลกหนชาระหนไป แตปรากฏวาผรบชาระหนไมไดเปนผรบ

มอบอานาจใหรบชาระหน มอานาจแคตดตามทวงถามหน เชนนกถอวาลกหนชาระหนโดยสจรต

แตถากรณทลกหนไปชาระกบบคคลอนซงไมไดเปนผทวงถามหน กฎหมายมไดคมครองกวางไป

ขนาดนน จะเปนการคมครองลกหนมากเกนไป

(2) การใชสทธดาเนนคดของเจาหน

มาตรา 12 ขอสงเกต 4 – 7 รายงานการประชมคณะกรรมาธการวสามญพจารณาราง

พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 8/255768 สรปเนอหาการอภปรายได

วา ผอภปรายเหนวา คานยามวา “การแสดงหรอมขอความททาใหเชอวาจะถกดาเนนคด” ในทาง

ปฏบตสาหรบหนในระบบนน เมอมการวาจางทนายความในการตดตามทวงถามหน ทงการให

ดาเนนการตดตามทวงถามหนและฟองดาเนนคด สวนใหญเชอวาตองออกหนงสอบอกกลาวทวง

ถาม โดยในหนงสอบอกกลาวทวงถามยอมตองมขอความวา หากลกหนเพกเฉยไมปฏบตตาม

เจาหนมความจาเปนตองดาเนนการทางกฎหมายตอไป ซงประเดนเมอมหนงสอบอกกลาวออกไป

แลว ใหชาระหนภายใน 20 วน ตามแนวทางปฏบตของธนาคารแหงประเทศไทยทกาหนดให

ดาเนนการ แตพอครบ 20 วน มไดมการฟองคด ซงในทางปฏบตผอภปรายเชอวา มไดมการฟอง

คดทงหมด ไมวาเพราะจานวนหนทมากนอย เจาหนกยอมมสทธทจะเลอกฟอง แตเกรงวาการ

กาหนดเชนนจะมปญหาตามมา คอ ลกหนบางสวนอาจจะหยบยกประเดนตรงนขนมาวาเจาหนได

ออกจดหมายมาเปนการขมขเพอทใหเปนคด แตมไดมความประสงคทจะฟองคดจรงกจะอาง

มาตรานได

สาหรบประเดนท 2 คานยามวา “หรอจะถกยดทรพยหรออายด” นน ในทางปฏบตของ

สานกงานทวไป เมอศาลมคาพพากษาเสรจ กรณโจทกยงมไดสงคาบงคบใหจาเลยปฏบตตามคา

พพากษา แตไปออกหมายบงคบคดเพอทจะไปตงเจาพนกงานบงคบคดเพอดาเนนการยดทรพยสน

ของจาเลยเพอนามาขายทอดตลาดชาระหนตามคาพพากษา ในทางปฏบตกอนทฝายทนายความ

67 เพงอาง, น. 88.

68 เพงอาง, น. 107.

DPU

57

หรอผรบมอบอานาจจะไปดาเนนการบงคบคดนน จะมหนงสอบอกกลาวไปยงลกหนใหชาหน

มฉะนนแลวลกหนจะถกบงคบคด ซง ณ ขณะนนผทออกหนงสอยอมไมอาจทราบไดวาสามารถท

จะบงคบคดไดหรอไม เพราะมขอยกเวนหลายอยางในเรองของการบงคบคด เชน กรณเงนเดอนไม

ถงตามเกณฑทกรมบงคบคดกาหนดกไมสามารถบงคบคดได กรณหนขาดอายความ กรณ

ทรพยสนทจะทาการยดมราคารวมกนแลวตากวาหลกการหรอวากฎเกณฑทกรมบงคบคดตงเอาไวก

ไมสามารถยดทรพยไดตามกฎเกณฑทวางเอาไว ซงจะมประเดนปญหาตาม (3) ตามมา

ตอบผอภปราย “เปนเทจ” หมายถง ไมไดเปนอยางนนจรงๆ กรณทฝายเจาหนยงมไดคด

ทจะฟองคด ยงมไดมการดาเนนการใดเลย เพยงแตบอกใหมาทวงถามหน แตกลบมการทวงหน

ลกษณะเทจ เชน ฝายเจาหนจะฟองรองคดใหรบไปชาระภายในวนน อยางนถอเปนการขมขเขาขาย

เปนเทจแลว แตกขนอยกบลกษณะขอเทจจรง เพราะวตถประสงคตามมาตราน คอ เทจและทาให

เขาใจผด แตกรณทไมสามารถกระทาไดเพราะมเหตผล อยางนไมถอวาเปนเทจและถาหากชแจง

ไดกยอมไมมปญหา

(3) กรณทลกหนถงแกความตาย

มาตรา 3 นยามคาวา “ลกหน” ขอสงเกตท 2 – 3 รายงานการประชมคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 1/255769 สรป

เนอหาการอภปรายไดวา ผอภปรายตงคาถามวา ลกหนเปนคนธรรมดาไมใชนตบคคล ถาลกหน

เสยชวตตายไปไมมบทบญญตในกฎหมายวาใหเจาหนไปทวงถามกบใคร

ตอบผอภปราย คอ เมอลกหนตาย หนกตกทอดไปยงกองมรดก คอ ผรบมรดกทายาท

โดยธรรมหรอทายาทโดยพนยกรรมจะเปนลกหนเขามาเปนลกหนแทนเจามรดกกตองไปทวงตาม

กฎหมายมรดก

4) อานาจของหนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน

มาตรา 15 วรรคสาม ขอสงเกต 7 – 10 รายงานการประชมคณะกรรมาธการวสามญ

พจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 8/255770 สรปเนอหา

การอภปรายไดวา ทางกระทรวงมหาดไทยไดเตรยมขบเคลอนอยเรองความเดอดรอนของ

ประชาชนรวมทงในเรองหนนอกระบบ โดยจดตงพฒนาศนยดารงธรรมใหทางานเชงรก มหนวย

เคลอนทเรวในระดบหมบาน ระดบตาบล ผอภปรายเหนวา ถามหนวยเคลอนทเรวจากศนยดารง

ธรรม มเครองมอในสวนนหากใหทางจงหวดดาเนนการกสามารถขบเคลอนการใหความคมครอง

69 เพงอาง, น. 31.

70 เพงอาง, น. 119 – 120.

DPU

58

ไดเลย อยางกรณตามสมมตวารอใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยมาแตงตงคณะกรรมการ

ระดบจงหวดอก เกรงวากระบวนการกวาจะเดนเรองทางหนงสอจะเปนการเสยเวลา

ตอบผอภปราย ทางกระทรวงมหาดไทยไดมคาสงของคณะรกษาความสงบใหมศนย

ดารงธรรม ซงทาหนาทแกไขปญหาความเดอดรอนอยแลว ปลดกระทรวงมหาดไทยจงอาศยชอง

ทางตรงนเพอแกไขปญหาความเดอดรอน สาหรบประเดนคณะกรรมการกากบการทวงถามหน

เดมทปลดกระทรวงการคลงเปนประธาน ภายหลงเหนชอบใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

เปนประธาน และทางกระทรวงมหาดไทยไดขอเสนอใหปลดกระทรวงมหาดไทยเปนรองประธาน

คนทหนง และเพอใหสอดคลองกบททางคณะกรรมการวสามญเหนวา ใหแยกหนนอกระบบให

อยในการดแลของกระทรวงมหาดไทย และใหปลดกระทรวงการคลงเปนรองประธานอกคนทสอง

ใหดแลหนในระบบ โดยเสนอใหขาราชการของสานกงานเศรษฐกจการคลง 1 คน เปนฝายเลขาฯ

และเสนอใหขาราชการของกรมการปกครอง 1 คน เปนผชวยเลขาฯ ทเสนอเปนคณะกรรมการครง

น

ผอภปรายตงคาถามวา กรรมการผทรงคณวฒ สามารถระบไดหรอไม ใหมกรรมการ

ทมาจากภาคประชาชนททางานดานการคมครองผบรโภคเขามามสดสวนในตรงนได เพราะวาปกต

ปจจบนถากลาวถงคณะกรรมการผทรงคณวฒทวๆ ไป สวนมากใหญมกจะนาคนทตนคนเคยหรอ

วาเปนคนของตนเองเขามาเปนคณะกรรมการผทรงคณวฒ เพอใหมสดสวนในการดาเนนการ

มากกวา ซงหากกาหนดใหเปนภาคประชาชนเลยไดหรอไม ในกรณทมาจากการคดเลอกจาก

ประชาชน อยางเชนขอเสนอททางคณะกรรมการองคการอสระเสนอมากมการระบถงเรองน

เชนกน เพราะเชอวาภาคประชาชนหรอวานกกฎหมายภาคประชาชนกมผซงมความรดานการ

คมครองผบรโภค แตสดสวนทจะเขามาเปนคณะกรรมการในการพจารณากฎหมายหรอวาพจารณา

รบเรองรองเรยนสวนใหญมกจะไมมภาคประชาชน แตปญหาทเกดขนเปนปญหาภาคประชาชน ผ

อภปรายเชอวาผทรางกฎหมายหรอคณะกรรมการมความชดเจนในแงของกฎหมายอยแลว แตเวลา

เกดปญหาในภาคประชาชนขน คณะกรรมการสวนใหญมกจะรบฟงจากหนวยงานของแตละ

หนวยงานมากกวา แตไมไดรบฟงจากเสยงประชาชนโดยตรง ซงคณะกรรมการหรอวาผททางาน

ภาคประชาชนจะสามารถเขาถงปญหาและพบเจอประชาชนโดยตรงทาใหไดรบทราบปญหาท

ครอบคลมมากกวา

ตอบผอภปราย ในตาแหนงกรรมการผทรงคณวฒ ไดมการกาหนดไวแลววาตองม

ความรดานใดบาง อยางดานคมครองผบรโภค ซงการแตงตงกรรมการผทรงคณวฒทานรฐมนตรม

หนาทรบผดชอบอย คงตองพจารณาผทมคณวฒตรง มความเชยวชาญตรงกบวตถประสงคของ

กฎหมายฉบบน

DPU

59

5) การเยยวยาความเสยหายจากการตดตามทวงถามหน

มาตรา 11 (4) ขอสงเกต 30 รายงานการประชมคณะกรรมาธการวสามญพจารณาราง

พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต ครงท 8/255771 สรปเนอหาการอภปรายได

วา ผอภปรายเหนวา จากผลจากการะทาของพฤตกรรมทวงหนทไมถกตองนน ในความจรงแลว

สามารถกอผลกระทบไปสการตดสนใจฆาตวตายได เพราะคาพดนนไมจาเปนตองถงขนาดเปน

การหมนประมาท เปนเพยงการใชคาพดเพราะๆ กทาใหคนฆาตวตายได เพราะฉะนนจงอยากฝาก

เรองประเดนคาเสยหายทางจตใจ ซงเปนทเถยงกนมาก เพราะถาไมมกฎหมายบอกวาใหจาย

คาเสยหายทางจตใจ ศาลกจะไมจายใหเพราะถอวาไมมหลกเกณฑดงกลาว

ดงทผวจยไดสรปเนอหาการอภปรายของผลสรปการดาเนนงานของคณะกรรมาธการ

วสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญตแหงชาต ในประเดน

สาระสาคญทเกยวกบการควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหนและการใหความคมครองแก

ผบรโภคทตกเปนลกหนจากการตดตามทวงถามหนนอกระบบมาขางตน ในชวงป 2558 ใน

ระหวางทยงมไดมการบงคบใชพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 นน จากขอมลกรม

คมครองสทธ เสรภาพ กระทรวงยตธรรม ป 2558 ไดมผลการรองเรยนพฤตกรรมการตดตามทวง

ถามหนตางๆ เชน ถกแกงทวงหน ขมข ดาทอดวยคาหยาบ จนถงขนทารายรางกายจนไดรบ

บาดเจบ รวม จานวน 805 รายจานวนทนทรพยรวม ทงหมด 300 กวาลานบาท ตงแตตนเดอน

มกราคม จนถงเดอนกนยายน สาหรบเดอนทพบวามเรองรองเรยนมากทสด คอเดอนสงหาคม ม

จานวน 516 ราย สวนเดอนกนยายน ตวเลขอยท 54 ราย ซงเปนชวงท พระราชบญญตการทวงถาม

หน พ.ศ. 2558 ไดมผลบงคบใช เมอ 2 กนยายน 2558 หากเปรยบเทยบ 2 เดอน น กจะเหนตวเลข

ชดเจนวา ยอดตวเลข ลกหนรองเรยนลดลงเกนครง สะทอนใหเหนวาพระราชบญญตการทวงหน

ฉบบน สามารถแกปญหา ควบคมแกงทวงหนโหด ไดเปนผลดระดบหนง

แตตอมาภายหลงแมพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ.2558 จะไดมการบงคบใชเปน

กฎหมายเมอวนท 2 กนยายนทผานมา เพอใหสามารถควบคมการทวงถามหนใหมกฎหมาย

ครอบคลม โดยเจาหนหามขมข หามใชวาจาดหมน หามเปดเผยหนของลกหน ตลอดจนทาราย

รางกาย ขณะทลกหนกสามารถรองเรยนพฤตกรรมการทวงถามหนได หากอยในสภาวะกดดน หรอ

ถกขมขคกคาม แตปจจบนยงพบวา การปลอยกเงนนอกระบบ หรอเงนดวน ทนใจ ยงตดปาย

โฆษณา ทงเบอรโทรศพท ตามทสาธารณะ เปดเปนชองทางใหคนรอนเงน เขามาใชบรการอยาง

ตอเนอง และถงแมการประกาศบงคบใชพระราชบญญตการทวงถามหนฉบบนจะไดมการประกาศ

บงคบใชอยางเปนทางการ แตกยงคงมกรณการตดตามททวงหนโหดอยางตอเนองเกดขน และเรม

71 เพงอาง, น. 102.

DPU

60

พบวาผทวงถามหนเรมเปลยนรปแบบการทวงถามหนจากการใชความรนแรง มาเปนการใหลกหน

ใชชอไปซอรถจกรยานยนต แลกกบเงนกอน กอนจะมายดเอารถจกรยานยนตไปและใหลกหนไป

แจงความรถหาย ซงกรณนเพงพบในพนทจงหวดชลบร โดยพนกงานโรงงานแหงหนงในอาเภอ

บอวน จงหวดชลบร ถกตารวจจบขอหาแจงความเทจ หลงพนกงานโรงงานรายนเขาแจงความกบ

ตารวจภธรบอวน วารถจกรยานยนตหาย แตจากการสอบสวนตารวจพบวาไมเปนความจรง โดย

พนกงานโรงงานคนนสารภาพวาทแจงความเทจเพราะไดรบคาแนะนาจากแกงเงนก ใหใชชอไปซอ

รถจกรยานยนต แลกกบเงน 15,000 บาท โดยวนออกรถมคนมาคาประกนและเอาเงนมาใหแตหก

เงนดาวนไปเหลอ 9,000 บาท เมอผอนคางวดไปซกระยะ ไดไปแจงความหายกอนทแกงเงนกจะมา

เอารถไป ซงกรณแบบนตารวจในพนทระบวาทผานมาจบไดกวา 8 รายแลว

ตวอยางจากการตดตามทวงถามหนของแกงทวงหนเงนกนอกระบบทมความรนแรง

และไมชอบดวยกฎหมาย

ตวอยางท 1 ทวงหนโหด! ควาสปารตาฟนลกหนดบอนาถ69

72

แกงทวงหนเงนกนอกระบบจงหวดชลบร ใชมดสปารตาฟนลกหนเสยชวตหลงลกหน

หนหนไปนานกวา 2 ป โดยนางจระภา พนธน า ภรรยาของผตาย เลาวา นายธเนตร พมพทอง

(ผตาย) ไดก ยมเงนนอกระบบจากแกงเงนกยานเครอสหพฒนศรราชา จานวน 5,000 บาท แต

เนองจากหมนเงนไมทน เพราะมอาชพขจกรยานยนตรบจาง จงสงดอกเบยจานวนหนงแตไมไดสง

เงนตน กระทงถกตามขมข จงพากนยายหนมาทามาหากนในแถบอาเภอเมองชลบร นานกวา 2 ป

และคดวาเรองเงยบ จงยายกลบมาทเดม กระทงมแกงเจาหนมาถามหาผตายเมอ 3 เดอนกอน ซง

กอนเกดเหตมชาย 4 คน นงรถกระบะไมตดแผนปายทะเบยน เขามาบานพกใน ต.หนองขาม อ.ศร

ราชา และชายคนแรกไดใชปนยงมาทผตาย สวนอกคนถอมดสปารตาไลฟน กอนจะพากนหลบหน

โดยแพทยโรงพยาบาลอาวอดม เรงชวยชวตนายธเนตร พมพทอง (ผตาย) แตไมสามารถยอชวตไว

ได เนองจากถกฟนดวยมดสปารตาเปนแผลฉกรรจและยงถกยงดวยปนไมทราบขนาดเขาทกลาง

หลง

ตวอยางท 2 รวบแกงเงนกนอกระบบคดดอกวนละหมน70

73

เจาหนาทตารวจ สน.รมเกลา จบกมสมาชกแกงปลอยเงนกนอกระบบยานรมเกลา

จานวน 9 คน พรอมของกลางเปนเอกสารและเงนสดกวา 21,000 บาท หลงมผเสยหายเขารองเรยน

72 บรษท สนก ออนไลน จากด, “ทวงหนโหด! ควาสปารตาฟนลกหนดบอนาถ,” สบคนเมอวนท 2

สงหาคม 2559, จาก http://news.sanook.com/1048230/

73 บรษท สนก ออนไลน จากด, “รวบแกงเงนกนอกระบบคดดอกวนละหมน,” สบคนเมอวนท 2

สงหาคม 2559, จาก http://news.sanook.com/977901/

DPU

61

วาเมอ 3 เดอนกอนหนาน ไดไปกเงนกบแกงดงกลาวจานวน 3 แสนบาท เพอนาไปใชเปนคา

รกษาพยาบาลบดาทปวยเปนอมพาตและทาธรกจขายเสอผา โดยคดอตราดอกเบยรอยละ 2 บาทตอ

วน ซงเฉพาะคาดอกเบยทตองจายตกเปนเงนวนละกวา 1 หมนบาท จนกระทงเมอกลางเดอนทผาน

มาทางตนไดมปญหาเรองการคาขาย จงไดขอพลดผอนการชาระหนไปกอน แตเจาของเงนกไมยอม

สงลกนองมาทวงหนตลอดเวลา จนลาสดถกแกงดงกลาวบกคนทรพยสนทบานพกและได

โทรศพทมอถอไปหนงเครอง พรอมกบขมขวาหากไมนาเงนมาจาย กจะฆาทงตนจงนาเรองดงกลาว

เขาแจงความกบเจาหนาทตารวจ จนสามารถจบกมแกงดงกลาวได โดยในเบองตนทงหมดถกแจง

ขอหาปลนทรพยโดยใชยานพาหนะและฝาฝนพระราชบญญต ตองหามเรยกดอกเบยเกนอตรา พ.ศ.

2475 เจาหนาทตารวจ จงควบคมตวไปดาเนนคดตอไป

ตวอยางท 3 แมคาสดทน! แจงจบแกงทวงหนขทาราย เหตจายรายวนขาด 1,000 บาท71

74

แมคาขายอาหารตามสงในจงหวดชลบรสดทน แจงความตารวจ ถกแกงทวงหนนอก

ระบบขมขพงราน เหตเพราะชาระดอกเบยรายวนขาดไปเพยง 100 บาท โดยเหตทวงหนโหดน

เกดขนภายในรานขายอาหารตามสงและรานจาหนายอาหารปาในเขตอาเภอเมองชลบร แมคาผรอง

ทกข เลาวาเธอถกชายฉกรรจ 2 คน ซงเปนแกงทวงหนนอกระบบ พดจาดาทออยางรนแรง และ

พยายามทจะปรเขาทารายรางกาย รวมถงขมขวาจะทาลายทรพยสนเสยหาย หากไมยอมจายคา

ดอกเบย รายวนจานวน 300 บาทใหครบ ดวยความกลว ลกหนรายนจงตดสนใจขอความชวยเหลอ

จากตารวจ ลกหนรายน ยอมรบวา ไปกยมเงนจากเจาหนนอกระบบมารวม 4 ราย เปนยอดเงนกวา

40,000 บาท แตละวนตองพยายามทางานขายอาหาร เพอหาเงนมาจายเปนคาดอกเบยรายวน ใหกบ

เจาหนทงหมดไมตากวา 700 บาท สาหรบแกงทวงหนโหดรายน ตนมยอดเงนกอยท 15,000 บาท

แตดวยภาระคาใชจาย ประกอบกบจานวนลกคาทนอยลง จงมเงนสดเพยง 200 บาท จายใหกบแกง

ทวงหน และขอผดผอนนาเงนอก 100 บาท มาจายเพมใหในภายหลง จงสรางความไมพอใจแกชาย

ฉกรรจทงสองคน ชวตลกหนหาเชากนคาชกหนาไมถงหลง จงทาใหหนเกาพอกพน หนใหมทบถม

กลายเปนหนสนทวมหว ตารวจจงจะไดสงชดสายตรวจออกตรวจตราเฝาระวงแกงทวงหนกระทา

เกนกวาเหต และจะเชญตวเจาหนนอกระบบมาพดคยถงการเรยกเกบดอกเบยเกนอตราทกฎหมาย

กาหนด

ตวอยางท 4 แกงหมวกกนนอคไมกลวพระราชบญญตการทวงถามหน พบ 9 เดอนรอง

เจาหนโหดพง 805 ราย72

75

74 สถานโทรทศนสกองทพบกชอง 7, “แมคาสดทน! แจงจบแกงทวงหนขทาราย เหตจายรายวนขาด

1000 บาท,” สบคนเมอวนท 2 สงหาคม 2559, จาก http://news.ch7.com/detail/165146/แมคาสดทน_แจงจบ

แกงทวงหนขมขทวงเงน.html

DPU

62

สาหรบกรณแกงทวงหนโหดทเกดขนเมอคนทผานมา 18 ต.ค.58 โดยคนรายใชอาวธ

ปนยงถลมบานหลงหนงในจงหวดปทมธาน จนไดรบความเสยหาย โดยเจาของบานบอกวา เปน

แกงทวงหนทตดตามทวงหนทกวน ซงเหตการณนกลองวงจรปดสามารถบนทกภาพเหตการณไว

ได โดยภาพเหตการณทเกดขนในชวงเวลาประมาณต 1 ของคนทผานมา มชายฉกรรจกวา 8 คนข

รถจกรยานยนตมาดวยกน 5 คน เมอมาถง 2 ใน 3 คนไดใชอาวธปนยงเขาไปในบานหลายนด

ขณะทคนอนไดใชกอนหน กระถางตนไมขวางปาเขาไปในบาน กอนทจะมรถเกงขบเขามา

ทงหมดจงแยกยายกนหลบหนไป

หลงเกดเหตเชาวนน 19 ต.ค.58 ตารวจกองบงคบการปราบปราม เขาตรวจสอบทเกด

เหต พบบานไดรบความเสยหาย โดยเจาของบาน เลาวา ไดไปกเงนนอกระบบจากนามบตรทมาเดน

แจกตามบานพก และไดกมาหลายเจา ลาสดไปกกบคนทใชนามบตรชอวาน าหวาน เปนเงน 4,000

บาท คดดอกเบยรอยละ 20 สงวนละ 200 บาทโดยสงไปแลว 4 วนแตหาเงนไมทนเพราะขายของไม

คอยดจงขาดสง กอนจะถกตาม ทวงหนมาเรอย ดานตารวจคาดวานาจะเปนการขมขเพอใหลกหน

รตววาใหนาเงนไปใชหนตามทไดกมา ซงขณะนอยระหวางการตรวจสอบกลมและจะตดตามตวมา

ดาเนนคดตามกฎหมายตอไป

จากกรณตวอยางดงกลาวจะเหนไดวามลกหนเงนกนอกระบบจานวนมากทไดรบความ

เสยหายจากผใหก นอกระบบ ไมวาจะเปนการถกเรยกเกบดอกเบยในอตราสงกวาทกฎหมาย

กาหนดหรอการถกตดตามทวงถามหนโดยวธทรนแรงและไมชอบดวยกฎหมาย แตเนองจากการ

ฟองรองบงคบคดใชระยะเวลาพอสมควรและมคาใชจายในการดาเนนการ ซงลกหนเองกมปญหา

ทางดานการเงนอยแลวและมความเกรงกลวตออทธพลและการขมขของเจาหน ประกอบกบเกรงวา

หากมความจาเปนตองใชเงนในภายหนา กจะไมสามารถขอกเงนจากผใหกยมนอกระบบไดอก จง

เปนขอจากดททาใหลกหนไมดาเนนการฟองคดกบผใหกยม

อยางไรกตาม กมลกหนบางสวนททนไมไหวตอการเอารดเอาเปรยบหรอการบบคน

จากผใหกยมเงนนอกระบบหรอไดรบผลเสยหายถงขนทจาเปนจะตองฟองรองบงคบคด กจะใช

สทธทตนมอยฟองรองผใหกยมเงน โดยในกรณการเรยกเกบดอกเบยเกนอตราทกฎหมายกาหนด

นน เนองจากผใหกและผกเปนคสญญาในการกเงนและตางกรวมกนกระทาในการเรยกและยนยอม

ใหเรยกดอกเบยเกนอตราทฝาฝนกฎหมาย จงอาจกลาวไดวาผกเปนผรวมกระทาความผดดงกลาว

จงทาใหผกไมเปนผเสยหายโดยนตนยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 2 (4) จง

75 บรษท บางกอก มเดย แอนด บรอดคาสตง จากด, “แกงหมวกกนนอคไมกลวพ.ร.บ.ทวงหน พบ 9

เดอนรองเจาหนโหดพง 805 ราย,” สบคนเมอวนท 2 สงหาคม 2559, จาก https://www.pptvthailand.com/sport/

news/16938

DPU

63

ไมมอานาจฟองผใหกรบผดศาลจงตองยกฟอง ฉะนนผกทาไดแตเพยงกลาวโทษผใหกยมเงนนอก

ระบบตอเจาหนาทตารวจเพอใหดาเนนคดตอไป

ดงนน ในการฟองผใหกยมเงนนอกระบบใหตองรบผดตามพระราชบญญตหามเรยก

ดอกเบยเกนอตรา พ.ศ. 2560 จงตองใหรฐดาเนนการแทนสวนความเสยหายทเกดจากการตดตาม

ทวงถามหน ลกหนสามารถฟองใหผใหกยมเงนนอกระบบหรอตวแทนใหตองรบผดตอตนในเรอง

ละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และสามารถฟองบคคลใหตองรบผดทางอาญาฐาน

ตางๆ เชน ทารายรางกาย หมนประมาท ความผดเกยวกบทรพย เปนตน แตการทลกหนจะพสจน

วาผตดตามทวงถามหนกระทาละเมดหรอไมและตองชดใชคาสนไหมทดแทนเปนจานวนเทาใด

ในทางความเปนจรงมใชเรองทกระทาไดงาย

สวนการรองเรยนเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนทฝาฝนพระราชบญญตการทวงถาม

หน พ.ศ. 2558 ใหตองรบโทษทงในทางปกครองและทางอาญานน กเพอประโยชนในการปองกน

และปราบปรามการกระทาความผดทจะเกดขน มใหเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนใชวธการทไม

เหมาะสมในการตดตามทวงถามหนตอลกหนเทานน แตกมไดชวยเยยวยาความเสยหายใหแกลกหน

ทไดรบความเสยหายจากการฝาฝนกฎหมายการตดตามทวงถามหนแตอยางใด

จากการศกษาถงประเดนสาระสาคญทเกยวกบการควบคมการตดตามทวงถามหนของ

เจาหนและการใหความคมครองแกผบรโภคทตกเปนลกหนจากการตดตามทวงถามหนนอกระบบ

จากผลสรปการดาเนนงานของคณะกรรมาธการวสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถาม

หน พ.ศ. .... สภานตบญญตแหงชาต ศกษาพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 และตวอยาง

กรณของการตดตามทวงถามหนในปจจบนนน ซงอาจกลาวไดวาพระราชบญญตนยงไมสามารถ

ใหความคมครองแกลกหนและควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหนไดอยางแทจรง อาท

กฎหมายฉบบนไดใหความคมครองแกลกหนทถกตดตามทวงถามหนอยางไมเหมาะสม เฉพาะ

ลกหนทเกดจากหนของผใหกยมเงนนอกระบบทผใหกยมเงนตองเปนบคคลซงใหสนเชอเปนทาง

การคาปกต กลาวคอ ตองเปนผประกอบธรกจใหกยมเงนนอกระบบหรอเปนผประกอบอาชพให

กยมเงนนอกระบบเทานน สาหรบผใหกยมเงนนอกระบบทมไดมวตถประสงคของการใหกยมเงน

นอกระบบเปนอาชพ เชน การใหกยมจากบคคลทมความสมพนธตอกน ลกหนทตกเปนหนจาก

เจาหนเหลานจะไมไดรบความคมครองในการตดตามทวงถามหนทเหมาะสม

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 ไดบญญตถงสทธทใหความ

คมครองซง ศกดศรความเปนมนษย สทธเสรภาพและความเสมอภาคทประชาชนทกคนควรไดรบ

การคมครองตามรฐธรรมนญ ไวดงน

DPU

64

ตามมาตรา 4 บญญตไววา “ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาค

ของบคคลยอมไดรบความคมครอง

ปวงชนชาวไทยยอมไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญเสมอกน”

มาตรา 25 บญญตไววา “สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย นอกจากทบญญต

คมครองไวเปนการเฉพาะในรฐธรรมนญแลว การใดทมไดหามหรอจากดไวในรฐธรรมนญหรอใน

กฎหมายอน บคคลยอมมสทธและเสรภาพทจะทาการน นไดและไดรบความคมครองตาม

รฐธรรมนญ ตราบเทาทการใชสทธหรอเสรภาพเชนวานนไมกระทบกระเทอนหรอเปนอนตรายตอ

ความมนคงของรฐ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน และไมละเมดสทธหรอ

เสรภาพของบคคลอน

สทธหรอเสรภาพใดทรฐธรรมนญใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต หรอใหเปนไปตาม

หลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต แมยงไมมการตรากฎหมายนนขนใชบงคบ บคคลหรอ

ชมชนยอมสามารถใชสทธหรอเสรภาพนนไดตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ

บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ สามารถยก

บทบญญตแหงรฐธรรมนญเพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปนขอตอสคดในศาลได

บคคลซงไดรบความเสยหายจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพหรอจากการกระทา

ความผดอาญาของบคคลอน ยอมมสทธทจะไดรบการเยยวยาหรอชวยเหลอจากรฐตามทกฎหมาย

บญญต”

มาตรา 26 บญญตไววา “การตรากฎหมายทมผลเปนการจากดสทธหรอเสรภาพของ

บคคลตองเปนไปตามเงอนไขทบญญตไวในรฐธรรมนญ ในกรณทรฐธรรมนญมไดบญญตเงอนไข

ไว กฎหมายดงกลาวตองไมขดตอหลกนตธรรม ไมเพมภาระหรอจากดสทธหรอเสรภาพของบคคล

เกนสมควรแกเหตและจะกระทบตอศกดศรความเปนมนษยของบคคลมได รวมทงตองระบเหตผล

ความจาเปนในการจากดสทธและเสรภาพไวดวย...”

มาตรา 27 บญญตไววา “บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย มสทธและเสรภาพและไดรบ

ความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน”

จะเหนไดวารฐธรรมนญของประเทศไทยไดวางหลกประกนสทธในการใหความ

คมครองทางกฎหมายแกบคคลทกคนอยางเทาเทยมกนตามหลกสากล โดยหากบคคลใดถกละเมด

ซงสทธเสรภาพทไดรบตามรฐธรรมนญนน บคคลดงกลาวมสทธทจะใชสทธทางศาลและมสทธท

จะไดรบการเยยวยาหรอชวยเหลอจากรฐจากการกระทาความผดอาญาของบคคลอน ซงหมายความ

รวมถงการใหการรบรองคมครองแกบคคลทเปนผบรโภคทตกเปนลกหนและถกตดตามทวงถาม

หนทมลกษณะไมเหมาะสมดวย ฉะนนการใหความคมครองแกลกหนในการตดตามทวงถามหนท

DPU

65

ไมเหมาะสมจากเจาหนนน กฎหมายฉบบนควรใหความคมครองทครอบคลมถงความคมครองแก

ลกหนนอกระบบทเกดจากการกยมเงนกนเองดวย จงจะถอไดวาลกหนไดรบการปฏบตอยางเสมอ

ภาคและไดรบความคมครองเทาเทยมกนอยางแทจรงตามกฎหมายรฐธรรมนญ โดยเจาหนทมได

ประกอบอาชพใหกยมเงนนอกระบบกตองถกควบคมพฤตกรรมในการตดตามทวงถามหนตาม

พระราชบญญตฉบบน ทงนเพราะอาจขยายความไปถงอานาจของผรบมอบอานาจของเจาหนใน

การตดตามทวงถามหนดวย ซงจะไดกลาวในบทตอๆ ไป

และตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 ยงไดใหการรบรองถง

สทธของผบรโภคซงไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญดงน

มาตรา 40 บญญตไววา “บคคลยอมมเสรภาพในการประกอบอาชพ

การจากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญต

แหงกฎหมายทตราขนเพอรกษาความมนคงหรอเศรษฐกจของประเทศ การแขงขนอยางเปนธรรม

การปองกนหรอขจดการกดกนหรอการผกขาด การคมครองผบรโภค การจดระเบยบการประกอบ

อาชพเพยงเทาทจาเปนหรอเพอประโยชนสาธารณะอยางอน”

มาตรา 46 บญญตไววา “สทธของผบรโภคยอมไดรบความคมครอง

บคคลยอมมสทธรวมกนจดตงองคกรของผบรโภคเพอคมครองและพทกษสทธของ

ผบรโภคองคกรของผบรโภคตามวรรคสองมสทธรวมกนจดต งเปนองคกรทมความเปนอสระ

เพอใหเกดพลงในการคมครองและพทกษสทธของผบรโภคโดยไดรบการสนบสนนจากรฐ ทงน

หลกเกณฑและวธการจดตงอานาจในการเปนตวแทนของผบรโภค และการสนบสนนดานการเงน

จากรฐ ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต”

มาตรา 61 บญญตไววา “รฐตองจดใหมมาตรการหรอกลไกทมประสทธภาพในการ

คมครองและพทกษสทธของผบรโภคดานตางๆ ไมวาจะเปนดานการรขอมลทเปนจรง ดานความ

ปลอดภย ดานความเปนธรรมในการทาสญญา หรอดานอนใดอนเปนประโยชนตอผบรโภค”

ดงจะเหนไดวาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 กาหนดไววา

บคคลทกคนมสทธเสรภาพในการประกอบอาชพ เวนแตมบทกฎหมายตราขนเพอจากดสทธ

เสรภาพในการประกอบอาชพนน และกฎหมายทตราขนเพอการใหความคมครองผบรโภคถอเปน

กฎหมายลกษณะหนงทรฐธรรมนญใหการรบรองไว ดงนนการประกอบธรกจตดตามทวงถามหน

จงตองเปนไปตามบทบญญตของกฎหมายในการใหความคมครองผบรโภคทตกเปนลกหน ผท

ประกอบธรกจตดตามทวงถามหนจงตองปฏบตตามกฎหมายภายใตขอกาหนดของรฐธรรมนญ

ฉบบนดวย รวมทงสทธของผบรโภคทรฐตองใหความคมครอง สทธในการจดต งองคกรเพอ

คมครองและการพทกษสทธผบรโภคทไดรบการสนบสนนจากรฐ การอานวยซงมาตรการหรอ

DPU

66

กลไกทประสทธภาพในการใหความคมครองผบรโภค สทธในการไดรบความคมครองของ

ผบรโภคทงในดานการรบรขอมลทเปนจรง ดานความปลอดภย ดานความเปนธรรมในการทา

สญญา และในดานตางๆ ทเปนประโยชนและกอใหเกดประสทธภาพในการใหความคมครองแก

ผบรโภค ซงแมรฐธรรมนญฉบบน จะมไดกาหนดรบรองในเรองการเยยวยาความเสยหายแก

ผบรโภคไวอยางชดแจง แตการเยยวยาความเสยหายแกผบรโภคนน กถอไดวาเปนการใหความ

คมครองดานอนใดอนเปนประโยชนแกผบรโภคและยงเปนการพทกษสทธของผบรโภคท

รฐธรรมนญไดรบรองไวเชนกน เพราะการกยมเงนนนเกดจากความตองการของผบรโภคเพอ

ตอบสนองความตองการทงทางดานอปโภคบรโภคหรอการประกอบกจการของตน ดงนนตาม

กฎหมาย รฐตองเปนผใหความคมครองและรบรองสทธของผบรโภคในการไดรบการเยยวยาแกไข

ความเสยหายทเกดขนจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมดงทไดกลาวมาขางตนดวย แตตาม

พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 นยงมไดมการกาหนดครอบคลมไปถงมาตรการในการ

แกไขเยยวยาความเสยหายดงทไดกลาวตามสทธของผบรโภคทควรจะไดรบจากรฐตามรฐธรรมนญ

2.3 ทฤษฎเกยวกบหลกการคมครองผบรโภคในการทาสญญากยมนอกระบบ

คาวา “สญญา” หมายถง ความตกลงทไดรบการรบรองตามกฎหมาย อนเปนความตก

ลงทเกดขนจากการแสดงเจตนาของบคคลฝายหนงตกลงผกพนตนเองกบบคคลอกฝายหนง ทจะ

กระทาการหรอไมกระทาการบางอยางในอนาคต และบคคลฝายหลงมสทธทจะเรยกรองใหมการ

กระทาหรอไมกระทาการตามสญญาใหสาเรจลงไดหรอคาจากดความทวา สญญาเปนนตสมพนธ

ระหวางบคคลทอยในรปของขอตกลงตางๆ ทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยกาหนดไว หรอคา

จากดความทวา “สญญา” คอความสมครใจของคสญญาทมเจตนาและทมหนาทในการชาระหนตาม

มลหนทเกดขน

ดงนนสญญาจงหมายถง นตกรรมสองฝายหรอหลายฝายทเกดจากการแสดงเจตนา

เสนอสนองตองตรงกนของบคคลตงแตสองฝายขนไปทมงจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน หรอ

ระงบซงสทธ โดยการทาสญญาของบคคลทงหลายนน ยอมเชอไดวาบคคลทงหลายเหลานนยอม

แสดงเจตนาซงประสงคใหตองตามหลกศลธรรมอนด ความรผดชอบชวด ไมกระทาการอนเปน

การเบยดเบยนผอนในอนทจะใชสทธเกนสวนของตน ตามกฎหมายธรรมชาตทสรางขนมาเพอให

คนในสงคมอยรวมกนอยางปกตสขและหากมสญญาใดอนเปนขอจากดใหฝายใดฝายหนงมอนตอง

เสยเปรยบเกนควร รฐจาตองเขามาใหการคมครองตอนตกรรมสญญานน โดยมหลกเกณฑและ

ทฤษฎทนามายดถอเปนปฏบตจนเปนสากลในการทาสญญาดงตอไปน

DPU

67

2.3.1 หลกความศกดสทธของการแสดงเจตนา (Autonomy of Will)

หลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาเปนหลกพนฐานเสรภาพตามธรรมชาตของ

มนษย หลกนมความสมพนธกบปรชญาในครสตศตวรรษท 18 ซงเปนผลจากความคดทางการเมอง

ทตองการยนยนหลกปจเจกชนนยม ยนยนหลกทวารฐจะตองรบรสทธสวนบคคลใหมากทสดเทาท

จะเปนไปได รฐจะตองรบรองเสรภาพสวนบคคลซงมนษยทกคนมอยตามธรรมชาต รฐจะตองไม

ทาลายสทธขนพนฐานของบคคล บคคลทกคนมเสรภาพเวนเเตในบางเรองทเปนกรณอนสมควร

จงจะมขอจากดเสรภาพได นอกจากนเสรภาพของบคคลจะถกจากดลงดวยความสมครใจของบคคล

ดงนนเจตนาของบคคลจงมความศกดสทธและอสระ บคคลจะไมถกผกพนในหนใดทเขาไมไดตก

ลงยนยอมดวยและในทางกลบกนหนทเกดขนจากเจตนาของบคคลจะผกมดบงคบแกผทตกลงนน73

76

การมเสรภาพ คอการทบคคลสามารถทจะถกบงคบดวยตวของตวเอง โดยเฉพาะการผกมดตวเอง

ดวยสญญาททาขน อสรภาพจะไมมอยถาบคคลไมมอานาจเหนอตวเองทจะจากดตวของตวเองได

เจตนาของบคคลมอานาจทจะกอใหเกดความผกพนทางหนโดยเฉพาะเจาะจงในการเปนลกหน

เจาหนขนมาได

หลกความศกดสทธของการแสดงเจตนา คอเสรภาพทจะไมถกแทรกแซงจากรฐ ตาม

ทฤษฎปจเจกชนนยม (Individualism) กลาวคอ เนนทตวบคคลและความรสกวาคนแตละคนมคณคา

ในตวเอง บคคลแตละคนสามารถทาไดตามแตความสามารถของแตละคนทมสทธในการตดสนใจ

ดวยตนเองโดยเสร แนวคดปจเจกชนนยมเชอวา บคคลควรจะมเสรภาพของตนในการเลอกทกอยาง

ของตนเอง ซงมาจากแนวคดทวาปจเจกบคคลมเหตผลและรจกความตองการของตนเองไดดกวาคน

อน ดงนนไมวาบคคลจะมความแตกตางกนในเรอง ฐานะทางสงคม การศกษา เพศ ศาสนา ถน

กาเนดและทอยอาศย ยอมไมสงผลถงการจากดเสรภาพในการเลอกของบคคลเหลานน โดยรฐไม

ควรเขาควบคมกระบวนการทางเศรษฐกจและทางสงคมแมวาคสญญาฝายหนงไดเปรยบคสญญาอก

ฝายหนง เวนแตจะเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายหรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอ

ศลธรรมอนดของประชาชน รฐไมมบทบาทในการกาหนดชนวรรณะหรอฐานนดรของประชาชน

การแบงชวงชนของบคคลในสงคมควรเปนสงทเกดจากความรสกนกคดของประชาชนเอง ทงน

เมอรฐไดรบรองเสรภาพทปจเจกชนมตงแตขนตอนกอนเกดสญญาแลว ดงนนเมอสญญาเกดขน

76 ดาราพร ถระวฒน, กฎหมายสญญา สถานะใหมของสญญาปจจบนและปญหาขอสญญาไมเปนธรรม,

พมพครงท 2 (กรงเทพมหานคร : สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2542), น. 12 – 16.

DPU

68

แลวรฐจะเขาไปแทรกแซงเพอเปลยนแปลงสงทคสญญาตกลงกนไวใหเปนประการอนไมไดเพราะ

หากปลอยใหทาเชนนนไดเสรภาพของปจเจกชนกจะถกทาลายไป74

77

หลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาทประเทศไทยซงใชระบบประมวลกฎหมาย

ยดถออยนน จงนาจะเปนแนวคดหรอทฤษฎทเหมาะสมและกอใหเกดประโยชนแกปจเจกชนใน

การทาสญญามากทสดเพราะในการกาหนดความผกพนของคสญญา กฎหมายมกจะสนนษฐานไว

กอนเสมอวาคสญญายอมมอสระในการทาความตกลงและแสดงเจตนาดวยความสมครใจ รวมทงม

ความเสมอภาคอยางเทาเทยมกนระหวางคสญญาทงสองฝาย อนเปนไปตามอทธพลของแนวคดใน

เรองเสรภาพแหงการทาสญญาและความศกดสทธแหงการแสดงเจตนา

2.3.2 หลกเสรภาพในการทาสญญา (Freedom of Contract)

หลกเสรภาพในการทาสญญามหลกอยวาบคคลมเสรภาพทจะเลอกวธจดการสญญา

และวางขอกาหนดอยางไรกได อยางอสระและใจสมครตราบเทาทไมขดตอหลกความสงบ

เรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน กลาวคอเปนเสรภาพในความหมายทวา75

78

1) ไมมใครจะผกพนเขาทาสญญา ถาเขาไมเลอกทจะเขาทาสญญา

2) ในสงคมทมการแขงขนทกๆ คนมสทธเลอกบคคลทเขาจะทาสญญาดวย

3) บคคลสามารถทาสญญาประเภทใดกไดโดยมขอทเขาเลอก

แตอยางไรกด ในสงคมปจจบนทตองการความรวดเรวนน การยอมรบแนวคดในเรอง

เสรภาพแหงการทาสญญาและหลกความศกดสทธแหงการแสดงเจตนาในบางครงอาจไมกอใหเกด

ความเปนธรรมแกคสญญาไดเทาทควร เนองจากมรปแบบของสญญาประเภทใหมทถกสรางขน

เพอประหยดเวลาในการรางสญญา ซงเราเรยกสญญาในลกษณะนวา “สญญามาตรฐาน (Standard

Contract)” โดยขอสญญาทกาหนดในสญญาประเภทนจะถกกาหนดขนจากคสญญาฝายเดยวทม

อานาจในการตอรองทเหนอกวาคสญญาฝายตรงขามทาใหคสญญาฝายตรงขามไมสามารถเจรจาตก

ลงเพอผอนคลายเงอนไขแหงสญญาทตนตองยอมรบเพราะตนมความจาเปนทตองเขาทาสญญาโดย

ไมสามารถจะหลกเลยงได เชน ผกาหนดขอสญญาเปนผผกขาดกจการบางอยางหรอผกาหนดขอ

77 ศนนทกรณ โสตถพนธ, คาอธบายนตกรรม – สญญา พรอมคาอธบายในสวนของ พ.ร.บ. วาดวยขอ

สญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 และกฎหมายใหมทเกยวของ, พมพครงท 16 (กรงเทพมหานคร : สานกวญ�

ชน, 2554), น. 279.

78 อรนช อาชาทองสข, “การควบคมและเเกไขขอสญญาทไมเปนธรรม,” (วทยานพนธมหาบณฑต

คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2536), น. 10 – 11.

DPU

69

สญญาเปนผมฐานะทางการเงนทดซงคสญญาอกฝายจาเปนตองพงพาอาศย เปนตน76

79 จงสมควรท

รฐจะกาหนดกรอบของการใชหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาและเสรภาพของบคคลเพอ

แกไขความไมสงบสขและความไมเปนธรรมในสงคมดงกลาว

2.3.3 หลกสจรต (Principle of the Good Faith)

หลกสจรตถอเปนหลกทวไปทเปนรากฐานของกฎหมายแพงทงระบบทนามาใชไดกบ

ทกเรอง หลกนเปนเครองมอทางกฎหมายทสาคญทนกกฎหมายโรมนพฒนาขนโดยมจดมงหมาย

เพอบรรเทาแกไขความกระดางตายตวของบทบญญตของกฎหมายทมความตายตวใหมความ

ยดหยนในการปรบใชแกขอเทจจรงในสถานการณทงในทางเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไป

เชน การปฏบตตามสญญาทตกลงกน ใหพจารณาถงเจตนาอนแทจรงของคสญญา ไมแตเพยง

พจารณาถอยคาตามตวอกษรทเครงครดเทานน หลกสจรตเปนการทาใหหลกการรกษาสญญาม

ความหมายทางจรยธรรมมากขนและชวยยบย งปฏเสธการคดโกง ความไมซอสตย ความไมเปน

ธรรม รวมทงการกระทาทไมสมเหตสมผลตางๆ ในสงคม กอใหเกดความยตธรรม การรกษาสตย

ความไววางใจ ความเปนธรรมและหลกศลธรรมอนดในสงคมโรมนอยางแทจรง ซงในระบบ

กฎหมายแพงและพาณชยของไทยบญญตรบรองเกยวกบการใชสทธโดยสจรตไวตามมาตรา 5 แหง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยอนเปนหลกกฎหมายทวไปทกาหนดเกยวกบการใชสทธแหงตน

กด การชาระหนกด บคคลทกคนตองกระทาโดยสจรต ซงกาหนดไวอยางกวางๆ ในลกษณะเดยว

กบบทกฎหมายยตธรรม (Jus aequum) และเปนหลกกฎหมายทวไป (General Principle) ทมฐานะ

สงกวาบทกฎหมายอน จงถอวามาตรา 5 เปนหวใจของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยเพราะ

เปนมาตราทนามาใชอยางกวางขวางเพอประกอบการใชดลพนจและอดชองวางของกฎหมายเพอ

สรางความเปนธรรมแกคสญญาทงสองฝาย77

80

2.3.4 หลกกฎหมายวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม

แนวความคดกฎหมายวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม78

81 เกดจากการเปลยนแปลงสภาพ

ทางเศรษฐกจและสงคมของบานเมอง โดยเฉพาะเมอมแนวความคดเสรนยม หรอระบบเศรษฐกจ

แบบทนนยมเพมมากขน ผลทตามมาในดานสญญา คอ การทาสญญาเปนลายลกษณอกษร ม

รายละเอยดจานวนมาก โดยมกจะเปนขอสญญาทเออประโยชนแกผจดทาสญญา ซงในปจจบน

79 โกญจนาท เจรญสข, “รปแบบสญญาในปจจบน และกฎหมายขอสญญาไมเปนธรรม,” สบคนเมอ

วนท 30 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.yimwhan.com/board/show.php?user=konjanard&topic=16&Cate

=1

80 สานกกฎหมาย สานกงานเศรษฐกจการคลง, อางแลว เชงอรรถท 9, น. 58.

81 เพงอาง, น. 56 – 57

DPU

70

ปญหาสญญาทเกดขนมความไมเทาเทยมกนระหวางคสญญาทฝายหนงมอานาจทางเศรษฐกจ

ความรทางเทคโนโลยทเหนอกวาอกฝายหนงเปนอยางมาก สญญาจงเกดขนโดยขาดอานาจการ

ตอรองและการเจรจาตกลงกนอยางแทจรง ดงนนเงอนไขของสญญาจงมแตขอกาหนดโดยฝายท

เปนผจดทาสญญาไดประโยชนอยฝายเดยว

ดวยเหตนนกกฎหมายทเหนถงปญหาดงกลาววาหากปลอยใหมการบงคบตามสญญาท

ไมเปนธรรมเหลานตอไป ยอมจะเกดผลเสยทงทางเศรษฐกจและสงคม จงเรมคดและหาวธการท

จะควบคมสญญาทไมเปนธรรม จงทาใหเกดกฎหมายขอสญญาทไมเปนธรรมขน คอแนวความคด

เพอวนจฉยความไมเปนธรรมในสญญา ซงสามารถแบงได 2 สวน คอ

1) ความไมเปนธรรมในเนอหาของสญญา (Substantive Unfairness) คอ การทเนอหา

ในสญญามการกาหนดเงอนไขเอาเปรยบคสญญาอกฝายหนงมาก เงอนไขในสญญานนจงเปนขอ

สญญาทไมเปนธรรมซงความไมเปนธรรมน จะพจารณาจากเนอหาของสญญาเพยงอยางเดยว โดย

ไมพจารณาถงองคประกอบภายนอกอนๆ เชน ความสมครใจ ความไมร ความไมเขาใจเนอหาหรอ

ผลของสญญา โดยความไมเปนธรรมในเนอหาของสญญาสามารถแบงออกเปน 2 ประเภทไดแก

(1) ความไมเปนธรรมในดานเนอหาของสญญาในลกษณะเดดขาด หมายถง เนอหาท

กาหนดในขอสญญานนมลกษณะทเอาเปรยบคสญญาอกฝายหนงเปนอยางมากและเปนเงอนไขท

ไมเปนธรรมตอคสญญาจนอาจกอใหเกดความไมเปนธรรมอยางยง กฎหมายจงบงคบมใหคสญญา

ระบขอสญญาในลกษณะทเอาเปรยบกนอยางมากลงในขอความของสญญา หากมการกาหนดเปน

เงอนไขของสญญากไมสามารถใชบงคบกนได (Unenforceable) หรอมผลเปนโมฆะ (Void)

(2) ความไมเปนธรรมในดานเนอหาของสญญาในลกษณะไมเดดขาด หมายถง เนอหา

ทกาหนดในขอสญญานนมลกษณะทเอาเปรยบคสญญาอกฝายหนง แตอยในระดบทกฎหมายยง

ยอมรบวาหากคสญญาสมครใจยนยอมจะรบเงอนไขทตนเสยเปรยบเชนนนกสามารถทจะตกลงกน

ได ยงไมถอวาเปนการเอาเปรยบกนเกนสมควร รฐยงยอมรบถงความมเสรภาพของบคคลในสงคม

ทจะเขาทาสญญาและตกลงเงอนไขกนอยางไรกได ขอสญญาดงกลาวจะไมถอวาเปนขอสญญาท

ไมเปนธรรมทนท แตจะตองพจารณาจากพฤตการณแวดลอมในคดประกอบ ซงพฤตการณดงกลาว

หมายถงความไมเปนธรรมในกระบวนการทาสญญา ซงจะไดกลาวในหวขอตอไป

2) คว า ม ไ ม เ ป น ธ ร รม ใ น ก ร ะ บ ว น ก า รทา ส ญ ญ า ( Procedural Unfairness) ค อ

กระบวนการนอกเหนอจากเงอนไขหรอเนอหาของสญญา ความไมเปนธรรมในกระบวนการทาสญญา

มกจะมสวนสมพนธกบความไมเปนธรรมในเนอหาของสญญา เพราะเนอหาของขอสญญาทไมเปน

ธรรมมกจะเกดจากความไมเปนธรรมในกระบวนการทาสญญา เพราะตามปกตจะไมมบคคลใด

ยอมรบเอาเงอนไขหรอขอสญญาทไมมความเปนธรรมตอตนเองหรอทาใหตนเสยเปรยบมาก หาก

DPU

71

เลอกไดทกคนยอมตองการทาสญญาทมเงอนไขเปนประโยชนตอตนเองมากทสด การทบคคล

ยอมรบเอาสญญาททาใหตนเองเสยเปรยบมกเกดจากความไมเปนธรรมในกระบวนการทาสญญา

ซงจะเกยวของกบเสรภาพในการทาสญญา หากในการทาสญญานนๆ ไมมเสรภาพในการทาสญญา

ของคสญญาฝายใดฝายหนงแลว การทาสญญานนจะไมมความเปนธรรมในกระบวนการทาสญญา

เสมอ

2.3.5 หลกความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

หลกความสงบเรยบรอยของประชาชนนนเปนขอหามซงสงคมบงคบเอาแกเอกชน

เปนการแสดงใหเหนวาสงคมยอมอยเหนอเอกชน ท งนเพอสงคมจะไดดารงอยได และจะได

คมครองปกปกรกษาเอกชนซงอยในสงคมนนเอง ความสงบเรยบรอยของประชาชนจงเปนเรองท

เกยวของกบผลประโยชนโดยทวไปของประเทศชาตหรอประชาชนสวนรวม สวนคาวา “ศลธรรม

อนดของประชาชน” เปนหลกบงคบเกยวกบธรรมเนยมประเพณซงอาจแตกตางกนแลวแตทองถน

และในสมยตางๆ กน และหลกบงคบตามธรรมเนยมประเพณซงกฎหมายหามมใหบคคลทานต

กรรมทมวตถประสงคฝาฝนนน อยในระดบสงกวาธรรมเนยมประเพณธรรมดาอยบางเพราะ

หลกธรรมเนยมประเพณธรรมดาเปลยนแปลงไดงาย อนจะทาใหแนวทางในการวนจฉยปญหา

กลบไปกลบมาเสมอ79

82 ซงศลธรรมอนดของประชาชนมกจะมความเกยวพนใกลชดกบความสงบ

เรยบรอยของประชาชน จงทาใหการกระทาใดทขดตอศลธรรมอนดของประชาชนยอมถอวาขดตอ

ความสงบเรยบรอยของประชาชนดวย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150 บญญต

ไววา “การใดมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายเปนการพนวสยหรอเปนการขด

ตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน การนนเปนโมฆะ” บทบญญตดงกลาวเปน

หลกเกยวกบนตกรรมสญญาวาจะตองไมขดตอกฎหมาย ไมพนวสย และไมขดตอความสงบ

เรยบรอยของประชาชน ซงเปนกรอบทวไปของนตกรรมสญญาวาจะสามารถทาสญญาได

กวางขวางเพยงใด การทจะพจารณาวานตกรรมใดเปนอนขดตอมาตรา 150 นน ตองพจารณาเปน

เรองๆ ไปไมอาจกาหนดหลกเกณฑตายตวได ทงนขนอยกบยคสมยและทศนคตหรอมมมองของ

ศาล80

83

82 จด เศรษฐบตร, หลกกฎหมายแพงลกษณะนตกรรมและสญญา, พมพครงท 7 (กรงเทพมหานคร :

โครงการตาราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556), น. 29.

83 วฒนา เทพวฒสถาพร, “แนวความคดและวธการเพอการวนจฉยความไมเปนธรรมตามพระราชบญญต

วาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

2545), น. 245 – 247.

DPU

72

อยางไรกตามหากสญญาใดมวตถประสงคเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอ

ศลธรรมอนดของประชาชนนตกรรมนนยอมตกเปนโมฆะ เนองจากกฎหมายยอมไมสนบสนนการ

กระทาทฝาฝนความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน81

84

ตามหลกกฎหมายดงกลาวจะเหนไดวาบคคลทกคนมสทธเสรภาพ มความอสระทจะ

เลอกเขาทาสญญาใดๆ ไดดวยความสมครใจของตน โดยทกฝายยอมตองยดหลกสจรตในการเขา

ทาสญญาตอบคคลอน แตในปจจบนเมอสงคมไดววฒนาการไปอยางรวดเรว ทาใหรปแบบของ

การทาสญญาตางๆ ถกสรางขนเพอประหยดเวลา ดงเชนสญญามาตรฐาน ซงนตกรรมสญญา

ดงกลาวกตามมาดวยขอจากดของฝายผจดทาสญญา ขณะเดยวกนการทาสญญาระหวางผใหกยม

เงนนอกระบบกบผก แมจะมขอสญญาทไมรดกมเทา ไมไดมรายละเอยดหรอขนตอนมากนก เมอ

เทยบกบการทาสญญาของผประกอบธรกจ แตขอสญญาดงกลาวกมขอจากด และถอเปนขอสญญา

ทเอารดเอาเปรยบผก เปนอยางมากซงบางขอสญญากไมเปนการตองหามดวยกฎหมาย ผใหก

สามารถตกลงทาขอสญญาดงกลาวกบผกไดตามความสมครใจของทง 2 ฝาย ทงสญญากยมเงนทม

อตราดอกเบยสง ขอตกลงในสญญาทเปนลทางในการเอาผดผกเมอผกผดนดชาระหน หรอคด

ดอกเบย คาปรบ คาตดตามทวงถามหนเพมจากการผดนดชาระหน ดวยสญญาดงกลาวเปนเหตให

ผบรโภคตกเปนลกหนนอกระบบไมสามารถชาระหนไดทงหมด จงเกดการตดตามทวงถามหนท

ไมเหมาะสมไมเปนธรรมตอลกหนหรอผบรโภค และสวนใหญกระบวนการการตดตามทวงถาม

หนจากหนกยมเงนนอกระบบน นมกจะใชวธการหรอกระทาการอนเปนการขดตอความสงบ

เรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน และการกระทาเชนนยอมถอเปนการกระทาทขดตอหลก

สจรตดวยเพราะถงแมผบรโภคไดตกเปนลกหนจนกระทงถงขนตอนของกระบวนการในการ

ตดตามทวงถามหน แตการตดตามทวงถามหนนนกตองกระทาการโดยยดหลกสจรตเชนกน แต

ปจจบนวธปฏบตในการตดตามทวงถามหนดงกลาวตางขดกบหลกกฎหมายและสงผลกระทบตอ

สงคม สรางความเดอดรอนใหแกประชาชนโดยรวมเปนจานวนมากและถอเปนการละเมดตอสทธ

สวนบคคลอยางรายแรง

84 ศนยชวยเหลอลกหนและประชาชนทไมไดรบความเปน กระทรวงยตธรรม (ศนธ.ยธง) รวมกบ คณะ

รฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, อางแลว เชงอรรถท 17, น. 38.

DPU

บทท 3

มาตรการทางกฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหน

ของตางประเทศและประเทศไทย

จากการศกษาในบททผานมานนทาใหทราบถงความหมาย ความเปนมา และทฤษฎ

เกยวกบการคมครองผบรโภคหนนอกระบบและการตดตามทวงถามหน รวมถงแนวความคดในการ

ตดตามทวงถามหนทงของตางประเทศและของประเทศไทย สาหรบในบทนผวจยไดศกษาถงหลก

กฎหมายตางประเทศในการใหความคมครองแกผบรโภคทตกเปนลกหนจากการตดตามทวงถาม

หนทไมเปนธรรม การตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมและการตดตามทวงถามหนทมลกษณะ

เปนการรบกวนชวตสวนตวหรอการดาเนนธรกจลกหนอยางรนแรง โดยหลกกฎหมายในการ

ตดตามทวงถามหนนถอเปนหนาทของรฐทตองเขามามบทบาททงในการใหความคมครองแก

ผบรโภคทตกเปนลกหนและควบคมกากบดแลมาตรการตดตามทวงถามหนใหอยภายใตขอบเขต

ของกฎหมาย ซงผวจยไดทาการศกษาในกลมประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common

Law System) และระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) อนไดแก สหรฐอเมรกา

เครอรฐออสเตรเลย และประเทศญปน เพอนามาวเคราะหเปรยบเทยบกบหลกกฎหมายของ

ประเทศไทย

3.1 มาตรการตดตามทวงถามหนของตางประเทศ

ปญหาการตดตามทวงถามหนทไมชอบดวยกฎหมาย การตดตามทวงถามหนทไมเปน

ธรรม หรอการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม ตางเปนปญหาทสาคญของทกประเทศทตอง

ไดรบการแกไข เพราะเมอสงคมมความเจรญกาวหนาทงทางสงคมและเศรษฐกจมากขน ยอมเปน

การผลกดนใหเกดการอปโภคบรโภคของคนในสงคม ทาใหผบรโภคตองการความคลองตวในการ

อปโภคบรโภคไปในทศทางเดยวกนกบสงคมและเศรษฐกจ แตดวยสถานะทางการเงนของบคคล

ไมสอดคลองกบความตองการตางๆ การกยมเงนจงเปนทางออกหนงทนามาเพอการจบจายใชสอย

ไปจนถงการลงทนประกอบธรกจ การกยมเงนจงถอเปนการอานวยความสะดวกใหแกลทางในการ

ดาเนนชวตประจาวนจนไปถงการวางแผนในอนาคต แตดวยเหตปจจยตางๆ ทสงผลใหผบรโภค

ไมสามารถชาระหนทตนไดกยมมาไดตามกาหนด เจาหนจาตองตดตามทวงถามหนจนกวาลกหน

DPU

74

จะชาระใหครบถวน แตไมวาหนทลกหนกอขนนนจะถอวาเปนหนทมมลคาควรแกการตดตามทวง

ถามหนของเจาหนดวยตนเองหรอไม แตในภาคอตสาหกรรมของผประกอบธรกจการตดตามทวง

ถามหนกมจานวนทสงขน เพราะการตดตามทวงถามหนถอเปนธรกจทดมกาไรเปนอยางมากและ

ไมวาดวยเหตผลทธรกจการตดตามทวงถามหนสามารถตดตามทวงถามหนทคางชาระจากลกหนได

เปนทพอใจ เจาหนหมดภาระในการตดตามทวงถามหน คาใชจายสาหรบธรกจการตดตามทวงถาม

หนคมคากวาการดาเนนการดวยตวเจาหนเอง เหตผลเหลานเปนปจจยใหการประกอบธรกจการ

ตดตามทวงถามหนเปนทนยม แตการตดตามทวงถามหนทจะไดประสทธผลและรวดเรวทสดนน

ผตดตามทวงถามหนตองใชวธการและเทคนคตางๆ ในการจงใจลกหน แตโดยสวนใหญแลว

ผตดตามทวงถามหนมกจะวธการทไมเหมาะสมและบางรายกใชวธการตดตามทวงถามหนทไม

ชอบดวยกฎหมาย เชน การตดตามทวงถามหนทเปนการรบกวนชวตประจาวนของลกหนเกนควร

กดดนขมขคกคามลกหน เปดเผยความเปนหนของลกหนใหผอนไดทราบเพอใหเกดความอบอาย

เรยกชาระหนจากบคคลทเกยวของกบลกหนเพอเปนการบบคนใหลกหนเกดความกลว การ

หลอกลวงในขอเทจจรง และเกนเลยไปถงการกระทาตอลกหนทเปนการละเมดสทธมนษยชน

ในบทนผวจยมงเนนศกษาถง หนทไดรบความคมครอง บคคลและสทธหนาทของ

บคคลทเกยวของกบหน กระบวนการในการตดตามทวงถามหน หนวยงานทควบคมกากบดแล

การตดตามทวงถามหน และมาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรม ไม

เหมาะสม มลกษณะทเปนการรบกวนชวตสวนตวหรอการดาเนนธรกจของลกหนอยางรนแรง

โดยจะไดกลาวเปนลาดบดงน

3.1.1 มาตรการตดตามทวงถามหนของสหรฐอเมรกา

มาตรการตดตามทวงถามหนของสหรฐอเมรกากอนศตวรรษท 19 การรบจางตดตาม

ทวงถามหนของสหรฐอเมรกานนเปนงานของทนายความททาหนาทเปนตวแทนรบมอบอานาจจาก

เจาหนในการตดตามทวงถามหนจากลกหนซงถอเปนการปฏบตกนมาเปนเวลาชานาน แตตอมา

ภายหลงนบแตป ค.ศ. 1970 ผประกอบธรกจเกยวกบการตดตามทวงถามหน ไมวาจะเปนบรษทรบ

ทวงหน บรษทรบซอหน บรษททปรกษากฎหมายในการรบตดตามทวงถามหนหรอบคคล

ธรรมดาทรบจางตดตามทวงถามหนไดเขามาในสกระบวนการของการตดตามทวงถามหนและทา

การตดตามทวงถามหนแทนใหแกเจาหนซงมจานวนเพมขนเปนอยางมาก เนองจากการดาเนนการ

ทวงถามหนของเจาหนดวยตนเองนน ยอมเปนการเสยเวลา เปนภาระในการตดตามทวงถามหนแก

เจาหน และมโอกาสนอยทเจาหนจะไดรบชาระทงหมดในเวลาทรวดเรว เจาหนสวนใหญจงเลอกท

จะใชบรการทวงถามหนจากผประกอบธรกจเกยวกบการทวงถามหน เพราะวาผรบจางตดตามทวง

ถามหนมความรความเชยวชาญและความชานาญในการทวงถามหน ท งยงมบคลากรและ

DPU

75

เทคโนโลยททนสมย ประกอบกบการใชกลยทธ การวางแผนงานและเทคนคตางๆ ในการบรหาร

จดการกระบวนการในการตดตามทวงถามหนตอลกหนเพอใหเจาหนไดรบชาระหนตามเปาหมาย

สงสดและชวยยนระยะเวลาและภาระในการตดตามทวงถามหนของเจาหน ซงปจจยเหลานทาให

ธรกจเกยวกบการทวงถามหน มอตราการเจรญเตบโตอยางกาวกระโดดและเปนธรกจทมแนวโนม

ขยายตวเพมขนเปนจานวนมากเพราะสามารถกอใหเกดรายไดเปนอยางสงแกผประกอบธรกจ

เกยวกบการตดตามทวงถามหน

หากแตการตดตามทวงถามหนของผประกอบธรกจเกยวกบการทวงถามหนนน ยอมม

วตถประสงคเพอใหลกหนชาระหนแกเจาหนโดยเรวและเตมจานวน ซงการบรรลถงเปาหมายนนก

นามาสการใชวธการตดตามทวงถามหนทไมชอบดวยกฎหมาย ไมวาจะเปนการตดตามทวงถามหน

โดยการโทรศพทรบกวนลกหน พดจาดหมนเหยยดหยามลกหน เปดเผยขอมลสวนตวเกยวกบ

ลกหน หลอกลวงหรอแอบอางตนและแสดงตนเปนบคคลอนเพอใหลกหนเกดความกลววาจะถก

ดาเนนคด กระทงการคกคาม ขมขลกหนหรอบคคลทเกยวของกบลกหนบงคบเพอใหไดมาซงการ

ชาระหน โดยพฤตกรรมเหลานถอเปนการกระทาทละเมดสทธเสรภาพของลกหนและบคคลอนให

ไดรบความเดอดรอนราคาญเปนอยางมาก

หากลกหนไดประสบกบพฤตกรรมการตดตามทวงถามหนทไมชอบดวยกฎหมายเชนน

ลกหนสามารถรองเรยนตอคณะกรรมการการคากลาง (Federal Trade Commission) โดยผประกอบ

ธรกจตดตามทวงถามหนทกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมายตองเสยคาปรบตามอตราทกฎหมาย

กาหนด0

85 แตกไมสามารถแกไขปญหาในการตดตามทวงถามหนทไมชอบดวยกฎหมายไดอยาง

ตรงจดไมสามารถควบคมและใหความคมครองไดเพยงพอ ทงการตดตามทวงถามหนยงมวธการท

รนแรงยงขนโดยการกระทาดงกลาวยอมถอวากระทบตอสทธสวนบคคลและเปนปญหาของ

สหรฐอเมรกา

ตอมาสภานตบญญตจงไดออกกฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหน คอ รฐบญญต

วาดวยวธปฏบตในการตดตามทวงหนอยางเปนธรรม พ.ศ. 2520 (The Fair Debt Collection

Practices Act 1977) โดยมผลบงคบตงแตวนท 20 มนาคม ค.ศ. 1977 (แกไขเพมเตมในป ค.ศ.2010)

โดยกฎหมายฉบบนมแนวความคดพนฐานเกยวกบการคมครองสทธของลกหนทสาคญวา “บคคล

ทกคนยอมมสทธทจะไดรบการปฏบตอยางเหมาะสมและมความเปนอารยชนไมวาบคคลนนจะ

เปนหนหรอไมกตาม”86

85 กมล กมลตระกล, อางแลว เชงอรรถท 26, น. 59 – 60.

86 Baker v. G C Services Corporation, “677 F. 2d 775,” Retrieved 7 July 2015, from http://open

jurist.org/677/f2d/775/baker-v-g-c-services-corporation

DPU

76

กฎหมายฉบบนมวตถประสงคหลกเพอคมครองลกหนจากการตดตามทวงถามหนโดย

ไมเปนธรรมเพอปองกนไมใหเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนใชวธการตดตามทวงถามหนทไม

เปนธรรมและละเมดสทธตางๆ ของลกหนไมวาจะเปนสทธในความเปนอยสวนตว สทธใน

ครอบครว สทธในชอเสยงฯลฯ โดยหากเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนไดกระทาการอนเปนการ

ฝาฝนกฎหมายฉบบนจะถอวามความผดและตองชดใชคาเสยหายใหแกลกหน ทงนกฎหมายฉบบน

ยงมวตถประสงคเพอขจดปญหาการกอใหเกดความเสยเปรยบทางการคาระหวางผซงประกอบ

ธรกจเกยวกบการตดตามทวงถามหนทชอบดวยกฎหมายกบผทประกอบธรกจเกยวกบการตดตาม

ทวงถามหนโดยไมเปนธรรมแกลกหน โดยรฐไดเขามาควบคมกระบวนการในการตดตามทวงถาม

หนของผทประกอบธรกจทวงถามหนทไมเปนธรรม ใหหนมาใชวธการตดตามทวงถามหนท

เหมาะสมและสงเสรมใหผตดตามทวงถามหนทตดตามทวงถามหนโดยชอบดวยกฎหมายไดรบ

ความคมกนทางกฎหมายจากความรบผดตางๆ อนจะทาใหผตดตามทวงถามหนโดยเฉพาะบรษทรบ

ทวงถามหนไดรบความนาเชอถอและไมเกดความเสยเปรยบในการแขงขนในตลาด ทงยงทาให

ปรมาณการละเมดสทธของลกหนและการฟองรองดาเนนคดในศาลลดนอยลง ซงกฎหมายฉบบน

เปนกฎหมายสหพนธรฐและเปนกฎหมายความรบผดโดยเดดขาด เพยงผบรโภคสามารถพสจนถง

การฝาฝนกฎหมายนของผตดตามทวงถามหน กถอวาเปนหลกฐานเพยงพอสาหรบการพจารณาคด

ของศาลในการโตแยงกบผตดตามทวงถามหน2

87

3.1.1.1 หนทไดรบความคมครอง

หนไดรบความคมครองตามกฎหมายฉบบน คอ หน ท เ กดจากการใชจายใน

ชวตประจาวนโดยปกตของผบรโภค3

88 เชน หนใดๆ ซงจะตองชาระเปนจานวนเงนอนเกดจากการ

ทาธรกรรมทางการเงน หนทเกดจากการซอขายสนคา คาเชาบาน คาโทรศพท ประกน บรการ

ตางๆ อนมวตถประสงคในการใชเพอสวนบคคล ครอบครว หรอใชในครวเรอนเทานน โดยไม

รวมถงหนทเกดจากการประกอบธรกจของผบรโภคทเปนผประกอบการ หนทเกดจากกยมเงนจาก

ธนาคาร สถาบนการเงน หนภาษ คาปรบ คาเลยงดสามหรอภรยาในกรณหยาราง คาเลยงดบตร

และสทธเรยกรองอนเกดจากการละเมด

วตถประสงคในการใชเพอสวนบคคล ครอบครว หรอใชในครวเรอนเทาน น

วตถประสงคทง 3 ประการนลวนแลวแตเปนวตถประสงคทเกยวของกบการอปโภคบรโภคทงสน

87 Brian Keith Faulkner, “West v. Nationwide Credit, Inc. – Third Party Communication Clarified in

the Fair Debt Collection Practices Act,” Retrieved 7 July 2015, from http://scholarship.law.campbell.edu/cgi/

viewcontent.cgi?article=1366&context=clr

88 The Fair Debt Collection Practices Act 1977, supra not 30, Section 803 (5).

DPU

77

การทกฎหมายประสงคจะใหความคมครองเฉพาะหนทมวตถประสงคเพอการอปโภคบรโภค

เนองมาจากเหตผลสาคญทางดานเศรษฐศาสตรทวา หนเพอการอปโภคบรโภคนนไมกอใหเกด

รายไดกบลกหน และเมอมการบรโภคแลวยอมหมดไปหรอเสอมคาลงไปเรอยๆ ซงตางกบหนเพอ

การประกอบธรกจซงสามารถสรางรายไดกลบคนใหแกลกหนไดนนเอง ดงน นหนทม

วตถประสงคเพอการอยางอน เชน เพอนาไปลงทน (Investment) เพอประกอบธรกจหรอการ

พาณชย (Business) หรอเพอการเกษตร (Agricultural) ยอมไมไดรบความคมครองตามกฎหมาย

ฉบบน4

89

ตวอยางคด Bloom v. Ic System Inc90 ความหมายของ “หน” ภายใต FDCPA โดย

Bloom เรยกรองทจะอธบายถงลกษณะของการกยมเงนวา หนดงกลาวเปนหนสวนบคคลไมใชหน

ในเชงพาณชยเพราะเปนปกตของการกยมเงนนอกระบบไมมการประกอบการพาณชย และ

แรงจงใจในการใหกยมเงนเปนเรองสวนบคคลมากกวาเพอการประกอบธรกจ ศาลพจารณาวาการ

กยมเงนนอกระบบ หรอผใหกยมเงนจะใหกยมเงนดวยเหตผลสวนบคคลหรอไมกตาม ไมทาให

การกยมเงนนนเปนการใหกเพอสวนบคคล เพราะหนภายใต FDCPA ตองเปนลกษณะของหนเพอ

การใชประโยชนทครอบคลมสาหรบวตถประสงคเพอ “การใชสวนบคคล ใชในครอบครวหรอใน

ครวเรอนเทานน” แรงจงใจของผใหกยมหรอคานยมไมสามารถนามาบงคบใชได

ตวอยางคด Garza v. Bancorp Group, Inc91 กรณนเกดขนจากสญญาเชาอปกรณรกษา

ความปลอดภยกลองและเครองบนทก แมโจทกไดเชาอปกรณรกษาความปลอดภยเพอวตถประสงค

ในการปกปองตวเองและครอบครว แตอยางไรกตามยอมเหนไดชดเจนวาอปกรณมไวเพอ

วตถประสงคทางธรกจ อปกรณไดรบการตดตงทสถานประกอบการคาทงสองแหง ศาลพจารณา

วาจดประสงคเพอรกษาความปลอดภยใหกบสมาชกในครอบครวททางานทรานคานน ไมไดเปน

การเปลยนแปลงจดประสงคในการไมใชอปกรณในเชงพาณชย อปกรณความปลอดภยในธรกจ

ใดๆ ทใหความคมครองสวนบคคลใหกบผททางานทนน กฎหมายไมขยายไปถงหนของธรกจ

ครอบครวทเกดขนเพอวตถประสงคในทางธรกจ

89 ปองพทย สามตถยากร, “การตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม : ศกษาเปรยบเทยบกฎหมายของ

สหรฐอเมรกาและกฎหมายไทย,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2550),

น. 147 – 148. 90 Openjurist, “972 F. 2d 1067 – Bloom v. Ic System Inc,” Retrieved 20 January 2017, from

http://open jurist.org/972/f2d/1067/bloom-v-ic-system-inc

91 Justia, “Garza v. Bancorp Group, Inc., 955 F. Supp. 68 (S.D. Tex. 1996),” Retrieved 20 January

2017, from http://law.justia.com/cases/federal/district-courts/FSupp/955/68/1516238/

DPU

78

3.1.1.2 บคคลและสทธหนาทของบคคลซงเกยวของกบหน

ลกหนซงอยภายใตการคมครองของกฎหมายฉบบน หมายถง เฉพาะบคคลธรรมดา

เทานนไมรวมถงนตบคคล7

92 โดยบคคลทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายน คอ ลกหนหรอ

บคคลอนใดทเปนบคคลธรรมดาเทานน ไมรวมลกหนทเปนถงนตบคคล

สวนเจาหนและผตดตามทวงถามหนนน หมายถง บคคลใดๆ ทใชเครองมอใดๆ ในการ

ดาเนนการตดตอระหวางรฐ หรอใชจดหมายใดๆ ในการดาเนนธรกจ โดยมวตถทประสงคหลกใน

การประกอบธรกจตดตามทวงถามหนอยางเปนปกตธระ หรอพยายามตดตามทวงหนใหแกผอนไม

วาโดยทางตรงหรอทางออมในหนทครบกาหนดหรอในหนทคางชาระ เจาหนหรอผตดตามทวง

ถามหนจะเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลกได และรวมถงลกจาง หนสวน บรษทในเครอของ

เจาหนทตดตามทวงถามหนโดยมไดใชชอตนเอง รวมทงทนายความหรอสานกงานกฎหมายท

รบจางตดตามทวงถามหนในนามของลกความดวย8

93

สาหรบความรบผดของเจาหนในการกระทาของผตดตามทวงถามหนตอลกหนผไดรบ

ความเสยหายของสหรฐอเมรกา9

94 ดงทไดกลาวมาแลววาเจาหนอาจใชวธการตดตามทวงหนได

หลายวธ กลาวคอ เจาหนอาจดาเนนการตดตามทวงหนของตนโดยใชชอของตนเอง หรออาจ

มอบหมายหรอวาจางใหบคคลอนดาเนนการตดตามทวงหนแทนตน ไดแก สานกงานตดตามทวง

หน หรอทนายความ เปนตน ซงในกรณทเจาหนไดมอบหมายหรอวาจางใหบคคลอนดาเนนการ

ตดตามทวงหนแทนตนนน กรณจะมปญหาเกดขนวาหากบคคลอนทไดรบมอบหมายหรอรบจาง

นนไดกระทาการใดๆ เกยวกบการตดตามทวงหนใหแกเจาหนทเปนการฝาฝนตอกฎหมาย FDCPA

นอกจากบคคลดงกลาวซงถอวาเปนผตดตามทวงหนทจะตองเปนผรบผดโดยตรง (Directly Liable)

ตามกฎหมาย FDCPA ตอผบรโภคแลว เจาหนจะตองรบผดเพอการกระทาของผตดตามทวงหน

(Vicariously Liable) ซงตนไดมอบหมายหรอวาจางใหไปตดตามทวงหนแทนนนดวยหรอไม

สาหรบปญหาดงกลาวน ศาลสวนใหญไดวางแนวทางในการวนจฉยไววาขอพจารณา

สาคญเกยวกบความรบผดของเจาหนเพอบคคลอน (Vicariously Liable) ในกรณทเจาหนไดมอบหมาย

หรอวาจางใหบคคลอนดาเนนการตดตามทวงหนแทนตนนน จะตองนากฎหมายลกษณะตวแทน (law

of agency) มาปรบใชแกกรณ เพอใหสามารถพจารณาความสมพนธระหวางผตดตามทวงหน

(Colector) กบเจาหน (Creditor) ทเกดขนนนวามลกษณะเปนของความเปนตวแทน (Agent) หรอผรบ

จางอสระ (Independent Contractor) โดยหากขอเทจจรงปรากฏวาผตดตามทวงหนมความสมพนธกบ

92 The Fair Debt Collection Practices Act 1977, supra not 30, Section 803 (3).

93 Ibid, Section 803 (4).

94 ปองพทย สามตถยากร, อางแลว เชงอรรถท 88, น. 186 – 188.

DPU

79

เจาหนในลกษณะของตวแทน เจาหนจะมความรบผดสาหรบการกระทาอนเปนการฝาฝนกฎหมาย

FDCPA ของผตดตามทวงหนทเปนตวแทนดวย ในทางกลบกนหากผตดตามทวงหนม

ความสมพนธกบเจาหนในลกษณะผรบจางอสระแลว เจาหนจะมตองรบผดสาหรบการกระทาอน

เปนการฝาฝนกฎหมาย FDCPA ของผตดตามทวงหนทเปนผรบจางอสระนน

โดยแนวคาพพากษาของศาลสวนใหญในปจจบนไดใชหลกในการพจารณาลกษณะ

ความสมพนธทเกดขนจรง (Outcome) มากกวาคาบอกกลาวชแจงเหตผลของผตดตามทวงหน

(Rationale) เพอใหสามารถวนจฉยไดวาเจาหนตองรบผดเพอการกระทาของผตดตามทวงหนทเปน

บคคลอนดวยหรอไม ดงนนปจจบนศาลโดยสวนใหญจงมกจะวนจฉยวาสานกงานตดตามทวงหน

มความสมพนธกบเจาหนในลกษณะของความเปนตวแทน อนสงผลใหเจาหนตองรบผดในการ

กระทาทเปนการฝาฝนกฎหมายของสานกงานตดตามทวงหนดวย นอกจากนศาลยงใหขอสงเกต

เพมเตมวา อนทจรงแลวการพจารณาประเดนเรองอานาจบงคบบญชาของเจาหนและประเดนเรอง

ขอบเขตของการจางงานนนเปนสงทคณะลกขนจะตองเปนผตดสนชขาด ดงนนแมหากปรากฏวา

ศาลในคดอนไดใชแนวทางในการวนจฉยแตกตางไปจากนโดยกลบเหนวาสานกงานตดตามทวง

หนมใชตวแทนแตเปนผรบจางอสระอนจะสงผลใหเจาหนมตองรบผดเพอการกระทาของผตดตาม

ทวงหนนน คณะลกขนกยงสามารถอาศยปจจยเกยวกบการกระทาเพมเตมดานอนๆ ของเจาหนเพอ

ตดสนใหเจาหนตองรบผดสาหรบการกระทาของผตดตามทวงหนทตนมอบหมายหรอวาจางดวยได

ไดแก การทเจาหนประมาทเลนเลอไมสงการใหผตดตามทวงหนยตการกระทาทเปนการฝาฝนตอ

กฎหมาย FDCPA เจาหนไมใชความระมดระวงเทาทควรในการคดเลอกบคคลทจะมาดาเนนการ

ตดตามทวงหนใหแกตน เจาหนละเลยไมใยดตอการปองกนหรอแกไขใหถกตองซงการกระทาของ

ผตดตามทวงหนทผดกฎหมายนน หรอเจาหนใหสตยาบน (Ratification) ตอการกระทาทฝาฝน

กฎหมายของผตดตามทวงหนทตนมอบหมายหรอวาจาง เปนตน ดงนนหากผบรโภคสามารถแสดง

พยานหลกฐานใหคณะลกขนเหนไดวามการกระทาอนๆ ของเจาหนเพมเตมดงกลาวขางตนน กจะ

กอใหเกดความรบผดแกเจาหนเพอการกระทาอนเปนการฝาฝนกฎหมาย FDCPA ของผตดตามทวง

หนทเปนผรบจางอสระไดดวย

3.1.1.3 กระบวนการในการตดตามทวงถามหน

โดยกฎหมายฉบบนไดกาหนดขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนเพอใหการคมครอง

ลกหน และไดกาหนดขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวงถามหน

อนเปนการควบคมการตดตามทวงถามหนเพอมใหเกดกระบวนการในการตดตามทวงถามหนทไม

เปนธรรม

DPU

80

โดยขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนเพอใหความคมครองแกลกหนจากการตดตาม

ทวงถามหนทไมเปนธรรมไดมกาหนดไว 3 ประการ ดงน10

95

1) ในการคนหาขอมลเกยวกบลกหนจากบคคลอน ผตดตามทวงถามหนจะตองแจง

รายละเอยดตางๆ เกยวกบตนเองใหบคคลนนทราบ การตดตอตองเปนไปเพอยนยนหรอปรบปรง

ขอมลเกยวกบสถานทตดตอของลกหนใหถกตองเทานน เวนแตบคคลอนรองขอโดยชดแจงให

บอกชอผวาจาง ในกรณทผตดตามทวงถามหนทราบวาลกหนไดแตงตงทนายความโดยทราบชอ

และทอยของทนายความ ผตดตามทวงถามหนจะตองไมตดตอสอสารกบบคคลอนนอกจาก

ทนายความของลกหน เวนแตวาจะมความผดพลาดในการตดตอสอสารกบทนายความ หรอไดรบ

อนญาตจากลกหนหรอไดรบอนญาตจากศาลเทานน11

96

2) การตดตอสอสารเพอการตดตามทวงถามหนจากลกหนนน หากผตดตามทวงถาม

หนทราบวาลกหนไดแตงตงทนายความโดยทราบชอและทอยของทนายความ ผตดตามทวงถาม

หนจะตองไมตดตอสอสารกบบคคลอนนอกจากทนายความของลกหน เวนแตวาจะมความผด

พลาดในการตดตอสอสารกบทนายความ หรอไดรบอนญาตจากลกหน หรอไดรบอนญาตจากศาล

เทานน เวลาในการตดตอลกหนใหตดตอตงแต 8.00 น. ถง 21.00 น. ตามเวลาทองถนของลกหน

และตามขอปฏบตนลกหนหมายความรวมถง คสมรส ผปกครองในกรณผเยาว ผพทกษ

และผจดการมรดก สาหรบการตดตอสอสารกบบคคลดงกลาวผตดตามทวงถามหนจะตองแจง

รายละเอยดตางๆ เกยวกบตนเองใหบคคลนนทราบและปฏบตกบบคคลดงกลาวเชนเดยวกนกบ

ลกหน12

97

3) การแจงใหลกหนชาระหนสามารถกระทาไดเมอพนระยะเวลา 5 วน นบแตวนทได

ตดตอลกหนเปนครงแรก ในการแจงใหชาระหน จะตองทาหนงสอสงไปยงลกหน (ยกเวนในกรณ

ทการตดตอสอสารครงแรกนนไดมขอมลดงกลาวแลว หรอลกหนไดชาระหนแลว) โดยมเนอหาท

ระบถงจานวนของหน ชอเจาหน รายงานการเงนหรอผลบงคบของหน ซงหากลกหนมขอโตแยง

ประการใดจะตองแจงเปนหนงสอภายใน 30 วน หลงจากนนผตดตามทวงถามหนตองหยดการ

ตดตามทวงถามหนไวจนกวาจะไดรบการพสจนวาหนนนมผลบงคบไดจรง เชน หากลกหนโตแยง

ความสมบรณของหนไมวาทงหมดหรอบางสวนภายใน 30 วน ผตดตามทวงถามหนจะตองดาเนนการ

95 สภานตบญญตแหงชาต, “เอกสารประกอบการพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. ....,”

สบคนเมอวนท 7 กรกฎาคม 2559, จาก http://library2.parliament.go.th/giventake/content_nla2557/apnla2557-

003.pdf

96 The Fair Debt Collection Practices Act 1977, supra not 30, Section 804.

97 Ibid, Section 805.

DPU

81

พสจนตรวจสอบความถกตอง ความสมบรณของหน หรอจดทาสาเนาคาพพากษาของศาล พรอมทง

สงสาเนาหลกฐานพสจนความถกตองของหนและสาเนาคาพพากษานนไปยงลกหน หรอจดสงชอ

และทอยของเจาหนใหกบลกหนในกรณทชอและทอยของเจาหนเดมแตกตางกบปจจบน จงจะทา

ใหสามารถดาเนนการทวงถามหนตอไปได ทงนการทลกหนมไดโตแยงถงความมผลบงคบไดจรง

ของหนภายในระยะเวลาทกาหนดนน ผตดตามทวงถามหนยอมสนนษฐานไดวาหนตามจานวนท

แจงนนมผลสมบรณ แตการไมโตแยงสทธของลกหนดงกลาวนนไมอาจถอไดวาเปนการยอมรบ

ผดในหนทเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนจะนาไปใชอางในการฟองรองดาเนนคดตอไป13

98

การทเจาหนไมทาการแจงเตอนภายในระยะเวลาทกาหนดหรอมรายละเอยดการแจง

เตอนไมครบถวน ไมมผลทาใหเจาหนไมมสทธฟองรองดาเนนคดแกลกหนแตอาจสงผลทาให

เจาหนมความรบผดทางแพงตอลกหนไดหากลกหนไดรบความเสยหายโดยอาจถอเปนการ

แสดงออกทหลอกลวง ปลอม หรอใชวธการตดตามทวงถามหนดวยวธทไมเปนธรรมหรอไมม

เหตผล

ตวอยางคด Anthony Graziano v. Michael Harrison99 โดย Harrison ซงเปนทนายความท

ดาเนนการจดเกบหนไดสงหนงสอแจงหนคางชาระใหกบ Graziano หนงสอแจงดงกลาวระบชอ

เจาหนและจานวนหนทคางชาระ นอกจากนยงขวาจะดาเนนการทางกฎหมายภายใน 10 วน เวนแตหน

จะไดรบการแกไขในเวลาดงกลาว กรณดงกลาวเปนการกระทาทฝาฝนกฎหมาย FDCPA

โดยขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวงถามหนอน

เปนการควบคมการตดตามทวงถามหนเพอมใหเกดการตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรมได

กาหนดไวดงน

1) ในการคนหาขอมลเกยวกบลกหน หามผตดตามทวงถามหนปฏบตดงตอไปน15

100

(1) ตองไมกลาวถงการทลกหนเปนหนใดๆ กบบคคลภายนอก

(2) ตองไมตดตอสอสารกบบคคลใดๆ เกนกวา 1 ครง นอกจากบคคลนนจะรองขอ

หรอมเหตผลอนนาเชอถอไดวาการตอบรบในครงกอนเกดความผดพลาดหรอไมครบถวนและ

บคคลนนมขอมลเกยวกบสถานทตดตอลกหนทสมบรณ

(3) ตองไมตดตอโดยทางไปรษณยบตร

98 Ibid, Section 809.

99 Justia, “Anthony Graziano, Appellant, v. Michael Harrison, Appellee, 950 F.2d 107 (3d Cir.

1991),” Retrieved 20 January 2017, from http://law.justia.com/cases/federal/appellatecourts/F2/950/107/1108

24/

100 The Fair Debt Collection Practices Act 1977, supra not 30, Section 804.

DPU

82

(4) ตองไมใชภาษาหรอสญลกษณบนวตถทเปนซองหอหม หรอโทรเลขทบงชไดวา

เปนบคคลทอยในธรกจการตดตามทวงถามหน

2) การตดตอสอสารในการตดตามทวงถามหน16

101

(1) ผตดตามทวงถามหนตองไมตดตอสอสารกบลกหนในเวลาหรอสถานททไมปกต

หรอรหรอควรจะรไดวาลกหนจะไมไดรบความสะดวกสบาย รวมถงในสถานประกอบการของ

ลกหน ถาผ ตดตามทวงถามหนร หรอมเหตอนควรรวาอาชพของลกหนไดมการหามการ

ตดตอสอสารเชนนนไว

(2) ผตดตามทวงถามหนตองไมตดตอสอสารกบลกหน ถาลกหนไดมหนงสอแจงแก

ผตดตามทวงถามหนวาลกหนปฏเสธทจะชาระหนหรอประสงคใหผตดตามทวงถามหนหยดการ

ตดตอสอสาร

3) ขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหน

(1) ผตดตามทวงถามหนจะตองไมกระทาการใดๆ ทนามาซงการคกคาม บงคบ การใช

วธในทางทผดในการตดตอสอสารเพอการตดตามทวงถามหน1 7

102 เชน การใชหรอคกคามวาจะใช

ความรนแรงหรอจะกระทาความผดทางอาญา การใชภาษาทหยาบคาบหรอการดหมน การโฆษณา

รายชอลกหนทปฏเสธการชาระหน การใชโทรศพทเพอสนทนาซ าแลวซ าอกหรอตอเนองโดยตงใจ

ทจะรบกวนหรอคกคามบคคลจากการใชโทรศพท

(2) ผตดตามทวงถามหนจะตองไมใชการหลอกลวงหรอทาใหเขาใจผดในการทวงถาม

หน18

103 เชน

ก. การแสดงออกโดยหลอกลวงวามการรบรองโดยรฐหรอมขอผกพนกบประเทศหรอ

มลรฐใดๆ

ข. การแสดงออกโดยหลอกลวงในลกษณะ จานวน สถานะทางกฎหมายของหนวาได

เรมขนแลว หรอในลกษณะการแสดงผลหรอแสดงคาตอบแทนทควรไดรบตามกฎหมายจากการ

ตดตามทวงหน

ค. แสดงออกโดยหลอกลวงวาเปนทนายความหรอเปนการตดตอจากทนายความ

ฆ. การแสดงออกวาการไมชาระหนจะมผลทาใหเกดการยดทรพยสน หรอจบกม

จาคก หรอขายทรพยสนหรออายดเงนเดอน ยกเวนการกระทานนจะชอบดวยกฎหมายและ

ผตดตามทวงถามหนมเจตนาทจะกระทาการนน

101 Ibid, Section 805.

102 Ibid, Section 806.

103 Ibid, Section 807.

DPU

83

ง. การแสดงออกวาผตดตามทวงถามหนหรอบคคลภายนอกจะดาเนนคด ยกเวนการ

ดาเนนคดดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายและมเหตผลทนาจะเปนไปไดวาจะมการดาเนนคดเกดขน

จ. การแสดงออกโดยหลอกลวงในการขาย การสงของ ผลประโยชนใดๆ ทจะเปนเหต

ใหลกหนสญเสยขอเรยกรองหรอขอตอส หรอกลายเปนผกระทาผดในวธปฏบตในการตดตามทวง

ถามหน

ฉ. การแสดงออกวาลกหนไดกระทาผดอาญาหรอกระทาการอนใดทเปนการเสอมเสย

แกลกหนเพอใหเกดความอบอาย

ช. การเผยแพรขอมลหรอขวาจะเผยแพรขอมลเกยวกบความนาเชอถอทางการเงนไป

ยงบคคลใดๆ ซงรหรอควรรวาเปนเทจ

ซ. การแสดงออกทผดพลาดหรอการใหขอมลทผดหรอปลอมอนเกยวกบเอกสารใน

กระบวนการทางกฎหมาย

ฌ. การใชชอของธรกจ บรษท หรอองคกรใดๆ ทไมใชชอทแทจรงของธรกจหรอ

บรษทของผตดตามทวงถามหน

ญ. ผตดตามทวงถามหนจะตองไมจดหา ออกแบบหรอรวบรวมมาใหซงแบบฟอรมท

หลอกลวงทจะนามาสรางความเชอถอทผดๆ กบลกหนวามบคคลภายนอกไดเขามามสวนรวมใน

การตดตามทวงถามหน ซงในความเปนจรงแลวบคคลนนไมไดเขามามสวนเกยวของดวย19

104

(3) ผตดตามทวงถามหนจะตองไมปฏบตการโดยไมเปนธรรมหรอไมมเหตผลในการ

ตดตามทวงถามหน20

105 อาท

ก. การคดดอกเบย คาธรรมเนยมหรอคาใชจายใดๆ จากหนทลกหนตองชาระ ยกเวน

เปนขอตกลงทเกดจากหนหรอไดรบอนญาตตามกฎหมาย

ข. การกอใหเกดคาใชจายตอบคคลเกยวกบคาตดตอสอสารโดยปดบงวตถประสงค

ของการตดตอสอสาร

ค. การกระทาทไมชอบดวยกฎหมายหรอขวาจะกระทาการนนทมผลกระทบตอการยด

ทรพย หรอการทาใหสทธในทรพยสนหมดลง

3.1.1.4 หนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน21

106

ในสหรฐอเมรกาคณะกรรมการควบคมการตดตามทวงหนโดยตรง คอ คณะกรรมการ

การคากลาง (Federal Trade Commission : FTC) ซงเปนหนวยงานทเปนอสระจากรฐบาล

104 Ibid, Section 812.

105 Ibid, Section 808.

106 Ibid, Section 814 – 815.

DPU

84

สหรฐอเมรกากอตงขนเมอ ค.ศ. 1914 ตามพระราชบญญตคณะกรรมการการคากลาง ค.ศ. 1914

(The Federal Trade Commission Act 1914) เพอรวมกบกระทรวงยตธรรมในการบงคบใชกฎหมาย

ปองกนการผกขาด โดยมหนาทคมครองผบรโภคและควบคมมใหผประกอบธรกจมพฤตกรรมท

ตอตานการแขงขน พฤตกรรมทหลอกลวงผบรโภคและพฤตกรรมทไมเปนธรรมทางการคา

คณะกรรมการการคากลาง ประกอบดวยคณะกรรมการจานวน 5 คน มประธานาธบด

เปนกรรมการโดยตาแหนง กระบวนการแตงตงกรรมการโดยประธานาธบดจะเปนผเสนอชอตอ

วฒสภาเพอใหวฒสภาใหความเหนชอบ โดยมขอหามสาคญๆ เชน ตองไมเปนผประกอบธรกจ

หรอเปนผประกอบวชาชพหรอลกจาง หามมใหกรรมการเกน 3 คน มาจากพรรคการเมองเดยวกน

เปนตน ทงนคณะกรรมการการคากลางมวาระการดารงตาแหนง 7 ป คณะกรรมการการคากลางม

บทบาทเปนอยางมากในการกาหนดนโยบายดานการคมครองผบรโภค ตาม The Federal Trade

Commission Act 1914 section 5 ซงอานาจของคณะกรรมการการคากลางสามารถสงหามประกอบ

ธรกจท คณะกรรมการการคากลางเหนวาอาจกอใหเกดความไมเปนธรรมทางการคาตอผบรโภค

และผประกอบธรกจรายอนๆ ได โดยอานาจของคณะกรรมการการคากลางนนครอบคลมไปทกๆ

กจการทเกยวกบการคา เนองจากกฎหมาย The Federal Trade Commission Act 1914 บญญตให

คณะกรรมการการคากลางมอานาจท งยงถอเปนองคกรทเขมแขงเพราะมการประสานงานกบ

ประมขของฝายบรหาร ทาใหการสงการเพอการแกไขปญหาเปนไปอยางมประสทธภาพ อกทงใน

ระบบการคมครองผบรโภคของสหรฐอเมรกาไดมการนาวธพจารณาคดแบบ การดาเนนคดแบบ

กลม (Class action) หรอรปแบบวธการดาเนนคดทเมอผเสยหายรายใดฟองตอศาล และศาลได

พพากษาแลว ผลจะผกพนผเสยหายอยางเดยวกนทเกดจากเหตเดยวกนมาใชดวย ทาใหประชาชน

ตนตวทจะใชสทธของตนเพอเรยกรองการชดใชเยยวยาจากผประกอบธรกจในกระบวนการ

ฟองรองในสหรฐอเมรกามากขน22

107

ทงนคณะกรรมการการคากลาง เปนผทาหนาทควบคมกระบวนการในการตดตามทวง

ถามหนใหเปนไปตามขอปฏบตและขอหามในการตดตามทวงถามหนภายใตพระราชบญญตน เวน

แตจะมกฎหมายอนกาหนดใหอยในอานาจหนาทของหนวยงานอน โดยการฝาฝนกฎหมายฉบบน

จะถอวาเปนการกระทาทไมเปนธรรม เปนการหลอกลวงและถอวาเปนการฝาฝนกฎหมายของ

คณะกรรมการการคากลางดวย ในสวนของการควบคมการตดตามทวงถามหนคณะกรรมการการคา

กลางมหนาทจะตองวนจฉยขอรองเรยนวามการฝาฝนกฎหมายหรอไม นอกจากนคณะกรรมการ

การคากลางยงมหนาทตองจดทารายงานทก 1 ป เสนอตอรฐสภาในเรองเกยวกบการปฏบตหนาท

107 ภทรพร คงบญ, “เรองเลา ดร. ผง ตอน 5 : US Federal Trade Commission (FTC) has decided to sue

OMICS International,” สบคนเมอวนท 16 กนยายน 2559, จาก https://www.gotoknow.org/posts/613515

DPU

85

ของคณะกรรมการ ขอบเขตของการบงคบใชกฎหมาย ผลสมฤทธ ตลอดจนคาแนะนาทจาเปน

เกยวกบพระราชบญญตฉบบน

3.1.1.5 มาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรม

มาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรม กลาวคอ หากผตดตาม

ทวงถามหนไดฝาฝนขอปฏบตหรอขอหามปฏบตในกระบวนการในการตดตามทวงถามหน ผต

ตามทวงถามหนจะตองชดใชคาเสยหายในทางแพงซงรวมทงคาเสยหายทแทจรงและคาเสยหายทาง

จตใจ ทงยงอาจตองชดใชคาเสยหายเพมเตม คอคาเสยหายในเชงโทษดวย

ผตดตามทวงถามหนซงไดกระทาการฝาฝนบทบญญตใดๆ ในกฎหมายนมความรบผด

ทางแพง ตองชดใชคาเสยหายดงน23

108

1) คาเสยหายแทจรง ซงศาลอาจใหรวมถงความเสยหายเพอการทาใหเสยเกยรต การ

ลาบากใจ ความทกขทรมานทางจตใจ ความเศราโศกทางอารมณทบคคลไดรบ

2) คาเสยหายเพมเตม (Additional damages)

(1) ในกรณทเปนการฟองคดรายบคคลจะมคาเสยหายเพมเตม โดยศาลอนญาตใหเรยก

คาเสยหายไดแตตองไมเกน 1,000 ดอลลาร ซงในการกาหนดความรบผดใหศาลพจารณาถงจานวน

ครงและความตอเนองของฝาฝนไมปฏบตใหถกตองตามขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนของ

ผตดตามทวงถามหนอนมลกษณะเปนการกระทาโดยจงใจ

(2) ในกรณทเปนการดาเนนคดแบบกลม (Class Action) ผตตามทวงถามหนทฝาฝน

ตองชดใชคาเสยหาย โดยศาลจะพจารณาถงจานวนของผเสยหายแตละคนทควรไดรบชดใชคาเสย

โดยรวมถงคาเสยหายเพมเตมในกรณทเปนการฟองคดรายบคคลไวดวย และพจารณาถงจานวน

ของผเสยหายกลมทกคนทศาลจะอนญาตใหไดรบ โดยไมคานงถงจานวนขนตาสดทผเสยหายแตละ

คนจะไดรบ แตจะตองไมเกนกวา 500,000 ดอลลาร หรอรอยละ 1 ของทรพยสนทงหมดของ

ผตดตามทวงถามหน

ซงในการกาหนดความรบผดใหศาลพจารณาถงจานวนครงและความตอเนองของฝาฝน

ไมปฏบตใหถกตองตามขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนของผตดตามทวงถามหนอนมลกษณะ

เปนการกระทาโดยจงใจ และพจารณาถงรวมถงทรพยสนของผตดตามทวงหนและจานวนของ

ผเสยหายทไดรบผลกระทบ

(3) ศาลมดลยพนจในการกาหนด คาขนศาล คาดาเนนคด คาธรรมเนยมทนายความ

ตามสมควร

108 The Fair Debt Collection Practices Act 1977, supra not 30, Section 813.

DPU

86

3) ผตดตามทวงถามหนอาจไมตองรบผดในการฝาฝนวธปฏบตใดๆ ภายใตกฎหมาย

ฉบบน ถาผตดตามทวงถามหนมพยานหลกฐานวาการฝาฝนนนเปนไปโดยมไดจงใจและเปนผลมา

จากความผดพลาดโดยสจรต

4) การฟองรองเพอเรยกคาเสยหายในความรบผดใดๆ ทเกดขนตามกฎหมายฉบบน

ใหยนฟองในเขตศาลใดๆ ในสหรฐอเมรกา โดยตองยนฟองภายในเวลา 1 ป นบจากวนทเกดการฝา

ฝนกฎหมายฉบบนขน

3.1.2 มาตรการตดตามทวงถามหนของเครอรฐออสเตรเลย

มาตรการในตดตามทวงถามหนของเครอรฐออสเตรเลยนนมแนวความคดในการให

ความคมครองผบรโภคทตกเปนลกหนและถกตดตามทวงถามหนโดยไมสามารถยอมรบได ซง

เกดขนโดยการพยายามทจะทาใหเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนใชวธในการปฏบตเพอตดตาม

ทวงถามหนอยางสภาพ เหมาะสมและยตธรรม ซงจะสงผลใหลกหนมความรบผดชอบในการ

ชาระหนและทาใหเจาหนมโอกาสไดรบชาระหนเรวยงขน ซงมผลทาใหคาดหมายไดวาการตดตาม

ทวงถามหนทไมเหมาะสมจะมจานวนลดลง เนองมาจากโดยสวนใหญแลวในเครอรฐออสเตรเลย

บคคลทตกเปนลกหนไมสามารถชาระหนใหแกเจาหนไดนนลวนมสาเหตมาจากการทพวกเขาตอง

ประสบกบเหตการณทไมอาจควบคมได เชน การตกงาน ความเจบปวย ครอบครวแตกแยก เปนตน

เพราะทวไปพวกเขาเปนคนทมความซอสตยและพยายามทจะปฏบตตามขอผกพนทมการใหโอกาส

อนสมควรทพวกเขาสามารถปฏบตได และในขณะเดยวกนอกดานหนงทเปนเจาหนสวนใหญลวน

ตองการใชเวลาในการตดตามทวงหนใหสนทสดเพอทจะทาใหการตดตามหนยตโดยเรว จงมกจะ

กระทาการตดตามทวงหนกบลกหนอยางไมสภาพ เหมาะสมและยตธรรม24

109

โดยอาศยอานาจจากกฎหมายคมครองผบรโภคในเครอรฐออสเตรเลย พ.ศ. 2553 (The

Australian Consumer Law 2010 : ACL) ทกาหนดไวในหมวดทสองของพระราชบญญตการ

แขงขนทางการคาและคมครองผบรโภค พ.ศ. 2553 (The Competition and Consumer Act 2010 :

CCA) และตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการหลกทรพยและการลงทน พ.ศ. 2544 (Australian

Securities and Investment Commission Act 2001) โดยในป ค.ศ. 1995 ไดใหคณะกรรมการการ

แขงขนทางการคาและคมครองผบรโภค (Australian Competition and Consumer Commission :

ACCC) เปนหนวยงานทเขามามบทบาทในการควบคมการตดตามทวงถามหนของเครอรฐ

ออสเตรเลย และตอมาในป ค.ศ. 1998 ไดเพมอานาจใหคณะกรรมการหลกทรพยและการลงทน

109 ปวรศ หวงพนจกล, “การคมครองลกหนจากการตดตามทวงหน,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะ

นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550), น. 84 – 85.

DPU

87

(Australian Securities and Investment Commission : ASIC) เปนหนวยงานทเขามามบทบาทในการ

ควบคมการตดตามทวงถามหนของเครอรฐออสเตรเลยอกหนวยงานหนง

ในป ค.ศ. 1999 ACCC ไดมการออก ACCC’s Debt Collection and the Trade Practice

Act 1999 แตเนองจากกฎหมายดงกลาวยงไมมรายละเอยดในสวนของวธปฏบตในการตดตามทวง

ถามหน และในป ค.ศ. 2002 ตามพระราชบญญตการแขงขนทางการคาและคมครองผบรโภคและ

กฎหมายวาดวยคณะกรรมการหลกทรพยและการลงทน ไดใหอานาจ ACCC และ ASIC เขามาม

บทบาทอานาจรบผดชอบรวมกนในการบรหารกากบดแลกฎหมายคมครองผบรโภคซงเปนลกหน

หรอถกกลาวหาวาเปนลกหนจากการตดตามทวงถามหนทไมสามารถยอมรบได จนในป ค.ศ.

2005 จงมการออกวธการปฏบตในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวงถามหน พ.ศ.

2548 (Debt Collection guideline : for collectors and creditors 2005) ซงการออกแนวปฏบต

ดงกลาวจงเปนการสนบสนนการใหความคมครองในการตดตามทวงถามหน มขอกาหนดให

เจาหนและผตดตามทวงถามหนใชวธในการปฏบตเพอตดตามทวงถามหนอยางสภาพ เหมาะสม

ยตธรรม รวมทงการใหความชวยเหลอพอสมควรแกลกหนทประสบปญหาทางการเงนหรอม

เจาหนหลายราย ใหสามารถพอใชจายในการดารงชพได

ตอมาในป ค.ศ. 2016 ACCC และ ASIC ไดรวมกนปรบปรง วธการปฏบตในการ

ตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวงถามหน พ.ศ. 2559 (Debt Collection guideline : for

collectors and creditors 2016) ใหครอบคลมถงผประกอบธรกจการตดตามทวงถาหนใน

ภาคอตสาหกรรม ตวแทนผบรโภคและบคคลทกฝายทเกยวของกบการตดตามทวงถามหน เพอให

ผตดตามทวงถามหนและลกหนเขาใจถงสทธและหนาทในกระบวนการในการตดตามทวงถามหน

และทาใหเกดเชอมนในการใหความคมครองแกผบรโภคในการบรหารงานทมความสอดคลองกน

กบกฎหมายคมครองผบรโภคในเครอรฐ25

110

3.1.2.1 หนทไดรบความคมครอง

อาศยอานาจจากจากกฎหมายคมครองผบรโภคในเครอรฐออสเตรเลย พ.ศ. 2553 (The

Australian Consumer Law 2010 : ACL) ทกาหนดไวในหมวดทสองของพระราชบญญตการ

110 Australian Securities and Investment Commission, “14–159MR ACCC and ASIC Revise Guidelines

for Businesses and Consumers About Debt Collection Activities,” Retrieved 8 July 2015, from http://asic.gov.au/

about-asic/media-centre/find-a-media-release/2014-releases/14-159mr-accc-and-asic-revise-guidelines-forbusinesses-

and-consu mers-about-debt-collection-activities/

DPU

88

แขงขนทางการคาและคมครองผบรโภค พ.ศ. 2553 (The Competition and Consumer Act 2010 :

CCA) และตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการหลกทรพยและการลงทน พ.ศ. 2544 (Australian

Securities and Investment Commission Act 2001) ในการกาหนดขอบเขตของหนทใหการคมครอง

ลกหนจากการตดตามทวงถามหน โดยหนทไดรบความคมครองนนจะครอบคลมถงหนทเกดจาก

มลหนทกประเภท และรวมถงหนทมการรบโอนมาใหทาการตดตามทวงหน ไมวาจะโดยการขาย

หรอเปนผแทนของเจาหน หรอการเรยกรองใหชาระหนแทนไมวาจากวธใดๆ ในฐานะทเปนสทธ

ของเจาหน26

111

3.1.2.2 บคคลและสทธหนาทของบคคลทเกยวของกบหน

ลกหนทไดรบความคมครอง หมายถง บคคลธรรมดา หนวยทางธรกจ รวมทงนต

บคคลทเปนหนหรอถกกลาวหาวาเปนหนดวย27

112

สวนเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนทจะอยภายใตการควบคมนน หมายถง บคคลท

เปนเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนททาการตดตามทวงถามหนในหนวยทางธรกจ ผตดตามทวง

หนอสระ ผรบโอน ตวแทนทนายความและบคคลใดๆ ทตดตามทวงถามหนในนามของบคคลอน

3.1.2.3 กระบวนการในการตดตามทวงถามหน

กฎหมายฉบบนไดกาหนดขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนเพอใหการคมครอง

ลกหน และไดกาหนดขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวงถามหน

อนเปนการควบคมการตดตามทวงถามหนเพอมใหเกดกระบวนการในตดตามทวงถามหนทไม

เหมาะสม

โดยขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนเพอใหความคมครองแกลกหนจากการตดตาม

ทวงถามหนทไมเหมาะสมไดกาหนดไวดงน

1) การตดตอสอสารในการตดตามทวงถามหน

(1) การตดตอสอสารกบลกหนและบคคลอน

ก. เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตองตดตอกบลกหนเพอวตถประสงคอนสมควร

และจาเปนเทานน โดยการตดตอลกหนนนตองไมเปนการขมข คกคาม ทาใหเสยกาลงใจ ทาให

เหนดเหนอย ทาใหสนหวงหรอทาใหลกหนตองอบอายตอหนาบคคลอนๆ28

113

ข. ภายใตกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลมผลผกพนใหเจาหนหรอ

ผตดตามทวงถามหนมหนาทตองรกษาขอมลสวนตวของลกหน โดยในการตดตอกบลกหนในทก

111 ปวรศ หวงพนจกล, อางแลว เชงอรรถท 108, น. 85.

112 สภานตบญญตแหงชาต, อางแลว เชงอรรถท 94.

113 Debt Collection guideline : for collectors and creditors 2016, Section 2.

DPU

89

ครงเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตองแนใจวา บคคลทตดตอในขณะนนเปนลกหน กอนท

เจาหนหรอผตดตามทวงหนจะเปดเผยขอมลใดๆ เกยวกบหน กระบวนการในการเรยกชาระหน

หรอขอมลอนใดทเปนความลบของลกหน29

114

ค. ในกรณทเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนมความจาเปนทตองเปดเผยตวตนแก

บคคลทกาลงตดตอ เมอบคคลดงกลาวรองขอกอนทจะแนใจวาบคคลเปนลกหน เจาหนหรอ

ผตดตามทวงถามหนยอมเปดเผยตวตนไดหากไมมผลกระทบตอการเปนหนของลกหน และตองใช

ความระมดระวงเปนอยางยงเมอไดตดตอกบบคคลในสถานททางานของลกหน30

115

ฆ. เมอเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนแนใจวาไดกาลงตดตอกบลกหน ใหเจาหน

หรอผตดตามทวงถามหนแสดงตน ททางาน และชแจงวตถประสงคของการตดตอ การไมแสดง

ตน หรอไมชแจงวตถประสงคของการตดตอ สวนใหญมแนวโนมทจะทาใหลกหนเกดความสบสน

และนาไปสการหลกเลยงทจะตดตอกบเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนในภายหลง31

116

ง. ในตดตอครงแรกเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตองแจงขอมลพนฐานเกยวกบ

หน ชอเจาหน ผรบโอนหน รายละเอยดของบญชและจานวนเงนทตองชาระ โดยลกหนสามารถ

ขอขอมลหรอเอกสารเพมเตมเกยวกบมลหนได32

117

จ. การตดตอสอสารในทกกรณกบบคคลทสาม หรอสมาชกในครอบครวของลกหน

ตองอยภายใตพระราชบญญตการคมครองขอมลสวนบคคล (Privacy Act 1988)33

118 โดยขอหามใน

การเปดเผยขอมลแกบคคลทสาม ใหใชบงคบแก คสมรส คครอง และครอบครวของลกหน34

119

ฉ. การตดตอกบลกหนโดยใชสอใหมทางเทคโนโลยสารสนเทศประเภทใดๆ เจาหน

หรอผตดตามทวงถามหนจะตองพจารณาอยางรอบคอบ โดยเฉพาะชองทางตดตอและการเขาถง

ขอมลของบคคลอนทอาจเกดขน ซงจะสามารถกระทาไดเมอเชอวาเปนการเหมาะสมในการตดตอ

กบลกหนและไมเปนชองทางทมบคคลอนรวมใชอยดวย เชน การใชทอยอเมลของททางาน การ

ใชบญชสออเลกทรอนกสรวมกบบคคลอน35

120

114 Ibid, Section 1 (a). 115 Ibid, Section 1 (b).

116 Ibid, Section 1 (d).

117 Ibid, Section 1 (g).

118 Ibid, Section 18 (b).

119 Ibid, Section 1 (c).

120 Ibid, Section 1 (e).

DPU

90

ช. ควรหลกเลยงการตดตอกบลกหนผานทางชองใดชองทางหนง ทงชองทางสอใหม

ทางเทคโนโลยสารสนเทศหรอชองตดตอตามธรรมเนยมปฏบต ในกรณทลกหนไดรองขอให

ตดตอในชองทางใดชองทางหนงโดยเฉพาะ หรอในกรณทลกหนรองขอมใหใชชองทางใดชองทาง

หนงโดยเฉพาะ36

121

ซ. หากลกหนแจงแกผตดตามทวงถามหนวาไมสามารถทจะชาระหนได ผตดตามทวง

ถามหนมสทธทจะทาการสอบถามขอมลทเหมาะสมเกยวกบสถานะการเงนของลกหนเพอ

ตรวจสอบยนยนวาลกหนไมสามารถทจะทาใหการชาระหนไดจรง หากผตดตามทวงถามหน

พจารณาไดวาลกหนไมสามารถทาการชาระหนดงกลาวไดจรง ผตดตามทวงถามหนอาจแนะนาให

ลกหนขอคาแนะนาจากทปรกษาทางการเงน หากลกหนแสดงใหเหนถงความสมครใจและเจตนาท

จะขอเขารบคาปรกษาทางการเงน ผตดตามทวงถามหนจะตองไมตดตอกบลกหนจนกวาจะถงเวลา

ทเหมาะ เพอชวยใหลกหนไดรบคาแนะนาทดขนจากปญหาสภาวะทางการเงนของลกหน37

122

(2) เวลาในการตดตอกบลกหน

ก. การตดตอกบลกหนหรอบคคลทสาม จะตองตดตอในเวลาทเหมาะสมโดยคานงถง

สถานการณและความประสงคของลกหน โดยใหตดตอกบลกหนในเวลาทเหมาะสมดงตอไปน38

123

ก) การตดตอทางโทรศพท ในวนจนทรถงวนศกร ใหตดตอไดในเวลา 07.00 นาฬกา

ถงเวลา 21.00 นาฬกา ในวนหยดสดสปดาห ใหตดตอไดในเวลา 09.00 นาฬกา ถงเวลา 21.00

นาฬกา และหามทาการตดตอในวนหยดนกขตฤกษแหงชาต

ข) การตดตอโดยตรงตอหนากน สามารถกระทาไดทกวน ในเวลา 09.00 นาฬกา ถง

เวลา 21.00 นาฬกา และหามทาการตดตอในวนหยดนกขตฤกษแหงชาต

ค) การตดตอสถานททางาน ในกรณททราบเวลาทางานใหตดตอในเวลาทางานปกต

หรอในวนธรรมดาเวลา 09.00 นาฬกา ถงเวลา 17.00 นาฬกา

ข. กรณใหตดตอลกหนหรอบคคลอนตามความประสงค เชน ลกหนรองขอใหตดตอ

ในเวลาอนเนองจากลกหนทางานเปนกะ ลกหนมภาระในการดแลเดกหรอสมาชกในครอบครวทา

ใหการตดตอในเวลาดงกลาวไมสะดวก ไมประสงคจะตดตอในเวลาทมสมาชกครอบครวคนอนอย

39

124

(3) ความถในการตดตอ

121 Ibid, Section 1 (f).

122 Ibid, Section 1 (k).

123 Ibid, Section 4 (a).

124 Ibid, Section 4 (c).

DPU

91

ก. ในการตดตอลกหนเกนความจาเปนหรอบอยเกนควรอนเปนการรบกวนลกหน

เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนไมควรตดตอลกหนเกน 3 ตอสปดาห หรอมากทสดไมควรเกน 10

ครงตอเดอนตอเมอมความจาเปนทตองทาเชนนน40

125

ข. ควรหลกเลยงการตดตอทไมจาเปนหรอไมมเหตผลทงทางจดหมาย อเมล SMS

ขอความทางโทรศพท (ไมวาจะเปนการฝากขอความทางโทรศพท การฝากขอความกบเครองตอบ

รบหรอกบบคคลอน) และการใชสออเลกทรอนกสหรอเทคโนโลยสารสนเทศอน41

126

ค. การตดตอลกหนโดยตรงตอหนากนในกรณทจาเปนและเหมาะสม แตไมควรเกน

1 ครง ตอเดอน42

127

ฆ. การตดตอกบบคคลทสามเพอใหไดมาซงขอมลทอยของลกหน ใหตดตอได 1 ครง

ตอ 6 เดอน ยกเวนไดรบอนญาตจากบคคลทสามใหตดตอเพมเตมเกยวกบทอยของลกหนตามทได

รองขอไวลวงหนาแลว43

128

(4) การตดตอลกหนโดยตรงตอหนากน

ก. การตดตอลกหนโดยตรงตอหนากนถอเปนทางเลอกสดทายเมอไมสามารถตดตอ

กบลกหนได ไมวาดวยทางโทรศพท อเมล หรอจดหมาย และตองเปนกรณทจาเปนและเหมาะสม

การพบกนควรพบกนทสถานทอยของลกหนและภายในชวงระยะทกาหนดไว การพบปะกนกบ

ลกหนโดยตรงในสถานททางานของลกหนควรเปนทางเลอกสดทาย44

129

ข. การเขาพบบคคลอาจเปนธรรม เมอลกหนปฏเสธหรอไมตอบรบการตดตอสอสาร

โดยทางอน การตดตอลกหนโดยตรงตอหนาอาจเปนธรรมเพอยนยนตวลกหนหรอทอยของลกหน

ในกรณทมเหตอนควรสงสย45

130

(5) การตดตอสอสารกบตวแทนของลกหน

ก. ลกหนมสทธทจะตงตวแทน เชน ปรกษาทางการเงน ทนายความ ผปกครองหรอ

ผดแล เพอเปนตวแทนของลกหนหรอชวยเหลอในนามของลกหนเกยวกบหน โดยเจาหนหรอ

ผตดตามทวงหนจะตองไมตดตอกบลกหนโดยตรงหลงจากทรหรอควรรวามการตงผแทน และไม

125 Ibid, Section 5 (c).

126 Ibid, Section 5 (e).

127 Ibid, Section 5 (h).

128 Ibid, Section 5 (i).

129 Ibid, Section 7 (a) , (b).

130 Ibid, Section 7 (c).

DPU

92

ควรปฏเสธทจะตดตอกบตวแทนทไดรบการแตงต งหรอรบมอบอานาจ ไมวาจะเปนปฏเสธ

โดยตรงหรอโดยการทาใหเกดอปสรรคทไมจาเปนใดใหแกตวแทน46

131

ข. เจาหนหรอผตดตามทวงหนมสทธลกหนโดยตรง ในกรณดงน47

132

ก) ลกหนรองขอเปนการเฉพาะใหตดตอกบลกหนโดยตรง

ข) ตวแทนไมยนยอมทจะดาเนนการแทนลกหนในสวนทเกยวกบหน

ค) เมอตวแทนแจงแกเจาหนหรอผตดตามทวงหนวาลกหนมไดมคาแนะนาใหเปน

ตวแทนของลกหนในสวนทเกยวกบหน

ฆ) ไมมการตอบรบจากตวแทนภายในระยะเวลาอนควร ซงปกตคอ 7 วน และเจาหน

หรอผตดตามทวงหนไดแจงเปนหนงสอแกลกหนหลงจากผานไปแลว 7 วน วาไมมการตอบรบจาก

ตวแทนภายใน 7 วน จงตองตดตอกบลกหนโดยตรง

(6) การขอขอมลและเอกสารของลกหน

ก. หากมการรองขอจากลกหนใหจดหาขอมลหรอเอกสารเกยวกบหน ผตดตามทวง

หนตองจดหาใหลกหนโดยรวดเรว หรอสงสาเนาสญญาหรอเอกสารทเกยวของโดยไมลาชา โดย

หากมความผดพลาดในการจดหาขอมลดงกลาว อาจถอวาเปนการกระทาทใหเขาใจผด หลอกลวง

หรอเปนการกระทาทไมมเหตอนควร48

133

ข. กรณทเปนหนเกยวกบสนเชอของผบรโภคตามบรษทขอมลเครดตแหงชาต

(National Credit Code : NCC) ตามขอผกพนทกาหนดไวใหเจาหนจดหาขอมลและเอกสารให

ลกหนตามทรองขอ เชน รายงานการเงนของจานวนหนและจานวนอนๆ ทเกยวของ รายงานหนท

มขอพพาท รายงานการชาระหน ดอกเบย คาธรรมเนยมและคาปรบมการคดคานวณอยางไร และม

การชาระหนไปแลวหรอไมอยางไร รวมถงสาเนาสญญาและเอกสารอนๆ ทเกยวของ49

134

ค. เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตองไมเพกเฉยตอขอเรยกรองหรอขอโตแยงของ

ลกหน เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนจะตองมกระบวนการทเขาถงไดอยางมประสทธภาพ มการ

ประเมนผล สถานทเหมาะสม และทาการตอบรบในเวลาทเหมาะสมกบขอเรยกรองนน50

135

2) การแจงชาระหนและการโตแยงความรบผด

(1) การเจราจาตอรองการชาระหน

131 Ibid, Section 9 (a) , (b).

132 Ibid, Section 9 (d).

133 Ibid, Section 11 (a) , (b).

134 Ibid, Section 11 (c).

135 Ibid, Section 22 (a).

DPU

93

ก. เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนควรรวมมอกบลกหน โดยใชวธการทยดหยนและ

แนวทางทสมเหตสมผลในการเตรยมการเกยวกบชาระหน ในกรณดงน51

136

ก) เพอใหเหมาะสมกบคาเบยเลยงสาหรบรายจายในการดารงชพของลกหน

ข) คานงถงลกหนทมรายไดต าคงท เชน มรายไดจากเงนบานาญหรอเงนสวสดการ

อนๆ และไมมแนวโนมทจะมรายไดเพมขนในอนาคต

ค) ตระหนกวาลกหนทประสบปญหาทางการเงน มกจะมเจาหนและจานวนหนท

แตกตางกน

ฆ) เพอใหมนใจวาการเตรยมการเกยวกบการชาระหนเปนเรองทมความสาคญและม

ความยงยน

(2) การโตแยงความรบผด

ก. เจาหนหรอผการตดตอทวงถามหนตองหยดการทาการเรยกชาระหน เมอบคคลท

ตดตออางวาพวกเขาไมใชลกหนทถกกลาวหา ไมไดมหนเกดขนจรง ไดชาระหน หรอดาเนนการใด

เกยวกบหนดงกลาวเปนทเรยบรอยแลว การตดตามทวงถามหนอยางตอเนองโดยมไดมการตรวจสอบ

ขอเทจจรงอาจถอเปนการละเมดกฎหมายฉบบน52

137

ข. ถาลกหนปฏเสธความรบผดในหน หรอกลาวแสดงความต งใจทจะปฏเสธ

กระบวนการทางกฎหมาย เจาหนหรอผตดตามทวงหนอาจตดตอโดยทางหนงสอหรออาจเรม

ดาเนนกระบวนการทางกฎหมายกบลกหนได โดยการตดตอทางหนงสอนนตองเปนไปเพอกลาวถง

สทธเรยกรองของเจาหน และผลทตามมาหากมการเรมกระบวนการทางกฎหมายหรอเพอเสนอ

แนวทางระงบขอพพาททเกดขน53

138

โดยขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวงถามหนเพอม

ใหเกดการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมไดกาหนดไวดงน

1) การคนหาขอมลเกยวกบลกหน หามผตดตามทวงถามหนปฏบตดงตอไปน

(1) เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตองปฏบตตอครอบครวหรอบคคลทสามของ

ลกหนดวยความสภาพ โดยสวนใหญแลวบคคลดงกลาวยอมไมทราบถงการเปนหนและการตดตอ

อาจกอใหเกดความโศกเศราโดยเฉพาะสมาชกในครอบครว54

139

136 Ibid, Section 14 (a).

137 Ibid, Section 13 (a) , (b).

138 Ibid, Section 13 (i) , (j).

139 Ibid, Section 18 (c).

DPU

94

(2) การหลอกลวงสมาชกในครอบครวหรอบคคลทสามโดยอางวาเปนคนรจกหรอ

เพอนของลกหน เพอใหไดขอมลเกยวกบลกหน ถอเปนการหลอกลวงและละเมดกฎหมาย55

140

(3) ถาเจาหนหรอผตดตามทวงหนไมสามารถแสดงถงความรบผดทลกหนตองรบผด

ไดเมอถกตรวจสอบถงความถกตองทางกฎหมาย หรอถาบคคลทสามแจงวาไมประสงคทจะให

ขอมลเกยวกบลกหน เจาหนหรอผตดตามทวงหนตองหยดการตดตอกบบคคลทสามจนกวาจะ

พสจนความรบผดของลกหนได56

141

2) การตดตอสอสารในการตดตามทวงถามหน

(1) ลกหนมสทธไดรบการปฏบตอยางความเคารพและสภาพ และเจาหนหรอผตดตาม

ทวงถามหนตองไมกระทาการทหลอกลวงใหเขาใจผด ทาใหอบอาย ขมข ในกาตดตามทวงถาม

หน รวมทงการกระทาตอตวแทนลกหนดวย การกระทาดงกลาวถอเปนการละเมดกฎหมายน57

142

(2) เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตองไมกดดนลกหน โดยการทาใหเขาใจผด

คกคาม ขมข หรอกดดนคสมรส สมาชกในครอบ (โดยเฉพาะเดก) ของลกหนหรอบคคลทสาม เชน

ตวแทนผมอานาจ58

143

(3) การตดตอสอสารกบบคคลทสามอนเปนการละเมดกฎหมายคมครองผบรโภคใน

เครอจกรภพ59

144

ก. การแนะนาหรอสอถงความรบผดในหนตอบคคลทสามทไมมผลผกพนตาม

กฎหมายทตองชาระหน

ข. การแนะนาหรอสอถงบคคลทสามในการชกจงใหลกหนชาระหนหรอใหบคคลท

สามชาระหนแทน

ค. กดดนลกหนทางออมโดยเขาเกยวของกบบคคลทสาม

ฆ. สรางความอบอายหรอความทกขแกลกหน

3) ขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหน60

145

140 Ibid, Section 18 (g).

141 Ibid, Section 18 (h).

142 Ibid, Section 17 (a).

143 Ibid, Section 18 (a).

144 Ibid, Section 18 (d).

145 Ibid, Section 17 (b).

DPU

95

การใชความรนแรงหรอใชกาลงบงคบ การรบกวนเกนควร การบงคบทไมเหมาะสม

ในการเรยกชาระคาสนคา บรการ หรอบรการทางการเงน ตอลกหนตวแทนลกหนหรอบคคลท

สาม โดยกฎหมายคมครองผบรโภคในเครอจกรภพ61

146 ไดใหความหมายไวดงน

(1) การใชความรนแรงใดๆ หรอใชกาลงบงคบตาม Section 50 of the ACL147 และ

Section 12DJ of the ASIC Act148 โดยการใชกาลงเชนนนอาจถอเปนความผดทางอาญา

(2) การรบกวนเกนควร หมายถงการตดตอโดยไมจาเปนหรอบอยครงเกนควรจน

บคคลดงกลาวรสกถกขมข ทาใหเหนอยหรอเสยขวญ โดยการรบกวนเกนควรอยางตอเนองดวย

วธการทาซ าๆ หรอกดดนลกหนเกนกวาความเหมาะสม โดยไมจาเปนตองถงขนาดเปนความผด

กฎหมายใดๆ

(3) การบงคบทไมเหมาะสมมหลายรปแบบไมจากดวาตองใชกาลงเทานนและอาจไม

เกยวของกบการรบกวนทไมเหมาะสม โดยการบงคบหมายรวมถงการบงคบหรอคกคามหรอบงคบ

ใหปฏเสธซงทางเลอกหรอเสรภาพของลกหน ซงอาจทาใหบคคลทถกบงคบอยางไมเหมาะสม

กระทาการอยางใดอยางหนง หรอละเวนการกระทาการอยางใดอยางหนง ซงแตกตางจากการ

รบกวนเกนควรทไมจาตองเปนพฤตกรรมซาๆ ในการบงคบทไมเหมาะสม

การปลอมหรอหลอกลวงในการตดตามทวงถามหนตามกฎหมายคมครองผบรโภคใน

เครอรฐ6 4

149 ไดใหความหมายไว คอ เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตองไมมสวนรวมในการ

ดาเนนการทเกยวของกบการใหบรการทางการเงนทการหลอกลวงใหเขาใจผดหรอมมแนวโนมวาม

การการหลอกลวงใหเขาใจผดในการคาหรอการพาณชย การกระทาโดยไมไดตงใจของเจาหนหรอ

ผตดตามทวงถามหนในการดาเนนการททาใหเขาใจผดหรอการหลอกลวงในการตดตามทวงถาม

หนอาจถอเปนละเมดตามกฎหมาย โดยในบางกรณเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนอาจตองเปดเผย

ขอมลทเชอถอไดเพอหลกเลยงวาเปนการกระทาทหลอกลวงใหเขาใจผด

การกระทาอนไมสมเหตสมผลในการตดตามทวงถามหน ตามกฎหมายคมครอง

ผบรโภคในเครอจกรภพ6 5

150 ไดใหความหมายไว คอ การกระทเจาหนหรอผตดตามทวงหนมความ

146 Ibid, Part 3: Commonwealth consumer protection laws. Prohibition of the use of physical force,

undue harassment and coercion.

147 The Australian Consumer Law 2010 : ACL.

148 Australian Securities and Investment Commission Act 2001.

149 Debt Collection guideline : for collectors and creditors 2016, supra note 112, Part 3 :

Commonwealth consumer protection laws Prohibition of misleading and deceptive conduct.

150 Ibid, Part 3 : Commonwealth consumer protection laws Prohibition of unconscionable conduct.

DPU

96

เปนไปไดทจะกระทาการไมสมเหตสมผลโดยเฉพาะการใชความเกรยวกราดหรอกดขลกหนซงเปน

พฤตกรรมการตดตามทวงถามหนทนาใชมากการกวาการเจรจาตอรองในทางการคาพาณชย อน

เนองมากจากวามสมพนธระหวางเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนกบลกหนทนาไปสการกระทาอน

ไมสมเหตสมผล เพราะเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนอยในสถานะทมอานาจตอรองมากกวาและ

มกใชการกดดนและกลยทธทไมเปนธรรมกบลกหน

โดยเฉพาเมอเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนไดรถงขอดอยพเศษของลกหน (Special

Disadvantage) ตาม Section 20 of the ACL and section 12CA of the ASIC Act เจาหนหรอ

ผตดตามทวงถามหนตองไมเขาไปเกยวของกบการตดตามทวงถามหนอนเปนการกระทาอนไม

สมเหตสมผลหรอใชประโยชนจากขอดอยพเศษน น มฉะน นจะถอเปนการกระทาอนไม

สมเหตสมผลและละเมดกฎหมายฉบบน เชน ความไมรของลกหนถงขอเทจจรงทสาคญทรกนเพยง

พนกงานหรอตวแทนของธรกจ การไมรหนงสอหรอการขาดการศกษา ความยากจนหรอความ

ตองการบางอยางของลกหน อายของลกหน ความเจบปวยทางรางกายหรอความออนแอทางจตใจ

ของลกหน ความมนเมาของลกหน การเพกเฉยกบขอเทจจรงทสาคญ การไมไดรบการอธบายและ

ชวยเหลอเมอจาเปน แตเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนอาจกระทาพฤตกรรมดงกลาวได โดยอาจ

ถอเปนการกระทาทเหมาะสมหากเปนไปเพอแสวงหาความชวยเหลอจากครอบครว หรอทปรกษา

ทางการเงนของลกหน

ก. ขอหามปฏบตในการใชความรนแรงหรอใชกาลงบงคบ การรบกวนเกนควร การ

บงคบทไมเหมาะสมในการตดตามทวงถามหน66

151

ก) การกระทาหยาบคาย กาวราว ลามกอนาจารและใชภาษาทไมเหมาะสม

ข) การกระทาทไมสภาพหรอดแคลนเกยวกบลกหน เชน สภาพชวต ปญหาทาง

การเงน ลกษณะทางกายภาพ สตปญญา อปนสยหรอพฤตกรรมใดๆ ของลกหน

ค) ทาใหเกดความอดอดใจหรอความอบอาย โดยการสงจดหมายทางสอเทคโนโลย

สารสนเทศทมการใชกลองขอความรวมกน การสงขอความถงลกหนในสออเลกทรอนกสทใช

สาหรบสาธารณะ ทาใหนายจางหรอเพอรวมงานทราบวาลกหนกาลงถกตดตามทวงถามหน หรอ

สรางความกดดนใหแกลกหนภายใตการเฝาตดตาม

ฆ) การกระทาทกาวราว คกคาม ขมข เชน การตะคอกใสลกหนอยางตอเนอง การ

พดสอดแทรกตดบทลกหนอยางตอเนอง หรอปฏเสธทจะรบฟงสงทลกหนพด

ง) ขมขวาจะใชหรอใชกาลงบงคบลกหนหรอบคคลอนทใกลชดกบลกหนหรอ

ทรพยสน

151 Ibid, Section 17 (b).

DPU

97

ข. ขอหามปฏบตในการปลอมหรอหลอกลวงในการตดตามทวงถามหน

ก) เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตองไมแสดงออกอนเปนการหลอกลวงเกยวกบ

กระบวนการทางกฎหมาย67

152 เชน การหลอกลวงหรอทาใหเขาใจผดถงการใชรปแบบ ถอยคาหรอ

แบบของเอกสาร ททาใหเขาใจวาเปนการกระบวนทางศาล เอกสารทางศาลหรอจากสานกงาน

ทนายความ ซงไมเปนความจรง การหลอกลวงวาการบนทกเสยงทางโทรศพทมวตถประสงคเพอ

การฝกอบรม แตความจรงมวตถประสงคใชเปนหลกฐาน การหลอกลวงวาการไมชาระหน เปน

คดอาญาและจะแจงความกบตารวจ การหลอกลวงวามการดาเนนกระบวนการตามกฎหมายซงไม

เปนความจรง

ข) เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตองไมแสดงตนดวยการระบตนเองอนไมเปน

ความจรง เชน ระบวาตนเปนทนายความหรอทางานใหกบทนายความ หรอเปนเจาหนาทของรฐ

ตารวจหรอศาล เปนตน ซงในความเปนจรงแลวหาเปนเชนนนไม68

153

ค) เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตองไมแสดงออกอนเปนการหลอกลวงเกยวกบหน

รวมถงผลทตามมาของการไมชาระหน

ฆ) เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตองไมทาใหลกหนเขาใจผดในบรบทของการการ

เจรจาตอรองการแจงใหชาระหน69

154 เชน การใหคาแนะนาทไมสามารถนาไปสการเตรยมการเกยวกบ

ชาระหนได การทาใหเขาผดเกยวกบสทธในการแสวงหารปแบบในการชาระหน การทาใหเขาใจผด

เกยวกบผลของการไมชาระหนและการทาใหเขาใจผดเกยวกบสถานะทางกฎหมายของหน

ง) เจาหนหรอผตดตามวงถามหนมสทธอธบายถงผลของการไมชาระหน โดยตองไม

แสดงอนเปนออกทหลอกลวงเกยวกบหน รวมถงผลทตามมาของการไมชาระหน รวมถงตองไม

ขมข หรอทาใหกลววาจะกระทาการทางกฎหมาย ถากระบวนการดงกลาวไมอาจเกดขนได หรอไม

กลาวหรอบอกเปนนยวาการกระทาทางกฎหมายจะไมเกดขน เมอในความจรงมความตงใจทจะ

ดาเนนการกระทาดงกลาวหรอกระบวนการดงกลาวอาจเกดขนได เชน การกลาวหรอบอกเปนนยวา

จะยด อายด บานหรอทรพยสน เงนเดอนผลประโยชนอนๆ ของลกหนหรอคนใกลชดหรอจะม

ความรบผดในคาธรรมเนยม คาปรบทเพมขนหรอจะมรายงานหนตอศนยขอมลความนาเชอถอ

ทางการเงน หรอกลาวหาวาการไมชาระหนเปนความผดอาญา หรอกลาวหาวาจะดาเนนคดอาญา

กบลกหนทไมชาระหน70

155

152 Ibid, Section 21 (c).

153 Ibid, Section 1 (i).

154 Ibid, Section 14 (f).

155 Ibid, Section 19.

DPU

98

ค. ขอหามปฏบตในการกระทาอนไมสมเหตสมผลในการตดตามทวงถามหน หาม

กดดนลกหนเกนควร71

156 เชน ใหลกหนชาระหนเตมจานวนหรอเรยกชาระหนในแตละงวดทมจานวน

มากเกนไป หรอเรยกใหชาระหนเพม เมอเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนตระหนกไดวาลกหนไม

สามารถกระทาได หรอใหไปกยมเงนจากบคคลอนมาชาระหน

3.1.2.4 หนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน

เครอรฐออสเตรเลยมหนวยงานทมอานาจควบคมการตดตามทวงถามหน 7 2

157 คอ

คณะกรรมการการแขงขนทางการคาและคมครองผบรโภค (Australian Competition and Consumer

Commission : ACCC) และคณะกรรมการหลกทรพยและการลงทน (Australian Securities and

Investment Commission : ASIC) ทไดมความรวมมอกนในการออก Debt Collection Guideline :

for Collectors and Creditors วธการปฏบตในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวง

ถามหน พ.ศ. 2559 (Debt Collection Guideline : for Collectors and Creditors 2016) โดย ACCC

และ ASIC มอานาจชวยเหลอลกหนใหไดรบกระทาทเหมาะสม ชวยเหลอบรการทจาเปน จดหา

ผเชยวชาญใหความชวยเหลอทางการเงน ใหคาปรกษาเกยวกบหนตางๆ รวมถงการกระทาเกยวกบ

การตดตามทวงหน ใหความชวยเหลอในการกระทาทไมเหมาะสมตางๆ ทเกยวกบการตดตามทวง

ถามหน รวมถงการกระทาทหลอกลวงใหเขาใจผดเกยวกบหน

ACCC เปนผรบผดชอบในการบรการจดการและการบงคบใชกฎหมายคมครองผบรโภค

แหงเครอรฐและกฎหมายอนๆ ทเกยวการตดตามทวงถามหน ทงยงเปนผรบผดชอบในกระบวนการ

การตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมของผตดตามทวงถามหนทเกยวกบสนคา บรการและบรการท

ไมใชทางการเงน โทรคมนาคมหรอสาธารณปโภคอนๆ บรการธรกจการคาของผประกอบธรกจ

และรานคาปลกทซอขายสนคาเปนเงนเชอ โดยครอบคลมถงขอสญญาทไมเปนธรรมในการทา

สญญาสาเรจรปสาหรบสนคาทไมใชทางการเงนหรอสญญาซอขายเกยวกบทดน

AISC เปนผรบผดชอบเกยวกบกระบวนการการตดตามทวงถามหนไมเหมาะเหมาะสม

ของผตดตามทวงถามหนทเกยวกบบญชบตรเครดต สนเชอสวนบคคล สนเชอบาน สนเชอ

รถยนตหรอสนเชอในครวเรอนและสนเชออนๆ คาธรรมสาหรบการประกนภยและสนคาบรการ

ทางการเงนอนๆ

แตถงแม ACCC และ ASIC จะมอานาจในการควบคมกระบวนการในการตดตามทวง

ถามหนทไมเหมาะสมดงกลาว แตกไมมอานาจทจะพจารณาตดสนในบทบาทขอศาลไดและไมอาจ

เปนสอกลางในการระงบขอพพาทระหวางลกหนและเจาหนในการแกไขความขดแยงสวนตว แต

156 Ibid, Section 14 (g).

157 Ibid, Appendix A : ACCC and ASIC – debt collection roles and contact details.

DPU

99

สามารถชวยเหลอระงบขอพพาทในหนวยงานอตสาหกรรมบางประเภทได เชน การธนาคาร การ

ประกนภย คาน าคาไฟ คาโทรคมนาคม นอกจากน73

158 ยงมอานาจหนาทรายงานเหตการณปจจบน

ทเปนวธปฏบตในการตดตามทวงถามหนวาแนวปฏบตในปจจบนทออกมาครอบคลมกบเหตการณ

ปจจบนและมการปฏบตตามหรอไมอยางไร รวมถงมอานาจเปลยนแปลงโครงสรางและวธปฏบต

ในการตดตามทวงหนในปจจบน และมหนาทเกบรวบรวมผลตอบรบหลงจากมการใหคาปรกษา

เกยวกบวธปฏบตในการตดตามทวงถามหน นอกจากนในรฐสวนใหญจะมการกาหนดการอนญาต

ใหตดตามทวงถามหนโดยมการออกใบอนญาตใหตดตามทวงถามหนทแตกตางกน ซงแตละมลรฐ

จะมหนวยงานทมอานาจหนาทอนมตหรอเพกถอนใบอนญาตตดตามทวงถามหนทแตกตางกน

3.1.2.5 มาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม

โดย ASIC และ ACCC ไดออกประกาศใหเจาหนหรอผตดตามทวงหนซงฝาฝนขอปฏบต

หรอขอหามปฏบตในการตดตามทวงหนจะถอวามความรบผดดงตอไปน74

159

1) ความผดทมโทษปรบ

(1) คาปรบทวไป ภายใต ACL และพระราชบญญต ASIC Act ในการฝาฝนโดย

แสดงออกอนเทจหรอเปนการหลอกลวงใหเขาใจผด การรบกวนทไมเหมาะและการบงคบทไม

เหมาะสม สาหรบรายบคคลมโทษปรบ 2,040 ดอลลารออสเตรเลย สาหรบนตบคคลมโทษปรบ

10,200 ดอลลารออสเตรเลย สาหรบนตบคคลทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยมโทษปรบ 102,000

ดอลลารออสเตรเลย

(2) คาปรบในการฝาฝนของเจาหนหรอผตตามทวงถามหนโดยในกรณทเปนการ

กระทาอนเปนการใชกาลงบงคบ การรบกวนทไมเหมาะสม การบงคบทไมเหมาะสม การกระทา

ทหลอกลวงใหเขาใจผดหรอการกระทาอนไมสมเหตสมผลตองระวางโทษสงสดดงน

ความผดมโทษปรบ 220,000 ดอลลารออสเตรเลย ภายใต ACL หรอ 340,000 ดอลลาร

ออสเตรเลย ตามพระราชบญญต ASIC Act ในคดทเปนการฟองบคคลธรรมดา

ความผดมโทษปรบ 1,100,000 ดอลลารออสเตรเลย ภายใต ACL หรอ $1,700 000

ดอลลารออสเตรเลย ภายใตพระราชบญญต ASIC Act ในคดทเปนการฟองนตบคคล

2) คาสงทางแพง โดย Australian Competition and Consumer Commission (ACCC)

และ Australian Securities and Investment Commission (ASIC) มอานาจออกคาสงทางแพงกบ

158 ปวรศ หวงพนจกล, อางแลว เชงอรรถท 108, น. 91.

159 Debt Collection guideline : for collectors and creditors 2016, supra note 112, supra note 100,

Part 3 : Commonwealth consumer protection laws Enforcement and remedies for breaching Commonwealth

consumer protection laws.

DPU

100

เจาหนหรอผตดตามทวงหน โดยคาสงดงกลาว ไดแก การออกคาสงควบคมพฤตกรรมในอนาคต

เพกถอนใบอนญาตการประกอบธรกจตดตามทวงถามหน หรอคาสงทางแพงทเปนการลงโทษ

โดยเฉพาะการโฆษณาแกไขพฤตกรรม หรอการลงโทษทางอาญาโดยเฉพาะคาสงโฆษณาทเปน

ผลรายแกตน

3) คาเสยหายหรอคาสงศาล กรณทลกหนหรอบคคลภายนอกทไดรบความเสยหายอน

เปนผลมาจากการกระทาละเมดของเจาหนหรอผตดตามทวงถามหน ใหมสทธเรยกรองในจานวน

ความเสยหายภายใตกฎหมายฉบบน และลกหนหรอบคคลภายนอกมสทธทจะเรยกใหมคาสงอนๆ

ทจะบรรเทาความเสยหายของตน

3.1.3 มาตรการตดตามทวงถามหนของประเทศญปน

การใหสนเชออปโภคบรโภคในประเทศญปนน นมการใหบรการโดยแบงเปน 3

ประเภทใหญ ประเภทแรกธนาคารขนาดใหญแบบดงเดม คอ ธนาคารทมประวตศาสตรในการ

ดาเนนกจการมายาวนาน ซงการขอสนเชอกบธนาคารเหลานมขอด คอธนาคารมความพรอมในการ

ใหสนเชอ มสาขาเปนจานวนมาก และนยมใหสนเชอกบบรษทขนาดใหญทมหลกประกนมากกวา

บคคลและบรษทขนาดเลก7 5

160 จงทาใหธนาคารมกจะมบทบาทในการใหสนเชอขนาดใหญแก

บรษทสนเชอสวนบคคลอกตอหนง สงผลใหธรกจการใหสนเชอแกผบรโภคเตบโตเปนอยางมาก

ในประเทศญปน76

161

ประเภททสอง คอ การกยมเงนแบบการใหสนเชอผบรโภค หรอเรยกวา “Sarakin ,

Gray Zone, Loan Shark, Yamikin” โดยมกเรยกวา “Sarakin” คอ คาภาษาญปนสาหรบผใหกเงน

ตามพระราชบญญตธรกจการใหกยมเงน พ.ศ. 2526 (Money Lending Business Act 1983) ทให

สนเชอสวนบคคลในลกษณะทไมตองมหลกประกนแตมดอกเบยทสง โดยมกลมเปาหมาย คอ

ผบรโภคและการใหสนเชอแกธรกจขนาดเลก และมกจะเปนกลมของพนกงานเงนเดอน

บรษททใหสนเชอผบรโภคนน บรษทเหลานมกจะเปนบรษทขามชาต เชน ACOM

Aiful Takefuji Sumitomo Mitsui Banking Corporation

อาท บรษท ACOM ซงเปนหนงในบรษทชนนาดานการใหเครดตของผบรโภคใน

ประเทศญปน โดยประธานบรษท ACOM เปนผถอหนถงรอยละ 40 ของบรษท Mitsubishi UFJ

160 Wikipedia the free encyclopedia, “Loans in Japan,” Retrieved 10 July 2016, from https://en.

wikipe dia.org/wiki/Loans_in_Japan

161 ศนยชวยเหลอลกหนและประชาชนทไมไดรบความเปน กระทรวงยตธรรม (ศนธ.ยธง) รวมกบ คณะ

รฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, อางแลว เชงอรรถท 17, น. 140.

DPU

101

Financial Group : MUFG (มตซบชยเอฟเจไฟแนนเชยลกรป)77

162 ซงเปนหนงในบรษทหลกของมต

ซบชกรป ถอเปนบรษทการเงนทใหญทสดของประเทศญปน และใหญเปนอนดบ 11 ของโลกใน

ป ค.ศ.2015 โดยถอครองทรพยสนรวมกวา 230 ลานลานเยน มากเปนอนดบ 9 ของโลก และยง

เปนบรษทผถอหนภาคธนาคารทใหญเปนอนดบท 2 ของโลก โดยมเงนฝากของธนาคารในเครอ

รวมกวา 148 ลานลานเยน นอกจากนบรษทแหงนยงถอเปนบรษททมมลคาการตลาดสงเปนอนดบ

สองของญปนรองจากบรษทโตโยตา

ทมาของบรษท MUFG มทมาจากทในป ค.ศ. 2005 มการควบรวมกจการระหวาง โตเกยว

มตซบช ไฟแนนเชยล กรป (MTFG) อดตกลมธนาคารทใหญทสดเปนอนดบ 2 ของญปน เขากบ ย

เอฟเจ โฮลดงส อดตกลมธนาคารทใหญทสดเปนอนดบ 4 ของญปน โดยในวนท 1 มกราคม 2006

บรษทกไดควบรวมกลมธนาคารของบรษททงสองแหงเขาดวยกน กลายเปน The Bank of Tokyo-

Mitsubishi UFJ (ธนาคารโตเกยว-มตซบช ยเอฟเจ) ซงถอเปนธนาคารทใหญทสดของญปนจนถง

ปจจบนบรษท มตซบช ยเอฟเจ ไฟแนนเชยล กรป7 8

163 โดยธนาคารแหงนถอเปนหนวยหลกของ

บรษท MUFG ในการใหบรการทางการเงนแกลกคาทงรายยอยและรายใหญ ตลอดจนรฐบาลทว

โลก ถงแมวาลกคาสวนใหญของธนาคารจะเปนลกคาภายในประเทศ แตธนาคารกมสดสวนลกคา

ในตางประเทศมากถงรอยละ 35 และมแนวโนมเพมขนเรอยๆ

การใหกยมเงนของบรษทผใหสนเชอแกผบรโภคน เรมมาจากหลงจากสงครามโลก

ครงท 2 ประเทศญปนมความจาเปนเรงดวนในการฟนฟในดานอตสาหกรรมจงมการใหสนเชอแก

ประชาชนจากการตกอยในภาวะสงครามมากวา 10 ป ดงนนจงเรมมการพฒนาของธรกจการให

กยมเงนและการดาเนนการของสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม (Yakuza) โดยการเออประโยชนซง

กนและกนในการดาเนนกจการใหกยมเงน โดยเรยกวา “Sarakin” ตอมาในชวงตนป ค.ศ. 1980

ประเทศญปนเกดเศรษฐกจฟองสบ ทาใหระบบเศรษฐกจของญปนเตบโตอยางสง ระดบราคา

สนคาทวไปสงขน โดยเฉพาะในกลมอสงหารมทรพย เชน ราคาทดนและทอยอาศยสงมาก การ

กยมเงนจากธนาคารทตองมหลกประกนจงเปนเรองทยาก แมวาธนาคารญปนจะไดขยายการให

กยมเงนเพอการพาณชยและผบรโภค แตเนองจากการขาดเครองมอและทรพยากรทจะนามา

วเคราะหความเสยงในการใหสนเชอทเหมาะสม นาไปสการสะสมหนทไมกอใหเกดรายได บาง

ธนาคารจงไดขายหนเสยใหกบกลมยากซาและใหผบรโภคกยมเงนใหมแทนทจะลบรายการลกหน

162 Wikipedia the free encyclopedia, “ACOM,” Retrieved 8 July 2016, from https://en.wikipedia.

org/wiki/Acom

163 วกพเดย สารานกรมเสร, “บรษทมตซบช ยเอฟเจ ไฟแนนเชยล กรป,” สบคนเมอวนท 8 กรกฎาคม

2559, จาก https://th.wikipedia.org/wiki/มตซบชยเอฟเจไฟแนนเชยลกรป

DPU

102

ออกจากระบบบญช ซงบางครงการใหกยมเงนใหมมจานวนมากกวาหนทไมสามารถชาระไดและ

เปนสาเหตหลกทใหลกหนลมละลาย79

164

กอนป ค.ศ. 1983 การใหสนเชอผบรโภค Sarakin สามารถเรยกดอกเบยโดยถกกฎหมาย

ไดในอตรารอยละ 110 ตอป หลงจากศตวรรษท 20 ดวยเศรษฐกจทซบเซา จากภาวะสงครามและ

ความตกตาของเศรษฐกจฟองสบ ทาใหธนาคารสวนใหญเครงครดในการใหสนเชอโดยจะให

สนเชอแกบคคลหรอบรษททมหลกทรพยประกนเทาน น ทาใหผทตองการสนเชอทไมเขา

หลกเกณฑของธนาคารเขาสการขอสนเชอผบรโภค Sarakin โดยขอดของการกยมเงนจาก Sarakin

คอ บรษทมความพรอม เตมใจทจะใหบรการลกคาทไมสามารถกยมเงนจากธนาคารได และ

เนองจากคนญปนรสกอบอายเมอพวกเขาตองใชบรการเงนกเงนกบธนาคารและตองมผค าประกน

โดยกยมเงนเชนนสามารถทาไดงายเพยงมเอกสารยนยนตว แตไมตองมหลกประกน ประกอบกบ

การขอสนเชอสามารถดาเนนการไดรวดเรวมเทคโนโลยทกาวหนา โดยสามารถทาธรกรรมไดตาม

เคานเตอรทวไป หรอทางต ACM การขอสนเชอแบบนจงเปนการสะดวกกวา ทนสมยกวา และ

เขาถงประชาชนไดดกวาธนาคาร8 0

165 เชน ในประเทศญปนจะเปนตทมลกษณะคลาย ATM ท

สามารถกดเงนสดดวนไดทนท 24 ชวโมง โดยเรยกวา “Automatic Contract Machine (ACM)” ทา

ใหกระบวนการขอสนเชอ การอนมตและใหสนเชอทากบเครอง ACM โดยไมตองพบเจาหนาท

บรษท และการใชบรการต ATM ของธนาคารในญปนมความแตกตางกนไปในแตละเมองและบาง

ธนาคารมเวลาปดทาการต ATM ถากดเงนนอกเวลากตองเสยคาธรรมเนยมเพม และถาใชบรการ

ตางธนาคารกจะมคาธรรมเนยมเพมขนอก ทาใหในปจจบนการกยมเงนสวนใหญจะทาธรกรรม

โดยผานเครอง ACM ซงมปรมาณมากถงรอยละ 80 ของการกยมทงหมด81

166 ทาใหบรการกยมเงน

เชนนเปนทนยมตามลกษณะนสยของคนญปน แตการกยมเงนเชนนมอตราดอกเบยทคอนขางสง

กอนป ค.ศ. 2010 การใหสนเชอตามพระราชบญญตการลงทน (Capital Subscription

Law) ใหสามารถเรยกอตราดอกเบยสงสดไดดงน82

167

164 Organized crime registry, “More Eyes On Yakuza's Role In Japanese Economy,” Retrieved 10

July 2016, from http://orgcrime.tripod.com/japeconomy.htm

165 ศนยชวยเหลอลกหนและประชาชนทไมไดรบความเปน กระทรวงยตธรรม (ศนธ.ยธง) รวมกบ คณะ

รฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, อางแลว เชงอรรถท 17, น. 145.

166 โชตชย สวรรณาภรณ, “Non-Bank Consumer Finance Blood, Sweat and Tears Faux Pas or Force

majeure,” สบคนเมอวนท 8 กรกฎาคม 2559, จาก http://www.fpo.go.th/FPO/index2.php?mod=Content&file=

contentview&contentID=CNT0002861&categoryID=CAT0000146

167 Wikipedia the free encyclopedia, “Gray zone interest rates,” Retrieved 10 August 2016, from

https:// ja.wikipedia.org/wiki/グレーゾーン金利

DPU

103

ตงแตเมษายน 1992 สามารถเรยกอตราดอกเบยสงสดไดรอยละ 55.75 ตอป

ตงแตพฤษภาคม 1992 – กรกฎาคม 1994 สามารถเรยกอตราดอกเบยสงสดไดรอยละ

40.004 ตอป

ตงแตสงหาคม 1994 – พฤษภาคม 2000 สามารถเรยกอตราดอกเบยสงสดไดรอยละ

39.931 ตอป

ตงแตมถนายน 2000 – พฤษภาคม 2010 สามารถเรยกอตราดอกเบยสงสดไดรอยละ 29.2

ตอป

แตเนองจากอตราดอกเบยทพระราชบญญตหามเรยกดอกเบยเกนอตรา (Interest Rate

Restrictions Act) กาหนดในการใหสนเชอคดเปนรอยละ 15 – 20 ตอป83

168 ทาใหเกดชองวางในอตรา

ดอกเบยทผใหสนเชอสามารถเรยกดอกเบยไดเกนกวารอยละ 20 ตอปได และเรยกดอกเบยไดสงมา

เปนระยะเวลายาวนานโดยไมมกฎหมายลงโทษแกผใหสนเชอทเรยกดอกเบยเกนรอยละ 20 โดย

ชองวางของอตราดอกเบยดงกลาวถกเรยกวา “Gray Zone” แตตอมาไดการแกไขพระราชบญญต

การลงทน (Capital Subscription Law) ใหสามารถเรยกอตราดอกเบยสงสดไดรอยละ 20 และมผล

บงคบใชเมอวนท 18 มถนายน ค.ศ. 2010 ตามพระราชบญญตธรกจการใหกยมเงน พ.ศ. 2526

(Money Lending Business Act 1983) ทมการปรบปรงแกไขในป ค.ศ. 2006 การปรงปรงแกไข

กฎหมายนเพอใหสอดคลองกบอตราดอกเบยทกฎหมายกาหนดตามพระราชบญญตหามเรยก

ดอกเบยเกนอตรา (Interest Rate Restrictions Act) ทงนในการใหสนเชอและกฎหมายไดมการ

กาหนดบทลงโทษแกผทเรยกอตราดอกเบยทสงเกนทกฎหมายกาหนดไวดวย จงทาใหไดรบการ

แกไขปญหาดงกลาว แตปจจบนกยงมการลกลอบเปดธรกจทใหสนเชอทมไดลงทะเบยนตาม

กฎหมายและเรยกดอกเบยทสงกวาทกฎหมายกาหนดเชนกน

การดาเนนธรกจใหสนเชอแบบ Sarakin ผตองการประกอบธรกจใหสนเชอเชนนสามารถ

ขออนญาตในการดาเนนธรกจใหสนเชอไดโดยงาย ทกคนสามารถขอดาเนนธรกจใหสนเชอเชนนได

โดยแจงตอหนวยงานราชการทกฎหมายกาหนด ซงใชเพยงเอกสารในการลงทะเบยน บตรแสดง

ตวตน ประวตการทางานหรอประวตการดาเนนงานของบรษทและจายคาธรรมเนยมในการดาเนน

ธรกจไดตามพระราชบญญตธรกจการใหกยมเงน (Money Lending Business Act) ในขณะนน ซงการ

ใหกยมเงนแบบ Sarakin น มอตราดอกเบยทสงและมกระบวนการในการตดตามทวงถามหนทรนแรง

ไมวาจะเปนการทาใหลกหนสนหวงจนถงการกดดนใหเกดการฆาตวตาย ฆา โทรศพทขมข ทวงถาม

หน ในงานศพหรองานแตงงาน ไปพบลกหนทสถานศกษาหรอททางาน ปาวประกาศการเปนหนใน

ทสาธารณะ คกคามผหญงซงยงไมแตงงานในลกษณะทางเพศ เผาบานเอาประกน หรอจนถงการ

168 Ibid.

DPU

104

บงคบใหขายอวยวะ และบางครงมสวนเกยวของกบยากซา การกระทาของผตดตามทวงถามหน

เหลานมความรนแรงเปนอยางมากทาใหถกเรยกวา “Sarakin-Jigoku” หรอ “Loan shark hell”

ตวอยางกรณของคณโยชดะทเปนลกหน ทมการตดตามทวงถามหนทรนแรงทสดใน

เมอง อสโนะมยะ (Utsunomiya) มการสงโลงศพลอมรอบดวยขอความคกคาม ไปยงลกหน พรอม

สงใบปลวทเขยนดวยลายมอสมาชกยากซาไปยงละแวกใกลเคยงทอยอาศยของลกหนเพอใหเกด

ความอปยศทไมสามารถชาระเงนคนได คณโยชดะเรมเปนหนตงแตป 1990 โดยใชบรการเงนสด

ดวน โดยในป 2000 เขาเปนหน 30,000,000 เยน (สามสบลานเยน) และหนสนเชอทอยอาศย

หลงจากทเจาหนเรยกเกบหนทคางชาระ คณโยชดะไมสามารถชาระหนทมากเกนไปได จงออก

จากงานและหนไปกหน Yamikin เพอนาเงนมาชาระหนเงนกใหแกบรษทเครดตของผบรโภค และ

ไปกเงนหน Yamikin ทอนอก เพอนามาชาระหน Yamikin กอนหนานน84

169

ประเภททสาม คอ การกยมเงนแบบ P2P (Peer to Peer Lending) การกยมเงนแบบ

บคคลตอบคคลเปนกระบวนการของการใหกยมเงนระหวางบคคล โดยไมตองผานตวกลางทาง

การเงนแบบแตกอน เชน กลมธนาคาร หรอสถาบนการเงนตางๆ อกตอไป เปนการกยมเงนของ

ผบรโภคในลกษณะของสนเชอผประกอบการธรกจขนาดกลางและเลก ไดแก บรษท Maneo , AQUSH

, SBI และ Crowdfunding เปนตน

ธรกจการใหก ยมเงนดงทกลาวมามผลมาจากท งภาวะสงครามและความตกตาของ

เศรษฐกจ ทาใหธนาคารเครงครดในการใหสนเชอมากยงขน ประกอบกบการเพมขนของอตราคน

วางงานและคาจางแรงงานทตา ทาใหเงนออมภายในครวเรอนลดลง ท งยงอปนสยการรกษา

หนาตาชอเสยงของคนญปนโดยการขอสนเชอจากธนาคารซงเปนไปตามระบบตองมการแจกแจง

เอกสารในการยนยนตวตนทชดเจนและตองมผค าประกน จงดเปนเรองทนาอาย เปนผออนแอ ไม

ประสบความสาเรจ จงหนไปกเงนแบบ Sarakin

แตกยงมการกยมเงนอกประเภทหนงทไมอยในระบบการใหกยมเงนแบบถกกฎหมาย

คอ การกยมเงนหนนอกระบบ คอผทประกอบธรกจใหกยมเงนทมดอกเบยสงกวาทกฎหมาย

กาหนดและมไดลงทะเบยนการประกอบธรกจใหกยมเงน หรอถกเพกถอนการลงทะเบยนเพราะ

การเรยกดอกเบยทสงแตยงลกลอบดาเนนกจการตอ หรอหลอกลวงวาเปนบรษททไดรบการจด

ทะเบยนหรอบรษทถกกฎหมายช นนา การชกชวนใหก ยมจะใชว ธ ตดตอท งทางอเมล

โทรศพทมอถอ ตดโฆษณาตามเสาไฟฟาหรอโทรศพทสาธารณะ การกยมเงนโดยการทาธรกรรม

169 Shigeru Sato and Shingo Kawamoto, “Loan – Shark Lending Surge Feared in Japan,” Retrieved

9 July 2016, from http://www.bloomberg.com/news/articles/2012-08-07/loan-shark-lending-surge-feared-in-

japan

DPU

105

ผานโทรศพท มอถอ หรอโทรสาร จากนนเงนกกจะโอนเขาบญชผขอก โดยผใหก กบผก ไม

จาเปนตองเหนหนากน85

170 โดยการกเงนแบบหนนอกระบบเชนนมผลเนองมาจาก เมอลกหนไดตก

อยในวงวนของการเปนหนแบบถกกฎหมาย ผกกจะเรมไปขอสนเชอกบบรษทขนาดกลางและ

บรษทขนาดเลกทถกกฎหมาย แตในทสดกไมสามารถชาระหนกบบรษททถกกฎหมายได จงตอง

ไปกยมเงนนอกระบบตองทางานมากขนและสวนใหญจบลงโดยการกมากขน การตดตามทวงถาม

หนในการกยมเงนเชนนจะกระทาอยางตอเนองและรนแรงเปนอยางมาก ทงการยดทรพยลกหน

โดยไมชอบ การเขาถงตวลกหนในบาน การใหทาประกนชวตหรอประกนภยรถยนตใหผใหก

ไดรบผลประโยชน ยยงใหเกดการฆาตวตวเพอเอาประกน สรางสถานการณใหเกดอบตเหตทาง

รถยนตเพอเอาประกน86

171

การใหความคมครองแกผบรโภคทตกเปนลกหนจากการกยมเงนของประเทศญปนท

ไดรบความเสยหายเปนอยางมากจากการตดตามทวงถามหน โดยการใชวธทไมชอบดวยกฎหมาย

คกคามความสงบในการใชชวตประจาวนของลกหนและผทเกยวของกบลกหนอยางตอเนอง ใช

วธการทประจานเปดเผยขอมลของลกหนทงขอมลการเปนหนและขอมลสวนตว ทงการใชความ

รนแรงทงทางรางกายและจตใจของผทตกเปนลกหน โดยการตดตามทวงถามหนเชนนมกมการ

กระทาของสมาชกกลมองคกรอาชญากรรมรวมอยดวย ทาใหลกหนเกดความกลวและหวาดระแวง

ไมสามารถมความสขในการดาเนนชวตไดจนเปนเหตในเกดการฆาตวตายเพอหนหนเปนอยางมาก

ประกอบกบอปนสยของคนญปนไมนยมการกยมเงนจากคนรจกหรอญาต เนองจากตระหนกวา

เปนเรองทรายแรง เสยศกดศร นาอบอายและเปนการไรเกยรต ผกยมจงนยมใชบรการกยมเงนกบ

ผทประกอบธรกจใหกยมเงนทงถกกฎหมายและไมถกกฎหมาย

ประเทศญปนไดมกฎหมาย 2 ฉบบ ทไดใหการคมครองลกหนและควบคมการตดตาม

ทวงถามหนจากผตดตามทวงถามหน ไดแก พระราชบญญตธรกจการใหกยมเงน พ.ศ. 2526

(Money Lending Business Act 1983) ในการใหความคมครองและควบคมการใหสนเชอธรกจใน

เศรษฐกจและสงคมของประเทศญปน โดยความรวมมอระหวางรฐบาลกบเนตบณฑตยสภาญปน

87

172 (The Japan Federation of Bar Associations : JFBA) หรอญปนเรยกวา “Nihon Bengoshi

170 ศนยชวยเหลอลกหนและประชาชนทไมไดรบความเปน กระทรวงยตธรรม (ศนธ.ยธง) รวมกบ คณะ

รฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, อางแลว เชงอรรถท 17, น. 145.

171 Wikipedia the free encyclopedia, “Darkness financial,” Retrieved 10 August 2016, from

https://ja. wikipedia.org/wiki/闇金融

172 เนตบณฑตยสภาญปน (The Japan Federation of Bar Associations : JFBA) หรอญปนเรยกวา Nihon

Bengoshi Rengokai ไดมการจดตงองคกรขนเมอวนท 1 กนยายน ค.ศ. 1949 โดยตามทกาหนดในขอบงคบของ

DPU

106

Rengokai” ในการกาหนดอตราดอกเบยสาหรบผใหกยม อนเปนการสนบสนนความปลอดภยกบ

ระบบการทวงหนทไมชอบดวยกฎหมาย โดยมหลกการของระบบในการลงทะเบยนสาหรบผท

ประกอบธรกจใหสนเชอ มกฎระเบยบทจาเปนในทางธรกจ และสามารถตรวจสอบถงสถานะของ

ผประกอบธรกจใหสนเชอ พรอมทงมบทลงโทษแกผประกอบธรกจใหสนเชอและบรษททไดรบ

มอบหมายใหตดตามทวงถามหนทฝาฝนขอบงคบในการดาเนนธรกจอนเปนการปกปอง

ผลประโยชนของบคคลทแสวงหาเงนทน และนาไปสการจดการทเหมาะสมของเศรษฐกจชาต

โดยคณะรฐมนตรไดมการแกไขปรบปรงกฎหมายมาโดยตลอดเพอใหสามารถใหความคมครอง

และควบคมการใหสนเชอแกผบรโภคไดตามเศรษฐกจบานเมอง โดยไดมการแกไขในป ค.ศ. 2006

และบงคบใชเมอ 18 มถนายน 2010 และพระราชบญญตมาตรการพเศษเกยวกบบรษทจดการเรยกรอง

และตดตามทวงถามหน พ.ศ. 2541 (Act on Special Measures Concerning Claim Management and

Collection Businesses 1998) จดตงขนโดยฝายนตบญญตไดประกาศใชในวนท 16 ตลาคม 1998

และมผลบงคบใชในเดอนกมภาพนธ 1999 ซงออกมาเพอทาใหเกดความคลองตวในการ

ประมวลผลของหนเสยและควบคมบรษททจดการและตดตามทวงถามหนเงนในภาคเอกชนและ

อตสาหกรรม ซงเกดขนในการอปโภคบรโภคและการทาการคาทวไป โดยไดใหความคมครอง

และควบคมการปฏบตการตดตามทวงถามหนใหเปนไปตามกฎหมายดวยจดมงหมายทจะกอใหเกด

การพฒนาอยางแทจรงในระบบเศรษฐกจของประเทศญปน

3.1.3.1 หนทไดรบความคมครอง

หนทไดรบการคมครองจากการตดตามทวงถามหนตามพระราชบญญตมาตรการพเศษ

เกยวกบบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน พ.ศ. 2541 (Act on Special Measures

Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998) คอ หนจากสถาบนการเงน

สหกรณการเกษตร สหกรณการประมง บรษทการประกน สนคาอปโภคบรโภค การบรการ การ

เชาหรอการซอขายเครองจกร ทรสต ลมละลายหรฟนฟกจการ หนทเกดจากการประนประนอม

ไกลเกลยและแปลงหนฯลฯ รวมถงการซอสทธเรยกรองทเปนตวเงนทางการคาจากบคคลอน ใน

การพาณชย อตสาหกรรม การบรการและธรกจอนๆ8 8

173 และธรกจใหสนเชอตามพระราชบญญต

ธรกจการใหกยมเงน พ.ศ. 2526 (Money Lending Business Act 1983) คอ ผประกอบธรกจใหกยม

เงนเปนปกตธระ

เนตบณฑตยสภาญปน JFBA ไดมพนธกจใน “การคมครองสทธมนษยชนขนพนฐานและการบรรลถงความ

ยตธรรมในสงคม”

173 Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998, supra

note 41, Article 2 (1).

DPU

107

3.1.3.2 บคคลและสทธหนาทของบคคลทเกยวของกบหน

ลกหนทไดรบการคมครองตามกฎหมายฉบบน8 9

174 และตามพระราชบญญตธรกจการ

ใหกยมเงน พ.ศ. 2526 (Money Lending Business Act 1983) ทกฎหมายฉบบนไดบญญตรบรองไว

คอลกหนทเปนบคคลธรรมดาและผค าประกนลกหนเทานนไมรวมถงลกหนทเปนนตบคคล90

175

ผตดตามทวงถามหนทอยในการควบคมของกฎหมายฉบบน คอ เจาหนตามทกฎหมาย

กาหนดไว หรอบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนทไดจดทะเบยนโดยกระทรวง

ยตธรรม แตไมรวมการปฏบตหนาทของทนายความหรอองคกรเชยวชาญทางดานกฎหมายในการ

จดการตดตามทวงถามหน เนองจากการบรการดานกฎหมายในการดาเนนคด การวาความ การ

ไกลเกลยหรอวธการอนใด91

176

3.1.3.3 กระบวนการในการตดตามทวงถามหน

กฎหมายฉบบนไดกาหนดขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนเพอใหการคมครอง

ลกหน และไดกาหนดขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวงถามหน

อนเปนการควบคมการตดตามทวงถามหนเพอมใหเกดกระบวนการในตดตามทวงถามหนทม

ลกษณะเปนการรบกวนชวตสวนตวหรอการดาเนนธรกจลกหนอยางรนแรง

กฎหมายท ง 2 ฉบบ ไดกาหนดขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนเพอใหความ

คมครองแกลกหนจากการตดตามทวงถามหนทมลกษณะเปนการรบกวนชวตสวนตวหรอการ

ดาเนนธรกจลกหนอยางรนแรงและกฎหมายยงไดใหความสาคญในการกาหนดรปแบบของผทเขา

มาดาเนนการตดตามทวงถามหนไวดงน

1) ขอกฎหมายทกาหนดการดาเนนการประกอบธรกจเพอคมครองผบรโภคในการ

ตดตามทวงถามหน

(1) ขอกาหนดในการประกอบธรกจใหสนเชอตามพระราชบญญตธรกจการใหกยมเงน

พ.ศ. 2526 (Money Lending Business Act 1983)

ก. ขอปฏบตในการดาเนนการประกอบธรกจใหสนเชอ

ก) บคคลทประสงคจะประกอบธรกจการใหกยมเงนจะจดตงสานกงานประกอบธรกจ

หรอสานกงานใดจะตองไปขอลงทะเบยนจดตงสานกงานประกอบธรกจการใหกยมเงนทจงหวด

นนโดยรบการจดทะเบยนจากผวาราชการจงหวดทมเขตอานาจ สาหรบบคคลทประสงคจะจดตง

174 Ibid, Article 18 (3).

175 Money Lending Business Act 1983, supra note 36, Article 2 (2) (5).

176 Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998, supra

note 41, Article 2 (2).

DPU

108

สานกประกอบธรกจมากกวา 2 ธรกจ ในจงหวดใดจะตองไดรบการจดทะเบยนโดยนายกรฐมนตร

ซงการลงทะเบยนตองชาระเงนลงทะเบยนและขอออกใบอนญาตภาษ โดยตองเสยคาธรรมเนยมใน

ตออายการประกอบธรกจการใหกยมเงนทก 3 ป92

177 โดยประชาชนสามารถตรวจสอบการจดทะเบยน

ของผประกอบธรกจการใหกยมเงนได93

178

ข) การลงทะเบยนตองระบขอมลเกยวกบธรกจของตน โดยนายกรฐมนตรหรอผวา

ราชการจงหวดจะปฏเสธการลงทะเบยนหากมการดาเนนการลงทะเบยนโดยใหขอมลทเปนเทจ

หรอไมแสดงขอมลอนเปนขอเทจจรงสาคญของตน เชน บคคลลมละลาย บคคลทถกพพากษา

โทษปรบจากการฝาฝนบทบญญตแหงพระราชบญญตน หรอเปนสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม

ตามกฎหมายฯลฯ94

179

ข. ขอหามปฏบตในการดาเนนการประกอบธรกจใหสนเชอ

ก) หามบคคลทไมไดจดทะเบยนประกอบธรกจการใหสนเชอมาตรา 3 มสวนรวมใน

ธรกจใหสนเชอ95

180

ข) หามบคคลผจดทะเบยนประกอบธรกจการใหกยมเงน ใหบคคลอนรวมกจการหรอ

ใชชอในการประกอบธรกจการใหกยมเงน96

181

ค) หามบคคลทไมไดจดทะเบยนประกอบธรกจการใหสนเชอ ทาการโฆษณากจการ

ใหสนเชอชกชวนใหทาสญญาทมวตถประสงคเปนการปลอยสนเชอธรกจ หรอทาการจดตงธรกจ

ใหสนเชอไดลงทะเบยน97

182

ง) ไมอนญาตใหสมาชกกลมองคกรอาชญากรรมมสวนรวมในการดาเนนการหรอเปน

ผชวยในการดาเนนการประกอบธรกจใหสนเชอ98

183

(2) ขอกาหนดในการประกอบธรกจตดตามทวงถามหนตามพระราชบญญตมาตรการ

พเศษเกยวกบบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน พ.ศ. 2541 (Act on Special Measures

Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998)

177 Money Lending Business Act 1983, supra note 36, Article 3.

178 Ibid, Article 9.

179 Ibid, Article 4.

180 Ibid, Article 11 (1).

181 Ibid, Article 12.

182 Ibid, Article 11 (2) , (3).

183 Ibid, Article 12 – 5.

DPU

109

ก. ขอปฏบตในการดาเนนการประกอบธรกจตดตามทวงถามหน

ก) บคคลทประสงคจะประกอบธรกจบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนให

ยนแบบฟอรมขอจดทะเบยนตอรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม99

184 เมอรฐมนตรวาการกระทรวง

ยตธรรมไดรบแบบฟอรมขอจดทะเบยนและเอกสารตามทกฎหมายกาหนดแลวใหรฐมนตรวาการ

กระทรวงยตธรรมอนมตการขอจดทะเบยน100

185

ข) หลกการไมรบจดทะเบยนบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนในกรณทผ

ยนขอจดทะเบยนเปนบรษทหนสวน ซงการดาเนนธรกจถกควบคมโดยสมาชกกลมองคกร

อาชญากรรมตามทกาหนดไวในมาตรา 2 ขอ (7) แหงพระราชบญญตปองกนการกระทาอนไมชอบ

ธรรมของสมาชกองคกรกลมอาชญากรรม โดยบคคลหรอองคกร ซงยงไมครบกาหนด 5 ป นบ

จากวนทบคคลนนเลกเปนสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม (ซงตอไปนขอเรยกวา “สมาชกกลม

องคกรอาชญากรรม”)186 หรอในกรณผยนขอจดทะเบยนเปนบรษทหนสวนซง นาจะเกยวของกบ

สมาชกกลมองคกรอาชญากรรมในธรกจของตนหรอใชธรกจของสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม

ชวยเหลอธรกจของตน1 0 2

187 และในกรณทผยนขอจดทะเบยน โดยกรรมการบรษทหรอพนกงาน

ผบรหารของบรษท ทปรกษา ผใหคาปรกษา ผสอบบญช (ซงตอไปในขอนจะเรยกวา “พนกงาน”)

ซงเปนสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม1 0 3

188 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมมคาสงไมอนมต

การลงทะเบยนตามมาตรา 3

ค) กระทรวงยตธรรมมคาสงเพกถอนการจดทะเบยนของบรษทจดการเรยกรองและ

ตดตามทวงถามหนหรอมคาสงใหระงบการดาเนนธรกจทงหมดหรอบางสวนในชวงเวลาหนงซง

ไมเกน 6 เดอน ดงน104

189

(ก) เมอบรษทขาดคณสมบตในการขอจดทะเบยนตามมาตรา 5

(ข) เมอบรษทไดมาซงการรบจดทะเบยนโดยใชวธการอนไมชอบดวยกฎหมาย

184 Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998, supra

note 41, Article 4.

185 Ibid, Article 5.

186 Ibid, Article 5 (v).

187 Ibid, Article 5 (vi).

188 Ibid, Article 5 (vii) (f).

189 Ibid, Article 24 (1).

DPU

110

(ค) เมอบรษทไดฝาฝนพระราชบญญต คาสงหรอขอกาหนดใดทออกตามอานาจของ

พระราชบญญตน

(ฆ) เมอบรษทไดมสวนเกยวของในการกระทาทไมเปนธรรมอยางยงเกยวกบการ

ดาเนนธรกจของตนในการจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน และสภาพการณทเกยวของกบ

การกระทาเชนวานนมความรายแรงอยางยง

(ง) เมอบรษทไมไดเรมตนดาเนนธรกจ ภายใน 6 เดอน หลงจากไดรบทะเบยน หรอ

ถกระงบการดาเนนกจการเปนเวลา 6 เดอน และในปจจบนไมไดดาเนนธรกจ

ในการออกขอกาหนดใดตามทไดบญญตไวในวรรคกอน ใหกระทรวงยตธรรมรบฟง

ความเหนของผบญชาการสานกงานตารวจแหงชาต โดยพงพจารณาวาควรนามาตรา 5 ขอ (5) ขอ

(6) และ ขอ (7) (f) มาประยกตใชหรอไม หรอปรากฏการฝาฝนตามมาตรา 17 (1) มาตรา 18 (1)

หรอมาตรา 19 (2) หรอไม

ข. ขอหามปฏบตในการดาเนนการประกอบธรกจตดตามทวงถามหน

ก) หามบคคลอนทมใชบคคลของบรษททจดทะเบยนกบกระทรวงยตธรรม ดาเนน

ธรกจบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน105

190

ข) บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน ตองไมใหบคคลอนดาเนนการ

จดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนโดยใชชอของบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน

ของตน106

191

ค) บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนตองไมเกยวของกบสมาชกกลม

องคกรอาชญากรรมใดๆ ในการดาเนนธรกจตดตามทวงถามหน107

192

ฆ) บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนตองไมมอบอานาจใหบคคลใดทา

การตดตามทวงถามหน เวนแตบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนอน ทนายความ

บรษทผเชยวชาญดานกฎหมาย108

193

ง) บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนตองไมโอนสทธเรยกรองของธรกจ

ตน ในการจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน ใหบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถาม

หนใด เมอรหรอควรจะรไดวาผรบโอนสทธตกอยใตขอใดขอหนงทจะกลาวตอไปน หรอรหรอ

190 Ibid, Article 3.

191 Ibid, Article 14.

192 Ibid, Article 18 (1).

193 Ibid, Article 19 (1).

DPU

111

ควรจะรไดวาผรบโอนสทธนนจะขาดคณสมบตในการจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนเมอ

ไดรบโอนสทธเรยกรองนนไปแลว109

194 ไดแก

(ก) กลมองคกรอาชญากรรม

(ข) นตบคคลหรอองคกรอนใด ซงดาเนนการภายใตการควบคมของกลมองคกร

อาชญากรรมหรอภายใตสมาชกของนตบคคลหรอองคกรอน

(ค) บคคลหรอองคกรซงเหนไดชดวานาจะมการกระทาทฝาฝนมาตรา 17 (1) หรอ

มาตรา 18 หรอกระทาความผดตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญา หรอพระราชบญญต

ปองกนการกระทาอนไมชอบธรรมของสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม ในการจดการเรยกรองและ

ตดตามทวงถามหน

2) ขอปฏบตและขอหามในการตดตามทวงถามหนเพอใหความคมครองแกลกหนจาก

การตดตามทวงถามหนทมลกษณะเปนการรบกวนชวตสวนตวหรอการดาเนนธรกจลกหนอยาง

รนแรงตามพระราชบญญตธรกจการใหกยมเงน พ.ศ. 2526 (Money Lending Business Act 1983) ได

กาหนดไวดงน

(1) ขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนตามพระราชบญญตการใหสนเชอ

บคคลผมสวนรวมในธรกจการใหกยมเงนหรอบคคลทไดรบมอบหมายโดยผ

ประกอบธรกจใหกยมเงน หรอโดยบคคลอนใดททาการตดตามทวงถามหนตามสญญาเงนก จะสง

เอกสารใดในการเรยกใหชาระหนจะตองเปดเผยขอมลของตนตามบทบญญตของคณะรฐมนตร110

195

(2) ขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนตามพระราชบญญตการใหสนเชอ

ก. การคนหาขอมลเกยวกบลกหน หามผตดตามทวงถามหน กระทาการรองขออยาง

ตอเนองใหบคคลอนทไมใชลกหนใหความรวมมอในการตดตามทวงถามหนโดยบคคลดงกลาวได

ปฏเสธทจะใหขอมลตดตอหรอทอยของลกหน หรอไดปฏเสธทจะดาเนนการใดเพอใหความ

รวมมอ111

196

ข. การตดตอสอสารในการตดตามทวงถามหน

ก) หามตดตอโดยโทรศพท สงขอความโดยใชเครองโทรสารหรอไปทอยอาศยของ

ลกหน ในชวงเวลา 21.00 น. ถง 8.00 น. โดยไมมเหตผลอนสมควรใดๆ และหามตดตอลกหนใน

ชวงเวลาใดตามปกตหากลกหนไดรอง112

197

194 Ibid, Article 19 (2).

195 Money Lending Business Act 1983, supra note 36, Article 21 (2).

196 Ibid, Article 21 (1) (viii).

197 Ordinance for Enforcement of the Money Lending Business Act 1983, Article 19 (1).

DPU

112

ข) หามตดตอไปยงสถานททางานหรอสถานทอนทไมใชทอยอาศยของลกหนโดยทาง

โทรศพท สงขอความโดยใชเครองโทรสารหรอไปพบลกหนททางานหรอสถานทอนทไมใชทอย

อาศยของลกหน โดยไมมเหตผลอนสมควรใดๆ113

198

ค) การไมยอมออกจากทอยอาศยหรอสถานททางานของลกหน เมอลกหน ไดรอง

ขอใหออกจากสถานทดงกลาว114

199

ฆ) หามเปดเผยขอมลเกยวกบการกยมเงนของลกหน หรอขอเทจจรงอนใดทเกยวกบ

ชวตสวนตวของลกหนแกบคลอน เชน การแปะโปสเตอร การปดประกาศหรอวธการอนใดทม

ลกษณะเชนเดยวกน115

200

ค. ขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหน

ก) ขอหามปฏบตในการใชความรนแรง การรบกวนเกนควร การบงคบทไมเหมาะสม

ในการตดตามทวงถามหน

(ก) บคคลผมสวนรวมในธรกจการใหกยมเงนหรอบคคลทไดรบมอบหมาย โดยผ

ประกอบธรกจใหก ยมเงน หรอโดยบคคลอนใดททาการตดตามทวงถามหนตามสญญาเงนก

จะตองไมเรยกชาระหนดวยวธการขมขหรอกระทาการใดๆ อนเปนอนตรายตอความสงบสขของ

ชวตสวนตวหรอการทางานของบคคล116

201

(ข) รองขอใหลกหนดาเนนการกยมเงนจากแหลงอนหรอบคคลอนเพอมาชาระหนตาม

สญญา117

202

(ค) รองขอใหบคคลอนทไมใชลกหนกระทาการใดแทนในนามของลกหน118

203

(ฆ) ไมเปนผกอใหเกดเหตแหงการฆาตวตายขอลกหนเพอเอาประกน เมอผใหสนเชอ

ประสงคระบในสญญากยมเงนวา ใหผใหสนเชอเปนผรบประโยชนจากสญญาประกนชวตของ

ลกหน119

204

ข) ขอหามปฏบตในการแสดงขอมลอนเปนเทจ การหลอกลวงหรอทาใหเขาใจผดใน

การตดตามทวงถามหนดงตอไปน120

205

198 Money Lending Business Act 1983, supra note 36, Article 21 (1) (iii).

199 Ibid, Article 21 (1) (iv).

200 Ibid, Article 21 (1) (v).

201 Ibid, Article 21 (1).

202 Ibid, Article 21 (1) (vi).

203 Ibid, Article 21 (1) (vii).

204 Ibid, Article 12 – 7.

205 Ibid, Article 12 – 6.

DPU

113

(ก) กระทาการแจงขอมลทเปนเทจใหแกผบรโภคทกาลงแสวงหากองทนหรอไมแจง

ขอมลเรองทสาคญในรายละเอยดของสญญาเพอการขอสนเชอแกบคคลดงกลาว

(ข) กระทาการแจงใหผบรโภคทกาลงแสวงหากองทน ถงการประเมนขอสรปในเรองท

มความเสยงหรอแจงขอมลทอาจทาใหเกดความเขาใจผดในเรองทเชอได

(ค) กระทาการทกอใหเกดความเขาใจผดแกผค าประกนในการดาเนนการตามภาระ

ผกพนของลกหนบางประการ

(ฆ) กระทาการตอบคคลใดอนเปนการหลอกลวง กระทาการโดยมชอบดวยกฎหมาย

หรอกระทาการอนไมเปนธรรมเปนอยางยง

ค) ขอหามปฏบตในการกระทาอนไมเปนธรรมหรอไมมเหตผลในการตดตามทวงถาม

หน

(ก) ผใหสนเชอตองไมทาสญญากยมเงนกบผก หากพบวาการทาสญญากยมเงนเปน

การกอใหเกดหนมากเกนควรสาหรบผกแตละรายหรอตามสญญาเงนกอนทเกนความสามารถใน

การชาระหนของผกโดยผลจากการตรวจสอบขอมลของผกตามกฎหมาย121

206

(ข) รองขอให ลกหนดา เ นนการชาระหน โดยโทรศพท สงขอความโดยใช

เครองโทรสารหรอไปพบลกหนโดยไมมเหตผลอนสมควร โดยทราบวาลกหนไดมการแตงตง

ตวแทน ไดแก ทนาย บรษทกฎหมาย ผเชยวชาญดานกฎหมาย12 2

207 (Judicial scrivener) หรอบรษท

ผเชยวชาญดานกฎหมาย หรอโดยไดรบแจงจากตวแทนหรอศาลวาลกหนไดอยในขนตอนของการ

ดาเนนคดแพง123

208

3) ขอปฏบตและขอหามในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวงถาม

หนเพอมใหเกดการตดตามทวงถามหนทมลกษณะเปนการรบกวนชวตสวนตวหรอการดาเนนธรกจ

ลกหนอยางรนแรงตามพระราชบญญตมาตรการพเศษเกยวกบบรษทจดการเรยกรองและตดตาม

ทวงถามหน พ.ศ. 2541 (Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection

Businesses 1998) ไดกาหนดไวดงน

206 Ibid, Article 13 – 2.

207ผเชยวชาญดานกฎหมาย (Judicial scrivener) ในภาษาญปนเรยกวา (司法書士) อานวา “Shiho

Shoshi” คอ ผเชยวชาญดานกฎหมายทไดรบอนญาตใหเปนตวแทนของลกคาในอสงหารมทรพย หรอการคา

โดยดาเนนการจดเตรยมเอกสารและยนเอกสารแกกฎหมาย นอกจากนยงเปนตวแทนของลกคาในศาล

อนญาโตตลาการและดาเนนการไกลเกลยตามกฎหมาย แตไมไดรบอนญาตใหเปนตวแทนของลกคาในเขตศาล

หรอในขนตอนของการดาเนนคด โดยทาหนาทคลาย Solicitor ระบบกฎหมายภาษาองกฤษ

208 Money Lending Business Act 1983, supra note 36, Article 21 (1) (viii).

DPU

114

(1) ขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนตามพระราชบญญตมาตรการพเศษเกยวกบ

บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน

ก. การตดตอสอสารในการตดตามทวงถามหน

ก) ผตดตามทวงถามหนตองเปดเผยชอทางการคาของบรษทจดการเรยกรองและ

ตดตามทวงถามหนของตน ชอของตนและรายละเอยดอนใด เมอไดมการรองขอจากบคคลท

เกยวของกบหน124

209

ข) เมอลกหนไดแตงตงตวแทนและมอบอานาจใหทนายความหรอบรษทผเชยวชาญ

ดานกฎหมายเปนผจดการหน125

210 หรอดาเนนกระบวนการในศาลเปนคดแพง บรษทจดการเรยกรอง

และตดตามทวงถามหนตองไมไปพบลกหนหรอตดตอทางโทรศพทกบลกหนเพอรองขอใหลกหน

ชาระโดยทราบวาลกหนไดมการแตงตงตวแทนแลว126

211

ข. ขอปฏบตในการไดรบชาระหนอนเปนการแสดงหลกฐานแหงการชาระหน

ก) เมอบรษทผตดตามทวงถามหน ไดรบชาระหนเงนทงหมดหรอบางสวน และ

หมายถงการชาระหนโดยฝากบญช หรอวธการอนใดๆ บรษทตองออกเอกสารใหผชาระเงน

ในทนท โดยระบชอทางการคาของบรษท ทอยและจานวนเงนทไดรบและรายละเอยดอนใดตาม

กฎกระทรวง127

212

ข) เมอบรษทผตดตามทวงถามหน ไดรบการชาระหนเงนท งหมด หากบรษทได

ยดถอเอกสารอนเปนหลกฐานแหงหนไว ใหบรษทเวนคนเอกสารดงกลาวใหบคคลซงไดทาการ

ชาระหนเงนโดยมชกชา128

213

(2) ขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนตามพระราชบญญตมาตรการพเศษ

เกยวกบบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน

ก. ขอหามปฏบตในการใชความรนแรง การรบกวนเกนควร การบงคบทไมเหมาะสม

ในการตดตามทวงถามหน

209 Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998, supra

note 41, Article 17 (2).

210 เปนการชาระหน หกกลบลบหน หรอวธอนใดซงทาใหหนนนหมดสนไป

211 Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998, supra

note 41, Article 18 (8).

212 Ibid, Article 15.

213 Ibid, Article 16.

DPU

115

ก) ผตดตามทวงถามหนตองไมกอความเดอดรอนราคาญใจใหผอน โดยขเขญหรอ

ประพฤตตนในลกษณะทเปนการรบกวนชวตสวนตวของผนนหรอการดาเนนธรกจ129

214

ข) บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนตองไมรองขอใหลกหนจดหาเงนทน

เพอชาระหน โดยการกยมเงนจากแหลงอนหรอบคคลอนตามพระราชบญญตการใหสนเชอ หรอ

โดยวธอนใดทคลายคลงกน130

215

ค) บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนตองไมรองขอใหบคคลอนทเปน

สาม ภรยา บพการ หรอผสบสนดานของลกหน รวมถงบคคลอนใดซงพกอาศยหรอรวมกน

รบผดชอบคาใชจายในการดารงชพกบลกหน บคคลทเปนลกจางหรอบคคลอนใดซงม

ความสมพนธใกลชดกบลกหน เปนผชาระหนแทนลกหน131

216

ข. ขอหามปฏบตในการแสดงขอมลอนเปนเทจ การหลอกลวงหรอทาใหเขาใจผดใน

การตดตามทวงถามหนดงตอไปน

ก) บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนตองไมโฆษณาถงการดาเนนธรกจ

ของตน หรอแสดงขอมลทแตกตางกบความจรงอนเปนสาระสาคญ หรอตองไมทาใหเกดความ

เขาใจผดอยางรายแรงเกยวกบการตดตามทวงถามหน หรอขอมลอนใดตามทระบไวใน

กฎกระทรวง132

217

ข) บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนตองไมใชวธการหลอกลวง หรอ

วธการทไมชอบดวยกฎหมายในการทาธรกจตดตามทวงถามหน133

218

ค. ขอหามปฏบตในการกระทาอนไมเปนธรรมหรอไมมเหตผลในการตดตามทวงถาม

หน

ก) บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนตองไมเรยกเกบดอกเบย คาปรบหรอ

คาเสยหายซงกาหนดไวลวงหนากรณผดสญญา เกนกวาอตราดอกเบยสงสดทกฎหมายกาหนด134

219

ข) บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนตองไมกระทาการตดตามทวงถาม

หนทไดกาหนดไวในกฎกระทรวงวาเปนการทาใหลกหนไมไดรบความคมครองหรอนาจะเปนการ

กระทาททาใหเกดอนตรายในการตดตามทวงถามหน135

220

214 Ibid, Article 17 (1).

215 Ibid, Article 18 (6).

216 Ibid, Article 18 (7).

217 Ibid, Article 18 (2).

218 Ibid, Article 18 (4).

219 Ibid, Article 18 (5).

DPU

116

3.1.3.4 หนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน

สาหรบประเทศญปนหนวยงานทเขามาควบคมดแลผซงประสงคจะประกอบธรกจใน

การตดตามทวงถามหนและควบคมกระบวนการในการตดตามทวงถามหนใหเปนไปตามขอปฏบต

และขอหามในการตดตามทวงถามหนภายใตพระราชบญญตน คอ รฐมนตรวาการกระทรวง

ยตธรรมทมหนาทในการอนมตและการเพกถอนการขอจดทะเบยนของผทประสงคจะประกอบ

ธรกจตดตามทวงถามหน โดยตองรบฟงความเหนเกยวกบทะเบยนจากผบญชาการสานกงาน

ตารวจแหงชาตตามหลกการไมรบจดทะเบยนบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน และ

ตองรบฟงความเหนจากเนตบณฑตยสภาญปนในกรณทมทนายความเปนบคลากรในธรกจตดตาม

ทวงถามหน136

221

ผประกอบธรกจตดตามทวงถามหนตองแจงตอรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมใน

กรณทมการเปลยนแปลงใดๆ เกยวกบการดาเนนการของบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถาม

หนของตนและตองจดทารายงานทก 1 ป เสนอตอรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม ซงเมอ

รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมเหนวามความจาเปนอาจมคาสงใหบรษทจดการเรยกรองและ

ตดตามทวงถามหนสงรายงานหรอขอเทจจรงเกยวกบธรกจหรอทรพยสนของบรษท หรอให

พนกงานเจาหนาทของกระทรวงยตธรรมเขาไปในบรษทหรอสานกงานของบรษทจดการเรยกรอง

และตดตามทวงถามหน เพอตรวจสอบสถานะของบรษท หรอทรพยสนของบรษทได1 3 7

222 โดยม

อานาจสงใหบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนปฏบตตามมาตรการทจาเปนเพอแกไข

ปรบปรงการดาเนนธรกจของตน138

223

ทงนรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมยงมอานาจในการออกขอกฎหมายในการสงเพก

ถอนการจดทะเบยนโดยตองรบฟงความเหนจากผบญชาการสานกงานตารวจแหงชาต1 3 9

224 และผ

บญชาการสานกงานตารวจแหงชาตอาจแถลงความเหนของตนตอรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม

วามเหตจาเปนทรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมตองใชมาตรการทเหมาะสมกบบรษทจดการ

เรยกรองและตดตามทวงถามหน เมอมเหตอนควรสงสยวาบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวง

ถามหนมการดาเนนธรกจทเกยวของกบสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม1 4 0

225 ทงนผบญชาการ

220 Ibid, Article 18 (9).

221 Ibid, Article 6.

222 Ibid, Article 22.

223 Ibid, Article 23.

224 Ibid, Article 21.

225 Ibid, Article 27.

DPU

117

สานกงานตารวจแหงชาตมหนาทใหคาปรกษาหรอความชวยเหลอทจาเปนใดๆ แกบรษทจดการ

เรยกรองและตดตามทวงถามหนเมอบรษทไดรองขอความชวยเหลออนเนองมาจากการกระทาทไม

ชอบดวยกฎหมายทกอใหเกดความเสยหายทรนแรงจากสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม141

226

จะเหนไดวาการใหความคมครองแกลกหนและการควบคมกระบวนการในการตดตาม

ทวงถามหนของผตดตามทวงถามหนม 3 หนวยงานทรบผดชอบรวมกน คอ กระทรวงยตธรรม

สานกงานตารวจแหงชาต และเนตบณฑตยสภาญปนในกรณทผขอจดทะเบยนประกอบธรกจเปน

ทนายความ ทงในการอนมตหรอการเพกถอน การจดทะเบยนและออกกฎขอบงคบใดๆ เพอให

ความคมครองและควบคมการปฏบตการตดตามทวงถามหนใหเปนไปตามกฎหมาย

3.1.3.5 มาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทมลกษณะเปนการรบกวนชวต

สวนตวหรอการดาเนนธรกจลกหนอยางรนแรง

1) มาตรการในการลงโทษตามพระราชบญญตธรกจการใหกยมเงน พ.ศ. 2526 (Money

Lending Business Act 1983)

(1) บคคลทฝาฝนบทบญญตดงตอไปน หามประกอบธรกจใหสนเชอไมเกน 10 ป

หรอปรบไมเกน 30 ลานเยน หรอทงหามประกอบธรกจและปรบ142

227

ก. บคคลทไดลงทะเบยนตามมาตรา 3 โดยมชอบดวยกฎหมาย

ข. บคคลทไดละเมดบทบญญตมาตรา 11 (1)

ค. บคคลทไดละเมดบทบญญตมาตรา 12

(2) บคคลทฝาฝนบทบญญตดงตอไปน หามประกอบธรกจใหสนเชอไมเกน 2 ป หรอ

ปรบไมเกน 3 ลานเยน หรอทงหามประกอบธรกจและปรบ143

228

ก. บคคลทใหขอมลทเปนเทจหรอไมแสดงขอมลอนเปนขอเทจจรงสาคญของตน ตาม

มาตรา 4

ข. บคคลทไดละเมดบทบญญตมาตรา 11 (2) , (3)

ค. บคคลทไดละเมดบทบญญตมาตรา 21 (1)

(3) บคคลทฝาฝนบทบญญตดงตอไปน หามประกอบธรกจใหสนเชอไมเกน 1 ป หรอ

ปรบไมเกน 3 ลานเยน หรอทงหามประกอบธรกจและปรบ144

229

ก. บคคลทไดละเมดบทบญญตมาตรา 12 – 5

226 Ibid, Article 28.

227 Money Lending Business Act 1983, supra note 36, Article 47.

228 Ibid, Article 47 – 3.

229 Ibid, Article 48.

DPU

118

ข. บคคลทไดละเมดบทบญญตมาตรา 12 – 6

ค. บคคลทไดละเมดบทบญญตมาตรา 12 – 7

2) มาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนตามพระราชบญญตมาตรการพเศษ

เกยวกบบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน พ.ศ. 2541 (Act on Special Measures

Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998)

(1) บคคลซงฝาฝนบทบญญตดงตอไปน หามประกอบกจการจดการเรยกรองและ

ตดตามทวงถามหนไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 3 ลานเยน หรอทงหามประกอบกจการและปรบ

145

230

ก. บคคลซงฝาฝนบทบญญตมาตรา 3 โดยดาเนนการจดการเรยกรองและตดตามทวง

ถามหนโดยปราศจากใบอนญาต

ข. บคคลซงไดมาซงการรบจดทะเบยนตามมาตรา 3 โดยใชวธการอนไมชอบดวย

กฎหมาย

ค. บคคลซงฝาฝนบทบญญตมาตรา 14 โดยใหบคคลอนดาเนนการจดการเรยกรองและ

ตดตามทวงถามหนของบรษทโดยใชชอบรษทตน

ฆ. บคคลซงฝาฝนคาสงใหระงบการดาเนนธรกจชวคราวซงออกตามมาตรา 24 (1)

(2) ผตดตามทวงถามหนทกอความเดอดรอนราคาญใจใหผอน โดยขเขญหรอประพฤต

ตนในลกษณะทเปนการรบกวนชวตสวนตวของผนนหรอการดาเนนธรกจตามมาตรา 17 (1) มโทษ

หามประกอบกจการจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 3 ลานเยน

หรอทงหามประกอบกจการและปรบ146

231

(3) บคคลซงฝาฝนบทบญญตดงตอไปน มโทษปรบ 1 ลานเยน147

232

ก. บคคลซงมไดออกเอกสารอนเปนการฝาฝนบทบญญตในมาตรา 15 (1) หรอบคคล

ซงไดออกเอกสารโดยไมไดระบรายละเอยดตามทกาหนดไวในกฎกระทรวง หรอออกเอกสารซงม

ขอความอนเปนเทจ148

233

ข. บคคลทไดละเมดบทบญญตมาตรา 16 โดยมไดเวนคนเอกสาร149

234

230 Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998, supra

note 41, Article 33.

231 Ibid, Article 34.

232 Ibid, Article 35.

233 Ibid, Article 35 (iii).

234 Ibid, Article 35 (iv).

DPU

119

ค. บคคลทไดละเมดบทบญญตมาตรา 17 (2)235

ฆ. บคคลทไดละเมดบทบญญตมาตรา 18 (1)236

ง. บคคลทไดละเมดบทบญญตมาตรา 18 (2) รวมถงการสงสญญาณหรอแสดงอาการ

ใดๆ ซงแตกตางกบความเปนจรงอยางมนยสาคญหรอทาใหเขาใจผดอยางรายแรง152

237

(4) เมอผแทนนตบคคล ตวแทน ลกจาง หรอบคคลใดๆ ทไดทางานใหนตบคคลหรอ

บคคลใด โดยมความเกยวของกบธรกจหรอทรพยสนของนตบคคลหรอบคคลน น ไดฝาฝน

บทบญญตดงตอไปน ไมเพยงแตผกระทาผดจะไดรบการลงโทษเทานน นตบคคลยอมมโทษปรบ

ตามทกฎหมายบญญตไว และบคคลนนยอมมโทษตามทระบไวในกฎหมายซงปรากฏอยในมาตรา

นนๆ153

238

ก. นตบคคลซงฝาฝนบทบญญตมาตรา 33 (iv) ปรบไมเกน 300 ลานเยน

ข. นตบคคลซงฝาฝนบทบญญตมาตรา 33 (i) , (ii) , (iii) และมาตรา 34 (iii) ใหคาปรบ

เปนไปตามทระบไวในมาตราดงกลาว

จะเหนไดวากฎหมายทใหความคมครองแกลกหนในการตดตามทวงถามหนตาม

กฎหมายทง 2 ฉบบ มงเนนถงการระงบซงการควบคมการตดตามทวงถามหนทมการกระทาทเปน

การละเมดอยางรนแรงอนเกดจากสมาชกกลมองคกรอาชญากรรมอนมผลสบเนองมาจากสงคมและ

วฒนธรรมของประเทศญปนทตกอยในภาวะเศรษฐกจทตกตา อตราคาจางทตา ทาใหผบรโภคไม

สามารถตอบสนองความตองการกบคาใชจายไดและไมมทางเลอกมากนกในการดาเนนการจดการ

เกยวกบคาใชจายทงในครวเรอนและกจการของตน จงเกดกระบวนการการใหกยมเงนทมขอ

สญญาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคเปนอยางมาก ทงการตดตามทวงถามหนทมวธการทเปนการ

ละเมดตอสทธเสรภาพของลกหนและผทเกยวของกบลกหนเปนอยางมาก โดยการพงพาอาศยผม

อทธพลหรอยากซาในการตดตามทวงถามหนกนอยางแพรหลาย ซงกฎหมายในขณะนนยงไม

สามารถใหความคมครองในการควบคมการตดตามทวงถามหนไดเทาทควร รฐบาลญปนจงไดม

การพฒนาปรบปรงแกไขกฎหมายมาตลอดเพอใหสามารถใหความคมครองแกผบรโภคทตกเปน

ลกหนและควบคมการปฏบตการตดตามทวงถามหนใหเปนไปตามกฎหมายเพอนาไปสการจดการ

ทเหมาะสมและกอใหเกดการพฒนาอยางแทจรงในระบบเศรษฐกจของประเทศญปน

235 Ibid, Article 35 (v).

236 Ibid, Article 35 (vi).

237 Ibid, Article 35 (vii).

238 Ibid, Article 36.

DPU

120

3.2 มาตรการตดตามทวงถามหนของประเทศไทย

การตดตามทวงถามหนของผบรโภคในปจจบนมทมาเนองจากสภาพความเปนอยและ

เศรษฐกจของไทยทมลกษณะเตบโตขนอยางรวดเรว ทงคาครองชพทสงขน แตรายไดของคนใน

ประเทศมลกษณะทคอยๆ ขยบตวขนจากสมยกอน ประกอบกบคานยมของสงคมทมการเปลยนไป

แปลงคอนขางรวดเรวเพอใหทนสมยทนเศรษฐกจทนสงคม แตดวยภาวะรายรบกบรายจายทอาจม

ความเลอมลากนมาก ไมวาจะในสงคมใดเพราะยงคนมรายไดสงกยอมมรายจายทสงตามมา สวน

คนมรายไดนอยกอยากมรายไดเพมขน หรออยากมความสะดวกสบายมากยงขนเชนกน แตอยท

ศกยภาพและความรบผดชอบของแตละบคคลในการคานวณถงภาระในการใชจายของตนทงในการ

ดาเนนธรกจและในทางอปโภคบรโภค เมอภาระความจาเปนในการใชจายมากกวารายไดทตนเอง

ไดรบ จงนาไปสการเขาถงแหลงเงนทน ไมวาทงการขอสนเชอในรปแบบของบตรเครดต หรอ

สนเชอสวนบคคลเพอมาหมนเวยนสภาพคลองทางการเงน และบคคลซงมรายไดนอยหรอรายได

ไมแนนอน กไมสามารถเขาถงแหลงเงนทนในระบบไดเพราะตองอยภายใตหลกเกณฑของสถาบน

การเงนในการกยม ผบรโภคซงไมมความสามารถทจะกยมเงนในระบบไดจงหนไปกยมเงนนอก

ระบบ เพราะการกยมเงนนอกระบบผบรโภคไมตองแสดงถงขอจากดของตน เชน การทตองม

บคคลหรอหลกทรพยในการคาประกน มหลกฐานแสดงการเคลอนไหวทางบญชอยางตอเนอง

การมทอยไมเปนหลกแหลง มรายไดไมแนนอน หรอมประวตการไมชาระหนกบสถาบนการเงน

รายอนๆ ทาใหไมสามารถขอสนเชอจากสถาบนการเงนในระบบได

แตปญหาดงกลาวซงไมวาจะเปนการกยมเงนในระบบหรอนอกระบบ แตหากลกหน

ไมสามารถชาระหนไดเจาหนกจะทาการตดตามทวงถามหน ซงตามสถานการณของการตดตาม

ทวงถามหนในประเทศไทยในชวงหลงๆมาน มลกษณะพฤตการณการตดตามทวงถามหนทม

รปแบบทหลากหลายมากขนเนองจากสถาบนการเงนและผประกอบธรกจการเงนทไมใชธนาคาร

(Non – bank) สามารถดาเนนการตดตามทวงถามหน ไมวาจะเปนการดาเนนการทวงถามหนดวย

ตนเอง การจดตงบรษทขนมาใหมภายใตการกากบดแลของสถาบนการเงนนน เพอดาเนนการทวง

ถามหนของสถาบนการเงนของตนรวมทงเพอรบจางทวงถามหนใหแกบคคลอน หรอจางบคคลใน

การทวงถามหนใหโดยแบงเปน 2 วธ ไดแก การจางบคคลธรรมดาถอเปนการจางในฐานะทปรกษา

และการจางบรษทภายนอกซงไมใชสถาบนการเงน (Outsource) บรษททรบดาเนนการเรงรดหนสน

ในการตดตามทวงถามหน และการตดตามทวงถามหนในหนนอกระบบดวยบคคล ซงทาให

กระบวนการในการตดตามทวงถามหนเกดลกษณะทไมเหมาะสมและไมเปนธรรมแกลกหนทงเปน

การสรางความเดอดรอนใหกบประชาชนทเกยวของ ไมวาเปนการกระทาททาใหลกหนเกดความอบ

อาย เสอมเสยชอเสยง ประจานดวยการเปดเผยความลบ ขจะนาเรองสวนตวมาเปดเผยตอสาธารณชน

DPU

121

ทวงหนในทสาธารณะ ทวงถามตอหนาผอนหรอกบบคคลทเกยวของกบลกหน สรางความราคาญ

ใหแกบคคลทสามทไมใชลกหน เชน เพอนรวมงาน เพอนบาน ญาต ผบงคบบญชา หรอการโทรศพท

ทวงถามในเวลาทไมเหมาะสม ใชถอยคาทไมสภาพ หยาบคาย ดาทอ กดดนใหลกหนเกดความ

หวาดกลว ทงยงมการใชผมอทธพล กลมบคคล หรอผมประวตอาชญากรรมตดตามทวงถามหนจนไม

สามารถดาเนนกจกรรมประจาวนไดตามปรกต ขมข คกคาม กรรโชก ใชอาวธ ใชกาลงประทษรายตอ

รางกาย ชวต หรอทรพยสน

นอกจากนเจาหนนอกระบบทมพฤตการณเปนองคกรอาชญากรรม การตดตามทวงถาม

หนกบลกหน จะแสดงอานาจดวยการขมขหวงผลใหลกหนรายอนหวาดกลว มกพบวามการกระทา

ทรนแรงและผดกฎหมาย มการใชกาลงประทษรายลกหนหรอ ผทเกยวของทไมยอมชาระหน

บงคบชาระหนทขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนด แอบอางเปนทหาร ตารวจ หรอ

เจาหนาทของรฐ ตลอดจนแตงกายเลยนแบบเปนเจาหนาทของรฐ หรอใช จางวานเจาหนาทรฐท

ประพฤตนอกรตตดตามทวงถามหน หลอกลวงลกหนโดยอางขอความอนเปนเทจ แอบอางวาเปน

เจาหนาทของรฐหรอบคคลในกระบวนการยตธรรม ตลอดจนจดทาเอกสารเทจ ปลอมแปลง

เอกสาร เชน หมายศาล หมายจบ คาฟอง คาพพากษา หมายบงคบคด หรอใชสญญากปลอมในการ

ตดตามทวงถามหนเพอใหลกหนหลงเชอและหวาดกลว หรอกรณเจาหนหลอกลวงใหลกหนทา

สญญาลงวนทยอนหลง1 5 4

239 ทงการกระทาดงกลาวยงถอเปนการละเมดตอสทธมนษยชนและเปน

การละเมดตอรฐธรรมนญภายใตบงคบบทบญญตแหงศกดศรความเปนมนษยสทธเสรภาพและ

ความเสมอภาค ทบรรดาชนชาวไทยเคยไดรบการคมครองตามประเพณการปกครองประเทศไทย

ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และตามพนธกรณระหวางประเทศ

ทประเทศไทยมอยแลว ยอมไดรบการคมครองตามรฐธรรมนญน

ดงนนจงมการผลกดนใหมกฎหมายเฉพาะเพอมากากบดแลการตดตามทวงถามหน

และกาหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการตดตามทวงถามหนใหเปนธรรมและมมาตรฐาน

เดยวกน รวมทงมบทลงโทษผทฝาฝนกฎหมายอยางชดเจน โดยมการทางานอยางบรณาการของทก

ภาคสวน ทงการประชาสมพนธสรางความรและความเขาใจเกยวกบขอบเขตของกฎหมายหรอ

กฎเกณฑทบงคบใชอย ขอบเขตของกฎหมายในการตดตามทวงถามหนทจะมขน ตลอดจนการ

ทางานของหนวยงานภาครฐทมงปราบปรามการกระทาทไมชอบดวยกฎหมาย หรอมงคมครอง

สทธเสรภาพของประชาชนผทไดรบผลกระทบ ซงปจจยเหลาน ลวนแลวจะเปนการสงผลใหเกด

239 สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, “กฎหมายตดตามทวงหนอยางเปนธรรม :

กฎหมายความหวงของลกหน,” สบคนเมอวนท 18 มนาคม 2559, จาก http://library2.parliament.go.th/ejournal

/content_af/2557/jul2557-2.pdf

DPU

122

ความสงบเรยบรอยของบานเมอง สรางความตระหนกรในสทธและหนาทของเจาหนและลกหน

หรอบคคลทเกยวของตอไป อนจะเปนการชวยลดปญหาและผลกระทบตอสงคมในดานนให

นอยลงหรอหมดสนไปได155

240

เมอวนท 6 มนาคม 2558 ไดมการประกาศพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ.2558

ในราชกจจานเบกษา และใหกฎหมายมผลใชบงคบเมอพนกาหนด 180 วนนบแตวนประกาศ คอม

ผลในวนท 2 กนยายน 2558 เปนตนไป โดยเหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ

โดยทการทวงถามหนในปจจบนมการกระทาทไมเหมาะสมตอลกหนไมวาจะเปนการใชถอยคาท

เปนการละเมดสทธสวนบคคลอยางรนแรง การคกคาม ขเขญ การใชกาลงประทษราย หรอการทา

ใหเสยชอเสยง รวมถงการใหขอมลเทจและการสรางความเดอดรอนราคาญใหแกบคคลอน

ประกอบกบปจจบนยงไมมกฎหมายทกาหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการทวงถามหน

และควบคมการทวงถามหนไวเปนการเฉพาะ สมควรมกฎหมายในเรองดงกลาว จงจาเปนตองตรา

พระราชบญญตน

3.2.1 หนทไดรบความคมครอง

ตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ไดบญญตคานยามของ “ผทวงถาม

หน” ตามมาตรา 3 ซงคานยามดงกลาวไดใหความหมายของ “หนทจะไดรบความคมครองตาม

กฎหมาย” ไวในตวบทนนเอง ดงน “มาตรา 3 ในพระราชบญญตน

“ผทวงถามหน” หมายความวา เจาหนซงเปนผใหสนเชอ ผประกอบธรกจตามกฎหมาย

วาดวยการคมครองผบรโภค ผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวยการพนน

และเจาหนอนซงมสทธรบชาระหนอนเกดจากการกระทาทเปนทางการคาปกตหรอเปนปกตธระของ

เจาหน ทงนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม และใหหมายความรวมถง ผรบมอบ

อานาจจากเจาหนดงกลาว ผรบมอบอานาจชวงในการทวงถามหน ผประกอบธรกจทวงถามหน และ

ผรบมอบอานาจจากผประกอบธรกจทวงถามหนดวย”

“ผใหสนเชอ” หมายความวา

(1) บคคลซงใหสนเชอเปนทางการคาปกต หรอ

(2) บคคลซงรบซอหรอรบโอนสนเชอตอไปทกทอด

“สนเชอ” หมายความวา สนเชอทใหแกบคคลธรรมดาโดยการใหกยมเงน การใหบรการ

บตรเครดต การใหเชาซอ การใหเชาแบบลสซง และสนเชอในรปแบบอนทมลกษณะทานองเดยวกน

จะเหนไดวาผตดตามทวงถามหนทอยในคานยามของ “ผทวงถามหน” มดวยกนหลาย

ประเภท ซงผตดตามทวงถามหนแตละประเภทกสามารถทาใหทราบไดถงหนแตละประเภทท

240 เพงอาง, น. 15.

DPU

123

ลกหนจะไดรบความคมครองตามกฎหมายฉบบนไดดวย ซงหากจะแบงตามประเภทของหนท

ไดรบความคมครองสามารถแบงไดดงน

3.2.1.1 เจาหนซงเปนบคคลผใหสนเชอทเปนทางการคาปกต หรอเจาหนซงเปนบคคล

ทรบซอหรอรบโอนสนเชอของลกหนจากเจาหนรายกอนตอไปทกทอด หมายถงเจาหนซงเปนทง

บคคลธรรมดาหรอนตบคคล ไดใหสนเชอในทางการคาตามปกตอนถอเปนวตถประสงคในการ

ประกอบอาชพของเจาหนแกลกหน โดยมทงการใหสนเชอแบบการใหกยมเงน การใหบรการบตร

เครดต การใหเชาซอ การใหเชาแบบลสซง และสนเชอในรปแบบอนทมลกษณะทานองเดยวกน

เชน การใหสนเชอจากสถาบนการเงน การใหสนเชอจากผประกอบธรกจการเงนทไมใชธนาคาร

(Non – bank) และการใหสนเชอจากบคคลในลกษณะหนนอกระบบแกลกหน และรวมถงการรบ

ซอ รบโอนสนเชอของลกหนจากเจาหนรายกอนตอไปทกทอด

3.2.1.2 ผประกอบธรกจตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค ตามพระราชบญญต

คมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 มาตรา 3 บญญตไววา

“ผ ประกอบธรกจ” หมายความวา ผ ขาย ผ ผลตเพอขาย ผ ส งหรอนาเขามาใน

ราชอาณาจกรเพอขายหรอผซอเพอขายตอซงสนคา หรอผใหบรการ และหมายความรวมถงผ

ประกอบกจการโฆษณาดวย “ขาย” หมายความรวมถง ใหเชา ใหเชาซอ หรอจดหาใหไมวาดวย

ประการใดๆ โดยเรยกคาตอบแทนเปนเงนหรอผลประโยชนอยางอน ตลอดจนการเสนอหรอการ

ชกชวนเพอการดงกลาวดวย

“สนคา” หมายความวา สงของทผลตหรอมไวเพอขาย

“บรการ” หมายความวา การรบจดทาการงาน การใหสทธใดๆ หรอการใหใชหรอให

ประโยชนในทรพยสนหรอกจการใดๆ โดยเรยกคาตอบแทนเปนเงนหรอผลประโยชนอนแตไม

รวมถงการจางแรงงานตามกฎหมายแรงงาน

“ผลต” หมายความวา ทา ผสม ปรง ประกอบ ประดษฐ หรอแปรสภาพและหมายความ

รวมถงการเปลยนรป การดดแปลง การคดเลอกหรอการแบงบรรจ

ดงนนผประกอบธรกจตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภคจงแบงออกเปน 2

ความหมายคอ ความหมายแรก ผขาย คอ ผผลตสนคาเพอขาย ผซอสนคาเพอขายตอ ผสงหรอ

นาเขาสนคามาในประเทศเพอขาย ผขายสนคา ผใหเชาหรอใหเชาซอ โดยไดคาตอบแทนเปนเงน

หรอผลประโยชนอนใด ความหมายทสอง ผใหบรการ คอ ผทรบจดทาการงาน ใหใชสทธหรอ

การใหใชหรอใหประโยชนในทรพยสนหรอกจการ โดยเรยกคาตอบแทนเปนเงนหรอ

ผลประโยชนอน แตไมรวมถงการจางแรงงานตามกฎหมายแรงงาน ซงตามพระราชบญญตการ

ทวงถามหนนกยงใหความคมครองแกลกหน โดยมไดจากดเพยงคานยามของผบรโภคตาม

DPU

124

พระราชบญญตคมครองผบรโภคเทานน แตยงหมายความรวมถง หนทเกดจากการซอสนคาของ

ลกหนเพอนาไปขายตอ หรอนาไปใชในการประกอบธรกจของลกหนดวยโดยพจารณาเพยงอานาจ

ในการตดตามทวงถามหนของเจาหน

3.2.1.3 ผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวยการพนน

ตามพระราชบญญตการพนน พ.ศ. 2478 อนเปนกรอบในการกาหนดนโยบายและควบคม

การพนนของประเทศไทย ซงตามกฎหมายหามมใหมการเปดบอนพนน เขาเลน ทาย ทานาย

รวมถงเขาพนนภายในประเทศ ยกเวนกรณทไดรบใบอนญาตจากเจาหนาทหรอมกฎกระทรวง

อนญาตใหจดขนได โดยไมตองมใบอนญาต ผฝาฝนมโทษตาสดจาคกไมเกน 3 เดอน ปรบไมเกน

500 บาท สงสดจาคกไมเกน 3 ป ปรบไมเกน 5,000 บาท

ตามกฎหมายไดแบงแยกการพนนออกเปน 2 ประเภท คอ บญช ก. ซงหามจดใหมการ

เลนโดยเดดขาด ไดแก หวย ก.ข. ไฮโล บาคาราฯลฯ และบญช ข. ซงสามารถเลนไดแตตองขอ

อนญาตจากเจาหนาทของสานกงานตารวจแหงชาตกอน ไดแก การละเลนตางๆ ซงใหสตวตอสหรอ

แขงขนกน การชกมวย ฟตบอลโตะ จบสลาก สลากกนแบง สลากกนรวบ เปนตน ยกเวนสลากกน

แบงทออกโดยสานกงานสลากกนแบงรฐบาล ซงไดรบอานาจจากรฐบาลตามพระราชบญญต

สานกงานสลากกนแบงรฐบาล พ.ศ.2517 ใหถอวาเปนการออกสลากกนแบงทไดรบใบอนญาตและ

ประทบตราจากพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายวาดวยการพนนและไมตองเสยคาธรรมเนยมและคา

ภาษใดๆ ตามกฎหมาย

สาหรบการพนนออนไลน ซงสวนใหญเปนการเลนเกมไพ สลอต รวมถงการพนน

บอล ถอเปนการพนนตามบญช ก. ทหามเปดใหบรการ รวมถงหามเลนโดยเดดขาด แมวาการ

ตรวจสอบและจบกมจะทาไดยากเนองจากผเลนๆ อยทบาน แตหากถกจบกมกอาจไดรบโทษปรบ

หรอจาคกดวยเชนเดยวกน156

241

พระราชบญญตนมวตถประสงคทจะใหความคมครองหนทเกดจากการพนน เพราะหน

พนนเปนหนถกขมขและมการกระทาละเมดมากทสด

3.2.1.4 เจาหนอนซงมสทธรบชาระหนอนเกดจากการกระทาทเปนทางการคาปกตหรอ

เปนปกตธระของเจาหน เชน หนการทาการเกษตรแบบมสญญา (Contract Farming)242 คอนแทรค

ฟารมมง คอ ระบบการเกษตร การเลยงสตว หรอการเพาะปลกพช ทมการทาสญญาซอขายผลผลต

241 Yetiintelligence.com, “ขอบงคบเกยวกบการพนนในประเทศไทย,” สบคนเมอวนท 25 พฤษภาคม

2559, จาก http://www.yetiintelligence.com/regulation.html

242 วรรณทน รงเรองสภากล, “ความรเบองตน : สญญาฟารมประกน : Contract Farming,” สบคนเมอ

วนท 25 พฤษภาคม 2559, จาก https://www.gotoknow.org/posts/291182

DPU

125

ลวงหนาโดยสวนใหญจะมการกาหนดราคาผลผลตไวตายตว ซงเรยกวา “ฟารมประกนราคา” ใน

การทาสญญาฟารมประกนมคสญญา 2 ฝาย ฝายแรกเปนฝายเกษตรกร หรอเจาของฟารม

เรยกวา “ฟารมประกน” สวนฝายทสองเปนคสญญาเรยกวา “ ผรบประกน” ซงมกเปนบรษทเอกชน

ทสญญาจะซอผลผลตกลบคนในราคาทตกลงกนต งแตตน เรยกวา “ราคาประกน” และจะ

เปลยนแปลงไดกตอเมอครบกาหนดสญญา ซงสวนใหญอยในรปบรษท เชน บรษทเจรญโภค

ภณฑ บรษทเบทาโกร บรษทแหลมทองสหการ เปนตน

และกฎหมายยงคมครองลกหนในหนท ง 4 ประเภท ทแมหนดงกลาวจะชอบดวย

กฎหมายหรอไมกตาม กลาวคอแมหนดงกลาวนนจะเปนหนทเจาหนไมมสทธฟองรองบงคบคด

เอากบลกหน เจาหนกยงอยในความควบคมของกฎหมายฉบบน เชน หนทเกดจากการพนน หรอ

หนทเกดจากการเรยกดอกเบยเกนอตรา ทถงแมเจาหนไมมสทธฟองรองบงคบคดเอาแกลกหน แต

หากเจาหนทาการทวงถามหนโดยไมชอบดวยกฎหมาย กยงมความผดตามกฎหมายฉบบน

3.2.2 บคคลและสทธหนาทของบคคลทเกยวของกบหน

ลกหนทอยภายใตการคมครองของกฎหมายฉบบน มาตรา 3 คอ ลกหนซงเปนบคคล

ธรรมดา และใหหมายความรวมถงผค าประกน แตไมรวมลกหนทเปนถงนตบคคล

สาหรบผตดตามทวงถามหนซงอยในบงคบของกฎหมายฉบบน นอกจากตวเจาหนเอง

แลว ยงหมายถงตวแทนของเจาหนในการทวงถามหน คอ ผรบมอบอานาจ ผรบมอบอานาจชวง

ผประกอบธรกจทวงถามหนและผรบมอบอานาจจากผประกอบธรกจทวงถามหน ดงนนตวแทน

เหลานหากดาเนนการทวงถามหนโดยมชอบดวยกฎหมายแลวจะปดความรบผดของตนโดยอางวา

ตนเองมใชเจาหนมได158

243

3.2.3 กระบวนการในการตดตามทวงถามหน

กฎหมายฉบบนไดกาหนดขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนเพอใหการคมครอง

ลกหน และไดกาหนดขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวงถามหน

อนเปนการควบคมการตดตามทวงถามหนเพอมใหเกดกระบวนการในการตดตามทวงถามหนทไม

เหมาะสม

3.2.3.1 ขอปฏบตในการตดตามทวงถามหนเพอใหความคมครองแกลกหนจากการ

ตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมไดกาหนดไวดงน

1) การตดตอสอสารในการตดตามทวงถามหน159

244

243 สานกงานพศษฐ ศรสงข ทนายความ, “ขอควรรเกยวกบกฎหมายทวงหนฉบบใหม,” สบคนเมอวนท

25 พฤษภาคม 2559, จาก https://www.facebook.com/srisungadvocate/posts/458653810956049:0

244 พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558, มาตรา 8.

DPU

126

(1) การคนหาขอมลเกยวกบลกหนจากบคคลอน ใหกระทาไดเพอวตถประสงคในการ

สอบถามหรอยนยนขอมลเกยวกบสถานทตดตอลกหนหรอบคคลซงลกหนไดระบไวเพอการทวง

ถามหนเทานน โดยตองแจงใหทราบชอตว ชอสกล และแสดงเจตนาวาตองการสอบถามขอมล

เกยวกบสถานทตดตอลกหนหรอบคคลซงลกหนไดระบไวเพอการทวงถามหน

(2) การตดตอสอสารเพอการตดตามทวงถามหนจากลกหน โดยหามผทวงถามหน

ตดตอสอสารกบบคคลอนซงมใชลกหนเพอการทวงถามหน เวนแตบคคลซงลกหนไดระบไวเพอ

การดงกลาว โดยผทวงถามหนตองปฏบตในการตดตามทวงถามหนดงน160

245

ก. สถานทในการตดตอกบลกหน ในกรณทตดตอโดยบคคลหรอทางไปรษณย ให

ตดตอตามสถานททลกหนหรอบคคลซงลกหนไดระบไวเพอการทวงถามหนไดแจงใหเปนสถานท

ตดตอ ในกรณทบคคลดงกลาวไมไดแจงไวลวงหนาหรอสถานททไดแจงไวไมสามารถตดตอได

โดยผทวงถามหนไดพยายามตดตอตามสมควรแลว ใหตดตอตามภมลาเนา ถนทอย หรอสถานท

ทางานของบคคลดงกลาว หรอสถานทอนตามทคณะกรรมการประกาศกาหนด

ข. เวลาในการตดตอกบลกหน การตดตอโดยบคคล โทรศพท สออเลกทรอนกส หรอ

สอเทคโนโลย สารสนเทศประเภทอน ในวนจนทรถงวนศกร ใหตดตอไดตงแตเวลา 08.00 นาฬกา

ถงเวลา 20.00 นาฬกา และในวนหยดราชการ เวลา 08.00 นาฬกา ถงเวลา 18.00 นาฬกา หากไม

สามารถตดตอตามเวลาดงกลาวไดหรอชวงเวลาดงกลาวไมเหมาะสม ใหตดตอไดในชวงเวลาอน

ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการประกาศกาหนด

ค. ความถในการตดตอ ใหตดตอตามจานวนครงทเหมาะสมและคณะกรรมการอาจ

ประกาศกาหนดจานวนครงดวยกได

2) หนาทของผรบมอบอานาจจากเจาหน

(1) การตดตอสอสาร ในกรณทเปนผรบมอบอานาจจากเจาหน ผรบมอบอานาจชวงใน

การทวงถามหน ผประกอบธรกจทวงถามหน หรอผรบมอบอานาจจากผประกอบธรกจทวงถามหน

ใหผทวงถามหนแจงใหทราบถงชอตวและชอสกล หรอชอหนวยงานของตนและของเจาหน และ

จานวนหน และถาผรบมอบอานาจดงกลาวทวงถามหนตอหนาใหแสดงหลกฐานการมอบอานาจ

ใหทวงถามหนดวย

(2) การขอรบชาระหน161

246 ในกรณทผทวงถามหนขอรบชาระหน ผทวงถามหนตองแสดง

หลกฐานการรบมอบอานาจใหรบชาระหนจากเจาหนตอลกหนหรอบคคลซงลกหนไดระบไวเพอการ

ทวงถามหนดวย และเมอลกหนไดชาระหนแกผทวงถามหนแลว ใหผทวงถามหนออกหลกฐานการ

245 เพงอาง, มาตรา 9.

246 เพงอาง, มาตรา 10.

DPU

127

ชาระหนแกลกหนดวย หากลกหนไดชาระหนแกผทวงถามหนโดยสจรต ใหถอวาเปนการชาระหน

แกเจาหนโดยชอบทงน ไมวาผทวงถามหนจะไดรบมอบอานาจใหรบชาระหนจากเจาหนหรอไมกตาม

3.2.3.2 ขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวงถามหนท

กฎหมายกาหนดควบคมการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม โดยไดกาหนดไวดงน

1) การคนหาขอมลเกยวกบลกหน หามผตดตามทวงถามหนปฏบตดงตอไปน162

247

(1) หามแจงถงความเปนหนของลกหน เวนแตในกรณทบคคลอนนนเปนสาม ภรยา

บพการ หรอผสบสนดานของลกหน และบคคลอนดงกลาวไดสอบถามผทวงถามหนถงสาเหตของ

การตดตอใหผทวงถามหนชแจงขอมลเกยวกบหนไดเทาทจาเปนและตามความเหมาะสม

(2) หามใชขอความ เครองหมาย สญลกษณ หรอชอทางธรกจของผทวงถามหนบน

ซองจดหมาย ในหนงสอ หรอในสออนใดทใชในการตดตอสอบถาม ซงทาใหเขาใจไดวาเปนการ

ตดตอเพอทวงถามหนของลกหน

(3) หามตดตอหรอแสดงตนททาใหเขาใจผดเพอใหไดขอมลเกยวกบสถานทตดตอ

ลกหนหรอบคคลซงลกหนไดระบไวเพอการทวงถามหน

2) ขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหน

(1) ผตดตามทวงถามหนจะตองไมกระทาการใดๆ ทนามาซงการละเมดสทธสวนบคคล

อยางรนแรง การคกคาม ขเขญ การใชกาลงประทษราย หรอการทาใหเสยชอเสยง ในการตดตามทวง

ถามหน ดงตอไปน163

248

ก. ขมข ใชความรนแรง หรอการกระทาอนใดททาใหเกดความเสยหายแกรางกาย ชอเสยง

หรอทรพยสนของลกหนหรอผอน

ข. การใชวาจาหรอภาษาทเปนการดหมนลกหนหรอผอน

ค. การแจงหรอเปดเผยเกยวกบความเปนหนของลกหนใหแกผอนทไมเกยวของกบ

การทวงถามหน

ฆ. การตดตอลกหนโดยไปรษณยบตร เอกสารเปดผนก โทรสาร หรอสงอนใดทสอให

ทราบวาเปนการทวงถามหนอยางชดเจน เวนแตกรณการบอกกลาวบงคบจานองดวยวธการประกาศ

หนงสอพมพซงเจาหนไมสามารถตดตอลกหนโดยวธการอน หรอกรณอนใดตามทคณะกรรมการ

ประกาศกาหนด

ง. การใชขอความ เครองหมาย สญลกษณ หรอชอทางธรกจของผทวงถามหนบนซอง

จดหมาย ในการตดตอลกหนททาใหเขาใจไดวาเปนการตดตอเพอการทวงถามหน เวนแตชอทาง

247 เพงอาง, มาตรา 8.

248 เพงอาง, มาตรา 11.

DPU

128

ธรกจของผทวงถามหนไมไดสอใหทราบไดวาเปนผประกอบธรกจทวงถามหน และมไดนามาใช

บงคบกบการทวงถามหนเปนหนงสอเพอจะใชสทธฟองคดตอศาล

จ. การทวงถามหนทไมเหมาะสมในลกษณะอนตามทคณะกรรมการประกาศกาหนด

(2) ผตดตามทวงถามหนจะตองไมใหขอมลเทจ หรอทาใหเขาใจผดในการทวงถามหน

ดงตอไปน164

249

ก. การแสดงหรอการใชขอความ เครองหมาย สญลกษณ หรอเครองแบบททาใหเขาใจ

วาเปนการกระทาของศาล เจาหนาทของรฐ หรอหนวยงานของรฐ

ข. การแสดงหรอมขอความททาใหเ ชอวาการทวงถามหนเปนการกระทาโดย

ทนายความ สานกงานทนายความ หรอสานกงานกฎหมาย

ค. การแสดงหรอมขอความททาใหเชอวาจะถกดาเนนคด หรอจะถกยดหรออายด

ทรพยหรอเงนเดอน

ฆ. การตดตอหรอการแสดงตนใหเชอวาผทวงถามหนดาเนนการใหแกบรษทขอมล

เครดตหรอรบจางบรษทขอมลเครดต

(3) ผตดตามทวงถามหนจะตองไมปฏบตการโดยไมเปนธรรมในการตดตามทวงถาม

หน165

250

ก. การเรยกเกบคาธรรมเนยมหรอคาใชจายใดๆ เกนกวาอตราทคณะกรรมการประกาศ

กาหนด

ข. การเสนอหรอจงใจใหลกหนออกเชคทงทรอยวาลกหนอยในฐานะทไมสามารถ

ชาระหนได

(4) ผตดตามทวงถามหนตองไมเปนเจาหนาทของรฐ1 6 6

251 กลาวคอ “เจาหนาทของรฐ”

หมายความวา ขาราชการ พนกงาน ลกจางหรอผปฏบตงานอนในกระทรวง ทบวง กรม สวนราชการท

เรยกชออยางอนและมฐานะเปนกรม ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน หรอหนวยงานอนของ

รฐ โดยเจาหนาทของรฐตองไมประกอบธรกจทวงถามหน ทวงถามหนหรอสนบสนนการทวงถาม

หนซงมใชของตน เวนแตในกรณทเปนหนของสามภรยา บพการ หรอผสบสนดานของตน หรอใน

กรณทเจาหนาทของรฐนนมอานาจกระทาไดตามกฎหมาย

249 เพงอาง, มาตรา 12.

250 เพงอาง, มาตรา 13.

251 เพงอาง, มาตรา 14.

DPU

129

3.2.4 หนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน

ผวจยขออธบายถงหนวยงานทกากบดแลและตรวจสอบการตดตามทวงถามหนดงน

3.2.4.1 หนวยงานทกากบดแลและตรวจสอบการตดตามทวงถามหน

1) คณะกรรมการกากบการทวงถามหน167

252

ตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ไดกาหนดหนวยงานทมอานาจควบคม

การตดตามทวงถามหนไว โดยใหมการตง “คณะกรรมการกากบการทวงถามหน” ทประกอบดวย

รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย เปนประธานกรรมการ

ปลดกระทรวงมหาดไทย เปนรองประธานกรรมการคนท 1

ปลดกระทรวงการคลง เปนรองประธานกรรมการคนท 2

ปลดกระทรวงกลาโหม เปนกรรมการโดยตาแหนง

ปลดกระทรวงพาณชย เปนกรรมการโดยตาแหนง

ปลดกระทรวงยตธรรม เปนกรรมการโดยตาแหนง

ผบญชาการตารวจแหงชาต เปนกรรมการโดยตาแหนง

เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา เปนกรรมการโดยตาแหนง

เลขาธการคณะกรรมการคมครองผบรโภค เปนกรรมการโดยตาแหนง

ผอานวยการสานกงานเศรษฐกจการคลง เปนกรรมการโดยตาแหนง

เลขาธการคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต เปนกรรมการโดยตาแหนง

ผวาการธนาคารแหงประเทศไทย เปนกรรมการโดยตาแหนง

นายกสภาทนายความ เปนกรรมการโดยตาแหนง

ผทรงคณวฒซงรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยแตงตงจานวนไมเกน 5 คน เปน

กรรมการ โดยตองมความร ความเชยวชาญ หรอประสบการณในดานการเงนการธนาคาร ดาน

กฎหมาย หรอดานการคมครองผบรโภค อยางนอยดานละ 1 คน

อธบดกรมการปกครอง เปนกรรมการและเลขานการ

ใหคณะกรรมการแตงตงขาราชการของกรมการปกครอง 2 คน เปนผชวยเลขานการ

กรมการปกครอง รบผดชอบในงานธรการ

โดยรวมแลว คณะกรรมการกากบการทวงถามหน ประกอบดวยกรรมการ 19 คน และ

ผชวย 2 คน โดยรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยมหนาทวนจฉยอทธรณคาสงไมรบจดทะเบยน

การประกอบธรกจทวงถามหน ซงคาวนจฉยของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยใหเปนทสด168

253

252 เพงอาง, มาตรา 15.

253 เพงอาง, มาตรา 31.

DPU

130

คณะกรรมการกากบการทวงถามหน มอานาจหนาท16 9

254 เชน ออกประกาศหรอคาสงเพอ

ปฏบตการใหเปนไปตามพระราชบญญตน ออกขอบงคบกาหนดหลกเกณฑและวธการพจารณาเรอง

รองเรยนของคณะกรรมการกากบการทวงถามหนประจาจงหวด และคณะกรรมการกากบการทวงถาม

หนประจากรงเทพมหานคร พจารณาวนจฉยอทธรณคาสงใหชาระคาปรบทางปกครองและสงเพก

ถอนการจดทะเบยนการประกอบธรกจ เสนอแนะคณะรฐมนตร หรอรฐมนตรเกยวกบมาตรการ

คมครองหรอชวยเหลอลกหนในดานอนๆ และมอานาจแตงตงคณะอนกรรมการเพอพจารณาหรอ

ปฏบตการอยางใดอยางหนง1 7 0

255 ตามทคณะกรรมการมอบหมายได แจงใหคณะกรรมการสภา

ทนายความหรอสภานายกพเศษดาเนนการใดๆ ใหเปนไปตามพระราชบญญตน171

256 และมอานาจสงให

บคคลหนงบคคลใดมาใหขอเทจจรง หรอสงเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของกบการทวงถามหนมา

เพอประกอบการพจารณาได172

257 เปนตน

สาหรบกรมการปกครองทรบผดชอบในงานธรการ173

258 ของคณะกรรมการกากบการทวง

ถามหนมอานาจหนาทรบเรองรองเรยนเกยวกบการทวงถามหนเพอเสนอตอคณะกรรมการประจา

กรงเทพมหานครหรอคณะกรรมการกากบการทวงถามหนประจาจงหวด ตดตามสอดสองพฤตการณ

ของผทวงถามหนหรอกากบดแลการปฏบตของผประกอบธรกจทวงถามหน ประสานกบหนวยงาน

ของรฐหรอบคคลอนใดทเกยวของกบการทวงถามหน รณรงค ประชาสมพนธ และอบรมวธการทวง

ถามหนทถกตองและเหมาะสม ปฏบตหนาทอนตามทคณะกรรมการไดมอบหมาย

2) คณะอนกรรมการของผใหสนเชอซงเปนนตบคคล174

259

ผแทนกระทรวงการคลง เปนอนกรรมการ

ผแทนธนาคารแหงประเทศไทย เปนอนกรรมการ

ผแทนสมาคมธนาคารไทย เปนอนกรรมการ

ขาราชการของสานกงานเศรษฐกจการคลง เปนอนกรรมการและเลขานการ

ใหขาราชการของสานกงานเศรษฐกจการคลง 2 คน เปนผชวยเลขานการ

สานกงานเศรษฐกจการคลง รบผดชอบในงานธรการ

254 เพงอาง, มาตรา 16.

255 เพงอาง, มาตรา 21.

256 เพงอาง, มาตรา 7.

257 เพงอาง, มาตรา 24. 258 เพงอาง, มาตรา 25.

259 เพงอาง, มาตรา 22 และมาตรา 26.

DPU

131

ตามอานาจหนาทของคณะกรรมการกากบการทวงถามหน ใหแตงตงคณะอนกรรมการ

อยางนอยคณะหนงเพอพจารณาหรอปฏบตการเกยวกบการกากบดแลการทวงถามหนของผให

สนเชอซงเปนนตบคคล โดยมอานาจหนาทรบเรองรองเรยนเพอเสนอตอคณะกรรมการกากบการ

ทวงถามหนประจากรงเทพมหานครหรอคณะกรรมการกากบการทวงถามหนประจาจงหวด ตดตาม

สอดสองพฤตการณของผทวงถามหนทเปน นตบคคล ประสานกบหนวยงานของรฐทมอานาจ

หนาทในการกากบดแลหรอตรวจสอบผ ทวงถามหนหรอบคคลอนใดทเ กยวของ รณรงค

ประชาสมพนธ และอบรมวธการทวงถามหนทถกตองและเหมาะสม ปฏบตหนาทอนตามท

คณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการไดมอบหมาย และมอานาจสงใหบคคลหนงบคคลใดมาให

ขอเทจจรง หรอสงเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของกบการทวงถามหนมาเพอประกอบการพจารณา

ได175

260 เปนตน

3) คณะกรรมการกากบการตดตามทวงหนประจากรงเทพมหานคร176

261

ผบญชาการตารวจนครบาล เปนประธานกรรมการ

ผแทนกระทรวงการคลง เปนกรรมการ

ผแทนกรมการปกครอง เปนกรรมการ

ผแทนสานกงานอยการสงสด เปนกรรมการ

ผแทนมณฑลทหารบกท 11 เปนกรรมการ

ผแทนสภาทนายความ เปนกรรมการ

ผแทนองคกรพฒนาภาคเอกชนในดานการคมครองผบรโภค

ซงผบญชาการตารวจนครบาลแตงตง เปนกรรมการ

ผบงคบการสบสวนสอบสวน กองบญชาการตารวจนครบาล เปนกรรมการและ

เลขานการ

ใหผบญชาการตารวจนครบาลแตงตงขาราชการตารวจของ

กองบญชาการตารวจนครบาล 2 คน เปนผชวยเลขานการ

กองบญชาการตารวจนครบาล รบผดชอบในงานธรการ

มอานาจหนาทในพนททรบผดชอบ เชน พจารณาวนจฉยเรองรองเรยน สงเพกถอนการ

จดทะเบยนของผประกอบธรกจทวงถามหน แตงตงคณะอนกรรมการเพอพจารณาหรอปฏบตการ

อยางใดอยางหนง รายงานการปฏบตหนาท รวมท งปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ ตอ

คณะกรรมการทกสามเดอนและปฏบตหนาทอนตามทคณะกรรมการมอบหมาย และมอานาจสงให

260 เพงอาง, มาตรา 24.

261 เพงอาง, มาตรา 27, 28 และมาตรา 29.

DPU

132

บคคลหนงบคคลใดมาใหขอเทจจรง หรอสงเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของกบการทวงถามหนมา

เพอประกอบการพจารณาได177

262

สาหรบกองบญชาการตารวจนครบาลทรบผดชอบในงานธรการของคณะกรรมการกากบ

การทวงถามหนประจากรงเทพมหานคร มอานาจหนาทเปนสานกงานรบจดทะเบยนการประกอบ

ธรกจทวงถามหน รบเรองรองเรยนเกยวกบการทวงถามหนเพอเสนอตอคณะกรรมการดงกลาว

ตดตามสอดสองพฤตการณของผทวงถามหนหรอกากบดแล การปฏบตของผประกอบธรกจทวงถาม

หน ประสานกบหนวยงานของรฐหรอบคคลอนใดทเกยวของกบการทวงถามหน รณรงค

ประชาสมพนธ และอบรมวธการทวงถามหนทถกตองและเหมาะสม

4) คณะกรรมการกากบการตดตามทวงหนประจาจงหวด

ผวาราชการจงหวด เปนประธานกรรมการ

อยการจงหวด เปนกรรมการโดยตาแหนง

ผบญชาการมณฑลทหารบกในพนท เปนกรรมการโดยตาแหนง

ผบงคบการตารวจภธรจงหวด เปนกรรมการโดยตาแหนง

คลงจงหวด เปนกรรมการโดยตาแหนง

ประธานสภาทนายความจงหวด เปนกรรมการโดยตาแหนง

ผแทนองคกรพฒนาภาคเอกชนในดานการคมครองผบรโภค

ซงผวาราชการจงหวดแตงตง เปนกรรมการ

ปลดจงหวด เปนกรรมการและเลขานการ

ใหคณะกรรมการกากบการทวงถามหนประจาจงหวดแตงตง

ขาราชการของททาการปกครองจงหวด 2 คน เปนผชวยเลขานการ

ททาการปกครองจงหวด รบผดชอบในงานธรการ

มอานาจหนาทในพนททรบผดชอบเชนเดยวกนกบคณะกรรมการกากบการตดตามทวง

หนประจากรงเทพมหานครแตอานาจหนาทในพนทตางจงหวด และสาหรบทาการปกครองจงหวดท

รบผดชอบงานธรการของคณะกรรมการกากบการทวงถามหนประจาจงหวด กมอานาจหนาท

เชนเดยวกบกบคณะกรรมการกากบการตดตามทวงหนประจากรงเทพมหานครแตอานาจหนาทในพนท

ตางจงหวด

262 เพงอาง, มาตรา 24.

DPU

133

5) คณะกรรมการเปรยบเทยบปรบ178

263

ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยแตงตงคณะกรรมการเปรยบเทยบ โดยเปน

พนกงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา 3 คน ในบรรดาความผดตาม

กฎหมายวาดวยการทวงถามหนทเกดขน อางหรอเชอวาไดเกดขนในเขตกรงเทพมหานครใหทาการ

เปรยบเทยบและชาระคาปรบทกองบญชาการตารวจนครบาล หรอในเขตจงหวดใดใหทาการ

เปรยบเทยบและชาระคาปรบททาการปกครองจงหวดนน โดยใหกองบญชาการตารวจนครบาล

หรอททาการปกครองจงหวด จดหาสถานทและบคลากรเพอชวยงานดานธรการของคณะกรรมการ

เปรยบเทยบ1 7 9

264 โดยหากผกระทาความผดไดชาระคาปรบตามคาเปรยบเทยบภายในระยะเวลาท

คณะกรรมการกาหนดแลว ใหถอวาคดนนเปนอนเลกกนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ยกเวนในกรณผทวงถามหนทาการตดตามทวงถามหนโดยใชวธขมข ใชความรนแรงหรอการกระทา

อนใดททาใหเกดความเสยหายแกรางกายชอเสยง หรอทรพยสนของลกหนหรอผอน หรอแสดงขอมล

เทจ หรอทาใหเขาใจผดวาการตดตามทวงถามหนดงกลาวเปนการกระทาของศาล เจาหนาทของรฐ

หรอหนวยงานของรฐ หรอในกรณผทวงถามหนเปนเจาหนาทของรฐ

6) คณะกรรมการสภาทนายความตามกฎหมายวาดวยทนายความ180

265 มหนาทเปนนาย

ทะเบยนรบจดทะเบยนแกผประกอบธรกจทวงถามหนทเปนทนายความหรอสานกงานทนายความ

หรอเพกถอนการจดทะเบยน รายงานการดาเนนการตอคณะกรรมการเพอใหทราบทกสามเดอน

และมอานาจออกขอบงคบในสวนทเกยวของไดเทาทไมขดหรอแยงกบพระราชบญญตน

7) สภานายกพเศษตามกฎหมายวาดวยทนายความ มอานาจวนจฉยอทธรณคาสงไม

รบจดทะเบยนหรอคาสงเพกถอนการจดทะเบยน ของผประกอบธรกจทวงถามหนทเปน

ทนายความหรอสานกงานทนายความ และรายงานการดาเนนการตอคณะกรรมการเพอใหทราบทก

สามเดอน

8) พนกงานเจาหนาท1 8 1

266 ซงปฏบตการตามพระราชบญญตนเปนเจาพนกงานตาม

ประมวลกฎหมายอาญา โดยรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยเปนผแตงตงตามการเสนอแนะ

ของคณะกรรมการกากบการทวงถามหนใหปฏบตการตามพระราชบญญตน มอานาจสงใหผทวง

ถามหนหรอกรรมการ ผจดการ ผมอานาจในการจดการ หรอพนกงานของผทวงถามหน ในกรณผ

263 เพงอาง, มาตรา 45.

264 ประกาศคณะกรรมการกากบการทวงถามหน เรอง กาหนดหลกเกณฑการเปรยบเทยบและระยะเวลา

การชาระคาปรบตามคาเปรยบเทยบตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558, ขอ 3.

265 พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558, อางแลว เชงอรรถท 243, มาตรา 6 และมาตรา 7.

266 เพงอาง, มาตรา 3 , 32 และมาตรา 33.

DPU

134

ทวงถามหนเปนนตบคคล มาใหถอยคา แสดงขอมลหรอสงสมดบญช เอกสาร ดวงตรา หรอสงอน

อนเกยวกบกจการ สนทรพย และหนสนของผทวงถามหนและบคคลดงกลาวขางตน

3.2.4.2 การยนขอจดทะเบยนของผประกอบธรกจทวงถามหน182

267

1) กรณทผยนคาขอจดทะเบยนเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคล ใหยนคาขอตอนาย

ทะเบยน ณ สานกงานทะเบยนทสถานประกอบธรกจหรอสานกงานใหญของผยนคาขอตงอย และ

ใหยนคาขอไดเพยงแหงเดยวสาหรบผประกอบธรกจแตละราย โดยในเขตกรงเทพมหานครใหยน

คาขอทสานกงานทะเบยนกองบญชาการตารวจนครบาล ในจงหวดอนใหยนคาขอทสานกงาน

ทะเบยนททาการปกครองจงหวด

2) กรณทผยนคาขอจดทะเบยนเปนทนายความหรอสานกงานทนายความ ใหยนคาขอ

ตอคณะกรรมการสภาทนายความซงทาหนาทนายทะเบยน ณ สภาทนายความ

3.2.4.3 ลก ห น ห รอบคคล อน ใ ด ท ถก ตด ตามทว งถาม ห น ดว ย ว ธก าร ท ฝ า ฝ น

พระราชบญญตน สามารถรองเรยนตอคณะกรรมการไดดงน

1) ในกรงเทพมหานคร183

268 ลกหนหรอบคคลอนใดทถกละเมดสามารถรองเรยนโดยตรง

ไดทคณะกรรมการกากบการตดตามทวงหนประจากรงเทพมหานคร หรอกองบญชาการตารวจนคร

บาล หรอรองเรยนไดทสถานตารวจ โดยหวหนาหนวยงานสถานตารวจมอานาจหนาทรวบรวม

ขอเทจจรงและเอกสารเพอสงเรองตอไปยงกองบญชาการตารวจนครบาล และกองบญชาการตารวจ

นครบาลจะเสนอเรองไปยงคณะกรรมการกากบการตดตามทวงหนประจากรงเทพมหานคร

2) สาหรบตางจงหวด สามารถรองเรยนไดโดยตรงคณะกรรมการกากบการตดตาม

ทวงหนประจาจงหวด หรอททาการปกครองจงหวด หรอรองเรยนไดทวาการอาเภอ โดยหวหนา

หนวยงานทวาการอาเภอ มอานาจหนาทรวบรวมขอเทจจรงและเอกสารเพอสงเรองตอไปยงททา

การปกครองจงหวด และททาการปกครองจงหวดจะเสนอเรองไปยงคณะกรรมการกากบการ

ตดตามทวงหนประจาจงหวด

3) รองเรยนไดทสานกการสอบสวนและนตการ กรมการปกครอง1 8 4

269 และกรมการ

ปกครองจะเสนอเรองตอไปยง คณะกรรมการกากบการตดตามทวงหนประจากรงเทพมหานคร

หรอคณะกรรมการกากบการตดตามทวงหนประจาจงหวด

267 กฎกระทรวง การจดทะเบยนการประกอบธรกจทวงถามหน พ.ศ. 2558, ขอ 3.

268 พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558, อางแลว เชงอรรถท 243, มาตรา 23 , 27 , 29 และมาตรา

30.

269 เพงอาง, มาตรา 25.

DPU

135

4) รองเรยนตอสานกนโยบายพฒนาระบบการเงนภาคประชาชน สานกงานเศรษฐกจ

การคลงเกยวกบการทวงถามหนของผใหสนเชอซงเปนนตบคคล1 8 5

270 และสานกงานเศรษฐกจการ

คลงจะเสนอเรองตอ คณะกรรมการกากบการตดตามทวงหนประจากรงเทพมหานคร หรอ

คณะกรรมการกากบการตดตามทวงหนประจาจงหวด

3.2.5 มาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม

มาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม กลาวคอ หากผตดตาม

ทวงถามหนไดมการปฏบตฝาฝนขอหามในกระบวนการในการตดตามทวงถามหน ผตดตามทวง

ถามหนตองไดรบโทษทางปกครองและโทษทางอาญา ดงน

3.2.5.1 โทษทางปกครอง

1) ผทวงถามหนฝาฝนหรอไมปฏบตตามพระราชบญญตน186

271

เมอผทวงถามหนฝาฝนหรอไมปฏบตตามบทบญญตดงตอไปน ใหคณะกรรมการ

กากบการตดตามทวงหนประจากรงเทพมหานคร หรอคณะกรรมการกากบการตดตามทวงหน

ประจาจงหวด มอานาจสงใหระงบการกระทาทฝาฝนหรอปฏบตใหถกตองหรอเหมาะสมภายใน

ระยะเวลาทกาหนด หากผทวงถามหนไมปฏบตตามคาสงดงกลาว ใหคณะกรรมการฯ พจารณาม

คาสงลงโทษปรบทางปกครองไมเกน 100,000 บาท โดยคานงถงความรายแรงแหงพฤตกรรมทกระทา

ผด ดงน

(1) ตดตอกบบคคลอนผทวงถามหนมแจงใหทราบถง ชอตว ชอสกล และเจตนาของ

การสอบถามขอมลเกยวกบสถานทตดตอลกหนหรอบคคลซงลกหนไดระบไว หรอแสดงตนททา

ใหเขาใจผด เพอใหไดขอมลเกยวกบสถานทตดตอลกหนหรอบคคลซงลกหนไดระบไว

(2) ฝาฝนการตดตอสอสารเพอการตดตามทวงถามหนจากลกหน ทเกยวกบสถานทใน

การตดตอกบลกหน เวลาในการตดตอกบลกหน ความถในการตดตอ และหนาทของผรบมอบอานาจ

จากเจาหนในการตดตอสอสาร

(3) การขอรบชาระหน ผทวงถามหนไมแสดงหลกฐานการรบมอบอานาจใหรบชาระ

หนจากเจาหนตอลกหนหรอบคคลซงลกหนไดระบไว และเมอลกหนไดชาระหน ผทวงถามหน

ไมออกหลกฐานการชาระหนแกลกหน

(4) การทวงถามหนทไมเหมาะสมในลกษณะอนตามทคณะกรรมการประกาศกาหนด

(5) ผ ทวงถามหน เ รยกเกบคาธรรมเนยมหรอคาใชจ ายใดๆ เ กนกวาอตรา ท

คณะกรรมการประกาศกาหนด

270 เพงอาง, มาตรา 26.

271 เพงอาง, มาตรา 34.

DPU

136

2) ความรบผดของผทวงถามหนทเปนนตบคคล187

272

ในกรณทผทวงถามหนซงเปนนตบคคลตองรบโทษปรบทางปกครอง ถาการกระทา

ความผดของนตบคคลนนเกดจากการสงการหรอไมสงการ หรอการกระทาการหรอไมกระทาการ

อนเปนหนาททตองกระทาของกรรมการ ผจดการ หรอผมอานาจในการจดการแทนนตบคคลนน

บคคลดงกลาวตองรบโทษปรบทางปกครองตามทบญญตไวสาหรบความผดนนๆ ดวย

3.2.5.2 โทษทางอาญา

1) การฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายทมโทษจาคกไมเกน 3 เดอน หรอปรบไมเกน

30,000 บาท หรอทงจาทงปรบ188

273 ดงน

(1) เมอบคคลหนงบคคลใดไมมาใหขอเทจจรง หรอไมสงเอกสารหรอหลกฐานท

เกยวของกบการทวงถามหนมาเพอประกอบการพจารณาตามทกฎหมายกาหนด

(2) เมอผทวงถามหนหรอกรรมการ ผจดการ ผมอานาจในการจดการ หรอพนกงาน

ของผทวงถามหน ในกรณผทวงถามหนเปนนตบคคล ไมมาใหถอยคา หรอไมแสดงขอมลหรอสง

สมดบญช เอกสาร ดวงตรา หรอสงอนอนเกยวกบกจการ สนทรพย และหนสนของผทวงถามหน

และบคคลดงกลาวตามทกฎหมายกาหนด

2) การฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายทมโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน

100,000 บาท หรอทงจาทงปรบ189

274 ดงน

(1) ผประกอบธรกจทวงถามหนไมจดทะเบยนการประกอบธรกจทวงถามหน

(2) ผทวงถามหนตดตอกบบคคลอนซงมใชลกหนเพอการทวงถามหน

(3) ผทวงถามหนแจงถงความเปนหนของลกหนแกบคคลอน หรอใชขอความ

เครองหมาย สญลกษณ หรอชอทางธรกจของผทวงถามหนบนซองจดหมาย ในหนงสอ หรอในสอ

อนใดทใชในการตดตอสอบถาม ซงทาใหเขาใจไดวาเปนการตดตอเพอทวงถามหนของลกหน

(4) ผทวงถามหนกระทาการทวงถามหน โดยการใชวาจาหรอภาษาทเปนการดหมน

ลกหนหรอผอน เปดเผยเกยวกบความเปนหนของลกหนใหแกผอน ตดตอลกหนโดยไปรษณยบตร

เอกสารเปดผนก โทรสาร หรอสงอนใดทสอใหทราบวาเปนการทวงถามหนอยางชดเจน ใชขอความ

เครองหมาย สญลกษณ หรอชอทางธรกจของผทวงถามหนบนซองจดหมายในการตดตอลกหนท

ทาใหเขาใจไดวาเปนการตดตอเพอการทวงถามหน

272 เพงอาง, มาตรา 36.

273 เพงอาง, มาตรา 43.

274 เพงอาง, มาตรา 39.

DPU

137

(5) ผทวงถามหนเสนอหรอจงใจใหลกหนออกเชคทงทรอยวาลกหนอยในฐานะทไม

สามารถชาระหนได

3) การฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายทมโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน

300,000 บาท หรอทงจาทงปรบ190

275 โดยผทวงถามหนกระทาการทวงถามหนในลกษณะทเปนเทจ หรอ

ทาใหเกดความเขาใจผด โดยแสดงหรอมขอความ ททาใหเชอวาการทวงถามหนเปนการกระทาโดย

ทนายความ สานกงานทนายความ หรอสานกงานกฎหมาย หรอททาใหเชอวาจะถกดาเนนคด หรอจะ

ถกยดหรออายดทรพยหรอเงนเดอน การตดตอหรอการแสดงตนใหเชอวาผทวงถามหนดาเนนการ

ใหแกบรษทขอมลเครดตหรอรบจางบรษทขอมลเครดต

4) การฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายทมโทษจาคกไมเกน 5 ป หรอปรบไมเกน

500,000 บาท หรอทงจาทงปรบ และความผดดงกลาวนเปรยบเทยบปรบไมได191

276 ดงน

(1) ผทวงถามหนกระทาการทวงถามหนในลกษณะ ขมข ใชความรนแรง หรอการ

กระทาอนใดททาใหเกดความเสยหายแกรางกายชอเสยงหรอทรพยสนของลกหนหรอผอน

(2) ผทวงถามหนกระทาการทวงถามหนในลกษณะทเปนเทจ หรอทาใหเกดความ

เขาใจผด โดยการแสดงหรอการใชขอความ เครองหมาย สญลกษณ หรอเครองแบบททาใหเขาใจ

วาเปนการกระทาของศาล เจาหนาทของรฐ หรอหนวยงานของรฐ

(3) ผประกอบธรกจทวงถามหนเปนเจาหนาทของรฐ หรอกระทาการทวงถามหนหรอ

สนบสนนการทวงถามหนซงมใชของตน

5) ความรบผดของผทวงถามหนทเปนนตบคคล192

277

ในกรณทผกระทาความผดซงตองรบโทษอาญาตามพระราชบญญตนเปนนตบคคล ถา

การกระทาความผดของนตบคคลนนเกดจากการสงการหรอไมสงการ หรอการกระทาการหรอไม

กระทาการอนเปนหนาททตองกระทาของกรรมการ ผจดการ หรอผมอานาจในการจดการแทนนต

บคคลนน บคคลดงกลาวตองรบโทษตามทบญญตไวสาหรบความผดนนๆ ดวย

275 เพงอาง, มาตรา 40.

276 เพงอาง, มาตรา 41 และ 42.

277 เพงอาง, มาตรา 44.

DPU

บทท 4

วเคราะหปญหาหลกกฎหมายในการคมครองลกหน

จากการตดตามทวงถามหน

จากการศกษาทาใหทราบวากฎหมายทใหความคมครองแกลกหนจากการตดตามทวง

ถามหนของเจาหนเปนกฎหมายทนานาประเทศใหความสาคญอกกฎหมายหนง โดยผวจยขอ

วเคราะหเปรยบเทยบหลกกฎหมายในการตดตามทวงถามหนของประเทศไทยและตางประเทศดงน

กฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหนของประเทศไทยน น ไดมการบญญตไว

โดยเฉพาะ เพอใหความคมครองแกลกหนและเปนการกาหนดมาตรการในการควบคมการตดตาม

ทวงถามหนของเจาหนเชนกน คอพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ซงอาจกลาวไดวา

เมอสภาวะทางเศรษฐกจและสภาพของสงคมไดมการพฒนาเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ความ

ตองการทงทางดานอปโภคบรโภคหรอแมแตความตองการประกอบธรกจเพอหารายไดของคนใน

สงคมกเพมขนเปนเงาตามตว เมอความจาเปนในการดารงชพไมสอดคลองกบรายไดหรอรายรบได

ทนทวงท ธรกจการใหสนเชอจงเปนทนทมาสมานความสมพนธระหวางความตองการซอและ

ความตองการขายของคนในสงคมนนๆ แตเมอวฒนธรรมในการใชกอนจายทหลงเรมขยายตวขน

จนผบรโภคเองไมสามารถควบคมวางแผนการใชจายไดอยางเหมาะสม ทาใหผบรโภคตกเปน

ลกหนเพราะไมสามารถชาระหนใหแกเจาหนได ไมวาจะมสาเหตมาจากรายไดจากคาครองชพทม

อตราไมสงมากนก การเตบโตของเศรษฐกจ และคานยมในการบรโภคสนคาทมมลคาสงขนทกวน

ทงเจาหนทใหสนเชอกประกอบธรกจอนมวตถประสงคมงหวงกาไร บางมการเอาเปรยบลกหนใน

ขอสญญาบางประการ หากลกหนเองกยงจายอมทาสญญาเพอใหไดมาซงเงน สนคา หรอบรการ

แมจะคาดเหนไดวาในภายหนาตอไปตนอาจตกเปนลกหนและไมสามารถชาระหนนนได

ทงนไมวาจะดวยปจจยดานรายไดของผบรโภค ผบรโภคจงไมสามารถกยมเงนใน

ระบบได ลกษณะนสยของคนไทยทชอบการกยมเงนแบบสะดวก รวดเรว ไมตองมหลกประกน

หรอมลกษณะของการใชจายทฟ มเฟอย จงนาไปสการกยมเงนนอกระบบเปนสวนมาก เนองจาก

การกยมเงนนอกระบบสามารถทาไดงาย ไมตองใชหลกฐานหรอมขนตอนทไมยงยาก ไมตองม

หลกประกน โดยการกยมเงนนอกระบบนสวนใหญเกดจากผใหกกบผกทมความสมพนธกนมา

กอน รจกกนหรอเคยเหนกนเคยพบกนมากอน เชน เจาหนทเปนญาตหรอคนรจกทอาจคดอตรา

DPU

140

ดอกเบยไมสงมากนกและมกจะมการใชโฉนดทดนเปนหลกทรพยในการคาประกน เจาหนทเปน

นายทนในพนททมอตราดอกเบยคอนขางสงและตองมบคคลในการคาประกน โดยเจาหนเหลาน

จะมการทาสญญาเงนกอยางชดเจนแตจะมปญหาในเรอง “ดอกลอย” กลาวคอ ถาลกหนไมสามารถ

ชาระหนทงจานวนไดในคราวเดยวกน กจะสามารถชาระไดเฉพาะดอกเบยเทานน และในกรณทม

การผดนดชาระหนกจะถกคดดอกเบยทบตนทบดอกทาใหยอดหนสงขนจนไมสามารถชาระหนเงน

ตนใหหมดได และเปนสาเหตใหเกดการตดตามทวงถามหนทมลกษณะทไมชอบดวยกฎหมาย การ

ตดตามทวงถามหนทมลกษณะไมเปนธรรม หรอการตดตามทวงถามหนทมลกษณะไมเหมาะสม

ในปจจบนนจะเหนไดวาเหตการณตางๆ ทเกดขนในประเทศไทยนน มการใชความ

รนแรงในการตอบสนองตอเหตการณใดเหตการณหนงมากขน ซงอาจเปนเพราะสาเหตมาจาก

ปญหาในเรองการเมองและความมนคงของประเทศ เมอผคนในสงคมมความคดทรนแรงมากขน

และใชวธการในการตอบสนองตอกนอยางยดถออานาจในการใชสทธของตนจนเกนควร จน

นาไปสการกระทาทกอใหเกดปญหาทรนแรงแกสงคม ปญหาการตดตามทวงถามหนทลกหนสวน

ใหญตองเผชญกเปนปญหาหนงของสงคม ทเหนไดจากเหตการณขาวสารทงกรณทเปนการตดตาม

ทวงถามหนอนเปนการรบกวน ละเมด คกคาม ทาใหเสอมเสย ตลอดจนนาไปสการทาราย

รางกายของลกหน ซงการตดตามทวงถามหนดงกลาวของผตดตามทวงถามหนเปนการกระทบตอ

สทธของลกหนเปนอยางมาก และถอเปนการละเมดสทธมนษยชนทรฐธรรมนญของไทยใหการ

รบรอง

เชนเดยวกนกบมาตรการในการควบคมการตดตามทวงถามหนของสหรฐอเมรกา

เนองมาจากผตดตามทวงถามหนไดมการใชวธการทไมชอบดวยกฎหมาย มการหลอกลวง ลวง

ละเมดสทธตางๆ ของลกหนและการแสดงออกทไมเปนธรรมกบลกหน สงผลใหเกดการเพมขน

ของบคคลลมละลาย อตราวางงาน และปญหาการละเมดสทธสวนบคคล สทธในครอบครว

สทธในชอเสยงเกยรตคณ จงมการออกกฎหมายเพอใหความคมครองลกหนจากการตดตามทวง

ถามหนทไมยตธรรมตามรฐบญญตวาดวยวธปฏบตในการตดตามทวงหนอยางเปนธรรม พ.ศ. 2520

สาหรบมาตรการในการใหความคมครองลกหนจากการตดตามทวงถามหนของเครอรฐ

ออสเตรเลย ผทตกเปนลกหนสวนใหญมาจากการประสบกบเหตการณทไมอาจควบคมได เชน

การตกงาน การเจบปวย และปญหาครอบครว โดยเครอรฐออสเตรเลยไดมการออกแนวปฏบตใน

การตดตามทวงหนสาหรบผตดตามทวงถามหนและเจาหนไวเชนเดยวกน

ประเทศญปนการใหความคมครองลกหนจากการตดตามทวงถามหนเนองมาจากการ

เกดภาวะสงครามและความตกตาของเศรษฐกจฟองสบ ทาใหธนาคารสวนใหญเครงครดในการให

สนเชอโดยจะใหสนเชอแกบคคลหรอบรษททมหลกทรพยประกนเทานน ทาใหผทตองการสนเชอ

DPU

141

ทไมเขาหลกเกณฑของธนาคารเขาสการขอสนเชอผบรโภค Sarakin ซงการใหกยมเงนแบบ

Sarakin น มอตราดอกเบยทสงและมกระบวนการในการตดตามทวงถามหนทรนแรงเปนอยางมาก

เพราะสวนใหญผตดตามทวงถามหนมกกระทาโดยสมาชกกลมองคกรอาชญากรรมหรอยากซา

ประเทศญปนจงไดมการออกพระราชบญญตมาตรการพเศษเกยวกบบรษทจดการเรยกรองและ

ตดตามทวงถามหนเพอควบคมการตดตามทวงถามหนของผประกอบธรกจตดตามทวงถามหนไว

จากการศกษากฎหมายการทวงถามหนของประเทศไทยและตางประเทศ ผวจยม

ความเหนวาแมประเทศไทยจะไดมพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 เชนเดยวกนกบ

นานาประเทศแลว แตยงคงมปญหาเกยวกบหนทไดรบความคมครอง บคคลทไดรบความคมครอง

ตามกฎหมาย กระบวนการในการตดตามทวงถามหน หนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตาม

ทวงถามหน และมาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไมเปนธรรม โดยผวจยได

วเคราะหและแยกปญหาดงกลาวตามปญหาดงตอไปน

4.1 ปญหาการตความกฎหมายในหนนอกระบบทไดรบความคมครอง

ตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ของประเทศไทย ไดบญญตถงคานยาม

ของ “ผทวงถามหน” ตามมาตรา 3 ซงคานยามดงกลาวไดใหความหมายของคาวา “หนทจะไดรบความ

คมครองตามกฎหมาย” ไวในตวบทนนเอง โดยตามมาตรา 3 ไดบญญตไวดงน

“ผทวงถามหน” หมายความวา เจาหนซงเปนผใหสนเชอ ผประกอบธรกจตามกฎหมาย

วาดวยการคมครองผบรโภค ผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวยการพนน

และเจาหนอนซงมสทธรบชาระหนอนเกดจากการกระทาทเปนทางการคาปกตหรอเปนปกตธระ

ของเจาหน ทงนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม...

“ผใหสนเชอ” หมายความวา

(1) บคคลซงใหสนเชอเปนทางการคาปกต หรอ

(2) บคคลซงรบซอหรอรบโอนสนเชอตอไปทกทอด

“สนเชอ” หมายความวา สนเชอทใหแกบคคลธรรมดาโดยการใหกยมเงน การใหบรการ

บตรเครดต การใหเชาซอ การใหเชาแบบลสซง และสนเชอในรปแบบอนทมลกษณะทานองเดยวกน

ซงตามคานยามดงกลาวจะเหนไดวา คาวา “ทงนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมาย

หรอไมกตาม” ไดกอใหเกดปญหาขนทงในแงของการใชและการตความกฎหมาย ซงสามารถแบง

ออกไดเปน 2 ประการ ไดแก ประการแรกปญหาการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนท

ไดรบความคมครอง และประการทสองปญหาการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนการพนน

ใหเปนหนทไดรบความคมครอง โดยปญหาของการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนทไดรบ

DPU

142

ความคมครองและการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนการพนนใหเปนหนทไดรบความ

คมครองของประเทศไทยวเคราะหไดดงน

4.1.1 กรณปญหาการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนทไดรบความคมครอง

จากการศกษาจะเหนไดวาหนทกฎหมายใหความคมครองแกลกหนในการตดตามทวง

ถามหนน น ย งคงมปญหาในเรองของการใชและการตความกฎหมายอนเปนปญหาตาม

พระราชบญญตทวงถามหน พ.ศ. 2558 กลาวคอ ตามมาตรา 3 กฎหมายไดบญญตไววา “ทงนไมวา

หนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” โดยการตความกฎหมายน นตองตความตาม

ตวอกษรและเจตนารมณไปพรอมๆ กน แตตามบทบญญตของกฎหมายนทาใหเขาใจคาวา “ทงน

ไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” เปนเรองของความสมบรณแหงนตกรรม อน

ไดแก เรองความสามารถของบคคล เรองแบบของนตกรรม และเรองวตถประสงคของนตกรรม

คาวา “ท งนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” น นสามารถ

ตความหมายตามตวอกษรออกไปไดอยางกวาง โดยการตความตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชยอาจตความไดตามเรองของความสมบรณแหงนตกรรม ซงการตความไดอยางกวางถงหนท

ไดรบความคมครองตามกฎหมายฉบบนอาจนาไปสปญหาในการบงคบใชกฎหมายดงตอไปน

4.1.1.1 เรองความสามารถของบคคล กลาวคอ ผทานตกรรมจะตองมความสามารถใน

การทานตกรรมซงบคคลแบงเปน 2 ประเภท ประเภทแรก คอ นตบคคล โดยมผแทนเปนผแสดง

เจตนาแทนนตบคคล และตองกระทาภายในขอบอานาจหนาทและภายในขอบวตถประสงคของนต

บคคล มเชนนน นตกรรมนนๆ จะไมผกพนนตบคคล เวนแตนตบคคลจะใหสตยาบน ประเภทท

สอง คอบคคลธรรมดา ซงผแสดงเจตนา ตองมไดเปน ผเยาว คนวกลจรตซงทานตกรรมสญญา

ในขณะทจรตวกลและคกรณอกฝายหนงไดรวาผกระทาเปนคนวกลจรต คนไรความสามารถ และ

คนเสมอนไรความสามารถทกระทาการฝาฝนมาตรา 34 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ม

เชนนนนตกรรมนนตกเปนโมฆยะ

คาวา “ทงนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” ทาใหเกดปญหาใน

การตความเกยวกบหนทไดรบความคมครองตามกฎหมายนวา หากนตกรรมสญญาใดๆ ตามท

กฎหมายใหความคมครองไดกระทาใหบคคลใดทอยในเงอนไขของความสมบรณแหงนตกรรมตก

เปนลกหน อนทาใหนตกรรมดงกลาวเปนโมฆยะเนองดวยความสามารถของบคคลนน เชน ผเยาว

ทยงไมบรรลนตภาวะเขาทานตกรรมสญญาซอขายและไมสามารถชาระหนได สญญาดงกลาว

ระหวางผซอและผขายยอมตกเปนโมฆยะจะมผลคอผแทนโดยชอบธรรมอาจใหสตยาบน หรอใช

สทธบอกลางสญญาได ซงกฎหมายการทวงถามหนจะเขามามบทบาทในการควบคมการตดตาม

ทวงถามหนของเจาหน จะเหนไดวาแมการทาสญญาดงกลาวผเยาวนนไมมความสามารถในอนท

DPU

143

จะกอใหเกดนตกรรมสญญาขนไดแตเมอผเยาวตกเปนลกหน ผเยาวและบคคลทเกยวของกบหน

นนยอมไดรบการคมครองในการตดตามทวงถามหนตามกฎหมายฉบบนดวย

4.1.1.2 เรองแบบของนตกรรม หมายถง วธการหรอหลกเกณฑ ทกฎหมายบญญตให

ผทานตกรรมตองทา เพมเตมจากหลกเสรภาพในการแสดงเจตนาในการทานตกรรมทวไป หากไม

กระทาจะมผลทาใหนตกรรมนนเปนโมฆะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 152 “การ

ใดมไดทาใหถกตองตามแบบทกฎหมายบงคบไว การนนเปนโมฆะ” โดยแบบของนตกรรมนน

กฎหมายไดกาหนดไวหลายลกษณะซงขนอยกบนตกรรมแตละประเภท แบบของนตกรรมสญญา

ทเกยวกบการใหสนเชอ คอ แบบของนตกรรมทตองทาเปนหนงสอ เชน สญญาเชาซอตามมาตรา

572 วรรค 2 “สญญาเชาซอนนถาไมทาเปนหนงสอ ทานวาเปนโมฆะ” โดยตองทาเปนหนงสอขณะ

ทานตกรรมและตองทาเปนลายลกษณอกษรมลายมอชอของคสญญาทงสองฝายมเชนนนจะเปน

โมฆะทนทหรอถอวานตกรรมนนไมไดเกดขนเลย ซงแบบของนตกรรมทตองทาเปนหนงสอน

แตกตางจากการมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผด หลกฐานเปนหนงสอจะเกดขน

ขณะใดกไดแตตองกอนฟองคดตอศาล ถอวานตกรรมสมบรณตงแตตน แมวาขณะททานตกรรม

นนจะยงไมมหลกฐานเปนหนงสอกตาม เพราะการรบฟงพยานหลกฐานในการสบพยานทม

กฎหมายบงคบใหตองมพยานหลกฐานมาแสดง หามมใหศาลรบฟงพยานบคคล ศาลจงตองรบฟง

เฉพาะหลกฐานทเปนหนงสอ สวนพยานบคคลศาลจะไมรบฟงในการพจารณาคด อาท

สญญาจะซอจะขายตามมาตรา 456 วรรค 2 “อนงสญญาจะขายหรอจะซอทรพยสน

อยางใดๆ ดงวามานกด คามนในการซอขายทรพยสนเชนวานนกด ถามไดมหลกฐานเปนหนงสอ

อยางหนงอยางใดลงลายมอชอฝายผตองรบผดเปนสาคญ หรอไดวางประจาไวหรอไดชาระหน

บางสวนแลว ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม”

การเชาอสงหารมทรพยตามมาตรา 538 “เชาอสงหารมทรพยนน ถามไดมหลกฐานเปน

หนงสออยางหนงอยางใดลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนสาคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคด

หาไดไม”

หลกฐานการกยมตามมาตรา 653 “การกยมเงนกวา 2,000 บาท ขนไปถามไดมหลกฐาน

เปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอผยมเปนสาคญ ทานวาจะฟองรองบงคบคดหาไดไม

ในการกยมเงนมหลกฐานเปนหนงสอน น ทานวาจะนาสบการใชเงนไดตอเมอม

หลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอผใหยมมาแสดง หรอเอกสารอนเปนหลกฐาน

แหงการกยมนนไดเวนคนแลว หรอไดแทงเพกถอนลงในเอกสารนนแลว”

DPU

144

คาพพากษาศาลฎกาท 464/2504 ความประสงคของกฎหมายทใหมหลกฐานเปนหนงสอก

เพยงเพอความมนคงแนนอน หาไดบงคบไววาตองเขยนหรอทาในรปแบบอยางใดไม หากกรณม

หลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงปรากฏชดแจงพอรบฟงได ศาลยอมบงคบตามหนงสอนนได

ดงนคาวา “ทงนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” ทาใหเกดปญหาใน

การตความเกยวกบแบบของนตกรรม ซงกฎหมายกาหนดใหสญญาดงกลาวมแบบของการทาสญญา

หากแตคสญญามไดกระทาตามแบบของนตกรรมกจะมผลทาใหนตกรรมนนเปนโมฆะ ซงหาก

ตความคาวา “ทงนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” ตามสญญาทตองมแบบของ

นตกรรมหรอตามสญญาทตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนสาคญแลว จะ

เหนไดวาแมคสญญามไดทาตามแบบทกฎหมายกาหนดหรอมไดมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยาง

หนง แตมหนทเกดขนระหวางคสญญาจรง หากเจาหนจะทาการตดตามทวงถามหนกบลกหนตาม

สญญาดงกลาว เจาหนจาตองตดตามทวงถามหนแกลกหนภายใตกฎหมายฉบบนเชนกน หาก

เจาหนฝาฝนกจะไดรบโทษตามกฎหมายฉบบน ซงแมการทาสญญาโดยปราศจากแบบของนต

กรรมแลว หนดงกลาวจะตกเปนโมฆะและเจาหนไมอาจฟองบงคบเอาแกลกหนไดกตาม

การตความกฎหมายไดเชนนยอมเปนการขดตอความประสงคของกฎหมายทกาหนดให

การทาสญญาตามแบบทกฎหมายกาหนด หรอการมหลกฐานเปนหนงสอ กเพอเปนการพสจน

ความจรง ความแนนอนและเปนการยากตอการโตแยงของคสญญาในเรองหลกฐาน ประหยดเวลา

และคาใชจายในการแสวงหาพยานหลกฐานอนๆ ในการตอสคด ทงยงเปนการแสดงซงหลกสจรต

ของคสญญาทตองปฏบตตามหนาทของตนดงทตกลงกนไวในหนงสอสญญา หรอการทาเปน

หลกฐานซงขอตกลงใดๆ อนเปนหลกประกนความสจรตของทงสองฝายในการเขาทาสญญาตอกน

อนเปนรากฐานของความเปนธรรมในการกอนตสมพนธใดๆ ทงเพอปองกนความผดพลาดทอาจ

เกดขนไดจากการแสดงเจตนาทไมตองตรงกนของคสญญา และธารงไวภายใตหลกการจากด

เสรภาพภายใตการทาสญญา ในกรณทกฎหมายกาหนดใหสญญาบางชนดตองทาตามแบบอยางใด

อยางหนงโดยเฉพาะเจาะจง เพอมใหมการใชเสรภาพในการทาสญญาของคสญญาฝายใดฝายหนง

ไปกอใหเกดความเสยหายแกคสญญาอกฝายหนง แกบคคลอนหรอแกสงคมโดยรวม

4.1.1.3 เรองวตถประสงคของนตกรรม โดยการแสดงเจตนาทานตกรรมของบคคล

จะตองมไดเกดจากวตถประสงคทขดตอกฎหมาย เปนการพนวสย ขดตอความสงบเรยบรอยหรอ

ศลธรรมอนดของประชาชนตามมาตรา 150 “การใดมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดย

กฎหมายเปนการพนวสยหรอเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

การนนเปนโมฆะ”

DPU

145

วตถประสงคในการทานตกรรม หมายถง ความมงหมาย เปาหมาย หรอประโยชน

สดทายทผทาตองการใหเกดขน วตถประสงคทไมชอบดวยกฎหมาย หมายถง วตถประสงคทเปน

การตองหามชดแจงโดยกฎหมายซงแบงออกเปน 2 ประเภท ประเภทแรกคอการทกฎหมายหามไว

โดยตรงมใหกระทา เชน ซอขายทดนทมขอกาหนดหามโอน การผลตยาเสพตด การขยายอาย

ความ ประเภททสองคอการกระทาทกฎหมายมไดหามไวโดยตรงแตบญญตวาการกระทานนเปน

ความผดอาญาหรอบญญตไววาการกระทานนเปนโมฆะ เชน การจางการฆาผอน การใหสนบน

เจาหนาท เปนตน

วตถประสงคทเปนการพนวสย หมายถง การใดๆ ทเปนไปไมไดหรอไมสามารถจะทา

ไดสาเรจเลย เชน การทาสญญาซอขายดวงจนทร หรอการใดๆ ทมงหมายถงสงใดสงหนง

โดยเฉพาะแตในขณะทาการนนสงนนไมมตวตนอยเสยแลว เชน ทาสญญาซอขายมาแขงตวหนง

แตในขณะทาสญญานน มาตวนนไดตายเสยแลว

วตถประสงคเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน “ความ

สงบเรยบรอยของประชาชน” หมายความถง เรองทเกยวกบประชาชนทวไปของประเทศชาตหรอ

ประชาชนเปนสวนรวม ฉะนนการกระทาทมผลกระทบถงความมนคง หรอเศรษฐกจของประเทศ

ความสงบในสงคม ถอเปนเรองทขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชน “ศลธรรมอนดของ

ประชาชน” หมายความถง ขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามของสงคม ซงอาจแตกตางกนไดในแตละ

ประเทศแตละทองถนและอาจเปลยนแปลงไปไดตามกาลสมย

ผลของนตกรรมทมวตถประสงคขดตอกฎหมายนนมผลเปนโมฆะ เปนนตกรรมทเสย

เปลาอยางถาวร ไมมผลบงคบหรอผกพนกนตามกฎหมาย ดงนนจงไมอาจใหสตยาบนแกกนได

และผมสวนไดสวนเสยคนหนงคนใดจะยกเอาความเสยเปลาขนกลาวอางกได

จะเหนไดวาคาวา “ทงนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” ทาใหเกด

ปญหาในการตความเกยวกบวตถประสงคในการทานตกรรมของคสญญา ทาใหตความไปไดวาไม

วาหนทเกดขนระหวางเจาหนกบลกหนนน ไมวาจะเกดจากนตกรรมทมวตถประสงคทชอบ

หรอไมชอบดวยกฎหมายหรอไม หากตกเปนลกหนแลวกยอมไดรบความคมครองตามกฎหมายน

ซงตามเจตนารมณของกฎหมายคงมไดขยายความคมครองไปถงหนทมวตถประสงคในการทไม

ชอบดวยกฎหมาย เชน หนจางฆาผอน หนจากการซอขายยาเสพตดฯลฯ

จากการศกษารางพระราชบญญตในบทท 2 จะเหนไดวาเจตนารมณของกฎหมายมง

ควบคมพฤตกรรมทไมเหมาะสมในการตดตามทวงถามหน โดยคาวา “ทงนไมวาหนดงกลาวจะชอบ

ดวยกฎหมายหรอไมกตาม” กฎหมายตองการใหความคมครองแกหนทไมชอบดวยกฎหมายอนเกด

จากหนนอกระบบ กลาวคอ หนนอกระบบเปนหนทไมชอบดวยกฎหมาย เพราะการกยมกนเอง

DPU

146

ระหวางนายทนกบผกทมใชการกยมเงนในระบบ ถอเปนหนทไมชอบดวยกฎหมายทงยงมดอกเบย

ทสงเกนกวาอตราทกฎหมายกาหนด ประกอบกบมกมขอสญญาทเอาเปรยบผกเปนอยางมาก การ

กยมเงนนอกระบบนสวนใหญจะใชวธการในการตดตามทวงถามหนทรนแรงอนเปนปญหาของ

สงคมในปจจบน โดยกฎหมายตองการใหความคมครองแกมลหนทเกดขนจรง ทงนจะมการทา

สญญาหรอไมกตาม หรอสญญาททาขนอาจไมชอบ หรอไมมหลกฐานเปนหนงสอ ซงกรณ

เหลานเปนเหตทาใหเจาหนไมสามารถฟองรองเรยกบงคบใหชาระหนได ทงนการใชคาวา “ทงน

ไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” อกนยหนงกฎหมายตองการใหครอบคลมไป

ถงมลหนทเกดจากการพนนดวย แตมไดคมครองครอบคลมไปถงหนทมวตถประสงคทไมชอบ

ดวยกฎหมาย

กฎหมายฉบบนไดใหความคมครองแกหนทเกดจากการพนน หนจากบอนพนน หน

พนนฟตบอล หรอหนจากหวยใตดน อนเปนปญหาในการตดตามทวงถามหนในปจจบนเปนอยาง

มาก โดยลกหนสวนใหญจะถกเจาหนขมข คมคาม ละเมดจากการตดตามทวงถามหนของเจาหน

ซงหนพนนถอเปนหนทผดกฎหมาย เปนหนทไมผลผกพนตามกฎหมาย ลกหนไมมภาระตอง

ชาระหนแตเมอลกหนไปกอหนโมฆะขน จงเปนเหตใหมการทวงถามหนทไมชอบดวยกฎหมาย

เกดขน โดยกฎหมายฉบบนจะใหความคมครองแกลกหน ทเปนหนพนนจากผจดใหมการเลน

พนนเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวยการพนน กลาวคอ ลกหนจะไดรบความคมครองตาม

กฎหมายนตอเมอ เจาหนนนเปนผจดใหมเลนการพนนอยางเปนปกต เชน บอนพนน มไดรวมถง

เจาหนทเลนการพนนตามบานเรอนหรอเลนพนนกนเอง ซงปญหาดงกลาวนจะนามาวเคราะหใน

ขอปญหาตอไป

จากปญหาการใชและการตความหนทไดรบความคมครอง ตามมาตรา 3 ทบญญตไววา

“หนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” ทาใหเกดปญหาในการตความตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย ในเรองของความสมบรณแหงนตกรรม อนไดแก เรองความสามารถ

ของบคคล เรองแบบของนตกรรม และเรองวตถประสงคของนตกรรมวา ความชอบดวยกฎหมาย

หรอไมกตามน นไดขยายความหมายในการใหความคมครองแกลกหน ในหนมากเพยงใด

ครอบคลมถงหนทงหมดทแมจะไมเขาเงอนไขของความสมบรณแหงนตกรรม ไมวาจะเปนเพราะ

การไมมความสามารถของคสญญาในการทานตกรรม การไมมแบบของนตกรรม และขยายถงการ

ทคสญญามไดมหลกฐานเปนหนงสอซงไมสามารถฟองรองบงคบคดกนได ตลอดจนการใหความ

คมครองถงวตถประสงคของนตกรรมทแมจะมวตถประสงคทไมชอบดวยกฎหมาย เชนหนทเกด

จากการพนน แตมไดครอบคลมไปถงหนทมวตถประสงคทไมชอบดวยกฎหมาย เชน การซอขาย

ยาเสพตด หรอการจางฆาคน แตจากคานยาม ทาใหมปญหาในการใชและการตความกฎหมายวา

DPU

147

คาวา “ทงนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” ทาใหเขาใจไปวามความหมาย

กวางจนสามารถขยายไปถงหนทมวตถประสงคทไมชอบดวยกฎหมายอนทไมใชหนการพนน

เพราะเจตนารมณของกฎหมายเพยงตองการขยายความคมครองหนทมวตถประสงคทไมชอบดวย

กฎหมายและเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนเพยงหนทเกดจาก

การพนนเทาน น ท งนคาวา “ท งนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” ยงม

ความหมายทบซอนถงความหมายได 3 ความหมาย คอ ความหมายแรกหมายถงความสมบรณแหง

นตกรรม ความหมายทสองหมายถงหนนอกระบบทเปนการกยมเงนกนเอง และความหมายทสาม

หมายถงหนการพนนทเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวยการพนนแมวาจะไดรบอนญาตตาม

กฎหมายหรอไมกตาม ทาใหมปญหาในการใชการตความกฎหมายตามมา

ดงทกลาวมาผวจยมขอสงเกตวาการตความ “หนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมก

ตาม” ในเรองความสามารถของบคคลและในเรองแบบของนตกรรม หากกฎหมายฉบบนใหความ

คมครองแกลกหนในการทาสญญาทไมตองถอหลกในเรองความสามารถในการทานตกรรมของ

บคคล หรอไมตองมหลกฐานใดในการทานตกรรมสญญา กไดรบความคมครองในมลหนนนๆ

ผวจยเหนวาการใหความคมครองดงกลาวเปนการเพกเฉยตอหลกกฎหมายแพงในการทานตกรรม

สญญาทเมอคสญญามเจตนาตอกนแลว กควรเคารพในหลกการของการทาสญญาซงกนและกน

กอน และเพอไมใหเกดการโตแยงในสทธของตนในนตกรรมสญญา ทงยงเปนการแสดงถงความ

สจรตในการทาสญญาดวย ซงในความเปนจรงเจาหนนอกระบบสวนใหญตองทาสญญากนอยาง

แนนอน อกทงยงเรยกดอกเบยในอตราทเกนกวาทกฎหมายกาหนด แตการใหความคมครองแก

ลกหนและการควบคมพฤตกรรมในการตดตามทวงถามหน กฎหมายยอมตองถอหลกในการแสดง

เจตนาทสจรตตอกนกอนการใหความคมครองแกลกหนและการควบคมพฤตกรรมในการตดตาม

ทวงถามหน กฎหมายทเพกเฉยตอหลกความสมบรณแหงนตกรรมสญญาในลกษณะนอาจทาให

พฤตกรรมของคนในสงคมไมมความซอสตยตอกน ไมมความเชอถอไววางใจตอกน เพราะฝาย

หนงตองระวงในการเรยกชาระหนของตนเพราะกฎหมายจากดบทบาท และอกฝายหนงอาจละเลย

ซงหนาทของตนเพราะกฎหมายใหความคมครองแมตนจะมเจตนาไมสจรตกตาม

ดงนนหนทไดรบความคมครองตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ของ

ประเทศไทยตามมาตรา 3 อาจสรปไดวาหนทไดรบความคมครองไดแก หนสนเชอทเปนทางการคา

ปกตหรอเจาหนซงเปนบคคลทรบซอหรอรบโอนสนเชอของลกหนจากเจาหนรายกอนตอไปทกทอด

หนจากการซอสนคาหรอบรการตามกฎหมายวาดวยการคมครองลกหน หนทเกดการเลนการพนน

จากผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวยการพนน และหนอนซงมสทธรบ

ชาระหนอนเกดจากการกระทาทเปนทางการคาปกตหรอเปนปกตธระของเจาหน ไมวาหนนนจะชอบ

DPU

148

ดวยกฎหมายหรอไมกตาม แตไมรวมถงหนทผดกฎหมาย กลาวคอ แมจะเปนหนทไมชอบดวย

กฎหมายและเจาหนไมมสทธทฟองรองคดเอากบลกหน ลกหนกยงไดรบความคมครองในหนท

กฎหมายกาหนดไว แตทงนไมรวมถงหนทไมใชการใหสนเชอททาเปนอาชพ หนกระทาการ หน

ละเมด หรอเจาหนทเปนผบรโภค หนคาอปการะเลยงดบตร หรอหนทเกดจากการทานตกรรม

สญญาทวไปทเจาหนนนมไดเปนผประกอบธรกจ เชน หนกยมเงนทเจาหนมไดใหกยมเปนอาชพ

ยอมไมอยในบงคบของกฎหมายน

จากการศกษาถงหนทไดรบความคมครองของสหรฐอเมรกา เครอรฐออสเตรเลยและ

ประเทศญปนแลว หนทไดรบความความคมครองแตละประเทศมความแตกตางกนออกไป มการ

กาหนดเฉพาะเจาะจงหนทไดรบความคมครองอยางชดเจน โดยสรปหนทไดรบความคมครองทง 3

ประเทศ ไดตอไปน

สหรฐอเมรกาหนทไดรบความคมครองตองเปนหนทตองเกยวของกบการดาเนน

ชวตประจาวนโดยปกตของบคคล อาท หนทเกดจากการตดตอทางการซอขายสนคา ประกน

บรการตางๆ ของบคคลหรอครอบครว ไมรวมถงหนทเกดขนกบธนาคาร สถาบนการเงน

เจาหนาทของรฐ หรอหนภาษ คาปรบ คาเลยงดสามหรอภรยาในกรณหยาราง คาเลยงดบตรและ

สทธเรยกรองจากการละเมด เปนตน0

278

เครอรฐออสเตรเลยลกหนจะไดรบความคมครองจากมลหนทกประเภทรวมถงหนทม

การรบโอนมาเพอใหตดตามทวงถามหนดวย ไมวาจะเปนการรบโอนโดยการขายหรอเปนผแทน

ของเจาหนไมวาวธใดๆ ในฐานะทเปนสทธของเจาหน1

279

ประเทศญปนหนทไดรบความคมครอง ไดแก หนจากสถาบนการเงน สหกรณ

การเกษตร สหกรณการประมง บรษทการประกน สนคาอปโภคบรโภค การบรการ การเชาหรอ

การซอขายเครองจกร ทรสต ลมละลายหรอฟนฟกจการ หนทเกดจากการประนประนอม ไกลเกลย

และแปลงหน ฯลฯ รวมถงการซอสทธเรยกรองทเปนตวเงนทางการคาจากบคคลอน ในการพาณชย

อตสาหกรรม การบรการและธรกจอนๆ2

280 และธรกจใหสนเชอตามพระราชบญญตธรกจการให

กยมเงน (Money Lending Business Act) ผประกอบธรกจใหกยมเงนเปนปกตธระ

จะเหนไดวาหนทไดรบความคมครองของทกประเทศทไดศกษามานน เปนหนท

กฎหมายไดกาหนดไวอยางชดเจนโดยมจาเปนตองตความถงขอบเขตของความหมายของหนท

278 เดชอดม ไกรฤทธ, อางแลว เชงอรรถท 2, น. 4.

279 เพงอาง.

280 Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998, supra

note 41, Article 2 (1).

DPU

149

ไดรบความคมครองตามกฎหมาย วาไดขยายขอบเขตของการใหความคมครองแกลกหนทถก

ตดตามทวงถามหนโดยไมชอบดวยกฎหมายเพยงใด และมไดมสวนใดทมความหมายทบซอนกน

อนทาใหเกดปญหาในการตความและการบงคบใชกฎหมาย แตหนทไดรบความคมครองของ

ประเทศไทยยงมปญหาในการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนทไดรบความคมครอง ตาม

มาตรา 3 ทบญญตวา “ทงนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” จากบทบญญต

ดงกลาวน อาจทาเกดปญหาการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนทไดรบความคมครองของ

ประเทศไทยทมความไมชดเจนในตวบทกฎหมาย ทาใหสามารถตความเจตนารมณของกฎหมาย

ออกไปไดหลายความหมายและสามารถตความไดอยางกวางจนขยายไปถงการใหความคมครองแก

หนโดยไมตองยดถอหลกความสมบรณแหงนตกรรม ทงในเรองความสามารถของบคคล เรอง

แบบของนตกรรม และเรองวตถประสงคของนตกรรม

ผวจยเหนวาการใหความคมครองแกลกหนทถกตดตามทวงถามหน โดยมไดคานงถง

ความสมบรณแหงนตกรรมสญญาขอใดขอหนง และตความใหลกหนไดรบความคมครอง แต

จากดสทธของเจาหนในการตดตามทวงถามหน ซงการคมครองลกหนและจากดสทธเจาหน

ดงกลาวเกดจากการเพกเฉยตอความสมบรณแหงนตกรรมสญญา เปนการใหความคมครองททาให

คสญญาหางไกลจากการคานงถงความถกตองชอบธรรมในการแสดงถงหลกฐานในการกอนต

กรรมสญญา อนถอเปนการละเลยหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาทคสญญายอมมเสรภาพ

ทจะไมถกแทรกแซงจากรฐ ท งยงละเลยตอหลกความสจรตในการทาสญญาของคสญญาท

กฎหมายกาหนดไว การตความเชนนอาจทาใหคสญญาไมตระหนกถงความสมบรณแหงนตกรรม

ทแสดงถงความสจรตของตนทงสองฝาย หากลกหนกระทาหรอไมกระทาการใดเพราะมเจตนาไม

สจรต ทรวากฎหมายจะใหความคมครองแกตนหากถกตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม แตทาง

เจาหนกอาจมเจตนาไมสจรตในเรองจานวนเงนดวยการไมทาสญญาเชนกน และดวยเจาหนสวน

ใหญเปนผมอทธพล สามารถใชกลยทธและวธการตดตามทวงถามหนทมประสทธผลไมวาทาง

หนงทางใด คาวา “หนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” ถอเปนหลกกฎหมายทรฐใหการ

คมครองแกลกหนทถกตดตามทวงถามหนอยางไมเหมาะสมจรง แตหลกดงกลาวมไดเปนการสราง

รากฐานความสจรตใหเกดขนแกสงคมในกาลตอไปแตอยางใด

ดงนนผวจยจงเหนวาเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเพมเตมเกยวกบหลก

กฎหมาย เพอใหเกดความเขาใจและการตความกฎหมายในหนทไดรบความคมครองไปในทศทาง

เดยวกนและถกตองตามหลกนตกรรมสญญา โดยการบญญตคานยามของหนไวใหชดแจงใน

พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 มาตรา 3 จากคาวา “หนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมาย

หรอไมกตาม” ใหเฉพาะเจาะจงลงไปวา “ไมวาหนนนจะเปนสญญาทไมเปนธรรมหรอไมกตาม”

DPU

150

เพราะการใหความคมครองแกบคคลใดๆ กฎหมายควรใหความคมครองการแสดงออกซงเจตนาท

ชอบดวยกฎหมายของคสญญาทง 2 ฝาย ตามหลกสจรตในการทาสญญา และรฐยอมตองใหการ

สงเสรมการแสดงออกซงเสรภาพในการทาสญญาของบคคลตามหลกศกดสทธแหงการแสดง

เจตนา โดยทไมขดกบประมวลกฎหมายแพงและพาณชยในเรองความสมบรณแหงนตกรรม คอ

ผกระทานตกรรมตองมความสามารถ ไดกระทาตามแบบของนตกรรม และกระทาไปโดยม

วตถประสงคทชอบดวยกฎหมาย เชน การกยมเงน ตองมหลกฐานเปนหนงสอลกหนจงจะไดรบ

ความคมครองตามพระราชบญญตการทวงถามหนน เปนหนาททคสญญาตองทาตามกฎหมายตาม

แบบของนตกรรม สาหรบในเรองความสามารถของผกเปนปกตทผใหกตองดคณสมบตของผก

เปนสาคญ หรอถาเปนสญญาประเภทอนทผทานตกรรมเปนผหยอนความสามารถแตเขาทานต

กรรม เชน ผเยาว คนไรความสามารถ คนเสมอนไรความสามารถ และบคคลลมละลาย ผลของ

นตกรรมยอมตกเปนโมฆยะ จนกวาผแทนโดยชอบธรรม ผอนบาล ผพทกษ หรอเจาพนกงาน

พทกษทรพยมการใหสตยาบนหรอบอกลางโมฆยกรรมในภายหลง

กฎหมายการทวงถามหนจะใหความคมครองตอเมอคสญญาทานตกรรมตามแบบของ

กฎหมาย แตอาจจะมความบกพรองในเรองขอกาหนดตางๆ ในสญญาทกระทาลงไปโดยตนไม

สามารถกาหนดขอสญญาไดเนองจากเปนผทดอยกวาในเรองการเจรจาตอรอง ทาใหตองทาสญญา

ทมลกษณะเสยเปรยบหรอไมไดรบความเปนธรรม การกยมเงนนอกระบบทมการคดดอกเบยเกน

อตราทกฎหมายกาหนด ทงนเพอใหเกดความเขาใจและตความกฎหมายไปในทศทางเดยวกนและ

ตรงตามเจตนารมณของกฎหมายทจะใหความคมครองแกลกหนในการตดตามทวงถามหนไดอยาง

แทจรง

4.1.2 กรณปญหาการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนการพนนใหเปนหนทไดรบความ

คมครอง

ตามพระราชบญญตทวงถามหน พ.ศ. 2558 มาตรา 3 บญญตไววา “ผทวงถามหน

หมายความวา เจาหนซงเปนผใหสนเชอ ผประกอบธรกจตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค

ผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวยการพนน...” โดยตามกฎหมายนไดให

ความคมครองแกหนอนเกดจากการพนน ซงเจาหนพนนจาตองเปนเจาหนซงจดใหมการเลนการ

พนนอยางเปนปกตธระ แตไมรวมถงการเลนการพนนกนเปนครงคราว เชน การเลนการพนนใน

หมเพอนฝง

คาวา “ผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวยการพนน” กลาวคอ

ตามพระราชบญญตการพนน พ.ศ. 2478 อนเปนกรอบในการกาหนดนโยบายและควบคมการพนน

ของประเทศไทย ซงตามกฎหมายหามมใหมการเปดบอนพนน เขาเลน ทาย ทานาย รวมถงเขา

DPU

151

พนนภายในประเทศ ยกเวนกรณทไดรบใบอนญาตจากเจาหนาทหรอมกฎกระทรวงอนญาตใหจด

ขนได โดยไมตองมใบอนญาต ผฝาฝนมโทษตาสดจาคกไมเกน 3 เดอน ปรบไมเกน 500

บาท สงสดจาคกไมเกน 3 ป ปรบไมเกน 5,000 บาท

กฎหมายการพนนไดแบงการพนนออกเปน 2 ประเภท คอ บญช ก. ซงหามจดใหม

การเลนโดยเดดขาด ไดแก หวย ก.ข. ไฮโล บาคารา ฯลฯ แตตามพระราชบญญตการพนน มาตรา

4 กาหนดไววา “...เมอรฐบาลเหนวา ณ สถานทใดสมควรจะอนญาตภายใตบงคบเงอนไขใดๆ ใหม

การเลนชนดใดกใหอนญาตไดโดยออกพระราชกฤษฎกา”

สาหรบบญช ข. ซงสามารถเลนไดแตตองขออนญาตจากรฐมนตรเจาหนาทหรอเจา

พนกงานผออกใบอนญาตเหนสมควรและออกใบอนญาตให หรอมกฎกระทรวงอนญาตใหจดขน

โดยไมตองมใบอนญาต อาท การละเลนตางๆ ซงใหสตวตอสหรอแขงขนกน การชกมวย ฟตบอล

โตะ จบสลาก สลากกนแบง สลากกนรวบ เปนตน ยกเวนสลากกนแบงทออกโดยสานกงาน

สลากกนแบงรฐบาล ซงไดรบอานาจจากรฐบาลตามพระราชบญญตสานกงานสลากกนแบงรฐบาล

พ.ศ.2517 ใหถอวาเปนการออกสลากกนแบงทไดรบใบอนญาตและประทบตราจากพนกงาน

เจาหนาทตามกฎหมายวาดวยการพนนและไมตองเสยคาธรรมเนยมและคาภาษใดๆ ตามกฎหมาย

สาหรบการพนนออนไลน ซงสวนใหญเปนการเลนเกมไพ สลอต รวมถงการพนน

บอล ถอเปนการพนนตามบญช ก. ทหามเปดใหบรการ รวมถงหามเลนโดยเดดขาด แมวาการ

ตรวจสอบและจบกมจะทาไดยากเนองจากผเลนๆ อยทบาน แตหากถกจบกมกอาจไดรบโทษปรบ

หรอจาคกดวยเชนเดยวกน3

281

ตามพระราชบญญตทวงถามหน พ.ศ. 2558 มาตรา 3 มวตถประสงคทจะใหความ

คมครองหนทเกดจากการพนนเฉพาะผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวย

การพนน ไมวาการจดใหเลนการพนนดงกลาวจะไดรบอนญาตตามกฎหมายหรอไมกตาม เชน

การเปดบอนพนน การพนนออนไลน แตกอาจกลาวไดวาในปจจบนหนทเกดจากการพนนไมวา

จะเปนหนทเกดจากผซงจดใหมการเลนการพนนเปนปกต หรอผซงจดใหมการเลนการพนนเปน

ครงคราวกถอเปนหนทมปญหาในการตดตามทวงถามหนทผดกฎหมาย ถกขมข คกคามและ

กระทาการละเมดมากทสด

จากการศกษารางพระราชบญญตในบทท 2 จะเหนไดวาเจตนารมณของกฎหมายมงให

ความคมครองแกลกหนในหนพนนทเจามอหรอเจาหนไดจดใหมการเลนการพนนเปนปกต ไมวา

การจดใหเลนการพนนนนจะไดรบอนญาตใหจดตามพระราชบญญตการพนน พ.ศ. 2478 หรอไม

หากมการทวงถามหนทไมเหมาะสม ผตดตามทวงถามหนยอมตองรบโทษตามกฎหมายฉบบน แต

281 Yetiintelligence.com, อางแลว เชงอรรถท 240.

DPU

152

มไดครอบคลมไปถงการเลนการพนนกนเอง เชน เพอนฝงเลนพนนกนเองในโอกาสตางๆ เปน

ครงคราว

ดงทกลาวไวขางตนในเรองของนตกรรมทมวตถประสงคขดตอกฎหมายนนมผลเปน

โมฆะ กลาวคอ กฎหมายฉบบนไดใหความคมครองแกลกหนทเปนหนทเกดจากผจดใหมการเลน

การพนนเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวยการพนนตามมาตรา 3 อนเปนนตกรรมทมวตถประสงค

ขดตอกฎหมาย ซงหากลกหนไปกอใหเกดหนพนนขนกบผจดใหมการพนนกนเอง เชน เลนการ

พนนกนในเพอนฝง คนรจก เลนพนนครงคราว ลกหนทถกตดตามทวงถามหนโดยไมชอบดวย

กฎหมายเชนนจะไมไดรบความคมครองตามกฎหมายฉบบน เพราะกฎหมายฉบบนจะใหความ

คมครองแกลกหน ทเปนหนพนนจากผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระเทานน

ตามเจตนารมณของกฎหมายในการใหความคมครองแกลกหนในหนการพนน ทเกด

จากหนการพนนโดยผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวยการพนน อาจยงม

ปญหาการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนการพนนใหเปนหนทไดรบความคมครองดงน

ผวจยมขอสงเกตวาการจดใหเลนการพนนเปนปกตธระยอมถอหลกเกณฑในการ

ตความ เชน สถานทในการเลนพนน มเวลาเปดปดประจา เปดปดเปนเวลาตามปฏทน หรอเวลา

เปดปดทรกนเฉพาะผเลน ความถในการเปดเชนไรถงเปนปกต จานวนคนทเลนมากนอยเทาใดเปน

ปกต และจานวนเงนการเลน ยอมเปนปจจยในการตความวาผจดใหมการเลนการพนนนนถอเปน

การจดใหมการเลนการพนนโดยปกตหรอไม ซงอาจทาใหเกดปญหาตามมาวาผจดใหมการเลน

พนนอาจยกขอตอสขนไดวาตนมไดเปนผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระตามกฎหมายวาดวย

การพนน เปนเพยงการจดใหมการพนนกนเองจงไมถกควบคมตามกฎหมายน กยอมไมถกควบคม

พฤตกรรมในการตดตามทวงถามหนตามกฎหมายฉบบน ผตดตามทวงถามหนกไมจาตองปฏบต

ตามกฎหมายน หรอในทางตรงกนขามผซงจดใหมการเลนการพนนโดยปกตเมอตกอยภายใต

กฎหมายฉบบน แตลกหนไมยอมชาระหนผตดตามทวงถามหนอาจใชวธการรนแรงยงขนเพอเปน

การปกปดการกระทาความผดของตน และอาจนาไปสการตดตามทวงถามหนใชวธการททาให

ลกหนสามารถชาระหนพนนไดโดยมตองทวงถามใหแกเจาหนโดยพลน เมอลกหนไดชาระหน

พนนไปแลวกไมสามารถเรยกคนได จะไปรองเรยนหรอแจงความกอาจกลววาตนจะมความผดไป

ดวยและยงเปนคนรจกยงอาจสงผลกระทบตอตวลกหนหรอครอบครวของลกหนไดหากมการ

รองเรยนแจงความ

จะเหนไดวาแมจะเปนหนทเกดจากหนพนน ซงเปนหนทมวตถประสงคทผดกฎหมาย

แตเมอลกหนไปกอหนแลว กอาจเกดการตดตามทวงถามหนขนไดเชนกน โดยผวจยมขอสงเกตวา

หากกฎหมายไดใหความคมครองแกลกหนทเกดจากผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระตาม

DPU

153

กฎหมายวาดวยการพนน กควรใหความคมครองใหครอบคลมถงหนทเกดจากการพนนทงหมดเพอ

จะไดไมมขอโตแยงในการใชสทธของเจาหนพนน ซงเกดเปนชองวางทางกฎหมายได และหาก

กฎหมายตองการใหความคมครองแกลกหนพนนอยางแทจรง กไมมเหตทจะตองจากดเฉพาะ

ลกหนพนนทเลนกบผจดใหมการเลนพนนโดยปกตธระ เพราะหากมการตดตามทวงถามหนทเกด

จากหนพนนทเลนเปนครงคราว กฎหมายกควรใหความคมครองเชนกนเนองจากหากลกหนทเลน

พนนกบผจดใหมการเลนพนนชวคราว ถกตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม กสมควรใหความ

คมครองอยางเทาเทยมกนเพราะถอเปนการละเมดซงสทธและเสรภาพของบคคลเชนกน และกรณ

ดงกลาวผเลนทตกเปนลกหนอาจสนนษฐานไดวาเปนหนทมจานวนพอสมควร จนตองถงขนาด

ตดตามทวงถามหนดวยวธการทไมเหมาะสมจากผจดใหมการเลนการพนนแบบครงคราว

ดงทกลาวมาขางตนผวจยมความเหนวาการบญญตกฎหมายใหมการบงคบใชและการ

ตความกฎหมาย ใหหนทเกดจากการพนนหรอหนทผดกฎหมาย โดยใหผซงเขาเลนสมครใจกอนต

สมพนธทผดกฎหมายใหไดรบความคมครองทางกฎหมายน ถอเปนการยกเวนหลกผเสยหายตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 2 (4) ทบญญตไววา “ผเสยหาย หมายความถง

บคคลผไดรบความเสยหายเนองจากการกระทาผดฐานใดฐานหนง รวมทงบคคลอนทมอานาจ

จดการแทนไดดงบญญตไวใน มาตรา 4 มาตรา 5 และ มาตรา 6” ซงตามแนวคาพพากษาศาลฎกา

หมายถง กรณทมการกระทาความผดทางอาญาฐานใดฐานหนงเกดขน บคคลนนไดรบความ

เสยหายจากการกระทาผดดงกลาวและบคคลนนตองเปนผเสยหายโดยนตนย4

282

ศาลฎกาเปนผวางหลกเกณฑของผเสยหายโดยนตนยตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญาไวดงน5

283

1. ตองเปนผซงไมมสวนในการกระทาผด ผใช ผสนบสนน ผรเหนในการกระทาผด

ไมเปนการกระทาทมวตถประสงคทผดกฎหมาย หรอไดกระทาความผดโดยประมาทดวย เชน

สมครใจเขาววาทตอสทารายรางกายซงกนและกน (คาพพากษาศาลฎกาท 7003/2547) ขบรถ

ประมาทดวยกนทงค (คาพพากษาศาลฎกาท 4526/2546) สมครใจเขารวมเลนการพนนเพอโกงผอน

(คาพพากษาศาลฎกาท 436/2530 และ 1913/2546) ผตายกบจาเลยสมครใจชกมวยพนนเอาเงนกน

โดยไมไดรบอนญาต จะถอวาฝายใดฝายหนงเปนผเสยหายตามกฎหมายไมได เมอผตายถงแก

ความตายเพราะการชกมวยนน ผตายกไมใชผเสยหายตามกฎหมาย บดาของผตายยอมไมมอานาจ

282 สานกงานกฎหมายและคดกทม., “ผเสยหาย (มาตรา 2 (4)),” สบคนเมอวนท 25 พฤษภาคม 2559,

จาก https://www.facebook.com/BMAlaw/posts/680703131960379

283 วส ตงสมตร, “ผเสยหายโดยนตนย,” สบคนเมอวนท 25 พฤษภาคม 2559, จาก www.moj.go.th/

media/k2/attachments/188_1637.doc

DPU

154

ฟองคดแทนผตายได (คาพพากษาศาลฎกาท 1083/2510) ผเสยหายสมครใจเลนการพนนกบจาเลย

และพวกโดยไมไดรบอนญาต เปนการรวมกบจาเลยกระทาความผด ผเสยหายจงมใชผเสยหายโดย

นตนย (คาพพากษาศาลฎกาท 436/2530)

2. การยนยอมใหมการกระทาความผด ผกยมเงนยนยอมใหผใหกเรยกดอกเบยเกน

อตรา ผก ไมใชผเสยหายในความผดตาม พ.ร.บ.หามเรยกดอกเบยเกนอตรา พ.ศ. 2475 (คา

พพากษาศาลฎกาท 1281/2503) แตหากการกระทาของจาเลยเขาขายฉอโกงประชาชนดวย โดย

โจทกมไดมสวนรวมกระทาความผดกบจาเลยอนจะทาใหโจทกไมเปนผเสยหายโดยนตนย โจทก

เปนผเสยหายในขอหาฉอโกง (ฎกาท 6869/2541)

3. การกระทาทมวตถประสงคฝาฝนกฎหมายหรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอ

ศลธรรมอนดของประชาชน เชน การทผเสยหายตกลงจะซอธนบตรปลอมจากจาเลย แมจะเปนโดย

จาเลยใชอบายหลอกลวงอนเปนความผดฐานฉอโกงกตาม กเปนความตกลงทมวตถประสงคจะ

กระทาผดกฎหมาย มไดเปนไปโดยสจรตจะถอวาตนเปนผเสยหายโดยชอบดวยกฎหมายไมได

จะเหนไดวาหนทเกดจากการพนนเปนหนทมวตถประสงคอนไมชอบดวยกฎหมายตาม

ความสมบรณแหงนตกรรมแลว ลกหนทสมครใจเขาเลนการพนนจนกอใหเกดหนขนยงมไดเปน

ผเสยหายโดยนตนยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาอกดวย เพราะการสมครใจ

ยนยอมเขาเลนการพนนของลกหนยอมถอเปนผมสวนรวมในการกระทาความผด และยนยอมใหม

การกระทาความผดเกดขนแกตน ทงการกระทานนยงมวตถประสงคทฝาฝนกฎหมายหรอขดตอ

ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ซงการใหความคมครองในหนทเกดจากการ

พนนของลกหนเชนน จงเปนการขดตอหลกเกณฑของผเสยหายในกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ทง 3 หลกเกณฑ ทงยงอาจนาไปสการสงเสรมใหมการเลนการพนนของลกหนมากขน

โดยเหตผลทรฐกาหนดใหการเลนการพนนเปนความผด6

284 รองศาสตราจารยวระพงษ

บญโญภาส กลาววา การพนนเปนอาชญากรรมซงประชาชนอาจไมยอมรบวาเปนอาชญากรรม

อยางเตมท แตกเปนกจกรรมผดกฎหมายทสรางรายไดอยางมหาศาล เปนความเสยหายตอสวนตว

ซงอาจจะมผลกระทบตอสงคมดวย ในขณะเดยวกนกยงไมเปนทแนชดวาสงคมจะตงขอรงเกยจ

เหมอนกบอาชญากรรมรนแรงประเภทอน ซงนกอาชญาวทยาบางคนมองวา การพนน ยาเสพตด

และโสเภณ เปนอาชญากรรมไรเหยอ หมายความวา ตวผกระทาเปนทงผกระทาความผดและเปน

เหยอดวย ซงรฐจงมเหตผล 2 ประการ ทจะตองกาหนดใหการเลนการพนนเปนความผดอาญา คอ

ประการแรกรฐมหนาทในการปองกนประชาชนจากการทารายตวเอง เพราะการพนนเมอมผเขาไป

284 วทยาลยการยตธรรม สานกงานศาลยตธรรม, “วงการกฎหมายทวไป : จดยนของกระบวนการยตธรรม

กบสงทเรยกวาการพนน,” สบคนเมอวนท 8 มกราคม 2560, จาก http://elib.coj.go.th/Article/articlehaya3.htm

DPU

155

เลนแลว ผเลนกมกจะกลายเปนเหยออาชญากรรมของความผดฐานน นดวย ประการทสอง

อาชญากรรมเหลานเปนตนเหตใหเกดการกออาชญากรรมในรปแบบอนๆ ตามมา เชน การรบจาง

ทวงถามหน และผลทตามมาอกประการหนงกคอ การแสวงหาทรพยสนในทางทมชอบเพอนามา

เลนการพนน เกดเปนความผดเกยวกบทรพยเพมมากขนโดยเฉพาะในชวงเวลาทมการเลนการพนน

กนมาก เชน เมอมการแขงขนฟตบอลโลก เปนตน รองศาสตราจารยวระพงษ บญโญภาส ไดกลาว

ตอไปวาพระราชบญญตการพนน พ.ศ. 2478 เปนกฎหมายทไมมงหวงจะปราบปรามการพนนอยาง

เดดขาดเพราะแมวาจะมขอหามในการเลนการพนนหลายชนดกตาม แตกยงอนญาตใหมการเลนการ

พนนบางประเภทชวคราวโดยเจาพนกงานของรฐจะเปนผออกใบอนญาตให ผลทตามมากคอสงคม

มองวากฎหมายฉบบดงกลาวอนญาตใหมการเลนการพนนไดแมจะมการหามเปนสวนใหญกตาม

ดงจะเหนไดวาการจดใหมการเลนการพนนตามกฎหมายนน หากผจดใหมการเลนการ

พนนไดรบอนญาตจากรฐ หนการพนนดงกลาวกยอมมผลผกพนตามกฎหมายฟองรองบงคบกนได

ไมอยในบงคบของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 853 แตถาผจดใหเลนการพนนรายใด

รฐไมใหอานาจหรอสตยาบน การเลนการพนนยอมไมกอใหเกดหน ตองบงคบตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 853 ไมอาจฟองรองบงคบคดได เปนหนทผดกฎหมายไมผกพน

ตามกฎหมายทลกหนจะตองชาระ โดยตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ของ

ประเทศไทยไดเขามาควบคมการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมจากหนทเกดจากการพนนไมวา

หนการพนนน ผจดใหมการเลนการพนนจะไดรบอนญาตตามกฎหมายหรอไมกตาม แตหากมการ

ตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมเกดขน ผตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมยอมมโทษตาม

กฎหมาย โดยเงอนไขทกฎหมายใหความคมครองในหนพนนเฉพาะเพยงหนพนนทเกดจากผจดให

มการเลนการพนนเปนปกตธระเทานน

จากการศกษาถงหนทไดรบความคมครองทงประเทศในระบบกฎหมายจารตประเพณ

(Common Law System) และประเทศในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) จะ

เหนไดวายงมไดมการบญญตยอมรบบงคบใชกฎหมายในการใหความคมครองแกลกหนทถก

กระทาละเมดจากการตดตามทวงถามหนอนเกดจากหนพนนแตอยางใด จากการศกษาดงกลาวจะ

เหนไดวาสหรฐอเมรกาและเครอรฐออสเตรเลย ในระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law

System) สหรฐอเมรกาไดใหความคมครองเฉพาะหนในครวเรอน หนซอขายสนคาบรการตางๆ

โดยไมรวมถงหนของสถาบนการเงน ผวจยเหนวากฎหมายใหความคมครองแกหนทเกดจากการ

อปโภคบรโภคทเกดขนตามปกตของบคคลและแยกหนทเกดจากสถาบนการเงนออกจากความ

คมครองเนองจากไดมกฎหมายเฉพาะทใหความคมครองอยแลว สาหรบเครอรฐออสเตรเลยไดให

ความคมครองแกลกหนในการตดตามทวงถามหนในมลหนทกประเภท กฎหมายกาหนดใหบคคล

DPU

156

ทกคนทจะกระทาการตดตามทวงถามหนตองปฏบตตามและอยภายใตกฎหมายเทาเทยมกนทกคน

และประเทศญปน ในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) นน กฎหมายใหความ

คมครองแกหนทงหนทเกดจากการลงทนทางธรกจและหนทเกดจากสนเชอเพอการอปโภคบรโภค

ในครวเรอน

จะเหนไดวาหนทไดรบความคมครองของทกประเทศทไดศกษามาน น มไดม

บทบญญตยอมรบใหหนการพนนเปนหนทไดรบการคมครองตามกฎหมายตดตามทวงถามหน

โดยหนทไดรบความคมครองจากกฎหมายการตดตามทวงถามหนของประเทศไทย ไดแก หนกยม

เงนจากสถาบนการเงนในระบบ และหนกยมเงนนอกระบบ ทงยงคมครองหนทเกดจากการพนน

ดวย

ผวจยเหนวาการใหความคมครองแกหนพนนอาจทาใหเกดปญหาการใชและการตความ

กฎหมายเกยวกบหนการพนนใหเปนหนทไดรบความคมครอง เนองจากหนการพนนเปนหนทผด

กฎหมาย แตปรากฏอยในบทบญญตดวยความหมายททบซอนตามพระราชบญญตการทวงถามหน

มาตรา 3 ในคาวา “ทงนไมวาหนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” ดงทไดกลาวมาใน

ปญหาขางตน ทงหนพนนนนเปนหนทมวตถประสงคอนไมชอบดวยกฎหมายตามความสมบรณ

แหงนตกรรมแลว ผสมครใจเขาเลนพนนยงมใชผเสยหายโดยนตนยตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา และผเลนการพนนตกอยภายใตประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 853

หนทเกดจากการพนนไมผกพนตามกฎหมายทลกหนจะตองชาระ จงไมอาจฟองรองบงคบคดได

การบญญตใหหนการพนนไดรบความคมครองจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมน อาจ

นาไปสปญหาการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนการพนนใหเปนหนทไดรบความคมครอง

วากฎหมายสามารถตความใหนตกรรมใดๆ ทมวตถประสงคทขดตอกฎหมายสามารถไดรบการ

คมครองตามกฎหมายไดเพยงใด และการบงคบใชกฎหมายใหไดรบความคมครองจากมลหนทขด

ตอหลกกฎหมายวธพจารณาความอาญา อนเปนการยกเวนหลกผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญาวารฐควรใหการคมครองมากนอยเพยงใด การบญญตใหความคมครองแก

ลกหนในหนการพนนเชนน จะเปนเพยงการสงเสรมชองทางในการแกไขปญหาหนพนนเพยง

ปลายเหต แตไมอาจกอใหเกดมาตรฐานทางสงคมในมมมองของการพนนวาเปนสงทผดกฎหมาย

และกอใหเกดปญหาแกสงคมตามมาไดแตอยางใด

สาหรบหนการพนนทผจดใหมการเลนการพนนไดรบอนญาตจากรฐเจาหนมสทธฟอง

ใหลกหนชาระหนไดตามกฎหมายอนไมจาตองใชวธการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม แตใน

กรณหนพนนทผจดใหมการเลนการพนนมไดรบอนญาตยอมถอเปนหนทผดกฎหมายฟองรอง

บงคบคดไมได กลาวคอ เมอลกหนไปกอหนโมฆะขน จงเปนเหตใหเจาหนตองใชวธการตดตาม

DPU

157

ทวงถามหนทไมเหมาะสมเพอกดดนใหลกหนชาระหน เมอลกหนไมสามารถชาระหนการพนนได

แตเจาหนพนนจาตองถกควบคมการตดตามทวงหนตามพระราชบญญตการทวงถามหน เมอเจาหน

ไมสามารถบงคบเอาแกลกหนไดดวยวธเดม กอาจนาไปสการกระทาตอลกหนทมวธการปกปด

ซอนเรนซงการกระทาความผดทมความรนแรงยงขน และโดยสวนมากลกหนประเภทนจะม

พฤตกรรมในการดาเนนชวตวนเวยนอยกบการพนนขนตออยเปนนจ และไมสามารถชาระหนการ

พนนไดไมวาทงหมดหรอบางสวน หรอหากชาระหนพนนหมดแลวกยงกลบเขาไปกอหนพนน

ตอไปอก จนไมสามารถหาเงนมาชาระหนพนนไดในทสด

ไมวาจะเปนหนทเกดจากการเขาบอนการพนน หนจากการพนนบอล หนจากหวยใต

ดน การเขาไปมสวนรวมในการกระทาความผดเชนนลกหนไมมสทธรองทกขขอใหเจาพนกงาน

นาคดขนวากลาวในความผดฐานฉอโกงแกเจาหนได ผวจยเหนวาการทลกหนยงคงไดรบความ

คมครองในการตดตามทวงถามหนของเจาหนอยนนไมยงประโยชนใหลกหนมากขนแตอยางใด

หากแตเพราะลกหนมพฤตกรรมทกอใหเกดหนพนนอยเปนอาจณ ซงเปนปกตทเจาหนทกรายเมอม

หนเกดขนแกตนยอมถอวาตนตองไดรบชาระหน ไมวาเจาหนนนจะไดประกอบธรกจทถกตองตาม

กฎหมายหรอไมกตาม และหนดงกลาวกมไดเกดจากการอปโภคบรโภคของคนในสงคม มไดเกด

จากความสจรตในการกอใหเกดนตกรรม ความสจรตในการดารงชวตเพอประกอบการงานทงยง

เปนการมอมเมาประชาชนและกอใหเกดปญหาอาชญากรรมในสงคมตามมา ซงถอวาเปนการขด

ตอหลกการดาเนนคดอาญาของประเทศไทยทลกหนการพนนยอมมใชผเสยหายโดยนตนยและยง

ขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน

ดงนนผวจยจงเหนวาเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเกยวกบหลกกฎหมาย

เพอใหเปนไปตามหลกความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน การใดมวตถประสงค

เปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายยอมเปนโมฆะ และกฎหมายยอมตองไมสนบสนนการกระทา

ทฝาฝนความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ทงนเพอใหเกดความเขาใจในการ

ตความและบงคบใชกฎหมายในหนทไดรบความคมครองใหถกตองตามหลกความสมบรณแหงนต

กรรมและหลกผเสยหายโดยนตนย โดยการตดคานยามทใหหนการพนนเปนหนทไดรบความ

คมครองตามพระราชบญญตการทวงถามหนมาตรา 3 ออกเสย เพอมใหขดกบกฎหมายวธพจารณา

ความอาญาในเรองผเสยหายโดยนตนย อนเปนหลกการดาเนนคดอาญาโดยรฐของประเทศไทย

4.2 ปญหาขอบเขตของกฎหมายของบคคลซงเกยวของกบการตดตามทวงถามหน

สาหรบประเทศไทย ผตดตามทวงถามหนทอยภายใตกฎหมายน หมายถง เจาหนท

ประกอบธรกจเปนผใหสนเชอและบคคลซงรบซอหรอรบโอนสนเชอตอไปทกทอด เจาหนท

DPU

158

ประกอบธรกจซอขายสนคาและบรการ ผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระ และเจาหนอนซง

มสทธรบชาระหนอนเกดจากการกระทาทเปนทางการคาปกตหรอเปนปกตธระของเจาหน และให

หมายความรวมถงผรบมอบอานาจจากเจาหน ผรบมอบอานาจชวงในการทวงถามหน ผประกอบ

ธรกจทวงถามหน และผรบมอบอานาจจากผประกอบธรกจทวงถามหน

ตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 มาตรา 3 บคคลทเขามามบทบาทใน

กฎหมายการทวงถามหนมดวยกน 3 ฝาย ไดแก ฝายเจาหน ฝายลกหน และฝายของผประกอบ

ธรกจทวงถามหนซงอาจกลาวไดวากฎหมายไดเขามาควบคมการกระทาทไมชอบดวยกฎหมายของ

เจาหนอนเกดจากการตดตามทวงถามหน และกฎหมายไดใหการคมครองลกหนจากการตดตาม

ทวงถามหนทไมชอบดวยกฎหมายไปพรอมๆกน การทกฎหมายไดกาหนดการควบคมการตดตาม

ทวงถามหนของฝายเจาหน หรอของฝายผประกอบธรกจทวงถามหน ใหตองมหนาทปฏบตตาม

กฎหมาย ไมทาการทวงถามหนจากลกหนโดยฝาฝนกฎหมายฉบบน แตตามพระราชบญญตทวง

ถามหนนยงคงมปญหาในเรองขอบเขตของกฎหมายในการควบคมและการใหความคมครองแก

บคคลในการตดตามทวงถามหน โดยผวจยไดวเคราะหถงปญหาของบคคลตามกฎหมายทง 3 ฝาย

ไวดงน

4.2.1 ขอบเขตของกฎหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหน

ตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 มาตรา 3 ไดบญญตถงคานยามของผท

ใหสนเชอหรอกคอเจาหน ไวดงน

“มาตรา 3 ในพระราชบญญตน

“ผใหสนเชอ” หมายความวา

(1) บคคลซงใหสนเชอเปนทางการคาปกต หรอ...”

จะเหนไดวาผใหสนเชอตามมาตราน กคอฝายของเจาหนซงกฎหมายกาหนดไววา

บคคลผใหสนเชอนนจะเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลกได และเจาหนซงถกควบคมตาม

กฎหมายนตองเปนเจาหนซงใหสนเชอแกลกหนตามทางการคาปกต กลาวคอ เจาหนจะตองมอาชพ

หรอจะตองประกอบธรกจในการใหสนเชอ หากเจาหนซงใหสนเชอมไดมอาชพหรอมไดประกอบ

ธรกจทางการคา เปนเพยงผใหสนเชอเปนครงคราว หรอผใหสนเชอเปนญาต เพอนฝงหรอคนรจก

เจาหนเหลานมไดถกควบคมการทวงถามหนดวยกฎหมายฉบบน เพราะกฎหมายฉบบนไดเนน

ควบคมเจาหนซงใหสนเชอททาเปนอาชพ ดงนนเมอพระราชบญญตนไดให นยามคาวา “ผให

สนเชอ” โดยมไดรวมผใหสนเชอเปนครงคราว หรอหมายความวามไดรวมผใหสนเชอทไมไดทา

เปนทางการคาปกต เชน ผใหสนเชอเปนญาต เพอนฝง หรอคนรจก จากคานยามดงกลาวจงมผล

DPU

159

ทาใหเขาใจไดวา “บคคลผใหสนเชอทไมใชทางการคาปกต” นน มไดอยในความหมายของคา

นยามของ “ผทวงถามหน” ตามมาตรา 3 ทบญญตวา “ผทวงถามหน หมายความวา เจาหนซงเปน

ผใหสนเชอ” ไปดวย โดยหากกรณทเจาหนสนเชอทไมใชการใหสนเชอเปนปกตทางการคา ไป

ทวงถามหนเอง หากเปนกรณของการใหกยมเงนกนระหวางญาต เพอนฝงหรอคนรจกเชนน คง

ไมคอยเกดปญหาของการตดตามทวงถามหนอนเปนลกษณะทไมชอบดวยกฎหมายเทาใดนก

เนองจากความสมพนธกนระหวางคสญญา แตอาจมปญหาในเรองการตดตามทวงถามหนทเปน

การรบกวนลกหนเกนควรอนเปนการสรางความเดอดรอนราคาญใหแกลกหนหรอบคคลอน

แตอยางไรกตามจากคานยามดงกลาวยงมผลทาใหเกดปญหาประการหนง ในเรอง

ขอบเขตของกฎหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหน ในกรณทผใหสนเชอทไมใช

ทางการคาปกตได มอบอานาจใหผอนทวงถามหน กลาวคอ มผลทาใหผตดตามทวงถามหนทรบ

มอบอานาจจากเจาหน หรอผรบมอบอานาจชวงในการทวงถามหนของเจาหน ยอมไมอยในนยาม

ของคาวา “ผทวงถามหน” ไปดวย เพราะเมอเจาหนซงใหสนเชอทไมใชทางการคามใช “ผทวงถาม

หน” แลว จงทาใหผรบมอบอานาจจากเจาหนหรอผรบมอบอานาจชวงในการทวงถามหนจาก

เจาหนนนไมเปน “ผทวงถามหน” ตามพระราชบญญตฉบบนไปดวย ทาใหผรบมอบอานาจหรอ

ผรบมอบอานาจชวงในการทวงถามหนจากเจาหนเชนนไมตองถกควบคมดวยกฎหมายตดตามทวง

ถามหน ซงถาเจาหนเองหรอผรบมอบอานาจตดตามทวงถามหนไดมการฝาฝนตามพระราชบญญต

น ลกหนจะไมไดรบความคมครองตามกฎหมายฉบบน เพราะตามพระราชบญญตทวงถามหนอน

เกยวกบกระบวนการในการตดตามทวงถามหน ตามมาตรา 8 ถงมาตรา 13 ไดบญญตคาวา “ผทวง

ถามหน” ทจะเปนผถกควบคมตามกฎหมายนไวในทกมาตรา เมอผใหสนเชอทไมใชทางการคา

ปกต ไมไดถกควบคมตามพระราชบญญตน ทงเจาหนและผรบมอบอานาจของเจาหนกยอมมใช

ผตดตามทวงถามหนตามกฎหมายฉบบนเชนกน อนมผลใหเจาหนไมมหนาททจะตองปฏบตตาม

พระราชบญญตน กลาวคอ ลกหนทขอสนเชอในลกษณะครงคราวตอผใหสนเชอเชนนยอมไมได

รบความคมครองอยางแทจรงตามกฎหมายฉบบน

ตามเจตนารมณของกฎหมายในการควบคมพฤตกรรมในการตดตามทวงถามหนของ

เจาหน จากการศกษารางพระราชบญญตในบทท 2 จะเหนไดวาเจตนารมณของกฎหมายมงควบคม

พฤตกรรมผตดตามทวงถามหนทอยในระบบและนอกระบบทมอาชพใหสนเชอ ไมตองการ

ควบคมดแลการทวงถามหนจากเจาหนซงไมไดมอาชพปลอยก เพราะกฎหมายฉบบนตองการ

แกไขปญหาทเกดขนในสงคมจากทเจาหนปลอยเงนกเปนอาชพทกอใหเกดความเดอนรอนกบ

ลกหน

DPU

160

จะเหนไดวาเจตนารมณของกฎหมายตองการทจะควบคมเจาหนซงใหสนเชอทเปนทาง

การคาปกต ผรบมอบอานาจหรอผรบมอบอานาจชวงจากเจาหน ผประกอบธรกจทวงถามหนและ

ผรบมอบอานาจจากผประกอบธรกจทวงถามหน ในการตดตามทวงถามหนนนตองไมกระทาการ

อนเปนการฝาฝนกฎหมายและตองปฏบตตามกฎหมายฉบบน แตดวยการบญญตดงกลาวนอาจ

กอใหเกดปญหาในเรองขอบเขตของกฎหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหน

กลาวคอ เมอเจาหนซงใหผอนกยมเงนเพยงครงคราวทไมใชทางการคาปกต ผรบมอบอานาจหรอ

ผรบมอบอานาจชวงจากเจาหนน ไมตกอยภายใตกฎหมายฉบบน เนองจากกฎหมายมได

ครอบคลมถงการตดตามทวงถามหนของเจาหนทใหกยมเงนอนมใชทางการคาปกต ผรบมอบ

อานาจหรอผรบมอบอานาจชวงของเจาหนยอมรบไปท งสทธและหนาทตามกฎหมายตวแทน

เชนเดยวกนกบเจาหน เมอเจาหนมไดถกควบคมดวยกฎหมาย ผรบมอบอานาจกยอมไมถกควบคม

ดวยกฎหมายเชนเดยวกน โดยแตกตางจากผประกอบธรกจทวงถามหน และผรบมอบอานาจจากผ

ประกอบธรกจทวงถามหนทกฎหมายไดกาหนดนยามวาเปน “ผทวงถามหน” ไวอยางชดเจน

ดงนนปญหาดงกลาวจะเหนไดวาเมอเจาหนซงไมใชทางการคาปกต ผรบมอบอานาจ

หรอผรบมอบอานาจชวงจากเจาหน ไปทาการทวงถามหนกบบคคลอนทเกยวของกบลกหน แต

มใชกรณทถงขนาดเปนการคกคามทเปนความผดตามกฎหมายอาญา แตเปนการรบกวนทไม

เหมาะสมแกลกหนหรอบคคลทเกยวของกบลกหน หรอการตดตอกบบคคลอนเพอการตดตามทวง

ถามหนทเปนการรบกวนทงในเวลา จานวนการตดตอหรอตดตอไปยงสถานทไมเหมาะสม ทงยง

อาจทาใหลกหนเกดความเสยหาย อบอาย จากการถกตดตามทวงถามหน หรอผตดตามทวงถาม

หนไดแจงแกบคคลอนถงการเปนหนของลกหน เชน ทวงถามหนจากเพอนของลกหน คนรจก

ลกหน ลกนองหรอเจานายของลกหน ญาตลกหน หรอบอกกลาวการเปนหนของลกหนแกบคคล

อนเพอกดดนใหลกหนชาระหน อนเปนการกอใหลกหนเกดความเสยหายและอบอาย ยอมเหนได

วาตามปญหาทกลาวมาสามารถเกดขนได โดยจากผลสารวจพบวาแหลงเงนกนอกระบบทอยใน

เครอขายความสมพนธของลกหนนนมมากกวารอยละ 56.9 ไดแก ญาต คนรจก เพอน เพอน

รวมงาน หรอนายจาง ซงการกยมเงนในเครอขายความสมพนธของลกหนนถอเปนทางเลอกแหลง

เงนทนนอกระบบลาดบแรกๆ ใหแกลกหนทไมสามารถขอสนเชอในระบบได เพราะการกยมเงน

กบบคคลทมเครอขายความสมพนธกนกบลกหน ยอมเปนการลดปจจยความเสยงลกหนทจะไป

กยมเงนจากผใหก เงนนอกระบบรายใหญในพนทหรอนอกพนททมดอกเบยสงหรอมการคด

ดอกเบยทบตนและคาใชจายอนๆ ทตามมา ทงยงเสยงตอนายทนทมอทธพลในละแวกนน เพราะ

การกยมเงนในเครอขายความสมพนธลกหนอาจมขอตกลงทยดหยนกบเจาหนไดมากกวา ท ง

จานวนเงนตน ดอกเบย การกาหนดเวลาชาระหน การขอผดผอนการชาระหน หรอการตดตาม

DPU

161

ทวงถามหน ทมความอะลมอลวยตอกนมากกวา แตอยางไรกตามกอาจเกดปญหาขนไดหากลกหน

บายเบยงไมคานงถงหนาทในการชาระหนของตนตอเจาหนแลว เจาหนซงไมไดมอาชพปลอยก

หรอผรบมอบอานาจหรอผรบมอบอานาจชวงทอาจมไดมความสมพนธกบลกหน หรอผทถกวาจาง

แทนเจาหนทไมตองการจะตดตามทวงถามหนจากลกหนเอง การตดตามทวงถามหนดงกลาวกอาจ

เปนการรบกวน หรอเกดการกระทาทไมเหมาะสมกบลกหนได โดยมใชการกระทาทถงขนาดเปน

ความผดทางอาญา แตกฎหมายยงมไดเขามาควบคมใหครอบคลมการตดตามทวงถามหนของ

เจาหน ผรบมอบอานาจหรอผรบมอบอานาจชวงเหลานเพอใหความคมครองแกลกหนประเภทน

แตอยางใด แตทงนหากมการกระทาความผดกฎหมายอาญาขนแกลกหน เจาหนหรอผรบมอบ

อานาจยอมตองรบโทษทางอาญาตามกฎหมาย

ผวจยมขอสงเกตวาในกรณของผประกอบธรกจทวงถามหนและผรบมอบอานาจจากผ

ประกอบธรกจทวงถามหนนน อาจวเคราะหไดวาหากไมใชผใหสนเชอทเปนทางการคาปกตยอม

ไมอยในความหมายของผตดตามทวงถามหน หากเจาหนไปจางใหผประกอบธรกจทวงถามหนใน

หนของตน ผประกอบธรกจทวงถามหนยอมไมถกควบคมดวยกฎหมายการตดตามทวงถามหน

เชนเดยวกน แตเพราะตามมาตรา 3 ไดมคานยามวา “ผทวงถามหน” หมายถง ผประกอบธรกจทวง

ถามหนและผรบมอบอานาจจากผประกอบธรกจทวงถามหนดวย” จงมผลบงคบใหผประกอบธรกจ

ทวงถามหนและผรบมอบอานาจจากผประกอบธรกจทวงถามหนถกควบคมการตดตามทวงถามหน

จากกฎหมายฉบบนโดยชดเจนและถาฝาฝนกอาจถกเพกถอนการจดทะเบยนประกอบธรกจทวงถาม

หนได

จากการศกษาขอบเขตของกฎหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหน

ผตดตามทวงถามหนของสหรฐอเมรกา คอ เจาหนและผตดตามทวงถามหนอาจจะเปนบคคล

ธรรมดาหรอนตบคคลกไดและใหหมายความรวมถงลกจาง หนสวนบรษทในเครอธรกจของเจาหน

ทมไดใชชอตนเอง รวมถงทนายความหรอสานกงานกฎหมายทรบจางตดตามทวงถามหนในนาม

ของเจาหนดวย โดยควบคมพฤตกรรมของผตดตามทวงถามหน ในหนทเกยวของกบการดาเนน

ชวตประจาวนโดยปกตของบคคล อาท หนทเกดจากการตดตอทางการซอขายสนคา ประกน

บรการตางๆ ของบคคลหรอครอบครว ไมรวมถงหนทเกดขนกบธนาคาร สถาบนการเงน

เจาหนาทของรฐ หรอหนภาษ คาปรบ คาเลยงดสามหรอภรยาในกรณหยาราง คาเลยงดบตรและ

สทธเรยกรองจากการละเมด

เครอรฐออสเตรเลย ผตดตามทวงถามหนทอยภายใตการควบคม หมายถง บคคลท

ตดตามทวงถามหนในหนวยของธรกจ รวมถงเจาหน ผตดตามทวงถามหนอสระ ผรบโอน

DPU

162

ตวแทน ทนายความและบคคลใดๆ ทตดตามทวงถามหนในนามของคนอน ในมลหนทกประเภท

รวมถงหนทมการรบโอนมาเพอใหตดตามทวงถามหน

ประเทศญปน ผตดตามทวงถามหนทอยในการควบคมของกฎหมายฉบบน คอ เจาหน

ตามทกฎหมายกาหนดไว ในหนจากสถาบนการเงน สหกรณการเกษตร สหกรณการประมง

บรษทการประกน สนคาอปโภคบรโภค การบรการ การเชาหรอการซอขายเครองจกร ทรสต

ลมละลายหรอฟนฟกจการ หนทเกดจากการประนประนอม ไกลเกลยและแปลงหน ฯลฯ รวมถง

การซอสทธเรยกรองทเปนตวเงนทางการคาจากบคคลอน ในการพาณชย อตสาหกรรม การบรการ

และธรกจอนๆ และผประกอบธรกจใหสนเชอเปนปกตธระ หรอบรษทจดการเรยกรองและตดตาม

ทวงถามหนทไดจดทะเบยนโดยกระทรวงยตธรรม แตไมรวมการปฏบตหนาทของทนายความหรอ

องคกรเชยวชาญทางดานกฎหมายในการจดการตดตามทวงถามหน เนองจากการบรการดาน

กฎหมายในการดาเนนคด การวาความ การไกลเกลยหรอวธการอนใด

จะเหนไดวาผตดตามทวงถามหนทถกควบคมตามกฎหมายของประเทศญปนมความ

คลายคลงกบกฎหมายการตดตามทวงถามหนของไทย แตแตกตางกนตรงทประเทศญปนม

กฎหมายการตดตามทวงถามหนในหนอนๆ และมกฎหมายเฉพาะเกยวกบผประกอบธรกจให

สนเชอทเปนปกตธระทตองอยภายใตกฎหมายการตดตามทวงถามหนในหนอนๆ เชนเดยวกน แต

กฎหมายการตดตามทวงถามหนของประเทศไทยมเพยงความคมครองในเรองการขอสนเชอสาหรบ

การกยมเงนทงในระบบและนอกระบบของผมอาชพใหกยมเงนหรอผประกอบธรกจใหสนเชอ

เทาน น และมไดมกฎหมายฉบบอนทใหการคมครองครอบคลมในหนประเภทอนๆ เฉก

เชนเดยวกนกบประเทศญปน อนเปนการใหเจาหนทกประเภทตามทกฎหมายกาหนดถกควบคม

การตดตามทวงถามหนและกฎหมายยงกาหนดกฎหมายเฉพาะสาหรบผประกอบธรกจการให

สนเชอใหมการควบคมแกผตดตามทวงถามหนทเครงครดมากกวากฎหมายตดตามทวงถามหน

ทวไปอกดวย มไดจากดเฉพาะหนจากผทมอาชพใหกยมเงนหรอผประกอบธรกจใหสนเชอเทานน

สวนสหรฐอเมรกาการควบคมพฤตกรรมของผตดตามทวงถามหนมไดรวมหนทเกดจากสถาบน

การเงนแตอยางใด แตสาหรบเครอรฐออสเตรเลยการตดตามทวงถามหนครอบคลมถงมลหนทก

ประเภทใหตองผตดตามทวงถามหนตองถกควบคมตามกฎหมายตดตามทวงถามหน

ผวจยเหนวาการใหความคมครองแกลกหนในการตดตามทวงถามหนนน หากกฎหมาย

บญญตถงการควบคมดแลการตดตามทวงถามหนของเจาหนทไมเหมาะสม โดยตามเหตผลในการ

ประกาศใชพระราชบญญตฉบบน “โดยทการทวงถามหนในปจจบนมการกระทาทไมเหมาะสมตอ

ลกหนไมวาจะเปนการใชถอยคาทเปนการละเมดสทธสวนบคคลอยางรนแรง การคกคาม โดยข

เขญ การใชกาลงประทษราย หรอการทาใหเสยชอเสยง รวมถงการใหขอมลเทจและการสราง

DPU

163

ความเดอดรอนราคาญใหแกบคคลอน ประกอบกบปจจบนยงไมมกฎหมายทกาหนดหลกเกณฑ

วธการและเงอนไขในการทวงถามหนและการควบคมการทวงถามหนไวเปนการเฉพาะ สมควรม

กฎหมายในเรองดงกลาวจงจาเปนตองตราพระราชบญญตน” แมกฎหมายฉบบนมไดใหความ

คมครองแกผบรโภคทตกเปนลกหนจากการถกกระทาอยางไมเหมาะสมในการตดตามทวงถามหน

ในหนทกประเภทเชนเดยวกบเครอรฐออสเตรเลย แตกไดขยายความคมครองถงหนของผบรโภคท

เกยวกบหนกยมทงหนในระบบ และหนนอกระบบมากกวาสหรฐเมรกาซงเปนหนในภาคครวเรอน

แตถงกระนนกถอเปนการสมควรอยางยง ทกฎหมายจะบญญตการคมครองใหครอบคลมถงการให

ความคมครองแกลกหนทขอสนเชอจากเจาหนทไมใชทางการคาปกตดวยเชนกน

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 ตามมาตรา 4 บญญตไววา

“ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคลยอมไดรบความคมครอง

ปวงชนชาวไทยยอมไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญเสมอกน” และตามมาตรา 27 บญญตไววา

“บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย มสทธและเสรภาพและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยม

กน”

ฉะนนจงกลาวไดวารฐตองใหการรบรองคมครองสทธของบคคลทกคนอยางเทยม

เทากนและรวมถงบคคลทเปนผบรโภคดวย ดงน นการใหการรบรองสทธของผบรโภคตาม

รฐธรรมนญ บคคลทเปนผบรโภคแมจะตกเปนลกหนหรอไมกตาม บคคลทกคนยอมสมควรไดรบ

ความเสมอภาคในการไดรบความคมครองทางกฎหมายอยางเทาเทยมกนจากรฐ และไมวาตนจะตก

เปนลกหนจากเจาหนทางการคาปกตหรอเจาหนทไมใชทางการคาปกตหรอไมอยางไรกตาม

หนนอกระบบหรอหนจากบคคลธรรมดาทมไดเปนผประกอบธรกจใหกยมเงนของ

ประเทศไทยกมสดสวนขนาดใหญและทากนแพรหลายทวไปในสงคมไทย โดยเจาหนนอกระบบท

มความสมพนธกบผก เชน ญาต คนรจก เพอน เพอนรวมงาน หรอเจานาย เพราะดวยลกษณะนสย

ของคนไทยทมความเปนกนเอง โอบออมอาร แบงปน และเหนอกเหนใจผอน เมอมผทรจกมกคน

หรอมคนแนะนามา มความไวเนอเชอใจแลว การเอยปากขอยมเงนทไมมากเกนไปตามฐานะของ

ผให กมกจะเชอไดวาผกยอมไดกยมเงนตามปจจยจาเปนของตน ซงเมอผกยมไมชาระหนกยอมตก

เปนลกหนทจะตองถกตดตามทวงถามหนจากเจาหน ผรบมอบอานาจจากเจาหนหรอผประกอบ

ธรกจทวงถามหนไดเชนกน กลาวคอ แมลกหนจะไดกยมจากเจาหนรายใด แตหากลกหนมได

ชาระหนตามสญญา เจาหนทกประเภทยอมมสทธในการเรยกใหชาระหนโดยการตดตามทวงถาม

หน เมอเจาหนเปนเพยงเจาหนซงใหสนเชอเพยงครงคราว หรอเพราะความสมพนธระหวางกน

แตหากลกหนไมชาระหนคน เจาหนกมสทธตดตามทวงถามหน ซงทงเจาหนเอง ผรบมอบอานาจ

หรอผรบมอบอานาจชวงจากเจาหน อาจมการทวงถามหนทมลกษณะไมเหมาะสมไดเชนกน ทง

DPU

164

การทวงถามหนตอบคคลอน การบอกกลาวการเปนหนของลกหน การตดตอลกหนหรอบคคลอน

อนเปนการรบกวน การสรางความเดอดรอนราคาญ กระทงการใชถอยคาทไมเหมาะสมหรอการ

ทาใหเสยชอเสยงกอาจเกดขนได เมอลกหนไมยอมชาระหนตามสญญา หากกฎหมายใหความ

คมครองการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมและยงใหความคมครองลกหนในหนทผดกฎหมาย

ของผซงจดใหมการเลนการพนนตามกฎหมายวาดวยการพนนแลว ลกหนทเกดจากการกยมเงน

จากเจาหนซงมใชทางการคาปกตซงเปนหนทเกดจากการแสดงเจตนาสจรตของคสญญาและชอบ

ดวยกฎหมายแลว กควรใหความคมครองทครอบคลมถงลกหนทขอสนเชอจากเจาหนซงไมใช

ทางการคาปกตดวยเพราะลกหนยอมถกตดตามทวงถามหนจากเจาหนอยางไมเหมาะสมไดเชนกน

จงจะถอไดวาลกหนไดรบการปฏบตอยางเสมอภาคและไดรบความคมครองเทาเทยมกนอยาง

แทจรงตามกฎหมายรฐธรรมนญ

ดงนนผวจยจงเหนวาเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเพมเตมเกยวกบหลก

กฎหมายเพอขยายขอบเขตของกฎหมายของเจาหนผใหสนเชอทกประเภททมจาตองเปนผมอาชพ

ใหกยมเงนหรอผประกอบธรกจใหสนเชอเทานน ใหเจาหนสนเชอทกประเภทตองถกควบคม

กากบดแลพฤตกรรมในการตดตามทวงถามหน อนถอเปนการคมครองแกบคคลทกคนทเปน

ลกหนใหไดรบการปฏบตและความคมครองอยางเทาเทยมกนตามรฐธรรมนญ และในฐานะทรฐ

ตองใหความคมครองแกผบรโภคทตกเปนลกหนตามสทธของผบรโภคทรฐธรรมนญไดใหการ

รบรองไว ทงเพอใหเกดความเทาเทยมกนตามเจตนารมณแหงกฎหมายในการควบคมการทวงถาม

หนทไมเหมาะสมของผตดตามทวงถามหนทสรางความเดอดรอนราคาญใหแกบคคลอนไดอยาง

ครอบคลมตามกฎหมาย

4.2.2 ขอบเขตของกฎหมายในการใหความคมครองการตดตามทวงถามหนของลกหน

ตามพระราชบญญตทวงถามหน มาตรา 3 บญญตวา “ลกหน หมายความวา ลกหนซง

เปนบคคลธรรมดาและใหหมายความรวมถงผค าประกนซงเปนบคคลธรรมดาดวย” โดยตามมาตรา

นไดกาหนดวาบคคลทจะไดรบความคมครองตามมาตรานตองเปนบคคลธรรมดาเทานน และ

หมายถงผค าประกนลกหนแตไมรวมถงลกหนทเปนนตบคคล โดยเจตนารมณกฎหมายตองการให

ความคมครองทงหนในระบบจากสถาบนการเงนและผประกอบธรกจทไมใชธนาคาร และหนนอก

ระบบดวย แตหากเปนนตบคคลทตกเปนลกหนยอมไมไดรบความคมครองตามกฎหมาย ไมวาจะ

เปนบรษทจากด หางหนสวนจากด หางหนสวนสามญจดทะเบยน สมาคม มลนธ วด หรอนต

บคคลอนๆ ดงนนไมวาหนนนจะเปนหนทเกดจากสนเชอ หนทเกดจากการซอหรอการใชบรการ

ตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค เจาหนอนซงมสทธรบชาระหนอนเกดจากการกระทาท

เปนทางการคาปกตหรอเปนปกตธระของเจาหน แตลกหนทเปนนตบคคลยอมไมไดรบความ

DPU

165

คมครองตามกฎหมาย ซงการตดตามทวงถามหนจากนตบคคลนนจะเหนไดวา ลกหนทถกตดตาม

ทวงถามหนมใชตวนตบคคลเพราะนตบคคลเปนเพยงบคคลทกฎหมายสมมตใหมสภาพบคคล

เชนเดยวกบบคคลธรรมดา เมอนตบคคลกอใหเกดหนขนและมการตดตามทวงถามหน เจาหน

หรอผตดตามทวงถามหนตองไปตดตามทวงถามหนกบผแทนนตบคคลนนกคอ ไปทวงถามหนกบ

บคคลธรรมดา แตกฎหมายมไดใหความคมครองนตบคคล จงมไดใหความคมครองแกผแทนนต

บคคลซงเปนบคคลธรรมดาทอาจถกตดตามทวงถามหนโดยไมชอบดวยกฎหมายเชนกน มผลให

การทวงถามหนตอลกหนทเปนนตบคคลแมจะเปนการกระทาทไมชอบตามพระราชบญญตน

ผตดตามทวงถามหนกไมมความผดตามพระราชบญญตน

จากการศกษารางพระราชบญญตในบทท 2 จะเหนไดวาเจตนารมณของกฎหมายท

กาหนดการใหความคมครองเฉพาะบคคลธรรมดา เนองจากปญหาการตดตามทวงถามหนในสงคม

ปจจบน เปนปญหาทเกดขนแกกลมบคคลธรรมดาทเปนลกหน มากกวากลมลกหนทเปนนตบคคล

ทงนขนอยกบอานาจตอรองของตวลกหนนน จงมการเสนอกฎหมายใหคมครองเฉพาะบคคล

ธรรมดา

จากการศกษาถงขอบเขตของกฎหมายในการใหความคมครองการตดตามทวงถามหน

ของลกหน ลกหนซงไดรบความคมครองตามกฎหมายการตดตามทวงถามหนของสหรฐอเมรกา

คอ ลกหนซงจะไดรบความคมครองตามกฎหมายจะตองเปนบคคลธรรมดาเทานน และเนองจาก

หนไดรบความคมครองตามกฎหมายของสหรฐอเมรกา คอ หนท เกดจากการใชจายใน

ชวตประจาวนโดยปกตของผบรโภค ทมวตถประสงคในการใชสวนบคคล ครอบครว หรอใชใน

ครวเรอนเทานน7

285 ไมรวมถงหนทเกดจากการประกอบธรกจของผบรโภคทเปนผประกอบการ

หนทเกดจากกยมเงนจากธนาคารหรอสถาบนการเงน จงเหนไดวาวตถประสงคของหนทไดรบ

ความคมครองไมเปดชองใหนตบคคลกอหนขนตามกฎหมายนได

เครอรฐออสเตรเลย ลกหนซงจะไดรบความคมครองตามกฎหมายจะเปนบคคล

ธรรมดา หนวยงานทางธรกจ หรอนตบคคลทเปนหนหรอถกกลาวหาวาเปนหน

ประเทศญปน ลกหนซงไดรบความคมครองคอบคคลธรรมดาและผค าประกนลกหน

เทานนไมรวมถงลกหนทเปนนตบคคล

จากการศกษาถงลกหนซงไดรบความคมครองท งประเทศในระบบกฎหมายจารต

ประเพณ (Common Law System) และประเทศในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law

System) จะเหนไดวาสหรฐอเมรกาและเครอรฐออสเตรเลยทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ

เชนเดยวกน แตกมความแตกตางกนในหลกของกฎหมายการตดตามทวงถามหนทใหความ

285 The Fair Debt Collection Practices Act 1977, supra not 30, Section 803 (5).

DPU

166

คมครองแกลกหน คอ เครอรฐออสเตรเลยกฎหมายใหความคมครองลกหนทงลกหนทเปนบคคล

ธรรมดาและลกหนทเปนนตบคคล แตสหรฐอเมรกาใหความคมครองแกลกหนในการตดตามทวง

ถามหนจากเจาหนเฉพาะลกหนทเปนบคคลธรรมดาเทานน แตอยางไรกตามสหรฐอเมรกาใหความ

คมครองแกลกหนทเปนบคคลธรรมดาจากมลหนทเกดจากการซอขายสนคา ประกน บรการตางๆ

ของบคคลหรอครอบครว มไดรวมถงหนทเกดขนจากธนาคารหรอสถาบนการเงน เปนเพยงหนท

เกดจากการอปโภคบรโภคในภาคครวเรอน แตมลหนของเครอรฐออสเตรเลยเปนมลหนท

ครอบคลมหนทกประเภทจงใหความคมครองแกลกหนทกประเภทเชนกน สาหรบประเทศญปน

ใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ลกหนทไดรบความคมครองคอบคคลธรรมดาและผค าประกน

ลกหนเทานนไมรวมถงลกหนทเปนนตบคคล ซงกฎหมายการตดตามทวงถามหนของประเทศไทย

มความคลายคลงกบประเทศญปนทใหความคมครองแกลกหนทงในหนการขอสนเชอหรอหน

ประเภทอนตามทกฎหมายกาหนด

ผวจยเหนวาขอบเขตของกฎหมายในการใหความคมครองการตดตามทวงถามหน

เฉพาะลกหนทเปนบคคลธรรมดาดงกลาวนน อาจเกดปญหาขนไดในอนาคตและอาจสงผลกระทบ

ตอผแทนนตบคคลหรอบคคลทเกยวของกบนตบคคล เนองจากหนทไดรบความคมครองตาม

กฎหมายทวงถามหนของไทยไดครอบคลมทงหนทเกดจากการใหสนเชอทงนอกระบบและใน

ระบบ หนจากการอปโภคบรโภคและหนอนซงเจาหนมสทธรบชาระหนทเกดจากการคาปกตหรอ

เปนปกตธระของเจาหน มไดจากดเพยงหนในครวเรอนทมวตถประสงคในการใชสวนบคคล

ครอบครวหรอใชในครวเรอนเทานนทจะไดรบความคมครองเชนสหรฐอเมรกา โดยวตถประสงค

ของกฎหมายและสภาพของมลหนไมสามารถเกดจากการกระทาของนตบคคลได จงไดกาหนดให

บคคลธรรมดาเทานนทไดรบความคมครองตามกฎหมาย

ซงแตกตางจากหนทไดรบความคมครองของประเทศไทย ทมไดมการจากดถงหนท

ไดรบความคมครองไวเพยงหนสวนบคคลเทานน นตบคคลจงสามารถทานตกรรมและอาจตกเปน

ลกหนไดหากมไดชาระหน และอาจถกตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม กลาวคอ เมอนตบคคล

ดงกลาวตกเปนลกหนกยอมอาจถกตดตามทวงถามหนได แมวานตบคคลจะมสภาพเปนบคคลท

กฎหมายกาหนดขนแตเมอนตบคคลกอใหเกดหนขนและมการตดตามทวงถามหน เจาหนหรอ

ผตดตามทวงถามหนยอมไปตดตามทวงถามหนกบผแทนนตบคคล หรออาจไปตดตามทวงถามหน

กบหนสวน พนกงาน หรอลกจางของนตบคคล หรอการประกอบกจการแบบครอบครวบคคลใน

ครอบครวยอมอาจถกตดตามทวงถามหนในหนของนตบคคลดวย และอาจมการตดตามทวงถาม

หนทไมเหมาะสมเกดขนแกบคคลดงกลาว ทงหนนนไมใชหนสวนบคคลแตเปนหนของนตบคคล

ทเกดจากการประกอบธรกจและไมสามารถชาระหนได แมการดาเนนกจการจะไดกระทาไป

DPU

167

ภายในกรอบแหงวตถประสงคและตามกฎหมายกตาม เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนอาจอางได

วาตนมไดทาการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมแกบคคลในฐานะบคคลธรรมดา แตทาในฐานะ

ตดตามทวงถามหนของหนนตบคคลซงมใชหนของบคคลธรรมดาแตจาตองทวงถามหนกบบคคล

ธรรมดาทเกยวของกบนตบคคลเพอใหชาระหนของนตบคคลทกฎหมายมไดกาหนดควบคม

พฤตกรรมในการตดตามทวงถามหนไว จะเหนไดวาการทมไดกาหนดใหการรบรองคมครองสทธ

ของลกหนนตบคคลทาใหเกดชองวางของกฎหมาย

เมอนตบคคลมใชลกหนตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 มาตรา 3 แต

ขอเทจจรงทเกดขนเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนจาตองทวงถามหนกบบคคลธรรมดาทเปน

ตวแทนของนตบคคล หรอบคคลอนทเกยวของกบนตบคคล ทงตามมาตรา 8 ไดบญญตวา “หามผ

ทวงถามหนตดตอกบบคคลอนซงมใชลกหนเพอการทวงถามหน” เมอหนทเกดขนเปนหนของนต

บคคลแตการตดตามทวงถามหนตองกระทาตอบคคลธรรมดากจะนาไปสการตความวา บคคล

ธรรมดาทถกตดตามทวงถามหนนนเปนลกหนตามกฎหมายการทวงถามหนหรอไม ถาบคคล

ธรรมดาทถกตดตามทวงถามหนเปนลกหนตามกฎหมายการทวงถามหนในฐานะนตบคคล เจาหน

หรอผตดตามทวงถามหนยอมมสทธทวงถามหน แตหากบคคลธรรมดาทถกตดตามทวงถามหน

มไดเปนลกหนตามกฎหมายทวงถามหนในฐานะนตบคคล เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนยอมไม

มสทธทวงถามหนกบบคคลนนตามมาตรา 8 แตไมวาอยางไรกตามหากมการตดตามทวงถามหนท

ไมเหมาะสมเกดขนทง 2 กรณนเจาหนกยอมอางวาตนมไดทวงถามหนในฐานะบคคลธรรมดาทไม

จาตองถกควบคมตามกฎหมายฉบบนไดเชนกน ซงหากขอบเขตของกฎหมายในการใหความ

คมครองการตดตามทวงถามหนของลกหน คมครองเฉพาะลกหนทเปนบคคลธรรมดาแลว ยอม

อาจเกดปญหาในการบงคบใชกฎหมายในการใหความคมครองแกลกหนทเปนนตบคคลในอนาคต

ได

ดงนนผวจยเหนวาเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเพมเตมเกยวกบหลก

กฎหมายเพอกาหนดขอบเขตของกฎหมายในการใหความคมครองการตดตามทวงถามหนของ

ลกหนทเปนนตบคคล โดยการบญญตคานยามของหนตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ.

2558 โดยกาหนดวา “ลกหน หมายความวา ลกหนซงเปนบคคลธรรมดาและลกหนซงเปนนต

บคคล ทงนใหหมายความรวมถงผค าประกนซงเปนบคคลธรรมดาดวย” การกาหนดกฎหมายใน

การใหความคมครองลกหนทเปนนตบคคลเชนนเปนการควบคมพฤตกรรมของผตดตามทวงถาม

หนมใหใชชองวางของกฎหมายในการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมแกบคคลธรรมดาเพอการ

ตดตามทวงถามหนของนตบคคล เปนการปองกนการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมทอาจ

เกดขนแกผแทนนตบคคล หนสวน พนกงาน ลกจางของนตบคคล หรอบคคลในครอบครวท

DPU

168

ประกอบกจการเปนนตบคคลดวย บคคลดงกลาวกจะไดรบความคมครองตามกฎหมายทจะไมถก

ตดตามทวงถามหนทไมใชหนสวนตวของตนอนเปนการละเมดสทธและเสรภาพสวนบคคล ซง

หากรฐมเจตนารมณทจะใหความคมครองแกลกหนอยางแทจรง รฐยอมจาตองใหความคมครองแก

ลกหนทเปนนตบคคลดวยเชนเดยวกนตามหลกความเสมอภาคทบคคลทกคนยอมไดรบความ

คมครองอยางเทาเทยมกนตามรฐธรรมนญ

4.2.3 ขอบเขตของกฎหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของผประกอบธรกจทวงถาม

หน

ตามพระราชบญญตทวงถามหน พ.ศ. 2558

มาตรา 3 บญญตวา “ธรกจทวงถามหน” หมายความวา การรบจางทวงถามหนไมวา

โดยตรงหรอโดยออมเปนปกตธระ...”

มาตรา 5 บญญตวา “บคคลใดจะประกอบธรกจทวงถามหน ตองจดทะเบยนการประกอบ

ธรกจ...”

กลาวคอบคคลทงบคคลธรรมดาหรอนตบคคลใดจะทาการรบจางทวงถามหนไมวา

โดยตรงหรอโดยออมเปนปกตธระจะตองไปจดทะเบยนการประกอบธรกจทวงถามหนถาไมจด

ทะเบยนจะมความผดและไดรบโทษทางปกครองตามกฎหมายน เพราะกฎหมายตองการคมครอง

ลกหนทถกทวงถามหนจงกาหนดใหผซงจะทาธรกจทวงถามหนทมลกษณะเปนปกตธระโดยทา

เปนอาชพตองไปจดทะเบยนเปนผประกอบธรกจทวงถามหนมฉะนนจะมโทษทางปกครอง แตถา

ในกรณทผตดตามทวงถามหนไดทวงถามหนเพยงครงคราวไมเปนปกตธระ กไมตองไปจด

ทะเบยนเปนผ ประกอบธรกจทวงถามหน แตกตองไมทวงถามหนอนเปนการฝาฝนตอ

พระราชบญญตน เพราะจะมโทษทางอาญาตามทกฎหมายบญญตไว ซงในทางปฏบตถาเปนผ

ประกอบธรกจทวงถามหนแลวยอมไมคอยเกดปญหาการตดตามทวงถามหนเพราะยอมถกควบคม

ดวยพระราชบญญตน แตสาหรบผตดตามทวงถามหนทไมเปนปกตธระทวงถามหนเพยงครงคราว

กไมตองจดทะเบยน หรออาจมกรณทมการทวงถามลกหนหลายครงแตกอางไดวาตนไมไดทวง

ถามเปนปกตธระไมตองจดทะเบยนกได เพราะอยางไรกตามลกหนไมอาจทราบไดวาผมาทวงถาม

หนนนไดจดทะเบยนเปนผประกอบธรกจทวงถามหนหรอไม หรอไดทวงถามหนผอนโดยทาเปน

อาชพหรอไม จะเกดปญหาตอเมอหากผตดตามทวงถามหนนนไดกระทาใหเกดผลกระทบตอสทธ

ลกหน เชน รบกวนลกหนในเวลาหรอสถานททไมเหมาะสม ตดตอกบผอนทเกยวของกบลกหน

เพอทวงถามหน หรอทวงถามหนในลกษณะทไมชอบ ซงหากผตดตามทวงถามหนมไดกระทา

จนถงขนาดเปนการคกคามหรอกระทาผดกฎหมายแลว ลกหนคงมไดมการรองเรยนจนถงขนาดได

ทราบวาผตดตามทวงถามหนนนเปนผตดตามทวงถามหนทมไดจดทะเบยน ยงหากเปนการตดตาม

DPU

169

ทวงหนทเปนหนนอกระบบแลว หากเจาหนมการผลดเปลยนใหบคคลอนไปทวงถามหน

ผตดตามทวงถามหนอาจอางถงความไมใชปกตธระของการทวงถามหนได

กฎหมายฉบบนมเจตนารมณทจะใหความคมครองแกลกหนซงถกตดตามทวงถามหนท

ไมเหมาะสมและไมชอบดวยกฎหมาย จงไดกาหนดใหมการจดทะเบยนผประกอบธรกจทวงถามหน

เพอใหทราบถงขอมลของผประกอบธรกจทวงถามหน เมอมปญหาการทวงถามหนทผดกฎหมาย

เกดขนจะไดทราบถงขอมลและรายละเอยดของผตดตามทวงถามหนเพอลงโทษได แตถาหากเปน

ผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระทไมตองจดทะเบยนกจะไมมขอมลรายละเอยดของผตดตาม

ทวงถามหน ซงนาไปสผลเดมกอนมกฎหมายตดตามทวงถามหน ผซงประสงคจะประกอบธรกจ

ทวงถามหนโดยชอบดวยกฎหมายยอมไปจดทะเบยนและปฏบตตามกฎหมาย แตสาหรบผตดตาม

ทวงถามหนทมไดมวตถประสงคเชนนนกจะทาการทวงถามหนตามเจตนาของเจาหน โดยหากม

การรองเรยนและสามารถหาตวผตดตามทวงถามหนมารบโทษได ผตดตามทวงถามหนเชนนกจะ

อางวาตนมไดประกอบธรกจเพอการทวงถามหน เปนเพยงทวงถามหนครงคราวโดยหากการ

ตดตามทวงถามหนมการกระทาความผดอาญาเกดขนผตดตามทวงถามหนยอมไดรบโทษทางอาญา

แตผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระนหากมการกระทาความผดตามพระราชบญญตการทวง

ถามหน พ.ศ. 2558 กไมตองรบโทษตามกฎหมายฉบบน ไมสามารถลงโทษทางปกครองและโทษ

ทางอาญาแกผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระเชนนได แตเมอผตดตามทวงถามหนทไมใชปกต

ธระไมไดจดทะเบยนกยอมไมมประวตขอมลเปนเหตใหหาตวผกระทาผดมาลงโทษไดยากขน ทง

เพยงการทวงถามหนโดยกอกวนใหเกดความราคาญลกหนอาจไมดาเนนการรองเรยนเพราะ

เสยเวลาของลกหนและกฎหมายอาจไมสามารถทาอะไรได

ปญหาดงกลาวนาไปสปญหาในกรณทหากผตดตามทวงถามหนไดกระทาผดตาม

กฎหมายนโดยความประสงคของเจาหน ทงยงไมสามารถนาตวผตดตามทวงถามหนทไมใชปกต

ธระทกระทาผดกฎหมายมาลงโทษได ปญหาคอ เจาหนตองรบผดตามกฎหมายฉบบนตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะตวการตวแทน หรอนายจางลกจางดวยหรอไม ซงตาม

กฎหมายทวไปแลวเจาหนจาตองรบผดในฐานะตวการ หรอในฐานะนายจาง และกฎหมายฉบบนก

ไดกาหนดใหเจาหนถกควบคมตามกฎหมายนดวย หากเจาหน ผรบมอบอานาจหรอผรบมอบ

อานาจชวงจากเจาหน ผประกอบธรกจทวงถามหนจากเจาหนทาการทวงถามหนโดยฝาฝน

กฎหมายนกมจะโทษทางอาญา แตประเดนสาคญคอลกหนจาตองพสจนถงเจตนาของเจาหนทม

ความประสงคจะใหมการทวงถามหนโดยไมชอบดวยกฎหมายหรอไม ซงเปนการยากตอลกหนท

จะพสจนเจตนาของเจาหนเชนนน ยงเปนกรณทผตดตามทวงถามหนไมใชผรบจางทวงถามหนท

DPU

170

เปนปกตธระดวยแลว ซงปญหาขอนทาใหเหนประสทธภาพของการบงคบใชกฎหมายทแทจรงวา

สามารถใหความคมครองแกลกหนไดเพยงใด

กฎหมายในสวนของผประกอบธรกจทวงถามหนของประเทศไทยนน ผตดตามทวง

ถามหน ไดแก เจาหน ผรบโอนหน ผรบมอบอานาจหรอผรบมอบอานาจชวง และผประกอบ

ธรกจทวงถามหนหรอผรบมอบอานาจจากผประกอบธรกจทวงถามหนทตองมการจดทะเบยนตาม

กฎหมาย แตไมรวมถงการกระทาหนาทของทนาย

จากการศกษาขอบเขตของกฎหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของผประกอบ

ธรกจทวงถามหน ผตดตามทวงถามหนทอยในความควบคมของกฎหมายในระบบกฎหมายจารต

ประเพณ (Common Law System) ไดแก สหรฐอเมรกา คอ เจาหนทเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคล

และหมายความรวมถงหนสวนหรอลกจางในเครอธรกจของเจาหน รวมทงทนายความททาการ

รบจางตดตามทวงถามหนในนามเจาหนดวย และหลกความรบผดของเจาหนในการกระทาของ

ผตดตามทวงถามหนนน ศาลถอวาสานกงานตดตามทวงถามหนมความสมพนธกบเจาหนใน

ลกษณะของความเปนตวแทน เจาหนจงตองรบผดในการกระทาทเปนการฝาฝนกฎหมายของ

สานกงานตดตามทวงถามหน ตามความรบผดของเจาหนเพอบคคลอน (Vicariously Liable) ทงน

กฎหมายฉบบนถอเปนความรบผดโดยเดดขาด เพยงผบรโภคสามารถพสจนถงการฝาฝนกฎหมาย

นของผตดตามทวงถามหน กถอวาเปนหลกฐานเพยงพอสาหรบการพจารณาคดของศาลในการ

โตแยงกบผตดตามทวงถามหน

สวนเครอรฐออสเตรเลย ผตดตามทวงถามหนคอ เจาหนทเปนบคคลธรรมดาหรอนต

บคคล ผรบมอบอานาจ ผตดตามทวงถามหนอสระ ผรบโอนหนและทนายความ จะเหนไดวาการ

ตดตามทวงถามหนในสหรฐอเมรกาเจาหนอาจมอบหมายใหทนายความเปนผตดตามทวงถามหน

แทนเจาหนได แตเครอรฐออสเตรเลยกฎหมายกาหนดใหผตดตามทวงถามหนทไมใชเจาหนและ

ทนายความ จะเปนบคคลทรบจางทวงถามหนอสระเพอทาการทวงถามหนแทนเจาหนกได

ประเทศในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) คอ ประเทศญปน

ผตดตามทวงถามหนทอยในความควบคมของกฎหมายตองเปนเจาหนตามทกฎหมายกาหนดหรอ

บรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนทไดจดทะเบยนโดยกระทรวงยตธรรมโดยไมรวมถง

การทาหนาทของทนายความ

จากการศกษาดงกลาวจะเหนไดวาผตดตามทวงถามหนของประเทศไทยจะมลกษณะท

ประสมประสานกนทงสหรฐอเมรกาในกรณทผประกอบวชาชพทนายความจะประกอบธรกจ

รบจางตดตามทวงถามหนในนามของเจาหนกสามารถกระทาได เครอรฐออสเตรเลยในการรบซอ

หรอรบโอนหนตอไปทกทอด และประเทศญปนในกรณผประกอบธรกจทวงถามหนหรอผรบมอบ

DPU

171

อานาจจากผประกอบธรกจทวงถามหนทตองมการจดทะเบยนตามกฎหมาย และประเทศไทย

กฎหมายยงควบคมการตดตามทวงถามหนทไมชอบดวยกฎหมายจากผจดใหมการเลนพนนตาม

กฎหมายการพนนอกดวย

ผวจยเหนวาขอบเขตของกฎหมายในการควบคมพฤตกรรมการตดตามทวงถามหนของ

ผประกอบธรกจทวงถามหนทมใชการรบจางทวงถามหนอนเปนปกตธระ เปนเพยงการรบจางทวง

ถามหน หรอทาการทวงถามหนในฐานะลกนอง คนสนท หรอพรรคพวกของเจาหน โดย

ผตดตามทวงถามหนประเภทนมไดมหนาทในการตดตามทวงถามหนอยางเดยว แตมหนาทในการ

จดการและดาเนนการใดๆ ตามทเจาหนหรอผใหกยมเงนไดมอบหมาย การตดตามทวงถามหนเปน

เพยงลกษณะหนงในการดาเนนกจการของผตดตามทวงถามหนประเภทน เจาหนหรอผใหกยมเงน

ในลกษณะนายทนประเภทนมกมอทธพล เปนทรจกอยางกวางขวาง มระบบอปถมภในแวดวง

ราชการ และมความคลองตวในการประกอบธรกจใหกยมเงน ทงลกษณะในการตดตามทวงถาม

หนอาจมท งการตดตามทวงถามหนเปนปกตธระและเปนครงคราว แตเพอเปนการหลบหลก

กฎหมายในการตดตามทวงถามหน ผตดตามทวงถามหนประเภทนจะไมไปจดทะเบยนเปนผ

ประกอบธรกจตดตามทวงถามหน และพรอมจะดาเนนการกบลกหนทไมสามารถชาระหนไดทนท

ตามทเหนไดในขาวหนาหนงสอพมพทวไป การตดตามทวงถามหนประเภทนจะมการใชความ

รนแรงมากขน โดยการกดดนบบคนทาใหเกดความกลวเพอใหลกหนกระทาการใดเพอใหตนตอง

เสยซงสทธเสรภาพในการดาเนนชวต หรอตดตามทวงถามหนโดยใชความรนแรงแกลกหนจนถง

แกชวต

เมอกฎหมายยงมชองวางใหผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระไมจาตองรบผดตาม

กฎหมายฉบบน ความเสยหายทลกหนไดรบอยางสาหสยอมมอาจไดรบความคมครองตามกฎหมาย

ฉบบนไดอยางแทจรง เนองจากผตดตามทวงถามหนทใชวธการตดตามทวงถามหนทรนแรงมกมา

จากการมอบหมายของเจาหนหรอผใหกยมเงน เมอผตดตามทวงถามหนไดกระทาความผดเกดขนก

ไมสามารถจบผตดตามทวงถามหนทกระทาผดมาลงโทษตามกฎหมายอาญาไดเพราะไมมขอมล

ของผตดตามทวงถามหนประเภทน และผกระทาผดสวนใหญยอมหลบหนเพอมใหตนเองตองรบ

โทษเปนทนเดมอยแลว หากกฎหมายยงเปดชองวางใหผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระใหม

ตองรบโทษตามกฎหมาย ซงจะเหนไดวาเปนการแบงแยกลกษณะการตดตามทวงถามหนของ

สงคมออกจากกน หากผมความประสงคจะประกอบธรกจตดตามทวงถามหนดวยความสจรตก

ยอมมหนาทไปจดทะเบยนเปนผประกอบธรกจการตดตามทวงถามหน แตผทมไดตดตามทวงถาม

หนเปนธระปกตหรอเปนเพยงตดตามทวงถามหนครงคราวกไมจาตองไปจดทะเบยน แตการ

กาหนดกฎหมายลกษณะดงกลาวยงทาใหเกดการปะปนของลกษณะการตดตามทวงถามหนของ

DPU

172

ผตดตามทวงถามหนครงคราวทไมตองจดทะเบยนเพราะไมไดมเจตนาจะประกอบธรกจตดตาม

ทวงถามหน กบผตดตามทวงถามหนทมลกษณะไมสจรต ใหสามารถใชวธการทไมชอบดวย

กฎหมายไดโดยไมถกควบคมพฤตกรรมในการตดตามทวงถามหนตามกฎหมายฉบบน ทงหากม

การรองเรยนในการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม ผตดตามทวงถามหนยอมยกกฎหมายขนอาง

ประโยชนแกตนวาตนมใชผประกอบธรกจตดตามทวงถามหนไมอยภายใตการควบคมตาม

กฎหมาย ทงบคคลทตกเปนลกหนของเจาหนทมอทธพลนยอมไมสามารถใชสทธของตนในการ

เรยกรองใดๆ เพราะอาจถกขมขและคกคามในสทธเสรภาพของตน ยงหากมการเรยกรองใดๆ ยง

อาจกอใหเกดผลรายแกลกหนและผทเกยวของกบลกหนได ทงกลยทธของเจาหนและผตดตามทวง

ถามหนทสามารถดาเนนการใดๆ ทไมชอบดวยกฎหมายกบลกหน พรอมทงสามารถยกกฎหมาย

ขนอางในสทธตามความชอบธรรมของตนทมไดมกฎหมายกาหนดไว

ในกรณผตดตามทวงถามหนในลกษณะตวการตวแทนตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชยไดกาหนดไวดงน

มาตรา 797 บญญตไววา “อนวาสญญาตวแทนนน คอสญญาซงใหบคคลคนหนง

เรยกวาตวแทน มอานาจทาการแทนบคคลอกคนหนง เรยกวาตวการ และตกลงจะทาการดงนน

อนความเปนตวแทนนนจะเปนโดยตงแตงแสดงออกชด หรอโดยปรยายกยอมได”

มาตรา 798 บญญตไววา “กจการอนใดทานบงคบไวโดยกฎหมายวาตองทาเปนหนงสอ

การตงตวแทนเพอกจการอนนนกตองทาเปนหนงสอดวย

กจการอนใดทานบงคบไววาตองมหลกฐานเปนหนงสอ การตงตวแทนเพอกจการอน

นนกตองมหลกฐานเปนหนงสอดวย”

มาตรา 820 บญญตไววา “ตวการยอมมความผกพนตอบคคลภายนอกในกจการทงหลาย

อนตวแทนหรอตวแทนชวงไดทาไปภายในขอบอานาจแหงฐานตวแทน”

มาตรา 823 บญญตไววา “ถาตวแทนกระทาการอนใดอนหนงโดยปราศจากอานาจ กด

หรอทานอกทาเหนอขอบอานาจกด ทานวายอมไมผกพนตวการ เวนแตตวการจะใหสตยาบนแก

การนน”

ตามหลกกฎหมายลกษณะตวการตวแทนนนอาจสรปไดดงน

สญญาเกดขนจากบคคลทง 2 ฝาย โดยตองมขอตกลงจะทาการซงไมขดตอความสงบ

เรยบรอยของประชาชน ตองเกดจากความยนยอมของตวการและความเตมใจของตวแทน และการ

เปนตวแทนอาจเปนโดยแสดงออกชดเจนหรอโดยปรยายกได การทาสญญาตงตวแทนเปนไปตาม

กจการทกฎหมายกาหนด ไดแก ตองทาเปนหนงสอ เชน ใบมอบอานาจ ใบมอบฉนทะ ใบแตง

ทนายฯลฯ หรอตองมหลกฐานเปนหนงสอ ความรบผดของตวการจะเกดขนตอเมอ ตวแทน

DPU

173

กระทาภายในขอบอานาจหนาท หรอตวแทนทาการโดยปราศจากอานาจหรอนอกเหนอขอบ

อานาจ แตตวการไดใหสตยาบนตอการกระทาของตวแทน จะเหนไดวาตามหลกกฎหมายตวการ

ตวแทนทจะนามาบงคบใชกบผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระ ยงมขอจากดในขอตกลงทตอง

ไมขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชนระหวางตวการกบตวแทน แตการทวงถามหนของ

ผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระนนไมสามารถหยงถงเจตนาของคสญญาในการตดตามทวง

ถามหนทแทจรงวามวตถประสงคเพยงใด จงยงอาจเปนชองวางใหแกเจาหนวาการตดตามทวงถาม

หนของผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระทไดทาไปโดยฝาฝนกฎหมายนน มไดอยในขอบ

อานาจของการเปนตวแทนและเจาหนทเปนตวการไมจาตองรบผดในทางละเมดตอบคคลภายนอก

ในกรณผตดตามทวงถามหนในลกษณะนายจางลกจางตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชยไดกาหนดไวดงน

มาตรา 425 บญญตไววา “นายจางตองรวมกนรบผดกบลกจางในผลแหงละเมดซง

ลกจางไดกระทาไปในทางการทจางนน”

มาตรา 426 บญญตไววา “นายจางซงไดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกเพอ

ละเมดอนลกจางไดทานน ชอบทจะไดชดใชจากลกจางนน”

มาตรา 427 บญญตไววา “บทบญญตในมาตราทงสองกอนนน ทานใหใชบงคบแก

ตวการและตวแทนดวยโดยอนโลม”

ตามหลกกฎหมายลกษณะนายจางลกจางนนอาจสรปไดดงน

นายจางกบลกจางนนมความสมพนธกนตามสญญาจางแรงงานตามมาตรา 575 นายจาง

จะตองรวมรบผดกบลกจางกเฉพาะแตในผลแหงละเมดซงลกจางไดกระทาไปในทางการทจางนน

ไดแก ลกจางกระทาละเมดตอบคคลอน ลกจางกระทาละเมดในระหวางทเปนลกจาง ลกจาง

กระทาละเมดในทางการทจาง

จะเหนไดวาหากในกรณผตดตามทวงถามหนมฐานะเปนตวแทนหรอในกรณผตดตาม

ทวงถามหนมฐานะเปนลกจาง หากการใดไดทาไปภายในขอบอานาจหรอทาไปในทางการทจาง

ตวการหรอนายจางตองรบผดชอบชดใชคาเสยหายจากการกระทาอนเปนการละเมดนนตามหลก

ความรบผดในละเมดของบคคลอน (Vicarious Liability) อนเปนหลกทถกนามาใชเพอใหการเยยวยา

ชดใชคาเสยหายตอผเสยหายในทางแพง โดยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84

บญญตไววา “ถาคความฝายใดฝายหนงกลาวอางขอเทจจรงอยางใดๆ เพอสนบสนนคาฟองหรอ

คาใหการของตน ใหหนาทนาสบขอเทจจรงนนตกอยแกคความฝายทกลาวอาง” ลกหนจงมหนาท

ในการพสจนความประสงคของเจาหนในการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมตามพระราชบญญต

การทวงถามหน พ.ศ. 2558 คอ ตองพสจนวาการกระทาใดๆ ของผตดตามทวงถามหนวาไดกระทา

DPU

174

ไปภายใตขอบอานาจของตวแทนหรอในทางการจาง ซงเปนการยากตอลกหนทจะพสจนเจตนา

ของเจาหนเชนนน และเจาหนยอมยกขอตอสไดวาตนมไดเปนตวการตวแทนหรอนายจางลกจาง

การกระทาดงกลาวมไดเปนไปภายใตขอบอานาจของตวแทนหรอในทางการทจางเพอใหตนพนผด

สงผลใหเกดการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมทมวธการทรนแรงมากขน ทงน

ลกหนผไดรบความเสยหายจากการตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระทมไดจดทะเบยนน มไดรบ

ความคมครองจากกฎหมายฉบบนแตอยางใด เพราะเมอผตดตามทวงถามหนไดทาละเมดตอลกหน

กจะหลบหนไป คงเหลอเพยงแตเจาหนทมตองชดใชคาเสยหายทเกดขนแตประการใด ซงหากเปน

กรณของการตดตามทวงถามหนทเปนเพยงการรบกวน หรอทาใหอบอาย ทมไดเปนการกระทบ

ตอสทธเสรภาพในรายกาย ชวตหรอทรพยสนของลกหนมากนก กรณดงกลาวกคงไมเกดปญหา

ตามมา แตขอเทจจรงของสงคมในปจจบนลกหนหรอบคคลทเกยวกบลกหนยอมถกตดตามทวง

ถามหนทมลกษณะคกคาม รนแรงและถอเปนอาชญากรรมของสงคม ซงตามบรบทของลกษณะ

การตดตามทวงถามหนของไทยแลว กฎหมายไมสามารถกาหนดใหผทจะทาการตดตามทวงถาม

หนทกคนตองจดทะเบยนได อนจะเปนการยงยากในการบงคบใชกฎหมายและอาจไมเกด

ประสทธผลอนเปนประโยชนเทาทควร เนองจากการตดตามทวงถามหนทมใชปกตธระของคนใน

สงคมไทยยงมลกษณะการตดตามทวงถามหนกนเอง หรอการใหผอนชวยเหลอในการตดตามทวง

ถามหนแทน โดยมไดมการทาสญญาหรอมไดมการมอบอานาจเปนกจจะลกษณะตามกฎหมาย แต

มลกษณะเปนการทบคคลใดบคคลหนง ไปทวงถามหนลกหน เชน บคคลทถกรองขอใหชวยไป

ตดตามทวงถามหน เปนคนรจก เปนเพอน เปนญาตกบลกหน หรอเปนคนทไดรบความนบถอ

จากลกหน ผตดตามทวงถามหนเชนนหากกฎหมายกาหนดใหทกคนทจะตดตามทวงถามหนตอง

ไปจดทะเบยนถงจะตดตามทวงถามหนได มฉะนนจะมความผดตามกฎหมาย ซงการกาหนด

กฎหมายในลกษณะนไมสามารถเขาถงวตถประสงคทแทจรงของกฎหมายการทวงถามหนได

เพราะกฎหมายนกาหนดใหผซงจะประกอบธรกจการตดตามทวงถามหนตองจดทะเบยนเพอให

ทราบถงขอมลของผตดตามทวงถามหนและหากมการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมกสามารถ

นาตวผตดตามทวงถามหนมาลงโทษได แตผลทตามมาคอผตดตามทวงถามหนทเปนเพยงผทวง

ถามหนแทน ตองมารบผดตามกฎหมายหากไปทวงถามหนเพยงครงคราวหรอตดตามทวงถามหน

กนเองและมไดจดทะเบยน ซงกฎหมายลกษณะนถอเปนการกระทบตอสทธเสรภาพของคนใน

สงคมมากเกนควร และสาหรบผทตดตามทวงถามหนทมไดมเจตนาทจะปฏบตตามกฎหมายกจะ

ไมมาจดทะเบยนเปนผประกอบธรกจตดตามทวงถามหน และอาจมการกระทาความผดเกดขนอย

เชนเดม การใหกฎหมายควบคมพฤตกรรมของผตดตามทวงถามหนทกคนโดยใหตองจดทะเบยน

DPU

175

ผวจยเหนวาไมสามารถแกไขปญหาการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมของผตดตามทวงถามหน

ทไมใชปกตธระได

ดงนนผวจยเหนวาเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเพมเตมเกยวกบหลก

กฎหมายเพอกาหนดขอบเขตของกฎหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของผตดตามทวง

ถามหนเฉพาะทมใชปกตธระ โดยนาความรบผดโดยเครงครดในทางแพงอนมลกษณะเชนเดยวกบ

สหรฐอเมรกามาบงคบใชกบเจาหน กลาวคอ ผประกอบธรกจตดตามทวงถามหนทเปนปกตธระ

ตามกฎหมายฉบบนกใหเปนไปตามกฎหมายฉบบน

สาหรบผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระหรอมการตดตามทวงถามหนเพยงครง

คราวทกฎหมายมไดควบคมพฤตกรรมการตดตามทวงถามหนไว หากมการตดตามทวงถามหนท

ฝาฝนกฎหมายฉบบน แตไมสามารถนาตวผตดตามทวงถามหนทกระทาผดมาลงโทษตามกฎหมาย

อาญาได ผวจยขอเสนอใหเจาหนชดใชคาเสยหายในทางละเมดใหแกผเสยหายทเปนลกหนใน

ลกษณะกฎหมายนายจางลกจาง ตามหลกความรบผดของบคคลอน (Vicarious Liability) และเปน

ความรบผดโดยเครงครดตอลกหนในทางแพงเพอการเยยวยาชดใชคาเสยหายทเกดขนจากการ

ตดตามทวงถามหนของผตดตามทวงถามหนทอาจหลบหนไปจากการกระทาความผด การ

กาหนดใหนาความรบผดโดยเครงครดมาบงคบใชกบผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระเทานน

เนองจากการประกอบธรกจตดตามทวงถามหนทเปนปกตธระนนตองอยภายใตพนฐานของการ

แขงขนทางการคา ทผดาเนนกจการยอมตองรกษามาตรฐานและประสทธภาพในการประกอบ

ธรกจ ทงยงปองกนมใหมขอโตแยงทฝาฝนตอกฎหมายทจะทาใหไมไดรบความนาเชอถอในกลไก

ทางการตลาด แตหากมการฝาฝนขอกฎหมายการทวงถามหนขน ลกหนยอมนาสบในขอกลาวอาง

ของตนตอผประกอบธรกจทวงถามหนทเปนปกตธระได เพราะกฎหมายไดควบคมพฤตกรรมใน

การตดตามทวงถามหนของผประกอบธรกจทวงถามหนนไวเปนการเฉพาะ

แตสาหรบผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระมไดอยภายใตพนฐานเดยวกน แตการ

ตดตามทวงถามหนขนอยกบความประสงคของเจาหนแตเพยงผเดยว ท งอาจไมสามารถนาตว

ผตดตามทวงถามหนทกระทาผดมาลงโทษตามกฎหมายอาญาหรอชดใชคาเสยหายได และยงไมม

กฎหมายทใหการควบคมการตดตามทวงถามหนของผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระไว

การกาหนดใหเจาหนตองชดใชคาเสยหายในทางละเมดใหแกผเสยหายทเปนลกหนใน

ลกษณะกฎหมายนายจางลกจางตามหลกความรบผดของบคคลอน (Vicarious Liability) และเปน

ความรบผดโดยเครงครดตอลกหน ทาใหลกหนมจาตองพสจนถงเจตนาทฝาฝนกฎหมายของ

เจาหน เพยงพสจนวาการละเมดเกดขนและเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนเปนผรบผดชอบ แม

ตามคาพพากษาศาลฎกาทวางหลกวานายจางไมตองรวมรบผดในทางละเมดกบลกจาง ในความผด

DPU

176

จงใจกระทาละเมดอนเปนเรองเฉพาะตวของลกจางโดยแท แตการตดตามทวงถามหนดงกลาวใน

บรบทของสงคมไทยยอมสนนษฐานไดวาผตดตามทวงถามหนไดกระทาละเมดเพอการรบชาระหน

ตามทไดรบมอบหมายจากเจาหน เพราะการตดตามทวงถามหนในบรบทของประเทศไทยไม

สามารถควบคมพฤตกรรมของผตดตามทวงถามหนไดครอบคลมทกคน แตตามพระราชบญญต

การทวงถามหน พ.ศ. 2558 ในความคมครองครอบคลมถงหนนอกระบบดวย กลาวคอ ผใหกยม

เงนทเปนนายทน และผตดตามทวงถามหนใหแกนายทนเหลานบางรายมไดไปจดทะเบยนธรกจ

ทวงถามหน แตเปนลกษณะการตดตามทวงถามหนกนเอง หรอทวงถามหนแทนกน หรอลกษณะ

ใหลกนองหรอพรรคพวกไปทวงถามหนซงลกษณะของกลมอทธพลเชนนมใชความสมพนธแบบ

นายจางกบลกจางทมเวลาเขาออกในการทางาน แตเปนความสมพนธแบบเจานายกบลกนองทม

ลกษณะการทางานตลอดเวลา ไมมเวลางานเขา – ออก ปกต หรอสามารถเรยกใหทางานเมอไรกได

และทางานทกประเภททเจานายสงการ โดยตดตามทวงถามหนเชนนอาจมไดมการมอบอานาจ

อยางเปนกจจะลกษณะ หรอเปนททราบอยแลวระหวางเจานายและลกนองวาตองดาเนนการเชนไร

กบลกหน ถงกระนนการแตงตงผดาเนนการใดๆ อาจตองเสยคาใชจายมาก และอาจไมคมคากบ

หนทไดรบชาระ การใหความคมครองแกลกหนจากผตดตามทวงถามหนทไมใชปกตธระใน

ลกษณะใหเจาหนชดใชคาเสยหายในทางละเมดใหแกผเสยหายทเปนลกหน ตามหลกความรบผด

ของบคคลอน (Vicarious Liability) และเปนความรบผดโดยเครงครดตอลกหน การเยยวยาชดใช

ความเสยหายทไดรบน ผวจยเหนวาเปนทางออกหนงในการใหความคมครองผบรโภคทตกเปน

ลกหนทควรไดรบตามรฐธรรมนญ

แตทงนผวจยขอมกลาวลวงไปกลาวถงความรบผดในฐานะตวการ ตวแทน ผใช หรอ

ผสนบสนนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เพราะการใหความคมครองแกลกหนให

ไดรบการเยยวยาความเสยหายจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมตามพระราชบญญตการ

ทวงถามหน พ.ศ. 2558 กเปนการเพยงพอแกการใหความคมครองแกลกหนไดอยางพอสมควรและ

เปนไปตามสทธของผบรโภคตามรฐธรรมนญแลว

4.3 ปญหากระบวนการในการตดตามทวงถามหน

จากการศกษากฎหมายการตดตามทวงถามหนของประเทศไทยและตางประเทศแลว

เหนไดวากฎหมายการตดตามทวงถามหนของทกประเทศ มบทบาทในการใหความคมครองลกหน

โดยกฎหมายไดกาหนดควบคมดแลกระบวนการในการตดตามทวงถามหนของผตดตามทวงถาม

หนอนมลกษณะทครอบคลมถงขอปฏบตในกระบวนการของการตดตามทวงถามหนในทกขนตอน

ไมวาจะเปนในเรองของเวลา สถานท การตดตอพบปะลกหนดวยตนเองหรอดวยวธการอนในการ

DPU

177

ทวงถามหน ขอบงคบในการตดตอสอบถามผอนทเกยวของกบลกหนเพอสอบถามขอมลเกยวกบ

สถานทตดตอลกหน และมขอบงคบตามกฎหมายทตองปฏบตตาม ซงหากมการฝาฝนจะตอง

ไดรบโทษตามทกฎหมายกาหนด คอ ในเรองของการหามทวงถามหนทมการใชความรนแรง การ

รบกวนทเกนควร การกระทาทไมเหมาะสม การแสดงออกทมลกษณะเปนเทจหรอหลอกลวง

หรอการกระทาทไมเปนธรรมตอลกหนและในเรองของการชาระหนโดยสจรตของลกหน

กระบวนการตดตามทวงถามหนของทกประเทศตามทไดศกษามาไดกาหนดถงขอ

ปฏบตและขอหามปฏบตของผทจะดาเนนการตดตามทวงถามหนไวโดยมลกษณะในการใหความ

คมครองแกลกหนและควบคมพฤตกรรมการตดตามทวงถามหนทใกลเคยงกน โดยประเทศไทยท

เนนไปในลกษณะการตดตามทวงถามหนทตองมการตดตอกบบคคล การจดทะเบยนของผทจะ

ประกอบธรกจทวงถามหน และการกระทาทไมเหมาะสมไมเปนธรรมแกลกหน สหรฐอเมรกาจะ

เนนการใหความคมครองไปในเรองของหลกการในการแจงการชาระหน การโตแยงสทธของ

ลกหน และการกระทาทมลกษณะไมเปนธรรมและไมมเหตผล สาหรบเครอรฐออสเตรเลยจะเนน

ไปทางการเจราจาตอรองระหวางเจาหนกบลกหน และการกระทาทไมสภาพและไมเหมาะสม

และประเทศญปนจะเนนไปในเรองสทธเสรภาพของลกหน และการควบคมบรษทผตดตามทวง

ถามหนทตองไมมสวนเกยวของกบสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม

แตตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ผวจยเหนวาการใหความคมครอง

แกคสญญานน รฐตองใหความคมครองแกคสญญาทงสองฝายอยางเทาเทยมกน แมเจาหนจะอยใน

ฐานะทมอานาจตอรองในทางเศรษฐกจมากกวาลกหน แตกฎหมายจาตองมใหความคมครองแก

ลกหนมากจนกลายเปนการจากดสทธในการดาเนนการใดๆ ตามกฎหมายของเจาหนอนกอใหเกด

ความไมเปนธรรมแกคสญญาฝายใดฝายหนง ทงนผวจยเหนวายงคงมกรณทกฎหมายควรใหความ

คมครองแกฝายเจาหนและฝายลกหนในขอกาหนดของกระบวนการในการตดตามทวงถามหนใน

กรณอนอกเฉกเชนเดยวกบนานาประเทศ ทกฎหมายของไทยยงมไดมบญญตไว ไดแก กรณการ

กาหนดใหลกหนมระยะเวลาในการชาระหนหลงจากทเจาหนทวงถาม กรณการใชสทธในการ

ดาเนนคดของเจาหน และในกรณทลกหนถงแกความตาย ซงยงมไดมการกาหนดวธไวในกฎหมาย

ตดตามทวงถามหนและอาจมปญหาในการบงคบใชกฎหมายได โดยผวจยไดวเคราะหไวดงน

4.3.1 กรณการกาหนดใหลกหนมระยะเวลาในการชาระหนหลงจากทเจาหนทวงถาม

กฎหมายไดกาหนดถงวธการของผตดตามทวงถามหนในการขอรบชาระหนจากลกหน

ไว ตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 มาตรา 10 บญญตไววา “ในกรณทผทวงถาม

หนขอรบชาระหน ผทวงถามหนตองแสดงหลกฐานการรบมอบอานาจใหรบชาระหนจากเจาหนตอ

DPU

178

ลกหนหรอบคคลซงลกหนไดระบไวเพอการทวงถามหนดวยและเมอลกหนไดชาระหนแกผทวง

ถามหนแลว ใหผทวงถามหนออกหลกฐานการชาระหนแกลกหนดวย”

ตามมาตรานจะเหนไดวาผตดตามทวงถามหนทไดรบมอบอานาจ มอานาจจะขอรบ

ชาระหนจากลกหนโดยผตดตามทวงถามหนจะตองแสดงหลกฐานการรบมอบอานาจใหรบชาระ

หนจากเจาหนตอลกหน แตยงไมมการกาหนดถงระยะเวลาในการขอรบชาระหน หลงจากท

ผตดตามทวงถามหนไดทาการตดตามหนแลว เชน ในกรณทผตดตามทวงถามหนอาจตดตามทวง

ถามหนและขอรบชาระหนทนท โดยมไดใหระยะเวลาแกลกหนทจะสามารถชาระหนไดทนท

หากกรณการตดตามทวงถามหนนไดเกดขนกยอมสนนษฐานไวกอนวาลกหนไมสามารถทจะชาระ

หนไดตามกาหนดในสญญา ซงถอวาลกผดนดชาระหนอยแลว ซงหากเจาหนไปทาการทวงถาม

หนแลวขอชาระทนทลกหนสวนใหญยอมไมสามารถทจะชาระหนไดทนท หรอหากเจาหนไดให

เวลาแกลกหน 2 หรอ 3 วนหลงจากตดตามทวงถามหนในครงแรกแลว ยอมเปนการใหเวลาแก

ลกหนทจะดาเนนการตางๆ เพอใหสามารถชาระหนได

จากการศกษารางพระราชบญญตการทวงถามหนจะเหนไดวายงคงมปญหาขอถกเถยง

ในเรองของผตดตามทวงถามหนทแสดงตนโดยตวตอตวกบลกหน แตทมไดแสดงหลกฐานการ

มอบอานาจจากเจาหนและลกหนไดชาระหนไปโดยสจรต แตดวยสภาพสงคมปจจบนมมจฉาชพท

ทาการหลอกลวงวามาขอรบชาระหนใหกบเจาหนแตมใชผทไดรบมอบอานาจใหมาขอรบชาระหน

จรง กฎหมายจงไดใหความคมครองแกลกหนทชาระหนไปโดยสจรตตามมาตรา 10 วรรค 2 ซง

การใหความคมครองในลกษณะนแบงเปนการใหความคมครองแกลกหน ประการแรก คอ ผทมา

ขอรบชาระหนจะเปนผใดกไดไมจาตองเปนผตดตามทวงถามหนหากลกหนไดชาระหนไปโดย

สจรตใหถอวาลกหนชาระหนโดยชอบ แมเจาหนจะมไดรบชาระหนนนซงการใหความคมครองแก

ลกหนมากเกนควรเชนนมผลทาใหเจาหนเสยเปรยบเปนอยางมากเพราะการใชสทธโดยสจรตของ

ลกหนกยอมตงอยบนพนฐานของความระมดระวงรอบคอบในการชาระหนแกผใดผหนงดวย

เชนกน ประการทสอง คอ ผขอรบชาระหนตองเปนผตดตามทวงถามหนทไดทาการตดตามทวง

ถามหนแกลกหน แตมไดรบมอบอานาจใหขอรบชาระหนและลกหนไดชาระไปโดยสจรตจงจะถอ

วาลกหนชาระหนโดยชอบ ซงเจตนารมณของกฎหมายในการใหความคมครองแกลกหนทชาระ

หนไปโดยสจรตนนเปนเพยงการใหความคมครองในประการทสองมไดขยายไปถงบคคลใดๆ ท

ไมไดเกยวของกบการตดตามทวงถามหนเลย

จากการศกษาเรองการใหระยะเวลาลกหนในการชาระหนหลงจากทเจาหนทวงถามครง

แรกนน กฎหมายของสหรฐอเมรกาไดกาหนดวาเจาหนจะแจงใหลกหนชาระหนไดตอเมอภายหลง

5 วน นบแตวนทไดตดตอสอสารกบลกหนเปนครงแรก โดยในการแจงใหชาระหน จะตองทา

DPU

179

หนงสอสงไปยงลกหน (ยกเวนในกรณทการตดตอสอสารครงแรกนนไดมขอมลดงกลาวแลว หรอ

ลกหนไดชาระหนแลว) ซงหากลกหนมไดโตแยงถงความมผลบงคบไดจรงของหนภายใน 30 วน

ผตดตามทวงถามหนสามารถดาเนนการทวงถามหนตอไปได

เครอรฐออสเตรเลยนนไดมขอกาหนดเกยวกบการขอรบชาระหนในลกษณะทให

เจาหนหรอผตดตามทวงถามหนรวมมอกบลกหนใชวธการทยดหยนและแนวทางทสมเหตสมผลใน

การเตรยมการเกยวกบการชาระหน โดยคานงถงรายได รายจายในการดารงชพของลกหน ปญหา

ทางการเงนของลกหน และหากลกหนไมสามารถทจะชาระหนได ผตดตามทวงถามหนมสทธทจะ

ทาการสอบถามขอมลทเหมาะสมเกยวกบสถานะการเงนของลกหนเพอยนยนวาลกหนไมสามารถ

ชาระหนไดจรง เมอผตดตามทวงถามหนพจารณาไดวาลกหนไมสามารถทาการชาระหนไดจรง

ผตดตามทวงถามหนอาจแนะนาใหลกหนขอคาแนะนาจากทปรกษาทางการเงน หากลกหนขอเขา

รบคาปรกษาทางการเงน ผตดตามทวงถามหนจะตองไมตดตอกบลกหนจนกวาจะถงเวลาท

เหมาะสม เพอชวยใหลกหนไดรบคาแนะนาทดขนจากปญหาสภาวะทางการเงนของลกหน

ประเทศญปนเมอบรษทผตดตามทวงถามหนไดรบชาระหนไมวาทงหมดหรอบางสวน

บรษทตองออกเอกสารใหผชาระเงนในทนท โดยระบชอทางการคาของบรษท ทอยและจานวน

เงนทไดรบและรายละเอยดอนใดตามกฎกระทรวง และเมอบรษทผตดตามทวงถามหนไดรบการ

ชาระหนเงนทงหมดใหบรษทเวนคนเอกสารหลกฐานแหงหนใหบคคลททาการชาระหนเงนโดยม

ชกชา

ผวจยเหนวาเปนการเหมาะสมทจะนาขอกาหนดถงวธการของผตดตามทวงถามหนในการ

ขอรบชาระหนของสหรฐอเมรกามาปรบใชกบประเทศไทยในสวนของระยะเวลาทสามารถเรยกให

ลกหนชาระหนหลงจากทเจาหนทวงถามครงแรก คอ ผตดตามทวงถามหนจะขอรบชาระหนได

ตอเมอภายหลง 5 วน นบแตวนทไดตดตอสอสารกบลกหนเปนครงแรกและไดแจงรายละเอยด

เกยวกบการขอรบชาระหนแกลกหนแลว โดยในการขอรบชาระหนของผตดตามทวงถามหน

ดงกลาวตองแสดงหลกฐานอนแสดงถงสทธของตนทจะไดรบชาระหนดวยอนเปนการสอดคลอง

กบมาตรา 10 ตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 กลาวคอ เมอผตดตามทวงถามหนได

ตดตอกบลกหนเพอการทวงถามหนตามมาตรา 8 แลว ใหผตดตามทวงถามหนแจงถงกาหนด

ระยะเวลาทจะขอชาระหนโดยนบภายหลง 5 วน ถดจากวนทมการตดตอเพอการทวงถามหนครง

แรก และเพมเตมวาในการตดตอดงกลาวใหผตดตามทวงถามหนแจงแกลกหนถงหนทตองชาระ

รายละเอยดของผตดตามทวงถามหนทจะไปขอรบชาระหน และหลกฐานการรบมอบอานาจใหรบ

ชาระหนจากเจาหน

DPU

180

ผวจยเหนวาเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเพมเตมเกยวกบหลกกฎหมายใน

การกาหนดวธการของผตดตามทวงถามหนในการขอรบชาระหนจากลกหนตามพระราชบญญต

การทวงถามหน พ.ศ. 2558 โดยกาหนดวา “การตดตอลกหนเพอการทวงถามหนตามมาตรา 8

ผตดตามทวงถามหนยอมขอรบชาระหนจากลกหนไดภายหลง 5 วน นบแตวนทไดตดตอกบลกหน

ครงแรก และใหผตดตามทวงถามหนแจงถงหนทตองชาระ รายละเอยดของผตดตามทวงถามหน

หรอบคคลอนใดทจะไปขอรบชาระหน และหลกฐานการรบมอบอานาจใหรบชาระหนจากเจาหน”

การกาหนดกฎหมายในลกษณะเชนนกเพอใหลกหนมโอกาส มเวลาในการดาเนนการเพอหาเงนมา

ชาระหนและไมเปนการกดดนลกหนจนเกนไปใหตองรบสภาพในการชาระหนในทนท สาหรบใน

สวนของการโตแยงสทธของลกหนของสหรฐอเมรกาผวจยเหนวาไมเหมาะสมกบบรบทของ

ประเทศไทยทจะตองมการสงหนงสอโตตอบพสจนความรบผดในหนทบงคบไดจรงของลกหน

เพราะกฎหมายการตดตามทวงถามหนของไทยนนใหความคมครองหนทงในระบบและหนนอก

ระบบ การสงหนงสอโตตอบอาจไมยงซงประสทธผลทจะไดรบเทาทควร ทงเปนการสนเปลอง

คาใชจายของฝายเจาหนและเปนการขยายสทธใหแกฝายลกหนมากเกนควรทาใหลกหนประวงเวลา

ในการชาระหนจนอาจทาใหเจาหนเสยเปรยบ สาหรบในสวนการกาหนดใหผตดตามทวงถามหน

ตองแจงรายละเอยดดงกลาวนนกเพอปองกนการชาระหนของลกหนทอาจผดพลาดไปชาระหน

ใหแกผตดตามทวงถามหนทมไดมอานาจในการขอรบชาระหนและครอบคลมไปถงบคคลอนท

มใชผตดตามทวงถามหนนน แตเปนบคคลทไดรบมอบหมายจากเจาหนใหมาขอรบชาระหนแก

ลกหนทแทจรง อนเปนการคดกรองผทจะตดตามทวงถามหนหรอบคคลใดทจะมาขอรบชาระหน

อกครงหนง เปนการยนยนแกลกหนอกครงวาตนไดชาระหนแกบคคลตามรายละเอยดทไดมการ

แจงไวลวงหนาและไดชาระหนไปโดยสจรตจรง และยงเปนการรกษาผลประโยชนใหแกฝาย

เจาหนใหมตองเสยเปรยบจนเกนควร ซงการใหความคมครองตามกฎหมายอยางเทาเทยมกนแก

คสญญาทงสองฝายถอเปนสทธททกฝายควรไดรบตามรฐธรรมนญ

4.3.2 กรณการใชสทธในการดาเนนคดของเจาหน

กฎหมายไดกาหนดขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนไว

ตาม “มาตรา 12 หามผทวงถามหนกระทาการทวงถามหนในลกษณะทเปนเทจ หรอทา

ใหเกดความเขาใจผดดงตอไปน

(3) การแสดงหรอมขอความททาใหเชอวาจะถกดาเนนคด หรอจะถกยดหรออายด

ทรพย หรอเงนเดอน”

ตามประเดนปญหาตามมาตรานจะเหนไดวาตามมาตรา 12 (1) (2) (4) นนผตดตามทวง

ถามหนไมมสทธตามกฎหมายทจะกระทาการดงกลาวเพราะถอเปนการแสดงขอความอนเปนเทจ

DPU

181

แอบอางวาเปนบคคลอนเพอใหลกหนหลงเชอและเกดความเขาใจผด แตตามมาตรา 12 (3) นนเปน

การทเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนมอานาจทจะใชสทธตามกฎหมายในการฟองคดแพงและยด

หรออายดทรพย หรอเงนเดอนของลกหนไดจรง แตเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนมไดมความ

ประสงคจะใชสทธดงกลาวจรงเพยงขวาจะใชสทธใหลกหนเกดความกลว

จากการศกษารางพระราชบญญตการทวงถามหนในสวนของขอหามปฏบตในลกษณะ

แสดงขอความทเปนเทจ ตามรางพระราชบญญตยงมความกงวลในเรองการบงคบใชกฎหมายตาม

มาตรา 12 (3) คอ ประเดนแรกในเรองของการใชสทธของเจาหนในการฟองรองใหลกหนชาระหน

ทเกรงวาในทางปฏบตเจาหนอาจมไดฟองรองทกคดทไดมการออกหนงสอบอกกลาวทวงถาม

เพราะอาจคานงถงความคมคาในการฟองคดกบลกหน ประเดนทสองเรองกอนบงคบคดฝายเจาหน

จะมหนงสอบอกกลาวการบงคบชาระหนไปยงลกหนกอนวาใหลกหนมาชาระหนภายในเวลาท

กาหนดมฉะนนลกหนจะถกบงคบคด ซงในขณะทออกหนงสอบอกกลาวฝายเจาหนไมอาจทราบ

ไดวาสามารถบงคบคดกบลกหนไดหรอไม เชน ประเภทของทรพยทยดหรออายดราคารวมกนแลว

ตากวาเกณฑทกรมบงคบคดตงไว หลกเกณฑในการอายดเงนเดอนในกรณลกหนเปนขาราชการ

พนกงานรฐวสาหกจ หรอเปนพนกงานบรษท การตดตามทวงถามหนโดยแสดงขอความวาลกหน

จะถกยดหรออายดทรพยหรอเงนเดอน การกาหนดกฎหมายเชนนอาจทาใหลกหนบางสวนหยบยก

ประเดนกฎหมายวาเจาหนแสดงขอความอนเปนเทจวาจะดาเนนคดหรอบงคบคดเพอการขมขให

ลกหนชาระหน

ในกรณทเจาหนจะใชสทธในการฟองรองดาเนนคดหรอบงคบคดนน ซงตามวธปฏบต

เจาหนหรอผรบมอบอานาจใดๆ จะตองออกหนงสอบอกกลาวทวงถามใหแกลกหนชาระหนกอน

โดยกาหนดระยะเวลาใหแกลกหน หากลกหนเพกเฉยมชาระหนเจาหนจงมความจาเปนอยางยงท

จะตองดาเนนคดตามกฎหมายตอไป หรอจะบงคบคดตามคาพพากษา ซงในทางปฏบตแลวเจาหน

กมสทธทจะดาเนนคดตอหรอไมกได หรอจะดาเนนการบงคบหรอไมเพยงใดกได หนงสอบอก

กลาวทวงถามมไดเปนสญญาผกพนใหเจาหนตองดาเนนการฟองคดหรอบงคบคดตอลกหน ดง

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 165 วรรค 1 ทบญญตวา “การขวาจะใชสทธตามปกต

นยม ไมถอวาเปนการขมข...” การขวาจะใชสทธตามปกตนยม หมายถง การขวาจะใชสทธทผขม

อยดวยวธการตามปกตนยม โดยหวงผลตามปกตนยม เชน เจาหนบอกลกหนวาถาไมชาระหนจะ

ฟองศาลหรอจะฟองใหเปนบคคลลมละลาย หรอลกหนออกเชคสงจายเงนชาระหนแลวเชคเรยก

เกบเงนไมไดเจาหนบอกลกหนวา ถาไมทาสญญารบสภาพหนใหเจาหนแลว เจาหนจะฟองเปน

คดอาญาฐานออกเชคไมมเงน การทเจาหนมาขลกหนอยางนทงหมดถอวาเปนการขวาจะใชสทธ

DPU

182

ตามปกตซงไมถอเปนการขมขวาจะใชสทธตามกฎหมาย ถาลกหนกลวจะถกฟอง กลวจะถกเลก

สญญารบมดจา จงยอมทานตกรรมตามทเจาหนบอก การแสดงเจตนาทานตกรรมจะไมเสอมเสยไป

คาพพากษาศาลฎกาท 380/2523 ขวาจะฟองคดแพงตอศาลเพอใหลกหนชาระหนตามท

เปนหน เปนการขวาจะใชสทธตามปกตนยม ลกหนกลววาจะถกฟองเสยชอเสยงกยอมทาสญญา

ประนประนอมยอมความให สญญานนไมเปนโมฆยะ

คาพพากษาศาลฎกาท 672/2519 จาเลยสงจายเชคชาระหนใหโจทกแลวถกธนาคาร

ปฏเสธการจายเงน โจทกขวาจะใหเจาพนกงานดาเนนคดฐานออกเชคไมมเงนตามพระราชบญญต

วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค แลวใหจาเลยซงเปนผออกเชคนนออกเชคใหโจทกใหม เพอ

จะไมฟองคด ศาลฎกาวนจฉยวาไมเปนการขมขอนจะทาใหนตกรรมตกเปนโมฆยะเพราะเปนการท

โจทกขวาจะใชสทธตามกฎหมายโดยชอบ

ซงกรณทเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนจะใชสทธตามกฎหมายในการฟองคดแพง

และยดหรออายดทรพย หรอเงนเดอนของลกหน แตหากภายหลงปรากฏวามไดมการฟองคดหรอ

บงคบคดเกดขนจรง ลกหนอาจใชชองทางของกฎหมายรองเรยนวาเจาหนแสดงออกหรอม

ขอความเทจเปนเพยงขมขใหลกหนเกดความกลววาจะดาเนนคดหรอบงคบคดกบลกหน เพอให

เจาหนรบโทษตามกฎหมาย

จากการศกษาหลกกฎหมายการตดตามทวงถามหนของตางประเทศ สหรฐอเมรกาไดม

หลกกฎหมายทกาหนดขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนในลกษณะทหลอกลวงหรอทาให

เขาใจผดไววาผตดตามทวงถามหนหรอบคคลภายนอก จะดาเนนคด ยกเวนการดาเนนคดดงกลาว

จะชอบดวยกฎหมายและมเหตผลทนาจะเปนไปไดวาจะมการดาเนนคดเกดขน และหามผตดตาม

ทวงถามหนการแสดงออกวาการไมชาระหนของลกหน จะมผลทาใหเกดการยดทรพยสน หรอ

จบกม จาคก หรอขายทรพยสนหรออายดเงนเดอน ยกเวนการกระทานนจะชอบดวยกฎหมายและ

ผตดตามทวงถามหนมเจตนาทจะกระทาการนน

เครอรฐออสเตรเลยไดมขอหามปฏบตในการปลอมหรอหลอกลวงในการตดตามทวง

ถามหน โดยเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนมสทธอธบายถงผลของการไมชาระหน แตตองไม

แสดงออกอนเปนการหลอกลวงเกยวกบหน ผลทตามมาของการไมชาระหน ตองไมขมขหรอทา

ใหกลววาจะดาเนนการทางกฎหมายทไมอาจเกดขนได หรอหลอกลวงวาจะไมมการดาเนนการทาง

กฎหมายแตความจรงมความตงใจทจะดาเนนการตามกฎหมายหรอกระบวนการดงกลาวอาจเกดขน

ได เชน การกลาวหรอบอกเปนนยวาจะยด อายด บานหรอทรพยสน เงนเดอนผลประโยชนอนๆ

ของลกหนหรอคนใกลชด

DPU

183

ประเทศญปนบรษทจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหนตองไมใชวธการหลอกลวง

หรอวธการทไมชอบดวยกฎหมายในการทาธรกจตดตามทวงถามหน หรอตองไมทาใหเกดความ

เขาใจผดอยางรายแรงเกยวกบการตดตามทวงถามหน หรอขอมลอนใดตามทระบไวใน

กฎกระทรวง

ผวจยเหนวาการบงคบใชกฎหมายการตดตามทวงถามหนในลกษณะทเปนเทจ หรอทา

ใหเกดความเขาใจผดวาจะถกดาเนนคด ถกยดหรออายดทรพยหรอเงนเดอน อาจกอใหเกดปญหา

ในการบงคบใชกฎหมายไดเพราะหากลกหนกลววาจะถกดาเนนคดจรงจงชาระหนแกเจาหน กคง

ไมมปญหาเกดขนเพราะเจาหนไดรบชาระหนเรยบรอยแลวกไมฟองดาเนนคดกบลกหน ลกหนนน

กจะไมมทางรไดเลยวาเจาหนมเจตนาทจะใชสทธทางกฎหมายจรงหรอไม แตกรณทลกหนจะ

ทราบไดวาเจาหนมไดมความประสงคจะใชสทธในการฟองคดตอเมอระยะเวลาในการชาระหนได

ผานไปสกระยะแลว เจาหนมไดมการฟองรองลกหนเปนคด เมอลกหนเหนวาเจาหนไมดาเนนการ

ใด ลกหนอาจใชสทธเขารองเรยนวาเจาหนมประสงคจะใชสทธทางกฎหมายอยางแทจรง ซงการ

บงคบใชกฎหมายในการใชสทธการดาเนนคดของเจาหนของไทยน มความแตกตางจาก

สหรฐอเมรกาทมการกาหนดใหผตดตามทวงถามหนมหนาทตองแจงสทธและขอมลเกยวกบหน

โดยทาเปนหนงสอใหลกหนทราบ และลกหนมสทธโตแยงความสมบรณในหนไมวาทงหมดหรอ

บางสวนโดยผตดตามทวงถามหนตองตรวจสอบและสงหลกฐานเพอพสจนความถกตองของหน

ใหแกลกหน ตามลาดบขนตอนของกฎหมายซงถอเปนการยนยนในตวลกหนและจานวนหนท

ถกตองกอนจะมการฟองรองดาเนนคดตอกน แตสาหรบประเทศไทยมไดมการปฏบตดงกลาว

ทงนโดยวธการปฏบตในการตดตามทวงถามหนของไทย เจาหนอาจมอบอานาจให

บคคลใดๆ หรอใหทนายความเปนผดาเนนการในการตดตามทวงถามหน ซงอาจเปนการทวงถาม

หนดวยวาจาหรอเปนการบอกกลาวทวงถามเปนหนงสอ มการกาหนดระยะเวลาใหชาระหนซง

หากลกหนไมชาระหน ผตดตามทวงถามหนกจะดาเนนการฟองรองคด ซงการบงคบใชขอ

กฎหมายนลกหนอาจมการรองเรยนเจาหน ผตดตามทวงถามหนหรอทนายความไดเชนกนและ

นาไปสการพสจนขอเทจจรงวา การดาเนนการตดตามทวงถามหนเกดจากฝายเจาหนมลกษณะททา

ใหเกดความเขาใจผดตามพระราชบญญตนหรอไม ทงทวธการในการทาหนงสอบอกกลาวทวงถาม

เปนวธการตามทกฎหมายกาหนดไวแตกลบทาใหฝายเจาหนเกดความเสยเปรยบในขอกฎหมายเปน

อยางมาก

กฎหมายขอนอาจเปดชองทางใหแกลกหนซงมเจตนาไมสจรต ในการกลนแกลง

รองเรยนเจาหนใหไดรบโทษได และเมอเจาหนถกรองเรยนจนกลายเปนบรรทดฐานของสงคมแลว

พฤตกรรมของเจาหนอาจเปลยนแปลงไปโดยหากมการทาหนงสอบอกกลาวทวงถามตอลกหนและ

DPU

184

ลกหนมไดมการชาระหนตามระยะเวลาทกาหนด เจาหนตองฟองรองคดกบลกหนทกรายเพราะ

เจาหนไมอยากถกรองเรยนและเพอหลกเลยงไมใหตนตองมารบโทษอก เจาหนตองฟองรองลกหน

ไมวาเจาหนจะตองการหรอไม เชนในกรณทเจาหนทวงถามหนเพราะลกหนขาดชาระหนอยแตไม

มากหนก ซงตอนแรกเจาหนตงใจจะฟองดาเนนคด โดยสงหนงสอทวงถามใหชาระหนหากไม

ชาระจะดาเนนคด แตสดทายแลว เจาหนไมฟองเพราะเสยเวลา เสยคาใชจาย ไดเงนคนกลบมาไม

คมคา หรออยากรกษาความสมพนธระหวางคสญญาและไมวาดวยเหตผลใด สวนฝายลกหนกไม

ยอมชาระหน แตรอเวลาตามหนงสอทวงถาม พอเหนวาเจาหนไมฟองแนเพราะเวลาผานมาสกพก

แลวจงไปรองเรยนวาเจาหนมจดหมายทวงถามหนวาจะดาเนนคดกบตน แตไมดาเนนคดการ

กระทาของเจาหนในการทวงถามหนมลกษณะทาใหเขาใจผด กฎหมายเชนนยอมกอใหเกดความ

วนวายในสงคม และเปนการเปดทางใหลกหนซงไมสจรตสามารถกระทาการใหเจาหนเสยเปรยบ

ทงทเจาหนกยงไมไดรบชาระหนจากลกหนกเปนการเสยเปรยบแลว ลกหนยงสามารถใชกฎหมาย

กลนแกลงเจาหนไดอก และเจาหนตองเลอกทจะฟองดาเนนคดแมตนจะเสยเวลา เสยคาใชจาย ยง

มาเสยความรสกอก ซงทาใหเจาหนตกอยในฐานะทเสยเปรยบเปนอยางมากและหากตองมการ

พสจนในเรองเจตนาในการทจะดาเนนคดคงเปนเรองทยากหยงถงเจตนาทแทจรงได

เชนเดยวกบการมหนงสอบอกกลาวใหชาระหนมฉะนนจะบงคบคด ยดอายดทรพย

หรอเงนเดอน โดยฝายเจาหนตองยนคารองขอตอศาลเพอใหศาลมคาสงตงเจาพนกงานบงคบคด

ดาเนนการบงคบคดไมวาจะเปนการยด อายดทรพยหรออายดเงนเดอนกยอมขนอยกบสถานการณ

ของลกหนวาบงคบคดไดเพยงใด ทงอายความเรองการบงคบคดยดหรออายดทรพยสนของลกหน

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 ทกาหนดวาเจาหนมสทธบงคบยดทรพยสน

ของลกหนภายในเวลา 10 ป นบแตวนสนคาบงคบหรอวนทลกหนไมใชหนตามคาพพากษา เจาหนม

สทธตามระยะเวลาดงกลาว

การกาหนดใหผตดตามทวงถามหนหามแสดงออกหรอมขอความททาใหเชอวาจะถก

ดาเนนคด หรอจะถกยดหรออายดทรพย หรอเงนเดอน เชนนอาจทาใหการใชสทธของเจาหนทจะ

ใชสทธทางกฎหมายของตนถกจากดสทธโดยเขามามผลผกพนกบหนงสอบอกกลาวทวงถามหน

หรอบอกกลาวบงคบคด วาเมอใชสทธบอกกลาวทวงถามตามกฎหมายแลว จาตองใชสทธฟองรอง

หรอบงคบคดตามกฎหมายตอลกหนตอไปอกเทานนไมสามารถสละสทธนนได มฉะนนอาจถก

รองเรยนและมโทษตามกฎหมาย ซงหากเกดการรองเรยนลกษณะนจะทาใหสงคมเกดความวนวาย

เพราะลกหนควรมหนาทชาระหนของตน แตกลบรอโอกาสทจะใชสทธของตนทาใหเจาหนตอง

ไดรบความเดอดรอน

DPU

185

ผวจยจงเหนวาเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเกยวกบขอหามปฏบตในการ

ตดตามทวงถามหนในลกษณะทเปนเทจ หรอทาใหเกดความเขาใจผด ซงการแสดงออกหรอม

ขอความททาใหเชอวาจะถกดาเนนคด หรอจะถกยดหรออายดทรพย หรอเงนเดอน ใหถอเปนการ

ใชสทธของเจาหนโดยชอบดวยกฎหมาย ไมผกพนใหตองดาเนนการทางกฎหมาย ในการ

แสดงออกหรอหรอมขอความททาใหเชอวาจะถกดาเนนคด หรอจะถกยดหรออายดทรพย หรอ

เงนเดอน ซงหากเจาหนไดใชสทธบอกกลาวทวงถามใหลกหนชาระหนภายในกาหนดแตเจาหน

มไดมการฟองรองคดกถอเปนสทธของเจาหนทจะใชสทธตามกฎหมายหรอไมกได และใน

ขนตอนของการบงคบคดหากเจาหนไดทวงถามใหชาระหนภายในกาหนดตามคาพพากษาแลวแต

เจาหนยงมไดมการดาเนนการใดๆ ตอไปเพอการบงคบชาระหนกถอเปนสทธของเจาหนเชนกน

โดยใหยกเลกมาตรา 12 (3) ออกเสย เพอขจดปญหาทอาจเกดขนในการใชกฎหมายเพอเปนเครองมอ

ในการประวงเวลาการชาระหนหรอเพอปองกนผลกระทบทอาจทาใหเจาหนเสยเปรยบในสทธตาม

กฎหมายของเจาหน อนเปนไปตามสทธตามรฐธรรมนญในสทธเสรภาพของบคคล กลาวคอ

บคคลใดถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญนรบรองไว บคคลนนสามารถใชสทธทางศาล

หรอยกขนเปนขอตอสคดในศาลได เจาหนยอมมสทธทจะฟองรองดาเนนคดกบลกหนหรอไมกได

ผวจยเหนวาการกาหนดใหความคมครองในเรองนเชนเดยวกบสหรฐอเมรกา ทหาม

ตดตามทวงถามหนในลกษณะหลอกลวงหรอทาใหเขาใจผดไววาผตดตามทวงถามหนจะดาเนนคด

กบลกหน ยกเวนการดาเนนคดดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายและมเหตผลทนาจะเปนไปไดวาจะม

การดาเนนคดเกดขน และการแสดงออกวาการไมชาระหนของลกหน จะมผลทาใหเกดการยด

ทรพยสน หรอจบกม จาคก หรอขายทรพยสนหรออายดเงนเดอน ยกเวนการกระทานนจะชอบ

ดวยกฎหมายและผตดตามทวงถามหนมเจตนาทจะกระทาการนน ซงมความคลายคลงกบเครอรฐ

ออสเตรเลย ผวจยเหนวากระบวนการในการเรยกชาระหนของทงสองประเทศไดกาหนดหลกใน

การโตแยงความรบผดในหนของลกหนไว โดยมการสงเอกสารโตตอบกนระหวางเจาหน และ

ลกหน ถาลกหนปฏเสธการชาระหนหรอมการโตแยงในตวหนนน ผตดตามทวงถามหนตองหยด

ตดตามทวงถามหนจนกวาจะตรวจสอบใหแนใจวาเปนลกหนและเปนหนในจานวนนนจรง จงจะ

ดาเนนการขนตอไปได แตประเทศไทยไมมขนตอนกระบวนการเชนเดยวกบสหรฐอเมรกาและ

เครอรฐออสเตรเลย โดยกระบวนการในการตดตามทวงถามหนของประเทศไทยนนเมอลกหนเปน

หนกดาเนนการสงหนงสอทวงถามทนทโดยไมไดมการตรวจสอบความเปนหน แตอยางไรเสย

ในทางปฏบตเจาหนจาตองบอกกลาวการชาระหน บอกกลาวการบงคบคดแตหากมไดใชสทธ

ดาเนนการตอไป กฎหมายตองไมเปดชองใหแกลกหนทไมสจรตทจะใชกฎหมายเปนเครองมอ

ยนยนเจตนาทแทจรงของเจาหน เพราะหนาทลกหนจาตองชาระหนแกเจาหนอยราไป หากเจาหน

DPU

186

มไดตดตามขอรบชาระหนตอยอมเปนประโยชนแกลกหนและการพสจนเจตนาของเจาหนวาจะใช

สทธตามกฎหมายจรงหรอเพยงขมขกเปนการยากทจะทราบเจตนาดงกลาวหากเจาหนนนมสทธ

โดยชอบตามกฎหมาย ท งตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยยงถอวาการขวาจะใชสทธ

ตามปกตนยม ไมถอเปนการขมข ประกอบกบการใหความคมครองตามกฎหมายฉบบนยงใหความ

คมครองหนนอกระบบทอาจมขอจากดในเรองสญญาหรอหลกฐานการกยมเงน แตอยางไรกตาม

หากเจาหนจะมไดมสทธนนตามกฎหมายอย เชน หนไมมหลกฐานกยมเงน หนการพนน ซงหนท

กลาวนยอมไมอาจคาดหวงไดวาผตดตามทวงถามหนจะตดตามทวงถามหนอยางเหมาะสมตาม

กฎหมายเพยงใด

4.3.3 ในกรณทลกหนถงแกความตาย

ในกรณทลกหนถงแกความตายนนกฎหมายการตดตามทวงถามหนของประเทศไทยยง

มไดมการกาหนดไวใหผตดตามทวงถามหนจะสามารถทวงถามหนกบผใดไดบาง แตเนองดวยตาม

พระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 มาตรา 8 ทบญญตไววา “ผทวงถามหนจะตดตอกบ

บคคลอนซงมใชลกหนเพอการทวงถามหนมได และหามแจงถงความเปนหนของลกหน เวนแต

ในกรณทบคคลอนนนเปนสาม ภรยา บพการหรอผสบสนดานของลกหน และบคคลอนดงกลาวได

สอบถามผทวงถามหนถงสาเหตของการตดตอใหผทวงถามหนชแจงขอมลเกยวกบหนไดเทาท

จาเปนและตามความเหมาะสม” อนเปนการหามมใหผตดตามทวงถามหนตดตามทวงถามหนกบ

บคคลอนทมใชลกหนมฉะนนจะมความผดทางอาญา โดยจากการศกษารางพระราชบญญตการ

ทวงถามหน ไดกลาวถงกรณทลกหนถงแกความตายนนยงไมไดมกฎหมายกาหนดไว การตดตาม

ทวงถามหนกาหนดใหบงคบชาระหนจากกองมรดกของลกหนตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย ซงขอหามปฏบตในการตดตามทวงถามหนตามมาตรา 8 น กฎหมายไมอนญาตให

ผตดตามทวงถามหน ตดตอบคคลอนเพอทาการทวงถามหน เวนแตบคคลนนเปนสาม ภรยา

บพการหรอผสบสนดานของลกหน และบคคลนนตองไดสอบถามผตดตามทวงถามหนถงสาเหต

ของการตดตอ ผตดตามทวงถามหนจงสามารถชแจงขอมลเกยวกบหนได ซงจะทาใหเกดปญหาวา

แมลกหนถงแกความตายไปแลว ผตดตามทวงถามหนกยงทาไดเพยงชแจงขอมลเกยวกบหนแตไม

สามารถทาการตดตามทวงถามหนตอบคคลอนได เชนนจะเหนไดวากฎหมายไมเปดชองใหเจาหน

ตดตามทวงถามหนแกบคคลอนและบคคลในครอบครวของลกหน จะทาไดเพยงแจงขอมลเกยวกบ

หนไดเทานน แมหลกกฎหมายทวไปจะเปดชองใหบคคลภายนอกเขาชาระหนแทนลกหนได และ

รฐยอมตองอานวยซงความยตธรรมใหแกคสญญาทง 2 ฝาย ทงนหากฝายเจาหนสามารถใชสทธ

ตดตามทวงถามหนจากบคคลทเกยวของกบลกหนไดกอนในกรณทลกหนถงแกความตายยอมเปน

ประโยชนแกเจาหน เพราะเมอกฎหมายมขอบงคบควบคมพฤตกรรมการตดตามทวงถามหนของ

DPU

187

เจาหนใหเหมาะสมเปนการเฉพาะแลวกควรใหสทธแกเจาหนเพมเตมในเรองของการใชสทธ

ตดตามทวงถามหนจากบคคลทเกยวของกบลกหนในกรณทลกหนถงแกความตายตามสทธของ

ลกหนทพงมตอเจาหน ซงหากบคคลทเกยวของไมประสงคจะชาระหนดงกลาว เจาหนยอมบงคบ

ชาระหนจากกองมรดกไดตามหลกกฎหมายทวไปได

หลกการแบงมรดกนนกฎหมายมไดบงคบใหทายาทตองชาระหนใหแกเจาหนกอนแบง

มรดก ดงนนทายาทอาจแบงมรดกกนโดยไมสนใจชาระหนใหแกเจาหนกได จงตกเปนหนาทของ

เจาหนทตองหาทางเรยกรองใหทายาทชาระหนใหแกตนเองภายในอายความมรดก ตามประมวล

กฎหมายแพงและพาณชยมาตรา มาตรา 1754 วรรค 3 ทกาหนดหามมใหเจาหนฟองรองเจามรดกเมอ

พนกาหนดหนงป นบแตเมอเจาหนไดร หรอควรไดรถงความตายของเจามรดก แมเจาหนมสทธท

จะฟองรองไดอนเปนสทธทวไปตามกฎหมายมรดก ซงโดยหลกกฎหมายทวไปในการเรยกชาระ

หนกยมเงนมกาหนดอายความ 10 ป นบจากวนทถงกาหนดชาระตามสญญา แตหากเกดกรณลกหน

ตาย เจาหนตองบงคบชาระหนจากกองมรดกและสทธเรยกรองของเจาหนในการฟองคดกลดเหลอ

เพยง 1 ป เทานน เจาหนกตองฟองภาย 1 ป ซงระยะเวลาทเจาหนจะไดรบชาระหนมจากดสนลง

ยงหากเจาหนมไดรถงความตายของลกหนเจาหนอาจมไดรบชาระหนเลยเพราะทรพยของลกหนท

ถงแกตายไดหมดไปแลว ทงมาตรา 8 แหงพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 กฎหมายหาม

มใหผตดตามทวงถามหนทาการตดตามทวงถามหนแกผอนทไมใชลกหน แตในกรณทลกหนตาย

สทธของเจาหนยอมกลบคนสหลกกฎหมายทวไป ทาใหโอกาสในการไดรบชาระหนของเจาหนลด

นอยลงหากทายาทของเจาหนมไดแจงถงความตายของลกหน หรอเจาหนไดรบทราบถงความตาย

ของเจาหนเมอมการจดการแกกองมรดกไปแลว และเจาหนกองมรดกมสทธบงคบใหทายาทชาระ

หนใหแกตนไดเพยงไมเกนทรพยมรดกทตกทอดแกทายาทเทานน การทกฎหมายมไดใหความ

คมครองแกการใชสทธของเจาหนในการกาหนดใหผตดตามทวงถามหนสามารถตดตามทวงถามหน

แกบคคลอนในกรณลกหนถงแกความตาย ทาใหเปนการยากแกผตดตามทวงถามหนทจะทาการ

ตดตามทวงถามหนและไดรบชาระหนจากทายาท ซงการกาหนดกฎหมายอนเปนการจากดสทธของ

ผตดตามทวงถามหนเกนควรนน อาจทาใหเจาหนเสยซงสทธตามกฎหมายในการทจะไดรบชาระ

หนจากบคคลทเกยวของกบลกหน ไมวาหนดงกลาวผตดตามทวงถามหนจะไดเคยตดตามทวงถาม

หนแกลกหนหรอไม เชน ลกหนไดอยในระยะเวลาทกาลงชาระหนตามทตกลงกบผตดตามทวง

ถามหน หากลกหนเสยชวตลงในระยะเวลาดงกลาว ผตดตามทวงถามหนยอมไมมสทธดาเนนการ

ตดตามทวงถามหนกบบคคลในครอบครวของลกหนเพอการชาระหนในระยะเวลาตอไป และอาจ

เปนกรณการเสยสทธในการทจะไดรบชาระหนจากบคคลอนทมความประสงคจะชาระหนใหแก

DPU

188

ผตดตามทวงถามหนในกรณทเจาหนถงแกความตาย ทงอาจทาใหอตราดอกเบยเพมขนจนกวาจะได

มการบงคบชาระหนตามลาดบจากกองมรดก

ปญหาการตดตามทวงถามหนในกรณลกหนถงแกความตายน กฎหมายการตดตามทวง

ถามหนของทง 3 ประเทศยงมไดมการกาหนดไว

ผวจยจงเหนวาการกาหนดใหสทธแกเจาหนในเรองการตดตามทวงถามหนแกบคคลซง

เกยวของกบลกหนในกรณทลกหนตาย กอนทจะไปบงคบชาระหนในกองมรดกนนเปนการให

ความคมครองแกเจาหนอกขนตอนหนงใหไดมโอกาสไดรบชาระหน หรอไดรบชาระหนตอไป

ไมวาทงหมดหรอบางสวน ยนระยะเวลาในการดาเนนการฟองรองเอากบทรพยมรดกของลกหน

เพราะบรบทในสงคมไทยการชาระหนแทนกนของสาม ภรยา บพการหรอผสบสนดานของลกหน

นน ยงมใหเหนอยท วไปในครอบครวเพอทจะรกษาเสถยรภาพของความเปนอยและความสมพนธ

ในทางทดของครอบครว เชน พอแมใชหนใหลก หรอในทางกลบกน สามภรยาชาระหนแทนกน

ซงหากบคคลทเกยวของมความประสงคจะชาระหนยอมเปนประโยชนแกเจาหน แตหากบคคลท

เกยวของไมประสงคจะชาระหน เจาหนยอมบงคบชาระหนตามหลกกฎหมายมรดกตอไปได และ

หากผตดตามทวงถามหนกระทาการอนเปนการรบกวนหรอไมเหมาะสม บคคลทเกยวของกยอมม

สทธรองเรยนตามกฎหมายการตดตามทวงถามหนไดเชนเดยวกน

ผวจยเหนวาเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเกยวกบการตดตามทวงถามหน

แกบคคลอนซงเกยวของกบลกหนในกรณทลกหนถงแกความตาย โดยหลกวาหากผตดตามทวง

ถามหนไดตดตอกบบคคลทเกยวของกบลกหน คอ สาม ภรยา บพการหรอผสบสนดานของลกหน

และบคคลนนตองไดสอบถามผทวงถามหนถงสาเหตของการตดตอ ผทวงถามหนจงจะสามารถ

ชแจงขอมลเกยวกบหนไดเทาทจาเปนและเหมาะสม ตามมาตรา 8 แลว เพอมใหขดกบมาตรา 8 ให

กาหนดวาในกรณทผตดตามทวงถามหนไดร หรอควรไดรถงความตายของลกหน ใหผทวงถาม

หนสามารถแจงถงสทธของลกหนในสญญาแกบคคลผเปนทายาทของลกหนได และถาบคคลนน

ไดสอบถามผตดตามทวงถามหนถงสทธของลกหนแลว ผทวงถามหนจงสามารถแจงหนาทของ

ลกหนตามสญญานนไดวา ลกหนซงเปนผตายไดมหนทตองชาระกบเจาหน หากไมชาระหน

เจาหนมสทธคดดอกเบยผดนดจนกวาจะชาระหนจนแลวเสรจ และหากทางเจาหนมการฟองคด

อาจมคาใชจายในการดาเนนคดตอไป สาหรบจานวนครงในการตดตามทวงถามหนแกบคคลท

เกยวของกบลกหนในกรณทลกหนถงแกความตายนกใหเปนไปตามทกฎหมายเหนสมควร

การแจงหนาทของลกหนใหแกทายาทถอเปนขนตอนอกครงทใหโอกาสแกเจาหนไดม

โอกาสไดรบชาระหนในกรณทลกหนยงไมไดชาระหนหรอยงชาระไมครบตามจานวน ซงหาก

กฎหมายมการกาหนดการแจงสทธของลกหนตามสญญาแกบคคลผเปนทายาทแลว และเมอทายาท

DPU

189

ไดสอบถามถงสทธดงกลาวเจาหนกสามารถแจงถงหนาทของลกหนตามสญญา คอหนทผตายตอง

ชาระโดยชอบ ถอเปนการทกฎหมายเปดโอกาสใหแกเจาหนไดใชสทธของตนตามกฎหมายแก

ทายาทอกครงหนง ซงหากทายาทเหนวาหนดงกลาวสมควรไดรบชาระหนเนองจากปจจยตางๆ

โดยไมตองรอใหเจาหนฟองทายาทใหชาระหนจากกองมรดกของผตาย ทายาทอาจชาระหน

ดงกลาวไดตามกฎหมาย แตถาหากทายาทมอาจชาระหนใหแกเจาหนไดดวยประการใด หรอ

เพกเฉยตอการชาระหน เจาหนกสามารถใชสทธของตนในการฟองทายาทใหชาระหนจากกอง

มรดกไดตามกฎหมาย คอ ภายในกาหนด 1 ปนบแตเจาหนไดรหรอควรไดรถงความตายของเจา

มรดก และหากเจาหนกองมรดกไดฟองบงคบชาระหนเอาแกทายาทคนใดคนหนงกอนทจะพน

กาหนด 1 ปแลว เจาหนคนนนกสามารถทจะบงคบชาระหนเอาแกทายาทคนอนไดแมจะบงคบ

ภายหลงจากทพนกาหนด 1 ปแลวกตาม

4.4 ปญหาหนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน

หนวยงานทเขามากากบดแลการตดตามทวงถามหนของประเทศไทยโดยหลกแลว

ไดแก คณะกรรมการกากบการทวงถามหน โดยประกอบดวยตวแทนทกภาคสวนในหลายองคกร

และเปนขาราชการในระดบสงทาหนาทเปนคณะกรรมการกากบการทวงถามหนใหญในการออก

ประกาศ คาสง ขอบงคบ หลกเกณฑและวธการพจารณาเรองรองเรยน สงเพกถอนการจดทะเบยน

การประกอบธรกจ พจารณาวนจฉยอทธรณคาสงใหชาระคาปรบทางปกครอง ทงยงเสนอแนะ

คณะรฐมนตรหรอรฐมนตรเกยวกบมาตรการคมครองหรอชวยเหลอลกหนในดานอนๆ

หนวยงานทเขามากากบดแลการตดตามทวงถามหนในลาดบรองทเขามากากบดแลการ

ตดตามทวงถามหน คอ คณะกรรมการกากบการทวงถามหนประจาจงหวด และคณะกรรมการ

กากบการทวงถามหนประจากรงเทพมหานคร โดยมอานาจในการวนจฉยเรองรองเรยน สงเพกถอน

การจดทะเบยนของผประกอบธรกจทวงถามหนในเขตพนทรบผดชอบของตน

จากการศกษาแลวจะเหนไดวาหากผซงประสงคจะประกอบธรกจตองไปขอจดทะเบยน

ตอสานกงานทะเบยนกองบญชาการตารวจนครบาลในเขตกรงเทพฯ สานกงานทะเบยนททาการ

ปกครองจงหวดในตางจงหวด และคณะกรรมการสภาทนายความซงทาหนาทนายทะเบยน ณ สภา

ทนายความในกรณผประกอบธรกจตดตามทวงถามหนเปนทนายความ สวนผทถกตดตามทวงถาม

หนจากผตดตามทวงถามหนโดยไมเหมาะสมสามารถไปรองเรยนไดทคณะกรรมการกากบการ

ตดตามทวงถามหนประจากรงเทพมหานคร กองบญชาการตารวจนครบาล หรอรองเรยนไดท

สถานตารวจในกรงเทพมหานคร สาหรบตางจงหวดสามารถรองเรยนไดทคณะกรรมการกากบการ

ตดตามทวงหนประจาจงหวด ททาการปกครองจงหวด หรอรองเรยนไดทวาการอาเภอ และยง

DPU

190

สามารถรองเรยนไปยงสานกการสอบสวนและนตการ กรมการปกครองและสานกนโยบายพฒนา

ระบบการเงนภาคประชาชน สานกงานเศรษฐกจการคลงเกยวกบการทวงถามหนของผใหสนเชอ

ซงเปนนตบคคลไดอกดวย

จากการศกษาเปรยบเทยบหนวยงานทเขามากากบดแลการตดตามทวงถามหนของ

ตางประเทศ จะเหนไดวาสหรฐอเมรกา ในระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System)

หนวยงานทเขามาควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหนโดยตรง คอ “คณะกรรมการการคากลาง

(Federal Trade Commission : FTC)” ซงเปนหนวยงานทเปนอสระจากรฐบาลสหรฐอเมรกากอตง

ขนเมอ ค.ศ. 1914 ตามกฎหมาย The Federal Trade Commission Act 1914 เพอรวมกบกระทรวง

ยตธรรมในการบงคบใชกฎหมายปองกนการผกขาด โดยมหนาทคมครองผบรโภคและควบคมมให

ผประกอบธรกจมพฤตกรรมทตอตานการแขงขน พฤตกรรมทหลอกลวงผบรโภคและพฤตกรรมท

ไมเปนธรรมทางการคา โดย Federal Trade Commission ถอเปนองคกรของสหรฐอเมรการะดบ

สหพนธรฐทใหความคมครองแกผบรโภค โดยมหนาทกากบดแลกจการพาณชยของประเทศ

เพอใหเกดความเปนธรรมทาหนาทดแลในกจการทางการคา ทางการคมครองผบรโภค ทางการ

แขงขนทางการคาของสหรฐอเมรกา

สาหรบเครอรฐออสเตรเลยในระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) จะ

เหนไดวาหนวยงานทเขามากากบดแลการตดตามทวงถามหนคอ ACCC และ ASIC โดย ACCC เปน

หนวยงานทจดตงขนเพอกากบดแลการแขงขนทางการคา การใหความคมครองแกผบรโภค การ

ควบคมการสอสารโทรคมนาคมและอตสาหกรรมพลงงาน ทงยงมบทบาทในการสงเสรมใหความร

แกผบรโภคและผประกอบธรกจ และดวยความรวมมอของ ASIC ซงเปนหนวยงานทควบคมดแล

กากบกจการ บรษท บรการทางการเงน หลกทรพยและตราสารอนพนธ ประกนภย กฎหมายคมครอง

ผบรโภคและสงเสรมความรทางการเงนแกผลงทนและเจาหน โดยทง 2 หนวยงานจะทาหนาท

รวมกนในการควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม ชวยเหลอลกหนใหไดรบการ

กระทาทเหมาะสม จดหาผเชยวชาญใหความชวยเหลอทางการเงนและใหคาปรกษาตางๆ เกยวกบหน

จะเหนไดวาหนวยงานทเขามากากบดแลการตดตามทวงถามหนของทง 2 ประเทศ ใน

ระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) เปนหนวยงานทใหความคมครองแกผบรโภค

เดมอยแลวเพยงกฎหมายขยายอานาจในการกากบดแลแกหนวยงานนนๆ

ประเทศญปนในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) ไดมหนวยงานท

เขามากากบดแลการตดตามทวงถามหน ประเทศญปนโดยกฎหมายไดบญญตใหรฐมนตรวาการ

กระทรวงยตธรรม ผบญชาการสานกงานตารวจแหงชาต และเนตบณฑตยสภาญปน ทมหนาทใน

การอนมต เพกถอนการขอจดทะเบยนของผซงประสงคจะประกอบธรกจตดตามทวงถามหน ทง

DPU

191

ในหนของผประกอบธรกจใหกยมเงนเปนปกตธระและหนอปโภคบรโภคตางๆ โดยทง 3 องคกร

ตองทาหนาทประสานงานซงกนและกนในการสอดสองดแลควบคมการดาเนนงานของผประกอบ

ธรกจตดตามทวงถามหนใหเปนไปตามขอปฏบตและการควบคมการตดตามทวงถามหนทเปนการ

กระทาทเปนการรบกวนชวตสวนตวหรอการดาเนนธรกจของลกหนและการกระทาทเปนการ

ละเมดอยางรนแรงอนเกดจากสมาชกกลมองคกรอาชญากรรม

จากการศกษาผวจยวเคราะหไดวา หนวยงานทเขามากากบดแลการตดตามทวงถามหน

ของสหรฐอเมรกาและเครอรฐออสเตรเลยเปนหนวยงานตามกฎหมายทใหความคมครองแก

ผบรโภคดงเดมอยแลว และสาหรบประเทศญปนเปนหนวยงานทไดรบมอบอานาจตามกฎหมาย

โดยใหอานาจแก 3 องคกรใหญ คอกระทรวงยตธรรม สานกงานตารวจแหงชาตและเนตบณฑตย

สภาญปน ในการประสานงานซงและกนโดยตรงโดยทกฝายตองฟงความเหนของอกฝายหนงใน

การดาเนนการทางกฎหมายในการควบคมดแลกากบการตดตามทวงถามหน สาหรบประเทศไทย

หนวยงานทเขามากากบดแลการตดตามทวงถามหนไดตงขนตามกฎหมายทมลกษณะคลายคลงกบ

ประเทศญปนทหนวยงานกากบดแลการตดตามทวงถามหนมไดอยในการควบคมดแลโดยตรงจาก

หนวยงานทใหความคมครองผบรโภค แตการกาหนดหนวยงานใหความคมครองแกผบรโภคทตก

เปนลกหนของประเทศญปนเปนการทกฎหมายใหอานาจแกองคกรในสวนทเกยวของกบการ

ตดตามทวงถามหนโดยตรงเปนผรบผดชอบดแลในการกากบดแลผประกอบธรกจทวงถามหนทง

บคคลธรรมดาและผมวชาชพทนายความและควบคมการตดตามทวงถามหนไปในทางเดยวกน

สวนประเทศไทยมองคกรทเขามามบทบาทในการกากบควบคมการตดตามทวงถามหนเปนอยาง

มากทงหนวยงานชดใหญและในลาดบรองหลากหลายหนวยงานในการทางานรวมกน

ผวจยขออางถงสรปเนอหารายงานประชมฯ นตามทไดกลาวไวในบทท 2 เพอความ

เขาใจในหนวยงานท เขามากากบดแลการตดตามทวงถามหน ซงรายงานการประชม

คณะกรรมาธการวสามญพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. .... สภานตบญญต

บนทกการประชม ครงท 8/2557 สรปเนอหาการอภปรายไดวา ทางกระทรวงมหาดไทยไดมคาสง

ของคณะรกษาความสงบใหมศนยดารงธรรม ซงทาหนาทแกไขปญหาความเดอดรอนอยแลว

ปลดกระทรวงมหาดไทยจงอาศยชองทางตรงนเพอแกไขปญหาความเดอดรอน สาหรบประเดน

คณะกรรมการกากบการทวงถามหน เดมทปลดกระทรวงการคลงเปนประธาน ภายหลงเหนชอบ

ใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยเปนประธาน และทางกระทรวงมหาดไทยไดขอเสนอให

ปลดกระทรวงมหาดไทยเปนรองประธานคนทหนง และเพอใหสอดคลองกบททางคณะกรรมการ

วสามญเหนวา ใหแยกหนนอกระบบใหอยในการดแลของกระทรวงมหาดไทย และใหปลด

กระทรวงการคลงเปนรองประธานอกคนทสองใหดแลหนในระบบ โดยเสนอใหขาราชการของ

DPU

192

สานกงานเศรษฐกจการคลง 1 คน เปนฝายเลขาฯ และเสนอใหขาราชการของกรมการปกครอง 1

คน เปนผชวยเลขาฯ ทเสนอเปนคณะกรรมการครงน

ผวจยมความเหนวาการกากบดแลการตดตามทวงถามหนจะเปนการเหมาะสมหาก

หนวยงานทเขามากากบดแลการตดตามทวงถามหนเปนหนวยงานซงมหนาทใหความคมครองแก

ผบรโภคเชนเดยวกบสหรฐอเมรกาและเครอรฐออสเตรเลย คอ สานกงานคณะกรรมการคมครอง

ผบรโภค สงกดสานกนายกรฐมนตร ทประเทศไทยมอยแตเดมแลวตามพระราชบญญตคมครอง

ผบรโภค พ.ศ. 2522 ซงแกไขเพมเตม พ.ศ.2541 ไดใหคาจากดความของคาวาผบรโภค หมายถงผ

ซอหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจ หรอผใชสนคา หรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจ

โดยชอบ แมจะมไดเสยคาตอบแทนกตาม รวมถงผไดรบเสนอหรอชกชวนจากผประกอบธรกจ

เพอใหซอสนคาหรอรบบรการ โดยสทธของผบรโภคทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายท

สาคญสาหรบปจจยในการกอใหเกดหนตามกฎหมายน กคอ สทธทจะไดรบขาวสารขอมลเกยวกบ

สนคาและบรการตางๆ อยางถกตองตามความเปนจรง เชน การเรยกเกบคาธรรมเนยมโดยยงไมไดม

การทวงถามหนจรงทมไดระบไวโดยชดเจนในสญญา สทธทจะไดรบความเปนธรรมในการทา

สญญาโดยไมโดนเอารดเอาเปรยบจากผประกอบธรกจและขอความในสญญาจะตองเปนธรรมแก

ผบรโภค เชน การเรยกดอกเบยเกนอตราทกฎหมายกาหนด ทงการกอใหเกดหนตามกฎหมายยง

นาไปสการตดตามทวงถามหนทเปนการรบกวนและละเมดซงสทธเสรภาพของผบรโภคอกดวย

และสทธของผบรโภคทสาคญอกประการหนง คอ สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความ

เสยหาย ผบรโภคมสทธจะไดรบการคมครองและชดเชยคาเสยหายเมอผประกอบธรกจกระทาการ

ละเมดแกตน เนองจากปญหาการตดตามทวงถามหนมสาเหตมาจากการกยมเงน การซอสนคา

อปโภคบรโภค การใชบรการและธรกรรมตางๆ ซงหากแมกฎหมายไดกาหนดใหสานกงาน

คณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนหนวยงานทเขามากากบดแลการตดตามทวงถามหนกสามารถ

ใหความคมครองแกผบรโภคไดอยางเหมาะสมเชนกน แตในทางตรงกนขามแลวการใหความ

คมครองผบรโภคตามกฎหมาย ผบรโภคกตองมหนาทของผบรโภคทตองปฏบตโดยไมขดตอ

กฎหมาย แตดวยพระราชบญญตการทวงถามหนน มงเนนการปองกน ปราบปราม และใหการ

คมครองการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม ทเกดจากหนนอกระบบ และหนทเกดจากการพนน

ดวย ทาใหไมสามารถกาหนดลงไปไดอยางชดเจนวาจะเปนการเหมาะสมหรอไมทจะใหสานกงาน

คณะกรรมการคมครองผบรโภคเขาเปนหนวยงานทเขามากากบดแลการตดตามทวงถามหนอนม

ลกษณะความผดทไมไดเกดขนจากการบรโภคสนคาหรอการใชบรการเพยงประเภทเดยวแตเปน

ความผดทเกดจากการพนนทผดกฎหมายดวย

DPU

193

เนองดวยในปจจบนไดมการบงคบใชกฎหมายแลว ท งกฎหมายยงกาหนดใหม

ผทรงคณวฒในดานการคมครองผบรโภคซงรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยแตงต งเปน

กรรมการในคณะกรรมการกากบการทวงถามหนชดใหญ และมผแทนองคกรพฒนาภาคเอกชนใน

ดานการคมครองผบรโภคเปนกรรมการซงแตงตงโดยผบญชาการตารวจนครบาลในเขตกรงเทพฯ

หรอผวาราชการจงหวดในตางจงหวด เพอใหความคมครองผบรโภคทตกเปนลกหนพรอมการ

ควบคมและปรามปราบดแลผตดตามทวงถามหนทงหนในระบบ หนนอกระบบ

ผวจยมความเหนวาหนวยงานกากบดแลการตดตามทวงถามหนมอานาจเนนไปในทาง

ปราบปรามผกระทาผดทเกดขนในปจจบนและปองกนการกระทาความผดทจะเกดขนตอไปใน

อนาคตมากกวาการเยยวยาความเสยหายทเกดแกลกหน เนองจากกฎหมายฉบบนกาหนดในเรอง

ของหนทไดรบความคมครอง คอ หนนอกระบบ หรอหนการพนน ทจะถกตดตามทวงถามหนท

ไมเหมาะสมมากทสด กาหนดเรองของหนวยงาน อานาจหนาทของคณะกรรมการกากบการทวง

ถามหน หนาทของผประกอบธรกจทวงถามหน โทษในทางปกครองและอาญาแกผกระทาละเมด

โดยกาหนดถงการใหความคมครองแกผบรโภคทตกเปนลกหนใหสามารถรองเรยนตอหนวยงาน

ของรฐจากการกระทาของผตดตามทวงถามหนทเปนการฝาฝนพระราชบญญตน แตมไดมลกษณะ

ในการคมครองผบรโภคในอนทจะดาเนนการเพอปกปองสทธของลกหนทตกเปนหนโดยนตกรรม

สญญาทชอบดวยกฎหมายแตอยางใด โดยผตดตามทวงถามหนทกระทาผดจะไดรบเพยงโทษทาง

ปกครองและโทษทางอาญา แตมตองมความรบผดในทางแพงตอลกหน คอ มตองชดใชคาเสยหาย

ใหแกลกหนทไดรบผลกระทบจากการตดตามทวงถามหนหรอลกหนไมอาจเรยกคาเสยหายไดตาม

กฎหมายฉบบน ซงจะกลาวในหวขอถดไป เพราะการตดตามทวงถามหนในลกษณะนเปนการ

กระทาก ากงอนเปนความผดอาญา แมจะมลกษณะการขมขใหกลว การใชวาจาไมเหมาะสม ใช

กรยาทไมเหมาะสม และการกระทาททาใหลกหนหลงเชอวาเปนเจาหนาทรฐ โดยกฎหมายอาญา

ไมสามารถดาเนนคดกบผตดตามทวงถามหนหรอเจาหนเหลานน โดยจะเหนไดวาลกหนไดรบ

ความคมครองจากรฐ เพยงรองเรยนตามกฎหมายเพอใหผตดตามทวงถามหนหยดกระทาการละเมด

เพยงเทานน มไดรบการเยยวยาจากความเสยหายทเกดขน โดยลกหนตองเปนผไปฟองรองเปนคด

ความในทางแพงเอง ซงประเทศไทยยงมไดมบรรทดฐานในการพจารณาคดทลกหนไดรบความ

เสยหายจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมเชนนมากเทาใดนก

จะเหนไดวาโดยหลกทวไปของการบงคบใชกฎหมายคมครองผบรโภค คอ เมอม

กฎหมายฉบบใดไดใหอานาจกระทาการคมครองผบรโภคเปนการเฉพาะแลว กยอมมการบงคบ

ตามกฎหมายฉบบนนดวย เชน กรณทผบรโภคถกละเมดสทธในเรองอาหาร ผบรโภคสามารถไป

รองเรยนตอสานกงานคณะกรรมการอาหารและยาซงเปนหนวยงานทมอานาจหนาทในการขอรบ

DPU

194

การคมครองเรองสนคาอาหารและยาเทานน แตถาไมมกฎหมายใด หรอ หนวยงานใดระบวาให

ความคมครองเปนการเฉพาะแลว จงตองใชพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ซงให

ความคมครองในดานสนคาและบรการทวไป และโดยสทธของผบรโภคตามตามรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 มาตรา 61 กาหนดไววา “รฐตองจดใหมมาตรการหรอกลไกท

มประสทธภาพในการคมครอง และพทกษสทธของผบรโภคดานตางๆ ไมวาจะเปนดานการรขอมลท

เปนจรง ดานความปลอดภย ดานความเปนธรรมในการทาสญญา หรอดานอนใดอนเปนประโยชนตอ

ผบรโภค” จะเหนไดวารฐธรรมนญไดกาหนดรบรองถงสทธของบคคลซงเปนผบรโภควายอมไดรบ

ความคมครองในดานการไดรบขอมลทเปนความจรง ดานความปลอดภย ดานความเปนธรรมใน

การทาสญญา หรอดานอนใดอนเปนประโยชนตอผบรโภค และจาตองเปนมาตรการหรอกลไกทม

ประสทธภาพในการใหความคมครองแกผบรโภคดวย โดยจะเหนไดวาพระราชบญญตนเปน

พระราชบญญตทรฐเขามามบทบาทในการใหความคมครองผบรโภคจากการถกตดตามทวงถามหน

ทไมเหมาะสมไวเปนการเฉพาะ โดยกฎหมายไดกาหนดถงการรองเรยนเมอผบรโภคทตกเปน

ลกหนไดถกกระทาละเมดไวดวยเชนกน

ดงนนผวจยจงเหนวาเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเพมเตมเกยวกบหลก

กฎหมายและการบงคบใชกฎหมาย ในสวนของหนวยงานทเขามาเพอเยยวยาความเสยหายทเกด

จากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมแกผบรโภคทตกเปนลกหน ซงไมวาหนนนจะเปนสญญา

ทไมเปนธรรมหรอไมกตาม และไมรวมถงหนทเกดจากการพนนทผวจยไดเสนอแนวทางแกไขไว

ในปญหาขางตนแลว คอ สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค เนองจากตามพระราชบญญต

การทวงถามหน พ.ศ. 2558 กไดกาหนดใหมผทรงคณวฒในดานการคมครองผบรโภคและผแทน

องคกรพฒนาภาคเอกชนในดานการคมครองผบรโภคเพอใหเขามาเปนบคลากรในหนวยงานท

ควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหนเพอใหความคมครองแกลกหนเชนกน ดงนนสานกงาน

คณะกรรมการคมครองผบรโภคจงเหมาะสมทจะเปนหนวยงานทเขามาดาเนนการเยยวยาความ

เสยหายจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมทเกดแกผบรโภคทตกเปนลกหน เชนนยอมยง

ประโยชนในการใหความคมครองแกลกหนไดอยางครบวงจร โดยหากมการกระทาไมเหมาะสม

หรอการกระทาทเปนการละเมดเกดขนกบลกหนจากการตดตามทวงถามหนนน ลกหนสามารถ

รองเรยนการกระทาของผตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมไดตามพระราชบญญตการทวงถามหน

พ.ศ. 2558 เพอปองกนและปราบปรามการกระทาความผดทเกดขน และใหผบรโภคซงตกเปน

ลกหนโดยนตกรรมสญญาทชอบดวยกฎหมาย ทไดรบผลกระทบเกดความเสยหายจากการตดตาม

ทวงถามหนทไมเหมาะสมสามารถรองเรยนตอสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค หรอ

คณะกรรมการคมครองผบรโภคประจาจงหวด เพอใหการคมครองและเยยวยาในความเสยหายแก

DPU

195

ลกหนหรอบคคลทเกยวของทเกดจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมไดอกขนตอนหนง

โดยเขาสกระบวนการในการใหความคมครองของสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ตาม

อานาจพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 มาตรา 41 คอ เมอสานกงานคณะกรรมการ

คมครองผบรโภคไดรบแจงเรองรองเรยนและพจารณาแลว ใหเรยกผตดตามทวงถามหนทกระทา

ไมเหมาะสมมาเจรจาไกลเกลยเพอชดใชเยยวยาคาเสยหาย ซงหากไมสามารถเจรจาไกลเกลยกน

ได ทางคณะกรรมการคมครองผบรโภคกมอานาจในการดาเนนคดแทนผบรโภค ซงพระราชบญญต

คมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ถอเปนกฎหมายฉบบเดยวทมอานาจในการดาเนนคดแทนผบรโภค เพอ

ฟองเรยกคาเสยหายใหแกผบรโภคโดยผบรโภคไมตองเสยคาใชจายในการดาเนนคด

4.5 ปญหามาตรการในการเยยวยาความเสยหายจากการตดตามทวงถามหน

มาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมของประเทศไทยมลกษณะ

เปนโทษปรบทางปกครอง โทษจาคกและโทษปรบทางอาญา ในการปองกนและปราบปรามการ

ตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม ทงพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ยงกาหนดอานาจ

หนาทใหคณะกรรมการกากบการทวงถามหนในลาดบรองมอานาจพจารณาวนจฉยเรองรองเรยน

และสงเพกถอนการจดทะเบยนของผประกอบธรกจทวงถามหน มอานาจสงใหระงบการกระทาท

ฝาฝนหรอปฏบตใหถกตองภายในระยะเวลาทกาหนดโดยอาจมคาสงลงโทษปรบทางปกครองแก

ผตดตามทวงถามหนทไมปฏบตตามคาสง และหากผตดตามทวงถามหนเพกเฉยไมยอมชาระ

คาปรบทางปกครอง คณะกรรมการฯ กมอานาจฟองตอศาลปกครองเพอบงคบใหชาระคาปรบได

ทงยงมโทษในทางอาญาในการลงโทษจาคกและโทษปรบแกผตดตามทวงถามหนทฝาฝนกฎหมาย

ฉบบน แตผตดตามทวงถามหนสามารถชาระคาปรบตามคาเปรยบเทยบภายในระยะเวลาทกฎหมาย

กาหนดกถอวาคดอาญาเปนอนเลกกน ยกเวนการตดตามทวงถามหนของผตดตามทวงถามหนโดยใช

วธการขมข ใชความรนแรง หรอการกระทาอนใดททาใหเกดความเสยหายแกรางกายชอเสยง หรอ

ทรพยสนของลกหนหรอผอน หรอแสดงขอมลเทจ หรอทาใหเขาใจผดวาการตดตามทวงถามหน

ดงกลาวเปนการกระทาของศาล เจาหนาทของรฐ หรอหนวยงานของรฐ หรอในกรณผตดตามทวง

ถามหนเปนเจาหนาทของรฐไมสามารถเปรยบเทยบปรบได ทงนกฎหมายฉบบนยงใหอานาจแก

คณะกรรมการสภาทนายความในการเพกถอนการจดทะเบยนของผประกอบธรกจทวงถามหนท

ประกอบวชาชพทนายความอกดวย

สาหรบสหรฐอเมรกาไดกาหนดมาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไม

เปนธรรมไวในลกษณะของการชดใชคาเสยหายในทางแพงอนเปนมาตรการเยยวยาความเสยหาย

แกลกหนทถกตดตามทวงถามหนโดยไมเปนธรรมและคาเสยหายในเชงลงโทษอนเปนมาตรการ

DPU

196

ปองปรามการกระทาละเมดทมลกษณะอยางเดยวกนทอาจเกดขนไดในอนาคต โดยหากผตดตาม

ทวงถามหนไดฝาฝนขอปฏบตหรอขอหามปฏบตในกระบวนการในการตดตามทวงถามหน

ผตดตามทวงถามหนจะตองชดใชคาเสยหายใหแกลกหนในทางแพง คอคาเสยหายทแทจรงท

ลกหนไดรบจากการละเมดกฎหมายฉบบน และคาเสยหายทางจตใจหากการกระทาดงกลาวเปน

การทาใหลกหน เสยเกยรต ลาบากใจ เกดความทกขทรมานทางจตใจ ความเศราโศกทางอารมณท

บคคลไดรบ

ทงศาลยงมอานาจทาคาสงใหชดใชคาเสยหายพเศษ คอคาเสยหายในเชงลงโทษโดย

คานงถงจานวนของครงและความตอเนองของการฝาฝนไมปฏบตใหถกตองตามกฎหมาย ของ

ผตดตามทวงถามหนอนมลกษณะเปนการกระทาโดยจงใจ หรอโดยมงหมายใหเกดความ

กระทบกระเทอนตอจตใจของบคคลใหไดรบความอบอาย หรอถกเหยยดหยาม และการพจารณา

รวมถงทรพยสนของผตดตามทวงถามหน ประกอบกบจานวนของผเสยหายทไดรบผลกระทบดวย

สาหรบเครอรฐออสเตรเลยมาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไม

เหมาะสม โดยกฎหมายกาหนดความรบผดของเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนทฝาฝนขอปฏบต

หรอขอหามปฏบตในการทวงถามหนมความผดทมโทษปรบและมอตราโทษปรบในจานวนเงนท

แตกตางกนตามความหนกเบาของการกระทาความผด และอตราคาปรบในจานวนเงนทสงในความ

รบผดของนตบคคล กฎหมายไดใหหนวยงานทกากบดแลการตดตามทวงถามหนมอานาจออก

คาสงทางแพงกบเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนในการควบคมพฤตกรรมของเจาหนหรอผตดตาม

ทวงถามหนในอนาคต เพกถอนใบอนญาตการประกอบธรกจตดตามทวงถามหน หรอคาสงทาง

แพงทเปนการลงโทษโดยเฉพาะการโฆษณาแกไขพฤตกรรม ทงกฎหมายยงกาหนดใหลกหนหรอ

บคคลภายนอกมสทธเรยกรองคาเสยหายตอศาล โดยใหศาลมคาสงชดใชคาเสยหายใหแกลกหน

หรอบคคลภายนอกอนเปนผลมาจากการกระทาละเมดของเจาหนหรอผตดตามทวงถามหน หรอ

ใหมคาสงอนๆ ทบรรเทาความเสยหายของลกหน ถอเปนมาตรการเยยวยาความเสยหายแกลกหนท

ถกตดตามทวงถามหนโดยไมเหมาะสม

ประเทศญปนไดกาหนดมาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทมลกษณะเปน

การรบกวนชวตสวนตวหรอการดาเนนธรกจลกหนอยางรนแรงไวอนมลกษณะของโทษหาม

ประกอบธรกจใหสนเชอและหามประกอบกจการจดการเรยกรองและตดตามทวงถามหน หรอม

โทษปรบ หรอทงหามประกอบธรกจหรอหามประกอบกจการและมโทษปรบอยางสงตามกฎหมาย

ทง 2 ฉบบ และมโทษปรบสาหรบความรบผดของนตบคคล โดยรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม

มอานาจในการสงเพกถอนการจดทะเบยนของผประกอบกจการจดการเรยกรองและตดตามทวง

ถามหน แตกฎหมายของประเทศญปนมไดมการกาหนดถงมาตรการในการเยยวยาความเสยหาย

DPU

197

ของลกหนทถกตดตามทวงถามหนไว เนองจากกฎหมายถง 2 ฉบบ มงเนนถงการควบคม

ปราบปรามและระงบซงการตดตามทวงถามหนทเปนการละเมดอยางรนแรง บบคน กดดนตลอด

จนถงการขมเหง ย ายลกหนทงบรษและสตรโดยเฉพาะการขมเหงลกหนซงเปนสภาพสตรโสดใน

ลกษณะคกคามทางเพศ จนถงการบงคบใหขายอวยวะหรอกดดนใหเกดการฆาตวตาย โดยสมาชก

กลมองคกรอาชญากรรมหรอกลมยากซา

ผวจยเหนวามาตรการในการลงโทษของประเทศไทยตามพระราชบญญตการทวงถาม

หน พ.ศ. 2558 มทงมาตรการลงโทษทงในทางปกครองและโทษทางอาญา ซงคอนขางเปนอตรา

โทษทสงกวาการกระทาผดตามกฎหมายอาญา ทงนเพอการปองกนและปราบปรามการกระทาทฝา

ฝนกฎหมายฉบบน แตทงโทษทางปกครองและโทษทางอาญานน ตางมวตถประสงคของกฎหมาย

ทแตกตางกน กลาวคอโทษทางปกครองมวตถประสงคในการใหอานาจแกฝายปกครองทจะมคาสง

ลงโทษผกระทาการอนเปนการฝาฝนกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบ และคาสงทางปกครองท

กาหนดไวเพอมใหละเมดตอสทธเสรภาพหรอประโยชนของประชาชน ซงกาหนดเปนโทษปรบท

มจานวนเงนแนนอนและมใชการกระทาความผดทรนแรง สาหรบโทษทางอาญามวตถประสงค

ลงโทษ เพอใหผกระทาความผดเขดหลาบ เพอชดใชตอการกระทาความผดของตน และเพอปอง

ปรามมใหผอนเอาเปนเยยงอยาง กระทงเพอตดผกระทาผดออกไปจากสงคมเปนการชวคราวหรอ

ถาวร โดยการกระทาของผกระทาความผดอนถอเปนการกระทบกระเทอนตอความสงบเรยบรอย

หรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอตอผลประโยชนรวมกนของคนในสงคม แตกฎหมายฉบบน

ยงมไดมการกาหนดถงความรบผดในทางแพง กลาวคอ มาตรการในการเยยวยาชดใชความเสยหาย

ทเกดแกผบรโภคทตกเปนลกหนจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม ดงสทธของผบรโภคท

จะไดความคมครองตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ในสทธประการท 5 สทธทจะ

ไดการรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย อนเปนไปสทธของผบรโภคทรบรองไวใน

รฐธรรมนญ

พระราชบญญตฉบบนไดมงค มครองลกหนจากการถกตดตามทวงถามหนทไม

เหมาะสม ดงจะเหนไดวาการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมหรอไมชอบดวยกฎหมายนมง

คมครองสทธของบคคลทถกคกคามไมวาเปนสทธในชวตรางกาย สทธเสรภาพ ทรพยสน ชอเสยง

การหลอกลวงและการสรางความเดอดรอนราคาญใหแกบคคลอน ทอาจถกละเมดจากเจาหนหรอ

ผตดตามทวงถามหนในกระบวนการตดตามทวงถามหนทอาจเกดขนได ทงแกตวลกหนเองหรอ

บคคลทเกยวของกบลกหนทงทางรางกายและทางจตใจ ซงเมอเกดการกระทาอนเปนการละเมดขน

ตามกฎหมายฉบบนลกหนตองไปฟองเรยกคาเสยหายเปนคดละเมดในทางแพงตามหลกกฎหมาย

ทวไป

DPU

198

สทธของผบรโภคตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 มาตรา 46

และมาตรา 61 ไดวางหลกในเรองสทธของผบรโภคไววา “สทธของผบรโภคยอมไดรบความ

คมครอง รฐจาตองเปนผสนบสนนใหเกดพลงในการคมครองและการพทกษสทธของผบรโภค ทง

ในดานการจดตงองคกรทมความอสระเพอผบรโภค โดยรฐตองจดใหมมาตรการหรอกลไกทม

ประสทธภาพในการคมครอง และพทกษสทธของผบรโภคดานตางๆ ไมวาจะเปนดานการรขอมลท

เปนจรง ดานความปลอดภย ดานความเปนธรรมในการทาสญญา หรอดานอนใดอนเปนประโยชน

ตอผบรโภค” ซงตามรฐธรรมนญฉบบนจะเหนไดวา รฐใหการรบรองถงการใหความคมครองแก

ผบรโภคในระดบทรฐตองจดใหมมาตรการหรอกลไกตางๆ ทมประสทธภาพในการใหความ

คมครองแกผ บรโภคอกขนหนงดวย รวมท งดานอนๆ อนเปนประโยชนตอผ บรโภค แม

รฐธรรมนญฉบบนจะมไดกลาวไวเปนการเฉพาะถงการอานวยซงสทธรองเรยนเพอใหไดรบการ

แกไขเยยวยาความเสยหายของผบรโภค แตตามรฐธรรมนญไดขยายการใหความรบรองแก

ผบรโภคในดานอนทเปนประโยชนตอผบรโภคไวอยางกวาง ซงสทธรองเรยนเพอใหไดรบการ

แกไขเยยวยาความเสยหายของผบรโภคนนกถอเปนมาตรการหนงอนเปนประโยชนตอผบรโภค

และเปนการพทกษสทธของผบรโภคทผบรโภคควรไดรบการอานวยความยตธรรมจากรฐตาม

รฐธรรมนญ

ครนเมอพระราชบญญตนมวตถประสงคทจะใหความคมครองแกผบรโภคทตกเปน

ลกหนจากการตดตามทวงถามหน รฐกควรอานวยถงสทธเรยกรองในการกาหนดถงมาตรการใน

การเยยวยาความเสยหายแกลกหนจากการกระทาละเมดทอาจเกดขนจากการตดตามทวงถามหนไว

เปนเฉพาะเจาะจงเชนกน เมอกฎหมายมไดมการบญญตการเยยวยาชดใชคาเสยหายใหแกลกหน

หากลกหนไดรบความเสยหายจากการตดตามทวงถามหน ลกหนตองไปฟองเรยกคาเสยหายตอ

ศาลเองตามหลกกฎหมายละเมดทวไป ซงเมอลกหนตกเปนหนไมสามารถชาระหนไดนนเพราะ

ลกหนมปญหาทางดานการเงนแตลกหนตองเสยคาใชจายในการดาเนนคดเพอเรยกรองคาเสยหายท

ตนถกกระทาละเมด ท งยงกอใหเกดความอบอายแกลกหนทเปนคดความดงกลาวเกดจากการ

ตดตามทวงถามหนทลกหนไมสามารถชาระหนไดซงลกหนตกเปนผผดนดตามสญญากยมเงนตอ

เจาหนแตยงเรยกรองคาความเสยหายจากการไมชาระหนของตนอก ทงยงเสยเวลาในการดาเนนคด

ทมคาวนจฉยถงการกระทาความผดทตองรบโทษแลว ทาใหตองมคดในกระบวนการพจารณาของ

ศาลมากขนและตองไปตามขนตอนของการเรยกคาเสยหายตามคดแพงแบบปกตทมใชคดผบรโภค

ทงลกหนสวนใหญยงขาดความรความเขาใจในสทธของตนทจะเขาถงความยตธรรม สาเหตดงท

กลาวมาอาจใหลกหนเลอกทจะไมใชสทธของตนในการทจะเปนคดความกนอกครงในเรองการ

เรยกรองคาเสยหายทเกดจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมจากผตดตามทวงถามหน ซงผล

DPU

199

นนกจะทาใหเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนไมตองชดใชคาเสยหายทเกดแกลกหนจากการกระทา

อนไมเหมาะสมของตนตามกฎหมายฉบบน

ผวจยเหนวาหากกฎหมายตองการใหความคมครองแกลกหนอยางแทจรงยอมตอง

กาหนดถงมาตรการในการเยยวยาความเสยหายทอาจเกดขนใหแกลกหนใหชดเจนอกประการหนง

และถอเปนคดผบรโภคดวย เนองจากมลหนอนเปนทมาใหมการตราพระราชบญญตการทวงถาม

หน พ.ศ. 2558 เปนมลหนตามกฎหมายคมครองผบรโภค และความรบผดทางแพงมวตถประสงค

เพอชดใชความเสยหายใหแกผ ไดรบความเสยหายอนเนองมาจากการกระทาละเมดน น

นอกเหนอจากการลงโทษกรณการฝาฝนอานาจรฐและเพอปองกนหรอปราบปรามการกระทา

ความผดแลว สทธของผบรโภคทตกเปนลกหนควรไดรบการคมครองในการไดรบการเยยวยา

ความเสยหายเชนนนตามรฐธรรมนญ

จากการศกษาจะเหนไดวามาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนของ

สหรฐอเมรกากฎหมายไดกาหนดใหศาลมอานาจกาหนดใหเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนชดใช

คาเสยหายในทางแพง ท งคาเสยหายทแทจรงและคาเสยหายทางจตใจ และยงอาจกาหนด

คาเสยหายในเชงลงโทษเพมเตมจากความรบผดของเจาหนและผตดตามทวงถามหนได สาหรบ

เครอรฐออสเตรเลยเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนยอมไดรบโทษปรบจากการฝาฝนกฎหมายและ

ลกหนทเปนผเสยหายสามารถเรยกรองคาเสยหายตอศาลเพอเยยวยาบรรเทาความเสยหายได จะ

เหนไดวาทงสหรฐอเมรกาและเครอรฐออสเตรเลยในระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law

System) ตางมมาตรการในการเยยวยาความเสยหายทเกดขนแกลกหนเมอถกละเมดจากเจาหนหรอ

ผตดตามทวงถามหนในกระบวนการตดตามทวงถามหน ซงทงประเทศญปนและประเทศไทย ใน

ระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) ยงมไดมกฎหมายกาหนดมาตรการในการ

เยยวยาชดใชคาเสยหายทอาจเกดแกลกหนจากการตดตามทวงถามหนไว

ผวจยจงเหนวาเพอใหสมตามเจตนารมณของกฎหมายในการใหความคมครองแก

ผบรโภค ควรกาหนดใหมมาตรการในการเยยวยาความเสยหายแกลกหนทระบไวอยางชดเจน

เชนเดยวกบสหรฐอเมรกาและเครอรฐออสเตรเลย และถอเปนคดผบรโภคเพอใหผบรโภคทเปน

ลกหนมโอกาสเขาถงความยตธรรม ไดอยางสะดวก รวดเรว มประสทธภาพ รวมถงยงเปนการ

สรางมาตรฐานในทางจรยธรรมใหแกผทวงถามหนใหดาเนนการตดตามทวงถามหนอยางสจรต

และถกตองตามกฎหมาย

ทงนยงเหนวาการกาหนดมาตรการในการเยยวยาความเสยหายนควรกาหนดใหมความ

สอดคลองกบการใหหนวยงานสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนผเขามากากบดแล

เยยวยาความเสยหายใหแกลกหนตามประเดนปญหากอนน ยอมยงประโยชนในการใหความ

DPU

200

คมครองแกผบรโภคทตกเปนลกหนซงถกกระทาโดยไมเหมาะสมจากการตดตามทวงถามหนจาก

ผตดตามทวงถามหนอยางแทจรงและเพอใหเปนไปตามรฐธรรมนญ ทงยงเปนไปตามหลกการให

ความคมครองแกผบรโภคตามหลกสากลของนานาประเทศอกดวย

อนงผวจยเหนวาการกาหนดมาตรการในการลงโทษการตดตามทวงถามหนทไม

เหมาะสมในลกษณะของการชดใชคาเสยหายในทางแพงอนเปนมาตรการเยยวยาความเสยหายแก

ลกหนทถกตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม โดยการกาหนดใหศาลมอานาจสงใหเจาหนหรอ

ผ ตดตามทวงถามหนชดใชคาเสยหายทางจตใจและคาเสยหายในเชงลงโทษเชนเดยวกบ

สหรฐอเมรกา และตามกฎหมายของประเทศไทยดงทมบญญตไวเปนการเฉพาะภายใต

พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 นน ผวจย

เหนวาการใหความคมครองตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไม

ปลอดภยนน เนองมาจากการซอขายสนคาอปโภคบรโภคระหวางผประกอบการและผบรโภค ท

ถอไดวาเปนการแสดงซงเจตนาของคสญญาทง 2 ฝาย ทอยบนพนฐานความสจรต แตเนองจากเกด

ความผดพลาดขนทตวสนคาและมผลทาใหเกดความเสยหายแกผบรโภค ซงความเสยหายดงกลาว

เกดจากความบกพรองในกระบวนการผลตหรอกระบวนการอนๆ โดยสวนใหญแลวยอมมไดเกด

จากเจตนาทไมสจรตของผประกอบการในการผลตสนคาทไมมคณภาพเพราะผประกอบการ

ดงกลาวคงไมอาจรกษามาตรฐานในการแขงขนทางการตลาดไวได และเมอผบรโภคทสจรตไดรบ

ความเสยหายจากสนคาของผประกอบการ ผประกอบการจงสมควรทจาตองชดใชคาเสยหายทง

คาเสยหายทแทจรงและคาเสยหายทางจตใจใหแกผบรโภค สาหรบคาเสยหายในเชงลงโทษท

กาหนดขนเพอปองกนความเสยหายทเกดขนแกสงคมกยอมถอเปนความรบผดชอบของ

ผประกอบการตอสงคมอนเปนเรองปกตวสยและเปนการสรางมาตรฐานใหผประกอบการคานงถง

ความรบผดชอบตอสงคมในกาลตอไป

แตตามพระราชบญญตการทวงหนน ผวจยเหนวาไมอาจกาวลวงถงเจตนาทแทจรงของ

คสญญาทง 2 ฝายไดอยางชดเจน เนองจากพฤตกรรมการอปโภคบรโภคของผกยมเงนนอกระบบท

มกจะมพฤตกกรมการใชจายทไมเหมาะสม เชน ผก มนสยฟ มเฟอยเกนฐานะ ผก ขาดการวาง

แผนการใชเงนและไมสามารถควบคมการใชจายได ผกทตดอบายมขตางๆ ผกทกอหนเพมขน

เรอยๆ จนไมสามารถชาระหนได ผกทไมยอมชาระหนแมตนจะพอชาระหนได หรอผกทรวาตน

ไมสามารถชาระหนไดแนนอนแตกไปกยมเงนเพอนามาใชกอนฯลฯ ประกอบกบฝายผใหกเองท

ใชโอกาสดงกลาวในการเอารดเอาเปรยบผกยมเงน เชน การทาสญญาไมตรงตามทใหกยมเงนจรง

การเรยกอตราดอกเบยทสงมาก จนไปถงการตดตามทวงถามหนไมเหมาะสม

DPU

201

ผวจยเหนวาการกาหนดใหมมาตรการในการเยยวยาความเสยหายแกลกหนจากการ

ตดตามทวงถามหนไมเหมาะสม ใหไดรบการชดใชคาเสยหายทแทจรงในทางแพงยอมถอเปนการ

อานวยความยตธรรมอยางเหมาะสมทง 2 ฝาย และถอเปนการใหความคมครองแกลกหนไดดง

เจตนารมณในการใหความคมครองแกสทธของผบรโภคตามรฐธรรมนญแลวเชนกน

จากการวเคราะหปญหาหลกกฎหมายในการใหความคมครองลกหนจากการตดตาม

ทวงถามหนอาจกลาวโดยสรปไดดงน

1) ปญหาการตความกฎหมายในหนนอกระบบทไดรบความคมครอง

(1) ปญหาการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนทไดรบความคมครอง โดยเสนอ

ใหแกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหนในบทบญญตมาตรา 3 เกยวกบคานยาม ของ

ผตดตามทวงถามหนเพอใหเกดความเขาใจและการตความในหนทไดรบความคมครอง

“มาตรา 3 “ผทวงถามหน” หมายความวา เจาหนซงเปนผใหสนเชอ ผประกอบธรกจ

ตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค ผจดใหมการเลนการพนนเปนปกตธระตามกฎหมายวา

ดวยการพนน และเจาหนอนซงมสทธรบชาระหนอนเกดจากการกระทาทเปนทางการคาปกตหรอ

เปนปกตธระของเจาหน ท งนไมวาหนน นจะเปนสญญาทไมเปนธรรมหรอไมกตาม และให

หมายความรวมถง ผรบมอบอานาจจากเจาหนดงกลาว ผรบมอบอานาจชวงในการทวงถามหน ผ

ประกอบธรกจทวงถามหน และผรบมอบอานาจจากผประกอบธรกจทวงถามหนดวย”

กลาวคอจากคาวา “หนดงกลาวจะชอบดวยกฎหมายหรอไมกตาม” ใหแกไขเพมเตม

เปน “ไมวาหนนนจะเปนสญญาทไมเปนธรรมหรอไมกตาม” การเสนอแนวทางแกไขเพมเตม

เกยวกบหลกกฎหมายเชนน เพราะกฎหมายควรใหความคมครองการแสดงเจตนาทชอบดวย

กฎหมายอนเกดจากเจตนาทสจรต ตามหลกศกดสทธแหงการแสดงเจตนา โดยทไมขดกบ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยในเรองความสมบรณแหงนตกรรม คอ ผกระทานตกรรมตองม

ความสามารถ ไดกระทาตามแบบของนตกรรม และกระทาไปโดยมวตถประสงคทชอบดวย

กฎหมาย

(2) ปญหาการใชและการตความกฎหมายเกยวกบหนการพนนใหเปนหนทไดรบความ

คมครอง ผวจยจงเหนเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเกยวกบหลกกฎหมายโดยตดคา

นยามทใหหนการพนนเปนหนทไดรบความคมครองตามพระราชบญญตการทวงถามหนมาตรา 3

ออก

“มาตรา 3 “ผทวงถามหน” หมายความวา เจาหนซงเปนผใหสนเชอ ผประกอบธรกจ

ตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค และเจาหนอนซงมสทธรบชาระหนอนเกดจากการ

กระทาทเปนทางการคาปกตหรอเปนปกตธระของเจาหน ทงนไมวาหนนนจะเปนสญญาทไมเปน

DPU

202

ธรรมหรอไมกตาม และใหหมายความรวมถง ผรบมอบอานาจจากเจาหนดงกลาว ผรบมอบอานาจ

ชวงในการทวงถามหน ผประกอบธรกจทวงถามหน และผรบมอบอานาจจากผประกอบธรกจทวง

ถามหนดวย”

การกาหนดกฎหมายเชนนเพอไมใหขดกบหลกความสมบรณแหงนตกรรม ในสวน

ของนตกรรมทการกระทาตองมวตถประสงคทชอบดวย การเลนการพนนทไมไดรบอนญาตตาม

กฎหมายเปนการกระทาทไมชอบดวยกฎหมายมผลเปนโมฆะเสยเปลา ไมอาจบงคบตามกฎหมาย

ได และเพอไมใหขดตอหลกกฎหมายวธพจารณาความอาญาในเรองผเสยหายโดยนตนย อนเปน

หลกการดาเนนคดอาญาโดยรฐของประเทศไทย

2) ปญหาขอบเขตของกฎหมายของบคคลทเกยวของกบการตดตามทวงถามหน

(1) ปญหาขอบเขตของกฎหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของเจาหน ให

แกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหนในบทบญญตมาตรา 3 เกยวกบคานยามของผให

สนเชอ

“มาตรา 3 “ผใหสนเชอ” หมายความวา

(1) บคคลซงใหสนเชอแกบคคลอน...”

กฎหมายควรจะบญญตใหครอบคลมถงการควบคมเจาหนสนเชอทไมใชทางการคา

ปกต รวมทงควบคมพฤตกรรมผรบมอบอานาจทวงถามหนในกรณทผใหสนเชอทไมใชทางการคา

ปกตไดมอบอานาจใหผอนทวงถามหนดวย

(2) ปญหาขอบเขตของกฎหมายในการใหความคมครองการตดตามทวงถามหนของ

ลกหน ใหแกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหนในบทบญญตมาตรา 3 เกยวกบคานยาม

ของลกหน

“มาตรา 3 “ลกหน” หมายความวา ลกหนซงเปนบคคลธรรมดาและลกหนซงเปนนต

บคคล ทงนใหหมายความรวมถงผค าประกนซงเปนบคคลธรรมดาดวย”

การกาหนดกฎหมายในการใหความคมครองลกหนทเปนนตบคคลเชนนเปนการ

ควบคมพฤตกรรมของผตดตามทวงถามหนมใหใชชองวางของกฎหมายในการตดตามทวงถามหน

ทไมเหมาะสมแกบคคลธรรมดาเพอการตดตามทวงถามหนของนตบคคล

(3) ปญหาขอบเขตของกฎหมายในการควบคมการตดตามทวงถามหนของผประกอบ

ธรกจทวงถามหน ใหแกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหนในบทบญญตมาตรา 3 เกยวกบ

คานยามของธรกจทวงถามหน

“มาตรา 3 “ธรกจทวงถามหน” หมายความวา การรบจางทวงถามหนไมวาโดยตรงหรอ

โดยออมเปนปกตธระ แตไมรวมถงการทวงถามหนของทนายความซงกระทาแทนลกความของตน

DPU

203

เวนแต ผรบจางทวงถามหนทมใชปกตธระ เจาหนตองรวมรบผดตอผเสยหายในความ

เสยหายทเกดจากการตดตามทวงถามหน ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระทาโดยจงใจหรอ

ประมาทเลนเลอของผตดตามทวงถามหนหรอไมกตาม”

และใหกาหนดวา “เพอใหเจาหนรบผดตอผเสยหาย ผเสยหายหรอผมสทธฟองคด ตอง

พสจนวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมและเจาหนหรอ

ผตดตามทวงถามหนเปนผรบผดชอบในหนนน แตไมตองพสจนวาความเสยหายเกดจากเจตนาท

ฝาฝนกฎหมายของเจาหน”

หากมการตดตามทวงถามหนทฝาฝนกฎหมายฉบบน แตไมสามารถนาตวผตดตามทวง

ถามหนทกระทาผดมาลงโทษตามกฎหมายอาญาและเรยกรองคาเสยหายได ใหเจาหนชดใช

คาเสยหายในทางละเมดใหแกผเสยหายทเปนลกหน ตามหลกความรบผดของบคคลอน และถอ

เปนความรบผดโดยเครงครดตอลกหนในทางแพงเพอการเยยวยาชดใชคาเสยหายทเกดขนจากการ

ตดตามทวงถามหน

3) ปญหากระบวนการในการตดตามทวงถามหน

(1) ปญหากรณการกาหนดใหลกหนมระยะเวลาในการชาระหนหลงจากทเจาหนทวง

ถาม ผวจยเหนวาใหแกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหน โดยใหกาหนดวา “ผทวงถาม

หนจะแจงใหลกหนชาระหนไดตอเมอภายหลง 5 วน นบแตวนทไดตดตอสอสารกบลกหนเปนครง

แรกและไดแจงรายละเอยดเกยวกบการขอรบชาระหนแกลกหนแลว” เพอใหลกหนมโอกาส มเวลา

ในการดาเนนการเพอหาเงนมาชาระหนและไมเปนการกดดนลกหนจนเกนไปใหตองรบสภาพใน

การชาระหนในทนท และเพมเตมวาในการตดตอดงกลาวใหผตดตามทวงถามหนแจงแกลกหนถง

หนทตองชาระ รายละเอยดของผตดตามทวงถามหนทจะไปขอรบชาระหน และหลกฐานการรบ

มอบอานาจใหรบชาระหนจากเจาหน อนเปนการสอดคลองกบมาตรา 10 ตามพระราชบญญตการ

ทวงถามหน พ.ศ. 2558

(2) ปญหากรณการใชสทธในการดาเนนคดของเจาหน ผวจยจงเหนเปนการเหมาะสมท

จะเสนอแนวทางแกไขเกยวกบหลกกฎหมายโดยใหยกเลกมาตรา 12 (3) แหงพระราชบญญตการทวง

ถามหน พ.ศ. 2558 เพอขจดปญหาทอาจเกดขนในการใชกฎหมายเพอเปนเครองมอในการประวงเวลา

การชาระหนหรอเพอปองกนผลกระทบทอาจทาใหเจาหนเสยเปรยบในสทธตามกฎหมายของเจาหน

(3) ปญหากรณทลกหนถงแกความตาย ผวจยเหนวาใหแกไขเพมเตมพระราชบญญต

การทวงถามหน โดยกาหนดวา “ในกรณทผตดตามทวงถามหนไดร หรอควรไดรถงความตายของ

ลกหน ใหผทวงถามหนสามารถแจงถงสทธของลกหนในสญญาแกบคคลผเปนทายาทของลกหน

ได และถาบคคลนนไดสอบถามผตดตามทวงถามหนถงสทธของลกหนแลว ผทวงถามหนจง

DPU

204

สามารถแจงหนาทของลกหนตามสญญานนไดวา ลกหนซงเปนผตายไดมหนทตองชาระกบเจาหน

หากไมชาระหนเจาหนมสทธคดดอกเบยผดนดจนกวาจะชาระหนจนแลวเสรจ และหากทางเจาหน

มการฟองคดอาจมคาใชจายในการดาเนนคดตอไป”

สาหรบจานวนครงในการตดตามทวงถามหนแกบคคลทเกยวของกบลกหนในกรณท

ลกหนถงแกความตายนกใหเปนไปตามทกฎหมายเหนสมควร

การแจงหนาทของลกหนใหแกทายาทถอเปนขนตอนอกครงทใหโอกาสแกเจาหนไดม

โอกาสไดรบชาระหนในกรณทลกหนยงไมไดชาระหนหรอยงชาระไมครบตามจานวน เพราะอาย

ความตามสญญากยมเงนมกาหนดอายความ 10 ป แตอายความมรดกเจาหนมสทธเรยกรองภายใน

อายความ 1 ป เทานน และถงหากแมทายาทจะมไดชาระหนตามขอกาหนดน เจาหนกมสทธฟองรอง

จากกองมรดกไดตามหลกกฎหมายทวไป

4) ปญหาหนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน

ผวจยจงเหนวาเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเพมเตมใหสานกงาน

คณะกรรมการคมครองผบรโภค เปนหนวยงานทเขามาเพอใหความเยยวยาความเสยหายทเกดจาก

การตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมแกผบรโภคทตกเปนลกหน ตามแนวทางทผวจยได

เสนอแนะตามปญหาขอ 4.1 คอ การกยมเงนตองประกอบดวยความสมบรณนตกรรม และมใชหน

ทเกดจากการพนน ถงจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย ตามอานาจพระราชบญญตคมครอง

ผบรโภค พ.ศ. 2522 มาตรา 41 ลกหนทไดรบความเสยหายจากการตดตามทวงถามหนทไม

เหมาะสมสามารถรองเรยนตอสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค หรอคณะกรรมการ

คมครองผบรโภคประจาจงหวด โดยกาหนดวา “ใหคณะกรรมการคมครองผบรโภค สมาคม และ

มลนธ ตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค เปนผมสทธฟองคดแทน มอานาจฟองคดเรยก

คาเสยหายแทนผเสยหายได และยกเวนคาฤชาธรรมเนยมท งหมดในการฟองดาเนนคดแทน

ผเสยหาย” เพอใหการคมครองและเยยวยาในความเสยหายแกลกหนหรอบคคลทเกยวของทเกดจาก

การตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมไดอยางครบวงจร

5) ปญหามาตรการในการเยยวยาความเสยหายจากการตดตามทวงถามหน

ผวจยจงเหนวาเปนการเหมาะสมทจะเสนอแนวทางแกไขเพมเตมโดยควรกาหนดใหม

มาตรการในการเยยวยาความเสยหายแกลกหนทระบไวอยางชดเจนและถอเปนคดผบรโภค

เนองจากมลหนอนเปนทมาใหมการตราพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 เปนมลหนตาม

กฎหมายคมครองผบรโภค ซงผวจยไดเสนอใหนาการใหความคมครองแกการเลนการพนนออก

เสย โดยการชดใชคาสนไหมนใหกาหนดวา “ใหศาลมคาสงใหเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนท

DPU

205

จงใจหรอประมาทเลนเลอฝาฝนพระราชบญญตน ตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกลกหน

หรอบคคลภายนอก”

ผวจยเหนวาการใหความคมครองนนควรใหความคมครองแกคสญญาทง 2 ฝาย ซง

กฎหมายควรทจะใหความคมครองทเทาเทยมไมยงหยอนไปกวากนมากเกนจนทาใหฝายใดฝาย

หนงเกดความเสยเปรยบหรอไดรบความเสยหาย เพราะกฎหมายฉบบนมงใหความคมครองแก

ลกหนมใหไดรบความเสยหายจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม แตกตองคงไวซงสทธ

และเจตนาของคสญญาในการตกลงทานตกรรมใดใหสมประสงคทง 2 ฝายดวย ดงนนเมอมฝายใด

ฝายหนงถกควบคมการปฏบตหนาทใหเปนไปตามกฎหมายแลว กฎหมายจะตองใหความคมครอง

ซงสทธและหนาทของฝายนนไมยงหยอนไปกวากนหรอตองคมครองมใหฝายนนเกดความเสยหาย

แกตนไดดวยเชนกน DPU

บทท 5

บทสรปและเสนอแนะ

5.1 บทสรป

กฎหมายในการตดตามทวงถามหนแกผบรโภคทตกเปนลกหนน นมวตถประสงค

เพอใหการคมครองแกลกหนจากการตดตามทวงถามหนของเจาหน ผรบมอบอานาจจากเจาหน

หรอผประกอบธรกจทวงถามหน ทมกระบวนการในการตดตามทวงถามหนอนเปนการกระทาท

ไมเหมาะสม ไมเปนธรรม ท งกบตวลกหนและบคคลทเกยวของกบลกหน และเพอเปนการ

ควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหนของผตดตามทวงถามหนทงในเรองของขอบงคบในการ

ขอจดทะเบยนและวธการปฏบตในการตดตามทวงถามหนเพอใหเปนไปอยางเหมาะสมอนมเปน

การละเมด คกคามซงสทธและเสรภาพของบคคลซงหากมการฝาฝนยอมไดรบโทษตามกฎหมาย

การกยมเงนนอกระบบของประเทศไทยนนเนองมาจากปจจยหลายประการดวยกน

โดยปจจยหลกนนมาจากความจาเปนหรอความตองการของผบรโภคเพอสนองความตองการในการ

อปโภคบรโภคของตนและครวเรอน ทงความตองการแหลงเงนทนนอกระบบเพราะความจาเปน

ในการดาเนนชวตเนองจากเปนผมรายไดนอย ไมวาจะดวยอาชพ ความรความสามารถ หรอภาวะ

เศรษฐกจในขณะนน ทาใหไมสามารถหาเงนเพอในมาใชจายใหเพยงพอตอคนในครอบครวได ไม

มหลกประกนทางการเงนไมรายไดไมแนนอนตามกลไกทางการตลาด ไมสามารถไปกยมเงนจาก

สถาบนการเงนทถกตองตามกฎหมายได หรอจาเปนตองใชเงนโดยเรงดวน และอาจตองจายอม

กยมเงนในแหลงเงนกทใกลตวมากทสดเพราะผกมกไมมโอกาสในการเปรยบเทยบหรอเลอกแหลง

กยมเงนนอกระบบไดมากนก หากเหนวาเพยงพอกบความตองการแมทราบวาถกเอาเปรยบแตกถก

จงใจดวยความจาเปนใหตองยอมรบขอตกลง

กรณของบคคลทมความตองการมากกวารายไดไดของตน มความตองการจบจายใช

สอยมากกวารายได ทสามารถบรการการเงนทางครวเรอนไดเพยงพอ แตเลอกทจะกยมเงนจาก

แหลงเงนกนอกระบบตามความพงพอใจตนเองมากกวาความจาเปนไมวาสนคาหรอบรการนนจะม

ราคาสงเพยงใดหรอคมคากบราคาทจายไปหรอไม หรอบางรายผบรโภคมความพงพอใจในการกยม

เงนเพอใหไดสนคาใหมๆ ทนสมยมาครอบครอง ละเลยไมมวนยทางการเงน หรออาจเรยกไดวา

“เสพตดการกยมเงนนอกระบบ” โดยจะทาการกยมเงนจากเจาหนรายหนงไปเรอยๆ จนกลายเปนหน

นอกระบบทพอกพนขนจากการกยมเงนนอกระบบจากเจาหนหลายราย จนไมสามารถบรหาร

DPU

207

จดการทางการเงนเพอชาระหนไดและเขาสสภาวะการหมนหน โดยการกยมเงนจากแหลงกยมเงน

อนเพอนาไปชาระหนเกาทเรงรดและมลกษณะทหากลกหนยงคงไมชาระหนลกหนเองอาจไดรบ

ความเสยหายอยางใดอยางหนง หรออาจถกตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมจากเจาหนเงนกนอก

ระบบ เนองจากดอกเบยหรอกลยทธในการใหกยมเงนของผใหผกยอมหวงผลกาไรจากการปลอยก

และยอมหาทางเอารดเอาเปรยบผบรโภคไมมากกนอยซงเปนปกตของลกษณะการใหกยมเงนทวไป

ปจจบนปจจยในการกยมเงนนอกระบบในดานของตวผบรโภคเองเกดจากปจจยความ

จาเปนหรอความตองการของผบรโภค ปจจยอตราคาครองชพของผบรโภค และปจจยทางสงคม

ความเปนอยของผบรโภค ดวยปจจยเหลานลวนมความสมพนธซงกนและกนในการตดสนใจของ

ผบรโภคทจะเลอกแหลงเงนทนของตน เพอนามาใชจายทงในการประกอบอาชพหรอการดาเนน

ชวตประจาวน ทงโดยหากพจารณาถงปจจยการกยมเงนในดานของผใหกยมเงนนอกระบบ ยอม

เหนไดวาการใหกยมเงนนอกระบบมลกษณะทดงดดความนาสนใจของแหลงกยมเงนนอกระบบ

นนเอง คอมลกษณะของการกยมเงนกนเอง พบปะเจอกนระหวางบคคลธรรมดาทง 2 ฝาย เชน ผ

ปลอยเงนกนอกระบบทเปนนายทน พอคาแมคา เพอน ญาต เจาของทดน ซงเปนบคคลธรรมดา

ทปลอยเงนก โดยจะมการตกลงซงกนกอนการกยมเงนในลกษณะการพดคยมคาเสนอคาสนองท

ตองตรงกน ไมมพธรตองหรอแบบแผนในการกยมเงนทยงยาก ไมตองรออนมตทางเอกสาร ความ

นาเชอถอเพยงมบคคลมาเปนหลกประกนหรอไมจาตองมหลกประกนใดหากผใหกกบผกสามารถ

ตกลงกนได ดาเนนการกยมรวดเรวหรออาจมการผอนปรนการชาระหนไดงายตามเงอนไขของ

คสญญา แตปญหาของการกยมเงนนอกระบบเมอผบรโภคไดยอมตกลงกยมเงนจากการผใหกนอก

ระบบผกยอมตองรบภาระในการชาระหนเงนตน ดอกเบยและตองยอมรบอานาจตอรองใดๆ โดย

ปรยายในการบงคบชาระหนของเจาหนเมอผกไมสามารถชาระหนไดและตกเปนลกหน

กลาวคอขอสญญาในการกยมเงนนอกระบบมกจะมลกษณะทเอาเปรยบผกเปนอยาง

มาก โดยผใหกจะเรยกดอกเบยในอตราสงกวาทกฎหมายกาหนดจนถงอตราดอกเบยทสงมากโดยม

การทาขอสญญาตกลงระหวางกนในลกษณะหลบเลยงกฎหมายและหากลกหนไมสามารถชาระหน

ใหครบตามกาหนดหรอระยะเวลาตามทเจาหนไดเคยผอนผนใหตามเงอนไขใดๆ แลว เจาหนกจะ

ทาการตดตามทวงถามหน หรอใหผอน หรอใหผมอทธพล หรอกลมแกงอนธพาลนอกกฎหมาย

ตดตามทวงถามหนแทนโดยมลกษณะในการตดตามทวงถามหนทเขาถงตวลกหนและบคคลท

เกยวของกบลกหน เชน การโทรศพทรบกวนลกหนในเวลาทไมเหมาะสม มการพดจากดดนหรอ

ขมข หยาบคาย หรอใชอานาจในการเปนเจาหนเงนกเหนอสทธเสรภาพของลกหน แอบอางวาเปน

เจาหนาทของรฐ เขาไปยงเกยวกบบคคลทเกยวของกบลกหนเพอใหลกหนเกดความเกรงกลว

ความอบอาย ทาการขมขกรรโชก จนกระทงถงขนาดการตดตามทวงถามหนในลกษณะทเปนการ

DPU

208

คกคามตอชวต รางกาย เสรภาพ หรอทรพยสนของลกหนและครอบครวในลกษณะทรนแรงเกน

กวาเหต ซงเปนการกระทาเพอกดดนใหลกหนทนไมไหวและตองยนยอมชาระหนในทสด

ถงแมตามหลกกฎหมายจะเหนไดวาการแสดงซงเจตนาของบคคลในการเขาทาสญญา

ใดๆ บคคลนนยอมมสทธเสรภาพ มอสระ มความสมครใจทจะผกมดตวเองดวยสญญาเพราะถอวา

บคคลทกคนมเหตผลและรจกความตองการของตนเองไดดกวาคนอนตราบเทาทไมขดตอหลก

ความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน และคสญญาตองยดถอหลกกระทาการใดๆ

ดวยความสจรต โดยถอเปนหลกความศกดสทธของบคคลในการแสดงเจตนาตามความประสงค

ของตนและหลกเสรภาพในการทาสญญานนตองปราศจากการแทรกแซงจากอานาจรฐ ซงเมอนา

หลกการดงกลาวมาบงคบใชกบคสญญาในการกยมเงนนอกระบบในปจจบนกอาจกอใหเกดความ

ไมเปนธรรมแกคสญญาและอาจทาใหคสญญาฝายผกเสยเปรยบไดเปนอยางมาก ทงผใหกทมสทธ

เสรภาพของตนทเหนอกวาผก ในการเลอกคณสมบตของผก เลอกเงอนไขในขอสญญาและ

กาหนดวธการในการชาระหน ซงจากการศกษาการใหกยมเงนนอกระบบเชนน หลกความสจรตท

คสญญาควรรกษาไวในการทาสญญาระหวางกนนนไดถกละเลยในการทาสญญากยมเงนนอก

ระบบของผใหก และยงถกละเมดหลกการกระทาโดยสจรตจากการตดตามทวงถามหนของเจาหน

อกดวย ทงลกหนกลบเปนฝายทถกเจาหนเรยกรองวาเปนฝายทไมสจรต ถกตราหนาเปนคนคดโกง

เนองจากเพราะตกอยในฐานะผดสญญาและไมสามารถชาระหนไดเพราะขอสญญาการกยมเงนท

เอาเปรยบเกนควรของเจาหน หรอบางครงผทตกเปนลกหนกไมยอมชาระหนแมตนจะสามารถ

ชาระหนไดบางแลว ดงคาทกลาววา “ไมม ไมหน ไมจาย”

กระบวนการในการตดตามทวงถามหนกยมเงนนอกระบบกอนทจะมพระราชบญญต

การทวงถามหน พ.ศ. 2558 ทงเจาหนหรอผรบมอบอานาจจากเจาหนตางใชวธการตดตามทวงถาม

หนทไมเหมาะสม ไมเปนธรรมตอลกหนไมวาจะเปนการใชถอยคาทเปนการละเมดสทธสวน

บคคลอยางรนแรง การคกคามโดยขเขญ การใชกาลงประทษราย หรอการทาใหเสยชอเสยง รวมถง

การใหขอมลเทจและการสรางความเดอดรอนราคาญใหแกบคคลอน อนถอเปนกระทาทมลกษณะ

อนเปนการละเมดและคกคามตอสทธและเสรภาพ และศกดศรความเปนมนษยของผบรโภคทตก

เปนลกหนอยางรายแรง ตอมาเมอไดมพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 ทออกมาเพอให

ความคมครองลกหนจากการตดตามทวงถามหนของผตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมและออกมา

เพอเขามามบทบาทในการควบคมกระบวนการในการตดตามทวงถามหนของเจาหน หรอผ

ประกอบธรกจทวงถามหน แตจากการศกษากฎหมายฉบบนยงคงพบปญหาตางๆ ไดแก ปญหา

การตความกฎหมายในหนนอกระบบทไดรบความคมครอง ปญหาในเรองขอบเขตของกฎหมาย

ของบคคลทเกยวของกบการตดตามทวงถามหน ปญหากระบวนการในการตดตามทวงถามหน

DPU

209

ปญหาหนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน และปญหาเกยวกบมาตรการในการ

เยยวยาความเสยหายจากการตดตามทวงถามหน ดงทไดกลาวไวในบททกอนหนาน

ตามกฎหมายรฐธรรมนญไดกาหนดใหความคมครองแกประชาชนทกคนในเรองการ

ใหความคมครองศกดศรความเปนมนษย สทธเสรภาพและความเสมอภาค ทประชาชนทกคนควร

ไดรบการคมครองจากรฐ และบคคลทกคนยอมเสมอกนในกฎหมายและยอมไดรบความคมครอง

ตามกฎหมายเทาเทยมกน โดยถอไดวาเปนหลกการใหความคมครองแกผบรโภคทตกเปนลกหน

และถกกระทาการอนไมเหมาะสม ไมเปนธรรมและถกกระทาการละเมดจากการตดตามทวงถาม

หน และไดรบความเสยหายจากการกระทาดงกลาวนนมสทธไดรบความคมครองจากรฐตาม

รฐธรรมนญเชนเดยวกน

โดยสามารถพจารณาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 ในการ

ทรฐไดใหความคมครองแกผบรโภคตามมาตรา 46 และมาตรา 61 ไดวางหลกในเรองสทธของ

ผบรโภคไววา สทธของผบรโภคยอมไดรบความคมครองและรฐตองจดใหมมาตรการหรอกลไกท

มประสทธภาพในการคมครอง และพทกษสทธของผบรโภคดานตางๆ ไมวาจะเปนดานการรขอมล

ทเปนจรง ดานความปลอดภย ดานความเปนธรรมในการทาสญญา หรอดานอนใดอนเปน

ประโยชนตอผบรโภค

โดยจะเหนไดวานอกจากสทธของผบรโภคทตองไดรบความคมครองแลว รฐยงตอง

อานวยซงสทธรองเรยนในการใดๆ เพอประโยชนตอผบรโภคดวย การเยยวยาความเสยหายของ

ผบรโภคจงถอเปนหนาทของรฐทตองจดใหมขนอยางมประสทธภาพดวย รฐตองเปนผใหความ

คมครองและรบรองสทธของผบรโภคทตกเปนลกหนทไดรบความเสยหาย โดยการใหผบรโภคท

ตกเปนลกหนไดรบการเยยวยาแกไขความเสยหายทเกดขนจากการตดตามทวงถามหนทไม

เหมาะสม ไมเปนธรรมดงทไดกลาวมาขางตน นอกเหนอไปจากการควบคมและปรามปราบกากบ

ดแลผตดตามทวงถามหน รวมทงปองกนการกระทาความผดทจะเกดขนตอไปในอนาคต ฉะนน

การใหความคมครองแกลกหนจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมและการควบคมกากบดแล

การตดตามทวงถามหนของผตดตามทวงถามหนใหเปนไปอยางเหมาะสมนน กฎหมายควรใหการ

คมครองและควบคมการตดตามทวงถามหนระหวางคสญญาทง 2 ฝาย อยางเสมอภาคเพอคงไวซง

สทธมนษยชนและสทธเสรภาพขนพนฐานของมนษยและความเทาเทยมกนตามกฎหมายอยาง

แทจรง

มาตรการทางกฎหมายทควบคมการตดตามทวงถามหนตามทไดศกษามาในกลมระบบ

กฎหมายจารตประเพณ ทงในสหรฐอเมรกาตามรฐบญญตวาดวยวธปฏบตในการตดตามทวงหน

อยางเปนธรรม พ.ศ. 2520 (The Fair Debt Collection Practices Act 1977) และ เครอรฐออสเตรเลย

DPU

210

ตามวธการปฏบตในการตดตามทวงถามหนของเจาหนและผตดตามทวงถามหน พ.ศ. 2559 (Debt

Collection guideline : for collectors and creditors 2016) และระบบกฎหมายลายลกษณอกษรใน

ประเทศญปนไดมกฎหมาย 2 ฉบบ ทไดใหการคมครองลกหนและควบคมการตดตามทวงถามหน

จากผตดตามทวงถามหน ไดแก พระราชบญญตธรกจการใหกยมเงน พ.ศ. 2526 (Money Lending

Business Act 1983) และ พระราชบญญตมาตรการพเศษเกยวกบบรษทจดการเรยกรองและตดตาม

ทวงถามหน พ.ศ. 2541 (Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection

Businesses 1998)

ไดมการวางหลกกฎหมายในการตดตามทวงถามหนท งในเรองหนทไดรบความ

คมครองตามกฎหมาย โดยสหรฐอเมรกาใหความคมครองลกหนทถกตดตามทวงถามหนโดยให

ความสาคญแกหนของบคคลในการดาเนนชวตภายในครวเรอน เครอรฐออสเตรเลยไดใหความ

คมครองแกหนของลกหนทกประเภท สาหรบประเทศญปนไดใหความคมครองในหนทกาหนดไว

อยางชดเจนโดยเฉพาะหนทเกดจากการลงทนทางธรกจและหนทเกดจากสนเชอเพอการอปโภค

บรโภคในครวเรอน สาหรบประเทศไทยนนกฎหมายไดใหความคมครองแกหนกยมเงนจาก

สถาบนการเงนในระบบและหนกยมเงนนอกระบบ ทงยงคมครองหนทไมชอบดวยกฎหมาย

รวมทงหนทเกดจากการพนนดวย ซงการใหความคมครองแกลกหนจากการตดตามทวงถามหน

ตามกฎหมายนนผวจยเหนวายงคงมปญหาในการตความกฎหมายในหนนอกระบบทไดรบความ

คมครอง

การใหความคมครองแกลกหนในสหรฐอเมรกาและประเทศญปน ไดใหความคมครอง

เฉพาะบคคลธรรมดา และเครอรฐออสเตรเลยไดใหความคมครองแกลกหนทงบคคลธรรมดาและ

นตบคคล สวนประเทศไทยการใหความคมครองแกลกหนทเปนบคคลธรรมดาเทานน ทงยงให

ความคมครองโดยแบงแยกเฉพาะเจาะจงใหความคมครองเฉพาะลกหนทกยมเงนจากผใหกยมเงนท

มวตถประสงคใหกยมเงนเปนอาชพเทานน ผวจยเหนวายงคงมปญหาในเรองขอบเขตของกฎหมาย

ของบคคลทเกยวของกบการตดตามทวงถามหน ซงการเลอกใหความคมครองแกลกหนเชนนยอม

กอใหเกดความไมเสมอภาคกนในการไดรบความคมครองตามกฎหมายตามสทธโดยชอบของ

รฐธรรมนญ

ทงกระบวนการในการตดตามทวงถามหนของตางประเทศตางมประสทธภาพในการ

คมครองลกหนจากกระบวนการในการตดตามทวงถามหนและมการกาหนดมาตรการในการเยยวยา

ความเสยหายใหแกผบรโภคทตกเปนลกหนจากการตดตามทวงถามหนอนเปนการกระทาโดยไม

เปนธรรม ไมเหมาะสม โดยกฎหมายการตดตามทวงถามหนของประเทศไทยเหมาะสมทจะ

เพมเตมกระบวนการในการตดตามทวงถามหนใหมประสทธภาพยงขนและกาหนดหนวยงานและ

DPU

211

มาตรการในการเยยวยาความเสยหายใหแกผบรโภคทตกเปนลกหนจากการตดตามทวงถามหนอน

เปนการกระทาทไมเหมาะสมเชนเดยวสหรฐอเมรกาและเครอรฐออสเตรเลย เพอใหผบรโภคทตก

เปนลกหนทไดรบความเสยหายจากการตดตามทวงถามหนมสทธรองเรยนเพอใหไดรบการแกไข

เยยวยาความเสยหายตามหลกในการประกนสทธของผบรโภคตามทรฐธรรมนญกาหนดไว ทงยง

เปนไปตามหลกการใหความคมครองแกผบรโภคตามหลกสากลของนานาประเทศ

ดงปญหาในทางกฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหนกยมเงนนอกระบบทผวจยได

กลาวมา ผวจยจงเหนวาเปนการเหมาะสมทจะแกไขเพมเตมเกยวกบกฎหมายในการตดตามทวง

ถามหนใหสามารถครอบคลมการใหความคมครองแกผบรโภคทตกเปนลกหนจากการตดตามทวง

ถามหนกยมเงนนอกระบบ รวมทงการใหการเยยวยาความเสยหายจากการกระทาอนไมเหมาะสม

ของผตดตามทวงถามหน ใหไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางเหมาะสม และเพอเปนควบคม

กากบดแลการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสม ไมเปนธรรมเพอเปนการปองกนและปราบปราม

การกระทาผดทเกดจากการตดตามทวงถามหนรวมทงรบผดชอบชดใชคาเสยหายจากการตดตาม

ทวงถามหนอนเปนการกระทาละเมดกฎหมายของตน เพอเปนการอานวยความยตธรรมและอด

ชองวางของกฎหมายใหเกดความเปนธรรมแกคสญญาทง 2 ฝาย และเพอใหตรงตามเจตนารมณ

ของกฎหมายทจะใหความคมครองแกลกหนจากการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมไดอยาง

แทจรง ทงนเพอใหเกดประสทธภาพในการบงคบใชกฎหมายในการตดตามทวงถามหนใหมความ

ชดเจนยงขนเชนเดยวกนกบอารยประเทศ

5.2 ขอเสนอแนะ

จากทไดกลาวมาแลวในบทสรปนนจะเหนวาประเดนสาคญนนเปนเรองเกยวกบปญหา

ในทางกฎหมายเกยวกบการตดตามทวงถามหนกยมเงนนอกระบบ ไมวาจะเปนปญหาการตความ

กฎหมายในหนนอกระบบทไดรบความคมครอง ปญหาในเรองขอบเขตของกฎหมายของบคคลท

เกยวของกบการตดตามทวงถามหน ปญหากระบวนการในการตดตามทวงถามหน ปญหา

หนวยงานทควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหน และปญหาเกยวกบมาตรการในการเยยวยา

ความเสยหายจากการตดตามทวงถามหน ซงแมวาประเทศไทยไดมกฎหมายทใหความคมครอง

ผบรโภคทตกเปนลกหนและมาตรการทใชในการควบคมกากบดแลการตดตามทวงถามหนทไม

เปนธรรม อยางไรกดยงคงมปญหาตามทกลาวมารฐจงมหนาทตองใหความคมครองแกผบรโภคท

ตกเปนลกหนและถกตดตามทวงถามหนโดยไมเหมาะสมตามสทธของรฐธรรมนญในการใหความ

คมครองผบรโภคและตามหลกเกณฑในการตดตามทวงถามหนทเปนสากลทาใหผบรโภคทตกเปน

DPU

212

ลกหนและผใหกยมเงนทเปนเจาหนไดรบความคมครองสทธเสรภาพอยางเสมอภาค โดยผวจยขอ

เสนอแนะแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาวไวดงน

5.2.1 ใหแกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหนในบทบญญตมาตรา 3 ของคานยาม “ผ

ทวงถามหน”

“มาตรา 3 “ผทวงถามหน” หมายความวา เจาหนซงเปนผใหสนเชอ ผประกอบธรกจ

ตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค และเจาหนอนซงมสทธรบชาระหนอนเกดจากการ

กระทาทเปนทางการคาปกตหรอเปนปกตธระของเจาหน ทงนไมวาหนนนจะเปนสญญาทไมเปน

ธรรมหรอไมกตาม และใหหมายความรวมถง ผรบมอบอานาจจากเจาหนดงกลาว ผรบมอบอานาจ

ชวงในการทวงถามหน ผประกอบธรกจทวงถามหน และผรบมอบอานาจจากผประกอบธรกจทวง

ถามหนดวย”

5.2.2 ใหแกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหนในบทบญญตมาตรา 3 ของคานยาม

“ผใหสนเชอ” “ลกหน” และ “ธรกจทวงถามหน”

“มาตรา 3 “ผใหสนเชอ” หมายความวา

(1) บคคลซงใหสนเชอแกบคคลอน...”

“มาตรา 3 “ลกหน” หมายความวา ลกหนซงเปนบคคลธรรมดาและลกหนซงเปนนต

บคคล ทงนใหหมายความรวมถงผค าประกนซงเปนบคคลธรรมดาดวย”

“มาตรา 3 “ธรกจทวงถามหน” หมายความวา การรบจางทวงถามหนไมวาโดยตรงหรอ

โดยออมเปนปกตธระ แตไมรวมถงการทวงถามหนของทนายความซงกระทาการแทนลกความของ

ตน

เวนแต ผรบจางทวงถามหนทมใชปกตธระ เจาหนตองรวมรบผดตอผเสยหายในความ

เสยหายอนเกดจากการตดตามทวงถามหน ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระทาโดยจงใจ

หรอประมาทเลนเลอของผตดตามทวงถามหนหรอไมกตาม”

5.2.3 ใหแกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหน

(1) ในเรองการกาหนดใหลกหนมระยะเวลาในการชาระหนหลงจากทเจาหนทวงถาม

หน

“ผทวงถามหนจะแจงใหลกหนชาระหนไดตอเมอภายหลง 5 วน นบแตวนทได

ตดตอสอสารกบลกหนเปนครงแรกและไดแจงรายละเอยดเกยวกบการขอรบชาระหนแกลกหน

แลว”

(2) ในเรองการใชสทธในการดาเนนคดของเจาหน ใหยกเลกมาตรา 12 (3) แหง

พระราชาบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558

DPU

213

(3) ในเรองลกหนถงแกความตาย

“ในกรณทผตดตามทวงถามหนไดร หรอควรไดรถงความตายของลกหน ใหผทวงถาม

หนสามารถแจงถงสทธของลกหนในสญญาแกบคคลผเปนทายาทของลกหนได และถาบคคลนน

ไดสอบถามผตดตามทวงถามหนถงสทธของลกหนแลว ผทวงถามหนจงสามารถแจงหนาทของ

ลกหนตามสญญานนไดวา ลกหนซงเปนผตายไดมหนทตองชาระกบเจาหน หากไมชาระหน

เจาหนมสทธคดดอกเบยผดนดจนกวาจะชาระหนจนแลวเสรจ และหากทางเจาหนมการฟองคด

อาจมคาใชจายในการดาเนนคดตอไป”

5.2.4 ใหแกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหน

“ใหคณะกรรมการคมครองผบรโภค สมาคม และมลนธ ตามกฎหมายวาดวยการ

คมครองผบรโภค เปนผมสทธฟองคดแทน มอานาจฟองคดเรยกคาเสยหายแทนผเสยหายได และ

ยกเวนคาฤชาธรรมเนยมทงหมดในการฟองดาเนนคดแทนผเสยหาย”

5.2.5 ใหแกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหน

“ใหศาลมคาสงใหเจาหนหรอผตดตามทวงถามหนทจงใจหรอประมาทเลนเลอฝาฝน

พระราชบญญตน ตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกลกหนหรอบคคลภายนอก”

ท งนจากการศกษาวจยและการนาสนอขอเสนอแนะในการใหความคมครองแก

ผบรโภคทตกเปนลกหนจากการกยมเงนนอกระบบและควบคมกากบดแลมาตรการตดตามทวงถาม

หนของผตดตามทวงถามหนนน ผวจยไดนาหลกเกณฑมาตรการทางกฎหมายเกยวกบการตดตาม

ทวงถามหนของทง สหรฐอเมรกา เครอรฐออสเตรเลย และประเทศญปน มาปรบใชเปนแนวทาง

ในการเสนอแนะปรบปรงแกไขเพมเตมพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558 โดยมงหวงให

สามารถนากฎหมายไปบงคบใช เพอลดปญหาในการตดตามทวงถามหนทไมเหมาะสมทเกดขนใน

สงคม และเพอใหกฎหมายครอบคลมในการใหความคมครองแกคสญญาทง 2 ฝายอยางเทาเทยม

ไมยงหยอนไปกวากนอนถอเปนสทธของคสญญาทงสองฝายทควรไดรบตามรฐธรรมนญ โดย

ทงหมดทงมวลกเพอใหเปนไปตามหลกประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยสญญา เปนไป

ตามสทธของผบรโภคทรฐธรรมนญไดรบรองไว และเปนไปตามหลกในการใหความคมครองทาง

กฎหมายแกบคคลทกคนอยางเทาเทยมกนตามหลกสากล อนธารงไวซงความยตธรรมและรกษาไว

ซงความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนในสงคมตอไป

DPU

บรรณานกรม

DPU

215

บรรณานกรม

ภาษาไทย

กมล กมลตระกล. สทธและทางรอดของลกหน. กรงเทพมหานคร : ปรชญา, 2551.

กลพล พลวน. “วนสทธมนษยชน.” บทบณฑตย. เลมท 4. ปท 32. (2518) : 169.

โกญจนาท เจรญสข. “รปแบบสญญาในปจจบน และกฎหมายขอสญญาไมเปนธรรม.” http://www.

yimwhan.com/board/show.php?user=konjanard&topic=16&Cate=1, 30 พ ฤ ศ จ ก า ย น

2558.

จรนทร เทศวานช. เงนตลาดเงนและสถาบนการเงน. กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชน, 2542.

จด เศรษฐบตร. หลกกฎหมายแพงลกษณะนตกรรมและสญญา. พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร :

โครงการตาราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร,

2556.

โชตชย สวรรณาภรณ. “Non-Bank Consumer Finance Blood, Sweat and Tears Faux pas or Force

majeure.” http://www.fpo.go.th/FPO/index2. php?mod=Content&file=contentview&

contentID=CNT0002861&categoryID=CAT0000146, 8 กรกฎาคม 2559.

ดาราพร ถระวฒน. กฎหมายสญญา สถานะใหมของสญญาปจจบนและปญหาขอสญญาไมเปน

ธรรม. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2542.

เดชอดม ไกรฤทธ. “คาอธบายเรยงมาตราพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ. 2558.” https://

issuu.com/lct.news/doc, 14 มกราคม 2559.

ธรารตน บตรโพธ. “มาตรการทางกฎหมายเกยวกบการกากบดแลผตดตามทวงหน”. วทยานพนธ

มหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555.

บรษท บางกอก มเดย แอนด บรอดคาสตง จากด. “แกงหมวกกนนอคไมกลวพ.ร.บ.ทวงหน พบ 9

เดอนรองเจาหนโหดพง 805 ราย.” https://www.pptvthailand.com/sport/news/16938,

2 สงหาคม 2559.

บรษท สนก ออนไลน จากด. “ทวงหนโหด! ควาสปารตาฟนลกหนดบอนาถ.” http://news.

sanook.com/1048230/, 2 สงหาคม 2559.

บรษท สนก ออนไลน จากด. “รวบแกงเงนกนอกระบบคดดอกวนละหมน.” http://news.sanook.

com/977901/, 2 สงหาคม 2559.

DPU

216

บางกอกโพสต. “informal debts.” http://www.bangkokpost.com/learning/meaning/informal+

debts, 14 มกราคม 2558.

ประกาศคณะกรรมการกากบการทวงถามหน เรอง กาหนดหลกเกณฑการเปรยบเทยบและ

ระยะเวลาการชาระคาปรบตามคาเปรยบเทยบตามพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ.

2558.

ปวรศ หวงพนจกล. “การคมครองลกหนจากการตดตามทวงหน”. วทยานพนธมหาบณฑต คณะ

นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550.

ปองพทย สามตถยากร. “การตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม : ศกษาเปรยบเทยบกฎหมายของ

สหรฐอเมรกาและกฎหมายไทย”. วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2550.

ปยากร ชลวร และ ภคณ พงศพโรดม. “นาโนไฟแนนซทางออกของหนนอกระบบ?,” https://

www.scbeic.com/th/detail/product/1254, 24 มกราคม 2559.

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน พ.ศ. 2491 (The Universal Declaration of Human Rights 1948)

ไผทชต เอกจรยกร. “ปญหาหนนอกระบบในสงคมไทย.” เลม 1. วารสารราชบณฑตยสถาน.

(มกราคม – มนาคม 2554) : 14 – 15.

ภทรพร คงบญ. “เรองเลา ดร. ผง ตอน 5 : US Federal Trade Commission (FTC) has decided to

sue OMICS International.” https://www.gotoknow.org/posts/613515, 16 กนยายน

2559.

เยาวนารถ เพาะผล. “มาตรการทางกฎหมายในการใหความคมครองผบรโภค : ศกษาเฉพาะกรณ

ผใชบรการเงนกนอกระบบ.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลย

ธรกจบณฑตย, 2558.

รจนา อนคง. “ปจจยทมผลตอความสาเรจในการนานโยบายแกปญหาหนนอกระบบไปปฏบต.”

วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2557.

ราชบณฑตยสถาน. “พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554.” http://www.royin.go.th/

dictionary/search.php, 14 มกราคม 2558.

วรรณทน รงเรองสภากล. “ความรเบองตน : สญญาฟารมประกน : Contract Farming.” https://

www.gotoknow.org/posts/291182, 25 พฤษภาคม 2559.

วฒนา เทพวฒสถาพร. “แนวความคดและวธการเพอการวนจฉยความไมเปนธรรมตามพระราช

บญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะ

นตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2545.

DPU

217

วส ตงสมตร. “ผเสยหายโดยนตนย.” www.moj.go.th/ media/k2/attachments/188_ 1637.doc, 25

พฤษภาคม 2559.

วทยาลยการยตธรรม สานกงานศาลยตธรรม. “วงการกฎหมายทวไป : จดยนของกระบวนการยตธรรม

กบสงทเรยกวาการพนน.” http://elib.coj.go.th/Article/ articlehaya3.htm, 8 มกราคม

2560.

วกพเดย สารานกรมเสร. “บรษทมตซบช ยเอฟเจ ไฟแนนเชยล กรป.” https://th.wikipedia.org/

wiki/มตซบชยเอฟเจไฟแนนเชยลกรป, 8 กรกฎาคม 2559.

ศนนทกรณ โสตถพนธ. คาอธบายนตกรรม – สญญา พรอมคาอธบายในสวนของ พ.ร.บ. วาดวยขอสญญาท

ไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 และกฎหมายใหมทเกยวของ. พมพครงท 16. กรงเทพมหานคร :

สานกวญ�ชน, 2554.

ศยามล เจรญรตน, วชย สวรรณประเสรฐ, และไชยณรงค เศรษฐเชอ. “ความเหลอมลาและความ

เปราะบางทเกดจากหนนอกระบบในสงคมไทย Inequality and Vulnerability among

Informal Debt in Thai Society.” เลมท 4. วารสารสนตศกษาปรทรรศน มจร. (2559) :

194 – 195.

ศนยชวยเหลอลกหนและประชาชนทไมไดรบความเปน กระทรวงยตธรรม (ศนธ.ยธง) รวมกบ

คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. “รายงานฉบบสมบรณโครงการศกษาพฒนา

นโยบายการยตธรรมเพอแกปญหาหนนอกระบบ.” http://dric.nrct.go.th/get_fulltext.

php?book_id=280095&absid=DRL020463, 20 มกราคม 2559.

สถานโทรทศนสกองทพบกชอง 7. “แมคาสดทน! แจงจบแกงทวงหนขทาราย เหตจายรายวนขาด

1000 บาท.” http://news.ch7.com/detail/165146/แมคาสดทน_แจงจบแกงทวงหนขมข

ทวงเงน.html, 2 สงหาคม 2559.

สภานตบญญตแหงชาต. “หนงสอดวนทสด ท สว (สนช) 0007/5883 ลงวนท 26 ธนวาคม 2557.”

http://w3c.senate.go.th/bill/bk_data/18-3.pdf, 22 มกราคม 2559.

สภานตบญญตแหงชาต. “เอกสารประกอบการพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ.

....” http://library2.parliament.go.th/giventake/content_nla2557/apnla2557-003.pdf,

7 กรกฎาคม 2559.

สานกกฎหมาย สานกงานเศรษฐกจการคลง. “รายงานฉบบสมบรณ โครงการวจย เรอง การศกษา

แนวทางการใชมาตรการทางกฎหมายในการกากบดแลและแกไขปญหาเจาหนนอก

ระบบ (A Study of Legal Measure for Supervision Policy and Solution in Money

DPU

218

Lending Problem).” http://www.fpo.go.th/e_research/ebook/pdf_file/1341904897.pdf,

29 ตลาคม 2558.

สานกกรรมาธการ 2 สานกงานเลขาธการวฒสภา ปฏบตหนาทสานกงานสภานตบญญตแหงชาต.

“ความเปนมาและประเดนอภปรายการพจารณารางพระราชบญญตการทวงถามหน พ.ศ.

....” http://w3c.senate.go.th/pictures/comm/1516/file_1427857342.pdf, 22 มกราคม 2559.

สานกงานกฎหมายและคดกทม.. “ผเสยหาย (มาตรา 2(4)).” https://www.facebook.com/BMAlaw/

posts/680703131960379, 25 พฤษภาคม 2559.

สานกงานพศษฐ ศรสงข ทนายความ. “ขอควรรเกยวกบกฎหมายทวงหนฉบบใหม.” https://www.

facebook.com/srisungadvocate/posts/458653810956049:0, 25 พฤษภาคม 2559.

สานกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. “สรปผลทสาคญการ

สารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน พ.ศ. 2558.” http://service.nso.go.th/nso/

nsopublish/themes/files/SocioPocket58.pdf, 2 สงหาคม 2559.

สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. “กฎหมายตดตามทวงหนอยางเปนธรรม :

กฎหมายความหวงของลกหน.” http://library2.parliament.go.th/ejournal/content_af/

2557/jul2557-2.pdf, 18 มนาคม 2559.

สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. “หนนอกระบบ : นาโนไฟแนนซ (Nano –

Finance).” http://www.parliament.go.th/library, 29 ตลาคม 2558.

สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. “ปญหาหนนอกระบบและแนวทางการแกไข

โดยภาครฐ.” http://library2.parliament.go.th/ebook/content-issue/2559/hi2559-076.pdf,

29 ตลาคม 2558.

สรางครตน จาเนยรพล. “หนนอกระบบกบความเปนธรรมทางสงคม.” http://www.cusri.chula.

ac.th/backup/download/cluster6.pdf, 2 สงหาคม 2559.

อรนช อาชาทองสข. “การควบคมและเเกไขขอสญญาทไมเปนธรรม.” วทยานพนธมหาบณฑต

คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2536.

อไรพรรณ เจรญรถ และ นายภาสกร ตาปสนนทน. “ “นาโนไฟแนนซ” คออะไร ใครรบาง?,”

https://www.bot.or.th/Thai/ResearchAndPublications/DocLib_/Article23_04_2015_.pdf,

24 มกราคม 2559.

Yetiintelligence.com. “ขอบงคบเกยวกบการพนนในประเทศไทย.” http://www.yetiintelligence.

com/regulation.html, 25 พฤษภาคม 2559.

DPU

219

ภาษาตางประเทศ

Act on Special Measures Concerning Claim Management and Collection Businesses 1998.

Anteris Consulting Pty Ltd for Australian Competition and Consumer Commission May 2015.

“Research into the Australian debt collection industry.” https://www.accc.gov.au/

system/files/Research%20into%20the%20Australian%20debt%20collection%20indus

try_0.pdf, 8 January 2017.

Australian Competition and Consumer Commission & Australian Securities and Investment

Commission. “Debt collection practices in Australia Summary of stakeholder

consultation May 2009.” https://www.accc.gov.au/system/files/Debt%20collection%20

practices%20in%20Australia.pdf, 8 January 2017.

Australian Government Federal Register of Legislation. “Trade Practices Amendment

(Australian Consumer Law) Act (No. 2) 2010.” https://www.legislation.gov.au/

Details/C2012C00868, 7 January 2017.

Australian Securities and Investment Commission Act 2001.

Australian Securities and Investment Commission. “14–159MR ACCC and ASIC Revise Guidelines

for Businesses and Consumers About Debt Collection Activities.” http://asic.gov.au/about

-asic/media-centre/find-a-media-release/2014-releases/14-159 mr-accc-and-asic-revise-

guidelines-forbusinessesandconsumers-about-debt-collection -activities/, 8 July 2015.

Baker v. G C Services Corporation. “677 F. 2d 775.” http://openjurist.org/677/f2d/775/baker-v-

g-c-services-corporation, 7 July 2015.

Brian Keith Faulkner. “West v. Nationwide Credit, Inc. – Third Party Communication Clarified

in the Fair Debt Collection Practices Act.” http://scholarship.law.campbell.edu/cgi/

viewcontent.cgi?article=1366&context=clr, 7 July 2015.

Damon Gibbons. “Taking On The Money Lenders: Lessons From Japan.” http://www.learning

andwork.org.uk/sites/niace_en/files/publications/Taking%20on%20the%20money%2

0lenders%20lessons%20from%20Japan.pdf?redirectedfrom=cesi, 10 July 2016.

Daniel A. Edelman. “The Fair Debt Collection Practices Act – Recent Developments.” https://pdfs.

semanticscholar.org/3ce0/fd754f740da7af0a6c907a3347c46a9d03aa.pdf, 7 January 2017.

Debt Collection guideline : for collectors and creditors 2016.

DPU

220

Investopedia. “Unlawful Loan.” http://www.investopedia.com/terms/u/unlawful-loan.asp, 14 January

2016.

Justia. “Anthony Graziano, Appellant, v. Michael Harrison, Appellee, 950 F.2d 107 (3d Cir.

1991). ” http://law.justia.com/cases/federal/appellate-courts/F2/950/107/110824/, 20

January 2017.

Justia. “Garza v. Bancorp Group, Inc., 955 F. Supp. 68 (S.D. Tex. 1996)” http://law.justia.com/

cases/federal/district-courts/FSupp/955/68/1516238/, 20 January 2017.

Money Lending Business Act 1983.

Openjurist. “972 F. 2d 1067 – Bloom v. Ic System Inc.” http://openjurist.org/972/f2d/1067/

bloom-v-ic-system-inc, 20 January 2017.

Ordinance for Enforcement of the Money Lending Business Act 1983.

Organized crime registry.“More Eyes On Yakuza's Role In Japanese Economy.” http://orgcrime.

tripod.com/japeconomy.htm, 10 July 2016.

Shigeru Sato and Shingo Kawamoto. “Loan-Shark Lending Surge Feared in Japan” http://www.

bloomberg.com/news/articles/2012-08-07/loan-shark-lending-surge-feared-in-japan,

9 July 2016.

The Australian Consumer Law 2010.

The Fair Debt Collection Practices Act 1978.

The Loan Servicers Association of Japan. “About Servicers.” http://www.servicer.or.jp/en/ser

vicer/index.html, 10 January 2017.

The Loan Servicers Association of Japan. “Charter of the Loan Servicers Association of Japan.”

http://www.servicer.or.jp/en/about/founded.html, 10 January 2017.

The Sydney Morning Herald. “Screws turned on loan sharks.” http://www.smh.com.au/national/

screws-turned-on-loan-sharks-20110827-1jfb7.html, 9 July 2016.

Wikipedia the free encyclopedia. “ACOM.” https://en.wikipedia.org/wiki/Acom, 8 July 2016.

Wikipedia the free encyclopedia. “Australian Consumer Law.” https://en.wikipedia.org/wiki/

Australian_Consumer_Law 7 January 2017.

Wikipedia the free encyclopedia. “Competition and Consumer Act 2010.” https://en.wikipedia.

org/wiki/Competition_and_Consumer_Act_2010, 7 January 2017.

DPU

221

Wikipedia the free encyclopedia. “Darkness financial.” https://ja.wikipedia.org/wiki/闇金融, 10

August 2016.

Wikipedia the free encyclopedia. “Gray zone interest rates.” https://ja.wikipedia.org/wiki/グレー

ゾーン金利, 10 August 2016.

Wikipedia the free encyclopedia. “Loans in Japan.” https://en.wikipedia.org/wiki/Loans_in_Japan,

10 July 2016.

Wikipedia the free encyclopedia. “Loan shark.” https://en.wikipedia.org/wiki/Loan_shark, 10

July 2016.

DPU

222

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล กญณฏฐ วเศษสงห

ประวตการศกษา พ.ศ. 2548 นตศาสตรบณฑต

จากมหาวทยาลยธรรมศาสตร

พ.ศ. 2552 สาเรจเนตบณฑต

จากสานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา

ตาแหนงและสถานททางานปจจบน ผชวยพนกงานไตสวนปฏบตการ

สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปราม

การทจรตแหงชาต

361 ถ.นนทบร ต.ทาทราย อ.เมองนนทบร

จ.นนทบร 11000

DPU