การศกษากระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชน : กรณศกษาชมชนโฟรโมสต และชมชนทรพยสนพฒนา

โดย นายเอกวทย นวเศรษฐ

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา การวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอมมหาบณฑต

สาขาวชาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอม ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

การศกษากระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชน : กรณศกษาชมชนโฟรโมสต และชมชนทรพยสนพฒนา

โดย นายเอกวทย นวเศรษฐ

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา การวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอมมหาบณฑต

สาขาวชาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอม ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

THE STUDY OF PUBLIC PARTICIPATION PROCESS IN COMMUNITY PLANNING: A CASE OF FOREMOST AND SUBSINPATANA COMMUNITIES

By Aegavit Navasait

An Independent Study Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF URBAN AND ENVIRONMENTAL PLANNING

Department of Urban Design and Planning Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY 2011

สำนกหอ

สมดกลาง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหการคนควาอสระเรอง “ การศกษากระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชน : กรณศกษา ชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา ” เสนอโดย นายเอกวทย นวเศรษฐ เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอมมหาบณฑต สาขาวชาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอม

……........................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ อาจารย ดร.สนนาถ ศกลรตนเมธ คณะกรรมการตรวจสอบการคนควาอสระ .................................................... ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.สพกตรา สทธสภา) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (รองศาสตราจารยสทธพร ภรมยรน) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (อาจารย ดร.สนนาถ ศกลรตนเมธ) ............/......................../..............

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

52058308 : สาขาวชาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอม ค าส าคญ : กระบวนการมสวนรวม / การวางผงชมชน / การพฒนาชมชน เอกวทย นวเศรษฐ : การศกษากระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชน : กรณศกษาชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา. อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ : อ.ดร.สนนาถ ศกลรตนเมธ. 119 หนา. จดประสงคของการวจยนคอการศกษากระบวนการมสวนรวมของชมชน อนน าไปสการเสนอแนะแนวทางการพฒนากระบวนการมสวนรวมของชมชนไดตอไป การศกษานเลอกพนทชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาซงไดรบผลกระทบจากการพฒนาพนท อนประกอบไปดวยผไดรบผลกระทบจากชมชนโฟรโมสต 60 หลงคาเรอนและจากชมชนทรพยสนพฒนา 60 หลงคาเรอนตามล าดบ จากผลกระทบดงกลาวจงสงผลใหผอยอาศยทง 2 ชมชนเกดการรวมกลมและเกดกระบวนการมสวนรวมในล าดบตอมา การส ารวจรวบรวมขอมลเพอน ามาศกษาใชการท าแบบสอบถามใน 120 หลงคาเรอนจากทง 2 ชมชน โดยแบบสอบถามมงเนนส ารวจการมสวนรวมในแตละระดบของกระบวนการมสวนรวม และความพงพอใจตอกระบวนการมสวนรวมในแตละระดบเชนเดยวกน ผลจากการวจยแสดงออกมาในรปแบบของระดบการมสวนรวมและความพงพอใจตอกระบวนการทคอนขางแตกตางกน กลาวคอผเขารวมจากชมชนโฟรโมสตทมลกษณะความเปนอยแบบชมชนเกษตรกรรมกลบแสดงระดบการมสวนรวมและความพงพอใจตอกระบวนการมากกวาชมชนทรพยสนพฒนาทมลกษณะความเปนอยแบบชมชนเมอง โดยในรายละเอยดแตละระดบของกระบวนการมสวนรวมนนชมชนโฟรโมสตมสวนรวมในระดบแรกและระดบทายคอการรวมกนคนหาปญหาและการลงมอปฏบตมากกวาการคดวเคราะห ขณะทชมชนทรพยสนพฒนามสวนรวมในระดบกลางซงคอการคดวเคราะหและหาแนวทางการแกไขปญหามากกวาการลงมอปฏบตอยางชดเจน ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา2554 ลายมอชอนกศกษา........................................ ลายมอชออาจารยทปรกษาการคนควาอสระ .......................................

สำนกหอ

สมดกลาง

จ

52058308 : MAJOR : URBAN AND ENVIRONMENTAL PLANNING KEY WORD : PARTICIPATION PROCESS / COMMUNITY PLANNING / COMMUNITYDEVELOPMENT AEGAVIT NAVASAIT : THE STUDY OF PUBLIC PARTICIPATION PROCESS IN COMMUNITY PLANNING INDEPENDENT STUDY ADVISOR : Ph.D. SINEENART SUKOLRATANAMETEE, 119 pp. The objective of this research is to study public participation process in the community in order to provide suggestions for the development of community participation process. Two communities, in which there was public participation process conducted, are selected to be studied. Sixty households from each community—Foremost and Subsinpattana community—are chosen according to their house locations that are heavily impacted by land development program in the community. The survey questionnaires are conducted on those households to study the degree of their participation and satisfactory toward the participation process.

The result reveals that the degree of participation and satisfactory toward the participation process of participants in both communities are different. Participants in Foremost community, where its setting is partial agricultural, show more degree of participation and satisfactory toward the participation process than those of Subsinpattana community, where its setting is more urban like. Moreover, participants in Foremost community tend to have participation in the beginning and at the end of the participation process where the process involve exploration of community problems and program implementations. Whereas Subsinpattana community tend to have participation in the middle of the participation process where the process involves analysis of community problems. Department of Urban Design and Planning Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2 0 1 1

Student's signature ........................................ Independent Study Advisor's signature ........................................

สำนกหอ

สมดกลาง

ฉ

กตตกรรมประกาศ

การศกษาคนควาอสระเรอง “การศกษากระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชน : กรณศกษาชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา” ซงมงเนนกระบวนการมสวนรวมตามทฤษฎการมสวนรวม การศกษาการคนควาอสระนเรมตงแตการใหค าปรกษาในการด าเนนการและระเบยบวธการในการวจยจาก อาจารย ดร.สนนาถ ศกลรตนเมธ อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารยพรพจน สขเกษม ผชวยศาสตราจารย ดร.สพกตรา สทธสภา และรองศาสตราจารยสทธพร ภรมยรน ทสละเวลาในการตรวจความเรยบรอยและใหค าปรกษาหรอแนะน า ขอขอบพระคณบดาและมารดารวมถงนางสาวพนธนนท พรมสวสด ทสามารถเปนทปรกษาในเรองการบรหารจดการของการคนควาอสระ และสตสมปชญญะของตวเอง ขอขอบพระคณส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยและผอยอาศยในชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาทเออเฟอขอมลและเวลาในการตอบแบบสอบถาม สดทายนขอกราบขอบพระคณ หลกสตรปรญญาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอมมหาบณฑต สาขาวชาการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอม ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง มหาวทยาลยศลปากร ทใหโอกาส ซงเปนสงส าคญมากเพอการกาวไปขางหนา การศกษาคนควาอสระนจะไมสามารถส าเรจไดดวยดหากขาดบคคลผซงมสวนรวมขางตน จงขอขอบคณดวยความเคารพมา ณ โอกาสน

สำนกหอ

สมดกลาง

ช

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย ...................................................................................................... . ง บทคดยอภาษาองกฤษ .................................................................................................. . จ กตตกรรมประกาศ ...................................................................................................... . ฉ สารบญภาพ ............................................................................................................................... ญ

สารบญตาราง ............................................................................................................................ ฏ

สารบญแผนภม ......................................................................................................................... ฐ

บทท 1 บทน า……………………………………………………………………………… 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา…………………………………. 1

วตถประสงค …………………………………..…………….……........... 3 ขอบเขตของการวจย ……………………………………….……………. 3 กระบวนการวจย ……………………………………………….……….. 4

วธการวจย ……………………………………………………………….. 5 ขอตกลงเบองตน.………………………………………………….…….. 5

นยามของค าศพททใชในการวจย .………………………………………. 5 ผลทคาดวาจะไดรบ ..……………………………………………………. 6 การน าเสนอผลการวจย ..………………………………………………… 6

2 การศกษาทฤษฎ แนวคด เอกสารและงานวจยทเกยวของ…………………………. 6 ความหมายและแนวคดของการมสวนรวม……………………………… 6 แนวคดการพฒนาชมชน …..……………………………………………. 10 แนวความคดและวธการเกยวกบการปรบปรงชมชนแออด ของประเทศไทย…………………………………………..……….…….. 14

นโยบายการแกไขปญหาทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอย...……………... 17 ของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย……………………………. 22

สรป………………….………………………………………….……...... 26

สำนกหอ

สมดกลาง

ซ

บทท หนา 3 การออกแบบการวจย................................................................................................ 27

กรอบแนวคด และทฤษฎในการวจย ........................................................ 27 กระบวนการวจย ...................................................................................... 27 การก าหนดปญหาในการวจย.................................................................... 29 การก าหนดพนทวจย…............................................................................. 30 การก าหนดประชากรและกลมตวอยาง..................................................... 30 วธทใชในการวจย…................................................................................. 30 เครองมอทใชในการวจย........................................................................... 32 สรป……………………………………………………………………... 32

4 สภาพทวไปของชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา.................................. 33 ลกษณะทางกายภาพของเขตบางขนเทยน กรงเทพมหานคร……….….. 33 ลกษณะทางกายภาพของพนทชมชนแสมด า…………………………… 42 ลกษณะทางกายภาพและสงคมของชมชนโฟรโมสต……………..….... 53 ลกษณะทางกายภาพและสงคมของชมชนทรพยสนพฒนา….........……. 60 สรป………….……………………………………………………..….. 67

5 การด าเนนการวจย…..………............................................................................... 68 การด าเนนการวจย....……………………….………………...….…...... 68 ผลทไดรบ……………………..…………………………….…………. 69 การวเคราะหผลทไดรบ…………………………….......……………… 90 สรป…………………………………………………………………..... 99

6 สรปการวเคราะห อภปรายผลและขอเสนอแนะ….................................................. 101 สรปการวเคราะห……………………………………………..………. 101 การอภปรายผลทไดจากการวจย………………………………..…….... 102 สรปสงทคนพบจากการวจย…………………………………………… 104 ขอเสนอแนะทมพนฐานมาจากการวจย……….………………..…….... 104 สรป……………………………………………………………..…..… 106

สำนกหอ

สมดกลาง

ฌ

บทท หนา 7 บทสรป……………………………………….…….….......................................... 107

สรปสาระส าคญและผลการวจย…………………………….…...….… 107 ขอบกพรองในการวจย…………………………………………….….. 108 ขอเสนอแนะส าหรบการวจยขนตอไป…………………………...... 108 สรป…………………………………………………………..…..…… 108

บรรณานกรม………………………………………………………………….…………..…......109 ภาคผนวก…………………………………………………………………………………..……111 ประวตผวจย……………………………………………………………………………………..119

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 แสดงพนทชมชนต าบลบางบอน (แสมด า)………………………………………… 2 2 แสดงจ านวนผถกผลกระทบของ 2 ชมชน…………………………………………... 3 3 แสดงตวอยางลกษณะอาคารพกอาศยชมชนเกาพฒนา เขตวงทองหลาง ในโครงการบานมนคง……………………………………………... 16 4 แสดงโครงการพฒนาทอยอาศยชมชนพลบพลา เขตวงทองหลาง กรงเทพมหานคร….. 17 5 โครงการพฒนาทอยอาศยชมชนคลองไผสงโต เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร…….... 18 6 แสดงแผนทกรงเทพมหานครแสดงทตงเขตบางขนเทยน………….………………. 34 7 แสดงแผนผงการใชประโยชนทดนตามกฏกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวม

กรงเทพมหานครเขตบางขนเทยน ………………………………………………… 36 8 แสดงแผนทเสนทางคมนาคมหลกและโครงการขนสงมวลชนในกรงเทพมหานคร.. 38 9 แสดงแผนทเสนทางรถไฟขนสงมวลชนทกสาย…………………………………... 38 10 แสดงแผนทแสดงต าแหนงทตงชมชนแสมด า………..…………………………. 40 11 แสดงสภาพทวไปของถนนพระรามท 2…………………………………………… 41 12 แสดงสภาพทวไปของถนนเอกชย……………………………….………………… 41 13 แสดงทตงพนทชมชนแสมด า……………………………………………………… 42 14 แสดงขอบเขต 4 ชมชนในชมชนแสมด า…………………………………………... 43 15 แสดงการใชประโยชนอาคารของชมชน…………………………………………... 45 16 แสดงการคมนาคมสญจรของชมชน………………………………………..……… 46 17 แสดงต าแหนงสถานรถไฟฟาในอนาคต…………………………………………… 46 18 แสดงระบบสาธารณปโภคไฟฟาและไฟสองสวาง………………………………… 47 19 แสดงแผนทระบบการจายน าประปา………………………………………………. 48 20 แสดงต าแหนงพนทโลงและพนทเกษตรกรรม…………….………………………. 49 21 แสดงต าแหนงพนทสาธารณะ ทโลง ทวาง………………...………………………. 49 22 แสดงต าแหนงผถกผลกระทบและผงรองรบทง 2 ชมชน….………………………. 51 23 แสดงผงแมบทเพอการพฒนา……………………………………………………... 52

สำนกหอ

สมดกลาง

ฎ

สารบญภาพ ภาพท หนา 24 แสดงแผนทชมชนโฟรโมสต……………………………………………..……..…. 53 25 แสดงบรเวณดานหนาชมชนตดกบซอยพระราม 2 ท 88 มลกษณะความเปนเมอง… 58 26 แสดงดานในชมชนบานเรอนทรดโทรมและมน าทวมขง…………………….……. 59 27 แสดงถนนดนอดแนนเปนหลมบอเมอฝนตก ไมสามารถใชสญจรได……..………. 59 28 แสดงแผนทชมชนทรพยสนพฒนา………………………………………..………. 60 29 แสดงสภาพบานเรอนในชมชนทรพยสนพฒนา มสภาพด…………………...……. 65 30 แสดงสภาพบานเรอนในชมชนทรพยสนพฒนา มสภาพความเปนเมอง……..……. 66 31 แสดงถนนหลก ของชมชน บานเรอนมการท าการพาณชยกรรมทบาน…..…….…. 66 32 แสดงการระบายน าเสยลงใตถนบานและเกดมลภาวะทางน า…………………..….. 67

สำนกหอ

สมดกลาง

ฏ

สารบญตาราง ตารางท หนา 1 แสดงขอมลดานประชากรของผตอบแบบสอบถาม...............…………………………. 69 2 แสดงขอมลดานการมสวนรวมการคนหาปญหาของผตอบแบบสอบถาม……..…. ….. 74 3 แสดงขอมลดานการมสวนรวมการวเคราะหปญหาของผตอบแบบสอบถาม.……....... 79 4 แสดงขอมลดานการมสวนรวมการหาแนวทางแกไขปญหาของผตอบแบบสอบถาม…. 82 5 แสดงขอมลดานการมสวนรวมในการลงมอปฏบตของผตอบแบบสอบถาม................... 84 6 แสดงขอมลดานการมสวนรวมการตดตามและประเมนผลของผตอบ…….……….… 88 7 แสดงพฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการคนหาปญหา……...……… 91 8 แสดงพฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการวเคราะหทมาแหงปญหา… 93 9 แสดงพฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการหาแนวทางการแกไขปญหา. 95 10 แสดงพฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการด าเนนการแกไขปญหา…… 97

สำนกหอ

สมดกลาง

ฐ

สารบญแผนภม แผนภมท หนา 1 แสดงกระบวนการวจย…………………...…………………………………………… 2

สำนกหอ

สมดกลาง

1

บทท 1

บทน า

1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา (Statements and significance of the problems)

การพฒนาเมองในสภาพสงคมไทยปจจบนมหลายรปแบบโดยแตละรปแบบทถกน ามาใชขนอยกบสภาพบรบทของพนทนนเปนส าคญ ซงการพฒนาทไดรบการตอบสนองทดนนสมควรจะไดรบการมสวนรวมจากทกภาคสวนอาท การเลอกตงในระดบประเทศทประชาชนสามารถเขาไปมสวนรวมในการลงคะแนนเสยง หรอในระดบเลกทสดคอชมชนทผอยอาศยในชมชนนนๆ สามารถก าหนดทศทางในการพฒนาชมชนของตนเองไดดวยการเขาไปมสวนรวมในกระบวนการตางๆ ของชมชนเอง และผลของการมสวนรวมนนจะสงผลตอผอยอาศยในชมชนเองทสามารถเขาใจปญหาและสามารถหาแนวทางในการแกไขปญหาตลอดจนมศกยภาพทดในการลงมอปฏบต ดงนนการศกษากระบวนการมสวนรวมทสามารถน าไปตอยอดการพฒนาจงมความส าคญตอชมชน

การศกษาคนควาอสระนจงมงเนนทกระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชนโดยมกรณศกษาคอ ชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา โดยชมชนทง 2 นตงอยในชมชนต าบลบางบอน (แสมด า) เขตบางขนเทยน กรงเทพมหานคร ซงเปนพนทของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ชมชนต าบลบางบอน (แสมด า) หมายถงกลมชมชนใหญพนท 284 ไรอนประกอบดวย 4 ชมชนยอยไดแก ชมชนโฟรโมสต ชมชนทรพยสนพฒนา ชมชนเชอมสมพนธ และชมชนดอกรกรมทางรถไฟ เนองจากนโยบายภาครฐการกอสรางรถไฟฟาสายสแดงเขม รงสต-มหาชย โดยเสนทางของรถไฟฟาผานบรเวณพนทชมชนต าบลบางบอน (แสมด า) และสอดคลองกบการพฒนาพนทของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย จงมนโยบายในการพฒนาทอยอาศยเพอสนบสนนการแกปญหาทอยอาศยตามนโยบายของรฐ ไดแกโครงการบานมนคงทด าเนนโครงการรวมกบสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) ทมงเนนการแกปญหาความมนคงในทอยอาศยและเนนใหชมชนมสวนรวมในการด าเนนการพฒนาทอยอาศย เนองจากปจจบนผอยอาศยในชมชนต าบลบางบอน (แสมด า) สวนใหญ ไดเขามากอสรางทอยอาศยโดยขาดการควบคม การจดระเบยบ และการท าสญญาเชา จากส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย และสบเนองมาจากนโยบายการพฒนาทอยอาศยใหสอดคลองกบนโยบายภาครฐจงมการเวนคนทดนจ านวน 70 ไร ให

1

สำนกหอ

สมดกลาง

2

ส านกวฒนธรรมเขามาพฒนาพนทเปนศนยการเรยนรดานกฬา จากผลดงกลาวพนท 70 ไรจงไดรบผลกระทบ ซงทางส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยจงใหการสนบสนนในการโยกยายผถกผลกระทบบางสวนมาไวในพนทรองรบของแตละชมชน รปแบบการพฒนาในชมชนยดหลกการ แบงปนพนท (Land Sharing) และ การรอยายชมชนออก (Relocation) โดยใหผถกผลกระทบมสทธในการเลอกต าแหนงทอยอาศยในพนทรองรบทไดจดเตรยมไว โดยมภาครวมจากหนวยงานภาครฐสนบสนนการออกแบบผงทอยอาศยในพนทรองรบรวมกบชมชน ซงมการประชาคมกบชมชนทกครงในแตละกระบวนการ กระทงไดผงทอยอาศยในพนทรองรบผถกผลกระทบเสรจเรยบรอยแลว

ดงนนผงทอยอาศยในพนทรองรบผถกผลกระทบจากการพฒนาพนท เกดจากกระบวนการมสวนรวมของชมชน เรมทการรวมกนคนหาปญหา การวเคราะหและหาแนวทางการแกไขปญหา ตลอดจนการลงมอปฏบตในการแกไขปญหา ซงกระบวนการทงหมดนไดเกดขนแลวพรอมกบการวางผงทอยอาศยในพนทรองรบ การวจยนจงไดน าเอาประเดนของกระบวนการมสวนรวมในการวางผงทอยอาศยในพนทรองรบของชมชนมาศกษากระบวนการมสวนรวมในแตละระดบและความพอใจตอการมสวนรวม รวมถงการน าผลทไดจากการวจยกลบมาเสนอแนะกบชมชนทท าการวจยและประยกตกบชมชนอนตอไป

ภาพท 1 พนทชมชนต าบลบางบอน (แสมด า)

สำนกหอ

สมดกลาง

3

2. วตถประสงค (Objective) 1. เพอศกษาแนวคด ทฤษฎเรองกระบวนการมสวนรวม 2. เพอศกษากระบวนการมสวนรวมของชมชนต าบลบางบอน (แสมด า) 3. เพอเสนอแนะแนวทางการพฒนากระบวนการมสวนรวมของชมชน

3. ขอบเขตของการวจย (Scope of Research)

ขอบเขตของการวจยนแบงออกเปน 2 สวนคอขอบเขตทางดานพนท และขอบเขตทางดาน

เนอหา ซงขอบเขตทางดานพนทของการวจยนคอ การด าเนนการวจยพนทชมชนต าบลบางบอน

(แสมด า) บรเวณพนททมการเวนคนเพอใหส านกวฒนธรรม กรงเทพมหานคร พฒนาเปนศนยการ

เรยนร ซงครอบคลมพนท 3 ชมชนคอ ชมชนโฟรโมสต ชมชนทรพยสนพฒนา และชมชนเชอม

สมพนธ โดยการวจยนเลอกเพยงชมชนทไดเกดกระบวนการมสวนรวมเปนรปธรรมแลวเทานน

กลาวคอไดเกดการวางผงทอยอาศยในพนทรองรบส าหรบผถกผลกระทบของแตละชมชนแลว

เทานน ดงนนขอบเขตทางดานพนทจงครอบคลมเพยงชมชนโฟรโมสต และชมชนทรพยสนพฒนา

เทานน ซงพนทชมชนโฟรโมสตมผถกผลกระทบจ านวน 60 หลงคาเรอน และพนทชมชนทรพยสน

พฒนามผถกผลกระทบจ านวน 60 หลงคาเรอน

ภาพท 2 จ านวนผถกผลกระทบของ 2 ชมชน

สำนกหอ

สมดกลาง

4

ขอบเขตทางดานเนอหาของการวจยนครอบคลมแนวคด ทฤษฎเรองกระบวนการมสวนรวม มาเปนเนอหาหลกของการวจยไดแก แนวคด ทฤษฎเรองกระบวนการมสวนรวมของชมชนต าบลบางบอน (แสมด า) และกระบวนการมสวนรวมของชมชนต าบลบางบอน (แสมด า) 4. กระบวนการวจย (Process of Research)

กระบวนการวจยประกอบดวยขนตอนการด าเนนการจ านวน 7 ขนตอนดงน

ขนตอนท 1 การเสนอหวขอและเคาโครงการวจยเกยวกบกระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชนต าบลบางบอน (แสมด า)

ขนตอนท 2 การศกษาแนวคด ทฤษฎ จากเอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยศกษาจากต ารา หนงสอ และผลงานการวจยตาง ๆ ทเปนแนวคด ทฤษฎเรองกระบวนการมสวนรวม และน ามาสรปเปนขอบขายทฤษฎทจะน ามาใชในการวจย ศกษาการพฒนาชมชนตามแนวทางโครงการบานมนคงของสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) เนองจากชมชนต าบลบางบอน (แสมด า) มรปแบบการพฒนาชมชนตามแนวทางบานมนคง และศกษาแนวทางการพฒนาชมชนของส านกงานทรพยสน ฯ

ขนตอนท 3 การออกแบบการวจยก าหนดกรอบการวจย ไดแก กรอบทฤษฎและแนวคดในการวจย ซงเนนเรองการมสวนรวมเปนหลก โดยพนททท าการวจยนไดเกดกระบวนการมสวนรวมพรอมกบไดรบผงทอยอาศยในพนทรองรบเสรจเรยบรอยแลว จงก าหนดกระบวนการวจยในขนตอนการด าเนนงานตาง ๆ ต งแตเรมตนมาสนสดเมอไดรบผงทอยอาศยในพนทรองรบ และออกแบบเครองมอทจะใชในการวจย คอแบบสอบถามโดยใชกรอบทฤษฎและแนวคดเรองกระบวนการมสวนรวมเปนหลก

ขนตอนท 4 การด าเนนการวจย ครอบคลมการศกษาลกษณะสภาพแวดลอมทวไปและบรบทของพนทวจย ประกอบกบการใชแบบสอบถามทออกแบบไวลงพนทภาคสนาม แจกแบบสอบถามเฉพาะพนทวจย เพอศกษากระบวนการมสวนรวม ความคดเหน ความตองการและปญหาของชมชน

ขนตอนท 5 การวเคราะหขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถาม จะวเคราะหขอมลออกมาเปนคารอยละ และท าการสรปขอมลการมสวนรวมและความพอใจตอการมสวนรวม

ขนตอนท 6 การอภปรายผลและขอเสนอแนะ โดยการน าผลทไดจากการวเคราะหขอมลมาอภปรายผล และขยายความเพมเตมจากผลทออกมาเปนคารอยละ ผนวกกบความคดเหนของชมชน น ามาจดท าขอเสนอแนะแนวทางการพฒนาชมชนผานกระบวนการมสวนรวมของชมชน

สำนกหอ

สมดกลาง

5

ขนตอนท 7 การสรปผลการวจย โดยการด าเนนการสรปผลทไดจากการวจยทงหมดทสอดคลองตามวตถประสงค และขอเสนอแนะส าหรบการวจยขนตอไป

5. วธการวจย (Methodology of Research)

การด าเนนการวจยการมสวนรวมใชวธการวจยดงตอไปน

1. การศกษาทฤษฎ แนวคด และงานวจยดานการมสวนรวมของชมชน ใชวธการศกษาจากเอกสาร หนงสอ และรายงานการวจย

2. การศกษาความคดเหนและความตองการของชมชน ใชวธเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม จากประชากรกลมผทไดรบผลกระทบทง 2 ชมชนรวม 120 หลงคาเรอน

3. การวเคราะหขอมล จากแบบสอบถามใชวธสรปโดยใชคาทางสถตเชงพรรณนา อาท คารอยละและการบรรยายผลของการวจย

4. การเสนอแนะแนวทางการพฒนากระบวนการมสวนรวมของชมชน โดยใชการสรปผลจากการวจยผนวกกบทฤษฎ แนวคดของการมสวนรวม เปนกรอบและแนวทางในการเสนอแนะ 6. ขอตกลงเบองตน

การวจยครงน ด าเนนการวจยเฉพาะพนทบรเวณทไดรบผลกระทบจากการเวนคนทดนในชมชนต าบลบางบอน (แสมด า) ไดแก พนททางดานทศเหนอบรเวณตดกบเสนทางรถไฟฟาสายสแดงเขมของชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาเทานน โดยมกลมผถกผลกระทบจากตอนเหนอของชมชนโฟรโมสต 60 หลงคาเรอนและจากตอนเหนอของชมชนทรพยสนพฒนา 60 หลงคาเรอนรวม 120 หลงคาเรอน โดยการวจยนด าเนนการวจยในเฉพาะพนทถกผลกระทบของชมชนต าบลบางบอน (แสมด า) อนครอบคลมเพยงพนทตอนเหนอของชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาเทานน ดงนนการวจยนจะใชค าวาชมชนแสมด าแทนพนทวจยซงครอบคลมเพยงบางสวนของ 2 ชมชนดงกลาวตลอดการวจย

7. นยามของค าศพททใชในการวจย

1. “ชมชน” หมายถง กลมคนทมวถชวตเกยวพนกน และมการตดตอสอสารระหวางกน

อยางเปนปกตและตอเนอง โดยเหตทอย ในอาณาบรเวณเดยวกนหรอมอาชพเดยวกน หรอ

ประกอบกจกรรมทมวตถประสงครวมกน หรอมวฒนธรรมความเชอ หรอความสนใจรวมกน

สำนกหอ

สมดกลาง

6

2. “องคกรชมชน” หมายถง กลมคนทมระบบการจดการทสมาชกของชมชนจดตงขนเพอด าเนนการรวมกน โดยมวตถประสงคเพอใชประโยชนในการประกอบอาชพ พฒนาอาชพ เพมรายได พฒนาทอยอาศยและสงแวดลอม หรอพฒนาชวตความเปนอยของสมาชกในกลม

8. ผลทคาดวาจะไดรบ

1. น าแนวคด ทฤษฎเรองกระบวนการมสวนรวมของชมชนแสมด า ไปวางแผนการด าเนนกระบวนการมสวนรวมกบชมชนอนทมบรบททใกลเคยงกน

2. น าผลการวจยกลบมาเสนอแนะแนวทางการพฒนากระบวนการมสวนรวมของชมชนแสมด าอนน าไปสการพฒนาชมชนในระดบตอไป

9. การน าเสนอผลการวจย

การน าเสนอผลงานเปนรายงานฉบบสมบรณ ประกอบดวย เนอหาขอมลการบรรยายของการวจย ภาพถาย แผนท แผนผง พรอมดวยแผนบนทกขอมลอเลคทรอนกส

สำนกหอ

สมดกลาง

7

บทท 2

การศกษาทฤษฎ แนวคด เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษากระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชน กรณศกษา ชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา การวจยนไดคนควาหลกการ ทฤษฎ และแนวคดตาง ๆ ตลอดจนผลงานวจยทเกยวของ อาท กระบวนการมสวนรวม การพฒนาชมชน นโยบายการแกปญหาทอยอาศยของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย เพอน าหลกการ ทฤษฎ และแนวคดเหลานเปนประเดนหลกในการวจย รวมถงสามารถน าผลจากทฤษฏหรอแนวคดมาสนบสนนงานวจยใหมคณภาพมากยงขน

1. ความหมายและแนวคดของการมสวนรวม

ความหมายของการมสวนรวมไดรวบรวมมาจาก ปารชาต วลยเสถยร และคณะ นเรศ สงเคราะหสข โคเฮนและอฟฮอฟ (Cohen and Uphoff ) องคการสหประชาชาต (United Nation ) ดร.สรฤทธ จนสข โดยแนวคดและขนตอนของการมสวนรวมรวบรวมมาจาก ม.ร.ว.อคน รพพฒน และ อภญญา กงสนารกษ ปจจยทท าใหเกดการมสวนรวมรวบรวมมาจาก คฟแมน (Koufman) และ ประยร ศรประสาธน

1.1 ความหมายของการมสวนรวม

ปารชาต วลยเสถยร และคณะ ไดรวบรวมผใหนยามของ “การมสวนรวม” และสรปความหมายของการมสวนรวมไวดงน (ปารชาต วลยเสถยร และคณะ 2543 : 136-139)

นเรศ สงเคราะหสข (2541 : 10, 2526 : 253) ไดใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนในลกษณะทเปนกระบวนการของการพฒนาตงแตตนจนสนสดกระบวนการ ไดแก การวจย (ศกษาชมชน) การวางแผน การตดสนใจด าเนนงาน การบรหารจดการ การตดตามและประเมนผล ตลอดจนการจดสรรผลประโยชนทเกดขน

โคเฮนและอฟฮอฟ (Cohen and Uphoff. 1981 : 6) ไดใหความหมาย การมสวนรวมของชมชนวา สมาชกของชมชนตองเขามามสวนเกยวของใน 4 มต ไดแก

7

สำนกหอ

สมดกลาง

8

1. การมสวนรวมการตดสนใจวาควรท าอะไรและท าอยางไร 2. การมสวนรวมเสยสละในการพฒนา รวมทงลงมอปฏบตตามทไดตดสนใจ 3. การมสวนรวมในการแบงปนผลประโยชนทเกดขนจากการด าเนนงาน 4. การมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ โดยเปนการสรางโอกาสใหสมาชกทกคนของชมชน ไดเขามามสวนรวมชวยเหลอและเขามามอทธพลตอกระบวนการด าเนนกจกรรมในการพฒนา รวมถงไดรบผลประโยชนจากการพฒนานนอยางเสมอภาค องคการสหประชาชาต (United Nation. 1981 : 5) ไดใหความหมายเจาะจงถงการมสวนรวม วาการมสวนรวมเปนการปะทะสงสรรคทางสงคม ทงในลกษณะการมสวนรวมของปจเจกบคคล และการมสวนรวมของกลม ดร.สรฤทธ จนสข ไดใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนคอ “การเขารวมอยางแขงขนของกลมบคคลในขนตอนตางๆ ของการด าเนนกจกรรมอยางหนง” การมสวนในการสนบสนนทเปนไปในรปของผเขารวมมสวนกระท าใหเกดผลของกจกรรมทเขารวมมใชเปนผรวมคดตดสนใจหรอผไดรบประโยชนเทานน

การมสวนรวมของประชาชนในกจกรรมพฒนาไมใชกระท าโดยน าประชาชนเขามาท ากจกรรมตามทไดจดท าขน และหมบานหรอชมชนมกจกรรมและวธด าเนนงานของตนเองอยแลว ประชาชนมศกยภาพทจะพฒนาชมชนของตนองได การทประชาชนหรอชมชนสามารถเขาไปมสวนรวมในการตดสนใจส าหรบการก าหนดนโยบายการพฒนาทเปนกระบวนการขนตนของการวางแผนการพฒนาชมชนในสวนทเปนทอยอาศยในการด ารงชวตของตนเอง นอกจากน การก าหนดวตถประสงคและวางแผนรวมกนกเปนการมสวนรวมในการพฒนาตามแผนงานโครงการดงกลาว และมสวนรวมในการรบประโยชนจากการบรการ รวมทงมสวนรวมในการควบคมประเมนโครงการของชมชน ซงอาจเปนไปโดยการมสวนรวมแบบตวแทนหรอเปนไปโดยการไดเขามามสวนรวมดวยตนเอง

1.2 แนวคดและขนตอนของการมสวนรวม

แนวคดและความส าคญของการมสวนรวม อคน รพพฒน ไดกลาวถง การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาตนเองไววา การมสวนรวมของประชาชน มใชการบงคบ การขอรอง การขเขญ หรอการเสยสละ และแตกตางจากการใหความรวมมอ (อคน รพพฒน และคณะ 2525)โดยทวไป การมสวนรวมของประชาชนอาจแบงออกไดเปน 5 ระดบดวยกน คอ

สำนกหอ

สมดกลาง

9

1. ประชาชนมสวนรวมในการคนหาปญหาและความตองการของชมชน ตลอดจนจดเรยงล าดบความส าคญของปญหารวมกบผปฏบตงานในสนาม (Organizer)

2. ประชาชนมสวนรวมในการวเคราะหหาสาเหตแหงปญหาและแนวทางตาง ๆ ทอาจน ามาใชในการแกไขปญหา

3. ประชาชนมสวนรวมในการพจารณาแนวทางและวธการทจะใชในการแกไขปญหาและวางแผน เพอแกปญหารวมกนกบผปฏบตงานสนาม

4. ประชาชนมสวนรวมในการด าเนนงานตามแผนเพอแกปญหา

5. ประชาชนมสวนรวมในการตดตามผลการปฏบตงานรวมกบผปฏบตงานสนาม

ปรากฏการณทเกดขนอยเสมอ ๆ ในการพฒนาชมชน คอ ประชาชนไดมสวนรวม ในระดบท 4 เทานน สวนการมสวนรวมในระดบท 1, 2, 3 และ 5 นนขาดหายไป แตผบรหารโครงการกมกจะถอวาประชาชนไดมสวนรวมแลว ความจรงการมสวนรวมในระดบท 1, 2, และ 3 อาจถอไดวาเปนหวใจของการมสวนรวมทเดยว เพราะการทประชาชนไดมสวนรวมในการคนหาปญหา วเคราะหถงสาเหตแหงปญหา และเลอกสรรวธการ ตลอดจนวางแผนการแกปญหา จะเปนสงทเสรมสรางประชาชนใหมความสามารถพงตนเองได อคน รพพฒน ไดยกตวอยางใหเหนวา การรวมท างานดวยมใชจะเปนการมสวนรวมเสมอไป อยางเชน การคดเลอกคณะกรรมการชมชนในเมองทหนวยงานรฐเขาไปจดตงวา ผทไดรบการคดเลอกเปนกรรมการมกจะลาออกในภายหลง เนองจากการเปนคณะกรรมการชมชนไมไดแกไขปญหาใหกบพวกเขาตรงกนขามกลบเพมภาระใหพวกเขาท าใหไมมเวลาไปท างานของตนเองฐานะย าแยลงมากจงอยากจะลาออก ลกษณะเชนน ไมเรยกวาการมสวนรวม (Peoples’ participation in their own development) (อคน รพพฒน และคณะ 2525) อภญญา กงสนารกษ (2544 : 14–15) กลาวถงการมสวนรวมคอการเขามามสวนรวมของประชาชนในชมชน เพอการกระท ากจกรรมใดกจกรรมหนงใหเกดประโยชนตอชมชนนน และไดน าเสนอขนตอนการมสวนรวมของชมชนวา ชมชนตองมสวนรวมใน 4 ขนตอน คอ

1. การมสวนรวมในการรเรมโครงการ รวมคนหาปญหาและสาเหตของปญหาภายในชมชน รวมตดสนใจก าหนดความตองการและรวมล าดบความส าคญของความตองการ 2. การมสวนรวมในขนการวางแผน ก าหนดวตถประสงค วธการ แนวทางการด าเนนงาน รวมถงทรพยากรและแหลงวทยากรทจะใชในโครงการ

สำนกหอ

สมดกลาง

10

3. การมสวนรวมในขนตอนการด าเนนโครงการ ท าประโยชนใหแกโครงการ โดยรวมชวยเหลอดานทนทรพย วสดอปกรณ และแรงงาน 4. การมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ เพอใหรวาผลจากการด าเนนงานบรรลวตถประสงคทก าหนดไวหรอไม โดยสามารถก าหนดการประเมนผลเปนระยะตอเนองหรอประเมนผลรวมทงโครงการในคราวเดยวกได 1.3 ปจจยทท าใหเกดการมสวนรวม

การทชมชนจะเขามามสวนรวมนน มปจจยทสงผลใหประชาชนเขามามสวนรวม คฟแมน (Koufman. 1949 : 7) ศกษาปจจยทเกยวของกบการพฒนาชมชนในชนบท พบวา อาย เพศ การศกษา ขนาดของครอบครว อาชพ รายไดและระยะเวลาการอยอาศยในทองถน มความสมพนธกบระดบการมสวนรวมของประชาชน ประยร ศรประสาธน (2542 : 5) ไดน าเสนอปจจยของการมสวนรวม วาปจจยทสงผลตอการมสวนรวมมดวยกน 3 ปจจยดงน

1. ปจจยสวนบคคล ไดแก อาย เพศ 2. ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจ ไดแก การศกษา อาชพ รายได และการเปนสมาชกกลม 3. ปจจยดานการสอสาร ไดแก การรบขาวสารจากสอมวลชนและสอบคคล 2. แนวคดการพฒนาชมชน

แนวคดการพฒนาชมชนไดรวบรวมหลกการและแนวคดการพฒนาชมชนของส านกพฒนาชมชน กรงเทพมหานคร แนวคดการพฒนาชมชนของปฐมา หรนรกวทย และองคประกอบของการพฒนาชมชนของ จรพรรณ กาญจนจตรา

2.1 การพฒนาชมชน

ส านกพฒนาชมชน กรงเทพมหานคร (คมอปฏบตงานกรรมการชมชน ไมระบปทพมพ : 1) ไดระบความหมายของ “การพฒนาชมชน” คอ การเปลยนแปลงในสวนประกอบของชมชนจากสภาพ ทเปนอยไปสเปาหมายทไดก าหนดไว กลาวคอ เปนการจงใจกอใหเกดการเปลยนแปลงขนในชมชนเพอเปลยนแปลงสภาพของสวนประกอบตาง ๆ ในชมชนจากสภาพทไมพงปรารถนาไปสสภาพทพงปรารถนา อนเปนเปาหมายทชมชนตงไว ดงนน “การพฒนาชมชน” จงรวมไวซงหลกการ ปรชญา และวธการพฒนาชมชนทส าคญ ๆ คอ หลกในความพยายามชวยตวเองของประชาชน หลกการมสวนรวมในโครงการของประชาชน หลกการระดมทรพยากรชมชน และหลกการไดรบความชวยเหลอทางดานเทคนค สวนวธการพฒนาชมชนทเปนหวใจของงานพฒนาชมชนกคอ วธการแกปญหารวมกนของชมชน ดงนน งานพฒนาชมชนจงมงเนนทวธการแกปญหาของชมชน

สำนกหอ

สมดกลาง

11

โดยประชาชนมสวนรวมในการแกไข ซงจะเปนการใหโอกาสประชาชนไดฝกหดปฏบตของจรง หรอการใหประชาชนไดมโอกาสเรยนรและมประสบการณตรง จนมทกษะสามารถชวยแกปญหาของชมชนดวยตนเองไดในทสด

ส านกพฒนาชมชน กรงเทพมหานคร (คมอปฏบตงานกรรมการชมชน ไมระบปทพมพ : 2) ไดระบถงแนวความคดการพฒนาชมชนไววา การด าเนนงานพฒนาชมชนตองเรมตนดวยการคนหาปญหาความตองการอนแทจรงของประชาชน โดยประชาชน โดยค านงถงทรพยากรทส าคญ และความจ า เปนในการด าเนนงานพฒนาดานตาง ๆ ในชมชน ไดแก ทรพยากรมนษย โดยมแนวความคดพนฐานการพฒนาชมชน ดงน

1. ความรวมมอระหวางชมชนและรฐ ซงเปนปจจยพนฐานของการพฒนาชมชน ประกอบดวยสาระส าคญ 2 ประการ คอ การมสวนรวมของชมชน หมายถง การทประชาชนมสวนรวมในการคนหาปญหาและสาเหตแหงปญหา การวางแผนการด าเนนกจกรรม มสวนรวมในการลงทนและปฏบตงาน รวมทงการมสวนรวมในการตดตามและการประเมนผล และการสนบสนนของรฐทางดานวชาการและวสดอปกรณ

2. การชวยเหลอตนเอง หมายถง การทประชาชนสามารถเขารวมปฏบตงานทเปนประโยชนตอชมชน สามารถเขาไปแกไขขอขดของสวนรวมของชมชน โดยการระดมก าลงทงปวงของชมชน ไมวาจะเปนก าลงคนหรอทรพยากรเขาสการปฏบตงาน

3. ความคดรเรมของชมชน นอกจากจะมขนไดดวยแรงดลใจและความสนบสนนจากภายนอกแลว กยงมโอกาสเกดขนได ถาหากชมชนนนตระหนกถงปญหา ความตองการ และความเดอดรอนทประสบอยจรง

4. ความตองการของชมชน มกจะปรากฏออกมาในรปของการเนนหนกในเรองการบรโภค แตในชมชนททนสมยและมการตดตอกบสงคมภายนอกตลอดเวลานน ความตองการของชมชนจะมลกษณะเดนในเรองการพฒนา

5. ความสมดลในการพฒนา จดส าคญของงานพฒนาชมชนอยทวา การพฒนาทงดานรปธรรมและนามธรรม จะตองไดสดสวนกน ถงแมการพฒนาชมชนมงพฒนาตวคนใหมทรรศนะและมขดความสามารถ จนชวยตวเองได แตการพฒนาคนกบสงแวดลอมเปนของคกน และใหมความสมพนธกนอยางใกลชด ถาหากมงพฒนาดานใดดานหนงโดยเฉพาะ กจะยงใหเกดผลการ

สำนกหอ

สมดกลาง

12

พฒนาผดรปผดราง ดงนน งานพฒนาชมชนจงมงพฒนาทงดานรปธรรมและนามธรรมควบคกนในอตราทไดสดสวน

6. การศกษาตลอดชวต หมายความวา การพฒนาชมชนเปนกระบวนการใหการศกษาแกประชาชนทกเพศ ทกวยอยางตอเนอง ตลอดชวตทด ารงอย โดยมจดมงหมายทปรบปรงคณภาพมนษย

7. การพฒนาชมชนเปนการพฒนาแบบเบดเสรจ หมายความวา ปญหาของชมชนหรอของประเทศไมอาจแกไขไดดวยวธหนง หรอโดยหนวยงานใดหนวยงานหนงโดยเฉพาะเทานน แตจะตองเปนการประสานการปฏบตของหนวยงานทเกยวของ และมการประสานงานของวธการหลายวธและหลายดาน

ปฐมา หรนรกวทย (2544) ไดกลาวถงการมสวนรวมในการพฒนาชมชนคอ การใหผอยอาศยในชมชนไดแสดงทศนะและความคดเหนสวนตวของแตละคนกบผอยอาศยทงชมชน โดยทงนผอยอาศยในชมชนเองคอบคคลผซงรบรถงปญหาของชมชนเองอยางแทจรง มใชบคคลหรอหนวยงานใดจากภายนอกจะเขาไปก าหนดความเปนอยของชมชนได หากบคคลหรอหนวยงานใดทจะเขาไปพฒนาชมชนสมควรเพยงเขาไปรวมคดรวมลงมอปฏบตรวมกบชมชนเทานน หรอแมแตการออกแบบทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอยโดยสถาปนก กสมควรมบทบาทเพยงผแนะน าและใหความชวยเหลอเบองตน โดยกระบวนการมสวนรวมของชมชนจะเรมทการศกษาขอมล เรยนรการจดการชมชน ปญหาและอปสรรคทเกดขน รวมทงการพจารณาโอกาสในการแกไขปญหา ในขนตอนของกระบวนการมสวนรวมจะตองงายตอการเขาใจส าหรบผอยอาศยในชมชน และท าใหผ อยอาศยในชมชนเกดการรวมตวเพอจะท ากจกรรมหนงๆ ขนเปนล าดบแรก โดยประเดนหลกของการมสวนรวมในชมชนคอ การแกไขปญหาในชมชนซงแตกตางจากการใชอ านาจทางกฎหมายของภาครฐ ดงนนการแกไขปญหาในชมชนหรอการพฒนาชมชนไมสามารถใชอ านาจกฎหมายเปนเครองมอก าหนดได หากแตตองเรมจากผอยอาศยในชมชนเองตองมความมนใจในทอยอาศยของตนเองหรอสภาพสงคมภายในชมชนของตนเองวาสามารถอยอาศยตอไปได จากนนจงเกดการรวมตวของผอยอาศยในชมชนและการพฒนาจะเกดขนมาตามล าดบ

2.2 องคประกอบการพฒนาชมชน

สบเนองจากพนฐานของการพฒนาชมชนนน ตองมาจากผอยอาศยในชมชนเปนหลก โดย จรพรรณ กาญจนจตรา ไดอธบายองคประกอบของการพฒนาชมชน 7 ประการ ในหนงสอการพฒนาชมชน (จรพรรณ กาญจนจตรา 2522) โดยการพฒนาชมชน นนมองคประกองทส าคญ 7 ประการดวยกน คอ

สำนกหอ

สมดกลาง

13

1. การพฒนาชมชน กคอความพยายามทจะยกมาตรฐานการครองชพของประชาชนภายในชมชนใหดขน หรออาจจะกลาวไดวา การพฒนาชมชนมจดมงหมายทจะท าใหคนหรอชมชนนนมความเปนอยทดขน ทงนหมายถงการท าใหคนหรอชมชนในชมชนนนมความกนดอยดขนกวาเดม ทงนตองอาศยความรวมมอจากราษฎรเอง โดยราษฎรจะตองชวยตวเองในการพฒนา ดวยการเขามาคดพจารณาตดสนใจและด าเนนการดวยตนเอง บนพนฐานของความสมครใจ ทงนเพราะการพฒนาชมชนมจดมงหมายอยทตวประชาชน ซงเปนองคประกอบทส าคญของการพฒนาทกสาขา ตองการใหประชาชนมทกษะมความรบผดชอบทจะชวยตวเอง

2. การพฒนาชมชนมจดมงหมายทจะเปลยนแปลงสภาพแวดลอมหรอลกษณะทางกายภาพ ตลอดจนการเปลยนแปลงทศนคตของประชาชน การประพฤตปฏบตแบบเกา ๆ ของชมชนนนอยางใดอยางหนงหรอทงสองอยางดวยกน

3. การด าเนนงานจะตองสนองตอบตอความตองการของประชาชน ทงนหมายถงวา กจกรรมใด ๆ ทจะน าไปสงเสรมใหประชาชนรบปฏบต จะตองเปนกจกรรมทประชาชนมความตองการอยแลว หรอเปนกจกรรมทจะเปนประโยชนตอการด ารงชพของประชาชน และสามารถ ท าใหประชาชนรสกตองการได

4. การพฒนาชมชนจะตองใชหลกการย วย เรงเรา สงเสรม ใหประชาชนเกดความคดรเรม ตลอดจนการด าเนนการไปตามโครงการพฒนานน ๆ

5. ผน าการเปลยนแปลง (Change Agent) จะตองท าหนาทเปนผกระตนเตอน ย วย และสงเสรมใหประชาชนในชนบทเกดความคดรเรมขน

6. รฐบาลหรอแหลงใหความชวยเหลอจากภายนอก จะใหความชวยเหลอเฉพาะสงทเกนความสามารถทชมชนหรอราษฎรจะจดหามาไดเอง เชน ความรทางวชาการ วสด และเงน เทาทจ าเปน

7. จะตองมการรวบรวมผเชยวชาญสาขาตาง ๆ เขาดวยกน มใชด าเนนการแตเพยงหนวยงานใด เพราะปญหาของชมชนอยนอกเหนอความสามารถของหนวยงานหนงหนวยงานใดโดยเฉพาะ และการทจะพฒนาการชมชนใหไดผล จะตองเปนการพฒนาโดยทวไป มงประชาชนเปนหลก ดงนน จงใชหลกการทเรยกวา Wholistic Approach คอ มงทจะพฒนาทก ๆ ดาน ไมใชดานใดดานหนงเพยงดานเดยว

สำนกหอ

สมดกลาง

14

สรปไดวา การพฒนาชมชนนนมจดหมายเพอการพฒนาคนใหมคณภาพชวตทดขน โดยทประชาชนนนจะตองเปนผด าเนนการเองตามความตองการของตนเอง โดยภาครฐหรอเอกชนจะใหความชวยเหลอในสงทเหนอความสามารถของชมชนเทานน และการพฒนาชมชนนน ตองอาศยความคดรเรมของราษฎรเปนตวขบเคลอน โดยมผน าการเปลยนแปลงเปนผกระตนการขบเคลอนดงกลาว

3. แนวความคดและวธการเกยวกบการปรบปรงชมชนแออดของประเทศไทย

สบเนองจากอดตงานปรบปรงชมชนแออดอยในความรบผดชอบของส านกงานกลางปรบปรงชมชน เทศบาลนครกรงเทพ (ในขณะนน) ตอมาในป 2516 ไดมการกอตงการเคหะแหงชาต โดยรวมเอาหนวยงาน ตางๆ ทด าเนนการเกยวกบอาคารสงเคราะห และส านกงานกลางปรบปรงชมชนเทศบาลนครกรงเทพ มาอยในหนวยงานเดยวกนการเคหะแหงชาตเปนหนวยงานหลกทมหนาทและนโยบายทเดนชดเกยวกบการแกไขปญหาชมชนแออดโดยประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ ซงไดมการก าหนดหลกการและวธการปรบปรงชมชนแออดไว ดงน 1. หลกการด าเนนการปรบปรงชมชนแออด เพอใหบรรลวตถประสงคของการปรบปรงชมชนแออด การเคหะแหงชาตไดก าหนดหลกการในการปรบปรงชมชนแออดไว 3 ประการ (การเคหะแหงชาต 2534) คอ การปรบปรงทางกายภาพ ไดแก การปรบปรงทางดานสาธารณปโภค เชน ทางเทา ทางระบายน า ไฟฟา ประปา การก าจดขยะมลฝอย การปรบปรงสภาพแวดลอมในชมชน การปองกนอคคภยโดยรฐเปนผสนบสนนงบประมาณทงหมด การด าเนนการตองสอดคลองกบความตองการและความจ าเปนของผอยอาศย การปรบปรงดานเศรษฐกจและสงคม เชน การฝกอาชพ การพฒนาชมชน การใหทนเพอประกอบธรกจขนาดยอม การจดตงคณะกรรมการชมชนเพอเปน ตวแทนในการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ การปรบปรงดานการครอบครองทดน ซงเกยวของกบความมนคงในการอยอาศยโดยตรง โดยการปรบปรงในดานนจะใชวธการในรปแบบตาง ๆ ไดแก การขอความรวมมอเจาของทดน เพอท าสญญาเชาใหผอยอาศยใน ชมชนทการเคหะแหงชาตเขาไปปรบปรงไดอยอาศยตอไป อยางนอย 5 ป การขอซอ ขอเชา ตลอดจนการเวนคนทดน การแลกเปลยนกบผลประโยชนทการเคหะแหงชาต หรอหนวยงานทเกยวของจะปรบปรงชมชนแออด เปนความมนคงใหแกชมชนแออดเองและการใชกฎหมายทมสวนเกยวของ เชน พระราชบญญตควบคมอาคาร พระราชบญญตการเคหะแหงชาต ขอบญญตกรงเทพมหานคร รวมถงกฎหมายอนทจะมตามมา เชน พระราชบญญตปรบปรงชมชนแออด เปนตน 2. วธการและรปแบบการด าเนนการ การปรบปรงชมชนแออดทการเคหะแหงชาต ด าเนนการอยในปจจบน แบงเปน 3 วธ (การเคหะแหงชาต, 2534) คอ

สำนกหอ

สมดกลาง

15

(1) โครงการปรบปรงในทดนเดม (Upgrading) เปนวธการด าเนนการปรบปรงสภาพทอยอาศยของผอยอาศยในชมชนแออดใหดขน โดยการปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพ เชน ทางเดนเทา ทางระบายน า ระบบสาธารณปการ ตลอดทงการปรบปรงทางดานเศรษฐกจและสงคม โดยชมชนทสามารถปรบปรงไดตองเขาหลกเกณฑตามทการเคหะแหงชาตก าหนด ชมชนไมมสภาพเปนชมชนบกรก คอ มสญญาเชากบเจาของทดน และเจาของทดนยนยอมใหท าการปรบปรง และสภาพการใชทดนไมมแนวโนมการเปลยนแปลงไปใชประโยชนอยางอน โดยขนาดของชมชน เปนชมชนขนาด 30 หลงคาเรอนตอไร ตามพระราชบญญตชมชนแออด และเปนชมชนทมสภาพแวดลอมเสอมโทรม คอ ทางเทาในชมชน ทรดโทรมเกนรอยละ 30 ขนไป ไมมทางระบายน าในชมชนหรอมเพยงบางสวนมน าขง ไมมระบบก าจดขยะในชมชน ไมมมเตอรไฟฟา หรอประปา เปนของตนเองหรอมไมถงรอยละ 30 ของทงชมชน การพฒนาดานเศรษฐกจและสงคมในชมชนใหองคกรประชาชนเปนแกนน าโดยมองคกรเอกชน การเคหะแหงชาต และหนวยงานสวนทองถนเปนผใหการสนบสนน (2) โครงการจดหาทอยทใหม เปนการด าเนนการโดยยายประชาชนในชมชนแออดทประสบปญหาเดอดรอนจากทดนเดมไปยงทใหม ซงอาจะเปนสวนหนงของทดนเดมหรอยายออกไปจากบรเวณเดม โครงการทรองรบจะจดใหเปนทดนโลงพรอมสาธารณปการพนฐาน เชน ถนน ทางระบายน า ระบบประปา ไฟฟา เปนตน หลกเกณฑในการพจารณาชมชนคอ ตองเปนชมชนทประสบความเดอดรอน กรณไฟไหมหรอภยธรรมชาต และชมชนทถกไลทในโครงการเวนคนของรฐ หรอไลท เพอจดท าประโยชนอยางใดอยางหนง หากเปนชมชนทถกไลทดนของเอกชน หรอเปนชมชนบกรก โดยเจาของทดน ตองมสวนรวมในการจดหาทดนผนใหมหรอจดสรรงบประมาณใหการเคหะแหงชาต จดหาทดนเพอท าโครงการ รบผดชอบการจายคารอถอน คาอพยพรอถอนเปนคาชดเชยทเหมาะสมทชาวบานสามารถจดหาทอยใหมได ตองยนยอมใหชมชนเชาทดนเปนสญญาเชาระยะยาวในราคาทเปนธรรม โดยทผอยอาศยสามารถรบภาระในคาเชาอาคาร ทดน หรอเชาซอได การพฒนาดานเศรษฐกจและสงคมในชมชน ใหองคกรประชาชนเปนแกนน า โดยมองคกรเอกชน การเคหะแหงชาต และหนวยงานสวนทองถนเปนผใหการสนบสนน (3) การปรบปรงทางดานสงคมและเศรษฐกจ เปาหมายในการปรบปรงเพอใหผอยอาศยในชมชนแออดทงในทเดมและชมชนทยายไปอยทใหมมสภาพความเปนอยทดขน โดยมการสงเสรมการศกษา สขภาพอนามย ปรบปรงสภาพแวดลอมใหดขน การจดระเบยบชมชนมตวแทนและผน าเพอการพฒนาในดานเศรษฐกจและสงคม มการฝกอบรมอาชพ สงเสรมการผลต การจดหาตลาด จดตงสหกรณ ตลอดจนแหลงเงนทนใหผอยอาศยไดกยมเพอน าไปลงทนหรอพฒนาทอยอาศย

สำนกหอ

สมดกลาง

16

3. รปแบบการจดหาทอยอาศยใหม การจดหาทอยอาศยใหมเปนโครงการ ปรบปรงชมชนแออดทเนนการสรางความมนคงในสทธการอยอาศย การมสวนรวมของผอยอาศย นบเปนการพฒนาการขนลาสดของการแกไขปญหาชมชนแออดโดยมรปแบบวธการด าเนนการดงน (1) การยายชมชนไปอยในทใหม (Slum Relocation) เปนการยายชมชนแออดไปตงในทใหม โดยการเคหะแหงชาตเปนตวกลางในการพฒนาทอยใหมใหผอยอาศยไดซอทดนเปนกรรมสทธหรอไดเชาระยะยาว เจาของทดนทไดรบประโยชนจากทดนเดมจะตองมสวนรวมในการรบภาระดวย การเคหะแหงชาตจะแบงแปลงพฒนาทดนและจดสาธารณปโภค เทาทจ าเปน ตลอดทงพฒนาทางดานเศรษฐกจและสงคม ผอยอาศยตองผอนช าระคาทดนและคาพฒนาทดนใหแกการเคหะแหงชาตหรอสถาบนการเงนตอไป (2) การประสานประโยชนในทดน (Land Sharing) เปนการแบงปนทดนกนระหวางเจาของทดนกบผอยอาศย โดยการเคหะแหงชาตจะเขาไปเปนตวกลางเจรจาตอรองกบเจาของทดนใหแบงทดนบางสวนเพอขายใหกบผอยอาศยหรอใหเชาระยะยาว เพอเจาของทดนจะไดใชทดนในสวนทตองการไปท าประโยชนได จากนนการเคหะแหงชาตจะน าทดนมาจดวางผงแบงแปลงใหกบผอยอาศยไดเปนกรรมสทธหรอเชาในระยะยาว ปรบปรงสาธารณปโภคสาธารณปการ พฒนาดานเศรษฐกจและสงคม และใหผอยอาศยผอนช าระ คาทดนกบการเคหะแหงชาตหรอสถาบนการเงนทสนบสนนโครงการตอไป (3) การปรบผงและแบงแปลนทดนในทดนเดม (Slum Reblocking) ในชมชนทมปญหาการครอบครองทดนหรอตองการปรบสภาพการใชทดนของชมชนใหม การเคหะแหงชาตจะเขาไปเปนตวกลางเพอใหผอยอาศยไดมกรรมสทธในทดน โดยการขอซอจากเจาของทดนหรอเชาระยะยาว จากนนกจะเขาไปท าการแบงแปลงทดน และใหกรรมสทธผอยอาศยไดครอบครองทดนโดยยดหลกวาใครอาศยอยตรงไหน กใหอยตรงนน หรอขยบขยายเพยงบางสวนเทาทจ าเปนจรง ๆ เพอใหเกดความเดอดรอนนอยทสด และท าการปรบปรงระบบสาธารณปการใหดขนตลอดจนชวยเหลอแนะน าเกยวกบการออกแบบปรบปรงทอยอาศยรวมทงพฒนาทางดานเศรษฐกจและสงคม และใหผอยอาศยผอนช าระคาทดนกบการเคหะแหงชาตหรอสถาบนการเงนทสนบสนนโครงการตอไป (4) การรอถอนและสรางใหมในทเดม (Reconstruction) เปนการปรบปรงสภาพชมชนทเสอมโทรมโดยการรอและสรางทอยอาศยขนใหมในพนทเดม และใหผอยอาศยมกรรมสทธในการเชาซอหรอเชาระยะยาวตอไป (5) การจดรปทดนทงบรเวณ (Land Readjustment) ในชมชนทจะตองมการปรบปรงระบบสาธารณปโภคหลกของรฐ หรอในชมชนทจะตองจดการใชทดนใหม การเคหะแหงชาตจะเขาไปเจรจากบเจาของทดนและผอยอาศย โดยจะประสานกบแผนพฒนาระบบสาธารณปโภคของทองถน

สำนกหอ

สมดกลาง

17

โดยมวตถประสงคเพอใหการพฒนาสาธารณปโภคได บรรลเปาหมาย ในขณะเดยวกนเจาของทดนไดมโอกาสพฒนาทดนของตน และผอยอาศยไดมทอยอาศยอยางถาวรอกดวย โดยหลกการนจะเปนไปไดดวยการประสานประโยชนเทานน

4. นโยบายการแกไขปญหาทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอย

นโยบายภาครฐม สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) เปนหนวยงานทจดกระบวนการมสวนรวมของชมชนโดยผานโครงการบานมนคง โดยมหลายภาคสวนใหการสนบสนนโครงการน เชน ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยทตองจดประโยชนเกยวกบชมชนทมรายไดนอย โดยโครงการบานมนคงด าเนนการโดยสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) ลกษณะโครงการเนนการแกไขปญหาความมนคงในทอยอาศยและสรางโอกาสพฒนาในชมชนแออดทมอยแลว เนนใหชมชนมสวนรวมในการแกไขปญหารวมกบกลไกพฒนาทองถน โดยมกลมเปาหมาย คอ ผมรายไดต ากวา 10,000 บาท/เดอน

ภาพท 3 ตวอยางลกษณะอาคารพกอาศยชมชนเกาพฒนา เขตวงทองหลาง ในโครงการบานมนคง

ทมา : ฝายบรหารงานชมชน ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย, กรงเทพมหานคร, 2551.

ลกษณะอาคารชมชน (สถาบนพฒนาองคกรชมชน 2548 ) รปแบบของอาคารทพกอาศยในโครงการบานมนคงมหลายรปแบบทงนขนอยกบเงอนไขทดน และความสามารถในการจายคากอสรางทอยอาศย เปนหลก ไดแก

1. อาคารแนวราบ ไดแก บานเดยว 1 ชน บานเดยว 2 ชน บานแถว 2 ชนและหองแถว 2 ชนครง เปนตน

สำนกหอ

สมดกลาง

18

2. อาคารสง ไดแก อาคารสง 5 ชน เปนตน

3. รปแบบการพฒนา (สถาบนพฒนาองคกรชมชน 2548 ) การพฒนาทอยอาศยและชมชนของคนจนในเมองโดยการพฒนาแบบบรณาการรวมทงสรางความมนคง และพฒนาชมชนนาอย มสภาพแวดลอมทด มความมนคงและสวยงามนน สามารถมรปแบบการพฒนาทางกายภาพไดหลากหลายตามความเปนไปไดในเรองของทดน ความสามารถในการจาย การจดการของชมชนเองและการยอมรบรวมกนในทองถนโดยใหครอบคลมทงดายกายภาพ ทดน และการพฒนาดานอนๆ โดยการพฒนาความมนคงดานกายภาพ อาจเปนไปไดหลายรปแบบ ไดแก

1. การปรบปรงชมชนในทดนเดม (Slum Upgrading) เปนการปรบปรงชมชนเดมใหมสภาพดขน เพอคงรปแบบชมชนเดมตอไป โดยปรบปรงระบบสาธารณปโภคทางเดนเทาและสภาพแวดลอมในชมชน เปนการสรางคณภาพชวตของชาวชมชนใหดขน อยางไรกตามการปรบปรงชมชน ยงขาดความมนคงในทดนเพอการอยอาศยระยะยาว

2. การปรบผงแปลงทดนใหมโดยพยายามคงโครงสรางเดม (Reblocking) เปนการปรบปรงรปแบบชมชนเดมใหมผงและโครงสรางสาธารณปโภคพนฐานทดขน โดยอาจมการปรบหรอรอยายบานบางสวน และพฒนาระบบสาธารณปโภคใหดขนการปรบผงทดนถอไดวาเปนการตอเนองจากการพฒนาแบบเดม ชมชนไมบอบช า แตตองเสยคาทดนในกรณเชาทระยะยาวหรอซอทสลมเดม แตชมชนไดความมนคงในการอยอาศย และสามารถพฒนาทอยอาศยของตนเองอยางคอยเปนคอยไป

3. การแบงปนทดน (Land Sharing) เปนรปแบบทใหเกดการประสานประโยชนระหวางชมชนและเจาของทดน โดยเจาของทใหเชาหรอขายทบางสวนใหชมชนในราคาถก แลกกบการใชประโยชนจากทดนสวนทเหลอ ท าใหชมชนมความมนคงในระยะยาวหรอมกรรมสทธในทดน มการปรบผงการกอสรางและพฒนาทอยอาศยรวมกนของชมชนใหม

4. การกอสรางรปแบบใหมในทเดม (Reconstruction) เปนการรอยายภายในบรเวณเดมจากจดหนงไปอยอกจดหนง แลวใหสญญาเชาระยะยาว เมอชมชนมโอกาสมความมนคงชาวบานกพรอมทจะลงทน จะเหนภาพการเปลยนแปลงทชดเจน ซงการรอยายและสรางชมชนใหมทอยในบรเวณเดมท าใหชมชนยงคงสามารถอยใกลบรเวณชมชนเดมและแหลงงานไมตองปรบตวมาก โดยชมชนตองกอสรางทอยอาศยใหมทงหมด และมความมนคงโดยการเชาทระยะยาว

5. การรอยายชมชนออก (Relocation) ไปอยในทใหมการรอยายชมชนใหมมขอดทชมชนไดความมนคง แตท าใหชมชนตองอยไกลจากชมชนเดมไกลจากแหลงงาน สถานศกษา เสยคาเดนทางเพม

สำนกหอ

สมดกลาง

19

ตองสรางชวตและสงคมใหม เกดภาระคาใชจายคอนขางสงในการซอทดนและกอสรางบาน แตชาวบานมกรรมสทธในทดน และการอยอาศย สามารถพฒนาสภาพแวดลอมชมชนใหมไดเตมท การจดปรบแลกทดนและกอสรางใหม (Land Exchange หรอReadjustment) การรอยายไปทดนไกลจากตวเมอง การรอยายเพอสรางชมชนกงเกษตรกรรมชานเมอง และการซอ/เชา โครงการบานจดสรร

การสรางความมนคงในทดน อาจด าเนนการในรปแบบของการท าสญญาเชาระยะยาวในทดนเดม หรอการซอทดนในชมชนแออดทมอยเดมเพอสรางชมชนใหม การพฒนาชมชนทางดานเศรษฐกจและสงคม จะตองมแผนการทแสดงถงการพฒนาความมนคงของชมชนทางดานสงคม อาชพ การอยรวมกน การจดการดานการเงนการจดระบบสวสดการดแลผยากไรในชมชน การปลอดยาเสพตดและการพฒนาอนๆ ควบคกบการพฒนาทางดายกายภาพ ขนตอนการจดท าโครงการบานมนคง 8 ขนตอน (สถาบนพฒนาองคกรชมชน 2548) ไดแก

1. สรางความเปนเจาของรวมกน ชาวบานตองมการจดการเองในทกขนตอนและรวมกนท าทงชมชน ท าใหเกดความมนคงในการอยอาศยในทกครอบครวไปพรอมกน

2. จดตงกลมสหกรณออมทรพย ชาวชมชนจะตองมฐานการเงนเปนของตนเอง เพอไปสการสรางบาน เปนการสรางความเชอมนและเปนหลกประกนในการใหสนเชอจากสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) หรอสถาบนการเงน เรยนรระบบการจดการรวมกน ไดรจกเพอนในชมชนจากการน าและการออมทรพยมากขนซงจะน าไปสชวยเหลอเกอหนนกน การจดตงกลมออมทรพยขอรบค าแนะน าจากองคกรเครอขาย สวนกลมออมทรพยทมอยแลวกควรสนบสนนระบบกลไกใหมประสทธภาพ

3. จดตงกรรมการบานมนคงประจ าชมชน โดยการก าหนดฝายความรบผดชอบด าเนนงานในแตละดาน เชน ฝายเงนทน ฝายกอสรางฝายขอมล ฝายตรวจสอบ เปนตน

4. ส ารวจขอมลชมชน ไดแก จ านวนครอบครว จ านวนบาน จ านวนผอยอาศยในครวเรอน การประกอบอาชพ รายได รายจาย หนสน แลบความตองการในรปแบบบานเพอน าไปใชวางแผนสรางบานมนคงและพจารณาสทธในการอยอาศย

5. การจดระบบสทธในทอยอาศย ตองตงอยบนพนฐานของความเขาใจความเอออาทรซงกนและกน โดยอาศยขอเทจจรงจากขอมลทรวมกนส ารวจเปนตวตง ทงนเพราะลกษณะการอยอาศยเดมทมทงการเชาท การเชาบาน การเชาหอง และมผอยอาศยหลายกลมไมเปนทางการทงเจาบานเดมและผเขา

สำนกหอ

สมดกลาง

20

มาอยใหม ผเชาชวง ครอบครวขยาย เปนตน ดงนนเพอใหทกครอบครวไดรบสทธทเปนธรรมจงตองมการจดสทธใหม

6. วางผงชมชนและสรางแปลนบาน โดยตองวางผงชมชนรวมกบชมชนเชน ศนยเดกเลก พนทสวนกลาง พนทสเขยว ศนยอาชพ ตลาดชม รปแบบบาน เปนตนการคดแบบแปลนของตองคดถงผงทเปนชมชนอนาคต สามารถอยรวมกนตามวถทางของชมชนโดยมสถาปนกชมชนหรอมหาวทยาลยเขาไปสนบสนนการท าผงรวมกนชาวบานในชมชน

7. สรางระบบสาธารณปโภคและสรางบาน โดยรฐสนบสนนงบประมาณแบบใหเปลาเปนคาพฒนาระบบสาธารณปโภค ในดานการถมดน ระบบน าประปา ไฟฟา และเงนสนเชอทใชเพอการสรางบาน หรอซอทดน ซงจะสงใหกบกลมออมทรพย หรอคณะกรรมการชมชน โดยชมชนมอสระในการบรหารเงนโดยชมชนอาจจะรบเหมาเอง โดยใชชางฝมอและแรงงานในชมชนหรออาจจะจางผรบเหมาจากภายนอก หรอท าเองบางสวนจางผรบเหมาบางสวนกเปนเรองทชมชนจะตกลงกน

8. สรางระบบการดแลเปนสวสดการชมชน การด าเนนโครงการบานมนคงตองการใหคนจนในชมชนแออดมทอยอาศยทมนคงเกดสงคมทนาอยและพงตนเองไดโดยชาวชมชนเปนในการท าในทกขนตอนเกดการมสวนรวมอยางจรงจงเพอสรางชมชนใหมทพงปรารถนารวมกน เชน การมกองทนสวสดการ การหนนชวยกนเรองอาชพ การดแลเดกผสงอาย ยาเสพตดในชมชน การชวยกนดแล เรองสงแวดลอมมพนทสเขยว มแปลงปลกผกสวนครว เปนตน

ความรวมมอและการประสานการท างานกบหนวยงาน (สถาบนพฒนาองคกรชมชน, 2548) สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) ไดประสานความรวมมอกบหนวยงานตางๆ ทเปนเจาของทดน ไดแกกรมธนารกษ การรถไฟแหงประเทศไทย และกรมศลปากร ส าหรบส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ไดมการท าบนทกความรวมมอด าเนนโครงการบานมนคงบนทดนส านกงานทรพยสนฯ โดยมระยะเวลาการด าเนนการตงแตเดอนมถนายน พ.ศ. 2546 – กนยายน พ.ศ. 2551 มเปาหมายส าคญ คอ การสนบสนนใหชมชนไดอาศยอยในทดนของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยอยางถกตองในรปแบบของการเชา และปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพชมชนใหมความนาอย มความเหมาะสมสวยงาม และมชมชนเปาหมาย คอ ชมชนพฒนา บอนไก เขตปทมวน และชมชนรวมสามคค เขตวงทองหลางนอกจากนไดมการประสานงานกบหนวยงานภายนอกตางๆ ไดแก องคกรทองถน กรงเทพมหานคร สถาบนการเงน สถาบนการศกษา และสถาปนกชมชน การขอเชาทดนเพอด าเนนโครงการบานมนคงบนทดนของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย (สถาบนพฒนาองคกรชมชน 2548 ) พระราชบญญตทดนของส านกงานทรพยสน

สำนกหอ

สมดกลาง

21

สวนพระมหากษตรยพทธศกราช 2479 ก าหนดใหส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยซงมฐานะเปนนตบคคลมหนาทดแลรกษาและจดประโยชน ในทรพยสนสวนพระมหากษตรย โดยมนโยบายการใหเชาทดนหรอสงปลกสรางของส านกงานทรพยสนฯ คอ ธรกจภาคเอกชนเอกชนจะอยบนพนฐานการใหเชาเชงพาณชยอตราคาเชาจะขนอยกบราคาประเมนทดน ส าหรบผเชาทดนเปนผมฐานะยากจนหรอเปนองคกรการกศลทมรายไดนอยกจะคดคาเชาแกบคคลเหลานในราคาพเศษหรอการเชาเพอพฒนาชมชนแออดในดานทอยอาศยใหกบคนจนทมรายไดนอย ไมมอตราคาเชาทชดเจน แตจะพจารณาเปนรายกรณ ทงในเรองการเชา อตราคาเชา และคาธรรมเนยมอนๆโดยพจารณาอตราคาเชาจากท าเลทตงเปนส าคญ ดงนน ชมชนหรอสถาบนทจะด าเนนการขอเชาทดนจากส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ควรมการน าเสนอขอมลและความจ าเปนของชมชนในการขอเชาทดนเพอปรบปรงทอยอาศยของคนยากจนใหส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยไดรบทราบ เพอใชขอมลเปนหลกในการพจารณาเพอผอนปรนระยะเวลาและอตราคาเชาทเหมาะสมกบผอยอาศยในชมชนแออด นอกจากนผอยอาศยในชมชนแออดควรเตรยมพรอมในเรองส าคญ ตอไปน

1. ผอยอาศยจะตองมการส ารวจขอมลในเรองฐานะทางการเงน อาชพและรายได ของสมาชกชมชนรวมทงก าหนดเรองระยะเวลาการเชา อตราคาเชาทเหมาะสมกบสภาพของชมชนเปนสวนใหญ พรอมทงเสนอเหตผลและความจ าเปนในการด าเนนการเพอขอลดหยอนคาเชาในราคาทเหมาะสมทใหคนยากจนสามารถผอนช าระไดจรง

2. การท าเรองเพอขอลดหยอนระยะเวลาการช าระคาเชาในระหวางทด าเนนการปรบปรงทอยอาศยและยงไมสามารถเขาอยอาศยไดจรงจงควรเรมด าเนนการผอนช าระคาเชาตามทตกลงในสญญาเชา

โครงการบานมนคง สามารถตอบสนองความตองการพฒนาใหกบผอยอาศยไดหลากหลายซงเปนผลดแกชมชน เนองจากมแนวทางด าเนนการมงเนนใหชาวบานรวมกนพฒนาทอยอาศยดวยตนเอง ภายใตขนตอนด าเนนโครงการ 8 ขนตอน (สถาบนพฒนาองคกรชมชน 2548 ) การสรางความเขาใจใหตรงกน การจดตงกลมออมทรพย การแบงหนาทในการพฒนาทอยอาศย การส ารวจขอมลชมชน การจดระบบสทธทอยอาศย การวางผงและสรางแปลน การสรางสาธารณปโภคและสรางบาน และการพฒนาชมชนอยางตอเนอง

อยางไรกตามโครงการบานมนคงมขอเสยในดานระยะเวลาในการสรางกระบวนการพฒนาทอยอาศยรวมกบชมชนคอนขางนาน ดงนนโครงการบานมนคงจงไมสามารถรองรบผประสบปญหาไลรอเขาอยอาศยไดทนท ทงนถาจ าเปนตองพฒนาตามทอยอาศยตามแนวทางน ผทมสวน

สำนกหอ

สมดกลาง

22

เกยวของควรจดทพกอาศยรองรบผอยอาศยกอนด าเนนโครงการพฒนาของรฐหรอกอนทจะมการไลรอชมชน

5.นโยบายการแกไขปญหาทอ ยอาศยส าหรบผมรายไดนอยของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย

ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยเปนองคกรนตบคคลทจดต งขนมาเพอบรหารจดการทรพยสนสวนพระมหากษตรย โดยมพนทอยในการดแลทงพนทเศรษฐกจกลางเมองและพนทชมชนแออดทมรายไดนอย โดยสวนนประกอบดวย ประวตความเปนมาของส านกงานทรพยสนฯ นโยบายและแนวทางการด าเนนงานในปจจบน และการบรหารจดการทรพยสนสวนพระมหากษตรย

5.1 ประวตส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย

ประวตความเปนมาของส านกงานทรพยสนฯ (ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย 2551) กอน พ.ศ. 2480 ทรพยสนสวนพระมหากษตรยรวมอยกบทรพยสนสวนพระองคอยในความดแลของส านกงานพระคลงขางทในสงกดพระราชวง ตอมาไดม “พระราชบญญตวาดวยการยกเวนภาษอากรเกยวกบทรพยสนฝายพระมหากษตรย พทธศกราช 2477 “ประกาศใชเมอวนท 21 เมษายน 2478 ตามบทบญญตแหงพระราชบญญตน ไดก าหนดแบงแยกทรพยสนฝายพระมหากษตรย ออกเปน 2 ประเภท คอ ทรพยสนสวนพระองค ซงจะตองเสยภาษอากร และทรพยสนสวนพระมหากษตรย ซงไดรบการยกเวนภาษอากร ภายใตพระราชกฤษฎกาจดวางระเบยบราชการส านกงานและกรมในกระทรวงการคลง (ฉบบท 5) พ.ศ. 2481 ตอมาไดมการประกาศใชพระราชบญญตจดระเบยบทรพยสนฝายพระมหากษตรย (ฉบบท3) พ.ศ. 2491 เมอวนท 18 กมภาพนธ 2491 โดยยกฐานะส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ขนใหมฐานะเปนนตบคคล มหนาทดแลรกษาและจดหาผลประโยชนเกยวกบทรพยสนสวนพระมหากษตรย จ าแนกเปน 2 สวนหลกคอ การลงทนดานธรกจหลกทรพยและการจดประโยชนดานอสงหารมทรพย โดยประกอบดวยทดนและอาคาร ซงอยในพนทกรงเทพมหานครและพนทสวนภมภาค

5.2 นโยบายและแนวทางการด าเนนงานในปจจบน

นโยบายและแนวทางการด าเนนงานในปพ.ศ. 2551 คอการแสดงความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยจงมการบรหารจดการทรพยสนในความรบผดชอบเพอใหเกดประโยชนทย งยนตอชมชนและผอยอาศยในพนท และสงคมโดยรวม ซงยด

สำนกหอ

สมดกลาง

23

หลกการพฒนาอยางสมเหตสมผลบนพนฐานความพอดของสภาพภมสงคมและวฒนธรรมชมชน ทงนเพอใหเปนองคกรแบบอยางของประเทศในการพฒนาคณภาพชวตของคนและสงคมอยางพอเพยงและย งยน

5.3 การบรหารจดการทรพยสนสวนพระมหากษตรย

ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยมหนาทดแลรกษาและจดหาผลประโยชนของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย การด าเนนการบรหารจ าแนกไดเปน 2 สวนคอ การลงทนดานธรกจหลกทรพย เปนการรวมลงทนในธรกจหลกทรพยตางๆ มนโยบายจะลงทนระยะยาว และการจดประโยชนดานอสงหารมทรพย ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยมหนาทดแลรกษาและจดหาผลประโยชนในอสงหารมทรพยของส านกงานทรพยสน ทงในกรงเทพมหานครและพนทตางจงหวด มนโยบายมงใหเกดความเปนธรรม มใชประโยชนสงสดทางการเงน สวนนโยบายการพฒนาเพอการแกปญหาทอยอาศยของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยในป พ.ศ. 2551

ภายใตกรอบนโยบายแนวทางการด าเนนงานตงแตอดตจนถงปจจบน ท าใหสามารถสรปไดถงแนวทางการบรหารจดการโครงการพฒนาทอยอาศยใหกบชมชนของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย เปนไปภายใตกรอบแนวทางการด าเนนงาน ดงน

1. การพฒนาโครงการทอยอาศยเพอแกไขปญหาความแออดและเสอมโทรม ในชมชนทอยบนพนทของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย

2. การพฒนาโครงการทอยอาศยเพอสนองตอบนโยบายของรฐในการจดท าโครงการตาง ๆ เพอประโยชนสวนรวมของสงคม

3. การพฒนาโครงการทอยอาศยเพอสนบสนนการแกไขปญหาทอยอาศยตามนโยบายของรฐ ไดแก โครงการบานมนคง และโครงการบานเอออาทร

โดยทผานมาการพฒนาโครงการทอยอาศยของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยไดด าเนนการมาแลวในหลายโครงการ และมหลายโครงการทเปนไปโดยสอดคลองตามกรอบแนวทางการด าเนนงานดงทกลาวขางตน ซงสามารถจ าแนกรปแบบตวอยางการพฒนาโครงการทอยอาศยทท าใหเหนถงการด าเนนกระบวนการในลกษณะทแตกตางกนได ดงน

1. โครงการพฒนาทอยอาศยในลกษณะแนวราบสนองเพอตอบนโยบายของรฐในการจดท าโครงการตาง ๆ เพอประโยชนสวนรวมของสงคม รปแบบโครงการพฒนาทอยอาศยทเปนไปเพอ

สำนกหอ

สมดกลาง

24

สภาพกอนการพฒนา สภาพหลงการพฒนา

การแกปญหาความแออดในพนท ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยไดพฒนาโครงการทอยอาศยในชมชนพลบพลา เขตวงทองหลาง กรงเทพมหานคร โดยแตเดมพนทบรเวณนเปนทตงของหมบานคลองพลบพลา รวมพนทประมาณ 288 ไร ผอยอาศยในหมบานคลองพลบพลา มสถานะเปนผเชาทดนของส านกงานทรพยสนฯ มจ านวนประมาณ 60 ราย รวมพนทเชาประมาณ 64 ไร มบานเรอนจ านวน 241 หลงคาเรอน และสาเหตของการพฒนาเนองมาจากกระแสการเปลยนแปลงและเปนการขานรบการจดสรรทรพยากรทดนใหมประโยชนตอการพฒนาสงคมสวนรวม โดยการทางพ เศษแหงประเทศไทย ไดมโครงการทางดวนยกระดบอาจณรงค-รามอนทรา และกรงเทพมหานคร มโครงการตดถนนเอกมย-รามอนทรา ตดผานพนทหมบานคลองพลบพลา เพอเพมเสนทางชวยแกไขปญหาจราจร โครงการดงกลาวท าใหหมบานคลองพลบพลาเกดการเปลยนแปลงทไมอาจหลกเลยงได ดงนน เพอเปนการแกไขปญหาอยางมองเหนสถานการณระยะยาว ส านกงานทรพยสนฯ จงมความจ าเปนทจะตองปรบปรงพนทแหงน โดยส านกงานทรพยสนฯ ไดด าเนนการจดท าโครงการพฒนาพนทบรเวณดงกลาว เพอท าการจดทอยอาศยใหกบผเชาในทดนเดม สามารถอยอาศยในพนทชมชนพลบพลาไดตอไป โดยใชแนวทางการพฒนาทดน ในรปแบบการแบงปนทดน (Land Sharing) แบงพนททงหมดออกเปนพนทโซนตาง ๆ เพอจะไดพนทบางสวนน ามาจดประโยชนตอไปอยางเหมาะสม

ภาพท 4 โครงการพฒนาทอยอาศยชมชนพลบพลา เขตวงทองหลาง กรงเทพมหานคร

ทมา : ฝายบรหารงานชมชน ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย, กรงเทพมหานคร, 2551.

สำนกหอ

สมดกลาง

25

สภาพกอนการพฒนา สภาพหลงการพฒนา

2. โครงการพฒนาทอยอาศยในลกษณะแนวสงเพอแกไขปญหาความแออดของพนท รปแบบโครงการพฒนาทอยอาศยทแกไขปญหาความแออดและเสอมโทรมในชมชนเมองเพอสนองตอบนโยบายของรฐในการจดท าโครงการตาง ๆ เพอประโยชนสวนรวมของสงคม ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยไดพฒนาทอยอาศยในชมชนคลองไผสงโต เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร เนองมาจากสภาพพนทโครงการเกดเหตเพลงไหมบอยครง ท าใหผอยอาศยเดมในพนทไดเขามากอสรางทอยอาศยใหมตามใจชอบ โดยขาดการควบคม การจดระเบยบ และการจดท าสญญาเชา จากส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ท าใหกลายสภาพเปนชมชนแออดบกรก จนเมอภาครฐไดเวนคนทดนเพอตดเสนทางการจราจรใหมเปนถนนรชดาภเษก ประกอบกบขณะนนรฐบาลมนโยบายกอสรางศนยประชมแหงชาตสรกตเพอใชในการประชมระดบโลกทจะจดขน ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยจงใหความสนบสนนในการโยกยายชมชนเพอกอใหเกดทศนยภาพทดโดยรอบ การพฒนาทอยอาศยโครงการคลองไผสงโตจงเกดขนในป พ.ศ. 2531 โดยการน ารปแบบการแบงปนทดน (Land Sharing) มาจดท าโครงการพฒนาทอยอาศยใหกบชมชนเชนเดยวกน ดวยการกอสรางอาคารสง 26 ชน และอาคารสง 7 ชน ซงในวธด าเนนกระบวนการส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยเปนผด าเนนโครงการในการลงทนกอสรางทอยอาศยเองโดยทชาวชมชนมสทธเพยงการเลอกสทธวาจะอยในอาคารหองใด จงท าใหการด า เนนกระบวนการพฒนาโครงการทอยอาศยขาดการมสวนรวมของชาวชมชน และถงแมวาตอมาจะไดมการจดตงสหกรณเครดตยเนยนของชมชนขน แตกไมสามารถด าเนนการใหประสบผลส าเรจได เนองจากไมมการเขารวมของกลมสมาชกชมชนอยางแทจรง

ภาพท 5 โครงการพฒนาทอยอาศยชมชนคลองไผสงโต เขตคลองเตย กรงเทพมหานคร

ทมา : ฝายบรหารงานชมชน ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย, กรงเทพมหานคร, 2551.

จากการพจารณาโครงการพฒนาทอยอาศยใน 2 โครงการขางตน ท าใหสามารถวเคราะหไดถงกระบวนการพฒนาเพอการแกปญหาทอยอาศยใหกบชมชนทส านกงานทรพยสนสวน

สำนกหอ

สมดกลาง

26

พระมหากษตรยไดด าเนนโครงการพฒนาทอยอาศยแลว ท าใหพบวาการด าเนนงานพฒนาทอยอาศยและชมชนโดยผานกระบวนการการพฒนาในลกษณะแนวราบและแนวสง จากประสบการณการพฒนาทอยอาศยทผานมา ท าใหไดเหนถงปจจยทส าคญของการพฒนาโครงการทอยอาศยวาลกษณะการพฒนาโดยองคกรชาวบานแบบมสวนรวมในการด าเนนการพฒนาทอยอาศยเปนรปแบบโครงการพฒนาทดกวา การจดท าโครงการพฒนาทอยอาศยโดยขาดการมสวนรวมของผอยอาศย

6. สรป

การศกษา ทฤษฎ แนวคด เอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยพบวา การมสวนรวม คอการท างานรวมกนเปนกลม รวมคด รวมแกไขปญหา วเคราะห วางแผน จะตองอาศยความรความเขาใจ และอาศยประสบการณเพอแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน โดยผานกระบวนการมสวนรวมทตองมการรวมกนคนหาปญหา วเคราะหปญหาทเกดขนเองได เมอพบแลวจงรวมกนหาวธในการแกไขปญหานน และด าเนนกจกรรมเพอแกไขปญหาพรอมกบการตดตามผล ซงในขนตอนสดทายอาจเปนไปไดยากในสงคมไทย โดยทงหมดนจะสอดคลองกบนโยบายการแกไขปญหาทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอยของส านกงานทรพยสน ฯ ทตองการใหชมชนมสวนรวมในการพฒนาชมชนทงในดานกายภาพและสงคม การพฒนาชมชนในรปแบบ Land Sharing และ Relocation นน ส านกงานทรพยสน ฯ ไดด าเนนการสอดคลองกบหลกการด าเนนการปรบปรงชมชนแออด โดยมการปรบปรงระบบสาธารณปโภค โดยมหนวยงานภาครฐสนบสนนในโครงการนไดแก พอช. มการท าสญญาเชาทดนระยะยาวส าหรบผทมสวนรวมในการพฒนาชมชน ด าเนนการจดหาทดนผนใหมส าหรบผทถกผลกระทบและจายคารอถอนทเหมาะสมใหแกผถกผลกระทบ

สำนกหอ

สมดกลาง

27

บทท 3

การออกแบบการวจย

การออกแบบการวจย เปนการก าหนดแนวทางและกรอบแนวคด ทฤษฎ เรองกระบวนการมสวนรวม และน ามาสรปเปนขอบขายทฤษฎทจะน ามาใชในการวจยและการด าเนนการวจย ประกอบกบการใชแบบสอบถามทออกแบบไวตามกรอบแนวคด ทฤษฎการมสวนรวม และใชแบบสอบถามเกบขอมลเฉพาะพนทวจย โดยทงนเพอศกษากระบวนการมสวนรวม ความพงพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ซงในเนอหาการออกแบบการวจยไดกลาวถง กรอบแนวคดและทฤษฎในการวจย กระบวนการวจย การก าหนดปญหาในการวจย การก าหนดพนทวจย การก าหนดประชากร และกลมตวอยาง วธการทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย และบทสรปภาพรวมในการวจย

1. กรอบแนวคดและทฤษฎในการวจย

กรอบแนวคดและทฤษฎการมสวนรวมนนไดมผศกษาถงกระบวนการและการน าผลไปปฏบตไวมาก ซงในการวจยครงนไดศกษากระบวนการมสวนรวมและความพงพอใจของผอยอาศยในชมชน โดยเนอหาหลกของการวจยไดวางกรอบแนวคดตามขนตอนการมสวนรวม 5 ระดบของ ม.ร.ว. อคน รพพฒน กลาวคอขนตอนการมสวนรวมจะเรมท ประชาชนมสวนรวมในการคนหาปญหาและความตองการของชมชนได จากนนจงน าไปสการมสวนรวมในการวเคราะหหาสาแหตแหงปญหาตลอดจนสามารถหาแนวทางการแกไขปญหาได และประชาชนมสวนรวมในการลงมอปฏบตแกไขปญหา ทายสดคอประชาชนมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลจากการลงมอปฏบต

2. กระบวนการวจย

กระบวนการวจยนไดครอบคลมถง การก าหนดปญหาการวจยและกรอบแนวคดทฤษฎ การก าหนดประชากรและการส ารวจรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลทไดจากการส ารวจตลอดจนการสรปและเสนอแนะ

27

สำนกหอ

สมดกลาง

28

1. การก าหนดปญหาการวจย โดยการก าหนดค าถามทจะตองคนควาหาค าตอบในการวจย ซงการวจยนไดน าเอาประเดนของกระบวนการมสวนรวมในการวางผงทอยอาศยในพนทรองรบของชมชนแสมด ามาก าหนดค าถาม กลาวคอกระบวนการมสวนรวมในแตละระดบสามารถน ามาใชไดอยางไรและความพงพอใจตอกระบวนการมสวนรวมของผอยอาศยในชมชน 2. การก าหนดกรอบแนวคด และทฤษฎ โดยการศกษา แนวคด ทฤษฎ หลกการ ทเกยวของเพอน ามาเปนกรอบและแนวทางในการด าเนนการวจย ซงการวจยนไดก าหนดกรอบทฤษฎและแนวคดในการวจย โดยใชเรองกระบวนการมสวนรวมแตละขนตอนเปนหลก 3. การก าหนดประชากร กลมตวอยาง โดยการก าหนดประชากรทเกยวของกบการวจย การวจยนด า เ นนการวจยพ น ท ชมชนแสมด า บร เวณพน ท ท มการเวนคนเพ อใหส านกว ฒนธรรม กรงเทพมหานคร พฒนาเปนศนยการเรยนรจงมผถกผลกระทบทงหมด 120 หลงคาเรอน ดงนนประชากรในการวจยนจงมใชกลมตวอยาง แตเปนประชากรทงหมดของผทถกผลกระทบ 120 หลงคาเรอน 4. การเกบรวบรวมขอมล ด าเนนการโดยรวบรวมขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบบรบทของพนทวจย โดยการลงพนทส ารวจภาคสนาม และการเกบรวบรวมขอมลทเกยวกบความคดเหนและความตองการมสวนรวมของประชาชน โดยใชแบบสอบถามทออกแบบไวตามกรอบทฤษฎและแนวคดในกระบวนการมสวนรวม 5. การวเคราะหขอมล ด าเนนการโดยน าขอมลจากแบบสอบถามทไดจากการลงส ารวจภาคสนามมาวเคราะหขอมล โดยแสดงผลเปนคาเฉลย รอยละ 6. การอภปรายผล การเสนอแนะ และสรปผลการวจย ด าเนนการโดยอภปรายผลทไดจากการวเคราะหขอมลทเปนคาเฉลย รอยละ มาอธบายขยายความเพมเตมโดยใชขอมลจากแบบสอบถามและบรบททางสงคมของพนทวจยเขามาเสรม พรอมจดท าขอเสนอแนะและสรปผลการวจย โดยการเสนอแนะน นอางองมาจากผลการวจยและทฤษฎการมสวนรวม และสามารถพฒนากระบวนการมสวนรวมในบรบทอนตอไปได การสรปผลทงหมดของการวจย เพอหาขอบกพรองจากการวจยรวมถงเพอเปนขอเสนอแนะส าหรบการวจยขนตอไป

สำนกหอ

สมดกลาง

29

แผนภมท 1 กระบวนการวจย

3. การก าหนดปญหาในการวจย การก าหนดปญหาในการวจย โดยการก าหนดค าถามหรอขอสงสยของการวจยเพอทจะ

คนควาหาค าตอบของแนวทางการมสวนรวมในการวางผงชมชนทถกผลกระทบ จากการพฒนาพนทของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย การวจยนไดท าการศกษาแนวคดและทฤษฎการมสวนรวม พบวา ชมชนจะไมสามารถพงพาตนเองไดหากปราศจากการเขาถงปญหาและความตองการของชมชนอยางแทจรง การวเคราะหหาสาเหตแหงปญหา และการพจารณาแนวทางรวมถงวธการทใชในการแกไขปญหา การวจยนจงไดก าหนดปญหาการวจยวา “ลกษณะและแนวทางของ

การก าหนดปญหาการวจย

การก าหนดกรอบแนวคด ทฤษฎทเกยของ

การก าหนดประชากร กลมตวอยาง

การเกบรวบรวมขอมล

การวเคราะหขอมล

การอภปรายผล การเสนอแนะ และสรปผลการวจย

สำนกหอ

สมดกลาง

30

กระบวนการมสวนรวมในชมชนทถกผลกระทบจากการพฒนาพนท ของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ควรเปนอยางไร”

4. การก าหนดพนทวจย พนทในการศกษากระบวนการมสวนรวมนน ประเดนส าคญคอความตอเนองของกระบวนการ

ทเกดขน ณ ชมชนนนๆ ทสามารถมาท าการศกษา วเคราะหและสรปผลไดตามทไดวางกรอบการด าเนนการวจยไวแตขางตน ซงชมชนทสามารถเขาไปศกษากระบวนการมสวนรวมตงแตเรมแรกจนถงผลสดทายของกระบวนการมสวนรวมมเพยงชมชนทอยในพนทขององคกรใดองคกรหนงเทานน ดงนนการวจยนจงมงประเดนการเลอกพนททสามารถท าการศกษาตอไปไดทชมชนซงอยในพนทของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ชมชนโฟรโมสต ชมชนทรพยสนพฒนา และชมชนเชอมสมพนธเปนชมชนทไดรบผลกระทบจากการพฒนาพนทของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย จากผลกระทบดงกลาวจงเกดการรวมกลมขนภายในชมชน ประกอบกบส านกงานทรพยสนฯกใหการสนบสนนดแลชมชนทไดรบผลกระทบภายในพนทของตนเปนอยางด และดวยสาเหตนจงเกดกระบวนการมสวนรวมการวางผงทอยอาศยของชมชนทไดรบผลกระทบในชมชนโฟรโมสต ชมชนทรพยสนพฒนา และชมชนเชอมสมพนธ แตการรวมกลมทน าไปสการลงมอปฏบตและไดมาซงผงทอยอาศยรวมถงการกอสรางบานอยอาศยในผงนนๆแลวนน มเพยงชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาเทานน

การวจยการมสวนรวมในการวางผงทอยอาศยนนไดน าพนทบางสวนชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาทไดรบผลกระทบมาเปนพนทศกษา จากผลกระทบดงกลาวกอใหเกดการรวมกลมของชมชนน าไปสกระบวนการมสวนรวมในการออกแบบวางผงชมชนและสนสดทการลงมอปฏบตใหไดมาซงผงทอยอาศย จงสามารถน ากระบวนการมสวนรวมดงกลาวมาท าการศกษาไดตอไป 5. การก าหนดประชากร และกลมตวอยาง

ประชากรและกลมตวอยางในการวางผงชมชนทถกผลกระทบจากการพฒนาพนท ของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ซงไมมการสมตวอยางเพราะมจ านวนผถกผลกระทบเปนจ านวนประชากรทงหมด 120 หลงคาเรอน จงก าหนดใหขนาดของกลมตวอยางเทากบจ านวนประชากรในการวจย

6. วธการทใชในการวจย การเกบรวบรวมขอมลในการวจยน ใชวธการแจกแบบสอบถามโดยแบบสอบถามทน ามาใช ออกแบบมาจากแนวคด และทฤษฎ มาประกอบในการด าเนนการวจย คอ การมสวนรวม

สำนกหอ

สมดกลาง

31

ของประชาชนในการพฒนาตนเอง ของ ม.ร.ว. อคน รพพฒน ทแบงระดบของกระบวนการมสวนรวม 5 ระดบ ท าใหแบบสอบถามนม 2 สวนดวยกน ไดแก มลดานประชากร และขอมลการมสวนรวมของชมชน สวนท 1 ขอมลดานประชากรประกอบไปดวย เพศ อาย และสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม

จ านวนบตรของแตละครวเรอน ลกษณะอาชพ จ านวนรายได ระดบการศกษา ระยะเวลาการอยอาศย

ในชมชน ลกษณะการอยอาศยของแตละครวเรอน และสดทายลกษณะการครอบครองทดนของแต

ละครวเรอน

สวนท 2 ขอมลการมสวนรวมของชมชนประกอบไปดวย

1. การรวมกนคนหาปญหาภายในชมชนและรบทราบขอก าหนดพนฐาน โดยประเดนของค าถามสวนนเกยวกบ การมาเขารวมรบทราบขอก าหนดพนฐานและสามารถรวมกนคนหาปญหาของชมชนไดดวยตนเอง 2. การรวมกนวเคราะหปญหา เปนค าถามทตอมาจากขอแรกซงประเดนคอ ความสามารถในการรวมกนวเคราะหสาเหตแหงปญหาของผตอบแบบสอบถาม 3. การรวมกนหาแนวทางการแกไขปญหาในการวางผงชมชน ซงเปนค าถามทพฒนาตอไปอกระดบจากการวเคราะหสาเหตแหงปญหา โดยตองการทราบถงการมสวนรวมในขนตอนการหาแนวทางการแกไขปญหาของผตอบแบบสอบถาม 4. การรวมด าเนนการแกไขปญหาในการวางผงชมชน ซงในค าถามสวนนอยในขนตอนการลงมอปฏบตแลว โดยประเดนของค าถามสวนนคอการมสวนรวมในการลงมอปฏบตการวางผงของผตอบแบบสอบถาม 5. การรวมกนตดตามและประเมนผล เปนชดค าถามทายสดของกระบวนการมสวนรวม โดยเพอตองการทราบความสนใจและการตดตามผลงานของผตอบแบบสอบถาม ซงคอผปฏบตการในกระบวนการขางตน

ขอมลทง 2 สวนดงกลาวนนน าไปสการสรางชดค าถามจากแบบสอบถาม ซงมทงหมด 38 ค าถาม โดยขอมลดานประชากรมทงหมด 10 ค าถาม และขอมลดานการมสวนรวมมทงหมด 28 ค าถาม โดยมการแบงรายละเอยดแตละขอยอยของค าถาม การรวมกนคนหาปญหาภายในชมชนและรบทราบขอก าหนดพนฐาน 9 ค าถาม การรวมกนวเคราะหปญหา 5 ค าถาม การรวมกนหาแนวทางการแกไขปญหาในการวางผงชมชน 4 ค าถาม การรวมด าเนนการแกไขปญหาในการวางผงชมชน 6 ค าถาม และสดทายการรวมกนตดตามและประเมนผล 4 ค าถาม

สำนกหอ

สมดกลาง

32

6.3 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลในการวจยนมทงขอมลดานรปธรรมทสามารถวเคราะหออกมาในเชงปรมาณ และดานนามธรรมทสามารถวเคราะหออกมาไดในเชงคณภาพโดยอางองถงหลกการและทฤษฎการมสวนรวม 1. การวเคราะหเชงปรมาณ ใชวธการสรปจดกลมและคาสถตเชงพรรณนา คารอยละ (%) และอธบายประกอบ ตาราง หรอแผนภมรปแทง เปนตน 2. การวเคราะหเชงคณภาพ วเคราะหโดยวธการบรรยายถงผลจากการวจยทอางองมาจากการวเคราะหเชงปรมาณและสภาพบรบทของพนทวจย ผนวกกบหลกการและทฤษฎการมสวนรวม 7. เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยม 2 สวนคอ เครองมอทางดานวทยาศาสตรคอสวนท 1 ซงประกอบไปดวย กลองถายรปดจตอล ทใชบนทกภาพนงและภาพเคลอนไหวรวมถงการบนทกเสยง โปรแกรมคอมพวเตอรทใชในการค านวนพนทรวมถงการจดเกบและวเคราะหขอมล การน าเสนองานวจยในขนตอนสดทาย และสวนท 2 เครองมอทางดานการวจยทใชแบบสอบถามเปนหลก โดยแบบสอบถามแบงออกเปนสวนขอมลประชากรและขอมลดานการมสวนรวม

8. สรป

การออกแบบการวจยนไดก าหนดกรอบแนวคดหลก ทน ามาใชในการด าเนนการวจย ไดแก การมสวนรวมของชมชนในการวางผงทอยอาศย และไดก าหนดกระบวนการวจยออกเปน 6 ขนตอน และวธการตาง ๆ ทจะด าเนนการในแตละขนตอน โดยขนตอนทส าคญไดแก การก าหนดกรอบแนวคดทฤษฎ และการเกบรวบรวมขอมล เพอน าไปวเคราะหและสรปผลในล าดบตอไป

สำนกหอ

สมดกลาง

33

บทท 4

สภาพทวไปของชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา

การวจยนดาเนนการเกบรวบรวมขอมลในพนทชมชนแสมดา อนประกอบไปดวยพนทบางสวนทไดรบผลกระทบเทานนของชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา ซงตงอยในพนทของสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย โดยสภาพทวไปของชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนานน จะกลาวถงภาพรวมในบรบทระดบเขตบางขนเทยนเปนลาดบแรกคอ การใชประโยชนทดน และการคมนาคมขนสงในพนทเขตบางขนเทยน เนองจากมนโยบายการกอสรางรถไฟฟาจากภาครฐทสงผลกระทบตอพนทวจยโดยตรง จากนนจงอธบายขยายความในบรบทของพนทชมชนแสมดาอนประกอบไปดวย อณาเขตพนท ประวตความเปนมาของชมชน การใชประโยชนอาคาร การคมนาคมสญจร ระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการในพนทชมชน พนทสาธารณะ ทโลงและทวาง และผลกระทบจากการพฒนาพนทแสมดา และสดทายคอการขยายความลงรายละเอยดในพนทชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาซงเปนพนททาการวจย อนประกอบไปดวย ลกษณะทางกายภาพและสงคมของชมชน ปญหาในชมชน การวคราะหปญหาและความตองการของชมชน ทายสดคอการสรปความทงหมดตงแตบรบทระดบเขตกระทงถงระดบชมชน

1. ลกษณะทางกายภาพของเขตบางขนเทยน กรงเทพมหานคร

พนทวจยตงอยทางดานตอนบนของเขตบางขนเทยนซงเขตนมการปกครองแบงออกเปน 2 แขวง ไดแก แขวงแสมดา และแขวงทาขาม ลกษณะการพฒนาพนทในปจจบนสามารถจาแนกเปนสองสวนหลก ไดแกพนททางตอนเหนอของถนนวงแหวนรอบนอก เปนบรเวณทกาลงพฒนาสความเปนเมอง เนองจากมการใชประโยชนพนทดนประเภทอตสาหกรรมและทอยอาศยเปนหลกพนททางตอนใตของถนนวงแหวนรอบนอก สวนใหญเปนพนทเกษตรกรรม ทาใหเปนบรเวณทมการพฒนาความเปนเมองไมมาก การใชประโยชนหลกของพนททางเกษตรกรรม เพาะเลยงสตวน า และบางสวนเปนปาชายเลน

33

สำนกหอ

สมดกลาง

34

ชมชนแสมดา เขตบางขนเทยน กรงเทพมหานคร เปนพนทของสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยมเนอท 284 ไร ประกอบไปดวย 4 ชมชนยอยไดแก ชมชนโฟรโมสต ชมชนทรพยสนพฒนา ชมชนเชอมสมพนธ และชมชนดอกรกรมทางรถไฟ คาวาชมชนแสมดาเปนเพยงชอทกลาวรวมถง 4 ชมชนยอยนเทานนมไดเฉพาะเจาะจงทชมชนใด เนองจากตงอยในแขวงแสมดา

1.1 ทตงและอาณาเขตของเขตบางขนเทยน

ตงอยทางใตสดของกรงเทพมหานคร มอาณาเขตตดตอกบพนทการปกครองตาง ๆ ดงน

ทศเหนอตดตอกบเขตบางบอนและเขตจอมทอง มทางรถไฟสายแมกลอง (วงเวยนใหญ-มหาชย) ลาประโดง คลองสนามชย คลองวดกก คลองบว และคลองตาสก เปนเสนแบงเขต

ภาพท 6 แผนทกรงเทพมหานครแสดงทตงเขตบางขนเทยน

ทมา : ศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, การศกษาเพอการวางแผนพฒนา และบรหารจดการ พนทชมชนแสมดา เขตบางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร, 2550, 2-1.

33

สำนกหอ

สมดกลาง

35

ทศตะวนออกตดตอกบเขตทงครและอาเภอพระสมทรเจดย (จงหวดสมทรปราการ) มคลองบางมดคลองรางแมนา คลองสวน คลองนา และคลองขนราชพนจใจ เปนเสนแบงเขต

ทศใตจรดอาวไทย

ทศตะวนตก ตดตอกบอาเภอเมองสมทรสาคร (จงหวดสมทรสาคร) มคลองบางเสาธง คลองสอง คลองสาม คลองแยกพะเนยง คลองตาแมน และคลองแสมดาเหนอ เปนเสนแบงเขต

เขตบางขนเทยน เปนเขตทเกาแก มการสนนษฐานวากอตงในป พ.ศ. 2410 เดมขนอยกบ จงหวดธนบร ภายหลงไดมการรวมจงหวดธนบรและจงหวดพระนคร เปนนครหลวงกรงเทพธนบร และเปลยนเปนกรงเทพมหานคร แบงพนทออกเปนเขตและแขวงแทนอาเภอและตาบล อาเภอบางขนเทยนจงไดรบการเปลยนแปลงฐานะเปน เขตบางขนเทยน มเขตการปกครอง 7 แขวง ไดแก แขวงบางขนเทยน แขวงบางคอ แขวงจอมทอง แขวงบางมด แขวงทาขาม แขวงบางบอน และแขวงแสมดา จากนนในพนทเขตมประชากรเพมขนมาก เพอใหหนวยงานตาง ๆ สามารถดแลประชาชนไดอยางทวถง กรงเทพมหานครจงตงเขตบางขนเทยน สาขา 1 ดแลพนท 4 แขวง ซงไดแยกออกไปเปนเขตจอมทองในป พ.ศ. 2532 และเมอป พ.ศ. 2540 ไดมประกาศกระทรวงมหาดไทย แยกแขวงบางบอนออกไปตงเปนเขตบางบอน ปจจบนเหลอเพยงแขวงทาขามและแขวงแสมดาทยงคงอยในการดแลของเขตบางขนเทยนตอไป

1.2 การใชประโยชนทดน

กฎกระทรวงใหใชบงคบผงเมองกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2549 พนทศกษาอยในแผนผงการใชประโยชนทดนในเขตทชนบท และเกษตรกรรมโดยมรายละเอยดดงน

1. พนทชมชนอยในเขตทชนบทและเกษตรกรรม (สเขยว ก.3-ก.4) ซงเปนพนทเกษตรกรรม การสงวนรกษาสภาพทางธรรมชาตและการสงเสรมเศรษฐกจการเกษตร 2. พนทสวนใหญของชมชนแสมดาอยในหมายเลขกากบ ก 3 -38 และ บางสวน ก 3 -39 ของพนทเขตบางขนเทยน บรเวณพนท ก 3 –38 มอณาเขตคอ ดานเหนอ จรดเขตทางรถไฟสายวงเวยนใหญ-มหาชย ฟากใตดานตะวนออกจรดคลองเลนเปน ฝงตะวนตก ดานใตจรดคลองสนามชยฝงเหนอ เสนตงฉากกบคลองสนามชยฝงเหนอ ทจดหางจากคลองสนามชยบรรจบกบถนนบางกระด ไปทางทศตะวนออกตามแนวคลองสนามชยเปนระยะ 200 เมตร และเสนขนานระยะ 200 เมตร กบคลองสนามชยฝงเหนอ ดานตะวนตกจรดคลองมะขามเรยงฝงตะวนออกและคลองระหาญฝงตะวนออก

สำนกหอ

สมดกลาง

36

บรเวณพนท ก 3 -39 มอณาเขตคอ ดานเหนอจรดเขตทางรถไฟสายวงเวยนใหญ-มหาชยฟากใต ดานตะวนออกจรดคลองระหาญฝงตะวนตกและคลองมะขามเรยงฝงตะวนตก ดานใตจรดคลองสนามชย ฝงเหนอ ดานตะวนตกจรดแนวเขตผงเมองรวมดานตะวนตก ซงเปนเสนแบงเขตการปกครองระหวางกรงเทพมหานครกบจงหวดสมทรสาคร

ภาพท 7 แผนผงการใชประโยชนทดนตามกฏกระทรวงใหใชบงคบผงเมองรวมกรงเทพมหานคร

เขตบางขนเทยน

ทมา : ศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, การศกษาเพอการวางแผนพฒนา และบรหารจดการ พนทชมชนแสมดา เขตบางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร, 2550, 2-4.

สำนกหอ

สมดกลาง

37

1.3 การคมนาคมขนสง

พนทวจยเปนยานชานเมองฝงตะวนตกของกรงเทพมหานคร ซงมการคมนาคมสญจรทงจากชานเมองเขาสใจกลางเมองกรงเทพฯ และเดนทางสเมองรอบนอกในเขตปรมณฑล โดยมโครงขายการคมนาคมขนสง คอทางถนน และทางรถไฟ เนองจากพนวจยอยในยานชานเมองฝงตะวนตกของกรงเทพฯ จงมการคมนาคมระหวางชานเมองและในเมองอยมาก โดยมถนนพระรามท 2 เปนถนนสายประธาน เปนถนนทการเตบโตสงและมปรมาณยานพาหนะมาก ถนนพระรามท 2 ยงตดกบถนนวงแหวนรอบนอก หรอถนนกาญจนาภเษกทหลกกม.ท 10 ซงเปนถนนทมปรมาณยานพาหนะสงเชนกน และยงเปนเสนทางหลกในการเชอมโยงกบกรงเทพฯ ฝงใต และฝงเหนอไดอกดวย ซงทาใหการเดนทางเขา-ออกกรงเทพฯ มความสะดวกสบาย นอกจากนทางดานตนถนนพระรามท 2 ยงมจดขนลงทางดวนขนท 1 เสรมใหการสญจรเขา-ออกกรงเทพฯ ในเวลาเรงดวนมประสทธภาพมากขน ทงยงเปนเสนทางหลกในการเดนทางสภาคตะวนตกและภาคใตของประเทศอกดวย นอกจากถนนพระรามท 2 และถนนกาญจนาภเษกแลว ยงมถนนสายรองทวงคขนานทางดานเหนอกบถนนพระรามท 2 คอ ถนนเอกชย ซงชวยเสรมระบบเสนทางลดระหวางถนนพระรามท 2 กบถนนเอกชยเปนชวงๆ ทาใหเกดการคมนาคมขนสงเปนโครงขายทสะดวกสบาย ในพนทศกษา ยงมเสนทางรถไฟสายวงเวยนใหญ-มหาชย ทวงขนานระหวางถนนพระรามท 2 กบถนนเอกชย ซงเปนระบบการเดนทางอกทางเลอกหนงในพนทศกษา และในอนาคต เสนทางรถไฟสายนกาลงอยในแผนการพฒนาใหเปนหนงในอกหลายเสนทางรถไฟฟาขนสงมวลชนขนาดใหญของกรงเทพฯ และในพนทวจยยงมโครงขายการสญจรทางน าอยดวย แตเนองจากพนทสวนใหญของกรงเทพฯ ฝงตะวนตก และฝงใตนน ถกวางแผนใหเปนพนทรองรบน าและระบายน าของเมอง คลองบางคลองจงใชในการระบายน ามากกวาการสญจร ประกอบกบการเพมมากขนของถนนและรปแบบวถชวตทเปลยนแปลงไป การสญจรทางนากลดบทบาทลงไปดวย แตกยงคงมการสญจรทางนาอยบางในปจจบน

สำนกหอ

สมดกลาง

38

 

ภาพท 9 แผนทเสนทางรถไฟขนสงมวลชนทกสาย

ท ม า : (ส านก ง านนโยบายและแผนการขนสงและจราจร กระทรวงคมนาคม ,

www.otp.go.th/RailwayFuture/index.htm)

ภาพท 8 แผนทเสนทางคมนาคมหลกและโครงการขนสงมวลชนในกรงเทพมหานคร

ทมา : ศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, การศกษาเพอการวางแผนพฒนา และบรหารจดการ พนทชมชนแสมดา เขตบางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร, 2550, 2-7.

สำนกหอ

สมดกลาง

39

1.3.1 เสนทางรถไฟฟาสายสแดงเขม หมายเลข 1 (รงสต-มหาชย)

พนทตอนบนของพนทชมชนแสมดาตดเขตทางรถไฟสายน ซงถาพฒนาเปนโครงการรถไฟฟา พนทในความรบผดชอบของการรถไฟเรมจากกงกลางรางรถไฟออกไปขางละ 20 เมตร ยกเวนบรเวณสถานซงขนอยกบแบบกอสรางตาม พระราชบญญต การรถไฟแหงประเทศไทย พ.ศ. 2494 ซงมผลตอการรนระยะของทดนของชมชนทนท โครงการรถไฟฟาแบงเปน 2 ชวง คอชวงหวลาโพง – บางซอ – รงสต โดยเรมจากหวลาโพง ผานแยกกษตรยศก และเรมยกระดบขามแยกยมราช ไปถงบางซอ จากนนไปตามแนวถนนวภาวดรงสตจนถงบรเวณสนามบนดอนเมองและเรมลดระดบลงไปสพนดน จนถงรงสต ชวงทสองคอหวลาโพง – วงเวยนใหญ – มหาชย เรมจากสถานหวลาโพง ตามแนวถนนมหาพฤฒาราม รมคลองผดงกรงเกษมและขามแมน าเจาพระยาบรเวณใกลศนยการคารเวอรซต เพอมาเขาแนวถนนลาดหญาโดยวงไปตามทางรถไฟสายแมกลองเดมและลดระดบลงสระดบดน บรเวณตลาดพล และวงตามไปตามแนวทางรถไฟเดมจนถงมหาชย มจานวนสถานทงหมด 31 สถาน มระยะทางทงสน 65 กม. แบงเปน ยกระดบ 55 กม. ระดบดน 10 กม.

เนองจากเสนทางรถไฟฟาสายสแดงเขมทพาดผานพนทชมชนรวมถงมสถานสามแยกเปนสถานจอด จงสงผลใหสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยซงเปนเจาของพนทมความตองการพฒนาพนทชมชนแสมดาใหสอดคลองกบนโยบายภาครฐ รวมถงการพฒนาทอยอาศยเพอแกไขปญหาความแออดและเสอมโทรมของผอยอาศยในชมชนซงเปนไปตามนโยบายการบรหารจดการทรพยสนสวนพระมหากษตรย

สำนกหอ

สมดกลาง

40

ภาพท 10 แผนทแสดงตาแหนงทตงชมชนแสมดา

ทมา : (สานกงานนโยบายและแผนงานขนสงจราจร กระทรวงคมนาคม)

สำนกหอ

สมดกลาง

41

ถนนพระรามท 2 เปนถนนสายประธานทผานพนทชมชนแสมดา ซงสามารถเชอมตอไปยงปรมณฑล ภาคตะวนตก และภาคใตได จงสงผลใหมปรมาณการจราจรทหนาแนนในแตละวน โดยพนทชมชนสามารถใชซอยพระราม 2 ท 88 และ 90 เปนเสนทางหลกในการเขาออกชมชน

ถนนเอกชยเปนถนนสายรองทวงคขนานไปกบถนนพระรามท 2 แตไมผานพนทชมชนแสมดา บรเวณทมซอยยอยสามารถเชอมตอการจราจรของถนนทง 2 เสนนทาใหลดปรมาณการจราจรทหนาแนนได

ภาพท 11 สภาพทวไปของถนนพระรามท 2

ภาพท 12 สภาพทวไปของถนนเอกชย

สำนกหอ

สมดกลาง

42

2. ลกษณะทางกายภาพของพนทชมชนแสมดา

พนทชมชนตาบลบางบอน (แสมดา) ตงอย ณ ตาบลบางบอน (แสมดา) เขตบางขนเทยน กรงเทพฯ โดยมทดนโฉนดเลขท 1365 เลขทดน 1 หนาสารวจ 252 เนอตามโฉนด 284 ไร ซงการวจยนใชคาวาชมชนแสมดาแทนพนทวจยซงครอบคลมเพยงบางสวนของชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาเทานน บรเวณดานหนาชมชนมความหนาแนนของบานอยอาศยสงเนองจากตดกบถนนพระรามท 2 บรเวณดานหลงชมชนตดกบทางรถไฟสายแมกลองมการอยอาศยทเบาบางเนองจากสวนใหญยงคงเปนพนทเกษตรกรรม

2.1 อาณาเขตพนทชมชนแสมดา

พนทชมชนมอณาเขตทกวางขวางและการใชพนทคอนขางผสมผสานกนระหวางทอยอาศยและเกษตรกรรมรวมถงพานชยกรรม โดยมอณาเขตตดตอดงน

ภาพท 13 ทตงพนทชมชนแสมดา

สำนกหอ

สมดกลาง

43

ดานทศตะวนออก ตดทดนเอกชนซงบางสวนเปนสวนหมบานจดสรรพฤกภรมย

ดานทศตะวนออกเฉยงใต มถนนพระรามท 2 ทางเขาตดพนทหวมมซงเปนทางเขาเชอมตอ ถนนพระรามท 2 ทซอย 86, 88 และ 90

ดานทศใตและตะวนตก ตดทดนเอกชนซงบางสวนยงเปนพนทเกษตรกรรมและดานใตตดถนนพระรามท 2 มโรงงานบางสวน

ดานทศเหนอ ตดทดนเอกชนซงยงเปนพนทเกษตรกรรม โดยมทางรถไฟตดเขาทดนดานหวมมทศตะวนตกเฉยงเหนอ

ชมชนในพนทแสมดาไดแบงออกเปน 4 ชมชนยอยตามลกษณะของพนท ประกอบไปดวย ชมชนโฟรโมสต ชมชนทรพยสนพฒนา ชมชนเชอมสมพนธ และชมชนดอกรกรมทางรถไฟ โดยการศกษากระบวนการมสวนรวมในครงนศกษาเพยงชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาเทานน เนองจากไดเกดกระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชนขนแลวและยงคงดาเนนตอเนองกระทงถงปจจบน

ภาพท 14 ขอบเขต 4 ชมชนในชมชนแสมดา

ทมา: ศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, การศกษาเพอการวางแผนพฒนา และบรหารจดการ พนทชมชนแสมดา เขตบางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร, 2550, 2-22.

สำนกหอ

สมดกลาง

44

2.2 ประวตความเปนมาของชมชน

พนทแสมดามการใหเชาครงแรกเมอประมาณป พ.ศ. 2460 โดยมผเชาเพยง 17 รายซงทาการเกษตรกรรมเปนหลก ซงเปนจานวนกอนการสารวจในป 2516 หลงจากป 2516 แลวมการแบงเชาเพมเปนจานวน 40 แปลงซงในการสารวจครงสดทายพบวามสงปลกสรางอยประมาณ 773 หลง มแปลงทวาง จานวน 89 แปลง ซงการเพมจานวนสงปลกสราง การแตกแปลงยอยและการขยายตวของชมชน ซงเรมแรกมาจากการขยายครอบครวของผเชาเดมและจากนนไดมผอพยพเขามาอยโดยบางสวนไดมการตกลงกบทายาทของผเชาในการใหเชา ซงมการจดสรรทดนเพอขายทงๆ ทมไดมสทธในการครอบครองพนทอยางถกตอง กระทงถงปจจบนสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยตองการพฒนาพนทแสมดาใหสอดคลองกบนโยบายภาครฐ เนองจากในอนาคตกาลงจะมโครงการรถไฟฟาสายสแดงเขม รงสต-มหาชย ผานพนทชมชน

2.3 การใชประโยชนอาคาร

พนทวจยทง 2 ชมชน ประกอบดวยอาคารประเภททอยอาศยเสยสวนใหญ โดยบรเวณพนทของชมชนทตดกบถนนพระรามท 2 และต งอยในซอยพระรามท 2 ซอย 88 น น จะมการใชประโยชนอาคารแบบผสมผสาน คอ เปนบานอยอาศยผสมกบการพานชยกรรม และมการใชงานเปนโรงงานอตสาหกรรมขนาดเลก และนอกจากนยงมอาคารสวนกลางอนๆ กระจายอยในพนทสวนตางๆ ของชมชน เชน ศนยประสานงานชมชน อาคารผสงอาย อาคารททาการชมชน

สำนกหอ

สมดกลาง

45

ภาพท 15 การใชประโยชนอาคารของชมชน (สกาหนดขนโดยผอยอาศยในชมชน ไมไดอางองถง

การกาหนดสตามมาตรฐานของกรมโยธาธการและผงเมอง)

ทมา: ศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลย

เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, การศกษาเพอการวางแผนพฒนา และบรหารจดการ พนทชมชน

แสมดา เขตบางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร, 2550, 2-24.

2.4 การคมนาคมสญจร

พนทโครงการมถนนพระรามท 2 ตดผานทางดานตอนใต ซงเปนเสนทางคมนาคมสญจรหลก ทเชอมตอเขา-ออกชมชน ซงมรถโดยสารประจาทางสายตางๆ เชน สาย 76, 105, 140, 142, ปอ.140 และยงมรถประจาทางเอกชนรวมใหบรการ เชน รถต รถสองแถว รถทวรวงระหวางชานเมองและจงหวดใกลเคยงดวย สวนภายในพนทชมชนนน มระบบโครงขายถนนภายในชมชนเชอมตอกนทงโครงการ อนประกอบดวย ถนน 8 เมตร, ถนน 4 เมตร และถนนหรอทางสญจรทจกรยานยนตและทางเดนเทา ซงปจจบนถนนเขาสโครงกาหลก คอ ซอยถนนพระรามท 2 ซอย 88 ซงทง 2 ชมชน ใชเปนเสนทางสญจรหลกในการเขา-ออก นอกจากน ยงมเสนทางลดตดสถนนเอกชยทางดานบนเหนอทางรถไฟ และเชอมตอไปเขตบางบอนได และยงมเสนทางรถไฟทวงระหวางวงเวยนใหญ-มหาชย โดยมสถานสามแยก เปนจดขนลงในโครงการ สรางทางเลอกในการเดนทางได

สำนกหอ

สมดกลาง

46

ภาพท 16 การคมนาคมสญจรของชมชน

ภาพท 17 ตาแหนงสถานรถไฟฟาในอนาคต

ทมาภาพท 15-16 : ศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, การศกษาเพอการวางแผนพฒนา และบรหารจดการ พนทชมชนแสมดา เขตบางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร, 2550, 2-25-26.

 

สำนกหอ

สมดกลาง

47

2.5 ระบบสาธารณปโภค สาธารณปการในพนทชมชน

พนทชมชนแสมดามระบบไฟฟาเขาถงทกหลงคาเรอน ขาดแตเพยงระบบไฟสองสวางทไมสามารถเขาถงในแตละซอยหรอกลมบานอยอาศย เนองจากการอยอาศยของชมชนดานหลง (ฝงทไมตดกบถนนพระรามท 2) อาศยแบบกระจดกระจายมความหนาแนนเบาบางตางจากทางดานหนาของชมชนทอยกนอยางหนาแนน รวมถงพนทดานหลงของชมชนยงเปนพนทอยอยอาศยและพนทเกษตรกรรม จงทาใหระบบไฟฟาสองสวางเขาถงยาก บรเวณดานหนาของชมชนทมความหนาแนนสงอกทงยงมการเชอมตอไฟฟาเกนกวา 4 มเตอรตอ 1 จดจายไฟฟา (เสาไฟฟาปกตจะจายใหมเตอร 4 หนวย) ซงเปนระบบทไมมคณภาพและมความเสยงตออบตเหตไฟฟาลดวงจร สวนระบบนาประปามการเดนทอนาประปาตาม ถนนหลกโดยทอประปาอย 2 ขางขอบถนน แตในพนททถนนเลกทอประปามอยเพยงขางใดขางหนงเทานน

 

ภาพท 18 ระบบสาธารณปโภคไฟฟาและไฟสองสวาง

ทมา: ศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, การศกษาเพอการวางแผนพฒนา และบรหารจดการ พนทชมชนแสมดา เขตบางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร, 2550, 2-27.

สำนกหอ

สมดกลาง

48

2.6 พนทสาธารณะ ทโลง ทวาง

พนทชมชนแสมดามพนทโลงเพอนนทนาการและพนทเกษตรกรรมกระจดกระจาย โดยในชมชนโฟรโมสตมพนทโลงทเปนสาธารณะอยทางดานหลงของชมชนซงปจจบนถกเปลยนสภาพเปนผงรองรบสาหรบผถกผลกระทบของชมชนโฟรโมสตเรยบรอยแลว สวนในชมชนทรพยสนพฒนามพนทโลงสาธารณะอยบรเวณดานหนาของชมชน เนองจากบรเวณดงกลาวเปนบอนาธรรมชาตขนาดใหญและปลอยรกราง โดยปจจบนไดเปลยนสภาพเปนผงรองรบผถกผลกระทบของชมชนทรพยสนพฒนาเชนเดยวกน

 

 

ภาพท 19 แผนทระบบการจายนาประปา

ทมา: ศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, การศกษาเพอการวางแผนพฒนา และบรหารจดการ พนทชมชนแสมดา เขตบางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร, 2550, 2-28.

สำนกหอ

สมดกลาง

49

 

ภาพท 21 ตาแหนงพนทสาธารณะ ทโลง ทวาง

ทมาภาพท 19-20 : ศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, การศกษาเพอการวางแผนพฒนา และบรหารจดการ พนทชมชนแสมดา เขตบางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร, 2550, 2-30-31.

ภาพท 20 ตาแหนงพนทโลงและพนทเกษตรกรรม

สำนกหอ

สมดกลาง

50

2.7 ผลกระทบจากการพฒนาพนทแสมดา

ชมชนตาบลบางบอน (แสมดา) ตงอยรมถนนพระรามท 2 ซอย 88 บนเนอทประมาณ 300 ไรเศษ โดยมสานกงานทรพยสนพระมหากษตรย เปนเจาของทดน และชมชนนเปนอกชมชนหนงทไดทาบนทกความรวมมอ (MOU) กบสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) หรอพอช. ในการพฒนาชมชนในรปแบบโครงการบานมนคง โดยการพฒนาจาเปนตองไดรบความรวมมอจากหนวยงานภาคตาง ๆ อาท สหพนธพฒนาองคกรคนจนเมองแหงชาต (สอช.) สานกวฒนธรรม กรงเทพมหานคร และศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร มารวมกนพฒนาพนท เพอใหสอดคลองกบความตองการทางเศรษฐกจและสงคมในอนาคต ทาการศกษาพนท ทงสภาพทางเศรษฐกจของสมาชกในชมชน และปจจยตางๆ ทเกยวของซงนาไปสการทาแผนแมบทในการพฒนาชมชนตามความถนดของแตละภาคทมสวนรวมในการพฒนา

สบเ นองจากการพฒนาพนทใหสอดคลองกบนโยบายภาครฐ สานกวฒนธรรม กรงเทพมหานคร จงเสนอการพฒนาพนทเปนศนยการเรยนรดานกฬา และขอพนทในการพฒนาจานวน 70 ไร ในการกอสรางศนยกฬา จากผลกระทบดงกลาวผอยอาศยในชมชนแสมดาซงประกอบไปดวย ชมชนโฟรโมสต ชมชนทรพยสนพฒนา ชมชนเชอมสมพนธ และชมชนดอกรกรมทางรถไฟ จงมความจาเปนตองยายบานพกอาศยของตนเองในบรเวณพนท 70 ไร มาอยในพนทททางสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยไดจดเตรยมไวในชมชน โดยจานวนผถกผลกระทบในพนทวจยอนประกอบไปดวย ชมชนโฟรโมสต 60 หลงคาเรอน และชมชนทรพยสนพฒนา 60 หลงคาเรอน การจดสรรคพนทรองรบสาหรบผถกผลกระทบทง 120 รายนไดใชกระบวนการแบงปนพนท ( Land Sharing) กลาวคอยายผถกผลกระทบ 60 หลงคาเรอนจากชมชนโฟรโมสตมาอยในพนทรองรบของชมชนโฟรโมสต และยายผถกผลกระทบ 60 หลงคาเรอนจากชมชนทรพยสนพฒนามาอยในผงรองรบของชมชนทรพยสนพฒนาเชนเดยวกน

สำนกหอ

สมดกลาง

51

 

พ.ศ. 2549 สานกงานทรพยสน ฯ ไดใหศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร ทาการศกษาออกแบบผงแมบทเพอรองรบการพฒนา มกระบวนการทางาน ไดแก การรวบรวมขอมลของชมชน เพอนามาพฒนาแผนรายละเอยดของระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ และการจดรปทดนของชมชน พรอมทงมการประชมและคนควาขอมลเพมเตมรวมกบสานกงานทรพยสนฯ สถาบนพฒนาองคกรชมชน และสหพนธพฒนาองคกรคนจนเมองแหงชาต ในเรองปญหาและขอจากดของชมชน จากน นทาการวเคราะหพนทโดยรวม พรอมท งการตดสนใจเลอกรปแบบการพฒนา และกาหนดการปรบปรง หลงจากไดขอมลจากสานกงานทรพยสนฯ สถาบนพฒนาองคกรชมชน และสหพนธพฒนาองคกรคนจนเมองแหงชาต เปนทเรยบรอยแลว คณะทางานไดทาการวเคราะหรวมกบขอมลเชงนโยบายตามแผนพฒนาของรฐ กฎหมาย และสถานการณทางเศรษฐกจ เพอความเหมาะสมในการปรบปรงพนทน โดยพจารณาความเปนไปไดทางเศรษฐกจและกายภาพ ความคดเหน ตลอดจนความตองการของชมชน จนไดขอสรปเบองตนเปนรางแผนแมบทเพอการพฒนา

ภาพท 22 ตาแหนงผถกผลกระทบและผงรองรบทง 2 ชมชน

สำนกหอ

สมดกลาง

52

ภาพท 23 ผงแมบทเพอการพฒนา

ทมา: ศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, การศกษาเพอการวางแผนพฒนา และบรหารจดการ พนทชมชนแสมดา เขตบางขนเทยน จงหวดกรงเทพมหานคร, 2550, 8-10.

เพอใหแผนแมบทดงกลาวฯ ไดถกผลกดนไปสขนตอนการปฏบตอยางเปนรปธรรม ศนยบรการวจยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร จงไดดาเนนการโครงการแผนพฒนาพนทนารอง ชมชนโฟรโมสต และชมชนทรพยสนพฒนา เพอจดทาผงรองรบสาหรบผถกกระทบและการวางผงการออกแบบในรายละเอยดทสอดคลองกบแผนแมบททมอย โดยคานงถงผลกระทบจากการพฒนาและความตองการของชมชนเปนหลก รวมทงการจดลาดบและแนวทางการพฒนาระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ และการจดรปทดน ตลอดจนการจดการสภาพแวดลอมทางกายภาพและคณภาพชวตทดใหแกชมชนผอยอาศย ใหเกดขนเปนรปธรรมและสอดคลองกบแผนแมบทฯ ท งนการศกษาพนทชมชนตลอดจนสนสดทการออกแบบและวางผงชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาใน พ.ศ. 2553 แตการรอยายบานทถกผลกระทบทง 120 หลงคาเรอนจาก 2 ชมชนดงกลาวยงคงปฏบตตอเนองมาจนถงปจจบน

สำนกหอ

สมดกลาง

53

 

3. ลกษณะทางกายภาพและสงคมของชมชนโฟรโมสต

ลกษณะทางกายภาพและสงคมของชมชนโฟรโมสตประกอบไปดวย สภาพทวไปและลกษณะทต ง ลกษณะการจดกลมบานเรอน สภาพและวสดอาคาร การใชอาคาร ระบบสาธารณปโภคและการปองกนภย การสญจรและพนทสาธารณะ และสภาพทางเศรษฐกจและสงคมของชมชนประกอบไปดวย สทธการอยอาศย อาชพ และลกษณะของครอบครวและการประกอบอาชพ

ภาพท 24 แผนทชมชนโฟรโมสต

1. สภาพทวไปและลกษณะทตง

ชมชนตงอยดานทศตะวนออกของทดน มทางเชอมกบถนนพระรามท 2 ซอย 88 และ 86 มความแตกตางในลกษณะของทดนสง ดานหนาทตดกบถนนพระรามท 2 มความเปนชมชนเมองสง มการถมปรบระดบและเทคอนกรตแตสวนทตดกบทางรถไฟมความเปนอยทยงเปนธรรมชาตอยมาก พนทไมไดรบการถางปรบสภาพ ภายในชมชนมแหลงน าธรรมชาตอยชดเขตทดนดานตะวนออก ขณะนใชเปนบอเลยงปลาสวนบคคล

สำนกหอ

สมดกลาง

54

2. ลกษณะทางกายภาพ

ลกษณะการจดกลมบานเรอนสวนใหญอยเกาะกลมกนหนาแนนมากในสวนของถนนพระรามท 2 ซอย 88 มความเปนชมชนเมองสงและการอยอาศยคอนขางแออด ในสวนทดนทตดกบทางรถไฟ การจดกลมบานเรอนกระจดกระจาย อยอาศยไมหนาแนน สภาพและวสดอาคารบานเรอนในตอนตนของถนนพระรามท 2 ซอย 88 เปนอาคารโครงสรางถาวร ตวบานทาจากโครงสรางคอนกรตเสรมเหลกและไม มรวรอบขอบชดและมสภาพด บานเรอนทอยลกเขาไปดานทางรถไฟเปนโครงสรางกงถาวร โครงสรางเปนโครงสรางเบาซงสรางอยบนเสาปน หรอเปนเพง ไมมรว มสภาพคอนขางทรดโทรมและไมแขงแรง บานเรอนทอยในตอนตนของซอยถนนพระรามท 2 ซอย 88 ใชอาคารทาการพานชยกรรม เปนรานขายของชา อาหาร โรงงานน าแขงและเปนบานใหเชา สวนบานเรอนในแถบทตดกบทางรถไฟใชอยอาศยเปนหลก

3. ระบบสาธารณปโภคและการปองกนภย

ถนนสญจรหลกของชมชนเปนถนนคอนกรตเสรมเหลกกวาง 6 เมตรดานหนาถนนพระรามท 2 ซอย 88 และแคบลงเรอยๆ เมอเขาไปในทดน ถนนคอนกรตสนสดกลางทดนและทดนสวนทเหลอไมมถนนเขาออก ถนนรองเปนทางเดนดนอดแนน ระบบไฟฟาและน าประปาสวนใหญเขาถงทกครวเรอน มเพยงบางครวเรอนทมปญหาดานสทธอยอาศยและถนนทเขาไมทวถงทาใหไมมมาตรวดไฟฟาและน าประปาเปนของตนเองโดยตองอาศยตอไฟฟาและน าประปาจากเพอนบาน พนทอยอาศยเกอบทงหมดไมมทอระบายน าทเชอมตอกบระบบระบายน าสาธารณะ ไมมระบบบาบดสขาภบาล ผอยอาศยระบายน าเสยลงทแหลงน าใกลเคยงและ พนทลมใตถนบานรวมถงไมมระบบระบายน าทมคณภาพจงเปนพนทเสยงตอการเกดน าทวมได ในสวนของการจดการขยะเปนปญหาตอเนองจากการทชมชนทอยอาศยใกลทางรถไฟไมมทางเขาออก รถไมสามารถเขาถงได ทาใหการผอยอาศยตองกาจดขยะโดยการเผาขยะ รถขยะสามารถเขาถงไดเฉพาะพนทดานหนาของชมชนทางดานถนนพระรามท 2 ซอย 88 เทานน

4. การสญจร การสญจรใชซอยถนนพระรามท 2 ซอย 88 เปนทางสญจรหลก ถนนคอนกรตกวาง 6 เมตร

ในตอนตนของซอยใชเปนทางเดนรถยนต จกรยานยนตและทางเดนเทา การจราจรพลกพลานและมการจอดรถเลยบถนน การสญจรในซอยยอยและทดนสวนใกลทางรถไฟเปนทางเดนดนอดแนน จกรยานยนตสามารถเขาถงไดบางสวน การจราจรไมพลกพลานโดยภายในชมชนไมมทจอดรถสาธารณะ จงมการจอดรดเลยบถนนใหญซงทาใหเกดปญหาจราจร

สำนกหอ

สมดกลาง

55

5. สทธการอยอาศย

ชมชนโฟรโมสตยงไมไดรบการจดทะเบยนเปนชมชน จงยงไมไดรบงบประมาณชมชนจากกรงเทพมหานครในการพฒนาชมชน ผอยอาศยในชมชนทวไปยงไมไดรบสทธการเชาทดนทถกตองจากสานกงานทรพยสน ฯ แตมการขายสทธทอยอาศยใหกบผอนซงเปนการละเมดกฏระเบยบของสานกงานทรพยสน ฯ ทาใหไมสามารถขอบานเลขทและทะเบยนบานได สวนกลมผ อยอาศยดานทตดกบทางรถไฟ เปนลกหลานของผเชาเดมทไดรบสทธการเชาทถกตอง แตเมอเจาของสทธสนอาย ทาใหสทธการเชาหมดไปดวย ลกหลานของผเชาเดมจงไมไดรบสทธการเชาทดนทถกตองทาใหไมสามารถขอบานเลขทและทะเบยนบานได

6. ลกษณะครอบครวและการประกอบอาชพ

ลกษณะครอบครวอยอาศยกนแบบกลมเครอญาต โดยมการปลกบานเรอนใกลชดกนและไมไดกนรวเพอแสดงอณาบรเวณ ผอยอาศยสวนใหญทางานเปนพนกงานบรษทและคาขาย ในสวนดานหนาของซอย 88 ซงผอยอาศยกลมนมรายไดและแหลงงานทแนนอน มจานวนแมบานทไมมอาชพเสรมมากรวมถงมผสงอายบางสวนทขณะนวางงานและไมมรายไดเนองจากสภาพรางกายไมสามารถทางานไดแลว รายไดของครอบครวมรายไดทางเดยวจากหวหนาครอบครว 3.1 ปญหาในชมชน

การสงเกตสภาพชมชนและทาการสอบถาม ปญหาในชมชนทพบสวนมากประกอบไปดวย ปญหาทางดานกายภาพ สาธารณปโภค และสงแวดลอม

1. ปญหาดานกายภาพ

สภาพการอยอาศยทแออดทางตนซอย 88 มการตอเตมโครงสรางดานทตดกบถนนเพอทาการพาณชยกรรมจงทาใหกดขวางการจราจร สภาพบานเรอนและพนทตดทางรถไฟไมเหมาะสมตอการอยอาศย ทดนไมไดรบการถมปรบระดบและไมมการถางหญาทาใหผอยอาศยมปญหาเรองสตวเลอยคลานทมพษเขาไปในบาน สภาพของบานเรอนพบวาประเภทการใชงานของอาคารทไมเหมาะสมอยชดกนเกนไป จงทาใหเกดมลภาวะทางเสยง เชน รานคาราโอเกะอยตดกบบาน หรอบานเรอนในสวนของทดนทตดกบการรถไฟมสภาพทรดโทรม ไมแขงแรง

สำนกหอ

สมดกลาง

56

2. ปญหาดานสาธารณปโภค

ถนนหลกไมเขาถงทวทงทดนทาใหการสญจรลาบาก จงจาเปนตองเดนรถทางเดยว ถนนดานหนามการสรางรกลาเขตถนนทาใหถนนแคบลง ถนนรองเปนดนอดแนนสภาพผวทางไมเรยบและไมตอเนอง เมอฝนตกเกดหลมบอไมสามารถใชสญจรไดและสาธารณปโภคเขาไมถง ระบบไฟฟาและน าประปา การตอสายไฟแบบไมถกตองตามมาตรฐานเปนอนตรายเสยงตอการเกดไฟฟาลดวงจร และการตอทอประปาไมถกสขลกษณะ ขาดระบบระบายน าและการปองกนน าทวมทไดมาตรฐาน นาเสยจากบานเรอนจงถกระบายลงใตบานเรอนสงผลใหมน าทวมขงเกดกลนเหมนและเปนบอเกดของยง การเผาขยะในบางครวเรอนทจาเปนตองลากออกมารวมทตนซอยแลวเผารวมกน ซงเปนอนตรายเสยงตอการเกดไฟไหม

3. ปญหาดานสงแวดลอม เนองจากชมชนไมมระบบระบายน าเสยทาใหครวเรอนระบายน าเสยลงสแหลงน าใกลเคยง

ซงผดสขลกษณะ ทาใหสงกลนเหมนและสงผลเสยตอการอยอาศยโดยรวมทงชมชน มลภาวะทางเสยงและอากาศเปนพษจากยานพาหนะและถนน สรางปญหาใหกบบานเรอนทอยตดชวงตนของถนนพระรามท 2 ซอย 88 ถนนดนอดแนนเปนหลมบอเวลาฝนตกทาใหไมสามารถใชสญจรได 3.2 การวเคราะหปญหาและความตองการของชมชนโฟรโมสต

ปจจยของการวเคราะหปญหาและความตองการของชมชนโฟรโมสตแบงออกเปน 2 ปจจยหลก คอ ปจจยปญหาและความตองการดานสาธารณปโภคและสภาพแวดลอม และปจจยปญหาและความตองการดานสงคมและเศรษฐกจ

1. ปญหาและความตองการดานสาธารณปโภคและสภาพแวดลอม

พนทดนสวนใหญของชมชนโฟรโมสตเปนทดนทคงสภาพธรรมชาต ไมไดรบการพฒนาปรบระดบกอนการเขาอยอาศยของผอยอาศย ทาใหการเขาถงของทดนในหลายๆสวนของชมชนไมไดรบการวางผงใหเขาถงได สภาพแวดลอมทวไปของพนทในชมชนยงคงความเปนธรรมชาตอยมาก ซงขดแยงกบระบบสงคมเมองทเปนอยในชมชน ทผอยอาศยทางานในองคกรและตองการความสะดวกสบายในการเขาถงทอยอาศย ชมชนเมองมความเสยงในการเกดน าทวม และอคคภยมาก แตระบบการใหความชวยเหลอของรฐไมสามารถเขาถงได การเขาถงของชมชนจงถอวาเปนปญหาหลกซงนาไปสปญหาอนๆของชมชน เนองจากชมชนไมไดรบการวางผงใหเขาถงได ทาใหระบบสาธารณปโภคตางๆของภาครฐไมสามารถเขาถงบานเรอนของผอยอาศยไดทวถง โดยเฉพาะระบบไฟฟาและระบบระบายน า การตอสายไฟฟาตองทาการตอยาวเกนกวามาตรฐานกาหนด และ

สำนกหอ

สมดกลาง

57

เสาไฟฟามมาตรไฟฟาเกนจานวนทสมควร ( มากกวา4 มาตรวด ตอ 1 เสาไฟฟา) ทาใหเกดความเสยงในการเกดอคคภย ผอยอาศยไมมระบบระบายน าทเชอมกบระบบสาธารณะ ทาใหการระบายนาเปนไปอยางผดสขลกษณะ โดยการระบายของเสยลงสแหลงน าธรรมชาตใกลเคยง ทาใหเกดการทาลายสภาพแวดลอมโดยผอยอาศยอยางตอเนอง เชนเดยวกนกบการกาจดขยะทผอยอาศยกาจดขยะโดยการเผาในทโลงโดยไมมการแยกขยะ ทาใหเกดสารพษทเปนอนตรายตอสภาพแวดลอมและเปนพฤตกรรมทมความเสยงตอการเกดอคคภย นอกจากน นปญหาของการขาดระบบเขาถงทมประสทธภาพของชมชนยงนาไปสปญหาของการบกรกเพมเตมของผอยอาศยทงเกาและใหมเพราะไมสามารถควบคมดแลไดอยางทวถง

ผอยอาศยในชมชนจงมความตองการของถนนภายในชมชนเปนหลก ทงการเพมถนนใหมและการปรบปรงถนนทมอยแลวใหมประสทธภาพทดขน เพอพฒนาปรบปรงระบบการเขาถงของชมชนใหมประสทธภาพรองรบกบความตองการของผอยอาศย และใหการออกแบบถนนเปนเกณฑหลกในการนาเอาระบบสาธารณปโภคอนๆคอ ไฟฟา ประปาและการระบายน าใหเขาถงบานเรอนของผอยอาศยใหทวถงกน และเพอลดปญหาการทาลายสภาพแวดลอมของผอยอาศยในระยะยาวดวย

2. ปญหาและความตองการดานสงคมและเศรษฐกจ

ชมชนโฟรโมสตยงไมไดรบการจดทะเบยนขนเปนชมชน ทาใหไมไดรบการสนบสนนในดานการพฒนาทอยอาศยและงบประมาณจากภาครฐ และไมสามารถทาการขอบานเลขทจากสานกงานเขตได ทาใหเกดปญหาในดานการพฒนาสาธารณปการ และการรวมตวกนของสมาชกกลม และทาใหการไมสามารถขบเคลอนโครงการพฒนาไดเนองจากไมไดรบความรวมมอจากผอยอาศยเทาทควร เนองจากถนนพระรามท 2 ซอย 88 เปนทางเขาหลกของชมชนแสมดา (ชมชนโฟรโมสต ชมชนทรพยสนพฒนา ชมชนเชอมสมพนธ และชมชนดอกรกรมทางรถไฟ) มการเขาออกพลกพลาน ทาใหบางสวนของผอยอาศยชมชนโฟรโมสตทอาศยอยทซอย 88 ใชพนททาการคาขาย พนทพกใหเชา ทาใหเศรษฐกจของผอยอาศยในชมชนโฟรโมสตตอนหนาจดอยในเกณฑด มสภาพเปนสงคมเมองสง ตางจากพนทอยอาศยของชมชนโฟรโมสตทเปนพนทรกรางตดกบทางรถไฟ ทอยอาศยเปนโครงสรางไมถาวร ซงเศรษฐกจของครวเรอนขนอยกบการรบจางทไมมความแนนอน มการทาการเกษตรเลกนอย มอตราผหญงทไมไดทางานสง และเศรษฐกจโดยรวมของผอยอาศยไมมความแนนอน ขณะเดยวกนปญหาจากสถานะความเปนชมชนของชมชนโฟรโมสตยงสงผลกระทบดานสงคมแกผอยอาศย การจดกลมคณะทางานสาหรบชมชนโฟรโมสตมความไมแนนอนในตวบคคลและความรบผดชอบเพราะยงไมมระเบยบใดทนามาเปนมาตรฐานในขอบขายการ

สำนกหอ

สมดกลาง

58

ทางานได ผอยอาศยใหความรวมมอนอยและไมสามารถมความไวใจในการรวมกลมได สภาพปญหาของสงคมเมองสงผลกระทบกบผอยอาศยในชมชนโฟรโมสตโดยตรง เนองจากสภาพความเปนสงคมเมองสงของชมชนโฟรโมสตดานหนา ทาใหเกดปญหาวยรน อนธพาล มสถานบรการเชนคาราโอเกะอยตดกบบานพกอาศย เยาวชนมความเสยงสงตอการมวสม เมาสราและตดยาเสพตด และเนองจากชมชนโฟรโมสตยงไมไดรบการขนทะเบยนเปนชมชน กลมไมมสาธารณปการของชมชนทชวยเสรมสรางสงคมทดใหกบผอยอาศยเชน อาคารททาการชมชน หองสมด สนามเดกเลนและสนามกฬา ทาใหเยาวชนและผอยอาศยในชมชนไมไดรบการเสรมสรางทสมบรณจากสภาพแวดลอมชมชนของตน

ความตองการหลกของชมชนโฟรโมสตจงเนนไปทการรวมกลมเพอสามารถขนทะเบยนเปนชมชน เพอใหไดรบการสนบสนนในแงนโยบายและงบประมาณจากภาครฐ ในการไดบานเลขท สามารถขอสาธารณปโภคสาธารณะได มพนทสาธารณะเพอนาไปพฒนาสาธารณปการของชมชน เชนอาคารททาการชมชน สวนสาธารณะและสถานทเลนกฬาเพอเสรมสรางกจกรรมสรางสรรคใหแกเยาวชน ในขณะเดยวกนชมชนโฟรโมสตตองการการจดระเบยบในชมชน เพอใหแนวความคดการอยอาศยในสภาพชมชนทมความเปนเมองสงนนเปนไปไดอยางมประสทธภาพ เชนการกาหนดเขตหามรกลาถนนสญจร การจดระบบพนทคนเดนและยานพาหนะ เปนตน

ภาพท 25 บรเวณดานหนาชมชนตดกบซอยพระราม 2 ท 88 มลกษณะความเปนชมชนเมอง

สำนกหอ

สมดกลาง

59

ภาพท 26 ดานในชมชนบานเรอนทรดโทรมและมนาทวมขง

ภาพท 27 ถนนดนอดแนนเปนหลมบอเมอฝนตก ไมสามารถใชสญจรได

สำนกหอ

สมดกลาง

60

4. ลกษณะทางกายภาพและสงคมของชมชนทรพยสนพฒนา

ลกษณะทางกายภาพและสงคมของชมชนชมชนทรพยสนพฒนามความเปนชมชนเมองสงประกอบไปดวย สภาพทวไปและลกษณะทตง ลกษณะการจดกลมบานเรอน สภาพและวสดอาคาร การใชอาคาร ระบบสาธารณปโภคและการปองกนภย การสญจรและพนทสาธารณะ และสภาพทางเศรษฐกจและสงคมของชมชนประกอบไปดวย สทธการอยอาศย อาชพ และลกษณะของครอบครวและการประกอบอาชพ

ภาพท 28 แผนทชมชนทรพยสนพฒนา

1. สภาพทวไปและลกษณะทตง

ชมชนตงอยตรงกลางระหวางชมชนเชอมสมพนธและชมชนโฟรโมสต เชอมกบถนนพระรามท 2 ทซอย 88 และ 90 เปนชมชนใหญและมความเปนชมชนเมองสง สภาพเศรษฐกจในชมชนด เปนการอยอาศยเชงเศรษฐกจ มแหลงนาธรรมชาตอยตรงกลางของชมชน บางสวนมการจบจองใชเลยงปลาเปนอาชพ มแหลงน าใหญอยทางทศใตตดกบลานคอนกรตเอนกประสงค แหลงน า

 

 

 

สำนกหอ

สมดกลาง

61

บางแหงระบายนาเชอมตอกบคลองระหาญ ทดนสวนใหญเปนทลม มการถมปรบระดบในสวนทอยอาศยซงกนเนอทเปนสวนใหญของชมชน ยกเวนทอยอาศยบางสวนทตดกบคลองระหาญ ทดนไมไดรบการถมปรบระดบทาใหทอยอาศยอยในระดบตากวาถนน สภาพแวดลอมทางธรรมชาตตนไมทวไปไมไดรบการดแลรกษาและมจานวนนอย ทาใหสภาพอากาศในชมชนมมลภาวะจากถนนสง

2. ลกษณะทางกายภาพ

การจดกลมบานเรอนสวนใหญอยเกาะกลมกนหนาแนนมากบรเวณสวนกลางของทดนเนองจากสะดวกและสามารถใชบานทาประโยชนคาขายไดเลยบกบถนนคอนกรตหลกของชมชนทตอไปถงทางรถไฟ ทดนทใกลกบทางรถไฟมการจดกลมบานเรอนทไมหนาแนนและมพนทวางมากวสดอาคารสวนใหญเปนโครงสรางถาวร ตวบานทาจากโครงสรางคอนกรตเสรมเหลก และไม รวรอบขอบชด มสภาพดและมบรเวณกวาง บานเรอนทใกลกบคลองระหาญเปนโครงสรางกงถาวร โครงสรางบางหลงเปนโครงสรางเบาซงสรางอยบนเสาปน ไมมรวและสรางอยบนทดนทไมไดรบการถมปรบระดบ ลกษณะการใชอาคารบานเรอนสวนใหญใชเปนทอยอาศยเพยงอยางเดยว ทงอาศยเองและเปนบานใหเชา บานเรอนทอยตดกบถนนหลกของชมชน (เชอมกบซอยพระรามสอง 88) ใชบานทากจการในครวเรอน ขายของชา อาหารและทากจการหองเชา ชมชนมททาการชมชนและชมรมผสงอายทสามารถใชเปนทจดประชมในรมได และมลานอเนกประสงคเปนคอนกรตทจดเปนพนทสาธารณะของชมชนสามารถใชเปนทเลนกฬา จดกจกรรมกลางแจงและเปนตลาดนด 3. ระบบสาธารณปโภคและการปองกนภย

ถนนสญจรหลกของชมชนเปนถนนคอนกรตเสรมเหลกกวาง 4 เมตรไปถงทางรถไฟแตเนองจากมการสรางอาคารรกล าเขตถนนใหความกวางของถนนลดลง ถนนรองเปนทางเดนคอนกรตเสรมเหลกกวาง 1 เมตรบนทดนทไมไดรบการถมปรบระดบ สามารถเดนหรอใชจกรยานยนตไดทางเดยว เนองจากชมชนในสวนทมการอยอาศยรวมตวกนหนาแนนและไมมถนนสาธารณะไมสามารถปกเสาไฟฟาได ทาใหผอยอาศยตองตอสายไฟยาวมากจากเสาไฟหลกและมการตอสายไฟไมถกตองตามมาตรฐานในบรเวณหองเชาทมการอาศยหนาแนน รวมถงปญหาสทธอยอาศยและถนนทเขาไมทวถงทาใหครวเรอนสวนใหญ ไมมน าประปาเปนของตนเองและตองอาศยตอน าประปาจากเพอนบาน พนทอยอาศยครงหนงของชมชนไมมทอระบายน าทเชอมตอกบระบบระบายนาสาธารณะ ไมมระบบบาบดสขาภบาล ผอยอาศยระบายน าเสยลงทแหลงน าใกลเคยง พนทลมใตถนบาน ชมชนไมมระบบปองกนน าทวมจงเปนพนทเสยงตอการเกดน าทวมได การ

สำนกหอ

สมดกลาง

62

จดการขยะสามารถใชบรการรถกาจดขยะของ กทม. ในสวนทอยอาศยตดกบถนน 4 เมตร สวนพนทดานหลงใกลกบทางรถไฟ รถขยะไมสามารถเขาไดจงกาจดขยะโดยวธเผาขยะ

4. การสญจร

การสญจรในชมชนใชถนนหลกกวาง 4 เมตร รถยนตสามารถเขาไดแตไมสามารถสวนกนได การสญจรในซอยยอยเปนทางเดนคอนกรตเสรมเหลกกวางประมาณ 1 เมตร จกรยานยนตสามารถเขาถงไดบางสวน การจราจรไมพลกพลาน แตมปญหาเนองจากไมสามรถสวนกนไดทาใหเกดอบตเหตภายในชมชนมการจอดรถกดขวางการจราจร ทาใหมปญหาในการสญจรในชวงถนน

5 สทธการอยอาศย

ทอยอาศยชมชนทรพยสนพฒนาสวนใหญมบานเลขทและมทะเบยนบานแลว หากแตยงไมไดรบสทธการเชาทดนทถกตอง ผอยอาศยในชมชนบางกลมมการขายสทธทอยอาศยใหกบผอนและไมไดรบสทธการเชาทถกตอง ในขณะทผอยอาศยบางสวน เปนลกหลานของผเชาเดมทไดรบสทธการเชาทถกตอง แตเมอเจาของสทธสนอาย ทาใหสทธการเชาหมดไปดวย ลกหลานของผเชาเดมจงไมไดรบสทธการเชาทดนทถกตองทาใหไมสามารถขอบานเลขทและทะเบยนบานได

6. ลกษณะครอบครวและการประกอบอาชพ

ลกษณะของครอบครวพบวาสวนใหญเปนครอบครวเดยวและยงคงตองแบกรบภาระการเลยงดบตรหลานในวยเรยน สวนดานการประกอบอาชพของผอยอาศยในชมชน พบวาผอยอาศยสวนใหญทางานเปนพนกงานบรษท คาขาย และรบราชการ ตามลาดบซงผอยอาศยกลมนมรายไดและแหลงงานทแนนอนและเมอเทยบกบจานวนผทางานโดยรวมของชมชนแลวถอวาเปนจานวนทสง 4.1 ปญหาในชมชน

จากการสงเกตสภาพชมชนและทาการสอบถาม สามารถพบปญหาในชมชนในดานกายภาพ สาธารณปโภค และสงแวดลอม

1. ปญหาดานกายภาพ

สภาพทวไปของชมชนมความเปนชมชนเมองสง การอยอาศยบางจดแออดสรางมลภาวะทางเสยงและทางอากาศ สภาพบานเรอนทอยแนวคลองระหาญไมมความแขงแรง บานเรอนหลายหลงปรบการใชสอยเปนหองพกใหเชา ซงมสภาพไมเหมาะสมตอการอยอาศยเพราะเกดมลภาวะทางเสยง สภาพหองเชาทรดโทรม มการตงเครองซกผาล าทถนนทาใหกดขวางทางจราจร ในขณะท

สำนกหอ

สมดกลาง

63

พนทบางบรเวณไมไดรบการถมปรบระดบ ทาใหบานเรอนหลายหลงมระดบตากวาถนนทาใหมความเสยงในเรองนาทวม 2. ปญหาดานสาธารณปโภค เนองจากการรกลาเขตถนนทาใหถนนเลกและแคบ สามารถเดนรถไดทางเดยวและไมสามารถ

ใชสญจรไดขณะมรถขนาดใหญผาน เชน รถจดเกบขยะ รวมถงถนนรองเปนทางเดนแคบจงไมมระบบระบายนา ไฟฟา และประปาเขาถงพนทอยอาศย การอยอาศยไมถกสขลกษณะและน าเสยจากบานเรอนทาลายสภาพแวดลอมทาใหแหลงนาเปนพษ นาทวมขงเนาสงกลนเหมน

3. ปญหาสงแวดลอม

เนองจากสภาพการอยอาศยมความเปนสงคมเมองสงจงทาใหสภาพแวดลอมทางธรรมชาตถกทาลาย ตนไมไมไดรบการดแล พนทตดถนนสญจรไดรบผลกระทบจากเสยงของยานพาหนะและมลภาวะทางอากาศ การระบายน าเสยลงแหลงน าในชมชนและคลองระหาญทาใหสภาพแหลงน าและคลองเนาเสย 4.2 การวเคราะหปญหาและความตองการของชมชนทรพยสนพฒนา

ปจจยของการวเคราะหปญหาและความตองการของชมชนทรพยสนพฒนาแบงออกเปน 2 ปจจยหลก คอ ปจจยปญหาและความตองการดานสาธารณปโภคและสภาพแวดลอม และปจจยปญหาและความตองการดานเศรษฐกจและสงคม

1. ปญหาและความตองการดานสาธารณปโภคและสภาพแวดลอม

สภาพแวดลอมสวนใหญของพนทในชมชนทรพยสนพฒนาไดรบการพฒนาเปนพนทอยอาศยแบบถาวรและมจานวนผอยอาศยคอนขางหนาแนน ทดนไดรบการถมปรบระดบแลวยกเวนสวนทอยตดกบคลองระหาญทยงเปนพนทลมและแหลงน าธรรมชาต พนทอยอาศยสวนใหญสามารถเขาถงไดโดยสะดวกจงมสภาพความเปนสงคมเมองสง สภาพแวดลอมทางธรรมชาตไมไดรบการดแลรกษา ทาใหเสยสมดลระหวางธรรมชาตและผอยอาศย ปญหาหลกของชมชนทรพยสนพฒนาคอระบบสาธารณปโภคทรองรบการเจรญเตบโตของชมชนมไมเพยงพอ เชนความกวางของถนนไมสามารถรองรบจานวนรถทเพมมากขนในชมชนได ทอยอาศยปลกสรางตดถนนทาใหไดรบผลกระทบจากสภาพจราจรทพลกพลานขน และเปนอนตรายตอเดกในชมชน การจราจรทพลกพลานขนยงเปนเหตใหเกดมลภาวะทงทางอากาศและทางเสยง ชมชนทรพยสนพฒนามการเขาถงไดสะดวก บานพกอาศยไดปรบสภาพเพอตอบสนองความตองการทางเศรษฐกจใหเปนทพกอาศยรายเดอน ทาใหจานวนผอยอาศยในชมชนมเพมสงขน บางสวนของชมชนมผอยอาศยอยาง

สำนกหอ

สมดกลาง

64

แออด ไมสามารถเขาถงได ความชวยเหลอจากภาครฐในเหตฉกเฉนไมสามารถเขาถงได ผอยอาศยจดทาระบบสาธารณปโภคทไมถกสขลกษณะและทาลายสภาพแวดลอมเพอรองรบการเจรญเตบโต เชนการตอทอประประปาและทอระบายน าทผดวธ เปนตน มการพฒนาทดนเปนโรงงานอตสาหกรรมและโรงเกบของขนาดเลก เชนโรงน าแขงและโรงเกบอะไหลรถยนต ซงกจกรรมทางอตสาหกรรมบางประเภท ไมเหมาะสมกบชมชน

ความตองการของผอยอาศยในชมชนทรพยสนพฒนา จงใหความสาคญกบการสรางสภาพแวดลอมทสมดลระหวางสภาพแวดลอมทางธรรมชาตและการเพมจานวนของผอยอาศย การขยายตวของระบบสาธารณปโภคสมควรไดรบการวางแผนและจดทาอยางถกลกษณะ เพอไมสรางผลกระทบกบสภาพแวดลอม ชมชนสมควรจดระเบยบระบบจราจรและพนทจอดรถเพอใหเกดความปลอดภยตอผใชถนนโดยเฉพาะเดก ทอยอาศยทอยตดถนนไมสมควรทาการรกลาเขาเขาเขตถนน นอกจากนนชมชนควรมการจดระบบเกยวกบจานวนทอยอาศยแบบใหเชา เพอควบคมปรมาณของผอยอาศยใหอยในจานวนทดแลไดอยางทวถง กจกรรมทางอตสาหกรรมสมควรไดรบการดแลเพอไมใหรบกวนผอยอาศยและสภาพแวดลอมของชมชน

2. ปญหาและความตองการดานสงคมและเศรษฐกจ

ผอยอาศยสวนใหญในชมชนทรพยสนพฒนายอาศยในทดนของสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยมาเปนเวลานาน สภาพสงคมและเศรษฐกจของชมชนในตอนตนเปนชมชนเกษตรกรรม การพฒนาของสภาพเมองทาใหสงคมในชมชนมการพฒนาเปนสงคมเมองอยางรวดเรว จานวนผอยอาศยทงถาวรและชวคราวมจานวนเพมมากขน สภาพเศรษฐกจของชมชนจงอยในเกณฑด ผอยอาศยสวนใหญมอาชพประจาและมรายได อยางไรกตามการพฒนาอยางรวดเรวของชมชนเมองกสรางปญหาดานสงคมในชมชนทมลกษณะคลายกบชมชนเมองทวไป คอปญหายาเสพตดและปญหากลมอนธพาล ปญหานตองไดรบการดแลอยางใกลชดจากคนในชมชน เกยวกบการดแลลกหลานเยาวชน มการจดกจกรรมทสรางสรรคและเปนทางเลอกใหกบเยาวชนในชมชน ผอยอาศยในชมขนทรพยสนพฒนาสวนใหญไมไดทาการเชาสทธการอยอาศยอยางถกตองกบสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ทาใหสงผลกระทบในการพฒนาสาธารณปโภคหลกในชมชน ผอยอาศยไมมทะเบยนบาน ทาใหบางครงไมสามารถสมครบตรหลานเขาสสถานศกษาได ไมสามารถขอนาไฟฟา นาประปา อยางถกตองได การแกปญหาจดการเรองสทธการเชาอยางถกตองจะเปนการเรมตนของการแกปญหาตางๆในชมชนได

สำนกหอ

สมดกลาง

65

ชมชนทรพยสนพฒนาเปนชมชนทมคณะกรรมการทางานบรหารชมชนอยแลวและมโครงสรางการทางานทครอบคลมปจจยการบรหารหลกของชมชน ทงในดานการพฒนา การธรการ การทะเบยน เหรญญก ฝายสาธารณภย ฝายกจกรรม ฝายกฬา ปฏคม และประชาสมพนธ ทาใหชมชนมโครงสรางการพฒนาดานสงคมทชดเจน มสาธารณปโภคสาธารณะเชน ชมรมผสงอาย ททาการชมชน (หองสมดสาหรบเดก) ลานคอนกรตเอนกประสงค เปนตน และยงมการสนบสนนการแยกขายขยะรไซเคล เพอสรางรายไดใหกบผอยอาศยในชมชน ความตองการดานสาธารณปโภคสาธารณะของชมชนทรพยสนพฒนาจงเปนความตองการในการพฒนาปจจยดงกลาวใหสามารถรองรบการใชงานของชมชนไดมากขน เชน การพฒนาและเพมเตมพนทลานกฬา สวนสาธารณะ ตลาดชมชน เปนตน

ภาพท 29 สภาพบานเรอนในชมชนทรพยสนพฒนา มสภาพมนคงแขงแรง

สำนกหอ

สมดกลาง

66

ภาพท 30 สภาพบานเรอนในชมชนทรพยสนพฒนา มสภาพความเปนชมชนเมอง

ภาพท 31 ถนนหลก ของชมชน บานเรอนมการประกอบการพาณชยกรรมบรเวณหนาบาน

สำนกหอ

สมดกลาง

67

ภาพท 32 การระบายนาเสยลงใตถนบานและเกดมลภาวะทางนา

5. สรป

พนทวจยนตงอยในเขตบางขนเทยน แขวงแสมดา และเปนพนทของสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย โดยพนทวจยนครอบคลมเพยงบางสวนทไดรบผลกระทบจากการพฒนาพนทของชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา สภาพโดยรวมของชมชนโฟรโมสตเปนชมชนทอยตดกบถนนพระราม 2 ในขณะทชมชนทรพยสนพฒนาตงถดมาจากชมชนโฟรโมสต โดยททง 2 ชมชนอาศยซอยพระราม 2 ท 88 เปนทางสญจรหลกของชมชน ดงนนดานหนาชมชนโฟรโมสตทตดกบถนนพระราม 2 จะมความหนาแนนของบานพกอาศยคอนขางมากซงมลกษณะของความเปนเมองสงกวาดานหลงของชมชนเองและชมชนทรพยสนพฒนา ดงนนจากสภาพดงกลาวจงสงผลใหดานหนาของชมชนโฟรโมสตมลกษณะการเชาชวง (หองเชา) และลกษณะอาคารจะมความทรดโทรมซงไมไดรบการใสใจจากผอยอาศยมากเทาทควร โดยจะแตกตางจากชมชนทรพยสนพฒนาทบานเรอนมความมนคงแขงแรงมากกวา ในสวนของพนทถกผลกระทบดานหลงของทง 2 ชมชนนนมสภาพทคลายคลงกน กลาวคอบรเวณดงกลาวมลกษณะการตงบานเรอนทปะปนกบพนทสวนและมธรรมชาตทยงสมบณร โดยพนทถกผลกระทบทงหมดม 70 ไร โดยถกกระทบในชมชนโฟรโมสต 25 ไร ในชมชนทรพยสนพฒนา 30 ไร และในชมชนเชอมสมพนธ 15 ไร แตในสวนของพนทวจยนครอบคลมเพยงชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาเทานน เนองจากไดเกดกระบวนการมสวนรวมในการวางผงแลว อกทงกระบวนการดงกลาวยงคงดาเนนตลอดมาจนถงปจจบน

สำนกหอ

สมดกลาง

68

บทท 5

การด าเนนการวจย การด าเนนการวจย โดยการลงพนทส ารวจภาคสนามใชแบบสอบถามทไดมาจากการ

ออกแบบตามกรอบแนวคด ทฤษฎ เรองกระบวนการมสวนรวมกบผอยอาศยในชมชนแสมด า ทง 120 ราย จากนนน าขอมลจากแบบสอบถามมาท าการวเคราะหขอมล และสรปผล แบบสอบถามแบงออกเปน 2 สวน คอขอมลดานประชากรและขอมลดานการมสวนรวม ซงขอมลดานการมสวนรวมอางองมาจากทฤษฎการมสวนรวมทง 5 ระดบ ประกอบดวย การรวมกนคนหาปญหา การรวมกนวเคราะหปญหา การรวมกนหาแนวทางการแกไขปญหา การรวมด าเนนการแกไขปญหา และการรวมกนตดตามและประเมนผล 1. การด าเนนการวจย

การด าเนนการโดยลงพนทส ารวจขอมลภาคสนามชมชนแสมด า เพอเกบขอมลการมสวนรวมในการวางผงทอยอาศยในพนทรองรบ โดยการแจกแบบสอบถามแกกลมประชากร การลงพนทเพอแจกแบบสอบถามชวงเวลาทเจาหนาทส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยประชมกบชมชนเสรจเรยบรอยแลว ท าใหมผตอบแบบสอบถามคอนขางนอย ดงนนจงท าการประสานไปยงกลมยอยของชมชนเพอแจกแบบสอบถามแตละครวเรอนตามกลมทดแลอย โดยนดวนและเวลาเพอมาเกบแบบสอบถาม อปสรรคทพบคอ ชวงเวลาทผวจยลงพนทพบหวหนากลมยอยคลาดเคลอนกน และการชแจงรายละเอยดในแบบสอบถามระหวางหวหนากลมยอยกบผวจยไมตรงกน

การลงพนทแจกแบบสอบถามเรมตนแจกแบบสอบถามครงแรกในวนท 22 มกราคม 2554 เปนการลงพนททกวนหยดสดสปดาห รวมทงหมด 5 ครง โดยการลงพนททกครงมการเกบแบบสอบถามจากการแจกครงกอนกนาน กระทงสนสดการเกบแบบสอบถามในวนท 27 กมภาพนธ 2554 โดยการเกบแบบสอบถามทง 120 ชด สามารถเกบขอมลไดครบทงหมด โดยไดรบแบบสอบถามจากหวหนากลมยอยของชมชนโฟรโมสต 37 ชด และอก 23 ชดเปนการแจกแบบสอบถามตามแตละบาน ในสวนของชมชนทรพยสนพฒนาไดรบแบบสอบถามจากหวหนากลมยอยจ านวน 46 ชด และอก 14 ชดเปนการแจกแบบสอบถามตามแตละบานเชนเดยวกน รวมทง2 ชมชนไดรบแบบสอบถาม 120 ชด ซงเทากบรอยละ 100 ของกลมเปาหมาย

68

สำนกหอ

สมดกลาง

69

2. ผลทไดรบ จากการลงพนทสามารถเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม โดยแยกสรปผลในแตละสวนของขอมล สวนท 1 ขอมลดานประชากร แสดงผลโดยตารางซงแยกระหวางชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา รวมถงแสดงผลจ านวนหลงคาเรอนและคาเฉลยรวมของทง 2 ชมชน สวนท 2 ขอมลดานกระบวนการมสวนรวมแสดงผลเชนเดยวกบขอมลดานประชากร โดยขอมลทง 2 สวนดงกลาวนจะท าการสรปไวทายตารางหลงจากแสดงขอมลเชงสถตเรยบรอยแลว

2.1 ขอมลดานประชากร ขอมลดานประชากรสามารถแยกปจจยส าคญทมผลตอการมสวนรวม โดยม เพศ , อาย, สถานภาพ, จ านวนบตร, อาชพ, รายได, การศกษา, ระยะเวลาของการอยอาศยในชมชน, รปแบบการอยอาศย, สทธการครอบครองทดน โดยขอมลทงหมดไดมาจากผไดรบผลกระทบจากชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา 120 หลงคาเรอน ซงหมายถงชมชนแสมด าของการวจย ตารางท 1 ขอมลดานประชากรของผตอบแบบสอบถาม

ขอมลดานประชากร ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

เพศ ชาย 32 30 62.00 52.54

หญง 26 30 56.00 47.46 รวม 58 60 118.00 100.00

อาย ต ากวา 20 ป 1 6 7.00 5.88

21-30 ป 6 12 18.00 15.13 31-40 ป 17 20 37.00 31.09 41-50 ป 21 12 33.00 27.73 51-60 ป 6 9 15.00 12.61 มากกวา 60 ป 8 1 9.00 7.56

รวม 59 60 119.00 100.00

สำนกหอ

สมดกลาง

70

ขอมลดานประชากร ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

สถานภาพ โสด 19 18 37.00 31.09 สมรส 37 41 78.00 65.55 หยาราง 3 1 4.00 3.36

รวม 59 60 119.00 100.00 บตร 0-5 ป 12 15 27.00 16.98 6-11 ป 14 8 22.00 13.84 12-17 ป 25 8 33.00 20.75 18-21 ป 13 8 21.00 13.21 มากกวา 21 ป 35 21 56.00 35.22

รวม 99 60 159.00 100.00 อาชพ รบราชการ 0 9 9.00 7.50 รฐวสาหกจ 0 2 2.00 1.67 ลกจางองคกรรฐ 4 4 8.00 6.67

บรษทเอกชน 5 10 15.00 12.50 คาขาย/สวนตว 22 16 38.00 31.67 รบจางทวไป 27 9 36.00 30.00 อนๆ 2 10 12.00 10.00

รวม 60 60 120.00 100.00

สำนกหอ

สมดกลาง

71

ขอมลดานประชากร ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

รายได ต ากวา 5,000 5 7 12.00 10.17 5,001-10,000 33 30 63.00 53.39 10,001-20,000 13 16 29.00 24.58 20,001-30,000 3 2 5.00 4.24 มากกวา 30,000 4 3 7.00 5.93 อนๆ 0 2 2.00 1.69

รวม 58 60 118.00 100.00 การศกษา

ประถม 27 12 39.00 32.77 อนปรญญา 3 6 9.00 7.56 ปรญญาตร 5 5 10.00 8.40 สงกวาปรญญาตร 0 0 - -

รวม 60 59 119.00 100.00 ระยะเวลาอยอาศยในชมชน นอยกวา 5 ป 0 7 7.00 5.83 5-10 ป 11 13 24.00 20.00

11-15 ป 14 16 30.00 25.00 16-20 ป 0 13 13.00 10.83 21-25 ป 9 7 16.00 13.33 26-30 ป 0 0 - - มากกวา 30 ป 26 4 30.00 25.00

รวม 60 60 120.00 100.00 ลกษณะการอยอาศย เจาบาน 38 31 69.00 57.50 ผอาศย 0 6 6.00 5.00 เชาอาศย 22 23 45.00 37.50 อนๆ 0 0 - -

รวม 60 60 120.00 100.00

สำนกหอ

สมดกลาง

72

(1) เพศ ชมชนโฟรโมสต จ านวน 60 หลงคาเรอน มประชากรเปนเพศชาย 32 คน (รอยละ 55) เพศหญง 26 คน (รอยละ 45) ชมชนทรพยสนพฒนา จ านวน 60 หลงคาเรอน มประชากรเปนเพศชาย 30 คน (รอยละ 50) เพศหญง 30 คน (รอยละ 50) รวมทงชมชนแสมด า มประชากรเปนเพศชาย 62 คน (รอยละ 52.5) และเปนเพศหญง 56 คน (รอยละ 47.5) (2) อาย ประชากรในชมชนแสมด า สวนใหญมอายอยในชวง 31-40 ป รอยละ 31 รองลงมาชวงอาย 41-50 ป รอยละ 28 และชวงอาย 21-30 ป รอยละ 15.13 สวนชวงอายต ากวา 20 ป มนอยทสด รอยละ 5.88 (3) สถานภาพ ประชากรสวนใหญมสถานภาพสมรส รอยละ 65.55 รองลงมาคอสถานภาพโสด รอยละ 31.09 และสถานภาพหยารางนอยทสด รอยละ 3.36 (4) บตร ประชากรในชมชนแสมด า สวนใหญมบตรอายมากกวา 21 ป รอยละ 35.22 รองลงมาคอมบตรชวงอาย 12 – 17 ป รอยละ 20.75 ชวงอาย 0-5 ป รอยละ 16.98 ชวงอาย 6-11 ป รอยละ 13.84 และชวงอาย 18-21 ป รอยละ 13.21 ตามล าดบ (5) อาชพ ประชากรประกอบอาชพคาขายสวนตว รอยละ 31.67 รองลงมาประกอบอาชพรบจางทวไป รอยละ 30.0 บรษทเอกชน รอยละ 12.5 ประกอบอาชพอนๆ รอยละ 10 รบราชการ รอยละ 7.5 ลกจางองคกรรฐ รอยละ 6.67 ตามล าดบ และประกอบอาชพรฐวสาหกจนอยทสด รอยละ 1.67 (6) รายได ประชากรสวนใหญมรายไดอยระหวาง 5,001-10,000 บาท รอยละ 53.39 รองลงมามรายไดระหวาง 10,001-20,000 บาท รอยละ 24.58 รายไดต ากวา 5,000 บาท รอยละ 10.17 รายไดมากกวา 30,000 บาท รอยละ 5.93 รายไดระหวาง 20,001-30,000 บาท รอยละ 4.24 และอนๆ รอยละ 1.69 ตามล าดบ (7) การศกษา ดานการศกษาพบวา สวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษา รอยละ 32.77 รองลงมาจบบการศกษาระดบมธยมตน รอยละ 31.93 ระดบมธยมปลาย/ปวช. รอยละ18.49 จบการศกษาระดบปรญญาตร และระดบอนปรญญา มเพยงบางสวน คอรอยละ 8.40 และ รอยละ 7.56 ตามล าดบ สวนทไมไดรบการศกษามเพยงรอยละ 0.84 ในขณะทไมมประชากรคนใดจบการศกษาระดบสงกวาปรญญาตร

สำนกหอ

สมดกลาง

73

(8) ระยะเวลาอยอาศยในชมชน ประชากรในชมชนแสมด า อยอาศยในชมชนมากกวา 30 ป และอยอาศยระหวาง 11 – 15 ป มจ านวนเทา ๆ กนคอ รอยละ 25.0 รองลงมาคออยอาศยในชมชนระหวาง 5 – 10 ป รอยละ 20.0 ประชากรสวนทเหลอจะอยอาศยในชวง 16 – 25 ป คอไมเกนรอยละ 20.0 สวนประชากรทเขามาอาศยนอยกวา 5 ป มจ านวนไมมากเพยง รอยละ 5.83 (9) ลกษณะการอยอาศย ประชากรสวนใหญอาศยอยในชมชนแสมด า มสถานะเปนเจาบาน รอยละ 57.5 สถานะเชาอาศยรอยละ 37.5 ประชากรสวนนอยมสถานะเปนผอยอาศย รอยละ5.0 2.1.1 สรป

ประชากรในชมชนแสมด า อนหมายถงบางสวนทไดรบผลกระทบของชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา ผอยอาศยสวนใหญม 2 กลม ไดแก ทายาทผเชาทดนเดมจากส านกงานทรพยสน ฯ จะอาศยอยในชมชนเปนเวลามากกวา 30 ป กลมท 2 คอผซอทดนจากทายาทผเชาทดนเดมแลวมาปลกสรางทอยอาศย จะอยอาศยในชมชนระหวาง 10 – 15 ป อายของกลมประชากรสวนใหญอยในวยท างานทมชวงอายระหวาง 31-40 ป ซงท าใหมสถานะภาพสมรสและเปนลกษณะครอบครวขยาย สวนดานการศกษาพบวาสวนใหญอยในระดบประถมศกษาซงสงผลใหการประกอบอาชพสวนมากจะคอนขางไมมนคงเชน การประกอบอาชพคาขายหรอรบจาง ท าใหมรายไดไมมากนก ดงนนปญหาทพบเจอสวนใหญคอไมมเงนในการซอมแซมบานท าใหสงปลกสรางทรดโทรม อกท งยงไมไดเปนผ เชาทดนกบส านกงานทรพยสน ฯ จงท าใหขาดระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ เพราะการด าเนนการใด ๆ จ าเปนตองไดรบความยนยอมจากส านกงานทรพยสน ฯ เปนล าดบแรก 2.2 ขอมลดานกระบวนการมสวนรวม กระบวนการมสวนรวมน าทฤษฎการมสวนรวม 5 ขอ มาจ าแนกแตละขนตอนของการวางผงทอยอาศยในพนทรองรบชมชนแสมด า มค าถาม 5 สวนหลกทแสดงถงการมสวนรวมแตละขนตอน สวนท 1 การมสวนรวมกนคนหาปญหาภายในชมชนแสมด า สวนท 2 การมสวนรวมในการวเคราะหปญหาภายในชมชนแสมด า สวนท 3 การมสวนรวมในการหาแนวทางการแกไขปญหาภายในชมชนแสมด า สวนท 4 การมสวนรวมในการแกไขปญหาภายในชมชนแสมด า และสดทายสวนท 5 การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลภายในชมชนแสมด า

สำนกหอ

สมดกลาง

74

2.2.1 การรวมกนคนหาปญหาภายในชมชนแสมด า การมสวนรวมในระดบท 1 แสดงถงความสามารถของผอยอาศยในชมชนทสามารถคนหาปญหาภายในชมชนของตนได โดยผานการมสวนรวมกนระหวางครวเรอนใกลเคยงและขยายออกเปนกลมใหญในลกษณะของการประชมภายในชมชน โดยค าถามจะเกยวกบเรองความสามารถในการคนหาปญหาดานกายภาพ สงคม เศรษฐกจ การเขารวมปรกษาปญหาระหวางผ อยอาศยในชมชนและภาครวมตางๆ ทายสดเปนค าถามทแสดงถงความคดเหนตอกระบวนการมสวนรวมและความพอใจตอกระบวนการมสวนรวมในระดบท 1 ตารางท 2 ขอมลดานการมสวนรวมการคนหาปญหาของผตอบแบบสอบถาม

1. การมสวนรวมกนคนปญหา

กระบวนการมสวนรวม 5 ขนตอน ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

ปญหาดานกายภาพ ไมพบสงใดทเปนปญหา 0 2 2.00 0.74

ชมชนอยอาศยกนหนาแนนและแออด 41 22 63.00 23.25 สภาพเสอมโทรมจากน าเนาเสย 22 34 56.00 20.66 บานเรอนทรดโทรม 32 43 75.00 27.68 ขาดสาธารณปโภคตางๆ เชน น าประปาหรอไฟฟา 23 44 67.00 24.72 อนๆ 8 0 8.00 2.95

รวม 126 145 271.00 100.00 ปญหาดานสงคม

ไมพบสงใดทเปนปญหา 1 0 1.00 0.53 ขาดความสามคคในชมชน 43 41 84.00 44.68 ปญหาดานยาเสพยตด 30 58 88.00 46.81 ขาดการเปดโอกาสในการแสดงความคดเหน 2 11 13.00 6.91 อนๆ 0 2 2.00 1.06

รวม 76 112 188.00 100.00

สำนกหอ

สมดกลาง

75

1. การมสวนรวมกนคนปญหา (ตอ)

กระบวนการมสวนรวม 5 ขนตอน ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

ปญหาดานเศรษฐกจ ไมพบสงใดทเปนปญหา 4 1 5.00 1.93 ไมมเงนในการซอมแซมและรอยายบาน 53 53 106.00 40.93 ไมมเงนเกบออม 23 39 62.00 23.94 มเงนไมพอใชในแตละเดอน 48 38 86.00 33.20 อนๆ 0 0 - -

รวม 128 131 259.00 100.00 การแสดงความคดเหนตอเจาหนาทส านกงานทรพยสนฯ ม 17 34 51.00 85.00 ไมม 43 26 69.00 15.00

รวม 60 60 102.00 100.00 การแสดงความคดเหนตอคณะท างาน มจธ. ม 17 33 50.00 41.67 ไมม 43 27 70.00 58.33

รวม 60 60 120.00 100.00 การแสดงความคดเหนตอหวหนากลมยอย ม 50 39 89.00 55.63 ไมม 50 21 71.00 44.38

รวม 50 60 160.00 100.00 การเขารวมประชมรบทราบสทธ เขา 38 43 81.00 67.50 ไมเขา 22 17 39.00 32.50

รวม 60 60 120.00 100.00

สำนกหอ

สมดกลาง

76

1. การมสวนรวมกนคนปญหา (ตอ)

กระบวนการมสวนรวม 5 ขนตอน ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

การมสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชน

มสวนรวมทกครง 8 6 14.00 11.76 มสวนรวมบางครง 46 43 89.00 74.79 ไมมสวนรวม 6 10 16.00 13.45 รวม 60 59 119.00 100.00

ความพอใจของระดบการมสวนรวม ในการคนหาปญหา มากทสด 0 0 - - มาก 5 11 16.00 14.29 ปานกลาง 53 32 85.00 75.89 นอย 0 4 4.00 3.57 นอยทสด 2 5 7.00 6.25

รวม 60 52 112.00 100.00 (1) ปญหาดานกายภาพ สภาพปญหาทพบมากทสดภายในชมชนแสมด า คอบานเรอนทรดโทรม รอยละ 27.68 และขาดสาธารณปโภคตาง ๆ รอยละ 24.72 อกปญหาทส าคญคอสภาพการอยอาศยทหนาแนนและแออด รอยละ 23.25 สภาพปญหาน าเนาเสย รอยละ 20.66 สวนปญหาอน ๆ เชน การจดการเรองการทงขยะ เกดขนนอยมากรอยละ 2.95 แตทตอบวาไมพบปญหามเพยงรอยละ 0.74 เทาน (2) ปญหาดานสงคม ปจจบนพบปญหาดานยาเสพยตดมาเปนอนดบ 1 รอยละ 46.81 ชมชนขาดความสามคคเปนปญหาอนดบรองลงมารอยละ 44.68 ไมแตกตางกนมากนก สวนปญหาอน ๆ เรองไมมโอกาสแสดงความคดเหนมเพยงรอยละ 6.91

สำนกหอ

สมดกลาง

77

(3) ปญหาดานเศรษฐกจ สภาพปญหาทพบโดยทวไปและเปนปญหามากทสดคอปญหาดานการเงน เรองประชากรไมมเงนในการซอมแซมและรอยายบานเปนปญหาล าดบตน ๆ สงถงรอยละ 40.93 อกปญหาทไมยงหยอนไปกวากนคอเรองประชากรมเงนไมพอใชในแตละเดอน รอยละ 33.20 และไมมเงนเกบออมคดเปนรอยละ 23.94 (4) การแสดงความคดเหนตอเจาหนาทส านกงานทรพยสน ฯ ประชากรในชมชนแสมด า มท งทแสดงความคดเหนและไมแสดงความคดเหนตอเจาหนาทส านกงานทรพยสน ฯ เปนรอยละ 50.0 เทากน (5) การแสดงความคดเหนตอคณะท างาน มจธ. ประชากรในชมชนแสมด า ไมมการแสดงความคดเหนตอคณะท างาน มจธ. คดเปนรอยละ 58.33 มเพยงบางสวนทมการแสดงความคดเหนตอคณะท างาน มจธ. รอยละ 41.67 (6) การแสดงความคดเหนตอหวหนากลมยอย ประชากรสวนใหญมการแสดงความคดเหนตอหวหนากลมยอย รอยละ 55.63 แตกมจ านวนไมนอยทไมมการแสดงความคดเหนตอหวหนากลมยอย ถงรอยละ 44.38 (7) การเขารวมประชมรบทราบสทธ ประชากรมการเขารวมประชมรบทราบสทธมากถงรอยละ 67.50 แตยงมประชากรบางกลมทไมเขารวมประชมรบทราบสทธ รอยละ 32.50 (8) การมสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชน พบวาประชากรสวนใหญเขามามสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชนในบางครงเทานน คดเปนรอยละ 74.79 รองลงมาคอไมเขามามสวนรวมเลย รอยละ 13.45 สวนประชากรทเขามามสวนรวมทกครงมเพยงรอยละ 11.76 เปนล าดบสดทาย (9) ความพอใจของระดบการมสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชน ประชากรมความพอใจของระดบการมสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชน ความพอใจในระดบปานกลางมากเปนล าดบหนงมถงรอยละ 75.89 รองลงมาคอมความพอใจในระดบมาก รอยละ 14.29 มความพอใจนอยทสดและนอย คดเปนรอยละ 6.25 และ 3.57 ตามล าดบ 2.2.2 สรปการรวมกนคนหาปญหาภายในชมชนแสมด า ระดบท 1 การมสวนรวมในการคนหาปญหาพบวา ความทรดโทรมของบานอยอาศยมความส าคญตอผอยอาศยในชมชนมากรวมถงปญหายาเสพยตดในชมชน ซงสงผลตอปญหาดานเศรษฐกจทไมมเงนในการซอมแซมบานเรอน จากประเดนปญหาดงกลาวไดมการรวมกนคนหา

สำนกหอ

สมดกลาง

78

ปญหาและแสดงความคดเหน โดยมงประเดนท 3 เรองหลก คอ การเขารวมประชมรบทราบสทธ การแสดงความคดเหนตอการมสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชน และสดทายความพอใจของระดบการมสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชน ซง 3 ประเดนหลกดงกลาวสงผลตอการอภปรายผลของกระบวนการมสวนรวมในแตละขนตอน 1. การเขารวมประชมรบทราบสทธ ระดบท 1 ของกระบวนการมสวนรวม ประชากรมการเขารวมประชมรบทราบสทธมากถงรอยละ 67.50 แตยงมประชากรบางกลมทไมเขารวมประชมรบทราบสทธ รอยละ 32.50 ซงมความตางกนถง 2 เทา 2. การแสดงความคดเหนตอการมสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชน พบวาประชากรสวนใหญเขามามสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชนในบางครงเทานน คดเปนรอยละ 74.79 รองลงมาคอไมเขามามสวนรวมเลย รอยละ 13.45 สวนประชากรทเขามามสวนรวมทกครงมเพยงรอยละ 11.76 เปนล าดบสดทาย จากขอมลดงกลาวแสดงวาในระดบเรมแรกของกระบวนการมสวนรวมยงไมสามารถสรางความสนใจตอกระบวนการได รวมถงยงมบางประเดนทประชากรไมตองการเขารวม 3. ความพอใจของระดบการมสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชน ประชากรมความพอใจของระดบการมสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชน ความพอใจในระดบปานกลางมากเปนล าดบหนงมถงรอยละ 75.89 รองลงมาคอมความพอใจในระดบมาก รอยละ 14.29 มความพอใจนอยทสดและนอย คดเปนรอยละ 6.25 และ 3.57 ตามล าดบ จากขอมลดงกลาวพบวาความคดเหนตอการมสวนรวมในระดบปานกลางสงผลใหมความพอใจทระดบปานกลางคอนขางไปทางนอย ซงการแสดงความคดเหนตอกระบวนการมสวนรวมสมพนธกบระดบความพอใจ

2.2.3 การรวมกนวเคราะหปญหาภายในชมชนแสมด า การมสวนรวมในการวเคราะหปญหานแสดงถงความสามารถของผอยอาศยในชมชนท

รวมกนวเคราหทมาของปญหา โดยค าถามสวนนเกยวกบ ปญหาในการวางผงทอยอาศยของชมชน การเขารวมกระบวนการของชมชน และทายสดเปนการแสดงความคดเหนและความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม

สำนกหอ

สมดกลาง

79

ตารางท 3 ขอมลดานการมสวนรวมการวเคราะหปญหาของผตอบแบบสอบถาม

2. การมสวนรวมกนวเคราะหปญหา

กระบวนการมสวนรวม 5 ขนตอน ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

ปญหาในการวางผง ขาดการประชาสมพนธอยางทวถง 10 44 54.00 19.42

ไดกรรมสทธในพนทเดม ไมตรงตามความเปนจรง 54 34 88.00 31.65 กรรมสทธพนทเดมนอยแตตองการ พนทในผงใหมมาก 2 12 14.00 5.04 การแยงต าแหนงดๆในผงรองรบ 17 20 37.00 13.31 ชาวบานมาเขาประชมนอยจง ไมสามารถวางผงได 4 21 25.00 8.99 เวลาในการประชมไมตรง กบเวลาวางของชาวบาน 43 17 60.00 21.58 อนๆ 0 0 - -

รวม 130 148 278.00 100.00 การเขารวมประชมวเคราะหปญหา

เขา 32 42 74.00 62.18 ไมเขา 27 18 45.00 37.82

รวม 59 60 119.00 100.00

สำนกหอ

สมดกลาง

80

2. การมสวนรวมกนวเคราะหปญหา (ตอ)

กระบวนการมสวนรวม 5 ขนตอน ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

การเขารวมแสดงความคดเหนเกยวกบการวเคราะหปญหาในทประชม

เขา 12 36 48.00 40.34 ไมเขา 47 24 71.00 59.66

รวม 59 60 119.00 100.00 ไมมสวนรวม 5 13 18.00 15.00

รวม 60 60 120.00 100.00 ความพอใจของระดบการมสวนรวมในการวเคราะหปญหา

มากทสด 1 0 1.00 0.85 มาก 5 7 12.00 10.17 ปานกลาง 49 35 84.00 71.19 นอย 3 6 9.00 7.63 นอยทสด 2 10 12.00 10.17

รวม 60 58 118.00 100.00

(1) ปญหาในการวางผง ปญหาทพบในการวางผงทอยอาศยในพนทรองรบชมชนแสมด า ปญหาทพบมากทสดคอการไดกรรมสทธในพนทเดมไมตรงตามความเปนจรง คดเปนรอยละ 31.65 ปญหารองลงมาไดแก เวลาในการประชมไมตรงกบเวลาวางของผอยอาศยในชมชน รอยละ 21.58 ขาดการประชาสมพนธอยางทวถง รอยละ 19.42 การแยงต าแหนงด ๆ ในผง รอยละ 13.31 ชาวบานเขามาประชมนอยไมสามารถวางผงได รอยละ 8.99 และกรรมสทธพนทเดมนอยแตตองการพนทในผงใหมมาก รอยละ 5.04 ตามล าดบ (2) การเขารวมประชมวเคราะหปญหา ประชากรสวนใหญเขารวมประชมเพอวเคราะหปญหา รอยละ 62.18 มเพยงสวนนอยทไมเขารวมประชมวเคราะหปญหา รอยละ 37.82

สำนกหอ

สมดกลาง

81

(3) การเขารวมแสดงความคดเหนเกยวกบการวเคราะหปญหาในทประชม ประชากรสวนใหญไมเขารวมแสดงความคดเหนเกยวกบการวเคราะหปญหาในทประชม รอยละ 59.66 และมประชากรทเขารวมแสดงความคดเหนเกยวกบการวเคราะหปญหาในทประชม คดเปนรอยละ 40.34 (4) การมสวนรวมในการวเคราะหปญหา ประชากรเขามามสวนรวมในการวเคราะหปญหาเปนบางครงเทานน โดยมมากถงรอยละ 77.50 รองลงมาคอไมเขามามสวนรวมเลย รอยละ 15.0 และทเขามามสวนรวมทกครงมเพยงรอยละ 7.50 (5) ความพอใจของระดบการมสวนรวมในการวเคราะหปญหา ระดบความพอใจของการมสวนรวมในการวเคราะหปญหา ทพบมากทสดคอมความพอใจในระดบปานกลางมากถงรอยละ 71.19 รองลงมาคอมความพอใจในระดบมากและนอยทสดมจ านวนเทากน รอยละ 10.17 ตามมาดวยมความพอใจในระดบนอย รอยละ 7.63 และล าดบทนอยทสดคอประชากรมความพอใจกบการมสวนรวมในระดบมากทสด เพยงรอยละ 0.85 2.2.4 สรปการมสวนรวมในการวเคราะหปญหาภายในชมชนแสมด า ระดบท 2 คอการพฒนาจากความสามารถในการคนหามาสการวเคราะหทมาของปญา โดยปญหาทพบมากคอการไดกรรมสทธในผงทอยอาศยใหมไมตรงกบความเปนจรง ซงจ านวนพนททไดนนมาจากกฎระเบยบของส านกงานทรพยสนฯผนวกกบการเจรจา อยางไรกดดวยสภาพความเปนอยททรดโทรมสงผลใหผอยอาศยในชมชนเขารวมการวเคราะหปญหาเพอทจะน าไปสการลงมอปฏบต การวเคราะหทมาแหงปญหามงประเดนไปท 3 ประเดนหลกเหมอนดงการคนหาปญหา โดยมการเขารวมประชมวเคราะหทมาแหงปญหา การแสดงความคดเหนตอการมสวนรวมในการวเคราะหปญหาของชมชน และสดทายความพอใจของระดบการมสวนรวมในการวเคราะหปญหาของชมชน 1. ประชากรสวนใหญเขารวมประชมเพอวเคราะหปญหา รอยละ 62.18 มเพยงสวนนอยทไมเขารวมประชมวเคราะหปญหา รอยละ 37.82 2. การมสวนรวมในการวเคราะหปญหา ประชากรเขามามสวนรวมในการวเคราะหปญหาเปนบางครงเทานน โดยมมากถงรอยละ 77.50 รองลงมาคอไมเขามามสวนรวมเลย รอยละ 15.0 และทเขามามสวนรวมทกครงมเพยงรอยละ 7.50

สำนกหอ

สมดกลาง

82

3. ความพอใจของระดบการมสวนรวมในการวเคราะหปญหา ระดบความพอใจระดบปานกลางมากถงรอยละ 71.19 รองลงมาคอมความพอใจในระดบมากและนอยทสดมจ านวนเทากน รอยละ 10.17 ตามมาดวยมความพอใจในระดบนอย รอยละ 7.63 และล าดบทนอยทสดคอประชากรมความพอใจกบการมสวนรวมในระดบมากทสด เพยงรอยละ 0.85 ซงระดบความพอใจสอดคลองกบผแสดงความคดเหน 2.2.5 การมสวนรวมในการหาแนวทางการแกไขปญหาภายในชมชนแสมด า ระดบการหาแนวทางการแกไขปญหาคอกระบวนการทพฒนามาจากการวเคราะหปญหา โดยค าถามในสวนนแสดงถงการเขารวมประชมชมภายในชมชน และแสดงถงความคดเหนรวมถงความพอใจตอกระบวนการมสวนรวมของการหาแนวทางการแกไขปญหาของผอยอาศยในชมชน ตารางท 4 ขอมลดานการมสวนรวมการหาแนวทางแกไขปญหาของผตอบแบบสอบถาม

3. การมสวนรวมในการหาแนวทางแกไขปญหา

กระบวนการมสวนรวม 5 ขนตอน ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

การแสดงความคดเหนเกยวกบการหาแนวทางแกไขปญหาในทประชม

เขา 25 42 67.00 56.30 ไมเขา 34 18 52.00 43.70

รวม 59 60 119.00 100.00 การมสวนรวมในการหาแนวทางแกไขปญหา

มสวนรวมทกครง 4 0 4.00 3.33 มสวนรวมบางครง 49 50 99.00 82.50 ไมมสวนรวม 7 10 17.00 14.17

รวม 60 60 120.00 100.00

สำนกหอ

สมดกลาง

83

3. การมสวนรวมในการหาแนวทางแกไขปญหา (ตอ)

กระบวนการมสวนรวม 5 ขนตอน ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

ความพอใจของระดบการมสวนรวมกบแนวทางแกไขปญหา

มากทสด 0 0 - - มาก 8 9 17.00 14.53 ปานกลาง 46 40 86.00 73.50 นอย 4 2 6.00 5.13 นอยทสด 1 7 8.00 6.84

รวม 59 58 117.00 100.00 (1) การแสดงความคดเหนเกยวกบการหาแนวทางแกไขปญหาในทประชม พบวาประชากรสวนใหญเขารวมแสดงความคดเหนเกยวกบการหาแนวทางแกไขปญหาในทประชม คดเปนรอยละ 56.30 และไมเขารวมแสดงความคดเหน รอยละ 43.70 (2) การมสวนรวมในการหาแนวทางแกไขปญหา ประชากรสวนใหญเขามามสวนรวมเปนบางครงเทานน รอยละ 82.50 รองลงมาคอไมมสวนรวมเลยคดเปนรอยละ 14.17 และนอยทสดคอเขามามสวนรวมทกครงเพยงรอยละ 3.33 (3) ความพอใจของระดบการมสวนรวมกบแนวทางแกไขปญหา สวนใหญมความพอใจในระดบปานกลางมากถงรอยละ 73.50 แตกมบางสวนทมความพอใจในระดบมาก รอยละ 14.53 ล าดบทรองลงมาไดแก มความพอใจในระดบนอยทสดและนอย เปนรอยละ 6.84 และ 5.13 ตามล าดบ สวนทมความพอใจมากทสดไมมเลย 2.2.6 สรปการมสวนรวมในการหาแนวทางการแกไขปญหาภายในชมชนแสมด า ระดบท 3 คอการหาแนวทางซงพฒนามาจากการวเคราะห ในสวนการหาแนวทางการแกไขปญหาครอบคลมเรอง การเขารวมและแสดงความคดเหนตอกระบวนการมสวนรวม และสดทายคอความพอใจในระดบการมสวนรวมของการหาแนวทางเพอแกไขปญหา ซงทง 3 ประเดนหลกขางตนนคอปจจยทน าไปวเคราะหและสรปผลตอไป

สำนกหอ

สมดกลาง

84

2.2.7 การมสวนรวมในการแกไขปญหาภายในชมชนแสมด า การลงมอปฏบตหลงจากเขาใจปญหาแลว ซงค าถามในสวนนสอดคลองกบเรอง

พฤตกรรมสวนตวขณะลงมอปฏบต ผลจากการลงมอปฏบต และทายสดเปนการสรปความคดของผตอบแบบสอบถาม โดยค าถามทแสดงถงความคดเหนและความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ตารางท 5 ขอมลดานการมสวนรวมในการด าเนนการแกไขปญหาของผตอบแบบสอบถาม

4. การมสวนรวมในการลงมอปฎบต

กระบวนการมสวนรวม 5 ขนตอน ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

การเขารวมประชมในการวางผง เขา 53 43 96.00 81.36

ไมเขา 7 15 22.00 18.64 รวม 60 58 118.00 100.00

การปฏบตตวขณะเขารวมประชมการวางผง นงเฉยๆ 0 11 11.00 4.72

รบฟงขอมลอยางตงใจ 54 47 101.00 43.35 แจงความตองการขนาดและต าแหนงของทดน 42 27 69.00 29.61 เสนอรปแบบผงทตองการตอทประชม 9 13 22.00 9.44 อธบายใหเพอนบานทไมเขาใจไดทราบ 11 5 16.00 6.87 โตแยงในสงทตนไมไดรบประโยชน 10 3 13.00 5.58 อนๆ 1 0 1.00 0.43

รวม 127 106 233.00 100.00

สำนกหอ

สมดกลาง

85

4. การมสวนรวมในการลงมอปฎบต (ตอ)

กระบวนการมสวนรวม 5 ขนตอน ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

ผงรองรบมาจากความตองการของผตอบแบบสอบถาม

ใช 44 46 90.00 76.27 ไมใช 11 6 17.00 14.41

อนๆ 3 8 11.00 9.32 รวม 58 60 118.00 100.00

ปกเขตแดนพนทของตวเองในผงรองรบแหงใหม 1 16 17.00 10.06 ใชแบบบานเดมมาปลกในผงรองรบแหงใหม 0 8 8.00 4.73 ปลกบานทรวมออกแบบในผงรองรบแหงใหม 2 10 12.00 7.10 อนๆ 0 0 - -

รวม 64 105 169.00 100.00

การมสวนรวมในการวางผงชมชน มสวนรวมทกครง 4 7 11.00 9.17 มสวนรวมบางครง 56 43 99.00 82.50 ไมมสวนรวม 0 10 10.00 8.33

รวม 60 60 120.00 100.00 ความพอใจของระดบการมสวนรวมกบการลงมอปฏบตการวางผง

มากทสด 0 0 - - มาก 8 7 15.00 12.61 ปานกลาง 51 38 89.00 74.79 นอย 0 6 6.00 5.04 นอยทสด 0 9 9.00 7.56

รวม 59 60 119.00 100.00

สำนกหอ

สมดกลาง

86

(1) การเขารวมประชมในการวางผง ประชากรสวนใหญไดเขารวมประชมในการวางผงทอยศยในพนทรองรบชมชนแสมด า มากถงรอยละ 81.36 และมประชากรสวนนอยเทานนทไมเขารวมใประชมเลย รอยละ 18.64 (2) การปฏบตตวขณะเขารวมประชมการวางผง ประชากรสวนใหญจะนงรบฟงขอมลอยางตงใจ รอยละ 43.35 และรองลงมามประชากรอกกลมจะแจงความตองการขนาดและต าแหนงของทดนรอยละ 29.61 อกรอยละ 9.44 จะเสนอรปแบบผงทตองการตอทประชม ล าดบถดมาจะอธบายใหเพอนบานทไมเขาใจทราบมอยรอยละ 6.87 และมบางกลมโตแยงในสงทตนไมไดรบประโยชน รอยละ 5.58 สวนประชากรทนงฟงเฉย ๆ มเพยงสวนนอยคอรอยละ 4.72 (3) ผงรองรบมาจากความตองการของผตอบแบบสอบถาม ผงทอยอาศยในพนทรองรบชมชนแสมด า เกดจากความตองการของประชากรสวนใหญคอรอยละ 76.27 อกรอยละ 14.41 ตอบวาไมไดเกดจากความตองการของตน สวนประชากรทตอบอน ๆ คอผงจะเปนรปแบบใดกได มอยรอยละ 9.32 (4) การด าเนนการหลงจากวางผงเรยบรอยแลว ทพบมากสดหลงจากออกแบบผงทอยอาศยในพนทรองรบชมชนแสมด า คอประชากรด าเนนการยนเอกสารเรองการกเงนจาก พอช. มาสรางทอยอาศย รอยละ 56.80 รองลงมา รอยละ 14.79 ยงไมด าเนนการสงใด ล าดบถดมาอกรอยละ 10.06 ปกเขตแดนพนทของตนเองในผงทอยอาศยในพนทรองรบ มประชากรบางกลมเรมปลกสรางทอยอาศยในพนทรองรบรอยละ 7.10 และรวมปรบพนทในผงทอยอาศยในพนทรองรบอกรอยละ 6.51 จะมเพยงบางสวนเทานนทใชแบบบานเดมของตนเองมาปลกสรางทอยอาศยในผงทอยอาศยในพนทรองรบ รอยละ 4.73 (5) การมสวนรวมในการวางผงชมชน การเขามามสวนรวมในการออกแบบวางผงทอยอาศยในพนทรองรบ พบวาประชากรสวนใหญเขามามสวนรวมเปนบางครงเทานนสงถงรอยละ 82.50 ทเขามามสวนรวมทกครงเปนรอยละ 9.17 อกรอยละ 8.33 ไมเขามามสวนรวมเลย (6) ความพอใจของระดบการมสวนรวมกบการลงมอปฏบตการวางผง ประชากรสวนใหญมความพอใจกบการมสวนรวมลงมอปฏบตการออกแบบวางผงทอยอาศยในพนทรองรบในระดบปานกลางคอรอยละ 74.79 รองลงมามความพอใจกบการมสวนรวมมากเปนล าดบสองรอยละ 12.61 มความพอใจนอยทสดรอยละ 7.56 สดทายมความพอใจกบการมสวนรวมนอยอยทรอยละ 5.04

สำนกหอ

สมดกลาง

87

2.2.8 สรปการมสวนรวมในการแกไขปญหาภายในชมชนแสมด า การลงมอปฏบตหรอการแกไขปญหามผมาเขารวมมาก และนงรบฟงขอมลตางๆอยางสนใจ ในชวงการลงมอปฏบตจะชวยกนท าเพอใหส าเรจลลวง การมสวนรวมในระดบนกยงคงมงประเดนไปทเพอใหส าเรจลลวง การมสวนรวมในระดบนกยงคงมงประเดนไปท 3 ปจจยหลกทสงผลตอกระบวนการมสวนรวม 1. การเขารวมประชมในการวางผง ประชากรสวนใหญไดเขารวมประชมในการวางผงทอยศยในพนทรองรบชมชนแสมด า มากถงรอยละ 81.36 และมประชากรสวนนอยเทานนทไมเขารวมใประชมเลย รอยละ 18.64 2. การมสวนรวมในการวางผงชมชน ประชากรสวนใหญเขามามสวนรวมเปนบางครงเทานนสงถงรอยละ 82.50 ทเขามามสวนรวมทกครงเปนรอยละ 9.17 อกรอยละ 8.33 ไมเขามามสวนรวมเลย 3. ประชากรสวนใหญมความพอใจกบการมสวนรวมลงมอปฏบตการออกแบบวางผงทอยอาศยในพนทรองรบในระดบปานกลางคอรอยละ 74.79 รองลงมามความพอใจกบการมสวนรวมมากเปนล าดบสองรอยละ 12.61 มความพอใจนอยทสดรอยละ 7.56 สดทายมความพอใจกบการมสวนรวมนอยอยทรอยละ 5.04 2.2.9 การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลภายในชมชนแสมด า ขนตอนสดทายของกระบวนการมสวนรวมซงตามทฤษฎการมสวนรวมกลาววา ในขนตอนท 1, 2, 3, และ 5 จะขาดการมสวนรวมในขนตอนเหลาน หากจะมเพยงขนตอนท 4 เทานน ซงค าถามในขนตอนนจะสอดคลองกบเรอง ปจจยทสงผลตอการมสวนรวม การประเมนตนเองจากการมสวนรวมทง 5 ระดบ และทายสดคอการแสดงความคดเหนและความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม

สำนกหอ

สมดกลาง

88

ตารางท 6 ขอมลดานการมสวนรวมการตดตามและประเมนผลของผตอบแบบสอบถาม

5. รวมกนตดตามและประเมนผล

กระบวนการมสวนรวม 5 ขนตอน ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

ปจจยหลกทสงผลตอการมสวนรวม เปนนโยบายจากส านกงานทรพยสนฯ 16 23 39.00 27.66

ตองการเปนผเชาทถกตองตามกฎหมายกบส านกงานทรพยสนฯ 45 36 81.00 57.45 ตองการไดทอยอาศยใหม 3 8 11.00 7.80 มองเหนศกยภาพพนทแสมด าในอนาคตจะเจรญกาวหนา 2 4 6.00 4.26 ตองการแสดงใหเปนตวอยางกบบคคลอนๆหรอชมชนอนๆ 2 2 4.00 2.84 อนๆ 0 0 - -

รวม 68 73 141.00 100.00 การมสวนรวมในกระบวนการหลก 5 ขนตอน

รวมกนคนหาปญหาในการวางผงและความตองการของชมชน 16 27.6 43.60 22.22 รวมกนวเคราะหปญหาในการวางผง 20.8 25.2 46.00 23.45 รวมกนหาแนวทางการแกปญหาการวางผง 17.2 26.4 43.60 22.22 รวมกนลงมอปฏบตการวางผง 14 26.4 40.40 20.59 รวมกนตดตามและประเมนผลในการวางผง 13.8 8.8 22.60 11.52

รวม 81.8 114.4 196.20 100.00

สำนกหอ

สมดกลาง

89

5. รวมกนตดตามและประเมนผล (ตอ)

กระบวนการมสวนรวม 5 ขนตอน ชมชน/หลงคาเรอน จ านวน รอยละเฉลย

โฟรโมสต ทรพยสนฯ หลงคาเรอน 2 ชมชน

การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผล มสวนรวมทกครง 10 8 18.00 15.79

มสวนรวมบางครง 50 37 87.00 76.32 ไมมสวนรวม 0 9 9.00 7.89

รวม 60 54 114.00 100.00 ความพอใจของระดบการมสวนรวมในการตดตามและประเมนผล

มากทสด 0 0 - - มาก 11 8 19.00 16.24 ปานกลาง 47 34 81.00 69.23 นอย 2 6 8.00 6.84 นอยทสด 0 9 9.00 7.69

รวม 60 57 117.00 100.00 (1) ปจจยหลกทสงผลตอการมสวนรวม ปจจยหลกทมาเปนล าดบแรกคอตองการเปนผเชาทถกตองตามกฎหมายกบส านกงานทรพยสน ฯ คดเปนรอยละ 57.45 รองลงมารอยละ 27.66 เปนนโยบายจากส านกงานทรพยสน ฯ ปจจยหลกถดมาคอตองการไดทอยอาศยใหม รอยละ 7.80 และมองเหนศกยภาพพนทในอนาคตจะเจรญกาวหนาอกรอยละ 4.26 มเพยงบางสวนทตองการแสดงใหเปนตวอยางกบบคคลอน ๆ หรอชมชนอน ๆ รอยละ 2.84 (2) การมสวนรวมในกระบวนการหลก 5 ขนตอนของการออกแบบวางผงทอยอาศยในพนทรองรบ ล าดบทหนง เกดกระบวนการรวมกนวเคราะหปญหาในการออกแบบวางผงมากทสด รอยละ 23.45 ล าดบทสอง เกดกระบวนการรวมกนคนหาปญหาในการออกแบบวางผงและรวมกนหาแนวทางการแกไขปญหาการออกแบบวางผงมคาเทากนคอรอยละ 22.22 ล าดบถดไปคอกระบวนการรวมกนลงมอปฏบตการออกแบบวางผง รอยละ 20.59 สวนล าดบสดทายทเกดขนนอยทสดคอกระบวนการรวมกนตดตามและประเมนผลการออกแบบวางผง รอยละ 11.52 (3) การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผล

สำนกหอ

สมดกลาง

90

ประชากรสวนใหญเขามามสวนรวมในการตดตามประเมนผลเปนบางครงมถงรอยละ 76.32 รองลงมามสวนรวมทกครงรอยละ 15.79 และทนอยทสดคอไมมสวนรวมเลย รอยละ 7.89 (4) ความพอใจของระดบการมสวนรวมในการตดตามและประเมนผล ประชากรมความพอใจกบการมสวนรวมในการตดตามและประเมนผล ทมากทสดคอพอใจในระดบปานกลางรอยละ 69.23 เรยงล าดบลงมาคอพอใจในระดบมากรอยละ 16.24 พอใจในระดบนอยทสดรอยละ 7.69 สดทายมความพอใจในระดบนอยรอยละ 6.8 2.2.10 สรปการมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลภายในชมชนแสมด า ระดบสดทายคอการรวมกนตดตามและประเมนผล จากผลงานตางๆ และในความเปนจรงมผ เขารวม ทคอนขางจะพบนอยมากในระดบน สบเนองจากผ เขารวมมไดตดตามและประเมนผลของกระบวนการมสวนรวม หากเพยงแตท าการตดตามและประเมนผลในผลสดทายของกระบวนการมสวนรวม 3. การวเคราะหผลทไดรบ การวเคราะหผลทไดรบจากการวจยการมสวนรวมทง 5 ระดบ ซงจากการลงพนทเกบขอมลปรากฎวาไมเกดการตดตามและประเมนผลตอกระบวนการมสวนรวม สวนทพบเปนเพยงการด าเนนการหลงจากวางผงเสรจเรยบรอยแลว ประกอบกบยงมผอยอาศยในชมชนสวนนอยเทานนทด าเนนการหลงจากวางผงเรยบรอยแลว จากผลดงกลาวตามทฤษฎการมสวนรวมของ ม.ร.ว. อคน รพพฒน กลาววาสวนทขาดหายจากกระบวนการมสวนรวมคอ ระดบท 1, 2, 3 และ 5 ซงระดบท 5 คอการตดตามและประเมนผล ดงนนในขนตอนการวเคราะหจงท าการวเคราะหเพยงระดบท 1-4 เทานนซงปรากฏผลอยางชดเจน

การวเคราะหขอมลด าเนนการโดย แยกขอมลของสวนผทมาเขารวมและไมมาเขารวมเปนหลก โดยขอมลของผมาเขารวมจะแสดงความคดเหนตอกระบวนการมสวนรวมคอ มสวนรวมทกครง มสวนรวมเปนบางครง และไมมสวนรวม สดทายคอการแสดงความพอใจตอกระบวนการมสวนรวมแบงออกมาเปน 5 ระดบคอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด สวนขอมลของผ ทไมมาเขารวมแสดงผลเชนเดยวกบผทมาเขารวม ทงนการแสดงผลเชงสถตและแผนภมยงคงแยกทงชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาเชนเดยวกน

สำนกหอ

สมดกลาง

91

เขารวม รอยละ ไมเขารวม รอยละ เขารวม รอยละ ไมเขารวม รอยละ

ความคดเหนตอการมสวนรวม (รวม) 38 63.33 22 36.67 42 70.00 17 28.33

มสวนรวมทกครง 5 8.33 N/A N/A 6 10.00 N/A N/A

มสวนรวมบางครง 30 50.00 N/A N/A 30 50.00 N/A N/A

ไมมสวนรวม 3 5.00 N/A N/A 6 10.00 N/A N/A

ความพอใจตอการมสวนรวม (รวม) 38 63.33 22 36.67 37 61.67 15 25.00

มากทสด 0 0.00 0 0.00 1 1.67 0 0.00

มาก 4 6.67 1 1.67 10 16.67 1 1.67

ปานกลาง 34 56.67 20 33.33 24 40.00 7 11.67

นอย 0 0.00 0 0.00 2 3.33 2 3.33

นอยทสด 0 0.00 1 1.67 0 0.00 5 8.33

ชมชนทรพยสนพฒนา / หลงคาเรอนชมชนโฟรโมสต / หลงคาเรอน1. การมสวนรวมในการคนหาปญหา

3.1 พฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการคนหาปญหา ระดบท 1 คอการคนหาปญหาทแสดงขอมลสถตในรปแบบของตารางคอ จ านวนหลงคาเรอนและรอยละ ขอมลแผนภมในจ านวนรอยละ ซงขอมลทน าเสนอนสอดคลองกบพฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในขนตอนท 1 ทแสดงถงความคดเหนและความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ตารางท 7 พฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการคนหาปญหา

หมายเหต N/A = Not Available (ไมน าขอมลสวนนนมาวเคราะห) ระดบท 1 การรวมกนคนหาปญหาของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมของชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา โดยการวเคราะหแยกออกเปน 2 เรองหลกคอความคดเหนตอการมสวนรวมและความพอใจตอการมสวนรวม โดยจะแยกทละชมชนเชนเดยวกน ในสวนขอมลของผ ไมมาเขารวมนน จะน าเพยงขอมลดานความพอใจมาวเคราะหเทานน เนองจากตามสภาพความเปนจรงในเมอประชากรไมมาเขารวมจงไมมสวนรวมในการแสดงความคดเหนใดๆ การเกบแบบสอบถามคนจากชมชนสามารถเกบไดครบทง 2 ชมชน เทากบ 120 หลงคาเรอนโดยไดรบจากชมชนโฟรโมสต 60 หลงคาเรอนและชมชนทรพยสนพฒนา 60 หลงคาเรอนเชนเดยวกน แตการตอบแบบสอบถามบางขอ ผตอบแบบสอบถามตอบไมครบในขอนนๆจงท าใหผลรวมจ านวนหลงคาเรอนในบางขอของแตละชมชนไมครบ 60 หลงคาเรอนในขณะทบางขอครบ 60 หลงคาเรอน แตเปนจ านวนเพยงเลกนอยและไมเปนปญหาในการวเคราะหและสรปผล

สำนกหอ

สมดกลาง

92

1. ผมาเขารวมและไมมาเขารวมของชมชนโฟรโมสต (1) ผมาเขารวมประชมการคนหาปญหาทงหมด 38 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 63.33 และมสวนรวมทกครง 5 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 8.33 มสวนรวมบางครง 30 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 50.00 ไมมสวนรวม 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 ในขณะทความพอใจตอการมสวนรวมของผทมาเขารวมไมพบวามอยในระดบพอใจมากทสด สวนในระดบพอใจมาก 4 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 6.67 ปานกลาง 34 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 56.67 สวนระดบนอยและนอยทสดไมพบ (2) ผไมมาเขารวมประชมการคนหาปญหาทงหมด 22 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 36.67 ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ไมพบพอใจมากทสด พบในระดบมาก 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 หลงคาเรอน ปานกลาง 20 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 33.33 ไมพบในระดบนอย แตพบในระดบนอยทสด 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 2. ผมาเขารวมและไมมาเขารวมของชมชนทรพยสนพฒนา (1) ผมาเขารวมประชมการคนหาปญหาทงหมด 42 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 70.00 และมสวนรวมทกครง 6 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 10.00 มสวนรวมบางครง 30 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 50.00 ไมมสวนรวม 6 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 10.00 ในขณะทความพอใจตอการมสวนรวมของผทมาเขารวมตอบแบบสอบถามทงหมด 42 หลงคาเรอนแตสวนความพอใจตอบเพยง 37 หลงคาเรอน ซงเทากบรอยละ 61.67 พบวาพอใจมากทสด 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 พอใจมาก 10 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 10.67 ปานกลาง 24 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 40.00 พอใจนอย 2 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 3.33 และไมพบในระดบนอยทสด (2) ผไมมาเขารวมประชมการคนหาปญหาทงหมด 17 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 28.33 ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ไมพบพอใจมากทสด พบในระดบมาก 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 ปานกลาง 7 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 11.67 นอย 2 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 2.33 นอยทสด 5 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 8.33 การสรปผลดานการมสวนรวมของการคนหาปญหาของทง 2 ชมชนพบวา ชมชนโฟรโมสตมาเขารวมประชมและตอบแบบสอบถามในสวนนครบทง 60 หลงคาเรอน แตชมชนทรพยสนพฒนามาเขารวมเพยง 59 หลงคาเรอน ในดานความพอใจตอบเพยง 52 หลงคาเรอนเทานน ดานความคดเหนตอการมสวนรวมจากตารางการแสดงผล พบวาการมสวนรวมทกครงและบางครงของทง 2 ชมชนในระดบท 1 มความใกลเคยงมาก และจะพบผลชดเจนในสวนการไมม

สำนกหอ

สมดกลาง

93

เขารวม รอยละ ไมเขารวม รอยละ เขารวม รอยละ ไมเขารวม รอยละ

ความคดเหนตอการมสวนรวม (รวม) 13 21.67 47 78.33 36 60.00 24 40.00

มสวนรวมทกครง 3 5.00 N/A N/A 2 3.33 N/A N/A

มสวนรวมบางครง 9 15.00 N/A N/A 34 56.67 N/A N/A

ไมมสวนรวม 1 1.67 N/A N/A 0 0.00 N/A N/A

ความพอใจตอการมสวนรวม (รวม) 13 21.67 47 78.33 34 56.67 24 40.00

มากทสด 1 1.67 0 0.00 0 0.00 0 0.00

มาก 2 3.33 3 5.00 7 11.67 0 0.00

ปานกลาง 9 15.00 40 66.67 24 40.00 11 18.33

นอย 1 1.67 2 3.33 3 5.00 3 5.00

นอยทสด 0 0.00 2 3.33 0 0.00 10 16.67

2. การมสวนรวมในการวเคราะหปญหาชมชนโฟรโมสต / หลงคาเรอน ชมชนทรพยสนพฒนา / หลงคาเรอน

สวนรวมของชมชนโฟรโมสตในเฉพาะผเขารวมมเพยงรอยละ 5.00 ในขณะทชมชนทรพยสนพฒนามถงรอยละ 10 ซงสงกวาชมชนโฟรโมสต 2 เทา ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวมของทง 2 ชมชนมความพอใจในระดบมากและปานกลางใกลเคยงกน ในระดบมากชมชนทรพยสนพฒนามมากกวาชมชนโฟรโมสตรอยละ 10 แตระดบปานกลางชมชนโฟรโมสตมมากกวาชมชนทรพยสนพฒนารอยละ 16 และผลทพบชดเจนคอผทไมมาเขารวมของชมชนทรพยสนพฒนาทแสดงความพอใจนอยทสดถงรอยละ 8.33 ซงจากแผนภมท 2 แสดงความแตกตางอยางชดเจน จากขอมลดงกลาวสามารถสรปการมสวนรวมในระดบท 1 ไดวา ชมชนโฟรโมสตมความตนตวและเขามามสวนรวมในกระบวนการของชมชนมากกวาชมชนทรพยสนพฒนา เนองจากสภาพบานอยอาศยของชมชนโฟรโมสตเองมความทรดโทรมคอนขางมากและจงเกดการรวมกลมกนเองภายในชมชน ซงจากการรวมกลมนสงผลใหเกดกระบวนการมสวนรวมในการคนหาปญหาทงดานความคดเหนและความพอใจ ทมากกวาชมชนทรพยสนพฒนา

3.2 พฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการวเคราะหทมาแหงปญหา ระดบท 2 คอการวเคราะหปญหาทแสดงขอมลสถตในรปแบบของตารางคอ จ านวนหลงคาเรอนและรอยละ ขอมลแผนภมในจ านวนรอยละ ซงขอมลทน าเสนอนสอดคลองกบพฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในขนตอนท 2 ทแสดงถงความคดเหนและความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ตารางท 8 พฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการวเคราะหทมาแหงปญหา

หมายเหต N/A = Not Available (ไมน าขอมลสวนนนมาวเคราะห)

สำนกหอ

สมดกลาง

94

ระดบท 2 คอการสามารถพฒนาการมสวนรวมจากการคนหาปญหากระทงถงการวเคราะหหาสาเหตทมาไดโดยกระบวนการมสวนรวมภายในชมชน ซงการแสดงผลเปนเชนเดยวกบการคนหาปญหา 1. ผมาเขารวมและไมมาเขารวมของชมชนโฟรโมสต (1) ผมาเขารวมประชมการวเคราะหปญหาทงหมด 13 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 21.67 และมสวนรวมทกครง 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 มสวนรวมบางครง 9 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 15.00 ไมมสวนรวม 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 ในขณะทความพอใจตอการมสวนรวมของผทมาเขารวมพบวามระดบพอใจมากทสด 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 สวนในระดบพอใจมาก 2 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 3.33 ปานกลาง 9 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 15.00 ระดบนอย 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 และนอยทสดไมพบ (2) ผไมมาเขารวมประชมวเคราะหปญหาทงหมด 47 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 78.33 ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ไมพบพอใจมากทสด พบในระดบมาก 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 หลงคาเรอน ปานกลาง 40 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 66.67 ระดบนอย 2 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 3.33 ระดบนอยทสด 2 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 3.33 เชนเดยวกน 2. ผมาเขารวมและไมมาเขารวมของชมชนทรพยสนพฒนา (1) ผมาเขารวมประชมการวเคราะหปญหาทงหมด 36 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 60.00 และมสวนรวมทกครง 2 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 3.33 มสวนรวมบางครง 34 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 56.67 ไมพบการไมมสวนรวม ในขณะทความพอใจตอการมสวนรวมของผทมาเขารวมตอบแบบสอบถามทงหมด 36 หลงคาเรอนแตสวนความพอใจตอบเพยง 34 หลงคาเรอน ซงเทากบรอยละ 56.67 ไมพบการพอใจมากทสด พอใจมาก 7 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 11.67 ปานกลาง 24 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 40.00 พอใจนอย 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 และไมพบในระดบนอยทสด (2) ผไมมาเขารวมประชมการวเคราะหปญหาทงหมด 24 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 40.00 ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ไมพบระดบพอใจมากทสดและพอใจมาก ระดบปานกลาง 11 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 18.33 ระดบนอย 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 นอยทสด 10 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 16.67 การสรปผลดานการมสวนรวมของการวเคราะหทมาแหงปญหาของทง 2 ชมชนพบวาทง 2 ชมชนมาเขารวมประชมและตอบแบบสอบถามในสวนนครบทง 60 หลงคาเรอน ซ ง ค ว า มคดเหนตอการมสวนรวมทกครงของทง 2 ชมชนมความใกลเคยงกนมาก ผมาเขารวมของชมชน

สำนกหอ

สมดกลาง

95

เขารวม รอยละ ไมเขารวม รอยละ เขารวม รอยละ ไมเขารวม รอยละ

ความคดเหนตอการมสวนรวม (รวม) 26 43.33 34 56.67 42 70.00 18 30.00

มสวนรวมทกครง 2 3.33 N/A N/A 0 0.00 N/A N/A

มสวนรวมบางครง 22 36.67 N/A N/A 39 65.00 N/A N/A

ไมมสวนรวม 2 3.33 N/A N/A 3 5.00 N/A N/A

ความพอใจตอการมสวนรวม (รวม) 25 41.67 34 56.67 39 65.00 19 31.67

มากทสด 0 0.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00

มาก 5 8.33 3 5.00 6 10.00 3 5.00

ปานกลาง 19 31.67 27 45.00 29 48.33 11 18.33

นอย 1 1.67 3 5.00 1 1.67 1 1.67

นอยทสด 0 0.00 1 1.67 3 5.00 4 6.67

3. การมสวนรวมในการหาแนวทางแกไขปญหาชมชนโฟรโมสต / หลงคาเรอน ชมชนทรพยสนพฒนา / หลงคาเรอน

ทรพยสนพฒนาตอบมสวนรวมบางครงถง รอยละ 56.67 ซงทง 2 ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวมพบวาชมชนทรพยสนพฒนาพอใจในระดบมาก มากกวาชมชนโฟรโมสตถงรอยละ 8.34 สวนในระดบปานกลางพบวาผมาเขารวมของชมชนโฟรโมสตพอใจเพยงรอยละ 15.00 เทานน แตของชมชนทรพยสนพฒนามถงรอยละ 40.00 แตในทางกลบกนผไมมาเขารวมของชมชนโฟรโมสตพอใจในระดบปานกลางถงรอยละ 66.67 ซงคอนขางใกลเคยงกบผมาเขารวมจากชมชนทรพยสนพฒนา และในระดบพอใจนอยทสดผไมมาเขารวมชมชนทรพยสนพฒนากแสดงออกมาถง 16.67 จากขอมลในเชงสถตสามารถสรปไดวาชมชนทรพยสนพฒนามความเอาใจใสมากกวาระดบท 1 ซงในขนตอนนคอการวเคราะหและแสดงออกมามากกวาชมชนโฟรโมสตอยางชดเจน โดยการวเคราะหปญหานในกระบวนการวางผงชมชนคอสวนหนงของการถกเถยงและปกปองผลประโยชนของตนเอง ดงนนชมชนทรพยสนพฒนาทมประชากรทไดรบการศกษาสงกวาชมชนโฟรโมสตประกอบกบสภาพบานเรอนมลกษณะเปนชมชนเมองมากกวาชมชนโฟรโมสต จงสงผลใหมความตนตวในการเขารวมกระบวนการดงกลาว

3.3 พฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการหาแนวทางการแกไขปญหา

ระดบท 3 คอการพฒนาความคดวเคราะหจงไดมาซงแนวทางการแกไขปญหา การแสดงขอมลสถตในรปแบบของตารางคอ จ านวนหลงคาเรอนและรอยละ ขอมลแผนภมในจ านวนรอยละ ซงขอมลทน าเสนอนสอดคลองกบพฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในขนตอนท 3 ทแสดงถงความคดเหนและความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ตารางท 9 พฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการหาแนวทางการแกไขปญหา

หมายเหต N/A = Not Available (ไมน าขอมลสวนนนมาวเคราะห)

สำนกหอ

สมดกลาง

96

1. ผมาเขารวมและไมมาเขารวมของชมชนโฟรโมสต (1) ผมาเขารวมประชมการหาแนวทางการแกไขปญหาทงหมด 26 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 43.33 และมสวนรวมทกครง 2 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 3.33 มสวนรวมบางครง 22 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 36.67 ไมมสวนรวม 2 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 3.33 ในขณะทความพอใจตอการมสวนรวมของผทมาเขารวมไมพบวามระดบพอใจมากทสด สวนในระดบพอใจมาก 5 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 8.33 ปานกลาง 19 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 31.67 ระดบนอย 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 และนอยทสดไมพบ (2) ผไมมาเขารวมประชมการหาแนวทางการแกไขปญหาทงหมด 34 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 56.67 ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ไมพบพอใจมากทสด พบในระดบมาก 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 หลงคาเรอน ปานกลาง 27 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 45.00 ระดบนอย 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 ระดบนอยทสด 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 2. ผมาเขารวมและไมมาเขารวมของชมชนทรพยสนพฒนา (1) ผมาเขารวมประชมการการหาแนวทางการแกไขปญหาทงหมด 42 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 70.00 ไมพบการมสวนรวมทก มสวนรวมบางครง 39 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 65.00 ไมมสวนรวม 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 ในขณะทความพอใจตอการมสวนรวมของผ ทมาเขารวมตอบแบบสอบถามทงหมด 42 หลงคาเรอนแตสวนความพอใจตอบเพยง 39 หลงคาเรอน ซงเทากบรอยละ 65.00 ไมพบการพอใจมากทสด พอใจมาก 6 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 10.00 ปานกลาง 29 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 48.33 พอใจนอย 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 และในระดบนอยทสด 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 (2) ผไมมาเขารวมประชมการหาแนวทางการแกไขปญหาทงหมด 18 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 30.00 ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ไมพบระดบพอใจมากทสด พอใจมาก 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 ระดบปานกลาง 11 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 18.33 ระดบนอย 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 นอยทสด 4 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 6.67 การสรปผลดานการมสวนรวมของการหาแนวทางการแกไขปญหาพบวามเพยงจ านวนเลกนอยจากชมชนโฟรโมสตทมสวนรวมทกครง ในขณะทการมสวนรวมบางครงจากชมชนทรพยสนพฒนายงคงมากกวาชมชนโฟรโมสตถง 2 เทา ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ความพอใจระดบปานกลางมความใกลเคยงกบการมสวนรวมเปนบางครงทกประการ และในสวนความพอใจนอยทสดพบวาชมชนทรพยสนพฒนายงคงแสดงความพอใจนอยทสดออกมาอยางชดเจนส าหรบผทเขารวมรอยละ 5.00 จากขอมลในระดบการมสวนรวมในการหาแนวทางการ

สำนกหอ

สมดกลาง

97

เขารวม รอยละ ไมเขารวม รอยละ เขารวม รอยละ ไมเขารวม รอยละ

ความคดเหนตอการมสวนรวม (รวม) 53 88.33 7 11.67 45 75.00 15 25.00

มสวนรวมทกครง 3 5.00 N/A N/A 3 5.00 N/A N/A

มสวนรวมบางครง 50 83.33 N/A N/A 42 70.00 N/A N/A

ไมมสวนรวม 0 0.00 N/A N/A 0 0.00 N/A N/A

ความพอใจตอการมสวนรวม (รวม) 51 85.00 6 10.00 45 75.00 15 25.00

มากทสด 0 0.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00

มาก 6 10.00 0 0.00 3 5.00 4 6.67

ปานกลาง 45 75.00 6 10.00 35 58.33 3 5.00

นอย 0 0.00 0 0.00 6 10.00 0 0.00

นอยทสด 0 0.00 0 0.00 1 1.67 8 13.33

4. การมสวนรวมในการแกไขปญหาชมชนโฟรโมสต / หลงคาเรอน ชมชนทรพยสนพฒนา / หลงคาเรอน

แกไขปญหาซงเปนการพฒนาความรและความเขาใจตอจากระดบการวเคราะห พบวาชมชนทรพยสนพฒนายงคงมการสานตอกระบวนการทางความคดและมสวนรวมในการหาแนวทางการแกไขปญหาอยางชดเจน ซงในทางกลบกนชมชนโฟรโมสตกลบแสดงออกมาถงความไมพรอมตอการหาแนวทางการมสวนรวม สงเกตไดจากมผมาเขารวมนอยกวาผไมมาเขารวม ซงโดยรวมแลวชมชนทรพยสนพฒนาแสดงถงศกยภาพทเหนอกวาชมชนโฟรโมสตในระดบท 2-3 ทเกยวกบการวเคราะหตลอดจนหาแนวทางการแกไขปญหา ปจจยสวนหนงมาจากความกระตอรอรนทจะพยายามรกษาผลประโยชนสวนตวของแตละหลงคาเรอน เนองจากการวางผงชมชนตามนโยบายของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยทกหลงคาเรอนจ าเปนตองคนพนทเดมและจดสรรพนทใหม

3.4 พฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการด าเนนการแกไขปญหา ระดบท 4 คอการแกไขปญหาหรอขนตอนการลงมอปฏบต การแสดงขอมลสถตในรปแบบของตารางคอ จ านวนหลงคาเรอนและรอยละ ขอมลแผนภมในจ านวนรอยละ ซงขอมลทน าเสนอนสอดคลองกบพฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในขนตอนท 4 ทแสดงถงความคดเหนและความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ตารางท 10 พฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมมาเขารวมในการด าเนนการแกไขปญหา

หมายเหต N/A = Not Available (ไมน าขอมลสวนนนมาวเคราะห)

สำนกหอ

สมดกลาง

98

(1) ผมาเขารวมประชมการลงมอปฏบตทงหมด 53 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 88.33 และมสวนรวมทกครง 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 มสวนรวมบางครง 50 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 83.33 ไมพบการไมมสวนรวม ในขณะทความพอใจตอการมสวนรวมของผทมาเขารวมไมพบวามระดบพอใจมากทสด สวนในระดบพอใจมาก 6 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 10.00 ปานกลาง 45 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 75.00 ไมพบระดบนอยและนอยทสด (2) ผไมมาเขารวมประชมการลงมอปฏบตทงหมด 7 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 11.67 ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ไมพบพอใจมากทสดและพอใจมาก พบเพยงปานกลาง 6 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 10.00 และไมพบพอใจนอยและพอใจนอยทสด 2. ผมาเขารวมและไมมาเขารวมของชมชนทรพยสนพฒนา (1) ผมาเขารวมประชมการลงมอปฏบตทงหมด 45 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 75.00 การมสวนรวมทกครง 4 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 6.67 มสวนรวมบางครง 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 ไมมสวนรวม 10 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 16.67 ในขณะทความพอใจตอการมสวนรวมของผทมาเขารวม ไมพบการพอใจมากทสด พอใจมาก 4 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 6.67 ปานกลาง 35 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 58.33 พอใจนอย 6 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 10.00 และในระดบนอยทสด 1 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 1.67 (2) ผไมมาเขารวมประชมการคนหาปญหาทงหมด 15 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 25.00 ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม ไมพบระดบพอใจมากทสด พอใจมาก 4 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 6.67 ระดบปานกลาง 3 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 5.00 ไมพบระดบนอย ระดบนอยทสด 8 หลงคาเรอน เทากบรอยละ 13.33 การสรปผลดานการมสวนรวมของการด าเนนการแกไขปญหาหรอขนตอนการลงมอปฏบต พบวาทง 2 ชมชนมความใกลเคยงกนในระดบการมสวนรวมทกครง แตในระดบมสวนรวมบางครง ชมชนโฟรโมสตเฉพาะผทเขารวมมมากถงรอยละ 83.33 ซงชมชนทรพยสนพฒนามเพยงรอยละ 70.00 ดานความพอใจตอกระบวนการมสวนรวม พบวาชมชนโฟรโมสตมความพอใจระดบมาก ซงมากกวาระดบเดยวกนของชมชนทรพยสนพฒนาถง 2 เทา และยงคงมากกวาในระดบปานกลางอกเชนกน และขอมลสถตสามารถสรปไดวา ชมชนโฟรโมสตมการตอบสนองตอกระบวนการมสวนรวมในขนตอนการลงมอปฏบตอยางชดเจน ซงตางจากชมชนทรพยสนพฒนาทมศกยภาพในชวงแรกคอการคดวเคราะหตลอดจนหาแนวทางการแกไขปญหาได แตเมอถงขนตอนการลงมอปฏบตกลบแปรผกผนกบชวงแรก

สำนกหอ

สมดกลาง

99

จากลกษณะพฤตกรรมของผทมาเขารวมและไมเขารวมของทง 2 ชมชนพบวา ในระดบท 1 ชมชนโฟรโมสตแสดงศกยภาพออกมาไดมากกวาชมชนทรพยสนพฒนา ในระดบท 2-3 ชมชนทรพยสนพฒนาแสดงศกยภาพการคดวเคราะหหรอรวมระดมสมองไดอยางมประสทธภาพมากกวาชมชนโฟรโมสตอยางชดเจน ระดบท 4 ซงจากทฤษฎการมสวนรวมกลาววาจะมระดบนมากกทสด กลบเปนชมชนโฟรโมสตทแสดงออกมาเหนอกวาชมชนทรพยสนพฒนาทงดานความคดเหนและความพอใจ ทงนชมชนทรพยสนพฒนาทงจากผเขารวมและไมเขารวมยงแสดงถงความไมพอใจตอกระบวนการการมสวนรวมออกมาอยางชดเจนกวาชมชนโฟรโมสต แตอยางไรกตามยงคงมปจจยทางดานสงคมทสงผลตอพฤตกรรมการมสวนรวมดงกลาว เชนระดบการศกษา อาชพ รายได หรอรปแบบการอยอาศยของผตอบแบบสอบถามเอง 4. สรป ประชากรในชมชนแสมด า อนหมายถงบางสวนทไดรบผลกระทบของชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา ผอยอาศยสวนใหญม 2 กลม ไดแก ทายาทผเชาทดนเดมจากส านกงานทรพยสน ฯ จะอาศยอยในชมชนเปนเวลามากกวา 30 ป กลมท 2 คอผซอทดนจากทายาทผเชาทดนเดมแลวมาปลกสรางทอยอาศย จะอยอาศยในชมชนระหวาง 10 – 15 ป การประกอบอาชพสวนใหญจะคาขายหรอรบจาง ท าใหมรายไดไมมากนก ดงนนปญหาทพบเจอสวนใหญคอไมมเงนในการซอมแซมบานท าใหสงปลกสรางทรดโทรม อกทงยงไมไดเปนผเชาทดนกบส านกงานทรพยสน ฯ จงท าใหขาดระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ เพราะการด าเนนการใด ๆ จ าเปนตองไดรบความยนยอมจากส านกงานทรพยสน ฯ เปนล าดบแรก เมอเกดการเวนคนทดน ท าใหตองมการประชมชแจงแกชมชนเพอท าความเขาใจและรบทราบเรองสทธ ปรากฏวามประชากรสวนใหญเขามารวมประชมรบฟงการชแจงเรองสทธ หลงจากรบทราบเรองสทธประชากรสวนใหญจะรวมแสดงความคดเหนตอหวหนากลมยอยของตน เนองมาจากไมมเวลาเขามามสวนรวมในแตละขนตอน อาจมาเขารวมไดเพยงบางครง โดยสวนใหญเมอมการนดประชมไมวาจะเปนขนตอนใด จะมประชากรสวนใหญเขารวมประชมดวย แตหากใหมามสวนรวมในการด าเนนการของแตละขนตอนกจะเขามามสวนรวมเพยงบางครงเทานน อาจเกดจากชมชนไมไดเดอดรอนทอยอาศยจรง ๆ ถงแมมการเวนคนทดน ดานประเดนหลกของการมสวนรวม จากผลจากการวจยพบวาขนตอนทเปนประเดนหลกของการมสวนรวมคอการคนหาปญหาและสามารถคดวเคราะหตลอดจนหาแนวทางแกไขได สามารถพบไดในชมชนทรพยสนพฒนาทมความพรอมและแสดงศกยภาพออกมาอยางชดเจน ถงแมจะเปนไปในรปแบบของการรกษาผลประโยชนสวนตนกตาม แตเมอถงเวลาลงมอปฏบตการ

สำนกหอ

สมดกลาง

100

ชมชนทรพยสนพฒนากลบมสวนรวมคอนขางนอยเมอเทยบกบชมชนโฟรโมสตทมาเขารวมมากในระดบท 1 ซงคอการรวมกนคนหาปญหาและระดบท 4 คอการลงมอปฏบตเพอแกไขปญหาโดยการรวมกนวางผงชมชน ในสวนนชมชนโฟรโมสตแสดงศกยภาพทพรอมกวาชมชนทรพยสนพฒนาทยงคงถกเถยงกนเพอรกษาผลประโยชนสวนตน พฤตกรรมและบรบทแวดลอมของผทมาเขารวมกระบวนการของทง 2 ชมชนนมความคลายคลงกนในดานอยอาศยในพนทของส านกงานทรพยสนฯ เหมอนกน แตกยงมความแตกตางกนทไมมากนกในดานการศกษา อาชพและรายได แตความแตกตางทเหนไดอยางชดเจนคอสภาพบานอยอาศย ซงชมชนโฟรโมสตมความทรดโทรมมากกวาชมชนทรพยสนพฒนา และประกอบกบชมชนโฟรโมสตยงไมไดขนทะเบยนเปนชมชนทถกตองตามกฎหมายเหมอนอกชมชนหนง ดวยเหตผลดงกลาวจงสงผลใหผมาเขารวมของทง 2 ชมชนมความแตกตางกนในแตละระดบของกระบวนการมสวนรวมในการวางผงทอยอาศยของชมชน

สำนกหอ

สมดกลาง

101

บทท 6

สรปการวเคราะห อภปรายผล และขอเสนอแนะ การสรปผลการวเคราะห ด าเนนการโดยสรปผลการวเคราะหขอมลประชากรและขอมลการมสวนรวม การอภปรายผลด าเนนการโดยขยายความผลจากการวเคราะหและน าขอมลเชงสงคมเขามาชวยบรรยายผลทไดรบ ขอเสนอแนะด าเนนการโดย เสนอแนะกระบวนการมสวนรวมอนเปนพนฐานทมาจากการวจยและอางองมาจากทฤษฎการมสวนรวม 1. สรปการวเคราะห

ผลทสรปจากการว เคราะห ครอบคลมประชากรในพนทวจย และขอมลหลกคอกระบวนการมสวนรวมทง 5 ระดบ รวมถงการพฤตกรรมของผมาเขารวมและไมมาเขารวมกระบวนการ 1.1 ประชากรในพนทวจย

ประชากรสวนใหญอาศยอยในชมชนแสมด า เปนเวลา 30 ปขนไป กลมนจะเปนทายาทผ เชาทดนเดมกบส านกงานทรพยสน ฯ ปจจบนไดยกเลกสญญาเชาหมดแลว และมชวงอายระหวาง 41-50 ป อกกลมอาศยอยในชมชนระยะเวลาระหวาง 11 – 15 ป กลมนเปนผเขามาซอทดนจากทายาทผเชาเดมและอยอาศยครอบครองมาจนถงปจจบน มชวงอายระหวาง 31-40 ป ลกษณะการอยอาศยประชากรบางกลมยงคดวาทดนของตนยงมสญญาเชากบส านกงานทรพยสน ฯ อย จงตอบแบบสอบถามมาวาเชาอาศยอย ประชากรสวนใหญเรยนจบชนประถมศกษา ท าใหตองประกอบอาชพคาขายสวนตวและรบจางทวไป สงผลใหมรายไดนอยคออยระหวาง 5,000 – 10,000 บาท อกทงสวนใหญมบตรทมอายมากกวา 21 ป ซงเปนวยทรบผดชอบตวเองไดแลว แตยงคงอาศยอยรวมกบพอแม และไมสงผลใหเกดมรายไดเพมมากขน สวนประชากรทมบตรชวงอาย 0-20 ปทยงคงตองพงพาครอบครวอยมากอกทงยงเพมภาระการดแลเลยงดหรอคาเลาเรยนอกดวย 1.2 การมสวนรวม การสรปกระบวนการมสวนรวมท าการสรปทละระดบของกระบวนการ โดยระดบท 1 คอการรวมกนคนหาปญหา ระดบท 2 การรวมกนวเคราะหทมาแหงปญหา ระดบท 3 การหาแนวทางการแกไขปญหา ระดบท 4 การด าเนนการแกไขปญหาซงหมายถงการลงมอปฏบต และสดทายระดบท 5 การตดตามและประเมนผล แตอยางไรกตามผลทไดจากการวเคราะหมเพยงระดบท 1-4 เทานนเนองจากไมปรากฏผลการตดตามและประเมนผลในระดบท 5

101

สำนกหอ

สมดกลาง

102

ระดบท 1 การรวมกนคนหาปญหาภายในชมชน ชมชนโฟรโมสตแสดงถงศกยภาพความพรอมในการรวมกลมและเขารวมกระบวนการในระดบการคนหาปญหาไดมากกวาชมชนทรพยสนพฒนา รวมถงยงแสดงทศนคตทพอใจออกมามากกวาชมชนทรพยสนพฒนาเชนเดยวกน ระดบท 2 การรวมกนวเคราะหทมาแหงปญหา เมอถงระดบนผอยอาศยในชมชนจ าเปนตองรวมระดมสมองมากกวาเดม ซงชมชนทรพยสนพฒนาแสดงใหปรากฏออกมาอยางชดเจนถงการเขารวมทมากกวาและยงมโอกาสในการแสดงความคดเหนรวมถงทศนคตตอความพงพอใจทเปนไปในดานทดกวาชมชนโฟรโมสต ระดบท 3 การรวมกนหาแนวทางการแกไขปญหา ซงเปนการพฒนาผลจากการวเคราะหทไดกระท าในขนตอนกอนหนาน 2 ขนตอน และยงคงอยในชวงระดมสมองของผอยอาศยในชมชน ซงชมชนทรพยสนพฒนาแสดงศกยภาพออกมาอยางชดเจนมากกวาชมชนโฟรโมสตทแสดงออกมาคอนขางนอยกวาทควร หากเพยงแตรอค าสงจากเจาหนาทส านกงานทรพยสนฯ หรอด าเนนการไปตามอตถภาพเทานน แตในระดบนผทมาเขารวมและไมเขารวมของชมชนทรพยสนพฒนาแสดงออกถงความไมพอใจตอกระบวนการมสวนรวมอยางชดเจน ดวยการตอบพอใจนอยทสด ถงแมวาตนเองจะมสวนรวมในการแสดงความคดเหนมากกวาชมชชนโฟรโมสตกตาม ระดบท 4 การรวมกนด าเนนการแกไขปญหาหรอการลงมอปฏบต ซงในระดบน ชมชนโฟรโมสต กลบแสดงศกยภาพในการรวมกนลงมอปฏบตอยางชดเจนและทศนคตทดตอกระบวนการ ซงคอนขางผดจากความคาดหมายทควรจะเปนชมชนทรพยสนพฒนามากกวา เนองจากชมชนทรพยสนพฒนาค านงถงการถกเถยงเพอรกษาผลประโยชนสวนตนมากกวาชมชนโฟรโมสต

2. การอภปรายผลทไดจากการวจย การอภปรายผลด าเนนการโดยขยายความโดยการน าขอมลประชากรและปจจยทางดานสงคมมาชวยบรรยายผลและสรปผล โดยการอภปรายผลจะบรรยายทละระดบของการมสวนรวม ระดบท 1 จากขอมลขางตนแสดงใหทราบวาชมชนโฟรโมสตทมลกษณะชมชนเมองกงเกษตรกรรมและมผอยอาศยสวนใหญไดรบการศกษานอย ประกอบอาชพคอนขางไมมนคงจงสงผลถงรายได ดวยปจจยเหลานสงผลใหผอยอาศยในชมชนโฟรโมสต มความเขาใจตอสถานการคอนขางงาย และคอนขางมความซออยในนสยสวนตว เรองผลประโยชนสวนตนพบบางแตเปนประเดนเลกนอยเทานน รวมถงไมมการแบงฝายและตอตานกระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชนอยางชดเจนเหมอนดงชมชนทรพยสนพฒนา โดยทงนอาจเปนไดวาชมชนโฟรโมสตยงไมไดรบการขนทะเบยนเปนชมชนทถกตองตามกฎหมายจงสงผลตอความเชอมนของผอยอาศยในชมชนเองทแสดงการรกษาผลประโยชนสวนตนออกมาคอนขางนอย สวนชมชนทรพยสนพฒนาม

สำนกหอ

สมดกลาง

103

ลกษณะความเปนชมชนเมองสงกวาชมชนโฟรโมสต สภาพบานเรอนคอนขางมนคงแขงแรง ในชมชนเฉพาะสวนทไดรบผลกระทบมผทไดรบการศกษาสงกวาชมชนโฟรโมสต ดวยปจจยเหลานสงผลใหชมชนทรพยสนพฒนาทมความพรอมในดานทอยอาศยกลบตองถกเวนคนพนท ดงนนจงเกดความไมพอใจและน าไปสการแบงฝายทยนยอมคนพนทใหกบทางส านกงานทรพยสนฯ และฝายทไมยนยอม ขนตอนการคนหาปญหานเปนเพยงบทเรมตนของกระบวนการมสวนรวมเทานน ดงนนจงไมไดรบความสนใจจากผอยอาศยในชมชนทรพยสนพฒนาเทาทควร รวมถงยงแสดงความไมพอใจตอกระบวนการออกมาในการตอบแบบสอบถาม ในสวนของชมชนโฟรโมสตทเปนชมชนทไมช าชองในดานการคดวเคราะห หากแตถนดในการลงมอปฏบตหรอการรอค าสงเทานนกลบแสดงถงการมสวนรวมในขนตอนท 1 มากกวาอกชมชน ระดบท 2 และระดบท 3 เนองจากบรบททางกายภาพและสงคมของชมชนทรพยสนพฒนาทคอนขางแตกตางจากชมชนโฟรโมสต ประกอบกบชมชนทรพยสนพฒนาไดรบการขนทะเบยนเปนชมชนทถกตองตามกฎหมายแลว และเนองดวยความหวงแหนในทรพยสมบตของตนเองทเกรงวาจะถกเวนคน จงแสดงความตองการในการปกปองผลประโยชนสวนตนชดเจนในรปแบบของการเขารวมกระบวนการในขนตอนการวเคราะหสาเหตทมาแหงปญหา ตลอดจนสามารถหาแนวทางการแกไขปญหาไดดวยตนเอง ลกษณะดงกลาวคลายกบตองมปจจยภายนอกเขามากระตนใหกลมคนเหลานออกมาแสดงความคดเหนตอสาธารณะ ถงแมวาจะออกมามสวนรวมมากกวาชมชนโฟรโมสตและมทศนะคตทดกวา แตกยงคงมบางสวนทแสดงถงความไมพอใจตอกระบวนการมสวนรวม กลาวคอผอยอาศยในชมชนนมสวนรวมในกระบวนการมากแตกลบมความพอใจตอกระบวนการนอย เนองจากผอยอาศยในชมชนทรพยสนพฒนายงคงค านงถงประโยชนสวนตนมากอน ซงตางจากชมชนโฟรโมสตทยงคงค านงถงผลประโยชนสวนตนเชนกนแตเปนเพยงประเดนเลกนอยเทานน อกทงชมชนโฟรโมสตยงคงมวถชวตบางสวนเปนชมชนเมองกงเกษตรกรรม ระดบท 4 การมสวนรวมในการลงมอปฏบต เนองจากปจจยขางตนทแสดงถงความขดแยงบางสวนในชมชนทรพยสนพฒนา จงสงผลใหมผเขารวมในขนตอนนคอนขางนอยเมอเทยบกบชมชนโฟรโมสต ทถนดในเรองลงมอท ามากกวาการคดวเคราะห ดงนนในขนตอนนนการลงมอปฏบตชมชนทรพยสนพฒนาจงขาดผลงมอท าหากมแตเพยงผคดเทานน ประเดนหลกยงคงมาจากการไมเชอมนในกระบวนการมสวนรวมและไมเชอมนในตวภาครวมตางๆ วาจะด าเนนการไดจรง และในขณะทชมชนโฟรโมสตมาเขารวมคอนขางมากและมโอกาสในการลงมอปฏบต รวมถงผลการตอบสนองตอความพอใจเปนไปในดานทดกวาชมชนทรพยสนพฒนา

สำนกหอ

สมดกลาง

104

3. สรปสงทคนพบจากการวจย สงทสามารถคนพบไดจากการวจยคอ ในครอบครวสวนใหญมบตรมอาย 20 ปขนไป ท าใหการออกแบบวางผงทอยอาศย ตองค านงถงกลมคนเหลานดวยซงอาจกลายเปนครอบครวขยายภายในอนาคต และตองน าเขามาสกระบวนการมสวนรวมดวย ปญหาทพบมากในชมชนคอเรองขาดสาธารณปโภคตาง ๆ เนองจากเปนชมชนบกรกท าใหบางหลงไมมบานเลขท การจะขอสาธารณปโภค สาธารณปการจากภาครฐจงเปนไปไดยาก เนองจากตองไดรบการอนญาตจากเจาของทดน จงสามารถไปยนเรองตอภาครฐในการขอใชระบบสาธารณปโภค เมอมการประชม ประชากรจะนงรบฟงขอมลอยางตงใจ และจะแจงความตองการขนาดและต าแหนงทดนในผงอยอาศย เพราะตองค านงเรองขนาดทดนเดมและสวนครอบครวขยาย บางรายจะมเรองการประกอบอาชพมาเปนสวนหนงของการเลอกต าแหนงทดนและประเดนทส าคญทสดคอ ประชากรสวนใหญมความตองการเปนผเชากบส านกงานทรพยสน ฯ ดานกระบวนการมสวนรวมทคนพบคอ ชมชนทมสภาพบานเรอนมนคงแขงแรงและมความเปนชมชนเมองมากกวา เชนชมชนทรพยสนพฒนาจะเขามามสวนรวมในขนตอนการคดวเคราะหตลอดจนหาแนวทางการแกไขปญหา ถงแมวาอาจจะมประเดนเรองผลประโยชนสวนตนตามมากตาม กลาวคอชมชนลกษณะนมความช าชองในการถกเถยงคดวเคราะหมากกวาชมชนโฟรโมสตทมลกษณะเปนชมชนเมองกงเกษตรกรรม ทรอการชน าจากส านกงานทรพยสนฯเทานน และถนดในการลงมอปฏบตมากกวาใชการคดและวเคราะห 4. ขอเสนอแนะทมพนฐานมาจากการวจย

การเสนอแนะทมพนฐานมาจากการวจยสมพนธกบวตถประสงคเพอเสนอแนะแนว ทางการพฒนากระบวนการมสวนรวมของชมชน โดยการเสนอแนะนจะเสนอแนะทละขนตอนของการมสวนรวมเพอแยกแตละประเดนใหมประสทธภาพมากขน แตอยางไรกตามกรณศกษาชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนานเปนชมชนทตงอยในพนทของส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ซงสมควรจะน าไปประยกตใชกบชมชนอนในพนทของส านกงานทรพยสนฯ หรอในกรณชมชนอนทนอกเหนอจากนแลวตองมบรบททใกลเคยงมากกบกรณศกษาดงกลาว

ขอเสนอแนะในระดบท 1 การรวมกนคนหาปญหาภายในชมชน จากขอมลขางตนทง 2 ชมชนมความแตกตางกนดงนนการตอบสนองของผมาเขารวมจงแตกตางกนเชนเดยวกน ในข นตอนแรกไมไดรบการตอบสนองจากผ อยอาศยในชมชนเทา ทควรเนองจากขาดการประชาสมพนธอยางทวถงและขาดแรงจงใจในการเขารวม ชมชนโฟรโมสตทมาเขารวมเพราะเปนการชน าของส านกงานทรพยสนฯ สวนชมชนทรพยสนพฒนามาเขารวมเพราะตองการรกษา

สำนกหอ

สมดกลาง

105

ผลประโยชนของตนเอง ซงทง 2 กรณกเปนสทธอนชอบธรรมของผอยอาศยในชมชน ดงนนขอเสนอแนะในขนตอนท 1 สมควรสรางความเขาใจในระดบเดยวกนเปนล าดบแรก กลาวคอการเจรจาหรอสนทนาตางๆของภาครวมสมควรเขาไปพบผอยอาศยในชมชนเพอสรางมตรภาพใหคลายกบเปนพวกเดยวกน หลงจากนนผอยอาศยในชมชนจะเชอมนในตวของภาครวมตางๆ จากนนกระบวนการรวมกลมของชมชนจะงายขนหากสรางความเชอมนเปนล าดบแรก สงทไมควรกระท าคอการมสงของแลกเปลยนทเปนรปธรรม กลาวคอจะสรางคานยมทยดตดกบผลประโยชนการมสงแลกเปลยนอาจสามารถกระท าไดในเชงนามธรรมเชน สทธการตอสญาเชาของแตละหลงคาเรอน ขอเสนอแนะในระดบท 2 การรวมกนวเคราะหทมาแหงปญหาภายในชมชน จากทฤษฎการมสวนรวมของ ม.ร.ว. อคน รพพฒน กลาววาการมสวนรวมทดสมควรมาจากความสมครใจมใชมาจากการบงคบหรอขเขญ ดงนนกอนทจะสามารถวเคราะหไดผอยอาศยเองจ าเปนตองไดขอมลทถกตอง กลาวคอการใหขอมลในความเปนจรงและชใหทราบถงผลดและผลเสยของแตละประเดนอยางชดเจน น าเงอนไขทกลมคนเหลานตองเผชญผนวกกบโอกาสทพวกเขาจะไดรบหากสามารถผานอปสรรคได พยายามชใหเหนถงศกยภาพของกระบวนการมสวนรวม และอ านาจในการตอรองอยางเปนธรรม ขอเสนอแนะในระดบท 3 การรวมกนหาแนวทางการแกไขปญหา สวนนเปนการพฒนามาอกระดบหนงของการวเคราะห ซงเมอท าการวเคราะหไดแลวตองชใหเหนโอกาสตางๆทมาจากภายนอกเองเชน การรวมกลมเพอยนกสนเชอ จาก พอช. หรอการสรางโอกาสเองจากภายในชมชนเชนการจดตงสหกรณออมทรพยของชมชนและน าเงนมาท าการเกษตรของชมชน ทงนขนตอนท 1-3 ทหมายถงหวใจของการมสวนรวม ควรผลกดนใหผอยอาศยในชมชนมสวนรวมโดยปราศจากผลประโยชนแอบแฝงใดๆ ทงสน เพราะการกระท าดงกลาวไมกอใหเกดการมสวนรวมอยางแทจรง ขอเสนอแนะในระดบท 4 การรวมกนด าเนนการแกไขปญหา ซงในสวนนคอการลงมอปฏบตทตามทฤษฎการมสวนรวมของ ม.ร.ว. อคน รพพฒน กลาววาจะมเพยงระดบนเทานนทเกดขนในสงคม ซงหากเปนดงทกลาวนน การมสวนรวมจะถกพฒนาตอไปไดนอยมากเนองจากขาดฐานรากแหงความเขาในซงปญหา ดงนนในขนตอนนภาครวมตางๆสมควรเปนเพยงแคผสงเกตการณเทานนมสมควรลงมอปฏบตดวย ควรปลอยใหชมชนด าเนนการดวยตนเองถงแมวาจะไมส าเรจดงทมงหวงไว เนองจากชมชนจะสามารถเรยนรจากความผดพลาดแลวน าไปวเคราะหและหาแนวทางไดดวยตนเอง ขอเสนอแนะในระดบท 5 การรวมกนตดตามและประเมนผลเนองจากการการตดตามประเมนผลกระบวนการยงไมไดเกดขนเปนรปธรรมมากนก ดงนนการเสนอแนะเปนเพยงการกระท าในระดบท 1-4 อยางจรงจงและสรางส านกความเปนเจาของ จากนนการตดตามผลจะเกดขน

สำนกหอ

สมดกลาง

106

5. สรป หวใจของการพฒนาคอกระบวนการมสวนรวม ไมวาจะเปนการพฒนาหรอด าเนนการเรองใด ผอยอาศยในชมชนตองมองเหนและเขาใจถงปญหาทเกดขนกอนเปนล าดบแรก จากนนจงรวมกนหาแนวทางหรอวธการตางๆ มาแกไขปญหา แตปจจยหลกทท าใหเกดการมสวนรวมคอชมชนตองมความเดอดรอนเหมอนกน หรอไมกจ าเปนตองปฏบตตามนโยบายของเจาของทดน จะท าใหมการรวมกนคดและระดมสมองเพอรวมกนรกษาผลประโยชนของสวนรวม น าไปสการลงมอปฏบต โดยการรวมกนคดนอาจหมายถงการถกเถยงผลเรองประโยชนของตนเองหรอเพอสวนรวม แตอยางไรกดการมสวนรวมในการวางผงทอยอาศยในพนทรองรบชมชนแสมด านนไมสามารถด าเนนการไดโดยชมชนเพยงล าพง จ าเปนตองมภาครวมจากภาคสวนตางๆ เขามามบทบาทแตสมควรยดประโยชนทชมชนจะไดรบเปนหลก ซงการมสวนรวมทมาจากความตองการทแทจรงของชมชนเอง น าไปสศกยภาพการพฒนาและพงพาตนเองไดอยางย งยนตอไป

สำนกหอ

สมดกลาง

107

บทท 7

บทสรป

บทสรปของการวจยการมสวนรวมคลอบคลมเนอเรอง สรปสาระส าคญและผลการวจย ขอบกพรองทเกดขนจากการวจย และขอเสนอแนะส าหรบบคคลทจะท าการวจยในเรองทมบรบทคลายคลงกบการวจยน ทายสดคอการสรปความทงหมด

1. สรปสาระส าคญและผลการวจย

จากการศกษาเฉพาะกลมผ ถกผลกระทบจากการพฒนาพนทของส านกวฒนธรรม กรงเทพมหานคร ไดแก ชมชนโฟรโมสต 60 หลงคาเรอน และชมชนทรพยสนพฒนา 60 หลงคาเรอน การด าเนนการวจยภายใตวตถประสงคหลกคอ การศกษาแนวคด ทฤษฎเรองกระบวนการมสวนรวม การศกษากระบวนการมสวนรวมของชมชนแสมด า และสามารถเสนอแนะแนวทางการพฒนากระบวนการมสวนรวมของชมชน โดยแนวคด ทฤษฎการมสวนรวมของ ม.ร.ว. อคน รพพฒน ม 5 ระดบดวยกนคอ 1. การรวมกนคนหาปญหา 2. การรวมกนวเคราะหทมาแหงปญหา 3. การหาแนวทางการแกไขปญหา 4. การด าเนนการแกไขปญหา 5. การตดตามและปรเมนผล ซงระดบท 1-3 นบวาเปนประเดนส าคญของการมสวนรวมเนองมาจากความตองการของชมชนเอง และในสงคมพบการมสวนรวมเพยงระดบท 4 เทานน ซงระดบ 1-3 และระดบท 5 ขาดหายไป ในสวนกระบวนการมสวนรวมของชมชนแสมด านนสามารถพบไดในระดบท 2 และ 3 อยางชดเจนโดยเฉพาะชมชนทรพยสนพฒนา ซงขดแยงกบทฤษฎ เนองจากผอยอาศยในชมชนมความตองการรกษาผลประโยชนจงจ าเปนตองออกมาเขารวมกระบวนการ แตกระบวนการมไดด าเนนไปดวยความสมครใจของชมชนเอง ดงททฤษฎกลาวไว จากนนในระดบท 4 คอการลงมอปฏบต พบไดอยางชดเจนในชมชนโฟรโมสต สาเหตทสามารถเกดกระบวนการนไดเนองจากผอยอาศยในชมชนโฟรโมสตตองการพฒนาคณภาพชวตตนเองใหดขนและไมมการตอตานกระบวนการ ในสวนของการเสนอแนะแนวทางการพฒนากระบวนการมสวนรวมนน ด าเนนการโดยใหขอมลทตรงตามความเปนจรงแกชมชน และชใหเหนถงสถานการณปจจบนและศกยภาพของตนเองและสวนรวม

สาระส าคญของการวจยนคอชมชนทมประชากรและความเปนอยทตางกนเพยงเลกนอยกยงสามารถสงผลตอการมสวนรวมอยางชดเจน และยงสงผลถงความพงพอใจของกระบวนการเชนเดยวกน โดยทงนผลสรปขางตนของการวจยสามารถตอบสนองวตถประสงคและผลทคาดวา

107

สำนกหอ

สมดกลาง

108

จะไดรบ ซงสามารถศกษาทฤษฎการมสวนรวม และการน าไปใชในชมชนแสมด า ตลอดจนน าผลทไดกลบมาเสนอแนะแนวทางการพฒนากระบวนการเพอน าไปสการพฒนาชมชนตอไป อกทงสามารถน าผลจากการวจยไปประยกตใชกบชมชนอนทมบรบทใกลเคยงกนได

2. ขอบกพรองจากการวจย

การวจยครงนสอบถามกลมผถกผลกระทบจากการพฒนาพนท 120 หลงคาเรอน แบงเปนชมชนโฟรโมสต 60 หลงคาเรอน และชมชนทรพยสนพฒนา 60 หลงคาเรอนเชนเดยวกน การเกบขอมลใชแบบสอบถาม ซงไมไดสมภาษณผเชยวชาญทางดานการมสวนรวม และภาครวมทด าเนนงานรวมกบชมชน ดงนนขอบกพรองทสมควรปรบปรงคอการสมภาษณผเชยวชาญ หรอผอยอาศยในชมชนเอง เพอความคลอบคลมถงเนอหาสาระอยางครบถวน

3. ขอเสนอแนะส าหรบการวจยขนตอไป

1. ควรท าการวจยในชวงเรมตนของกระบวนมสวนรวมในการพฒนาชมชนตงแตขนตอนแรกไปจนถงขนตอนสดทาย เพอใหเหนผลของการมสวนรวมทชดเจนมากขน เนองจากการวจยครงนเปนการวจยหลงจากไดเกดกระบวนการวางผงชมชนเรยบรอยแลว

2. ควรวจยในเรองของกจกรรมทจะสงผลใหเกดกระบวนการมสวนรวมของชมชน และสอบถามผทไมถกผลกระทบจากการพฒนาพนท รวมถงหรอสมภาษณผแทนจากหนวยงานทเขามามสวนรวมกบชมชน เพอใหเหนภาพของกระบวนการมสวนรวมทเปนกลมใหญขน

4. สรป

การคนควาอสระเรอง การศกษากระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชน : กรณศกษา ชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา เปนการศกษาในรายวชาสดทายของหลกสตร การวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอมมหาบณฑต การด าเนนการตามระเบยบวธวจย และส าเรจลลวงตามวตถประสงค ไดผลตามทคาดวาจะไดรบทง 3 ขอ คอ การศกษาแนวคด ทฤษฎเรองกระบวนการมสวนรวม การศกษากระบวนการมสวนรวมของชมชนแสมด า และสามารถเสนอแนะแนวทางการพฒนากระบวนการมสวนรวมของชมชน อยางไรกตาม การวจยเรองน มขอบกพรองดงทกลาวมาขางตน นอกจากนยงไดเสนอแนะการวจยอก 2 ขอ ส าหรบผทสนใจจะท าการวจยตอไปอกระดบ เพอใหการวจยไดผลสมบรณยงขน

สำนกหอ

สมดกลาง

109

บรรณานกรม

Report of The Meeting for The Adhoc Group of Expert. New York :United Nation , 1981. Cohen , J.M. and Uphoff , N.T. Rural Development Participation : Concept and Measures for Project Design Implementation and Evaluation. Rural Development Committee Center for International Studies , Cornell University , 1981. Koufman , H.F. Participation Organized Activities in Selected Kentucky Localities. Agricultural Experiment Station Bulletins. March , 1949. การเคหะแหงชาต. การปรบปรงชมชนแออด. กรงเทพมหานคร : โรงพมพประมวลศลป, 2534 คมอปฏบตงานกรรมการชมชน: กรงเทพมหานคร.ส านกพฒนาชมชน, (ไมระบปทพมพ) : 1-2. จรพรรณ กาญจนจนดา. การพฒนาชมชน. กรงเทพ : โรงพมพมหาวทยาลยรามค าแหง, 2522. ประยร ศรประสาธน. รายงานการวจย เรอง ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมในการด าเนนงานของคณะกรรมการการศกษาประจ าโรงเรยนประถมศกษา. ปทมธาน. : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2542. ปฐมา หรนรกวทย. “การมสวนรวมของคนในชมชน”. เอกสารการบรรยายในชดวชา การออกแบบสถาปตยกรรมขนสง 2. คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร, 19 และ 26 พฤศจกายน 2544. ปา รชา ต วลย เส ถยร และคณะ . กระบวนการและ เทคนคการท างานของนกพฒนา . กรงเทพมหานคร. : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2543 : 136-139. สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน). สรางความเขมแขงของสงคมจากรากฐานดวยพลง องคกรชมชนและประชาสงคม. กรงเทพมหานคร, 2548. ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย. ขอมลการส ารวจขอมลชมชน. ฝายบรหารงานชมชน, กรงเทพมหานคร, 2551. _________.โครงสรางองคกร ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย 2551 : กองบรหาร ทรพยากรมนษย ฝายบรหารกลยทธ, 2551. อคน รพพฒนและคณะ. ความส าคญของการมสวนรวม. มลนธสถาบนวจยและพฒนาชมชนเมอง , 2525.

สำนกหอ

สมดกลาง

110

________. ชมชนแออด องคความรกบความเปนจรง. กรงเทพมหานคร: มลนธสถาบนวจยและพฒนาชมชนเมอง, 2542. อภญญา กงสนารกษ. รปแบบการบรหารแบบมสวนรวมในองคกรทมประสทธผลระดบคณะของสถาบนอดมศกษา. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2544.

สำนกหอ

สมดกลาง

111

ภาคผนวก

สำนกหอ

สมดกลาง

112

แบบสอบถามศกษาการมสวนรวมในการวางผงชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา เขตบางขนเทยน กรงเทพมหานคร

ชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนาอยในพนทส านกงานทรพยสนสวน

พระมหากษตรยและไดมการวางผงรองรบผถกกระทบจากการพฒนาพนทบรเวณรอบเสนทางรถไฟฟาสายสแดงเขม รงสต-มหาชย

ดงนนทางเจาหนาทส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยและคณะท างานจาก มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.) จงไดลงมารวมกนวางผงกบผทถกผลกระทบโดยตรงจากทง 2 ชมชนขางตน เนองจากขอมลในแบบสอบถามชดนจะถกน าไปเปนสวนหนงของงานวจย การศกษากระบวนการมสวนรวมในการวางผงชมชน : กรณศกษาชมชนโฟรโมสตและชมชนทรพยสนพฒนา ซงเปนสวนหนงของการศกษาการคนควาอสระ หลกสตรการวางแผนชมชนเมองและสภาพแวดลอม มหาบณฑตภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ขอมลทงหมดนจะไมมสวนผกมดใดๆทงสนกบผตอบแบบสอบถาม โดยมงหวงวาจะไดขอมลทเปนจรงจากผถกผลกระทบโดยตรง เพอทจะสามารถปรบปรงกระบวนการหรอเปนขอเสนอแนะกบคณะท างานหรอชมชนอนๆตอไป แบบสอบถามมทงหมด 2 สวนรวม 38 ขอ สวนท 1 ขอมลดานประชากร ขอ 1-10 สวนท 2 ขอมลการมสวนรวมของชมชน ขอ 11-38 2.1 การรวมกนคนหาปญหาภายในชมชนและรบทราบขอก าหนดพนฐาน ขอ 11-19 2.2 การรวมกนวเคราะหและขอ 20-24 2.3 การรวมกนหาแนวทางการแกไขปญหาในการวางผงชมชน 25-28 2.4 การรวมด าเนนการแกไขปญหาในการวางผงชมชน ขอ 29-34 2.5 การรวมกนตดตามและประเมนผล ขอ 35-38

สำนกหอ

สมดกลาง

113

1. ขอมลดานประชากร (ขอ 1-10) ชมชน .................................................................

(1) เพศ ชาย หญง (2) อาย ต ากวา 20 ป 21-30 ป 31-40 ป 41-50 ป 51-60 ป มากกวา 60 ป (3) สถานภาพ โสด สมรส หยาราง (4) บตร 0-5 ป จ านวน……………คน 6-11 ป จ านวน……………คน 12-17 ป จ านวน……………คน 18-21 ป จ านวน……………คน มากกวา 21 ป จ านวน……………คน (5) อาชพ รบราชการ รฐวสาหกจ ลกจางองคกรรฐ บรษทเอกชน คาขาย/ธรกจสวนตว รบจางทวไป อน ๆ ระบ………………………………………… (6) รายได ต ากวา 5,000 บาท 5,001-10,000 บาท 10,001-20,000 บาท 20,001-30,000 บาท มากกวา 30,000 บาท อน ๆ ระบ………………………………………… (7) การศกษา ไมไดศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. อนปรญญา ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

สำนกหอ

สมดกลาง

114

(8) ทานอยในชมชน มาเปนระยะเวลาเทาใด นอยกวา 5 ป 5-10 ป 11-15 ป 16-20 ป 21-25 ป 26-30 ป มากกวา 30 ป (9) ลกษณะการอยอาศยของทานเปนรปแบบใด เจาบาน เชาอาศย ผอาศย อนๆ โปรดระบ……………………. (10) ลกษณะกรรมสทธครอบครองทดนของทานเปนอยางใด เปนผเชาโดยตรงจากส านกงานทรพยสนฯ เชาชวงจากผอน อยโดยไมไดเชาผใด อนๆ โปรดระบ……………………. 2. ขอมลดานการมสวนรวมของชมชน 2.1 (ขอ 11-19 การรวมกนคนหาปญหาภายในชมชนและรบทราบขอก าหนดพนฐาน) (11) คณคดวาสงใดคอปญหาดานกายภาพทพบในชมชน (ตอบไดมากกวา 1) ไมพบสงใดทเปนปญหา ชมชนอยอาศยกนหนาแนนและแออด สภาพเสอมโทรมจากน าเนาเสย บานเรอนทรดโทรม ขาดสาธารณปโภคตางๆ เชน น าประปาหรอไฟฟา อนๆ (โปรดระบ)..................................................................... (12) คณคดวาสงใดคอปญหาดานสงคมทพบในชมชน (ตอบไดมากกวา 1) ไมพบสงใดทเปนปญหา ขาดความสามคคในชมชน ปญหาดานยาเสพยตด ขาดการเปดโอกาสในการแสดงความคดเหน อนๆ (โปรดระบ).....................................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

115

(13) คณคดวาสงใดคอปญหาดานเศรษฐกจทพบในชมชนหรอตวคณเอง (ตอบไดมากกวา 1) ไมพบสงใดทเปนปญหา ไมมเงนในการซอมแซมและรอยายบาน ไมมเงนเกบออม มเงนไมพอใชในแตละเดอน อนๆ (โปรดระบ)..................................................................... (14) เมอคณพบปญหาในชมชนคณมโอกาสในการแสดงความคดเหนตอ เจาหนาทส านกงานทรพยสนฯหรอไม ม ไมม (15) เมอคณพบปญหาในชมชนคณมโอกาสในการแสดงความคดเหนตอ คณะท างาน มจธ. หรอไม ม ไมม (16) เมอคณพบปญหาในชมชนคณมโอกาสในการแสดงความคดเหนตอหวหนากลมยอยหรอไม ม ไมม (17) คณเขารวมประชมรบทราบสทธและต าแหนงในผงรองรบกบ มจธ. และส านกงาน ทรพยสนฯหรอไม เขา ไมเขา (18) คณมสวนรวมในการคนหาปญหาของชมชนหรอไม มสวนรวมทกครง มสวนรวมเปนบางครง ไมมสวนรวม (19) คณพอใจกบระดบการมสวนรวมของคณมากนอยเพยงใด มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

สำนกหอ

สมดกลาง

116

2.2 (ขอ 20-24 การรวมกนวเคราะหปญหาในชมชน) (20) คณคดวาปญหาในการรวมกนวางผงชมชนคอสงใด (ตอบไดมากกวา 1) ขาดการประชาสมพนธอยางทวถง ไดกรรมสทธในพนทเดมไมตรงตามความเปนจรง กรรมสทธในพนทเดมนอยแตตองการพนทในผงรองรบใหมมาก การแยงต าแหนงดๆในผงรองรบ ชาวบานมาเขาประชมนอยจงไมสามารถวางผงได เวลาในการประชมไมตรงกบเวลาวางของชาวบาน อนๆ (โปรดระบ)..................................................................... (21) คณไดเขารวมประชมวเคราะหปญหากบ มจธ. และส านกงานทรพยสนฯหรอไม เขา ไมเขา (22) คณไดมโอกาสในการแสดงความคดเหนเกยวกบการวเคราะหปญหาในทประชมหรอไม ม ไมม (23) คณมสวนรวมในการแสดงความคดเหนเกยวกบการวเคราะหปญหาหรอไม มสวนรวมทกครง มสวนรวมเปนบางครง ไมมสวนรวม (24) คณพอใจกบระดบการมสวนรวมของคณมากนอยเพยงใด มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 2.3 (ขอ 25-28 การรวมกนหาแนวทางการแกไขปญหาในการวางผงชมชน) (25) จากขอ 20 คณคดวาควรมแนวทางในการแกไขปญหาอยางไร ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

117

(26) คณไดมโอกาสในการแสดงความคดเหนเกยวกบการหาแนวทางแกไขปญหาในทประชม หรอไม ม ไมม (27) คณมสวนรวมในการแสดงความคดเหนเกยวกบการหาแนวทางแกไขปญหาหรอไม มสวนรวมทกครง มสวนรวมเปนบางครง ไมมสวนรวม (28) คณพอใจกบระดบการมสวนรวมของคณมากนอยเพยงใด มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 2.4 (ขอ 29-34 การรวมด าเนนการแกไขปญหาในการวางผงชมชน) (29) คณไดเขารวมประชมในการวางต าแหนงทดนของตวเองกบ ม.บางมดและส านกงาน ทรพยสนฯในผงรองรบหรอไม เขา ไมเขา (30) ขณะทมการประชมในการวางผงรองรบ คณปฏบตตนอยางไร (ตอบไดมากกวา 1) นงเฉยๆ รบฟงขอมลอยางตงใจ แจงความตองการขนาดและต าแหนงของทดน เสนอรปแบบผงทอยากไดตอทประชม อธบายใหเพอนบานทไมเขาใจไดทราบ โตแยงในสงทตนไมไดรบประโยชน อนๆ (โปรดระบ)..................................................................... (31) เมอไดผงรองรบเรยบรอยแลว ผงนนมาจากความตองการจรงๆของคณหรอไม ใช ไมใช อนๆ....................................... (32) หลงจากไดผงรองรบแลวคณด าเนนการตอไปอยางไร (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ยงไมไดด าเนนการสงใด ยนกเงนจาก พอช. รวมปรบพนทในผงรองรบแหงใหม ปกเขตแดนพนทของตวเองในผงรองรบแหงใหม ใชแบบบานเดมมาปลกในผงรองรบแหงใหม ปลกบานทรวมออกแบบในผงรองรบแหงใหม อนๆ (โปรดระบ).....................................................................

สำนกหอ

สมดกลาง

118

(33) คณมสวนรวมในการวางผงรองรบของชมชนหรอไม มสวนรวม มสวนรวมเปนบางครง ไมมสวนรวม (34) คณพอใจกบระดบการมสวนรวมของคณมากนอยเพยงใด มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 2.5 (ขอ 29-30 การรวมกนตดตามและประเมนผล) (35) อะไรคอปจจยหลกทคณเขารวมการวางผงกบ ม. บางมดและส านกงานทรพยสนฯ เปนนโยบายจากส านกงานทรพยสนฯ ตองการเปนผเชาทถกตองตามกฎหมายกบส านกงานทรพยสนฯ ตองการไดทอยอาศยใหม มองเหนศกยภาพพนทแสมด าในอนาคตจะเจรญกาวหนา ตองการแสดงใหเปนตวอยางกบบคคลอนๆหรอชมชนอนๆ อนๆ (โปรดระบ)..................................................................... (36) ตงแตเรมกระบวนการจนไดผงรองรบเรยบรอยแลวคณเขามามสวนรวมในขนตอนใดมาก ทสดจนถงนอยทสด (โปรดเรยงล าดบความส าคญจาก 1-5) รวมกนคนหาปญหาในการวางผงและความตองการของชมชน รวมกนวเคราะหปญหาในการวางผง รวมกนหาแนวทางการแกปญหาการวางผง รวมกนลงมอปฏบตการวางผง รวมกนตดตามและประเมนผลในการวางผง (37) ตงแตเรมกระบวนการจนไดผงรองรบเรยบรอยแลวคณมสวนรวมหรอไม มสวนรวมทกครง มสวนรวมเปนบางครง ไมมสวนรวม (38) คณพอใจกบระดบการมสวนรวมของคณมากนอยเพยงใด มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด ขอบพระคณทกรณาใหความรวมมอ

หมายเหต

1 = มากทสด

2 = มาก 3 = ปานกลาง 4 = นอย 5 = นอยทสด

สำนกหอ

สมดกลาง

119

ประวตผวจย ชอ ชอสกล นายเอกวทย นวเศรษฐ วน เดอน ปเกด 14 สงหาคม พ.ศ. 2526 ทท างาน ศนยบรการวจยและออกแบบคณะสถาปตยกรรมศาสตรและการ

ออกแบบ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (redek) อาคารบางกอกโคด 231/2 ถ.สาทรใต ยานนาวา สาทร กรงเทพฯ 10120

ทอย 5 ม. 8 ต.ไรขง อ.สามพราน จ.นครปฐม 73210 ประวตการศกษา พ.ศ. 2550 ส าเรจการศกษาปรญญาตรสถาปตยกรรมศาสตรบณฑตจาก

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร พ.ศ. 2552 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต หลกสตรการวางแผนชมชน

เมองและสภาพแวดลอม มหาบณฑต ภาควชาการออกแบบและวางผงชมชนเมอง คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ประวตการท างาน สถาปนก ( redek) Email address : Aeg_059@hotmail.com Aeg_059@yahoo.co.th

สำนกหอ

สมดกลาง