30 năm chiến tranh biên giới Việt - Trung (LONGMETAL2000 )

30 nm chin tranh bin gii

28 April 2009

1979

Nu bn l ngi yu nc, hy c cun sch ny.

Bi Minh Trit

Page 1


28 April 2009

Mc lcMc lc ................................................................................................................................. 2 V cun sch ny .................................................................................................................. 4 V tc gi .............................................................................................................................. 5 Chin tranh bin gii Vit-Trung, 1979 ................................................................................. 6 30 nm cuc chin Vit - Trung .......................................................................................... 25 ..................................................................................... 29 T ng ch thnh k th ..................................................................................................... 33 Vi ? ................................................................................................... 39

Vn bi bn bn .................................................................................................................. 44 Nh li m 17.2.79 ............................................................................................................ 50 C n Tt l ti mun b nh i ........................................................................................ 59 Cuc chin 1979 qua nh .................................................................................................... 62 'Mun phng s nhng buc phi ra i' ............................................................................... 68 ........................................................................................................... 72 ng ch ngi Hoa ............................................................................................................. 90 ............................................................................................................ 95 Xung n m a ai? ................................................................................ 101 c xung t ............................................................................................. 105 -Trung ........................................................................ 109 S phn ng Hong Vn Hoan .......................................................................................... 111 Ngi c cha l lnh Trung Quc ...................................................................................... 120 ng ........................................................................................................ 131 Hc gi TQ ni v cch tip cn bin gii ......................................................................... 145 'C hai ng bin gii' .................................................................................................... 148 ' ................................................................................................ 154 V tn gi cuc chin Vit - Trung 1979 ........................................................................... 160 Chic giy xin gi li ........................................................................................................ 168 Vit - Trung c th 'cng thng' ......................................................................................... 173 Truyn thng VN s 'Trung Quc'? ................................................................................... 176 Bin gii Vit - Trung trong vin cnh khu vc ................................................................. 179Bi Minh Trit Page 2


28 April 2009

Pol Pot l 'ngi yu nc' ................................................................................................ 183 c ...................................................................................... 185 C nn n trnh cuc chin 1979? ..................................................................................... 187 ........................................................................................... 190 Hi c v cuc chin 1979 ................................................................................................ 197 ....................................................................................................... 200 ' sau 30 nm ..................................................................................... 209 i 1979................................................................................ 211 .................................................................... 215 ng Tiu Bnh v truyn thng Vit Nam........................................................................ 218 Bi hc cho Vit Nam hm nay ......................................................................................... 222 ............................................................................................................ 226

Bi Minh Trit

Page 3


28 April 2009

V cun sch nyTrc tin ti xin ni r l ti khng t vit cun ebook ny. Ti ch tng hp li cc bi vit trong chuyn cuc chin bin gii 1979 t BBC Vit Nam v trn Wikipedia m thi. Chin tranh bin gii Vit - Trung, 1979 l mt cuc chin ngn nhng khc lit gia Trung Quc v Vit Nam, n ra vo vo ngy 17 thng 2 nm 1979 khi Trung Quc em qun tn cng Vit Nam trn ton tuyn bin gii gia hai nc. Chin tranh bin gii Vit Trung xut pht t quan h cng thng ko di gia hai quc gia v "dy cho Vit Nam mt bi hc" ca ng Tiu Bnh, ko di trong chng mt thng vi thit hi nng n v ngi v ti sn cho c hai pha. Cuc chin kt thc khi Trung Quc hon thnh rt qun vo ngy 18 thng 3 nm 1979, sau khi chim c cc th x Lng Sn, Lo Cai, Cao Bng, v mt s th trn vng bin. Mc tiu ca Trung Quc buc Vit Nam rt qun khi Campuchia khng thnh, nhng cuc chin li hu qu lu di i vi nn kinh t Vit Nam v quan h cng thng gia hai nc. Xung t v trang ti bin gii cn tip din thm 10 nm. Hn 13 nm sau, quan h ngoi giao Vit-Trung chnh thc c bnh thng ha. (li ta trch t wikipedia). Mong rng cc bn s c mt ci nhn y v khch quan v cuc chin tranh bin gii sau khi c xong cun sch ny.

Bi Minh Trit

Page 4


28 April 2009

V tc giBi Minh Trit Cu sinh vin khoa Cng ngh Thng tin, trng i hc Bch Khoa Tp.HCM Hin ang lm lp trnh vin cho cng ty Gameloft

Rt mong nhn c thm cc kin ng gp ca cc bn ti c th hon thin cun sch ny. Lin h qua email: [email protected]

Bi Minh Trit

Page 5


28 April 2009

Chin tranh bin gii Vit-Trung, 1979Chin tranh bin gii Vit - Trung, 1979 l mt cuc chin ngn nhng khc lit gia Trung Quc v Vit Nam, n ra vo vo ngy 17 thng 2 nm 1979 khi Trung Quc em qun tn cng Vit Nam trn ton tuyn bin gii gia hai nc. Chin tranh bin gii Vit Trung xut pht t quan h cng thng ko di gia hai quc gia v "dy cho Vit Nam mt bi hc" ca ng Tiu Bnh, ko di trong chng mt thng vi thit hi nng n v ngi v ti sn cho c hai pha. Cuc chin kt thc khi Trung Quc hon thnh rt qun vo ngy 18 thng 3 nm 1979, sau khi chim c cc th x Lng Sn, Lo Cai, Cao Bng, v mt s th trn vng bin. Mc tiu ca Trung Quc buc Vit Nam rt qun khi Campuchia khng thnh, nhng cuc chin li hu qu lu di i vi nn kinh t Vit Nam v quan h cng thng gia hai nc. Xung t v trang ti bin gii cn tip din thm 10 nm. Hn 13 nm sau, quan h ngoi giao Vit-Trung chnh thc c bnh thng ha.

Chin tranh bin gii Vit-Trung, 1979

Thi gian 17 thng 2 18 thng 3 nm 1979 a im Ton tuyn bin gii pha bc ca Vit Nam. Kt qu Trung Quc rt qun. C hai pha tuyn b chin thng. Tham chinGii phng qun Trung Quc Ch huy Qun i Nhn dn Vit Nam

Dng c Ch Ha Th Hu

Vn Tin Dng

Lc lng 300.000+ b binh v 400 xe tng t Qun 80.000-100.000 khu Cn Minh v Qung Chu (7 s on, 15 trung on c lp, bin (lc lng ca 7 qun on vi 21 s on phng v dn qun t v) tc chin, 9 s on d b) Thng vong Tranh ci, 20.000+ b git. Vit Nam tuyn Tranh ci, 20.000 cht hay b thng. 20.000 b 26.000 cht. Trung Quc tuyn b 6.900 cht Trung Quc tuyn b 30.000 cht. Vit cht, 15.000 b thng, tng cng 21.900 Nam tuyn b 100.000 dn thng b thit thng vong mng

Bi Minh Trit

Page 6


28 April 2009

Mc lc1 Tn gi 2 Bi cnh o 2.1 Quan h Vit Nam - Trung Quc o 2.2 Xung t khu vc 3 Mc ch v mc tiu ca Trung Quc 4 Tng quan lc lng tham chin 5 Din bin o 5.1 Chun b o 5.2 Giai on 1 o 5.3 Giai on 2 o 5.4 Rt qun 6 Chin dch dn vn ca Trung Quc 7 Phn ng quc t 8 Kt qu cuc chin o 8.1 Thng vong v thit hi o 8.2 nh gi o 8.3 Hu chin 9 Phn nh trong vn ngh o 9.1 Vit Nam o 9.2 Trung Quc 9.2.1 Trung Quc i lc 9.2.2 Hng Kng

Tn giCuc chin c pha Vit Nam gi l Chin tranh bin gii pha Bc, 1979. Pha Trung Quc gi l Chin tranh nh tr t v trc Vit Nam ( i Vit t v hon kch chin) (trn ngha rng l ch xung t bin gii Vit-Trung trong gn mi nm t nm 1979 n nm 1989), dn gian quen gi l Chin tranh phn kch t v trc Vit Nam (, i Vit t v phn kch chin). Nhiu nh nghin cu coi cuc chin ny l mt phn ca Chin tranh ng Dng ln 3

Bi cnhQuan h Vit Nam - Trung QucTuy c s gip rt ln ca Trung Quc trong chin tranh ng Dng v Chin tranh Vit Nam, cc rn nt trong quan h ngoi giao gia Vit Nam Dn ch Cng ho v Trung Quc bt u th hin t nm 1968. H Ni nht nh cng lc gi mi quan h nng m vi c Moskva ln Bc Kinh trong khi mu thun gia Lin X v Trung Quc ln cao. Bt ng quan im gia H Ni v Bc Kinh v cch tin hnh cuc chin ti min Nam Vit Nam tr nn r rt. Bc Kinh mun lc lng cng sn tip tc chin tranh du kch c gii hn chng M, trong khi H Ni mun chin tranh quy m truyn thng. Sau s kin Tt Mu Thn, H Ni bt u m phn vi M, trong khi Bc Kinh phn i.Bi Minh Trit Page 7


28 April 2009

Nm 1972, chuyn thm ca tng thng M Nixon ti Bc Kinh v tha thun gia M v Trung Quc c Vit Nam Dn ch Cng ho xem l mt s phn bi. Nm 1975, trong chuyn thm Bc Kinh, L Dun thng thng t chi a Vit Nam Dn ch Cng ho vo lin minh chng Lin X ca Trung Quc, ph nhn quan nim ca Trung Quc rng ch ngha bnh trng ca Lin X l mi e da i vi cc nc cng sn chu . ng ri Trung Quc m khng t chc tic p l theo truyn thng, cng khng k tha thun chung. Cng trong chuyn thm ny, Trung Quc thng bo rng s khng gi mc vin tr nh ha nm 1973. Bc Kinh bt u ni v mt Vit Nam "hc tm", "v n", "ngo ngc". Vin tr ca Trung Quc sau gim mnh v n nm 1978 th ct ton b. iu kin u tin Trung Quc t ra cho Vit Nam ni li vin tr l phi t chi tt c cc khon vin tr ca Lin X. Khi Vit Nam ngy cng c quan h cht ch hn vi Lin X, Trung Quc thy mnh b e da t hai pha. ng thi, Vit Nam cng ang c gng xy dng mi quan h c bit cht ch gia 3 nc ng Dng trong Vit Nam gi v th ng u. Cng vi thc t rng nc Vit Nam thng nht tr thnh mt sc mnh quan trng trong vng, lm gim nh hng ca Trung Quc. Nhng iu ny lm cho Trung Quc lo ngi v mt "tiu b quyn" Vit Nam v vic b Lin X bao vy t pha Nam. Mt nc Campuchia chng Vit Nam tr thnh mt ng minh quan trng i vi Trung Quc. Quan h Vit Nam - Campuchia ngy cng i xung, th hin ngay t thng 5 nm 1975 khi Khmer cho qun nh chim cc o Ph Quc v Th Chu v bt i hng trm dn thng, ln cao tro vo nhng nm 1977-1978 khi Khmer nhiu ln nh su vo lnh th Vit Nam tn st hng chc nghn dn thng. Trong sut thi gian v c v sau, Trung Quc lun l nc vin tr c lc cho Khmer v v kh kh ti cng nh c vn qun s. Bn cnh cc n lc ngoi giao khng thnh nhm xoa du cng thng vi Trung Quc v Campuchia, Vit Nam tin rng Trung Quc ang s dng Campuchia tn cng Vit Nam. T nm 1973, Lin Hip Quc bt u tho lun v vn ch quyn ca cc quc gia i vi vng c quyn kinh t trn bin. Chnh ph Vit Nam Dn ch Cng ha quyt nh tuyn b ch quyn vi cc qun o Hong Sa v Trng Sa da theo hip c Php-Thanh k kt nm 1887. V pha Trung Quc, vi cuc khng hong du la nhng nm 1970 nc ny tm kim cc ngun khai thc du m trn bin ng st vi Vit Nam, mt hnh ng m theo Vit Nam l chin lc bao vy t nc h. Tranh chp gia hai nc v hai qun o ny bt u ngay t nm 1975 sau khi Vit Nam tuyn b ch quyn i vi hai qun o ny.

Nam Quan, hay Hu Ngh Quan nm 2007, ca i nm ti bin gii Vit Nam-Trung qucBi Minh Trit Page 8


28 April 2009

Mt l do na khin cng thng Vit Nam - Trung Quc leo thang l vn Hoa kiu ti Vit Nam. Trc nm 1975, c khong 1,5 triu ngi gc Hoa sinh sng trn lnh th Vit Nam, 15% sng pha Bc v tuyn 17 v 85% cn li sinh sng min Nam Vit Nam. Ngi Hoa c bit c nh hng min Nam Vit Nam, ni h hot ng mnh trong lnh vc kinh doanh thng mi. Nm 1956, chnh quyn Ng nh Dim a ra chnh sch buc ngi Hoa phi nhp quc tch Vit Nam hoc h s b trc xut khi lnh th, ngc li, H Ni v Bc Kinh ng trn nguyn tc v vic cho php Hoa kiu t chn la quc tch ca mnh. Chnh sch ca Vit Nam t nm 1976 b nh hng bi s thay i nhanh chng ca mi quan h gia Vit Nam v Trung Quc, vi ni e ngi rng Trung Quc c th s dng Hoa kiu p Vit Nam theo cc chnh sch ca mnh. Vn Hoa kiu c chnh ph Vit Nam xem l mt th thch i vi ch quyn quc gia hn l mt vn ni b n thun. Chnh sch mt quc tch bt u, Hoa kiu nu khng nhp quc tch Vit Nam s b cho thi vic, cc bo v c s gio dc ting Hoa cng b ng ca. T nm 1977 c 70.000 Hoa kiu t Vit Nam quay v Trung Quc. Cho n thi im xy ra cuc chin c chng 160.000 Hoa kiu hi hng t Vit Nam bng ng bin hoc ng b qua Ca khu Hu Ngh. Tuyn b ch quyn ca nc Vit Nam thng nht nm 1975 i vi cc qun o Hong Sa v Trng Sa; cch ng x ca Vit Nam i vi ngi Vit gc Hoa; v c gng ca Vit Nam trong vic xy dng quan h cht ch gia ba nc ng Dng c Bc Kinh xem l n lc nhm thng tr ng Dng v l v d v s hn xc ca Vit Nam. T thng 8 nm 1975, Trung Quc bt u gim mnh vin tr kinh t cho Vit Nam, ct hon ton vo thng 6 nm 1978. Cng nm 1975, Trung Quc cho Campuchia vay khng ly li 1 t USD v k kt mt hip c qun s b mt vi chnh quyn Khmer vo thng 2 nm 1976. Chnh sch ngoi giao ca Trung Quc vi khu vc ng Nam cng c thay i theo hng tng cng quan h vi khi ASEAN vn th i u vi cc chnh quyn cng sn ng Dng ng thi ct b vin tr ca nc ny i vi cc ng cng sn ng Nam . Cui nm 1978, cng thng gia Vit Nam vi c Campuchia cng nh Trung Quc u ln mt nh mi. Ngy 23 thng 12 nm 1978, Qun i Vit Nam tng phn cng trn bin gii Ty Nam, nh sang Campuchia lt chnh quyn Khmer . Trung Quc c c l do tuyn b v cuc chin chng Vit Nam sp tin hnh. Vi l do cn kinh ph h tr Hoa kiu hi hng, thng 5 nm 1978, ln u tin Trung Quc tuyn b ct mt phn vin tr khng hon li k cho Vit Nam v rt bt chuyn gia v nc. Thng 7, Trung Quc tuyn b ct ht vin tr v rt ht chuyn gia ang lm vic ti Vit Nam v nc. Thng 11 nm 1978 Vit Nam k "hip c hu ngh v hp tc" vi Lin X. Ngy 22 thng 12 nm 1978, Trung Quc ngng tuyn xe la lin vn ti Vit Nam. u thng 1 nm 1979, ng bay Bc Kinh - H Ni cng b ct. Trong khi , ng Tiu Bnh ni ln tr thnh ngi lnh o quyn lc nht Trung Quc. ng nhn thy c rc ri ln c hi trong mi quan h kh khn vi Vit Nam v cho rng cch tt nht nm ly nhng c hi ny l mt hnh ng qun s. Trong chuyn thm ng Nam thng 12 nm 1978, ti mt cuc tr li phng vn c Trung Quc truyn hnh trc tip, ng Tiu Bnh tuyn b: "Vit Nam l cn , phi dy cho Vit Nam bi hc" m ngy hm sau bo ch chnh thc ca Trung Quc ct ngn thnh "phi dy cho Vit Nam bi hc".Bi Minh Trit Page 9


28 April 2009

Xung t khu vcCng lc cng thng Vit Nam-Trung Quc ln cao th bin gii pha Ty Nam ca Vit Nam, chnh quyn Khmer , vi s bo tr ca Trung Quc, cng bt u leo thang hot ng qun s xm ln min Nam Vit Nam. Cc xung t l t khu vc ny nhanh chng bng n thnh Chin tranh bin gii Vit Nam - Campuchia vi h qu l Vit Nam a qun vo Campuchia lt chnh quyn dit chng Khmer . ng trc tnh hnh , Trung Quc quyt nh tn cng xm lc Vit Nam vi l do "dy cho Vit Nam mt bi hc" (li ng Tiu Bnh) nhng mc ch chnh l phn chia lc lng qun i ca Vit Nam gip chnh quyn dit chng Khmer . Ngoi ra, theo mt s nh nghin cu qun s Ty phng, v mt chin lc, Trung Quc th nghim mt cuc chin tranh bin gii c gii hn thm d kh nng tng tr ca Lin X, sau khi Vit Nam gia nhp Hi ng Tng tr Kinh t (SEV), v k hip c hu ngh v hp tc vi Lin X (1978), trong c iu khon v tng tr qun s. Nu tha c ny c tun th nghim ngt, theo nhn nh ca Qun y Trung ng ng Cng sn Trung Quc, n s l him ha quc phng ln v t Trung Quc vo tnh th lng u th ch khi xy ra chin tranh vi Vit Nam hoc Lin X. V pha Lin X, nguy c b c lp v ngoi giao sau khi quan h Trung Quc - Hoa K tr nn nng m khin Moskva buc phi tm cch tng cng quan h i vi Vit Nam. Vin tr kinh t ca Lin X cho Vit Nam tng u t nm 1975 n 1979 t 450 triu USD ln 1,1 t USD, vin tr qun s cng tng mnh do s kin xung t Vit Nam Campuchia (t 125 triu USD nm 1977 ln 600 triu nm 1978 v 890 triu nm 1979).

Mc ch v mc tiu ca Trung QucTuyn b chin tranh ca Bc Kinh ni rng y l cuc chin qun Trung Quc "phn cng" chng li cc khiu khch ca Vit Nam. Pht ngn vin ca Tn Hoa x ni: "Cc lc lng bin phng Trung Quc hnh ng khi tnh hnh tr nn khng th chp nhn c v khng cn la chn no khc. Chng ti khng mun mt tc t no ca Vit Nam. Ci chng ti mun l mt ng bin gii n nh v ha bnh. Sau khi nh tr cc th lc hiu chin mc cn thit, cc lc lng bin phng ca chng ti s quay li bo v cht ch bin gii ca t quc." Nhiu nh s hc phng Ty cho rng cuc chin c nhng mc ch khng r rng, trong d thy nht l mc ch trng pht Vit Nam v lt ch Khmer ti Campuchia - mt ng minh ca Trung Quc v l mt trong nhng ch tn bo nht ca th k 20. V sau, mt s nh s hc suy on rng cuc chin c v l mt phn trong k hoch hin i ha qun i ca ng Tiu Bnh khi n th hin r cc khim khuyt ca Qun gii phng nhn dn Trung Quc. Nhng ngi khc cho rng ng Tiu Bnh gy ra chin tranh gi cho qun i bn rn trong khi ng cng c quyn lc v loi b cc i th cnh t t thi Mao Trch ng. Theo Carl Thayer, trong mt Trung Quc, H Ni v n vi Bc Kinh: sau khi c gip trong cuc chin chng M th quay sang bc i cng ng ngi Hoa, quan h nng m vi Lin X m khi Trung Quc coi l k th, ri li tn cng qun s lt ng minh Khmer ca Bc Kinh. Trung Quc mun "dy cho Vit Nam mt bi hc" v thch thc uy quyn v nh hng ca Trung Quc ti vng ng Dng. Bn cnh vic xm lnBi Minh Trit Page 10


28 April 2009

Vit Nam "bnh nh vng bin gii" sau nhiu nm cng thng vi cc xung t ngy cng nhiu, Trung Quc phi hnh ng chng t uy tn ca mnh trong vic bo v ng minh Khmer . i vi Vit Nam, cuc chin l mt phn trong k hoch bnh trng v pha Nam ca Trung Quc.. Theo phn tch ca pha Vit Nam, mc tiu chnh ca Trung Quc trong hnh ng qun s ln ny gm: Nhanh chng chim ng vng bin gii Vit-Trung, c bit l cc th x trng yu gm Lng Sn (cht chn ni Quc l 1A ca Vit Nam vi Trung Quc), Cao Bng v Lo Cai. Vng chim ng d kin vi b su chng vi chc km s c Trung Quc s dng lm bn p cho cc cuc tn cng vo su ni a Vit Nam. Tiu hao lc lng ch lc v lm suy yu kh nng phng ng pha Vit Nam bng vic qut sch cc n bin phng, tiu dit mt phn lc lng qun a phng v cc n v qun c lp khc ca Vit Nam. Hy dit c s h tng v nn kinh t cc vng chim ng a nn kinh t Vit Nam ti ch sp .

Tng quan lc lng tham chin

Dn binh Trung Quc trong cc i ti thng. c tnh c khong 4000 lnh Trung Quc t trn ch trong 2 ngy u ca cuc chin. tn cng Vit Nam, Trung Quc s dng 9 qun on ch lc v mt s s on b binh c lp (tng cng 32 s on), 6 trung on xe tng, 4 s on v nhiu trung on pho binh, phng khng. Lc lng c huy ng khong trn 30 vn binh s, 550 xe tng, 480 khu pho, 1.260 sng ci v dn ha tin, cha k hn 200 tu chin ca hm i Nam Hi v 1.700 my bay sn sng pha sau. Tng Ha Th Hu, t lnh i Qun khu Qung Chu ch huy hng tin cng vo ng bc Vit Nam vi trng im l Lng Sn v Cao Bng. Tng Dng c Ch, t lnh i Qun khu Cn Minh m nhim hng ty bc vi trng im l Hong Lin Sn (nay l Lo Cai). y l t huy ng qun s ln nht ca Trung Quc k t Chin tranh Triu Tin. Ngoi lc lng qun chnh qui, Trung Quc cn huy ng hng chc vn dn cng v lc lng dn binh cc tnh bin gii ti tip t, phc v, ti thng, h tr qun chnh qui phc v cho chin dch, ch ring ti Qung Ty c n 215.000 dn cng c huy ng. V phn phi lc lng ca Trung Quc: hng Lng Sn c qun on 43, 54, 55; hng Cao Bng c qun on 41, 42, 50; hng Hong Lin Sn c qun on 13, 14; hng Lai Chu c qun on 11; hng Qung Ninh, H Tuyn (nay l H Giang) mi ni cng c t 1-2 s on. V pha Vit Nam, do phn ln cc qun on chnh quy (3 trong s 4 qun on) ang chin u Campuchia nn phng th bin gii vi Trung Quc ch c mt s s on ch lcBi Minh Trit Page 11


28 April 2009

qun khu (ch yu l tn binh) ca Qun khu I v II cng cc n v b i a phng tnh, huyn, cng an v trang (bin phng) v dn qun t v. Lc lng tinh nhu nht ca pha Vit Nam ng bin gii Vit-Trung l S on 3 (ng ti Lng Sn) v s on 316A (ng ti Sa Pa), ngoi ra cn c cc s on 346 Cao Bng, 325B Qung Ninh, 345 Lo Cai, 326 Phong Th, Lai Chu. Lc lng bin gii c khong 70.000 qun, sau c hai s on (327 v 337) t tuyn sau ln Lng Sn tip vin. Lc lng c lp gm cc trung on 141, 147, 148, 197, trung on pho binh 68, cc trung on qun a phng 95, 121, 192, 254 v 741. Qun on 1 vn ng quanh H Ni phng Trung Quc i tin su vo trung chu. Ngy 27 thng 2, Qun on 2 l ch lc ca B quc phng c lnh c ng v bo v min Bc, n ngy 5 thng 3 bt u trin khai trn hng Lng Sn nhng rt cc khng tham gia.

Din binChun b

Cc mi tn cng ca qun Trung Quc T thng 10 nm 1978 cho n 15 thng 2 nm 1979, Trung Quc thc hin hng lot cc v tn cng thm d vo cc v tr phng th ca Vit Nam ti bin gii, vi mc ch thu thp thng tin tnh bo, e da qun Vit Nam, v nh lc hng khi mc tiu chnh ca chin dch sp ti. Cc cuc tn cng nh ny tng dn v quy m v tn s khi lc lng Trung Quc tp trung ti bin gii ngy cng ng. Khng c ti liu g v cc cuc tn cng thm d ca qun Vit Nam. Du hiu u tin ca chin tranh l vic Trung Quc ct t tuyn ng st Hu Ngh ni lin hai nc vo ngy 22 thng 12 nm 1978. n cui thng 1 nm 1979, khong 17 s on chnh quy Trung Quc (khong 225.000 qun), tp trung gn bin gii vi Vit Nam. Hn 700 my bay chin u v my bay nm bom - 1/5 lc lng khng qun Trung Quc - c a n cc sn bay gn bin gii. Cc ng thi leo thang ny ca Trung Quc c pha Vit Nam cp ti cuc hp ca Hi ng Bo an Lin Hip Quc ngy 11 thng 2 nm 1979. Ngy 7 thng 2, Bc Kinh bo trc v mt chin dch tn cng Vit Nam vi thng co chnh thc ca chnh ph Cng ha Nhn dn Trung Hoa phn i vic qun i Vit Nam tin vo lnh th Campuchia v ngh tt c cc quc gia yu ha bnh "dng mi bin php c th chm dt cuc xm lc d man ny". V mt ngoi giao, sau khi bnh thng ha quan h vi Hoa K t thng 12 nm 1978, trong chuyn thm Washington t 28 n 30 thng 1, ng Tiu Bnh nhn c s ng h cn thit ca ng minh mi Hoa K trong k hoch tn cng Vit Nam, tuy nhin tng thng Jimmy Carter cng cnh bo ng rng v tn cng ca Trung Quc, nu xy ra, s khng th nhn c s ng h v mt ngoi giao hoc qun s quc t.Bi Minh Trit Page 12


28 April 2009

Ngy 15 thng 2 nm 1979, nhn dp 29 nm hip c Trung-X v vn Mng C v thi im kt thc chnh thc Hip c hp tc Trung-X, ng Tiu Bnh tuyn b Trung Quc chun b tn cng gii hn Vit Nam. cnh bo Lin X v cng nhm ngn chn b tn cng t hai mt, Trung Quc t ton b qun i ng dc bin gii Trung-X vo tnh trng bo ng ng thi thit lp mt s ch huy qun i mi Tn Cng v di tn 300.000 dn khi vng bin gii vi Lin X.

Giai on 1

Mt trn Lng Sn

Mt trn Cao Bng 5 gi sng ngy 17 thng 2 nm 1979, lc lng Trung Quc khong 120.000 qun bt u tin vo Vit Nam trn ton tuyn bin gii, m u l pho, tip theo l xe tng v b binh. Cnh pha ng c s ch huy tin phng t ti Nam Ninh v mc tiu chnh l Lng Sn. C hai hng tin song song, hng th nht do qun on 42A dn u t Long Chu nh vo ng ng nhm lm bn p nh Lng Sn, hng th hai do qun on 41A dn u t Tnh Ty v Long Chu tin vo Cao Bng v ng Kh. Ngoi ra cn c qun on 55ABi Minh Trit Page 13


28 April 2009

tin t Phng Thnh vo Mng Ci. Cnh pha Ty c s ch huy tin phng t ti Mng T, c 3 hng tin cng chnh. Hng th nht do cc qun on 13A v 11A dn u nh t vo th x Lo Cai. Hng th hai t Vn Sn nh vo H Giang. Hng th 3 do s on 42D ca qun on 14A dn u nh t Kim Bnh vo Lai Chu. Tng cng qun Trung Quc xm nhp Vit Nam trn 26 im, cc khu vc dn c Vit Nam chu thit hi nng nht t t tn cng u tin ny l Lo Cai, Mng Khng, Cao Bng, Lng Sn v Mng Ci. Khng qun v hi qun khng c s dng trong ton b cuc chin. Tt c cc hng tn cng u c xe tng, pho binh h tr. Qun Trung Quc va chim u th v lc lng, va ch ng v thi gian tin cng, li cn c "lc lng th nm" gm nhng ngi Vit gc Hoa ci cm t lu trn t Vit Nam. T m 16 thng 2, cc t thm bo Trung Quc mang theo bc ph lun su vo ni a Vit Nam mc ni vi "lc lng th nm" ny lp thnh cc ton v trang phc sn cc ng ba ng, b sui, cc cy cu ngn chn qun tip vin ca Vit Nam t pha sau ln. Trc gi n sng, cc lc lng ny cng b mt ct cc ng dy in thoi c lp ch huy s on vi cc cht, trn a pho. Tin nhanh lc khi u, nhng qun Trung Quc nhanh chng phi gim tc do gp nhiu tr ngi v a hnh v h thng hu cn lc hu phi dng la, nga v ngi th hng. H thng phng th ca Vit Nam dc theo bin gii rt mnh, vi cc hm ho hang ng ti cc im cao dc bin gii do lc lng qun s c trang b v hun luyn tt trn gi. Kt qu l Trung Quc phi chu thng vong ln. Trong ngy u ca cuc chin, chin thut dng bin la v bin ngi ca Trung Quc c kt qu tt, h tin c vo su trong lnh th Vit Nam hn 10 dm v chim c mt s th trn. Chin s c lit nht din ra ti cc vng Bt Xt, Mng Khng Ty Bc v ng ng, ca khu Hu Ngh, Thng Nng ng Bc. Qun Trung Quc cng vt sng Hng v nh mnh v pha Lo Cai. Trong hai ngy 18 v 19 thng 2, chin s lan rng hn. Vit Nam khng c rt mnh v vi tinh thn chin u cao. Qun Trung Quc hu nh khng th s dng lc lng mc s on m phi dng i hnh nh v thay i chin thut. H tin chm chp, ginh git tng ng hm, tng im cao, v cui cng cng chim c Mng Khng, Trng Khnh, v ng ng. Ti Mng Ci, hai bn ginh git dai dng. C hai bn u phi chu thng vong cao, c t nht 4.000 lnh Trung Quc cht trong hai ngy u ny. Sau hai ngy chin tranh, qun Trung Quc chim c 11 lng mc v th trn, ng thi bao vy ng ng, th trn c v tr then cht trn ng bin gii Trung-Vit. Trn chin ti ng ng bt u ngay t ngy 17 v l trn c lit nht. y l trn a phng th ca Trung on 12 Ty Sn, S on 3 Sao Vng, Qun i Nhn dn Vit Nam. Tn cng vo ng ng l hai s on b binh, mt trung on xe tng, v chi vin ca su trung on pho binh Trung Quc. Cm im ta Thm M, Pho i, 339 to th chn king bo v pha Ty Nam th x ng ng, do lc lng ca 2 tiu on 4, 6, Trung on 12 trn gi, b Trung Quc bao vy v tn cng dn dp ngay t u vi lc lng cp s on. Lc lng phng th khng c chi vin nhng chin u n nhng ngi cui cng, tr c cho n ngy 22. Ngy cui cng ti Pho i, ni c h thng phng th kin c nht, khng gi c i phng u hng, qun Trung Quc ch bc ph ti nh sp ca chnh, dng sng phun la, th lu n, bn n ha cht c vo cc l thng hi lm thit mng c thng binh cng nh dn quanh vng n y lnh nn.

Bi Minh Trit

Page 14


28 April 2009

Ngy 19 thng 2, ng Tiu Bnh trong cuc gp vi gii ngoi giao Argentina tuyn b y l cuc chin tranh hn ch v Trung Quc s rt qun ngay sau khi t c mc tiu gii hn, Cng ngy, nhm c vn qun s cao cp ca Lin X ti H Ni gp cc tng lnh ch huy ca Vit Nam. Moskva yu cu Trung Quc rt qun. Lin X cng vin tr gp v kh cho Vit Nam qua cng Hi Phng, ng thi dng my bay vn ti chuyn mt s s on ch lc ca Vit Nam t Campuchia v.

Mt trn Lo Cai n 21 thng 2, Trung Quc tng cng thm 2 s on v tip tc tn cng mnh hn na. Ngy 22, cc th x Lo Cai v Cao Bng b chim. Qun Trung Quc chim thm mt s vng ti H Tuyn, Cao Bng, Lng Sn, v Qung Ninh. Chin s lan rng ti cc khu th ven bin Mng Ci. V pha Vit Nam, cng lc vi vic trin khai phng ng quyt lit, khong t 3 n 5 s on (gm 30.000 qun) cng c gi li thnh lp mt tuyn phng ng cnh cung t Yn Bi ti Qung Yn vi nhim v bo v H Ni v Hi Phng. Ngy 23 thng 2, ng Tiu Bnh nhc li tuyn b v "cuc chin tranh hn ch" v ni s rt qun trong vng 10 ngy hoc hn. y c xem l thng ip nhm ngn Lin X can thip qun s, p li ku gi rt qun ca M, xoa du cc nc ang lo ngi v mt cuc chin ln hn, v gy kh hiu cho Vit Nam Trong khi , mt tun dng hm Sverdlov v mt khu trc hm Krivak ca Lin X ri cng t ngy 21 tin v pha vng bin Vit Nam. Lin X cng bt u dng my bay gip Vit Nam ch qun v v kh ra Bc. Hai chuyn bay c bit ca Lin X v Bulgaria ch v kh kh ti bay ti H Ni. Mt phi on qun s ca Lin X cng t Moskva bay ti H Ni. Ngy 26 thng 2, thm nhiu qun Trung Quc tp kt quanh khu vc Lng Sn chun b cho trn chin nh chim th x ny. Ngy 25 thng 2, ti Mai Sao, Qun on 14 thuc Qun khu 1, Qun i Nhn dn Vit Nam cng B ch huy thng nht Lng Sn c thnh lp, lc lng bao gm cc s on 3, 327, 338, 337 (ang t qun khu 4 ra) v sau ny c thm s on 347 cng cc n v trc thuc khc. Trong giai on u n ngy 28 thng 2 nm 1979, qun Trung Quc chim c cc th x Lo Cai, Cao Bng, v mt s th trn. Cc c s vt cht, kinh t nhng ni ny b ph hy trit . Tuy nhin, do vp phi s phng ng c hiu qu ca Vit Nam cng nh c chin thut lc hu so vi pha Vit Nam nn qun Trung Quc tin rt chm v b thit hi nng.Bi Minh Trit Page 15


28 April 2009

Qun Vit Nam cn phn kch nh c vo hai th trn bin gii Ninh Minh (Qung Ty) v Malipo (Vn Nam) ca Trung Quc, nhng ch c ngha quy ri.

Giai on 2Giai on 2 bt u t ngy 27 thng 2. Chin s tp trung ti Lng Sn tuy giao tranh ti Lo Cai, Cao Bng, v Mng Ci vn tip din. Trn nh chim th x Lng Sn bt u lc 6 gi sng cng ngy. Trung Quc iu ti y thm 2 s on t ng ng v Lc Bnh (pha ng Nam Lng Sn), tip tc a thm qun mi t Trung Quc thm nhp Vit Nam tng vin. Ti Lng Sn, cc S on 3, 337, ca Vit Nam t chc phng th chu o v phn ng mnh lit trc cc t tn cng ln ca qun Trung Quc. T ngy 2 thng 3, S on 337 tr ti khu vc cu Khnh Kh. S on 3 chng tr ba s on b binh 160, 161, 129, cng nhiu tng, pho, tin cng trn mt chiu di 20 km t x Hng Phong huyn Vn Lng n x Cao Lu huyn Cao Lc. Sut ngy 27, hng Cao Lc, s on 129 Trung Quc khng ph ni trn a phng th ca trung on 141; hng ng 1B, s on 161 b trung on 12 ghm chn; hng ng 1A, trung on 2 va chn nh s on 160 t pha Bc va chng li cnh qun vu hi ca s on 161 t hng Ty Bc thc sang. Nhng 14 gi ngy hm , mt tiu on Trung Quc b mt lun qua pha sau bt ng nh chim im cao 800, ni t i quan st pho binh ca s on 3 Sao Vng. Mt im cao 800, th trn phng ng ca Vit Nam pha ty ng 1A t Cc Ch n im cao 417 b chc thng. Chim c im cao 800 v Tam Lung, nhng trong sut cc ngy t 28 thng 2 n 2 thng 3, qun Trung Quc vn khng vt qua c on ng 4 km vo th x Lng Sn, tuy dng cho hng tin cng ny gn nm s on b binh. Sau nhiu trn nh m mu ginh git cc im cao quanh Lng Sn, m c trn qun phng th Vit Nam nh n vin n cui cng, qun Trung Quc bt u bao vy th x Lng Sn ngy 2 thng 3 s dng thm s on 162 d b chin dch ca qun on 54 v dng 6 s on tn cng ng lot trn nhiu hng. Chiu ngy 4, mt cnh qun Trung Quc vt sng K Cng, chim im cao 340 v vo ti th x Lng Sn, mt cnh qun khc ca s on 128 Trung Quc cng chim sn bay Mai Pha, im cao 391 pha ty nam th x. n y, pha Vit Nam iu cc s on ch lc c xe tng, pho binh, khng qun h tr p st mt trn, chun b phn cng gii phng cc khu vc b chim ng. Qun on 14 vi cc s on 337, 327, 338 hu nh cn nguyn vn ang b tr qun quanh th x Lng Sn. Qun on 2, ch lc ca Qun i Nhn dn Vit Nam, tp kt sau lng Qun on 14.

Rt qunNgy 5 thng 3 nm 1979, Bc Kinh tuyn b "hon thnh mc tiu chin tranh", "chin thng" v bt u rt qun. Cng ngy 5 thng 3 nm 1979, Vit Nam ra lnh tng ng vin ton quc. Ngy 7 thng 3, Vit Nam tuyn b rng th hin "thin ch ha bnh", Vit Nam s cho php Trung Quc rt qun. Mc d Trung Quc tuyn b rt qun, chin s vn tip din mt s ni. Dn thng Vit Nam vn tip tc b git, chng hn nh v thm st ngy 9 thng 3 ti thn Tng Chc, x Hng o, huyn Ha An, Cao Bng, khi qun Trung Quc dng ba v dao git 43 ngi, gm 21 ph n v 20 tr em, trong c 7 ph n ang mang thai, ri nm xc xung ging hoc cht ra nhiu khc ri vt hai bn b sui. Trong thi gian chun b rt qun,

Bi Minh Trit

Page 16


28 April 2009

Trung Quc cn ph hy mt cch c h thng ton b cc cng trnh xy dng, t nh dn hay ct in, ti cc th x th trn Sapa, ng ng, Lng Sn... S on 337 ca Vit Nam, ln tham chin t ngy 2 thng 3 ti khu vc cu Khnh Kh Lng Sn chi vin cho cc n v ang chn nh qun Trung Quc. S on ny n ni qu mun thay i cc din trn nh ti Lng Sn, nhng cng s on 338 t chc phn kch nh vo qun Trung Quc rt lui qua ng Chi M. Ngy 18 thng 3 nm 1979, Trung Quc hon tt vic rt qun khi Vit Nam.

Chin dch dn vn ca Trung QucTheo truyn thng, Trung Quc cao vic tuyn truyn chnh tr cho binh s v dn chng ca mnh v chnh ngha ca h trong vic cn thit tin hnh cuc chin trng pht Vit Nam. Ngay t trc khi qun Trung Quc vt bin gii nh vo Vit Nam, c hai bn ln ting co buc nhau c cc hnh vi gy hn trn tuyn bin gii. Theo pha Trung Quc, qun Vit Nam tin hnh hn 1100 v xm nhp trn bin gii. i li, Vit Nam cho bit vic qun Trung Quc tin hnh khiu khch din ra hng ngy. Cng vi vic quan h chnh tr tr nn cng thng, s v xung t v trang ti bin gii cng tng ln, t khong 100 v nm 1974 ln ti hn 900 v nm 1976. Vic Trung Quc chim Hong Sa nm 1974 cng nh vic Vit Nam a qun tip qun Trng Sa cng gp phn khin nguyn nhn bt ng gia hai pha tr nn su sc. Trung Quc tuyn truyn trong nhn dn rng y l cuc chin phn cng chng Vit Nam bo v lnh th quc gia; tuyn truyn vi qun i rng chin dch qun s ny c tin hnh trng pht nh cm quyn Vit Nam, c th l "b l L Dun", v rng qun i cn ginh c s ng h ca nhn dn Vit Nam. Chin dch vn ng qun chng ca Trung Quc t ra c kt qu vi dn chng v cn b Trung Quc ti vng bin, khin h c th huy ng hng chc vn dn cng tham gia cc hot ng bo m an ninh v tip t cho qun i. i vi dn thng Vit Nam, Trung Quc b ra nhiu cng sc tuyn truyn li ko ngi dn vng bin, c bit l vi cc dn tc thiu s sng vt qua bin gii hai nc nh Ty, Nng ( Trung Quc gi l dn tc Choang), Dao, Hmong v cc nhm ngi thiu s gc Hoa. Kt qu l trong ngy u ca cuc chin, c ni, qun Trung Quc c dn vng qua n bin phng tin su vo t Vit Nam m khng b pht hin. Phc v cng tc dn vn ti cc khu vc chin s, Trung Quc cn thnh lp cc n v c bit m nhim v ch yu l t chc cng nh kim tra hot ng ca cc i vn ng qun chng trong tt c cc n v qun. Theo , qun Trung Quc tin sang Vit Nam phi gim ti thiu nhng hnh ng gy xo trn, phin h n dn chng, tn trng phong tc tp qun, ti sn, cung cp go, mui, du thp, thuc cha bnh... cho dn c bn a. Chnh sch ny c mt s n v Trung Quc vng Lo Cai thc hin; Tuy nhin, qun Trung Quc thc hin nhiu hnh ng nh git chc, t ph, ngay c sau khi tuyn b rt qun. Hu ht cc th x th trn m Trung Quc chim c u b ph hy mt cch c h thng. Ti th x Cao Bng, qun Trung Quc dng thuc n ph sp bt c cng trnh g t cng s n bu in, t bnh vin n trng hc, t ch n cu. Ti ng ng, qun Trung Quc ly i tt c nhng g c th mang theo, t xe p cho n thanh ray tu ha, nhng g khng mang c u b p ph. Ti th x Cam ng trn bBi Minh Trit Page 17


28 April 2009

sng Hng, cch bin gii khong 10km, ngoi vic ph hy th x, qun Trung Quc cn cho t c m apatit. O'Dowd tng kt l chnh sch dn vn ca qun Trung Quc t ra khng thnh cng i vi ngi dn Vit Nam. ng l gii rng "ngi Vit Nam rt yu nc, thm nhun t tng chnh tr, gii chu ng, khng d b lung lc...". Ngoi ra, nhng hnh ng tn ph, git chc dn thng, cng nh ngc i t binh ca qun Trung Quc gy hi cho n lc dn vn ca h. Nhng hot ng ny mt phn l do binh lnh Trung Quc sang Vit Nam b sc v s khc lit, sc khng c ca qun Vit Nam cng nh ca dn bn a, mt phn nm trong cc ph hoi c k hoch v t chc, v d nh ti th x Lng Sn. Hot ng li ko ngi thiu s ti bin gii ca Trung Quc cng khng t c kt qu mong i. Khi qun Trung Quc t qun khu Vn Nam rt v nc, tt c nhng ip vin v qun du kch ngi thiu s m h gy dng c khi chim ng cc khu vc bin gii trong thi gian chin dch u b lc lng an ninh Vit Nam bt gi v x t. Chin tranh tm l ca Trung Quc vi cc lc lng phng th ca Vit Nam cng tht bi. Trong sut cuc chin, him c n v no ca Vit Nam khng nh tr quyt lit qun Trung Quc. Qun Trung Quc cui cng cng hiu rng ngoi vic s dng sc mnh qun s, h khng c hy vng ginh thng li trong chin tranh tuyn truyn chnh tr.

Phn ng quc t

ng Tiu Bnh v Tng thng M Jimmy Carter trong mt bui l ngy 31 thng 1 nm 1979. Ngay khi cuc chin n ra, Hoa K tuyn b gi v tr trung lp v ku gi "s rt qun lp tc ca Vit Nam khi Campuchia v Trung Quc khi Vit Nam", ni rng "vic Trung Quc xm lc Vit Nam l s tip ni ca vic Vit Nam xm lc Campuchia". Nhng theo nh gi ca Nayan Chanda, Hoa K l quc gia phng Ty duy nht gn nh ng h cuc xm lc Vit Nam ca Trung Quc; tri vi li ln n vic Vit Nam tin nh Khmer l "mt mi e da cho ha bnh v n nh trong khu vc", tuyn b ca M v cuc tn cng ca Trung Quc c hm bo cha rng "vic Trung Quc thm nhp bin gii Vit Nam l kt qu ca vic Vit Nam xm lc Campuchia". Ngoi Hoa K th a s cc quc gia phng Ty phn i mnh m hnh ng qun s ca pha Trung Quc, s c lp ny nh hng kh ln ti chnh sch ngoi giao bc u m ca ca Bc Kinh khi . Ngy 18 thng 2, Lin X vin dn hip nh k vi Vit Nam, thc gic Trung Quc "ngng trc khi qu mun" v i Trung Quc rt qun lp tc v ton b. Trong thi gian xy ra cuc chin, Lin X ln n cuc tn cng ca Trung Quc l "hnh ng man r bt chpBi Minh Trit Page 18


28 April 2009

o l ca k cp", i Trung Quc lp tc chm dt cuc "chin tranh xm lc", v cnh bo Trung Quc v lng trung thnh ca Lin X i vi hip c qun s X-Vit. Ngoi ra, Lin X khng c hnh ng can thip qun s m ch h tr vn chuyn bng hng khng v trin khai hi qun ngoi b bin Vit Nam nhm trnh v quan h vn cng thng vi Trung Quc. Lin X cng cnh bo Trung Quc v vic t cc lc lng v trang X vit Siberi vo tnh trng bo ng ng thi cung cp cho Vit Nam cc thng tin qun s thu c t v tinh do thm. Bn thn chnh quyn H Ni, vn gi chin thut phng th trong cuc chin, cng t chi s tham gia ca cc phi cng Lin X vo cc trn nh. Do khng tham gia v qun s, ngy 10 thng 3, Lin X ha s tng vin tr qun s cho Vit Nam. m hm Trung Quc tuyn b rt qun, Cuba cnh bo Trung Quc l nc ny s h tr Vit Nam, k c vic a qun n nu cn. Sau khi bit tin Trung Quc rt qun, nht bo Pravda ca Lin X cng a ra bnh lun rng "Lin X hiu c d tm ca Bc Kinh v vy khng p li nhng khiu khch qun s ca Trung Quc vi mc ch duy nht l lm leo thang cng thng gia Lin X v Hoa K". Ti Lin Hp Quc, tranh ci kch lit xy ra xung quanh vn an ninh ng Nam . Hai s kin Vit Nam nh vo Campuchia lt ch Khmer v Trung Quc nh vo Vit Nam cng c a ra bn lun. Hi ng Bo An b chia r su sc sau cc cuc hp vo cc ngy cui thng 2. Cc nc ASEAN mun tt c cc lc lng qun s nc ngoi rt qun v nc. M ng h lp trng ny. Lin X tuyn b khng ng h bt c ngh quyt no khng ln n Trung Quc v i Trung Quc rt qun. Ngy 23 thng 2, Lin X cng Tip Khc a d tho ngh quyt trong ln n Trung Quc xm lc, i Trung Quc rt qun v bi thng chin tranh cho Vit Nam, v ku gi cm vn v kh i vi Trung Quc. Cn Trung Quc th ch trch Lin X khuyn khch Vit Nam tn cng Trung Quc v xm lc Campuchia. Ngy 24 thng 2, Trung Quc a d tho ngh quyt i Vit Nam lp tc rt qun hon ton khi Campuchia. Cui cng, Lin Hp Quc khng i n c mt ngh quyt no.

Kt qu cuc chinTuy c hai bn u tuyn b ginh chin thng trong cuc chin nhng c Trung Quc v Vit Nam u phi chu thit hi nng n v ngi v ca. Cuc chin li c bit nhiu tc hi ln cho pha Vit Nam. Ngoi cc thng vong v con ngi, tn tht c th v c s vt cht h tng 6 tnh bin gii b ph hu do trn chin, Vit Nam cn phi gnh chu nhiu kh khn, thit hi do thi v chnh sch th ch, vy hm m Trung Quc v ng minh ca Trung Quc gy ra trn cc mt trn qun s, kinh t, ngoi giao...

Thng vong v thit hiCc con s thng vong t cc ngun khc nhau c nhiu mu thun. Theo tng Ng Tu Quyn (), ph tng t lnh Qun gii phng Trung Quc, s qun Vit Nam b cht v b thng l 50.000, trong khi con s tng ng ca Trung Quc l 20.000. Theo nh s hc Gilles Frier th c khong 25.000 lnh Trung Quc thit mng v gn 500 xe bc thp hoc pho b ph hy, con s ny pha Vit Nam cng l gn tng t nhng thp hn mt cht. Russell D. Howard cho rng qun Trung Quc thng vong 60.000 ngi, trong s cht l 26.000, mt s ngun khc cng ng vi con s thng vong tBi Minh Trit Page 19


28 April 2009

nht khong 50.000 ca pha Trung Quc. Ngun ca King Chen ni rng ring ti cc bnh vin ln Qung Ty c t nht 30.000 thng binh Trung Quc. Thng 4 nm 1979, Tp ch Qun i Nhn dn ca Vit Nam c lng tng thng vong ca qun Trung Quc l 62.500 ngi. Pha Vit Nam c hng nghn dn thng cht v b thng, theo tp ch Time th c khong di 10.000 lnh Vit Nam thit mng (con s ny pha Trung Quc l trn 20.000). Pha Trung Quc bt c khong 1.600 t binh trong tng s hn 50 ngn qun Vit Nam tham chin ti mt trn Lo Cai, Cao Bng, Lng Sn. Cuc chin cng gy ra nhng thit hi nng n v kinh t cho Vit Nam: cc th x Lng Sn, Cao Bng, th trn Cam ng b hy dit hon ton, 320/320 x, 735/904 trng hc, 428/430 bnh vin, bnh x, 41/41 nng trng, 38/42 lm trng, 81 x nghip, hm m v 80.000 ha hoa mu b tn ph, 400.000 gia sc b git v b cp. Khong mt na trong s 3,5 triu dn b mt nh ca, ti sn v phng tin sinh sng. nhn c tng cng vin tr t pha Lin X, t 27 thng 3 nm 1979, Vit Nam quyt nh cho tu qun s Lin X ng cng Cam Ranh. V pha Bc Kinh, cuc chin ngn ngy tiu tn ca nc ny khong 1,3 t USD v lm nh hng ln ti qu trnh ci t kinh t. V lu di, n m u cho hn 10 nm cng thng trong quan h v xung t v trang dc bin gii gia hai quc gia, buc Vit Nam phi thng xuyn duy tr mt lc lng qun s khng l dc bin gii, gy hu qu xu n nn kinh t. Sinh hot v sn xut ca ngi dn vng bin gii b nh hng nghim trng. Ngoi ra, nhiu ct mc bin gii cng b qun Trung Quc ph hy, gy kh khn cho vic hoch nh bin gii sau ny.

nh giC Vit Nam v Trung Quc u tuyn b chin thng. Pha Trung Quc: ng Tiu Bnh khng nh mc d c mt s tht bi v qun s nhng Trung Quc t c chin thng v chnh tr v chin thng chung cuc. ng cn khng nh qun Trung Quc c th tin thng ti H Ni nu mun. Quan im t ph bin hn l ca Trn Vn (mt trong 5 nhn vt quan trng nht ca ng Cng sn Trung Quc cng vi Mao Trch ng, Lu Thiu K, Chu n Lai v Chu c) rng vic chim c H Ni khng phc v c mc ch g, cuc chin s c chi ph nng n qu sc chu ng nu ko di thm 6 thng na, v v l do ti chnh khng nn lp li mt cuc chin khng phn thng bi nh vy. Theo nh gi ca tc gi King C. Chen, qun Trung Quc c l t c 50-55% cc mc tiu c gii hn ca mnh. Bn cnh thnh cng trong vic bm theo c kh st cc k hoch tin qun v rt qun, qun Trung Quc khng t c kt qu nh cc mc tiu cng b: h khng tiu dit c s on no ca Vit Nam; khng chm dt c xung t c v trang ti vng bin gii; khng buc c Vit Nam rt qun khi Campuchia; khng gy c nh hng ln chnh ph Vit Nam trong vn Hoa kiu. im yu ca qun Trung Quc l v kh v phng tin lc hu. Ngoi ra, h nh gi thp sc mnh qun s ca Vit Nam. S thiu kinh nghim chin u v tinh thn km cng nm trong cc im yu ca qun Trung Quc. V qun s, tc gi Edward C. O'Dowd nh gi rng qun Trung Quc th hin trnh chin u km trong cuc chin. Ti Lng Sn, 2 qun on Trung Quc b mt trung on Vit Nam cm chn trong 1 tun, mt qun on khc cn 10 ngy ly Lo Cai v Cam ng - hai th cch bin gii khng n 15 km. Trung Quc chim Cao Bng vt vBi Minh Trit Page 20


28 April 2009

n mc cn t nht 2 qun on tip tc tn cng mt th x m Trung Quc tuyn b chim c. Ti Qung Ninh, mt trung i Vit Nam cm chn 5 ting ng h mt trung on Trung Quc ang trn ng chim ni Cao Ba Lanh gip bin gii, gy thng vong cho 360 trong qun s 2800 ca trung on ny. Nhng tn tht nhn mng nh vy lp li trn ton mt trn v em li t hiu qu. Qun Trung Quc khng s dng c s qun ng mt cch hiu qu bng cc chin thut thch hp v do khng th t c tc hnh binh nh mong mun ca chin lc "nh nhanh thng nhanh" ( tc chin tc quyt). y l hu qu ca s lc hu v chin thut tc chin ca qun i Trung Quc vn gn nh khng c ci thin k t sau chin thut bin ngi chin tranh Triu Tin nhng nm 1950. Tht bi v mt chin thut buc Qun y Trung ng ng Cng sn Trung Quc y mnh qu trnh hin i ha qun i nc ny. Trn phng din quan h quc t, cuc chin Vit-Trung cho thy rng Trung Quc, vi s ng h t pha Hoa K, sn sng can thip qun s vo Vit Nam - mt quc gia cng sn tng l ng minh trong nhiu nm, kt qu chin tranh cng cho thy Vit Nam sc chng li s can thip qun s m khng phi iu ng qun ch lc t bin gii Ty Nam. Nhng s kin t cuc chin cho thy mi quan h ngoi giao phc tp Lin X Trung Quc - Vit Nam vi kt qu l Trung Quc khng th tung ton b lc lng vo cuc chin nhm "dy cho Vit Nam mt bi hc" v chu sc p t pha Lin X, ng thi Lin X cng khng sn sng tung qun i vo tham chin bo v ng minh m ch tp trung vin tr kinh t, qun s. Kt qu cuc chin cng cho thy Trung Quc bt lc trong vic h tr ng minh Khmer trong cuc chin vi Vit Nam v tht bi trong vic iu chnh quan h ngoi giao tng cng nh hng khu vc ng Nam . Chiu quan im khc cho rng Trung Quc tht bi v qun s nhng li t c mt s thnh cng v chin lc, trong c vic chng t cho cc nc ng Nam rng h sn sng dng v lc nu v th v uy lc ca mnh b thch thc.

Hu chin

Vng quanh Ca khu Hu Ngh Khi qun Trung Quc rt khi Vit Nam thng 3 nm 1979, Trung Quc tuyn b h khng tham vng d "ch mt tc t lnh th Vit Nam". Trn thc t, qun Trung Quc chim ng khong 60km2 lnh th c tranh chp m Vit Nam kim sot trc khi chin s n ra.Bi Minh Trit Page 21


28 April 2009

Ti mt s ni nh khu vc quanh Hu Ngh Quan gn Lng Sn, qun Trung Quc chim ng cc lnh th khng c gi tr qun s nhng c gi tr biu tng quan trng. Ti cc ni khc, qun Trung Quc chim gi cc v tr chin lc qun s lm bn p t c th tin nh Vit Nam. Vic Trung Quc chim ng cc lnh th bin gii lm cho Vit Nam cm gin, v gia hai pha n ra mt lot trn giao tranh nhm ginh quyn kim sot cc khu vc . Xung t bin gii gia Vit Nam v Trung Quc vn tip din cho n nm 1988, ln cao vo cc nm 1984-1985. Trong thng 5-6 nm 1981, qun Trung Quc m cuc tn cng vo i 400 (m Trung Quc gi l Php Tp Sn - ) huyn Cao Lc, Lng Sn, xa hn v pha ty, qun Trung Quc cng vt bin gii nh vo cc v tr quanh i 1688 tnh H Tuyn. Giao tranh din ra ht sc m mu vi hng trm ngi thuc c hai bn thit mng. Ti nm 1984, qun Trung Quc li dng nhiu tiu on m cc t tn cng ln vo Lng Sn. c bit ti H Tuyn, trong thng 4-thng 7 nm 1984, qun Trung Quc nh vo di i thuc huyn V Xuyn, tnh H Giang m Trung Quc gi l Lo Sn. Qun Trung Quc chim mt s ngn i thuc di i ny, giao tranh ko di dng dai, nhng khng c ni no qun Trung Quc tin su c hn vo lnh th Vit Nam qu 5km, d qun ng hn nhiu. Cuc chin nm 1979 cho Trung Quc thy s lc hu ca v kh cng nh chin thut m qun i nc ny s dng, do , sau cuc chin l bt u ca mt cuc ci cch v hin i ha mnh i vi Qun gii phng Trung Quc, ngy nay cng cuc hin i ha ny vn tip tc. Quan h xu vi Trung Quc lm Vit Nam phi tr mt ci gi rt t. Vic Trung Quc duy tr p lc qun s ti vng bin gii trong sut mi nm sau buc Vit Nam cng phi duy tr lc lng phng th ln bin gii v min Bc. Cng vi vic b sa ly vi chin s dai dng Campuchia m Trung Quc mun ko di, Vit Nam b c lp trong mi nm trn trng quc t. Nn kinh t yu km v b M cm vn phi cng ra duy tr mt lc lng qun i ln, v phi ph thuc vo s gip ca Lin X. Sau nm 1979, tnh hnh kinh t min Bc Vit Nam t hi i rt nhiu so vi thi k trc . Trong khi , Trung Quc pht trin mnh t nm 1978 do cng cuc ci t kinh t ca ng Tiu Bnh. 7 nm sau chin tranh bin gii, khi Lin X tan r, Vit Nam mi bt u thi k i mi, khi chm hn Trung Quc 8 nm. Sau khi Lin X tan r v Vit Nam rt qun khi Campuchia, n nm 1992 quan h gia hai nc mi c bnh thng ha chnh thc. T khi quan h ngoi giao gia hai nc c ci thin, cuc chin hu nh khng cn c nhc n trong cc phng tin truyn thng i chng, khng c ni n trong sch gio khoa lch s Trung Quc cng nh Vit Nam. Ti Trung Quc, cc phng tin truyn thng gn nh lng qun n, cc tuyn tp bi ht khng cn in cc ca khc ni v cuc chin, sch nghin cu vit v cuc chin b t chi xut bn, a s cu chin binh tng tham gia cuc chin khng mun nhc n n. Vit Nam, mt s ca khc c ni dung v cuc chin, v d "Chin u v c lp t do" ca Phm Tuyn, khng cn c lu hnh trn cc phng tin truyn thng chnh thng, l theo mt tha thun gia Vit Nam v Trung Quc nhm bnh thng ha hon ton quan h gia hai nc. Chnh ph Vit Nam cht ch cc ni dung bo ch lin quan n quan h Vit - Trung, v bo ch hu nh khng nhc n cuc chin. Theo gii thch ca ng Dng Danh Dy, cu B th th nht i s qun Vit Nam ti Bc Kinh, th Vit Nam "khng ni li chuyn c l v ngha ln, ch khngBi Minh Trit Page 22


28 April 2009

phi v chng ta khng c l, khng phi v ngi Vit Nam s hi hay chng qun". Khi c hi v cuc chin t 30 nm trc, pht ngn nhn B Ngoi giao Trung Quc ni rng t nhiu nm trc lnh o hai nc "tha thun b li qu kh v m ra tng lai". Nm 2009, 30 nm sau cuc chin, Vit Nam v Trung Quc hon thnh vic cm 1971 mc phn nh bin gii sau khi hai chnh ph k kt hip nh bin gii, kt thc m phn v cc khu vc tranh chp dc bin gii.

Phn nh trong vn nghVit NamChin tranh bin gii pha Bc nm 1979 c nhc ti trong hai b phim t m (1980) ca o din Hi Ninh v Th x trong tm tay (1982) ca o din ng Nht Minh. Vi cu chuyn v chuyn i ca mt phng vin ln Lng Sn tm ngi yu trong thi gian chin tranh bin gii n ra, Th x trong tm tay - tc phm u tay ca o din ng Nht Minh ginh gii Bng sen vng ti Lin hoan phim Vit Nam ln th 6, v nm trong cm tc phm ca ng c trao Gii thng H Ch Minh t III nm 2005. Nm 1982, mt b phim ti liu vi ta Hoa a hng ni t anh nm do Trng Thanh thc hin ni v mt nh bo ngi Nht cht trong thi gian a tin chin tranh bin gii, b phim ny sau c nh gi cao Nht Bn. Trong thi gian chin tranh bin gii n ra v nhng nm sau , hng lot bi ht Vit Nam v ti chin tranh v bo v t quc cng ra i nh Chin u v c lp t do ca nhc s Phm Tuyn, Li tm bit lc ln ng ca nhc s V Trng Hi, Bn mi th k cng ra trn ca nhc s Hng ng, Nhng i mt mang hnh vin n ca nhc s Trn Tin v Ht v anh ca nhc s Th Hin.. V vn hc c tiu thuyt m thng Hai (1979) ca Chu Lai v Chn dung ngi hng xm (1979) ca Dng Thu Hng.

Trung QucTrung Quc i lcKhi hon gia m khuya [ Khi hon ti t d] (Kch truyn hnh) Vng hoa di ni cao [ Cao sn h hoa hon] (Phim truyn). i bit kch Hc Bo [ Hc Bo t kch i] (Kch truyn hnh) Phong thi nhum mu [ Huyt nhim phong thi] (Ca khc). Vi ni dung ban u l tng nim cc binh s Trung Quc cht trong cuc chin, Phong thi nhum mu sau ny li c dng rng ri tng nim nhng ngi cht trong S kin Thin An Mn. Trng rm [ Thp ng nguyt lng] (ca khc) Xe thit gip 008 [ 008 Thit gip linh bt bt] (Phim truyn) Tn binh M Cng [ Tn binh M Cng] (Phim truyn) Nhnh hoa p [ Hoa chi tiu]] (Phim truyn) Hng ng chp nhong [ Thim in hnh ng] (Phim truyn) Trn chin ni Trng Bi [ Trng Bi sn chin] (Phim truyn) Cy tng t bi mn [ Li trng tng t th] (Phim truyn) Tiu thuyt Ma chin hu (1992) ca Mc Ngn. Tc phm c "cch nhn khc v ch ngha anh hng" v ni n "nhng iu ng ngn v phi l" ca cuc chin.Bi Minh Trit Page 23


28 April 2009

Hng KngPhim Cu chuyn ca H Vit [ H Vit cu chuyn] (Chu Nhun Pht vo vai nn dn Vit Nam H Vit, Chung S Hng vo vai nn dn Vit Nam Thm Thanh ng. Phim ng ch thng dn ( i dn ng ch) (Lu c Hoa vo vai phng vin Hng Cng, Chung S Hng vo vai phin dch vin Vit Nam, Thnh Khu An vo vai chin s Qun Gii phng Nhn dn Trung Quc b Vit Nam bt lm t binh) Ca khc l yu ( Gi th i) (nguyn tc ca Teddy Robin, H m Thanh, Trng Quc Vinh vn vn dch li.

Bi Minh Trit

Page 24


28 April 2009

30 nm cuc chin Vit - TrungNgun: http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2009/02/090223_angcheng_war1979.shtml Tin s Ang Cheng Guan Bi vit ring cho BBCVietnamese.com t Singapore

Cuc chin Vit - Trung (thng Hai - Ba 1979) nh du im t hi nht trong lch s quan h hin i hai nc. Cuc chin bt u ngy 17.02.1979 khi chng 100.000 qun Gii phng Nhn dn, c xe tng v pho binh h tr, vt qua ng bin gii 1300 cy s.

'Dy bi hc'Giao tranh ngn ngi nhng m mu ko ti ngy 5.3.1979 khi Bc Kinh loan bo rt qun. Phi ti ngy 16.3 th vic trit thoi mi hon tt. Nhng cho ti mi cui thp nin 1980, Trung Quc tip tc gy p lc ln Vit Nam ti bin gii, v da dy ch ngi Vit bi hc th hai. Thng By 1978, khi Trung Quc ln u ni r nh dy "Vit Nam mt bi hc", l phn ng li s i x ca chnh ph Vit Nam vi ngi Hoa. Bc Kinh co buc H Ni ngc i Hoa kiu, xa b tha thun nm 1955 theo khng bt Hoa kiu phi tr thnh cng dn Vit Nam. n ngy 11.7.1978, Trung Quc ng ca bin gii Vit - Trung kim sot dng t nn vo Trung Quc. Nhng l do thc s ca chin tranh li lin quan mi quan h tay ba thay i gia Vit Nam, Trung Quc v Lin X, v s xm ln Campuchia l im si cht. Ngy 5.7.1979, trong vng m phn gia Bc Kinh v H Ni, Trung Quc b qua vn Hoa kiu v bin gii, m i cuc thng lng "tip tc t vn then cht - chng li b quyn". Trung Quc ni vic Vit Nam xm ln Campuchia l mt phn k hoch thnh lp Lin bang ng Dng, i theo "mu b ch th gii" ca Lin X. Ngay t thng Chn 1975,Bi Minh Trit Page 25


28 April 2009

Trung Quc p L Dun t b quan h gn gi vi Lin X bng vic k tuyn b chung chng b quyn - nhng L Dun t chi.

M xa, nh chn Lin XChng ta bit Bc Kinh bt u chun b cho mt cuc chin Vit - Trung ngay t thng Tm 1978. Ngy 3.11.1978, H Ni v Moscow k hip c hu ngh Vit - X. Cu hi ln cn t l v sao Vit Nam ch k n vo lc ny cho d c quan h gn vi Moscow t gia thp nin 1960? Cuc chin 1979 l nh im ca nhng cng thng v khc bit b tm nn v cuc chin Vit Nam Cu tr li y i hi ta phi dng li nhng c gng bnh thng ha quan h vi M ca Vit Nam sau thng T 1975, v t n trong quan h Vit - Trung trong giai on ny. Cn cu tr li ngn gn th l n thng Mi 1978, r rng s khng sm c s bnh thng ha quan h M - Vit. Washington chn Trung Quc thay v Vit Nam. Vit Nam ch cn l bi Lin X chng li ci m h xem l mi e da phng Bc. Ngay c ASEAN, t chc hp tc cht vi Bc Kinh trong sut thp nin 1980 buc Vit Nam rt khi Campuchia, cng thng xuyn tha nhn rng phi xem xt quan ngi an ninh ca Vit Nam, v rng t chc ny khng mun a Vit Nam t tay Lin X ng sang lm v tinh Trung Quc. y l quan im c c nm, v sau l su, nc ASEAN chia s. Khng nc no vui v vi s trng pht Vit Nam ca Trung Quc. Nh i din ca Singapore ti Lin Hip Quc, Tommy Koh ni ti Lin Hip Quc: "L ra Trung Quc khng nn t mnh quyt nh lut l..."

Tin trnh bnh thng haS sup sp ca Lin X v Chin tranh Lnh chm dt nm 1989-90 thc y Vit Nam v Trung Quc xt li quan h. Campuchia l tr ngi chnh. Ngay t thng Hai 1985, L Dun by t nim tin rng tnh hu ngh Vit - Trung s phi c phc hi. Sau , c tin ni L c Th thm Paris, ngoi l d hi ngh ng Cng sn Php, nhng cng b mt gp pha Trung Quc. Bin gii hai nc hin nay l a Cuc hp Vit - Trung ln u sau chn nm, cp th im giao thng tp np trng, din ra thng Ging 1989. Vng hai c t chc t 8-10 thng Nm 1989. Nhng s khi phc quan h cn phi ch vic gii quyt mu thun X - Trung. V iu ny din ra trong thng Nm 1989, khi Gorbachev ln u thm Trung Quc, gn ba nm sau din vn ct mc ca ng ti Vladivostok, trong ng by t nh ci thin quan h vi

Bi Minh Trit

Page 26


28 April 2009

Trung Quc, nim tin rng tng lai Campuchia phi do ngi Campuchia nh ot v cng ku gi Vit - Trung bnh thng ha. Khng lu sau hi ngh X - Trung, mt cuc hp b mt din ra ti Thnh thng Chn 1990. Thng Tm 1991, L c Anh, khi l B trng Quc phng, c chuyn thm khng loan bo ti Trung Quc. Lc ny, th h lnh o Vit Nam gi vai tr ch cht thi Chin tranh Lnh, nh L Dun, Trng Chinh, L c Th, qua i. Chng ta vn khng bit nhng g din ra trong cc cuc hp b mt v khng qu b mt , nhng r rng trong giai on ny, c bit l na cui thp nin 1980, Vit Nam khng mnh dng co vi Trung Quc, v b c lp, kinh t suy sp v dn mt s bo tr ca Lin X, nc tan r vo thng 12.1991. Tin Trung Quc v Vit Nam s bnh thng quan h c chnh thc loan bo thng Chn 1991, khi Ngoi trng Nguyn Mnh Cm thm Bc Kinh.

Gn m xaK t 1991, quan h Vit - Trung r rng tng tin rt nhiu. Nhng khng c ngha l ch c mu hng. Vn tranh ci nht, ch quyn ti Hong Sa v Trng Sa, s khng th gii quyt trong thi gian di, nhng ti nay, lnh o hai nc by t ch chnh tr khng vn vt qu kim sot. C hai quan im v quan h Vit - Trung. Mt trng phi ni rng quan h ny ch yu c nh hnh bng nhng k c lch s. Theo , cuc chin nm 1979 c th xem l tt yu v cu hi khng phi l liu n c xy ra ln na hay khng, m l khi no? Trng phi khc cho rng mi quan h c nh hnh bi nhng th lc bn ngoi hoc nhng tnh ton a chnh tr. Theo quan im ca ti, cuc chin 1979 l nh im ca nhng cng thng v khc bit b tm nn v cuc chin Vit Nam, khi th gii vn cn c hnh dung nh hai khi thc h. Khi chin tranh Vit Nam chm dt v xut hin mu hnh mi trong quan h Trung Quc, Lin X v M, nhng khc bit tm gc trc y gi li xut hin. Hnh th a chnh tr mi, cng thm thnh kin ngn i, lm bng pht nhng nghi k gia Vit Nam v Trung Quc. Cuc chin 1979 l v d kinh in khi nhng ci nhn, hnh thnh t kinh nghim qu kh, c th to ra hiu nhm v ri lm nhng d bo t bin thnh s tht. Ngay c khi mt s iu vn gi nguyn, th h thng quc t thay i ng k t nm 1979 v cn tip tc chuyn ng. Quan h Vit - Trung, ging nh mi mi quan h, vn cn l "cng trnh dang d". V tc gi:Tin s Ang Cheng Guan hin lm vic Vin Gio dc Quc gia Singapore sau thi gian lm ngi ng u Vin Nghin cu Chin lc v Quc phng ca i hc Cng ngh Nanyang (NTU). ng l tc gi ca nhiu sch v cuc chin Vit Nam, trong cBi Minh Trit Page 27


28 April 2009

Vietnamese Communist Relations with China and the Second Indo-China Conflict, 19561962 (1997), v Ending the Vietnam War: The Vietnamese Communists' Perspective (2004).

Bi Minh Trit

Page 28


28 April 2009

Ngun:http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2009/02/090219_hoangvanhoan_profile_tc2.shtml

.

'. Bo Time 20/08/1979 c bi c bit v cuc b trn ca ng Hong Vn Hoan sang Trung Quc. Tnh hu ngh gia hai nc cng sn Vit Nam - Trung Quc v nm 1979 7/1979 v t co ch l 'c ging th nh vo hnh nh ca h'. C ging th nht, nh t bo M, l 'cuc tho chy ca 900 nghn ngi' trong vng bn nm trc , nhc n cc t thuyn nhn b nc ra i.

i TrungTime a tin rng tun trc , ng Hong Vn Hoan, 74 tui, pht biu ti Bc Kinh co buc H Ni i x vi ngi Hoa 't hn Hitler i x ngi Do Thi'. ng Hoan, cu y vin B Chnh tr cho n 1976, cng cho rng Vit Nam di s lnh o ca ng L Dun, 'tr thnh tay sai ngoi bang', m ch Lin X.

. Cc ti liu ca Phng Ty t 1966 xc nh ng, cng nhng y vin B -

1979.

': ."

Bi Minh Trit

Page 29


28 April 2009

Bi Tn ni v Hong Vn Hoan".

trch ngoi giao ca Vit Minh. VNDCCH ti Bc Kinh. Cc ti liu nc ngoi m t ng Hoan c v tr hn mt i s bnh thng v thng c Mao Trch ng tip ring bn tho cc vn hai nc, k c chin lc nh min Nam ca Ban lnh o H Ni. S phn ca ng sau khi sang Trung Quc qua ng Pakistan vo thng 7/1979 cng gia nh cng phn nh thi ca Trung Quc vi Vit Nam v quan h hai bn. Xut bn cun 'Git nc trong bin c', ng a ra quan im 't co tp on L Dun' phn bi ng li H Ch Minh v lm hi n 'tnh hu ngh vi Trung Quc'. Cun sch c dch sang ting Anh 'A Drop in the Ocean: Hoang Van Hoan's Revolutionary Rem . ng cng a ra co buc rng Trung ng ng Vit Nam t 1982 ch o vic trng nha phin bn ra quc t ly la. Bi Tn , c lm i s u tin ca

Minh'

'. : ."

". Bi Tn ist, ng h Trung Quc trong cuc chin 1979, ch Pol Pot v phi bo th ti Trung Quc. Mc d ng Hoan o thot sang Trung Quc v c coi l phn bi, ng Tn vn nh gi: "ng y l mt ngi rt yu nc, nhng mi ngi yu nc theo hiu bit, theo kiuBi Minh Trit Page 30


28 April 2009

ca ngi ta. Ti vn tn trng ng y, nhng khng th ng tnh vi quan im ca ng c." Vit Nam, ng Hong Vn Hoan b tuyn n t hnh vng mt v tr thnh biu tng ca s phn bi. i bo so snh Hoan vi L Chiu Thng, Trn ch Tc v dng hnh nh ng ni v cc k th bn trong.

. , Trung Quc quyt tm bo v ng Hoan v coi vic i x vi ng nh mt iu kin bnh thng ha quan h. Nm 1991, Trung Quc t chc l tang cp nh nc dnh cho ng Hong Vn Hoan ti ngha trang Bt Bo Sn, ni an ngh ca nhiu c lnh t cao cp nht ca ng, Nh nc, v qun i Trung Quc.

. (xem bi i km 'S phn ng Hong Vn Hoan' mc Cc bi lin quan) .

kin c gi:Hng MC Nha Trang 75 tui ri m con s cht sao, khi Vit nam ng y ng l con ngi v i m sao ra i c c qu. 1000 nm sau th dan tc vit nam vn khng th qun c. B qu hng i Php, M th vn l ngi Vit nam nhng theo Trung quc th l k th ca Vit nam nghn i kip kip Lng t Hon ton ng tnh v thng cm vi ng HVH, hot ng chnh tr khng n gin nh cc bn ngh u v li ng HVH li l nh yu nc ln v thn vi TQ th ng ta chn TQ that khi s "th tiu" ni b. TQ ng cn nhiu c hi hot ng ring ca mnh, ng ni hng hn anh hng nh bn Ph khi m ngay sinh mng mnh kh bo tn tc nhin phi tm li thot thi. Cn sng th vn cn c hi, nhng ngi lnh o ng thi chc g hon ton yu nc ng n nht hay l "Nng dn en trn ngn la hung tn" m c truy st HVH v ghp ti phn quc.

Bi Minh Trit

Page 31


28 April 2009

TN nh gi ng Hoan l k phn bi c vi vng khng khi nhng ngi dng t, dng o v chun b cho TQ khai thc qung bu xt trong nc ta phi nh gi ra sao? R rng ng Hoan thn TQ nhng by gi c bao nhiu ngi thn TQ trong BCT? Nhng ai kt n ng Hoan hy c a ra nhng bng c c th m ng lm thit hi cho t nc VN ngoi vic b trn sang TQ. i vi CSVN b nc ra i n ni no cng th, u c ti hoc theo gic hoc phn quc (v bt ng chnh kin hay vt bin tm t do chng hn). V hin nay bo ch VN ang ca ngi ng Tiu Bnh y nh, ng c ngc nhin nu mt ngy p tri ng ta li quay ngc li ca ngi ng Hoan cho m xem. Shooter BnhDng B chy? C ngi coi Hong Vn Hoan l b chy, nhng cng c ngi coi ng l ngi thng minh, on trc c ci cht ca mnh v h bin th khng phi l b chy. Tic thay cho L Dun li l nhn vt chnh trong chnh v kch m ng ta dng ln. Lin x cng c mt mi tim oan nghit. n Danh Binh - Nng ng Hong vn Hoang L mt hc tr ca Ch tch H ch Minh ng thi l Ph ch tch Quc hi, y vin trung ng ng m phi b quc gia cht tha phng l ci gi ca k phn bi. Granite Ti rt thch cu ni ca ng Bi Tn "ng y l mt ngi rt yu nc, nhng mi ngi yu nc theo hiu bit, theo kiu ca ngi ta." Ngc Phc Vn bit l Lch s s phn xt cng bng, nhng mt lnh o cp co nh ng HVH b chy theo chnh quyn TQ. Trong khi hng vn ngi con u t ca dn tc VN b mnh ni chin trng trong cuc chin tranh bin gii nm 1979 l iu khng th chp nhn c. Sincerity Nhng ngi trong gia nh ng Hoan c quyn bnh vc ng- l l thng tnh. Tuy nhin, TQ xm lng VN m ng trn qua TQ ng h ng li b quyn ca TQ th r rng ng khng th khng b kt ti "phn quc" (phi chi ng trn vo ta i s Anh hay Php...th c hay hn khng? t ra nh i t Bi Tn trn sang Php l qu khn?). Ngi ta "l" v ng nh L chiu Thng, Trn ch Tc ri, xem ra cng kh m gt ra ti ny cho c. Lm chnh tr khn kho l ch . t gi s nh ng Hoan cn sng n ngy nay, khng bit ng s x tr ra sao khi TQ ly gn ht cc o HS/TS ca ta v ngn cn vic khai thc du kh ca ta Bin ng? Ph Khng bit ng Hoan yu nc n u nhng hnh vi o tu sang Trung Quc l khng th chp nhn c. D cht cng phi cht T quc, khng th tham sng m lm nh hng ti dn tc, t quc c.

Bi Minh Trit

Page 32


28 April 2009

T ng ch thnh k thTin s Nicholas Khoo Vit cho BBCVietnamese.com t i hc Liverpool Ngun: http://www.bbc.co.uk/vietnamese/indepth/story/2009/02/090206_soviet_factor.shtml V sao cuc chin bin gii Vit Trung 1979 xy ra? Mt s nh phn tch nhn mnh vai tr ca nhng tranh chp trn b v trn bin gia hai nc; xung t Vit Trung ti Campuchia; v vai tr ca ngi Hoa trong quan h Vit Trung. Nhng ngi khc tha nhn tm quan trng ca nhng yu t ny, nhng t chng trong bi cnh xung t ln hn gia Lin X v Trung Quc (TQ). Phn tch ca ti da H Ch tch tng v quan h trn ci nhn sau xem li nhng s kin ln xy ra trc Vit - Trung nh 'ng ch v cuc chin 1979. anh em'

Quan h Vit Trung sau 1975Nhng ngi cng sn TQ xem quan h vi cng sn Vit Nam (VN) ch yu qua lng knh ca mu thun X Trung gia tng sau khi quan h ng minh X Trung sp u thp nin 1960. T ci nhn ny, nhng din bin trong 10 nm trc 1975 tht lm h lo ngi. Trong cuc chin ng Dng ln Hai (1965-75), Lin X thay th TQ, tr thnh nh cung cp chnh v qun s v kinh t. Sau 1975, TQ khng r v nh chin lc ca H Ni i vi Moscow. S trit thoi ca M khi ng Nam sau Hip nh Paris 1973 gip g b mt i trng ca Lin X trong vng, v lm phc tp c gng phn kch Lin X ca Trung Quc. Thng Tm 1975, trong chuyn i quan trng nh gip kinh t, Ph Th tng v Ch tch y ban K hoch Nh nc L Thanh Ngh thm Bc Kinh trc khi sang Moscow. H khng th t tha thun v gi vin tr ca TQ cho VN. Nhng ngi cng sn TQ Sang thng Chn, VN li th tm vin tr. Mc d ln ny c xem quan h vi cng sn Vit tha thun v gi kinh t, nhng TQ khng gip v qun s. Trong du hiu chng t h lo ngi v quan h Vit X, Nam ch yu qua lng knh ca mt ch quan trng c tho lun trong chuyn thm l mu thun X Trung v mc tiu ca LX Bin ng. ng ch , vo cui chuyn thm, hai bn khng ra tuyn b chung.

Bi Minh Trit

Page 33


28 April 2009

C v th kinh t tng i mnh hn TQ, Lin X ho phng hn vi VN. Trong chuyn thm Moscow thng Mi ca Tng B th L Dun, Lin X ng vin tr 3 t la t 1976 n 80. TQ hn cng li ngi ca dt do dnh cho Lin X trong tuyn b chung cui chuyn thm ca lnh o VN. ng ni, tuyn b chung ng h chnh sch ha hon (detente) ca Lin X, vn b TQ chng i. Mt bc ngot quan trng trong quan h Vit X l i hi ng Lao ng Vit Nam ln Bn thng 12.1976. Nhng nhn vt gn b vi TQ b c lp. Hong Vn Hoan, y vin B Chnh tr t 1956 v i s TQ t 1950-57, mt ht chc v trong ng. Ba cu i s ti TQ cng mt chc y vin D khuyt Trung ng ng. Ngy 7.6.1977, Th tng Phm Vn ng gh Bc Kinh trc lc sang Moscow. Khi gp Ph Th tng L Tin Nim hm 10.6, hai bn thng thn bn nhiu ch , k c co buc mt s vin chc VN c tuyn b chng Tu, bt ng v bin gii t lin v bin, v s ngc i ngi Hoa VN. TQ ni h vn sn sang cho vic ci thin quan h. Hn ba tun sau, L Thanh Ngh thm Moscow k nhiu tha thun kinh t. Trn ng v, ng gh Bc Kinh nhng khng tm thm c gi kinh t no. Ngy 30.7.1977, hai tun sau khi VN v Lo k hip c ng minh, Ngoi trng TQ Hong Hoa c bi din vn nhc nhiu ti s nguy him ca ch ngha xt li S Vit, v cng khai cnh co VN v hu qu ca mt cuc xm ln Campuchia.

Vn CampuchiaCng lc Campuchia cng tr thnh trng u cho xung t X Trung v Vit Trung. TQ kin quyt chnh sch bo m s tn ti ca mt Campuchia c lp, cai tr bi chnh th Khmer thn cn vi TQ. LX th bo tr cho VN, trong khi VN th mun Campuchia v Lo nm gn trong vng nh hng ca mnh. thng Php, M v nay lm ng minh ca Lin X, VN s khng nh hng vi Lo v Campuchia b TQ v Khmer e da. Cui thng Chn 1977, xung t n ra ti bin gii VN Campuchia, cng vi n l s xu i trong quan h Vit Trung. L Dun thm Bc Kinh thng 11.1977, mun c thm vin tr kinh t. Nhng ly c gp kh khn my nm qua, TQ cho hay h khng th cp vin tr. VN cng khng lm ba tic i ch nh nh thng l. Ngy hm sau, Tn Hoa x ng bi ln n COMECON, khi tng tr kinh t S Vit m VN mi np n gia nhp.

Bi Minh Trit

Page 34

30 nm chin tranh bin gii Sau chuyn thm ca L Dun, TQ by t s gn b vi Campuchia. Ngy 3.12.1977, Ph Th tng TQ Trn Vnh Qu dn phi on ti Campuchia. Khng lu sau , cc t nh ph ca Khmer vo VN khin VN m cuc tn cng ln. n ngy 18.1.1978, chng t cam kt bo v, qu ph ca Chu n Lai, ng Dnh Siu, thm Phnom Penh.

28 April 2009

Chnh th Khmer da vo TQ thy c bn tay ca Lin X ng sau hnh ng ca Trung Quc chng Vit VN. Trong lc xy ra cc va chm bin gii Vit Nam Cambodia, ngy 19.1.1978, Tn Hoa x khng nh Moscow hy vng li dng th ch gia VN v Campuchia tng nh hng ng . Nhng din bin sau trong chnh sch ca VN vi ngi Hoa lm TQ cng tin H Ni theo ui chnh sch gn kt vi Lin X chng TQ. Ti hi ngh ca ng thng Hai 1978, H Ni quyt nh nh t sn mi bn min Nam. Ngy 23.3, H Ni loan bo quc hu hoa ton b doanh nghip t. Trong mt chin dch dng bo lc, n gia thng T, chnh quyn thu gom hn 30.000 doanh nghip t min Nam, m a s do ngi Hoa s hu. N to ra cuc trn chy ln c bin gii Vit Trung pha bc v ra n Bin ng. Ngy 30.4, Bc Kinh chnh thc c tuyn b, by t lo ngi cho ngi t nn v ni h ang theo di tnh hnh. Cng ngy hm , o chnh Afghanistan a lnh o thn X, Nur Mohammed Taraki, ln nm quyn. N c VN tha nhn ngy 3.5. Nhn t Bc Kinh, y l thm mt bc bao vy ca Lin X. Ngy 26.5, TQ loan bo gi tu n VN n v nhng ngi Hoa ang trn chy. Ngy 7.6, ng Tiu Bnh ni thng VN ang ng v Lin X, k th ca TQ. Ngy 16.6, TQ loan bo s ng ca ta lnh s TP. HCM v lnh s qun VN Qung Chu, Cn Minh v Nam Ninh. Thng Su nm , VN chnh thc gia nhp COMECON. Ngy 3.7, Bc Kinh dng mi vin tr cho H Ni. Hi m song phng v ngi Hoa cng b tc. VN quyt tm chng li c gng hn ch nh hng ca h ti Campuchia. Trong mt cuc gp ti H Ni gia L Dun v i s Nga, ng Dun by t nh gii quyt cho xong vn [Campuchia] trc u nm 1979. Hip c Vit X c k ngy 3.11.1978. Phn ng ca TQ l chun b tm l cho quc t cho mt p tr mnh m chng li trc H Ni Moscow. TQ tm cch tht cht quan h vi Nht v ASEAN. ng Tiu Bnh thm Tokyo thng Tm 1978, k hip nh hu ngh v ha bnh. ng ch , n c on chng s c b m c xem l nhm vo Lin X.

Bi Minh Trit

Page 35


28 April 2009

Ri n thng 11, sau khi Th trng Ngoi giao VN Phan Hin (thng By) v Th tng Phm Vn ng (thng Chn) thm ng Nam , ng Tiu Bnh cng cng du Malaysia, Singapore, Thi Lan. Sau khi m mn cng tc ngoi giao, Trung Quc by t thi cng rn vi VN. Bc in Bc Kinh gi H Ni ngy 13.12 cnh bo s kin nhn v kim ch ca TQ c gii hn. Ngy 25.12.1978, qun VN bt u nh Campuchia. TQ phn ng bng cch ln k hoch cho cuc chin bin gii. Trong khi i thm M, ng Tiu Bnh thng bo cho chnh quyn Carter rng VN s tr gi.

Cn kim hm tham vng ca VN v cho chng bi hc Theo C vn An ninh ca Tng thng Carter, Zbigniew hn ch thch hp. Brzezinski, ng ni vi ch nh rng TQ xem l iu cn thit khi kim hm tham vng ca VN v cho chng bi hc ng Tiu Bnh ni vi M hn ch thch hp. trong chuyn thm M 1979 ng nh li ng, ngay sau khi ng tr v nh, TQ m cuc chin chng VN trong thng Hai v Ba 1979. Cc cu ng ch v anh em (li ca H Ch Minh) nay ha ra l k th. ................................................................................................................................. V tc gi:ng Nicholas Khoo ly bng tin s i hc Columbia, M vi lun n v quan h gia Trung Quc vi Lin X v Vit Nam thi Chin tranh Lnh. Quyn sch ca ng, da trn lun n, d kin s c NXB H Columbia in. ng hin dy ti H Liverpool, Anh.

kin c giMinh Giang Tht khng may cho Vit Nam khi phi lm lng ging vi mt k khng l y tham vng nh TQ. Nhn chung, chnh sch ngoi giao ca Vit Nam hng ngn nm qua l c gng thn thin vi TQ. n gi ny, c th ni c bn l ch trng ny thnh cng. Tuy nhin "kim ch" hay i loi nh th th VN cn c chnh sch ngoi giao a phng. Chng hn, cn quan h tch cc vi ASEAN, Nht Bn, n v d nhin vi c M. Song song , VN cn pht huy ni lc ngy cng gim ph thuc (c kinh t ln chnh tr) vo cc nc khc, ng thi khng nh v th ca mnh. Lch s ch ra rng, nhiu quc gia nh Liu, Kim, i L... vn tng gy hn vi TQ u b h thn tnh. Ngay c Mng C hng mnh mt thi cng b TQ ha khi h xm chim ni ny vo th k XIII. Vy m hng ngn nm qua, VN vn khng b "nhp Hoa", vn khng nh bn sc ring ca mnh, thy dn tc VN khng d g b bt nt!

Bi Minh Trit

Page 36


28 April 2009

Do hon cnh lch s, VN mt Hong Sa v mt phn Trng Sa v tay TQ. Xt cho cng, khng th trch nh cm quyn H Ni, v vi d tm ca Bc Kinh, vic chim ot t ai ca nc khc khng c g phi bn ci. Vn l h thc hin vo lc no v bng cch no m thi. u cng l mt bi hc t gi khng ch cho VN trong quan h vi TQ! Thng VN l nn nhn ca vng xoy chnh tr do nm trong vng nh hng ca LX trc y v Nga ngy nay vi ng bn phng bc. Ngy nay v tr a chnh tr VN cn quan trng hn na khi c M cng mun li ko VN vo vng xoy ngn chn s bnh trng th lc ca TQ. Trc y c vn TQ tr gip Kh me khng ngoi mc ch ny nhng li b ngng tr bi nh cm quyn VN thn Nga. Vi phng trm k th ca k th l bn v bn ca k th l k th TQ tr gip KM nh VN vi c i li lc tnh. Khi mu khng thnh trn chin 79 xy ra l h lu tt yu. Ngy nay, mi khi c quan chc Vn qua thm M l y rng c tu TQ nh trng xa, bn ng dn nh mt hnh ng cnh co ca nh cm quyn TQ. Nhng ngy nay CQVN li d dng dng Ty nguyn mu li ch c tn chnh tr ca mnh. Vinh, Si Gn Trung quc ng h Pn Pt nhn dn ch cn l nhng ci xc khng hn v ai s l ngi bn thng tr. Trung quc h tr Min in nhn dn Min in nh th no qy v cng nhn thy ri. Cho nn ci kho lo ca Chnh Ph Vit Nam cnh Trung quc khng phi d. ng li lm bn vi tt c cc nc mt cch nht qun gip Vit Nam t nhiu kt qu tt hn. D nhin chng ta cn qu nhiu vic khng th chp nhn; c th thay i c nhng Chnh ph VN cha bn lnh thay i. Xu th th gii tin b ngi ri cng s bit thay i. Ai chi xu vi ta d chng, nhng thi ca ta l lun i x tt vi h th thi gian v xu th chung ca vng, ca khu vc v ca th gii ti b buc ng! i ta s thay i. Thun Vit Vit Nam cng ch l nn nhn ca xung t Trung - X v cuc chin Vit nam - Cambodia l kch bn m TQ mun th thch nh hng ca minh chu m thi. Thn trng l nguyn tc ct li trong mi quan h vi TQ. Lch s s phn xt nhng ai v s t quan h vi TQ ln cao hn nhng thch thc m Vit Nam s phi i mt. Mr.Neo Khc vi cc bi bnh lun khc, ti cm thy hp l trc bi vit ny ca tin s. ng l ngi ngoi cuc bao gi cng c ci nhn sng sut v cng tm. Nhng ch mun b sung 1 iu: Vit Nam chng c tham vng g khi a qun sang nh Campuchia, v ngay c M ch cn thy ngi Irag ho 1 ting l h trn qun sang nh ngay, trong khi ch c Pol Pot thng xuyn trn sang bin gii cp bc, bn git, khng nh tr th sao c.Bi Minh Trit Page 37


28 April 2009

R rng y ch v quyn li v mu thun kiu gin c chm tht vi Lin X m ngi Trung Quc tr mt. Bun thay ci k th mnh li sau lng mnh, vy m ng v Chnh Ph by gi c theo m vut ui rit.

Bi Minh Trit

Page 38


28 April 2009

?Ngun: http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2009/02/090219_vuving_china_viet_tc2.shtml

Tin s Alexander Vuving

Ai sng cnh mt anh hng xm khng l trong mt th gii v chnh ph cng phi canh cnh cu hi: Khi no th anh ta c th nh mnh, v lm sao mnh khng b anh ta nh?

y cng l mt cu hi thng trc cho cc chnh sch quc phng v ngoi giao ca Vit Nam, v anh hng xm khng l ca Vit Nam l Trung Quc.

Quy lut lch sKhi no th Trung Quc c th nh Vit Nam? Tng lai khng th ni trc c, nhng nu lch s cho thy c quy lut th c nhiu kh nng quy lut s tip tc ng nghim trong tng lai. Lch s t khi nc Cng ha Nhn dn Trung Hoa ra i c ba ln ln v mt s ln nh hn Trung Quc ra qun nh Vit Nam. Ln th nht nm 1974, Trung Quc chim qun o Hong Sa t tay Vit Nam Cng ha. Ln th hai nm 1979, Trung Quc tn cng ton tuyn bin gii trn b, vo su nhiu chc cy s, ph hu c s vt cht, ri rt v sau ng mt thng. Ln th ba nm 1988, Trung Quc chim 6 bi trong vng ln cn cc o do Vit Nam kim sot qun o Trng Sa, ring v ng chim Gc Ma (Johnson South Reef) bn chy ba tu vn ti v git khong 70 thu th ca Hi qun Vit Nam.Bi Minh Trit Page 39


28 April 2009

Nhng ln nh nh hn bao gm cc cuc tn cng bin gii sau cuc chin 1979, lin tc cho n nm 1988. Trong thi gian ny, Trung Quc chim c mt s im cao chin lc dc bin gii nh cc huyn V Xuyn, Yn Minh (tnh H Giang) v Cao Lc, Trng nh (tnh Lng Sn). Cc cuc ln chim ny dng nh c hp php ha ti Hip c bin gii trn b nm 1999. Ngoi ra, trn qun o Trng Sa sau nm 1988, Trung Quc chim thm cc bi gn v tr ng qun ca Vit Nam nh n t (Eldad Reef) v Ba u (Whitson Reef) vo cc nm 1990, 1992, v sau chim Vnh Khn (Mischief Reef) gn Philippin nm 1995.

Th v ThiT duy chin lc Trung Hoa c bit coi trng ch Th v ch Thi. Cc cuc tn cng Vit Nam cho thy c mt quy lut kh nht qun trong vic Trung Quc chp thi c vo lc th ca h i ln v th ca i phng i xung tung qun ra nh. Thi im thng 1-1974, Trung Quc nh Hong Sa ang do Vit Nam Cng ha kim sot l sau khi M cam kt chm dt can thip qun s Vit Nam (Hip nh Paris thng 11973) v Quc hi M cm Chnh ph can thip tr li (Tu chnh n Case-Church thng 61973), to ra mt khong trng quyn lc khu vc v khin cho Vit Nam Cng ha chi vi khng ni nng ta. Trong khi th ca Trung Quc ang dng ln vi vic Bc Kinh tr thnh mt thnh vin thng trc Hi ng Bo an Lin Hp Quc (thng 10-1971) v t a v k th ca c hai siu cng (Lin X v M) tr thnh i tc ca M (vi Thng co chung Thng Hi thng 2-1972). Trung Quc tn cng Vit Nam nm 1979 l tr a Vit Nam a qun vo Campuchia nhng cng l khi th ca Vit Nam i xung trong khi th ca Trung Quc i ln. Mt thng sau khi Vit Nam v Lin X k lin minh qun s (thng 11-1978) th Trung Quc v M cng tuyn b lp quan h ngoi giao. ng thi, Vit Nam ang b th gii ngoi phe Lin X ty chay v chim ng Campuchia nn th ca Vit Nam ang xung rt thp. Cc cuc tn cng ca Trung Quc dc bin gii trong cc nm t 1980 n 1988 din ra trong bi cnh Vit Nam tip tc b bao vy c lp vi th gii bn ngoi trong khi Lin X, ch da ch yu ca Vit Nam, cng b c lp trn trng quc t (do a qun vo Afghanistan) v, cng vi nhng kh khn kinh t, phi i vo giai on ha hon v tha hip vi Trung Quc cng nh phng Ty. Chin dch chim mt phn Trng Sa nm 1988 ca Trung Quc khi s t nm 1986, khi Lin X chuyn sang nhng b chin lc vi phng Ty v Trung Quc, ng thi rc rch rt lui nh hng khi ng Nam cng nh ton th gii. Bi ni ti Vladivostok ca lnh t Lin X Gorbachov ngy 28-7-1986 t Lin X sn sng chp nhn cc iu kin Trung Quc a ra bnh thng ha quan h X-Trung (Lin X rt qun khi Afghanistan v gim cng thng bin gii X-Trung, Vit Nam rt qun khi Campuchia) nh du s thay i chin lc trong chnh sch ca Lin X chu

Bi Minh Trit

Page 40


28 April 2009

, ng thi cng l ch du cho thy th ca Lin X i xung v th ca Trung Quc i ln. Trong cc nm sau, vic Lin X rt lui trong khi M khng trm vo thc s to ra mt khong trng quyn lc khu vc. Trong khi y Vit Nam vn bm vo Lin X m khng ph c th b c lp. Mt ngh quyt mt ca B Chnh tr ng Cng sn Vit Nam iu chnh c bn chin lc i ngoi t da vo Lin X sang "a phng ha" ch c thng qua vo thng 5-1988, hai thng sau v ng qun o Trng Sa. Xung t bin gii gia Trung Quc v Vit Nam giai on 1980-1988 c th coi l d chn ca cuc chin nm 1979. Cc cuc chim o Trng Sa thi k 1990-1992 cng c th coi l d chn ca chin dch nm 1988. Thi k 1980-1988, Vit Nam tip tc b bao vy c lp trong khi Lin X, ch da ch yu ca Vit Nam, i vo giai on ha hon v tha hip vi Trung Quc. Thi k 1990-1992, tuy l nhng nm Trung Quc b phng Ty c lp phn no sau v Thin An Mn, cng li l nhng nm Vit Nam mt hn ch da Lin X v cc nc ng u trong khi vn cha c nhn vo ASEAN v cha bnh thng ha quan h c vi M.

Vit Nam lm g?Hin nay Vit Nam c th lm g Trung Quc khng nh? L thuyt quan h quc t gi nm phng php chnh: 1) cng chung mt nh, 2) rng buc bng li ch, 3) rng buc bng th ch, 4) rn e qun s, 5) rn e ngoi giao. Phng php "cng chung mt nh" xem ra khng n v t nht ba l do. Th nht, Trung Quc rt thiu cm tnh vi Vit Nam v kinh nghim quan h vi Vit Nam khin Trung Quc tin rng Vit Nam hay tro tr. Cc cuc thm d d lun Trung Quc cho thy Vit Nam cng vi M v Nht Bn l ba nc b ngi Trung Quc ght nht trn th gii. Th hai, Trung Quc ch coi Vit Nam l ng ch ch khng phi ng minh. Th ba, lch s cho thy quan h "gn b nh mi vi rng" gia H Ni v Bc Kinh vn khng ngn c Trung Quc chim qun o Hong Sa, nng tay trn ngi "ng ch anh em" Bc Vit. Phng php "rng buc bng li ch" s khng ngn c Trung Quc nh Bin ng v li ch ca Trung Quc Bin ng c v tr rt cao trong chin lc ln ca Trung Quc. Bin ng l yt hu con ng tip t vt t v nhin liu cho Trung Quc t Trung ng, chu u, chu Phi, Nam v ng Nam , vi 2/3 lng du kh nhp khu v 4/5 lng hng ha nhp khu ca Trung Quc i qua. Bin ng cng l bn p khng ch ng Nam , mt khu vc m nu Trung Quc khng ch c th s c th quy phc c Nht Bn v trung lp ha c M ln n , cnBi Minh Trit Page 41


28 April 2009

nu Trung Quc khng khng ch c th s khng th ngoi ln a v ng u chu . Trung Quc khng c li ch no Vit Nam, k c trong hin ti ln trong tng lai, ln hn li ch Bin ng Trung Quc phi nh i. Phng php "rng buc bng th ch" cng kh ngn cn Trung Quc ra tay khi cn thit v Trung Quc cng nh cc nc ln khc ch tun th th ch quc t nu th ch y phc v li ch chin lc ca h. Trong trng hp li ch chin lc ca h i hi lm khc i, h s c cch gii thch th ch quc t theo kiu ring bin minh cho hnh ng ca mnh. Trung Quc lm nh th khi xm lng Vit Nam nm 1979, ni rng trng pht Vit Nam xm lng Campuchia. y khng phi l c im ring ca Trung Quc m cc nc ln u nh vy. M v phng Ty nh Nam T ri tch Kosovo ra khi nc ny hay Nga nh Gruzia ri tch Nam Ossetia v Abkhazia ra khi nc ny u ni l da trn lut php v th ch quc t nhng l lut php v th ch quc t theo cch gii thch ring ca h. Phng php "rn e qun s" khng phi l cch m Vit Nam c th lm vi Trung Quc trong lc ny v Vit Nam khng c v kh ht nhn rn e chin lc (trong khi Trung Quc c) v lc lng qun s thng thng ca Vit Nam hin cn qu yu c th to sc mnh rn e chin thut i vi Trung Quc. Cn li duy nht phng php "rn e ngoi giao". Phng php ny l dng quan h vi cc nc mnh hn Trung Quc v p lc ca quc t Trung Quc khng dm nh Vit Nam. Hin nay trong khu vc, Trung Quc vn phi king d M, do Vit Nam quan h cng gn gi vi M bao nhiu cng c tc 15 dng rn e by nhiu. Mt im na Vit Nam c th tn dng l Trung Quc mun th gii tin rng h khng phi l mi e da i vi cc nc. Nu nhng ln lt c hip ca Trung Quc vi Vit Nam c th gii quan tm v hiu nh bc u ca mt mi e da ln hn i vi h th th nht, chng c th lm Trung Quc yu th i, v th hai, cng l mt l do Trung Quc phi cn nhc k hn nu c nh nh Vit Nam.

ch sQuy lut rt ra t lch s ba ln Trung Quc nh Vit Nam v qua phn tch nm phng php ni trn cho thy trnh khng b Trung Quc nh, Vit Nam phi lm c ba iu. Th nht, phi lin tc nng cao v th ca mnh trn trng quc t, c bit ch trong tng quan vi Trung Quc. Nu Trung Quc c thm bn th Vit Nam cng phi c thm bn mnh hn v nu Trung Quc xch li gn cc nc th Vit Nam cn phi xch li gn cc nc hn. Khng bao gi c Vit Nam th c lp hn Trung Quc trn th gii. Sng cnh mt anh hng xm khng l m khng b nh hoc n hip qu l rt kh nhng vn c th c Th hai, phi ht sc bn nhy vi cn cn quyn lc trong khu vc v phi lp tc mnh dn iu chnh chin lc i ngoi khi tng quan lc lng trong khu vc bin i bt li cho Vit Nam.Bi Minh Trit Page 42


28 April 2009

Th ba, phi sng sut tm ra ai l k mnh trong khu vc v u l ch yu ca Trung Quc thc hin k rn e ngoi giao. Trong di hn, ch c kt hp rn e ngoi giao (kt thn vi nc ln v tranh th d lun th gii) vi rn e qun s (qun i mnh, c bit hi qun v khng qun) v lin tc nng cao v th quc t ca mnh th Vit Nam mi c th tng i yn tm khng b Trung Quc nh. Sng cnh mt anh hng xm khng l m khng b nh hoc n hip qu l rt kh nhng vn c th c, nht l khi anh hng xm cha phi l k mnh nht trong vng.

Bi vit th ), khng nht thit phn nh quan im ca Trung tm Nghin cu An ninh chu -Thi Bnh Dng, B Quc phng v Chnh ph Hoa K.

Bi Minh Trit

Page 43


28 April 2009

Vn bi bn bnNgun:http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2009/02/090219_lemanhhung_analysis_tc2.shtml

Tin s L Mnh Hng Vit ring cho BBCVietnamese.com t London Thng t nm 1975, ph th tng Trung Quc L Tin Nim t chc mt bui tip tn ti Bc Kinh cho mng chin thng ca Cng Sn ti min Nam Vit Nam. L phi on H Ni nh khng hin din, L tuyn b Trung Quc dnh sn mt chic tu ch y thuc men, thc phm v cc nhu yu khc sn sng cp bn Nng hoc Si Gn ngay sau khi gii phng. Trng Nh Tng, ngi cm u phi on chnh ph Cng Ha min Nam thut li: - Hm ca tuyn b trn tt c nhng ai c mt u hiu r. Trong sut thi gian chng ti Bc Kinh, Nhiu nc khi sng s khi hai Trung Quc i x vi chng ti mt cch thn thin nc cng sn tr thnh th ch hn nhiu so vi phi on ca nc Vit Nam Dn Ch Cng Ha. R rng h dng c hi ny t thi ca h vi vic H Ni ng hn theo Lin X v bo hiu cho Chnh ph Lm Thi Cng Ha min Nam Vit nam rng h sn sng ng h mt chnh sch c lp vi min Bc.

Chuyn thm Bc KinhNhng nu Bc Kinh t hy vng rng phe cng sn min Nam c th c mt c lp no vi H Ni, h tht vng ln. Trong mt tin trnh vi v, ngay t thng su 1975, H Ni thanh trng cc phn t min Nam no c mun c lp vi min Bc. Ton b chnh quyn min Nam nm trong tay nhng ngi t min Bc gi vo. Mc du vy, ngy 22 thng 9 nm 1975, L Dun v L Thanh Ngh vn cm u mt phi on sang Bc Kinh cu vin. y l ln u tin L Dun sang Bc Kinh vi t cch lnh t ca mt nc Vit Nam thng nht. Cuc gp g ny l mt tht vng cho c hai bn. i tc chnh ca L Dun l ng Tiu Bnh, mi c phc hi sau 4 nm b qun thc ti gia. Trong bi din vn n mng L Dun, ng nhn mnh n nguy c ca ch ngha b quyn v ku gi Dun hy i cng vi Trung Quc chng li Lin X.

Bi Minh Trit

Page 44


28 April 2009

Tr li li ng, Dun tuyn b nu khng c s gip ca ton khi x hi ch ngha anh em th chin thng ti Vit Nam l mt chuyn khng th c c. Ni mt cch khc, Dun t chi khng chu i vi Trung Quc chng li Lin X. Mc du vy, Dun vn nn n xin Bc Kinh vin tr nh trc nm 1973. C nhin l iu ny b Trung Quc t chi. Hin nay cc bn khng phi l t nc ngho nht. Chng ti mi l t nc ngho nht. Mao Trch ng ni vi L Dun. Nm 1973, khi Chu n Lai yu cu L Dun ngng cuc chin ti min Nam trong my nm ti, Chu ha s vin tr cho H Ni mc nm 1973 trong vng nm nm, nhng ln ny khi Dun nhc li li ha , pha Trung Quc t chi thng thng. Trong cuc gp g vi L Dun vo ngy 24 thng 9, Mao ni thng vi Dun: - Chnh quyn Nguyn Vn Thiu li cho cc bn nhng khi lng ln v kh, kho tng, my bay, tu chin. Hin nay cc bn khng phi l t nc ngho nht. Chng ti mi l t nc ngho nht. Chng ti c 800 triu ngi phi nui. Chu n Lai lc ny b bnh nng, mi vic iu hnh hng ngy u nm trong tay ng Tiu Bnh. Khc vi Chu, ng khng c nhng quan h c nhn cht ch vi Vit Nam nh quan h ca Chu vi H Ch Minh, chnh v vy m ng c mt thi cng rn hn l cc lnh t Trung Quc khc i vi Vit Nam.

Ch quyn hai oTrong cuc gp g ngy 24 thng 9, ng v Dun ng mnh trong vn ch quyn hai qun o Hong Sa v Trng Sa m Trung Quc gi l Ty Sa v Nam Sa. Nm 1958 khi Trung Quc tuyn b lnh th ca h bao gm c cc qun o Hong Sa v Trng Sa, H Ni khng phn i. Ngc li Phm vn ng trong mt gic th gi cho Chu n Lai vit l nc Vit Nam Dn Ch Cng Ha "cng nhn v ng h" tuyn b ca Trung quc v lnh th v lnh hi v "tn trng" quyt nh ny. Nm 1974, khi Trung Quc nh chim qun o Hong Sa t trong tay chnh ph min Nam Vit Nam, H Ni yn lng khng phn ng. Nhng sau khi tin chim xong min Nam, H Ni cng khai tuyn b i ch quyn trn hai qun o ny. Khi gp g L Dun vo ngy 29 thng 9, ng gin d trch Dun v nhng lun iu tuyn truyn chng Trung Quc ca bo ch H Ni: - Chng ti khng thoi mi cht no khi c bo ch Vit Nam. Cc bn c nhn mnh n nguy c t phng Bc. Nguy c phng Bc ca chng ti l s hin din ca qun i S Vit bin gii pha Bc chng ti nhng i vi cc bn iu ny c ngha l Trung Quc. R rng ngay t lc ng Tiu Bnh c mt mi cm hn ln i vi ci m ng gi l "s v n bc ngha" ca chnh quyn H Ni. L Dun kt thc chuyn i thm Bc Kinh m khng c mt thng co chung no c a ra. Dun cn hy c mt ba tic tr l cc lnh t Trung Quc trc khi ra v, mt hnh

Bi Minh Trit

Page 45


28 April 2009

ng c coi l c bit bt thng trong cc quan h ngoi giao quc t. H Ni v Bc Kinh chnh thc cho thy s chia r ca h.

Quan h 'c bit' ng DngThng 11 nm 1975, H Ni t chc Hi ngh Hip Thng ton quc thng nht hai min Nam Bc ng thi tm cch ko Lo v Campuchia vo trong mt quan h c bit di s lnh o ca Vit Nam. Thng 2 nm 1976, Kaysone Phomvihane tng b th ng Cng Sn Lo sang thm H Ni. Mt bn thng co chung k gia Kaysone v L Dun vo ngy 12 thng 2 tuyn b hai nc Lo Vit c mt quan h c bit v hp tc v ha s c nhng hnh ng chung chng li "bn quc v phn ng tay sai". Bn thng co chung cng ha s tng cng "tnh hu ngh gia Lo, Campuchia v Vit Nam". i vi Pol Pot, bn thng co ny l mt cnh co rng H Ni s khng cho Campuchia ng minh vi Trung Cng chng li Vit Nam. Vi ci cht ca Chu n Lai vo u nm 1976 v ci cht ca Mao vo cui nm , Trung Quc ri vo trong cnh tranh quyn hn lon. Mc du thng 10 nm 1976 nhm "bn ngi" b Hoa Quc Phong thanh trng nhng mt cuc tranh chp mi li din ra gia Hoa Quc Phong, ngi c Mao chn lm tha k, v ng Tiu Bnh. Trong thi gian quan h gia Trung Quc v Vit Nam nm trong mt tnh th na vi. Hai bn vn gi quan h ngoi giao v Trung Quc cn tip tc vin tr cho H Ni nhng mt mc thp hn nhiu so vi trc. Tuy nhin cc cuc ng ti bin gii vn n ra ngy mt nhiu hn.

Thm d MKt gia cuc tranh chp ca hai nc n anh, v nhn thc kh nng vin tr thp km ca c Lin X ln Trung Quc, H Ni tm cch bt li lin lc vi cc nc phng Ty nht l M. Chin thng ca Jimmy Carter trong cuc bu c 1976 m cho H Ni hy vng l c th kim c vin tr ca M m Nixon ha trong hip nh Paris. Nhng cuc tip xc u tin c m ra ti Paris vo u nm 1977 gia Richard Holbrooke v Phan Hin nhm bnh thng ha quan h ngoi giao nhng khng i n u v, say men chin thng, H Ni nht nh i M phi bi thng chin tranh trc khi ni n chuyn bnh thng ha. Trong khi quan h gia H Ni v Phnom Penh mt ngy mt xu i. Vic "cp dun" nhng ngi Vit cn li Campuchia v vic thanh trng nhng phn t cui cng thn Vit Nam bn trong ng Cng Sn Campuchia vo thng 4 nm 1977 dn n nhng cuc tn cng bng cc i n v ca Khmer vo vng bin gii.

Bi Minh Trit

Page 46


28 April 2009

Trong khi mt t lnh gi bt thng lm tiu hy mt phn ln ma mng ti min Bc dn n vic H Ni phi ku gi Lin Hip Quc v cc nc thn hu tr gip cu i. Nhng nhng li ku gi ca H Ni khng gy c phn ng bao nhiu. Vic vi v sp nhp min Nam vo vi min Bc v chnh sch a cc ngi c lin h vi chnh quyn min Nam i "hc tp ci to" lm cc chnh ph phng Ty di v tch ri vi H Ni.

i theo Lin XCui thng su 1977, hi ngh trung ng ng Cng Sn Vit Nam quyt nh chuyn hng. i ni, mt k hoch tp th ha cng nng nghip ti min Nam c a ra. i ngoi, H Ni quyt nh i st theo Lin X v sa son tin nh Campuchia. Thng 10 nm 1977 L Dun bay sang Lin X. Ti Moscow, Dun t c mt tha hip mi vi Brezhnev trong Lin X nhn cung cp cho H Ni hai tu ngm, mt khu trc hm, mt s tu tun tiu v Mt lnh Trung Quc vit khu bn phi i Mig 21. hiu bng ting Vit ti Lng Sn i li, H Ni bt u chuyn cc v kh ca M li ti min Nam cho Ethiopia, mt n em mi ca Lin X. Mi ngy sau khi Lin X v, Dun bay sang Bc Kinh tm cch thuyt phc Trung Quc ngng ng h cho Khmer . Cuc gp g tr thnh mt cuc ci nhau tay i bng nhng li bng gi. Tuyn b trong ba tic khon i L Dun, Hoa Quc Phong ni: - Trung Quc kin quyt ng minh vi mi nc c nguy c b xm lc hoc can thip lt bi nhng th lc quc hoc quc np di chiu bi x hi ch ngha, v s thnh lp mt mt trn thng nht rng ri nht chng li ch ngha b quyn. L Dun cng tr li li Hoa Quc Phong bng tuyn b: - Vit Nam nht nh khng cho php mt lc lng quc hoc th lc phn ng no xm phm vo nn c lp t do ca t nc. Ci v ngoi lch s trong bang giao gia hai nc cng ngy cng tiu tan. Chuyn i ca L Dun sang Bc Kinh c hu qu l khin cho Trung Quc quyt nh ng hn v pha Pol Pot m trc sau khi phe cc t "bn ngi" b lt Trung Quc t t tch ra.

ng Quan h gia H Ni v Bc Kinh tr nn cng thng hn vo nm 1978. Ngy 20 thng 3, H Ni bt u chin dch n p ngi Hoa ti Vit Nam. Mn c nh t sn mi bn, hng ngn cng an v trang v b i bao vy khu vc ca ngi Hoa ti Ch Ln v lc sot tng nh mt kim vng v kim k ti sn. Chnh ci n m u chng li t bn min Nam cng l pht sng m u cho cuc ng cng khai vi Trung Quc.Bi Minh Trit Page 47


28 April 2009

Trong nhng ngy sau, hng ngn ngi Hoa bt u b p lc phi ri khi Vit nam. Bt u t ma h nm 1978, Cng An ti nhiu tnh min Nam bt u t chc nhng cuc vt bin ln cng khai cho nhng ngi Hoa (v nhng ngi Vit t nhn l ngi Hoa) m u cho mt cuc di dn v i m trong hai nm a gn mt triu ngi Vit ra khi x. Nh trong mt bi kch Hy lp, Vit Nam, Trung Quc v Campuchia cng ngy cng xch li gn hn vo mt cuc chin m cc bn u khng mun. iu ma mai l by gi chnh Hoa K, nc m trc kia Bc Kinh v H Ni lin minh tm cch y ra khi ng Dng nay li c chnh hai nc ny mi tr li. Ngy 5 thng 7 M v Trung cng hp mt ti Bc Kinh Chin tranh 1979 dn ti hn 10 tho lun vic bnh thng ha quan h ngoi giao nm cng thng trong quan h Vit gia hai nc. Trung Ngy 7 thng 7 H Ni xin m li thng thuyt vi Washington v chnh thc b iu kin i M vin tr trc khi i n bnh thng ha. Thng chn Nguyn C Thch sang New York v xin gp Richard Holbrooke. Trong cuc gp g ln ny Thch khng t mt iu kin tin quyt g m ch xin M ng ra mt tuyn b chung l s bnh thng ha quan h gia hai bn. Tuy nhin trong cuc tranh chp ni b gia phe ch trng nghing v pha Vit Nam, Cyrus Vance v Richard Holbrooke, v phe ch trng nghing v pha Trung Quc do Brzezinski ch xng, tng thng Jimmy Carter ng theo Brzezinski v vic bnh thng ha quan h gia Washington v H Ni b dp b. Tht bi ti Washington, H Ni quyt nh i st thm vi Moscow. Ngy 3 thng 11 nm 1978 L Dun k vi Brezhnev mt hip c tng tr kinh t qun s 25 nm v gia nhp khi Comecon. Ngy 15 thng 12, Jimmy Carter tuyn b bnh thng ha quan h vi Trung Quc. V ngy 25 thng 12 Vit Nam m cuc tn cng xm lc vo Campuchia. Tri vi nhng hy vng ca Trung Quc, lc lng Khmer tan r nhanh chng trc s tn cng ca H Ni. Ch trong vng hai tun, ngy 7 thng ging nm 1979, Phnom Penh tht th. Trc tnh th , ngy 14 thng ging, Trung Quc gi mt phi on sang Thi Lan hp bn v vic t chc mt h thng tip t cho Khmer tip tc chin tranh du kch chng li Vit nam ti Campuchia. ng thi ngy 28 thng ging nm 1979 ng Tiu Bnh sang M gp Jimmy Carter. c s ng tnh ngm ca Carter, ngy 17 thng 2 Trung Quc m ra cuc chin bin gii chng li Vit Nam m u cho mt chu k mi trong quan h gia hai nc Vit Trung.

Bi Minh Trit

Page 48


28 April 2009

V tc gi: ng L Mnh Hng ly bng tin s trng SOAS, London nm 2000 vi lun n v nh hng ca Th chin Hai i vi kinh t Vit Nam. Hin sng London, ng va xut bn tc phm mi nht, "Nhn Li S Vit: T Tin S n T Ch" (Virginia: T Hp Xut Bn Min ng, 2007).

Bi Minh Trit

Page 49


28 April 2009

Nh li m 17.2.79Ngun: http://www.bbc.co.uk/vietnamese/

Documents

30 năm chiến tranh biên giới Việt - Trung (LONGMETAL2000 )