74 ปท10ฉบบท19มกราคม-มถนายน2558

รปแบบการจดบรการสงคมดานการศกษาของเดกพเศษ*ชญากานต ภญญากรณ**

บทคดยอ งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการจดบรการสงคมดานการศกษาสำาหรบเดกพเศษ

ศกษารปแบบการจดบรการสงคมสำาหรบเดกพเศษ และศกษาแนวทางการจดบรการสงคมดาน

การศกษาสำาหรบเดกพเศษ โดยใชการสมภาษณผบรหาร และครของโรงเรยนแกนนำารวม การ

เกบแบบสอบถามจากผปกครอง การจดสนทนากลมของผเชยวชาญ

ผลการศกษาพบวา การศกษาโรงเรยนแกนนำาทมการจดการเรยนการสอนรวมกนของเดก

ปกตและเดกพเศษ สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบรเขต 1 ไดดำาเนนการตาม

กรอบการบรหารโดยใชโครงสรางซท (SEAT) ไดแก การบรหารดานนกเรยน ดานกจกรรมการ

เรยนการสอน ดานสภาพแวดลอม ดานเครองมอและการบรหารจดการ การสำารวจความคดเหน

ของผปกครองเดกพเศษพบวา ระดบความสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษกบ

เดกปกตโดยรวม มคาเฉลยในดานการจดการเรยนรวม และดานบคลากรมากทสด รปแบบการ

จดการเรยนรวมเดกปกตกบเดกพเศษในสถานศกษาทไดจากการศกษาวเคราะหโดยใชแนวคด

โครงสรางซท แนวคดการจดการและการสนทนากลมมแนวทางคอ การบรหารจดการ บคลากร

งบประมาณ การคดแยกเดก การจดการเรยนรวม การวดและการประเมนผล ความรวมมอของ

ผปกครอง และอาคารสถานท รปแบบการจดการเรยนรวมเดกปกตกบเดกพเศษทผวจยจดทำา

ขนสามารถนำามาปรบประยกตใชในการจดการเรยนสำาหรบเดกพเศษในสถานศกษาทงภาครฐและ

เอกชนไดอยางเหมาะสมกบความพรอมของเดกพเศษมากยงขน

ค�าส�าคญ : รปแบบ การจดบรการสงคม เดกพเศษ

* บทความวจยนเปนสวนหนงของวทยานพนธ “รปแบบการจดบรการสงคมดานการศกษาของเดกพเศษ” หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการบรการสงคม คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา อาจารยทปรกษา : ผชวยศาสตราจารย ดร.บญเชด หนอม** นสตหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการบรการสงคม ภาควชาสงคมวทยา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา

วารสารศลปศาสตรปรทศน75

Social Service Management Models in Education for Special Needs Children

Chayakan Pinyakorn

Abstract

This research aims to study the educational social service management, its

pattern and guideline for children with special needs. The data is collected form three

means: interview (which administers and teachers of leading inclusive schools),

questionnaire (which is given to and returned from the parents of the children with

special needs), and focus group discussion of specialists.

The findings suggest that the leading inclusive schools, in which ordinary

children and children with special needs study together, in Chon Buri Educational

Service Area Office 1 are following SEAT Framework (S = student, E = environment,

A = activities, T = Tools). The survey of parents’ opinion indicates that inclusive

pedagogy and personnel show the highest average score, followed by children grouping,

pedagogy measurement and evaluation, and the lowest one are of place and parent’s

cooperation. The analysis of SEAT framework implementation and focus group

discussion results in 8 facets of management guideline: administration, personnel,

budget, children grouping, pedagogy, measurement and evaluation, parent’s

cooperation, and place. In conclusion, the initiated pattern of inclusive pedagogy can

be effectively implemented to both public and private schools.

Keywords : pattern, social service, children with special needs

76 ปท10ฉบบท19มกราคม-มถนายน2558

บทน�าการจดการศกษาสำาหรบเดกพเศษในโรงเรยนระดบประถมศกษาไดดำาเนนการจดแบบเรยนรวม

มการพฒนาการดำาเนนงานและขยายการจดการเรยนไปยงโรงเรยนในสงกดสำานกงานการประถมศกษาจงหวดครบทกจงหวด ปจจบนสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เปนหนวยงานหลกทรบผดชอบการจดการศกษาระดบการศกษาขนพนฐานและไดสงเสรมใหโรงเรยนตาง ๆ ในสงกดทมเดกพเศษจดการเรยนรวมกบการเรยนของเดกปกตในสถานศกษา

ในจงหวดชลบรพบวา มเดกพเศษเกดขนมากเปนลำาดบ ซงจากสถตทไดจากการสำารวจนกเรยนทมความตองการพเศษของแตละโรงเรยนในเขตพนทการศกษามจำานวนเพมขนอยางเหนไดชด โดยเฉพาะโรงเรยนในเขตสำานกงานเขตพนทการศกษาการประถมศกษาชลบร เขต 1 เชน รร. บานหวยกะป มจำานวนถง 70 คนและ รร. วดราษฎรศรทธา มจำานวน 30 คน (สำานกงานเขตพนทการศกษาการประถมศกษาชลบร เขต 1. 2555) โดยมจดเนนใหเดกพเศษไดรบการสงเสรม และพฒนาเตมศกยภาพ มการพฒนาศกยภาพเปนรายบคคลดวยรปแบบทหลากหลาย และเดกกลมทตองการการคมครองและชวยเหลอเปนกรณพเศษ ไดรบการคมครองและชวยเหลอเยยวยา ดงนนสถานศกษาทกแหงมภาระหนาทในการจดการศกษาใหกบเดกและเยาวชนใหไดรบสทธและโอกาสทเทาเทยมกนในการบรการการศกษาขนพนฐานของผเรยน ทกกลมเปาหมาย โดยการนำานโยบายไปสการปฏบตจะเกดประสทธภาพมากนอยเพยงใดขนอยกบการบรหารงานของผบรหารสถานศกษา ครทมความร ความสามารถและประสบการณในการจดการศกษาภายใตบรบทของสภาพปญหา จดเดน จดดอยของโรงเรยน ชมชน สงคม ตลอดจนการระดมทรพยากรทงของสถานศกษาและชมชนมาใชอยางคมคา มประสทธภาพสงสดแกผเรยน

ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะศกษารปแบบการจดการบรการสงคมดานการศกษาของเดกพเศษ เพอ เปนการสงเสรมใหโรงเรยนทกโรงเรยนไดตระหนกถงความสำาคญของการจดการศกษาใหเดกพเศษมากขน โดยผวจยจะศกษาจากการจดบรการดานการศกษาสำาหรบเดกพเศษของโรงเรยนตนแบบแกนนำารวม และศกษาความคาดหวงของผปกครองทตองการเหนระบบการเรยนของเดกพเศษทชดเจนมากขน เพอพฒนาระบบการจดการศกษาแบบเรยนรวมใหมประสทธภาพ พรอมนำาขอมลเหลานนมา ปรบปรงและพฒนาแนวทางดานการจดการศกษาของเดกพเศษเพอเกดประสทธภาพมากยงขน

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาการจดบรการสงคมดานการศกษาสำาหรบเดกพเศษ 2. เพอศกษารปแบบการจดบรการสงคมดานการศกษาสำาหรบเดกพเศษ 3. เพอศกษาแนวทางการจดบรการสงคมดานการศกษาสำาหรบเดกพเศษ

วธด�าเนนการวจย ขอบเขตดานเนอหา คอ การศกษาครงนมงศกษารปแบบการจดบรการสงคมดานการศกษา เพอเปนแนวทางแกไขปญหาการจดบรการสงคมเกยวกบการศกษาของเดกพเศษในสถานศกษาของสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบร เขต 1โดยศกษา 6 ดาน คอ ดานอาคารสถานท ดานการคดแยก

วารสารศลปศาสตรปรทศน77

เดก ดานบคลากร ดานการจดการเรยนรวม ดานการวดและประเมนผลการเรยนรวม และดานความรวมมอของผปกครอง ประชากร คอ ผปกครองของนกเรยนทมความตองการพเศษทศกษาอยในโรงเรยนทมการจดการศกษาแบบเรยนรวม สงกดสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบร เขต 1 จำานวน 287 คน (ผปกครอง 1 คน/นกเรยนทมความตองการพเศษ 1 คน) กลมตวอยางทใช คอ ผปกครองของนกเรยนพเศษในโรงเรยนทมการจดการศกษาแบบเรยนรวม สงกดสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบร เขต 1 ใชเทคนคการสมแบบอยางงาย กำาหนดขนาดของกลมตวอยางโดยใชตารางของเครจซและมอรแกน ไดกลมตวอยาง จำานวน 163 คน (ผปกครอง 1 คน/นกเรยนทมความตองการพเศษ 1 คน) และการจดทำาสนทนากลมจากผเชยวชาญในการหารปแบบการจดบรการดานการศกษาของเดกพเศษ เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถามความคดเหนของผปกครองเกยวกบการจดบรการสงคมดานการศกษาของเดกพเศษ โดยนำาแบบสอบถามทสรางขนไปตรวจสอบความเทยงตรง (Validity) โดยผทรงคณวฒปรบปรงแกไขตามทผทรงคณวฒไดใหขอเสนอแนะ โดยความเหนชอบของอาจารยทปรกษาวทยานพนธ นำาเครองมอทปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใช (Try out) กบกลมทไมใชกลมตวอยาง จำานวน 30 คน เพอหาความเชอมน (Reliability) นำาแบบสอบถามมาวเคราะหหาอำานาจจำาแนกรายขอ (Discrimination) ดวยวธการหาคาความสมพนธแบบเพยรสน (Pearson’s product moment correlation) คดเลอกขอทมคาอำานาจจำาแนก r ตงแต .02 ขนไป เปนแบสอบถามเพอจะนำาไปใชเกบรวบรวมขอมลจรง

และนำาแบบสอบถามหาคาความเชอมน (Reliability) โดยใชสตรสมประสทธอลฟา (Coefficient alpha) ของคอนบาค (Cronbach) โดยไดคา .973

การวเคราะหขอมลโดยใชคอมพวเตอรโปรแกรมสำาเรจรปทางสถต และนำาผลการสนทนากลมมาใชสนบสนนแนวทางในการจดการศกษาของเดกทมปญหาการเรยนรเพมเตมจากผลทไดจากการเกบแบบสอบถาม

สรปผลการศกษา สวนท 1 การจดบรการสงคมดานการศกษาส�าหรบเดกพเศษจากโรงเรยนแกนน�า การศกษาโรงเรยนแกนนำาทมการจดการเรยนการสอนรวมกนของเดกปกตและเดกพเศษของสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบรเขต 1 ไดแก โรงเรยนชมชนวดหนองร และโรงเรยนชมชนบานหวกญแจ ในการบรหารจดการโรงเรยนแกนนำาจดการเรยนรวมนนผบรหารสถานศกษาไดดำาเนนการตามกรอบการบรหารโดยใชโครงสรางซท (SEAT) ไดแก การบรหารดานนกเรยน ดานสภาพแวดลอม ดานกจกรรมการเรยนการสอน และดานเครองมอและการบรหารจดการ โดยเนนหลกการกระจายอำานาจของผบรหารและหลกการมสวนรวม ตามนโยบายของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทไดมอบหมายใหผบรหารนำาไปสการปฏบต สำาหรบครทรบผดชอบเดกพเศษนนเปนฝายปฏบต และอยใกลชดกบเดกทมความตองการพเศษเปนผจดกจกรรมการเรยนการสอนใหกบเดก จงทำาใหรบรปญหาในการดำาเนนงานในดานตาง ๆ

78 ปท10ฉบบท19มกราคม-มถนายน2558

1. ดานอาคารสถานททางโรงเรยนแกนนำาไดมการเตรยมเกยวกบอาคาร หองเรยน สงแวดลอมภายในหองเรยน สง

แวดลอมภายนอกหองเรยน และอน ๆ โดยยดหลกความปลอดภย เชน มเหลกดดปองกนหรอมลกกรงอาคาร เปนตน อกท งคำานงถงการจดสภาพแวดลอมใหเอออำานวยตอการเรยนการสอน สภาพโรงเรยนเหมาะสมเออตอการพฒนาผเรยน บรรยากาศหองเรยนใหลดขอจำากดของผเรยนโดยมมมตาง ๆ ในการทำากจกรรม และจดใหมแหลงเรยนรในบรเวณโรงเรยน โดยมตกบรการดานการศกษาพเศษ ซงมหนาทในการจดเตรยมอปกรณ สอการเรยนการสอน เพอนำาไปชวยเหลอ สงเสรมเดกพเศษในชนเรยน เปนสถานทในการผลตสอเพอใชในการเรยนการสอน อกทงยงมการบรการสอกบชมชนอกดวย

2. ดานการคดแยกเดก การค ดแย กเดกเพอแบ งประเภทความพการของโรงเรยนแกนนำา จะมการใชแบบคดกรองของ

กฎกระทรวงในรปแบบตาง ๆ โดยพจารณาตามความเหมาะสมของเดก โดยทสำานกงานเขตพนทการศกษาการปร ะถม ศกษา จะใชแบ บคดกรองเดกของคสซ และแบบการคดกรองบคคลทมความตองการพเศษทางการศกษา ในสวนของการประเมนพนฐานเกยวกบความพรอมของนกเรยนนนจะตองผานการวนจฉยจากแพทยผเชยวชาญ โดยทางโรงเรยนจะมแพทยผเชยวชาญมาทำาการวนจฉย/คดกรองเดก ปละ 2 ครง ภาคเรยนละ 1 ครง และใหคำาแนะนำากบครผสอน และสามารถนำาขอมลสงใหกบทางโรงเรยนและสพฐ. เพอใชในการเตรยมความพรอมของเดกพเศษทจะมการเรยนรวมกบเดกปกตในชนเรยน ในการเตรยมความพรอมเดกพเศษทจะมการเรยนรวมเดกปกตในชนเรยนนน สามารถนำาขอมลทไดมาใชในการวางแผนการศกษาเฉพาะบคคล (IEP) และจดทำาแผนการสอนรายบคคล (IIP)

3. ดานการวดและการประเมนผลการจดการเรยนรวมโรงเรยนแกนนำาจะมการประเมนรวมกน 2 สวน คอ การประเมนจากครการศกษาพเศษและคร

ประจำาชน การวดและการประเมนจะแยกสวนออกจากเดกปกต4. ดานบคลากรทางโรงเรยนแกนนำาจะมการแตงตงคณะกรรมการในโรงเรยน โดยเนนการมสวนรวมของบคลากร

ในชมชน องคกรการปกครองในทองถน คณะคร ผปกครองเขารวมเปนกรรมการ อกทงยงมการสรางเครอขายในการจดการศกษารวม บคลากรของโรงเรยนทเกยวกบเดกพเศษโดยตรงมสามคน โดยครการศกษาพเศษหนงคนจะตองดแลเดกพเศษทมทะเบยนหรอใบรบรองจากแพทยผเชยวชาญจำานวนหกคน และมการฝกอ บรมเกยวกบเดกพเศษใหกบบคลากรทงโรงเรยนเปนการภายใน ทาง สพฐ. ไดมเกณฑในการอบรมบคลากรเกยวกบเดกพเศษ คอ จะตองมการอบรม 200 ชม. และมการศกษาวจยเกยวกบเดกพเศษสงทาง สพฐ. 1 เลม

5. ดานการจดการเรยนรวมโรงเรยนแกนนำาไดดำาเนนการจดทำาหลกสตร โดยยดหลกสตรสถานศกษาเปนหลก และนำามาปรบ

ใหเหม าะส มกบเดกพเศษ มการจดทำาแผนการศกษาเฉพาะบคคลโดยแตงตงคณะกรรมการในการจดทำาแผน มการกำาหนดรปแบบการจดกจกรรมไดแก เรยนรวมบางเวลาและหองเรยนคขนาน

วารสารศลปศาสตรปรทศน79

6. ดานความรวมมอของผปกครองโรงเร ยนแ กนนำา ไดมการจดการประชมเครอขายผปกครองของเดกปกตและเดกพเศษรวมกน

เพอสรางความเขาใจเกยวกบการเรยนรวมของเดกปกตกบเดกพเศษ และอาศยหลกการแลกเปลยนความคดเหน มการชวยเหลอกนและกนทงกลมผปกครองเดกปกต กลมผปกครองเดกพเศษ และบคลากรทางโรงเรยน อกทงผปกครองมสวนรวมในการจดกจกรรมทโรงเรยนรองขอ เชน กจกรรมบำาบดเฉพาะเดก ทศนะศกษา และกจกรรมวนเดก เปนตน

สวนท 2 ความคดเหนของผปกครองในการจดบรการดานการศกษาของเดกพเศษจากการศกษาสามารถสรปผลของการสอบถามความคดเหนของผปกครองจากแบบสอบถามความ

คดเหนของผปกครองเกยวกบการจดบรการสงคมดานการศกษาของเดกพเศษ ดงน1. ผตอบแบบสอบถามเปนสวนใหญเปนเพศหญง อายสวนใหญอายระหวาง 40-49 ป มอาชพ

รบจาง/พนกงานบรษทเปนสวนใหญ ระดบการศกษาสวนใหญตำากวาปรญญาตร รายไดตอเดอนสวนใหญตำากวา 10,000 บาท และสวนใหญมความคดเหนเกยวกบอนดบความสำาคญของสอตอการไดรบความรเกยวกบเดกพเศษ สอทใหความรเกยวกบเดกพเศษอนดบแรก คอ ครประจำาชนของบตร

2. ระดบความคดเหนของผปกครองเกยวกบการจดบรการสงคมดานการศกษาของเดกพเศษ โดยการหาคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธการกระจาย พบวา ความคดเหนของผปกครองเกยวกบระดบความสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษาโดยรวม มคาเฉลยความคดเหนของผปกครองเกยวกบระดบความสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษา ดานการจดการเรยนรวม (4.54) และดานบคลากรมากทสด (4.54) รองลงมา คอ ดานการคดแยกเดก (4.40) ดานการวดและการประเมนผลการจดการเรยนรวม(4.40) ดานอาคาร สถานท (4.35) และดานความรวมมอของผปกครองนอยทสด (4.22) คาสมประสทธการกระจายของคะแนนความคดเหนของผปกครองเกยวกบระดบความสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษา แสดงใหเหนวา คะแนนรวมมความแตกตางกนนอย และคะแนนรายขอมความแตกตางกนนอยเชนกน และตรวจสอบการกระจายของขอมลพบวา คะแนนรวมความคดเหนของผป กครอ ง เ กยวกบระดบความสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษามการกระจายเบซายและโดงตำา แตยงอยในเกณฑของการกระจายใกลเคยงปกต เพราะมคาความเบและความโดงตำากวา +/-1

3. คาเฉลยของความคดเหนของผปกครองเกยวกบระดบความสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษา เปรยบเทยบคาเฉลยตาม เพศ อาย อาชพ ระดบการศกษารายไดตอเ ด อ น และแหลงขาวสาร/ความรเกยวกบเดกพเศษ พบวา เพศชายมคาเฉลยความคดเหน เกยวกบระดบความสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษามากกวา(4.49) เพศหญง (4.39) ผปกครองทมอาย 50 ปขนไป มคาเฉลยความคดเหนเกยวกบระดบความสำาคญของรปแ บบก า ร จ ดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษามากทสด(4.54) ผปกครองทประกอบอาชพรบราชการ/รฐวสาหกจ มคาเฉลยความคดเหนเกยวกบระดบความสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษามากทสด (4.63) ผปกครองทมระดบการศกษาปรญญาโทม ค า เฉลยความคดเหนเกยวกบระดบความสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษ

80 ปท10ฉบบท19มกราคม-มถนายน2558

รวมกบเดกปกตในสถานศกษามากทสด (4.73) และผปกครองทมรายไดตอเดอน มากกวา 20,000 บาท มคาเฉลยความคดเหนเกยวกบระดบความสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษามากทสด (4.03)

สวนท 3 แนวทางการจดบรการสงคมดานการศกษาสำาหรบเดกพเศษ รปแบบการจดการเรยนรวมของเดกพเศษจากผลการศกษารปแบบการจดการเรยนรวมเดกปกตกบเดกพเศษในสถานศกษาทไดจากการศกษาวเคราะหโดย

ใชแนวคดโครงสรางซท (SEAT) รวมกบแนวคดดานการจดการและการสนทนากลม โดยทางผวจยไดแบงแนวทางในการจดการไว 8 ประเดนดวยกน คอ

1. การบรหารจดการ1.1 ผ บ รห า ร โ ร งเรยนควรมนโยบายในดานการจดการเรยนรวมของเดกพเศษทชดเจน และ

เหมาะสม1.2 โรงเรยนควรมระบบการจดการเรยนรวมของเดกพเศษชดเจน เหมาะสม สามารถตรวจสอบ

ได และมการประเมนผลอยางตอเนอง1.3 โรงเรยนควรใหการสงเสรมสนบสนนกจกรรมตาง ๆ ตามศกยภาพของเดกพเศษ เพอเปนการ

สงเสรมพฒนาการของเดกพเศษ 2. บคลากร2.1 มการแตงตงคณะกรรมการการจดการศกษาพเศษในโรงเรยนจากบคคลหลายกลมทเกยวของ

รวมถงมการสรางเครอขายในรปแบบการจดการศกษา 2.2 สำานกงานเขตพนทการศกษาการประถมศกษา มการสรางเกณฑมาตรฐานของบคลากรเกยว

กบเดกพเศษ 1) มการอบรมความรเกยวกบเดกพเศษ 2) มการศกษาวจยเกยวกบเดกพเศษ 3) มการจดเสนอผลงานเกยวกบเดกพเศษในกจกรรมตาง ๆ ในแตละปการศกษา เพอใหโรงเรยนหรอหนวยงานทเกยวของไดเหนถงศกยภาพของเดกพเศษ

2.3 ผบ รหารสถานศกษาใหการสนบสนน สงเสรมการศกษาสำาหรบเดกพเศษ อกทงสงเสรมใหบคลากรในสวนตาง ๆ ทไมไดดแลเดกพเศษโดยตรงไดมการอบรมพนฐานในการดแลเดกพเศษเปนการภายใน (ทางโรงเรยนจดอบรมขนเอง) เพอสรางความรมความเขาใจเกยวกบเดกพเศษ มการประสานงานกนระหวางครการศกษาพเศษกบครประจำาชน ตลอดทงบคลากรและองคกรตาง ๆ ในชมชนจงสงผลใหเดกพเศษมพฒนาการเกยวกบการศกษาอยางดและตอเนอง

3. งบประมาณ3.1 ผบรหารใหการสนบสนนงบประมาณในดานการจดการเรยนรวมของเดกพเศษอยางเหมาะสม3.2 โรงเรยนควรมการจดหางบประมาณจากหนวยงานอน ๆ มาสนบสนนในการจดการเรยนรวม

และเพอจดสรรทนการศกษาของเดกพเศษ3.3 โรงเรยนควรมการจดสรรงบประมาณอยางเหมาะสม เกยวกบอาคารสถานท สอการเรยน

การสอน การอบรมของบคคลกร การเพมเงนเดอนบคลากรเพอเปนขวญกำาลงใจหรอแรงจงใจในการปฏบตงาน และการสงเสรมกจกรรมพเศษใหกบเดกพเศษ

วารสารศลปศาสตรปรทศน81

4. การคดแยกเดก4.1 การรบนกเรยนเขาศกษาในโรงเรยนกลมท 1 เปนนกเรยนภายในโรงเรยนทมความบกพรองหรอผดปกตตงแตระยะแรกกอนเขาเรยน

โดยผปกครองไดสมครใหลกเขาเรยนในโรงเรยนกลมท 2 เปดรบโดยตรงจากผทสนใจภายนอก เปนนกเรยนทมความบกพรองทางสตปญญา ปญหา

การเรยนรเฉพาะดาน ปญหาการปรบตวดานอารมณ สงคม และการสอสาร หรอตามเกณฑทกำาหนด โดยตองเปนผทมพฒนาการและความพรอมเบยงเบนจากเกณฑปกตและผานการพจารณาเหนชอบจากคณะกรรมการทไดรบแตงตง ผปกครองแสดงความจำานงเพอสมครใหลกเขาเรยนในโรงเรยน

4.2 การคดแยกนกเรยนและประเมนความตองการชวยเหลอ 4.2.1 การคดแยกเดกนกเรยนดวยการสงเกตจากครผสอนวา มความแตกตางจากนกเรยนทวไป

ในชนเรยน หลงจากนนครการศกษาพเศษจะดำาเนนการตดตามผลเปนรายกรณตามความเหมาะสม 4.2.2 การคดแยกเดกโดยใชแบบคดกรองของกฎกระทรวงในรปแบบตาง ๆ พจารณาตามความเหมาะสมของเดก

4.3 ก า รกำาหนดแนวทางและรปแบบการประเมนความชวยเหลอของนกเรยนรวมกบผปกครอง และครผสอนทเกยวของ เมอพจารณาแลว หากนกเรยนไมสามารถควบคมตนเองหรอเรยนในชนเรยนไดจรงๆ สบเนองจากการขาดความพรอมในหลายดาน อาจจำาเปนตองมการชวยเหลอโดย 1) จดทำาแผนการศกษาเฉพาะบคคล (IEP) ใหเขาเรยนในศนยการศกษาพเศษระยะหนง 2) จดเรยนรวมบางเวลาตามความเหมาะสมหรออาจจดโครงการอน ๆ เสรม ทงนการดำาเนนการชวยเหลอนกเรยนตองไดรบการพจารณาอยางรอบคอบและควรมการประเมน ทบทวนเปนระยะ สำาหรบการตดสนใจ ใหความชวยเหลอ เพอกำาหนดแนวทางในการจดแผนการศกษาเฉพาะบคคล ใหอยางเหมาะสม

5. การจดการเรยนรวมการจดทำาแผนการศกษาเฉพาะบคคล (IEP) เปนกระบวนการทสำาคญในการจดการเรยนการสอน

ใหสอดคลองเหมาะสมกบสภาพความจำาเปนและความตองการในดานการศกษาแกเดกพเศษแตละคน โดยแนวท า ง ก า รจดแผนการศกษาเฉพาะบคคล (IEP) มความแตกตางกนตามระดบความพรอมและความสามารถในการเรยนรและตามจดมงหมายของแผน

5.1 รปแบบการจดการเรยนการสอนของศนยการศกษาพเศษ มแนวทางการจดหลายลกษณะตามความเหมาะสม ไดแก การจดการเรยนเฉพาะบคคล การเรยนเฉพาะกลมนกเรยนในศนยการศกษาพเศษ และการเรยนรวมในชนเรยนปกต ดงน

5.1.1 การเรยนเฉพาะบคคล เปนการเรยนการสอนโดยจดเนอหา บทเรยน กจกรรม ใหสอดคลองกบความสามารถ และอตราการเรยนรของผเรยน

5.1.2 การเรยนเฉพาะกลมในศนยการศกษาพเศษ เพอฝกฝนทกษะและเตรยมความพรอมในการทำากจกรรมกลมรวมกบผอน เพอใหนกเรยนมความพรอมในการเขาสชนเรยนในระบบปกตได

5.1.3 การเรยนรวมในชนเรยนปกต เปนการพจารณาจดรายวชา เนอหา ชนเรยนทเหมาะสมแกเดกพเศษ ตามจดมงหมายของเดกพเศษแตละคน เพอกระตนพฒนาการดานการเรยนร

82 ปท10ฉบบท19มกราคม-มถนายน2558

5.2 ขอควรพจารณาในดานการปรบพฤตกรรมของนกเรยน คอ 1) ระบพฤตกรรมหรอปญหาการเรยนทตองการปรบ 2) เทคนควธท ใช ควรเลอกเทคนควธใหเหมาะสมกบลกษณะของนกเรยน เปนขอตกลงรวมกนระหวางทางบานและโรงเรยน 3) ผลทเกดขน ควรมการคาดการณ เหตการณหรอสงทอาจเกดขนหลงการใช กรณผลไมเปนไปตามทคาดหวง เพอหาวธการแกไขหรอปรบเปลยนวธการ

6. การวดและการประเมนผลการจดการเรยนรวมการประเมนผลเปนขนตอนทสำาคญตอการสอน และจดปรบบทเรยนใหสอดคลองกบความสามารถ

และความตองการของเดกพเศษ โดยอาจใชวธการแตกตางกนในการประเมนผล 6.1 แนวทางการประเมนผลตามลกษณะการจดการเรยนการสอน

6.1.1 การประเมนผลสำาหรบการเรยนเฉพาะบคคล6.1.2 การประเมนผลการเรยนเฉพาะกลม6.1.3 การประเมนผลการเรยนรวม การประเมนผลดงกลาว เนนการพจารณาจากพฒนาการ และความกาวหนา ดานพฤตกรรมการ

ปรบตว และพฤตกรรมในการเรยน เปรยบเทยบกอนเขาเรยนและหลงเรยน 7. ความรวมมอของผปกครองรปแบบการจดการเรยนรวมนน ผปกครองเปนสวนหนงทมความสำาคญเกยวกบพฒนาการของ

เดกพเศษในการศกษาเรยนร ไดแก 7.1 มการจดการประชมเครอขายผปกครองของเดกปกตและเดกพเศษรวมกน เพอสรางความ

เขาใจเกยวกบการเรยนรวมของเดกปกตกบเดกพเศษ7.2 โรงเรยนมการสรางความรวมมอระหวางโรงเรยนกบกลมผปกครอง โดยการจดกจกรรมตางๆ

ใหมสวนรวมกนในทก ๆ สวนไมวาจะเปนในเดก ผปกครอง และโรงเรยน 7.3 จดใหมสมดบนทกพฤตกรรม เพอใหผปกครองไดเขยนบนทกพฤตกรรมของเดกพเศษทเกดขน

ทบาน แลวนำาขอมลทไดมาปรบปรงแกไข หาวธการปรบพฤตกรรมทเหมาะสมเปนรายบคคล7.4 มการจดโครงการเยยมบานของเดกพเศษ เพอจะไดเหนถงสภาพการดำาเนนชวตประจำาวนทแท

จรง ทอาจจะสงผลตอพฒนาการของเดก7.5 มการจดสนทนากลมสำาหรบผปกครองของเดกพเศษโดยเฉพาะ อยางตอเนองสมำาเสมอ เพอ

เปนเวทของผปกครองในการแสดงความคดเหน ไดแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน 8. อาคารสถานท 8.1 การเตรยมสถานทในการจดการเรยนการสอนรวมของเดกพเศษกบเดกปกต ควรมการเตรยม

โดยยดหลกความปลอดภยใหแกเดกพเศษ 8.2 จดสภาพแวดลอมใหเอออำานวยในการเรยนการสอน ทงในและนอกหองเรยน 8.3 จดใหมศนยบรการดานการศกษาพเศษ มหนาทในการจดเตรยมอปกรณ สอการเรยนการสอน

ของเดกพเศษ เพอนำาไปชวยเหลอ สงเสรมเดกพเศษในชนเรยน8.4 จดใหมหองเสรมวชาการสำาหรบเดกทมความตองการพเศษ เพอเปนสถานทในการเรยนรเพม

เตม

วารสารศลปศาสตรปรทศน83

ดงนน รปแบบการจดการเรยนรวมเดกปกตกบเดกพเศษในสถานศกษาทไดจากการศกษา สามารถนำามาปรบประยกตใชในการจดการเรยนสำาหรบเดกพเศษในสถานศกษาตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชนไดอยางมคณภาพและมประสทธภาพมากขน ทงยงเหมาะสมกบความพรอมของเดกพเศษมากยงขนดวย ดงภาพท 1

รปแบบการจดการเรยนรวมทไดจากผลการศกษา

ภาพท 1 สรปรปแบบการจดการเรยนรวมทไดจากผลการศกษา

84 ปท10ฉบบท19มกราคม-มถนายน2558

อภปรายผลการศกษาจากการวจยเรอง รปแบบการจดบรการสงคมดานการศกษาของเดกพเศษทผวจยไดศกษาการ

จดการเรยนรวมของโรงเรยนแกนนำารวม ไดนำาปญหาและอปสรรคทพบในขนตอนการวจย แลวนำาขอมลเหลานนมาปรบปรง และพฒนาแนวทางดานการจดการศกษาของเดกพเศษเพอเกดประสทธภาพมาก ยงขน โดยศกษาประเดนดานการจดการเรยนรวมของเดกพเศษตงแตระบบการรบเดกเขาศกษาจนถงการจดการศกษาในโรงเรยนแกนนำา แลวนำาผลการศกษามาสงเสรมรปแบบการจดการศกษาของโรงเรยนใหมรปแบบทดขน พบวา การจดบรการสงคมดานการศกษาสำาหรบเดกพเศษ คอ การจดการเรยนการสอนรวมกนของเดกปกตและเดกพเศษ โดยผบรหารสถานศกษาโรงเรยนแกนนำาของสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบรเขต 1 ไดดำาเนนการตามกรอบการบรหารโดยใชโครงสรางซท ในการบรหารจดการ ซงไดแก การบรหารดานนกเรยน ดานสภาพแวดลอม ดานกจกรรมการเรยนการสอน และดานเครองมอและการบรหารจดการ โดยใชโรงเรยนเปนฐานซงเนนหลกการกระจายอำานาจและหลกการมสวนรวม ตามนโยบายของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทไดมอบหมายใหผบรหารสถานศกษานำาไปสการปฏบต สำาหรบครทรบผดชอบเดกทมความตองการพเศษนนเปนฝายปฏบต และอยใกลชดกบเดกพเศษเปนผจดกจกรรมการเรยนการสอนใหกบเดก ซงสอดคลองกบหลกการแนวคดโครงสรางซทของ เบญจา ชลธารนนท (2546) ไดกลาวไววา แนวคดโครงสรางซท คอ การปฏบตการบรหารจดการเรยนรวมโดยการจดการทงระบบในโรงเรยน ครอบคลมทงนกเรยนทมความตองการพเศษและนกเรยนทวไป สภาพแวดลอมทางกายภาพและบคคลทเกยวของในสภาพแวดลอม กจกรรมการเรยนการสอน และเครองมอในการเรยน โดยมจดมงหมายเพอใหนกเรยนทมความตองการพเศษเรยนรวมในโรงเรยนทวไป ไดรบการศกษาท เหมาะสม จะเหนไดวาโรงเรยนแกนนำาทผวจยไดศกษานนมระบบการเรยนการสอนทครอบคลมและตรงตามหลกการแนวคดโครงสรางซทอยางครบถวน

การจ ดรปแบบการจดบรการสงคมดานการศกษาสำาหรบเดกพเศษ ผวจยไดสำารวจความคดเหนของผป กครองเกยวกบระดบความสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษาโดยแบงรปแบบการศกษาออกเปน 6 ดานตามโครงสรางซท ไดแก ดานบคลากร ดานการ คดแยกเดก ดานการจดการเรยนรวมดานการวดและการประเมนผลการจดการเรยนรวม ดานความรวมมอของผปกครอง และดานอาคารสถานท จากการศกษาทำาใหเหนวา ความคดเหนของผปกครองเกยวกบระด บ คว ามสำาคญของรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษา ในดานการจดก า รเ รยนรวม (4.54) และดานบคลากร (4.54) มระดบคาความคดเหนทมากทสด แสดงใหเหนวา ผปกครองไดเลงเหนความสำาคญของบคลากรและแนวทางในการจดการเรยนรวมสำาหรบเดกพเศษ ซงรปแบบก า รจดการเรยนการสอนทดจะมผลโดยตรงตอเดกทเรยน อกทงบคลากรกเปนสวนสำาคญในการ เผยแพรใหความรกบเดกพเศษ สอดคลองกบเกอรบช และเซอรกส (Grbich and Sykes. 1992) ศกษาการจดการศกษาของโรงเรยนมธยมศกษาในรฐวคตอเรย ออสเตรเลย พบวา ครขาดความพรอมในการใชหลกสตรสำาหรบเดกทมความตองการพเศษ และเปนสงทตองพฒนาอยางเรงดวน ในการฝกอบรมความ

วารสารศลปศาสตรปรทศน85

พรอมในการใชหลกสตร พบวา การใชหลกสตรสำาหรบเดกทมความตองการพเศษการนำามาปรบใชเพยงเลก นอ ย ซงเปนผลจากการขาดศกยภาพ เวลา และการสนบสนน ครไมสามารถปรบหลกสตรเพอใหมความเหมาะสมกบความตองการของนกเรยนทมความตองการพเศษได แมวาครจะทราบถงความสำาคญดงกลาว ในการศกษาอน ๆ พบวา การจดการศกษาแบบเรยนรวมมกลมเหลว เพราะครไมมความพรอมตอก า รเ ปลยนแปลง และการใชหลกสตรทมความเหมาะสมกบเดกทมความตองการพเศษ ดงนนความสำาค ญ ขอ งรปแบบการจดการศกษาของเดกพเศษรวมกบเดกปกตในสถานศกษาจงเปนสงสำาคญตอการศกษาของเดกพเศษ ผวจยยงพบวา ผลการศกษาบางประการโดยเฉพาะดานความรวมมอของผปกครองมความสอดคลองกบผลการวจยของหลายทาน ดงน พบวาดานความรวมมอของผปกครอง มการจดการประชมเครอขายผปกครองของเดกปกตและเดกพเศษรวมกน เพอสรางความเขาใจแลกเปลยนความคด เกยวกบการเรยนรวมของเดกปกตกบเดกพเศษ ตลอดจนการสรางความสมพนธ ชวยเหลอกนและกน ทงกลมผปกครองเดกปกต กลมผปกครองเดกพเศษ และบคลากรทางโรงเรยน อกทงการสรางความรวมมอระหว า งโ รงเรยนกบกลมผปกครอง โดยการจดกจกรรมตาง ๆ ใหมสวนรวมกน ไมวาจะเปนในเดก ผปกครอง และโรงเรยน ดงทกรนารตน (Karunaratne. 1996) ไดศกษาเกยวกบโครงการวทยาศาสตรในครอบครววา มสวนชวยใหเดกพการ และบดามารดาเกดความสนใจในการเรยนรวทยาศาสตร พบวา ปจจยอยางหนงทมผลตอความสำาเรจของโครงการ คอ การทผปกครองมสวนรวมในโครงการดงกลาวกบนกเรยนดวย เชน การทผปกครองลงมอปฏบตกจกรรมตาง ๆ รวมกบนกเรยน การจดใหมสมดบนทกพฤตกรรม เพอใหผปกครองไดเขยนบนทกพฤตกรรมของเดกพเศษทเกดขนทบาน แลวนำาขอมลทไดมาปรบปรงแกไขวธการปรบพฤตกรรมทเหมาะสมเปนรายบคคล การจดโครงการเยยมบานของเดกพเศษ เพอจะไดเหนถงสภาพการดำาเนนชวตประจำาวนทแทจรง ทอาจจะสงผลตอพฒนาการของเดก การจดสนทนากลมสำาหรบผปกครองของเดกพเศษโดยเฉพาะ อยางตอเนองสมำาเสมอ เพอแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนทงปญหาทพบ กบเดกตลอดจนแนวทางในการแกไขปรบเปลยนพฤตกรรมตาง ๆ ของเดก สอดคลองกบไซมอน (Simon and Reed. 2001) ไดศกษาการมสวนรวมของโรงเรยนและผปกครองทมอทธพลตอการประสบความสำาเรจของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย พบวา การมสวนรวมระหวางโรงเรยนกบผปกครองมอทธ พลตอผลสมฤทธทางการเรยนทดขน ดงนนการทโรงเรยนใหการแนะนำาผปกครองเกยวกบความสำาคญของการมสวนรวมและการขอใหผปกครองเขาไปมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยนและไดรบการตอบสนองจากผปกครองจะเปนสวนสำาคญอยางยงตอความสำาเรจทางดานการเรยนของนกเรยน

จากการศกษาแนวทางการจดบรการสงคมดานการศกษาของโรงเรยนแกนนำา พบวา แนวทางในการจดการศกษานนม 6 ประเดนไดแก ดานบคลากร ดานการคดแยกเดก ดานการจดการเรยนรวม ดานการวดและการประเมนผลการจดการเรยนรวม ดานความรวมมอของผปกครอง ดานอาคารสถานท ซงเปนแนวทางทมประสทธภาพแตยงไมครอบคลมการบรหารจดการมากนก ผวจยจงไดเพมแนวคดอกสองประเดนคอ ดานการบรหารจดการ และดานงบประมาณ เพอเปนการสรางแนวทางในการจดการเรยนรวมทไดประสทธภาพมากขน ครอบคลมถงระบบการบรหารจดการ นโยบายตาง ๆ ของโรงเรยนโดยมผบรหารเปนผดแลเปนหลก พรอมทงระบบงบประมาณทนำามาใชในการจดการเรยนการสอนของเดกพเศษ

86 ปท10ฉบบท19มกราคม-มถนายน2558

ดงนนจากแนวทางการจดการเรยนรวมเดกปกตกบเดกพเศษทผวจยจดทำาขนรวม 8 ประเดน สามารถนำามาปรบประยกตใชในการจดการเรยนสำาหรบเดกพเศษในสถานศกษาตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชนไดอยางมคณภาพ มประสทธภาพ และเหมาะสมกบความพรอมของเดกพเศษมากยงขน

ขอเสนอแนะของการวจย1. กระทรวงศกษาควรจะมการสงเสรมการจดรปแบบของการจดศกษาใหครอบคลมทกโรงเรยน

ในเขตพนทการศกษา2. สำานกงานเขตพนทการศกษาการประถมศกษา ควรมนโยบายในการจดรปแบบการจดการศกษา

สำาหรบเดกพเศษใหชดเจนและครอบคลมใหกบผบรหารและครในโรงเรยนรฐและเอกชน 3. โรงเรยนรฐและโรงเรยนเอกชนทกโรงเรยน ควรมนโยบายรบเดกพเศษเขาเรยนโดยไมเลอก

ปฏบต4. ทางโรงเรยนควรจดใหมนกสงคมสงเคราะหในโรงเรยน เพอชวยในระบบการคดกรองและการ

เรยนของเดกพเศษใหมความเหมาะสมมากขน 5. ทางโรงเรยนควรนำารปแบบการวจยแบบนไปใชแกปญหาหรอพฒนาการจดการเรยนรวมใน

โรงเรยนอนทมบรบททแตกตางกน เพอเปนการยนยนความเหมาะสมของกระบวนการ อนจะเปนการนำาไปสรปแบบทดทสด สามารถนำาไปเผยแพรแลกเปลยนและปรบใชในโรงเรยนตาง ๆ ได

6. ทางโรงเรยนควรมการตดตามผลระยะยาว ภายหลงจากการใชรปแบบการวจยน

ขอเสนอแนะการวจยครงตอไป1. ควรศกษารปแบบการศกษาของเดกพเศษใหมความละเอยด หลากหลายประเดนมากยงขน

เชน ดานการจดกจกรรมสำาหรบเดกพเศษโดยเฉพาะ ดานนโยบายการบรหารงานของผบรหารโรงเรยน2. ควรศกษาระบบการศกษาสำาหรบเดกพเศษในรปแบบใหม ๆ เพอเพมความแตกตางจากระบบ

เดม

บรรณานกรมกรมสามญศกษา. (2544) การจดระบบสารสนเทศของโรงเรยนมธยมศกษา. กรงเทพมหานคร : กรม

สามญศกษา.เบญจา ชลธารนนท. (2546). ความหมายการเรยนรวม. ในเอกสารประกอบการประชมสมมนาศกษานเทศก

จงหวดและผบรหารโรงเรยน. (หนา 14). กรงเทพมหานคร : กองวชาการ สำานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต.

สำานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1. (2555) การจดทำาแผนปฏบตการประจำาป. [ออนไลน] แหลงทมา http://www.chon1.go.th/chon56/ (17 มนาคม 2557)Grbich, C. and Sykes, S. (1992) “Access to Curricula in three school setting for students with severe intellectual disability” Australian Journal of Education. 36 (3) page 23.

วารสารศลปศาสตรปรทศน87

Karunaratne, S. (1996) “Collaboration, peer interaction, and parental involvement to build hispanic children’interest in learning science” Dissertation Abstracts International. Family science. 56 (11) page 4339-A.Simon, H., and Reed, C. (2001). A white paper: achieving success with blended learning central software. Educational and Psychological Measurement. 30(3) page 607-610. [online] Availabke http://www.centra.com/download/whitepapers/blendedlearning.pdf.