7ο ΓΕΛ ΑΧΑΡΝΩΝ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ

ΘΕΜΑ: “ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ Η΄ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ”

Συμμετείχαν οι μαθητές και μαθήτριες της Β΄ τάξης:

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΕΪΜΠΕΚΗ ΜΑΡΙΑ ΚΑΝΑΚΑΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΤΡΑΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΑΤΣΑΝΔΡΗ ΕΛΠΙΔΑ ΚΕΧΑΪΔΗ ΒΑΛΕΡΙΑ ΚΟΛΟΚΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΟΠΑΛΑ ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΤΛΗ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΝΤΖΟΥΜΑΝΙΚΑΣ ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ-ΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ ΠΙΠΕΡΙΔΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΣΟΦΙΑ ΣΤΑΜΑΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΙΟΤΡΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΧΑΡΑΜΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΧΑΡΜΠΑΣ ΙΑΣΩΝ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ2. ΕΝΟΤΗΤΑ 1η: Η εξέλιξη της τηλεόρασης3. ΕΝΟΤΗΤΑ 2η: Διαφήμιση4. ΕΝΟΤΗΤΑ 3η: Ττηλεόραση και παιδιά5. ΕΝΟΤΗΤΑ 4η: Τηλεόραση και κριττική6. Παράρτημα: Ερωτημστολόγιο / Αποτελέσματα έρευνας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η τηλεόραση έχει καθιερωθεί πλέον ως το κυρίαρχο μέσο ψυχαγωγίας και ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο. Αποτελεί το δημοφιλέστερο μέσο μαζικής επικοινωνίας, αφού απευθύνεται σε ένα τεράστιο, ανομοιογενές και ανώνυμο κοινό, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται παντού προσεγγίζοντας άτομα κάθε ηλικίας, κάθε τάξης, άτομα με διαφορετικό επίπεδο μόρφωσης. Ενεργοποιεί τις δυο βασικές αισθήσεις την όραση και την ακοή. Η αμεσότητά της δίνει τη δυνατότητα να συντονίζεται με τον τρόπο ζωής του κοινού της και να προσφέρει θεάματα που ταιριάζουν με τις ανάγκες και τις διαθέσεις των τηλεθεατών. Είναι πλέον ένα οικιακό αντικείμενο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σύντροφος, ως διαμεσολαβητής και ως μέσο διαφυγής (Παπαθανασόπουλος, 1997).Η τηλεόραση διαμορφώνει μεγάλο βαθμό την κοινή γνώμη, χειραγωγεί τον πολίτη επηρεάζει άμεσα και έμμεσα την ποιότητα της ζωής του αλλά και την ποιότητα της δημοκρατίας. Σήμερα η πληροφόρηση του πολίτη βρίσκεται κυρίως στα χέρια ιδιωτών. Αυτοί αποφασίζουν ποια μηνύματα θα περάσουν στους τηλεθεατές με γνώμονα όχι το δημόσιο συμφέρον, αλλά τις προσωπικές επιδιώξεις τους. Η τηλεόραση παράγει και πολιτική. Έχει ρόλο ουσιαστικό στο πολιτικό παιχνίδι και ακόμη πιο καθοριστικό σε προεκλογικές περιόδους. Αλλά η τηλεόραση δημιουργεί και πρότυπα. Παρακολουθούμε συζητήσεις επί συζητήσεων για τη νευρική ανορεξία, τη διατάραξη της διατροφικής αλυσίδας, τη στιγμή, που η παγκόσμια βιομηχανία παραγωγής τροφίμων, ένδυσης, αλλά κι αυτή του θεάματος, στηρίζονται στην προώθηση προτύπων και ιδεολογημάτωνΔεν πρέπει να αγνοήσουμε επίσης το γεγονός ότι η τηλεόραση αποξενώνει τις οικογενειακές σχέσεις, στερεί το διάλογο και την επικοινωνία των μελών της οικογένειας. Παρεμποδίζει σοβαρά μερικές φορές την ομαλή λειτουργία της, επίσης αποχαυνώνει και μετατρέπει τους τηλεθεατές σε παθητικούς δέκτες.Υπάρχουν όμως και θετικές πλευρές. Η τηλεόραση ασκεί δημόσιο έλεγχο. Ενισχύει δηλαδή την κατοχύρωση των ελευθερίων του λαού, καταδεικνύει την παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αποκαλύπτει αδικίες και εγκλήματα, διαφθορές συνειδήσεων και άλλες ατασθαλίες της δημόσιας ζωής.Παράλληλα με τις διαφημίσεις προβάλει τα αγαθά και συντελεί στην κατανάλωση τους. Δημοσιεύει στατιστικές, προκηρύξεις διαγωνισμών. Προωθεί τον τουρισμό, συμβάλλει στο συντονισμό και στην αναζωογόνηση των οικονομικών δραστηριοτήτων με αποτέλεσμα την οικονομική ανάπτυξη. Επίσης ευαισθητοποιεί την κοινή γνώμη πάνω σε σημαντικά σύγχρονα προβλήματα, όπως είναι αυτό της ειρήνης, του αφοπλισμού, της μόλυνσης του περιβάλλοντος και της εξαθλίωση των φτωχών χωρών.Εξίσου σημαντικό θεωρείται ότι φέρνει σε επαφή τους λαούς και έτσι μαθαίνουμε τα ήθη, έθιμα και τον πολιτισμό άλλων λαών. Προβάλλει τις αρετές σπουδαίων προσωπικοτήτων, κινητοποιεί τα ανθρωπιστικά αισθήματα των ανθρώπων, ενισχύει τη συμμετοχή σε έργα αγάπης και ανθρωπισμού. Τέλος ψυχαγωγεί, μορφώνει, εκλαϊκεύει τις επιστημονικές γνώσεις και τις φέρνει πιο κοντά στους πολλούς. Είναι όπως η σελήνη η οποία έχει μια φωτεινή και μια σκοτεινή πλευρά, έτσι και η τηλεόραση έχει φωτεινές και σκοτεινές πλευρές.Μέσα σε αυτό τον ορυμαγδό πληροφόρησης ο κάθε ένας από εμάς υπεύθυνα και ενσυνείδητα πρέπει να σταθεί απέναντι στην τηλεόραση και να αποφασίσει τι θα κρατήσει και τι θα αφήσει. Ιδιαίτερα τα παιδιά που αποτελούν και τα εύκολα “θύματα” κάθε προσπάθειας επηρεασμού οφείλουμε όλοι να τα προστατεύσουμε από την πληθώρα αρνητικών μηνυμάτων που δέχονται.Με αυτές τις σκέψεις αποφασίσαμε ,σε αυτή την εργασία, να ασχοληθούμε με διάφορες πτυχές της τηλεόρασης στη σύγχρονη εποχή.

Τα επιμέρους ζητήματα στα οποία μοιράσαμε την εργασία μας είναι: Η εξέλιξη της τηλεόρασης Διαφήμιση Η τηλεόραση και τα παιδιά Κριτική της τηλεόρασης Έρευνα με τη χρήση ερωτηματολογίου

Μέσα από αυτές τις ενότητες προσδοκούμε να προσεγγίσουμε με μεγαλύτερη σαφήνεια το μέσο της τηλεόρασης και να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο λειτουργίας της, για να μπορούμε να σταθούμε κριτικά απέναντι σε αυτό που μας παρουσιάζετε ως υπεύθυνοι πολίτες.

ΕΝΟΤΗΤΑ 1η

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ

Η τηλεόραση είναι ένα σύστημα τηλεπικοινωνίας που χρησιμεύει στη μετάδοση και λήψη κινούμενων εικόνων και ήχου εξ αποστάσεως. Αποτελεί το κυριότερο και δημοφιλέστερο Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας και η χρήση της είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε όλο τον κόσμο. Ο όρος καλύπτει ολόκληρο το φάσμα των τεχνικών χαρακτηριστικών και των δραστηριοτήτων που αφορούν τα τηλεοπτικά προγράμματα, καθώς και τη μετάδοσή τους. Συνήθως, λέγοντας "τηλεόραση" εννοούμε τη συσκευή, δηλαδή τον δέκτη, ο οποίος λαμβάνει το (τηλεοπτικό) σήμα που εκπέμπουν οι τηλεοπτικοί σταθμοί σε συγκεκριμένες συχνότητες (ή αλλιώς κανάλια) με την οθόνη που απεικονίζει το αποτέλεσμα της εκπομπής (μετατροπή του σήματος σε εικόνα και ήχο).Ο τηλεοπτικός δέκτης λαμβάνει το τηλεοπτικό σήμα είτε ασύρματα είτε ενσύρματα. Η ασύρματη λήψη γίνεται με δύο τρόπους: Ο ένας τρόπος είναι η λήψη με κεραία στραμμένη σε κάποιο επίγειο σταθμό εκπομπής (που βρίσκεται στην κορυφή κάποιου βουνού). Ο δεύτερος τρόπος είναι η λήψη από δορυφόρο μέσω δορυφορικής κεραίας (πιάτο) και ειδικού δέκτη. Στην ενσύρματη λήψη έχουμε την καλωδιακή τηλεόραση και τη λήψη μέσω δικτύου (IPTV). Τα τελευταία χρόνια, η ανάπτυξη της ευρυζωνικής δικτύωσης (καθώς και οι νέες τεχνικές συμπίεσης τηλεοπτικού σήματος) κατέστησε ικανή τη μετάδοση τηλεοπτικού προγράμματος μέσω Διαδικτύου. Πρόσφατα έχει ξεκινήσει και η μετάδοση τηλεοπτικού σήματος μέσω δικτύου κινητής τηλεφωνίας (Mobile TV).ΙστορίαΟι πρώτες επιτυχείς τηλεοπτικές μεταδόσεις έγιναν από τον Τζών Λότζι Μπαίρντ (John Logie Baird), μεταξύ 1928 και 1935 στη Μ. Βρετανία, χρησιμοποιώντας τους πομπούς μεσαίων κυμάτων του BBC.

Η πρώτη τηλεόραση, έδειχνε απλά κινούμενες εικόνες

Στο σύστημα αυτό οι εικόνες αποτελούνταν μόνο από 30 γραμμές και δεν μπορούσαν να αναπαραχθούν οι μικρές λεπτομέρειες.Το 1940, τη χρονιά που ξέσπασε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, οι τακτικές τηλεοπτικές εκπομπές διακόπηκαν.Μετά τον πόλεμο ξαναρχίζουν οι μεταδόσεις, αλλά ήταν λιγότερες σε αριθμό.Το 1946 δώδεκα εμπορικοί τηλεοπτικοί σταθμοί λειτουργούσαν στις ΗΠΑ και οι πωλήσεις

τηλεοπτικών συσκευών ανέβηκαν κατακόρυφα.

Απο τα πρώτα μοντέλα μετά τον πόλεμο

Μετά ακολουθεί η έγχρωμη τηλεόραση. Στούντιο έγχρωμης τηλεόρασης. Τα φώτα και οι οθόνες που κρέμονται από το ταβάνι αφήνουν περισσότερο χώρο ελεύθερο για να κινηθεί το συνεργείο.

Στις 23 Φεβρουαρίου 1966 ξεκινάει και στην Ελλάδα η τηλεοπτική περιπέτεια, ασπρόμαυρη στην αρχή και με μικρή εμβέλεια. Οι τηλεοράσεις δε, που υπήρχαν στην Αθήνα δεν ήταν πάνω από 1000!!

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 λειτουργούν στην Αμερική 1300 τηλεοπτικοί σταθμοί και το 98% των αμερικανικών νοικοκυριών διαθέτει τηλεόραση. Οι εκπομπές πραγματοποιούνται κάτω από καλύτερες τεχνικές συνθήκες και είναι έγχρωμες.Από το 1988 επίσης, ξεκινά και η αναμετάδοση των πρώτων δορυφορικών καναλιών. Είναι η εποχή που οι ταράτσες των σπιτιών αλλάζουν ραγδαία όψη, όταν στις ήδη εγκατεστημένες μεγάλες κεραίες των VHF προστίθενται οι λίγο πιο κομψές κεραίες UΗF που προορίζονται για την λήψη των νέων καναλιών. Έτσι, εμφανίστηκαν δειλά δειλά τα πρώτα τεράστια πιάτα στις αθηναϊκές ταράτσες και στη συνέχεια και των άλλων πόλεων. Τέλος το 1994 εμφανίζεται το πρώτο συνδρομητικό κανάλι, το Filmnet, που προσέφερε εμπορικές ταινίες και ζωντανούς αγώνες ποδοσφαίρου.

Στα σπίτια πλέον αρχίζουμε να προτιμάμε "ντιζαϊνάτες" συσκευές plasma και home cinema για τέλειο αποτέλεσμα σε εικόνα και ήχο

ΕΝΟΤΗΤΑ 2η

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Είναι κάθε ενέργεια που αποβλέπει στη διάδοση πληροφοριών για εμπορικούς σκοπούς. Η διαφήμιση μπορεί να χρησιμοποιεί άλλοτε συγκινησιακά χαρακτηριστικά (επίκληση στο συναίσθημα) που συνδέουν τον χρήστη με την αγορά ή την χρήση του προϊόντος και άλλοτε λογικά χαρακτηριστικά (επίκληση στη λογική) όπως τεχνικά χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα του προϊόντος σε σχέση με τα ανταγωνιστικά. Επίσης η διαφήμιση είναι μια μορφή της γενικότερης ασχολίας που ονομάζεται προπαγάνδα και που συνιστάται στη διάδοση πληροφοριών οι οποίες απευθύνονται σε μια ομάδα ανθρώπων με σκοπό να επηρεάσουν τη συμπεριφορά τους. Στη περίπτωση της διαφήμισης ο σκοπός είναι να πειστούν τα άτομα να γίνουν ή να μείνουν πελάτες ενώς εμπόρου ή βιομηχάνου. Επιπλέον σκοπός του θεάματος είναι να κρατήσει το κόσμο κολλημένο στην οθόνη όσο χρόνο χρειάζεται για να τον κάνει να δει τις διαφημίσεις. Οι διαφημίσεις, αποτελούν τον πυρήνα του προβλήματος, επειδή είναι η πηγή του κέρδους των τηλεοπτικών σταθμών και ο στόχος προς τον οποίο αποβλέπουν όλα τα τηλεοπτικά προγράμματα. Και επειδή ακριβώς οι διαφημίσεις είναι πηγή κέρδους για τους τηλεοπτικούς σταθμούς, οι τελευταίοι προσπαθούν να μεταδίδουν όσο το δυνατόν περισσότερες διαφημίσεις. Η τηλεόραση θεωρείται η πρωταγωνίστρια στην αποδοτική διαφήμιση και γι' αυτό η τηλεοπτική διαφήμιση είναι και η πιο ακριβοπληρωμένη. Η διάρκειά της είναι συνήθως γύρω στα 30 δευτερόλεπτα. Η τιμή ρυθμίζεται ανάλογα με την ώρα προβολής της διαφήμισης, το σημείο του προγράμματος στο οποίο προβάλλεται (στην αρχή, στη μέση ή στο τέλος), το πρόγραμμα αυτό καθ' αυτό και με άλλες παραμέτρους. Όπως και στο ραδιόφωνο, η μουσική και το κείμενο έχουν ιδιαίτερη σημασία. Στόχος τους είναι να εντυπώνονται, έτσι ώστε ,όταν κάποιος ακούει τη μουσική να θυμάται το προϊόν. Επίσης η επανάληψη στην καθημερινή ζωή μιας έξυπνης ατάκας που ακούστηκε για πρώτη φορά στην τηλεόραση ή που εκεί εδραιώθηκε ταυτιζόμενη με ένα συγκεκριμένο προϊόν, θεωρείται μεγάλη επιτυχία για το είδος που διαφημίζεται .Η διαφήμιση στην τηλεόραση περιλαμβάνει συνήθως ένα τηλεοπτικό σποτ που διαρκεί μεταξύ15 έως 60 δευτερόλεπτα. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει χορηγίες και τοποθέτηση προϊόντων σε τηλεοπτικές εκπομπές. Η διαφήμιση είναι τομέας της εμπορικής δραστηριότητας και η τεχνική που χρησιμοποιεί ανήκει στο κλάδο της επιχειρηματικότητας με το όνομα marketing. Ο διαφημιστικός τομέας συνδέεται παραδοσιακά με προϊόντα προς κατανάλωση, αλλά το μάρκετινγκ έχει επεκταθεί και σε άλλους τομείς, όπως στην "πολιτική διαφήμιση " που ο ρόλος της είναι ουσιαστικός στο πολιτικό παιχνίδι. Τα τελευταία χρόνια όλο και μεγαλύτερα ποσά ξοδεύονται από τις εταιρίες για την διαφημιστική προβολή των προϊόντων της. Εταιρίες κολοσσοί μπορεί να ξοδεύουν ακόμα και δισεκατομμύρια δολάρια ή ευρώ ετησίως.

Πόσο επιδρά η διαφήμιση στην καθημερινή μας ζωή;

Ένα σημαντικό ζήτημα που τίθεται σχετικά με την τηλεόραση είναι ότι μας κάνει να ξεχνάμε τα τόσα προβλήματα που υπάρχουν στη σημερινή κοινωνία. Η διαφήμιση αποτελεί μια χειροπιαστή απόδειξη του συγκεκριμένου προβλήματος. Βέβαια, η διαφήμιση δεν επινοήθηκε από την τηλεόραση πιθανόν να γεννήθηκε ταυτόχρονα με το εμπόριο. Ωστόσο το τηλεοπτικό μέσο, χάρη στην εξαιρετική πειθώ και τη διεισδυτικότητά του σε όλους τους χώρους, ισχυροποίησε τη δραστικότητα της διαφήμισης σε τεράστιο βαθμό. Βέβαια, το να μεταδίδεις αντικειμενικές πληροφορίες σχετικά με ένα προϊόν, για να το κάνεις ευρύτερα γνωστό και αξιοποιήσιμο, δεν είναι κακό. Αντίθετα, αποτελεί μια ωφέλιμη υπηρεσία προς αυτόν που αγοράζει καθώς και ένα θεμελιώδη όρο του εμπορίου. Το πρόβλημα πηγάζει από το γεγονός ότι στην πραγματικότητα η διαφήμιση παρεκκλίνει σημαντικά από αυτούς τους σκοπούς και, χρησιμοποιώντας όλους τους ψυχολογικούς μηχανισμούς της καλυμμένης πειθούς, μετατρέπεται σε ένα συνεχή βομβαρδισμό εικόνων και συνθημάτων, με σκοπό όχι να πληροφορήσει το κόσμο αλλά να τον ωθήσει με ύπουλο τρόπο στην κατανάλωση.Είδη διαφήμισης:1.Ως προς την ποιότητα:A ) Ποιοτική διαφήμιση : Όταν διαφημίζει χωρίς να παραπλανά,με θεμιτούς τρόπους. Β) Γκρίζα διαφήμιση : Όταν ο δέκτης χωρίς να είναι προετοιμασμένος και δίχως να το αντιλαμβάνεται γίνεται δέκτης διαφημιστικών μηνυμάτων.Γ) Αντιδιαφήμιση : Όταν μια εταιρία επιτίθεται άμεσα και ανοιχτά στην αντίπαλη διαφημιζόμενη εταιρία μέσω του ίδιου του διαφημιστικού μηνύματος, κατονομάζοντας το προϊόν ή διατυπώνοντας ξεκάθαρους υπαινιγμούς.2.Ως προς το φορέα απ΄όπου προβάλλεται:

Τηλεοπτική διαφήμιση Κινηματογραφική διαφήμιση Ραδιοφωνική διαφήμιση Έντυπη διαφήμιση Υπαίθρια διαφήμιση(αφίσα) Διαδικτιακή διαφήμιση

3.Ως προς το περιεχόμενο: Εμπορική διαφήμιση

Πολιτική διαφήμιση Καλλιτεχνική διαφήμιση Επιστημονική διαφήμιση

ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΟΛΛΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΕΙΝΑΙ: Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ.Η τηλεόραση θεωρείται πρωταγωνίστρια στην αποδοτική διαφήμιση και γι' αυτό η τηλεοπτική διαφήμιση είναι και η πιο ακριβοπληρωμένη. Η διάρκειά της είναι συνήθως γύρω στα 30 δευτερόλεπτα. Η τιμή ρυθμίζεται ανάλογα με την ώρα προβολής της διαφήμισης (άλλη τιμή στις 3 η ώρα τη νύχτα και άλλη στις 9 το βράδυ), από το σημείο (στην αρχή, στη μέση ή στο τέλος ενός προγράμματος), το πρόγραμμα αυτό καθαυτό (άλλη τιμή για ένα πρωτάθλημα ποδοσφαίρου και άλλη τιμή για έναν μέτριου ενδιαφέροντος αγώνα) και με άλλες παραμέτρους. Όπως και στο ραδιόφωνο, η μουσική και το κείμενο έχουν ιδιαίτερη σημασία να εντυπώνονται ώστε όταν κάποιος ακούει τη μουσική να θυμάται το προϊόν. Επίσης η επανάληψη στην καθημερινή ζωή μιας έξυπνης ατάκας που πρώτο ακούστηκε στην τηλεόραση ή που εκεί εδραιώθηκε ταυτιζόμενη με ένα συγκεκριμένο προϊόν, θεωρείται μεγάλη επιτυχία για το διαφημιζόμενο

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ KAI ΣΧΟΛΙΑ.Η τηλεόραση διαμορφώνει την κοινή γνώμη και αναπόφευκτα αυτοί που ελέγχουν το μέσο έχουν τη δυνατότητα χειραγώγησης του πολίτη και επηρεάζουν την ποιότητα της δημοκρατίας. Από την ελεγχόμενη πληροφόρηση και το μονοπώλιο της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης περάσαμε στην εποχή της υπέρ-πληροφόρησης και της παραπληροφόρησης. Σήμερα η πληροφόρηση ή η διαφήμιση του πολίτη βρίσκεται κυρίως στα χέρια ιδιωτών. Οι ιδιοκτήτες των τηλεοπτικών καναλιών είναι οι ισχυροί άνδρες, οι οποίοι παρεμβαίνουν και αποφασίζουν ως προς τα μηνύματα που θα περάσουν στους τηλεθεατές και αυτές η αποφάσεις, δεν είναι σίγουρα το δημόσιο συμφέρον, αλλά οι προσωπικές επιδιώξεις!!!

ΕΙΔΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΩΝ ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ Μήνυμα που αναπτύσσεται με άμεσο τρόπο Αφηγηματικό μήνυμα Μήνυμα μονολόγου-διαλόγου Μήνυμα που επεξηγεί την εικόνα Μήνυμα που προσφέρει επιχειρήματα Μήνυμα που στηρίζεται σε τεχνάσματα/ευρήματα

ΜΕΣΑ/ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ Η ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΠΕΙΘΩ Συνειρμό ιδεών Αναλυτική περιγραφή και επίδειξη των ιδιοτήτων του προϊόντος. Επίκληση στη λογική και στην αυθεντία Με λανθάνοντα αξιόλογο χαρακτηρισμό(λανθάνουσα αξιολόγηση που λειτουργεί δεσμευτικά

για το δέκτη)ΘΕΤΙΚΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

Βέβαια, δεν πρέπει να αγνοήσουμε το θετικό ρόλο της διαφήμισης κυρίως στην πληροφόρησή μας για ποικίλα προϊόντα που κυκλοφορούν αλλά και για ιδέες ή πρόσωπα που μπορεί να μας αφορούν και να μας ενδιαφέρουν στη σύνθετη και πολύπλοκη κοινωνία μας. Επίσης, η διαφήμιση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία, γιατί αποτελεί τον ενδιάμεσο κρίκο παραγωγής-κατανάλωσης, ενισχύει τον ανταγωνισμό και έμμεσα συντελεί στη βελτίωση της ποιότητας των αγαθών, συντηρεί οικονομικά σε μεγάλο βαθμό τα μέσα ενημέρωσης και απορροφά εργατικό δυναμικό περιορίζοντας την ανεργία, εφόσον στη διαφήμιση εργάζονται πολλοί άνθρωποι, από απλοί αφισοκολλητές μέχρι εξειδικευμένοι επιστήμονες. Τέλος πολλές διαφημίσεις υπηρετούν το ωραίο και συντελούν στην αισθητική μας ανύψωση, ενώ κάποιες επιτελούν ακόμη και πολύτιμο κοινωνικό έργο, γιατί ευαισθητοποιούν τους ανθρώπους σχετικά με ζωτικά κοινωνικά θέματα.

ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

Πνευματικός τομέας: Παραπληροφόρηση, προπαγάνδα, μαζοποίηση, πλύση εγκεφάλου. σύγχυση απο τον

καταιγισμό μηνυμάτων ,αποπροσανατολισμός. Στροφή στα υλικά αγαθά, απομάκρυνση απ΄ το αγαθό της παιδείας, περιορισμός κριτικής

σκέψης μέσω έντεχνων μηχανισμών που μεταχειρίζεται η διαφήμιση.Ηθικός τομέας:

Ενίσχυση του ωφελιμιστικού πνεύματος-ηθική κρίση, γιατί ο άνθρωπος θεοποιεί την ύλη και την υπερκατανάλωση και δεν διστάζει να πατήσει επί πτωμάτων για να αποκτήσει τα προβαλλόμενα αγαθά.

Έλλειψη ενδιαφέροντος για ηθικές αρετές και ιδανικά Ο άνθρωπος χάνει το μέτρο και υποδουλώνεται σε πλαστές ανάγκες-στερείται αυτογνωσίας. Το χρήμα έμμεσα αναδεικνύεται σε ύψιστη αξία.

Ψυχολογικός τομέας: Άγχος για την απόκτηση υλικών αγαθών. Παρασυρμένος από τη διαφήμιση ο άνθρωπος στρέφεται σε ανούσιε ς μορφές

εκμετάλλευσης ελεύθερου χρόνου, σύμφωνα με τα συμφέροντα των επιχειρήσεων που προβάλλονται από τις διαφημίσεις.

Κοινωνικός τομέας: Διόγκωση ατομικών αναγκών σε βάρος των κοινωνικών, καλλιέργεια στείρου ανταγωνιστικού

πνεύματος ανάμεσα στους ανθρώπους σχετικά με το ποιος θα αποκτήσει περισσότερα από αυτά που προβάλλει η διαφήμιση, ενίσχυση του ατομικισμού.

Ταύτιση των διαπροσωπικών σχέσεων, και μάλιστα των θεμελιωδών και των υψηλών συναισθημάτων με τα ίδια τα διαφημιζόμενα αγαθά. Άρα, υποβιβασμός και εμπορευματοποίηση των σχέσεων.

Πολιτικός τομέας: Ενδιαφέρον μόνο για τα υλικά αγαθά και όχι για τα κοινά, κίνδυνος για την δημοκρατία. Η

πολιτική διαφήμιση συχνά μετατρέπεται σε κομματική προπαγάνδα και ενισχύει το λαϊκισμό και τη δημαγωγία.

Οικονομικός τομέας: Υπερεργασία-έλλειψη ελεύθερου χρόνου-καταναλωτισμός.

Πολιτιστικός τομέας: Αλλοίωση της γλώσσας μέσα από τη συνθηματολογία των διαφημίσεων, στροφή σε υλικά

αγαθά και απομάκρυνση από τις πνευματικές αξίες της παράδοσης, της γλώσσας, της τέχνης.

Παρατηρήσεις που έχουν ειπωθεί από τους εξής:

Ο ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ ΕΙΠΕ ΟΤΙ, «ΕΝΩ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΣ ΧΡΕΙΑΖΟΣΟΥΝ ΤΟ ΣΤΡΑΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙΣ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ, ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΑΡΚΕΤΟ ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΣΟΥ ΤΑ ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ»

Ο ΔΡ. ΟΥΙΛΣΟΝ ΜΠΡΑΙΑΝ ΚΕΙ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ. Ο ΚΕΙ ΜΙΛΗΣΕ ΓΙΑ ΤΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΔΟΛΑΡΙΑ ΠΟΥ ΡΙΧΝΟΥΝ ΟΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΕΣ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ ΣΤΗΝ ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΓΙΑ ΝΑ "ΚΑΤΗΧΗΣΟΥΝ" ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΥΝ ΤΟ ΑΘΩΟ ΚΟΙΝΟ ΣΤΟΝ ΑΔΙΑΚΟΠΟ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΦΡΕΝΟ ΜΑΖΙΚΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟ.

Ο ΕΡΙΚ ΚΛΑΡΚ ΕΧΕΙ ΠΕΙ ΟΤΙ ΟΣΟ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΒΟΜΒΑΡΔΙΖΟΜΑΣΤΕ ΑΠΟ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ ΤΟΣΟ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΤΟΥΣ ΔΙΝΟΥΜΕ ΣΗΜΑΣΙΑ, ΑΛΛΑ ΠΑΡ' Ο ΛΑ ΑΥΤΑ ΤΟΣΟ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ

ΕΠΗΡΕΑΖΟΜΑΣΤΕ ΑΠ' ΑΥΤΕΣ. ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ Ο ΚΑΤΑΙΓΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΑΤΕΛΕΙΩΤΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΡΚΗΣ. Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΩΝ ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΤΡΟΠΟ ΚΑΙ Η ΕΜΒΕΛΕΙΑ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ.

ΕΝΟΤΗΤΑ 3η

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤα τελευταία χρόνια έχει μελετηθεί ευρέως η επίδραση που ασκούν στα παιδιά διάφορες σειρές στην τηλεόραση αλλά και η ίδια η τηλεόραση. Η ανάπτυξη συμπεριφοράς με επιθετικά και βίαια στοιχεία σε πολλές έρευνες έχει συνδεθεί με την τηλεόραση. Πολλά από τα προγράμματα που παρακολουθούν τα παιδιά έχει διαπιστωθεί ότι εκπέμπουν μηνύματα βίας.Για παράδειγμα σύμφωνα με έρευνα Ισπανικού Πανεπιστημίου η παιδική σειρά «ΤΟΜ και ΤΖΕΡΥ» είναι ένα από τα πιο βίαια παιδικά προγράμματα της τηλεόρασης. Συγκεκριμένα η κόντρα του γάτου Τομ με τον ποντικό Τζέρι περιέχει τις περισσότερες σκηνές βίας σε σύγκριση με 19 παιδικά προγράμματα, σύμφωνα πάντα με τα αποτελέσματα της έρευνας. Κι ενώ η σειρά «ΤΟΜ και ΤΖΕΡΥ» εκτιμάται ως βίαιο παιδικό πρόγραμμα η σειρά «ΝΤΟΡΑ Η ΜΙΚΡΗ ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΡΙΑ» εκτιμήθηκε ως το πλέον εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά.Ωστόσο το 68% των κινούμενων σχεδίων περιέχουν σκηνές βίας και τα στοιχεία δείχνουν πως ανά 55 λεπτά προβάλλεται και μία βίαιη σκηνή. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η σωματική βία και ακολουθούν η χρήση όπλων ή άλλων αντικειμένων, οι απειλές και η λεκτική βία, ενώ σε ποσοστό 84% δεν παρουσιάζονται οι συνέπειες των βίαιων πράξεων.Ωστόσο η τηλεόραση είναι μέσα στην καθημερινότητα της ζωής του παιδιού μας και όσο και αν θέλουμε να την κλείσουμε, συνήθως οι καταστάσεις την κρατούν ανοιχτή και οι γονείς συχνά κατευθύνουν τα παιδιά σε αυτήν. Ωστόσο υπάρχουν μικρές συμβουλές που επιτρέπουν στο γονιό να περιορίσει τις αρνητικές συνέπειες της τηλεόρασης.Tα κινούμενα σχέδια βλάπτουν τη συγκέντρωση των παιδιών!Η εναλλαγή των σκηνών κάνει τη διαφορά

Τα συμπεράσματα αυτά ανήκουν σε ειδικούς του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια στις ΗΠΑ και έρχονται να ενισχύσουν εκείνα προηγούμενων μελετών. Τα κινούμενα σχέδια με γρήγορα εναλλασσόμενες σκηνές βλάπτουν τη συγκέντρωση των παιδιών, την ικανότητά τους να λύνουν γρίφους λογικής, ενώ παράλληλα «πλήττουν» τη βραχυπρόθεσμη μνήμη.Στα πειράματα των ερευνητών που δημοσιεύονται στο επιστημονικό περιοδικό «Pediatrics» έλαβαν μέρος συνολικά 60 παιδιά ηλικίας τεσσάρων ετών, τα οποία χωρίστηκαν τυχαία σε τρεις ομάδες.Η πρώτη ομάδα παρακολούθησε ένα βίντεο διάρκειας εννέα λεπτών της αμερικανικής σειράς κινουμένων σχεδίων «Μπομπ Σφουγγαράκης» του Nikelodeon στο οποίο η εναλλαγή των σκηνών πραγματοποιείτο κατά μέσο όρο ανά 11 δευτερόλεπτα.Μια δεύτερη ομάδα παιδιών παρακολούθησε ένα βίντεο εκπαιδευτικών κινουμένων σχεδίων ίσης χρονικής διάρκειας, στο οποίο οι σκηνές εναλλάσσονταν ανά 34 δευτερόλεπτα.Στην τρίτη ομάδα δόθηκαν μαρκαδόροι, κηρομπογιές και χαρτιά και ζητήθηκε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν. Μετά την ολοκλήρωση της πρώτης δοκιμασίας των ομάδων, οι ειδικοί ζήτησαν από τα παιδάκια να φέρουν εις πέρας διαφορετικές αποστολές. Συγκεκριμένα οι μικροί εθελοντές έπρεπε να εκτελέσουν με επιτυχία σωματικές ασκήσεις, να μετατοπίσουν δίσκους διαφόρων μεγεθών από μια στήλη σε μια άλλη και να φάνε καραμέλες την κατάλληλη χρονική στιγμή.Τέλος, στα παιδιά δόθηκαν λίστες αριθμών και τους ζητήθηκε να τους διαβάσουν από το τέλος προς την αρχή.Οι επιστήμονες παρατήρησαν λοιπόν, ότι οι επιδόσεις των παιδιών της πρώτης ομάδας (που είχαν παρακολουθήσει νωρίτερα «Μπομπ Σφουγγαράκη») ήταν αισθητά χειρότερες από εκείνες των υπολοίπων.Η επικεφαλής της μελέτης δρ. Αντζελίν Λίλαρντ, σημειώνει ότι ενώ από τα πειράματά της προέκυψε πως τα παιδιά παρουσίαζαν χειρότερες επιδόσεις αμέσως μετά τη θέαση των καρτούν, τα ευρήματα επιβεβαιώνουν εκείνα άλλα μελετών τα οποία έδειχναν πιο μακροπρόθεσμη επίδραση.«Τα ευρήματά μας συνάδουν με εκείνα άλλα μελετών τα οποία δείχνουν αρνητική σύνδεση μεταξύ της ψυχαγωγικής τηλεόρασης και της προσοχής» σημείωσε η ειδικός και προσέθεσε:«Με δεδομένο ότι πολλά κινούμενα σχέδια με γρήγορα εναλλασσόμενες σκηνές είναι άκρως δημοφιλή στα μικρά παιδιά, είναι σημαντικό για τους γονείς να γνωρίζουν ότι τα παιδιά τους μπορεί να εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα εκτελεστικής λειτουργίας, τουλάχιστον αμέσως μετά τη θέαση τέτοιων καρτούν».

ΤΑ ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ

Τα κινούμενα σχέδια αποτελούν συνέχεια των παραμυθιών σ’ έναν κόσμο διαρκώς εξελισσόμενο καθώς η χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας εισβάλλει στην καθημερινότητά του.Αν και το παραμύθι κατά τον Γκοτοβό (1996) έχει να κάνει περισσότερο με το λόγο και τα κινούμενα σχέδια με την κίνηση της εικόνας, ωστόσο κοινοί είναι οι ήρωες. Πανέμορφες πριγκίπισσες που ζουν ανέμελες και αναζητούν την ευτυχία, ήρωες που μεταμορφώνονται, λουλούδια, ζώα αλλά και δράκοντες και υπερφυσικά στοιχεία συναντούμε τόσο στα παραμύθια όσο και στα κινούμενα σχέδια. Τα παιδιά παλιότερα θαύμαζαν τους ήρωες των παραμυθιών και των κόμικς, σήμερα θαυμάζουν τους υπερήρωες των κινούμενων σχεδίων που σώζουν τον κόσμο. Ταυτίζονταν με τους ήρωες των παραμυθιών, ταυτίζονται όμως και σήμερα με τους ήρωες των κινούμενων σχεδίων, αν και έχουν επίγνωση ότι δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Βέβαια η τεχνολογική εξέλιξη έχει εισβάλλει και έχει διαφοροποιήσει τη μορφικότητα των ηρώων. Ωστόσο τα παιδιά μέσω των ηρώων μεταμορφώνονται σε όλα αυτά που θα ήθελαν να ζήσουν. Το καθένα επιλέγει το δικό του ήρωα που θα δει, που θα μεταφέρει στο παιχνίδι του, που θα χρησιμοποιήσει στον υπολογιστή του. Τα κινούμενα σχέδια ωστόσο δεν είχαν πάντα τη μορφή που έχουν σήμερα.Τα κινούμενα σχέδια είναι ταινίες, στις οποίες πρωταγωνιστούν ζωγραφιστές φιγούρες αντί για ηθοποιοί. Οι ήρωές τους είναι συνήθως ζώα ή φανταστικά πλάσματα, με αστεία μορφή. Μιλούν και συμπεριφέρονται σαν άνθρωποι.Η δημιουργία των ταινιών αυτών βασίζεται, όπως ο κινηματογράφος, στο μεταίσθημα. Αρχικά οι σκηνές της ταινίας ζωγραφίζονται ξεχωριστά η καθεμία. Για να δημιουργηθεί ένα κινούμενο σχέδιο, τα αρχικά σκίτσα ζωγραφίζονται σε διάφανες επιφάνειες και μετά ζωγραφίζονται. Κάθε σχέδιο διαφέρει ελάχιστα από το προηγούμενο. Στη συνέχεια τα σχέδια φωτογραφίζονται με τη σειρά και δημιουργείται ένα ενιαίο φιλμ. Όταν το φιλμ προβάλλεται με ταχύτητα, οι φιγούρες των σχεδίων φαίνονται σαν να κινούνται.Την πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων γύρισε ο Αμερικανός Σ.Μπλάκτον το 1907. Οι ταινίες του Γουόλτ Ντίσνεϊ ανέδειξαν αυτό το κινηματογραφικό είδος σε αληθινή τέχνη.Το 1937 ο Γουόλτ Ντίσνεϊ γύρισε τη Χιονάτη και τους επτά νάνους. Ήταν η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων μεγάλου μήκους. Χρειάζονταν 24 διαφορετικά σκίτσα για να αποδοθεί στη σκηνή κίνηση διάρκειας ενός δευτερολέπτου. Φανταστείτε λοιπόν πόσα σκίτσα σχεδιάστηκαν για την ταινία αυτή, διάρκειας μιάμισης ώρας περίπου.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Ζούμε σε μια εποχή που τα τηλεοπτικά μέσα επικοινωνίας και ιδιαίτερα η τηλεόραση έχουν εισβάλλει στην καθημερινή ζωή μας. Η χρησιμότητά τους είναι μεγάλη καθώς μας μορφώνουν, μας

ψυχαγωγούν και μας ταξιδεύουν μέχρι την άλλη άκρη της γης. Η ευχέρεια όμως την οποία έχουμε να επιλέξουμε ποιο πρόγραμμα θα παρακολουθήσουμε στην τηλεόραση ή ποια ταινία θα δούμε στον κινηματογράφο ή στο video μας, κρύβει πολλούς κινδύνους.Πολύ περισσότερο στην περίπτωση των παιδιών, που η περιέργεια και η επιθυμία να γνωρίσουν οτιδήποτε, τα κάνει να αφιερώνουν εξαιρετικά μεγάλο μέρος του χρόνου τους σ’ αυτά. Στα τηλεοπτικά μέσα πολλές φορές προβάλλονται σκηνές βίας και το μεγάλο πρόβλημα που προκύπτει είναι, αν τα παιδιά εκδηλώνουν εξαιτίας τους, επιθετική συμπεριφορά η οποία αναστατώνει τη ζωή της οικογένειας και διαταράσσει την εύρυθμη λειτουργία της σχολικής τάξης.Σ’ αυτό το κείμενο θα προσπαθήσουμε να βρούμε τη σχέση που έχει η τηλεοπτική βία με την επιθετικότητα ενός παιδιού, αν επηρεάζει δηλαδή αρνητικά ή θετικά ή αδιάφορα την προσωπικότητα του παιδιού. Θ’ αναζητήσουμε, αν το βίωμα ενός εγκλήματος και η βία στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, επηρεάζουν καθοριστικά τη συμπεριφορά των παιδιών.Θα ξεκινήσουμε παραθέτοντας με απλό τρόπο τις θεωρίες που μιλούν για τη σχέση τηλεοπτικής βίας και επιθετικότητας των παιδιών και στη συνέχεια θα ψάξουμε να βρούμε τι μέτρα πρέπει να λάβουν οι οργανωμένοι φορείς της κοινωνίας μας (κράτος, σχολείο, κοινότητα) καθώς και η οικογένεια για να μην υπάρχει βλαπτική επίδραση.

1. ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΑΡΝΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

α. Η θεωρία της συναισθηματικής διέγερσηςΟι οπαδοί της θεωρίας αυτής υποστηρίζουν ότι οι σκηνές βίας των μέσων επικοινωνίας προκαλούν συναισθηματική διέγερση στο παιδί και ο τρόπος με τον οποίο στη συνέχεια θ’ αντιδράσει εξαρτάται από το είδος του ερεθισμού και τον τρόπο με τον οποίο γινόταν κάθε φορά αντιληπτές οι εικόνες.

β. Η θεωρία της κοινωνικής μάθησηςΟ Bandura είναι ο κύριος εκφραστής της θεωρίας της κοινωνικής μάθησης. Η κεντρική του πρόταση είναι ότι οι τρόποι συμπεριφοράς μαθαίνονται με την παρατήρηση των άλλων και ότι αυτό είναι το κύριο με το οποίο τα παιδιά ενστερνίζονται την αντικοινωνική συμπεριφορά.Ο Bandura στήριξε την θεωρία του σε εργαστηριακά πειράματα και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι παιδιά που παρακολουθούν συχνά σκηνές βίας στον κινηματογράφο, την τηλεόραση αλλά και βίαιες σκηνές ζωντανών ανθρώπων (οικογενειακές συμπλοκές) έχουν περισσότερες πιθανότητες να επηρεαστούν από αυτές.Αξίζει ν’ αναφερθεί το παρακάτω πείραμα: έδειξε σε τρεις ομάδες παιδιών ένα άτομο να κλοτσά, να χτυπά και να τραβά από τα μαλλιά μια πλαστική κούκλα. Η πρώτη ομάδα είδε την σκηνή στην πραγματικότητα, η δεύτερη ομάδα σε video και η τρίτη σε κινούμενα σχέδια. Υπήρχε και μία τέταρτη ομάδα που δεν παρατήρησε καμιά μορφή επιθετικότητας.Τα παιδιά της πρώτης ομάδας ήταν λιγότερο επιθετικά από τα παιδιά της δεύτερης και τρίτης ομάδας, ενώ τα παιδιά που παρακολούθησαν τα κινούμενα σχέδια ήταν τα πιο επιθετικά. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι τα κινούμενα σχέδια διεγείρουν τη φαντασία των παιδιών, τα συγκινούν περισσότερο και επιδρούν στον ψυχικό τους κόσμο.Τα παιδιά τέλος της τέταρτης ομάδας παρουσίασαν τη μικρότερη επιθετική συμπεριφορά.Ο Bandura επίσης απέδειξε ότι την επιθετική συμπεριφορά που απέκτησαν παιδιά που παρακολούθησαν σκηνές βίας στην τηλεόραση την εκτονώνουν πάνω στα παιχνίδια τους.Νεότερες έρευνες έχουν οδηγήσει τους επιστήμονες σε μια διαφοροποιημένη μορφή κοινωνικής

μάθησης, την θεωρία της μίμησης με υποβολή. Σύμφωνα μ’ αυτή, η μετάδοση από τα μαζικά μέσα επικοινωνίας επιθετικών πράξεων συμπεριφοράς υποβάλλει τους θεατές και τους οδηγεί στη μίμησή τους.Επίσης σύμφωνα με τα πορίσματα ερευνών τηλεοπτικές αυτοκτονίες έχουν σχέση με τις πραγματοποιημένες αυτοκτονίες.

γ. Η θεωρία του ερεθισμού ή της παρόρμησηςΣύμφωνα με τη θεωρία αυτή η τηλεοπτική βία δημιουργεί μια συναισθηματική διέγερση που υπάρχει μέσα στο περιεχόμενο της ταινίας και προκαλεί βραχυπρόθεσμη επιθετικότητα του τηλεθεατή.Κύριος εκφραστής αυτής της θεωρίας είναι ο Berkowitz, ο οποίος στα πειράματά του πρόσεξε ότι τα άτομα που είχε επιλέξει εμφάνισαν έντονη συναισθηματική διέγερση εναντίον του προσώπου που προκάλεσε μια ματαίωση και η επιθετικότητα μάλιστα εναντίον αυτού του προσώπου μετατοπίστηκε σε άλλα αντικείμενα.Συνεχίζοντας τις παραπάνω έρευνες ο Green έψαξε να βρει κι άλλες αιτίες που προκαλούν επιθετικότητα. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο θυμός που προκλήθηκε από μια προσβολή και όχι η κακή διάθεση που προκάλεσε μια ματαίωση ήταν εκείνη που προκάλεσε την επιθετική συμπεριφορά.

δ. Η θεωρία της δικαιολόγησης της επιθετικής συμπεριφοράςΕίναι μια ακραία θέση που υποστηρίζει ότι οι σκηνές βίας που παρουσιάζει η τηλεόραση και ο κινηματογράφος είναι η μοναδική αιτία για την επιθετικότητα και κατ’ επέκταση την εγκληματική δραστηριότητα κάποιων ατόμων.Ο θεατής κατ’ αυτήν γίνεται ένα άβουλο ον που καταγράφει στο υποσυνείδητό του τις βίαιες σκηνές και στη συνέχεια εκδηλώνει επιθετικότητα και πραγματική βία. Αυτό συμβαίνει πολύ περισσότερο στα παιδιά που καταγράφουν με μεγαλύτερη ευκολία τις παραστάσεις βίας.Ακόμη και ο υπερτονισμός, σε δημόσιες συζητήσεις, της άποψης ότι οι βίαιες σκηνές οδηγούν σε επιθετικές πράξεις είναι δυνατόν να ενισχύσει την ετοιμότητα κάποιων θεατών, που έχουν τη σχετική προδιάθεση και να τους οδηγήσουν κι εκείνους σε επιθετικές ενέργειες και στην εγκληματική δραστηριότητα. Γι’ αυτό και οι οπαδοί αυτής της θεωρίας απαλλάσσουν τα άτομα αυτά από την ευθύνη των πράξεων τους και τη μεταθέτουν στο μέσον επικοινωνίας

2. ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΜΗ ΑΡΝΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝα. Η θεωρία της μη επίδρασηςΣύμφωνα με τη θεωρία αυτή οι σκηνές βίας των μαζικών μέσων επικοινωνίας δεν ασκούν καμία επίδραση στην επιθετικότητα των ανθρώπων και ειδικότερα των παιδιών. Πιστεύουν πως όσο ισχυρή κι αν είναι η επιρροή των σκηνών βίας και επιθετικότητας πάνω στα παιδιά και τους νέους κατά τη διάρκεια μιας εκπομπής, οι πραγματικές τους εμπειρίες και τα προσωπικά τους βιώματα από τη ζωή αντενεργούν μετά το κλείσιμο του μέσου επικοινωνίας και βοηθούν στην απομάκρυνση όλων εκείνων των επιβλαβών παραστάσεων στις κοινωνικές διαπροσωπικές σχέσεις τους .Οι μόνες επιδράσεις που μπορούν να προκληθούν από την τηλεόραση είναι αυτές που ψάχνουν οι χρήστες. Οι άνθρωποι είναι αυτοί που αποφασίζουν πώς θα χρησιμοποιήσουν το περιεχόμενό της.Οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας δεν έχουν στοιχειοθετήσει τις απόψεις τους σε έρευνες, αλλά προκύπτουν τα συμπεράσματά τους από την κριτική που άσκησαν στους εκπροσώπους άλλων θεωριών, που δέχονται τ’ αντίθετα απ’ αυτούς.

β. Η θεωρία του εθισμούΣτις έρευνες των υποστηρικτών αυτής της θεωρίας, προέκυψε ότι άτομα που είδαν πρώτα σκηνοθετημένες σκηνές βίας αντέδρασαν λιγότερο συναισθηματικά κατά τη διάρκεια παρουσίασης πραγματικών σκηνών βίας, σε σύγκριση μ’ εκείνους που είχαν δει ένα έργο με μη επιθετικό περιεχόμενο.Απέδειξαν ακόμη, ότι η συχνή θέα των παραστάσεων βίας και επιθετικότητας στην τηλεόραση είχε σαν αποτέλεσμα τη συναισθηματική άμβλυνση και την απευαισθητοποίηση για επιθετικές πράξεις.Ο καθηγητής Cline του πανεπιστημίου Utah των Ηνωμένων Πολιτειών συνέκρινε τις συγκινησιακές αντιδράσεις δύο ομάδων σ’ ένα πολύ βίαιο τηλεοπτικό πρόγραμμα. Η μία ομάδα είχε ελάχιστη τηλεοπτική εμπειρία ενώ η άλλη είχε παρακολουθήσει πολυάριθμες εκπομπές και επομένως πολλές σκηνές βίας. Πρόσεξε λοιπόν ότι τα παιδιά της δεύτερης ομάδας είχαν ελάχιστες αντιδράσεις. Ήταν τόσο συνηθισμένα να βλέπουν στην τηλεόραση θέματα που προκαλούν ένταση, με αποτέλεσμα η ευαισθησία τους να έχει αμβλυνθεί.

γ. Η θεωρία της κάθαρσηςΣύμφωνα με τη θεωρία αυτή η παρουσίαση σκηνών βίας και επιθετικότητας στην τηλεόραση ασκεί ευεργετική επίδραση στους τηλεθεατές και προπάντων στους νέους. Τους παρέχεται έτσι η δυνατότητα να βιώσουν τη δική τους επιθετικότητα στο επίπεδο της φαντασίας και να αισθανθούν μ’ αυτό κάθαρση και λύτρωση από τις επιθετικές τους παρορμήσεις .Οι εκπρόσωποι της θεωρίας αυτής δέχονται πως η ταύτιση μ’ ένα επιθετικό πρότυπο συντελεί στην εκτόνωση της επιθετικότητας και επομένως στη μείωσή της.Η επιθετικότητα και οι βίαιες σκηνές που παρουσιάζονται στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο, παίζουν το ρόλο ασφαλιστικής δικλείδας, με τη βοήθεια της οποίας ο τηλεθεατής μπορεί ν’ απομακρύνει και ν’ απωθήσει τη δική του επιθετικότητα, που θα μπορούσε να εκδηλώσει εναντίον των συνανθρώπων του.Εκτός από τη φανταστική συμμετοχή του τηλεθεατή σε μια βίαιη πράξη, χρειάζεται για να επέλθει η κάθαρση και η συναισθηματική συμμετοχή. Σ’ ένα επόμενο στάδιο που οι σκηνές βίας προκαλούν πόνο από τραύματα, ο τηλεθεατής αποκτά μια ευαισθητοποίηση η οποία τον οδηγεί σε άμβλυνση

της επιθετικής συμπεριφοράς.Η θεωρία της κάθαρσης έχει δεχτεί μεγάλες κριτικές και έχει αμφισβητηθεί η εμπειρική της απόδειξη.Εκείνοι οι οποίοι την εκμεταλλεύτηκαν στο μέγιστο βαθμό είναι οι βιομηχανίες που παράγουν πολεμικά παιχνίδια καθώς και οι παραγωγοί ταινιών και προγραμμάτων με επιθετικό περιεχόμενο. Χρησιμοποιούν τα επιχειρήματα της συγκεκριμένης θεωρίας και υποστηρίζουν ότι τα παιδιά πρέπει να παρακολουθούν σκηνές βίας για ν’ αμβλυνθεί η επιθετικότητά τους. Και όλα αυτά βέβαια στο βωμό των αυξημένων πωλήσεων και του κέρδους .

δ. Η θεωρία της αναστολήςΗ θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι οι σκηνές βίας στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο οδηγούν στην μείωση της επιθετικότητας γιατί ενεργοποιούν τους κοινωνικούς κανόνες που υπάρχουν στη ζωή μας και που δεν επιτρέπουν να εκδηλώνουμε συμπεριφορές που είναι κατακριτέες. Η αναστολή της επιθετικότητας οφείλεται στο φόβο των συνεπειών της επιθετικότητας, ο οποίος ενεργοποιείται από ψυχολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η θεωρία αυτή δεν προέκυψε από πειραματικές έρευνες και δε θεωρείται αξιόπιστη.

ε. Η θεωρία της νοητικής υποστήριξηςΗ θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι οι τηλεθεατές και ιδιαίτερα εκείνοι που έχουν χαμηλή νοητική ανάπτυξη όταν βλέπουν σκηνές βίας, δέχονται μια νοητική υποστήριξη που τους βοηθά να θέσουν κάτω από έλεγχο τις παρορμήσεις τους και έτσι να μην εκδηλώσουν επιθετικές ενέργειες.Οι θεμελιωτές της θεωρίας αυτής, μέσα από πειράματα οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι οι τηλεθεατές βίαιων σκηνών οδηγούνται σε μια αύξηση της δραστηριότητας της φαντασίας, με την ενίσχυση της οποίας θα μπορέσουν να θέσουν υπό έλεγχο τις επιθετικές τους τάσεις. Ακόμη υποστηρίζουν ότι οι σκηνές βίας και επιθετικότητας ασκούν επίδραση στα παιδιά των κατώτερων κοινωνικά στρωμάτων, τα οποία παρουσιάζουν μια αυξημένη λεκτική επιθετικότητα ενώ δεν φαίνεται να έχουν καμιά επίδραση στα παιδιά των άλλων κοινωνικών τάξεων, γιατί στα παιδιά αυτά έχει αναπτυχθεί η ικανότητα να επιτυγχάνουν μια ικανοποιητική δραστηριότητα της φαντασίας χωρίς να χρειάζονται την εξωτερική υποκίνηση από βίαιες και επιθετικές εκπομπές .Η θεωρία αυτή έδωσε έμφαση στα άτομα με χαμηλή νοημοσύνη, πράγμα το οποίο θεωρείται σαν αρνητικό της.

ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΑΒΟΥΜΕΕκθέτοντας τις προηγούμενες θεωρίες για τη σχέση τηλεοπτικής βίας και επιθετικότητας των παιδιών θα μπορούσαμε να πούμε ότι η μελέτη τους μας οδηγεί στα εξής συμπεράσματα.Πρώτα πρώτα πρέπει να αντιληφθούμε ότι η τηλεόραση έχει μπει στη ζωή μας με τις θετικές και τις αρνητικές επιδράσεις της.Δε μπορούμε να την απορρίψουμε, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα μέσα μεταφοράς που μπορεί να έχουν προκαλέσει μόλυνση του περιβάλλοντος αλλά δεν διανοούμαστε να τα καταργήσουμε.Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε; Να καταργήσουμε τη χρήση τους από τα παιδιά; Σ’ αυτή την υποθετική περίπτωση τα παιδιά θα στερηθούν μορφωτικά αγαθά και θα μεγαλώσουν σ’ ένα ιδανικό κόσμο χωρίς βία και συγκρούσεις. Όλοι μας όμως γνωρίζουμε ότι η ζωή περιέχει και τη βία σχεδόν σε καθημερινή βάση και τα παιδιά πρέπει να έχουν εκπαιδευτεί να την αντιλαμβάνονται και να την αντιμετωπίζουν.Μια άλλη τακτική που ακολουθούν κάποιοι γονείς είναι να απαγορεύουν στα παιδιά τους να βλέπουν έργα που περιέχουν σκηνές βίας. Και σ’ αυτή την περίπτωση όμως αυξάνεται σε μέγιστο βαθμό η περιέργεια των παιδιών να δουν αυτό που τους στερούν οι μεγάλοι. Είναι σίγουρο ότι θα επινοήσουν κρυφούς τρόπους για να ικανοποιήσουν την επιθυμία τους.Πρέπει λοιπόν να βρούμε ένα τρόπο που το παιδί να έρχεται σε επαφή με την τηλεόραση, να συζητάμε και ν’ αναλύουμε αυτά που βλέπει. Αυτός ο ρόλος είναι σημαντικός και εκτός από την οικογένεια μπορούν να βοηθήσουν σ’ αυτή την κατεύθυνση οι οργανωμένοι φορείς, ο δήμος , το σχολείο και η ίδια η συντεταγμένη πολιτεία.Ο δήμος με τους οργανωμένους συλλόγους και τους πολίτες του πρέπει να ασκούν πίεση στους υπεύθυνους φορείς να σέβονται και να τηρούν τις διατάξεις του κώδικα δεοντολογίας.Η τηλεόραση πρέπει να προσφέρει πολιτισμό, με επιλογή των εξαιρετικών προγραμμάτων που θα

οδηγήσουν σε μόρφωση, ψυχαγωγία και ενημέρωση. Να διακρίνεται από πλουραλισμό στις απόψεις, να διακηρύσσει την κοινωνική δικαιοσύνη, τη δημοκρατία και να παραθέτει πληροφορίες πραγματικές και όχι παραποιημένες. Να προσφέρει προγράμματα κατάλληλα για τα παιδιά και με μειωμένη την τηλεοπτική βία.

Γνωρίζουμε ότι ένας βασικός παράγοντας διαμόρφωσης της προσωπικότητας του παιδιού είναι η οικογένεια. Τα μέλη της πρέπει να συνεργάζονται και να υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Μόνο έτσι μπορούν να πεισθούν τα παιδιά τι πρέπει να βλέπουν στην τηλεόραση. Μπορούν να κατευθύνουν τα παιδιά τους σε χρήσιμες εκπομπές και όχι σ’ εκείνες που μπορεί να επιδράσουν αρνητικά με την κάθε λογής βία και επιθετικότητα. Πρέπει οι γονείς να βλέπουν εκπομπές μαζί με τα παιδιά τους, να δίνουν τις απαραίτητες εξηγήσεις και να προσπαθούν να μειώσουν τις αρνητικές επιδράσεις τους, όταν πρόκειται για προγράμματα που στο βωμό του κέρδους παρουσιάζουν σκηνές βίας για να κερδίσουν μερίδιο στην τηλεθέαση.Βέβαια κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο στην εποχή μας που εργάζονται και οι δύο γονείς και δεν υπάρχει ελεύθερος χρόνος, αλλά και κάποιοι από αυτούς δεν έχουν το κατάλληλο μορφωτικό επίπεδο για να βοηθήσουν τα παιδιά τους στην επεξεργασία των μηνυμάτων που στέλνει η τηλεόραση. Αλίμονο όμως αν οι γονείς θεωρήσουν ότι η αποστολή τους σταματά στην εξασφάλιση των υλικών αγαθών για τη ζωή των παιδιών τους. Αν θέλουν μπορούν να βρουν το χρόνο, συζητώντας με τα παιδιά τους να τα βοηθήσουν ν’ αναπτύξουν κριτική σκέψη και να μπορέσουν από ένα σημείο και μετά να επιλέγουν ανάμεσα σε «τηλεοπτικά σκουπίδια» και σε εκπομπές με αξίες και ιδανικά.Πρέπει να υπάρχει μια συνεννόηση πόσες ώρες θα παρακολουθούν τα παιδιά τηλεόραση, να επιλέγουμε μαζί τους τα προγράμματα και το κυριότερο να συζητάμε τις εξωπραγματικές σκηνές και τις περιπτώσεις βίας γιατί δε μπορούν μόνα τους να αποκωδικοποιήσουν τα μηνύματα που εκπέμπονται.Σημαντικό ρόλο στη σωστή επιλογή των εκπομπών μπορεί να παίξει εκτός από την οικογένεια και το σχολείο.Ο δάσκαλος έχει και το χρόνο και την υποχρέωση να συζητήσει με τους μαθητές του τι είναι τηλεόραση, ποιους σκοπούς μπορεί να κρύβουν οι εκπομπές της, ποια είναι τα ψυχαγωγικά και ποια τα μορφωτικά προγράμματα. Πρέπει να τους μάθουν να κάνουν τη σωστή επιλογή, για να διευρύνουν τον ορίζοντα των εμπειριών τους.Οι εκπαιδευτικοί μπορούν στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης ν’ ασχοληθούν με την τηλεόραση, να βοηθήσουν τα παιδιά ν’ αναπτύξουν κριτική και όχι παθητική στάση. Να τους εξηγήσουν τη δύναμη

της εικόνας και τις σκοπιμότητες που κρύβονται πίσω από τις διαφημίσεις. Ο δάσκαλος που ο μαθητής του τον θεωρεί πρότυπο, μπορεί να τον επηρεάσει σε αυτό που παρακολουθεί στο σπίτι. Μπορεί επίσης να διεξάγει συγκεντρώσεις γονέων ,στις οποίες μαζί με κάποια άλλα θέματα μπορεί να τους ενημερώσει τι και πώς πρέπει να βλέπουν τα παιδιά στην τηλεόραση.Η τηλεόραση λοιπόν είναι μια πραγματικότητα που έχει μπει στη ζωή μας. Η επίδρασή της εξαρτάται από τον τρόπο που την χρησιμοποιεί το παιδί και που αντιλαμβάνεται καθένα τις σκηνές βίας.Μεγάλο ρόλο παίζει να παρακολουθεί τηλεόραση μαζί με τους γονείς του και η συζήτηση που γίνεται μεταξύ τους.Η τηλεόραση μπορεί να επηρεάσει το παιδί να εκδηλώσει επιθετική συμπεριφορά όταν προϋπάρχουν και άλλοι αρνητικοί κοινωνικοί παράγοντες όπως είναι η ανεργία, η φτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός, τα ναρκωτικά, ο αλκοολισμός κ.λπ.Οι επιστήμονες όπως είδαμε στις θεωρίες τους υποστηρίζουν πολλές απόψεις. Άλλοι εκθειάζουν τις ευεργετικές επιπτώσεις και άλλοι καταστροφολογούν. Αυτό όμως το οποίο είναι πιο σωστό και το εκφράζουν κάποιοι συνετοί και συνεπείς στην επιστημονική δεοντολογία επιστήμονες, είναι ότι δε μπορούμε ν’ απαντήσουμε με ένα ναι ή ένα όχι στο αν επηρεάζει η τηλεοπτική βία στην επιθετικότητα. Υπάρχουν και άλλοι σοβαροί παράγοντες που πρέπει να τους ανακαλύψουν οι κοινωνιολόγοι, οι ψυχολόγοι και οι βιολόγοι. Η απάντηση πρέπει να προέλθει από μία διεπιστημονική θεώρηση. Η προσωπικότητα του παιδιού είναι αρκετά πολύπλοκη για να υποστηρίξει κανείς ότι η τηλεόραση από μόνη της μπορεί να επηρεάσει άμεσα τη συμπεριφορά του και να εκδηλώσει επιθετικές τάσεις.Ο τρόπος με τον οποίο κάθε παιδί αντιλαμβάνεται την τηλεοπτική βία εξαρτάται ακόμη από την ηλικία του, τα προσωπικά του βιώματα και αφομοιώνει τα μηνύματα ανάλογα με τις προσδοκίες και τις ανάγκες. Προγράμματα φρίκης και ορισμένες ταινίες εξωπραγματικές τρομάζουν τα παιδιά, που χάνουν ακόμη και τον ύπνο τους.Η παρακολούθηση συχνών εκπομπών με βία, δε σημαίνει ότι αν δεν υπήρχε τηλεόραση δεν θα υπήρχε και η βία. Η βία είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που η τηλεόραση δε μπορεί να το αγνοήσει. Σημασία έχει να μη γίνεται η προβολή της για εμπορικούς σκοπούς. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι η λογική και επιλεγμένη χρήση της στην καθημερινή ζωή οπότε σίγουρα θα μειωθεί και η τηλεοπτική βία. Εδώ είναι που πρέπει όλοι μας να ρίξουμε το βάρος των προσπαθειών μας.

ΕΝΟΤΗΤΑ 4η

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ

“Η τηλεόραση θέλει πέταμα όχι γιατί δεν έχει καλά προγράμματα. Η τηλεόραση θέλει πέταμα είτε με καλά είτε με κακά προγράμματα. Θέλει πέταμα γιατί είναι επικίνδυνη σαν διαδικασία. Η τηλεόραση στερεί τον θεατή από την δυνατότητα επαφής με τον εσωτερικό του κόσμο. Τον αποξενώνει απ’ την πνευματική του ζωή. Ο κόσμος γίνεται ένας τόπος, που όπως λέει ο Καμύ, δεν έχεις που να ακουμπήσεις την καρδιά σου”.Ο θεατής της τηλεόρασης ακόμα κι όταν επιλέγει τα καλύτερα προγράμματα κινείται μέσα σ΄ έναν εικονικό κόσμο, σαν τον ονειροπόλο που έχει χάσει την επαφή του με την πραγματικότητα. Στον αληθινό άνθρωπο ο νους είναι ο κυρίαρχος και η φαντασία υπακούει. Στον θεατή της τηλεόρασης η φαντασία και ο εικονικός της κόσμος είναι ο κυρίαρχος και ο νους ο υπηρέτης. Η τηλεόραση μετατρέπει το θεατή σε χαλασμένο ασύρματο που δεν έχει πια καμιά επαφή με τον εσωτερικό άνθρωπο και τον εσωτερικό του κόσμο.

Το παράδοξο είναι ότι ο θεατής πείθεται ότι με την τηλεόραση είναι μέσα στα πράγματα. Δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει την εικόνα από την πραγματικότητα, την ουσία από τα επιφαινόμενα, σύμφωνα με τη διάκριση του Αριστοτέλη. Ο Πλάτων θεωρούσε τον εικονικό κόσμο «τρίτον τι της αληθείας» κι ο Πίνδαρος ονόμαζε τον άνθρωπο που δεν έχει εσωτερική ζωή «σκιάς όναρ», δηλαδή μια σκιά του Άδη, που ονειρεύεται. Μόνο ένα θαύμα σαν αυτό της ανάστασης των νεκρών μπορεί να δώσει ζωή σ΄ αυτόν τον άνθρωπο.Ο Θεατής της τηλεόρασης εκλαμβάνει τις εικόνες της πραγματικότητας ως την ίδια την πραγματικότητα. Η σύγχυσή του αυτή επεκτείνεται και στην καθημερινή του ζωή. Σκέφτεται τη ζωή αντί να τη ζει. Συγχέει το πράγμα με την εικόνα. Κανείς δεν μπορεί να έχει μια πραγματική σχέση με την νοερή εικόνα κάποιου. Η πραγματική σχέση «απαιτεί ζωντανή συνάντηση με το άλλο πρόσωπο. Απαιτεί αλληλεπίδραση στην καρδιά, στην ψυχή, στο μυαλό και στο σώμα.» (Ματθαίου Γκαλατίν, Διψώντας για το Θεό, Εκδόσεις «Η Μεταμόρφωσις του Σωτήρος», Μήλεσι 2000). Ο άνθρωπος αυτός χάνει τη ζωή του.Φαντασθείτε λοιπόν έναν κόσμο γεμάτο ψεύτικους ανθρώπους, που νομίζουν ότι ζουν ενώ είναι νεκροί. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, πάντοτε κυκλοφορούσαν ανάμεσα στους ζωντανούς και μερικοί νεκροί, αλλά ήταν λίγοι. Ήταν αυτοί που δραπέτευσαν από τον Άδη, όταν ο Ηρακλής σκότωσε για λίγα μήλα τον κέρβερο τον φύλακα του Άδη και έμεινε ο Άδης αφύλακτος.Το ίδιο έγκλημα με τον Ηρακλή κάνει κι η τηλεόραση, που κλέβει την αληθινή ζωή και την αντικαθιστά με μια ψεύτικη, εικονική ζωή. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι ο Άδης είναι ο σκοτεινός εκείνος τόπος, όπου οι ψυχές δεν βλέπουν τα αληθινά πρόσωπα των ανθρώπων και βλέπούν μόνο σκιές. Μήπως τώρα στον εικονικό κόσμο της τηλεόρασης βλέπει κανείς τα αληθινά πρόσωπα των ανθρώπων;Αφορμή γι’ αυτές τις σκέψεις είναι οι συζητήσεις και οι κριτικές γύρω από την ελληνική τηλεόραση, παρατηρείται ότι από τον απλό άνθρωπο ως τους οικονομικούς, πολιτικούς και πολιτισμικούς επαΐοντες, ηχούν επανειλημμένα οι βαρύγδουπες κριτικές για το πόσο κακή είναι η ελληνική τηλεόραση. Ακούμε και διαβάζουμε δηλώσεις του τύπου ότι «η τηλεόραση είναι πηγή του κακού. Μέσα στην ελληνική οικογένεια υπάρχει ένας εχθρός…», η τηλεόραση είναι «χαζοκούτι» με την έννοια ότι δεν αναπτύσσει το πολιτισμικό επίπεδο των τηλεθεατών, είναι το νέο «όπιο του λαού», δηλαδή δεν καλλιεργεί επαναστατικές στάσεις, κ.ά. Προς την ίδια κατεύθυνση είναι και οι δηλώσεις πολιτικών, όπως πρώην Προέδρου της Βουλής, ο οποίος επανειλημμένως έχει καταφερθεί κατά των ΜΜΕ και της τηλεόρασης, κυρίως της ιδιωτικής, κατηγορώντας την ως υπεύθυνη για τη δυσλειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Σχεδόν ολόκληρος ο γραπτός και ηλεκτρονικός τύπος σε καθημερινή βάση καταφέρεται άμεσα ή έμμεσα κατά της «κακής» ελληνικής τηλεόρασης, μέσα από την αρθρογραφία γνωστών διανοουμένων και δημοσιογράφων. Ακόμη και μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια οργανώνουν συζητήσεις για το κατά πόσον η ελληνική τηλεόραση είναι «καλή ή κακή».Σε γενικές γραμμές μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια κινούνται αυτού του τύπου οι αμφισβητίες της ελληνικής τηλεόρασης. Πιστεύουμε ότι παρά το γεγονός ότι αν και κάθε ομάδα ξεκινά από διαφορετικές ιδεολογικές θεωρήσεις στην κριτική που ασκεί, στη βάση τους, όμως, όλες έχουν έναν κοινό παρονομαστή. Δηλαδή, όλες οι κριτικές κατά βάθος δέχονται ότι η τηλεόραση ως μαζικό μέσο ενημέρωσης και επικοινωνίας δύναται και πρέπει να ασκεί ενημερωτικό, ψυχαγωγικό και παιδαγωγικό ρόλο. Άλλωστε κάτι τέτοιο διδάσκονται οι σπουδαστές των σχολών δημοσιογραφίας και επικοινωνίας, τόσο των πανεπιστημιακών σχολών όσο και των αδιαβάθμιτων σχολών δημοσιογραφίας. Με άλλα λόγια, όλοι αυτοί που ασκούν κριτική αυτού του είδους κατά βάθος επιθυμούν μια τηλεόραση η

οποία να παρεμβαίνει και να διορθώνει τα κενά και τα κακώς κείμενα της ελληνικής κοινωνίας, δηλαδή, της οικογένειας, του πολιτικού, οικονομικού και εκπαιδευτικού συστήματος, της εκκλησίας, του κράτους κ.λπ.Η άποψή μας είναι ότι η ελληνική τηλεόραση όχι μόνο δε «θέλει» αλλά και δεν «μπορεί» να ασκήσει αυτόν τον πολιτικό, κοινωνικό και παιδαγωγικό ρόλο που προσδοκούν και απαιτούν οι κριτές της. Συγκεκριμένα: Α. Υποστηρίζοντας ότι η τηλεόραση δε «θέλει» να ασκήσει τον παιδαγωγικό και πολιτισμικό ρόλο, εννοούμε ότι ως μέσο παραγωγής εικόνας και λόγου λειτουργεί για την εξυπηρέτηση των ιδεολογικών και οικονομικών συμφερόντων των ιδιοκτητών της (στην περίπτωση της ιδιωτικής τηλεόρασης) είτε για να στηρίξει το κυβερνητικό έργο με την στενή έννοια του όρου ή γενικότερα να προστατεύσει και να διαιωνίσει το οικονομικοκοινωνικό σύστημα. Αυτόν το ρόλο έχουν επιφορτιστεί να ασκούν οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους, μέρος των οποίων αποτελούν τόσο οι κρατικοί όσο και οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί. Όσον αφορά την ιδιωτική τηλεόραση θα ήταν αφέλεια να απαιτούμε από τους ιδιοκτήτες της , ιδιώτες επιχειρηματίες, να επενδύουν τεράστια χρηματικά ποσά για να καλλιεργήσουν και να αναπτύξουν το πολιτικό και πολιτισμικό επίπεδο των μελών της ελληνικής κοινωνίας, με άμεσο τον κίνδυνο της οικονομικής τους κατάρρευσης. (Η μικρή τηλεθέαση που χαρακτηρίζει τις λεγόμενες «ποιοτικές» εκπομπές της κρατικής τηλεόρασης, λειτουργεί αποτρεπτικά για την ιδιωτική). Όσοι πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό στα πλαίσια της ελεύθερης ανταγωνιστικής αγοράς (νεοκαπιταλισμός), μάλλον θα πρέπει να επαναστοχαστούν την ουσία, τη δομή του καπιταλισμού μέσα στα πλαίσια της νέας παγκοσμιοποιημένης μορφής του, όπου τα πάντα εμπορευματοποιούνται. Είναι σ’ όλους μας γνωστό ότι στα πλαίσια αυτού του συστήματος, ο ανταγωνισμός για επικράτηση είναι τόσο σκληρός και αμείλιχτος, όπου ο βασικός στόχος όλων των τηλεοπτικών επιχειρήσεων, όπως και κάθε επιχείρησης άλλωστε, είναι η συνεχής μεγιστοποίηση των κερδών τους, αν φυσικά θέλουν να συνεχίσουν να υφίστανται.Με άλλα λόγια, αυτό που καθορίζει το περιεχόμενο των τηλεοπτικών προγραμμάτων είναι η λογική του κέρδους και μόνον του κέρδους, είτε σε βραχυχρόνια προοπτική είτε σε μεσοπρόθεσμη. Αν τα λεγόμενα ποιοτικά προγράμματα εξυπηρετούν αυτόν το στόχο, βεβαίως και τα κανάλια θα προσπαθούσαν να τα προσφέρουν στους τηλεθεατές. Το ερώτημα το οποίο όμως δεν τίθενται από τους ασκώντας κριτική κατά της ‘’κακής’’ ελληνικής τηλεόρασης είναι γιατί δεν απαιτούν οι τηλεθεατές ποιοτικά προγράμματα και αρκούνται να καταναλώνουν τηλεοπτικά «σκουπίδια»; Μια πρώτη απάντηση θα ήταν ότι στην πλειονότητά τους οι τηλεθεατές δεν μπορούν να διακρίνουν ένα τηλεοπτικό «αριστούργημα» από ένα τηλεοπτικό «σκουπίδι», για τον ίδιο ακριβώς λόγο με τον οποίο αδυνατούν να διακρίνουν μια μεταλλαγμένη ντομάτα θερμοκηπίου από αυτή της βιολογικής καλλιέργειας. Το παράδειγμα εκ πρώτης όψεως φαίνεται ασύνδετο με το θέμα μας, αν όμως σκεφτούμε ότι όπως στην περίπτωση της ντομάτας χρειάζεται γνώση (εμπειρική και επιστημονική) για να τη διακρίνουμε, έτσι και στα τηλεοπτικά προγράμματα χρειάζεται γνώση και εμπειρία για να τα κατατάξουμε σε «σκουπίδια» ή σε «αριστουργήματα». Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία θυμούνται και οι νεότεροι διδάσκονται ότι τα δύο κρατικά κανάλια (το ένα μάλιστα η περιβόητη «ΥΕΝΕΔ» ήταν αμιγώς στρατιωτικό) είχαν ως κύριο ρόλο τους να «υμνολογούν» το στρατιωτικό καθεστώς των Συνταγματαρχών της 21ης Απριλίου καθώς και το οικονομικό-πολιτικό και πολιτισμικό σύστημα που υπηρετούσαν. Πρακτική που συνεχίζουν τα τρία πλέον κρατικά κανάλια μέχρι σήμερα με τα νέα τους ονόματα, με τη διαφορά ότι η προπαγάνδα τους υπέρ της εκάστοτε κυβέρνησης και γενικότερα του υφιστάμενου οικονομικό-πολιτικού συστήματος

γίνεται πλέον σαφώς πιο εκλεπτυσμένα απ’ ότι στη διάρκεια της τελευταίας δικτατορίας στην Ελλάδα.

Με μόλις δέκα ετών ζωή η ελληνική ιδιωτική τηλεόραση είναι γέννημα θρέμμα του επιχειρηματικού κόσμου και της διαπλοκής του με την πολιτική. Ενός κόσμου που άρχισε να χρησιμοποιεί την τηλεόραση ως πηγή πλουτισμού, αλλά και ως μέσο άσκησης πίεσης στις εκάστοτε κυβερνήσεις για να εξυπηρετήσει τις εξωτηλεοπτικές επιχειρηματικές του δραστηριότητες και να κερδοσκοπήσει μέσω της απλής καπιταλιστικής λογικής «να παραχθούν και να προβληθούν φτηνά λαϊκά τηλεοπτικά προγράμματα». Από αυτό απεκόμισαν και αποκομίζουν τεράστια χρηματικά κέρδη, πουλώντας τηλεοπτικό χρόνο χιλιάδων ευρώ το δευτερόλεπτο στους διαφημιζόμενους. Η δίχως όρια οικονομική βουλιμία οδηγεί τους ιδιοκτήτες αυτών των τηλεοπτικών μέσων να μετατρέπουν τα πάντα σε φθηνά εμπορεύματα προς πώληση. Ο ανθρώπινος πόνος, η αρρώστια, η υγεία, η φύση, η αλληλεγγύη, η παιδεία, η επιστήμη, η δημοκρατία κλπ, όλα οφείλουν να μετατραπούν σε θέαμα-εμπόρευμα.

Β. Η δεύτερη άποψή μας είναι ότι η τηλεόραση ως μαζικό μέσο πληροφόρησης και επικοινωνίας δεν «μπορεί» να ασκήσει παιδευτικό ρόλο στους χρήστες της με την έννοια της καλλιέργειας της κριτικής σκέψης, έτσι ώστε να κατανοούν και να παρεμβαίνουν ενεργητικά στα κοινά. Η τηλεόραση ως μέσον αυτό καθαυτό δε δύναται να παράγει παιδεία, επειδή αυτή ως πολιτισμικό αγαθό χρειάζεται τεράστιες επενδύσεις σε χρήμα, χρόνο και θέληση και κυρίως ενεργητική συμμετοχή από

την πλευρά των εκπαιδευομένων. Αυτό το οποίο μπορεί να πραγματοποιηθεί στην ελληνική τηλεόραση με την δομή που έχει είναι να παράγει και να διαιωνίζει μορφές της μαζικής κουλτούρας.Δηλαδή η τηλεόραση δημιουργήθηκε για να καλύψει τις ανάγκες μιας κοινωνίας της μάζας. Χαρακτηριστικά κοινωνίας μας: α) η πλήρης παθητικοποίηση και υποταγή του ατόμου στο κοινωνικό σύστημα. «οι κοινοί άνθρωποι μοιάζουν να κινούνται από δυνάμεις που δεν μπορούν ούτε να τις καταλάβουν ούτε να τις ελέγξουν… άντρες και γυναίκες της κοινωνίας της μάζας…αισθάνονται ότι δεν έχουν κανένα προορισμό σε μια εποχή που δεν έχουν καμιά δύναμη» β) τα άτομα στην κοινωνία της μάζας δεν έχουν περιθώρια για ατομική αυτονομία, πρωτοβουλία και δράση. γ) ο «μαζάνθρωπος» απαντά στο ερώτημα ποιος είμαι; με την φόρμουλα ‘’είμαι κι εγώ όπως όλοι οι άλλοι.Η κοινωνία της μάζας είναι μια κατάσταση κατά την οποία υπάρχει υπερβολικός έλεγχος των λίγων επί των πολλών (Κορνχάουζερ). δ) η μάζα δεν δρα για τον εαυτό της, αλλά .μάλλον άλλοι δρουν έπ’ αυτής, ε) το άτομο αλλοτριώνεται σ’ όλα τα επίπεδα μέσα στη κοινωνία της μάζας και αναζητά την ταυτότητά του μέσα από την χειραγώγησή του επειδή δεν αισθάνεται πια ικανό να αποφασίζει αυτόνομα το τι του ταιριάζει καλύτερα (Κορνχάουζερ), στ) «η κοινωνία της μάζας είναι η πλήρης παθητικοποίηση των μελών της. Ο άνθρωπος παύει να βιώνει τον εαυτό του ως τον ενεργητικό φορέα των ικανοτήτων του και δυνάμεών του και αντίθετα αισθάνεται ότι βρίσκεται στο έλεος δυνάμεων έξω απ’ αυτόν, δυνάμεων τις οποίες φετιχοποιεί με το να προβάλλει και να εναποθέτει σ’ αυτές τις δικές του ιδιότητες και δυνάμεις» ζ) η μοναξιά, η ανωνυμία, η έλλειψη ουσιαστικής ανθρώπινης επικοινωνίας έξω από τους νόμους της αγοράς, χαρακτηρίζει τις σύγχρονες μαζικές κοινωνίες του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού. «Όπου οι άνθρωποι τα έχουν όλα και αισθάνονται να τους λείπει το παν» (Καλιόρης,1995:323) η) «ο μαζάνθρωπος είναι ένα μοναχικό άτομο, ομοιόμορφο και αδιαφοροποίητο από, χιλιάδες και εκατομμύρια άλλα άτομα, τα οποία όλα μαζί συνθέτουν το ’’μοναχικό πλήθος’’» θ) οι μαζικές κοινωνίες τείνουν να διαμορφώσουν ένα μέσο τύπο ανθρώπου, ενώ οι κάθε είδους ατομικές ιδιαιτερότητες μειώνονται σε σημείο εξαφανισμού. Ο βομβαρδισμός από τα συνεχή μηνύματα που καθημερινώς δέχονται τα άτομα, έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της κριτικής ικανότητάς τους και αυτό που προέχει είναι ο σύγχρονος μαζάνθρωπος να καταναλώνει χωρίς να σκέφτεται. « Η ομοιομορφία σε κοινωνίες που συγκροτούνται από άτομα τέτοιου τύπου κυριαρχεί σ’ όλες τις σφαίρες της ατομικότητας, ακόμα και στις πιο προσωπικές. Κάθε απόκλιση από τον μέσο όρο και κοινά παραδεδεγμένο όρο εμφανίζεται σαν κίνδυνος, σαν πρόκληση και απειλή προς τη θεοποιημένη μετριότητα κι έχει σαν συνέπεια την κοινωνική απομόνωση…το άτομο που αντιδρά κι επαναστατεί σ’ αυτής της μορφής την εξισωτική αφομοίωση, ακριβώς το απροσάρμοστο ή το κακά προσαρμοσμένο άτομο, είναι εκείνο που στις μαζικές κοινωνίες αυτού του τύπου αποφεύγει τις ψυχοπνευματικές αναπηρίες του.Η παρακολούθηση και η παρέμβαση, όμως, των ενεργών τηλεθεατών προϋποθέτει άτομα-πολίτες με ικανότητες και δεξιότητες νοητικές, επικοινωνιακές, προσαρμοστικές, συνεργατικές, αναζήτησης και χρήσης πληροφοριών, λήψης απόφασης, παρουσίασης των θέσεων τους, κριτική ικανότητα κ.ά., δηλαδή με μια φράση άτομα με ελεύθερη έλλογη κριτική σκέψη..Τέλος, στο ερώτημα κατά πόσον θα μπορέσει να μετατραπεί το τηλεοπτικό μέσο σε χώρο διαμόρφωσης και καλλιέργειας της παιδείας όταν αλλάξουν οι υφιστάμενες οικονομικές ,πολιτικές και πολιτισμικές δομές, μια σύντομη απάντηση είναι ότι στην περίπτωση αυτή δε θα μιλάμε για την περί ης ο λόγος τηλεόραση επειδή πρόκειται για διαφορετικό μέσο, μια και διαφορετική θα είναι η κοινωνία που θα το παράγει. Το δομικό και ιδεολογικό περιεχόμενο αυτού του νέου μέσου δεν είμαστε σε θέση να το

προσδιορίσουμε, εκτός από εκείνους που ενδεχομένως διαθέτουν προφητικές ικανότητες. Ένα πράγμα δεν πρέπει να μας διαφεύγει. Ό,τι παράγει μια κοινωνία δεν είναι ποτέ ουδέτερο, καθώς κάθε κοινωνικό προϊόν και φαινόμενο φέρει μέσα του τις κυρίαρχες οικονομικές πολιτικές και πολιτισμικές αντιλήψεις και αντιφάσεις που το παράγουν. Με την έννοια αυτή δεν μπορούμε να προκαταλάβουμε το πώς θα είναι η τηλεόραση του μέλλοντος για το λόγο ότι δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε την μελλοντική κοινωνία.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

1. Η υπερβολική τηλεόραση βλάπτειΗ καθήλωση μπροστά στην τηλεόραση σε μικρή ηλικία αυξάνει τους κινδύνους για την εμφάνιση καρδιακών νοσημάτων, υπέρτασης ή και διαβήτη αργότερα.

Τα παιδιά που παρακολουθούν υπερβολικά τηλεόραση διατρέχουν περισσότερους κινδύνους να εμφανίσουν καρδιακά νοσήματα, υπέρταση ή διαβήτη, σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυστραλιανής έρευνας.Τα παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα, ηλικίας 6 έως 7 ετών, που παρακολουθούν υπερβολικά τηλεόραση, διαμορφώνουν στενότερες αρτηρίες πίσω από τα μάτια, γεγονός που αυξάνει τους κινδύνους για καρδιακά νοσήματα, υπέρταση και διαβήτη, σύμφωνα με την έρευνα του

Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, την πρώτη του είδους που παρουσιάζεται. «Οι γονείς οφείλουν να παρακινούν τα παιδιά τους σε άλλες δραστηριότητες για να απομακρύνονται από τον καναπέ», λέει ο δρ. Μπαμίνι Γκοπινάθ, επικεφαλής της έρευνας. Κατά μέσον όρο, τα παιδιά που εξετάσθηκαν περνούσαν 1,9 ώρα ημερησίως μπροστά στην τηλεόραση και αφιέρωναν μόνο 36 λεπτά σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σωματική άσκηση.Όσα παιδιά αφιέρωναν περισσότερο χρόνο σε φυσικές δραστηριότητες, μία ώρα ημερησίως ή περισσότερο, είχαν αισθητά φαρδύτερες αρτηρίες από αυτά που αφιέρωναν λιγότερο χρόνο στη σωματική άσκηση. «Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι συμπεριφορές λιγότερο επωφελείς για την υγεία μπορούν να επηρεάσουν τη μικροκυκλοφορία από πολύ νωρίς και μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών παθήσεων και υπέρτασης αργότερα», δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας, προσθέτοντας ότι η καθήλωση μπροστά από την τηλεόραση συνοδεύεται και από κακές διατροφικές συνήθειες και από την αύξηση του βάρους. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα δημοσιευθούν στην επιθεώρηση Journal of the American Heart Association.

1.1 Η τηλεόραση βλάπτει τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιώνΌπως προκύπτει από την τελευταία μελέτη του διακεκριμένου ακαδημαϊκού και ερευνητή, η τηλεθέαση κατά τα πρώτα τρία χρόνια ζωής έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζουν τα παιδιά φτωχό λεξιλόγιο στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, καθώς επίσης και προβλήματα στην αναγνώριση αριθμών και γραμμάτων. Τα προβλήματα ωστόσο δεν σταματούν εδώ. Η έλλειψη συγκέντρωσης και τα μαθησιακά προβλήματα επίσης σχετίζονται, σύμφωνα με τελευταία επιστημονικά δεδομένα, με την τηλεθέαση στην προσχολική ηλικία.Τι φταίει; Το «παρκάρισμα» των παιδιών μπροστά από την τηλεόραση βλάπτει την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους, διαδικασία που συντελείται κατά τα πρώτα δύο χρόνια ζωής. «Οι γονείς δεν μιλούν στα παιδιά τους, δεν παίζουν μαζί τους, δεν τα αγκαλιάζουν. Συχνά είναι και οι ίδιοι απορροφημένοι από κάποιο τηλεοπτικό πρόγραμμα. Η επαφή όμως είναι πολύ σημαντική. Μπορεί μεν να είναι πιο

εύκολο για τη μητέρα να απασχολήσει το μωρό της βάζοντας στη τηλεόραση ένα DVD ενόσω εκείνη μαγειρεύει ανενόχλητη, αυτό όμως που οφείλει να κάνει είναι να επιτρέψει στο παιδί να συνυπάρχει μαζί της στην κουζίνα. Να το κοιτάει, να του εξηγεί τι κάνει, να το αφήνει να πιάσει τα αντικείμενα», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής και διευθυντής στο Κέντρο Υγείας, Συμπεριφοράς και Ανάπτυξης του Παιδιού- Ερευνητικό Ινστιτούτο Νοσοκομείου Παίδων Σιάτλ.Όπως διευκρινίζει, κανένα τηλεοπτικό προϊόν δεν μπορεί να παίξει τον ρόλο του δασκάλου έως ότου το παιδί κλείσει τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής του. Αντίθετα, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης που υπογράφει ο κ. Χριστάκης, είναι ιδιαίτερα πιθανό τα ερεθίσματα της τηλεόρασης, όπως είναι η γρήγορη εναλλαγή εικόνων αλλά και η μονοδιάστατη προσοχή των παιδιών στην οθόνη, να προκαλούν εγκεφαλική υπερδιέγερση που τα βλάπτει. Αυτός είναι και ο λόγος που ο κ. Χριστάκης επιμένει πως τα μωρά έως 2 ετών δεν πρέπει να βρίσκονται ούτε λεπτό μπροστά από την οθόνη της τηλεόρασης- μιλάει άλλωστε εκ πείρας, αφού και ο ίδιος υποβάλλει σε αυστηρή τηλεοπτική... δίαιτα και τα δικά του παιδιά. Έχει ανακαλύψει πως μία ώρα τηλεόρασης την ημέρα αντιστοιχεί με 10% πιθανότητες να παρουσιάσει το παιδί στην ηλικία των 7 ετών προβλήματα συγκέντρωσης.Η ΔΑΙΜΟΝΟΠΟΙΗΣΗ της τηλεόρασης δεν είναι ο στόχος του καθηγητή κ. Χριστάκη, γι΄ αυτό και διευκρινίζει πως δεν είναι μόνον η ποσότητα που κάνει τη διαφορά αλλά και η ποιότητα. Και από ό,τι φαίνεται η «συνταγή» των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που ενισχύουν τις διανοητικές ικανότητες των παιδιών ηλικίας τριών έως πέντε ετών κρύβεται στο «Σουσάμι άνοιξε».Η μία έρευνα μετά την άλλη έχουν δείξει ότι η συγκεκριμένη παιδική εκπομπή που έχει προβληθεί σε 120 χώρες «μεγαλώνει» έξυπνα παιδιά: αναγνωρίζουν εύκολα αριθμούς, γράμματα και σχήματα. Μάλιστα, όταν οι ερευνητές ακολούθησαν 500 παιδιά έως την εφηβεία τους, διαπίστωσαν πως οι λάτρεις του Μπερτ και του Έρνι έπαιρναν καλύτερους βαθμούς στο σχολείο, διάβαζαν περισσότερα βιβλία και ήταν γενικότερα πιο δημιουργικά!

2. Ψυχαγωγία και εκπαίδευσηΤο μυστικό, σύμφωνα με τον κ. Χριστάκη, είναι ότι το «Σουσάμι άνοιξε» συνδυάζει την ψυχαγωγία με την εκπαίδευση. «Κάθε επεισόδιο είναι σαν να αποτελεί μέρος μιας διδακτέας ύλης. Ένας τρόπος για να ελέγξουν οι γονείς κατά πόσο εκπαιδευτικό είναι για τα παιδιά τους, είναι να τα ρωτήσουν στο τέλος τι έμαθαν. Και ακόμη καλύτερο είναι από εκεί και πέρα να πάρουν οι ίδιοι στα χέρια τους τη “σκυτάλη”». Έτσι, για παράδειγμα, εάν το πρόγραμμα επικεντρώνεται στα πρώτο γράμμα της αλφαβήτου, θα μπορούσαν οι γονείς να συνεχίσουν το... παιχνίδι με τα παιδιά τους προσπαθώντας να βρουν λέξεις που αρχίζουν από Α. Κατά τον ίδιο τρόπο οι ταινίες και οι σειρές δεν αποτελούν πάντα την πέτρα του... σκανδάλου.Σειρές όπως, «Το μικρό σπίτι στο λιβάδι» που πραγματεύεται ανθρώπινες ιστορίες, κάνουν τα παιδιά πιο ευγενικά και πιο ανεκτικά.

3. Παιδικό πρόγραμμα «τοξικά ψυχοφθόρο»Εγκληματολόγος, ερευνητής, αλλά και μαγευτικός παραμυθάς. Ο Ευγένιος Τριβιζάς μετά τη «Φρουτοπία» του μετέφερε στη μικρή οθόνη, μέσα από τρισδιάστατα κινούμενα σχέδια (Time Lapse Pictures) αυτή τη φορά, άλλα δύο παραμύθια του: «Το ποντικάκι που ήθελε να αγγίξει ένα αστεράκι» και το «Ένα δέντρο μια φορά» (ΝΕΤ). Ελληνικές παραγωγές, υψηλών προδιαγραφών και τώρα λέγεται ότι το επόμενο εγχείρημα, από την ίδια εταιρεία, είναι η δημιουργία της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας κινούμενων σχεδίων, και πάλι δικού του παραμυθιού, πιθανότατα μεταφέροντας το «Ο χιονάνθρωπος και το κορίτσι». Ο Ευγένιος Τριβιζάς, από το Λονδίνο όπου βρίσκεται, μιλά στην «Ε» για το παιδικό πρόγραμμα που προσφέρουμε στα παιδιά μας, χαρακτηρίζοντάς το «ανούσιο έως και τοξικά ψυχοφθόρο». Τονίζει ότι

αφήνουμε ανεκμετάλλευτη την τεράστια δύναμη της τηλεόρασης να διαπλάθει χαρακτήρες και κάνει προτάσεις για το τι μπορεί και πρέπει να γίνει. Τι «σερβίρουμε» τελικά στα παιδιά μας μέσα από τη μικρή οθόνη; «Με λίγες εξαιρέσεις, η τηλεοπτική δίαιτα των παιδιών κυμαίνεται από το ανούσια βαρετό στο τοξικά ψυχοφθόρο, ένα βραδείας δράσεως κοινωνικό δηλητήριο, όπως είχε χαρακτηρίσει παρόμοια προγράμματα στο εξωτερικό ο Φίλιπ Πούλμαν». Ποιοι είναι οι φόβοι σας και πού πιστεύετε ότι πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας; «Φοβάμαι ότι αφήνουμε ανεκμετάλλευτη την τεράστια δύναμη αυτού του μέσου να διαπλάθει χαρακτήρες. Δυστυχώς, οι υπεύθυνοι προγραμματισμού θεωρούν τα παιδικά προγράμματα έναν αναγκαίο μπελά, με αποτέλεσμα το επίπεδό τους να είναι χαμηλό και τα παιδιά να προτιμούν να παρακολουθούν εκπομπές που προορίζονται για ενήλικες. Μετά αγανακτούμε όταν τα ακατάλληλα αυτά προγράμματα έχουν αρνητικές επιδράσεις. Απλά πληρώνουμε το τίμημα της αδιαφορίας μας». Τι πιστεύετε ότι πρέπει να αλλάξει και με ποιον τρόπο; «Θα πρέπει κάποιοι να ανακόψουμε την εξέλιξη της τηλεόρασης σε έναν ανεξέλεγκτο και ανεύθυνο παιδαγωγό. Απαιτείται μια ριζική αλλαγή νοοτροπίας. Οχι προγράμματα για ενήλικες που τα παρακολουθούν παιδιά, αλλά παιδικά προγράμματα τέτοιας υψηλής ποιότητας που θα επιθυμούν να τα παρακολουθούν ενήλικες». Ποια είναι η εμπειρία σας από το εξωτερικό; Τι συμβαίνει με τα παιδικά προγράμματα; «Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Όταν σχεδιαζόταν η τηλεοπτική σειρά "Σουσάμι άνοιξε" και το "Μάπετ Σόου", μια βασική αρχή την οποία έθεσαν οι ψυχολόγοι και επικοινωνιολόγοι που συμβούλευαν τη δημιουργική ομάδα, ήταν ότι για να κερδίσει το ενδιαφέρον των παιδιών και να έχει τα αναμενόμενα ευεργετικά αποτελέσματα, απαιτείται να γραφτεί και να παρουσιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να την παρακολουθούν και οι ενήλικες θεατές. Η συμβουλή αυτή στηριζόταν στο εξής σκεπτικό: Όταν τα παιδιά παρατηρούν ότι οι γονείς τους απολαμβάνουν ένα συγκεκριμένο τηλεοπτικό πρόγραμμα, το πρόγραμμα αυτό ανεβαίνει στην εκτίμησή τους και τονώνει την επιθυμία να το παρακολουθούν και τα ίδια. Το αντίθετο συμβαίνει όταν οι γονείς θεωρούν ένα πρόγραμμα ανάξιο της προσοχής τους. Συνεπώς, ακολούθησαν το ηλικιακό μοντέλο και πολλοί χαρακτήρες δημιουργήθηκαν ειδικά για τους ενήλικες. Με το ίδιο σκεπτικό αποφασίστηκε η συμμετοχή κορυφαίων καλλιτεχνών και διεθνούς φήμης προσωπικοτήτων. Αξέχαστες έχουν μείνει οι εμφανίσεις του Ρούντολφ Νουρέγεφ στο χορευτικό νούμερο με τη Μις Πίγκι, του Χάρι Μπελαφόντε στο τραγούδι "Turn the Wold around", του Τζιν Κέλι όταν δίνει στον Κέρμιτ τον βάτραχο μαθήματα χορού, της Ράκελ Γουέλς όταν χορεύει με μια γιγάντια αράχνη, καθώς και των Πίτερ Σέλερς, Κρίστοφερ Ριβ και δεκάδων ακόμα, πολιτικών όπως του Κόφι Ανάν και καλλιτεχνών οι οποίοι έλαβαν βραβεία ΕΜΜΥ γι' αυτές τους τις εμφανίσεις. Στη χώρα μας από πολλούς ηθοποιούς μας θεωρείται έως και υποτιμητικό να εμφανίζονται σε παιδικά προγράμματα». Στην Ελλάδα, το ελληνικό παιδικό πρόγραμμα είναι πλέον είδος υπό εξαφάνιση. Τι μπορεί και πρέπει να γίνει; «Μια κατεπείγουσα και δραστική μετάγγιση κονδυλίων και ταλέντων σε προγράμματα για παιδιά και όλη την οικογένεια». Πολλοί κάνουν λόγο για βίαια παιδικά προγράμματα που αποπροσανατολίζουν τους μικρούς μας φίλους. Ποια είναι η δική σας θέση; «Η εμπειρική έρευνα γύρω από την επίδραση της τηλεοπτικής βίας στο παιδί αποτελεί μεθοδολογικό εφιάλτη για τρεις κυρίως λόγους. Πρώτον, είναι δύσκολο να απομονώσει κάποιος την επίδρασή της από το γενικότερο πλέγμα κοινωνικών και άλλων μεταβλητών. Δεύτερον, οι εργαστηριακές μελέτες για δεοντολογικούς λόγους λαμβάνουν χώρα σε ένα τεχνητό περιβάλλον που ελάχιστη σχέση έχει με την πραγματικότητα (μια έρευνα στην οποία παιδιά γρονθοκοπούν μια κούκλα, αφού έχουν

παρακολουθήσει σκηνές βίας, δεν μας λέει πολλά επειδή οι κούκλες δεν μπορούν να ανταποδώσουν τα χτυπήματα). Και τρίτον, πολλές έρευνες καταμετρούν συγκεκριμένες σκηνές βίας αγνοώντας το δραματικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται. Το αποτέλεσμα είναι ότι εύκολα καθένας μπορεί να αναφέρει έρευνες που καταλήγουν σε αντίθετα η μία από την άλλη αποτελέσματα. Ακόμα όμως και αν δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι για το πόσο βλαπτική είναι η τηλεοπτική βία, η σωφροσύνη απαιτεί να ληφθούν μέτρα για την προστασία των παιδιών». Από την άλλη για τη δημιουργία ποιοτικών παιδικών προγραμμάτων απαιτούνται δυστυχώς, όπως φαίνεται, πολύ μεγάλα κονδύλια. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό; «Μπορούμε να προσαρμόσουμε μια ιδέα από τη Γαλλία, η οποία στην προσπάθειά της να αναχαιτίσει την πολιτιστική ηγεμονία της αμερικανικής κινηματογραφικής παραγωγής είχε νομοθετήσει ένα 3% των κινηματογραφικών εισιτηρίων και ένα 2% της τιμής των βιντεοταινιών να πηγαίνουν σε ένα ταμείο, το οποίο χρηματοδοτεί ανεξάρτητες εγχώριες παράγωγες. Κάτι παρόμοιο θα μπορούσε να καθιερωθεί και με τις πωλήσεις βιντεοκασετών και cd βίαιων ταινιών στη χώρα μας. Ένα ποσοστό της τιμής τους να διοχετεύεται στη χρηματοδότηση εντοπίων ποιοτικών παιδικών προγραμμάτων. Όσο πιο βίαιο είναι το βίντεο, βάσει κάποιου συστήματος ταξινόμησης, τόσο υψηλότερο να καθορίζεται το ποσοστό αυτό. Με αυτό τον τρόπο και τα αρνητικά της λογοκρισίας αποφεύγονται και οι εγχώριες παραγωγές ενισχύονται και η ποιότητα των παιδικών προγραμμάτων βελτιώνεται. Επίσης αν καταφέρουμε -και δεν υπάρχει έλλειψη ταλέντων στη χώρα μας- να παράγουμε προγράμματα υψηλών προδιαγραφών, οι πωλήσεις στο εξωτερικό μπορεί να καταστήσουν τις όποιες επενδύσεις ακόμη και κερδοφόρες».

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΕΛΤΙΑ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Το Δελτίο ειδήσεων είναι ένα ενημερωτικό δελτίο καταγραφής σημαντικών γεγονότων εσωτερικών και εξωτερικών, το οποίο επιμελούνται δημοσιογράφοι και μεταδίδεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που πραγματοποιούν μετάδοση(Ραδιόφωνο-Τηλεόραση).Η σύνταξη, η διακίνηση καθώς ακόμη και η μετάδοση των Δελτίων Ειδήσεων αποτελεί ιδιαίτερο κλάδο της δημοσιογραφίας. Ονομάζεται «σύνταξη» και το περιεχόμενο του εμπλουτίζεται από τα ρεπορτάζ. Οι δημοσιογράφοι αυτού του κλάδου ονομάζονται, οι μεν εσωτερικοί, «συντάκτες» ειδησεογραφίας, οι δε εξωτερικοί, «ανταποκριτές», γνωστοί κυρίως ως «ρεπόρτερς» και οι απασχολούμενοι με την μετάδοση της εικόνας των ειδήσεων «φωτορεπόρτερς» (για τον έντυπο τύπο) και «οπερατέρς» (για τον ηλεκτρονικό τύπο/τηλεόραση). Ρεπορτάζ καλείται η επιτόπια έρευνα που διενεργεί ένας δημοσιογράφος (ανταποκριτής, εφόσον μεταδίδει τις ειδήσεις απευθείας από το χώρο των γεγονότων) και η παρουσίαση που κάνει για ένα ζήτημα και το οποίο είτε μεταδίδεται απευθείας είτε παρουσιάζεται από το τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων σε διαφορετική στιγμή από αυτήν της μαγνητοσκόπησης.Μέρος των ειδήσεων ενός τηλεοπτικού δελτίου παράγονται τοπικά στην αίθουσα σύνταξης του τηλεοπτικού σταθμού και επικοινωνούνται μέσω του λόγου και δια στόματος του κεντρικού παρουσιαστή ή των δημοσιογράφων που έχουν επιμεληθεί την είδηση. Σε επιλεγμένα θέματα ο λόγος συνοδεύεται και από σχετικό οπτικό υλικό, όπως πλάνα αρχείου, ρεπορτάζ ή γραφικά, είτε για να εμπλουτιστεί και να πλαισιωθεί οπτικά το θέμα είτε για να διευκολυνθεί η ορθή απόδοσή του. Ένα άλλο μέρος της ύλης ενός δελτίου ειδήσεων παράγεται τη στιγμή που τα ίδια τα γεγονότα εξελίσσονται και επικοινωνούνται μέσω της απευθείας ή της μαγνητοσκοπημένης μετάδοσής τους συνοδεία λόγου.

http://remember6may.blogspot.gr/2010_07_01_archive.html

Θεματολογία και τρόπος παρουσίασης τηλεοπτικού δελτίου ειδήσεωνΤα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων μεταδίδουν επίκαιρα γεγονότα και διακρίνονται σε «κανονικά» και σε «έκτακτα» προσδιοριζόμενα έτσι από τον τακτό χρόνο μετάδοσής τους. Στην ουσία πρόκειται για προγράμματα, εκπομπές οι οποίες μπορούν να διαρκέσουν από μερικά δευτερόλεπτα (όπως για παράδειγμα ένα έκτακτο δελτίο ειδήσεων) έως ώρες (κεντρικό δελτίο ειδήσεων) και που παρέχουν τις τελευταίες -μέχρι τη στιγμή μετάδοσης- διεθνείς, εθνικές ή τοπικές ειδήσεις. Το τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων βασίζεται κατά κανόνα σε εικόνες, παρουσιάζοντας σχετικά βίντεο, στατικές ή

κινούμενες εικόνες σε πολλά από τα γεγονότα στα οποία αναφέρονται. Σήμερα, με την ανάπτυξη των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών, το δελτίο ειδήσεων συμπληρώνεται απ΄ ευθείας από με ρεπορτάζ από τους ανταποκριτές των σταθμών αυτών που ποικίλουν. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί μεταδίδουν τα δελτία ειδήσεων ως τμήμα ενός τακτικά σχεδιασμένου προγράμματος ειδήσεων (πρωινό δελτίο ειδήσεων, μεσημεριανό, βραδινό ή αλλιώς κεντρικό, νυκτερινό). Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου το τακτικό πρόγραμμα του τηλεοπτικού σταθμού μπορεί να διακοπεί ή ακόμα και να αντικατασταθεί εξολοκλήρου από ένα έκτακτο δελτίο ειδήσεων προκειμένου να μεταδώσει τις τελευταίες εξελίξεις γεγονότων μεγάλης σπουδαιότητας ή έκτακτα γεγονότα σημαντικών θεμάτων. Τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων εκτός από τις θεματικές ενότητες των εθνικών και διεθνών ειδήσεων περιλαμβάνουν επιμέρους θεματικές ενότητες για επίκαιρα θέματα όπως το χρηματιστήριο, την οικονομία, την οικολογία, την κίνηση στους δρόμους. Η θεματική ενότητα που αφορά στις μετεωρολογικές προβλέψεις, το δελτίο καιρού δηλαδή, καθώς και το αθλητικό δελτίο, αποτελούν μόνιμα ένθετα ενός τηλεοπτικού δελτίου ειδήσεων και ίσως τα μακροβιότερα.

Αρνητικά χαρακτηριστικά των δελτίων ειδήσεων

Αδικαιολόγητα μεγάλη η διάρκεια τους με πολλά μάλιστα ανούσια θέματα(απομάκρυνση του κόσμου από τα σοβαρά ζητήματα).

Διακόπτονται από πολλές διαφημίσεις. Τελικά, το δελτίο ειδήσεων μετατρέπεται σε μία εκπομπή, όπως πολλές άλλες, στις οποίες σημασία έχει το κέρδος (ιδιαίτερα σε ιδιωτικά κανάλια και σταθμούς). Έχουμε πλέον την εμπορευματοποίηση του δελτίου ειδήσεων.

Στο όνομα του κέρδους επιλέγονται θέματα που «πουλάνε», όπως αυτά που σχετίζονται με την ιδιωτική ζωή καλλιτεχνών ή πολιτικών (σκανδαλοθηρία) ή εκείνα που προβάλλουν δυσάρεστες στιγμές ή τον πόνο προσώπων – οικογενειών και αποβλέπουν στη συγκίνηση του δέκτη, τη διέγερση του συναισθήματος κ.λπ. (εμπορευματοποίηση ανθρώπινου πόνου). Θυμίζουν, επομένως, τα σύγχρονα δελτία ειδήσεων τα γνωστά τηλεριάλιτι που κάθε άλλο παρά τιμούν το δεχτή, την αισθητική και την παιδεία του.

Τα δελτία ειδήσεων, ιδιαίτερα από την τηλεόραση, χάνουν σήμερα τη σοβαρότητα τους, μετατρέπονται σε άλλου τύπου εκπομπές, δε θυμίζουν το λακωνικό, ουσιαστικό 15άλεπτο ή 20άλεπτο που αποσκοπεί στην πληροφόρηση του πολίτη όσον αφορά στα βασικά ζητήματα της ελληνικής και διεθνούς επικαιρότητας.

Το ασταμάτητο κυνήγι της είδησης (ειδησεοθηρία), με στόχο την αποκλειστικότητα ή την πρωτιά, οδηγεί σε υπερπληροφόρηση των πολιτών, και το κυριότερο, στον καταιγισμό των πολιτών με μηνύματα ανούσια, δευτερεύουσας σημασίας.

Οι ειδήσεις δεν ελέγχονται επαρκώς ή παραμένουν ανεξακρίβωτες, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις ο πολίτης να παραπληροφορείται.

Δραματοποίηση των γεγονότων βίας σε επίπεδο ειδησεογραφίας και η παρουσίαση του εγκλήματος με ωμό τρόπο για λόγους εντυπωσιασμού και τηλεθέασης.

Στα κρατικά κανάλια (αλλά ως ένα βαθμό και στα ιδιωτικά) δίνεται το ειδησεογραφικό δελτίο με στίγμα υπέρ του κυβερνώντος κόμματος, ενώ το δελτίο ειδήσεων πρέπει να είναι αντικειμενικό και ακομμάτιστο.

Γενικότερα, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο της διαπλοκής της είδησης με το σχόλιο. Το φαινόμενο των «παραθύρων», τέλος, που είναι δημιούργημα του σημερινού δελτίου

ειδήσεων, προσβάλλει την ίδια τη διαδικασία του υγιούς διαλόγου. Οι φιλοξενούμενοι μιλούν όλοι μαζί, χωρίς ν’ ακούει ο ένας τον άλλον ενώ πραγματοποιούνται συγκρούσεις και διαξιφισμοί που μπορεί να καταλήγουν και σε ύβρεις δίνοντας ιδιαίτερα αρνητικό

παράδειγμα στους δέκτες.

Πως πρέπει να είναι το δελτίο ειδήσεων.

Να είναι σοβαρό με σαφήνεια, ακρίβεια, συντομία, λακωνικότητα. Να παρουσιάζει εμφανώς διαχωρισμένη την είδηση από το σχόλιο. Παρουσιαστές με παιδεία, γνώση της γλώσσας, απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις και

φανατισμό, να τηρούν τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας δίχως να εξυπηρετούν οικονομικά ή πολιτικά συμφέροντα.

Αποφυγή σκανδαλοθηρίας. Διαχωρισμός κριτικής απ` το κουτσομπολιό. Να υπηρετούν το διάλογο και την πολυφωνία. Να προβαίνουν σε έγκυρη αλλά και έγκαιρη ενημέρωση, γιατί οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Να φωτίζεται η είδηση ολόπλευρα και όχι μόνον ορισμένες πτυχές της. Να προβάλλονται και οι δημιουργικοί άνθρωποι, οι διακεκριμένοι πνευματικά και οικονομικά

(όχι μόνο οι δεύτεροι), οι άνθρωποι με ήθος, οι πνευματικοί ηγέτες της κοινωνίας και όχι οι χαμηλού επιπέδου ηθοποιοί – τραγουδιστές ή κάποιοι κοινοί εγκληματίες του ποινικού δικαίου.

Να γίνεται εύστοχη ιεράρχηση των ειδήσεων ανάλογα με τα «αστέρια της είδησης» και να μην υπερτονίζονται ασήμαντα ζητήματα που απομακρύνουν το κοινό από τα «καυτά» θέματα της επικαιρότητας και τους ουσιαστικούς προβληματισμούς που θα έπρεπε να έχει.

Να είναι στυλοβάτης της ελεύθερης – αντικειμενικής ενημέρωσης, να συμβάλλει στην εδραίωση της υγιούς πλουραλιστικής δημοκρατίας και να συντελεί στην πληροφόρηση και την αφύπνιση του κοινού, ώστε οι πολίτες ν` αναπτύσσουν την κριτική και τον προβληματισμό τους πάνω στα σοβαρά θέματα της επικαιρότητας, να διαμορφώνουν άποψη και να συμμετέχουν αποτελεσματικά στο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι.

Η υπενθύμιση στους πολίτες των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων τους, με στόχο τη συνετή διεκδίκηση των πρώτων και τη συνεπή υλοποίηση των δεύτερων, είναι επίσης χρέος των συντακτών του δελτίου ειδήσεων, εφόσον η κατάλληλη ενημέρωση του πολίτη συνδέεται και μ` αυτό.

Ακόμη, ο έλεγχος των πολιτικών ηγετών και η στηλίτευση των οποιωνδήποτε ατασθαλιών και παραβιάσεων καθώς και η άμεση λήψη μέτρων απ` τους αρμόδιους για την καταπολέμηση σοβαρών προβλημάτων μπορεί να είναι τα άμεσα θετικά αποτελέσματα ενός σοβαρού και αξιόλογου δελτίου, στο πλαίσιο του οποίου ο δημοσιογράφος θέτει εύστοχα ερωτήματα, «πιέζει» τους πολιτικούς όλων των παρατάξεων και διεκδικεί εξ ονόματος των πολιτών και για το καλό όλων.

Ως προς την ιεράρχηση των ειδήσεων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα γνωστά «αστέρια της είδησης»: εκρηκτικότητα, επικαιρότητα, εγγύτητα, εκκρεμότητα, συγκίνηση, συνέπειες, σπουδαιότητα, σπανιότητα.

Με ποια κριτήρια ιεραρχούνται οι ειδήσεις στα Μ.Μ.Ε.

Πρώτο κριτήριο στην επιλογή των ειδήσεων είναι δυστυχώς η μεγαλύτερη δυνατή τηλεθέαση.

Στόχος γίνεται η εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων (εμπορευματοποίηση των ΜΜΕ) αλλά και πολιτικών σκοπιμοτήτων. Στην εποχή της κρίσης των αξιών και της ηθικής χαλάρωσης, όπως συνηθίζουμε να χαρακτηρίζουμε την εποχή μας, δεν προάγεται ο σεβασμός στους δέκτες απ` τους ανθρώπους των ΜΜΕ.

Η προσωπική ζωή ή η επαγγελματική δράση εμπορικών καθαρά καλλιτεχνών, τα σχόλια και τα κουτσομπολιά γι’ αυτούς, καθώς και τα θέματα μόδας είναι πρώτης προτεραιότητας στα δελτία των ειδήσεων. Άλλωστε ζούμε στην εποχή της διαφήμισης και της υπερκατανάλωσης. Στα δελτία των ειδήσεων αφιερώνεται σχεδόν ίσος χρόνος πλέον και στις διαφημίσεις (εμπορευματοποίηση του ίδιου του δελτίου ειδήσεων).

Συχνά προβάλλονται απ’ τα δελτία ειδήσεων γεγονότα βίας με ωμό τρόπο. Γνωστοποιούνται δακρύβρεχτες ανθρώπινες ιστορίες που συγκινούν τους δέκτες

προκαλώντας τον οίκτο τους.

Ποιους κίνδυνους εγκυμονεί για τους πολίτες.

Αλλοίωση του ίδιου του δελτίου ειδήσεων. Παραπληροφόρηση και αποπροσανατολισμός του κόσμου απ` τα βασικά θέματα. Παρέχεται μια κακής ποιότητας κουλτούρα στο κοινό, η οποία υποβαθμίζει το μορφωτικό του

επίπεδο. Μπορεί να πέσουν θύματα προπαγάνδας, να μαζοποιηθούν και να χάσουν την πνευματική

τους ελευθερία. Απειλείται η ίδια η δημοκρατία, γιατί το δελτίο ειδήσεων που υπηρετεί θεωρητικά την

ελευθερία γνώμης και έκφρασης του πολίτη, μετατρέπεται σε μία εκπομπή κουτσομπολίστικη, τις περισσότερες φορές, με αρκετές διαφημίσεις κ.λπ., αντί να είναι μια ευσύνοπτη ανακοίνωση των γεγονότων της ημέρας εθνικών και παγκόσμιων σε συνδυασμό με κάποια κριτική ή ανάλυση από φερέγγυους ανθρώπους όλων των πλευρών.

Προωθείται ως αξία ζωής το χρήμα και θεωρούνται, ως επιτυχημένοι οι άνθρωποι που είναι πλούσιοι και διάσημοι, ενώ τελικά τα ευτελούς σημασίας θέματα προηγούνται των σημαντικών.

Ακόμη, εάν κάποια γεγονότα – ειδήσεις κ.λπ. είναι άκρως σημαντικά, υπερπροβάλλονται, σε σημείο ώστε να κουράζουν τους δέκτες, οι οποίοι «εθίζονται» στο ίδιο το γεγονός, με αποτέλεσμα είτε να το μυθοποιούν είτε να το απαξιώνουν, θεωρώντας το μέρος της καθημερινότητας κ.λπ. (π.χ. τρομοκρατία στην Ελλάδα).

Η τηλεόραση είναι μια εντυπωσιακή εφεύρεση η οποία έχει τα οφέλη που όλοι γνωρίζουμε. Αποτελεί αναμφισβήτητα ένα μεγάλο κομμάτι της καθημερινότητάς μας και ένα ισχυρό μέσο επιρροής της προσωπικότητάς μας. Η τηλεόραση είναι μέσο ψυχαγωγίας και ενημέρωσης. Βέβαια έχει κατά πολύ ξεφύγει από αυτές τις βασικές κατηγορίες. Δεκάδες εκπομπές εμφανίζονται στον “τηλεοπτικό χάρτη” για να πετύχουν το προφανές: μεγάλα ποσοστά τηλεθέασης, τα οποία αποφέρουν σημαντικά κεφάλαια για το εκάστοτε κανάλι.

Στο βωμό του χρήματος λοιπόν, εκπομπές με χυδαία φρασεολογία, ανιαρό περιεχόμενο, καθημερινά γεμίζουν άχρηστες πληροφορίες τους τηλεθεατές τους. Έτσι τα τρία τέταρτα της ημέρας για όποιον παρακολουθεί τηλεόραση είναι γεμάτα πληροφορίες της λεγόμενης showbiz, διάφορα

κουτσομπολιά δηλαδή για όσους τραγουδιστές, μοντέλα κτλ προωθούνται από τα ΜΜΕ. Άτομα όμως που με τη δημοσιότητα και την καθημερινή ασχολία των εκπομπών αυτών, γίνονται πρότυπα και άτομα πασίγνωστα στο πανελλήνιο, δίχως να έχουν προσφέρει το παραμικρό. Επίσης, η τηλεόραση έχει την ικανότητα, να διαμορφώνει ήθη και να τα προβάλει, με άμεσο αντίκτυπο την υιοθέτηση αυτών από πλήθος ατόμων. Δυστυχώς, η πλειοψηφία των μηνυμάτων που περνάει η τηλεόραση απέχουν πολύ από την πραγματικότητα, κάτι το οποίο δημιουργεί έναν εικονικό κόσμο.

ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ

Τα πρότυπα αποτελούν ιδανικό παράδειγμα προς μίμηση, χρησιμοποιούνται ως υποδείγματα και μπορεί να είναι κάποιο πρόσωπο, αντικείμενο, κατάσταση, θεσμός ή ακόμη και μια συγκεκριμένη συμπεριφορά κάποιου. Στην παρούσα εργασία ασχολούμαστε με τις πρότυπες συμπεριφορές που προβάλλονται από την τηλεόραση.ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝΥπάρχουν ποικίλα είδη προτύπων τα οποία προβάλλονται μέσα από την τηλεόραση καθημερινά και επηρεάζουν κατά πολύ τον μέσο τηλεθεατή. Μερικά από αυτά είναι : α) Ομοφυλοφιλία , β) Λεκτική και Σωματική Βία , γ) “Ιδανική” Γυναίκα , δ) Lifestyle .

Ένα από τα πρότυπα που μας κυριεύουν στις ζωές μας την σημερινή εποχή είναι η Ομοφυλοφιλία . Η αυξημένη προβολή των ομοφυλοφίλων σε κάθε είδος σειράς ή ταινίας περνάει υποσυνείδητα την πεποίθηση, ότι η ομοφυλοφιλία έχει ισορροπήσει με την ετεροφυλία. Τα παιδιά έχουν υιοθετήσει αυτή την αντίληψη. Είναι κάτι το οποίο δεν τους κάνει εντύπωση πλέον. Θα ‘πρεπε όμως να υπάρχουν και κάποια όρια σ’ αυτή την αλόγιστη προβολή τέτοιων ευαίσθητων θεμάτων.

Στη συνέχεια ένα ακόμα φλέγων θέμα σχετικά με τα πρότυπα είναι αυτό της “ιδανικής” γυναίκας. Έχουμε, λοιπόν, τα μοντέλα με τα καλλίγραμμα κορμιά, που κάθε νεαρή κοπέλα θέλει να τους μοιάσει φτάνοντας στα πρόθυρα νευρικής ανορεξίας ή ακόμα χειρότερα αγγίζοντάς την. Όλες οι παρουσιάστριες είναι αδύνατες άρα το μήνυμα είναι ξεκάθαρο, όλα τα κορίτσια για να επιβιώσουν θα πρέπει να αποκτήσουν και το αντίστοιχο σώμα. Είναι δυνατόν αυτή η πλύση εγκεφάλου να καταστρέφει τις ζωές αθώων κοριτσιών? Και όμως είναι.

Εξίσου σημαντικό με τα παραπάνω πρότυπα είναι και αυτό της βίας. Μέσα από τα κινούμενα σχέδια, έχουν ενσωματώσει τη βία σε τέτοιο βαθμό που διαμορφώνουν επιθετικές συμπεριφορές των παιδιών που τα παρακολουθούν.Ειδικά τα αγόρια μαθαίνουν τα υιοθετούν τη βία σαν μέρος της καθημερινής ψυχαγωγίας τους. Και αφού ακόμα και τα κινούμενα σχέδια προωθούν τέτοια πρότυπα συμπεριφοράς, πόσο μάλλον τα έργα που απευθύνονται σε ενήλικο κοινό. Φόνοι, ξυλοδαρμοί είναι λίγα απ’ τα γεγονότα που απεικονίζονται σε αυτά και καθιστούν την επιθετικότητα στάση ζωής και επιβίωσης.

Τελευταίο αλλά σίγουρα όχι λιγότερο σημαντικό το λεγόμενο “lifestyle” το οποίο προβάλουν ανελέητα όλες οι εκπομπές καθώς και τα reality shows. Το lifestyle είναι ένας συγκεκριμένος τρόπος ζωής ο οποίος ακολουθείται από τους stars της τηλεόρασης και γενικότερα από πρόσωπα της δημοσιότητας. Απαρτίζεται, ως επί των πλείστων, από πολυτελές κινητά και ακίνητα, από εκκεντρικές παρουσίες σε κοσμικές εκδηλώσεις και γενικότερα από προκλητικό, για τα σημερινά δεδομένα, τρόπο ζωής.

ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Ιδιαίτερα επιρρεπείς και ευάλωτα τα παιδιά, καθώς δεν έχουν αναπτύξει πλήρως τον μηχανισμό ορθής κρίσης, επηρεάζονται περισσότερο και υιοθετούν σε μεγαλύτερο βαθμό συμπεριφορές που προβάλλονται ως πρότυπες, είτε ενάρετες είτε αποφατικές. Τα πρότυπα αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο στο πώς συμπεριφέρονται και πως αντιδρούν τα παιδιά που τα υιοθετούν. Αφορμή γι’ αυτές τις σκέψεις είναι οι συζητήσεις και οι κριτικές γύρω από την ελληνική τηλεόραση, παρατηρείται ότι από τον απλό άνθρωπο ως τους οικονομικούς, πολιτικούς και πολιτισμικούς επαΐοντες, ηχούν επανειλημμένα οι βαρύγδουπες κριτικές για το πόσο κακή είναι η ελληνική τηλεόραση. Ακούμε και διαβάζουμε δηλώσεις του τύπου ότι «η τηλεόραση είναι πηγή του κακού… Μέσα στην ελληνική οικογένεια υπάρχει ένας εχθρός…», η τηλεόραση είναι «χαζοκούτι» με την έννοια ότι δεν αναπτύσσει το πολιτισμικό επίπεδο των τηλεθεατών, είναι το νέο «όπιο του λαού», δηλαδή δεν καλλιεργεί επαναστατικές στάσεις, κ.ά. Προς την ίδια κατεύθυνση είναι και οι δηλώσεις πολιτικών, όπως πρώην Προέδρου της Βουλής, ο οποίος επανειλημμένως έχει καταφερθεί κατά των ΜΜΕ και της τηλεόρασης, κυρίως της ιδιωτικής, κατηγορώντας την ως υπεύθυνη για τη δυσλειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Σχεδόν ολόκληρος ο γραπτός και ηλεκτρονικός τύπος σε καθημερινή βάση καταφέρεται άμεσα ή έμμεσα κατά της «κακής» ελληνικής τηλεόρασης, μέσα από την αρθρογραφία γνωστών διανοουμένων και δημοσιογράφων. Ακόμη και μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια οργανώνουν συζητήσεις για το κατά πόσον η ελληνική τηλεόραση είναι «καλή ή κακή».

Σε γενικές γραμμές μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια κινούνται αυτού του τύπου οι αμφισβητίες της ελληνικής τηλεόρασης. Πιστεύουμε ότι παρά το γεγονός ότι αν και κάθε ομάδα ξεκινά από διαφορετικές ιδεολογικές θεωρήσεις στην κριτική που ασκεί, στη βάση τους, όμως, όλες έχουν έναν κοινό παρονομαστή. Δηλαδή, όλες οι κριτικές κατά βάθος δέχονται ότι η τηλεόραση ως μαζικό μέσο ενημέρωσης και επικοινωνίας δύναται και πρέπει να ασκεί ενημερωτικό, ψυχαγωγικό και παιδαγωγικό ρόλο. Άλλωστε κάτι τέτοιο διδάσκονται οι σπουδαστές των σχολών δημοσιογραφίας και επικοινωνίας, τόσο των πανεπιστημιακών σχολών όσο και των αδιαβάθμιτων σχολών δημοσιογραφίας. Με άλλα λόγια, όλοι αυτοί που ασκούν κριτική αυτού του είδους κατά βάθος

επιθυμούν μια τηλεόραση η οποία να παρεμβαίνει και να διορθώνει τα κενά και τα κακώς κείμενα της ελληνικής κοινωνίας, δηλαδή, της οικογένειας, του πολιτικού, οικονομικού και εκπαιδευτικού συστήματος, της εκκλησίας, του κράτους κ.λπ.

ΠΗΓΕΣ

http://el.wikipedia.org/wiki/ http://www.katohika.gr www.tovima.gr ΝΙΚΟΣ ΣΙΟΥΤΑΣ DR. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Χανιώτικα Νέα 19/12/09-Πιτσιγαυδάκης Κων/νος Μικρά Δοκίμια μέσω Σαλογραίας http://christospatsos.wordpress.com ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΑΝΙΑΤΗΣ soma@enet.gr http://nemertes.lis.upatras.gr http://www.musicheaven.gr http://christospatsos.wordpress.com Ναυρίδης Κλ. - Δημητρακόπουλος Γ. - Πασχαλίδης Γ., Τηλεόραση και

επικοινωνία, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής. Κορωναίου, Αλ. (1992), Νέοι και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, Αθήνα:

Οδυσσέας. Παπαθανασόπουλος, Στ. (1997), Η δύναμη της τηλεόρασης, Αθήνα:

Καστανιώτης. Σαρρής, Ν. (1992), Ελληνική κοινωνία και τηλεόραση, Αθήνα: Γόρδιος.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ:«ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ Ή ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ;»ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΑγόρι □ Κορίτσι □

1) Πόσες ώρες την ημέρα παρακολουθείτε τηλεόραση;καθόλου □ 1-2 3-4 □ 5-6 □ άνω □

2)Τι προγράμματα προτιμάτε ή επιλέγετε να παρακολουθείτε;Ψυχαγωγικά □ Ενημερωτικά □ Εκπαιδευτικά □Αθλητικά □ Life style □ Άλλο □

3) Ποιες ώρες συνήθως παρακολουθείτε τηλεόραση;Πρωί □ Μεσημέρι □ Απόγευμα □ Βράδυ □

4) Παρακολουθείτε διαφημίσεις;Ναι □ Όχι □

5) Τι είδους τηλεόραση έχετε;Παλαιάς τεχνολογίας □ LCD □ LED □ SMART □ Δεν ξέρω □

6) Έχει επηρεασθεί η καταναλωτική σας συνήθεια από τις διαφημίσεις;Ναι □ Όχι □

7) Με ποιες από τις παρακάτω φράσεις συμφωνείτε; (κυκλώστε μόνο μια επιλογή)α) Η διαφήμιση ενημερώνει β) Η διαφήμιση κοροϊδεύειγ) Η διαφήμιση εκπαιδεύει δ) Η διαφήμιση προβάλει καταναλωτικά πρότυπα

8) Παρακολουθείτε ειδήσεις;Ναι □ Όχι □

9) Ποιο κανάλι προτιμάτε;Ant1□ Mega □ Star □ Alpha □ Σκάι □ Δημόσια Τηλεόραση □ Άλλο □

10) Κρίνετε ως αξιόπιστες τις ειδήσεις;Ναι □ Όχι □

11)Επηρεάζεστε από τα προβαλλόμενα από τις ειδήσεις θέματα;Ναι □ Όχι □

12) Θεωρείτε οτι η τηλεόραση προβάλει, κάποιου είδους, πρότυπα;Ναι □ Όχι □

13) Αν ναι τι είδους πρότυπα;

Ψυχαγωγικά □ Ενημερωτικά □ Εκπαιδευτικά □ Αθλητικά □ Life style □ Άλλο □

14) Θα χαρακτηρίζατε αυτά τα πρότυπα ηθικά;Ναι □ Όχι □5) Θεωρείτε ότι τα παιδικά προγράμματα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών;Ναι □ Όχι □

16) Κατά τη γνώμη σας οι παιδικές εκπομπές περνούν υποσυνείδητα μηνύματα που επηρεάζουν την συμπεριφορά και την ψυχολογία των ανήλικων τηλεθεατών;Ναι □ Όχι □

17) Η προβολή σκηνών βίας και εγκληματικότητας ευθύνεται για φαινόμενα βίας στο σχολείο;Ναι □ Όχι □

18) Είστε ευχαριστημένοι με την ποιότητα της τηλεόρασης σήμερα;Ναι □ Όχι □

19) Τέλος ποια προγράμματα θα θέλατε να προβάλλονται περισσότερο στην τηλεόραση;Ψυχαγωγικά □ Ενημερωτικά □ Εκπαιδευτικά □ Αθλητικά □Life style □ Άλλο □ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΑΣ !!!

ΕΡΩΤΗΣΗ 1η

ΕΡΩΤΗΣΗ 2η

ΕΡΩΤΗΣΗ 3η

ΕΡΩΤΗΣΗ 4η

ΕΡΩΤΗΣΗ 5η

ΕΡΩΤΗΣΗ 6η

ΕΡΩΤΗΣΗ 7η

ΕΡΩΤΗΣΗ 8η

ΕΡΩΤΗΣΗ 9η

ΕΡΩΤΗΣΗ 10η

ΕΡΩΤΗΣΗ 11η

ΕΡΩΤΗΣΗ 12η

ΕΡΩΤΗΣΗ 13η

ΕΡΩΤΗΣΗ 14η

ΕΡΩΤΗΣΗ 15η

ΕΡΩΤΗΣΗ 16η

ΕΡΩΤΗΣΗ 17η

ΕΡΩΤΗΣΗ 18η

ΕΡΩΤΗΣΗ 19η