ค ำน ำ

คณธรรม แปลวา คณงามความด คณหมอ หมายถง ผตรวจรกษาโรค หนงสอเลมนผเรยบเรยงประสงคจะกลาวเฉพาะหมอผตรวจรกษาโรค และคณธรรม หรอคณงามความดทรวบรวม

มากเพอเปนแหลงศกษาอางองอกแหลงหนงส าหรบคณหมอทงหลาย ความปรารถนากเพอจะเหนคณหมอทกคนในบานเมองเราเปนคนดและมน าใจ มน าใจตอผปวย มน าใจตอญาตผปวย มน าใจตอคนรอบขาง หากสถานพยาบาลเตมไปดวยคนดมน าใจ ทกคนยอมเปนกลยาณมตรแกกน ทกคนจะมความสข อยางนอยผปวย

ยอมลดความทกข ญาตเกดความมนใจ คณหมอกจะไดรบความศรทธาจากทกคน ผลการรกษายอมดตามไปดวย หนงสอเลมนเรยบเรยงขนเพอประโยชนแกสาธารณะเทานน และขอมอบใหมลนธธรรมาภบาลทางการแพทย

จดพมพ ผใดประสงคจะท าบญท ากศลน าไปเผยแพร ขอไดรบการอนโมทนาดวยครบ

ศ.นพ.เกษม วฒนชย

สำรบญ หนา

บทท 1 คณธรรม บทท 2 การแพทย 3 ยค บทท 3 คณหมอทรก บทท 4 ทศพธเวชธรรม บทท 5 หมอชวก โกมารภจจ บทท 6 หมอคง ถาวรเวช บทท 7 สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก

บทท 1

คณธรรม

ความด-ความจรง-ความงาม คณธรรมคอธรรมะแหงความด หรอคณงามความดนนเอง คณธรรมหมายถง สงทก ากบจตใจของคน ใหคนประพฤต (คอ การพดและการกระท า) ไปในทางทสงคมตดสนไดวาวางอยบนความด-ความจรง และความงาม ซงเปนองคประกอบทงสามของคณธรรม

ความด

ความจรง ความงาม ในความดทแทมองคประกอบของความจรงและความงามอยดวย ในความจรงทแทมองคประกอบของความดและความงามอยดวย ในความงามทแทมองคประกอบของความดและความจรงอยดวย เครองตดสนคณธรรม สงคมตงแตบรพกาลจนปจจบนไดสรางหรอก าหนดเครองตดสนคณธรรมไวหลายประเภท เพอน าไปใชในสภาพและโอกาสตางๆ กน และในหลายโอกาสการน าเอาเครองตดสนคณธรรมเหลานมาใชรวมกนยอมเกอหนนกนและท าใหคณธรรมเขมแขงและสมบรณยงขน เชน

1. ศาสนธรรม 2. จรยธรรม 3. นตธรรม 4. ธรรมาภบาล 5. คณธรรมในครอบครว 6. กฎเกณฑสงคม

ศาสนาธรรม ในประเทศไทยศาสนาทกรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรมยดถอเปนศาสนาทางการม 5 ศาสนา คอ พทธ-อสลาม-ครสต-ฮนดพราหมณ และซกส ศาสนาทงหามความแตกตางอยทอดมการณและพธกรรม ในแตละศาสนาตางยดอดมการณสงสดของตน เชน บางศาสนายดมนในพระเจาองคเดยว บางศาสนานบถอพระเจาหรอเทพหลายองค บางศาสนาไมไดกลาวถงการมอยของพระเจา เชน ศาสนาพทธยดมนในพระรตนตรยอนมพระพทธ-พระธรรม และพระอรยสงฆเปนสรณะหรอทพงทยดเหนยวจตใจ พธกรรมในแตละศาสนายอมแตกตางกนไป พธกรรมยอมสะทอนถงความเชอหรออดมการณสงสดดงไดกลาวมาแลว สวนทคลายคลงกนทงหาศาสนาคอศาสนธรรมค าสอน โดยเฉพาะในหลกใหญ 3 ประการ อนไดแก

(1) ทกศาสนาสอนใหยดมนในความสตยความจรง (2) ทกศาสนาสอนใหเหนถงคณคาของความเปนมนษย

(3) ทกศาสนาสอนใหมความรกความเมตตาแกกนและกน หากศาสนกชนของทงหาศาสนาศรทธาและปฏบตตามหลกศาสนธรรมทงสามประการน เชอวาประเทศไทยและ

โลกมนษยจะมแตสนตธรรมและสนตสข จงควรททกศาสนาจะเนนหลกศาสนธรรมของตนใหเขมงวดและเครงครด

จรยธรรม จรยธรรมเปนเครองก าหนดความประพฤต (ค าพดและการกระท า) สมาชกรวมกนบญญตขน เพอใหสมาชกปฏบต โดยมวตถประสงคแหงจรยธรรมกเพอผดงศกดศรของมวลสมาชก และเพอความปกตสขของสวนรวม จรยธรรมอาจแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

(1) จรยธรรมทวไป เชน จรยธรรมของคนไทย จรยธรรมของคนลานนา จรยธรรมขององคการหรอสมาคมบรษท (2) จรยธรรมเฉพาะวชาชพหรอจรรยาบรรณ : เปนประมวลความประพฤตทผประกอบอาชพการงานแตละประเภท

ก าหนดขนเพอรกษาและสงเสรมชอเสยงเกยรตคณและฐานะของสมาชก มกก าหนดวาสงใดตองประพฤต สงใดหามประพฤต และสงใดควรหรอไมควรประพฤต เชนจรยธรรมหรอจรรยาบรรณแพทย พยาบาล สอมวลชน นกบญช ต ารวจ อยการ ตลาการ นกการเมอง ฯลฯ

ทงจรยธรรมทวไปและจรยธรรมวชาชพควรสนบสนนใหมและใหปฏบตกนอยางเอาจรงเอาจง น าเอาหลกการและขอปฏบตรวมทงกรณศกษามาถกแถลงกนเปนประจ า จนเกดความเขาใจและถอปฏบตอยางทวถง

อาชพใดหากสมาชกปฏบตด ปฏบตชอบตามจรยธรรมแหงตน อาชพนนยอมไดรบการยกยองและสรรเสรญจากประชาชนทวไป ตรงกนขามหากสมาชกในอาชพใดปฏบตเลว ปฏบตชว ประชาชนยอมดถกเหยยดหยาม จงควรทสมาคมวชาชพหรอสภาวชาชพจะไดใหความส าคญอยางยงยวดแกการสงเสรมสนบสนนใหสมาชกของตนปฏบตตามจรยธรรมแหงวชาชพทไดบญญตไวแลว

นตธรรม

นตธรรมคอกฎหมายและขอบงคบตางๆ ทเปนเครองมอของรฐส าหรบใชในการบรหารบานเมอง เพอใหเกดความเปนธรรม ปราศจากการเอารดเอาเปรยบหรอฉอราษฎรบงหลวง โดยมงหวงใหบานเมองและประชาชนอยดมสขดวยความมนคง มงคง และยงยน

องคการของรฐทงใหญนอย ทงฝายบรหาร ฝายรฐสภา และฝายตลาการ ตางตองยดถอกฎหมายเปนหลก ปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด บานเมองจงจะมนคง และกาวไปสความมงคงและยงยนได

ระบบและกระบวนการยตธรรมจงส าคญเหลอเกน ทงต ารวจและเจาหนาทผรกษากฎหมายอน อยการ และศาล ตางตองปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรตและเปนธรรม

ประเทศชาตจะพฒนาไมไดเลยหากขาดหลกนตธรรม ประชาชนจะเดอดรอนทกหยอมหญา คนจะไมกลวบาปกลวผด ผมอ านาจขมเหงผออนแอ หลกประกนความเปนมนษยยอมบกพรองหรอไมมเลย สดทายทกคนเสยหายหรอพายแพหมด แตหากประเทศใดมระบบและกระบวนการยตธรรมทตรงไปตรงมา ผท าผดถกลงโทษตามกฎหมาย ผถกใสรายมตองไดรบโทษ ฉะนแลวคนยอมเคารพย าเกรงความศกดสทธของกฎหมาย บานเมองยอมมนคงและเขมแขง ทกคนกจะชนะคอชนะ ดวยขอแปทเปนธรรมของบานเมอง ธรรมาภบาล

ธรรมาภบาล คอระบบทก าหนดการปฏบตและความสมพนธระหวางสมาชกในองคการทกประเภท ไมวาจะเปนองคการภาครฐ องคการภาคเอกชน หรอองคการภาคสงคม ทงนโดยมเปาหมายอยทความมประสทธภาพและประสทธผลขององคการ โดยเนนกลไกการบรหารองคการดวยความรบผดชอบ ดวยความโปรงใส และมระบบตรวจสอบทเชอมนได สมาชกทกคนในองคการตองมความรบผดชอบในหนาท (responsibility) ซงหมายถง พนธะสญญาทสมาชกในต าแหนงนนตองปฏบต ตงแตวนแรกทเขารบต าแหนง สมาชกทกคนในองคการตองมความรบผดรบชอบ (accountability) ซงหมายถง พนธะสญญาทสมาชกในต าแหนงนนเขาปฏบตงานตามหนาทแลว หากเกดความผดพลาดเสยหายตองรบผด หากเกดความส าเรจตองไดรบชอบ เพราะฉะนน ตามหลกธรรมาภบาลนน

(1) การบรหารจะตองโปรงใส ไมขดผลประโยชนขององคการ องคการท าตามหลกกฎหมายและหลกศลธรรมโดยเครงครด

(2) ผปฏบตตองซอสตยสจรต มส านกรบผดชอบในหนาท (3) การประเมนผลงานตองยตกรรม ไมอคต ใครปฏบตชอบไดรางวล ใครปฏบตเสยหายตองลงโทษ ไมลบหนาปะ

จมก หากองคการใดสามารถสรางระบบธรรมาภบาลไดเขมแขง โปรงใส มเหตผล องคการนนยอมมนคงและยงยน

องคการใดฉอฉล ไมปฏบตตามกฎหมายหรอกฎศลธรรม องคการนนยอมเสยหายและลมลงโดยงาย

กฎเกณฑสงคม กฎเกณฑ คอ ขอก าหนดทวางไวเปนหลกปฏบต กฎเกณฑสงคม คอ ขอก าหนดทสงคมไดวางไวเปนหลกปฏบตส าหรบสมาชกของสงคม ทงนเพอความเปนหมคณะ

เพอความสามคคกลมเกลยว เพอความสมดล และเพอความตอเนองของชมชนหรอสงคมนน ตวอยางกฎเกณฑสงคมไดแก มารยาท ขนบธรรมเนยบประเพณ วฒนธรรม มารยาทคอกรยาวาจาทถอวาสภาพเรยบรอย และถกกาลเทศะ เชน มารยาทไทย มารยาทส าหรบทองถน ขนบ แปลวา แบบอยาง แผน หรอระเบยบ ขนบธรรมเนยม แปลวา แบบอยางทนยมปฏบตกนมา ขนบประเพณ แปลวา ประเพณทวางเปนระเบยบแบบแผนไวแลว ในสงคมไทยตงแตโบราณจนปจจบน ไดมการออกแบบแบบแผนการปฏบตในสงคมไทย แบบแผนเหลานถอกนวา

สภาพ เรยบรอย และเปนไปตามโอกาส เวลา และสถานท ไมวาจะเปนการแตงกาย การพดจาโตตอบ การแสดงความเคารพทงการไหวและการค านบ

กฎเกณฑสงคมไทยเหลานไดสรางความเปนปกแผนใหแกสงคมไทยเสมอมา คนชาตอนมาพบเหนเขาตางกแสดงความชนชม เพราะแสดงความเปนเอกลกษณไทย และแสดงออกถงความมอารยวสย ควรทคนไทยในปจจบนจกไดหวงแหน-รกษา-สบทอดตอไปสลกหลาน การปฏบตและสบทอดนตองถอเปนหนาทของคนไทยทกคนในปจจบน

คณธรรมประจ าครอบครว คณธรรมประจ าครอบครวคอ คณธรรมหลกทบรรพชนของแตละครอบครวถอปฏบตจนเกดผลด เกดศรทธาทจะถอเอาเปนหลกในการปลกฝงอบรมจตใจของลกหลาน ใหซมซาบจนปฏบตเปนนสย ถายทอดรนแลวรนเลา สบๆ มาจนปจจบน ชดอปนสยทแตละครอบครวถอเปนเปาหมายในการปลกฝงอบรมมาจากคณธรรมหลกเหลาน

1. ความกตญญกตเวท ความรคณและการตอบแทนคณ 2. ความซอสตยสจรต 3. ความส านกรบผดชอบในหนาท 4. ความมน าใจเออเฟอเผอแผ 5. ความอดทด-อดกลน 6. ความขยนหมนเพยร 7. ความประหยดมธยสถ 8. ความยดมนในความถกตองเทยงธรรม

พอแมมหนาทอบรมสงสอนดงน

ก. สอนลกหลานใหรจกแยกแยะวาอะไรถก? อะไรผด? ข. สอนใหลกหลานยดมนในความถกตอง ดวยความเทยงธรรม ค. สอนลกหลานใหกลาปฏเสธสงทผดกฎหมาย ผดศลธรรม

เดกทเกดมาในครอบครวทถอมนในคณธรรม ไดรบการอบรมเลยงดดวยความด-ความจรง-ความงาม เขายอมเตบใหญขนดวยทนทางคณธรรมอนสงสง เขาจะไปอยในทใดกยงคงยดมนในความถกตองเทยงธรรม สงนจะเปนเกราะปองกนไมใหชวตตกต า

ตรงกนขามเดกทเตบใหญขนมาในครอบครวทสอนใหหยบฉวย ใหโกงเพอจะไดเลกๆ นอยๆ โตขนเขาจะน าตวไปสความผดความชว ไมละอายตอบาป ไมกลวตอบาป กลาทจะท าผดกฎหมาย ท าผดศลธรรม นอกจากชวตเขาจะตกต าแลว เขายงพลอยสรางความเสยหายใหแกผอนและใหแกสวนรวมอกดวย

คณธรรมประจ าครอบครวจงส าคญยงในการบมเพาะพลเมองดใหแกบานเมอง

-------------------------------------------------------------

ภาคผนวกทายบท ในสมยราชวงศถง (ค.ศ.618-907 / พ.ศ.1161 – 1450) ทต าบลโซวจาง เมองวนโจว มณฑลซนตง จางกงอ (จเหวนกง) เปนหวหนาตระกลจาง (จ) ปกครองครอบครวทประกอบดวยลกหลาน 9 ชวคน จ านวนกวา 900 ชวต ลกหลานอยกนอยางสมานฉนท มสมมาคารวะตอกน ถอยทถอยอาศยกน กนอาหารพรอมหนากนทกมอ ไมทะเลาะววาทกนเลย จางกงอเกดค.ศ.578 (พ.ศ.1121) ตายค.ศ.676 (พ.ศ.1219) อายได 98-99 ป พระจกรพรรดถงเกาจง (ค.ศ.628-683 / พ.ศ.1171 – 1226) พรอมพระมเหสบเชกเทยนไดเสดจเยยมจางกงอ และรบสงถามถงวธการปกครอบครอบครวใหญ จงกงอเขยนหนงสอถวาย 100 ค า หวขอคอ เหรน = ขนต (ความอดกลน) ดงตวอยางวา “จะอดกลนในเรองทใครๆ อดกลนมได

จะใหอภยในเรองทคนอนใหอภยมได จะประนอมเรองใหญใหเปนเรองเลก จะรอมชอมเรองเลกใหสลาย – เลกแลวตอกน พอลกหากไมอดกลนตอกน – ความรกกตญญยอมสลายสน พนองหากไมอดกลนตอกน – คนนอกยอมระรานงาย” พระจกรพรรดทรงพระอกษรดวยลายหตถมอบใหตระกลจาง (จ) วา “ไปเหรนถาง = รอยขนตธรรม มอบไวทศาล

บรรพบรษของตระกลจาง (จากนตยสารศลปากร ปท 54, ฉบบท 2)

รอยขนตธรรม โอวาทเรองของจางกงอ*

ยามเชากอดกลน ยามเยนกอดกลน ยามอบอายกอดกลน ยามถกหมนกอดกลน ยามทกขยากกอดกลน ยามเจบปวดกอดกลน ยามหวโหยกอดกลน ยามหนาวเหนบกอดกลน ยามถกหลอกกอดกลน ยามโกรธแคนกอดกลน ยามขดแยงกอดกลน แมนยามเหนพองกยงตองอดกลน

พอลกหากไมอดกลนตอกน ความรกกตญญยอมสลายสน พนองหากไมอดกลนตอกน คนนอกยอมระรานงาย พสะใภนองสะใภหากไมอดกลนตอกน มกยอแยงคดแยกกน แมสามลกสะใภหากไมอดกลนตอกน ความรกหวงใยยอมขาดหาย สามภรรยาหากไมอดกลนตอกน ชวตยอมมแตปากเสยง มตรสหายหากไมอดกลนตอกน ความบาดหมางแคลงใจมกเกด

ความอดกลนเปนสมบตของผด ความอดกลนเปนความใจกวางของผยงใหญ

หากมความอดกลน ยามรอนกยงสบาย หากมความอดกลน ยามหนาวกยงอน หากมความอดกลน แมนยากไรกยงผาสก หากมความอดกลน แมนมอายกยงยนยาว

หากไมอดกลน คนวรรณะสงกจะเสอม หากไมอดกลน คนมงมทรพยสนกจะสญ

หากขาดความอดกลน เรองเลกกกลายเปนใหญ หากขาดความอดกลน เรองดกกลายเปนราย

นบแตโบราณ คนกระท าความผดลวนเกดจากการขาดความอดกลน นบแตโบราณ คนประสบความส าเรจมใครบางทไมมความอดกลน

คนมเมตตาจตจะอดกลนเรองทคนอนอดกลนมได คนมสตปญญาจะอดกลนเรองทคนอนไมอยากอดกลน

พนจพเคราะหระหวางอดกลน เสแสรงหหนวกเปนใบคอวธการ ความอดกลนผกมตรใหชดใกล ความอดกลนใชไดสดแดนไกล

อดกลนจนเกดสมมาสมาธ จตใจสงบ อดกลนจนหมดความอยาก จตเขมแขง อดกลนจนสนความยากไร คงเหลอหลอ อดกลนจนเลกส าสอน ไรโรคา

อดกลนจนเกดศลธรรมจรรยา อดกลนจนเกดมตรจตมตรใจ อดกลนจนแยกแยะวาจาไดถกผด อดกลนจนสลายความแคนพยาบาท อดกลนจนถกดาทอไมโตเถยง (แลวคนปากเสยนนจะยตไปเองในทสด) อดกลนจนถกทบตไมโตตอบ (แลวคนพาลนนจะหมดแรงไปเองในทสด)

จงอยาคดวาความอดกลนนนคอความโงเขลาเบาปญญา จงรไววาความอดกลนนนไซรคอสมบตของผดอนแทจรง

ขณะอดกลนใหท าหนายมโงๆ อดกลนแลวจะรเองวาควรแกไขอนใด แมนมใครเยาะเยยยงตองอดทนตอ อยาฟงเพยงใครทกทวงกถอดใจ

ความอดกลน คนเขลาเทานนชอบเยยหยน ความอดกลน เทวดาเบองบนชอบเทดทน

หากเรายงไมคดจะอดกลนกบใคร แลวใครจะมาคดอดกลนกบเรา

อดกลนมมากนบรอยเราไมหวน หวนเพยงแมหนงเดยวหามไม

หากสนไรซงความอดกลน โชคลาภนบรอยแมนมกสลาย หากมเพยงหนงความอดกลน เลวรายนบหมนถงมกมลาย

--------------------------------------------------------------------

*นตยสารศลปากร ปท 54 ฉบบท 2

โอวาทประจ าตระกลของทานจเหวนกง (จางกงอ)* กษตรยผประเสรฐ พงปฏบตตอขนนางดวยเมตตาธรรม ขนนางผประเสรฐ พงปฏบตตอกษตรยดวยความจงรกภกด บดาผประเสรฐ พงปฏบตตอบตรธดาดวยความรก บตรธดาผประเสรฐ พงปฏบตตอบดา มารดาดวยความกตญญกตเวท พผประเสรฐ พงปฏบตตอนองดวยความรกใครเอนด นองผประเสรฐ พงปฏบตตอพดวยความเคารพคารวะ สามผประเสรฐ พงปฏบตตอภรยาอยางสภาพออนโยน ภรยาผประเสรฐ พงปฏบตตอสามอยางออนนอมนมนวล ศษยผประเสรฐ พงปฏบตตอครอาจารยตามระเบยบจารตประเพณ ผประเสรฐคบมตรพงซอสตยสจรต เมอพบปะผอาวโส พงใหความเคารพคารวะ เมอพบปะผออนวย พงใหความรกความปราน ส าหรบบคคลผมคณธรรมจรยธรรม ถงแมวาจะออนวยกวาเรา กพงใหความเคารพ ส าหรบคนถอย คนพาล ถงแมวาจะมวยวฒอาวโสกวาเรา กพงเหนหางใหไกลเสย จงระมดระวงทจะไมกลาวขวญถงจดดอยจดบกพรองของผอน จงละเวนทจะโออวดความดความเดนของตนเอง ส าหรบศตรคอาฆาต ขอใหปรองดองกนโดยอาศยความชอบธรรม ส าหรบผทผกใจเจบขอใหปฏบตตออยางเทยงธรรม จงสขกายสบายใจไดในทกสภาวะ เมอบคคลอนผดเลกผดนอย จงอยาไดถอสาหาความ เมอบคคลอนผดอยางมหนต จงแจกแจงดวยเหตดวยผล จงอยาไดเหนวาเปนความดงามเพยงเลกนอย จงงดเวนไมกระท า จงอยาไดเหนวาเปนความชวเลกนอย จงกระท า เมอบคคลอนมความชวความเลว ขอใหปกปดเสย

*อาจารยประพฤทธ ศกลรตนเมธ แหงมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต แปลจากตนฉบบภาษาจน ซงจดพมพโดยสหพนธตระกลจแหง

โลก

บทท 2

การแพทย 3 ยค

กาลเวลา มหลกฐานนาเชอวา (1) Bing Bang คอจดก าเนดของสากลจกรวาล เกดขนเมอประมาณ 13,000 ลานปมาแลว (2) ระบบสรยจกรวาลอายประมาณ 4,568 ลานป (3) มนษยปจจบน Homo sapiens เพงปรากฏบนโลกมนษยเพยง 200,000 ปทผานมา และท าการเกษตร รวมทง

สรางครอบครว – ชมชนประมาณ 10,000 ปมานเอง

ปรากฏการณ มนษยเฝาสงเกตปรากฏการณชวตและปรากฏการณธรรมชาต พบวาลวนแตม “รปแบบ” (pattern / patternicity) เชน วงจรชวตเกด – แก – เจบ – ตาย วงจรฤดกาลมฤดรอน – ฤดฝน – ฤดหนาว ยคแรกเมอไมสามารถอธบายไดดวยขอจ ากดทางความร มนษยจงเชอวารปแบบเหลานนาจะเกดจาก “ผกระท า” (agent / agenicity) ซงมอ านาจเหนอมนษยและธรรมชาต ในเรองเกด – แก – เจบ – ตายกเชนกน นาจะมสงทมอ านาจสงสดบนดาลใหเปนไป หากสวดออนวอนหรอบชาดวยสงทมอ านาจสงสดพอใจกนาจะบนดาลไปในทางทมนษยประสงคได แตกตองม “คนกลาง” ชวยสอระหวางมนษยกบสงทมอ านาจสงสดนน คนกลางกคอหมอผนนเอง การแพทยในยคโบราณของทกอารยธรรมจงก าเนดขนมาดวยความเชอหลกเชนน

กำรแพทยปรำณะ (Primitive Medicine)

สงทมอ านาจสงสด (Supra-human power)

คนกลาง (พอมด, หมอผ, เจาทรง ฯลฯ) - สวดมนตออนวอน

- บชา (ยญ)

ประชาชน – คนปวย แมในยคปจจบน เรากยงเหนพธกรรมอนเกยวเนองกบสขภาพ–โรค–โรคระบาด สวนการสวดมนตเพอใหสขภาพดหายปวย – ไปสสคตกยงมใหเหน แพทยจงควรท าความเขาใจกบความเชอและวฒนธรรมของแตละทองถน ไมควรดถกดแคลนวาไมเปนวทยาศาสตร เพราะการแพทยนนเปนทงศาสตรและศลป ก าลงใจของผปวยและญาตมความส าคญตอความส าเรจหรอลมเหลวของผลการรกษา ประสบการณ

เมอประมาณ 4-5 พนปมาน เกดอารยธรรมตามลมน าใหญทวโลกโดยเฉพาะแถวตะวนออกกลาง เอเชย และยโรป คนเหลานจดจ าประสบการณและสรางระบบความรจากการลองถกลองผด (trials-and-errors) เกดเปนระบบการแพทยทวางรากฐานอยบนประสบการณของหมอเปนส าคญ

กำรแพทยแบบแผน (Traditional Medicine) ความร + ประสบการณ

(ลองผดลองถก)

หมอผรกษา

ประชาชน – คนปวย

ก. การแพทยแบบแผนอยปต (Traditional Egyptian Medicine) ซงปรากฏบนทกอยบนกระดาษปาปรส (papyrus record) หมออยปตยคแบบแผนแบงโรคตามความสามารถในการรกษาของหมอไวเปน 3 ประเภทคอ

(1) โรคทฉนมนใจเตมทวารกษาได (2) โรคทฉนไมมนใจเตมทแตจะพยายามรกษา (3) โรคทฉนไมมความรทจะรกษา

แพทยแผนปจจบนควรยดหลกแยกโรคดงกลาวจงจะเปนประโยชนตอผปวยอยางแทจรง กลาวคอ ตดสนใจบนความเชอมนในความสามารถของแพทย แตยดประโยชนของผปวยเปนหลก

ข. การแพทยแบบแผนของกรก มการพฒนาในระยะแรกแลวหยดชะงกในชวงยคมดของยโรป ตอเมอเขาสยคแหงความรและวชาการ การแพทยแบบแผนของกรก-ยโรป และยโรปจงปรบตวดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร จนกาวหนามาเปนการแพทยแผนปจจบน (Modern Medicine) อยางไรกด หลกจรยธรรมส าหรบแพทยซงก าหนดไวตงแตยคการแพทยแบบแผนของกรกกยงใชกนอยและเปนจดเรมใหววฒนตอมา เชน ค าปฏญญาณตนฮปโปเครตส (Hippocratic Oath) ส าหรบผทเพงส าเรจวชาแพทยและเตรยมตนเพอรกษาผปวยตอไป กยงเปนตนเคาส าหรบหลกจรยธรรมของแพทยในยโรป-อเมรกา และทอน แอสคลปอาเดส (Asclepiades) เปนแพทยชาวกรก (124 หรอ 129-40 กอนคศ.) ไดเสนอหลกการรกษาโรคไววา

1. Cito = fast = เรว 2. Tuto = safe = ปลอดภย 3. Jucunde = agreeable = เหนพองตองกน (ระหวางหมอ – ผปวย และญาตหรอผปกครอง) หลกทงสามยงใชไดดในปจจบน โดยเฉพาะอยางยงในภาวะวกฤตหรอฉกเฉน

ค. การแพทยแบบแผนของจน (Traditional Chinese Medicine = TMC) ไดเรมมาประมาณ 2,900 ปกอนค.ศ. คอราว 5 พนปมาแลว ไดพฒนามา 3 สาขาคอ การฝงเขม สมนไพร และการนวด ในระยะหลงรฐบาลจนไดน าเอากระบวนการทางวทยาศาสตรและวทยาการคอมพวเตอรเขาไปพฒนาการแพทยแผนจน จนเปนทยอมรบทงในและนอกประเทศ กระบวนการพฒนาการแพทยแบบแผนใหกลายเปนสวนหนงของการแพทยแผนปจจบนมทมาจากหลายแหลง และยงมการวจยและพฒนากนอยางตอเนอง วชาการ ดงไดกลาวมาแลววาพนฐานของการแพทยแผนปจจบน (Modern Medicine) กมาจากการแพทยแบบแผนเปนสวนส าคญ โรคและการรกษาโรคมไดพงพา “อ านาจเหนอธรรมชาต” หรอ “ประสบการณสวนตวของหมอ” อกตอไป แตเปนกระบวนทศนทมอบความนาเชอถอไวทระเบยบวธทางวทยาศาสตรซงมพฒนาการอยางตอเนองในชวง 3-4 รอยปมาน

การแพทยแผนปจจบน (Modern Medicine) ความร + เทคโนโลย

ศลป + จรยธรรม แพทย เครองมอแพทย + หนยนต

ประชาชน ขอควรคด

1. ไมวาวทยาศาสตรจะพฒนาไปไกลขนาดไหนกตาม ความส าเรจในการรกษาผปวยกยงตองพงพาศลปและจรยธรรมของแพทยเปนส าคญ ศลปและจรยธรรมในการดและผปวยในฐาน “คนๆ หนง” ทมชวตและจตใจ ไมวาจะเปนปฏสมพนธในลกษณะใดกตาม

2. “First of all, do no harm.” “เหนออนใด กระบวนการรกษาตองแนใจวาไมน าอนตรายมาสผปวย” อนตรายทงรางกายและจตใจ อนตรายตอฐานะทางสงคมและเศรษฐกจของผปวย

3. เครองมอและหนยนตอาจถกออกแบบใหท างานไดอยางแมนย า แตเครองมอและหนยนตไมมจตใจ เมอไมมจตใจกขาดความเขาอกเขาใจและความเหนใจ แพทยทเปนคนสมบรณจงปฏบตหนาทดานศลปและจรยธรรมไดด กลาวคอ เปนคณหมอคนดมน าใจ

---------------------------------------------------------

บทท 3 คณหมอทรก

ค าวา “หมอ” พจนานกรมนกเรยน ฉบบราชบณฑตสภา (พ.ศ.2559) ใหความหมายไววา (1) ผตรวจรกษาโรค เชน หมอฟน หมอเดก หมอต าแย (2) ผร, ผช านาญ เชน หมอด หมอง หมอนวด (3) สรรพนามบรษท 3 ใชเรยกผชาย เชน หมอนขโม อยางไรกดส าหรบชาวบานแลว เขาเรยกผทอยในวงการแพทยและสาธารณสขวา “หมอ” ทงนน ไมวาจะเปนแพทย

พยาบาล ทนตแพทย เภสชกร ฯลฯ หวใจของอาชพหมอคอความเชอมน 1. ความเชอในตวหมอเอง : ตองไมมากเกนและไมนอยเกนไป หากมากเกนไปกจะลมตว หากนอยเกนไปกขาดความเชอมนในตนเองจนไมสามารถรกษาใครได ความเชอมนในวชาความรส าคญมาก ความรกาวหนาอยตลอดเวลาจงตองขวนขวายหาความรและทกษะใหมๆ จะโดยการศกษาเรยนรเอง หรอเขารบการฝกอบรมตอเนองเปนระยะ 2. ความเชอมนในหมคณะ : มผเปรยบหมคณะหมอเสมอนหมคณะสงฆ ตองสามคคกน ใหเกยรตกนทงตอหนาและลบหลง ไมอจฉารษยาใคร ใครเกงใครดกควรยกยองเขาดวยความบรสทธใจ ถาหมอทกคนปฏบตเชนนได ยอมเกดประโยชนเกอกลกนและกน 3. ความเชอมนทสาธารณชนพงมตอหมอ : สงนจะเกดขนไดกดวยปจจยทกลาวมาแลว คอหมอตองฝกฝนตนเองใหทนสมยทางวชาการอยเสมอ หมอตองสามคคกนในหมคณะ และหมอตองปฏบตตามขอก าหนดในจรยธรรมวชาชพแพทยอยางเครงครด ท าเชนนไดแลว ผคนกจะศรทธา ยกยองและมอบความไววางใจแกหมอ ศาสตรและศลป หมอตองใชทงศาสตรและศลปในการประกอบวชาชพ ศาสตรคอความรในวชาชพซงครอบคลมและทนสมย รวมทงศาสตรในสาขาอนทเกยวกบสขภาพและโรคภยไขเจบของประชาชน ศลปนนหมายรวมทงความมคณธรรมจรยธรรมของหมอ ปฏบตเปนแบบอยาง และมศลปะในการสอสารกบผปวยและญาต รวมทงการสอกบประชาชนและสอมวลชนไดดวย ธรรมะของพระโพธสตวส าหรบคนท างานทวไป หมอควรปฏบตตามธรรมะส าหรบพระโพธสตวซงเปนธรรมะสากลส าหรบคนท างานทกต าแหนงอาชพ รวมทงหมอดวย ดงน 1. สทธ คอ มความบรสทธใจเปนทตง 2. ปญญา คอ ท างานอยางผรจรง ดวยสตปญญาเตมเปยมอยตลอดเวลา 3. เมตตา คอ ความรก ความเอออาทรตอผปวยและผทหมอพบเหนทงหลายทงสน

4. ขนต คอ ความอดทน อดกลนตองานหนกและตออารมณโกรธ-อารมณเสย ของทงตนเองและผอน พรหมวหารธรรม พรหมวหารธรรมเปนธรรมะเพอวางแนวทางการปฏบตตอผอนและตอสวนรวม 1. เมตตา หมายถง ในภาวะปกต หมอตองฝกใจใหมความรกตอสรรพชวต ปรารถนาใหทกคนมความสข 2. กรณา หมายถง ในยามทเขามทกข มโรคมภย หมอตองพยายามอยางสดความสามารถเพอใหเขาพนทกข พนโรค พนภย ฟนฟกลบไปสภาวะปกตอกครง รวมทงการปองกนมใหเขากลบมาสภาวะทกข-โรค-ภยอก 3. มทตา หมายถง ในภาวะทผอนไดรบสงดๆ งามๆ ในชวตเขา หมอตองฝกใจใหพลอยยนดไปกบเขาดวย และตองชวยตอไปอกวาใหเขาไดรบสงดๆ งามๆ มากขนไปอก 4. อเบกขา หมายถง ในภาวะทเขาท าผดหรอประสบผลรายอนหลกเลยงมได คอไดชวยเหลออยางเตมทแลว กตองยดหลกธรรมดา-ธรรมชาต ปฏบตตามกฎเกณฑและยอมรบผลแหงกฎเกณฑนนๆ เพอใหสงคมสวนใหญคงอยตอไปได ครองตน-ครองคน-ครองงาน หมอตองพรอมทจะครองตน ครองคน และครองงาน เพอใหการปฏบตตามหนาทไดผลด และเกดความสบายกายสบายใจของทกฝาย ก. การครองตน มองคประกอบ 4 ประการ (1) ทมะ คอการฝกใจตนเองอยเสมอ เรมตนดวยการฝกการลดละกเลสอนมโลภ โกรธ หลง ฝกใจใหเกดโพธสตวธรรม และพรหมวหารธรรม ดงกลาวแลวขางตน (2) ลดอตตาของหมอลงใหเหลอนอยทสด หรอใหหมดไป หากหมอมอตตามากเทาไร หมอกจะเรยนรไดนอยลงเทานน ยงหมอมอตตามากเทาไร หมอกจะมเพอนหรอกลยาณมตรนอยลงเทานน อตตาเหลอนอยเทาไร เรยนรไดมากเทานน อตตาเหลอนอยเทาไร มตรแทกมากขนเทานน (3) หมอตองเปนคนออนนอม ถอมสภาพ สอสารกบผอนไดเหมาะสมในทกสภาวะ (4) หมอตองเปดใจใหกวาง เพอเรยนรสรรพสงอยตลอดเวลา จากทกสถานการณและจากทกคน ข. การครองคน มองคประกอบ 4 ประการ (1) ร-รก-สามคค ร : ท าความรจกกบเพอนรวมงานใหละเอยดลกซง เพอเกดความเขาใจและเหนใจทกคน รก : มองกนในแงด ดวยความเขาใจ ดวยความรกและศรทธา สามคค : ตองเขาใจ การงานจะส าเรจลงไดกดวยความสามคคพรอมเพรยงของทกฝาย (2) มน าใจเสมอ ใหโดยไมหวงสงใดตอบแทน (3) มองโลกในแงด มองคนในแงด (4) เปลยนเพอนรวมงานจาก“คนธรรมดา” ใหเปน“เทวดา” ใหเขาเกงขนและดขน ตามศกยภาพเตมทของเขา ค. การครองงาน มองคประกอบ 4 ประการ (1) มฉนทะ คอ เหนคณคา คณประโยชนในงาน

(2) เรยนรทกขนตอนของงาน ตงแตตนจนจบปลาย (3) ปรบปรงงานใหมประสทธภาพมากขนเสมอ (4) ตอง “คด-สง-และตรวจตรา” ใหครบวงจรงาน จนงานแลวเสรจสมบรณ

---------------------------------------------------------

บทท 4 ทศเวชราชธรรม

ทศพธเวชธรรม หมายถง ธรรมสบประการส าหรบคณหมอ ลอมาจากทศพธราชธรรม หรอธรรมสบประการส าหรบผเปนประมข ทศพธราชธรรม ประกอบดวย 1. ทาน : การให

2. ศล : การรกษากาย วาจา ใหเรยบรอย 3. บรจาค : ความเสยสละ 4. อาชชวะ : ความซอตรง 5. มททวะ : ความออนโยน 6. ตบะ : การขมกเลส 7. อกโกธะ : ความไมโกรธ 8. อวหงสา : ความไมเบยดเบยน 9. ขนต : ความอดทน 10. อวโรธนะ : ความไมคลาดจากธรรม

1. ทาน = การให หมายถง การใหสงของวตถนอกกาย ใหโดยมผรบ ใหแลวเกดผลผกพน แตเปนการใหเพอสรางสรรคประโยชน และความสงบสขแกผรบและแกสวนรวม หมอจงควรเปนผใหดวยความบรสทธใจ หมอใหโดยไมหวงผลตอบแทน จะเกดความอมใจทงผใหและผรบ 2. ศล : การรกษากาย วาจา ใหเรยบรอย ศล แปลวาภาวะปกต ไมมอะไรวนวาย การปฏบตตามศลจะเกดความปกตรอบดานดงน การรกษาศลขอ 1-2-3 จะท าใหเกดความปกตทางกาย การรกษาศลขอ 4 คอ ความปกตทางวาจา การรกษาศลขอ 5 คอ การปฏบตใหใจปกต มสตตลอดเวลา หมอจงควรถอศล 5 อยางเครงครด ดงน ศลขอ 1 : ไมท ารายรางกาย ไมฆาชวตผอน ศลขอ 2 : ไมลกขโมยทรพยสนผอน ไมฉอราษฎรบงหลวง ศลขอ 3 : ไมประพฤตผดในกาม ในลกเมยเขา ศลขอ 4 : ไมพดเทจ ไมพดสอเสยด ไมพดค าหยาบ ไมพดเพอเจอ ศลขอ 5 : ไมเสพสราหรอสงเสพตดอน 3. บรจาค : ความเสยสละ บรจาคเปนความเสยสละ คอใหทางจตใจ ไมตองมผรบ ใหในสงทไมควรมอยในจตใจ เชน - บรจาคกเลส คอ โลภ – โกรธ – หลง

- ขจดสงทถอวาเปนตวก – ของก ออกไปจากจตใจ - ขจดความเหนแกตว หากหมอประพฤตไดดงน หมอจะกลายเปนผเสยสละและทมเทเพอผปวย และเพองานไดเตมท ไปสความหลดพนโดยชอบทกประการ ชวตและจตใจของหมอจะเปนอสระ ไมมสงใดมาพนธนาการไดอก 4. อาชวะ = ความซอตรง อาชวะ หมายถง ความซอตรงทงค าพดและการกระท า

ซอตรงตอตนเอง มความเปนมนษยโดยสมบรณ ซอตรงตอผอน เปนคนเปดเผยแกลวกลา ซอตรงตอหนาท คอท าหนาทใหถกตอง – พอเพยง

5. มทวะ = ความออนโยน มททวะแบงเปนความออนโยนภายในและความออนโยนภายนอก ความออนโยนภายใน คอความออนโยนของจตใจ เปนจตทไดฝกอบรม (ทมะ) ดแลว เปนจตทพรอมจะปฏบตหนาท (กมมนยะ) และสามารถปฏบตธรรมใหสงยงขนไป ความออนโยนภายนอก คอ ออนโยนตอบคคล ทเขามาเกยวของดวย สรางสรรคความรก ความสามคค หมอจงควรฝกฝนจตใจแหงตนใหออนโยน พรอมทจะปฏบตหนาท ไมเครยด แตผอนคลาย หมอควรปฏบตตอผปวยและผทเกยวของดวยความถอมสภาพและออนโยน หมอไมบงควรแสดงอารมณหรอกรยาวาจาทหยาบกระดางตอผใด โดยเฉพาะผปวย ผตองการความเหนใจและความเขาใจเปนทสด 6. ตบะ = การขมกเลส ตบะ คอการใชธรรมะเปนไฟอนศกดสทธเพอเผากเลสความชวทงปวง เพอเผาอปสรรคทงปวง และเผาศตรคอความเหนแกตว หากหมอมธรรมะ หรอไฟศกดสทธ เผากเลสความชวไดแลว หมอกจะบงคบตวเองไดและหมอจะท างานทยากเพยงไรกส าเรจ การขมกเลสหรอเผากเลสแหงตนได ตองอาศยธรรมะหลายขอประสานกน เชน ปญญา สมาธ ขนต วรยะ เปนตน 7. อกโกธะ = ความไมโกรธ อกโกธะ คอ ความไมก าเรบ หรอความไมโกรธ ความไมโกรธจากภายใน คอ ไมกลดกลมอยภายในใจ ความไมโกรธจากภายนอก คอ ไมประทษรายผอน สาเหตของความโกรธมมากมาย หมอจงควรระมดระวงมใหเหตปจจยเกดขนในใจ จนควบคม ไมอยก าเรบเปนความโกรธ เปนเหตใหท ารายหมอเอง และทส าคญคอท ารายผอนโดยหมออาจจะมหรอไมมเจตนากได เหตปจจยแหงความโกรธ มดงน (1) ไมไดสงทถกใจกโกรธ

(2) ไดสงทไมถกใจกโกรธ (3) หวงมากเกนไป เมอไมไดดงหวงกโกรธ (4) ถอตว ยกตว เมอผอนไมชวยยกกโกรธ (5) ถกขด ถกแยง เมอผอนไมคลอยตามกโกรธ (6) หเบา – ใจนอย ท าใหโกรธงาย 8. อวหงสา = ความไมเบยดเบยน มภาษตกลาวไววา ความไมเบยดเบยนน าความสขมาให (1) ถาไมเบยดเบยนตนเอง ตนเองกมความสข (2) ถาไมเบยดเบยนผอน ผอนกเปนสข สดทายถาทกคนในโลกนไมเบยดเบยนกน โลกนจะเตมไปดวยความสนตสขททกคนเรยกหา หมอจงตองไมเบยดเบยนตนเอง และไมเบยดเบยนผอน เพราะหนาทของหมอมหนาทบ าบดโรค บ าบดภย มหนาทน าประโยชนและความสขมาสโลกน 9. ขนต = ความอดทน ขนต แปลวา ความอดทน อดทนได รอคอยได หมอยงตองอดทน อดทนตอปญหาอปสรรคในการบ าบดรกษาผปวย อดทนตอความไมเขาใจหรอความไมใสใจ อดทนตอสงทคาดหวงมไดเตมท เมอหมอมเจตนาด มความรด และไดปฏบตทกอยางตามคณภาพมาตรฐานแลว ความอดทนไดรอคอยได เพอเฝาคอยผลการบ าบดรกษาจงเปนคณสมบตทส าคญ ความใจรอน ความเรงรอน การขามขนตอนปฏบตมไดชวยใหเรวขนหรอดขน ตรงขามอาจเกดผลรายผลเสยกได ความอดทนได รอคอยได โดยไมปลอยปละละเลยกเปนปจจยแหงความส าเรจเชนกน 10. อวโรธนะ = ความไมคลาดจากธรรม อวโรธนะ หมายถง ความไมมอะไรพรธ ปฏบตตามครรลองแหงธรรมครบทกประการ อนไดแก (1) ความถกตองในความคดเหน (สมมาทฏฐ) (2) ความถกตองในการตงความปรารถนา (สมมาสงกปปะ) (3) ความถกตองในการพดจา (สมมวาจา คอพดความจรง พดใหก าลงใจ พดดวยความไพเราะออนหวาน และพดสรางสรรคใหเกดความสามคค) (4) ความถกตองในการงาน (สมมากมมนตะ) (5) ความถกตองในการด ารงชพ (สมมาอาชวะ ประกอบอาชพดวยความสจรต ถกกฎหมาย ถกตองตามหลกคณธรรมและจรยธรรมของแพทย) (6) ความถกตองในความพากเพยร (สมมาวายามะ) ก. เพยรเลก ลด ละ ความประพฤตชว ข. เพยรประพฤตด (7) ความถกตองในการมสตควบคมตนเอง (สมมาสต)

(8) ความถกตองในการมจตทมนคง (สมมาสมาธ) (9) ความถกตองในเรองวชาความรทงหลาย (สมมาญานะ) (10) ความถกตองในความหลดพนจากกเลสความทกขทงปวง (สมมาวมตต) ชวตหมอเปนชวตทมคณคาสงสง รบผดชอบความมสขภาพดของคนทงโลก ชวยบ าบดรกษาเมอยามเขาเจบปวย ชวยฟนฟอวยวะและรางกายเมอเขาหายปวยหายไข เพอใหเขากลบไปใชชวตอยางมคณภาพ หาทางปองกนมใหเขาไดรบภยอนตรายจากโรคภยไขเจบทงปวง และสงเสรมใหผคนทงหลายปฏบตตนเพอมสขภาพด มชวตยนยาว ชวตหมอจงเปนชวตทมคณคาสงสง ควรทหมอทกคนจะไดใสใจพฒนาตนเอง ทงศาสตรและศลป ทงคณธรรมและจรยธรรม โดยเฉพาะจรรยาบรรณแพทย เพอใหหมอสามารถใชชวตอยางมคณคาและสมบรณ เปนทเคารพศรทธาของคนทวไป

-------------------------------------------------------------

บทท 5 หมอชวก โกมารภจจ*

เมอครงพทธกาล พระนครราชคฤหเปนเมองหลวงของแควนมคธ ชาวเมองไดพรอมใจกนเลอก “นางสาลวด” เปนโสเภณประจ าเมอง (= นครโสเภณ แปลวา หญงงามเมอง หรอ หญงผยงเมองใหงาม) ตอมาตงครรภและเมอคลอดเปนเดกชายกไดไปทงไวทกองขยะ เจาชายอภย (พระโอรสพระเจาพมพสาร) มาพบเขา ตรสถามมหาดเลกวา “ชวต ภเณ = ยงมชวตอยหรอ?” มหาดเลกตอบวา “ชวก = ยงเปนอย” เจาชายอภยจงรบมาเลยงไวและใหชอวา “ชวก โกมารภจจ = เดกผยงเปนอย อนเจาชายน ามาเลยงไว” เดกชายชวกเฉลยวฉลาด เมอเรยนจบศลปวทยา 18 แขนงในกรงราชคฤหแลวจงตดสนใจไปเรยนวชารกษาโรคทส านกตกกสลา ตงอยทเมองตกกสลา เมองหลวงของแควนคนธาระ อนเปนทรวมของแหลงสรรพวทยาการ เปนศนยการเรยนของบรรดาพระกมารและผมทรพยในสมยนน เมอเรยนจบเจดป อาจารยบอกใหชวกถอเสยมเทยวเดนไปรอบเมองตกกสลาเปนระยะทางอยางนอย 1 โยชน ใหมองหา – ขดหาสงใดหรอตนไมใดทน ามาประกอบยามได ชวกกมารเดนหาจนครบ 1 โยชน จงกลบมารายงานอาจายวาตนไมสามารถหาสงทน ามาประกอบยามได อาจารยจงใหชวกกมารส าเรจวชาแพทยศาสตร เปนหมอชวกตงแตนน หมอชวกเกงกลาสามารถ รกษาโรคภยใหแกผยากไรและผมทรพย ไดถวายรกษาพระเจาพมพสารและพระราชวงศ จนมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหเปนหมอหลวง พระเจาพมพสารนอกจากจะโปรดเกลาฯ ใหหมอชวกเปนหมอหลวงแลว ยงโปรดใหหมอชวกถวายรกษาพระพทธเจาและพระภกษสงฆทหลายดวย หมอชวกไดปวารณาตนเปนพทธมามกะถอพระพทธ – พระธรรม – พระสงฆ เปนทพงทเคารพบชา และไดถวายรกษาพระพทธเจาอยางใกลชด ดงเชน

(1) หมอชวกถวายพระโอสถขบถายแดพระพทธเจา และไดทลขอพระพทธานญาตใหพระภกษสงฆสามารถรบผาทมผน ามาถวายได (= คหบดจวร) นอกจากทเดมก าหนดใหสงฆใชผาบงสกลเทานน

ทรงมพระพทธานญาตและรบสงวา “ภกษใดปรารถนาถอแตผาบงสกล จงถอผาบงสกลตอไป ภกษใดปรารถนารบคหบดจวร จงรบคหบดจวรได แตตถาคตสรรเสรญยนดดวยปจจยตามมตามได”

(2) หมอชวก กราบทลพระพทธเจาใหทรงหามไมใหรบผเปนโรค 5 ชนด ไดอปสมบท ไดแก โรคเรอน โรคฝ โรคกลาก

โรคมองครอ (วณโรค) และโรคลมบาหม (หมอชวกไปพบคนไขซงบวชเพอรกษาโรค พอหายโรคแลวกขอสกออกมาบรโภคกามตอไป ตนวาเชนนไมบงควร ควรทจะรกษาใหหายจากโรคแลวจงขอบวช) เมอพระพทธเจาประทานพทธานญาตแลวจงเปนธรรมเนยมวาผขอบวชตองตอบใหชดเจนตอพระสงฆกรรม การอปสมบทวาตนไมไดเปนโรคใดโรคหนงในโรคทง 5 นน

(3) หมอชวกถวายการรกษาบาดแผลจากพระโลหตหอขนทพระบาทของพระพทธเจา เหตเกดเพราะพระเทวทตคดลอบปลงพระชนมพระพทธเจา จงกลงหนกอนใหญใหหลนทบทเชงเขาคชกฎ ระหวางทพระพทธองคเสดจจงกรมอย

(4) หมอชวกไดสรางพระอารามทประทบถวายพระพทธเจาและพระสงฆสาวกทสวนมะมวงของตน ณ กรงราชคฤห เรยกชอวา “ชวกมพวน” = สวนมะมวงของหมอชวกทไดถวายพระอารามหรอวด

(5) หมอชวก กราบทลถามพระพทธเจาเรองคณสมบตของอบาสก (+ อบาสกาดวย) พระพทธเจาทรงตอบวา (1) อบาสกตองเปนผมศล คอ งดเวนจากปาณาตบาต งดเวนจากมสาวาท และงดเวนจาก

การดมน าเมาอนเปนทตงแหงความประมาท (2) อบาสก (+ อบาสกา) ตองชกชวนผอนใหถงพรอมดวยศลเชนตน

*หนงสอ “หมอชวก โกมารภจจ” โดยทว วรคณ, พมพครงท 3, บรษทสรางสรรคบค จ ากด, มถนายน 2551

(6) พระพทธเจาทรงยกยองหมอชวกวาหมอชวกเปนหนงในบรรดาอบาสกบรษททปลงใจเชอพระองค ไดเหนอมตธรรมและท าใหแจงซงอมตธรรม ประกอบดวยธรรม 6 ประการคอ

1. ความเลอมใสอนไมหวนไหวในพระพทธเจา 2. ความเลอมใสอนไมหวนไหวในพระธรรม 3. ความเลอมใสอนไมหวนไหวในพระสงฆ 4. มอรยศล 5. มอรยญาณ 6. มอรยวมตต (7) หมอชวกเปนผมสตปญญารอบคอบ เฉลยวฉลาด กลาใชสตปญญาของตนตดสนใจในเรองทจ าตองท า มประวต

การท างานดเดนหลายเรอง เปนผมกตญญกตเวทเปนเลศ ไมลมคณ ไมละเลยการตอบแทนคณตอผมคณแกตน

-----------------------------------------

*หนงสอ “บรพาจารยและผมคณปการตอการแพทยแผนไทย” จดพมพโดย สถาบนการแพทยแผนไทย กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข

บทท 6 หมอคง ถาวรเวช

หมอคง ถาวรเวช เกดเมอพ.ศ.2396 หมอคงเคยเปนศษยของพระยาประเสรฐศาสตรธ ารง (หมอหน วรกจพศาล) ซงเปนแพทยใหญฝายการแพทยแผนไทยทโรงศรราชพยาล ดงปรากฎขอมลดงตอไปน เมอวนท 26 เมษายน พ.ศ.2431 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ เสดจพระราชด าเนนมาทรงเปดโรงศรราชพยาบาล โปรดเกลาฯ ใหพระเจานองยาเธอ พระองคเจาศรเสาวภางคเปนอธบดกรมพยาบาลและผจดการโรงศรราชพยาบาล พระองคเจาศรเสาวภางคจงเชญพระยาประเสรฐศาสตรธ ารง (หน) มาเปนแพทยใหญ โดยน าลกศษยมาเปนแพทยรองสองคนคอ หมอคง และหมอนม ถงพ.ศ.2433 มพระบรมราชานญาตใหตงโรงเรยนสอนแพทยขนเปนครงแรก เรยกโรงเรยนแพทยากร มนายแพทยยอรช บ. แมคฟาแลนด เปนครใหญฝายแพทยตะวนตก และหมอมเจาเจยกทนกร เปนครใหญฝายแพทยแผนไทย มนกเรยนแพทยรนแรก 15 คน ครนถงปพ.ศ.2443 มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ เปลยนชอโรงเรยนสอนแพทยแหงนวา โรงเรยนแพทยาลย (Royal Medical College) มความหมายวาโรงเรยนแพทยแหงนเปนโรงเรยนแพทยของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว อยางไรกด การสอนวชาการแพทยแผนไทยถกยกเลกไปเมอพ.ศ.2458 หลงจากการกอตงโรงศรราชพยาบาล กจการของโรงพยาบาลไดรบความนยมมากขน กรมพยาบาลจงจดตงโรงพยาบาลเพมทปากคลองสาน ตงเปนโรงพยาบาลคนเสยจรต และตงโรงพยาบาลสามญทรมคลองหนาวงบรพาภรมยจงใหชอวาโรงพยาบาลบรพา และโรงพยาบาลอยางฝรงทปากถนนสลม ตอถนนเจรญกรง ใหชอวาโรงพยาบาลเทพศรนทร ประมาณพ.ศ.2436 หมอคงไดยายมาอยทโรงพยาบาลบรพา และไดรบบรรดาศกดเปนขนประสารเวชสทธ ท าหนาททงเปนหมอหลวง (รกษาในวงหลวง) หมอประจ าโรงพยาบาล และหมอเชลยศกด (รกษาชาวบาน) หมอคงใชวชาความรแพทยสมยใหมผสมผสานกบความรตามต ารบไทยทไดศกษาเลาเรยนมาแตเดมปรบปรงแผนการใชยารกษาคนไขจนเกดผลด ท าใหหมอคงเปนหมอทมชอเสยงมากในสมยนน ตอมาไดเลอนบรรดาศกดโดยล าดบจนเปนพระยาพศณประสาทเวช พ.ศ.2449 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวโปรดใหหมอคงไปจดการระงบโรคระบาดกาฬโรคแถบจงหวดลพบรและนครราชสมา พระยาพศณประสาทเวชไดรวบรวมพระคมภรแพทยและเรยบเรยงขนใหม เปนการช าระคมภรแพทยในหอพระสมดวชรญาณ รวมพมพเผยแพรเมอพ.ศ.2450 ชอ “แพทยศาสตรสงเคราะหฉบบหลวง” จดเปนต าราแพทยทถกตองสมบรณทสดและไดรบความนยมตอเนองตลอดมา นอกจากนทานยงไดพมพต าราเรยนวชาแพทยชอ “เวชศกษา” พมพเผยแพรปพ.ศ.2451 เพอใชสอนนกเรยนแพทยในขณะนน ในรชกาลพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว พระยาพศณประสาทเวชไดมโอกาสรบราชการเปนแพทยหลวงประจ าพระองค และไดรบพระราชทานนามสกลใหเปนตนสกล “ถาวรเวช” ในหนงสอนครสงเคราะหประจ าพทธศกราช 2457 บนทกไววา พระยาพศณประสาทเวช เปนอ ามาตยโท สงกดกระทรวงมหาดไทย ถงแกอนจกรรมดวยโรคชรา เมอวนท 25 พฤศจกายน พ.ศ.2457 สรรวมอายได 61 ป

แพทยำลงกำร : คณธรรมส ำหรบแพทย แพทยาลงการคอ หลกคณธรรมส าหรบแพทยททานไดรวบรวมขนเผยแพร เปนหลกในการครองตนและหลกการ

ปฏบตของแพทยตอผปวยททานเขยนขนเมอรอยปกอน แตกยงคงเปนประโยชนส าหรบแพทยในปจจบน มทงสน 12 ขอ (ภาษาเดมของหมอคง) ดงน 1. มเมตตำตอผปวย

ดวยผปวยมความทกขเวทนาคดหวงทจะเอาหมอเปนทพง หมอไปถงกดใจอยากฟงค าอธบายของหมอทจะชวยเปนธระชแจงอาการโรคของตน

ถาหมอนนเปนผมเมตตาปรานใหผปวยเปนทชนชมยนดแลว ความสขโสมนสกจะบงเกดมแกผปวย เปนทางทจะบรรเทาไขใจใหหมดหรอนอยลงไปได และจะเชอฟงถอยค าของหมอผนนดวย 2. ไมเหนแกลำภ

ถาหมอเปนคนมความโลภเหนแกลาภ ไขพอจะหายไดในไมชาวน แกลงหนวงเหนยวไวใหหายชา หรอไขเปนอยางไมนาตกอกตกใจ กบอกไปเสยอยางหนง เพอใหเจาของไขตกใจ หรอคดอบาย แตจะไดคายา คาปวยการใหมากดวยประการใดๆ เลหประการหนงวาจะท านาคาขายบนหลงผปวย เอามงมเสยทเดยว ไมคดเผอทจะใหความสขแกเพอนบานฐานถน

ฉะนนแลวใครเลาจะเคารพนบถอ เพราะฉะนน หมอจงควรเปนคนไมเหนแกลาภ

3. ไมเปนคนโออวด ผทแสดงถอยค าโออวดใหเกนกวาความรของตนเขาเรยกวาเปนหมอขากป ยอมเปนขอหมนประมาทของคนทงหลาย

4. ไมปดบงควำมเขลำของตนไว ถาไปพบปะคนไขทตนไมเคยรกษา หรอความรของตนไมเพยงพอทจะรกษาได กพงใหเจาของไขเขารเสยแตตนมอ เพอเขาจะไดไปหาหมออนรกษา ถาจะใหด ตนรวาใครรกษาได บอกแนะน าเขาดวย 5. ไมปดบงควำมดของผอน เมอไดยนไดฟงเขาสรรเสรญคณวชาของผอนควรท าอธยาศยชนชมสรรเสรญตาม เมอผนนทราบอธยาศยของเราดงน ยอมมจตรกใคร จะเปนมตรกบเราบาง 6. ไมหวงกนลำภผอน เมอตนเปนหมอไปรกษาไข เหนแลววาแตล าพงผเดยวจะท าการไมถนด ควรหาผอนทมความรมาชวย เชนตนเปนหมอยาจะตองหาหมอนวดมาอกทางหนง แตครนจะใหเปนเชนนนกกลววาลาภทตนจะไดนนตองแบงสวนใหผอนไปเสย นเปนขอทท าอนตรายใหแกคนไข หมอไมควรคดเชนน 7. ไมลอ ำนำจและอคตทง 4 ฉนทาคต คอ ความรกใครพอใจ โทสาคต คอ ความโกรธ ภยาคต คอ ความกลว โมหาคต คอ ความหลง

*หนงสอ “บรพาจารยและผมคณปการตอการแพทยแผนไทย” สถาบนการแพทยแผนไทย กระทรวงสาธารณสข โดย นพ.วชย โชคววฒนและพวก

8. ไมหวนไหวดวยโลกธรรม ลาภผลทจะไดหรอไมไดไมมกด ความนนทา ความสรรเสรญกด มศกดศรกด หรอปราศจากศกดศรกด ความทกขความสขเหลานมาถงตน กใหมอธยาศยหนกแนน มธยสถเปนปานกลาง ไมท าความกระวนกระวาย ขวนขวาย ยนดยนรายเดอดรอนร าคาญ 9. มหรโอตตปปะ ละอายสะดงกลวตอบาป ละเวนจากวหงสาพยาบาท อาฆาตเวรตอบคคลอน 10. ไมเปนคนเกยจครำนและมกงำย ตงใจอตสาหะท าการรกษาพยาบาลไขโดยเตมก าลง ใชปญญาพนจพจารณาโดยถถวน สงทยงไมรกหมนศกษา คนควาหาความรใสตน 11. มโยนโสมนะสกำร

ตรตรองในใจใหแยบคาย

จะตรวจอาการโรคกตรวจดวยความพนจพเคราะหเหตผลโดยรอบ 12. ไมเปนคนมสนดำนประกอบดวยควำมมวเมำ เปนตนวา - เสพสรา - สบกญชายาฝน - ระเรงหลงไปในการพนนตางๆ

--------------------------------------------------------------

บทท 7 สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก*

พระรำชประวต

สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก ประสตในพระบรมมหาราชวง เมอวนท 1 มกราคม พ.ศ.2434

ทรงเปนพระราชโอรสองคท 69 ในพระบาทสมเดจพระจลจอมจอมเกลา (ร.5) และองคท 7 ในสมเดจพระศรสวรนทราบรมราชเทว พระพนวสสาอยยกาเจา

ทรงเปนพระราชบดาในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล (ร.8) และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช (ร.9)

ทรงไดรบการศกษาในสาขาสาธารณสขและสาขาแพทยศาสตรจากมหาวทยาลยฮารวารด ประเทศสหรฐอเมรกา หลงจากทรงส าเรจการศกษาวชาแพทย เสดจกลบประเทศไทย ถงทาเรอวดพระยาไกรเมอวนท 13 ธนวาคม พ.ศ.

2471 (สมยนนวนท 1 เมษายน คอวนขนศกใหม) เดอนเมษายน พ.ศ.2472 เสดจไปทเชยงใหม ประทบทบานของนายแพทยอ.ซ.คอรท ผอ านวยการโรงพยาบาลแมค

คอรมค ทรงปฏบตหนาทแพทยประจ าบานในโรงพยาบาลแหงนนอยเพยงสามสปดาห (1-18 พฤษภาคม พ.ศ.2472) ดวยพระจรยวตรอนงดงาม ไมถอพระองค ชาวเชยงใหมจงเรยกขานพระองควา “หมอเจาฟา”

หลงจากเสดจกลบถงกรงเทพฯ และกอนเสดจกลบเชยงใหม ทรงพระประชวรอยนาน 4 เดอน กสนพระชนมเมอวนท 24 กนยายน พ.ศ.2472 ทวงสระปทม รวมพระชนมาย 37 ป 8 เดอน 23 วน

พระรำชกรณยกจโดยยอ

1. ทรงเปนผแทนรฐบาลสยาม ท าความตกลงกบมลนธรอกกเฟลเลอรในการปรบปรงการศกษาแพทยของสยาม 2. ประทานทนการศกษาดวยพระราชทรพยสวนพระองคใหแพทยและพยาบาล 3. ประทานทนสรางตกมหดลบ าเพญ 4. ทรงซอโรงเรยนกลสตรวงหลง (ซงยายไปตงทใหมแลว) และประทานเงนซอมแซมใหเปนโรงเรยนพยาบาล และ

ทพกพยาบาลศรราช 5. ประทานเงนส าหรบจางพยาบาลชาวตางประเทศมาชวยสอนและปรบปรงโรงเรยนพยาบาล 6. ประทานเงนตงกองทนสอนและคนควา 7. ประทานเงนแกจฬาลงกรณมหาวทยาลยเพอพฒนาอาจารยวทยาศาสตรการแพทย และจดตงกองทน “พระ

ราชมรดก” 8. ทรงหาทนส าหรบศรราชเพอสรางอาคารหอพก 9. พระราชกรณยกจในการปรบปรงโรงพยาบาลอนๆ เชน โรงพยาบาลวชรพยาบาล โรงพยาบาลแมคคอรมค

โรงพยาบาลสงขลา 10. พระราชกรณยกจในการปรบปรงการสาธารณสข 11. พระราชกรณยกจเกยวกบวชาแพทยและวชาทเกยวของ เชน

– ทรงสนบสนนใหรบนสตแพทยหญง

– ทรงใหทนการศกษาทนตแพทย 12. พระราชกรณยกจตอการศกษาวชาอนๆ

– ประทานทนใหโรงเรยนกรงเทพครสเตยนวทยาลยจางครชาวตางประเทศ – ประทานทนใหกรมประมงสงคนไปเรยนวชาประมง 3 คน

พระราชปณธาน : จากบทสมภาษณททรงประทานสมภาษณแกหนงสอพมพThe New york Times เมอวนท 25 กนยายน 2459 ระหวางทรงศกษาวชาแพทยทมหาวทยาลยฮารวารด “แมวาขาพเจาจะไมมโอกาสขนครองราชย แตนนกมไดเปนสงทขาพเจากงวลใจ เพราะความมงมนของขาพเจาคอ การด ารงชพอยอยางทรงคณคา ขาพเจาอาจมชวตอยอยางสะดวกสบาย สมพระเกยรตในฐานะพระอนชาของพระมหากษตรย ขาพเจาคดวาขาพเจามควรไดรบการยกยองเพราะวาขาพเจาเปนพระอนชาของพระมหากษตรยเทานน หากขาพเจาจะไดรบการยกยองเชดช ขาพเจากหวงวาจะเปนเพราะเกยรตของขาพเจาเอง นนคอ การอทศตนเพอท าประโยชนใหกบประชาชน และบานเมองสยาม” สวรรคต วนท 24 กนยายน พ.ศ.2472 พระชนมาย 37 ป 8 เดอน 23 วน ค าราชสดด ศาสตราจารยนายแพทย A.G.Ellis อดตคณบดคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล เปนผมโอกาสรวมงานกบสมเดจพระบรมราชชนกอยนานถง 9 ป ในระหวางการพฒนาหลกสตร และการเรยนการสอนวชาแพทย ไดเขยนค าราชสดดถงพระองคทานดงน “เราไดรบมฤดก คอผลส าเรจทพระองคทานทรงประกอบไว และเราไดรบความทรงจ าอนประเสรฐในบคคลซงทรงลกษณะอนเปนทดดดมชมใจแกทกๆ คนทไดท าการตดตอกบพระองคทาน การทพระองคทานทรงอบตมาในโลกนนน ท าใหโลกนดขนเปนแนแท”

*หนงสอ “วนมหดล 24 กนยายน” จดพมพโดยโรงพยาบาลขอนแกน 1 กนยายน 2547

สมเดจพระบรมราชชนกทรงรบเปนอาจารยสอนนกเรยนแพทยในรนแรกๆ และไดประทานพระราโชวาทในโอกาสตางๆ ทงแกนกเรยนแพทยและนกเรยนทนสวนพระองค

พระราโชวาทเหลานไดรบการเผยแพรและอางถงมาแลว ดวยคณคาทแพทยรนหลงควรจกไดศกษาใครครวญและน าไปปฏบตเพอใหเกดผลดทงตอตนเอง ตอผปวย และตอประเทศชาตบานเมอง จงเหนควรใหน ามาจดจารใหปรากฏในทนดวย

1. ฉนไมตองการใหพวกเธอมความรทางการแพทยอยางเดยว ฉนตองการใหพวกเธอเปนบคคลทถงพรอมแลว I don’t want you to be only a doctor.

But I also want you to be a man.

พระราชด ารสของสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก พระราชทานในวโรกาสเปดการศกษาเวชนสต รน 2471

--------------------------------------------------------------------------

2. หมายความวาฉนตองการใหพวกเธอเปนทงนายแพทย และเปนผทอยในสงคมมศลธรรมอนดดวย

จงสามารถท าประโยชนใหแกประเทศชาตได

อางองมาจาก พ.บญนยม “สมเดจพระราชบดา เจาฟามหดล อดลยเดชกรมหลวงสงขลานครนทร” อนสรณการรบพระราชทานปรญญาบตรเวชบณฑต รน 2473 ครบ 25 ป หนา 7

--------------------------------------------------------------------------

3. อาชพแพทยนนมเกยรต แพทยทดจะไมร ารวย แตไมอดตาย ถาใครอยากร ารวยกควรเปนอยางอน ไมใชแพทย

อาชพแพทยนนจ าตองยดมนในอดมคตเมตตากรณาคณ

พระราโชวาทของสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก พระราชทานแกแพทยรน 2472 เมอสมยเปนนสตใหมๆ

--------------------------------------------------------------------------

4. ขอใหถอประโยชนสวนตวเปนทสอง ประโยชนของเพอนมนษยเปนกจทหนง

ลาภทรพยและเกยรตยศจะตกมาแกทานเอง ถาทานทรงธรรมะแหงอาชพไวใหบรสทธ

จากลายพระหตถของสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก

ถงนายสวสด แดงสวาง (ศาสตราจารย นายแพทยสวสด แดงสวาง) --------------------------------------------------------------------------

5. ความส าเรจทแทมใชอยทการเรยนรเทานน แตอยทความสามารถ

ในการประยกตใชความรนนใหเกดประโยชนแกมวลมนษยชาต True success is not in the learning, but in its application to the benefit of mankind.

จากสมดบนทกวชาวทยาบคเตรของสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก

--------------------------------------------------------------------------

6. การเรยนจบหลกสตรการแพทยทก าหนดใหนน ไมไดหมายความวานกเรยนไดเรยนรจบหมดดานการแพทย การรบปรญญาบตรเปนเพยงกาวหนงเทานน คอแสดงวานกเรยนไดเรยนจบการฝกทางทฤษฎ และอยในฐานะเหมาะทจะออกไปรบผดชอบทางการปฏบตโดยล าพง เกยวกบปญหาการปวยไข ซงจะเปนการศกษาทตอเนอง เปนแตเปนคนละแบบ การทจะเปนแพทยทกาวหนาตอไปได แพทยทส าเรจจะตองยดอยเสมอวาจะตองเปนนกศกษาอยตลอดชวตของอาชพ

จากลายพระหตถของสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชนก ถง Professor Aller G.Ellis

--------------------------------------------------------------------------

7. พวกเธอทงหลาย การเลนนนเปนของด การเรยนนนกเปนของดและส าคญ แตการจะใหดกวานนคอคนทเรยนกดและเลนกดดวย

พระราโชวาทของสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก ถงนสตแพทยทละทงการเรยนไปเลนสนก

--------------------------------------------------------------------------

8. เรองต าแหนงการงานนกเหมอนหมวก จะหาหมวกใหเหมาะกบหวคนนนคงไมยาก แตเรองทจะหาหวคนมาใหเหมาะกบหมวกนซยากนกหนา

จากลายพระหตถของสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนกถงพระสนธ --------------------------------------------------------------------------

9. เมองเรายงไมมอะไรเลย พวกเราตองรไว เมอเราเรยนส าเรจแลว ควรพยายามคดคนทางวชาการใหกวางขวางขนจะไดเทยบเคยงกบตางประเทศเขาบาง ถายงไมรจะท าอะไรใหมกใหศกษาสงทธรรมดา ใหรวาคนไทยเรานนมอะไรเปนธรรมดาซงเปนมาตรฐาน

สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก รบสงถงนกเรยนแพทย --------------------------------------------------------------------------

10. หมอมฉนรสกอยตลอดวา การสาธารณสขนนเปนการส าคญอยางดยง ทงเปนเครองบ ารงก าลงของชาตไทย และเปนสาธารณประโยชนแกมนษยชาตทวไปดวย เพราะฉะนนเมอมโอกาสอนใดซงหมอมฉนพอทจะชวยออกก าลงกายและสตปญญาหรอทรพย อนเปนผลทจะทะนบ ารงใหการนนเจรญขนแลว หมอมฉนยนดปฏบตเสมอ

จากลายพระหตถของสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก

กราบทลพระเจานองยาเธอ กรมขนชยนาทนเรนทร อธบดกรมสาธาณสข --------------------------------------------------------------------------

11. ฉนไดท างานส าเรจไวอยางหนงคอมลนธรอกกเฟลเลอรเขาจะอดหนนใหเงนรฐบาลไทยขยายกจการแพทยในประเทศไทย แตรฐบาลไทยจะตองประสานกบเขาเปนขอสญญาผกพน โดยรฐบาลไทยจะตองออกเงนสมทบดวย มฉะนนราษฎรจะเขาใจวาเปนโรงพยาบาลฝรงไปหมด แลวกท าไมส าเรจดวยซงเขาไดเหนจากประเทศจนแลว...ฉนหนกใจทรฐบาลจะไมมเงนในการกอสรางตกตางๆ ตามสญญาได

จากสนทรพจน ในวนมหดล พ.ศ.2505 โดย พลตรพระศกดา พลรกษ --------------------------------------------------------------------------

12. 291 ถนนพระรามท 1

อ าเภอประทมวน กรงเทพฯ

วนท 4 กมภาพนธ พทธศกราช 2471 แจงความมายง ทานสภานายกและสมาชกสโมสรแพทยแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ในขณะมการเลยงด ณ สโมสรแพทยแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย หลวงเฉลมคมภรเวชชไดขอใหขาพเจากลาววาจา แตขาพเจามไดรบเพราะรสกวาเสยงออน จะสงไปทงสมมสนามไมได จงเกรงวาจะล าบากแกผฟงและเสยเวลา ดวยเหตนขาพเจาขอถอโอกาสอนนแสดงความยนดทไดไปพบกบทานทงหลาย และขอขอบใจทานทไดมใจอารเชญขาพเจาไปรวมสมาคม เลยงด แขงแรง ท าใหเกดความระลกถงดวยความภาคภมใจวาขาพเจากไดเกยรตยศเปนภราดรแพทยผหนงในคณะของทาน

แพทยวทยาผดกนกบดาราศาสตรหรอวชาค านวณ ทงสองอยางนเปนวทยาศาสตรแมนค านวณไดถง วน ยาม นาท วนาท และตวเลขถง 0,000,000.01 มคดระวางนทธกบอามะอยางแนๆ สวนวชาแพทยนนเปนวชาแมนแตบางสวน แตเปนทงวทยาศาสตรและศลปศาสตรดวยเหตนผทจะประกอบโรคศลป นอกจากทจะเปนนกวทยาศาสตร จงยงตองบรบรณดวยคณลกษณะอนอกหลายประการจงจะเปนผท าการส าเรจได

คณลกษณะส าหรบการแพทยนน คอความเชอถอไวใจ 1. ทานตองมความเชอในความสามารถของตนเองคอ ความมนใจ 2. ทานตองมความไวใจระหวางแพทยกนเองคอ ความเปนปกแผน 3. ทานตองไดรบความเชอถอจากคนไขของทานคอ ความไวใจของคณะชน คณสมบตสามประการน เปนอาวธเกราะ และเครองประดบอนงามของแพทย ทานควรยกยองคณะทใหการศกษา

แกทาน ทานควรมความภาคภมใจในคณะของทาน และทานไมควรเรยนวชาขนใจแลวใชเปนเครองมอหากนเทานน ควรเกบค าสอนใสใจและพฤตกรรมตาม ผทจะบ าบดทกขตองเปนตวอยางความประพฤต ซงจะน ามาแหงสขภาพ แพทยทไมประพฤตตามวธทตวสอนแกคนไขแลวจะหาความไวใจจากคนไขอยางไรได

ทานควรมความเชอในตนเอง ไมใชอวดด ทานตองรสกความรบผดชอบและท าไปดวยความตงใจด พวกเราแพทยแผนปจจบนมายมเยาะแพทยแผนโบราณวาเขาใชยาไมมหลกวทยาศาสตร แตถงกระนนในประเทศ

สยามกไดมแพทยโบราณหลายทานทศกดสทธจรงๆ ดวยความเชอถอในความตงใจด เชอวาสรรพคณยานนมฤทธจรง ประกอบดวยความสงเกตอนสขมและความจรงใจ แพทยเหลานท าการเปนผลคอ รกษาทางใจ แพทยมความเชอรนแรงพอ จงสงความเชออนนเขาไปถงใจคนไขได คนไขจงมใจด ทานกทราบอยแลววาความวตก ความกลมใจท าใหโรคอวยวะ เชน โรคหวใจ โรคไหลเวยนโลหต โรคเสนประสาท และโรคไตบางอยางก าเรบได โรคอปทาน (ฮสตเรย) ปลอมอาการของโรคอวยวะไดคลายอยางไร

แพทยผทไมเชอในสงทตนท าและพดหลอกใหคนไขเชอนนคอแพทยททจรตภาษาองกฤษเรยกวา “แควค” ถงแมผนนจะไดรบการศกษาวทยาศาสตร

ทานนายแพทยบนเดสเซน ไดกลาววานกสขวทยาทกคนจะตองอยกนเปนตวอยางสขภาพถงจะเปนพอคาความสขด

ในขณะททานประกอบกจแพทย อยานกวาทานตวคนเดยว นกวาทานเปนสมาชกของ “สงฆ” คณะหนงคอคณะแพทย ทานท าดหรอรายได ความเชอถอหรอความดถก เพอนแพทยอนๆ จะพลอยยนดหรอเจบรอนอบอายดวย นกถงความรบผดชอบตอผทเปนแพทยดวยกน

แพทยทกคนมกจทจะแสดงความกลมเกลยวในคณะแพทยตอสาธารณชน เมอเกดความเลอมใสในคณะแพทยขนในหมประชาชนแลว ผทจะตงตนท าการแพทยถงจะยงไมไดมโอกาสตงตวในความไวใจของคนกจะไดสวนความไวใจเพราะเปนสมาชกของคณะทมผนบถอ เราเหนพระบวชใหมทยงไมเปนสมภารเรากยกมอไหว เพราะเรามความนบถอในลทธของพระสงฆฉนใดกด แพทยหนมกไดความไวใจเพราะคณะของเขาเปนทนาไวใจ เพราะฉะนนความประพฤตของแพทยบคคลน ามาซงประโยชนแกแพทยใหมและเรากอยากจะชวยผทตงตนในอาชพของเราเสมอไป

ทานโฮเมอร คาลเวอร ไดกลาวไววา ทแรกมผเกรงวาวชาแพทยปองกนหรอสาธารณสข จะท าลายการหากนของแพทยรกษาพยาบาล ครงตรวจดผลตรงกนขาม ความกลมเกลยวระหวางการแพทยปองกนกบแพทยรกษา กลบท าใหแพทยรกษาท ามาหากนด ฉะนนการสมาคมกน แลกเปลยนความรความช านาญแทนทจะหวงวชาหรอแกงแยงรวมมอรวมใจกบเจาหนาทสาธารณสขกลบน าผลมาใหทงสองขาง

ทานศาสตราจารยเทาสซก ไดกลาวไววา การคาขายแลกเปลยนกนโดยคลองธรรมน าโภคทรพยมาใหทงสองฝาย เปนอยางนนในการคาขายวตถแลวการแลกเปลยนวชาคงน าความจ าเรญมาใหทงสองขางเหมอนกน

การทจะไดความไวใจของคนไข ขอทานถอสภาษตวา “ใจเขาใจเรา” ทานคงจะคดไดวาทานอยากไดความสบายแกตวทานอยางไร กควรพยายามใหความสบายแกคนไขอยางนน ความจรงตงเปนยาประเสรฐไดผลคอความเชอ และเมอคนไขเชอทาแนลวเขาจะท าตามทกอยาง คนไขโดยมากอยากรความจรง เราไมเชอความหลอกลวงของเราเองแลวทไหนจะหวงใหคนไขเชอถาทานหลอกคนไขแลว ทานจะเจอเขาอก และเขามปากบอกความชวความดกนไปตอๆ

ทานศาสตราจารยแคโบต ไดสอนใหกลาวความจรงเสมอ เพราะทานถอวาคนไขโดยมากทนความจรงทพดตรงๆ ไดดกวาความจรงทไดรเขา เมอไดจบความเทจของทานไดแลว ทานระวงบอกแตสงทเปนไปจรงๆ ไมใชสงททานทายวาจะเปนหรอจะไมเปน เชน การท านายผลสดทาย (ปรอคโนสส) ถาทานมานกดใหดแลว ทานจะบอกคนไขไดยากเพราะโดยมากกเปนการเดา แตถาทานมหลกฐานบอกไดแนแลวกลบชวยใหคนไขไดสตเตรยมจะตายหรอจะพการหรอจะหวงหาย ท านายแนไมใครจะท าอนตรายท านายเดานนเปนสงอนตรายมากอาจารยโดยมากจงสอนใหปด

ในการรกษาคนไขนน ขาพเจาเหนมสภาษตดอนหนง ซงทานศาสตราจารยพบอด ผลวงลบไปแลวไดกลาววา “ความลบของการรกษาคนไขนนคอความรกคนไข”

การทใหนามสโมสรนวา “แพทยแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย” นน แสดงวาทานมความเชอถอและภมใจในโรงเรยนของเรา ทานถอตวทานวาเปนศษยมคร ทานเชดชโรงเรยนของทานไมอบอายปดบง และทานไดมความรสกความรบผดชอบตอโรงเรยน ทานจงเอาชออนเปนพระบรมนามาภธยของปยมหาราชของเราไปใช เพราะทานตงใจบ าเพญตนใหเปนทไววางใจไดและเชอในความสามารถของทานวาจะรกษาชอนไวไดไมใหเสย

ทานตงสถานทประชมแลกเปลยนความอารเปนสามคคกนนบวาท าการบ าเพญความเชอถอของคณะ และอดหนนซงกนและกน

ทานตกแตงหนงสอขาวแพทยเพอความรความเอาใจแกสาธารณชน และไดเชญผทไมเปนแพทยมาสมาคมกบแพทยความคนเคยสวนตวยอมน ามาซงความไวใจ

ดวยเหตดงน ขาพเจาจงมความโสมนสอวยพรใหสโมสรนรงเรอง ใหหนงสอขาวแพทยแพรหลาย และใหสมาชกทกคนสมบรณในกจอาชพทเปนก าลงทงรกษาและปองกนประชาชนสยามใหพนจากโรคภยทงหลาย ขอใหเจรญยงๆ เทอญ

ดวยความนบถอ (ลงพระนาม) มหดล

จากลายพระหตถของสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก ถงสภานายกและสมาชกสโมสรแพทยแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย เมอ พ.ศ.2472 (สมยนนคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล สงกดอยในจฬาลงกรณมหาวทยาลย)

(คดจาก “ขาวแพทย ของสโมสรแพทยจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ปท 1 ฉบบท 9 พ.ศ.2472 ตพมพในสารศรราช 2494 ; 3:523-527)

--------------------------------------------------------------------------

ปกหลง

พระราชกระแส : ในหลวงรชกาลท 9 ในพธเปดอาคารแพทยสมาคม ซอยศนยวจย

วนท 1 กมภาพนธ พ.ศ.2511

“...พวกแพทยมความสามคคกนดมาก ขอใหรกษาความดนไว” “...ปจจบนน กจการแพทยเจรญกาวหนามาก

ขอใหชวยกนนกถงและท าประโยชนแกประเทศชาตใหมาก”

---------------------------------------------------------------