ส านักงานศาลรัฐธรรมนูญelibrary.constitutionalcourt.or.th/document/documents/serials/Journal_43.pdf · iv วารสารศาลรัฐธรรมนูญ

วารสารศาลรฐธรรมนญ ปท 14 เลมท 43 เดอนมกราคม - เมษายน พ

.ศ. 2556

ส�านกงานศาลรฐธรรมนญศนยราชการเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา 5 ธนวาคม 2550 อาคารราชบรดเรกฤทธ

120 หม 3 ถนนแจงวฒนะ แขวงทงสองหอง เขตหลกส กรงเทพมหานคร 10210

โทรศพท 0-2141-7777 โทรสาร 0-2143-9500

www.constitutionalcourt.or.th E-mail: [email protected]

วารสารศาลรฐธรรมนญConstitutional Court Journal

สำานกงานศาลรฐธรรมนญ

Office of The Constitutional Court

วารสารศาลรฐธรรมนญConstitutional Court Journal

ปท 15 เลมท 43 เดอนมกราคม - เมษายน 2556

ISSN 1513 - 1246

ส�านกงานศาลรฐธรรมนญ

Office of the Constitutional Court

พมพครงท 1

จ�านวนพมพ 1,000 เลม

เมษายน 2556

ราคา 120 บาท

พมพท : บรษท พ. เพรส จ�ากด

129 ซอยแยกซอยศรพจน แขวงสวนหลวง เขตสวนหลวง กรงเทพฯ 10250

โทร. 0-2742-4754-5

วารสารศาลรฐธรรมนญ ปท 15 เลมท 43 เดอนมกราคม - เมษายน พ.ศ. 2556 iii

บทบรรณาธการ

วารสารศาลรฐธรรมนญ ปท 15 เลมท 43 เดอนมกราคม – เมษายน 2556 กาวสกงทศวรรษ

ทสอง (ปท 15) ของการเผยแพรวารสารในฐานะสอวชาการและบรการขอมลขาวสารทเปนองคความร

เกยวกบรฐธรรมนญ สทธเสรภาพและกฎหมายมหาชน รวมทง เปนชองทางหนงในการสรางความรความ

เขาใจเกยวกบบทบาทและอ�านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ และภารกจของส�านกงานศาลรฐธรรมนญ

ตามปณธานทมงมนบนพนธกจของการ “ยดหลกนตธรรม ค�าจนประชาธปไตย หวงใยสทธเสรภาพของ

ประชาชน” มาโดยตลอด

ส�าหรบเนอหาของวารสารฉบบน กองบรรณาธการไดคดสรรบทความเชงวชาการดานกฎหมาย

รฐธรรมนญและกฎหมายมหาชนซงเปนประโยชนในการศกษาคนควา ประกอบดวย บทความเรอง

The Constitutional Court Procedures of the Kingdom of Thailand โดย นายปญญา

อดชาชน ทปรกษาส�านกงานศาลรฐธรรมนญ บทความเรอง การสรรหาคนพการเขารบราชการ :

ขอยกเวนหลกความเสมอภาค โดย นางสาวอจฉราพร พรมกดา บทความเรอง สถตคำาวนจฉยของคณะ

ตลาการรฐธรรมนญและศาลรฐธรรมนญ (ตงแตอดต – พ.ศ. 2556) โดย นายภาสพงษ เรณมาศ

บทความเรอง ขอสงเกตบางประการเกยวกบการขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยบทบญญตแหงกฎหมาย

ทศาลรฐธรรมนญไดมคำาวนจฉยไวแลว โดย นายปฐมพงษ ค�าเขยว บทความเรอง มาตรการควบคม

การโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 โดย

นายเถกงเกยรต จนทรพล บทความเรอง ขอเปรยบเทยบนกการเมองไทยและนกการเมององกฤษ

ภายใตระบบรฐสภาผานระบบ Westminster Model โดย นายนนทสทธ โชคสวฒนสกล และ

บทความเรอง หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ โดย วาทรอยตรภาคภม แกวเขอน

นอกจากน กองบรรณาธการยงไดคดสรรค�าวนจฉยทนาสนใจของศาลรฐธรรมนญเผยแพรดวย ไดแก

ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญ ท 2/2556 ลงวนท 27 กมภาพนธ 2556 เรอง พระราชบญญตคมครอง

แรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 158 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญมาตรา 39 วรรคสอง หรอไม

กองบรรณาธการขอขอบคณทกๆ ทานทไดกรณาใหความสนใจตดตามและใหความอปการคณ

วารสารศาลรฐธรรมนญดวยดเสมอมา กองบรรณาธการหวงเปนอยางยงวาวารสารฉบบนจะเปนประโยชน

ตอทานผอานในการศกษาคนควา และตอยอดองคความรทเกยวของ ทงน หากมขอเสนอแนะประการใด

อนจะเปนประโยชนตอการจดท�าวารสารฯ แลว กองบรรณาธการขอนอมรบดวยความยนดยง

บรรณาธการ

iv วารสารศาลรฐธรรมนญ ปท 15 เลมท 43 เดอนมกราคม - เมษายน พ.ศ. 2556

สารบญหนา

• The Constitutional Court Procedures of the Kingdom of Thailand ........................ 1

ปญญา อดชาชน

• การสรรหาคนพการเขารบราชการ: ขอยกเวนหลกความเสมอภาค .......................................... 16

อจฉราพร พรมกดา

• สถตค�าวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญและศาลรฐธรรมนญ

(ตงแตอดต - พ.ศ. 2556) ......................................................................................................... 43

ภาสพงษ เรณมาศ

• ขอสงเกตบางประการเกยวกบการขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยบทบญญต

แหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญไดมค�าวนจฉยไวแลว .............................................................. 88

ปฐมพงษ คำาเขยว

• มาตรการควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล

ตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 ............................................... 117

เถกงเกยรต จนทรพล

• ขอเปรยบเทยบ นกการเมองไทย และนกการเมององกฤษ

ภายใตระบบรฐสภาผานระบบ Westminster Model .......................................................... 135

นนทสทธ โชคสวฒนสกล

• หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ ........................................................................ 153

วาทรอยตร ภาคภม แกวเขอน

• สรปค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 2 /2556

เรอง พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 158

ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 39 วรรคสอง หรอไม ..................................................... 185

วารสารศาลรฐธรรมนญ ปท 15 เลมท 43 เดอนมกราคม - เมษายน พ.ศ. 2556 1

The Constitutional Court Procedures of the Kingdom of Thailand

The Constitutional Court Proceduresof the Kingdom of Thailand

Dr. Punya Udchachon Ph.D., LL.D. *

Advisor of Office of the Constitutional Court

1. IntroductionThe Constitutional Court of the Kingdom of Thailand was established by the

Constitution 1997 in the first times in Thailand. And now, It exercises on the provision of the Constitution 2007 which come into force on 24th August 2007. The Constitution is the supreme law of the State ; the provisions of any organic law, law, rule or regulation, which are contrary to or inconsistent with this Constitution, shall be unenforceable. The Constitutional Court of the Kingdom of Thailand is the specialized court form that follows the Philosopher Hams Kensen idea, the father of the Constitutional Court, to safeguard the Supremacy of the Constitution. Therefore, The constitutional Court of the Republic of Austria and the Constitutional Court of the Federal Republic of Germany are the model of thai Constitutional Court.

2. CompositionThe Constitutional court of the Kingdom of Thailand consists of the President of

the Constitutional Court and eight judges of the Constitutional Court, appointed by the King upon the advice of the Senate.1 This composition can divide as follows :

2.1 Judges of the Supreme Court, 3 of whom are elected at a General Assembly of the Supreme Court by se cut ballot.

2.2 Judges of the Supreme Administrative Court, 2 whom are elected at a General Assembly of the Supreme Administrative Court by secret ballot.

2.3 Qualified persons in the field of law, 2 persons who genuinely possess

* Presents to the German-Southest Asian Center of Excellence for Public Policy and Good Governance (CPG), Faculty of Law, Thamasat University, Bangkok Thailand, June 2013.

1 The Constitution of the Kingdom of Thailand 2007. Section 204.

2 วารสารศาลรฐธรรมนญ ปท 15 เลมท 43 เดอนมกราคม - เมษายน พ.ศ. 2556

Punya Udchachon

knowledge and expertise in law.

2.4 Qualified persons in the field by political science, public administration or other social sciences, 2 persons who genuinely possess knowledge and expertise in the administration of state affairs.

In case of that no judge of the Supreme Court or judge of the Supreme Administration Court is elected to become a Constitutional Court Judge, the General Assembly of the Supreme Court or General Assembly of the Supreme Administrative Court, as the case may by, shall elect other persons having the qualifications and not king under a prohibition with regard to being a Constitutional Court Judges.

The nine Constitutional Court Judges meet and select one amongst themselves to become the President of the Constitutional Court. The President of the Constitutional Court and Constitutional Court Judges shall hold office for nine years and may hold office for only one term. For the appointment, the President of the Senate tenders to the King for the appointment of Constitutional Court Judges.

Table 1 : The composition of the Constitutional Court Judges in 2013.

Item Name Background Position

1 H.E. Charoon Intachan Judge of the Supreme Administrative Court.

The President of the Constitutional Court since 8 October 2013.

2 Mr. Nurak Marpraneet Judge of the Supreme Court. Constitutional Court Judge.

3 Mr. Boonsong Kulbupar Judge of the Supreme Court. Constitutional Court Judge.

4 Mr. Chat Chonlaworn Judge of the Supreme Court. Constitutional Court Judge. (The Former President of the Constitutional Court)

5 Mr.Twekiat Menakanist be selected in field of law. Constitutional Court Judge.

6 Mr. Udomsak Nitimontree Judge of the Supreme Administrative Court.

Constitutional Court Judge.

7 Mr. Jaran Pukditanakul be selected in field of law. Constitutional Court Judge.

8 Mr. Suphot Khaimuk be selected in field of political science etc.


9 Mr. Chalermpon Ake-uru be selected in field of political science etc.




3. Powers and DutiesThe Constitution of the Kingdom of Thailand 2007 provided for the Constitutional

Court to have powers and duties in adjudicating and ruling constitutional cases that categorized into nine functions as follow :

3.1 constitutionality review of bills of law and draft rules of procedure of the legislature prior to promulgation so as to prevent any contrariness or inconsistencies with the Constitution ;

3.2 constitutionality review of laws already in force so as to prevent any contrariness or inconsistencies with the Constitution ;

3.3 constitutionality review of the conditions for enacting an Emergency Decree so as to avoid any contrariness or inconsistencies with the Constitution;

3.4 to rule on whether or not a member of the Horner of the Represmtatives, Streator or Committee member has committed an act which results in a direct or indirect interest in the use of budgetary appropriations ;

3.5 to rule on disputes of conflicts pertaining to the powers and duties of two or more organs with respect to the National Assembly, Council of Ministers or non-judicial constitutional organs ;

3.6 to rule on resolutions or regulations of political parties, to consider appeals of members of the House of Representatives and to rule on cases concerning persons or political parties exercising political rights and liberties unconstitionally ;

3.7 to rule on the membership or qualifications of members of the National Assembly, Minister and Election Commissioners ;

3.8 to rule on whether or not a treaty must be approved by the National Assembly ;

3.9 powers and duties stipulated by the organic Act on Political Parties 2007.

4. The Constitutional Court Procedure Law.Since the Constitutional Court was established by the Constitution 1997 to 2013,

There were seven Constitutional Court Rules that categorized into three stages.

4.1Thefirststage(1997-Septmeber18,2006). The Constitution of the Kingdom of Thailand section 269 provides that the procedure of the Constitutional Court shall be prescribed by the Constitutional Court, which must be done by a unanimous resolution of its judges, and shall be published in the Government Gazette.


Punya Udchachon

The procedure of the Constitutional Court under paragraph one must also be founded at least upon fundamental guarantees with regard to the openness of heaving, the opportunity to the parties to express their opinions before the decision of the case, the right of the parties to inspect documents relating to them, the opportunity to challenge the judge of the Constitutional Court and the reasoning of the decision or order of the Constitutional Court.2

In this stage, there an five Constitutional Court Rules that is so called follows.

(1) Rules of the Constitutional Court on Procedures and Ruling 1998.

(2) Rules of the Constitutional court on Procedures and Ruling (Second Amendment) 1998.

(3) Rules of the constitutional Court on Procedures and Ruling (Third Amendment) 1999.

(4) Rules of the Constitutional Court on Procedures and Ruling (Forth Amendment) 2001.

(5) Rules of the Constitutional Court on Procedures and Ruling 2003.

4.2 The second stage. There was Coup d’ tat in Thailand in September 19, 2006 and leaded to dissolve the Constitution of the Kingdom of Thailand 1997 and the Constitution Court. Nevertheless, the constitution of the Kingdom of Thailand (Temporary) 2006 established the Constitutional Council that consisted of nine judges.3 The Constitutional Council judges exercise the cases on the Rules of the Constitutional council on Quorum Procedures and Ruling 2006.

4.3Thethirdstage(August24,2007-now). Thailand has the Constitution of the Kingdom of Thailand 2007. This constitution provides that the procedures of the Constitutional Court shall be in accordance with the Organic Act on Procedures of the Constitutional Court.4 And while the Organic Act on Procedures of the Constitutional Court has not yet been enacted, the Constitutional Court has the powers to prescribe rules on procedures and rending of decisions but such organic law shall be enacted within one year as form the date of promulgation of the Constitution.5 At the present, The House of the Representatives has not yet been passed the bill. So, the Constitutional 2 Ibid; Section 269.3 The Constitution of the Kingdom of Thailand (Temporary) 2006, Section 35.4 The Constitution of The Kingdom of Thailand 2007, Section 216 paragraph five.5 Ibid ; Section 300 paragraph five.



Court has issued and applied the Rule of the constitutional Court on Procedures and Ruling 2007 and it publishes in the Government Gazette.

5. The Constitutional Court RulesNow, There are three laws that effect on the Constitutional Court Rulings as

follows : The Constitution, The Rules of the Constitutional Court on Procedures and Ruling 2007, and The Regulation of the Constitutional Court on Case Management 2012.

5.1 The Constitution

The Constitution of the Kingdom of Thailand 2007 provides the essential rules on Constitutional Court rulings.6

(1) A quorum of the Constitutional Court Judges in a hearing and giving of a decision must comprise no fewer than five Constitutional Court Judges.

(2) A ruling of the Constitutional Court shall be made by a majority of votes unless the only exception concerning with the constitutionality review of the conditions for enacting an Emergency Decree, which requires the votes of no fewer than two-third of the total number of the Constitutional Court Judges (nine judges).7

(3) Each the Constitutional Court Judge shall to prepare an individual opinion in the ruling. This opinion shall be declared orally in a meeting before voting on a resolution and will be published in the Government Gazette.

(4) The essential substance of the Constitutional Court decision must at least consists of the background or allegation, summary of facts, obtained from hearing, reasons for the decision on questions of fact and questions of law and the provisions of the Constitution and the law invoked and resorted to.

(5) The decision of the Constitutional Court shall be deemed find and binding on the National Assembly, Council of Ministers, Courts and other State organs.

(6) In case of the annual appropriations bill, the Constitutional Court shall give a decision within seven days as from the date of its receipt.8

(7) In case of the organic law, the Constitutional Court shall give a decision with thirty days as from the date of its receipt.9

6 The Constitution of the Kingdom of Thailand 2007, Section 216.7 Ibid ; Section 185 paragraph four.8 Ibid ; Section 168 paragraph seven.9 Ibid ; Section 141 paragraph one.


Punya Udchachon

(8) If the Constitutional Court decides that the provisions of an organic law bill are contrary to or inconsistent with the Constitution, such provisions shall lapse and if the Constitutional Court decides that such provisions are the essential element thereof or the organic law bill has not been duly enacted under the provisions of the Constitution, such organic law bill shall lapse.

5.2RulesoftheConstitutionalCourtonProceduresandRuling2007

These Rules consist of fifty-eight clauses that provide for an inquisitional system in five steps.10

Firststep, it is the acceptance of application. The application must be in writing and contains polite words for at least relating to follow details.11

(1) The name and address of the applicant ;

(2) A specification of the section of the Constitution and law relevant to the cause of application ;

(3) A specification of the matter giving rise to the cause for exercise of rights together with the relevant facts and circumstances ;

(4) A request specifying an intent for the Court to proceed in a certain manner together with clear supporting reasons., and

(5) A signature of the applicant. But in case of the application is filed and submitted on behalf of another person, a power of attorney to carry out the following act must also be attached. The office of the Constitutional Court has power to examine the absolute application. Once the application has been filed with the Constitutional Court, The President of the Constitutional Court shall appoint no fewer than three Constitutional Court Judges to have charge of case. But exception in case of the following applications, the President of the Constitutional Court may elect to not appoint a Constitutional Court Judge in change. There are the applications as follows.

(1) The application for a constitutional review of an organic law bill approved by the National Assembly.

(2) The application for ruling on whether then has been a proposal, motion or any act by a member in the deliberation of an Annual Appropriations Bill, Supplemental Appropriations Bill and Transfer of Appropriation Bill which results in the member of the House of Representatives, Senator or Committee Member having a direct or indirect

10 The Rules of the Constitutional Court on Procedures and Ruling 2007, clause 6. 11 Ibid ; clause 18.



interest in the expenditure of appropriations budget.

(3) A case of urgent necessity.

In the (1) (2) (3) mentioned cases, the full Constitutional Court Judges must consider to accept the application within three days as from the receipt date of the application.

Secondstep, it in the consideration of the application. There are two options of the Constitutional Court Judges consideration.

(1) In case of acceptance the application, the Constitutional Court Judges quarum shall be made the order within fifteen days.12

(2) In case of non-acceptance the application, the Constitutional Court Judges quarum shall be set to the meeting of the whole Constitutional Court Judges within seven days. If the whole Constitutional Court Judges agree, the order shall be made.13 If the whole Constitutional Court Judges disagree, the case shall proceed in accordance with the whole Constitutional Court Judges’s opinion.14

Thirdstep, it in the notification. After the Constitutional Court Judges accept a party’s application for consideration, the office of the constitutional court shall be made a copy of application to the respondent. And the respondent shall submit a statement in reply to the allegation within fifteen days as from the receipt date of the application copy or within the period stipulated by the Constitutional Court. If the respondent docs not apply the allegation, the constitutional Court shall proceed with the trial process in the next forth stage.15

Forthstep, it is the trial proceedings that means the inquiry or consultation meeting for deliberation or ruling.

(1) The inquiry means inspection of evidence, hearing or examination of evidence that consists of important principles.

1.1 The inquiry must be conducted openly, except where the Constitutional Court considers it appropriate in the interest of order in courthouse vicinity or preservation of public interest. For the first inquiry hearing date, the copies of the notice shall be sent to the parties at least fifteen days prior to the scheduled date.

12 Ibid., clause 27 paragraph one.13 Ibid., clause 27 paragraph two.14 Ibid., clause 27 paragraph three.15 Ibid., clause 29.


Punya Udchachon

1.2 The parties have the rights to adduce themselves, a person or other items as evidence as the Constitutional Court considers and the rights to inspect evidence and make copies of evidence of oneself or the other party. In order to trial proceedings proceed quickly and fairly, the Constitutional Court may determine a prior inspection of evidence but shall be notified at least fifteen days in advance of the evidence inspection date.

1.3 The parties shall present all evidence submitted to the court in order to enable both parties to inspect such evidence in the evidence inspection date in item 1.2.

1.4 If the Constitutional Court finds that the case contains sufficient facts and evidence, the Constitutional Court may refrain from caring out an inquiry. And for the interest of justice, the Constitutional Court may allow the parties to carry out additional examination pursuant to the issues and facts already determined by the Constitutional Court.

1.5 The Constitutional Court may allow for an examination of evidence located outside the courthouse by video conference.

1.6 The parties have the rights to request to make an opinion or closing statement. In this case, the applicant shall be the first to make a statement and followed by the respondent.

(2) The consultation meeting for deliberation and ruling requires a quarum that must consist of no fewer than five judges.16 A party, witness or related person may give facts or opinions in writing with the permission of the Constitutional Court.17

Final step, the ruling and order making shall be made by a majority vote except where provided otherwise by the Constitution, for example, emergency decree which requires the note of no fewer than two-third of the total number. A judge who is not eligible to participate in the proceedings of a case does not have the power to make a ruling for that case.

(1) Every judge must prepare a written opinion with his or her individual ruling and make an oral statement to the meeting prior to voting on a resolution.

(2) A ruling of the Constitutional Court must at least contain the background or allegations, a summary of facts obtained from the proceeding, reasons for ruling on

16 Ibid., clause 24 paragraph one.17 Ibid., clause 44.



a point of fact or law, and the provisions of the Constitution and laws.18

(3) A ruling of the Constitutional Court shall become effective on reading date and the ruling of the Constitutional Court and the opinions of every judge in the quarum shall be published in the Government Gazette.19

5.3 The Regulation of the Constitutional Court on Case Management 2012

By virtue of the Rules of the Constitutional Court on Procedures and Ruling 2007 clause five, The President with the approval of the Constitutional Court Judges has authorized to set this regulation. The regulation consists of thirty-two clauses that have the importance rule for example as follows :

1. The Constitutional Court opens dially since 08.30 to 16.30 except on the official holiday but it can be opened by the court or secretary-general’s notice.

2. The case bureaus have the register application system that separates case into there categories : express case, urgent case and normal case.

3. The can bureaus have to submit the application to the court within seven days as from the date of its receipt except for the Rules of the Constitutional Court on Procedures and Ruling 2007 cleaner 17 (5) (9) the have to submit immediately to the court.

4. The Constitutional Court has power to combine cases together that they are the same as law.

5. The ruling of the Constitutional Court and the opinions of every judge shall be published in the Government Gazette within sixty days as from the court decision except by virtue of law or necessary else.

6.AnalysisandCaseManagementExample

6.1 According to the Rules of the Constitutional Court on Procedures and Ruling 2007 clause six, the Constitutional Court takes the trial with an inquisitional system in theory. But in practice, it takes the trial with both an inquisitional system and an accusitional system. For example, the ruling of the Constitutional Tribunal No.3-5/2007 in topic of the Attorney-General requests for dissolution orders against Thai Rak Thai Party, Pattana Chart Thai Party and Paen Din Thai Party. The trial procedure in this 18 Ibid., clause 53 paragraph one19 Ibid., clause 54 paragraph two


Punya Udchachon

case is eight months for hearing. Because there are many person evidences for the court hearing in every week. So, the accusitional system is necessary for trial in this case.

The Constitutional Tribunal (the Constitutional Court) considered in detail the applications, statements in reply to the allegations of all three parties and all the evidence submitted by the parties and gave decisions on points of law and points of fact which could be summarized as follows : 20

1. The Constitutional Tribunal had the jurisdiction to try and adjudicate this case because section 35 paragraph one of the Constitution of the Kingdom of Thailand (Interim) 2006 provided for the establishment of a Constitutional Tribunal and section 35 paragraph four provided that all cases pending proceedings in the Constitutional Court prior to the conclusion of the Constitutional Court shall be transferred to the powers and responsibilities of the Constitutional Tribunal. Also, the Constitutional Tribunal was comprised of judges from the Courts of Justice and Administrative Courts, which were judicial bodies acting in the capacity of His Majesty the King and enjoyed independence. The trial proceedings contained fundamental safeguards of open trials, opportunities for parties to present their opinions before a final adjudication, the right to inspect documents relating to themselves, opportunities to object to a Constitutional Judge and the provision of reasons in decisions or orders of the constitutional Tribunal pursuant to the rules of the Constitutional Tribunal on Adjudicative Quorum, Procedures and Rulings 2006 issued under section 35 paragraph three of the constitution of the Kingdom of Thailand (Interim) 2006. The transfer of cases pending in the Constitutional Court to the jurisdiction of the Constitutional Tribunal pursuant to section 35 paragraph four of the Constitution of the Kingdom of Thailand (Interim) 2006 was therefore not inconsistent with the principle of the legal state as claimed.

2. The acts of Thai Rak Thai Party were committed to acquire national governing powers through means which were not provided in the Constitution and posed a threat to the security of the state or inconsistent with law or public order or good morals of the people. There was a lack of regard for the essential principles of the democratic form of government, lack of due respect for the laws of the nation and lack of capability to remain as a political party that could create legitimate politics or the further implementation thereof in the democratic form of government. Therefore, there were causes for the dissolution of Thai Rak Thai Party.

20 Summary of the Constitutional Tribunal Ruling No.3-5/2007, May 30th 2007.



As for Pattana Chart Thai Party and Paen Din Thai Party, these were parties founded for the interests of the founders or party executives showing no characters of a legitimate political party. Therefore, there were causes for the dissolution of Pattana Chart Thai Party and Paen Din Thai Party.

3. The Announcement of the council for Democratic Reform No. 27, dated 30 September 2006, which revoked election rights, did not impose criminal penalties. The provisions merely constituted legal measures consequential of laws which authorized the dissolution of a political party that had violated a prohibition under the Organic Act on Political Parties 1998. These measures were implemented in order to deprive party executives who had caused detriment to society and the democratic form of government of the opportunity to recommit acts which would cause further detriment to society within a period of time. Even though election rights were fundamental rights of citizens in a democratic society, the enactment of laws stipulating the persons entitled to vote as appropriate to society conditions, or in order to maintain the continued existence of the democratic form of government, were justifiable. Clause 3 of the Announcement of the Council for Democratic Reform No.27 was therefore retrospectively applicable to the commission of acts which constituted causes for party dissolution in this case.

4. The resignation of party executives that held office at the time of occurrence of the events, prior to the date of Constitutional Tribunal ruling, did not absolve those party executives from the acts of the political party committed at the time when they were still in office. To rule otherwise would result in an undesirable result and enforcement of the spirits of the law would be rendered ineffective. Thus, the Constitutional Tribunal had the authority to revoke the election rights of such political party executives.

The Constitutional Tribunal therefore issued an order to dissolve Thai Rak Thai Party, Pattana Chart Thai Party and Paen Din Thai Party, and revoked the election rights of 111 executives of Thai Rak Thai Party, 19 executives of Pattana Chart Thai Party and 3 executives of Paen Din Thai Party for a period of 5 years as from the date of political party dissolution order.

6.2 According to the interest of justice and in order to facilitate the proceedings of the court, the Constitutional Court orders the admission of all applications for a ruling. For example, the ruling of the Constitutional Court No. 4-21/2011 in the topic of the Emergency Decree on Thai Asset Management Corporation 2001 are contrary to or inconsistent with the Constitution of the Kingdom of Thailand 2007.

The Constitutional Court considered in detail the applications and gave


Punya Udchachon

decisions which could be summarized as follows : 21

1. The Emergency Decree on Thai Asset Management corporation 2001 intended to resolve the problems of outstanding debts owed by debtors of state and private financial institutions in an expeditious manner by accepting transfers of low quality assets from financial institutions and asset management corporations for administration under the procedures provided by law. The transfers would enable the debtors to maintain the ability to meet debt obligations as well as to continue with their business operations in an efficient manner. The measure also aimed to eliminate or minimize non-performing loans without causing detriment to financial institutions to the extent which would hinder their continued operations. This law would create overall stability for the economic and financial institution system. The Emergency Decree on Thai Asset Management Corporation 2001 therefore contained provisions on rules and procedures for the administration of low quality assets whereby the Thai Asset Management Corporation (TAMC), a state agency, would pursue the objectives of administering low quality assets of financial institutions and asset management corporations, restructuring debts by accepting transfers of low quality assets from financial institutions and asset management corporations, including the administration of other proprietary rights which were collateral to debt obligations constituting low quality assets under the procedures provided by law.

2. The applicant stated in the application that section 74, section 75, section 76, section 77, section 78, section 79, section 80, section 81 and section 82 of the Emergency Decree on Thai Asset Management Corporation 2001 were provisions which granted rights and powers to TAMC for the foreclosure of mortgage or enforcement of pledge with respect to collateral property which were low quality assets of a debtor and mortgagor or pledgor, or empowered TAMC to accept a transfer of property in lieu of disposal at a price not less than the price obtainable from open market sale, or to foreclose a mortgage without having to take proceedings in the judicial process in the case of a foreclosure and open market sale. It was contended that these provisions were inconsistent with the principles of separation of sovereign powers and the rule of law, thereby enabling TAMC, in its capacity as a state organ, to exercise powers without due regard to human dignity. These measures constituted restrictions of rights and liberties recognized under the Constitution, inconsistency with the principles of equality and unfair discrimination against a person. Moreover, a debtor was not provided with an 21 Summary of the Constitutional Court Ruling No. 4-21/2011, March 8th 2011.



opportunity for trial in open court. Hence, judicial powers were encroached by the avoidance of judicial proceedings in the Courts of Justice.

3. After deliberations, the Constitutional Court found as follows. The Emergency Decree on Thai Asset Management Corporation B.E. 2001 granted powers to TAMC to administer low quality assets and foreclose mortgages on collateral properties of the debtors in respect of which the right to claims had been transferred to TAMC from financial institutions in order to satisfy debt obligations. This law provided special procedures for reviving the national economy. The provisions of the Emergency Decree were not inconsistent with the principles of the separation of sovereign powers, human dignity, rights and liberties, the legal supremacy of the Constitution and conventions of a democratic government with the King as head of state provided under section 2, section 3 paragraph one, section 4, section 6 and section 7 of the Constitution of the Kingdom of Thailand 2007. The provisions also did not cause the functioning of courts and state agencies to deviate from the rule of law and did not involve the exercise of powers by an organ without regard to human dignity, rights and liberties or the restriction of rights and liberties of a person as recognized by the Constitution beyond the extent of necessity or beyond constitutional limits. There was neither any prejudice to the essential substances of the rights and liberties recognized by the Constitution nor to human dignity or equality under the law. There was also no unfair discrimination against a person. Hence, there was no inconsistency with section 3 paragraph two, section 26, section 27, section 28, section 29 and section 30. Moreover, the provisions did not restrict rights to the judicial process as provided under section 40. Although the Emergency Decree on Thai Asset Management Corporation 2001 restricted certain rights of a person in property, the restrictions were imposed only to the extent of necessity in order to resolve problems on low quality assets and outstanding debts owed by debtors of state and private financial institutions which affected the nation’s economic and financial institution systems. The actions were taken to the extent that was necessary for the benefit of the public, and not for the benefit of any particular person or organ. The Emergency Decree on Thai Asset Management Corporation B.E. 2544 (2001) did not concern the expropriation of immovable property as provided under section 41 and section 42, and did not deprive a person’s right to obtain damages from the actions of TAMC through the exercise of rights to file a civil or criminal case in the Courts of Justice. There were already safeguards for the right of access to justice in regard to actions of state officials as provided under the Constitution of the Kingdom of Thailand B.E. 2550 (2007). There were no derogations from the directive principles of fundamental state policies with respect to law and justice


Punya Udchachon

or economic policies, and there was no interference in the judicial powers provided under section 58, section 75, section 81, section 84(1), (2) and (5), section 197, section 198, section 211 and section 218 as alleged in the application.

The Constitutional Court therefore ordered that section 74 to section 82 of the Emergency Decree on Thai Asset Management Corporation 2001 were neither contrary to nor inconsistent with section 2, section 3, section 4, section 6, section 7, section 26, section 27, section 28, section 29, section 30, section 40, section 41, section 42, section 58, section 75, section 81, section 84(1), (2) and (5), section 197, section 198, section 211 and section 218 of the Constitution of the Kingdom of Thailand 2007.

7.ConclusionandRecommendationThe Constitution of the Kingdom of Thailand 2007 section 216 paragraph six states

that the procedures of the Constitutional Court shall be in accordance with the Organic Act on Constitutional Court Procedures. And this Constitution section 300 paragraph five states that the Organic Act shall be enacted within one year as from the date of promulgation of this Constitution (August 24th 2007). But the Organic Act on Constitutional Court Procedures is not enacted now. I, therefore, have the recommendations as follows.

7.1 The House of Representative has to recognize to pass the bill concerning on the Constitutional Court Procedures as soon as possible.

7.2 The Constitutional Court is the special court that differs from the Ordinary court. So, It shall to take the trial with only inquisitional system.

7.3 For maintenance of rule and order in relation to the parties entering the courthouse or the attendance of the Court’s inquiry hearing, the Constitutional Court shall to have the contempt of court principle.

For these recommendations, I believe that the Constitutional Court has power to safeguard the Constitution, to protect human dignity and to protect the democratic regime of government with the King as Head of State under this Constitution.



Bibliography

The Constitution of the Kingdom of Thailand 1997.

The Constitution of the Kingdom of Thailand (Temporary) 2006.

The Constitution of the Kingdom of Thailand 2007.

The Rules of the Constitutional Court on Procedures and Ruling 2007.

Summary of the Constitutional Tribunal Ruling No. 3-5/2007, May 30th 2007.

Summary of the Constitutional Court Ruling No. 4-21/2011, March 8th 2011.



* ผอ�านวยการกลมงานวจยและพฒนารฐธรรมนญ (เจาหนาทศาลรฐธรรมนญ 8ว) สถาบนรฐธรรมนญศกษา ส�านกงาน ศาลรฐธรรมนญ, น.บ., ศศ.บ., ศศ.ม.

การสรรหาคนพการเขารบราชการ :ขอยกเวนหลกความเสมอภาค

อจฉราพร พรมกดา*

ตามทพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 ก�าหนดใหหนวยงาน

ของรฐรบคนพการเขาท�างาน และกฎกระทรวงทออกตามความในพระราชบญญตน ไดก�าหนดประเภท

ของบคลากรของรฐและจ�านวนคนพการทหนวยงานของรฐจะตองรบเขาท�างาน และ ก.พ. ไดมมตก�าหนด

หลกเกณฑและวธการสรรหาคนพการเขารบราชการตามหนงสอส�านกงาน ก.พ. ท นร 1004/ว 22

ลงวนท 23 สงหาคม 2554 โดยก�าหนดใหเฉพาะกลมคนพการเทานนทมสทธสมครเขาเปนขาราชการ

และโดยทมผไดแสดงความเหนในทางวชาการวา การสรรหาคนพการเขารบราชการตามกฎหมายดงกลาว

ขางตนขดกบหลกความเสมอภาค บทความนจงมประเดนทตองการน�าเสนอวา การทกฎหมายก�าหนด

ใหสทธคนพการเขารบราชการและการก�าหนดหลกเกณฑและวธการสรรหาคนพการเขารบราชการ

ดงกลาวนน เปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม ขดตอหลกความเสมอภาค หรอไม โดยบทความน

แบงการน�าเสนอออกเปน 5 สวน คอ (1) สทธตามบทบญญตแหงกฎหมายของคนพการในการรบราชการ

(2) การสรรหาคนพการเพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการ (3) แนวค�าวนจฉยหรอค�าพพากษาของ

ศาลเกยวกบหลกความเสมอภาคในการสรรหาบคคลเพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการ (4) วเคราะห

ปญหาวาบทบญญตของกฎหมายทก�าหนดใหหนวยงานของรฐรบคนพการในการรบราชการขดกบหลก

ความเสมอภาคหรอไม (5) วเคราะหปญหาวากฎเกณฑการสรรหาคนพการเพอบรรจและแตงตงเปน

ขาราชการขดกบหลกความเสมอภาคหรอไม และ (6) บทสรป

1. สทธตามบทบญญตแหงกฎหมายของคนพการในการรบราชการ

สทธของคนพการตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ พจารณาจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 หมวด 3 วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย มบทบญญตคมครองและรบรองสทธ

ของคนพการไวโดยเฉพาะสามประการ คอ


การสรรหาคนพการเขารบราชการ : ขอยกเวนหลกความเสมอภาค

ประการแรก สทธในกระบวนการยตธรรม ตามรฐธรรมนญ มาตรา 40 (6) ทบญญตวา

“เดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอผพการหรอทพพลภาพ ยอมมสทธไดรบความคมครองในการด�าเนน

กระบวนพจารณาคดอยางเหมาะสม และยอมมสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสมในคดทเกยวกบความ

รนแรงทางเพศ”

ประการทสอง สทธในการรบการศกษาของคนพการตามรฐธรรมนญ มาตรา 49 วรรคหนง

ทบญญตวา “บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวาสบสองปทรฐจะตองจดใหอยาง

ทวถงและมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจาย” และวรรคสองบญญตวา “ผยากไร ผพการหรอทพพลภาพ

หรอผอยในสภาวะยากล�าบาก ตองไดรบสทธตามวรรคหนงและการสนบสนนจากรฐเพอใหไดรบ

การศกษาโดยทดเทยมกบบคคลอน” และ

ประการทสาม สทธเขาถงและใชประโยชนจากสวสดการของคนพการตามรฐธรรมนญ

มาตรา 54 วรรคหนง ทบญญตวา “บคคลซงพการหรอทพพลภาพ มสทธเขาถงและใชประโยชนจาก

สวสดการ สงอ�านวยความสะดวกอนเปนสาธารณะ และความชวยเหลอทเหมาะสมจากรฐ”

นอกเหนอจากบทบญญตทงสามประการทก�าหนดสทธของคนพการไวโดยตรงแลว ยงมบทบญญต

แหงรฐธรรมนญทรบรองความเสมอภาคโดยก�าหนดเปนขอหามในการเลอกปฏบตตอบคคลเพราะเหต

ความพการไวตามรฐธรรมนญ มาตรา 30 วรรคสาม ทบญญตวา “การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม

ตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองถนก�าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ

สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา

การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ จะกระท�ามได”

อยางไรกด ขอหามในเรองการเลอกปฏบตดงกลาวมขอยกเวนตามรฐธรรมนญ มาตรา 30 วรรคส

ทบญญตวา “มาตรการทรฐก�าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธและเสรภาพ

ไดเชนเดยวกบบคคลอน ยอมไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามวรรคสาม”

บทบญญตแหงรฐธรรมนญไมไดก�าหนดใหสทธกบคนพการเขารบราชการแตอยางใด สทธของ

คนพการในการรบราชการถกก�าหนดขนโดยตามบทบญญตแหงกฎหมาย คอ พระราชบญญตสงเสรม

และพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 ก�าหนดใหหนวยงานของรฐรบคนพการเขาท�างานตาม

มาตรา 33 ทบญญตวา “เพอประโยชนในการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการใหนายจางหรอ

เจาของสถานประกอบการ และหนวยงานของรฐรบคนพการเขาท�างานตามลกษณะของงานในอตราสวน

ทเหมาะสมกบผปฏบตงานในสถานประกอบการหรอหนวยงานของรฐ ทงน ใหรฐมนตรวาการกระทรวง

แรงงานออกกฎกระทรวงก�าหนดจ�านวนทนายจางหรอเจาของสถานประกอบการ และหนวยงานของรฐ

จะตองรบคนพการเขาท�างาน” และตามกฎกระทรวงทออกตามความในมาตรา 33 น ไดก�าหนดประเภท

ของบคลากรของรฐทตองรบเขาท�างานในหนวยงานของรฐและก�าหนดจ�านวนคนพการทหนวยงานของรฐ



จะตองรบเขาท�างาน1 บคลากรของรฐหรอผปฏบตงานทหนวยงานของรฐอาจเลอกรบเขาท�างาน

ในหนวยงานของรฐ ไดแก ขาราชการ พนกงานราชการ พนกงาน หรอผปฏบตงานซงเรยกชออยางอน

ของหนวยงานของรฐ ซงปฏบตงานประจ�าในหนวยงานของรฐนน และใหหมายความรวมถงผปฏบต

งานซงอยในตางประเทศ และผซงอยระหวางการลาโดยไดรบเงนเดอนดวย แตไมหมายความรวมถง

ลกจางชวคราว หรอพนกงานจางเหมาทปฏบตงานโดยมก�าหนดระยะเวลาตามสญญาจาง สวนจ�านวน

คนพการทหนวยงานของรฐจะตองรบเขาท�างาน นน กฎกระทรวงก�าหนดใหหนวยงานของรฐซงม

ผปฏบตงานตงแตหนงรอยคนขนไปรบคนพการทสามารถท�างานไดไมวาจะอยในต�าแหนงใดในอตราสวน

ผปฏบตงานทมใชคนพการทกหนงรอยคนตอคนพการหนงคน เศษของหนงรอยคนถาเกนหาสบคนตอง

รบคนพการเพมหนงคน อยางไรกด มขอยกเวนกรณทหนวยงานของรฐไมประสงครบคนพการเขาท�างาน

ตามมาตรา 35 ของพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 ทบญญตวา

“ในกรณทหนวยงานของรฐไมประสงคจะรบคนพการเขาท�างานตามมาตรา 33 หรอนายจางหรอ

เจาของสถานประกอบการไมรบคนพการเขาท�างานตามมาตรา 33 และไมประสงคจะสงเงนเขากองทน

ตามมาตรา 34 หนวยงานของรฐ นายจางหรอเจาของสถานประกอบการนนอาจใหสมปทานจดสถานท

จ�าหนายสนคาหรอบรการ จดจางเหมาชวงงานหรอจางเหมาบรการโดยวธกรณพเศษ ฝกงาน หรอ

จดใหมอปกรณหรอสงอ�านวยความสะดวก ลามภาษามอ หรอใหความชวยเหลออนใดแกคนพการ

หรอผดแลคนพการกได ทงน ตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทคณะกรรมการก�าหนดในระเบยบ”

กลาวโดยสรป บทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมไดก�าหนดสทธของคนพการใน

การเขารบราชการหรอเขาท�างานในหนวยงานของรฐ มเพยงพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพ

ชวตคนพการ พ.ศ. 2550 เทานน ทก�าหนดใหหนวยงานของรฐรบคนพการเขาท�างานตามลกษณะ

ของงานในอตราสวนทเหมาะสมกบผปฏบตงานในหนวยงานของรฐ แตถาหนวยงานของรฐไมประสงค

จะรบคนพการเขาท�างาน หนวยงานของรฐนนมทางเลอกอนเปนการใหความชวยเหลอแกคนพการได

2. การสรรหาคนพการเพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการ

การสรรหาบคคลเขารบราชการหรอการบรรจบคคลเขารบราชการเปนขาราชการพลเรอน

สามญนน ตองเปนไปตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ซงโดยหลกแลวตองใช

วธการสอบแขงขนเปนการทวไปจากผมสทธสมครสอบเขารบราชการตามมาตรา 532 เวนแตกรณทเปน

1 โปรดดรายละเอยดใน กฎกระทรวง ก�าหนดจ�านวนคนพการทนายจางหรอเจาของสถานประกอบการและหนวยงานของรฐจะตองรบเขาท�างาน และจ�านวนเงนทนายจางหรอเจาของสถานประกอบการจะตองน�าสงเขากองทนสงเสรมและพฒนาคณภาพชวต คนพการ พ.ศ. 2554

2 พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551



ขอยกเวนตามทพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ก�าหนดไว 5 กรณ ซงสามารถใช

วธการสรรหาบคคลเขารบราชการโดยวธอนไดไมตองใชวธการสอบแขงขน กลาวคอ

กรณทหนง เปนการบรรจบคคลเขารบราชการกรณทมเหตพเศษโดยวธการคดเลอกตาม

มาตรา 55 ซง ก.พ. ไดก�าหนดเหตพเศษใหสวนราชการสามารถใชวธการคดเลอกบคคลเพอบรรจ

เขารบราชการและแตงตงใหด�ารงต�าแหนงไดโดยไมตองใชวธการสอบแขงขน ไว 6 กรณ คอ (1) กรณเปน

ผไดรบทนเลาเรยนหลวง หรอทนรฐบาลเพอศกษาวชาในประเทศหรอตางประเทศทส�าเรจการศกษาแลว

(2) กรณเปนผส�าเรจการศกษาตามหลกสตรท ก.พ. อนมตใหสวนราชการจดใหมการศกษาขนเพอ

เขารบราชการในสวนราชการใดสวนราชการนนโดยเฉพาะ (3) กรณเปนผส�าเรจการศกษาในวฒท ก.พ.

จะก�าหนด (4) กรณเปนผสอบแขงขนไดซงไมสามารถมารบการบรรจไดเมอถงล�าดบททสอบได เพราะ

อยระหวางรบราชการทหารตามกฎหมายวาดวยการรบราชการทหารและไดมารายงานตวขอรบการ

บรรจเมอบญชผสอบแขงขนไดทผนนสอบไดถกยกเลกไปแลว (5) กรณเปนผสอบแขงขนไดซงถกยกเลก

การขนบญชผสอบแขงขนไดโดยไดมารายงานตวเพอขอรบการบรรจแลว แตมเหตทไมอาจเขาปฏบต

หนาทราชการในต�าแหนงทสอบแขงขนไดตามก�าหนดเวลาททางราชการจะบรรจและแตงตง และ

(6) กรณอนท ก.พ. อนมต3

กรณทสอง เปนการบรรจบคคลเขารบราชการกรณทมเหตผลและความจ�าเปนอยางยงของ

สวนราชการ โดยบรรจบคคลทมความรความสามารถและความช�านาญงานสง เขารบราชการและแตงตง

ใหด�ารงต�าแหนงประเภทวชาการ ระดบช�านาญการ ช�านาญการพเศษ เชยวชาญ หรอทรงคณวฒ

หรอต�าแหนงประเภททวไประดบทกษะพเศษ ตามมาตรา 56

กรณทสาม เปนการบรรจบคคลเขารบราชการจากผเคยเปนขาราชการพลเรอนสามญซงออกจาก

ราชการไปเนองจากถกสงใหออกจากราชการเพอไปรบราชการทหารตามกฎหมายวาดวยการรบราชการ

ทหาร หรอไดรบอนมตจากคณะรฐมนตรใหไปปฏบตงานใดๆ ตามมาตรา 63

กรณทส เปนการบรรจบคคลเขารบราชการโดยการโอนพนกงานสวนทองถน การโอนขาราชการ

ทไมใชขาราชการพลเรอนสามญ และการโอนเจาหนาทของหนวยงานอนของรฐท ก.พ. ก�าหนด

มาบรรจเปนขาราชการพลเรอนสามญ ตามมาตรา 64 และ

มาตรา 53 การบรรจบคคลเขารบราชการเปนขาราชการพลเรอนสามญเพอแตงตงใหด�ารงต�าแหนงใด ใหบรรจและแตงตงจากผสอบแขงขนไดในต�าแหนงนน โดยบรรจและแตงตงตามล�าดบทในบญชผสอบแขงขนได

การสอบแขงขน การขนบญชผสอบแขงขนได และรายละเอยดเกยวกบการสอบแขงขนใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขท ก.พ. ก�าหนด

ความในวรรคหนงไมใชบงคบกบการบรรจบคคลเขารบราชการตามมาตรา 55 มาตรา 56 มาตรา 63 มาตรา 64 และ มาตรา 65

3 โปรดดรายละเอยดในหนงสอส�านกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ว 16 ลงวนท 11 ธนวาคม 2551



กรณทหา เปนการบรรจบคคลเขารบราชการจากผเคยเปนขาราชการซงออกจากราชการไปแลว

มาสมครเขารบราชการเปนขาราชการพลเรอนสามญและทางราชการตองการจะรบผนนเขารบราชการ

ตามมาตรา 65

ส�าหรบการสรรหาคนพการเพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการ นน เมอกฎกระทรวง ก�าหนด

จ�านวนคนพการทนายจางหรอเจาของสถานประกอบการและหนวยงานของรฐจะตองรบเขาท�างาน และ

จ�านวนเงนทนายจางหรอเจาของสถานประกอบการจะตองน�าสงเขากองทนสงเสรมและพฒนาคณภาพ

ชวตคนพการ พ.ศ. 2554 ซงออกตามความในพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ

พ.ศ. 2550 ประกาศใชบงคบก�าหนดใหหนวยงานของรฐซงมผปฏบตงานตงแตหนงรอยคนขนไปรบ

คนพการทสามารถท�างานไดไมวาจะอยในต�าแหนงใดในอตราสวนผปฏบตงานทมใชคนพการ

ทกหนงรอยคนตอคนพการหนงคน เศษของหนงรอยคนถาเกนหาสบคนตองรบคนพการเพมหนงคน

ก.พ. จงไดก�าหนดหลกเกณฑและวธการสรรหาคนพการเขารบราชการตามหนงสอส�านกงาน ก.พ. ท นร

1004/ว 22 ลงวนท 23 สงหาคม 2554 ซงก�าหนดวธการ 2 วธ คอ

(1) วธการสอบแขงขน ใหสวนราชการสอบแขงขนเพอบรรจบคคลเขารบราชการตามพระราช

บญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มาตรา 53 และด�าเนนการตามหลกเกณฑวธการและ

เงอนไขท ก.พ. ก�าหนดไวส�าหรบการสอบแขงขนบคคลทวไปเขารบราชการตามหนงสอส�านกงาน ก.พ.

ท นร 1004.1/ว 15 ลงวนท 11 ธนวาคม 2551 โดยรบสมครเฉพาะคนพการทมบตรประจ�าตวคนพการ

มประเภทความพการเหมาะสมกบลกษณะงานมคณสมบตเฉพาะส�าหรบต�าแหนงตรงตามมาตรฐาน

ก�าหนดต�าแหนง และสอบผานภาคความรความสามารถทวไป (ภาค ก.) ของ ส�านกงาน ก.พ.

(2) วธการคดเลอก ใหสวนราชการคดเลอกเพอบรรจบคคลเขารบราชการตามพระราชบญญต

ระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มาตรา 55 และด�าเนนการตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไข

ท ก.พ. ก�าหนดไวตามหนงสอส�านกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ว 16 ลงวนท 11 ธนวาคม 2551 กรณ

มเหตพเศษซงสวนราชการอาจคดเลอกบคคลเขารบราชการและแตงตงใหด�ารงต�าแหนงไดเนองจาก

เปนผส�าเรจการศกษาในวฒท ก.พ. ก�าหนด โดยรบสมครเฉพาะคนพการทมบตรประจ�าตวคนพการ

มประเภทความพการเหมาะสมกบลกษณะงานและมคณสมบตเฉพาะส�าหรบต�าแหนงตรงตามมาตรฐาน

ก�าหนดต�าแหนง

วธการสรรหาคนพการเพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการท ก.พ. ก�าหนดไวทง 2 วธการ

ดงกลาวขางตนนน มขอสงเกตวา เปนวธการทเปดโอกาสใหเฉพาะกลมคนพการเทานนทมสทธสมคร

เขาเปนขาราชการ มความแตกตางกนในรายละเอยดของแตละวธการ คอ กรณวธการสอบแขงขน

คนพการนน คนพการทจะมสทธสอบแขงขนตองเปนผทสอบผานภาคความรความสามารถทวไป (ภาค ก.)

ของส�านกงาน ก.พ. เหมอนกบบคคลทวไป (ทไมใชคนพการ) ทกคนทจะสอบแขงขนเขารบราชการ



เพยงแตในการสอบแขงขนเพอบรรจแตงตงคนพการเขารบราชการจะรบสมครสอบแขงขนจากเฉพาะ

คนพการผทสอบผานภาคความรความสามารถทวไป (ภาค ก.) ของส�านกงาน ก.พ. แลวเทานน สวนกรณ

วธการคดเลอกคนพการนน สวนราชการจะประกาศรบสมครคดเลอกคนพการเขารบราชการไดเฉพาะ

บางต�าแหนงเทานน กลาวคอ ตองเปนต�าแหนงท ก.พ. ก�าหนดวา วฒทคดเลอกเขารบราชการตองเปน

วฒทก�าหนดเปนคณสมบตเฉพาะของต�าแหนงทจะบรรจและแตงตง เชน สวนราชการตองการบรรจ

ขาราชการต�าแหนงนายแพทย ซงตองมวฒปรญญาสาขาวชาแพทยศาสตร สวนราชการกสามารถ

ประกาศคดเลอกบคคลเขารบราชการในต�าแหนงนายแพทยไดโดยไมตองใชวธการประกาศสอบแขงขน

เนองจาก ก.พ. ก�าหนดใหวฒปรญญาสาขาวชาแพทยศาสตรเปนวฒทสามารถใชวธการคดเลอกบคคล

เขารบราชการได4 ในกรณการคดเลอกคนพการเขารบราชการกตองด�าเนนการในลกษณะเดยวกน

เชน สวนราชการตองการบรรจแตงตงคนพการเขารบราชการต�าแหนงนตกรระดบปฏบตการ ซงตองม

วฒปรญญาโททางกฎหมาย สวนราชการกสามารถประกาศรบสมครเพอคดเลอกคนพการเขารบราชการ

ในต�าแหนงนตกร (วฒปรญญาโททางกฎหมาย) ไดโดยไมตองใชวธการประกาศสอบแขงขน เนองจาก

ก.พ. ก�าหนดใหวฒปรญญาโททางกฎหมายเปนวฒทสามารถใชวธการคดเลอกบคคลเขารบราชการใน

ต�าแหนงนตกร (วฒปรญญาโททางกฎหมาย) ได

3. แนวคำาวนจฉยหรอคำาพพากษาของศาลเกยวกบหลกความเสมอภาคในการสรรหาบคคลเพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการ

3.1 แนวคำาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญเกยวกบหลกความเสมอภาคในการสรรหาบคคลเพอ

บรรจและแตงตงเปนขาราชการ

(1) คำาวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 16/2545 เรอง ผตรวจการแผนดนของรฐสภาขอให

ศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 198 กรณพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

ฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 (10) มปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ

ผตรวจการแผนดนของรฐสภายนค�ารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยในประเดน ดงน

(1) พระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 (10) มปญหา

เกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ มาตรา 30 หรอไม และ (2) การปฏบตหนาทของคณะกรรมการ

ตลาการ (ก.ต.) และคณะอนกรรมการตรวจสอบคณสมบตของผสมครสอบคดเลอกเพอบรรจเปน

ขาราชการตลาการในต�าแหนงผชวยผพพากษา รนท 43 ประจ�าป 2542 มปญหาเกยวกบความชอบดวย

รฐธรรมนญ มาตรา 30 หรอไม

4 โปรดดรายละเอยดในหนงสอส�านกงาน ก.พ. ท นร 1004/ว 27 ลงวนท 27 กนยายน 2554



ขอเทจจรงสรปไดวา นายศรมตร บญมล อาย 32 ป อาชพทนายความและนางสาวบญจต

กลบประสทธ อาย 30 ป อาชพทนายความ ไดสมครสอบคดเลอกเพอบรรจเขารบราชการเปน

ขาราชการตลาการ ในต�าแหนงผชวยผพพากษา ประจ�าป 2542 โดยเขาตรวจรางกายและจตใจ

ทโรงพยาบาล จฬาลงกรณ กบคณะกรรมการแพทยตามทคณะกรรมการตลาการก�าหนด คณะกรรมการ

แพทยไดรายงานผลการตรวจรางกายและจตใจวา นายศรมตร บญมล เปนโปลโอ สวนนางสาวบญจต

กลบประสทธ กระดกสนหลงคดงอมากเดนเองไดเฉพาะใกลๆ เนองจากเปนโปลโอเมออาย 3 ป

คณะอนกรรมการตรวจสอบคณสมบตของผสมครสอบคดเลอกเพอบรรจเปนขาราชการตลาการ

ในต�าแหนงผชวยผพพากษาพจารณาเหนวา ผสมครทงสองราย มรางกายไมเหมาะสมตามพระราชบญญต

ระเบยบขาราชการฝายตลาการ พ.ศ. 2521 มาตรา 27 (11) เหนสมควรไมรบสมคร ตอมา ก.ต. เหนชอบดวย

กบความเหนของคณะอนกรรมการตรวจสอบคณสมบตฯ จงมมตไมรบสมครเนองจากเปนกรณทรางกาย

ไมเหมาะสมตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการ พ.ศ. 2521 มาตรา 27 (11) ผสมคร

ทงสองเหนวา การตดสทธผสมครเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม เพราะเหตแหงความแตกตาง

ในเรองสภาพทางรางกาย อนกอใหเกดความเสยหายแกผสมครสอบคดเลอกทงสอง และเหนวา

บทบญญตของพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการ พ.ศ. 2521 มาตรา 27 (11) (12) และ

พระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 (10) (11) ขดหรอ

แยงกบบทบญญตมาตรา 30 วรรคสาม ของรฐธรรมนญ ผสมครทงสองจงขอความเปนธรรมตอผตรวจ

การแผนดนของรฐสภา เพอใหใชอ�านาจตามมาตรา 198 ของรฐธรรมนญ เสนอเรองพรอมความเหน

ตอศาลรฐธรรมนญ เพอพจารณาวนจฉยในประเดนความชอบดวยรฐธรรมนญ ผตรวจการแผนดนของ

รฐสภาเหนวา บทบญญตมาตรา 26 (10) แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม

พ.ศ. 2543 และการกระท�าของ ก.ต. และอนกรรมการ ตรวจสอบคณสมบตของผสมครสอบคดเลอก

ดงกลาวมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ มาตรา 30 จงขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย

ศาลรฐธรรมนญพจารณาแลวเหนวา รฐธรรมนญ มาตรา 30 ไดบญญตเปนหลกการวา

บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย และไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน ไมวาชายหรอหญง

มสทธเทาเทยมกน จะเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตาง ในเรองถนก�าเนด

เชอชาต ภาษา เพศ อาย สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม

ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหง

รฐธรรมนญ จะกระท�ามได แตตองยอมรบวา ในการทหนวยงานใดจะรบบคคลเขาท�าหนาทใน

ต�าแหนงใด ยอมตองพจารณาถงความร ความสามารถ ความเหมาะสมทจะปฏบตหนาทนนดวย

ส�าหรบกรณตามค�ารองของ ผรองนน เปนเรองท นายศรมตร บญมล และนางสาวบญจต กลบประสทธ

ซงมอาชพทนายความ สมครสอบคดเลอกบรรจเปนขาราชการตลาการ และแตงตงใหด�ารงต�าแหนง



ผชวยผพพากษา หากสอบคดเลอกไดกจะมการขอใหมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ แตงตงเปน

ผพพากษาตอไป ซงการรบสมครสอบคดเลอกนอกจากจะพจารณาถงความร ความสามารถแลว

ยงตองพจารณาสขภาพของรางกาย และจตใจวามความสมบรณ สามารถปฏบตหนาทได และม

บคลกลกษณะทดพอทจะเปนผพพากษา ซงเปนต�าแหนงทมเกยรตโดยปฏบตหนาทในพระปรมาภไธย

พระมหากษตรย การปฏบตหนาทของผพพากษามใชเพยงแตพจารณาพพากษาอรรถคดในหองพจารณา

เทานน บางครงตองเดนทางไปนอกศาล ปฏบตหนาท เชน เพอเดนเผชญสบ เพอสบพยานทมาศาล

ไมได การพจารณาเพอรบสมครสอบคดเลอกเพอบรรจเปนขาราชการตลาการ และแตงตงใหด�ารง

ต�าแหนงผชวยผพพากษา จงมมาตรการทแตกตาง และเขมงวดกวาการคดเลอกบคคลไปด�ารงต�าแหนง

อนอยบาง ซงรฐธรรมนญ มาตรา 29 วรรคหนง บญญตเปนขอยกเวนไววา การจ�ากดสทธและเสรภาพ

ของบคคลทรฐธรรมนญรบรองไวจะกระท�ามได เวนแตโดยอาศยอ�านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย

เฉพาะเพอการทรฐธรรมนญนก�าหนดไวและเทาทจ�าเปนเทานน และจะกระทบกระเทอนสาระส�าคญ

แหงสทธและเสรภาพนนมได และวรรคสอง บญญตรบรองไววา กฎหมายตามวรรคหนงตองมผลใชบงคบ

เปนการทวไปและไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดกรณหนงหรอแกบคคลใดบคคลหนงเปนการเจาะจง

ทงตองระบบทบญญตแหงรฐธรรมนญทใหอ�านาจในการตรากฎหมายนนดวย ซงบทบญญตวรรคหนง

และวรรคสอง ใหน�ามาใชบงคบกบกฎหรอขอบงคบทออกโดยอาศยอ�านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย

ดวย โดยอนโลมเมอพจารณาถงพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543

มาตรา 26 (10) ค�าวา “มกาย ... ไมเหมาะสมทจะเปนขาราชการตลาการ" จะใชควบคกบ มาตรา 26 (11)

ทบญญตวา "เปนผทผานการตรวจรางกายและจตใจโดยคณะกรรมการแพทยจ�านวนไมนอยกวาสามคน

ซง ก.ต. ก�าหนด และ ก.ต. ไดพจารณารายงานของคณะกรรมการแพทยแลวเหนวา สมควรรบสมครได"

บทบญญตของพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 (10)

เปนไปตามความจ�าเปนและความเหมาะสมของฝายตลาการ จงเหนวา บทบญญตของพระราชบญญต

ระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 (10) ดงกลาว เปนลกษณะตาม

ขอยกเวนของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 29 ซงไมกระทบกระเทอนถง

สาระส�าคญแหงสทธและเสรภาพ มผลใชบงคบเปนการทวไปและไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดกรณ

หนงหรอบคคลใดบคคลหนงเปนการเจาะจง และไมเปนการเลอกปฏบต โดยไมเปนธรรมตามรฐธรรมนญ

มาตรา 30 แตอยางใด ส�าหรบประเดนทวา การปฏบตหนาทของ ก.ต. และคณะอนกรรมการตรวจสอบ

คณสมบตของผสมครสอบคดเลอกเพอบรรจเปนขาราชการตลาการในต�าแหนงผชวยผพพากษารนท 43

ประจ�าป 2542 มปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ มาตรา 30 หรอไม นน พจารณาแลว เหนวา

เปนการขอใหวนจฉยการปฏบตหนาทของ ก.ต. และคณะอนกรรมการดงกลาว ซงมลกษณะเปนการใช

ดลพนจ จงไมอยในอ�านาจพจารณาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ



(2) คำาวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 15/2555 เรอง ผตรวจการแผนดนเสนอเรองขอให

ศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 245 (1) วาพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

ฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 วรรคหนง (10) มปญหาเกยวกบความชอบดวย

รฐธรรมนญ มาตรา 30 หรอไม

ผตรวจการแผนดนผรองเสนอเรองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ

มาตรา 245 (1) ขอเทจจรงสรปไดวา ผรองไดรบหนงสอรองเรยนจากนายศรมตร บญมล วาไดสมคร

ทดสอบความรเพอบรรจเปนขาราชการตลาการและแตงตงใหด�ารงต�าแหนงผชวยผพพากษาประจ�าป

2552 และรบการตรวจรางกายแลว ตอมาคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม (ก.ต.) ประกาศรายชอ

ผมสทธสอบปรากฏวาไมมรายชอของตน จงมหนงสอขอทราบเหตผลในการตดสทธสอบ ส�านกงาน

ศาลยตธรรมมหนงสอแจงวา ก.ต. ไดพจารณาคณสมบตในการสมครทดสอบความรเพอบรรจเปน

ขาราชการตลาการในต�าแหนงผชวยผพพากษากรณของนายศรมตร บญมล แลว มมตไมรบสมครเนองจาก

สภาพรางกายและจตใจไมเหมาะสมตอการปฏบตหนาทขาราชการตลาการตามพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 วรรคหนง (10) นายศรมตร บญมล

เหนวาการตดสทธสอบตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543

มาตรา 26 วรรคหนง (10) โดยอางวา ตนเปนผมสภาพรางกายและจตใจไมเหมาะสมตอการปฏบต

หนาทขาราชการตลาการดงกลาวเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมเพราะเหตแหงความแตกตางใน

เรองสภาพทางกายหรอความพการอนกอใหเกดความเสยหายแกตน บทบญญตแหงกฎหมายดงกลาว

จงขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 30 สวนทศาลรฐธรรมนญ

เคยมค�าวนจฉยท 16/2545 วาพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543

มาตรา 26 วรรคหนง (10) ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 30 นน เปนการวนจฉยตามรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 แตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ไดเพมขอความในมาตรา 30 วรรคสาม ใหการเลอกปฏบตตอผมรางกายพการจะกระท�ามได จง

เหนวา พระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 วรรคหนง (10)

ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 30 และไดสงค�ารองขอให

ผรองใชอ�านาจตามรฐธรรมนญ มาตรา 245 (1) เสนอเรองพรอมความเหนตอศาลรฐธรรมนญ เพอพจารณา

วนจฉยในประเดนดงกลาวอกครงหนง

ศาลรฐธรรมนญพจารณาแลวเหนวา รฐธรรมนญ มาตรา 215 บญญตว า ในกรณท

ศาลรฐธรรมนญเหนวาเรองใดหรอประเดนใดทไดมการเสนอใหศาลรฐธรรมนญพจารณา เปนเรองหรอ

ประเดนทศาลรฐธรรมนญไดเคยพจารณาวนจฉยแลว ศาลรฐธรรมนญจะไมรบเรองหรอประเดนดงกลาว



ไวพจารณากได ส�าหรบเรองทผรองเสนอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวา พระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 วรรคหนง (10) มปญหาเกยวกบความ

ชอบดวยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 30 หรอไม นน ศาลรฐธรรมนญ

ไดเคยมค�าวนจฉยท 16/2545 วา พระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม

พ.ศ. 2543 มาตรา 26 วรรคหนง (10) ไมมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540 มาตรา 30 โดยทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ยงคง

หลกการความเสมอภาคและหลกการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมไวเช นเดยวกบรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 เพยงแตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

มาตรา 30 วรรคสาม ไดบญญตขอความวา “ความพการ” เพมเตม อนเปนหลกการส�าคญทมงหมาย

มใหมการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองความพการ เมอผรอง

เสนอเรองใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวา พระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการ

ศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 วรรคหนง (10) มปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เฉพาะหลกการเลอกปฏบต โดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหต

แหงความแตกตางในเรองความพการตามมาตรา 30 วรรคสาม จงเปนเรองหรอประเดนทศาลรฐธรรมนญ

ไมเคยพจารณาวนจฉยมากอนตามรฐธรรมนญ มาตรา 215 และกรณเปนไปตามรฐธรรมนญ

มาตรา 245 (1) ประกอบขอก�าหนดศาลรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาและการท�าค�าวนจฉย พ.ศ. 2550

ขอ 17 (18) ศาลรฐธรรมนญจงมค�าสงรบค�ารองนไวพจารณาวนจฉย และศาลรฐธรรมนญพจารณาแลว

เหนวา รฐธรรมนญ มาตรา 30 เปนบทบญญตในหมวด 3 วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย

สวนท 2 ความเสมอภาค โดยมาตรา 30 วรรคหนง บญญตวา “บคคลยอมเสมอกนในกฎหมายและ

ไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน” วรรคสอง บญญตวา “ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน”

วรรคสาม บญญตวา “การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตาง ในเรอง

ถนก�าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล

ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมอง

อนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ จะกระท�ามได” และวรรคส บญญตวา “มาตรการทรฐก�าหนดขน

เพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธและเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอน ยอมไมถอ

เปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามวรรคสาม” เหตทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 มาตรา 30 วรรคสาม ไดเพมหลกการใหมทส�าคญในการคมครองคนพการเพอมใหมการเลอกปฏบต

โดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองของ “ความพการ” เนองมาจากความพการ

มไดอยในกลม “สภาพทางกายหรอสขภาพ” ซงเปนการมองคนพการวาเปนผปวยทผดปกตและตองได

รบการดแล แตในระดบสากลยอมรบกนวาความพการเปนผลจากความสมพนธระหวางคนพการกบสภาพ



แวดลอมทางสงคมทมไดเอออ�านวยใหคนพการใชชวตแบบคนปกตทวไปได และควรใหความส�าคญ

กบการเปลยนแปลงหรอการพฒนาสภาพแวดลอมทเปนอปสรรคตอคนพการ เพอใหคนพการเขาถง

ปจจยพนฐานอยางเทาเทยมและสามารถด�ารงชวตไดอยางเปนปกตสขเชนบคคลทวไป ดงนน รฐธรรมนญ

จงบญญตรบรองสทธและเสรภาพของคนพการไวหลายประการ เชน ผพการหรอทพพลภาพตองไดรบสทธ

ในการรบการศกษาไมนอยกวาสบสองปทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจาย

เพอใหไดรบการศกษาโดยทดเทยมกบบคคลอนตามมาตรา 49 ผพการหรอทพพลภาพมสทธเขาถงและ

ใชประโยชนจากสวสดการ สงอ�านวยความสะดวกอนเปนสาธารณะ และความชวยเหลอทเหมาะสม

จากรฐตามมาตรา 54 และในการพจารณารางพระราชบญญตทมสาระส�าคญเกยวกบผพการหรอ

ทพพลภาพ หากสภาผแทนราษฎรมไดพจารณาโดยกรรมาธการเตมสภา ใหสภาผแทนราษฎรตงคณะ

กรรมาธการวสามญขนประกอบดวยผแทนองคการเอกชนเกยวกบบคคลผพการหรอทพพลภาพดวยตาม

มาตรา 152 เปนตน ภายหลงจากทศาลรฐธรรมนญไดมค�าวนจฉยท 16/2545 วา พระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 วรรคหนง (10) ไมมปญหาเกยวกบความ

ชอบดวยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 30 แลว ประเทศไทยไดใหสตยาบน

อนสญญาวาดวยสทธคนพการ (Convention on the Rights of Persons with Disabilities : CRPD)

ของสหประชาชาต เมอวนท 29 กรกฎาคม 2551 ซงมผลบงคบใหประเทศไทยตองปฏบตตามพนธกรณ

ทระบไวในอนสญญาดงกลาวตงแตวนท 28 สงหาคม 2551 เปนตนมา และอนสญญาดงกลาวมการกลาว

ถงลกษณะ “ความพการ” และขอบเขตของ “การเลอกปฏบตเพราะเหตแหงความพการ” ไว ประเทศไทย

จงตองปฏบตใหเปนไปตามพนธกรณทวไปในอนสญญา ขอ 4 ทตองออกมาตรการทางกฎหมายและ

ด�าเนนการตามมาตรการทเหมาะสมเพอแกไขหรอยกเลกกฎหมาย กฎระเบยบ จารตประเพณและทาง

ปฏบตทมอยซงกอใหเกดการเลอกปฏบตตอคนพการ และในอนสญญา ขอ 5 ความเทาเทยมกนและ

การไมเลอกปฏบต ไดก�าหนดใหรฐภาคหามการเลอกปฏบตทงปวงเพราะเหตแหงความพการ และประกน

ใหคนพการไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางเทาเทยมและมประสทธผลจากการเลอกปฏบตดวย

เหตทงปวง และเพอเปนการสงเสรมความเทาเทยมและขจดการเลอกปฏบต อนสญญาดงกลาวยงก�าหนด

ใหรฐภาคด�าเนนขนตอนทเหมาะสมทงปวงเพอประกนวาจะจดใหมการชวยเหลอทสมเหตสมผล ทงน

อนสญญาดงกลาวไดก�าหนดไวในขอ 1 วา คนพการ (persons with disabilities) หมายความรวมถง

บคคลทมความบกพรองทางรางกาย จตใจ สตปญญา หรอทางประสาทสมผสในระยะยาว ซงเมอม

ปฏสมพนธกบอปสรรคนานปการ จะกดขวางการมสวนรวมในสงคมอยางเตมทและมประสทธผล

บนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลอน และอนสญญาดงกลาวไดก�าหนดค�านยามของค�าวา “การเลอกปฏบต

เพราะเหตแหงความพการ” ไววา หมายถง ความแตกตาง การกดกน หรอการจ�ากดบนพนฐานของ

ความพการซงมความมงประสงคหรอสงผลใหเปนการเสอมเสยหรอท�าใหไรผลซงการยอมรบ การอปโภค



หรอการใชสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานทงปวงบนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลอนในดานการเมอง

เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม ความเปนพลเมอง หรอดานอน รวมถงการเลอกปฏบตในทกรปแบบ รวมทง

การปฏเสธการชวยเหลอทสมเหตสมผล และไดก�าหนดนยามของค�าวา “การชวยเหลอทสมเหตสมผล”

ไววา หมายถงการเปลยนแปลงหรอปรบปรงทจ�าเปนและเหมาะสมโดยไมกอใหเกดภาระอนเกนสมควร

หรอเกนสดสวน เฉพาะในกรณทจ�าเปนเพอประกนวาคนพการไดอปโภคและใชสทธมนษยชนและ

เสรภาพขนพนฐานทงปวงทเทาเทยมกบบคคลอน เมอประเทศไทยเปนรฐภาคอนสญญาวาดวยสทธ

คนพการของสหประชาชาตแลว หนวยงานของรฐจงมหนาทตามพนธกรณ ขอ 27 (เอ) ทก�าหนดวา

หามการเลอกปฏบตเพราะเหตแหงความพการในทกดานทเกยวกบการจางงาน รวมถงเงอนไขในการ

คดเลอกบคคล การวาจาง และการจางงาน การจางงานอยางตอเนอง ความกาวหนาในอาชพการงาน

และสภาพการท�างานทถกสขอนามยและปลอดภย และ (จ) ทก�าหนดใหวาจางคนพการเขาท�างานใน

หนวยงานภาครฐ ดงนน การทหนวยงานของรฐจะก�าหนดหลกเกณฑในการรบบคคลเขาท�าหนาทใน

ต�าแหนงใด ยอมตองค�านงถงพนธกรณตามอนสญญาดงกลาวดวยรฐธรรมนญ มาตรา 30 ไดบญญตเปน

หลกการวาบคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย และไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน จะเลอก

ปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองความพการมได และรฐธรรมนญ

มาตรา 29 ไดบญญตเปนหลกการวาการจ�ากดสทธและเสรภาพของบคคลทรฐธรรมนญรบรองไวจะกระท�า

มได เวนแตโดยอาศยอ�านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายเฉพาะเพอการทรฐธรรมนญนก�าหนดไวและ

เทาทจ�าเปน ทงจะกระทบกระเทอนสาระส�าคญแหงสทธและเสรภาพนนมได เมอพจารณาพระราชบญญต

สงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 ทมเจตนารมณในการคมครองคนพการเพอมใหม

การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมเพราะเหตสภาพทางกายหรอสขภาพ รวมทงใหคนพการมสทธไดรบสง

อ�านวยความสะดวกอนเปนสาธารณะและความชวยเหลออนจากรฐ ตลอดจนใหรฐตองสงเคราะห

คนพการใหมคณภาพชวตทดและพงตนเองได โดยพระราชบญญตดงกลาวมผลบงคบใชทงหนวยงาน

ภาครฐและเอกชน และมาตรา 4 แหงพระราชบญญตดงกลาวไดก�าหนดความหมายของ “คนพการ”

หมายความวา บคคลซงมขอจ�ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ�าวนหรอเขาไปมสวนรวมทางสงคม

เนองจากมความบกพรองทางการเหน การไดยน การเคลอนไหว การสอสาร จตใจ อารมณ พฤตกรรม

สตปญญา การเรยนร หรอความบกพรองอนใด ประกอบกบมอปสรรคในดานตาง ๆ และมความจ�าเปน

เปนพเศษทจะตองไดรบความชวยเหลอดานหนงดานใด เพอใหสามารถปฏบตกจกรรมในชวตประจ�าวน

หรอเขาไปมสวนรวมทางสงคมไดอยางบคคลทวไป ทงน ตามประเภทและหลกเกณฑทรฐมนตรวาการ

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยประกาศก�าหนด ซงความหมายของ “คนพการ”

ตามพระราชบญญตดงกลาวมความสอดคลองกบอนสญญาวาดวยสทธคนพการของสหประชาชาต

พระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 เปนกฎหมายทเกยวกบการ



บรหารงานบคคลตงแตการสอบคดเลอก การบรรจ การแตงตง การเลอนต�าแหนง การลงโทษ จนถง

การพนจากต�าแหนงของผพพากษา โดยก�าหนดเรองการคดเลอกผทจะเปนผพพากษาไวในมาตรา 26

วรรคหนง วา “ผสมครสอบคดเลอก ผสมครทดสอบความร หรอผสมครเขารบการคดเลอกพเศษ

เพอบรรจเปนขาราชการตลาการและแตงตงใหด�ารงต�าแหนงผชวยผพพากษา ตองมคณสมบตและไมม

ลกษณะตองหาม ดงตอไปน ... (10) ไมเปนคนไรความสามารถ คนเสมอนไรความสามารถ คนวกลจรต

หรอจตฟนเฟอนไมสมประกอบ หรอมกายหรอจตใจไมเหมาะสมทจะเปนขาราชการตลาการ หรอเปน

โรคทระบไวในระเบยบของ ก.ต.” และก�าหนดเรองการแตงตงผพพากษาไวในมาตรา 15 วา “ผทจะได

รบการแตงตงใหด�ารงต�าแหนงผพพากษาประจ�าศาล จะตองเปนผด�ารงต�าแหนงผชวยผพพากษาและ

ไดรบการศกษาอบรมจากส�านกงานศาลยตธรรมมาแลวตามระยะเวลาทประธานศาลฎกาก�าหนดโดย

ความเหนชอบของ ก.ต. แตตองไมนอยกวาหนงป และผลของการศกษาอบรมเปนไปตามมาตรฐานของ

คณะกรรมการบรหารศาลยตธรรมวาเปนผมความซอสตยสจรต ความรความสามารถ ความรบผดชอบ

และความประพฤตทเหมาะสมจะเปนผพพากษา ...” และก�าหนดเรองการพนจากต�าแหนงของผพพากษา

ไวในมาตรา 32 โดยมสาระส�าคญวาดวยการใหขาราชการตลาการพนจากต�าแหนง เชน ถกสงใหออกจาก

ราชการตาม (6) เนองจากเปนผทมผลของการศกษาอบรมยงไมเปนไปตามมาตรฐานของคณะกรรมการ

บรหารศาลยตธรรม หรอเปนขาราชการทบกพรองตอหนาท หรอหยอนความสามารถในอนทจะปฏบต

หนาทราชการ หรอประพฤตตนไมสมควรทจะใหคงเปนขาราชการตลาการตอไป หรอเจบปวยไมอาจ

ปฏบตหนาทไดโดยสม�าเสมอ หรอมลกษณะตองหามตามมาตรา 26 วรรคหนง (10) เปนตน การท

พระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 วรรคหนง (10) ให

ผสมครสอบคดเลอก ผสมครทดสอบความร หรอผสมครเขารบการคดเลอกพเศษเพอบรรจเปนขาราชการ

ตลาการและแตงตงใหด�ารงต�าแหนงผชวยผพพากษา ตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม “...มกาย

หรอจตใจไมเหมาะสมทจะเปนขาราชการตลาการ...” นน ค�าวา “กายหรอจตใจไมเหมาะสม” อยใน

กรอบความหมายของค�าวา “คนพการ” ตามพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ

พ.ศ. 2550 ซงสอดคลองกบอนสญญาวาดวยสทธคนพการของสหประชาชาต โดยมลกษณะเปนการ

ก�าหนดลกษณะทางกายและจตใจทไมเหมาะสมทจะเปนขาราชการตลาการไวอยางกวางขวางไมมขอบเขต

ทชดเจน น�าไปสการใชดลพนจทสงผลใหเกดการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมไดในทสด กฎหมายทจ�ากด

สทธและเสรภาพของบคคลนน ตองมขอบเขตชดเจนแนนอน เชน อาจก�าหนดวา มลกษณะทางกายและ

จตใจทไมสามารถปฏบตหนาทเปนขาราชการตลาการไดเพยงใด เปนตน เพอใหประชาชนทราบวา

กฎหมายดงกลาวตองการจ�ากดสทธและเสรภาพในเรองใดบาง และตองสอดคลองกบหลกแหงความได

สดสวนพอเหมาะพอควรแกกรณ ค�านงถงประโยชนสาธารณะหรอประโยชนของสงคมโดยรวมมากกวา

ประโยชนขององคกร ประกอบกบพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543



เปนกฎหมายทตราขนใชบงคบกอนการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

บทบญญตบางมาตราแหงพระราชบญญตดงกลาวจงไมสอดคลองกบสถานการณปจจบนทรฐธรรมนญ

ไดมงคมครองคนพการใหไดรบสทธและความเสมอภาคเทาเทยมกบบคคลโดยทวไปไมวาจะเปนเรองของ

การศกษา การท�างาน และการประกอบอาชพ บทบญญตมาตรา 26 วรรคหนง (10) แหงพระราชบญญต

ดงกลาวเปดโอกาสใหมการใชดลพนจกวางขวางเกนความจ�าเปนอนอาจจะสงผลใหมการเลอกปฏบตโดย

ไมเปนธรรมตอคนพการได การก�าหนดคณสมบตและลกษณะตองหามทมลกษณะเปนการเลอกปฏบต

โดยไมเปนธรรมตอคนพการไวในขนตอนการรบสมครบคคลเพอสอบคดเลอกเปนขาราชการตลาการ

โดยใหเปนดลพนจของ ก.ต. ในการพจารณาความเหมาะสมของบคคลทจะใหมสทธสมครสอบคดเลอก

เปนขาราชการตลาการหรอไมนน เปนการตดสทธคนพการตงแตตน โดยไมเปดโอกาสใหคนพการสามารถ

สอบคดเลอกไดอยางเทาเทยมกบบคคลทวไป และไมมโอกาสแสดงความรความสามารถอยางแทจรงท

เกยวของกบต�าแหนงงานนนเสยกอน ทงภารกจหลกตามอ�านาจหนาทของผพพากษาศาลยตธรรม คอ

การพจารณาพพากษาอรรถคดใหเปนไปโดยยตธรรมตามรฐธรรมนญและกฎหมาย และตองนงพจารณา

โดยครบองคคณะ ความพการจงมไดเปนอปสรรคตอการปฏบตหนาทของผจะเปนขาราชการตลาการท

จะมผลตอการใหความเปนธรรมแกค ความหรอผเกยวของ ดงนน การทพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 วรรคหนง (10) ในสวนทบญญตใหผสมคร

สอบคดเลอกเพอบรรจเปนขาราชการตลาการตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามวา “มกาย

หรอจตใจไมเหมาะสมทจะเปนขาราชการตลาการ” จงขดตอสทธของคนพการในการเขาท�างาน

บนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลทวไปตามอนสญญาวาดวยสทธคนพการของสหประชาชาต และเปนการ

เลอกปฏบตตอบคคล โดยไมเปนธรรมเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองความพการ ตามรฐธรรมนญ

มาตรา 30 วรรคสาม

ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 15/2555 ไดวางหลกวา “การทกฎหมายบญญตใหผสมคร

สอบเพอบรรจเปนขาราชการตลาการและแตงตงใหด�ารงต�าแหนงผชวยผพพากษา ตอง “...มกายหรอ

จตใจไมเหมาะสมทจะเปนขาราชการตลาการ...” นน เปนการเปดโอกาสใหมการใชดลพนจกวางขวาง

เกนความจ�าเปน การก�าหนดคณสมบตและลกษณะตองหามทมลกษณะเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปน

ธรรมตอคนพการไวในขนตอนการรบสมคร โดยใหเปนดลพนจของ ก.ต. ในการพจารณาความเหมาะสมของ

บคคลทจะใหมสทธสมครสอบคดเลอกเปนขาราชการตลาการหรอไมนนเปนการตดสทธคนพการตงแตตน

ไมเปดโอกาสใหคนพการสามารถสอบคดเลอกไดอยางเทาเทยมกบบคคลทวไป และไมมโอกาสแสดง

ความรความสามารถอยางแทจรงทเกยวของกบต�าแหนงงานนนเสยกอน จงขดตอสทธของคนพการ

ในการเขาท�างานบนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลทวไปตามอนสญญาวาดวยสทธคนพการของสหประชาชาต

และเปนการเลอกปฏบตตอบคคลโดยไมเปนธรรมเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองความพการ



ตามรฐธรรมนญ มาตรา 30 วรรคสาม”

3.2 แนวคำาพพากษาของศาลปกครองสงสดเกยวกบหลกความเสมอภาคในการสรรหาบคคล

เพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการ

1) คำาพพากษาศาลปกครองสงสด ท อ.142/2547 คดน ประธานกรรมการอยการโดย

อาศยมตของคณะกรรมการอยการ (ผถกฟองคด) ไดออกประกาศ ก.อ. เรอง ก�าหนดการสอบคดเลอก

เพอบรรจเปนขาราชการอยการในต�าแหนงอยการผชวย พ.ศ. 2544 ซงในการรบสมครสอบคดเลอก

ครงน มผมาสมครสอบคดเลอกทงสน จ�านวน 1,404 คน ในการนผฟองคดซงมรปกายพการ ซงประกอบ

วชาชพทนายความมาตงแตป พ.ศ. 2539 ไดยนใบสมครสอบดวย โดยบคคลอางองของผฟองคดไดม

หนงสอถงคณะกรรมการแพทยใหขอมลประกอบในการพจารณาการตรวจรางกายและจตใจ และรบรอง

การปฏบตงานของผฟองคดรบรองวา แมผฟองคดจะมรปกายพการ แตผฟองคดมสขภาพแขงแรงสามารถ

ปฏบตงานในหนาทของทนายความไดดไมมอปสรรคใดๆ ซงคณะอนกรรมการพจารณาคณสมบตของ

ผสมครสอบคดเลอกฯ ไดรบรายงานผลการตรวจรางกายของคณะกรรมการแพทยวา ผฟองคดเปน

ผมรปกายพการ เดนขากะเผลก กลามเนอแขนลบจนถงปลายมอทงสองขาง กลามเนอขาลบจนถง

ปลายเทาทงสองขาง กระดกสนหลงคด ไดรบการผาตดดามเหลกทกระดกสนหลงไวเพอใหไหลทงสอง

ขางเทากน จงมมตไมรบสมครผฟองคดเนองจากเปนผมบคลกภาพและรางกายไมเหมาะสมทจะเปน

ขาราชการอยการ ขาดคณสมบตตามมาตรา 33 (11) แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายอยการ

พ.ศ. 2521 ซงผถกฟองคดเหนชอบดวยกบคณะอนกรรมการฯ จงไดประกาศรายชอผมสทธสอบโดย

ไมมรายชอผฟองคดเปนผมสทธสอบ ผฟองคดเหนวา เปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมเพราะเหตแหง

ความแตกตางในเรองสภาพทางกาย จงน�าคดมาฟองขอใหศาลเพกถอนมตดงกลาว ศาลปกครองสงสด

วนจฉยวา การทผถกฟองคดจะใชอ�านาจดลพนจตามมาตรา 33 (11) และ (12) แหงพระราชบญญต

ระเบยบขาราชการฝายอยการ พ.ศ. 2521 มาประกอบการวนจฉยวา ผสมครสอบคดเลอกเพอบรรจ

เปนขาราชการอยการ ในต�าแหนงอยการผชวยรายใดมกายหรอจตใจไมเหมาะสมทจะเปนขาราชการ

อยการ ตองมเหตทหนกแนนควรคาแกการรบฟงดวยวา ผสมครสอบคดเลอกรายนนมกายหรอจตใจ

ทไมเหมาะสมอยางไรอนท�าใหไมสามารถปฏบตงานในหนาทของขาราชการอยการได ซงเมอ

ขอเทจจรงและหนงสอของผทรบรองสขภาพและความสามารถในการปฏบตงานของผฟองคดทม

ถงคณะอนกรรมการพจารณาคณสมบตของผสมครสอบคดเลอกเพอบรรจเปนขาราชการในต�าแหนง

อยการผชวย พ.ศ. 2544 ฟงไดวา ผฟองคดแมจะมรปกายพการ แตความพการดงกลาวไมถงขนาดท

ท�าใหผฟองคดไมอาจชวยเหลอตนเองไดหรอไมอาจปฏบตหนาทการงานโดยปกตไดโดยทงานทผฟองคด

เคยท�าในขณะเปนทนายความมาแลวนน มลกษณะท�านองเดยวกบงานของขาราชการอยการ จงนาเชอ

วาแมสภาพทางกายของผฟองคดจะพการ แตความแตกตางดงกลาวไมถงขน จะเปนอปสรรคอยางมาก



ตอการปฏบตหนาทในลกษณะงานของอยการ ดงนน การทผถกฟองคดมมตไมรบสมครผฟองคด โดยมได

พจารณาถงความสามารถทแทจรงในการปฏบตงานของผฟองคด จงไมมเหตผลทหนกแนนควรคาแก

การรบฟงวา การทผฟองคดมกายพการดงกลาวจะท�าใหไมสามารถปฏบตงานในหนาทของขาราชการ

อยการไดอยางไร มตของผถกฟองคดทไมรบสมครผฟองคดในการสอบคดเลอกเพอบรรจเปนขาราชการ

อยการในต�าแหนงอยการผชวยประจ�าป พ.ศ. 2544 จงเปนการใชดลพนจโดยไมชอบดวยมาตรา 33 (11)

แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายอยการ พ.ศ. 2521 และเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรมตอ

ผฟองคดตามมาตรา 30 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

2) คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.158/2550 มตของคณะกรรมการขาราชการ

พลเรอน (ผถกฟองคดท 1) ทก�าหนดใหผมอ�านาจสงบรรจบคคลเขารบราชการและแตงตงใหด�ารงต�าแหนง

ตามมาตรา 52 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2535 สามารถคดเลอกเพอบรรจ

บคคลซงส�าเรจการศกษาปรญญาตรเกยรตนยม ทกสาขาวชาจากสถาบนการศกษาทผ ถกฟอง

คดท 1 รบรอง ทงในประเทศและตางประเทศ เขารบราชการเปนขาราชการพลเรอนสามญและ

แตงตงใหด�ารงต�าแหนงทไดรบคดเลอกตามขอ 1.2 ของหนงสอส�านกงาน ก.พ. ท นร 0708.4/ว 11

ลงวนท 3 ตลาคม 2545 เปนมตทมผลบงคบเปนการทวไป ไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดหรอ

บคคลใดเปนการเฉพาะ มตของผถกฟองคดท 1 จงมลกษณะเปนกฎ และโดยทระบบการศกษาของ

สถาบนการศกษาของรฐหรอเอกชนในประเทศไทย ไมไดมการจดแยกหลกสตรระหวางหลกสตร

ปรญญาตรเกยรตนยมกบหลกสตรปรญญาตรธรรมดา กลาวคอ ผทส�าเรจการศกษาปรญญาตรเกยรตนยม

หรอส�าเรจการศกษาปรญญาตรแตไมไดรบเกยรตนยมจะตองผานการศกษาในวชาการตางๆ ทสถาบน

การศกษาก�าหนด และผานการทดสอบและรบรองวาไดส�าเรจการศกษาเลาเรยนมาครบถวนตามหลกสตร

ทก�าหนดไว และจะตองไดรบคะแนนไมต�ากวามาตรฐานทสถาบนการศกษานนๆ ก�าหนดเหมอนๆ กน

เพยงแตผทมคะแนนสงในระดบหนงและผานเงอนไขทสถาบนการศกษาแตละแหงก�าหนด เชน ไมเคย

สอบตกในวชาใดวชาหนง เปนตน กจะไดรบการยกยองดวยการใหเกยรตนยม แตยงคงถอวาบคคล

ดงกลาวมความรหรอมวฒในสาขาวชาการทส�าเรจมาเชนเดยวกบบคคลทไมไดรบเกยรตนยม จงถอวา

ผทส�าเรจการศกษาในระดบปรญญาตรสาขาใดกยอมมศกดและสทธเสมอกน ไมวาจะไดรบปรญญา

เกยรตนยมหรอไมไดรบเกยรตนยมกตาม ทงบคคลทไมไดรบเกยรตนยมกสามารถปฏบตหนาทราชการ

ไดเชนเดยวกบผไดรบเกยรตนยม โดยต�าแหนงนตกรซงเปนต�าแหนงทกรมบญชกลางเปดรบสมคร

คดเลอกและเปนมลเหตในการยนฟองคดในครงน เปนต�าแหนงหนงท ไมมความจ�าเปนจะตองคดเลอก

จากผไดรบเกยรตนยมทางดานกฎหมาย เพราะผส�าเรจการศกษาปรญญาตรทางดานกฎหมาย แตไมได

รบเกยรตนยมสามารถปฏบตหนาทในต�าแหนงนตกรได หากไดรบการคดเลอก ดงนน การก�าหนดให

ผไดรบปรญญาตรเกยรตนยมโดยถอวาเปนวฒทผถกฟองคดท 1 ก�าหนดใหใชวธการคดเลอกแทนการ



สอบแขงขน จงเปนการใหสทธเหนอกวาหรอดกวาผทไดรบปรญญาตรในสาขาเดยวกน แตไมไดรบ

เกยรตนยม ทงๆ ทไดรบวฒอยางเดยวกน ซงมศกดและสทธทสถาบนการศกษารบรองเชนเดยวกน มต

ของผถกฟองคดท 1 จงเปนการปฏบตตอบคคลทมสถานะทางกฎหมายทเหมอนกนใหแตกตางกน ยอม

ถอไดวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมเปนการกระท�าทไมชอบ มตของผถกฟองคดท 1 ตามขอ 1.2

ของหนงสอส�านกงาน ก.พ. ท นร 0708.4/ว 11 ลงวนท 3 ตลาคม 2545 จงเปนมตทไมชอบดวยกฎหมาย

อยางไรกตาม หากศาลปกครองสงสดเพกถอนมตของผถกฟองคดท 1 โดยใหมผลยอนหลงกจะ

กระทบตอบคคลผทไดรบการคดเลอกเขารบราชการตามมตของผถกฟองคดท 1 ตลอดจนกระทบ

ตอการบรหารงานบคคลของภาครฐ ศาลปกครองสงสดเหนควรเพกถอนมตของผถกฟองคดท 1

นบตงแตวนทมค�าพพากษาถงทสด เปนตนไป แตเนองจากมตของผถกฟองคดท 1 ไดก�าหนดใหสวน

ราชการถอปฏบตในระหวางปงบประมาณ พ.ศ. 2546 ถง พ.ศ. 2547 ซงขณะนไมมผลบงคบใชแลว

ศาลปกครองสงสด จงไมจ�าตองก�าหนดค�าบงคบใหเพกถอนมตของผถกฟองคดท 1 ดงกลาว

3) คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.379/2550 คดน ประกาศรบสมครของเลขาธการ

ส�านกงานศาลปกครอง (ผถกฟองคดท 1) จะเปนกฎทชอบดวยกฎหมายหรอไมนน ศาลปกครองสงสด

วนจฉยวา การสรรหาบคคลเขารบราชการ โดยวธใดถอเปนดลพนจของผถกฟองคดท 1 จะเลอกใช

เพราะเปนกรณทกฎหมายก�าหนดใหอ�านาจไว แตการเลอกใชวธการใดนนจะตองค�านงถงประโยชนของ

ทางราชการเปนหลก ซงผถกฟองคดท 1 ไดใหการตอศาลปกครองชนตนไว วามความจ�าเปนทจะตอง

ก�าหนดคณสมบตเฉพาะต�าแหนงพนกงานคดปกครอง 3 ในครงนวาจะตองไดรบปรญญาตรเกยรตนยม

ทางกฎหมาย รฐศาสตร รฐประศาสนศาสตรจากสถาบนการศกษาทคณะกรรมการขาราชการพลเรอน

(ผถกฟองคดท 2) รบรองนน เนองจากจะมการจดตงศาลปกครองในภมภาคจ�านวน 16 แหง ท�าให

มความจ�าเปนตองใชบคลากรโดยเฉพาะต�าแหนงพนกงานคดปกครอง ซงมหนาทชวยเหลอตลาการ

ศาลปกครองในการด�าเนนคดปกครองเปนจ�านวนมาก จงจ�าเปนตองสรรหาโดยเรว อกทงในอดตไดด�าเนน

การสรรหาโดยวธการสอบแขงขนและวธการคดเลอกมาแลว และไดเคยประเมนวาการกระท�าโดยวธ

คดเลอกใชงบประมาณนอยกวา และใชระยะเวลาด�าเนนการนอยกวา และเมอพจารณาจากเหตผลในการ

ใชดลพนจดงกลาวแลว จะเหนไดวา ผถกฟองคดท 1 ไมไดมความจงใจทจะเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม

ตอบคคลหนงบคคลใด หากแตไดยดประโยชนของทางราชการเปนทตง ประกอบกบมระเบยบกฎหมาย

ทใชอยในขณะนนใหอ�านาจแกผถกฟองคดท 1 ทจะกระท�าได ดงนน ประกาศรบสมครคดเลอกของ

ผถกฟองคดท 1 จงชอบดวยกฎหมาย ทศาลปกครองชนตนมค�าพพากษาใหเพกถอนประกาศ รบสมคร

ของผถกฟองคดท 1 ในสวนทเกยวกบคณสมบตเฉพาะส�าหรบต�าแหนงพนกงานคดปกครอง 3 ทก�าหนด

วาตองไดรบปรญญาตรเกยรตนยมนน ศาลปกครองสงสดไมเหนพองดวย ส�าหรบประเดนทวามตของ

ผถกฟองคดท 2 ทก�าหนดใหผไดรบปรญญาตรเกยรตนยมจากสถาบนการศกษาทผถกฟองคดท 2 รบรอง



ทงในประเทศและตางประเทศถอวาเปนเหตพเศษตามมาตรา 50 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอน พ.ศ. 2535 ซงสวนราชการสามารถใชวธคดเลอกเพอบรรจและแตงตงเขารบราชการได ปรากฏ

ตามหนงสอส�านกงาน ก.พ.ท นร 0708.4/ว 9 ลงวนท 25 ตลาคม 2543 ชอบดวยกฎหมายหรอไม

เหนวา มตของผถกฟองคดท 2 ดงกลาว ออกมาเพอเปนขอยกเวนใหสวนราชการสามารถใชวธการ

คดเลอกบคคลเขารบราชการแทนการสอบแขงขน แตในบางสถานการณการคดเลอกบคคลเขารบราชการ

เปนวธการทเหมาะสม เนองจากมผส�าเรจการศกษาในสาขาวชาทไมเพยงพอแกความตองการของสวน

ราชการ หรอกรณทสวนราชการมขอผกพนกบบคคลบางคนไวแลว เชน กรณผไดรบทนใหไปศกษาใน

ตางประเทศหรอในกรณทมความจ�าเปนเรงดวนตองบรรจและแตงตงบคคลเขารบราชการ เปนตน แต

ส�าหรบการก�าหนดใหผไดรบปรญญาตรเกยรตนยมทกสาขา ถอเปนเหตพเศษทจะใหไดรบสทธคดเลอก

แทนการสอบแขงขนนน เหนวา เปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม ดงนน มตของผถกฟองคดท 2

ทก�าหนดใหผไดรบปรญญาตรเกยรตนยมทกสาขา ซงมลกษณะเปนกฎ ถอเปนเหตพเศษทจะไดรบการ

คดเลอกแทนการสอบแขงขน จงเปนกฎทไมชอบดวยกฎหมาย

4) คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.194/2554 คดน ผฟองคดฟองวา ส�านกงาน

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต (ผถกฟองคดท 1) ไดมหนงสอถงส�านกงาน ก.พ. เพอขอบญชรายชอ

ผไดรบปรญญาตรเกยรตนยมสาขาตาง ๆ ทส�านกงาน ก.พ. ขนบญชไวมาคดเลอกเพอบรรจแตงตงเขารบ

ราชการในต�าแหนงเจาหนาทสทธมนษยชน 3 ส�านกคมครองสทธมนษยชน ตอมา ผถกฟองคดท 1 ไดม

หนงสอถงผทมรายชอทไดรบปรญญาตรเกยรตนยม สาขานตศาสตร อนดบ 1 และอนดบ 2 ปรากฏวา

มผยนใบสมครจ�านวน 44 ราย รวมทงผฟองคด และผถกฟองคดท 1 ไดด�าเนนการคดเลอกดวยวธการ

สอบขอเขยนและสมภาษณ ซงในการสอบขอเขยนปรากฏวามผสอบขอเขยนผานจ�านวน 14 คน โดยม

ผฟองคดรวมอยดวย และในการสอบสมภาษณปรากฏวามผเขาสอบสมภาษณ จ�านวน 12 คน ตอมา

คณะอนกรรมการสรรหาบคคลไดมมตใหขนบญชไวทง 12 คน ซงคณะอนกรรมการขาราชการสทธ

มนษยชนแหงชาต (อ.ก.ส.) ไดมมตเหนชอบตามมตของคณะอนกรรมการสรรหาบคคล และเสนอตอ

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต (ผถกฟองคดท 2) แตปรากฏวา กรรมการของผถกฟองคดท 2 ได

มมตเสยงขางมากไมยอมรบผลการคดเลอกเพราะเหนวาอาจเปนการเลอกปฏบต เนองจากเปนการเลอก

เฉพาะบคคลทไดรบปรญญาตรเกยรตนยม สาขานตศาสตร เทานน ตอมา ผถกฟองคดท 1 ไดมประกาศ

ส�านกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต เรอง การคดเลอกบคคลเขารบราชการในต�าแหนง

เจาหนาทสทธมนษยชน 3 ลงวนท 4 กรกฎาคม 2546 วา ไมอาจบรรจแตงตงผฟองคดเขารบราชการ

ในต�าแหนงดงกลาวได ผฟองคดเหนวาประกาศของผถกฟองคดท 1 และมตของผถกฟองคดท 2 เปน

ไปโดยไมชอบดวยกฎหมาย เนองจากปราศจากเหตผลและค�าชแจง จงน�าคดมาฟองตอศาลขอให

เพกถอนประกาศของผถกฟองคดท 1 และมตของผถกฟองคดท 2 ดงกลาว ในคดนศาลปกครองสงสด



เหนวา เมอพจารณาจากบทบญญตมาตรา 22 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายรฐสภา พ.ศ. 2518

ประกอบกบมาตรา 19 แหงพระราชบญญตคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต พ.ศ. 2542 แลว จะ

เหนไดวา การบรรจและแตงตงบคคลเปนขาราชการของผถกฟองคดท 1 โดยทวไปแลวจะตองด�าเนน

การสอบแขงขน แตหากมเหตพเศษทไมจ�าเปนตองด�าเนนการสอบแขงขน ผถกฟองคดท 2 กมอ�านาจ

คดเลอกบรรจบคคลเพอเขารบราชการในสงกดของผถกฟองคดท 1 โดยไมตองด�าเนนการสอบแขงขน

ซงการคดเลอกดงกลาวไมถอเปนการขดตอหลกความเสมอภาคหรอเปนการจงใจเลอกปฏบตโดย

ไมเปนธรรมตอบคคลใดบคคลหนงแตอยางใด โดยในคดนผถกฟองคดท 2 ไดก�าหนดคณสมบตเฉพาะ

ส�าหรบต�าแหนงเจาหนาทสทธมนษยชน 3 วา ตองไดรบปรญญาตรหรอเทยบเทาทางกฎหมายหรอทาง

สงคมศาสตร หรอทางสาขาวชาทผถกฟองคดท 2 ก�าหนดวาใชเปนคณสมบตเฉพาะส�าหรบต�าแหนงนได

แสดงใหเหนวาไมใชเฉพาะผทจบการศกษาในระดบปรญญาตรดานกฎหมายอยางเดยว ทจะท�างานใน

ต�าแหนงดงกลาวได และการทผถกฟองคดท 2 มมตใหด�าเนนการสรรหาบคคลเขารบราชการต�าแหนง

เจาหนาทสทธมนษยชน 3 เปนกรณเรงดวนนนกถอเปนเหตพเศษทผถกฟองคดท 2 จะท�าการคดเลอก

บคคลทจบปรญญาตรเกยรตนยมหรอเทยบเทาทางสาขาตางๆ ตามทคณสมบตเฉพาะส�าหรบต�าแหนง

โดยไมตองด�าเนนการสอบแขงขนกได แตเมอปรากฏในขอเทจจรงวาคณะอนกรรมการสรรหาบคคล

ไดท�าการสรรหาบคคลโดยวธการคดเลอกเฉพาะผทจบการศกษาในระดบปรญญาตรเกยรตนยม สาขา

นตศาสตร เพยงสาขาเดยวเทานน แสดงใหเหนวาการด�าเนนการสรรหาบคคลดงกลาวเปนการตดสทธ

ของบคคลทจบการศกษาในระดบปรญญาตรเกยรตนยมทางสงคมศาสตรหรอสาขาอนทผถกฟองคด

ท 2 ก�าหนด ดงนน การทคณะอนกรรมการสรรหาบคคลตดโอกาสบคคลผทจบการศกษาในระดบ

ปรญญาตรเกยรตยมทางสงคมศาสตรและสาขาอนไมใหสทธเขารบการสอบคดเลอกเพอเขารบราชการ

ในต�าแหนงเจาหนาทสทธมนษยชน 3 จงเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมและเปนการขดตอหลก

ความเสมอภาคตามทก�าหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย มตของผถกฟองคดท 2 ทไมยอมรบ

ผลการคดเลอกบคคลของคณะอนกรรมการสรรหาบคคลโดยเหนวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม

จงเปนมตทชอบดวยกฎหมาย และประกาศของผถกฟองคดท 1 ทออกโดยอาศยมตของผถกฟองคดท 2

ทประกาศไมด�าเนนการบรรจผฟองคดเขารบราชการจงเปนประกาศทชอบดวยกฎหมาย พพากษายกฟอง

กลาวโดยสรป แนวค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญและศาลปกครองสงสดเกยวกบหลกความเสมอภาคใน

การสรรหาบคคลเพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการ มดงน

ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 15/2555 ทวางหลกวา “การทกฎหมายบญญตใหผสมคร

สอบเพอบรรจเปนขาราชการตลาการและแตงตงใหด�ารงต�าแหนงผชวยผพพากษา ตอง “...มกาย

หรอจตใจ ไมเหมาะสมทจะเปนขาราชการตลาการ...” นน เปนการเปดโอกาสใหมการใชดลพนจ

กวางขวางเกนความจ�าเปน การก�าหนดคณสมบตและลกษณะตองหามทมลกษณะเปนการเลอกปฏบต



โดยไมเปนธรรมตอคนพการไวในขนตอนการรบสมคร โดยใหเปนดลพนจของ ก.ต. ในการพจารณา

ความเหมาะสมของบคคลทจะใหมสทธสมครสอบคดเลอกเปนขาราชการตลาการหรอไมนนเปนการ

ตดสทธคนพการตงแตตน ไมเปดโอกาสใหคนพการสามารถสอบคดเลอกไดอยางเทาเทยมกบบคคล

ทวไป และไมมโอกาสแสดงความรความสามารถอยางแทจรงทเกยวของกบต�าแหนงงานนนเสยกอน

จงขดตอสทธของคนพการในการเขาท�างานบนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลทวไปตามอนสญญา

วาดวยสทธคนพการของสหประชาชาต และเปนการเลอกปฏบตตอบคคลโดยไมเปนธรรมเพราะ

เหตแหงความแตกตางในเรองความพการ ตามรฐธรรมนญ มาตรา 30 วรรคสาม” และค�าพพากษา

ศาลปกครองสงสด ท อ.142/2547 ทวางหลกวา “การทคณะกรรมการอยการไมรบสมครสอบ

บคคลทมรปกายพการเพอสอบคดเลอกเปนขาราชการอยการในต�าแหนงอยการผชวยมลกษณะเปน

การเลอกปฏบต” นน เปนการวางหลกเกยวกบสทธของคนพการในการรบราชการ โดยศาลวนจฉยวา

การตดสทธคนพการไมใหสมครเขารบราชการในต�าแหนงผชวยผพพากษาและต�าแหนงอยการผชวย

เปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามรฐธรรมนญ มาตรา 30 วรรคสาม5 อนเปนการฝาฝนตอขอหาม

ทมใหมการเลอกปฏบตตามหลกความเสมอภาค

ค�าพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.158/2550 ทวางหลกวา “การก�าหนดใหผไดรบ

ปรญญาตรเกยรตนยมเปนวฒทก�าหนดใหใชวธการคดเลอกแทนการสอบแขงขนได เปนการใหสทธ

เหนอกวาหรอดกวาผทไดรบปรญญาตรในสาขาเดยวกนแตไมไดรบเกยรตนยม เปนการเลอกปฏบตท

ไมเปนธรรม” และค�าพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.379/2550 ทวางหลกวา “การก�าหนดใหผไดรบ

ปรญญาตรเกยรตนยมทกสาขาเปนเหตพเศษทจะไดรบสทธคดเลอกแทนการสอบแขงขน เปนการเลอก

ปฏบตโดยไมเปนธรรม” นน เปนการวางหลกเกยวกบความเทาเทยมกนหรอความเสมอกนในศกดและ

สทธของปรญญา เปนการปฏบตตอบคคลทมสถานะทางกฎหมายทเหมอนกนใหแตกตางกน เปนการ

เลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม อนเปนการฝาฝนตอขอหามทมใหมการเลอกปฏบตตามหลกความเสมอภาค

สวนค�าพพากษาศาลปกครองสงสด ท อ.194/2554 ทวางหลกวา “การทคณะอนกรรมการสรรหาบคคล

เพอคดเลอกใหเขารบราชการในต�าแหนงเจาหนาทสทธมนษยชน 3 ไดท�าการสรรหาบคคลโดยวธการ

คดเลอกเฉพาะผทจบการศกษาในระดบปรญญาตรเกยรตนยมสาขานตศาสตรเพยงสาขาเดยว ทงๆ ท

คณสมบตเฉพาะส�าหรบต�าแหนงดงกลาวนน รวมถงสาขาสงคมศาสตรหรอสาขาอน ตามทคณะกรรมการ

สทธมนษยชนแหงชาตก�าหนด จงเปนการตดโอกาสบคคลทจบการศกษาในระดบปรญญาเกยรตนยมทาง

5 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 30 วรรคสาม บญญตวา “การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม ตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองถนก�าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขด ตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ จะกระท�ามได” มขอความค�าวา “ความพการ” เพมขนจากบทบญญตของรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 30 วรรคสาม



สงคมศาสตรและสาขาอนไมใหมสทธเขารบการสอบคดเลอกเพอเขารบราชการในต�าแหนงดงกลาว

จงเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมและเปนการขดตอหลกความเสมอภาคตามทก�าหนดไวในรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย” นน ขอเทจจรงในกรณนตางจากสองกรณแรก กลาวคอ สองกรณแรกเปนเรอง

การเลอกปฏบตระหวางผทไดรบปรญญาเกยรตนยมกบผทไดรบปรญญาทไมใชเกยรตนยม กรณทสามน

เปนเรองการเลอกปฏบตทสวนราชการเลอกรบสมครเขารบราชการเฉพาะผทไดรบปรญญาเกยรตนยม

สาขานตศาสตรเพยงสาขาเดยว ทงๆ ทคณสมบตเฉพาะส�าหรบต�าแหนงของขาราชการทรบสมครนน

รวมถงสาขาสงคมศาสตรหรอสาขาอนดวย ซงหมายความวา ตองรบสมครผไดรบปรญญาเกยรตนยมสาขา

อนดวย จงจะเปนการไมเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมและเปนการไมขดตอหลกความเสมอภาค

4. วเคราะหปญหาวาบทบญญตของกฎหมายทกำาหนดใหหนวยงานของรฐรบคนพการในการรบราชการขดกบหลกความเสมอภาคหรอไม

องคกรของรฐตองปฏบตตอบคคลทเหมอนกนในสาระส�าคญอยางเดยวกนและปฏบตตอบคคล

ทแตกตางกนในสาระส�าคญแตกตางกนออกไปตามลกษณะเฉพาะของแตละคน การปฏบตตอบคคล

ทเหมอนกนในสาระแตกตางกนกด การปฏบตตอบคคลทแตกตางกนในสาระส�าคญอยางเดยวกนกด

ยอมขดตอหลกความเสมอภาค หลกความเสมอภาคไมไดบงคบใหองคกรของรฐตองปฏบตตอบคคล

ทกคนอยางเดยวกน ตรงกนขามกลบบงคบใหตองปฏบตตอบคคลทแตกตางกนในสาระส�าคญแตกตาง

กนออกไปตามลกษณะเฉพาะของแตละคน เฉพาะแตบคคลทเหมอนกนในสาระส�าคญเทานนทองคกร

ของรฐตองปฏบตตอเขาเหลานนอยางเดยวกน ในทางปฏบตกมการแบงแยกบคคลออกเปนประเภท

แลวปฏบตตอบคคลประเภทเดยวกนอยางเดยวกน และตอบคคลตางประเภทกนแตกตางกนออกไป

อยางไรกตาม การแบงแยกบคคลออกเปนประเภท แลวปฏบตตอบคคลตางประเภทกนแตกตางกน

ออกไป ทเรยกวา “การปฏบตตอบคคลแตกตางกน (different treatment) นน ใชวาจะกระท�าได

เสมอไปในทกกรณกหาไม รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดบญญตวาง

ขอจ�ากดการกระท�าดงกลาวขององคกรของรฐไว 2 ประการ คอ ประการแรก หามมใหแบงแยกบคคล

ออกเปนประเภทโดยค�านงถงศาสนา นกายของศาสนา หรอลทธนยมในทางศาสนา แลวปฏบตตอบคคล

ทถอศาสนา นกายของศาสนา หรอลทธนยมในทางศาสนาตางๆ แตกตางกนออกไป ประการทสอง

ถงแมวาการแบงแยกบคคลออกเปนประเภทโดยพจารณาจากเรองอนๆ นอกจากความเชอทางศาสนาแลว

ปฏบตตอบคคลแตละประเภทแตกตางกน จะกระท�าไดและบางกรณเปนสงทจ�าตองกระท�าดวย

กตาม แตการกระท�าเชนวานกจะตองมเหตผลทหนกแนนควรคาแกการรบฟงดวย การแบงแยกบคคล

ออกเปนประเภทแลวปฏบตตอบคคลแตละประเภทแตกตางกนออกไปโดยปราศจากเหตผลท

“ควรคาแกการรบฟง” ถอวาเปน “การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล” ซงตองหามตามรฐธรรมนญ



มาตรา 30 วรรคสาม6 ทบญญตวา “การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความ

แตกตางในเรองถนก�าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของ

บคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมอง

อนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ จะกระท�ามได” อยางไรกตามมขอยกเวนตามมาตรา 30 วรรคส

ทบญญตวา “มาตรการทรฐก�าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธและเสรภาพ

ไดเชนเดยวกบบคคลอน ยอมไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามวรรคสาม”

โดยทบทบญญตของพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550

มาตรา 33 ทวา “เพอประโยชนในการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการใหหนวยงานของรฐรบ

คนพการเขาท�างานตามลกษณะของงานในอตราสวนทเหมาะสมกบผปฏบตงานในหนวยงานของรฐ

ทงน ใหรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานออกกฎกระทรวงก�าหนดจ�านวนทหนวยงานของรฐจะตองรบ

คนพการเขาท�างาน” และกฎกระทรวงก�าหนดจ�านวนคนพการทนายจางหรอเจาของสถานประกอบการ

และหนวยงานของรฐจะตองรบเขาท�างาน และจ�านวนเงนทนายจางหรอเจาของสถานประกอบการจะ

ตองน�าสงเขากองทนสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2554 ขอ 4 ทวา “ใหหนวยงาน

ของรฐซงมผปฏบตงานตงแตหนงรอยคนขนไปรบคนพการทสามารถท�างานไดไมวาจะอยในต�าแหนงใด

ในอตราสวนผปฏบตงานทมใชคนพการทกหนงรอยคนตอคนพการหนงคน เศษของหนงรอยคนถาเกน

หาสบคนตองรบคนพการเพมอกหนงคน” เปนการออกกฎหมายก�าหนดใหหนวยงานของรฐตองรบ

คนพการเขาท�างานในหนวยงานของรฐ ซงมลกษณะเปนการเลอกปฏบตเพราะเหตแหงความพการ

หรอเปนการแบงแยกบคคลออกเปนประเภทแลวปฏบตตอบคคลแตละประเภทแตกตางกนออกไป

จงมประเดนทตองพจารณาวา การกระท�าเชนวาน (การออกกฎหมายก�าหนดใหหนวยงานของรฐตอง

รบคนพการเขาท�างานในหนวยงานของรฐ) มเหตผลทหนกแนนควรคาแกการรบฟงหรอไม เนองจาก

การแบงแยกบคคลออกเปนประเภทแลวปฏบตตอบคคลแตละประเภทแตกตางกนออกไปโดยปราศจาก

เหตผลท “ควรคาแกการรบฟง” ถอวาเปน “การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล” ขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญ มาตรา 30 วรรคสาม หรอมประเดนทตองพจารณาตอไปวา การกระท�าเชนวาน (การออก

กฎหมายก�าหนดใหหนวยงานของรฐตองรบคนพการเขาท�างานในหนวยงานของรฐ) เปนขอยกเวนตาม

รฐธรรมนญ มาตรา 30 วรรคส ซงเปนมาตรการทรฐก�าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคล

สามารถใชสทธและเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอน ยอมไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม

หรอไม

6 วรพจน วศรตพชญ สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 กรงเทพฯ : บรษท ส�านกพมพวญญชน จ�ากด 2543 หนา 94



โดยทพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 ทมเจตนารมณใน

การคมครองคนพการเพอมใหมการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม เพราะเหตสภาพทางกายหรอสขภาพ

รวมทงใหคนพการมสทธไดรบสงอ�านวยความสะดวกอนเปนสาธารณะและความชวยเหลออนจาก

รฐ ตลอดจนใหรฐตองสงเคราะหคนพการใหมคณภาพชวตทดและพงตนเอง และโดยทอนสญญา

วาดวยสทธคนพการ (Convention on the Rights of Persons with Disabilities : CRPD) ของ

สหประชาชาตซงประเทศไทยไดใหสตยาบนแลว7 อนสญญาดงกลาวมการกลาวถงลกษณะ “ความพการ”

และขอบเขตของ“การเลอกปฏบตเพราะเหตแหงความพการ” ไว ประเทศไทยจงตองปฏบตใหเปนไป

ตามพนธกรณทวไปในอนสญญา ขอ 4 ทตองออกมาตรการทางกฎหมายและด�าเนนการตามมาตรการท

เหมาะสมเพอแกไขหรอยกเลกกฎหมาย กฎระเบยบ จารตประเพณและทางปฏบตทมอยซงกอใหเกดการ

เลอกปฏบตตอคนพการ และในอนสญญา ขอ 5 ความเทาเทยมกนและการไมเลอกปฏบต ไดก�าหนดให

รฐภาคหามการเลอกปฏบตทงปวงเพราะเหตแหงความพการ และประกนใหคนพการไดรบความคมครอง

ตามกฎหมายอยางเทาเทยมและมประสทธผลจากการเลอกปฏบตดวยเหตทงปวง และเพอเปนการ

สงเสรมความเทาเทยมและขจดการเลอกปฏบต อนสญญาดงกลาวยงก�าหนดใหรฐภาคด�าเนนขนตอนท

เหมาะสมทงปวงเพอประกนวาจะจดใหมการชวยเหลอทสมเหตสมผล ทงน อนสญญาดงกลาวไดก�าหนด

ไวในขอ 1 วา คนพการ (persons with disabilities) หมายความรวมถงบคคลทมความบกพรองทาง

รางกาย จตใจ สตปญญา หรอทางประสาทสมผสในระยะยาว ซงเมอมปฏสมพนธกบอปสรรคนานปการ

จะกดขวางการมสวนรวมในสงคมอยางเตมทและมประสทธผลบนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลอน และ

อนสญญาดงกลาวไดก�าหนดค�านยามของค�าวา “การเลอกปฏบตเพราะเหตแหงความพการ” ไววา

หมายถง ความแตกตาง การกดกน หรอการจ�ากดบนพนฐานของความพการซงมความมงประสงค

หรอสงผลใหเปนการเสอมเสยหรอท�าใหไรผลซงการยอมรบ การอปโภคหรอการใชสทธมนษยชนและ

เสรภาพขนพนฐานทงปวงบนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลอนในดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม

ความเปนพลเมอง หรอดานอน รวมถงการเลอกปฏบตในทกรปแบบ รวมทงการปฏเสธการชวยเหลอ

ทสมเหตสมผล และไดก�าหนดนยามของค�าวา “การชวยเหลอทสมเหตสมผล” ไววา หมายถงการเปลยนแปลง

หรอปรบปรงทจ�าเปนและเหมาะสมโดยไมกอใหเกดภาระอนเกนสมควรหรอเกนสดสวน เฉพาะในกรณท

จ�าเปน เพอประกนวาคนพการไดอปโภคและใชสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานทงปวงทเทาเทยมกบ

บคคลอน เมอประเทศไทยเปนรฐภาคอนสญญาวาดวยสทธคนพการของสหประชาชาตแลว หนวยงาน

ของรฐจงมหนาทตามพนธกรณ ขอ 27 (เอ) ทก�าหนดวา หามการเลอกปฏบตเพราะเหตแหงความ

พการในทกดานทเกยวกบการจางงาน รวมถงเงอนไขในการคดเลอกบคคล การวาจาง และการจางงาน

การจางงานอยางตอเนอง ความกาวหนาในอาชพการงาน และสภาพการท�างานทถกสขอนามยและ

7 โปรดดรายละเอยดในค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 15/2555



ปลอดภย และ(จ) ทก�าหนดใหวาจางคนพการเขาท�างานในหนวยงานภาครฐ ดงนน การทหนวยงาน

ของรฐจะก�าหนดหลกเกณฑในการรบบคคลเขาท�าหนาทในต�าแหนงใด ยอมตองค�านงถงพนธกรณตาม

อนสญญาดงกลาวดวย

เมอพจารณาจากเจตนารมณของพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ

พ.ศ. 2550 และพนธกรณตามอนสญญาวาดวยสทธคนพการ (Convention on the Rights

of Persons with Disabilities : CRPD) แลว เหนวา การออกกฎหมายก�าหนดใหหนวยงานของรฐ

ตองรบคนพการเขาท�างานในหนวยงานของรฐ เปนหนาทของรฐทตองสงเคราะหคนพการใหมคณภาพ

ชวตทดและพงตนเอง และเปน “การชวยเหลอทสมเหตสมผล” หนวยงานของรฐมหนาทตามพนธกรณ

ขอ 27 (จ) ทก�าหนดใหวาจางคนพการเขาท�างานในหนวยงานภาครฐ ดงนน จงเปนการกระท�าท

มเหตผลทหนกแนนควรคาแกการรบฟง ไมถอวาเปน “การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล”

และไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 30 วรรคสาม และอาจถอไดวา การออกกฎหมายก�าหนด

ใหหนวยงานของรฐตองรบคนพการเขาท�างานในหนวยงานของรฐ เปนขอยกเวนตามรฐธรรมนญ

มาตรา 30 วรรคส ซงเปนมาตรการทรฐก�าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใช

สทธและเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอน ยอมไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม และไมขดกบ

หลกความเสมอภาค

5. วเคราะหปญหาวากฎเกณฑการสรรหาคนพการเพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการขดกบหลกความเสมอภาคหรอไม

หลกเกณฑและวธการสรรหาคนพการเขารบราชการนน ก.พ. ไดมมตก�าหนดหลกเกณฑและวธ

การสรรหาคนพการเขารบราชการตามหนงสอส�านกงาน ก.พ. ท นร 1004/ว 22 ลงวนท 23 สงหาคม

2554 โดยก�าหนดวธการ 2 วธการ ซงเปนวธการทเปดโอกาสใหเฉพาะกลมคนพการเทานนทมสทธสมคร

เขาเปนขาราชการ กลาวคอ

วธการแรก ใชวธการสอบแขงขน ก�าหนดใหเฉพาะคนพการทมบตรประจ�าตวคนพการและเปน

ผทสอบผานภาคความรความสามารถทวไป (ภาค ก.) ของส�านกงาน ก.พ. แลว เทานน เปนผมสทธสอบ

แขงขน บคคลทวไปทไมใชคนพการ แมวาจะเปนผทสอบผานภาคความรความสามารถทวไป (ภาค ก.)

ของส�านกงาน ก.พ. แลวกไมมสทธสมครสอบแขงขน ในการด�าเนนการสอบแขงขนเพอบรรจคนพการ

เขารบราชการถอปฏบตตามหลกเกณฑวธการและเงอนไขของหนงสอส�านกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ว 15

ลงวนท 11 ธนวาคม 2551 (เหมอนกบกรณการสอบแขงขนตามหลกทวไป) กลาวคอ รบสมครเฉพาะ

คนพการทมบตรประจ�าตวคนพการ มประเภทความพการเหมาะสมกบลกษณะงานมคณสมบตเฉพาะ

ส�าหรบต�าแหนงตรงตามมาตรฐานก�าหนดต�าแหนง และสอบผานภาคความรความสามารถทวไป (ภาค ก.)



ของส�านกงาน ก.พ.

วธการทสอง ใชวธการคดเลอก ก�าหนดใหเฉพาะคนพการทมบตรประจ�าตวคนพการและเปน

ผทมวฒตรงกบวฒท ก.พ. ก�าหนดใหสวนราชการสามารถด�าเนนการประกาศคดเลอกบคคลเขารบ

ราชการในต�าแหนงใดไดโดยไมตองสอบแขงขนเทานน เปนผมสทธเขารบการคดเลอก บคคลทวไปทไมใช

คนพการ แมวาจะมวฒตรงกบวฒท ก.พ. ก�าหนดใหสวนราชการสามารถด�าเนนการประกาศคดเลอก

บคคลเขารบราชการในต�าแหนงใดไดโดยไมตองสอบแขงขน กไมมสทธสมครเขารบการคดเลอก ในการ

ด�าเนนการสอบคดเลอกเพอบรรจคนพการเขารบราชการถอปฏบตตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขของ

หนงสอส�านกงาน ก.พ. ท นร 1004.1/ว 16 ลงวนท 11 ธนวาคม 2551 กรณมเหตพเศษซงสวนราชการ

อาจคดเลอกบคคลเขารบราชการและแตงตงใหด�ารงต�าแหนงไดเนองจากเปนผส�าเรจการศกษาในวฒท

ก.พ. ก�าหนด โดยรบสมครเฉพาะคนพการทมบตรประจ�าตวคนพการ มประเภทความพการเหมาะสม

กบลกษณะงานและมคณสมบตเฉพาะส�าหรบต�าแหนงตรงตามมาตรฐานก�าหนดต�าแหนง (วฒท ก.พ.

ก�าหนดใหคดเลอกเพอบรรจบคคลเขารบราชการในปงบประมาณ พ.ศ. 2555 - พ.ศ. 2556 มจ�านวน

63 วฒ ตามหนงสอส�านกงาน ก.พ. ท นร 1004/ว 27 ลงวนท 27 กนยายน 2554)

การท ก.พ. ไดมมตก�าหนดหลกเกณฑและวธการสรรหาคนพการเขารบราชการตามหนงสอ

ส�านกงาน ก.พ. ท นร 1004/ว 22 ลงวนท 23 สงหาคม 2554 โดยก�าหนดวธการ 2 วธการ ซงเปนวธ

การทเปดโอกาสใหเฉพาะกลมคนพการเทานนทมสทธสมครเขาเปนขาราชการ นน ถอเปนขอยกเวนของ

หลกทวไปของการสรรหาบคคลเพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการซงตองใชวธการสอบแขงขน แมวธ

การแรกจะใชวธการสอบแขงขนตามหลกทวไปของการสรรหาบคคลเพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการ

แตกมการจ�ากดกลมไวเฉพาะคนพการทสอบผานภาคความรความสามารถทวไป (ภาค ก.) ของส�านกงาน

ก.พ. เทานน โดยทผทสอบผานภาคความรความสามารถทวไป (ภาค ก.) ของส�านกงาน ก.พ. ทไมใชคน

พการไมมสทธเขาสอบแขงขนแตอยางใด จงมประเดนทตองพจารณาวา การกระท�าเชนวาน (ก�าหนด

หลกเกณฑและวธการสรรหาคนพการเขารบราชการ ของ ก.พ. ทง 2 วธการ ซงเปนวธการทเปดโอกาส

ใหเฉพาะกลมคนพการเทานนทมสทธสมครเขาเปนขาราชการ บคคลทไมใชคนพการไมมสทธเขาเปน

ขาราชการ) มเหตผลทหนกแนนควรคาแกการรบฟงหรอไม เนองจากการแบงแยกบคคลออกเปนประเภท

แลวปฏบตตอบคคลแตละประเภทแตกตางกนออกไปโดยปราศจากเหตผลท “ควรคาแกการรบฟง”

ถอวาเปน “การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล” ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 30 วรรคสาม

หรอมประเดนทตองพจารณาตอไปวา การกระท�าเชนวาน เปนขอยกเวนตามรฐธรรมนญ มาตรา 30

วรรคส ซงเปนมาตรการทรฐก�าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธและเสรภาพ

ไดเชนเดยวกบบคคลอน ยอมไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม หรอไม



เมอพจารณาค�าพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.158/2550 ทวางหลกวา “การก�าหนดใหผได

รบปรญญาตรเกยรตนยมเปนวฒทก�าหนดใหใชวธการคดเลอกแทนการสอบแขงขนได เปนการใหสทธ

เหนอกวาหรอดกวาผทไดรบปรญญาตรในสาขาเดยวกนแตไมไดรบเกยรตนยม เปนการเลอกปฏบตท

ไมเปนธรรม” และค�าพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.379/2550 ทวางหลกวา “การก�าหนดใหผได

รบปรญญาตรเกยรตนยมทกสาขาเปนเหตพเศษทจะไดรบสทธคดเลอกแทนการสอบแขงขน เปนการ

เลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม” นน เปนการวางหลกเกยวกบความเทาเทยมกนหรอความเสมอกนใน

ศกดและสทธของปรญญา เปนการปฏบตตอบคคลทมสถานะทางกฎหมายทเหมอนกนใหแตกตางกน

หรอเปนการเลอกปฏบตระหวางผทไดรบปรญญาเกยรตนยมกบผทไดรบปรญญาทไมใชเกยรตนยม

เนองจากการแบงแยกบคคลออกเปนประเภทแลวปฏบตตอบคคลแตละประเภทแตกตางกนออกไป

โดยปราศจากเหตผลท “ควรคาแกการรบฟง”เปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม แตกรณก�าหนด

หลกเกณฑและวธการสรรหาคนพการเขารบราชการของ ก.พ. ทเปดโอกาสใหเฉพาะกลมคนพการ

เทานนทมสทธสมครเขาเปนขาราชการ แมวาจะเปนการแบงแยกบคคลออกเปนประเภทแลวปฏบตตอ

บคคลแตละประเภทแตกตางกนออกไป แตกเปนกรณทมเหตผลท “ควรคาแกการรบฟง” เนองจาก

เปนการด�าเนนการใหเปนไปเจตนารมณของพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ

พ.ศ. 2550 และพนธกรณตามอนสญญาวาดวยสทธคนพการ (Convention on the Rights of Persons

with Disabilities : CRPD) ซงเปนหนาทของรฐทตองสงเคราะหคนพการใหมคณภาพชวตทดและ

พงตนเอง และเปน “การชวยเหลอทสมเหตสมผล” หนวยงานของรฐมหนาทตามพนธกรณ ขอ 27 (จ)

ทก�าหนดใหวาจางคนพการเขาท�างานในหนวยงานภาครฐ ดงนน จงเปนการกระท�าทมเหตผลท

หนกแนนควรคาแกการรบฟง ไมถอวาเปน “การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล” และไมขดหรอ

แยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 30 วรรคสาม และอาจถอไดวา การก�าหนดหลกเกณฑและวธการสรรหา

คนพการเพอใหหนวยงานของรฐตองรบคนพการเขาท�างานในหนวยงานของรฐ เปนขอยกเวนตาม

รฐธรรมนญ มาตรา 30 วรรคส ซงเปนมาตรการทรฐก�าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคล

สามารถใชสทธและเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอน ยอมไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม

และไมขดกบหลกความเสมอภาค

6. บทสรป

พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 ทมเจตนารมณในการ

คมครองคนพการเพอมใหมการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม เพราะเหตสภาพทางกายหรอสขภาพ

รวมทงใหคนพการมสทธไดรบสงอ�านวยความสะดวกอนเปนสาธารณะและความชวยเหลออนจากรฐ



ตลอดจนใหรฐตองสงเคราะหคนพการใหมคณภาพชวตทดและพงตนเอง และโดยทอนสญญาวาดวยสทธ

คนพการ (Convention on the Rights of Persons with Disabilities : CRPD) ของสหประชาชาต

ก�าหนดใหรฐภาคหามการเลอกปฏบตทงปวงเพราะเหตแหงความพการ และเพอเปนการสงเสรมความ

เทาเทยมและขจดการเลอกปฏบต อนสญญาดงกลาวยงก�าหนดใหรฐภาคด�าเนนขนตอนทเหมาะสม

ทงปวงเพอประกนวาจะจดใหมการชวยเหลอทสมเหตสมผล เมอประเทศไทยเปนรฐภาคอนสญญา

วาดวยสทธคนพการของสหประชาชาตแลว หนวยงานของรฐจงมหนาทตามพนธกรณทก�าหนดให

วาจางคนพการเขาท�างานในหนวยงานภาครฐ การทหนวยงานของรฐก�าหนดหลกเกณฑในการรบ

บคคลเขาท�าหนาทในต�าแหนงใด ยอมตองค�านงถงพนธกรณตามอนสญญาดงกลาวดวย ดงนน การท

บทบญญตของกฎหมายทก�าหนดใหหนวยงานของรฐรบคนพการในการรบราชการและก�าหนดกฎเกณฑ

การสรรหาคนพการเพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการดงกลาวจงไมขดกบหลกความเสมอภาค


สถตคำ�วนจฉยของคณะตล�ก�รรฐธรรมนญและศ�ลรฐธรรมนญ (ตงแตอดต ถงพ.ศ. 2556)


ภ�สพงษ เรณม�ศ*

1. บทนำ�

ศาลรฐธรรมนญถอเปนองคกรทมภารกจหลกในการพทกษความเปนกฎหมายสงสดของ

รฐธรรมนญ และมงรบรองคมครองสทธเสรภาพของประชาชนใหสอดคลองกบบทบญญตแหงรฐธรรมนญ

นอกจากน ยงมอำานาจหนาทตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550

บญญตใหอำานาจไว โดยมคำาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญเปนกลไกสำาคญในการขบเคลอนภารกจดงกลาว

ดงปรากฏตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 216 วรรคหา ทบญญต

วา “คำาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และ

องคกรอนของรฐ” อยางไรกตาม แมในแตละปศาลรฐธรรมนญจะมคำาวนจฉยออกมามากมาย แต

การรวบรวมหรอจดแบงหมวดหมคำาวนจฉยใหหนวยงานตางๆ รวมถงประชาชนรบทราบ เพอใชเปน

แนวทางและยกมาตรฐานในการดำาเนนงานของตนเองกลบมอยจำานวนนอย หรอกลาวอกนยหนงคอ การ

เขาถงเนอหาหรอผลคำาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญยงมความยงยากและไมสนองตอบตอการศกษา

คนควา และการนำาไปใชอางองไดอยางมประสทธภาพ ดวยเหตน ผเขยนตระหนกถงสภาพปญหา

ดงกลาวจงนำาคำาวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญ และศาลรฐธรรมนญ ตงแตอดต ถงพ.ศ. 25561

มารวบรวม เรยบเรยง และจดแบงหมวดหมเสยใหมใหเกดความชดเจน เพอใหหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ

รวมถงประชาชนสามารถศกษา และสบคนในแตละคำาวนจฉยไดโดยงาย2 โดยผเขยนไดจดแบง

คำาวนจฉยตามอำานาจหนาทของศาลรฐธรรมนญตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 ดงน

* ผอำานวยการกลมงานคด 5 สำานกคด 3 สำานกงานศาลรฐธรรมนญ1 ผเขยนไดรวบรวมถงคำาวนจฉยท 14/2556 ลงวนท 4 ตลาคม 25562 หม�ยเหต เพอใหเกดประโยชนอยางสงสดตอการสบคน และการนำาไปใชอางองไดอยางมประสทธภาพ ผเขยนไดเทยบเคยงเลข

มาตราตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ในทกคำาวนจฉยเรยบรอยแลว เวนแตในบางคำาวนจฉยทบทบญญตของรฐธรรมนญในอดตกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไมมความสอดคลองกน ผเขยนจะคงระบเลขมาตรานนไวเชนเดม เพอประโยชนแกผสนใจในการศกษาเพมเตมตอไป


ภ�สพงษ เรณม�ศ

1. คำาวนจฉยเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

กอนทจะประกาศใชบงคบมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (มาตรา 141)

2. คำาวนจฉยเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตกอนทจะประกาศใช

บงคบมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (มาตรา 154)

3. คำาวนจฉยเกยวกบรางขอบงคบการประชมของฝายนตบญญตมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

(มาตรา 155) และรางพระราชบญญตวามหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของ

รางพระราชบญญตทตองยบยงไวหรอไม (มาตรา 149)

4. คำาวนจฉยเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายทประกาศใชบงคบ

แลวมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (มาตรา 211 มาตรา 212 มาตรา 245 (1) และมาตรา 257

วรรคหนง (2))

5. คำาวนจฉยเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญของเงอนไขการตราพระราชกำาหนดมใหขดหรอ

แยงตอรฐธรรมนญ (มาตรา 184)

6. คำาวนจฉยวาสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการ กระทำาการใดเพอ

ใหตนมสวนโดยตรงหรอโดยออมในการงบประมาณรายจายหรอไม (มาตรา 168)

7. คำาวนจฉยปญหาความขดแยงเกยวกบอำานาจหนาทระหวางรฐสภา คณะรฐมนตร หรอ

องคกรตามรฐธรรมนญ (มาตรา 214)

8. คำาวนจฉยเกยวกบมตหรอขอบงคบของพรรคการเมองวาขดตอสถานะและการปฏบตหนาท

ของสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญหรอขดหรอแยงตอหลกการพนฐานแหงการปกครอง

ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขหรอไม (มาตรา 65)

9. คำาวนจฉยเกยวกบการพจารณาอทธรณของสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมอง

มมตใหพนจากการเปนสมาชกพรรคการเมอง (มาตรา 106 (7))

10. คำาวนจฉยเกยวกบกรณบคคลหรอพรรคการเมองใชสทธและเสรภาพในทางการเมองโดย

มชอบดวยรฐธรรมนญ (มาตรา 68 และมาตรา 237)

11. คำาวนจฉยเกยวกบสมาชกภาพหรอคณสมบตของสมาชกรฐสภา รฐมนตร และกรรมการ

การเลอกตง

11.1 คำาวนจฉยเกยวกบสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา

(มาตรา 91)

11.2 คำาวนจฉยเกยวกบสมาชกภาพของรฐมนตร (มาตรา 182)

11.3 คำาวนจฉยเกยวกบคณสมบตหรอลกษณะตองหามของกรรมการการเลอกตง




12. คำาวนจฉยเกยวกบหนงสอสนธสญญาใดตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภากอนหรอไม


13. คำาวนจฉยเกยวกบอำานาจหนาทตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย

พรรคการเมอง พ.ศ. 2550

13.1 คำาวนจฉยกรณการชขาดคำาสงของนายทะเบยนพรรคการเมองทไมรบจดแจงการ

จดตงพรรคการเมอง (มาตรา 13 หรอมาตรา 14)

13.2 คำาวนจฉยกรณใหหวหนาพรรคการเมอง คณะกรรมการบรหารพรรคการเมอง

หรอกรรมการบรหารพรรคการเมอง ระงบหรอจดการแกไขการกระทำาใด ๆ อนเปนการฝาฝนนโยบาย

พรรคการเมองหรอขอบงคบพรรคการเมอง หรอใหหวหนาพรรคการเมองหรอกรรมการบรหาร

พรรคการเมองทงคณะหรอบางคนออกจากตำาแหนง (มาตรา 31)

13.3 คำาวนจฉยกรณการชขาดคำาสงของนายทะเบยนพรรคการเมองทไมรบจดแจงการ

เปลยนแปลง (มาตรา 41)

13.4 คำาวนจฉยเกยวกบการสนสภาพความเปนพรรคการเมอง (มาตรา 91)

13.5 คำาวนจฉยใหยบพรรคการเมอง (มาตรา 93 หรอมาตรา 94)

ทงน ในหวขอสดทายจะเปนการสรปสถตคำาวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญ และ

ศาลรฐธรรมนญทงหมด เพอสะดวกแกผสนใจในการศกษา คนควา และสามารถนำาไปอางองไดอยาง

มประสทธภาพตอไป

1. คำ�วนจฉยเกยวกบคว�มชอบดวยรฐธรรมนญของร�งพระร�ชบญญตประกอบรฐธรรมนญกอนท

จะประก�ศใชบงคบมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (ม�ตร� 141)

ลำ�ดบ คำ�วนจฉยท ชอร�งกฎหม�ย ผลคำ�วนจฉย

1 37/2542 รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดนของรฐสภา พ.ศ. ....

ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 30 มาตรา 64 และมาตรา 84

2 54-55/2543 รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการ เลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา (ฉบบท ..) พ.ศ. .... มาตรา 17 (เพมมาตรา 85/1 มาตรา 85/3 มาตรา 85/8 และมาตรา 85/9)

ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 3 มาตรา 29 มาตรา 30 มาตรา 197 มาตรา 198 และมาตรา 218




3 56/2543 รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการ เลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา (ฉบบท ..) พ.ศ. .... มาตรา 22 (เพมมาตรา 113/1 วรรคสาม และวรรคส)


4 2/2551 รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. ....

ตกไปทงฉบบ

5 3/2551 รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท ..) พ.ศ. ....


6 4/2551 รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน พ.ศ. ....


7 8/2552 รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. ....

ไมมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ

8 17/2552 รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการออกเสยงประชามต พ.ศ. ....


9 1/2554 รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท ..) พ.ศ. ....

ตกไปเฉพาะมาตรา 64

10 27-29/2554 (1) รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผ แทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา (ฉบบท ..) พ.ศ. .... (2) รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย พรรคการเมอง (ฉบบท ..) พ.ศ. ....(3) รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง (ฉบบท ..) พ.ศ. ....


2. คำ�วนจฉยเกยวกบคว�มชอบดวยรฐธรรมนญของร�งพระร�ชบญญตกอนทจะประก�ศใชบงคบ

มใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (ม�ตร� 154)


1 13-14/2541 (1) ร�งพระร�ชบญญตสหกรณ พ.ศ. .... (2) ร�งพระร�ชบญญตแรงง�นรฐวส�หกจสมพนธ พ.ศ. ....

ตร�ขนโดยไมถกตอง ตกไปทงฉบบ

2 3/2542 รางพระราชบญญตลมละลาย (ฉบบท ..) พ.ศ. .... ยกคำารอง




3 48/2542 รางพระราชบญญตควบคมยาง พ.ศ. .... มาตรา 6 (3) (6) มาตรา 9 มาตรา 41 มาตรา 42 และมาตรา 56


4 50/2542 รางพระราชบญญตทนรฐวสาหกจ พ.ศ. .... ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 30 และมาตรา 84

5 21/2543 รางพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการศาลยตธรรม พ.ศ. .... (ซงไมมบทบญญตใหสำานกงานศาลยตธรรมมอำานาจหนาทเกยวกบงานบงคบคด งานคมประพฤต งานพนจ และคมครองเดกและเยาวชน)

ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 222

6 22/2543 รางพระราชบญญตการจดการหนสวนและหนของรฐมนตรพ.ศ. .... มาตรา 5

ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 269

7 59/2545 รางพระราชบญญตแร (ฉบบท ..) พ.ศ. .... มาตรา 14 ในสวนทเพมความเปนมาตรา 88/3 และมาตรา 88/7


8 30/2548 ร�งพระร�ชบญญตผลตผลตภณฑซด พ.ศ. .... ม�ตร� 38 วรรคหนง

ตกไปเฉพ�ะม�ตร� 38

9 11/2549 ร�งพระร�ชบญญตท�งหลวง (ฉบบท ..) พ.ศ. .... ม�ตร� 20 ทบญญตใหเพมคว�มเปนม�ตร� 46/1

ตกไปบ�งม�ตร�

10 8/2551 ร�งพระร�ชบญญตสำ�นกง�นผตรวจก�รแผนดน พ.ศ. ....


11 16/2551 ร�งพระร�ชบญญตสำ�นกง�นสล�กกนแบงรฐบ�ล (ฉบบท ..) พ.ศ. ....


12 17/2551 ร�งพระร�ชบญญตว�ดวยคว�มผดเกยวกบก�ร ขดกนระหว�งประโยชนสวนบคคลและประโยชน สวนรวม พ.ศ. ....


13 15/2552 ร�งพระร�ชบญญตป�ชมชน พ.ศ. .... ตกไปทงฉบบ

14 14/2556 รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจำาป งบประมาณ พ.ศ. 2557

ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 168 วรรคแปด และวรรคเกา



3. คำ�วนจฉยเกยวกบร�งขอบงคบก�รประชมของฝ�ยนตบญญตมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

(ม�ตร� 155) และร�งพระร�ชบญญตว�มหลกก�รอย�งเดยวกนหรอคล�ยกนกบหลกก�รของ

ร�งพระร�ชบญญตทตองยบยงไวหรอไม (ม�ตร� 149)

(ไมปร�กฏคำ�วนจฉยของศ�ลรฐธรรมนญ)

4. คำ�วนจฉยเกยวกบคว�มชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหม�ยทประก�ศใชบงคบแลว

มใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (ม�ตร� 211 ม�ตร� 212 ม�ตร� 245 (1) และม�ตร� 257

วรรคหนง (2))

ลำ�ดบ ชอกฎหม�ย ม�ตร� รฐธรรมนญ (ม�ตร�)

คำ�วนจฉย

พระร�ชกำ�หนด

1 พระร�ชกำ�หนดก�รปฏรปสถ�บนก�รเงน พ.ศ. 2540

7, 8, 16 (3), 23, 25, 27, 30 ทว, 30 ตร,30 จตวา

4, 26, 27, 29, 30, 41, 43

24/2545

7, 11, 16 (3), 23 (5), 25, 30

29, 43 61/2545

27 29 วรรคสอง 23/2545

27 29, 30 57/2545

27, 30 ทว, 30 ตร

29 วรรคหนง 19-22/2545

30 วรรคหนง วรรคหา

26, 27, 30 53/2548

30 ทว 7, 29, 197, 218 4/2546

30 ทว 29, 30 57/2545





2 พระร�ชกำ�หนดบรษทบรห�รสนทรพย พ.ศ. 2541

33, 4, 5วรรคสอง

29 วรรคสอง 40/2547

5 วรรคสอง 29 วรรคสอง 37/2547

7 29, 30 57/2545

9 61 38-39/2547

9 4, 26, 27, 29, 30, 41, 43

40/2545

9 วรรคหนง, 10 30 22/2546

3 พระร�ชกำ�หนดบรรษทบรห�รสนทรพยไทย พ.ศ. 2544

11 223 33/2544

11 6, 41, 58, 218 24/2554

11 26, 27, 28 วรรคสอง และวรรคสาม, 29 วรรคหนง, 40 (1) (3), 60

23/2554

30, 31 29, 30, 41 49-50/2548

31 30 86/254787/2547

53, 57, 58 29, 30, 41, 197 วรรคหนง, 198

31-32/2554

58 วรรคส, 72 วรรคสอง (2)

198 33/2544

11, 74, 76, 82

6, 41, 58, 60, 218, 223

24/2554

74 - 82 2, 3, 4, 6, 7, 26, 27, 28, 29, 30, 40, 41, 42, 58, 75, 81, 84 (1) (2) (5), 197, 198 211, 218

4-21/2554

3 เฉพาะนยามคำาวา “การบรหารสนทรพย” “สนทรพยดอยคณภาพ” และ “บรษทบรหารสนทรพย”





4 พระราชกำาหนดการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชน พ.ศ. 2527

8, 10 4, 26, 29, 30 วรรคหนง, 39, 41 วรรคหนง

63/2548

5 พระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548

9 (2), 11 (1) 32, 39, 63 10-11/2553

16 223 9/2553

พระร�ชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

1 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2541

42, 84 39 49/2546

42, 84 259 35/2548

2 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา พ.ศ. 2541

96 ทงฉบบ 12/2544

3 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดำารงตำาแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542

9 (1) (2) 27, 29 45/2548

4 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542

4, 100, 122 26, 27, 28, 29, 39 , 43

11/2551

5 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน พ.ศ. 2542

34 (2) 309 51/2554





พระร�ชบญญต

1 พระร�ชบญญตก�รจดสรรทดน พ.ศ. 2543

47 วรรคหนง , 50 วรรคสอง

29, 41, 64 32/2555

2 พระร�ชบญญตก�รธน�ค�รพ�ณชย พ.ศ. 2505

3 ทว 29 9-10/2544

14 30 45/2545

14 61, 58 7/2543

14 4, 5, 26, 27, 28 วรรคสอง, 29, 43, 61, 84

13/2545

38 ทว, 38 ตร 26, 27, 28, 29, 30

9/2545

38 ตร 61 38-39/2547

38 ตร, 38 สตต 33, 41, 43วรรคสอง

16/2544

38 สตต 29, 30 วรรคหนง 49/2545

38 ทว 38 ตร 38 จตวา 38 เบญจ 38 ฉ 38 สตต

29 8-11/2546

38 ตร วรรคสอง, 38 จตวา วรรคสอง, 38 เบญจ, 38 สตต

29, 30 วรรคหนง 30/2546

38 จตวา วรรคหนง

43 43/2547





3 พระร�ชบญญตก�รประกอบกจก�รโทรคมน�คม พ.ศ. 2544

784 39 วรรคสอง (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

10/2556

4 พระร�ชบญญตก�รประกอบธรกจเงนทน หลกทรพย และธรกจเครดตฟองซเอร พ.ศ.2522

30 61 7/2545

30 30, 43, 61, 84 47/2545

67 ทว, 67 ตร 26, 27, 28, 29, 30

9/2545

67 ทว, 67 ตร, 67 จตวา

29 8-11/2546

67 ตร, 67 ฉ 33, 41, 43 16/2544

67 ตร วรรคสอง, 67 จตวา วรรคสอง, 67 ฉ

29, 30 วรรคหนง 30/2546

67 จตวา วรรคหนง

43 43/2547

67 ฉ 29, 30 วรรคหนง 49/2545

5 พระร�ชบญญตก�รประมงพ.ศ. 2490

71 39 วรรคหนง ต.1/2494

6 พระร�ชบญญตก�รปโตรเลยมแหงประเทศไทย พ.ศ. 2521

30, 53 33, 63, 66 62/2545

29, 30 41, 42 51/2548

7 พระร�ชบญญตก�รประป�สวนภมภ�ค พ.ศ. 2522

30 41 (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

13/2556

4 เฉพาะในสวนทสนนษฐานใหกรรมการผจดการ ผจดการ หรอบคคลใดซงรบผดชอบในการดำาเนนงานของนตบคคลนน ตองรบโทษทางอาญารวมกบการกระทำาความผดของนตบคคลโดยไมปรากฏวามการกระทำาหรอเจตนาประการใดอนเกยวกบการ กระทำาความผดของนตบคคลดงกลาว





8 พระร�ชบญญตก�รพนน พ.ศ. 2478

6 39 วรรคสอง ต.2/2494

9 พระร�ชบญญตก�รไฟฟ�ฝ�ยผลตแหงประเทศไทย พ.ศ. 2511

28, 30 29, 41, 42 45-46/2547

28, 29, 30 56, 57, 58, 60, 64, 85, 87

42-43/2554

29 26, 27, 29, 41, 42 45-46/2547

10 พระร�ชบญญตก�รพมพ พ.ศ. 2484

48 วรรคสอง 45, 46 16-17/2549

11 พระร�ชบญญตก�รบญช พ.ศ. 2543

42 วรรคสอง 26, 27, 29, 43 50/2554

12 พระร�ชบญญตก�รรกษ�คว�มมนคงภ�ยในร�ชอ�ณ�จกรพ.ศ. 2551

15 3 วรรคสอง 24/2555

18 วรรคหนง (1) (2) และ (5)

34 24/2555

13 พระร�ชบญญตก�รเลอกตงสม�ชกสภ�เทศบ�ล พ.ศ. 2482

20 (1)5 30 45/2546

20 (1)6 30 (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

45/2546

25 235, 236 9/2541

14 พระร�ชบญญตข�ยตรงและตล�ดแบบตรง พ.ศ. 2545

547 39 วรรคสอง (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

12/2555

5 ทบญญตคณสมบตเรองสญชาตของผสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาเทศบาลวา “มสญชาตไทยโดยการเกด”6 เฉพาะในสวนทบญญตวา “…แตบคคลผมสญชาตไทยซงบดาเปนคนตางดาว ตองมคณสมบตตามทกำาหนดไวในกฎหมายวาดวย

การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรอกดวย”7 เฉพาะในสวนทสนนษฐานใหกรรมการผจดการ ผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดำาเนนงานของนตบคคลนน

ตองรบโทษทางอาญารวมกบการกระทำาความผดของนตบคคลโดยไมปรากฏวามการกระทำาหรอเจตนาประการใดอนเกยวกบ การกระทำาความผดของนตบคคลนน





15 พระร�ชบญญตควบคมก�รข�ยทอดตล�ดและค�ของเก� พ.ศ. 2474

4 วรรคหนง (2), 12 วรรคหนง

43, 29 7/2549

16 พระร�ชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2521

32 29, 43 2-4/2555

17 พระร�ชบญญตควบคมอ�ค�ร พ.ศ. 2522

40 (2), 42 6, 29, 33, 39 วรรคสอง และวรรคสาม

13/2552

18 พระร�ชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

65 วรรคสาม 29, 49 วรรคสาม, 50

20/2552

19 พระร�ชบญญตคมครองแรงง�น พ.ศ. 2541

120 29, 30 33/2548

158 39 วรรคสอง 2/2556

20 พระร�ชบญญตคว�มรบผดท�งละเมดของเจ�หน�ท พ.ศ. 2539

5 วรรคหนง 26, 27, 29 วรรคหนง

12/2541

21 พระร�ชบญญต คว�มรวมมอระหว�งประเทศในเรองท�งอ�ญ� พ.ศ. 2535

36, 37, 38, 39

3 วรรคสอง, 29, 40 (2) (3) (4) (7)

4/2556

41 3 วรรคสอง, 29, 40 (2) (3) (4) (7) (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

4/2556

22 พระร�ชบญญตเครองหม�ยก�รค� พ.ศ. 2534

61 (1), 65, 96 (2)

4, 27, 29, 41 6-7/2552





23 พระร�ชบญญตจดตง ศ�ลปกครองและวธพจ�รณ�คดปกครอง พ.ศ. 2542

3 223 43/2548

3, 9, 42 223 1-24/2547

3, 9, 42 223 44/2548

9 วรรคสอง (2) 30 46/2554

42 วรรคหนง,72

27, 28, 29, 30, 40, 41, 43, 60, 62, 223

35-41/2554

42 วรรคสอง 29 62/2548

45 วรรคส 26, 30 84/2547

49 29 58/2548

49 29, 60, 223 62/2548

51 6, 29, 41 5-26/2548

51 6, 29, 41, 81 27-28/2548

51 4, 6, 27, 29, 62 65-82/2547

51 5, 28, 30, 75, 223

11/2550

24 พระร�ชบญญตจดตงศ�ลภ�ษอ�กรและวธพจ�รณ�คดภ�ษอ�กรพ.ศ. 2528

20 30 50/2544

25 พระร�ชบญญตจดทดนเพอคว�มเปนธรรมแกสงคม พ.ศ. 2497


18 ก.พ. 2501

8 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2475 แกไขเพมเตม พทธศกราช 2495 มาตรา 99 บญญตวา “การพจารณาพพากษาอรรถคด ทานวาเปนอำานาจของศาลโดยเฉพาะ ซงจะตองดำาเนนการตามกฎหมาย และในนามพระมหากษตรย”





26 พระร�ชบญญตจร�จรท�งบก พ.ศ. 2522

114, 128 29, 63, 69, 70 23/2555

27 พระร�ชบญญตจฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย พ.ศ. 2551

5, 12, 13 (1) (2) (7), 14, 17, 85

4, 30 31/2555

74 วรรคหนง และวรรคสอง

31, 43 วรรคหนง 31/2555

28 พระร�ชบญญตชอบคคลพ.ศ. 2505


21/2546

29 พระร�ชบญญตดอกเบยเงนใหกยมของสถ�บนก�รเงน พ.ศ. 2523

4, 6 4, 5, 26, 27, 28 วรรคสอง, 29, 43, 61, 84

13/2545

เกยวกบการเรยกอตราดอกเบยเกนรอยละ 15 ตอป

30 5/2542

30 พระร�ชบญญตทน�ยคว�ม พ.ศ. 2528

35 (6) 29 2/2552

31 พระร�ชบญญตธรรมนญ ศ�ลทห�ร พ.ศ. 2498

19 วรรคส�ม 2369 (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

24/2546

45, 49วรรคหนง

30 วรรคหนง, 250 วรรคหนง (3)

13/2549

32 พระร�ชบญญตบรรษทเงนทนอตส�หกรรมแหงประเทศไทย พ.ศ. 2502

26, 28 29, 30 9/2552

34 27, 29, 30 9/2552

9 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 236 บญญตวา “การนงพจารณาคดของศาลตองมผพพากษา หรอตลาการครบองคคณะ และผพพากษาหรอตลาการซงมไดนงพจารณาคดใด จะทำาคำาพพากษาหรอคำาวนจฉยคดนน มไดเวนแตมเหตสดวสยหรอมเหตจำาเปนอนอนมอาจกาวลวงได ทงน ตามทกฎหมายบญญต” ปจจบนมไดมการบญญตขอความลกษณะนไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เนองดวยไดมการบญญตไวในพระราชบญญตพระธรรมนญ ศาลยตธรรมแลว





33 พระร�ชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533

56 วรรคหนง, 65 วรรคหนง

4, 26, 29, 30 3/2546

34 พระร�ชบญญตปย พ.ศ. 2518 67 วรรคสอง 43, 84 (1) 33/2555

35 พระร�ชบญญตปองกน และ ปร�บปร�มก�รฟอกเงน พ.ศ. 2542

48 - 59 29, 39, 41 40-41/2546

59 198 40-41/2546

36 พระร�ชบญญตพกดอตร�ภ�ษ สรรพ�ส�มตร พ.ศ. 2527

310 47, 43 32/2548

37 พระร�ชบญญตภ�ษโรงเรอนและทดน พ.ศ. 2475

40 วรรคหนง 73 10/2552

45 28, 29, 30 41/2548

38 พระร�ชบญญตภ�พยนตรและ วดทศน พ.ศ. 2551

26 (7), 29 3 วรรคสอง, 29, 45

30/2555

39 พระร�ชบญญตม�ตรก�รในก�รปร�บปร�มผกระทำ�คว�มผด เกยวกบย�เสพตด พ.ศ. 2534

10 31 26/2546

22, 29 26, 30, 39, 41 27/2546

22, 27 6, 39 วรรคหนง 18/2552

29 33, 48 28/2546

30 วรรคสอง และวรรคส

30, 39, 41 1/2551

40 พระร�ชบญญตย�เสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522

15 วรรคสอง 39 11/2544

41 พระร�ชบญญตระเบยบข�ร�ชก�รฝ�ยตล�ก�ร ศ�ลยตธรรม พ.ศ. 2543

26 วรรคหนง (10)

30 16/2545

26 วรรคหนง (10)11

30 (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

15/2555

10 เฉพาะพกดอตราภาษสรรพสามต ตอนท 12 วาดวยกจการทไดรบอนญาตหรอสมปทานจากรฐ ประเภทท 12.01 กจการโทรคมนาคม

11 เฉพาะในสวนทบญญตวา “...มกายหรอจตใจไมเหมาะสมทจะเปนขาราชการตลาการ...”





42 พระร�ชบญญตระเบยบข�ร�ชก�รฝ�ยรฐสภ� พ.ศ. 2518

6 วรรคหนง12 265, 266 10/2551

43 พระร�ชบญญตระเบยบข�ร�ชก�รฝ�ยอยก�ร พ.ศ. 2521

33 (11) 30 44/2545

44 พระร�ชบญญตโรงเรยนเอกชน พ.ศ. 2550

86 27, 29, 30, 44, 64, 81 (2), 84 (7)

34/2554

45 พระร�ชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 7413 39 วรรคสอง (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

5/2556

46 พระร�ชบญญตลมละล�ย พ.ศ. 2483

90/12 (4) 30 วรรคหนง และวรรคสาม

34/254635/2546

90/17วรรคสอง14

29, 41, 43 64/2547

90/27 วรรคสอง, 90/60 วรรคสอง

4, 29 วรรคหนง, 30 วรรคหนง, 41

40/2548

90/46, 90/58 26, 29, 30, 41 35-36/2544

ในสวนทเปนบทบญญตเกยวกบอำานาจจดการทรพยสนหลงจากศาลมคำาสงพทกษทรพยลกหนเดดขาดแลว

29 วรรคหนง, 41 14/2544

47 พระร�ชบญญตว�ดวยก�รเวนคนอสงห�รมทรพย พ.ศ. 2530

21 42 6/2545

12 เฉพาะในสวนทเกยวของกบการเปนประธาน ก.ร. ของประธานรฐสภา และการเปนรองประธาน ก.ร. ของรองประธานรฐสภา 13 เฉพาะในสวนทสนนษฐานใหกรรมการหรอผจดการทกคนของนตบคคลนนเปนผรวมกระทำาผดกบนตบคคลนน โดยไมปรากฏวา

มสวนเกยวของอยางใดอยางหนงกบการกระทำาความผดของนตบคคลนน 14 ทบญญตวา “...แตในกรณทลกหนเสนอผทำาแผนดวยใหผทำาแผนทลกหนเสนอเปนผทำาแผน เวนแตจะมมตของเจาหนฝายทม

จำานวนหนไมนอยกวาสองในสามของจำานวนหนทงหมดของเจาหนซงไดออกเสยงลงคะแนนในมตนนกำาหนดใหบคคลอนเปน ผทำาแผน...”





48 พระร�ชบญญตวช�ชพก�รพย�บ�ลและก�รผดงครรภ พ.ศ. 2528

21 29, 43 28/2547

49 พระร�ชบญญตวทยกระจ�ยเสยงและวทยโทรทศน พ.ศ. 2498

5, 16, 17 6, 47 56/2548

50 พระร�ชบญญตวธปฏบตร�ชก�รท�งปกครอง พ.ศ. 2539

30 30 10/2552

51 พระร�ชบญญตสถ�บนพระปกเกล� พ.ศ. 2541

8 (1) (2) (3)15 (4)

265, 266 10/2551

52 พระร�ชบญญตสถ�นบรก�ร พ.ศ. 2509

28/416 3 วรรคสอง, 39 วรรคสอง (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

11/2556

53 พระร�ชบญญตสภ�พฒน�ก�รเมอง พ.ศ. 2551

7 (3) (5) 265, 266 10/2551


207 วรรคหนง (2), 230 วรรคสอง

16/2555

54 พระร�ชบญญตสภ�ทปรกษ�เศรษฐกจและสงคมแหงช�ต พ.ศ. 2543

6 258 1/2555

55 พระร�ชบญญตสภ�ตำ�บลและองคก�รบรห�รสวนตำ�บล พ.ศ. 2537

47 ตร วรรคหนง (7), 47 ทว (2)

4, 27, 39 วรรคสาม

8/2553

56 พระร�ชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2542

52 (3) 39 47/2554

15 เฉพาะกรณผนำาฝายคานในสภาผแทนราษฎร 16 เฉพาะในสวนทสนนษฐานใหกรรมการ ผจดการ หรอบคคลใดซงรบผดชอบในการดำาเนนงานของนตบคคลนน ตองรบโทษตามท

บญญตไวสำาหรบความผดนน ๆ ดวย โดยไมปรากฏวามการกระทำาหรอเจตนาประการใดอนเกยวกบการกระทำาความผดของ นตบคคลนน





57 พระร�ชบญญตสงเสรมและรกษ�คณภ�พสงแวดลอมแหงช�ต พ.ศ. 2535

46 วรรคหนง 67 วรรคสอง 3/2552

58 พระร�ชบญญตสำ�รวจและ ห�มกกกนข�ว พ.ศ. 2489

13 ทว (1) 39 วรรคหนง (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

ต.3/2494

59 พระร�ชบญญตสข�ภบ�ลพ.ศ. 2495

7 235, 236 9/2541

10 (4) 29, 37 44/2542

60 พระร�ชบญญตสร� พ.ศ. 2493 4, 5 27, 39, 41, 84 52-53/2547

4, 25 6, 39, 66, 41, 84 52-53/2547

4, 5, 2517 43 52-53/2547

5 66, 43, 87, 78, 84

6/2546 38/254839/2548

5 84 37/2548

5, 32 26, 27, 28, 29, 50

54/2548

17 66, 43, 84 36/2548

24, 2618 43 (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

25/2547

25 66 37/2548

32 66, 43 54/2548

17 เฉพาะความหมายของเชอสราในสวนทไมไดหมายความถงแปงขาวหมก 18 เฉพาะความหมายของ “เชอสรา” ในสวนทหมายความถง “แปงขาวหมก”





61 พระร�ชบญญตสญช�ต พ.ศ. 2508 7 ทว วรรคหนง และวรรคสอง

30, 39 วรรคหนง 15/2551

9 30 37/2546

11 30, 39 วรรคหนง 15/2551

62 พระร�ชบญญตหลกทรพย และตล�ดหลกทรพย พ.ศ. 2535

267 วรรคส 34 วรรคหนง และวรรคสอง

6/2556

63 พระร�ชบญญตองคกรจดสรรคลนคว�มถและกำ�กบกจก�รวทยกระจ�ยเสยง วทยโทรทศน และกจก�รโทรคมน�คม พ.ศ. 2543

8 (1), 48 30 6/2553

64 พระร�ชบญญตองคกรจดสรรคลนคว�มถและกำ�กบก�รประกอบกจก�รวทยกระจ�ยเสยง วทยโทรทศน และกจก�รโทรคมน�คม พ.ศ. 2553


207 วรรคหนง (2), 256 วรรคหา

25-27/2555

65 พระร�ชบญญตองคก�รบรห�รสวนจงหวด พ.ศ. 2540

8 วรรคสอง 64, 65

281, 283 1/2546

51 วรรคสอง 1-3, 6, 29, 43 4/2548

53 29 4/2548

66 พระร�ชบญญตอทย�นแหงช�ต พ.ศ. 2504

6 66, 67 33/2554





ประมวล

1 ประมวลกฎหม�ยแพงและพ�ณชย 194, 204 3, 30 87/254734/2548

2 ประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ�คว�มแพง

1 (2) (3) (7), 55

4, 27, 28, 29, 30, 41

49-50/2548

55 3, 30 87/254734/2548

156 วรรคหา 29, 30 15/2549

225 วรรคหนง 26, 27, 28, 31 8/2550

229 2, 4, 26, 27, 28, 197 วรรคหนง, 219

16/2552

229 30 61/2548

234 3, 4, 29, 30, 197, 219

1/2552

236 วรรคหนง 2, 3, 4, 29, 30, 197, 219

1/2552

236วรรคหนง19

3, 4, 29, 30, 197, 219

10/2549

254 27, 29, 36, 45, 63, 87 (3)

4-5/2552


30 34-53/2543

309 ทว วรรคหนง

6, 29, 41 24-25/2551

309 ทว วรรคหนง และวรรคส

2, 4, 6, 26, 27, 28, 30, 219

21-23/2551

19 เฉพาะขอความทบญญตวา “...ใหศาลอทธรณพจารณาคำารองและมคำาสงยนตามคำาปฏเสธของศาลชนตน หรอมคำาสงไมรบอทธรณ คำาสงนใหเปนทสด...”





3 ประมวลกฎหม�ยวธพจ�รณ� คว�มอ�ญ�

16 ทงฉบบ 1/2543

120 4, 5, 26, 27, 28, 30, 32, 39, 74, 40

1/2543

162 (2) 26 48/2547


30 วรรคหนง, 250

13/2549

175 241 วรรคสาม 17/2546

177 29, 40 (2) 30/2554

218, 219, 219 ตร

2, 4, 30, 197, 219

9/2550

220 26, 27, 28, 219 16/2541

221 26, 27, 28, 29, 30, 197

58/2547

4 ประมวลกฎหม�ยอ�ญ� 112 3 วรรคสอง, 29, 45 วรรคหนง และวรรคสอง

28-29/2555

116, 215, 216 26, 27, 28, 29, 39, 45, 63

44-45/2554

215 69, 70 23/2555

5 ประมวลรษฎ�กร 29, 30 41, 42 51/2548

57 ตร, 57 เบญจ

29, 30, 80 48/2545

57 ตร, 57 เบญจ

30 (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

17/2555

121 29, 30 41/2547





ประก�ศ

1 ประก�ศของคณะปฏวต ฉบบท 43 ขอ 1 และขอ 2

27, 157, 159, 160 (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2511)

ต.1/2513

2 ประก�ศของคณะปฏวต ฉบบท 45ลงวนท 17 มกร�คม 2515

ขอ 3 29 วรรคหนง, 43 (ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ)

12/2552

3 ประก�ศ คปค. ฉบบท 3020 - ทงฉบบ 5/2551

5. คำ�วนจฉยเกยวกบคว�มชอบดวยรฐธรรมนญของเงอนไขก�รตร�พระร�ชกำ�หนดมใหขดหรอแยง

ตอรฐธรรมนญ (ม�ตร� 184)


1 1/2535 การตราพระราชกำาหนดนรโทษกรรมแกผกระทำาผดเนองในการชมนมกนระหวางวนท 17-21 พฤษภาคม 2535

ไมมสทธเสนอใหคณะตลาการรฐธรรมนญพจารณา

2 2/2535 การตราพระราชกำาหนดนรโทษกรรมแกผกระทำาความผดเนองในการชมนมกนระหวางวนท 17-21 พฤษภาคม 2535

ชอบดวยรฐธรรมนญ

20 เรอง การตรวจสอบการกระทำาทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ ลงวนท 30 กนยายน พทธศกราช 2549 และพระราชบญญตแกไขเพมเตมประกาศคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ฉบบท 30 เรอง การตรวจสอบการกระทำาทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ ลงวนท 30 กนยายน พทธศกราช 2549 พ.ศ. 2550 ทขยายระยะเวลาดำาเนนการของคณะกรรมการตรวจสอบการกระทำาทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ (คตส.) ออกไปถง วนท 30 มถนายน 2551




3 1/2541 (1) พระราชกำาหนดใหอำานาจกระทรวงการคลงกเงนจากตางประเทศเพอฟนฟเศรษฐกจ พ.ศ. 2541 (2) พระราชกำาหนดใหอำานาจกระทรวงการคลงกเงนและจดการเงนกเพอชวยเหลอ กองทนเพอการฟนฟและพฒนาระบบสถาบนการเงน พ.ศ. 2541(3) พระราชกำาหนดแกไขเพมเตมพระราชกำาหนดแกไขเพมเตมพระราชบญญตธนาคารแหงประเทศไทย พทธศกราช 2485 (ฉบบท 2) พ.ศ. 2540 พ.ศ. 2541 (4) พระราชกำาหนดบรรษทบรหารสนทรพยสถาบนการเงน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2541


4 14/2546 (1) พระราชกำาหนดแกไขเพมเตมพระราช-บญญตพกดอตราภาษสรรพสามต พ.ศ. 2527 (ฉบบท 4) พ.ศ. 2546 (2) พระราชกำาหนดแกไขเพมเตมพระราช-บญญตภาษสรรพสามต พ.ศ. 2527 พ.ศ. 2546


5 29-30/2547

(1) พระราชกำาหนดแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ. 2546 (2) พระราชกำาหนดแกไขเพมเตมพระราช-บญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 พ.ศ. 2546


6 11/2552 พระราชกำาหนดใหอำานาจกระทรวงการคลงกเงนเพอฟนฟและเสรมสรางความมนคงทางเศรษฐกจ พ.ศ. 2552


7 5-7/2555 (1) พระราชกำาหนดใหอำานาจกระทรวงการคลงกเงนเพอการวางระบบบรหารจดการนำาและสรางอนาคตประเทศ พ.ศ. 2555 (2) พระราชกำาหนดปรบปรงการบรหารหนเงนกทกระทรวงการคลงกเพอชวยเหลอ กองทนเพอการฟนฟและพฒนาระบบสถาบนการเงน พ.ศ. 2555




6. คำ�วนจฉยว�สม�ชกสภ�ผแทนร�ษฎร สม�ชกวฒสภ� หรอกรรม�ธก�ร กระทำ�ก�รใดเพอให

ตนมสวนโดยตรงหรอโดยออมในก�รงบประม�ณร�ยจ�ยหรอไม (ม�ตร� 168)


1 32/2543 คณะกรรมการวสามญพจารณารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจำาปงบประมาณ พ.ศ. .... ของสภาผแทนราษฎร และกรรมาธการวสามญ ฯ มอำานาจขอหรอเพมเตมรายการหรอจำานวนในรายการของรางพระราชบญญตงบประมาณรายจาย ฯ ไดหรอไม

คณะกรรมการวสามญพจารณารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจำาปงบประมาณ พ.ศ. .... ของสภาผแทนราษฎร และกรรมาธการวสามญฯ ไมมอำานาจขอหรอเพมเตมรายการหรอจำานวนในรายการของรางพระราชบญญตงบประมาณรายจายฯ ได

2 32/2546 รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2547 มาตรา 17 เฉพาะกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน ในสวนของเงนอดหนนเฉพาะกจเพอพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตามยทธศาสตรการพฒนาประเทศ และเงนอดหนนเฉพาะกจเพอพฒนาดานการทองเทยวขององคกรปกครองสวนทองถนตามยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวไทย มการกระทำาฝาฝนบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 180 วรรคหก หรอไม

ไมปรากฏวามการกระทำาฝาฝนบทบญญตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 180 วรรคหก

3 14/2551 การเพมงบประมาณรายจายประจำาป งบประมาณ พ.ศ. 2552 มการกระทำาฝาฝนบทบญญตรฐธรรมนญ มาตรา 168 วรรคหก หรอไม

การเพมงบประมาณรายจายประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2552 ไมปรากฏวามการเสนอ การแปรญตต หรอการกระทำาดวยประการใดๆ ทเปนการ ฝาฝนบทบญญตรฐธรรมนญ มาตรา 168 วรรคหก




4 14/2552 รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2553 มการ กระทำาฝาฝนบทบญญตรฐธรรมนญ มาตรา 168 วรรคหก หรอไม

การพจารณารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2553 ของสภาผแทนราษฎรและ คณะกรรมาธการไมมการกระทำา ใดๆ อนเปนการฝาฝนบทบญญตรฐธรรมนญ มาตรา 168 วรรคหก

7. คำ�วนจฉยปญห�คว�มขดแยงเกยวกบอำ�น�จหน�ทระหว�งรฐสภ� คณะรฐมนตร หรอองคกร

ต�มรฐธรรมนญ (ม�ตร� 214)

(ไมปร�กฏคำ�วนจฉยของศ�ลรฐธรรมนญ)21

21 เนองดวยตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 214 มบทบญญตทเปลยนแปลงไปจากเดมจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 266 โดยมการแกไขถอยคำาใหชดเจนยงขนเกยวกบกรณการเสนอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยความขดแยงขององคกรตามรฐธรรมนญตงแตสององคกรขนไป โดยกำาหนดถงองคกรเหลานนใหชดเจนวา ไดแก รฐสภา คณะรฐมนตร หรอองคกรตามรฐธรรมนญทมใชศาล และกำาหนดหลกเกณฑการรบเรองวนจฉยใหชดเจนวาตองเปนเรองทมขอขดแยงตงแตสององคกรขนไป สวนความขดแยงภายในองคกรเดยวกน ศาลรฐธรรมนญจะไมรบไววนจฉย ดวยเหตน จากหลกเกณฑดงกลาว ทำาใหแนวคำาวนจฉยเดมจงไมอาจยดถอเปนบรรทดฐานไดอกตอไป ผเขยนจงมงทจะรวบรวมคำาวนจฉยเฉพาะกรณตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 214 เทานน



8. คำ�วนจฉยเกยวกบมตหรอขอบงคบของพรรคก�รเมองว�ขดตอสถ�นะและก�รปฏบตหน�ทของ

สม�ชกสภ�ผแทนร�ษฎรต�มรฐธรรมนญหรอขดหรอแยงตอหลกก�รพนฐ�นแหงก�รปกครอง

ในระบอบประช�ธปไตยอนมพระมห�กษตรยทรงเปนประมขหรอไม (ม�ตร� 65)

ลำ�ดบ คำ�วนจฉยท ชอเรองพจ�รณ� ผลคำ�วนจฉย

1 1/2542 มตของพรรคประชากรไทยมลกษณะตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 47 วรรคสาม หรอไม

มตของพรรคประชากรไทยทลบชอผรองออกจากทะเบยนสมาชกพรรคประชากรไทยมลกษณะตามมาตรา 47 วรรคสามของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

2 57/2543 มตของพรรคเอกภาพมลกษณะตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 47 วรรคสาม หรอไม

ยกคำารอง

3 85/2547 มตของพรรคไทยรกไทยมลกษณะตามรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 47 วรรคสาม หรอไม

มตพรรคไทยรกไทยทอนญาตใหนำาสญลกษณหรอนโยบายพรรคไปหาเสยง เปนมตทไมขดหรอแยงกบหลกการพนฐานแหงการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 47 วรรคสาม

4 25/2554 มตของพรรคเพอไทยมลกษณะตามรฐธรรมนญ มาตรา 65 วรรคสาม หรอไม (นายจมพฎ บญใหญ สมาชกสภาผแทนราษฎร)

มตพรรคเพอไทยมไดมลกษณะขดตอสถานะและการปฏบตหนาทของสมาชกสภาผแทนราษฎรของผรอง หรอขดหรอแยงกบหลกการพนฐานแหงการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ตามรฐธรรมนญ มาตรา 65 วรรคสาม ใหถอวาสมาชกภาพของผรองสนสดลงนบแตวนทศาลรฐธรรมนญม คำาวนจฉย




5 26/2554 มตของพรรคเพอไทยมลกษณะตามรฐธรรมนญ มาตรา 65 วรรคสาม หรอไม (รอยตร ปรพล อดเรกสาร สมาชกสภาผแทนราษฎร)

มตพรรคเพอไทยมไดมลกษณะขดตอสถานะและการปฏบตหนาทของสมาชกสภาผแทนราษฎรของผรอง หรอขดหรอแยงกบหลกการพนฐานแหงการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ตามรฐธรรมนญ มาตรา 65 วรรคสาม ใหถอวาสมาชกภาพของผรองสนสดลงนบแตวนทศาลรฐธรรมนญ มคำาวนจฉย

6 12/2556 มตของพรรคเพอไทยมลกษณะตามรฐธรรมนญ มาตรา 65 วรรคสาม หรอไม (นายสถรพร นาคสข สมาชกสภาผแทนราษฎร)


9. คำ�วนจฉยเกยวกบก�รพจ�รณ�อทธรณของสม�ชกสภ�ผแทนร�ษฎรทพรรคก�รเมองมมตใหพน

จ�กก�รเปนสม�ชกพรรคก�รเมอง (ม�ตร� 106 (7))




10. คำ�วนจฉยเกยวกบกรณบคคลหรอพรรคก�รเมองใชสทธและเสรภ�พในท�งก�รเมองโดยมชอบ

ดวยรฐธรรมนญ (ม�ตร� 68 และม�ตร� 237)


1 18-22/2555 คำารองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 68 (ผยนคำารอง คอ พลเอก สมเจตน บญถนอม กบคณะ นายวนธงชย ชำานาญกจ นายวรตน กลยาศร นายวรนทร เทยมจรส นายบวร ยสนธรกบคณะ)

ยกคำารองทงหาคำารอง

11. คำ�วนจฉยเกยวกบสม�ชกภ�พหรอคณสมบตของสม�ชกรฐสภ� รฐมนตร และกรรมก�ร

ก�รเลอกตง

11.1 คำาวนจฉยเกยวกบสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา



1 16 ก.ค. 2523

น�ยประจวบ ตงชยศกด ขาดคณสมบตของผสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร ตามรฐธรรมนญ หรอไม

ขาดคณสมบต ตามรฐธรรมนญ พทธศกราช 2521 มาตรา 94 (1) ประกอบมาตรา 103 (4) และตามพระราชบญญตการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร พ.ศ. 2522 มาตรา 19

2 1/2526 การสนสดแหงสมาชกภาพของน�ยอดศกด โภคกลก�นนท สมาชกสภาผแทนราษฎร สนสดลงตามรฐธรรมนญ หรอไม


3 1/2528 สมาชกภาพสภาผแทนราษฎรของ น�ยสร�วฒ นยมทรพย สนสดลงตามรฐธรรมนญ หรอไม

จำาหนายคำารอง

4 1/2529 สมาชกภาพสภาผแทนราษฎรของ น�ยแคลว นรปต สนสดลงตามรฐธรรมนญ หรอไม

สมาชกภาพของผถกรองสนสดลง ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2521 มาตรา 103 (5)




5 49/2542 ความเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดนครนายกของน�ยช�ญชย อสระเสน�รกษ สนสดลง เนองจากใชวฒการศกษาทเปนโมฆะในการสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอไม

ความเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดนครนายกของ นายชาญชย อสระเสนารกษ สนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 91 เพราะขาดคณสมบตของผสมครรบเลอกตง ซงมบดาเปนคนตางดาวดวยเหตเกยวกบวฒการศกษา ไมถกตองสมบรณตงแตตน (วนสมครรบเลอกตง)

6 2/2549 ความเปนสมาชกภาพของน�ยชวทย กมลวศษฎ สมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอพรรคชาตไทย สนสดลง หรอไม

สมาชกภาพของนายชวทย กมลวศษฎ ผถกรอง สมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญช รายชอพรรคชาตไทยสนสดลง เนองจากขาดคณสมบตตามรฐธรรมนญ มาตรา 107 (4) นบตงแตวนทศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉย

7 19/2552 ความเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดปราจนบรของน�ยเกยรตกร พ�กเพยรศลป สนสดลงตามรฐธรรมนญ หรอไม

ความเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดนครนายกของ นายเกยรตกร พากเพยรศลป สนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 106 (3) นบแตวนทแถลงขาวตอสอมวลชน

8 1/2553 สมาชกภาพของสมาชกวฒสภาของ น�ยสรเดช จรฐตเจรญ สมาชกวฒสภาจงหวดปราจนบร สนสดลง ตามรฐธรรมนญ มาตรา 119 (4) ประกอบมาตรา 115 (6) หรอไม

ผถกรองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามมใหเปนผมสทธสมครรบเลอกตงเปนสมาชกวฒสภา ตามมาตรา 115 (6) และสมาชกภาพของสมาชกวฒสภาของผถกรองไมสนสดลง ตามรฐธรรมนญ มาตรา 119 (4)




9 12-14/2553 สมาชกวฒสภาและสมาชกสภาผแทนราษฎรกระทำาการตองหามอนเปนเหตใหสมาชกภาพสนสดลง ตามรฐธรรมนญ หรอไม

มทงตองหามและไมตองหาม

10 2/2554 สมาชกภาพของน�ยอทธพล เรองวรบรณสมาชกวฒสภา สนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 119 (4) ประกอบมาตรา 115 (5) หรอไม

ผถกรองมลกษณะตองหามตามรฐธรรมนญ มาตรา 115 (5) เปนเหตใหสมาชกภาพความเปนสมาชกวฒสภาของผถกรองสนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 119 (4) นบแตวนทบตรของผถกรองไดรบเลอกตงใหดำารงตำาแหนงนายกเทศมนตร ตำาบลศรสงคราม อำาเภอศรสงคราม จงหวดนครพนม

11 3/2554 สมาชกภาพของน�ยไพบลย นตตะวน สมาชกวฒสภา สนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 119 (5) ประกอบมาตรา 266 หรอไม

สมาชกภาพความเปนสมาชกวฒสภาของนายไพบลย นตตะวน ผถกรองไมสนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 119 (5) ประกอบมาตรา 266

12 13/2555 สมาชกภาพสมาชกสภาผแทนราษฎรของน�ยจตพร พรหมพนธ สนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 106 (4) ประกอบมาตรา 101 (3) หรอไม

สมาชกภาพสมาชกสภาผ แทนราษฎรของนายจตพร พรหมพนธ สนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 106 (4) ประกอบมาตรา 101 (3) นบแตวนทศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉย



11.2 คำ�วนจฉยเกยวกบสม�ชกภ�พของรฐมนตร (ม�ตร� 182)


1 9 ม.ค. 2524 ความเปนรฐมนตรของน�ยบรรห�ร ศลปอ�ช� สนสดลงตามรฐธรรมนญ หรอไม

ความเปนรฐมนตรของผถกรองไมสนสดลง ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2521 มาตรา 155 (3) และมาตรา 94 (1)

2 36/2542 ความเปนรฐมนตรของน�ยเนวน ชดชอบ สนสดลงตามรฐธรรมนญ หรอไม

ความเปนรฐมนตรของนายเนวน ชดชอบ รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ยงไมสนสดลง ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 216 (4)

3 4/2544 ความเปนรฐมนตรของรฐมนตรสบคน สนสดลงเฉพาะตวกรณดำารงตำาแหนงในหางหนสวนหรอบรษท หรอไม

รฐมนตรทงสบคนมไดกระทำาการอนตองหามตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 208 ความเปนรฐมนตรของผ ถกรองทงสบคน จงไมสนสดลงเฉพาะตว

4 4/2549 ความเปนรฐมนตรของนายกรฐมนตร (พ.ต.ท.ดร.ทกษณ ชนวตร) สนสดลงตามรฐธรรมนญ หรอไม

ไมรบคำารอง

5 9/2551 ความเปนรฐมนตรของน�ยไชย� สะสมทรพยรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข สนสดลงเฉพาะตว ตามรฐธรรมนญ มาตรา 182 วรรคหนง (7) ประกอบมาตรา 269 หรอไม

ความเปนรฐมนตรของนายไชยา สะสมทรพย รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข สนสดลงเฉพาะตว ตงแตวนทพนกำาหนดสามสบนบแตวนทไดรบแตงตงเปนรฐมนตร

6 12-13/2551 ความเปนรฐมนตรของนายกรฐมนตร (น�ยสมคร สนทรเวช) สนสดลงตามรฐธรรมนญ หรอไม

ผถกรองกระทำาการอนตองหาม ตามรฐธรรมนญ มาตรา 267 มผลใหความเปนรฐมนตรสนสดลงเฉพาะตวตามรฐธรรมนญ มาตรา 182 วรรคหนง (7)




7 7/2553 ความเปนรฐมนตรของน�ยกษต ภรมย รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ สนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 182 วรรคหนง (7) ประกอบมาตรา 268 และมาตรา 266 (1) หรอไม

ความเปนรฐมนตรของนายกษต ภรมย รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ ไมสนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 182 วรรคหนง (7) ประกอบมาตรา 268 และมาตรา 266 (1)

8 22/2554 ความเปนรฐมนตรของคณหญงกลย� โสภณพนช รฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย และความเปนรฐมนตรของน�ยถ�วร เสนเนยม รฐมนตรชวยวาการกระทรวงมหาดไทย สนสดลงเฉพาะตวตามรฐธรรมนญ มาตรา 182 วรรคหนง (7) ประกอบมาตรา 269 หรอไม

จำาหนายคำารองคณหญงกลยา ฯ เพราะเหตมพระบรมราชโองการโปรดเกลา ฯ ใหพนจากความเปนรฐมนตรในระหวางการพจารณาคด สวนนายถาวร เสนเนยม ผถกรองท 2 ไมสนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 182 วรรคหนง (7) ประกอบมาตรา 269

9 1/2556 ความเปนรฐมนตรของน�ยวร�เทพ รตน�กร รฐมนตรประจำาสำานกนายกรฐมนตร สนสดลงเฉพาะตวตามรฐธรรมนญ มาตรา 182 วรรคหนง (3) และ (5) ประกอบมาตรา 174 (5) หรอไม

ความเปนรฐมนตรของ นายวราเทพ รตนากร รฐมนตรประจำาสำานกนายกรฐมนตร ผถกรอง ไมสนสดลงเฉพาะตวตามรฐธรรมนญ มาตรา 182 วรรคหนง (3) และความเปนรฐมนตรของผถกรองไมสนสดลงตามรฐธรรมนญ มาตรา 182 วรรคหนง (5) ประกอบมาตรา 174 (5)



11.3 คำ�วนจฉยเกยวกบคณสมบตหรอลกษณะตองห�มของกรรมก�รก�รเลอกตง

(ม�ตร� 233)


1 12/2549 กรรมการการเลอกตงพนจากตำาแหนงดวยเหตขาดคณสมบตตามรฐธรรมนญ หรอไม(พลตำารวจเอกวาสนา เพมลาภ นายปรญญา นาคฉตรย และนายวระชย แนวบญเนยร)

ไมรบคำารอง

12. คำ�วนจฉยเกยวกบหนงสอสนธสญญ�ใดตองไดรบคว�มเหนชอบจ�กรฐสภ�กอนหรอไม

(ม�ตร� 190)


1 11/2542 หนงสอแจงความจำานงขอรบความชวยเหลอทางวชาการและการเงนทรฐบาลมไปถงกองทนการเงนระหวางประเทศ เปนหนงสอสญญาทตองไดรบความเหนชอบของรฐสภา หรอไม

ไมถอเปนหนงสอสญญาทตองไดรบความเหนชอบของรฐสภา ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 224 วรรคสอง

2 33/2543 อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพเปนหนงสอสญญาทมบทเปลยนแปลงเขตอำานาจแหงรฐ ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 224 วรรคสอง หรอไม

เปนหนงสอสญญาทมบทเปลยนแปลงเขตอำานาจแหงรฐ ซงตองไดรบความเหนชอบของรฐสภา ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 224 วรรคสอง

3 6-7/2551 คำาแถลงการณรวมไทย-กมพชา ฉบบลงวนท 18 มถนายน 2551 เปนหนงสอสญญาทตองไดรบความเหนชอบของรฐสภาตามรฐธรรมนญ มาตรา 190 หรอไม

ถอเปนหนงสอสญญาทอาจมบทเปลยนแปลงอาณาเขตของประเทศ ทงยงมผลกระทบตอความมนคงทางสงคมของประเทศอยางกวางขวางอกดวย ซงตองไดรบความเหนชอบของรฐสภา



13. คำ�วนจฉยเกยวกบอำ�น�จหน�ทต�มพระร�ชบญญตประกอบรฐธรรมนญว�ดวยพรรคก�รเมอง

พ.ศ. 2550

13.1 คำ�วนจฉยกรณก�รชข�ดคำ�สงของน�ยทะเบยนพรรคก�รเมองทไมรบจดแจงก�ร

จดตงพรรคก�รเมอง (ม�ตร� 13 หรอม�ตร� 14)


1 30/2543 ผขอจดตงพรรคนำาชยขอใหวนจฉยชขาดคำาสงของนายทะเบยนพรรคการเมอง

การทนายทะเบยนพรรคการเมองมคำาสง ไมรบจดแจงการจดตงพรรค นำาชยเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ฯ มาตรา 14 วรรคสาม

2 88/2547 ผขอจดตงพรรคการเมองขอใหวนจฉย ชขาดคำาสงของนายทะเบยนพรรคการเมองกรณไมรบจดแจงการจดตงพรรคมหาชน

การทนายทะเบยนพรรคการเมองมคำาสงไม รบจดแจงการจดตงพรรคมหาชนเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญฯ มาตรา 14 และมาตรา 15

13.2 คำ�วนจฉยกรณใหหวหน�พรรคก�รเมอง คณะกรรมก�รบรห�รพรรคก�รเมอง หรอ

กรรมก�รบรห�รพรรคก�รเมอง ระงบหรอจดก�รแกไขก�รกระทำ�ใดๆ อนเปนก�รฝ�ฝนนโยบ�ย

พรรคก�รเมองหรอขอบงคบพรรคก�รเมอง หรอใหหวหน�พรรคก�รเมองหรอกรรมก�รบรห�ร

พรรคก�รเมองทงคณะหรอบ�งคนออกจ�กตำ�แหนง (ม�ตร� 31)




13.3 คำ�วนจฉยกรณก�รชข�ดคำ�สงของน�ยทะเบยนพรรคก�รเมองทไมรบจดแจงก�ร

เปลยนแปลง (ม�ตร� 41)


1 12/2546 หวหนาพรรคพลงธรรมขอใหวนจฉย ชขาดคำาสงของนายทะเบยนพรรคการเมอง

ยกคำารอง (นายทะเบยนพรรคการเมองดำาเนนการชอบแลว)

2 46/2546 หวหนาพรรคชวตทดกวาขอใหวนจฉย ชขาดคำาสงของนายทะเบยนพรรคการเมอง

คำาสงของนายทะเบยนทไม ตอบรบการเปลยนแปลงขอบงคบพรรคชวตทดกวา เปนไปโดยชอบแลว

3 49/2554 พรรคชวตทดกวาขอใหวนจฉยชขาดคำาสงของนายทะเบยนพรรคการเมอง

คำาสงของนายทะเบยนทไมรบจดแจงการเปลยนแปลงนโยบายพรรค ขอบงคบพรรค และ คณะกรรมการบรหารพรรค เปนไปโดยชอบแลว

13.4 คำ�วนจฉยเกยวกบก�รสนสภ�พคว�มเปนพรรคก�รเมอง (ม�ตร� 91)22


1 2/2542 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคปฏรป

ยบพรรคปฏรป

2 45/2542 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคมหาราษฎรธปตย

ยบพรรคมหาราษฎรธปตย

3 46/2542 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคชวตใหม

ยบพรรคชวตใหม

22 หมายถง กรณไมดำาเนนการใหมสมาชกพรรค และจดตงสาขาพรรคการเมองใหครบถวน ภายในระยะเวลา 180 หรอหนงป ตาม พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง




4 47/2542 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคชาตนยม

ยบพรรคชาตนยม

5 3/2543 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคชาตสามคค

ยบพรรคชาตสามคค

6 4/2543 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคไทยกาวหนา

ยบพรรคไทยกาวหนา

7 29/2543 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคธรรมรฐ

ยบพรรคธรรมรฐ

8 64/2543 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรครกชาต

ยบพรรครกชาต

9 1/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคประชาสงคม

ยบพรรคประชาสงคม

10 2/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคไทยพฒนา

ยบพรรคไทยพฒนา

11 7/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคแนวรวมเกษตรกร

ยบพรรคแนวรวมเกษตรกร

12 8/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคพลงสามคค

ยบพรรคพลงสามคค

13 21/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคไทยสามคค

ยบพรรคไทยสามคค

14 22/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคชาตเกษตรกรไทย

ยบพรรคชาตเกษตรกรไทย

15 23/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรครกสามคค

ยบพรรครกสามคค

16 25/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคสงคมประชาชน

ยบพรรคสงคมประชาชน

17 29/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคชาวไรชาวนาไทย

ยบพรรคชาวไรชาวนาไทย




18 31/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคพลงเกษตรกร

ยบพรรคพลงเกษตรกร

19 10/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคพลงไทย

ยบพรรคพลงไทย

20 11/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคชาวนาพฒนาประเทศ

ยบพรรคชาวนาพฒนาประเทศ

21 42/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคโบราณรกษ

ยบพรรคโบราณรกษ

22 43/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคพฒนาไทย

ยบพรรคพฒนาไทย

23 51/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคไทยรวมพลง

ยบพรรคไทยรวมพลง

24 55/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคนำาไทย

ยบพรรคนำาไทย

25 56/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคชาตประชาชน

ยบพรรคชาตประชาชน

26 13/2546 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคไทยมหาชน

ยบพรรคไทยมหาชน

27 15/2546 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคแกปญหาชาต

ยบพรรคแกปญหาชาต

28 38/2546 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคสงคมพฒนา

ยบพรรคสงคมพฒนา

29 26/2547 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคเสรธรรม

ยบพรรคเสรธรรม

30 54/2547 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคพลงเสรธรรม

ยบพรรคพลงเสรธรรม

31 56/2547 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคไทยพทกษไทย

ยบพรรคไทยพทกษไทย




32 1/2548 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรครวมไทย

ยบพรรครวมไทย

33 42/2548 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคประชาธรรม

ยบพรรคประชาธรรม

34 46/2548 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคพฒนาสงคมไทย

ยบพรรคพฒนาสงคมไทย

35 47/2548 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคแรงงาน

ยบพรรคแรงงาน

36 48/2548 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคชาตพฒนา

ยบพรรคชาตพฒนา

37 57/2548 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคทางเลอกทสาม

ยบพรรคทางเลอกทสาม

38 59/2548 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคประชาชนไทย

ยบพรรคประชาชนไทย

39 1/2549 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคเสร

ยบพรรคเสร

40 14/2549 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคประชาชาตไทย

ยบพรรคประชาชาตไทย

41 15/2550 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคสนตภาพไทย

ยบพรรคสนตภาพไทย

42 16/2550 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรครวมพลงไทย

ยบพรรครวมพลงไทย

43 48/2554 ประกาศนายทะเบยนพรรคการเมอง เรอง พรรคแรงงานสนสภาพความเปนพรรคการเมอง ชอบหรอไม

ชอบดวยพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ มาตรา 91

44 14/2555 หวหนาพรรคเทยนแหงธรรมขอใหศาลรฐธรรมนญมคำาสงเลกการประกาศของ นายทะเบยนพรรคการเมอง เรอง พรรคเทยนแหงธรรมสนสภาพความเปนพรรคการเมอง

ชอบดวยพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ มาตรา 91



13.5 คำ�วนจฉยใหยบพรรคก�รเมอง (ม�ตร� 9323 หรอม�ตร� 9424)


1 6/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคประชารฐ

ยบพรรคประชารฐ

2 26/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคพทกษไทย

ยบพรรคพทกษไทย

3 32/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคนตมหาชน

ยบพรรคนตมหาชน

4 34/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคประชาชน

ยบพรรคประชาชน

5 51/2544 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคพฒนาสงคม

ยบพรรคพฒนาสงคม

6 1/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคถนไทย

ยบพรรคถนไทย

7 2/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคเอกภาพ

ยบพรรคเอกภาพ

8 5/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคสงคมไทย

ยบพรรคสงคมไทย

9 8/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคสงคมใหม

ยบพรรคสงคมใหม

10 52/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรควถไทย

ยบพรรควถไทย

23 กรณไมรายงานการดำาเนนกจการของพรรคการเมองในรอบปปฏทนทผานมาใหถกตองตามความเปนจรงตามวธการทนายทะเบยนกำาหนด และแจงใหนายทะเบยนทราบภายในเดอนมนาคมของทกป หรอกรณไมจดทำารายงานการใชจายเงนสนบสนนของพรรคการเมองในรอบปปฏทนใหถกตองตามความเปนจรง และยนตอคณะกรรมการการเลอกตงภายในเดอนมนาคมของปถดไป

24 กรณกระทำาการอยางอยางใดอยางหนงอาทเชน กระทำาการลมลางการปกครองในระบอบประชาธปไตย กระทำาการฝาฝนพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ หรอระเบยบหรอประกาศทำาใหการเลอกตงมไดเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม กระทำาการอนอาจเปนภยตอความมนคงของรฐ เปนตน




11 63/2545 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคไทยมหารฐ

ยบพรรคไทยมหารฐ

12 23/2546 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคสนตภาพ

ยบพรรคสนตภาพ

13 42/2546 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคไท

ยบพรรคไท

14 50/2546 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคอำานาจประชาชน

ยบพรรคอำานาจประชาชน

15 51/2546 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคเกษตรกร

ยบพรรคเกษตรกร

16 42/2547 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคไทยประชาธปไตย

ยบพรรคไทยประชาธปไตย

17 49/2547 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคเกษตรกาวหนา

ยบพรรคเกษตรกาวหนา

18 55/2547 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคกาวหนา

ยบพรรคกาวหนา

19 83/2547 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคเสรประชาธปไตย

ยบพรรคเสรประชาธปไตย

20 52/2548 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคชาตประชาธปไตย

ยบพรรคชาตประชาธปไตย

21 1-2/2550 อยก�รสงสดของใหมคำ�สงยบพรรคประช�ธปไตยก�วหน� และพรรคประช�ธปตย

ยบพรรคประชาธปไตยกาวหนา และยกคำ�รองในสวนทขอใหยบพรรคประช�ธปตย

22 3-5/2550 อยการสงสดของใหมคำาสงยบพรรค พฒนาชาตไทย พรรคแผนดนไทย และพรรคไทยรกไทย

ยบพรรคพฒนาชาตไทย พรรคแผนดนไทย และพรรคไทยรกไทย

23 17/2550 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรครกษแผนดนไทย

ยบพรรครกษแผนดนไทย




24 18/2550 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคธมมาธปไตย

ยบพรรคธมมาธปไตย

25 19/2550 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคพลงธรรม

ยบพรรคพลงธรรม

26 22/2550 นายทะเบยนพรรคการเมองขอใหสงยบพรรคธรรมชาตไทย

ยบพรรคธรรมชาตไทย

27 18/2551 อยการสงสดขอใหมคำาสงยบพรรคมชฌมา-ธปไตย

ยบพรรคมชฌมาธปไตย

28 19/2551 อยการสงสดขอใหมคำาสงยบพรรคชาตไทย ยบพรรคชาตไทย

29 20/2551 อยการสงสดขอใหมคำาสงยบพรรคพลงประชาชน

ยบพรรคพลงประชาชน

30 2/2553 นายทะเบยนพรรคการเมองขอให ศาลรฐธรรมนญมคำาสงยบพรรคอธปไตย

ยบพรรคอธปไตย

31 3/2553 นายทะเบยนพรรคการเมองขอให ศาลรฐธรรมนญมคำาสงยบพรรคกฤษไทยมนคง

ยบพรรคกฤษไทยมนคง

32 4-5/2553 นายทะเบยนพรรคการเมองขอให ศาลรฐธรรมนญมคำาสงยบพรรคพลงเกษตรกร

ยบพรรคพลงเกษตรกร

33 15/2553 น�ยทะเบยนพรรคก�รเมองขอให ศ�ลรฐธรรมนญมคำ�สงยบพรรคประช�ธปตย

ยกคำ�รอง

34 16/2553 อยก�รสงสดขอใหศ�ลรฐธรรมนญมคำ�สงยบพรรคประช�ธปตย

ยกคำ�รอง

35 8-9/2555 นายทะเบยนพรรคการเมองขอให ศาลรฐธรรมนญมคำาสงยบพรรค เพอนเกษตรไทย

ยบพรรคเพอนเกษตรไทย




36 10-11/2555 นายทะเบยนพรรคการเมองขอให ศาลรฐธรรมนญมคำาสงยบพรรคสยาม

ยบพรรคสยาม

37 3/2556 นายทะเบยนพรรคการเมองขอให ศาลรฐธรรมนญมคำาสงยบพรรคชวตทดกวา

ยบพรรคชวตทดกวา

38 7-9/2556 นายทะเบยนพรรคการเมองขอให ศาลรฐธรรมนญมคำาสงยบพรรคพลงแผนดนไท (พรรคอาสามาตภม)

ยบพรรคพลงแผนดนไท (พรรคอาสามาตภม)

2. บทสรป

เมอพจารณาคำาวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญ และศาลรฐธรรมนญตงแตอดต ถงพ.ศ.

2556 สามารถสรปสาระสำาคญได ดงน

1. คำาวนจฉยเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

กอนทจะประกาศใชบงคบมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (มาตรา 141) พบวา มการเสนอราง

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย จำานวน 12 ฉบบ โดย

ศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยใหตกไปทงฉบบ จำานวน 3 ฉบบ คอ

(1) รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. .... (คำาวนจฉย

ท 2/2551)

(2) รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

(ฉบบท ..) พ.ศ. .... (คำาวนจฉยท 3/2551)

(3) รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน พ.ศ. .... (คำาวนจฉย

ท 4/2551)

และมคำาวนจฉยใหตกไปบางมาตราอก 1 ฉบบ คอ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท ..) พ.ศ. .... โดยตกไปเฉพาะมาตรา 64 (คำาวนจฉย

ท 1/2554)

2. คำาวนจฉยเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตกอนทจะประกาศ

ใชบงคบมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (มาตรา 154) พบวา มการเสนอรางพระราชบญญต

ใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย จำานวน 15 ฉบบ โดยศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยใหตกไปทงฉบบ



จำานวน 6 ฉบบ คอ

(1) รางพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. .... (คำาวนจฉยท 13-14/2541)

(2) รางพระราชบญญตแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ พ.ศ. .... (คำาวนจฉยท 13-14/2541)

(3) รางพระราชบญญตสำานกงานผตรวจการแผนดน พ.ศ. .... (คำาวนจฉยท 8/2551)

(4) รางพระราชบญญตสำานกงานสลากกนแบงรฐบาล (ฉบบท..) พ.ศ. .... (คำาวนจฉยท

16/2551)

(5) รางพระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบการขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและ

ประโยชนสวนรวม พ.ศ. .... (คำาวนจฉยท 17/2551)

(6) รางพระราชบญญตปาชมชน พ.ศ. .... (คำาวนจฉยท 15/2552)

และมคำาวนจฉยใหตกไปบางมาตรา จำานวน 2 ฉบบ คอ

(1) รางพระราชบญญตผลตผลตภณฑซด พ.ศ. .... มาตรา 38 วรรคหนง (คำาวนจฉย

ท 30/2548)

(2) รางพระราชบญญตทางหลวง (ฉบบท..) พ.ศ. .... มาตรา 20 ทบญญตใหเพมความ

เปนมาตรา 46/1 (คำาวนจฉยท 11/2549)

3. คำาวนจฉยเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายทประกาศ

ใชบงคบแลวมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (มาตรา 211 มาตรา 212 มาตรา 245 (1) และมาตรา

257 วรรคหนง (2)) พบวา คณะตลาการรฐธรรมนญและศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยใหตกไปเฉพาะ

ขอความทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ จำานวน 15 คำาวนจฉย คอ

(1) พระราชบญญตสำารวจและหามกกกนขาว พ.ศ. 2489 มาตรา 13 ทว (1) (คำาวนจฉย

ท ต.3/2494)

(2) พระราชบญญตจดทดนเพอความเปนธรรมแกสงคม พ.ศ. 2497 มาตรา 9 (วนจฉย

วนท 18 ก.พ. 2501)

(3) พระราชบญญตชอบคคล พ.ศ. 2505 มาตรา 12 (คำาวนจฉยท 21/2546)

(4) พระราชบญญตธรรมนญศาลทหาร พ.ศ. 2498 มาตรา 19 วรรคสาม (คำาวนจฉย

ท 24/2546)

(5) พระราชบญญตการเลอกตงสมาชกสภาเทศบาล พ.ศ. 2482 มาตรา 20 (1) (คำาวนจฉย

ท 45/2546)

(6) พระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493 มาตรา 24 และมาตรา 26 (คำาวนจฉยท 25/2547)



(7) ประกาศคณะปฏวต ฉบบท 45 ลงวนท 17 มกราคม 2515 ขอ 3 (คำาวนจฉยท 12/2552)

(8) พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 มาตรา 54 (คำาวนจฉยท 12/2555)

(9) พระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26

วรรคหนง (10) (คำาวนจฉยท 15/2555)

(10) ประมวลรษฎากร มาตรา 57 ตร และมาตรา 57 เบญจ (คำาวนจฉยท 17/2555)

(11) พระราชบญญตความรวมมอระหวางประเทศในเรองทางอาญา พ.ศ. 2535 มาตรา 41

(คำาวนจฉยท 4/2556)

(12) พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 74 (คำาวนจฉยท 5/2556)

(13) พระราชบญญตการประกอบกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2544 มาตรา 78 (คำาวนจฉย

ท 10/2556)

(14) พระราชบญญตสถานบรการ พ.ศ. 2509 มาตรา 28/4 (คำาวนจฉยท 11/2556)

(15) พระราชบญญตการประปาสวนภมภาค พ.ศ. 2522 มาตรา 30 (คำาวนจฉยท 13/2556)

4. คำาวนจฉยเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญของเงอนไขการตราพระราชกำาหนด

มใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (มาตรา 184) พบวา ศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยเกยวกบเรอง

ดงกลาว จำานวน 6 คำาวนจฉย คอ คำาวนจฉยท 1/2535 คำาวนจฉยท 2/2535 คำาวนจฉยท 1/2541

คำาวนจฉยท 14/2546 คำาวนจฉยท 29-30/2547 และคำาวนจฉยท 11/2552 โดยไมปรากฏวา

มคำาวนจฉยใด ทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาการตราพระราชกำาหนดเปนไปไมชอบดวยรฐธรรมนญ

5. คำาวนจฉยวาสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการกระทำาการใด

เพอใหตนมสวนโดยทางตรงหรอโดยออมในการงบประมาณรายจายหรอไม (มาตรา 168) พบวา

ศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยเกยวกบเรองดงกลาว จำานวน 4 คำาวนจฉย คอ คำาวนจฉยท 32/2543

คำาวนจฉยท 32/2546 คำาวนจฉยท 14/2551 และคำาวนจฉยท 14/2552

6. คำาวนจฉยเกยวกบกรณบคคลหรอพรรคการเมองใชสทธและเสรภาพในทางการเมองโดย

มชอบดวยรฐธรรมนญ (มาตรา 68 และมาตรา 237) พบวา ศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยเพยง

1 คำาวนจฉย คอ คำาวนจฉยท 18-22/2555

7. คำาวนจฉยเกยวกบสมาชกภาพหรอคณสมบตของสมาชกรฐสภา รฐมนตร และกรรมการ

การเลอกตง สามารถสรปได ดงน

(1) คำาวนจฉยเกยวกบสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎร และสมาชกวฒสภา

พบวา ศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยเกยวกบเรองดงกลาว จำานวน 12 คำาวนจฉย คอ คำาวนจฉยลง



วนท 16 ก.ค. 2523 คำาวนจฉยท 1/2526 คำาวนจฉยท 1/2528 คำาวนจฉยท 1/2529 คำาวนจฉยท

49/2542 คำาวนจฉยท 2/2549 คำาวนจฉยท 19/2552 คำาวนจฉยท 1/2553 คำาวนจฉยท 12-14/2553

คำาวนจฉยท 2/2554 คำาวนจฉยท 3/2554 และคำาวนจฉยท 13/2555

(2) คำาวนจฉยเกยวกบสมาชกภาพของรฐมนตร พบวา ศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยเกยวกบ

เรองดงกลาว จำานวน 9 คำาวนจฉย คอ คำาวนจฉยลงวนท 9 ม.ค. 2524 คำาวนจฉยท 36/2542

คำาวนจฉยท 4/2544 คำาวนจฉยท 4/2549 คำาวนจฉยท 9/2551 คำาวนจฉยท 12-13/2551 คำาวนจฉย

ท 7/2553 คำาวนจฉยท 22/2554 และคำาวนจฉยท 1/2556

(3) คำาวนจฉยเกยวกบสมาชกภาพของกรรมการการเลอกตง พบวา ศาลรฐธรรมนญม

คำาวนจฉยเกยวกบเรองดงกลาว เพยง 1 คำาวนจฉย คอ คำาวนจฉยท 12/2549

8. คำาวนจฉยเกยวกบหนงสอสญญาใดตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภากอนหรอไม

(มาตรา 190) พบวา ศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยเกยวกบเรองดงกลาว จำานวน 3 คำาวนจฉย คอ

คำาวนจฉยท 11/2542 คำาวนจฉยท 33/2543 และคำาวนจฉยท 6-7/2551

9. คำาวนจฉยเกยวกบอำานาจหนาทตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย

พรรคการเมอง พ.ศ. 2550

(1) คำาวนจฉยกรณการชขาดคำาสงของนายทะเบยนพรรคการเมองทไมรบจดแจงการจดตง

พรรคการเมอง (มาตรา 13 และมาตรา 14) พบวา ศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยเกยวกบเรองดงกลาว

เพยง 2 คำาวนจฉย คอ คำาวนจฉยท 30/2543 (พรรคนำาชย) และคำาวนจฉยท 88/2547 (พรรค

มหาชน)

(2) คำาวนจฉยกรณการวนจฉยชขาดคำาสงของนายทะเบยนพรรคการเมองทไมรบจดแจง

การเปลยนแปลง (มาตรา 41) พบวา ศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยเกยวกบเรองดงกลาว เพยง

2 คำาวนจฉย คอ คำาวนจฉยท 12/2546 (พรรคพลงไทย) และคำาวนจฉยท 46/2546 (พรรคชวต

ทดกวา)

(3) คำาวนจฉยเกยวกบการสนสภาพความเปนพรรคการเมอง (มาตรา 91) พบวา

ศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยเกยวกบเรองดงกลาว จำานวน 44 คำาวนจฉย

(4) คำาวนจฉยใหยบพรรคการเมอง (มาตรา 93 หรอมาตรา 94) พบวา ศาลรฐธรรมนญ

มคำาวนจฉยเกยวกบเรองดงกลาว จำานวน 38 คำาวนจฉย และมเพยง 3 คำาวนจฉยเทานน

ทศาลรฐธรรมนญมคำาวนจฉยยกคำารอง คอ คำาวนจฉยท 1-2/2550 คำาวนจฉยท 15/2553 และ

คำาวนจฉยท 16/2553 ซงทงหมดเปนคำารองใหยบพรรคประชาธปตย


ปฐมพงษ ค�ำเขยว

ขอสงเกตบางประการเกยวกบการขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญไดมค�าวนจฉยไวแลว

ปฐมพงษ ค�ำเขยว*

ศาลรฐธรรมนญจดตงขนมาดวยเหตผลส�าคญเพอมอ�านาจหนาทควบคมตรวจสอบความชอบ

ดวยรฐธรรมนญของกฎหมายทองคกรฝายนตบญญตตราขนใชบงคบ ไมใหบรรดากฎหมายขององคกร

ฝายนตบญญตขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หากศาลรฐธรรมนญตดสนชขาดวากฎหมายใดขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญ กฎหมายนนยอมใชบงคบไมได ทงน เปนไปตามหลกความเปนกฎหมายสงสดของ

รฐธรรมนญ บรรดากฎหมายอนใดตองอยภายใตรฐธรรมนญและไมอาจขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ใน

อกดานหนงดวยบทบาทของศาลรฐธรรมนญตามอ�านาจหนาทนประกอบกบการรบรองหลกประกนแหง

สทธเสรภาพของประชาชนไวในรฐธรรมนญ ศาลรฐธรรมนญยอมมสวนส�าคญในการคมครองสทธเสรภาพ

ของประชาชน เนองจากรฐธรรมนญขอบเขตการใชอ�านาจขององคกรฝายนตบญญตในการตรากฎหมาย

มใหกระทบตอสทธหรอเสรภาพของประชาชนทรฐธรรมนญไวเกนสมควร หากกฎหมายใดละเมดสทธ

หรอเสรภาพนนเกนขอบเขตทรฐธรรมนญบญญตไว กฎหมายนนยอมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญและเปน

อนใชบงคบไมได

ส�าหรบผลของค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญทชขาดวากฎหมายใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

หรอไม ยอมท�าใหคดเสรจเดดขาดเปนอนยต คความจะน�าคดทถงทสดแลวมารอรองฟองกนใหมอกไมได

ซงเปนไปตามหลกทวไปในฐานะทศาลรฐธรรมนญเปนองคทางตลาการหรอองคกรศาล เพอมงคมครอง

ความสนตสขแหงกฎหมายและความมนคงแหงนตฐานะ1 อยางไรกตาม ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

มผลผกพนกวางกวาค�าพพากษาของศาลอน โดยเฉพาะค�าวนจฉยเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ

ของกฎหมายทมผลใหกฎหมายทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญเปนอนใชบงคบไมได ซงมคาบงคบเสมอน

เปนการยกเลกกฎหมายนนออกจากระบบกฎหมาย ค�าวนจฉยกรณดงกลาวนอกจากจะมผลผกพน

คความในคดแลว ยงมผลผกพนเปนการทวไป

* เจาหนาทศาลรฐธรรมนญ 5 ส�านกงานศาลรฐธรรมนญ.1 วรเจตน ภาครตน, การเปลยนแปลงแนวค�าวนจฉยและผลผกพนของค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญ: ศกษากรณศาลสงสดของ

สหรฐอเมรกาและศาลรฐธรรมนญแหงสหพนธสาธารณรฐเยอรมน, (กรงเทพฯ : มสเตอรกอปป, 2550), หนา 72.


ขอสงเกตบำงประกำรเกยวกบกำรขอใหศำลรฐธรรมนญวนจฉยบทบญญตแหงกฎหมำยทศำลรฐธรรมนญไดมค�ำวนจฉยไวแลว

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบป พ.ศ. 2550 ไดบญญตรบรองความเปนกฎหมายสงสด

ของรฐธรรมนญ ในมาตรา 6 ซงบญญตใหรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใด

ของกฎหมาย กฎหรอขอบงคบ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญน บทบญญตนนเปนอนใชบงคบมได โดย

บญญตใหศาลรฐธรรมนญในฐานะทเปนองคกรทางตลาการมอ�านาจหนาทส�าคญเพอตรวจสอบความชอบ

ดวยรฐธรรมนญของกฎหมาย ไมใหกฎหมายทองคกรฝายนตบญญตตราขนใชบงคบขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญ ซงมจดมงหมายส�าคญเพอคมครองสทธเสรภาพของประชาชนไมใหถกละเมดจากการใช

อ�านาจรฐเกนสมควรกวาขอบเขตทรฐธรรมนญบญญตไว ตามหลกเหตผลในการจดตงศาลรฐธรรมนญ

โดยทวไป

เมอศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยเรองความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายแลว ตามรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย ฉบบป พ.ศ. 2550 มาตรา 216 วรรคหา บญญตใหค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

ใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และองคกรอนของรฐ ประเดนปญหาทตองพจารณา

ตอไปอนเปนหวขอส�าคญบทความนคอ เมอศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยเกยวกบความชอบดวย

รฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายใดแลว บทบญญตแหงกฎหมายนนจะสามารถขอให

ศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยอกครงไดหรอไม ในทางปฏบตเมอเวลาผานไป บทบญญตแหงกฎหมาย

ทศาลรฐธรรมนญไดพจารณาวนจฉยยอมเพมขน การรวบรวมขอมลเกยวกบบทบญญตแหงกฎหมายท

มค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในประเดนปญหาความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ จงมความส�าคญเพอ

เปนขอมลประกอบการพจารณารบค�ารองของศาลรฐธรรมนญและการพจารณาสงค�ารองของศาลอนไป

ยงศาลรฐธรรมนญวาบทบญญตแหงกฎหมายทถกโตแยงวาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉย

ของศาลรฐธรรมนญไวแลวหรอไม รวมทงยงเปนประโยชนตอประชาชนใหทราบวาบทบญญตแหง

กฎหมายทใชบงคบอยเคยมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญตดสนไวแลววาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

หรอไมอยางไร

ในบทความน ผเขยนจะไดกลาวถงในประกำรแรก แนวความคดและหลกการพนฐานทเกยวของ

เพอท�าความเขาใจเบองตนเกยวกบความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ ระบบการควบคมไมให

กฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ และผลผกพนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ประกำรทสอง

หลกกฎหมายและค�าพพากษาหรอค�าวนจฉยของศาลยตธรรม ศาลปกครอง และศาลรฐธรรมนญท

เกยวของ พรอมขอสงเกตทส�าคญ ประกำรทสำม จะไดน�าเสนอขอสงเกตเกยวกบหลกเกณฑเงอนไข

การเสนอบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยไวแลวเพอขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณา

วนจฉยอกครงหนงในประเดนปญหาทส�าคญ และขอสรปพรอมขอเสนอแนะ นอกจากนน ในภาคผนวก

ผเขยนไดรวบรวมบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลว เพอประโยชนในการ

ศกษาคนควาตอไป



1. แนวความคดและหลกการพนฐานทเกยวของ

ศาลรฐธรรมนญในฐานะทเปนองคทใชอ�านาจตลาการ การใชอ�านาจของศาลรฐธรรมนญจงม

ลกษณะเปนการกระท�าทางตลาการทมลกษณะทวไปส�าคญประการหนง คอ เมอศาลรฐธรรมนญวนจฉย

ชขาดคดแลวจะมผลผกพนคความในคดเปนเดดขาด ซงเหมอนกบศาลอนตามหลกทวไป อยางไรกตาม

ศาลรฐธรรมนญมลกษณะพเศษแตกตางจากศาลอนทส�าคญ คอ ผลค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญไม

ไดมผลผกพนเฉพาะคความในคดเทานน แตมผลผกพนไปยงบคคลภายนอกหรอองคกรอน ๆ ทไมได

เกยวของในคดดวย ซงเปนเหตผลส�าคญในประการทวา เมอศาลรฐธรรมนญวนจฉยความชอบดวย

รฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายใดแลว จงไมอาจเสนอบทบญญตแหงกฎหมายนนให

ศาลรฐธรรมนญวนจฉยซ�าไดอก โดยมแนวความคดและหลกการพนฐานส�าคญทเกยวของ ไดแก

ความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ ระบบการควบคมไมใหกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

และผลผกพนของค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

1.1 ความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ

หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญอาจอธบายไดดวยเหตผลของทฤษฎกฎหมาย

บรสทธ (The Pure Theory of Law) ของฮนส เคลเซน (Hans Kelsen) ทอยบนรากฐานของ

แนวความคดเชงวทยาศาสตรแบบส�านกปฏฐานนยมทางกฎหมาย เคลเซนเหนวาทฤษฎกฎหมายเปน

ศาสตรบรสทธสรางขนมาโดยแยกออกจากองคประกอบอน ๆ ไมวาจากเรองความยตธรรม หรอการเมอง

ซงเปนเรองอตวสยไมอาจหยงรไดอยางเปนภววสย ภารกจในการรบรองความสมบรณของกฎหมายอยท

ระบบแหงบรรทดฐานทางกฎหมายอนแสดงออกโดยกระบวนการบญญตกฎหมาย กอใหเกดล�าดบชน

ของบรรทดฐานทางกฎหมายเรยงซอนกน โดยกฎหมายทอยในล�าดบสงกวาใหอ�านาจและความสมบรณ

แกกฎหมายทอยในล�าดบต�ากวาลงไปตามล�าดบ และมกฎหมายทอยในล�าดบสงสดเปนรากฐานแหง

กฎหมายทงหลาย เรยกวา บรรทดฐานขนมลฐาน (The Basic Norm) ซงเปนหลกเกณฑก�าหนดวธ

การตรากฎหมายขนเพอใชบงคบ ดวยเหตนความสมบรณของกฎหมายจงตองไดมาจากบรรทดฐานอน

ทเหนอกวาใหอ�านาจไวสบตอเนองไปจนถงบรรทดฐานขนมลฐาน2 เมอในสงคมหนงไดก�าหนดให

รฐธรรมนญเปนบรรทดฐานขนมลฐาน รฐธรรมนญจงเปนกฎหมายสงสดซงอยสงกวากฎหมายอนทงปวง

และเปนจดเรมตนของการออกกฎหมายอนตามล�าดบชนลงไป ผลตอเนองของความเปนกฎหมายสงสด

ของรฐธรรมนญท�าใหเกดหลกความชอบดวยกฎหมายขนมา ในฐานะทเปนรากฐานสถาปนาระบบ

กฎหมายขนทงระบบ โดยเฉพาะอยางยงรฐธรรมนญไดกอตงองคกรนตบญญตขนและใหองคกรนตบญญต

มอ�านาจออกกฎหมายซงมผลผกพนบคคลทกคนโดยทวไปในรฐนน ไมวาอยในรปแบบดงทรจกกนในชอ

2 จรญ โฆษณานนท, นตปรชญา, (กรงเทพฯ : ส�านกพมพรามค�าแหง, 2541), หนา 59-68.



พระราชบญญตหรอประมวลกฎหมาย ในทางกฎหมายแพงทก�าหนดความสมพนธระหวางเอกชน ท�าให

บคคลสามารถท�านตกรรมสญญาไดโดยอาศยอ�านาจตามประมวลกฎหมายแพง ในทางกฎหมายมหาชน

องคกรของรฐฝายบรหารหรอฝายปกครองสามารถออกกฎหรอค�าสงตาง ๆ ไดโดยอาศยอ�านาจทไดรบ

มาจากกฎหมายขององคกรฝายนตบญญต3 เชน พระราชบญญตออกโดยอาศยอ�านาจจากรฐธรรมนญ

ฝายบรหารออกกฎกระทรวงโดยอาศยอ�านาจตามพระราชบญญต เปนตน ดงนน เมอกฎหมายทอยใน

ล�าดบสงกวาเปนทมาแหงอ�านาจของกฎหมายทอยในล�าดบต�ากวา กฎหมายทอยในล�าดบต�ากวาจงไม

อาจขดหรอแยงตอกฎหมายทอยในล�าดบสงกวาได

อยางไรกตาม ความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญนเปนเพยงหลกการหรอแนว

ความคดทางกฎหมายเทานน จงตองมการท�าใหรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดขนในทางปฏบต โดย

อาจรบรองไวโดยชดแจงในรฐธรรมนญนนเองวาเปนกฎหมายสงสด ดงเชนในรฐธรรมนญของประเทศ

สหรฐอเมรกา หรอโดยการก�าหนดใหการแกไขรฐธรรมนญท�าไดยากกวากฎหมายธรรมดา หรอโดยการ

บญญตวากฎหมายใดทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ กฎหมายนนเปนโมฆะหรอใชบงคบมได หรอโดยการ

ก�าหนดองคกรและกระบวนการในการควบคมหรอทบทวน (review) บรรดากฎหมายหรอการกระท�าใด ๆ

ไมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

นอกจากน หลกนตรฐหรอรฐทปกครองโดยกฎหมายซงมจดมงหมายในการจ�ากดอ�านาจ

รฐเพอคมครองสทธเสรภาพของประชาชนจากการใชอ�านาจรฐ เนองจากรฐมความจ�าเปนตองรกษาไว

ซงประโยชนสาธารณะของสวนรวม ในบางกรณรฐตองลวงล�าเขาไปในแดนแหงสทธเสรภาพของ

ประชาชน โดยใชอ�านาจบงคบใหประชาชนกระท�าหรอไมกระท�าการบางอยาง4 แตภายใตหลกนตรฐ

รฐไมอาจใชอ�านาจตามอ�าเภอใจของตนได แตรฐตองอยในบงคบของกฎหมายทรฐตราขนใชบงคบ

รฐกระท�าการใดไดกตอเมอมกฎหมายใหอ�านาจไวและรฐตองกระท�าการตามขอบเขตทกฎหมาย

ก�าหนดไว โดยกระท�าตามวธการ รปแบบ และวตถประสงคทกฎหมายก�าหนดไวเทานน ดงสภาษต

กฎหมายมหาชนวา “เมอไมมกฎหมายใหอ�านาจไว จะท�ามได”5 กฎหมายจงเปนทงทมาและขอจ�ากด

ของอ�านาจรฐ แมวาค�าอธบายของหลกนตรฐและหลกความชอบดวยกฎหมายมงเนนถงการใชอ�านาจ

ของฝายปกครองทตองอยภายใตกฎหมายทมาจากอ�านาจนตบญญต แตองคกรฝายนตบญญตกเปน

องคกรหนงของรฐ การขยายความหมายของหลกนตรฐใหรวมไปถงการใชอ�านาจนตบญญตทตอง

3 บวรศกด อวรรณโณ และนนทชย เพยรสนอง, ค�าอธบายวชากฎหมายรฐธรรมนญ, (กรงเทพฯ : ส�านกอบรมกฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, ม.ป.ป.), หนา 69-71.

4 สมยศ เชอไทย, ค�าอธบายหลกรฐธรรมนญทวไป, (กรงเทพฯ : ส�านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2535), หนา 127.5 บวรศกด อวรรณโณ, กฎหมายมหาชน เลม 2 : การแบงแยกกฎหมายมหาชน-เอกชน และพฒนาการกฎหมายมหาชนใน

ประเทศไทย, พมพครงท 5, (กรงเทพฯ : ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2550), หนา 48-49.



ชอบดวยรฐธรรมนญทเปนกฎหมายสงสดของประเทศดวย ยอมเปนการคมครองสทธเสรภาพของ

ประชาชนไดมากยงขนตามไปดวย

เหตผลทรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดอาจอธบายไดจากอดมการณทางการเมองแบบ

เสรนยมประชาธปไตย จากกระบวนการตรากฎหมายโดยการมสวนรวมของประชาชน จากทมาของ

อ�านาจในการจดท�ารฐธรรมนญทเปนอ�านาจสงสดในการกอตงองคกรทางการเมอง (pouvior

constituant) ซงตางจากอ�านาจอนทไดรบมอบมาจากรฐธรรมนญ6 เมอรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด

ทกอตงองคกรทางการเมองโดยก�าหนดใหองคกรใดมอ�านาจหนาทอยางไร และมขอบเขตอ�านาจหนาท

อยางไร รวมทงเปนกฎหมายทรบรองสทธเสรภาพของประชาชนเพอเปนหลกประกนวาการใชอ�านาจรฐ

จะไมลวงละเมดสทธเสรภาพของประชาชนเกนสมควร และองคกรฝายนตบญญตกไดรบอ�านาจมาจาก

รฐธรรมนญ รฐธรรมนญจงเปนทมาของอ�านาจนตบญญต การใชอ�านาจนตบญญตจงตองอยภายใต

ขอบเขตของรฐธรรมนญเชนเดยวกน ทงในแงกระบวนการออกกฎหมายทด�าเนนการโดยองคกร

ฝายนตบญญต และเนอหาของกฎหมายทออกโดยองคกรฝายนตบญญตตองชอบดวยรฐธรรมนญ

และกฎหมาย

หากรฐใดไมมระบบการควบคมไมใหกฎหมายขดตอรฐธรรมนญหรอมแตไมมประสทธภาพ

อาจกอใหเกดปญหาขนได หากไมมการควบคมกระบวนการตรากฎหมายใหเปนไปตามหลกเกณฑท

รฐธรรมนญก�าหนดไว ผปกครองยอมสามารถออกกฎหมายโดยกระบวนการอยางใดกได อาจจะไมให

รฐสภาซงเปนองคกรผแทนของประชาชนตรวจสอบกระบวนการตราหรอลดขนตอนในการตรากฎหมาย

หากไมมการควบคมเนอหาของกฎหมายไมใหขดรฐธรรมนญแลว ผปกครองอาจจะออกกฎหมายเพม

อ�านาจใหองคกรของรฐบางองคกรเกนกวาทรฐธรรมนญก�าหนดไว หรออาจจะออกกฎหมายจ�ากดสทธ

เสรภาพของประชาชนทรฐธรรมนญรบรองไวอยางใดกได ท�าใหรฐธรรมนญในฐานะทเปนหลกประกน

สทธเสรภาพของประชาชนไรความหมายเพราะรฐสามารถออกกฎหมายไดโดยไรขอบเขต สดทายแลว

รฐนนกสามารถออกกฎหมายรองรบอ�านาจของผปกครองอยางใดกได จนกลายเปนรฐเผดจการไปใน

ทสด7

ดวยเหตน เพอเปนหลกประกนไมใหองคกรฝายนตบญญตออกกฎหมายทละเมดสทธ

เสรภาพของประชาชน และธ�ารงไวซงรฐธรรมนญอนเปนกฎหมายสงสดของรฐ กฎหมายอนใดจะขด

หรอแยงตอรฐธรรมนญไมได และเพอประกนไมใหความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญถกละเมด

6 รายละเอยดโปรดด บวรศกด อวรรณโณ, ค�าอธบายกฎหมายมหาชน เลม 3 : ทมาและนตวธ, (กรงเทพฯ : ส�านกพมพนตธรรม, 2538), หนา 17-24.

7 นนทวฒน บรมานนท, กระบวนการกลนกรองคดทจะเขาสการพจารณาของศาลรฐธรรมนญตามมาตรา 264, (กรงเทพฯ : ส�านกงานศาลรฐธรรมนญ, 2548), หนา 51-53.



จงจ�าเปนตองมการก�าหนดองคกรขนเพอท�าหนาทดแลรกษาหรอพทกษรฐธรรมนญ โดยก�าหนดใหองคกร

ดงกลาวมอ�านาจวนจฉยวากฎหมายใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม โดยกระบวนการทเรยกวา

“Judicial Review” เพอควบคมไมใหกฎหมายขดรฐธรรมนญ8 ทงน ระบบการควบคมไมใหกฎหมาย

ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญอาจด�าเนนการไดหลายรปแบบดงจะไดกลาวถงตอไปน

1.2 ระบบการควบคมไมใหกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

ระบบการควบคมไมใหกฎหมายทออกโดยองคกรฝายนตบญญตขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

จ�าเปนตองมองคกรใดองคหนงทท�าหนาทเปนผควบคมการใชอ�านาจในการออกกฎหมายขององคกรฝาย

นตบญญต ซงเปนองคกรภายนอกทเปนอสระจากองคกรฝายนตบญญต ระบบการควบคมไมใหกฎหมาย

ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญทใชในแตละประเทศมความแตกตางกนหลายระบบ อาจแบงโดยอาศยเกณฑ

องคกรผมอ�านาจวนจฉยวากฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม ไดแก ศาลยตธรรม คณะกรรมการ

หรอองคกรอนทไมใชศาล หรอศาลรฐธรรมนญ แบงโดยอาศยเกณฑวธการควบคมความชอบดวย

รฐธรรมนญ ในแงของชวงเวลาทองคกรนนเขามาท�าหนาทควบคม ซงสามารถกระท�าไดสองชวงเวลา

คอ การควบคมกอนกฎหมายประกาศใชบงคบ และการควบคมหลงกฎหมายประกาศใชบงคบ ซงการ

ควบคมหลงกฎหมายประกาศใชบงคบและกฎหมายนนยงใชบงคบอยในขณะนน อาจแบงยอยไดอก

เปนการควบคมแบบรปธรรม (Concrete Control) คอ การควบคมเมอมคดพพาทเกดขน โดยมการ

โตแยงวากฎหมายทใชบงคบในคดนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ และการควบคมแบบนามธรรม

(Abstract Control) การควบคมโดยไมตองมคดพพาทเกดขนกได9

นอกจากน อาจแบงตามวธการควบคมตามระบบบรหารราชการ ไดแก ระบบกระจาย

อ�านาจการควบคม และระบบรวมอ�านาจการควบคม โดยทระบบกระจายอ�านาจการควบคมให

ศาลธรรมดาซงเปนองคกรฝายตลาการทมอยแลวและท�าหนาทพจารณาพพากษาบรรดาอรรถคดทงปวงอย

แลว มอ�านาจวนจฉยวากฎหมายทใชในชนการพจารณาคดของศาลนนในขณะนนขดรฐธรรมนญหรอไม

อนเปนการกระจายอ�านาจตรวจสอบวากฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญไปยงศาลทกศาล อนเปน

สวนหนงของอ�านาจตลาการเชนเดยวกบการชขาดขอกฎหมายในคดแพงและคดอาญา หากคความไม

พอใจค�าชขาดยอมอทธรณหรอฎกาตอไปไดตามล�าดบชนศาลจนถงศาลสงสด เพอเปนหลกประกนรกษา

ความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญไมใหถกละเมด สวนระบบรวมอ�านาจการควบคมก�าหนดใหรวม

อ�านาจพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายไวทองคกรเพยงองคกรเดยวมอ�านาจ

วนจฉยวากฎหมายขดรฐธรรมนญหรอไม ซงอาจเปนองคกรหรอสถาบนทมอยแลวตามปกต ดงเชน

8 วษณ เครองาม, กฎหมายรฐธรรมนญ, พมพครงท 3, (กรงเทพฯ : ส�านกพมพนตบรรณาการ, 2530), หนา 675-677.9 รายละเอยดโปรดด นนทวฒน บรมานนท, เรองเดม, หนา 55-98.



ศาลสงสดแทนทจะเปนศาลทกศาล หรออาจตงขนใหมโดยเฉพาะเพอการนกได เชน ศาลรฐธรรมนญ

สภารฐธรรมนญ คณะตลาการรฐธรรมนญ เปนตน10

กลาวโดยเฉพาะระบบซงเปนทมาของศาลรฐธรรมนญ คอ ระบบรวมอ�านาจการควบคมตรวจ

สอบกฎหมายทออกโดยองคกรฝายนตบญญตไวทองคกรตลาการเพยงองคกรเดยว ซงอาจเรยกองคกร

ตลาการนนวา ศาลรฐธรรมนญ เพอท�าหนาทนเปนพเศษแยกตางหากจากศาลยตธรรมซงท�าหนาท

พจารณาพพากษาบรรดาอรรถคดทวไป เหตผลสนบสนนทบางประเทศควรมศาลรฐธรรมนญเพอม

หนาทพเศษน สวนหนงเนองมาจากขอแตกตางของระบบกฎหมายระหวางระบบ Civil Law กบระบบ

Common Law เนองจากศาลยตธรรมในระบบ Civil Law ทใชในประเทศออสเตรยไมมหลกเรองแนว

บรรทดฐานค�าพพากษาของศาล (stare decisis) ทวาศาลลางตองผกพนตามค�าพพากษาของศาลสงท

เคยพพากษาในประเดนเดยวกนไวแลว อยางเชนทใชในระบบ Common Law ทใชในสหรฐอเมรกา

ผพพากษาในระบบ Civil Law ไมวาอยในชนศาลใดและไมวาเวลาใด ยอมมอ�านาจโดยอสระทจะ

พพากษาคดไดโดยไมตองค�านงวาเคยมค�าพพากษาของศาลในประเดนเดยวกนนมากอนหรอไม หากจะ

น�าค�าพพากษาของศาลสงมาใช กเปนเพยงตวอยางของการบงคบใชกฎหมายทน�ามาประกอบการ

พจารณาพพากษาคดของตนเทานน ดวยเหตน หากใหอ�านาจควบคมตรวจสอบความชอบดวย

รฐธรรมนญของกฎหมายไวทศาลโดยทวไปทกศาลแลว ยอมกระทบตอเอกภาพของค�าพพากษาวา

บทบญญตแหงกฎหมายใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม และยงสงผลกระทบตอความไมเสมอภาค

ในระหวางประชาชนของรฐทตองตกอยภายใตบทบญญตแหงกฎหมาย รวมทงยงสรางความสบสนและ

ความไมมนคงแนนอนของกฎหมายทจะน�ามาใชบงคบแกกรณใดกรณหนง เหตผลอกประการหนง

เนองจากระบบศาลค (Dual Court System) เปนระบบทใชในประเทศแถบภาคพนทวปยโรป

แตกตางจากระบบศาลเดยว (Single Court System) ทใชในสหรฐอเมรกา ระบบศาลเดยวเปนระบบ

ทมศาลยตธรรมเพยงศาลเดยวท�าหนาทพจารณาพพากษาคดทกประเภท แตในระบบศาลค นอกจาก

มศาลยตธรรมนญท�าหนาทพจารณาพพากษาคดแพง คดอาญา และคดอนโดยทวไปแลว ยงมการจดตง

ศาลอนขนมาเพอท�าหนาทพจารณาพพากษาคดประเภทใดประเภทหนง ไมวาจะกศาลกตาม เชน

ศาลแรงงาน ศาลภาษอากร ศาลปกครอง เปนตน ทงศาลยตธรรมและศาลแตละประเภทนมศาลสง

ของแตละศาลเปนของตน และศาลแตละประเภทเปนอสระแยกตางหากจากกนอยางเดดขาด

ค�าพพากษาของศาลแตละประเภทไมอยใตอ�านาจของศาลตางประเภท ศาลแตละประเภทจะม

กระบวนการอทธรณโตแยงค�าพพากษาตามล�าดบชนศาลประเภทเดยวกนเทานน ดวยเหตน การทให

ศาลแตละประเภทมอ�านาจหนาทในการวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

10 โปรดด ชยวฒน วงศวฒนศานต, คณะตลาการรฐธรรมนญ: บทวเคราะห, ในรวมบทความทางวชาการเนองในโอกาสครบรอบ 80 ป ศาสตราจารย ไพโรจน ชยนาม, (กรงเทพมหานคร: คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2536), หนา 28.



หรอไม ยอมท�าใหเกดปญหาขนได เนองจากศาลแตละประเภทอาจวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญ

ของกฎหมายเดยวกนแตกตางกนได และค�าวนจฉยของศาลแตละประเภทนไมมผลผกพนศาลประเภท

อน อนน�าไปสผลกระทบตอความเปนเอกภาพของความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายและความ

มนคงแหงนตฐานะของประชาชนผอยในบงคบของกฎหมายเดยวกน ระบบรวมอ�านาจควบคมใหรวม

อ�านาจพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายไวทศาลรฐธรรมนญเทานน แสดงใหเหน

ถงความส�าคญของค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในการสรางเอกภาพของระบบกฎหมายตอความชอบ

ดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมาย เมอศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยแลววา บทบญญตแหง

กฎหมายใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม ศาลอนจงตองผกพนตามค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

ดวย11

1.3 ผลผกพนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

ผลผกพนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญอาจแตกตางกนไดตามประเภทของค�าวนจฉย ซง

มความแตกตางระหวางค�าวนจฉยในทางแบบพธ/ในสวนของวธพจารณาและค�าวนจฉยในทางเนอหาแหง

คด ค�าวนจฉยในทางแบบพธ/ในสวนของวธพจารณาเปนการวนจฉยในกรณทคดนนขาดเงอนไขในการ

วนจฉยในทางเนอหาแหงคด ท�าใหศาลไมอาจเขาไปพจารณาในเนอหาแหงคดได โดยทวไปแลวศาลจะ

วนจฉยใหยกค�ารองหรอปฏเสธค�ารองดงกลาว เชน ค�ารองไมอยในเขตอ�านาจศาลรฐธรรมนญ หรอ

ผรองไมใชผมสทธฟองคดตอศาลรฐธรรมนญได เปนตน เมอค�ารองเปนไปตามเงอนไขของการฟองคด

ตอศาลรฐธรรมนญครบถวนแลว ศาลรฐธรรมนญจะพจารณาวนจฉยในเนอหาแหงคดวาบทบญญตแหง

กฎหมายนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม12

ศาลรฐธรรมนญในฐานะทเปนองคกรศาลองคกรหนง โดยทวไปแลว ผลผกพนของค�าวนจฉย

ศาลรฐธรรมนญยอมมผลผกพนเชนเดยวกบค�าพพากษาของศาลอน ๆ ดงน

ค�าวนจฉยศาลมผลผกพนศาลเอง ศาลทพพากษาหรอวนจฉยชขาดในเนอหาแหงคดตอง

ผกพนตอค�าพพากษาหรอค�าวนจฉยทตนไดตดสนลงไป ศาลนนไมอาจกลบไปแกไขหรอเปลยนแปลง

ค�าพพากษาทตนไดตดสนไปแลวในภายหลงไดอก ค�าพพากษานนเปนอสระจากศาล ท�าใหศาลหมดอ�านาจ

เหนอค�าพพากษานนอกตอไป กรณตองถอวาค�าพพากษานนเปนเดดขาดหรอถงทสดแลว13

11 วรพจน วศรตพชญ, “การพจารณาตรวจสอบความถกตองตามรฐธรรมนญของรฐบญญตโดยองคกรตลาการ”, วารสาร นตศาสตร 10, 4 (ธนวาคม 2521) : 550-552.

12 อดม รฐอมฤต และคณะ, รายงานวจยเรองสภาพบงคบของค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ, (กรงเทพฯ : ส�านกงานศาลรฐธรรมนญ, 2550), หนา 25-27.

13 วรเจตน ภาครตน, เรองเดม, หนา 24.



ค�าวนจฉยของศาลมผลผกพนคความ บคคลทไดรบผลจากค�าวนจฉยของศาล คอ คความ

และผสบสทธของคความ ผลบงคบในทางกฎหมายมผลท�าใหคความและผสบสทธของคความไมสามารถ

น�าคดเรองเดมทศาลไดวนจฉยชขาดไวแลวมาฟองตอศาลไดอก ทเรยกวา คดถงทสด สวนการอทธรณ

หรอฎกาเพอโตแยงค�าพพากษาของศาลนนตอศาลทอย ในล�าดบสงกวา ซงเปนการโตแยงดวย

กระบวนการทางกฎหมายอยางหนงทเรยกวา การเปลยนผานอ�านาจในการวนจฉย จนเมออทธรณฎกา

จนถงศาลสงสดแลว ค�าวนจฉยนนไมอาจถกโตแยงไดอกตอไป หรอเมอพนระยะเวลาทก�าหนดใหอทธรณ

ฎกาได แตบคคลนนไมไดใชสทธภายในระยะเวลาทก�าหนดไว ทงน เนองจากเหตผลในทางปฏบตเพอ

ท�าใหคดสนสดลงได ส�าหรบศาลรฐธรรมนญเปนศาลทมชนเดยว ไมมศาลอนหรองคกรอนทอยเหนอ

กวาศาลรฐธรรมนญแลว บคคลนนจงไมอาจโตแยงค�าวนจฉยตอศาลรฐธรรมนญ หรอจะน�าคดเรองเดม

ทศาลรฐธรรมนญไดวนจฉยแลวมาฟองอกมได14

ส�าหรบคดรฐธรรมนญเกยวกบการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายหลง

จากทประกาศใชแลวโดยค�ารองทศาลสงไปยงศาลรฐธรรมนญ ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญไมไดมผล

ผกพนเฉพาะศาลทสงค�ารองหรอคความในทคดทศาลสงค�ารองมาเทานน แตผกพนบรรดาองคกรของ

รฐทงหลายทงปวง ตลอดจนมผลผกพนบคคลทวไปดวย หรอกลาวอกนยหนงไดวาค�าวนจฉยของ

ศาลรฐธรรมนญในกรณนมผลทวไป (erga omnes) ส�าหรบประเทศเยอรมนตามกฎหมายวาดวย

ศาลรฐธรรมนญแหงสหพนธไดบญญตไวอยางชดแจงใหค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในกรณนมผล

เสมอนเปนกฎหมาย (Gesetzeskraft) อยางไรกตาม ในประเทศอตาลกลบก�าหนดใหผลค�าวนจฉยของ

ศาลรฐธรรมนญในกรณนผกพนเฉพาะคดใดคดหนงเทานน ไมไดมผลผกพนเปนการทวไป หรอในประเทศ

เบลเยยมก�าหนดใหมผลผกพนศาลทกศาลในกรณทวตถแหงคดเหมอนกบเรองทไดเคยวนจฉยไวแลว15

ทงน หลกเกณฑเงอนไขดงกลาวหมายความถงกรณทศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยในเนอหา

ของคด โดยไดพจารณาถงประเดนความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายแลววาบทบญญตใดขดหรอ

แยงตอรฐธรรมนญหรอไม อนท�าใหค�าวนจฉยมผลผกพนเปนการทวไปได ในทางตรงกนขาม หากเปน

กรณทศาลรฐธรรมนญเพยงแตไดวนจฉยในทางแบบพธแลว ยอมมผลผกพนเฉพาะคดนนเทานน

ไมกอใหเกดผลผกพนเปนการทวไปแตอยางใด

การทค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญมผลผกพนเปนการทวไปเปนเหตผลส�าคญท�าใหเกด

หลกเกณฑเงอนไขในการการเสนอค�ารองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญ

ของกฎหมาย หากกฎหมายใดศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลววาไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

14 สรพล นตไกรพจน และคณะ, ศาลรฐธรรมนญกบการปฏบตพนธกจตามรฐธรรมนญ, (กรงเทพฯ : วญญชน, 2546), หนา 307-308.

15 วรเจตน ภาครตน, เรองเดม, หนา 23.



ยอมเปนการยนยนทความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายใหมความมนคงในระบบกฎหมายมากยงขน

อนน�าไปสปญหาวาบคคลหรอองคกรซงไมไดเกยวของในคดทมค�าวนจฉยนนสามารถเสนอประเดน

เดยวกนขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยอกครงไดหรอไม ในท�านองเดยวกนกรณศาลรฐธรรมนญจะสามารถ

รบค�ารองในประเดนเดยวกนทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลวเพอพจารณาวนจฉยอกครงได

หรอไม

2. หลกกฎหมายทเกยวของ

กอนทจะมศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบปจจบนนคอ ฉบบป พ.ศ.

2550 ประเทศไทยมระบบการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายมากอนแลว ผเขยน

จงขอกลาวถงกฎหมายเกยวกบการจดตงศาลรฐธรรมนญ การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของ

กฎหมาย และผลผกพนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญของประเทศไทยทผานมาโดยสรปดงน

2.1 กฎหมายเกยวกบการจดตงศาลรฐธรรมนญไทย เมอจะกลาวถงการตรวจสอบความชอบ

ดวยรฐธรรมนญของกฎหมายโดยศาลรฐธรรมนญของประเทศไทยคงตองยอนไปถงพฒนาการของการ

ตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายตงแตไดมการเปลยนแปลงระบอบการปกครองของ

ประเทศไทยมาเปนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เมอป พ.ศ.

2475 ตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช 2475 มาตรา 61 บญญตใหบทบญญต

แหงกฎหมายใด ๆ มขอความแยงหรอขดแกรฐธรรมนญน บทบญญตนน ๆ เปนโมฆะ แตรฐธรรมนญ

ไมไดบญญตองคกรทท�าหนาทวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญไวอยาง

ชดแจง คงมบทบญญตมาตรา 62 บญญตใหสภาผแทนราษฎรเปนผทรงไวซงสทธเดดขาดในการตความ

แหงรฐธรรมนญน

ตอมาเนองดวยผลของพระราชบญญตอาชญากรสงคราม พ.ศ. 2488 ทมหลกการใหลงโทษ

ผกระท�าการเปนอาชญากรสงครามตามกฎหมายน ไมวาจะไดกระท�ากอนหรอหลงกฎหมายนใชบงคบ

กตาม และค�าพพากษาศาลฎกาท 1/2489 พพากษาวา พระราชบญญตอาชญากรสงคราม พ.ศ. 2488

เฉพาะทบญญตใหลงโทษการกระท�ากอนวนใชกฎหมายนเปนการกฎหมายยอนหลง ขดตอรฐธรรมนญ

และเปนโมฆะ ท�าใหเกดความขดแยงในเชงอ�านาจระหวางองคกรนตบญญตกบองคกรศาล ซงผราง

รฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2489 ไดพยายามแกปญหาความขดแยงดงกลาวดวยการจดตง “คณะตลาการ

รฐธรรมนญ” ขนมา ใหมอ�านาจหนาทพจารณาวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายใดขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญหรอไม

หลงจากนน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบตอ ๆ มา ทก�าหนดใหมคณะตลาการ

รฐธรรมนญ ไดแก



รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบป พ.ศ. 2492






รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2549

ทงน รฐธรรมนญแตละฉบบดงกลาวขางตนไดก�าหนดใหคณะตลาการรฐธรรมนญมอ�านาจหนาท

ส�าคญอน ๆ เพมขน เชน การตรวจสอบวาสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอรฐมนตร

สนสดลงหรอไม การตรวจสอบวาการตราพระราชก�าหนดเปนไปตามเงอนไขทรฐธรรมนญบญญตไว

หรอไม เปนตน

ในชวงทรฐธรรมนญไมบญญตจดตงคณะตลาการรฐธรรมนญหรอองคกรอนใดเปนการเฉพาะให

มอ�านาจหนาทตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมาย ศาลยตธรรมไดใชอ�านาจตลาการตาม

หลกทวไปยนยนวาศาลยตธรรมมอ�านาจวนจฉยวากฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ เวนแตกรณหาก

มกฎหมายใดโดยเฉพาะบญญตใหอ�านาจวนจฉยวากฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญตกอยแกองคกรอน

ดงปรากฏตามค�าพพากษาศาลฎกาทวา โดยปกตศาลเปนผ น�ากฎหมายมาใชบงคบแกคดและม

อ�านาจพจารณาวากฎหมายใดจะใชบงคบแกคดไดหรอไม ศาลจงมอ�านาจพจารณาตความรฐธรรมนญ

เพอวนจฉยวาบทกฎหมายนน ๆ ขดตอรฐธรรมนญหรอไม เวนแตจะมบทกฎหมายโดยเฉพาะบญญต

ใหอ�านาจหนาทพจารณาตความรฐธรรมนญไปตกอยแกสถาบนอน เมอมประกาศคณะปฏวตยกเลก

รฐธรรมนญทมบทบญญตใหคณะตลาการรฐธรรมนญเปนผพจารณาวนจฉยชขาดบทกฎหมายใดวา

ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไมแลว ดงนน อ�านาจหนาทชขาดนจงตกอยทศาลยตธรรม16

ตอมารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบป พ.ศ. 2540 บญญตจดตง “ศาลรฐธรรมนญ”

ขนมาเปนครงแรกในฐานะเปนองคกรศาลแทนทคณะตลาการรฐธรรมนญทมลกษณะเปนองคกรทาง

การเมอง อยางไรกตาม เมอวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 มการรฐประหารเกดขนท�าใหศาลรฐธรรมนญ

ตองสนสดลงพรอมกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบป พ.ศ. 2540 และรฐธรรมนญฉบบ

ตอมาคอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2549 บญญตใหม

“คณะตลาการรฐธรรมนญ” ขนท�าหนาทแทนศาลรฐธรรมนญ โดยใหโอนบรรดาอรรถคดทอยระหวาง

การด�าเนนการของศาลรฐธรรมนญมาอยในอ�านาจของคณะตลาการรฐธรรมนญ จนกระทง เมอมการ

16 ค�าพพากษาศาลฎกาท 766/2505, 222/2506.



รางรฐธรรมนญฉบบใหมตอมาคอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบป พ.ศ. 2550 กไดบญญต

ใหจดตง “ศาลรฐธรรมนญ” ขนมาอกครง ซงอ�านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญทงสอง

ฉบบในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายมหลกการส�าคญใกลเคยงกนอาจแตกตาง

กนในรายละเอยดบางดงจะกลาวถงตอไป

2.2 การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมาย อ�านาจหนาทของคณะตลาการ

รฐธรรมนญและศาลรฐธรรมนญในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายนน อาจแบงได

เปนการตรวจสอบบทบญญตแหงกฎหมายทมผลใชบงคบแลว และการตรวจสอบรางกฎหมายทยงไมใช

บงคบ

1) การตรวจสอบบทบญญตแหงกฎหมายทมผลใชบงคบแลว กอนรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ.

2534 ก�าหนดใหในการทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายบงคบแกคด ถาศาลเหนวากฎหมายนนขด

หรอแยงตอรฐธรรมนญ ใหศาลรอการพจารณาพพากษาคดไวชวคราวแลวใหสงความเหนเชนวานนตาม

ทางการไปยงคณะตลาการรฐธรรมนญเพอพจารณา นนคอ ศาลยตธรรมเทานนเปนผมสทธยนค�ารอง

ตอคณะตลาการรฐธรรมนญได

ตอมารฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2534 เปนรฐธรรมนญฉบบแรกทบญญตเพมเตมใหคความ

ในคดมสทธโตแยงตอศาลทพจารณาคดนนวากฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

ได โดยศาลตองเหนวามเหตผลอนสมควรดวย ศาลนนจงจะสงความเหนวากฎหมายขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญไปยงคณะตลาการรฐธรรมนญเพอวนจฉย

รฐธรรมนญฉบบ ป พ.ศ. 2540 บญญตใหศาลรฐธรรมนญมอ�านาจตรวจสอบความชอบ

ดวยรฐธรรมนญของกฎหมายได 2 ชองทาง ไดแก ชองทางทหนง ตามบทบญญตมาตรา 264 ตาม

ความเหนทศาลสงไป และรฐธรรมนญยงเพมชองทางในการเสนอค�ารองขอใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบ

ความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายอก 1 ชองทาง ตามรฐธรรมนญ มาตรา 198 โดยบญญตให

ผตรวจการแผนดนของรฐสภาสามารถยนค�ารองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวาบทบญญต

แหงกฎหมายมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญหรอไม ซงประชาชนสามารถรองเรยนตอผตรวจ

การแผนดนของรฐสภาและขอใหยนค�ารองตอศาลรฐธรรมนญได

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2549 ไมมบทบญญต

ใดก�าหนดใหองคกรหรอบคคลใดบางมสทธยนค�ารองตอคณะตลาการรฐธรรมนญเพอขอใหพจารณา

ความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมาย โดยมาตรา 35 วรรคแรก บญญตไวเพยงใหบรรดาการใดทม

กฎหมายก�าหนดใหเปนอ�านาจของศาลรฐธรรมนญหรอเมอมปญหาวากฎหมายใดขดตอรฐธรรมนญ

หรอไม ใหเปนอ�านาจของคณะตลาการรฐธรรมนญเทานน



รฐธรรมนญ ฉบบป พ.ศ. 2550 บญญตใหการยนค�ารองตอศาลรฐธรรมนญขอให

ตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญไว 4 ชองทาง ไดแก ชองทางทหนง โดยศาลทจะใชบทบญญต

แหงกฎหมายบงคบแกคด ตามรฐธรรมนญ มาตรา 211 ชองทางทสอง โดยผตรวจการแผนดนตาม

รฐธรรมนญ มาตรา 245 (1) ชองทางทสาม โดยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตตามรฐธรรมนญ

มาตรา 257 วรรคหนง (2) และชองทางทส โดยบคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพตามทรฐธรรมนญ

รบรองไว

2) การตรวจสอบรางกฎหมายทยงไมใชบงคบ รฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2517, ฉบบ พ.ศ.

2521, ฉบบ พ.ศ. 2534, ฉบบ พ.ศ. 2540 และฉบบ พ.ศ. 2550 บญญตใหคณะตลาการรฐธรรมนญ

หรอศาลรฐธรรมนญมอ�านาจหนาทวนจฉยวารางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลว

กอนทจะน�ารางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลง

พระปรมาภไธย สมาชกวฒสภาและสมาชกสภาผแทนราษฎรผานทางประธานรฐสภา ประธานวฒสภา

หรอประธานสภาผแทนราษฎร และนายกรฐมนตร มสทธยนค�ารองตอคณะตลาการรฐธรรมนญหรอ

ศาลรฐธรรมนญ เพอขอใหพจารณาวารางพระราชบญญตนนมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญได

โดยรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2534, ฉบบ พ.ศ. 2540 และฉบบ พ.ศ. 2550 บญญตใหมอ�านาจวนจฉย

ไดวารางพระราชบญญตตราขนโดยไมถกตองตามรฐธรรมนญไดดวย

ส�าหรบรฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2550 บญญตใหพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญอย

ในบงคบตองใหมการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญกอนประกาศใชบงคบ เมอรฐสภาใหความ

เหนชอบกบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแลวกอนน�าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอทรง

ลงพระปรมาภไธย ใหสงศาลรฐธรรมนญพจารณาความชอบดวยรฐธรรมนญซงตองกระท�าใหแลวเสรจ

ภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบเรอง

2.3 ผลผกพนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญไทย นบตงแตประเทศไทยจดตงคณะตลาการ

รฐธรรมนญเปนครงแรกตามรฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2489 บญญตใหค�าวนจฉยของคณะตลาการ

รฐธรรมนญใหถอเปนเดดขาดและใหศาลปฏบตตามนน ตอมารฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2492 บญญตให

ชดเจนขนวาค�าวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญใหถอเปนเดดขาดและใหใชไดในคดทงปวง แตไม

กระทบกระทงค�าพพากษาของศาลอนถงทสดแลว ซงรฐธรรมนญฉบบตอ ๆ มากยงคงหลกการนไวโดย

ตลอดจนถงรฐธรรมนญฉบบปจจบน พ.ศ. 2550 ทงน รฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2540 และรฐธรรมนญ

ฉบบป พ.ศ. 2550 บญญตผลผกพนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหชดเจนมากยงขนวา ใหมผลผกพน

รฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และองคกรอนของรฐ



ผลผกพนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญทเปนเดดขาดนนสอดรบกบหลกเกณฑเงอนไขการ

ยนค�ารองขอใหศาลรฐธรรมนญทวาบทบญญตทขอใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบความชอบดวย

รฐธรรมนญตองยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนนมากอน ซง

รฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2517 เปนรฐธรรมนญฉบบแรกทบญญตหลกเกณฑเงอนไขดงกลาวไว และ

รฐธรรมนญฉบบตอ ๆ มา รวมทงรฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2540 มาตรา 264 กบญญตหลกเกณฑเงอนไข

ดงกลาวไวในการยนค�ารองตอศาลรฐธรรมนญโดยศาลทพจารณาพพากษาคด แตการยนค�ารองตอ

ศาลรฐธรรมนญโดยผตรวจการแผนดนของรฐสภา ตามรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 มาตรา 198 ไมไดก�าหนด

หลกเกณฑเงอนไขดงกลาวไวแตอยางใด และรฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2550 กเชนเดยวกน กลาวคอ

บญญตหลกเกณฑเงอนไขดงกลาวไวในการยนค�ารองตอศาลรฐธรรมนญโดยศาลทพจารณาพพากษาคด

ตามมาตรา 211 แตการยนค�ารองตอศาลรฐธรรมนญโดยผตรวจการแผนดน ตามมาตรา 245 (1) หรอ

โดยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ตามมาตรา 257 วรรคหนง (2) หรอโดยบคคลซงถกละเมด

สทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญรบรองไว ตามมาตรา 212 ไมไดก�าหนดหลกเกณฑเงอนไขดงกลาวไว

แตอยางใด ทงน รฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2550 มาตรา 215 บญญตใหในกรณทศาลรฐธรรมนญเหนวา

เรองใดหรอประเดนใดทไดมการเสนอใหศาลรฐธรรมนญพจารณา เปนเรองหรอประเดนทศาลรฐธรรมนญ

ไดเคยพจารณาวนจฉยแลวศาลรฐธรรมนญจะไมรบเรองหรอประเดนดงกลาวไวพจารณากได ซงเปน

หลกการใหมทก�าหนดขนในรฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2550 เปนครงแรก

3. ค�าพพากษาหรอค�าวนจฉยทเกยวของ

ตามหลกกฎหมายดงกลาวขางตนแลว เมอคความยนค�ารองโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมาย

ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญและขอใหศาลยตธรรมหรอศาลปกครองสงค�าโตแยงนนไปยงศาลรฐธรรมนญ

แตบทบญญตทคความโตแยงนนเปนบทบญญตทศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยไวแลว ศาลยตธรรมและ

ศาลปกครองยอมมอ�านาจทจะปฏเสธค�ารองนนได เนองจากกรณไมเปนไปหลกเกณฑเงอนไขตาม

รฐธรรมนญ มาตรา 211 วรรคหนง หรอดวยเหตผลเรองผลผกพนของค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

ตามรฐธรรมนญ มาตรา 216 วรรคหา ในทน เพอประกอบความเขาใจในทางปฏบตใหชดเจนยงขน

จะไดยกตวอยางค�าพพากษาของศาลยตธรรมและศาลปกครองทไดวางหลกกฎหมายไวอยางนาสนใจ

รวมทงค�าสงหรอค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญทเกยวของดงตอไปน

3.1 ค�าพพากษาของศาลยตธรรม

การพจารณาของศาลยตธรรมในการสงค�าโตแยงของคความในคดทโตแยงวาบทบญญต

แหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ในบางครง ศาลยตธรรมยกบทบญญตของรฐธรรมนญทบญญต



วา ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหใชไดในคดทงปวง แตไมกระทบกระเทอนถงค�าพพากษาของศาล

อนถงทสดแลว ซงเปนเรองผลผกพนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ เปนเหตผลในการปฏเสธค�าโตแยง

ของค ความ โดยไมไดกลาวถงหลกเกณฑเงอนไขการสงค�าโตแยงทตองยงไมมค�าวนจฉยของ

ศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนนโดยตรง เชน

ค�าพพากษาศาลฎกาท 6569/2548 จ�าเลยทงสามฎกาวา พ.ร.บ. สรา พ.ศ. 2493

มาตร 4, 5, 25 ขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 46, 50, 87

และขอใหศาลฎกาสงไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยนน ศาลรฐธรรมนญเคยวนจฉยไวแลววา พ.ร.บ. สรา

พ.ศ. 2493 มาตรา 4, 5, 25 ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

มาตรา 46, 50, 87 ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 264 วรรคทาย

ดงนน ในกรณทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลว ศาลยตธรรมยอมยกขนอางในคดไดโดยไมตอง

สงใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยซ�าอก

นอกจากนน มค�าพพากษาศาลฎกาทยนยนถงหลกการตความรฐธรรมนญอนสะทอนให

เหนถงการกระจายอ�านาจการตความรฐธรรมนญ กลาวคอ รฐธรรมนญไมไดผกขาดใหเฉพาะ

ศาลรฐธรรมนญเทานนทมอ�านาจตความรฐธรรมนญได และศาลยตธรรมยอมมอ�านาจตความรฐธรรมนญ

ในสวนของตนได และแสดงใหเหนวาศาลยตธรรมยอมมอ�านาจทจะปฏเสธค�าโตแยงของคความได

โดยไมจ�าตองสงค�าโตแยงของคความไปใหศาลรฐธรรมนญทกกรณ เชน

ค�าพพากษาศาลฎกาท 6028/2550 แมอ�านาจในการสงรบหรอไมรบค�าโตแยงของ

คความตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 264 วรรคหนง ไวพจารณาจะเปน

อ�านาจของศาลรฐธรรมนญตามมาตรา 264 วรรคสอง แตอ�านาจในการวนจฉยวาค�าโตแยงของคความ

เขาหลกเกณฑทจะตองสงไปใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยหรอไมนนยอมเปนอ�านาจของศาลยตธรรมตาม

มาตรา 264 วรรคหนง หาใชวาเมอคความมค�าโตแยงอยางไรแลวศาลยตธรรมจะตองสงเรองไปให

ศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยทกกรณไม โดยเฉพาะการโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายทจะใชบงคบ

แกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญซงตองสงไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยนน ตองเปนกรณทยง

ไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนนดวย

3.2 ค�าพพากษาหรอค�าสงของศาลปกครอง

กรณของศาลปกครองกเชนเดยวกบศาลยตธรรม ศาลปกครองมอ�านาจพจารณาใน

เบองตนไดเลยวา ค�าโตแยงของคความเปนเรองทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยในสวนทเกยวกบ

บทบญญตแหงกฎหมายทคความโตแยงมากอนแลวหรอไม หากเปนบทบญญตทศาลรฐธรรมนญเคยม

ค�าวนจฉยไวแลว ศาลปกครองยอมมอ�านาจปฏเสธค�าโตแยงนนไดเลย เชน



ค�าสงศาลปกครองสงสดท 970/2548 ผฟองคดอางวา ผฟองคดไดยนฟองคดตอ

ศาลยตธรรมภายในก�าหนดอายความ แตศาลปกครองชนตนกลบมค�าสงวาคดของผฟองคดขาดอายความ

จงเปนการตดสทธของผฟองคดซงมอยแลวและไดรบความคมครองตามมาตรา 4 มาตรา 27 และ

มาตรา 29 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ค�าสงของศาลปกครองชนตนจงขดตอรฐธรรมนญนน

พจารณาแลวเหนวา ตามความในมาตรา 264 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย การทศาลจะรอ

การพจารณาพพากษาคดไวชวคราว และสงเรองใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยจะตองเปนกรณท

ศาลเหนเองหรอคความโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะไดบงคบแกคดใดตองดวยบทบญญต

มาตรา 6 ของรฐธรรมนญ และยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในเรองดงกลาว แตขออางของ

ผฟองคดมใชเปนการอางวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

หากแตอางวาค�าสงของศาลปกครองชนตนขดตอรฐธรรมนญ ขออางของผฟองคดจงไมอยในเงอนไขท

จะสงเรองใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยไดตามมาตรา 264 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

รวมทงค�าสงของศาลปกครองชนตนทสงไมรบค�าฟองไวพจารณา มใชเปนการออกกฎหรอขอบงคบ

หากแตเปนการใชอ�านาจทางตลาการ ค�าสงของศาลปกครองชนตนดงกลาวจงไมขดตอรฐธรรมนญ

ขออางของผฟองคดจงไมอาจรบฟงได ตลอดจนประเดนเกยวกบระยะเวลาการยนฟองคดพพาทเกยวกบ

สญญาทางปกครองตามมาตรา 51 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

พ.ศ. 2542 ศาลรฐธรรมนญไดมค�าวนจฉยท 5-26/2548 และท 27-28/2548 วา มาตรา 51 ไมขด

หรอแยงตอรฐธรรมนญมาตรา 6 มาตรา 29 มาตรา 48 และมาตรา 75 ทศาลปกครองชนตนมค�าสง

ไมรบค�าฟองไวพจารณาและใหจ�าหนายคดออกจากสารบบความนน ศาลปกครองสงสดเหนพองดวย

ค�าสงศาลปกครองสงสดท 718/2549 ค�าขอใหศาลปกครองสงสดสงค�าโตแยงวา

บทบญญตของมาตรา 9 วรรคหนง (4) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

พ.ศ. 2542 เปนบทบญญตทขดหรอแยงตอมาตรา 276 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540 ซงใชบงคบอยในขณะยนค�ารองอทธรณค�าสงใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยนน กรณ

ดงกลาวศาลรฐธรรมนญไดเคยมค�าวนจฉยท 1-24/2547 ไวแลววา มาตรา 9 แหงพระราชบญญต

ดงกลาว เปนการก�าหนดประเภทของคดทศาลปกครองจะพจารณาพพากษาหรอมค�าสงได ซงไมม

ขอความขดหรอแยงตอมาตรา 276 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 แต

อยางใด และเมอมาตรา 264 วรรคสาม ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

ก�าหนดใหค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหใชไดในคดทงปวง ดงนน ค�าวนจฉยดงกลาวจงใชไดกบคดน

ดวย ศาลปกครองจงไมจ�าตองสงค�าโตแยงดงกลาวไปยงศาลรฐธรรมนญ



3.3 ค�าสงและค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

หลกเกณฑเงอนไขในการสงค�ารองทโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยง

ตอรฐธรรมนญตองยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนนมากอน

เปนหลกเกณฑเงอนไขทสงผลดตอกระบวนการยตธรรม ท�าใหการด�าเนนกระบวนพจารณาคดเปนไป

ดวยความรวดเรวมากยงขน เนองจากศาลตาง ๆ มอ�านาจวนจฉยชขาดค�ารองนนไดทนทวาค�ารองนน

เปนไปตามหลกเกณฑเงอนไขทรฐธรรมนญก�าหนดไวหรอไม หากปรากฏวาค�ารองใดโตแยงบทบญญต

แหงกฎหมายทมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญตดสนไวแลว ศาลนนยอมมอ�านาจปฏเสธค�ารองนน โดย

ไมจ�าตองสงค�ารองนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอขอใหพจารณาวนจฉยในเรองเดมทศาลรฐธรรมนญเคยม

ค�าวนจฉยไวแลว และสามารถน�าบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวไปใชบงคบแกคดไดเลย

อยางไรกตาม ในความเปนจรงทผานมากยงมกรณทศาลทพจารณาคดสงค�ารองไปยง

ศาลรฐธรรมนญขอใหพจารณาวนจฉยบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลว

กรณจงสงผลใหการพจารณาพพากษาคดโดยรวมในประเดนปญหาหลกแหงคดทมการฟองรองกนตอง

ลาชาออกไป เนองจากเมอศาลนนสงค�ารองไปยงศาลรฐธรรมนญแลว ศาลนนตองรอการพพากษาคด

ไวชวคราว โดยไมอาจท�าการพพากษาคดนนไดจนกวาศาลรฐธรรมนญจะมค�าวนจฉยเสยกอน ทงท

ค�ารองนนไมเปนไปตามหลกเกณฑเงอนไขแหงรฐธรรมนญ และศาลรฐธรรมนญกไมอาจรบค�ารองนนไว

พจารณาวนจฉยได

ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 15/2544 ประเดนตามค�ารองดงกลาวเปนการรองขอให

พจารณาพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ในสวนทเกยวกบอ�านาจจดการทรพยสนหลง

จากศาลมค�าสงพทกษทรพยเดดขาดแลววาขดตอรฐธรรมนญ มาตรา 29 วรรคหนง หรอไม ซง

ศาลรฐธรรมนญไดมค�าวนจฉยไวแลวตามค�าวนจฉยท 14/2544 ลงวนท 26 เมษายน 2544 วา ไมขด

หรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 29 วรรคหนง และมาตรา 48 วรรคหนง และรฐธรรมนญ มาตรา 268

บญญตวา “ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และ

องคกรอนของรฐ” ศาลรฐธรรมนญจงวนจฉยใหยกค�ารอง

ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 37-39/2544 ประเดนวาพระราชบญญตลมละลาย

พทธศกราช 2483 มาตรา 90/46 และมาตรา 90/58 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 29 มาตรา 30

และมาตรา 48 หรอไม ศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยท 35-36/2544 แลววา พระราชบญญตลมละลายฯ

มาตรา 90/46 และมาตรา 90/58 ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 29 มาตรา 30 และมาตรา 48

ศาลรฐธรรมนญไมจ�าตองวนจฉยประเดนตามค�ารองทงสามซ�าอก

ค�าสงศาลรฐธรรมนญท 1/2553 การทศาลรฐธรรมนญจะรบค�ารองไวพจารณาวนจฉย

ตามรฐธรรมนญ มาตรา 211 วรรคหนง ไดนน ศาลรฐธรรมนญจะตองไมเคยมค�าวนจฉยในสวนท



เกยวกบบทบญญตแหงกฎหมายนนมากอน แตประเดนตามค�ารองทโตแยงวา พระราชก�าหนดบรรษท

บรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544 มาตรา 11 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 มาตรา 223 หรอไม นน ศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยในสวนทเกยวกบบทบญญต

แหงกฎหมายดงกลาวแลววาไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

มาตรา 276 ตามค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 33/2544 ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540 มาตรา 276 มหลกการอยางเดยวกนกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 มาตรา 223 ขอโตแยงตามค�ารองจงเปนเรองหรอประเดนทศาลรฐธรรมนญไดเคย

พจารณาวนจฉยแลว ซงศาลรฐธรรมนญจะไมรบเรองหรอประเดนดงกลาวไวพจารณากได ตาม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 215 ทงไมเปนไปตามหลกเกณฑท

บญญตไวในมาตรา 211 วรรคหนง ดวย ศาลรฐธรรมนญจงมค�าสงไมรบค�ารองไวพจารณาวนจฉย

ค�าสงศาลรฐธรรมนญท 12/2554 การทศาลรฐธรรมนญจะรบค�ารองไวพจารณาวนจฉย

ตามรฐธรรมนญ มาตรา 211 วรรคหนง ไดนน ศาลรฐธรรมนญจะตองไมเคยมค�าวนจฉยในสวนท

เกยวกบบทบญญตแหงกฎหมายนนมากอน แตประเดนตามค�ารองเปนกรณทขอใหศาลรฐธรรมนญ

พจารณาวนจฉยวาพระราชก�าหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544 มาตรา 82 ขดหรอแยง

ตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 29 และมาตรา 41 หรอไม ซง

กรณดงกลาว ศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลวในค�าวนจฉยท 4-21/2554 วา พระราชก�าหนด

บรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544 มาตรา 82 ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 29 และ

มาตรา 41 ดงนน ค�ารองนไมเปนไปตามหลกเกณฑของรฐธรรมนญ มาตรา 211 วรรคหนง จงม

ค�าสงไมรบค�ารองไวพจารณาวนจฉย

ขอสงเกต จากค�าสงหรอค�าพพากษาของศาลยตธรรม ศาลปกครอง หรอศาลรฐธรรมนญ

ดงกลาวขางตน เหนไดวา หลกกฎหมายทศาลยตธรรม ศาลปกครอง หรอศาลรฐธรรมนญน�ามาใช

เปนเหตผลในการปฏเสธค�ารองทโตแยงบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลว

มความแตกตางกนอยบาง ในบางครง ศาลใชบทบญญตของรฐธรรมนญตามหลกเกณฑการยนค�ารอง

ตอศาลรฐธรรมนญทบญญตวา ยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน ตาม

ทรฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2550 มาตรา 211 วรรคหนง บญญตไว แตในบางครง ศาลใชบทบญญต

ของรฐธรรมนญในเรองผลผกพนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ตามทรฐธรรมนญ ฉบบ พ.ศ. 2550

มาตรา 216 วรรคหา บญญตไววา ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา

คณะรฐมนตร ศาล และองคกรอนของรฐ และตามทมาตรา 211 วรรคสาม บญญตวา ค�าวนจฉย

ของศาลรฐธรรมนญใหใชไดในคดทงปวง แตไมกระทบกระเทอนถงค�าพพากษาของศาลอนถงทสดแลว



4. ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการโตแยงความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญต แหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลว

เนองดวยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบ พ.ศ. 2550 มาตรา 216 วรรคหา บญญต

ใหค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และองคกรอน

ของรฐ และมาตรา 211 บญญตใหการเสนอค�ารองตอศาลรฐธรรมนญจากศาลอนทโตแยงวาบทบญญต

แหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญตองยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบ

บทบญญตนน สวนการเสนอค�ารองตอศาลรฐธรรมนญในชองทางอนไมมหลกเกณฑเงอนไขทวาตองยง

ไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน นอกจากนน ไมปรากฏวามบท

กฎหมายใดก�าหนดรายละเอยดเกยวกบการโตแยงความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมาย

ทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลว ผเขยนเหนวาการพจารณารบค�ารองทขอใหศาลรฐธรรมนญ

วนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลวม

ปญหาทางกฎหมายทส�าคญอนควรพจารณาในเบองตนหลายประเดน ซงผเขยนมความเหนในแตละ

ประเดนดงตอไปน

4.1 กฎหมายทองคกรอนเคยวนจฉยกอนศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญฉบบน

ประเดนปญหาวาหากบทบญญตแหงกฎหมายใดยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญตาม

รฐธรรมนญฉบบปจจบนในเรองนน แตมค�าพพากษาของศาลยตธรรม ค�าวนจฉยของคณะตลาการ

รฐธรรมนญ หรอค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2540 ในเรองเดยวกนไวแลว

บทบญญตแหงกฎหมายนนจะขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2550

มาตรา 211 วรรคหนง ไดหรอไม

กอนทศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญฉบบปจจบนจะจดตงขนมานน ประเทศไทยม

ววฒนาการของระบบการควบคมมใหบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ โดยอาจแบง

ตามประเภทขององคกรทมค�าพพากษาหรอค�าวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญหรอไม ไดแก ศาลยตธรรม คณะตลาการรฐธรรมนญ และศาลรฐธรรมนญ17 ส�าหรบ

ศาลยตธรรมนน ในชวงกอนทประเทศไทยจะจดตงคณะตลาการรฐธรรมนญหรอศาลรฐธรรมนญขนมา

หรอในชวงทรฐธรรมนญของประเทศไทยไมไดบญญตใหมคณะตลาการรฐธรรมนญหรอศาลรฐธรรมนญ

ศาลยตธรรมมค�าพพากษาไวหลายครงวาศาลยตธรรมมอ�านาจชขาดไดวาบทบญญตแหงกฎหมาย

17 ความเปนมาของศาลรฐธรรมนญไทย โปรดด บรรเจด สงคะเนต, ความรทวไปเกยวกบศาลรฐธรรมนญ, (กรงเทพฯ : ส�านกพมพวญญชน, 2544), หนา 113-124.



ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม18 ตอมาคณะตลาการรฐธรรมนญทจดตงขนมาตามรฐธรรมนญ

ฉบบ พ.ศ. 2489, ฉบบ พ.ศ. 2492, ฉบบ พ.ศ. 2475 แกไขเพมเตม 2495, ฉบบ พ.ศ. 2511, ฉบบ

พ.ศ. 2517, ฉบบ พ.ศ. 2521, ฉบบ พ.ศ. 2534 และฉบบชวคราว พทธศกราช 2549 รวมทง

ศาลรฐธรรมนญทจดตงขนมาตามรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2540 ตางกมอ�านาจตามบทบญญตของ

รฐธรรมนญทจดตงตนขนมาใหพจารณาวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

หรอไม

ศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2540 และศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ

ฉบบปจจบนยงไมเคยมค�าวนจฉยวาหมายความรวมถงบทบญญตทมค�าวนจฉยของคณะตลาการ

รฐธรรมนญทจดตงขนมากอนรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 254019 และค�าวนจฉยของคณะตลาการ

รฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2549 ดวยหรอไม20

แตมความเหนทางวชาการทไดกลาวไวเมอรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2540 ยงใชบงคบอย

เหนวา เงอนไขในการไมส งเรองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย หมายถง กรณทมค�าวนจฉยของ

ศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบป พ.ศ. 2540 นเทานน ไมไดหมายความ

รวมถงค�าวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญฉบบกอนหนานดวย ตวอยางเชน

คณะตลาการรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยวาขอสนนษฐานตามบทบญญตแหงพระราชบญญตการพนนฯ

ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ กรณไมถอวาเปนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ หากในระหวางการ

พจารณาคดของศาลใด คความโตแยงวาขอสนนษฐานตามบทบญญตแหงพระราชบญญตการพนนฯ

นนใชบงคบมไดเพราะขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ศาลนนตองสงเรองไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณา

วนจฉย รวมทงหากเปนค�าวนจฉยหรอค�าพพากษาของศาลอนหรอองคกรอนกไมถอวาเปนค�าวนจฉย

ของศาลรฐธรรมนญดจเดยวกน21

ผเขยนเหนวา ประเดนปญหานเปนเรองขอบเขตของผลผกพนของค�าวนจฉยของคณะ

ตลาการรฐธรรมนญและศาลรฐธรรมนญ เมอรฐธรรมนญทจดตงองคกรดงกลาวถกยกเลกไป ค�าวนจฉย

18 เชน ค�าพพากษาศาลฎกาท 1/2489, ท 222/2506, ท 225/2506 โปรดด บวรศกด อวรรณโณ, ค�าอธบายกฎหมายมหาชน เลม 3 ทมาและนตวธ, (กรงเทพฯ : ส�านกพมพวญญชน, 2538), หนา 161-165.

19 คณะตลาการรฐธรรมนญทจดตงขนมากอนรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2540 มค�าวนจฉยในประเดนวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ไดแก ค�าวนจฉยคณะตลาการรฐธรรมนญท ต. 1/2494, ท ต. 2/2494, ท ต. 3/2494, ลงวนท 18 ก.พ. 2501, ท ต. 1/2513.

20 คณะตลาการรฐธรรมนญทจดตงขนมากอนรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2540 มค�าวนจฉยในประเดนวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ไดแก ค�าวนจฉยคณะตลาการรฐธรรมนญท 8/2550 และท 9/2550.

21 จรญ ภกดธนากล, “ศาลรฐธรรมนญกบอ�านาจวนจฉยวาบทบญญตของกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ”, รวมบทความทางวชาการของศาลรฐธรรมนญ ชดท 1 : ศาลรฐธรรมนญไทย, (กรงเทพฯ : ส�านกงานศาลรฐธรรมนญ, 2544), หนา 102-103.



จะยงคงมผลผกพนอยตอไปหรอไม และทส�าคญจะมผลผกพนศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญฉบบ

ปจจบนหรอไม หากพจารณาเนอหาตามตวอกษรของบทบญญตรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 211

วรรคหนง หลกเกณฑเงอนไขดงกลาวจ�ากดเฉพาะบทบญญตแหงกฎหมายทมค�าวนจฉยของ

ศาลรฐธรรมนญเทานน ไมอาจหมายความรวมถงค�าวนจฉยศาลยตธรรมหรอคณะตลาการรฐธรรมนญได

สวนผลผกพนของค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2540 ตอ

ศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญฉบบปจจบนนน ศาลรฐธรรมนญไดมค�าสงหรอค�าวนจฉยไวแลว เชน

ค�าสงศาลรฐธรรมนญท 1/2553 ศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยในสวนทเกยวกบ

บทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวแลววา พระราชก�าหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544

มาตรา 11 ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 276 ตาม

ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 33/2544 ลงวนท 11 ตลาคม พ.ศ. 2544 ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย


พทธศกราช 2550 มาตรา 223 ขอโตแยงตามค�ารอง จงเปนเรองหรอประเดนทศาลรฐธรรมนญได

เคยพจารณาวนจฉยแลว ซงศาลรฐธรรมนญจะไมรบเรองหรอประเดนดงกลาวไวพจารณา

ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 24/2554 ศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยในสวนทเกยวกบ

บทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวแลววา พระราชก�าหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544

มาตรา 11 ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 276

ตามค�าวนจฉยท 33/2544 ลงวนท 11 ตลาคม 2544 ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย


พทธศกราช 2550 มาตรา 223 และประเดนทวาพระราชก�าหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544

มาตรา 11 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 60 หรอไมนน

ศาลรฐธรรมนญไดมค�าวนจฉยไวแลวตามค�าวนจฉยท 23/2554 ลงวนท 30 มนาคม 2554 วา

พระราชก�าหนดบรรษทบรหารสนทรพยไทย พ.ศ. 2544 มาตรา 11 ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

มาตรา 60 จงไมจ�าตองวนจฉยประเดนดงกลาวซ�าอก

จากค�าสงและค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญดงกลาวเหนไดวา บทบญญตแหงกฎหมายท

มค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญไวแลว หมายความรวมถงค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ

ฉบบป พ.ศ. 2540 ดวย ทงน บทบญญตของรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2540 ตามทศาลรฐธรรมนญ

เคยมค�าวนจฉยไวตองยงคงมหลกการอยางเดยวกนกบบทบญญตใดบทบญญตหนงของรฐธรรมนญ

ฉบบปจจบนดวย จงเปนเรองหรอประเดนทศาลรฐธรรมนญไดเคยพจารณาวนจฉยแลว ซงไมอาจขอให

ศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยในเรองนนไดอก เนองจากไมเปนไปตามหลกเกณฑเงอนไขทจะขอให

ศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2550 มาตรา 211 วรรคหนง



4.2 กฎหมายทเคยมค�าวนจฉยแลวในขณะเปนรางกฎหมายทยงไมประกาศใชบงคบ

ประเดนปญหาวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยไวแลวในขณะท

บทบญญตแหงกฎหมายนนยงเปนรางกฎหมายอย บทบญญตแหงกฎหมายนนจะขอใหศาลรฐธรรมนญ

พจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2550 มาตรา 211 วรรคหนง ไดหรอไม

เนองจากศาลรฐธรรมนญมอ�านาจพจารณาวนจฉยวาความชอบดวยรฐธรรมนญของ

รางกฎหมายทยงไมประกาศใชบงคบเปนกฎหมาย ทงรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและ

รางพระราชบญญตตามรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2540 มาตรา 262 และรฐธรรมนญฉบบปจจบน

มาตรา 141 และมาตรา 154 โดยมอ�านาจพจารณาวนจฉยไดทงในประเดนวารางกฎหมายนนมขอความ

ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม และรางกฎหมายนนตราขนโดยถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ

หรอไม หากศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางกฎหมายใดมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญและขอความ

นนเปนสาระส�าคญ และรางกฎหมายใดตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตของรฐธรรมนญ รางกฎหมาย

นนเปนอนตกไปทงฉบบ หากศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางกฎหมายใดมขอความขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญ แตขอความนนไมเปนสาระส�าคญ เฉพาะขอความนนเปนอนตกไป สวนรางกฎหมายนน

ประกาศใชบงคบเปนกฎหมายได และหากศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางกฎหมายนนไมมขอความขด

หรอแยงตอรฐธรรมนญและตราขนโดยถกตองตามบทบญญตของรฐธรรมนญ รางกฎหมายนนใหประกาศ

ใชบงคบเปนกฎหมายได และทผานมาศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยไวในกรณเหลานแลวทงสน

เมอรางกฎหมายใดหรอขอความในรางกฎหมายใดเปนอนตกไปตามค�าวนจฉยของ

ศาลรฐธรรมนญดงกลาวขางตน รางกฎหมายนนหรอขอความในรางกฎหมายนนกไมอาจประกาศใช

บงคบเปนกฎหมายได22 จงไมมประเดนวาจะเปนบทบญญตทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลวใน

ขณะยงเปนรางกฎหมายอย คงมแตบทบญญตทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลวในขณะยงเปน

รางกฎหมายอยวาขอความในรางกฎหมายนนไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญและตราขนโดยถกตองตาม

บทบญญตแหงรฐธรรมนญทจะประกาศใชบงคบเปนกฎหมายตอไป และอาจถกรองขอตอศาลรฐธรรมนญ

ใหพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 211 วรรคหนง

ผเขยนมความเหนวา แมวาในขณะทศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยวารางกฎหมายใดไมม

ขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ รางกฎหมายนนยงไมประกาศใชบงคบเปนกฎหมายกตาม แตเมอ

รางกฎหมายนนประกาศใชบงคบเปนกฎหมายแลว บทบญญตแหงกฎหมายกยงคงมเนอหาเชนเดมกบ

22 รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 141 วรรคทาย บญญตใหรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยวามขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญตองสงกลบคนสภาผแทนราษฎรและวฒสภาเพอพจารณาตามล�าดบ ในการแกไขเพมเตม รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนไมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ โดยตองเปนไปดวยมตคะแนนเสยงมากกวากงหนงของสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา.



ทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวในขณะยงเปนรางกฎหมายอย ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญจงม

ผลผกพนศาลรฐธรรมนญเอง แมวาศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยในขณะทบทบญญตแหงกฎหมายนนยง

คงเปนรางกฎหมายกตาม หลกเกณฑเงอนไขดงกลาวของรฐธรรมนญ มาตรา 211 วรรคหนง จง

หมายความรวมถงบทบญญตทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลวในขณะทยงเปนรางกฎหมายอยวา

ไมมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญดวย อยางไรกตาม ศาลรฐธรรมนญตองมค�าวนจฉยโดยชดแจง

วารางกฎหมายนนไมมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญในประเดนใด หากศาลรฐธรรมนญวนจฉยโดย

ไมเจาะจงวารางกฎหมายไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญในประเดนใดโดยเฉพาะ ไมอาจถอวาบทบญญต

แหงกฎหมายนนมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญไวแลว ยงไปกวานน กรณรางพระราชบญญตประกอบ

รฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2550 มาตรา 141 บญญตใหตองสงรางพระราชบญญต

ประกอบรฐธรรมนญไปยงศาลรฐธรรมนญพจารณาความชอบดวยรฐธรรมนญกอนประกาศใชบงคบ

และศาลรฐธรรมนญมระยะเวลาพจารณาเพยงสามสบวนเทานน ศาลรฐธรรมนญอาจไมไดวนจฉยวา

รางกฎหมายมาตราใดไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญมาตราใดอยางชดแจง กรณยอมไมอาจทราบได

อยางแนชดวาศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยในขณะบทบญญตแหงกฎหมายนนยงเปนรางกฎหมายไว

อยางใด

ประเดนปญหาดงกลาว ศาลรฐธรรมนญเคยมค�าสงวางหลกกฎหมายทนาสนใจไว คอ

ค�าสงศาลรฐธรรมนญท 55/2555 ลงวนท 10 ตลาคม 2555 ตามทศาลอาญาสง

ค�าโตแยงของจ�าเลยทขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวา พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 มาตรา 98/1 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

มาตรา 39 วรรคสอง หรอไม แมศาลรฐธรรมนญไดมค�าวนจฉยท 1/2554 ลงวนท 5 มกราคม 2554

วา รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท ..)

พ.ศ. .... ชอบดวยรฐธรรมนญ ยกเวนรางมาตรา 64 ทมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญเปนอนตกไป”

กตาม แตค�าวนจฉยดงกลาวไมไดมการวนจฉยเปนการเฉพาะวาความในมาตรา 98/1 ไมขดหรอแยง

ตอรฐธรรมนญ มาตรา 39 วรรคสอง และการทศาลรฐธรรมนญจะพจารณาวนจฉยในประเดน

ตามค�ารองนยอมเปนการอ�านวยความยตธรรมเพอค มครองสทธและเสรภาพของบคคลเปนการ

เฉพาะเรองเฉพาะราย ถอไดวาเปนกรณทยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญทเกยวกบบทบญญตน

มากอน กรณจงตองดวยรฐธรรมนญ มาตรา 211 วรรคหนง

4.3 กรณการยนค�ารองของผตรวจการแผนดน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต หรอ

บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญรบรองไว

การยนค�ารองตอศาลรฐธรรมนญโดยศาลอน ตามรฐธรรมนญ มาตรา 211 ไดบญญต



ไวชดเจนแลววาจะตองยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน แตการยน

ค�ารองตอศาลรฐธรรมนญโดยผตรวจการแผนดนตามรฐธรรมนญ มาตรา 245 (1) หรอโดยคณะกรรมการ

สทธมนษยชนแหงชาต ตามรฐธรรมนญ มาตรา 257 วรรคหนง (2) หรอโดยบคคลซงถกละเมดสทธ

หรอเสรภาพทรฐธรรมนญรบรองไว ตามรฐธรรมนญ มาตรา 212 ไมมการก�าหนดหลกเกณฑเงอนไข

เกยวกบกฎหมายทศาลรฐธรรมนญเคยวนจฉยไวแลวแตอยางใด และเมอพจารณาจากผลผกพนของ

ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ มาตรา 216 วรรคหา แลวเหนวา ค�าวนจฉยยอมผกพน

ผตรวจการแผนดนและคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต เนองจากเปนองคกรอนของรฐ สวนบคคล

โดยทวไปไมมกฎหมายบญญตใหตองผกพนตอค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ทงน ศาลรฐธรรมนญกยง

คงมดลพนจทจะรบหรอไมรบค�ารองทเปนเรองเดมซงศาลรฐธรรมนญเคยพจารณาวนจฉยไวแลวไดตาม

รฐธรรมนญ มาตรา 215

กรณของผตรวจการแผนดนนน ศาลรฐธรรมนญไดเคยพจารณาค�ารองของผตรวจการแผนดน

ของรฐสภาและมค�าวนจฉยท 16/2545 ลงวนท 30 เมษายน 2545 วา พระราชบญญตระเบยบขาราชการ

ฝายตลาการศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 วรรคหนง (10) ไมมปญหาเกยวกบความชอบดวย

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 30 ตอมาผตรวจการแผนดนยนค�ารอง

ขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวอก

ศาลรฐธรรมนญพจารณาปญหานโดยอาศยบทบญญตรฐธรรมนญ มาตรา 215 และใหเหตผลไวใน

ค�าวนจฉยท 15/2555 ลงวนท 13 มถนายน 2555 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 ยงคงหลกการความเสมอภาคและหลกการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมไว เชนเดยวกบรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 เพยงแตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 มาตรา 30 วรรคสาม ไดบญญตขอความวา “ความพการ” เพมเตม อนเปนหลกการส�าคญทมง

หมายมใหมการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองความพการ

เมอผรองเสนอเรองใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวา พระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายตลาการ

ศาลยตธรรม พ.ศ. 2543 มาตรา 26 วรรคหนง (10) มปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เฉพาะหลกการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล

เพราะเหตแหงความแตกตางในเรองความพการตามมาตรา 30 วรรคสาม จงเปนเรองหรอประเดนท

ศาลรฐธรรมนญไมเคยพจารณาวนจฉยมากอนตามรฐธรรมนญ มาตรา 215 ศาลรฐธรรมนญจงรบค�ารอง

ไวพจารณาวนจฉยได

ดวยเหตผลของค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 15/2555 เหนไดวา ศาลรฐธรรมนญไมไดยก

บทบญญตรฐธรรมนญ มาตรา 216 วรรคหา เรองผลผกพนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญขนพจารณา

แตศาลรฐธรรมนญอาศยบทบญญตรฐธรรมนญ มาตรา 215 ทใหดลพนจศาลรฐธรรมนญพจารณา



การรบค�ารองเรองเดมทไดเคยพจารณาวนจฉยไวแลว ท�าใหการยนค�ารองตอศาลรฐธรรมนญขอให

พจารณาวนจฉยบทบญญตแหงกฎหมายทเคยวนจฉยไวแลวมความยดหยนมากขนและเปดโอกาสใหม

การเสนอเรองตอศาลรฐธรรมนญใหสามารถพจารณาทบทวนผลค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญเองได

อยางไรกตาม ตอมาศาลรฐธรรมนญไดมค�าวนจฉยท 17/2555 วนจฉยวา ศาลรฐธรรมนญ

มอ�านาจรบค�ารองนไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 245 (1) หรอไม เหนวา การท

ศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยท 48/2545 วนท 12 กนยายน 2545 วนจฉยวา ประมวลรษฎากร

มาตรา 57 ตร และมาตรา 57 เบญจ ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 29 มาตรา 30 และ

มาตรา 80 โดยใหถอเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และองคกรอนของรฐ

ตามรฐธรรมนญ มาตรา 216 วรรคหา แตค�าวนจฉยดงกลาวไมมผลผกพนศาลรฐธรรมนญ หากมผยน

ค�ารองกลบมาใหพจารณาใหม โดยมขอเทจจรงและประเดนทเปนสาระส�าคญเพมเตมจากเดมท

ศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไว ศาลรฐธรรมนญยอมมอ�านาจรบเรองหรอประเดนดงกลาวไวพจารณา

อกไดตามรฐธรรมนญ มาตรา 215 ทงน เพอใหเกดความถกตองและเปนธรรม ส�าหรบค�ารองนเปนกรณ

ทผตรวจการแผนดนเสนอเรองพรอมความเหนใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวา ประมวลรษฎากร

มาตรา 40 (2) (3) (4) (5) (6) (7) และ (8) ประกอบมาตรา 57 ตร และมาตรา 57 เบญจ

มปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ มาตรา 43 ประกอบมาตรา 29 และมาตรา 30 หรอไม

โดยเนอความในค�ารองมขอเทจจรงและประเดนแตกตางไปจากประเดนทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉย

ไว กรณจงเปนไปตามรฐธรรมนญ มาตรา 245 (1) ประกอบขอก�าหนดศาลรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณา

และการท�าค�าวนจฉย พ.ศ. 2550 ขอ 17 (18) ศาลรฐธรรมนญจงมค�าสงรบค�ารองนไวพจารณาวนจฉย

ดงนน ดวยเหตผลค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญท 17/2555 เหนไดวา ศาลรฐธรรมนญ

ไดยกบทบญญตรฐธรรมนญ มาตรา 216 วรรคหา ขนเปนเหตผลประกอบการวนจฉยรบค�ารอง ซง

ไมไดใหเหตผลอยางชดแจงวาค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญมผลผกพนผ ตรวจการแผนดน ตาม

รฐธรรมนญ มาตรา 216 วรรคหา หรอไม

ทงน ผเขยนเหนวา ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญมผลผกพนผตรวจการแผนดนและ

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตดวยเชนกน ตามรฐธรรมนญ มาตรา 216 วรรคหา ดงนน

การยนค�ารองโดยผตรวจการแผนดนหรอคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตยอมตองอยภายใตหลก

เรองผลผกพนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ การโตแยงความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญต

แหงกฎหมายทมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญไวแลว โดยหลกทวไปแลวยอมไมอาจกระท�าได เวนแต

จะเขาขอยกเวนบางประการทผอนคลายความเดดขาดของศาลรฐธรรมนญใหสามารถขอใหศาลรฐธรรมนญ

พจารณาวนจฉยกฎหมายทเคยวนจฉยไวแลวได



4.4 ขอยกเวนใหสามารถขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยกฎหมายทเคยวนจฉยไว

แลว

กรณทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายใดไมขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญในประเดนใดประเดนหนงไวแลว โดยหลกแลว บทบญญตแหงกฎหมายนนจะเสนอขอให

ศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยอกไมได โดยเฉพาะกรณการเสนอค�ารองตามชองทางของรฐธรรมนญ

มาตรา 211 ซงบญญตไวชดเจนวาตองยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน

ซงกลาวไดวา รฐธรรมนญไมไดบญญตขอยกเวนใหองคกรใดมสทธขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณา

วนจฉยบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไวแลวอกครงได ทงน แตกตางจาก

กรณของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด�ารงต�าแหนงทางการเมอง หากกรณมพยานหลกฐานใหม ซง

อาจท�าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส�าคญ อาจยนอทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาภายใน

สามสบวนนบแตวนทมค�าพพากษาของศาลดงกลาวได23 สวนกรณทรฐธรรมนญ มาตรา 215 ทบญญต

ใหในกรณทศาลรฐธรรมนญเหนวาเรองใดหรอประเดนใดทไดมการเสนอใหศาลรฐธรรมนญพจารณา

เปนเรองหรอประเดนทศาลรฐธรรมนญไดเคยพจารณาวนจฉยแลวศาลรฐธรรมนญจะไมรบเรอง

หรอประเดนดงกลาวไวพจารณากได เปนเพยงบทบญญตใหศาลรฐธรรมนญมดลพนจทจะรบหรอ

ไมรบค�ารองดงกลาวไว โดยไมมหลกเกณฑเงอนไขประกอบการใชดลพนจในการพจารณากรณดงกลาว

แตอยางใด

ประเทศฝรงเศสซงไดมการก�าหนดใหการเสนอค�ารองโตแยงความชอบดวยรฐธรรมนญของ

กฎหมายจากศาลไปยงคณะตลาการรฐธรรมนญ ตามรฐก�าหนดประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะตลาการ

รฐธรรมนญ มาตรา 23-2 ศาลทไดรบค�ารองไปยงสภาแหงรฐหรอศาลฎกาพจารณากอนสงตอไปยง

คณะตลาการรฐธรรมนญอกครงหนง ซงศาลทไดรบค�ารองโตแยงดงกลาวตองพจารณาค�ารองนนตาม

เงอนไขทง 3 ขอ ไดแก

ขอทหนง บทบญญตแหงกฎหมายทถกโตแยงตองเปนบทบญญตทใชบงคบในคดทมการ

ฟองรอง

23 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบ พ.ศ. 2550 มาตรา 278 การพพากษาคดใหถอเสยงขางมาก โดยผพพากษาซงเปน องคคณะทกคนตองท�าความเหนในการวนจฉยคดเปนหนงสอพรอมทงตองแถลงดวยวาจาตอทประชมกอนการลงมต

ค�าสงและค�าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด�ารงต�าแหนงทางการเมองใหเปดเผยและเปนทสด เวนแตเปนกรณ ตามวรรคสาม

ในกรณทผตองค�าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด�ารงต�าแหนงทางการเมองมพยานหลกฐานใหม ซงอาจท�าให ขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส�าคญ อาจยนอทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาภายในสามสบวนนบแตวนทมค�าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด�ารงต�าแหนงทางการเมองได

หลกเกณฑการยนอทธรณและการพจารณาวนจฉยของทประชมใหญศาลฎกา ใหเปนไปตามระเบยบททประชมใหญศาลฎกาก�าหนด



ขอทสอง บทบญญตดงกลาวตองยงไมเคยมค�าวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญมากอน

วาบทบญญตดงกลาวชอบดวยรฐธรรมนญ เวนแตในกรณสถานการณไดเปลยนแปลงไปแลว

ขอทสาม ประเดนทโตแยงตองเปนสาระส�าคญอนควรไดรบการพจารณาวนจฉย

คณะตลาการรฐธรรมนญฝรงเศสใหเหตผลสนบสนนการมเงอนไขในการสงค�ารองโตแยง

ความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายขอทสองทวาตองยงไมมค�าวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญ

มากอน ตามค�าวนจฉยในขณะทรฐก�าหนดประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะตลาการรฐธรรมนญฉบบ

แกไขเพมเตมนยงเปนรางกฎหมายอย24 วนจฉยวา เงอนไขดงกลาวสอดคลองกบความมผลผกพนของ

ค�าวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส มาตรา 62 ทบญญตให

ค�าวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญยอมเปนทสด และมผลผกพนสถาบนทางการเมองแหงรฐ องคกร

ฝายปกครอง และบรรดาศาลทงปวง สวนขอยกเวนของเงอนไขดงกลาวในกรณทสถานการณไดเปลยน

ไปแลวนน ท�าใหบทบญญตแหงกฎหมายทคณะตลาการรฐธรรมนญวนจฉยไวแลววาชอบดวยรฐธรรมนญ

สามารถถกตรวจสอบใหมอกครงได โดยการเปลยนแปลงของสถานการณนนคอ เมอคณะตลาการ

รฐธรรมนญมค�าวนจฉยกอนหนานแลว เกดการเปลยนแปลงขนในสวนบรรทดฐานทใชในการพจารณา

ความชอบดวยรฐธรรมนญ หรอการเปลยนแปลงในขอเทจจรงหรอขอกฎหมายทเกยวของ25

ส�าหรบกรณของประเทศไทย ศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยเปนแนวทางการรบค�ารอง

ทโตแยงบทบญญตแหงกฎหมายทมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญไวแลว โดยไดใหเหตผลทแสดงนยถง

ขอยกเวนใหสามารถมการยนค�ารองโตแยงบทบญญตแหงกฎหมายทมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญไว

แลวได เชน

ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 15/2555 ลงวนท 13 มถนายน 2555 รฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ยงคงหลกการความเสมอภาคและหลกการเลอกปฏบตโดย

ไมเปนธรรมไวเชนเดยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 เพยงแตรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 30 วรรคสาม ไดบญญตขอความวา “ความพการ”

เพมเตม อนเปนหลกการส�าคญทมงหมายมใหมการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหต

แหงความแตกตางในเรองความพการ

ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 17/2555 หากมผยนค�ารองกลบมาใหพจารณาใหม โดยม

ขอเทจจรงและประเดนทเปนสาระส�าคญเพมเตมจากเดมทศาลรฐธรรมนญเคยมค�าวนจฉยไว

24 รฐธรรมนญประเทศฝรงเศส มาตรา 61 ก�าหนดใหรางกฎหมายประกอบรฐธรรมนญกอนทจะประกาศใชบงคบอยในบงคบตองสงใหคณะตลาการรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญเสยกอน.

25 ค�าวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญฝรงเศสท 2009-595 DC วนท 3 ธนวาคม ค.ศ. 2009.



ศาลรฐธรรมนญยอมมอ�านาจรบเรองหรอประเดนดงกลาวไวพจารณาอกไดตามรฐธรรมนญ มาตรา 215

ทงน เพอใหเกดความถกตองและเปนธรรม

ผ เขยนมความเหนวา ศาลรฐธรรมนญไทยไดใหเหตผลไปในแนวทางทว ากรณทม

การเปลยนแปลงในขอเทจจรงหรอขอกฎหมายทเกยวของ ยอมท�าใหเกดการเปลยนแปลงในสวน

บรรทดฐานทใชในการพจารณาความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายนนแลว กรณยอม

เปนการสมควรทศาลรฐธรรมนญจะพจารณารบค�ารองไววนจฉยอกครง เพอใหเกดความถกตองและ

เปนธรรม อกทงยงผลใหศาลรฐธรรมนญมโอกาสทบทวนค�าวนจฉยใหสอดคลองกบขอเทจจรงและ

ขอกฎหมายทเปลยนแปลงไปได อยางไรกตาม ขอยกเวนดงกลาวไดรบการรบรองไวโดยค�าวนจฉยของ

ศาลรฐธรรมนญ โดยยงไมมบทบญญตทเปนลายลกษณอกษรบญญตไวอยางชดเจน ซงผเขยนเหนวา

ขอยกเวนดงกลาวเปนขอยกเวนโดยสภาพตามเหตผลทควรจะเปนอยแลว การก�าหนดขอยกเวนขนเปน

ลายลกษณอกษรไวในกฎหมายวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญในสวนเกยวกบการพจารณาวนจฉย

เฉพาะประเภทคด ยอมท�าใหเกดความชดเจนทงตอผยนค�ารองและศาลรฐธรรมนญตอไป

5. บทสรปและขอเสนอแนะ

บทบญญตแหงกฎหมายทมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญไวแลว ลวนเปนขอเทจจรงท

ศาลตาง ๆ ตองใชประกอบการพจารณาชขาดค�ารองทจะสงไปยงศาลรฐธรรมนญ และทศาลรฐธรรมนญ

ตองใชในการพจารณารบค�ารองทศาลอนสงไปยงศาลรฐธรรมนญเพอขอใหพจารณาวนจฉยตาม

รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 211 วรรคหนง ปญหาการสงค�ารองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณา

วนจฉยในเรองเดมทศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยไวแลว หากมการรวบรวมบทบญญตแหงกฎหมายท

ศาลรฐธรรมนญมค�าวนจฉยไวแลวและมการเพมเตมขอมลใหเปนปจจบนอยเสมอ พรอมทงเผยแพร

ประชาสมพนธขอมลนใหทราบโดยทวกน ยอมเปนฐานขอมลทส�าคญในการพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

และศาลตาง ๆ ภายใตหลกเกณฑเงอนไขของรฐธรรมนญ มาตรา 211 วรรคหนง ทวาบทบญญต

แหงกฎหมายทขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตองยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนท

เกยวกบบทบญญตนนมากอน ท�าใหทราบไดวาบทบญญตแหงกฎหมายนน ศาลรฐธรรมนญเคย

มค�าวนจฉยในสวนทเกยวกบบทบญญตแลวหรอไม หากบทบญญตใดมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญไว

แลว ศาลนนกไมจ�าเปนตองสงค�ารองไปยงศาลรฐธรรมนญอก อนสงผลดตอกระบวนการพจารณาให

เปนไปดวยความรวดเรวและลดปรมาณค�ารองทไมเปนไปตามหลกเกณฑเงอนไขของรฐธรรมนญทจะ

เขาสศาลรฐธรรมนญไดอกดวย



นอกจากน หากมการบญญตกฎหมายขนเปนลายลกษณอกษรก�าหนดหลกเกณฑเงอนไขใน

การเสนอค�ารองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมาย

ยอมท�าใหการบงคบใชบทบญญตรฐธรรมนญ มาตรา 211 ในทางปฏบตเปนไปไดอยางมเอกภาพ

และสมบรณมากยงขน โดยอาจบญญตหลกเกณฑเงอนไขดงกลาวไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

วาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ เพอรองรบและขยายรายละเอยดของรฐธรรมนญ มาตรา 211

ใหชดเจนยงขนตอไป


มาตรการควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551


เถกงเกยรต จนทรพล*

1. บทน�า

การควบคมเครองดมแอลกอฮอลของประเทศไทยในปจจบนนน มกฎหมายหลกคอ พระราชบญญต

ควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 ทมแนวคดเพอการควบคมการบรโภคเครองดม

แอลกอฮอลและเพอปองกนแกไขปญหาจากการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล โดยเฉพาะกฎหมายนเปน

นโยบายทใหความส�าคญกบการควบคมการเขาถงเครองดมแอลกอฮอล การควบคมบรบทการดม

การควบคมการโฆษณา เปนส�าคญ เนองมาจากเครองดมแอลกอฮอลมใชสนคาธรรมดาเหมอนสนคาทวไป

ไดกอใหเกดปญหาดานสขภาพ ครอบครว อบตเหต และอาชญากรรม ซงมผลกระทบตอสงคมและ

เศรษฐกจของประเทศ จากสถานการณดงกลาวขางตน เพอประโยชนดานสขภาพประชาชนและสงคม

โดยรวม รฐจงมความจ�าเปนในการก�าหนดมาตรการตางๆ ในการควบคมเครองดมแอลกอฮอล และ

หนงในมาตรการทไดผล1 คอ การควบคมการโฆษณา2 ซงถอเปนปจจยส�าคญทจะท�าใหการควบคม

การบรโภคเครองดมแอลกอฮอลตางๆ มประสทธภาพมากขนและยงมผลการวจยอกมากมายทชชดวา

การโฆษณาสงผลตอการบรโภคโดยเฉพาะอยางยงในเดกและเยาวชนในการลดจ�านวนการดมรายใหม

โดยการเลอนอายการรเรมของเยาวชนใหนานทสด การลดปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของ

คนไทยโดยรวม รวมทงการลดอนตรายจากการดม เชนอบตเหต ความรนแรงในสงคมซงมผลกระทบ

ทางสขภาพ เศรษฐกจและสงคม อนเนองมาจากเครองดมแอลกอฮอลซงสอดคลองกบการควบคม

* นบ. (รามค�าแหง) นม. (รามค�าแหง), เจาหนาทศาลรฐธรรมนญ 5 ส�านกคด 2 ส�านกงานศาลรฐธรรมนญ1 ขอมลวชาการจากเอกสาร World Development Report 1993, Investing in Health ของ World bank มหลกฐานวาประเทศ

ทแอลกอฮอลถอวาเปนสนคาทถกกฎหมาย แตหามการโฆษณาสงเสรมการขาย พบวา อตราการบรโภคจะนอยกวากลมประเทศทไมมการหามถง 30% และอตราการตายจากอบตเหต จราจรต�าลงกวา 10% การศกษาระยะยาวทประเทศนวซแลนด พบวาผชายทระลกความทรงจ�าถงการโฆษณาสราไดขณะอาย 13 ป, เมออาย 18 ป จะดมสรามากกวา ครงหนงของเยาวชนอาย 10 – 13 ป รจกสราจากการโฆษณาและเชอมโยงวาการโฆษณาท�าใหเกดความรสกวาการดมสราท�าใหชวตสนกและตนเตนขน เปนตน

2 การควบคมเครองดมแอลกอฮอลของประเทศไทยมการควบคมการโฆษณา ดงน การควบคมกจกรรมการสงเสรมการขาย การหามโฆษณา การควบคมเนอหาโฆษณา การควบคมชองทางโฆษณา การควบคมชองทางโฆษณาผานสออนๆ การก�าหนดใหมค�าเตอนทางดานสขภาพ หมายเหต : ขอมล ณ ธนวาคม 2555



การบรโภคเครองดมแอลกอฮอล

บทความน ผเขยนในฐานะผรบผดชอบจดท�าบนทกสรปส�านวน จ�านวน 3 ค�ารอง ซงเกยวของ

กบเรองนโดยตรง จงใครขอน�าเสนอเกยวกบมาตรการควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลของ

ประเทศไทย ในอดตและปจจบน และความเหนของหนวยงานทเกยวของ เพอใหทราบถงมาตรการควบคม

การโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551

พรอมทงศกษาปญหาขอกฎหมายในการควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลดงกลาว มดงน

2. มาตรการควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล3

การควบคมเครองดมแอลกอฮอลในปจจบน คอ พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล

พ.ศ. 25514 ทมแนวคดเพอการควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลและเพอปองกนแกไขปญหา

จากการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล โดยเฉพาะเปนนโยบายทใหความส�าคญกบการควบคมการเขาถง

เครองดมแอลกอฮอล การควบคมบรบทการดม การควบคมการโฆษณา เปนส�าคญ

การตความถอยค�าตามมาตรา 32 จ�าเปนตองท�าความเขาใจกบค�านยามทบญญตไวในมาตรา 3

แหงพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 ซงไดก�าหนดค�านยามทเกยวของไว ดงน

“โฆษณา” หมายความวา การกระท�าไมวาโดยวธใด ๆ ใหประชาชนเหน ไดยนหรอทราบขอความ

เพอประโยชนในทางการคา และใหหมายความรวมถงการสอสารการตลาด (พระราชบญญตควบคม

เครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551)

“การสอสารการตลาด” หมายความวา การกระท�ากจกรรมในรปแบบตาง ๆ โดยมวตถประสงค

เพอขายสนคา บรการหรอภาพลกษณ การประชาสมพนธ การเผยแพรขาวสาร การสงเสรมการขาย

การแสดงสนคา การจดหรอสนบสนนใหมการจดกจกรรมพเศษ และการตลาดแบบตรง” (พระราชบญญต

ควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551)

3 ผทสนใจสามารถศกษาเพมเตมไดจากบทความ “ปญหาขอกฎหมายในการควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลตาม มาตรา 32 แหงพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551” ของนายประเวศ อรรถศภผล, เผยแพรในเวบไซตส�านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา : http : www.krisdika.go.th และบทความ “การควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551” ของนางสาววรนาร สงโต เผยแพรในเวบไซตส�านกงาน คณะกรรมกฤษฎกา : http : www.krisdika.go.th

4 เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทเครองดมแอลกอฮอลไดกอใหเกดปญหาดานสขภาพ ครอบครว อบตเหตและอาชญากรรม ซงมผลกระทบตอสงคมและเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ สมควรก�าหนดมาตรการตาง ๆ ในการควบคม เครองดมแอลกอฮอล รวมทงการบ�าบดรกษาหรอฟนฟสภาพผตดเครองดมแอลกอฮอลเพอชวยลดปญหาและผลกระทบทงดาน สงคมและเศรษฐกจชวยสรางเสรมสขภาพของประชาชนโดยใหตระหนกถงพษภยของเครองดมแอลกอฮอล ตลอดจนชวยปองกนเดกและเยาวชนมใหเขาถงเครองดมแอลกอฮอลไดโดยงาย จงจ�าเปนตองตราพระราชบญญตน



“ขอความ” หมายความวา การกระท�าใหปรากฏดวยตวอกษร ภาพ ภาพยนตร แสง เสยง

เครองหมายหรอการกระท�าอยางใดๆ ทท�าใหบคคลทวไปสามารถเขาใจความหมายได (พระราชบญญต


“เครองดมแอลกอฮอล” หมายความวา สราตามกฎหมายวาดวยสรา ทงน ไมรวมถง

ยาวตถออกฤทธตอจตและประสาท ยาเสพตดใหโทษตามกฎหมายวาดวยการนนได (พระราชบญญต


“สรา” หมายความวา วตถทงหลายหรอของผสมทมแอลกอฮอล ซงสามารถดมกนได

เชนเดยวกบน�าสรา หรอซงดมกนไมได แตเมอไดผสมกบน�าหรอของเหลวอยางอนแลว สามารถดมกนได

เชนเดยวกบน�าสรา (พระราชบญญตสรา พ.ศ. 2493)

กอนการบงคบใชพระราชบญญตควบคมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 มกฎหมายทเกยวของกบการ

ควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล ไดแก

1. กฎกระทรวงวาดวยการโฆษณาเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอลและเครองดมทผสม

กาเฟอนในโรงภาพยนตรและทางปายโฆษณา พ.ศ. 2547 ซงการออกกฎกระทรวงดงกลาว อาศยอ�านาจ

ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 มสาระส�าคญ ดงน

ก) ก�าหนดขอความโฆษณาเครองดมทกชนดทมสวนผสมของแอลกอฮอลทถอวาเปนการ

ไมเปนธรรมตอผบรโภคหรอเปนขอความทอาจกอใหเกดผลเสยตอสงคมเปนสวนรวมตามมาตรา 22

วรรคสอง (5)

ข) ก�าหนดขอปฏบตในการแสดงค�าเตอนการโฆษณาเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอล

2. ค�าสงส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ท 504/2549 เรอง หามการโฆษณาเครองดม

ทมสวนผสมของแอลกอฮอล ลงวนท 18 ตลาคม 25495 มสาระส�าคญเปนการหามผใดโฆษณาเครองดม

ทมสวนผสมของแอลกอฮอลดวยสอโฆษณาทกชนดโดยมขอยกเวนใหเฉพาะกรณการโฆษณาในสงพมพ

ซงจดพมพนอกราชอาณาจกร โดยมไดมวตถประสงคใหน�าเขามาจ�าหนาย จาย แจก ในราชอาณาจกร

โดยเฉพาะ และกรณการถายทอดสดเหตการณสดจากตางประเทศทางวทยโทรทศน

3. ประกาศกรมประชาสมพนธเรองหลกเกณฑการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลและ

เครองดมผสมกาเฟอนทางสถานวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน โดยประกาศดงกลาวอาศยอ�านาจ

5 ปจจบนถกยกเลกแลวโดยค�าสงส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ท 203/2550 เรองยกเลกค�าสงส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ท 504/2549 ลงวนท 18 ตลาคม 2549 เนองจากคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 10) (เรองเสรจท 590/2549) และคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 10 และคณะท 11) (เรองเสรจท 693/2549) ไดมความเหนวา เปนค�าสงทไมมผลใชบงคบตามกฎหมายโดยเปนกรณทตองบงคบตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 และไมอาจน�าพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ไปใชบงคบซ�าหรอขดได



ตามความในขอ 20 แหงกฎกระทรวง ฉบบท 14 (พ.ศ. 2537) ออกตามความในพระราชบญญตวทย

กระจายเสยงและวทยโทรทศน พ.ศ.2498 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตวทยกระจายเสยงและวทย

โทรทศน ฉบบท 4 พ.ศ. 25306 มสาระส�าคญ ดงน

ก) หามโฆษณาเครองดมทกชนดทมสวนผสมของแอลกอฮอลไมวาจะเปนสรา ไวน เบยร

สาโท หรอเครองดมอนใดซงมปรมาณแอลกอฮอลมากกวารอยละ 0.5 ของน�าหนกทางวทยกระจายเสยง

หรอวทยโทรทศน ตงแตเวลา 05.00 ถง 22.00 นาฬกา ยกเวนกรณอยางใดอยางหนงดงตอไปน

- การเผยแพรเฉพาะภาพเครองหมายการคา ชอผลตภณฑ หรอชอผผลตเครองดมทม

สวนผสมของแอลกอฮอล ซงตดมากบการถายทอดการแขงขนกฬาทงในประเทศและตางประเทศ

- การเผยแพรภาพเครองหมายการคา ชอผลตภณฑ หรอชอผผลตเครองดมอนเปน

อยางเดยวกบเครองหมายการคาชอผลตภณฑหรอสนคาประเภทอนทมไดมสวนผสมของแอลกอฮอล

และมไดมการกลาวอางหรอพาดพงถงผลตภณฑทมสวนผสมของแอลกอฮอลดงกลาว

- การเผยแพรชอเฉพาะของรายการวทยหรอรายการโทรทศนทมชอผลตภณฑ หรอ

ชอผผลตเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอลรวมอยดวย และไมอาจหลกเลยงหรอแกไขไดโดยตองไมม

ภาพผลตภณฑประกอบการเชญชวนใหบรโภคหรอกลาวถงสรรพคณ คณประโยชน หรอคณภาพของ

ผลตภณฑนน

ข) การโฆษณาในระหวางเวลา 22.00 ถง 05.00 นาฬกา ใหกระท�าไดเฉพาะการเสนอ

ภาพลกษณของบรษทหรอกจการ (Corporate image) เทานน โดยตองไมมลกษณะเชญชวนใหบรโภค

หรออวดอางสรรพคณของเครองดมแอลกอฮอลนน และใหกระท�าดวยความสจรต สรางสรรค และตอง

ไมมลกษณะแถม พก หรอใหรางวลดวยการเสยงโชค หรอมการใหของแถม

ค) ใหใชประกาศดงกลาวกบการโฆษณาทางวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนเทานน

สวนการเสนอภาพ เสยง หรอกลาวถงเครองดมแอลกอฮอลทางรายการประเภทอนหรอสออน เชน ใน

การแสดงภาพยนตร ละคร บทเพลง รายการสารคดทางวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนหรอสงพมพ

ปายโฆษณา หรอสออนใด ใหเปนไปตามประกาศหรอระเบยบทเกยวของ และใหมการประเมนผลและ

ทบทวนความเหมาะสมของประกาศดงกลาว

4) ประกาศส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เรองหลกเกณฑการโฆษณาเครองดมทมสวน

ผสมของแอลกอฮอล ลงวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2546 และทแกไขเพมเตม พ.ศ. 25487

6 ปจจบนถกยกเลกแลว โดยพระราชบญญตการประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ. 2551 ซงประกาศใน ราชกจจานเบกษา เลม 125 ตอนท 42 ก หนา 61 ลงวนท 4 มนาคม 2551

7 ปจจบนถกยกเลกแลว โดยประกาศส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เรองยกเลกประกาศส�านกงานคณะกรรมการอาหาร และยา วาดวยหลกเกณฑการโฆษณาเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอล ลงวนท 3 ธนวาคม พ.ศ. 2549



โดยประกาศดงกลาวอาศยอ�านาจตามมาตรา 41 แหงพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 ม

สาระส�าคญเปนการก�าหนดลกษณะของการโฆษณาทถอวาเขาขายเชญชวนใหบรโภคหรออวดอาง

สรรพคณของเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอลโดยทางตรงหรอทางออม และก�าหนดใหตองแสดง

ค�าเตอนในการโฆษณาเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอลทางสอตางๆ

จากกฎหมายทเกยวของดงกลาวขางตน ยงมขอจ�ากดในการควบคมการโฆษณาเครองดม

แอลกอฮอล ดงน

1. การควบคมการโฆษณาตามมาตรา 418 แหงพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 จะตอง

เปนกรณทมการโฆษณาคณประโยชน คณภาพ หรอสรรพคณของอาหาร ซงแมวาเครองดมทมสวนผสม

ของแอลกอฮอลจะอยในความหมายของนยามค�าวา “อาหาร” ตามมาตรา 49 แหงพระราชบญญตอาหาร

พ.ศ. 2522 กตาม แตโดยทในการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลนนจะไมมการกลาวถงคณประโยชน

คณภาพ หรอสรรพคณของเครองดมแอลกอฮอล ดงนน ในการโฆษณาจงไมตองใหผอนญาตตรวจ

พจารณากอน

2. การควบคมการโฆษณาตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ไมอาจน�ามาใช

บงคบซ�าหรอขดกบพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 ได ซงเปนไปตามบทบญญตมาตรา 21 วรรคหนง10

แหงพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองผบรโภค

(ฉบบท 2) พ.ศ. 2541 และเปนไปตามความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 10) ในเรองเสรจ

8 มาตรา 41 มาตรา 41 ผใดประสงคจะโฆษณาคณประโยชน คณภาพ หรอสรรพคณของอาหารทางวทยกระจายเสยง วทยโทรทศนทางฉายภาพ หรอทางหนงสอพมพ หรอสงพมพอน หรอดวยวธอนใดเพอประโยชนในทางการคา ตองน�าเสยง ภาพ ภาพยนตร หรอขอความทจะโฆษณาดงกลาวนนใหผอนญาตตรวจพจารณากอน เมอไดรบอนญาตแลวจงจะโฆษณาได

9 มาตรา 4 ในพระราชบญญตน “อาหาร” หมายความวา ของกนหรอเครองค�าจนชวต ไดแก (1) วตถทกชนดทคนกน ดม อม หรอน�าเขาสรางกายไมวาดวยวธใดๆ หรอในรปลกษณะใดๆ แตไมรวมถงยา วตถออกฤทธตอจต

และประสาท หรอยาเสพตดใหโทษตามกฎหมายวาดวยการนน แลวแตกรณ (2) วตถทมงหมายส�าหรบใชหรอใชเปนสวนผสมในการผลตอาหาร รวมถงวตถเจอปนอาหาร ส และเครองปรงแตงกลนรส10 มาตรา 21 ในกรณทกฎหมายวาดวยการใดไดบญญตเรองใดไวโดยเฉพาะแลวใหบงคบตามบทบญญตแหงกฎหมายวาดวยการนน

และใหน�าบทบญญตในหมวดนไปใชบงคบไดเทาทไมซ�าหรอขดกบบทบญญตดงกลาว เวนแต (1) ในกรณทมความจ�าเปนเพอประโยชนแกผบรโภคเปนสวนรวม หากปรากฏวาเจาหนาทผมอ�านาจตามกฎหมายดงกลาวยงมไดม

การด�าเนนการยงไมครบขนตอนตามกฎหมายวาดวยการนน และมไดออกค�าสงเกยวกบการคมครองผบรโภคตามกฎหมายดงกลาวภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบหนงสอแจงจากคณะกรรมการเฉพาะเรองหรอคณะกรรมการ ใหคณะกรรมการเฉพาะเรองหรอคณะกรรมการเสนอเรองใหนายกรฐมนตรพจารณาออกค�าสงตามความในหมวดนได

(2) ในกรณตาม (1) ถามความจ�าเปนเรงดวนอนมอาจปลอยใหเนนชาตอไปไดใหคณะกรรมการเฉพาะเรองหรอคณะกรรมการ เสนอเรองใหนายกรฐมนตรพจารณาออกค�าสงตามความในหมวดนไดโดยไมตองมหนงสอแจงหรอรอใหครบก�าหนดเกาสบวนตามเงอนไขใน (1)



ท 590/254911 และคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 10 และคณะท 11) ในเรองเสรจท 693/254912

ซงมผลใหค�าสงส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ท 504/2549 เรองหามการโฆษณาเครองดมทม

สวนผสมของแอลกอฮอลลงวนท 18 ตลาคม พ.ศ. 2549 ไมมผลใชบงคบตามกฎหมาย เนองจากในการ

ออกค�าสงดงกลาว เปนการอาศยอ�านาจตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522

ภายหลงการบงคบใชพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 เมอวนท 14

กมภาพนธ 2551 มบทบญญตควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล ในมาตรา 32 ดงน

มาตรา 32 “หามมใหผใดโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลหรอแสดงชอหรอเครองหมายของเครอง

ดมแอลกอฮอลอนเปนการอวดอางสรรพคณหรอชกจงใจใหผอนดมโดยตรงหรอโดยออม

การโฆษณาหรอประชาสมพนธใดๆ โดยผผลตเครองดมแอลกอฮอลทกประเภทใหกระท�าได

เฉพาะใหขอมลขาวสาร และความรเชงสรางสรรคสงคม โดยไมมการปรากฏภาพของสนคาหรอบรรจ

ภณฑของเครองดมแอลกอฮอลนน เวนแตเปนการปรากฏของภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอล

หรอสญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอลนนเทานน ทงนตามทก�าหนดในกฎกระทรวง

บทบญญตในวรรคหนงและวรรคสอง มใหใชบงคบการโฆษณาทมตนก�าเนดนอกราชอาณาจกร”

มาตรา 43 “ผใดฝาฝนมาตรา 32 ตองระวางโทษจ�าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหาแสนบาท

หรอทงจ�าทงปรบ

นอกจากตองระวางโทษตามวรรคหนงแลว ผฝาฝนยงตองระวางโทษปรบอกวนละไมเกนหาหมน

บาทตลอดเวลาทยงฝาฝนหรอจนกวาจะไดปฏบตใหถกตอง”

ซงปจจบนไดมกฎกระทรวงก�าหนดหลกเกณฑและเงอนไขการแสดงภาพสญลกษณเพอประกอบ

การโฆษณาหรอประชาสมพนธเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 255313 ซงการออกกฎกระทรวงดงกลาวอาศย

อ�านาจตามความในมาตรา 4 และมาตรา 32 วรรคสอง แหงพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล

พ.ศ. 2551 มสาระส�าคญ ดงน

1. การแสดงภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหรอ ภาพสญลกษณของบรษทผผลต

เครองดมแอลกอฮอลโดยผผลตเครองดมแอลกอฮอล ตองใชรวมกบการใหขอมลขาวสารและความร

เชงสรางสรรคสงคม และตองไมมลกษณะเปนการอวดอางสรรพคณ คณประโยชนคณภาพของเครองดม

11 บนทกส�านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง ค�าสงหามการโฆษณาเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอล ซงสงพรอมหนงสอ

ส�านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ดวนทสด ท นร 0901/1029 ลงวนท 24 พฤศจกายน 254912 บนทกส�านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรองขอใหทบทวนความเหนเกยวกบการออกค�าสงหามการโฆษณาเครองดมทมสวนผสม

ของแอลกอฮอล ซงสงพรอมหนงสอ สคก.ดวนทสด ท นร 0901/430 ลงวนท 29 ธนวาคม 254913 ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 127 ตอนท 22 ก หนา 38 ลงวนท 31 มนาคม 2553



แอลกอฮอล หรอชกจงใจใหมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล ไมวาโดยตรงหรอโดยออม การใหขอมล

ขาวสารและความรเชงสรางสรรคสงคมตามวรรคหนง ตองสอความหมายโดยมการน�าเสนอขอมลหรอ

ขอเทจจรงใด ๆ ทเปนความรอยางชดเจนในลกษณะสงเสรมคณธรรมวฒนธรรม หรอเปนวทยาการ

ความรทสรางคานยมทดของสงคมโดยไมมการปรากฏภาพของสนคาหรอบรรจภณฑ หรอสวนหนง

สวนใดของสนคา หรอบรรจภณฑของเครองดมแอลกอฮอล

2. ภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพสญลกษณของบรษทผผลตเครองดม

แอลกอฮอล ตองมลกษณะดงตอไปน

(1) ไมเปนภาพเครองดมแอลกอฮอลหรอบรรจภณฑหรอสวนหนงสวนใดของเครองดม

แอลกอฮอลหรอบรรจภณฑของเครองดมแอลกอฮอล

(2) ไมมขอความอนเปนการอวดอางสรรพคณ คณประโยชน คณภาพของเครองดม

แอลกอฮอล

(3) ไมเปนการชกจงใจใหมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล ไมวาโดยตรงหรอโดยออม

(4) ไมแสดงใหปรากฏในรปแบบ ลกษณะ หรอภาพใดๆ ทสามารถสอใหเหนหรอท�าใหเขาใจ

ไดวาเปนภาพของเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพบรรจภณฑของเครองดมแอลกอฮอล

3. การแสดงภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหรอ ภาพสญลกษณของบรษทผผลต

เครองดมแอลกอฮอลตามขอ 2 ใหเปนไปตามหลกเกณฑส�าหรบสอแตละประเภท ดงตอไปน

(1) กรณใชสอทางกจการโทรทศน การฉายภาพ ภาพยนตร วดทศน การแสดงภาพโดยผาน

เครองมอทางอเลกทรอนกส หรอสออนใดในท�านองเดยวกน ภาพสญลกษณตองมขนาดไมเกนรอยละหา

ของพนทโฆษณาทงหมดและใชเวลาแสดงภาพสญลกษณไมเกนรอยละหาของเวลาโฆษณาทงหมด แต

ตองไมเกนสองวนาท โดยใหโฆษณาไดตงแต เวลา 22.00 นาฬกา ถง 05.00 นาฬกา และใหแสดงภาพ

สญลกษณดงกลาวเฉพาะในตอนทายของการโฆษณาเทานน

(2) กรณสอสงพมพ ภาพสญลกษณตองมขนาดไมเกนรอยละหาของพนทโฆษณาทงหมด

โดยหามแสดงทปกหนา ปกหลง คหนากลาง หรอทสงหอหมสอสงพมพดงกลาว

(3) กรณสออนใดนอกจาก (1) และ (2) ภาพสญลกษณตองมขนาดไมเกนรอยละสามของ

พนทโฆษณาในสอนน ทงน ใหมการแสดงขอความค�าเตอน ทกครงและตลอดเวลาขณะทมการแสดงภาพ

สญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพสญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอล โดย

รปแบบของขอความค�าเตอนนนใหเปนไปตามทคณะกรรมการควบคมประกาศก�าหนด

นอกจากน ยงมประกาศคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอลวาดวยรปแบบและวธการ

แสดงขอความค�าเตอนประกอบภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพสญลกษณของบรษท



ผผลตเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 255314 โดยประกาศดงกลาว ออกตามความในมาตรา 32 วรรคสอง

แหงพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 และ ขอ 4 วรรคสอง แหงกฎกระทรวง

ดงกลาว ซงก�าหนดใหมการแสดงขอความค�าเตอนทกครง และตลอดเวลาทมการแสดงภาพสญลกษณ

ของเครองดมแอลกอฮอล หรอภาพสญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอลโดยรปแบบของ

ขอความค�าเตอนนนใหเปนไปตามทคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล ประกาศก�าหนด

มสาระส�าคญ ดงน

1. การแสดงขอความค�าเตอนประกอบภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอลหรอภาพ

สญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอล จะตองด�าเนนการ ดงตอไปน

(1) กรณใชสอทางกจการโทรทศน การฉายภาพ ภาพยนตร วดทศน การแสดงภาพโดยผาน

เครองมอทางอเลกทรอนกส หรอสออนใด ในท�านองเดยวกน ใหแสดงขอความค�าเตอนแบบเสยงและ

แบบขอความอกษร โดย

(ก) การแสดงขอความค�าเตอนแบบเสยง ตองรบฟงไดชดเจนทกพยางคและสามารถเขาใจ

ความหมายได โดยมระดบเสยงเทยบเทากบขอความหลกของโฆษณา และใหแสดงเปนเวลาไมนอยกวา

2 วนาท

(ข) การแสดงขอความค�าเตอนแบบขอความอกษร ตองแสดงเปนอกษรลอย (Super)

ดวยตวอกษรไทย “องสะนา นว” (Angsana New) แบบหนาหรอตวอกษรอนทมลกษณะใกลเคยงกน

เปนสขาวอยภายในกรอบค�าเตอนทมพนสด�าเขม ซงสามารถอานไดงายและมองเหนไดอยางชดเจน โดย

มขนาดความสงของตวอกษรไมนอยกวา 1 ใน 3 ของกรอบขอความค�าเตอน และเสนกรอบขอความ

ค�าเตอนตองมสแตกตางอยางชดเจนกบสพนโฆษณา โดยพนทกรอบขอความค�าเตอนตองเปนสเหลยม

ผนผามขนาดพนทไมนอยกวา 1 ใน 4 ของพนทโฆษณา และมความยาวตลอดตามแนวนอนชดขอบบน

จอภาพ ทงนตองแสดงขอความ ค�าเตอนเปนเวลาไมนอยกวา 2 วนาท

(2) กรณสอสงพมพตองแสดงขอความค�าเตอนแบบขอความอกษร ดวยตวอกษรไทย

“องสะนา นว” (Angsana New) แบบหนาหรอตวอกษรอนทมลกษณะใกลเคยงกนเปนสขาว อยภายใน

กรอบค�าเตอนทมพนสด�าเขม ซงสามารถอานไดงายและมองเหนไดอยางชดเจน โดยมขนาดความสงของ

ตวอกษรไมนอยกวา 1 ใน 3 ของกรอบขอความค�าเตอน และเสนกรอบขอความค�าเตอนตองมสแตกตาง

อยางชดเจนกบสพนโฆษณา โดยพนทกรอบขอความค�าเตอนตองเปนสเหลยมผนผามขนาดพนท

ไมนอยกวา 1 ใน 4 ของพนทโฆษณา และมความยาวตลอดตามแนวนอนชดขอบบนพนทโฆษณา

14 ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 127 ตอนพเศษ 67 หนา 11 ลงวนท 27 พฤษภาคม 2553.



(3) กรณสออนใดนอกจากสอ ตาม (1) และ (2) ใหแสดงขอความค�าเตอน แบบขอความอกษร

ตามแนวนอนอยดานบนสดของพนทโฆษณาดวยตวอกษรไทย “องสะนา นว” (Angsana New) แบบ

หนาหรอตวอกษรอนทมลกษณะใกลเคยงกน เปนตวอกษรสขาวบนพนสด�าเขม โดยมขนาดความสงของ

ตวอกษรไมนอยกวา 1 ใน 3 ของกรอบขอความค�าเตอน ซงสามารถอานไดงายและมองเหนไดอยางชดเจน

และพนทขอความค�าเตอน มขนาดไมนอยกวา 1 ใน 4 ของพนทโฆษณา

2. การแสดงขอความค�าเตอนใหแสดงอยางใดอยางหนงดงตอไปน

(1) สรา เปนเหตกอมะเรงได

(2) สรา เปนเหตใหเซกสเสอมได

(3) สรา เปนเหตใหพการและเสยชวตได

(4) สรา เปนเหตทะเลาะววาท และอาชญากรรมได

(5) สรา ท�ารายครอบครว ท�าลายสงคมได

3. การแสดงขอความค�าเตอนตามขอ 2 หากเปนขอความค�าเตอนของเครองดมแอลกอฮอล

ประเภทเบยร หรอไวน ใหเปลยน ค�าวา “สรา” เปนค�าวา “เบยร” หรอ “ไวน” แลวแตกรณ ทงน

กรณเปนเครองดมแอลกอฮอลประเภทอน หรอเครองดมแอลกอฮอลผสมส�าเรจรป ใหใชค�าวา

“สรา”

กรณการแสดงภาพสญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอล ใหใชค�าทแสดงถงผลตภณฑ

ทเปนเครองดมแอลกอฮอลประเภทใดประเภทหนงของบรษทดงกลาว”

3. ความเหนของหนวยงานทเกยวของ

ส�านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

มความเหน15เรอง การหามโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลตามมาตรา 32 สรปความไดวา

มาตรา 32 วรรคแรก “หามมใหผใดโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลหรอแสดงชอหรอเครองหมาย

ของเครองดมแอลกอฮอลอนเปนการอวดอางสรรพคณหรอชกจงใจใหผอนดมโดยตรงหรอโดยออม”

แบงการกระท�าความผดออกเปน 2 สวนดวยกน คอ

1. หามมใหผใดโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล ขอความทวา “อนเปนการอวดอางสรรพคณหรอ

ชกจงใจใหผอนดมโดยตรงหรอโดยออม” ไมจ�าเปนตองน�ามาขยายความค�าวา “โฆษณา” เนองจากตาม

15 ประกาศส�านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล ท 9/2552 เรอง การหามโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล ตาม มาตรา 32 ฉบบลงวนท 19 พฤศจกายน 2552



ค�านยามนน โฆษณาใหหมายความรวมถงสอสารการตลาด ซงไดรวมถงขอความดงกลาวอยแลว เพราะ

เปาหมายของการโฆษณากเพอใหลกคาซอสนคาเพมขน และเนองจากสนคานคอเครองดม ดงนน เมอ

ชกจงใจใหซอมากขนกเทากบชกจงใจใหมการดมมากขนอยางชดแจง

2. หามมใหผใดแสดงชอหรอเครองหมายของเครองดมแอลกอฮอล อนเปนการอวดอางสรรพคณ

หรอชกจงใจใหผอนดมโดยตรงหรอโดยออม ค�าวา “ผใด” (บคคลธรรมดาหรอนตบคคล) แสดงชอ

(ค�าทตงขนส�าหรบเรยกคน สตว สถานท และสงของโดยทว ๆ ไปหรอโดยเฉพาะเจาะจง) หรอเครองหมาย

(สงทท�าขนแสดงความหมายเพอจดจ�า) เครองดมแอลกอฮอล อนเปนการอวดอางสรรพคณหรอชกจงใจ

ใหผอนดมโดยตรงหรอโดยออม (เปนองคประกอบภายนอกซงมใชขอเทจจรง เปนสงทผกระท�าไมจ�าเปน

ตองรหากวญญชนทวไปเหนแลวเขาใจไดเชนนนกถอเปนความผด แมจะไมเกดผลตามทผกระท�าประสงค

กตาม)

การกระท�าใดจะเปนความผดตามมาตรา 32 วรรคแรกหรอไม จะตองพจารณาตามกรอบของ

องคประกอบความผดขอ 1 และ 2

มาตรา 32 วรรคสอง “การโฆษณาหรอประชาสมพนธใด ๆ โดยผผลตเครองดมแอลกอฮอล

ทกประเภทใหกระท�าไดเฉพาะการใหขอมลขาวสาร และความรเชงสรางสรรคสงคม โดยไมมการปรากฏ

ภาพของสนคา หรอบรรจภณฑของเครองดมแอลกอฮอลนน เวนแตเปนการปรากฏของภาพสญลกษณ

ของเครองดมแอลกอฮอล หรอสญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอลนนเทานน ทงนตามท

ก�าหนดในกฎกระทรวง” เปนเสมอนบทยกเวนของมาตรา 32 วรรคแรก หากผผลตเครองดมแอลกอฮอล

เปนผโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล (หรอกระท�าการในฐานะของผผลตเครองดมแอลกอฮอล) จะตอง

ด�าเนนการ ดงน

1. การโฆษณากระท�าไดเฉพาะการใหขอมลขาวสาร และความรเชงสรางสรรคสงคม

2. การโฆษณานนตองไมมการปรากฏภาพของสนคาหรอบรรจภณฑของเครองดมแอลกอฮอล

3. การโฆษณานนสามารถปรากฏของภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอล หรอภาพ

สญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอลนนเทานน

ทงน การด�าเนนการตามขอ 1 ขอ 2 และขอ 3 ตองอยภายใตกฎกระทรวง (ปจจบนไดมการ

ออกกฎกระทรวงก�าหนดหลกเกณฑและเงอนไขการโฆษณาหรอประชาสมพนธเครองดมแอลกอฮอล

พ.ศ. 2553)

มาตรา 32 วรรคสาม “บทบญญตในวรรคหนงและวรรคสอง มใหใชบงคบการโฆษณาทม

ตนก�าเนดนอกราชอาณาจกร” เปนบทยกเวนเชนเดยวกน กลาวคอ หลกเกณฑการโฆษณาตามบทบญญต

ในวรรคหนงและวรรคสองมใหใชบงคบการโฆษณาทมตนก�าเนดนอกราชอาณาจกร เชน การถายทอดสด



รายการตาง ๆ เปนตน แตถามการบนทกเทปแลวฉายซ�าจะไมเขาขายขอยกเวน เพราะการโฆษณา

(การท�าใหเหน ไดยน หรอทราบขอความ...) นนเปลยนเปนตนก�าเนดภายในประเทศแทนแลว

นอกจากน ยงมส�านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคมโรค กระทรวง

สาธารณสข ไดออกแนวทางปฏบตถงการกระท�าทมลกษณะสอหรอแสดงใหเหนวา มเจตนาทจะโฆษณา

เครองดมแอลกอฮอลทเปนการฝาฝน มาตรา 32 ดงตอไปน

เพอใหการด�าเนนการในการบงคบใชพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551

ตามหมวด 4 มาตรา 32 เรองการหามโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลเปนไปดวยความเรยบรอย และ

เพอประโยชนสาธารณะในการปองกนการรเรมดมเครองดมแอลกอฮอลของเยาวชนและประชาชนทวไป

อนเนองจากการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล ตลอดจนเพอใหการด�าเนนการตามกฎหมายเปนไปใน

แนวทางเดยวกน

(1) โฆษณาทท�าใหเกดทศนคตวา การดมเครองดมแอลกอฮอลจะท�าใหประสบความส�าเรจทง

ทางสงคมและทางเพศ หรอท�าใหสมรรถนะทางรางกายดขน

(2) การโฆษณาทชกจง หรอโนมนาวใหซอหรอบรโภคเครองดมแอลกอฮอล

(3) โฆษณาทใชดารา นกรอง นกแสดง นกกฬา ผใชแรงงาน ผมชอเสยงในวงสงคม หรอ เดกอาย

ต�ากวา 20 ปบรบรณ เปนผแสดงแบบโฆษณา โดยถอสถานภาพการเปนดารา นกรอง นกแสดง ณ วนท

ออกอากาศเปนครงแรก

(4) การโฆษณาทใชภาพการตน

(5) การโฆษณาทมการปรากฏภาพของสนคาหรอบรรจภณฑของเครองดมแอลกอฮอล

(6) การโฆษณาทมลกษณะ แถม พก หรอใหรางวลดวยการเสยงโชค หรอมการใหของแถม

(7) การโฆษณาทมลกษณะอวดอางสรรพคณ คณประโยชน หรอคณภาพของเครองดม

แอลกอฮอล

(8) การโฆษณาอนๆ ทมลกษณะในท�านองเดยวกน

การโฆษณาทสามารถกระท�าไดโดยผผลต จะตองไมขดกบแนวทางปฏบตขางตน และใหกระท�า

ไดเฉพาะการใหขอมลขาวสาร และความรเชงสรางสรรคสงคม โดยไมมการปรากฏภาพของสนคาหรอ

บรรจภณฑของเครองดมแอลกอฮอลนน เวนแตเปนการปรากฏของภาพสญลกษณของเครองดม

แอลกอฮอล หรอสญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอลนนเทานน ทงน ตองปฏบตตามกฎหมาย

อน ๆ ทเกยวของและยงมผลบงคบใชอยในปจจบนดวย

ในสวนของการตความมาตรา 32 นน ศาสตราจารยแสวง บญเฉลมวภาส ประธานกรรมการ

รางพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. .... ไดใหความเหนวา ทกวนนมพระราชบญญต



หลายเรองทออกมาโดยมเจตนารมณเพอคมครองสงคม โดยเฉพาะเยาวชนของชาต ไมใหตกเปนเหยอ

ของอบายมขทมอยรอบตว การใช การตความกฎหมายจงตองเขาใจในความมงหมายของกฎหมายนนๆ

แตหากบงคบใชโดยไมเขาใจในเจตนารมณของกฎหมายดงกลาวแลว และใชหลกการตความตวอกษร

อยางเดยวหรอยดนตวธแบบคอมมอนลอว (Common Law) วากฎหมายอาญาตองตความโดยเครงครด

ยอมท�าใหกฎหมายทยกรางขนมาดวยเหตผลทตองการคมครองสงคมโดยรวมไมสามารถบงคบใช

ซงแทจรงแลวการตความกฎหมายของประเทศซวลลอว (Civil Law) จะตองดทงถอยค�าในตวบท และ

ค�านงถงสงทกฎหมายประสงคจะคมครองหรอคณธรรมทางกฎหมายเปนส�าคญ16

ผเขยนขอกลาวมาตรการควบคมเครองดมแอลกอฮอลและความเหนของหนวยงานทเกยวของ

ไวเพยงเทาน ซงประเดนปญหาในบทความน จะอยทการตความถอยค�าของบทบญญตมาตรา 32

แหงพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551

4. ปญหาขอกฎหมายในการควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล

การตความถอยค�าของบทบญญตมาตรา 32 การควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล

ไดเคยมค�าพพากษาของศาลอทธรณภาค 7 ในคดหมายเลขแดงท 241/2555 โดยมขอเทจจรง ดงน

โจทกฟองวา จ�าเลยโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล ซงจ�าเลยยอมรบวาโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลจรง

แตมไดกระท�าการอนเปนการอวดอางสรรพคณหรอชกจงใจใหผอนดมโดยตรงหรอโดยออม ศาลชนตน

พพากษาวา จ�าเลยมความผดตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 มาตรา 32

วรรคหนง, มาตรา 43 วรรคหนงและวรรคสอง สรปความวา การกระท�าความผดตามบทกฎหมาย

ดงกลาวจงแยกเปน 2 กรณ คอ

กรณแรก การทผ ใดโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลกเปนความผดตามมาตราดงกลาวแลว

ซงเปนไปตามเจตนารมณของพระราชบญญตฉบบนทมงหามการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลเปนหลก

และเปนการหามโฆษณาโดยเดดขาด

“แมภาพถายทตดไวบางภาพจะเปนเพยงเครองหมายการคาทจดทะเบยนของผลตภณฑโดย

ไมปรากฏขอความอน แตเครองหมายการคากคอ เครองหมายทหมายถงเครองดมแอลกอฮอล การ

ปรากฏเครองหมายดงกลาวบอยๆ เปนการตอกย�าการรบร ยอมมผลในทางโฆษณาครบถวนโดยไมตอง

มขอความใดๆ การกระท�าของจ�าเลยดงกลาวยอมมวตถประสงคเพอประโยชนทางการคาของจ�าเลย

ถอไดวาเปนการโฆษณาตามบทกฎหมายดงกลาวแลว”

16 หนงสอรวบรวมค�าพพากษาตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551, หนา 31-32



กรณทสอง การทผใดแสดงชอหรอเครองหมายของเครองดมแอลกอฮอลอนเปนการอวดอาง

สรรพคณหรอชกจงใจใหผอนดมโดยตรงหรอโดยออม

ดงน การกระท�าของจ�าเลยเปนความผดส�าเรจตามมาตรา 32 วรรคหนงแลว ไมจ�าเปนตอง

พจารณาตอไปวาเปนการอวดอางสรรพคณหรอชกจงใจใหผอนดมแอลกอฮอลโดยตรงหรอโดยออม

อนเปนความผดอกกรณหนง อกทงเมอการกระท�าของจ�าเลยเปนความผดส�าเรจแลว จงไมตอง

พจารณาวาจ�าเลยไดเปดจ�าหนายเครองดมแอลกอฮอลตามทปายโฆษณาไวหรอไม ดงนน ผเขยนเหนวา

การตความกฎหมายควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล จงตองพจารณาจากถอยค�าตวบท และ

เจตนารมณของกฎหมายดวย ซงสอดคลองกบความเหนของศาสตราจารยแสวง บญเฉลมวภาส

ประธานกรรมการรางพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. .... วา การตความกฎหมายของ

ประเทศซวลลอว (Civil Law) จะตองดทงถอยค�าในตวบท และค�านงถงสงทกฎหมายประสงคจะคมครอง

หรอคณธรรมทางกฎหมายเปนส�าคญ

อนง การตความกฎหมายควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล ยงตองพจารณาถงเสรภาพ

ในการประกอบกจการหรอประกอบอาชพตามทรฐธรรมนญรบรองไว ดงนน จงมประเดนปญหา

ขอกฎหมายวา พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 มาตรา 32 ขดตอรฐธรรมนญ

มาตรา 43 หรอไม

เนองจากเรองน ศาลจงหวดสโขทยและศาลจงหวดปทมธานสงค�าโตแยงของจ�าเลยรวม 3 ค�ารอง

เพอขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 211 กรณพระราชบญญตควบคม

เครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 มาตรา 32 ขดตอรฐธรรมนญ มาตรา 43 หรอไม ผเขยนในฐานะ

ผรบผดชอบจดท�าบนทกสรปส�านวน จ�านวน 3 ค�ารอง ซงเกยวของกบเรองนโดยตรง จงใครน�าเอา

ความเหนในการจดท�าบนทกสรปส�านวนมากลาวตอไปวา บทบญญตมาตรา 32 ดงกลาวเปนมาตรการ

หนงในการควบคมเครองดมแอลกอฮอล โดยเปนการควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลให

กระท�าไดภายในขอบเขตทกฎหมายก�าหนด ซงหากฝาฝนมความผดและมโทษทางอาญาอนเปนบทบญญต

แหงกฎหมายทจ�ากดเสรภาพในการประกอบอาชพอยบางสวนกตาม แตกเปนการจ�ากดเสรภาพภายใน

ขอบเขตตามทรฐธรรมนญ มาตรา 43 วรรคสอง ใหอ�านาจกระท�าไดเพอประโยชนในการรกษาความสงบ

เรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน เปนการจดระเบยบการประกอบอาชพ และเปนการคมครอง

ผบรโภค

อยางไรกตาม การจ�ากดเสรภาพในการประกอบอาชพ ตามบทบญญตแหงพระราชบญญตควบคม

เครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 จะเปนไปตามหลกเกณฑของรฐธรรมนญ มาตรา 29 หรอไม นน

ผเขยนมความเหนในการพจารณา ดงน



ประการทหนง มาตรการทกฎหมายออกมาใชบงคบตองเปนมาตรการทสามารถด�าเนนการให

เกดผลตามทฝายนตบญญตประสงคจะใหเกดขนไดจรง ๆ ในทางปฏบต หรอไม

เหนวา การตราพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 มวตถประสงคเพอ

ก�าหนดมาตรการตาง ๆ ในการควบคมเครองดมแอลกอฮอล รวมทงการบ�าบดรกษาหรอฟนฟสภาพผตด

เครองดมแอลกอฮอล เพอชวยลดปญหาและผลกระทบทงดานสงคมและเศรษฐกจ ชวยสรางเสรมสขภาพ

ของประชาชนโดยใหตระหนกถงพษภยของเครองดมแอลกอฮอล ตลอดจนชวยปองกนเดกและเยาวชน

มใหเขาถงเครองดมแอลกอฮอลไดโดยงาย เนองจากเครองดมแอลกอฮอลไดกอใหเกดปญหาดานสขภาพ

ครอบครว อบตเหตและอาชญากรรม ซงมผลกระทบตอสงคมและเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ การท

พระราชบญญตนก�าหนดการควบคมเนอหาของการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลดงกลาว จะเปนผลให

ชวยลดการเขาถงเครองดมแอลกอฮอลของเดกและเยาวชน และประชาชนโดยทวไปไดมากยงขน

ดงนน มาตรการทกฎหมายก�าหนดควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล จงเปนมาตรการทสามารถ

ด�าเนนการใหเกดผลตามวตถประสงคของพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 ได

ประการทสอง มาตรการทกฎหมายออกมาใชบงคบตองเปนมาตรการทจ�าเปนแกการด�าเนนการ

ใหเจตนารมณหรอความมงหมายของกฎหมายนนส�าเรจลลวงไปได หรอไม

เหนวา มาตรการทพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 ออกมาใชบงคบ คอ

การหามมใหผใดโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลหรอการแสดงชอหรอเครองหมายของเครองดมแอลกอฮอล

อนเปนการการอวดอางสรรพคณหรอชกจงใจใหผอนดมทงโดยตรงหรอโดยออม หรอการโฆษณาหรอ

ประชาสมพนธใด ๆ ของผผลตเครองดมแอลกอฮอลจะกระท�าไดเฉพาะการใหขอมลขาวสารและความร

เชงสรางสรรคสงคม และใหปรากฏไดเฉพาะภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอล หรอสญลกษณของ

บรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอล โดยตองไมปรากฏภาพของสนคาหรอบรรจภณฑของเครองดม

แอลกอฮอล เปนเพยงมาตรการหามการโฆษณาเทานน มไดหามมใหผประกอบการขายเครองดม

แอลกอฮอลแตอยางใด การหามการโฆษณาดงกลาวอาจมผลท�าใหผประกอบการขายเครองดม

แอลกอฮอลไดลดลงเทานน จงกระทบกระเทอนตอสทธและเสรภาพของบคคลผประกอบกจการหรอ

ประกอบอาชพโดยเสรอยางเปนธรรมเทาทจ�าเปนเพอใหบรรลเจตนารมณหรอวตถประสงคของกฎหมาย

ประการทสาม มาตรการทกฎหมายออกมาใชบงคบแกราษฎรตองเปนมาตรการทกอใหเกด

ประโยชนแกมหาชนยงกวากอใหเกดความเสยหายแกเอกชน หรอไม

เหนวา การทพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 ก�าหนดมาตรการตาง ๆ

ในการควบคมเครองดมแอลกอฮอล โดยเฉพาะการควบคมเนอหาของการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล

ซงจะเหนไดวาวตถประสงคหลกของการควบคมโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลมงหมายทจะคมครองเดก

และเยาวชนจากอทธพลของการโฆษณา และสรางคานยมทถกตองเกยวกบเครองดมแอลกอฮอลใหแก



สงคมในภาพรวมอนเปนการคมครองประโยชนสาธารณะ อยางไรกตาม มาตรการทมประสทธภาพ

เหลานตองอาศยกฎหมายเปนเครองมอทส�าคญในการด�าเนนการ เพราะตองจ�ากดเสรภาพของคน

สวนนอยเพอประโยชนของคนสวนมาก ดงนน มาตรการดงกลาวจงเปนประโยชนตอสวนรวมหรอ

ประโยชนมหาชนยงกวา

ผเขยนจงสรปวา พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 มาตรา 32 แมเปน

บทบญญตแหงกฎหมายทจ�ากดเสรภาพในการประกอบกจการหรอประกอบอาชพ เพราะก�าหนดควบคม

การโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลหรอการแสดงชอหรอเครองหมายของเครองดมแอลกอฮอล จะตอง

ไมเปนการอวดอางสรรพคณหรอชกจงใจใหผ อนดมทงโดยตรงหรอโดยออม หรอการโฆษณาหรอ

ประชาสมพนธใด ๆ ของผผลตเครองดมแอลกอฮอลจะกระท�าไดเฉพาะการใหขอมลขาวสารและความร

เชงสรางสรรคสงคม และใหปรากฏไดเฉพาะภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอล หรอสญลกษณ

ของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอล โดยตองไมปรากฏภาพของสนคาหรอบรรจภณฑของเครองดม

แอลกอฮอล หากฝาฝนจะมความผดและมโทษตามกฎหมาย แตการจ�ากดเสรภาพดงกลาว รฐธรรมนญ

มาตรา 43 วรรคสอง บญญตใหกระท�าไดโดยอาศยอ�านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายเพอประโยชน

ในการรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน การจดระเบยบการประกอบอาชพ

และการคมครองผบรโภค และบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวเปนบทบญญตทจ�ากดเสรภาพเทาท

จ�าเปน และไมกระทบกระเทอนตอสาระส�าคญแหงเสรภาพนน โดยมผลใชบงคบทวไปกบบคคลทขาย

สนคาประเภทนน และไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดกรณหนงหรอบคคลใดบคคลหนงเปนการเจาะจง

และกฎหมายดงกลาวกไดระบบทบญญตแหงรฐธรรมนญทใหอ�านาจในการตรากฎหมายนนไวดวย

เหตผลดงกลาวขางตน ผเขยนเหนวา พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551

มาตรา 32 จงไมนาจะขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 29 และมาตรา 43 แตอยางใด

ศาลรฐธรรมนญไดมค�าวนจฉยท 2-4/255517 ลงวนท 15 กมภาพนธ 2555 โดยมขอเทจจรง

สรปไดวา ศาลจงหวดสโขทยและศาลจงหวดปทมธานสงค�าโตแยงของจ�าเลยรวม 3 ค�ารอง เพอขอให

ศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 211 ค�ารองนจ�าเลยโตแยงวา มาตรา 3 มาตรา 32

และมาตรา 43 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 6 มาตรา 29 และมาตรา 43 เนองจากเปนบทบญญต

จ�ากดเสรภาพในการประกอบกจการหรอประกอบอาชพของบคคล ซงรฐธรรมนญ มาตรา 43 วรรคหนง

ใหการรบรองไว และมใชกรณยกเวนตามบทบญญตเฉพาะเพอการทระบไวในรฐธรรมนญ มาตรา 43

วรรคสอง อกทงเปนการจ�ากดหรอปดกนเสรภาพในการแขงขนโดยเสรภาพอยางเปนธรรมอนเปนการ

กระทบกระเทอนสาระส�าคญแหงเสรภาพเกนความจ�าเปนตามรฐธรรมนญ มาตรา 29 นอกจากน

17 ประกาศราชกจานเบกษา ฉบบกฤษฎกา เลม 129 ตอนท 86 ก วนท 11 กนยายน 2555



พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 มาตรา 32 วรรคหนง เปนบทบญญตทไมชดเจน

เนองจากไมมการบญญตหรอใหค�านยามไวอยางชดเจนวาการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลหรอแสดงชอ

หรอเครองหมายของเครองดมแอลกอฮอล ลกษณะเชนใดเปนการอวดอางสรรพคณลกษณะเชนใด

เปนการชกจงใจใหผอนดมโดยตรง หรอลกษณะเชนใดเปนการชกจงใจใหผอนดมโดยออม และมาตรา

32 วรรคสาม กลบสนบสนนผประกอบกจการหรอประกอบอาชพในตางประเทศในการท�าโฆษณาไดอยาง

กวางขวาง ถอเปนกฎหมายทสนบสนนการผกขาดกอใหเกดความไมเปนธรรมในการแขงขน จงเปนการ

ตองหามตามรฐธรรมนญ มาตรา 6 และมาตรา 29

ประเดนทศาลรฐธรรมนญตองพจารณาวนจฉยมวา พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล

พ.ศ. 2551 มาตรา 3 มาตรา 32 และมาตรา 43 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 6 มาตรา 29

มาตรา 39 และมาตรา 43 หรอไม

ศาลรฐธรรมนญพจารณาแลวเหนวา พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551

มาตรา 3 มลกษณะเปนบทนยามทอธบายความหมายหรอจ�ากดความของถอยค�าเพอใหมความหมาย

ชดเจนตามความมงหมาย ในการใชพระราชบญญตฉบบน ไมมกรณทจะขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

แตอยางใด มาตรา 43 เปนบทบญญตก�าหนดโทษ ซงโดยเนอหาแลว ไมมกรณทจะขดหรอแยงตอ

บทบญญตรฐธรรมนญมาตราใดท�านองเดยวกน และมาตรา 32 เปนบทบญญตทไมชดเจน ท�าใหการ

บงคบใชกฎหมายมาตราดงกลาว อาจกระทบกระเทอนตอชวต รางกาย เสรภาพ และทรพยสน ซงเปนการ

โตแยงทไมเกยวกบรฐธรรมนญ มาตรา 39 กรณจงไมจ�าตองวนจฉยในประเดนน

คงมประเดนทศาลรฐธรรมนญตองพจารณาวนจฉยเพยงวา พระราชบญญตควบคมเครองดม

แอลกอฮอล พ.ศ. 2551 มาตรา 32 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 29 และมาตรา 43 หรอไม

พจารณาแลวเหนวา พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 เปนกฎหมายท

ตราขนโดยมวตถประสงคเพอก�าหนดมาตรการควบคมเครองดมแอลกอฮอล และชวยสรางเสรมสขภาพ

ของประชาชน โดยใหตระหนกถงพษภยของเครองดมแอลกอฮอล รวมทงก�าหนดมาตรการในการปองกน

เดกและเยาวชนมใหเขาถงเครองดมแอลกอฮอลไดโดยงาย เมอพจารณาพระราชบญญตควบคมเครอง

ดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 มาตรา 32 วรรคหนง ซงบญญตวา หามมใหผใดโฆษณาเครองดมแอลกอฮอล

หรอแสดงชอหรอเครองหมายของเครองดมแอลกอฮอลอนเปนการอวดอางสรรพคณหรอชกจงใจใหผอน

ดมโดยตรงหรอโดยออม และวรรคสอง ซงบญญตวา การโฆษณาหรอประชาสมพนธใด ๆ โดยผผลต

เครองดมแอลกอฮอลทกประเภทใหกระท�าไดเฉพาะการใหขอมลขาวสาร และความรเชงสรางสรรคสงคม

โดยไมมการปรากฏภาพของสนคาหรอบรรจภณฑของเครองดมแอลกอฮอลนน เวนแตเปนการปรากฏ

ของภาพสญลกษณของเครองดมแอลกอฮอล หรอสญลกษณของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอลนน



เทานน ทงน ตามทก�าหนดในกฎกระทรวง บทบญญตดงกลาวเปนมาตรการหนงในการควบคมการโฆษณา

เครองดมแอลกอฮอลใหกระท�าไดภายในขอบเขตทกฎหมายก�าหนด ดวยเหตทอทธพลจากการโฆษณา

เครองดมแอลกอฮอลมผลกระทบโดยตรงตอพฤตกรรมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของประชาชน

แมวาการหามโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลจะมผลกระทบตอการขายเครองดมแอลกอฮอลของผประกอบ

อาชพดงกลาว ซงหากฝาฝนมความผดและมโทษทางอาญาอนเปนบทบญญตแหงกฎหมายทจ�ากดเสรภาพ

ในการประกอบอาชพอยบางสวนกตาม แตกเปนการจ�ากดเสรภาพภายในขอบเขตตามทรฐธรรมนญ

มาตรา 43 วรรคสอง ใหอ�านาจกระท�าไดเพอประโยชนในการรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด

ของประชาชน เปนการจดระเบยบการประกอบอาชพ และเปนการคมครองผบรโภค และบทบญญต

ดงกลาวเปนบทบญญตทจ�ากดเสรภาพเพยงเทาทจ�าเปน เนองจากมไดหามการโฆษณาโดยเดดขาด

หากการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลเปนการใหขอมลขาวสาร และความรเชงสรางสรรคยอมสามารถ

กระท�าได มไดกระทบกระเทอน ตอสาระส�าคญแหงเสรภาพในการประกอบกจการหรอประกอบอาชพ

ของบคคลแตอยางใด โดยมผลใชบงคบเปนการทวไปกบบคคลทขายสนคาประเภทนน และไมมงหมาย

ใหใชบงคบแกกรณใดกรณหนงหรอแกบคคลใดบคคลหนงเปนการเจาะจง อนเปนไปตามหลกเกณฑของ

รฐธรรมนญ มาตรา 29 และมาตรา 43 สวนพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551

มาตรา 32 วรรคสาม ทบญญตวา บทบญญตในวรรคหนงและวรรคสอง มใหใชบงคบกบการโฆษณาทม

ต นก�าเนดนอกราชอาณาจกร นน เปนบทบญญตทมใหใชบงคบกบการโฆษณาทมต นก�าเนด

นอกราชอาณาจกรอนเนองมาจากมการถายทอดสดผานดาวเทยมมาจากตางประเทศ ซงอยนอกเหนอ

การควบคม และการโฆษณานนยอมสนสดไปพรอมกบการถายทอดสดรายการนน ๆ มไดปรากฏใหเหน

อยตลอดไปเหมอนดงเชนการโฆษณาทมตนก�าเนดภายในราชอาณาจกร

ศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 มาตรา 32

ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 29 และมาตรา 43

5. บทสรป

พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 ไดมผลบงคบใชตงแตวนท 14 กมภาพนธ

2551 จนถงปจจบน มาตรการตางๆ ในการควบคมเครองดมแอลกอฮอล อาท การควบคมการเขาถง

เครองดมแอลกอฮอล การควบคมบรบทการดม การควบคมการโฆษณา เปนตน โดยเฉพาะมาตรการ

ควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลไดมการบงคบใชอยางเขมงวด และด�าเนนคดกบผทฝาฝน

จนมปญหาในการตความขอกฎหมายขนสศาลรฐธรรมนญ และหนวยงานทเกยวของเปนจ�านวนมาก

ทงนค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญถอเปนบรรทดฐานส�าคญทพนกงานเจาหนาทและผทเกยวของควรน�า



มาศกษา ผ เขยนจงไดศกษาและรวบรวมประเดนเกยวกบมาตรการควบคมการโฆษณาเครองดม

แอลกอฮอลของประเทศไทยในอดตและปจจบนและความเหนของหนวยงานทเกยวของ เพอใหทราบถง

มาตรการควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล

พรอมทงศกษาปญหาขอกฎหมายในการควบคมการโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลดงกลาว อนเปนการ

เผยแพรประชาสมพนธใหพนกงานเจาหนาทและผทเกยวของมความรความเขาใจมาตรการควบคม

การโฆษณาเครองดมแอลกอฮอลตามพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอลดงเจตนารมณของ

กฎหมายใหเปนปจจบนมากยงขน


ขอเปรยบเทยบ นกการเมองไทย และนกการเมององกฤษ ภายใตระบบรฐสภาผานระบบ Westminster Model

ขอเปรยบเทยบ นกการเมองไทย และนกการเมององกฤษภายใตระบบรฐสภาผานระบบ Westminster Model

นนทสทธ โชคสวฒนสกล*

นบตงแตมการเปลยนแปลงการปกครองในป พ.ศ. 2475 เปนตนมา ประเทศไทยไดน�าเอาระบอบ

การปกครองแบบประชาธปไตยมาใช โดยมรฐสภาทอาศยรปแบบจากรฐสภาองกฤษเปน “ตวแบบ

(Model)” ทเรยกวาระบบ “Westminster” มาใชเปนตนแบบการจดโครงสรางการบรหารประเทศ

ภายใตรปแบบรฐสภา แตตลอดระยะเวลาทผานมาเราจะเหนวาการพฒนาทผานมามหลายอยางท

ไมตรงกบรปแบบทน�ามาใชงานจรง ไมวาจะเปนการทมงใหมพรรคการเมองสองพรรคใหญเพอให

เกดการถวงดลอ�านาจกนของทงฝายคานและฝายรฐบาล เพอใหการตรวจสอบเปนไปอยางม

ประสทธภาพ และในทางกลบกนการตรวจสอบความรบผดชอบทเกดขนไมวาจะเปนในกรณการทจรต

คอรรปชน ทเกดขนในขณะปฏบตหนาทกลบไมเกดขนตามทควรจะเปน ซงไมเปนไปตามรปแบบดงเดม

ทน�ามาใชงาน

ตางจากประเทศองกฤษทเปนตนแบบของระบบดงกลาว แตการตรวจสอบเปนไปอยางม

ประสทธภาพมากกวา เพราะในกรณขององกฤษรฐสภาเองมอ�านาจสงสดมากกวาฝายบรหาร

หรอฝายตลาการ และใชความเชอมโยงจากรฐสภาทเปนศนยกลางของการปกครองน�าไปสอ�านาจ

บรหารและตลาการ รวมทงนายกรฐมนตรและคณะรฐมนตรทมาจากการเลอกตงทถอวาเปนตวแทน

ของประชาชนตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภาทงสน โดยสภามทงอ�านาจถอดถอน แตงตง

สามารถทจะอภปรายการท�างานหรอตรวจสอบในรปแบบตางๆ ได เปนตน เพราะแมวาคณะรฐมนตร

จะมอ�านาจมากกวารฐสภากตามแตการท�างานและปฏบตหนาทตางๆ กยงตองมความจ�าเปนทจะ

ตองรบผดชอบตอบทบาทของตนมากกวาทจะหวงต�าแหนงหนาท

ประเทศไทยนนเปนททราบกนดวาแมในทสดเมอสนสดการเลอกตงมพรรคทไดชยชนะในการ

เลอกตงจนน�าไปสการเลอกนายกรฐมนตรโดยมรฐสภาทจะท�าการลงมตเพอเลอกฝายบรหารแลว

* ศลปศาสตรบณฑต สาขารฐศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง รฐศาสตรมหาบณฑต สาขาการปกครอง มหาวทยาลยธรรมศาสตร ลกจางโครงการฯ สงกดกลมงานวทยาลยรฐธรรมนญ สถาบนรฐธรรมนญศกษา



แตในทสดฝายบรหารเองกจะครอบง�าสภาและครอบง�าองคกรตางๆ จนน�าไปสความยงยากในการ

ตรวจสอบความยากล�าบากในการทจะใหแสดงความรบผดชอบ ซงเปนเรองทตางกนกบตนแบบอยางมาก

ทเดยว

ระบบ Westminster เปนกรอบแนวคดทางรฐศาสตรท Arend Lijphart ไดเสนอไวในหนงสอ

เรอง Patterns of Democracy: Government Forms and Performance in Thirty – six Countries

เพอใชอธบายถงโครงสรางตางๆ ของระบบการเมองไมวาจะเปน รปแบบการเลอกตง รปแบบสภา

การถวงดลอ�านาจรฐธรรมนญ เพอเปนฐานน�าไปสการก�าหนดนโยบายตางๆ ทจะน�ามาใชเพอสราง

ความพงพอใจใหกบประชาชนทเลอกตนเองเขามาในสภา โดยภายใตระบบดงกลาวนจะอธบายโครงสราง

อ�านาจทางการเมอง กลาวถงระบบการเลอกตงแบบเสยงขางมากเดดขาด (Winner take all) หรอ

การทพรรครฐบาลจะมาจากพรรคใหญเพยงพรรคเดยว หรอมเพยงการแขงขนกนของสองพรรคใหญ

ในการเลอกตง วาสามารถสรางเสถยรภาพตางๆ ของรฐบาล น�ามาสการออกนโยบาย หรอผลกระทบ

ตอโครงสรางตางๆ ของสงคมโดยรวม ซงระบบดงกลาวนใหความส�าคญกบระบบรฐสภาเปนอยางมาก

กลาวโดยรวมระบบ Westminster เปนระบบการปกครองโดยรฐสภาทมาจากองกฤษและ

การเมองในระบบนจะมเสถยรภาพมากขนเมอมพรรครฐบาลเดยว และไมกงวลกบพรรคเลกพรรคนอย

แตจะมปญหาคอ การเปนเผดจการทางรฐสภา เพราะพรรครฐบาลสามารถออกนโยบายเพอสนบสนน

ฐานเสยงของตนไดทกรปแบบและอาจจะท�าใหเกดรอยราวในสงคมได

จากทกลาวมาขางตน ดวยทงประเทศไทยและประเทศองกฤษใชระบบรฐสภาเปนแกนหลกใน

การบรหารประเทศเชนเดยวกน ผเขยนจงน�าเอาระบบรฐสภาของประเทศไทย และประเทศองกฤษมา

เปรยบเทยบภายใตกรอบคดดงกลาวทปรากฏอยตามสภาพของความเปนจรงของทงสองประเทศ โดยน�า

เอาโครงสรางทงสบขอของระบบ Westminster ของ Arend Lijphart1 ทกลาวขางตนมาเปรยบเทยบ

กบรปแบบการปกครอง โดยการอธบายจะใชการอธบายผานประเดนตางๆ และใชกรอบของรฐธรรมนญ

การบรหารประเทศ การถวงดลอ�านาจ ฯลฯ เปนตวเปรยบเทยบส�าหรบการวเคราะหปจจยตางๆ ทเกดขน

บทความนจะแสดงใหเหนถงความเหมอนและความแตกตางภายใตระบบ และบทความนเพยงน�าเอา

กรอบคดแบบ Westminster มาใชอธบายความเหมอนและความแตกตางของประเทศไทย และประเทศ

องกฤษเทานน ซงจะเหนตอไปตามล�าดบ

กอนอนเพอประโยชนในการอธบายบทความน จงควรท�าความเขาใจกบโครงสรางระบบ

Westminster วาประกอบไปดวยอะไรบาง โดยมรายละเอยดปรากฏตามตารางตอไปน

1 แปลและสรปความจาก, Arend Lijphart, Patterns of Democracy : Government Forms and Performance in Thirty – six Countries, New Haven : Yale University Press , 1999



ตารางท 1

โครงสรางทงสบขอของระบบ Westminster2

ล�าดบท โครงสรางของระบบ Westminster ตวแปรทมผลตอระบบ3

1. Executive power มรฐบาลเสยงขางมากพรรคเดยว

2. Executive Legislative relation คณะรฐมนตรมอ�านาจมากกวาสภา

3. Legislature ระบบสภาคแตสภาบนไมมอ�านาจมากนก

ท�าไดเพยงการชะลอรางกฎหมาย

4. Party system มเพยงสองพรรคการเมองใหญ

5. Ideological / social cleannege :

one Dimensional

ในดานนโยบายนนมเพยงมตเดยว

6. Electoral system เปนรปแบบเสยงขางมากชนะขาด

7. Distribution of power in state มการรวมศนยอ�านาจ

8. Constitution ไมมรฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษร

รฐธรรมนญแกไขไดงาย

9. Judicial Review ไมมศาลรฐธรรมนญในการตดสนคด

10. Central Bank รฐบาลควบคมธนาคารกลางได

2 เพงอาง.3 ตวแปรตามโครงสรางของระบบ Westminster ทระบไวในตารางท 1 ทง 10 ขอดงกลาวผเขยนมไดแปลตามความหมายของค�านน

แตใชส�าหรบการอธบายภายใตบรบททเกดขนเฉพาะในบทความนเทานน.



จากตวแปรทงสบขอขางตนทกลาวมาคอตวแปรตางๆ ทเปนตวก�าหนดรายละเอยด และ

โครงสรางของระบอบการปกครองทเปนประชาธปไตยภายใตระบบทเรยกวา Westminster Model

ซงสามารถสรปความเหมอนและความแตกตางออกเปนตารางไดดงน


ระบบ Westminster ไทย องกฤษ

Executive power - /

Executive Legislative relation / /

Legislature / /

Party system / /

Ideological / social cleannege : one Dimensional

- /

Electoral system / /

Distribution of power in state / /

Constitution - /

Judicial Review - /

Central Bank / /

ถาพจารณาจากตวแปรทงสบขอขางตนแลวนนจะเหนไดวาในประเทศไทยนนไมไดตรงตาม

ตวแปรทงสบตวและมขอจ�ากดทตรงตามโครงสรางนเพยง 6 – 8 ขอ ตางจากองกฤษทตรงทงหมด แต

จากจ�านวนทงหมดกสามารถใหค�าจ�ากดความไดวาประเทศไทยมการปกครองไปในรปแบบของ

Westminster Model แมกระนนกมขอแตกตางกบประเทศองกฤษในหลายแงมมดงจะไดกลาวตอไป

เรมในตวแปรตวแรกซงกคอ Executive power ตามความหมายนหมายถงรฐบาลทม

เสยงขางมากเพยงพรรคเดยว ซงในประเทศองกฤษเราจะเหนไดวามพรรคการเมองเพยง 2 พรรคหลกๆ

คอ “พรรคแรงงาน (Labor)” และ “พรรคอนรกษนยม (Conservative)” ทผลดกนเปนรฐบาล ซงอาจ

มชวงเวลายาวนานบางระยะเวลาสนบางตามความนยมของแตละพรรคทเกดขนในชวงเวลานนๆ จะมบาง



ในกรณทไมมฝายคานหรอฝายรฐบาลซงเกดขนเพยงในระยะเวลาของ “สงครามโลกครงทสอง” ท

ทกฝายรวมก�าลงกนเปนรฐบาลโดยไมมฝายคาน4 และการมพรรคการเมองใหญสองพรรคดงกลาว

ผลดกนเปนรฐบาล ท�าใหอ�านาจบรหารรวมอยทพรรคการเมองพรรคเดยวอนเปนผลใหมผรบผด

และรบชอบทางการเมองอยางชดเจน ซงในกรณนจะท�าใหความสามารถในการตรวจสอบ ถวงดล

การใชอ�านาจในทางมชอบหรอการคอรรปชนตางๆของรฐบาลเกดขนไดอยางมประสทธภาพมากขน

ขณะเดยวกน เพราะการทฝายรฐบาลมเสยงขางมากในสภาเกนกงหนง “ไมมากนก (Bare majority)”

กจะสามารถเปดโอกาสใหพรรคฝายคานตรวจสอบไดอยางมประสทธภาพยงขน

กลบกนเราจะเหนวาประเทศไทยมเพยงครงเดยวเทานน5 ทมพรรครฐบาลมาจากพรรคการเมอง

เดยวทชนะการเลอกตงอยางถลมทลาย และถงแมวาในรฐธรรมนญฉบบ 2540 หรอฉบบอนๆ รวมทง

บคคลตางๆ จะมความตองการใหเปนเชนนนกตาม เพราะทผานมาประเทศไทยมรฐบาลทเปนรฐบาล

ผสมมาโดยตลอด อกทงเมอไดเปนรฐบาลทมพรรคการเมองใหญพรรคเดยว หรอมพรรครวมรฐบาล

ทมเสยงขางมากขนาดทเรยกวาเดดขาดเขามาเปนรฐบาล กลบท�าใหรฐบาลกลายเปนรฐบาลท

ปลอดจากการตรวจสอบไมมความรบผดชอบ เกดการกมอ�านาจอยางเบดเสรจเดดขาดมากกวาจะเปด

โอกาสใหท�าการตรวจสอบจากฝายคาน โดยมกจะอางความชอบธรรมของรฐบาล วารฐบาลมาจากการ

ไดรบความไววางใจจากประชาชนจากการชนะการเลอกตง รฐบาลกถอเอาเปนความชอบธรรม โดยอาศย

ค�ากลาวอางวาคะแนนเสยงทไดรบมาเปนการทประชาชน “มอบ” อ�านาจใหรฐบาลมาบรหารประเทศ

นอกจากนรฐบาลยงอางวาการกระท�าตางๆ ชอบธรรม และไมไดท�าอะไรผดกฎหมาย6 ซงยงเปนการ

ท�าใหรฐบาลมอ�านาจสงขนอยางมาก และยงกลายเปนการใชอ�านาจเดดขาดมากขนโดยไมสนใจขอทกทวง

ตางๆ จากหลายภาคสวน

ถาเปนเชนนการทเราจะมพรรคการเมองฝายรฐบาลทมาจากพรรคการเมองเพยงพรรคเดยว

จะยงท�าใหรฐบาลขาดความรบผดชอบมากขน และยงดนรนเพอใหตนรอดพนจากการตรวจสอบจาก

ฝายคานมากขน ดงจะเหนไดจากการใชประโยชนจากรฐธรรมนญฉบบ 2540 ทเกดการรวมพรรคการเมอง

ควบรวมพรรคการเมองใหมขนาดใหญขน รวบรวมคะแนนเสยงจากพรรคตางๆ เพอใหไดเสยงขางมาก

อยางเดดขาดมากขนในรฐสภาซงผดหลกการและเจตนารมณของรฐธรรมนญ

4 ในประเทศไทยอาจจะเรยกวาเปน “รฐบาลแหงชาต” ซงในประเทศองกฤษเกดขนโดยการทรฐสภาไดมการเชญ เซอรวนสตน เชอรชล ทเปนคนนอกเขามาเปนนายกรฐมนตรในชวงเวลาทเกดสงครามโลกครงทสอง

5 รฐบาลพรรค ไทยรกไทย ในการเลอกตงเมอป 25486 พชญ พงษสวสด , วาดวยความชอบธรรมในระบอบ “ประชาธปไตย” , http://www.onopen.com/node/3745



โดยในกรณของประเทศไทยอาจจะอธบายไดอยางงายๆ ดงน

X Y

ในกรณท X เพมขน จะน�าไปสการท�าให Y ลดต�าลง

x = อ�านาจของรฐบาล

y = อ�านาจของฝายคานในรฐสภา

จากสมการขางตนแสดงใหเหนวาเมอใดกตามทอ�านาจของรฐบาลมมากขน อ�านาจของฝายคาน

ในสภาผแทนราษฎรกมนอยลงตามไปดวย ซงสมการนสามารถใชอธบายระบบของสภาผแทนราษฎรไทย

ไดเปนอยางด

ตวอยางเชนในระบบรฐสภาของไทยซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม

(ฉบบท 1) พทธศกราช 2554 ก�าหนดใหม ส.ส. จ�านวน 500 คน มาจากการเลอกตง 2 แบบ ไดแก

ส.ส.แบบแบงเขต จ�านวน 375 คน และ ส.ส.แบบบญชรายชอ จ�านวน 125 คน ซงสามารถจ�าแนกเปน

ตารางไดดงน 7


พรรคบญช

รายชอ

แบงเขตรวม

กรงเทพฯ กลาง เหนอ อสาน ใต ตะวนออก ตะวนตก

เพอไทย 61 9 47 35 104 - 6 2 264

ประชาธปตย 44 24 15 1 4 50 11 12 161

ภมใจไทย 5 - 8 - 13 1 2 4 33

ชาตไทยพฒนา 4 - 11 - 1 1 1 1 19

ชาตพฒนา 2 - 1 - 4 - - - 7

พลงชล 1 - - - - - 6 - 7

7 http://th.wikipedia.org/wiki/สภาผแทนราษฎรไทย_ชดท_24



พรรคบญช

รายชอ

แบงเขตรวม

กรงเทพฯ กลาง เหนอ อสาน ใต ตะวนออก ตะวนตก

รกประเทศไทย 4 - - - - - - - 4

มาตภม 1 - - - - 1 - - 2

รกษสนต 1 - - - - - - - 1

มหาชน 1 - - - - - - - 1

ประชาธปไตยใหม 1 - - - - - - - 1

รวม 125 33 82 36 126 53 26 19 500

ซงจะเหนไดวาเมอพรรคเพอไทยมจ�านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรถง 264 คน จากจ�านวน

500 คน ซงเกนกงหนงของสภาทงหมด และโดยความเปนจรงแลวพรรคเพอไทยยงสามารถรวบรวม

พรรคอนๆ เขารวมรฐบาลไดอกยงท�าใหเสยงของฝายคานในสภามนอยลง และไมสามารถถวงดลไดตาม

ทควรจะเปนดงสมการขางตน

ตวแปรทสอง Executive Legislative relation หมายความวา คณะรฐมนตรมอ�านาจมากกวา

รฐสภา โดยในประเทศองกฤษคณะรฐมนตรมทมาจากสภา กลาวคอการไดมาซงต�าแหนงตางๆ ของ

รฐมนตรตองผานความเหนชอบจากรฐสภา เพราะในประเทศองกฤษถอวารฐสภามอ�านาจสงสด ท�าให

กลไกการท�างานของรฐสภา และคณสมบตของสมาชกรฐสภามความส�าคญอยางยงยวด เพราะเปน

ทงจดเรมตน และจดสนสดของการใชอ�านาจรฐบาล แมวาคณะรฐมนตรกบพรรครฐบาลจะเปน

พรรคเดยวกนแตกไมสามารถรบประกนไดวารฐบาลชดดงกลาวจะมอ�านาจมากกวารฐสภา ในอกทางหนง

คณะรฐมนตรจะมาจากการทนายกรฐมนตรไปเชญผทเปนผหลกผใหญของบานเมองใหมาด�ารงต�าแหนง

ส�าคญตางๆ นายกรฐมนตรจงไมมอ�านาจชน�าหรอใหค�าแนะน�า มเพยงแตการชกจงใจ อกทงการปลด

รฐมนตรจากต�าแหนงกเปนสงทไมจ�าเปน เพราะรฐมนตรตางๆ เปนบคคลทมชอเสยง และพรอมทจะ

ลาออกหากมปญหาในประเดนนโยบาย หรอความผดพลาดใดๆ ซงถอเปนลกษณะเดนของระบบรฐสภา

ในองกฤษ8 วาแมมอ�านาจมากเพยงใดกตามแตความรบผดชอบทเกดขนกตองมมากขนตามมาดวย

รฐสภาไทยเมอไดคณะรฐมนตร และคณะรฐบาลแลวจะเหนไดวาในทสดคณะรฐมนตรกจะม

อ�านาจมากกวารฐสภา กลาวคอเนองจากรฐบาลมาจากพรรคการเมองทมเสยงขางมากในสภา

คณะรฐมนตรสวนใหญมาจากแกนน�าของพรรคการเมองตางๆ ทเขารวมรฐบาล การคมเสยงขางมากใน

8 http://gotoknow.org/



สภาจงไมใชเรองยากแตอยางไร ดงนน ถารฐบาลตองการจะออกกฎหมายใดๆ เพอน�ามาสรางประโยชน

ใชประโยชน ใชปดกนสกดกน หรอสรางความชอบธรรมตางๆ กสามารถทจะกระท�าไดโดยงาย เพราะ

เสยงสวนใหญสามารถควบคมไดอยแลว

เหนไดจากทผานมาเมอรฐบาลตองการออกกฎหมายใดๆ หรอไมวาจะเปนกรณทถกอภปราย

ไมไววางใจกท�าใหรฐบาลสามารถผานเหตการณนนๆ มาไดอยางงายดาย เพยงแคสามารถทจะคมเสยง

ของตนใหไดเทานน อาจกลาวไดวาเพราะคณะรฐมนตร และพรรคฝายรฐบาลเปนอนหนงอนเดยวกน

หรอเปนสวนเดยวกน ไมวาคณะรฐมนตรจะสงการใดๆ สงทเกดขนในรฐสภากจะเปนไปตามทสงการ

ไมมทางเปนอน

ตวแปรทสาม Legislature รฐสภามทงสภาลางและสภาสง ในกรณนทงสองประเทศ เปน

เชนเดยวกนคอ ประเทศองกฤษมระบบสองสภา คอ สภาลางหรอสภาสามญ (House of Commons)

ทมาจากการเลอกตงของประชาชนเหมอนประเทศไทย มอ�านาจหนาทเหมอนสภาผแทนราษฎร

ประเทศไทย และสภาสงทเรยกวา สภาขนนาง (House of Lords) คลายกบวฒสภาของประเทศไทย

เพยงแตการเขารบต�าแหนงไมไดมาจากการเลอกตง แตการเขารบต�าแหนงเปนไปโดยการแตงตงจาก

พระมหากษตรย พระราชน หรอจากการสบสายตระกลเทานน9

ในทางปฏบตสภาสามญเปนสภาทมอ�านาจในทางการบรหารมากกวา เพราะท�าหนาทเปนสภา

นตบญญตซงสภาขนนางไมมหนาทเชนนน เพราะสภาขนนางมเพยงหนาทในการกลนกรองหรอเปนเพยง

สภาทท�าการชะลอรางกฎหมายทมาจากสภาสามญ หรอหนาทในทางพธการหรอรฐพธเทานน

ไมตางจากรฐสภาไทยเทาใดนก เพราะในรฐสภาไทยมทง สภาผแทนราษฎร และ วฒสภา

แมวาทงสองสภาจะมทมาคลายกน10 แตสภาผแทนราษฎรกจะมอ�านาจในการบรหารมากกวาเพราะ

มหนาทในทางนตบญญต เปนทมาของฝายบรหาร แมวาโดยหนาทแลววฒสภาจะมหนาทในการ

ตรวจสอบ ถอดถอนและถวงดลอ�านาจของรฐบาล แตในทางปฏบตแลวกไมสามารถทจะกระท�าไดด

เทาใดนก อนเกดขนมาจากปญหาหลายประการ ไมวาจะเปนการทถกแทรกแซงจากฝายบรหาร และ

การทมสายสมพนธกบสมาชกสภาผแทนราษฎร11 เปนตน ทงยงมหนาทๆ ท�าไดเพยงชะลอรางกฎหมาย

ตางๆ เทานน โดยไมสามารถทจะตรวจสอบ ถอดถอน หรอท�าหนาทตางๆ ตามทกฎหมายบญญตไวได

อยางมประสทธภาพเทาใดนก

9 ยศต�าแหนงของขนนางตางๆในองกฤษมหลายประเภท เชน เซอร , บารอน , เอรล , ลอรด หรอ พระราชาคณะในครสตศาสนา เชน อารคบชอป เปนตน

10 สมาชกวฒสภาของไทยสวนหนงมาจากการเลอกตงและอกสวนหนงมาจากการแตงตง11 เปนทรบทราบกนดวาสมาชกวฒสภาของไทยนนมความสมพนธกบสมาชกสภาผแทนราษฎรไมทางใดกทางหนง ไมวาจะเปน

พอ แม ลก แมกระทงญาตพนองหรอลกนองคนสนท



ตวแปรทส Party system รปแบบนจะก�าหนดใหมเพยงสองพรรคการเมองใหญเทานน

โดยจะเหนไดชดเจนในประเทศองกฤษทมเพยง พรรคแรงงาน และ พรรคอนรกษนยม ทผลดกนเปน

รฐบาล มาโดยตลอด เพราะแมจะมพรรคการเมองทสามหรอพรรคการเลกๆ เกดขนกไมสามารถทจะเปน

ตวสอดแทรกเขามาเปนรฐบาลได แมบางชวงเวลาจะมพรรคทสามไดรบคะแนนนยมบางกตาม แตก

ไมเคยไดรบคะแนนนยมจนสามารถจดตงรฐบาลไดเลย

ประเทศไทยนนในรฐธรรมนญ 2540 มความพยายามทจะท�าใหเกดพรรคการเมองเพยง

สองพรรคใหญตามรปแบบของหลายๆ ประเทศ แตในทางกลบกนกลบมพรรคเลกพรรคนอยเกดขนมา

มากมายในการเลอกตงทวไป หรอพรรคการเมองใหญเมอไดเปนรฐบาลแลวกจะท�าทกวถทางเพอให

ปราศจากการตรวจสอบจากฝายคานในสภา

รฐธรรมนญฉบบปจจบนมการแกไขความพยายามท�าใหการเกดพรรคการเมองใหญสองพรรค

ท�าไดยากขน หรอถงแมวาจะเปนไปไดแตกเปนไปไดนอยมากทจะเกดการชนะกนโดยเดดขาด ท�าให

โอกาสเกดรฐบาลผสมทไรเสถยรภาพสามารถเกดขนไดงายกวา

ตวแปรทหา Ideological / social cleannege: one Dimensional หมายถง นโยบายทถก

น�าเสนอตอประชาชนในการเลอกตงมเพยงมตเดยว กลาวคอเมอมรฐบาลทมาจากสองพรรคใหญ

เพยงพรรคเดยวจะเกดนโยบายทโนมเอยงไปทางดานใดหรอดานหนงเทานน ซงเหนไดชดกบกรณของ

การหาเสยงเลอกตงของประเทศองกฤษ โดยผเขยนสรปเปนรปภาพไดดงภาพดานลาง

Labor Center Conservative

จากภาพเหนวานโยบายทน�ามาใชหาเสยงเลอกตงถาไมอย “ทางซาย (Left wing)” ซงเปน

นโยบายของพรรคแรงงาน กจะอย “ทางขวา (Right wing)” ทเปนนโยบายของพรรคอนรกษนยม โดย

ไมมนโยบายทอย “ตรงกลาง (Center Policy)” ใหประชาชนตดสนใจเลอก ท�าใหนโยบายทออกมาอาจ

จะไมตอบสนอง หรอครอบคลมความตองการของคนกลมนอยทมอยในสงคม

เมอตวแปรขอนถกน�ามาใชกบประเทศไทยอาจจะท�าใหเหนไดไมชดเจนนกเพราะในปจจบน

ประเทศไทยยงอยในสภาพทมหลายพรรคการเมอง และนโยบายทน�ามาหาเสยงกยงมหลากหลายมาก

และไมอาจสรปไดวานโยบายเหลานนเปนไปในทศทางใดอยางขององกฤษ เพราะในทางกลบกนนโยบาย

ทน�าออกมาหาเสยงแขงขนกนถาไมลอกเลยนแบบแลวปรบใหดกวา หรอเปนนโยบายทเอาใจประชาชน



กเปนเพยงนโยบายทสรางออกมาใหแตกตาง หรออยตรงกนขามกบคแขงเทานน อกทงพรรคการเมอง

ของไทยยงไมมพรรคการเมองทแสดงทาทวาจะไปทางใดทางหนงระหวาง “ซาย” หรอ “ขวา” ดงเชน

ทเกดขนในองกฤษ

ตวแปรทหก Electoral system ระบบการเลอกตงแบบเสยงขางมากชนะขาด (winner take

all) ขอนทงประเทศไทย และประเทศองกฤษใชระบบเดยวกน ซงเกดปญหาทตามมากคอแมวาจะชนะ

โดยไดเสยงขางมากกตาม แตคะแนนเสยงทไดมาอาจจะไมใชคะแนนเสยงทแทจรง12 กลาวคอจาก

กรณตวอยางทผเขยนสมมตขน คอ ถาการเลอกตงครงหนงมผมสทธออกเสยง 100 คน มผลงสมคร

รบเลอกตง 2 คน มผมาใชสทธเพยง 60 คน ผชนะไดรบคะแนนเสยง 30 คะแนน ผแพไดรบคะแนนเสยง

20 คะแนน และมผไมออกเสยง 10 คะแนน ไมมาลงคะแนน 40 คน แตผทไดคะแนนเสยง 30 คะแนน

กยงถอวาเปนผชนะเพราะไดคะแนนสงสดจากการเลอกตงโดยไมไดสนใจวาเสยงของผไมออกเสยง

เลอกตง และผไมมาใชสทธเลอกตงแสดงถงนยยะอะไรหรอไม

จากทกลาวมาแมวาจะมผชนะกตาม แตผชนะกไมไดคะแนนเปนเอกฉนท และไมไดคะแนนเสยง

อยางเดดขาด ตางจากการเลอกตงแบบอนๆ ของหลายๆ ประเทศทมทงการเลอกตงสองรอบ การเลอก

เอาผมคะแนนสงสดสองคนมาแขงกนใหม หรอการเลอกตงแบบเปนกลม

เหนไดชดจากการเลอกตงประธานาธบดของประเทศสหรฐอเมรกา ทใชการเลอกตงแบบ

Winners take all ทปจจบนกลายเปนค�าถามตามมาวาการชนะในรปแบบนถอเปนความชอบธรรม

หรอไม เพราะยงมทงผทไมมาลงคะแนนเสยงเลอกตง และผทไมประสงคจะลงคะแนนใหผใด

ตวแปรทเจด Distribution of power in state ขอนมความคลายคลงกนทงสองประเทศ

กลาวคอประเทศไทย และประเทศองกฤษมลกษณะของการปกครองทมอ�านาจอยทศนยกลาง เพราะ

รฐบาลกลางจะมอ�านาจในการสงการมากทสด แมมการกระจายอ�านาจ หรอมการเลอกตงในทองถน

กตาม แตกไมใชลกษณะของการเลอกตงรฐบาลทองถน เพราะผทไดรบเลอกตงกมต�าแหนงเปนเพยง

เจาหนาทผมอ�านาจในการกระท�าการบางอยางตามทกฎหมายก�าหนดอยางมขอบเขตจ�ากดเทานน

ทงปจจบนการปกครองสวนทองถนยงถกมองวาเปนเพยงกลไก หรอแขนขาของหนวยงานภาครฐ

สวนกลางมากกวาจะเปนทองถนจรงๆ เพราะถงอยางไรกตามกยงตองท�าตามค�าสงของสวนกลาง

แมวาจะมการกระจายอ�านาจสทองถนดวยวธการตางๆ แตในทางปฏบตกยงมส�านกงานตางๆ ของ

สวนกลางลงไปตงอยเพอปฏบตงานในระดบภมภาค เขต และทองถนตางๆ มากมาย เปรยบเสมอน

การลงไปก�ากบดแลของรฐบาลกลางอกชนหนง เพราะแมวาตามรฐธรรมนญจะบญญตใหมการกระจาย

อ�านาจไปสทองถนมากขน แตกยงมการพยายามสรางองคกร และกลไกเขาไปควบคมการท�างานของ

12 ดวธการเลอกไดในรฐธรรมนญไทยทกฉบบ และในวธการเลอกตงของประเทศองกฤษ



ทองถนในหลายๆ ภาคสวนเชนกน

ตวแปรทแปด Constitution หมายถง รฐธรรมนญ โดยขอนเปนความแตกตางทเหนไดชดเจน

เพราะทงประเทศไทย และประเทศองกฤษมความแตกตางกนโดยสนเชง

ประเทศองกฤษไมมรฐธรรมนญทบญญตไวลายลกษณอกษรเหมอนอยางประเทศไทย

แตประเทศองกฤษใชกฎหมายทวไป หรอกฎหมายทตดสนไวอยเดมเปนบรรทดฐานในการตดสนคด

ตลอดจนการใชธรรมเนยมปฏบตทางประเพณ และวฒนธรรมทางการเมองเปนตวก�าหนดระเบยบการ

ปฏบตตางๆ ของรฐสภาแทนการใชรฐธรรมนญลายลกษณอกษร ดงนน จงเทากบวาการแกไขกฎหมาย

ทเปรยบไดกบรฐธรรมนญของประเทศองกฤษสามารถท�าไดงายกวา เพยงแคผานรฐสภาดวยเสยง

ขางมากเทานนเพราะกฎหมายทออกมาจากรฐสภาจะมสภาพบงคบ และใชเปนกฎหมายได ซงถากฎหมาย

ใดทมความส�าคญมากๆ อาจเปนกฎหมายทมคาเทยบเทารฐธรรมนญโดยไมจ�าเปนตองเปนรฐธรรมนญ

เลยกได

ตางจากประเทศไทยทมรฐธรรมนญเปนกรอบก�าหนดการปกครองประเทศมาตงแตตน เพราะ

แมวาจะใชระบบรฐสภาทลอกแบบมาจากประเทศองกฤษกตาม แตประเทศไทยกยดถอเอารปแบบ

การมรฐธรรมนญจากประเทศฝรงเศส และเยอรมนมาใชแทน อกทงในทางทฤษฏการแกไขรฐธรรมนญ

ท�าไดยากกวามากเพราะตองผานขนตอนหลายชน และตองผานความเหนชอบจากทงสองสภา หรออาจ

จะตองเผชญกบการกดดนจากมวลชนกลมตางๆ ทงทในความเปนจรงรฐธรรมนญหลายฉบบถกท�าให

สนสดลงโดยการรฐประหารกตาม

ตวแปรทเกา Judicial Review ศาลรฐธรรมนญ หรอการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญ

ตวแปรทเกาเปนอกหนงตวแปรทสรางความแตกตางระหวางสองประเทศ เพราะวาในการตดสนคดทเปน

ขอขดแยงทางรฐธรรมนญประเทศองกฤษใชเพยงศาลธรรมดาในการตดสนคดทเปนขอพพาทตางจาก

ประเทศไทยทมการจดตงศาลรฐธรรมนญขนมาเปนการเฉพาะเพอมาตดสนคดทเกยวเนองกบขอพพาท

ทางรฐธรรมนญ

ประเทศองกฤษนนเปนประเทศทไมมรฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษรการเทยบจงใชการ

เทยบเคยงเรองตางๆ ค�าตดสนตางๆ หรอประเพณปฏบตทผานมาเปนฐานในการตดสน ปฏบต หรอ

พจารณาความขดแยงตางๆ ทเกดขนจากกฎหมาย

ประเทศไทยจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ไดบญญตใหมศาลรฐธรรมนญขน

เพอใชตดสนขอพพาททเกดขนจากการบงคบใชรฐธรรมนญ และพฒนามาเปนศาลรฐธรรมนญทเกดขน

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ในปจจบน

ตวแปรทสบ Central Bank ความเปนอสระของธนาคารกลาง ทงประเทศไทย และประเทศ

องกฤษ รฐบาลสามารถทจะควบคมธนาคารกลางได เหนไดชดทสดคอการเปลยนตวผว าการ



ธนาคารกลางในทกรฐบาลทเขามาบรหารประเทศ ยกตวอยางเชนกรณทผ วาการธนาคารกลาง

ทถกแตงตงโดยรฐบาลชดกอน และมการด�าเนนนโยบายคนละแนวทางกบรฐบาลชดปจจบน

รฐบาลชดปจจบนกสามารถทจะสงใหเปลยนตว หรอแมกระทงปลดผวาการธนาคารกลางคนนนได

อกทงยงไมมกฎหมายทเขยนไวชดเจนวาอ�านาจและความสามารถทธนาคารกลางจะกระท�าได

มอยางไรบาง จงเปนชองทาง และโอกาสของรฐบาลชดนนๆ เขามาควบคม หรอแทรกแซงนโยบายได

อยางงายๆ ดวยวธการ และชองทางตางๆ มากมาย

ระบบ Westminster นโยบายทางดานการเงนของรฐบาล และธนาคารกลางจงมกเปนไป

ในทศทางเดยวกนอยางหลกเลยงไมได เพราะรฐบาลสามารถเขามาควบคมธนาคารกลางไดดวยวธการ

ตางๆ จงกลายเปนวารฐบาลเปนผก�าหนดทศทางเศรษฐกจและการเงนเสยเอง13 ไมใชธนาคารกลาง

ผเขยนขอสรปความเปนอสระของธนาคารกลางโดยใชสมการดงน

Y = ß0 + ß1 x 1 + ß2 x 2 + ß3 x 3 + …..∑ก�าหนดให

Y = ความเปนอสระของธนาคารกลาง

X1

= กฎหมายทบงคบใชในธนาคารกลาง

X2

= ระยะเวลาของการด�ารงต�าแหนงของผวาการธนาคารกลาง

X3

= ระดบราคาสนคาในตลาด

สามารถพจารณาแตละตวแปรไดดงน

ก�าหนดให Y แทนดวย ความเปนอสระของธนาคารกลาง ซงตวแปรทจะกลาวตอไปนน

จะแสดงถงความเปนอสระของธนาคารกลาง

X1 Y

จากสมการก�าหนดให X1 แทนดวย กฎหมายทบงคบใชในธนาคารกลาง ซงโดยปกตแลว

กฎหมายทวาดวยธนาคารกลางในบางประเทศจะถกก�าหนดไวในกฎหมายรฐธรรมนญ หรอมกฎหมาย

พเศษทสรางความเปนอสระในการปฏบตงานไดมากกวา โดยทงในประเทศไทย และประเทศองกฤษม

13 เหนไดจากการทรฐบาลพยามก�าหนดการเตบโตทางเศรษฐกจในทกๆ ป ยกตวอยางทชดเจนทสดในรฐบาล “ทกษณ” ดเพมเตมอยางเชนท, จดพ ปหนาขยายตว 5.5%, ขาวสด, 17 กรกฎาคม 2548, หนา 13.



การแทรกแซงธนาคารกลางอยบอยครง โดยเฉพาะประเทศไทยทเหนไดตงแตครงอดต14 เปนเพราะวา

ไมมกฎหมายทก�าหนดแนนอน

X2 Y

จากสมการก�าหนดให X2 แทนดวย ระยะเวลาของการด�ารงต�าแหนงของผวาการธนาคารกลาง

เปนเรองปกตทการด�ารงต�าแหนงของผ ว าการธนาคารกลางนนแสดงใหเหนถงเสถยรภาพของ

ธนาคารกลาง เพราะยงมการเปลยนตวบอยครงโดยไมจ�าเปนมากเทาไรยงแสดงใหเหนวาธนาคารกลาง

ไมมอสระมากเทานน

X3 Y

จากสมการก�าหนดให X3 แทนดวย ระดบราคาสนคาในตลาด การทธนาคารกลาง

ไมสามารถรกษาเสถยรภาพของราคาสนคาทอยในตลาดไดยงท�าใหแสดงถงความไมมอสระมากขน

กลาวคอ ในกรณทรฐบาลเองตองการคงอตราเงนเฟอเอาไวเพอใหราคาสนคาสงขน แตธนาคารกลาง

ตองการทจะใหมนโยบายลดอตราเงนเฟอลง จนในทสดนโยบายกออกมาในในรปของการรกษาอตรา

เงนเฟอ แสดงวาธนาคารกลางเองไมมความเปนอสระเลยเพราะตองท�าตามนโยบายของรฐบาล

จากขางตนนนจะเหนไดวายงตวแปร (X1, X2, X3) มคานอยลงมากเทาไร ภายใตกรอบ

Westminster ยงท�าใหสมการทถกแทนคาออกมามคานอยลง ชใหเหนวาธนาคารกลางไมมอสระ มอสระ

นอยมาก กระทงไมมเลย

การอธบายขางตนภายใตสบตวแปรแสดงใหเหนถงความแตกตางของทงในประเทศไทย

และประเทศองกฤษทใชระบบ Westminster เปนแมแบบในการจดรปแบบการปกครองประเทศ และ

เปนตวแปรพนฐานในการก�าหนดรปแบบ ซงสามารถสรปงายๆ เปนตารางไดดงน

14 ดเพมเตมไดท , http://www.gotomanager.com/news/printnews.aspx?id=8973




ตวแปร ประเทศไทย ประเทศองกฤษ

Executive power สร างพรรคเสยงข างมากเพอปองกนการตรวจสอบ

เพอการถวงดลอ�านาจ

Executive Legislative Relation ควบคมไดทงสภา แมควบคมไดแตความรบผดชอบกตองมอย

Legislature มไวเพยงชะลอรางกฎหมาย มไวเพยงชะลอรางกฎหมาย

Party System มพรรคเลกพรรคนอย ทถกรวบเขามาอยในพรรคใหญ

มสองพรรคการเมองใหญ

Ideological / Social Cleannege : One dimension

มนโยบายหลายแบบ ทงซาย ขวา กลาง หรอเลยนแบบ

มเพยง ซาย ขวา

Electoral System Winner take all และถกใชเพออางความชอบธรรม

Winner take all

Distribution of power in state แมมการกระจายอ�านาจแตกมความพยายามรวบอ�านาจ

มการรวบอ�านาจ

Constitution รฐธรรมนญลายลกษณอกษร แกไขไดยาก

ไมมรฐธรรมนญลายลกษณอกษร

Judicial Review มศาลรฐธรรมนญในการตดสนคด ใชศาลธรรมดา

Central Bank ถกแทรกแซงไดงาย ถกแทรกแซงไดงาย

จากทกลาวมาทงหมดตอไปเราจะกลาวถงความรบผดชอบตอหนาท และการยอมรบผด

ตอสงทปฏบตลงไปในความแตกตางทเกดขนของประเทศไทย และประเทศองกฤษ ภายใตกรอบทเกด

ขนในระบบ Westminster

ประเทศไทย และประเทศองกฤษปกครองดวยระบอบประชาธปไตยในระบบรฐสภา ซงม

ความหมายอยางตรงตววามรฐสภาเปนใหญ กลาวคอ รฐสภาควบคมการบรหารงานของรฐบาล ซงเปน

ผบรหารประเทศ มหวหนาฝายบรหาร ไดแก นายกรฐมนตรและคณะรฐมนตรทมาจากสมาชกสภา

ผแทนราษฎร (หรอทเรยกวาสมาชกสภาสามญในกรณของประเทศองกฤษ)

รฐบาลมนายกรฐมนตรเปนหวหนาฝายบรหาร โดยความสมพนธเชงอ�านาจแลวนายกรฐมนตร

ไมไดเปนหวหนาในลกษณะทก�าหนดสวนไดสวนเสย หรอผลประโยชนใหแกสมาชกในคณะรฐมนตรได

นอกจากนในประเทศองกฤษบคคลทอยในขายไดรบการเลอกเปนรฐมนตรมกเปนบคคลทมฐานะ



หรอบคคลทมชอเสยงทางสงคม ทางการคา หรอเปนผมประสบการณในดานนนๆ อยแลวการด�ารง

ต�าแหนงรฐมนตรในประเทศองกฤษจงไมใชเรองมง หรอโควตา ดงเชนปรากฏการณทเกดขนกบ

ประเทศไทย แตเปนเรองทนายกรฐมนตรจะไปเชญบคคลผทเปนผใหญ หรอผทมประสบการณเรองนนๆ

ใหมาด�ารงต�าแหนงรฐมนตร ท�าใหนายกรฐมนตรองกฤษไมมอ�านาจชน�า หรอใหค�าแนะน�า มเพยงแตการ

จงใจ เทานน และการปลดรฐมนตรจากต�าแหนงกเปนสงทไมจ�าเปน เพราะรฐมนตรลวนแลวแตเปนบคคล

ทมชอเสยงพรอมทจะลาออกหากมปญหาในประเดนนโยบาย หรอกรณอนๆ ทเสยหาย ซงนบเปนการ

สะทอนถงการกระท�าทมมาตรฐานทาง “จรยธรรม” และ “สปรต” ทางการเมองการแสดงออกถงความ

รบผดชอบมากกวาจะหวงอ�านาจเอาไวทตนเอง

ประเทศไทยกลบไมเปนเชนนนเพราะการตงพรรคการเมอง ตงรฐบาลตองค�านง ถงเรองมง

และโควตาเปนส�าคญ เพราะถอเปนฐานเสยงส�าคญในการจดตงรฐบาล ดงนน เมอใดทมปญหาเรอง

การตรวจสอบการทจรต หรอความเสยหายเกดขนกบรฐบาลกลบมการปกปองกลมของตน ไมยอมรบ

ความผดหรอถกสบเปลยนต�าแหนงเพอหลกหนการตรวจสอบ จนในทสดเรองราวกจะเงยบหายไป ทเปน

เชนนนกเพราะวาบคคลทมาผด�ารงต�าแหนงรฐมนตรมกจะเปนผทเปนนายทนของพรรค หรอผทกม

คะแนนเสยงของสมาชกในพรรค (หวหนามง) ท�าใหเมอเกดเหตการณดงทกลาวมานายกรฐมนตรตอง

เหนแกพรรคพวกเพอนพองของตนกอน เพราะมผลถงการด�ารงต�าแหนงของตน ซงในแงหนงแสดงให

เหนถงการหวงอ�านาจ และหวงแตผลประโยชนสวนตวมากกวาผลประโยชนของชาต

อกเรองทเหนไดชดเจนทสดกคอความเปนอสระของสมาชกสภาผแทนราษฎร และสมาชกสภา

สามญ ซงโดยหลกการ15 แลวสมาชกสภาผแทนราษฎรในระบบ Westminster มอ�านาจ และมอสระ

ในการลงคะแนนโหวตใหรฐมนตรออกจากต�าแหนงไดโดยไมยดตดกบมตของพรรค เพราะความเปนอสระ

ของสมาชกสภาผแทนราษฎรมความส�าคญมากในสภาของระบบ Westminster โดยสมาชกสภาผแทน

ราษฎรจะตองรบผดชอบตอเขตการเลอกตงของตน และเขารวมพรรคการเมองในกรณทเหนวานโยบาย

หลกของพรรคการเมองพองกบอดมการณของตน และผลประโยชนของเขตเลอกตง ไมใชผลประโยชน

ของตนท�าใหในกรณนหากรฐบาลมเรองออฉาวทขดตอหลกคณธรรม จรยธรรมทจะท�าใหเขตเลอกตงของ

ตนไมพอใจ หรอฝายคานมททาวาจะประสบความส�าเรจในการใชประเดนเหลานเปนขอโตแยง สมาชก

สภามอสระทจะปฏเสธ และออกเสยงไปในทางตรงขามกบหวหนาพรรคของตน หรอสมาชกคนอนๆ

ดงนน รฐสภาจงมอ�านาจอยางมากในการสนบสนน หรอไมสนบสนน นายกรฐมนตร และรฐมนตร ท�าให

นายกรฐมนตร และรฐมนตร มแนวโนมทจะขอลาออกหากมเรองออฉาวเกดขน16 ซงสงทกลาวมานน

15 อางแลว , http://gotoknow.org/16 กรณนเกดขนในองกฤษเรองของการเบกจายเงนทมไวใชในกรณมบานหลงทสองของสมาชกรฐสภาองกฤษไปเพอเรองสวนตว

ทดไมสมเหตสมผล, ดเพมเตมไดท , อภสทธกบบทพสจนมาตรฐานทางจรยธรรม, ไทยโพสต , 31 พฤษภาคม 2552



เกดขนไดในประเทศองกฤษมากกวาจะพบเหนในประเทศไทย

หลกการความรบผดชอบรวมกนตอรฐสภา17 (Collective responsibility) อ�านาจ

หนาทของรฐมนตรไมไดเปน “เจากระทรวง” ทจะสงชเปนชตายไดในทกๆ กรณทเกยวของกบ

กระทรวงของตนและมหลายกรณทคณะรฐมนตรทงคณะรวมกนจะรวมกนตดสนใจในรปแบบของมต

คณะรฐมนตร ดวยเหตนจงไมใชวารฐมนตรกระทรวงหนงจะมหนาทตดสนนโยบายทส�าคญๆ ไดโดยล�าพง

หลกการความรบผดชอบรวมกนตอรฐสภานเองทท�าใหรฐมนตรตองสนบสนนซงกนและกน เพราะ

หากรฐมนตรคนใดไดรบขาวลอวาไมไดรบความไววางใจ ต�าแหนงรฐมนตรทงคณะกจะตกอยในอนตราย

ไปดวย

ผลทเกดขนจากการบงคบใชรฐธรรมนญ 2540 ทตองการท�าใหฝายบรหารมความเขมแขง

โดยเพมอ�านาจใหนายกรฐมนตรมากขน ตามมาดวยการลดทอนอ�านาจการตรวจสอบของรฐสภา พรอมๆ

กบทระบบเลอกตงเออใหพรรคการเมองมอ�านาจเหนอสมาชกสภาผแทนราษฎร ซงเปนบคลากรส�าคญ

ของรฐสภา ท�าใหความรบผดชอบของสมาชกสภาผแทนราษฎรตอประชาชนมนอยกวาความกงวลตอ

ต�าแหนงของตน ยงไมรวมถงการออกมตคณะรฐมนตร การออกพระราชกฤษฎกาตางๆ ทถกน�ามาใชเปน

กฎหมายไดโดยไมตองผานสภา หรอผานสภาในภายหลง และถงแมจะน�าเขาสการพจารณาในสภากผาน

ออกมาไดดวยการทรฐบาลสามารถคมเสยงขางมากไดอยางเดดขาด ซงผดไปจากหลกการระบบรฐสภา

อยางมาก แมวาตอมาสงเหลานจะถกแกไขในรฐธรรมนญ 2550 แตปญหาทเกดขนกยงสบเนองมาถง

ปจจบนจากการทพรรคการเมองเสยงขางมากรวบรวมกลมการเมองและพรรคการเมองเลกๆ เขามารวม

รฐบาลโดยทพรรคเสยงขางมากกยงใชการตอรองตางๆ เปนเครองมอในการควบคมเสยงขางมากในสภา

จากลกษณะสภาพทางการเมองไทยทมการจดตงรฐบาลทเกดจากการผสมระหวางพรรค

รวมรฐบาลหลายๆ พรรค เปนเหตผลประการส�าคญท�าใหศนยรวมการตดสนใจทางการเมอง นโยบาย

การบรหารประเทศแทนทจะมจดศนยกลางทสมาชกสภาผแทนราษฎรทมาจากการเลอกตง ซงถอเปน

ตวแทนของประชาชน กลบถกดงไปอยทพรรคการเมองทมารวมรฐบาล และผน�าพรรคการเมองทมา

รวมรฐบาลเพยงไมกคน ท�าใหพรรคการเมองรวมรฐบาลสามารถสง “ใครกได” มาด�ารงต�าแหนงรฐมนตร

โดยไมตองไดรบความเหนชอบจากสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกพรรคการเมอง แมแตความ

เหมาะสมใดๆ ท�าใหยงไมตองพดถงวาประชาชนจะคดอยางไร สงเหลานถอเปนความไรมาตรฐาน ไรกฎ

ไรกตกา ในการเขาสอ�านาจบรหารของระบบรฐสภาไทย ท�าใหเราเหนอาการตะเกยกตะกาย การตอรอง

เกาอ ฯลฯ เพราะอยากเปนรฐมนตรเพอหาผลประโยชนสวนตนอยทกยคทกสมย

17 อางแลว , http://gotoknow.org/



ยงไปกวานนการเขาครอบง�าของพรรคการเมองทมอย เหนอสมาชกสภาผ แทนราษฎร

ของพรรคการเมอง ท�าใหสมาชกสภาผแทนราษฎรไมสามารถท�างานอยางเปนอสระเพอเปนตวแทน

ผลประโยชนประชาชนไดอยางเตมท ทงๆ ทโดยความสมพนธเชงอ�านาจแลวสมาชกสภาผแทนราษฎร

ในฐานะทท�าหนาทนตบญญตเปนผรบมอบหมายอ�านาจโดยตรงจากประชาชน

หากประเทศไทยยงคงจะใชระบอบประชาธปไตยในระบบรฐสภาตอไปจะหลกเลยงไมได

ทตองพฒนาศกยภาพของระบบรฐสภา ทงมตบคลากรในการเปนตวแทนผลประโยชนของประชาชนท

เปนอสระปลอดจากอทธพลของพรรคการเมอง นายทน การสรางกลไกการท�างานเพอเพมประสทธภาพ

ของรฐสภาใหดยงขน

กลาวโดยสรป รฐสภาในระบบ Westminster ท�าใหรฐสภามอ�านาจมาก นายกรฐมนตร

และรฐมนตรจะตองรบผดชอบโดยตรงตอรฐสภา มหนาทตอบค�าถาม (กระท) ของรฐสภา ซงหากรฐสภา

ไมใหความไววางใจตอรฐมนตร หรอนายกรฐมนตร กจะลงคะแนนเสยงไมไววางใจ (vote of no

confidence) และเมอนนรฐบาลหรอนายกรฐมนตรตองรบผดชอบโดยการลาออก หรอยบสภาเพอใหม

การเลอกตงใหมซงในทางปฏบตแลวหากมเรองออฉาวใดๆ รฐมนตรมกจะชงลาออกในชวงทโดนกระแส

จากรฐสภากดดนนนเอง ซงหมายความวาประเทศองกฤษมระบบตรวจสอบผบรหารภาครฐในรฐสภาท

แตกตางจากสถาบนการเมองของไทย เพราะแมวาทกวนนเราจะอางวามความเปนประชาธปไตย และม

การเลอกตง มรฐบาลทมาจากการเลอกตงของประชาชนแลวกตาม แตความเปนประชาธปไตยในสงคม

ไทยด�ารงอยทามกลางมาตรฐานทางการเมองทมความรบผดชอบทต�ามาก ดงทจะเหนไดวาเมอมความ

ผดพลาดเกดขนในนโยบายใดๆ กตามรฐมนตร หรอนายกรฐมนตรอาจจะตองรบผดชอบดวยการลาออก

แตอยางททราบกนดวาในประเทศไทย รฐมนตรหรอนายกรฐมนตรจะอาง หรอปดความรบผดชอบไปให

หนวยงาน ขาราชการประจ�า ฯลฯ โดยทจะไมรบผดชอบ หรอถงแมจะมอยบางแตกเหนไดนอย เพราะ

ในตางประเทศนนการเมองไมใชเรองสนก หรอสมบตผลดกนชมอยางทเหน หรอคนตาในประเทศไทย

ประชาชนทเลอกนกการเมองเขามาท�าหนาทแทนตนมกจะหวงวาคนๆ นนจะเปนปากเปนเสยงแทน

ตองเปนคนดมคณธรรม คณธรรม มความรบผดชอบตอบานเมอง และประชาชน หากมการด�าเนนนโยบาย

หรอบรหารงานผดพลาด ถกเปดโปงวาไดกระท�าการทจรตคอรรปชน หรอบางกรณแคถกจบไดวาเปน

คนพดปดโกหกมดเทจ นกการเมองเหลานนกไมทนใหสอมวลชนหรอประชาชนวพากษวจารณมกลาออก

โดยดษณภาพ เพอเปนการแสดงความรบผดชอบตอสงคม และประชาชน ทงๆ ทบางคนเพยงแคตกเปน

ผถกกลาวหาในสอหนงสอพมพเทานน

ทเปนเชนนอาจเปนเพราะสงคมไทยยงขาดวฒนธรรมทางการเมองซงเปนโครงสรางพนฐานส�าคญ

ทท�าหนาททางสงคมกรณ (Socialization) ในการปลกฝงจตส�านกผคนในสงคมอยางแขงขน เปนระบบ

และตอเนอง โดยเฉพาะกบนกการเมองใหรจกอบอายตอการท�าชวท�าบาป รรบผดชอบตอสงคมและ



ประชาชน และอทศตนเพอประโยชนสวนรวมอยางแทจรง ยงเปนเรองคอรรปชนแลว จะเหนไดวาเรายง

ขาดวฒนธรรมทางการเมองและสงคมทตอตานคอรรปชนอยางมพลง อกทงยงขาดองคกรหรอกลไกทท�า

หนาทในการตรวจสอบ ลงโทษอยางเขมแขงโดยไมเหนแกหนาอนทรหนาพรหม

ดวยเหตทคนไทยยงขาดวฒนธรรมทางการเมองและสงคมดงกลาว ซงตอตานคดคานนกการเมอง

ทขาดความรบผดชอบตอสวนรวม ทจรตคอรรปชน อะไรท�านองน ในทางตรงกนขามคนไทยกลบใหความ

เคารพนบถอหรอใหเกยรตแกผมอ�านาจหรอคนร�ารวย โดยไมวเคราะหแยกแยะวาคนเหลานนไดอ�านาจ

หรอร�ารวยมาอยางไร ไปวงเตน ซอสทธ ซอเสยง หรอทจรตคดโกงเขามาหรอไม อยางไร18

ภายใตรปแบบเดยวกนของทงสองประเทศชใหเหนวาแมประเทศไทย และประเทศองกฤษจะม

รปแบบการปกครองโดยรฐสภาเชนเดยวกน แตภายใตระบบรฐสภาทวานนกแสดงใหเหนวามความ

แตกตางกนทางการปฏบตดงทกลาวมาขางตน อกทงนกการเมองไทย และคนไทยมกมองการเมอง

เปนเรองสนก ทเปนเชนน ไมใชเพราะคนไทยเปนคนรกความสนกเทานน หากแตเพราะคนไทยยงมอง

การเมองเปนเกมกฬาหรอการแสดงอยางหนง ดงนนใครกตามทกาวสเวทการเมอง จงตองพรอมเปน

ผเลนหรอผแสดง โดยเนนค�ากรยา “เลน” หรอ “แสดง” เปนส�าคญ

อยางไรกตาม การเมองไทยกคลายๆ กบการเมองของประเทศอนๆ ทมกเกยวของกบอ�านาจ

การแขงขน ผลประโยชน ดวยเหตน การเมองไทยจงไมเพยงแตสนก ตนเตน เราใจเทานน หากแตยงเตม

ไปดวยเลหเพทบาย คอรรปชน การใชความรนแรง และความยงเหยงสบสนอลหมาน19 จงไมแปลกท

สภาพการเมองไทยจะเปนอยางทเหนในปจจบน เราจงควรสรางคานยมใหมใหคนไทยตระหนกถงการ

แกไขขอบกพรองทตนเองมอยแลวรวมกนแกไข

กลาวโดยสรปถงแมวาประเทศองกฤษ และประเทศไทยจะมการปกครองดวยระบบรฐสภา

เหมอนกนกตาม แตเราพยายามปฏรปสถาบนการเมองใหมงสแนวโนมการตรวจสอบนอกรฐสภา โดย

ตงแตรฐธรรมนญป 2540 เปนตนมา ไดใหองคกรภาคประชาชน องคกรอสระตางๆ เขามาควบคมรฐบาล

และผด�ารงต�าแหนงสาธารณะ และรฐธรรมนญฉบบลาสดคอป 2550 กยงไดเพมอ�านาจใหกบองคกร

นอกรฐสภา ทงยงขยายไปสฝายตลาการใหเขามาควบคมรฐบาล ซงทงหมดนนอาจแสดงใหเหนถง

การแสดงออกถงการไมไวใจนกการเมองกเปนได

18 http://www.manager.co.th/daily/ViewNews.aspx?NewsID=9540000079475, เขาถง 21 ตลาคม 2556 19 เพงอาง.


หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ

หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญวาทรอยตร ภาคภม แกวเขอน*

รฐธรรมนญในความหมายทวไป1 ทเขาใจกน หมายถง กฎหมายสงสดทใชในการปกครอง

ประเทศ ซงค�าวา “ความเปนกฎหมายสงสด” หมายถง สภาวะสงสดของกฎหมายทอยสงเหนอ

กฎหมายอนๆ ล�าดบเชนนมเรยกวา “ศกด” หรอ “ชน” ของกฎหมาย โดยทกฎหมายอนใดจะขดหรอ

แยงตอกฎหมายสงสดนนมได

ค�าอธบายเชงกระบวนการในการตรารฐธรรมนญ อธบายวารฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด

เพราะกระบวนการในการจดท�ารฐธรรมนญนนมขอแตกตางไปจากกฎหมายอนๆ กลาวคอ กฎหมายทวไป

อาจตราขนโดยรฐสภาหรอฝายบรหาร แตการจดท�ารฐธรรมนญนนตองมกระบวนการจดท�าทระดม

ความคดเหนจ�านวนมาก โดยมากมกจะมการเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวมไดทงในทางตรง

และทางออม เชน ประชาชนมสวนในการเลอกตงสภารางรฐธรรมนญมาท�าหนาในการรางรฐธรรมนญ

โดยในการรางรฐธรรมนญ สภารางรฐธรรมนญจะตองรบฟงความคดเหนของประชาชนเพอใชในการ

รางรฐธรรมนญ และมกระบวนการพเศษเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมตดสนใจในการประกาศใช

รางรฐธรรมนญนน ซงลกษณะหรอกระบวนการตรากฎหมายรฐธรรมนญนกลบไมปรากฏในการตรา

กฎหมายธรรมดา ซงแสดงใหเหนวารฐธรรมนญมลกษณะเปนกฎหมายสงสด

ค�าอธบายเชงทมาของอ�านาจในการจดท�ารฐธรรมนญ รฐธรรมนญถอวาเปนกฎหมายสงสด

เพราะอ�านาจในการกอตงองคกรทางการเมองซงจดใหมรฐธรรมนญขนมานนเปนอ�านาจสงสด ซงกอนม

รฐธรรมนญไมมเกณฑทางกฎหมายใดๆ ทอยเหนอและผกมดอ�านาจในการกอตงระบบกฎหมายและ

ระบบองคกรทางการเมองอยเลย ดงนน อ�านาจในการกอตงองคกรทางการเมองและใหก�าเนดรฐธรรมนญ

จงเปนทมาโดยตรงของรฐธรรมนญในฐานะผสรางรฐธรรมนญ เมอรฐธรรมนญเกดขน รฐธรรมนญจะ

สรางองคกรทางการเมอง (รฐสภา / คณะรฐมนตร / ศาล) โดยมอบหมายใหใชอ�านาจตางๆ (อ�านาจ

นตบญญต / อ�านาจบรหาร / อ�านาจตลาการ)

ค�าอธบายเชงเนอหาของรฐธรรมนญ ซงรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด เพราะเปนทกอตงองคกร

ผใชอ�านาจอธปไตย และแบงสรรอ�านาจระหวางองคกรเหลานนขน อกทง รฐธรรมนญไดมการจดตง

* นตกร สถาบนคณวฒวชาชพ (องคการมหาชน)1 http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=1708


ภาคภม แกวเขอน

องคกรทางการเมองขน มการแบงแยกการใชอ�านาจอธปไตย ท�าใหเกดดลยภาพของอ�านาจ เพอจ�ากด

อ�านาจรฐไมใหมมากเกนไป เพอรบรองคมครองสทธเสรภาพและความเสมอภาคของบคคลเปนส�าคญ

ล�าดบศกดของกฎหมาย2

ล�าดบชนของกฎหมายมไวเพอบงบอกถงระดบสงต�าและความส�าคญของกฎหมายแตละประเภท

รวมไปถงภาพรวมของกฎหมายทใชกน กฎหมายทมล�าดบชนต�ากวาจะมผลยกเลกหรอขดตอกฎหมายท

มล�าดบชนสงกวาไมได ซงเราจดล�าดบไดดงน3

1. กฎหมายแมบททมศกดสงทสดไดแกรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดทใชในการปกครองประเทศ เปนกฎหมายทวางหลกเกณฑการ

ปกครองและก�าหนดโครงสรางในการจดตงองคกรบรหารของรฐ ก�าหนดสทธและหนาทของประชาชน

รวมไปถงใหความคมครองสทธและหนาทดงกลาว กฎหมายอนๆทออกมาจะตองออกใหสอดคลองกบ

รฐธรรมนญ กฎหมายใดทขดกบรฐธรรมนญจะกจะไมมผลใชบงคบได เราอาจเปรยบเทยบอยางงายๆ

โดยนกไปถงผวาจางคนหนง จางผรบจางใหกอสรางบาน โดยใหหวขอมาวาตองการบานทมโครงสราง

แขงแรงมนคง รปแบบบานเปนทรงไทย ผรบจางกตองท�าการออกแบบและกอสรางใหโครงสรางบานแขงแรง

และออกเปนแบบทรงไทย ถาบานออกมาไมตรงตามทผวาจางตองการ กอาจถอไดวาผรบจางผดสญญา

ได หวขอทผวาจางใหมาอาจเปรยบไดกบรฐธรรมนญ ซงเพยงแตก�าหนดกฎเกณฑหรอรปแบบเอาไวเปน

แนวทางหรอเปาหมาย สวนการออกแบบและการกอสรางอาจเปรยบไดกบกฎหมายอนๆ ทตองออกมา

ใหสอดคลองกบรฐธรรมนญ ถาออกแบบมาหรอสรางไมตรงกบความตองการกเปรยบเทยบไดกบ

การออกกฎหมายอนๆ มาโดยไมสอดคลองกบรฐธรรมนญ กจะมผลเปนการผดสญญาหรออาจ

เปรยบเทยบในทางกฎหมายไดวากฎหมายนนๆ ใชไมได

2. กฎหมายทรฐธรรมนญใหอ�านาจแกฝายนตบญญตหรอฝายบรหารเปนผออก ไดแก

ประมวลกฎหมาย พระราชบญญต พระราชก�าหนด กฎหมายเหลานถอวามศกดเปนล�าดบทสอง

รองจากรฐธรรมนญ

- ประมวลกฎหมาย คอเปนการรวมรวบเอาหลกกฎหมายในเรองใหญๆ ซงเปนเรองทวไป

มาจดเปนหมวดหมใหเปนระเบยบ เชน ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ฯลฯ

ประมวลกฎหมายตางๆ ถอเปนกฎหมายทเปนหลกทวๆไป ทกลาวถงสทธและหนาทของบคคลแตละคน

บคคลในสงคมตองประพฤตปฏบตตนอยางไรและหามประพฤตปฏบตตนอยางไรบาง และรวมไปถงการ

2 รศ.พฒนะ เรอนใจด (2553). LW 741 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมองชนสง3 http://cassikuru.wordpress.com



ใหความคมครองตอสทธตางๆ ของบคคลแตละคนดวย ซงทงหมดนอยภายใตกฎเกณฑตางๆ ท

รฐธรรมนญวางไว

- พระราชบญญต เปนกฎหมายเฉพาะเรองใดเรองหนง คอเปนกฎหมายทออกมาใชเพอ

วตถประสงคอยางหนงอยางใด เชน พระราชบญญตลมละลาย กจะเปนเรองเฉพาะเกยวกบการลมละลาย

หรอพระราชบญญตสญชาต กจะเกยวของเฉพาะกบเรองสญชาตของบคคล ฯลฯ ซงพระราชบญญตนจะ

มสวนเกยวของกบฝายบรหารหรอกคอรฐบาลคอนขางมาก เพราะฝายบรหารจะเปนผก�าหนดนโยบาย

ในการบรหารประเทศ และเสนอกฎหมายเฉพาะเรองทเกยวของกบนโยบายนนๆ ใหสภานตบญญต

ท�าการออกนนเองและกฎหมายทออกมานนแมจะมการเปลยนฝายบรหารหรอฝายรฐบาลแลว กจะมผล

ใชบงคบอย จนกวากฎหมายนนจะถกยกเลกหรอมการแกไขเปลยนแปลง

- พระราชก�าหนด เปนกฎหมายทออกโดยฝายบรหารหรอกคอรฐบาล เปนกฎหมายทออก

ใชไปพลางกอนในกรณทมจ�าเปนเรงดวน หลงจากมการใชไปพลางกอนแลว ในภายหลงพระราชก�าหนด

นนกอาจกลายเปนพระราชบญญตซงจะมผลบงคบเปนการถาวรได ถาสภานตบญญตใหการอนมต แต

ถาสภาไมอนมตพระราชก�าหนดนนกตกไป แตจะไมทระทบกระเทอนถงกจการทไดกระท�าไปในระหวาง

ใชพระราชก�าหนดนน ซงพระราชก�าหนดจะออกไดเฉพาะกรณตอไปนเทานน คอ กรณทมความจ�าเปน

เรงดวนเพอรกษาความปลอดภยของประเทศ หรอความปลอดภยสาธารณะ หรอเพอรกษาความมนคง

ในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอเพอจะปองกนภยพบตสาธารณะ หรอมความจ�าเปนตองมกฎหมาย

เกยวดวยภาษอากรหรอเงนตรา

3. กฎหมายทฝายบรหารเปนผออกไดแกพระราชกฤษฎกากฎกระทรวง

(ก). พระราชกฤษฎกาเปนกฎหมายทออกโดยฝายบรหาร ซงจะออกไดเฉพาะในกรณตอไปน

คอ

- รฐธรรมนญก�าหนดใหตราเปนพระราชกฤษฎกาในกจการอนส�าคญทเกยวกบ

ฝายบรหารและฝายนตบญญต เชน พระราชกฤษฎกาเรยกประชมรฐสภา พระราชกฤษฎกายบสภา

ผแทนราษฎร ฯลฯ

- โดยอาศยอ�านาจตามกฎหมายแมบทซงกคอ พระราชบญญต หรอ พระราชก�าหนด

คอจะตองมพระราชบญญตหรอพระราชก�าหนดใหอ�านาจในการออกไว เชน พระราชบญญตจดตง

ศาลภาษอากร พ.ศ. 2528 ก�าหนดวาหากจะเปดศาลภาษอากรจงหวดเมอใด ตองประกาศโดย

พระราชกฤษฎกา ฯลฯ ดวยการทพระราชกฤษฎกาเปนกฎหมายทมศกดต�ากวาพระราชบญญตและ

พระราชก�าหนด ดงนนจะออกมาขดกบพระราชบญญตหรอพระราชก�าหนดซงเปนกฎหมายแมบทนน

ไมได

- กรณทจ�าเปนอนๆ ในเรองใดกได แตตองไมขดตอกฎหมาย



(ข). กฎกระทรวง เปนกฎหมายทรฐมนตรแตละกระทรวงเปนผออก โดยอาศยอ�านาจจาก

กฎหมายแมบทซงกคอพระราชบญญตหรอพระราชก�าหนดฉบบใดฉบบหนง เพอด�าเนนการใหเปนไป

ตามกฎหมายนนๆ พระราชบญญตหรอพระราชก�าหนดจะก�าหนดกฎเกณฑกวางๆเอาไว สวนกฎกระทรวง

กจะมาก�าหนดรายละเอยดอกชนหนง เชน ในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

ไดก�าหนดวา ในกรณทใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยการยดหรออายดทรพยสนของบคคลใดเพอ

ขายทอดตลาด ผทมอ�านาจสงใหยด อายดหรอขายทอดตลาดทรพยสนนน ใหเปนไปตามทก�าหนดไวใน

กฎกระทรวง เรากตองไปศกษาในกฎกระทรวงอกชนหนงวาผทมอ�านาจสงนนคอใครบาง ฯลฯ

4. กฎหมายทองคการปกครองสวนทองถนเปนผออกไดแก เทศบญญตขอบญญตจงหวด

ขอบงคบสขาภบาลขอบญญตกรงเทพมหานครขอบญญตเมองพทยา

เปนกฎหมายทออกมาใชบงคบโดยเฉพาะในแตละองคการปกครองสวนทองถน เพอให

เปนไปตามหนาทขององคการปกครองสวนทองถนนน หรอในกรณทกฎหมายใหอ�านาจไวกท�าการออกได

เชนกน เชน ขอบญญตกรงเทพมหานคร เปนกฎหมายทกรงเทพมหานครตราขนเพอใชบงคบ

ในเขตกรงเทพมหานครเทานน หรอเทศบญญต กเปนกฎหมายทเทศบาลบญญตขนใชบงคบเฉพาะ

ในเขตเทศบาลของตน

หมายเหตสาเหตของการทพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญมศกดสงกวาพระราชบญญต

เพราะจะตองมการสงใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายกอน จงท�าใหมสถานะ

ทางกฎหมายสงกวาพระราชบญญต ตามรฐธรรมนญ มาตรา 154

ในประเทศทมระบบการควบคมกฎหมายไมใหขดกบรฐธรรมนญจะตองมอยางใดอยางหนง

ตอไปนคอ

1. มคณะตลาการรฐธรรมนญ หรอ

2. ศาลรฐธรรมนญ

ส�าหรบประเทศไทยนนเคยมตลาการรฐธรรมนญ และในป 2540 ไดถกยกเลกเปลยนมาเปน

ศาลรฐธรรมนญจนถงปจจบน ซงประเทศทมคณะตลาการรฐธรรมนญ ไดแก ประเทศฝรงเศส และ

ประเทศทมศาลรฐธรรมนญ ไดแก ประเทศเยอรมน โดยยกตวอยางคณะตลาการรฐธรรมนญของประเทศ

ฝรงเศสและศาลรฐธรรมนญของประเทศเยอรมนตางกมอ�านาจหนาทดงนคอ

ก. ตลาการรฐธรรมนญของฝรงเศส มอ�านาจหนาท คอ

1. ตรวจสอบความชอบของการเลอกตงประธานาธบด

2. กรณมขอโตแยงเกยวกบความชอบของการเลอกตง

3. การตรวจสอบกระบวนการและผลของการลงประชามต



4. การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญ

5. การตรวจสอบรปแบบของกฎหมายวาเปนกฎหมายบญญตหรอกฤษฎกา

6. การตรวจสอบขอบเขตของอ�านาจในการออกกฎหมาย

ข.ศาลรฐธรรมนญของเยอรมน มอ�านาจหนาท คอ

1. การจ�ากดสทธขนพนฐานของบคคล

2. คดฟองประธานาธบดสหพนธ

3. คดขอพพาทเกยวกบสทธหนาทขององคกรตามรฐธรรมนญ

4. การควบคมความชอบดวยกฎหมายแบบนามธรรมและรปธรรม

5. คดขอพพาทเกยวกบสทธหนาทระหวางมลรฐและสหพนธรฐ

6. การรองทกขตามรฐธรรมนญของประชาชน

7. คดฟองผพพากษาของสหพนธรฐหรอมลรฐ

8. การตรวจสอบกฎหมายระหวางประเทศ

สรปไดวาทงประเทศไทย ประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมน ระบบศาลยตธรรมสหรฐอเมรกา

และระบบรฐสภาประเทศจน ตางกมระบบการควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญ ซงตามรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดก�าหนดใหศาลรฐธรรมนญมอ�านาจหนาทในการพจารณา

วนจฉยคดรฐธรรมนญ ซงอาจแบงไดเปน 9 ประการ คอ

1. การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางกฎหมายและรางของบงคบการประชมของ

ฝายนตบญญตกอนทจะประกาศใชบงคบมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

1.1 การพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตประกอบ

รฐธรรมนญ (มาตรา 141)

1.2 การพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญต (มาตรา 154)

1.3 การพจารณาวนจฉยรางขอบงคบการประชมของฝายนตบญญตไมใหขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญ (มาตรา 155)

1.4 การพจารณาวนจฉยรางพระราชบญญตวามหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบ

หลกการของรางพระราชบญญตทตองยบยงไวหรอไม (มาตรา 149)

2. การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายทประกาศใชบงคบแลว

2.1 การพจารณาวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญหรอไม (มาตรา 211)

2.2 การพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายตามท



ผตรวจการแผนดนเปนผเสนอ (มาตรา 245)

2.3 การพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายตามท

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตเปนผเสนอ (มาตรา 257)

2.4 การพจารณาวนจฉยค�ารองของบคคลซงถกละเมดสทธและเสรภาพเพอมค�าวนจฉยวา

บทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม (มาตรา 212)

3. การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของเงอนไขการตราพระราชก�าหนด (มาตรา 184)

4. การวนจฉยวาสมาชกสภาผแทนราษฎรสมาชกวฒสภาหรอกรรมาธการกระท�าการใด

เพอใหตนมสวนโดยตรงหรอโดยออมในการใชงบประมาณรายจายหรอไม(มาตรา 168)

5. การวนจฉยปญหาความขดแยงเกยวกบอ�านาจหนาทระหวางรฐสภาคณะรฐมนตรหรอ

องคกรตามรฐธรรมนญ (มาตรา 214)

5.1 องคกรอสระตามรฐธรรมนญ ม 4 องคกร คอ คณะกรรมการเลอกตง ผตรวจการแผนดน

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต และคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน

5.2 องคกรอนตามรฐธรรมนญ ม 3 องคกร คอ องคกรอยการ คณะกรรมการสทธ

มนษยชนแหงชาต และสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

6. การวนจฉยมตหรอขอบงคบของพรรคการเมอง การพจารณาอทธรณของสมาชกสภา

ผแทนราษฎร และการวนจฉยกรณบคคลหรอพรรคการเมองใชสทธและเสรภาพในทางการเมอง

โดยมชอบดวยรฐธรรมนญ

6.1 การวนจฉยมตหรอขอบงคบของพรรคการเมองวาขดตอสถานะและการปฏบตหนาท

ของสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญ หรอขดหรอแยงตอหลกการพนฐานแหงการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอไม (มาตรา 65)

6.2 การพจารณาอทธรณของสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองมมตใหพนจาก

การเปนสมาชกพรรคการเมอง (มาตรา 106 (7))

6.3 การพจารณาวนจฉยกรณบคคลหรอพรรคการเมองใชสทธและเสรภาพในทางการเมอง

โดยมชอบดวยรฐธรรมนญ (มาตรา 68 และมาตรา 237)

7. การวนจสมาชกภาพหรอคณสมบตของสมาชกรฐสภารฐมนตรและกรรมการเลอกตง

7.1 การวนจฉยสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา (มาตรา 91)

7.2 การวนจวาความเปนรฐมนตรสนสดลงหรอไม (มาตรา 182)

7.3 การวนจฉยวากรรมการการเลอกตงคนใดขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามหรอไม




8. การวนจฉยหนงสอสนธสญญาใดตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภากอนหรอไม


9. อ�านาจหนาทตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมองพ.ศ.2550


หลกความสงสดของกฎหมายรฐธรรมนญกบหลกความสงสดของระบบรฐสภานน หลกความ

สงสดของระบบรฐสภามากอนแลวจงตามดวยหลกความสงสดของกฎหมายรฐธรรมนญ ซงหลกความ

สงสดของกฎหมายรฐธรรมนญ ประกอบดวย

1. รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด (มาตรา 6)

2. รฐธรรมนญเปนบทบญญตทใชตความกฎหมายในศาล (มาตรา 27, 68, 91, 141, 215, 233

และมาตรา 240)

3. การกระท�าโดยฝายนตบญญตเทานน (การแกไขรฐธรรมนญ) (มาตรา 68 และมาตรา 291)

4. รฐธรรมนญตองมความแตกตางในทมาในการตราตางจากกฎหมายอน(บทน�า – ทมาของการ

รางรฐธรรมนญ และมาตรา 294)

5. การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญ (มาตรา 141, 149, 154,165, 168, 185, 190,

233 และมาตรา 240)

6. ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญผกพนทกองคกร (มาตรา 27 และมาตรา 216 )

7. กฎหมายรฐธรรมนญเปนกฎหมายลายลกษณอกษร

8. การแกไขกฎหมายรฐธรรมนญตองท�าไดยากกวากฎหมายธรรมดา (มาตรา 291)

9. ตองมระบบการควบคมกฎหมายมใหขดกบรฐธรรมนญ (มาตรา 141, 149, 154, 168 และ

มาตรา 185)

1. รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด4

ความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญสามารถแยกขอบเขตของการศกษา ดงน

1. เหตทรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด

2. ผลจากความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ

4 http://thaibar53.tripod.com/const.htm



1. เหตทรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด

1.1 เพราะรฐธรรมนญเปนสญญาประชาคม (เชงอดมการณ )

1.2 เพราะกระบวนการในการจดท�ารฐธรรมนญตางจากกฎหมายธรรมดาทรฐสภาตรา

ขน ซงการจดรฐธรรมนญจะมกระบวนการพเศษ เชน เปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมไมทางตรงกออม

(เชงกระบวนการ)

1.3 เพราะอ�านาจในการกอตงองคกรทางการเมองเเละรฐธรรมนญ ไมใชอ�านาจออก

กฎหมายธรรมดา เเตเปนอ�านาจทเปนทมาของรฐธรรมนญ , เปนอ�านาจทสงลนพนไมมสงใดอยเหนอ

เเละผกมดได กลาวงายๆ คอ เปนผสรางรฐธรรมนญ เเลวรฐธรรมนญ กไปจดตงองคกรทางการเมองทก

องคกรอกล�าดบหนง (เชงทมา)

1.4 เพราะรฐธรรมนญเปนตวกอตงระบอบการเมองเเละองคกรทางการเมองทกองคกรขน

ตลอดจนการรบรองเเละคมครองสทธเสรภาพของบคคลเเละการจดเเบงเเยกการใชอ�านาจอธปไตย

(เชงเนอหา)

2. ผลจากความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ

2.1 ผลตามมาตรา 6 ทวา “รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใด

ของกฎหมาย กฎ หรอขอบงคบ ขดหรอเเยงตอรฐธรรมนญน บทบญญตนนเปนอนใชบงคบมได”

2.2 การเเกไขเพมเตมรฐธรรมนญยอมกระท�าไดยาก เเละตองกระท�าโดยวธการพเศษ

ยงกวากฎหมายธรรมดา (มาตรา 313)

ตวอยางค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญ

ค�าวนจฉยท 4/25425 ธนาคารฯ ฟองจ�าเลยใหช�าระหนเงนกพรอมทงดอกเบยของตนเงน

จ�าเลยคดนตอสวาประกาศธนาคารโจทกทออกตามความในประกาศธนาคารเเหงประเทศไทย เรอง

การก�าหนดใหธนาคารโจทกปฎบตเรองดอกเบยเเละสวนลดลงวนท 20 ตลาคม 2536 มขอความขดหรอเเยง

ตอรฐธรรมนญ เเละขอใหศาลจงหวดสงขลาสงใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย ศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา

ประกาศธนาคารโจทก เปนประกาศทออกโดยอาศยอ�านาจตามประกาศของธนาคารเเหงประเทศไทย

ดงนน ประกาศของธนาคารโจทกฉบบดงกลาวจงไมใชประกาศของทางราชการ เเละไมใชบทบญญต

เเหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญจะรบวนจฉยใหได สวนประกาศธนาคารเเหงประเทศไทย เรองการก�าหนด

ใหธนาคารโจทกปฎบต เรองดอกเบยเเละสวนลด ลงวนท 20 ตลาคม 2536 เปนการออกขอก�าหนด

โดยผวาการธนาคารเเหงประเทศไทย โดยความเหนชอบของรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง โดย

อาศยอ�านาจตามพระราชบญญตการธนาคารพาณชย พ.ศ 2505 มไดออกโดยองคกรทใชอ�านาจนตบญญต

5 http://www.kodmhai.com/vinit/2542/Vnit-4.html



จงไมใชบทบญญตเเหงกฎหมายตามความหมายของรฐธรรมนญ มาตรา 264 การทผ รองขอให

ศาลรฐธรรมนญ วนจฉยวาประกาศธนาคารเเหงประเทศไทยดงกลาว ซงศาลยตธรรมจะน�ามาใชบงคบ

เเกคด เปนประกาศทขดหรอเเยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 6 หรอไม จงไมอยในอ�านาจหนาทของ

ศาลรฐธรรมนญทจะรบวนจฉยใหได ใหยกค�ารอง

หมายเหต - ค�าวนจฉยน เปนค�าวนจฉยทส�าคญ เพราะเปนบรรทดฐานทศาลรฐธรรมนญน�า

มาอางในค�าวนจฉยอนๆ อกมากตอมา

ค�าวนจฉยท 9/2542 ศาลจงหวดหลมสกสงเรองไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวา

ประกาศธนาคารเเหงประเทศไทย เรองการก�าหนดใหธนาคารพาณชยปฎบตในเรองดอกเบยเเละสวนลด

ลงวนท 20 ตลาคม 2536 เปนประกาศทไมชอบดวยกฎหมายเพราะฝาฝนพระราชบญญตการธนาคาร

พาณชย พ.ศ. 2505 ซงเเกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตธนาคารพาณชย (ฉบบท 2) พ.ศ 2522

มาตรา 14 เเละพระราชบญญตดอกเบยใหกยมของสถาบนการเงน พ.ศ 2523 ซงเเกไขเพมเตมโดย

พระราชบญญตดอกเบยใหกยมของสถาบนการเงน (ฉบบท 3) พ.ศ 2535 มาตรา 4 ขดตอรฐธรรมนญ

มาตรา 6 เเละมาตรา 30 หรอไม

ศาลรฐธรรมนญวนจฉยประเดนเเรกในปญหาทวา ประกาศธนาคารเเหงประเทศไทยขดตอ

พระราชบญญตการธนาคารพาณชย พ.ศ 2505 หรอไม วา รฐธรรมนญไมไดบญญตใหศาลรฐธรรมนญม

อ�านาจพจารณาวนจฉยวา ประกาศทออกโดยอาศยอ�านาจตามกฎหมายจะขดหรอฝาฝนตอบทบญญต

เเหงกฎหมายนนเอง ดงนน ประกาศธนาคารเเหงประเทศไทย เรองการก�าหนดใหธนาคารพาณชยปฎบต

ในเรองดอกเบยเเละสวนลดลงวนท 20 ตลาคม 2536 ขดเเยงตอพระราชบญญตการธนาคารพาณชย

พ.ศ. 2505 เเกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการธนาคารพาณชย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2522 หรอไมนน

เปนปญหาทศาลรฐธรรมนญไมมอ�านาจวนจฉย

สวนประเดนหนงทวา ประกาศธนาคารเเหงประเทศไทยทออกตามพระราชบญญตดอกเบย

เงนใหกยมของสถาบนการเงนขดตอรฐธรรมนญ ศาลรฐธรรมนญเหนวา ไมจ�าเปนตองวนจฉย ใหยก

ค�ารองเพราะเคยวนจฉยเเลวดงปรากฎตามค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญท 4/2542

หมายเหต - ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญเรองท�านองนยงมอกมาก เชน ค�าวนจฉยท 12 ถง

35/2542 ค�าวนจฉยท 38 ถง 40/2542 ค�าวนจฉยท 41/2542 ค�าวนจฉยท 42 ถง 42/2542 ซงอาง

ค�าวนจฉยท 4/2542 เเละ 5/2542



2. รฐธรรมนญเปนบทบญญตทใชตความกฎหมายในศาล6 แยกออกเปน 2 ลกษณะ ดงน

1. สภาพปญหาและหลกทวไปของการตความรฐธรรมนญ เมอพเคราะหบทบญญตของ

รฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษรซงเปนวตถแหงการตความแลว เราจะพบวามบทบญญตจ�านวน

ไมนอยทไดรบการตราขนโดยใชถอยค�าทมความหมายไมเฉพาะเจาะจง หรอเกดกรณทเปนปญหาทาง

รฐธรรมนญขน ซงปญหาดงกลาวมความไมชดเจนวาจะน�าเอาบทบญญตในรฐธรรมนญไปปรบใช

ไดหรอไม ปญหาตางๆ เหลานเมอเกดขนแลว กจะกลายเปนประเดนใหตองตความรฐธรรมนญ

ถงแมวาปญหาการใชและการตความกฎหมายจะเกดขนในสาขากฎหมายทกสาขา แตหาก

ปญหาดงกลาวเกดขนในทางกฎหมายรฐธรรมนญแลว ดเหมอนวาปญหานนจะยงยากซบซอนกวาปญหา

ทเกดขนในกฎหมายอน ทงนเนองจากในหลายกรณการตรารฐธรรมนญขนใชบงคบนน ผรางรฐธรรมนญ

มเวลาคอนขางจ�ากด และมกปรากฏอยบอยครงทผรางรฐธรรมนญไมสามารถทจะตกลงรายละเอยด

เรองใดเรองหนงได จงตองบญญตเฉพาะหลกการกวางๆ ไว โดยปลอยใหการตดสนใจในรายละเอยดเปน

เรองของอนาคต นอกจากนโดยเหตทปญหาการตความรฐธรรมนญสมพนธใกลชดกบปญหาทางการเมอง

ซงกระทบกบการจดสรรอ�านาจและผลประโยชนทางการเมอง ผลการตความรฐธรรมนญจงมกเปน

ประเดนใหวพากษวจารณเสมอ กลาวเฉพาะกรณของประเทศไทย การรางรฐธรรมนญนอกจากจะกระท�า

ขนภายในเวลาอนจ�ากด และโดยสวนใหญเปนการรางรฐธรรมนญทเปนผลพวงของการท�ารฐประหาร

แลว หากพจารณาจากตวบทของรฐธรรมนญ เราจะพบความขดแยงกนของบทบญญตตางๆ ในรฐธรรมนญ

อยบอยครง และท�าใหการตความรฐธรรมนญไทยมความยงยากเปนพเศษ

เนองจากรฐธรรมนญทไดรบการตราขนโดยผทรงอ�านาจสถาปนารฐธรรมนญ เปนกฎหมาย

ลายลกษณอกษรอยางหนง ในการตความรฐธรรมนญผตความจงตองน�าเอาหลกการตความกฎหมาย

ลายลกษณอกษรทวไปมาใชดวย กลาวคอ ผตความจะตองพจารณาถอยค�าของรฐธรรมนญทงในแงมม

ทางภาษาและทางกฎหมาย วาถอยค�านนมความหมายอยางไร ตองพจารณาจากประวตความเปนมาของ

การรางรฐธรรมนญนนวาบรรดาบคคลทมสวนในการรางรฐธรรมนญไดอภปรายในเรองนนๆ ไวอยางไร

อยางไรกตามพงระมดระวงวาการใหความเหนของผทมสวนในการรางรฐธรรมนญหลงจากทไดประกาศ

ใชรฐธรรมนญแลว อาจจะไมชวยใหเราสามารถคนหาความหมายของบทบญญตแหงรฐธรรมนญได

เนองจากเมอเวลาไดผานพนไปแลว และตอมาเกดปญหาใหตองตความบทบญญตในรฐธรรมนญ ผราง

รฐธรรมนญอาจจะเปลยนความคดเหนไปแลว หรอตความรฐธรรมนญตามความคดอานทางการเมองใน

บรบทของปญหาทเกดขนเฉพาะหนาซงตนอาจมสวนไดเสยกบการวนจฉยปญหานน การตความโดย

ค�านงถงประวตความเปนมาของการรางรฐธรรมนญจงหมายถงการยอนไปคนหารายงานการประชม

6 http://www.enlightened-jurists.com/page/106/Application-of-Public-Law-IV.html



เหตผลทไดยกรางบทบญญตของรฐธรรมนญ รางบทบญญตของรฐธรรมนญรางแรกและรางถดมาทม

การแกเปลยนแปลงจนมาเปนบทบญญตของรฐธรรมนญทมผลใชบงคบ ไมใชการสมภาษณสอบถาม

ความเหนของผรางรฐธรรมนญ นอกจากนในการตความรฐธรรมนญผตความจะตองค�านงถงบรบท

ในทางประวตศาสตรทท�าใหเกดบทบญญตของรฐธรรมนญทเปนวตถแหงการตความดวย ดวยเหตน

ผตความรฐธรรมนญจงตองคนหาวาในเวลาทมการรางรฐธรรมนญนน เกดเหตการณส�าคญทางการเมอง

เศรษฐกจ สงคม อะไรบางทมอทธพลตอการรางรฐธรรมนญ

โดยเหตทบทบญญตของรฐธรรมนญแตละมาตราไมไดด�ารงอยเปนอสระแยกออกตางหาก

จากกนเปนเอกเทศ ในการตความบทบญญตมาตราใดมาตราหนงในรฐธรรมนญ ผตความจงจะตอง

ตรวจสอบดวาบทบญญตดงกลาวอยในหมวดใดหรอสวนใด เชน ค�าวา “บคคล” ในหมวดทวาดวยสทธ

และเสรภาพของชนชาวไทย โดยปกตยอมหมายถง บคคลธรรมดาสญชาตไทย ในกรณทสทธและเสรภาพ

ดงกลาวนนเปนสทธและเสรภาพทนตบคคลอาจเปนผทรงสทธได บคคลยอมหมายความถงนตบคคล

เอกชนสญชาตไทย ส�าหรบนตบคคลมหาชนตามกฎหมายไทยจะเปนผทรงสทธตามความในหมวดนได

กเฉพาะแตกรณทโดยสภาพแหงสทธ รฐจ�าตองยอมใหนตบคคลมหาชนนนเปนผทรงสทธ เชน เสรภาพ

ทางวชาการ นอกจากบคคลธรรมดาจะเปนผทรงสทธแลว มหาวทยาลยของรฐเองกสามารถเปนผทรงสทธ

ดงกลาวได (กรณนตองพจารณาการตความตามวตถประสงค) ส�าหรบสทธของบคคลตางชาตจะมได

แคไหนนน ยอมตองพจารณาบทบญญตในหมวดทวาดวยสทธเสรภาพประกอบกบบทบญญต มาตรา 4

ทคมครองศกดศรความเปนมนษย กลาวคอ ตองพจารณาวา สทธดงกลาวเปนสทธมนษยชนหรอไม

เมอพเคราะหจากการตความตามระบบ จะเหนวาบคคลตางชาตยอมไมสามารถอางบทบญญตวาดวย

สทธและเสรภาพในหมวดทวาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทยขนยนรฐไดโดยตรง แตจะตอง

พจารณาเปนรายสทธและเสรภาพไปวาสทธนนมลกษณะเปนสทธมนษยชนหรอไม

นอกจากการตความรฐธรรมนญ ผตความจะตองพเคราะหถอยค�า ความเปนมา โครงสราง

และระบบของบทบญญตทเปนวตถแหงการตความแลว สงทไมอาจขาดเสยได คอ การตความโดยค�านง

ถงวตถประสงคของบทบญญต นนคอ การตความโดยพเคราะหถงเหตผลของบทบญญตดงกลาว

(ratio legis) ตลอดจนเปาหมายของบทบญญตนน (telos) บทบญญตในรฐธรรมนญยอมมขนเพอรบใช

หลกการพนฐานของรฐธรรมนญ เชน หลกนตรฐ และมขนเพอขจดปญหาการขดแยงกนของกลม

ผลประโยชนตางๆ การตความบทบญญตในรฐธรรมนญจงตองตความไปใหสอดคลองกบเปาหมายเชนวาน

2. หลกการเฉพาะในการตความรฐธรรมนญ นอกจากหลกทวไปในการตความรฐธรรมนญ

ซงไมแตกตางไปจากการตความกฎหมายลายลกษณอกษรอนแลว ในทางต�าราไดมการพฒนา

หลกการเฉพาะบางประการทจะตองน�ามาพจารณาประกอบกบ หลกทวไปในการตความรฐธรรมนญ

ซงไดแก



1) หลกความเปนเอกภาพของรฐธรรมนญหลกการนเรยกรองใหผตความรฐธรรมนญ

ตองพเคราะหรฐธรรมนญทงฉบบอยางเปนเอกภาพ กลาวคอ จะตองตความบทบญญตตางๆ ใน

รฐธรรมนญใหสอดคลองกน ไมตความใหบทบญญตตางๆ ในรฐธรรมนญขดแยงกนเอง

2) หลกการมผลบงคบในทางปฏบตของบทบญญตทกบทบญญต ในกรณทเกดการ

ขดแยงกนระหวางบทบญญตตางๆในรฐธรรมนญ ผตความรฐธรรมนญจะตองไมตความใหบทบญญตใด

บทบญญตหนงมผลใชบงคบเตมท และการทบทบญญตนนมผลใชบงคบเตมท สงผลใหบทบญญตอก

บทบญญตหนงไมสามารถใชบงคบได การตความรฐธรรมนญทถกตองในกรณทบทบญญตสองบทบญญต

ขดแยงกน เมอเกดขอเทจจรงทเปนรปธรรมขน คอ การตความใหบทบญญตทงสองนนใชบงคบไดทงค

โดยอาจจะลดขอบเขตการบงคบใชของบทบญญตทงสองลงไมใหเกดการขดแยงกน เชน การขดแยงกน

ระหวางเสรภาพในการแสดงความคดเหนกบสทธในความเปนอยสวนตว เปนตน

3) หลกการเคารพภารกจขององคกรตามรฐธรรมนญ ในการตความรฐธรรมนญ องคกร

ตามรฐธรรมนญจะตองตระหนกถงภารกจทรฐธรรมนญมอบหมายใหแกตน และจะตองเคารพอ�านาจ

และภารกจทางรฐธรรมนญขององคกรอนตามรฐธรรมนญ องคกรตามรฐธรรมนญจะตองไมตความ

อ�านาจหนาทของตนใหขดกบหลกการแบงแยกภารกจตามรฐธรรมนญ (หรอทเราเขาใจกนในเรองของ

หลกการแบงแยกอ�านาจ) เชน ศาลรฐธรรมนญจะตองระมดระวงวาแมตนมอ�านาจควบคมตรวจสอบ

ความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายทตราขนโดยองคกรนตบญญต ตนกไมมอ�านาจในอนทจะ

ปฏบตภารกจในการตรากฎหมายแทนองคกรนตบญญตได ซงหมายความวา ศาลรฐธรรมนญจะตอง

ตรวจสอบวากฎหมายทรฐสภาตราขนไมชอบดวยรฐธรรมนญอยางไร แตจะตความอ�านาจของตนไป

จนถงขนวนจฉยวากฎหมายทสภาตราขนขดตอรฐธรรมนญเพยงเพราะตนเหนวากฎหมายฉบบนน

ไมความเหมาะสมในทางนตนโยบายไมได เพราะเทากบศาลรฐธรรมนญกาวลวงเขาไปแสดงเจตจ�านงใน

การบญญตกฎหมายแทนองคกรนตบญญตเสยเอง

4) หลกบรณภาพแหงรฐธรรมนญ หลกการดงกลาวนเปนหลกการตความรฐธรรมนญท

สบเนองมาจากหลกความเปนเอกภาพของรฐธรรมนญ กลาวคอ ในการตความเพอแกปญหาทาง

รฐธรรมนญนน ผตความจะตองตความรฐธรรมนญไปในทางทสงเสรมใหรฐธรรมนญมความมนคง

5) หลกความมผลบงคบเปนกฎหมายโดยตรงของบทบญญตในรฐธรรมนญ หลกการ

ขอนก�าหนดวาในการตความรฐธรรมนญนน จะตองตความใหบทบญญตในรฐธรรมนญมก�าลงบงคบทาง

กฎหมายใหมากทสดเทาทจะเปนไปได ผตความรฐธรรมนญพงเลยงการตความทสงผลใหบทบญญตใน

รฐธรรมนญมลกษณะเปนเพยงนโยบายเทานน เวนแตบทบญญตในรฐธรรมนญจะแสดงใหเหนในตวเอง

วามงหมายใหมลกษณะเปนแนวนโยบาย ไมใชมงกอตงสทธเรยกรองในทางมหาชนใหแกราษฎร



3. การกระท�าโดยฝายนตบญญต

ในเรองนเปนอ�านาจของฝายนตบญญตซงอาศยอ�านาจตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 มาตรา 2917 กระท�าตามหลกเกณฑและวธการดงตอไปน

1. ญตตขอแกไขเพมเตมตองมาจากคณะรฐมนตร สมาชกสภาผ แทนราษฎรจ�านวน

ไมนอยกวาหนงในหาของจ�านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร หรอจากสมาชกสภา

ผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภามจ�านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ�านวนสมาชกทงหมดเทาทมอย

ของทงสองสภา หรอจากประชาชนผมสทธเลอกตงจ�านวนไมนอยกวา 50,000 คน ตามกฎหมาย

วาดวยการเขาชอเสนอกฎหมาย ญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทมผลเปนการเปลยนแปลงการ

ปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐ

จะเสนอมได

2. ญตตขอแกไขเพมเตมตองเสนอเปนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมและใหรฐสภาพจารณา

เปนสามวาระ

3. การออกเสยงลงคะแนนในวาระทหนงขนรบหลกการ ใหใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดย

เปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการแกไขเพมเตมนน ไมนอยกวากงหนงของจ�านวนสมาชก

ทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

4. การพจารณาในวาระทสองขนพจารณาเรยงล�าดบมาตรา ตองจดใหมการรบฟงความคดเหน

จากประชาชนผมสทธเลอกตงทเขาชอเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดวย การออกเสยงลงคะแนน

ในวาระทสองขนพจารณาเรยงล�าดบมาตรา ใหถอเอาเสยงขางมากเปนประมาณ

5. เมอการพจารณาวาระทสองเสรจสนแลว ใหรอไว 15 วน เมอพนก�าหนดนแลวใหรฐสภา

พจารณาในวาระทสามตอไป

6. การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสามขนสดทาย ใหใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดย

เปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการทจะใหออกใชเปนรฐธรรมนญมากกวากงหนงของ

จ�านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

7. เมอการลงมตแลว ใหน�ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขนทลเกลาทลกระหมอมถวาย

ในทางกลบกนศาลรฐธรรมนญโดยสามารถตรวจสอบถวงดลอ�านาจของฝายนตบญญตได

เชนกน ภายใตบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 โดยขอบเขตอ�านาจ

7 กาญจนารตน ลวโรจน, สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2540) หมวดรฐธรรมนญและกฎหมาย เรอง 4.

การจดท�าและแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ, กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา, องคการคาของครสภา, 2544, 95 หนา. ISBN 974-00-8350-1



ของศาลรฐธรรมนญในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญมอยจ�านวนทงสน 21 รายการ แตการ

ตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของฝายนตบญญตโดยเฉพาะ มอยเพยง 7 รายการ8 ดงตอไปน

1. การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญท

ผานความเหนชอบของรฐสภาแลวทกฉบบ ไมเวนแมแตรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย

วธพจารณาของศาลรฐธรรมนญทศาลรฐธรรมนญเองเปนผเสนอ (ตามมาตรา 141)

2. การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตทผานความเหนชอบของ

รฐสภาแลว (ตามมาตรา 154) กรณน ศาลรฐธรรมนญจะตรวจสอบไดเฉพาะรางพระราชบญญตท ส.ส.

จ�านวนหนงไมนอยกวาหนงในสบ ส.ว. จ�านวนไมนอยกวาหนงในสบ หรอ ส.ส. และ ส.ว. รวมกนจ�านวน

ไมนอยกวาหนงในสบ หรอนายกรฐมนตร เหนวามขอความทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอตราขนโดย

ไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ และเสนอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยเทานน ถาไมมการเสนอ

ความเหนตามมาตรา 154 ดงกลาว ศาลรฐธรรมนญกไมมสทธทจะวนจฉย และนายกรฐมนตรตองน�าราง

พระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายภายใน 20 วน (ตามมาตรา 150)

3. การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร

รางขอบงคบการประชมวฒสภา และรางขอบงคบการประชมรฐสภาทสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอ

รฐสภาแลวแตกรณ ใหความเหนชอบแลว แตยงมไดประกาศในราชกจจานเบกษา กรณนเสนอโดย

ประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา หรอประธานรฐสภา แลวแตกรณ (ตามมาตรา 155)

4. การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชก

วฒสภาจ�านวนไมนอยกวาหนงในสบเขาชอกนเสนอความเหนตอศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวาในการ

พจารณารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณของสภาผแทนราษฎร วฒสภา

หรอของคณะกรรมาธการ ไดมการเสนอ การแปรญตต หรอการกระท�าดวยประการใดๆ ซงมผลท�าให

สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการ มสวนไมวาโดยทางตรงหรอทางออม

ในการใชงบประมาณรายจายของแผนดนหรอไม (ตามมาตรา 168 วรรคหก และวรรคเจด)

5. การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญเพอวนจฉยวา สมาชกภาพของสมาชกสภา

ผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา ตองสนสดลง เนองจากขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตาม

รฐธรรมนญ ตามทม ส.ส. หรอ ส.ว. จ�านวนไมนอยกวาหนงในสบหรอคณะกรรมการการเลอกตงยนค�ารอง

ขอใหพจารณาหรอไม (ตามมาตรา 91)

6. การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญเพอวนจฉยวา สมาชกภาพของสมาชกสภา

ผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาและผด�ารงต�าแหนง นายกรฐมนตร รฐมนตร ตองสนสดลงเมอไดกระท�า

8 http://www.kaninboonsuwan.com/article/detail.php?id=216



การอนตองหามตามรฐธรรมนญ คอ ด�ารงต�าแหนงในหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ

รบสมปทานจากรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอเขาเปนคสญญากบรฐ

หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ อนมลกษณะผกขาดตดตอน หรอเปนหนสวนหรอ

ผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว รบเงนหรอ

ประโยชนใดๆ จากหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเปนพเศษ หรอใชสถานะหรอ

ต�าแหนงหนาทเขาไปกาวกายแทรกแซงการบรรจ แตงตง โยกยายขาราชการประจ�า หรอเปนเจาของ

กจการหรอถอหนในกจการสอสารมวลชนหรอโทรคมนาคมหรอไม (ตามมาตรา 265 มาตรา 266

มาตรา 267 มาตรา 268 หรอมาตรา 48) กรณนผรอง ไดแก ส.ส. หรอ ส.ว. จ�านวนไมนอยกวาหนงในสบ

7. การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญเพอวนจฉยวา ความเปนประธานและรองประธาน

สภาผแทนราษฎร ประธานและรองประธานวฒสภา ตองสนสดลง เนองจากขาดคณสมบตหรอมลกษณะ

ตองหามตามรฐธรรมนญ เมอตองค�าพพากษาใหจ�าคก หรอไม ตามมาตรา 124 (4)

สวนการตรวจสอบเพอวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดใดตองดวย

บทบญญตมาตรา 6 คอ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม ตามมาตรา 211 นน ไมใชการตรวจสอบ

ฝายนตบญญตโดยศาลรฐธรรมนญ เพราะกฎหมายนนพนจากรฐสภาและทรงลงพระปรมาภไธย

ประกาศใชไปแลว

เชนเดยวกบการตรวจสอบเพอวนจฉยกรณทบคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญ

รบรองไววา บทบญญตแหงกฎหมายใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม ตามมาตรา 212 กไมใชการ

ตรวจสอบฝายนตบญญตโดยศาลรฐธรรมนญ

การตรวจสอบกรณทผตรวจการแผนดนเสนอพรอมความเหนวา บทบญญตแหงกฎหมายใด

มปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญหรอไม ตามมาตรา 245 (1) กไมใชการตรวจสอบ

ฝายนตบญญตโดยศาลรฐธรรมนญ

การตรวจสอบกรณทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต เสนอเรองพรอมความเหนตอ

ศาลรฐธรรมนญ ในกรณทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตเหนชอบตามทมผรองเรยนวาบทบญญต

แหงกฎหมายใดกระทบตอสทธมนษยชน และมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญหรอไม ตาม

มาตรา 257 วรรคหนง (2) กไมใชการตรวจสอบฝายนตบญญตโดยศาลรฐธรรมนญ

รวมทงการตรวจสอบเพอวนจฉยวา พระราชก�าหนดใดเปนไปตามมาตรา 184 วรรคหนง

หรอวรรคสอง คอ เปนกรณเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภย

สาธารณะ ความมนคงทางเศรษฐกจ หรอปองปดภยพบตสาธารณะ และเปนกรณฉกเฉนทมความจ�าเปน

รบดวนอนมอาจจะหลกเลยงได หรอไม ตามมาตรา 185 กไมใชการตรวจสอบฝายนตบญญตโดย

ศาลรฐธรรมนญ เพราะนนเปนการตรวจสอบถวงดลฝายบรหาร



เพราะฉะนนจงมใชการละเมดตอรฐธรรมนญโดยฝายนตบญญตเทานน ศาลรฐธรรมนญ

สามารถตรวจสอบถวงดลอ�านาจของฝายนตบญญตไดเชนกน

4. รฐธรรมนญตองมความแตกตางในทมาในการตราตางจากกฎหมายอน9

จากประวตศาสตรเราจะเหนไดวารฐตางๆ ในโลกนมทมาของรฐธรรมนญโดยวธการ 4 วธ

ดงน

1. โดยการเปลยนแปลงอยางคอยเปนคอยไป (Gradual Evolution) ส�าหรบการ

เปลยนแปลงอยางคอยเปนคอยไปของรฐธรรมนญนน ตวอยางทดทสด คอ รฐธรรมนญขององกฤษ ซง

เปนผลจากการเปลยนแปลงทละเลกทละนอย โดยเรมจากการปกครองระบอบกษตรยสมบรณาญาสทธราชย

ตอมา อ�านาจถกเปลยนมอจากกษตรยไปยงกลมผแทนของประชาชนทละเลกทละนอย โดยเรมจาก

กฎบตร แมกนา คารตา (Magna Carta) ซงบรรดาเจาขนมลนายขององกฤษรวมกนท�าเปนท�านองบงคบ

พระเจาจอหน ใหนอมรบสทธบางอยางของขนนางและเอกชนในป ค.ศ.1215 ซงชาวองกฤษถอวาเปน

จดเรมตนแหงรฐธรรมนญของตน

นอกจากนยงมชวงเวลาส�าคญของประวตศาสตรองกฤษตอนหนง กคอ พระเจาจอรจท 1

(George I) ซงขนครองราชยในป ค.ศ.1714 เปนชาวเยอรมน จากแควน Hannover (พระเจาจอรจท 1

เปนตนราชวงศ Windsor ทยงปกครองประเทศองกฤษในปจจบน) เนองจากพระเจาจอรจท 1 เปนชาว

เยอรมน และไมสามารถตรสภาษาองกฤษได รวมทงพระองคไมสนพระทยกจการบานเมองขององกฤษ

เทาไรเลย ท�าใหอ�านาจในการปกครองตางๆ กเรมเปลยนมอไปสคณะรฐมนตร การทปฏบตเชนนสบมา

เปนเวลานาน ท�าใหอ�านาจทางการปกครองทแทจรงตกมาอยกบผแทนของประชาชนในทสด และอ�านาจ

นกไดรบการรบรองวาเปนอ�านาจทชอบดวยกฎหมาย ซงเปนสวนหนงของรฐธรรมนญแบบจารตประเพณ

ขององกฤษนนเอง การศกษาประวตศาสตรท�าใหสามารถสงเกตรฐธรรมนญแบบนไดชดเจนขน

2. โดยการปฏวต(Revolution)หรอรฐประหาร(Coupd’Etat)การปฏวต (Revolution)

คอ การเปลยนแปลงอยางขนานใหญ อยางรวดเรวแทบจะเรยกไดวาจากหนามอเปนหลงมอ การปฏวต

เปนการลมลางรฐบาลโดยการใชก�าลงรนแรงและประชาชนเปนผท�าการปฏวตเปนสวนรวม เชน การ

ปฏวตครงใหญของประเทศฝรงเศส ใน ค.ศ.1781 และการปฏวตในประเทศรสเซย ค.ศ.1817 เปนตวอยาง

ของการเปลยนแปลงระบอบการเมองจากระบบกษตรยไปสระบอบอนในทนททนใด และมการนองเลอด

ในการปฏวตทงสองน

สวนการรฐประหาร (Coup d’Etat) คอ การยดอ�านาจของกลมบคคล เชน คณะทหาร เปนตน

การกระท�ารฐประหารนนเปนการลมลางรฐบาลซงเพงเลงถงตวบคคลในคณะรฐบาลเทานน เชน

9 http://www.baanjomyut.com/library_2/extension-1/political_institution/02.html



การปฏวตอาจเกดขนเมอประชาชนมความไมพอใจรฐบาลทปกครองอยอยางรนแรง และไมสามารถทจะ

เปลยนแปลงรฐบาลคณะนนไดโดยวธการทชอบดวยกฎหมายตามระบอบการปกครองทมอย เมอ

ประชาชนถกบบบงคบหนกเขาและเหนวาระบอบการปกครองควรจะตองเปลยนแปลงไปสการปกครอง

ระบอบใหมจงเกดการปฏวตขน เมอมการปฏวตกอาจจะเกดสงครามกลางเมองหรอเกดการจลาจลขน

จนกวาจะมรฐบาลทมนคงท�าการปกครองประเทศ บางครงผทมอ�านาจอยระหวางปฏวต ไดจดใหมการ

รางรฐธรรมนญออกมาใชบงคบ ซงสวนใหญมกจะเปนการเปลยนแปลงระบอบการปกครองของรฐจาก

อยางหนงมาเปนอกอยางหนง

3. โดยการยกราง (Deliberate Creation) รฐธรรมนญทมก�าเนดมาจากการยกรางน

สวนมากมกเกดขนหลงจากทไดมรฐใหมเกดขน หลงจากทรฐใดรฐหนงไดรบเอกราชหลดพนจากสภาพ

การเปนอาณานคมของรฐอกรฐหนง เชน ประเทศสหรฐอเมรกาไดเปนประเทศเอกราชหลดพนจากการ

ปกครองของจกรวรรดบรตช ในป ค.ศ.1676 ซงตอมาในป 1687 กไดมการประกาศใชรฐธรรมนญของ

ประเทศสหรฐอเมรกาขน ในท�านองเดยวกนกบประเทศอนเดย พมา มาเลเซย และบรรดาประเทศใน

ทวปแอฟรกาทงหลาย

นอกจากน บรรดารฐทเกดขนใหมในทวปยโรปภายหลงสงครามโลกครงท 1 อนสบเนอง

มาจากสนธสญญาระหวางประเทศ เชน ประเทศยโกสลาเวย โปแลนด ฟนแลนด เปนอาท กไดยกราง

รฐธรรมนญขนหลงจากทไดรบการรบรองวาเปนประเทศเอกราชจากบรรดาประเทศตางๆ แลว

4. โดยกษตรยพระราชทานให (Grant) รฐสวนใหญในทวปเอเชยและยโรปตามประวตศาสตร

มกจะมการปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชย กษตรยอยเหนอกฎหมาย กษตรยมอ�านาจอยางไมม

ขอบเขต เปนเจาชวต เปนเจาของทกสงทกอยางในรฐ ตอมากษตรยอาจมความคดวาควรจะมก�าหนด

อ�านาจของพระองคและวธการใชอ�านาจอนใหเปนทแนนอน อาจจะเปนเพราะกษตรยเหนวามวธการอน

อนจะน�ามาซงความเจรญของรฐ กษตรยบางพระองคทรงก�าหนดพระราชอ�านาจเนองจากถกบงคบ หรอ

ท�าเพอเปนการตอรองกบขนนางและประชาชน

รฐธรรมนญซงถอก�าเนดมาจากการทกษตรยพระราชทานให มลกษณะทกษตรยทรงยนยอม

จะใชอ�านาจตามวธทก�าหนดไวหรอผานองคกรทก�าหนดไว รฐธรรมนญนอาจถกแกไขเปลยนแปลงไดตาม

ความประสงคของกษตรย แตในบางกรณกษตรยจะเปลยนแปลงแกไขรฐธรรมนญในบางระบอบไมได

นอกจากจะไดรบความยนยอมจากประชาชน

หมายเหต – ส วนทมาของพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ พระราชบญญต

พระราชก�าหนด ฯลฯ จะมทมาและลกษณะแตกตางกนออกไปจากรฐธรรมนญ



5. การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญ

โดยการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญ ไดบญญตไวในรฐธรรมนญในหลายลกษณะ

หลายมาตรา อาท มาตรา 141 รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ, มาตรา 147 รางพระราชบญญต

ทถกยบยงไวกบรางพระราชบญญตทเสนอใหมมหลกการเดยวกนหรอไม, มาตรา 154 รางกฎหมายท

ผานความเหนชอบของทงสองสภาขดหรอแยงรฐธรรมนญหรอไม, มาตรา 165 การออกเสยงประชามต

ขดหรอแยงรฐธรรมนญหรอไม, มาตรา 168 พระราชบญญตงบประมาณและการใชจายเงนขดหรอแยง

รฐธรรมนญหรอไม, มาตรา 185 การอนมตรางพระราชก�าหนด เปนตน ตวอยางค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญ

ท 3/255110 เรอง ประธานสภานตบญญตแหงชาตขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยความชอบดวย

รฐธรรมนญของรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

(ฉบบท..) พ.ศ. .... ตามรฐธรรมนญ มาตรา 141 และตวอยางค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 4/2551

เรอง ประธานสภานตบญญตแหงชาตขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญ

ของรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน พ.ศ. .... ตามรฐธรรมนญ

มาตรา 141 ซงทงสองค�าวนจฉยการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญทงสน

6. ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญผกพนทกองคกร

โดยความทรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด จงบญญตถงค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญยอมม

ผลผกพนทกองคกร ตามมาตรา 27 ประกอบมาตรา 216 ซงบญญตวา

มาตรา 27 (ความคมครองและผกพนของสทธและเสรภาพ) สทธและเสรภาพทรฐธรรมนญน

รบรองไวโดยชดแจง โดยปรยายหรอโดยค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ยอมไดรบความคมครองและ

ผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล รวมทงองคกรตามรฐธรรมนญ และหนวยงานของรฐโดยตรงในการ

ตรากฎหมาย การใชบงคบกฎหมาย และการตความกฎหมายทงปวง

มาตรา 216 องคคณะของตลาการศาลรฐธรรมนญในการนงพจารณาและในการท�าค�าวนจฉย

ตองประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญไมนอยกวาหาคน ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ใหถอเสยง

ขางมาก เวนแตจะมบญญตเปนอยางอนในรฐธรรมนญน

ตลาการศาลรฐธรรมนญซงเปนองคคณะทกคนจะตองท�าความเหนในการวนจฉย ในสวน

ของตนพรอมแถลงดวยวาจาตอทประชมกอนการลงมต

ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญและความเหนในการวนจฉยของตลาการศาลรฐธรรมนญทกคน

ใหประกาศในราชกจจานเบกษา

10 http://www.constitutionalcourt.or.th/index.php?option=com_docman&task=cat_view&gid=89&Itemid=211&lang=th&limitstart=10



ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญอยางนอยตองประกอบดวยความเปนมาหรอค�ากลาวหา

สรปขอเทจจรงทไดมาจากการพจารณา เหตผลในการวนจฉยในปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมาย

และบทบญญตของรฐธรรมนญและกฎหมายทยกขนอางอง

ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และ

องคกรอนของรฐ

วธพจารณาของศาลรฐธรรมนญใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ วาดวยวธ

พจารณาของศาลรฐธรรมนญ

ในการนผใชอ�านาจรฐหรอรฐบาล ไมวาจะเปนนตบญญต บรหาร หรอตลาการจะตองตระหนก

และตองรวารฐธรรมนญเปนกฎหมายทไดใหอ�านาจดงกลาว โดยสมดลในขณะเดยวกน รฐธรรมนญกเปน

กฎหมายทไดจ�ากดการใชอ�านาจหนาทของรฐบาลหรอจ�ากดสทธในการใชอ�านาจรฐของรฐบาลไวดวยเชนกน

(Constitution provide limitation on the power of government)11 การจ�ากดการใชอ�านาจหนาท

ทไดบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย 2550 คอ หมวด 3 ซงวาดวยสทธและเสรภาพของ

ชนชาวไทยและโดยเฉพาะมาตรา 26, 27, 28 และ 29

ดงนนการใชอ�านาจหนาทไมวาจะเปนนตบญญต บรหาร หรอ ตลาการ รวมทงองคกรตาม

รฐธรรมนญและหนวยงานของรฐ จะใชอ�านาจหนาทโดยปราศจากการค�านงถงศกดศรในความเปนมนษย

สทธและเสรภาพของชนชาวไทยทงประเทศนนหาไดไม (ตามรฐธรรมนญมาตรา 26) ในการใชอ�านาจ

หนาทดงกลาวจงตองมจตส�านก (Conscience) ของการเปนผ ใชอ�านาจหนาทในฐานะรฐบาล

โดยตองมความผกพนทจะตองคมครอง (bonding) ซงสทธและเสรภาพทรฐธรรมนญไดบญญตรบรองไว

โดยชดแจง (ตามรฐธรรมนญ มาตรา 30 ถง มาตรา 69) หรอรฐธรรมนญไดบญญตรบรองไวโดยปรยาย

(ตามรฐธรรมนญมาตราอนๆ ในหมวดอน) หรอไดรบรองไวโดยค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ และ

โดยเฉพาะค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญท 18 – 22 /255512 เรอง ค�ารองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณา

วนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 68 จะเหนไดวาเปนการสรางบรรทดฐานใหม และมผลผกพนทกองคกร

อยางหลกเลยงไมได

7. กฎหมายรฐธรรมนญเปนกฎหมายลายลกษณอกษร

รฐธรรมนญนนสามารถแบงแยกประเภทไดในหลายลกษณะขนอยกบหลกเกณฑทใชใน

การแบงประเภท ซงวตถประสงคในการจ�าแนกประเภทของรฐธรรมนญนนกเพอทจะศกษาเปรยบเทยบ

รฐธรรมนญเปนส�าคญ ประเภทของรฐธรรมนญนนสามารถจ�าแนกแบงแยกโดยวางหลกเกณฑแบงแยก

11 http://www.manager.co.th/daily/viewnews.aspx?NewsID=955000010561712 http://www.constitutionalcourt.or.th/index.php?option=com_docman&task=cat_view&gid=531&

Itemid=211&lang=th



รฐธรรมนญออกไดเปน 2 ประเภทคอรฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษรและรฐธรรมนญทไมเปน

ลายลกษณอกษรตามวธการบญญตไดดงตอไปนคอ13

รฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษร หมายความถง รฐธรรมนญทมบทบญญตรวมอยใน

เอกสารฉบบหนงหรอหลายฉบบ ก�าหนดถงระเบยบแหงอ�านาจสงสดในรฐ และความสมพนธระหวาง

อ�านาจเชนวานตอกนและกนกฎเกณฑการปกครองประเทศและไดจดท�าดวยวธการทแตกตางจาก

การจดท�ากฎหมายธรรมดา14

รฐธรรมนญทไมเปนลายลกษณอกษรหรอรฐธรรมนญจารตประเพณ หมายความถง

ขนบธรรมเนยม จารตประเพณ ค�าพพากษาของศาลยตธรรม กฎหมายทเกยวกบกฎเกณฑการปกครอง

ประเทศทางดานการเมอง ธรรมเนยมปฏบตตาง ๆ ทยดถอตดตอกนมา รวมกนเขาเปนบทบญญตทม

อ�านาจเปนกฎหมายสงสด ก�าหนดรปแบบการปกครองของรฐ ทง ๆ ทไมไดเขยนรวบรวมไวเปนรปเลม15

รฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษรนจะมความชดเจนเกยวกบหลกเกณฑตาง ๆ ทเกยวของ

กบการปกครองรฐ ความมนคงมากกวารฐธรรมนญจารตประเพณ เมอมการฝาฝนบทบญญต

แหงรฐธรรมนญยอมเหนไดชดเจนกวารฐธรรมนญทไมเปนลายลกษณอกษร และรฐธรรมนญทเปน

ลายลกษณอกษรนนมความยดหยนนอยกวารฐธรรมนญทไมเปนลายลกษณอกษร

โดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เปนแบบซวลลอว (civil law)

เปนระบบกฎหมายซงไดรบอทธพลจากกฎหมายโรมน ลกษณะพนฐานของซวลลอว16 คอ เปนกฎหมาย

ทบญญตไวเปนลายลกษณอกษร เปนระบบประมวล และมไดตดสนตามแนวค�าพพากษาของศาล

ระบบกฎหมายดงกลาวจงไดยดถอฝายนตบญญตเปนบอเกดหลกของกฎหมาย และระบบศาลมกจะใช

วธพจารณาโดยระบบไตสวน และศาลจะไมผกพนตามค�าพพากษาในคดกอนๆ

ในเชงความคด ซวลลอวเปนกลมของแนวคดและระบบกฎหมายซงไดรบมาจากประมวล

กฎหมายจสตเนยน รวมไปถงกฎหมายของชนเผาเยอรมน สงฆ ระบบศกดนา และจารตประเพณ

ภายในทองถนเอง รวมไปถงความคดเชน กฎหมายธรรมชาต แนวคดในการจดท�าประมวลกฎหมาย

และกลมปฏฐานนยม

ซวลลอวด�าเนนจากนยนามธรรม วางระเบยบหลกการทวไป และแบงแยกกฎระเบยบ

สารบญญตออกจากระเบยบพจารณาความ ในระบบนจะใหความส�าคญกบกฎหมายลายลกษณอกษร

เปนอนดบแรก เมอมขอเทจจรงปรากฏขน จะพจารณากอนวามกฎหมายลายลกษณอกษรบญญตไว

13 หยด แสงอทย,“หลกรฐธรรมนญทวไป”, (กรงเทพฯ : วญญชน), 2538, หนา 44.14 พรชย เลอนฉว, “กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง”, (กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรกจบณฑต), 2550, หนา 28.15 พรชย เลอนฉว, “กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง”, (กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรกจบณฑต), 2550, หนา 29-30.16 http://th.wikipedia.org/wiki



หรอไม เกยวกบขอเทจจรงดงกลาว ถามกจะน�ากฎหมายลายลกษณอกษรทบญญตไวนนน�ามาปรบใชกบ

ขอเทจจรง หากไมมกฎหมายใหพจารณาจารตประเพณแหงทองถนนนๆ จารตประเพณกคอ ประเพณท

ประพฤตและปฏบตกนมานมนาน และไมขดตอศลธรรม ถาไมปฏบตตามกถอวาผด และถาไมมจารต

ประเพณทเกยวของ กฎหมายจะอนโลมใหใชบทบญญตทใกลเคยงอยางยงกอน จนในทสดหากยงไมม

บทกฎหมายทใกลเคยงอยางยงอก กจะใหน�าหลกกฎหมายทวไปมาปรบใช ดงนนในระบบนจงไมยดหลก

ค�าพพากษาเดม จะตองดตวบทกอนแลวถงจะตดสนคดได17

8. การแกไขกฎหมายรฐธรรมนญตองท�าไดยากกวากฎหมายธรรมดา18

เมอมความตองการแกไขรฐธรรมนญจ�าเปนตองปฏบตตามมาตรา 291 ตามหลกเกณฑท

กลาวไวในเรองการละเมดตอรฐธรรมนญเปนไปโดยฝายนตบญญตตามขางตนแลวนนซงการแกไขจะ

ยากกวากฎหมายอนตามล�าดบชนของกฎหมาย ตอมาเมอรฐธรรมนญบญญตไววากรณใดตองออกเปน

กฎหมายประกอบรฐธรรมนญแลว รฐธรรมนญกจะสรางระบบพเศษในการตรากฎหมายประกอบ

รฐธรรมนญไวเปนการเฉพาะ เชน รฐธรรมนญอตาล ลงวนท 24 ธนวาคม 1947 รฐธรรมนญฝรงเศส

ค.ศ. 1958 รฐธรรมนญสเปน และรฐธรรมนญโปรตเกส ลงวนท 2 เมษายน 1976 ซงอาจแยกไดเปน

2 ระบบ คอ

ระบบกฎหมายประกอบรฐธรรมนญแกไขยากเทากบการแกไขรฐธรรมนญ19

รฐธรรมนญอตาลฉบบลงวนท 24 ธนวาคม 1947 มาตรา 138 บญญตใหการตรากฎหมาย

ประกอบรฐธรรมนญมกระบวนการเชนเดยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ กลาวคอ สภาผแทนราษฎร

และวฒสภาตองพจารณารางกฎหมายดงกลาวสองวาระ โดยการลงมตครงทสองตองหางจากครงแรก

อยางนอย 3 เดอน และการลงมตในวาระทสองนตองมคะแนนเสยงเกนกวากงหนงของสมาชกแตละสภา

อนงแมรางกฎหมายทงสองผานการพจารณาของสภาผแทนราษฎรและวฒสภาและไดประกาศใน

ราชกจจานเบกษาแลว หากการลงมตในรางกฎหมายทงสองในวาระทสองเกนกวากงหนง แตไมเกนสอง

ในสามของสมาชกแตละสภา สมาชกของสภาใดสภาหนงจ�านวนตงแตหนงในหาของสภานนๆ หรอผม

สทธออกเสยงเลอกตงตงแตหาแสนคนขนไป หรอสภาภาคจ�านวนหาภาคสามารถรองขอใหน�ากฎหมาย

ดงกลาวไปขอประชามต (องกฤษ:referendum) แตตองขอภายในสามเดอนนบแตกฎหมายนน

17 http://law.longdo.com/law/714/# มาตรา 4 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแหงราชอาณาจกรไทย.18 นนทวฒน บรมานนท, กฎหมายประกอบรฐธรรมนญ ใน สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2540), (กรงเทพฯ :

องคการคาของครสภา, 2544).19 มานตย จมปา, ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายประกอบรฐธรรมนญ : วาดวยพรรคการเมอง คณะกรรมการการเลอกตง

การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา พ.ศ. 2541, (กรงเทพฯ : นตธรรม, 2542).



ประกาศในราชกจจานเบกษาหากมการลงประชามตแลวกฎหมายนนไมไดรบความเหนชอบเกนกงหนง

ของคะแนนเสยงทลงประชามตกถอวาไมมการประกาศใชกฎหมายนนเลย

ระบบกฎหมายประกอบรฐธรรมนญแกไขยากกวากฎหมายธรรมดาแตงายกวาการแกไข

รฐธรรมนญ

ขณะทรฐธรรมนญฝรงเศส ค.ศ. 1958 ก�าหนดหลกเกณฑอนเปนสาระส�าคญไววากฎหมายท

จดวาเปนกฎหมายประกอบรฐธรรมนญ (ฝรงเศส: Loi Organique) ตองเปนกฎหมายทรฐธรรมนญระบ

ไวโดยชดแจงวาใหออกเปน “กฎหมายประกอบรฐธรรมนญ” หากรฐธรรมนญมไดก�าหนดไว กฎหมาย

นนตองตราในรปกฎหมายธรรมดา อนง กระบวนการตรากฎหมายประกอบรฐธรรมนญโดยปกตกปฏบต

เชนเดยวกบการตรากฎหมายธรรมดาเพยงแตในมาตรา 46 ของรฐธรรมนญฝรงเศสไดก�าหนดกระบวนการ

พเศษบางประการส�าหรบกฎหมายประกอบรฐธรรมนญ กลาวคอ ในการทสภาจะพจารณากฎหมาย

ประกอบรฐธรรมนญ สภาตองใหเวลาลวงไป 15 วน นบแตวนทไดมการเสนอรางกฎหมายประกอบ

รฐธรรมนญใหสภาพจารณา สภาจะพจารณาทนทไมไดเพอเปดโอกาสใหมการแสดงความเหนเกยวกบ

รางกฎหมายประกอบรฐธรรมนญนนอยางเพยงพอ และหากมความเหนขดแยงกนระหวางสภา

ผแทนราษฎรและวฒสภาในเนอหาของกฎหมายคอ สภาหนงลงมตผานรางกฎหมายประกอบรฐธรรมนญ

แตอกสภาหนงลงมตไมผาน สภาผแทนราษฎรจะยนยนมตได ตองอาศยคะแนนเสยงเกนกงหนงของ

สมาชกทงหมดของสภาผแทนราษฎร นอกจากนน เมอสภาทงสองผานรางกฎหมายประกอบรฐธรรมนญ

แลว ตองสงรางดงกลาวใหคณะตลาการรฐธรรมนญตรวจสอบกอนวาไมขดตอรฐธรรมนญ

9. ตองมระบบการควบคมกฎหมายมใหขดกบรฐธรรมนญ20

ส�าหรบระบบการควบคมมใหกฎหมายขดรฐธรรมนญ มระบบใหญๆ อย 2 ระบบ คอ

(ก) ระบบปองกน ซงไดแก วธตามรฐธรรมนญผรงเศสซงบงคบวากอนประกาศใชกฎหมาย

ออกานค คอ กฎหมายทมขอความของรฐธรรมนญ โดยรฐธรรมนญใหออกเปนรปกฎหมายไดตองสงให

สภารฐธรรมนญพจารณาวาจะสอดคลองกบรฐธรรมนญหรอไมเสมอไป ถาเปนรางกฎหมายอน

ประธานาธบด ประธานสภา ฯลฯ อาจขอใหสภารฐธรรมนญ วนจฉยวาจะสอดคลองกบรฐธรรมนญหรอไม

ถาสภารฐธรรมนญเหนวาไมสอดคลองกบรฐธรรมนญกจะน�ากฎหมายนนไปประกาศใชไมได จนกวา

จะไดแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเสยกอนซงเปนวธปองกนลวงหนามใหกฎหมายทแยงหรอขดรฐธรรมนญ

นมโอกาสน�าไปประกาศใช

20 http://library2.parliament.go.th/ebook/content-is/1_7.pdf



(ข) ระบบแกไข ซงไดแก กรณทใหประกาศใชกฎหมายไปตามปกต ถาศาลเหนวาบท

กฎหมายใดแยงหรอขดตอรฐธรรมนญกมวธอย 2 ประการ คอ

1. ศาลวนจฉยเองวา บทบญญตของกฎหมายนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ศาลก

ไมยอมใชกฎหมายนนโดยอางวาตามรฐธรรมนญศาลใชกฎหมายทถกตองเทานน ศาลยอมจะไมใช

กฎหมายทเปนโมฆะและศาลมอ�านาจตความรฐธรรมนญได เพอพจารณาวาบทกฎหมายขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญหรอไม ซงเปนวธทใชอยในสหรฐอเมรกาและในประเทศไทยกอนหนาทรฐธรรมนญจะมบญญต

ใหมคณะตลาการรฐธรรมนญหรอศาลรฐธรรมนญวนจฉยปญหาน

2. ใหคนกลาง ศาลรฐธรรมนญ หรอคณะตลาการรฐธรรมนญ เชน สหพนธสาธารณรฐ

เยอรมน ประเทศไทย ชขาดวาบทกฎหมายนนมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ โดยสามารถแยก

พจารณาได 2 กรณ คอ

2.1 การควบคมกฎหมายมใหขดตอรฐธรรมนญกอนการประกาศใชกฎหมาย

(PRE-PUBLICATION CONTROL)

2.2 การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญหลกการประกาศใชกฎหมายแลว

(POST-PUBLICATION CONTROL)

หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ ไดน�ามาสแนวคดในการสรางระบบควบคม

กฎหมายมใหขดรฐธรรมนญ เพอเปนหลกประกนความเปนกฎหมายสงสด และใหความเปนกฎหมาย

สงสดของรฐธรรมนญทมสถานะเหนอกฎหมายใดๆ นนเกดผลไดจรง ทงนโดยการก�าหนดใหมองคกรท

มหนาทควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายทตราขนโดยองคกรนตบญญตไวในองคกรท

แตกตางกนไป แลวแตระบบการควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญในประเทศนนๆ21 ยกตวอยางเชน

ในประเทศสหรฐอเมรกาไดก�าหนดใหศาลยตธรรมทกศาล มอ�านาจในการควบคมกฎหมายมให

ขดรฐธรรมนญ ซงตรงกนขามกบใหระบบทใชอยในประเทศออสเตรย และประเทศฝรงเศส ทก�าหนดให

ศาลรฐธรรมนญ และคณะตลาการรฐธรรมนญตามล�าดบ เปนองคกรพเศษองคกรเดยวทมอ�านาจในการ

ควบคมกฎหมาย มใหขดรฐธรรมนญ เชนน เปนตน

องคกรทท�าหนาทควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญ

การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญในประเทศตางๆ นน หากพจารณาจากองคกรทท�า

หนาทควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญจะสามารถแยกออกไดเปน 3 องคกร ดงน

21 http://www.kpi.ac.th/wiki/index.php



1. การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญโดยรฐสภา

การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญโดยรฐสภา เปนระบบทไดรบการยอมรบใน

ประเทศฝรงเศส ในสมยสาธารณรฐท 1 – 3 (ค.ศ. 1789–1946) ซงเปนชวงเวลาทแนวคดอ�านาจอธปไตย

เปนของปวงชน ของปรชญาเมธคนส�าคญรสโซ (Jean Jacques Rousseau) ไดมอทธพล อยางมากใน

ระบอบรฐธรรมนญของฝรงเศส ดวยเหตนแนวคดของรสโซ จงสงผลตอระบบควบคมกฎหมายมใหขด

รฐธรรมนญในประเทศฝรงเศสดวยเชนกน กลาวคอ ตามแนวคดของรสโซ แมรฐธรรมนญมสถานะสงสด

ทกฎหมายใดจะขดหรอแยงมได แตการวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายทตราขนโดย

รฐสภา (loi) ซงเปนการแสดงออกของเจตนารมณรวมกนของปวงชน โดยองคกรอนใดจงมอาจจะกระท�า

มได นกนตศาสตรไดอธบายวา “รฐสภา” จะเปนผท�าหนาทวนจฉยเองวากฎหมายทตราขนโดยรฐสภา

ขดหรอแยงกบรฐธรรมนญหรอไม และเมอรฐสภาไดตรากฎหมายขนใชบงคบแลว กยอมเปนการแสดง

อยในตววากฎหมายนนไมขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ แนวคดทวา กฎหมาย (loi) เปนการแสดงออกซง

อ�านาจอธปไตยของปวงชน ซงท�าใหไมอาจมองคกรใดทจะมอ�านาจในการควบคมกฎหมายมใหขด

รฐธรรมนญน จงปฏเสธขอเสนอของ ซเอเยส (Sieyes) ทจดตงองคกรทางการเมองขน ท�าหนาทในการ

รกษาความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ หรอทเรยกวา “คณะลกขนผ พทกษ” (jury

constitutionnaire) โดยสนเชง แมตอมาแนวคดของซเอเยส จะไดรบการยอมรบในสมยพระเจา

นโปเลยนท 1 ดวยการจดตง “สภาสงพทกษรฐธรรมนญ” (Senat Conservateur de la Constitution)

ขนกตามแตองคกรดงกลาวกไมสามารถด�าเนนการไดอยางมประสทธภาพ และถกลมเลกไปในทสด

อยางไรกตาม ขออางทวา กฎหมายเปนการแสดงออกซงเจตนารมณของปวงชนไดถก

วจารณโดย เกอเร เดอ มลแบร (Carre de Malberg) นกกฎหมายมหาชนชาวฝรงเศสวา การกลาววาการ

ใชอ�านาจของรฐสภา กบการใชอ�านาจของประชาชนเปนสงเดยวกนนนไมถกตอง เพราะอ�านาจอธปไตย

ในทศนะของรสโซนน ตองใชโดยประชาชน แตรฐสภาเปนเพยงผแทนทประชาชนเลอกขนมา กฎหมาย

ทรฐสภาตราขน จงไมใชกฎหมายทประชาชนตราขน ดงนน การทจะใหรฐสภาวนจฉย โดยการลงมตใน

ญตตทสมาชกรฐสภา เสนอวารางกฎหมายใดขดรฐธรรมนญเสยเอง กเทากบยอมรบวา รฐสภามอ�านาจ

สงสดและจะตรากฎหมายใดใหขดรฐธรรมนญ (ในสายตาของผอน) กได ดวยเหตน ในสาธารณรฐท 4

จงมขอเสนอใหจดตง “คณะกรรมการรฐธรรมนญ” (Comite constitutionnel) ขนโดยใหประธานาธบด

และประธานคณะรฐมนตร (President du Conseil หรอต�าแหนงนายกรฐมนตรในปจจบน) สามารถ

ขอใหคณะกรรมการรฐธรรมนญ พจารณาความชอบดวยรฐธรรมนญของรางรฐบญญตไดในกรณทมความ

ขดแยงเกดขนระหวางวฒสภาและสภาผแทนราษฎร ซงหากคณะกรรมการรฐธรรมนญวนจฉยวา จะตอง

มการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ คณะกรรมการรฐธรรมนญกจะสงกฎหมายทสภาผแทนราษฎรลงมตให

ความเหนชอบแลว กลบไปใหสภาผแทนราษฎรพจารณาอกครง และถารฐสภาลงมตวาเปนกฎหมายแลว



กใหด�าเนนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ใหสอดคลองกบรฐบญญตทรฐสภาไดตราขนใหม แตหากคณะ

กรรมการรฐธรรมนญวนจฉยวากฎหมายนนชอบดวยรฐธรรมนญ กฎหมายดงกลาวกจะถกประกาศใช

ทนท ดวยเหตน แนวคดพนฐานในการจดตงคณะกรรมการรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส ในสาธารณะ

รฐท 4 จงเปนไปเพอใหคณะกรรมการรฐธรรมนญ เปนองคกรทท�าหนาทตรวจดความสอดคลองระหวาง

กฎหมายกบรฐธรรมนญและเปนเครองมอในการระงบความขดแยงระหวางสภาผแทนราษฎร และวฒสภา

มากกวาทจะเปนองคกรทมอ�านาจควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญ ตอมาภายหลงการประกาศใช

ธรรมนญแหงสาธารณรฐท 5 ในป ค.ศ. 1958 จงไดมการจดตง “คณะตลาการรฐธรรมนญ” (Conseil

Constitutionnel) ขนท�าหนาทแทนคณะกรรมการรฐธรรมนญ และมลกษณะเปนองคกรพเศษทมอ�านาจ

ในการควบคมรางกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญโดยเฉพาะ

2. การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญโดยศาลยตธรรม

การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญโดยศาลยตธรรม ไดถอก�าเนดขนอยางชดเจนเปน

ครงแรก ในการตดสนคด Marbury V. Madison. ของศาลสงสดแหงสหรฐอเมรกา ในป ค.ศ. 1803

ซงศาลสงสดไดวางหลกวา ศาลทงหลายมอ�านาจในการพจารณาวนจฉยวา กฎหมายทตราขน โดย

สภาคองเกรส ซงมขอมความขดหรอแยงกบรฐธรรมนญเปนโมฆะได โดยประธานศาลสงสด John

Mashall ไดใหเหตผลวาเมอศาลเปนผใชอ�านาจตลาการ ศาลจงมอ�านาจหนาทในการใชบงคบกฎหมาย

แกกรณตางๆ ทเกดขน ซงกเปนความจ�าเปนอยเอง ทศาลจะตองตรวจสอบ ตความและวนจฉยวาอะไร

คอกฎหมายทจะน�ามาใชบงคบได ดงนน ถามกฎหมายขดรฐธรรมนญ และรฐธรรมนญนมศกดทสงกวา

กฎหมายใดๆ ทตราขนโดยฝายนตบญญต ศาลกมหนาททจะตองวนจฉยชขาด โดยยดหลกวารฐธรรมนญ

เปนกฎหมายทส�าคญทสด และกฎหมายทขดรฐธรรมนญเปนโมฆะ เพราะมฉะนนแลว การปฏเสธ

หลกการดงกลาวยอมจะเปนการท�าลายรากฐานของรฐธรรมนญลายลกษณอกษร22 เปนทนาสงเกตวา

การทศาลฎกาไดตดสนไวเชนน ทงๆ ทรฐธรรมนญไมไดบญญตไวชดแจง กเทากบวาศาลฎกาไดยนยน

และตความบทบญญตของรฐธรรมนญอนเปนกฎเกณฑแหงกฎหมายรฐธรรมนญวารฐธรรมนญเปน

กฎหมายสงสดของประเทศ ซงกฎหมายทวไปทตราขนโดยฝายนตบญญต จะขดหรอแยงรฐธรรมนญ

ไมได และศาลยอมเปนองคกรทมอ�านาจหนาทในการวนจฉยวากฎหมายใดขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ

ส�าหรบกระบวนการควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญโดยศาลยตธรรม ในประเทศ

สหรฐอเมรกานน ดวยเหตทระบบควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญในสหรฐอเมรกา เปนระบบกระจาย

อ�านาจ การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายทรฐสภาตราขน จงอยในอ�านาจหนาทของ

ศาลยตธรรมทกศาล ไมวาจะเปนศาลชนตน ศาลอทธรณ หรอศาลฎกา โดยมกระบวนการพจารณาอน

22 Robert B. Mckay. An American Constitutional Law Reader. (1958).



เปนสาระส�าคญ ดงน23

ก. ผมสทธในการเรมคด ไดแก คความหรอผมสวนไดเสย

ข. การพจารณาวนจฉยของศาล เมอมการน�าคดขนสการพจารณาของศาล และคความ

ในคดนน หรอผมสวนไดเสย ยกเปนประเดนแหงคดวากฎหมายทใชบงคบในคดนน ขดหรอแยงกบ

รฐธรรมนญหรอไม หรอโดยศาลเหนเอง ศาลยตธรรมจะตองวนจฉยปญหาทวา กฎหมายทใชบงคบกบ

คดนน ขดหรอแยงกบรฐธรรมนญหรอไมเสยกอน และพจารณาคดตอไปตามค�าวนจฉยนน ทงน หากศาล

เหนวา กฎหมายทใชบงคบกบคดขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ ศาลกจะปฏเสธทจะใชบงคบกฎหมายนน

กบคดทน�าขนสการพจารณาของศาล หากค�าวนจฉยไมเปนทพอใจแกคความในคดนน กสามารถอทธรณ

ค�าวนจฉยนนตอไป และใหถอเปนทสดโดยค�าวนจฉยของศาลยตธรรมสงสด

ค. ผลของการวนจฉย ค�าวนจฉยวากฎหมายทใชบงคบกบคดใด ขดหรอแยงรฐธรรมนญ

ยอมเปนอนเสยเปลา และมผลยอนหลงไปตงแตตน(retrospective) โดยจะมผลบงคบระหวางคความใน

คด (inter partes) เทานน

นบตงแตศาลสงสดแหงสหรฐฯ ไดวางหลกไวในการตดสนคด Marbury V. Madison ใน

ป ค.ศ.1803 เปนตนมา หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญลายลกษณอกษรกไดรบการรบรอง

และคมครองอยางชดเจน และเปนรปธรรมเปนครงแรก โดยมศาลยตธรรมเปนองคกรทมอ�านาจในการ

ควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญ และมอทธพลอยางยงตอระบบควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญ

ของประเทศตางๆ ในเวลาตอมา

3. การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญโดยองคกรพเศษ

แนวคดในการควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญโดยองคกรพเศษองคกรเดยว ไดถอ

ก�าเนดขนครงแรก โดย Hans Kelsen นกปรชญากฎหมาย ชาวออสเตรย ซงเสนอใหมการจดตงองคกร

พเศษทมอ�านาจหนาทในการควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญขนโดยเฉพาะ Kelsen ไดอธบายวา การ

วนจฉยวากฎใดใชบงคบมไดเพราะขดรฐธรรมนญ เปนการใชอ�านาจนตบญญต เมอโดยปกตแลว กฎหมาย

ทประกาศใชบงคบ ยอมตองไดรบการเคารพและปฏบตตาม การระงบผลของกฎหมายโดยการวนจฉยวา

กฎหมายใชบงคบมได จงเปนการใชอ�านาจนตบญญตในทางลบ (negative act of legislation)24 ดงนน

ศาลพเศษทจดตงขนจงตองมรากฐานทมาจากองคกรนตบญญต โดยใหองคกรนตบญญตมสวนในการ

23 วจตรา วเชยรชม. “การควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญ.” ใน รวมบทความทางวชาการ เนองในโอกาสครบรอบ 30 ป

ศาสตราจารย ไพโรจน ชยนาม. (กรงเทพฯ : ส�านกพมพประกายพรสก, 2535), หนา 176 – 182.24 Hans Kelsen. “Judicial Review of Legislation.” 4 Journal of Politics, (1942), p.184 – 186. อางใน ชยวฒน

วงศวฒนศานต. “การแบงแยกอ�านาจกบการตความรฐธรรมนญ.” วารสารกฎหมายปกครอง 1 (สงหาคม 2536), หนา 400.



แตงตง และเปนการสมควรทจะจดตงศาลพเศษทมอ�านาจเพกถอนกฎหมายของรฐสภา เพอใหค�าวนจฉย

นนเกดผลบงคบเปนการทวไปดวยเหตน รฐธรรมนญของประเทศออสเตรย ค.ศ. 1920 จงจดตง

“ศาลรฐธรรมนญ” เพอท�าหนาทพจารณาความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายทตราขนโดยรฐสภา

ซงตอมาเมอมการประกาศใชรฐธรรมนญ ค.ศ. 1955 ศาลรฐธรรมนญกไดรบการบญญตรบรองไวอกครง

ดงจะไดกลาวถงในหวขอตอไปน25

ศาลรฐธรรมนญออสเตรย โดยรฐธรรมนญออสเตรย ค.ศ. 1955 ไดก�าหนดให

ศาลรฐธรรมนญมองคประกอบและอ�านาจหนาทตอไปน

(1) ศาลรฐธรรมนญออสเตรย ประกอบดวย ประธานศาลรฐธรรมนญ รองประธาน

รฐธรรมนญ ผพพากษาศาลรฐธรรมนญ 12 คนและผพพากษาส�ารองอก 6 คน ผพพากษาศาลรฐธรรมนญ

จะมาจากการแตงตงโดยประธานาธบด ซงรฐบาลแหงสหพนธจะเปนผเสนอผทรงคณวฒทเปนผพพากษา

เจาหนาทของรฐ หรออาจารยมหาวทยาลย เปนประธานศาลรฐธรรมนญ รองประธานศาลรฐธรรมนญ

ผพพากษาศาลรฐธรรมนญ 6 คน และผพพากษาส�ารอง 3 คน สวนผพพากษาศาลรฐธรรมนญอก 6 คน

และผพพากษาส�ารองอก 3 คน รฐสภาจะเปนผเสนอรายชอใหประธานาธบดแตงตง ผพพากษา

ศาลรฐธรรมนญ จะตองส�าเรจการศกษาวชานตศาสตรหรอรฐศาสตร และมประสบการณในการท�างาน

มาแลวไมนอยกวา 10 ป และไมอาจด�ารงต�าแหนงเปนสมาชกรฐสภา รฐมนตร ไมวาจะในระดบสหพนธ

หรอมลรฐ และเจาหนาทพรรคการเมอง ผพพากษาศาลรฐธรรมนญมวาระการด�ารงต�าแหนง 12 ป

แตตองมอายไมเกน 70 ปบรบรณและจะไดรบแตงตงอกไมได

(2) นอกจากศาลรฐธรรมนญออสเตรยจะมอ�านาจในการพจารณาปญหาวากฎหมายใด

ขดหรอแยงกบรฐธรรมนญหรอไม ในกรณทศาลยตธรรมสงสด หรอศาลปกครองสงสดรองขอมาแลว

ศาลรฐธรรมนญยงมอ�านาจหนาทอนๆ เชน อ�านาจตรวจสอบการเลอกตงประธานาธบดสหพนธและ

สมาชกรฐสภา, พจารณากฤษฎกา (Ordinance) ทออกโดยฝายบรหารของสหพนธหรอมลรฐวาถกตอง

ตามกฎหมายหรอไม พจารณาถอดถอนเจาหนาทระดบสงของสหพนธและมลรฐทกระท�าผดตอ

ต�าแหนงหนาทอยางรายแรง เปนตน

คณะตลาการรฐธรรมนญของฝรงเศส ภายหลงการประกาศใชรฐธรรมนญแหงสาธารณรฐ

ท 5 ค.ศ. 1958 ไดมการจดตง “คณะตลาการรฐธรรมนญ” (Conseil Constitutionnel) ขนโดย

ก�าหนดให

25 กมลชย รตนสกาววงศ. ศาลรฐธรรมนญและวธการพจารณารฐธรรมนญ. รายงานการวจยเสนอตอคณะกรรมการพฒนาประชาธปไตย. (กรงเทพฯ : ส�านกงานกองทนสนบสนนงานวจย), หนา 23 – 24.



(1) คณะตลาการรฐธรรมนญ ซงอยในรปของคณะกรรมการ ประกอบดวยตลาการ

รฐธรรมนญโดยต�าแหนง และตลาการรฐธรรมนญทมาจากการแตงตง 9 คน ตลาการรฐธรรมนญโดย

ต�าแหนง ไดแก อดตประธานาธบดทกคนซงจะไดรบสทธด�ารงต�าแหนงตลอดชวต ตลาการรฐธรรมนญ

ทมาจากการแตงตง ไดแก ผทประธานาธบดแตงตง 3 คน ประธานสภาผแทนราษฎรแตงตง 3 คน และ

ประธานวฒสภาแตงตง 3 คน ตลาการรฐธรรมนญมวาระการด�ารงต�าแหนง 9 ป และจะไดรบแตงตงใหม

อกไมได ตลาการรฐธรรมนญจะด�ารงต�าแหนงรฐมนตร สมาชกรฐสภา หรอด�ารงอนใดทไดก�าหนดหาม

ไวในกฎหมายประกอบรฐธรรมนญ เชน กรรมการในคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคม ขาราชการหรอ

ลกจางของรฐ หรอผบรหารพรรคการเมอง ในขณะเดยวกนไมได

(2) เปนทนาสงเกตวา ระบบควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญ โดยคณะตลาการ

รฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญแหงสาธารณรฐท 5 ค.ศ. 1958 นน มลกษณะทแตกตางไปจากการควบคม

กฎหมายมใหขดรฐธรรมนญในประเทศอนๆ กลาวคอ คณะตลาการรฐธรรมนญจะมเพยงอ�านาจในการ

ควบคมกฎหมายกอนการประกาศใชเทานน โดยในกรณทรางกฎหมายนนเปนรางกฎหมายประกอบ

รฐธรรมนญ หรอรางขอบงคบการประชมรฐสภา รฐธรรมนญไดก�าหนดใหมการสงรางกฎหมายดงกลาว

ไปยงคณะตลาการรฐธรรมนญ เพอพจารณาความชอบดวยรฐธรรมนญกอนการประกาศใช แตในกรณท

รางกฎหมายนนเปนรางรฐบญญตกไมจ�าตองสงรางรฐบญญตนนไปใหคณะตลาการรฐธรรมนญพจารณา

แตหากประธานาธบด นายกรฐมนตร ประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา สมาชกสภา

ผแทนราษฎร 60 คน หรอสมาชกวฒสภา 60 คน รองขอใหมการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญ

ของรางรฐบญญตกอนการประกาศใช คณะตลาการรฐธรรมนญกมอ�านาจในการตรวจสอบความชอบ

ดวยรฐธรรมนญของรางรฐบญญตดงกลาว นอกจากนคณะตลาการรฐธรรมนญยงมอ�านาจหนาทอนๆ

ตามรฐธรรมนญเชน อ�านาจหนาทในการดแลความถกตองในการเลอกตงประธานาธบด ตรวจสอบ

ขอรองเรยน และประกาศผลการเลอกตง พจารณาชขาดความถกตองในการเลอกตงในกรณทมการ

คดคานการเลอกตงสมาชกรฐสภา ตลอดจนดแลความถกตองของวธการออกเสยงประชาชาต และการ

ออกเสยงประชามต เปนตน

(3) ส�าหรบผลค�าวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญ เมอมค�าวนจฉยวารางกฎหมายใด

ขดรฐธรรมนญ จะถอวารางกฎหมายนนตกไปไมสามารถประกาศใชบงคบได ค�าวนจฉยของคณะตลาการ

รฐธรรมนญถอเปนทสด ไมสามารถอทธรณหรอฎกาได และผกพนองคกรทใชอ�านาจรฐทกองคกร

ศาลรฐธรรมนญสาธารณรฐเยอรมน ระบบควบคมกฎหมายมใหขดรฐธรรมนญในประเทศ

สหพนธสาธารณรฐเยอรมน แตเดมนนเปนระบบทกระจายอ�านาจในการควบคมกฎหมายมใหขด

รฐธรรมนญ ไปยงศาลยตธรรมทงหลายในสหพนธ ตอมาเมอมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบปจจบน

ในป ค.ศ. 1949 จงไดมการจดตง “ศาลรฐธรรมนญสหพนธรฐ” (Das Bundesverfassungsgericht) ขน



โดยก�าหนดให

(1) ศาลรฐธรรมนญฯ ประกอบดวย 2 องคคณะ แตละองคคณะประกอบดวยผพพากษา

8 คน ผพพากษาศาลรฐธรรมนญฯ ในแตละองคคณะ ครงหนงจะตองไดรบเลอกจากสภาผแทนราษฎร

แหงสหพนธ (Busdestag) และอกครงหนงจะตองไดรบเลอกจากสภาทปรกษาแหงสหพนธ (Bundesrat)

ในจ�านวนนสภาผแทนราษฎรแหงสหพนธ และสภาทปรกษาแหงสหพนธ จะตองเลอกจากผพพากษาท

คดเลอกและแตงตงมาจากผพพากษาศาลสงสดตางๆ องคคณะละ 3 คน ผพพากษาศาลรฐธรรมนญฯ

จะตองส�าเรจการศกษาวชาชพทางกฎหมาย และไมเปนสมาชกของรฐสภาหรอคณะรฐมนตร หรอ

องคกรอนทมอ�านาจหนาทคลายกนในมลรฐ มวาระการด�ารงต�าแหนง 12 ป และจะไดรบแตงตงใหมอก

ไมได26

(2) ศาลรฐธรรมนญฯ มอ�านาจหนาทหลกในการตรวจสอบและควบคมกฎหมายมให

ขดรฐธรรมนญ และมอ�านาจหนาทส�าคญอนๆ เชน อ�านาจหนาทในการพจารณาตดสนขอขดแยงระหวาง

องคกรของรฐ ขอขดแยงระหวางมลรฐกบสหพนธ พจารณาวนจฉยค�ารองทกขวามการละเมดสทธ

ขนพนฐาน พจารณาวนจฉยวาพรรคการเมองหรอสมาชกพรรคการเมองใด มวตถประสงค หรอ

การกระท�าทขดขวางการปกครองในระบอบประชาธปไตย หรอเปนภยตอการด�ารงอยของสหพนธ

หรอไม และการพจารณาวนจฉยใหประธานาธบดพนจากต�าแหนง ในกรณทมการกลาวหาวา

ประธานาธบดกระท�าการอนละเมดรฐธรรมนญ

(3) ในสวนวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ รฐธรรมนญสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

ค.ศ. 1949 ไดก�าหนดใหวธพจารณาความของศาลรฐธรรมนญ เปนไปตามทกฎหมายบญญต ซงก

หมายถง กฎหมายวาดวยศาลรฐธรรมนญสหพนธรฐ ค.ศ. 1951 และเนองจากการด�าเนนกระบวนการ

พจารณาในศาลรฐธรรมนญ เปนการพจารณาในรปแบบของศาล กฎหมายวาดวยศาลรฐธรรมนญฯ

จงไดก�าหนดวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ ไวตามหลกทวไปของการพจารณาเปนไปโดยเปดเผย

หลกการคดคานผพพากษา และการรบรองสทธของผมสวนเกยวของกบกระบวนพจารณาทจะขอตรวจด

เอกสาร เปนตน นอกจากนกระบวนการพจารณาวนจฉยคดของศาลรฐธรรมนญยงสามารถสรปใน

สาระส�าคญ ไดดงน27

ก. ผมสทธในการเรมคด โดยปกตแลวกฎหมายวาดวยศาลรฐธรรมนญจะก�าหนด

ผมสทธในการเรมคดเปนการเฉพาะไวในแตละค�ารอง แตในกรณทค�ารองนนเปนค�ารองทกขวาม

การละเมดสทธขนพนฐานของประชาชน ซงเปนคดทมการน�าขนสศาลมากทสดนน บคคลผไดรบ

ความเสยหาย ยอมมสทธทจะน�าคดขนส ศาลภายใตเงอนไขทวาไดมการใชสทธในการด�าเนนคด 26 เรองเดยวกน. หนา 18 - 19.27 เรองเดยวกน. หนา 45 - 54.



ตอองคกรอนๆ ทก�าหนดไวใหถงทสดเสยกอน จงจะน�าคดขนสศาลรฐธรรมนญได

ข. กระบวนการพจารณาของศาลรฐธรรมนญจะเรมขนเมอมการยนค�ารองเปนหนงสอ

ตอศาลรฐธรรมนญ โดยค�ารองจะตองแสดงเหตผลและอางพยานหลกฐานทจ�าเปนแหงคด และเมอ

ศาลรฐธรรมนญพจารณาเปนเหตแหงคด และเมอศาลรฐธรรมนญพจารณาแลวเหนวาอยในเขตอ�านาจ

ศาลรฐธรรมนญกจะเรมพจารณาคด ซงโดยหลกแลวจะตองพจารณาดวยวาจา ทงน ในการพจารณา

ศาลมหนาทคนหาความจรงจากพยานหลกฐานทจ�าเปน และอาจมอบหมายใหเจาหนาทของศาล หรอ

ศาลอนหาขอเทจจรงในเรองใดเรองหนงได

ค. การพจารณาวนจฉยคด ศาลรฐธรรมนญฯ จะปรกษาคดโดยลบ และท�าค�าวนจฉย

เปนหนงสอ พรอมทงแสดงเหตผลประกอบค�าวนจฉย โดยผพพากษาทกคนจะตองลงลายมอชอใน

ค�าวนจฉย และตองท�าค�าวนจฉยใหแลวเสรจภายใน 3 เดอน นบแตวนทการพจารณาดวยวาจาสนสดลง

ผพพากษาทไมเหนดวยกบค�าวนจฉยอาจท�าความเหนแยงในค�าวนจฉยนนได เหตผลของค�าวนจฉยจะ

ตองประกาศโดยเปดเผย และค�าวนจฉยตางๆ จะตองแจงใหคความ และผทเกยวของในการพจารณาคด

ทราบ

ง. ค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญวากฎหมายใดขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ ผกพน

องคกรตางๆ ของรฐทกองคกร และมสภาพบงคบเปนกฎหมาย โดยรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมของ

สหพนธรฐ จะตองประกาศค�าวนจฉยนนในราชกจจานเบกษา

บทสรปและขอเสนอแนะ

บทสรป หลกความสงสดของรฐธรรมนญมเหตผลพนฐานจากการปกครองในระบอบประชาธปไตย

ซงอ�านาจมาจากประชาชนมอบให โดยผานกระบวนการควบคมทางสงคมผานรฐธรรมนญ ซงแบงแยก

อ�านาจเปน ฝายบรหาร ฝายนตบญญต ฝายตลาการ มหลกการและแนวความคด ดงน

1. เพราะรฐธรรมนญเปนสญญาประชาคม (เชงอดมการณ )

2. เพราะกระบวนการในการจดท�ารฐธรรมนญตางจากกฎหมายธรรมดาทรฐสภาตราขน ซงการ

จดรฐธรรมนญจะมกระบวนการพเศษ เชน เปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมไมทางตรงกออม

(เชงกระบวนการ)

3. เพราะอ�านาจในการกอตงองคกรทางการเมองและรฐธรรมนญ ไมใชอ�านาจออกกฎหมาย

ธรรมดา แตเปนอ�านาจทเปนทมาของรฐธรรมนญ เปนอ�านาจทสงลนพนไมมสงใดอยเหนอและผกมดได

กลาวงายๆ คอ เปนผสรางรฐธรรมนญ แลวรฐธรรมนญกไปจดตงองคกรทางการเมองทกองคกรอก

ล�าดบหนง (เชงทมา)



4. เพราะรฐธรรมนญตวกอตงระบอบการเมองและองคกรทางการเมองทกองคกรขน ตลอดจน

การรบรองและคมครองสทธเสรภาพของบคคลและการจดแบงแยกการใชอ�านาจอธปไตย (เชงเนอหา)

ผลจากความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญยงปรากฏตามมาตรา 6 ทวา “รฐธรรมนญเปน

กฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎ หรอขอบงคบ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญน

บทบญญตนนเปนอนใชบงคบมได” และการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญยอมกระท�าไดยาก และตองกระท�า

โดยวธการพเศษยงกวากฎหมายธรรมดา ตลอดจนมการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญทแตกตาง

จากกฎหมายอน และตองมระบบควบคมกฎหมายไมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

ขอเสนอแนะ ผลจากหลกความสงสดของรฐธรรมนญ เมอตองการใหมการแกไขรฐธรรมนญวา

จะมาตราใดมาตราหนงจงเปนการกระท�าซงเปนไปไดดวยความล�าบาก โดยเฉพาะประเทศไทย ดงม

ขาวสารอยางตอเนองในการพยายามแกไขรฐธรรมนญ และมการสงใหศาลรฐธรรมนญตความมาตรา 291

ในชวงระยะเวลาทผานมาตามทปรากฏเปนขาว และภายหลงศาลรฐธรรมนญใหความเหนวาการแกไข

รฐธรรมนญควรใหมการจดท�าประชามตกอน ฉะนนเมอเปรยบเทยบกบรฐธรรมนญของตางประเทศ

ผเขยนมมมมองทวา รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยม 15 หมวด 309 มาตรา แตของรฐธรรมนญแหง

สาธารณรฐฝรงเศส มเพยง 16 หมวด 89 มาตรา สหพนสาธารณรฐเยอรมน มเพยง 11 หมวด 146 มาตรา

เทานน และเชนเดยวกบ ประเทศสหรฐอเมรกาและอกหลายประเทศซงมการบญญตรฐธรรมนญไมมาก

เหมอนประเทศไทย จากหลกความสงสดของรฐธรรมนญจะเหนไดวาการแกไขรฐธรรมนญนน ตองอาศย

หลายปจจยและมหลกเกณฑจ�านวนมาก จงน�าไปสค�าถามวา เหตใด จ�าเปนหรอไม เหมาะสมเพยงใด

ทมการบญญตรฐธรรมนญของประเทศไทยมากถงเพยงนซงในค�าปรารภ ตงแตการรางรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 และจนกระทง รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 กมไดใหความชดแจงในประเดนนแตอยางใด จงน�าไปสปญหาการแกไขรฐธรรมนญในปจจบน

ในสถานการณปจจบนนประชาชนมความตองการประชาธปไตยและตองการการแกไข

รฐธรรมนญ โดยมทงกลมการเมอง นกวชาการ กลมประชาชนทหลากหลาย ไดเขามามบทบาทในการน�า

ประชาชนเพอเรยกรองประชาธปไตยตามนานาทรรศนะทตนตองการ โดยไมคดเออเฟอตอหลกการและ

หลกความสงสดของรฐธรรมนญแตอยางใด จงท�าใหการตอสเพอประชาธปไตยของประชาชน ลมเหลว

ซ�าแลวซ�าเลา ซงขณะนนอกจากจะท�าใหบานเมองไมมทางออกแลว ยงกลบสงผลรายใหความขดแยง

ของคนในชาต ซงเพมทวความรนแรงยงมากขนไปอก ในทามกลางความตองการประชาธปไตยและ

การแกไขรฐธรรมนญ ตางฝายตางสรางความสบสนใหแกพนองประชาชนเปนอยางมากวา ทรรศนะ

ประชาธปไตยและการแกไขรฐธรรมนญ แบบไหนคอความถกตอง ทรรศนะแบบไหนคอสงทควรท�าหรอ

ไมควรท�า กลาวโดยสรปกคอ ประชาชนตองการทราบวา การสรางประชาธปไตยทถกตองท�าอยางไร



การแกไขรฐธรรมนญทถกตองท�าอยางไร หรอตองมความเขาใจในหลกของกฎหมายอยางไรบาง แตถา

เมอใดทศาลรฐธรรมนญซงเปรยบเสมอนผพทกษรฐธรรมนญมค�าวนจฉยอยางไร กลมการเมอง นกวชาการ

กลมประชาชนทหลากหลาย เหลานนไมปฏบตตามใชกฎหมมากกวากฎหมายแลวละกบานเมองคง

เดนหนาไปไมไดอยางแนแท ปญหาดงกลาวจะหมดไปเมอประชาชนมความรความเขาใจ และรจกหนาท

ของตน จงจะเปนแนวทางทถกตองและน�าไปสการแกปญหาของชาตได


สรปค�ำวนจฉยศำลรฐธรรมนญท 2/2556

ในพระปรมาภไธยพระมหากษตรยศาลรฐธรรมนญ

ค�าวนจฉยท 2/2556 เรองพจารณาท 43/2555

วนท 27 กมภาพนธ พทธศกราช 2556

เรอง พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 158 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 39 วรรคสอง หรอไม

ศาลอาญากรงเทพใตสงค�าโตแยงของจ�าเลย (นายฟลป นวสน) ในคดหมายเลขด�าท

4531/2554 เพอขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 211 ขอเทจจรงตาม

ค�ารองและเอกสารประกอบ สรปไดดงน

พนกงานอยการ เปนโจทก ยนฟองจ�าเลยในฐานะกรรมการผมอ�านาจลงลายมอชอและประทบ

ตราส�าคญของบรษท ดาตาแมท จ�ากด (มหาชน) ตอศาลอาญากรงเทพใต ในฐานความผดรวมกน

เปนนายจางไมจายคาจางแกลกจางใหถกตองและตามก�าหนดเวลา ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน

พ.ศ. 2541 มาตรา 70 มาตรา 144 และมาตรา 158 และประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 83

จ�าเลยใหการปฏเสธ

ตอมาจ�าเลยยนค�ารองตอศาลอาญากรงเทพใตโตแยงวา พระราชบญญตคมครองแรงงาน

พ.ศ. 2541 มาตรา 158 ทบญญตวา “ในกรณทผกระท�าความผดเปนนตบคคล ถาการกระท�าความผด

ของนตบคคลนนเกดจากการสงการ หรอการกระท�าของบคคลใด หรอไมสงการ หรอไมกระท�าการอน

เปนหนาททตองกระท�าของกรรมการผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการด�าเนนงานของ

นตบคคลนน ผนนตองรบโทษตามทบญญตไวส�าหรบความผดนน ๆ ดวย” เปนกรณทหากนตบคคล

กระท�าความผดแลว บคคลใดเปนผสงการ หรอไมสงการ หรอกระท�าการ หรอไมกระท�าการอนเปน

หนาทของกรรมการผจดการหรอผทรบผดชอบในการด�าเนนการของนตบคคลนน ตองรบโทษส�าหรบ

(23)

ค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญ



ความผดนน ๆ ดวย โดยโจทกไมตองน�าสบวาบคคลดงกลาวไดรวมกระท�าความผดดวยหรอไม

เปนบทบญญตทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 39 วรรคสอง ซงเปนบทบญญตทมงคมครองสทธ

ของผตองหาหรอจ�าเลยในคดอาญา โดยใหสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจ�าเลยไมมความผดจนกวา

จะมค�าพพากษาถงทสดวาเปนผกระท�าความผด ขอสนนษฐานดงกลาวเปนขอสนนษฐานทมาจากหลก

สทธมนษยชนดงปรากฏอยในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ขอ 11 และเปนการขดหรอแยงกบ

หลกนตธรรมทวา โจทกในคดอาญาตองมภาระการพสจนถงการกระท�าความผดของจ�าเลยใหครบองค

ประกอบความผด ดงนน พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 158 จงขดหรอแยง

ตอรฐธรรมนญ มาตรา 39 วรรคสอง ซงเปนกรณเดยวกบค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 12/2555 ท

ศาลรฐธรรมนญไดพจารณาวนจฉยไวเปนบรรทดฐาน ขอใหสงค�าโตแยงของจ�าเลยไปยงศาลรฐธรรมนญ

เพอพจารณาวนจฉย

ศาลอาญากรงเทพใตเหนวา พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 158 เปน

บทบญญตทศาลจะใชบงคบแกคด และยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญต

ดงกลาว จงใหสงความเหนตามทางการเพอขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ

มาตรา 211

ประเดนทศาลรฐธรรมนญตองพจารณาเบองตนมวา ศาลรฐธรรมนญมอ�านาจรบค�ารองน

ไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 211 วรรคหนง หรอไม เหนวา ตามค�ารองมประเดน

โตแยงวา พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 158 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

มาตรา 39 วรรคสอง ซงศาลอาญากรงเทพใตจะใชบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวบงคบแกคด

และยงไมมค�าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนมากอน กรณจงตองดวย

รฐธรรมนญ มาตรา 211 วรรคหนง ประกอบขอก�าหนดศาลรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาและ

การท�าค�าวนจฉย พ.ศ. 2550 ขอ 17 (13) ศาลรฐธรรมนญจงมค�าสงรบค�ารองนไวพจารณาวนจฉย

ประเดนทศาลรฐธรรมนญตองพจารณาวนจฉยมวา พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541

มาตรา 158 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 39 วรรคสอง หรอไม

พจารณาแลว เหนวา รฐธรรมนญ มาตรา 39 เปนบทบญญตในหมวด 3 วาดวยสทธ

- 2 -



และเสรภาพของชนชาวไทย สวนท 4 สทธในกระบวนการยตธรรม โดยมาตรา 39 วรรคสอง บญญต

วา ในคดอาญา ตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจ�าเลยไมมความผด เปนบทบญญตทมเจตนารมณ

เพอคมครองสทธของผตองหาหรอจ�าเลยในคดอาญาโดยใหสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจ�าเลยใน

คดอาญาไมมความผดจนกวาจะมค�าพพากษาถงทสดวาเปนผกระท�าความผด เพอเปนหลกประกนสทธ

ของบคคลเกยวกบความรบผดทางอาญาทรฐธรรมนญรบรองไวใหแกบคคลทกคนทจะไมถกลงโทษทาง

อาญาจนกวาจะมพยานหลกฐานมาพสจนวาเปนผกระท�าความผด

ส�าหรบพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เปนกฎหมายทบญญตถงสทธและหนาท

ระหวางนายจางและลกจาง โดยก�าหนดมาตรฐานขนต�าในการวาจาง การใชแรงงาน และการจด

สวสดการทจ�าเปนในการท�างาน เพอใหผ ท�างานมสขภาพอนามยทด และไดรบคาตอบแทน

ตามสมควร เพอใหการใชแรงงานเปนไปอยางเปนธรรม รวมทงก�าหนดมาตรการใหนายจาง ลกจาง

และองคกร ตองปฏบตตอกนและตอรฐ และเปนกฎหมายทก�าหนดมาตรฐานการจางแรงงานและ

สภาพการท�างานขนต�าทนายจางพงปฏบตตอลกจาง โดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541

มาตรา 5 ไดใหความหมายของค�าวา “นายจาง” ไววา หมายถง ผซงตกลงรบลกจางเขาท�างาน

โดยจายคาจางใหและหมายความรวมถง (1) ผซงไดรบมอบหมายใหท�างานแทนนายจาง (2) ในกรณ

ทนายจางเปนนตบคคลใหหมายความรวมถงผมอ�านาจกระท�าการแทนนตบคคลและผซงไดรบมอบหมาย

จากผมอ�านาจกระท�าการแทนนตบคคลใหท�าการแทนดวย ดงนน นายจางจงมทงบคคลธรรมดาและ

นตบคคล และพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 158 อยในหมวด 16 วาดวย

บทก�าหนดโทษ ทบญญตวา ในกรณทผกระท�าความผดเปนนตบคคล ถาการกระท�าความผดของ

นตบคคลนนเกดจากการสงการ หรอการกระท�าของบคคลใด หรอไมสงการ หรอไมกระท�าการอนเปน

หนาททตองกระท�าของกรรมการผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการด�าเนนงานของนตบคคล

นน ผนนตองรบโทษตามทบญญตไวส�าหรบความผดนน ๆ ดวย บทบญญตดงกลาวเปนการบญญตถง

กรณทนตบคคลกระท�าความผด และการกระท�าความผดนนเกดจากการสงการ หรอการไมสงการ หรอ

การกระท�าการ หรอการไมกระท�าการอนเปนหนาททตองกระท�าของกรรมการผจดการหรอบคคลใด ๆ

ทตองรบผดชอบในการด�าเนนงานของนตบคคลนนกใหบคคลทกระท�าการ หรองดเวนกระท�าการตาม

หนาทดงกลาว ตองรบโทษตามทบญญตไวส�าหรบความผดทนตบคคลกระท�าดวย เปนบทบญญตท

- 3 -



ก�าหนดตวบคคลทตองรบผดในทางอาญารวมกบนตบคคล เนองจากนตบคคลเปนบคคลสมมตตาม

กฎหมาย ซงไมสามารถกระท�าการใด ๆ ไดดวยตนเอง หรอไมสามารถทจะกอใหเกดนตสมพนธกบ

บคคลภายนอกได หากปราศจากบคคลผมอ�านาจกระท�าการแทนนตบคคล หรอผซงไดรบมอบหมาย

ใหมอ�านาจกระท�าการแทนนตบคคลนน อนเปนการสอดคลองกบความหมายของค�าวานายจางทเปน

นตบคคลตามมาตรา 5 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 158 เปนบทบญญต

แหงกฎหมายทถอเอาพฤตกรรมหรอการกระท�าของผทมหนาทและความรบผดชอบซงกอใหเกด

การกระท�าความผดของนตบคคลวาตองรบผดในผลของการกระท�าของตนเอง จงมใชเปนบทสนนษฐาน

ความผดของกรรมการผจดการหรอบคคลซงมหนาทในการด�าเนนงานของนตบคคลเปนผกระท�า

ความผดไวกอนตงแตแรกเรมคด หากแตโจทกยงคงตองมหนาทพสจนถงการกระท�า หรองดเวนกระท�า

ตามหนาทของบคคลดงกลาวกอนวาเปนผสงการ หรอไมสงการ หรอกระท�าการ หรอไมกระท�าการ

อนเปนหนาททตองกระท�าและมความผดตามทพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 บญญตไว

หรอไม ซงสอดคลองกบหลกเกณฑทวไปของความรบผดทางอาญาทผกระท�าความผดจะตองรบผล

แหงการกระท�าการ หรองดเวนกระท�าการนนเมอมกฎหมายบญญตไววาเปนความผด และการกระท�า

หรองดเวนกระท�าการนนตองครบองคประกอบความผด นอกจากน เมอนตบคคลถกกลาวหาวากระท�า

ความผดโจทกจะตองพสจนใหศาลเหนโดยปราศจากเหตอนควรสงสยวา การกระท�าความผดนนเกดขน

จากการสงการ หรอการไมสงการ หรอการกระท�าการ หรอการไมกระท�าการของกรรมการผจดการ

หรอบคคลใดซงรบผดชอบในการด�าเนนงานของนตบคคลนน และภาระการพสจนการกระท�าความผด

ของบคคลดงกลาวยงคงตองพจารณาถงมาตรฐานการพสจนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มาตรา 227 ศาลจะพพากษาลงโทษจ�าเลยไดกตอเมอแนใจวามการกระท�าความผดจรงตามทกฎหมาย

บญญต และในกรณทมความสงสยตามสมควรวาจ�าเลยไดกระท�าความผดหรอไม ศาลจะตองยก

ประโยชนแหงความสงสยใหแกจ�าเลย และในระหวางการพจารณาของศาล หรอหนวยงานใน

กระบวนการยตธรรมอนนน กรรมการผจดการ หรอบคคลซงมหนาทในการด�าเนนงานของนตบคคลนน

ยงถอวาเปนผบรสทธอยจนกวาศาลมค�าพพากษาอนถงทสดวาจ�าเลยไดกระท�าการอนเปนความผดตาม

ทกฎหมายบญญตไว ดงนน พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 158 จงไมขด

หรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 39 วรรคสอง สวนประเดนทโตแยงวา พระราชบญญตคมครองแรงงาน

- 4 -



พ.ศ. 2541 มาตรา 158 มลกษณะเชนเดยวกบพระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545

มาตรา 54 ตามค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 12/2555 นน เหนวา พระราชบญญตคมครองแรงงาน

พ.ศ. 2541 มาตรา 158 มใชบทบญญตทเปนขอสนนษฐานวากรรมการผจดการ หรอบคคลซงม

หนาทในการด�าเนนงานของนตบคคลนน เปนผกระท�าความผดตงแตแรกโดยทผกลาวหาไมจ�าตองพสจน

ถงการกระท�าความผด ดงนน พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 158 และ

พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 มาตรา 54 จงเปนคนละกรณกน

อาศยเหตผลดงกลาวขางตน จงวนจฉยวา พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 158

ไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ มาตรา 39 วรรคสอง

……………...........................………………………

(นายวสนต สรอยพสทธ)

ประธานศาลรฐธรรมนญ

- 5 -



…………………..………………………

(นายจรญ ภกดธนากล)

ตลาการศาลรฐธรรมนญ

…………………..………………………

(นายจรญ อนทจาร)


…………………..………………………

(นายเฉลมพล เอกอร)


…………………..………………………

(นายชช ชลวร)


…………………..………………………

(นายนรกษ มาประณต)


…………………..………………………

(นายสพจน ไขมกด)


…………………..………………………

(นายอดมศกด นตมนตร)


…………………..………………………

()


- 6 -

ค�าวนจฉยท 2/2556


สรปค�ำวนจฉยศำลรฐธรรมนญท 12 - 14 / 2553

รปแบบการน�าเสนอบทความเพอจดพมพลงในวารสารศาลรฐธรรมนญ

1. เปนบทความวจยหรอบทความทางวชาการทวไป หรอเกยวกบรฐธรรมนญ หรอสทธเสรภาพ

ของประชาชนตามรฐธรรมนญ

2. เปนบทความทไมเคยตพมพทใดมากอนหรอไมอยระหวางการเสนอขอลงพมพในวารสาร

หรอสงพมพอน

3. แบบตวอกษร แบบตวอกษรในบทความ ใชแบบอกษร Angsana New หรอ TH SarabunPSK

4. ขนาดตวอกษร

4.1 ขนาดตวอกษรของชอเรองบทความ ใชตวอกษรขนาด 20 พอยน

4.2 ขนาดตวอกษรในบทความ ใชตวอกษรขนาด 16 พอยน

5. ระยะหางของกระดาษ

5.1 หวกระดาษและทายกระดาษ ประมาณ 2.5 เซนตเมตร

5.2 กนหนาและกนหลง ประมาณ 2.5 เซนตเมตร

6. ผเขยนบทความ ชอและนามสกลทายชอบทความโดยมสญลกษณดอกจนบนนามสกล และ

ในเชงอรรถหนาเดยวกนใหใสขอมลสวนตวเกยวกบต�าแหนง วฒการศกษา (โดยยอ)

7. การแยกหวขอยอย การแยกหวขอยอย ควรขนบรรทดใหมและยอหนาขนตวเลข พรอมชอ

หวขอยอยดวยตวหนา บรรทดตอไปจงเปนขอความรายละเอยดของหวขอยอยทมระยะในการยอหนา

เทากบยอหนาของชอหวขอยอย

8. การอางอง

การอางองในเนอเรอง ใชรปแบบของการใสเชงอรรถตวเลข

ภาษาไทย

8.1 ชอ - สกล. // ชอเรอง. // เมองทพมพ. // ผรบผดชอบในการพมพ. // ปทพมพ. //

หนาทอางอง.

ภาษาองกฤษ

8.2 ชอ - สกล. // ชอเรอง. // ครงทพมพ. // เมองทพมพ. // ผรบผดชอบในการพมพ. //

ปทพมพ.

9. เงอนไขการรบบทความ

9.1 บทความทไดรบการพจารณาใหลงพมพในวารสารศาลรฐธรรมนญ ตองผานความ

เหนชอบและหรอผเขยนไดปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะของกองบรรณาธการ

9.2 ผเขยนบทความทไดรบการคดเลอกใหลงพมพในวารสารศาลรฐธรรมนญ จะไดรบ

คาตอบแทนผลงานหนาละ 200 บาท แตไมเกน 5,000 บาท

เจาของ ส�านกงานศาลรฐธรรมนญ ศนยราชการเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา 5 ธนวาคม 2550 อาคารราชบรดเรกฤทธ เลขท 120 หม 3 ถนนแจงวฒนะ แขวงทงสองหอง เขตหลกส กรงเทพมหานคร 10210

สมครสมาชก คาสมาชก 300 บาท (1 ป 3 เลม รวมคาจดสงทางไปรษณย)

ราคาจ�าหนาย เลมละ 120 บาท

ขอสมครเปนสมาชกวารสารศาลรฐธรรมนญ

ชอ-สกล ..........................................................................................................................................................................................

ทอย ...........................................................................................................รหสไปรษณย .........................................................

โทรศพท ..................................................................................................โทรสาร ......................................................................

q ประจ�าป พ.ศ. ..............................................................................เลมท ..........................................................................

q ตงแต พ.ศ. ....................................................................................ถง พ.ศ. .....................................................................

q เลมท ................................................................................................(ระบใหชดเจน)

พรอมนไดแนบธนาณต

สงจาย ปณฝ.ศนยราชการเฉลมพระเกยรต 10125 / เชคธนาคาร / ตวแลกเงน จ�านวนเงน ........................... บาท

โดยสงจายในนาม ผอ�านวยการกลมงานคลงและพสด

ส�านกงานศาลรฐธรรมนญ: ศนยราชการเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา 5 ธนวาคม 2550

อาคารราชบรดเรกฤทธ เลขท 120 หม 3 ถนนแจงวฒนะ แขวงทงสองหอง

เขตหลกส กรงเทพมหานคร 10210 โทร. 02 141 7777

หรอ ตดตอโดยตรงไดท สถาบนรฐธรรมนญศกษา ส�านกงานศาลรฐธรรมนญ

โทร. 0 2141 7749, 0 2141 7681 โทรสาร 0 2143 9515

การสงบทความหรอขอคดเหนเพอลงพมพในวารสารศาลรฐธรรมนญและการตดตอเรองอนๆ โปรดสงหรอ ตดตอบรรณาธการวารสารศาลรฐธรรมนญ ณ ส�านกงานศาลรฐธรรมนญ พรอมแจงสถานทอยทสามารถตดตอ ไดสะดวก หากผเขยนใชนามแฝง โปรดแจงนามจรงในหนงสอน�าสงบทความหรอขอคดเหนนนดวย

ใบสมครสมาชก “วารสารศาลรฐธรรมนญ”

วารสารศาลรฐธรรมนญ

ปท 15 เลมท 43 เดอนมกราคม - เมษายน พ.ศ. 2556

ทปรกษา

คณะตลาการศาลรฐธรรมนญ

บรรณาธการ

นายเชาวนะ ไตรมาศ

ผชวยบรรณาธการ

นายปญญา อดชาชน นายพมล ธรรมพทกษพงษ

กองบรรณาธการ

นายนภดล ช.สรพงษ นายสมฤทธ ไชยวงค นายสทธพร เศาภายน

พนโท ภาคภม ศลารตน นายมนตร กนกวาร นายชยวทย เดชมโนไพบลย

นายอดเทพ อยยะพฒน

คณะเจาหนาท

นางฉตรแกว เลศไพฑรย นางสาวกฤตยา อตถากร นายอาทนนท สมครการ

นางสาวศวาภรณ เฉลมวงศ นางสาวอจฉราพร พรมกดา นางสาวสมาภรณ ศรมวง

นายวรศกด สหรญญวานช นางสาวปทตตา กลนแกว นายชลภม เยนทรวง

นายธงไชย คงมงคล สบต�ารวจโทมนตร แดงศร นางสาววจตราภรณ โพธชย

นายจกรกฤษณ ศรชยภม นายฐตพงศ ฤกษเยน นายเจนววฒน ตองประสงค

นายกองเกยรต สระกา นายรงครชต จนทรสวรรณ นางสาวพรมวด มสมสาร

นายชศกด โพธคง

ตดตอหนวยงานรบผดชอบ : การสมครเปนสมาชก : สถาบนรฐธรรมนญศกษา ส�านกงานศาลรฐธรรมนญ คาสมครสมาชกวารสารศาลรฐธรรมนญ

โทรศพท 0 2141 7749, 0 2141 7681 ปละ 300 บาท (รวมคาจดสงไปรษณย)

โทรสาร 0 2143 9515

http://www.constitutionalcourt.or.th

“บทความหรอขอคดเหนใดๆ ทปรากฏในวารสารศาลรฐธรรมนญเปนวรรณกรรมของผเขยน

ส�านกงานศาลรฐธรรมนญและบรรณาธการไมจ�าเปนตองเหนดวย”

วารสาร

ศาลรฐธรรมนญISSN 1513-1246

Constitutional Court Journal

วารสารศาลรฐธรรมนญ ปท 14 เลมท 43 เดอนมกราคม - เมษายน พ

.ศ. 2556

ส�านกงานศาลรฐธรรมนญศนยราชการเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา 5 ธนวาคม 2550 อาคารราชบรดเรกฤทธ

120 หม 3 ถนนแจงวฒนะ แขวงทงสองหอง เขตหลกส กรงเทพมหานคร 10210

โทรศพท 0-2141-7777 โทรสาร 0-2143-9500

www.constitutionalcourt.or.th E-mail: [email protected]

Documents

ส านักงานศาลรัฐธรรมนูญelibrary.constitutionalcourt.or.th/document/documents/serials/Journal_43.pdf · iv วารสารศาลรัฐธรรมนูญ