บั น ไ ด ๑ ๐ ขั้ น สู่ ‘ อ ร หั น ต์บั น ไ ด ๑ ๐ ขั้ น สู่ ‘ อ ร หั น ต์ ’1 2 วิ น า

1บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

2 ว น า ท บ ร ร ล ธ ร ร ม

พมพและจดจำ�หน�ยโดย

สำ�นกพมพกรน ปญญ�ญ�ณในเครอสำ�นกข�วทนวส

๕๐/๓๓ ม.๕ ถ.ประชาราษฎรสาย ๑ ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร ๑๑๐๐๐โทร. ๐๒-๕๒๕-๔๒๔๒ # ๒๐๙-๒๑๐ แฟกซ : ๐๒-๕๒๕-๔๗๖๔

www.gppbook.com, E-mail : [email protected]

บรรณาธการอำานวยการ สนธญาณ ชนฤทยในธรรม รองบรรณาธการอำานวยการ โกศล โพธสวรรณ ผชวยบรรณาธการอำานวยการ เอกชย ชยเชดชกจ ทปรกษา ภรมยศกด สาสนย เวทน ชาตกล ฉตรชย ภโคกหวาย ธชพงศ ธรรมพฒพงศ บรรณาธการบรหาร ศกดศร บญรงศร บรรณาธการ ณฐวฒ แจดสงเนน กองบรรณาธการ ไญยกา เมองจำานงค / สวมล อตอามาตย ผอำานวยการฝายผลต อนรทธ สวคนธกล ผอำานวยการฝายการตลาด เจนจรา เจรญชพ รปเลม พนม ลอส พมพท บรษท เอ.พ. กราฟคดไซนและการพมพ จำากด โทร. ๐-๒๔๙๗-๖๘๔๐ ราคา ๑๖๐ บาท

วนาทบรรลธรรม พระอรหนตมจรง(ฉบบปรบปรง)

โดยเธยรนนท

ISBN : 978-616-526-405-1

พมพครงท ๑๐ กนยายน ๒๕๕๖

3บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

ในการจดพมพ “วนาทบรรลธรรมพระอรหนตมจรง” ฉบบปรบปรงครงใหม ไดเพมภาคผนวกเพอแสดงใหเหนถงความสำาคญของการไดเกดเปนมนษยวาคอโอกาสสำาคญของการสรางบารมแหงการบรรลธรรม และเพอตอกยำาอกครงถงเจตนารมณในการนำาเสนอหนงสอซรสนทวา “พระอรหนตมจรง”ทามกลางยคสมยของเทคโนโลยและวทยาศาสตรทเจรญกาวหนา ซงหลายตอหลายคนเชอวา“ไมมพระอรหนตอยแลว”

“วนาทบรรลธรรมพระอรหนตมจรง” เปนหนงสอ ซรสทไดรวบรวมอตชวประวตและประสบการณในหวงขณะแหงการบรรลธรรมของบรพาจารยสายพระปาแตละองคไวดวยกน รวมทงวธขบคดปรศนาธรรมทแตกตางกนไป ใหออกมาเปนเรองเลาอยางเขาใจงาย โดยมจดเรมตนจาก “หลวงปมนภรทตโต” ผเปนอาจารยใหญสายพระปากรรมฐานทมงมนในการปฏบตภาวนาอยางแทจรง และไดนำาประสบการณทไดจากการสำาเรจมรรคผลนพพานมาถายทอดใหแกบรรดาลกศษยเพอเปนแนวทางในการคนหาเสนทางแหงการรแจงเหนจรงดวยวถทางของตนเอง

ค�าน�าผเขยน


ทานเหลานลวนตระหนกถงความสำาคญของธรรมเปนอยางยง และตดสนใจเดดเดยวทจะเดนตามรอยของพระบรมศาสดาในการมงออกจากทางโลกเขาสทางธรรม โดยตงเปาหมายวา “จะตองบรรลธรรมถงนพพานใหไดในชาตน”

เรองราวของกองทพธรรมพระอรหนตคอแรงบนดาลใจอนยงใหญของผเขยน และพลงอนประเสรฐนไดผลกดนใหอนชนรนหลงเดนตามรอยเสนทางอรยะ ตราบเทาทมนษยไมทอดทงธรรมะ พระอรหนตยอมเกดขนไดเสมอ เพราะธรรมะไมไดอยไกลตวเลย หากแตอยเคยงขางชวต รอเพยงแคใครกตามทหนมาสนใจ แลวธรรมะจะตอบสนองคณโดยไมเลอกกาล สถานท ซงอาจจะมใครบางคนเขาถงอมฤตธรรมไดในทสด

เธยรนนท

5บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

การใชชวตวยหนมในรมกาสาวพสตรนนถอวาเปนประสบการณทมคามากทสดอยางหนงสำาหรบมนษย เพราะวยนเปนวยทชวตตองการแทบทกอยางทศาสนาสอนวาเปนสงเลวราย

วยหนมเปนวยทตองการความรก แตศาสนากลบสอนวา ทใดมรก ทนนมทกข

วยหนมเปนวยทตองสนใจเพศตรงขาม แตศาสนากลบบอกวา ความสนใจเชนนนเปนบาป

วยหน มเปนวยทสญชาตญาณและความทะยานอยากทจะแสวงหาและเสยงสชวตเยยงคนหนมพงขนถงขดสด แตศาสนากลบสงใหระงบความตองการเชนนนอยางเครงครด

ในฐานะทเปนมนษย พระสงฆกคอคนคนหนงทมเลอดเนอและมความตองการทกอยางตามทประสามนษยกำาหนดใหเปนไป แตในฐานะทเปนสมาชกของโลกแหงพระธรรม พระสงฆกมพนธะทจะตองตอบโตเพอเอาชนะความตองการซงเปนผลมาจากการบงการของกเลส

ถาจะเรยกการตอส ยอยดท เกดขนในชวตของพระสงฆว า “สงคราม” สงครามนกหาใชอะไรไม หากแตเปนสงครามระหวาง “กเลส” กบ “ธรรมะ” ทสอนใหตอบโตผลผลตทกอยางทมรากเหงามาจากกเลส

ค�าน�าส�านกพมพ


ดานหนง พระสงฆคอชวตทปรากฏตวขนในชวงเวลาสนๆ บนเสนทางแหงการแสวงหาความรอดพนของจตวญญาณ แตอกดานหนง พระสงฆกคอชวตทมประวตความเปนมาอนยาวนานในสงสารวฏ ซงสญชาตญาณทบรรจอยในชวตสวนนเปนผลสะสมจากกระบวนการเรยนรของกเลสทพยายามจะรกษาการดำารงอยของมนเอาไวใหเปนอมตะ

เวลาน สองดานของชวตในสมณเพศกำาลงตอสยอยดฉดกระชากเพอเอาชนะกน

คำาถามกคอ ชวตในโลกแหงพระธรรมทมประวตความเปนมาเพยงไมกสบป (หรอแคไมกพรรษา) จะเอาชนะกเลสตณหาทมประวตความเปนมายาวนานไมรกอสงไขยกปไดหรอไม ... นบวาเปนอะไรททาทายอยางยง !!

จรงอย... สงทมนษยพยายามจะเอาชนะนน ถาเปนเรองของสญชาตญาณทธรรมชาตกำาหนดไวแลวยอมปวยการทมนษยพยายามจะสรบ แตสำาหรบพระสงฆ หากเอาจรงเอาจงกบการปฏบตธรรมไปจนสดความสามารถ ทายทสดแลวกยอมคนพบ “ศกยภาพ” ในตวตนทสามารถเอาชนะสงทกเลสและสญชาตญาณหยบยนให

ณ อดตอนไกลโพน เราเคยมพระพทธเจา เคยมพระปจเจกพทธเจา และเคยมพระอรหนต สำาหรบทานเหลาน เราสามารถใชเปนหลกฐานยนยนไดเลยวา “ธรรมะเปนฝายชนะกเลส”

ณ ศตวรรษน เรามหลวงปมน มหลวงปขาว มหลวงปชอบ ม หลวงปดลย มหลวงปเจยะ มหลวงปหลย และมครบาอาจารยสายพระปา

7บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

กรรมฐานทนาเคารพศรทธาอกหลายตอหลายทาน ทานเหลานกคอตวอยางของผท “มองเหนความหวง” ในการทมนษยจะเอาชนะกเลส และสามารถเอาชนะทกสงทกอยางทกดกนชวตมายาวนานไดอยางสนเชง

ณ เวลาน ทานเหลานไมไดอยกบเราแลว ทานกลายเปน “บคคลในประวตศาสตร” ซงสมควรทเราชาวพทธจะตองประดษฐานไวในชวต ทานไมเคยเรยกรองปรมาณการนบถอจากใคร แตปรมาณนนกลบเพมขนเองตามธรรมชาต

เพราะความรกและมงมนตอพนธกจททานทำาตางหาก คอสงทเรยกรองศรทธาจากมหาชน !!

สำานกพมพกรนปญญาญาณ

พ ร ะ อ ร ห น ต ม จ ร ง


๙บนได ๑๐ ขน ส ‘อรหนต’

๓๓ หลวงปมน ภรทตโต

๕๙ หลวงปขาว อนาลโย

๘๓หลวงปชอบ ฐานสโม

๑๑๕ หลวงปดลย อตโล

๑๒๗ หลวงปเจยะ จนโท

๑๔๙ หลวงปหลย จนทสาโร

๑๗๐‘อรหนต’ : พรอนประเสรฐของการเกดเปนมนษย

ส า ร บ ญ

9บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

“เสนทางอรหนต” ไมใชเสนทางของใครคนใดคนหนง แตเปนเสนทางทเปดกวางสำาหรบทกคน ตลอดเวลาเทากาลเวลาของสงสารวฏ เสนทางบรรลธรรมไมเคยหนหายหรอเปลยนแปลงไป เพราะตราบใดทมนษยยงคงคณงามความด ตราบนนโลกนไมรางจาก “พระอรหนต”

มเพยงบางชวงเวลาเทานนทเสนทางนเงยบ เหงา ปราศจากนกเดนทาง บางชวงเวลากคกคกราว กบทวทงโลกธาตหอมหวนดวยความด

วนาททพระพทธเจาตรสร พระองคไดทรงอบรมกลบตรกลธดาใหบรรลธรรมเปนจำานวนมาก พระอรหนตทกทานไดถายทอดธรรมผานทายาทธรรมอนไดแกพระอรยสงฆ ซงบางทานไดใชชวตของ

บนได ๑๐ ขน ส ‘อรหนต’


ตนเปนแบบอยางในการปฏบตธรรม บางทานไดชำาระพระธรรม รจนาเปนอกษรใบลาน กระจายไปยงวดตางๆ เพอใหธรรมะดำารงคงอยสบมาจนถงปจจบน เสนทางธรรมจงไมเคยหางจากพระอรหนต

แมแตในชวงทประเทศสยามกำาลงเขาสวกฤต การเมองโลกมการเปลยนแปลงนบตงแตสมยรชกาลท ๔ สงคมไทยกไมเคยสนพระอรยเจา ในดนแดนอสานอนหางไกลไดใหกำาเนดกองทพธรรมอนยงใหญ โดยมหลวงปเสาร กนตสโล และหลวงปมน ภรทตโต เปนผหมนกงลอธรรมอกครง ทำาใหพทธศาสนาผานชวงกงพทธกาลอยางราชสห

กองทพธรรมสายพระปา อาท หลวงปเทสก เทสรงส หลวงปดลย อตโล หลวงปขาว อนาลโย และทานอนๆ ลวนเปนลกหลานชาวไทยทครงหนงเคยเดนดนกนขาว ทำางาน แตงงาน หลวงปบางทานระหวางทเปนฆราวาสหวดหวดเกอบจะเปนฆาตกรกม บางทานสมยชวงวยรนไดรบฉายาวา “ไอตวแสบ” ของหมบาน แตสามารถพลกผนเปนพระอรหนตในทสด

วถชวตของลกชาวบานสามญธรรมดาตดดนพลกชะตาจากฆราวาสทสองเทาเคยเหยยบยำาในโคลนแหงการไดลาภ-เสอมลาภ ไดยศ-เสอมยศ สรรเสรญ-นนทา ทกข-สข ตามประสาโลก แลวกาวเขาสรมเงาแหงธรรมนน ลวนไมใชเรองบงเอญ ตกกระไดพลอยโจน อกหก หรอผดหวงจากเรองใดเรองหนง จงมงหนาเขาหาวดปฏบตธรรม เวลาอยในวดกขยนปฏบตธรรมเพอใชเปนโลปองกนทกขชวครงชวคราว แตพอออกจากวดกละทงธรรมตามเคย

ในทางกลบกน วถของพระอรยสงฆแหงกองทพธรรมลวนเหนความสำาคญของธรรมะยงกวาสงใด เมอทานทงหลายเหลานนตดสนใจเดนตามรอยพระพทธเจา ทานจงละทงทางโลกอยางสนเชง โดยมเปา

11บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

หมายชดแจงกระจางใจวา “ตองบรรลธรรม ถงพระนพพานใหไดภายในชาตน” นเปนเพยงความคดเดยวทมอยในใจของพระอรยเจา และทกอณของหยาดเหงอแรงกาย แรงใจ ชวตและจตวญญาณทกลมหายใจ อยทเสนชยนเทานน

ผลงมอปฏบตธรรมใหมความกาวหนาควรจะมสงตอไปนเปนกจตงแตเบองตนจนถงปลายทางแหงอรยธรรม

๑. เขาใจในความจรงของชวต

คอเขาใจในเรองของกฎแหงกรรม บาป-บญ ด-ชว สงสารวฏ และอานสงสของการเกดเปนคน

การทใครคนหนงจะหนมาสนใจหลกปฏบตทางศาสนานนหมาย ความวา เขาจะตองมความสนใจศกษาขอธรรมในศาสนามาบางไมมากกนอย โดยเฉพาะชาวพทธจะซมซบหลกพทธศาสนามาตงแตเดกในเรองของกฎแหงกรรม ทำาดไดด-ทำาชวไดชว บาป-บญ ศล-สมาธ-ปญญา การสรางกศล ความกตญญ ฯลฯ ซงเปนสงทพบเหนไดทวไปในสงคมไทย

ศาสนธรรมเหลานคอรากฐานของคณงามความด เปรยบเสมอนเมลดพนธทเตรยมพรอมจะปลกลงดน เพยงแตยงรอเวลาใหตระหนกถงคณคาอยางแทจรงเทานน เหมอนดงชวงเวลาขณะหนงของหลวงปขาวทในวนาทนนเกอบเปนฆาตกร แตพลนไดฉกคดถงกฎแหงกรรม บาปบญ และการใหอภย อยางซาบซงแกใจ จนทงเรองราวทางโลกไวเบองหลง แลวมงหนาสเสนทางอรยะกระทงบรรลนพพานในทสด


๒. ตดปลโพธ

หมายถง “ตดความเปนหวง ความกงวล” ถาผใดทยงมหวงเปนกงวลกยากทจะปฏบตธรรมได บางคนกวาจะหาเวลามาปฏบตธรรมไดกมกจะมขออางเหตผลตางๆ นานา สวนใหญจะอางวาเปนหวงบาน หวงรถ หวงทรพยสนเงนทอง หวงลกหลาน ทงเอาไวจะไมปลอดภย หวงธรกจ หวงหนาทการงาน ทำาให “หวง” เหลานผกรงตวเอาไว

หลวงปขาวไดเมตตาแสดงธรรมใหเหนโทษของความเปนหวงดงน

“พอแมกมคณสมบตทางโลก ตองการใหไปหาเงนหาทอง และตองการใหมครอบครว น... ถาวาถงความจรงละก มนเปนตวถวงอยางมหนต มองดใหลกๆ มองดใหถงใจสงบทสดแลว การมครอบครว มลกมเตา เลยงลกเลยงหลาน นนแหละมนแสนทจะกงวลเดอดรอนวนวาย ไมมเวลาทจะไดท�าบญท�าทาน โอกาสเวลาจะนงภาวนากไมม คนเราไอทางโลกมนนยมกนอยางนน หากแมบางครงยงไมสามารถท�าไดเหมอนพระอรยเจา ส�าหรบฆราวาสทยงเลยงปากทองอาจจะยอมตดหวงทผกรงไว ไปปฏบตธรรมสกระยะหนง กเปนการสะสมบารมไดเชนกน”

“ปลโพธ” (เครองผกพนหนวงเหนยวใหใจหวงกงวล) ม ๑๐ อยาง ไดแก

๑. ทอย (อาวาสปลโพธ) ๒. ตระกล (กลปลโพธ)

๓. ลาภ (ลาภปลโพธ) ๔. หมคณะ (คณปลโพธ)

๕. การงาน (กรรมปลโพธ) ๖. การเดนทาง (อทธานปลโพธ)

๗. ญาต (ญาตปลโพธ) ๘. เจบปวย (อาพาธปลโพธ)

๙. การศกษา (คนถปลโพธ) ๑๐. อำานาจ (อทธปลโพธ)

13บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

๓. ยดพระรตนตรยเปนทพงอนประเสรฐ

เปาหมายสงสดของชาวพทธคอ “นพพาน” แตระยะทางกอนทจะถงนพพานของแตละคนไมเทากน เพอปองกนการผดพลาด ไมใหกาวพลาดออกนอกเสนทางไปสนรก สงแรกทตองยดถอเอาไวเปนทพงทยดเหนยวคอ “พระรตนตรย” ซงประกอบดวย “พระพทธคณ-พระธรรมคณ-พระสงฆคณ” อนประเสรฐทงสามประการ

การมพระรตนตรยเปนทพง (สรณะ) เปรยบเสมอนมประกนภยชนหนงคอยคมครอง นอกจากน การม “พระพทธ-พระธรรม-พระสงฆ” อย ในใจ ทำาใหมกำาลงใจอนเตมเป ยมไปดวยศรทธาทบรสทธและม พละกำาลงอยางกลาหาญในการประกอบคณงามความด เหมอนทหลวงปขาวไดกลาวถงหวใจทมอบใหแดพระรตนตรย ดงน

“เราเชอพระพทธเจาพระองคเดยว กบพระธรรมและพระสงฆอรหนตสาวกเทานน วาเปนผประเสรฐในโลกทงสาม ... จะคนหาความจรงตามหลกธรรมทพระพทธองคทรงประทานไวจนสดก�าลงความสามารถขาดดนสนซาก

ส�าหรบกองทพธรรม... พระรตนตรยเปรยบเสมอนพระอาทตยสาดแสงสวางขบไลความมดมดใหหายไป มพลงแรงดงดดอนมหาศาลจบจตจบใจจนไมสามารถหนเหจตใจไปทางอนใดได”


๔. ถวายตวแดพระพทธเจาและพระอาจารยผสอนธรรม

ขนตอนนเปรยบเสมอนเราไดวางชวตและจตใจ อกทงเปนดชนบอกวา เราไดละพยศ อสมมานะ (การถอวา นฉน ฉนเปนนนเปนน) ในตวตนลงไปไดในระดบหนง ทำาใหจตใจออนนอมพรอมทจะเตรยมรบฟงคำาสอนของครบาอาจารยและนำาไปปฏบต

กรณนเคยเกดกบหลวงพอสเมโธในสมยแรกๆ ทเพงจะออกบวชปฏบตธรรมกบหลวงปชา สภทโท ณ วดหนองปาพง ซงกวาทหลวงพอ สเมโธจะยอมรบหลวงปชาเขามาในหวใจอยางหมดความกงขาสงสยและ สามารถกมกราบแทบเทาทานไดอยางสดจตสดใจกใชเวลานานทเดยว

สำาหรบชาวพทธ การทผ ใหญพาลกหลานเขาวดเพอทำาพธประกาศตนเปนพทธมามกะโดยมพระคณเจาพระสงฆเปนผ ทำาพธรบรองนน นบเปนประเพณอนงดงามทแสดงถงความออนนอมถอมตนของคนไทย เมอเดกๆ ประกาศตนเปนพทธมามกะ พระสงฆเถระกจะใหศลใหพร พรอมทงอบรมใหเดกๆ รจกหนาทของตนเอง

วถระหวาง “คร” กบ “ศษย” ถอเปนสายสมพนธแนบแนนทอยในสายเลอดไทยมาเนนนาน ครจงเปรยบเสมอนบดามารดาทใหการอบรมสงสอนศษย

ในสมยกอน เมอเราไดเรยนหนงสอกบครทานใดกจะตองเขาไปหาอยางนอบนอม เชนเดยวกบธรรมเนยมของสายพระปาทเมอออกบวชเปนพระภกษแลวกจะตองเขาไปกราบพระภกษสงฆผเปนครเพอขอนสยหรอขอทราบธรรมเนยมการปฏบตและฝากฝงตวเองเปนลกศษย ดงเชนทหลวงปชอบ ฐานสโม เขาไปกราบหลวงปมนเพอเปน ลกศษยและขอนสยจากทาน ซงทานไดใหปฐมโอวาทสนๆ วา

15บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

“ภาวนามาอยางไรกใหท�าตอไปเชนนน อยาไดหยด ธรรม ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขนธ ทพระพทธเจาทานแสดงเอาไวนน มนอยทใจเรานแหละ”

ปฐมโอวาทนไดกลายเปนรากฐานอยในจตใจของหลวงปชอบตราบจนบรรลธรรม

๕. แผเมตตาตอสรรพสตวทงปวง

ตามขนบธรรมเนยมของชาวพทธ หลงจากถวายอาหารและปจจยแดพระภกษสงฆแลว พระภกษสงฆจะใหศลใหพรและกลาวคำาอนโมทนา ญาตโยมทเขารวมทำาบญกจะกรวดนำา ตงจตแผเมตตาเพออทศสวนบญกศลใหกบสรรพสตวทงปวง

“เมตตาธรรมคำาจนโลก” จงไมใชเปนหนงในพรหมวหาร ๔ เทานน แตมความหมายลกลำา

มคำากลาววา “ยงมเมตตามากเทาไรกยงเขาใกลพระธรรมมากเทานน” เพราะเมตตาจะเปนหนงในดชนทบงบอกวา ความเหนแกอตตามมากนอยเทาไร การปฏบตแผเมตตาเปนสงททำาไดงาย แตเขาถงจตใจไดยาก แมแตหลวงปขาวทกวาจะเขาใจเรอง “เมตตาธรรม” กเกอบพลาดทาใหกบอตตาทตดแนนดวยโทสะ

คณธรรมขอแรกทชาวพทธผเกดมาลมตาดโลกไดรบการอบรมสงสอนโดยดจากการกระทำาของสงคมคอ การเออเฟอเผอแผทมตอกน โดยเฉพาะในยามทประเทศไทยเกดภยพบต เราจะเหนดานดของชาวไทยในเรอง “เมตตาธรรม” ไดอยางเดนชด


“การแผเมตตา” เปนเรองแรกๆ ทพระภกษสงฆควรไดรบการสงสอนจากครบาอาจารยกอนออกธดงคกลางปาเขา โดยรจกแผเมตตาใหพระภมเจาท สงศกดสทธ ภตผวญญาณในปา เพอใหอำานาจของเมตตาธรรมคมครองใหปลอดภยจากอนตรายและสงชวรายทงปวง

แมแตลกหลานชาวไทยเองกลวนไดรบการสอนจากปยาตายายสบตอกนมาวา เวลาไปนอนพกคางคนในแดนตางถน กอนนอนใหเจรญพระพทธมนต ตงจตอธษฐานแผเมตตาใหกบดวงวญญาณ เทวาอารกษ เจาทเจาทาง และสรรพสตวทงหลาย เพอเปนการขออนญาตอยพกอาศยเปนการชวคราว เมอทานเหลานนรบทราบ กระแสจตอนออนโยนเมตตากจะคมครองใหนอนหลบสบาย ปลอดภยจากการรบกวนของพลงทไมดทงปวง

หลวงปแหวน สจณโณ ไดเนนยำากบญาตโยมเกยวกบความสำาคญของการแผเมตตาเปนอยางมากวา

“ใหทกคนหดแผเมตตาตอคน สตว ศตร หมมาร ใหแผไปทวสากลจกรวาล ยงแผมากยงท�าใหใจสบาย รกชวตและทรพยสนของคนอนเหมอนกบของตนเอง สงคมกจะมความสขสงบอยางถวนทว”

ญาตโยมทฟงหลวงปแหวนสอนแลวไดกราบเรยนถามวา ตองทำาจตอยางไร? หลวงปแหวนอธบายวา

“วธแผเมตตาใหบงเกดผล โดยใหท�าตนและจตใจเหมอนมารดาทเลยงลก ใหความรกเอนดสงสาร มงหวงทจะใหลกสขกายสบายใจ มอาชพการงาน มวชาเลยงตนเองได ความรกทแมใหกบลกเปนความรกทบรสทธ ไมมพษภย และไมตองการผลตอบแทนจากลก มแตใหอยางเดยว

17บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

ถาเราแผเมตตาเหมอนกบพระอาทตยสองแสง เมตตานนจะมพลงสงยง เพราะธรรมชาตของพระอาทตยขณะทสองแสงไมไดเลอกชมชน สรรพสตวยากดมจน อยทสงหรอทต�า จะใกลหรอไกล กไดรบความรอนเทากน เมตตาธรรมกเชนกน ขอใหแผไปใหแกชนทกชนทกระดบ ใครจะไดรบมากนอยกสดแตวาสนาบารมของผนน”

๖. รกษาศล (อยางนอยศล ๕)

หลวงปจนทร เขมโย ไดกลาวถงอานสงสของศลเวลาเดนธดงคในปาวา

“ในการบ�าเพญกรรมฐานในปานน ประการส�าคญตองท�าตนใหเปนผมศลบรสทธ ถาศลไมบรสทธกมกจะมความวตกกงวล ซงจะท�าใหเกดความไมเชอมนในตวเอง ตอจากนนกมอนเปนไป

หากมศลบรสทธกตองรกษาจตของเราใหบรสทธดวย ระวงอยาใหจตเอนเอยงไปหารากเหงาแหงกเลส คอ ราคะ-โทสะ-โมหะ หลงจากศลและจตบรสทธกตองตรวจความเหนของตนวามความบรสทธหรอไม ความเหนของเราตรงตอคณธรรมจรงหรอไม จตกสงบเปนสมาธงาย

และอกประการหนงจะตองยดมนในพระรตนตรย ระลกถงพระพทธคณ พระธรรมคณ และพระสงฆคณอยเสมอ เมอเราอทศชวตของตนตอพระรตนตรยอยางแทจรงแลวมอะไรเกดขนแกชวตบาง เราควรยดมนเอาพระรตนตรยเปนทพง ยอมสละทกอยางเพอพระรตนตรย แมชวตของเรากตองยอมเสยสละ จงจะสามารถรแจงเหนจรงในชวต สามารถหยงจตลงในคณแหงพระรตนตรยอยางมนคง ไมหวนไหว จนถงคณอนสงสดในพระศาสนา จงจะประสบตววปสสนาอยางแทจรง”


เจตนาในการรกษาศลกเพอทจะละเวนความชว เพราะถาทำาความชว เรากจะไดรบวบากทเปนทกข ซงอานสงสของศลมกลาวไวในพระสตรตางๆ ดงน

“ศลเปนอรยทรพย วรรณะสงสด ศลเปนภมของพระพทธเจาทงหลาย เปนการอบดวยเครองหอม เปนผองอาจ น�าเกยรตยศมาสมตรสหาย เปนทรกของคนทงหลาย เปนทตงแหงบญ กอใหเกดสต น�ามาสปญญาแหงการหลดพนในทสด”

๗. เจรญสมาธ

กจอนสำาคญประการหนงของผปฏบตธรรมคอ การเจรญสมาธใหจตมกำาลงเพอยกจตขนสการภาวนาวปสสนา ผบำาเพญสมาธกระทงจตมกำาลงเขาสฌาน จะเปนปฐมฌานกด จนถงจตตถฌานกด จตจะมอำานาจ สามารถเกดทพยอำานาจไดตามอปนสยวาสนาทมมาแตบพกาล

ทานเจาคณอรยคณาธาร (เสง ปสโส) ไดอธบาย “สมาธ” วา หมายถงความสงบมนคงของใจตงแตขนตำาๆ ชวขณะหนง จนถงความสงบขนสงสด ไมมอารมณเปนเครองกำาหนด สมาธจงม ๒ ระดบ คอ

(๑) ขณกสมาธ คอ สงบชวขณะ เชน ความมงมนในการอานหนงสอ หรอมใจจดจอกบสงใดสงหนง วรยะกจดเปนสมาธดวยเชนกน

(๒) อปปนาสมาธ คอ สมาธทแนวแน ไมหวนไหว มอารมณเปนหนง ไดองคฌาน โดยเรยกผทไดอปปนาสมาธวาเปน “ผทไดฌาน” นนเอง

การทำาสมาธนนจำาเปนจะตองมสงยดเหนยวเพอใหจตเกดความสงบจนเปนสมาธ สงนนเรยกวา “อารมณกรรมฐาน” หรอ “อารมณท

19บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

จตจดจอจนเปนสมาธ” ซงในคมภรวสทธมรรคและคมภรอภธมมตถ- สงคหะไดแสดงอารมณกรรมฐานไว ๔๐ ประเภท โดยแบงเปน ๗ หมวด ดงน

กสณ ๑๐ อสภะ ๑๐ อนสต ๑๐ พรหมวหาร ๔ อาหาเรปฏกลสญญา ๑ จตธาตววฏฐาน ๑ อรป ๔

ลำาพงการทำา “สมถะ” เปรยบเสมอนกอนหนทบหญา มเพยงความสงบ แตขาดปญญาในการพจารณาความจรง ซงแตกตางไปจาก “วปสสนา” อนเปนสมาธแบบพทธทแมจะมจดรวมของการทำาสมาธเหมอนสมถะ แตกมอบายแตกตางกน บางกใชคำาภาวนา บางกดจต บางกพจารณาลมหายใจ บางกใชวธเจรญเมตตา บางกใชวธเพงโครงกระดก เปนตน ซงทงหมดลวนเปนไปเพอจดมงหมายเดยวกนคอเกดปญญาในการพจารณาความจรง

ยกตวอยางเชน หลวงปเสาร ทานใหใชคำาวา “พทโธ” เปนคำาภาวนาเวลาทำาสมาธ

ปกตแลวทานเปนพระเรยบงาย ไมคอยชอบเทศนอบรมสงสอน เวลาเทศนกมกจะเทศนสนๆ โดยทานไดใหเหตผลวา “ท�าใหด มนยงไมปฏบตตามเลย”

ชาวบานอยากไดสมาธเรวกอดใจไมไหว จงถามหลวงปเสารวา “อยากปฏบตสมาธเรวตองท�ายงไง?”


หลวงปเสารตอบวา “พทโธส”

“ภาวนาพทโธแลวมนจะไดอหยงขนมา” ชาวบานสงสย

“อยาถาม” หลวงปเสารตอบสนๆ เพราะอยากใหชาวบานไดลมรสธรรมะดวยตนเอง “ถามไปหาสแตกอหยง กบอกวาใหภาวนาพทโธ ขาเจาใหพดแคน” แลวทานกจบการเทศนโดยไรคำาอธบาย

หลวงปเสารใหภาวนา “พทโธ” ไปเรอยๆ จะยน เดน นอน นง กใหม “พทโธ” อยในใจเสมอ ไมเลอกกาลและสถานท โดยใหภาวนาทกลมหายใจ จนบางครงชาวบานอดสงสยไมไดจงถามวา “ภาวนาในหองน�าไดไหม...บาปไหม?”

หลวงปเสารฟงแลวตอบวา “ไมบาป... ธรรมะเปนอกาลโก ไมเลอกกาลเลอกเวลา พระองคสอนไวแลว ถายงเขาในหองน�าหองสวมนะ ยงภาวนาด เพราะมนมสงประกอบ สงทจะท�าใหเรามองเหนสงปฏกล นาเกลยด โสโครก มนกยงแสดงออกมาใหเราเหน แลวเราภาวนาพทโธ ‘พทโธ’ แปลวา ‘ร’ รในสงทเราท�าอะไรอยในขณะนน ค�าสอนของทานเปนอบายธรรมอนแยบคาย รวมเอาทงสมาธ การเจรญสตปฏฐาน เขาไปในวถชวตธรรมดาอยางเรยบงาย”

ดงนน คำาภาวนา “พทโธ” ของชวตแตละคนอาจจะมเปนแสนเปนลานครง แตจะมเพยงหนง “พทโธ” ครงสำาคญทพลกชวตใหกระจางในธรรมตลอดไป

21บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

๘. ฌานแบบพทธ

“ฌาน” หมายถง “การเพง” คอ เพงอารมณกรรมฐานจนกระทงจตสงบรวมเขาเปนหนง (เอกคคตา) ซงม ๒ ขน คอ “รปฌาน” และ “อรปฌาน” สภาวะของจตในขณะทกำาลงเขาสฌานนนจะประกอบดวยองคฌาน ๕ อยาง คอ วตก วจาร ปต สข เอกคคตา

รปฌานแบงเปน ๔ ขน

(๑) ปฐมฌาน: มองคฌานครบทง ๕ ไดแก วตก วจาร ปต สข เอกคคตา โดยมลกษณะดงน

จตสงบเงยบ กามคณและอกศลธรรมสงบลงไป ทำาใหจตใจปลอดโปรง เหมอนอยคนเดยว

อารมณเปนหนง จตมความเคลาคลงกบอารมณนนๆ

จตมความชมชน เสวยสขจากความสงบ มกำาลง เบกบาน เพราะความสงบสขทสงดจากกามคณและอกศลธรรม ซงเปนสงทไมเคยพบเจอมากอน

จตมความสข มความโลงใจ เพราะไมมกามคณและอกศลธรรมมากวนใจใหวนวาย

จตมความเปนหนง เปนอสระจากกเลสขนตน สามารถทำากจอนเปนประโยชนแกตน โดยเปนนายของตนเอง ไมเปนทาสของอารมณ

(๒) ทตยฌาน: ในขนน จตละวตกและวจารได คงเหลอแตปต สข และเอกคคตา โดยมลกษณะดงน

จตไมคดอานอะไร วางความคดเหมอนคนทำาธระเสรจแลวกำาลงจะพกผอน


จตผองใส ไมมอาลยอาวรณกบอารมณภายนอกทจะสงผลใหจตกระเพอม ทำาใหจตมความผองแผวเดนชด เหมอนดวงจนทรพนเมฆ

จตสบาย ชนบาน ดวยความอำานาจของความสงบ

จตเปนหนงยงกวาปฐมฌาน

(๓) ตตยฌาน: จตละปตได คงเหลอแตสขกบเอกคคตา โดยมลกษณะดงน

จตจางจากปตทเกดขน

จตเปนกลาง วางเฉย ไมรบเสวยปต

จตมสตควบคม และสตมกำาลงแกกลามากขนตามลำาดบในขนน

จตมสมปชญญะ มความรสกตวชดเจน รเทาทนอาการของจตทกขณะ

จตเสวยสขมสข คอ เสวยสขทประณตดวยธรรม ปราศจากความรสกทางกาย

จตถงความเปนหนง เสมอนมอยดวงเดยว มอารมณนอย มความสขมประณตมากขนตามลำาดบ

(๔) จตตถฌาน: จตละสข เหลอแตเอกคคตากบอเบกขาทมาแทนทสข เมอจตเขาสจตตถฌาน ลมหายใจจะละเอยดจนระงบไป ทำาใหจตปรากฏความเปนกลาง ไมสข ไมทกข เหลอแตอเบกขากบสตและความบรสทธของจต ไมมสงยวนใจ ปราศจากความมวหมอง ฌานขนนมลกษณะทสงเกตไดดงน

ละสขและทกข คอ ระงบลมหายใจอนเปนทตงแหงสขและทกขได

23บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

จตไมมทกข เสวยเวทนาทจดชด ไมรบกวนความรสก

จตเปนกลาง มความเทยงธรรม

อรปฌานแบงเปน ๔ ขน

(๑) อากาสานญจายตนะ: การเพงอากาศวาไมมทสด

เมอเจรญสมาธจตผานปฐมฌาน ทตยฌาน ตตยฌาน และจตตถฌาน ตามลำาดบ สามารถเหนชดแจงถงขนตอนลำาดบ และสามารถเดนหนาถอยหลงเขาออกสมาธจนมความชำานาญ (เรยกวา “วส”) การเจรญฌานขนสงในอรปฌานกไมใชเรองยากอกตอไป

พทธวจนะวาดวยการเขาสอากาสานญจายตนะมอยวา “ภกษในพระธรรมวนยน เพราะลวงเสยซงรปสญญาโดยประการทงปวง ... จงเขาถงอากาสานญจายตนะดวยมนสการวา อากาศหาทสดมได”

สภาวะของจตในขนอากาสานญจายตนะจะเกดความสงบรวมลงเปนหนง มอเบกขาและสตควบคมอย ผองแผว นมนวล ละมนละไม ลมหายใจระงบไป ปรากฏกลมอากาศโปรง แมอตภาพกผองใสโปรงบางคลายแกวเจยระไน เมอลมระงบไป ไมปรากฏอาการเคลอนไหว จะกลายเปนอากาศหายใจแผคลมตวนง ถากำาลงฌานขนนออนลงจะเกดการเคลอนไหวอนเปนเหตแหงทกขสข

เพอไมใหเกดการกระเพอม ใหวางสญญาทกำาหนดหมายในรปคออตภาพอนเปนทตงของลมหายใจซงปรากฏในมโนทวาร หรอวางสญญา ทเขามาสะเทอนจตใจ แลวใหกำาหนดหมายสงเหลานนวาเปน “อากาสะ” (Space) คอ ลมหายใจโปรงใส แผซานกวางขวาง ไมมขอบเขตจำากด วธเจรญฌานขนนตองวางรปสญญาใหสนท ใสใจแตอากาสานญจายตนะอยางเดยว จงจะสำาเรจฌานนได


(๒) วญญาณญจายตนะ:การเพงวญญาณวาไมมทสด

เมอพนจากอากาสานญจายตนะเขาส วญญาณญจายตนะใหกำาหนดวา “วญญาณหาทสดมได” จตในระหวางอากาสานญจายตนะจะสงบ แผซานเปนอากาศโปรงใส แตยงเปนตวบงคบใจใหกระเพอมได จงใหวางสญญานนเสย แลวมากำาหนดหมายกระแสวญญาณทแผซานไพศาลไปทวไตรภพอวกาศอยางไมมขอบเขต ความสงบใจในขนนจงเรยกวา “วญญาณญจายตนะ” นนเอง

(๓) อากญจญญายตนะ: การเพงความไมมของอรปวญญาณ

การเจรญฌานขนนคอการเพง “ความไมมของอรปวญญาณ” ทผานมาทงอากาสานญจายตนะและวญญาณญจายตนะนนมจดเดนทอากาศกบวญญาณ แตทงสองสวนนถอวายงไมปลอดภยสำาหรบจต จงจำาตองปลอยวางสญญาทกำาหนดหมายกระแสวญญาณใหมากำาหนดทตว “มโนธาต” คอ ผรทดำารงอย ณ ภายใน โดยไมกำาหนดรอะไรเลย เมอจตเปนอเบกขาจะปรากฏธาตรดำารงอยอยางโดดเดยว จตในขนนจะเปนอเบกขา ไมรบรอะไร มเพยงความรสกกลางๆ ทางใจ จงไดชอวา “สำาเรจอากญจญญายตนะ”

(๔) เนวสญญานาสญญายตนะ: การเพงอรปวญญาณท ๓

ในขนนจตจะเปนเอกภาพ มความรสกกลางๆ ภายใน มกระแสมโนวญญาณคอยรบกวน หากตองการใหจตมความสงบมากขนใหกำาหนดหมายร “ธาตร” ซงเปนตวเหตภายในทกอใหเกดกระแสมโนวญญาณ คอยรบรสงใดๆ โดยใหพยายามละวางมโนสญญาเพอเปนการผอนสญญา ใหออนลง อารมณความรสกดบเกอบหมด เหลอนอยมาก หากเหลอ แตสญญาในความสงบทผกมดใหจตหอยไวในโลกและสงบลงเปนหนงถงความเปนเอกภาพกจะไดชอวา “สำาเรจเนวสญญานาสญญายตนะ”

25บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

ฌานทง ๘ ประการน เปนของทมมาแตโบราณ แมแตฤษดาบสกลวนบำาเพญใหเกดขนไดตามกำาลงสมาธ กอนทพระพทธเจาจะเสดจออกผนวชกไดทรงศกษาในสำานกของอาฬารดาบสและอททกดาบส (สมยทยงเปนเจาชายสทธตถะ) โดยไดบรรลถงขนเนวสญญานาสญญายตนะ แตยงคงมอปาทานอยจงเขาถงพระนพพานไมได บรรดาฤษดาบสในอดตตางกไมไดบรรลธรรมเพราะตดอยในขนฌาน จนบางครงมคำาเรยกวา “ฌานแบบฤษ” เพราะขาดเงอนไขสำาคญทตดสนแพชนะ นนคอ “วปสสนาธรรม”

เปนททราบกนดวา ฌานเปนทมาของทพยอำานาจ รวมถงการเกดนมตตางๆ และฌานแบบฤษนเองทพระพทธเจาคนพบวาสามารถใชเปนฐานกำาลงของจตในการพจารณาธรรมในลกษณะของการทำาสมาธโดยพกจตในฌานจนมกำาลง ดงทหลวงปมนไดเลาประสบการณเกยวกบการพจารณาขอธรรมในระหวางบรรลธรรมวา เหมอนการทำางานแลวกตองมการพกผอน ออกกำาลง โดยพกในจตตถฌานขณะหนง เมอจตมกำาลงจงถอยออกมาสตตยฌาน ทตยฌาน และปฐมฌาน เพอเจรญวปสสนาขอธรรมตอไปจนหมดความสงสยในธรรม ถงความเปนพระอรหนต

๙. เจรญวปสสนาภาวนา

หนทางในการ “เจรญวปสสนาภาวนา” คอ ขนตอนทจตพจารณาสภาวธรรมตางๆ ตามความเปนจรงของธรรมชาต ในอรยาบถ ๔ (เดน-ยน-นง-นอน) โดยดำาเนนตามหลก “สตปฏฐาน ๔” คอ การดำารงสตใหตนรเทาทนความจรงอยางตอเนองดงสายนำา จนกลายเปน “มหาสต” มอานสงสในการระงบทกขโศกเศรา บรรลถงพระนพพาน


ครบาอาจารยกลาวไววา การเจรญสตปฏฐานเปนทตงของสมาธ สต สมปชญญะ และปญญา อยในคราวเดยวกน นบเปนบนไดขนแรกตงแตวนาทแรกทเรมตนเขาสกระบวนการปฏบตธรรมจนถงขนสดทายทผปฏบตภาวนาจำาเปนจะตองดำารงสตใหคงมนทละเลกละนอยอยางตอเนอง เปรยบไดกบจดเรมตนจากนำาเพยงหยดเดยว หากมนำาเพยงหยดเดยวแลวปลอยทงบนทะเลทรายกเทากบวา สงทฝกมาไมวาจะกสบปลวนเสยเวลาเปลา แตถาเราคอยๆ เพมนำาทละหยด จนกลายเปนแกว จากแกวเปนโอง จากโองเปนสายนำาทตอเนองไมขาดสาย สามารถพลกฟนทะเลทรายใหกลายเปนดนอดมแหงนพพานไดในทสด และยงเปนเนอนาบญใหสตวโลกอนๆ ไดพกพงอาศยอกดวย

สตปฏฐานม ๔ ประการ

(๑) กายานปสสนาสตปฏฐาน: การใชกายเปนทตงของสต ตามดการเปลยนแปลงทเกดขน โดยมลำาดบขนตอนดงน

เจรญสต ตามดลมหายใจเขาออกใหรเทาทนระยะ

เจรญสตใหรเทาทนอาการเคลอนไหวของกายในอรยาบถ ๔ คอ ยน เดน นง นอน

ทำาสมปชญญะใหรเทาทนอาการเคลอนไหวของกายในทกอณของการเคลอนไหว

ตงสตพจารณาใหเหนอาการ ๓๒ ในกาย คอ ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก เยอในกระดก มาม หวใจ ตบ พงผด ไต ปอด ไสใหญ ไสนอย อาหารใหม อาหารเกา ด เสลด หนอง เลอด เหงอ นำาตา นำาลาย นำามก มนขน มนเหลว ไขขอ

ตงสตพจารณากายใหเหนความเปนไปของธาตทง ๔ คอ ดน นำา ไฟ ลม ทมาประชมเปนรางกาย โดยใหแยกธาตแลวสำาเหนยกวา น

27บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

คอธรรมดาของรางกาย

เจรญอสภกรรมฐาน พจารณาสรระทตายตงแตใหมๆ จนเหลอแตกระดกผพง แลวนอมเขามาพจารณาในตนเองใหเหนวาเปนไปอยางเดยวกน โดยสำาเหนยกวา นคอธรรมชาตของรางกาย

(๒) เวทนานปสสนาสตปฏฐาน: การตงสตกำาหนดพจารณาเวทนา รเทาทนเวทนาโดยมสตกำากบ ซงพระพทธเจาไดตรสไวดงน

“ภกษพจารณาเหนเวทนาในเวทนาอยอยางไรเลา? ภกษในธรรมวนยน...

เสวยสขเวทนากรชดวาเราเสวยสขเวทนา

เสวยทกขเวทนากรชดวาเราเสวยทกขเวทนา

เสวยอทกขมสขเวทนากรชดวาเราเสวยอทกขมสขเวทนา

เสวยสขเวทนามอามสกรชดวาเราเสวยสขเวทนามอามส หรอเสวยสขเวทนาไมมอามสกรชดวาเราเสวยสขเวทนาไมมอามส

เสวยทกขเวทนามอามสกรชดวาเราเสวยทกขเวทนามอามส หรอเสวยทกขเวทนาไมมอามสกรชดวาเราเสวยทกขเวทนาไมมอามส

เสวยอทกขมสขเวทนามอามสกร ชดวาเราเสวยอทกขมสขเวทนามอามส หรอเสวยอทกขมสขเวทนาไมมอามสกรชดวาเราเสวย อทกขมสขเวทนาไมมอามส

ดงพรรณนามาฉะน ภกษยอม...

พจารณาเหนเวทนาในเวทนาภายในบาง

พจารณาเหนเวทนาในเวทนาภายนอกบาง

พจารณาเหนเวทนาในเวทนาทงภายในทงภายนอกบาง

พจารณาเหนธรรมคอความเกดขนในเวทนาบาง


พจารณาเหนธรรมคอความเสอมในเวทนาบาง

พจารณาเหนธรรมคอทงความเกดขนทงความเสอมใน เวทนาบาง

สตของเธอตงมนอยวา เวทนามอยกเพยงสกวาความร เพยงสกวาอาศยระลกเทานน เธอเปนผอนตณหาและทฏฐไมอาศยอยแลว และไมถอมนอะไรๆ ในโลก ดวยการปฏบตอยางนแล ภกษชอวาพจารณาเหนเวทนาในเวทนาอยเสมอ”

ทานเจาคณอรยคณาธาร (เสง ปสโส) กลาวสนๆ เพอใหจำาไดงายวา “เวทนานปสสนาสตปฏฐาน” คอ การตงสตตามดความรสกของเวทนาทง ๓ คอ สข ทกข และไมสขไมทกข ใหรเทาทนทกอาการจนแจมแจงในใจ และเพยงตงสตไวแครระลกวามเวทนาเทานน โดยไมเขาไปยดตดถอมนตอสงทพบ ประสบ สมผส เหน ไดยน ในเวลานนๆ

(๓) จตตานปสสนาสตปฏฐาน: การตงสตกำาหนดพจารณาจต รเทาทนจตหรอสภาพและอาการของจตโดยมสตกำากบ ซงพระพทธเจาไดตรสไวดงน

“ภกษพจารณาเหนจตในจตอยอยางไรเลา? ภกษในธรรมวนยน...

จตมราคะกรชดวาจตมราคะ หรอจตปราศจากราคะกรชดวาจตปราศจากราคะ

จตมโทสะกรชดวาจตมโทสะ หรอจตปราศจากโทสะกรชดวาจตปราศจากโทสะ

จตมโมหะกรชดวาจตมโมหะ หรอจตปราศจากโมหะกรชดวาจตปราศจากโมหะ

จตหดหกรชดวาจตหดห หรอจตฟงซานกรชดวาจตฟงซาน

29บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

จตเปนมหรคตกรชดวาจตเปนมหรคต หรอจตไมเปนมหรคตกรชดวาจตไมเปนมหรคต

จตมธรรมอนยงกวากรชดวาจตมธรรมอนยงกวา หรอจตไมมธรรมอนยงกวากรชดวาจตไมมธรรมอนยงกวา

จตเปนสมาธกรชดวาจตเปนสมาธ หรอจตไมเปนสมาธกรชดวาจตไมเปนสมาธ

จตหลดพนกรชดวาจตหลดพน หรอจตไมหลดพนกรชดวาจตไมหลดพน

ดงพรรณนามาฉะน ภกษยอม...

พจารณาเหนจตในจตภายในบาง

พจารณาเหนจตในจตภายนอกบาง

พจารณาเหนจตในจตทงภายในทงภายนอกบาง

พจารณาเหนธรรมคอความเกดขนในจตบาง

พจารณาเหนธรรมคอความเสอมในจตบาง

พจารณาเหนธรรมคอทงความเกดขนทงความเสอมในจตบาง

สตของเธอตงมนอยวา จตมอยกเพยงสกวาความร เพยงสกวาอาศยระลกเทานน เธอเปนผอนตณหาและทฏฐไมอาศยอยแลว และไมถอมนอะไรๆ ในโลก ดวยการปฏบตอยางนแล ภกษชอวาพจารณาเหนจตในจตอยเสมอ”

(๔) ธมมานปสสนาสตปฏฐาน: การตงสตกำาหนดพจารณาธรรม รเทาทนธรรมโดยมสตกำากบ ตามสภาวะทปรากฏแกใจตามความเปนจรง


๑๐. เจรญอาสวกขยญาณ

“อาสวกขยญาณ” คอ ความรเปนเหตสนอาสวะ หรอญาณหยงรในธรรมเปนทสนไปแหงอาสวะทงหลาย พระคณเจาแหงกองทพธรรมไดเจรญวปสสนา ซงไมวาจะเปนวธใดกตามดงทกลาวมา ผปฏบตธรรมจะตองเขาใจถง “ไตรลกษณ” ควบคกนไปเสมอตงแตตน เพอปองกนการหลงทาง แมจะเกด “วปสสนปกเลส” (อปกเลสแหงวปสสนา) ทำาใหผปฏบตหลงสำาคญวาตนเองเขาถงภมธรรมแลวกตาม ไตรลกษณทพจารณามาตลอดกจะชวยยบยงวา ธรรมทกำาลงปรากฏนนเขาขายไตรลกษณหรอไม กฎของไตรลกษณคอ

(๑)อนจจง = สงทงหลายทงปวงลวนไมเทยง เกดขน ตงอย และดบไป

(๒)ทกขง = สงทงหลายทงปวงลวนเปนทกข อยในสภาวะททนไดยาก

(๓)อนตตา = สงทงหลายทงปวงวางเปลาจากตวตน

31บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

“ญาณ ๑๖” คอ ญาณทเกดแกผบำาเพญวปสสนาโดยลำาดบตงแตตนจนถงจดหมายอนไดแกมรรคผลนพพาน ดงน

๑. นามรปปรจเฉทญาณ = ญาณกำาหนดแยกนามรป

๒. ปจจยปรคคหญาณ = ญาณกำาหนดปจจยแหงนามรป

๓. สมมสนญาณ = ญาณพจารณานามรปโดยไตรลกษณ

๔. อทยพพยานปสสนาญาณ = ญาณตามเหนความเกดและความดบ แหงนามรป

๕. ภงคานปสสนาญาณ = ญาณตามเหนเฉพาะความดบเดนขนมา ๖. ภยตปฏฐานญาณ = ญาณมองเหนสงขารปรากฏเปนของนากลว ๗. อาทนวานปสสนาญาณ = ญาณคำานงเหนโทษ ๘. นพพทานปสสนาญาณ = ญาณคำานงเหนดวยความหนาย ๙. มญจตกมยตาญาณ = ญาณหยงรอนใหใครจะพนไปเสย ๑๐. ปฏสงขานปสสนาญาณ = ญาณพจารณาทบทวนเพอจะหาทาง พนไป ๑๑. สงขารเปกขาญาณ = ญาณเปนไปโดยความเปนกลางตอสงขาร ๑๒. สจจานโลมกญาณ = ญาณเปนไปโดยควรแกการหยงรอรยสจ ๑๓. โคตรภญาณ = ญาณครอบโคตร คอ หวตอทขามพนภาวะปถชน ๑๔. มรรคญาณ = ญาณในอรยมรรค ๑๕. ผลญาณ = ญาณในอรยผล ๑๖. ปจจเวกขณญาณ = ญาณทพจารณาทบทวน

ญาณ ๑๖ (โสฬสญาณ)


ห ล ว ง ป ม น ภ ร ท ต โ ต 33

หมอล�ามนเกอบไมไดบวช

พระอาจารยมนภรทตโต เกดในครอบครว “แกนแกว” เปนคนรางสนทด ผวคอนขางขาว หนาตาคมสน ตงแตเดกเปนคนเอาการเอางาน รกการอานหนงสอ เฉลยวฉลาดเกนเดกในละแวกเดยวกน สามารถอานหนงสอประวตศาสตรและนวนยายของอสานจนแตกฉาน เมออาย ๑๕ ป จงไดบรรพชาเปนสามเณร แตเพยง ๒ ป กสกออกมาชวยครอบครวเลยงชพ

ระหวางน หลวงปเสาร กนตสโล ธดงคมาพกท

ปากดเมก อยใกลบานคำาบง หมบานทพกของหลวงปมน ปากดเมกเปนปารมรน เตมไปดวยตนเมกหรอทชาวบาน เรยกวา “ผกเมก” (ใบยอดใชจมกบนำาพรกหรอใชเปนผกเคยงกบลาบ) ปาแหงนเปลยวราง แทบไมมใครกลาเดนผาน ทำาใหปลอดผคน จงเหมาะกบการบำาเพญสมาธ

หลวงปมน ภรทตโต

ป ร ะ ว ต


หากใครคดอยากจะมากราบหลวงปเสารจะตองเดนรวมหมกนหลายคน

ขาวมพระธดงคมาปกกลดอยใกลหมบานรไปถงบานคำาบง สรางความปลาบปลมใหกบชาวบานและตางพากนมาทำาบญ นนบเปนครงแรกทหลวงปมนซงในตอนนนอาย ๑๗ ป ไดมอบตวเปนลกศษยของหลวงปเสาร หลวงปเสารเหนหนวยกานของเดกหนมคนนวามแววจงออกปากขออนญาตจากโยมบดามารดาวาจะขอตวไปบวช ซงผปกครองทงสองกอนญาตดวยความยนด

เสนทางปากดเมกมแตหลวงปมนคนเดยวเทานนทกลาเดนเขาออกตามลำาพงเพยงคนเดยวเพอมาเรยนกรรมฐานกบหลวงปเสาร ยามทอยกบครบาอาจารย หลวงปมนจะทำาหนาทเชดทำาความสะอาดบาตร ตมนำา คอยประเคนขาวของ บางครงบางคราวกไมยอมกลบบาน ถงขนาดนอนพกคางคนในปาเลยทเดยว

กตตศพทชอเสยงอยางหนงของหลวงปมนในขณะนนคอเปนหมอลำาฝปากเอก ลำาเดนนทานพนบานอสานไดอยางไพเราะจบใจ ผเฒาผแกฟงแลวซาบซงจนนำาตาไหล ครนถงงานวนบวชนาคของหลวงป มน ทางพอแมพนองตระกลแกนแกวไดจดงานมหรสพในคนกอนบวช ในงานมหมอลำากลาวสอนนาค บงเอญวาหมอลำาฝายชายไมไดมา ทำาเอาบรรดาญาตพนองและเพอนฝงทมารวมงานหมดสนก ผเฒาผแกทงหลายรบเราให “นาคมน” ขนเวทดนกลอนสด ฝายนาคมนทนเสยงรบเราออนวอนจากผใหญไมไดจงขนเวททำาหนาทหมอลำาขานนาคแทน

เมอเรองนไปถงหพระอปชฌายจงไดตำาหนวาเปนเรองไมสมควร ทำาเอานาคมนหวดหวดจะไมไดบวช บรรดาญาตพนองตองยกโขยงมากราบ ขอขมาลาโทษครบาอาจารย ในทสด หลวงปมนกไดออกบวชทวดศรทอง อบลราชธาน จากนนจงยายมาจำาพรรษาทวดเลยบกบหลวงปเสาร


ฝนพยากรณ

เพยง ๑-๓ พรรษาแรก ทหลวงปมนออกบวช ณ วดเลยบ แมจะเพงบวชไดไมเทาไหร แตทานกถอเปนพระหนมทมงหนาบำาเพญธรรมเจรญสมถวปสสนาอยางเตมทโดยใชคำาบรกรรม “พทโธ” เปนองคภาวนา

วนาทบรรลธรรม


ในคนหนง หลวงปมนไดฝน แตฝนนพเศษเพราะเปน “สบนนมต” ซงเปนปรศนาธรรม ทานอธบายภาวะในขณะฝนทยงมสตตามรความฝนวา

“การหลบของเราในขณะนนกเหมอนจะตน เพราะตองก�าหนดจตใหมสตไวเสมอๆ ... เราฝนไปวา เราเดนออกจากบานไปตามหนทาง แลวกเขาสปาทรกชฏ มทงหนามและไมรกรงรง เราเดนผานปานนเรอยไปกไดพบกบตนชาดตนหนงทลมตาย มกงกานผไปหมด เรากขนบนขอนไมชาดทลมนน ปรากฏวาเปนขอนไมทใหญโตมากทเดยว ขนไปบนขอนไมชาดแลวจงสงเกตดกรวาเปนตนชาดทตายสนท ไมมทางจะงอกงามขนมาไดอก มองไปขางหนาเปนทงเวงวาง ปลอดโปรงกวาทางทผานมา ขณะนนปรากฏวา มมาขาวตวหนงวงมาจากไหนไมทราบ แลวกเขามาเทยบขางขอนไมทเราก�าลงยนอยนน เรากขนบนหลงมาขาว นนทนท มากพาวงหอเตมเหยยดไปกลางทง พอสดท งกพอดพบต พระไตรปฎกตงตระหงานอยขางหนา มากไดหยดลงตรงนนพอด แตมไดเปดตพระไตรปฎกกพอดรสกตวตนขนเสยกอน”

สบนนมตนเปนปรศนาธรรมบอกเหตการณทจะเกดขนในอนาคต โดยแทนความหมายดงน


บาน เรอนอาศยของคน บานในทนจงหมายถงเพศฆราวาสหรอปถชนทวไปทยงคงกมหนากมตาใชชวตแบบไมรทศทางในสงสารวฏ

ออกจากบาน การสละจากเพศฆราวาสแลวออกบวชเพอแสวงหาเสนทางดบทกข

เดนอยในปารกชฏ ออกเดนทางแลว แตไปไมถกทาง จงเตมไปดวยความยากลำาบาก

ขอนไมลมตาย ประโยคนม ๒ ความหมายรวมกน คอ “ขอนไม” หมายถงสงขารของมนษยในชาตน สวน “ลมตาย” หมายถงไมมเชอใหสบสายเกดวงศวานในชาตหนา ภพมนษยนเปนภพสดทาย เพราะขาดเชอกรรมเปนแดนเกด นนกคอ หลวงปมนสามารถเดนบนเสนทางการปฏบตธรรมทถกตองจนพนทกขได

ทงวางเปนทาง ทกอยางจะดำาเนนการปฏบตไดโดยไมลำาบากนกปลอดโปรง

มา วรยะทลงในมรรค หรอวรยะทเปนธรรมะ เกดขนเองจากใจรก โดยมไดบบบงคบ

มาสขาว การเดนทางไปสความบรสทธอยางรวดเรว

ตพระไตรปฎก การสำาเรจธรรมะขนสง แตกฉานในธรรม เขาถงปฏสมภทาญาณ

เปดตพระไตรปฎก สำาเรจปฏสมภทานศาสน สามารถอบรมไมได พทธบรษท ๔ ใหรธรรม

ปรศนาธรรม ความหมาย


หลวงปมนพจารณาสบนนมตอนเปนปรศนาธรรมบอกเหตดวยความใครครวญละเอยดรอบคอบ ทำาใหแนใจวาจะบรรลธรรมในชาตภพนแนนอน เพยงแตไมถง “ปฏสมภทาญาณ” ซงมองคประกอบ ๔ ประการ ดงน

๑.อตถปฏสมภทาญาณ คอ ปรชาแตกฉานในอรรถ หรอเนอความ หรอคำาอธบาย หรอผลประโยชน

๒.ธมมปฏสมภทาญาณ คอ ปรชาแตกฉานในธรรม หรอหวขอธรรม หรอหลกธรรม หรอเหตปจจย

๓.นรตตปฏสมภทาญาณ คอ ปรชาแตกฉานในภาษาทพดกนในหมชน รคำาสงตำาหนกเบา รความหมายของคำา ฉลาดในการเลอกใชคำาพดใหไดความกะทดรด ไพเราะสละสลวย

๔.ปฏภาณปฏสมภทาญาณ คอ ปรชาแตกฉานในการกลาวธรรมดวยปฏภาณ หรอมไหวพรบทนคนในการโตตอบ ปรวรรตเทศนาไปตามจรตอธยาศยของผฟง

แมหลวงปมนจะรตวเองวาเปนหนงในอรหนตผเตมเปยมดวยบารมปรชาญาณในการอบรมสงสอนใหผอนบรรลธรรม แตทานกถอมตว และบอกอยเสมอวา เพยงสอนผอนไดบางเทานน

หลงเหตการณสบนนมตทำาใหหลวงปมนหนมาสงเกตทบทวนภาวะของสมาธจตทผานมา พบวาเนนความสงบเปนใหญ มนรสกสบายกจรง แตไมเกดปญญา ไมมอะไรมากกวาน และยงหวนไหวไปตามกเลสอย ทานจงเปลยนมาจบความรสกทเกดขนในกายโดยใชฐานกายเปนอารมณ พจารณา “กายคตาสต” อยางหนก โดยใชจตกำาหนดทกอณของรางกายในทกอรยาบถทงเดน ยน นง และนอน เพอใหเกดความเบอ


หนาย บางครงขณะเดนจงกรมกปรากฏวากำาลงเดนเหยยบบนซากศพคนตายทนอนเรยงราย ทานกลาวแบบถอมตววา

“ฝกแบบนนานหลายเดอน คอยเกดปญญาขนบาง”

ทานเจาคณอรยคณาธาร (เสง ปสโส) ไดตงขอสงเกตวา แม หลวงปมนจะถอมตว แตบารมทสงสมในระหวางบำาเพญโพธญาณกมมาก แมจะไมเตมเปยม แตหลวงปมนกเขาถง “ไตรวธญาณ” คอ สามารถกำาหนดรจต นสย วาสนา ของผอนและเทวดา เมอรวมเขากบ “ปฏสมภ- ทานศาสน” จงสามารถอบรมใหศษยจำานวนมากบรรลอรหนตเปน พระภกษสงฆทเตมไปดวยคณวเศษทางธรรมและเปนเนอนาบญของโลก

ทะลญาณอรปพรหม...เขาสโสดาบน

ชวงพรรษาท ๓ ของหลวงปมน วดเลยบไดทำาการซอมแซมศาลา พระภกษสงฆในวดตางกมาชวยกนทำางาน ไสไม ไสกบ โดยยงคงทำากจของสงฆทกวน ทำาวตรสวดมนตเชาเยนมไดขาด ยามมเวลาเปนสวนตว หลวงปมนกจะปลกตวจากหมคณะมาเดนจงกรม นงสมาธภาวนา บรกรรมพทโธ

วนหนง ขณะนงภาวนาจนจตรวมเปนสมาธ หลวงปมนอธบายวา

“จตรวมเปนอปปนาสมาธ ปฐมฌาน อคคหนมต กปรากฏวา ตวของเรามานอนตายอยขางหนา หางประมาณ ๑ วา มสนขตวหนงลากไสออกไปกน จงก�าหนดอยในนมตจนรางนนเนาเปอย เหนหลายศพทงตายเกาตายใหม แรง กา สนข ทงกดกนอย เหลอแตรางกระดกเตมไปทงวด จากนนเรมมองเขามาในตนกเหนแตรางกระดก มองเหนพระเณรกเหนแตผาจวรคลมรางกระดก เนอหนงตบไตไสพงไมม เวลาไปบณฑบาต


มองดชาวบานกเหนแตเครองนงหมหอกระดก เวลาพดคยกนกเหนแตฟนกระทบกนท�าใหเกดเสยง นกแลวอยากหวเราะ แตมสญญาณบอกวา อยานะ...เดยวเปนบา”

นมตโครงกระดกอสภกรรมฐานทเกดขนนนเปนประสบการณท เพงจะเคยพบเจอ หลวงปมนจงเขาไปกราบเรยนสอบถามจากพระอาจารย เสาร ทานพจารณาคำาบอกเลาของศษยแลวตอบไปตรงๆ วา

“ไมรส เราไมเปน ... ใหพจารณาไป”

จากนน หลวงปมนจงนงสมาธภาวนาพจารณาโครงกระดก ทานเลาวา

“ในนมต กระดกไดรวมเปนดวงแกว ประมาณเทาผลมะพราว เพงดดวงแกวสวางไปขางหนา ปรากฏนมตอนหนงคลายกบภเขาอยขางหนา คดอยากจะเขาไปด ไดเดนเขาไปมองเหนเปนชนถง ๕ ชน เดนบนบนไดแกวไปยงชนท ๑ ถง ๕ หยดแคนนแลวจะกลบ ในขณะนนปรากฏวา ไดสะพายดาบอนคมกลาเลมหนง พรอมสวมรองเทาวเศษ จากนนจงออกจากสมาธ”

ในคนตอมา หลงเสรจจากทำาวตรสวดมนตตามกจหนาทของสงฆ หลวงปมนไดนงสมาธภาวนา ...

“พอจตสงบกปรากฏนมตเปนก�าแพงแกว มประตเขาออกได จงเขาไปผลกประต เหนมเสนทางใหญคลายลาดดวยซเมนต กนกอยากไป ระหวางสองขางทางมพระภกษนงสมาธ มทอยคลายประทนเกวยนเรยงรายทงซายทงขวา เดนไปจนสดทางมถ�าเงอมผาอยมาก และเหนดาบสตนหนง แตเราไมสนใจ เดนตอไปจนถงหนาผาสงชน เดนตอไปไมไดจงหยดแคนน”


คนตอมา ในสมาธภาวนา ...

“พอเหนถนนนนกเดนไปอก พอสดถนนอยหนาเหวลก มสะพานทอดขามไปฝงโนน กเดนขามเหวไปจนสดสะพาน เปนภเขาอกฝงหนง แตมองไปขางหนาเหนหลงคาคลายหลงคาโบสถ วหาร หรอพระราชวงอยางนน มก�าแพง ประต คายค หอรบ เดนตอไปถงประต เอามอผลกด ปรากฏวา ประตตดลกดาลแนนหนา ผลกไมออก จงเดนกลบ”

วนตอมา หลวงปมนเจรญสมาธภาวนาตอ ...

“พอจตสงบ ปรากฏนมตวา ตนเองเดนไปอก พอถงก�าแพง ประตเปดคอยอยแลว เลยเดนเขาไป จะวาเปนวดกไมใช จะวาวงกไมใช แต


มโบสถ มวหาร มวง สะอาดสะอาน แตไมมพระหรอใครอย กเดนไปตามสถานทตางๆ นน พอไปถงโบสถซงเปดประตอยกเดนเขาไป เปนโบสถวาง ไมมคนอย แตเหนธรรมาสนตงอย มหมอน มทรองนง เหมอนธรรมาสนเทศนทวไป แตสวยงามวจตรดวยลวดลายลงรกปดทอง จงขนไปนงบนธรรมาสนนน พอนงเสรจกเหนภาชนะอาหารมาวางไวขางหนา มกองขาว ในภาชนะมกบคอแตงกวาทซอยเปนค�าและน�าพรกปลาปน จงไดรบฉนอาหารนนซงมรสอรอย พอฉนเสรจ ภาชนะนนกหายไป มความรสกขนมาวา สถานทนคอพระนพพาน”

หลวงปมนพกอยในนนพอประมาณแลวกออกมา จตถอนจากสมาธเปนปกต ทานมความรสกวา ทานถง “พระนพพาน” แลว แตพอเอาเขาจรง...ยงไมใช

หลวงปมนคอ “สตบรษ” ผเอาชวตเขาพสจน ในการดำาเนนชวตประจำาวน ทานสงเกตเหนวา อารมณของตนเองยงหวนไหวตอการ กระทบกบอารมณภายนอก โดยเฉพาะเพศตรงขามทยงรสกรกอย และรสกชงกบสงทนารงเกยจ ตรงนเองทอารมณไดหวนไหวไปกบกระแสโลกภายนอกผานอายตนะ ตา-ห-จมก-ลน-กาย-ใจ ซงเปนจดทหลวงปมนสงเกตเหนเทาทน จงไดปรารภวา

“เอะ! นเรามาถงพระนพพานแลว ท�าไมจงมาหลงรกหลงชงอยไดเลา เหนจะไมใชพระนพพานแลวกระมง ... นงสมาธทไรกไปทนนทกท”

ภายหลงหลวงป มนมาเฉลยใหฟงวา พระภกษทนงสมาธใตประทนเกวยนคอ “รปพรหม” สวนวดหรอวงนนคอ “อรปพรหม”

นอกจากน หลวงปมนยงสงเกตพบวา ททาน “นงทไรกไปทนนทกท” นน หมายถงนงสมาธทไร จตจะดงเขาส “รปพรหม-อรปพรหม” เพราะทำาจนเปน “วส” (ชำานาญแลว) ทำาสมาธทไร จตจะรวมลงในสมาธ


แบบอตโนมตโดยไมรตว ทานจงเปลยนวธใหม โดยไมนงสมาธ แตใชการเดนจงกรม ดจตวา จตเกดอะไร มการเปลยนอยางไร ในขณะทกำาลงจะเขาสมาธ หรอกคอพยายามสงเกตอาการทกขณะของจตนนเอง

“พอนกไดดงนแลวจงตงใจใหม แตไมใหจตมนรวม เดนจงกรมกเอาจตไวทกาย จะบรกรรมพทโธหรอมลกมมฏฐานกแลวแต ไมใหจตรวม ไมนงสมาธ เวลาจะนอนกนอนเลย ท�าอยางนนอยางตอเนอง ไมใหขาดสต”

หลวงปมนเจรญสตตอเนองดงสายนำาทไมขาดสายตดตอกน ๓ วน โดยในวนท ๓ สตเตมเปยม มกำาลงวงชาแขงแรง ตดตามความเรวของสมาธไดทน คราวน ทนททหลวงปมนนงสมาธ ...

“จตรวมใหญ รวมคราวนไมออกไปขางนอก อยกบท ปรากฏวา รางกายนพงทลายลงไปเลย ปรากฏเปนไฟเผาเหลอแตกองเถาถาน แลวจมหายลงไปในแผนดน ขณะนนจตอยกบท รขนมาวา เออ... ถกละทน เพราะจตไมไปไหน อยกบทแลว ไมหยดอยแคนน แลวเกดความรขนมาวา

ทกข คอ สภาพททนไดยาก เราควรก�าหนดร เราไดรแลว

สมทย คอ แดนเกดแหงทกข เปนสภาพทควรละ เราไดละแลว

นโรธ คอ การกระท�าใหแจงซงอรยสจ เราไดท�าใหแจงแลว

มรรค คอ ศล-สมาธ-ปญญา เปนปฏปทาควรเจรญ เราไดเจรญแลว”

ในภาวะสมาธจตทเดนสายอรยสจอยนนไดเกดปรากฏการณมหศจรรยคอ “จตหมน” ซงไมเคยเปนมากอน และเปนไปเองโดยไม


ไดปรงแตง แตเปนผลจากการอบรมเจรญมรรคมองค ๘ ใหตอเนอง ปรากฏการณทเกดขนในวนาทแหงการบรรลธรรมขนแรกของหลวงปมนนอาจกลาวไดวาเปนลกษณะอาการของจตทเกดดบ เกดดบ อยางตอเนองอยในฌาน หรอเสวยผลแหงมรรคทเจรญแลวนน

ลกษณะของจตทเปนอยางนเรยกวา “โคตรภญาณ” คอ ญาณความร ทก าวขามจากปถชนโคตรส อรยมรรคเปนปฐมมรรค เปน โสดาปตตมรรค โสดาปตตผล และเปนพระโสดาบน


บรรลธรรมกลางถนนในกรงเทพฯ

ธรรมะเปนอกาลโก ไมเลอกกาลและสถานท เรองนเปนหวขอทใครๆ ทองจำาจนขนใจ

แมจะอยในกรงเทพฯ เมองหลวงทเตมไปดวยความจอแจคบคงของผคน แตครงหนงในอดต บนถนนสายหนงซงเปนศนยกลางของแฟชนและความทนสมยจากยโรป หลวงปมนไดเขาถงธรรมมาแลว ณ ทแหงน

เหตเกดในพรรษาท ๘ ครงนน หลวงปมนเดนทางเขากรงเทพฯ โดยพกทกฏวดสระปทม (ปจจบนคอ “วดปทมวนาราม”) เพอศกษาทงปรยตและปฏบตไปพรอมๆ กน ระหวางจำาพรรษาทน ๓ พรรษา ทานตองเดนทางไปยงวดบรมนวาสเพอฟงเทศนศกษาธรรมจากทานเจาคณอบาลคณปมาจารย (จนทร สรจนโท) เปนประจำา

ราตรหนงในคนเดอนเพญ หลวงปมนพรอมสหธรรมกราว ๕ รป ไดเดนทางไปฟงธรรมจากทานเจาคณอบาลฯ ตามปกต ระหวางท พระคาราวานนเดนทางกลบวดสระปทม บนถนนพระราม ๑ ยามราตร แสงเพญกระจางสองสวาง มองเหนภาพสองขางทางโดยไมตองใชไฟประทป สหธรรมกทานอนๆ เดนกมหนากมตานำาหนา ในขณะทหลวงปมนเดนตามหลง ผานหนาวงของกรมพระสวสดวตนวศษฏ (ปจจบนคอ “โรงเรยนชางกลปทมวน”) ซงเปนวงแบบยโรปทนบวาสวยงามแปลกตามากในสมยนน

หลวงปมนมองเหนกคดเขาใจไปโดยอตโนมตวา “สวยงาม” แตดวยความตอเนองของสตสมปชญญะในทนททคดวา “สวยงาม” เทานน จตกรวมลง เกดความรขนมาวา “ดนหนนดน” แลวจตกไมหยดนง กลบ รวมลงไปอก แลวญาณกเกดขน กำาหนดรอรยสจเหมอนในพรรษาท ๓


ณ วดเลยบ (การรธรรมครงนนบเปนครงท ๒) จตรอรยมรรคโดยทวนของเกาวา

“ดนหนนดน คอ สงขารทงหลายทมวญญาณครองและไมมวญญาณครอง เพราะธาตทง ๔ รวมกน โดยมธาตดนเปนธาตน�า เพราะเปนของแขง เหมอนเอาดนกอกายกนขนมา สวนธาตนอกนนเปนธาตอาศย นอกจากนยงไดความรเพมอกวา อรยธรรมนไมไดตงอยบนหวหลกหวตอ ขดน ขหญา ฟาแดดดนลม พระอาทตย พระจนทร ดวงเดอน ดาวนกขตฤกษทไหน คงตง อยทคนนเอง ไมเลอกกาล สถานท อรยาบถ”

หลวงปมนชชวนใหดวา “ดแต เรานส... ยนวากนกลางถนนในกรงเทพฯ นเลย”

วงกรมพระสวสดวตนวศษฏ

วหารหลวงปมน ภรทตโต

177บ น ไ ด ๑ ๐ ข น ส ‘ อ ร ห น ต ’

Documents

บั น ไ ด ๑ ๐ ขั้ น สู่ ‘ อ ร หั น ต์บั น ไ ด ๑ ๐ ขั้ น สู่ ‘ อ ร หั น ต์ ’1 2 วิ น า