วชา หนสวน

การบรรยายภาคคา ครงท 1 และ ๒

วนท ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๖๒

ดร.พรภทร ตนตกลานนท

ผพพากษาศาลชนตนประจาสานกประธานศาลฎกา

ผอานวยการบรหารสถาบนอนญาโตตลาการ (TAI) ศาลยตธรรม 1

วน เวลาบรรยาย ๘ ชวโมง ๔ ครง

๑. ศกร ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๖๒ – ๒ ชวโมง ๑๘.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.

๒. ศกร ๕ กรกฎาคม ๒๕๖๒ – ๒ ชวโมง ๑๘.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.

๓. ศกร ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๖๒ – ๒ ชวโมง ๑๘.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.

๔. ศกร ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๖๒ – ๒ ชวโมง ๑๘.๐๐ – ๑๙.๕๐ น.

2

สญญาจดตงองคกรธรกจ

๑. บคคลตงแตสองคนขนไปตกลงน าทนมารวมกน

๒. เพอกระท ากจการรวมกน

๓. วตถประสงค คอ แบงปน ผลผลต รายได หรอก าไรอนจะพงไดจากกจการทท านน

3

ขอแตกตางระหวางทน (Equity) กบหน (Liability)

๑. เจาของทนมอ านาจจดการทางตรงหรอทางออม

๒. เจาของทนมสวนรวมในก าไรหรอขาดทน

๓. เมอเลกองคกรธรกจ เจาหนมสทธไดรบช าระหนกอน

4

องคกรธรกจแบงเปน ๒ ประเภท

๑. มชอเรยกทางกฎหมาย เชน ตาม ป.พ.พ. หรอ พ.ร.บ. บรษทมหาชนฯ ตองอยภายใตบงคบกฎหมายนนๆ ตามป.พ.พ. มาตรา ๑๐๑๓ ม ๓ ประเภท

๑. หางหนสวนสามญ

- หางหนสวนสามญไมจดทะเบยน

- หางหนสวนสามญนตบคคล

๒. หางหนสวนจ ากด

๓. บรษทจ ากด5

๒. ไมมชอเรยกทางกฎหมาย แตอาจมชอเรยกทางธรกจ เชน กงส คณะบคคล กจการรวมคา

เนอหาการตกลงอาจไมเขาลกษณะหางหนสวนและบรษท หรอกฎหมายอน เปนสญญาไมมชอ อยภายใตบงคบกฎหมายเรองนตกรรม สญญา หน และทรพย

กจการรวมคา อาจอยในรปของการเอาทนมารวมกน แยกกนท างาน ยอมรบผดรวมกน แตแบงปนรายได โดยคสญญาจายใหแตละรายทมารวมโดยตรง ไมใชแบงปนก าไร หรออาจอยในรปหางหนสวนสามญกได

องคกรธรกจแบงเปน ๒ ประเภท

6

ฎกาท ๓๘๔๘/๒๕๓๑ขอเทจจรงฟงไดวา จ าเลยท ๑ กบบรษท ด. และบรษท อ. ไดจดทะเบยนการคาส าหรบงานกอสรางสะพานไวกบกรมสรรพากรวา "สาธรบรดจจอยเวนเจอร“ โดยม อ. เปนผมอ านาจท าการแทน เชนนยอมเปนทเหนไดวากจการ "สาธรบรดจจอยเวนเจอร" กคอหางหนสวนสามญไมจดทะเบยนเปนนตบคคลซงจ าเลยท ๑ กบบรษทในตางประเทศอกสองบรษทรวมกนกระท าในประเทศไทยนนเอง ดงนนเมอรถยนตบรรทกของโจทกตกลงไปในหลมท "สาธรบรดจจอยเวนเจอร" ขดไวอนเปนการละเมดตามฟอง เกดขนในกจการทเปนธรรมดาของ"สาธรบรดจจอยเวนเจอร" จ าเลยท ๑ จงตองรบผดโดยไมจ ากดจ านวนในการช าระหนทเกดขนจากการละเมดนน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๐๕๐ โจทกจงฟองจ าเลยท ๑ ได

7

หางหนสวนสามญ (ไมจดทะเบยน)

8

หางหนสวนสามญ (ไมจดทะเบยน)หวขอท ๑ ลกษณะทวไปและการจดตงหางหนสวนสามญหวขอท ๒ ลกษณะพเศษของหางหนสวนสามญหวขอท ๓ การลงหนหวขอท ๔ การเปลยนแปลงขอสญญาเดมหรอประเภทของ

กจการหวขอท ๕ การจดการงานของหนสวนหวขอท ๖ หลกการส าคญของหางหนสวนสามญหวขอท ๗ การเลกหางหนสวนสามญและช าระบญช

9

หวขอท ๑ ลกษณะทวไปและการจดตงหางหนสวนสามญ

ลกษณะทวไป หางหนสวนสามญคออะไร ? พจารณาจาก มาตรา ๑๐๑๒

“มาตรา ๑๐๑๒ อนวาสญญาจดตงหางหนสวนหรอบรษทนน คอสญญาซงบคคลตงแตสองคนขนไปตกลงเขากนเพอกระท ากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดแตกจการทท านน”

10

หวขอท ๑ ลกษณะทวไปและการจดตงหางหนสวนสามญ

๔ องคประกอบ

๑.๑ มบคคลตงแต ๒ คนขนไป

๑.๒ ตกลงน าทนเขามารวมกน

๑.๓ เพอกระท ากจการรวมกน

๑.๔ วตถประสงคแบงก าไรอนจะพงไดจากกจการทท านน

11

การจดตงหางหนสวนสามญ

- ไมมแบบ ไมตองมหลกฐานเปนหนงสอ หรอตองสงมอบสวนลงหน

- หางหนสวนสามญจงเกดโดยทนท เมอแสดงเจตนาตกลงกน สทธและหนาทของผเปนหนสวนจะเกดขนนบแตนน และจะมอยไปจนกวาจะมการเลกหางหนสวน (เนต’๔๙)

12

การจดตงหางหนสวนสามญ

ฎกาท ๒๕๓๐/๒๕๓๘ ตามสญญารวมลงทนระหวางโจทกและจ าเลยมขอตกลงกนวาตางฝายตางจะลงหนโดยช าระเงนคาทดนตามสญญาจะซอจะขายและคาใชจายในการด าเนนกจการฝายละครง ถอไดวาเปนสญญาเขาหนสวนกนแลว แมฝายหนงจะไมสงเงนหรอทรพยสนตามทตกลง กหาท าใหสญญาเขาหนสวนดงกลาวเสยไปไม แมโจทกจะเปนฝายผดสญญารวมลงทน จ าเลยในฐานะหนสวนกจะตองบอกเลกสญญาเสยกอน เมอจ าเลยยงไมไดบอกเลกสญญากบโจทก สญญารวมทนระหวางโจทกจ าเลยจงยงไมเลกกน โจทกจงมสทธขอใหเลกหางหนสวนและช าระบญชได

13

ลกษณะทวไปของหางหนสวนสามญ

๑.๑ “บคคลตงแต ๒ คนขนไป”

- “บคคล” หมายถง บคคลธรรมดาและนตบคคล

- กรณทมกฎหมายพเศษ หามเขาเปนหนสวน ดพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. ๒๕๓๕ มาตรา ๑๒

“หามมใหบรษทเปนหนสวนในหางหนสวนสามญ หรอเปนหนสวนไมจ ากดความรบผดในหางหนสวนจ ากด”

บรษทมหาชนฯ จงไมสามารถรวมจดตงหางหนสวนได

14

ลกษณะทวไปของหางหนสวนสามญ

๑.๒ “ตกลงน าทนเขามารวมกน”

- หากไมมการแสดงเจตนาน าทนมาเขารวม แมมสทธไดรบก าไร กไมเปนหนสวน การตกลงน าทนเขามารวม คอ การลงหน ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๒๖ นนเอง หวขอท ๓ เรองการลงหน

- ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๒๖

“ผเปนหนสวนทกคนตองมสงหนงสงใดมาลงหนดวยในหางหนสวน

สงทน ามาลงดวยนน จะเปนเงนหรอทรพยสนสงอนหรอลงแรงงานกได”

15

ลกษณะทวไปของหางหนสวนสามญ

- การท ามาหาไดรวมกนฉนพนอง กงส เชน ฎกาท ๒๐๒๖/๒๕๒๖ จ าเลยประกอบกจการแพปลาตอจากมารดาเปนเวลาประมาณ ๒๕ ป จ าเลยใหเงนโจทกครงละ ๑,๐๐๐-๒,๐๐๐ บาท ตามทโจทกขอ อาจใหเพราะเปนนองกได

- ทนทน ามาเขารวม เปนแรงงานกได แตการลงแรงตองมวตถประสงคเปนทน ไมใชเพอรบคาจาง ซงเปนจางแรงงาน จางท าของ

16

ฎกาท ๑๔๙๖๘/๒๕๕๘

โจทกเปนผจดลอกพนทในตลาดเพอใหผคาเชาแผงขายสนคาและจดท าบญชเพอประโยชนในการประกอบกจการคานน ดงน ยอมเทากบวาโจทกไดรวมลงทนหรอลงหนเปนแรงงานแลว เขาลกษณะเปนสญญาหางหนสวนสามญไมจดทะเบยนตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๑๒ และ ๑๐๒๕ ทบญญตวา สญญาจดตงหางหนสวนคอ สญญาซงบคคลสองคนขนไปตกลงเขากนเพอกระท ากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดแตกจการทท านน ซงสงทน ามาลงหนนนจะเปนเงน หรอทรพยสนสงอน หรอแรงงานกได ตามมาตรา ๑๐๒๖ วรรคสอง

17

ลกษณะทวไปของหางหนสวนสามญ

๑.๓ “เพอกระท ากจการรวมกน”

- ไมจ าเปนตองเปนกจการคา เชน ทนายความรวมกนตงส านกงาน

- ตองรวมกนท ากจการ ดจากการมสวนในการจดการ การมสวนไดเสย เชน ขาดทนกรวมกนรบผดชอบ

- เจตนาท ากจการรวมกน ไมตองดทชอสญญา

18

ลกษณะทวไปของหางหนสวนสามญฎกาท ๑๒๕๑๘/๒๕๕๓ แมชอสญญาระบวาเปนสญญารวมหนซอทดน กไมไดหมายความวาจะตองเปนสญญาจดตงหางหนสวนเสมอไป การจดตงหางหนสวนตองมการกระท ากจการรวมกนประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดแตกจการนน แตสญญาพพาทมสาระเพยงวา โจทกทงสองและจ าเลยรวมลงทนซอทดนราคา ๒,๖๕๖,๐๐๐ บาท วางมดจ าไว ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท เปนเงนของจ าเลย ๕๐๐,๐๐๐ บาท และเงนของโจทกทงสองคนละ ๒๕๐,๐๐๐ บาท ตกลงกนใหผถอหนแตละคนมกรรมสทธในทดนตามอตราสวนของจ านวนเงนทลงหนวางมดจ าไวเทานน ไมใชสญญาจดตงหางหนสวน

19

ลกษณะทวไปของหางหนสวนสามญ๑.๔ “ตองมวตถประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดจากกจการ”

ลงทนรวมกน แบงปนผลผลต

ลงทนรวมกน แบงปนรายได

ลงทนรวมกน แบงปนก าไรสทธ

ไมใชการรวมกนในลกษณะหางหนสวน

รายไดหลงหกคาใชจายและตนทนแลว เปนการรวมกนในลกษณะหางหนสวนตามมาตรา ๑๐๑๒

20

ก ข ค ๓ คน ลงเงนคนละ ๒๐,๐๐๐ บาท รวม ๖๐,๐๐๐ บาท

ตวอยางท ๑ ซอเสอมาแบงกน แลวตางคนตางน าไปขาย

ตวอยางท ๒ ซอเสอมารวมกนขาย ขายไดเงนเทาไหร จะแบงเงนกนไป

ตวอยางท ๓ ซอเสอมาขาย ขายไดเงนเทาไหร จะน าเงนไปช าระหน หกคนทน แลวแบงก าไร

21

ฎกาท ๑๓๓๔/๒๕๓๓สหกรณรานคาของโรงเรยนตงขนเพอจ าหนายสนคาชด

นกเรยนใหนกเรยนและผปกครอง แตมไดจดทะเบยนเปนนตบคคลตาม พ.ร.บ. สหกรณฯ

จ าเลยท ๑ ซงเปนครใหญไดตงใหจ าเลยท ๒ ถง ท ๑๐ เปนกรรมการซอขายโดยไมไดรบความเหนชอบจากจ าเลยท ๒ ถง ท ๑๐ กอน และจ าเลยท ๒ ถง ท ๑๐ ไมไดเขาไปเกยวของดวย ทงไมปรากฏวามวตถประสงคจะแบงปนก าไรอนเกดจากการตงรานคานน ดงน จ าเลยท ๒ ถงท ๑๐ มไดเขาหนสวนกบจ าเลยท ๑ ตาม ป.พ.พ.มาตรา ๑๐๑๒ จงไมตองรวมรบผดกบจ าเลยท ๑ ช าระหนคาซอสนคาของสหกรณรานคาใหแกโจทก

22

ฎกาท ๑๘๕๗๔-๑๘๕๗๗/๒๕๕๗

สญญาก าหนดใหบรษท ท. จ ากด ตองจายคาตอบแทนในการเขารวมด าเนนกจการตามสญญาใหแกจ าเลยท 1 เปนเงนรอยละ ๖.๕ ของรายไดทงหมดแตละปกอนหกคาใชจายใด ๆ ตลอดอายสญญา

เปนการก าหนดคาตอบแทนจากการทรวมด าเนนกจการตามสญญาไมวาการด าเนนกจการของบรษท ท. จ ากด จะมก าไรหรอไมกยงตองจายคาตอบแทนตามสญญาดงกลาวแกจ าเลยท ๑ ขอตกลงตามสญญาดงกลาวจงมไดเปนการตกลงเขากนดวยประสงคจะแบงปนก าไรอนพงไดแตกจการทท านน

23

ฎกาท ๔๗๔๙/๒๕๕๙

สญญาขอตกลงรวมท าผลประโยชน เปนสญญาทโจทกกบจ าเลยท ๑ ตกลงเขากนเพอท ากจการขายดนลกรงในทดนพพาทโดยจ าเลยท ๑ เปนผลงทนในโครงการผเดยว สวนโจทกเปนผด าเนนการขายดนลกรง โดยจ าเลยท ๑ จะไดรบเงนปนผลรอยละ ๔๐ สวนโจทกไดรบรอยละ ๖๐ ขอตกลงดงกลาวจ าเลยท ๑ เปนผออกเงน สวนโจทกเปนผลงแรงดวยประสงคเพอแบงก าไรอนจะพงไดจากการด าเนนกจการดงกลาว จงเปนสญญาจดตงหางหนสวนตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๑๒

24

ฎกาท ๑๓๘๙-๑๓๙๓/๒๕๕๑ โจทกทงหาสบสอง จ าเลยทงหา กบราษฎรอน รวมกนไมนอยกวา ๑๕๔ คน รวมกนกอตงกลมออมทรพยเพอก จ าเลยท ๑ เปนประธานกรรมการ จ าเลยท ๒ เปนรองประธานกรรมการ จ าเลยท ๓ ถงท ๕ เปนกรรมการ ใหสมาชกถอหนโดยสงเงนฝากสะสมเปนรายปและรายเดอน แลวน าเงนออกใหสมาชกก ยม เมอครบ ๑ ป นบแตวนทสมาชกฝากเงนสะสมแลวจะไดรบเงนฝากสะสมคนพรอมเงนปนผลเปนดอกเบย โดยหกเงนปนผลทจะไดรบไวเปนคาใชจายของกลมออมทรพยเพอก ในอตราทก าหนด การรวมกลมท ากจการดงกลาว เปนการตกลงเขากนเพอกระท ากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดแตกจการทท านน จงมลกษณะเปนสญญาจดตงหางหนสวนสามญโดยไมจดทะเบยน

25

เมอมเหตเลกหางหนสวนกตองมการช าระบญช การทโจทกทงหาสบสองฟองเรยกเอาเงนฝากสะสมและเงนปนผล มลกษณะเปนการคนทนโดยยงมไดมการช าระบญชหรอขอตกลงใหจดการทรพยสนของหางหนสวนดวยวธอนระหวางผเปนหนสวนดวยกน จงเปนกรณทมไดปฏบตตามบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาว โจทกทงหาสบสองจงไมมอ านาจฟอง

26

หวขอท ๒ ลกษณะพเศษของหางหนสวนสามญ“มาตรา ๑๐๒๕ อนวาหางหนสวนสามญนน คอหางหนสวนประเภทซงผเปนหนสวนหมดทกคนตองรบผดรวมกนเพอหนทงปวงของหนสวนโดยไมมจ ากด”

เชอมโยงกบ มาตรา ๑๐๕๐ หวขอท ๕ การจดการงานของหนสวน (ความเกยวพนระหวางหนสวนกบบคคลภายนอก)

“มาตรา ๑๐๕๐ การใด ๆ อนผเปนหนสวนคนใดคนหนงไดจดท าไปในทางทเปนธรรมดาการคาขายของหางหนสวนนน ทานวาผเปนหนสวนหมดทกคนยอมมความผกพนในการนน ๆ ดวย และจะตองรบผดรวมกนโดยไมจ ากดจ านวนในการช าระหนอนไดกอใหเกดขนเพราะจดการไปเชนนน”

27

หวขอท ๒ ลกษณะพเศษของหางหนสวนสามญ๑.รบผดรวมกน

๒.ในหนของหางทกชนด

๓.ไมจ ากดจ านวน

๔. ไมวาการนนตนจะเปนผเขาจดการงานหรอไมกตาม

28

ก ลงทน ๑๐,๐๐๐ บาท

ข ลงทน ๕,๐๐๐ บาท

ค ลงทน ๑๐๐ บาท

หนของหางหนสวน ๓๐๐,๐๐๐ บาท

เจาหนสามารถเรยกใหหนสวนทงหมดหรอคนใดคนหนงช าระหนของหางหนสวน ๓๐๐,๐๐๐ บาทไดโดยสนเชง โดยไมตองค านงวาหนสวนแตละคนไดลงหนเปนสดสวนเทาใด

29

ความหมายของค าวา “หนของหาง”

หนของหางอาจเกดจากนตกรรมสญญา หรอเกดขนจากหนประเภทอนกได เชน หนละเมด เกดจากผเปนหนสวนคนใดคนหนงกได แตตองเปนหนทเกดจากธรรมดาการคาขายของหางหนสวนนน (เพมเตมในหวขอท ๕)

30

ตวอยางท ๑ หางหนสวน ม ก ข ค เปนหนสวน มวตถประสงคเพอขายเสอ ก กยมเงนจาก ง มาเพอไปซอเสอมาขายเปนเงน ๒๐,๐๐๐ บาท ตอมาไดซอเสอจากบรษทเอ เปนเงน ๒๐,๐๐๐ บาท แตกลบไมน าเงนทกยมช าระ เมอหนเงนก และหนคาเสอถงก าหนดช าระ ง และบรษทเอสามารถเรยกให ก ข ค รวมกนรบผดโดยสนเชง

ตวอยางท ๒ หากระหวางท ก ขบรถไปซอเสอ ก ขบรถชน บ ไดรบบาดเจบ บ สามารถเรยกคาสนไหมทดแทนจาก ก ข ค รวมกนรบผดโดยสนเชง เพราะการกระท าละเมดเกดขนขณะท ก ก าลงจดการงานของหางหนสวน

31

ฎกาท ๑๔๔๒๙/๒๕๕๕

โจทกประกอบธรกจใหบรการโทรศพทระหวางประเทศ จ าเลยท ๑ ไดรบอนญาตจากโจทกใหเชอมตอสญญาณโทรศพทพนฐานเขากบชมสายโทรศพทแบบอตโนมตของโจทก จ าเลยทงสองตกลงเขารวมงานและรวมลงทนขยายบรการโทรศพทพนฐานในพนทโทรศพทนครหลวงจ านวนสองลานเลขหมาย โดยจ าเลยทงสองตกลงแบงผลประโยชนรวมกนจากสวนแบงรายไดคาบรการ เชน คาตดตงโทรศพท คาเชาเลขหมายโทรศพท คาใชบรการโทรศพททางไกลทงในประเทศและตางประเทศ

32

ถอไดวาเปนการตกลงเขากนเพอกระท ากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดแตกจการทท า จงมลกษณะเปนสญญาจดตงหางห นสวนสามญโดยไมจดทะเบยน ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๑๒ ซงผ เปนหนสวนหมดทกคน ตองรบผดรวมกนเพอหนทงปวงของหางหนสวนโดยไมมจ ากด ตามมาตรา ๑๐๒๕ แมสญญารวมการงานและรวมลงทนขยายกจการจะระบวา บรรดาความรบผดชอบทจ าเลยท ๒ มตอบคคลภายนอก จ าเลยท ๑ จะไมรบผดชอบใดๆ ทงสน ขอสญญาดงกลาวกเปนเพยงขอตกลงภายในระหวางจ าเลยทงสองซ งเปนหนสวนกน ไมมผลผกพนกบโจทก

33

หวขอท ๓ การลงหน“มาตรา ๑๐๒๖ ผเปนหนสวนทกคนตองมสงหนงสงใดมาลงหนดวย

ในหางหนสวน

สงทน ามาลงหนดวยนน จะเปนเงนหรอทรพยสนสงอนหรอลงแรงงานกได”

**การลงหนจงสามารถลงดวยเงน ทรพยสน หรอแรงงานกได**

34

หวขอท ๓ การลงหน๓.๑ กรณไมไดตราคาสวนลงหน

๓.๒ วธการลงหนดวยทรพย

๓.๓ แรงงานเปนเพยงทนสมมต

๓.๔ หนสวนไมสงมอบสวนลงหน

35

๓.๑ กรณไมไดตราคาสวนลงหนถาลงหนดวยทรพยสนหรอแรงงาน ตองระบวาหนเหลานน

สามารถตราคาสวนลงหนเทาไร เพราะจะสงผลในเรองของการแบงก าไรขาดทน ตามมาตรา ๑๐๔๔

“มาตรา ๑๐๔๔ อนสวนก าไรกด สวนขาดทนกด ของผเปนหนสวนทกๆ คนนนยอมเปนไปตามสวนทลงหน”

ในกรณท ไมไดมการตราคาสวนลงหนท เปนทรพยหรอแรงงานไวชดเจน อาจอาศยหลกเกณฑในการหาสดสวนของหนได ๒วธ ดงน

36

๑. ขอสนนษฐานตามมาตรา ๑๐๒๗

“ในเมอมกรณเปนขอสงสย ทานใหสนนษฐานไวกอนวาสงซงน ามาลงหนดวยกนนนมคาเทากน”

- น ามาใชในกรณทมขอสงสยในสดสวนของราคาหนของหนสวนทกคนวาเทากนเทานน

- หากมการตราคาสวนลงหนชดเจนแลว เชน ลงหนเปนทรพยสนตราคา ๕๐,๐๐๐ บาทไวแลว หรอกรณทชดเจนวาสวนลงหนไมเทากน หรอหนสวนคนอนลงหนในสดสวนทไมเทากน ยอมไมสามารถน าขอสนนษฐานตามมาตรา ๑๐๒๗ มาใชได

37

๒. ตราคาสวนลงหนดวยแรงงาน ตามมาตรา ๑๐๒๘

“ถาผเปนหนสวนคนใดไดลงแตแรงงานของตนเขาเปนหน และในสญญาเขาหนสวนมไดตราคาคาแรงไว ทานใหค านวณสวนก าไรของผทเปนหนสวนดวยลงแรงงานเชนนน เสมอดวยสวนถวเฉลยของผเปนหนสวนซงไดลงเงนหรอลงทรพยสนเขาหนในการนน”

- หากลงหนดวยแรงงานและมไดตราคาแรงงานไว ใหค านวณสวนก าไรและสวนขาดทน (ฎกาท ๘๑๗/๒๔๗๖) จากสวนถวเฉลยมลคาเงนและทรพยสนอนทหนสวนอนน ามาลงหน

38

ตวอยางท ๑ ก ข ค เปนหนสวน ก ลงหนเปนเงน ๕๐,๐๐๐ บาท ข ลงหนเปนผา ตราคาผา ๕๐,๐๐๐ บาท ค ลงหนเปนแรงงานตราคา ๕๐,๐๐๐ บาท

ไมตองใชมาตรา ๑๐๒๗ หรอ ๑๐๒๘ ในการวนจฉย เพราะมการตราคาสวนลงหนหมดแลว หากตอมา หางมก าไร ๖๐,๐๐๐ บาท ก าไรตองแบงแกหนสวนตามสวนลงหน ตามมาตรา ๑๐๔๔ เทากบ ๑ ตอ ๑ ตอ ๑ คนละ ๒๐,๐๐๐ บาท

39

ตวอยางท ๒ ก ข ค เปนหนสวน ก ลงหนเปนเงน ๕๐,๐๐๐ บาท ข ลงหนเปนผา ตราคาผา ๑๐๐,๐๐๐ บาท ค ลงหนดวยแรงงานแตมไดตราคาไว

ใชมาตรา ๑๐๒๘ ในการวนจฉย จงตองถอราคาแรงของ ค ตามสวนเฉลยของมลคาหนของ ก และ ข ตามมาตรา ๑๐๒๘ คอ ๕๐,๐๐๐ + ๑๐๐,๐๐๐/ ๒ = ๗๕,๐๐๐บาท

40

ตวอยางท ๓ ก และ ข เปนหนสวน ก ลงหนเปนเงน ๕๐,๐๐๐ บาทข ลงหนดวยแรงงานแตมไดตราคาไว ไมสามารถตราคาแรงงานโดยค านวณสวนถวเฉลยตามมาตรา ๑๐๒๘ เพราะม ก เพยงคนเดยวทลงหนดวยเงน

อาจถอไดวากรณเปนทสงสยตามมาตรา ๑๐๒๗ สนนษฐานวาสงทน ามาลงหนมคาเทากน (มาตรา ๑๐๒๘ ใชไดตอเมอมหนสวนลงหนดวยเงนหรอทรพยสนอยางนอย ๒ คน)

41

ตวอยางท ๔ ก ข ค เปนหนสวน ก และ ข ลงหนเปนเงนคนละ ๕๐,๐๐๐ บาท ค ลงหนดวยโอนกรรมสทธในเครองจกรแตไมไดตราคา ซงเครองจกรปกตราคาประมาณ ๔๘,๐๐๐ บาท ถง ๕๒,๐๐๐ บาท ถอไดวากรณเปนทสงสยตามมาตรา ๑๐๒๗ สนนษฐานวาสงทน ามาลงหนมคาเทากน

42

ตวอยางท ๕ ก ข ค เปนหนสวน ก ลงหนเปนเงน ๕๐,๐๐๐ บาท ข ลงหนเปนเงน ๒๐,๐๐๐ บาท ค ลงหนดวยโอนกรรมสทธเครองจกรแตไมไดตราคา

จะน ามาตรา ๑๐๒๗ มาใชไมได เพราะชดเจนวา ก และ ข ลงหนไมเทากน และจะใหสวนลงหนของ ค เทากบสวนถวเฉลยของ ก และ ข กไมได ไมมกฎหมายบญญตไว

43

ตวอยางท ๖ ก ข ค เปนหนสวน ก และ ข ลงหนเปนเงนคนละ ๕๐,๐๐๐ บาท ค ลงหนดวยโอนกรรมสทธในรถกระบะใหมไวขนเสอผา แตไมไดตราคา

จะน ามาตรา ๑๐๒๗ มาสนนษฐานวารถกระบะมราคา ๕๐,๐๐๐ บาท ไมได เพราะไมเปนกรณมขอสงสยวาหนทลงเทากน เปนทชดเจนวาสวนลงหนไมเทากนรถกระบะใหมยอมราคาสงกวา ๕๐,๐๐๐ บาท

- กรณทไมสามารถน ามาตรา ๑๐๒๗ และ ๑๐๒๘ มาใชได ผเปนหนสวนตองน าพยานหลกฐานมาพสจนวาทรพยสนหรอแรงงานทลงหนมราคาเทาใด

44

๓.๒ วธการลงหนดวยทรพยการลงหนดวยทรพยโดยปกตท าได ๒ วธ ใหกรรมสทธหรอใหมสทธใช

๑. การใหกรรมสทธในทรพยสนเปนสวนลงหน มาตรา ๑๐๓๐

“มาตรา ๑๐๓๐ ถาผเปนหนสวนคนหนงใหกรรมสทธในทรพยสนอนใดอนหนงเปนการลงหนดวยไซร ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนคนนนกบหางหนสวนในเรองสงมอบและซอมแซมกด ความรบผดเพอช ารดบกพรองกด ความรบผดเพอการรอนสทธกด ขอยกเวนความรบผดกด ทานใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวยซอขาย”

45

- หางหนสวนมฐานะเหมอนเปนผซอ หนสวนผโอนกรรมสทธมฐานะเหมอนผขาย

- ทรพยสนทลงหนตกเปนกรรมสทธรวมของหนสวนทกคนทนททแสดงเจตนาวาลงหน

- ผถอหนทกคนถอกรรมสทธรวมกนแทนหางหนสวน

- เจาของทรพยเดมถอวาครอบครองทรพยแทนผถอหนอนดวย

- หากหางหนสวนนนเลกและมการช าระบญชไมตองคนทรพยแกเจาของเดม ตองน าทรพยออกขายเพอการช าระบญช

46

- หากเปนอสงหารมทรพยและสงหารมทรพยชนดพเศษ โดยหลกแลวการซอขายตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยน แตหางฯ ไมมสภาพนตบคคล จงเปนผรบโอนไมได การแสดงเจตนาจงเพยงพอแลว (เนต ๕๓)

- ฎกาท ๘๔/๒๕๑๒ ผเปนหนสวนคนหนงน าทพพาทซงเปนทดนมโฉนดมาลงทนเขาหนในหางหนสวนสามญไมจดทะเบยน โดยใชเปนทตงโรงสของหางหนสวน แมจะไมมการจดทะเบยนโอนโฉนด ทพพาทกเปนทรพยสนของหางหนสวนนน ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๓๐ เปนเรองเกยวกบการสงมอบตวทรพย หาไดบญญต เกยวกบกรรมสทธไม

47

๒. การใหหางใชทรพยเปนสวนลงหน

“มาตรา ๑๐๒๙ ถาผเปนหนสวนคนหนงเอาทรพยสนมาใหใชเปนการลงหนดวยไซร ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนคนนนกบหางหนสวนในเรองสงมอบและซอมแซมกด ความรบผดเพอช ารดบกพรองกด ความรบผดเพอการรอนสทธกด ขอยกเวนความรบผดกด ทานใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวย เชาทรพย”

48

- การค านวณสวนลงหน ดทผลประโยชนทไดรบ เชนถาใหเชาไดเดอนละเทาไหร

- กรรมสทธยงเปนของเจาของทรพยผน ามาใหหางหนสวนใช สามารถจ าหนาย จาย โอน จ านอง กอภาระตดพนได ความสมพนธเปนไปตามกฎหมายเรองเชาทรพย

- ภยพบตตกแกเจาของทรพย

49

ค าพพากษาฎกาท ๔๗๔๙/๒๕๕๙

สญญาขอตกลงรวมท าผลประโยชน เปนสญญาทโจทกกบจ าเลยท ๑ ตกลงเขากนเพอท ากจการขายดนลกรงในทดนพพาท

จ า เลยท ๑ เปนผ ลงทนในโครงการ ส วนโจทก เปนผด าเนนการขายดนลกรง โดยจ าเลยท ๑ จะไดรบเงนปนผลรอยละ ๔๐ สวนโจทกไดรบรอยละ ๖๐ ขอตกลงดงกลาวจ าเลยท ๑ เปนผออกเงน สวนโจทกเปนผลงแรงดวยประสงคเพอแบงก าไรอนจะพงไดจากการด าเนนกจการดงกลาว จงเปนสญญาจดตงหางหนสวน

50

ค าพพากษาฎกาท ๔๗๔๙/๒๕๕๙ (ตอ)

จ าเลยท ๑ เพยงแตน าทดนพพาทมาใหใชเปนการลงหน มไดใหกรรมสทธในทดนพพาทเปนการลงหน โจทกจงมไดเปนเจาของกรรมสทธรวมในทดนพพาท

จ าเลยท ๒ เปนผถอกรรมสทธในทดนพพาทแทนจ าเลยท ๑ จ าเลยท ๒ ขายทดนพพาทใหจ าเลยท ๓ มไดเปนการโตแยงสทธของโจทก โจทกจงไมมอ านาจฟอง

51

หวขอท ๓.๓ แรงงานเปนเพยงทนสมมต

“แรงงานไมใชทนทรพย แรงงานเปนเพยงแคทนสมมต”

- ลงหนดวยแรงงาน แมมการตราคาคาแรง กไมถอวาแรงงานเปนทนทรพย เปนเพยงทนสมมตเพอประโยชนในการค านวณสวนก าไร และสวนขาดทน

- การเลกหาง ขนตอนการช าระบญชหางหนสวน หนสวนทลงหนดวยแรงไมไดรบการคนทนทรพย ตามมาตรา ๑๐๖๒

52

“มาตรา ๑๐๖๒ การช าระบญช ใหท าโดยล าดบดงน คอ

(๑) ใหช าระหนทงหลายซงคางช าระแกบคคลภายนอก

(๒) ใหชดใชเงนทดรองและคาใชจายซงผเปนหนสวนไดออกของตนไปเพอจดการคาของหาง

(๓) ใหคนทนทรพยซงผเปนหนสวนแตละคนไดลงเปนหน

ถายงมทรพยเหลออยอกเทาไร กใหเฉลยแจกเปนก าไรในระหวางผเปนหนสวน”

- หากผลงหนดวยแรงงานประสงคจะไดรบคนคาแรง สามารถตกลงยกเวนไวได

53

ค าพพากษาฎกาท ๔๗๔๙/๒๕๕๙

โจทกเปนหนสวนทลงหนดวยแรงงานเทานน ไมไดมเงนมาลงทน และในสญญาขอตกลงรวมท าผลประโยชนดงกลาว กมไดบอกวาจะแบงทนหรอตราคาคาแรงงานเปนทนเพอคนใหแกโจทก เมอหางหนสวนเลกกน โจทกจงไมมสทธขอคนทนพรอมดอกเบย

54

หวขอท ๓.๔ หนสวนไมสงมอบสวนลงหน- หนสวนแสดงเจตนาตกลงจดตงหางหนสวน หางหนสวน

เกดขนทนท แมยงไมมการสงมอบสวนลงทน

- หนสวนทยงไมสงมอบสวนลงหน กมสทธในฐานะเปนหนสวน

แตเปนหนาทของหนสวนทกคนตองสงมอบสวนลงหน ถาหนสวนคนใดคนหนงไมสงมอบสวนลงหน หนสวนคนนนจงยอมตกเปนผผดนดไมช าระหน ในกรณน หนสวนอนจะมสทธเรยกรองอยางไร ?

55

หนสวนคนอนสามารถใชสทธได ๒ ประการดงน

๑. เรยกดอกเบย- ตองใชอตรารอยละ ๗.๕ ตอป ตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา ๒๒๔ ในเรองหน๒. ขบหนสวนนนออกจากหาง

“มาตรา ๑๐๓๑ ถาผเปนหนสวนคนใดละเลยไมสงมอบสวนลงหนของตนเสยเลย ทานวาตองสงค าบอกกลาวเปนจดหมายจดทะเบยนไปรษณยไปยงผเปนหนสวนคนนน ใหสงมอบสวนลงหนของตนมาภายในเวลาอนสมควร มฉะนนผเปนหนสวนคนอน ๆ จะลงเนอเหนพรอมกน หรอโดยเสยงขางมากดวยกนสดแตขอสญญา ใหเอาผเปนหนสวนคนนนออกเสยได”

56

การจะขบหนสวนออกจากหางตามมาตรา ๑๐๓๑ ตองเขาเงอนไข ๔ ประการ

๑. ไมสงมอบสวนลงหนเสยเลย หากมการสงมอบหนบางสวนแลวตองใชวธรองขอตอศาลใหก าจดหนสวนผนนออกจากหาง ตามมาตรา ๑๐๕๗ (๑) ประกอบมาตรา ๑๐๕๘ ถอวาละเมดบทบงคบอนเปนสาระส าคญ

๒. ตองสงค าบอกกลาวเปนจดหมายลงทะเบยนไปยงหนสวนนน

๓. ในค าบอกกลาวตองบอกก าหนดเวลาใหสงมอบสวนลงหนภายในเวลาอนควร

๔. หากยงคงไมสงมอบสวนลงหนภายในก าหนดเวลา หนสวนทกคนหรอโดยเสยงขางมากตามแตขอสญญาก าหนดไวอาจลงมตใหขบหนสวนนนออกจากหางได

57

หวขอท ๔ การเปลยนแปลงขอสญญาเดมหรอประเภทของกจการ

“มาตรา ๑๐๓๒ หามมใหเปลยนแปลงขอสญญาเดมแหงหางหนสวนหรอประเภทแหงกจการ นอกจากดวยความยนยอมของผเปนหนสวนหมดดวยกนทกคน เวนแตจะมขอตกลงกนไวเปนอยางอน”

“ขอสญญาเดม” เชน ขอตกลงเกยวกบจดตงหางหนสวน หรอ ขอตกลงในการแบงปนก าไร เปนตน

“ประเภทแหงกจการ” เชน เดมตกลงตงหางฯ เพอคาอาหารทะเล ตอมาขายอาหารอสานดวย (เนต’๖๙)

- ไมสามารถอาศยเสยงขางมากของผเปนหนสวนได ตองใหผเปนหนสวนทกคนยนยอม แมจะเปนหนสวนทไมมอ านาจจดการหางฯ เวนแตจะมขอตกลงพเศษไวเปนอยางอน

58

ค าพพากษาฎกาท ๑๙๘๒/๒๕๔๓

โจทกจ าเลยตกลงตงหางหนสวนสามญด าเนนกจการเปดรานอาหาร โจทกเปนผลงหนเปนเงน สวนจ าเลยลงหนเปนแรงงาน ตามสญญาก าหนดใหโจทกเปนผรบผดชอบเกยวกบการเงนของรานอาหารเพยงผเดยวซงถอไดวาเปนสาระส าคญในการตกลงเขาหนท ากจการรวมกนในฐานะทโจทกเปนผลงทนเปนเงนทงหมด ขอสญญาดงกลาวนจ าเลยผเปนหนสวนเพยงคนเดยวจะเปลยนแปลงไมได เวนแตโจทกหนสวนอกคนหนงจะยนยอมดวย

59

ค าพพากษาฎกาท ๑๙๘๒/๒๕๔๓ (ตอ)

การทจ าเลยปดรานอาหารแลวเปดด าเนนกจการใหมในวนรงขน โดยหามโจทกเขาเกยวของในกจการรานอาหารนน กหมายความวาจ าเลยเปนผเขารบผดชอบเกยวกบการเงนในการจดเกบรายไดและรายจายในการด าเนนกจการของรานอาหารทงหมดแทนโจทก อนเปนหนาทของโจทกตามสญญา จงถอไดวาจ าเลยไดเปลยนแปลงขอสญญาทท ากนไวโดยทโจทกไมไดยนยอมดวย เปนการขดตอ ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๓๒ การกระท าของจ าเลยดงกลาวยอมเปนการปฏบตผดสญญาเขาหนสวนกน

60

หวขอท ๕ การจดการงานของหนสวนแยกพจารณา ๒ ประเดน

๕.๑ ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนกบบคคลภายนอก๕.๑.๑ รบผดตอบคคลภายนอกในการกระท าทเปนธรรมดา

การคาขายของหาง มาตรา ๑๐๕๐

๕.๑.๒ ขอจ ากดอ านาจของผเปนหนสวนไมมผลตอบคคลภายนอก มาตรา ๑๐๕๓

๕.๑.๓ ผเปนหนสวนถอเอาสทธตอบคคลภายนอกในกจการซงไมปรากฏชอตนไมได มาตรา ๑๐๔๙

61

หวขอท ๕ การจดการงานของหนสวน

๕.๒ ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนกนเอง

๕.๒.๑ อ านาจในการจดการงานหาง มาตรา ๑๐๓๓– ๑๐๓๖

๕.๒.๒ ผลของการเขาจดการงานหาง มาตรา ๑๐๔๒ ๑๐๔๓ ๘๒๐ ๓๙๖

62

๕.๑ ความเกยวพนระหวางผเปนหนสวนกบบคคลภายนอก

63

“มาตรา ๑๐๕๐ การใด ๆ อนผเปนหนสวนคนใดคนหนงไดจดท าไปในทางทเปนธรรมดาการคาขายของหางหนสวนนน ทานวาผเปนหนสวนหมดทกคนยอมมความผกพนในการนน ๆ ดวย และจะตองรบผดรวมกนโดยไมจ ากดจ านวนในการช าระหน อนไดกอใหเกดขนเพราะจดการไปเชนนน”

- ค าวา การใดๆ รวมไปถงละเมดดวย สวนค าวา หนสวนคนใดคนหนง อาจเปนตวหนสวนเอง ลกจางหรอตวแทน

- เชอมโยงกบมาตรา ๑๐๒๕ หางหนสวนสามญ ผเปนหนสวนหมดทกคนตองรบผดรวมกนเพอหนทงปวงของหนสวนโดยไมมจ ากด

๕.๑.๑ รบผดตอบคคลภายนอกในการกระท าทเปนธรรมดาการคาขายของหาง

64

ธรรมดาการคาขายของหางดจากอะไร

๑. ดจากปกตจารตประเพณ

ของธรกจประเภทนนๆ หากโดยจารตประเพณกจการประเภทเดยวกนท าได กจการดงกลาวยอมเปนธรรมดาการคาขายของหาง

65

๒. ดจากวตถประสงคของกจการ

วตถประสงคโดยตรง เชน เพอขายเสอผา ตองมการซอเสอผาหรอซอผามาผลตขาย ทงน ขอบวตถประสงคอาจตกลงกนไวเปนพเศษใหกวางหรอแคบกวาปกตจารตประเพณทางการคาของหาง

- ถากวางกวา ธรรมดาการคาขายของหางส าหรบบคคลภายนอกเปนไปตามวตถประสงค

- ถาแคบกวา ธรรมดาการคาขายของหางส าหรบบคคลภายนอกเปนไปตามปกตจารตประเพณ

วตถประสงคโดยปรยาย คอ เรองทไดกระท าหรอตองกระท าเพอใหสามารถบรรลขอบวตถประสงคโดยตรง เชน เชาพนท เชาตกแถว กยมเงน

66

ค าพพากษาฎกาท ๔๒๙๓/๒๕๔๐

จ าเลยทงสามเปนหนสวนกน มวตถประสงคเพอรวมกนประกอบกจการรบจางถมดน ทราย และลกรง โดยมอบหมายใหจ าเลยท ๑ เปนผรบผดชอบสงมอบงานและรบคาจางถมดนดวยและหนสวนทกคนจะรบผดชอบในกจการดงกลาวจนแลวเสรจการทจ าเลยท ๑ วาจางชวงใหโจทกถมดนในทดนบางสวนซงจ าเลยท ๑ ท าสญญารบจางกบผวาจาง แมจ าเลยท ๑ จะมไดรบมอบหมายจากผเปนหนสวนอนโดยตรง แตกจการทจ าเลยท ๑ ท าไปนนกเพอใหสามารถสงมอบงานใหผวาจางทนตามสญญา

66

ค าพพากษาฎกาท ๔๒๙๓/๒๕๔๐ (ตอ)

จงอยภายในกรอบแหงวตถประสงคและความมงหมายโดยตรงของการจดตงหางหนสวนอนถอไดวาเปนการจดท าไปในทางทเปนธรรมดาการคาขายของหางหนสวนดวย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๐๕๐ ซงผเปนหนสวนหมดทกคนยอมมความผกพนในกจการทวาจางนน และตองรบผดรวมกนโดยไมจ ากดจ านวนในการช าระหนอนไดกอใหเกดขนเพราะจดการไปเชนนน

67

ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๕/๒๕๖๑

จ าเลยท ๑ และจ าเลยท ๒ ใชชอตนเองประกอบกจการสถานพยาบาลวา นทพนธ-ธนกานต คลนก อนมลกษณะเปนการตกลงกนเพอกระท ากจการรวมกนในการใหบรการ อนมลกษณะเปนหางหนสวนทตองถอวาหนสวนทกคนเปนหนสวนผจดการตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๓๓ วรรคสอง จงตองบงคบตาม มาตรา ๑๐๔๒ ในเรองความเกยวพนระหวางหนสวนผจดการกบผเปนหนสวนทงหลายอนนน ใหบงคบดวยบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยตวแทน เมอจ าเลยท ๑ เปนตวแทนของจ าเลยท ๒ ในการรวมกนใหบรการทกอใหเกดความเสยหายแกโจทกตามค าฟองของโจทกและการน าพยานหลกฐานเขาสบฟงวาการกระท าละเมดดงกลาว 68

ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๕/๒๕๖๑ (ตอ)

เปนการกระท าของจ าเลยท ๑ ผเปนหนสวนของหางหนสวนโดยมจ าเลยท ๑ และท ๒ กระท ากจการรวมกนอนมลกษณะเปนหางหนสวนทเปนตวแทน ซงกนและกน การกระท าละเมดของหนสวนคนหนงถอเปนการกระท าแทน ผเปนหนสวนอนทเปนตวการดวย จ าเลยท ๒ จงตองรวมรบผดกบจ าเลยท ๑ ในผลของการกระท าละเมดนนดวย ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๔๒๗

69

๕.๑.๒ ขอจ ากดอ านาจของผเปนหนสวนไมมผลตอบคคลภายนอก

“มาตรา ๑๐๕๓ หางหนสวนซงมไดจดทะเบยนนน ถงแมจะมขอจ ากดอ านาจของหนสวนคนหนงในการทจะผกพนผเปนหนสวนคนอน ๆ ทานวาขอจ ากดเชนนนกหามผลถงบคคลภายนอกไม”

- เหตผล ปกตแลวตามมาตรา ๑๐๓๓ ผเปนหนสวนยอมเปนหนสวนผจดการทกคน ขอมลของหางหนสวนสามญซงมไดจดทะเบยน จะเปนเพยงขอมลสวนบคคลซงมไดเปดเผยตอสาธารณะ ดงนนขอจ ากดอ านาจระหวางผเปนหนสวนจงไมมผลผกพนถงบคคลภายนอก

71

ค าพพากษาฎกาท ๑๔๔๒๙/๒๕๕๕

จ าเลยทงสองตกลงแบงผลประโยชนรวมกนจากสวนแบงรายไดคาบรการ เชน คาตดตงโทรศพท คาเชาเลขหมายโทรศพท คาใชบรการโทรศพททางไกลทงในประเทศและตางประเทศ ถอไดวาเปนการตกลงเขากนเพอกระท ากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดแตกจการทท า จงมลกษณะเปนสญญาจดตงหางหนสวนสามญโดยไมจดทะเบยน ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๑๒ ซงผเปนหนสวนหมดทกคน ตองรบผดรวมกนเพอหนทงปวงของหางหนสวนโดยไมมจ ากด ตามมาตรา ๑๐๒๕

แมสญญารวมการงานและรวมลงทนขยายกจการจะระบวา บรรดาความรบผดชอบทจ าเลยท ๒ มตอบคคลภายนอก จ าเลยท ๑ จะไมรบผดชอบใดๆ ทงสน ขอสญญาดงกลาวกเปนเพยงขอตกลงภายในระหวางจ าเลยทงสองซงเปนหนสวนกน ไมมผลผกพนกบโจทก

72

ขอสอบเนตฯ สมย ๖๙

หนง สอง สาม ส และหา ตกลงตงหางหนสวนสามญประกอบกจการคาอาหารทะเล มขอจ ากดอ านาจวาให หนง สอง และสาม เทานนมอ านาจจดการ ตอมา หนงเรยกประชมหนสวนทกคนเพอขายอาหารอสานดวย มตทประชม คอ ทกคนตกลง ยกเวนหา

ตอมา หา ท าสญญาซอวตถดบส าหรบปรงอาหารทะเลจากสมชายเปนเงน ๑๐๐,๐๐๐ บาท โดยสมชายไมทราบวาหางหนสวนมหนง สอง และสามเทานนทมอ านาจจดการ สมชายสงมอบวตถดบตามสญญา แต หนง สอง และสามไมยอมรบมอบ

(๑) มตทประชมชอบดวยกฎหมายหรอไม (๒) สมชายฟองใครใหรบผดไดบาง

73

เฉลย (มาตรา ๑๐๓๒ ๑๐๕๐ ๑๐๕๓)

(๑) มตทประชมชอบดวยกฎหมายหรอไม

มาตรา ๑๐๓๒ หามเปลยนขอสญญาเดมหรอประเภทกจการ นอกจากดวยความยนยอมของผเปนหนสวนหมดทกคน

(๒) สมชายฟองใครใหรบผดไดบาง

มาตรา ๑๐๕๐ การใด ๆ อนหนสวนคนใดท าไปในทางทเปนธรรมดาการคาขายของหางหนสวน หนสวนทกคนยอมผกพนในการนน และรบผดโดยไมจ ากดจ านวนในการช าระหน

มาตรา ๑๐๕๓ ขอจ ากดอ านาจไมมผลถงบคคลภายนอก74

๕.๑.๓ ผเปนหนสวนถอเอาสทธตอบคคลภายนอกในกจการซงไมปรากฏชอตนไมได

“มาตรา ๑๐๔๙ ผเปนหนสวนจะถอเอาสทธใด ๆ แกบคคลภายนอกในกจการคาขายซงไมปรากฏชอของตนนนหาไดไม” (ขอสอบเนต’๕๐ และ ๕๙)

ไมไดเขามาเปนคสญญาในกจการคาขาย หลก Privity of Contract

- มาตรา ๑๐๔๙ เปนบทคมครองบคคลภายนอก เนองจากไมสามารถแสวงหาหลกฐานเพอตรวจสอบไดวาบคคลผกลาวอางถอเอาประโยชนเปนหนสวนในหางหนสวนนนจรงหรอไม

75

ค าพพากษาฎกาท ๗๗๒๑/๒๕๔๓

จ าเลยรวมกบ ส. และ ม. เปนหนสวนกนในหางหนสวนสามญรบถมดนใหแกจ าเลย แตจ าเลยรวมเพยงผเดยวท าสญญาเปนผรบจางถมดนใหแกจ าเลย ส. และ ม. มไดเปนคสญญากบจ าเลยจงไมมนตสมพนธตอกน แมบคคลทงสองจะเปนหนสวนกบจ าเลยรวมกตาม แตตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๐๔๙ ผเปนหนสวนจะถอเอาสทธใด ๆ แกบคคลภายนอกในกจการคาขายซงไมปรากฏชอของตนนนหาไดไม ส. และ ม. จงไมมสทธทจะเรยกรองใหจ าเลยช าระคาวาจางถมดน

76

ค าพพากษาฎกาท ๗๗๒๑/๒๕๔๓ (ตอ)

สทธเรยกรองคาจางถมดนจากจ าเลยตามสญญานจงเปนของจ าเลยรวมแตเพยงผเดยว ดงนน จ าเลยรวมแตเพยงผเดยวยอมมอ านาจโอนสทธเรยกรองทมอยตอจ าเลยตามสญญาวาจางถมดนใหแกโจทกได

77

ขอสงเกต

- หางหนสวนสามญไมจดทะเบยนไมมสภาพนตบคคล ดงนน หนสวนผจดการจะใชชอตนเองเปนคสญญาเสมอ

- ระหวางหนสวนดวยกนเอง เรยกเอาสวนของตนไดแมจะไมปรากฏชอตนในกจการคานน ตามมาตรา ๑๐๔๘

- กรณบคคลภายนอกท าละเมดตอหางหนสวน หนสวนทกคนฟองคดได เพราะไมใชกจการคา

78