บทท 5

บทสรป

การวจยน มวตถประสงค 1) พฒนาระบบกระจายยาจากโรงพยาบาลสรรพยา ส

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล อ าเภอสรรพยา จงหวดชยนาท 2) เพอศกษาผลของการพฒนา

ระบบกระจายยาของโรง ยาบาลสรรพยา ทมตอการเพมประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑของ

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล อ าเภอสรรพยา จงหวดชยนาท และ 3) เพอประเมนความรวมมอ

ของบคลากรผมสวนเกยวของในการพฒนาระบบกระจายยาจากโรงพยาบาลสรรพยา สโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพต าบล เปนการศกษาดวยวธวทยาวจยการวจยเชงปฏบตการ (Acton Research)

ประกอบดวย 5 ขนตอน แบงการด าเนนงานออกเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 ประกอบดวย ขนตอน

การวนจฉยปญหา และขนตอนวางแผนปฏบตการ ระยะท 2 ประกอบดวยขนตอนลงมอปฏบตการ

ระยะท 3 ประกอบดวยขนตอนประเมนผลการปฏบต และขนตอนก าหนดการเรยนร มการเกบ

รวบรวมขอมลทงในเชงคณภาพและเชงปรมาณ ขอมลเชงคณภาพเกบรวบรวมโดยการสมภาษณ

การสงเกต การสนทนากลม และพจารณาจากเอกสารหลกฐาน สวนขอมลเชงปรมาณเกบรวบรวม

ขอมลจากเอกสารดานบรหารเวชภณฑตางๆทเกยวของ พนทเปาหมายคอ โรงพยาบาลสงเสรม

สขภาพต าบล อ าเภอสรรพยา จงหวดชยนาท ทงหมด 12 แหง ผรวมวจยประกอบดวย บคลากร

ผรบผดชอบงานบรหารเวชภณฑจากโรงพยาบาลสรรพยา จ านวน 3 คน จากส านกงานสาธารณสข

อ าเภอสรรพยา จ านวน 1 คน และจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 12 แหงๆละ 1 คน และ

รวมทงสน 16 คน ผวจยน าขอมลทไดมาวเคราะหทงเชงคณภาพดวยการวเคราะหเนอหา (Content

Analysis) และวเคราะหเชงปรมาณ ดวยสถตพรรณา และสถตอางองนอนพาราเมตรก

(Nonparametrics) โดยใชการทดสอบล าดบพสยวลคอกซอล (Wilcoxon’s Sign Rank Test) แลวจง

สรางขอสรปเพออธบายใหเหนสภาพการด าเนนงาน และผลทไดการศกษาครงน

140

5.1 การวจย จากผลการวจย สามารถสรปผลใหครอบคลมวตถประสงคไดเปน 2 คอ สวนท าร า รร ารพฒนาระบบ ร ายยา ยการวจยเชงปฏบตการ และ

ผลของการพฒนาระบบกระจายยา ทมตอการเพมประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑ สวนท 2 ความรวมมอของผรวมวจยในการพฒนาระบบกระจายยา ในแตละระยะการด าเนนงาน สวนท พฒนาระบบ การวจยเชงปฏบตการ และ

ผลของการพฒนาระบบกระจายยา ทมตอการเพมประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑ น าเสนอโดยแบงเปน 3 ระยะ ดงน ระยะท 1 วางแผนการปฏบตการ

ระบบกระจายยาเปนสวนหนงของงานบรหารเวชภณฑ ผวจยซงมบทบาทเปนเภสชกรในโรงพยาบาลแมขาย มหนาทจดหายาและกระจายยาใหกบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทง ง และมโอกาสตรวจเยยมการปฏบตงานดานบรหารเวชภณฑเปนประจ าทกป เลงเหนถงปญหาในการบรหารเวชภณฑในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ซงพบวาเปนปญหาเดมๆ ทเกดจากความไมเขาใจในงานบรหารเวชภณฑในภาพรวมของผปฏบตงาน แตดวยความไมคนเคยกนระหวางผวจย กบบคลากรทปฏบตงานบรหารเวชภณฑในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล จงท าใหไมสามารถชกน าใหเกดการแกไขปญหาอยางย งยนได

ดงนนผวจยจงไดน าวธวทยาวจยการวจยเชงปฏบตการ มาประยกตใชในการพฒนาระบบกระจายยา เพอสงเสรมใหเกดการรวมมอกนในเครอขาย โดยเรมจากการสรางความสมพนธอนดกบเจาหนาททเกยวของ แลวผวจยจงท าการศกษาจากผปฏบตงานโดยตรงเพอท าความเขาใจในบรบทของแตละโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทสงผลตอระบบกระจายยา ทง 9 กระบวนการ ซงประกอบดวย การจดหายา การขนถายยา การรบยา การควบคมคลงยา การจดเกบยา การตรวจสอบความตองการยา การขนยายยา การสงจายยา และการรายงานการใชยา เมอน าผลทไดมาน าเสนอตอผปฏบตงานเพอระบปญหาทมรวมกนแลว จงก าหนดเปาหมายในการพฒนา โดยพบวามปญหาส าคญของระบบกระจายยาทพนทเผชญรวมกนอย 6 กระบวนการ ทควรน ามาพฒนาเปนล าดบแรกๆ สามารถเรยงล าดบตามความส าคญของปญหา และความเปนไปไดในการพฒนา ดงน

ล าดบท 1 คอ ไมมมาตรฐานในการควบคมคลงยา ล าดบท 2 คอ ารรายงา าร ยาไมสม าเสมอ ล าดบท 3 คอ าร ายาไมเพยงพอ

141

ล าดบท 4 คอ การจดเกบยาไมเหมาะสม ล าดบท 5 คอ การเบกยาจากคลงไปยงจดบรการทไมสอดคลองกบการใชยา ล าดบท 6 คอ ปญหาเรองพาหนะในการขนถายยา

กระบวนการของระบบกระจายยา 6 ล าดบขางตน ถกน ามาพจารณาหาแนวทางในการพฒนาดวยการสนทนากลม เนองจากแตละกระบวนการมการน าเสนอแนวทางพฒนาทหลากหลายดงนนกอนทจะน าแนวทางตางๆมาประยกตใช ผวจยจงน าขอมลสถานการณปญหาของแตละกระบวนการ และแนวทางพฒนาทไดจากการสนทนากลมครงน เสนอตอผทรงคณวฒ า เพอประเมนความเหมาะสมของแนวทางตอการแกไขปญหา และความเปนไปไดตอการน าไปปฏบต แลวจงน ามาจดท ารปแบบของระบบกระจายยาใหม ไดเปนการกระจายยาแบบ 2 ร บบ ร บบ ร ายยา ร ร ร ง ล ร บบ ร ายยา ร ซงแตละระบบผวจยท าการออกแบบ าร า งา ง า บ ร ย

ระยะท 2 ปฏบตการ เปนขนตอนทน าแนวทางทรวมกนคด ไปสการปฏบตจรงในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ต าบลแตละแหงเพอพฒนาระบบกระจายยาตามแผนงานทผวจยไดออกแบบไว ผวจยท าการตดตาม

ผลการปฏบต สรปผลใหกบผรวมวจยเพอรวมกนปรบปรงพฒนาเปนระยะ โดยหลงจากมการ

ด าเนนการตามแผนระยะหนงแลวจงใหผรวมวจยซงเปนผปฏบตงาน ท าการประเมนความเปนไป

ไดในการน าไปปฏบตของกจกรรมตางๆตามแผนงาน พบวาผรวมวจยใหความเหนวากจกรรมท

ออกแบบไวสามารถน ามาปฏบตไดจรง และมขอเสนอใหปรบปรงเพมเตมเพยง 4 ประการ ดงน 1)

ใหทางโรงพยาบาลก าหนดการเบกทแนนอน 2) ใหโรงพยาบาลสรรพยาโทรศพทตดตามใบเบกยา

ในกรณโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทสงใบเบกชากวาทก าหนด 3) ใหทางโรงพยาบาลสรรพ

ยาชวยในเรองการขนสงยา ใหกบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทไมมรถยนตมารบยา และ 4)

จดระบบใหมการขอยมยาหรอขอเบกยานอกงวดจากโรงพยาบาล แทนการขอยมจากโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพต าบลอนๆ

จากการสงเกตในเชงกระบวนการพบวา ยาททางโรงพยาบาลตองจดเตรยมในแตละรอบ

เบกมจ านวนนอยลงเนองจากการก าหนดรบยาทถขน มพนทในการจดเตรยมยามากขน สามารถ

จดสรรบรเวณรบยาของแตละโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลไดเปนสดสวน สามารถจดหายาให

ไดตามความตองการเบก และตรวจสอบไมพบความผดพลาดของการจดเตรยมยา ทางดาน

142

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล กพบวาสวนใหญสามารถสงใบเบกยา และมารบยาไดในวนเวลา

ทก าหนด และไมพบรายงานการเบกยานอกงวดปกตหรอกรณฉกเฉน

หลงจากนน ผวจยไดเดนทางไปยงโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทกแหง เพอท าการ

ประเมนผลการปฏบตงาน ดวย บบ ร งตามตวชวดประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑ

4 ขอ ประกอบดวย อตราคงคลง, จ านวนรายการยาขาด, รอยละของความคลาดเคลอนของจ านวน

คงคลงยา และอตรามลคายาหมดอาย หรอเสอมสภาพ เพอเปรยบเทยบกบผลทไดจากการประเมน

ตนเองของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลจ านวน 7 แหง กอนและหลงการพฒนาระบบ พบวา

ประสทธภาพในการบรหารเวชภณฑทง 4 โนมทดขน ดงน อตราคงคลงยามแนวโนม

ลดลงโดยมมลคาส ารองยานอยกวา 3 า ราย ารยา า ล ลง ความคลาดเคลอนของ

จ านวนคงคลงยา ยบ บบ บ มคลงยาลดลง พบยาหมดอายลดลง และไมพบยา

เสอมสภาพ สวนในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลอก 5 แหงทไมไดท าแบบประเมนตนเองกอน

การพฒนาระบบ กพบวา ล ง าร าร บบ บ าร าร งยา บยา า

2 ราย าร า รง ยาบาล ง ร า าบล ง า ลา ล ง า ง ล งยา

1 ง ล บยา าย รง ยาบาล ง ร า าบล ง ซงผลการศกษานจะถก

น าไปพจารณารวมกนในระยะท 3

ระยะท 3 ประเมนผลการปฏบตการ หลงจากทมการปรบปรงการท างานรวมกนจนเปนทพอใจแลว ผวจยจงท าหนาทในการ

ประเมนผลการปฏบตการ ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทง 12 แหง โดยส ารวจตามเกณฑการตรวจสอบของเครอขายในดานงานบรหารเวชภณฑ ประกอบดวยแบบตรวจสอบภายใน และแบบประเมนตามเกณฑขนทะเบยนหนวยบรการปฐมภม พบวาการพฒนางานระบบกระจายยา สามารถลดการส ารองยาในคลงลงไดทกแหงจนผานเกณฑประเมน มมลคาการเบกยาสอดคลองกบมลคาการใชยา อตราการหมนเวยนยาสงขนจงไมพบยาเสอมสภาพ และจ านวนยาหมดอายในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลลดลง ในสวนของคลงยานนพบวาระบบการจดเรยงยาในคลงยาเปนระเบยบมากขน เนองจากการส ารองยาลดลงท าใหมพนทมากขนในการวางยา แตโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลบางแหง ยงคงพบรายงานยาขาดโดยเฉพาะยารกษาโรคเรอรง การลงขอมลใน

143

บญชควบคมคลงยาทยงไมเปนปจจบน และยงไมมการมอบหมายงานใหกบผรบผดชอบงานบรหารเวชภณฑทชดเจน

จากนน ผวจยจงน าเสนอผลการประเมนใหผรวมวจยรบทราบในการสนทนากลม พรอมกบผลการประเมนตวชวดประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑ 4 ขอ เพอพจารณาผลส าเรจรวมกน โดยเทยบกบปญหาทระบไวตงแตระยะท 1 ผรวมวจยมความเหนตอรปแบบของระบบกระจายยาแบบใหมนวา มความเหมาะสมและน ามาใชในทางปฏบตไดจรง สามารถแกไขปญหาของระบบกระจายยาและเพมประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑในภาพรวมได นอกจากนการรวมกนพฒนาระบบกระจายยาสงผลใหผรวมวจยเกดความเขาใจในระบบกระจายยาในภาพรวมมากขน และมความเหนวาควรมการจดกระบวนการพฒนางานในรปแบบนในงานอนๆตอไป

สวนท 2 ความรวมมอของผรวมวจยในการพฒนาระบบกระจายยา ในแตละระยะการด าเนนงาน การพฒนาระบบกระจายยาดวยวธวทยาวจยการวจยเชงปฏบตการ ในครงน ท าใหเหนบทบาทและความรวมมอของบคลากรแตละฝายทเปลยนแปลงไป ในแตละระยะของการด าเนนการ ดงน

ฝายโรงพยาบาลสรรพยา ซงประกอบดวย ผวจย และ ผปฏบตงานดานบรหารเวชภณฑของโรงพยาบาลสรรพยา รวมจ านวน 3 บทบาทของผวจย คอ การประสานงาน วางแผนล าดบขนตอนการท ากจกรรมในแตละระยะ การเกบรวบรวมขอมล ประมวลผลและน าเสนอตอผรวมวจย ในขณะทผรวมวจย อก บ บา ล ารร ง า ในการสนทนากลม โดยเฉพาะขอมลในเรองความเปนไปไดในการปฏบตงานของทางฝายโรงพยาบาลสรรพยา ซงในระยะท 1 อาจยงไมมความคนเคยกบผรวมวจยฝายโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลมากนก จงยงไมคอยแสดงความคดเหน แตในระยะท ง หลงจากทไดปฏบตงานตามแผนงาน กสามารถแสดงความคดเหน โดยเฉพาะความคดเหนในเชงประสานงานมากขน

ฝายส านกงานสาธารณสขอ าเภอสรรพยา ประกอบดวย ผปฏบตงานดานบรหารเวชภณฑระดบอ าเภอ 1 มบทบาทหลกในการชวยเหลอผวจยในดานการประสานงานในทกระยะ คอยอ านวยความสะดวกใหกบผวจยในดานสถานท แนะน าวนเวลาทเหมาะสมส าหรบเชญบคลากร ตลอดจนใหค าแนะน าการปฏบตงานตางๆในภาพรวม

ฝายโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ประกอบดวย ผปฏบตงานดานบรหารเวชภณฑของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 12 แหงๆ ละ 1 คน รวมจ านวน 12 คน เปนผทมสวนรวมในทกขนตอนของงานวจย ท าใหมองเหนภาพรวมของงานบรหารเวชภณฑ โดยเฉพาะระบบกระจาย

144

ยา รวมถงมความเขาใจบทบาทและความส าคญของตนเอง ในการทจะพฒนางานดานบรหารเวชภณฑใหมประสทธภาพมากขนได 5.2 อภปรายผล

ปจจบนการวจยเชงปฏบตการ มแนวโนมในการไดรบความสนใจจากบคลากรทมหนาทในระดบปฏบตการมากขน โดยเฉพาะดานบรการสาธารณะ เชน คร อาจารย พยาบาล และนกปกครองทองถน เปนตน (องอาจ นยพฒน, 2554) ยกตวอยางเชน วจยเชงปฏบตการในชนเรยน (Classroom research) เพอปรบปรงการเรยนการสอนนกเรยนผตองการการเรยนรพเศษทเรยนรวมชนกบนกเรยนปกต หรอเจาหนาทสาธารณสขต าบลทท าวจยในชมชน (Community research) เพอสรางรปแบบการสงเสรมสขภาพของผสงอายหรอเดกกอนวยเรยน จากการทบทวนวรรณกรรมตางๆทเกยวของกบการวจยเชงปฏบตการ พบวาวจยเชงปฏบตการยงเปนรปแบบการวจยทไมคอยมการน ามาประยกตใชมากนกในงานวจยทางดานวทยาศาสตรสขภาพ เชนเดยวกบงานวจยทาง เภสชกรรมซงสวนใหญจะเปนการวจยในเชงปรมาณ ในขณะทการปฏบตงานดานสาธารณสขเปนงานทตองอาศยความรวมมอกนของสหสาขาวชาชพ และเปนการท างานทเกยวของกบสขภาพของมนษย ซงไมไดตองการการอธบายความสมพนธในเชงเปนเหตเปนผลเทานน แตตองการหา “ความหมาย” และ การท าความเขาใจในระดบลกซงถงความหมายเหลานน (สภางค จนทวานช, 2545) ดงนนงานวจยดานสาธารณสขจงมโอกาสในการใชการวจยแบบผสมผสาน เชนเดยวกบแนวคดของวจยเชงปฏบตการท Creswell (2005) ไดกลาวไววา สามารถใชวธการเชงปรมาณ เชงคณภาพ หรอผสมผสานวธการเชงปรมาณและเชงคณภาพกได เพอจดการกบปญหาทพบในสถานทปฏบตงาน

ระบบกระจายยา เปนระบบหนงในการบรหารเวชภณฑของเครอขายสาธารณสขอ าเภอสรรพยา ทจ าเปนตองมการประสานงานในลกษณะด าเนนการรวมกนระหวางโรงพยาบาลซงถอวาเปนแมขาย กบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในเขตรบผดชอบ ยกตวอยางเชน โรงพยาบาลตองใชขอมลการใชยาของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ในการจดซอจดหายามาใหอยางเพยงพอ ดงนนการบนทกขอมลการใชยาทถกตองและเปนปจจบนจงเปนสงจ าเปน ตลอดจนการตรวจสอบความถกตองของรายการยาและจ านวนยาในกระบวนการตรวจรบและขนถายยา กจ าเปนตองรวมกนด าเนนการทง าย ง าร าร บบ ร ายยาซงมวตถประสงคในการเพมประสทธภาพของงานบรหารเวชภณฑครงน นอกจากจะมการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลจากหลกฐานทอยในรปของตวเลข (เชงปรมาณ) แลว ยงมการรวบรวมขอมลทไมใชตวเลข (เชง

145

คณภาพ) วธวทยาวจยการวจยเชงปฏบตการจงถกน ามาประยกตใชในงานวจยน เพอสนบสนนใหเกดความรวมมอของทกฝายทเกยวของโดยตรงในการพฒนาระบบกระจายยา ในทนประกอบดวยบคลากรผรบผดชอบงานบรหารเวชภณฑของโรงพยาบาลอ าเภอ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทกแหง รวมไปถงส านกงานสาธารณสขอ าเภอทท าหนาทดแลระบบงานในภาพรวมดวย (วรรณพร อดรพงษ, 2551)

จากผลการวจย สามารถอภปรายผลตามวตถประสงค ไดดงน สวนท 1 ารพฒนาระบบ ร ายยา ยการวจยเชงปฏบตการ สวนท 2 ผลของการพฒนาระบบกระจายยา ทมตอการเพมประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑ สวนท 3 ความรวมมอของผรวมวจยในการพฒนาระบบกระจายยา

สวนท 1 การพฒนาระบบ การวจยเชงปฏบตการ งานวจยนน าวธวทยาวจยการวจยเชงปฏบตการ มาประยกตใชในการพฒนาระบบกระจายยา แทนวธเดมซงทางโรงพยาบาลอ าเภอในฐานะโรงพยาบาลแมขาย เปนเพยงฝายเดยวทเปนผก าหนดนโยบายเปาหมาย วางแผนการด าเนนงาน สงการใหโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลน าแนวทางไปปฏบตแลวจงประเมนผล ซงท าใหการแกไขปญหาอาจไมเหมาะสมกบบรบทของพนทจนกระทงไมสามารถแกไขปญหาไดอยางแทจรง เหนไดชดจากการออกตรวจเยยมเพอใหค าแนะน าการปฏบตงานดานบรหารเวชภณฑปละ 1 ครง ทพบปญหาในลกษณะเดมทกป แตการวจยเชงปฏบตการนเปนการเออใหเกดการปรบกระบวนการคด ทมงเนนการเปลยนแปลงโดยบคลากรในระบบรวมกบผวจยอยางเปนขนตอนและบนทกขอมลอยางเปนระบบ (สมปอง พะมลลา, 2555) โดยเรมจากหาสาเหตของปญหา รวมกนหาแนวทางแกไขทสอดคลองกบบรบทของหนวยงาน มการเปลยนแปลงกระบวนการท างานตามการปฏบตการแทรกแซง (Intervention) รวมกนรบรถงผลจากการพฒนา แลวปรบปรงอยางตอเนอง เปนการพฒนาทฤษฎทเกดจากแนวความคดของผปฏบตงานโดยตรงและมการทดลองน าไปปฏบตในพนท จนกระทงไดขอคนพบทสามารถแกไขปญหาไดอยางแทจรง และน าไปใชไดในทนท ผรวมวจยในครงน เปนบคลากรในเครอขายสาธารณสขอ าเภอสรรพยาทมสวนเกยวของ กบงานบรหารเวชภณฑ จากการส ารวจพบวามทงบคลากรทมประสบการณท างานดานนมานานกวา 10 ป จนถงผทเพงไดรบมอบหมายงานนไมถง 1 ปเทานน และตางกยงไมเคยเขารวมกจกรรมในดานการพฒนางานบรหารเวชภณฑรวมกนมากอน อกทงผวจยเองกไมใชคนในพนท แตดวยคณวฒทเหมาะสมจงไดรบการยอมรบในฐานะผเชยวชาญดานงานบรหารเวชภณฑ และไดรบ

146

บทบาทการเปนผควบคมก ากบตดตามงานดานนมาโดยตลอด บทบาทของผวจยเชนนอาจเปนอปสรรคของการวจยเชงปฏบตการ ทตองอาศยความรวมมอจากผรวมวจยตลอดกระบวนการวจย ดงนนผวจยควรมความพรอมในการปรบเปลยนทศนคต ดวยการเปดใจทจะเปลยนแปลงตนเองใหเปนฝายรบฟง และพรอมทจะรวมมอกบผปฏบตงานเพอการแกไขปญหา โดยเดนทางไปยงพนทเปาหมายทกแหงในเวลาทเหมาะสม เพอชแจงใหกลมเปาหมายมความเขาใจ ไววางใจ และเนองจากกลมเปาหมายเปนผปฏบตงานดานบรหารเวชภณฑโดยตรง ซงตางมความตระหนกถงปญหาในการปฏบตงาน เหนความส าคญของการแกไขปญหา อกทงมลกษณะของผมจตอาสาอยเปนทนเดม จงยนยอมเขารวมเปนผรวมวจยดวยความสมครใจ จนกระทงไดทมวจยทมบทบาทส าคญในแตละขนตอนของการพฒนาระบบกระจายยา รายละเอยดดงน

1. ขนตอนการวนจฉยปญหา บรบททเกยวของและปญหาอปสรรคทมผลตอระบบกระจายยา เปนขอมลส าคญทผวจยตองท าการศกษาอยางละเอยดรอบคอบ เพอใชเปนขอมลพนฐานทน าไปสการแกไขหรอการพฒนาอยางสอดคลองกบสภาพปญหา งานวจยนจงใชการตรวจสอบสามเสาดานวธรวบรวมขอมล (methodological triangulation) ในการวเคราะหความแมนตรงและความนาเชอถอของขอมล โดยการใชวธเกบรวบรวมขอมลดวยการสมภาษณเชงลกจากผรวมวจย และใหผรวมวจยท าแบบประเมนตนเองดวยตวชวดงานบรหารเวชภณฑ รวมกบผวจยท าการสงเกตพนทโดยการท าบนทกภาคสนาม ซงพบวาขอมลทไดมความสอดคลองกนสามารถใชเปนขอมลน าเขาในการสนทนากลม เพอวนจฉยปญหาทมรวมกนของเครอขายได สงผลใหมเปาหมายในการพฒนารวมกน เปาหมายในการพฒนาระบบกระจายยาของงานวจยน มทงสน 6 กระบวนการ จากทงหมด 9 กระบวนการของระบบกระจายยา ผรวมวจยพจารณาจากความส าคญของปญหารวมกบความเปนไปไดในการพฒนารวมกน ดงนนกระบวนการทเหนพองกนวายงไมใชเปาหมายในการพฒนา คอ กระบวนประมาณการใชยา การตรวจรบยา และ การสงจายยาใหกบผปวย เนองจาก ทง 3 ร บ าร งา ย บบร บ และเชอมโยงกบวถการท างาน งแตละ เอง 2. ขนตอนวางแผนปฏบตการ การวางแผนปฏบตการ เปนขนตอนการพจารณาหาแนวทางพฒนาระบบกระจายยา 6 กระบวนการทมเปาหมายรวมกนไวตงแตขนตอนการวนจฉยปญหา ซงแตละกระบวนการนน ผรวมวจยไดชวยกนน าเสนอความเหนเพอพฒนาไวหลากหลายแนวทาง จงเปนหนาทของผวจยทจะท าการรวบรวมแนวทางแกไขปญหา แลวเรยบเรยงใหเกดเปนกระบวนการ ล าดบขนตอน และวธการปฏบต รวมไปถงจดเตรยมเอกสาร การประสานงาน ทเอออ านวยตอการลงมอปฏบต

147

กอนการวางแผนผวจยจงไดขอความคดเหนจากผทรงคณวฒดานงานบรหารเวชภณฑ เพอประเมนความสอดคลองของแนวทางเหลานนตอสถานการณปญหา และประเมนความเปนไปไดในการน าไปปฏบตของแนวทางแกไขปญหา ซงพบวาผทรงคณวฒมความคดเหนสอดคลองกนกบแนวทางแกไขในเชงระบบวามความเหมาะสมและมความเปนไปได ประเดนทไมเหนดวยสวนใหญเปนการเสนอขอสนบสนนทรพยากร ไดแก แนวทางทใหโรงพยาบาลสรรพยาเปนผสนบสนนดานการจดสงยาใหกบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทกแหงนน มความเหนวาเปนแนวทางทมขอจ ากดในการด าเนนการท าใหไมนาจะสามารถด าเนนการไดอยางตอเนอง โดยใหขอเสนอแนะเพมเตมวาควรจดสรรใหแตละแหงมทรพยากร เชน รถขนสงยาทเพยงพอ และเหมาะสมตอการขนสงยามากกวา ซงในกรณนจากผลการศกษาของสามารถ อยยง และ วรรณพร บญพาณชยการกล (2555) ไดเสนอวาการใช Drug Delivery Logistics System ชนดจางเหมาบรการสามารถลดระยะเวลาทใชจากระบบเดม ลดคาใชจาย และเพมความพงพอใจของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ในเขตอ าเภอเมองชยภมได เชนเดยวกบแนวทางในการแกไขปญหาเรองสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมตอการจดเกบยาโดยเฉพาะเรองอณหภมในคลงยานน ผทรงคณวฒมความเหนสอดคลองกนวา การแกไขดวยการเปดใชเครองปรบอากาศจะสงผลกระทบดานการลงทนเนองจากเปนการเพมงบประมาณของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลโดยไมจ าเปน จงควรสนบสนนใหมการปรบระบบโยลดการส ารองยาลงใหนอยกวา 3 เดอน ซงสอดคลองกบตวชวดของกระทรวงสาธารณสข ป 2556 เรองการลดตนทนคายาลงไมต ากวารอยละ 10 ในเขตสขภาพตางๆ (ส านกนโยบายและยทธศาสตร, 2556) ตวอยางขางตนสนบสนนวา การวางแผนพฒนาระบบกระจายยาในระยะแรก ควรใชแนวทางพฒนาในเชงระบบมากกวาการสนบสนนดานทรพยากร นอกจากนผทรงคณวฒยงใหขอเสนอแนะเพมเตมในดานการประสานงาน คอสนบสนนใหมการใชระบบจดหมายอเลกทรอนกส ในการจดสงใบเบกยา ล การรบสงขอมลการสงใชยาในเครอขาย หากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทกแหงตางมความพรอมดานระบบสารสนเทศ ดงนนระบบกระจายยาแบบใหมทไดจากงานวจยน คอ การกระจายยา 2 ร บบ แบงเปนการกระจายยาโรคทวไป และการกระจายยาโรคเรอรง จงเปนระบบทถกออกแบบใหครอบคลมแนวทางแกไขปญหาทไดจากแนวคดของผรวมวจยและผทรงคณวฒ แตเนองจากความซบซอนในการออกแบบท าใหบทบาทหลกนอยกบผวจย โดยยงไมสามารถเปดโอกาสใหผรวมวจยเขามามสวนรวมได ดงนนจงควรมการจดเวทเพอชแจงกระบวนการและแผนงานกอนการน าไปลงมอปฏบต แตในงานวจยนมปจจยภายนอกเรองระยะเวลาเปนขอจ ากดในการด าเนนกจกรรม โดยพบวาไมสามารถเลอนรอบการเบกยาเพอรอจดการประชมชแจงได เพราะจะสงผลใหโรงพยาบาล

148

สงเสรมสขภาพต าบลมยาไมพอใช จงตองมการปรบเปลยนตามสถานการณดวยการลงมอปฏบตและเปดโอกาสใหมการซกถาม ขอของใจ และเสนอแนะ เกยวกบรปแบบการกระจายยาแบบใหมนไดตลอดเวลาทด าเนนการ โดยเปนการเรยนรในระหวางปฏบตงาน (Learning by doing)

3. ขนตอนลงมอปฏบต ในชวงลงมอปฏบตการตามแผนงาน ผรวมวจยตางพบปญหาอปสรรคเนองจากความ

ไมคนเคยกบขนตอน เชน ก าหนดการสงใบเบก รปแบบของใบเบกใหมทแยกเปน 2 ร บบ และการลงบญชควบคมคลงยาทถขนกวาเดม เปนตน เพอใหผปฏบตงานสามารถด าเนนการตอไปได ผวจยจงมบทบาทส าคญ ตงแตการตอบขอซกถาม แนะน า และใหความรอยางทนทวงท แกไขปญหาทพบระหวางด าเนนการ ประสานงานกบผทเกยวของดวยความเขาใจ และใหก าลงใจผปฏบตงาน ท าใหเมอผวจยจดสนทนากลมรอบตอมาเพอปรบปรงกจกรรมตางๆ จงไดรบความรวมมอจากผรวมวจยเปนอยางดดงนนหลงจากทไดด าเนนการไประยะหนง เมอใหผรวมวจยซงเปนผลงมอปฏบตตามแผนงาน ประเมนความเปนไปไดในการปฏบตของกจกรรมตางๆ พบวาผปฏบตงานมความเหนตอกจกรรมทงหมดวาสามารถด าเนนการตอไปดวยตนเองได และพบวาขอเสนอเพอการปรบปรงกจกรรมโดยสวนใหญ จะเนนในเรองการขอรบการสนบสนนจากโรงพยาบาลสรรพยา เชน ขอรถของโรงพยาบาลในการชวยขนสงยา ขอใหจดท าก าหนดนดหมายวนรบยาทเปนลายลกษณอกษรเพอปองกนความสบสน เปนตน

4. ขนตอนประเมนผลปฏบตการ ขนตอนนด าเนนการโดยผวจยเพยงคนเดยว ท าการประเมนประสทธภาพงานบรหาร

เวชภณฑ ดวยเกณฑการตรวจสอบภายใน และเกณฑขนทะเบยนหนวยบรการปฐมภม พรอมกบสงเกตคลงยา เพอเปรยบเทยบความเปลยนแปลงทงในเชงกระบวนการและผลลพธหลงพฒนาระบบกระจายยา ความสมฤทธผลของขนตอนนนอกจากตองอาศยประสบการณในการหาขอมลจากเอกสารหลกฐานตางๆทเกยวของ รวมถงทกษะดานการสงเกตของผวจยคอนขางมาก เพอใหไดขอมลทถกตองแลว สงทส าคญอกประการคอ การยอมรบใหผวจยเขาตรวจประเมนโดยปราศจากการปดบง ซอนเรน หรอเปลยนแปลงขอมล ในครงนผวจยจงมการนดหมายลวงหนาเพยงไมนาน พรอมชแจงวตถประสงคใหเขาใจถงการประเมนครงนทมใชการตรวจนเทศงานแบบปกต เปนเพยงการมาขอขอมลเพอเปรยบเทยบผลกอน- ล งการพฒนาระบบกระจายยาทปฏบตรวมกนมาเทานน

5. ขนตอนก าหนดการเรยนร จากการทผรวมวจยซงเปนผปฏบตงานไดมโอกาสเรยนรปญหา วนจฉยสาเหต วาง

แนวทางทเหมาะสมตอการปฏบตงาน จนไดรบทราบผลการประเมนทเกดขนจากการปฏบตนน

149

สงผลใหผรวมวจย มแนวความคดในการแกไขปญหาทไมสามารถแกไขไดระหวางด าเนนการวจยครงน เชน การลงขอมลในบญชควบคมคลงยาทยงไมสามารถปฏบตใหเปนปจจบนไดนน ถกน าเสนอใหเปนแผนงานทจะถกน าไปพจารณาเพอด าเนนการตอหลงจากงานวจยนสนสดลง โดยผ รวมวจยมความเหนวา ควรมการจดการสนทนากลม หรอกจกรรมทสนบสนนใหเกดการพดคยเพอตดตามประเมนผลอยางตอเนอง สอดคลองกบการศกษาของวรนท มาศวรรณา และศรรตน บญจรส (2555) ทพฒนาระบบการบรหารจดการและควบคมเวชภณฑในสถานบรการปฐมภม ดวยการตรวจตดตามและประเมนงาน สงผลใหจ านวนสถานบรการปฐมภมทมการบรหารจดการและควบคมรกษาเวชภณฑเปนไปตามมาตรฐานเพมขน

การน าเสนอผลสรปการประเมนประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑในขนตอนน เปนการสงมอบขอมลยอนกลบใหกบผปฏบตงานซงมสวนไดสวนเสยใหรวมรบร ยอมรบ และแลกเปลยนประสบการณทด าเนนการรวมกนมาผานการสนทนากลม ไดเรยนรทงอปสรรค และความส าเรจจากการท างานรวมกนเปนทม ขอคนพบทไดรบตลอดกระบวนการวจย คอผลผลตทเกดจากการรวมกายใจผมสวนเกยวของหรอมสวนไดสวนเสย จงเปนสมบตรวมกนของทกฝาย สามารถน ามาเชอมโยงกนเปนทฤษฏทไดมาจากผปฏบตงานโดยตรง ซงแกไขปญหาไดอยางแทจรง

สวนท 2 ผลของการพฒนาระบบกระจายยา ทมตอการเพมประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑ

การประเมนประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ทเปลยนแปลงไปหลงจากการพฒนาระบบกระจายยา มการน าผลประเมนจาก 2 สวนมาพจารณารวมกน คอ 1) การประเมนผลตามตวชวดประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑ 4 หวขอ ประกอบดวย อตราคงคลง, จ านวนรายการยาขาด, รอยละของความคลาดเคลอนของจ านวนคงคลงยา และอตรามลคายาหมดอายหรอเสอมสภาพ โดยเปรยบเทยบผลกอนและหลงพฒนาระบบกระจายยา ดวยสถตเชงปรมาณ และ 2) การประเมนประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑ โดยใชเกณฑประเมนของเครอขายดานบรหารเวชภณฑ คอแบบการตรวจสอบภายใน และแบบประเมนตามเกณฑขนทะเบยนหนวยบรการปฐมภม พบวาผลการประเมนทง 2 สวนน สวนใหญมความสอดคลองกน ยกเวนเรองการตรวจสอบยาหมดอายหรอเสอมสภาพ ทจากการประเมนผลตาม 4 ตวชวด ไมพบวามปญหา เนองจากเปนการประเมนผลจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลเพยง 7 แหง จาก 12 แหง ทมความพรอมและสมครใจในการสงรายงานประเมนตนเองกลบมาใหผวจย ในระยะแรกของการวจยเทานน

150

การปฏบตงานวจยน เมอพจารณาผลการประเมนในภาพรวม จากการประเมนทง 2 สวน พบวา การพฒนาระบบกระจายยา สงผลใหโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล มการด าเนนงานบรหารเวชภณฑทมประสทธภาพมากขน เมอเปรยบเทยบกบผลการประเมนในปงบประมาณ 2553 ทพบวาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทกแหงมการส ารองยามากกวา 3 เดอน หลงจากการพฒนาระบบกระจายยา พบวาการส ารองยาลดลงนอยกวา 3 เดอนนน สงผลท าใหมพนทเกบยามากขน มความสะดวกตอการจดเรยงยาใหไดตามมาตรฐาน ในเรองการเบกยาทสอดคลองกนกบการใชยามากขน ท าใหหมนเวยนยาทเรวขน สงผลใหปญหาเรองยาเสอมสภาพหรอหมดอายลดลง หรอหมดไปในระยะยาว แตถงแมการออกแบบใบเบกยาแบบใหมจะสรางความพงพอใจใหผปฏบตงานมากขน ในแงของความสะดวกในการลงขอมล และสามารถใชเปนแบบรายงานการใชยาไดดวย แตการเบกยาทถขนกวาเดมกลบท าใหผรวมวจยทมภาระงานอนๆ มากมายอยแลว ไมสามารถลงขอมลในบญชควบคมคลงยาใหเปนปจจบนได ซงเปนปญหาทพบในการประเมนทกปโดยเฉพาะในปงบประมาณ 2553 ทพบวา โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลมากกวาครงทมการจดท าบญชควบคมคลงยาไมเปนปจจบน จงไมสอดคลองกบมาตรฐานส านกพฒนาระบบบรการสขภาพ (2547) ทก าหนดใหมการจดท าบญชควบคมการเบกจายเวชภณฑใหเปนปจจบน กรณนท าใหมขอเสนอจากผรวมวจยวาควรใชระบบคอมพวเตอรแทน เชนเดยวกบขอเสนอในการศกษาของวรรณพร อดรพงษ (2551) ทมผปฏบตงานตองการแกปญหาน ดวยการใชระบบคอมพวเตอรทดแทนการจดท าบญชควบคมการเบกจายเวชภณฑ อกทงยงพบปญหายาโรคเรอรงทไมเพยงพอตอการใหบรการอยบาง เนองจากโรงพยาบาลสรรพยายงไมไดจดระบบสงขอมลของผปวยทก าลงจะถกสงตอไปยงโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลลวงหนา ดงนนในทางปฏบตอาจตองผสมผสานการพฒนาระบบงานอนทเกยวของไปพรอมๆกนดวยจงจะสมฤทธผล

นอกจากผลตอประสทธภาพงานบรหารเวชภณฑในเชงผลลพธแลว การพฒนาระบบกระจายยายงมผลตอประสทธภาพในเชงกระบวนการ โดยพบวาระบบกระจายยาแบบใหม สามารถแกไขปญหาการจดหายาไมเพยงพอของโรงพยาบาลอ าเภอได เนองจากก าหนดการในการเบกยาท ถขน เพอลดการส ารองยาในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลนน ท าใหยาททางโรงพยาบาลอ าเภอตองจดหาใหในแตละรอบเบกมจ านวนนอยลง อกทงยงสงผลใหคลงยาของโรงพยาบาลมพนทมากขนในการจดเตรยมยา และลดความผดพลาดในการจดเตรยมยาได ฝายโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลกสามารถสงใบเบกยาไดตามวนเวลาทก าหนดมากขน มความชดเจนในก าหนดการรบยา และไมมการขอเบกยานอกงวดปกต แตยงคงมความไมสะดวกในการเดนทางมารบยา เนองจากในระยะ

151

ของงานวจยนตรงกบชวงกลางปงบประมาณของทางราชการ จงยงไมสามารถน าเสนอแผนงานโครงการเพอขอความสนบสนนทรพยากรจากผบรหารในพนทได สวนท 3 ความรวมมอของผรวมวจยในการพฒนาระบบกระจายยา

งานวจยน เรมตนจากผวจยซงถอวาเปนผมความช านาญดานการบรหารเวชภณฑของโรงพยาบาลอ าเภอ เปนผประสบปญหาดวยตนเองจากการตรวจเยยมเพอประเมนผลการด าเนนงานในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ไมไดรเรมจากการทกลมเปาหมายในการวจยรวมกนคด รวมกนพจารณากบผวจย กลมเปาหมายซงคอผรวมวจยจงเปนผปฏบตตามวงจรปฏบตการทผวจยก าหนดให เพอแกไขปญหาในหนวยงานไปจนถงเปลยนพฤตกรรมการท างาน ดวยบทบาทของผวจยทเปนคนนอกเขาไปเรยนรการท างาน จ าเปนตองสรางความสมพนธเพอใหเกดความไววางใจ และตองอาศยประสบการณในดานการบรหารเวชภณฑ ซงขอไดเปรยบส าหรบงานวจยนคอ ผวจย เปนผปฏบตงานดานบรหารเวชภณฑในโรงพยาบาลแมขาย จงมความสามารถในการค าแนะน า ใหความร และใหความสนบสนนการปฏบตงานได และจากการปฏบตงานในพนทมานาน ท าใหเกดความคนเคยกบบคลากรสาธารณสขทงในโรงพยาบาล ส านกงานสาธารณสขอ าเภอ และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในเขตรบผดชอบอยพอสมควร จงเออใหมความสะดวกในการประสานงาน การขอความรวมมอตางๆ แตขอจ ากดคอผวจยยงขาดทกษะในการท างานวจยเชงปฏบตการ จงตองอาศยค าแนะน าจากผมประสบการณทงในและนอกพนทในฐานะผชวยวจย นอกจากนผวจยตองปรบทศนคตจากทเคยเปนผสงการหรอก ากบตดตามงาน ใหเปนผประสานงานและใหค าแนะน าชวยเหลอ ตองปรบตวใหสามารถเขากบผรวมวจย รวมถงมความเขาใจ ยอมรบ และมความยดหยนในการปฏบตงาน

ถงแมวางานวจยนจะประยกตใชวธวทยาวจยการวจยเชงปฏบตการ แตการพฒนาระบบกระจายยาดวยการวจยเชงปฏบตการน ความรวมมอประสานงานกนระหวางผวจยและผรวมวจยถอวาเปนสงส าคญ (นงนภส ควรญญ เทยงกมล, 2554) ดงนนในทางปฏบต จงไดมการน าแนวคดของการวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวม มาปรบใชในบางขนตอนของการวจย โดยเฉพาะในขนตอนการวนจฉยปญหาและเสนอแนวทางแกไขทสอดคลองกบสภาพปญหา และบรบทของพนท ซงเนนใหความส าคญกบความคดเหนของผรวมวจยโดยถอวาผปฏบตเปนผรดเทาๆกบผวจย และตางมบทบาทเทาเทยมกน ผรวมวจยเปนผน าทฤษฎทไดไปสการปฏบตจนกระทงมความเขาใจรวมกนในเรองของการพฒนา จนเปนรากฐานของความส าเรจ สอดคลองกบการศกษาของไพรช จนทพนธ (2554) ทเหนวาการจดการระบบบรหารเวชภณฑแบบมสวนรวม สงผลใหเกดการจดการ

152

บรหารเวชภณฑอยางเปนระบบและมการท างานเปนทมได จะเหนไดวาในแตละระยะของการวจย ผรวมวจยปรบบทบาทจากการเปนเพยงผรบนโยบายไปปฏบต กลายเปนผมสวนรวมในการก าหนดแนวทางการท างาน โดยไดรบโอกาสในการแสดงความคดเหน และไดรบอ านาจในการตดสนใจ ท าใหเกดความเชอมนในตนเอง มการยอมรบซงกนและกนจนเกดเปนทมงานทมความหลากหลายของวชาชพ และยอมรบกบการเปลยนแปลง ซงถอเปนจดเรมตนของการสรางภาวะผน าทไดรบการเสรมพลงจนมความเขาใจ และเรมเรยนรในการคาดการณปญหาทจะเกดขนในอนาคต จนกระทงสามารถเสนอแนวคดในการปองกนไมใหเกดปญหาไวลวงหนา ซงคลายคลงกบแนวคดการวจยฐานชมชน (Community-Based Research) ซงเปนการวจยทขบเคลอนโดยชมชน และเนนการปฏบตการ โดยผลลพธทคาดหวงใหเกดขนคอการเสรมพลงอ านาจ (Empowerment) ระดบทองถน และสรางความสามารถของชมชน (วชราพร เชยสวรรณ, 2556) สงผลใหไดองคความรทผรวมวจยเจาของรวมกนเกดขนตลอดการวจยซงจะยงคงอยกบผรวมวจยซงปฏบตงานในพนท แมภายหลงผวจยจะไมไดไปมสวนรวมในเรองนนๆแลวกตาม 5.3 ขอเสนอแนะในการน าผลวจยไปใช

1. การพฒนารปแบบของระบบกระจายยา จากโรงพยาบาลสรรพยาสโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล อ าเภอสรรพยา จงหวดชยนาท ท าใหการบรหารจดการงานบรหารเวชภณฑมประสทธภาพมากขน เนองจากผวจยไดมการประยกตใชวธวทยาวจยการวจยเชงปฏบตการ ในการสงเสรมใหเกดความรวมมอของผทเกยวของ ตงแตการวนจฉยปญหา วางแผนปฏบตการ ลงมอปฏบต ประเมนผลการปฏบต จนถงก าหนดการเรยนรรวมกน ดงนนหนวยงานทสนใจสามารถน ารปแบบการด าเนนงานพฒนาระบบดวยวธวทยาวจยการวจยเชงปฏบตการน ไปใชประโยชนในการพฒนางานได

ร บบ าร ร ายยาแบบใหมทไดจากงานวจยน ถก บบ สอดคลองกบสภาพ า งราย ารยา ล ล ม มความเหมาะสมกบศกยภาพของบคลากร และทรพยากรของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล อ าเภอสรรพยา จงหวดชยนาท มการสอสารดวยระบบประสานงานในเครอขายซงมความพรอมดานสารสนเทศ จงเปนรปแบบการด าเนนการทมความจ าเพาะกบบรบทการท างานของเครอขายสาธารณสขอ าเภอสรรพยา ดงนนหากเครอขายสาธารณสขอนๆจะน าผลการวจยไปใช อาจจะตองมการปรบกระบวนการและรปแบบใหเหมาะสมกบบรบทของตนเอง หรออาจสามารถน าไปปรบใชในหนวยงานทมปญหาคลายคลงกน และมบรบททใกลเคยงกนได

153

5.4 ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป าร ษาครงน มการรวมก าหนดแนวทางพฒนาเฉพาะกระบวนการของระบบกระจายยาทไดรบการเรยงล าดบความส าคญไวเทานน เนองจากขอจ ากดเรองระยะเวลาในการวจย ดงนนในการศกษาครงตอไป ควรมการขยายการด าเนนการใหครบทกกระบวนการ

2. การศกษาครงน เปนการศกษาเฉพาะระบบกระจายยา ซงเปนเพยงกระบวนการหนงของงานบรหารเวชภณฑ ในการศกษาครงตอไปอาจมการศกษากระบวนการอนๆ เชน การคดเลอกยา การจดหายา หรอการใชยา ดวยวธวทยาวจยการวจยเชงปฏบตการ

3. ควรมการน าแนวคดการบรหารจดการยาทเปนมาตรฐาน มาประยกตใชในการพฒนาระบบกระจายยา เชน แนวทาง ABC Analysis, ระบบ Vendor managed inventory (VMI) และ Logistics and Supply Chain Management เปนตน

4. าร า ล าระบบกระจายยา ร าร า ร บ ง ร บ หรอในระดบ ร