คานา

เครองราชอสรยาภรณและเหรยญจกรพรรดมาลาเปนเครองหมายแหงเกยรตยศ ซงพระมหากษตรยทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ พระราชทานแกผกระทาความดความชอบเปนประโยชนแกราชการหรอสาธารณชน เพอเปนบาเหนจความชอบและเครองหมายเชดชเกยรตยศอยางสง จงเปนมงคลแกชวตและมคณคาอยางยงแกผไดรบพระราชทาน และเปนปจจยหนงทสนบสนนใหขาราชการ ลกจางประจาและพนกงานราชการเกดความภาคภมใจในการปฏบตหนาทจนไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ นอกจากนยงสงผลใหเกดประโยชนในการบรหารจดการทรพยากรบคคลของกรมทดนอกสวนหนงดวย ในการจดทา “คมอการปฏบตงานเกยวกบเครองราชอสรยาภรณ” กองการเจาหนาทไดรวบรวมกฎหมาย ระเบยบ หนงสอเวยน ทเกยวของ ตลอดจนแนวคาพพากษาของศาลปกครองสงสดทไดวางหลกกฎหมายเกยวกบการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณไว โดยมวตถประสงคเพอใหเจาหนาทไดใชคมอน เปนแนวทางในการปฏบตงานใหเกดความถกตองและเกดความเปนธรรมแกขาราชการ ลกจางประจา และพนกงานราชการของกรมทดนตอไป กองการเจาหนาท หวงเปนอยางยงวาคมอน จะเสรมสรางใหเกดความรความเขาใจและใชเปนแนวทางในการปฏบตงานใหเกดประโยชนแกเจาหนาทของกรมทดน และหากคมอน มขอบกพรองประการใด ขอไดแจงขอมลใหทราบเพอคณะผจดทาจะไดนาขอมลมาปรบปรงคมอน ใหดยงขนตอไป

ฝายทะเบยนประวตและบาเหนจความชอบ กองการเจาหนาท สงหาคม 2558

๒

สารบญ หนาท บทท 1 บทนา 3

บทท 2 หลกเกณฑในการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณและเหรยญจกรพรรดมาลา 7

บทท 3 การรบ เรยกคนและการสงคนเครองราชอสรยาภรณ 20

บทท 4 การแตงกายประดบเครองราชอสรยาภรณ 29

บทท 5 แนวคาวนจฉยของศาลปกครองเกยวกบเครองราชอสรยาภรณ 48

ภาคผนวก - คาถาม – คาตอบเกยวกบการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ - กฎหมายและระเบยบเกยวกบการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ

๓

บทท 1 บทนา

ประวตความเปนมา เครองราชอสรยาภรณหรอทเรยกกนเปนภาษาสามญวา ตรา คอสงทเปนเครองหมายแสดงเกยรตยศและบาเหนจความชอบ เปนของพระมหากษตรยทรงสรางขนสาหรบพระราชทานเปนบาเหนจความชอบในราชการ ประเทศชาต ศาสนา ประชาชน หรอสวนพระองค นอกจากนนยงหมายความรวมถงเหรยญทระลกททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสรางในโอกาสสาคญตาง ๆ เพอใหบคคลทวไปใชประดบไดอยางเครองราชอสรยาภรณ เครองราชอสรยาภรณในปจจบนเปนเครองหมายประดบเสอซงนยมกนทวไป แมประเทศซงไมมพระมหากษตรยทรงเปนประมข กนยมใช โดยถอวาเปนสงสงเสรมเกยรตของบคคลผมผลงานดเดนตอสวนรวม ใหเปนแบบอยางทควรยดถอ มไดใชเปนเครองหมายแบงแยกชนชนแตอยางใด กลาวโดยสรปเครองราชอสรยาภรณหมายถง ของททรงสรางขนสาหรบพระราชทานเปนบาเหนจความชอบในพระองคและเปนเครองหมายแสดงถงเกยรตยศและบาเหนจความชอบ ประเภทของเครองราชอสรยาภรณไทย เครองราชอสรยาภรณไทยแบงออกเปน 4 ประเภท ดงน ประเภทท 1 เปนเครองราชอสรยาภรณสาหรบพระราชทานแกประมขของรฐ มชนดเดยวคอ เครองราชอสรยาภรณอนเปนมงคลยงราชมตราภรณ (ร.ม.ภ.) เปนเครองราชอสรยาภรณซงพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รชกาลท 9 ทรงพระกรณาใหสรางขนเมอ พ.ศ. 2505 เพอพระราชทานแกประมขของประเทศตาง ๆ ซงมสมพนธไมตรกบประเทศไทยเปนการเฉพาะแทนเครองราชอสรยาภรณสกลอน ๆ ซงเคยพระราชทานมาแลวในอดต ประเภทท 2 เปนเครองราชอสรยาภรณสาหรบบาเหนจความชอบในราชการแผนดน ม 8 ชนด คอ 2.1 เครองขตตยราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยงมหาจกรบรมราชวงศ (ม.จ.ก.) เปนเครองราชอสรยาภรณทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ทรงพระกรณาใหสรางเมอ พ.ศ. 2425 เพอระลกถงพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ปฐมกษตรยของราชวงศจกรทไดสถาปนากรงเทพมหานครเปนราชธานมาเปนเวลาครบ 100 ป สาหรบพระราชทานแกพระบรมวงศานวงศ ซงสบเนองโดยตรงในพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช และผซงพระบรมวงศานวงศดงกลาวไดเสกสมรสดวย 2.2 เครองราชอสรยาภรณ อนเปนโบราณมงคลนพรตนราชวราภรณ (น .ร . ) เ ปนเครองราชอสรยาภรณทพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 ทรงพระราชกรณาใหสรางดารานพรตนขนเมอ พ.ศ. 2401 – 2402 และแหวนนพรตน สาหรบพระราชทานพระราชวงศฝายหนาและฝายในตลอดจนขาราชการชนผใหญ ซงเปนพทธมามกะ ตอมาในรชกาลของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไดทรงสรางดวงตรามหานพรตน สาหรบหอยสายสะพาย เครองราชอสรยาภณนมชนเดยว

๔

2.3 เครองราชอสรยาภรณจลจอมเกลา เปนเครองราชอสรยาภรณทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ทรงพระกรณาใหสรางขนเมอ พ.ศ. 2516 เนองในโอกาสทพระมหากษตรยราชวงศจกรไดปกครองประเทศไทยตดตอกนมาถง 90 ป ดวยความสงบสข พระองคจงทรงพระกรณาใหสรางเครองราชอสรยาภรณจลจอมเกลานขน ซงเปนพระนามของพระองค และใชแพรแถบสชมพอนเปนสของวนพระราชสมภพ คอวนองคาร 2.4 เครองราชอสรยาภรณอนมศกดรามาธบด เปนเครองราชอสรยาภรณทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ทรงพระกรณาใหสรางขนเมอ พ.ศ. 2461 สาหรบพระราชทานใหแก ผซงทาความชอบพเศษเปนประโยชนยงแกราชการทหาร ไมวายามสงบหรอยามสงครามตามททรงพระราชดารเหนสมควร แบงเปน 6 ชน 2.5 เครองราชอสรยาภรณอนเปนท เชดชยงชางเผอก เปนเครองราชอสรยาภรณทพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 ทรงพระกรณาใหสรางขนเมอ พ.ศ. 2404 แตมไดกาหนดใหมสายสะพาย ตอมา พ.ศ. 2412 พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงกาหนดชนและสายสะพายประกอบ เครองราชอสรยาภรณน ม 8 ชน ชนสงสด มหาปรมาภรณชางเผอก (ม.ป.ช.) ชนท 1 ประถมาภรณชางเผอก (ป.ช.) ชนท 2 ทวตยาภรณชางเผอก (ท.ช.) ชนท 3 ตรตาภรณชางเผอก (ต.ช.) ชนท 4 จตรถาภรณชางเผอก (จ.ช.) ชนท 5 เบญจมาภรณชางเผอก (บ.ช.) ชนท 6 เหรยญทองชางเผอก (ร.ท.ช.) ชนท 7 เหรยญเงนชางเผอก (ร.ง.ช.) 2.6 เครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย เปนเครองราชอสรยาภรณทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ทรงพระกรณาใหสรางขน เมอ พ.ศ. 2412 สาหรบพระราชทานแก พระบรมวงศานวงศ ขาราชการ ประชาชนและชาวตางประเทศ ปจจบนมทงหมด 8 ชน ชนสงสด มหาวชรมงกฎ (ม.ว.ม.) ชนท 1 ประถมาภรณมงกฎไทย (ป.ม.) ชนท 2 ทวตยาภรณมงกฎไทย (ท.ม.) ชนท 3 ตรตาภรณมงกฎไทย (ต.ม.) ชนท 4 จตรถาภรณมงกฎไทย (จ.ม.) ชนท 5 เบญจมาภรณมงกฎไทย (บ.ม.) ชนท 6 เหรยญทองมงกฎไทย (ร.ท.ม.) ชนท 7 เหรยญเงนมงกฎไทย (ร.ง.ม.)

๕

2.7 เครองราชอสรยาภรณอนเปนทสรรเสรญยงดเรกคณาภรณ เปนเครองราชอสรยาภรณทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รชกาลท 9 ทรงพระกรณาใหสรางเมอ พ.ศ. 2534 สาหรบพระราชทานแกผกระทาความดความชอบอนเปนประโยชนยงแกประเทศชาต ศาสนา และประชาชนตามททรงพระราชดารเหนสมควร แบงเปน 7 ชน เครองราชอสรยาภรณประเภทน มลาดบเกยรตรองจากเครองราชอสรยาภรณมงกฎไทยในชนตราเดยวกน ดงนน ในการประดบจะตองประดบรองจากเคร อ ง ราช อสร ย าภรณมง กฎ ไทย อาท เม อจะประ ดบ เค รองราช อสร ย าภรณมง กฎ ไทย กบ เครองราชอสรยาภรณดเรกคณาภรณ จะตองประดบเครองราชอสรยาภรณดเรกคณาภรณ ถดจากเครองราชอสรยาภรณมงกฎไทย เปนตน 2.8 เ ค ร อ ง ร า ช อ ส ร ย าภ รณ อ น เ ป นส ร ย ง ร า ม ก ร ต ล ก เ ส อ ส ด ด ช น พ เ ศษ เ ป นเครองราชอสรยาภรณทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงพระกรณา ใหสรางขนเมอ พ.ศ. 2530 มชนเดยว สาหรบพระราชทานแกผมอปการะคณแกกจการลกเสอ ซงไดรบพระราชทานเหรยญลกเสอสดดชนท 1 มาแลว และใหการชวยเหลอกจการลกเสอตอเนองมา 5 ป ประเภทท 3 เครองราชอสรยาภรณสาหรบพระราชทานเปนบาเหนจความชอบในองคพระมหากษตรย พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาใหสรางเครองราชอสรยาภรณสาหรบพระราชทานเปนบาเหนจความชอบในพระองคพระมหากษตรยสาหรบพระราชทานขาราชการทมความจงรกภกด และทรงพระกรณาใชสอยใกลชด ขณะนพนสมยพระราชทานแลว แบงเปน 3 ชนด 3.1 เครองราชอสรยาภรณตราวชรมาลา 3.2 เครองราชอสรยาภรณตรารตนวราภรณ 3.3 เครองราชอสรยาภรณตราวลลภาภรณ ประเภทท 4 เหรยญราชอสรยาภรณทนบเปนเครองราชอสรยาภรณ แบงเปน 4 ประเภท ในการประดบเหรยญตองเรยงลาดบตามเกยรตของเหรยญ ดงน 4.1 เหรยญทพระราชทานเปนบาเหนจความกลาหาญ มอาท เหรยญกลาหาญ เหรยญชยสมรภม และเหรยญพทกษเสรชน 4.2 เหรยญทพระราชทานเปนบาเหนจความชอบในราชการแผนดน มอาท เหรยญดษฎมาลาเขมศลปวทยา เหรยญจกรพรรดมาลา เหรยญจกรมาลา เหรยญราชการชายแดนและเหรยญลกเสอสรรเสรญ 4.3 เหรยญทพระราชทานเปนบาเหนจความชอบในพระองคพระมหากษตรยเปนเหรยญทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวแตละรชกาล ทรงพระกรณาใหสรางสาหรบพระราชทานแกผจงรกภกดตามพระราชอธยาศยไมเกยวกบตาแหนงราชการแตอยางใด ม 2 ชนดทสาคญ คอ เหรยญรตนาภรณ และเหรยญราชรจ 4.4 เหรยญสาหรบพระราชทานเปนทระลก เปนเหรยญททรงพระกรณาใหสรางในโอกาสสาคญตาง ๆ เพอพระราชทานใหบคคลทวไปตามทกฎหมายกาหนดไว ประดบไดตามอธยาศยนบตงแตเรมสรางจนถงปจจบนมจานวน 25 เหรยญ อาท เหรยญงานฉลอง 25 พทธศตวรรษ เหรยญทระลกในการเสดจพระราชดาเนนเยอนสหรฐอเมรกาและทวปยโรป เหรยญรชดาภเษก เหรยญทระลกพระราชพธสถาปนาสมเดจ

๖

พระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร เหรยญสนองเสรชน เหรยญทระลกพระราชพธสถาปนาสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เหรยญทระลกสมโภชกรงรตนโกสนทร 200 ป เหรยญเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ พระชนมายครบ 60 พรรษา เปนตน

-------------------------------

๗

บทท 2 หลกเกณฑในการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ

และเหรยญจกรพรรดมาลา

ในการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ กรมทดนไดแตงคณะกรรมการพจารณาเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณและเหรยญจกรพรรดมาลาของกรมทดนเพอใหการพจารณาเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณเจาหนาทในสงกดของกรมทดนเปนไปดวยความเรยบรอยประกอบดวยอธบดกรมทดนเปนประธาน ทปรกษาดานประสทธภาพ ทปรกษาดานวศวกรรมสารวจ รองอธบด ผอานวยการสานกกฎหมายเปนกรรมการ ผอานวยการกองการเจาหนาทเปนกรรมการและเลขานการ หวหนาฝายทะเบยนประวตและบาเหนจความชอบเปนกรรมการและผ ชวยเลขานการ เพอใหเปนไปตามระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ อนเปนท เ ชดช ยงชางเผอกและเครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย พ.ศ. 2536 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2552 และพระราชบญญตเหรยญจกรมาลาและเหรยญจกรพรรดมาลา พ.ศ. 2484 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2485 และ (ฉบบท 3) พ.ศ. 2507 โดยผขอพระราชทานฯ จะตองมคณสมบต ดงน 1) เปนผมสญชาตไทย 2) เปนผมความประพฤตดและปฏบตงานราชการ หรอปฏบตหนาทเปนประโยชนตอสาธารณชนดวยความอตสาหะ ซอสตยและเอาใจใสตอหนาทอยางดยง 3) เปนผไมเคยมพระบรมราชานญาตใหเรยกคนเครองราชอสรยาภรณ หรอตองโทษจาคกโดยคาพพากษาถงทสดใหจาคก เวนแตเปนโทษสาหรบความผดทไดกระทาโดยประมาทหรอความผดลหโทษ 4) หากเปนลกจางประจาจะตองเปนลกจางประจาตามระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยลกจางประจาของสวนราชการ แตไมหมายความรวมถงลกจางเงนทนหมนเวยน และจะตองเปนลกจางทมชอและลกษณะงานเปนลกจางโดยตรงหมวดฝมอ หรอลกจางประจาทมชอและลกษณะเหมอนขาราชการ สาหรบคณสมบตของขาราชการทอยในหลกเกณฑทจะขอพระราชทานเหรยญจกรพรรดมาลา (ร.จ.พ.) จะตองมคณสมบต ดงน 1) เปนขาราชการและรบราชการมาไมนอยกวา 25 ป 2) เปนผทรบราชการมาดวยความเรยบรอยมาโดยตลอด ซงสานกนายกรฐมนตรไดเคยวางแนวทางปฏบตเกยวกบการรบราชการมาดวยความเรยบรอย หมายถง ไมเคยถกงดเลอนเงนเดอนประจาป ดวยเหตทลา หรอมาสาย หรอลาเกนจานวนครงทกาหนด หรอปฏบตหนาทไมไดผลตามเปาหมาย หรอขาดราชการโดยไมมเหตอนควร ทงน ใหหมายความรวมถงขาราชการทกระทาความผดและไดรบการลางมลทน กไมถอวาไดรบราชการมาดวยความเรยบรอยเชนกน หลกเกณฑ วธการ เงอนไขและขนตอนในการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณและเหรยญจกรพรรดมาลา ปรากฏรายละเอยด ดงน

๘

การเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณอนเปนทเชดชยงชางเผอก และเครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย

(ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการขอพระราขทานเครองราชอสรยาภรณอนเปนทเชดชยงชางเผอก

และเครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย พ.ศ. 2536 และทแกไขเพมเตม)

หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณอนเปนทเชดชยงชางเผอกและเครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย 1. ค ณ ส ม บ ต ข อ ง บ ค ค ล ท พ ง ไ ด ร บ ก า ร พ จ า รณ า เ ส น อ ข อ พ ร ะ ร า ช ท า นเครองราชอสรยาภรณ 1.1 เปนผมสญชาตไทย 1.2 เปนผประพฤตดและปฏบตงานราชการ หรอปฏบตงานท เ ปนประโยชนตอสาธารณชน ดวยความอตสาหะ ซอสตย และเอาใจใสตอหนาทอยางดยง และ 1.3 เปนผไมเคยมพระบรมราชานญาตใหเรยกคนเครองราชอสรยาภรณ หรอตองโทษจาคกโดยยคาพพากษาถงทสดใหจาคก เวนแตเปนโทษสาหรบความผดทไดกระทาโดยประมาท หรอความผดลหโทษ 1.4 หากเปนลกจางประจา ตองเปนลกจางประจาของสวนราชการตามระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยลกจางประจาของสวนราชการ แตไมหมายความถงลกจางเงนทนหมนเวยน และเปนลกจางประจาทมชอและลกษณะงานเปนลกจางโดยตรงหมวดฝมอ หรอลกจางประจาทมชอและลกษณะเหมอนขาราชการ 2 หลกเกณฑการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ 2.1 ใหพจารณาถงตาแหนง ระดบ และความดความชอบของผขอพระราชทานฯ ดงตอไปน ชนตากวาสายสะพาย (1) ชนท 7 เหรยญเงนมงกฎไทย (ร.ง.ม.) (2) ชนท 7 เหรยญเงนชางเผอก (ร.ง.ช.) (3) ชนท 6 เหรยญทองมงกฎไทย (ร.ท.ม.) (4) ชนท 6 เหรยญทองชางเผอก (ร.ท.ช.) (5) ชนท 5 เบญจมาภรณมงกฎไทย (บ.ม.) (6) ชนท 5 เบญจมาภรณชางเผอก (บ.ช.) (7) ชนท 4 จตรถาภรณมงกฎไทย (จ.ม.) (8) ชนท 4 จตรถาภรณชางเผอก (จ.ช.)

๙

(9) ชนท 3 ตรตาภรณมงกฎไทย (ต.ม.) (10) ชนท 3 ตรตาภรณชางเผอก (ต.ช.) (11) ชนท 2 ทวตยาภรณมงกฎไทย (ท.ม.) (12) ชนท 2 ทวตยาภรณชางเผอก (ท.ช.) ชนสายสะพาย (1) ชนท 1 ประถมาภรณมงกฎไทย (ป.ม.) (2) ชนท 1 ประถมาภรณชางเผอก (ป.ช.) (3) ชนสงสด มหาวชรมงกฎ (ม.ว.ม.) และ (4) ชนสงสด มหาปรมาภรณชางเผอก (ม.ป.ช.) 2.2 ขอพระราชทานในปตดกนไมได เวนแตกรณดงตอไปน (1) เปนการขอพระราชทานตามหลกเกณฑในบญชทายระเบยบทตางบญชกน (2) เปนการขอพระราชทานตามทไดกาหนดไวเปนอยางอนในระเบยบน หรอ (3) เปนการขอพระราชทานแกผกระทาความดความชอบดเดน กลาวคอปฏบตหนาทฝาอนตรายหรอปฏบตงานนอกเหนอหนาทเพมขนเปนพเศษ ซงเปนงานสาคญยงและเปนผลดแกราชการหรอสาธารณชนหรอคดคนสงหรอวธการอนเปนประโยชนอยางยงแกประเทศชาตไดเปนผลสาเรจ โดยใหระบความดความชอบใหเหนเดนชดวาไดกระทาความดความชอบอนเปนประโยชนยงประการใด เมอใด และไดผลดอยางไร 2.3 ขอพระราชทานเลอนชนตรากอนครบเงอนไขและกาหนดระยะเวลาทกาหนดตามขอ 2.6 ไมได เวนแตเปนการขอพระราชทานแกผกระทาความดความชอบดเดน ตามขอ 2.2 (3) 2.4 หากผขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณถกลงโทษทางวนยในปใด ในปทขอพระราชทาน ใหเพมกาหนดระยะเวลาการขอพระราชทานตามขอ 2.7 เพมอก 1 ป ยกเวนโทษภาคทณฑ 2.5 หากผขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณถกกลาวหาวากระทาผดทางวนยอยางรายแรงและถกตงกรรมการสอบสวนแลว หรอกระทาความผดอาญา และอยระหวางสอบสวนของพนกงานสอบสวน หรออยระหวางการดาเนนคดอาญาในชนศาล แมคดยงไมถงทสด (เวนแตความผดลหโทษหรอความผดทมโทษปรบสถานเดยว) ใหแจงพฤตการณดงกลาวใหทราบดวย โดยคณะกรรมการอาจมมตใหรอการพจารณาการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณสาหรบผนนไวกอนกได 2.6 ขาราชการและลกจางประจาทตองพนจากการปฏบตหนาทเพราะเกษยณอายราชการในปใดใหมสทธไดรบการพจารณาเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณในปทพนจากการปฏบตหนาทนนดวย 2.7 เงอนไขและกาหนดระยะเวลาการเลอนชนตรา (1) ขาราชการพลเรอนสามญ 1) กรณเรมตนขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ผขอฯ ตองมระยะเวลารบราชการตดตอกนมาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ นบตงแตวนเรมเขารบราชการ จนถงวนกอนวนพระราช

๑๐

พธเฉลมพระชนมพรรษาของปทจะขอพระราชทานไมนอยกวา 60 วน (หมายถงจะตองไดรบการบรรจเขารบราชการกอนวนท 6 ตลาคมของปทบรรจ หากบรรจหลงวนท 6 ตลาคม จะตองขอพระราชทานฯ ในปถดไป) โดยผขอฯ จะเรมขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณในชนตราใด ใหพจารณาจากการดารงตาแหนงและระดบทขาราชการผนนดารงอยในปทขอพระราชทานฯ ตามเงอนไขและระยะเวลาการเลอนชนตรา 2) กรณขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ปทเกษยณอายราชการ สาหรบขาราชการประเภท/ระดบ ดงตอไปน ใหขอปตดกนได - ตาแหนงประเภททวไป ระดบทกษะพเศษ - ตาแหนงประเภทวชาการ ระดบเชยวชาญ และระดบทรงคณวฒ - ตาแหนงประเภทอานวยการ ระดบสง - ตาแหนงประเภทบรหาร ระดบตน และระดบสง

๑๑

เครองราชอสรยาภรณ เงอนไข ลาดบ ตาแหนง/ระดบ ทขอพระราชทาน และระยะเวลาการ

เรมขอ เลอนถง เลอนชนตรา

1 ตาแหนงประเภททวไป (1) ระดบปฏบตงาน บ.ม. จ.ช. 1) เรมขอพระราชทาน บ.ม. 2) ไดรบเงนเดอนตากวา ขนตาของระดบชานาญงาน และดารงตาแหนงมาแลว ไมนอยกวา 10 ปบรบรณ ขอ บ.ช. 3) ไดรบเงนเดอนไมตากวาขนตาของระดบชานาญงาน ขอ จ.ม. 4) ไดรบเงนเดอนไมตากวาขนตาของระดบชานาญงาน และดารงตาแหนงมาแลวไมนอยกวา 10 ปบรบรณ ขอ จ.ช.

(2) ระดบชานาญงาน ต.ม. ต.ช. 1) เรมขอพระราชทาน ต.ม. 2) ดารงตาแหนงมาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ ต.ช.

(3) ระดบอาวโส ท.ม. ท.ช. 1) เรมขอพระราชทาน ท.ม. 2) ดารงตาแหนงมาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ ท.ช.

(4) ระดบทกษะพเศษ - ม.ว.ม. 1) ได ท.ช. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ม. 2) ได ป.ม. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ช. 3) ได ป.ช. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ ม.ว.ม. 4) ในปทเกษยณอายราชการขอพระราชทานสงขนได อก 1 ชนตรา แตไมเกน ป.ช.

2 ตาแหนงประเภทวชาการ (1) ระดบปฏบตการ ต.ม. -

(2) ระดบชานาญการ ต.ช. ท.ช. 1) เรมขอพระราชทาน ต.ช.

2) ไดรบเงนเดอนไมตากวาขนตาของระดบชานาญการพเศษ ขอ ท.ม. 3) ไดรบเงนเดอนไมตากวาขนตาของระดบชานาญการพเศษ มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ ท.ช.

(3) ระดบชานาญการพเศษ ท.ช. ป.ม. 1) เรมขอพระราชทาน ท.ช. 2) ไดรบเงนเดอนขนสง และได ท.ช. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ ป.ม.

(4) ระดบเชยวชาญ - ม.ว.ม. 1) ได ท.ช. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ม. 2) ได ป.ม. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ช. 3) ได ป.ช. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ ม.ว.ม. 4) ในปทเกษยณอายราชการขอพระราชทานสงขนไดอก 1 ชนตรา แตไมเกน ป.ช. เวนกรณลาออก

(5) ระดบทรงคณวฒ - ม.ป.ช. 1) เลอนชนตราตามลาดบไดทกปจนถง ป.ม. ทไดรบเงนประจา 2) ได ป.ม. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ช. ตาแหนง 13,000 บาท 3) ได ป.ช. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ม.ว.ม. 4) ได ม.ว.ม. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ ม.ป.ช. 5) ในปทเกษยณอายราชการ ขอพระราชทานสงขนไดอก 1 ชนตรา แตไมเกน ม.ว.ม. เวนกรณลาออก

๑๒

เครองราชอสรยาภรณ เงอนไข ลาดบ ตาแหนง/ระดบ ทขอพระราชทาน และระยะเวลาการ

เรมขอ เลอนถง เลอนชนตรา

(6) ระดบทรงคณวฒ - ม.ป.ช. 1) ได ป.ม. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ช. ทไดรบเงนประจา 2) ได ป.ช. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ม.ว.ม. ตาแหนง 15,600 บาท 3) ได ม.ว.ม. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ม.ป.ช. 4) ในปทเกษยณอายราชการ ขอพระราชทานสงขนไดอก 1 ชนตรา เวนกรณลาออก

3 ตาแหนงประเภทอานวยการ (1) ระดบตน ท.ช. ป.ม. 1) เรมขอพระราชทาน ท.ช. 2) ไดรบเงนเดอนขนสง และได ท.ช. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ม.

(2) ระดบสง - ม.ว.ม. 1) ได ท.ช. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ม. 2) ได ป.ม. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ช. 3) ได ป.ช. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ ม.ว.ม. 4) ในปทเกษยณอายราชการ ขอพระราชทานสงขนไดอก 1 ชนตรา แตไมเกน ป.ช. เวนกรณลาออก

4 ตาแหนงประเภทบรหาร (1) ระดบตน - ม.ว.ม. 1) ได ท.ช. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ม. 2) ได ป.ม. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ช. 3) ได ป.ช. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ ม.ว.ม. 4) ในปทเกษยณอายราชการ ขอพระราชทานสงขนไดอก 1 ชนตรา แตไมเกน ป.ช. เวนกรณลาออก

(2) ระดบสง - ม.ป.ช. 1) เลอนชนตราตามลาดบไดทกปจนถง ป.ม. ทไดรบเงนประจา 2) ได ป.ม. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ช. ตาแหนง 14,500 บาท 3) ได ป.ช. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ม.ว.ม. 4) ได ม.ว.ม. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ ม.ป.ช. 5) ในปทเกษยณอายราชการ ขอพระราชทานสงขนไดอก 1 ชนตรา แตไมเกน ม.ว.ม. เวนกรณลาออก

(3) ระดบสง - ม.ป.ช. 1) ได ป.ม. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ป.ช. ทไดรบเงนประจา 2) ได ป.ช. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ม.ว.ม. ตาแหนง 21,200 บาท 3) ได ม.ว.ม. มาแลวไมนอยกวา 3 ปบรบรณ ขอ ม.ป.ช. 4) ในปทเกษยณอายราชการ ขอพระราชทานสงขนไดอก 1 ชนตรา เวนกรณลาออก

๑๓

(2) ลกจางประจา 1) กรณเรมตนขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ผขอฯ ตองมระยะเวลาการปฏบตงานตดตอกนมาแลวไมนอยกวา 8 ปบรบรณ นบตงแตวนเรมจางจนถงวนกอนวนพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษาของปทจะขอพระราชทานไมนอยกวา 60 วน โดยมเงอนไขและระยะเวลาการเลอนชนตราในการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ดงตอไปน

เครองราชอสรยาภรณ เงอนไข ลาดบ ตาแหนง ทขอพระราชทาน และระยะเวลาการ

เรมขอ เลอนถง เลอนชนตรา

1 ลกจางประจา ซงไดรบคาจาง บ.ม. จ.ม. 1) เรมขอพระราชทาน บ.ม. (เรมขอครงแรก) ตงแตอตราเงนเดอนขนตาของ 2) ได บ.ม. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ บ.ช. ขาราชการพลเรอน ประเภท 3) ได บ.ช. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ จ.ม. วชาการ ระดบปฏบตการ แตไมถงขนตา ของ ระดบชานาญการ

2 ลกจางประจา ซงไดรบคาจาง บ.ช. จ.ช. 1) เรมขอพระราชทาน บ.ช. (เรมขอครงแรก) ตงแตอตราเงนเดอนขนตาของ 2) ได บ.ช. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ จ.ม. ขาราชการพลเรอน ประเภท 3) ได จ.ม. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ จ.ช. วชาการ ระดบชานาญการ ขนไป

2) สานกเลขาธการคณะรฐมนตรอนโลมใหลกจางประจาตามลกษณะงานทง 4 กลมงาน คอ กลมงานบรการพนฐาน กลมงานสนบสนน กลมงานชาง และกลมงานเทคนคพเศษ ทเดมเคยดารงตาแหนงในหมวดฝมอหรอทมชอและลกษณะเหมอนขาราชการ (ยกเวนลกจางประจาหมวดแรงงาน และหมวดกงฝมอ ไมมสทธขอพระราชทานฯ) เสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ไดตามเดม โดยใหหมายเหตดวยวาเดมดารงตาแหนงในหมวดใด สาหรบลกจางประจากรมท ดนทมสทธขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ มดงน - ลกจางประจาหมวดฝมอ ไดแก ตาแหนงพนกงานพมพ ส 2 ชางเขยนแผนท ช 1 พนกงานขบเครองจกรกลขนาดเบา ช 1 พนกงานขบรถยนต ส 1 พนกงานเขยนโฉนด บ 1 และลามภาษาตางประเทศ ส 1 - ลกจางประจาหมวดฝมอพเศษ (ระดบตน) ไดแก ตาแหนงพนกงานพมพ ส 3 - ลกจางประจาหมวดฝมอพเศษ (ระดบกลาง) ไดแก ตาแหนงพนกงานขบเครองจกรกลขนาดหนก ช 1 - ลกจางประจา ทมชอและลกษณะงานเหมอนขาราชการ ไดแก ตาแหนงชางเครองจกรกล ช 1 และพนกงานพมพออฟเซท ส 1

๑๔

(3) พนกงานราชการ 1) กรณเรมตนขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ผขอฯ ตองมระยะเวลาการปฏบตงานตดตอกนมาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ นบตงแตวนเรมจางจนถงวนกอนวนพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษาของปทจะขอพระราชทานไมนอยกวา 60 วน โดยมกาหนดเงอนไขและระยะเวลาการเลอนชนตราในการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ดงตอไปน

เครองราชอสรยาภรณ เงอนไข ลาดบ ตาแหนง ทขอพระราชทาน และระยะเวลาการ

เรมขอ เลอนถง เลอนชนตรา

1 พนกงานราชการ บ.ม. จ.ช. 1) เรมขอพระราชทาน บ.ม. - กลมงานบรการ 2) ได บ.ม. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ บ.ช. - กลมงานเทคนค 3) ได บ.ช. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ จ.ม. 4) ได จ.ม. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ จ.ช.

2 พนกงานราชการ บ.ช. ต.ม. 1) เรมขอพระราชทาน บ.ช. - กลมงานบรหารทวไป 2) ได บ.ช. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ จ.ม. 3) ได จ.ม. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ จ.ช. 4) ได จ.ช. มาแลวไมนอยกวา 5 ปบรบรณ ขอ ต.ม.

2) ผไดรบการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ตองเปนพนกงานราชการตามสญญาจางของสวนราชการ ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยพนกงานราชการ พ.ศ. 2547 และตองเปนพนกงานราชการทมชอและลกษณะงานเปนพนกงานทเทยบเทากบลกจางประจาหมวดฝมอขนไป ตามระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยลกจางประจาของสวนราชการ และตามแนวทางทสานกเลขาธการคณะรฐมนตรกาหนดใหปฏบตแกลกจางประจาฯ สาหรบพนกงานราชการกรมทดนทมสทธขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ มดงน

- พนกงานราชการกลมงานบรหาร ไดแก ตาแหนงพนกงานเขยนแผนท พนกงานการพมพ พนกงานบนทกขอมล พนกงานการเงนและบญช และพนกงานสถต

- พนกงานราชการกลมงานเทคนค ไดแก ตาแหนงพนกงานขบเครองจกรกลขนาดหนก พนกงานขบเครองจกรกลขนาดเบา พนกงานเครองคอมพวเตอร และพนกงานซอมเครองจกรกล

- พนกงานราชการกลมงานบรหารทวไป ไดแก ตาแหนงพนกงานวเคราะหนโยบายและแผน

๑๕

3 การดาเนนการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ 3.1 ใหตรวจสอบประวตการไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณของขาราชการผมสทธไดรบการพจารณาเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ จากสมดประวตหรอ ก.พ. 7 และตรวจสอบคณสมบตตามระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ อนเปนทเชดชยงชางเผอกและเครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย พ.ศ. 2536 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2552 เสรจแลวใหพมพรายชอลงในแบบบญชสรปรายชอผไดรบการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณของขาราชการ ลกจางประจาและพนกงานราชการแลวแตกรณ โดยแยกบญชละหนงชนตรา ทงน หากผมสทธเสนอขอพระราชทานฯ มกรณถกดาเนนการทางวนย หรออาญา ใหพมพลงในชองหมายเหตในแบบบญชสรปรายชอผ ไดรบการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณของขาราชการ ลกจางประจาและพนกงานราชการแลวแตกรณดวย 3.2 การเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณเปนกรณพเศษ ใหถอปฏบตดงน (1) ใหพจารณาอยางเครงครด และดวยความรอบคอบวา บคคลนนตองเปนผมคณสมบตตามหลกเกณฑของระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณฯ พ.ศ. 2536 ขอ 11 (3) อยางแทจรง คอ 1) ปฏบตหนาทฝาอนตราย 2) ปฏบตงานนอกเหนอหนาทเพมขนเปนพเศษ ซงเปนงานสาคญยง และเปน ผลดแกราชการ หรอสาธารณชน 3) คดคนสงหรอวธการอนเปนประโยชนอยางยงแกประเทศชาตไดเปนผลสาเรจ (2) มใหขอพระราชทานเปนกรณพเศษแกบคคลในสงกดทขาดระยะเวลาการเลอนชนตราเกนกวา 1 ป (กรณขอชนสายสะพาย) (3) ในการรายงานความดความชอบ ขอใหรายงานเฉพาะผลงาน ตามขอ 11 (3) โดยสงเขปอยางชดเจน และเพอใหการพจารณาความดความชอบเปนไปอยางชดเจนยงขนจงขอใหสรปรายงานความดความชอบในแบบสรปความดความชอบ 3.3 การเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณเปนกรณพเศษใหแกผปฏบตงานในจงหวดชายแดนใต ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยบาเหนจความชอบสาหรบเจาหนาทผปฏบตงานในจงหวดชายแดนภาคใต พ.ศ. 2550 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2552 ใหถอปฏบตตามหลกเกณฑและวธการตามประกาศคณะกรรมการพจารณาบาเหนจความชอบสาหรบเจาหนาทผปฏบตงานในจงหวดชายแดนภาคใต (ก.บ.จ.ต.) ลงวนท 20 มกราคม 2553

๑๖

การเสนอขอพระราชทานเหรยญจกรพรรดมาลาแกขาราชการ (ตามพระราชบญญตเหรยญจกรมาลาและเหรยญจกรพรรดมาลา พ.ศ. 2484 และทแกไขเพมเตม)

หลกเกณฑในการเสนอขอพระราชทานเหรยญจกรพรรดมาลา (ร.จ.พ.) แกขาราชการ 1. คณสมบตของบคคลทอยในหลกเกณฑการเสนอขอพระราชทานเหรยญจกรพรรดมาลา (1) เปนขาราชการและรบราชการเปนเวลาไมนอยกวา 25 ป (2) เปนผทรบราชการมาดวยความเรยบรอยมาโดยตลอด หมายถง เฉพาะผทรบราชการมาโดยไมเคยกระทาความผดมากอน ตงแตเรมรบราชการจนถงปทขอพระราชทาน ทงน เพอใหไดบคคลทประพฤตตนสมแกเกยรตในการไดรบพระราชทาน ดงนน การทขาราชการผใดกระทาความผดแตไดรบการลางมลทนตามพระราชบญญตลางมลทน แสดงวาขาราชการผนนยงมความผดอยเพยงแตใหถอวาบคคลนนมไดเคยถกลงโทษมากอน จงไมถอวาเปนบคคลทรบราชการมาดวยความเรยบรอยซงเปนเหตทาใหไมสามารถเสนอขอพระราชทานเหรยญจกรพรรดมาลาได และไมเคยถกงดเลอนเงนเดอนประจาป ดวยเหตทลาหรอมาสายเกนจานวนครงทกาหนด/ปฏบตหนาทไมไดผลตามเปาหมาย/ขาดราชการโดยไมมเหตผลอนสมควร (3) การนบเวลาราชการ 25 ป ใหนบเวลาราชการทงหมดของผนนรวมกนครบ 25 ปบรบรณ โดยใหเรมนบจากวนบรรจเขารบราชการจนถงวนท 5 ธนวาคม ของปทเสนอขอพระราชทานฯ กรณทลาออกแลวกลบเขาปฏบตราชการ ใหนบเวลาราชการกอนลาออกและเวลาทกลบเขาปฏบตราชการรวมกนใหไดครบเวลา 25 ปบรบรณ 2. การดาเนนการขอพระราชทานเหรยญจกรพรรดมาลา 2.1 ใหขาราชการผมสทธไดรบการพจารณาเสนอขอพระราชทานเหรยญจกรพรรดมาลาจดทาประวตสาหรบการเสนอขอพระราชทานฯ ของตน โดยพมพรายละเอยด วน เดอน ป ทรบราชการ ตงแตบรรจเขารบราชการเปนตนมา โดยกรอกเฉพาะวนทไดรบการเลอนเงนเดอนเรยงลาดบตอเนองตดตอกนทกปจนถงปจจบน หากมรายละเอยดเพมเตมในปใด เชน โอน ลาศกษาตอ เปนตนใหกรอกไวในชองหมายเหต แลวใหลงลายมอชอดวยตนเองเปนเจาของประวต ทงน การกรอกรายละเอยดของผขอฯ จะตองเปนจรงและถกตองตรงกบ ก.พ. 7 หรอสมดประวต มฉะนน จะถอวาเปนการรายงานเทจตอผบงคบบญชา หากขาราชการคนใดทไปชวยราชการ หรอไมไดปฏบตหนาทประจาอยทตนสงกดเดมใหยนตอผบงคบบญชาของหนวยงานทปฏบตหนาทในปทขอพระราชทานฯ 2.2 ใหหนวยงานตาง ๆ ตรวจสอบคณสมบตของขาราชการใหเปนไปตามหลกเกณฑฯ แลวจดทาแบบบญชสรปรายชอผไดรบการเสนอขอพระราชทานฯ โดยใหกรอกรายละเอยดของผขอพระราชทานฯ ทงหมดใหถกตอง ครบถวน และชดเจน เสรจแลวจดสงแบบประวตสาหรบเสนอขอพระราชทานเหรยญจกรพรรดมาลา และบญชสรปรายชอของขาราชการทสมควรไดรบพระราชทานเหรยญจกรพรรดมาลา จานวนอยางละ 1 ชด ถงกรมทดน ภายในระยะเวลาทกาหนด เพอตรวจสอบและดาเนนการไดทนเวลาตอไป

๑๗

บทท 3 การรบ เรยกคนและการสงคนเครองราชอสรยาภรณ

การรบเครองราชอสรยาภรณ แบงเปน 2 กรณ คอ 1. การรบเครองราชอสรยาภรณชนสายสะพาย ทรงพระกรณาใหเขาเฝา ฯ รบพระราชทานจากผแทนพระองค ณ ศาลาดสดาลย สวนจตรลดา ประมาณปลายเดอนมนาคมถงตนเดอนพฤษภาคมของทกป ทงน แลวแตทางสานกพระราชวงจะไดประสานงานมาทางสานกเลขาธการคณะรฐมนตร (สลค.) จะทรงพระกรณาใหเขาเฝา ฯ รบพระราชทานเมอใด และแจงใหกรมทดนทราบตอไป 2. การรบเครองราชอสรยาภรณชนตากวาสายสะพาย สานกเลขาธการคณะรฐมนตรจะจดสรรใหสวนราชการนาไปมอบใหแกผทไดรบพระราชทานหลงจากมรายชอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว โดยจดสรรเปนอตราสวน นอกจากเหรยญจกรพรรดมาลา (ร.จ.พ.) จะไดรบเตมจานวน และไมตองสงคน โดยสานกเลขาธการคณะรฐมนตร (สลค.) จะแจงกาหนดวนและเวลาใหไปรบทสานกกษาปณ หรอตามสถานทท สลค. กาหนด การรบใบประกาศกากบเครองราชอสรยาภรณ สานกเลขาธการคณะรฐมนตร (สลค.) จะมหนงสอมายงกรมท ดน เ พอแจ ง ใหทราบวา ไ ดมการประกาศราย ชอผ มสท ธ ไ ดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนตาง ๆ ในราชกจจานเบกษาเรยบรอยแลว และผมรายชอไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณทกคน จะไดรบใบประกาศกากบเครองราชอสรยาภรณทกคน และจะทยอยจายให เมอสานกอาลกษณและเครองราชอสรยาภรณดาเนนการเสรจเรยบรอยแลว การสงคนเครองราชอสรยาภรณ เปนหนาทของผไดรบพระราชทานฯ จะตองกระทาตามทกฎหมายและระเบยบกาหนด ซงมกรณทตองสงคน 4 กรณ คอ 1) คนเครองราชอสรยาภรณชนรอง ในกรณทผรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณไดรบพระราชทานเครองราชฯ ตระกลเดยวกนสงขน ผมหนาทรบผดชอบเกยวกบเครองราชฯ ตองแจงใหขาราชการผนนสงคนเครองราชอสรยาภรณชนรอง แลวรวบรวมจดทาบญชรายละเอยดของผทสงคน และระบชนตราของเครองราชฯ ตามแบบฟอรม ทฐ. 3 2) คนเครองราชอสรยาภรณทกชนทไดรบ เมอผไดรบ ถงแกกรรม ใหทายาทเปนผสงคน โดยไมตองคนใบกากบเครองราชฯ 3) คนเครองราชอสรยาภรณทกชนและทกประเภททไดรบเมอทรงพระกรณาใหเรยกคน กรณเชนนตองคนใบกากบเครองราชฯ ดวย 4) สาหรบเหรยญจกรพรรดมาลา (ร.จ.พ.) โดยปกตไมตองสงคน เวนแตจะทรงพระกรณาเรยกคนตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการพระราชทานพระบรมราชานญาตเรยกคน พ.ศ. 2548 เครองราชอสรยาภรณ ในกรณทไมอาจหรอไมสามารถสงคนเครองราชฯ หรอเหรยญจกรพรรดมาลาทไดรบไปแลว ผไดรบพระราชทานไป จะตองชดใชราคาตามราคาทสานกเลขาธการคณะรฐมนตรไดกาหนดไว ซงจะมการปรบราคาทก 3 ป

๑๘

การสงคนเครองราชอสรยาภรณ

เครองราชอสรยาภรณเปนเครองหมายแหงเกยรตยศ ซงพระมหากษตรยทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ พระราชทานเพอเปนบาเหนจความชอบและเครองหมายเชดชเกยรตยศอยางสงยงแกผไดรบพระราชทาน ดงนน เมอทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ พระราชทานเครองราชอสรยาภรณใหแกบคคลใดแลว บคคลนนยอมมหนาทในการธารงไวซงคณงามความดและคณคาแหงเครองราชอสรยาภรณ นอกจากนนยงตองปฏบตตามบทบญญตของกฎหมายทบญญตใหผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณตองสงคนเครองราชอสรยาภรณในกรณ ตาง ๆ หากไมสามารถสงคนเครองราชอสรยาภรณได ดวยประการใด ๆ จะตองใชราคาเครองราชอสรยาภรณตามททางราชการกาหนด 1. กรณทตองสงคนเครองราชอสรยาภรณตามกฎหมาย การสงคนเครองราชอสรยาภรณตระกลตาง ๆ (ยกเวนเครองราชอสรยาภรณอนเปนมงคลยงราชมตราภรณ) กฎหมายบญญตการทตองสงคนไว ซงสรปโดยรวมไดเปน 3 กรณ คอ กรณวายชนม กรณไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนสงขน และกรณทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหเรยกคนเครองราชอสรยาภรณ 1.1 กรณวายชนม กฎหมายเครองราชอสรยาภรณหลายฉบบ โดยเฉพาะเครองราชอสรยาภรณจลจอมเกลา เครองราชอสรยาภรณอนเปนทเชดชยงชางเผอก และเครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย ไดบญญตวาเมอผไดรบพระราชทานวายชนมใหผรบมรดกจะตองสงคนภายใน 30 วน นบแตวนทผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณนนวายชนม กรณผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณอนเปนทสรรเสรญยงดเรกคณาภรณวายชนม หากผวายชนมไดรบพระราชทานชนตราเดยว ทายาทของผไดรบพระราชทานไมตองสงคนเครองราชอสรยาภรณดงกลาว เนองจากตามพระราชบญญตเครองราชอสรยาภรณอนเปนทสรรเสรญยงดเรกคณาภรณ พ.ศ. 2534 มไดบญญตใหตองสงคน 1.2 กรณไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนสงขน เ ค ร อ ง ร า ช อ ส ร ย า ภ รณ ท ม ก ฎ ห ม า ย บญญ ต ใ ห ผ ไ ด ร บ พ ร ะ ร า ช ท า นเครองราชอสรยาภรณชนสงขนตองสงคนเครองราชอสรยาภรณชนรอง เชน เครองราชอสรยาภรณจลจอมเกลา เครองราชอสรยาภรณอนเปนทเชดชยงชางเผอก เครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย และเครองราชอสรยาภรณอนเปนทสรรเสรญยงดเรกคณาภรณ หากไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนสงขนในตระกลใดตองสงคนเครองราชอสรยาภรณชนรองในตระกลนน เชน ผท ไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชน ต.ม. และ ต.ช. ตอมาไดรบพระราชทานชน ท.ม. บคคลนนมหนาทตองสงคนชน ต.ม. ซงเปนชนรองของชน ท.ม. และเมอไดรบพระราชทานชน ท.ช. บคคลนนตองสงคนชน ต.ช. ซงเปนชนรองของชน ท.ช.

๑๙

1.3 กรณทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหเรยกคนเครองราชอสรยาภรณ การเรยกคนเครองราชอสรยาภรณ หมายความวา การดาเนนการถอนชอผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณออกจากรายชอผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ตามประกาศสานกนายกรฐมนตร และเรยกคนเครองราชอสรยาภรณ รวมทงประกาศนยบตรกากบเครองราชอสรยาภรณคนดวย เมอปรากฏเหตตามขอ 7 ของระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการขอพระราชทานพระบรมราชานญาตเรยกคนเครองราชอสรยาภรณ พ.ศ. 2548 เปนหนาทของสวนราชการตนสงกดหรอสวนราชการทเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณหรอหนวยงานทเกยวของทจะตองดาเนนการรวบรวมเอกสารหลกฐานและประวตการไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณของผนนสงเรองไปยงสานกเลขาธการคณะรฐมนตรเพอเสนอนายกรฐมนตร เมอนายกรฐมนตรพจารณาเหนชอบแลว สานกเลขาธการคณะรฐมนตรจะสงเรองไปยงสานกราชเลขาธการ เพอนาความกราบบงคมทลพระกรณาขอพระราชทานพระบรมราชานญาตเรยกคนเครองราชอสรยาภรณตอไป เมอทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหเรยกคน และสานกเลขาธการคณะรฐมนตรนาลงประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหสวนราชการตนสงกดของผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณหรอหนวยงานทเกยวของดาเนนการเรยกเครองราชอสรยาภรณคนโดยพลน 2. การสงคนเครองราชอสรยาภรณกรณอน ๆ ผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณทมความประสงคสงคนเครองราชอสรยาภรณ โดยไมใชกรณทตองสงคนตามกฎหมาย เชน กรณเกษยณอายราชการ ลาออก หรอพนจากตาแหนง หรอไมประสงคจะเกบไวเนองจากไมไดใชประดบแลว สามารถสงคนเครองราชอสรยาภรณได ทงโดยการสงคนผานหนวยงานตนสงกด และการสงคนโดยตรงทสานกเลขาธการคณะรฐมนตร 3. การตรวจสอบเครองราชอสรยาภรณทจะรบคน สานกเลขาธการคณะรฐมนตรจะพจารณารบคนเฉพาะเครองราชอสรยาภรณทมสภาพทสมบรณเทานน หากเปนกรณเครองราชอสรยาภรณชารดหรอเสยหายตามสภาพอนเกดจากการใชเพยงเลกนอย เชน ลงยาสแตกหรอกะเทาะหรอสกหรอสวนหนงสวนใด สานกเลขาธการคณะรฐมนตรอาจพจารณารบคนไ ด ท ง น จะไม รบคน เค รองราชอสรยาภรณท ไมครบตามลกษณะหรอองคประกอบของเครองราชอสรยาภรณทกฎหมายเครองราชอสรยาภรณแตละตระกลบญญตไว กรณเครองราชอสรยาภรณทจะสงคนมองคประกอบไมครบถวน เนองจากบางสวนของเครองราชอสรยาภรณสญหาย ผไดรบพระราชทานหรอสวนราชการตนสงกดของผนนสามารถทาหนงสอถงสานกเลขาธการคณะรฐมนตรแจงความประสงคขอใหพจารณาดาเนนการซอม (จดสรางสวนทสญหาย) ไดโดยใหระบดวยวาผไดรบพระราชทานจะเปนผออกคาใชจาย และเมอสานกเลขาธการคณะรฐมนตรสงใหสานกกษาปณ กรมธนารกษ หรอ องคการสงเคราะหทหารผานศก ดาเนนการซอมเรยบรอยแลวจะแจงใหผทไดรบพระราชทานไปชาระราคาคาซอมแซมและจะดาเนนการรบคนตอไป

๒๐

กรณทสวนราชการรบคนเครองราชอสรยาภรณจากผไดรบพระราชทานหรอทายาทของผไดรบพระราชทาน ขอใหตรวจสอบความแทจรงของเครองราชอสรยาภรณในเบองตนวามสญลกษณของผผลตเครองราชอสรยาภรณทตวเครองราชอสรยาภรณหรอไม ทงน ในอดตสานกเลขาธการคณะรฐมนตรไดจางใหเอกชนทมฝมอในดานนเปนผสราง เชน ราน ท.ประดษฐ ไทยนคร ธระชยการชาง ประเสรฐศลป รตนกาญจน สหศลป สมพนธอาภรณ แสงมณ เฮงหล เปนตน นอกจากนใหพจารณาวสดทใชสราง นาหนก ส และขนาดของเครองราชอสรยาภรณดวย ปจจบนเครองราชอสรยาภรณทสานกเลขาธการคณะรฐมนตรจดสรางจะมอกษรยอ “สลค” และเลข พ.ศ. ทผลตอยทดานหลงของเครองราชอสรยาภรณ อยางไรกตาม หากสวนราชการใดมขอสงสยในเรองความแทจรงของเครองราชอสรยาภรณทจะรบคน ตดตอสอบถามไดทสานกอาลกษณและเครองราชอสรยาภรณ สานกเลขาธการคณะรฐมนตร และควรตดชอของผไดรบพระราชทานไวกบเครองราชอสรยาภรณทสงคนดวย 4. วธการสงคนเครองราชอสรยาภรณ 4.1 การสงคนเครองราชอสรยาภรณหรอชดใชราคาแทนเครองราชอสรยาภรณโดยผานสวนราชการตนสงกดใหดาเนนการ ดงน (1) ใหสวนราชการตนสงกดทาหนงสอถงสานกเลขาธการคณะรฐมนตรโดยมบญชแนบทายซงระบรายละเอยดเกยวกบ คานาหนาชอ ชอตว และชอสกลของผไดรบพระราชทาน ชนตราเครองราชอสรยาภรณทสงคน หรอในกรณทชดใชราคาใหระบชนตราเครองราชอสรยาภรณและจานวนเงนชดใชดวยและนาหนงสอมาพรอมกบเครองราชอสรยาภรณทจะสงคนหรอเงนชดใชราคาเครองราชอสรยาภรณ ไปทสานกอาลกษณและเครองราชอสรยาภรณ สานกเลขาธการคณะรฐมนตร ทาเนยบรฐบาล (2) เมอเจาหนาทของสานกอาลกษณและเครองราชอสรยาภรณตรวจสอบชนตรา จานวน และความแทจรงของเครองราชอสรยาภรณหรอตรวจสอบจานวนเงนชดใชกบราคาชดใชเครองราชอสรยาภรณครบถวนแลว จะออกใบรบคนเครองราชอสรยาภรณหรอใบเสรจรบเงน แลวแตกรณ ใหแกสวนราชการทสงคนเครองราชอสรยาภรณเพอเกบไวเปนหลกฐานในการสงคน 4.2 การสงคนหรอชดใชราคาเครองราชอสรยาภรณดวยตนเองหรอทายาท ใหดาเนนการ ดงน (1) ใหผไดรบพระราชทานหรอทายาททาหนงสอถงสานกเลขาธการคณะรฐมนตร (กรณไมไดทาหนงสอ สานกเลขาธการคณะรฐมนตรไดจดเตรยมเอกสารใหกรอกรายละเอยดในการสงคนในแบบ ทฐ. พรอมนาเครองราชอสรยาภรณทจะตองสงคนหรอชดใชราคาเครองราชอสรยาภรณไปทสานกอาลกษณและเครองราชอสรยาภรณ สานกเลขาธการคณะรฐมนตร ทาเนยบรฐบาล (2) เมอเจาหนาทของสานกอาลกษณและเครองราชอสรยาภรณตรวจสอบชนตรา จานวน และความแทจรงของเครองราชอสรยาภรณหรอตรวจสอบจานวนเงนชดใชกบราคาชดใชเครองราชอสรยาภรณครบถวนแลว จะออกใบรบคนเครองราชอสรยาภรณหรอใบเสรจรบเงน แลวแตกรณ ใหแกผไดรบพระราชทานหรอทายาทเพอเกบไวเปนหลกฐานในการสงคน

๒๑

การสงคนเครองราชอสรยาภรณ

เมอไดรบพระราชทาน ชนตราทตองสงคน

บ.ม. -

บ.ช. -

จ.ม. บ.ม.

จ.ช. บ.ช.

ต.ม. จ.ม.

ต.ช. จ.ช.

ท.ม. ต.ม.

ท.ช. ต.ช.

ชนสายสะพาย

ป.ม. ท.ม.

ป.ช. ท.ช.

ม.ว.ม. ป.ม.

ม.ป.ช. ป.ช.

๒๒

หนวยงาน / สถานทรบคนเครองราชอสรยาภรณ 1. กลมงานเครองราชอสรยาภรณ สานกอาลกษณและเครองราชอสรยาภรณ สานกเลขาธการ

คณะรฐมนตรในทาเนยบรฐบาล ถนนนครปฐม เขตดสต กรงเทพมหานคร 10300 (อาคารเดม) โทร. 0 2280 9000 ตอ 424 โทรสาร 0 2280 9072

2. หนวยงานตนสงกดของผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ โดยเมอหนวยงานไดรบคนเครองราชอสรยาภรณ จากบคคลในสงกดแลวตองรวบรวมนาสงสานกเลขาธการคณะรฐมนตร ตาม ขอ 1

วธการเกบรกษา 1. เครองราชอสรยาภรณเปนของสง ควรเกบรกษาไวในทสง เหมาะสมควรแกการเคารพบชา เปนการ แสดงความจงรกภกด นอมราลกในพระมหากรณาธคณพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ผพระราชทาน จะเปนมงคลสงสด กอใหเกดความสขความเจรญแกตนเองและครอบครว 2. ควรเกบในทปลอดภย ปองกนการสญหาย 3. ภายหลงการใชประดบแตละครง ควรใชผาสะอาด นม ทาความสะอาดเบา ๆ และหอดวยกระดาษ แกวใหมดชด นาไปใสกลอง ปดฝาใหสนทปองกนฝนละออง และไมใหกระทบกบอากาศ 4. ไมควรเกบในสถานททมแดดสองตลอดเวลา หรอมไฟรอนแรง และตองไมอบชน ปกตมกจะเกบไวใน อณหภมหอง แตถาเปนหองปรบอากาศจะดทสด 5 ดวงตรา ดารา และเหรยญราชอสรยาภรณ อาจเสอมสภาพไดจากความไมบรสทธของอากาศ ฝนละออง กาซเสยชนดตาง ๆ ถาเกบไวในตนรภย หรอตเหลก ควรหอใหมดชดตามขอ 3 เพราะสทใช พนหรอทาตเหลก จะทาปฏกรยากบโลหะเงน จะทาใหเงนดา 6. ไมควรใชสารกนแมลงชนดตาง ๆ เนองจากเมอสารระเหยออกมา จะทาปฏกรยากบโลหะเงน และสวน ทกะไหลทอง ในเครองหมายแพรปกดนเงน ดนทอง ทาใหเปลยนเปนสดาได 7. สายสะพายและแพรแถบทอดวยดายและใยไหม ควรเกบในทไมรอน ไมอบชน เพราะความรอน และ ความชน จะทาใหเนอผา ยดขยาย และหดตวอยตลอดเวลา จะทาใหเนอผาแหงแขงกรอบ ถาม ความชนทาใหเนอผายยเปอย อาจเกดเชอรา และรอยดาง อายการใชงาน จะสน 8. แสงสวางเปนอนตรายตอสของผา สายสะพายและแพรแถบ แสงจะทาใหสของเนอผาซดเรวควรเกบ ในตททบแสง ในหองปรบอากาศไดกจะด 9. ผาสายสะพายควรเกบโดยวธมวนเปนวงกลม ผาจะไดไมยบ หรอเกบโดยวธวางไวตามยาว การเกบโดย วธพบซอนกน จะทาใหเกดรอยพบ จะเกดรอยดาง สซดตามแนวของรอยพบนน 10. เมอเกบไวโดยมไดนามาประดบเปนเวลานาน ควรตรวจสอบบางเปนครงคราว

ขอควรระวงในการประดบเครองราชอสรยาภรณ 1. กอนจบตองเครองราชอสรยาภรณ ตองแนใจวามอของทานสะอาด 2. หลกเลยงการจบตองตวเหรยญโดยตรง เพราะนวมอมคราบเหงอจะทาใหเปนรอยดาง เกดคราบ

สกปรกในเวลาตอมา

๒๓

3. การจบตองเหรยญ ดวงตรา ดารา ควรจบทขอบนอกของเหรยญใหกระชบและมนคงปองกนการตกหลน โดยใชนวหวแมมอ นวช นวกลางและนวนางประคอง หรอจะจบทบรเวณหหอยของแพรแถบเหรยญกได ถาเปนดวงตรา ดวงดารา ควรจบทขอบนอกดงกลาวแลวยกขนวางบนฝามออกขางหนงปองกนการพลดหลน

4. ถาเปนไปไดควรสวมถงมอ เพอปองกนคราบเหงอทจะทาใหเกดรอยคราบสกปรก 5. ระวงการกระทบกระแทกกบของแขง หรอตกหลน จะทาใหสวนทลงยากะเทาะ เหรยญจะบบ ชารด 6. ขณะสวมสายสะพาย ควรระมดระวงการนง การยน เพราะดวงตรา ดวงหอยสายสะพายจะกระทบ

กระแทกกบของแขง หรอเกยวกบสงของขางเคยง 7. ควรแนใจวาสปรงขอเกยวดวงตรายงแขงแรงด จะไดไมเกดปญหาขณะใชประดบ 8. เมอสอดกานเสยบของดวงดาราเขากบตวหนอนแลว ควรตรวจดวาไดสอดสวนปลายของกานเสยบเขา

“ขอเกยว” ใหมนคงดแลว 9. เครองราชอสรยาภรณชนสายสะพาย ควรเยบตรงดวงตราหอยสายสะพายกบสายสะพาย เพอปองกน

การชารด หรอตกสญหาย 10. สายสะพายเครองราชอสรยาภรณ ควรปรบความยาวใหไดพอเหมาะกบความสงของแตละบคคล

วธทาความสะอาดเครองราชอสรยาภรณ โดยปกตถาไดเกบรกษาอยางถกวธแลว ดวงตรา และเหรยญตาง ๆ จะคงสภาพอยไดนาน แตถาเกดเปนรอยดางดา ไมสวยนยมใชผงขดเงนกบแปรงขนออนนม ๆ ไมควรใชผงขดหรอผงซกฟอก เพราะจะทาใหเปนรอยขดขวน บนหนาเหรยญ ผงขดทองเหลอง ไมควรใชเพราะจะทาใหลวดลายลบเลอน ไซยาไนด ทาใหเงนขาวดแตจะเกดปฏกรยาแรงเกนไป และเปนอนตรายแกผใช

๒๔

บทท 4 การแตงกายประดบเครองราชอสรยาภรณ

1. การแตงกายประดบเครองราชอสรยาภรณตามหมายกาหนดการหรอกาหนดนดหมายของทางราชการ ในหมายกาหนดการ หรอกาหนดนดหมายของทางราชการในพระราชพธหรอรฐพธตาง ๆ จะมขอความระบรายละเอยดการแตงกายในแตละโอกาส เชน ใหแตงกายเตมยศ ครงยศ หรอปกตขาว แลวแตกรณ ผแตงกายตองตรวจสอบหมายกาหนดการ หรอขอความทระบการแตงกายในกาหนดนดหมายของทางราชการใหชดเจนและแตงกายและประดบเครองราชอสรยาภรณใหถกตอง ทง น การทจะประดบเครองราชอสรยาภรณ รวมกบการแตงกายดงกลาวตามทระบไวไดอยางถกตองนน มหลกการสาคญทควรทราบ ดงน 1.1 กรณใหแตงกายเตมยศ (เสอขาว กางเกงหรอกระโปรงดา) 1) ไ ม ร ะบ ช อ สายสะพาย เค ร อ ง ราช อสร ย าภรณ ใ ห ส วมสายสะพายเคร อ งราชอ สร ยาภรณ ชนส งส ดท ไ ด รบพระราชทานเ พยงสายเ ดยว โดยใ หประ ดบดาราของเครองราชอสรยาภรณชนสงสด ทไดรบพระราชทานแตละตระกล ตามลาดบเกยรต 2) ร ะบ ช อ ส า ย ส ะพ า ย เ ค ร อ ง ร า ช อ ส ร ย า ภ รณ ใ ห ส ว ม ส า ย ส ะพ า ยเครองราชอสรยาภรณตามทระบ ซงแมวาจะไดรบพระราชทานสายสะพาย ทมลาดบเกยรตสงกวากตาม เชน ระบใหสวมสายสะพายมงกฎไทย หากไดรบพระราชทานประถมาภรณมงกฎไทย และประถมาภรณชางเผอกแลว กใหสวมสายสะพายประถมาภรณมงกฎไทย แตใหประดบดาราเครองราชอสรยาภรณชนสงสด ของแตละตระกลทไดรบพระราชทาน ตามลาดบเกยรต แตหากมไดรบพระราชทานสายสะพายเครองราชอสรยาภรณตามทระบชอใหสวมสายสะพาย หรอประดบเครองราชอสรยาภรณ ชนสงสดทไดรบพระราชทาน โดยประดบดาราตามลาดบเกยรต อาทหากหมายกาหนดการใหแตงกายเตมยศ สวมสายสรอยจลจอมเกลา หรอ ใหแตงกายเตมยศสวมสายสะพายชางเผอก ผทไดรบพระราชทานชนสงสดชนประถมาภรณมงกฎไทย โดยยงไมไดรบพระราชทานชนประถมาภรณชางเผอก หรอ ผไดรบพระราชทานปฐมดเรกคณาภรณเปนชนสงสดใหสวมสายสะพายประถมาภรณมงกฎไทย หรอสายสะพายปฐมดเรกคณาภรณแลวแตกรณ 1.2 กรณใหแตงกายครงยศ (เสอขาว กางเกงหรอกระโปรงดา) ใหแตงกายเชนเดยวกบเตมยศ โดยประดบเครองราชอสรยาภรณชนสงสดทไดรบพระราชทาน เวนแต ผทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนสายสะพาย เมอประดบดาราชนสงสดทไดรบพระราชทานแตละตระกลแลว ไมตองสวมสายสะพาย สาหรบผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณมหาจกรบรมราชวงศ (ฝายใน) เครองราชอสรยาภรณอนเปนโบราณมงคลนพรตนราชวราภรณ (ฝายใน) เครองราชอสรยาภรณปฐมจลจอมเกลา และทตยจลจอมเกลาวเศษ (ฝายใน) ใหนาดวงตรา หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ประดบทหนาบาเสอเบองซาย โดยไมตองประดบดาราของเครองราชอสรยาภรณดงกลาว

๒๕

1.3 กรณใหแตงกายปกตขาว (เสอขาว กางเกงหรอกระโปรงขาว) ใหประดบแพรแถบยอของ เครองราชอสรยาภรณตามชนยศทไดพระราชทาน แตหากระบใหแตงกายปกตขาวประดบเหรยญ ใหประดบเฉพาะเหรยญราชอสรยาภรณทอกเสอเบองซาย โดยไมประดบดารา หรอสายสะพาย อนง ทงสามกรณ หากเปนการแตงกายในงานศพซงมกาหนดการระบใหแตงกายเตมยศ ครงยศ หรอปกตขาวไวทกข ใหสวมปลอกแขนสดาทแขนเสอขางซาย 1.4 ในโอกาสพเศษ (บางพธ) อาจมหมายกาหนดการระบ ใหแตงกายปกตขาวประดบเหรยญ เชน งานเลยงพระและสมโภชราชกกธภณฑ หรอในการพระราชพธฉตรมงคลกใหแตงกายปกตขาว แตประดบเหรยญราชอสรยาภรณและเหรยญทระลก โดยไมตองประดบเครองราชอสรยาภรณ และไมตองสวมสายสะพายหรอสวมแพรแถบสวมคอแตอยางใด ขอสงเกต เมอแตงกายชดสากลจะไมมการประดบเครองราชอสรยาภรณหรอแพรแถบยอของเครองราชอสรยาภรณเปนอนขาด เวนแตจะประดบดมเสอเครองราชอสรยาภรณ

2. ลาดบเกยรตของเครองราชอสรยาภรณ เครองราชอสรยาภรณไทยมลาดบเกยรตลดหลนกน ซงโดยหลกการใหญการประดบเครองราชอสรยาภรณจะตองเรยงลาดบตามประเภทและในแตละประเภทดงกลาว การเรยงลาดบเกยรตของเครองราชอสรยาภรณและเหรยญแตละชนดไว เพอใหทราบถงความสาคญของเครองราชอสรยาภรณและเหรยญเหลานน รวมทงเพอใหผทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ หรอเหรยญมากกวา 1 ชนด จะไดประดบไ ดอ ยางถก ตอง ซ ง ก าหนดไ ว ในประกาศสา นกนายกร ฐมนตร เร อง ล า ดบ เ กยร ตของเครองราชอสรยาภรณ ดงน ลาดบ 1. เครองราชอสรยาภรณ ลาดบ 2. เหรยญบาเหนจกลาหาญ ลาดบ 3. เหรยญบาเหนจในราชการ ลาดบ 4. เหรยญบาเหนจในพระองค ลาดบ 5. เหรยญทระลกตาง ๆ

3. การประดบเครองราชอสรยาภรณ ผไดรบพระราชทานจะตองประดบตามลาดบเกยรต ตามประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง ลาดบเกยรตเครองราชอสรยาภรณไทยและระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการประดบเครองราชอสรยาภรณ พ.ศ. 2541 โดยเครงครดตลอดจนเมอนาออกมาประดบแลว จะตองเกบรกษาและดแลอยางด เนองจากเปนสงทมมงคลแกผไดรบพระราชทาน และเปนของสงเหมาะสมแกการเคารพบชา อกทงยงเปนการนอมราลกและแสดงความจงรกภกดตอพระบาทสมเดจพระเจาอยหวททรงพระราชทานใหแกขาราชการ ลกจางประจาและพนกงานราชการ

๒๖

การประดบเครองราชอสรยาภรณ

การแตงเครองแบบและการประดบเครองราชอสรยาภรณ ตองเปนไปตามหมายกาหนดการทสานกพระราชวงระบ หรอตามกาหนดนดหมายของทางราชการระบ โดยพจารณาความเหมาะสมหลายประการประกอบกน เชน ความเหมาะสมดานสถานท พธการ (เปนการเขาเฝา ฯ ตามปกตหรอวาระพเศษ) หรอบคคล (เปนงานพระราชทานเพลงศพผใด) เปนตน การประดบเครองราชอสรยาภรณ ใหปฏบต ดงน

1. เครองราชอสรยาภรณททรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหผไดรบพระราชทานเขาเฝา ฯ รบพระราชทาน มใหประดบเครองราชอสรยาภรณกอนเวลาททรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหเขาเฝา ฯ รบพระราชทาน หากทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหเขาเฝา ฯ รบพระราชทานแลว แตไมสามารถเขาเฝา ฯ รบพระราชทานได จะประดบเครองราชอสรยาภรณนนได นบตงแตผานพนพธพระราชทานแลว เวนแตไดรบพระมหากรณาธคณโปรดเกลา ฯ ใหเขาเฝา ฯ ในโอกาสตอไป หากมความจาเปนไมสามารถรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณในวนพธพระราชทานไดในกรณใดกตาม จะประดบเครองราชอสรยาภรณนนได นบตงแตสนสดพธพระราชทาน

2. การประดบเครองราชอสรยาภรณชนดมสายสะพาย (บรษและสตร) กรณหมายกาหนดการหรอกาหนดนดหมายของทางราชการ ระบชนดของสายสะพาย ใหสวมสายสะพายตามทกาหนดการระบ โดยประดบดาราของเครองราชอสรยาภรณชนสงสดของแตละตระกลทไดรบพระราชทานตามลาดบ ผทมไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณตามทหมายกาหนดการระบไวหรอกาหนดนดหมายของทางราชการ ใหสวมสายสะพายชนสงสดหรอเครองราชอสรยาภรณชนสงสดทไดรบพระราชทาน กรณหมายกาหนดการหรอกาหนดนดหมายของทางราชการ มไดระบชนดของสายสะพาย ใหสวมสายสะพายทลาดบเกยรตสงสดทไดรบพระราชทาน โดยมวธปฏบต ดงน 2.1 มหาปรมาภรณชางเผอก (ม.ป.ช.) – สะพายบาซายเฉยงลงทางขวา 2.2 มหาวชรมงกฎ (ม.ว.ม.) – สะพายบาซายเฉยงลงทางขวา 2.3 ประถมาภรณชางเผอก (ป.ช.) – สะพายบาขวาเฉยงลงทางซาย 2.4 ประถมาภรณมงกฎไทย (ป.ม.) – สะพายบาขวาเฉยงลงทางซาย ทงน หากมไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนสายสะพาย ใหประดบเครองราชอสรยาภรณทมลาดบเกยรตสงสดทไดรบพระราชทาน 3. การประดบเครองราชอสรยาภรณชนดดวงตราหอยกบแพรแถบสวมคอ ซงเปนเครองราชอสรยาภรณทพระราชทานใหแกบรษ ไดแก 3.1 ทวตยาภรณชางเผอก (ท.ช.) 3.2 ทวตยาภรณมงกฎไทย (ท.ม.)

๒๗

3.3 ตรตาภรณชางเผอก (ต.ช.) 3.4 ตรตาภรณมงกฎไทย (ต.ม.)

โดยเครองราชอสรยาภรณลาดบท 3.1 และ 3.2 มดาราประกอบ สวนลาดบท 3.3 และ 3.4 ไมมดาราประกอบ มวธประดบโดยใหคลองแพรแถบไวในปกคอเสอ ใหหวงและแพรแถบหอยดวงตราลอดออกมานอกเสอระหวางตะขอตวลางทขอบคอเสอกบดมเมดแรกพองาม และใหสวนสงสดของดวงตราจรดขอบลางของคอเสอ หากไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนดสวมคอมากกวา 2 ดวง เพอความเหมาะสมและสวยงามควรประดบเพยง 2 ดวง โดยประดบดวงตราทมลาดบเกยรตรองลงมาใหแพรแถบลอดออกมาจากรงดมเมดทสอง ใหแพรแถบอยใตดม สวนวธประดบดาราของเครองราชอสรยาภรณชนดน (เฉพาะเครองราชอสรยาภรณทมดารา) ใหประดบทอกเสอเบองซาย 4. การประดบเครองราชอสรยาภรณชนดดวงตราหอยกบแพรแถบประดบทอกเสอ ซงเปนเครองราชอสรยาภรณทพระราชทานใหแก บรษ ไดแก 4.1 จตรถาภรณชางเผอก (จ.ช.) 4.2 จตรถาภรณมงกฎไทย (จ.ม.) 4.3 เบญจมาภรณชางเผอก (บ.ช.) 4.4 เบญจมาภรณมงกฎไทย (บ.ม.) โดยใหประดบไวทเหนอปกกระเปาเสอเบองซายตากวาแนวรงดมเมดแรกลงมาใหดวงตราอยระหวางขอบบนปกกระเปาพองาม และหากประดบตงแตสองดวงขนไป ใหเรยงลาดบเกยรตจากดานรงดมไปปลายบาซาย 5. การประดบเครองราชอสรยาภรณชนดดวงตราหอยกบแพรแถบประดบทหนาบาเสอ ซงเปนเครองราชอสรยาภรณทพระราชทานใหแก สตร ไดแก 5.1 ทวตยาภรณชางเผอก (ท.ช.) 5.2 ทวตยาภรณมงกฎไทย (ท.ม.)

๒๘

5.3 ตรตาภรณชางเผอก (ต.ช.) 5.4 ตรตาภรณมงกฎไทย (ต.ม.) 5.5 จตรถาภรณชางเผอก (จ.ช.) 5.6 จตรถาภรณมงกฎไทย (จ.ม.) 5.7 เบญจมาภรณชางเผอก (บ.ช.) 5.8 เบญจมาภรณมงกฎไทย (บ.ม.) โดยใหประดบทหนาบาเสอเบองซายพองาม และหากประดบตงแตสองดวงขนไป ใหประดบดวงตราทมลาดบเกยรตรองมาในระดบตากวาดวงตราทมลาดบเกยรตสงกวา โดยเรยงลาดบจากดานรงดมลดหลนไปปลายบาซาย สวนการประดบดารา (เฉพาะเครองราชอสรยาภรณทมดารา) ใหประดบทอกเสอเบองซายพองาม 6. การประดบเหรยญราชอสรยาภรณ (เหรยญจกรพรรดมาลา) 6.1 เหรยญราชอสรยาภรณสาหรบบรษ ใหปฏบตตามวธประดบตามขอ 4 6.2 เหรยญราชอสรยาภรณสาหรบสตร ใหปฏบตตามวธประดบตามขอ 5

ทงน การประดบเครองราชอสรยาภรณและเหรยญราชอสรยาภรณจะยดแนวรงดมเปนหลกโดยเครองราชอสรยาภรณและเหรยญราชอสรยาภรณทมลาดบเกยรตสงจะเรยงลาดบจากแนวรงดมออกไปปลายบาซายตามลาดบ

7. การประดบดาราเครองราชอสรยาภรณ การประดบดาราของเครองราชอสรยาภรณทกชนดทมดารา กบเครองแบบเตมยศ หรอครงยศของบรษ จะประดบทอกเสอเบองซายระดบใตชายปกกระเปา สวนเครองแบบเตมยศ หรอครงยศของสตร กรณผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณหลายตระกลและมดาราหลายดวง มวธประดบตามความเหมาะสมและสวยงามกบสายสะพายทจะสะพายจากบาขวาเฉยงลงทางซาย หรอจากบาซายเฉยงลงทางขวา ไดหลายแบบ ดงน 7.1 การประดบดารา 2 ดวง - แบบท 1 1) ดาราดวงแรก ประดบทอกเสอเบองซายพองาม 2) ดาราดวงทสองทมลาดบเกยรตรองลงมา ประดบในระดบตากวาดาราดวงแรกเยองไปทางซาย

�

๒๙

- แบบท 2 1) ดาราดวงแรก ประดบทอกเสอเบองซายพองาม 2) ดาราดวงทสองทมลาดบเกยรตรองลงมา ประดบในแนวเดยวกบดวงดาราเยองไปทางซาย - แบบท 3 1) ดาราดวงแรก ประดบทอกเสอเบองซายพองาม 2) ดาราดวงทสองทมลาดบเกยรตรองลงมา ประดบในระดบตากวาดาราดวงแรกในแนวดง (ดาราดวงทสองอยตรงกบดาราดวงแรก) 7.2 การประดบดารา 3 ดวง - แบบท 1 1) ดาราดวงแรกทมลาดบเกยรตสงสดประดบทอกเสอเบองซายพองาม 2) ดาราดวงทมลาดบเกยรตสงเปนลาดบสอง ประดบในระดบตากวาดาราดวงแรกในแนวดง (ดาราดวงทสองอยตรงกบดาราดวงแรก) 3) ดาราดวงทมลาดบเกยรตสงเปนลาดบสาม ประดบในแนวเดยวกบดาราดวงทสองเยองไปทางซาย

�

�

�

๓๐

- แบบท 2 1) ดาราดวงแรกทมลาดบเกยรตสงสดประดบทอกเสอเบองซายพองาม 2) ดาราดวงทมลาดบเกยรตสงเปนลาดบสอง ประดบในระดบตากวาดาราดวงแรกเยองไปทางซาย 3) ดาราดวงทมลาดบเกยรตสงเปนลาดบสาม ประดบในระดบตากวาดาราดวงทสองเยองไปใกลแนวรงดม - แบบท 3 1) ดาราดวงแรกทมลาดบเกยรตสงสดประดบทอกเสอเบองซายพองาม 2) ดาราดวงทมลาดบเกยรตสงเปนลาดบสอง ประดบในแนวเดยวกบดาราดวงแรกเยองไปทางซาย 3) ดาราดวงทมลาดบเกยรตสงเปนลาดบสาม ประดบในระดบตากวาดาราทงสองดวงขางตน โดยใหมระยะหางจากดาราดวงแรกเทากบดาราดวงทสอง

�

�

๓๑

- แบบท 4 1) ดาราดวงแรกทมลาดบเกยรตสงสดประดบทอกเสอเบองซายพองาม 2) ดาราดวงทมลาดบเกยรตสงเปนลาดบสอง ประดบในระดบตากวาดาราดวงแรกเยองไปทางซาย 3) ดาราดวงทมลาดบเกยรตสงเปนลาดบสาม ประดบในระดบตากวาดาราดวงทสองเยองไปทางซาย นอกจากน ยงสามารถประดบไดตามรปแบบอนทเหมาะสมและสวยงามอก โดยยดหลกใหดาราทมลาดบเกยรตสงสดอยบนสด กรณประดบดาราดวงทสองในระดบเดยวกน ดาราดวงแรกทมลาดบเกยรตสงสดจะตองอยใกลแนวรงดม ทงน ใหรวมถงกรณประดบดารามากกวา 3 ดวงขนไปดวย

�

๓๒

การประดบเครองหมายเขมพระราชทาน

เครองหมายเขมพระราชทาน เปนเครองหมายททรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ พระราชทานเปนเขมทระลกในโอกาสพระราชพธมหามงคลตาง ๆ ใหแกขาราชการและคณะบคคลตาง ๆ เพอเปนการเฉลมพระเกยรตและแสดงความจงรกภกด เชน

เขมทระลกตราสญลกษณงานเฉลมพระเกยรต

เนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 80 พรรษา 5 ธนวาคม 2550

เขมทระลกตราสญลกษณงานเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาส พระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธนวาคม 2554

เขมทระลกสมเดจพระเจาภคนเธอ เจาฟาเพชรรตนราชสดา สรโสภาพณณวด

�

�

๓๓

การประดบเครองหมายเขมพระราชทานกบเครองแบบ มวธการ ดงน 1. เครองแบบปฏบตราชการ (สกาก) - บรษ ใหประดบเครองหมายเขมพระราชทานทอกเสอเบองขวาเหนอปากกระเปาเสอ (เหนอปายชอ) - สตร ใหประดบเชนเดยวกบบรษ 2. เครองแบบพธการ (ปกตขาว ครงยศและเตมยศ) - บรษ ใหประดบเครองหมายเขมพระราชทานทอกเสอเบองขวาเหนอปากกระเปาเสอ - สตร ใหประดบเครองหมายเขมพระราชทานทอกเสอเบองขวา โดยอยในระดบเทยบเคยงกบบรษ ทงน หามประดบเครองหมายเขมพระราชทานในงานอวมงคล เชน งานศพ

๓๔

ชนสายสะพาย ประกอบดวย ชน ม.ป.ช., ม.ว.ม., ป.ช., และ ป.ม. • ม.ป.ช. กบ ม.ว.ม. บรษ

เครองแบบครงยศ เครองแบบเตมยศ

ดารา ม.ป.ช. ประดบทอกเสอเบองซายใตชายปกกระเปา ดวงตรา ม.ป.ช. หอยกบสายสะพาย สะพายบาซายเฉยงลงทางขวา ดารา ม.ว.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ม.ป.ช. เยองไปทางซาย ดารา ม.ป.ช. ประดบทอกเสอเบองซายใตชายปกกระเปา เหรยญราชอสรยาภรณ ประดบทอกเสอเบองซายเหนอปกกระเปา ดารา ม.ว.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ม.ป.ช. เยองไปทางซาย (ไมสวมสายสะพาย) เหรยญราชอสรยาภรณ ประดบทอกเสอเบองซายเหนอปกกระเปา

• ม.ป.ช. กบ ม.ว.ม. สตร

เครองแบบครงยศ เครองแบบเตมยศ

ดารา ม.ป.ช. ประดบทอกเสอเบองซาย ดวงตรา ม.ป.ช. หอยกบสายสะพาย สะพายบาซายเฉยงลงทางขวา ดารา ม.ว.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ม.ป.ช. เยองไปทางซาย ดารา ม.ป.ช. ประดบทอกเสอเบองซาย เหรยญราชอสรยาภรณ หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ดารา ม.ว.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ม.ป.ช. เยองไปทางซาย ประดบทหนาบาเสอเบองซาย (ไมสวมสายสะพาย) เหรยญราชอสรยาภรณ หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอประดบ ทหนาบาเสอเบองซาย

๓๕

• ม.ว.ม. กบ ป.ช. บรษ

เครองแบบครงยศ เครองแบบเตมยศ

ดารา ม.ว.ม. ประดบทอกเสอเบองซายใตชายปกกระเปา ดวงตรา ม.ว.ม. หอยกบสายสะพาย สะพายบาซายเฉยงลงทางขวา ดารา ป.ช. ประดบในระดบตากวาดารา ม.ว.ม. เยองไปทางซาย ดารา ม.ว.ม. ประดบทอกเสอเบองซายใตชายปกกระเปา เหรยญราชอสรยาภรณ ประดบทอกเสอเบองซายเหนอปกกระเปา ดารา ป.ช. ประดบในระดบตากวาดารา ม.ป.ช. เยองไปทางซาย (ไมสวมสายสะพาย) เหรยญราชอสรยาภรณ ประดบทอกเสอเบองซายเหนอปกกระเปา

• ม.ว.ม. กบ ป.ช. สตร

เครองแบบครงยศ เครองแบบเตมยศ

ดารา ม.ว.ม. ประดบทอกเสอเบองซาย ดวงตรา ม.ว.ม. หอยกบสายสะพาย สะพายบาซายเฉยงลงทางขวา ดารา ป.ช. ประดบในระดบตากวาดารา ม.ว.ม. เยองไปทางซาย ดารา ม.ว.ม. ประดบทอกเสอเบองซาย เหรยญราชอสรยาภรณ หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ดารา ป.ช. ประดบในระดบตากวาดารา ม.ว.ม. เยองไปทางซาย ประดบทหนาบาเสอเบองซาย (ไมสวมสายสะพาย) เหรยญราชอสรยาภรณ หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอประดบ ทหนาบาเสอเบองซาย

๓๖

• ป.ช. กบ ป.ม. บรษ

เครองแบบครงยศ เครองแบบเตมยศ

ดารา ป.ช. ประดบทอกเสอเบองซายใตชายปกกระเปา ดวงตรา ป.ช. หอยกบสายสะพาย สะพายบาขวาเฉยงลงทางซาย ดารา ป.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ป.ช. เยองไปทางซาย ดารา ป.ช. ประดบทอกเสอเบองซายใตชายปกกระเปา เหรยญราชอสรยาภรณ ประดบทอกเสอเบองซายเหนอปกกระเปา ดารา ป.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ป.ช. เยองไปทางซาย (ไมสวมสายสะพาย) เหรยญราชอสรยาภรณ ประดบทอกเสอเบองซายเหนอปกกระเปา

• ป.ช. กบ ป.ม. สตร

เครองแบบครงยศ เครองแบบเตมยศ

ดารา ป.ช. ประดบทอกเสอเบองซาย ดวงตรา ป.ช. หอยกบสายสะพาย สะพายบาขวาเฉยงลงทางซาย ดารา ป.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ป.ช. เยองไปทางซาย ดารา ป.ช. ประดบทอกเสอเบองซาย เหรยญราชอสรยาภรณ หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ดารา ป.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ป.ช. เยองไปทางซาย ประดบทหนาบาเสอเบองซาย (ไมสวมสายสะพาย) เหรยญราชอสรยาภรณ หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ประดบทหนาบาเสอเบองซาย

๓๗

• ป.ม. กบ ท.ช. บรษ

เครองแบบครงยศ เครองแบบเตมยศ

ดวงตรา ท.ช. หอยกบแพรแถบสวมคอ แพรแถบลอดออกระหวาง ดวงตรา ป.ม. หอยกบสายสะพาย สะพายบาขวาเฉยงลงทางซาย ตะขอตวลางกบดมเมดแรก ดวงตรา ท.ช. หอยกบแพรแถบสวมคอ แพรแถบลอดออกระหวาง ดารา ป.ม. ประดบทอกเสอเบองซายใตชายปกกระเปา ตะขอตวลางกบดมเมดแรก ดารา ท.ช. ประดบในระดบตากวาดารา ป.ม. เยองไปทางซาย ดารา ป.ม. ประดบทอกเสอเบองซายใตชายปกกระเปา เหรยญราชอสรยาภรณ ประดบทอกเสอเบองซายเหนอปกกระเปา ดารา ท.ช. ประดบในระดบตากวาดารา ป.ม. เยองไปทางซาย เหรยญราชอสรยาภรณ ประดบทอกเสอเบองซายเหนอปกกระเปา

• ป.ม. กบ ท.ช. สตร

เครองแบบครงยศ เครองแบบเตมยศ

ดวงตรา ท.ช. หอยกบแพรแถบ ผกเปนรปแมลงปอ ประดบทหนา ดวงตรา ป.ม. หอยกบสายสะพาย สะพายบาขวาเฉยงลงทางซาย บาเสอเบองซาย ดวงตรา ท.ช. หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ประดบทหนา ดารา ป.ม. ประดบทอกเสอเบองซาย บาเสอเบองซาย ดารา ท.ช. ประดบในระดบตากวาดารา ป.ม. เยองไปทางซาย ดารา ป.ม. ประดบทอกเสอเบองซาย เหรยญราชอสรยาภรณ หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ดารา ท.ช. ประดบในระดบตากวาดารา ป.ม. เยองไปทางซาย ประดบในระดบตากวาดวงตรา ท.ช. เยองไปทางซาย เหรยญราชอสรยาภรณ หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ประดบในระดบตากวาดวงตรา ท.ช. เยองไปทางซาย

๓๘

ชนตากวาสายสะพาย ท.ช. กบ ท.ม. บรษ • ท.ช. กบ ท.ม. บรษ

เครองแบบครงยศ เครองแบบเตมยศ

ดวงตรา ท.ช. หอยกบแพรแถบสวมคอ แพรแถบลอดออกระหวาง ดวงตรา ท.ช. หอยกบแพรแถบสวมคอ แพรแถบลอด ตะขอตวลางกบดมเมดแรก ออกระหวางตะขอตวลางกบดมเมดแรก ดวงตรา ท.ม. หอยกบแพรแถบสวมคอ แพรแถบลอดจากรงดม ดวงตรา ท.ม. หอยกบแพรแถบสวมคอ แพรแถบลอด เมดทสองโดยใหอยใตดม ออกจากรงดมเมดทสอง โดยใหอยใตดม ดารา ท.ช. ประดบทอกเสอเบองซายใตชายปกกระเปา ดารา ท.ช. ประดบทอกเสอเบองซายใตชายปกกระเปา ดารา ท.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ท.ช. เยองไปทางซาย ดารา ท.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ท.ช. เยองไปทางซาย เหรยญราชอสรยาภรณ ประดบทอกเสอเบองซายเหนอปกกระเปา เหรยญราชอสรยาภรณ ประดบทอกเสอเบองซายเหนอปกกระเปา (เหมอนเตมยศ)

• ท.ช. กบ ท.ม. สตร

เครองแบบครงยศ เครองแบบเตมยศ

ดวงตรา ท.ช. หอยกบแพรแถบ ผกเปนรปแมลงปอ ประดบทหนา ดวงตรา ท.ช. หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ประดบทหนา บาเสอเบองซาย บาเสอเบองซาย ดวงตรา ท.ม. หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ประดบใน ดวงตรา ท.ม. หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ประดบใน ระดบตากวาดวงตรา ท.ช. เยองไปทางซาย ระดบตากวาดวงตรา ท.ช. เยองไปทางซาย ดารา ท.ช. ประดบทอกเสอเบองซาย ดารา ท.ช. ประดบทอกเสอเบองซาย ดารา ท.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ท.ช. เยองไปทางซาย ดารา ท.ม. ประดบในระดบตากวาดารา ท.ช. เยองไปทางซาย เหรยญราชอสรยาภรณ หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ เหรยญราชอสรยาภรณ หอยกบแพรแถบผกเปนรปแมลงปอ ประดบในระดบตากวาดวงตรา ท.ม. เยองไปทางซาย ประดบในระดบตากวาดวงตรา ท.ม. เยองไปทางซาย (เหมอนเตมยศ)

๓๙

ลกษณะแถบจาลองเครองราชอสรยาภรณ เครองราชอสรยาภรณอนเปนเชดชยงชางเผอก เครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย

ลาดบท ชอเครองราชอสรยาภรณ ลกษณะแถบจาลอง ค ลกษณะแถบจาลอง เดยว1 เบญจมาภรณมงกฏไทย (บ.ม.)

2 เบญจมาภรณชางเผอก (บ.ช.) เบญจมาภรณมงกฏไทย (บ.ม.)

3 จตรถาภรณมงกฏไทย (จ.ม.) เบญจมาภรณชางเผอก (บ.ช.)

4 จตรถาภรณชางเผอก (จ.ช.) จตรถาภรณมงกฏไทย (จ.ม.)

5 ตรตาภรณมงกฏไทย (ต.ม.) จตรถาภรณชางเผอก (จ.ช.)

6 ตรตาภรณชางเผอก (ต.ช.) ตรตาภรณมงกฏไทย (ต.ม.)

7 ทวตยาภรณมงกฏไทย (ท.ม.) ตรตาภรณชางเผอก (ต.ช.)

8 ทวตยาภรณชางเผอก (ท.ช.) ทวตยาภรณมงกฏไทย (ท.ม.)

9 ประถมาภรณมงกฏไทย (ป.ม.) ทวตยาภรณชางเผอก (ท.ช.)

10 ประถมาภรณชางเผอก (ป.ช.) ประถมาภรณมงกฏไทย (ป.ม.)

11 มหาวชรมงกฏ (ม.ว.ม.) ประถมาภรณชางเผอก (ป.ช.)

12 มหาปรมาภรณชางเผอก (ม.ป.ช.) มหาวชรมงกฏ (ม.ว.ม.)

๔๐

บทท 5 แนวคาวนจฉยของศาลปกครองเกยวกบเครองราชอสรยาภรณ

เรองทหนง กรณ มาตรา 72 วรรคหนง (2) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 คาพพากษาศาลปกครองสงสดคดหมายเลขแดงท อ. 5/2553 (ยอ) ผฟองคดดารงตาแหนงผชวยศาสตราจารยระดบ 8 ไดเสนอผลงานทางวชาการขอรบการประเมนเพอดารงตาแหนงรองศาสตราจารยเมอวนท 29 มนาคม 2546 กอนทจะเกษยณอายราชการในวนท 1 ตลาคม 2546 ตอมา ผถกฟองคดท 2 ไดมมตในการประชมครงท 25/2546 เมอวนท 2 กรกฎาคม 2546 อนมตใหแตงตงคณะกรรมการพจารณาผลงานทางวชาการของผฟองคด จานวน 3 คน ผถกฟองคดท 1 จงมคาสงท 1591/2546 ลงวนท 21 กรกฎาคม 2546 แตงตงคณะกรรมการพจารณาผลงานทางวชาการจานวน 3 คน และไดรบผลการพจารณาจากคณะกรรมการทง 3 คน เมอวนท 7 สงหาคม 2546 วนท 16 กนยายน 2546 และวนท 25 กนยายน 2546 ตามลาดบ โดยกรรมการ 3 คน มความเหนแตกตางกน ผถกฟองคดท 2 ไดพจารณาเมอวนท 29 ตลาคม 2546 แลวมมตอนมตใหแตงตงกรรมการพจารณาผลงานทางวชาการของผฟองคดเพมเตมอก 2 คน ผถกฟองคดท 1 จงมคาสงท 545/2547 ลงวนท 8 มนาคม 2547 แตงตงกรรมการพจารณาผลงานทางวชาการเพมเตมและไดสงผลงานทางวชาการของผฟองคดไปยงกรรมการทแตงตงเพมเตมดงกลาวเมอวนท 16 กรกฎาคม 2547 ตอมาผถกฟองคดท 2 ไดมมตในการประชมครงท 50/2547 เมอวนท 22 ธนวาคม 2547 อนมตแตงตงผฟองคดใหดารงตาแหนงรองศาสตราจารยและผถกฟองคดท 1 ไดมคาสงท 3359/2547 ลงวนท 30 ธนวาคม 2547 แตงตงผฟองคดใหดารงตาแหนงรองศาสตราจารย ระดบ 8 อตราเงนเดอน 30,850 บาท โดยใหมผลยอนหลงไปตงแตวนท 21 เมษายน 2546 กอนทผฟองคดจะเกษยณอายราชการ ซงผฟองคดเหนวา ผถกฟองคดท 1 โดยอนมตของผถกฟองคดท 2 จะตองปรบระดบใหผฟองคดดารงตาแหนงรองศาสตราจารย ระดบ 9 เนองจากเปนตาแหนงทลนไหลและผฟองคดมอตราเงนเดอนสงกวาอตราเงนเดอนขนตาของระดบ 9 ผฟองคดจงมหนงสอขอใหผถกฟองคดท 3 พจารณาเสนอเรองการปรบระดบตาแหนงดงกลาว และ ขอทราบผลการพจารณา แตผถกฟองคดทงสกมไดมการดาเนนการใด ๆ ผฟองคดจงนาคดมาฟองตอศาลปกครองชนตนเมอวนท 12 กรกฎาคม 2548 คดมประเดนทจะตองวนจฉยวา การกระทาของผถกฟองคดทงสเปนการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบตหรอไม ศาลปกครองสงสดพเคราะหแลวเหนวา การทผถกฟองคดทงสอทธรณวา การมคาสงแตงตงใหผฟองคดดารงตาแหนงรองศาสตราจารย ระดบ 8 ไดกระทาภายหลงทผฟองคดเกษยณอายราชการไปแลวและไมมสถานภาพเปนขาราชการทจะไดรบแตงตงเปนขาราชการระดบ 9 และผฟองคดมไดกรอกแบบประเมนภาระงานเสนอผบงคบบญชาตามลาดบชน เพอประกอบการพจารณาเลอนระดบใหดารงตาแหนงรองศาสตราจารย ระดบ 9 นน เหนวา สทธของผฟองคดทจะไดรบการแตงตงเปนรองศาสตราจารย ระดบ 9 นน ไดเกดขนตงแตวนท 22 เมษายน 2546 ถงวนท 30 กนยายน 2546 ซงเปนวนเกษยณอายราชการ โดยในชวงระยะเวลาดงกลาวผฟองคดยงมสถานภาพเปนขาราชการอยและเปนหนาทของผถกฟองคดท 3 และผ

๔๑

ถกฟองคดท 4 ซงมหนาทดแลทะเบยนประวตหรอขอมลตาง ๆ ของผฟองคด ยอมทราบวาผฟองคดมเงนเดอนอยในขนใดและอนดบใด และมคณสมบตอน ๆ สมควรไดรบการบรรจและแตงตงเปนรองศาสตราจารย ระดบ 9 กอนวนท 1 ตลาคม 2546 หรอไม โดยจะตองเสนอขอมลเกยวกบผฟองคดตอผถกฟองคดท 1 และสงแบบประเมนภาระงานใหแกผฟองคด เพอผฟองคดจะไดกรอกขอมลเบองตนลงในแบบประเมนมาประกอบการพจารณา แตผถกฟองคดท 3 และผถกฟองคดท 4 กมไดสงแบบประเมนดงกลาวใหผฟองคดแตอยางใด อทธรณของผถกฟองคดทงสในประเดนนจงฟงไมขน อนง ตามมาตรา 72 วรรคหนง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 กาหนดวา ในการพพากษาคด ศาลปกครองมอานาจกาหนดคาบงคบอยางหนงอยางใด โดยอาจสงใหหวหนาหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐปฏบตตามหนาทภายในเวลาทศาลปกครองกาหนด ในกรณทมการฟองวาหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐละเลยตอหนาทหรอปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร ดงนน การทศาลปกครองชนตนมคาพพากษาใหผถกฟองคดท 1 มคาสงแตงตงใหผฟองคดดารงตาแหนงรองศาสตราจารย ระดบ 9 และปรบใหไดรบเงนเดอนในระดบ 9 โดยใหมผลตงแตวนท 22 เมษายน 2546 และใหผถกฟองคดท 1 เสนอเรองขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนสายสะพายเปนกรณพเศษใหแกผฟองคดตามขนตอนและวธการทกฎหมายกาหนด พรอมทงแจงกรมบญชกลางใหปรบบานาญใหแกผฟองคดตามขนเงนเดอนสดทายทผฟองคดไดรบ ในวนเกษยณอายราชการ ทงน ภายใน 60 วน นบแตวนทคาพพากษาถงทสดนน ศาลปกครองสงสดเหนพองดวยบางสวน พพากษาแกคาพพากษาของศาลปกครองชนตนเปนใหผถกฟองคดทงส พจารณาเพอดาเนนการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนสายสะพายใหแกผฟองคดภายใตหลกเกณฑ วธการและเงอนไขตามระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณอนเปนทเชดชยงชางเผอกและเครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย พ.ศ. 2536 และพจารณาดาเนนการเกยวกบเงนบานาญทผฟองคดมสทธพงมพงไดไปยงหนวยงานทเกยวของตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายกาหนด นอกจากทแกใหเปนไปตามคาพพากษาของศาลปกครองชนตน

กฎหมายทเกยวของ

- พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 - ระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณอนเปนทเชดชยง ชางเผอกและเครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย พ.ศ. 2536 - พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอนในมหาวทยาลย พ.ศ. 2507 - กฎทบวง ฉบบท 2 (พ.ศ. 2549) ซงแกไขเพมเตมโดย กฎทบวง ฉบบท 7 (พ.ศ. 2535)

๔๒

เรองทสอง กรณมาตรา 9 วรรคหนง(2) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 คดพพาทเกยวกบการทเจาหนาทของรฐละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบต คาพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขแดงท อ.680/2556(ยอ) ผฟองคดเปนขาราชการรฐสภาสามญ ไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายจากการทผถกฟองคดไดมมตในการประชมครงท 14/2549 เมอวนท 14 กนยายน 2549 สบเนองจากผเชยวชาญดานกฎหมายไดเสนอความเหนตอทประชมวาผฟองคดไดฟองผถกฟองคด เปนคดตอศาลปกครองชนตน (ศาลปกครองกลาง) จานวน 4 คด และเปนคดทศาลอาญากรงเทพใตอก 1 คด สรางความปนปวนใหแกองคกร จงไมควรเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณใหแกผฟองคด ผถกฟองคดจงมมตไมเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ประจาป พ.ศ. 2549 ใหแกผฟองคด และใหสานกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตพจารณาดาเนนการทางวนยแกผฟองคด ผฟองคดเหนวา มตของผถกฟองคดไมชอบดวยกฎหมายและเปนการกลนแกลงผฟองคด จงยนอทธรณตอผถกฟองคด เมอวนท 14 และวนท 15 ธนวาคม 2549 ตามลาดบ แตไมไดรบแจงผลการพจารณา ผฟองคดจงนาคดมาฟองตอศาล ขอใหศาลมคาพพากษาหรอคาสงใหผถกฟองคดเรงพจารณาเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณใหแกผฟองคดตามกฎหมายภายในระยะเวลาทศาลกาหนด ศาลปกครองชนตนพจารณาแลวเหนวา การเสนอขอพระราชทานเปนหนาทของหนวยงานตนสงกดจะตองพจารณาเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณเปนบาเหนจความชอบใหนอกเหนอจากบาเหนจความชอบอน ๆ เชน การไดรบเลอนตาแหนงหรอเลอนขนเงนเดอน จงเปนกรณทมกฎหมายกาหนดอานาจหนาทของผบงคบบญชาใหตองปฏบต และเปนสทธทขาราชการจะไดรบการเสนอขอพระราชทานฯ หากมคณสมบตครบถวน การเสนอขอหรอไมเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณจงเปนการใชอานาจตามกฎหมายของเจาหนาททมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของขาราชการ จงเปนคาสงทางปกครอง และตอมาผถกฟองคดไดมมตเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณประจาป พ.ศ. 2550 ชนทวตยาภรณมงกฎไทยใหแกผฟองคดแลว แมจะเปนการเสนอขอพระราชทานในปถดมาและทาใหสทธทจะไดรบการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ชนถดไปตองลาชากตาม แตโดยเหตทผฟองคดฟองขอใหผถกฟองคดไดเรงพจารณาเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณใหแกผฟองคดแลว ศาลจงไมจาเปนตองกาหนดคาบงคบใหผถกฟองคดตองปฏบตตามคาขอของผฟองคดอกตอไป ศาลปกครองชนตนพพากษายกฟอง ผฟองคดอทธรณ โดยขอใหศาลปกครองสงสดเพกถอนมตของผถกฟองคดในการประชมครงท 14/2549 เมอวนท 14 กนยายน 2549 ทไมเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณใหแกผฟองคด และยกคาสงศาลปกครองชนตนทสงไมรบคาฟองทขอใหเพกถอนมตของผถกฟองคดทใหดาเนนการทางวนยกบผฟองคดและใหศาลปกครองชนตนพจารณาประเดนนใหมและมคาสงใหมตอไป ศาลปกครองสงสดพเคราะหแลวเหนวา โดยสภาพแลวมตในการประชมครงท 14/2549 เมอวนท 14 กนยายน 2549 ทไมเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ประจาป พ.ศ.2549 ใหแกผ

๔๓

ฟองคด เปนเพยงกระบวนการดาเนนการภายในของหนวยงานทางปกครอง จงไมมผลทางกฎหมายออกสภายนอกไปกระทบกระเทอนตอสทธ เสรภาพ หรอประโยชนอนชอบธรรมอยางใด ๆ ของผฟองคด หรอกอความเดอดรอนหรอเสยหายหรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายใหแกผฟองคดหรอบคคลใด ๆ โดยตรงและเปนการเฉพาะตวแตอยางใด คงมแตเฉพาะประกาศสานกนายกรฐมนตรทแจงรายชอผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณประจาป พ.ศ. 2549 ทประกาศในราชกจจานเบกษาแลวเทานน ทมผลกระทบกระเทอนตอสทธหรอประโยชนอนชอบธรรมของบคคล หรอกอหรออาจจะกอความเดอดรอนหรอเสยหายโดยตรงและเปนการเฉพาะตวแกผฟองคดซงไมมรายชอเปนผไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณประจาป พ.ศ. 2549 การทผถกฟองคดมมตไมเสนอขอพระราชทานเครองราชฯ ประจาป พ.ศ. 2549 ใหแกผฟองคด จงมใชคาสงทางปกครองทกระทบตอสทธหรอหนาทหรอกอความเดอดรอนหรอเสยหายหรออาจจะเดอนรอนหรอเสยหายแกผฟองคด ผฟองคดจงไมใชผไดรบความเดอนรอนหรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายโดยมอาจหลกเลยงได อนเนองจากการกระทาของผถกฟองคดตามมาตรา 42 วรรคหนง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 อทธรณในประเดนนของผฟองคดฟงไมขน ทศาลปกครองชนตนวนจฉยวา มตของผถกฟองคดทไมเสนอขอพระราชทานเครองราชฯ ใหแกผฟองคดเปนคาสงทางปกครองทกระทบตอสทธหรอหนาทของผฟองคด ซงผถกฟองคดจะตองแจงเหตผลและใหผฟองคดมโอกาสไดโตแยงแสดงพยานหลกฐานของตนตามมาตรา 37 ประกอบมาตรา 30 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 นน ศาลปกครองสงสดยงไมเหนพองดวย แตอยางไรกตาม เมอไดวนจฉยแลววาคดนเปนคดพพาทเกยวกบการทผถกฟองคดละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบตในการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณใหแกผฟองคดหรอไม เมอปรากฏขอเทจจรงตอมาในระหวางการพจารณาของศาลปกครองชนตนวา ในภายหลงผถกฟองคดไดมมตเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ประจาป พ.ศ. 2550 ชนทวตยาภรณมงกฎไทยใหแกผฟองคดในปถดมาจงเปนกรณเจาหนาทของรฐไดปฏบตหนาทตามกฎหมายกาหนดใหตองปฏบตแลว เหตแหงการฟองคดทวาเจาหนาทของรฐละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบตและขอใหผถกฟองคดเรงพจารณาเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณใหแกผฟองคดจงหมดสนไป จงตองจาหนายคดออกจากสารบบความ ทศาลปกครองชนตนพพากษายกฟองศาลปกครองสงสดไมเหนพองดวย พพากษากลบคาพพากษาของศาลปกครองชนตน เปนใหจาหนายคดออกจากสารบบความ

กฎหมายทเกยวของ - พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 - ระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณอนเปนทเชดชยง ชางเผอกและเครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตยศยงมงกฎไทย พ.ศ. 2536 - กฎ ก.ร. ฉบบท 22 (พ.ศ. 2541) ออกตามความในพระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายรฐสภา พ.ศ. 2518 วาดวยการรองทกขและการพจารณาเรองรองทกขขอใหแกไขการปฏบตไมถกตอง หรอการไมปฏบตตามกฎหมาย

๔๔

- พระราชบญญตคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต พ.ศ. 2542 - พระราชบญญตระเบยบขาราชการฝายรฐสภา พ.ศ. 2518

45

ภาคผนวก

46

47

48

49

50

คณะผจดทา

ทปรกษา นายบญชวย ผกส ผอานวยการกองการเจาหนาท ผจดทา นางเตอนจตต วงษศลป หวหนาฝายทะเบยนประวต และบาเหนจความชอบ นางวาสนา อนทสวาท นกทรพยากรบคคลชานาญการ นางสาวพทยาภรณ บญหาญ นกทรพยากรบคคลชานาญการ ผพมพ กองการพมพ กรมทดน