คมอด ำเนนงำนส ำหรบองคกรปกครองสวนทองถน

ผอดด:ระบบเฝำระวงสขภำพหนงเดยวของชมชน

หนวยงานรวมมอสนบสนน

คมอด าเนนงานส าหรบองคกรปกครองสวนทองถน

ผอดด:ระบบเฝาระวงสขภาพหนงเดยวของชมชน

ผเขยน

เลศรก ศรกจการ

สกลรตน ปทมแกว

เอกชย ลยยะ

ไพรช ตระการศรนนท

รปเลม

ปลายฟา ธเนศนตย

คณะบรรณาธการ

เลศรก ศรกจการ

ไพรช ตระการศรนนท

บญตวน แกวปนตา

สมพร พรวเศษศรกล

ISBN 978-616-398-182-0

พมพครงท 1 เมษายน 2560

จ านวน 500 เลม

จดท ำโดย โครงกำรผอดด: ระบบเฝำระวงสขภำพหนงเดยวของชมชน

คณะสตวแพทยศำสตร มหำวทยำลยเชยงใหม

คณประโยชนและความเปนมา

ของระบบผอดดฯ “ระบบเฝาระวงสขภาพหนงเดยวของชมชน (ผอ*ดด)”ได

พฒนาขนเพอใหทองถนมเครองมอและระบบงาน ส าหรบเฝาระวงโรค

ระบาดและสาธารณภยรายแรงอนๆ เปนของตนเอง โดยเปนเครองมอ

ดจทลทตรวจจบโรคหรอเหตผดปกตทางสขภาพหนงเดยว (คน สตว

และสงแวดลอม) พรอมแจงเตอนใหรบมอไดอตโนมตตามการตงคา

ท าใหองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ชมชน และหนวยงานท

เกยวของไดรบขอมลขาวสารอยางรวดเรว ทนททมการรายงาน

(เรยลไทม) เมอรเรว การจดการตอบสนองจงท าไดเรวทนการณ

ระบบเฝาระวงผอดดจงชวยปองกนหรอบรรเทาความเสยหายรายแรง

จากภยโรคระบาด รวมถงภยพบตอนๆ ไดอยางด

ระหวาง ๑ สงหาคม ๒๕๕๗ ถง ๓๑ กรกฏาคม ๒๕๕๙

เครองมอและระบบไดพฒนาจนสามารถใชงานไดผลตามความมง

หมายใน อปท. น ารอง ๗๔ แหงของจงหวดเชยงใหม การน าไปใชให

ครอบคลมทกพนท และการพฒนาระบบเฝาระวงผอดดใหตงมนยงยน

ในระยะตอไป จะอาศยการบรหารจดการจาก อปท. เปนดานหลก

โดยเฉพาะการสรางและรกษาเครอขายอาสาผอดดรายงานเหต การใช

งานแผงตรวจตดตามระบบงานผอดด การบรหารและบรณาการพลง

ทองถนผานศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวทรวมการเตรยมพรอม

และซอมแผนรบมอเหตฉกเฉน

การสงสมความส าเรจจากนอยไปหามากในระดบพนท ดวย

เทคโนโลยทเหมาะสมใชงานไดจรงน จะเปนการเสรมสรางความ

เขมแขงของชมชนในระดบฐานราก และสงเสรมภาพลกษณบานเมอง

นาอย นาเทยว มความปลอดภยจากโรคระบาด โรคตดตอจากสตว

ความปลอดภยในอาหารและความมนคงทางสงแวดลอม และดวยเหต

ทระบบเฝาระวงสขภาพหนงเดยวของชมชน (ผอดด) ไดพฒนาส าเรจ

ขนเปนครงแรก จงเปนนวตกรรมของ อปท. และเครอขายสขภาพหนง

เดยว ทจะเปนตนแบบทงในประเทศและระดบนานาชาต ด ารงความ

ปลอดภยมนคงแก คน สตว และสงแวดลอมอยางเปนองครวม

*ผอ เปนภำษำพนถนลำนนำ ทซงไดพฒนำระบบขนเป นครงแรก

หมำยควำมวำ มอง หรอ มงด

สารบญ

หนา

เรอง

คณประโยชนและความเปนมา

ของระบบผอดดฯ

เนอหาหลกของคมอ 1

๑. ภาพรวมการท างานของระบบผอดดฯ 2

๒. โครงสรางของระบบผอดดฯ

- ศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบล

และงบประมาณ 6

- อาสาสมครผอดด 10

- ระบบดจทลอตโนมต 12

๓. หนวยงานทเกยวของ 17

๔. แหลงขอมลเพมเตม 19

สารบญ

หนา

เรอง

ภาคผนวก

- แนวคดและการเรมตน: "ผอดด" เรมตนทการปองกนควบคม

โรคระบาดสตวเศรษฐกจของชมชน 23

- พนทน ารองการใชระบบเฝาระวงสขภาพหนงเดยวผอดด

ทใชเปนแหลงศกษาดงานได 25

- แผนการจดตงศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบล 27

- ตวอยาง แผนการตอบสนองตอเหตผดปกตโดยชมชนและ

อปท. 28

- ค าแนะน าทวไปส าหรบการจดตงเงนทนหมนเวยน

ท าวคซนปองกนโรคในสตวปก กลมสงเสรมอาชพ

การเลยงไก 29

เนอหาหลกของคมอ

คมอด าเนนระบบเฝาระวงผอดดฉบบน มงหวงให อปท.

สามารถใชเครองมอและด าเนนระบบงานไดอยางถกตอง และ

เหมาะสมกบบรบทในพนท อนจะเปนสาธารณประโยชนตอชมชนอยาง

แทจรง โดยมเนอหาหลก 4 สวน ดงน

1. ภาพรวมการท างานของระบบผอดดฯ

2. โครงสรางของระบบผอดดฯ

2.1 ศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบลและ

งบประมาณ

2.2 อาสาสมครผอดด

2.2 ระบบดจทลอตโนมต

3. หนวยงานทเกยวของ

4. แหลงขอมลเพมเตม

-1-

๑.

ภาพรวมการท างานของระบบผอดดฯ

ระบบผอดดเปนระบบเฝาระวงปญหาสขภาพหนงเดยวในชมชน

โดยชมชนมสวนรวมในการเปนเจาของ อาศยการรายงานเหตผดปกต

สขภาพหน ง เดยว (คน สตว ส งแวดลอมและสาธารณภย )

จากอาสาสมครผอดดทอยในชมชนผานแอปพลเคชนผอดด แลวมการ

ประมวลผลแบบอตโนมต จากนนระบบจะท าการสงสญญาณเตอน

บคคลหรอหนวยงานทเกยวของในทนท และ อปท. จะท าหนาท

บรหารจดการระบบผอดดโดยศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบ

ต าบลผาน “แผงตรวจตดตามระบบงานผอดด” หรอ “Dashboard”

ซงสามารถก าหนดการแจงเตอนและตงคาการแจงเตอนไปยงบคคล

หรอหนวยงานทเกยวของได

ภาพแสดงการท างานของระบบเฝาระวงผอดด

-2-

เมอ อปท. และหนวยงานทเกยวของไดรบการแจงเตอนโดย

อตโนมตจากแผงตรวจตดตามระบบงานผอดด จากนนจะด าเนนการ

ตามแผนของศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบลทไดวางไว

โดยระบหนาทและขอปฏบตทชดเจนของทกระดบ ตงแตชาวบาน

อาสาสมคร ผใหญบาน/ผน าชมชน ไปจนถงหนวยงานทเกยวของ

ระดบต าบล อ าเภอ เปนตน

ตวอยางการท างานของระบบผอดดฯ

กรณโรคระบาดสตว

อาสาสมครผอดดรายงานเหตสตวปวย/ตายผดปกตในชมชน

ผานแอปพลเคชนผอดด จากนนระบบคอมพวเตอรจะชวยคดกรอง

เบองตน เพอระบวาเปนเหตการณจรงหรอเทจ หากพบวาเปนเหต

สงสยโรคระบาดหรอสตวกด ระบบจะสงขอความแจงเตอนไปยง

เจาหนาทเพอเรมกระบวนการยนยนขอมล รวมถงแจงเตอนไปยง

ปศสตวอ าเภอ ปศสตวจงหวดและ อปท. ซงมบทบาทหลกในการ

เปนศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบล พจารณาประกาศใช

แผนตอบสนองฉกเฉนเพอควบคมโรคระบาดสตวในระดบชมชน

ประสานคณะกรรมการหมบาน เพอสงใชมาตรการเบองตนระดบชมชน

คอ กกแยกไกและงดการเคลอนยาย ใหวตามนและยาละลายน า

และพนยาฆาเชอบรเวณทเกดเหต พรอมทงใหความรวมมอกบปศสตว

อ าเภอและเจาหนาทโครงการในการสอบสวนโรค เกบตวอยางและ

ยนยนโรค เนองจากระบบการสอสารท าผานระบบดจทลผอดด ท าให

ขอมลขาวสารถกถายทอดสงตอถงหนวยงานท เกยวของตางๆ

-3-

-3-

ทกระดบชนในเวลาเดยวกนแบบเรยลไทมทนททนใด หนวยงานระดบ

จงหวด ทงปศสตว สาธารณสขและหนวยงานทเกยวของอนๆ จงไดรบ

ขอมลขาวสารพรอมๆกนไปดวย ท าใหมการเฝาตดตามสถานการณ

พรอมจดทมสนบสนนควบคมเหตไดรวดเรวยงขน

-4-

2.

โครงสรางของระบบผอดด

เนองจากระบบผอดดเปนระบบเฝาระวงสขภาพหนงเดยวของ

ชมชนทมงเนนใหเกดประโยชนตอชมชน โดยอาศยระบบเทคโนโลย

ดจทลอตโนมตในการชวยตรวจจบเหตผดปกตสขภาพหนงเดยว ระบบ

ผอดดหรอระบบเฝาระวงสขภาพหนงเดยวของชมชน ประกอบไปดวย

3 สวนส าคญ ไดแก 1.ศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบล

2.อาสาสมครผอดด 3.เทคโนโลยดจทลอตโนมต ทง 3 สวนดงกลาว

จะท าหนาทครอบคลมตงแตการเฝาระวงเหตผดปกตระดบชมชน

การแจงเตอนเหตใหชมชนรบทราบ ตลอดจนการตอบสนองจาก

องคกรหรอหนวยงานทเกยวของ

2.1 ศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบลและงบประมาณ

ศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบลเปนศนยทมหนาท

และความรบผดชอบก ากบดแลการท างานของอาสาผอดด ประยกตใช

แอปพลเคชนผอดดและแผงตรวจตดตามระบบงานผอดด (Dashboard)

รวมถงจดท าแผนปฏบตงานประจ าป แผนเตรยมพรอมรบมอเหต

ฉกเฉนปญหาสขภาพหนงเดยว และด าเนนการพฒนาและเฝาระวงโรค

และเหตผดปกตทเกยวเนองกบสขภาพหนงเดยว ทรวมสาธารณภย

อยางตอเนองยงยน ดงน

-6-

กจกรรมดานสขภาพคน เชน โรคไขเลอดออก ไขหวดนก เปนตน

กจกรรมดานสขภาพสตว เชน โรคหาไก ไขหวดนก โรคพษสนข

บา โรคปากและเทาเปอย เปนตน

กจกรรมดานอนามยสงแวดลอม เชน อาหารปลอดภย ไฟปา

หมอกควน ขยะ เหตร าคาญจากการเลยงสตว เปนตน

สาธารณภย เชน ไฟปา ดนถลม การรายงานจดเสยงอนตราย

เปนตน

-7-

หน.อปพร.ต.

นอกจากน อปท. ควรจดใหมเงนทนหมนเวยนส าหรบใชท าวคซน

ปองกนและควบคมโรคระบาดในไกหลงบาน โดยผานกลมเกษตรกรใน

พนทเพอใหเกดการเชอมโยงจากหลายภาคสวนในชมชนอยางเปน

รปธรรม โดยศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบล สามารถ

ด าเนนการเฝาระวงโรคระบาดสตวรวมกบกลมดงกลาวไดดวย

งบประมาณ

ส าหรบการด าเนนงานใดๆ งบประมาณถอเปนสงจ าเปนทจะชวย

หลอเลยงใหเกดกจกรรมและการปฏบตงาน ในสวนของการด าเนนระบบ

เฝาระวงผอดด อปท. ควรมการเตรยมและวางแผนงบประมาณ ดงน

งบประมาณส าหรบด าเนนกจกรรมขยายและรกษาเครอขาย

อาสาผอดด โดยการจดประชมและอบรมใหความรแกอาสาทก ๒-๓

เดอน รวมถงตองสนบสนนกจกรรมอนๆ ของอาสาดวย เพอพฒนา

ศกยภาพของอาสาและเครอขายอาสาผอดด***

งบประมาณส าหรบจดตงศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบ

ต าบล เพอใชในการจดประชมศนยอยางนอยทก ๖ เดอน และใชใน

การซอมแผนรบมอเหตฉกเฉนในพนท***

งบประมาณส าหรบกจกรรมควบคมโรคระบาด/แผนงานประจ าป

ดานการปองกนและควบคมโรคระบาด/สขภาพหนงเดยว

งบประมาณส าหรบบ ารงรกษาระบบ โดยหลงการด าเนนระบบ

เฝาระวงผอดดไปไดระยะหนงดวยด อาจจะมคาบ ารงรกษาระบบ

เดอนละไมเกนหลกพนบาท ซงคาใชจายสวนนอาจมาจาก อปท. เอง

-8-

หรอหนวยงานสวนกลาง เชน อบจ. หรอภาคประชาชน/หนวยงาน

เอกชนกได

*** งบประมาณทจะทาใหระบบดาเนนไปไดในปตงตน ควรมขนตา

ดงน

งบสนบสนนการจดประชมเครอขายและเวทอาสาผอดด จานวน

๑๕,๐๐๐ บาท (สาหรบการจดงาน ๖ ครง ครงละ ๒,๕๐๐

บาท สาหรบผเขารวมประชมครงละไมนอยกวา ๒๐ คน)

งบสนบสนนการประชมและดาเนนกจกรรมอนๆของศนย

ปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบตาบล ประมาณ ๔๐,๐๐๐ บาท

-9-

2.2 อาสาสมครผอดด ระบบผอดดอาศยการเฝาระวงและรายงานเหตจากชมชน ดงนน

องคประกอบส าคญอกสวนหนง ไดแก การมสวนรวมในการเฝาระวงจาก

ชาวบานในชมชน โดยการพฒนาอาสาสมครทงทมอยเดม เชน อสม.

อปพร. อาสาปศสตว หรอการสรางอาสาสมครใหมขนมา โดยเรยกชอ

วา “อาสาสมครผอดด” ซงจะมการอบรมใหความรและสรางเวท

แลกเปลยนความคดเหนใหกบอาสาสมครผอดด โดยคนทจะมาเปน

อาสาสมครผอดดจะตองผานความเหนชอบจากนายกองคกรปกครอง

สวนทองถน เปนทยอมรบในชมชน มความใฝรและสนใจในเรองของ

เทคโนโลยและเรองสขภาพ หากมความสามารถในการใชเทคโนโลยหรอม

การใชสอออนไลน (ไลน เฟซบก) จะเหมาะสมเปนอยางยง

ในเบองตน อาสาสมครผอดดจะตองผานการอบรมในหลกสตร

อาสาสมครผอดดขนพนฐาน เพอใหสามารถท าการตดตงและรายงาน

ผานแอปพลเคชนได ใหสามารถจดการเหตเบองตนได จากนนจะมการ

อบรมอาสาสมครผอดดขนสง เพอใหมความรทเพมขนในการจดการเหต

ผดปกตตางๆได เปนตวชวยส าคญใหกบ อปท. ในการเฝาระวง

ปองกนและจดการเหต นอกจากนยงมหลกสตรวทยากรอาสาผอดด

ส าหรบอาสาสมครผอดดทมประสบการณและความสามารถ และไดรบ

การสนบสนนจาก อปท. ใหเขารวมพฒนาตนเองเพอเปนวทยากร

ส าหรบอาสาสมครทเขามาใหมใน อปท. ของตนเองและ อปท. อนๆอก

ตอไป

องคกรปกครองสวนทองถนสามารถสรางและพฒนาเครอขาย

อาสาผอดดทมความรดานสขภาพหนงเดยว ท าการรายงานผาน

-10-

แอปพลเคชนผอดด สามารถประสานและท างานรวมกบภาคสวนอน

รวมถงควบคมโรคหรอเหตผดปกตเบองตนในชมชนได โดยท างานภายใต

ศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบล ทมนายกองคกรปกครอง

สวนทองถนเปนประธาน ซงควรจดอบรมและประชมอาสาทก ๒-๓

เดอน เพอตดตามใหระบบท างานอยางตอเนอง ซงจะไดรบการสนบสนน

ดานวชาการ วทยากร และสอการสอนจากทางโครงการผอดด 2.0

ถอเปนการเพมศกยภาพของเครอขาย นอกจากนน นายกฯ ควรมการ

พบปะกบเครอขายอาสาอยางนอยปละ ๒ ครง เพอใหการด าเนนงาน

เปนไปในทศทางเดยวกน ระบบตงตวได โดยควรมการคดเลอกและ

พจารณา อบรม และแตงตงอาสาผอดดในชมชนทมคณสมบต ดงน

เปนผทมจตอาสา มความเสยสละใหหมบาน ชมชน

เปนทรจกและเปนทยอมรบในชมชน

สามารถประสานงานกบ อปท. ผน าชมชน ชาวบาน รพ.สต. และ

ปศสตวอ าเภอไดด

สามารถอานและเขยนภาษาไทยไดเปนอยางด

เคยท างานเปนอาสาสมครในหมบาน

มความรเบองตนในดานสขภาพคน สตว และอนามยสงแวดลอม

มประสบการณการใชสมารทโฟนมากอน

มเวลาเขารวมการอบรมและประชมกบทมงานศนยปฏบตการ

ระดบต าบล

*** ทงนการพจารณาคณสมบตของอาสาผอดดในชมชนขนกบดลยพนจ

ของ อปท. เปนหลก***

2.3 ระบบดจทลอตโนมต

ระบบผอดดเปนระบบทมงเนนการเฝาระวงโดยชมชน และการ

แจงเตอนเหตผานระบบเทคโนโลยดจทลอตโนมต ซงสามารถแบง

ออกเปน 2 ระบบ ไดแก 1.ระบบรายงานเหตผานแอปพลเคชนผอดด

และ 2. ระบบบรหารจดการผานแผงตรวจตดตามระบบงานผอดด ซงทง

2 ระบบจะท างานรวมกนอยางมประสทธภาพ โดยอาสามครผอดดจะ

รายงานเหตผดปกตดานสขภาพหนงเดยวผานแอปพลเคชนผอดด

จากนนขอมลจะถกประมวลผลโดยอตโนมตและแจงเตอนไปยงหนวยงาน

หรอบคคลทเกยวของผานการตงคาของ อปท. (บคลากรของศนย

ปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบลทดแลดานดจทล) ซงท าหนาท

ควบคมและดแลแผงตรวจตดตามระบบงานผอดด

1. แอปพลเคชนผอดด

แอปพลเคชนผอดดถกสรางขนมาโดยการมสวนรวมออกแบบ

จากชมชน ท าใหตวแอปพลเคชนมความเหมาะสมส าหรบทกคน งายตอ

การเรยนรทจะใชงาน โดยอาสาสมครผอดดสามารถท าการตดตง

แอปพลเคชนผอดดดวยตนเองลงมอถอสวนตว ทงในระบบแอนดรอยด

และไอโอเอส แอปพลเคชนผอดดจะชวยสอสารในการแจงเหตผดปกต

ประมวลผลและชวยสอสารวธการตอบสนอง เพอระงบเหตการณทสงผล

กระทบตอชาวบานใหไดผลอยางรวดเรว ทนเหตการณ แอปพลเคชน

ผอดดมหลกการขนตอนท างาน ดงน

-12-

-13-

แอปพลเคชนผอดดถกออกแบบมาส าหรบการเฝาระวงปญหา

สขภาพหนงเดยวในชมชน (คน สตว สงแวดลอมและสาธารณภย) เพอ

เพมความปลอดภยดานตางๆ ในชวตประจ าวน ระบบผอดดฯ สามารถ

เฝาระวงเหตในเรองดงตอไปนได

-14-

2. แผงตรวจตดตามระบบงานผอดด

องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) เปนหวใจส าคญของระบบ

ผอดดฯ เพราะเปนหนวยงานทใกลชดกบชมชนมากทสด มความพรอมทง

ในดานบคลากรและงบประมาณในการบรหารจดการปญหาสขภาพหนง

เดยวทสงผลกระทบตอคณภาพชวตของคนในชมชน และการจดตงศนย

ปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบลของ อปท. เปนจดเรมตนท

ส าคญในการบรหารจดการปญหาสขภาพหนงเดยวอยางเปนระบบ ซงใน

ศนยปฏบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบลจะมการแตงตงบคลากร

เจาหนาท ส าหรบควบคมดแลแผงตรวจตดตามระบบงานผอดดผาน

เวบไซต

-15-

แผงตรวจตดตามระบบงานผอดดผานเวบไซต ซงแตละ อปท.

จะมการเขาใชงานผานรหสความปลอดภยของตนเอง และสามารถจดการ

ท างานกบขอมลตางๆ ไดดงน

1.ดรายละเอยดรายงาน

ในพนทของตนเอง สามารถดรายละเอยดและเพมเตม/

แกไขการรายงานทงหมด การจดการเหต และแนวทางปฏบต

ในพนทขางเคยง สามารถดรายละเอยดเหตการณ

เบองตนไดและเตรยมพรอมรบมอเหตผดปกต

2. สรปรายงานในพนท

ระบบจะท าการสรปการรายงานประจ าเดอนให ทงใน

ดานสถตการรายงานเหตปกต/เหตผดปกต ในดานจ านวนอาสา

สมคร

3. แผนรบมอโรคระบาด

ระบบผอดดฯ จะท าการก าหนดขอบเขตของเหตผดปกต

ตามการตงคาของ อปท. และสามารถแจงเตอนใหผทเกยวของ

รบทราบและเตรยมรบมอ ตลอดจนสงค าแนะน าเบองตนผาน

ระบบดจทลอตโนมต

4. จดการขอมลอาสา

อปท.สามารถจดการ/ตดตามการท างานของอาสา

เปลยนแปลงขอมลเพมเตมหรอลบออก ในกรณทอาสาสมคร

ผอดดมความประสงคเปลยนแปลงขอมลดงกลาว

-16-

3. หนวยงานทเกยวของ

หนวยงานหลกในการด าเนนระบบเฝาระวงผอดด คอ อปท.

ซงเปนเจาของขอมลโดยตรง สามารถบรหารจดการขอมลจาก

เครอขายอาสาผอดดและตอบสนองขนพนฐานตอเหตระบาดและ

ปญหาทางสขภาพสตว คน และสงแวดลอม โดยอาศยความรวมมอของ

คนในชมชนและไดรบการสนบสนนจากภาคเครอขายในทกระดบไดแก

การสนบสนนดานการควบคมโรคและการระงบเหต จะไดรบ

ความชวยเหลอจากหนวยงานทเกยวของทางสขภาพคน สตว และ

สงแวดลอม เชน จากส านกงานสาธารณสขระดบจงหวดและอ าเภอ

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และเครอขายอาสาสมครสาธารณสข

ประจ าหมบาน รวมถงส านกงานปศสตวจงหวดและอ าเภอ และ

เครอขายอาสาปศสตวในแตละต าบล

การสนบสนนดานระเบยบการปฏบตงาน โดยส านกงานสงเสรม

การปกครองทองถนจงหวดและอ าเภอ รบทราบภารกจในระบบเฝาระวง

ผอดดของ อปท. เอออ านวยและสนบสนนการปฏบตงานของ อปท.

การสนบสนนดานวชาการจากหนวยงานทงภาครฐและเอกชน

เชน จากคณะตางๆ ในมหาวทยาลยไดแก คณะสตวแพทยศาสตร

คณะแพทยศาสตร คณะร ฐศาสตร และร ฐประสาสนศาสตร

คณะเศรษฐศาสตร และคณะสงคมศาสตร ทพรอมใหค าแนะน าและ

รวมมอพฒนาระบบเฝาระวงผอดดฯ รวมถงบรษทมหาชนตางๆ

-17-

ตารางแสดงความรวมมอสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของระบบเฝาระวงผอดด

การสนบสนน

ระดบ ดานควบคมและระงบเหต ดานระเบยบปฏบต ดานวชาการ

จงหวด สนง.

สาธารณสข

จงหวด

สนง.

ปศสตว

จงหวด สนง.ปองกน

และบรรเทา

สาธารณภย

สนง.สงเสรมการ

ปกครองทองถน

จงหวด

คณะกรรมการสขภาพ

หนงเดยวจงหวด มหาวทยาลย อ าเภอ

สนง.

สาธารณสข

อ าเภอ

สนง.

ปศสตว

อ าเภอ

สนง.สงเสรมการ

ปกครองทองถน

อ าเภอ

ต าบล รพ.สต. อาสา

ปศสตว

หมบาน อสม.

-18-

4.

แหลงขอมลเพมเตม ระบบผอดดฯ ไดจดท าแหลงขอมลเพมเตมส าหรบ อปท. หรอ

ผทสนใจทจะเขารวมใชงานระบบผอดดฯ หรอคนควาหาขอมลเพมเตม

หลากหลายชองทาง ดงน

1.เอกสารคมอตางๆ

เอกสารคมอด าเนนงานส าหรบ อปท.

เอกสารคมอด าเนนงานส าหรบอาสาสมคร

เอกสารคมอด าเนนงานดานเทคโนโลยดจทลอตโนมต

2.เอกสารขาวสารและความร

จดหมายขาวผอดดประจ าเดอน (เดอนละ 2 ฉบบ)

3.สอออนไลน

เวบไซต www.cmonehealth.org

เฟซบก PODD CM One Health

-19-

ภาคผนวก

แนวคดและการเรมตน:

"ผอดด" เรมตนทการปองกนควบคม

โรคระบาดสตวเศรษฐกจของชมชน

โรคตดเชอ รวมถงโรคอบตใหมในมนษยกวา 70% มตนก าเนดมา

จากสตว หรอเปนโรคสตวทสามารถตดตอไปถงคนได ดงนน การม

ระบบเฝาระวงโรคทดทสามารถควบคมเหตระบาดไดโดยทนททงในคน

และในสตว จะชวยปองกนการเกดปญหาทางดานสขภาพ รวมทงชวย

ลดผลกระทบตอรายไดของชาวบานและปองกนการสญเสยทางเศรษฐกจ

ของชมชนอกดวย นอกจากนการน าเทคโนโลยดจทลมาใชในการรายงาน

ประมวลผลและแจงขาวสารอตโนมต ท าใหการสอสารเปนไปไดอยาง

ฉบพลนทนท ท าใหการรเรวเกดขนไดจรง เมอผนวกกบการท าใหการ

ตอบสนองควบคมเหตตามแผนฉกเฉนชมชนท าไดส าเรจอยางรวดเรว ม

ประสทธภาพ จงชวยใหชมชนสามารถพงตนเองไดดยงขนในการปองกน

ควบคมภยจากโรคระบาด

นอกจากเรองโรคระบาด “ระบบผอดด” ไดพฒนาการรายงาน

เหตระบาดและภยสาธารณะ ท าให อปท. ไดรบขอมลในการรายงาน

และขาวสารการเตอนภย ครอบคลมสขภาพคน สตวและสงแวดลอม

อยางสมบรณ

-23-

มลนธสโกล (โดย Skoll Global Threats Fund) ไดเลงเหน

ความส าคญของระบบเฝาระวงโรคโดยชมชนทใชเทคโนโลยดจทลเปน

เครองมอ รวมทงใหความเชอมนในวฒนธรรมชมชนและเครอขายสขภาพ

หนงเดยวของไทย จงไดสนบสนนทนวจยและพฒนา "ผอดด : ระบบเฝา

ระวงสขภาพหนงเดยวของชมชน" ใน อปท. ตนแบบ เพอใหเปน

ตวอยางความส าเรจทเกดจากการรวมมอเปนเจาของระบบ โดยยดถอ

ผลประโยชนของชาวบานเปนตวตง ทงยงคาดหวงวาแบบอยางนจะ

สามารถน าไปใชในดนแดนตางๆ ทวโลก เพอปองกนโรคระบาดจากสตว

ตดตอไปถงคน อนเปนการปองกนมใหโรคระบาดจากสตวแพรขยาย

กลายเปนโรคอบตใหมระบาดขามทวปเหมอนดงไขหวดนก ซาร

ไขเลอดออก หรออโบลา ทอาจคราชวตเพอนมนษยจ านวนมาก

-24-

พนทน ารองการใชระบบเฝาระวงสขภาพหนงเดยวผอดด ทใชเปนแหลงศกษาดงานได

อ าเภอ องคกรปกครองสวนทองถน 70 แหง + เทศบาลนครเชยงใหม ไชยปราการ เทศบาลต าบลไชยปราการ องคการบรหารสวนต าบลแมทะลบ องคการบรหารสวนต าบลศรดงเยน

แมอาย องคการบรหารสวนต าบลแมนาวาง องคการบรหารสวนต าบลสนตนหมอ องคการบรหารสวนต าบลบานหลวง

ฝาง องคการบรหารสวนต าบลแมงอน เทศบาลต าบลสนทราย องคการบรหารสวนต าบลแมสน

เวยงแหง องคการบรหารสวนต าบลเมองแหง เทศบาลต าบลแสนไห องคการบรหารสวนต าบลเปยงหลวง

พราว องคการบรหารสวนต าบลสนทราย องคการบรหารสวนต าบลเขอนผาก องคการบรหารสวนต าบลโหลงขอด

เชยงดาว เทศบาลต าบลปงโคง เทศบาลต าบลแมนะ องคการบรหารสวนต าบลเชยงดาว

แมแตง เทศบาลต าบลจอมแจง องคการบรหารสวนต าบลสนปายาง องคการบรหารสวนต าบลสบเปง

แมรม เทศบาลต าบลสนโปง เทศบาลต าบลเหมองแกว องคการบรหารสวนต าบลหวยทราย

หางดง เทศบาลต าบลสนผกหวาน เทศบาลต าบลน าแพรพฒนา เทศบาลต าบลหนองควาย

สนปาตอง เทศบาลต าบลสนปาตอง เทศบาลต าบลยหวา เทศบาลต าบลบานแม

แมออน องคการบรหารสวนต าบลออนเหนอ องคการบรหารสวนต าบลแมทา องคการบรหารสวนต าบลบานสหกรณ

แมวาง องคการบรหารสวนต าบลบานกาด องคการบรหารสวนต าบลทงป องคการบรหารสวนต าบลดอนเปา

สารภ เทศบาลต าบลยางเนง เทศบาลต าบลหนองแฝก เทศบาลต าบลดอนแกว

-25-

พนทน ารองการใชระบบเฝาระวงสขภาพหนงเดยวผอดด ทใชเปนแหลงศกษาดงานได

อ าเภอ องคกรปกครองสวนทองถน ๗0 แหง + เทศบาลนครเชยงใหม เมอง เทศบาลต าบลสเทพ เทศบาลต าบลชางเผอก เทศบาลเมองแมเหยะ

ดอยหลอ เทศบาลต าบลยางคราม เทศบาลต าบลสนตสข เทศบาลต าบลสองแคว

ดอยเตา องคการบรหารสวนต าบลบานแอน เทศบาลต าบลทาเดอ-มดกา องคการบรหารสวนต าบลบงตน

จอมทอง เทศบาลต าบลบานหลวง เทศบาลต าบลบานแปะ องคการบรหารสวนต าบลสบเตยะ

กลยาณวฒนา องคการบรหารสวนต าบลแจมหลวง องคการบรหารสวนต าบลบานจนทร องคการบรหารสวนต าบลแมแดด

แมแจม องคการบรหารสวนต าบลชางเคง องคการบรหารสวนต าบลกองแขก เทศบาลต าบลทาผา

ฮอด เทศบาลต าบลบอหลวง องคการบรหารสวนต าบลบอสล องคการบรหารสวนต าบลนาคอเรอ

สนทราย เทศบาลต าบลหนองแหยง เทศบาลต าบลสนปาเปา

ดอยสะเกด เทศบาลต าบลสนปเลย เทศบาลต าบลแมโปง

สนก าแพง องคการบรหารสวนต าบลรองววแดง เทศบาลต าบลออนใต

สะเมง องคการบรหารสวนต าบลบอแกว องคการบรหารสวนต าบลแมสาบ

อมกอย เทศบาลต าบลอมกอย องคการบรหารสวนต าบลยางเปยง

-26-

การจดตงศนยปฎบตการสขภาพหนงเดยวระดบต าบล

ตวอยำงแผนกำรตอบสนองตอเหตผดปกตโดยชมชนและ อปท. ซงจะมทง

เหตผดปกตในคน เชน ไขเลอดออก อำหำรปลอดภย คมครองผบรโภค เหต

ผดปกตในสตว เชน หำไก ปำกและเทำเปอยในโค เปนตน สำธำรณภยและเหตผด

ปกตเกยวกบสงแวดลอม เชน ไฟปำ ดนถลม หมอกควน ขยะเนำเหมน เปนตน

ตวอยาง ค าแนะน าทวไปส าหรบการจดตงเงนทนหมนเวยน

ท าวคซนปองกนโรคในสตวปก กลมสงเสรมอาชพการเลยงไก

ค าแนะน าเหลานไดจากการระดมสมองรวมกนระหวางผบรหาร

ผน าชมชนและชาวบานตวแทนจาก 4 อปท. ไดแก เทศบาลต าบลบาน

หลวง อ.จอมทอง, เทศบาลต าบลทาผา อ.แมแจม, องคการบรหารสวน

ต าบลสนทราย อ.พราว และองคการบรหารสวนต าบลโหลงขอด

อ.พราว มสาระส าคญประมวลได ดงน

1. การบรหารจดการหรอสนบสนนไมใหเงนทนหมนเวยนท าวคซน

ปองกนโรคสญหาย หรอใชผดวตถประสงค

มนโยบายเพอจดสรรเงน และมคณะกรรมการดแล

งบประมาณอยางนอยหมบานละ 1 คน

ตองมบญชการเงน หลกฐานใบเสรจและรปถายตางๆ ใน

กระบวนการเบกจาย เพอปองกนเงนสญหาย

2. รปแบบการบรหารจดการของกลมและกจกรรม

ส ารวจความสนใจการท าวคซนของชาวบานและประสาน

กบกลมผเลยงไกและหนวยงานภาครฐ ในการวางแผนการท า

วคซนและจดรปแบบการท าวคซนไก ควรท าใหครอบคลม

จ านวนไกมากทสด และไมควรทงหางกนเกน 3 เดอน/ครง

-29-

เมอกลมเขมแขงอาจสามารถเตบโตเปนกลมธรกจราย

ยอยได เพราะผลผลตไกบานเปนทตองการของตลาด และ

สามารถพฒนารปแบบประกนคณภาพเปนเนอไกปลอดโรค

ส าหรบตลาดชนสงได

3. วธท าใหเงนทนหมนเวยนงอกเงย

การก าหนดคาบรการซงขนอยกบราคาวคซน และม

คาตอบแทนใหกบเจาหนาทท าวคซน มการจดเกบรายไดเขากลม

เชน การขายไกแตละครงใหคด % จดเกบเขากลม

อปท. สรางจดขายใหกลมผเลยงไก ในอนาคตสามารถ

พฒนาระบบรบรองคณภาพไดวา เนอไกจากกลมฯ ปลอดโรค

ไมเปนอนตราย เลยงในธรรมชาต ประกนคณภาพเนอไกเมอง

ยกระดบสตลาดบนได

4. รปแบบการก ากบดแลจาก อปท.

ประสานก บหน วยงานอ น เ ชน ปศส ตว อ า เภอ

มหาวทยาลย และหนวยงานภาครฐ เพอสนบสนนในดานองค

ความร งบประมาณ เวชภณฑและสรางเครอขายในการ

จ าหนาย เชน สถานทขายในชมชน ต าบล อ าเภอ โดยจดเปน

เขยงอนามยเนอไกเมอง

-30-