วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

JOURNAL OF

MAHASARAKHAM UNIVERSITY

HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCES

วารสาร

ม ห า ว ท ย า ล ย ม ห า ส า ร ค า ม

มนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ 2560

1

ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ 2560Volume 36 Number 1 January - February 2017

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม อยในฐานขอมล TCI

ประสทธผลการนำานโยบายพฒนาชมชนตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออก

กมปนาท พรพรหมวนจ, เกษมชาต นเรศเสนย, บญเรอง ศรเหรญ .................................................................................................................... 1

ปญหาความสมพนธระหวางความรบผดทางวนยฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการกบความรบผดทางละเมดในการปฏบตหนาท

โดยประมาทเลนเลอของขาราชการพลเรอนสามญ

กายสทธ แกวยาศร ...............................................................................................................................................................................................18

บทวเคราะหขอขดแยงเรองการใชประโยชนทดนและกลไกการแกไขปญหา: ศกษาเฉพาะกรณทดนในเขตชลประทานทงรงสต

ก ตตกาญจน หาญกล .............................................................................................................................................................................................32

ระดบความรในการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร

วราภรณ นนทะเสน, เก นนทะเสน ........................................................................................................................................................................44

การพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวนรวมเพอสงเสรมทกษะวชาสมมาชพแกเยาวชนกลมชาตพนธในโรงเรยนชมชนการเรยนร

สมเดจยา อำาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

จรพร นาคสมฤทธ ................................................................................................................................................................................................52

ความสมพนธระหวางวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายในและประสทธผลการดำาเนนงานของหนวยงานตรวจสอบภายในสงกด

สถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

อมร โททำา ...............................................................................................................................................................................................................64

กระบวนการสรางความคดรวบยอดทางคณตศาสตรของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 5 เรอง เลขยกกำาลง ในชนเรยนทใชวธการแบบเปด

นลนทพย วงษาพด, เกยรต แสงอรณ, สมควร สชมภ .........................................................................................................................................76

การใหบรการการตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศ

นภาวรรณ เจรญลกษณ.........................................................................................................................................................................................87

ผลของปจจยดานเครอขายครอบครว ชมชน ความร และประสบการณ ตอทศนคตทมตอผสงอายของนกศกษา ระดบปรญญาตรในจงหวดเชยงใหม

บงอร ศรสญลกษณ ...............................................................................................................................................................................................99

รปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย ศกษากรณประเทศไทยเปนประเทศตนทาง

พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณ .....................................................................................................................................................117

การพฒนากจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด เรอง การวด ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4

พลอยไพลน บบผาชาต, พศมย ศรอำาไพ ...........................................................................................................................................................138

แบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 ในชนเรยนคณตศาสตรทใชการศกษาชนเรยนและวธการแบบเปด

ภสตญา พงศอราม, เออจตร พฒนจกร ..............................................................................................................................................................147

การดำาเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการทำาเกษตรประณต

วไลลกษณ รตนเพยรธมมะ ..................................................................................................................................................................................160

การสรางหลกประกนรายไดผสงอาย

สถตพงศ ธนวรยะกล ...........................................................................................................................................................................................174

การจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผลการดำาเนนงานของผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรม

เกษตรแปรรป

นลนรตน จนทรนอย, นาถรพ ชยมงคล ..............................................................................................................................................................184

The Effectiveness of Community Development Policy Implementation Based on the Principle of Sufficiency

Economy Philosophy of the Municipalities in the Eastern Region of the Country

Kampanart Pornpromvinnij, Kasemchart Naressenie, Boonrueng Sriharun ...................................................................................... 1

The Problems of Relationship between Disciplinary Liability Based on Official Duties Negligence

and Tort Liability when Official Duties Negligence Pertains to Civil Servants

Kayasit Kaewyasri ..............................................................................................................................................................................................18

Review of Land use Conflicts and Resolution Processes: A Case Study of Land Use in Tung Rangsit Irrigation Area

Kittikan Hankun .................................................................................................................................................................................................32

Farmer’s Knowledge of Chemical Use

Waraporn Nunthasen, Ke Nunthasen ...........................................................................................................................................................44

The Participatory Development of an Ethnographic Museum to Promote Ethical Careers for Ethnic Youth

in Learning Community School “Somdej-Ya” Mae Cheam, Chiang Mai

Jareeporn Naksamrit .........................................................................................................................................................................................52

The Relationship of Best Internal Audit Practices on Operational Effectiveness of nternal Audit Departments

in Higher Education Institutions, Thailand

Amorn Thotham .................................................................................................................................................................................................64

Processes of 11th Grade Students’ Mathematical Concept Formation of Exponents in Classroom using Open Approach

Nalintip Vongsapat, Kiat Sangaroon, Somkuan Srichompoo .................................................................................................................76

Enhancing Services for Extending Visa and Work Permits for Visiting Professors

Nipawan Charoenlak .........................................................................................................................................................................................87

Effects of Family and Community Network on Attitude towards Aging people in Chiangmai Province

Bangon Sirisunyaluck ........................................................................................................................................................................................99

The Transnational Human Trafficking Network Form in Thailand in Cases where Thailand is the Originating Country

Pattakorn Sasanasuphin, Piyaluk Potiwan ................................................................................................................................................117

The development of Open Approach Mathematical Learning Activities on the topic of Measurement for Grade 4 Students

Ploypailin bubphachart, Pissamai Sri-ampai ...........................................................................................................................................138

1st Grade Students’ Problem Solving Types in Mathematics Classroom Using Lesson Study and Open Approach.

Pattiya Pong-aram, Auijit Pattanajak .........................................................................................................................................................147

Lifestyle Following the Sufficiency Economy Philosophy with Delicate Farming (Kasetpranit)

Wilailak Ratanapeantamma ...........................................................................................................................................................................160

Income Security for the Elderly

Sathitpong Thanaviriyakul .............................................................................................................................................................................174

Green Supply Chain Management and Effectiveness of Small and Medium Enterprises in the Agro-Industry

Nalinrat Jannoy, Nartraphee Chaimongkol ...............................................................................................................................................184

สำานกงานกองบรรณาธการ กองสงเสรมการวจยและบรการวชาการ

มหาวทยาลยมหาสารคาม ตำาบลขามเรยง อำาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม 44150

โทรศพท 0-4375-4321 ตอ 1754 หรอ 0-4375-4416

ราคาปก 60 บาท ราคาสมาชก ราย 1 ป 240 บาท ราย 2 ป 480 บาท

กำาหนดเผยแพร ปละ 6 ฉบบ

ฉบบท 1 มกราคม-กมภาพนธ ฉบบท 2 มนาคม-เมษายน ฉบบท 3 พฤษภาคม-มถนายน

ฉบบท 4 กรกฎาคม-สงหาคม ฉบบท 5 กนยายน-ตลาคม ฉบบท 6 พฤศจกายน-ธนวาคม

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

ปท 36 ฉบบท 1 เดอน มกราคม-กมภาพนธ พ.ศ.2560

พมพเผยแพรเมอวนท 28 กมภาพนธ 2560

เจาของ มหาวทยาลยมหาสารคาม

วตถประสงค

เพอสงเสรมสงเผยแพรผลงานวชาการและงานวจยทมคณคาตอการพฒนาองคความรทางวชาการ และเปนสอกลางแลกเปลยน

ความคดเหนเชงวชาการ โดยครอบคลมวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร การศกษา ศลปกรรม ดนตร สถาปตยกรรม ภาษา วรรณกรรม

กำาหนดการตพมพปละ 6 ฉบบ ออกราย 2 เดอน คอ เลม 1 มกราคม – กมภาพนธ / เลม 2 มนาคม – เมษายน/เลม 3 พฤษภาคม – มถนายน/

เลม 4 กรกฎาคม – สงหาคม /เลม 5 กนยายน – ตลาคม และ เลม 6 พฤศจกายน – ธนวาคม

บทความวชาการและบทความวจยทจะนำามาตพมพในวารสารมหาวทยาลยมหาสารคามน จะตองไดรบการตรวจสอบทางวชาการ

(Peer review) ซงปกตจะม Double Blind (ผพจารณา 2 คน) หรอ Triple Blind (ผพจารณา 3 คน) ทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย

ทปรกษา อธการบด มหาวทยาลยมหาสารคาม

บรรณาธการ รองศาสตราจารย ดร.ปพฤกษบารม อตสาหะวาณชกจ มหาวทยาลยมหาสารคาม

กองบรรณาธการ

ศาสตราจารย ดร.อรรถจกร สตยานรกษ มหาวทยาลยเชยงใหม

ศาสตราจารย ดร.ณรงค ปนนม มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

รองศาสตราจารย ดร.เฉลมศกด พกลศร มหาวทยาลยขอนแกน

รองศาสตราจารย ดร.ณรงคชย ปฎกรชต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

รองศาสตราจารย ดร.ดารารตน เมตตารกานนท มหาวทยาลยขอนแกน

รองศาสตราจารย ดร.ทวศลป สบวฒนะ มหาวทยาลยมหาสารคาม

รองศาสตราจารย ดร.บญชม ศรสะอาด มหาวทยาลยมหาสารคาม

รองศาสตราจารย ดร.มนวกา ผดงสทธ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

รองศาสตราจารย ดร.ศภชย สงหยะบศย มหาวทยาลยมหาสารคาม

รองศาสตราจารย ดร.สจนดา เจยมศรพงษ มหาวทยาลยนเรศวร

รองศาสตราจารย ดร.สทธวรรณ ตนตรจนาวงศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

รองศาสตราจารย ดร.สทธวรรณ พรศกดโสภณ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

รองศาสตราจารย ดร.สมบต ทายเรอคำา มหาวทยาลยมหาสารคาม

รองศาสตราจารย ดร.วณช นรนตรานนท สถาบนการพลศกษา วทยาเขตอดรธาน

รองศาสตราจารยพทกษ นอยวงคลง มหาวทยาลยมหาสารคาม

รองศาสตราจารยยงยทธ ชแวน มหาวทยาลยศลปากร

รองศาสตราจารยสทธพร ภรมยรน มหาวทยาลยศลปากร

ผชวยศาสตราจารย ดร.กมลพร สอนศร มหาวทยาลยมหดล

ผชวยศาสตราจารย ดร.ธญญา สงขพนธานนท มหาวทยาลยมหาสารคาม

ผชวยศาสตราจารย ดร.พชรวทย จนทรศรสร มหาวทยาลยมหาสารคาม

ผชวยศาสตราจารย ดร.ภเบศร สมทรจกร มหาวทยาลยมหดล

ผชวยศาสตราจารย ดร.สมชย ภทรธนานนท มหาวทยาลยมหาสารคาม

ผชวยศาสตราจารย ดร.สรศกด คำาคง มหาวทยาลยมหาสารคาม

ผชวยศาสตราจารย ดร.เออมพร หลนเจรญ มหาวทยาลยนเรศวร

ผชวยศาสตราจารย ดร.สมนทร เบาธรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน วทยาเขตสกลนคร

ผชวยศาสตราจารย ดร.ฉตรศร ปยะพมลสทธ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ผชวยศาสตราจารย ดร.นคม นาคอาย มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

อาจารย ดร.พมพยพา ประพนธ มหาวทยาลยมหาสารคาม

Mr.Paul Dulfer มหาวทยาลยมหาสารคาม

นางฉววรรณ อรรคะเศรษฐง มหาวทยาลยมหาสารคาม

เลขานการ

จรารตน ภสฤทธ

บทบรรณาธการ

สวสดครบวารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยมหาสารคามฉบบท1ประจำาป

2560ฉบบนยงเขมขนดวยเนอหาและสาระทางวชาการทกบทความวจยและบทความวชาการไดผานการก

ลนกรองจากกองบรรณาธการและผทรงคณวฒตรวจสอบทางวชาการเพอใหวารสารเปนทยอมรบและเกด

ความเชอมนในวงการวชาการ

ในการจดทำาวารสารทางวชาการ กองบรรณาธการไดใหความสำาคญกบคณภาพของบทความ

วจยและบทความทางวชาการทคดเลอกนำามาลงตพมพในแตละฉบบ โดยบทความวจยและบทความทาง

วชาการทถกคดเลอกตพมพจะตองผานการตรวจสอบทางวชาการจากผทรงคณวฒ (Peer Reviewers)

ซงผทรงคณวฒทกทานเปนผทมคณสมบตสอดคลองกบสาขาวชาทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ทานเหลานไดสละเวลาอนมคาในการชวยอานและพจารณาตนฉบบพรอมทงใหคำาแนะนำาทมประโยชน

ตอการดำาเนนการจดทำาวารสารเปนอยางดกองบรรณาธการขอกราบขอบพระคณมาณโอกาสน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยมหาสารคามฉบบนประกอบดวยบทความ

จำานวน15เรองไดแก(1)ประสทธผลการนำานโยบายพฒนาชมชนตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

(2) ปญหาความสมพนธระหวางความรบผดทางวนยฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการ (3) ทบทวน

สถานการณและขอขดแยงเรองการใชประโยชนทดน(4)ระดบความรในการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร

(5)การพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวนรวม(6)ความสมพนธระหวางวธปฏบตทดทสดในการตรวจ

สอบภายในกบประสทธผลการดำาเนนงาน(7)กระบวนการสรางความคดรวบยอดทางคณตศาสตร(8)การ

ใหบรการการตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศ(9)ผลของปจจยดานเครอขาย

ครอบครวและชมชน(10)เครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย(11)การพฒนากจกรรมการเรยน

รคณตศาสตร(12)แบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท1ในชนเรยนคณตศาสตร(13)การ

ดำาเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของผสงอายโดยการทำาเกษตรประณต(14)การสรางหลกประกน

รายไดผสงอายและ(15)การจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผลการดำาเนนงาน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ยนดตอนรบสำาหรบบรรดา

นกวชาการและนสตนกศกษาทตองการนำาเสนอผลงานวชาการ ไมวาจะเปนบทความวจย บทความ

วชาการ บทความทวไป หรอบทวจารณหนงสอ ทงจากภายในและภายนอกมหาวทยาลยมหาสารคาม

กองบรรณาธการยนดตอนรบ เปดกวาง และพรอมรบตนฉบบของทานตลอดเวลา ขอใหศกษารปแบบ

การเขยนจากทายวารสารแตละฉบบ สงมาใหยงกองบรรณาธการโดยไว หวขอเรองและประเดนนำาเสนอ

ทเกยวของกบมนษยศาสตร สงคมศาสตร ศกษาศาสตร บรหารธรกจ เศรษฐศาสตร และอนๆ กอง

บรรณาธการยนดและพรอมรบตนฉบบเปนอยางมากเพอใหเกดการเปดกวางดานเนอหาและสาระทจะบรรจ

ในวารสารและเพอใหครอบคลมทกสาขาและวทยาการทเกยวของกบทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ในสดทายน กองบรรณาธการขอขอบพระคณทานผอานทกทานทไดใหคำาตชมและใหคำาแนะนำา

เพอการปรบปรงการดำาเนนการจดทำาวารสารมาโดยตลอด โดยกองบรรณาธการไดใหความสำาคญและ

มงเนนกบการพฒนาและปรบปรงคณภาพของวารสารใหเปนทนาเชอถอและยอมรบในวงการวชาการอย

เสมอและตอเนอง

รองศาสตราจารยดร.ปพฤกษบารมอตสาหะวาณชกจ

บรรณาธการ

ประสทธผลการนำานโยบายพฒนาชมชนตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต

ของเทศบาลในภาคตะวนออก

กมปนาท พรพรหมวนจ, เกษมชาต นเรศเสนย, บญเรอง ศรเหรญ......................................1

ปญหาความสมพนธระหวางความรบผดทางวนยฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการ

กบความรบผดทางละเมดในการปฏบตหนาทโดยประมาทเลนเลอของขาราชการพลเรอนสามญ

กายสทธ แกวยาศร..........................................................................................................18

บทวเคราะหขอขดแยงเรองการใชประโยชนทดนและกลไกการแกไขปญหา:

ศกษาเฉพาะกรณทดนในเขตชลประทานทงรงสต

กตตกาญจน หาญกล........................................................................................................32

ระดบความรในการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร

วราภรณ นนทะเสน, เก นนทะเสน....................................................................................44

การพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวนรวมเพอสงเสรมทกษะวชาสมมาชพแกเยาวชน

กลมชาตพนธในโรงเรยนชมชนการเรยนรสมเดจยาอำาเภอแมแจมจงหวดเชยงใหม

จรพร นาคสมฤทธ...........................................................................................................52

ความสมพนธระหวางวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายในและประสทธผลการดำาเนนงาน

ของหนวยงานตรวจสอบภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

อมร โททำา........................................................................................................................64

กระบวนการสรางความคดรวบยอดทางคณตศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท5เรอง

เลขยกกำาลงในชนเรยนทใชวธการแบบเปด

นลนทพย วงษาพด, เกยรต แสงอรณ, สมควร สชมภ.........................................................76

การใหบรการการตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศ

นภาวรรณ เจรญลกษณ.....................................................................................................87

ผลของปจจยดานเครอขายครอบครวชมชนความรและประสบการณตอทศนคต

ทมตอผสงอายของนกศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดเชยงใหม

บงอร ศรสญลกษณ...........................................................................................................99

รปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทยศกษากรณประเทศไทย

เปนประเทศตนทาง

พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณ....................................................................117

การพฒนากจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปดเรองการวด

ของนกเรยนชนประถมศกษาปท4

พลอยไพลน บบผาชาต, พศมย ศรอำาไพ........................................................................138

แบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท1ในชนเรยนคณตศาสตรทใชการศกษา

ชนเรยนและวธการแบบเปด

ภสตญา พงศอราม, เออจตร พฒนจกร............................................................................147

สารบญ

การดำาเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการทำาเกษตรประณต

วไลลกษณ รตนเพยรธมมะ..............................................................................................160

การสรางหลกประกนรายไดผสงอาย

สถตพงศ ธนวรยะกล.......................................................................................................174

การจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผลการดำาเนนงานของผประกอบการ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

นลนรตน จนทรนอย, นาถรพ ชยมงคล............................................................................184

TheEffectivenessofCommunityDevelopmentPolicyImplementationBasedonthe

PrincipleofSufficiencyEconomyPhilosophyoftheMunicipalitiesintheEasternRegion

oftheCountry

Kampanart Pornpromvinnij, Kasemchart Naressenie, Boonrueng Sriharun.................1

TheProblemsofRelationshipbetweenDisciplinaryLiabilityBasedonOfficialDuties

NegligenceandTortLiabilitywhenOfficialDutiesNegligencePertainstoCivilServants

Kayasit Kaewyasri...........................................................................................................18

ReviewofLanduseConflictsandResolutionProcesses:ACaseStudyofLandUse

inTungRangsitIrrigationArea

Kittikan Hankun...............................................................................................................32

Farmer’sKnowledgeofChemicalUse

Waraporn Nunthasen, Ke Nunthasen.............................................................................44

TheParticipatoryDevelopmentofanEthnographicMuseumtoPromoteEthicalCareers

forEthnicYouthinLearningCommunitySchool“Somdej-Ya”MaeCheam,ChiangMai

Jareeporn Naksamrit.......................................................................................................52

TheRelationshipofBestInternalAuditPracticesonOperationalEffectiveness

ofnternalAuditDepartmentsinHigherEducationInstitutions,Thailand

Amorn Thotham..............................................................................................................64

Processesof11thGradeStudents’MathematicalConceptFormationofExponents

inClassroomusingOpenApproach

Nalintip Vongsapat, Kiat Sangaroon, Somkuan Srichompoo.........................................76

EnhancingServicesforExtendingVisaandWorkPermitsforVisitingProfessors

Nipawan Charoenlak.......................................................................................................87

EffectsofFamilyandCommunityNetworkonAttitudetowardsAgingpeople

inChiangmaiProvince

Bangon Sirisunyaluck.....................................................................................................99

TheTransnationalHumanTraffickingNetworkForminThailandinCaseswhere

ThailandistheOriginatingCountry

Pattakorn Sasanasuphin, Piyaluk Potiwan...................................................................117

ThedevelopmentofOpenApproachMathematicalLearningActivitiesonthetopic

ofMeasurementforGrade4Students

Ploypailin bubphachart, Pissamai Sri-ampai...............................................................138

Contents

1stGradeStudents’ProblemSolvingTypesinMathematicsClassroomUsing

LessonStudyandOpenApproach.

Pattiya Pong-aram, Auijit Pattanajak............................................................................147

LifestyleFollowingtheSufficiencyEconomyPhilosophywithDelicateFarming(Kasetpranit)

Wilailak Ratanapeantamma..........................................................................................160

IncomeSecurityfortheElderly

Sathitpong Thanaviriyakul.............................................................................................174

GreenSupplyChainManagementandEffectivenessofSmallandMediumEnterprises

intheAgro-Industry

Nalinrat Jannoy, Nartraphee Chaimongkol...................................................................184

ประสทธผลการน�านโยบายพฒนาชมชนตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอ

เพยงไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออก

The Effectiveness of Community Development Policy Implementation

Based on the Principle of Sufficiency Economy Philosophy of the

Municipalities in the Eastern Region of the Country

กมปนาทพรพรหมวนจ1,เกษมชาตนเรศเสนย2, บญเรองศรเหรญ3

KampanartPornpromvinnij1, KasemchartNaressenie2, BoonruengSriharun3

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงค 1) เพอศกษาประสทธผลการนำานโยบายพฒนาชมชนตามแนวทาง

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออก 2) เพอศกษาปจจยทมผลตอการนำา

นโยบายพฒนาชมชนตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออกและ

3) เพอนำาเสนอแนวทางการปรบปรงปจจยทมผลตอการนำานโยบายพฒนาชมชนตามแนวทางปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออกการวจยนเปนการวจยเชงปรมาณโดยเกบขอมล

จากกลมประชาชนในเขตเทศบาลนครและเทศบาลเมอง ในจงหวดจนทบร จงหวดชลบร จงหวดตราด

จงหวดระยองจงหวดฉะเชงเทราจงหวดปราจนบรและจงหวดสระแกวจำานวน400คนดวยสตรคำานวณ

ของทาโรยามาเนทระดบความคลาดเคลอน0.05เกบขอมลดวยแบบสอบถามแบบมาตราวดประมาณคา

5ระดบทระดบความเชอมน0.876และทำาการวเคราะหขอมลดวยสถตคาความถคารอยละคาเฉลยคา

เบยงเบนมาตรฐานและทดสอบสมมตฐานดวยการวเคราะหถดถอยแบบขนตอนซงเลอกมาแบบเจาะจง

วเคราะหขอมลโดยใชวธอปมานวเคราะหและการตความผลการวจยพบวา1)ประสทธผลการนำานโยบาย

พฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออก พบวา โดยรวมอยระดบปานกลาง ( =2.89,

S.D=0.96)โดยทดานการบรรลวตถประสงคของนโยบายทอยในระดบสงสดนนเนองจากหนวยงานเทศบาล

และประชาชนมความรวมมอกนอยางแทจรงในการพฒนาชมชนตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

สวนดานความยงยนของวถชมชนทอยในระดบตำาสดนน เนองจากประชาชนมความฟงเฟอตามกระแส

โลกาภวตนทเปนแรงผลกดนใหเกดคานยมสากลโดยละเลยมตความเปนมนษยสงผลใหเกดสภาพการเสย

ดลยภาพของการพฒนาชมชน 2) ปจจยทมผลตอประสทธผลการนำานโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของ

1 รฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑตสาขาวชารฐประศาสนศาสตรมหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมถ2 อาจารย,สาขาวชารฐประศาสนศาสตรมหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมถ3 อาจารย,คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยมหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมถ1 DoctorofPhilosophyPrograminPublicAdministrationValayaAlongkornRajabhatUniversity2 TeacherPrograminPublicAdministrationValayaAlongkornRajabhatUniversity3 TeacherinFacultyofScienceandtechnologyValayaAlongkornRajabhatUniversity

2 กมปนาท พรพรหมวนจ เกษมชาต นเรศเสนย บญเรอง ศรเหรญประสทธผลการน�านโยบายพฒนาชมชนตามแนวทาง...

เทศบาลในภาคตะวนออก ม 3 ปจจย ประกอบดวย 8 ตวแปร คอ 1) ปจจย การนำานโยบายไปปฏบต

(β=0.48) ม 3 ตวแปร ไดแก วตถประสงค มวดผลและประเมนผลได และการสนบสนนทางการเมอง

2)ปจจยเศรษฐกจพอเพยง(β=0.53)ม3ตวแปรไดแกสงแวดลอมการสนบสนนและทรพยากรธรรมชาต

และ3)ปจจยการพฒนาชมชน(β=0.56)ม2ตวแปรไดแกสถานภาพในชมชนและการมสวนรวมของ

ประชาชน โดยปจจยทง 3 ดงกลาว สามารถอธบายความผนแปรของประสทธผลการนำานโยบายพฒนา

ชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออกไดรอยละ54.20(AdjustedR2=0.542)อยางมนยสำาคญ

ทางสถตทระดบ 0.05 3) แนวทางการปรบปรงประสทธผลการนำานโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของ

เทศบาลในภาคตะวนออกทเสนอแนะประกอบดวยการปฏบตทสำาคญ4ประการคอ(1)ประสทธผลการนำา

นโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออกตองมแนวทางการปฏบตและหลกการดำาเนน

งานทแตกตางกลาวคอการพฒนาทมงเนนพนทหมบานและชมชนควรคำานงถงปจจยความแตกตางความ

ตองการทแทจรงของชมชน (2) ดานการนำานโยบายไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออกควรสงเสรม

การประกอบอาชพฝกอาชพ การสรางงาน และจางงานในชมชน รวมถงการพฒนาผสอนและบคลากร

ทางการศกษาใหปฏบตงานอยางมประสทธภาพและตอเนอง(3)ดานเศรษฐกจพอเพยงควรมการปรบปรง

สภาพสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตใหดขนในดานตาง ๆ เชน ใชทรพยากรนำาอยางประหยด การ

บำารงรกษาและบำาบดมลพษ และ (4) ดานการพฒนาชมชนควรใหประชาชนและชมชนมสวนรวมในการ

กำาหนดทศทางการพฒนาชมชน การนำาเสนอโครงการตาง ๆ กบเจาหนาทรฐเกยวกบปญหาและความ

ตองการของประชาชนอยางแทจรง

ค�าส�าคญ: ประสทธผล,นโยบายพฒนาชมชน,ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

Abstract

Theobjectivesofthisresearchwereto1)studytheeffectivenessofcommunitydevelopment

policy implementation based on the principle of the Sufficiency Economy Philosophy of

municipalitiesintheeasternregion,2)studythefactorsaffectingtheeffectivenessofcommunity

developmentpolicyimplementationbasedontheprincipleoftheSufficiencyEconomyPhilosophy

ofmunicipalitiesintheeasternregion,and3)proposedevelopingapproachesforimprovingthe

effectiveness of community development policy implementation based on the principle of

SufficiencyEconomyPhilosophyofthemunicipalitiesintheeasternregion.Thisstudywasamixed

methodsresearch.Thequantitativemethodwasconductedbycollectingdatafromasampleof

400respondentswhowerethepopulationlivinginthecityandtownmunicipalitiesofChanthaburi,

ChonBuri,Trat,Rayong,Chachoengsao,PrachinBuriandSaKaeoprovinces.Thesamplesize

wasobtainedbycalculatingwiththeTaroYamaneformulawithalevelofsamplingerrorat0.05.

Theresearchtoolfordatacollectionwasa5-levelratingscalequestionnaireatthereliabilityof

0.876.Thedatawereanalyzedbyusingstatisticsconsistingof frequency,percentage,mean,

standarddeviation,andthehypothesesweretestedbystepwisemultipleregressionanalysis.The

datawereanalyzedbyusinganalyticinductionandinterpretationmethods.Theresearchresults

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 3 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

revealedthat:1)Theeffectivenessofcommunitydevelopmentpolicyimplementationbasedon

theprincipleofSufficiencyEconomyPhilosophyofthemunicipalitiesintheeasternregionoverall

wasatthemoderatelevel( =2.89,S.D=0.96).Theaspectofpolicyobjectivesattainmentwas

atthehighestlevelduetohavingeffectivecooperationbetweenthemunicipalitiesandthepeople

indevelopingtheirowncommunitiesbasedontheprincipleofSufficiencyEconomy.Theaspect

of sustainability of community lifestyle was at the lowest due to extravagant living in the

globalization-erathatbringsaboutuniversalvaluesandignoresthehumandimension,affecting

anunbalanceofthedevelopmentofcommunities.2)Thefactorsaffectingtheeffectivenessof

communitydevelopmentpolicyimplementationintheeasternregionconsistedof3factorswith8

variables composed of (1) policy implementation factor (β=0.48) with 3 variables: objective

attainment,measurableandevaluable,andpoliticalsupport,2)Thesufficiencyeconomyfactor

(β=0.53)with3variables:environment,support,andnaturalresource,and(3)thecommunity

developmentfactor(β=0.56)includingstatusincommunityandpeople’sparticipation.Thesethree

factorsexplain54.20%of themunicipalities in theeastern region (AdjustedR2=0.542)at the

statisticallevelofsignificance0.05.3)Theproposedapproachesforimprovingtheeffectiveness

of community development policy implementation of themunicipalities in the eastern region

consistedof4principlepractices,(1)improvetheeffectivenessofpolicydevelopmentbecause

community action councils in the eastmust have a guideline. The implementation should be

different;itshouldbevillagedevelopmentoriented.Thecommunitiesshouldtakeintoaccountthe

differentfactors,includingtherealneedofthecommunity,(2)theimplementationoftheeastern

district should promote occupational and vocational training, job creation and increased

employmentinthecommunity,includingthedevelopmentofteacherandeducationpersonnelto

ensureeffectiveandcontinuouswork, (3) theeconomic,environmentalandnatural resources

shouldbeimprovedinareassuchasefficientuseofwaterresources,maintenanceandpollution

treatmentand(4)communitydevelopmentshouldallowforpublicandcommunityparticipationin

determiningthedirectionofitsdevelopment.Thereshouldbeprojectpresentationdonewithstate

officialsconcerningthetrueproblemsandneedsofthepeople.

Keywords: EffectivenessofCommunityDevelopmentPolicy,SufficiencyEconomyPhilosophy

4 กมปนาท พรพรหมวนจ เกษมชาต นเรศเสนย บญเรอง ศรเหรญประสทธผลการน�านโยบายพฒนาชมชนตามแนวทาง...

บทน�า

ประสทธผลของนโยบายพฒนาชมชนเปน

กลไกและเปนเขมทศสำาคญในการขบเคลอนการ

บรหารของเทศบาลทงนนโยบายพฒนาชมชนเปน

เสมอนแผนโครงการและการตดสนใจกระทำาสงทม

คณคาตางๆ เพอใหชมชนเกดการพฒนาและเกด

ประโยชนแกประชาชนในเขตเทศบาลนนๆทงน

การนำานโยบายไปปฏบตนน คอ การนำาหลกการ

และวธการเฉพาะเพอนำาไปสเปาหมายทกำาหนดไว

ครอบคลมถงการแกไขปญหาของทองถนใหเกด

การพฒนาเพอใหเกดการขบเคลอนทางเศรษฐกจ

สงคม และการเปลยนแปลงวถชวตชมชนในระดบ

ทองถนใหดยงขน(บญทนดอกไธสง,2530)การ

พฒนาชมชนเปนนโยบายสำาคญของรฐบาลเพอ

ปรบปรงความเปนอยและมาตรฐานการครองชพ

ของประชาชนใหมความเสมอภาคกนซงใชอำานาจ

หนาทตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมการ

พฒนาชมชนกระทรวงมหาดไทยปพ.ศ.2552โดย

ใหกรมการพฒนาชมชนมภารกจเกยวกบการสง

เสรมกระบวนการเรยนร การมสวนรวมของ

ประชาชนสนบสนนใหมการจดทำาและใชประโยชน

ขอมลสารสนเทศ พฒนาการศกษา การวเคราะห

วจย จดทำายทธศาสตรชมชนเพอพฒนาเศรษฐกจ

ในทองถน ตลอดจนการฝกอบรมและพฒนา

บคลากรทเกยวของในการพฒนาชมชน ทงนเพอ

ใหชมชนมฐานรากทมความมนคงมเสถยรภาพและ

มความเขมแขงอยางยงยน(กรมการพฒนาชมชน,

2555)การพฒนาศกยภาพการจดการชมชนจะตอง

พฒนายกระดบความรและทศนคตของทกฝายท

เกยวของทงภาครฐภาคทองถนและภาคอนๆท

ตองพฒนาเพอเสรมหนนซงกนและกนเพอใหเกด

พลงในการขบเคลอนการพฒนาชมชนตามหลกของ

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ซงกลไกลการขบ

เคลอนทสำาคญ คอตองใหชมชนเปนศนยกลางม

เครองมอบรหารหรอกลไกการบรหารและกำาหนด

บทบาทภารกจของแตละภาคสวนใหชดเจนพรอม

ทงการตดตามความกาวหนาในการขบเคลอน

กจกรรมตางๆ และการประเมนผลความสำาเรจจะ

ตองดำาเนนการอยางตอเนอง และมตวช วดท

สะทอนถงหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงความ

สขและความเขมแขงของชมชน เชนการลดคาใช

จายการออมเปนตน

โดยหลกการกระจายอำานาจไปยงส วน

ภมภาค เพอสนองหลกคดในการพฒนาชมชนใน

เรองการปรบตวในปจจบนในความเปนจรงของชวต

ไมวาเราจะเผชญวกฤตเศรษฐกจ(พ.ศ.2540)หรอ

ไมกตามเราตองปรบตวอยเสมอชวตจงจะดำารงอย

ได และดำารงอยอยางมความสข สภาพสงคมโลก

เปลยนแปลงเรว เพราะความเจรญกาวหนาทาง

เทคโนโลยสภาพสงคมไทยกปรบตวและเปลยนแปลง

เรวตามไปดวยเราไมปรบตวเองกไมไดแลวจะอย

ลำาบากกบสภาพสงคมไทยในปจจบนเราจะปรบตว

เองกนอยางไรบางในภาคการเมองการปกครองซง

เปนผนำาสงคม ภาคราชการ องคกรตางๆ จะคด

เหมอนเดมและจะทำาอยางเดมตอไปอกไมไดกลาว

คอ ภาคการเมองการปกครอง ตองคดในเชง

สรางสรรค พฒนาคณภาพ ขดความสามารถ ม

ความจรงใจซอสตยสจรตโดยเอาผลประโยชนของ

สวนรวมเปนทตง ดประชาชนใหออก และรจกรบ

ฟงประชาชน ภาคราชการ จะตองปรบเปลยน

โครงสรางจากแนวตง(Vertical)มาเปนโครงสราง

แบบแนวนอนหรอแนวราบ (Horizontal) เพราะ

โครงสรางแนวตงไมทนกบงานและสงคมทซบซอน

ในปจจบนจะตองเปลยนจากระบบรวมศนยอำานาจ

(Centralization) เพราะรวมศนยอำานาจทำาใหการ

ตดสนใจชาและหางไกลขอมลขอเทจจรง และจะ

ตองเปลยนจากการสงการ คดแทนประชาชน มา

เปนการสงเสรมสนบสนนและรบฟงความคดเหน

ของประชาชน ใหโอกาสประชาชนไดเรยนรและ

พฒนาตนเอง ราชการควรทำาหนาทเปนผอำานวย

การ(Facilitator)ใหประชาชนเปนผแสดง(Actor)

องคกรตางๆ กควรจะเลนบทเดยวกนกบราชการ

และจดโครงสรางในลกษณะอยางเดยวกน แมแต

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 5 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

บรบทอนหลากหลาย นอกจากตองมความเสมอ

ภาคทวถง และเทาเทยม ในเรองของโอกาสแลว

ตองมคณภาพดวย ระบบเศรษฐกจ ควรเปน

เศรษฐกจแบบพงตนเองบนรากฐานศกยภาพแตละ

ชมชน ผลตเพอบรโภคเองเปนหลก เหลอจง

จำาหนายจายแจกการศกษาเนนคณภาพคดเปน

มทกษะปฏบตไดจรงทงทกษะอาชพและทกษะชวต

มจตวญญาณของการเรยนร และพฒนาตนเอง

ตลอดชวตและมความเสมอภาคมความเทาเทยม

ในโอกาส การขนสง ทกชมชนมโอกาสเขาถง

สะดวกรวดเรวราคาถกเพยงพอเนนระบบขนสง

มวลชน เพอลดความสญเสยและฟมเฟอยโดยใช

เหต การสอสาร ซงไมเพยงการสอสารสวนบคคล

เทานน การสอสารมวลชน ระบบเทคโนโลย

สารสนเทศทงหลายไมเพยงเปนแคสอททวถงควร

ใหความสำาคญกบคณธรรมจรยธรรมของสอมงยก

ระดบคณภาพประชาชนดวยการสาธารณสขทเนน

การปองกนและสรางสขภาพนำาการซอมสขภาพม

การบรการทสะดวก รวดเรว และมคณภาพ

สวสดการสงคม มการกระจายรปแบบใหหลาก

หลายมากขนไมใชเพยงเรองของการเจบปวยเรอง

การประกนชวตการประกนภย เรองการฌาปนกจ

หรออนใดทมอยในสงคมไทยขณะนเทานน อาจม

รปแบบใหม ท จ ง ใจให คนประพฤตดทำ าคณ

ประโยชนใหแกสงคมและประเทศชาตเปนตน

ซงนโยบายสำาคญยงประการหนงของรฐบาล

ในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไดแก

การสนบสนนใหสวนภมภาคและทองถนตางๆทว

ราชอาณาจกรไดพฒนาเจรญกาวหนาไปตาม

แนวทางซงสอดคลองกบความตองการของแตละ

ทองถนและบงเกดผลสนองนโยบายสวนกลางใน

ดานตางๆโดยเฉพาะอยางยงทองถนซงยงลาหลง

ในความเจรญเนองจากอยในเขตทรกนดารและหาง

ไกล รฐมนโยบายทจะสงเสรมเปนพเศษเพอให

สามารถเรงรดการพฒนาไดโดยดวนทสด ดวย

เหตผลเพอการพฒนาสวนภมภาคและทองถน

ตางๆเขาไวเปนสวนสำาคญสวนหนงดวยบทบาท

ของการพฒนาสวนภมภาคและทองถนนถอไดวา

เปนการเสรมโครงการพฒนาจากสวนกลาง โดย

อาศยกำาลงสมทบจากทองถนทงในดานกำาลงคน

และกำาลงเงนอยางไรกตามภาระดานการเงนสวน

ใหญเปนของสวนกลางในรปงบอดหนนจากงบ

อดหนนประมาณแผนดน(โกวทยพวงงาม.2540)

นโยบายพฒนาภาคตะวนออกมความสำาคญ

อยางยง ตอระบบเศรษฐกจสวนรวมของประเทศ

และมลทางทจะสามารถพฒนาออกไปไดอยางกวาง

ขวาง โดยเฉพาะอยางยงในดานอตสาหกรรมและ

พาณชยในบรเวณชายทะเล นโยบายพฒนาภาค

ตะวนออกจงเนนหนกการพฒนาดงกลาวสวนภาค

ตะวนออกบรเวณชายแดนและตอนเหนอมหลาย

แหงซงยงทรกนดารและประชาชนมฐานะยากจน

นโยบายการพฒนาจงเนนหนกในดานการขยาย

งานขนพนฐานเชนการคมนาคมเปนตน(การต

กลาตลมบอน,2551)

โดยนโยบายพฒนาภาคตะวนออกของไทย

มความสำาคญอยางยงตอระบบเศรษฐกจสวนรวม

ของประเทศแตตองอาศยแรงขบเคลอนดานความ

รวมมอภาคประชาชนกบภาครฐควบคกนไป โดย

ภาครฐไดอาศยหนวยการปกครองทองถนเปน

องคกรของรฐทเขามาชวยในการประสานงานและ

รวมมอสนองตอบนโยบายของภาครฐทเขาไปชวย

เหลอประชาชนในพนท ซงระบบการปกครอง

ของประเทศไทยในปจจบนแบงราชการบรหารสวน

ทองถนเปน 5 รปแบบ คอ องคการบรหารสวน

จงหวด หรอ อบจ. เทศบาล องคการบรหารสวน

ตำาบลหรออบต.กรงเทพมหานครหรอกทม.และ

เมองพทยาหนวยการปกครองทองถนเหลานเปน

องคการของรฐ แยกตางหากจากราชการบรหาร

สวนภมภาค ในขณะนมเทศบาลทวประเทศอย

2,266 แหง องคการบรหารสวนจงหวด 76 แหง

และองคการบรหารสวนตำาบล5,509แหงและการ

ปกครองทองถนรปแบบพเศษ (กรงเทพมหานคร

และเมองพทยา)อก2แหงมสวนสมพนธกบชวต

ประจำาวนของประชาชนอยางใกลชด หนาทสวน

6 กมปนาท พรพรหมวนจ เกษมชาต นเรศเสนย บญเรอง ศรเหรญประสทธผลการน�านโยบายพฒนาชมชนตามแนวทาง...

ใหญขององคการบรหารสวนทองถนนอกเหนอไป

จากงานบรหารประจำาแลว ไดแกการจดหาบรการ

และสาธารณปการเชนการคมนาคมและขนสงการ

สาธารณสขการศกษาและการพฒนาเมองเปนตน

บรการตางๆ เหลานมสวนในการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมของประเทศทงทางตรงและทางออม

องคการบรหารสวนทองถนจงมบทบาทสำาคญใน

การพฒนาเศรษฐกจและสงคมในปจจบนเทศบาล

เปนองคการบรหารสวนทองถนทมความสำาคญ

ทสดนอกจากเทศบาลซงขยายตวอยางรวดเรวแลว

การทประชากรในเขตเทศบาลเพมขนอยางรวดเรว

ทำาใหเกดปญหาตาง ๆ ในดานจดหาบรการสนอง

ความตองการของประชาชนในเมอง ซงองคกร

ปกครองสวนทองถนทจะตองสรางความเขมแขง

ตองมมวสยทศนทกวางไกลรวมถงการมผนำาทม

ความคดสรางสรรค (Creative leader) มความ

สามารถในการบรณาการเชอมโยงกจกรรม

เศรษฐกจตงแตระดบทองถน (นนทยา หตานวตร

และณรงคหตานวตร,2546;Hughes,2005)ดวย

บทบาทของการพฒนาสวนภมภาคและทองถนน

ถอไดวาเปนการเสรมโครงการพฒนาจากสวนกลาง

โดยอาศยกำาลงสมทบจากทองถนทงในดานกำาลง

คนและกำาลงเงน อยางไรกตาม นโยบายพฒนา

เศรษฐกจพอเพยงของเทศบาลภาคตะวนออก ม

ความสำาคญอยางยงในการพฒนาทองถนตามหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ซงตองเรมตนจาก

การสรางกระบวนการเรยนรเพอสรางความรความ

เขาใจทถกตองเกยวกบหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงใหกบสมาชกของชมชนและกระตนพรอม

ทงพฒนาทรพยากรมนษยใหร จกมธยสถ รก

สนโดษสรางจตสำานกใหรจกคณคาของการมชวต

ทพอด รจกคณคาของสงแวดลอมและทรพยากร

ธรรมชาตรอบๆตวเองดงคำากลาวทวา“มชวตท

พอด มชวทพอเพยง” (กรมสงเสรมการปกครอง

ทองถนกระทรวงมหาดไทย.2546)

วตถประสงคของการวจย

1) เพอศกษาประสทธผลการนำานโยบาย

พฒนาชมชนตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอ

เพยงไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออก

2) เพ อศกษาป จ จยท มผลต อการนำ า

นโยบายพฒนาชมชนตามแนวทางปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของเทศบาลในภาค

ตะวนออก

3) เพอนำาเสนอแนวทางการปรบปรงปจจย

ทมผลตอการนำานโยบายพฒนาชมชนตามแนวทาง

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของเทศบาลใน

ภาคตะวนออก

วธด�าเนนการวจย

การวจยเรอง ประสทธผลการนำานโยบาย

พฒนาชมชนตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอ

เพยงไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออกไดแก

จงหวดจนทบรจงหวดชลบรจงหวดตราดจงหวด

ระยอง จงหวดฉะเชงเทรา จงหวดปราจนบร และ

จงหวดสระแกว การศกษาในครงนใชระเบยบวธ

วจยเชงปรมาณใชแบบสอบถามในการเกบขอมล

เพอใหเกดความนาเชอถอในเชงประจกษสามารถ

ควบคมและทำานายได(นศาชโต,2551)

1. ประชากรและกลมตวอยางทใชในการ

วจย

1.1 ประชากร และกลมตวอยางทใชใน

การวจยครงนอยในพนท 7 จงหวด ในภาคตะวน

ออก ไดแก จงหวดจนทบร จงหวดชลบร จงหวด

ตราด จงหวดระยอง จงหวดฉะเชงเทรา จงหวด

ปราจนบร และจงหวดสระแกว โดยเลอกจากเขต

เทศบาลและเทศบาลเมองในพนทจงหวดของภาค

ตะวนออก จำานวน 10 แหง คำานวณโดยสตรของ

ทาโร ยามาเน (Taro Yamane อางถงใน ธนภม

ชาตด,2555)ทระดบความคลาดเคลอน.05ใชการ

สมตวอยางแบบแบงชน (Stratified Sampling)

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 7 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

กลมตวอยางจำานวน400คนการวจยครงนจงเลอก

วธการสมแบบเจาะจง(PurposiveSampling)โดย

ใชแบบสอบถามในการสมตวอยางเฉพาะในเขต

พนทรบผดชอบของเขตเทศบาลนครและเทศบาล

เมองในพนทจงหวดของภาคตะวนออก

1.2 กรอบแนวคด

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการวจย

1.3 ตวแปรอสระไดแก

1) ปจจยดานการนำานโยบายไป

ปฏบต ประกอบดวย (1) วตถประสงค (2)

ทรพยากร(3) โครงสรางระบบราชการ (4) การ

สนบสนนทางการเมอง(5)มวดผลและประเมนผล

2) ป จ จ ย เ ศ รษฐก จพอ เ พ ย ง

ประกอบดวย(1)ทนทางสงคม(2)การรวมกลม

ชมชนเขมแขง (3)ทรพยากรธรรมชาต (4)การ

สนบสนน(5)สงแวดลอม

3) ป จจยด านการพฒนาชมชน

ประกอบดวย(1)การมสวนรวมของประชาชน(2)

ภาวะผนำาทเหมาะสม(3)การมธรรมาภบาล(4)ทน

มนษยทเหมาะสม(5)สถานภาพในชมชน

1.4 ตวแปรตามคอประสทธผลการนำา

นโยบายพฒนาชมชนตามแนวทางปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของเทศบาลในภาค

ตะวนออก ไดแก 1) การบรรลวตถประสงคของ

นโยบาย2)คณภาพชวตทด3)ความพงพอใจของ

ประชาชน4)การสงเสรมอาชพทดและ5)ความ

ยงยนของวถชมชนภายใตเงอนไขภายในกำาหนด

เวลา และไดรบความรวมมอจากหนวยงานท

เกยวของ

2. การเกบรวบรวมขอมล

ในการจดเกบขอมลจะดำาเนนการโดยผวจย

จดเกบดวยตวเองและมผชวยวจยในการเกบขอมล

จากแบบสอบถามของการนำานโยบายพฒนาชมชน

ตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต

ของเทศบาลในภาคตะวนออกซงผวจยมขนตอน

ในการจดเกบรวบรวมขอมลดงตอไปน

1. ผทำาการวจยไดสรางแบบสอบถามเพอ

ใชในการรวบรวมขอมล

2. ผทำาการวจยไดยนขอหนงสอขออนญาต

แจกแบบสอบถามจากบณฑตวทยาลยมหาวทยา

ลยราชภฎวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ

เพอขออนญาตและขอความรวมมอแจกแบบสอบถาม

ใหกบกลมตวอยาง คอ ประชาชนทวไปในเขต

เทศบาลนครและเทศบาลเมองในพนทจงหวดของ

ภาคตะวนออกจำานวน10แหงในพนท7จงหวด

ไดแก จงหวดจนทบร จงหวดชลบร จงหวดตราด

จงหวดระยองจงหวดฉะเชงเทราจงหวดปราจนบร

และจงหวดสระแกว

3. ผทำาการวจยแจกแบบสอบถามและรบ

กลบคนมาครบตามจำานวนทไดแจกไป

4. ผ ทำาการว จยดำาเนนการตรวจสอบ

แบบสอบถามเพอดำาเนนการตอไป

3. การวเคราะหขอมล

8 กมปนาท พรพรหมวนจ เกษมชาต นเรศเสนย บญเรอง ศรเหรญประสทธผลการน�านโยบายพฒนาชมชนตามแนวทาง...

ผวจยไดนำาขอมลทไดจากแบบสอบถามและ

การสมภาษณเชงลก จากผใหขอมลสำาคญของ

แบบสอบถามมาตรวจสอบความถกตองสมบรณ

ของขอมลเหลานนอกครงหนง นำาขอมลทไดมา

รวบรวมจดระบบใหเปนหมวดหม นำาขอมลท

เกยวของมาสรปหาใจความสำาคญโดยตความหมาย

การวเคราะหขอมลประกอบดวยขนตอนดงน

1. ขอมลเกยวกบปจจยดานการนำานโยบาย

ไปปฏบต ปจจยดานเศรษฐกจพอพยง และปจจย

ดานการพฒนาชมชนทเกยวกบประสทธผลการนำา

นโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาค

ตะวนออก วเคราะหโดยการหาคาเฉลย (Mean)

สวนเบยงเบนมาตรฐาน(StandardDeviation)คา

สมประสทธสหสมพนธ (Correlation) และการ

ถดถอยแบบขนตอน (Stepwise Regression

Analysis)(พชตพทกษสมบต,2548)

2. สถตทใชในการหาคณภาพเครองมอโดย

หาคาความเทยงตรงเชงเนอหา(ContentValidity)

ของแบบวดบคลกภาพ

ผวจยมการจดลำาดบความเหนในแบบสอบถาม

ซงเปนการจดลำาดบระดบการปฏบตหรอความ

สำาคญเปนระดบดงน

ระดบการปฏบต5หมายถงขอคำาถามนน

ตรงกบการปฏบตมากทสด

ระดบการปฏบต4หมายถงขอคำาถามนน

ตรงกบการปฏบตมาก

ระดบการปฏบต3หมายถงขอคำาถามนน

ตรงกบการปฏบตปานกลาง

ระดบการปฏบต2หมายถงขอคำาถามนน

ตรงกบการปฏบตนอย

ระดบการปฏบต1หมายถงขอคำาถามนน

ตรงกบการปฏบตนอยทสด

การอภปรายผลของลกษณะแบบสอบถาม

ทใชระดบการวดขอมลประเภทอนตรภาคชนผวจย

ใชคะแนนทไดจากกลมตวอยางในการแปลความ

หมายโดยจดแบงเปน5ระดบซงไดกำาหนดคะแนน

สงสดเทากบ5และคะแนนตำาสดเทากบ1

การแปรความหมายการประเมนระดบการ

ปฏบตทไดจากคาเฉลยแตละขอ เมอเปรยบเทยบ

กบเกณฑรอยละมความหมายดงน

4.21–5.00หมายถงมระดบการปฏบตมากทสด

3.41–4.20หมายถงมระดบการปฏบตมาก

2.61–3.40หมายถงมระดบการปฏบตปานกลาง

1.81–2.60หมายถงมระดบการปฏบตนอย

1.00–1.80หมายถงมระดบการปฏบตนอยทสด

4. สถตทใชในการวเคราะหขอมล

1.วเคราะหหาความถ และคารอยละ

Percentages)

2.วเคราะหคาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน(S.D)

3.วเคราะหความสมพนธคาถดถอย

(Regression) การนำาเสนอผลการวเคราะหขอมล

โดยใชโปรแกรมสำาเรจรปสำาหรบการวจยทาง

สงคมศาสตร

ผลการวจย

วตถประสงคท 1 ประสทธผลการน�า

นโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาลใน

ภาคตะวนออกพบวาโดยรวมอยระดบปานกลาง

( =2.89,S.D=0.96) โดยทด านการบรรล

วตถประสงคของนโยบายทอยในระดบสงสดนน

เนองจากหนวยงานเทศบาลและประชาชนมความ

รวมมอกนอยางแทจรงในการพฒนาชมชนตาม

แนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสวนดานความ

ยงยนของวถชมชนทอยในระดบตำาสดนนเนองจาก

ประชาชนมความฟงเฟอตามกระแสโลกาภวตนท

เปนแรงผลกดนใหเกดคานยมสากลโดยละเลยมต

ความเป นมนษย ส งผลให เกดสภาพการเสย

ดลยภาพของการพฒนาชมชนตามแนวทางปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงแสดงดงตารางท1

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 9 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ตารางท 1 ประสทธผลการนำานโยบายพฒนาไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออก

ประสทธผลการน�านโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของ

เทศบาลในภาคตะวนออก

ระดบประสทธผลแปลผล

S.D.

1 การบรรลวตถประสงคของนโยบาย 3.04 0.95 ปานกลาง

2 คณภาพชวตทด 2.97 0.94 ปานกลาง

3 ความพงพอใจของประชาชน 2.81 0.93 ปานกลาง

4 การสงเสรมอาชพทด 2.85 0.98 ปานกลาง

5 ความยงยนของวถชมชน 2.79 0.98 ปานกลาง

รวม 2.89 0.96 ปานกลาง

วตถประสงคท 2 ป จจยทมผลตอ

ประสทธผลการน�านโยบายพฒนาชมชนไป

ปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออกม3ปจจย

ประกอบดวย 8 ตวแปร คอ 1) ปจจย การนำา

นโยบายไปปฏบตม3ตวแปรไดแกวตถประสงค

มวดผลและประเมนผลได และการสนบสนน

ทางการเมอง 2) ปจจยเศรษฐกจพอเพยง ม 3

ตวแปร ไดแก สงแวดลอม การสนบสนน และ

ทรพยากรธรรมชาตและ3)ปจจยการพฒนาชมชน

ม2ตวแปรไดแกสถานภาพในชมชนและการม

สวนรวมของประชาชน โดยปจจยทง 3 ดงกลาว

สามารถอธบายความผนแปรของประสทธผล

การนำานโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาล

ในภาคตะวนออกไดรอยละ54.20(AdjustedR2 =

0.542) และทมค าสมประสทธความถดถอย

(B=1.31) อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05

แสดงดงตารางท2

ตารางท 2 ปจจยการนำานโยบายพฒนาชมชนตามไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออก

ปจจยการน�านโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาลใน

ภาคตะวนออก

ระดบความส�าคญ

S.D. แปลผล

1 ดานการนำานโยบายไปปฏบต 3.04 1.05 ปานกลาง

2 ดานผลการนำานโยบาย 3.03 0.98 ปานกลาง

3 ดานการพฒนาชมชน 3.12 1.01 ปานกลาง

รวม 3.06 1.01 ปานกลาง

ผลการวเคราะหปจจยดานการนำานโยบาย

ไปปฏบตปจจยเศรษฐกจพอเพยงและปจจยดาน

การพฒนาชมชนทมผลตอประสทธผลของเทศบาล

ในภาคตะวนออกดำาเนนการวเคราะหการถดถอย

แบบขนตอน การวเคราะหปจจยทมประสทธผล

การนำานโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาล

ในภาคตะวนออกดำาเนนการวเคราะหการถดถอย

แบบขนตอน (Stepwise Regression Analysis)

โดยผวจยไดใชตวแปรพยากรณ 15 ตว ไดแก

วตถประสงค(X1)ทรพยากร(X2)โครงสรางระบบ

ราชการ (X3) การสนบสนนทางการเมอง (X4)

มวดผลและประเมนผลได(X5)ทนทางสงคม(X6)

การรวมกล มชมชนเขมแขง (X7) ทรพยากร

ธรรมชาต (X8) การสนบสนน (X9) สงแวดลอม

10 กมปนาท พรพรหมวนจ เกษมชาต นเรศเสนย บญเรอง ศรเหรญประสทธผลการน�านโยบายพฒนาชมชนตามแนวทาง...

(X10) การมสวนรวมของประชาชน (X11) ภาวะ

ผนำาทเหมาะสม(X12)การมธรรมาภบาล(X13)

ทนมนษยทเหมาะสม (X14) สถานภาพในชมชน

(X15) เพอทจะศกษาวาการนำานโยบายพฒนา

ชมชนปจจยดานการนำานโยบายไปปฏบต ปจจย

เศรษฐกจพอเพยงและปจจยดานการพฒนาชมชน

ทมผลตอประสทธผลการนำานโยบายพฒนาชมชน

ไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออก อยางไร

และมป จ จย ใดบ างท จ ะสามารถพยากรณ

ประสทธผลการนำานโยบายพฒนาชมชนตาม

แนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของ

เทศบาลในภาคตะวนออก วเคราะหปจจยการนำา

นโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาค

ตะวนออก รวม 15 ป จจย ประกอบด วย

วตถประสงค ทรพยากร โครงสรางระบบราชการ

การสนบสนนทางการเมองมวดผลและประเมนผล

ได ทนทางสงคม การรวมกลมชมชนเขมแขง

ทรพยากรธรรมชาตการสนบสนนสงแวดลอมการ

มสวนรวมของประชาชนภาวะผนำาทเหมาะสมการ

มธรรมาภบาลทนมนษยทเหมาะสมสถานภาพใน

ชมชนทสงผลตอประสทธผลการนำานโยบายพฒนา

ชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออก (Y)

วเคราะหถดถอยแบบขนตอน(StepwiseRegres-

sionAnalysis)ดงตารางท3

Y = ประสทธผลการนำานโยบายพฒนา

ชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาค

ตะวนออก

(X1) =วตถประสงค

(X2) =ทรพยากร

(X3) =โครงสรางระบบราชการ

(X4) =การสนบสนนทางการเมอง

(X5) =มวดผลและประเมนผลได

(X6) =ทนทางสงคม

(X7) =การรวมกลมชมชนเขมแขง

(X8) =ทรพยากรธรรมชาต

(X9) =การสนบสนน

(X10) =สงแวดลอม

(X11) =การมสวนรวมของประชาชน

(X12) =ภาวะผนำาทเหมาะสม

(X13) =การมธรรมาภบาล

(X14) =ทนมนษยทเหมาะสม

(X15) =สถานภาพในชมชน

ตารางท 3ผลการวเคราะหการแปรปรวนจากปจจยการนำานโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาล

ในภาคตะวนออกรวม15ปจจย(StepwiseRegressionAnalysis)

สมการแหลงความ

แปรปรวน

Sum of

SquaresDf

Mean

SquareF Sig.

X1,X10,X8,X15,X9,

X11,X5,X4

Regression 139.16 8 17.39 132.41 0.00

Residual 103.91 791 0.13

Total 243.07 799

aPredictors:(Constant),X1,X10,X8,X15,X9,X11,X5,X4

bDependentVariable:Y

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 11 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

จากตารางท3ผลการวเคราะหขอมลแสดง

ใหเหนวาความสมพนธระหวางตวแปรเกณฑและ

ตวแปรพยากรณมความสมพนธกนในเชงเสนตรง

ระหวางตวแปรตาม(y)กบตวแปรตน8ตวแปรใน

มตของวตถประสงค (X1) สงแวดลอม (X10)

ทรพยากรธรรมชาต (X8) สถานภาพในชมชน

(X15) การสนบสนน (X9) การมสวนรวมของ

ประชาชน (X11) มวดผลและประเมนผลได (X5)

การสนบสนนทางการเมอง(X4)อยางมนยสำาคญ

ทางสถตทระดบ0.05จากการคำานวณจะสามารถ

นำาไปสรางสมการไดโดยมตวแปรพยากรณ ดง

ตารางท4

ตารางท 4 ผลการวเคราะหการถดถอยแบบขนตอนปจจยการนำานโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของ

เทศบาลในภาคตะวนออก โดยใชตวแปรพยากรณ X1, X10, X8, X15, X9, X11, X5, X4

พยากรณตวแปรy

R R2 Adjusted

R2

Unstandardized

Coefficients

Standardized

Coefficents t Sig.

B Beta

Constant 0.74 0.54 0.54 1.31 16.17 0.00

X1 0.69 0.48 0.48 0.16 0.22 3.89 0.00

X10 0.72 0.53 0.52 0.12 0.15 2.97 0.03

X8 0.73 0.54 0.54 0.19 0.26 5.65 0.00

X15 0.74 0.55 0.55 0.10 0.13 -3.89 0.00

X9 0.75 0.56 0.55 0.10 0.14 2.95 0.03

X11 0.75 0.56 0.56 0.13 0.16 3.65 0.00

X5 0.75 0.57 0.56 0.06 0.09 3.62 0.00

X4 0.76 0.57 0.57 0.06 0.086 -3.34 0.01

*CorrelationisSignificantatthe0.05Level

จากตารางท4พบวาตวแปรอสระทไดรบ

การคดเลอกเขาสมการตามลำาดบความสมพนธคอ

ว ตถ ป ร ะส งค ( X1 ) ส ง แ วดล อม (X10 )

ทรพยากรธรรมชาต (X8) สถานภาพในชมชน

(X15) การสนบสนน (X9) การมสวนรวมของ

ประชาชน (X11) มวดผลและประเมนผลได (X5)

การสนบสนนทางการเมอง(X4)ทง8ตวแปรทม

ปจจยโดยตรงตอประสทธผลการนำานโยบายพฒนา

ชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออก

อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยมคา

สมประสทธประสทธผลความเชอถอไดของตวแปร

ชวดการนำานโยบายพฒนาชมชนตามแนวทาง

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของเทศบาลใน

ภาคตะวนออก (R2) เทากบ 0.54 และมคา

สมประสทธประสทธผลความเชอถอไดทปรบแลว

ของตวแปรชวดการนำานโยบายพฒนาชมชนตาม

แนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของ

เทศบาลในภาคตะวนออก (AdjustedR2) เทากบ

0 .54 แสดงว า วตถประสงค ส งแวดล อม

ทรพยากรธรรมชาต สถานภาพในชมชน การ

12 กมปนาท พรพรหมวนจ เกษมชาต นเรศเสนย บญเรอง ศรเหรญประสทธผลการน�านโยบายพฒนาชมชนตามแนวทาง...

สนบสนนการมสวนรวมของประชาชนมวดผลและ

ประเมนผลไดการสนบสนนทางการเมอง ทง 8

ตวแปรสามารถอธบายประสทธผลการนำานโยบาย

พฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวน

ออกไดรอยละ54.20

สมการพยากรณในรปคะแนนดบ

Y¢=1.31+0.16 (X1)+0.12 (X10)+0.19(X8)+0.10(X15)+0.10(X9)+0.13(X11)

+0.06(X5)+0.06(X4)

สมการพยากรณในรปคะแนนมาตรฐาน

Z Y¢ =0.22(X1)+0.15(X10)+0.26

(X8)+0.13(X15)+0.14(X9)+0.16(X11)+

0.09(X5)+0.08(X4)

จากสมการถดถอยแบบขนตอนเสนตรงขาง

ตนสามารถแปลความหมายไดดงน

1. ถาตวแปรดานวตถประสงค มคะแนน

เพมขน 1 คะแนนทำาใหประสทธผลของเทศบาล

ในภาคตะวนออก เพมขน 0.16 คะแนน โดยท

ตวแปรอนๆมคาคงท

2. ถาตวแปรดานสงแวดลอมมคะแนนเพม

ขน1คะแนนทำาใหประสทธผลของเทศบาลในภาค

ตะวนออกเพมขน0.12คะแนนโดยทตวแปรอนๆ

มคาคงท

3. ถาตวแปรดานทรพยากรธรรมชาต ม

คะแนนเพมขน 1 คะแนนทำาใหประสทธผลของ

เทศบาลในภาคตะวนออก เพมขน 0.19 คะแนน

โดยทตวแปรอนๆมคาคงท

4. ถาตวแปรดานสถานภาพในชมชน ม

คะแนนเพมขน 1 คะแนน ทำาใหประสทธผลของ

เทศบาลในภาคตะวนออก เพมขน 0.10 คะแนน

โดยทตวแปรอนๆมคาคงท

5. ถาตวแปรดานการสนบสนน มคะแนน

เพมขน1คะแนนทำาใหประสทธผลของเทศบาลใน

ภาคตะวนออก เพมขน 0.10 คะแนน โดยท

ตวแปรอนๆมคาคงท

6. ถ าตวแปรด านการมส วนร วมของ

ประชาชน มคะแนนเพมขน 1 คะแนน ทำาให

ประสทธผลของเทศบาลในภาคตะวนออกเพมขน

0.13คะแนนโดยทตวแปรอนๆมคาคงท

7. ถาตวแปรดานวดผลและประเมนผลได

มคะแนนเพมขน1คะแนนทำาใหประสทธผลของ

เทศบาลในภาคตะวนออก เพมขน 0.06 คะแนน

โดยทตวแปรอนๆมคาคงท

8. ถาตวแปรดานการสนบสนนทางการ

เมองมคะแนนเพมขน1คะแนนทำาใหประสทธผล

ของเทศบาลในภาคตะวนออกเพมขน0.06คะแนน

โดยทตวแปรอนๆมคาคงท

สำาหรบปจจยทไมส งผลตอประสทธผล

การนำานโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาล

ในภาคตะวนออกไดแกทรพยากรโครงสรางระบบ

ราชการทนทางสงคมการรวมกลมชมชนเขมแขง

ภาวะผนำาทเหมาะสมการมธรรมาภบาลทนมนษย

ทเหมาะสม

วตถประสงคท 3 น�าเสนอแนวทางการ

ปรบปรงประสทธผลการน�านโยบายพฒนา

ชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออก

1. แนวทางการปรบปรงประสทธผลการนำา

นโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาค

ตะวนออก สำาหรบการกำาหนดนโยบาย พบวา

ผกำาหนดนโยบายไดพยายามปรบเปลยนหนาตา

ของนโยบายการพฒนาความเขมแขงของชมชน

โดยการกระจายเงนไปยงชมชนในแบบทเคยทำามา

ใหเปนนโยบายการพฒนาชมชนตามแนวปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงซงถอเปน“เหลาเกาในขวดใหม”

ไมนาจะเปนเครองมอทนำาพาชมชนไปส ความ

สำาเรจในการพฒนาตามแนวทางทเปนทางเลอกน

ไดอยางแทจรง

2. แนวทางการปรบปรงประสทธผลการนำา

นโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาค

ตะวนออกสำาหรบการปรบตวของชมชนพบวาม

การปรบตวได อย างรวดเรว ซ งอาจมาจาก

ประสบการณการเปนผรบกจกรรมการพฒนาและ

การเรยนรอยางตอเนอง แตอยางไรกตาม ยงพบ

ประเดนสำาคญทตองทบทวนพจารณาคอขอจำากด

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 13 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

เรองความเขาใจวตถประสงคของนโยบาย โดย

เฉพาะเศรษฐกจพอเพยงความเพยงพอของขอมล

ขาวสารทไดรบ ความคดรเรม และการรอพงพา

ทรพยากรจากภายนอกชมชนเปนตน

3. แนวทางการปรบปรงประสทธผลการนำา

นโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาค

ตะวนออก สำาหรบการปรบตวของหนวยงานภาค

รฐในระดบพนท พบวา ประเดนสำาคญทต อง

ทบทวนพจารณาคอ ความเขาใจในวตถประสงค

ของนโยบาย โดยเฉพาะความเขาใจในปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง การคดรเรมหาหนทางและ

กจกรรมทเหมาะสมในพนทและการบรหารจดการ

ทรพยากร เปนตนโปรงใส สจรต และยดหลก

คณธรรม ซงจะเปนประโยชนตอประชาชน สงคม

และประเทศโดยรวม

อภปรายผลการวจย

1. ประสทธการนำานโยบายพฒนาชมชนไป

ปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออกเนนใหองคกร

ปกครองสวนทองถนแสวงหาวธการทำางานทม

ประสทธผลองคกรปกครองสวนทองถนโดย

เทศบาลในภาคตะวนออก เปนอกสวนหนงทได

ดำาเนนการตามนโยบายของกระทรวงมหาดไทยท

จะทำาการขบเคลอนการพฒนาชมชนสการปฏบต

ทกอำาเภอตำาบลและหมบานโดยเรมตนจากการ

สรางความเขาใจถงความพอประมาณการมเหตผล

และการมภมคมกน ภายใตเงอนไขความร และ

คณธรรมตลอดจนความสามารถในการปฏบตตาม

ตวชวดทง15ตวซงไดแกวตถประสงคทรพยากร

โครงสรางระบบราชการการสนบสนนทางการเมอง

มวดผลและประเมนผลได ทนทางสงคม การรวม

กลมชมชนเขมแขง ทรพยากรธรรมชาต การ

สนบสนนสงแวดลอมการมสวนรวมของประชาชน

ภาวะผนำาทเหมาะสมการมธรรมาภบาลทนมนษย

ทเหมาะสม และสถานภาพในชมชน จากการ

ตดตามและประเมนผลการดำาเนนงานตามนโยบาย

ของเทศบาลในภาคตะวนออกซงพบวาประชาชน

สวนใหญมความรความเขาใจในการพฒนาชมชน

ของนโยบายเทศบาลในภาคตะวนออก และความ

สามารถในการปฏบตตามแนวทางการขบเคลอน

ตามตวชวด ซงสามารถอธบายได ในการพฒนา

ชมชนไปปฏบตจะทำาใหวตถประสงคของนโยบาย

มการพฒนาใน1)ดานประสทธผลการนำานโยบาย

พฒนาชมชนบรรลวตถประสงคของนโยบายโดยยด

กรอบแนวทางของความพอประมาณซงเทศบาล

สามารถนำามาประยกตไดอยางมประสทธภาพและ

สามารถพฒนาองคกรใหเปนองคกรทมความเขม

แขงและมนคงอยางยงยนรวมถงประชาชนในเขต

พนทไดรบประโยชนโดยตรง และมความร ความ

เขาใจสามารถดำาเนนชวตไดอยางมเหตมผล ซง

นโยบายการพฒนาชมชนของแตละเทศบาลมความ

แตกตางกนคอ พฒนาดานเกษตรกรรมพฒนา

ดานการผลตอาหารพฒนาดานการศกษาพฒนา

ด านอาชพ (กานดาพนธ วนทยะ. 2551)

2)ประสทธผลดานคณภาพชวตทดซงสามารถอธบาย

ไดวาประชาชนดำารงชวตอยอยางพอดพอมพอกน

สมควรตามอตภาพ และฐานะของตนประกอบ

อาชพสจรต โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน ม

รายไดสมดลกบรายจายแตถาประชาชนมความ

ชวยเหลอเกอกลกนรรกสามคคสรางความเขมแขง

ให ครอบครวและชมชน ร จกผนกกำาล ง ม

กระบวนการเรยนรทเกดจากรากฐานทมนคงแขง

แรงสงผลใหคณภาพชวตทดสงขน ซงผบรหารใน

กลมประธานสภาเทศบาลพนทภาคตะวนออกโดย

ใหผลการนำานโยบายพฒนาชมชนรบผดชอบในการ

ขบเคลอนนโยบายสรางความรความเขาใจ ใหกบ

บคลากรขององคกรดวยการประชมชแจงประจำา

เดอน และการจดฝกอบรม มการบรหารจดการ

เทคโนโลยอนทเหมาะสมกบการเพมประสทธภาพ

ขององคกรใหสงขน 3) ประสทธผลดานความพง

พอใจของประชาชนและกลมตางๆไดรบความพง

พอใจจากการบรหารงานของเทศบาลในภาคตะวน

ออกไปปฏบตในขณะทถาประชาชนและกลมตางๆ

14 กมปนาท พรพรหมวนจ เกษมชาต นเรศเสนย บญเรอง ศรเหรญประสทธผลการน�านโยบายพฒนาชมชนตามแนวทาง...

มจตใจเขมแขงมจตสานกทดเอออาทรและนกถง

ประโยชนสวนรวมเปนหลกของเทศบาลในภาค

ตะวนออกจะสงผลใหประชาชนมความพงพอใจ

ตามนโยบายพฒนาชมชนดขน เทศบาลในภาค

ตะวนออกมการพฒนาสถานท อปกรณ และสง

อำานวยความสะดวกในการใหบรการ มการพฒนา

ผสอนและบคลากรทางการศกษาใหปฏบตงาน

อยางมประสทธภาพ และพฒนาบคลากรใหม

ทศนคตทดและมใจรกในการใหคำาแนะไปปฏบตซง

ถาเทศบาลในภาคตะวนออกมการสงเสรมการ

ประกอบอาชพฝกอาชพสงเสรมการสรางงานและ

จางงานในชมชนเพมขนจะสงผลใหโครงสรางระบบ

ราชการทนำานโยบายไปปฏบตในเทศบาลในภาค

ตะวนออกสงขน 4) การสงเสรมอาชพทดตาม

นโยบายพฒนาชมชนในการสงเสรมความรดานการ

ตลาดทกๆ ดานทงดานผลตภณฑตนทนการผลต

การจดหาสถานทผลตและจดจำาหนาย รวมถงการ

โฆษณาประชาสมพนธ การบรหารงานแบบมสวน

มการตดตามประเมนผลความสำาเรจมาใชในภาพ

รวมเพอการสะทอนกลบไปสการปรบปรงนโยบาย

ขององคการและ5)ความยงยนของวถชมชนตาม

นโยบายพฒนาชมชนสามารถวางแผนจดการกบ

ทรพยากรหรอทนในชมชนทงทนบคคลและทน

สงคมทมอยไดอยางเหมาะสมสอดคลองกบสภาพ

ช ม ชนท ง น ถ า ค ว าม เ จ ร ญทา ง ว ต ถ แ ล ะ

สาธารณปโภคตางๆ ระบบสอสารททนสมยในภาค

ตะวนออกมมากขนจะสงผลใหวถชมชนมความ

ยงยนมากขนตามนโยบายพฒนาชมชนซงจะเหน

ไดจาก การเขามามสวนรวมของประชาชนกบ

องคกรในเรองการพฒนาดานอาชพ ความเปนอย

ทดขนและการพฒนาศกยภาพของคนในชมชนและ

เทศบาลรวมกน (ชมลดา จนทรสาขา และคณะ.

2546) ซงในแนวทางปฏบตสามารถทำาไดและ

สามารถปฏบตรวมกบชมชนและเทศบาลในภาค

ตะวนออก โดยมการแกไขปญหาทเกดขนอยาง

สมำาเสมอทำาใหการพฒนาชมชนเปนไปอยางราบ

รน ซ ง เทศบาลในภาคตะวนออกมพฒนา

กระบวนการจดสรรงบประมาณให สามารถ

สนบสนนการปฏบตงานและเทศบาลในภาคตะวน

ออกมการบรหารจดการผลตภณฑเพอการพฒนา

ชนบทไทยไปปฏบต แตถาเทศบาลในภาคตะวน

ออกมการบรการอำานวยความสะดวกในการตดตอ

ราชการเพมขนจะสงผลใหราชการทนำานโยบายไป

ปฏบตเทศบาลในภาคตะวนออกสงขน(พมพแสน

มะโน.2551)

2. ปจจยทมผลตอการนำานโยบายพฒนา

ชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออกพบ

วา การนำานโยบายไปปฏบตทมผลตอการนำา

นโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาลในภาค

ตะวนออกอยในระดบมากซงสามารถอธบายไดวา

1) ดานวตถประสงคผ นำาทองถนมการพฒนา

คณภาพของทรพยากรมนษย ผนำาทองถนตองม

การปรบตวมการพฒนาผสอนและบคลากรทางการ

ศกษาใหปฏบตงานอยางมประสทธภาพและตอ

เนอง และพฒนาบคลากรใหมทศนคตทดและมใจ

รกในการใหคำาแนะไปปฏบต2)ดานการสนบสนน

ทางการเมอง เทศบาลในภาคตะวนออกมการ

พฒนาระบบสวสดการและเพมศกยภาพและโอกาส

ความเทาเทยมคณภาพชวตเทศบาลในภาคตะวน

ออกมพฒนากระบวนการจดสรรงบประมาณให

สามารถสนบสนนการปฏบตงานและดานการวดผล

และประเมนผลเทศบาลในภาคตะวนออกมการ

พจารณาวาคณภาพประสทธภาพประสทธผลของ

งานและโครงการตางๆของการศกษาเหมาะสมหรอ

ไมเพยงใด มสงใดทตองปรบปรงแกไข การวดผล

ประเมนผลสามารถนำาไปใชกำาหนดเนน ดานทน

ทางสงคมในเขตเทศบาลในภาคตะวนออกมความ

เขมแขงของชมชนทองถนทมรปแบบความสมพนธ

ทางสงคมทมอยในแตละชมชนชนบทททำาหนาท

จดระเบยบความสมพนธใหความชอบธรรมและ

ความเปนกลมกอนทางสงคม3)ดานการรวมกลม

ชมชนเขมแขงชาวบานในชมชนของเทศบาลใน

ภาคตะวนออกมความตงใจจรงทจะพฒนาชมชนซง

เกดจากการรวมมอกนในการดำาเนนกจกรรมตางๆ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 15 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ของชมชนอยางมประสทธภาพและประสทธผลและ

ความพรอมของชาวบานทมททำากนเปนของตวเอง

โดยทมทดนไมมการตดภาระจำานำาหรอจำานองใดๆ

แตถาผนำาเทศบาลในภาคตะวนออกใหชาวบานได

รบความรและความเขใจอยางถองแทเพมขนจะสง

ผลใหการรวมกลมชมชนเขมแขงในการนำานโยบาย

ไปปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออกสงขน 4)

ดานทรพยากรธรรมชาตเทศบาลในภาคตะวนออก

มการปรบปรงสภาพสงแวดลอมและทรพยากร

ธรรมชาตใหดขนในดานตาง ๆ ชาวบานมการใช

ทรพยากรกนอยางประหยดคมคาเกดประโยชน

สงสด และการนำาทรพยากรหรอวสดตาง ๆ ท

สามารถหาไดงายในชมชนมาใชประโยชนซงมการ

บำารงรกษาและบำาบดมลพษในดนเพอปองกนการ

พงทลายของดนเพมขนจะสงผลใหทรพยากร

ธรรมชาตในการนำานโยบายไปปฏบตของเทศบาล

ในภาคตะวนออกสงขน 5) ดานการสนบสนน

เทศบาลในภาคตะวนออกหรอองคการรฐมการ

สนบสนนงบประมาณการขบเคลอนโครงการลงไป

สประชาชนในพนทมการขบเคลอนโครงการใหเดน

ไปขางหนา ภาคชมชน ปราชญชาวบาน ภาค

วชาการสถาบนการศกษานกวชาการอสระภาค

ธรกจเอกชนภาคประชาสงคมและภาครฐบาลและ

เทศบาลในภาคตะวนออกหรอองคการรฐมการ

ดำาเนนงานทสอดคลองเชอมโยงกบโครงการอน

เนองมาจากพระราชดำารปรชญาของเศรษฐกจพอ

เพยง และดำาเนนตามแนวทางนอยางจรงจงจะสง

ผลใหการสนบสนนการนำานโยบายไปปฏบตของ

เทศบาลในภาคตะวนออกสงขน 6) ภาวะผนำาท

เหมาะสมทมผลตอการนำานโยบายพฒนาชมชนไป

ปฏบตของเทศบาลในภาคตะวนออกผนำาเทศบาล

ในภาคตะวนออกมจตสำานกเกดขนในตวของผนำา

เปนแรงกระตนทเกดขนจากความสมพนธตอแรง

จงใจทจะโนมนาวใหผปฏบตงานมความปรารถนา

ทจะทำางานตรงนนผนำามทกษะดานมนษยสมพนธ

ทจะสามารถรบรและรบฟงสงทผอนตองการสอออก

มาจรงๆ และผนำาเทศบาลในภาคตะวนออกมการ

มองทกเหตการณทเกดขน ลกถงเหตปจจย และ

สามารถคาดคะเนผลทเกดตามมาในปจจบนแตถา

ผนำามความอดทน มงมน ไมยอทอตออปสรรค

พรอมทจะเสยสละแรงกายเพอใหไดมาซงอดมคต

แหงตนและความดทยดมนไมหวนไหวตอความ

ลำาบากและอปสรรคใดๆ จะสงผลใหภาวะผนำาท

เหมาะสมในการนำานโยบายไปปฏบตของเทศบาล

ในภาคตะวนออกสงขนสอดคลองกบงานวจยของ

เอกรนทร ปนตาปลก (2551) พบวาการรวมกลม

ในการผลตสนคาทางการเกษตรมจำานวนมากทสด

ซงมการกระจายการผลตในแทบทกตำาบลดานทน

มนษยทเหมาะสมความสามารถในการอธบายตาม

เชงตรรกะในการขยายความเนอหาของทฤษฎ

ปญหาหลายๆดานมการสรางความไดเปรยบใน

การแขงขน โดยทนมนษยทมอยมความร ความ

สามารถความชำานาญสามารถนำามาใชเพอชวย

สรางความแตกตางใหกบองคกร และเทศบาลใน

ภาคตะวนออกมความสามารถในการการสงเคราะห

ในงานไดเปนอยางดไปปฏบตดานการมธรรมาภบาล

พบวาเทศบาลในภาคตะวนออกมการบงคบให

เปนไปตามกฎระเบยบขอบงคบ การปฏบตหนาท

ของเจาหนาทเทศบาลในภาคตะวนออกโดยยดมน

ในความถกต องดงามและเป นแบบอยางแก

ประชาชน และการออกกฎระเบยบ ขอบงคบของ

เทศบาลในภาคตะวนออกสอดคลองกบความ

ตองการของประชาชนไปปฏบต

3. แนวทางการปรบปรงปจจยทมผลตอ

การนำานโยบายพฒนาชมชนไปปฏบตของเทศบาล

ในภาคตะวนออก ใหเหมาะสมยงขนจากผลการ

วเคราะหคำาถามปลายเปด พบวา 1) ผกำาหนด

นโยบายควรปรบปรงหรอปรบเปลยนหนาตาของ

นโยบายการพฒนาความเขมแขงของชมชนโดย

การกระจายเงนไปยงชมชนในแบบทเคยทำามา

(ศกยศรน มงคลอทธเวช. 2552) ใหเปนนโยบาย

การพฒนาชมชนได 2) ควรมการปรบตวอยาง

รวดเรว ซงอาจมาจากประสบการณการเปนผรบ

กจกรรมการพฒนา และการเรยนรอยางตอเนอง

16 กมปนาท พรพรหมวนจ เกษมชาต นเรศเสนย บญเรอง ศรเหรญประสทธผลการน�านโยบายพฒนาชมชนตามแนวทาง...

แตอยางไรกตาม ยงพบประเดนสำาคญทตอง

ทบทวนพจารณาคอ ขอจำากดเรองความเขาใจ

วตถประสงคของนโยบายการพฒนาชมชนการรบ

ขอมลขาวสารทไดรบความคดรเรมและการพงพา

ทรพยากรจากภายนอกชมชน เปนตน และ

3)ประเดนสำาคญทตองทบทวนพจารณาคอความ

เขาใจในวตถประสงคของนโยบายโดยเฉพาะความ

เขาใจในการพฒนาชมชน การคดรเรมหาหนทาง

และกจกรรมทเหมาะสมในพนท และการบรหาร

จดการทรพยากรเปนตน

ขอเสนอแนะ

จากการศกษาดงกลาวขางตนมขอเสนอแนะ

ดงนคอ

1. เทศบาล ในภาคตะว นออกควรม

มาตรการสงเสรมหรอจงใจใหผ นำาชมชนและ

ประชาชนใหความสำาคญและสนบสนนการปฏบต

ตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เชน การตง

หนวยงานหรอองคกรกลางประจำาชมชน หรอ

หมบาน เพอใหคำาปรกษา แนะนำาตามแนวทาง

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

2. เทศบาลในภาคตะวนออกควรสรางเครอ

ขายชมชนและผนำาชมชนเพอแลกเปลยนเรยนร

ประสบการณจากการนำาหลกปรชญาเศรษฐกจพอ

เพยงไปปฏบตแลว เพอหาจดเดนจดดอย ปญหา

อปสรรค และแนวทางการแกไข โดยการรวมเปน

องคความร(KM)ใหเครอขายและผทสนใจไดศกษา

คนควา

3. เทศบาลในภาคตะวนออกควรมการสง

เสรมแนวคดเศรษฐกจพอเพยงอยางจรงจงและตอ

เนอง โดยการประชาสมพนธ การใหความรความ

เขาใจแกประชาชน การจดทำาโครงการ/กจกรรม

เกยวกบการดำาเนนชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง

เพอใหเหมาะสมกบสภาวะเศรษฐกจและสงคมใน

ปจจบน

ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

1. การนำานโยบายการพฒนาตามหลก

เศรษฐกจพอเพยงสภาคปฏบตอาจเลอกศกษาใน

พนททมความแตกตางกนหรอในกลมประชากรอน

เพอศกษาเปรยบเทยบ และสรางองคความรแบบ

องครวม ขณะเดยวกนกสามารถศกษาความ

สมพนธระหวางตวแปรนอกจากทไดศกษาไวแลว

2. ควรมการศกษาวจยเชงคณภาพเกยวกบ

วถชวต วฒนธรรมของชมชนทนำาหลกปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตเพอใชเปนแนวทางใน

การปรบปรงวธการในการนำาไปปฏบตตอไป

3. ควรมการศกษาวจยพฤตกรรม ความ

เปนอย และปจจยดานสงคมและวฒนธรรม ใน

การนำาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตใน

ชมชนอนๆดวย

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 17 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

เอกสารอางอง

กรมการพฒนาชมชน. (2555).การขบเคลอนการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสชมชนทอง

ถน. กลมงานสงเสรมการบรหารจดการชมชน.กรงเทพฯ.

กรมสงเสรมการปกครองทองถนกระทรวงมหาดไทย.(2546).คมอแนวทางการปฏบตราชการเพอบรการ

ประชาชนสำาหรบองคการปกครองสวนทองถน.กรงเทพฯ:(ม.ป.ท).

กานดาพนธวนทยะ.2551.ปจจยทมผลตอความสามารถในการพงพาตนเองตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

ในจงหวดเชยงใหม. การคนควาแบบอสระศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตร

การเมองมหาวทยาลยเชยงใหม.

การตกลาตลมบอน.(2551).คณลกษณะนกการเมองทองถนในความคาดหวงของประชาชนในเขตเทศบาล

นครนครสวรรค จงหวดนครสวรรค. สารนพนธศาสนศาสตรมหาบณฑตวทยาลยบณฑต

มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย.

โกวทย พวงงาม. (2540). นโยบายและมาตรการในการสงเสรมธรกจชมชน. วทยานพนธปรญญา

สงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑตสาขาสงคมศาสตรบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ชมลดาจนทรสาขาและคณะ.2546.ปจจยทมผลตอความสำาเรจของการนำานโยบายกองทนหมบานและ

ชมชนเมองไปปฏบต กรณศกษา :หมบานทไดรบมาตรฐานการบรหารจดการกองทนระดบท 1

(AAA) อำาเภอพรหมบร จงหวดสงหบร”.ภาคนพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาการ

เงนการคลงคณะรฐประศาสนศาตรสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสต

ธนภมชาตด.(2555).ผลสมฤทธการบรหารนโยบายตำารวจไทยยคใหม.วทยานพนธปรญญารฐประศาสน

ศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏวไลย

อลงกรณในพระบรมราชปถมภ.

นศาชโต.(2551).การวจยเชงคณภาพ = Qualitative research.กรงเทพฯ:บรษทพรรตโพร.

นนทยาหตานวตรและณรงคหตานวตร.(2546).การพฒนาองคกรชมชนอบลราชธาน:คณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยอบลราชธาน.

บญทนดอกไธสง.(2552).ขอบขายรฐประศาสนศาสตรยคโลกาภวตน. Monographมหาวทยาลยราชภฎ

วไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมป.กรงเทพฯ:แพรพทยา.

พมพ แสนมะโน. (2551).บทบาทผนำาองคกรปกครองสวนทองถนทมการสงเสรมเศรษฐกจพอเพยงใน

พนทอำาเภอสนกำาแพงจงหวดเชยงใหม. แบบฝกหดการวจย คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลย

เชยงใหม.

พชตพทกษสมบต.(2548).การสำารวจโดยการสมตวอยาง : ทฤษฎและปฏบต.กรงเทพฯ:เสมาธรรม.

ศกยศรนมงคลอทธเวช.(2552).กระบวนการพฒนาศกยภาพชมชนเพอใหเปนชมชนนาอย:กรณศกษา

บานสบยาบ อำาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย. แบบฝกหดการวจย คณะเศรษฐศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม.

เอกรนทรปนตาปลก. (2551).การพฒนาเศรษฐกจชมชน อำาเภอแมทะ จงหวดลำาปาง. แบบฝกหดการ

วจยคณะเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม.

Hughes.O.E.(2005).Public Management and Administration.NewYork:PalGraveMacmillan.

Yamane,Taro.(1967).Statistics: An introductory analysis.NewYork:HarperandRow.

ปญหาความสมพนธระหวางความรบผดทางวนยฐานประมาทเลนเลอใน

หนาทราชการ กบความรบผดทางละเมดในการปฏบตหนาทโดยประมาท

เลนเลอของขาราชการพลเรอนสามญ

The Problems of Relationship between Disciplinary Liability Based on

Official Duties Negligence and Tort Liability when Official Duties

Negligence Pertains to Civil Servants

กายสทธแกวยาศร1

KayasitKaewyasri1

บทคดยอ

การวจยทางกฎหมายนมวตถประสงคเพอศกษาปญหาความสมพนธระหวางความรบผดทางวนย

ฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการกบความรบผดทางละเมดในการปฏบตหนาทโดยประมาทเลนเลอ

ของขาราชการพลเรอนสามญ ดำาเนนการดวยวธการเชงคณภาพโดยสงเคราะหขอมลจากเอกสารและ

กฎหมายทเกยวของ

ผลการวจยพบวาองคประกอบของความผดวนยฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการกบความผด

ทางละเมดของเจาหนาทในการปฏบตหนาทโดยประมาทเลนเลอมความสมพนธกนแตสวนทแตกตางกน

คอความเสยหายของราชการทางวนยจะครอบคลมกวางกวาความเสยหายทางละเมดสวนระดบความราย

แรงของความรบผดทางละเมดในการปฏบตหนาทจะขนอยกบระดบความประมาทเลนเลอแตระดบความ

รายแรงของความรบผดทางวนยจะขนอยกบระดบความเสยหายของทางราชการทเปนผลโดยตรงจากการก

ระทำาผดวนย

การแกไขปญหาความไมชดเจนวาจะตองดำาเนนการทางวนยกบขาราชการพลเรอนสามญฐาน

ประมาทเลนเลอในหนาทราชการอนมสาเหตจากการกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทอยางไรนน คณะ

กรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) ควรเสนอคณะรฐมนตรเพอมมตกำาหนดแนวทางในเรองดงกลาวให

สวนราชการถอปฏบตเปนแนวเดยวกน

ค�าส�าคญ: ประมาทเลนเลอ,ละเมด,ความรบผดทางวนย

1 นกวชาการสาธารณสขชำานาญการพเศษสำานกงานสาธารณสขจงหวดเลยโทร081-873-7478Email:kayasit.k@hotmail.

com1 PublicHealthTechnicalOfficer,SeniorProfessionalLevel.LoeiProvincialHealthOffice.Tel081-873-7478.

Email:kayasit.k@hotmail.com

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 19 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

Abstract

Thisresearchaimstostudytheproblemsoftherelationshipbetweendisciplinaryliability,

based on official duty negligence, and tort liability. The relationship between the two is

frequentlyseenwheninvestigatingofficialdutynegligenceofcivilservants.Thisresearchwas

legalresearchusingqualitativemethodology.Thedataweresynthesizedfromdocumentsand

otherrelatedlaws.

The results reveal that the composition of disciplinary negligence offenses and the

compositionoftortoffencesarerelated.Thedifferenceisthatdisciplinaryoffensescoverawider

rangethantort.Theseverityoftortdependsonthelevelofnegligence;whereas,theseverityof

disciplinaryoffensedependedonthelevelofgovernmentdamages.

Problemsolvingindisciplinaryproceedingsisnotobvious.Thecivilservicecommission

shouldproposethatthecabinetestablishguidelinesfordeterminingnegligenceinofficialduties.

Keywords: negligence,tort,disciplinaryliability

บทน�า

มนษยทกคนเกดมามศกดศร รฐธรรมนญ

ของรฐเสรประชาธปไตยทกรฐจงไดบญญตรบรอง

สทธและเสรภาพดานตางๆ ใหแกราษฎร เพอให

ราษฎรแตละคนใชสทธและเสรภาพเหลานนพฒนา

บคลกภาพแหงตนทง ในทางกายภาพและในทาง

จตใจตามใจปรารถนา แตบางกรณรฐกบญญต

จำากดการใชสทธหรอเสรภาพไว เพอใหการดำารง

ชวตอยรวมกนในสงคมเปนระเบยบเรยบรอยไมให

ใชสทธเสรภาพของตนกระทำาการใดๆ ทมผลกระ

ทบตอสทธเสรภาพอยางใดอยางหนงของผอนหรอ

ตอประโยชน มหาชน และเปนทยอมรบกนโดย

ทวไปวา“หลกนตรฐ”(Rechtsstaatsprincip)เปน

หลกประกนสทธและเสรภาพของราษฎรจากการใช

อำานาจตามอำาเภอใจขององคกรฝายบรหารอยางด

ทสด หลกการสำาคญอยางหนงของหลกนตรฐคอ

กำาหนดใหองคกรฝายบรหารจะกระทำาการใดๆ ท

อาจมผลกระทบกระเทอนตอสทธเสรภาพของ

ราษฎรหรอเอกชนคนใดคนหนงหรอกลมใดกลม

หนงไดกตอเมอมกฎหมายใหอำานาจและเฉพาะแต

ภายในขอบเขตทกฎหมายกำาหนดไวเทานน แม

การกระทำานนๆ จะเปนไปเพอค มครองสทธ

เสรภาพหรอประโยชนอนชอบธรรมของผอนหรอ

เพอปกปกษรกษาประโยชนของมหาชนสวนรวมก

จะต องเป นไปตามหลกแห งความเสมอภาค

(PrincipleofEqualitybeforetheLaw)ซงบงคบ

ใหองคกรฝายบรหารปฏบตตอบคคลทเหมอนกน

ในสาระสำาคญอยางเดยวกนและปฏบตตอบคคลท

แตกตางกนในสาระสำาคญแตกตางกนออกไปตาม

ลกษณะของแตละบคคล และหลกนตรฐนเปนหลก

การปกครองโดยกฎหมายเพอกอความเปนธรรม

ทงตอ เอกชนแตละคนอนเปนสมาชกของรฐ

(individual interest) และเปนธรรมตอประโยชน

สวนรวม ซงรฐมหนาทดำาเนนการค มครองทง

ประโยชนเอกชนและประโยชนมหาชน ในกรณท

ประโยชนทงสองขดกนกต องค มครองใหเกด

ดลยภาพทเปนธรรมโดยเฉพาะองคกรฝายบรหาร

หลกการดงกลาวนเรยกรองใหองคกรฝายบรหาร

ตองกระทำาการโดยไมขดตอกฎหมายและในกรณ

ทการกระทำาทางปกครองมผลกาวลวงสทธเสรภาพ

ของราษฎรจะตองมกฎหมายใหอำานาจองคกรฝาย

20 กายสทธ แกวยาศรปญหาความสมพนธระหวางความรบผดทางวนย...

บรหารกระทำาการเชนนนได หากไมมกฎหมายให

อำานาจแลวการกระทำาทางปกครองนนจะไมชอบ

ดวยกฎหมายในการบรหารราชการแผนดนนน

ขาราชการพลเรอนสามญเปนองคกรหนงของ

องคกรฝายบรหารทมบทบาทสำาคญใน การจดทำา

ภารกจของรฐโดยจะตองปฏบตหนาทตามตำาแหนง

หนาทของตนใหเกดประโยชนตอสวนรวม ตาม

กรอบของกฎหมายกฎระเบยบขอบงคบมตคณะ

รฐมนตรนโยบายของรฐบาลและระเบยบแบบแผน

ราชการตามหลกนตรฐภายใตการควบคมกำากบ

โดยผบงคบบญชาตามลำาดบชน (Hierarchy)ซง

วนย(discipline)เปนเครองมอหนงในการควบคม

กำากบเพอเปนหลกประกนวากฎหมายกฎระเบยบ

ขอบงคบมตคณะรฐมนตรนโยบายของรฐบาลและ

ระเบยบแบบแผนราชการจะไดรบการปฏบตตาม

เพอประโยชนของราชการและสวนรวมทงยงเปนก

รอบควบคมความประพฤตของขาราชการใหเปน

แบบอยางทดทำาใหประชาชนเชอถอศรทธาตอตว

ขาราชการและสงผลใหประชาชนเชอถอศรทธาตอ

หนวยงานและรฐบาลดวย หากผใดฝาฝนหรอไม

ปฏบตตามกจะถกลงโทษวนยจงเปนขอกำาหนดท

จำากดสทธเสรภาพของขาราชการซงรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550มาตรา

31 บญญตยกเวนใหกระทำาไดตามบทบญญตแหง

กฎหมายโดยไมขดตอหลกความเสมอ ภาคการ

บรหารงานบคคลดานวนยตามพระราชบญญต

ระเบยบขาราชการพลเรอนพ.ศ.2535ทผานมายง

มปญหามากมาย ทงขาดมาตรฐานในการบรหาร

จดการทเปนไปในแนวทางเดยวกน ปญหาการ

ตความบทบญญตของกฎหมาย มาตรฐานการ

ลงโทษมความแตกตางกนรวมทงมไดใชบทบญญต

เรองวนยเปนเครองมอในการบรหารจดการทดแต

กลบนำาไปใชในการปกปองผกระทำาผด เปนผลกอ

ใหเกดความเสยหายแกระบบราชการโดยรวมและ

ยงพบวาบทบญญตของกฎหมาย กฎ ระเบยบท

เกยวของกบวนยบางเรองมความลาสมยขาดความ

ชดเจนไมเหมาะสมกบสภาพการณปจจบน ไดแก

(1) ปญหาความไมชดเจนของตวบทบญญต

(2)ปญหาเกยวกบบทบญญตไมมผลในทางปฏบต

(3) ปญหาเกยวกบจรรยาบรรณของขาราชการ

(4)ปญหาการใชดลพนจของผบงคบบญชาในการ

กำาหนดฐานความผด (5) บคลากรทเกยวของกบ

เรองวนยขาดความเปนมออาชพและปญหาความ

สมพนธระหวางกฎหมายวาดวยวนยกบกฎหมาย

อนทเกยวของ แมปจจบนการดำาเนนการทางวนย

ของขาราชการพลเรอนสามญจะบงคบใชตาม

พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.

2551ซงโดยมากเปนการเปลยนแปลงรปแบบของ

บทบญญต สวนเนอหานนมการกำาหนดลกษณะ

ของการกระทำาผดเพมขนบางแตหลกการตางๆยง

คงหลกการเดมไว จงทำาใหปญหาตางๆ ดงกลาว

รวมถงปญหาความสมพนธระหวางกฎหมายวา

ดวยวนยกบกฎหมายอนทเกยวของยงคงมอยเมอ

ไดมการประกาศบงคบใชพระราชบญญตความรบ

ผดทางละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539ในราชกจ

จานเบกษา เลม 113 ตอนท 60 ลงวนท 14

พฤศจกายน 2539 และเรมใชบงคบเมอวนท 15

พฤศจกายน2539มการปรบเปลยนหลกการใหม

โดยมเจตนารมณเพอคมครองเจาหนาทท ปฏบต

หนาทราชการเพอประโยชนสวนรวมไมตองรบผด

ชอบชดใชคาสนไหมทด แทนจากกรณกระทำา

ละเมดในการปฏบตหนาททมไดเกดจากการจงใจ

หรอประมาทเลนเลออยางรายแรงทงนเพอใหเกด

ความเปนธรรมและเพมพนประสทธภาพในการ

ปฏบตงานของรฐโดยเหนวาการดำาเนนงานตางๆ

ในหนาทของเจาหนาทของรฐนน เปนไปเพอ

ประโยชนสวนรวม การปลอยใหเจาหนาทตองรบ

ผดทางละเมดตามหลกกฎหมายเอกชนตาม

ประมวล กฎหมายแพงและพาณชยเปนการไม

เหมาะสมทงทบางกรณเกดขนโดยไมตงใจหรอเปน

ความผดพลาดเลกนอยในการปฏบตหนาทและยง

นำาหลกลกหนรวมมาใชซงมงหมายแตจะไดรบเงน

ใหครบโดยไมคำานง ความเปนธรรมของแตละคน

และยงเปนการบนทอนขวญกำาลงใจทำาใหเจาหนาท

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 21 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ไมกลาตดสนใจในการดำาเนนงานเทาทควรเปนผล

ใหการงานลาชาขาดประสทธภาพ สำาหรบการให

คณใหโทษเจาหนาทเพอควบคมการทำางานของเจา

หนาทนนมวธการในการบรหารงานบคคลและการ

ดำาเนนการทางวนยกำากบดแลอกสวนหนงอนเปน

หลกประกนมใหเจาหนาททำาการใด ๆ โดยไม

รอบคอบอยแลวจงใหเจาหนาทรบผดเฉพาะกรณ

ทจงใจใหเกดความเสยหายและประมาท เลนเลอ

อยางรายแรงเทานนและแบงแยกความรบผดของ

แตละคนมใหนำาหลกลกหนรวมมาใช ดงนนการ

คมครองเจาหนาทในการทำาละเมดในการปฏบต

หนาททมไดเกดจากการจงใจหรอประมาทเลนเลอ

อยางรายแรงตามพระราชบญญตความรบผดทาง

ละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539จงไมใชบทบญญต

ทยกเวนหรอเปนหลกประกนวาเจาหนาททกระทำา

ละเมดดงกลาวจะไมตองรบผดทางวนยหรอทางอน

ตามกฎหมาย กลาวคอ ข าราชการพลเรอน

สามญ ทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทตาม

พระราชบญญต ความรบผดทางละเมดของ

เจาหนาทพ.ศ.2539นอกจากอาจตองรบผดทาง

ละเมดแลวอาจตองรบผดทางวนยตามพระราช

บญญตระเบยบขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551เชน

ฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการ เนองจาก

กำาหนดองคประกอบความผดไวลกษณะใกลเคยง

กนทงนไมวาจะเปนการประมาทเลนเลอธรรมดา

หรอประมาทเลนเลออยางรายแรงถาการประมาท

เลนเลอในหนาทราชการนนเปนเหตใหเสยหายแก

ราชการไมรายแรงจะเปนความผดวนยอยางไมราย

แรง ตามมาตรา 83(4) แตหากเปนการประมาท

เลนเลอในหนาทราชการเปนเหตใหเสยหายแก

ราชการ อยางรายแรง จะเปนความผดวนยอยาง

รายแรง ตามมาตรา 85(7) แหงพระราชบญญต

ระเบยบขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551โดยผบงคบ

บญชาซงมอำานาจสงบรรจตามมาตรา57กจะอาศย

อำานาจตามมาตรา96หรอมาตรา97แหงพระราช

บญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551

พจารณาโทษทางวนยไปตามกรอบอำานาจหนาท

ของตน

จากการศกษาคนควาของนกกฎหมายพบ

วาการกระทำาอยางหนงอาจเปนไดทงกรณผดวนย

และในขณะเดยวกนกเปน การกระทำาละเมดตอ

หนวยงานของรฐตามพระราชบญญตความรบผด

ทางละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539ดวยแตมได

กลาวถงวาความรบผดทางละเมดและทางวนยนน

มความเกยวของ สมพนธกนอยางไรและการ

พจารณาลงโทษจะตองใชมาตรฐานเดยวกนหรอไม

มเพยงเสนอแนะวา การกระทำาอยางหนงอาจเปน

ไดทงกรณผดวนยและเปนการกระทำาละเมดตอ

หนวยงานของรฐตามพระราชบญญตความรบผด

ทางละเมดของเจาหนาทและความรบผดสองกรณ

ดงกล าวนนแยกตางหากจากกนและไมมผล

เปนการลบลาง อกความรบผดหนง แมเจาหนาท

จะถกลงโทษทางวนยไปแลวหากการกระทำาทเปน

เหตใหถกลงโทษทางวนยนนเปนเหตใหตองรบผด

ฐาน ละเมด เจาหนาทกตองรบผดทางละเมดอก

ดวย โดยไมถอเปนการลงโทษซำา และการลงโทษ

ไมจำาเปนตองใชมาตรฐานความรบผดเดยวกน

กลาวคอ แมเจาหนาททกระทำาผดตองรบโทษทาง

วนยแตหากการกระทำาดงกลาวไมถอเปนความผด

ในทางละเมดตามพระราชบญญตความรบผดทาง

ละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539กไมจำาตองรบผด

ทางละเมดตอหนวยงานของรฐหรอหากการดำาเนน

การทางวนยเหนวาเปนความผดวนยไมรายแรงแต

ความรบ ผดทางละเมดอาจเหนวาเปนการกระทำา

โดยประมาทเลนเลออยางรายแรงกไดและในกรณ

เจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐแต

เปนการกระทำาโดยประมาท เลนเลอธรรมดา

เจาหนาทกไมตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน

ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจา

หนาทพ.ศ.2539แตเจาหนาทไมหลดพนความรบ

ผดทางวนย เชน อาจตองรบผดทางวนยอยางไม

รายแรงตามมาตรา83(4)ฐานประมาทเลนเลอใน

หนาทราชการ หรออาจตองรบผดทางวนยอยางราย

แรงตามมาตรา85(7)แหงพระราชบญญตระเบยบ

22 กายสทธ แกวยาศรปญหาความสมพนธระหวางความรบผดทางวนย...

ขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 พระราชบญญต

ระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มาตรา

83(4)และมาตรา85(7)กำาหนดขอวนยอนเปนขอ

หามฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการไววา

ขาราชการพลเรอนสามญตองไมประมาทเลนเลอใน

หนาทราชการ หากฝาฝนเปนเหตใหเสยหายแก

ราชการไมรายแรงเปนความผดวนยอยางไม ราย

แรง หรอหากการฝาฝนเปนเหตใหเสยหายแก

ราชการอยางรายแรงเปนความผดวนย อยางราย

แรง ซงมบทลงโทษวนยอยางไมร ายแรง คอ

ภาคทณฑตดเงนเดอนหรอลดเงนเดอน(มาตรา

96) หรอลงโทษวนยอยางรายแรง คอ ปลดออก

หรอไลออก (มาตรา97)แลวแตกรณขอกำาหนด

วนยดงกลาวจงมผลกระทบตอสทธและเสรภาพ

ของขาราชการพลเรอนสามญแตอยางไรกดการก

ระทำาผดวนยฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการ

ตามพระราชบญญตดงกลาวกำาหนดองคประกอบ

ความผดไวเพยงวา“ขาราชการพลเรอนสามญตอง

ไมประมาทเลนเลอในหนาทราชการหากฝาฝนเปน

ความผดวนยไมรายแรง แตถาประมาทเลนเลอใน

หนาทราชการและเปนเหตใหราชการเสยหายอยาง

ราย แรงเปนความผดวนยอยางรายแรง” โดยมได

กำาหนดวาตองเปนกรณการกระทำาประมาทเลนเลอ

ธรรมดาหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงจงจะผด

วนยและถกลงโทษทางวนยทงนการจะดำาเนนการ

ทางวนยขาราชการพลเรอนสามญหรอไมนน

มาตรา90แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอนพ.ศ.2551กำาหนดใหผบงคบบญชาซงม

อำานาจสงบรรจตามมาตรา57มอำานาจหนาทตอง

ดำาเนนการทางวนยตามพระราชบญญตนโดยเรว

ดวยความยตธรรมและปราศจากอคตหากละเลย

ไมปฏบตหนาทหรอปฏบตหนาทโดยไมสจรตให

ถอวาผนนกระทำาผดวนยการดำาเนนการทางวนย

จงเปนดลพนจของผบงคบบญชาซงมอำานาจสง

บรรจตามมาตรา57นอกจากนคำาสงลงโทษทาง

วนยขาราชการพลเรอนสามญนนเปนคำาสงทาง

ปกครองตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธ

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ทม

ผลกระทบตอสทธและเสรภาพของขาราชการ จง

ตองอยภายใตหลกความชอบดวยกฎหมายของ

การกระทำาทางปกครองและหลกความ เสมอภาค

ตามหลกนตรฐ ทผานมาเมอขาราชการพลเรอน

สามญกระทำา ละเมดในการปฏบตหนาทราชการ

ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจา

หนาทพ.ศ.2539แลวยงไมมแนวทางชดเจนวา

จะตองถกดำาเนนการทางวนยฐานประมาทเลนเลอ

ในหนาทราชการดวยหรอไมและกรณใดจะตองถก

ลงโทษทางวนยอยางไมรายแรงหรอกรณใดจะตอง

รบโทษวนยอยางรายแรงหรอกรณใดไมตองรบผด

ทางวนยตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอนพ.ศ.2551ทำาใหผบงคบบญชาใชดลพนจ

ในการบงคบใชกฎหมายทแตกตางกน เปนเหตให

ผ ใตบงคบบญชาเดอดรอนเสยหายและไมไดรบ

ความเสมอภาคอยางเปนธรรมดงนนการศกษา

เพอใหทราบถงลกษณะความสมพนธของกรณดง

กลาว ยอมจะเปนแนวทางในการพจารณาดำาเนน

การทางวนยแกขาราชการพลเรอนสามญฐาน

ประมาทเลนเลอในหนาทราชการไดอยางถกตอง

เปนธรรม อนจะเปนประโยชนในการบงคบใช

กฎหมายของผมหนาทเกยวของตอไป

วตถประสงค

1. เพอศกษากฎหมายเกยวกบความรบผด

ทางละเมดตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอนพ.ศ. 2551 กบพระราชบญญตความรบ

ผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 และ

กฎหมายตางประเทศทเกยวของ

2. เพอศกษาความสมพนธระหวางองค

ประกอบความรบผดทางวนยฐานประมาทเลนเลอ

ในหนาทราชการตามพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการพลเรอนพ.ศ. 2551 กบองคประกอบ

การกระทำาละเมดของเจาหนาทในการปฏบตหนาท

โดยประมาทเลนเลอตามพระราชบญญตความรบ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 23 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ผดทางละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539

3. เพอศกษาและวเคราะหความสมพนธ

ความรบผดทางวนยฐานประมาทเลนเลอในหนาท

ราชการตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอนพ.ศ. 2551 ในกรณทไดกระทำาละเมดใน

การปฏบตหนาทโดยประมาทเลนเลอตามพระราช

บญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.

2539

4. เพอศกษาแนวทางในการบงคบใช

กฎหมายและการดำาเนนการทางวนยกบขาราชการ

พลเรอนสามญผกระทำาละเมดไดอยางเสมอภาค

และเปนธรรม

สมมตฐานของการวจย

เมอมกรณเจาหนาทกระทำาละเมดอนเกด

จากการกระทำาโดยประมาทเลนเลอในการปฏบต

หนาทตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมด

ของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ไมวาจะเกดจากการ

ประมาทเลนเลอธรรมดาหรอการประมาทเลนเลอ

อยางรายแรง ผบงคบบญชาซงมอำานาจสงบรรจ

ตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551จะตองดำาเนนการ

ทางวนยกบขาราชการพลเรอนสามญผนนรวมดวย

เสมอโดยไมตองคำานงวาเจาหนาทผนนจะไดรบผด

ทางละเมดตามพระราชบญญต ความรบผดทาง

ละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539หรอไมและระดบ

ความรายแรงของการลงโทษทางวนยฐานประมาท

เลนเลอในหนาทราชการยอมขนอยกบระดบความ

เสยหายของทางราชการทเปนผลโดยตรงจากการ

กระทำา ละเมด ไมวาผ นนจะไดกระทำาการโดย

ประมาทเลนเลอธรรมดาหรอประมาทเลนเลออยาง

รายแรงหรอไดชดใชคาสนไหมทดแทนอนเกดขน

จากการกระทำาของตนนนแลวหรอไม

วธการศกษา

ขอบเขตวจย

การวจยนมงศกษาการดำาเนนการทางวนย

ฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการตามพระราช

บญญตระเบยบขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551ทม

สาเหตจากการกระทำาละเมดในการปฏบตหนาท

โดยประมาทเลนเลอตามพระราชบญญตความรบ

ผดทางละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539

วธการศกษา

การวจยนเปนการดำาเนนการวจยเอกสาร

(Documentary Research) และใชวธการวจยเชง

วเคราะหทางนตศาสตร(LegalAnalysis)โดยศกษา

คนควาจากเอกสารหนงสอบทความงานวจยคมอ

ตำารา หนงสอตอบขอหารอของสำานกงาน ก.พ.

แนวทางการดำาเนนการทางวนยและการลงโทษทาง

วนยและความรบผดทางละเมดของผบงคบบญชา

หรอองคกรในฝายปกครอง การวนจฉยของคณะ

กรรมการพจารณาความรบผดทางแพง คำา

พพากษาหรอคำาสงของศาล และกฎหมายท

เกยวของ

ผลการศกษา อภปรายผล

การศกษาความสมพนธระหวางความผด

ทางวนยขาราชการพลเรอนสามญฐานประมาท

เลนเลอในหนาทราชการ ตามมาตรา 83(4) พระ

ราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551

กบความรบผดทางละเมดของเจาหนาทในกรณท

ขาราชการพลเรอนสามญกระทำาประมาทเลนเลอใน

การปฏบตหนาทราชการ จากคมอดำาเนนการทาง

วนย ค มอการดำาเนนการทางละเมด ตำาราทาง

วชาการทเกยวของ แนวทางการลงโทษวนยของ

ฝายปกครองการพจารณาความรบผดทางแพงและ

คำาวนจฉยของศาลเหนไดวาแมการดำาเนนการกบ

เจาหนาททไดกระทำาประมาทเลนเลอในการปฏบต

หนาทราชการและเปนเหตใหเสยหายแกทาง

24 กายสทธ แกวยาศรปญหาความสมพนธระหวางความรบผดทางวนย...

ราชการจะเปนคนละสวนกนกตามแตเมอพจารณา

ถงความมงหมายหรอเจตนารมณความผดทางวนย

ฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการตามพระราช

บญญตระเบยบขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551และ

ความรบผดทางละเมดของเจาหนาทในพระราช

บญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาทพ.ศ.

2539กมความมงหมายอยางใกลเคยงกนคอเพอ

ไมใหขาราชการพลเรอนสามญหรอเจาหนาทของ

รฐประมาทเลนเลอ ขาดความระมดระวง เอาใจใส

ในการปฏบตหนาทราชการและไมใหเกดความเสย

หายแกราชการ เพอใหการปฏบตหนาทราชการม

ประสทธภาพและประสทธผลเกดประโยชนความ

เจรญกาวหนาและความสงบเรยบรอยของราชการ

แตสวนทมความแตกตางกนคอ พระราชบญญต

ความรบผดทางละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539ยง

มงหมายใหเจาหนาทกลาตดสนใจในการปฏบต

หนาทใหมประสทธภาพ และประสทธผล โดยไม

ตองการใหเจาหนาทผกระทำาละเมดในการปฏบต

หนาทโดยประมาทเลนเลอธรรมดารบผดชดใชคา

สนไหมทดแทนตอการกระทำานน โดยรฐจะเขาไป

รบผดแทนเจาหนาทของรฐผกระทำาละเมดในการ

ปฏบตหนาท แตความผดทางวนยฐานประมาท

เลนเลอในหนาทราชการนน ไมวาขาราชการ

พลเรอนสามญไดกระทำาประมาทเลนเลอในหนาท

ราชการจะเปนการประมาทเลนเลอธรรมดาหรอ

ประมาทเลนเลออยางรายแรงกเปนความผดทาง

วนย

1.1 ปญหาความสมพนธขององคประกอบ

ความรบผดทางละเมดของเจาหนาทในการปฏบต

หนาทโดยการประมาทเลนเลอกบความผดทางวนย

ฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการบทบญญต

อนเปนองคประกอบความผดทงทางวนยฐาน

ประมาทเลนเลอในหนาทราชการและความรบผด

ทางละเมดของเจาหนาทในการปฏบต หนาทโดย

ประมาทเลนเลอมความสมพนธใกลเคยงกนอยาง

มากกลาวคอเปนการกระทำาประมาทเลนเลอของ

เจาหนาทในการปฏบตหนาทราชการและกอใหเกด

ความเสยหายแกทางราชการ จงทำาใหขาดความ

ชดเจนในการดำาเนนการทางวนยฐานประมาท

เลนเลอในหนาท ราชการจากกรณทขาราชการ

พลเรอนสามญนนไดกระทำาประมาทเลนเลอในการ

ปฏบตหนาททถกดำาเนนการทางละเมดของเจา

หนาทวาจะตองรบผดทางวนยดวยหรอไมอยางไร

ซงจากองคประกอบทไดศกษาความสมพนธของ

ความรบผดทางวนยและทางละเมดของเจาหนาท

ทมความใกลเคยงสมพนธกนประกอบดวย4สวน

คอ (1) เจาหนาทผกระทำาการ (2) การกระทำา

ประมาทเลนเลอ(3)การปฏบตหนาทราชการและ

(4) ความเสยหายทางราชการ โดยองคประกอบ

แตละสวนมความสมพนธกนดงน

1.1.1 เจาหนาทผกระทำาการ

ในพระราชบญญตความรบผดทาง

ละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539มาตรา4กำาหนด

วา“เจาหนาท”หมายความวาขาราชการพนกงาน

ลกจาง หรอผ ปฏบตงานประเภทอน ไมวาจะ

เปนการแตงตงในฐานะเปนกรรมการหรอฐานะอน

ใดซงคำาวา“ขาราชการ”จงครอบคลม“ขาราชการ

พลเรอนสามญ” ตามพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551ขาราชการพลเรอน

สามญจงเปนเจาหนาท ตามความหมายทบญญต

ในพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจา

หนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 4 ดงนน ขาราชการ

พลเรอนสามญทกระทำาประมาทเลนเลอในการ

ปฏบตหนาทจงเปนเจาหนาทผกระทำาละเมดและ

เปนผกระทำาผดวนยฐานประมาทเลนเลอในหนาท

ราชการ

1.1.2 การกระทำาประมาทเลนเลอ

การกระทำาประมาทเลนเลอ เปนองค

ประกอบความผดทางวนยฐานประมาทเลนเลอใน

หน า ทราชการตามพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 และเปนองค

ประกอบความรบผดทางละเมดตามพระราชบญญต

ความรบผดทางละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539

ซงกฎหมายทงสองฉบบไมไดนยามหรอใหลกษณะ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 25 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ของการกระทำาประมาทเลนเลอไว จากการศกษา

พบวา การพจารณาลกษณะของการกระทำา

ประมาทเลนเลอไดใชหลกเกณฑการพจารณาแบบ

เดยวกน ทงน ตามความหมายท ว ไป ตาม

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ประมวล

กฎหมายแพงและพาณชยมาตรา420และประมวล

กฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคส ประกอบกน

กลาวคอ “ประมาทเลนเลอธรรมดา” หรอ “การ

กระทำาโดยประมาทเลนเลอ”เปนการกระทำาทไมใช

โดยเจตนาหรอโดยจงใจ แตเปนการกระทำาท

ผกระทำาไดกระทำาโดยขาดความระมดระวงตาม

สมควรซงบคคลในภาวะเชนนนจกตองมตามวสย

และพฤตการณและผกระทำาอาจใชความระมดระวง

เชนวานนได แตหาไดใชใหเพยงพอไม และ

“ประมาทเลนเลออยางรายแรง”เปนการกระทำาทผ

กระทำาแมไมไดจงใจหรอเจตนา แตผ กระทำาได

กระทำาโดยขาดความระมดระวงทเบยงเบนไปจาก

เกณฑมาตรฐาน อยางมาก และผกระทำาอาจใช

ความระมดระวงเชนวานนไดแตกลบม ไดใชความ

ระมดระวงเชนวานนเลยเปนการกระทำาทผกระทำา

เสยงทำาลงไปทงทรวาอาจเกดความเสยหายขนได

ในการพจารณาความผดทางวนย

ขาราชการพลเรอนสามญนนไมจำาตองพจารณาวา

เปนการกระทำาประมาทเลนเลอธรรมดา หรอ

ประมาทเลนเลออยางรายแรง เพราะไมวาจะ

เปนการกระทำาประมาทเลนเลอธรรมดา หรอ

ประมาทเลนเลออยางรายแรงกเปนความผดวนย

ทงสน แตสำาหรบความรบผดทางละเมดของเจา

หนาทนน นอกจากจะพจารณาวาเปนเจาหนาท

ไดการกระทำาประมาทเลนเลอในหนาท ราชการ

หรอไมแลวจะตองพจารณาใหไดวาเปนการกระทำา

ประมาทเลนเลอธรรมดา หรอกระทำาประมาท

เลนเลออยางรายแรงดวย เพราะระดบของการ

กระทำาประมาทเลนเลอจะมผลตอความรบผดชดใช

ค าสนไหมทด แทนของเจ าหนาท กล าวคอ

เจาหนาทไมตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใน

กรณทเปนการประมาทเลนเลอธรรมดาแตจะตอง

รบผดเฉพาะทเปนการประมาทเลนเลออยางราย

แรงเทานน ดงนน เมอเจาหนาทกระทำาละเมดใน

การปฏบตหนาทโดยการกระทำาประมาทเลนเลอ

ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของ

เจาหนาท พ.ศ. 2539 ไมวาจะเปนการประมาท

เลนเลอธรรมดาหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง

กยอมเปนการกระทำาทเปนองคประกอบการกระทำา

ผดวนยฐานประมาทเลนเลอใน หนาทราชการ

ตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน

พ.ศ.2551ดวยเชนกนมขอสงเกตวาการประมาท

เลนเลอ ทเปนความผดทางวนยฐานประมาท

เลนเลอในหนาทราชการนน จะตองถงขนาด

เปนการกระทำาโดยผดกฎหมายเชนเดยวกบความ

ผดทางละเมดตามหลกเกณฑในประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา 420 หรอไม ซงหาก

พจารณาจากขอความในพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการพลเรอนแลว กมไดกำาหนดวา การ

ประมาทเลนเลอในหนาทราชการนนตองเปนการ

กระทำาโดยผดกฎหมายดวยหรอไมแตจะใหความ

สำาคญกบความเสยหายทางราชการอนเปนผลท

เกดจากการกระทำา ประมาทเลนเลอเปนหลก จง

อาจกลาวไดวา การประมาทเลนเลอในหนาท

ราชการทางวนยครอบคลมถงการกระทำาประมาท

เลนเลอทงทไมใชการทำาผดกฎหมายและทเปนการ

ทำาผดกฎหมายอนเปนการละเมดดวย

1.1.3 การปฏบตหนาทราชการ

ความรบผดทางวนยฐานประมาท

เลนเลอในหนาทราชการและความรบผดทางละเมด

ของเจาหนาทนนจะตองเปนการประมาทเลนเลอใน

การปฏบตหนาทราชการ ซงในพระราชบญญต

ระเบยบขาราชการพลเรอนพ.ศ. 2551 และพระ

ราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

พ.ศ.2539ไมไดบญญตใหความหมายของ“หนาท

ราชการ”ไวจากการศกษาพบวาหนาทราชการใน

ทางวนยและการปฏบตหนาทในทางละเมดของเจา

หนาท มลกษณะเชนเดยวกน และเปนแบบเดยว

กบหนาทของขารฐการตามระบบกฎหมายฝรงเศส

26 กายสทธ แกวยาศรปญหาความสมพนธระหวางความรบผดทางวนย...

และเยอรมนกลาวคอเปนการปฏบตหนาทราชการ

ของเจาหนาทรฐ ตามตำาแหนงหนาททกฎหมาย

เฉพาะหรอกฎหมายระเบยบอนกำาหนดไว รวมถง

หนาทตามคำาสงหรอทไดรบมอบหมายจากผบงคบ

บญชาทงทเปนลายลกษณอกษรโดยวาจาหรอโดย

พฤตนยและหนาทราชการตามพฤตนยทตนสมคร

ใจเขาผกพนตนเองหรอการกระทำาโดยอาศยโอกาส

ในการปฏบตงานตามปกตในตำาแหนงหนาทแมจะ

มไดกระทำาไปเพอประโยชนของทางราชการการ

กระทำาโดยใชอปกรณของรฐเพอประโยชนของทาง

ราชการซงไดการกระทำาใน ชวงเวลาทใกลชดกบ

การปฏบตงานในหนาทซงเปนการกระทำาในทาง

สวนตวทเปนสวนหนงของงานและกระทำาไปโดยม

มลเหตจงใจหรอความเขาใจวาเปนการกระทำาเพอ

ประโยชนของราชการหรอประโยชนสาธารณะ ไม

วาการปฏบตหนาทนนจะปฏบตในสถานทราชการ

หรอนอกสถานทราชการ หรอในวนหยดราชการ

หรอนอกเวลาทำางานปกตทงนไมวาจะเปนกระทำา

ทางปกครองทเปนนตกรรม(Juristic Act) หรอ

“นตกรรมกรรมทางปกครอง”หรอ“การกระทำาโดย

ใชอำานาจ”และการกระทำาทางขอเทจจรง(RealAct)

หรอทเรยกวา“ปฏบตการทางปกครอง”หรอ“การ

กระทำาทางกายภาพ” ซงอาจอยในเขตอำานาจ

พจารณาของศาลปกครองหรอศาลยตธรรมกไดดง

นน ลกษณะของ “หนาทราชการ” ตามพระราช

บญญตระเบยบขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551และ

“การปฏบตหนาท”ตามพระราชบญญตความรบผด

ทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 จงมความ

สมพนธเปนอยางเดยวกน มขอสงเกตวา การ

ปฏบตหนาทราชการบางกรณเชนกรณขบรถยนต

ของทางราชการ ถาเจาหนาทผขบไมมหนาทขบ

รถยนตแตไดขบรถไปในภารกจของทางราชการก

อาจเปนเพยงการปฏบตหนาททางละเมดของเจา

หนาทแตไมถอเปนการปฏบตหนาทราชการทาง

วนย แตถาผนนไดรบมอบหมายใหมหนาขบรถก

ยอมเปนการปฏบตหนาทราชการทางวนยไดดวย

ซงจะตองพจารณาจากขอเทจจรงเปนกรณไป

1.1.4 ความเสยหายทางราชการ

ความเสยหายของทางราชการ เปน

องคประกอบความรบผดทงทางวนยและทางละเมด

ความเสยหายทางราชการในทางวนยนน มไดทง

ความเสยหายทเปนตวเงนหรอตราคาเปนเงนได

เชนเงนหรอทรพยสนตางๆและความเสยหายทไม

อาจตราคาเปนเงนได หรอความเสยหายทไมอาจ

คำานวณ เชน ความเสยหายตอภาพพจนสวนรวม

ของทางราชการหรอตอการบรหารราชการความ

เสยหายแกภาพพจนชอเสยงของทางราชการ

ความเสยหายแกระบบราชการหรอความเสยหาย

ในดานความเชอถอทประชาชนมตอทางราชการ

กได สวนความเสยหายในทางละเมดนนถอตามท

บญญตไวตามมาตรา 420 แหงประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย เปนความเสยหายทกระทบตอ

สทธในชวต รางกายอนามยทรพยสนหรอสทธ

อยางหนงอยางใดรวมถงสทธความเปนอยสวนตว

ของผอนอนเปนสทธทกฎหมายรบรอง คมครอง

และบงคบให ไม ว าความเสยหายนนจะเปน

ทรพยสนทสามารถคำานวณเปนราคาได หรอสทธ

อยางอนทไมอาจคดคำานวณเปนราคาได แตตอง

เปนความเสยหายทแนนอนแมจะเกดในอนาคต

กตามและความเสยหายทเกดขนไมวาจะเปนความ

เสยหายราชการทางวนย หรอความเสยหายทาง

ละเมดจะตองเปนความเสยหายทเปนผลโดยตรง

จากการกระทำาโดยประมาทเลนเลอของเจาหนาท

ผนนจงจะนำามาประกอบการพจารณาความผดได

และความเสยหายนนไมวาจะเกดตอหนวยงานของ

รฐ หรอความเสยหายตอบคคลภายนอกซงหนวย

งานของรฐไดรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหกบ

บคคลภายนอกแทนเจาหนาทกได

การจะพจารณาวาจำานวนความเสย

หายราชการทางละเมดของเจาหนาทในการปฏบต

หนาทจะตองพจารณาเปนกรณๆไปซงความเสย

หายทางละเมดนนอกจากความเสยหายทเกดขน

จรงแลวศาลม อำานาจกำาหนดคาสนไหมทดแทน

ตามกรณพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 27 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ไดและในการกำาหนดคาสนไหมทดแทนทเจาหนาท

ตองรบผดตามพระราชบญญตความ รบผดทาง

ละเมดของเจาหนาทพ.ศ. 2539มาตรา8วรรค

สาม ถาการละเมดเกดจากความผดหรอความ

บกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการ

ดำาเนนงานสวนรวมใหหกสวนแหงความรบผดดง

กลาวออกดวยสวนความเสยหายราชการทางวนย

นนจะตองพจารณาความเสยหายทเกดจากการ

กระทำาของตนโดยตรงเทานนดงนนความเสยหาย

ทางราชการทขาราชการพลเรอนสามญตองรบผด

ชดใชคาสนไหมทดแทนทางละเมดอาจไมใชความ

เสยหายทางราชการทขาราชการพลเรอนสามญ

ตองรบผดในทางวนยกได

นอกจากน ระดบความเสยหายทาง

ราชการถอเปนองคประกอบสำาคญในการพจารณา

ระดบความรบผดและการลงโทษวนยซงปกตเปน

ความเสยหายทเกดขนตอหนวยงานราชการนนก

ไมมบทบญญตกำาหนดไววาความเสยหายเปนเงน

เทาใดหรอความเสยหายตอระบบราชการทไมอาจ

คำานวณไดในลกษณะใดจะเปนความเสยหายระดบ

ใด จงจะตองพจารณาเปนขอเทจจรงเปนกรณไป

แตกรณทเปนการกระทำาละเมดซงปกตตองมความ

เสยหายเกดขนแกบคคลอนหรอหนวยงานดวยนน

ในการพจารณาระดบความรบผดทางละเมดไมตอง

คำาถงระดบความเสยหายแตจะพจารณาตามระดบ

การกระทำาประมาทเลนเลอเทานน ดงนน การ

พจารณาระดบความเสยหายราชการจงเปนองค

ประกอบสำาคญอยางหนงในการ พจารณาระดบ

ความรบผดและระดบการลงโทษทางวนย แตไมม

ผลตอการพจารณาความรบผดทางละเมดของเจา

หนาท

จากการศกษาพบปญหาวาความเสย

หายราชการโดยตรงทางวนยนนอาจไมใชความเสย

หายทตนไดรบผดทางละเมดกได เพราะความรบ

ผดทางละเมดจะตองรบผดตามสวนทตนกระทำา

หรออาจตองรบผด แทนผกระทำาทจรตทไมยอม

ชดใชจากการทตนประมาทเลนเลอไมควบคมกำากบ

แตจะตองเปนความเสยหายจากการกระทำาของตน

โดยตรงเชนประมาทเลนเลออยางรายแรงปลอย

ปละละเลยไมควบคมเปนเหตใหเจาหนาททจรตเงน

ของทางราชการจำานวน มากทำาใหเกดความเสย

หายราชการอยางรายแรงแตเมอพจารณาวาความ

เสยหายราชการอยางรายแรงนนเปนผลโดยตรง

จากเจา หนาทผทจรต ไมใชเกดจากผประมาท

เลนเลอทไมควบคมกรณยอมถอวาผ ประมาท

เลนเลอเปนเพยงสวนหนงททำาใหเกดความเสยหาย

เทานน จงไมอาจถอเอาความเสยหายราชการ

จำานวนมากทเจาหนาทผประมาทเลนเลอ ทตอง

ชดใชทางละเมดนนไปใชเปนจำานวนความเสยหาย

ราชการอยางรายแรงทาง วนยได ดงนน จำานวน

ความเสยหายราชการทตองรบผดทางละเมดทเกด

จากการกระทำาประมาทเลนเลอของเจาหนาทอาจ

ไมใชความผดเสยหายราชการทางวนยเสมอไปจง

ตองพจารณาเปนกรณ ๆ ไป แตอยางไรกตาม

ความสมพนธขององคประกอบความรบผดทางวนย

ขาราชการพลเรอนสามญฐาน ประมาทเลนเลอใน

หนาทราชการกบความรบผดทางละเมดของเจา

หนาทในการปฏบตหนาทโดยการประมาทเลนเลอ

ทงสดานคอ เจาหนาทผกระทำาการการประมาท

เลนเลอ การปฏบตหนาทราชการ และความเสย

หายราชการมลกษณะและเนอหาเชนเดยวกน แต

จะมความแตกตางกนบางในดานความเสยหายของ

ทางราชการ เนองจากความเสยหายราชการทาง

วนยจะมความหมายทกวางกวาความเสยหาย

ราชการทางละเมด เพราะความเสยหายราชการ

ทางวนยจะครอบคลมถงความเสยหาทตราคาเปน

เงนไดดวยเชนความเสยหายแกภาพพจนชอเสยง

ของทางราชการ ความเสยหายแกระบบราชการ

หรอความเสยหายในดานความเชอถอทประชาชน

มตอทางราชการเปนตนแตความเสยหายราชการ

ทอยในบงคบพระราชบญญตความรบผดทางละเมด

ของเจาหนาทพ.ศ.2539แมจะเปนความเสยหาย

ทไมใชตวเงนแตในการใชสทธเรยกรองจะตองแปลง

เปนเงน ยกเวน กรณตองใหสงมอบทรพยสนคน

28 กายสทธ แกวยาศรปญหาความสมพนธระหวางความรบผดทางวนย...

การกระทำาการหรอใหงดเวนกระทำาการ แตจาก

กรณตวอยางการดำาเนนการทางละเมดของเจา

หนาทไมวาละเมดตอ บคคลภายนอกหรอหนวย

งานของรฐจะเรยกรองใหชดใชคาสนไหมทดแทน

เปนเงนเสมอดงนนเมอองคประกอบความรบผด

ทางวนยฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการและ

ความรบผดทางละเมดของเจาหนาทในการปฏบต

หนาทโดยประมาทเลนเลอมความ สมพนธเปน

อยางเดยวกนในกรณขาราชการพลเรอนสามญได

กระทำาละเมดในการปฏบตหนาทโดยการประมาท

เลนเลอทงทเปนการประมาทเลนเลอธรรมดาหรอ

ประมาทเลนเลออยางรายแรง และไดกอใหเกด

ความเสยหายแกราชการขน ไมวาเปนประเภทใด

ประเภทหนงใน6ประเภทคอ(1)ทจรตหรอเงน

ขาดบญช(2)ไมปฏบตตามกฎหมายหรอระเบยบ

(3)ทรพยสนถกโจรกรรมหรอสญหาย(4)อบตเหต

(5)ภยธรรมชาตหรอเพลงไหม(6)เหตอนๆและ

แมเจาหนาทผ นนไมตองรบผดชดใชคาสนไหม

ทดแทนกรณทกระทำาโดยประมาทเลนเลอธรรมดา

หรอถกไลเบยใหชดใชคาสนไหมทดแทนจากหนวย

งานของรฐกรณทกระทำาโดยประมาทเลนเลออยาง

รายแรงกตาม ยอมมมลทตองถกดำาเนนการทาง

วนยฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการ ตามพ

ระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.

2551อกทางหนงดวย

1.2 ความผ ดและ โทษทางว น ยฐาน

ประมาทเลนเลอในหนาทราชการของขาราชการ

พลเรอนสามญ กรณกระทำาละเมดในการปฏบต

หนาทโดยการประมาทเลนเลอ จากปญหากรณ

ขาราชการพลเรอนสามญทกระทำาละเมดในการ

ปฏบตหนาทโดยการ ประมาทเลนเลอจะตอง

ดำาเนนการทางวนยตามพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551อกทางหนงดวย

นนจะลงโทษทางวนยไดหรอไมและตองถกลงโทษ

วนยระดบใด การศกษาพบวา แมความมงหมาย

และเจตนารมณประการหนงของพระราชบญญต

ความรบผดทางละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539

จะเหมอนกบความมงหมายของขอกำาหนดวนยฐาน

ประมาทเลนเลอในหนาทราชการกลาวคอเพอให

เจาหนาทเอาใจใส ระมดระวง รอบคอบในการ

ปฏบตหนาทราชการ เพอประโยชนของราชการ

และไมใหเสยหายแกราชการ และยงมงหมายเพอ

ใหเจาหนาททปฏบตหนาทราชการ กลาตดสนใจ

เพอใหเกดผลดและประโยชนแกราชการโดยใหเจา

หนาทรบผดชอบเฉพาะกรณทไดกระทำาละเมดโดย

จงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานนแต

กรณทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทโดยการ

ประมาทเลนเลอธรรมดาเจาหนาทของรฐไมตองรบ

ผดชดใชคาสนไหมทดแทนแตอยางใด เนองจากม

กฎหมายอนการบรหารงานบคคลและการดำาเนน

การทางวนยทเปนหลกประกนใหเจาหนาทของรฐ

ตองเอาใจใส ระมดระวง รอบคอบในการปฏบต

หนาทราชการเพอประโยชนของราชการและไมให

เสยหายแกราชการอยแลวซงหมายความวาการ

ทไมใหเจาหนาทตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน

กรณกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทโดยประมาท

เลนเลอธรรมดานน เพราะมกฎหมายอนหรอการ

บรหารงานบคคลและการดำาเนนการทางวนยทจะ

เอาผดและลงโทษแกเจาหนาทผกระทำาประมาท

เลนเลอในการปฏบตหนาทราชการอยแลวหรออก

นยหนง คอ การเจาหนาทผกระทำาละเมดในการ

ปฏบตหนาทโดยการประมาทเลนเลอ ธรรมดาไม

ตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนนน ไมเปนเหต

ยกเวนความรบผดอยางอนทเจาหนาทตองรบผด

อาทเชนความรบผดทางวนยเปนตนประกอบกบ

หลกการหามลงโทษซำาในการกระทำาผดครง

เดยวกน(nonbis in idem)กมไดหามการลงโทษ

วนยกบผทตองรบผดทางละเมดในการกระทำาผด

ครงเดยวกนดงนนเมอขาราชการพลเรอนสามญ

กระทำาละเมดในการปฏบตหนาทโดยการประมาท

เลนเลอไมวาการประมาทเลนเลอธรรมดา หรอ

ประมาทเลนเลออยางรายแรงจะอาจตองรบผดและ

ถกลงโทษทางวนยฐานประมาทเลนเลอในหนาท

ราชการอกทางหนงดวยเพราะกรณดงกลาวไมได

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 29 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

รบการยกเวนความผดทางวนยและไมถอการ

ลงโทษซำา ตามหลกการหามลงโทษซำาในการกระ

ทำาครงเดยวกน ในการพจารณาระดบความรบผด

ทางวนยและระดบโทษทางวนยฐานประมาท

เลนเลอ ในหนาทราชการตามพระราชบญญต

ระเบยบขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551กำาหนดองค

ประกอบความหนกเบาของความผดและโทษตาม

ระดบความเสยหายของทาง ราชการทเกดขนอน

เปนผลโดยตรงจากการกระทำาของขาราชการ

พลเรอนสามญท ไดกระทำาประมาทเลนเลอใน

หนาทราชการ โดยมไดคำานงวาการกระทำานน

เปนการประมาทเลนเลอธรรมดา หรอประมาท

เลนเลออยางรายแรงซงความเสยหายราชการนน

อาจเปนความเสยหายทตราคาเปนเงนได หรอไม

อาจตราคาเปนเงนกได โดยจำานวนความเสยหาย

ราชการทงหมดทเกดขนในทางละเมดของเจา

หนาท อาจไมใชความเสยหายราชการทจะนำาไป

เปนองคประกอบความรบผดทางวนยได เสมอไป

เพราะความเสยหายราชการทางละเมดอาจมความ

เสยหายของเจาหนาทอน ความผดหรอความ

บกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนน

งานสวนรวมรวมอยดวยและบางกรณเจาหนาทผ

ประมาทเลนเลออยางรายแรงอาจตองรบผดตาม

อตราส วนของตำาแหนงหนาทราชการตามท

กระทรวงการคลงกำาหนดนอกจากนหากเจาหนาท

ผทำาละเมดไดชดใชคาสนไหมทดแทนในความเสย

หายทตราคา เปนเงนไดใหกบหนวยงานของรฐใน

กรณทไดกระทำาละเมดโดยประมาทเลนเลอ อยาง

รายแรงไปแลวกอนการสอบสวนทางวนยเสรจสน

ซงถอวาไดบรรเทาความเสยหายราชการแลวจงไม

อาจปรบบทเปนความผดวนย อยางรายแรง แตก

มใชวาผนนจะพนจากความรบผดทางวนยไปเลย

กรณจงยงตองรบผดทางวนยอยางไมรายแรงและ

หากกรณมเหตลดหยอนโทษซงเปนดลพนจของผ

บงคบบญชาผมอำานาจ สงลงโทษกอาจนำามาลด

หยอนโทษวนยไดอกทางหนงดงนนความเสยหาย

ราชการในทางวนยจงไมอาจนำาเอาความเสยหาย

ราชการทเกดขนในทางละเมดไปปรบบทไดทนท

จะตองพจารณาเปนกรณๆ ไป โดยพจารณาจาก

ความเสยหายทเปนผลโดยตรงทผนนกอขนเทานน

ทงน ความเสยหายทางราชการจำานวนมากทเกด

ขนทงหมดแมจะถอเปนความเสยหาย ราชการ

อยางรายแรงในทางวนย แตกรณทความเสยหาย

เกดจากระบบงานราชการทบกพรองหรอกรณมผ

รวมกระทำาผดหลายคนการพจารณาความผดทาง

วนยกไมอาจนำาเอาความเสยหายทเกดขนจาก

ระบบงาน หรอจากเจาหนาทคนอน ไปพจารณา

ความผดทางวนยของผนนไดซงจำานวนความเสย

หายอาจจะแตกตางจากทต องรบผดชดใชค า

สนไหมทดแทนทางละเมดดงนนในการกระทำาผด

วนยรวมกนแตละคนอาจตองรบผดและรบโทษทาง

วนยทตางกนสวนการกระทำาละเมดของเจาหนาท

ในการปฏบตหนาทโดยการประมาทเลนเลออยาง

รายแรงหรอประมาทเลนเลอธรรมดานนไมถอเปน

เหตทจะนำาไปพจารณาวาผนนตองรบผดทางวนย

อยางรายแรงหรออยางไมรายแรงในความผดวนย

ฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการ

สรปและขอเสนอแนะ

(1) เนองจากการดำาเนนการทางวนยฐาน

ประมาท เลนเลอในหนาทราชการและการสอบขอ

เทจจรงความรบผดทางละเมดของเจาหนาทใน

การกระทำาผดครงเดยวกนไมมแนวปฏบตทชดเจน

วากรณขาราชการพลเรอนสามญไดกระทำาละเมด

ในการปฏบตหนาทจะตองถกดำาเนนการทางวนย

ดวยหรอไมอยางใดดงนนเพอใหการดำาเนนการ

ทางวนยเกดความชดเจนและเปนธรรม คณะ

กรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) ซงเปนคณะ

กรรมการตามมาตรา6แหงพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการพลเรอนพ.ศ.2551ควรพจารณาเสนอ

คณะรฐมนตร เพอมมตกำาหนดแนวทางการ

พจารณาความผดวนยฐาน ประมาทเลนเลอใน

หนาทราชการเพอใหสวนราชการถอปฏบตดงน

30 กายสทธ แกวยาศรปญหาความสมพนธระหวางความรบผดทางวนย...

(1.1) กรณขาราชการพลเรอนสามญ

กระทำาละเมดในการปฏบตหนาทโดยการประมาท

เลนเลอไมวาประมาทเลนเลอธรรมดาหรอประมาท

เลนเลออยางรายแรงซงปรากฏตามผลการดำาเนน

การสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดอนเปน

ทสดในฝายบรหารแลว ใหผ บงคบบญชาซงม

อำานาจสงบรรจตามมาตรา57ดำาเนนการทางวนย

อย างไม ร ายแรง หรอวนยอย างร ายแรงกบ

ขาราชการพลเรอนสามญผนนตามมาตรา92หรอ

มาตรา93แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอนพ.ศ.2551ตอไปแลวแตกรณ

(1.2) กรณขาราชการพลเรอนสามญ

กระทำาละเมดในการปฏบตหนาทโดยประมาท

เลนเลอธรรมดาหรอโดยประมาทเลนเลออยางราย

แรงและไดชดใชคาสนไหมทดแทนแกหนวยงาน

ของรฐตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมด

ของเจาหนาทกอนการสอบสวนทาง วนยเสรจสน

แลวใหถอเปนเหตลดหยอนโทษทางวนย

(1.3) ความเสยหายของทางราชการ

ทจะนำาไปปรบบทเปนความผดและโทษทางวนย

ตองเปนความเสยหายทเกดขนจากการกระทำา

ละเมดในการปฏบตหนาทโดยประมาทเลนเลอนน

โดยใหนำาเอาเฉพาะสวนความเสยหายราชการอน

เปนผลโดยตรงจากการประมาทเลนเลอ ของ

ขาราชการพลเรอนสามญผทกระทำาละเมดเทานน

(2) กรณทผ บงคบบญชาผมอำานาจตาม

กฎหมายไดดำาเนนการทางวนยฐานประมาท

เลนเลอในหนาทราชการหรอฐานความผดวนยอน

ทมความเสยหายราชการเปนองคประกอบความรบ

ผดและในขณะเดยวกนผบงคบบญชาไดดำาเนนการ

สอบขอเทจจรงความรบผดทาง ละเมดในการกระ

ทำาครงเดยวกนดวย ผ บงคบบญชาควรเรงรด

ดำาเนนการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมด

ของ เจาหนาทใหแลวเสรจกอนการสอบสวนทาง

วนยเสรจสน เพราะความรบผดทางละเมดทเกด

จากการกระทำาประมาทเลนเลอธรรมดา หรอ

ประมาทเลนเลออยางรายแรงทไดชดใชคาสนไหม

ทดแทนแลวอาจนำาไปเปน เหตลดหยอนโทษทาง

วนยได

กตตกรรมประกาศ

วจยนสำาเรจลลวงไดดวยความกรณาของ

ผศ.ดร.วราภรณ วนาพทกษ รศ.มาล สรเชษฐ

และอ.เอกศกดตรกรณาสวสดคณยพนตนวสทธ

คณส รชย รตนกรกล คณเสมอ กาฬภกด

คณกรองกาญจน นานาศรรตน ทไดใหคำาชแนะ

และขอมลกฎหมายเกยวกบการดำาเนนการทางวนย

และการดำาเนนการทางละเมดของเจ าหนาท

ขอขอบคณดร.บญมาสนทราวรตนทชวยเหลอ

ชแนะดานระเบยบวธวจยจนทำาใหงานวจยครงน

สำาเรจลลวงดวยด นกวจยจงขอบขอบคณมาณ

โอกาสน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 31 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

เอกสารอางอง

วรพจนวศรตพชญ.(2538).สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ.กรงเทพมหานคร:สำานกพมพวญญชน.

7-12.

ชยวฒน วงศวฒนศานต. (2540).กฎหมายวธปฏบตทางปกครอง.กรงเทพมหานคร :จรวชการพมพ.

25-26.

วรเจตน ภาครตน. (2552).หลกนตรฐและหลกนตธรรม ในรวมบทความกฎหมายมหาชนจากเวบไซต

www.pub-law.net เลม 9 หนา 425- 454.กรงเทพมหานคร:บรษทพ.เพรสจำากด.434.

สำานกงานก.พ.(2553).คมอการดำาเนนการทางวนยตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.

2551. นนทบร:สำานกเลขาธการสำานกงานก.พ.4.

“รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพ.ศ.2550”(2550,24สงหาคม)ราชกจจานเบกษาฉบบกฤษฎกา

เลม124ตอนท47ก.1.

อดมรฐอมฤตและคณะ“การปฏรประบบวนยอทธรณและรองทกขของเจาหนาทของรฐ”คนคน11สงหาคม

2552จากhttp://www.ocsc.go.th/ocsccms/uploads/content/CN0003666.pdf.

สำานกงาน ก.พ. (2552). สาระสำาคญของพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2551.

กรงเทพมหานคร:โกลบอลอนเตอรคอมมวนเคชน.54.

หมายเหตทายพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539. ประกาศในราชกจจา

นเบกษาเลม113ตอนท60กเมอวนท14พฤศจกายน2539.28.

พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาทพ.ศ.2539.(2539,14พฤศจกายน)ราชกจจานเบกษา

เลมท113ตอนท60ก.25-29.

สมลกษณจนทรงษ.(2552).ความรบผดทางละเมดของเจาหนาท.วทยานพนธปรญญามหาบณฑตสาขา

กฎหมายเอกชน.มหาวทยาลยธรรมศาสตร.220-224.

บทวเคราะหขอขดแยงเรองการใชประโยชนทดนและกลไกการแกไขปญหา:

ศกษาเฉพาะกรณทดนในเขตชลประทานทงรงสต1

Review of Land use Conflicts and Resolution Processes: A Case Study

of Land Use in Tung Rangsit Irrigation Area1

กตตกาญจนหาญกล2

KittikanHankun2

บทคดยอ

บทความวจยเรองนเปนผลของการศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนบรเวณชลประทานทงรงสต

ในชวง10ปทผานมาโดยใชวธการทบทวนเอกสารและการลงพนทเพอสำารวจสถานการณทเกดขนรวม

ถงการจดประชมกลมยอยใน3กรณศกษาทมกระบวนการแกไขปญหาเรองทดนโดยกระบวนการของชมชน

ผลการศกษาพบวา นโยบายการเปลยนแปลงพนทเพอรองรบการขยายตวของกรงเทพมหานคร

ทำาใหเกดการพฒนาทงดานอตสาหกรรมและทอยอาศยแทนทการทำาเกษตรกรรมชมชนดงเดมทเปนชาวนา

เชา หรอชาวบานทมบรรพบรษไดรวมบกเบกทดนมาพรอมกบการขดคลองรงสตตองเผชญหนากบ

สถานการณความขดแยงเรองทดน โดยจาก3กรณศกษาพบวาชมชนมกลไกในการแกไขปญหาทแตก

ตางกน ทงการแกไขปญหารวมกบสถาบนการศกษา การใชความสมพนธสวนตวกบนกการเมองทองถน

หรอการรวมกลมเพอขอสนบสนนงบประมาณจากหนวยงานรฐโดยทงสามกรณศกษาเปนเพยงการแกไข

ปญหาเฉพาะหนารายชมชน ซงสาเหตสำาคญของปญหาความขดแยงเรองทดนจากทงสามกรณศกษานน

เกดจากความเหลอมลำาในการครอบครองทดนและทศนคตของรฐทมองชมชนในเชงลบ

ดงนนการแกไขปญหาในระยะยาวจงควรเนนทนโยบายกระจายการถอครองทดนและการปรบเปลยน

ทศนคตของรฐในการจดการปญหาอกทงความซบซอนเรองขอขดแยงในทดนแตละชมชนมความแตกตาง

กนการดำาเนนการแกไขปญหาจงตองสอดคลองกบบรบทของแตละชมชน

ค�าส�าคญ: ชลประทานทงรงสต,การใชประโยชนทดน,การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน

1 บทความชนนเรยบเรยงจากงานวจยเรอง สถานการณและขอขดแยงเรองการใชประโยชนทดนบรเวณชลประทานทงรงสต

จากคลอง 1 ถงคลอง 12 จงหวดปทมธาน โดยไดรบการสนบสนนงบประมาณจากกองทนสนบสนนการวจย นกวจยรน

ใหม มหาวทยาลยธรรมศาสตร พ.ศ.25572 อาจารยประจำาวทยาลยพฒนศาสตรปวยองภากรณมหาวทยาลยธรรมศาสตร1 This article presents, in summary, results of the study “Situation and Conflicts on Land Use in Tung Rangsit

Irrigation Area from Klong [Canal] 1 to Klong 2, Pathum Thani” funded by The Thailand Research Fund, Young

Researchers Project, Thammasat University, 20142 LectureratthePueyUngphakornSchoolofDevelopmentStudies(PSDS)atThammasatUniversity

Contactauthor,e-mail:kkhankun@gmail.com

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 33 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

Abstract

This article presents the results of a study on land use changes in the TungRangsit

IrrigationAreaoverthepast10years.Thestudyinvolvesliteraturereviewandfieldvisitsplus

focusgroupsofthreecasestudieswhereconflictresolutionshavetakenplacethroughprocesses

employedinthecommunities.

Thestudyfindsthat,inordertosupporttheexpansionoftheBangkokmetropolitanarea,

land-usepolicies forTungRangsithavechanged fromagriculturaluses toward industrialand

residential uses.Consequently, traditional communities, tenant farmersand/or ancestors,who

pioneeredthelandsinceconstructionoftheRungsitIrrigationCanals,havebeenfacingincreased

conflicts due to these land-use changes. In three case studies, communities have employed

different processes for conflict resolutions. The processes identified are: collaboration with

academic institutions,usingpersonalrelationshipswith localpoliticians,andforminggroupsto

proposeprojectstobefundedbygovernmentagencies.Conflictresolutionsinthesecasesare

characterizedasad-hocandshort-term.Thestudyalsoidentifiesfactorscontributingtoland-use

conflicts in thesethreecasestudiesandfinds that themostprominentcausesofconflictsare

inequalityinlandownershipandnegativeattitudesofthestatetowardcommunities.

For long-term conflict resolutions, the study recommends prioritizing land reform

particularlyforlanddistributionandchangesofgovernment’sattitudestowardconflictresolution.

Additionally,designingaconflict-resolutionprocessforacommunityshouldbecontext-specific,

i.e.takeintoaccountcomplexityoflandconflictsexperienceddifferentlybyeachcommunity.

Keywords : TungRangsitIrrigationArea,landuse,landusechange

บทน�า

ปญหาความขดแยงเรองทดนในประเทศไทย

เกดขนอยางตอเนองภายหลงประเทศไทยมนโย

บายการพฒนาเศรษฐกจแบบเสรนยม ทใชระบบ

กรรมสทธ ในทดนทมความชดเจน ซงพบวา

นโยบายทผานมาเออใหทดนสวนใหญตกอยในมอ

ของคนจำานวนรอยละ10ของประเทศทถอครอง

ทดนมากกวารอยไรในขณะทประชาชนโดยเฉพาะ

คนยากจนรอยละ90ถอครองทดนนอยกวา1ไร

(พงษทพยสำาราญจตต.2548:น.28)การถอครอง

ทดนในลกษณะดงกลาวเปนประเดนสำาคญทสราง

ความเหลอมลำาใหเกดขนในสงคมไทย ทงในเมอง

หลวงชานเมองและชนบท

เขตชลประทานทงรงสตเปนอกพนทหนงท

มการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนอยาง

รวดเรว จากแหลงผลตขาวเพอสงออกตงแตสมย

รชกาลท5เมอระยะเวลาผานไปกวา5ทศวรรษ

ได กลายเป นพนท รอง รบการขยายตวของ

กรงเทพมหานครถกเปลยนเปนทอยอาศยและเปน

เขตรองรบการพฒนาอตสาหกรรม (รชนวรรณ

เวชพฤต. 2542) การเคลอนยายแรงงานเขามา

ทำางานในโรงงานอตสาหกรรม สงผลใหเกดการ

ขยายตวของชมชน ความหนาแนนของการอย

อาศยของประชากรเพมขนตามจำานวนโรงงาน

อตสาหกรรมในพนท

อกทงยงพบวาพนทท งรงสตบางสวนอย

ระหวางการเชาซอทดนในโครงการกองทนเพอ

34 กตตกาญจน หาญกลบทวเคราะหขอขดแยงเรองการใชประโยชนทดน...

จดหาทดนใหแกเกษตรกรในรปนคมสหกรณการ

เชาซอทดนแตเมอวนท25ธนวาคม2544ไดมมต

คณะรฐมนตรหามจำาหนายจายโอนทราชพสดให

เปนกรรมสทธของสหกรณฯ จงสงผลใหทดนเชา

ของชาวนาในเขตอ.หนองเสอและอ.ธญบรทอย

ในระหวางการเชาซอทดนในโครงดงกลาวถกระงบ

ไปและกรรมสทธถกยกใหเปนของกรมธนารกษ

ชาวบานบางสวนตองกลายเปนผเชาในทดนทควร

เปนกรรมสทธของตน(ประภาสปนตบแตง.2552

:สบคนวนท10กมภาพนธ2557)

ตอมาในชวงหลงเหตการณนำาทวมพนท

ภาคกลางเมอพ.ศ.2554หนวยงานทงภาครฐและ

เอกชนหนมาใหความสนใจการจดการพนทคลอง

รงสตเพอใชเปนเสนทางการระบายนำา ผานระบบ

ชลประทานโครงการรงสตเพอปองกนนำาเขาทวม

เขตกรงเทพมหานครและเปนสวนหนงในโครงการ

บรหารจดการนำา ภายใตแผนการแกไขปญหา

อทกภยระยะเรงดวนของรฐบาลมมตคณะรฐมนตร

เมอวนท 6 มนาคม 2555 ใหดำาเนนการปรบปรง

กอสรางคนกนนำาบรเวณคลองรงสตจากคลองหนง

ถงคลองเจด (ไขปรศนา วงเงนก 3.5 แสนลาน.

2556)ซงสงผลกระทบตอชมชนทอยรมคลองรงสต

ทถกหนวยงานทองถนบงคบใชกฎหมายไลรอ

ชมชนรมคลองเพอดำาเนนโครงการกอสรางคนกน

นำาตามโครงการดงกลาว

สถานการณความรนแรงเรองทดนรมคลอง

ทไดรบผลกระทบจากนโยบายการพฒนาของรฐ

เชน ชมชนหนงศตวรรษบรเวณคลองสาม ทม

ประวตศาสตรการสรางชมชนมากวา 100 ป โดย

บรรพบรษของชมชนคอกรรมกรชาวจนทอพยพเขา

มาใชแรงงานในชวงการเรมตนขดคลองและไดรบ

อนญาตใหอยอาศยในบรเวณดงกลาว โดยจายคา

เชาใหกบเจาของทดนซงตอมาเจาของไดขายทดน

บางสวนใหกบเอกชน สวนทเปนทตงของชมชน

ปจจบนอยในการดแลของกรมชลประทาน หลง

เหตการณนำาทวมใหญเมอพ.ศ.2554 องคกร

ปกครองสวนทองถน ไดปดประกาศใหประชาชน

ยายออกจากพนทและไดวาจางคนงานใหมาทบและ

รอบานของชาวบานในชมชนแหงน โดยไมมการ

เจรจาและยงมอกหลายชมชนรมคลองทตองถกรอ

ยายภายหลงจากทดนถกขายสทธใหกบเอกชน

การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน

บรเวณเขตชลประทานทงรงสต ในชวงทศวรรษท

ผานมาไดเปลยนจากพนทเพอการเกษตรกรรมไป

สการเปนพนทรองรบการขยายตวของอตสาหกรรม

แลวยงถกกำาหนดใหเปนพนทรองรบนำาเพอแกไข

ปญหานำาทวมสงผลใหเกดความขดแยงทงระหวาง

ชมชนกบหนวยงานทองถนและระหวางชมชนกบ

เอกชนอยางตอเนองเพอแกไขปญหาความขดแยง

ในกรรมสทธทดนไดอยางยงยน จงจำาเปนตอง

ทำาความเขาใจระบบกรรมสทธในทดนสถานการณ

ความขดแยงทเกดขน รวมทงการแกไขปญหาท

ผานมาเพอนำาไปสการสรางกระบวนการมสวนรวม

ในการแกไขปญหาความขดแยงในการจดการทดน

ทจะเกดขนในอนาคตได

ขอบเขตและขอจ�ากดของการศกษา

ขอบเขตในการศกษาเนนทประเดนการ

เปลยนแปลงการใชทดนโดยการสำารวจเอกสารจาก

หนวยงานสวนทองถนสำานกงานผงเมองงานวจย

วทยานพนธเพอศกษาแนวโนมการเปลยนแปลง

การใชประโยชนทดนบรเวณทงรงสตในระยะ10ป

ทผานมา (พ.ศ.2545-2557) ซงเปนชวงทมการ

เปลยนแปลงการใชทดนอยางรวดเรว และพบวา

งานวจยในชวงเวลาดงกลาวสวนมากเปนงานศกษา

เรองผงเมองการจดการสภาพแวดลอมแตยงขาด

ประเดนทเกยวของกบการเปลยนแปลงการใชทดน

หรอความขดแยงปจจยทสงผลใหเกดความขดแยง

เรองทดนและแนวทางการแกไขปญหาโดยเฉพาะ

บทบาทของชมชน เอกชน และหนวยงานรฐทม

บทบาทรบผดชอบ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 35 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

วธการศกษา

บทความวจยเรองนเปนผลจากการศกษา

เชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยแบง

เนอหาของการศกษาออกเปนสองสวนคอ สวนท

เปนการสำารวจเอกสารงานวจยทผานมาในรอบ

ทศวรรษและสวนทเปนการศกษาจากการลงสำารวจ

ในพนทเพอเกบขอมลเชงลกกบกลมเปาหมายของ

งานวจย เพอศกษาสถานการณและการแกไข

ปญหาทดนวเคราะหขอมลทพบและคนหาขอเสนอ

ทางออกในการจดการทรพยากรทดน

โดยไดศกษาการเปลยนแปลงการใชทดน

โดยการสำารวจเอกสารจากหนวยงานสวนทองถน

สำานกงานผงเมองงานวจยวทยานพนธเพอศกษา

แนวโนม การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน

บรเวณทงรงสตในระยะ10ปทผานมา(พ.ศ.2545-

2557)ศกษาปจจยทสงผลใหเกดความขดแยงเรอง

ทดนในชวงพ.ศ.2545-2557และแนวทางการแกไข

ปญหาโดยเฉพาะบทบาทของชมชนเอกชนและ

หนวยงานรฐทมหนาทรบผดชอบ

โดยเลอกพนทเขตชลประทานทงรงสตจาก

คลอง1ถงคลอง12โดยมพนทการศกษาในบรเวณ

อำาเภอธญบรและเขตรอยตอกบอำาเภอหนองเสอ

เนองจากพนทบรเวณนมการเปลยนแปลงการใช

ประโยชนทดนจากเดมเปนพนททำานาจนปจจบน

กลายเปนพนทเขตอตสาหกรรมและการพานชยใน

ระยะเวลาเพยงไมกปซงการเปลยนแปลงทางดาน

กายภาพของพนทนเองทสงผลกระทบกบหลาย

ชมชนทงความขดแยงในทดนระหวางชมชนกบรฐ

ทองถน หรอนโยบายของรฐบาลทเขามารวมผลก

ดนโครงการตางๆและสงผลกระทบในหลายพนท

โดยเลอกพนทกรณศกษาจำานวน3ชมชนดงน

กรณศกษาท 1 ชมชนหนงศตวรรษหรอ

ชมชนคลองสาม เปนชมชนทมการรวมกนเปน

ชมชนมาอยางยาวนาน มการรวมกล มเพอทำา

กจกรรมพฒนาชมชนในชวง10ปทผานมาเมอถก

โครงการพฒนาของรฐสงผลกระทบจงไดรวมกลม

เพอเจรจากบหนวยงานสวนทองถน และสงผลให

เกดการเจรจากบหลายหนวยงานเพอรวมกนหา

ทางออก โดยคดเลอกผเขารวมประชมกลมยอย

จำานวน15คน

กรณศกษาท 2 ชมชนบานละครในพนท

คลองเจด เปนชมชนดงเดมทไดรบผลกระทบจาก

การขายทดนของเจาของทดนทเปนเอกชน สงผล

ใหชาวบานตองขยบออกจากทดนเอกชนเขามา

อาศยอย ในทดนของกรมธนารกษ และอย ใน

ระหวางการกอสรางบานใหม ชมชนแหงนเปน

ชมชนขนาดเลกทถกยายจากรมคลองจำานวน 30

หลงคาเรอนมผเขารวมประชมกลมยอย5คน

กรณศกษาท 3 คอชมชนหมบานในพนท

คลอง12ต.ศาลาครอ.หนองเสอเปนพนทชมชน

ทมลกษณะเปนชมชนชาวนาเชาซงเคยเปนผเชาท

นาหลายรอยไร เพอทำานาและเมอเอกชนเจาของ

ทดนขายทอดตลาดเปลยนผครอบครองเปนเอกชน

รายใหมและไมใหชาวบานเชาหรออยอาศยในทดน

ผนดงกลาวทำาใหปจจบนชาวบานตองขยบออกมา

อยรมคลอง 12 สรางบานบนทดนในการดแลของ

กรมชลประทานและกำาลงอยในชวงเรมตนการรวม

กลมเพอเขารวมในโครงการบานมนคงแมวาชมชน

แหงนจะถกรอยายมาหลายครงแตการรวมกลมของ

ชมชนยงไมเขมแขงมากนกมผเขารวมการประชม

8คน

โดยทง 3กรณศกษาใชกระบวนการลงพน

ทเพอสรางความสมพนธกบชาวบานในชมชนและ

จดประชมกลมยอยเพอถอดบทเรยนกระบวนการ

ของชมชนในการแกไขปญหาเรองความขดแยงใน

ท ดน ทบทวนกระบวนการท ผ านมา สรป

สถานการณปจจบนรวมทงการเสนอทางออกของ

ปญหาเพอใหสอดคลองกบสภาพบรบทของสงคม

ประกอบกบการสมภาษณหนวยงานทเปน

กลไกรฐ คอผอำานวยการสหกรณการเชาซอทดน

ธญบ รและผ อำานวยการโครงการรงสตเหนอ

สำานกงานชลประทานท11เพอใหไดขอเสนอแนะ

ในเชงนโยบายเพอแกไขปญหาในระยะยาว

36 กตตกาญจน หาญกลบทวเคราะหขอขดแยงเรองการใชประโยชนทดน...

ผลการศกษา

1. ประวตศาสตรการเปลยนแปลงของ

ทงรงสต

เอกสารในเชงประวตศาสตรมสวนสำาคญท

ชวยใหเหนภาพการพฒนาและการเตบโตของพนท

แหงนไดชดเจนมากขนโดยพบวาการกำาเนดคลอง

รงสตเปนพนททมการจดระบบชลประทานเปนแหง

แรกของประเทศสยามตรงกบรชสมยพระบาท

สมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว(รชกาลท5)โดย

มอบหมายใหพระองคเจาสายสนทวงศเปนผรบผด

ชอบโครงการ ไดสำารวจพนททเหมาะสมในการ

ดำาเนนโครงการจนพบวาพนทบรเวณ “ทงหลวง”

ซงเปนพนทระหวางแมนำาเจาพระยากบแมนำา

นครนายกมความเหมาะสมในการทำาโครงการ จง

ไดขดคลองเชอมตอกนหลายสาย ครอบคลมพนท

สวนใหญของจงหวดปทมธานและนครนายก โดย

พระองคเจาสายฯ ไดดำาเนนการในนามบรษทขด

คลองแลคนาสยามรวมกบนายโยคมแกรซและได

เรมตนขดคลองอยางเปนทางการเมอพ.ศ. 2433

แลวเสรจในพ.ศ. 2448 ในการขดคลองใชวธการ

ขดคลองสายใหญเปนแนวขวางเพอเชอมแมนำา 2

สาย และขดคลองสงนำาเปนตาขายเพอเชอมโยง

ถงกน และสามารถกระจายนำาเขาทนาไดอยางทว

ถง ลำาคลองแตละสายมระบบประตนำาและทำานบ

เพอควบคมนำา มทดนรมฝ งคลองประมาณ

800,000-1,500,000ไร(สนทรยอาสะไวย,2530)

การพฒนาระบบชลประทานในพนททงรงสต

มเปาหมายเพอเพมพนทในการปลกขาว โดย

การนำาเอาความรและเทคโนโลยแบบตะวนตกเขา

มาใชในแผนงานของบรษทขดคลองแลคนาสยาม

ไดกำาหนดใหมการขดคลองสายใหญเพอรบนำาจาก

แมนำาสำาคญ3สาย(อำาเภอธญบร,2545,น.39-40)

คอ แมนำาสระบร (ปาสก) แมนำาเจาพระยา และ

แมนำานครนายก(บางปะกง)กำาหนดใหมคลองซอย

จำานวน20สายเพอสงนำาใหกบพนททำานาโดยใช

การควบคมนำาผานทำานบและประตระบายนำา แต

อยางไรกตามไดมการปรบเปลยนโครงการอยหลาย

ครง โดยไมมการรบนำาจากแมนำาสระบร แตรบนำา

เฉพาะจากแมนำาเจาพระยาและแมนำานครนายก

โดยในการขดคลองครงนบรษทยงไดรบ

ประโยชนจากการขดคลองคอสทธในทดนสองฝง

คลองทยนออกไปในคลอง8จะไดทดนไปฝงละ40

เสนคลอง6วาฝงละ30เสนตลอดทงลำาคลอง

คลอง 4 วาไดทดนไปฝงละ 25 เสน ตลอดทง

ลำาคลองโดยบรษทจะใหผลตอบแทนแกรฐบาลรอย

ละ 20 ของผลกำาไรทบรษทจะไดรบ ชาวนาสวน

ใหญจงเปนชาวนาเชาและมลกษณะการตงบานรม

คลอง โดยมขนาดของการเชานาแตกตางกนไป

ตงแต20-60ไรสวนนาทมขนาดตงแต100ไรขน

ไปนนสวนใหญเปนนาทใชลกจางทเปนคนลาวหรอ

บาวทาสเปนคนทำานา

ดานการขดคลองในระยะแรกใชแรงงานจาก

กลมกลชาวจนรวมกบการใชเครองจกรทนำาเขามา

เพอชวยใหสามารถขดไดรวดเรวมากขนซงในภาย

หลงพบวาระบบคลองรงสตไมสามารถใชงานได

อยางเตมประสทธภาพ ดวยคลองไมสามารถเกบ

นำาไดมากนกมการตนเขน และไมสามารถใช

ประโยชนทดนเพอทำาการเกษตรไดตามแผน ตอง

แกไขปญหาโครงการรงสตในระยะตอมาอกหลาย

ครงเพอชวยใหระบบการจดการนำามประสทธภาพ

มากขน

การตงบานเรอนของประชาชนในบรเวณทง

รงสตจากเดมทอยกนกระจดกระจายเมอมการขด

คลองไดเปลยนมาตงบานเรอนกระจายอยรมคลอง

และสวนใหญไมไดเปนเจาของทดน แตจะเชานา

จากเจาของทดนเปนรายป โดยพบวาชาวนาสวน

ใหญมปญหาเรองทนและทดนในการทำานา ทำาให

ตองกยมจากผมฐานะดกวาและเกดปญหาการเอา

รดเอาเปรยบกนระหวางผกหรอผเชานากบเจาของ

นาเรองการแบงผลผลตไมยตธรรม นอกจากนยง

พบวาชาวนาในทงรงสตสวนใหญเปนคนไทยจาก

ภาคอสาน โดยใชเสนทางรถไฟสายนครราชสมา-

กรงเทพฯ และยงมคนไทยแขก-มลาย และญวน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 37 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

อพยพเขามาในชวงเวลาเดยวกน (เรองเดยวกน,

2530)

2. ความขดแยงเรองทดนบรเวณท ง

รงสต

ความขดแยงเรองทดนในสงคมไทยเรม

ปรากฏมาตงแตสมยอดตภายหลงจากมการขยาย

อำานาจการปกครองจากศนยกลางกระจายสภมภาค

โดยในพนททงรงสตนนความขดแยงเรองทดนมมา

ตงแตเรมตนของการขดคลองจนปจจบน โดยได

แบงเปนยคสมยดงน

2.1 ยคแรกของการขดคลองรงสต

ป ญหาความขดแย ง เ ร อ งท ด น ใน

ประเทศไทยนน อาจกลาวไดวาเปนผลจากการ

กระจายการถอครองทดนทไมเปนธรรมจากการมง

เนนการพฒนาตามแนวทางทนนยมเสร ทนำา

ทรพยากรทมในประเทศใหกลายเปนสนคา สงผล

ใหราคาทดนถบตวสงขนตามสภาพเศรษฐกจและ

เกดการเกงกำาไรทดนอยางกวางขวาง เรมปรากฏ

ความขดแยงขนตงแตครงอดตโดยเฉพาะในสมย

รชกาลท5โดยกลมทออกมาเคลอนไหวในทองถน

ภาคอสาน (กบฎผมบญ) ภาคเหนอ (กบฏพญา

ผาบ) เพอตอตานการขยายตวของอำานาจจาก

กรงเทพมหานคร ในเขตพนทราบลมภาคกลางได

มการขยายพนทเพาะปลกขาวเพมขน โดยกลมผ

ไดรบประโยชนจากการขดคลองเพอทดนำาเขานา

โดยเฉพาะในเขตพนทคลองรงสต คอกลมขนนาง

ศกดนาทเขาไปจบจองทดนและเรยกเกบคาเชา

ทดนจากชาวนา(อจฉรารกยตธรรม.2548:น.11)

ความขดแยงเรองทดนในบรเวณทงรงสต

นนยงปรากฏในการศกษาของบรซจอนสตน(อาง

ในประภาสปนตบแตง,2542,น.12-14)เมอพ.ศ.

2439 มการรายงานจากเจาหนาทของบรษทขด

คลองแลคนาสยามวาในชวงไปตงสำานกงานในเขต

สมปทานขดคลองไดถกขมขจาก“โจรชาวนา”จน

ตองสรางแทนปนไวรอบๆสำานกงาน ทำาใหรฐตอง

เรงปราบปรามทงดวยกำาลง และการสรางความ

เขาใจเกยวกบวฒนธรรมโจรอยางจรงจงนอกจาก

นบรซจอนสตนไดแสดงความเหนวาโจรบางสวน

คอชาวนายากจนทลมเหลวจากการเลยงชพและ

บางสวนไดรบการสนบสนนจากชาวบานในหมบาน

จงพบวาชาวบานไดชวยปกปองโจรใหรอดพนจาก

เงอมมอตำารวจ ในชวง พ.ศ.2435 ไดเกดกรณ

พพาทกบชาวมอญ ซงเปนผทอาศยอยเดมกอน

ประกาศเขตสมปทานขดคลอง ในขณะเดยวกน

กลมทเปนแรงงานจากภาคอสาน ทอพยพเขามา

รบจางทำานาในเขตธญบร ไดเกดความขดแยงกบ

เจาของทดนหลายแหง เนองจากถกหามไมใหจด

ประเพณรนเรง

ชวงพ.ศ.2433-2457(นนทพรอยมงม,

2547, น. 119-167) เกดกรณพพาทเกยวกบ

กรรมสทธทดนบรเวณทงหลวงรงสตแบงเปนกรณ

ความขดแยงเรองสทธทำากนเอกสารสทธและเรอง

คาเชานา โดยมการปลอมเอกสารสทธเขาไปอาง

กรรมสทธแยงชงทดนจากชาวบานททำากนอยเดม

หรอการออกเอกสารแสดงกรรมสทธเปนใบตราจอง

ของสองหนวยงานทซอนทบกนระหวางกระทรวง

เกษตราธการและกระทรวงนครบาลทสามารถออก

เอกสารไดทงสองกระทรวงหรอการเปลยนแปลง

ระบบกรรมสทธใหมโดยใหบรษทเอกชนทเขาไป

ดำาเนนการขดคลอง(บรษทขดคลองแลคนาสยาม)

เปนผจดสรรทดนจำาหนายใหแกราษฎรซอนทบกบ

ระบบพนธะสญญาเดม(ใบเสรจคานา)อกทงยงพบ

วาปญหาความขดแยงสวนหนงเกดจากความหละ

หลวมของเจาหนาทรฐทออกตราจองนาโดยทจรต

ซงตราจองนานนจะอย กบผ เปนเจาหนาทออก

ตราจองนาและไมไดสงคนทางราชการเมอถงแก

กรรมแลวตราจองนาจงตกอยในความครอบครอง

ของลกหลานหรอญาตพนองทสามารถออกใหใคร

กไดและงายตอการปลอมแปลงดานใบเหยยบยำาก

สามารถออกใหไดโดยงายเนองจากไมมรปแบบท

แนนอนสามารถใชดนสอเขยนไดจงพบกรณความ

ขดแยงเรองกรรมสทธทดนเปนจำานวนมาก

ระบบการเชานาและรปแบบความสมพนธ

ของการเชานาในพนทเขตท งรงสตในอดตเปน

38 กตตกาญจน หาญกลบทวเคราะหขอขดแยงเรองการใชประโยชนทดน...

ระบบความสมพนธเชงอปถมภของคนสามกลมคอ

เจาทดนนายกองนาและผทำานาซงเจาทดนแทบ

ทงหมดในพนทคลองรงสตเปนผทมกำาลงทรพยใน

การซอ ประกอบกบการออกระเบยบทเปดโอกาส

ใหผมบรรดาศกดซงเจาของทดนสวนใหญมถนฐาน

ในกรงเทพมหานครจบจองทดนไดสะดวกมโอกาส

ในดานการลงทนเพราะสามารถซอทดนสะสมและ

ดวยความใกลชดในวงราชการทำาใหสามารถทราบ

ขาวเรองการครอบครองทดน

2.2 ยคการปฏรปทดนและกฎหมายเชา

นาเปนชวงหลงจากมกรณพพาทเรองทดนเกดขน

จำานวนมากรฐบาลจงไดออกกฏหมายเพอกระจาย

การถอครองทดน รวมถงการคมครองผเชานาซง

สวนใหญมฐานะยากจนใหมความมนคงและไดรบ

ความเปนธรรมในทดน ซงพบวาแมจะมกฏหมาย

คมครองผเชานา แตทงผเชาและผใหเชาไมได

ปฏบตตามกฎหมายดวยสาเหตสำาคญ3ประการ

คอ

(1) ผใหเชาเมอตองการขายทดนมกใช

วธการจางใหชาวนาผเชาออกจากทดน กอนระยะ

เวลาทไดตกลงกนเอาไว หรอบางกรณชาวนาเชา

ไมไดทำาเอกสารการเชาทเปนลายลกษณอกษร

(2) ผเชานาไมรขอมลสทธของผเชานา

จงไมกลาตอรองหรอใชกฏหมายเพอคมครองสทธ

ในการเชานาของตนเอง หรอบางรายมขอมลแต

กลววาผใหเชาจะยกเลกการเชา

(3) เมอเกดกรณพพาทตางๆผเชามก

ไม มาร องเรยนกบคณะกรรมการเช านาเพอ

เกษตรกรรม(คชก.)เพอใหชวยแกไขปญหาทำาให

ตองเผชญปญหาและแกไขดวยตนเอง หรอในบาง

กรณทมการรองเรยนและผแทนคณะกรรมการเชา

นาเพอเกษตรกรรม(คชก.)ดำาเนนการเอาผดกบผ

ใหเชา กลบพบความยงยากเมอเจาของทดนผให

เชาฟองกลบ ตองเสยเวลาดำาเนนการในชนศาล

ทำาใหคณะกรรมการเชานาเพอเกษตรกรรม(คชก.)

มกจะปลอยใหผเชานากบผใหเชาตกลงกนเองทง

ในเรองราคาคาเชาและระยะเวลาในการเชา

2.3 ย ค ก า รพฒนา เศ รษฐก จ แล ะ

อตสาหกรรมเปนยคเศรษฐกจฟนตวหลงพ.ศ.2540

มการขยายพนทอตสาหกรรมและการพาณชยรวม

ถ งการ เป นพ นท ร อ ง ร บการขยายต วของ

กรงเทพมหานครเปนปจจยสำาคญทสงผลใหเกด

ความขดแยงเรองทดนในพนท

(1) ความขดแยงเนองจากการถกรอ

ยายใหออกจากรมคลองเนองจากอยในแนวเขต

โครงการพฒนาโดยใชวธการขมขใชอำานาจเขามา

จดการกบชาวบานในกรณของชมชนคลองสองและ

ชมชนคลองสามเพอใชพนทรองรบโครงการพฒนา

ของรฐ

(2) เจาของทดนเดมทเปนเอกชนและ

เปนลกหลานเจานายในอดตซงเปนผอนญาตใหชาว

บานเขามาอยอาศยในทดนไดขายทดนแปลงใหญ

ใหกบเจาของทดนรายใหมสงผลใหชาวชมชนเดม

ถกฟองขบไลออกจากพนท เชน กรณชมชนบาน

ละคร(คลองเจด)

(3) การกอสรางคนกนนำารมคลองรงสต

ประยรศกดตลอดสายคลองซงมชาวบานอาศยอย

รมคลองจำานวนมาก และตองยายออกไปหาทอย

ใหมหรอบางหลงคาเรอนยอมใหสรางถนนตดผาน

บานและยงยนยนการอยในทดนเดมของตนเองแม

ตองใชบนไดปนขามไปมาระหวางบานกบถนน

กตาม

3. การเปลยนแปลงการใชทดน พ.ศ.

2545-2557

ชมชนรมคลองรงสตเขตอ.ธญบรปจจบนม

สภาพของชมชนรมคลองแบบดงเดมใหเหนใน

บรเวณคลองหนงถงคลองสามตงแตคลองสเปนตน

ไปถงคลองสบสองนน มการเปลยนแปลงไปใน

หลายลกษณะ มการกอสรางโรงงานและหมบาน

จดสรรกระจายอยทวพนทดงน

ชมชนทไดรบผลกระทบจากโครงการพฒนา

ทงโครงการเพอปองกนนำาทวมและโครงการพฒนา

ของหนวยงานสวนทองถนและถกรอยายออกจาก

บรเวณคลองรงสตและคลองซอยเชนบรเวณคลอง

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 39 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

เจดพนทตลาดดงเดมถกเปลยนเปนถนนคอนกรต

และชมชนทถกรอยายจากรมคลองอยในระหวาง

การกอสรางบานใหมในชมชนคลองสบฝงรงสตใต

ถกรอยายไปเกอบทงชมชน และนอกจากนพนท

บรเวณรมคลองรงสตประยรศกดไดกอสรางคนกน

นำายาวตลอดสายคลองจากนโยบายปองกนนำาทวม

ของรฐบาล

สภาพทางกายภาพของพนทตงแตคลอง

แปดถงคลองสบสองมโรงงานอตสาหกรรมและ

หมบานจดสรรแทรกอยในพนทการเกษตรของ

ชมชน มสนามกอลฟเกดขนใกลกบบรเวณชมชน

คลองหกและราคาคาเชาทดนทงของกรมธนารกษ

และสำานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยปรบ

ตวสงขนอยางตอเนองโดยเฉพาะในบรเวณใกลกบ

ถนนรงสต-นครนายกซงเปนถนนสายหลกทเชอม

โยงไปหลายจงหวด

กรรมสทธทดนในบรเวณรมคลองเปน

ของกรมชลประทาน สำานกงานทรพยสนสวนพระ

มหากษตรยสำานกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

และทดนของเอกชนซงพบวาทดนของเอกชนสวน

ใหญไดตกไปอยในมอของกลมนกธรกจรายใหมท

ไมใชลกหลานของเจาของเดมซงเปนเจานายหรอ

ผ มบรรดาศกดในอดตอกตอไป นอกจากการ

เปลยนแปลงของผถอครองกรรมสทธทดนแลววถ

ชวตของชาวบานรมทงรงสตไดเปลยนแปลงไปเชน

เดยวกนจากเดมเปนพนททำานาปและในระยะตอ

มาไดมการใชเทคโนโลยเขามาชวยในการทำานาและ

เปลยนมาเปนการทำางานปรงหรอบางรายทำานาป

ละ3ครงและมกลมคนจากตางจงหวดเขามาเชา

ทดนเพอทำาเกษตรกรรมมากขนดวยโดยเฉพาะใน

ชวงทนโยบายการประกนราคาขาวหรอการจำานำา

ขาวนอกจากนยงพบวามการทำาสวนหรอการเชา

ทดนเพอปลกหญาทใชในการตกแตงสวนซงใหราย

ไดสงกวาการทำานาหลายเทาดานลกหลานชาวนา

ในปจจบนไมไดใหความสนใจการทำาเกษตรกรรม

หรอทำานามากนกสวนใหญเขาสโรงงานอตสาหกรรม

ในพนท ซงมจำานวนโรงงานอตสาหกรรมเพมขน

อยางตอเนองทกป

โดยป จ จยท สนบสนน ให เก ดการ

เปลยนแปลงในพนทชลประทานทงรงสตคอ

(1) ความต องการท อ ย อาศยของ

ประชาชนซงมทงประชาชนในพนทและประชากร

ทอพยพเขามาเพอทำางานในโรงงานอตสาหกรรม

(2) การทำาเกษตรกรรมในพนทเปลยน

จากการทำานาเพยงอยางเดยวเปนการทำาสวนปลก

ผกสวนครว ปลกหญา ปาลม หรอพชอนๆตาม

ความตองการของตลาดโดยกระบวนการทำานาหรอ

ทำาอาชพเกษตรกรรมนนใชเทคโนโลยและสารเคม

เขามาชวยเพมผลผลตใหสอดคลองกบความ

ตองการของตลาด

(3) การเปลยนมอของกรรมสทธทดน

ผานกลไกตลาด โดยเฉพาะในพนททเคยเปนทนา

เชาแปลงใหญทเจาของเดมมความสมพนธใกลชด

รจกคนเคยกนมาตงแตบรรพบรษ และเชานาตอ

เนองมากหลายชวคน แตเมอเปลยนผถอครอง

กรรมสทธทไมใชเจาของเดมจงใชกระบวนการทาง

กฎหมายเพอขบไลกลมชาวนาเชาออกจากพนท

(4) โครงการพฒนาขนาดใหญทงทเปน

แผนงานในระดบนโยบาย คอโครงการเพอแกไข

ปญหานำาทวม โครงการถนนยกระดบเสนทาง

ปทมธาน- รงสต-องครกษ หรอนโยบายการ

เปลยนแปลงผงเมองรวมจงหวดปทมธาน ซงทง

สามโครงการใหญนนมงเนนเพอรองรบการพฒนา

ในอนาคต

(5)แผนยทธศาสตรการพฒนาโดยภาพ

รวมของเมองปทมธานซงเปนแผนการบรหารงาน

ในระดบทองถนโดยในรายละเอยดการดำาเนนงาน

พบวาเปนไปในทศทางเดยวกบนโยบายโครงการ

พฒนาขนาดใหญทใหความสำาคญการภาคธรกจ

และอตสาหกรรมมากกวาการพฒนาคณภาพชวต

ของประชาชนในพนท

40 กตตกาญจน หาญกลบทวเคราะหขอขดแยงเรองการใชประโยชนทดน...

อภปรายผล

จากผลการศกษาพบวาสถานการณทเกดใน

3 กรณศกษาทแตกตางกน มระดบของความขด

แยงและกระบวนการแกไขปญหาทนาสนใจแตก

ตางกนดงรายละเอยดตอไปน

1. มมมองทแตกตางของกระบวนการมสวน

รวม

กระบวนการมสวนรวมในการทำางานพฒนา

ในสงคมไทยเรมไดรบความสนใจมากขนจากภาค

รฐและเอกชนภายหลงรฐธรรรนญฉบบประชาชน

(พ.ศ.2540) โดยในระยะกวาสบปของการเรยนร

กระบวนการมสวนรวมในการพฒนานน ดเหมอน

วาการเรยนรของภาคประชาชนจะไดรบการพฒนา

มากขนจากกรณของชมชนคลองสามชาวบานได

พฒนาศกยภาพของตนเองผานกระบวนการมสวน

รวมทแทจรงผานงานวจยเชงปฏบตการ การจด

กจกรรมคายอาสาในชมชนเปนแหลงเรยนรใหกบ

นกเรยนนกศกษาสงผลใหชมชนเกดกระบวนการ

เรยนร และมการพฒนาตนเองอยางตอเนอง ทง

ขอมลในเชงกฏหมาย ขอมลประวตศาสตร เพอ

รกษาคณคาของชมชนทรวมสรางเมองธญบรมาแต

ครงอดต ขณะเดยวกนการดำาเนนงานของภาครฐ

เอง ทระบเอาไวในแผนยทธศาสตรขององคการ

บรหารสวนจงหวด หรอแผนพฒนาสามปของ

เทศบาลนครรงสต ทใหความสำาคญกบการสราง

การมสวนรวมกบประชาชนในพนทในการพฒนา

ชมชนกลบยงพบวามการขมขคกคามโดยใชความ

รนแรงในการจดการปญหาทดนของชมชน โดย

ความสำาคญของกระบวนการมสวนรวมนน เจมส

แอลเครตน(2544:น.6-10)มองวาเปนชองทางท

ทำาใหประชาชนไดเขามารวมแกไขปญหาของสวน

รวมเปนชองทางเพอสรางการสอสารถงคนทกกลม

และทำาความเขาใจความตองการของแตละกลม

รวมถงเปนชองทางทใชเพอสรางความสมพนธ

ระหวางกน แตหนวยงานทองถนทรบผดชอบใน

การแกไขปญหากลบไมใชชองทางน ความเขาใจ

เรองกระบวนการมสวนรวมจงมความสำาคญในการ

พฒนารวมกบชมชน โดยเฉพาะในพนททอย

ทามกลางแผนการพฒนาโครงการขนาดใหญเชน

เขตพนททงรงสต

2. ความหมายของสทธชมชนระหวางรฐกบ

ชมชน

การพฒนาในพนทท งรง สตจากเดมท

สนบสนนการทำาเกษตรกรรมจนกลายมาเปนพนท

เพ อรองรบการขยายตวของภาคธรกจและ

อตสาหกรรม ไดสงผลกระทบกบชมชนทอยรม

คลองรงสตทงสบสองคลองโดยบางชมชนไดรอยาย

ชมชนไปเรยบรอยแลวในขณะทบางชมชนอย

ระหวางการยนยนเพออยในทดนเดมโดยอางองกบ

ระบบสทธชมชนทไดรบการรบรองโดยกฏหมาย

รฐธรรมนญทผานมาทงสองฉบบ (ฉบบพ.ศ.2540

และฉบบพ.ศ.2550) แตอยางไรกตามจากกรณ

ความขดแยงหรอการแยงชงทดนทเกดขนหลาย

กรณในชมชนบรเวณรมคลองพบวาการอางองกบ

ระบบสทธชมชนนนเมอมาปะทะกบระบบกรรมสทธ

ของเอกชนผานโฉนดทดนการใหคณคาจงแตกตาง

กน ประกอบกบทตงของชมชนไดกลายเปนเขต

ธรกจสำาคญสงผลตอการใหคณคากบชมชนในเชง

ประวตศาสตรยอมแตกตางกบการใหมลคาทาง

เศรษฐกจและเหนไดชดเจนวาหนวยงานรฐเองไม

ไดมความจรงใจในการแกไขปญหาระยะยาวแต

กลบใชวธการประวงเวลาเอาไวเทานนเชนในกรณ

ของชมชนบานละครทบทสรปเรองทดนของชาว

ชมชนยงเปนเพยงการเชาทดนกบกรมธนารกษ

เปนรายป โดยราคาคาเชาจายตามราคาประเมน

แสดงใหเหนอยางชดเจนวารฐทองถน ไมไดให

ความสำาคญกบสทธของชมชนทอาศยรมคลอง

มากวารอยปประกอบกบชาวบานในชมชนรมคลอง

ไมมขอมล หรอความรความเขาใจเรองสทธชมชน

จงไมสามารถตอรองใหเกดการเจรจาเพอแกไข

ปญหาทดนในระยะยาวไดซงการใหความสำาคญกบ

ระบบสทธชมชนมกจะมาควบคกบกระบวนการม

สวนรวมของประชาชนในการแกปญหาแตกลบพบ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 41 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

วากรณปญหาทดนในบรเวณทงรงสต ทมวถชวต

ความสมพนธ ความเชอประเพณรวมกนมาอยาง

ยาวนาน กลบไมมการอางถงระบบสทธชมชน

ยกเวนกรณของชมชนคลองสามเพยงชมชนเดยว

3. การจดการความขดแยงภายใตการ

ใชอ�านาจทไมเทาเทยมกน

การจดการความขดแย ง ในท ดน เขต

ชลประทานทงรงสต หากมองในมมของ Moor

(1998)(อางในวนชยวฒนศพย,2547,น.13-16)

ทจำาแนกความขดแยงออกเปน 5 ชนดนน พบวา

ความขดแยงทเกดขนมทงความขดแยงดานขอมล

(Data conflict) ซงพบวาจากทงสามกรณมขอมล

เรองโครงการพฒนา หรอทศทางของหนวยงาน

สวนทองถนทสอสารขอมลตางๆ ไมถงชมชน จะ

เหนไดวาความขดแยงทเกดขนจากขอมลทไมตรง

กนซงเกดขนมาตงแตชวงการเรมจบจองทดนหรอ

การเรมใชเอกสารสทธในการครอบครองทดนจน

ปจจบนยงไมสามารถแกไขปญหานได

อกทงยงพบวาความขดแยงทเกดขนจาก

กรณปญหาทดนจากตวอยางทงสามกรณศกษา

นนเกดจากการขาดกระบวนการมสวนรวมของ

ชมชนแตใชวธสงการโดยนโยบายจากรฐบาลหรอ

หนวยงานสวนทองถนซงพบวาการมสวนรวมเปน

เงอนไขสำาคญในการจดการปญหาเรองทดนจะเหน

ไดวากระบวนการทใชคอนขางมประสทธภาพคอ

กระบวนการในโครงการปทมธานโมเดล ทแมจะม

ทงกลมทไมเขารวมโครงการฯ และกลมทเขารวม

โครงการฯแตเปนการตดสนใจของประชาชนผเปน

เจาของพนทเอง

นอกจากนความขดแยงทเกดจากความขด

แยงดานความสมพนธ(RelationshipConflict)โดย

เฉพาะในกรณของชมชนคลองสาม พบวามการ

ปะทะกนทงในชมชนในเวทการประชมและการใช

กระบวนการศาลจากกรณการทำาลายทรพยสนของ

ชาวบานในชมชนทำาใหเกดความขนของหมองใจ

ของทงสองฝายคอรฐทองถนกบชาวบานในชมชน

สงผลใหการแกไขปญหาทดนยงไมมขอยต

จากกรณศกษาทง3ชมชนความขดแยงท

เกดขนนนสวนหนงเปนผลจากการใชอำานาจในการ

จดการปญหาทแตกตางกนดงท เคนเนท โบลดง

(อางในโกมาตรจงเสถยรทรพย,2550,น.27-29)

ไดอธบายวาอำานาจม3ประเภทคออำานาจคกคาม

(Treat Power)เปนการใชอำานาจโดยการบงคบ

ขมขผอยใตอำานาจเพอใหเกดความกลวและเกดการ

เปลยนแปลง อำานาจแลก (Exchange Power)

เปนการใชอำานาจทตงอยบนพนฐานของการตอรอง

และประนประนอมอำานาจท3คออำานาจประสาน

(Integrative Power) เปนอำานาจทตงอยบนความ

รก ใชศลปะในการจงใจและประสานความสมพนธ

เพอใหเกดการเปลยนแปลงจากความเตมใจและ

เขาใจ ซงในกรณชมชนคลองสาม รฐทองถนใช

อำานาจในการคกคาม(TreatPower)มการขมขให

ผ อย ใต อำานาจเกดความกลวเพอให เกดการ

เปลยนแปลงในขณะเดยวกนชาวชมชนคลองสาม

ซงไดผานกระบวนการทำางานแบบมสวนรวม ได

พฒนาศกยภาพของตนเองอยางตอเนอง และ

พยายามใชอำานาจผานกฏหมายทเอออำานวยเพอ

สรางอำานาจการตอรอง ผานระบบกลไกรฐ ซงผล

จากการตอรองแบบมอำานาจในระดบทใกลเคยงกน

ทำาใหชมชนสามารถดำารงความเปนชมชนเอาไวได

จนปจจบนแมจะอยทามกลางการเปลยนแปลงของ

สภาพโดยรอบชมชนกตาม สวนกรณของชมชน

บานละคร และชมชนหมแปดคลองสบสอง นน

เปนการใชอำานาจแลก(Exchange Power) คอใช

การประนประนอม ผานระบบความสมพนธแบบ

อปถมภระหวางชาวบานกบนกการเมองทองถน

หรอหนวยงานสวนทองถน ทใชกฏหมายอาง

กรรมสทธในทดนของเอกชนแตไมใหสทธกบชมชน

ทอาศยอยกอนเปนระบบความสมพนธเชงอำานาจ

ทไมเทาเทยมกน และผทอำานาจนอยกวามกตอง

สญเสยมากกวา

จากงานวจยเรองนไดสะทอนใหเหนวา

เงอนไขสำาคญของการแกไขปญหาความขดแยง

เรองท ดนและทอย อาศยในพนทท งรงสต คอ

42 กตตกาญจน หาญกลบทวเคราะหขอขดแยงเรองการใชประโยชนทดน...

กระบวนการแกไขปญหาตองคำานงถงประวตศาสตร

ความสมพนธของผ คนทมมาแตอดต และใช

กระบวนการมสวนรวมทคำานงถงสทธของประชาชน

ในการมทอยอาศยทมนคง ตลอดจนตองคำานงถง

วธการใชอำานาจในการจดการความขดแยงทเกดขน

ดวย

ขอเสนอแนะ

จากผลการวจยมขอเสนอแนะดงตอไปน

1. ขอเสนอแนะตอกระบวนการของหนวย

งานรฐในแกไขปญหาเรองทดน

1.1 ตองมนโยบายเพอการกระจายการ

ถอครองทดนใหกบประชาชน ซงเปนขอเสนอทม

งานวจยหลายชนนำาเสนอสสาธารณะไปจำานวนมาก

แตยงไมมการแกไขปญหาจงพบกรณทประชาชน

ทมอาชพเกษตรกรรมไมมททำากนในขณะทดนใกล

กบบรเวณชมชนถกปลอยใหรกรางวางเปลาหลาย

พนไรในพนททงรงสต

1.2 การแกไขปญหาเรองทดนนน รฐ

ควรใหความสำาคญกบการพจารณารายละเอยดเปน

รายชมชนซงจากการศกษาวจยพบวาแตละชมชน

มประวตศาสตรทแตกตางกนและมความตองการ

ความมนคงในทดนในระดบทแตกตางกนซงจะชวย

ใหปญหาความขดแยงเรองทดนในพนทลดลงและ

สามารถแกไขปญหาไดสอดคลองกบความตองการ

ของชมชน

1.3 การสรางความสมพนธเชงอำานาจให

เทาเทยมกนระหวางรฐทองถนกบชาวชมชน ซง

จากหลายกรณทเกดขนในพนทวจยพบวาการใชวธ

การขมขคกคามไมไดแกไขปญหาความขดแยงแต

กลบมสวนเพมความรนแรงของสถานการณและสง

ผลตอความสมพนธระหวางรฐกบชมชน การใช

อำานาจในระดบทเทาเทยมกน หรอการสรางความ

สมพนธแนวราบใหมากขน จะชวยใหเสรมสราง

ความสมพนธทดและนำามาสกระบวนการแกไข

ปญหารวมกนได

1.4 สนบสนนการพฒนาในพนทขนาด

เลก ซงในพนทงานวจยพบวาชมชนคลองสามม

ตนทนจากการจดระบบโดยกระบวนการของชมชน

สามารถสนบสนนใหเกดการสงเสรมการพฒนาใน

พนทชานเมองหรอการทองเทยวเชงประวตศาสตร

ในพนทรมคลองเปนตน

1.5 การสรางทางเลอกเพอความมนคง

ในทอยอาศยใหมความหลากหลาย ซงปจจบนม

การสนบสนนโดยโครงการบานมนคงแตยงพบวา

มประชาชนบางกลมยงไมสามารถเขาถงโครงการฯ

ดวยขอจำากดในระดบปจเจกชนจงจำาเปนตองมทาง

เลอกอนๆในการจดการปญหาเรองทอยอาศยเชน

การใหอย ในทดนเดมแตเน นการจดระบบสง

แวดลอมและระบบสาธารณปโภคใหสอดคลองกบ

การพฒนาเมองเปนตน

2. ขอเสนอแนะเชงวชาการ

จากการทบทวนงานวจยทผานมาพบงาน

วจยในพนททกำาลงเกดการเปลยนแปลงจากการรก

คบเขามาของโครงการพฒนาและการขยายตวของ

เมองโดยเฉพาะในพนทจงหวดปทมธานอยจำานวน

หนง ซงสวนใหญเปนงานศกษาในเชงการวาง

ผงเมองและสถาปตยกรรม สวนงานทศกษาทาง

สงคมวถชวตของผ คนในระดบชมชนพบวาม

จำานวนนอยมาก งานวจยชนนจงเปนอกชนหนงท

สะท อนกระบวนการของชมชนขนาดเลก ท

พยายามชวยเหลอตนเองในการสรางความมนคง

ในทอยอาศยทามกลางแผนการพฒนาอยางเขมขน

ซงทำาใหเหนกระบวนการใชอำานาจทไมเทาเทยม

กนระหวางรฐกบชมชนไดอยางชดเจน การสราง

กระบวนการตอรองในเชงอำานาจ โดยการสราง

พนทของการตอรองใหระดบอำานาจทมความเทา

เทยมกนจงมความสำาคญกบความอย รอดของ

ชมชนขนาดเลกซงปจจยทชวยเออใหเกดการสราง

พนทอำานาจทเทาเทยมกนคอการสรางกระบวนการ

เรยนร และการสรางกระบวนการมสวนรวมอยาง

แทจรงในการพฒนา

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 43 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

3. ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

จากงานวจยชนน ผวจยพบวามประเดนท

นาสนใจในระหวางการสำารวจพนทและการสำารวจ

งานวจยทผานมา คอ วถชวตของชาวนาเชาใน

ปจจบน ทแมจะมนโยบายค มครองผ เชานาให

สามารถตอรอง เจรจากบผใหเชาทงเรองราคาคา

เชาหรอระยะเวลาในการเชา โดยมคณะกรรมการ

เชานาเพอเกษตรกรรม(คชก.)ชวยใหการสนบสนน

แตเมอศกษาในรายละเอยดพบวาไมสามารถนำากฏ

หมายมาใชไดจรง จงควรมการศกษาความขดกน

ระหวางตวกฎหมายกบสถานการณทเกดขนใน

พนทในกรณกฏหมายเชานาเพอใหเกดการเปลยน

แปลงกฏหมายเชานาทสอดคลองกบวถชวตของ

ชาวนาทเปลยนแปลงไป

เอกสารอางอง

โกมาตร จงเสถยรทรพยและคณะ. (2550).สนต-สขภาวะ: สนตวธกบการจดการความขดแยงในระบบ

สขภาพ.นนทบร:สำานกวจยสงคมและสขภาพ.

เจมสแอลเครตน.(2544).คมอการมสวนรวมของประชาชนในการตดสนใจของชมชน.ขอนแกน:ศรภณฑ

ออฟเซท.

นนทพร อยมงม. (2547).คดความในทงรงสต พ.ศ.2433-2457. อกษรศาสตรมหาบณฑต ภาควชา

ประวตศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประภาส ปนตบแตง. (2542). เสนทางชาวนาไทย รำาลก 25 ป สหพนธชาวนาชาวไรแหงประเทศไทย.

กรงเทพฯ:สำานกพมพมลนธเดก.

ประภาส ปนตบแตง. (2552). บานปากดวยนโยบายปฏรปทดน. http://www.prachatai.com/jour-

nal/2009/09/25830.สบคนวนท10กมภาพนธ2557.

พงษทพยสำาราญจตต.(2557).หนชาวนา เดนพนการสญเสยทดน.กรงเทพฯ:เดอนตลา.

รชนวรรณเวชพฤต.(2542).พนทศกษาบรเวณคลองรงสต: การเปลยนแปลงจากลกษณะชนบทเปนเมอง

ในบรเวณตอนเหนอกรงเทพมหานคร. ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร.

วนชยวฒนศพท.2547.ความขดแยง หลกการและเครองมอแกปญหา.ขอนแกน:ศรภณฑออฟเซท.

สนทรยอาสะไวย.(2530).ประวตคลองรงสต: การพฒนาทดนและผลกระทบตอสงคม พ.ศ.2431-2457.

กรงเทพฯ:มลนธโครงการตำาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

อจฉรารกยตธรรม.(2548).ทดนและเสรภาพ.เชยงใหม:โคขยนมเดยทม.

อำาเภอธญบร.(2545).ทระลกเนองในโอกาสครบรอบ100ปเมอธญญบร13มนาคม2545อำาเภอธญบร

จงหวดปทมธานประเทศไทย.ปทมธาน.

ระดบความรในการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร

Farmer’s Knowledge of Chemical Use

วราภรณนนทะเสน,1เก นนทะเสน2

WarapornNunthasen1, KeNunthasen2

บทคดยอ

ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรมทมการนำาสารเคมเกษตรมาใชอยางแพรหลายโดยไมคำานง

ถงผลกระทบดานลบทจะเกดตอตวเกษตรกร ผบรโภค รวมทงสงแวดลอม งานวจยเชงพรรณนานมเปา

หมายเพอศกษาถงระดบความรในการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกรผปลกขาวในพนทอำาเภอพราวจงหวด

เชยงใหมจำานวน220รายโดยใชแบบสอบถามแบบปลายปดและใชวธการสมตวอยางอยางงาย(Sample

RandomSampling) ซงผลการศกษาพบวา เกษตรกรมระดบความรในการใชสารเคมเกษตรทงกอนใช

ขณะใชและหลงใชสารเคมเกษตรในระดบสง โดยเกษตรกรสวนใหญเปนเพศชาย อยในวยผสงอาย

สถานภาพสมรสมการศกษาในระดบประถมศกษาและทำานาเปนอาชพหลก

ค�าส�าคญ: ระดบความร,สารเคมเกษตร,เกษตรกร

Abstract

Thailandisanagriculturalcountry inwhichchemicalsarepopularlyused byfarmerswithout

concern for any negative effects to their health, consumer’s health or the environment. This

descriptiveresearchaimedtostudythechemicaluseknowledgeof220farmers inPhraodistrict,

ChiangMaiprovince.Aclosedquestionnaireandrandomsamplingwereapplied.Theempirical

resultsrepresentedthattheknowledgeleveloffarmers wasatahighlevelineveryperiodoftime.

Mostofrespondentsweremaleoldagedandmarried.Theireducationlevelwasatprimaryschool

andmainincomecamefromtheirfarms.

Keywords: KnowledgeLevel,Chemicals,Farmers

1 ผชวยศาสตราจารย,คณะเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยแมโจจ.เชยงใหม053-875250E-mail:garn007@hotmail.com2 อาจารย,คณะเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยแมโจจ.เชยงใหม053-875250E-mail:ke_nunt@hotmail.com1 AssistantProfessor,FacultyofEconomics,MaejoUniversity,ChiangMai053-875250E-mail:garn007@hotmail.

com2 Lecturer,FacultyofEconomics,MaejoUniversity,ChiangMai053-875250E-mail:ke_nunt@hotmail.com

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 45 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

บทน�า

การใชสารเคมเกษตรของเกษตรกรสงผลก

ระทบตอสงแวดลอมอยางหลกเลยงไมได ทงน

อาชพเกษตรกรรมนบเปนอาชพหลกของคนไทย

อกทงประเทศไทยตงอยในเขตอบอนจงสามารถ

ทำาการเกษตรไดทงป แตทวาสภาพอากาศในเขต

อบอนยงเออตอการเจรญเตบโตและแพรระบาดของ

ศตรพชการนำาสารเคมเกษตรมาใชเพอปองกนและ

กำาจดศตรพชจงเปนทนยมดวยหาซองายวธการ

ใชไมยงยากและเหนผลเรวอยางไรกตามการใชสาร

เคมเกษตรตดตอกนอยางยาวนานในปรมาณทมาก

เกนความจำาเปนและใชอยางไมถกวธนนทำาใหเกด

ผลกระทบตอทงตวเกษตรกรเองผบรโภครวมถง

ผลกระทบทเกดกบสงแวดลอมและเศรษฐกจของ

ประเทศ (สำานกจดการคณภาพนำา กรมควบคม

มลพษ,2556)ซงสอดคลองกบงานวจยของHasan,

Ghosh,Arefin&Sultana,(2015)และPimentel

(1995)ทวาการใชสารเคมเกษตรในปรมาณทมาก

เกนความจำาเปนนน เปนอนตรายตอสขภาพของ

มนษยและสงแวดลอม ทงน Wilson & Tisdell

(2001)กลาววาการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร

ในประเทศกำาลงพฒนานนยงขาดซงความเขาใจใน

วธการใชทถกตองทงยงละเลยเรองสารเคมเกษตร

ชนดใดทมผลตกคางในระยะสนและระยะยาวรวม

ถงไมมองหาทางเลอกอนใดเพอใชแทนการจดการ

ศตรพชดวยสารเคม อกทงมความร ความเขาใจ

เรองกฎขอบงคบในการใชสารเคมเกษตรในระดบตำา

ในทำานองเดยวกบHasanetal.(2015)เสนอวา

เกษตรกรในประเทศกำาลงพฒนายงคงใชสารเคม

เกษตรโดยปราศจากการระมดระวงถงผลของสาร

พษทจะเกดขนและมวธการตรวจวดระดบความ

ปลอดภยในการใชสารเคมเกษตรทไมเพยงพอ

โดยระหวางป พ.ศ. 2553 ถงพ.ศ. 2558

ประเทศไทยมปรมาณการนำาเขาวตถอนตราย

ทางการเกษตรกวา886,580ตนคดเปนมลคากวา

125,958ลานบาทโดยในปพ.ศ.2556มปรมาณ

การนำาเขาสงสดถง 172,826 ตน คดเปนมลคา

24,416 ลานบาท ซงสารกำาจดวชพชมปรมาณ

การนำาเขาและมลคาสงสดในทกป (กรมวชาการ

เกษตรสำานกงานเศรษฐกจการเกษตร,2559)ทงน

จากรายงานของสำานกโรคจากการประกอบอาชพ

และสงแวดลอมกรมควบคมโรคพบวาอตราผปวย

จากพษสารเคมกำาจดศตรพช (Toxic effect of

pesticides)ในปพ.ศ.2556มอตราผปวยจากกลม

โรคสารเคมกำาจดศตรพชเทากบ 12.37 คนตอ

ประชากรแสนคนซงมอตราผปวยเพมขนทกปนบ

ตงแตป พ.ศ. 2553 ซงขอมลดงกลาวอาจตำากวา

ความเปนจรงเนองจากการวนจฉยโรคทไมชดเจน

โดยผปวยบางรายไมทราบวาการปวยมสาเหตมา

จากสารเคมกำาจดศตรพช โดยอาชพเกษตรกรรม

พบผปวยสงสดถงรอยละ37.07ซงสาเหตหนงของ

การปวยจากพษสารเคมกำาจดศตรพช มาจากการ

ใชอยางไมถกวธ

ดงนนงานวจยนจงมวตถประสงคเพอศกษา

ถงระดบความร ในการใช สารเคมเกษตรของ

เกษตรกร เพอใชเปนแนวทางในการเผยแพร สง

เสรมวธการใชสารเคมเกษตรอยางถกตองทงนเพอ

ความปลอดภยจากการใชสารเคมเกษตรของ

เกษตรกร รวมถงความปลอดภยของผบรโภคและ

สงแวดลอม

แนวคดทฤษฎ

ความหมายของความร

ความรหมายถงความสามารถในการเขาใจ

ขอเทจจรงหรอจดจำาเนอเรองหรอเรองราวตางๆ

เกบสะสมไวในระดบความจำาและสามารถถายทอด

ใหผ อนไดอยางมระบบ (อภญญา, 2546 และ

นพพร,2546)ทงนชยวฒน(2548)ใหความหมาย

ของความรวา กฎเกณฑขอเทจจรงทมนษยไดรบ

จากการศกษาหรอถายทอดตอๆกนมารวมถงเปน

ขอเทจจรงทบคคลสามารถรบทราบไดและสามารถ

แสดงออกเปนพฤตกรรมอาจเปนไปไดทงทางบวก

46 วราภรณ นนทะเสน, เก นนทะเสนระดบความรในการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร

หรอทางลบดาน สนาน (2556) ไดใหความหมาย

ของความรหมายถงประสบการณขอเทจจรงท

เกดจากความจำา ทเกดจาก ตาด หฟง มอสมผส

โดยรวบรวมความรนน มาเรยบเรยง วเคราะห

สงเคราะหตามความสามารถของแตละบคคลและ

นำามาถายทอดใหผอนได ซงในสวนของเกษตรกร

จงควรมความรในเรองศตรพชและสารเคมเกษตรท

จะใชในการกำาจดหรอปองกนศตรพชแตละประเภท

ระดบความร

พฤตกรรมดานความร(CognitiveDomain)

นนBloom&Ceylon (1975) ไดแบงออกเปน6

ระดบดงน

1. ระดบความรหมายถงความสามารถใน

การจำาหรอรสก แตไมใชความเขาใจเพอตความ

หมายในเรองนนแบงออกเปนความรเกยวกบเนอ

เรองทเปนจรงวธการแนวคดทฤษฎ โครงสราง

และหลกการดงนนในการศกษานจงเปนความรใน

เรองการใชสารเคมเกษตร

2. ระดบความเข าใจ หมายถง ความ

สามารถจบใจความสำาคญของเรองราวตาง ๆ ได

ทงในดานภาษา รหส สญลกษณทงรปธรรมและ

นามธรรมแบงเปนการแปลความการตความการ

ขยายความในงานวจยนคอการนำาสารเคมเกษตร

ไปปฏบตใชกอนใชขณะใชและหลงการใชสารเคม

เกษตร

3. ระดบนำาไปใช หมายถง ความสามารถ

นำาสงทไดพบเชนแนวคดทฤษฎตางๆไปใชให

เป นประโยชน หรอนำาไปใช แก ป ญหาตาม

สถานการณตางๆ ไดในงานวจยนคอการนำาความ

ร ความเขาใจทไดจากการใชสารเคมเกษตรไป

ปฏบตใชไดอยางถกตองเมอเกดปญหาจากการใช

สามารถแกปญหาไดอยางทนท

4. ระดบวเคราะหหมายถงความสามารถ

ในการแยกแยะเรองราวออกเปนสวนประกอบยอย

เพอความสมพนธและหลกการหรอทฤษฎ เพอให

เขาใจเรองราวตาง ๆ ซงในงานวจยนหมายถง

ความสามารถในการจำาแนกวา ควรใชสารเคม

เกษตรชนดใดเพอใหเหมาะกบศตรพชทกอใหเกด

ผลเสยตอผลผลตของเกษตรกร

5. ระดบสงเคราะหหมายถงความสามารถ

ในการนำาเรองราวหรอสวนประกอบมาสงเคราะห

เปนเรองราว โดยมการดดแปลงรเรมสรางสรรค

ปรบปรงของเกาใหดขน ในงานวจยน ตองการวด

ความระดบความสามารถในการรวบรวมความร

ความคดของเกษตรกรในการใชสารเคมเกษตร

6. ระดบประเมนคา หมายถง การวนจฉย

หรอการประเมนคาอยางมหลกเกณฑ เปนการ

ตดสนวาสงใดดไมดโดยใชหลกเกณฑทเชอถอได

ประกอบกบขอเทจจรงทงภายในและภายนอก ใน

งานวจยน เกษตรกรมความคดประเมนคาการใช

สารเคมเกษตรไดวาเกดผลดหรอผลเสยตอตนเอง

ผบรโภคและสงแวดลอมมากนอยในระดบใด

การวดระดบความร มผใหความหมายไว

ดงน

การวดความร เปนการวดระดบความจำา

ความสามารถในการคด เขาใจกบขอเทจจรงทได

รบจากการศกษาและประสบการณเดม หรอ

เปนการระลกถงประสบการณเดมของบคคลได

รบคำาสอนการบอกกลาวการฝกฝนของผสอนรวม

ทงจากตำาราสภาพแวดลอมคำาถามวดความรแบง

ออกเปน3ประเภทดงน(ชยวฒน,2548)

1. ถามความรในเนอเรองเปนการถามราย

ละเอยดของเนอหา ขอเทจจรงของเรองราว เชน

ศพทนยามกฎความจรงหรอรายละเอยดของ

เนอหา

2. ถามความรในวธการดำาเนนการเปนการ

ถามวธการปฏบต แบบแผน ขนตอนการปฏบต

เชนถามระเบยบแบบแผนลำาดบขนแนวโนมการ

จดประเภทและหลกเกณฑตางๆ

3. ถามความรรวบยอดเปนการถามความ

สามารถในการจดจำาขอสรปหรอหลกการของเรอง

ทเกดจากการผสมผสานหาลกษณะรวม เพอ

รวบรวมและยอเปนหลกการหรอหวใจของเนอหา

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 47 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ประเภทของสารเคมเกษตร

สารเคมเกษตร สามารถแบงตามลกษณะ

ตางๆไดดงตอไปนแบงตามลกษณะองคประกอบ

ทางเคม ตามชนดของศตรพชทตองการควบคม

ตามปฏกรยาทเกดตอศตรพชและตามรปแบบของ

สารเคมเกษตร ซงแตละประเภทมคณสมบต วธ

การนำาไปใชทแตกตางกน มขอดและขอเสยทควร

ศกษาใหเขาใจอยางถกตองกอนนำาไปใช สนาน

(2556)ทงนฉตรวรณ(2546)ไดแบงประเภทของ

สารเคมไวดงตอไปน

1. ชนดของศตรพชทควบคมเชนสารเคม

ปองกนและกำาจดแมลง (Insecticide) สารเคม

ปองกนและกำาจดวชพช(Herbicide)เปนตน

2. ปฏกรยาทเกดตอศตรพชเชนสารขบไล

(Repellent) เปนสารเคมทใชในการขบไลศตรพช

สารลอหรอสารดงดด(Attractant)เปนสารเคมทใช

ลอหรอดงดดศตรพชเปนตน

3. รปแบบของสารเคมเกษตรเชนแบบผง

ผสมนำาแบบนำามนแบบผงละลายนำาแบบผงฝน

แบบเมดเปนตน

วธการศกษา

งานวจยน เป นการว จย เช งพรรณนา

(Descriptive Research) ซงทำาการศกษาระดบ

ความรของเกษตรกรในการใชสารเคมเกษตรทงน

เกษตรกรกล มตวอยางเปนผ ปลกขาวในพนท

อำาเภอพราวจงหวดเชยงใหมจำานวน220รายโดย

ใชแบบสอบถามแบบปลายปดเปนเครองมอในการ

ศกษาและใชวธการสมตวอยางอยางงาย(Sample

Random Sampling) ซงคำาถามในแบบสอบถาม

เกยวของกบระดบความรของเกษตรกรในการใช

สารเคมเกษตรประกอบดวยคำาถามกอนใชสารเคม

เกษตรจำานวน7ขอคำาถามขณะใชสารเคมเกษตร

จำานวน 13 ขอและคำาถามหลงใชสารเคมเกษตร

จำานวน 4 ขอ รวมเปนคำาถามทงหมดจำานวน 24

ขอทงนคำาถามแตละขอเกษตรกรจะทำาการเลอก

ตอบวา ใชหรอ ไมใช โดยมเกณฑการใหคะแนน

ดงตอไปน

หากตอบใชได1คะแนนในขอตอไปนขอ

1,2,3,4,5,7,10,11,12,15,23

หากตอบไมใชได1คะแนนในขอตอไปน

ขอ6,8,9,13,14,16,17,18,19,20,21,22,24

โดยมเกณฑการวดระดบความรในการใช

สารเคมเกษตรของเกษตรกรแบงเปน3ระดบคอ

1) ความรระดบสงตอบถกมากกวา20ขอ

ขนไปคดเปนรอยละ80-100

2) ความรระดบปานกลาง ตอบถก15-19

ขอคดเปนรอยละ60-79

3) ความรระดบตำา ตอบถก 0-14 ขอ คด

เปนนอยกวารอยละ60

ตารางท 1 แสดงถงขอมลเศรษฐกจสงคม

ของเกษตรกรกลมตวอยางจำานวน 220 ราย โดย

เกษตรกรเปนเพศชายมากกวาเพศหญง (รอยละ

63.20) เกอบรอยละ 70 อยในวยผสงอาย (อาย

มากกวา 50 ป) โดยเกษตรกรมสถานภาพสมรส

เกอบทงหมด(รอยละ92.73)อกทงมการศกษาใน

ระดบประถมศกษาเปนสวนใหญ (รอยละ 86.82)

และทำานาเปนอาชพหลก(รอยละ75.00)

48 วราภรณ นนทะเสน, เก นนทะเสนระดบความรในการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร

ตารางท 1 ขอมลเศรษฐกจสงคมของเกษตรกร(n=220)

ตวแปร จ�านวน รอยละ

เพศ ชายหญง

13981

63.2036.80

อาย ไมเกน30ป31-50ปมากกวา50ป

265152

0.9129.5469.55

สถานภาพ โสดสมรสหมาย/หยาราง

142042

6.3692.730.91

ระดบการศกษา ไมเกนประถมศกษาระดบมธยม/ปรญญาบตรสงกวาระดบมธยม

191236

86.8210.462.72

อาชพหลก ทำานาทำาไร/ทำานาคาขายอาชพนอกภาคเกษตร

1654762

75.0021.372.720.91

ผลการศกษา

ผลการศกษาความรในการใชสารเคมเกษตร

ของเกษตรกร (ตารางท 2) ประกอบดวยความร

กอนใชสารเคมเกษตร ขณะใชสารเคมเกษตรและ

หลงใชสารเคมเกษตร

ผลการศกษาความรของเกษตรกรกอนใช

สารเคมเกษตรนน หากเกษตรกรตอบ ใช ในขอ

1,2,3,4,5และ7แสดงวาเกษตรกรมความรกอนใช

สารเคมเกษตรในระดบสง ซงผลการศกษาพบวา

เกษตรกรตอบใชในขอดงกลาวคดเปนรอยละทมา

กกวาตอบไมใชอยมากในทกขอสวนในขอ6นน

เกษตรกรควรตอบไมใชแตจากผลการศกษากลบ

พบวารอยละของเกษตรกรทตอบ ใช กลบสงกวา

ตอบไมใช(รอยละ62.73และรอยละ37.27ตาม

ลำาดบ) แสดงถงความรกอนใชสารเคมเกษตรของ

เกษตรกรในเรองดงกลาวอยในระดบตำา

ผลการศกษาความรของเกษตรกรขณะใช

สารเคมเกษตร หากเกษตรกรตอบ ใช ในขอ

10,11,12และ15แสดงถงความรขณะใชสารเคม

เกษตรของเกษตรกรอยในระดบสง ซงจากผลการ

ศกษาพบวาเกษตรกรตอบใชคดเปนรอยละทสง

กวา ตอบ ไมใช อยมากในเกอบทกขอ ยกเวนขอ

15ทเกษตรกรตอบใชและไมใชในสดสวนใกล

เคยงกน ทงนเกษตรกรควรตอบ ไมใช ในขอ

8,9,13,14,16,17,18และ20ซงผลการศกษาพบวา

เกษตรกรตอบไมใชคดเปนรอยละทสงกวาตอบใช

ในทกขอทงนยกเวนขอ19ทเกษตรกรตอบไมใช

คดเปนรอยละทแตกตางจากตอบใชเพยงเลกนอย

คดเปนรอยละ48.64และรอยละ51.36ตามลำาดบ

แสดงถงความรขณะใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร

ในเรองดงกลาวอยในระดบปานกลางหรอตำา

ในสวนผลการศกษาความรของเกษตรกร

หลงใชสารเคมเกษตรเกษตรกรควรตอบใชในขอ

23 ซงผลการศกษาพบวา เกษตรกรตอบ ใช ใน

สดสวนรอยละทสงกวาตอบไมใชอยมากคดเปน

รอยละ77.27และรอยละ27.23ตามลำาดบแสดง

วาเกษตรกรมความรหลงใชสารเคมในระดบสงและ

เกษตรกรควรตอบไมใชในขอ21,22และ24ซง

ผลการศกษาพบวา เกษตรกรตอบ ไมใช คดเปน

รอยละทสงกวาตอบใชอยมากแสดงวาเกษตรกร

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 49 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

มความรหลงใชสารเคมเกษตรในระดบสง

ดานผลการศกษาระดบความรในการใชสาร

เคมเกษตรของเกษตรกร(ตารางท3)พบวาระดบ

ความรของเกษตรกรในการใชสารเคมเกษตรใน

พนทอำาเภอพราว จงหวดเชยงใหมนนอยในระดบ

สง (รอยละ67.27)ซงแสดงวาเกษตรกรมความร

ความเขาใจและทราบวธการใชสารเคมเกษตรเปน

อยางด

ตารางท 2ความรในการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร

ความรการใชสารเคมเกษตร ใช ไมใช

กอนใชสารเคมเกษตร

1.สำารวจชนดและปรมาณการระบาดของศตรขาว

2.เลอกใชสารเคมใหเหมาะสมกบชนดของศตรขาว

3.เลอกใชสารเคมตามคำาแนะนำาของหนวยงาน

4.อานฉลากคำาแนะนำากอนการใชสารเคม

5.หากอานฉลากคำาแนะนำาไมเขาใจทำาการสอบถามผร

6.ใชสารเคมทเขมขนหรออตราสวนสงกวาทไดระบไวในฉลาก

7.ตรวจสอบเครองมอและอปกรณกอนออกปฏบตงาน

141(64.09)

199(90.45)

153(69.55)

141(64.09)

203(92.27)

138(62.73)

209(95.00)

79(35.91)

21(9.55)

67(30.45)

79(35.91)

17(7.73)

82(37.27)

11(5.00)

ขณะใชสารเคมเกษตร

8.ใชมอเปลาหยบหรอเปดภาชนะบรรจสารเคม

9.ใชปากเปดภาชนะบรรจสารเคม

10. การผสมสารเคมกำาจดศตรพชทถกตอง ควรใชไมกวนไมควรใชมอ

เพราะจะทำาใหสารเคมกำาจดศตรพชเขาสรางกายได

11.หากรางกายเปอนสารเคมควรรบลางออกดวยสบทนท

12.พนสารเคมในชวงเชาและเยน

13.พนสารเคมเปนระยะเวลานานๆโดยไมหยดพก

14.พนสารเคมในขณะทมลมแรง

15.อยเหนอทศทางลมขณะทพนสารเคม

16.หยดพกสบบหรขณะทพนสารเคม

17.ดมนำาหรอรบประทานอาหารระหวางพนสารเคม

18.ใชปากเปาหรอดดเมอหวฉดอดตน

19.ผสมสารเคมหลายๆชนดในการปองกนกำาจดศตรขาว

20.หากถงพนสารเคมรวยงคงใชตอไปโดยไมหยดซอม

69(31.36)

47(21.36)

200(90.91)

164(74.55)

139(63.18)

45(20.45)

63(28.64)

115(52.27)

43(19.55)

27(12.27)

90(40.91)

107(48.64)

59(26.82)

151(68.64)

173(78.64)

20(9.09)

56(25.45)

81(36.82)

175(79.55)

157(71.36)

105(47.73)

177(80.45)

193(87.73)

130(59.09)

113(51.36)

161(73.18)

หลงใชสารเคมเกษตร

21.เทสารเคมทใชไมหมดลงในแหลงนำา

22.ลางภาชนะบรรจสารเคม/อปกรณพนสารเคมในแหลงนำา

23.ลางทำาสะอาดอปกรณและเครองพนสารเคมกอนนำาไปเกบ

24.เมอพนสารเคมแลวเสรจควรเขาไปตรวจดศตรขาวทนท

66(30.00)

78(35.45)

170(77.27)

30(13.64)

154(70.00)

142(64.55)

50(22.73)

190(86.36)

หมายเหต:คาในวงเลบคอคารอยละ

50 วราภรณ นนทะเสน, เก นนทะเสนระดบความรในการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร

ตารางท 3ระดบความรในการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร

ระดบความร จ�านวน รอยละ

ความรระดบสง 148 67.27

ความรระดบปานกลาง 65 29.55

ความรระดบตำา 7 3.18

สรปและวจารณผลการศกษา

สรปผลการศกษา

ผลการศกษาพบวาเกษตรกรมระดบความ

รในการใชสารเคมเกษตรในระดบสงแตทวาระดบ

ความรกอนใชสารเคมเกษตรทวาใชสารเคมทเขม

ขนหรออตราสวนสงกวาทระบไว ในฉลาก ม

เกษตรกรตอบวาใชถงรอยละ 62.73 ซงถอวาม

ความรในขอนในระดบตำาหากพจารณาระดบความ

รขณะใชสารเคมเกษตรพบวาเกษตรกรเกอบครง

หนง(รอยละ47.73)ตอบวาขณะพนสารเคมเกษตร

ควรอยใตทศทางลมและเมอพจารณาถงหลงใชสาร

เคมเกษตรพบวาเกษตรกรตอบวาลางภาชนะบรรจ

สารเคมหรออปกรณพนสารเคมในแหลงนำาถงหนง

ในสามของเกษตรกรทงหมด

วจารณผลการศกษา

จากผลการศกษาพบวาระดบความรในการ

ใชสารเคมเกษตรของเกษตรกรผปลกขาวอยใน

ระดบสง แสดงใหเหนวาเกษตรกรมความร ความ

เขาใจและทราบวธการใชสารเคมเกษตรเปนอยาง

ดเมอกลาวถงความรกอนใชขณะใชและหลงใชสาร

เคมเกษตรของเกษตรกรพบวาเกษตรกรมความ

รในระดบสงในทกชวงเวลาในการใชสารเคมเกษตร

ซงขดแยงกบงานวจยของWilson&Tisdell(2001)

ทวาการใชสารเคมเกษตรของเกษตรกรในประเทศ

กำาลงพฒนานนมความรความเขาใจเรองกฎขอ

บงคบในการใชสารเคมเกษตรในระดบตำาทงนอาจ

เกดจากเกษตรกรกลมตวอยางในการศกษานม

ประกอบอาชพทำานาเปนอาชพหลกถงรอยละ

75.00และมประสบการณในการทำานามากกวา20

ป สงถงกวารอยละ 60 เกษตรกรจงสามารถนำา

ความรและประสบการณทไดสะสมมา ชวยในการ

ตดสนใจใชสารเคมเกษตรจงเปนผลใหระดบความ

รของเกษตรกรผปลกขาวกลมตวอยางนอยในระดบ

สงตางจากงานวจยของWilson&Tisdell(2001)

แตทวาผลการศกษาจากงานวจยนสอดคลองกบ

การศกษาของ สนาน (2556) ททำาการศกษาถง

ความรและพฤตกรรมการใชสารเคมกำาจดศตรพช

ของเกษตรกรตำาบลวงสรรพรสอำาเภอขลงจงหวด

จนทบร ทพบวา ระดบความรเกยวกบการใชสาร

เคมกำาจดศตรพชของเกษตรกรในพนทดงกลาวอย

ในระดบมากคดเปนรอยละ65.25ซงอยในระดบ

ทใกลเคยงกบงานวจยน

ขอเสนอแนะ

จ า ก ผ ล ก า ร ศ ก ษ า ทำ า ใ ห ท ร า บ ว า

ประสบการณในการทำานา มผลตอระดบความรใน

การใชสารเคมเกษตรของเกษตรกร ดงนน หนวย

งานทเกยวของควรใหความสำาคญกบเกษตรกร

กลมทมประสบการณในการทำาการเกษตรมานาน

เพอทราบแนวคดวธการใชและการปรบตวตอการ

ใชสารเคมเกษตร เพอนำาความรไปเผยแพรแก

เกษตรกรผมประสบการณในการทำาการเกษตรนอย

กวาอยางถกตองและเหมาะสมทงนจะเกดผลดตอ

ทงตวเกษตรกรเองผบรโภคและสงแวดลอม

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบคณ สำานกวจยและสงเสรม

วชาการการเกษตรมหาวทยาลยแมโจทสนบสนน

งบประมาณในการทำาวจยครงน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 51 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

เอกสารอางอง

กรมวชาการเกษตร สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2559).ปรมาณและมลคาการนำาเขาวตถอนตราย

ทางการเกษตร ป 2553-2558: Available from: URL// http://www.oae.go.th/ewt_news.

php?nid=146

ฉตรวรณจำาปาวน.(2546).ความรและพฤตกรรมในการใชสารเคมกำาจดศตรพชของเกษตรกรผปลกมะเขอ

เทศ ตำาบลเหลาปอแดง อำาเภอสกลนคร จงหวดสกลนคร. (การศกษาคนควาอสระสาธารณสข

ศาสตรบณฑต).มหาสารคาม:คณะสาธารณสขศาสตรมหาวทยาลยมหาสารคาม.

ชยวฒน สมมา. (2548).การมสวนรวมในโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา (30 บาทรกษาทกโรค)

ของอาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน ในเขตอำาเภอเมองตราด จงหวดตราด. (วทยานพนธ

ศลปศาสตรมหาบณฑต).จนทบร:บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยราชภฏรำาไพพรรณ.

นพพร ไพบลย. (2546).ความคดเหนของพนกงานบรษท เอสวไอ จำากด (มหาชน) ทมตอการยอมรบ

มาตรฐานการจดการสงแวดลอม ISO 14000. (วทยานพนธการศกษามหาบณฑต).

กรงเทพมหานคร:บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สนานผดงศลป(2556).ความรและพฤตกรรมการใชสารเคมกำาจดศตรพชของเกษตรกร ตำาบลวงสรรพรส

อำาเภอขลง จงหวดจนทบร. (ปญหาพเศษหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต). ชลบร:

วทยาลยการบรหารรฐกจมหาวทยาลยบรพา.

สำานกจดการคณภาพนำากรมควบคมมลพษ.(2556).ภมปญญาชาวบานในการลดการใชสารเคมปองกน

กำาจดศตรพช.รายงานการประชมวชาการเพอเตอนภยสารเคมกำาจดศตรพช ป 2555; 15-16

พฤศจกายน2555.กรงเทพมหานคร.

สำานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมกรมควบคมโรค.ผลกระทบตอสขภาพจากสารเคมกำาจด

ศตรพช.Availablefrom:URL//http://envocc.ddc.moph.go.th/contents/view/106

อภญญาปลงพนจกจการ.(2546).ความคดเหนของพนกงานทมตอปจจยสนบสนนการสรางองคการเรยน

ร: กรณศกษาบรษทโตชบาแครเรย (ประเทศไทย) จากด. (สารนพนธบรหารธรกจมหาบณฑต).

กรงเทพมหานคร:บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

Bloom,B.S.andCeylon,D.(1975).Taxonomy of education objectives: Hand book I: Cognitive

domain.NewYork:DavidMonkey.

Hasan,etal.,(2015).“Farmers’attitudetowardsusingagro-chemicalsinriceproduction:acase

inLaxmipurdistrictofBangladesh”.The Agriculturists. 13(2):105-112.

UnpublishedIndependentStudy,GraduateSchoolofPublicAdministration,BuraphaUniversity.

Pimentel,D.(1995).Pest management, food security and the environment: history and current

status.PaperpresentedatIFPRIWorkshopofthepeatmanagement,foodsecurityand

theenvironment:thefutureto2020.May10-11,1995,Washington,DC,USA.

Wilson,C.andTisdell,C.(2001).“Whyfarmerscontinuetousepesticidesdespiteenvironmental,

healthandsustainabilitycosts?”.Ecological Economics. 39:449-462.

การพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวนรวมเพอสงเสรมทกษะวชา

สมมาชพแกเยาวชนกลมชาตพนธในโรงเรยนชมชนการเรยนรสมเดจยา

อ�าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม

The Participatory Development of an Ethnographic Museum to Promote

Ethical Careers for Ethnic Youth in Learning Community School

“Somdej-Ya” Mae Cheam, Chiang Mai

จรพรนาคสมฤทธ1

JareepornNaksamrit1

บทคดยอ

การวจยมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาแนวทางการพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวนรวมใน

โรงเรยนชมชนการเรยนรสมเดจยา2)ศกษาทกษะวชาสมมาชพของเยาวชนกลมชาตพนธและกระบวนการ

เรยนรในพพธภณฑชาตพนธ ใชระเบยบวธวจยเชงบรรยายและพรรณนา เกบขอมลจากการสมภาษณ

ภมปญญาทองถนครนกเรยนและผเกยวของ20คนเครองมอการวจยไดแกแบบสมภาษณกงมโครงสราง

แบบบนทกการสงเกตพฤตกรรมการเรยนร วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหาและการวเคราะห

พฤตกรรม

ผลการวจยพบวาแนวทางการพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวนรวมในโรงเรยนชมชนการเรยน

รสมเดจยาเกดจากการพฒนา 4 ขนตอน คอ 1) ครและผเรยนมความตองการในการทจะปรบปรงแหลง

เรยนรในโรงเรยนมการเชญภมปญญาในชมชนเขามามสวนรวมคดออกแบบและสรางพพธภณฑโดยใช

ความรของกลมชาตพนธกะเหรยง2)การมสวนรวมในการวางแผนออกแบบพพธภณฑสมมาชพทเหมาะ

สำาหรบกลมชาตพนธตรงกบความตองการในการฟนฟอาชพททำาใหคนในชมชนอยรอดไดจากการรวมคด

รวมทำาในหม ชาวบาน คร ผสนบสนนการศกษาเขามารวมวางแผนพฒนาอยางไมเปนทางการ 3) การ

ดำาเนนการครผมบทบาทสมพนธชมชนไดเชญคนในชมชนทองถนมาออกแบบพพธภณฑแหลงเรยนรตาม

แนวคดของชมชนและเรมดำาเนนการสรางแบบคดไปทำาไปครผสอนและผเรยนใชโอกาสเขารวมเรยนรการ

สรางพพธภณฑตามแบบภมปญญาทองถนจากการปฏบตจรง4)ผลจากการพฒนาพพธภณฑนำามาเชอม

โยงการเรยนรสมมาชพของชาตพนธในโรงเรยนครไดใชแหลงเรยนรพพธภณฑชาตพนธเพอสงเสรมทกษะ

อาชพสมมาชพของเยาวชนชาตพนธทเปนแบบวถชวตจรงและแบบจดแสดงวตถขาวของเครองใชเปนการ

เรยนรจากการปฏบตและเรยนรทกษะอาชพจากภมปญญาชาตพนธและพนเมอง กระบวนการเรยนรเกด

1 อาจารยประจ�า, วทยาลยโพธวชชาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ1 Lecturer, College of Bhodivijalaya, Srinakharinwirot University

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 53 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

จากครและผเรยนเรยนรไปพรอมๆกนอยางมปฏสมพนธตามวถชวตเพอการพงพาตนเองของชมชน

ชาตพนธ

ค�าส�าคญ: พพธภณฑชาตพนธ,การมสวนรวม,สมมาชพ,กลมชาตพนธ,ชมชนการเรยนร

Abstract

Thisresearchaimedto1)studytheparticipatorydevelopmentofanethnographicmuseum

in“Somdej-ya”,acommunityschool2)studytheethicalcareerskillsofethnicyouthgroupsand

thelearningprocessinanethnographicmuseum.Methodologiesweredescriptiveandnarrative

research.Datawerecollectedfrominterviews.Thekeyinformantswere20peopleconsistingof;

localwisdompersonnel,teachers,studentsandtheparticipantsfromtheschool.Researchtools

were semi-structured interviews and behavioral observation. Data were analyzed by content

analysisandbehavioranalysis.

The research results showed that the participatory development of the ethnographic

museuminthecommunityschoolwasinfourdevelopmentphases:1)Teachersandstudents

needtoimprovelearningresourcesinschools.Theyinvitedparticipantswithlocalwisdomofthe

community totakepart inconceptualizingandcreatingthemuseum,usingtheirknowledgeof

ethnic“Karen”2)Participationinplanninganddesignofthemuseumandpresentingoccupations

suitable for ethnic groups and compatible with the demand of the people to rehabilitate

vocational skills to help them survive in the community through the sharing of ideas among

villagers, teachersandeducationalsupporterswhoareunofficially involved3) Implementation;

teacherswhoplayaroleinthecommunityassociationinvitedthelocalcommunitytodesigna

learningcentermuseum.Theconceptsofthecommunityservedastheguidelineandbeginning

oftheprocessofcreatingthemuseum.Teachersandstudentsgettheopportunitytoparticipate

inlearningtobuildamuseumfromlocalpracticalwisdom4)Developmentoftheethnographic

museumandoccupationslinkedtolearninginschools.Teachersusethemuseumasalearning

source tosupportethnicgroups in learningethicalcareers.Students learnawayof life from

exhibitionofethnicmaterialinthemuseum.Studentslearnpracticalityfromtheirtribalwisdom

and also learn from the natives. The learning processes were interactive learning between

teachers and the students. The learning in an ethnographicmuseumwas away of life and

self-relianceforethniccommunity.

Keywords: ethnographic museum, participation, ethical career, ethnic group, learning

community

54 จรพร นาคสมฤทธการพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวนรวม...

บทน�า

ในสงคมไทยมแหลงเรยนรทหลากหลายทง

ทางดานวทยาศาสตรศลปวฒนธรรมศาสนาการ

งานอาชพในชมชนทองถนซงเออตอการเรยนรทง

ในระบบนอกระบบและตามอธยาศยพพธภณฑ

เปนแหลงเรยนรทจดแสดงวตถตางๆรวมถงวถชวต

เรองราวทเกดขนในอดตและพพธภณฑแตละแหง

มจดมงหมายทแตกตางกนไป เชน พพธภณฑ

วทยาศาสตรพพธภณฑธรณวทยาพพธภณฑหน

ข ผง เปนตน พพธภณฑเหลานเปนแหลงให

นกเรยนนกศกษาหรอผสนใจทวไปไดเขาไปศกษา

ตามจดมงหมายหรอตามความสนใจของตน สวน

มากพพธภณฑจะประกอบดวยภณฑารกษทดแล

แนะนำาใหความร มขาวของวตถโบราณ มสอ

มลตมเดยทมภาพประกอบเสยงหรอวตถจดแสดง

พพธภณฑแหลงเรยนรทวไปจงเปนการเรยนรแบบ

ทางเดยว คอ มผถายทอดและผรบความร สวน

พพธภณฑแหลงเรยนรทมการพฒนาในโรงเรยน

หลายแหงมการจดแสดงประวตความเปนมาของ

โรงเรยน จดแสดงขาวของเครองใช ผลงานของ

โรงเรยนหรอของชมชนในอดตตามสภาพชมชน

ทองถนสงคมและวฒนธรรมทหลากหลายทเปนสง

แวดลอมของโรงเรยนปจจบนโรงเรยนไดหนมาให

ความสนใจกบพพธภณฑทจดแสดงอตลกษณทาง

วฒนธรรมของทองถนเปนแหลงเรยนร ใหกบ

โรงเรยน เช น การจดทำาพพธภณฑชาวเขา

พพธภณฑพนบาน พพธภณฑแหลงโบราณคด

ชมชนพพธภณฑมประโยชนในการสรางกจกรรม

เพอเปนแหลงเรยนร ทางประวตศาสตร ศลป

วฒนธรรมและสภาพสงคมในอดตของชมชนและ

ภมปญญาของคนทอยในถนฐานนนทสงสมกนมา

อยางตอเนองและกำาลงสญหายไปตามกระแสการ

พฒนาหลกพพธภณฑเปนทสรางความเชอมนของ

ชาวบานในภมปญญาความรทมอยในชมชนและ

การยอมรบตวตนทำาใหเกดการพฒนาชมชนทอง

ถนของตน(สายนตไพรชาญจตร,2558)แมรฐจะ

สงเสรมพพธภณฑใหเปนพนททชมชนไดเขามาม

สวนรวมในการสรางกระบวนการเรยนรแตกยงนบ

วานอยมากทจะสนบสนนใหเชอมโยงกบระบบการ

ศกษาและการเ รยนร ท สมพนธ กบชวตจร ง

พพธภณฑจงมหนาทเปนแตเพยงการแสดงขาว

ของทขาดวถชวต มพพธภณฑเพยงไมกแหงท

สามารถสรางรปแบบการเรยนรใหแกชมชนไดอยาง

มประสทธภาพอกทงยงเปนแหลงสะสมภมปญญา

ใหผเรยนไดศกษาเรยนรเปนแหลงสรางปฏสมพนธ

ระหวางผรกบผเรยนพพธภณฑจะถกออกแบบให

แตกตางกนไปในแตละพนทแตละบรบทของสภาพ

เมองและทองถนทมกลมคนทหลากหลายอาศยอย

รวมกนแบบพหวฒนธรรม พนทภาคเหนอของ

ประเทศไทยมกลมชาตพนธอาศยอยอยางหลาก

หลายทงชาวกะเหรยงอาขา(อกอ)มง(แมว)เมยน

(เยา)ลซอมเซอ(ลาห)ขมลวะ(สถาบนวจยชาว

เขา,2555)วฒนธรรมของกลมชาตพนธมวถชวต

แตกตางจากคนเมองและคนพนราบ การดำารงชพ

ของแตละกลมชาตพนธ จะเหมาะกบสภาพของ

ชมชนทองถนทมวฒนธรรมการสงสมภมปญญา

การดำารงชพทสอดคลองกบธรรมชาตและวถชวต

ตามสภาพภมทศน เหลานมการสงสมทงโบราณ

วตถและองคความรอยในตวคนเฒาคนแกมานาน

หลายชวอายคน เป นสงสำาคญในการพฒนา

คณภาพชวตของกลมชาตพนธพพธภณฑไมเพยง

แตรวบรวมขาวของเครองใชเรองราวประวตศาสตร

ความเปนมาของชาตพนธแลวยงสามารถเปนฐาน

ปฏบตงานอาชพสมมาชพของชาตพนธถายทอดส

การเรยนร ของเยาวชนบนพนท สง ทผ านมา

พพธภณฑแหลงเรยนรทำาหนาทเปนสถานทใหผ

เรยนไดเขาไปเรยนรเยยมชมแตยงขาดมตของวถ

ชวตทดำาเนนอยจรงทเปน “พพธภณฑทมชวต”

เชอมโยงไปส การเรยนร ททำาใหเกดการพงพา

ตนเองในดานสมมาชพมการจดการเรยนสอนทง

วชาการและวชาอาชพ โรงเรยนจงควรพฒนา

พพธภณฑแหลงเรยนรใหมหนาทเปนไดมากกวา

สถานทจดแสดงขาวของเครองใช การแสดง

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 55 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

สถาปตยกรรมหรอการจดภมทศนวฒนธรรมไว

เพยงใหผศกษาเรยนรไดดเพยงเทานนพพธภณฑ

ในโรงเรยนควรใหชมชนเขามามสวนรวมและสราง

กระบวนการเรยนรทเหมาะกบวถชวตสงเสรมการ

ปฏบตการตอยอดการเรยนรภมปญญาดานทกษะ

อาชพในทองถนทำาใหชมชนชาตพนธอยรอดได

ดวยสมมาชพทเหมาะสมกบชมชน พพธภณฑ

ชาตพนธ จะเป นการสร างความร และฟ นฟ

ภมปญญาทนำาไปสการพฒนาชมชนใหสามารถ

พงพาตนเองไดในทกมต (สายนต ไพรชาญจตร,

2550)การวจยครงนจงมงศกษาแนวทางการพฒนา

พพธภณฑแหลงเรยนรทเปนรปแบบผสมผสานทม

ทงองคความรภมปญญาจากอดตสปจจบน และ

กระบวนการเรยนร ในพพธภณฑชาตพนธ ใน

โรงเรยนเปนการฝกทกษะวชาสมมาชพแกเยาวชน

ตอบสนองความตองการของชมชนทองถนทเปน

กลมชาตพนธ พพธภณฑชาตพนธยงเปนแหลง

เรยนรแกผเรยนและผสนใจ สามารถเขาไปเรยนร

ไดตลอดชวตและเปนแหลงเรยนรททกคนสามารถ

เขาไปใชประโยชนไดอยางตอเนอง

วตถประสงคการวจย

1. ศกษาแนวทางการพฒนาพพธภณฑ

ชาตพนธแบบมสวนรวมในโรงเรยนชมชนการเรยน

รสมเดจยา

2. ศกษาทกษะวชาสมมาชพของเยาวชน

กลมชาตพนธและกระบวนการเรยนรในพพธภณฑ

ชาตพนธ

กรอบแนวคดการวจย

การพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวน

รวมเพอสงเสรมทกษะวชาสมมาชพแกเยาวชนกลม

ชาตพนธใชกรอบแนวคดคอ1)แนวคดพพธภณฑ

แหลงรวบรวมขอมลความรเกยวกบกลมชาตพนธ

ทอาศยอยในภาคเหนอของไทยจดแสดงศลปวตถ

ขาวของเครองใชตลอดจนภาพถายทถายทอดเรอง

ราววฒนธรรมจารตประเพณวถชวตของกล ม

ชาตพนธ(สถาบนวจยชาวเขา,2555)และการสราง

พพธภณฑทมชวตจดแสดงวถชวตจรงตามสภาพ

สงคมวฒนธรรมของกลมชาตพนธ2)แนวคดการ

มสวนรวม เปนการมสวนรวมในขนรเรม ขน

วางแผนขนดำาเนนการขนรบผลทเกดขนและขน

ประเมนผลการพฒนา(อคนรพพฒน,2547)ซง

การมสวนรวมเกดจากแรงภายในของคนในชมชน

ทงภมป ญญาชาตพนธ คร นกเรยนและผ ท

เกยวของในชมชนการเรยนรมาเรยนรรวมกนสราง

กระบวนการเรยนร และพฒนาพพธภณฑแหลง

เรยนร เกดความภาคภมใจและใชประโยชนจาก

ภมปญญาของชาตพนธ3)แนวคดสมมาชพ เนน

ศกษาองคความรดานการพฒนาทกษะอาชพใน

ชมชนชาตพนธ นำามาเปนสอสรางความเขมแขง

ปลกฝงจตสำานกสรางความตระหนกในวถชวตซง

สมมาชพมความผกพนองอาศยกบธรรมชาตสง

แวดลอมและภมวฒนธรรม ทำาใหเกดวถชวตทม

ความพอเพยงพงพาตนเองของกลมชาตพนธและ

สมมาชพเปนกระบวนการเรยนร ทเกดภายใน

พพธภณฑทมชวต

วธการศกษา

การวจยนเปนการวจยเชงบรรยายและ

พรรณนา

ผ ใหขอมลหลกในการสมภาษณ ไดแก

1) ภมปญญาทองถนเปนกลมชาตพนธชาวปกา

เกอะญอ (กะเหรยง) เปนผทมภมความรเกยวกบ

ชาตพนธของตนในดานตางๆเปนอยางดและเปน

ผนำาทเปนทางการและไมเปนทางการในชมชน

5 คน 2) คร เปนครผสอนในโรงเรยนชมชนการ

เรยนรสมเดจยาและมประสบการณการสอนทกษะ

สมมาชพแกเดกและเยาวชนกลมชาตพนธ 5 คน

3)นกเรยนเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท3กลม

ชาตพนธทไดเรยนร สมมาชพตงแตเขารบการ

56 จรพร นาคสมฤทธการพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวนรวม...

ศกษาในโรงเรยนชมชนการเรยนร 6 คน ผ ท

เกยวของเปนชาวบานและผปกครองของนกเรยน

ในโรงเรยนทเขารวมกจกรรมของโรงเรยนอยาง

สมำาเสมอ4คนรวมผใหขอมลหลกทงหมด20คน

เครองมอทใชในการวจยไดแก แบบสมภาษณแบบ

กงมโครงสราง สมภาษณการพฒนาพพธภณฑ

ชาตพนธแบบมสวนรวมและแบบบนทกการสงเกต

พฤตกรรมการเรยนรใชศกษาทกษะวชาสมมาชพ

ของเยาวชนกลมชาตพนธและกระบวนการเรยนร

ในพพธภณฑชาตพนธสมมาชพ

การวเคราะหขอมลจากการสมภาษณดวย

การวเคราะหเนอหาและวเคราะหพฤตกรรมจาก

การสงเกต

ขนตอนการดำาเนนการวจยไดแก1)ผวจย

สรางกระบวนการการมสวนรวมในขนคดรเรม

โครงการ การใชประโยชนจากพนทโรงเรยน โดย

เปนผกระตนและอำานวยความสะดวกใหกลมเปา

หมายใหเขามามสวนรวมในการคนหาปญหาและ

สาเหตแหลงเรยนรภายในโรงเรยนและชมชนและ

สรางกระบวนการมสวนรวมในการตดสนใจกำาหนด

ความตองการของโรงเรยนและชมชน2) ผวจยสราง

กระบวนการการมสวนรวมในการวางแผนรวมกบ

ครและภมปญญาทองถนกลมเปาหมายเขามสวน

รวมกำาหนดแผนและวตถประสงคของโครงการ

กำาหนดวธการและแนวทางการดำาเนนงานกำาหนด

ทรพยากรและแหลงของทรพยากรทจะใช3) พดคย

สมภาษณกล มเป าหมาย สงเกตและบนทก

พฤตกรรมกล มผ ท เข ามามสวนในการพฒนา

พพธภณฑชาตพนธ เ พอส งเสรมทกษะวชา

สมมาชพแกเยาวชนกลมชาตพนธในโรงเรยน ทง

การดำาเนนการรวมชวยเหลอดานทนทรพย วสด

อปกรณและแรงงาน หรอโดยการบรหารงานและ

ประสานงานตลอดจนการดำาเนนการขอความชวย

เหลอจากภายนอก รวมทงการสรางเนอหาสาระ

ของสมมาชพชาตพนธ กระบวนการเรยนร ใน

พพธภณฑ4) สงเกตกระบวนการมสวนรวมในการ

สรปผลงานทเกดขนผลดผลเสยและรวมกนรบผล

ทเกดจากโครงการพฒนาพพธภณฑชาตพนธท

กลมเปาหมายเขามามสวนรวม 5) ประเมนผล

โครงการพฒนาพฒนาพพธภณฑชาตพนธจากการ

สนทนาสอบถามความคดเหนและวเคราะหผล

ผลการศกษา

ขอมลพนฐานทเปนบรบทของกลมชาตพนธ

อำาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหมซงอยในพนทบน

ภเขาสง มชมชนชาตพนธอาศยอยเปนสวนมาก

เปนชมชนชาวกะเหรยงหรอปกาเกอะญอและเปน

ทตงของโรงเรยนชมชนการเรยนรสมเดจยารอบๆ

เปนพนทปาไมททางราชการอนญาตใหกอสราง

เปนสถานศกษา จดการศกษาสำาหรบเดกกลม

ชาตพนธในระดบมธยมศกษาตอนตน ในรปแบบ

ชมชนการเรยนรมากวา17ปพนทของโรงเรยนม

พนทวางเปลาทสามารถนำามาทำาประโยชนทางการ

ศกษาโดยนำามาพฒนาเปนพพธภณฑแหลงเรยนร

ไดสภาพภมทศนรอบๆโรงเรยนเปนภเขาโอบลอม

รอบเปนภาพแสดงวถชวตของคนในอำาเภอแมแจม

เปนภมทศนของวถชวตกลมชาตพนธทชวตพงพา

วถเกษตรและธรรมชาตเปนหลกแหลงเรยนรของ

โรงเรยนในอำาเภอสวนมากจะเปนวถคนพนเมอง

หรอชาวลานนามชมชนชาตพนธทอยบนภเขาสง

เขามาแลกเปลยนทางวฒนธรรมอยเสมอ การ

พฒนาพพธภณฑเพอรวบรวมภมปญญา ความร

และวถช วตรวมทงทกษะอาชพสมมาชพของ

ชาตพนธ จะตอยอดความร วถชวตและอาชพท

เหมาะสมกบคนในชมชนชาตพนธ ซงควรพฒนา

ขนสำาหรบผเรยนครผสอนในโรงเรยนคนหนงเปน

ครผ มประสบการณในการศกษาของชมชน

ชาตพนธไดคดรเรมทจะจดทำาแหลงเรยนรโดยเรม

จากการพดคยแลกเปลยนกบนกวจย หาพนทท

เหมาะสม โดยระยะแรกโรงเรยนเคยประสานกบ

ทางเขตพนทการศกษาเชยงใหมเขต 6 และผ

อำานวยการโรงเรยนขนาดเลกผดแลพนทเพอขอใช

พนทของโรงเรยนขนาดเลกในความดแลทถกยบ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 57 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ควบรวมไปแลวซงเปนอาคารเดยวชนเดยวยกพน

สงนำามาทำาเปนพพธภณฑแตดวยอปสรรคของการ

ขออนญาตจากทางราชการทใชเวลานานและความ

ชำารดทรดโทรมของตวอาคารโรงเรยนขนาดเลก

แหงนนไมสามารถทจะใชงบประมาณทมอยอยาง

จำากดดำาเนนการได ทงผวจย คร และชาวบานได

ร วมกนปรกษาหารอและเปลยนสถานทจดทำา

พพธภณฑใหมโดยใชรปแบบทไมยดตดกบอาคาร

สถานทและพพธภณฑสามารถมชวตชวาไดจาก

แหลงการเรยนรเดมซงมประวตศาสตรบอกเลา

ความเปนมาอยในตวอยแลวพนทโรงเรยนจงเปน

พพธภณฑทเกดขนมการจดการเรยนการสอนการ

อยเรยนรของนกเรยนในโรงเรยนซงเปนกลมชาต

พนธปกาเกอะญอเกอบทงหมดและมกลมชาตพนธ

มงเพยงเลกนอย โรงเรยนจงเปนตวพพธภณฑ

ชาตพนธทพรอมใหเขาเยยมชม สวนสนามบอล

ของโรงเรยนททงรกรางไมคอยไดใชงานถกนำามา

พฒนาเปนแหลงเรยนรและทตงของพพธภณฑทจะ

จดแสดงขาวของเครองใชและองคความรหลงจาก

ททำาการรวบรวมขาวของเครองใชและองคความร

ด านสมมาชพตางๆของกล มชาตพนธ ต อไป

กระบวนการพฒนาพพธภณฑไดเรมจากจดเลกๆ

ของกล มผ ทต องการพฒนาแหลงเรยนร ให

สอดคลองกบการจดการศกษาและวถชวตของผ

เรยนทเรมจากโรงเรยนชมชนและผทมาเยยมชม

กจการของโรงเรยน และมความสนใจจงใหการ

สนบสนนทนจากการศกษาการพฒนาพพธภณฑ

ในชมชนการเรยนรสมเดจยาขนตอนกระบวนการ

พฒนาพพธภณฑทไมเปนทางการ แตสามารถ

ทำาใหเกดผลในการเปนแหลงเรยนรทใชไดจรงโดย

ผวจยนำาเสนอผลดงตอไปน

ภาพประกอบ 1-2 สภาพโรงเรยนขนาดเลกททง

รางไมสามารถนำามาทำาประโยชนหรอพฒนาเปน

พพธภณฑ

ภาพประกอบ 3-5บรเวณโรงเรยนชมชนการเรยน

รสมเดจยาทตงของพพธภณฑทมชวต

58 จรพร นาคสมฤทธการพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวนรวม...

1. การพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบ

มสวนรวมในโรงเรยนชมชนการเรยนรสมเดจ

ยา

การพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวน

รวมในโรงเรยนชมชนการเรยนรสมเดจยาเกดจาก

กระบวนการพฒนา4ขนตอนไดแก

1) การสรางขนมาใหม (Recon-

struction) ครและผ เรยนร ในโรงเรยนมความ

ตองการในการทจะพฒนาแหลงเรยนรขนมาโดยนำา

ภมปญญาของชาตพนธกลบมาสรางสรรคใหมรป

แบบพพธภณฑในโรงเรยนจงไดเกดขนจากความ

ตองการพฒนาการเชญผรภมปญญาในชมชนเขา

มามส วนร วมในการคด ออกแบบและสร าง

พพธภณฑ เพอนำาความรภมปญญาของกลม

ชาตพนธมาถายทอดในโรงเรยน

ภาพประกอบ 6-7ชาวชมชนคดสรางพพธภณฑ

2) ยอนรวมกนท�า (Reunion)การม

สวนรวมในการวางแผนออกแบบพพธภณฑเพอสง

เสรมสมมาชพทเหมาะสมกบกลมชาตพนธและตรง

กบความตองการในการฟนฟอาชพททำาใหอยรอด

ไดในชมชนเปนการรวมคดรวมทำาโดยคร ผ ร

ภมปญญาและผสนบสนนการศกษาเขามารวมตว

กนพบปะพดคยกนรวมวางแผนโครงการทเปนไป

อยางไมเปนทางการ

ภาพประกอบ 8-10นกวจยครผรชาวชาตพนธ

ยอนคดรวมกนทำา

3) ลงมอท�า (Run)การดำาเนนการขน

นครผมบทบาทเขาสมพนธกบชมชนไดเชญผรใน

ชมชนมาออกแบบผงแหลงเรยนรและพพธภณฑ

ตามแนวคดของชมชนชาตพนธและเรมสรางจาก

การสนบสนนทนของบคคลภายนอก ครผสอนใน

โรงเรยนและผเรยนใชโอกาสเขารวมเรยนรการ

สรางพพธภณฑตามแบบภมปญญาทองถนจากการ

ปฏบตจรง ทงการรวมกระบวนการจดเตรยมวสด

กอสรางบานดน การปลกสรางเรอนไมไผแบบ

กะเหรยงการเขารวมกอสรางพพธภณฑบางระยะ

เปนการเรยนรไปกบผร

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 59 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ภาพประกอบ 11-15เยาวชนกลมชาตพนธรวมทำา

รวมเรยนร กบครและผร ชาวชาตพนธในการทำา

พพธภณฑ

4) การเรยนร จากท�าจรง (Real

Practice) ผลจากกระบวนการพฒนาพพธภณฑ

ชาตพนธนำามาเชอมโยงการเรยนรวชาสมมาชพ

ของชาตพนธในโรงเรยนชมชนการเรยนรสมเดจยา

ผเรยนไดเรยนรเปนขนตอนจากการแนะนำาของคร

ผสอนตามขนตอน และเรยนรการกอสรางจากผร

เปนการเรยนรทไมแปลกแยกจากการเรยนการสอน

ตามมาตรฐานการศกษาของชาตดานการงานอาชพ

รวมทงทกษะทางคณตศาสตร วทยาศาสตร

สงคมศกษาอยางบรณาการเปนกระบวนการเรยน

รทสรางปฏสมพนธระหวางทกคนทเรยนรจากการ

ทำาจรงรวมกน

2. ทกษะวชาสมมาชพของเยาวชนกลม

ชาตพนธและกระบวนการเรยนร

2.1 ทกษะวชาสมมาชพของเยาวชน

กลมชาตพนธ จากการเรยนร ตามวถชวตจรง

ไดแก การทำาการเกษตร ทำานา เลยงสตว งาน

หตถกรรม การทอผา การจกสาน การทำาอาหาร

ประเพณพธกรรมและคตความเชอดนตรและศลปะ

การแสดงของกลมชาตพนธ รวมทงการเรยนร

ทกษะอาชพจากผรทเปนคนพนเมองเปนการเรยน

รทกษะอาชพจากการปฏบตจรงในชวตหลงจากท

ผเรยนไดเรยนเนอหาสาระในชนเรยนกบครแลว

นอกจากนการเรยนรสงใหมจากวชาการสมยใหม

ท ง เทคโนโลยสารสนเทศ คณตศาสตร และ

วทยาศาสตร ผเรยนยงไดเรยนรจากโรงเรยนเชน

เดยวกนเปนการเรยนรสงใหมไมทงสงเกา สวน

ทกษะสมมาชพจากการเรยนรขาวของเครองใชและ

สอจดแสดงในอาคารพพธภณฑทำาใหผเรยนเขาใจ

ตนเองและสามารถอธบายอาชพของชาตพนธทม

อปกรณขาวของเครองใชอะไรบางในวถชวต และ

สามารถสบทอดภมปญญาการทำาและใชประโยชน

จากอปกรณและสอตางๆทเกดจากภมปญญาของ

ชมชนได

2.2 กระบวนการเรยนร ภายใน

พพธภณฑชาตพนธ เพอสงเสรมทกษะสมมาชพ

ของเยาวชนกลมชาตพนธเกดจากผรครผเรยนได

เรยนรจากการปฏบตจรงและเรยนรไปพรอมๆกน

ทงผเรยนกบครภมปญญาชาตพนธ ครผสอนและ

คนในชมชนเปนการเรยนรตามวถชวตวฒนธรรม

เพอการพงพาตนเองอยางมชวตชวา

60 จรพร นาคสมฤทธการพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวนรวม...

ตารางท 1 เนอหาสอและกระบวนการเรยนรในพพธภณฑชาตพนธเพอสงเสรมทกษะวชาสมมาชพ

วชาสมมาชพ สอจดแสดงภายในพพธภณฑ

ชาตพนธสมมาชพแบบมชวต

กระบวนการเรยนร ผลทได

เกษตรอนทรย ไรนา/เลยงสตว/ปลกพช

ในชนเรยน/ ในนาสหการ/นา

เกษตรอนทรย/ ปฏบตจรง/

การทำาโครงงาน/ ทบทวนผล

งาน

ผเรยนรวธการทำานาเลยงสตว

ปลกผกเพอประกอบอาชพ

พงพาตนเองได/ ไดผลผลต

มาบรโภคในโรงเรยน

การงานอาชพ การทอผา/การจกสาน/การสขาว/การแปรรป/ เครอง

มอทำามาหากน/ การทำาอาหารชาตพนธ/ ผลตภณฑ

ชมชน

เรยนรจากครผ สอนทเปนคร

กลมชาตพนธ/ ครภมปญญา

ชาตพนธ/ ครภมปญญาลาน

นา/การปฏบตจรงจากการทำา

โครงงาน

ผ เรยนร จกเครองมอทำามา

หากน และทำาผลงานสามารถ

นำาไปขายประกอบการและ

เลยงชพได

สงคมศกษาศาสนา

และวฒนธรรม

ประเพณพธกรรมของชาตพนธ เ รยน ร จากผ ร / การร วม

พธกรรมทโรงเรยนจดขน/การ

รวมประเพณและพธกรรมใน

ชมชน/การบอกเลาของคนใน

ชมชน

ผ เ ร ยนร เ ข า ใ จประ เพณ

พธกรรมของชาตพนธปฏบต

ประเพณพธกรรมทดงามของ

ชาตพนธไมใหสญหาย

ศลปะ เตหนา/การแสดงชนเผา

เรยนรจากคร/สอวดทศน ผเรยนมความสามารถในการ

แสดงชดวถชวตชนเผาและม

ความสามารถในศลปะดนตร

ของชนเผา และแสดงใหผอน

ชนชมศลปวฒนธรรมของ

ชาตพนธเกดรายไดกบชมชน

ภาษา ภาษาปกาเกอะญอ เรยนรจากครภมปญญา/ การ

ทำาโครงงาน

ผเรยนสามารถพดและสอสาร

ภาษาชาตพนธ สอความคด

และสบทอดความร ความคด

ของบรรพชนไดอยางถกตอง

และภาคภมใจ

วทยาศาสตรและ

เทคโนโลย

พนธกรรมพช/พรรณไมรอบชมชน

พลงงานแสงอาทตย

เทคโนโลยสารสนเทศ

เรยนรจากการสำารวจในพนท/

การทำาโครงงาน/ศกษาทดลอง

จากสอ

ผเรยนรจกพนธพชในชมชน

และมสำานกอนรกษพนธ พช

สมนไพรและปาไมทชมชน

ชาตพนธนำามาใชประโยชนใน

ชวต

ผเรยนเรยนรการใชพลงงาน

ไฟฟาในอดตและเทคโนโลยท

ใชในปจจบน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 61 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

อภปรายผลและสรป

ผลจากการศกษาการพฒนาพพธภณฑ

ชาตพนธแบบมสวนรวมจากการรวมกนคดและทำา

พพธภณฑชาตพนธแหลงเรยนรทำาใหเกดลกษณะ

ของพพธภณฑชาตพนธ เพอส งเสรมทกษะ

สมมาชพในโรงเรยน2แบบคอ1)แบบแสดงวถ

ชวตจรง ผเขาเยยมชมสามารถพพธวถชวตการ

เรยนรสมมาชพและมปฏสมพนธเรยนรรวมกนกบ

ครและผเรยนในพพธภณฑอยางมชวตชวา ซงนำา

ตวบรเวณโรงเรยนทงหมดเปนทจดแสดงวถชวต

จรงและ2)แบบแสดงวตถและสอตางๆในอาคาร

ปลกสรางตามแนวคดภมปญญาของชาตพนธทเพง

สรางใหม ผเขาเยยมชมไดพพธวตถและสอตางๆ

ใหเกดความรความเขาใจอาชพสมมาชพในอดต

จนถงปจจบนของชาตพนธ ซงอย ระหวางการ

รวบรวมและสำารวจขาวของเครองใชของชาตพนธ

และการจดทำาสอภายในพพธภณฑอาชพสมมาชพ

ทเปนทกษะการเรยนรของผเรยนในพพธภณฑ

ชาตพนธสมมาชพแบบแสดงวถชวตจรงผเขาเยยม

ชมสามารถพพธวถชวตการเรยนรสมมาชพและม

ปฏสมพนธเรยนร ร วมกนกบครและผ เรยนใน

พพธภณฑอยางมชวตชวาในฐานการเรยนร

สมมาชพไดแกการเกษตรการทำานาการเพาะปลก

ศลปะ หตถกรรม พนธพชในปาอนรกษ เปนตน

สวนแบบแสดงวตถและสอตางๆในอาคารปลกสราง

ตามแนวคดภมปญญาของชาตพนธผเขาเยยมชม

สามารถพพธวถชวตการเรยนร การทำาอาชพ

สมมาชพจากขาวของเครองใชและสอตางๆทจด

แสดงในพพธภณฑ ซงจากการวจยยงอยในขน

รวบรวมและสำารวจพฒนาองคความรของชาตพนธ

ในอำาเภอแมแจม เพอนำามาจดแสดงในพพธภณฑ

และกระบวนการเรยนรในพพธภณฑชาตพนธของ

ผ เ รยน เป นกระบวนการเรยนร ท เกดจาก

ปฏสมพนธระหวางครกบผเรยนผเรยนกบผรหรอ

ครภมปญญาชาตพนธผเรยนกบผเรยนผเรยนกบ

ชมชนผเรยนกบผมาแวะเยยมชมครผเรยนชาว

บานชมชนและหนวยงานองคกรตางๆเขามาเรยน

รดวยกน ทำาใหเกดการแลกเปลยนเรยนรรวมกน

โดยเปนการเรยนรสงใหมไมทงสงเกา และผทมา

เยยมชมหลากหลายกลมไดแสดงความเขาใจในการ

เรยนรอาชพสมมาชพของผเรยนในชมชน และ

พรอมใหการสนบสนน เผยแพรและตอยอดการ

จดการศกษาของชมชน จากการทได เข ามา

พพธภณฑ เ ยยมชมในพพธภณฑ ชาตพนธ

สมมาชพแบบวถชวตจรง อกทงยงสงเสรมการ

พฒนาทใหการศกษาเปนตวขบเคลอนการพฒนา

คนสชมชนครและผเรยนมความสขความภาคภมใจ

ในการมสวนรวมพฒนาพพธภณฑของโรงเรยนให

เปนแหลงเรยนรคนในชมชนชาตพนธแสดงความ

พงพอใจตอการนำาความรของชมชนมาพฒนาตอย

อดในสถานศกษาและทำาใหเกดความเขาใจในวถ

ชวต เยาวชนมอาชพสมมาชพทพงพาตนเองได

กลบสชมชนไดอยางมศกดศร

พพธภณฑชาตพนธ เพอสงเสรมทกษะ

สมมาชพของเยาวชนกลมชาตพนธเปนรปแบบการ

จดแหลงเรยนรในโรงเรยน แสดงวถชวตจรงและ

แสดงวตถสงของและสอตางๆในอาคารปลกสราง

ตามภมปญญาของชาตพนธสอดคลองกบสทธาสน

วชรบล(2544)สำานกงานคณะกรรมการการศกษา

แหงชาต และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

พ.ศ.2542ทการจดการศกษามงพฒนาแหลงเรยน

รใหเปนขมทรพยทางปญญา และการจดกจกรรม

และรปแบบใหเกดขนในแตละแหลงเรยนร ดำาเนน

การไดหลายลกษณะขนอย กบความพรอมและ

ศกยภาพของแหลงเรยนร พพธภณฑชาตพนธ

สมมาชพเปนแหลงเรยนรทมศกยภาพในเชงพนท

วถชวตวฒนธรรมความเปนอยของกลมชาตพนธ

ซ งสายนต ไพรชาญจตร (2558) กล าวว า

พพธภณฑชมชนทองถนใหความสำาคญกบการ

แสดงคนพรอมกบแสดงของและมเปาหมายอยท

การพฒนาคนใหมความร ทถกตองและมความ

สามารถทเหมาะสมแกสถานการณเปนสำาคญและ

กระบวนการพพธภณฑชมชนทองถนจำาเปนตองใช

62 จรพร นาคสมฤทธการพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวนรวม...

หลกการมสวนรวม การพงตนเอง การฟนฟพลง

การกระจายอำานาจและการพฒนาทสอดคลองกบ

วฒนธรรมชมชนเชนเดยวกบพพธภณฑชาตพนธ

เพอสงเสรมการพฒนาทกษะสมมาชพแกเยาวชน

ชาตพนธ ทสงเสรมวฒนธรรมในพนทเฉพาะ รป

แบบพพธภณฑชาตพนธ แสดงวถชวตจรงใน

โรงเรยนชมชนการเรยนรจำาลองชวตชมชนมาจดไว

ในโรงเรยน แสดงกระบวนการเรยนรทเปนการ

จดการศกษาสมมาชพไมทงวฒนธรรมชาตพนธ

และส วนทแสดงข าวของเคร องใช จดแสดง

สอดคลองกบการเรยนรวถชวตของชาตพนธทำาให

เกดความภาคภมใจในวถชวตและอาชพสมมาชพ

ของบรรพบรษเยาวชนมทกษะและเชอมโยงความ

รใหมได ทำาใหเกดการพงพาตนเอง เปนการเสรม

ความเขมแขงของชมชนทงระดบโรงเรยนและ

ชมชนชาตพนธ ในทองถนการจดการศกษาใน

ชมชนการเรยนรเปนการคดรเรมของครและชาว

ชาตพนธในชมชนไดรบงบประมาณสนบสนนจาก

ผสนใจและมอบใหโรงเรยนนำามาพฒนาแหลงเรยน

ร นบเปนการพฒนาจากศกยภาพทงจากภายใน

และภายนอกทงชมชนการเรยนรชมชนชาตพนธ

และผมสวนรวมจากนอกชมชนทเหนความสำาคญ

ของการศกษาทเชอมโยงกบความรของชาตพนธใน

ทองถนตวพพธภณฑชาตพนธทเปนทรวบรวมขาว

ของเครองใชยงอยระหวางการรวบรวมและสำารวจ

ขาวของเครองใชของกลมชาตพนธและการจดทำา

สอความรภายในพพธภณฑจงยงคงมกระบวนการ

พฒนาสอภมปญญาอยางตอเนองโดยไดรบความ

รวมมอจากผเรยน ผปกครองและชมชน อาชพ

สมมาชพทเปนทกษะการเรยนร ของผ เรยนใน

พพธภณฑชาตพนธสมมาชพแบบแสดงวถชวตจรง

และแบบแสดงวตถและสอตางๆในอาคารปลกสราง

ตามแนวคดภมปญญาชาตพนธ แสดงเนอหาทม

สาระความรสอดคลองกบหลกสตรของชาตทสง

เสรมหลกสตรทองถนชวยใหการเรยนรเกดทงจาก

ในระบบและนอกระบบการศกษา ผเรยนและผ

ศกษาสามารถหาความร ไดจากวถชวตจรงใน

โรงเรยนชมชนการเรยนร และสอทจดแสดงใน

อาคารพพธภณฑมการสอนบรณาการระหวางวชา

เพอใหสมพนธกบวถชวตชาตพนธ และอาชพ

สมมาชพของชมชน ซงแตกตางจากพพธภณฑ

ทวไปทใหความร ทมปฏสมพนธด านเดยว ท

เปนการเพมพนความรจากการชมและดวตถสงของ

มากกวาการปฏบตให ร จรงจากแหลงเรยนร

นอกจากนยงสนองตอบความตองการของผเรยน

เพอสรางสรรคการเรยนร เชงประสบการณและ

พฒนาคณภาพชวตจากการทผ เรยนไดเรยนร

อาชพสมมาชพจากสอตางๆทเกดจากภมปญญา

ของกลมชาตพนธกระบวนการเรยนรในพพธภณฑ

ชาตพนธสมมาชพทงสองแบบเปนกระบวนการ

เรยนรทเกดจากปฏสมพนธระหวางครผเรยนผร

หรอครภมปญญา และคนนอก เปนกระบวนการ

เรยนรทหลากหลายทงจากการเรยนรจากการฟง

บนทก คดคนควาดวยตนเองและรวมกบครและ

เพอนการเรยนรจากการรวมมอกนทำากจกรรมจน

เกดผลสำาเรจทำาใหผเรยนมทกษะเรยนรดวยตนเอง

คนพบและสรางความรดวยตนเองเกดการเรยนร

ตลอดชวตและเรยนรพฒนาจากฐานภมปญญาของ

ชาตพนธควบคกบการเรยนรสงใหมปณตาสระวาส

(2557)กลาวถงพพธภณฑชาตพนธวากระแสขาม

ชาต เ ร องการปกป องมรดกทางวฒนธรรม

วฒนธรรมชาตพนธมความหมายใหมวาเปนสงมคา

ตอการเรยนรเปนทงมรดกและทนและสรางอำานาจ

ใหกลมชาตพนธไดเขามามสวนรวมนำาเสนอภาพ

แทนตนเองสอดคลองกบพพธภณฑชาตพนธเพอ

ส งเสรมทกษะวชาสมมาชพแกเยาวชนกล ม

ชาตพนธทไมเพยงแตเปนแหลงเรยนรและรวบรวม

ทนทางวฒนธรรมชาตพนธแลว ยงเปนการเสรม

สรางพลงอำานาจในการพงพาตนเองดวยการเรยน

รสมมาชพชมชนทำาใหเกดคณคาและดำารงชวตได

อยางมเกยรตและศกดศร พพธภณฑชาตพนธจง

เปนแหลงเรยนรทควรจดขนในสถานศกษาตอบ

สนองการพฒนาทกษะอาชพสมมาชพของชมชน

โดยเฉพาะชมชนชาตพนธทมวถชวตแตกตางออก

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 63 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ไปจากวถชวตแบบเมอง ใหคนชาตพนธไดมการ

พฒนาเพอพงพาตนเองไดตามสภาพทนและมรดก

ทางวฒนธรรมทสงสมมาและพรอมจะนำามาสราง

เปนกระบวนการเรยนรภายในพพธภณฑชาตพนธ

ขอเสนอแนะ

การพฒนาพพธภณฑชาตพนธแบบมสวน

รวมเพอสงเสรมทกษะวชาสมมาชพชาตพนธทเปน

พพธภณฑทงแบบมชวตและจดแสดงขาวของ

เครองใช ควรมการพฒนารปแบบการใชสอทมอย

ในพพธภณฑชาตพนธน สรางกระบวนการเรยนร

ทเชอมโยงกบทกสาระการเรยนรและทำาใหเกดการ

สรางความรใหมๆในตวผเรยนกลมชาตพนธใหม

ทกษะอาชพสมมาชพทกษะคดและทกษะการนำา

ไปใชอยางมประสทธภาพในโรงเรยนและชมชนตอ

ไป

กตตกรรมประกาศ

การวจยครงน “ไดรบทนอดหนนการวจย

จากเงนรายไดมหาวทยาลย ประจำาปงบประมาณ

2558”จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

เอกสารอางอง

ปณตาสระวาส.(2557).อานภาพแทนกลมชาตพนธในพพธภณฑชาตพนธสปป.ลาว.วารสารสงคมลม

นำาโขง.10(1):25-49

สายนตไพรชาญจตร.(2550).การจดการทรพยากรทางโบราณคดในงานพฒนาชมชน.กรงเทพฯ:โครงการ

หนงสอโบราณคดชมชน.

สายนต ไพรชาญจตร. (2558). พพธภณฑบรบาลกบการจดการมรดกวฒนธรรมชมชนทองถนอยาง

ยงยน. วารสารวชาการอยธยาศกษา.(3กนยายน2558):จากhttp://jas.aru.ac.th

สถาบนวจยชาวเขา.(2555).พพธภณฑชาวเขา.เชยงใหม:กรมประชาสงเคราะห.

สทธาสน วชรบล. (2544). รายงานการวจยเรองพพธภณฑขมพลงแหงการเรยนร กรณศกษาประเทศ

องกฤษ.กรงเทพฯ:สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

อคน รพพฒน. (2547). การมสวนรวมของประชาชนในงานพฒนา. กรงเทพฯ: ศนยการศกษานโยบาย

สาธารณสข.

ความสมพนธระหวางวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายในและ

ประสทธผลการด�าเนนงานของหนวยงานตรวจสอบภายในสงกดสถาบน

อดมศกษาในประเทศไทย

The Relationship of Best Internal Audit Practices on Operational

Effectiveness of Internal Audit Departments in Higher Education

Institutions, Thailand

อมรโททำา1

AmornThotham1

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงค เพอศกษาความสมพนธระหวางวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในและประสทธผลการดำาเนนงานของหนวยงานตรวจสอบภายในสงกดสถาบนอดมศกษาใน

ประเทศไทยโดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลจากผบรหารหนวยงานตรวจสอบ

ภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทยจำานวน85คนและสถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก

การวเคราะหสหสมพนธแบบพหคณการวเคราะหความถดถอยอยางงายและการวเคราะหความถดถอย

แบบพหคณ

ผลการวจยพบวา1)วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายในดานการวเคราะหสภาพแวดลอม

การดำาเนนงานมความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบประสทธผลการดำาเนนงานดานคณประโยชนของ

ขอมลทางการเงน ดานคณคาขององคกรทเพมขน อยางมนยสำาคญทางสถต ณ ระดบ 0.05 และ

2) วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายใน ดานประสทธภาพของระบบการสอบทานงานตรวจสอบม

ความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบประสทธผลการดำาเนนงานโดยรวม ดานคณคาขององคกรทเพม

ขนดานความไดเปรยบในการดำาเนนงานและดานความสามารถในการบรรลผลสำาเรจตามเปาหมายอยาง

มนยสำาคญทางสถตณระดบ0.05

ค�าส�าคญ : วธปฏบตทดทสด;การตรวจสอบภายใน;ประสทธผลการดำาเนนงาน;หนวยงานตรวจสอบ

ภายใน

1 อาจารยประจำาสาขาวชาการบญชคณะวทยาการจดการมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม1 Lecturer, AccountingDepartment,FacultyofManagementSclencesRajabhatMahaSarakhamUniversity

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 65 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

Abstract

The purpose of this study was to present the relationship between best internal audit

practices and the operational effectiveness of internal audit departments in higher education

institutionsinThailand.Questionnaireswereusedasaninstrumentforcollectingdatafrom85

internal audit departments’ and administrators. The statistics used for data were multiple

correlationanalysis,simpleregressionanalysis,andmultipleregressionanalysis.

Theresultsshowthat:1)best internalauditpracticeshaveapositiveeffect intermsof

operationalenvironmentanalysiswithoperationaleffectiveness,intermsoffinancialinformation

benefitsandorganizationvalueenhancement,statisticallysignificantatthe0.05level;and2)the

best internal audit practices have a positive relationship and effect on audit review system

efficiencywithoperationaleffectivenessasawholeinaspectsoforganizationvalueenhancement,

performanceadvantageandgoalachievementsustainabilityStatisticallysignificantat the0.05

level.

Keywords :BestPractices;InternalAudit;OperationalEffectiveness;Internalauditdepartments

บทน�า

การบรหารจดการองคกรในปจจบนปจจย

ทสำาคญมากทสดคอทรพยากรมนษยภายในองคกร

เนองจากการดำาเนนงานใดๆ ทจะทำาใหประสบ

ความสำาเรจตามเปาหมายหรอวตถประสงคท

กำาหนดไวนน มนษยทเปนทรพยากรขององคกร

นน ๆ จะเป นผ ดำาเนนการหรอผลกดนจาก

ทรพยากรปจจยอนๆใหดำาเนนการและสำาเรจหรอ

ลมเหลวไดดงนนผบรหารองคกรจะตองวางแผน

วเคราะหงาน วเคราะหคนใหเหมาะสมกบงาน

สามารถตดตอสอสารประสานงานประเมนผลอยาง

ตอเนองเพอใหทกฝายเขาใจในแนวปฏบตงานไป

ในทศทางเดยวกน และระบบทจะชวยใหผบรหาร

เพอนำามาสการตดตามประเมนผลไดคอ“การตรวจ

สอบภายใน”นนเองเพอทบทวนผลการดำาเนนงาน

ตดตามประเมนผล และนำาไปสการวางแผนการ

พฒนากระบวนงานใหเกดประสทธภาพประสทธผล

และเพมมลคาตอองคกรอยางตอเนอง (คณะ

กรรมการกำากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย,

2551:5-11)

การปฏบตงานตรวจสอบภายในอยางมอ

อาชพนน องคกรทกแหงใหความสำาคญอยางมาก

ทจะสร างระบบการตรวจสอบภายในให เกด

ประสทธภาพประสทธผลเพอใหบรรลวตถประสงค

ขององคกรไดเพราะการตรวจสอบภายใน(Internal

Auditing)เปนกจกรรมการใหความเชอมนและการ

ใหคำาปรกษาอยางเทยงธรรมและเปนอสระเพอเพม

มลคาและปรบปรงการดำาเนนงานขององคกรดงนน

บทบาททสำาคญของหนวยงานตรวจสอบภายในคอ

การสรางความเชอมนและใหคำาปรกษาหนวยรบ

ตรวจเพอใหองคกรประสบความสำาเรจตามเปาหมาย

ทกำาหนดไว (จนทนาสาขากรและคณะ,2554 :

3-5) ซงปจจยทสำาคญทจะทำาใหการปฏบตงาน

ตรวจสอบภายในใหดทสดประกอบดวยการวเคราะห

สภาพแวดลอมการดำาเนนงาน (Operational

EnvironmentAnalysis)การบรณาการการประเมน

ความเสยง (RiskAssessment Integration)การ

ตระหนกถงการวางแผนการตรวจสอบทครอบคลม

(Audit Planning Comprehension Awareness)

ประสทธภาพของระบบการสอบทานงานตรวจสอบ

66 อมร โทท�ำควำมสมพนธระหวำงวธปฏบตทดทสดในกำรตรวจสอบภำยใน...

(AuditReviewSystemEfficiency)ประสทธผลใน

การจดสรรทรพยากรในการตรวจสอบ (Audit

ResourceAllocationEffectiveness)และคณคา

ของรายงานการตรวจสอบภายใน (InternalAudit

Report Value) ซงปจจยเหลานจะนำาไปสวธการ

ปฏบตงานตรวจสอบภายในทดทสดเยยงผประกอบ

วชาชพตรวจสอบภายในอยางมประสทธภาพและ

สงผลใหองคกรมผลการดำาเนนงานทมประสทธผล

ตอไป

สถาบนอดมศกษา(HigherEducation)เปน

สถาบนการศกษาทเปดสอนในระดบอนปรญญา

หรอประกาศนยบตรวชาชพชนสง(ปวส.)ขนไป

ทงในสวนของภาคภาครฐและเอกชน ทสงกด

สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวง

ศกษาธการซงปจจบนมรปแบบการบรหารจดการ

ทหลากหลาย ทงรปแบบมหาวทยาลยของรฐใน

ระบบราชการมหาวทยาลยในกำากบมหาวทยาลย

ราชภฎมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลมหาวทยาล

ยเอกชน และวทยาลยชมชน (สำานกงานคณะ

กรรมการการอดมศกษา,2559:เวบไซต)โดย

สถาบนอดมศกษาทกแหงไดใหความสำาคญเกยว

กบระบบการควบคมภายในและการตรวจสอบ

ภายในโดยไดจดตงหนวยงานตรวจสอบภายในขน

ภายในสถาบนอดมศกษาเพอทำาหนาทในการสราง

ความเชอมนใหกบองคกรและใหคำาปรกษากบ

หนวยงานตางๆภายในสถาบนใหเกดประสทธภาพ

ประสทธผลในการดำาเนนงานเกดความถกตองของ

การรายงานทางการเงน และใหบคลากรสามารถ

ปฏบตงานตามกฎ ระเบยบ ขอบงคบของสถาบน

อดมศกษาตอไป

จากเหตผลดงกลาวขางตน ผวจยในฐานะ

อาจารยผสอนในรายวชาการตรวจสอบภายในและ

การควบคมภายในพรอมทงเปนพนกงานในสงกด

สถาบนอดมศกษาทตองการใหองคกรประสบความ

สำาเรจในการดำาเนนงานเพอใหบรรลเปาหมายหรอ

พนธกจของสถาบน โดยการนำาหลกปฏบตงาน

ตรวจสอบภายในทดทสดมาสการบรหารจดการ

องคกรเพอสงผลตอการดำาเนนงานทประสบความ

สำาเรจตอไป ดงนน ผ วจยจงสนใจศกษาความ

สมพนธระหวางวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในและประสทธผลการดำาเนนงานของหนวย

งานตรวจสอบภายในสงกดสถาบนอดมศกษาใน

ประเทศไทย โดยมวตถประสงคเพอจะทดสอบวา

วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายในมความ

สมพนธกบประสทธผลการดำาเนนงานหรอไม

อยางไร ซงจะทำาการเกบรวบรวมขอมลจากผ

อำานวยการหนวยงานตรวจสอบภายในสงกด

สถาบนอดมศกษาในประเทศไทยผลลพธทไดจาก

การวจยจะสามารถนำาไปเปนขอมลในการพฒนา

วธการปฏบตงานทดทสดในการตรวจสอบภายใน

ใหกบหนวยงานตรวจสอบภายในเพอใหความเชอ

มนและใหคำาปรกษาตอสถาบนอดมศกษาอยางม

ประสทธภาพและประสทธภาพเพอเปนแนวทางให

ผบรหารสถาบนอดมศกษากำาหนดแผนการบรหาร

งานตรวจสอบภายในททำาใหเกดผลการดำาเนนงาน

ประสบความสำาเรจและเพอเปนแนวทางใหอาจารย

ผสอนรายวชาการตรวจสอบภายในและควบคม

ภายในไดนำาหลกทฤษฎทเกดจากการวจยในครงน

เผยแพรและสรางองคความร ใหนกศกษาสาขา

วชาการบญชอยางเปนรปธรรมตอไป

วตถประสงคของการวจย

เพอศกษาความสมพนธระหวางวธปฏบตท

ดทสดในการตรวจสอบภายในและประสทธผลการ

ดำาเนนงานของหนวยงานตรวจสอบภายในสงกด

สถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

สมมตฐานในการวจย

วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายในม

ความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบประสทธผล

การดำาเนนงานของหนวยงานตรวจสอบภายใน

สงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 67 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ขอบเขตของการวจย

ในการวจยครงการศกษาความสมพนธ

ระหวางวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายใน

กบประสทธผลการดำาเนนงานของหนวยงานตรวจ

สอบภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

จากวตถประสงคขางตนสามารถสรปกรอบแนวคด

ในการวจยไดดงน

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการวจย

วธการด�าเนนงานวจย

การวจยเรองความสมพนธระหวางวธปฏบต

ทดทสดในการตรวจสอบภายในกบประสทธผลการ

ดำาเนนงานของหนวยตรวจสอบภายในสงกด

สถาบนอดมศกษาในประเทศไทยเปนการวจยเชง

ปรมาณ(QuantitativeResearch)ดงน

1. ประชากรกลมตวอยาง

ประชากรกลมตวอยางทใชในการวจยไดแก

ผบรหารหนวยงานตรวจสอบภายในสงกดสถาบน

อดมศกษาในประเทศไทยจำานวน156คน(สำานกงาน

คณะกรรมการการอดมศกษา,2558:เวบไซต)

2. เครองมอการวจย

เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม

(Questionnaire) ซงไดสรางตามความมงหมาย

และกรอบแนวคดการวจยทกำาหนดขน โดยแบง

ออกเปน4ตอนดงน

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผบรหารหนวย

งานตรวจสอบภายในของสถาบนอดมศกษาใน

ประเทศไทยลกษณะแบบสอบถามเปนแบบตรวจ

สอบรายการ(Checklist)จำานวน7ขอประกอบ

ดวย เพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา

ประสบการณในการทำางานตรวจสอบภายใน ราย

ไดเฉลยตอเดอนและตำาแหนงงานในปจจบน

ตอนท 2 ขอมลทวไปของหนวยตรวจสอบ

ภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบตรวจสอบรายการ

(Checklist)จำานวน5ขอประกอบดวยเขตพนท

ตงของสถาบน ประเภทของสถาบนอดมศกษา

จำานวนผตรวจสอบภายในระยะเวลาในการดำาเนน

68 อมร โทท�ำควำมสมพนธระหวำงวธปฏบตทดทสดในกำรตรวจสอบภำยใน...

งานของหนวยงานตรวจสอบภายใน และรางวล

เกยวกบความสำาเรจ/ความเปนเลศในการปฏบต

งานดานการตรวจสอบภายในทเคยไดรบ

ตอนท 3 ระดบความคดเหนเกยวความคด

เหนเกยวกบวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในทของหนวยตรวจสอบภายในสงกดสถาบน

อดมศกษาในประเทศไทย ลกษณะแบบสอบถาม

เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale)

จำานวน24ขอโดยครอบคลมขอมลเนอหาวธปฏบต

ในการตรวจสอบภายในท ดท สดของสถาบน

อดมศกษาในประเทศไทยจำานวน6ดานประกอบ

ดวยดานการวเคราะหสภาพแวดลอมการดำาเนนงาน

จำานวน5ขอดานการบรณาการการประเมนความ

เสยงจำานวน4ขอดานการตระหนกถงการวางแผน

การตรวจสอบทครอบคลม จำานวน 4 ขอ ดาน

ประสทธภาพของระบบการสอบทานงานตรวจสอบ

จำานวน3ขอดานประสทธผลในการจดสรรทรพยากร

ในการตรวจสอบจำานวน4ขอและดานคณคาของ

รายงานการตรวจสอบภายในจำานวน4ขอ

ตอนท 4 ระดบความคดเหนเกยวกบ

ประสทธผลการดำาเนนงานของหนวยตรวจสอบ

ภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณ

คา(RatingScale)จำานวน17ขอโดยครอบคลม

ขอมลเนอหาประสทธผลการดำาเนนงานของสถาบน

อดมศกษาในประเทศไทยจำานวน4ดานประกอบ

ดวย ดานคณประโยชนของขอมลทางการเงน

จำานวน 4 ขอ ดานคณคาขององคกรทเพมขน

จำานวน4ขอดานความไดเปรยบในการดำาเนนงาน

จำานวน4ขอและดานความสามารถในการบรรล

ผลสำาเรจตามเปาหมายจำานวน5ขอ

3. คาความเชอมนและเทยงตรง

ผวจยไดใหผเชยวชาญจำานวน3ทานตรวจ

สอบความถกตองครบถวนของเนอหาใหสอดคลอง

กบกรอบแนวคดและวตถประสงคของการวจยซง

การประเมนคาดชนความสอดคลอง (IOC) ซงอย

ระหวาง0.67–1.00

4. การเกบรวบรวมขอมล

ผวจยไดดำาเนนการเกบรวบรวมขอมลตาม

ข นตอนและว ธการ ค อ ดำ า เนนการจดทำ า

แบบสอบถาม ตามจำานวนประชากรกลมตวอยาง

พรอมตรวจสอบความถกตองครบถวนและความ

สมบรณของเอกสารยนขอหนงสอราชการจากคณะ

วทยาการจดการมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

เพอนแนบนำาหนงสอพรอมกบแบบสอบถามไปยง

กลมตวอยาง คอ ผบรหารหนวยงานตรวจสอบ

ภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

เพอขอความอนเคราะหและความรวมมอในการ

ตอบแบบสอบถาม ดำาเนนการสงจดหมายทาง

ไปรษณยตามชอ ทอยของกลมตวอยาง จำานวน

156ฉบบตงแตวนท18กมภาพนธ–30เมษายน

2559ไดรบแบบสอบถามตอบกลบจำานวนทงสน85

ฉบบคดเปนรอยละ54.59ของกลมตวอยางรวม

ระยะในการเกบขอมล 71 วน แลวนำาขอมลจาก

แบบสอบถามทไดรบไปวเคราะหขอมลตอไป

5. การวเคราะหขอมลและสถตทใชใน

การวจย

การวเคราะหความสมพนธระหวางวธปฏบต

ทดทสดในการตรวจสอบภายใน และประสทธผล

การดำาเนนงานของหนวยงานตรวจสอบภายใน

สงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทยโดยใชการ

วเคราะหสหสมพนธแบบพหคณ(MultipleCorrela-

tionAnalysis)การวเคราะหความถดถอยอยางงาย

(SimpleRegressionAnalysis)และการวเคราะห

การถดถอยเชงพหคณ (Multiple Regression

Analysis) และการสรางสมการพยากรณตามทได

ตงสมมตฐานดงน

H1 : วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในดานการวเคราะหสภาพแวดลอมการดำาเนน

งาน มความสมพนธและผลกระทบตอประสทธผล

การดำาเนนงาน

H2 : วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในดานการบรณาการการประเมนความเสยง

มความสมพนธและผลกระทบตอประสทธผลการ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 69 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ดำาเนนงาน

H3 : วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในดานการตระหนกถงการวางแผนการตรวจ

สอบทครอบคลมมความสมพนธและผลกระทบตอ

ประสทธผลการดำาเนนงาน

H4 : วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในดานประสทธภาพของระบบการสอบทาน

งานตรวจสอบ มความสมพนธและผลกระทบตอ

ประสทธผลการดำาเนนงาน

H5 : วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในดานประสทธผลในการจดสรรทรพยากรใน

การตรวจสอบ มความสมพนธและผลกระทบตอ

ประสทธผลการดำาเนนงาน

H6 : วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายใน ดานคณคาของรายงานการตรวจสอบ

ภายใน มความสมพนธ และผลกระทบต อ

ประสทธผลการดำาเนนงาน

ผลการวจย

ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางวธ

ปฏบตท ดท สดในการตรวจสอบภายในและ

ประสทธผลการดำาเนนงานของหนวยงานตรวจสอบ

ภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

สรปผลการวจยดงน

ตาราง 1 การทดสอบความสมพนธของสมประสทธการถดถอยของวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในกบประสทธผลการดำาเนนงานโดยรวมของหนวยตรวจสอบภายในสงกดสถาบน

อดมศกษาในประเทศไทย

วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายใน

ประสทธผลการด�าเนนงานโดย

รวม

t p-valueสมประสทธ

การถดถอย

ความ

คลาดเคลอน

มาตรฐาน

คาคงท( a )

ดานการวเคราะหสภาพแวดลอมการดำาเนนงาน

ดานการบรณาการการประเมนความเสยง

ดานการตระหนกถงการวางแผนการตรวจสอบทครอบคลม

ดานประสทธภาพของระบบการสอบทานงานตรวจสอบ

ดานประสทธผลในการจดสรรทรพยากรในการตรวจสอบ

ดานคณคาของรายงานการตรวจสอบภายใน

1.158

0.297

-0.035

0.176

0.269

-0.179

0.129

0.494

0.165

0.150

0.138

0.124

0.126

0.153

2.343

1.798

-0.234

1.271

2.174

-1.426

0.847

0.002*

0.076

0.816

0.208

0.033*

0.158

0.400

F=6.685p=0.000AdjR2=0.289

*มนยสำาคญทางสถตทระดบ0.05

จากตาราง1พบวาวธปฏบตทดทสดในการ

ตรวจสอบภายใน ดานประสทธภาพของระบบ

การสอบทานงานตรวจสอบ มความสมพนธและ

ผลกระทบเชงบวกกบประสทธผลการดำาเนนงาน

โดยรวมอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ0.05

70 อมร โทท�ำควำมสมพนธระหวำงวธปฏบตทดทสดในกำรตรวจสอบภำยใน...

ตาราง2 การทดสอบความสมพนธของสมประสทธการถดถอยของวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในกบประสทธผลการดำาเนนงาน ดานคณประโยชนของขอมลทางการเงน ของหนวย

ตรวจสอบภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายใน

ประสทธผลการด�าเนนงาน

ดานคณประโยชนของขอมล

ทางการเงน t p-value

สมประสทธ

การถดถอย

ความคลาด

เคลอน

มาตรฐาน

คาคงท( a )

ดานการวเคราะหสภาพแวดลอมการดำาเนนงาน

ดานการบรณาการการประเมนความเสยง

ดานการตระหนกถงการวางแผนการตรวจสอบทครอบคลม

ดานประสทธภาพของระบบการสอบทานงานตรวจสอบ

ดานประสทธผลในการจดสรรทรพยากรในการตรวจสอบ

ดานคณคาของรายงานการตรวจสอบภายใน

0.789

0.795

-0.283

0.282

-0.030

-0.061

0.066

0.586

0.195

0.178

0.164

0.147

0.149

0.181

1.347

4.064

-1.588

1.721

-0.204

-0.407

0.366

0.182

0.000*

0.116

0.089

0.839

0.685

0.715

F=7.086p=0.000AdjR2=0.303

*มนยสำาคญทางสถตทระดบ0.05

จากตาราง2พบวาวธปฏบตทดทสดใน

การตรวจสอบภายในดานการวเคราะหสภาพแวด

ลอมการดำาเนนงานมความสมพนธและผลกระทบ

เชงบวกกบประสทธผลการดำาเนนงาน ดานคณ

ประโยชนของขอมลทางการเงน อยางมนยสำาคญ

ทางสถตทระดบ0.05

ตาราง 3 การทดสอบความสมพนธของสมประสทธการถดถอยของวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในกบประสทธผลการดำาเนนงาน ดานคณคาขององคกรทเพมขนของหนวยตรวจสอบ

ภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายใน

ประสทธผลการด�าเนนงาน

ดานคณคาขององคกรทเพมขน t

p-

valueสมประสทธ

การถดถอย

ความคลาดเคลอน

มาตรฐาน

คาคงท( a )

ดานการวเคราะหสภาพแวดลอมการดำาเนนงาน

ดานการบรณาการการประเมนความเสยง

ดานการตระหนกถงการวางแผนการตรวจสอบทครอบคลม

ดานประสทธภาพของระบบการสอบทานงานตรวจสอบ

ดานประสทธผลในการจดสรรทรพยากรในการตรวจสอบ

ดานคณคาของรายงานการตรวจสอบภายใน

1.042

0.542

-0.175

0.057

0.264

-0.160

0.158

0.477

0.159

0.145

0.133

0.119

0.121

0.147

2.186

3.406

-1.207

0.428

2.211

-1.323

1.072

0.031*

0.001*

0.231

0.670

0.030*

0.190

0.287

F=8.104p=0.000AdjR2=0.337

*มนยสำาคญทางสถตทระดบ0.05

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 71 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

จากตาราง 3พบวา วธปฏบตทดทสดใน

การตรวจสอบภายใน ดานการวเคราะหสภาพ

แวดลอมการดำาเนนงานและดานประสทธภาพของ

ระบบการสอบทานงานตรวจสอบมความสมพนธ

และผลกระทบเชงบวกกบประสทธผลการดำาเนน

งาน ดานคณคาขององคกรทเพมขน อยางมนย

สำาคญทางสถตทระดบ0.05

ตาราง 4 การทดสอบความสมพนธของสมประสทธการถดถอยของวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในกบประสทธผลการดำาเนนงานดานความไดเปรยบในการดำาเนนงานของหนวยตรวจ

สอบภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายใน

ประสทธผลการด�าเนนงาน

ดานความไดเปรยบ

ในการด�าเนนงาน t p-value

สมประสทธ

การถดถอย

ความคลาด

เคลอน

มาตรฐาน

คาคงท( a )

ดานการวเคราะหสภาพแวดลอมการดำาเนนงาน

ดานการบรณาการการประเมนความเสยง

ดานการตระหนกถงการวางแผนการตรวจสอบทครอบคลม

ดานประสทธภาพของระบบการสอบทานงานตรวจสอบ

ดานประสทธผลในการจดสรรทรพยากรในการตรวจสอบ

ดานคณคาของรายงานการตรวจสอบภายใน(IAR)

1.800

-0.122

0.123

0.161

0.494

-0.253

0.069

0.803

0.268

0.244

0.225

0.201

0.204

0.248

2.241

-0.454

0.503

0.715

2.455

-1.238

0.277

0.028*

0.651

0.617

0.476

0.016*

0.219

0.783

F=2.339p=0.000AdjR2=0.087

*มนยสำาคญทางสถตทระดบ0.05

จากตาราง4พบวาวธปฏบตทดทสดในการ

ตรวจสอบภายในดานประสทธภาพของระบบการ

สอบทานงานตรวจสอบมความสมพนธและผลกระ

ทบเชงบวกกบประสทธผลการดำาเนนงาน ดาน

ความไดเปรยบในการดำาเนนงานอยางมนยสำาคญ

ทางสถตทระดบ0.05

72 อมร โทท�ำควำมสมพนธระหวำงวธปฏบตทดทสดในกำรตรวจสอบภำยใน...

ตาราง 5 การทดสอบความสมพนธของสมประสทธการถดถอยของวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในกบประสทธผลการดำาเนนงานดานความสามารถในการบรรลผลสำาเรจตามเปาหมาย

ของหนวยตรวจสอบภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบภายใน

ประสทธผลการด�าเนนงาน

ดานความสามารถในการบรรล

ผลส�าเรจตามเปาหมาย t p-value

สมประสทธ

การถดถอย

ความคลาด

เคลอน

มาตรฐาน

คาคงท( a )

ดานการวเคราะหสภาพแวดลอมการดำาเนนงาน

ดานการบรณาการการประเมนความเสยง

ดานการตระหนกถงการวางแผนการตรวจสอบทครอบคลม

ดานประสทธภาพของระบบการสอบทานงานตรวจสอบ

ดานประสทธผลในการจดสรรทรพยากรในการตรวจสอบ

ดานคณคาของรายงานการตรวจสอบภายใน

1.002

-0.028

0.195

0.203

0.349

-0.243

0.224

0.598

0.200

0.182

0.167

0.150

0.152

0.185

1.675

-0.143

1.069

1.214

2.330

-1.598

1.214

0.098

0.887

0.288

0.228

0.022*

0.114

0.228

F=5.888p=0.000AdjR2=0.259

*มนยสำาคญทางสถตทระดบ0.05

จากตาราง5พบวาวธปฏบตทดทสดในการ

ตรวจสอบภายในดานประสทธภาพของระบบการ

สอบทานงานตรวจสอบมความสมพนธและผลกระ

ทบเชงบวกกบประสทธผลการดำาเนนงานดาน

ความสามารถในการบรรลผลสำาเรจตามเปาหมาย

อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ0.05

อภปรายผลการวจย

การวจยเรอง ความสมพนธระหวางวธ

ปฏบต ทด ท สดในการตรวจสอบภายในและ

ประสทธผลการดำาเนนงานของหนวยงานตรวจสอบ

ภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย

สามารถอภปรายผลการวจยดงน

1. วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในดานการวเคราะหสภาพแวดลอมการดำาเนน

งาน มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบ

ประสทธผลการดำาเนนงานดานคณประโยชนของ

ขอมลทางการเงนดานคณคาขององคกรทเพมขน

เนองจาก การวเคราะหสภาพแวดลอมการดำาเนน

งาน โดยรวมถงการวเคราะหโครงสรางนโยบาย

องคกร การกำาหนดขอบเขตงาน การมอบหมาย

ผรบผดชอบในการปฏบตงานอยางเปนลายลกษณ

อกษร หรอแมแตการจดทำาคมอการปฏบตงาน

แตละกจกรรมหรอสวนงานตางๆวามครบถวนหรอ

ไม ซงถอเปนกระบวนการสรางวธการปฏบตงาน

ตรวจสอบภายใน โดยการนำาสภาพแวดลอมของ

การดำาเนนงานมาสการจดทำาแผนการตรวจสอบ

ภายในทงระยะสนและระยะยาวตอไป เพอสงผล

ให การดำาเนนงานหนวยตรวจสอบภายในม

ประสทธผลและสามารถสรปรายงานการตรวจสอบ

ภายในตอผบรหารสถาบนอดมศกษาไดอยางถก

ตองเชอถอไดและตรงตามวตถประสงคขององคกร

ตอไปซงสอดคลองกบงานวจยของโสภดาสมปตตกร

(2556:บทคดยอ)พบวาประโยชนขอมลทางธรกจ

และความสำาเรจเปาหมายการพฒนาอยางยงยน

สำาหรบบคคลของการปฏบตงานตรวจสอบภายใน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 73 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ทดทสด เปนปจจยสำาคญทมผลทจะไดรบการ

ปฏ บต งานตรวจสอบภายใน ทดท ส ด เ พม

ประสทธภาพขององคกรในการดำาเนนธรกจ

2. วธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายใน ดานประสทธภาพของระบบการสอบทาน

งานตรวจสอบ มความสมพนธและผลกระทบเชง

บวกกบประสทธผลการดำาเนนงานโดยรวม ดาน

คณคาขององคกรทเพมขนดานความไดเปรยบใน

การดำาเนนงานและดานความสามารถในการบรรล

ผลสำาเรจตามเปาหมายเนองจากการสอบทานงาน

ตรวจสอบภายใน เปนการไดปฏบตงานตรวจสอบ

และบนทกผลการปฏบตงานตามแนวทางหรอคมอ

การปฏบตงานทกำาหนดไวอยางตอเนองและ

สมำาเสมอทำาใหไดมาซงหลกฐานในการตรวจสอบ

ทมความถกตองและครบถวนการสอบทานงานและ

การประเมนผลการปฏบตงานตรวจสอบภายในของ

ผปฏบตงานตรวจสอบอยางตอเนองและสมำาเสมอ

ทงจากคณะกรรมการตรวจสอบภายในและ

ภายนอก และการทบทวนและประเมนความครบ

ถวน เพยงพอ และถกตองของหลกฐานการตรวจ

สอบภายในทจดทำาขน เพอใหแนใจวาการตรวจ

สอบไดครอบคลมในทกกจกรรมขององคกร ซงสง

ผลตอการดำาเนนงานทมประสทธภาพสรางคณคา

ใหกบองคกรและสรางความไดเปรยบในการดำาเนน

งานของหนวยตรวจสอบภายใน ซงสอดคลองกบ

แนวคดของ สมาคมผ ตรวจสอบภายในแหง

ประเทศไทย (2554 : 4) กลาววา กจกรรมการ

ทบทวนสอบทานตรวจสอบและประเมนผลการ

ดำาเนนงานในดานตาง ๆ ใหเกดความเชอมนใน

ความถกตอง เหมาะสม มขนตอนและเปนระบบ

และใหคำาปรกษาในกรณทเกดปญหาอปสรรคใน

การปฏบตทเกยวของ เพอเพมมลคาใหกบองคกร

เพอใหองคกรบรรลเปาหมายทกำาหนดไว เกด

ประสทธภาพประสทธผลของการกำากบดแลกจการ

การบรหารความเสยงและการควบคมภายในอยาง

เปนระบบ

สรปผลการวจย

โดยสรปวธปฏบตทดทสดในการตรวจสอบ

ภายในดานการวเคราะหสภาพแวดลอมการดำาเนน

งานและดานประสทธภาพของระบบสอบทานงาน

ตรวจสอบ มความสมพนธและผลกระทบเชงบวก

กบประสทธผลการดำาเนนงานของหนวยตรวจสอบ

ภายในสงกดสถาบนอดมศกษาในประเทศไทยดง

นนผบรหารหนวยตรวจสอบภายในควรกำาหนด

ใหนกตรวจสอบภายในทกคนรวมกนวเคราะห

สภาพแวดลอมในการดำาเนนงานทงภายในและ

ภายนอกสถาบนอดมศกษา ควรสรางระบบการ

สอบทานงานตรวจสอบภายในใหเกดประสทธภาพ

โดยการกำาหนดขนตอนงานสอบทานเอกสารหรอ

ขอเทจจรงเพอนำามาสการสรปผลการรายงานผล

การดำาเนนงานตรวจสอบภายในและควรใหความ

สำาคญตอการนำาประสบการณดานการตรวจสอบ

ภายในดวยวธปฏบตงานอยางอดตจนถงปจจบน

นำามาสการวเคราะหหาวธปฏบตทดทสดเพอนำามา

สการวางแผนการปฏบตงานของนกตรวจสอบ

ภายในโดยสรางนวตกรรมหรอกระบวนการปฏบต

งานใหมๆทสามารถตอบสนองตอวตถประสงคของ

งานตรวจสอบภายในและวตถประสงคขององคกร

และเพอสรางความไดเปรยบในการดำาเนนงาน

ตรวจสอบภายในตอไป

ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะในการน�าผลการวจยไปใช

1.1 ผ บรหารหนวยตรวจสอบภายใน

ควรกำาหนดใหนกตรวจสอบภายในทกคนรวมกน

วเคราะหสภาพแวดลอมในการดำาเนนงานทง

ภายในและภายนอกสถาบนอดมศกษา เพอนำามา

สการจดทำาแผนงานตรวจสอบภายในเพอใหเกด

ประสทธผลตอการดำาเนนงาน

1.2 ผ บรหารหนวยตรวจสอบภายใน

ควรสรางระบบการสอบทานงานตรวจสอบภายใน

74 อมร โทท�ำควำมสมพนธระหวำงวธปฏบตทดทสดในกำรตรวจสอบภำยใน...

ใหเกดประสทธภาพ โดยการกำาหนดขนตอนงาน

สอบทานเอกสารหรอขอเทจจรงเพอนำามาสการ

สรปผลการรายงานผลการดำาเนนงานตรวจสอบ

ภายในเพอเสนอผบรหารองคกรใหเกดประสทธผล

ในการดำาเนนงานตอไป

1.3 ผ บรหารหนวยตรวจสอบภายใน

ควรใหความสำาคญตอการนำาประสบการณดานการ

ตรวจสอบภายในดวยวธปฏบตงานอยางอดตจนถง

ปจจบน นำามาสการวเคราะหหาวธปฏบตทดทสด

เพอนำามาสการวางแผนการปฏบตงานของนกตรวจ

สอบภายใน โดยสรางนวตกรรมหรอกระบวนการ

ปฏบต งานใหม ๆ ท สามารถตอบสนองต อ

วตถประสงค ของงานตรวจสอบภายในและ

วตถประสงคขององคกรและเพอสรางความได

เปรยบในการดำาเนนงานตรวจสอบภายในได

2. ขอเสนอแนะในการท�าวจยครงตอ

ไป

2.1 ควรศกษาความสมพนธระหวางวธ

ป ฏ บต ทด ท สด ในการตรวจสอบภายในกบ

ประสทธผลการดำาเนนงานกบกลมตวอยางอนๆ

เชน บรษทจดทะเบยนในประเทศไทยหนวยงาน

ราชการในประเทศไทยเปนตนเพอเปนขอมลจาก

การวจยมาเปรยบเทยบกนวามความเหมอนหรอ

แตกตางกนหรอไมอยางไร

2.2 ควรศกษาปจจยทส งผลใหการ

ปฏบตงานตรวจสอบภายในดทสดเชนกำากบดแล

กจการของผบรหารองคกร ความรความสามารถ

ของนกตรวจสอบภายในและสภาพแวดลอมในการ

ดำาเนนงานขององคกรเปนตนเพอไดปจจยทสงผล

ใหการปฏบตงานตรวจสอบภายในประสบความ

สำาเรจได

2.3 ควรศกษาตวแปรอสระอนทมความ

สมพนธกบประสทธผลการดำาเนนงานของหนวย

ตรวจสอบภายในของสถาบนอดมศกษาใน

ประเทศไทยเชนคณลกษณะของคณะกรรมการ

ตรวจสอบภายในการกำากบดแลกจการทดเปนตน

กตตกรรมประกาศ

วจยฉบบนสำาเรจลลวงไดดวยความกรณา

และชวยเหลออยางดยงจากบคคลทงหลายผวจย

ขอขอบพระคณผใหความอนเคราะหในดานตางๆ

ดงตอไปน

ขอขอบพระคณผชวยศาสตราจารยเขมกา

แสนโสมรองคณบดฝายวางแผนและพฒนาคณะ

วทยาการจดการมหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม

นางสาวอทยรตนแกวกผอำานวยการสำานกตรวจ

สอบภายใน มหาวทยาลย มหาสารคาม และ

นางสาววมลรตนวรขนธนกวชาการตรวจเงนแผน

ดนชำานาญการสำานกงานตรวจเงนแผนดนจงหวด

อดรธานทไดใหคำาแนะนำาและไดใหความชวยเหลอ

ในการตรวจสอบเครองมอในการวจย

ขอขอบพระคณ ผบรหารหนวยตรวจสอบ

ภายในของสถาบนอดมศกษาในประเทศไทยทก

ทานทใหความอนเคราะหและสละเวลาใหขอมลท

เปนประโยชนอยางยงตอการวจยในครงน

ขอขอบพระคณมหาวทยาลยราชภฏ

มหาสารคามทไดสนบสนนทนอดหนนการวจยจาก

สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏ

มหาสารคาม ประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2559

ทำาใหการดำาเนนงานวจยประสบความสำาเรจในการ

ครงน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 75 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

เอกสารอางอง

คณะกรรมการกำากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย.(2551).ประกาศคณะกรรมการกำากบตลาดทน เรอง

การขออนญาตและการอนญาตใหเสนอขายหนทออกใหม.กรงเทพฯ:15ธนวาคม2551.

จนทนาสาขากรนพนธเหนโชคชยชนะและศลปพรศรจนเพชร.(2554).การตรวจสอบภายในและ

การควบคมภายใน.กรงเทพฯ:มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ธนาภญญอตตฤทธ.(2548).ความสมพนธระหวางคณลกษณะคณะกรรมการตรวจสอบกบประสทธภาพ

การดำาเนนงานของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย.วทยานพนธบช.ม.

มหาสารคาม:มหาวทยาลยมหาสารคาม.

พมลพรรณภขมง.(2556).ผลกระทบของการปฏบตงานของคณะกรรมการตรวจสอบทดทมตประสทธผล

การดำาเนนงานของสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย. วทยานพนธ บช.ม. มหาสารคาม :

มหาวทยาลยมหาสารคาม.

สมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทย.(2558).ใบประกาศวชาชพตรวจสอบภายใน CIA.คนเมอ14

มกราคม2559.จากhttp://www.theiiat.or.th/train/cerdesc.php?n=90119104600&cat=.

สมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทย.(2554).มาตรฐานสากลการปฏบตงานวชาชพการตรวจสอบ

ภายใน.กรงเทพฯ:สมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทย.

สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา.(2559).ประวตความเปนมาของสถาบนอดมศกษา ในประเทศไทย.

คนเมอ4มกราคม2559.จากhttp://www.mua.go.th.

สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2558).สถาบนอดมศกษาในสงกด สกอ.คนเมอ17สงหาคม

2558.จากhttp://www.mua.go.th/know_ohec/university_mua.xls.

โสภดา สมปตตกร. (2556). วธปฏบตในการตรวจสอบภายในทดทสดและความสามารถในการบรรลผล

สำาเรจตามเปาหมายอยางยงยน การตรวจสอบเชงประจกษจากบรษทจดทะเบยนในประเทศไทย.

ปรชญาดษฏบณฑตสาขาวชาการบญชมหาสารคาม:มหาวทยาลยมหาสารคาม.

อรอมาบตรแสง.(2556).ความสมพนธระหวางการบรหารกจกรรมงานตรวจสอบภายในกบประสทธผล

การดำาเนนงานของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. วทยานพนธ บช.ม.

มหาสารคาม:มหาวทยาลยมหาสารคาม.

กระบวนการสร างความคดรวบยอดทางคณตศาสตรของนกเรยน

ชนมธยมศกษาปท 5 เรอง เลขยกก�าลง ในชนเรยนทใชวธการแบบเปด

Processes of 11th Grade Students’ Mathematical Concept Formation of

Exponents in Classroom using Open Approach

นลนทพยวงษาพด1,เกยรตแสงอรณ2,สมควรสชมภ3

NalintipVongsapat1,KiatSangaroon2,SomkuanSrichompoo3

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษากระบวนการสรางความคดรวบยอดทางคณตศาสตรของ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 เรอง เลขยกกำาลง ในชนเรยนทใชวธการแบบเปด กลมเปาหมายของการ

วจยคอนกเรยนชนมธยมศกษาปท5ภาคเรยนท2ปการศกษา2557จำานวน6คนโรงเรยนผดงนาร

จงหวดมหาสารคามวเคราะหขอมลดวยการวเคราะหโพรโทคอลการแกปญหาของนกเรยนโพรโทคอลการ

สมภาษณนกเรยนและผลงานนกเรยนโดยอาศยกรอบแนวคดของMangalมาใชในการวเคราะหขอมล

ผลการวจยพบวาในชนเรยนทจดการเรยนการสอนดวยวธการแบบเปดพบกระบวนการสรางความ

คดรวบยอดทางคณตศาสตรของนกเรยนเรองเลขยกกำาลงซงมรายละเอยดดงตอไปน1)การรบรนกเรยน

รบร ปญหาผานการอานสถานการณปญหารวมกบสอหรอการคำานวณเชงสญลกษณและวเคราะห

สถานการณปญหาอยางคราวๆทำาใหนกเรยนไดรบขอมลเพอนำามาใชในการวเคราะหคณสมบตรวมของ

เลขยกกำาลง2)การทำาใหเปนนามธรรมนกเรยนสงเคราะหคณสมบตรวมระหวางเลขยกกำาลงและ3)การ

ทำาใหเปนกฎเกณฑทวไปนกเรยนสรปหรอสรางนยามหลกการกฎเกณฑทางคณตศาสตรซงแสดงแทนคณ

สมบตรวมระหวางเลขยกกำาลงทำาใหเกดเปนความคดรวบยอด

ค�าส�าคญ : ความคดรวบยอดทางคณตศาสตร,วธการแบบเปด

1 นกศกษาระดบปรญญาโทหลกสตรศกษาศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาการศกษาวทยาศาสตรและเทคโนโลยคณะศกษา

ศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนเบอรโทรศพท095-5061181(Nalintipkku@gmail.com)2 ผชวยศาสตราจารยอาจารยทปรกษาคณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน(skiat@kku.ac.th)3 อาจารยสาขาวชาคณตศาสตรศกษาคณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน(srichompoo_crme@kku.ac.th)1 MasterofEducationinScienceandTechnology,FacultyofEducation,KhonKaenUniversity.2 Asst.ProfDepartmentofMathematics,FacultyofScience,KhonKaenUniversity.3 Teacher,CenterforResearchinMathematicsEducation,FacultyofEducation,KhonKaenUniversity.

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 77 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

Abstract

Thepurposeofthisresearchwastostudytheprocessesof11th gradestudents’mathematical

conceptformationofexponentswhileintheclassroomandusinganopenapproach.Thetarget

groupconsistedofsix11th gradestudentsstudyingduringthesecondsemesterofthe2014school

yearatPhadungnareeSchoolinMahaSarakhamprovince.Mangal’sframeworkwasusedfordata

analysisbasedontheprotocolofstudents’activitiesintheclassroomusingtheOpenApproach.

Theresultsfoundall3phasesofstudents’mathematicalconceptformationofexponents

asfollows:1)Perception-studentsrecognizetheproblemthroughreadingsituationsandoperate

withinstructionmediaorsymboliccomputation;theyanalyzetheproblemandreceiveinformation

tobeusedintheiranalysisofthecommonpropertiesofanexponent.2)Abstraction-students

synthesizeacommonpropertyofexponentsand3)Generalization-studentscouldgeneralizeor

form somemathematical definition,mathematical principles ormathematical rules about the

commonpropertiesofexponents.

Keywords : Mathematicalconcept,OpenApproach

บทน�า

ความคดรวบยอดทางคณตศาสตรเปนพน

ฐานสำาคญสำาหรบการเรยนร คณตศาสตรและ

การนำาความร ทางคณตศาสตรไปใชในการแก

ป ญหา นกเ รยนท ม ความคดรวบยอดทาง

คณตศาสตรดมกจะสามารถเรยนรและแกปญหา

ทางคณตศาสตรไดดรวมทงมพนฐานทจะเชอมโยง

และคดเกยวกบคณตศาสตรในระดบสงไดดดวย

อาจกลาวไดวาความคดรวบยอดทางคณตศาสตรม

ความสำาคญตอประสทธภาพการเรยนรคณตศาสตร

ของนกเรยน(สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร

และเทคโนโลย,2555)จะเหนวานกเรยนทมความ

คดรวบยอดทางคณตศาสตรดมกจะเปนผทมความ

ร ความเขาใจในวชาคณตศาสตรอยางถองแท

สามารถอธบายความรเหลานนไดอยางชดเจนและ

สามารถนำาความรเหลานนไปแกปญหาไดอยางสม

เหตสมผล (อมพร มาคะนอง, 2552) เนองจาก

ปญหาทางคณตศาสตรมลกษณะเปนนามธรรมกฎ

เกณฑ ครจงไมสามารถสอสารความคดรวบยอด

ทางคณตศาสตรใหกบนกเรยนโดยการใหความ

หมายหรอนำาเสนอบทนยามแตสามารถจดเตรยม

สถานการณหรอตวอยางทเหมาะสมใหกบผเรยน

(Skemp,1987)นกเรยนจะตองพงพาตนเองในการ

สร างความคดรวบยอดเพราะการทนกเรยน

พยายามจดจำาความคดรวบยอดเชงนยามนนเปน

วธการททำาใหนกเรยนเกดความยงยากในการเรยน

รคณตศาสตร(Tall,2001)

การจดการเรยนการสอนคณตศาสตรสวน

ใหญในประเทศไทยมงเนนการสอนเนอหา ทกษะ

การคำานวณโดยการบอกวธทำา ใหตวอยางและมง

ใหนกเรยนทำาตามตวอยางโดยไมเปดโอกาสให

นกเรยนเรยนรดวยตนเอง(สถาบนสงเสรมการสอน

วทยาศาสตรและเทคโนโลย,2555)โดยเฉพาะชน

เรยนในระดบมธยมศกษาตอนปลาย การจดการ

เรยนการสอนสวนใหญเนนการทองจำา กฎ สตร

ทฤษฎเพอการสอบวดผลสมฤทธและการสอบเขา

มหาวทยาลยมากกวาเนนกระบวนการเรยนรของ

นกเรยน (สำานกงานคณะกรรมการการศกษา ขน

พนฐาน,2550)จากสภาพการณของชนเรยนไทย

78 นลนทพย วงษาพด, เกยรต แสงอรณ, สมควร สชมภกระบวนการสรางความคดรวบยอดทางคณตศาสตร...

โดยสวนใหญการจดการเรยนการสอนคณตศาสตร

จะเนนการสอนความรและทกษะในการคดคำานวณ

เปนหลกซงจดเนนดงกลาวยงไมสอดคลองกบการ

จดการเรยนการสอนในปจจบน ครสวนมากยงคง

ใชรปแบบการสอนแบบเดมๆบทบาทของครจงเปน

เพยงผ บรรยาย ผ บอก ผ สาธตเนอหาทาง

คณตศาสตรอนกอใหเกดการเรยนรของนกเรยนท

มองเฉพาะผลลพธไม ได เน นกระบวนการให

นกเรยนไดแสวงหาความรดวยตนเองซงเปนการ

มองขามกระบวนการเรยนร และทศนคตของ

นกเรยนทจะนำานกเรยนไปสการเรยนรดวยความ

เขาใจ(Inprasitha,2006)การสอนคณตศาสตรท

เนอหาสวนใหญเปนกฎ สตร และหลกการทาง

คณตศาสตรการใหนกเรยนทำาแบบฝกหดจำานวน

มากเพอใหจำาเนอหาเหลานนใหไดเปนเพยงการ

สอนคณตศาสตรทเทยบไดกบการบอกคณตศาสตร

เทานน(ไมตรอนทรประสทธ,2546)

การสอนคณตศาสตรเพอทจะนำาพาสาระ

ทางคณตศาสตรไปสความเขาใจการคดและการแก

ปญหาของนกเรยนเปนเรองทมความสำาคญ การ

สอนจะตองมวธการสอนทถกตองและวธการสอนท

ถกตองจะทำาใหคณภาพการสอนคณตศาสตร

ประสบความสำาเรจ (กนก วงษตระหงาน, 2552)

การจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมใหผ

เรยนเกดกระบวนเรยนร ในรายวชาคณตศาสตรผ

สอนจำาเปนตองอาศยนวตกรรมใหมๆมาใชในการ

จดกจกรรมการเรยนการสอน เช น การใช

สถานการณปญหาปลายเปด (Open - ended

Problems) ซงจะสามารถดงกระบวนการทาง

คณตศาสตร ออกมาจากนกเรยนได มากและ

สามารถนำานกเรยนไปสการคนพบ กฎ สตรและ

หลกการทางคณตศาสตรดวยตวของนกเรยนเอง

(ไมตรอนทรประสทธ,2546)

วธการแบบเปด(OpenApproach)เปนวธ

การสอนทครนำาเสนอสถานการณปญหาปลายเปด

ใหกบนกเรยนซงเปนปญหาทไมไดมเพยงคำาตอบ

เดยวหรอวธการแกปญหาเพยงวธเดยวและคร

อาศยวธการทหลากหลายในการแกปญหาเพอ

เตรยมประสบการณในการคนพบสงใหมโดยการ

รวบรวมความรทกษะกระบวนการและวธการทาง

คณตศาสตรทไดจากประสบการณเดมของนกเรยน

(Becker&Shimada,1997)การสอนดวยวธการ

แบบเปดมจดเดนคอ การทนกเรยนเขารวมในบท

เรยนอยางกระตอรอรนและเสนอแนวคดของตวเอง

มากขน นกเรยนมโอกาสในการใชความร ทาง

คณตศาสตรและทกษะทครอบคลมมากขนนกเรยน

ทมผลสมฤทธตำาสามารถแกปญหาทางคณตศาสตร

ทมความหมายดวยตนเอง(Sawada,1997)จะเหน

วา ลกษณะของชนเรยนทใชวธการแบบเปด เพม

โอกาสใหนกเรยนแสดงแนวคดทหลากหลายในการ

แกปญหา มการอภปรายเกยวกบแนวคดของ

ตนเองและพฒนาแนวคดผานการเรยนรรวมกบ

เพอนในชนเรยนสอดคลองกบแนวคดของ Taka-

hashi (2006)กลาววานกเรยนจะสามารถเรยนร

แนวคดอนๆไดจากแนวคดของเพอนรวมชนเรยน

และแนวคดของDerry(1996อางถงในมงคลประ

เสรฐสงฆ, 2551) กลาววา การทนกเรยนเขารวม

กจกรรมในชนเรยนจะมผลทำาใหนกเรยนสามารถ

สรางความคดรวบยอดทางคณตศาสตรทละนดจน

กระทงเกดเปนโครงสรางทแขงแรง

แนวคดเรองเลขยกกำาลงเปนแนวคดทาง

คณตศาสตรทสำาคญมบทบาทอยางมากในการ

เรยนคณตศาสตรขนสงแตยงเปนปญหาและเกด

ความยงยากสำาหรบนกเรยน (Weber, 2002) ซง

จากการสมภาษณครผสอนวชาคณตศาสตรโดยใช

คำาถามปลายเปดเพอตองการทราบเนอหาใดท

นกเรยนมความบกพรองมากทสดพบวา เลขยก

กำาลงเปนเรองหนงทนกเรยนมขอบกพรองอยมาก

(ขวญใจสายสวรรณ,2554)สอดคลองกบผลการ

วจยของกำาจรมณแกว(2552)ทำาการศกษาความ

รพนฐานวชาคณตศาสตรเรองเลขยกกำาลงพบวา

นสตมขอบกพรองในเรองสมบตตางๆของเลขยก

กำาลง ความหมายของเลขยกกำาลง การใชเลขยก

กำาลงแสดงจำานวน และการดำาเนนการของเลขยก

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 79 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

กำาลงเนองจากนกเรยนบางสวนเรยนรเกยวกบเลข

ยกกำาลงโดยการจดจำากฎ สตร วธคำานวณซง

นกเรยนไมไดมความเขาใจอยางแทจรงเกยวกบ

การดำาเนนการของเลขยกกำาลง (Wagner &

Parker,1993) จากประเดนทกลาวมาขางตนผวจย

จงสนใจศกษากระบวนการสรางความคดรวบยอด

ทางคณตศาสตรของนกเรยนระดบชนมธยมศกษา

ปท5เรองเลขยกกำาลงในชนเรยนทใชวธการแบบ

เปด ซงชนเรยนนนกเรยนไมมประสบการณในชน

เรยนทจดการเรยนการสอนดวยวธการแบบเปดมา

กอน ประโยชนของการวจยจะชวยใหครไดเขาใจ

กร ะบวนการสร า งความค ด รวบยอดทาง

คณตศาสตรของนกเรยนซงมความสำาคญตอการ

เรยนรคณตศาสตรของนกเรยนในระดบสงตอไป

และเปนแนวทางทสามารถพฒนาการจดการเรยน

การสอนเรองเลขยกกำาลง

วตถประสงคของการวจย

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษา

กระบวนการสร า งความค ด รวบยอดทาง

คณตศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท5เรอง

เลขยกกำาลงในชนเรยนทใชวธการแบบเปด

ขอบเขตของการวจย

บรบทชนเรยนทใชในการศกษาครงนคอชน

เรยนคณตศาสตรระดบมธยมศกษาปท 5 จดการ

เรยนการสอนดวยวธการแบบเปดตามแนวคดของ

Inprasitha (2010) ซงชนเรยนนนกเรยนไมม

ประสบการณในการเรยนการสอนดวยวธการแบบ

เปดมากอน ผวจยนำาวธการแบบเปดมาใชตงแต

ภาคเรยนท1ปการศกษา2557กลมเปาหมายคอ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนผดงนาร

จงหวดมหาสารคามจำานวน6คน(3ค)ขอบเขต

เนอหาทใชในการศกษาครงนคอเรองเลขยกกำาลง

ระดบชนมธยมศกษาปท 5 เนอหายดตามหนงสอ

เรยนคณตศาสตรเพมเตมชนมธยมศกษาปท4–6

เลม 3 (สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย[สสวท.],2555)

เครองมอทใชในการวจย

1. เครองมอทใชในการเกบขอมล

1.1 แผนการจดการเรยนรเรองเลขยก

กำาลงจำานวน6แผน6ชวโมง

1.2 เครองบนทกวดทศน

ใชบนทกภาพและเสยงของนกเรยน

ตลอดทงกจกรรมการเรยนการสอนและผวจยนำา

ขอมลทไดจากการบนทกวดทศนในรปของภาพและ

เสยงมาถอดคำาพดเปนขอความในรป โพรโทคอล

เพอใชสำาหรบการวเคราะหขอมล

1.3 เครองบนทกภาพนง

ใช บนทกภาพขณะทนกเรยนแสดง

พฤตกรรมตางๆ ระหวางการเรยนการสอนและ

บนทกภาพผลงานของนกเรยน

1.4 เครองบนทกเสยง

ใชบนทกเสยงของนกเรยนระหวางการ

จดการเรยนการสอนและการสมภาษณหลงการ

จดการเรยนสอน ผวจยนำาขอมลทไดมาจดทำาโพร

โทคอลเพอใชประกอบการวเคราะหขอมล

1.5 แบบบนทกการสมภาษณเชงลก

ใชบนทกการสมภาษณนกเรยนหลงการ

จดการเรยนการสอนเพอตรวจสอบความเขาใจและ

คนหาหลกฐานทแสดงถงกระบวนการสรางความ

คดรวบยอดทางคณตศาสตรของนกเรยนเกยวกบ

เรองเลขยกกำาลง

2. ขอมลทน�ามาใชในการวเคราะห

2.1 ผลงานเขยนของนกเรยนซงบนทก

วธการแนวคดตางๆจากการแกปญหาปลายเปด

กระดาษทดของนกเรยนเพอใช เป นเหตผล

สนบสนนแนวคดในการแกปญหา

2.2 โพรโทคอลการแก ป ญหาของ

นกเรยนเปนขอมลทไดจากเครองบนทกวดทศนซง

80 นลนทพย วงษาพด, เกยรต แสงอรณ, สมควร สชมภกระบวนการสรางความคดรวบยอดทางคณตศาสตร...

บนทกพฤตกรรมของนกเรยนตลอดการจดการ

เรยนการสอนและนำาขอมลมาถอดคำาพดเปน

ขอความ เรยกวา โพรโทคอล เพอใหเหนราย

ละเอยดในขณะทนกเรยนแกปญหา อภปรายผล

และสรปเชอมโยงแนวคดทางคณตศาสตร

2.3 โพรโทคอลการสมภาษณเชงลก

นกเรยนเปนขอมลทไดจากการถอดคำาพดจากเทป

เสยงและแบบบนทกการสมภาษณนกเรยนหลงการ

จดการเรยนร จดทำาเปนโพรโทคอลเพอสนบสนน

การวเคราะหขอมลจากโพรโทคอลการแกปญหา

และผลงานของนกเรยน

วธด�าเนนการวจย

การวจยครงนใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ

วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหโพรโทคอลและนำา

เสนอขอมลแบบการบรรยายเชงวเคราะห โดยผ

วจยดำาเนนการเกบรวบรวมขอมลมขนตอนดงตอ

ไปน

1. การดำาเนนงานกอนเกบขอมล

1.1 ผวจยศกษาบรบทของโรงเรยนพนท

วจยเกยวกบรปแบบการจดการเรยนการสอนของ

คร พฤตกรรมการเรยนรของนกเรยน สอบถาม

ปญหาตางๆทพบในการจดการเรยนการสอนวชา

คณตศาสตรระดบมธยมศกษาปท5จากครผสอน

รายวชาคณตศาสตร

1.2 ผ วจยปฏบตการสอนในรายวชา

คณตศาสตรเพมเตมระดบมธยมศกษาปท 5 โดย

นำาวธการแบบเปดมาใชจดการเรยนการสอนซง

เปนวธการสอนทเนนการแกปญหาทางคณตศาสตร

เปดโอกาสใหนกเรยนไดอภปรายภายในกลมยอย

และทงชนเรยน

1.3 การคดเลอกกลมเปาหมาย

กลมเปาหมายในการวจยนคอนกเรยน

ชนมธยมศกษาปท5/13ภาคเรยนท2ปการศกษา

2557 โรงเรยนผดงนาร อำาเภอเมองจงหวด

มหาสารคามจำานวน6คนแบงเปน3คคดเลอก

จากการสงเกตชนเรยนโดยพจารณาเลอกนกเรยน

ทสามารถทำางานรวมกนแลกเปลยนแสดงความคด

เหนรวมกนในการแกปญหาปลายเปด สามารถ

เขยนอธบายแนวคดของตนเองในการแกปญหาม

ความกลาทจะอภปรายแนวคดตอชนเรยน

1.4 ผ วจยสร างเคร องมอวจย คอ

แผนการจดการเรยนรเรองเลขยกกำาลงรวมกบผ

ชวยวจยจำานวน 3 คน ดำาเนนการศกษาเอกสาร

เกยวกบแนวคดการสรางแผนการจดการเรยนรท

ใชวธการแบบเปดและศกษาขอบเขตของเนอหา

เ ร อ ง เ ลขยกกำ าล งซ ง ย ดตามหน ง ส อ เ ร ยน

คณตศาสตรเพมเตมชนมธยมศกษาปท4–6เลม

3 สถาบนส งเสรมการสอนวทยาศาสตร และ

เทคโนโลย(สสวท.)เพอออกแบบกจกรรมและสราง

ปญหาปลายเปดตามแนวคดชนดปญหาปลายเปด

ของBecker&Shimada(1997)เพอใหเปนปญหา

ทมกระบวนการเปดมแนวคดในการแกปญหาท

หลากหลายวธ ผ วจยและผชวยวจยคาดการณ

แนวคดของนกเรยนทจะตอบสนองตอคำาสงใน

สถานการณปญหาและเตรยมคำาถามเพอกระตนให

นกเรยนไดอธบายถงความเขาใจทางคณตศาสตร

ของตนเอง จดเตรยมสอเพอสงเสรมความเขาใจ

ของนกเรยน โดยในการวจยครงนแผนการจดการ

เรยนรไดรบการดแลใหคำาแนะนำาจากอาจารยท

ปรกษาวทยานพนธและตรวจสอบจากผเชยวชาญ

ทางดานคณตศาสตรศกษามหาวทยาลยขอนแกน

2. การดำาเนนการเกบรวบรวมขอมล

2.1 ผวจยจดการเรยนการสอนดวยวธ

การแบบเปดโดยอาศยแผนการจดการเรยนรเรอง

เลขยกกำาลง จำานวน 6 แผน 6 ชวโมง ในชน

มธยมศกษาปท5ภาคเรยนท2ปการศกษา2557

โรงเรยนผดงนารจงหวดมหาสารคามระหวางการ

เรยนการสอนนกเรยนแกปญหาดวยตนเองผวจย

สงเกตพฤตกรรมการเรยนรของนกเรยน บนทก

แนวคดหรอวธการแกปญหาทางคณตศาสตรของ

นกเรยนทเกดขนในชนเรยนโดยไมแทรกแซงและผ

ชวยวจยบนทกวดทศนพฤตกรรมการเรยนรของ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 81 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

นกเรยนกล มเปาหมายตลอดการจดการเรยน

การสอน

2.2 ผวจยสมภาษณเชงลกนกเรยนกลม

เปาหมายหลงจากกจกรรมการเรยนการสอน เพอ

คนหาหลกฐานเกยวกบความคดรวบยอดทาง

คณตศาสตรเรองเลขยกกำาลงและความเขาใจทาง

คณตศาสตรของนกเรยนเกยวกบวธการแกปญหา

ของเพอนทเกดขนในชนเรยน โดยการใชคำาถาม

“อะไร”“ทำาไม”“อยางไร”ใหนกเรยนอธบายแนวคด

ความเขาใจทางคณตศาสตรของตนเองในผลงานท

ไดมาจากการทำากจกรรมซงอยในรปแบบของ

ขอความรปภาพและสญลกษณทางคณตศาสตร

2.3 ผวจยนำาขอมลจากการสมภาษณ

เชงลกนกเรยนและขอมลจากเครองบนทกวดทศน

มาถอดคำาพดและพฤตกรรมจดทำาเปนโพรโทคอล

เพอใชในกาวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลในการศกษาครงน นำา

ข อมลทได จากโพรโทคอลการแกป ญหาของ

นกเรยน โพรโทคอลการสมภาษณเชงลกนกเรยน

และ ผลงานของนกเรยนในแผนการเรยนรจำานวน

6 แผนมาวเคราะหกระบวนการสรางความคดรวบ

ยอดทางคณตศาสตรของนกเรยนเรองเลขยกกำาลง

ทเกดขนในแตละขนตอนของวธการแบบเปดตาม

กรอบแนวคดของMangal (2007) แลวนำาเสนอ

ขอมลในรปแบบการบรรยายเชงวเคราะหโดยม

โครงสรางการวเคราะหขอมลดงภาพประกอบ1

ภาพประกอบ 1แสดงแผนภาพการวเคราะหขอมล

ผลการวจย

จากการทผวจยจดการเรยนการสอนตาม

แผนการจดการเรยนรโดยอาศยการสอนดวยวธ

การแบบเปดเรอง เลขยกกำาลงจำานวน6แผน6

ชวโมงเพอศกษากระบวนการสรางความคดรวบ

ยอดทางคณตศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาป

ท5ตามกรอบแนวคดของMangal(2007)มราย

ละเอยดดงตอไปน

แผนการจดการเรยนร ท 1 กจกรรมพบ

กระดาษ เปาหมายของบทเรยนคอ นกเรยน

สามารถหาความสมพนธระหวางจำานวนครงทพบ

กบจำานวนชองทเกดขนไดและมความคดรวบยอด

เกยวกบความหมายของเลขยกกำาลงทมเลขชกำาลง

เปนจำานวนเตมบวก

ขนท 1 การน�าเสนอปญหาปลายเปด

ปญหาท 1 “พบครงกระดาษ 5 ครง จะม

จำานวนชองทเกดจากการพบในแตละครงจำานวน

เทาใด”

แผน 4แผน 5แผน 6

82 นลนทพย วงษาพด, เกยรต แสงอรณ, สมควร สชมภกระบวนการสรางความคดรวบยอดทางคณตศาสตร...

คำาสง1.ใหนกเรยนพบครงกระดาษ5ครง

พรอมทงบนทกจำานวนชองทเกดจากการพบใน

แตละครง

2. ใหนกเรยนพจารณาหาความสมพนธ

ระหวางจำานวนครงทพบและจำานวนชองทเกดขน

ขนท 2 การเรยนร ด วยตนเองของ

นกเรยน

1. การรบร นกเรยนอานสถานการณ

ปญหาดำาเนนการพบกระดาษบนทกขอมลจำานวน

ครงทพบและจำานวนชองทเกดจากการพบในแตละ

ครงดงโพรโทคอลตอไปนเตย ครงท1ไดเทาไหรฟาง มนแบงครงได2ชอง(ใชมอชแสดงวากระดาษ

A4ถกแบงเปน2ชอง)เตย (พบครงกระดาษ)เออใชมนแบงครงเปน2ชองฟาง พบครงท 2 (พบครงจากกระดาษทพบครงแลว

1ครง)เตย ไดเทาไหรเดยวเขาเปนคนเขยนฟาง (คลกระดาษชเพอนบชอง)มนแบงเปน4ชอง)

2. การท�าใหเปนนามธรรม นกเรยน

สงเคราะหลกษณะรวมของจำานวนชองทเกดจาก

การพบครงกระดาษดงโพรโทคอลตอไปนฟาง มนจะเปนอยางงรเปลาจาก4ไป8เพราะพบ

ครงมนจะถกแบง ชองมนกจะถกแบงไปเรอยๆ

ถาเราพบครงไปเรอยๆเตย ยงไงฟาง นไง(ชใหดรอยพบ)เตย จาก4ชองพบครงอกชองเดมมนกถกแบงกเปน

8ใชไหมเตย ลองพบอกๆตอไปครงท4ฟาง (พบครงครงท4)เตย ได16ชองรเปลาจาก8เปน16ฟาง นาจะ(คลกระดาษชเพอนบจำานวนชอง)ได16

ตวอยางโพรโทคอลจากการสมภาษณนกเรยนคร ดจากผลงานของเราในการพบกระดาษพวกเรา

สงเกตเหนอะไรบางถาพบครงฟาง จะมรอยแบงA4ออกเปน2ชองคร เราพดวาถาพบครงจะมรอยพบ ถาพบครงอก ซง

มนกคอพบครงครงท2พวกเราเหนอะไรฟาง เหนวาม4ชองคร แลวเหนอะไรอกเตย เหนวามนแบงครงคร อะไรมาแบงครงฟาง มนกจะเปนแบบน(วาดรป)ถาพบครงท2พบครง

จะมรอย2รอยแบงชองอนเดม

คร ออถาพบครงท3มนจะเปนยงไงเตย มนกจะแบงไปเรอยๆพอพบครง

กจะเกดรอยพบอยางอนนจาก

4ชองมนกถกแบงกเปน8

จากโพรโทคอลการสมภาษณขางตนแสดง

ใหเหนวานกเรยนไดตระหนกถงลกษณะรวมของ

รอยพบและจำานวนชองทเกดจากการพบกระดาษ

3. การท�าใหเปนกฎเกณฑทวไปนกเรยน

รวบรวมลกษณะรวมของจำานวนชองทเกดจากการ

พบครงกระดาษแตละครงและสรปความสมพนธ

ระหวางจำานวนครงทพบและจำานวนชองทเกดขน

ดงโพรโทคอลตอไปนเตย จำานวนชองจะเปนถาเอา 2 ไปคณกบครงกอน

หนาจะไดชองครงตอไปใชไหมฟาง เพราะวาเราพบครงกระดาษแบงเปน2ชองใช

ไหมพบครงอกกจะถกแบงครงอกกเหมอนเอา

2ไปคณครงกอนหนากไดชองครงถดไปมนนา

จะเปนแบบนไปเรอยๆหรอจะวายงไงดเตย ออนไง4กคอแลว8ก2คณกน3ตว16ก

2คณกน4ตว32ก2คณ5ตวถกไหม2เพม

ขนทละตวฟาง ความสมพนธของ2คณเตย เปน2ยกกำาลงไงฟาง เออมนเขยนเปนเลขยกกำาลงได

เตย 2ยกกำาลงฟาง เปนอะไรเตย ครงทพบ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 83 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ฟาง จำานวนชองเทากบ2กำาลงครงทพบ2กำาลงเตย 32คอ2คณ5ตวกคอ,16,8ความสมพนธถก

แลว

จากโพรโทคอลและภาพผลงานเขยนแสดง

ใหเหนวานกเรยนรวบรวมลกษณะรวมของจำานวน

ชองทเกดจากการพบครงกระดาษแตละครงโดย

อาศยแนวคดเรองการคณชวยในการแกปญหาและ

สรปความสมพนธระหวางจำานวนครงทพบและ

จำานวนชองทเกดขนจากการพบกระดาษเขยนอย

ในรปเลขยกกำาลงคอเทากบจำานวนชองเมอn คอ

จำานวนครงทพบ

ขนท 3 การอภปรายและเปรยบเทยบ

แนวคดรวมกนทงชนเรยน

นกเรยนนำาเสนอแนวคดในการแกปญหา

เปนคหนาชนเรยนเพอใหนกเรยนทกคนเกดการ

เรยนรจากแนวคดของเพอน ครตงคำาถามเพอให

นกเรยนรวมกนอภปรายเปรยบเทยบแนวคดทเกด

ขนในขนเรยน

ขนท 4 การสรปโดยการเชอมโยงแนวคด

ทางคณตศาสตรของนกเรยนทเกดขนในชน

เรยน

ครตงคำาถามเพอใหนกเรยนสรปและเชอม

โยงไปสบทนยามของเลขยกกำาลงจากแนวคดทาง

คณตศาสตรทเกดขนในชนเรยนดงโพรโทคอลตอ

ไปน

ฟาง เพราะวาจากทเราพบกระดาษ เราจะเหนวา

จำานวนชองเพมขนใชไหมคะ จากพบครงแรกได

2ชองพบครงตอไปอกกมรอยไปแบงครงชองเดม

อกกจะไดชองมนจะเพมขนใชไหมคะเพมเปน2

เทามนกคอเปนแบบนเรอยๆเรากสามารถเขยน

ใหอยในรปเลขยกกำาลงคะคร เพอนพยายามจะบอกวา จำานวนครงทพบกบ

จำานวนชองมนเพมขนอยางไรนร เปน2เทา

คร เปน2เทาและจากจำานวนชองเพอนกมองเหนวา

สามารถเขยนอยในการคณเปน 2 คณกนหรอ

สามารถเขยนใหอยในรปเลขยกกำาลงคร เรองนเราสามารถเชอมโยงไปสความหมายของ

เลขยกกำาลงไดใชไหมนร. ไดคร ตรงไหนทเราเชอมโยงไดกฟ 2คณ2ไปเรอยๆกเปนคร เพอนบอกวา2คณ2ไปเรอยๆตวอยางความ

สมพนธทเราหาไดคออนนหมายความวายงไงนร. 2คณกนnตวคร โอเค ถาจะสรปความหมายของเลขยกกำาลงเปน

กรณทวไปนกเรยนสามารถสรปไดอยางไรเตย มอง2เปนaนร aกำาลงเทากบaคณกนตวคร ขอตวแทนออกมาเขยนบนกระดาษแนท an=axaxa•••xa

nตว

จากโพรโทคอลขางตนจะเหนวา นกเรยน

สามารถอธบายกระบวนการคนหาความสมพนธ

ทางคณตศาสตรของจำานวนครงทพบและจำานวน

ชองทเกดจากการพบกระดาษ จนกระทงสรปเปน

ความสมพนธระหวางจำานวนครงทพบและจำานวน

ชองทเกดขนและนกเรยนสามารถเชอมโยงแนวคด

ทเกดขนในชนเรยนไปสบทนยามของเลขยกกำาลง

ดวยตนเอง

อภปรายผลการวจย

จากการศกษากระบวนการสรางความคด

รวบยอดทางคณตศาสตร ของนก เร ยนช น

มธยมศกษาปท5เรองเลขยกกำาลงในชนเรยนท

สอนดวยวธการแบบเปด นกเรยนสรางความคด

84 นลนทพย วงษาพด, เกยรต แสงอรณ, สมควร สชมภกระบวนการสรางความคดรวบยอดทางคณตศาสตร...

รวบยอดทางคณตศาสตรขนในขนการเรยนรดวย

ตนเองขณะแกป ญหาปลายเปดโดยนกเรยน

พยายามแสดงแนวคดทหลากหลายในการแก

ปญหา ดำาเนนการกบสอหรอการคำานวณเชง

สญลกษณทางคณตศาสตรโดยอาศยความรทาง

คณตศาสตรจากประสบการณเดมเพอคนหา

แนวทางการแกปญหานกเรยนตระหนกถงลกษณะ

รวมของเลขยกกำาลงจากแนวคดทางคณตศาสตรท

เกดขนในการแกปญหาจนกระทงสามารถสรปเปน

กฎสตรวธการทางคณตศาสตรทำาใหเกดความคด

รวบยอดเกยวกบเรองเลขยกกำาลงซงความคดรวบ

ยอดทางคณตศาสตรทเกดขนสอดคลองกบแนวคด

ของVinner(1991)ม2ประเภทดงน1)Concept

Definitionคอการใหความหมายทางคณตศาสตร

ทมความถกตองและเปนทางการซงอาจแสดงในรป

ของคำาหรอขอความ เชน ความหมายของเลขยก

กำาลงทมเลขชกำาลงเปนบวกและจำานวนตรรกยะ

และ2)Concept Imageคอความคดรวบยอดท

สามารถพฒนาไปสขอสรป หลกการ และสดทาย

อาจกลายเปนกฎหรอทฤษฎบทของขอความรนนๆ

ตอไป เชน ความคดรวบยอดเรองการคณเลขยก

กำาลงทมเลขชกำาลงเปนจำานวนเตมบวก

ขนการอภปรายและเปรยบเทยบแนวคด

รวมกนทงชนเรยนและขนการสรปโดยการเชอมโยง

แนวคดทางคณตศาสตรของนกเรยนทเกดขนในชน

เรยนเปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงแนวคดของ

ตนเองเพอตรวจสอบความเขาใจตอแนวคดในการ

แกปญหาครมสวนรวมในการตงคำาถามเพอกระตน

ใหนกเรยนไดอธบายและเรยนรแนวคดของเพอน

ในชนเรยน ความคดรวบยอดทางคณตศาสตรถก

สรางขนดวยตนเองสอดคลองกบ Takahashi

(2006) กลาววานกเรยนจะสามารถเรยนรแนวคด

อนๆ ไดจากแนวคดของเพอนรวมชนเรยนและ

Derry(1996อางถงในมงคลประเสรฐสงฆ,2551)

กลาววาการทนกเรยนเขารวมกจกรรมในชนเรยน

จะมผลทำาใหนกเรยนสามารถสรางความคดรวบ

ยอดทางคณตศาสตรทละนดจนกระทงเกดเปน

โครงสรางทแขงแรง

จากการวเคราะหขอมลพบวานกเรยนสราง

ความคดรวบยอดเกยวกบการคณการหารเลขยก

กำาลงทมเลขชกำาลงเปนจำานวนเตมบวกและสมบต

ตางๆของเลขยกกำาลงโดยอาศยความคดรวบยอด

เรองการคณและความหมายของเลขยกกำาลงเปน

พนฐานสอดคลองกบแนวคดของ Skemp (1987)

กลาววาความคดรวบยอดทางคณตศาสตรสามารถ

สรางขนโดยอาศยความคดรวบยอดทางคณต

ศาสตรอนๆเปนพนฐาน

สรปผล

ผลการวเคราะหขอมลจากแผนการจดการ

เรยนรจำานวน6แผนพบกระบวนการสรางความ

คดรวบยอดทางคณตศาสตรของนกเรยนเรองเลข

ยกกำาลงตามกรอบแนวคดของMangalม3ขน

ตอนสำาคญดงน

1. การรบรนกเรยนรบรปญหาผานการอาน

สถานการณปญหา กระทำากบสอหรอการคำานวณ

เชงสญลกษณ วเคราะหปญหาและ คาดการณคำา

ตอบอยางคราวๆ ทำาใหนกเรยนมขอมลเพอใชใน

การแกปญหาเกยวกบเลขยกกำาลง

2. การทำาใหเปนนามธรรมนกเรยนเปรยบ

เทยบความเหมอนความแตกตางของเลขยกกำาลง

และแนวคดตางๆ ทเกดขนในการแกปญหา และ

พยายามสงเคราะหคณสมบตรวมของเลขยกกำาลง

เพอคนหาคำาตอบของปญหา

3. การทำาการทำาใหเปนกฎเกณฑทวไป

นกเรยนรวบรวมคณสมบตตางๆของเลขยกกำาลง

บนพนฐานของความคลายคลงกนและสรปเปน

นยามกฎสตรหรอวธการทางคณตศาสตร

จากการวเคราะหขอมลพบวาการสรางความ

คดรวบยอดทางคณตศาสตรของนกเรยนเรองเลข

ยกกำาลงจะอาศยความคดรวบยอดทางคณตศาสตร

เรองอนๆ ทไดจากประสบการณเดมของนกเรยน

เชนความคดรวบยอดเรองการคณเปนพนฐานการ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 85 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

สรางความคดรวบยอดเรองความหมายของเลขยก

กำาลงเปนตน

การจดการเรยนการสอนดวยวธการแบบ

เปด นกเรยนเรยนรดวยตนเองผานการแกปญหา

ปลายเปด การอภปรายรวมกนทงชนเรยน จน

กระทงนำาไปสการสรปเปนบทนยามกฎ สตรและ

หลกการทางคณตศาสตรทำาใหเกดความคดรวบ

ยอดดวยตนเอง

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1. ควรมการศกษาสถานการณปญหาทสง

เสรมกระบวนการสรางความคดรวบยอดทาง

คณตศาสตรของนกเรยน

2. ควรมการศกษาบทบาทของครในการสง

เสรมกระบวนการสรางความคดรวบยอดทาง

คณตศาสตรของนกเรยน

กตตกรรมประกาศ

ขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย

ดร.เกยรตแสงอรณและอาจารยดร.สมควรสชมภ

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ งานวจยนไดรบทน

สนบสนนจากสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร

และเทคโนโลย(สสวท.)และศนยวจยคณตศาสตร

ศกษามหาวทยาลยขอนแกน

เอกสารอางอง

กนกวงษตระหงาน.(2552).วธการสอนกบการพฒนาคณภาพการศกษา.เอกสารประกอบการอบรมเชง

ปฏบตการในโครงการพฒนาวชาชพครคณตศาสตรดวยนวตกรรมการศกษาชนเรยนและวธการ

แบบเปด,คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน.

กำาจร มณแกว. (2552). การพฒนาชดความรพนฐานเลขยกกำาลง. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏ

บานสมเดจเจาพระยา.

ขวญใจสายสวรรณ.(2554).การสรางแบบทดสอบวนจฉยจดบกพรองในการเรยนวชาคณตศาสตร เรอง

เลขยกกำาลง สำาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1. (วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาวจยและประเมนผลการศกษา). มหาสารคาม: บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยราชภฏ

มหาสารคาม.

มงคลประเสรฐสงฆ.(2251).การศกษาโครงสรางความคดรวบยอดทางคณตศาสตรของนกเรยนชนเรยน

มธยมศกษาปท 3 เรอง พาราโบลาโดยใชรปแบบการจดการเรยนร 5Es. (วทยานพนธปรญญา

ศกษาศาสตรมหาบณทตสาขาวชาคณตศาสตรศกษา).ขอนแกน:บณฑตวทยาลยมหาวทยาลย

ขอนแกน.

ไมตรอนทรประสทธและคณะ.(2546).การปฏรปกระบวนการเรยนรวชาคณตศาสตรในโรงเรยนโดยเนน

กระบวนการทางคณตศาสตร.ขอนแกน:ขอนแกนการพมพ.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2555).ครคณตศาสตรมออาชพ เสนทางสความ

สำาเรจ.กรงเทพฯ:3–ควมเดย.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.(2555).หนงสอเรยนรายวชาพนฐานคณตศาสตรเลม

3 ชนมธยมศกษาปท 4 – 6. กรงเทพฯ:องคการคาสกสค.

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2550). เทคนคการสอนแบบMath Leagueพฒนาการ

เรยนร ไดอยางไร. วารสารวชาการ,10(2),40–43.

86 นลนทพย วงษาพด, เกยรต แสงอรณ, สมควร สชมภกระบวนการสรางความคดรวบยอดทางคณตศาสตร...

อมพรมาคะนอง.(2552).รายงานการวจย เรอง การพฒนามโนทศนทางคณตศาสตรโดยใชโมเดลการได

มาซงมโนทศนและคำาถามระดบสง.กรงเทพฯ:คณะครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Inprasitha,M.(2010).OnefeatureofadaptivelessonstudyinThailand–Designinglearningunit.

Proceedings of the 45th Korean National Meeting of Mathematics Education.Gyeongju:

DongkookUniversity.193–206.

Inprasitha,M.(2006).Open-endedApproachandTeacherEducation.Tsukuba Journal of Educa-

tional Study in Mathematics,(25),169–177.

Mangal,S.K. (2007).Essential of educational psychology. NewDelhi:Prentice–Hallof Ideia

PrivateLimited.

Sawada,T.(1997).DevelopingLessonPlans.InShimada,S.&Becker,J.P.(Eds.). The Open-

Ended Approach: A New Proposal for Teaching Mathematics.Reston,Virginia:National

CouncilofTeachersofMathematics.

Shimada,S.&Becker,J.P.(Eds.).(1997).TheSignificanceofanOpen-EndedApproach.The

Open-Ended Approach: A New Proposal for Teaching Mathematics.Reston,Virginia:

NationalCouncilofTeachersofMathematics.

Skemp,R.R.(1987).The Psychology of Learning Mathematics.NewJersey:Lawrence.

Weber,K.H.(2002).Students’Understandingofexponentialandlogarithmicfunctions.Proceed-

ing of the 2nd international conference on the teaching of mathematics. Crete:University

ofCrete.181–190.

Tall,D.(2001).CognitiveDevelopmentinAdvancedMathematicsUsingTechnology.Mathematics

Education Research Journal,12(3),196–218.

Takahashi, A. (2006). Characteristics of Japanesemathematics lessons.Tsukuba Journal of

Educational Study in Mathematics,25,37–44.

Vinner,S.(1991).AdvancedMathematicalThinking.The Role of Definitions in the Teaching and

Learning of Mathematics,5,65–68.

Wagner,S.&Parker,S.(1993).Advancingalgebra.InWilson,P.S.(Eds.).Research ideas for

the classroom high school mathematics. [n.p.]:MacmillanLibraryReference.

การใหบรการการตอวซาและใบอนญาตท�างานส�าหรบอาจารยชาวตางประเทศ

Enhancing Services for Extending Visa and Work Permits for Visiting

Professors

นภาวรรณเจรญลกษณ1

NipawanCharoenlak1

บทคดยอ

การวจยเรองการใหบรการการตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศ

มวตถประสงค 1) เพอสำารวจปญหา อปสรรคในการใหบรการการตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบ

อาจารยชาวตางประเทศ 2) เพอพฒนาขนตอนการตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตาง

ประเทศใหเกดความรวดเรวและลดปญหาการทำางาน การศกษาครงนมงศกษาขนตอนการใหบรการการ

ตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศของสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย

มหาวทยาลยมหดลเปนหลกกลมตวอยางเปนอาจารยชาวตางประเทศและเจาหนาทเกยวของกบการตอ

วซาและการขอใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศจำานวน17คนผวจยไดใชวธการศกษา

ทงเชงคณภาพและเชงปรมาณเครองมอสำาคญประกอบดวยการวเคราะหแบบSWOTการสมภาษณเชง

ลกการสนทนากลมและการจดการความรและใชการวเคราะหขอมลจากเนอหาและใชสถตพนฐานไดแก

การหาคารอยละและคาเบยงเบนมาตรฐานในการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ

ผลการศกษาพบวา 1) ดานปญหาและอปสรรคในการบรการตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบ

อาจารยชาวตางประเทศพบวา การเตรยมเอกสารไมครบถวน ความเขาใจไมตรงกนระหวางผปฏบตงาน

กบเจาหนาทสำานกงานตรวจคนเขาเมองและกรมการจดหางานอาจารยชาวตางประเทศไมเขาใจระเบยบ

ในการตอวซาและใบอนญาตทำางานของประเทศไทย และการมบคลากรทดแลงานดานนมเพยงคนเดยว

2)ดานการพฒนาขนตอนการตอวซาและใบอนญาตทำางานพบวาการพฒนากระบวนการตางๆขนแลวนน

สามารถลดขนตอนในการปฏบตงานไดมากขนใชระยะเวลาในการเตรยมเอกสารนอยลงการเตรยมเอกสาร

มความถกตองครบถวนลดปญหาการเกดขอผดพลาดการตดตอประสานงานรวดเรวมากขนอาจารยชาว

ตางประเทศสามารถเตรยมเอกสารไดถกตองลดการเกดปญหาความไมเขาใจกนระหวางอาจารยชาวตาง

ประเทศกบผปฏบตงาน สวนในดานการบรการของเจาหนาทผปฏบตงานนนอาจารยชาวตางประเทศม

ความพงพอใจในบคลกภาพทศนคตและความตงใจของเจาหนาทในการเตรยมเอกสารการเตรยมรถรบ

สงประสทธภาพและคณภาพในการใหบรการ

ค�าส�าคญ : การใหบรการการตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศ,การพฒนา

งานประจำาสงานวจย,การพฒนาขนตอนการทำางาน

1 นกวเทศสมพนธ,สถาบนวจยภาาาและวฒนธรรมเอเซยมหาวทยาลยมหดล1 InternationalRelationOfficer,ResearchInstituteforLanguagesandCulturesofAsia,MahidolUniversity

88 นภาวรรณ เจรญลกษณการใหบรการการตอวซาและใบอนญาตท�างาน...

Abstract

This study on visa andwork permit extension services for visiting professors had the

followingobjectives: 1)Toexploreproblemsandobstaclesintheprovisionofservicestoextend

visas andwork permits for visiting professors; 2) To develop procedural steps to hasten the

extensionofvisasandworkpermitsforvisitingprofessorsandreduceworkproblems; 3)Tobea

meansofdevelopingtheknowledgeofstaffresponsibleforworkrelatedtovisaandworkpermits

forvisitingprofessors. ThisresearchwasconductedforvisitingprofessorsatResearchInstitute

forLanguagesandCulturesofAsia(RILCA)ofMahidolUniversity.Thesamplesizeofvisiting

professorsandstaffresponsibleforworkrelatedtovisaandworkpermitsforvisitingprofessors

was17.The researchusedqualitativeandquantitativemethodsand research tools including

SWOT analysis, in-depth interview, focus group, knowledgemanagement and statistical data

analysissuchaspercentageandstandarddeviationforquantitativeanalysis.

Thestudyfoundthat:1)theproblemsandobstaclesrelatedtoservicesforextendingvisas

and work permits for visiting professors included incomplete document preparation by staff,

misunderstandingsbetweenthestaffandofficersoftheImmigrationandLaborOffices,visiting

professorsnotunderstandingtherulesforextendingvisasandworkpermitsinThailand,andonly

onestaffmemberresponsibleforthisoperation;and2)forthedevisingprocedurestoextendthe

visasandworkpermits,thedevelopedprocessesaimedatreducingthestepsinvolved,usingless

timetopreparedocuments,ensuringdocumentswereaccurateandcomplete,reducingerrorsand

coordinatingworkmoreeffectively.Asurveyofvisitingprofessors’attitudestowardsthegeneral

servicesavailablefoundtheyweresatisfiedwiththestaff’spersonality,attitudeandattentionto

service inpreparingdocumentsand transportationaswellas theefficiencyandqualityof the

service. As a practicalmeans of highlighting the issue, the researcher organized a forum to

exchange ideas and attitudes between the international relational officer, related officers and

visiting professors to identify, discuss and resolve issues regarding visa and work permit

procedures. As a result, a better understanding emerged on the part of all participants, and

workingprocesseswerestreamlinedtoensuregreaterefficiencyandfewerobstaclesinextending

visasandworkpermits.

Keywords : visasandworkpermitsextensionservicesforvisitingprofessors, routinetoresearch,

developmentofworkingprocess

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 89 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

บทน�า

การกาวสการเปนสงคมโลกาภวตนทมความ

เจรญกาวหนาอยางรวดเรวทางดานวทยาศาสตร

อตสาหกรรม และเทคโนโลยสารสนเทศ ซงทำาให

เปนโลกไรพรมแดน และทำาใหการเปลยนแปลงท

เกดขนในทหนงสามารถสอสารและมผลกระทบกอ

ใหเกดการเปลยนแปลงตอไปยงทอนๆทวโลกอยาง

รวดเรวองคกรและหนวยงานตางๆจงตองมการ

เตรยมพรอมสความเปนสากลโดยการรบบคลากร

ผมความร ความเชยวชาญจากประเทศตางๆ เขา

มาทำางานมากขน ดานหนงนนเปนการสรางสรรค

องคกรสความเปนองคกรนวตกรรม (organiza-

tional innovativeness) โดยเฉพาะประเดนดาน

มนษย(humancapitals)ทจะตองไดรบการพฒนา

อยางตอเนองและใหเทาทนกบการเปลยนแปลงท

เกดขน(Schultz,1971)

สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย

มหาวทยาลยมหดลไดมการเตรยมความพรอมกาว

เขาสการเปนประชาคมอาเซยน และการเตรยม

ความพรอมสความเปนสากล โดยมการขยายงาน

ออกไปส ระดบนานาชาตมากขน มการตดตอ

ประสานงาน กบชาวตางประเทศเปนประจำา ม

อาคนตกะจากตางประเทศมาเยยมชมสถาบนฯ

เปนจำานวนมาก มการจดประชมนานาชาตเปน

ประจำาทกป และมหลกสตรปรญญาเอกพห

วฒนธรรมศกษาซ ง เป นหลกสตรนานาชาต

สถาบนฯจงมการเชญผเชยวชาญจากตางประเทศ

มาเปน visiting professor เพอชวยสอน ใหคำา

ปรกษาวทยานพนธใหกบนกศกษาระดบปรญญา

โทและปรญญาเอก และชวยสรางเครอขายความ

รวมมอในระดบนานาชาตใหกบสถาบนฯ

ในดานภารกจแลวสถาบนฯจงมงเนนการ

สงเสรมงานวจยและการศกษาทเกยวของกบความ

หลากหลายทางภาษาและวฒนธรรมในประเทศไทย

รวมไปถงประเทศเพอนบาน อกทงยงพยายาม

พฒนาและสงเสรมความเขาใจอนดระหวางผคน

ตางเชอชาต ตางภาษาในภมภาคเอเชยอาคเนย

นอกจากน ทางสถาบนฯ ยงมงสงเสรมความรวม

มอในการทำางานทางดานภาษาและวฒนธรรมเพอ

พฒนาความรดงกลาวใหกาวหนาและกวางขวาง

มากขน อกทงยงเปนผใหการสนบสนนขอมล

สารสนเทศตางๆ และเผยแพรวฒนธรรมของ

ภมภาคเอเชยอาคเนยรวมไปถงวฒนธรรมอนเดย

และจนใหเปนทรจกอกดวยทงนสถาบนวจยภาษา

และวฒนธรรมเอเชย ถอวาเปนสถาบนทางการ

ศกษาของไทยแหงแรกทดำาเนนการศกษาและวจย

เกยวกบ“ภาษาและวฒนธรรมของกลมชาตพนธใน

ประเทศไทยและเอเชยอาคเนย” ในฐานะของ

สถาบนวจย ทำาใหสถาบนฯ มการพฒนาความร

ความสามารถทางดานภาษาและวฒนธรรม จนม

ความเชยวชาญและเปนทยอมรบโดยทวไป

หนวยวเทศสมพนธ สถาบนวจยภาษาและ

วฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล เปนหนวย

งานหนงทชวยขบเคลอนใหสถาบนฯกาวไปสความ

เปนสากล มภาระงานในการสรางเครอขายความ

รวมมอกบตางประเทศ การอบรมภาษาองกฤษให

กบบคลากรการใหบรการอาจารยชาวตางประเทศ

และการอำานวยความสะดวกในการตอวซาและใบ

อนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศซง

มกระบวนการทำางานทตองใชเวลาในการเตรยม

เอกสารและการตดตอประสานงานมาก โดยตองม

การเตรยมการกอนทอาจารยชาวตางประเทศจะ

เดนทางเขามาปฏบตหนาทสอนทสถาบนฯอาจารย

ชาวตางประเทศสวนใหญไมเขาใจระเบยบในการ

ตอวซาและการขอใบอนญาตทำางานของประเทศไทย

เอกสารผดพลาดไมครบถวนใชเวลามากตองเดน

ทางไปตดตอหนวยงานราชการทเกยวของ หลาย

ครง

รวดเรวมคณภาพประทบใจ:การใหบรการ

การตอวซา และใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารย

ชาวตางประเทศ เปนหวขอวจยทผ วจยมความ

สนใจเปนการตอยอดงานประจำาทรบผดชอบ อย

แลวเพอรวมรวมโดยเรมตงแตการสำารวจถงปญหา

90 นภาวรรณ เจรญลกษณการใหบรการการตอวซาและใบอนญาตท�างาน...

และอปสรรคจากภาระงานของบคลากรทเกยวของ

ออกแบบสอบถามเพอสอบถามความตองการและ

ขอเสนอแนะจากอาจารยชาวตางประเทศทมาสอน

เตมเวลาในสถาบนฯ จากนนไดทำาการพฒนา

เอกสารการปฏบตงานเพอใหผปฎบตมความเขาใจ

กบการทำางานอยางชดเจนพรอมๆ กบสรางขน

ตอนตดตอประสานงานเพอชแจงใหกบอาจารยชาว

ตางประเทศไดเขาใจและมการเตรยมเอกสารท

จำาเปนอยางครบถวนกอนทจะไปตอวซาและใบ

อนญาตทำางานตอไป ผลลพธของการดำาเนนการ

วจยไดสะทอนใหเหนคณภาพของการทำางานท

สะดวกรวดเรวลดขนตอนการประสานงานและสง

ผลใหผปฏบตงานมความพอใจ อาจารย ชาวตาง

ประเทศกไดรบความสะดวกรวดเรว ลดความผด

พลาดในการเตรยมเอกสารจากบทเรยนการทำางาน

สามารถเปนองคความรเพอการเผยแพรและขยาย

ผลตอสถาบนการศกษา และหนวยงานทสนใจใน

การพฒนางานนตอไป

วตถประสงค

1. เพอสำารวจปญหา อปสรรคในการให

บรการการตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบ

อาจารยชาวตางประเทศ

2. เพอพฒนาขนตอนการตอวซาและใบ

อนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศให

เกดความรวดเรวและลดปญหาการทำางาน

ขอบเขตของการศกษา

ด านประชากร ไดแกอาจารยชาวตาง

ประเทศของสถาบนวจยภาษา และเจาหนาทผ

ปฏบตงานทเกยวของกบการจางการตอวซาและ

การขอใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตาง

ประเทศ ไดแก เจาหนาทจากหนวยทรพยากร

บคคล เจาหนาทจากงานคลงและพสด เจาหนาท

จากงานบรการการศกษาจำานวน17คน

ด านเน อหาและตวแปรในการศกษา

มงศกษาปญหาอปสรรคการใหบรการการตอวซา

และใบอนญาตการทำางาน และการพฒนาขนตอน

การใหบรการตอวซาและใบอนญาตการทำางาน

ดานระยะเวลา ไดกำาหนดระยะเวลาการ

ศกษาวจยเปนเวลา 10 เดอน (ตลาคม 2557-

กรกฎาคม2558)

ประโยชนทคดวาจะไดรบจาการวจย

เพอใหเกดประโยชนสงสดจากการศกษา

และพฒนางานวจยครงน ผ วจยม งหวงถงผล

ประโยชนทจะเกดจากระบวนการวจยดงน

1. ขนตอนการทำางานเพอพฒนางานจาก

การศกษาวจยครงนจะสามารถนำาไปพฒนาขนตอน

การทำางานใหกบสถาบนฯ หรอหนวยงานอนๆ ท

ใหบรการกบอาจารยชาวตางประเทศได

2. บทเรยนของสถาบนวจยภาษาและ

วฒนธรรมเอเชยครงนจะเปนกรณศกษาใหกบ

สถาบนฯ หรอองคกรอนๆ ในการลดขนตอนการ

ลองผดลองถก และสามารถพฒนาตอยอดงาน

ภายในองคกรได

3. ขอสรปของการศกษาวจยครงนจะเปน

แนวทางในการวจยและพฒนาสำาหรบผทสนใจจะ

ยกระดบและพฒนางานประจำา

วธด�าเนนการวจย

การวจย R2R ครงนเปนการวจยแบบผสม

ผสานทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ โดยใชกลม

ตวอยางเปนอาจารยชาวตางประเทศ และผปฏบต

งานทเกยวของไดแกเจาหนาทจากหนวยทรพยากร

บคคลเจาหนาทจากงานคลงและพสดเจาหนาทจาก

งานบรการการศกษามการดำาเนนการดงน

1. ส�ารวจสถานการณ รวบรวมปญหา

อปสรรคในการใหบรการการตอวซาและใบอนญาต

ทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 91 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

1.1 ระยะการสำารวจสถานการณม

วตถประสงคเพอวเคราะหถงปญหาอปสรรคของ

การทำางานโดยมอาจารยและเจาหนาททเกยวของ

จำานวน17คนเปนกลมตวอยางในการศกษา

1.2 ผวจยไดใชเครองมอการวเคราะห

SWOT เพอคนหาจดแขง จดออน โอกาส และ

อปสรรคของการทำางาน

1.3 ทำาการสมภาษณเชงลก (In-depth

Interview)อาจารยชาวตางประเทศผปฏบตงานท

เกยวของ เพอทราบปญหาและอปสรรคในการให

บรการการตอวซาและใบอนญาตทำางาน

1.4 การจดการความร (Knowledge

Management) ของเจาหนาทผ ปฏบตงานท

เกยวของ โดยมงเนนการนำาความรทใชในงานมา

แลกเปลยนเรยนรเพอตอยอดความรและพฒนา

คณภาพงานทตนเองปฏบตอย

1.4 ขอมลทงหมดในระยะแรกไดนำามา

วเคราะหเชงเนอหา(contentanalysis)เพอใหเหน

สถานการณและเชอมโยงกบการพฒนาตอนใน

ระยะท2ของการศกษา

2. พฒนาขนตอนในการใหบรการการตอ

วซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตาง

ประเทศ

2.1 มจดประสงคเพอนำาขอมลจากระยะ

ท1มาพฒนาขนตอนการตอวซาและใบอนญาต

2.2 ศกษาขนตอนการตอวซาและใบ

อนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศและ

นำาไปปฏบตกบอาจารยชาวตางประทศทมาเปน

visitingprofessorของสถาบนฯโดยกลมเปาหมาย

คอ อาจารยและเจาหนาททเกยวของจำานวน17คน

ซงเปนกลมเดยวกนกบการศกษาระยะท1

2.3 ผวจยไดพฒนาขนตอนการจางและ

การขอใบอนญาตทำางานและการตอวซาอาจารย

ชาวตางประเทศ พฒนาเอกสารความรเพอสราง

ความเขาใจสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศ(ภาษา

องกฤษ)และจดทำาchecklistเอกสารทตองใชใน

การตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารย

ชาวตางประเทศ

2.4 เวทสรปบทเรยนและเสนอแนะเพอ

ปรบปรง

2.5 เผยแพรใหผทเกยวของไดนำาไปใช

ในระยะท2มขนตอนการวจยทสำาคญคอ

1. สรางแบบประเมนความพงพอใจใน

การบรการของนกวเทศสมพนธในการตอวซาและ

ใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศ

เพอประเมนความพงพอใจและสำารวจปญหา และ

ความตองการในการใหบรการการตอวซาและใบ

อนญาตทำางานสำาหรบอาจารยชาวตางประเทศโดย

เกบข อมลจากอาจารย ชาวต างประเทศของ

สถาบนฯ จำานวน 11 คน การสรางแบบประเมน

ความพงพอใจในการบรการของนกวเทศสมพนธใน

การตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารย

ชาวตางประเทศมขนตอนในการสรางดงน

1.1 ศกษาแนวคดหลกการทฤษฎจาก

หนงสอและงานวจยทเกยวของ

1.2 นำาข อมลทได จากการศกษามา

ประมวลผลเพอกำาหนดเปนโครงสรางของเครองมอ

และขอบเขตของเนอหา

1.3 สรางแบบประเมนความพงพอใจ

จากนนนำาแบบประเมนทสรางขนเสนอผ ช วย

ศาสตราจารย ดร.สงหนาทนอมเนยน ทปรกษา

โครงการเพอใหขอเสนอแนะแลวนำามาปรบปรง

แกไข

1.4 นำาแบบประเมนความพงพอใจท

ปรบปรงแกไขแลวเสนอผ เชยวชาญ จำานวน

3 ทาน เพอตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา

(ContentValidity)ของแบบประเมนประกอบดวย

รองศาสตราจารย ดร.โสภนา ศรจำาปา ผ ชวย

ศาสตราจารย ดร.ขวญจต ศศวงศาโรจน และ

อาจารยดร.ธรพงษบญรกษา

1.5 นำาแบบประเมนไปปรบปรงแกไขใน

กรณมคำาแนะนำาจากผเชยวชาญ จากนนนำาแบบ

ประเมนทปรบปรงแกไขใหผ เชยวชาญและท

ปรกษาโครงการตรวจสอบอกครง เพอความ

92 นภาวรรณ เจรญลกษณการใหบรการการตอวซาและใบอนญาตท�างาน...

สมบรณของเครองมอทใชในการวจย

1.6 นำาแบบประเมนความพงพอใจไป

ทดลองใช(Tryout)กบกลมตวอยาง

1.7 ขอมลเชงคณภาพผวจยไดวเคราะห

ขอมลจากเนอหาทงหมด(contentanalysis)และ

วเคราะหขอมลจากการประเมนความพงพอใจดวย

เพอหาคารอยและและคาเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการศกษา

ผลการศกษาครงนมดงน

1. ปญหา และอปสรรคในการใหบรการ

ตอวซาและใบอนญาตท�างานส�าหรบอาจารย

ชาวตางประเทศ

ผลการศกษาถงปญหาและอปสรรคตางๆ

ของการทำางานเพอเปนขอมลในการพฒนาและยก

ระดบการทำางานใหมคณภาพมากยงขนมประเดน

สำาคญดงน

ความพรอมดานทกษะและประสบการณ

การท�างานของบคลากร นบวาจดแขงทสำาคญ

ได แก ผ ปฏบตงานมความเ ชยวชาญและม

ประสบการณในการทำางาน สามารถแกไขปญหา

เฉพาะหนาไดผปฏบตงานมการใหบรการอยางเปน

ระบบมการวางแผนไวลวงหนาผปฏบตงานดำาเนน

การใหอาจารยชาวตางประเทศทกขนตอนผปฏบต

งานมทกษะการสอสารภาษาองกฤษ

ความไมพรอมของการเตรยมเอกสาร

ส�าหรบการตดตอประสานงาน นบวาเปนจดออน

ซงทำาใหกระบวนการตางๆ ลาชาไปดวย ไดแก

การเตรยมเอกสารไมครบถวนทำาใหใชเวลาในการ

ปฏบตงานหลายครงความเขาใจไมตรงกนระหวาง

ผปฏบตงานกบเจาหนาทจากสำานกงานตรวจคน

เขาเมองและกรมการจดหางาน อาจารยชาวตาง

ประเทศไมเขาใจระเบยบในการตอวซาและใบ

อนญาตทำางานของประเทศไทย เชน การใชใบ

รบรองแพทยทตองตรวจโรครายแรงตองใชเอกสาร

จำานวนมากผปฏบตงานมเพยงคนเดยว

ชองทางการพฒนาทกษะการสอสาร

ภาษาองกฤษกบอาจารยชาวตางประเทศ ขน

ตอนการทำางานตางๆ นบวาเปนโอกาสทดของ

บคลากรในการทำางานและพฒนาทกษะตวเองใหด

ขนไดแกไดพฒนาทกษะการสอสารภาษาองกฤษ

กบชาวตางชาต ไดเพมพนความร และความ

เชยวชาญ ไดพฒนาทกษะในการตดตอประสาน

งานมากขนสรางเครอขายกบองคกรทงในและตาง

ประเทศ

การเขาใจตอธรรมเนยมการปฏบตของ

ราชการไทย นบวาเปนอปสรรคสำาคญ กลาวคอ

เปนการปฏบตงานทไมไดปฏบตทกวนทำาใหลมวา

ใชเอกสารอะไรบางอาจารยชาวตางประเทศมเวลา

นอยทำาใหการดำาเนนการกระชนชด อาจารยชาว

ตางประเทศไมเขาใจระบบราชการไทยการเปลยน

กฎ ระเบยบ เอกสารทใชในการตอวซาและใบ

อนญาตทำางานทำาใหตองไปตดตอหลายครง การ

ประสานงานกบหนวยงานภายในสถาบนฯ และ

หนวยราชการภายนอกสถาบนฯ

2. ผลการพฒนาขนตอนการตอวซาและ

ใบอนญาตท�างานส�าหรบอาจารยชาวตาง

ประเทศใหเกดความรวดเรวและลดปญหาการ

ท�างาน

หลงจากผวจยพฒนาขนตอนการจางและ

การขอใบอนญาตทำางานและการตอวซา พฒนา

เอกสารความรเพอสรางความเขาใจ(ภาษาองกฤษ)

และพฒนา check list เอกสารทใชในการตอวซา

และใบอนญาตทำางานขนแลวนนพบวาสามารถลด

ขนตอนในการปฏบตงานไดมากขนใชระยะเวลาใน

การเตรยมเอกสารนอยลง การเตรยมเอกสารม

ความถกตองครบถวน ลดปญหาการเกดขอผด

พลาด การตดตอประสานงานรวดเรวมากขน

อาจารยชาวตางประเทศเกดความเขาใจในการ

เตรยมเอกสาร สามารถเตรยมเอกสารไดถกตอง

กอนเดนทางมาปฏบตงานทสถาบนฯลดการเกด

ปญหาความไมเขาใจกนระหวางอาจารยชาวตาง

ประเทศกบผปฏบตงาน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 93 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

94 นภาวรรณ เจรญลกษณการใหบรการการตอวซาและใบอนญาตท�างาน...

ผลลพธหลงการน�าขนตอนการท�างาน และเอกสารความรมาใชในการด�าเนนการ

ตารางท 1แสดงผลการดำาเนนงานและคณภาพทเกดขน

ขนตอนการท�างาน

ผลลพธการท�างาน คณภาพทเกด

ขนจากการท�า

R2R

กอนท�า R2R หลงท�า R2R

คณภาพ ปรมาณ คณภาพ ปรมาณ

1.การสอสารกบอาจารย

ชาวตางประเทศ

อาจารยชาวตาง

ประเทศไมทราบวา

ตองเตรยมเอกสาร

อะไรบาง

4วน อาจารยชาวตาง

ประเทศสามารถ

เตรยมเอกสารไดลวง

หนา

1วน ถกตอง/

มประสทธภาพ/

ลดขนตอนจาก

4วนเหลอ1

วน

2.ขนการเตรยมเอกสาร เอกสารไมครบถวน

ใชเวลาเตรยม

เอกสารนาน

1-2วน เอกสารถกตองครบ

ถวน

ลดขอผดพลาด

ลดระยะเวลาการ

ทำางาน

2ชวโมง ครบถวน/

มคณภาพ/

ลดระยะเวลา

จาก1-2วนวน

เหลอ2ชวโมง

3.การประสานงานกบ

หนวยงานภายใน

สถาบนฯไดแก

หนวยวเทศสมพนธ

หนวยการเงน

หนวยทรพยากรบคคล

หนวยงานตางๆใน

สถาบนฯมความ

เขาใจไมตรงกนการ

ประสานงานลาชา

1-2วน การดำาเนนงานเปน

ไปดวยความ

เรยบรอย

มประสทธภาพ

และมความเขาใจตรง

กน

2ชวโมง รวดเรว/

มประสทธภาพ/

ลดระยะเวลา

จาก1-2วนวน

เหลอ2ชวโมง

4.การดำาเนนการตอ

วซาและใบอนญาต

ทำางานทสำานกงานตรวจ

คนเขาเมอง

และกรมการจดหางาน

เอกสารผดพลาด

ไมครบถวนใชเวลา

มากตองเดนทางไป

ตดตอหนวยงาน

ราชการทเกยวของ

หลายครง

1-2วน เอกสารครบถวนถก

ตองลดระยะเวลา

การประสานงาน

1-2

ชวโมง

ถกตอง/รวดเรว

มประสทธภาพ

ลดระยะเวลา

จาก1-2วนวน

เหลอ1-2

ชวโมง

สรปและอภปรายผล

จากผลการวจยเพอพฒนางาน เรองการให

บรการการตอ วซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบ

อาจารยชาวตางประเทศสามารถอภปรายผลโดย

มประเดนสำาคญกลาวคอ1. ปญหา และอปสรรค

ในการใหบรการตอวซาและใบอนญาตท�างาน

ส�าหรบอาจารยชาวตางประเทศพบวาจากการ

ศกษาเพอสำารวจปญหา อปสรรคในการใหบรการ

การตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบทำางานตาง

ประเทศ ผวจยไดศกษากบกลมตวอยางประกอบ

ดวยอาจารยและเจาหนาททเกยวของจำานวน 17

คนของสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชยโดย

ใชเครองมอ SWOT การสมภาษณเชงลก การ

สนทนากลม และการจดการความร จากนนไดนำา

มาวเคราะหเนอหาเพอเชอมโยงกบวตถประสงคท

ตงเอาไว พบวาปญหาอปสรรคสำาคญของการตอ

วซาและในอนญาตประกอบดวย 1.1 ดานการ

สอสารกบอาจารยชาวตางประเทศพบว า

อาจารยชาวตางประเทศกอนมาปฏบตงานท

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 95 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

สถาบนฯ สวนใหญไมทราบกฎ ระเบยบ เอกสาร

และคาธรรมเนยมในการตอวซาและใบอนญาต

ทำางานทจะตองเตรยมในการมาปฏบตงานใน

ประเทศไทยทำาใหตองสอสารกบอาจารยชาวตาง

ประเทศหลายครง และเกดความไมเขาใจ สงผลก

ระทบทำาใหการขอวซาและใบอนญาตทำางานเกด

ความลาชา 1.2 ดานการเตรยมเอกสาร พบ

วาการเตรยมเอกสารในการขอตอวซาและใบ

อนญาตทำางานนนตองใชเอกสารคอนขางมากทง

เอกสารทมาจากสถาบนฯและเอกสารจากอาจารย

ชาวตางประเทศทำาใหสนเปลองเวลาในการเตรยม

เอกสารคอนขางมาก การเตรยมเอกสารไมครบ

ถวน การเตรยมเอกสารในการขอตอวซาและใบ

อนญาตทำางานเปนการปฏบตงานทไมไดปฏบตทก

วนทำาใหจำาไมไดวาตองใชเอกสารอะไรบาง 1.3

ดานการประสานงานกบหนวยงานภายใน

สถาบนฯ พบวางานคลงและพสดหนวยทรพยากร

บคคลเนองจากระบบขนตอนในการดำาเนนการจาง

อาจารยชาวตางประเทศตองผานหนวยงานตางๆ

ทเกยวของภายในสถาบนฯ ในการดำาเนนการ

หนวยงานตางๆอาจมความเขาใจไมตรงกนทำาให

การประสานงานลาชาสงผลกระทบตออาจารยชาว

ตางประเทศ

2. การด�าเนนการตอวซาและใบอนญาต

ท�างานทส�านกงานตรวจคนเขาเมองและกรม

การจดหางานพบวาการดำาเนนงานของสำานกงาน

ตรวจคนเขาเมองและกรมการจดหางานมระเบยบ

และเอกสารคอนขางมากและมผมาตดตองานมาก

จงคอนขางใชระยะเวลาในการดำาเนนการมากหาก

เตรยมเอกสารไม ครบถวนตามระเบยบของ

สำานกงานตรวจคนเขาเมองและกรมการจดหางาน

จะตองเดนทางไปตดตอหลายครงทำาใหสนเปลอง

เวลาของผปฏบตงานและอาจารยชาวตางประเทศ

ทตองไปดวยตนเองหลายครงผลการศกษาในชวง

ตนนผวจยไดนำามาเปนขอมลในการพฒนาขนตอน

การตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบอาจารย

ชาวตางประเทศใหมคณภาพมากยงขนหลงจากผ

วจยไดพฒนาขนตอนการจางและการขอใบอนญาต

ทำางานและการตอวซาอาจารยชาวตางประทศ

พฒนาเอกสารความรเพอสรางความเขาใจสำาหรบ

อาจารยชาวตางประเทศ (ภาษาองกฤษ) และ

พฒนาchecklistเอกสารทใชในการตอวซาและใบ

อนญาตทำางาน ทำาใหลดปญหาและลดขนตอนใน

การทำางานโดยแบงเปนแตละดานกลาวคอ2.1ขน

ตอนท การสอสารกบอาจารยชาวตางประเทศ

ผ วจยไดนำาเอกสารทผ วจยพฒนาขนสงไปให

อาจารยชาวตางประเทศทางอเมลลวงหนากอนท

อาจารยชาวตางประเทศจะเดนทางเขามาทำางานท

ส ถ า บ น ว จ ย ภ าษ า แ ล ะ ว ฒน ธ ร ร ม เ อ เ ช ย

มหาวทยาลยมหดล หลงจากไดรบเอกสารแลว

อาจารยชาวตางประเทศมความเขาใจเอกสารท

ตองเตรยมการและสามารถเตรยมเอกสารไดลวง

หนาลดปญหาในการตดตอสอสาร การเตรยม

เอกสารมความถกตองมประสทธภาพลดขนตอน

จาก4วนเหลอ1วน2.2 ขนตอนท 2 การเตร

ยมเอกสาร ผวจยไดไดนำาเอกสารทผวจยพฒนา

ขนเพอตรวจสอบวามเอกสารอะไรบางทตองใชและ

ตรวจสอบไดวาเอกสารใดทเตรยมแลวหรอยงไมได

เตรยมทำาใหการเตรยมเอกสารมความครบถวนม

คณภาพลดระยะเวลาการเตรยมเอกสารจาก1-2

วน วน เหลอ 2 ชวโมง 2.3 ขนตอนท 3 การ

ประสานงานกบหนวยงานภายในสถาบนฯ ผ

วจยไดนำาเอกสารทผวจยพฒนาขนมาใชรวมกบ

หนวยงานตางๆภายในสถาบนฯและไดจดเวทแลก

เปลยนเรยนรชมชนนกปฏบต (CoP) ทำาใหการ

ดำาเนนงานในการจางอาจารยชาวตางประเทศเปน

ไปดวยความเรยบรอยมประสทธภาพ และมความ

เขาใจตรงกนรวดเรวมประสทธภาพลดระยะเวลา

จาก1-2วนวนเหลอ2ชวโมงขนตอนท 4 การ

ด�าเนนการตอวซาและใบอนญาตท�างานท

ส�านกงานตรวจคนเขาเมองและกรมการจดหา

งาน ระบบและเอกสารทผวจยไดพฒนาขนทำาให

การตดตอประสานงานในการตอวซาและใบอนญาต

ทำางานทสำานกงานตรวจคนเขาเมองและกรมการ

96 นภาวรรณ เจรญลกษณการใหบรการการตอวซาและใบอนญาตท�างาน...

จดหางานลดระยะเวลาการประสานงานถกตอง

รวดเรว มประสทธภาพลดระยะเวลาจาก 1-2 วน

เหลอ1-2ชวโมง

ขอเสนอแนะ

1. การจดทำาคมอและขนตอนการทำางาน

หนวยงานภายในคณะสถาบนฯควรสรางระบบใน

การทำางานเพอลดขนตอนและระยะเวลาในการ

ทำางาน

2.องคความร และเอกสารท เ กยวของ

หนวยงานภายในคณะ สถาบนฯ ควรศกษากฎ

ระเบยบในการดำาเนนการตอวซาและใบอนญาต

ทำางานจากสำานกงานตรวจคนเข าเมองและ

สำานกงานจดหางาน

3. การพฒนาคมอ เอกสารความร และ

นวตกรรมการเรยนรใหมๆ ควรจดทำานวตกรรม

ความรในรปแบบอนๆเชนแผนพบคมอเวบไซต

เพอเสรมสรางความเขาใจตอกระบวนการทำางาน

4. การเชอมกบหน วยงานภายนอกท

เกยวของ ไดแก สำานกงานตรวจคนเขาเมองและ

สำานกงานจดหางานเพอใหมการวางระบบขนตอน

ในการพฒนางานรวมกนเพอใหการพฒนาใหงานม

ประสทธภาพมากขน

ภาพประกอบ: เวทการจดการความร(Knowledge

Management)เพอแลกเปลยนเรยนรเรองการจาง

อาจารยชาวตางประเทศการตอวซาและใบอนญาต

ทำางานของเจาหนาทผปฏบตงานทเกยวของ

ปจจยสความส�าเรจ

1. ประสบการณ/องความรจากการปฏบต

ผวจยมประสบการณทำางานวเทศสมพนธมากกวา

10ปทำาใหมการสงสมประสบการณความรความ

เชยวชาญมากขนและมการสรางและพฒนาระบบ

การทำางานอยเสมอในการพฒนาการทำางานใหม

ประสทธภาพมากขน

2. นโยบายและการใหความสำาคญของ

องคกรผบรหารและสถาบนฯใหความสำาคญการ

ทำาR2Rพยายามสงเสรมสนบสนนใหบคลากรทำา

R2RและยงมทนสนบสนนบคลากรในการทำาR2R

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 97 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

3. ความเขาใจและการตระหนกถงความ

สำาคญของบคลากร บคลากรทเกยวของมความ

เขาใจ และชวยสงเสรมการทำางานของกนและกน

เปนอยางดสามารถปรกษาพดคยกนไดเหมอนพ

นอง

4. อาจารยชาวตางประเทศใหความรวมมอ

เปนอยางด

ส งท ได เ รยนร /บทเรยนการเรยนร

(Lesson Learned)

การมระบบและขนตอนการปฏบตงานทดจะ

ชวยลดปญหาและขนตอนการทำางานอยางไรกตาม

หนวยงานภายในคณะ สถาบนฯ ควรศกษากฎ

ระเบยบตางๆ ในการขอตอวซาและใบอนญาต

ทำางานใหกบอาจารยชาวตางประเทศ

การน�าผลงานไปประยกตใช

บคลากรในมหาวทยาลยสามารถนำาระบบ

และขนตอนการปฏบตงานไปใชกบอาจารยชาวตาง

ประเทศเจาหนาทและบคลากรทเกยวของกบการ

ใหบรการการตอวซาและใบอนญาตทำางานสำาหรบ

อาจารยชาวตางประเทศจะสงผลใหเกดการทำางาน

ทมประสทธภาพมากขน และลดระยะเวลาการ

ทำางานได

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณผชวยศาสตราจารยดร.สงหนาท

นอมเนยน ทสงเสรมใหทำางานพฒนางานประจำาส

งานวจย(R2R)

98 นภาวรรณ เจรญลกษณการใหบรการการตอวซาและใบอนญาตท�างาน...

เอกสารอางอง

กฤษณพงศกรตกร.(2552).วกฤต กระบวนทศน มโนทศนเพอการปฏรปการศกษา.กรงเทพฯ:สำานกงาน

คณะกรรมการอดมศกษา.

จรวยพรศรศศลกษณและคณะ.(2551).R2R : Routine to Research สยบงานจำาเจดวยการวจย สโลก

ใหมของงานประจำา.สถาบนวจยระบบสาธารณสข(สวรส.).นนทบร:พมพครงท1.

ชยวฒนถระพนธ.(2548).วธคดกระบวนระบบ (Systems Thinking). กรงเทพฯ:โครงการเสรมสรางการ

เรยนรเพอชมชนเปนสข.

ชายโพธสตา.(2550).ศาสตรและศลปแหงการวจยเชงคณภาพ.กรงเทพฯ:อมรนทรพรนตง.

ประเวศ วะส. (2545). วถมนษยในศตวรรษท ๒๑: สภพภมใหมแหงการพฒนา. กรงเทพฯ: มลนธ

สดศร-สฤษดวงศ.

ประเวศ วะส. (2547). การเรยนรทกอใหเกดการเปลยนแปลงภายใน. ใน ประเวศ วะส (บรรณาธการ).

ธรรมชาตของสรรพสง: การเขาถงความจรงทงหมด. กรงเทพฯ:มลนธสำานกรกบานเกด.

พนลาภอทยเลศอรณ.(2546).ชมชนแนวปฏบต: การจดการความรสายพนธใหม.กรงเทพฯ:อมรนทร

พรนตงกรป.

พนลาภ อทยเลศอรณ. (แปล). (2547). ชมชนแนวปฏบต: การจดการความรสายพนธใหม. (แปลจาก

Wenger,E.,McDermott,R.&Snyder,W.M.Cultivating Communities of Practice: A Guide

to Managing Knowledge.กรงเทพฯ:สำานกพมพวเลรน.

ศรพรแยมนล. (2553).การจดการความรในองคกรเพอเพมศกยภาพการทางานและการใหบรการ.การ

จดการความรในองคกร.มหาวทยาลยรามคำาแหง.

สมชาต โตรกษา. (2553).การวจยในงานประจำา สความเปนเลศ. คณะสาธารณสขศาสตรมหาวทยาลย

มหดล.

อทยดลยเกษม.(2544).คมอการวจยเชงคณภาพเพองานพฒนา.(พมพครงท3). ขอนแกน:สถาบนวจย

และพฒนามหาวทยาลยขอนแกน.

Marquardt,M.(1996).Building the Learning Organization: A Systems Approach to Quantum Im-

provement and Global Success.NewYork:McGraw-Hill.

Marsick,V. J.,&Watkins,K.E. (1999).Facilitating Learning Organizations. Making Learning

Counts. Hampshire,England:GowerPublishingLimited.

Mayo,A.,&Lank,E.(1994).The Power of Learning: A Guide to Gaining Competitive Advantage.

London:IPDHouse.

McMillan,D.W.andChavis,D.M.(1986).Senseofcommunity:Adefinitionandtheory.American

Journal of Community Psychology 14(1):6-23.

Schultz,T.W.(1971).Investment in Human Capital.NewYork.TheFreePress.

ผลของปจจยดานเครอขายครอบครว ชมชน ความร และประสบการณ ตอ

ทศนคตทมตอผสงอายของนกศกษา ระดบปรญญาตรในจงหวดเชยงใหม

Effects of Family and Community Network on Attitude towards Aging

people in Chiangmai Province

บงอรศรสญลกษณ1

BangonSirisunyaluck1

บทคดยอ

สงคมไทยกำาลงเขาสสงคมผสงอายแตขอมลในการเตรยมความพรอมในการรบมอกบสภาวะสงคม

ดงกลาวยงไมเพยงพอทศนคตมความสำาคญเนองจากสามารถคาดการณถงพฤตกรรมทแสดงออกตอผสง

อายได การศกษาครงนจงมวตถประสงคเพอ ศกษาทศนคตทมตอผสงอาย ศกษาลกษณะเครอขาย

ครอบครวและชมชน ความรและประสบการณเกยวกบผสงอาย และศกษาผลของปจจยดานเครอขาย

ครอบครวและชมชนและความรและประสบการณเกยวกบผสงอายทมตอทศนคตตอผสงอายของนกศกษา

ทกำาลงศกษาในระดบปรญญาตรในจงหวดเชยงใหมโดยมสมมตฐานวาปจจยดานเครอขายครอบครวและ

ชมชนความรและประสบการณเกยวกบผสงอายมผลตอทศนคตทมตอผสงอายกลมตวอยางในการศกษา

คอนกศกษาในจงหวดเชยงใหมจำานวน433คนทไดจากการสมตวอยางแบบหลายชนภมทำาการรวบรวม

ขอมลโดยแบบสอบถามทมคาความเชอมน 0.92ใชสถตเชงพรรณนาและการวเคราะหถดถอยพหในการ

วเคราะหขอมลผลการศกษาพบวาทศนคตของนกศกษาทมตอผสงอายอยในระดบปานกลาง( =3.15,

S.D.=0.36)สวนลกษณะปจจยตามสมมตฐานดานเครอขายครอบครวและเครอขายชมชนอยในระดบมาก

( =3.53,S.D.=0.62และ =3.48,S.D.=0.62)ความรและประสบการณเกยวกบผสงอายอยใน

ระดบปานกลาง( =3.14,S.D.=0.68และ =3.20,S.D.=0.86)ผลการวเคราะหถดถอยพหเพอ

หาปจจยพบวามปจจยตามสมมตฐานดานความรเกยวกบผสงอายเพยงปจจยเดยวทมผลตอทศนคตทมตอ

ผสงอายจงเปนการยอมรบสมมตฐานบางสวน

ค�าส�าคญ: ทศนคตผสงอายความรประสบการณเครอขาย

Abstract

Thailandhasanagingsociety,buttheinformationinvolvingthecountry’spreparationfor

anagingsocietyislacking.Astudyofattitudetowardsagingpeopleandthefactorsrelatedtoit

isimportantbecauseattitudehelpsdefinebehavior.Thisresearchprojectaimedtostudyattitude

1 คณะศลปศาสตรมหาวทยาลยแมโจจ.เชยงใหม50290โทรศพทททำางาน053875201โทรศพทมอถอ08171649441 FacultyofLiberalArts,MaejoUniversity,Chiangmai50290,Thailand.Tel.office053875201Mobile0817164944

100 บงอร ศรสญลกษณผลของปจจยดานเครอขายครอบครว ชมชน ความร...

anditseffectsonsocietyandontheaged.Morespecifically,thestudyinvestigatestheeffectsof

attitudetowardtheagedfromthefamilyandcommunitynetworkperspective,andtheeffectsof

knowledgeandexperienceson theattitude towards theaged. Thesampleconsistedof433

undergraduatestudentsinChiangMaidrawnthroughmulti-stagesampling,wereaskedtoanswer

aquestionnaire.Descriptiveandmultipleregressionanalyseswereutilized.Resultsshowedthat

students’attitudetowardsagingpeoplewasmoderate( =3.15,S.D.=0.36).Thefamilyand

community networkwere high ( = 3.53,S.D. = 0.62และ = 3.48,S.D. = 0.62)while the

knowledgeandexperiencesinvolvingagingpeopleweremoderate( =3.14,S.D.=0.68และ

=3.20,S.D.=0.86).Resultsindicatedthatknowledgewastheonlyhypothesizedvariablethat

hadstatisticallysignificantimpactonattitudetowardsagingpeople.Therefore,thehypothesiswas

partiallyaccepted.

Keywords: attitude,agingpeople,knowledge,experience,network

บทน�า

วยสงอายนบเปนพฒนาการชวงสดทายของ

ชวตมนษย คำาวา “ผสงอายตามพระราชบญญตผ

สงอายพ.ศ.2546(กระทรวงพฒนาสงคมและความ

มนคงของมนษย,2547)กำาหนดวาหมายถงบคคล

ทมอายตงแต 60 ปบรบรณขนไป สวนสงคมผสง

อายนน ชมพนช พรหมภกด (2556) สรปความ

หมายไววาหมายถงสงคมทมประชากรวย60ปขน

ไปเกนกวารอยละ10ของจำานวนประชากรในสงคม

ทงหมด ตามคำานยามนประเทศไทยกาวสสงคมผ

สงอายนบตงแตป พ.ศ. 2548 และไทยกำาลงจะ

กลายเปนสงคมผสงอายอยางสมบรณเมอมสดสวน

ประชากรอาย 60 ปขนไปมากวารอยละ 20 โดย

คาดวาจะใชเวลาเพยง 20 ป การใชเวลาระยะสน

เพยง20ปในการเปลยนผานจากสงคมผสงอายส

สงคมผสงอายโดยสมบรณทำาใหมเวลาในการปรบ

ตวเพอรองรบการเปลยนแปลงนไมมากนก ผลท

ตามมาอยางหลกเลยงไมไดคอวยแรงงานอาจตอง

รบภาระเพมมากขนในการดแลประชากรสงอายทง

ทางตรงและทางออม นอกจากนทผานมา การ

เปลยนแปลงทางดานโครงสรางประชากรอนเปนผล

มาจากการทอตราเกดไดลดตำาลง ในขณะทผคน

มอายยนยาวขน (National Institute of Health,

2007) ทำาใหสดสวนของประชากรวยเดก และวย

แรงงาน มแนวโนมลดลง ในขณะทสดสวนของ

ประชากรสงอายมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองซง

การเพมขนของประชากรสงอายนำาไปสการเพมขน

ของอตราประชากรพงพงทงในเชงเศรษฐกจสงคม

และสขภาพ (ชมพนช, 2556) การสงวยของ

ประชากร ยอมมผลกระทบตอการพฒนาประเทศ

ทงทางดานเศรษฐกจและสงคมคาใชจายทงของรฐ

และครอบครว ในเรองสวสดการ และสขภาพ

อนามย จะเพมสงขนอยางมหาศาล การเตรยม

ความพรอมรบมอกบการเปลยนแปลงดงกลาวจง

เปนสงสำาคญ โดยเฉพาะการเตรยมกลมประชากร

ทเปนกำาลงสำาคญทจะตองอยรวมในสงคมผสงอาย

นบแตนจนถง 30ปขางหนา เนองจากเปนกลมท

เขาสวยแรงงานในชวงทสงคมไทยเขาสภาวะสงคม

สงวยอยางสมบรณนนคอกลมคนทปจจบนกำาลง

ศกษาอยในระดบปรญญาตร คนกลมนเกดและ

เตบโตมาในชวงทการพฒนาเทคโนโลยขอมล

ขาวสารและการสอสารเปนไปอยางรวดเรว จงม

ลกษณะโดดเดนคอการมโลกสวนตวสงและตดตอ

กบสงคมรอบขางนอยลงเนองจากใชเวลาสวนใหญ

กบการพดคยและคนหาขอมลขาวสารบนโลก

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 101 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ออนไลน(วรรณพงษและอาทร,2557)ทำาใหขาด

ทกษะเชงสงคม การเรยนรผอนอนนำาไปสความ

เขาใจและทศนคตทถกตองจงไมไดรบการพฒนา

ทศนคตเปนระบบของการตดสนเชงคณคา

ทประกอบดวยอารมณ ปญญา และพฤตกรรม

ทศนคตหรอเจตคต เป นมโนมตทครอบคลม

ปรากฏการณหลายอยาง อกทงเปนสาเหตของ

พฤตกรรม เจตคตมความสำาคญในตว เพราะเปน

สงสะทอนใหเหนแนวทางในการรบรโลกรอบตว

ของปจเจก(ลกขณาศรวฒน,2544)ดงนนทศนคต

จงมความสำาคญเนองจากทศนคตเปนพนฐานของ

การแสดงพฤตกรรมตอสงหนงสงใด หากทราบ

ทศนคตของปจเจกตอสงหนงสงใด จะสามารถ

อธบายหรอคาดคะเนพฤตกรรมของบคคลทกระทำา

ตอสงนนได(จระวฒนวงศสวสดวฒน,2538)ดง

นนการทำาความเขาใจทศนคตของผทกำาลงศกษา

ระดบปรญญาตรในมหาวทยาลยทมตอผสงอายจง

มความสำาคญเพอเปนขอมลพนฐานเพอการคาด

การณถงพฤตกรรมของประชากรกลมดงกลาวตอ

ผสงอายเมอตองอยรวมในสงคมผสงอายอกทงการ

ศกษาเพอทำาความเขาใจทศนคตและปจจยท

เกยวของเปนสงจำาเปนในการทำาความเขาใจ

เงอนไขและองคประกอบพนฐานของทศนคตอนจะ

เปนแนวทางในการวางแผนการปรบทศนคตและ

พฤตกรรมตอไป

จงหวดเชยงใหมเปนจงหวดทมความเจรญ

เปนศนยกลางการคาการเกษตรการลงทนและการ

ทองเทยวระดบโลก (แผนพฒนาจงหวดเชยงใหม

4, 2559) ดวยสภาพความหลากหลายทงในแง

วฒนธรรมและธรรมชาตการมทรพยากรธรรมชาต

ทสวยงามผคนทมอธยาศยรวมทงสงอำานวยความ

สะดวกตางๆลวนเปนปจจยดงดดผคนใหเขามาใน

จงหวดเชยงใหมเปนจำานวนมากทงผทอพยพยาย

เขามาอยเปนการถาวรรวมทงนกทองเทยวและม

กล มคนจำานวนไมนอยทงชาวไทยและชาวตาง

ประเทศทเลอกจงหวดเชยงใหมเปนทอาศยและใช

ชวตในบนปลายหลงเกษยณ จำานวนผสงอายใน

จงหวดเชยงใหมจงเพมมากขนและมสดสวนผสง

อายสงกวาจงหวดอนๆในภาคเหนอทงหมดจาก

สถตในปพ.ศ.2553จงหวดเชยงใหมมผสงอายถง

รอยละ13.49ของจำานวนประชากรนบเปนสดสวน

ทมคาเฉลยสงกวาคาเฉลยของจงหวดอนๆ ในภาค

เหนอและคาเฉลยของทงประเทศ(คณะทนตแพทย

ศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, 2557) ประเดน

การเตรยมความพรอมเพอพฒนาศกยภาพของ

นกศกษาในจงหวดเขยงใหมนบวามความสำาคญ

ประกอบกบการศกษาวจยทผานมาเกยวกบหวขอ

ผสงอายมกใหนำาหนกกบการเตรยมความพรอม

ของบคคลเพอเขาส วยสงอายอยางมศกยภาพ

ตลอดจนการเตรยมความพรอมของครอบครว

สงคมและชมชนในแงระบบสวสดการและบรการ

สงคม ซงการศกษาถงศกยภาพและความพรอม

ระดบปจเจกในกลมคนทกำาลงจะเขาสวยแรงงาน

ซงตองรบภาระโดยตรงตอสงคมผสงอายยงมไม

เพยงพอ การศกษาทศนคตของกลมนกศกษาใน

จงหวดเชยงใหมทเตบโตมาทามกลางสงแวดลอม

ของเมองแหงวฒนธรรมและประสบการณรอบตว

ทมลกษณะเฉพาะดงกลาว จงมความสำาคญ ผลท

ไดจากการศกษาจะเปนประโยชนในการวางเตรยม

ความพรอมในการเขาสสงคมผสงอายโดยไมละเลย

ทจะปลกฝงทศนคตทเหมาะสมตอผสงอายอนเปน

พนฐานในการแสดงพฤตกรรมตอผสงอายอยาง

เหมาะสมตอไป

วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาทศนคตทมตอผสงอาย ของ

นกศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดเชยงใหม

2. ศกษาปจจยดานเครอขายครอบครวและ

ชมชน ความรและประสบการณเกยวกบผสงอาย

ของนกศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดเชยงใหม

3. ศกษาผลของป จจยด านเครอข าย

ครอบครวและชมชนความรและประสบการณเกยว

กบผ สงอายต อทศนคตทมต อผ สงอาย ของ

102 บงอร ศรสญลกษณผลของปจจยดานเครอขายครอบครว ชมชน ความร...

นกศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดเชยงใหม

สมมตฐานการวจย

ปจจยดานความสมพนธในครอบครวและ

สงคมความรและประสบการณมผลตอทศนคตทม

ตอผสงอาย

แนวคดเกยวกบทศนคต

ทศนคตเปนมลกษณะของการประเมนคา

ทำาใหบคคลตอบสนองสงตางๆ ตางกนไปทศนคต

เปนผลและตวบอกถงความสมพนธระหวางบคคล

กบสถานการณ และบคคลกบบคล (พมลพรรณ

อศรภคด,2558)ชารลสอารฟอสเตอร (Charles

R.Foster:อางในรชณดาชำานาญมนต,2554)ให

แนวคดการเกดทศนคตวามาจากปจจยสำาคญ 2

ประการคอ

1.ประสบการณ (Experience) ทบคคลม

ตอสงของบคคลเรองราวหรอสถานการณตางๆ

เปนสงทเกดขนในบคคลจากการไดพบเหนคนเคย

ซงถอวาเปนประสบการณโดยตรงกบการไดยนได

ฟง ไดเหนรปภาพหรออานเกยวกบเรองราวนนๆ

แตไมไดพบเหนไมไดทดลองกบของจรงดวยตนเอง

ซงถอเปนประสบการณทางออม และเนองจาก

ทศนคตเปนสงทบคคลรบทราบดงนนบคคลจะไมม

ทศนคตตอสงทเขาไมมประสบการณทงทางตรง

และทางออม

2. ระบบคานยมและการตดสนตามคานยม

(ValueSystemandJudgment)เนองจากกลมชน

แตละกลมมคานยม และมาตรฐานเกยวกบการด

และความชอบไมเหมอนกน คนแตล มจงอาจม

ทศนคตตอสงเดยวกนแตกตางกนได ดงนนการท

บคคลหนงบคคลใดจะมทศนคตทดหรอไมดตอสง

ใดสงหนงหรอมทศนคตวาสงไดถกสงใดผดขนอย

กบวฒนธรรมหรอคานยมของกลมทบคคลนนใช

ชวตอยรวมดวย ซงหมายถงความสมพนธของ

บคคลกบสภาพแวดลอมไมวาจะเปนครอบครวการ

เลยงดการเปนสมาชกชมชนและกลมเพอนโดยท

เครอขายครอบครวและชมชนนบเปนเงอนไขพน

ฐานของการพฒนาทศนคตเนองจากปจเจกรบการ

ขดเกลา จากสงคมใหเปนสมาชกทบรณาการ

ตนเองเขาเปนสวนหนงของสงคมโดยรบวฒนธรรม

หรอวถการดำารงชวตตลอดจนระบบคณคาตางๆ

รวมทงทศนคตผานครอบครวและสงคมทปจเจก

เตบโตมา ไมวาจะเปนจากการสงเกต จากการม

ปฏสมพนธและการเลยนแบบพฤตกรรม(ลกขณา

สรวฒน, 2544) ดงนนยงป จเจกมเครอขาย

ครอบครวและชมชนทกวางขวางและมความ

สมพนธทใกลชด ยอมรบการถายทอดขดเกลา

ทศนคตตอสงใดสงหนงไดเขมขนมากขน

องคความรกเปนอกปจจยหนงทเกยวของ

กบการพฒนาทศนคตตอสงใดสงหนงเชนเดยวกน

เพราะความรเปนขอมลทใหรายละเอยดและทำาใหร

และเขาใจสงหนงสงใด และเปนพนฐานในการ

พฒนามมมองและการตดสนใจตอสงตาง ๆ (จระ

วฒนวงศสวสดวฒน, 2538, เตมศกดคทวณช,

2548)จากแนวคดดงกลาวนำามาสกรอบแนวคดใน

การวจย

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 103 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

กรอบแนวคดในการศกษา

1. ขอบเขตดานประชากรและกล ม

ตวอยาง ประชากรเปาหมาย คอกลมผทกำาลง

ศกษาในระดบปรญญาตร ทกำาลงศกษาอยใน

มหาวทยาลยทตงอยในเขตจงหวดเชยงใหมซงม

ทงหมด7แหงเปนมหาวทยาลยของรฐ4แหงและ

มหาวทยาลยเอกชน3แหง(ไมรวมมหาวทยาลย

ของสงฆ)รวมเปนจำานวนประชากรนกศกษาทงสน

108,635 คน จากจำานวนประชากรดงกลาวนำามา

คำานวณจำานวนตวอยาง เนองจากทราบจำานวน

แนนอนของประชากรทงหมด จงเลอกใชสตร

คำานวณกล มตวอยางของของทาโร ยามาเน

(Yamane,1973)ณระดบความเชอมนท0.05ได

กลมตวอยางประมาณ400คนเพอปองกนความ

ผดพลาดจากการเกบขอมล ผวจยจงเกบขอมล

ทงหมดจำานวน433คน

2. ขอบเขตดานพนทผวจยทำาการศกษา

มหาวทยาลยทงสงกดรฐและมหาวทยาลยเอกชน

ในจงหวดเชยงใหมทงหมด 7 แหง ใชวธการสม

ตวอย างแบบหลายขนตอน จบฉลากเลอก

มหาวทยาลย 4 แหง จากนนทำาการแบงคณะใน

แต ละมหาวทยาลยออกเป นกล มสาขาวชา

วทยาศาสตรและสงคมศาสตรแลวทำาการสมเลอก

นกศกษาในแตละสาขาใหไดจำานวนตามสดสวน

ของจำานวนนกศกษาในแตละมหาวทยาลย โดยม

จำานวนนกศกษาใกลเคยงกนในแตกลมสาขาวชาใน

แตละมหาวทยาลยตามตารางท1

ตารางท 1มหาวทยาลยและจำานวนตวอยางใน

แตละมหาวทยาลยทไดรบการเลอก

มหา

วทยาลย นก

ศกษา

ทง

หมด

ตว

อยาง

สาย

สงคม

ศกษา

ตว

อยาง

สาย

วทยา

ศาสตร

ตว

อยาง

ทง

หมด

ราชภฏเชยงใหม 15,664 43 44 87

เชยงใหม 29,124 69 69 138

พายพ 31,992 67 82 149

ราชมงคลลานนา 9,070 29 30 59

รวม 85,850 208 225 433

3. ขอบเขตดานเวลา ทำาการเกบขอมล

ระหวางวนท 15มกราคมถง 30 เมษายนพ.ศ.

2559 โดยทำาการสมตวอยางแบบมระบบตามชวง

เวลา โดยทำาการเกบขอมลทกวนในแตละสปดาห

เกบขอมลทงชวงเชากลางวนและเยนตามจดทม

104 บงอร ศรสญลกษณผลของปจจยดานเครอขายครอบครว ชมชน ความร...

นกศกษาทำากจกรรมเปนจำานวนมากเชน หอพก

โรงอาหาร และบรเวณตกเรยน โดยมจำานวน

ประชากรและจำานวนตวอยางในแตละมหาวทยาลย

4. ขอบเขตดานเนอหา ทำาการศกษา

ทศนคตทมตอผสงอาย เครอขายครอบครวและ

ชมชน ความรและประสบการทมตอผสงอาย และ

ความสมพนธระหวางเครอขายครอบครวและชมชน

ความรและประสบการทมตอผสงอายกบทศนคตท

มตอผสงอาย

5. ขอบเขตดานตวแปร ประกอบดวย

ตวแปรตนทงหมด 23 ตวแปร ในจำานวนนเปน

ตวแปรควบคมจำานวน19ตวแปรไดแกเพศอาย

การศกษา คาใชจายรายเดอน ลกษณะครอบครว

จำานวนพนอง ลำาดบทบตร อาชพบดาและมารดา

รายไดบดาและมารดา สาขาวชา การเลยงดแบบ

ประชาธปไตยและดแลใกลชด สขภาพรางกาย

ทศนคตตอสงคม บคลกภาพและการปรบตว จต

อาสาและความฉลาดทางอารมณตวแปรตามสม

สตฐาน4ตวแปรไดแกเครอขายครอบครวเครอ

ข ายชมชน ความร เ กยวกบผ ส งอาย และ

ประสบการณเกยวกบผสงอายสวนตวแปรตามคอ

ทศนคตตอผสงอาย

วธด�าเนนการวจย

การสรางและพฒนาคณภาพเครองมอ

เครองมอในการวจยคอแบบสอบถามแบบม

โครงสรางทผวจยสรางจากกรอบแนวคด และการ

ทบทวนวรรณกรรม เครองมอดงกลาวไดรบการ

ตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (content validity)

โดยไดปรกษาผเชยวชาญจำานวน 3 ทาน เพอ

พจารณาความตรงเชงเนอหา มคาดชนความ

สอดคลองของขอคำาถามกบนยามเชงปฏบตการ

ของตวแปร(IOC)ของขอคำาถามแตละขอระหวาง

0.66–1จากนนนำาแบบสอบถามไปทดลองใช(try

out)กบประชากรทไมใชกลมเปาหมายจำานวน30

คนแลวนำามาหาคาความเชอมนของแบบสอบถาม

(reliability)โดยหาคาสมประสทธแอลฟาของครอน

บาคช(Cronbach’sAlpha)แบบสอบถามมคาสม

ประสทธแอลฟาเทากบ0.92นบวาเปนคาทยอมรบ

ไดแบบสอบถามประกอบดวยขอคำาถาม3สวนดง

ตอไปน

สวนท 1 เปนขอคำาถามเกยวกบลกษณะ

ประชากรจำานวน13ขอสรางเปนตวแปรควบคม

16ตวแปร

สวนท 2เปนขอคำาถามทงหมด92ขอนำา

มาสรางเปนตวแปรควบคมเชงปจจย 6 ตวแปร

เปนประเดนเกยวกบการเลยงด 6 ขอ สขภาพ

รางกาย5ขอบคลกภาพและการปรบตวทางสงคม

10ขอทศนคตทางสงคม9ขอจตอาสา10ขอ

และความฉลาดทางอารมณ52ขอโดยคำาตอบเปน

แบบมาตราสวนประมาณคา(RatingScales)แตละ

ขอมตวเลอกตอบทแสดงถงคาระดบความคดเหน

และการเกดเหตการณตามประเดนคำาถาม5ระดบ

ตงแตนอยทสด (1) ถงมากทสด (5) ยกเวนดาน

ความฉลาดทางอารมณผวจยใชแบบประเมนความ

ฉลาดทางอารมณของกรมสขภาพจตแตละขอมตว

เลอกตอบ4ตวเลอกคอไมจรงจรงบางครงคอน

ขางจรงและจรงมาก

สวนท 3เปนขอคำาถามทงหมด46ขอนำา

มาสรางเปนตวแปรตามกรอบสมมตฐาน4ตวแปร

ไดแกเครอขายครอบครว 17 ขอ เครอขายชมชน

13ขอความร5ขอและประสบการณเกยวกบผสง

อาย 11 ขอ โดยคำาตอบเปนแบบมาตราสวน

ประมาณคา (Rating Scales) แตละขอมตวเลอก

ตอบทแสดงถงคาระดบความคดเหนและการเกด

เหตการณตามประเดนคำาถาม5ระดบตงแตนอย

ทสด(1)ถงมากทสด(5)

สวนท 4เปนขอคำาถามเกยวกบทศนคตตอ

ผ สงอายทงหมด 14 ขอ โดยคำาตอบเปนแบบ

มาตราสวนประมาณคา(RatingScales)แตละขอ

มตวเลอกตอบทแสดงถงคาระดบความคดเหนและ

การเกดเหตการณตามประเดนคำาถาม 5 ระดบ

ตงแตนอยทสด (1) ถงมากทสด (5) คำาตอบทม

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 105 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ระดบสงหมายถงการมทศนคตทเหมาะสมตอผสง

อายมาก

การเกบรวบรวมขอมล ผวจยทำาการเกบ

รวบรวมขอมลโดยใหกลมตวอยางตอบคำาถามใน

แบบสอบถามดวยตนเองทละคน ผ วจยรอรบ

แบบสอบถามคนในทนททกลมตวอยางตอบคำาถาม

เสรจระยะเวลาในการเกบขอมลตงแต15มกราคม

–30เมษายนพ.ศ.2559

การวเคราะหขอมล สถตท ใช ในการ

วเคราะหขอมลคอสถตเชงพรรณนา(Descriptive

statistic)ใชวเคราะหขอมลพนฐานของตวแปรทง

สวนบคคล ประเดนเกยวกบการอบรมเลยงด

สขภาพทศนคตตอสงคมบคลกภาพและการปรบ

ตวทางสงคม จตอาสา ความฉลาดทางอารมณ

เครอข ายครอบครวและชมชน ความร และ

ประสบการณเกยวกบผสงอายและทศนคตตอผสง

อาย โดยใชคาความถ (Frequency) คารอยละ

(Percentage)คาเฉลย(Mean)และสวนเบยงเบน

มาตรฐาน (Standard deviation) การแปลความ

หมายระดบความคดเหนหรอการเกดเหตการณใช

วธนำาคาเฉลยถวงนำาหนกความคดเหน (Weight

meanscore) ในแตละประเดนมาเปรยบเทยบกบ

เกณฑคาเฉลยดงนคอ

นอยทสดมคาเฉลยอยในชวง1.00-1.80

นอยมคาเฉลยอยในชวง1.81–2.60

ปานกลางมคาเฉลยอยในชวง2.61–3.40

มากมคาเฉลยอยในชวง3.41–4.20

มากทสดมคาเฉลยอยในชวง4.21–5.00

สำาหรบตวแปรความฉลาดทางอารมณมการ

กำาหนดคาคะแนนในแตละขอตามทกำาหนดโดยกรม

สขภาพจต จากนนนำาคาเฉลยถวงนำาหนกมา

เปรยบเทยบกบเกณฑคาเฉลยดงน

นอย มคาเฉลยอยในชวง1-1.75

คอนขางนอยมคาเฉลยอยในชวง1.76-2.51

คอนขางมากมคาเฉลยอยในชวง2.52-3.27

มาก มคาเฉลยอยในชวง3.27-4

สถตทดสอบสมมตฐาน ใชสถตวเคราะห

ถดถอยพห (Multiple Regression Analysis)

ทำาการวเคราะหแบบนำาตวแปรเขาทงหมด (Enter

multipleregression)เพอหาความสมพนธระหวาง

ปจจยความรและประสบการณเกยวกบผสงอาย

เครอขายครอบครวและชมชนกบทศนคตทมตอผ

สงอายโดยมคาความเชอมนทระดบ0.05

106 บงอร ศรสญลกษณผลของปจจยดานเครอขายครอบครว ชมชน ความร...

ผลการศกษา

ตารางท 2ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

ลกษณะพนฐาน จ�านวน รอยละ

สายการศกษา

สายวทยศาสตร 208 48.00

สายสงคมศาสตร 225 52.00

เพศ

ชาย 166 38.30

หญง 267 61.70

อาย

17ป 1 0.20

18ป 27 6.20

19ป 92 21.20

20ป 105 24.20

21ป 112 25.90

22ป 66 15.20

23ป 30 6.90

ศาสนา

พทธ 395 91.20

ครสต 27 6.20

อสลาม 2 0.50

อนๆไมมศาสนา 9 2.10

รายไดตอเดอน

นอยกวา5,000บาท 165 38.10

5,001–10,000บาท 205 47.30

10,001–15,000บาท 39 9.00

15,001–20,000บาท 16 3.70

20,001–25,000บาท 4 0.90

มากกวา25,001บาท 4 0.90

ลกษณะครอบครว

ครอบครวเดยว 265 61.20

ครอบครวขยาย 158 36.50

อนๆ 10 2.30

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 107 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ตารางท 2(ตอ)

ลกษณะพนฐาน จ�านวน รอยละ

จ�านวนพนอง

1คน 87 20.10

2คน 258 59.60

3คน 62 14.30

4คน 16 3.70

5คน 5 1.20

มากกวา5คน 5 1.20

บตรล�าดบท

ลำาดบท1 87 20.10

ลำาดบท2 258 59.60

ลำาดบท3 62 14.30

ลำาดบท4 16 3.70

ลำาดบท5 5 1.20

มากกวา5คน 5 1.20

อาชพหลกของบดา

ขาราชการ 88 20.30

ลกจางพนกงาน 54 12.50

พนกงานรฐวสาหกจ 26 6.00

ขาราชการบำานาญ 12 2.80

เกษตรกร 56 12.90

คาขายธรกจสวนตว 163 37.60

อนๆ 34 7.90

อาชพหลกของมารดา

ขาราชการ 73 16.90

ลกจางพนกงาน 79 18.20

พนกงานรฐวสาหกจ 10 2.30

ขาราชการบำานาญ 7 1.60

เกษตรกร 61 14.10

คาขายธรกจสวนตว 171 39.50

อนๆ 30 7.40

108 บงอร ศรสญลกษณผลของปจจยดานเครอขายครอบครว ชมชน ความร...

ตารางท 2(ตอ)

ลกษณะพนฐาน จ�านวน รอยละ

รายไดของบดา

ไมมรายได 21 4.80

นอยกวา10,000บาท 56 12.90

10,001–20,000บาท 101 23.30

20,001–30,000บาท 84 19.40

30,001–40,000บาท 47 10.90

40,001–50,000บาท 44 10.20

มากกวา50,001บาท 80 18.50รายไดของมารดา

ไมมรายได 6 1.40

นอยกวา10,000บาท 101 23.30

10,001–20,000บาท 109 25.20

20,001–30,000บาท 67 15.50

30,001–40,000บาท 46 10.60

40,001–50,000บาท 47 10.90

มากกวา50,001บาท 57 13.20ชนปการศกษา

ชนปท1 133 30.70

ชนปท2 108 24.90

ชนปท3 143 33.00

ชนปท4 49 11.30

ภมภาค

เหนอ 330 76.20กลาง 64 14.80

ตะวนออกเฉยงเหนอ 12 2.80ตะวนออก 6 1.40

ตะวนตก 14 3.20ใต 7 1.60

ทพก

บานกบครอบครวผปกครอง 140 32.30

หอพกกบพนอง 40 9.20หอพกกบเพอน 408 24.90

หอพกคนเดยว 145 33.50

การเลยงดแบบประชาธปไตยและดแลใกลชดคาเฉลย =3.75สวนเบยงเบนมาตรฐาน=0.73

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 109 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ขอมลทวไปของกลมตวอยาง ผลการ

ศกษาในตารางท 2พบวานกศกษากลมตวอยาง

ศกษาในสายวทยาศาสตรและสงคมศาสตรใน

สดสวนทใกลเคยงกน มสดสวนเพศหญงมากกวา

เพศชายอายระหวาง17ถง23ปสวนใหญนบถอ

ศาสนาพทธ มรายไดสำาหรบเปนคาใชจายไมเกน

10,000บาทตอเดอนสวนใหญมาจากครอบครวท

เปนครอบครวเดยวมพนอง1ถง2คนโดยสวน

ใหญเปนบตรคนท2บดาและมารดามอาชพคาขาย

และมธรกจของตนเอง รายไดอย ในชวงไมเกน

30,000 บาท และมภมลำาเนาอย ในภาคเหนอ

นกศกษากลมตวอยางสวนใหญพกอยกบครอบครว

วตถประสงคขอท 1 เพอศกษาทศนคต

ทมตอผสงอาย ของนกศกษาระดบปรญญาตร

ในจงหวดเชยงใหม

ตารางท 3ทศนคตตอผสงอาย

ทศนคตตอผสงอายคาเฉลย

( )

คาเบยงเบน

มาตรฐาน

(SD)

ระดบ

1. จะเปนการดหากผสงอายไดอยในสถานททม แต

คนในวยเดยวกน(กลบคากอนหาคาเฉลยรวม)

3.05 0.92 ปานกลาง

2. ผ สงอายมกดอรนยดมนในวถทางของตนและ

เปลยนแปลงยาก(กลบคากอนหาคาเฉลยรวม)

3.36 0.87 ปานกลาง

3. โดยทวไปเราวางใจไดวาผสงอายสามารถรกษา

ความสะอาดเรยบรอยของทอยอาศย

3.15 0.85 ปานกลาง

4. โดยทวไปเราวางใจไดวาผสงอายสามารถรกษา

ความสะอาดเรยบรอยของเสอผารางกาย

3.11 0.81 ปานกลาง

5.เปนความเชอผดๆทวาภมปญญามาพรอมกบ

อายทเพมขน(กลบคากอนหาคาเฉลยรวม)

2.96 0.87 ปานกลาง

6.ผสงอายมกทำาใหคนทอยดวยรสกอดอด(กลบคา

กอนหาคาเฉลยรวม)

2.58 0.85 นอย

7.ผสงอายสวนใหญเปนคนงายทจะอยดวย 3.08 0.82 ปานกลาง

8.ผสงอายมกนาเบอหนายดวยการพดแตเรองความ

หลงสมยหนมสาว(กลบคากอนหาคาเฉลยรวม)

2.49 0.93 นอย

9.สงทผสงอายสรางความบนเทงและทำาใหผสงอาย

นาสนใจคอประสบการณในอดตของผสงอาย

3.61 0.85 มาก

110 บงอร ศรสญลกษณผลของปจจยดานเครอขายครอบครว ชมชน ความร...

ตารางท 3(ตอ)

ทศนคตตอผสงอายคาเฉลย

( )

คาเบยงเบน

มาตรฐาน

(SD)

ระดบ

10.การสรางบรรยากาศใหชมชนนาอยทดทสดคอ

การทม ผสงอายในชมชนนนนอยทสดเทาทจะ

ทำาได(กลบคากอนหาคาเฉลยรวม)

2.47 1.04 นอย

11.ผสงอายโดยทวไปสวนใหญกจะเหมอนๆกน

(กลบคากอนหาคาเฉลยรวม)

2.95 0.80 ปานกลาง

12.ผสงอายมกขหงดหงดไมพอใจไมมความสข

(กลบคากอนหาคาเฉลยรวม)

2.79 0.89 ปานกลาง

13. ผสงอายขบน หรอคอยตำาหนพฤตกรรมของ

วยรน(กลบคากอนหาคาเฉลยรวม)

3.20 0.82 ปานกลาง

14. ผสงอายมกเรยกรองความรกและการดแล

เอาใจใสมากเกนไป(กลบคากอนหาคาเฉลยรวม)

2.85 0.92 ปานกลาง

ทศนคตตอผสงอายโดยรวม 3.15 0.36 ปานกลาง

ผลในตารางท 3 สรปไดว านกศกษาม

ทศนคตตอผสงอายโดยรวมในระดบปานกลางโดย

เมอพจารณาในแตละขอพบวา ขอทนกนกศกษา

เหนดวยมากกวาดานอนๆคอสงทผสงอายสราง

ความบนเทงและทำาให ผ สงอายน าสนใจคอ

ประสบการณในอดตของผสงอาย อยางไรกตามผ

สงอายในความคดของนกศกษากมกดอรนยดมนใน

วถทางของตนและเปลยนแปลงยากขอทนกศกษา

มความเหนในระดบนอยกวาดานอนๆไดแกการ

สรางบรรยากาศใหชมชนนาอยทดทสดคอการทม

ผสงอายในชมชนนนนอยทสดเทาทจะทำาไดและผ

สงอายมกนาเบอหนายดวยการพดแตเรอง ความ

หลงสมยหนมสาว

วตถประสงคขอท 2 ศกษาปจจยดาน

เครอขายครอบครวและชมชน ความรและ

ประสบการณเกยวกบผสงอาย ของนกศกษา

ระดบปรญญาตรในจงหวดเชยงใหม

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 111 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ตารางท 4ตวแปรดานปจจยทมผลตอทศนคตตอผสงอาย

ตวแปรคาเฉลย

( )

คาเบยงเบน

มาตรฐาน

(SD)

ระดบ

ตวแปรควบคม

การเลยงด 4.33 0.88 มากทสด

บคลกภาพและการปรบตว 3.84 0.55 มาก

ทศนคตตอสงคม 2.98 0.60 ปานกลาง

จตอาสา 3.59 0.58 มาก

ความฉลาดทางอารมณ 2.92 0.31 คอนขางมาก

ตวแปรตามสมมตฐาน

เครอขายครอบครว 3.53 0.62 มาก

เครอขายชมชน 3.48 0.65 มาก

ความร 3.14 0.68 ปานกลาง

ประสบการณ 3.20 0.86 ปานกลาง

ตารางท 4 แสดงรายละเอยดตวแปรปจจย

พยากรณ ทงตวแปรควบคมและตวแปรตาม

สมมตฐานดงน1 ปจจยทเปนตวแปรควบคม

ตวแปรปจจยทเปนตวแปรควบคมในตารางท4พบ

วานกศกษาไดรบการเลยงดแบบประชาธปไตยและ

ดแลใกลชดในระดบมากทสดนกศกษามบคลกภาพ

และการปรบตวในการเขาสงคมในระดบมาก สวน

ทศนคตทมตอสงคมนนนกศกษามในระดบปาน

กลาง นกศกษามความเปนจตอาสามนำาใจและ

พฤตกรรมในการชวยเหลอผอนและสงคมในระดบ

มากและมความฉลาดทางอารมณอยในระดบคอน

ขางมาก

2. ปจจยดานเครอขายครอบครวและ

ชมชน ความรและประสบการณเกยวกบผสง

อาย (ตวแปรตามสมมตฐาน) ผลในตารางท 4

แสดงใหเหนวานกศกษามเครอขายครอบครวและ

เครอขายชมชนซงเปนมตดานดานจำานวนเครอขาย

ชองทางและความสมพนธอยในระดบมากสวนดาน

ความรและประสบการณพบวานกศกษามความร

เกยวกบผสงอายและการเขาสสงคมผสงอาย และ

มประสบการณในการอยและทำากจกรรมรวมกบ

ผสงอายในระดบปานกลาง

วตถประสงคขอท 3 ศกษาผลของปจจย

ดานเครอขายครอบครวและชมชน ความรและ

ประสบการณเกยวกบผ สงอายตอทศนคต

ทมตอผสงอาย ของนกศกษาระดบปรญญาตร

ในจงหวดเชยงใหม การวเคราะหถดถอยพห

(multiple regression) เพอพสจนสมมตฐานวา

เครอขายครอบครวและชมชนความรและประสบการณ

เกยวกบผสงอายมผลตอทศนคตของนกศกษา

112 บงอร ศรสญลกษณผลของปจจยดานเครอขายครอบครว ชมชน ความร...

ตารางท 5 การวเคราะหถดถอยพห

ตวแปรพยากรณ (predictors) b S.E. Beta t Sigตวแปรควบคมลกษณะประชากร เพศชายa .027 .039 .033 .691 .490 ศาสนาพทธb -.074 .068 -.052 -1.089 .277 อาย .005 .015 .016 .321 .748 คาใชจายรายเดอน -.007 .022 -.016 -.312 .755 ครอบครวเดยวc .028 .041 .034 .679 .497 จำานวนพนอง -.031 .027 -.069 -1.163 .246 ลำาดบทบตร .012 .029 .025 .417 .677อาชพบดาd

ทำางานประจำา .094 .062 .116 1.504 .133 เปนเจาของธรกจ -.008 .066 -.010 -.126 .899อาชพมารดาd

ทำางานประจำา .033 .060 .014 .542 .588 เปนเจาของธรกจ .117 .064 .143 1.827 .068 รายไดบดา -.015 .014 -.068 -1.040 .299 รายไดมารดา -.017 .015 -.073 -1.102 .271การอยอาศยe

อยบานกบครอบครว -.040 .049 -.047 -.811 .418 อยหอพกกบญาต/เพอน .048 .048 .058 1.014 .311 สาขาสงคมศาสตร -.012 .039 -.015 -.300 .765ปจจยทเปนตวแปรควบคม การเลยงดแบบประชาธปไตยและดแล

ใกลชด.003 .034 .006 .092 .927

สขภาพรางกาย -.022 .028 -.039 -.794 .427 บคลกภาพการปรบตว -.087 .045 -.122 -1.922 .055 ทศนคตตอสงคม .048 .033 .072 1.455 .147 จตอาสา -.017 .043 -.024 -.381 .703 ความฉลาดทางอารมณ .501 .071 .039 7.009 .000ตวแปรตามสมมตฐาน ความรเกยวกบผสงอาย -.067 .030 -.115 -2.264 .024 ประสบการณเกยวกบผสงอาย .015 .026 .032 .558 .577 เครอขายครอบครว .012 .046 .019 .258 .796 เครอขายชมชน -.017 .035 -.028 -.489 .625 คาคงท 2.440 .404 - 6.033 .000R2 =0.17,F=3.293,SigofF=0.000

*p < .05. **p < .01. ***p < .001 (two tails sig),

a. หญง, b. ศาสนาอน ๆ , c. ครอบครวขยาย, d. เกษตรและอน ๆ , e. อยคนเดยว, f. สาขาวทยาศาสตร เปนกลมอางอง

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 113 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ผลในตารางท5พบวาตวแปรอสระทงหมด

ไดแกลกษณะประชากรการเลยงดสขภาพรางกาย

บคลกภาพการปรบตวทศนคตตอสงคมจตอาสา

และความฉลาดทางอารมณ และตวแปรตาม

สมมตฐานคอเครอขายครอบครวและชมชนความ

รและประสบการณเกยวกบผสงอายรวมกนอธบาย

การผนแปรของความพรอมในการอยรวมในสงคม

ผสงอายไดอยางมนยสำาคญทางสถต โดยรวมกน

อธบายไดรอยละ17.40(R2=0.174)ขณะทคาF

ของสมการเทากบ3.293และSigofF=0.000

หมายความวามตวแปรอสระในสมการอยางนอย1

ตวทมความสมพนธกบตวแปรตามในรปเชงเสน

อยางมนยสำาคญทางสถต เมอพจารณาตวแปรตน

แตละตวแปรพบวามตวแปรตน2ตวแปรทมผลกบ

ตวแปรตามอยางมนยสำาคญทางสถตไดแกความ

รเกยวกบผสงอายและความฉลาดทางอารมณโดย

สามารถอธบายเชงการทำานายไดดงนเมอควบคม

ตวแปรอนในสมการทงหมดแลวพบวาการเพมขน

ของระดบความรเกยวกบผสงอาย 1 ระดบ มผล

ทำาใหระดบทศนคตทมตอผสงอายลดลง 0.115

ขณะทหากระดบความฉลาดทางอารมณเพมขน1

ระดบ มผลทำาใหระดบทศนคตทมตอผสงอายเพม

ขน 0.039 โดยมสมการทไดจากคาปกตและคา

มาตรฐานดงน

ทศนคตตอผสงอาย=2.440+0.501ความ

ฉลาดทางอารมณ-0.067ความรเกยวกบผสงอาย

ทศนคตตอผสงอาย = 0.039 ความฉลาด

ทางอารมณ-0.115ความรเกยวกบผสงอาย

อภปรายผล

ผลการศกษาพบวาทศนคตของนกศกษาท

มตอผสงอายอยในระดบปานกลางซงสอดคลองกบ

รายงานสถานการณผสงอายของคณะกรรมการผ

สงอายแหงชาต (2556) ทพบวาวยรนมทศนคตท

ไมดนกกบผสงอาย และเปนประเดนทนาหวงไย

เปนอยางยงทควรใหความสำาคญในการสงเสรมและ

พฒนานกศกษามเครอขายครอบครวและชมชนใน

ระดบมาก และมความรและประสบการณเกยวกบ

ผ สงอายในระดบปานกลาง จากการวเคราะห

ถดถอยพหปรากฏวามตวแปรดานความฉลาดทาง

อารมณซงเปนตวแปรควบคม และมตวแปรตาม

สมมตฐานเพยงตวแปรเดยวเทานนในจำานวน 4

ตวแปร คอความร เกยวกบผ สงอาย ทมผลตอ

ทศนคตทมตอผ สงอายของนกศกษาอยางมนย

สำาคญทางสถต ผลการวจยจงเนนยำาความสำาคญ

ของขอมล องคความรและการศกษาเกยวกบผสง

อายวามความสำาคญตอการประกอบสรางความ

หมายและระบบคณคาเกยวกบผสงอาย อยางไร

กตามผลการศกษาพบวาความรเปนปจจยทมผล

ทางลบตอทศนคตทมตอผสงอาย กลาวคอหาก

นกศกษามระดบความรเพมขน 1 ระดบ จะทำาให

ทศนคตทมตอผสงอายลดลง .067 ระดบแสดงให

เหนวา ยงนกศกษามความรเกยวกบผสงอายมาก

ขนเทาใดความรนกบไมไดชวยสรางความพรอมใน

การอยรวมในสงคมผสงอาย แตกลบสรางทศนคต

ตอผสงอายไปในทางลบผลการศกษานอธบายได

วา ระบบการศกษา ตลอดจนขอมล องคความร

เกยวกบผสงอายไดสรางภาพเชงลบใหกบผสงอาย

ดงทสชาดา(2553)ใหขอคดเหนเกยวกบองคความ

รเกยวกบผสงอายในประเทศไทยวาสวนหนงทำาให

เกดภาพแทนของผสงอายทมลกษณะตายตวทำาให

เกดภาพเหมารวมวาการเขาสวยสงอายเปนภาวะ

แหงความเสอมโทรมและพยาธสภาพ ไมพง

ปรารถนานำาไปสทศนคตทไมถกตองเกดการเลอก

ปฏบตบนพนฐานของอาย สงคมจงมทศนคตตอ

การเขาสสงคมผสงอายและการเปนผสงอายวาเปน

ภาระทสงคม ครอบครว และลกหลาน ตองดแล

ทศนคตเชงลบตอผสงอายเหลานควรไดรบการถอด

รอและควรมการประกอบสรางภาพแทนทถกตอง

เพอทศนคตทเหมาะสมอนจะนำามาซงการอยรวม

ในสงคมผสงอายอยางเขาใจและเกอกลกนและลด

ความรสกของการเปนภาระพงพาดงนนการสราง

และการเผยแพรองคความรควรไดรบการศกษาถง

114 บงอร ศรสญลกษณผลของปจจยดานเครอขายครอบครว ชมชน ความร...

เนอหาและแนวทางทเหมาะสมทจะทำาใหเกดความ

เขาใจในความสงวยทถกตอง อนจะนำาไปสความ

เตมใจและความพรอมในการอยรวมสงคมผสงอาย

สวนความฉลาดทางอารมณเปนบคลกภาพและการ

แสดงออกทางอารมณทแสดงใหเหนถงศกยภาพใน

การปรบตวการควบคมอารมณการมองโลกอยาง

เขาใจการยอมรบผอนอนจะชวยหนนเสรมใหเกด

การประมวลประสบการณไดอยางเหมาะสม และ

สามารถนำามาใชรบมอและปรบตวใหเหมาะกบ

บรบทตางๆ ไดเปนอยางดสอดคลองกบขอคนพบ

ของภทรา(2554)ทคนพบความสมพนธของความ

ฉลาดทางอารมณกบความพงพอใจในการทำางาน

ในงานวจยทนำาไปส ขอสรปวาความฉลาดทาง

อารมณทำาใหเขาใจผอน ทำาใหสามารถปรบตวเขา

กบผอนได และมความสขกบการอยรวมในสงคม

สวจ(2557)กลาวในทำานองเดยวกนวาปจจยเกอ

หนนภายในตวปจเจกดานจตใจและสงคม เปนสง

สำาคญทนำาไปสความคดมมมอง และทศคตตอสง

ตางๆ ททำาใหเกดการกระทำาสความสำาเรจในสวน

ของปจจยดานเครอขายชมชนและครอบครวไมพบ

วามผลตอทศนคตอยางมนยสำาคญทางสถตตาม

สมมตฐานนนอธบายไดวาเนองจากปจจบนเครอ

ขายครอบครวและชมชนแมมจำานวนและขอบขาย

ทกวางขวาง การตดตอสมพนธกนทดเหมอนใกล

ชดและแนบแนนกจรงแตความลกซงความผกพน

และการเปดรบอทธพลซงกนและกนเปนไปอยางผว

เผน ทำาใหมผลตอการขดเกลาและถายทอด

วฒนธรรมรวมทงทศคตและคานยมของกลมและ

สงคมทเหมาะสมเปนไปไดนอย สอดคลองกบงาน

วจยของบงอรศรสญลกษณ(2558)ทพบในผล

การวจยสวนทเปนขอมลเชงคณภาพวา สงคม

เกษตรมการเปลยนแปลงแมคนในชมชนเกษตรม

การตดตอ ไปมาหาส พบปะพดคยและยงรวม

กจกรรมของชมชนกนอย แตสวนใหญเปนไปตาม

เหตผลดานผลประโยชนและบทบาทหนาททาง

สงคมทำาใหความผกพนทางอารมณความเกรงใจ

มนอยลง

สรปไดวาปจจยภายในไมวาจะเปนองคความรและ

ระดบความพรอมทางอารมณเปนปจจยเกอหนน

ภายในตวปจเจกทสำาคญทนำาไปสการมองโลกการ

ใหความหมายและการตความ ซงจะตกผลกเปน

ทศนคตทเปนระบบการตดสนเชงคณคาอนมผลตอ

การแสดงพฤตกรรมดงนนการเขาสสงคมผสงอาย

ของไทย ทจะไมทำาใหเกดความรสก ทศนคตและ

การกระทำาทไมเหมาะสมตอกนของผ ทอย ร วม

สงคมระหวางกลมผอยในวยแรงงานและผสงอาย

จงควรประกอบสรางชดของขอมลทจะนำาไปสภาพ

แทนผสงอายทถกตองเหมาะสม เพอพฒนาความ

เขาใจในความหลากหลายของลกษณะและความ

ตองการ ตลอดจนคณคาของผสงอาย ไมใชภาพ

เหมารวมทตายตวและเปนไปในเชงลบ

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะในการน�าผลการศกษาไป

ใช

1. จากผลการศกษาทพบวาทศนคตทมตอ

ผสงอายของนกศกษาอยในระดบปานกลางภาครฐ

สถาบนการศกษาตลอดจนชมชนและผทเกยวของ

ควรใหความสำาคญกบการสงเสรมพฒนาทศนคต

ความฉลาดทางอารมณและสำานกรบผดชอบตอ

สงคม ผานระบบครอบครว การศกษาและชมชน

อกทงควรมงานวจยตอยอดในประเดนการเตรยม

ความพรอมในประชาชนทกกลมอายและการศกษา

การเตรยมการเพอรองรบสงคมผสงอายทงภาครฐ

และเอกชน

2. ควรมการแสวงหาขอมลเพอสรางองค

ความรชดใหม ๆ ทครอบคลมความหลากหลาย

เกยวกบผสงอาย และควรบรรจขอมลททนสมย

เหลานไวในเนอหาการเรยนการสอนในทกระดบ

การศกษา และควรประชาสมพนธขอมลเหลานให

สาธารณะชนรบทราบ เพอการสรางทศนคตท

เหมาะสมตอผสงอาย

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 115 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ขอเสนอแนะในการท�าวจยครงตอไป

1. การศกษาครงนใชระเบยบวธวจยเชง

ปรมาณซงไดขอมลในภาพรวม เพอความเขาใจ

เชงลกถงการประกอบสรางทศนคตทมตอผสงอาย

วามกลไกกระบวนการอยางไรจงควรทำาการศกษา

เชงคณภาพเพอไดรายละเอยดของขอมลทจะทำาให

เขาใจบรบทและเงอนไขของทมาของทศนคตมาก

ขน

2.ควรทำาการศกษากลมประชากรอนทแตก

ตางออกไปเชนศกษาประชากรกลมอายอนศกษา

กล มประชากรตามลกษณะอาชพ และกล ม

ประชากรในพนทอนๆ

3.ควรทำาการศกษาความพรอมในการเขา

สสงคมผสงอายในมตอน ๆ ทงในระดบสงคมและ

ชมชน เชนการเตรยมการดานสวสดการ ทงเชง

เศรษฐกจทอยอาศยและการอำานวยความสะดวก

เพอสนบสนนผสงอายใหสามารถดำารงชวตอยได

ดวยตนเองอยางมเกยรตและศกดศรรวมทงระดบ

ปจเจกโดยเฉพาะทกษะในการอยรวมและดแลผสง

อายและการเตรยมตวเพอการเปน

116 บงอร ศรสญลกษณผลของปจจยดานเครอขายครอบครว ชมชน ความร...

เอกสารอางอง

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.(2547).พระราชบญญตผสงอาย.กรงเทพฯ:เจ.

เอส.การพมพ.

คณะกรรมการผสงอายแหงชาต.(2556). สถานการณผสงอายไทย.กรงเทพฯ:เอสเอสพลสมเดย.คณะ

ทนตแพทยศาสตร. (2557). โครงการระบบสารสนเทศเพอสงเสรมการบรการสขภาพผสงอายส

การเปนสงคมผสงอายกจกรรมพฒนาระบบสารสนเทศเพอสงเสรมการบรการสขภาพผสงอาย

สการเปนสงคมผสงอาย.รายงานฉบบสมบรณ.มหาวทยาลยเชยงใหม.

จระวฒนวงศสวสดวฒน.(2538).ทศนคต ความเชอ และพฤตกรรม: การวดทรพยากรและการเปลยนแปลง.

กรงเทพฯ:มหาวทยาลยอสสมชญ.

ชมพนชพรหมภกด. (2556ป. “การเขาสสงคมผสงอายของประเทศไทย”.สำานกงานเลขาธการวฒสภา.

3(16):1-19.

เตมศกดคทวณช.(2548).จตวทยาทวไป.กรงเทพฯ:ซเอดยเคชน.

บงอรศรสญลกษณ.(2558).“รปแบบการทำาการเกษตรกบการเปลยนแปลงวฒนธรรม”.วารสารการพฒนา

ชมชนและคณภาพชวต 3(3):319-330.

แผนพฒนาจงหวดเชยงใหม 4ป. (2559). [เอกสารออนไลน]แหลงขอมลhttp//www.chiangmai.go.th/

strategy/str2/plan_full.pdf.(7ธนวาคม2559)

พมลพรรณอศรภคด,(2558). ตางวยตางทศนะ ตอความหลากหลายทางเพศในสงคมไทย.วารสารความ

หลากหลายทางประชากรและสงคมในประเทศไทย.สถาบนวจยประชากรและสงคม.มหาวทยาลย

มหดล.

ภทราลอยใหม.(2554).ความฉลาดทางอารมณกบความพรอมในการทำางาน.วทยานพนธ.มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร,กรงเทพฯ.75หนา

รชณดาชำานาญมนต,(2554).ประสทธผลของรายการทงแสงตะวนในดานความรและทศนคตตอรายการ

อนรกษสงแวดลอมของเดก.ไมปรากฏสำานกพมพ.

ลกขณาสรวฒน.(2544).จตวทยาในชวตประจำาวน.กรงเทพฯ:โอเดยนสโตร.

วรรณพงษ เตรยมโพธและอาทรนกแกว. (2557). เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการ การเรยน

การสอนสำาหรบนกศกษา Generation Z รน 1สถาบนนวตกรรมการเรยนรมหาวทยาลยมหดล.

(online).แหลงขอมล:http://maehongson.nfe.go.th/curriculum/KY/k23.pdf(3กนยายน2558).

สวจ แตงออน. (2557). “แนวทางการพฒนาชมชนตนตาลเพอเตรยมรบภาวะโลกรอนในแนวปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง”. วารสารการพฒนาชมชนและคณภาพชวต2(1):23-35.

สชาดาทวสทธ.(2553).“บทบรรณาธการ”.หนา1-14..ในสชาดาทวสทธและสวรยบณยมานนท

(บก.)ประชากรและสงคม.สถาบนวจยประชากรและสงคม(วปส.)มหาวทยาลยมหดล,นครปฐม.

Yamane,T.(1973).Statistic:An introductory analysis.3rded.HarperandRow,NewYork.

NationalInstituteofHealth.(2007).Why Population Aging Matters:AGlobalPerspective.(Online)

Available:http://www.cdc.gov/nchs/data/lifetables/life1890-1910.pdf(March15,2016).

รปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย ศกษากรณ

ประเทศไทยเปนประเทศตนทาง

The Transnational Human Trafficking Network Form in Thailand in

Cases where Thailand is the Originating Country

พทฐกรศาสนะสพนธ1,ปยลกษณโพธวรรณ2

PattakornSasanasuphin1,PiyalukPotiwan2

บทคดยอ

บทความนมวตถประสงคเพอศกษารปแบบเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทยภายใต

บรบทประเทศไทยเปนประเทศตนทาง เปนการวจยเชงคณภาพ เกบรวบรวมขอมลตามแนวทางการ

สมภาษณโดยใชเทคนคการสมภาษณเชงลกกบผยายถนทตกเปนเหยอการคามนษยขามชาตคนไทยทอยใน

ระบบชวยเหลอในหนวยงานของรฐไทยจำานวน12คนและนกคามนษยขามชาตทถกควบคมตวอยในเรอน

จำาจำานวน6คนรวมทงใชการสมภาษณกงโครงสรางกบบคลากรของหนวยงานภาครฐและเอกชนทตอตาน

การคามนษยขามชาตในประเทศไทยจำานวน12คนวเคราะหขอมลโดยการจำาแนกขอมลจดกลมขอมลและ

สงเคราะหแบบแผนความสมพนธ รวมกบการวเคราะหเครอขายทางสงคมโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร

UCINETDemoVersionดวยการวเคราะหแกนสารความหมายและความสมพนธจนไดขอสรป

ผลการศกษาพบวา เครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทยภายใตบรบทประเทศไทยเปน

ประเทศตนทางมรปแบบเปนเครอขายการยายถนขามชาตทมงหวงผลประโยชนโดยมชอบจากเหยอ ใน

ลกษณะเครอขายการยายถนขามชาตของเหยอทเขาประเทศปลายทางโดยถกกฎหมายและรปแบบเครอ

ขายนกคามนษยขามชาต ททำาใหคนไทยทไมสมครใจยายถนตกเปนเหยอ ซงประกอบดวย นายหนาคา

มนษยขามชาตในถนเดมในเครอขายยอยในประเทศตนทางซงมความสมพนธกบเหยอคนไทยในเชงอำานาจ

ในลกษณะทเปนนายหนาคามนษยทมงจดหาแรงงานตางชาตสงใหนายจางโดยตรง และเอาเปรยบเหยอ

ในการแลกเปลยนระหวางการชวยใหเหยอไดยายถนกบคาใชจายและการดำาเนนเอกสารเดนทางแตมนาย

หนาคามนษยบางสวนเปนสมาชกเครอขายทางสงคมทไมใกลชดกบเหยอ ในลกษณะเปนเพอนททำางาน

กบนายจางในประเทศปลายทางสวนเครอขายนกคามนษยขามชาตประกอบดวยนกคาเตมรปแบบในถน

เดมทไมมความสมพนธกบเหยอมากอนเขาชกชวนและใหขอมลหลอกลวงเหยอโดยตรงโดยไมพงพาความ

สมพนธเดม นกคาทเปนศนยกลางความสมพนธของแตละเครอขายยอยมกไดรบชวงความสมพนธกบ

เหยอตอจากนายหนาคามนษยในถนเดมสวนนกคาอนสวนใหญไมมความสมพนธโดยตรงกบเหยอตอง

ผานนายหนาคามนษยในถนเดมหรอนกคาทเปนศนยกลางความสมพนธของแตละเครอขายยอยนกคาใน

เครอขายการคามนษยขามชาตมความสมพนธระหวางกนในเครอขายยอยในเชงสถานภาพและบทบาทใน

1 นายเวร(สบ4)สำานกงานตำารวจแหงชาต)2 ผชวยศาสตราจารยประจำาหลกสตรสาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม1 DutyOfficer(CaseOfficer4)RoyalThaiPolice2 AssistantProfessorofPoliticalScienceProgram,RajabhatMahaSarakhamUniversity.

118 พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณรปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย...

ลกษณะตางคนตางดำาเนนงานตามทไดรบมอบหมาย เพอแลกกบคาจาง แตไมมความสมพนธกบนกคาท

อยตางเครอขายยอย ตองผานนกคาทเปนศนยกลางความสมพนธของแตละเครอขายยอย นกคามการ

ประเมนความไวใจและโอกาสทเหยอจะคลอยตามกอนทจะชกชวนและหลอกลวงรวมทงมการประเมนความ

เสยงจากการถกเจาหนาทรฐจบกมเปรยบเทยบกบจำานวนผลประโยชนทจะไดรบกอนทจะรวมงานกน

ค�าส�าคญ: ผยายถนทตกเปนเหยอการคามนษยขามชาต, เครอขายการยายถนขามชาตทมงหวง

ผลประโยชนโดยมชอบจากผยายถนทตกเปนเหยอ, เครอขายนกคามนษยขามชาต,

เครอขายการคามนษยขามชาต

Abstract

ThisarticleaimstostudyamodelofthenetworkthatexistsamongThaihumantraffickers.ThestudyaddressescaseswhereThailandistheoriginatingcountry.Thestudywasconductedwithaqualitativeapproachbyusingin-depthinterviewswith8Thaimigrantswhowerevictimizedand helped by the Thai government, and 6 human traffickerswho have been imprisoned. In addition, semi-structured interviewswere usedwith 12 persons whowere directly related to anti-transnationalhumantraffickersinThailand.Dataanalysishasbeenconductedusingdataprocessing, data categorizing, and a synthetic relationship scheme alongwith social networkanalysisbyanalyzingsubstances,meanings,andrelationshipsthroughtheUCINETDemoVersionProgramforaconclusion. TheresultsfromthemodelofthehumantraffickingnetworkshowThailandastheoriginatingcountrydemonstratingthattheaimofthetransnationalmigratingnetworkistoexploitthebenefitsofvictimizedmigrants.Thetransnationalmigratingnetworkof legalmigrantsandtransnationalhumantrafficker’snetworkturn involuntarymigrants intovictims.Thenetworkconsistsof localbrokerswhocompriseasubnetintheirhomecountries.ThelocalbrokersareoftenrelatedtoThaipeopleofpowerwhoarebrokertraffickersaimedatprovidingforeignworkerstobesentdirectlytoanemployer,exploitingthevictimsinexchangeforhelpingvictimizedmigrantswiththeircostsandcarryingtraveldocuments.SomebrokersarerelatedtoThaivictimsintheirkinshiporcultureor as their friendswhoworkwith employers in the destination country. Transnational human traffickernetworksconsistoftraffickersinthehomecountrieswhohavehadnorelationshipwiththevictim,Traffickersarethecentralfixtureineachsubnet,theyuusuallygetoverarelationshipwith victims and continue as local brokers. Themajority of other traffickers has no direct relationshipwiththevictims,andmustgothroughthelocalbrokerortraffickerwhohasacentralrelationship.Traffickershavetrust-worthinessandmustassesstheriskofbeingarrestedcomparedtothebenefitstobegained.

Keywords: Thevictimizedmigrantswhowereabusedbythetraffickers,Transnationalmigrating networkwas toexploit thebenefitsof victimizedmigrants,Transnationalhuman traffickersnetwork,Transnationalhumantraffickingnetwork

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 119 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

บทน�า

การยายถนขามชาตของแรงงาน เปนชอง

ทางหนงททำาใหแรงงานยายถนเขาไปเปนเหยอของ

การคามนษยขามชาต ททำาใหสถานการณปญหา

การคามนษยขามชาตในประเทศไทยมความรนแรง

จนรฐบาลไทยไดออกกฎหมายพระราชบญญต

ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551

มาบงคบใชต อตานการคามนษยข ามชาตใน

ประเทศไทยแตการแกปญหาการบงคบใชแรงงาน

และการบงคบคาประเวณ ยงไมมความคบหนา

เพยงพอ จงทำาใหสถานการณการคามนษยขาม

ชาตยงรนแรงอยและมแนวโนมทจะเพมขนดงจะ

เหนไดจาก รายงานการคามนษยประจำาป พ.ศ.

2558 (Trafficking in Persons Report) ของ

กระทรวงการตางประเทศสหรฐอเมรกา ทจดกลม

ใหประเทศไทยอย ในบญชกล มท 3 (Tier 3)

(ประเทศทดำาเนนการไมสอดคลองกบมาตรฐานขน

ตำาของกฎหมายสหรฐอเมรกา และไมมความ

พยายามแกไขปญหา)เปนปท2ตดตอกนเพราะ

เหนวาประเทศไทยเปนประเทศตนทางปลายทาง

และทางผานสำาหรบการคาผชาย ผหญงและเดก

เพอการบงคบใชแรงงานและการบงคบคาประเวณ

และรฐบาลไทยไมไดปฏบตตามมาตรฐานขนตำา

อยางเตมทในการขจดปญหาการคามนษย อกทง

ไมไดดำาเนนความพยายามอยางมนยสำาคญในการ

ปฏบตตามมาตรฐานขนตำา แมจะนำาพระราช

บญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย มา

บงคบใชอยางตอเนองตงแต พ.ศ. 2551 โดยเพม

บทลงโทษนกคามนษยและใหความคมครองแกผท

พบเหนเหตการคามนษยและแจงขอมลตอเจา

หนาทของรฐ อกทง รฐบาลออกกฎหมายการ

ประมงฉบบใหมแทนฉบบเกาทบญญตเมอปพ.ศ.

2489 โดยกฎหมายฉบบใหม นกำาหนดให ม

กระบวนการขนทะเบยนทดขนมการตรวจสอบเรอ

และเอกสารของแรงงานตลอดจนสภาพการทำางาน

ของลกเรอ แตการแกปญหาการบงคบใชแรงงาน

และการบงคบคาประเวณ ยงไมมความคบหนา

เพยงพอ จงทำาใหสถานการณการคามนษยขาม

ชาตยงรนแรงอย(จากhttps://th.usembassy.gov/

th/our-relationship-th/official-reports-th/2015-

trafficking-persons-report-thailand-th/คนเมอ31

มกราคม2559)และมแนวโนมเพมขนอกทงมการ

ปรบเปลยนรปแบบการดำาเนนกจกรรมในลกษณะ

ขององคกรอาชญากรรมและมเครอขายโยงใยกนทง

ในประเทศและตางประเทศ มการใชเทคโนโลยขน

สงในการตดตอสอสารและบรหารงานการคามนษย

ขามชาต สรางความยงยากแกกลไกการตอตาน

ตางๆทรฐสรางขนประกอบกบการศกษาทผานมา

มกศกษาจากแรงงานทยายถนขามชาต แตการ

ศกษาจากเหยอการคามนษยยงไมชดเจนนก จง

อาจทำาใหองคความรเกยวกบกระบวนการคามนษย

ขามชาตในประเทศไทยทดำาเนนงานในลกษณะท

เปนเครอขายในการแกปญหาจำากด

ดงนนในบทความเรองนจงมงทำาความเขาใจ

ปรากฏการณเครอขายการคามนษยขามชาตใน

กระบวนการคามนษยขามชาตในประเทศไทย

ฐานะประเทศไทยเปนประเทศตนทาง เพอทจะ

สะทอนภาพของเครอขายการคามนษยขามชาตใน

ประเทศไทยโดยศกษาจากเหยอการคามนษยขาม

ชาตคนไทย และนกคามนษยขามชาต ทอยใน

ปรากฏการณโดยตรงรวมทงศกษาจากบคลากรท

มหนาทตอตานการคามนษยขามชาต ทเปนผท

สมผสและมประสบการณกบปรากฏการณ ซงจะ

ทำาใหเขาใจเครอขายการคามนษยขามชาตใน

ประเทศไทยไดชดเจนยงขน

วตถประสงคของการวจย

บทความนมวตถประสงคเพอศกษาเครอ

ขายการคามนษยขามชาตในกระบวนการคามนษย

ข ามชาต ในประ เทศไทย ภาย ใต บร บทท

ประเทศไทยเปนประเทศตนทาง

120 พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณรปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย...

แนวคด ทฤษฎ และกรอบแนวคดทใชใน

การวจย

บทความนใชแนวคดการยายถนขามชาต

(TransnationalMigration)โดยการวเคราะหสาเหต

และการตดสนใจยายถน ในเชงระบบการยายถน

ผ านเครอข ายทางสงคม ตามแนวคดของนก

สงคมวทยา(Castles,&Miller,1993;DeJong,&

Fawcett, 1981) ทกอใหเกดความคาดหวงในดาน

ตาง ๆ และมอทธพลตอการตดสนใจยายถนของผ

ยายถนขามชาตคนไทยทตกเปนเหยอการคามนษย

ขามชาต จากการถกนกคามนษยขามชาตในเครอ

ขายการคามนษยขามชาตกระทำาในลกษณะตางๆ

ทงการจดหาการซอการขายการจำาหนายการขนสง

(การพามาจาก) การสงตอ (การสงไปยงทใด) การ

หนวงเหนยวกกขงการจดใหอยอาศยหรอการรบ

ไวซงบคคลใดและถกควบคมดวยวธการตางๆรวม

ทงถกแสวงหาประโยชนในลกษณะตางๆ ตาม

กรอบของแนวคดการคามนษยขามชาต(Transna-

tionalHumanTrafficking) ในพธสารเพอปองกน

ปราบปราม และลงโทษการคามนษย โดยเฉพาะ

สตรและเดกเพมเตมอนสญญาสหประชาชาตเพอ

ตอตานอาชญากรรมขามชาตทจดตงในลกษณะ

องคกร(ProtocoltoPrevent,SuppressandPun-

ishTrafficking inPersons,EspeciallyWomen

andChildren,SupplementingtheUnitedNations

Convention against Transnational Organized

Crime) (United Nations, 2000) และพระราช

บญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ.

2551 รวมทงใหความสำาคญกบแนวคดเครอขาย

ทางสงคม(SocialNetwork)โดยการวเคราะหเครอ

ขายทางสงคมตามแนวคดของBoissevain(1973;

1974)เปนแนวคดหลกเนองจากเปนแนวคดทมวธ

การในการศกษารปแบบเครอขายทางสงคมใน

ประเดนตางๆในกระบวนการคามนษยขามชาตได

อยางครอบคลมโดยเฉพาะวธการกำาหนดผยายถน

ทตกเปนเหยอเปนจดศนยกลางในการศกษา

เนองจากการตกเปนเหยอการคามนษยขามชาต

ของผยายถนขามชาตเปนเปาหมายในกระบวนการ

คามนษยขามชาต โดยอาศยระยะหางทางสงคม

ระหวางผยายถนทตกเปนเหยอการคามนษยขาม

ชาตเปนเกณฑในการแบงหรอกำาหนดขอบเขตของ

เครอขาย ทำาใหสามารถแบงประเภทผทมความ

สมพนธกบผยายถนทตกเปนเหยอการคามนษยได

ชดเจน สวนแนวคดอนชวยเสรมในการวเคราะห

เพอใหไดมาซงขอมลเกยวกบรปแบบเครอขายทาง

สงคม ในกระบวนการคามนษยขามชาต อน

ประกอบไปดวย รปแบบเครอขายการยายถนขาม

ชาตและรปแบบเครอขายการคามนษยขามชาตใน

ประเดนทเกยวกบลกษณะขององคประกอบความ

สมพนธ ทางสงคม โครงสร างความสมพนธ

กระบวนการเครอขายและผลงานของเครอขายทาง

สงคม ทมอทธพลตอพฤตกรรมการยายถนและ

ทำาใหกระบวนการคามนษยขามชาตบรรลเปา

หมายจงกำาหนดกรอบแนวคดในวจยครงนไดดงน

(ดงแผนภาพประกอบ1)

ภาพประกอบ 1กรอบแนวคดในการวจย

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 121 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ระเบยบวธวจย

การวจยนเปนการศกษาเชงคณภาพ ม

หนวยในการวเคราะหเปนปจเจกบคคลผใหขอมล

ม2กลมกลมแรกเปนกลมผใหขอมลหลกประกอบ

ดวย1)ผยายถนทตกเปนเหยอการคามนษยขาม

ชาตคนไทยทเปนผเสยหายในคดทเกยวกบการคา

มนษยขามชาตทถกชวยเหลอเขามาอยตามบาน

พก/สถานสงเคราะหในสงกดกระทรวงการพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษยและกองบงคบการ

กระทำาผดตอเดก เยาวชน และสตร ในสงกด

สำานกงานตำารวจแหงชาตในหวงเวลาททำาการเกบ

รวบรวมขอมลทยนดจะใหขอมลในเชงลกและผาน

การประเมนจากนกสงคมสงเคราะห และนก

จตวทยาวาสามารถใหขอมลไดจำานวน12คนซง

จำาแนกเปนเหยอในคดทางเพศ 7 คน (เพศหญง)

และในคดทางแรงงาน5คน(เพศชาย4คนและ

เพศหญง1คน)และ2)นกคามนษยขามชาตท

ถกกลาวหาหรอถกศาลพพากษาตดสนวากระทำา

ความผดในคดทเกยวกบการคามนษยขามชาต ท

ถกควบคมอยในเรอนจำาตงแตวนท1พฤศจกายน

2552ถง31ธนวาคม2552ทยนดจะใหขอมลเชง

ลกจำานวน6คนซงจำาแนกออกเปนผทถกกลาว

หาในคดทางเพศ3คน(เพศชาย2คนและเพศ

หญง1คน)และในคดทางแรงงาน3คน(เพศชาย)

กลมทสองเปนกลมผใหขอมลรองซงเปนบคลากร

ทเกยวของโดยตรงกบการตอตานการคามนษย

ขามชาตในประเทศไทยจำานวน12คนประกอบ

ดวย เจาหนาทตำารวจสงกดกองบงคบการปราบ

ปรามการกระทำาผดตอเดกเยาวชนและสตรและ

สำานกงานตรวจคนเขาเมอง5คนเจาหนาทสงกด

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย4

คน เจาหนาทสงกดกองคมครองผลประโยชนของ

แรงงานไทยในตางประเทศ กระทรวงการตาง

ประเทศ2คนและบคลากรขององคกรเอกชนจาก

มลนธศภนมตแหงประเทศไทยอก1คน

เกบรวบรวมขอมลโดยใชแนวทางสมภาษณ

เปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล โดยใช

เทคนคการสมภาษณเชงลกกบผยายถนทตกเปน

เหยอการคามนษยขามชาต และนกคามนษยขาม

ชาตตามแนวทางสมภาษณชดท1และชดท2ตาม

ลำาดบในประเดนหลกคอรปแบบเครอขายการคา

มนษยขามชาต ซงประกอบดวยประเดนลกษณะ

ขององค ประกอบ ความสมพนธ ทางสงคม

โครงสรางความสมพนธกระบวนการเครอขายและ

ผลงานของเครอขายทางสงคม ทมอทธพลตอ

พฤตกรรมการย ายถ นข ามชาตและทำ า ให

กระบวนการคามนษยขามชาตบรรลวตถประสงค

หรอเปาหมาย อนง เนองจากกลมผใหขอมลหลก

เปนกลมเฉพาะจงใชการสมภาษณตอเนองถง 3

ครงตอรายจงไดขอมลครบถวนและไดใชการตรวจ

สอบขอมลโดยการนำาขอมลจากการสมภาษณแตละ

ครงไปอานใหกล มผ ใหขอมลหลกฟง เพอเปด

โอกาสใหตรวจสอบขอมลจากแหลงขอมลโดยตรง

และยงไดยกคำาพดโดยตรงจากผใหขอมลในบาง

ประเดนทสำาคญไวในผลการวจย(Maxwell,1992;

1996) สวนการสมภาษณบคลากรทเกยวของ

โดยตรงกบการตอตานการคามนษยขามชาต ใช

เทคนคการสมภาษณแบบกงโครงสราง ตาม

แนวทางสมภาษณชดท3ในประเดนหลกรปแบบ

เครอข ายการค ามนษย ข ามชาตทสำาคญใน

ประเทศไทย

ประมวลผลและวเคราะหขอมลทงระหวาง

เกบรวบรวมขอมลและหลงเกบรวบรวมขอมลภาค

สนามโดยการตรวจสอบความเทยงตรงและความ

นาเชอถอไดของขอมลตามเทคนคสามเสาดวยวธ

การตรวจสอบกบขอมลทไดจากการสมภาษณผให

ขอมลคนเดยวกน โดยใชแนวทางสมภาษณฉบบ

เดยวกนแตตางเวลากนและการตรวจสอบขอมลท

ไดจากผใหขอมลทมาจากหลายกลม (McMillan

andWergin,2002;Patton,1990;Denzin,1970)

สวนการวเคราะหขอมล กระทำาโดยการจำาแนก

ขอมลจดกลมขอมลและสงเคราะหแบบแผนความ

122 พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณรปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย...

สมพนธ (Bogdan&Biklen,2003;McMillan&

Schumacher,1997)รวมกบการวเคราะหเครอขาย

ทางสงคมโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร UCINET

DemoVersionดวยการวเคราะหแกนสารความ

หมายและความสมพนธจนไดขอสรป

ผลการวจย

ในรายงานผลการวจยครงน จะเรยกผให

ขอมลในการวจยทเปนผยายถนทตกเปนเหยอการ

คามนษยขามชาตคนไทยวาเหยอ และเรยกนกคา

มนษยขามชาตวานกคา สวนเครอขายการคามนษย

ขามชาตในประเทศไทยภายใตบรบททประเทศไทย

เปนประเทศตนทาง จะเรยกวา เครอขายการคา

มนษยขามชาตและเครอขายการยายถนขามชาต

ของเหยอคนไทยทเขาประเทศปลายทางโดยถก

กฎหมายวาเครอขายการยายถนขามชาตของเหยอ

สวนเครอขายนกคามนษยขามชาตททำาใหคนไทยท

ไมสมครใจยายถนตกเปนเหยอจะเรยกวาเครอขาย

นกคามนษยขามชาตซงมรายละเอยดดงตอไปน

ผลการวจยพบวา เครอขายการคามนษย

ขามชาตในประเทศไทยมรปแบบเปนเครอขายการ

ยายถนขามชาตทมงหวงผลประโยชนโดยมชอบ

จากเหยอ (คาตอบแทนจากเหยอและ/หรอคาหว

จากนายจางอยางไมเปนธรรมและโดยผดกฎหมาย)

ในลกษณะเครอขายการยายถนขามชาต และรป

แบบเครอขายนกคามนษยขามชาตซงแตละเครอ

ขายประกอบดวยหลายเครอขายยอยทมการดำาเนน

งานทงในประเทศไทย ระหวางเดนทางออกจาก

ไทยเขาประเทศปลายทาง(พนทชายแดน)และใน

ประเทศปลายทางทเชอมโยงถงกนโดยผานนกคา

ทเปนศนยกลางความสมพนธในแตละเครอขาย

ยอยแตกตางกนดงน

เครอขายการยายถนขามชาตของเหยอ

ทเขาประเทศปลายทางโดยถกกฎหมาย

องคประกอบ1)เครอขายยอยในประเทศ

ตนทาง ประกอบดวย(1)นายหนาคามนษยในถน

เดม พบวา เหยอสวนใหญออกจากถนเดมใน

ประเทศไทย (จดเรมตนของการยายถน) จากการ

ถกชกชวนและหลอกลวงใหยายถนขามชาตไป

ทำางานประเทศปลายทางโดยนายหนาคามนษยใน

ถนเดมทเปนนายหนาคามนษยอาชพทเปนคนไทย

ทมความรและประสบการณในการเดนทางวธการ

เดนทางไปประเทศปลายทางหรอตางประเทศเปน

อยางด และมกประกอบอาชพเกยวกบการทอง

เทยวการขนสงหรอการเดนทางระหวางประเทศ

และทเปนบรษทจดสงแรงงานไปตางประเทศใน

กรณทเหยอคนไทยในดานแรงงาน แตมเหยอบาง

สวนถกชกชวนและหลอกลวงโดยนายหนาคา

มนษยทเปนเพอนททำางานกบนายจางนายหนาคา

มนษยในถนเดมมบทบาทสำาคญในการนำาเหยอ

ออกจากถนเดม จดใหเหยอพำานกชวคราวใน

ประเทศไทยนำาพาเหยอออกจากประเทศไทยเขา

ประเทศปลายทาง และนำาเหยอสงใหนายจาง แต

มกมนกคาอนรวมดำาเนนงานดวย (2) นกคาผ

ดำาเนนเอกสารเดนทางใหแกเหยอพบวาเหยอสวน

ใหญถกนกคาอนทไดรบวาจางจากนายหนาคา

มนษยในถนเดมดำาเนนเอกสารเดนทางใหซงสวน

ใหญเปนเอกสารปลอมหรอเอกสารทมระยะเวลา

พำานกในประเทศปลายทางจำากด ทำาใหเหยอม

สถานภาพผดกฎหมายในประเทศปลายทางภาย

หลงนกคาผดำาเนนเอกสารเดนทางใหแกเหยอสวน

ใหญประกอบอาชพเกยวกบการดำาเนนเอกสารเดน

ทางหรอเอกสารทำางานไปประเทศปลายทางหรอ

ตางประเทศอนทมความรเกยวกบหลกเกณฑการ

อนญาตและวธการดำาเนนเอกสารเปนอยางด และ

สามารถเขาถงหรอประสานงาน(ใหสนบน)กบเจา

หนาทรฐได แตมเหยอบางสวนถกนายหนาคา

มนษยในถนเดมดำาเนนเอกสารเดนทางให รวมถง

เอกสารทำางานในกรณเหยอในดานแรงงานและ(3)

เจาหนาทรฐของประเทศไทยพบวามเจาหนาทรฐ

ของไทยบางสวน ทมหนาทในการออก/อนญาต

เอกสารเดนทางหรอเอกสารทำางาน และการตรวจ

สอบการเดนทางของเหยอ ทรบสนบนจากนกคา

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 123 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

แลกกบการชวยอำานวยความสะดวกในการเดนทาง

ของเหยอ และเพอใหนกคาไดแสวงหาประโยชน

จากเหยอ

และ2)เครอขายยอยในประเทศปลายทาง

พบวา เหยอสวนใหญถกนายหนาคามนษยในถน

เดมขายใหนายจางซงสวนใหญเปนคนของประเทศ

ปลายทางหรอบรษทของประเทศปลายทาง แตม

นายจางทแสวงหาประโยชนจากเหยอในดานเพศ

บางสวนเปนคนไทยทแตงงานกบคนของประเทศ

ปลายทาง และมนายหนาคามนษยในถนเดมบาง

สวนเปนนายจางเอง (แมแทค) รวมทงมนายจาง

บางสวนทผนตนเองมาจากเหยอ ระหวางเหยอ

ทำางานและพำานกในประเทศปลายทาง เหยอสวน

ใหญถกควบคมโดยนกคาอนทเปนลกจางของ

นายจางแตมเหยอในดานเพศบางสวนถกควบคม

โดยคนไทยททำางานรวมกนกบเหยอแตทำางานกบ

นายจางมานานจนนายจางไวใจ หรอมความ

สมพนธเชงเครอญาตกบนายจางหรอลกจางของ

นายจางและมเหยอบางสวนถกนกคาทไดรบมอบ

หมายจากนายจางหรอนายหนาคามนษยในถนเดม

ใหดำาเนนการในเรองตางๆ เชนหกเงนคาจางของ

เหยอเปนคาใชจายในการเดนทางใหนายหนาคา

มนษยในถนเดม บรการสงเงนของเหยอกลบ

ประเทศไทย ดำาเนนการเกยวกบสถานภาพทถก

กฎหมายเปนการถาวรในประเทศปลายทางตดตอ

ประสานงานเจาหนาทรฐหากถกจบกมดำาเนนคด

และยงพบวามเจาหนาทรฐของประเทศปลายทาง

บางสวนทมหนาทในการควบคมแรงงานตางชาต

ตางชาต รบสนบนจากนกคา แลกกบการชวย

อำานวยความสะดวกใหนกคาไดแสวงหาประโยชน

จากการทำางานของเหยอ

ความสมพนธทางสงคมพบวาเหยอสวน

ใหญมความสมพนธกบนายหนาคามนษยในถนเดม

ในเชงอำานาจในลกษณะทเปนนายหนาคามนษยท

มงจดหาแรงงานตางชาตสงใหนายจางโดยตรงและ

เอาเปรยบเหยอในการแลกเปลยนระหวางการชวย

ใหเหยอไดยายถนกบคาใชจายในการเดนทางทและ

การดำาเนนเอกสารเดนทางเรยกคนจากเหยอเกน

กวาทจายไปจรงหรอไมดำาเนนเอกสารเดนทางออก

จากประเทศปลายทางใหแกเหยอในดานแรงงาน

บางสวน แตมนายหนาคามนษยบางสวนเปน

สมาชกเครอขายทางสงคมทไมใกลชดกบเหยอเปน

เพอนทพำานกในประเทศปลายทางและเขาถง

นายจางไดเนองจากทำางานกบนายจางสวนนกคา

อนสวนใหญไมมความสมพนธกบเหยอมากอนและ

มกจะสมพนธกบเหยอโดยผานนายหนาคามนษย

ในถนเดมหรอนายจาง สวนนกคาในเครอขายการ

คามนษยขามชาตมกมความสมพนธระหวางกนใน

แตละเครอขายยอยในเชงสถานภาพและบทบาท

ในลกษณะตางคนตางดำาเนนงานตามทไดรบมอบ

หมายจากนกคาทเปนศนยกลางในแตละเครอขาย

ยอยเพอแลกกบคาจาง แตมนกคาบางสวนทม

ความสมพนธระหวางกนในเชงแลกเปลยน ใน

ลกษณะตางคนตางดำาเนนงานทไดรบวาจางเพอ

แลกกบผลประโยชนทจะไดรบ สวนความสมพนธ

ระหวางนกคากบเจาหนาทรฐทรบสนบนสวนใหญ

มความสมพนธระหวางกนในเชงสถานภาพหรอ

บทบาทในลกษณะเจาหนาทรฐไดรบผลประโยชน

(สนบน) จากนกคา โดยไดอำานวยความสะดวก

ละเลยหลกเลยงหรอไมเครงครดการปฏบตหนาท

เหยอมกถกนกคาทเปนนายหนาคามนษย

ในถนเดมชกชวนและหลอกลวงโดยการใหขอมลท

ไมถกตองเกยวกบประเภทงานจำานวนคาจางทจะ

ไดรบ และสภาพการทำางานในประเทศไทย ตาม

สถานททเหยอทำางานหรออาศยอยและมเหยอบาง

สวนถกชกชวนถงบานพกทเหยออาศยอยในถน

เดมแตมนกคาบางสวนใชการบอกตอขอมลความ

ตองการแรงงานตางชาตของนายจางเพอรอให

เหยอเขามาหา และมนกคาเหยอในดานแรงงาน

บางสวนใชวธการจดตงบรษทจดหางานหรอจดสง

แรงงานไปตางประเทศหรอใชการโฆษณาตามสอ

ตาง ๆ นกคามกจะชกชวนเหยอเพมเตมโดยการ

ตดตอสอสารทางโทรศพทมอถอหลายครง แตละ

ครงใชเวลานานแตกอนทจะใหขอมลชกชวนและ

124 พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณรปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย...

หลอกลวง นกคามกมการประเมนความไวใจของ

เหยอทมตอตนเองกอน(TrustworthinessAssess-

ment) และโอกาสทเหยอจะคลอยตามกอน โดย

อาศยขอมลภมหลงของเหยอ การพดคยเพอหยง

เชง โดยการชวนเหยอพดคยเกยวกบเรองทวไป

ของเหยอหรอคนรอบตวเหยอกอน เพอทราบถง

ปญหาทเกดขนกบตวเหยอหรอปจจยทเปนสาเหต

ผลกดนหรอดงดด และความตองการของเหยอ

ประกอบกบการใชประโยชนจากความสมพนธเดม

ทมอย เพอใหแนใจในการมปฏสมพนธกบเหยอ

กอนทจะใหข อมลและชกชวนเหยอไปทำางาน

ประเทศปลายทางดงจะเหนไดจากคำาใหสมภาษณ

ของนกคาทแสวงหาประโยชนจากเหยอในดานเพศ

อาย53ป

“กอนทจะคยรายละเอยดงานหรอคาใชจาย

กบเดก ผมตองร ทมาทไปของเดกกอนวาเคย

ทำางานอะไรมาบาง ถามจากนายหนาคนทพาเดก

มานนแหละ และถามเดกดวยวาพรอมหรอเปลา

เพราะหากพดคยกนไปเลยเดกไมเออออดวยก

หมด”

(คำาให สมภาษณของนกค าทแสวงหา

ประโยชนจากเหยอในดานเพศ อาย 53 ป)

นกคามกอางความรและประสบการณในการ

ชวยใหผทตองการยายถนขามชาตไดยายถนและ

การรบรองความปลอดภยในการเดนทาง เพอให

เหยอไวใจการสรางบคลกทดทงการแตงกายพดจา

การเอาอกเอาใจ การแสดงออกถงการมฐานะทด

และการรบจะออกคาใชจายในการเดนทางหรอคา

เอกสารเดนทางใหเหยอกอนเพอใหเหยอเกดความ

เชอถอสวนการรวมงานกนระหวางนกคามกใชการ

ประเมนความเสยง (RiskAssessment)จากการ

ถกเจาหนาทรฐจบกมเปรยบเทยบกบจำานวนผล

ประโยชนทจะไดรบกอนทจะตดสนใจรวมงานกน

โดยประเมนจากการรบรองของสมาชกในเครอขาย

ประสบการณ และผลงานเดม ประกอบกบการใช

ประโยชนจากความสมพนธเดมทมอยระหวางกน

เพ อ ให เกดความเช อม น ในตวบคคลท จะม

ปฏสมพนธดวยกอนทจะมปฏสมพนธกนเพอมอบ

หมายงานหรอดำาเนนงานรวมงานหรอเพอชกชวน

สมาชกนกคาใหมดงจะเหนไดจากคำาใหสมภาษณ

ของนกคาทแสวงหาประโยชนจากเหยอในดานเพศ

อาย60ป

“เคยมพวกนายหนาเหมอนกนนแหละ มา

ชวนผมใหพาเดกไปทำางานองกฤษเพราะเขารวา

ผมมประสบการณเดนทางหลายประเทศทวโลก

และพาเดกคนไทยเราไปทำางานญปนเยอะ และ เขา

กเขาองกฤษไมไดเพราะตดแบลคลสต ผมดแลวไม

คมเพราะคาใชจายสงแตคาแรงเดกมนตำา กวาเดก

จะทำางานหมดหนกหลายป ไมเหมอนญปน ไมถง

ปเดกทขยนเกบไดเหนเงนลานเลย ไมกเดอนใชหน

หมด และทองกฤษเขาเขมงวด เพราะแตกอนไมม

อย (EU)”

(คำาให สมภาษณของนกค าทแสวงหา

ประโยชนจากเหยอในดานเพศอาย60ป)

โครงสรางความสมพนธทางสงคมพบวา

นกคาทเปนศนยกลางความสมพนธของแตละเครอ

ขายยอยสวนใหญไมมความสมพนธโดยตรงกบ

เหยอแตมกไดรบชวงความสมพนธกบเหยอตอจาก

นายหนาคามนษยในถนเดมสวนนกคาอนสวนใหญ

ไมมความสมพนธโดยตรงกบเหยอตองผานนาย

หนาคามนษยในถนเดมหรอนกคาทเปนศนยกลาง

ความสมพนธของแตละเครอขายยอยสวนนกคาใน

เครอขายการคามนษยขามชาตมกมความสมพนธ

ระหวางกนในแตละเครอขายยอย แตไมมความ

สมพนธกบนกคาทอยตางเครอขายยอย ตองผาน

นกคาทเปนศนยกลางความสมพนธของแตละเครอ

ขายยอย นกคาทเปนศนยกลางความสมพนธของ

เครอขายยอยมกอยในตำาแหนงทสงกวาของความ

สมพนธกบนกคาอนในเครอขายยอยเปนผกำาหนด

กรอบในการทำางานใหนกคาแตละคน แตไมม

อทธพลตอการตดสนใจของนกคาอนในเครอขาย

ยอย นกคาสวนใหญมกใชความร ประสบการณ

และความชำานาญของตนเองในการดำาเนนงาน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 125 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

กระบวนการเครอขาย พบวา มนกคาท

เขาถงนายจางในประเทศปลายทางไดทงโดยตรง

หรอผานบคคลอนและทราบความตองการของ

นายจาง ประกอบกบมนกคาทเขาถงผทตองการ

ยายถนขามชาตหรอผ ทอย ตามสถานทเสยงใน

ประเทศไทยได จงไดเกดการประสานงานกนและ

รวมตวกนจนเกดเปนเครอขายเกดขน โดยมผล

ประโยชนทคาดวาจะไดรบเปนสงลอใหรวมมอกน

สวนการขยายเครอขายเพอหาเหยอและสมาชกนก

คาใหม รวมทงขยายความสมพนธทางสงคมไปยง

สมาชกเครอขายอนนกคามกใชวธการแนะนำาหรอ

บอกตอความตองการแรงงานหรอผบรการตางชาต

ราคาถกของนายจางในประเทศปลายทางและ

จำานวนผลประโยชนทจะไดรบ ไปยงสมาชกนกคา

ดวยกน ผทเคยยายถนขามชาต ผทเคยตกเปน

เหยอ หรอผทมอาชพสามารถเขาถงเหยอไดงาย

หรอตามสถานทเสยงตางๆเชนผทมอาชพเกยว

กบการเดนทางหรอการขนสง หรอผทประกอบ

อาชพตามรานอาหารสถานบรการหรอรานเสรม

สวยหรอการโฆษณาตามสอตางๆโดยการแสดง

ใหเหนถงจำานวนผลประโยชนทจะไดรบเพอดงดด

เหยอใหมใหคลอยตามและดงดดนกคาใหมใหเขา

รวม

ผลงานของเครอขาย พบวานกคาในเครอ

ขายสวนใหญตอรองระหวางกนในเรองของจำานวน

ผลประโยชนทจะไดรบเปรยบเทยบกบปรมาณงาน

และระดบความยงยากซบซอนในการดำาเนนงานท

ตนไดรบมอบหมายหรอวาจางมากกวาการตอรอง

ดานอน เชน การตอรองเพอใหเกดความไวใจ

ระหวางกนหรอเพอเพมอำานาจในการตดสนใจใน

เครอขายสวนการตอรองกบเจาหนาทรฐมกใชการ

ประสานงานและการใหสนบนทจะใหมากกวาการ

ตอรองในความถก-ผดกฎหมายสวนการแบงปนผล

ประโยชน นกคาทเปนศนยกลางความสมพนธใน

แตละเครอขายยอยเปนผทมอำานาจตดสนใจในการ

แบงปนผลประโยชนโดยใชเกณฑปรมาณงานและ

ความยงยากซบซอนในการดำาเนนงานในการแบง

ปนผลประโยชนระหวางนกคา

ซงเครอขายการยายถนขามชาตของเหยอท

เขาประเทศปลายทางโดยถกกฎหมาย มราย

ละเอยดแสดงไดดงภาพท2

2.0 คอ ความสมพนธเชงสถานภาพหรอ

บทบาท3.0คอความสมพนธเชงแลกเปลยน4.0

คอ ความสมพนธเชงอำานาจ 5.0 คอ ไมมความ

สมพนธระหวางกนมากอนแตไดรบชวงความ

สมพนธระหวางกนตอจากนกคาอน

126 พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณรปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย...

ภาพประกอบ 2 เครอขายการยายถนขามชาตของเหยอทเขาประเทศปลายทางโดยถกกฎหมาย

Vคอเหยอคนไทย

BOคอนายหนาคามนษยในถนเดมในประเทศตนทาง

TO1คอนกคาในเครอขายยอยประเทศตนทางทมบทบาทดำาเนนเอกสารเดนทางหรอเอกสารทำางาน

ใหแกเหยอ

OO1คอเจาหนาทรฐประเทศตนทางทมหนาทออกหรออนญาตเอกสารเดนทางหรอเอกสารทำางาน

ใหแกเหยอทรบสนบนจากนกคา

OO2 คอ เจาหนาทรฐประเทศตนทางทมหนาทตรวจสอบเอกสารเดนทางหรอเอกสารทำางานของ

เหยอ(ตรวจคนเขาเมอง)ทรบสนบนจากนกคา

E คอนายจาง

TD1คอนกคาในเครอขายยอยประเทศปลายทางทมบทบาทควบคมเหยอใหทำางาน

TD2คอนกคาในเครอขายยอยประเทศปลายทางทมบทบาทควบคมเหยอใหพำานกในประเทศปลาย

ทาง

TD3คอนกคาในเครอขายยอยประเทศปลายทางทมบทบาทใหบรการเหยอในเรองตางๆระหวาง

เหยอทำางานและพำานกในประเทศปลายทาง

OD1คอเจาหนาทรฐประเทศปลายทางทมหนาทตรวจสอบเอกสารเดนทางของเหยอทรบสนบน

OD2คอเจาหนาทรฐประเทศปลายทางทมบทบาทหนาทในการควบคมแรงงานตางชาตทรบสนบน

เครอขายนกคามนษยขามชาต มรปแบบ

ทแตกตางกนระหวางเครอขายนกคามนษยขาม

ชาตเหยอในดานเพศ และเครอขายนกคามนษย

ขามชาตเหยอททำางานเปนคนประจำาเรอประมงดง

รายละเอยดตอไปน

องคประกอบ1)เครอขายยอยในประเทศไทย

ประกอบดวย นกคาเตมรปแบบในถนเดม พบวา

เหยอทไมตดเสพตดทเปนเหยอในดานเพศ สวน

ใหญออกจากถนเดมในประเทศไทยจากการถก

ชกชวนและหลอกลวงใหยายถนไปทำางานตาม

จงหวดทางภาคใตของไทย โดยนกคาเตมรปแบบ

คนไทยทเขาถงนกคาในพนทชายแดนของไทยได

(ตามจงหวดทางภาคใตของไทย)โดยเขามาทำางาน

ทเดยวกนกบเหยอเพอชกชวนและหลอกลวงเหยอ

สงขายใหนายหนาคามนษยพนทชายแดนใน

ประเทศไทย สวนเหยอททำางานเปนคนประจำาเรอ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 127 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ประมงสวนใหญถกชกชวนและหลอกลวงไปทำางาน

เปนคนประจำาเรอประมงในประเทศมาเลเซยซง

ไมใชประเทศปลายทาง โดยนกคาเตมรปแบบคน

ไทยทประกอบอาชพตาง ๆตามสถานทหรอสวน

สาธารณะทเขาถงนกคาพนทชายแดนของไทยได

(ตามจงหวดทตดกบทะเล) สวนเหยอทตดสงเสพ

ตด สวนใหญออกจากถนเดมในประเทศไทยจาก

การถกชกชวนและหลอกลวงใหเสพสงเสพตดสรา

และยาบา โดยนกคาเตมรปแบบคนไทยทรจกและ

เขาถงนกคามนษยในพนทชายแดนหรอนายจางได

ซงมกไมไดประกอบอาชพอะไร นอกจากการมง

แสวงหาเหยอตามสถานททเปนสาธารณะเชนสวน

สาธารณะหรอรานเกมสอนเตอรเนตและมนกคา

บางส วนทประกอบอาชพตามสถานทท เป น

สาธารณะ นกคาเตมรปแบบมบทบาทสำาคญใน

การนำาเหยอออกจากถนเดมในประเทศไทย และ

ขายเหยอตอใหนายหนาคามนษยพนทชายแดนแต

มเหยอบางสวนทเปนเดกและเยาวชนทตดสงเสพ

ตด(ยาบา)ถกชกชวนและหลอกลวงใหเสพสงเสพ

ตดโดยนกคาเตมรปแบบทเปนเดกและเยาวชนคน

ไทยทตดสงเสพตด (ยาบา) ทเขาถงนายจางใน

ประเทศปลายทางไดโดยตรง (ประเทศมาเลเซย)

และนำาพาเหยอสงขายใหนายจางดวยตนเอง และ

พบวานกคาสวนใหญมกมนกคาอนรวมงานดวยใน

การหลอกลวงและนำาพาเหยอออกจากถนเดมไปสง

นกคาพนทชายแดนของไทย

2) เ ค ร อ ข า ยย อ ยพ นท ช า ยแดน ใน

ประเทศไทยประกอบดวย(1)นกคาทจดใหเหยอ

พำานกชวคราวในประเทศไทยพบวาเหยอสวนใหญ

ถกนกคาเตมรปแบบในถนเดมขายตอใหนกคา

พนทชายแดนในประเทศไทย ซงสวนใหญเปนคน

ไทยทมบานพกหรอประกอบอาชพตามหมบานใน

พนทชายแดนใกลกบชองทางออกจากประเทศไทย

ทผดกฎหมายตามธรรมชาตหรอทางทะเล ทรจก

หรอเขาถงนกคาพนทชายแดนในประเทศปลาย

ทางหรอนายจางได เหยอททำางานเปนคนประจำา

เรอประมงสวนใหญถกขายตอใหนกคาตามจงหวด

ทตดกบทะเลหรอใกลกบทะเลเชนอำาเภอมหาชย

จงหวดสมทรสาครและมกถกจดใหพำานกชวคราว

(มเหยอบางสวนถกหนวงเหนยวกกขง) กอนเดน

ทางออกจากประเทศไทย เหยอทตดสงเสพตดมก

ถกนกคาจดหาสงเสพตดใหไดเสพตลอดเวลาสวน

เหยอทถกลกพาตวโดยถกวางยาสลบในสงเสพตด

อาหารหรอเครองดมมกถกนกคานำาสงใหนายจาง

โดยไมไดจดใหพำานกชวคราวในประเทศไทยกอน

สวนเหยอในดานเพศสวนใหญถกขายตอใหนกคา

พนทชายแดนตามจงหวดทางภาคใตของไทยเชน

อำาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา และมกถกจดให

พำานกชวคราวกอนถกขนสงออกจากประเทศไทย

สวนเหยอในดานเพศทถกนกคาเตมรปแบบในถน

เดมนำาสงขายใหนายจางดวยตนเองมกถกจดให

เหยอพำานกชวคราวในลกษณะทคลายคลงกนและ

(2) นกคาผนำาพาเหยอเขาประเทศปลายทางพบ

วา เหยอสวนใหญถกนกคาอนทไดรบมอบหมาย

จากนกคาพนทชายแดนในประเทศไทยนำาพาเขา

ประเทศปลายทางเหยอททำางานเปนคนประจำาเรอ

ประมง มกถกนกคาพนทชายแดนในประเทศไทย

(ทางทะเล) ขายใหนายจางและถกนกคานำาเรอ

บรรทกปลาหรอเรอประมงทตดธงชาตไทยรบเหยอ

ออกจากประเทศไทย โดยไมไดรบอนญาตจากเจา

หนาทรฐและไมมการดำาเนนเอกสารเดนทาง(แต

มเหยอบางสวนถกนกคารวมมอกบเจาหนาทรฐ

ของไทยทำาหนงสอคนประจำาเรอประมง(Seaman

Book) ให) ไปสงใหเรอประมงทจอดรออยกลาง

ทะเลเพอนำาเหยอสงใหนายจาง แตมกจะถกสง

หลายตอกวาจะถงเรอประมงทนายจางจดใหเหยอ

ทำางานสวนเหยอในดานเพศถกนกคาวางยาสลบ

นำาเข าประเทศปลายทางตามช องทางทผด

กฎหมาย แตมเหยอบางสวนถกซกซอนในยาน

พาหนะเขาประเทศปลายทางตามชองทางทถก

กฎหมาย แตไมมการดำาเนนเอกสารและไมไดรบ

อนญาตจากเจาหนาทรฐของไทยและประเทศปลาย

ทางนกคาทเปนผนำาพาสวนใหญมบานพกในพนท

ชายแดนของประเทศไทยทมความชำานาญในเสน

128 พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณรปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย...

ทางและชองทางทผดกฎหมายหรอชองทางทถก

กฎหมาย และวธการหลบเลยงการตรวจตราของ

เจาหนาทรฐของไทยและประเทศปลายทางเปน

อยางด และมกจะมจำานวนอยางนอย 2 คนขนไป

สวนเหยอทางดานเพศทถกนกคาเตมรปแบบนำาสง

ขายใหนายจางดวยตนเองมกถกนำาพาเขาประเทศ

ปลายทางโดยใช ช องทางทผดกฎหมายตาม

ธรรมชาต(เชนการวาจางเรอขามแมนำาสไหงโกลก)

3) เครอขายยอยพนทชายแดนในประเทศ

ปลายทาง (เหยอในดานเพศ) ผลการวจยพบวา

เหยอททำางานเปนคนประจำาเรอประมงสวนใหญถก

นกคาพนทชายแดนในประเทศไทยขายใหนายจาง

โดยตรงแตเหยอในดานเพศสวนใหญมกถกนกคา

พนทชายแดนในประเทศไทยขายตอใหนกคาพนท

ชายแดนในประเทศปลายทาง ทสวนใหญเปนคน

ของประเทศมาเลเซยทมบานพกหรอประกอบ

อาชพตามหมบานในพนทชายแดนหรอใกลชอง

ทางเขาประเทศปลายทางทงทผดกฎหมายตาม

ธรรมชาตและทถกกฎหมาย ทร จกหรอเขาถง

นายจางไดและมกถกนกคาทไดรบมอบหมายจาก

นายหนาคามนษยพนทชายแดนในประเทศปลาย

ทางรบตว และถกนกคาจดใหพำานกชวคราวตาม

บานพกของนกคาพนทชายแดนประเทศปลาย

ทางในเมองทใกลกบพรมแดนของไทย เพอรอ

ตดตอนายจาง กอนทจะถกนำาสงขายใหนายจาง

สวนเหยอในดานเพศทถกนกคาเตมรปแบบสงขาย

ใหนายจางดวยตนเองมกถกจดใหพำานกชวคราวใน

ลกษณะคลายคลงกน

และ4) เครอขายยอยในประเทศปลายทาง

ผลการวจยพบวาเหยอททำางานเปนคนประจำาเรอ

ประมงมกถกนกคาพนทชายแดนในประเทศไทย

ขายใหนายจางนายจางสวนใหญเปนคนไทยทมก

เปนเจาของเรอประมงหลายลำาและเหยอมกถกสบ

เปลยนหมนเวยนใหทำางานในเรอประมงลำาอนของ

นายจางตลอดเวลา เหยอมกถกควบคมใหทำางาน

บนเรอประมงโดยนกคาทเปนลกจางของนายจาง

ไดแกไตกงชางเครองยนต (อเนยร)และพอครว

ซงสวนใหญเปนคนไทย รวมทงผควบคมคนงาน

(3-4 คน) ซงสวนใหญเปนคนพมา เชอชาตมอญ

และพมา ททำางานกบนายจางมานานจนนายจาง

หรอไตกงไวใจใหควบคมเหยอและคนประจำาเรอ

ประมงอนใหทำางาน และเมอเหยอถกนำาขนฝ ง

ประเทศปลายทางพรอมกบเรอประมงเพอขายปลา

และซอนำามนเชอเพลง ททาปลาหรอทาเรอของ

ประเทศปลายทาง(มเหยอบางสวนหลบหน)กมก

ถกนกคาทเปนลกจางของนายจางททำางานท

ทาปลาหรอทาเรอดงกลาวควบคมใหพำานกอยใน

เรอประมงหรอบรเวณทาปลาและมเหยอบางสวน

ถกนกคาบงคบใหทำาหนงสอคนประจำาเรอประมง

กบเจาหนาทรฐของประเทศปลายทางโดยทเหยอ

ไมมหนงสอเดนทางหรอเอกสารแสดงตนใดๆ แสดง

และมเหยอบางสวนทถกนำาขนฝงของไทยพรอมกบ

เรอประมงถกนกคาลกจางของนายจางทมกจะ

ประกอบอาชพคาขายบรเวณทาปลาหรอทาเรอท

เหยอถกนำาขนฝงหนวงเหนยวกกขงตามบานพก

ใกลกบทาปลาหรอทาเรอทเหยอถกนำาขนฝงเพอรอ

ใหทำางานตอหรอรอถกขายตอใหนายจางอนโดยม

นกคาคอยควบคมอยางเขมงวด

สวนเหยอในดานเพศมกถกนกคาพนท

ชายแดนในประเทศปลายทางขายตอและนำาสงให

นายจางตามสถานทพำานก โดยนกคาทไดรบมอบ

หมายจากนายหนาคามนษยใหเปนผนำาสงเหยอ

มกเปนคนประเทศปลายทาง(ประเทศมาเลเซย)ท

มความรเกยวกบเสนทางการเดนทางทสามารถ

หลบเลยงการตรวจสอบของเจาหนาทรฐประเทศ

ปลายทางไดเปนอยางดเหยอสวนใหญถกนายจาง

ซอและหนวงเหนยวกกขงใหทำางานและแสวงหา

ประโยชนตามโรงแรมหรอคอนโดมเนยมทสงและ

มเหยอบางสวนถกหนวงเหนยวกกขงใหทำางานใน

ซองโสเภณนายจางสวนใหญเปนคนประเทศปลาย

ทาง (เชอสายจน) สวนนกคาทควบคมใหเหยอ

ทำางานและพำานกมกเปนลกจางของนายจาง แตม

เหยอบางสวนถกควบคมโดยคนไทยททำางานกบ

เหยอแตทำางานกบนายจางมานานจนนายจางไวใจ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 129 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

หรอมความสมพนธเชงเครอญาตกบลกจางของ

นายจาง (เชนเปนครกกน)และระหวางถกบงคบ

ใหทำางาน เหยอมกถกนกคาทเปนพนกงานตาม

โรงแรมตางๆควบคมอกดวย

และยงพบวามเจาหนาทรฐของประเทศไทย

และของตางประเทศบางสวน (เชน ประเทศ

มาเลเซยหรอประเทศอนโดนเซย)ทมหนาทในการ

ออก/ตรวจเอกสารหนงสอคนประจำาเรอประมงของ

เหยอททำางานเปนคนประจำาเรอประมงและทมหนา

ทในการตรวจสอบผยายถนขามชาตตามพนท

ชายแดน และตรวจสอบและควบคมแรงงานตาง

ชาตในพนททนายจางจดใหเหยอทำางานรบสนบน

จากนกคาแลกกบการดำาเนนเอกสารหนงสอคน

ประจำาเรอประมงใหแกเหยอ โดยทเหยอไมม

หนงสอเดนทางหรอเอกสารแสดงตนใดๆ การเดน

ทางการทำางานและใหนกคาไดแสวงหาประโยชน

จากเหยอ

ความสมพนธทางสงคมพบวาเหยอไมม

ความสมพนธกบนกคาในเครอขายมากอน เหยอ

ถกนกคาเตมรปแบบในถนเดมเขาปฏสมพนธเพอ

มงหวงกระทำาควบคมและแสวงหาประโยชนจาก

เหยอโดยตรงโดยไมพงพาความสมพนธเดมและ

เปนการปฏสมพนธทเกดขนชวคราว สวนนกคาท

เปนศนยกลางของแตละเครอขายยอยมกมความ

สมพนธระหวางกนในเชงแลกเปลยน ในลกษณะ

การดำา เ นนงานนำา เหย อออกจากถนเดมใน

ประเทศไทยนำาพาเหยอเขาประเทศปลายทางและ

จดใหเหยอทำางานและแสวงหาประโยชนจากเหยอ

เพอแลกกบผลประโยชน(คาหวเหยอจากนายจาง

หรอผลประโยชนทนายจ างจะได รบจากการ

แสวงหาประโยชนจากเหยอ) สวนนกคาในเครอ

ขายยอยกบนกคาทเปนศนยกลางของเครอขาย

ยอยมกจะสมพนธกนในเชงสถานภาพหรอบทบาท

ในลกษณะลกจางกบนายจาง ซงนกคาในแตละ

เครอขายยอยทเปนเสมอนลกจางดำาเนนงานตามท

ไดรบมอบหมายจากนกคาทเปนศนยกลางทเปน

เสมอนนายจางเพอแลกกบคาจาง สวนนกคาตาง

ๆในแตละเครอขายยอย พบวา สวนใหญมความ

สมพนธระหวางกนในเชงสถานภาพหรอบทบาทใน

ลกษณะทตางคนตางไดรบมอบหมายหรอไดรบวา

จางใหดำาเนนงานจากนกคาทเปนศนยกลางในเครอ

ขายยอยแตมกมความสมพนธกนเมอมการดำาเนน

งานระหวางกนเทานนสวนนกคาตางเครอขายยอย

สวนใหญไมมความสมพนธกนโดยตรงตองผานนก

คาทเปนศนยกลางของแตละเครอขายยอยและยง

พบวานกคากบเจาหนาทรฐของไทยและประเทศ

ปลายทางทรบสนบน สวนใหญมความสมพนธ

ระหวางกนในเชงสถานภาพหรอบทบาท ใน

ลกษณะความสมพนธทเกดจากเจาหนาทรฐดง

กลาวไดรบผลประโยชน(สนบน)จากนกคาโดยได

ชวยเหลอละเลยหลกเลยงหรอไมเครงครดในการ

ปฏบตหนาท

เหยอทไมตดสงเสพตดสวนใหญถกนกคา

เตมรปแบบในถนเดมเขาถงเพอใหขอมลและ

ชกชวนเหยอใหยายถนไปทำางานในภมภาคอนของ

ไทยหรอประเทศอนทไมใชประเทศปลายทางตาม

สถานททำางานและสถานทสาธารณะเพยง1หรอ

2ครงแตละครงใชเวลาไมนานเนองจากเหยอสวน

ใหญมปจจยทเปนสาเหตในการผลกดนและดงดด

สงโดยอาศยการไมมความรและประสบการณการ

ทำางาน การจางงาน และการเดนทางตามภมภาค

อนในประเทศไทยของเหยอสวนเหยอทตดสงเสพ

ตดมกถกนกคาเตมรปแบบเขาถงเพอใหขอมลและ

ชกชวนใหเสพสงเสพตดตามสถานทสาธารณะ

เพยงครงเดยวและใชเวลาไมนานเนองจากเหยอ

มลกษณะนสยชอบเสพสงเสพตดอยแลวกอนทจะ

มปฏสมพนธเพอใหขอมลและชกชวนเหยอทไมตด

สงเสพตด นกคาเตมรปแบบในถนเดมมกประเมน

ความไววางใจของเหยอทมตอตนเองกอนมการ

ปฏสมพนธ และมกจะใชเวลาในการประเมนนาน

เนองจากนกคาไมมความสมพนธทางสงคมกบ

เหยอมากอน นกคาเตมรปแบบจงตองใชความ

ระมดระวงเปนพเศษเพอปองกนการผดพาดไมให

ถกเปดเผยตน และถกเหยอแจงใหเจาหนาทรฐ

130 พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณรปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย...

จบกม โดยอาศยการเฝาสงเกตลกษณะนสยและ

บคลกของเหยอนกคามกใชการประเมนความไวใจ

ระหวางกนและความเสยงทจะเกดขนกอน โดย

เฉพาะความเสยงทจะถกเจาหนาทรฐจบกมเปรยบ

เทยบกบจำานวนผลประโยชนทจะไดรบ กอนทจะ

รวมงานกนและหาสมาชกนกคาใหม ซงมกจะใช

ระยะเวลานานและมความละเอยดถถวนในการ

ประเมนเนองจากเปนการดำาเนนงานในลกษณะท

ผดกฎหมาย และเปนการนำาพาเหยอออกจาก

ประเทศไทยเขาประเทศปลายทางในลกษณะทตอง

ใชนกคาทมความสามารถพเศษและมความเชอมน

และไวใจกนซงกนและกน จงจะทำาได ไมวาจะ

เปนการลกพาตวหรอมอมเมาเหยอ

โครงสรางความสมพนธทางสงคมพบวา

เหยอไมมความสมพนธกบนกคาในเครอขายเหยอ

ถกนกคาเตมรปแบบในถนเดมเขาปฏสมพนธเพอ

มงหวงกระทำาควบคมและแสวงหาประโยชนจาก

เหยอโดยตรงและเปนการชวคราว นกคาในเครอ

ขายมกมความสมพนธระหวางกนในแตละเครอขาย

ยอยเฉพาะเมอมการดำาเนนงานระหวางกน และ

ไมมความสมพนธกบนกคาทอยตางเครอขายยอย

ตองผานนกคาทเปนศนยกลางความสมพนธของ

แตละเครอขายยอยนกคาทเปนศนยกลางของเครอ

ขายยอยมกอยในตำาแหนงทสงกวาของความ

สมพนธกบนกคาอนในเครอขายยอยเปนผกำาหนด

กรอบในการทำางานใหนกคาแตละคนและมอทธพล

ตอการตดสนใจของนกคาอนในเครอขายยอย

กระบวนการเครอขาย พบวา มความ

ตองการแรงงานหรอผบรการตางชาตราคาถกของ

นายจางในประเทศปลายทางและนายจางคนไทย

แตดำาเนนงานในประเทศปลายทางและมนกคาเตม

รปแบบในถนเดมหรอนกคาอนในเครอขายททราบ

หรอรจกถงความตองการดงกลาวของนายจางได

และเขาถงเหยอคนไทยตามสถานทเสยงได จงได

เกดการประสานงานกนและมความสมพนธทาง

สงคมกนเกดขนเปนเครอขายนกคามนษยขามชาต

โดยมผลประโยชนทจะได รบจากการดำาเนน

กจกรรมตางๆ เปนสงทเชอมประสานความสมพนธ

ระหวางนกคาในเครอขายสวนการขยายเครอขาย

เพอหาเหยอและสมาชกนกคาใหม รวมทงขยาย

ความสมพนธไปยงสมาชกเครอขายอน ใชวธการ

บอกตอความตองการแรงงานหรอผบรการตางชาต

ราคาถกของนายจางในประเทศปลายทางไทยไปยง

นกคาเตมรปแบบในถนเดมในประเทศไทยหรอผท

เขาถงเหยอตามสถานทเสยงไดงาย เชน ราน

อาหารรานคาราโอเกะสถานบรการตางๆสถาน

ทขนสง(รถยนตรถไฟหรอทาเรอ)สวนสาธารณะ

หรอแมกระทงตามรานเกมสอนเตอรเนตทอยตาม

หางสรรพสนคาตาง ๆ โดยการแสดงใหเหนถง

จำานวนผลประโยชนทจะไดรบเพอดงดดเหยอใหม

ใหคลอยตามและดงดดนกคาใหมใหเขารวม

ผลงานของเครอขาย พบวานกคาในเครอ

ขายสวนใหญตอรองระหวางกนในเรองของจำานวน

ผลประโยชนทจะไดรบเปรยบเทยบกบความยงยาก

ในการหลบเลยงเจาหนาทรฐมากกวาการตอรอง

ดานอนเชนการตอรองเรองปรมาณงานหรอการ

ตอเรองเรองความยงยากซบซอนในการดำาเนนงาน

สวนการตอรองกบเจาหนาทรฐมกใชการหลบเลยง

หากหลบเลยงไมไดจะใชการใหสนบนแกเจาหนาท

รฐ สวนการแบงปนผลประโยชนนกคาทเปน

ศนยกลางความสมพนธในแตละเครอขายยอยเปน

ผทมอำานาจตดสนใจในการแบงปนผลประโยชน

โดยใชระดบความยงยากในการดำาเนนงานเพอหลบ

เลยงการถกจบกมจากเจาหนาทรฐ (ระดบความ

เสยง) ทนกคาแตละคนดำาเนนงาน เปนเกณฑใน

การแบงปนผลประโยชน

ซงรปแบบเครอขายนกคามนษยขามชาต

เหยอในดานเพศและเหยอททำางานเปนคนประจำาเรอ

ประมงมรายละเอยดแสดงไดดงภาพท3และ4

2.0คอความสมพนธเชงสถานภาพหรอ

บทบาท3.0คอความสมพนธเชงแลกเปลยน6.0

คอ ไมมความสมพนธระหวางกนมากอน แต

เปนการปฏสมพนธในชวงเวลาสนๆ ระหวางนกคา

เหยอในเครอขายนกคามนษยขามชาต

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 131 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ภาพประกอบ 3 เครอขายนกคามนษยขามชาตเหยอในดานเพศ

Vคอเหยอในดานเพศ

TOคอนกคาเตมรปแบบในถนเดมในเครอขายนกคามนษยขามชาต

TO3คอนกคาในเครอขายยอยประเทศตนทางทมบทบาทนำาพาเหยอเดนทางในประเทศตนทาง

TBคอนกคาเตมรปแบบพนทชายแดนในประเทศไทยในเครอขายนกคามนษยขามชาต

TB1 คอ นกคาในเครอขายพนทชายแดนในประเทศไทยทมบทบาทจดใหเหยอพำานกชวคราวใน

ประเทศตนทาง

TB2คอนกคาในเครอขายพนทชายแดนในประเทศไทยทมบทบาทนำาพาเหยอเขาประเทศปลายทาง

TDคอนกคาเตมรปแบบพนทชายแดนในประเทศปลายทางในเครอขายนกคามนษยขามชาต

TD4 คอ นกคาในเครอขายยอยพนทชายแดนในประเทศปลายทางทมบทบาทควบคมเหยอพำานก

ชวคราวในประเทศปลายทาง

TD5คอนกคาในเครอขายยอยพนทชายแดนในประเทศปลายทางทมบทบาทนำาเหยอสงใหนายจาง

Eคอนายจาง

TD1คอนกคาในเครอขายยอยประเทศปลายทางทมบทบาทควบคมเหยอใหทำางาน

TD2คอนกคาในเครอขายยอยประเทศปลายทางทมบทบาทควบคมเหยอใหพำานกในประเทศปลาย

ทาง

OD2คอเจาหนาทรฐประเทศปลายทางทมบทบาทหนาทในการควบคมแรงงานตางชาตทรบสนบน

132 พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณรปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย...

ภาพประกอบ 3 เครอขายนกคามนษยขามชาตเหยอททำางานเปนคนประจำาเรอประมง

Vคอเหยอททำางานเปนคนประจำาเรอประมง

TOคอนกคาเตมรปแบบในถนเดมในเครอขายนกคามนษยขามชาต

TO3คอนกคาในเครอขายยอยประเทศตนทางทมบทบาทนำาพาเหยอเดนทางในประเทศตนทาง

OO1 คอ เจาหนาทรฐประเทศไทยทมหนาทออกหรออนญาตเอกสารทำางานหนงสอคนประจำาเรอ

ประมงใหแกเหยอทรบสนบนจากนกคา

TBคอนกคาเตมรปแบบพนทชายแดนในประเทศไทยในเครอขายนกคามนษยขามชาต

TB1 คอ นกคาในเครอขายพนทชายแดนในประเทศไทยทมบทบาทจดใหเหยอพำานกชวคราวใน

ประเทศตนทาง

TB2คอนกคาในเครอขายพนทชายแดนในประเทศไทยทมบทบาทนำาพาเหยอออกจากประเทศไทย

เขาประเทศปลายทาง(เรอบรรทกปลาหรอเรอประมงทตดธงชาตไทย)

TB3คอนกคาในเครอขายพนทชายแดนในประเทศไทยทมบทบาทนำาเหยอสงนายจาง(เรอประมงท

จอดรออยกลางทะเล)

Eคอนายจาง(เรอประมงทนายจางจดใหเหยอทำางานและแสวงหาประโยชน)

TD1คอนกคาในเครอขายยอยประเทศปลายทางทมบทบาทควบคมเหยอใหทำางาน

TD2 คอนกคาในเครอขายยอยประเทศปลายทางทมบทบาทควบคมเหยอใหพำานกในประเทศปลาย

ทาง(ไตกงผทำาหนาทควบคมเรอประมง)

TD7คอนกคาในเครอขายยอยประเทศปลายทางทมบทบาทควบคมหรอหนวงเหนยวกกขงเหยอเมอ

เหยอถกนำาขนฝงประเทศไทย

TD8 คอ นกคาในเครอขายยอยประเทศปลายทางทมบทบาทในการควบคมเหยอททำางานเปนคน

ประจำาเรอประมงเมอเหยอถกนำาขนฝงประเทศปลายทาง

OD2 คอเจาหนาทรฐประเทศปลายทางทมบทบาทหนาทในการควบคมแรงงานตางชาตทรบสนบน

จากนกคา

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 133 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

OD3 คอ เจาหนาทรฐประเทศปลายทางท

มหนาทออก/อนญาตเอกสารหนงสอประจำาเรอ

ประมงใหแกเหยอทรบสนบนจากนกคา

OO2 คอ เจาหนาทรฐประเทศไทยทมหนาท

ในการตรวจสอบเอกสารหนงสอประจำาเรอ

ประมงทรบสนบนจากนกคา

อภปรายผลการวจย

1. จากผลการวจยจะเหนไดวา เครอขาย

การคามนษยขามชาตในประเทศไทยประกอบดวย

เครอขายยอยหลายเครอขายทเชอมโยงกนทงใน

ประเทศตนทางและประเทศปลายทาง แตละเครอ

ขายยอยประกอบดวยนกคาหลายคน โดยเฉพาะ

เครอขายยอยของเครอขายนกคามนษยขามชาต

เหยอททำางานเปนคนประจำาเรอประมง ทมกม

จำานวนนกคาจำานวนมาก ทำาใหมความยงยากใน

การตดทอนลดศกยภาพเครอขายประกอบกบพบ

วา ในทกเครอขายมเจาหนาทรฐเขาไปเกยวของ

ทำาใหการแทรกแซงเครอขายเพอตดทอนลด

ศกยภาพเครอขายมความย งยากมากขนไปอก

เนองจากเจาหนาทรฐจะคอยสงขอมลการดำาเนน

งานใหแกนกคาทราบถงความเคลอนไหวและ

ลกษณะการดำาเนนงานของเจาหนาทรฐอยตลอด

เวลาซงสอดคลองกบรายงานการคามนษยประจำา

ปพ.ศ.2558(TraffickinginPersonsReport)ของ

กระทรวงการตางประเทศสหรฐอเมรกา ทระบวา

เจาหนาทรฐของไทยบางรายมสวนเกยวของใน

อาชญากรรมการคามนษย และการทจรตนยงคง

เปนเหตบอนทำาลายความพยายามการปราบปราม

การคามนษย ในบางกรณ เจาหนาททจรตทงสอง

ฝงชายแดนรบเงนจากผลกลอบนำาแรงงานอพยพ

เดนทางขามชายแดนระหวางไทยกบประเทศเพอน

บานซงไดแกมาเลเซยลาวพมาและกมพชาโดย

แรงงานเหลานบางรายตอมากลายเปนเหยอการคา

มนษย (จาก https://th.usembassy.gov/th/our-

relationship-th/official-reports-th/2015-trafficking-

persons-report-thailand-th/คนเมอ 31 มกราคม

2559)

2. จากผลการวจยจะเหนไดวา เครอขาย

การยายถนขามชาตของเหยอ ประกอบดวยนาย

หนาคามนษยในถนเดมทเปนนายหนาคามนษย

อาชพทเปนคนไทย และมอกสวนหนงเปนสมาชก

เครอขายทางสงคมทไมใกลชดกบเหยอเปนเพอน

กบเหยอ และสวนใหญกเคยยายถนขามชาตไป

ประเทศปลายทางมาแลวซงสอดคลองกบMassey

etal, (1987;1998)ทกลาววา เครอขายยายถน

เปนทนทางสงคมประเภทหนงททำาหนาทเปนสาย

สมพนธเชอมโยงระหวางผทเคยยายถนมาแลวและ

ผไมเคยยายถนในประเทศตนทางและปลายเขาไว

ดวยกนผานสายสมพนธเชงเครอญาต เพอนฝง

และการอยในชมชนบานเกดเดยวกน ทเปนกลไก

สำาคญในการกระจายความเสยงของครวเรอน ลด

ตนทนในการยายถนทงตนทนทางสงคมตนทนทาง

เศรษฐกจ และ/หรอตนทนทางอารมณหรอสภาพ

จตใจทผยายถนทตองเผชญชวยลดความเสยงใน

การยายถน

แตอยางไรกตามผยายถนขามชาตกตกเปน

เหยอเนองจากนกคาอนทไมใชนายหนาคามนษย

ในถนเดมโดยเฉพาะในเครอขายยอยประเทศปลาย

ทาง สวนใหญไมมความสมพนธโดยตรงกบเหยอ

ประกอบกบนกคาในเครอขายการยายถนขามชาต

ส วนใหญกมความสมพนธ ระหว างกนในเชง

สถานภาพและบทบาทในลกษณะทเขารวมดำาเนน

งานทไดรบมอบหมายจากนกคาหรอนายจางทเปน

ศนยกลางของเครอขายยอยกเพอม งหวงผล

ประโยชนทจะไดรบ และมนกคาบางสวนกมความ

สมพนธระหวางกนในเชงแลกเปลยน ในลกษณะ

เขารวมดำาเนนงานทไดรบวาจางเพอแลกกบผล

ประโยชนทไดรบนกคาสวนใหญจงเขารวมดำาเนน

งานเพอมงหวงผลประโยชน โดยไมคำานงถงความ

เปนคนไทยเหมอนกนหรอเปนเพอนกน ผล

ประโยชนทมงหวงหรอคาดหวงวาจะไดรบ โดย

เฉพาะผลประโยชนทมชอบจะเขามาแทนททำาให

134 พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณรปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย...

ผยายถนขามชาตตองตกเปนเหยอ ดงนน การ

พงพาเครอขายการยายถนขามชาตจงไมทำาใหผท

ตองการยายถนลดตนทนในการเดนทางและลด

ความเสยงไดเสมอไปหากผทมบทบาทชวยเหลอ

เหยอในกระบวนการยายถนขามชาตสวนใหญไมม

ความสมพนธโดยตรงกบเหยอและตางมงหวงผล

ประโยชนหรอไมสามารถเขาถงลกษณะการจดให

ผยายถนทำางานและการจางงานของนายจางอยาง

แทจรง อนง ยงทำาใหผยายถนตกเปนหนสนคาใช

จายในการเดนทางและคาหวเพมขนอกดวยและถง

แมวาเครอขายการยายถนขามชาตจะเปนการ

กระจายความเสยงของครอบครวแตความเสยงได

เกดขนโดยตรงกบผยายถนขามชาตเอง

3. จากผลการวจยจะเหนไดวา เครอขาย

การยายถนขามชาตของเหยอ ประกอบดวยนาย

หนาคามนษยในถนเดมทมกเปนคนไทยทมความร

และประสบการณในการเดนทางไปประเทศปลาย

ทางหรอตางประเทศเปนอยางดทำาใหรวธการหลบ

เลยงการตรวจสอบและจบกมของเจาหนาทรฐ อก

ทงนายหนาคามนษยอาชพดงกลาวมกประกอบ

อาชพเกยวกบการทองเทยว การขนสง การเดน

ทางระหวางประเทศหรอการจดสงแรงงานไปตาง

ประเทศ(กรณเหยอคนไทยในดานแรงงาน)บงหนา

ทำาใหเกดความยงยากในการตรวจสอบของเจา

หนาทรฐและมนายหนาบางสวนเปนเพอนกบเหยอ

ซงยากแกการทจะระบตวตนของนายหนาคามนษย

ทมงหวงผลประโยชนโดยมชอบจากเหยอได สวน

เครอขายนกคามนษยขามชาต เหยอไมมความ

สมพนธกบนกคามากอน เหยอถกนกคาเตมรป

แบบในถนเดมเขาปฏสมพนธเพอมงหวงกระทำา

ควบคม และแสวงหาประโยชนจากเหยอโดยตรง

โดยไมพงพาความสมพนธเดม และเปนการ

ปฏสมพนธทเกดขนชวคราวและมกจะเกดขนตาม

สถานทเสยงตางๆในประเทศไทยทำาใหยากทเจา

หนาทรฐจะทำาการตรวจสอบและระบตวตนของนก

คาไดอยางทวถง ดงนน การศกษาเครอขายทาง

สงคมโดยเนนอธบายถงความสมพนธทางสงคม

ดงเดมตามแนวคดของBoissevain(1973;1974)

ทเปนเหมอนตนทนทางสงคมทกอใหเกดการม

ปฏสมพนธระหวางกน ทมอทธพลตอพฤตกรรม

ของบคคลในเครอขายทางสงคมโดยไมอธบายถง

จดมงหมายหรอวตถประสงคของความสมพนธทาง

สงคม (ผลประโยชนทมงหวง) การประเมนความ

ไวใจระหวางกนและความเสยงทจะเกดขนจากการ

มปฏสมพนธระหวางกนกอนทจะมการปฏสมพนธ

ระหวางกนหรอดำาเนนงานรวมกนจงไมสามารถท

จะอธบายรปแบบเครอขายทางสงคมไดอยาง

ครอบคลมและชดเจน โดยเฉพาะเครอขายทาง

สงคมทดำาเนนงานในลกษณะทไมกอใหเกดความ

รวมมออยางเหนยวแนนเพอใหบรรลเปาหมายหรอ

ดำาเนนงานในลกษณะทผดกฎหมาย ทรวมมอกน

ดำาเนนงานชวคราวโดยไมใหความสำาคญของเปา

หมายรวมกนแตดำาเนนงานทไดรบมอบหมายเพอ

บรรลเปาหมายเฉพาะตนเพอมงหวงผลประโยชน

ทไม ต องพงพาความสมพนธ ดงเดม แตการ

ปฏสมพนธกเกดขน โดยอาศยความร ความ

สามารถและความชำานาญของผทเขาหาและสราง

การปฏสมพนธ

4. จากผลการวจยจะเหนไดวา นกคาสวน

ใหญมความสมพนธระหวางกนและกบนกคาทเปน

ศนยกลางในเชงสถานภาพและบทบาทในลกษณะ

เปนลกนองทไดรบคาจางแลกเปลยนกบการทำางาน

ตามทนกคาทเปนศนยกลางมอบหมายทำาใหความ

เชอฟงนกคาทเปนศนยกลางเพอใหไดรบความไวใจ

ในการมอบหมายงานและไดรบผลประโยชนจงสง

ยากตอการแทรกแซงของเจาหนาทรฐประกอบกบ

ลกษณะการผกพนหรอยดเหนยวระหวางกนของ

นกคากบเหยอ และระหวางนกคาเปนไปในเชงผล

ประโยชนทจะไดรบ การขยายเครอขายเพอหา

เหยอหรอนกคาใหมจงเกดขนไดงายโดยการเอา

ผลประโยชนมาลอทำาใหคนทวไปสามารถเปน

สมาชกของเครอข ายได ง ายหากเหนแก ผล

ประโยชนทจะไดรบ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 135 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

แตอยางไรกตาม กอนทนายหนาคามนษย

หรอนกคาจะมปฏสมพนธเพอชกชวนและหลอก

ลวงเหยอมกมการประเมนโอกาสทเหยอจะเชอถอ

ไวใจ และคลอยตามวามความเปนไปไดมากนอย

เพยงใดกอนเพอปองกนความผดพลาดจะถกเปด

เผยตนเองหรอถกจบกมและกอนทจะมปฏสมพนธ

ระหวางกนเพอมอบหมายงานหรอรวมงานหรอเพอ

หาสมาชกนกคาใหม นกคาสวนใหญกตองมการ

ประเมนความไวใจและความเสยงทจะเกดขนเชน

เดยวกนโดยเฉพาะความเสยงทจะเกดขนจากการ

ถกจบกมจากเจาหนาทรฐดงนนการทำาลายความ

นาเชอถอของนกคาหรอนายหนาคามนษยทมาใน

ลกษณะตางๆ เปนสงสำาคญโดยการประชาสมพนธ

ใหเหนถงลกษณะของนกคาและลกษณะการ

ปฏสมพนธใหแกประชาชนทวไปไดรบทราบและช

ใหเหนถงความเสยงทจะเกดขนหากคลอยตามใน

สวนของนกคากตองทำาลายความเชอมนในการทจะ

เปนนกคาหรอเขารวมเปนสมาชกนกคา โดยการ

ประชาสมพนธ หรอแสดงให ประชาชนทวไป

นายจาง หรอผทสมผสหรอใกลชดกบแรงงานตาง

ชาตไดเหนถงอตราโทษทหนกทจะไดรบทไมคมกบ

ผลประโยชนทจะไดรบประกอบกบถงแมจะมนกคา

จำานวนมาก แตไมมความสมพนธกนโดยตรงตอง

ผานนกคาทเปนศนยกลางในแตละเครอขายยอย

ดงนนหากไมมนกคาทเปนศนยกลางความสมพนธ

ในแตละเครอขายยอยจะทำาใหการประสานงานกน

ไมสามารถเกดขนไดหรอยงยากมากขนได

สรปผลการวจย

เค รอข ายการค ามนษย ข ามชาต ใน

ประเทศไทย ภายใตบรบททประเทศไทยเปนตน

ทาง มรปแบบเปนเครอขายการยายถนขามชาตท

มงหวงผลประโยชนโดยมชอบในลกษณะเครอขาย

การยายถนขามชาตของเหยอทเขาประเทศปลาย

ทางโดยถกกฎหมายทประกอบดวย นายหนาคา

มนษยข ามชาตในถนเดมในเครอขายยอยใน

ประเทศตนทางทมความสมพนธกบเหยอในเชง

อำานาจ ในลกษณะทเปนนายหนาคามนษยทมง

จดหาแรงงานตางชาตสงใหนายจางโดยตรงทเอา

เปรยบเหยอในการแลกเปลยนระหวางการชวยให

ยายถนขามชาตกบคาใชจายในการเดนทางและ

การดำาเนนเอกสารเดนทางแตมนายหนาคามนษย

บางสวนเปนสมาชกเครอขายทางสงคมทไมใกลชด

กบเหยอในลกษณะเปนเพอนททำางานกบนายจาง

และนกคาทเปนศนยกลางของแตละเครอขายยอย

มกไดรบชวงความสมพนธกบเหยอตอจากนายหนา

คามนษยในถนเดม สวนนกคาอนสวนใหญไมม

ความสมพนธโดยตรงกบเหยอ ตองผานนายหนา

ค ามนษย ในถนเดมหรอนกค ามนษย ท เป น

ศนยกลางของแตละเครอขายยอย สวนรปแบบ

เครอขายนกคามนษยขามชาตประกอบดวยนกคา

ทไมมความสมพนธกบเหยอมากอนเหยอถกนกคา

เตมรปแบบในถนเดมเขาปฏสมพนธเพอใหขอมล

และชกชวนเพอมงหวงแสวงหาประโยชนโดยมชอบ

จากเหยอโดยตรงโดยไมพงพาความสมพนธเดม

และเปนการปฏสมพนธทเกดขนชวคราว สวนนก

คามกมความสมพนธระหวางกนในแตละเครอขาย

ยอยในเชงสถานภาพและบทบาท ในลกษณะตาง

คนตางดำาเนนงานตามทไดรบมอบหมายจากนกคา

ทเปนศนยกลางเครอขายยอยเพอแลกกบคาจาง

แตไมมความสมพนธกบนกคาทอยตางเครอขาย

ยอยตองผานนกคาทเปนศนยกลางของแตละเครอ

ขายยอย

นกคาสวนใหญเขาถงเหยอเพอพดคยให

ขอมลชกชวนและหลอกลวงตามสถานทททำางาน

หรอทอยอาศยของเหยอ สวนเหยอทไมสมครใจ

ยายถนขามชาตมกถกนกคาเขาถงตามสถานท

เสยงตาง ๆแตกอนทจะใหชกชวนและหลอกลวง

นกคามกมการประเมนความไวใจและโอกาสทเหยอ

จะคลอยตามกอนรวมทงมการประเมนความเสยง

ทจะถกจบกมเทยบกบจำานวนผลประโยชนทจะได

รบกอนทจะรวมงานกนและมกใชเวลานานในการ

ประเมนหากเปนการดำาเนนงานผดกฎหมาย

136 พทฐกร ศาสนะสพนธ, ปยลกษณ โพธวรรณรปแบบของเครอขายการคามนษยขามชาตในประเทศไทย...

เครอขายการคามนษยขามชาตเกดขนจาก

การมนกคาทเขาถงนายจางในประเทศปลายทางได

ทงโดยตรงหรอผานบคคลอนและทราบความ

ตองการของนายจางประกอบกบมนกคาทเขาถงผ

ทตองการยายถนหรอผทอยตามสถานทเสยงใน

ประเทศไทยได จงไดเกดการประสานงานกนและ

รวมตวกนจนเกดเปนเครอขายโดยมผลประโยชน

ทคาดวาจะไดรบเปนสงลอใหรวมมอกน สวนการ

ขยายเครอขายเพอหาเหยอและสมาชกนกคาใหม

รวมทงขยายไปยงเครอขายอนนกคามกใชวธการ

แนะนำาหรอบอกตอความตองการแรงงานราคาถก

ของนายจางในประเทศปลายทางและจำานวนผล

ประโยชนทจะไดรบไปยงนกคาดวยกนหรอผทเคย

ยายถนขามชาตหรอเคยตกเปนเหยอ หรอผ ท

สามารถเขาถงเหยอไดงายตามสถานทเสยงตางๆ

โดยแสดงใหเหนถงจำานวนผลประโยชนทจะไดรบ

เพอดงดดเหยอและนกคาใหมใหคลอยตามและเขา

รวม

นกคาทเปนศนยกลางความสมพนธในแตละ

เครอขายยอยเปนผทมอำานาจตดสนใจในการแบง

ปนผลประโยชน โดยใชเกณฑปรมาณงานและ

ความยงยากซบซอนในการดำาเนนงานในการแบง

ปนผลประโยชนระหวางนกคาในเครอขายการยาย

ถนขามชาตของเหยอทเขาประเทศปลายทางโดย

ถกกฎหมาย แตหากเปนการแบงปนผลประโยชน

ระหวางนกคาในเครอขายนกคามนษยขามชาตมก

ใชเกณฑความยงยากซบซอนในการหลบเลยงการ

ถกเจาหนาทรฐตรวจสอบจบกม

ขอเสนอแนะ

1. จากผลการวจยพบวา เครอขายการคา

มนษยขามชาตในประเทศไทยประกอบดวยเครอ

ขายยอยหลายเครอขายทมการดำาเนนงานเชอมโยง

กนในหลายพนททงในประเทศไทย (ตนทาง)

ระหวางเดนทาง (พนทชายแดน) และในประเทศ

ปลายทาง การดำาเนนการตอตานหรอลดทอน

ศกยภาพของเครอขายจงตองดำาเนนงานรวมกน

ระหวางประเทศไทยกบประเทศปลายทาง เพอ

ใหการกำาจดและลดทอนศกยภาพเครอขายการคา

มนษยขามชาตมประสทธภาพ

2. จากผลการวจยพบวา เครอขายการคา

มนษยขามชาตมเจาหนาทรฐของไทยและประเทศ

ปลายทางเกยวของกบทกเครอขายยอยรฐบาลไทย

จงควรรวมกบรฐบาลประเทศปลายทาง ในการ

กำาหนดมาตรการลงโทษเจาหนาทรฐทเขามามสวน

เกยวของหรอมเหตสงสยวาเขามามสวนเกยวของ

ใหหนกเชนเดยวกบโทษทจะลงแกนกคา โดยเนน

การเกบรวบรวมขอมลทจะไดจากเหยอและการ

ขยายผลการจบกมนกคาบางสวน

3. จากผลการวจยพบวา เครอขายยอยใน

เครอขายการคามนษยในประเทศไทย มนกคาท

เปนศนยกลางความสมพนธทำาหนาทประสานงาน

เชอมโยงกนระหวางนกคาและเครอขายยอยตางๆ

จนไปถงจดหมายปลายทางไดเนองจากนกคาสวน

ใหญไมมความสมพนธกบนกคาทอยตางเครอขาย

ยอยจงควรใหความสำาคญกบการสำารวจขอมลและ

ปราบปรามนกคาทเปนบคคลทเปนศนยกลางเครอ

ขายยอย โดยเฉพาะนกคาทอยตามพนทชายแดน

และนายจางทลดตนทนดวยวธการจางแรงงานตาง

ชาตทเขาเมองโดยผดกฎหมายซงมคาหวทถกและ

ควบคมไดงายเพอตดการเชอมโยง

4 จากผลการวจยพบวา เครอขายนกคา

มนษยขามชาต ประกอบดวยนกคาเตมรปแบบใน

ถนเดมทปฏสมพนธกบเหยอโดยไมมความสมพนธ

เดมกนมากอน จงควรศกษาเครอขายทางสงคม

โดยไมเนนอธบายถงความสมพนธทางสงคมดงเดม

ทกอใหเกดการมปฏสมพนธระหวางกน และม

อทธพลตอพฤตกรรมของบคคลในเครอขายแตเนน

ศกษาและอธบายถงการเกดขนของเครอขายทาง

สงคมโดยไมพงพาความสมพนธทางสงคมดงเดม

แตเกดจากการสรางปฏสมพนธระหวางกนจนเกด

เปนเครอขายทางสงคมเกดขน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 137 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

5. จากผลการวจยพบวากอนทนายหนาคา

มนษยหรอนกคาในเครอขายการคามนษยขามชาต

จะมปฏสมพนธกบเหยอมกมการประเมนโอกาสท

เหยอจะเชอถอไวใจและคลอยตามสวนนกคากม

การประเมนความเสยงทจะเกดขนกอนตดสนใจ

รวมงานกนเชนเดยวกนหนวยงานของรฐ จงควร

ทำาลายความน าเชอ ถอของนกค า โดยการ

ประชาสมพนธใหเหนถงลกษณะนกคาและลกษณะ

การปฏสมพนธใหแกประชาชนทวไปไดรบทราบ

รวมงานกน

เอกสารอางอง

พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย. (2558).รายงานการคามนษยประจำาป พ.ศ. 2558

ประเทศไทย (กลมท 3 บญชรายชอประเทศทดำาเนนการไมสอดคลองกบมาตรฐานขนตำาของ

กฎหมายสหรฐอเมรกาและไมมความพยายามแกไขปญหา).คนเมอ31มกราคม2559,จาก

https://th.usembassy.gov/th/our-relationship-th/official-reports-th/2015-trafficking-persons-

report-thailand-th/

Bogdan,R.C.&Biklen,S.K.(2003).Qualitative Research for Education: An Introduction To The-

ory and Methods (4th ed.)NeedhamHeights,MA:AllynandBacon.

Boissevain,J.andMitchell,J.C.(1973).Networking Analysis: Studies in Human Interaction. The

Hague:MoutonCo.

Boissevain,J.(1974).Friends of Friends: Network, Manipulators and Coalitions.Oxford:BrasilBlackwell.

Castles,S.,&Miller,M.(1993).“The Age of Migration : International Population Movements In

the Modern World”.MacmillanPress:HampshireandLondon.

DeJong,G.F.,&Fawcett,J.T.(1981).Motivations for Migration: An Assessment and a Value-

Expectancy Research Model. InMigrationdecisionMaking.G.F.DeJongandGardner

(eds).NewYork:PengamonPress.

Denzin,N.K.(1970).The Research Act Sociology: A Theoretical Introduction to Sociological Meth-

ods.London:TheButterworthGroup.

Massey,S.andet.al.(1987).Return to Aztlan: The Social Process of International Migration From

Western Mexico.BerkeyandLosAgeles:UniversityofCaliforniaPress.

Massey,S.andet.al.(1998).World in Motion: Understanding International Migration at the End

of the Millennium. Oxford:ClarendonPress.

Maxwell, J.A. (1992).Understanding Reliability and Validity in Qualitative Research. Harward

EducationalReview,62(3):279-300.

Maxwell,J.A.(1996).Qualitative Research Design: An Interactive Approach. ThousandOaks,CA:Sage

McMillan, J.H. & Schumacher, S. (1997).Research in Education: A Conceptual Introduction

(4th ed.). NewYork:Longman.

McMillan,J.H.&Wergin,J.F.(2002).Understanding and evaluation education research (2nd ed.).

UpperSaddleRiver,NewJersey:PearsonEducation,Inc.

Patton,M.Q.(1990). Qualitative Evaluation and Research Methods. 2nded.California:SAGEPublications.

การพฒนากจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด เรอง การวด

ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4

The development of Open Approach Mathematical Learning Activities

on the topic of Measurement for Grade 4 Students

พลอยไพลนบบผาชาต1,พศมยศรอำาไพ2

Ploypailinbubphachart1,PissamaiSri-ampai2

บทคดยอ

การวจยในครงนมจดมงหมายเพอ1)พฒนาแผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการ

แบบเปด เรอง การวด ชนประถมศกษาปท 4 ทมประสทธภาพ (E1/E

2) ตามเกณฑ 80/80 2) หาดชน

ประสทธผล (E.I.) ของแผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด เรอง การวด ชน

ประถมศกษาปท43)เปรยบเทยบความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนทเรยนวชาคณตศาสตร

โดยวธการแบบเปดกอนเรยนและหลงเรยน4)ศกษาความพงพอใจของนกเรยนทมตอการจดกจกรรมการ

เรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปดกลมตวอยางไดแกนกเรยนชนประถมศกษาปท4/2ภาคเรยนท

2 ปการศกษา 2558 โรงเรยนอนบาลวาปปทม จำานวน 33 คน เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย

แผนการจดกจกรรมการเรยนรจำานวน16แผนแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนแบบทดสอบความ

สามารถในการคดวเคราะหแบบวดความพงพอใจของนกเรยนทมตอการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตร

โดยวธการแบบเปดสถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแกรอยละคาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐานและ

ทดสอบสมมตฐานโดยใชt–test(DependentSamples)ผลการวจยพบวา1)แผนการจดกจกรรมการเรยน

รคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด เรองการวดชนประถมศกษาปท 4มประสทธภาพ (E1/ E

2) เทากบ

92.03/80.602)ดชนประสทธผลของแผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปดเรอง

การวดชนประถมศกษาปท4มคาเทากบ0.6390หรอคดเปนรอยละ63.903)นกเรยนชนประถมศกษา

ปท 4 ทเรยนดวยแผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด มความสามารถในการ

คดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .014)นกเรยนชนประถมศกษา

ปท 4 มความพงพอใจตอการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด เรอง การวด อยใน

ระดบมาก( =4.22,S.D.=0.916)

ค�าส�าคญ: วธการแบบเปด

1

1นสตระดบปรญญาโทสาขาวชาหลกสตรและการสอนคณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยมหาสารคาม2อาจารยภาควชาหลกสตรและการสอนคณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยมหาสารคาม1M.Ed.CondidateinCurriculumandInstruction,FacultyofEducation,MahasarakhamUniversity2Lecturer,DepartmentofCurriculumandInstruction,FacultyofEducation,MahasarakhamUniversity

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 139 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

Abstract

The purposes of this studywere as follows: 1) to develop a plan ofOpen Approach

MathematicalLearningActivitiesonthetopicofMeasurementforGrade4.Effective(E1/E

2)

80/80,2) tomeasuretheEffectivenessIndex(EI)ofOpenApproachMathematicalLearning

Activities on the topic ofMeasurement for Grade 4, 3) to compare the ability of critical

thinkingofstudentswho learnedmathematicsby theOpenApproachMathematicalLearning

Activitiesbeforeandafter4)toexaminethecontentmentofstudentswiththeOpenApproach

Mathematical Learning Activities. The sample consisted of 33 Grade 4 students in

AnubanwapipthumSchool.Theemployedresearchinstrumentswere:16plansofOpenApproach

Mathematical Learning Activities, achievement test , critical thinking test and satisfaction

questionnaireofstudentonOpenApproach MathematicalLearningActivities.Thestatistical

methodusedtoanalyzedatawaspercentage,averageandstandarddeviation,Hypothesistest

using t-test (DependentSamples).The resultsof thestudywereas follows:1.PlanofOpen

ApproachMathematicalLearningActivitiesonthetopicofMeasurementforGrade4isEffective

(E1/E

2)as92.03/80.60.2.EffectivenessIndexoftheplanofOpenApproachMathematical

LearningActivitiesonthetopicofMeasurementforGrade4equalsas0.6390or63.90%3.

Grade4studentsstudyingtheplanofOpenApproachMathematicalLearningActivitieshadthe

ability to stimulate critical thinking after learning, higher than before learning, at a statistical

significanceat.01level.4.Grade4studentsweresatisfiedwithOpenApproachMathematical

LearningActivitiesathighlevel( =4.22,S.D.=0.916).

Keyword: OpenApproach

บทน�า

เนองจากธรรมชาตของคณตศาสตรเปนวชา

ทเกยวของกบความคดทเปนนามธรรมซงยากตอ

การเรยนรและการทำาความเขาใจอยางรวดเรวจง

สงผลใหการจดการเรยนรวชาคณตศาสตรไมบรรล

ผลเปนทนาพอใจ ผเรยนสวนใหญมผลสมฤทธตำา

กวามาตรฐานการเรยนรทกำาหนดไวในหลกสตร

การศกษาวสทธคงกลป(2550:2-6)เสนอวา

“ประเทศไทยกำาลงประสบปญหาผเรยนเกดความ

เบอหนายไมชอบเรยนวชาคณตศาสตร พจารณา

สาเหตม3ดานดงน1.ดานครผสอนคณตศาสตร

พบวา โดยสวนใหญครชอบสอนแบบบรรยาย

กจกรรมไม หลากหลาย 2. ด านเนอหาวชา

คณตศาสตรและกระบวนการวดประเมนผลพบวา

ในการสอบก เน นการทำ าข อสอบมากกว า

กระบวนการทำาใหนกเรยนขาดทกษะกระบวนการ

ทางคณตศาสตร3.ดานตวนกเรยนพบวาการท

นกเ รยนได เรยนร ด วยความสนใจ ภายใต

บรรยากาศการเรยนทสนกสนาน จะสงผลใหผล

สมฤทธทางการเรยนสงขนและมเจตคตทดตอ

คณตศาสตรดงนนจงตองจดกจกรรมการเรยนรให

สอดคลองกบความตองการของนกเรยน”เหนไดวา

ปจจยสำาคญทชวยแกปญหาในการจดกจกรรมการ

เรยนร และสงเสรมการพฒนาการเรยนร ของ

นกเรยนคอการจดกจกรรมการเรยนรดงนนครผ

140 พลอยไพลน บบผาชาต, พศมย ศรอ�าไพการพฒนากจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด...

สอนจงตองพฒนากจกรรมการเรยนรทสนบสนนตอ

การพฒนาการเรยนรของนกเรยนเพอใหบรรลเปา

หมายของการจดการเรยนร คณตศาสตรตาม

มาตรฐานการเรยนรทกำาหนดไวในหลกสตรการ

ศกษา

นอกจากนในการจดกจกรรมการเรยนร

คณตศาสตรระดบชนประถมศกษาปท4โรงเรยน

อนบาลวาปปทม พบวา หนวยการเรยนรทเปน

ปญหากบผเรยนมากทสดคอหนวยการเรยนรเรอง

การวดเนองจากนกเรยนไมสามารถวเคราะหโจทย

ปญหาหรอจำาแนกความแตกตางของหนวยการวด

ทางคณตศาสตรไดเนองจากขาดความมนใจในการ

ตดสนใจแกปญหาและขาดทกษะทางดานการคด

วเคราะห ซงเปนทกษะพนฐานในการคด ดงท

สวฒนววฒนานนท (2550 : 49-50) กลาววา

การคดและการพฒนาการคดเปนสงสำาคญอยางยง

ตอการจดการศกษาเพอพฒนานกเรยน เพราะ

เปนการสงเสรม พฒนาทกษะกระบวนการทาง

สมองในการจดกระทำากบขอมลหรอสงเราทเขามา

เพอใหเกดความรการคดวเคราะหจงมความสำาคญ

ทจะชวยใหนกเรยนเปนผทมความสามารถในการ

เรยนร มกระบวนการคดทรอบคอบ เปนคนม

ลกษณะการคดทกวางไกลเพอใหไดคำาตอบหรอขอ

สรปอยางมเหตผล

ผวจยจงไดศกษาคนควาเกยวกบการจดการ

เรยนรทยดนกเรยนเปนศนยกลางและศกษาวธการ

สอนทเนนการพฒนาทกษะดานการคดคอวธการ

จดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบ

เปดซงมรายละเอยดดงนการจดกจกรรมการเรยน

รโดยวธการแบบเปด(OpenApproach)หมายถง

กจกรรมการเรยนร ท เนนกระบวนการคดของ

นกเรยนโดยการใชสถานการณปญหาแบบปญหา

ปลายเปดทสอดแทรกเนอหาทางคณตศาสตรเพอ

ใหนกเรยนใชกระบวนการทางคณตศาสตรในการ

วเคราะหและแกปญหา ทำาใหนกเรยนไดเรยนร

คณตศาสตรด วยตนเอง ซงมขนตอนการจด

กจกรรม 4 ขนตอน ได แก 1. ขนนำาเสนอ

3

สถานการณปญหาปลายเปด2.ขนนกเรยนเรยน

ร ดวยตนเอง 3. ขนอภปรายและขยายแนวคด

4.ขนสรป(เชอมโยงแนวคดของนกเรยน)ซงการ

เรยนการสอนวธการแบบเปดน เนนใหผเรยนรวม

มอกนวเคราะหสถานการณปญหาจงทำาใหนกเรยน

ทกคนไดมสวนรวมในกจกรรมและในการพจารณา

คำาตอบของปญหาปลายเปด นกเรยนจงสามารถ

แสดงแนวคดไดอยางเตมทโดยไมกงวลวาจะถก

หรอผด และใชเปนประเดนทจะใชในการรวม

อภปรายในชนเรยนเพอใหนกเรยนบรรลเปาหมาย

ของบทเรยนได(Inprasitha:2010)

จากการศกษารปแบบการจดการเรยนร

คณตศาสตรดวยวธการแบบเปดผวจยเหนวาการ

จดกจกรรมการเรยนรรปแบบนมความนาสนใจโดย

กจกรรมการเรยนรนเปนการจดการเรยนรทเนน

นกเรยนเปนสำาคญโดยสนใจทกระบวนการคดของ

นกเรยน นกเรยนได เรยนร จากการคดแก

สถานการณปญหาและสรางความรดวยตนเองผาน

กระบวนการกลมมการใชสอทเปนรปธรรมมาชวย

กระตนความสนใจในการเรยนรใหแกนกเรยนเพอ

ให นก เรยนเกดความท าทายและอยากแก

สถานการณปญหาทำาใหนกเรยนเกดเจตคตทดตอ

การเรยนวชาคณตศาสตรและมความพรอมทจะ

เรยนร ซงจะสงผลใหนกเรยนมพฒนาการเรยนร

และความสามารถในการคดวเคราะหสงขน

วตถประสงคการวจย

1. เพอพฒนาการจดกจกรรมการเรยนร

คณตศาสตรโดยวธการแบบเปดเรองการวดชน

ประถมศกษาปท4ทมประสทธภาพ(E1/E

2)ตาม

เกณฑ80/80

2. เพอหาดชนประสทธผล (E.I.) ของ

แผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธ

การแบบเปดเรองการวดชนประถมศกษาปท4

3. เพอเปรยบเทยบความสามารถในการคด

วเคราะหของนกเรยนทเรยนวชาคณตศาสตรโดย

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 141 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

วธการแบบเปดกอนเรยนและหลงเรยน

4. เพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนท

มตอการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธ

การแบบเปด

วธการศกษา

กลมตวอยาง ไดแก นกเรยนชนประถม

ศกษาปท 4 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2558

โรงเรยนอนบาลวาปปทม สำานกงานเขตพนทการ

ศกษาประถมศกษามหาสารคามเขต2จำานวน33

คนจาก1หองเรยนซงไดมาโดยการสมแบบกลม

(Clustersampling)

เครองมอทใชในการวจย

1. แผนกา ร จ ดก จ ก ร รมกา ร เ ร ย น ร

คณตศาสตรโดยวธการแบบเปด เรองการวดชน

ประถมศกษาปท4จำานวน16แผน

2. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

วชาคณตศาสตร เรองการวดชนประถมศกษาปท4

แบบทดสอบชนดเลอกตอบ4ตวเลอกจำานวน30ขอ

3. แบบทดสอบความสามารถในการคด

วเคราะหตามแนวคดของบลมจำานวน20ขอ

4. แบบวดความพงพอใจของนกเรยนทม

ตอการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธ

การแบบเปดชนดมาตราสวนประมาณคา5ระดบ

จำานวน15ขอ

การวจยครงนผวจยไดดำาเนนการตามขน

ตอนดงน

1. ทดสอบกอนเรยนดวยแบบทดสอบวดผล

สมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรเรองการวด

จำานวน30ขอ

2. ทดสอบความสามารถในการคดวเคราะห

ของนกเรยนกอนเรยนวชาคณตศาสตรโดยวธการ

แบบเปดดวยแบบทดสอบความสามารถในการคด

วเคราะหจำานวน20ขอ

3. ดำาเนนการทดลองตามแผนการจดกจ

กรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด

4

เรองการวดชนประถมศกษาปท4จำานวน16แผน

แผนละ1ชวโมง

4. ทดสอบหลงเรยนดวยแบบทดสอบวดผล

สมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรเรองการวด

จำานวน30ขอ

5. ทดสอบความสามารถในการคดวเคราะห

ของนกเรยนหลงเรยนวชาคณตศาสตรโดยวธการ

แบบเปดดวยแบบทดสอบความสามารถในการคด

วเคราะหจำานวน20ขอ

6. วดความพงพอใจของนกเรยนทมตอการ

จดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบ

เปดแบบมาตราสวนประมาณคา5ระดบจำานวน

15ขอ

ในการวจยครงนผวจยไดแบงขนตอนการ

วเคราะหขอมลออกเปน4ขนตอนไดแก

ตอนท 1 วเคราะหประสทธภาพของแผน

การจดกจกรรมการเรยนรคณตสาสตรโดยวธการ

แบบเปดเรองการวดชนประถมศกษาปท4ตาม

เกณฑ80/80โดยคำานวณจากสตรE1/E

2

ตอนท2วเคราะหคาดชนประสทธผล(E.I.)

ของแผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดย

วธการแบบเปดเรองการวดชนประถมศกษาปท4

ตอนท 3วเคราะหความสามารถในการคด

วเคราะหของนกเรยนโดยเปรยบเทยบคะแนนกอน

เรยนและหลงเรยน ดวยวธการทางสถต t–test

(DependentSamples)

ตอนท 4 วเคราะหความพงพอใจของนก

เรยนทมตอการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตร

โดยวธการแบบเปด โดยใชแบบสอบถามแบบ

มาตราสวนประมาณคา5ระดบแลวนำามาวเคราะห

คาเฉลย ( )สวนเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.)และ

คารอยละ(P)

ผลการศกษา

1. ประสทธภาพของแผนการจดกจกรรม

การเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปดเรอง

142 พลอยไพลน บบผาชาต, พศมย ศรอ�าไพการพฒนากจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด...

การวดชนประถมศกษาปท4พบวาประสทธภาพ

ของกระ บวนการ (E1) เทากบ 92.03 และ

ประสทธภาพของผลลพธ (E2) เทากบ 80.60 ดง

นนแผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดย

วธการแบบเปดเรองการวดชนประถมศกษาปท

4มประสทธภาพ (E1/E

2) เทากบ92.03/80.60

(ตารางท1)

2. ดชนประสทธผลของแผนการจดกจกรรม

การเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด เรอง

การวดชนประถมศกษาปท4พบวาดชนประสทธ

ผลของแผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตร

โดยวธการแบบเปดเรองการวดชนประถมศกษา

ปท4มคาเทากบ0.6390(ตารางท2)

3. ความสามารถในการคดวเคราะหกอน

เรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาป

ท 4 ทเรยนดวยแผนการจดกจกรรมการเรยนร

คณตศาสตรโดยวธการแบบเปดพบวานกเรยนท

เรยนดวยแผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตร

โดยวธการแบบเปดมความสามารถในการคดวเคราะห

หลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยสำาคญทาง

สถตทระดบ.01(ตารางท3)

4. ความพงพอใจในการจดกจกรรมการ

เรยนรของนกเรยนทเรยนดวยแผนการจดกจกรรม

การเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด เรอง

การวด ชนประถมศกษาปท 4 พบวา นกเรยนม

ความพงพอใจในการจดกจกรรมการเรยนรของ

นกเรยนทเรยนดวยแผนการจดกจกรรมการเรยนร

คณตศาสตรโดยวธการแบบเปดเรองการวดชน

ประถมศกษาปท4โดยรวมอยในระดบมาก

ตารางท 1 ประสทธภาพของแผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด

ประสทธภาพ คะแนน

คะแนนเตม S.D. รอยละ

ประสทธภาพของกระบวนการ(E1) 100 92.03 7.23 92.03

ประสทธภาพของผลลพธ(E2 ) 30 24.18 5.42 80.60

ประสทธภาพของแผนการจดกจกรรมการเรยนร(E1/E

2)

ตารางท 2ดชนประสทธผลของแผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด

จำานวนนกเรยน คะแนนเตม ผลรวมคะแนนการทำาแบบทดสอบ คาดชนประสทธผล

กอนเรยน หลงเรยน

33 30 375 768 0.6390

ตารางท 3ความสามารถในการคดวเคราะหกอนเรยนและหลงเรยน

การทดสอบวดความสามารถ

ในการคดวเคราะห

คะแนนเตม S.D. t p

กอนเรยน 20 8.12 3.943 6.943 .000

หลงเรยน 20 12.45 3.355

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 143 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

อภปรายผล

จากการวจยการพฒนากจกรรมการเรยนร

คณตศาสตรโดยวธการแบบเปดเรองการวด

ชนประถมศกษาปท4สามารถอภปรายผลไดดงน

1.ประสทธภาพของแผนการจดกจกรรม

การเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด เรอง

การวดชนประถมศกษาปท4มประสทธภาพของ

กระบวนการ(E1)เทากบ92.03ซงประกอบดวย

คาเฉลยของคะแนนจากการทำากจกรรมกลม คด

เปนรอยละ96.74คาเฉลยของคะแนนจากการทำา

ใบงานคดเปนรอยละ87.52รวมคะแนนเฉลยของ

กระบวนการคดเปนรอยละ92.03และประสทธภาพ

ของผลลพธ(E2 )เทากบ80.60ซงคำานวณไดจาก

คาเฉลยของคะแนนทไดจากการทำาแบบทดสอบ

วดผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยน คดเปนรอย

ละ 80.60 ดงนน แผนการจดกจกรรมการเรยนร

คณตศาสตรโดยวธการแบบเปดเรองการวดชน

ประถมศกษาปท4มประสทธภาพ(E1/E

2)เทากบ

92.03/80.60ทผลการวจยเปนเชนนอาจเปนเพราะ

วาแผนการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดย

วธการแบบเปดเรองการวดชนประถมศกษาปท

4 ทผ วจยสรางขนไดมการดำาเนนการอยางเปน

ระบบแลวเสนอตอผเชยวชาญทมความเชยวชาญ

ดานการจดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธ

การแบบเปด ไดประเมนคณภาพและความเหมาะ

สมของแผนการจดกจกรรมการเรยนร นอกจากน

การจดกจกรรมการเรยนรโดยวธการแบบเปดเปน

กจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนมทกษะการคดทาง

คณตศาสตรผานกระบวนการการทำางานกลมการ

ไดแลกเปลยนเรยนรความคดเหนกบเพอนและได

มสวนรวมในชนเรยน ทำาใหนกเรยนไดเรยนรไป

พร อมๆกน จ งส งผลให นกเรยนเกดความ

กระตอรอรนในการเรยนและเกดการเรยนรไดอยาง

มประสทธภาพ สอดคลองกบแนวคดของ ไมตร

อนทรประสทธ(2552:11)กลาววาการสอนโดย

ใชวธการแบบเปดมเปาหมายเพอใหนกเรยนทกคน

สามารถเรยนคณตศาสตรในแนวทางทตอบสนอง

ความสามารถของพวกเขาควบคไปกบระดบของ

การตดสนใจดวยตนเองในการเรยนรของพวกเขา

และสามารถขยายหรอเพมเตมคณภาพของ

กระบวนการและผลทเกดขนเกยวกบคณตศาสตร

ได และสอดคลองกบผลการวจยของ ประภากร

ปญญาด(2557:105-108)ไดทำาการวจยเรอง

การพฒนาชดการสอนคณตศาสตร ท เ น น

กระบวนการสอนดวยวธการแบบเปด เรอง เวลา

ช นประถมศกษาป ท 3 ผลการว จ ยพบว า

ประสทธภาพของชดการสอนคณตศาสตรทเนน

กระบวนการสอนดวยวธการแบบเปด เรอง เวลา

ชนประถมศกษาปท 3 มประสทธภาพเทากบ

80.46/80.69

2. ดชนประสทธผลของแผนการจดกจกรรม

การเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด เรอง

การวดชนประถมศกษาปท4มคาเทากบ0.6390

ทผลการวจยเปนเชนนอาจเปนเพราะวา การจด

กจกรรมการเรยนรดวยวธการแบบเปดมขนตอน

ของกจกรรมทเปนระบบ นกเรยนไดเรยนรอยาง

เปนลำาดบขนตอนทำาใหเกดความรความเขาใจใน

เนอหาสาระของกจกรรม และสามารถนำาความรท

ไดรบจากการจดกจกรรมการเรยนรมาใชในการ

ทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนไดอยางเตมท

สงผลใหนกเรยนมผลสมฤทธหลงเรยนสงขน ซง

แสดงใหเหนถงความกาวหนาทางการเรยนของ

นกเรยนสอดคลองแนวคดของNohda(2000)ได

พฒนารปแบบการสอนคณตศาสตรของญปนท

เรยกวาวธการแบบเปด ซงมผลตอการพฒนาการ

สอนคณตศาสตรของครญปนและพฒนาผลสมฤทธ

ทางการเรยนคณตศาสตรของนกเรยน ม งให

นกเรยนทกคนเรยนคณตศาสตรดวยพลงและความ

สามารถของแตละบคคล ใหนกเรยนสามารถสราง

และพฒนาผลงานทางคณ ตศาสตร แล ะ

กระบวนการเรยนของตนเองอย างเตมตาม

ศกยภาพสอดคลองกบผลการวจยของประภากร

ปญญาด(2557:105-108)ไดทำาการวจยเรอง

144 พลอยไพลน บบผาชาต, พศมย ศรอ�าไพการพฒนากจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด...

การพฒนา ชดการสอนคณตศาสตร ท เ น น

กระบวนการสอนดวยวธการแบบเปด เรอง เวลา

ชนประถมศกษาปท3ผลการวจยพบวาผลสมฤทธ

ทางการเรยนของนกเรยนหลงเรยนสงกวากอน

เรยน โดยใชชดการสอนคณตศาสตร ท เน น

กระบวนการสอนดวยวธแบบเปด เรอง เวลา ชน

ประถม ศกษาปท 3 อยางมนยสำาคญทางสถตท

ระดบ.01และสอดคลองกบผลการวจยของTiya-

wong(ProceedingofInternationalSymposium

onMathematicsEducation.2005:86-87อางอง

มาจากTiyawong.2007)ไดทำาการวจยเรองการ

พฒนารปแบบการสอนคณตศาสตรทเนนวธการ

แบบเปดผลการวจยพบวานกเรยนทไดรบการจด

กจกรรมการเรยนร ด วยวธการแบบเปด มผล

สมฤทธทางการเรยนคณตศาสตรสงขนรอยละ60

3. นกเรยนทเรยนดวยแผนการจดกจกรรม

การเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปดมความ

สามารถในการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอน

เรยนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ.05ทผลการ

วจยเปนเชนนอาจเปนเพราะวาการจดกจกรรมการ

เรยนรโดยวธการแบบเปด เปนกจกรรมทเนนใน

นกเรยนแกสถานการณปญหาปลายเปด ซงเมอ

นกเรยนไดเผชญกบปญหาแลวยอมตองหาวธการ

แกปญหาโดยนกเรยนแตละกลมตองแกปญหานน

ดวยตนเองในขนตอนท 2ของกจกรรมการเรยนร

คอ ขนตอนการเรยนร ดวยตนเองของนกเรยน

นกเรยนจะตองรวมกนวเคราะหสถานการณทคร

กำาหนดให จากนนจงหาแนวทางใหการแกปญหา

แลวนำามาอภปรายแลกเปลยนเรยนรรวมกนกบ

เพอนในชนเรยน สอดคลองกบแนวคดของ ไมตร

อนทรประสทธ(2549:2)กลาววาจดมงหมายของ

การเรยนการสอนโดยใชสถานการณปญหาปลาย

เปดเพอสนบสนนกจกรรมเชงสรางสรรคและการ

คดแบบคณตศาสตรของนกเรยนไปพรอมๆกนใน

ระหวางการแกปญหา ทงการทำากจกรรมและการ

คดแบบคณตศาสตรของนกเรยนจะตองไดรบการ

พฒนาอยางเตมท ดงนนในการจดการเรยนการ

สอนโดยใชสถานการณปญหาปลายเปด นกเรยน

แตละคนจะมอสระในการทำากจกรรมรวมทงมอสระ

ในการคด เพอความกาวหนาในการแกปญหาของ

ตนเองโดยความกาวหนาของการแกปญหานนขน

อยกบความสามารถ ความสนใจและอารมณของ

นกเรยนแตละคน และเปดโอกาสใหนกเรยน

สามารถขยายแนวค ดการแก ป ญหาทาง

คณตศาสตรไดมากขน ผลทเกดขนกคอ นกเรยน

จะมการพฒนาการคดแบบคณตศาสตรเพมมากขน

สอดคลองกบผลการวจยของ ปนดดา นามวจตร

(2557:110-116)ไดทำาการวจยเรองการพฒนา

ความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยนชน

มธยมศกษาปท3ทเรยนรดวยวธการแบบเปดผล

การวจยพบวา นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ท

เรยนรดวยวธการแบบเปด สามารถพฒนาความ

สามารถดานการคดวเคราะหอยในระดบดนกเรยน

เกดการพฒนาการคดวเคราะหในขนตอนของวธ

การแบบเปด โดยขนตอนของวธการแบบเปดท

นกเรยนเกดการคดวเคราะหทดทสด คอ ขนตอน

การเรยนรดวยตนเองของนกเรยน

4. นกเรยนมความพงพอใจในการจด

กจกรรมการเรยนรของนกเรยนทเรยนดวยแผนการ

จดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบ

เปดเรองการวดชนประถมศกษาปท4โดยรวม

15ขออยในระดบมากมคาเฉลยเทากบ4.22ท

ผลการวจยเปนเชนนอาจเปนเพราะวา การจด

กจกรรมการเรยนร โดยวธการแบบเปด เปน

กจกรรมทแปลกใหมสำาหรบนกเรยนและรปแบบ

ของกจกรรมการเรยนร คอ การเรยนร ด วย

กระบวนการกลมโดยทแตละกลมจะตองพยายาม

แกสถานการณปญหาแขงกบกลมอนแลวนำาเสนอ

แนวทางการแกปญหาของกลมตนเองหนาชนเรยน

ทำาใหนกเรยนเกดความภมใจ เนองจากเปนการ

ตดสนใจแกปญหาดวยตวของนกเรยนเอง และ

สถานการณปญหาทนำามาใชในกจกรรมเปน

กจกรรมทเหมาะกบความสามารถของนกเรยนไม

ยากหรอง ายเกนไป ทำาใหนกเรยนเกดความ

8

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 145 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

สอนโดยใชสถานการณปญหาปลายเปด นกเรยน

แตละคนจะมอสระในการทำากจกรรมรวมทงมอสระ

ในการคด เพอความกาวหนาในการแกปญหาของ

ตนเองโดยความกาวหนาของการแกปญหานนขน

อยกบความสามารถ ความสนใจและอารมณของ

นกเรยนแตละคน และเปดโอกาสใหนกเรยน

สามารถขยายแนวค ดการแก ป ญหาทาง

คณตศาสตรไดมากขน ผลทเกดขนกคอ นกเรยน

จะมการพฒนาการคดแบบคณตศาสตรเพมมากขน

สอดคลองกบผลการวจยของ ปนดดา นามวจตร

(2557:110-116)ไดทำาการวจยเรองการพฒนา

ความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยนชน

มธยมศกษาปท3ทเรยนรดวยวธการแบบเปดผล

การวจยพบวา นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ท

เรยนรดวยวธการแบบเปด สามารถพฒนาความ

สามารถดานการคดวเคราะหอยในระดบดนกเรยน

เกดการพฒนาการคดวเคราะหในขนตอนของวธ

การแบบเปด โดยขนตอนของวธการแบบเปดท

นกเรยนเกดการคดวเคราะหทดทสด คอ ขนตอน

การเรยนรดวยตนเองของนกเรยน

4. นกเรยนมความพงพอใจในการจด

กจกรรมการเรยนรของนกเรยนทเรยนดวยแผนการ

จดกจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบ

เปดเรองการวดชนประถมศกษาปท4โดยรวม

15ขออยในระดบมากมคาเฉลยเทากบ4.22ท

ผลการวจยเปนเชนนอาจเปนเพราะวา การจด

กจกรรมการเรยนร โดยวธการแบบเปด เปน

กจกรรมทแปลกใหมสำาหรบนกเรยนและรปแบบ

ของกจกรรมการเรยนร คอ การเรยนร ด วย

กระบวนการกลมโดยทแตละกลมจะตองพยายาม

แกสถานการณปญหาแขงกบกลมอนแลวนำาเสนอ

แนวทางการแกปญหาของกลมตนเองหนาชนเรยน

ทำาใหนกเรยนเกดความภมใจ เนองจากเปนการ

ตดสนใจแกปญหาดวยตวของนกเรยนเอง และ

สถานการณปญหาทนำามาใชในกจกรรมเปน

กจกรรมทเหมาะกบความสามารถของนกเรยนไม

ยากหรอง ายเกนไป ทำาใหนกเรยนเกดความ

8

สนกสนานและกระตอรอรนในการรวมกจกรรมสง

ผลใหนกเรยนเกดความพงพอใจและเจตคตทดตอ

การจดกจกรรมการเรยนร โดยวธการแบบเปด

สอดคลองกบผลการวจยของ ประภากร ปญญาด

(2557:105-108)ไดทำาการวจยเรองการพฒนา

ชดการสอนคณตศาสตรทเนนกระบวนการสอน

ดวยวธการแบบเปดเรองเวลาชนประถมศกษาป

ท3ผลการวจยพบวาความพงพอใจตอการเรยน

วชาคณตศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท

3 ทไดรบการสอนโดยชดการสอนคณตศาสตรท

เนนกระบวนการสอนดวยวธการแบบเปด เรอง

เวลา ชนประถมศกษาปท 3 อยในระดบพงพอใจ

มากและสอดคลองกบผลการวจยของอรสธคงมา

(2553:100-102)ไดทำาการวจยเรองการสงเสรม

กระบวนการคดทางคณตศาสตรของนกเรยนชน

ประถมศกษาปท 4 โรงเรยนบานโคกสยา สงกด

สำานกงานเขตพนทการศกษานราธวาสเขต1โดย

ใชวธการแบบเปด ผลการวจยพบวา นกเรยนทก

คนมความพงพอใจมากทสดตอการสอนโดยใชวธ

การแบบเปดทงในดานบรรยากาศการเรยนรดาน

การจดกจกรรมการเรยนรและดานประโยชนทไดรบ

จากการจดกจกรรมการเรยนร

ขอเสนอแนะ

1. ในการจดกจกรรมการเรยนรโดยวธการ

แบบเปดครควรอธบายความหมายและลำาดบขน

ตอนในการทำากจกรรมแตละขนของการจดกจกรรม

การเรยนรโดยวธการแบบเปดใหนกเรยนเขาใจ

กอนเรมกจกรรม

2. การจดกจกรรมการเรยนรโดยวธการ

แบบเปด ครควรสรางบรรยากาศในชนเรยนท

กระตนใหนกเรยนกลาคด กลาแสดงออกและม

ความเชอมนในตนเองเพอใหนกเรยนไดกลาตดสน

ใจในแกปญหาสถานการณปลายเปดไดดวยตนเอง

3. การจดกจกรรมการเรยนรโดยวธการ

แบบเปดเปนการจดกจกรรมการเรยนร ทเนน

กระบวนการคดแกปญหาของนกเรยน ดงนนคร

ควรใหความสำาคญกบแนวคดของนกเรยน ให

นกเรยนไดลองถกลองผดในการอภปรายและให

เหตผลของตนเอง ถาหากแนวคดของนกเรยนไม

สอดคลองกบปญหาจากนนจงชแนะนกเรยนไปใน

ทางทถกตอง

กตตกรรมประกาศ

ผ ว จยขอขอบคณคณาจารย ภาควชา

หลกสตรและการสอน มหาวทยาลยมหาสารคาม

คณะครและนกเรยนโรงเรยนอนบาลวาปปทม

สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

มหาสารคาม เขต 2 ทใหความรวมมอในการเกบ

ขอมล รวมทงผทมสวนเกยวของทชวยทำาใหงาน

วจยสำาเรจลลวงดวยด

146 พลอยไพลน บบผาชาต, พศมย ศรอ�าไพการพฒนากจกรรมการเรยนรคณตศาสตรโดยวธการแบบเปด...

เอกสารอางอง

ปนดดานามวจตร.(2557).การพฒนาความสามารถดานการคดวเคราะหของนกเรยนชนมธยมศกษาปท

3 ทเรยนรดวยวการแบบเปด (Open approach).วทยานพนธศษ.ม.ขอนแกน:มหาวทยาลย

ขอนแกน.

ประภากรปญญาด. (2557).การพฒนาชดการสอนคณตศาสตรทเนนกระบวนการสอนดวยวธการแบบ

เปด เรอง เวลา ชนประถมศกษาปท 3.วทยานพนธ.วท.ม.ราชภฎอบลราชธาน:มหาวทยาลย

ราชภฎอบลราชธาน.

ไมตรอนทรประสทธ.(2549).“การปฏรปกระบวนการเรยนรวชาคณตศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษา

ดวยยทธวธปญหาปลายเปด”รายงานวจยฉบบสมบรณ คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

1-5.

ไมตร อนทรประสทธ. (2552).คมออบรมเชงปฏบตการในโครงการพฒนาวชาชพครคณตศาสตรดวย

นวตกรรมการศกษาชนเรยน (Lesson study) และวธการแบบเปด (Open Approach).

มหาวทยาลยขอนแกนวนท5-30พฤษภาคม2552;พฤษภาคม,2552

วสทธคงกลป.(2558).วารสารวชาการ สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ปท 10 ฉบบท 2

เมษายน – มถนายน 2550. <http://www.myfirstbrain.com/teacher_view.aspx?ID =64531>

30กรกฎคม.

สวฒนววฒนานนท.(2550).ทกษะการอาน คดวเคราะห และเขยน.นนทบร:ซ.ซนอลลดจลงคส.

อรสธ คงมา. (2553).การสงเสรมกระบวนการคดทางคณตศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4

โรงเรยนบานโคกสยา สงกดสำานกงานเขตพนทการศกษานราธวาส เขต 1 โดยใชวธการแบบเปด.

วทยานพนธศษ.ม.เกษตรศาสตร:มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

JunTiyawong.(2005).“Thedevelopmentofamathematicicsteachingmodelusinganopen

approach,”Proceedings of International Symposium on Mathematics Education II.

August30-31.p.86-87.

แบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 ในชนเรยนคณตศาสตร

ทใชการศกษาชนเรยนและวธการแบบเปด

1st Grade Students’ Problem Solving Types in Mathematics Classroom

Using Lesson Study and Open Approach.

ภสตญาพงศอราม1,เออจตรพฒนจกร2

PattiyaPong-aram1,AuijitPattanajak2

บทคดยอ

การศกษานใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพมวตถประสงคเพอสำารวจแบบการแกปญหาของนกเรยน

ชนประถมศกษาปท 1 ในชนเรยนคณตศาสตรทใชการศกษาชนเรยนและวธการแบบเปดกลมเปาหมาย

คอนกเรยนชนประถมศกษาปท1จำานวน10คน(3กลม)ภาคเรยนท1ปการศกษา2558โรงเรยน

ชมชนกดโดนวทยาคมจงหวดกาฬสนธเปนโรงเรยนในโครงการพฒนาการคดขนสงทางคณตศาสตรของ

นกเรยนในเขตพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอและเปนโรงเรยนแกนนำาการสอนคณตศาสตรดวยนวตกรรม

การศกษาชนเรยนและวธการแบบเปดตงแตปพ.ศ.2552มาอยางตอเนองจนถงปจจบนภายใตการดแล

ของศนยวจยคณตศาสตรศกษา มหาวทยาลยขอนแกน โดยครผสอน ผวจย และผชวยวจยรวมกนสราง

แผนการจดการเรยนรรวมสงเกตการจดการเรยนรและรวมสะทอนผลการจดการเรยนรตามแนวทางของ

การศกษาชนเรยนและวธการแบบเปดทกแผนเกบขอมลดวยการบนทกวดทศนบนทกเสยงบนทกภาค

สนามและบนทกภาพนงผลงานจากการทำากจกรรมของนกเรยนจำานวน9แผนจดการเรยนรและวเคราะห

ขอมลดวยการวเคราะหโพรโทคอลตามกรอบแนวคดของชอเอนเฟลด(1985อางถงในไมตรอนทรประสทธ

และคณะ,2546)มาใชในการวเคราะหขอมล

ผลการวจยพบวาแบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท1ในชนเรยนคณตศาสตรท

ใชการศกษาชนเรยนและวธการแบบเปดมจำานวน15แบบคอแบบท1การสำารวจ-การอาน-การวางแผน-

การนำาไปใช-การตรวจสอบ-การวเคราะหแบบท2การสำารวจ-การวางแผน-การนำาไปใช-การวเคราะห-การ

ตรวจสอบ-การอานแบบท3การอาน-การวางแผน-การนำาไปใช-การสำารวจ-การตรวจสอบ-การวเคราะห

แบบท4การอาน-การวางแผน-การนำาไปใช-การสำารวจ-การตรวจสอบแบบท5การสำารวจ-การวเคราะห-

การตรวจสอบ-การวางแผน-การนำาไปใชแบบท6การสำารวจ-การวเคราะห-การวางแผน-การนำาไปใช-การ

ตรวจสอบ แบบท 7 การสำารวจ-การวางแผน-การนำาไปใช-การวเคราะห-การตรวจสอบ แบบท 8 การ

สำารวจ-การวางแผน-การนำาไปใช-การตรวจสอบ-การวเคราะห แบบท 9 การสำารวจ-การวางแผน-การนำา

1 นกศกษาปรญญาโทคณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนเบอรโทรศพท086-9435739Email:pattiya.p@hotmail.com2 รองศาสตราจารยสาขาวชาคณตศาสตรศกษาคณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนEmail:auipat@kku.ac.th1 Theauthor is aMasterDegree, Faculty ofEducation,KhonKaenUniversity,Phone; 086-9435739andEmail:

patiya.p@hotmail.com2 Assoc.Prof.CenterforResearchinMathematicsEducation,FacultyofEducation,KhonKaenUniversityandEmail:

auipat@kku.ac.th

148 ภสตญา พงศอราม, เออจตร พฒนจกรแบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1...

ไปใช-การตรวจสอบ-การอานแบบท10การสำารวจ-การวางแผน-การนำาไปใช-การอาน-การตรวจสอบแบบ

ท11การสำารวจ-การวางแผน-การนำาไปใช-การตรวจสอบแบบท12การสำารวจ-การวางแผน-การนำาไป

ใช-การวเคราะหแบบท13การสำารวจ-การตรวจสอบ-การวางแผน-การนำาไปใชแบบท14การสำารวจ-การ

วางแผน-การนำาไปใช-การอาน แบบท 15 การสำารวจ-การวางแผน-การนำาไปใช จะเหนวาเมอนำาปญหา

ปลายเปดมาใชเปนสถานการณในชนเรยนคณตศาสตรทใชวธการแบบเปดเปนวธการจดการเรยนการสอน

ในชนเรยนทำาใหนกเรยนทกคนสามารถเขาถงปญหาไดตามความสามารถของตนเองทำาใหเกดความหลาก

หลายของกลมพฤตกรรมการแกปญหารวมถงการปรบปรงและพฒนาชนเรยนดวยกระบวนการศกษาชน

เรยนทำาใหพบแบบการแกปญหาของนกเรยนไดถง15แบบ

ค�าส�าคญ: การแกปญหาของนกเรยน,การศกษาชนเรยน,วธการแบบเปด

Abstract

Thisstudyusedaqualitativeresearchmethod.Theaimofthisstudywastoexplore1st

gradestudents’problemsolvingtypesintheirmathematicsclassroomusinglessonstudyandan

open approach. A targeted group included 10 (divided into three groups) 1st grade students

studyingatChumchonKuddonWittayakomschool,KalasinProvince,inthefirstsemesterofthe

2015 school year. This school has been participating in the Students’ Mathematical Higher

ThinkingDevelopmentProject in theNortheastofThailand,and isoneof the leadingschools

teachingmathematics with innovative lesson study and open approach since 2009which is

supervisedbytheCenterforResearchinMathematicsEducation(CRME),KhonKaenUniversity.

Forconductingthestudy,aresearcher,ateacherandco-researcherscollaborativelyparticipated

intheprocessoflessonstudythatcomprisesthreesteps:collaborativelyplan,collaborativelydo

andcollaborativelyreflect,everyplanrespectively,tocollectdatabyusingvideoandaudiotape

recordingandtakingfieldnotesthroughout9lessonplans.Inaddition,photographsofallstudents’

worksweremadeafterclass.DatawereanalyzedbyusingprotocolanalysisofSchoenfeld(1985

citedinInprasithaetal.,2003)andwasusedasaframeworkofthestudy.

Thisresearchresultsrevealed1stgradestudents’problemsolvingtypesinmathematics

classroom using lesson study and open approach. The finding types of 15 types as

follows;type1Exploration-Reading-Planning-Implementation-Verification-Analysistype2

Exploration - Planning - Implementation - Analysis - Verification - Reading type 3 Reading -

Planning -Implementation - Exploration - Verification - Analysis type 4 Reading - Planning -

Implementation-Exploration-Verificationtype5Exploration-Analysis-Verification-Planning-

Implementation type6Exploration -Analysis -Planning - Implementation -Verification type7

Exploration-Planning-Implementation-Analysis-Verificationtype8Exploration-Planning-

Implementation-Verification-Analysistype9Exploration-Planning-Implementation-Verification

- Reading type 10 Exploration - Planning - Implementation - Reading - Verification type

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 149 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

11 Exploration - Planning - Implementation - Verification type 12 Exploration - Planning -

Implementation-Analysistype13Exploration-Verification-Planning-Implementationtype14

Exploration-Planning-Implementation-Readingtype15Exploration-Planning-Implementation.

Keywords: Students’ProblemSolving,LessonStudy,OpenApproach

บทน�า

การสอนคณตศาสตร คอ การพฒนาความ

สามารถในการแกปญหาคณตศาสตรทมความซบ

ซอนหลากหลาย(Wilson,Fernandez,&Hada-

way,1993)มาตรฐานทางดานการแกปญหาทควร

สงเสรมใหนกเรยนทเรยนในระดบโรงเรยนไดเรยน

ร ฝ กฝนและพฒนาใหเกดขน ไดแก นกเรยน

สามารถสรางความรใหม ๆ ผานการแกปญหาได

นกเรยนสามารถแกปญหาทงในคณตศาสตรและใน

บรบทอนๆไดนกเรยนสามารถเลอกใชและปรบ

ยทธวธแก ป ญหาท เหมาะสมได หลากหลาย

นกเรยนสามารถตรวจตราและสะทอนกระบวนการ

แกปญหาทางคณตศาสตรได(NCTM,2000)

แมประเทศไทยจะเขาสความเคลอนไหวใน

การปฏรปการศกษาโดยเฉพาะอยางยงการปฏรป

การเรยนร มาตงแต พ.ศ. 2542 แตชนเรยน

คณตศาสตรโดยสวนใหญกยงมลกษณะการสอน

แบบเดมกลาวคอยงเปนการสอนโดยการบรรยาย

เนนใหนกเรยนทองจำาและทำาแบบฝกหด ลกษณะ

การสอนแบบนไมสงเสรมใหนกเรยนเกดการเรยน

ร คณตศาสตรอยางมความหมาย นกเรยนไมม

โอกาสอภปรายเพอแลกเปลยนแนวคดทาง

คณตศาสตรและสรางความรทางคณตศาสตรดวย

ตนเองครไมไดเนนกระบวนการเรยนรของนกเรยน

ชนเรยนมรปแบบการปฏสมพนธระหวางครและ

นกเรยนในแบบทไมสงเสรมใหนกเรยนเกดการ

สอสารทางคณตศาสตร และไมตอบสนองตอการ

ปฏรปการเรยนร(สมพนธถนเวยงทอง,2555)

เพราะฉะนนในการจดการเรยนการสอน

คณตศาสตร ผ สอนตองสอดแทรกทกษะและ

กระบวนการทางคณตศาสตรเขากบการเรยนการ

สอนดานเนอหาดวยการใหนกเรยนทำากจกรรม

หรอตงคำาถามทกระตนใหนกเรยนคดอธบายและ

ให เหตผล กระต นให นกเรยนใช ความร ทาง

คณตศาสตรในการสรางสรรคผลงานทหลากหลาย

และแตกตางจากคนอนรวมทงการแกปญหาทแตก

ตางจากคนอนดวย (กระทรวงศกษาธการ, 2551)

ซงเปนลกษณะของชนเรยนทเนนกระบวนการแก

ปญหาตามแนวคดของShimizu(1999อางถงใน

พมพผกาอนทะรส,2555)ทวาลกษณะอยางหนง

ของชนเรยนคณตศาสตรระดบประถมศกษาของ

ประเทศญปน คอ การเปดโอกาสใหนกเรยนสราง

วธการหาคำาตอบทหลากหลายสำาหรบปญหา

หนงๆทถกนำาเสนอตอนกเรยนในชนเรยนนน

การออกแบบกจกรรมคณตศาสตรทใช

ปญหาปลายเปดเพอใหสถานการณปญหาสามารถ

รองรบแนวคดของนกเรยนไดอยางกวางขวางการ

คาดการณแนวคดของนกเรยนทจะมตอสถานการณ

ปญหาทสรางการสงเกตแนวคดของนกเรยนทเกด

ขนจรง และการสะทอนผลเกยวกบแนวคดของ

นกเรยนจงเปนสงสำาคญมาก ซงครคนเดยวไม

สามารถทำาไดจงจำาเปนทครจะตองเรยนรสงตางๆ

เหลานดวยกน (ไมตร อนทรประสทธ, 2557)

สอดคลองกบแนวทางของการศกษาชนเรยน

(LessonStudy)เปนการทำางานรวมกนของกลมคร

เพอออกแบบทดสอบ และทำาใหลำาดบการสอนใน

บทเรยนพฒนาขน(Tall,2008อางถงในวระศกด

แกนอวน,2556)การศกษาชนเรยนประกอบดวย

3ขนตอนทสำาคญคอ1)การรวมสรางแผนจดการ

เรยนร 2) การรวมสงเกตชนเรยน 3) การรวม

สะทอนผลชนเรยน เพอนำาไปส การปรบปรง

150 ภสตญา พงศอราม, เออจตร พฒนจกรแบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1...

แผนการจดกจกรรมการเรยนร แลวนำาแผนการ

จดการเรยนรทปรบปรงแลวไปใชในหองเรยนใหม

อกครง(Inprasitha,2011)

วธการแบบเปด(OpenApproach)เปนการ

จดกจกรรมการเรยนการสอนทำาใหนกเรยนดำาเนน

การแกปญหาทางคณตศาสตรไดและยงทำาให

นกเรยนมโอกาสในการสบเสาะยทธวธตางๆ ดวย

วธการทนกเรยนรสกมนใจ และยอมรบความเปน

ไปไดในการปฏบตอยางรอบคอบซงเปนสงทสำาคญ

ในการแกปญหาทางคณตศาสตรและใชการเชอม

โยงเพอสรปแนวคดตางๆมขนตอนการสอนอย4

ขนตอน คอ 1) การนำาเสนอสถานการณปญหา

ปลายเปด2)การเรยนรดวยตนเองของนกเรยน3)

การอภปรายและเปรยบเทยบรวมกนทงชนเรยน

และ 4) การสรปโดยเช อมโยงแนวคดทาง

คณตศาสตรของนกเรยนทเกดขน (Inprasitha,

2011)สำาหรบประเทศไทยไดนำาการศกษาชนเรยน

และการจดการเรยนรดวยวธการแบบเปดมาใชใน

โรงเรยนครงแรกตงแตปพ.ศ.2545โดยศนยวจย

คณตศาสตรศกษา เพอเปนการพฒนาวชาชพคร

ระยะยาว(ไมตรอนทรประสทธเออจตรพฒนจกร

และประกายคำาเทศารนทร,2550)

การเรยนร จากการแกปญหาจะชวยใหผ

เรยนมแนวทางในการคดทหลากหลาย มความ

มนใจในการแกปญหาทเผชญอยทงภายในและ

ภายนอกหองเรยน แตการจดการเรยนรของครยง

ไมสงเสรมกระบวนการเรยนร เนองจากชนเรยน

ไทยสวนใหญไมเปนชนเรยนทเนนกระบวนการแก

ปญหา(ไมตรอนทรประสทธและคณะ,2546)ดง

นน การจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอพฒนา

ทกษะกระบวนการทางคณตศาสตรในการแก

ปญหา และการใหเหตผล ดวยวธการแบบเปดใน

ฐานะแนวทางการสอนเขากบบรบทการศกษาชน

เรยนและนำาปญหาปลายเปดมาใชในการเรยนการ

สอนจะทำาใหนกเรยนมสวนรวมในการเรยนมากขน

และนำาเสนอแนวคดของตนเองบอยขนนกเรยนทก

คนสามารถตอบสนองตอปญหาทเกดขนในวธการ

บางอยางซงมความหมายของเขาเอง (Sawada,

1997citedinTakahashi,2000)ในขณะทนกเรยน

ชนประถมศกษาปท1ทมอายประมาณ7ปจะอย

ในขนพฒนาการทางสตปญญาทสามารถเขาใจความ

หมายของตวเลขรจกนำาความรในสงหนงไปอธบาย

หรอแกปญหาอนทเปนรปธรรมได รวมทงสามารถ

สนทนากบบคคลอนและเขาใจความคดของผอนได

ด(Piaget,2001)ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะ

สำารวจแบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถม

ศกษาปท 1 ในชนเรยนคณตศาสตรทใชการศกษา

ชนเรยนและวธการแบบเปด

วตถประสงค

เพอสำารวจแบบการแกปญหาของนกเรยน

ชนประถมศกษาปท1ในชนเรยนคณตศาสตรทใช

การศกษาชนเรยนและวธการแบบเปด

วธการด�าเนนการวจย

กลมเปาหมาย คอ นกเรยนชนประถม

ศกษาปท 1 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2558 ม

นกเรยนทงหมด11คนจากการสงเกตพฤตกรรม

ของนกเรยนทแสดงออกในชนเรยนคณตศาสตร

เปนเวลา1 เดอนนกเรยนมความกระตอรอรนใน

การเรยน พดในระหวางแกปญหาคณตศาสตร

สามารถทำางานรวมกนได กลาแสดงความคดเหน

รวมถงการใหเหตผลโตแยงไดและมความสมครใจ

ในการเขารวมในงานวจยนจำานวน10คนแบงเปน

3 กลม โรงเรยนชมชนกดโดนวทยาคม จงหวด

กาฬสนธเปนโรงเรยนในโครงการพฒนาการคดขน

สงทางคณตศาสตรของนกเรยนในเขตพนทภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอและเปนโรงเรยนแกนนำาการ

สอนคณตศาสตรดวยนวตกรรมการศกษาชนเรยน

และวธการแบบเปดตงแตปพ.ศ.2552มาอยาง

ตอเนองจนถงปจจบนภายใตการดแลของศนยวจย

คณตศาสตรศกษามหาวทยาลยขอนแกน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 151 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

เครองมอทใชในการวจย ไดแก

1) แผนการจดการเรยนรจำานวน 9 แผน

ซงเปนแผนการจดการเรยนรทสรางขนในขนท 1

การรวมสรางแผนจดการเรยนร ในกระบวนการ

ศกษาชนเรยน

2) แบบบนทกภาคสนาม ใชเพอใหผวจย

ผชวยวจยคนท 1 คนท 2 และคนท 3 จดบนทก

พฤตกรรมของนกเรยนในขณะทนกเรยนแกปญหา

คำาพดและบทสนทนารวมถงวธคดของนกเรยนใน

ระหวางการแกปญหา แบบบนทกภาคสนามนผ

วจยจดสรางขนมาโดยอาศยกรอบแนวคดของชอ

เอนเฟลด(1985อางถงในไมตรอนทรประสทธ,

2546)

3) เครองบนทกเสยง กลองวดทศนและ

กลองบนทกภาพนง เปนเครองมอทใชในการเกบ

ภาพและเสยงทแสดงพฤตกรรมการแกปญหาจาก

การสนทนาการใชสออปกรณของนกเรยนทเกด

ขนในขนท2ของวธการแบบเปด

การเกบรวบรวมขอมล

1) ร วมกระบวนการศกษาชนเรยน ท

ประกอบดวย3ขนตอนทสำาคญคอขนท1การ

รวมสรางแผนการจดการเรยนรระหวางครผสอนผ

วจยและผ ช วยวจย ซงอาศยสถานการณจาก

หนงสอเรยนคณตศาสตรสำาหรบระดบประถมศกษา

ชนประถมศกษาปท 1 ของ ฮโตะทสมะทส, ชน.

(2553)การวางแผนการจดการเรยนรเปนกจกรรม

ททำาทกวนจนทรตงแตเวลา14.30-17.30น.ขน

ท 2 การรวมสงเกตชนเรยน เปนการนำาแผนการ

จดการเรยนรไปใชจรงในชนเรยนโดยครประจำาการ

เปนผสอน ผสงเกตชนเรยนมเปาหมายของการ

สงเกตคอการสงเกตกระบวนการคดของนกเรยน

อารมณ สหนา ทาทางทแสดงออก และเนนไปใน

ชวงการเรยนรดวยตนเองของนกเรยนและขนท3

การรวมสะทอนผลชนเรยน จะสะทอนผลบทเรยน

จากผลทไดจากการสงเกตชนเรยนเพอนำาไปสการ

ปรบปรงแผนการจดการเรยนรในทกวนพฤหสบด

ตงแตเวลา14.30-17.30น.

2) สรางเงอนไขใหกบนกเรยนชนประถม

ศกษาปท1ทเลอนชนจากอนบาลมาอยในชนเรยน

คณตศาสตรทจดการเรยนการสอนดวยวธการแบบ

เปดโดยในแตละคาบเรยนจะม4ขนตอนทจะเกด

ขนในชนเรยนคณตศาสตรคอขนท1การนำาเสนอ

ปญหาปลายเปดขนท2การเรยนรดวยตนเองของ

นกเรยนขนท3การอภปรายและเปรยบเทยบรวม

กนทงชนเรยนและขนท 4การสรปโดยการเชอม

โยงแนวคดทางคณตศาสตรของนกเรยนทเกดขน

จนนกเรยนมความคนเคยกบการจดการเรยนการ

สอนดวยวธการแบบเปด รวมถงการทำางานกน

เปนกล ม ฝกใหนกเรยนพดแสดงความคดของ

ตนเองออกมา ตงคำาถามเพอใหนกเรยนชวยกน

อภปรายสรางบรรยากาศการเรยนรใหนกเรยนกลา

คด กลาทำา กลาพดโตแยงพรอมทงแสดงเหตผล

ซงใชเวลา 1 เดอนในการเตรยมความพรอมหลง

จากนนจงเรมนำาขอมลทไดมาทำาการวเคราะห

3) ในระหวางดำาเนนการเกบขอมลนนผวจย

และผชวยวจยไดทำาการจดบนทกภาคสนามพรอม

บนทกวดทศน บนทกเสยงและสงเกตชนเรยนใน

แตละแผนการจดการเรยนร

การวเคราะหขอมลใชระเบยบวธวจยเชง

คณภาพโดยนำาขอมลทไดจากผลงานของนกเรยน

แบบบนทกภาคสนาม และโพรโทคอลทไดจาก

เครองบนทกเสยงและเครองบนทกวดทศน มา

วเคราะหพฤตกรรมการแกปญหาของนกเรยนท

เกดขนในชวงการเรยนรดวยตนเองของนกเรยน

(ขนท2ของวธการแบบเปด)ตามกรอบแนวคดของ

ชอเอนเฟลด(1985อางถงในไมตรอนทรประสทธ,

2546) โดยมโครงสรางการวเคราะหขอมลดงภาพ

ประกอบ1

152 ภสตญา พงศอราม, เออจตร พฒนจกรแบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1...

ภาพประกอบ 1โครงสรางการวเคราะหขอมล

โดยแตละกลมพฤตกรรมจะถกนยามดงตอ

ไปน

- กล มพฤตกรรมการอาน (Reading)

หมายถงการอานออกเสยงปญหาทกำาหนดใหรวม

กนอานโจทยหรอการพดถงบางสวนของปญหา

- กลมพฤตกรรมการวเคราะห(Analysis)

หมายถง การเลอกแนวทางในการแกปญหา การ

หาแนวทางในการแกปญหาอยางสมเหตสมผลการ

เปลยนแปลงรปรางของปญหาใหมใหงายขน การ

พยายามหาคำาอธบายเกยวกบลกษณะทกำาหนดให

อยางเหมาะสม

- กลมพฤตกรรมการสำารวจ(Exploration)

หมายถงการสมหาคำาตอบหรอแนวทางในการแก

ปญหาอยางคราว ๆ โดยทวไปการวเคราะหจะม

โครงสรางดกวาและคอนขางจะเขาใกลเงอนไขของ

ปญหามากกวาการสำารวจ ทำาใหการสำารวจม

ลกษณะเปนการคนหาอยางกวางๆ

- กลมพฤตกรรมการวางแผน

- กลมพฤตกรรมการนำาไปใช (Planning-

Implementation)หมายถงการวางแผนในการหา

คำาตอบของปญหาวางแผนเพอหาแนวทางในการ

แกปญหา และนำาแผนทวางไวมาดำาเนนการอยาง

เปนระบบ

- กลมพฤตกรรมการตรวจสอบ(Verification)

หมายถง การตรวจสอบความถกตองของคำาตอบ

หรอแนวทางการแกปญหา ทบทวนคำาตอบของ

ปญหาหรอทบทวนแนวทางทเลอกใน

การแกปญหา

ผลการวจย

ชนเรยนทใชการศกษาชนเรยนและวธการ

แบบเปดทำาใหนกเรยนเกดพฤตกรรมการแกปญหา

ทง6กลมพฤตกรรมคอ

1) การอาน (Reading) นกเรยนแสดงให

เหนโดย นกเรยนอานสถานการณปญหา และพด

บางสวนของสถานการณปญหาดงตวอยางโพรโท

คอลตอไปน

ซ:เกากบสบเกากบสบ

ซ:ใหหาจำานวน

ซน:จำานวนเกา

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 153 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

โพรโทคอลนแสดงใหเหนวานกเรยนมการ

พดบางส วนของคำาส ง เม อคณครนำ า เสนอ

สถานการณปญหาหนาชนเรยนเสรจแลวกให

นกเรยนกลบไปทนงของตนเอง พรอมทงแจกใบ

กจกรรมและรปภาพใหกบนกเรยนแตละกลม เดก

ชายซไดพดทวนคำาสงของครคอเกากบสบ เดก

หญงซจะพดเชนเดยวคอใหหาจำานวน แลวทงไว

นานทำาใหเดกชายซนพดตอขนมาวาจำานวนเกา

2) การวเคราะห (Analysis) นกเรยน

แสดงใหเหนโดยนกเรยนรวมกนวเคราะหลกษณะ

สงทกำาหนดให อยางมเหตผล และรวมกนหาคำา

อธบายเกยวกบลกษณะทกำาหนดใหอยางเหมาะสม

ดงตวอยางโพรโทคอลตอไปน

โซ:วาดบลอกลง

ซ:เหยโตะมเกาแลวทำาไมตรงน

ไมวาดบลอก

คร:โตะหรอเกาอทเธอวามเกา

ซ:เกาอเกาอกบโตะเหมอนกน

คร:เหมอนกนไดไงเอาโตะทเธอนง

เปนอะไร

ซ:โตะอนนกเกาอ

คร:นนแหละเหมอนกนไหม

ซ:แตขามนมเทากน

คร:ออขามนมเทากน

โพรโทคอลนแสดงใหเหนวานกเรยนมการ

วเคราะหลกษณะสงทกำาหนดใหอยางมเหตผลและ

เหมาะสมเดกชายซวาดเกาอเสรจแลวจงพดออก

มาวา โตะมเกา ทำาไมตรงนไมวาดบลอก เมอคร

ไดยนดงนนจงถามเดกชายซวาโตะหรอเกาอทเธอ

วามเกา เดกชายซจงตอบวาเกาอ เกาอกบโตะ

เหมอนกนเพราะวามนมขาเทากน

3) การส�ารวจ (Exploration) นกเรยน

แสดงใหเหนโดยนกเรยนจะทำาการสำารวจภาพและ

เครองหมายตางๆ ทอยในใบกจกรรมทนทเมอได

รบและสำารวจหาคำาตอบอยางคราวๆ ดงตวอยาง

โพรโทคอลตอไปน

ซน:ครครบบอลไมใหเพอนยมครบ

บอล:ยมอะไร

ซน:ยมบลอก

คร:บอลทำาดวยกนลก

บอล:อะเอาไปสองอน

คร:ชวยกนๆทำาไงถงจะรวาภาพไหน

เปนจำานวนเกาจำานวนสบ

บท:หนงสองสามสหาหกเจดแปด

เกา(นบเคกสามเหลยมทตนวาด)

บ:วาดอะไรนะบท

บท:หะ

บ:วาดอะไรนน

บท:เคกๆขนมเคก

บอล:ขนมเคกเนอะ

โพรโทคอลนแสดงใหเหนวานกเรยนสำารวจ

หาแนวทางในการแกปญหาอยางคราวๆ ไมม

โครงสรางทชดเจนในเอปโสดนเดกชายซนเดนมา

ยมบลอกจากเดกชายบอล เดกชายบททำาการนบ

ทวนจำานวนเคกสามเหลยมทตนวาดสวนเดกชาย

บเ มอวาดเก าอของตนเสรจจงมองสำารวจใบ

กจกรรมของเดกชายบท วาเดกชายบทวาดอะไร

เดกชายบทจงบอกไปวาตนวาดขนมเคก

4) ก า ร ว า ง แ ผ น แ ล ะ ก า ร น� า ไ ป ใ ช

(Planning-Implementation) นกเรยนแสดงให

เหนโดย นกเรยนวางแผนในการหาคำาตอบอยาง

เปนระบบและมการนำาแผนทกำาหนดไวไปใชดงตว

อยางโพรโทคอลตอไปน

โซ:เกาอๆ

ซ:เกาอเกาอจำานวนเกาจำานวนเกา

: :

ซ:ตรงนใหวาดบลอก

โซ:(หนมองใบกจกรรมของเพอน)

อะไรทำาไมไมวาดเกาอขางในกน

ลบใหหนอยซ

: :

โซ:หนงสองสามสหาหกเจดแปด

(นบสอม)หนงสองสามสหาหก

เจดแปดเกาสบ(นบชอน)

154 ภสตญา พงศอราม, เออจตร พฒนจกรแบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1...

ซ:วาดโตะกอนนะ

โพรโทคอลนแสดงใหเหนวานกเรยนใชวธ

การนบในการหาสงของทเปนจำานวนเกากบจำานวน

สบและวาดรปเดกชายโซออกไปนบจำานวนเกาอ

หนาชนเรยนในชวงนำาเสนอทำาใหเดกชายโซจำาได

วาเกาอมจำานวนเกาจงรบลงมอวาดรป เพอนอก

สามคนกเชนกนทำาการวาดเกาอ เมอเดกชายโซ

วาดเกาอไดหนงอนจงยกขนมาโชวใหเพอนด เดก

ชายซเหนวาเดกชายโซวาดคนละชองกบตนเองเลย

พดไปวาชองนเขาใหวาดบลอกนะทำาใหเดกชายโซ

หนไปมองเกาอของเพอนแตละคนปรากฏวาเหน

เพอนทกคนวาดเกาอลงในชองสแดงแตตวเองกลบ

วาดเกาอในชองสมวงเดกชายโซจงรบใหเดกชายซ

ชวยลบเกาอทตนวาดออกใหแลวจงวาดเกาอลงไป

ในชองสแดง เมอวาดเกาอเสรจเดกชายโซกไปนบ

แกวนำาสชมพไดจำานวนเจดนบสอมไดจำานวนแปด

และนบชอนไดจำานวนสบจงเรมลงมอวาดชอนเดก

หญงซกหนไปถามวาเดกชายซนกำาลงวาดรปอะไร

อยเดกชายซนจงตอบวาโตะทเธอนงอย

5) การตรวจสอบ (Verification)นกเรยน

แสดงใหเหนโดย นกเรยนตรวจสอบความถกตอง

ของคำาตอบดวยการทำาซำาอกครงและชวยกนตรวจ

สอบความถกตองของคำาตอบของเพอนในกลมดง

ตวอยางโพรโทคอลตอไปน

คร:เอาอะไรทมนแนนอน

ซ:เออใชตองเอาบลอกมา

: :

ซน:โซเอาบลอกมา

(หยบบลอกมาวางทบดาว)

: :

ซ:มชอนสบอน

ซน:ชอนสบ

คร:เอาลองนบสทำาไงถงจะแนนอนวา

เปนสบเหมอนเพอนวาลองทำา

ซซนสบเพอนบอกวาเปนสบ

ซน:(เอาบลอกมาวางทบบนชอน)มสบ

โซ:อนไหน

คร:อะไรมสบ

ซน:ชอน

: :

โซ:ชอนสบนะ(ชไปทใบกจกรรมของซน)

ซน:เออใช

โพรโทคอลนแสดงใหเหนวานกเรยนทบทวน

เพอตรวจสอบความถกตองของคำาตอบทเลอกโดย

การใชบลอกไมนกเรยนในกลมไดรบการเตอนจาก

ครวาใหเลอกสงของทแนนอนทำาใหเดกหญงซคด

ไดวา ควรใชบลอกไมในการตรวจสอบวา สงทเรา

เถยงกนอยนนจรงๆแลวมจำานวนเทาไรกนแนเดก

ชายซนจงเรยกหาบลอกจากเพอนๆแลวเอามาวาง

ทบบนดาวไดจำานวนแปด แตเดกหญงซเหนวา

จำานวนแปดไมใชจำานวนทตองการจงพดวาเกาเพอ

เตอนเดกชายซนทำาใหเดกชายซนเหนวาดาวมแค

แปดไมครบเกาเดกหญงซจงบอกวาชอนมจำานวน

สบ เดกชายซนจงตรวจสอบดวยการวางบลอกไม

ทบชอนแลว นบไดจำานวนสบ เดกหญงซและเดก

ชายซนจงลงมอวาดชอนแตเดกชายซนจะวาดชอน

ลงในชองจำานวนเกาเดกชายโซจงทกทวงวาชอน

มสบนะแลวชไปทใบกจกรมของเดกชายซน

จากการทผวจยทำาการวเคราะหขอมลในขน

การเรยนรดวยตนเองของนกเรยน(ขนท2ของวธ

การแบบเปด)ทง3กลมตลอดการจดการเรยนร

ทง 9 แผน จะพบแบบการแกปญหาของนกเรยน

ชนประถมศกษาปท 1 ในชนเรยนคณตศาสตร ท

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 155 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ใชการศกษาชนเรยนและวธการแบบเปดทเกดขน

แตละแผนการจดการเรยนรดงตารางท1

ตารางท 1 แบบการแกปญหาของนกเรยนชน

ประถมศกษาป ท 1 ในชน เรยน

คณตศาสตร ทใชการศกษาชนเรยน

และวธการแบบเปด ทเกดขนแตละ

แผนการจดการเรยนร

แผนท กลมท แบบการแกปญหา

1

1 E A V P I

2 E V P I

3 E V P I

2

1 E R P I V A

2 R P I E V

3 R P I E V A

3

1 E P I A V

2 E P I

3 E P I A

4

1 E P I V

2 E P I A

3 E P I A

5

1 E A P I V

2 E V P I

3 E P I V A

6

1 E P I A V R

2 E P I R V

3 E P I R

7

1 E P I V R

2 E P I V R

3 E P I V R

8

1 E P I A

2 E P I A V

3 E P I A

9

1 E P I V

2 E P I V

3 E P I A

หมายเหต :

Rหมายถงการอาน(Reading)

Aหมายถงการวเคราะห(Analysis)

Eหมายถงการสำารวจ(Exploration)

Pหมายถงการวางแผน(Planning)

Iหมายถงการนำาไปใช(Implementation)

Vหมายถงการตรวจสอบ(Verification)

จากตารางท 1 จะเหนวาในแตละแผนการ

จดการเรยนรนกเรยนทกกลมจะแสดงแบบการแก

ปญหาออกมาซงเราจะไดแบบการแกปญหาทเกด

ขนทงหมด 27 แบบ แตจะสงเกตวาแบบการแก

ปญหาทเกดขนนนมแบบทซำากนทำาใหผวจยนำา

แบบการแกปญหาทเกดขนมาสงเคราะหอกครงดง

ตารางท2

ตารางท 2 สรปแบบการแกปญหาของนกเรยนชน

ประถมศกษาป ท 1 ในชน เรยน

คณตศาสตรทใชการศกษาชนเรยนและ

วธการแบบเปดทเกดขนทงหมด

แบบ แบบการแกปญหา จำานวนครงทเกดขน

1 E R P I V A 1

2 E P I A V R 1

3 R P I E V A 1

4 R P I E V 1

5 E A V P I 1

6 E A P I V 1

7 E P I A V 2

8 E P I V A 1

9 E P I V R 3

10 E P I R V 1

11 E P I V 3

12 E P I A 6

13 E V P I 3

14 E P I R 1

15 E P I 1

156 ภสตญา พงศอราม, เออจตร พฒนจกรแบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1...

หมายเหต :

Rหมายถงการอาน(Reading)

Aหมายถงการวเคราะห(Analysis)

Eหมายถงการสำารวจ(Exploration)

Pหมายถงการวางแผน(Planning)

Iหมายถงการนำาไปใช(Implementation)

Vหมายถงการตรวจสอบ(Verification)

จากตารางท 2 การพบแบบการแกปญหา

ของนกเรยนชนประถมศกษาปท1ทเกดขนในชน

เรยนคณตศาสตรทใชการศกษาชนเรยนและวธการ

แบบเปดทำาใหมองเหนแบบการแกปญหาทหลาก

หลายรวมทงมองเหนพฤตกรรมการแกปญหาของ

นกเรยนอยางละเอยดแบบการแกปญหาทพบมาก

ทสดคอหลงจากทครและนกเรยนไดอานคำาสงไป

ทละวรรคแลวนกเรยนจะแสดงพฤตกรรมดานการ

สำารวจเพอหาแนวทางในการแกปญหาอยางคราว

ๆและคาดเดาคำาตอบทจะเปนไปไดโดยไมมหลก

เกณฑทแนนอนนกเรยนกจะวางแผนและลงมอ

ปฏบต แตเมอดำาเนนการตามแนวคดทวางไวใน

ตอนแรก เมอทำางานเสรจจะมการตรวจสอบความ

ถกตองของคำาตอบทไดจากการทำางานของตนเอง

และเพอนภายในกลม หากผลทไดออกมาไมตอบ

สนองความตองการ นกเรยนจะชวยกนวเคราะห

เพอหาแนวทางในการแกปญหาใหมหรอวเคราะห

หาขอผดพลาดของคำาตอบทได

อภปรายผลการวจย

การนำาปญหาปลายเปดมาใชในการเรยน

การสอนทำาใหนกเรยนมสวนรวมในการเรยนการ

สอนมากขนนกเรยนทกคนสามารถตอบสนองตอ

ปญหาทเกดขนดวยวธการบางอยางซงมความ

หมายของเขาเองและเมอนำาปญหาปลายเปดมาใช

เปนสถานการณปญหาในชนเรยนคณตศาสตรทใช

วธการแบบเปด (Open Approach) เปนวธการ

จดการเรยนการสอนในชนเรยนทำาใหนกเรยนทก

คนสามารถเขาถงปญหาไดตามความสามารถของ

ตนเองทำาให เกดความหลากหลายของกล ม

พฤตกรรมการแกปญหาซงสอดคลองกบท ไมตร

อนทรประสทธ (2547) ไดกลาวไววา วธการสอน

ดวยวธการแบบเปดทำาใหนกเรยนเกดกระบวนการ

แกปญหาทหลากหลายเพราะแนวคดของวธการ

สอนด วยว ธการแบบเป ดเน นการเป ดใจต อ

คณตศาสตร ทำาใหการเรยนร ของนกเรยนใน

ปจจบนสามารถเปดทางไปสการเรยนรในอนาคต

ได รวมถงการปรบปรงและพฒนาชนเรยนดวย

กระบวนการศกษาชนเรยน(LessonStudy) ทำาให

พบแบบการแกปญหาของนกเรยนไดถง 15 แบบ

โดยแบบการแก ป ญหาท เกด ขนจะพบกล ม

พฤตกรรมทมความหลากหลายอยางนอย 4 กลม

พฤตกรรมแสดงใหเหนวากระบวนการแกปญหา

ของนกเรยนชนประถมศกษาปท1มความตระหนก

ในการคดสอดคลองกบงานวจยของไมตรอนทร

ประสทธและคณะ(2546)ททำาวจยโดยใหนกเรยน

ชนประถมศกษาปท4-6จำานวน24คน(12ค)และ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท1-3จำานวน24คน(12

ค) ทำากจกรรมแกปญหาทางคณตศาสตรซงเปน

ปญหาปลายเปด3ปญหา ในบรบทนอกชนเรยน

พบ 9 แบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถม

ศกษาปท4-6ประกอบดวยแบบการแกปญหาทม

ความตระหนกในการคดจำานวน6แบบและแบบ

การแกป ญหาทไม มความตระหนกในการคด

จำานวน3แบบเชนเดยวกบงานวจยของเครอวลย

ไวแสง (2549) ททำาว จยโดยให นกเรยนชน

มธยมศกษาปท 5 จำานวน 9 คน (3 กลม) ทำา

กจกรรมแกปญหาทางคณตศาสตรซงเปนปญหา

ปลายเปด3ปญหาในบรบทนอกชนเรยนพบ5

แบบการแกปญหาทมความตระหนกในการคดของ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 จะเหนวาการนำา

ปญหาปลายเปดมาเปนสถานการณปญหาทำาให

นกเรยนสามารถอยกบปญหาไดเปนเวลานานและ

เขาสปญหาตามความสามารถของนกเรยนและใน

งานวจยฉบบนไดนำาปญหาปลายเปดมาใชเปน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 157 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

สถานการณปญหาในชนเรยนทจดการเรยนการ

สอนดวยวธการแบบเปดและปรบปรงชนเรยนดวย

กระบวนการศกษาชนเรยน ทำาใหนกเรยนชน

ประถมศกษาปท1(3กลม)แสดงพฤตกรรมการ

แกปญหาทมความตระหนกคดออกมาในขนการ

เรยนรดวยตนเองของนกเรยนสะทอนใหเหนวาชน

เรยนคณตศาสตรทใชการศกษาชนเรยนและวธการ

แบบเปด ทำาใหเกดการพฒนากระบวนการแก

ปญหาของนกเรยนดวยตวของนกเรยนเอง

ขอเสนอแนะ

1) ขอเสนอแนะในการน�าผลการวจยไป

ใชประโยชน

การสำารวจแบบการแกปญหาของนกเรยน

เปนแนวทางทสำาคญในการพฒนาการสอนและ

ทกษะการแกปญหาของนกเรยนไปพรอมๆ กนคร

ทต องการจะพฒนาทกษะการแกป ญหาของ

นกเรยนจำาเปนอยางยงทจะตองทราบถงศกยภาพ

ของนกเรยนทมมากอนจดกจกรรมการเรยนการ

สอนรวมถงในขณะทมการจดการเรยนการสอนคร

จะตองเขาใจแบบการแกปญหาของนกเรยนและ

เปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงวธการคดแกปญหา

ออกมาอยางอสระดงนนครทตองการสงเสรมและ

พฒนาทกษะการแกปญหาของนกเรยน จำาเปน

อยางยงทจะตองออกแบบกจกรรมททำาใหนกเรยน

สามารถเขาถงปญหา เพอทนกเรยนทกคนจะ

สามารถมสวนรวมในการแกปญหานนไดตามความ

สามารถของตนเอง

2) ขอเสนอแนะในการท�าวจยในครงตอ

ไป

2.1)ควรมการศกษาการเปลยนโลกเชง

กายภาพเปนโลกเชงสญลกษณของนกเรยนทเกด

ขนในชนเรยนคณตศาสตรทใชการศกษาชนเรยน

และวธการแบบเปดเพอพฒนากระบวนการแก

ปญหาของนกเรยนและเปนแนวทางในการจดการ

เรยนการสอนทตอบสนองตอศกยภาพของนกเรยน

แตละคน

2.2)ควรมการศกษากระบวนการแก

ปญหาของนกเรยนในระดบชนอนๆ เนองจากวย

ทตางกน อาจทำาใหเหนกระบวนการแกปญหาใน

แบบทแตกตางกนออกไป

กตตกรรมประกาศ

งานวจยนไดรบทนสนบสนนจากสถาบนสง

เสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย(สสวท.)

และศนยวจยคณตศาสตรศกษา มหาวทยาลย

ขอนแกน

158 ภสตญา พงศอราม, เออจตร พฒนจกรแบบการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1...

เอกสารอางอง

กระทรวงศกษาธการ. (2551).หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ:

ชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

เครอวลย ไวแสง. (2549).บทบาทของการสรางปญหาทมตอกระบวนการแกปญหาทางคณตศาสตรของ

นกเรยน. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาคณตศาสตรศกษาบณฑต

วทยาลยมหาวทยาลยขอนแกน.

พมพผกาอนทะรส.(2555). เทคโนโลยเชงสญลกษณในชนเรยนคณตศาสตรทเนนกระบวนการแกปญหา.

วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาคณตศาสตรศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยขอนแกน.

ไมตรอนทรประสทธ. (2547).การพฒนาผเรยนโดยการประเมนการคดทางคณตศาสตร.วารสารศกษา

ศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, 28(1),10-16.

ไมตรอนทรประสทธ.(2557).กระบวนการแกปญหาในคณตศาสตรระดบโรงเรยน Process of Problem

Solving in School Mathematics. ขอนแกน: ศนยวจยคณตศาสตรศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน.

ไมตรอนทรประสทธ และคณะ. (2546).รายงานวจยเรองการปฏรปกระบวนการเรยนรวชาคณตศาสตร

ในโรงเรยนโดยเนนกระบวนการทางคณตศาสตร. ขอนแกน:ขอนแกนการพมพ.

ไมตร อนทรประสทธ เออจตรพฒนจกรและประกายคำา เทศารนทร. (2550).การเตรยมบรบทสำาหรบ

การนำาการพฒนาวชาชพครแบบญปนทเรยกวา“การศกษาชนเรยน”(LessonStudy)มาใชใน

ประเทศไทย.เอกสารหลงการประชมวชาการระดบชาตเครอขายญปนศกษาในประเทศไทย ครง

ท 1 (สงคมศาสตร). กรงเทพฯ:สรางสอ

วระศกดแกนอวน. (2556).การทำางานรวมกนระหวางครกบนกศกษาปฏบตการสอนในสถานศกษาทใช

การศกษาชนเรยนและวธการแบบเปดในมมมองของนกศกษาปฏบตการสอนในสถานศกษา.

วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาคณตศาสตรศกษาบณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยขอนแกน.

สมพนธถนเวยงทอง.(2555).การสอสารกลมยอยทางคณตศาสตรในชนเรยนภายใตบรบทการศกษาชน

เรยนและวธการแบบเปด.วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑตสาขาวชาคณตศาสตรศกษา

บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยขอนแกน.

ฮโตะทสมะทส,ชน.(2553).คณตศาสตรสำาหรบระดบประถมศกษา ชนประถมศกษาปท 1. (ไมตรอนทร

ประสทธ,ผแปล).พมพครงท1.ขอนแกน:โรงพมพคลงนานาวทยา.

Inprasitha,M.(2011).OneFeatureofAdaptiveLessonStudyinThailandDesigningLearningUnit.

Journal of Science and Mathematics Education in Southeast Asia 2011, 34(1),47-66.

NationalCouncilofTeachersMathematics[NCTM].(2000).Principles and Standards for School

Mathematics.Virginia:NCTM Inc.

Piaget,J.(2001).The psychology of intelligence. 2nded.London:Routledge.

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 159 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

Takahashi,A.(2000).What is the Open-Ended Problem Solving?RetrievedMarch22,2014,from

http://mste.illinois.edu/users/aki/open_ended/WhatIsOpen-ended.html

Wilson,J.W.,Fernandez,M.L.,&Hadaway,N.(1993).MathematicalProblemSolving.InWilson,

P.S.(Ed.).Research Ideas for the Classroom: High School Mathematics.(pp.57-78).

NewYork:Macmillan.

การด�าเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการท�าเกษตรประณต

Lifestyle Following the Sufficiency Economy Philosophy with Delicate

Farming (Kasetpranit)

วไลลกษณรตนเพยรธมมะ1

WilailakRatanapeantamma1

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการดำาเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและแนวคด

หลกการและวธปฏบตในการทำาเกษตรประณตเปนการวจยเชงคณภาพโดยการคดเลอกพนทแบบเจาะจง

(PurposiveSampling)เฉพาะพนททปราชญชาวบานและผทประสบความสำาเรจในการทำาเกษตรประณต

กระบวนการในการศกษาเนนการศกษาจากเอกสารการสงเกต การสำารวจสภาพพนท การศกษาดงาน

การเขาไปมสวนรวมในกจกรรมการฝกอบรมเชงปฏบตการและการสมภาษณเชงลกผลการศกษาพบวา

แนวทางการดำาเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการทำาเกษตรประณตใหยดหลกการทำาจากพน

ทเลกๆไปหาใหญตามกำาลงความสามารถของตนเองและครอบครวปลกพช3อยางประโยชน4อยางคอ

ไมใชสอยไมกนไดไมเศรษฐกจและไดประโยชนอยางท4คอสามารถชวยอนรกษดนและนำาพชผกผล

ไมสวนทเหลอนำาไปแจกและจำาหนายลดการใชปยและสารเคมใชทรพยากรทมอยในพนทมการแลกเปลยน

เรยนรมงสการพงตนเองลดการพงพาจากภายนอกประยกตใชเกษตรทฤษฎใหมเพอการพงตนเองโดย

มองคประกอบในดานทนสขภาพความรดานการเกษตรดานการจดการการออมและการจดบนทก

ค�าส�าคญ: เกษตรประณต,ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

Abstract

ThisresearchaimedtostudythelifestylefollowingtheSufficiencyEconomyPhilosophywith

Delicate Farming (Kasetpranit). It was the qualitative research. The areas of research were

selected using purposive sampling. Researchwas conducted only the areaswhere the local

intellectualsand theelderlysucceeded indoingDelicateFarming (Kasetpranit).The research

methodologyincludedareviewofdocuments,observation,surveying,studyvisits,participationin

activities,conductingworkshopsandin-depthinterviews.Theresultswerethatthelifestylesofthe

1 อาจารยประจำาคณะบรหารธรกจมหาวทยาลยกรกโทร.089-9222786E-mail:toytatoo@hotmail.com1 Lecturer,FacultyofBusinessAdministration,KrirkUniversity

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 161 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

localintellectualshadfollowedthesufficiencyeconomyphilosophy.TheystarteddoingDelicate

Farming(Kasetpranit)onasmallplotoflandandmovedtoalargeronedependingontheirand

theirfamily’scapabilities.Theygrewthreekindsoftreesforfourbeneficialresults:lumber,edible

products,andcommercialtimber.Thefourthadvantagewasthatitcouldhelptoconservesoiland

water.Thesurpluswasdistributedorsold.Theyalsodecreasedtheuseofchemicalfertilizers,

andusedtheresourcesavailable in thearea,conductedknowledgeexchange,movedtoward

self-sufficiency, decreased the dependency on outside sources. They applied the New

AgriculturalTheoryforself-sufficiency.Themajorelementsincludedcapital,health,knowledgeof

agriculture,management,moneysavingandnote-taking.

Keywords : theDelicateFarming(Kasetpranit),SufficiencyEconomyPhilosophy

บทน�า

ประเทศไทยเปนประเทศหนงทมจำานวนผสง

อายเพมขนอยางรวดเรวเนองจากพฒนาการดาน

สาธารณสขทำาใหคาอายเฉลยของประชากรยนยาว

ขนทำาใหสงคมไทยกำาลงเผชญกบการเปลยนแปลง

ครงสำาคญคอการเขาสสงคมผสงอายโดยสดสวน

ประชากรในวยเดกและวยทำางานลดลง จาก

นโยบายการวางแผนครอบครวกอปรกบการ

สาธารณสขและการแพทย ท เจรญขนทำาให

ประชากรมอายเฉลยยนยาว จากขอมลของ

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลย

มหดล ป 2559 พบวา จำานวนประชากรไทยณ

เดอนมกราคมพ.ศ.2559มจำานวน65.3ลานคน

และมผสงอาย10.8ลานคน(มเตอรประเทศไทย.

www.thailandometers.mahidolac.th)คดเปนรอย

ละ16.5ของประชากรทงหมดซงถอวาประเทศไทย

กำ าล งก าว เข าส ส งคมผ ส งอายตามเกณฑ

สหประชาชาตคอมประชากรผสงอาย60ปขนไป

มากกวารอยละ10ของประชากรทงหมด(ประชากร

สงอายไทย :ปจจบนและอนาคต.https://www.m-

society.go.th/article_attach/13225 /17347.pdf.)

จ ง เป น ทคาดการณ ได ว า ในป พ .ศ . 2564

ประเทศไทยจะกลายเปน“สงคมสงวยอยางสมบรณ

(completedagedsociety)”ดงนนการเปลยนแปลง

โครงสรางของประชากรจงเปนประเดนทไดรบ

ความสนใจทงในระดบชาตและระดบสากลเนองจาก

มผลกระทบอยางกวางขวาง ทงผลผลตโดยรวม

รายไดของประเทศปญหาเศรษฐกจ การไมมราย

ได เงนออมไมเพยงพอปญหาการดำารงชพภาระ

ของสงคม การจดสวสดการทไมเพยงพอ ปญหา

ดานสขภาพกายสขภาพใจลวนแตเปนปญหาททก

ภาคสวนตองมการเตรยมพรอมเพอรองรบจำานวน

ผสงอายทจะเพมขนเพราะเมอบคคลเมอกาวสวย

สงอายซงเปนวยทายของชวตเปนชวงทควรไดรบ

การชวยเหลอประคบประคองจากสงคม ในสงคม

ไทยมวฒนธรรมในการดแลพอ-แมญาตผสงอาย

แตปจจบนจากสภาพเศรษฐกจและสงคมเปลยนไป

ทำาใหมผลกระทบตอวฒนธรรมและวถชวตของคน

ไทยและสงผลตอชวตความเปนอยของผสงอาย

อยางหลกเลยงไมได ดวยเหตนสงคมไทยจงไดม

การเตรยมการเขาสสงคมผสงอายเชนการฝกอาชพ

สำาหรบคนสงอายหรอคนหลงเกษยณ เพราะยงได

ใชความรความสามารถทมอยเพอการยงชพ เพอ

สขภาพทงทางกายทางใจมเพอนมสงคมไดอยกบ

ครอบครวแลวยงทำาใหผ สงอายร สกวาตวเองม

คณคามรายไดพอเลยงชพและไมเปนภาระแกลก

หลานและสงคมมากเกนไป

ในสงคมเกษตรกรรมผสงอายจะทำางานโดย

ไมมการเกษยณอายยงสามารถประกอบกจกรรม

162 วไลลกษณ รตนเพยรธมมะการด�าเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการท�าเกษตรประณต

ทางเศรษฐกจจงยงคงเออประโยชนใหแกครอบครว

และชมชนสวนในสงคมสมยใหมและในสงคมเมอง

ผสงอายมโอกาสในการรบบรการตางๆมากกวาผ

สงอายทอาศยอยในชนบท รฐบาลจำาเปนทจะตอง

ใหความสำาคญแกกลมผสงอายซงมจำานวนเพมมาก

ขน โดยเฉพาะกลมผสงอายในชมชนยากจนซงม

ปญหาตางๆมากมายเชนปญหาในดานมาตรฐาน

การครองชพปญหาสขภาพปญหารายไดปญหา

ทอยอาศยและปญหาสภาพแวดลอมดงนนการท

จะใชชวตหลงเกษยณอยางมความสข และม

คณภาพชวตทดไดนนจงจำาเปนทจะตองขจดและ

ลดปญหาดงกลาวใหหมดไปหรอมใหนอยทสด

กรณตวอยาง ธเนศ ขำาเกด อดตหวหนาหนวย

ศกษานเทศก กรมสามญศกษา เกษยณราชการ

กอนกำาหนด3ปไดซอทดนบรเวณอำาเภอไทรนอย

เพยง75ตารางวาเพราะประหยดงบประมาณและ

คำานงถงความพอเพยงของแรงทจะดแลพนท ซง

สอดคลองกบเงอนไขความพอประมาณและการม

เหตผลตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ธเนศและภรรยามความสขและเพลดเพลนทไดใช

เวลาวางหรอในวนหยดปลกตนไมพรวนดนรดนำา

กำาจดวชพชเพยงไมนานผลผลตทสรางขนปรากฏ

ดอกผลใหความภมใจครอบครวมความสขมากกบ

การเกบพชผกทปลกออกไปแจกเพอนบานในแตละ

วนเกบผกสดๆมาปรงอาหารทกมอตามทสมเดจ

พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ได

ดำารสไววา“เกษตรทำาไวไมอดตาย”เพยงพนท75

ตารางวาทเหลอจากปลกบานและ ศาลาไปแลว 1

หลง ยงสามารถทำาการเกษตรเลยงชวตครอบครว

และสามารถแบงปนใหแกเพอนบานไดอก(https://

www.gotoknow.org/user/tanes009/profileสบคน

วนท 22 มถนายน 2558) ไพทล พนธาต อดต

ขาราชการทหารเกษยณอายราชการวย64เปนอก

หนงตวอยางเกษตรกรทพงตนเองไดภายหลงจาก

ผนตนเองมาประกอบอาชพเกษตรกรรมหลง

เกษยณอายราชการจนถงปจจบนโดยนอมนำาความ

คดจากโครงการพระราชดำารของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ในเรองเศรษฐกจพอเพยงและนำา

ความรความชำานาญทไดศกษามาจากหนวยงาน

พฒนาเคลอนท มาพฒนาพนท 9 ไร 2 งาน จน

ประสบความสำาเรจ นอกจากนนสถาบนวจย

ประชากรและสงคม (2553) ไดทำาการศกษาผสง

อายในพนทชนบทกบการมงานทำาพบวาผสงอาย

ในพนทชนบทสวนใหญยงคง“ตองการ”ทจะทำางาน

หรอมงานทำา การไดทำางานตอบโจทยในความ

ตองการทงในเบองตนและเบองลกของผสงอายใน

หลายเหตผลทงเพอใหมรายได พงตนเองได ไม

เปนภาระแกลกหลาน หรอ ยงไปกวานน คอ

สามารถชวยเหลอทางการเงนแกลกหลานได

นอกจากนยงชวยลดความเครยดไดเขาสงคมกบ

เพอนและคลายเหงา

นอกจากผสงอายแลว ยงมกลมทเกษยณ

จากงานประจำาหรอกลมทตองการหนภาวะวนวาย

ในสงคมเมองหรอผทมเวลาวางหลงเลกงานหรอ

ในวนหยดทมสขภาพแขงแรง อยากมความสขใน

การดำาเนนชวตกบครอบครวลกหลานโดยมรายได

มงานทำาพอเลยงชพไมสรางภาระใหกบครอบครว

ลกหลานหรอสงคม การดำาเนนชวตตามปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงโดยการทำาเกษตรประณตจะเปน

ทางออกทดทเหมาะสมกบสถานการณและบรบท

ในสงคมไทยเพราะประเทศไทยมสภาพทเหมาะสม

แกการเพาะปลกมสงคมและวฒนธรรมทเอออาทร

ชวยเหลอแบงปนอยางไรกตามการทจะเรมตนใน

ดำาเนนชวตตามแนวทางดงกลาวอาจเปนเรองใหม

เรองยากหรอผทไดลองทำาโดยขาดความเขาใจทแท

จรงเมอดำาเนนการไปไดเพยงระยะแรกจะเกดความ

ทอแทความรสกวาเหนอยยากลำาบากจนนำาไปส

การลมเลกทำาใหตองสญเสยทรพยากรหรอทนอนๆ

ทไมควร ซงผทจะทำาเกษตรประณตใหสามารถ

ดำาเนนชวตอยอยางมความสขตองมความเขาใจไม

เพยงแตความรพนฐานดานการเกษตรแตควรเขาใจ

ในหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอยางถกตองและ

ควรมการปรบตวการเรยนรการศกษาการลองผด

ลองถกเพอใหสามารถนำาไปประยกตใหเหมาะสม

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 163 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

กบบรบททนและปจจยของแตละคน

ดวยเหตนการศกษาการดำาเนนชวตตาม

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการทำาเกษตร

ประณตจะเปนประโยชนแกผสนใจ ผสงอายหรอผ

ทมเวลาวางรวมทงหนวยงานทเกยวของในการนำา

ไปเปนแนวทางในการดำาเนนชวตทเหมาะสมเพอ

ใหเกดความมนคงในชวต มความร ความพรอมท

เทาทนกบสภาวการณปจจบนและทจะเกดขนใน

อนาคตมงสการพงตนเองดวยความสมดลมเกยรต

มศกดศร มคณคาและสามารถดำาเนนชวตอยางม

ความสข

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาแนวทางการดำาเนนชวตตาม

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

2. เพอศกษาแนวคดหลกการและวธปฏบต

ในการทำาเกษตรประณต

นยามศพท

เกษตรประณตหมายถง การทำาเกษตรใน

พนทเลกตามกำาลงความสามารถใหเกดความคมคา

และใชประโยชนสงสดโดยออกแบบปลกพชให

หลากหลายเพอการบรโภคเนนการพงตนเองลด

รายจายเหลอจากนนสามารถนำาไปขายเพมรายได

และสามารถขยายสพนทใหม

เศรษฐกจพอพยง เปนปรชญาทพระบาท

สมเดจพระเจาอยหวทรงชแนะแนวทางการดำาเนน

ชวตและการปฏบตแกประชาชนโดยยดหลก“ทาง

สายกลาง”โดยมองคประกอบคอ1.ความมเหตผล

คอตดสนใจกระทำาสงตางๆเพอใหเกดความพอ

เพยงตองใชเหตผล และพจารณาดวยความ

รอบคอบ2.ความพอเพยงคอรจกพอประมาณ

พออย พอม พอกน พอใช ประหยด และไม

เบยดเบยนตนเอง และผอน 3.การมภมคมกนทด

คอ เตรยมใจใหพรอมรบผลกระทบและความ

เปลยนแปลงทจะเกดขนในอนาคต4.การมความร

คอ นำาความรมาใชในการวางแผนและดำาเนนชวต

และ 5. การมคณธรรม คอ มความซอสตยสจรต

สามคคและชวยเหลอซงกนและกน

วธการวจย

การศกษาวจยในครงนใชระเบยบวธวจยเชง

คณภาพตามกระบวนการ RLDP Mode l

(Research and Learning for Development to

Public)โดยการศกษาแนวคดทฤษฎในดานการทำา

เกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎใหมและปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงจากเอกสารทางวชาการงานวจย

ทเกยวของและขอมลภาคสนามหลายวธ ทงการ

สงเกตแบบมสวนรวมการศกษาดงานทศนยเรยน

รพอคำาเดองภาษจงหวดบรรมยและศนยกสกรรม

ธรรมชาตสองสลง จงหวดระยอง การเขารวม

กจกรรมการสมมนาการเขารบการอบรมเชงปฏบต

การทศนยกสกรรมธรรมชาตสองสลงจงหวดระยอง

และจากหนวยงานตางๆรวมทงการสมภาษณเชง

ลกปราชญชาวบานทไดรบรางวลเชดชเกยรตดาน

เกษตรกรรมและเศรษฐกจพอเพยงจำานวน6ทาน

ไดแก1.พอคำาเดองภาษ2.พอผายสรอยสระกลาง

3.ครบาสทธนนท ปรชญพฤทธ 4.พอจนทรท

ประทมภา 5.ผใหญสมศกด เครอวลย และ6.ลง

จำาลองฉมมา

ในการดำาเนนการวจยแบงออกเปน 5 ขน

ตอนขนตอนท1ขนเตรยมการเพอใหไดขอมลขน

ตอนท 2 ดำาเนนการถอดบทเรยนในการเกบ

รวบรวมขอมลภาคสนามดวยวธการตางๆขนตอน

ท 3 ทำาการวเคราะหและสงเคราะหแนวทางการ

ดำาเนนชวตตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

แนวคด หลกการและวธปฏบตในการทำาเกษตร

ประณต ปจจยทสงผลตอความสำาเรจในการทำา

เกษตรประณตปญหาและอปสรรคในการทำาเกษตร

ประณต ขนตอนท 4 พฒนารางแนวทางการทำา

เกษตรประณตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงฯขน

164 วไลลกษณ รตนเพยรธมมะการด�าเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการท�าเกษตรประณต

ตอนท5ตรวจสอบแนวทางการทำาเกษตรประณต

ตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงฯ โดยตรวจสอบ

ความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนไปไดใน

การนำาไปใชไดจรงโดยการตรวจสอบโดยวธอางอง

ผทรงคณวฒ(Connoisseurship)ซงในงานวจยน

คอปราชญชาวบานทไดรบรางวลเกษตรเศรษฐกจ

พอเพยงและเกษตรกรรมธรรมชาตจำานวน3คน

ผลการวจย

จากการสงเกตแบบมสวนรวม การศกษาด

งาน การเขารวมกจกรรมการสมมนา การเขารบ

การอบรมจากผรภมปญญาทองถนและจากหนวย

งานตางๆการสมภาษณเชงลกปราชญชาวบาน ผ

วจยไดทำาการถอดบทเรยนการดำาเนนชวตและการ

ทำาเกษตรจากปราชญชาวบานและทำาการวเคราะห

สงเคราะหขอมลจากการเกบรวบรวมขอมลทง

ขอมลปฐมภมและทตยภมเพอนำาเสนอผลการ

ศกษาทมประเดนสำาคญไดดงน

แนวทางการด�าเนนชวตตามปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง

เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทใชเปน

แนวทางในการดำาเนนชวตตามทางสายกลางมจด

มงหมายเพอการพงตนเองเปนหลกเปนการดำาเนน

ชวตอยางสมดลและยงยน มความพอเพยง และม

ความพรอมทจะจดการตอผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงโดยคำานงถงความพอประมาณความ

มเหตผลและการสรางภมคมกนทดในตวตลอดจน

การใชความรความรอบคอบและคณธรรมประกอบ

การวางแผน การตดสนใจและการกระทำาตางๆ

ปราชญชาวบานไดนอมนำาหลกปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงมาเปนแนวทางในการดำาเนนชวตและการ

ประกอบอาชพโดยประยกตใชเกษตรทฤษฎใหมใน

การวางแผนการจดหาแหลงนำาเพอใหเปนหลก

ประกนในการผลตอาหารเพอการยงชพเบอง

ตนเพอสรางภมคมกนในระดบครอบครวจากผล

การวจยพบวาหลกการสำาคญในการทำาเกษตร

ประณตคอตองมจตทมงมน ตงใจ ไมทอถอย ม

ความเพยรพยายามพรอมทจะเรยนรอยเสมอ ม

ความประณตเอาใจใส รกในงานททำา รจกตวเอง

ประเมนตนเอง ใชชวตอยางพอเพยง เรยบงาย

ประหยด ไมฟงเฟอ ฟมเฟอย ไมเปนทาสของ

วตถนยมและบรโภคนยมอดออมอดทนเนนความ

สขใหความสำาคญกบการพงตนเองปรบวถชวตให

กนอยอยางพอเพยงพอดพอประมาณพอใจในสง

ทม ลดคาใชจายทไมจำาเปน สรางภมคมกนใหตว

เองและครอบครว สามารถดำารงชวตอยางมความ

สขทงทางกายและทางใจ(เศรษฐกจพอเพยงกบ

ทฤษฎใหมตามแนวพระราชดำาร. https://sites.

google.com/site/mindmoy12090/) ซงสอดคลอง

กบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาท

สมเดจพระเจาอยหวซงเปนปรชญาชถงแนวการ

ดำารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ

สามารถนำามาประยกตใชไดตลอดเวลาโดยยดหลก

การทวา “ตนเปนทพงแหงตน”มงเนนการผลตพช

ผลใหพอเพยงกบความตองการบรโภคในครวเรอน

เปนอนดบแรกเมอเหลอพอจากการบรโภคพชผล

ใหเพยงพอแลวจงคำานงถงการผลตเพอการคาเปน

อนดบรองลงมา(เศรษฐกจพอเพยงกบทฤษฎใหม

ตามแนวพระราชดำาร ของ นรต ถงนาคและ

ชมพนชเมฆเมองทอง(2550)

อยางไรกตามผทำาเกษตรประณตตองรจก

ตนเอง ทำาอะไรใหเหมาะสมตามกำาลงของตนเอง

รจกความพอดพอประมาณ สรางภมคมกนทาง

เศรษฐกจดำารงตนอยางสมถะไมโลภมากไมสราง

ภาระหนสนสรางอาหารไวกนเองในครอบครวให

มพอกนเหลอกนแจกเหลอแจกขายใชของทผลต

ไดในครวเรอนในชมชน เปนการลดคาใชจายสวน

เกนใชแรงงานภายในครอบครว ไมมการจาง

แรงงานภายนอก ดานความมเหตผล มการใช

ประโยชนพนทอยางหลากหลายใชองคความรปลก

พชหลายชนดรวมกนอยางเรยบงายผสมผสานทก

สวนใหเกดความเกอกลกนทงไมยนตนไมผลไม

ใชสอยพชผกพชสมนไพรดานการมภมคมกนท

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 165 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ด สรางความมนคงดานอาหารดวยการสะสม

บำานาญชวตทมทงพชผกสมนไพรไมผลไมยนตน

ผลตปยและสารกำาจดศตรพชใชเองทงหมด ไมใช

สารเคม ไมมภาระหนสน มเงนออม ปลกพช

สมนไพรนำามาใชรกษาโรคในครอบครวและเผย

แพรตอผอนในชมชนนอกจากนนปราชญชาวบาน

ยงไดมการเรยนรแลกเปลยนความรประสบการณ

ตามศนยเรยนรตางๆซงสอดคลองกบเงอนไขตาม

หลกแนวคดของเศรษฐกจพอเพยงดานความรโดย

ตองเปนผเรยนร พฒนาตนเองอยตลอดเวลาจน

สามารถแกวกฤตตนเองและถายทอดสผอนไดรวม

ทงเงอนไขคณธรรม นำาหลกธรรมมาใชกบตนเอง

และครอบครวดวยการยดหลกคณธรรม ซอสตย

สจรตมสตปญญาและอดทนครอบครวไมเกยวของ

กบอบายมขทงปวง ครอบครวอยรวมกนอยาง

อบอนมความสข(เศรษฐกจพอเพยงกบทฤษฎใหม

ตามแนวพระราชดำารhttp://www.haii.or.th/wiki84/

index.php/%E0%B 8%87) สอดคลองกบผลการ

วจยของธวชชย เพงพนจ และ แสงอรณ สนทรย

(2552)ซงไดทำาการวจยเรองรปแบบเศรษฐกจพอ

เพยงของปราชญชาวบานดานเกษตรกรรมทพบวา

ไดมการนอมนำาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมา

ใชในการดำารงชวตและการทำาเกษตรกรรมดวยการ

ประยกตเกษตรทฤษฎใหมตามศกยภาพ ทน

ทรพยากรและบรบทพนท โดยปรบพนททำ า

เกษตรกรรมใหมแหลงนำาปลกพชเลยงสตวและสง

ปลกสราง ใชประโยชนจากพนทอยางคมคา เนน

ความหลากหลายทางชวภาพและไมใชสารเคมทก

ชนดพจารณาดวยสตปญญาและมองตวเองอยาง

เขาใจในทนทรพยากรและพลงศกยภาพของตวเอง

พอคำาเดอง ภาษเหนวาเศรษฐกจพอเพยง

หมายถงการดำาเนนชวตอยางพอดและคดคนหาวธ

การทจะคนความสมดลใหกบโลกโดยเฉพาะเรองสง

แวดลอมทจะตองรกษาไวใหลกหลานพอคำาเดอง

ดำาเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

โดยทำาเกษตรแบบดงเดมคอทำาทกอยางเพอใหพง

ตนเองไดกอนและเรงหาทางใหธรรมชาตกลบมา

สมบรณพอคำาเดองเชอวาปจจยแหงความสำาเรจท

ผลกดนใหนำาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมา

ใชและประสบความสำาเรจคอการเขาใจตนเองรจก

ตนเองรจกคนอนรจกโลกรจกโลกภายนอกโลก

ภายในและธรรมะทแทจรงของพระพทธเจา

สวนพอผายสรอยสระกลางไดปฏบตตาม

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดวยการหนมา

คดทบทวนตนเอง รจกความพอด พอประมาณ

สรางภมคมกนทางเศรษฐกจดวยการออมนำาออม

ดนออมสตวออมตนไมหลกเลยงการใชสารเคม

ปลกทกอยางทกนและกนทกอยางทปลกลดการใช

จาย เพมการแบงปน จนกลายเปนคนมอยมกน

มเพอนมเงนมสขภาวะทดทงทางกายทางใจทาง

สงคมและทางปญญานำาความรทไดไปบอกตอใน

ชมชน ทำาใหคนในชมชนไดร จกการอดรรวของ

ตนเอง คอยเปนคอยไปจากเลกไปหาใหญ มขนต

วรยะสจจะทำาใหงานทกอยางสำาเรจแนวทางการ

ดำาเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ของพอผายคอการทำาเกษตรธรรมชาตทเปนการ

เกษตรแบบผสมผสานตามใจตวเอง ไมทำาเกษตร

เชงเดยวพงพาตนเองทำานาปลกขาวเลยงไกเลยง

หมเลยงปลาพรอมปลกพชผกสมนไพรทำาใหลด

รายจาย มรายไดจนเจอครอบครวมากขน สวน

ครบาสทธนนท ปรชญพฤทธนอมนำาแนวปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชในชวต การ

งานและการชวยเหลอผอนโดยการหาวธทจะใหคน

อสานสามารถพงตนเองได ลดความเสยง ลดราย

จายลดหนสน เพมการออมในหลายรปแบบ เชน

ออมความอดมสมบรณของดนออมนำาออมตนไม

ใหญ เปนการเพมรายได เกดบำานาญชวตจากไม

ยนตนทงผก ผลไมและไมใชสอยทหลากหลายนบ

หมนนบแสนตนมสงแวดลอมรอบตวทด เปนการ

ทำาเกษตรกรรมพงตนเองทำาใหระบบนเวศดขน

พอจนทรทประทมภาเปนอกผหนงทไดนำา

เศรษฐกจพอเพยงมาใชในการดำาเนนชวตจน

ประสบผลสำาเรจ สามารถพงตนเองไดโดยยดหลก

ความพอประมาณดำารงตนอยางสมถะไมโลภมาก

166 วไลลกษณ รตนเพยรธมมะการด�าเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการท�าเกษตรประณต

มทดนผนเดยว สรางอาหารไวกนเองในครอบครว

มพอกน เหลอกนแจก เหลอแจกขาย ใชแรงงาน

ภายในครอบครวไมมการการจางแรงงานภายนอก

สรางความมนคงดานอาหารดวยการสะสมบำานาญ

ชวตทมทงพชผกสมนไพร ไมผล ไมยนตน ผลต

ปยและสารกำาจดศตรพชใชเองทงหมด ไมใชสาร

เคมไมมภาระหนสนมเงนออมปลกพชสมนไพร

นำามาใชรกษาโรคในครอบครวและยงเปนผเรยนร

พฒนาตนอยตลอดเวลารวมทงยดหลกคณธรรม

ซอสตยสจรตมสตปญญาและอดทนครอบครวไม

เกยวของกบอบายมข อยรวมกนอยางอบอนม

ความสขสำาหรบผใหญสมศกดเครอวลยผอำานวย

การศนยกสกรรมธรรมชาตสองสลงจงหวดระยอง

ทผวจยไดเขารวมอบรมเชงปฏบตการนนไดหนมา

ดำารงชวตแบบพอเพยงจากการเรยนรและลองถก

ลองผดจนจนสามารถเขาใจแนวทางแบบเศรษฐกจ

พอเพยงเปนอยางดโดยยดหลกงายๆวา“จะทำา

อะไรกตาม ใหเหมาะสมตามกำาลงของตนเอง”ทำา

เกษตรเพอกนเองปลกทกอยางทกนกนทกอยาง

ทปลกเหลอกนกแจกใหคนอนหรอแลกเปลยนกน

เหลอจากนนกขาย ทำาใหลดรายจาย เพมรายได

เมอประสบความสำาเรจไดเผยแพรและถายทอด

ความรใหแกประชาชน ลงจำาลอง ฉมมา เปนผ

ประสบความสำาเรจผหนงทเคยเขารวมการอบรม

กบปราชญชาวบานและนำามาศกษาเขาใจเหนผล

เปนรปธรรมในการลดรายจายจงนำาไปปฏบตโดย

ปลกพชผกหลายชนด หลากหลาย ไมใชสารเคม

เพอนำามาบรโภคเพาะกลาไมขายและกลนตะไคร

หอมขายได มเงนเกบผกขายได รายไดเพม ไมม

หนสนจนประสบผลสำาเรจและจดตงกองทนทำาโรง

ปยอนทรยใชเองในชมชนโดยการระดมทนถอหน

ทำาเองใชเองลดการใชสารเคมในการผลต นำา

ผลตผลในชมชนมาขายแลกเปลยนแปรรปจนเปน

ทตองการของภายนอก

แนวคด หลกการและวธปฏบตในการท�า

เกษตรประณต

จากการคนควาเอกสารและการศกษาดงาน

ในพนทพบวาการทำาเกษตรประณตของปราชญ

ชาวบานเปนการทำาเกษตรแบบคอยเปนคอยไปใน

พนทขนาดเลกตามกำาลง ปลกพชผกไวบรโภคใน

ครวเรอนโดยไมใชสารเคมใดๆเมอเหลอกนนำามา

แลกเปลยนซอขายเปนการลดรายจายเพมรายได

ไมพงพาปจจยการผลตจากภายนอก สรางรายรบ

รายวน รายเดอน รายปและมบำานาญชวต อาจ

กลาวไดวาเปนการทำาเกษตรทนำาหลกเศรษฐกจพอ

เพยงมาใชในการดำาเนนชวตและการประกอบ

อาชพพรอมประยกตเกษตรทฤษฎใหมในการทำา

เกษตรกรรมโดยมเปาหมายเพอการพงตนเองและ

พงพากนในชมชนปราชญชาวบานดานเกษตรกรรม

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอไดรวมกนศกษาวจยและ

นำาเสนอแนวคดเกษตรประณตเพอเปนทางรอดให

กบเกษตรกรทยากจนมภาระหนสนหรอมททำากน

นอยใหสามารถอยรอดเลยงตนเองและครอบครวได

ผลจากการสมภาษณพอคำาเดอง ภาษ

ปราชญชาวบานนกคด นกพด นกปฏบตแหงยค

สมยจากจงหวดบรรมยไดกลาววาผทจะทำาเกษตร

ประณต ควรเรมจากเลกๆเพยง 1 งาน หรอ

1ไรตามทนทมอยทงพนทแรงงานศกยภาพของ

ตนและคนในครอบครวตองวางแผนในการจดการ

ดนจดการนำาจดการเวลาเกษตรประณตไมใชสง

ทตายตวมความหลากหลายประยกตไดหลายรป

แบบแตทำาทกอยางใหเปนไปอยางเกอกลและ

สมดลใชทดนใหเตมประสทธภาพปรบความคดให

พงพาตนเองและพงพาธรรมชาตสวนพอผายสรอย

สระกลางปราชญเกษตรของแผนดนสาขาปราชญ

เกษตรเศรษฐกจพอเพยงประจำาปพ.ศ.2553จาก

จงหวดบรรมยกลาววาการทำาเกษตรประณตตอง

เปนไปตามขนตอนโดยขนตอนแรกตองกำาหนดเปา

หมายวาจะทำาการเกษตรในพนทเทาไร ปลกพช

อะไรบาง ขนตอนทสองเปนการรวมพลงคนใน

ครอบครว คนในชมชนมาชวยกน ขนตอนทสาม

เปนการตงมนทจะทำาใหถงเปาหมายคอ ตองรจก

ตนเองรจกผอนและรจกสงแวดลอมและขนตอนท

สเปนการตงเปาหมาย ซงตองอาศยการคดการ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 167 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

คำานวณจากขนาดพนท ประเภทตนไมทจะปลก

สตวทจะเลยง ระยะเวลาในการเกบเกยว /บรโภค

ฯลฯโดยเรมจากพนทเลกๆกอนเมอมนใจแลวจง

ขยายผล ไมมรปแบบจำากด สงสำาคญคอ ตองม

แหลงนำา มาใชในการทำาเกษตรมการวางแผนใน

การจดการพนทมแนวคดในการทำาการเกษตร

แนวคดในการใชชวตทสอดคลองกบระบบเศรษฐกจ

พอเพยง

จากการสมภาษณครบาสทธนนท ปรชญ

พฤทธ ปราชญชาวบานผไมยอมหยดเรยนรจาก

จงหวดบรรมยอกทานหนงกลาววาเกษตรประณต

เปนกระบวนการวธเรยนวธทำาคอจะตองทำาอะไร

ใหมนประณตขน ดแลเอาใจใส หมนศกษา หมน

ทดลองลองทำาในรปแบบเลกๆเพอดวาจะสามารถ

เลยงตวเองไดหรอไมครบาสทธนนท ใหความ

สำาคญเรองการเรยนรยงเรยนรยงทดลองกจะยงม

การพฒนามากขนทงนใหคำานงถงขอสำาคญคอการ

จดวางระบบนำาและอนรกษนำาใหเหมาะสม การ

ฟนฟและเสรมธาตอาหารใหกบดนและการจดวาง

และคดเลอกพชผกใหเหมาะสมกบพนททงนผใหญ

สมศกดเครอวลยเจาของวล“1ไรไรปรญญา-3ไร

ใกลเกษยณ-5 ไรปลดหน ไดออกแบบพนท 1 ไร

ปลกทกอยางใชความรเรองปา3อยางประโยชน

4อยางมาใชในพนท1ไรเพอสรางพนฐานเรอง

ความมนคงทางอาหาร ลดรายจายเรองคาอาหาร

ปลกตนไมปลกผกกนเองในบานและแจกจายให

เพอนบานเนนการปลกตนไมเจาของวลคดอะไร

ไมออกปลกตนไมไวกอนการทำาเกษตรประณตจะ

เปนรปแบบใดใหดความเหมาะสมของพนทยดหลก

อยากกนอะไรใหปลกอยางนนเปนพนฐานความ

มนคงทางอาหาร จาการทผวจยไดเขาศกษาใน

พนทและสมภาษณคณสชลสขเกษมประธานศนย

เรยนร เศรษฐกจพอเพยงบานสารภ จงหวด

สมทรสงครามไดใหความเหนวาผทจะทำาเกษตร

ประณตตองตงอยบนฐานความคดของการประหยด

ตองใชทกอยางในพนทใหเกดประโยชนโดยไมม

การทงยดหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนการ

ใชชวตแบบวงจร ตงแตคน พช และสตว ทำา

กจกรรมตางๆหลายอยาง แตกจกรรมตองมการ

เชอมโยงเ กอกลกน มการเ พมมลค า สนค า

ผลตภณฑ ใหความสำาคญกบการเรยนร การลอง

ผดลองถกและทำาการศกษาวจยอยตลอดเวลา

การท�าเกษตรประณตตามปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง

ผลการศกษาแนวทางการดำาเนนชวตตาม

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและแนวคดหลกการและ

วธปฏบตในการทำาเกษตรประณตจากปราชญชาว

บาน ทง 6 ทาน ผวจยไดทำาการวเคราะหและ

สงเคราะหขอมลสรปเปนแนวทางการดำาเนนชวต

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการทำาเกษตร

ประณตดงน

จากความลมเหลวของการปลกพชเชงเดยว

เพอสนองความตองการตลาดและงายตอการ

จดการเพอใหมรายไดเพมขนจากระบบคดทวาทำา

มาก ไดมากนำาไปสการผลตทมากเกนไปสงผลตอ

ราคาการขาดทนการสญเสยทดนททำากนปญหา

สภาพดนเสอม ปญหามลพษทเกดจากการทำา

เกษตรทงจากการใชสารเคมในการปราบศตรพช

การใชปยเคมการเปนหนความยากจนโดยเฉพาะ

เกษตรกรในภาคอสานรนแรงขนปญหาเหลานแม

จะเกดจากความคดทผดพลาดของเกษตรกรเองแต

บางสวนเกดจากแนวทางการสงเสรมสนบสนนของ

องคการและหนวยงานทเกยวของเชนกน แนวคด

ทจะแกปญหาเพอใหเกษตรกรสามารถดำารงชพอย

รอดพงตนเองไดและมคณภาพชวตทดจงเกดขน

เพอแกไขปญหาสำาหรบคนทมททำากนนอยทจะ

พงพาตนเอง การทำาเกษตรประณตจงเปนทสนใจ

ของเกษตรกรทมทดนนอยหรอคนทเรมสนใจใน

การทำาเกษตร ผ สงอายหรอคนทกำาลงเขาสวย

เกษยณคนวางงานเพราะเปนการทำาจากเลกๆกอน

เรมจากงายไปยากทำาไดจรงและทำาไดกบทกคนท

มความตงใจ สนใจอยางจรงจงโดยอาจเรมจาก

ความพยายามทจะลดรายจายเพมรายไดประหยด

อดทนและเรยนร เพอเปนจดเรมตนเศรษฐกจพอ

168 วไลลกษณ รตนเพยรธมมะการด�าเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการท�าเกษตรประณต

เพยง มการวางแผนทำาเกษตรในพนทเลกๆปลก

พชทเปนอาหารประจำาวนพชผกสวนครวทกชนด

ทกนได ปลกผลไมหมนเวยนไปตามฤดกาลอยาง

ตอเนองปลกพชผกสวนครวผกปลอดสารพษปลก

พชทกอยางทกนเพอลดรายจายดานอาหารใน

ครอบครวเหลอจากการบรโภคกแบงปนใหเพอน

บานและจำาหนายใชปยคอกและทำาปยหมกเพอลด

รายจายและชวยปรบปรงบำารงดนทำากาชชวภาพ

จากมลสกรหรอววเพอใชเปนพลงงานในครวเรอน

ทำาสารสกดชวภาพจากเศษพชผกผลไม และพช

สมนไพรทใชในไรนาทำาจลนทรยจากหนอกลวยไว

เปนปยสำาหรบใชในการเกษตรปลกผลไมในสวน

หลงบานและปลกไมใชสอย ไมยนตนเพอใชใน

อนาคต ปลกพชสมนไพรชวยรกษาโรคและดแล

สขภาพ เลยงปลาในรองสวนในนาขาวและสระ

นำาเพอเปนอาหารและรายไดเสรมเลยงไกพนเมอง

และไกไขโดยใชขาวเปลอกรำาปลายขาวจากการทำา

นาขาวโพดเลยงสตวจากการปลกพชไร พชผก

จากการปลกในสวนเพอเปนอาหารและรายไดเสรม

พนทเหลอเพาะปลกเหดฟางจากฟางขาวและเศษ

วสดเหลอใชในไรนา

หลกการในการท�าเกษตรประณตตาม

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

หลกการในการทำาเกษตรประณตตาม

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงประกอบดวย

1.ตองมจตทม งมน ตงใจ ไมทอถอย ม

ความเพยรพยายาม ใฝเรยนรอยเสมอ มความ

ประณตเอาใจใสรกในงานททำารจกตวเองประเมน

ตนเอง

2.การยดหลกปรชญาเศรษฐกจในการ

ดำาเนนชวตใชชวตอยางพอเพยงดำาเนนชวตอยาง

เรยบงายประหยดไมฟงเฟอฟมเฟอยไมเปนทาส

ของวตถนยมและบรโภคนยมอดออมอดทนเนน

ความสข และการมคณภาพชวตทดโดยใหความ

สำาคญกบการพงตนเองปรบวถชวตใหกนอยอยาง

พอเพยงพอดพอประมาณพอใจในสงทมลดคา

ใชจายทไมจำาเปนเพมรายไดไมพงพาตลาดพง

ตนเองไดสามารถดำารงชวตอยางมความสขทงทาง

กายและทางใจ

3. การประยกตใชเกษตรทฤษฎใหมในการ

ทำาเกษตรประณต โดยนำามาปรบใหเขากบบรบท

และความเหมาะสมของแตละพนทซงมปจจยทแตก

ตางกนไปโดยอาจเนนไปทความหลากหลายทาง

ชวภาพมการปลกพชผกอาหารสมนไพรไมผล

ไมใชสอยไมบำานาญปลกใหหลากหลาย

4. แนวคดการพงตนเองพงพากนเองและ

พงพาธรรมชาตทำาตามศกยภาพความสามารถท

มอย โดยเรมจากการปลกทกอยางทกน กนทก

อยางทปลก เพอสรางอาหารใหตนเอง ครอบครว

เมอเหลอกนแจกจายแลกเปลยนกบคนอนๆทำาให

ลดรายจายทไมจำาเปนได ในการออกแบบพนทใน

การทำาเกษตรตองทำาใหคนสตวพชสามารถอย

รวมกน เกอกลกน พงพากนเองตามระบบนเวศ

ธรรมชาตของพนทและไดประโยชนมากทสด

5. ดานการจดการซงเปนหวใจสำาคญของ

การเกษตรประณตประกอบดวยการวางแผนท

สอดคลองกบเปาหมายพนทกำาลงความสามารถ

ศกยภาพ ความพรอม สภาพแวดลอม โดยเนน

ความพอเพยงความสมดลและเกอกลกนของระบบ

นเวศเรมจากมการจดการความรทดในพนทเลกๆ

แลวสามารถอยไดไมตองลงทนมากสามารถพฒนา

ไปสความรอนๆไดอกมากในการทำาเกษตรประณต

ปญหาไมไดอยทรพยากรธรรมชาตหรอปจจยอนๆ

มากนก แตปญหาอยทคนทพรอมทจะเรยนรหรอ

ลงมอทำาดวยความตงใจความรกความสนใจทจะ

ทำาดงนนผสงอายสามารถบรหารจดการในพนทได

ไมยากนกเพราะเปนผมความรความสามารถ ม

ประสบการณทสงสมมายาวนาน

องคประกอบในการท�าเกษตรประณต

1. ทนทเปนองคประกอบสำาคญในการทำา

เกษตรประณต คอทนทางสขภาพ ทนทางสงคม

ทนทางปญญา ทนทางเศรษฐกจและทนทางสง

แวดลอมมทดนเปนของตนเองหรอครอบครวเพอ

เปนพนทสำาหรบเพาะปลก ขนาดเลกตามกำาลง

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 169 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ความสามารถมทอยอาศยมแหลงนำาทเพยงพอตอ

การปลกพช เลยงสตว มเงนทนบางสวนไวซอ

พชพนธตางๆมปจจยการผลตมสภาพแวดลอมลม

ฟาอากาศทเอออำานวย

2. มสขภาพแขงแรงทงทางรางกายและ

จตใจมความตงใจความรกความสขความสนใจ

มใจรกทจะทำามเปาหมายมความรทางการเกษตร

พอสมควรทจะนำามาทำาใหประสบผลสำาเรจ ม

ครอบครวทมสวนรวมหรอญาตพนองเปนแรงงาน

เสรมหนน

3. มความร ด านการเกษตรในดานการ

จดการพนทการออกแบบแบงพนทการจดการดน

การบำารงดนการจดการนำาแสงแดดการเพาะปลก

การทำาปยหมก การเลยงสตว การไลแมลง และม

การเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง

4. มการออมการออมแบบเกษตรประณต

เปนการออมทรพยากรธรรมชาตคอออมนำาเพราะ

นำาเปนปจจยสำาคญในการปลกพชตองมนำาใชให

เพยงพอกบความตองการตลอดชวงการเพาะปลก

พชและเลยงสตว ออมดน ดนเปนปจจยหลกทจะ

ชวยใหพชเจรญเตบโตไดด การออมดนเปนการ

ออมความสมบรณของดนใชปยคอกปยพชสดและ

ปยหมกชวภาพ ปรบปรงและบำารงรกษาดนใหม

สมบรณอยเสมอ ออมตนไมเพอเปนอาหารและ

ใชสอยใหผลผลตไวบรโภคเปนพชพเลยงทใหรม

เงาสรางอนทรยวตถแกดนปลกทงขาวพชกนราก

กนหวผกไมเลอยไมเศรษฐกจไมผลไมสมนไพร

ไมพม ไมยนตน ไมใชสอย ไมประดบไวไลแมลง

ออมสตวเลยงสตวทเปนทงอาหารและแรงงานมล

ของสตวนำามาใชฟนฟบำารงดนและสตวทเลยงไว

สามารถนำาไปจำาหนายเพอเปนแหลงรายได

5. การจดบนทกและการจดทำาบญชครว

เรอน ควรมการจดบนทกทงในเชงปรมาณและ

คณภาพเพอใชในการเรยนรและวางแผนพรอมทง

จดทำาบญชรายรบ-รายจาย บนทกการลงทน

รายรบทไดจากผลผลต รายจายทงรายจายในครว

เรอนและรายจายในการทำาการเกษตรประณต

แรงงานทใชคานำาคาไฟคาพนธพชคาเครองจกร

ปรมาณผลผลตฯลฯจดทำาบญชครวเรอนเพอใหได

รถงสถานะของตนอดรรวสรางความมนคงใหชวต

ขนตอนในการท�าเกษตรประณต

ขนตอนท 1 คนหาตวเองและสมาชกใน

ครอบครวทำาความเขาใจกบตวเองถงเปาหมายใน

การดำารงชวตในวยสงอายตองการอะไร พจารณา

ถงความชอบความสนใจความตงใจในการทจะทำา

หรอไมแลวจงพจารณาถงศกยภาพของตนเอง

ความรในการทำาเกษตรความจำาเปนในการทจะทำา

เกษตรประณต รวมทงคำานงถงสขภาพ รางกาย

ความแขงแรงความอดทนความขยนความสามคค

ความรวมมอรวมใจ แลวจงกำาหนดเปาหมาย

วางแผน

ขนตอนท2วเคราะหขอมลทรพยากรทม

อยพจารณาพนทแหลงนำาสภาพแวดลอมปจจย

อนๆทเกยวของ

ขนตอนท3เรมตนดวยการปลกพชอาหาร

ทกอยางทกนไดภายในครอบครว เนนการใช

แรงงานตนเองและภายในครวเรอน แลวจงคอย

ขยายปลกพชอนๆเชน สมนไพร ไมผล ไมยนตน

ไมโตเรวและไมใชสอยเพอทจะไดเกบผลขายไดใน

ระยะยาว ควรปลกพชทกชนดควรปลกแบบผสม

ผสานไมตองเปนแถวเหมอนพชสวนพชไรปลก

ลกษณะปาธรรมชาตพชทเปนไมสงไมระดบกลาง

ไมพมและพชคลมดนจะอยปะปนกนเพอใหมการ

เกอกลกนตามธรรมชาต

ขนตอนท 4 จดทำาบญชครวเรอน รายรบ

รายจายรายละเอยดของการปลกตนไมดชวงเวลา

ปลกการใหผลผลตและรายละเอยดอนๆ

ขนตอนท5ตองทำาอยางสมำาเสมอตอเนอง

ในการทำาเกษตรประณตใชเวลาไมมากเปนนาย

ตนเอง มความเปนอสระ ทำาตามกำาลง ความ

สามารถศกยภาพของตนเองทำาดวยความสข

170 วไลลกษณ รตนเพยรธมมะการด�าเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการท�าเกษตรประณต

ขนตอนท6ศกษาวจยใหมการเรยนรอยาง

ตอเนองผสงอายสามารถหาความรเพมเตมไดทง

จากการไปอบรมตามศนยเรยนรตางๆ การแลก

เปลยนเรยนรจากเครอขายเพอนบานคนในชมชน

หรอจากสอตางๆ นอกจากนนการททำาในพนท

ขนาดเลกๆทำาใหสามารถสงเกตดแลเอาใจใสอยาง

ทวถง หมนศกษา ทดลองจะยงพฒนามากขนได

ประโยชนมากกวาการทำาในพนทขนาดใหญ

แผนภาพท 1 การทำาเกษตรประณตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

อภปรายผล

การทำาเกษตรประณตนนปราชญชาวบานได

ประยกตใชเกษตรทฤษฎใหมโดยปรบใหเขากบ

บรบทและความเหมาะสมของแตละพนท เนนท

ความหลากหลายทางชวภาพ ปลกพชผกอาหาร

สมนไพรไมผลไมใชสอยไมบำานาญปลกพชหลาก

หลายผลดเปลยนหมนเวยนกนทำาใหมอาหารและ

รายไดตลอดทงปสามารถพงตนเองพงพากนเอง

และพงพาธรรมชาต สอดคลองกบหลกการของ

เกษตรทฤษฎใหม คอ การทำาไรนาสวนผสมและ

การเกษตรผสมผสานมการปลกพชผกสวนครว

การทำาปยหมกปยคอกและใชวสดเหลอใชมาเปน

ปจจยการผลตปย เพอลดคาใชจายและบำารงดน

เชน การเพาะเหดฟางจากวสดเหลอใชในไรนา

การปลกไมผลสวนหลงบานและไมใชสอยในครว

เรอน การปลกพชสมนไพรชวยสงเสรมสขภาพ

อนามย การเลยงปลาในรองสวน ในนาขาวและ

แหลงนำาเพอเปนอาหารโปรตนและรายไดเสรม

การเลยงไกพนเมองและไกไขเพอเปนอาหารในครว

เรอนโดยใชเศษอาหาร รำาและปลายขาวจาก

ผลผลตการทำานาขาวโพดเลยงสตวจากการปลก

พชไรและการทำากาซชวภาพจากมลสตวทเลยงไว

รวมทงการประกอบอาชพเสรมเชนการจกสานถก

ทอแปรรปอาหารเปนตนโดยการทำาเกษตรทฤษฎ

ใหมนนกจกรรมทกอยางจะพงกนและกนเชนการ

เลยงปลาในนาขาว ผลผลตจากขาวเปนอาหาร

ปลาในขณะทปลาจะกนแมลงศตรขาวและมลปลา

เปนปยตนขาวการปลกผกกบการเลยงไก ไกกน

เศษพชผก มลไก เป นป ยสำาหรบผก การใช

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 171 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ทรพยากรในไรนามลสตวทำาเปนปยคอกเศษหญา

ใบไมทำาปยหมก เศษพชผกเปนอาหารปลาฟาง

ขาวใชเพาะเหด

นอกจากเกษตรกร ผสนใจแลวผสงอายก

สามารถทำาเกษตรประณตโดยเรมจากพนทเลกๆ

ใชแรงงานตอวน1-2ชวโมงลงทนนอยแตไดผลคม

คาเปนการออกกำาลงกายทำาใหรางกายมสขภาพ

ดไดบรโภคอาหารทปลอดภยจตใจเบกบานแจมใส

สามารถพงตนเองได ไมเปนภาระแกลกหลานซง

สอดคลองกบความตองการของผสงอายทมความ

ตองการดานรางกาย ดานจตใจ ดานสงคมดาน

เศรษฐกจการไดรบการตอบสนองทำาใหมคณภาพ

ชวตทด มความรสกถงการมคณคาสามารถชวย

เหลอครอบครวหรอสมาชกในครอบครวไดเพราะ

การทำาเกษตรประณตทำาใหไดอยกบบานมงานทำา

ชวยลดรายจายในดานพชผกทเปนอาหารผอน

คลายและยงไดเพอน ไดผลผลตหรอมรายไดเพม

สอดคลองกบผลการวจยของสชาตเกตยา(2542)

ทไดทำาการศกษาเรองการพงตนเองทางเศรษฐกจ

ของชมชน:ศกษาเฉพาะกรณชมชนในเขตอำาเภอ

โพทะเลจงหวดพจตรผลการศกษาพบวาสงทมผล

ตอการพงตนเองทางเศรษฐกจของชมชน คอการ

ทำาเกษตรผสมผสานการมความขยนประหยดการ

มททำากนมนำาเพอการเกษตรและยงสอดคลองกบ

ผลการวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม

(2553) ททำาการศกษาผสงอายในพนทชนบทกบ

การมงานทำา พบวาผสงอายในพนทชนบทสวน

ใหญยงคง“ตองการ”ทจะทำางานหรอมงานทำาเพอ

ใหมรายได พงตนเองได ไมเปนภาระแกลกหลาน

หรอสามารถชวยเหลอทางการเงนแกลกหลานได

นอกจากนยงเพอลดความเครยดไดเขาสงคมกบ

เพอนและคลายเหงาไดพบปะพดคยกบเพอนในวย

เดยวกนใหจตแจมใส

จากผลสำาเรจในการทำาเกษตรประณตของ

ปราชญชาวบานซงถอเปนการทำาเกษตรแนวใหมท

สงเสรมใหเกษตรกรใชพนททจำากดอยางคมคา

สามารถพงตนเองเรมทำาจากเลกไปหาใหญนำาองค

ความรตางๆมาจดการพชสตวดนนำาเพอใหมกน

มใชและสามารถลดรายจายเพมรายไดลดหนสน

พงตนเองและพงพากนเอง ทำาใหมการขยายผลอ

อกไปในพนทตางๆและมการถายทอดใหเกษตรกร

และผทสนใจตามศนยเรยนรของปราชญชาวบาน

หลายแหงมเกษตรกรและผสงอายคนหลงเกษยณ

และผทสนใจเขารวมอบรมดงานแลกเปลยนและ

ออกไปทำาการเกษตรประณตมากขนสอดคลองกบ

ผลการวจยของนรต ถงนาค และ ชมพนช เมฆ

เมองทอง (2550) ไดทำาการวจยเรองการพฒนา

เกษตรกรทดำาเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอ

เพยง:ศกษาเฉพาะกรณจงหวดมหาสารคามทพบ

วาการสรางตวอยางของความสำาเรจเปนหวใจ

สำาคญของการขยายแนวคดเศรษฐกจพอเพยงใน

การดำาเนนชวตของเกษตรกรไดอยางสำาเรจเพราะ

สงคมเกษตรกรยงตองการความเชอมนและหากม

ตวอยางในชมชนของตน มเจาหนาทภาครฐ สง

เสรมใหเกดการรวมกลมทเขมแขงแลวจะเกดการ

แลกเปลยนเรยนรมนใจและผลกดนใหเกดแนวทาง

การดำาเนนชวตตามหลกเศรษฐกจพอเพยงท

ประสบผลสำาเรจของเกษตรกรตอไป แมปจจบน

หลายแหงของประเทศประสบปญหาภยแลงแตผท

ทำาเกษตรประณตยงสามารถทำาเกษตรเปนอาชพ

อยไดเพราะเกษตรประณตใหความสำาคญกบแหลง

นำาระบบนเวศและการเกอกลกนของระบบธรรมชาต

ความหลากหลายของพชและสตวทำาใหอยรวมกน

ไดอยางยงยน

สรปและขอเสนอแนะ

เกษตรประณตจงเปนกระบวนการวธเรยน

วธการทำาเกษตรในพนทเลกๆตามความสามารถ

และศกยภาพของผทยงมสขภาพรางกายแขงแรง

สามารถพงตนเองได โดยตองยดหลกปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงและนำาทฤษฎใหมมาประยกตใช

ทงในการดำารงชวตและการประกอบอาชพทำาอยทำา

กนสามารถพงพาตนเองและพงพากนไดโดยปรบ

172 วไลลกษณ รตนเพยรธมมะการด�าเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยการท�าเกษตรประณต

ใหเหมาะสมกบบรบทและสภาพแวดลอมของพนท

เนนความหลากหลายชวภาพทำาหลายอยางในพนท

ไมใชสารเคมผสมผสานความรในการทำาเกษตรกรรม

อยางเกอกลกนใหเกดความสมดลของระบบนเวศ

มความรพนฐานดานการทำาเกษตรและสนใจเรยนร

อยางตอเนองทำาตามกำาลงจากนอยไปสมากหรอ

จากเลกไปใหญขยายตามกำาลงของตนเองไมเอา

เงนเปนตวตง เนนความสข เพอใหสามารถพง

ตนเองได ไมเปนภาระแกลกหลาน สงคมและยง

ชวยใหมสขภาพแขงแรงไดออกกำาลงกาย อยกบ

ครอบครวในสภาพแวดลอมทดมพชผกผลไมปลอด

สารพษไวบรโภคมเพอนมเครอขายมความภมใจ

นอกจากนนยงชวยลดคาใชจาย มรายไดเพม ม

หลกประกนชวตทมนคงและยงยน

อยางไรกตามในการทำาเกษตรประณตตอง

มทนทงทนทางสงคมทนทรพยทนทางปญญาและ

ทนทางสงแวดลอม มการบรหารจดการในการใช

พนทใหเปนประโยชนและคมคามากทสดปลกพช

ทกอยางทกนสนองความตองการดานอาหารแก

ตนเองและครอบครวเมอเหลอสามารถแจกจายแลก

เปลยนซอขายลดรายจายเพมรายไดในครวเรอน

สรางเครอขายสรางความสมพนธทดในชมชนใช

ทรพยากรทผลตได ไมสรางมลพษ ลดปจจยเสยง

ดานสขภาพลดการพงพงจากภายนอกใหนอยทสด

โดยควรจดทำาบญชครวเรอนเพอใหรทงรายรบท

ไดจากผลผลตและรายจายทงรายจายในครวเรอน

และรายจายในการทำาการเกษตรประณตเพอใหได

รถงสถานะและสรางความมนคงใหชวตดงนนจาก

ผลการวจยมขอเสนอแนะดงน

1. กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวง

พฒนาสงคมและความมนคงของมนษยควรมนโย

บายสนบสนนสงเสรมการดำาเนนงานของปราชญ

ชาวบานใหมากขนทงในดานการอบรมการจดตง

ศนยเรยนรหรอเครอขายดานการเกษตรประณตใน

วงกวางทกจงหวด

2. สถาบนการศกษาในทองถนหรอสถาบน

การศกษาทมสาขาวชาดานการเกษตรควรมการ

พฒนาหลกสตรโดยทำาการศกษารปแบบการทำา

เกษตรประณตการถอดบทเรยนเพอใหมการนำาไป

พฒนาตอยอด เรยนรอยางตอเนองโดยอาจจดทำา

เปนหลกสตรหรอการอบรมเชงปฏบตการระยะสน

ใหผสนใจเขาอบรมเพอนำาไปสการพงตนเองและ

พงพากนเองในชมชน

3. หนวยงานภาครฐทเกยวของควรมนโย

บายประสานงานรวมกบหนวยงานภาครฐดวยกน

หรอภาคภาคเอกชนทมทดนทถกทงใหรกรางวาง

เปลาโดยบรหารจดการทดนทงใหเปนพนททดลอง

ใหเชาระยะยาวเพอใหเกษตรกรทไมมททำากนได

ทำาการเกษตรประณตเปนการเพมมลคาพนท

มากกวาทงรางโดยเปลาประโยชน

4. ควรมการเผยแพร ประชาสมพนธให

ขอมลในการทำาเกษตรประณตในสอตางๆอยางตอ

เนองเพราะการทำาเกษตรประณตทกคนสามารถ

ทำาไดและใชพนทไมมากนกตงแต1ตารางเมตรขน

ไปเพอเปนการลดรายจายในครวเรอนโดยการปลก

พชสวนครวพชผกพนเมองเปนตน

5.หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน บรษท

หรอสถานประกอบการใดๆควรจดใหมโครงการฝก

อบรมประจำาปในการเพมประสทธภาพพฒนา

บคลากรในการนำาไปสการลดรายจายเพอการพง

ตนเองเพราะเกษตรประณตเปนการปลกพชทก

อยางทกนโดยอาจเปนการจดอบรมเชญวทยากร

ปราชญชาวบานหรอการไปศกษาดงานในพนทจรง

เพอเปนการกระต นและสงเสรมใหเกดความ

ตระหนกในดานความพอเพยง

กตตกรรมประกาศ

งานวจยฉบบนสำาเรจลงไดดวยองคประกอบ

หลายดานและความชวยเหลอจากหลายฝายทงใน

ดานความรกำาลงกายกำาลงใจและงบประมาณขอ

ขอบพระคณมหาวทยาลยทไดสนบสนนและสง

เสรมใหผวจยไดมโอกาสทำาการวจยในครงน และ

งานวจยชนนจะไมสามารถสำาเรจลลวงไดหากไม

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 173 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ไดรบการสนบสนนและอนเคราะหขอมล เอกสาร

ตางๆ และความรวมมอจากปราชญชาวบานทก

ทานผมนำาใจอนงดงามทกครงทลงพนท การให

สมภาษณทกเวลาทงทบานทสวนทอบรมสมมนา

โดยไมจำากดเวลาสถานทผวจยสามารถรบรไดถง

ความรกความอบอนความมนำาใจความเปนกนเอง

ความชวยเหลอและความมไมตรของทกทาน

เอกสารอางอง

การแปลงปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสกจกรรมการปฏบต. (2558). http://www.rta.mi.th/21610u/Data/

Data_pro/Popeaing/1.htm.สบคนวนท17มถนายน.

ฉลองพนธจนทร.(2556).กระบวนการเรยนรและการประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในบรบทของ

ปราชญชาวบาน.วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยมหาสารคาม.

ธเนศขำาเกด.(2558).https://www.gotoknow.org/user/tanes009/profile.สบคนวนท22มถนายน2558.

ธวชชย เพงพนจและแสงอรณ สนทรย. (2552). รปแบบเศรษฐกจพอเพยงของปราชญชาวบานดาน

เกษตรกรรม.กรงเทพฯ.สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

นรตถงนาคและชมพนชเมฆเมองทอง.(2550)การวจยและพฒนากรณศกษาเกษตรกรทดำาเนนชวต

ตามปรชญา เศรษฐกจพอเพยง : ศกษาเฉพาะกรณจงหวดมหาสารคาม. (2559). วารสาร

พฒนบรหารศาสตร.47:1.ประชากรสงอายไทย:ปจจบนและอนาคต.https://www.m-society.

go.th/article_attach/13225/17347.pdf.สบคนวนท8มนาคม2559.

มเตอรประเทศไทย.(2559).www.thailandometers.mahidol.ac.thสบคนวนท18มกราคม2559.

เศรษฐกจพอเพยงกบทฤษฎใหมตามแนวพระราชดำาร. (2558). https://sites.google.com/site/mind-

moy12090/สบคนวนท8สงหาคม2558.

สถาบนวจยประชากรและสงคม. (2553). ผสงอายในพนทชนบท” กบ “การมงานทำา.ประชากรและการ

พฒนา.30:6.

สชาต เกตยา. (2542).การพงตนเองทางเศรษฐกจของชมชน : ศกษาเฉพาะกรณ ชมชนในเขตอำาเภอ

โพทะเล จงหวดพจตร.กรงเทพฯ:มหาวทยาลยรามคำาแหง.

http://www.haii.or.th/wiki84/index.php/%E0%B8%8.สบคนวนท8สงหาคม2558.

http://rungpet-1234.blogspot.com/2012/10/blog-post_6153.html.สบคนวนท9มถนายน2558.

การสรางหลกประกนรายไดผสงอาย

Income Security for the Elderly

สถตพงศธนวรยะกล1

SathitpongThanaviriyakul1

บทคดยอ

การกาวขนสสงคมผสงอายอยางรวดเรวของสงคมไทยยอมสงผลกระทบอยางมากตอกำาลงการผลต

วถชวตและพฤตกรรมของผคนในสงคม จงเปนประเดนทสงคมไทยควรตองตระหนกและรวมกนเตรยม

ความพรอมโดยเฉพาะในเรองของการสรางหลกประกนรายไดผสงอาย เนองจากระบบบำาเหนจบำานาญ

ของไทยยงไมมประสทธภาพและเพยงพอคนไทยสวนใหญยงขาดวนยในการออมและการพงพงบตรหลาน

ในสงคมยคใหมเรมลดนอยลงการศกษาทผานมาระบชดเจนวาการสรางเสรมโอกาสและการทำางานใหกบ

ผสงอายการขยายอายการทำางานหรออายเกษยณจะเปนนโยบายทมความสำาคญอยางยงในอนาคตจง

ควรททกภาคสวนทเกยวของจะไดรวมกนกำาหนดทศทางนโยบาย โดยมเปาหมายทสำาคญคอ การขยาย

อายการทำางานของแรงงานในระบบภาคเอกชนใหยาวนานขน การปรบปรงหรอปฏรประบบบำานาญ/

สวสดการสงคมตางๆใหครอบคลมและเพยงพอสำาหรบการใชชวตอยางมคณภาพในชวงวยสงอาย การ

สรางความรความเขาใจ การสรางการยอมรบ และการเปดโอกาสใหผทเกยวของเขามามสวนรวมในการ

กำาหนดทศทางของการขยายอายการทำางานหรออายเกษยณเพอชวยลดความสบสนและกระแสตอตาน

การสอสารสงคมเพอสรางภาพลกษณเชงบวกของความเปนผสงอายทจะชวยสรางคณคาและการยอมรบ

ในการทำางานทยาวนานขน

ค�าส�าคญ : ผสงอาย,หลกประกนรายได,การขยายอายการทำางาน

Abstract

ApproachingoldageinThaisocietyaffectstheworkforce,lifestyle,andsocialbehavior.It

isanimportantissuethatThaisocietyshouldbeawareofandpreparefor.Thepensionsystem,

savings,andchildren’sdependencearegraduallyincreasingintoday’ssociety.Literaturetellsus

thatemployment,retirement,andsocialsecuritycoverageshouldbeimportanttopicswhensetting

futurepolicy.Policymakersandstakeholdersshouldclearlyidentifypolicy’sdirectionandgoals.

These include private retirement extension, pension/social security reform, and escalation of

qualityoflifeoftheelderlyatallages.Developmentofknowledgeandunderstandingregarding

1 อาจารยประจำา,ภาควชาเภสชศาสตรสงคมและบรหารคณะเภสชศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย1 Lecture,SocialandAdministrativePharmacy,FacultyofPharmaceuticalSciences,ChulalongkornUniversity

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 175 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

theelderly,socialperceptionandparticipationfromallstakeholders,andpubliccommunication

arealsoneededtopositivelyenhanceelderlyvalueandlongerworkforceinThaisocialsystem.

Keywords : elderly, incomesecurity,retirementenlargement

บทน�า

ประเทศไทยไดกาวเขาสการเปนสงคมสง

อายแลวนบแตป 2552 - 2553 เปนตนมา โดยม

อตราการเพมประชากรผสงอายอยางรวดเรว ซง

คาดวาประเทศไทยจะเปนสงคมผ สงอายโดย

สมบรณในป 2567 และเปน“สงคมสงวยระดบสด

ยอด”ในปพ.ศ.2573สถานการณดงกลาวนำามา

ซงความเสยงของผ สงอายทจะตกอย ในความ

ยากจนหากไมมการเตรยมความพรอมรองรบ

จากการศกษาทผานมาดานเศรษฐกจของผ

ส ง อ า ย ข อ ง ส ถ า บ น ป ร ะ ช า ก ร แ ล ะ ส ง ค ม

มหาวทยาลยมหดล(2553)พบวา

ดานรายได:ผสงอายสวนใหญมรายไดจาก

หลายแหลงโดยรายไดเฉลยของผสงอายตอคน

เทากบ 3,013 บาทตอเดอน เปนรายไดหลกจาก

การประกอบอาชพเฉลย 2,548 บาท สวนรายได

อนๆไดแกรายไดจากบำาเนจบำานาญเฉลย1,781

บาทจากคสมรสเฉลย44บาทและจากบตรหลาน

เฉลย1,702บาท

ดานรายจาย : ผสงอายสวนใหญมคาใช

จายเฉลยตอเดอนคอนขางสงเมอเทยบกบรายได

โดยคาใชจายสวนตวเพอการอปโภคบรโภคเฉลย

2,751 บาท เฉพาะคาอาหารและเครองดมเฉลย

2,381บาทนอกจากนยงมคาใชจายเพอกจกรรม

ทางสงคมเชนทำาบญคาฌาปนกจสงเคราะหซง

เปนคาใชจ ายรายปทมจำานวนมากทสดเฉลย

ประมาณ8,862บาท/ปและคาใชจายดานสขภาพ

เฉลย1,785บาท/ป

ดานการท�างานและการประกอบอาชพ:

มากกวาครง(รอยละ58)ยงทำางาน/ประกอบอาชพ

โดยเหตผลทสำาคญทสดทตองทำางานคอเพอเลยง

ชพหรอหารายไดมาเลยงครอบครวหรอตองการพง

ตนเอง รองลงมาคอตองการใชเวลาวางใหเปน

ประโยชน และรางกายยงแขงแรงพอทำางานไหว

สวนกล มตวอยางทไมไดทำางาน ใหเหตผลวา

สขภาพไมแขงแรงเจบปวยทำาไมไหวมโรคประจำา

ตวตองเลยงหลาน/เฝาบานชราภาพลกไมใหทำา

และตองการพกผอนตามลำาดบ

อาชพหลกทสำาคญคอทำาการเกษตรคาขาย

ใหบรการ ผลตของใช โดยสวนใหญมสถานภาพ

เปนเจาของกจการเอง

การศกษาวจยเรอง “โครงการนำารองศกษา

ความเหมาะสมในการทำางานของแรงงานหลง

เกษยณอาย”โดยสมรกษรกษาทรพย(2551)พบ

วาผสงอายทมอายระหวาง50-60ปทยงทำางานอย

ตองการทำางานหลงเกษยณ มากกวาไมตองการ

ทำางานหลงเกษยณ(รอยละ52.86)โดยเหตผลท

ตองการทำางานหลงเกษยณคอ ยงสามารถทำางาน

ได ตองการหารายได (รายไดไมเพยงพอตอการ

ดำารงชพ)ไมตองการเปนภาระของบคคลอนๆ

ดานอปสงคตอการจางงานผสงอายพบวา

เหตผลสำาคญทหนวยงานไมจางผสงอายเรยงตาม

ลำาดบคอผสงอายทำางานชา(รอยละ34.4)ผสงอาย

ไมสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณใหม(รอย

ละ31.6)สถานประกอบการตองรบผดชอบปญหา

สขภาพของผสงอาย (รอยละ 15.1) และผสงอาย

ดอ (รอยละ 3.3) ขณะทผตองการรบผสงอายเขา

ทำ า งานได ให เหตผลสำ าคญว า ผ ส งอายม

ประสบการณสง(รอยละ60.8)ผสงอายมความรบ

ผดชอบสง (ร อยละ 30.1) ผ สงอายเป นผ ม

มนษยสมพนธด (รอยละ 4.0) กรณทตองรบผสง

อายเขาทำางานหนวยงาน หนวยงานยนดรบโดย

ไมมเงอนไขรอยละ22.0และรบอยางมเงอนไขรอย

176 สถตพงศ ธนวรยะกลการสรางหลกประกนรายไดผสงอาย

ละ78.0 เงอนไขการรบผสงอายทหนวยงานเสนอ

ม3ดานคอเงอนไขดานเวลาเงอนไขเรองคาจาง

เงอนไขเรองสขภาพ และเงอนไขเรองความรบผด

ชอบ

สวนความตองการของสถานประกอบการตอ

ความชวยเหลอของรฐบาลในเรองการรบผสงอาย

เขาทำางานเรยงตามลำาดบความสำาคญ คอใหเงน

อดหนนกบหนวยงานทจางผสงอายทำางาน(รอยละ

38.1) ลดหยอนภาษเงนไดนตบคคลใหกบสถาน

ประกอบการทจางผสงอายทำางาน (รอยละ 31.9)

โรงพยาบาลของรฐอำานวยความสะดวกในเรองการ

เขาถงบรการสาธารณสขสำาหรบผสงอายเปนกรณ

พเศษ(รอยละ29.4)

งานศกษาวจยของวรเวศมสวรณระดาและ

คณะ (2556) พบวาการขยายอายเกษยณการ

ทำางานจะสามารถชวยบรรเทาผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงทางโครงสรางประชากรทมตอการ

ชะลอตวลงของระบบเศรษฐกจไทยได แตไมมาก

เพยงพอกบระดบความรนแรงของภาวการณ

ขาดแคลนแรงงานทจะเกดขนในอนาคตซงทำาให

อตราการเตบโตทางเศรษฐกจจะชะลอตวลงถงรอย

ละ1ในอก20ปขางหนาสำาหรบมาตรการทจะสง

ผลกระทบอยางมนยสำาคญตอการเตบโตทาง

เศรษฐกจของประเทศในระยะยาวคอการสงเสรม

การออมและการพฒนาเทคโนโลยในกระบวนการ

ผลต(ตารางท1)

ตารางท 1 สรปผลกระทบจากกรณศกษาตางๆตออตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

กรณศกษา

ผลกระทบ

ขยายอาย

เกษยณ

ท�างานตอจาก

อาย 50 ขนไป

สงเสรมการออม พฒนาเทคโนโลย

มหภาค 0.16–0.23 0.00–0.02 0.44 1.94

ภาคเกษตร 0.11–0.25 - - -

ภาคอตสาหกรรม 0.25–0.44 0.01–0.03 - -

ภาคบรการ 0.69–0.79 0.01–0.03 - -

ทมา:วรเวศมสวรณระดาและคณะ(2556)

การศกษาของ ดร.นงนช สนทรชวกานต

และคณะ (2556) ไดศกษาผลตภาพตามอายของ

แรงงานในภาคอตสาหกรรมการผลตฯภาคการคา

และบรการ และภาคการขายสง-ขายปลกฯและ

โรงแรม-ภตตาคาร ผลการประมาณการจากแบบ

จำาลองพบวา โครงสรางผลตภาพแรงงานในแตละ

ภาคเศรษฐกจมความแตกตางกนอกทงโครงสราง

ของผลตภาพตามอายของแรงงานอาชพตางๆนน

ขนอยกบลกษณะงานของแรงงานทแตกตางกนไป

ในแตละภาคเศรษฐกจผลตภาพของแรงงานสงอาย

ในภาคอตสาหกรรมการผลตนนลดลงตำากวาวย

หนมสาวอยางมนยสำาคญเมอแรงงานมอายระหวาง

55-59 ป แตผลตภาพแรงงานในภาคการขายสง-

ขายปลกฯและโรงแรม-ภตตาคารยงคงอยในระดบ

สงไดนานและขนสงสดกอนทจะลดลงตำากวาวย

หนมสาวคอนขางมากในชวงอาย60-64ปสำาหรบ

ภาคการคาและบรการ ผลตภาพของแรงงานเพม

ไดสงสดอยางมนยสำาคญชวงอาย50-54ปผลจาก

การประมาณการไมไดแสดงใหเหนวาแรงงานสง

อายททำางานในภาคนมผลตภาพนอยไปกวา

แรงงานหนมสาว(ดงแสดงในภาพท1-3)

ผลการศกษาภาคสนามระบวาการตดสนใจ

จางแรงงานผสงอายตอไปนนควรเปนการตกลงรวม

กนระหวางนายจางและลกจางเพราะการตดสนใจ

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 177 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

จางแรงงานตอของนายจางนนไมไดขนอย กบ

ประโยชนทวดไดจากการทำางานของลกจางเทานน

แตยงขนอยกบคณสมบตทสำาคญดานอนทวดไมได

ของลกจางดวย และลกจางบางคนตองการหยด

ทำางานในตำาแหนงงานปจจบนเมออาย 55 ป ซง

เปนอายกอนเกษยณท60ปผลจากการศกษาจง

ชวาการทจะสนบสนนใหผสงอายมโอกาสทำางานตอ

ไปไดนนสงทสำาคญคอภาครฐควรสรางแรงจงใจแก

นายจางเพอจางแรงงานสงอาย และแรงจงใจให

แรงงานสงอายยงคงทำางานตอหลงเกษยณอายยง

ไปกวานนเพอใหแรงงานสามารถทำางานอย ได

ยาวนานขน ภาครฐควรมมาตรการชวยเหลอ

แรงงานใหสามารถสรางเสรมสขภาพทดตงแตอาย

ยงนอยอกทงเพอจะทำาใหผสงอายในอนาคตมผลต

ภาพตามอายเพมสงขน ภาครฐควรพฒนาระบบ

การศกษาทมงใหแรงงานไดรบการศกษาทเหมาะ

สมกบงานอาชพ

ภาพประกอบ 1 ผลตภาพและตนทนแรงงานในภาคอตสาหกรรมการผลต

หมายเหต : คาบนแกนตงเเปนคาสมประสทธของตวแปรสวนแบงกลมอายแรงงานทไดจากการประมาณ

การโดยใช แบบจำาลองทตวแปรตามอยในรปของลอค เปนคาลอคผลผลตสวนเพมตอแรงงาน ลอคคา

ตอบแทนตอแรงงาน

ภาพประกอบ 2 ผลตภาพและตนทนแรงงานตามอายในภาคการคาและบรการ

หมายเหต : คาบนแกนตงเเปนคาสมประสทธของตวแปรสวนแบงกลมอายแรงงานทไดจากการประมาณ

การโดยใช แบบจำาลองทตวแปรตามอยในรปของลอค เปนคาลอคผลผลตสวนเพมตอแรงงาน ลอคคา

ตอบแทนตอแรงงาน

178 สถตพงศ ธนวรยะกลการสรางหลกประกนรายไดผสงอาย

ภาพประกอบ 3 ผลตภาพและตนทนแรงงานในภาคการขายสง-ขายปลกฯและโรงแรม-ภตตาคาร

หมายเหต : คาบนแกนตงเเปนคาสมประสทธของตวแปรสวนแบงกลมอายแรงงานทไดจากการประมาณ

การโดยใช แบบจำาลองทตวแปรตามอยในรปของลอค เปนคาลอคผลผลตสวนเพมตอแรงงาน ลอคคา

ตอบแทนตอแรงงาน

จากการทบทวนบทเรยนและประสบการณ

จากตางประเทศใน 5 ประเทศ โดย อรพนท

สพโชคชย (2556) ไดแก องกฤษ ฝรงเศสญปน

เกาหลใต และสงคโปร พบวาในชวงสองสาม

ทศวรรษทผานมาประเทศตางๆเหลานไดประสบ

ปญหาทสบเนองจากการเปนสงคมสงอายสงผลให

เกดปญหาทางเศรษฐกจสงคมและการเมองเชน

ปญหาการขาดแคลนแรงงานเนองจากอตราการ

เกดลดลงทำาใหจำานวนแรงงานวยหนมสาวลดนอย

ลง ซงเปนตวแปรทจะสงผลตอการเตบโตทาง

เศรษฐกจประเทศทพฒนาแลวเหลานเรมมปญหา

คาใชจายดานบรการทางสงคมเพมสงขนเนองจาก

มจำานวนผสงอายทมสทธในการรบบรการสาธารณะ

เพมมากขนในขณะทการจายเงนบำานาญและคาใช

จายของระบบสวสดการมสดสวนทสงขนผทจะเขา

กองทนประกนสงคมกลบมจำานวนลดนอยลง

รฐบาลในบางประเทศไม สามารถปรบระบบ

สวสดการสงคมใหสามารถแบกรบคาใชจายได สง

ผลใหผสงอายทไดรบเงนบำานาญไมมเงนเพยงพอท

จะดำารงชพอยางมคณภาพมาตรฐานไดยาวนานกอ

ใหเกดปญหาสงคมอนๆเชนความยากจนปญหา

สขภาพจตดงตวอยางของประเทศเกาหลและญปน

ทมสถตการฆาตวตายในกลมประชากรสงอายเพม

มากขนโดยเฉพาะผสงอายชาย

ประเทศเหลานมการดำาเนนการเชงนโยบาย

และมาตรการทหลากหลายเพอรองรบปญหาและ

ความทาทายทเกดขนหรอจะเกดขนในอนาคตเชน

กำาหนดนโยบายเชงเศรษฐกจเพอแกไขปญหาการ

ขาดแคลนแรงงาน โดยการขยายอายการทำางาน

การพฒนาเทคโนโลย การพฒนาศกยภาพใหแก

แรงงานสงอายการแสวงหางานใหมมาตรการจงใจ

ใหสถานประกอบการจางผสงอายตอเนองหรอจาง

เพมขนและการปรบเปลยนระบบบำาเหนจบำานาญ

การกำาหนดนโยบายเชงสงคมโดยการสรางหลก

ประกนทางสงคมและคณภาพชวตการสรางความ

ตระหนกในการดแลรกษาสขภาพ การพฒนา

บรการสาธารณะตางๆสำาหรบผสงอายและความ

พยายามในการแกไขปญหาความยากจนของกลม

ผสงอาย

ประเทศตางๆ เลอกใชนโยบายการขยาย

อายเกษยณอยางเปนทางการออกไปสงกวา60ป

คอระหวาง65–68ปโดยแตละประเทศมกเลอก

ทจะกำาหนดใหมผลบงคบใชในอนาคตและใหบงคบ

อายเกษยณของแรงงานเปนไปอยางเปนขนเปน

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 179 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ตอนเพอลดกระแสการตอตานและเปดโอกาสให

ทกภาคสวนสามารถเตรยมความพรอม

ความสำาเรจในการขยายอายเกษยณมใชอย

ทการบงคบใชกฎหมายเพยงอยางเดยว แตบท

เรยนสำาคญจากประเทศทศกษาพบวาการใชขอมล

เชงสถตการกำาหนดแผนการดำาเนนงานอยางเปน

ระบบและการสรางความรความเขาใจแกทกภาค

สวนทเกยวของโดยการอธบายถงหลกการทมเหต

มผลการรบฟงความคดเหนโดยใชกระบวนการการ

มสวนรวมเปนปจจยสำาคญทนำาไปสความสำาเรจใน

การดำาเนนงานและชวยลดกระแสการตอตาน

ขอเสนอนโยบายการสรางหลกประกนรายได

ผสงอาย 1. เปาหมายส�าคญของการสรางหลก

ประกนรายไดผสงอาย

การขยายอายการทำางานหรออายเกษยณ

เพอรองรบปญหาของสงคมผสงอายในอนาคตเปน

ประเดนสำาคญของการสรางหลกประกนรายไดเพอ

ความมนคงของผสงอาย เนองจากระบบบำาเหนจ

บำานาญยงไมมประสทธภาพและเพยงพอ คนไทย

สวนใหญยงขาดวนยในการออมและการพงพงบตร

หลานในสงคมยคใหมเรมลดนอยลงดงนนการขบ

เคลอนนโยบายน จงตองสรางความรบรและความ

ตระหนกในการเตรยมความพรอมเชงนโยบายใน

โดยมเปาหมายทสำาคญดงน

(1) ผลกดนใหมการกำาหนดอายการ

ทำางานหรออายเกษยณของแรงงานเปนกฎหมาย

โดยมการบงคบใชอยางเปนขนตอนและมระยะเวลา

ทเหมาะสมเพอใหผทเกยวของมความพรอมในการ

ดำาเนนการ

(2) การขยายอายการทำางานของ

แรงงานในระบบภาคเอกชนใหยาวนานขน โดย

กำาหนดเปาหมายไวท60ปยกเวนบางสาขาอาชพ

ทตองใชแรงงานหนกและความเสยงสง เชน ภาค

การผลตอตสาหกรรม

(3) สงเสรมและสนบสนนในการหาขอ

สรปทชดเจนในการขยายอายเกษยณการทำางาน

ภาคราชการใหยาวนานขนเปน65ป

(4) ปรบปรงหรอปฏรประบบบำานาญ/

สวสดการสงคมตางๆเนองจากภายใตระบบทใชใน

ปจจบนยงเปนระบบทไมคอยมความสมบรณ ไม

ครอบคลม และเพยงพอสำาหรบการใชชวตอยางม

คณภาพในชวงวยสงอาย

(5) การสรางความรความเขาใจ การ

สรางการยอมรบและการเปดโอกาสใหผทเกยวของ

เขามามสวนรวมในการกำาหนดทศทางของการ

ขยายอายการทำางานหรออายเกษยณเพอชวยลด

ความสบสนและกระแสตอตาน

(6) การสอสารสงคมเพอสรางภาพ

ลกษณเชงบวกของความเปนผสงอาย ทจะชวย

สรางคณคาและการยอมรบในการทำางานทยาวนาน

ขน

2. ทศทางนโยบายการสรางหลกประกน

รายไดผสงอาย

นโยบายการขยายอายการทำางานและอาย

เกษยณเปนนโยบายทางเลอกสำาคญทประเทศไทย

จะหลกเลยงตอไปอกไมไดเปนนโยบายเพอเตรยม

ความพรอมในการทจะเปนสงคมสงอายทแทจรง

หรอถาวรในชวงประมาณ 20 ปขางหนา (พ.ศ.

2573)เรองนตองใชเวลานานและคอยเปนคอยไป

อยางมขนตอนตองสรางความรบรและการยอมรบ

จากทกภาคสวนทเกยวของ

ทศทางการดำาเนนนโยบายในระยะตอไปจง

อยในขนตอนของการผลกดนใหเกดนโยบายและนำา

ไปใชในการปฏบตทเปนจรงแผนการดำาเนนงานใน

ระยะนจงประกอบดวยการสรางความรวมมอกบทก

ภาคสวนในการผลกดนใหเกดวาระของนโยบาย

แหงชาตพรอมๆไปกบการศกษาวจยในบางเรองท

ตอเนองและจำาเปนดงน

(1) การกำาหนดกลไกระดบชาตในการ

ขบเคลอนนโยบายการขยายอายเกษยณเปนเรอง

ระยะยาวและเกยวของหลายหนวยงานทงทางดาน

180 สถตพงศ ธนวรยะกลการสรางหลกประกนรายไดผสงอาย

เศรษฐกจดานสงคมทมความสำาคญในระดบ“วาระ

แหงชาต” ทสงคมหรอภาครฐตองมเจตจำานงค

ทางการเมอง (political view) ตอการผลกดน

นโยบายในเรองนอยางจรงจง จงตองกำาหนดใหม

องคกรหรอคณะกรรมการฯหรอหนวยงานทรบผด

ชอบโดยตรงทงในรปของคณะกรรมการฯจากภาค

สวนทเกยวของ หรอการจดตงองคกรใหมขนมา

ดแลตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตร

(2) การสรางฐานความร ความเขาใจ

และมสวนรวมของสงคมการขยายอายการทำางาน

หรออายเกษยณ เปนประเดนทมผลกระทบตอทก

ภาคสวนของสงคมดงนนเพอไมใหเกดแรงตอตาน

การสรางความเขาใจและการมสวนรวมจากทกภาค

สวนในสงคมจะเปนปจจยสความสำาเรจทสำาคญใน

การขบเคลอนนโยบายดงน

- สรางความร ความเขาใจ การยอมรบ

และทศนคตทด ของกลมตางๆทเกยวของในการ

ขยายอายการทำางานในระบบใหยาวนานขนกวา

เดม(อยางนอย60ป)เพอใหเหนถงความจำาเปน

และความสมครใจ

- การกำาหนดมาตรการเพอสงเสรม จงใจ

และกระต นใหนายจางทงในภาครฐและเอกชน

พจารณาการขยายอายการทำางานในระบบยาวนาน

ขนกวาเดมเชนนโยบายลดหยอนภาษแกนายจาง

ทจางแรงงานสงอายหรอผสงอาย รวมทงภาครฐ

อาจยอมใหนายจางทมคาใชจายดานสขภาพ(เชน

คาประกนสขภาพคาตรวจสขภาพประจำาป คาใช

จายอปกรณเพออาชวอนามยทเออการทำางานของ

ผสงอายเปนตน)สามารถนำาไปหกภาษได

- สรางแรงจงใจและเปดโอกาสใหกลมผสง

อายสามารถทำางานได ทงในสวนทเปนงานเพอ

แสวงหารายไดเพอลดปญหาความยากจนและใน

การทำางานเพอการยกระดบคณภาพชวตหรองาน

เพอสงคมงานจตอาสาเพอผสงอายไดมโอกาสได

เขาสงคมพบปะผคนใชเวลาวางใหเปนประโยชน

สรางความภาคภมใจและคณคาของชวต

- การสรางฐานความรขอมลดานแรงงาน

ผสงอายเพอใชในการวางแผนตดตามและประเมน

ผลทางนโยบายเชนฐานขอมลโรงงานทมการจาง

งานผสงอายขอมลแรงงานอาย50-55ทออกจาก

งานและยงคงทำางานในสาขาอาชพตางๆอตราการ

ออกจากงานกอนอายเกษยณและการประกอบ

อาชพหลงออกจากงานความมนคงทางรายไดและ

รายจายของผสงอายภายหลงเกษยณเปนตน

(3) การสงเสรมแรงงานผ สงอายใน

สถานประกอบการเพอใหเกดการนำานโยบายไปส

ภาคการปฏบตจรงในสถานประกอบการภาค

เอกชนจงควรทจะไดมการนำาแนวนโยบายตางๆ

ทจะสงเสรมโอกาสดานอาชพและการทำางานของผ

สงอายอาทเชน

- การออกแบบการจางงานหรอตออาย

แรงงานทเกษยณอายอยางเหมาะสม

- ความรวมมอในการจดฝกอบรมพฒนา

ทกษะผสงอาย เปดโอกาสใหผสงอายไดเพมพน

ความร และเรยนรทกษะใหมๆ ทจำาเปนตอการ

ทำางาน

- การปรบปรงและจดสภาพแวดลอมการ

ทำางานใหเหมาะสมกบการทำางานของผสงอาย

- การจดสวสดการดานสขภาพ

- มาตรการสรางแรงจงใจดานภาษหรอ

สทธประโยชนอนๆ

(4) การสงเสรมการมงานทำาของผสง

อายในพนทชนบท

- การดำาเนนการควรตอยอดจากชมรมผ

สงอาย หรอตอยอดจากลมอาชพทมอยเดม เชน

กลมOTOPและวสาหกจชมชนรวมทงชมรมผสง

อายซงมจำานวนสมาชกผสงอายทแนนอนและมการ

ดำาเนนงานทเปนรปธรรมอยแลว โดยการเสรม

ทกษะดานอาชพทผ สงอายตองการ หรอพาไป

ศกษาดงานในชมชนทประสบความสำาเรจ

- สงเสรมใหหนวยงานภาครฐและเอกชน

จดแนะแนวอาชพตามภารกจของหนวยงานเพอให

เกดการศกษาเรยนรตลอดชวตทงผทอยในวยกอน

เกษยณและวยเกษยณอายเชนจดอบรมเชงปฏบต

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 181 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

การเพอเพมพนทกษะความรและวทยาการใหมท

ตรงกบความสนใจของผสงอาย หรอตอยอดจาก

ภมปญญาทมอยเดม หรอเสรมงานอนรกษทมอย

แลว เพอใหผสงอายไดมความรความชำานาญใน

วชาชพ สามารถปรบตวตอการเปลยนแปลง และ

ถายทอดองคความรสลกหลานตอไปได

- ขยายภาคเครอขายการทำางานสสาขา

สภาผ สงอายจงหวด องคกรพฒนาเอกชนและ

องคกรปกครองสวนทองถน โดยเฉพาะองคการ

บรหารสวนตำาบล(อบต.)โดยการจดอบรมและเปน

พเลยงในการทำาแผนการสงเสรมการทำางานของผ

สงอายทงแผนระยะสนและระยะยาว

- บรณาการการทำางานของหนวยงานภาค

รฐและเอกชนในการสรางงานสรางอาชพแกผสง

อายทเชอมโยงกบตลาดในพนทและสนบสนนใหผ

สงอายอยในวงจรการผลตสนคาและบรการใหแกผ

ประกอบการ/รานคาในพนท/ชมชน

- ใหมการสรางงานในจงหวดแกผสงอาย

รวมกบภาคเอกชนหนวยงานภาครฐควรสนบสนน

ใหภาคเอกชนคดสรรงานทเหมาะสมกบผสงอาย

เพอใหผสงอายมโอกาสทำางานในสถานประกอบ

การตอไปหรอใหรบงานไปทำาทบาน

- การสงเสรมผสงอายทประกอบอาชพ

อสระปจจบนมหนวยงานใหความสนใจแกผสงอาย

ทประกอบอาชพอสระคอนขางนอยหนวยงานภาค

รฐและภาคเครอขายตางๆควรสงเสรมใหมการจด

ฝกอบรมทกษะของการเปนผประกอบการ การใช

เทคโนโลยเพอการทำาธรกจการบรหารจดการการ

ตลาดและสนบสนนขอมลขาวสารเพอการประกอบ

อาชพอสระ รวมทงการสนบสนนใหผ สงอาย

สามารถเขาถงแหลงทนเพอสรางแรงจงใจแกธรกจ

ใหมของผสงอาย

- จดทำาทำาเนยบองคกรปกครองสวนทอง

ถนทมการสงเสรมการทำางานของผสงอายโดยการ

เกบขอมลองคกรปกครองสวนทองถนทประสบ

ความสำาเรจไวเปนตนแบบในการแลกเปลยนเรยน

ร

(5) การปฏรประบบบำานาญแหงชาต

เงนบำานาญเปนหลกประกนรายไดทสำาคญยง

สำาหรบผสงอายทจะตองมการออกแบบใหเหมาะสม

ประกอบดวยหลกการความมนคงทตองมการผสม

ผสานระหวางการกำาหนดสทธประโยชน (Defined

Benefit, DB) กบระบบรวมจายหรอการออม

(Defined Contribution, DC) และการกำาหนด

ขอบขายความคมครองทครอบคลม โดยการจะ

ปฏรปนน ชนแรกคอ ตองทำาใหชดเจนวาอะไรคอ

บำานาญขนพนฐานททกคนทกกลมควรไดรบสทธ

ชนทสองคอสรางความเพยงพอเมอรวาไมเพยงพอ

จะตองมการกระตนหรอเสรมใหสามารถออมเพมขน

ได ชนทสามคอการสรางความมงคง เปนการออม

เพมเตมโดยสมครใจตามเศรษฐานะของแตละคน

แนวทางการดำาเนนการทสำาคญประกอบ

ดวย

- การปรบเปลยน “เบยยงชพ” ใหเปน

“บำานาญพนฐาน”ทครอบคลมประชาชนทกคนเปน

หลกประกนรายไดขนพนฐานใหกบผสงอาย โดย

ตองมการระบเปนขอกฎหมายและการบรหาร

จดการทชดเจน

- กระบวนการจดการทางนโยบายบำานาญ

ทงระบบ ทจำาเปนตองมคณะกรรมการนโนบาย

บำาเหนจ/บำานาญแหงชาตขนมาพจารณานโยบาย

ในภาพรวมของประเทศเพอเสนอแนะนโยบายและ

แผนงานเกยวกบการจดทำาและการบรหารจดการ

ระบบการออมทกระดบ และระบบบำานาญและ

สวสดการทสมควรจดให แก ประชาชนอย าง

ครอบคลมและเพยงพอ

(6) ทบทวนแกไขและปฏรปกฎหมาย

ตางๆทเกยวของตอการกำาหนดนโยบายและเพอ

กำาหนดแนวทางในการจดทำากฎหมายการขยาย

อายเกษยณสำาหรบสงคมไทยในอนาคต

(7) การสรางมโนทศนใหม(perspective)

และปรบกระบวนทศนใหม(paradigm)จากผลการ

ศกษาของรศรนทรเกรยและคณะ(2556)พบวา

คนสวนใหญมมโนทศนเกยวกบภาพลกษณและมม

182 สถตพงศ ธนวรยะกลการสรางหลกประกนรายไดผสงอาย

มองผสงอายในสงคมไทยในเชงลบ ตงแตการมอง

ถงสขภาพ ความแขงแรง ความเสอมโทรมของ

สงขารภายนอกสมรรถนะและผลตภาพทลดลงใน

การทำางานดอยคณคาและขดความสามารถตำาใน

การพฒนาเศรษฐกจ จจขบน ออนแอ เปนกลม

ประชากรทตองไดรบการดแลสนบสนนตองพงพง

และเปนภาระของสงคมและรฐบาลยงความคนเคย

และแนวทางทถอปฏบตกนมายงทำาใหคนในสงคม

ไทยมกระบวนทศนทยดตดกบความเชอเกาๆการ

ทสงคมมมมมองในเชงลบจะเปนอปสรรคตอการ

ดำาเนนนโยบายดานผสงอาย ในทางตรงขามหาก

คนในสงคมมองภาพผสงอายในเชงบวก กจะเหน

ถงมตของคณคาและศกยภาพทงในทางเศรษฐกจ

สงคมโดยความรประสบการณของผสงอายทยงคง

สามารถทำาประโยชนและสงเสรมการพฒนา

ประเทศไดอยางตอเนอง

เปาหมายคอการสอสารสงคมเพอเปลยน

นยามของผสงอายทแตเดมกำาหนดโดยใชอาย 60

ปเปนเกณฑเพยงอยางเดยวมาเปนการขยายอาย

ทใชเปนเกณฑมากกวา60ป (ในเบองตน65ป)

และใหเนนถงคณคาของความสงวย (ตารางท 3)

การมองนยามเชงบวกเพอลบลางหรอลดระดบมโน

ทศนทเปนมายาคตเชงลบลงบางเมอสามารถปรบ

เปลยนนยามกจะนำาไปสการขยายอายการทำางาน

และการสรางการยอมรบของคนในสงคมและผท

เกยวของทจะยอมรบสภาพของแรงงานสงอายได

มากขน

ตารางท 3 การสรางมโนทศนใหมในเรองผสงอาย

ผสงอาย วยอนๆ ในสงคม

• เตรยมความพรอมผสงอายใหสามารถเขาถง

สอสมยใหมในสงคม

• เตรยมความพรอมใหผสงอายมความมนใจและ

เหนคณคาในตนเองโดยอาจมเวทสญจรชนชม

คณคาและความดของผสงอายในระดบตำาบล

ตางๆ เพอใหผสงอายเหนคณคาตนเองและ

สรางความเขาใจสสงคม

• เปลยนทศนคตและกรอบคดใหมตอผสงอาย

• เนนประชากรรนใหมใหเขาใจกระบวนการสง

วยเหนคณคาของผสงอายและเตรยมพรอม

เขาสวยสงอาย

บทสรปและขอเสนอแนะ

การศกษาทผานมาระบชดเจนวาการสราง

เสรมโอกาสและการทำางานใหกบผ สงอาย การ

ขยายอายการทำางานหรออายเกษยณ จะเปน

นโยบายทมความสำาคญอยางยงในอนาคต จงควร

ททกภาคสวนทเกยวของจะไดรวมกนกำาหนด

ทศทางนโยบาย โดยมเปาหมายทสำาคญคอ การ

ขยายอายการทำางานของแรงงานในระบบภาค

เอกชนใหยาวนานขนการปรบปรงหรอปฏรประบบ

บำานาญ/สวสดการสงคมตางๆ ใหครอบคลมและ

เพยงพอสำาหรบการใชชวตอยางมคณภาพในชวง

วยสงอายการสอสารสงคมเพอสรางความรความ

เขาใจโดยมทศทางนโยบายทสำาคญดงน

(1) การกำาหนดกลไกระดบชาตในการการ

ขบเคลอนนโยบาย

(2) การสรางฐานความรความเขาใจและม

สวนรวมของสงคม ตอการขยายอายการทำางาน

หรออายเกษยณ

(3) การสงเสรมโอกาสดานอาชพและการ

ทำางานของผสงอายในสถานประกอบการ

(4) การสงเสรมการมงานทำาของผสงอาย

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 183 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ในพนทชนบท

(5) การปฏรประบบบำานาญแหงชาตให

ครอบคลมและพยงพอโดยปรบเปลยน“เบยยงชพ”

ใหเปน“บำานาญพนฐาน”และมกระบวนการจดการ

ทางนโยบายบำานาญทงระบบ

(6) การทบทวนและแกไขกฎหมายตางๆ

ทเกยวของ

(7) การสอสารสงคมเพอสรางภาพลกษณ

เชงบวกของความเปนผสงอาย

เอกสารอางอง

นงนช และ สายพณ. (2556). รายงานฉบบสมบรณ โครงการการศกษาผลตภาพแรงงานตามอายของ

แรงงานและการทำางานของแรงงานสงอายในภาคอตสาหกรรมการขายสงและขายปลกฯ ภาค

อตสาหกรรมโรงแรมและภตตาคาร และภาคอตสาหกรรมการผลต. มลนธสถาบนวจยและพฒนา

ผสงอายไทย(มส.ผส.)สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

รศรนทรเกรยและคณะ.(2556).รายงานฉบบสมบรณ โครงการ “มโนทศนใหมของนยามผสงอาย: มม

มองเชงจตวทยาสงคม”.มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย(มส.ผส.)สำานกงานกองทน

สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

วรเวศมสวรณระดาและคณะ.(2556).รายงานฉบบสมบรณโครงการวจยผลกระทบดานมหภาคและจลภาค

ของการขยายอายเกษยณ.มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย(มส.ผส.)สำานกงานกองทน

สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

สมรกษรกษาทรพย,ถวลนลใบ,และนงนชอทรวเศษ.(2551).โครงการนำารองศกษาความเหมาะสมใน

การทำางานของแรงงานหลงเกษยณอาย. รายงานการศกษาฉบบสมบรณ เสนอตอสำานกปลด

กระทรวงแรงงาน.

สถาบนวจยประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดล.(2553).“โครงการศกษาเพอหารปแบบการสงเสรม

การมงานทำาแกผสงอายในพนทชนบท”.

อรพนท สพโชคชย และนพวรรณศรเกต. (2556). รายงานฉบบสมบรณโครงการการจดทำาภาพรวมผล

การศกษาและกำาหนดกรอบนโยบาย. มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.)

สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

การจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผลการด�าเนนงานของ

ผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตร

แปรรป

Green Supply Chain Management and Effectiveness of Small and

Medium Enterprises in the Agro-Industry

นลนรตนจนทรนอย1,นาถรพชยมงคล2

NalinratJannoy1,NartrapheeChaimongkol2

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผลของ

การดำาเนนงานและความสมพนธระหวางการจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผลของการ

ดำาเนนงานผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรปโดยมขอบเขต

ดานประชากรไดแกผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

กลมตวอยางคอผประกอบการจำานวน200รายเครองมอทใชในการศกษาคอแบบสอบถามสถต

ทใชในการวเคราะหขอมลไดแกคาเฉลยคารอยละสวนเบยงเบนมาตรฐานและการวเคราะหขอมลแบบ

Paneldataทระดบนยสำาคญทางสถตเทากบ0.05

ผลการศกษาพบวาผลประกอบการมความสมพนธในทศทางเดยวกนกบประสทธผลในการดำาเนน

งานทงการลดตนทนและการเพมผลผลตบคลากรหรอจำานวนการจางงานมความสมพนธในทศทางเดยวกน

กบประสทธผลการดำาเนนงานในการเพมผลผลตการจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอม(greenlogistics)ม

ความสมพนธในทศทางตรงกนขามกบประสทธผลการดำาเนนงานในการลดตนทน และเงนลงทนมความ

สมพนธในทศทางตรงกนขามกบประสทธผลการดำาเนนงานในการเพมผลผลตนอกจากนผลการศกษายง

พบวา ผประกอบการทใชการจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอมสามารถลดตนทนการดำาเนนงานลงได

161,164บาท

ค�าส�าคญ: การจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอม,ประสทธผลของการดำาเนนงาน,ผประกอบการ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม,อตสาหกรรมเกษตรแปรรป

1 นสตระดบปรญญาโท,สาขาการจดการวศวกรรมธรกจคณะบรหารธรกจมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

E-mail:nalinrat_j@mail.rmutt.ac.th2 ผชวยศาสตราจารย,คณะบรหารธรกจมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร1 Graduatestudent,MasterofBusinessEngineerManagement,FacultyofBusinessAdministration,Rajaman-

galaUniversityofTechnologyThanyaburi.E-mail:nalinrat_j@mail.rmutt.ac.th2 AssistantProfessor,RajamangalaUniversityofTechnologyThanyaburi.

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 185 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

Abstract

This research aimed to study the green supply chain management, the operating

effectiveness, and the relationship between the green supply chain management and the

operatingeffectivenessofsmallandmediumenterprisesinAgro-Industry.Thepopulationswere

smallandmediumenterprisesinAgro-Industry.

Thesampleswere200entrepreneursofsmallandmediumenterprisesintheAgro-Industry.

Theinstrumentusedinthestudywasaquestionnaire.Thestatisticsusedfordataanalysiswere

mean,percentage,standarddeviationandpaneldataanalysisatthestatisticalsignificantlevelof

0.05.

The findings were as follows: turnover had a positive relationship with the operating

effectivenessofthecostreductionandproductivity,personnelorthenumberofemploymentshad

a positive relationship with the operating effectiveness of the productivity, green logistic

managementhadanegativerelationshipwiththeoperatingeffectivenessofthecostreduction,

andinvestmenthadanegativerelationshipwiththeoperatingeffectivenessoftheproductivity.

Moreover,theresultsshowedthatentrepreneursusingthegreenlogisticmanagementcouldreduce

theoperatingcostby161,164Baht.

Keywords : Green supply chainmanagement, Operating effectiveness, Small andmedium

enterprise,Agro-Industry

บทน�า

ในป 2015 ประเทศไทยกำาลงจะกาวเขาส

การเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN

EconomicCommunity:AEC)ซงประเทศในกลม

อาเซยนจะกลายเปนเขตการผลตเดยวตลาดเดยว

สามารถเคลอนยายปจจยการผลตไดอยางเสร

สามารถดำาเนนกระบวนการผลตใชทรพยากร ทง

วตถดบ แรงงานมาตรฐาน และกฎระเบยบเดยว

รวมกน สงผลใหแตละประเทศพฒนาเพอเพม

ศกยภาพในการดำาเนนธรกจ โดยปจจยหลกทมง

เนนพฒนาเพอสรางศกยภาพในการแขงขนคอการ

จดการโลจสตกสและหวงโซอปทาน เนองจาก

เปนตนทนหลกในการพฒนาและผลตสนคาโดยใน

ปพ.ศ. 2556ตนทนโลจสตกสของประเทศไทยม

มลคารวม1,835.2พนลานบาทหรอคดเปนสดสวน

เทากบรอยละ 14.2 ของผลตภณฑมวลรวมใน

ประเทศณราคาประจำาป(GDPatCurrentPrices)

ซงมมลคา12,910พนลานบาทโดยมสดสวนลดลง

จากรอยละ14.4ในป2555ดงนนประเทศไทยจง

เรงสงเสรมการลดตนทนโลจสตกสและการปรบปรง

ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสและโซ

อปทานของภาคการผลตรวมถงวสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอม (SMEs) เพอเพมขดความ

สามารถในการแขงขน (รายงานตนทนโลจสตกส

ของประเทศไทย ประจำาป 2557: สำานกงานคณะ

กรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต)

การจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอม

(GreenSupplyChain)เปนการจดการในทกฝาย

โดยมงเนนและใหความสำาคญเกยวกบสงแวดลอม

ควบคกนไปดวยไมวาจะเปนการจดการทางดาน

ของการวางแผนและการจดการในทกๆกจกรรม

186 นลนรตน จนทรนอย, นาถรพ ชยมงคลการจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผล...

ซงมสวนเกยวของในการจดซอจดหากระบวนการ

เปลยนแปลงตางๆ การจดการโลจสตกส และยง

รวมไปถงการประสาน และรวมมอกนระหวาง

สมาชกในโซอปทานหรอผมสวนเกยวของกบธรกจ

ในดานตางๆซงประกอบไปดวย ผขายปจจยการ

ผลตลกคา หรอผ ให บรการลำาดบตางๆ โดย

นอกจากจะใหความสำาคญกบผมสวนเกยวของทาง

ธรกจแลวการจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอม

นนยงมงเนนไปทประสทธผลของการลดผลกระทบ

ในดานตางๆทจะเกดขนไมวาจะเปนมลพษของ

เสย เพอเปนการสรางมาตรการทเปนมตรตอสง

แวดลอมรวมกนตอผ เกยวของในทกสวน โดย

เฉพาะประเทศไทยทเรมหนมาใหความสนใจการจด

การโลจสตกสและโซอปทานเชงสงแวดลอมมากขน

หลงจากทเกดป ญหาทางด านมลพษและส ง

แวดลอม ไมวาจะเปนในสวนของรฐบาล หรอผ

ประกอบการ

อตสาหกรรมเกษตร เปนอตสาหกรรมไทย

ทมความเขมแขงมาก โดยเฉพาะอตสาหกรรม

เกษตรแปรรปทสามารถสรางมลคาเพมใหกบ

ผลผลตภาคการเกษตรรวมไปถงการสงออกไดเปน

อยางด รฐบาลและหนวยงานตางๆ จงใหการ

สนบสนนโดยเฉพาะกลมผประกอบการวสาหกจ

ขนาดกลางและขนาดยอมเพอเพมความแขงแกรง

ในการเขาสตลาดอาเซยนดงนนผประกอบการไทย

จงมความจำาเปนตองเขาใจ วฒนธรรม ประเพณ

รสนยมของกลมประเทศตางๆ ในภมภาค เพอท

จะสามารถขยายตลาดและสามารถเขาถงกลมเปา

หมายอกทงตองสามารถบรหารจดการในเรองของ

การจดการหวงโซอปทานทดใหสามารถแขงขนกบ

ผประกอบการของชาวตางชาตโดยในปพ.ศ.2560

มการคาดการณไว ล วงหนาว ามลค าส งออก

อตสาหกรรมเกษตรแปรรปประเภทอาหารไทยม

แนวโนมจะเพมขนถง2ลานลานบาทอาหารไทย

สงออกไปยง 6 ทวป รวม 222 ประเทศทวโลก

ประเทศไทยไดชอวาเปนประเทศผสงออกอาหาร

ตดอนดบหนงของโลกหลายรายการ นอกจากน

ภาครฐไดมนโยบายผลกดนอาหารไทยสครวโลก

ทำาให สนค าอาหารไทยได รบการพฒนาให

สอดคลองกบตลาดในยคปจจบน (กรมสงเสรม

อตสาหกรรม:2558)

นอกจากนแลวผประกอบการไทยตองมการ

พฒนาระบบการจดการหวงโซอปทานทมศกยภาพ

และมงเนนสงแวดลอมมากขน นนคอการจดการ

หวงโซอปทานเชงสงแวดลอมในธรกจ จากการ

แขงขนทรนแรงทางธรกจในปจจบนไดสงผลให

บรษทตางๆ โดยเฉพาะวสาหกจขนาดกลางและ

ขนาดยอมตองปรบตวเพอความอยรอดและเตบโต

ไดอยางมนคงดวยกลยทธตางๆเชนการลดตนทน

ในการประกอบการการผลตสนคาตวใหมเพอตอบ

สนองความตองการของตลาดอกแนวทางหนงคอ

การเสรมสรางความรวมมอและการเชอมโยง

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม เขาสหวงโซ

อปทานโดยพฒนากระบวนการทางธรกจและการ

ผลตในหวงโซอปทานใหมประสทธภาพเพมขน

สรางคณคา และยกระดบมาตรฐานกระบวนงาน

และผลตภณฑของผประกอบการวสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอม ในหวงโซอปทาน ตงแต

วตถดบตนนำา กลางนำา และปลายนำาทเปนผผลต

ขนสดทายหรอสนคาสำาเรจรป เพอเพมขดความ

สามารถการแขงขนสระดบหวงโซอปทาน

จากแนวคดและขอมลดงกลาวผศกษาจงม

ความสนใจทจะทำาการศกษาเกยวกบการจดการ

หวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผลของ

การดำาเนนงานผประกอบการวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาการจดการหวงโซอปทานเชง

สงแวดลอมของผประกอบการวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

2. เพอศกษาประสทธผลของการดำาเนน

งานผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาด

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 187 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

ยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

3. เพอศกษาความสมพนธระหวาง การ

จดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผล

ของการดำาเนนงานผประกอบการวสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

ขอบเขตการศกษา

ตวแปรทใชในการทำาการศกษาประกอบดวย

ตวแปรอสระคอปจจยพนฐานการดำาเนนธรกจของ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมตวแปรตามคอ

ประสทธผลของการดำาเนนงาน สวนตวแปรหน

ไดแกการจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมโดย

จะใชขอมลจากการเกบขอมลเชงปรมาณในแตละป

เปนระยะเวลา5ป

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรในการวจย เปนผประกอบการ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ของ

อตสาหกรรมเกษตรแปรรป มจำานวนทงสน 321

ราย (สวนสงเสรมและพฒนาการจดการเกษตร

แปรรป สำานกพฒนาอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

กรมสงเสรมอตสาหกรรม)

กลมตวอยางในการวจยคอผประกอบการ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ของ

อตสาหกรรมเกษตรแปรรป จำานวน 200 คน /ผ

ประกอบการโดยใชการสมตวอยางแบบเจาะจง

แบบจ�าลองทใชในการศกษา

แบบจำาลองทใชในการศกษาการจดการหวง

โซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผลของการ

ดำาเนนงานผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและ

ขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

Effectsit = β

0 +β

1TURN

it + β

2PLACE

it +

β3MAN

it + β

4CAP

it+ β

5GL

it +

β6GD

it+β

7GM

it+β

8GC

it+β

9GR

it

+εitโดยท

Effectsit= ประสทธผลการดำาเนนงานของ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรม

เกษตรแปรรปของผประกอบการiในชวงเวลาt

TURNit = ผลประกอบการของวสาหกจ

ขนาดกลางและขนาดยอม ในอตสาหกรรมเกษตร

แปรรปของผประกอบการiในชวงเวลาt

PLACEit = ทำาเลทตง ของวสาหกจ

ขนาดกลางและขนาดยอม ในอตสาหกรรมเกษตร

แปรรปของผประกอบการiในชวงเวลาt

MANit=จำานวนบคลากรของวสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

ของผประกอบการiในชวงเวลาt

CAPit=เงนลงทนของวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรปของ

ผประกอบการiในชวงเวลาt

GLit = ตวแปรหนกรณท วสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอมมการนำาการจดการโลจสตกส

เชงสงแวดลอม (Green Logistics) มาปฏบต ใน

ชวงเวลาtโดย

GLit=1ถาวสาหกจขนาดกลางและขนาด

ยอมมการนำามาปฏบต

GLit= 0 ถาวสาหกจขนาดกลางและขนาด

ยอมไมมการนำามาปฏบต

GDit = ตวแปรหนกรณท วสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอมมการนำาการออกแบบเชงสง

แวดลอม(GreenDesign)มาปฏบตในชวงเวลาt

โดย

GDit=1ถาวสาหกจขนาดกลางและขนาด

ยอมมการนำามาปฏบต

GDit=0ถาวสาหกจขนาดกลางและขนาด

ยอมไมมการนำามาปฏบต

GMit = ตวแปรหนกรณท วสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอมมการนำาการผลตเชงสงแวดลอม

(GreenManufacturing)มาปฏบตในชวงเวลาtโดย

GMit= 1 ถาวสาหกจขนาดกลางและขนาด

ยอมมการนำามาปฏบต

GMit=0ถาวสาหกจขนาดกลางและขนาด

ยอมไมมการนำามาปฏบต

GCit = ตวแปรหนกรณท วสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอมมการนำาการบรโภคเชงสง

188 นลนรตน จนทรนอย, นาถรพ ชยมงคลการจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผล...

แวดลอม(GreenConsumption)มาปฏบตในชวง

เวลาtโดย

GCit=1ถาวสาหกจขนาดกลางและขนาด

ยอมมการนำามาปฏบต

GCit=0ถาวสาหกจขนาดกลางและขนาด

ยอมไมมการนำามาปฏบต

GRit = ตวแปรหนกรณท วสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอมมการนำาการกลบมาใชใหมเชง

สงแวดลอม (GreenRecycling) มาปฏบตในชวง

เวลาtโดย

GRit=1ถาวสาหกจขนาดกลางและขนาด

ยอมมการนำามาปฏบต

GRit=0ถาวสาหกจขนาดกลางและขนาด

ยอมไมมการนำามาปฏบต

εit=คาความคลาดเคลอน(ErrorTerm)

βn=คาสมประสทธ(n=0,1,2,3,...8)

t=ชวงเวลา(ป)

กรอบแนวคด

ประสทธผลของการ

ด�าเนนงาน

1.การลดตนทน

2.การเพมผลผลต

ปจจยพนฐานการ

ด� า เ น น ธ ร ก จ ข อ ง

วสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอม

1.ผลประกอบการ

2.สถานทตง

3.บคลากร

4.เงนลงทน

การจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอม (Green

Supply Chain Management)

1.การจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอม(GreenLogis-

tics)

2.การออกแบบเชงสงแวดลอม(GreenDesign)

3.การผลตเชงสงแวดลอม(GreenManufacturing)

4.การบรโภคเชงสงแวดลอม(GreenConsumption)

5.การนำากลบมาใชใหมเชงสงแวดลอม(GreenRecy-

cling)

การวเคราะหขอมล

ผวจยไดเลอกนำาสถตทใชในการวเคราะห

ขอมลทเหมาะสมกบการวดขอมลและประเภทของ

ตวแปรในการวเคราะหซงมสถตทใชในการทดสอบ

ดงน

1. สถตทใชอธบายรายละเอยดของ

ขอมลไดแกคารอยละคาเฉลย(Mean)

2. การวเคราะหขอมลแบบ Panel data

ตรวจสอบขอมลของตวแปรตางๆทจะนำามา

ศกษาวามลกษณะเปนNon-stationaryหรอไมดวย

วธPanelUnitRootTestดงในตารางท1

ตารางท 1 การตงสมมตฐานและคาสถตทใชในการ

ทดสอบแพเนลยนทรท

วธการ

ทดสอบ

สมมตฐาน

หลกH0

สมมตฐาน

รองH1

คาสถตทใช

ในการ

ทดสอบ

LLC มยนทรท ไมมยนทรท t-Statistic

Breitung มยนทรท ไมมยนทรท Breitung

t-Statistic

Hadri ไมมยนทรท มยนทรท Z-Statistic

IPS มยนทรท ไมมยนทรท W-Statistic

Fisher-

ADF

Fisher-PP

มยนทรท ไมมยนทรท Fisher

Chi-

Square

ทมา :ณญจนาทองนวล(2556)

การทดสอบความนงของขอมลหรอทดสอบ

ยนทรทนนเปนการตรวจสอบวาตวแปรทจะนำามา

ศกษา มความนง (Stationary) หรอความไมนง

(Non-Stationary)เพอเปนการหลกเลยงขอมลทม

คาเฉลย (Mean) และความแปรปรวน (Variable)

ทไมคงทในแตละชวงเวลาทแตกตางกนโดยหากม

ยนทรทแสดงวาขอมลมลกษณะทไมนง จะตอง

ทำาการทดสอบในระดบผลตางทสงขน เมอทำาการ

ทดสอบแพแนลยนทรทของตวแปรแต ละตว

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 189 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

เรยบรอยแลวจากนนจะทำาการพจารณา เปรยบ

เทยบ ผลการทดสอบ โดยในการศกษาครงน ผ

ศกษาจะเลอกผลการทดสอบจากวธทใหผลการ

ทดสอบทดทสด ไดแก วธทใหผลการทดสอบของ

ทกๆตวแปรมอนดบความสำาคญของขอมลอนดบ

เดยวกนคอทอนดบ0หรอI(0)

3. การทดสอบแบบจ�าลองทใชในการ

ศกษา

การประมาณคาแบบจำาลองทมขอสมมตของ

คาคงทและสมประสทธท มความแตกตางกน

สามารถแบงออกเปนการประมาณคาแบบFixed-

Effects Model (วธนสนนษฐานวา ผลของการ

ทดลองหรอTreatmentEffectsทไดจากงานวจย

ตางๆ ทนำามาศกษามคาไมตางกนหรอมคาคงท)

และการประมาณคาแบบRandomEffectsModel

(วธนสนนษฐานวาผลของการทดลองทไดจากงาน

วจยแตละเรองมคาตางกนแตกระจายอยรอบๆคา

เฉลยของผลของการทดลอง) โดยทวไปถาคา I2

นอยกวารอยละ40ใหใชวธFixedEffectsmodel

ถาI2อยระหวางรอยละ40-84ใหใชวธRandom

EffectsmodelแทนแตถาI2มคาตงแตรอยละ85

ขนไปแสดงวามความไมเปนเอกพนธสงมาก ผล

ของการทดลองมความแตกตางกนมากจนไม

สามารถนำามารวมกนไดและไมควรนำามาทำาการ

วเคราะห(มนตรพรยะกล:2556)

วธ Hausman Test

โดยวธการทดสอบสมมตฐานของHausman

(1978) จะทำาการทดสอบสมมตฐานโดย การ

ประมาณคาความแปรปรวนรวมของFixedEffects

และRandomEffectsมคาเทากนคอ(βRE-β

FE

=0)สมมตฐานทใชในการทดสอบไดแก

H0=RandomEffects

H1=Fixed-Effects

ถาผลการทดสอบยอมรบสมมตฐานหลก

ควรทำาการประมาณคาแบบจำาลองในรปแบบ

ของRandomEffectsแตถาผลการทดสอบปฏเสธ

สมมตฐานหลกควรทำาการประมาณแบบจำาลองใน

รปแบบของFixedEffects

ผลการวจย

พบวา ผประกอบการวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอมมปรมาณการผลตสงสด17.92ลาน

ชน และมปรมาณการผลตนอยทสด 211.25 ชน

โดยเฉลยแลวผประกอบการวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอมมปรมาณการผลตเฉลย0.26ลาน

ชนมผลประกอบการสงสด178.12ลานบาทและ

มผลประกอบการนอยทสด 0.012ลานบาท โดย

เฉลยแลวผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและ

ขนาดยอมมผลประกอบการเฉลย6.2ลานบาทม

ตนทนการผลตสงสด150.40ลานบาทและมตนทน

การผลตนอยทสด0.0358ลานบาทโดยเฉลยแลว

ผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมม

ตนทนการผลตเฉลย7.03ลานบาทมทำาเล/สถาน

ทตงในเขตชมชนจำานวน153คน/สถานประกอบ

การคดเปนรอยละ76.50และอยตดบรเวณถนน

ใหญจำานวน139คน/สถานประกอบการคดเปน

รอยละ69.50

การทดสอบพาแนลยนทรท

ผลการทดสอบพาแนลยนทรทของตวแปรท

ใชในการศกษาความสมพนธระหวางตวแปรการ

จดการห วงโซ อปทานเช ง ส งแวดล อม กบ

ประสทธผลของการดำาเนนงานผ ประกอบการ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรม

เกษตรแปรรปโดยกำาหนดใหมคาคงท(Individual

Intercept)พบวาผลการทดสอบของแตละวธมดงน

ผลการทดสอบดวยวธLevin,LinandChu

(LLC)TestทระดบLevelพบวาคาสถตทไดของ

ตวแปรดานบคลากร เงนลงทนการจดการโลจสต

กสเชงสงแวดลอม(GreenLogistics)การผลตเชง

สงแวดลอม (GreenManufacturing) การบรโภค

เชงสงแวดลอม(GreenConsumption)การนำากลบ

190 นลนรตน จนทรนอย, นาถรพ ชยมงคลการจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผล...

มาใชใหมเชงสงแวดลอม (Green Recycling)

ยอมรบสมมตฐานหลกท 0.01 นนคอ ขอมลมยน

ทรทดงนนตวแปรมความไมนงทระดบLevelหรอ

ไมมอนดบความสมพนธของขอมล (Order of

Integration) เทากบ0หรอ I(0)และคาสถตทได

ของตวแปรประสทธผลของการดำาเนนงานการลด

ตนทน และการเพมผลผลต ผลประกอบการ การ

ออกแบบเชงสงแวดลอม(GreenDesign)ปฏเสธ

สมมตฐานหลกทนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.01

กลาวไดวาขอมลไมมยนทรทดงนนตวแปรดงกลาว

มความนงทระดบLevelหรอมอนดบความสมพนธ

ของขอมล(OrderofIntegration)เทากบ0หรอ

I(0)

ผลการทดสอบดวยวธ Breitung Test ท

ระดบLevelพบวาคาสถตทไดของตวแปรบคลากร

เงนลงทน ยอมรบสมมตฐานหลกท 0.01 นนคอ

ขอมลมยนทรทดงนนตวแปรมความไมนงทระดบ

Level หรอไมมอนดบความสมพนธของขอมล

(OrderofIntegration)เทากบ0หรอI(0)และคา

สถตทไดของตวแปรประสทธผลของการดำาเนน

งานการลดตนทนและการเพมผลผลตผลประกอบ

การ การจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอม (Green

Logistics) การออกแบบเชงสงแวดลอม (Green

Design) การผลตเชงสงแวดลอม (GreenManu-

facturing) การบรโภคเชงสงแวดลอม (Green

Consumption) การนำากลบมาใชใหมเชงสง

แวดลอม (Green Recycling) ปฏเสธสมมตฐาน

หลกทนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.01 กลาวไดวา

ขอมลไมมยนทรทดงนนตวแปรดงกลาวมความนง

ทระดบLevelหรอมอนดบความสมพนธของขอมล

(OrderofIntegration)เทากบ0หรอI(0)

ผลการทดสอบดวยวธ Im, Pesaran and

Shin(IPS)TestทระดบLevelพบวาคาสถตทได

ของตวแปรบคลากรเงนลงทนและการนำากลบมา

ใชใหมเชงสงแวดลอม(GreenRecycling)ยอมรบ

สมมตฐานหลกท 0.01 นนคอขอมลมยนทรท ดง

นนตวแปรมความไมนงทระดบ Level หรอไมม

อนดบความสมพนธของขอมล(OrderofIntegra-

tion)เทากบ0หรอI(0)และคาสถตทไดของตวแปร

ประสทธผลของการดำาเนนงานการลดตนทน และ

การเพมผลผลตผลประกอบการการจดการโลจสต

กสเชงสงแวดลอม(GreenLogistics)การออกแบบ

เชงสงแวดลอม (Green Design) การผลตเชงสง

แวดลอม(GreenManufacturing)การบรโภคเชง

สงแวดลอม (Green Consumption) ปฏเสธ

สมมตฐานหลกทนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.01

กลาวไดวาขอมลไมมยนทรทดงนนตวแปรดงกลาว

มความนงทระดบLevelหรอมอนดบความสมพนธ

ของขอมล(OrderofIntegration)เทากบ0หรอ

I(0)

ผลการทดสอบดวยวธ Fisher-Type Test

โดยใชFisher-ADFทระดบLevelพบวาคาสถต

ทไดของตวแปรบคลากรเงนลงทนการจดการโลจ

สตกสเชงสงแวดลอม (Green Logistics) การ

ออกแบบเชงสงแวดลอม(GreenDesign)การนำา

กลบมาใชใหมเชงสงแวดลอม(GreenRecycling)

ยอมรบสมมตฐานหลกท 0.01 นนคอขอมลมยน

ทรทดงนนตวแปรมความไมนงทระดบLevelหรอ

ไมมอนดบความสมพนธของขอมล(OrderofInte-

gration) เทากบ0หรอ I(0)และคาสถตทไดของ

ตวแปรประสทธผลของการดำาเนนงานการลด

ตนทน และการเพมผลผลต ผลประกอบการ การ

ผลตเชงสงแวดลอม(GreenManufacturing)การ

บรโภคเชงสงแวดลอม (Green Consumption)

ปฏเสธสมมตฐานหลกทนยสำาคญทางสถตทระดบ

0.01กลาวไดวาขอมลไมมยนทรทดงนนตวแปรดง

กลาวมความนงทระดบ Level หรอมอนดบความ

สมพนธของขอมล(OrderofIntegration)เทากบ

0หรอI(0)

ผลการทดสอบดวยวธ Fisher-Type Test

โดยใชFisher-PPทระดบLevelพบวาคาสถตท

ไดของตวแปรประสทธผลของการดำาเนนงานการ

เพมผลผลต บคลากร เงนลงทน การผลตเชงสง

แวดลอม(GreenManufacturing)การบรโภคเชง

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 191 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

สงแวดลอม (Green Consumption) ยอมรบ

สมมตฐานหลกท 0.01 นนคอขอมลมยนทรท ดง

นนตวแปรมความไมนงทระดบ Level หรอไมม

อนดบความสมพนธของขอมล(OrderofIntegra-

tion)เทากบ0หรอI(0)และคาสถตทไดของตวแปร

ประสทธผลของการดำาเนนงานการลดตนทน ผล

ประกอบการ การจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอม

(Green Logistics) การออกแบบเชงสงแวดลอม

(Green Design) การนำากลบมาใชใหมเชงสง

แวดลอม (Green Recycling) ปฏเสธสมมตฐาน

หลกทนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.01 กลาวไดวา

ขอมลไมมยนทรทดงนนตวแปรดงกลาวมความนง

ทระดบLevelหรอมอนดบความสมพนธของขอมล

(OrderofIntegration)เทากบ0หรอI(0)

ผลการทดสอบดวยวธHadriTestทระดบ

Level พบวา คาสถตทไดของตวแปรผลประกอบ

การเงนลงทนการจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอม

(Green Logistics) การออกแบบเชงสงแวดลอม

(GreenDesign)การผลตเชงสงแวดลอม(Green

Manufacturing)การบรโภคเชงสงแวดลอม(Green

Consumption) การนำากลบมาใชใหมเชงสง

แวดลอม (Green Recycling) ยอมรบสมมตฐาน

หลกท0.01นนคอขอมลมยนทรทดงนนตวแปรม

ความไมนงทระดบ Level หรอไมมอนดบความ

สมพนธของขอมล(OrderofIntegration)เทากบ

0หรอI(0)และคาสถตทไดของตวแปรประสทธผล

ของการดำาเนนงานการลดตนทน และการเพม

ผลผลต สถานทตงในชมชน/เมอง สถานทตงตด

ถนนใหญบคลากรเงนปฏเสธสมมตฐานหลกทนย

สำาคญทางสถตทระดบ0.01กลาวไดวาขอมลไมม

ยนทรท ดงนน ตวแปรดงกลาวมความนงทระดบ

Levelหรอมอนดบความสมพนธของขอมล(Order

ofIntegration)เทากบ0หรอI(0)

การประมาณคาแบบจ�าลอง

การประมาณคาแบบจ�าลองดวยวธ

Fixed Effects

แบบจ�าลองท 1 ประสทธผลของการ

ด�าเนนงานการลดตนทน

ผลการประมาณคาดวยวธ Fixed Effects

Model ของแบบจำาลองท 1 ประสทธผลของการ

ดำาเนนงานการลดตนทนพบวาตวแปรผลประกอบ

การ และการจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอม

(Green Logistics) มนยสำาคญทางสถตทระดบ

0.01, 0.05 และ 0.10 ดงนน จงมอทธพลตอ

ประสทธผลของการดำาเนนงานการลดตนทนของ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรม

เกษตรแปรรป กลาวคอ ผลประกอบการ มการ

เปลยนแปลงไป1บาทจะทำาใหประสทธผลของการ

ดำาเนนงานการลดตนทนของวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอม ในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

เปลยนแปลงไป0.202บาทในทศทางเดยวกนและ

การจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอม (Green

Logistics)มการใชเพมขนจะทำาใหประสทธผลของ

การดำาเนนงานการลดตนทนของวสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

เปลยนแปลงไป 152,463.20บาท ในทศทางตรง

กนขาม

แบบจ�าลองท 2 ประสทธผลของการ

ด�าเนนงานการเพมผลผลต

ผลการประมาณคาดวยวธ Fixed Effects

Model ของแบบจำาลองท 2 ประสทธผลของการ

ดำาเนนงานการเพมผลผลต พบวา ตวแปรผล

ประกอบการ บคลากร และเงนลงทนมนยสำาคญ

ทางสถตทระดบ0.01,0.05และ0.10ดงนนจงม

อทธพลตอประสทธผลของการดำาเนนงานการเพม

ผลผลตของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมใน

อตสาหกรรมเกษตรแปรรป กลาวคอ ผลประกอบ

การ มการเปลยนแปลงไป 1 บาท จะมผลทำาให

ประสทธผลของการดำาเนนงานการเพมผลผลตของ

192 นลนรตน จนทรนอย, นาถรพ ชยมงคลการจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผล...

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรม

เกษตรแปรรปเปลยนแปลงไป0.013ชนในทศทาง

เดยวกนและบคลากรมการเปลยนแปลงไป1คน

จะทำาใหประสทธผลของการดำาเนนงานการเพม

ผลผลตของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมใน

อตสาหกรรมเกษตรแปรรป เปลยนแปลงไป

3,507.35 ชน ในทศทางเดยวกน และเงนลงทนม

การเปลยนแปลงไป1บาทจะทำาใหประสทธผลของ

การดำาเนนงานการเพมผลผลตของวสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

เปลยนแปลงไป0.001ชนในทศทางตรงกนขาม

จากแบบจำาลองทงสองแบบ จะเหนไดวา

แบบจำาลองท1ประสทธผลของการดำาเนนงานการ

ลดตนทนมความนาสนใจมากกวาเนองจากผลของ

การประมาณคาพบวาเมอผลประกอบการเพมขน

1บาทสงผลใหตนทนเพมขน0.220บาทและเมอ

มการนำาการจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอม

(GreenLogistics)มาใชเพมขน1หนวยสามารถ

ลดตนทนไดถง152,463.20บาท

การประมาณคาแบบจ�าลองดวยวธ Ran-

dom Effects

แบบจ�าลองท 1 ประสทธผลของการ

ด�าเนนงานการลดตนทน

ผลการประมาณคาดวยวธRandomEffects

ของแบบจำาลองท 1 ประสทธผลของการดำาเนน

งานการลดตนทน พบวา ตวแปรผลประกอบการ

และการจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอม (Green

Logistics)มนยสำาคญทางสถตทระดบ0.01,0.05

และ 0.10 ดงนน จงมอทธพลตอประสทธผลของ

การดำาเนนงานการลดตนทนของวสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

กลาวคอผลประกอบการมการเปลยนแปลงไป1

บาทจะทำาใหประสทธผลของการดำาเนนงานการลด

ตนทนของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ใน

อตสาหกรรมเกษตรแปรรปเปลยนแปลงไป0.344

บาทในทศทางเดยวกนและการจดการโลจสตกส

เชงสงแวดลอม(GreenLogistics)มการใชเพมขน

จะทำาใหประสทธผลของการดำาเนนงานการลด

ตนทนของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ใน

อตสาหกรรมเกษตรแปรรป เปลยนแปลงไป

161,164บาทในทศทางตรงกนขาม

แบบจ�าลองท 2 ประสทธผลของการ

ด�าเนนงานการเพมผลผลต

ผลการประมาณคาดวยวธRandomEffects

ของแบบจำาลองท 2 ประสทธผลของการดำาเนน

งานการเพมผลผลตพบวาตวแปรผลประกอบการ

บคลากรและเงนลงทนมนยสำาคญทางสถตทระดบ

0.01, 0.05 และ 0.10 ดงนน จงมอทธพลตอ

ประสทธผลของการดำาเนนงานการเพมผลผลตของ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรม

เกษตร แปรรป กลาวคอ ผลประกอบการ มการ

เปลยนแปลงไป1บาทจะทำาใหประสทธผลของการ

ดำาเนนงานการเพมผลผลต ของวสาหกจขนาด

กลางและขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

เปลยนแปลงไป0.016ชนในทศทางเดยวกนและ

บคลากร มการเปลยนแปลงไป 1 คน จะทำาให

ประสทธผลของการดำาเนนงานการเพมผลผลตของ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรม

เกษตรแปรรป เปลยนแปลงไป 3,713.004 ชนใน

ทศทางเดยวกนและเงนลงทนมการเปลยนแปลง

ไป 1 บาท จะทำาใหประสทธผลของการดำาเนน

งานการเพมผลผลต ของวสาหกจขนาดกลางและ

ขนาดย อม ในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป

เปลยนแปลงไป0.001ชนในทศทางตรงกนขาม

จากแบบจำาลองทงสองแบบ จะเหนไดวา

แบบจำาลองท1ประสทธผลของการดำาเนนงานการ

ลดตนทนมความนาสนใจมากกวาเนองจากผลของ

การประมาณคาพบวาเมอผลประกอบการเพมขน

1บาทสงผลใหตนทนเพมขน0.344บาทและเมอ

มการนำาการจดการโลจสตกส เชงสงแวดลอม

(GreenLogistics)มาใชเพมขน1หนวยสามารถ

ลดตนทนไดถง161,164บาท

จากแบบจำาลองทง2Modelแสดงใหเหนวา

ถงแมจะมสมมตฐานทแตกตางกน แตจากผลทได

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 193 ปท 36 ฉบบท 1 มกราคม - กมภาพนธ พ.ศ.2560

แสดงใหเหนวาเครองหมายβทSignificantไมตาง

กนหรอแตกตางตางกนเพยงเลกนอยทตวเลขนน

แสดงใหเหนวาผลทไดจากการศกษามความนาเชอ

ถอไดพอสมควร

การประมาณคาแบบจ�าลองเพอท�าการ

ทดสอบหารปแบบจ�าลองระหวาง Fixed

Effects หรอ Random Effects

พบวาการประมาณคาแบบจำาลองในรปแบบ

RandomEffectsมความเหมาะสมมากทสดซงผล

การทดสอบพบวาแบบจำาลองท1คาProb.มคา

เทากบ0.8169ซงมากกวาระดบนยสำาคญท0.01

แสดงวา ยอมรบสมมตฐานหลก หมายความวา

แบบจำาลองท 1 การประมาณคาแบบจำาลองในรป

แบบ Random Effects มความเหมาะสมและม

ประสทธภาพสวนแบบจำาลองท2คาProb.มคา

เทากบ0.0000ซงนอยกวาระดบนยสำาคญท0.01

แสดงวาปฏเสธสมมตฐานหลก

สรปผลการวจย

จากผลการศกษาการจดการหวงโซอปทาน

เชงสงแวดลอมกบประสทธผลของการดำาเนนงาน

ผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม

ในอตสาหกรรมเกษตรแปรรปพบวาผลประกอบ

การ และการจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอม

(Green Logistics) มอทธผลตอประสทธผลการ

ดำาเนนงาน โดยผลประกอบการมความสมพนธใน

ทศทางเดยวกนและมคาระดบนยสำาคญ0.01กบ

ประสทธผลการดำาเนนงานของวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอมในอตสาหกรรมเกษตรแปรรป ทง

การลดตนทนและการเพมผลผลต ซงแสดงวาผล

ประกอบการเพมขนสงผลตอประสทธผลการ

ดำาเนนงานของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม

ในอตสาหกรรมเกษตรแปรรปเพมขน การจดการ

โลจสตกสเชงสงแวดลอม (Green Logistics) ม

ความสมพนธในทศทางตรงกนขามและมคาระดบ

นยสำาคญ0.10กบประสทธผลการดำาเนนงานของ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในอตสาหกรรม

เกษตรแปรรป ในการลดตนทน ซงแสดงวาหากม

การใชการจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอม(Green

Logistics) เพมมากขนสงผลตอประสทธผลการ

ดำาเนนงานของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม

ในอตสาหกรรมเกษตรแปรรปในการลดตนทนลด

ลงซงแสดงวาการใชการจดการโลจสตกสเชงสง

แวดลอมสงผลใหประสทธผลในการลดตนทนการ

ดำาเนนงานลงได161,164บาท

เมอพจารณาผลการศกษาจะเหนไดวากลมผ

ประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมใน

อตสาหกรรมเกษตรแปรรปทมการนำาการจดการหวง

โซอปทานเชงสงแวดลอมเขามาใชนนชวยใหสามารถ

ลดตนทนและเพมปรมาณการผลตโดยเฉพาะการใช

การจดการโลจสตกสเชงสงแวดลอมซงมสวนชวยลด

ตนทนการผลตไดสงถง161,164บาทอตสาหกรรม

เกษตรแปรรปเปนอตสาหกรรมทมความสำาคญตอ

เศรษฐกจไทย โดยมลคาการผลตอาหารของไทยม

สดสวนสงสดในภาคการผลตซงสถานประกอบการ

อตสาหกรรมเกษตรแปรรปสวนใหญจะเปนโรงงาน

ขนาดกลางและขนาดยอม(SMEs)โดยปญหาทพบ

สวนใหญเปนเรองของตนทนของวตถดบและแรงงาน

ดงนนหากอตสาหกรรมนมการใชการจดการหวงโซ

อ ปทานเช งส ง แวดล อมท ส ามารถช วย เพ ม

ประสทธผลการดำาเนนงาน โดยสามารถลดตนทน

และเพมปรมาณการผลตไดอยางมศกยภาพยอมสง

ผลตอภาวะเศรษฐกจของอตสาหกรรมโดยการเพม

สดสวนมลคาการผลตและสงออกสนคาตลอดจนลด

ป รมาณการนำ า เ ข า ส นค าห ร อว ต ถ ดบของ

อตสาหกรรมเกษตรแปรรป

ขอเสนอแนะทไดจากการวจย

1. สามารถนำาไปประยกตใชในการดำาเนน

งานเพอลดตนทนและสามารถเพมผลผลตไดอยาง

มศกยภาพ ตลอดจนสงผลใหผ ประกอบการม

ประสทธผลในการดำาเนนงานเพมขนอยางตอเนอง

194 นลนรตน จนทรนอย, นาถรพ ชยมงคลการจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอมกบประสทธผล...

2. การศกษาคร ง น ผลการศกษาเป น

ลกษณะของภาพรวมของการจดการหวงโซอปทาน

เชงสงแวดลอมทสงผลตอประสทธผลการดำาเนนงาน

ดงนนการศกษาเชงลกของการใชแนวคดการจดการ

หวงโซอปทานเชงสงแวดลอมแตละตวแปรทสงผล

ตอประสทธผลการดำาเนนงานโดยตรงเพอสามารถ

ทราบและนำาไปประยกตใชในการดำาเนนงานไดม

ประสทธภาพของผประกอบการตลอดจนสงผลกระ

ทบถงสดสวนการลดตนตนทนและเพมผลผลตใน

อตสาหกรรมเกษตรแปรรปของประเทศไทย

3. การศกษาในอนาคตสามารถทำา การ

ศกษาเกยวกบการจดการหวงโซอปทานเชงสง

แวดลอมในอตสาหกรรมอน หรอกบผประกอบกา

รอนๆนอกจากผประกอบการวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดย อม เพอศกษาถงความสมพนธ

ประสทธภาพประสทธผลในการใชการจดการหวง

โซอปทานเชงสงแวดลอมตลอดจนผลกระทบทได

รบจากการนำาการจดการหวงโซอปทานเชงสง

แวดลอมไปใช

เอกสารอางอง

กรมสงเสรมอตสาหกรรม.(2558).รายงานประจำาป 2558.กรงเทพฯ:กระทรวงอตสาหกรรม.

ณญจนาทองนวล.(2556).การวเคราะหศกยภาพการคาระหวางประเทศของไทยกบอาเซยน. (วทยานพนธ

ปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต).เชยงใหม:บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเชยงใหม.

ธนพล วเชยรปญญาและนลวรรณชมฤทธ. (2552).การศกษาการจดการหวงโซอปทานเชงสงแวดลอม

ของอตสาหกรรมเหลกทอ.(วทยานพนธปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต).กรงเทพฯ:บณฑต

วทยาลยมหาวทยาลยกรงเทพ.

นพรจธรรมจโรจและคณะ.(2555). องคกรทยงยนดวยการบรหารจดการหวงโซอปทานสเขยว.เอกสาร

การประชมวชาการขายงานวศวกรรมอตสาหการ;17-19ตลาคม2555.เพชรบร.1878-1886.

มนตรพรยะกล.(2556).Panel Data Analysis.วารสารรามคำาแหง สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย.

30(2):41-54

สำานกคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2557). ตนทนโลจสตกสของประเทศไทย.

รายงานตนทนโลจสตกสของประเทศไทยประจำาป 2557.กรงเทพฯ:กระทรวงอตสาหกรรม.1-3.

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

หลกเกณฑและค�าแนะน�าส�าหรบผนพนธ บทความ หรอ บทความวจย

(Instructions for the Authors)

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม มนโยบายในการสงเสรม

เผยแพรผลงานวชาการและงานวจยทมคณคาตอการพฒนาองคความรทางวชาการ และเปนสอกลาง

แลกเปลยนความคดเหนเชงวชาการโดยครอบคลมวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรการศกษา

ศลปกรรมดนตรสถาปตยกรรมภาษาวรรณกรรมกำาหนดการตพมพปละ6ฉบบออกราย2เดอนคอ

เลม1มกราคม–กมภาพนธ/เลม2มนาคม–เมษายน/เลม3พฤษภาคม–มถนายน/เลม4กรกฎาคม

–สงหาคม/เลม5กนยายน–ตลาคมและเลม6พฤศจกายน–ธนวาคมโดยรปแบบผลงานทวารสาร

จะรบพจารณาม3ประเภทคอบทความทวไปบทความวจยและบทวจารณหนงสอบทความวชาการ

และบทความวจยทจะนำามาตพมพในวารสารมหาวทยาลยมหาสารคามนจะตองไดรบการตรวจสอบทาง

วชาการ(Peerreview)ซงปกตจะมDoubleBlind(ผพจารณา2คน)หรอTripleBlind(ผพจารณา3คน)

ทงภายในและภายนอกมหาวทยาลยเพอใหวารสารมคณภาพในระดบมาตรฐานสากลและนำาไปอางองได

ผลงานทสงมาตพมพ จะตองมสาระ งานทบทวนความรเดมและเสนอความรใหมททนสมยรวมทงขอคด

เหนทเกดประโยชนตอผอาน ผลงานไมเคยถกนำาไปตพมพเผยแพรในวารสารอนใดมากอนและไมไดอย

ในระหวางการพจารณาลงวารสารใดๆการเตรยมตนฉบบทจะมาลงตพมพควรปฏบตตามคำาแนะนำาดงน

การเตรยมตนฉบบส�าหรบบทความและบทความวจย

1. ภาษา เปนภาษาไทยหรอองกฤษกไดถาเปนภาษาไทยใหยดหลกการใชคำาศพทหรอการ

เขยนทบศพทใหยดหลกของราชบณฑตยสถานพยายามหลกเลยงการใชภาษาองกฤษในขอความยกเวน

กรณจำาเปนศพทภาษาองกฤษทปนไทยใหใชตวเลกทงหมดยกเวนชอเฉพาะซงตองขนตนดวยตวอกษร

ใหญถาเปนภาษาองกฤษควรใหผเชยวชาญในภาษาองกฤษตรวจสอบความถกตองกอนทจะสงตนฉบบ

2. ขนาดของตนฉบบพมพหนาเดยวบนกระดาษสนขนาดเอ4(216x279มม.)ควรเวน

ระยะหางจากขอบกระดาษดานบนและซายมออยางนอย40มม.(1.5นว)ดานลางและขวามออยางนอย

25มม.(1นว)พมพดวยโปรแกรมไมโครซอฟทเวรดดวยรปแบบอกษรbrowalliaNew

3. จ�านวนหนาบทความและบทความวจยไมควรเกน 12 หนา

4. การสงผลงาน online สามารถเขาไปดรายละเอยดทwww.journal.msu.ac.th

การเรยงล�าดบเนอหา

1. บทความวจย

1.1 ชอเรอง (title)ควรสนกะทดรดและสอเปาหมายหลกของการศกษาวจยไมใชคำายอ

ความยาวไมควรเกน100ตวอกษรชอเรองตองมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษโดยใหนำาชอเรองภาษา

ไทยขนกอน

1.2 ชอผนพนธและทอย ใหมทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ และระบตำาแหนงทาง

วชาการหนวยงานหรอสถาบนทอยและE-mailของผนพนธเพอใชตดตอเกยวกบตนฉบบและบทความ

ทตพมพแลว

1.3 บทคดยอ (abstract)ใหมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษเปนเนอความยอทอานแลว

เขาใจงายโดยเรยงลำาดบความสำาคญของเนอหาเชนวตถประสงควธการศกษาผลงานและการวจารณ

อยางตอเนองกนไมควรเกน250คำาหรอ15บรรทดไมควรมคำายอใหบทคดยอภาษาไทยขนกอนภาษา

องกฤษ

1.4 ค�าส�าคญหรอค�าหลก (keywords) ใหระบทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ ใสไว

ทายบทคดยอของแตละภาษา

1.5 บทน�า (introduction)เปนสวนของเนอหาทบอกความเปนมาและเหตผลนำาไปสการ

ศกษาวจยใหขอมลทางวชาการพรอมทงจดมงหมายทเกยวของอยางคราวๆและมวตถประสงคของการ

ศกษาและการวจยนนดวย

1.6 วธการศกษา ใหระบรายละเอยดวสด อปกรณ สงทนำามาศกษา จำานวนลกษณะ

เฉพาะของตวอยางทศกษาตลอดจนเครองมอและอปกรณตางๆทใชในการศกษา อธบายวธการศกษา

หรอแผนการทดลองทางสถตการสมตวอยางวธการเกบขอมลและวธการวเคราะหขอมล

1.7 ผลการศกษา (results)แจงผลทพบตามลำาดบหวขอของการศกษาวจยอยางชดเจน

ไดใจความถาผลไมซบซอนไมมตวเลขมากควรใชคำาบรรยายแตถามตวเลขมากตวแปรมากควรใชตาราง

แผนภมแทน ไมควรมเกน 5 ตารางหรอแผนภม ควรแปรความหมายและวเคราะหผลทคนพบ และสรป

เปรยบเทยบกบสมมตฐานทตงไว

1.8 วจารณและสรปผล ( discussion and conclusion ) ชแจงวาผลการศกษาตรงกบ

วตถประสงคของการวจยหรอแตกตางไปจากผลงานทมผรายงานไวกอนหรอไมอยางไรเหตผลใดจงเปน

เชนนนและมพนฐานอางองทเชอถอไดและใหจบดวยขอเสนอแนะทจะนำาผลการวจยไปใชประโยชนหรอ

ทงประเดนคำาถามการวจยซงเปนแนวทางสำาหรบการวจยตอไป

1.9 ตาราง รป รปภาพ และแผนภม ควรคดเลอกเฉพาะทจำาเปนและตองมคำาอธบาย

สนๆแตสอความหมาย ไดสาระครบถวน ในกรณทเปนตารางคำาอธบายตองอยดานบน ในกรณทเปน

รปภาพหรอแผนภมคำาอธบายอยดานลาง

1.10 กตตกรรมประกาศ ระบสนๆวาไดรบการสนบสนนทนวจยและความชวยเหลอจาก

องคกรใดหรอใครบาง

1.11 เอกสารอางอง ( references) สำาหรบการพมพเอกสารอางอง ทงเอกสารอางองท

เปนภาษาไทยและภาษาองกฤษโดยมหลกการทวไปคอเอกสารอางองตองเปนทถกตพมพและไดรบการ

ยอมรบทางวชาการ ไมควรเปนบทคดยอ และไมใชการตดตอสอสารระหวางบคคลถายงไมไดถกตพมพ

ตองระบวารอการตพมพ(inpress)

2. บทความทวไป

2.1 ชอเรอง

2.2 ผแตง

2.3 บทคดยอ

2.4 คำาสำาคญ

2.5 บทนำา

2.6 เนอหา

2.7 บทสรป

2.8 เอกสารอางอง

3. บทวจารณหนงสอ

3.1 ขอมลทางบรรณานกรม

3.2 ชอผวจารณ

3.3 บทวจารณ

เอกสารอางอง

ใชรปแบบการอางอง (APA Style)

การเขยนเอกสารอางอง

ก. กรณทเปนรายงานวจยมรปแบบและการเรยงลำาดบดงน:ชอผเขยน(ในกรณภาษาไทย

ใชชอและนามสกลและในกรณภาษาองกฤษใชนามสกลและชอ).ปทพมพ.ชอเรอง.ชอยอของวารสาร.

เลมทพมพ ฉบบทพมพ: เลขหนาแรกถงหนาสดทายของเรอง. ในกรณทมผเขยนมากกวา 6 คน ใหใส

รายชอผเขยนทง6คนแรกแลวตามดวยคำาวา“และคณะ”หรอ“etal”

ตวอยาง

อมรรตนจงสวสตงสกล,ลดดาเหมาะสวรรณ.(2002).Evidencedbasedmaillardreeaction:focus-

ingonparenteralnutrition.วารสารโภชนบำาบด. 13(1):3-11

VegaKJ,PinaI,KrevakyB.(1996).Hearttransplantationisassociatediswithanincreaserisk

forpancreatobiliarydiseases. Ann Intern Med.124(11):980-3

ข. กรณทเปนหนงสอมรปแบบและการเรยงลำาดบเหมอนเอกสารอางองทเปนรายงานวจย

(ในขอก.)ยกเวนใชชอหนงสอเมองทพมพ:สำานกพมพแทนชอยอวารสาร

ตวอยาง

วญญมตรานนท.(2538).พยาธกายวภาค.กรงเทพ:โอเอสพรนตงเฮาส.629-78.

RingsvenMK,BondD.(1996).Gerontology and leadership skills for nureses.2nded.Albany(NY)

:DelmarPublishers.100-25.

ค. กรณทเปนรายงานการประชมและสมมนามรปแบบการเรยงลำาดบคอชอผแตง.ปท

พมพ.ชอเอกสารรวมเรองทไดจากรายงานการประชม.วนเดอนปทจด:สถานทจด:สำานกพมพหรอ

ผจดพมพ.เลขหนา.

ตวอยาง

ณฐนนทสนชยพานช,วราภรณจรรยาประเสรฐ,ยพนรงเวชวฒวทยา,มนตชลนตพน,สาธตพทธ

พพฒนขจร.(2542).เภสชกรพฒนาเพอการพงพาตนเอง.รายงานการประชมวชาการเภสชกรรม

ประจำาป 2542 ของเภสชกรรมสมาคมแหงประเทศไทย;24-26มนาคม2542.กรงเทพมหานคร

:เภสชกรรมสมาคมแหงประเทศไทย.89-105.

KimmuraJ.ShibasakiH,editors.(1996). Proceeding of 10yh International Congress of EMG and/

Clinical Neurophysilogy;15-16Oct1995;KyotoJapan.Amsterdam:

Eelsevier.80-90.

ง. กรณเปนวทยานพนธมรปแบบการเรยงลำาดบคอชอผแตง.ปทพมพ.ชอวทยานพนธ.

สถาบนทพมพ:ชอสถาบนการศกษา

ตวอยาง

อมพร ณรงคสนต.(2541). การใชยาเจนตามยซนวนละครงเปรยบเทยบกบวนละสองครงในทารก

แรกเกดไทย.(วทยานพนธปรญญาเภสชศาสตรมหาบณฑต).กรงเทพมหานคร:บณฑตวทยาลย

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

KaplanSJ.(1995).Post-hospital home health care: the elderly ,s access and uutilization [disser-

tayion].St.Louis(MO):WashingtonUniv.

ตวอยาง

จ. กรณทเปนบทความในหนงสอพมพ มรปแบบและการเรยงลำาดบเหมอนเอกสารอางอง

ทเปนรายงานวจย(ในขอ11.1.1.ก)

ตวอยาง

LeeG.(1996).Hospitalzationtiedtoozonepollution:studyestimtes50,000admissionsannually.

The Washington Post Jun21.5.

ฉ. กรณทเปนหนงสออเลกทรอนกส มรปแบบและการเรยงลำาดบคอชอผแตง.ปทพมพ

ชอเรอง.ชอวารสาร ( ปเดอนวนทอางองถง)เลมท(ฉบบท):ไดมาจากชอwebsite

ตวอยาง

MorseSS.(1995).Factorsintheemergenceofinfactiousdisease. Emerg Infect Dis [cited1996

Jun5];1(1):Availablefrom:URL//www.Cdc.gov/ncidod/Eid.htm

พมพท : หจก.โรงพมพคลงนานาวทยา โทร.043-328589-91 แฟกซ 043-328592

ใบสมครสมาชกวารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยมหาสารคาม

โปรดกรอกรายละเอยดในใบสมครดงตอไปน

วนท............เดอน........................พ.ศ………………

ชอ–นามสกล………………………………………………………………….………………..…

ทอยบานเลขท........หมท........ถนน.............................แขวง/ตำาบล.....……อำาเภอ.…….…..….

จงหวด………………......………รหสไปรษณย……………..……โทรศพท..............................

โทรสาร…………………...………………E–mail…….…………..………………….......……

หนวยงาน………………….....…………สถานททำางาน…………………...…………….………

ถนน……………………..…......แขวง/ตำาบล.………...…………อำาเภอ....................................

จงหวด…………….…รหสไปรษณย………โทรศพท...............................โทรสาร……………..…

มประสงคใหออกใบเสรจในนาม(โปรดระบ)................................................................................

สมครเปนสมาชกรายป6ฉบบคาสมาชก240บาท

สมครเปนสมาชกสองป12ฉบบคาสมาชก480บาท

ทานสามารถสงจายธนาณตหรอตวแลกเงนสงจายปณ.ทาขอนยาง00033ในนาม:

นางฉววรรณอรรคะเศรษฐงงานวารสารกองสงเสรมการวจยและบรการวชาการ

มหาวทยาลยมหาสารคามตำาบลขามเรยงอำาเภอกนทรวชยจงหวดมหาสารคาม44150