1

2

ชดวชา ลกเสอ กศน.

รหสรายวชา สค12025

รายวชาเลอกบงคบ ระดบประถมศกษา

ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

3

ค าน า ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 รายวชาเลอกบงคบ ระดบประถมศกษา ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ประกอบดวยเนอหาเกยวกบลกเสอกบการพฒนา การลกเสอไทย การลกเสอโลก คณธรรมจรยธรรมของลกเสอ วนย และความเปนระเบยบเรยบรอย ลกเสอ กศน.กบการพฒนา ลกเสอ กศน.กบจตอาสาและการบรการ การเขยนโครงการเพอพฒนาชมชนและสงคม ทกษะลกเสอ ความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ การปฐมพยาบาล การเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย และการฝกปฏบตการเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย และชดวชาน มวตถประสงคเพอใหผเรยนสามารถน าสงทไดเรยนรเปนเครองมอทส าคญในการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชนและสงคมใหเปนผทมคณภาพ เปนผน าและผตามทด มคณธรรม มระเบยบวนย รจกเสยสละ สรางความสามคค บ าเพญตนใหเปนประโยชนตอผอน สามารถด ารงตนอยในสงคมไดอยางมความสข ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ขอขอบคณผ เชยวชาญเนอหา ทใหการสนบสนนองคความร เพอประกอบการน าเสนอเนอหา รวมทง ผเกยวของในการจดท าชดวชา หวงเปนอยางยงวาชดวชานจะเกดประโยชนตอผเรยน กศน. และน าไปสการปฏบตอยางเหนคณคาตอไป

ส านกงาน กศน.

มถนายน 2561

4

ค าแนะน าการใชชดวชา ลกเสอ กศน.

ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 รายวชาเลอกบงคบ ระดบประถมศกษาตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ประกอบดวยเนอหา 2 สวนคอ สวนท 1 ชดวชา ประกอบดวย โครงสรางของชดวชา โครงสรางของหนวยการเรยนร เนอหา และกจกรรมเรยงล าดบตามหนวยการเรยนร สวนท 2 สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ประกอบดวย แบบทดสอบกอนเรยน กจกรรมการเรยนร แบบทดสอบหลงเรยน เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน เฉลย/แนวค าตอบกจกรรมเรยงล าดบตามหนวยการเรยนร วธการใชชดวชา ใหผเรยนด าเนนการตามขนตอน ดงน 1. ศกษารายละเอยดโครงสรางชดวชาโดยละเอยด เพอใหผ เรยนทราบวา ตองเรยนรเนอหาในเรองใดบางในชดวชาน

2. วางแผนเพอก าหนดระยะเวลาและจดเวลาทผเรยนมความพรอมจะศกษา ชดวชาเพอใหสามารถศกษารายละเอยดของเนอหาไดครบทกหนวยการเรยนร พรอมท ากจกรรมตามทก าหนดใหทนกอนสอบปลายภาค

3. ท าแบบทดสอบกอนเรยนของชดวชาตามทก าหนดเพอทราบพนฐานความรเดมของผเรยน โดยใหท าลงในสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชาลกเสอ กศน. และตรวจสอบค าตอบจากเฉลยแบบทดสอบทายเลม

4. ศกษาเนอหาในชดวชาของแตละหนวยการเรยนรอยางละเอยดใหเขาใจ ทงในชดวชาและสอประกอบ (ถาม) และท ากจกรรมทก าหนดไวใหครบถวน

5. เมอท าแตละกจกรรมเรยบรอยแลวผเรยนสามารถตรวจสอบค าตอบไดจากแนวตอบ/เฉลยทายเลมของสมดบนทกกจกรรมการเรยนร หากผเรยนยงท ากจกรรมไมถกตองใหผเรยนกลบไปทบทวนเนอหาสาระในเรองนน ๆ ซ าจนกวาจะเขาใจ

5

6. เมอศกษาเนอหาสาระครบทกหนวยการเรยนรแลวใหผเรยนท าแบบทดสอบ

หลงเรยนและตรวจสอบค าตอบจากเฉลยทายเลม วาผเรยนสามารถท าแบบทดสอบไดถกตอง ทกขอหรอไมหากขอใดยงไมถกตองใหผเรยนกลบไปทบทวนเนอหาสาระในเรองนนใหเขาใจ อกครง

ขอแนะน า ผเรยนควรท าแบบทดสอบหลงเรยนใหไดคะแนนมากกวาแบบทดสอบ กอนเรยน และควรไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ของแบบทดสอบทงหมด เพอใหมนใจวา จะสามารถสอบปลายภาคผาน

7. หากผเรยนไดศกษาเนอหาและท ากจกรรมแลวยงไมเขาใจ ผเรยนสามารถสอบถามและขอค าแนะน าไดจากครหรอคนควาจากแหลงการเรยนรอน ๆ เพมเตมได

8. ในการเรยนรชดวชาลกเสอ กศน. เลมน จะเนนการเรยนรเนอหาและปฏบตกจกรรมดวยตนเอง สวนการฝกทกษะประสบการณจะมงเนนในการปฏบตกจกรรมระหวาง เขาคายลกเสอ เพอทดสอบความถกตองในการปฏบตแตละกจกรรม หมายเหต : การท าแบบทดสอบกอนเรยน แบบทดสอบหลงเรยน และท ากจกรรมทายเรองในแตละหนวยการเรยนร ใหผเรยนตอบค าถาม โดยเขยนลงในสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา การศกษาคนควาเพมเตม ผเรยนอาจศกษาหาความรเพมเตมไดจากแหลงเรยนรอน ๆ ทเผยแพรความร ในเรองทเกยวของและศกษาจากผร เปนตน การวดผลสมฤทธทางการเรยน ผเรยนตองวดผลสมฤทธทางการเรยนดงน

1. ระหวางภาค วดผลจากการท ากจกรรมหรองานทไดรบมอบหมาย ระหวางเรยน

2. ปลายภาค วดผลจากการท าขอสอบวดผลสมฤทธปลายภาค

6

โครงสรางชดวชา ลกเสอ กศน.

สาระการพฒนาสงคม

มาตรฐานการเรยนรระดบ 1. มความร ความเขาใจ ตระหนกเกยวกบภมศาสตร ประวตศาสตร เศรษฐศาสตร

การเมองการปกครองในทองถน ประเทศ น ามาปรบใชในการด าเนนชวต และการประกอบอาชพ เพอความมนคงของชาต

2. มความร ความเขาใจ เหนคณคา และสบทอดศาสนา วฒนธรรม ประเพณของทองถน และประเทศไทย

3. มความร ความเขาใจ ด าเนนชวตตามวถประชาธปไตย กฎหมายเบองตน กฎระเบยบของชมชน สงคม และประเทศ

4. มความร ความเขาใจหลกการพฒนาชมชน สงคม และวเคราะหขอมลในการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชน สงคม ตวชวด

1. อธบายสาระส าคญของการลกเสอ 2. อธบายความส าคญของการลกเสอกบการพฒนา 3. ยกตวอยางความเปนพลเมองดของลกเสอ 4. อธบายประวตลกเสอไทย 5. อธบายความรทวไปเกยวกบคณะลกเสอแหงชาต 6. อธบายประวตผใหก าเนดลกเสอโลก 7. อธบายความส าคญขององคการลกเสอโลก 8. อธบายค าปฏญาณ กฎ และคตพจนของลกเสอ 9. อธบายคณธรรม จรยธรรมจากค าปฏญาณและกฎของลกเสอ 10. อธบายความหมายและความส าคญของวนยและความเปนระเบยบเรยบรอย 11. อธบายผลกระทบจากการขาดวนยและการขาดความเปนระเบยบเรยบรอย 12. ยกตวอยางแนวทางการเสรมสรางวนยและความเปนระเบยบเรยบรอย

7

13. อธบายความเปนมาและความส าคญของลกเสอ กศน. 14. อธบายลกเสอ กศน. กบการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชนและสงคม 15. อธบายบทบาทหนาทของลกเสอ กศน. ทมตอตนเอง ครอบครว ชมชน

และสงคม 16. อธบายความหมายและความส าคญของจตอาสา และการบรการ 17. อธบายหลกการของจตอาสา และการบรการ 18. อธบายและน าเสนอวธการปฏบตตนในฐานะลกเสอ กศน. เพอเปนจตอาสา

และการบรการ 19. อธบายความหมายและความส าคญของโครงการ 20. อธบายลกษณะของโครงการ 21. อธบายองคประกอบของโครงการ 22. เขยนโครงการตามขนตอนการเขยนโครงการ 23. อธบายขนตอนการด าเนนงานตามโครงการ 24. อภปรายและสรปรายงานผลการด าเนนงานโครงการเพอการน าเสนอ 25. อธบายความหมายและความส าคญของแผนท – เขมทศ 26. อธบายวธการใชเขมทศ 27. อธบายความหมาย และความส าคญของเงอนเชอก 28. ผกเงอนเชอกไดถกตอง 29. อธบายความหมาย และความส าคญของความปลอดภยในการเขารวม

กจกรรมลกเสอ 30. อธบายและยกตวอยางการเฝาระวงเบองตนในการเขารวมกจกรรมลกเสอ 31. สาธตสถานการณการชวยเหลอเมอเกดเหตความไมปลอดภยในการเขารวม 32. กจกรรมลกเสอ 33. อธบายและยกตวอยางการปฏบตตนตามหลกความปลอดภย 34. อธบายความหมาย และความจ าเปนของการปฐมพยาบาล 35. อธบายและยกตวอยางวธการปฐมพยาบาลกรณตาง ๆ 36. อธบายการวดสญญาณชพและการประเมนเบองตน 37. อธบายความหมาย วตถประสงค และหลกการของการเดนทางไกล 38. อธบายและสาธตการบรรจเครองหลงส าหรบการเดนทางไกล

8

39. อธบายความหมาย วตถประสงค และหลกการของการอยคายพกแรม 40. อธบายและยกตวอยางชวตชาวคาย 41. อธบายและสาธตวธการจดการคายพกแรม 42. วางแผนและปฏบตกจกรรมการเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวต

ชาวคายทกกจกรรม 43. ใชชวตชาวคายรวมกบผอนในคายพกแรมไดอยางสนกสนานและมความสข

สาระส าคญ ลกเสอ กศน. ระดบประถมศกษา เปนการเรยนรเกยวกบลกเสอกบการพฒนา การลกเสอไทย การลกเสอโลก คณธรรม จรยธรรมของลกเสอ วนย และความเปนระเบยบเรยบรอย ลกเสอ กศน. กบการพฒนา ลกเสอ กศน. กบจตอาสา และการบรการ การเขยนโครงการเพอพฒนาชมชนและสงคม ทกษะลกเสอ ความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ การปฐมพยาบาล การเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย และการฝกปฏบตการเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย เนนการฝกปฏบตใหเกดทกษะ โดยน าหลกการและค าปฏญาณของลกเสอมาสรางวนยและความเปนระเบยบเรยบรอย และการบรการไปประยกตใชในวถชวตของตนเองและชมชนตอไป ขอบขายเนอหา หนวยการเรยนรท 1 ลกเสอกบการพฒนา หนวยการเรยนรท 2 การลกเสอไทย

หนวยการเรยนรท 3 การลกเสอโลก หนวยการเรยนรท 4 คณธรรม จรยธรรมของลกเสอ หนวยการเรยนรท 5 วนย และความเปนระเบยบเรยบรอย หนวยการเรยนรท 6 ลกเสอ กศน. กบการพฒนา หนวยการเรยนรท 7 ลกเสอ กศน. กบจตอาสา และการบรการ หนวยการเรยนรท 8 การเขยนโครงการเพอพฒนาชมชนและสงคม หนวยการเรยนรท 9 ทกษะลกเสอ หนวยการเรยนรท 10 ความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ หนวยการเรยนรท 11 การปฐมพยาบาล

9

หนวยการเรยนรท 12 การเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย หนวยการเรยนรท 13 การฝกปฏบตการเดนทางไกล อยคายพกแรม

และชวตชาวคาย

สอประกอบการเรยนร 1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ จ านวนหนวยกต จ านวน 2 หนวยกต กจกรรมเรยนร 1. ท าแบบทดสอบกอนเรยน ในสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา และตรวจสอบค าตอบจากเฉลยทายเลม 2. ศกษาเนอหาสาระในหนวยการเรยนรทกหนวย 3. ท ากจกรรมตามทก าหนด ในสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา และตรวจสอบค าตอบจากเฉลยทายเลม

4. ท าแบบทดสอบหลงเรยน ในสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา และตรวจสอบค าตอบจากเฉลยทายเลม การประเมนผล

1. ท าแบบทดสอบกอนเรยน และแบบทดสอบหลงเรยน 2. ท ากจกรรมในแตละหนวยการเรยนร 3. เขารวมกจกรรมการเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย

4. เขารบการทดสอบปลายภาค

10

สารบญ

หนา

ค าน า ค าแนะน าการใชชดวชา โครงสรางชดวชา หนวยการเรยนรท 1 ลกเสอกบการพฒนา 1 เรองท 1 สาระส าคญของการลกเสอ 3 เรองท 2 ความส าคญของการลกเสอกบการพฒนา 5 เรองท 3 ความเปนพลเมองดของลกเสอ 7 หนวยการเรยนรท 2 การลกเสอไทย 10 เรองท 1 ประวตลกเสอไทย 12 เรองท 2 ความรทวไปเกยวกบคณะลกเสอแหงชาต 16 หนวยการเรยนรท 3 การลกเสอโลก 20 เรองท 1 ประวตผใหก าเนดลกเสอโลก 22 เรองท 2 องคการลกเสอโลก 27 หนวยการเรยนรท 4 คณธรรม จรยธรรมของลกเสอ 29 เรองท 1 ค าปฏญาณ กฎ และคตพจนของลกเสอ 30 เรองท 2 คณธรรม จรยธรรมจากค าปฏญาณและกฎของลกเสอ 32 หนวยการเรยนรท 5 วนย และความเปนระเบยบเรยบรอย 35 เรองท 1 วนย และความเปนระเบยบเรยบรอย 36 เรองท 2 ผลกระทบจากการขาดวนย และการขาดความเปนระเบยบเรยบรอย 37 เรองท 3 แนวทางการเสรมสรางวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย 37 หนวยการเรยนรท 6 ลกเสอ กศน. กบการพฒนา 40

เรองท 1 ลกเสอ กศน. 42 เรองท 2 ลกเสอ กศน. กบการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชนและสงคม 43 เรองท 3 บทบาทหนาทของลกเสอ กศน. ทมตอตนเอง ครอบครว 44

ชมชนและสงคม

11

สารบญ (ตอ) หนา

หนวยการเรยนรท 7 ลกเสอ กศน. กบจตอาสา และการบรการ 47 เรองท 1 จตอาสา และการบรการ 49 เรองท 2 หลกการของจตอาสา และการบรการ 49 เรองท 3 วธการปฏบตตนในฐานะลกเสอ กศน. เพอเปนจตอาสาและการบรการ 50 หนวยการเรยนรท 8 การเขยนโครงการเพอพฒนาชมชนและสงคม 53 เรองท 1 โครงการเพอพฒนาชมชนและสงคม 55 เรองท 2 ลกษณะของโครงการ 56 เรองท 3 องคประกอบของโครงการ 57 เรองท 4 ขนตอนการเขยนโครงการ 58 เรองท 5 การด าเนนงานตามโครงการ 62 เรองท 6 การสรปรายงานผลการด าเนนงานโครงการเพอการน าเสนอ 62 หนวยการเรยนรท 9 ทกษะลกเสอ 65 เรองท 1 แผนท – เขมทศ 67 เรองท 2 วธการใชแผนท – เขมทศ 71 เรองท 3 เงอนเชอก 77 หนวยการเรยนรท 10 ความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ 83

เรองท 1 ความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ 85 เรองท 2 การเฝาระวงเบองตนในการเขารวมกจกรรมลกเสอ 85 เรองท 3 การชวยเหลอเมอเกดเหตความไมปลอดภย 86 ในการเขารวมกจกรรมลกเสอ เรองท 4 การปฏบตตนตามหลกความปลอดภย 88 หนวยการเรยนรท 11 การปฐมพยาบาล 90 เรองท 1 การปฐมพยาบาล 92 เรองท 2 วธการปฐมพยาบาลกรณตาง ๆ 92 เรองท 3 การวดสญญาณชพและการประเมนเบองตน 106

12

สารบญ (ตอ) หนา

หนวยการเรยนรท 12 การเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย 108 เรองท 1 การเดนทางไกล 110 เรองท 2 การอยคายพกแรม 112 เรองท 3 ชวตชาวคาย 113 เรองท 4 วธการจดการคายพกแรม 127 หนวยการเรยนรท 13 การฝกปฏบตการเดนทางไกล อยคายพกแรม 130 และชวตชาวคาย เรองท 1 การวางแผนปฏบตกจกรรมการเดนทางไกล อยคายพกแรม 132 และชวตชาวคาย

1) กจกรรมเสรมสรางคณธรรม และอดมการณลกเสอ 2) กจกรรมสรางคายพกแรม 3) กจกรรมชวตชาวคาย 4) กจกรรมฝกทกษะลกเสอ 5) กจกรรมกลางแจง 6) กจกรรมนนทนาการ และชมนมรอบกองไฟ 7) กจกรรมน าเสนอผลการด าเนนงาน ตามโครงการทไดด าเนนการ

มากอนการเขาคาย เรองท 2 การใชชวตชาวคายรวมกบผอนในคายพกแรมไดอยางสนกสนาน 137 และมความสข

บรรณานกรม 138 คณะผจดท า 146

1

หนวยการเรยนรท 1 ลกเสอกบการพฒนา

สาระส าคญ การลกเสอทวโลกมจดประสงครวมกน มหลกการ วธการ และอดมการณเดยวกน คอ การพฒนาศกยภาพบคคลใหเปนพลเมองด มจตสาธารณะ มความรบผดชอบในการพฒนาตนเอง ทงรางกาย จตใจ อารมณ สตปญญา สงคม ความร อาชพและสงแวดลอม มความรบผดชอบในการพฒนาสมพนธภาพระหวางบคคล เพอท าความรจกกน สามารถอยรวมกน และท างานรวมกบผอนได รวมทงมความรบผดชอบในการพฒนาสมพนธภาพภายในชมชน และสงคม เมอความเปนอยทดขน ทอยอาศย อาหาร เครองนงหม สขภาพอนามย การศกษา การมงานท า มรายไดเพยงพอในการครองชพ และมคณภาพชวตทด พรอมทจะให “บรการ” ตามทศนะของการลกเสอ ทงน ตองค านงถงสภาพแวดลอม สถานภาพ และขดความสามารถ ของตนเอง ตวชวด 1. อธบายสาระส าคญของการลกเสอ

2. อธบายความส าคญของการลกเสอกบการพฒนา 3. ยกตวอยางความเปนพลเมองดของลกเสอ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 สาระส าคญของการลกเสอ 1.1 วตถประสงคของการพฒนาลกเสอ 1.2 หลกการส าคญของการลกเสอ เรองท 2 ความส าคญของการลกเสอกบการพฒนา 2.1 การพฒนาตนเอง 2.2 การพฒนาสมพนธภาพระหวางบคคล 2.3 การพฒนาสมพนธภาพภายในชมชนและสงคม เรองท 3 ความเปนพลเมองดของลกเสอ

2

เวลาทใชในการศกษา 2 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

3

เรองท 1 สาระส าคญของการลกเสอ 1.1 วตถประสงคของการพฒนาลกเสอ

การลกเสอทวโลก มจดประสงครวมกน มหลกการเดยวกน มวธการในแนวเดยวกน และมอดมการณเดยวกน คอ การพฒนาศกยภาพบคคลใหเปนพลเมองด มจตสาธารณะ มความรบผดชอบในการพฒนาตนเองใหดยงขน มความรบผดชอบในการพฒนาสมพนธภาพระหวางบคคล เพอท าความรจกกน มความเปนเพอน เปนพ เปนนองกน เพอสรางมตรภาพ และความเขาใจทดตอกน ทงน เพอใหเกดความเปนพวกเดยวกน ไมแตกแยกกน และเปนพลงทจะกอใหเกดความสงบสขและความสนตสขในฐานะของความเปนพลเมองด

ขบวนการลกเสอทวโลก เปนขบวนการทมงพฒนาศกยภาพของบคคล ทกเพศ ทกวย และทกฐานะ ใหไดรบการพฒนาในทกดาน กลาวคอ

การพฒนาทางกาย เพอใหมรางกายเจรญเตบโต แขงแรง เพยบพรอมดวยสขภาพอนามยทสมบรณ โดยการสงเสรมการใชชวตกลางแจง

การพฒนาทางจตใจ เพอใหมคณธรรม จรยธรรมในการด ารงชวต โดยยดค าปฏญาณและกฎของลกเสอ เปนหลกประจ าใจและน าไปใชในชวตประจ าวน

การพฒนาทางสตปญญา เพอใหมสตปญญาเฉลยวฉลาด พงตนเองได โดยการสงเสรมการเรยนรดวยการกระท ารวมกน

การพฒนาทางสงคม เพอใหมจตสาธารณะ คดด ท าด และมความเปนพลเมองด สามารถปรบตวใหอยในสงคมไดอยางมความสข โดยการบ าเพญประโยชนตอผอน

ส าหรบการลกเสอไทย คณะลกเสอแหงชาต ไดก าหนดวตถประสงคของการพฒนาลกเสอ เพอพฒนาลกเสอทงทางกาย จตใจ สตปญญา และสงคม ใหเปนพลเมองด มความรบผดชอบ และชวยสรางสรรคสงคมใหเกดความสามคค มความเจรญกาวหนา ทงน เพอความสงบสขและความมนคงของประเทศชาต

แนวทางการพฒนาลกเสอ เพอใหบรรลวตถประสงคของคณะลกเสอแหงชาต มดงน 1) ใหมนสยในการสงเกต จดจ า เชอฟง และพงตนเอง 2) ใหซอสตยสจรต มระเบยบวนยและเหนอกเหนใจผอน 3) ใหรจกบ าเพญตนเพอสาธารณประโยชน 4) ใหรจกท าการฝมอ และฝกฝนใหท ากจกรรมตาง ๆ ตามความเหมาะสม 5) ใหรจกรกษาและสงเสรมจารตประเพณ วฒนธรรม และความมนคง

ของประเทศชาต

4

1.2 หลกการส าคญของการลกเสอ การลกเสอทวโลก ยดหลกการส าคญเดยวกน เพอการไปสอดมการณของการลกเสอ

ซงเปนจดหมายปลายทางเดยวกน อดมการณของการลกเสอ หรอจดหมายปลายทางของการลกเสอ คอ การพฒนา

ศกยภาพของบคคลใหเปนพลเมองด มจตสาธารณะ มความรบผดชอบตอตนเอง ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต

วธการทจะบรรลถงอดมการณ หรอจดหมายปลายทางของการลกเสอ คอ การจดกจกรรมทสนกสนาน ดงดดใจ โดยอาศยค าปฏญาณและกฎของลกเสอ เปนหลกในการสรางความเขาใจ เพอน าสการปฏบตทเนนใหเหนวา พลเมองด ตองเปนผคดด ท าด มจตสาธารณะ และบ าเพญประโยชนตอผอนโดยไมค านงถงเชอชาต ศาสนา ผวพรรณ วรรณะ และไมอยภายใตอทธพลทางการเมอง หรอไมเกยวของกบลทธการเมองใด

หลกการส าคญของการลกเสอ คอ การอาสาสมครท างาน การพฒนาศกยภาพของบคคลใหเปนพลเมองด ภายใตพนฐาน ดงน

1) มหนาทตอศาสนาทตนเคารพนบถอ 2) มความจงรกภกดตอชาตบานเมอง 3) มความรบผดชอบในการพฒนาตนเอง 4) เขารวมในการพฒนาสงคมดวยการยกยอง และเคารพในเกยรตของบคคลอน 5) ชวยเสรมสรางสนตภาพความเขาใจอนด เพอความมนคงเปนอนหนง

อนเดยวกนทวโลก

กจกรรมทายเรองท 1 สาระส าคญของการลกเสอ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

5

เรองท 2 ความส าคญของการลกเสอกบการพฒนา 2.1 การพฒนาตนเอง

การพฒนาตนเอง หมายถง ความตองการของบคคลในการพฒนาความร ความสามารถของตนจากทเปนอยใหมความร ความสามารถและพฒนาศกยภาพของตนเอง ใหเพมขน ดขนในทกดาน ไดแก การพฒนาทางกาย จตใจ อารมณ สตปญญา สงคม ความร อาชพ และสงแวดลอม โดยมรายละเอยด ดงน

1) การพฒนาทางกาย หมายถง การพฒนาสขภาพ อนามย ใหรางกายสมบรณ แขงแรง รวมถงการพฒนาบคลกภาพ กรยาทาทาง การแสดงออก การใชน าเสยง วาจา การใชค าพดในการสอความหมาย และการแตงกายทสะอาด เหมาะสมกบกาลเทศะ เหมาะกบรปรางและผวพรรณ

2) การพฒนาทางจตใจ หมายถง การพฒนาเจตคตทด หรอความรสกทด หรอการมองโลกในแงด รวมถงการพฒนาสขภาพจตของตนเองใหอยในสถานการณ ทเปนปกต และเปนสข โดยมคณธรรมเปนหลกในการพฒนาจตใจ

3) การพฒนาทางอารมณ หมายถง การพฒนาความสามารถในการควบคมความรสก นกคด การควบคมอารมณทเปนโทษตอตนเองและผอน โดยมธรรมะเปนหลกพฒนาทางอารมณ

4) การพฒนาทางสตปญญา หมายถง การพฒนาทกษะการเรยนรดวยการ ชน าตนเอง การพฒนาความสามารถในการแสวงหาความรดวยตนเอง การพฒนากระบวนการทางความคดเชงวเคราะห การตดสนใจดวยความเฉลยวฉลาดและมไหวพรบปฏญาณ ภมคมกนทดในตน และมวถการด าเนนชวตอยางพอประมาณ และมเหตผลทด

5) การพฒนาทางสงคม หมายถง การพฒนาความเปนพลเมองด คดด ท าด มจตสาธารณะ สามารถปรบตวใหอยในสงคมไดอยางมความสข

6) การพฒนาทางความร หมายถง การพฒนาความรอบรทางวชาการและเทคโนโลยทกาวหนา สามารถน าเทคโนโลยทมอยมาใชในชวตประจ าวนไดอยางมประสทธภาพ

7) การพฒนาทางอาชพ หมายถง การพฒนาทกษะฝมอ ความร ความสามารถ ความช านาญการทางอาชพใหสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน โดยการฝกทกษะฝมอ

8) การพฒนาสงแวดลอม หมายถง การกระตน และรกษา ตลอดจนแสวงหาแนวทาง ทจะท าใหสงแวดลอม มความยงยน ดวยการสรางความร ความเขาใจ ในคณคา และ การดแลรกษา

6

2.2 การพฒนาสมพนธภาพระหวางบคคล การพฒนาสมพนธภาพระหวางบคคล หมายถง ความผกพน ความเกยวของเปน

กระบวนการตดตอเกยวของระหวางบคคลต งแตสองคนขนไป เพอท าความรจกกน โดยวตถประสงครวมกนดวยความเตมใจ มความรสกทดตอกน อาศยการแสดงออกทางกาย วาจา และใจ ในชวงระยะเวลาหนง ซงอาจไมจ ากดแนนอน สามารถอยรวมกนและท างานรวมกบผอนได โดยมสมพนธภาพทดตอกนและสรางสรรคผลงานทเปนประโยชนใหเกดขน โดยอาศยความอดทนในการอยรวมกน

การพฒนาสมพนธภาพระหวางบคคล จ าเปนอยางยงทจะตองเรมทตนเอง ดงน 1) รจกปรบตนเองใหมอารมณหนกแนน ไมหวาดระแวง ไมออนแอหรอ

แขงกระดาง ไมเปลยนแปลงหรอผนแปรงาย 2) รจกปรบตนเองใหเขากบบคคล และสถานการณ รวมทงยอมรบและปฏบต

ตามกฎ กตกา ระเบยบตาง ๆ รจกบทบาทของตนเอง 3) รจกสงเกต รจด และรจ า การสงเกตจะชวยใหเราสามารถเขากบทกคน ทกชน

ทกเพศ และทกวยไดด 4) รจกตนเองและประมาณตน ชวยใหคนลดทฐ และเหนความส าคญของผอน

ซงชวยสรางความพงพอใจใหแกกน 5) รจกสาเหตและใชเหตผลตอผอน ชวยลดความววาม ท าใหการคบหากน

ไปดวยด 6) มความมนใจในตนเอง และเปนตวของตวเอง

2.3 การพฒนาสมพนธภาพภายในชมชนและสงคม การพฒนาสมพนธภาพภายในชมชนและสงคม หมายถง กระบวนการ

เปลยนแปลงภายในสงคม ทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง และวฒนธรรม เพอใหประชาชนมชวตความเปนอยทดขน ทงดานทอยอาศย อาหาร เครองนงหม สขภาพอนามย การศกษา การมงานท า มรายไดเพยงพอในการครองชพ ประชาชนไดรบความเสมอภาค ความยตธรรม มคณภาพชวต ทงน ประชาชนตองมสวนรวมในกระบวนการเปลยนแปลง ทกขนตอนอยางมระบบ

7

การพฒนาสมพนธภาพภายในชมชนและสงคม จ าเปนตองเรมตนทตนเอง โดย 1) พฒนาบคลกภาพใหผพบเหนเกดความชนชมและประทบใจดวยการพดและ

กรยาทาทาง 2) พฒนาพฤตกรรมการแสดงออกดวยความจรงใจ ใจกวาง ใจด 3) ใหความชวยเหลอเอาใจใสในกจกรรมและงานสวนรวมดวยความมน าใจและ

เสยสละ 4) ใหค าแนะน าหรอเสนอแนะสงทเปนประโยชนตอสวนรวม 5) รวมแกไขปญหาขอขดแยงในสงคมใหดขน 6) พดคยกบทกคนดวยความยมแยมแจมใส และเปนมตรกบทกคน 7) ยดหลกปฏบตตามคานยมพนฐาน คอ การพงตนเอง ขยนหมนเพยร มความ

รบผดชอบ ประหยดและออม มระเบยบวนยและเคารพกฎหมาย ปฏบตตามคณธรรมของศาสนา มความจงรกภกดตอชาต ศาสนา และพระมหากษตรย

นอกจากน ยงจ าเปนตองพฒนาสมพนธภาพตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยการส ารวจสภาพทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหความสนใจ และรวมมอในการท ากจกรรม รวมทงการบ ารงรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเกดประโยชนตอชนรนหลง กจกรรมทายเรองท 2 ความส าคญของการลกเสอกบการพฒนา (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 3 ความเปนพลเมองดของลกเสอ

3.1 ความหมายของพลเมองด พลเมองด หมายถง ผปฏบตหนาทตามกฎหมาย ขนบธรรมเนยมประเพณ และ

วฒนธรรมของชาต ค าสงสอนของพอแม คร อาจารย มความสามคค เออเฟอเผอแผซงกนและกน รจกรบผดชอบชวดตามหลกจรยธรรม และหลกธรรมของศาสนา มความรอบร มสตปญญา ขยนขนแขง สรางความเจรญกาวหนาใหแกตนเอง ครอบครว สงคม และประเทศชาต ไดครบถวนทงภารกจทตองท าและภารกจทควรท า

ภารกจทตองท า หมายถง สงทคนสวนใหญเหนวาเปนหนาททตองกระท า หรอหามกระท า

8

ถาท ากจะกอใหเกดผลด เกดประโยชนตอตนเอง ครอบครว หรอสงคมสวนรวม แลวแตกรณ

ถาไมท าหรอไมละเวนการกระท าตามทก าหนดจะไดรบผลเสยโดยตรง คอ ไดรบโทษ หรอถกบงคบ เชน ปรบ จ าคก หรอประหารชวต เปนตน โดยทวไปสงทระบภารกจ ทตองท า ไดแก กฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบตาง ๆ เปนตน

ภารกจทควรท า หมายถง สงทคนสวนใหญเหนวาเปนหนาททควรท า ถาไมท าหรอละเวนการกระท า จะไดรบผลเสยโดยทางออม เชน ไดรบการดหมนเหยยดหยาม หรอไมคบคาสมาคมดวย และถาท าจะไดรบการยกยอง สรรเสรญจากคนในสงคม โดยทวไปสงทระบภารกจทควรท า ไดแก วฒนธรรม ประเพณ เปนตน

3.2 ความเปนพลเมองดของลกเสอ กจกรรมลกเสอ เปนการจดมวลประสบการณ ทมประโยชน และทาทาย

ความสามารถ เพอเปดโอกาสใหบคคลพฒนาศกยภาพของตนเอง และสรางลกษณะนสย ไมเหนแกตว และพรอมทจะเสยสละประโยชนสวนตว เพอใหมอาชพและให “บรการ” แกบคคลและสงคม สามารถด าเนนชวตของตนเอง เปนผมความรบผดชอบตามหนาทของตน และด ารงชวตในสงคมไดอยางมความสข

นอกจากน กจกรรมลกเสอ เปนกจกรรมทมงพฒนาบคคล ทงทางกาย สตปญญา ศลธรรม จตใจ เพอใหเปนพลเมองด รจกหนาทรบผดชอบ และบ าเพญประโยชนตอชมชน สงคม และประเทศชาต

ในทศนะของการลกเสอ ค าวา “พลเมองด” คอ บคคลทมเกยรต เชอถอได มระเบยบวนย สามารถบงคบใจตนเอง สามารถพงตนเอง และสามารถทจะชวยเหลอชมชน และบ าเพญประโยชนตอผอน ทงน ตองค านงถงสภาวะแวดลอม สถานภาพของตนเอง และ ขดความสามารถของตนเอง เพอปองกนหรอไมกอใหเกดความเดอดรอนแกตนเอง และครอบครว

9

การพฒนาตนเองใหเปนพลเมองดในทศนะของการลกเสอ มดงน 1. มความจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย 2. มเกยรตเชอถอได 3. มระเบยบวนย สามารถบงคบใจตนเองได 4. สามารถพงตนเองได 5. เตมใจและสามารถชวยเหลอชมชน และบ าเพญประโยชนตอผอนไดทกเมอ

กจกรรมทายเรองท 3 ความเปนพลเมองดของลกเสอ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

10

หนวยการเรยนรท 2 การลกเสอไทย

สาระส าคญ พระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาวชราวธฯ พระมงกฎเกลาเจาอยหว หรอพระบาทสมเดจพระรามาธบดศรสนทรมหาวชราวธ พระมงกฎเกลาเจาอยหว เปนพระมหากษตรยไทย รชกาลท 6 แหงราชวงศจกร ทรงไดรบการศกษาวชาการหลายแขนง และวชาการทหารทประเทศองกฤษ ขณะนนทรงทราบเร องการสรบ เพอรกษาเมองมาฟคง (Mafeking) ของลอรด เบเดน โพเอลล หรอ บ.พ. (Lord Baden Powell หรอ B.P.) ทไดตงกองทหารเดกเปนหนวยสอดแนมชวยในการรบกบพวกบวร (Boer) ซงเปนชาวฮอลนดา และฝรงเศส จนประสบความส าเรจ

เมอวนท 1 พฤษภาคม 2454 หลงจากทพระองคทานไดเสดจขนครองราชย จงทรง พระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตง “กองเสอปา” ซงเปนนามเรยก ผสอดแนมในการสงคราม หลงจากนน 2 เดอน คอ เมอวนท 1 กรกฎาคม 2454 ไดทรงสถาปนาคณะลกเสอแหงชาต ตามประกาศจดตงกองลกเสอ และตงกองลกเสอส าหรบเดกชายกองแรกของประเทศไทย ทโรงเรยนมหาดเลกหลวง (โรงเรยนวชราวธ) ไดนามวา “กองลกเสอกรงเทพท 1” หรอกองลกเสอหลวงในกาลตอมา และทรงพระราชทานคตพจนใหแกคณะลกเสอแหงชาตวา “เสยชพอยาเสยสตย” ผทไดรบการยกยองเปนลกเสอคนแรก คอ นายชพน บนนาค เพราะสามารถกลาวค าปฏญาณของลกเสอตอหนาพระพกตรไดเปนคนแรก พระองคทานไดทรงพระกรณา โปรดเกลาฯ ใหท าพธเขาประจ ากอง และพระราชทานธงประจ ากอง เพอใหกองลกเสอรกษา ธงประจ ากองไวตางพระองค และใหมพระราชก าหนดเครองแตงตวลกเสอใหเหมาะสมกบสมยทรงเตรยมการสถาปนา “เนตรนาร” หรอทเรยกกนวา “ลกเสอหญง” ส าหรบเดกหญงดวย แตยงไมทนประกาศใช พระองคทานไดเสดจสวรรคตกอน การลกเสอไทย มความเจรญกาวหนา นบตงแตวนท 1 กรกฎาคม 2454 ถงปจจบน (พ.ศ.2561) เปนตนมา สามารถจ าแนกได ตงแตรชสมยของพระบาทสมเดจ พระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ไดพระราชทานพระราชบญญตลกเสอแหงชาตไวหลายฉบบ ซงในพระราชบญญตลกเสอแหงชาต พ.ศ. 2551 ไดก าหนดไววา คณะลกเสอแหงชาต ประกอบดวย บรรดาลกเสอทงปวง และบคลากรทางการลกเสอ โดยมพระมหากษตรยทรงเปน

11

ประมขของคณะลกเสอแหงชาต การบรหารงานของคณะลกเสอแหงชาต ประกอบดวย สภาลกเสอแหงชาตมนายกรฐมนตร เปนสภานายก มกรรมการโดยต าแหนง และกรรมการผทรงคณวฒ กรรมการบรหารลกเสอแหงชาต มรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ เปนประธานกรรมการ มกรรมการโดยต าแหนง และกรรมการผทรงคณวฒ กรรมการลกเสอจงหวด มผวาราชการจงหวดเปนประธานกรรมการ มกรรมการโดยต าแหนง กรรมการประเภทผแทนและกรรมการผทรงคณวฒ กรรมการลกเสอเขตพนทการศกษา มผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษา เปนประธานกรรมการ มกรรมการโดยต าแหนง กรรมการประเภทผแทน และกรรมการผทรงคณวฒ ตวชวด 1. อธบายประวตลกเสอไทย

2. อธบายความรทวไปเกยวกบคณะลกเสอแหงชาต ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ประวตลกเสอไทย 1.1 พระราชประวตของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว 1.2 ก าเนดลกเสอไทย เรองท 2 ความรทวไปเกยวกบคณะลกเสอแหงชาต

เวลาทใชในการศกษา 1 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

12

เรองท 1 ประวตลกเสอไทย 1.1 พระราชประวตของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

พระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาวชราวธฯ พระมงกฎเกลาเจาอยห ว หรอพระบาทสมเด จพระรามาธบด ศรส นทรมหาวช ราว ธ พระมงกฎเกล าเจ าอย ห ว เปนพระมหากษตรยไทย รชกาลท 6 ในราชวงศจกร พระราชสมภพ เมอวนเสารท 1 มกราคม 2423 ทรงเปนพระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 และสมเดจพระนางเจาเสาวภาผองศร (สมเดจพระศรพชรนทราบรมราชนนาถ) เมอทรงพระเยาวทรงพระนามวา “สมเดจพระเจาลกยาเธอเจาฟามหาวชราวธ” ในป พ.ศ. 2437 ไดรบสถาปนาเปนสมเดจพระบรมโอรสาธราช สยามมกฎราชกมาร ด ารงต าแหนงรชทายาท เสดจขนครองราชย เมอวนท 23 ตลาคม 2453 มพระราชลญจกรประจ ารชกาล เปนรปวชราวธ ยอดมรศมประดษฐานบนพานแวนฟา ซงตงอยเหนอตง มฉตรกลบบวตงอยสองขาง เปนสญลกษณพระนามาภไธย “วชราวธ” หมายถง อาวธของพระอนทร และเสดจสวรรคต เมอวนท 26 พฤศจกายน 2468 ประชวรดวยพระโรคพระโลหตเปนพษในพระอทร พระชนมาย 45 พรรษา ทรงอยในพระราชสมบต 15 ป ทรงมพระราชธดาพระองคเดยว ทรงพระนามวา “เจาฟาเพชรรตนราชสดา สรโสภาพณณวด”

สมเดจพระเจาลกยาเธอเจาฟามหาวชราวธ ทรงไดรบการศกษาทางอกษรศาสตรและศลปศาสตร จากสมเดจพระราชบดา และนานาอาจารยผสนทดแตละวชา เมอป พ.ศ. 2436 พระชนมาย 13 พรรษา พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระราชบดาไดโปรดใหพระองคออกไปศกษาวชาการหลายแขนง ณ ประเทศองกฤษ สาขาประวตศาสตร รฐศาสตร เศรษฐศาสตร และวรรณคด ทมหาวทยาลยออกซฟอรด และศกษาวชาการทหาร ทโรงเรยนทหารบกแซนด เฮสต และไดเสดจนวตพระนคร เมอป พ.ศ. 2445 1.2 ก าเนดลกเสอไทย

ป พ.ศ. 2442 ขณะทสมเดจพระเจาลกยาเธอเจาฟามหาวชราวธ ทรงศกษา ณ ประเทศองกฤษ นน ไดทรงทราบเรองการสรบเพอรกษาเมองมาฟคง (Mafeking) ของลอรด เบเดน โพเอลล หรอ บ.พ. ไดต งกองทหารเดกเปนหนวยสอดแนมชวยรบในการรบกบพวกบวร (Boer) ซงเปนชาวฮอลนดาและฝรงเศส จนประสบความส าเรจ

ป พ.ศ. 2450 พระองคทรงทราบวา บ.พ. ไดตงกองลกเสอทประเทศองกฤษขนเปนครงแรกของโลก

ป พ.ศ. 2454 หลงจากพระองคทานไดเสดจขนครองราชย พระบาทสมเดจ พระปรเมนทรมหาวชราวธฯ พระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงมพระราชปรารภวา

13

“...มพลเรอน บางคนทเปนขาราชการแลมไดเปนขาราชการ มความปรารถนาจะไดรบความฝกหดอยางทหาร แตยงมไดมโอกาสฝกหด เพราะตดนาทราชการเสยบาง หรอเพราะตดธระอนเสยบาง การฝกหดเปนทหารนนยอมมคณ เปนประโยชนแกบานเมองอยหลายอยาง ทเปนขอใหญ ขอส าคญกคอ กระท าใหบคคล ซงไดรบความฝกฝนเชนนนเปนราษฎรดขน กลาวคอ ท าใหก าลงกายแลความคดแกกลาในทางเปนประโยชน ดวยเปนธรรมดาของคน

ถาไมมผใดฤๅสงใดบงคบใหใชก าลง แลความคดของตนแลวกมกจะกลายเปนคนออนแอไป อกประการหนง การฝกหดเปนทหารนนท าใหคนรวนย คอ ฝกหดตนใหอย

ในบงคบบญชาของผทเปนหวนา ฤๅนายเหนอตนซงจะน าประโยชนมาใหแกตนเปนอนมาก เพราะวารจกน าใจผนอยทงเปนทางสงสอนอยางหนง ใหคนมความย าเกรงตงอยในพระราชก าหนดกฎหมายของประเทศบานเมอง ทงจะปลกใจคนใหมความร รกพระเจาแผนดน ชาต และศาสนา จนจะยอมสละชวตถวายพระเจาแผนดน ฤๅเพอปองกนรกษาชาตสาสนาของตนได

การฝกหดขาราชการพลเรอนในทาทหารทกลาวน ไม ใช เปนของททรงพระราชด ารหเรมจะชดขน ไดทรงทดลองจดนบวาเปนการส าเรจมาแลว แลไดทรงสงเกตผทไดรบความฝกสอนเชนนใชไดดกวาคนธรรมดา ดวยเหตทกลาวมาน จงทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหตงกองพลสมคขนกองหนงใหชอวา “กองเสอปา” ซงเปนนามเรยกผสอดแนม ในการสงครามในประเทศสยามมาแตโบราณ

ภายหลงทพระองคทรงตงกองเสอปาได 2 เดอน จงมพระราชปรารภทจะต งกองลกเสอขน ซงไดปรากฏอยในค าปรารภของขอบงคบลกษณะปกครองลกเสอฉบบแรก ซงประกาศ ใชเมอวนท 1 กรกฎาคม 2454 ดงน

“พระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาวชราวธ พระมงกฎเกลาเจาอยหว ผทรงด ารงพระยศเปนนายกองใหญในกองเสอปา ทรงพระราชด ารหวา กองเสอปาไดตงขนเปน หลกฐานแลว พอจะเปนทหวงไดวาจะเปนผลดตามพระราชประสงค แตผทจะเปนเสอปา ตองเปนผทนบวาเปนผใหญแลว ฝายเดกชายทยงอยในปฐมวย ก เปนผทสมควรจะไดรบการฝกฝน ทงในสวนรางกายและในสวนใจใหมความรในทางเสอปา เพอวาเมอเตบใหญขนแลวจะไดรจกนาท ซงผชายไทยทกคนควรจะประพฤตใหเปนประโยชนแกชาตบานเมอง อนเปนทเกดเมองนอนของตน และการฝกฝนปลกใจใหคดถกเชนนตองเรมฝกฝนเสยเมอยงเยาวอย เปรยบเสมอน ไมทยงออนจะดดไปเปนรป อยางไรกเปนไปไดงายและงดงาม แตถารอไวจนแก เสยแลว เมอจะดดกตองเขาไฟ และมกจะหกลได ในขณะทดด ดงนฉนใด สนดานคนกฉนนน”

14

พระองคจงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดตงกองลกเสอขน ตามโรงเรยน และสถานทอนสมควร โดยปรารถนาทจะใหเดกไทยไดศกษา และจดจ าขอส าคญ 3 ประการ คอ

1) เพอปลกฝงความจงรกภกดตอผทรงด ารงรฐสมาอาณาจกร โดยตองตาม นตธรรมประเพณ 2) เพอปลกฝงความรกชาตบานเมอง การนบถอศาสนาพทธ 3) เพอปลกฝงความสามคคในหมคณะ และไมท าลายซงกนและกน โดยมพระราชประสงคอยางยง เพอพฒนาเยาวชนใหเปนก าลงสรางความมนคงใหแกชาตบานเมอง ทรงด ารวา “การใด ๆ ทไดจดขนแลว และซงจะไดจดขนตอไปกลวนท าไปดวยความมงหมาย ทจะใหเปนประโยชน น าความเจรญมาสชาต อยางนอยกเพยงไมใหอายเพอนบาน

ในการตงลกเสอกเพอใหคนไทยรกชาตบานเมอง เปนผนบถอศาสนาและมความ สามคค ไมท าลายซงกนและกน เปนรากฐานแหงความมนคงของประเทศชาต ทรงใหทมาของชอลกเสอไววา

“ลกเสอ บ ใชเสอสตวไพร เรายมมาใชดวยใจกลาหาญปานกน ใจกลามใชกลาอธรรม เชนเสออรญสญชาตชนคนพาล ใจกลาตองกลาอยางทหาร กลากอปรกจการแกชาตประเทศเขตคน”

เมอวนท 1 กรกฎาคม 2454 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงสถาปนาคณะลกเสอไทยขน โดยทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราขอบงคบคณะลกเสอ และจดตงสภากรรมการลกเสอขน โดยพระองคทรงด ารงต าแหนงสภานายก และตงกองลกเสอ กองแรกของประเทศไทย ทโรงเรยนมหาดเลกหลวง (โรงเรยนวชราวธ) ทรงพระราชทานคตพจนใหแกคณะลกเสอแหงชาตวา “เสยชพ อยาเสยสตย” พระองคทรงไดเอาเปนพระราชธระในการอบรมสงสอนตลอดจนการด าเนนงานทว ๆ ไปของกองลกเสอนโดยตรง ทงน เพอทรงหวงจะใหเปนแบบอยางส าหรบโรงเรยนอน ๆ หรอสถานทตาง ๆ ทมความประสงคจะตงกองลกเสอขน จะไดยดเปนแบบอยางตอไป กองลกเสอกองนจงไดนามวา “กองลกเสอกรงเทพท 1” ซงผทไดรบ

15

การยกยองเปนลกเสอคนแรกคอ นายชพน บนนาค เพราะสามารถกลาวค าปฏญาณของลกเสอ ตอหนาพระพกตรไดเปนคนแรก จงมพระบรมราชโองการวา “อายชพน เองเปนลกเสอแลว”ซงตอมาไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปน นายลขต สารสนอง

วนท 3 สงหาคม 2454 พระองคทรงใหมพธเขาประจ ากองลกเสอขนเปน ครงแรก โดยใหลกเสอหลวงทสอบไลไดแลวนน เขากระท าพธประจ ากองตอหนาพระทนง ณ พระทนงอภเษกดสต ในพธนทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหกองลกเสอตาง ๆ ทมอยในกรงเทพฯ ในเวลานน เขาเฝาทลละอองธลพระบาท เพอฝกพธเขาประจ ากอง

วนท 2 กนยายน 2454 ไดพระราชทานพระบรมราชวโรกาสใหกองลกเสอ กรงเทพท 1 เขาเฝาทลละอองธลพระบาท ณ สโมสรสนามเสอปา และไดสอบซอมวชาลกเสอตามแบบททรงพระราชนพนธไวส าหรบสงสอนเสอปาและลกเสอ และไดทรงพระราชทานนาม กองลกเสอมหาดเลกหลวง ซงเปนกองแรกในประเทศไทยนวา “กองลกเสอหลวง”

ในป พ.ศ. 2457 เมอลกเสอไดท าพธเขาประจ ากองกนบางแลว จงทรงพระราชทานธงประจ ากอง เพอรกษาไวตางพระองค กองลกเสอหลวง ไดรบพระราชทานธงประจ ากองเปน กองแรก และไดทรงพระราชทานใหกบกองลกเสอตาง ๆ ในโอกาสอนสมควร เชน การเสดจ หวเมองตาง ๆ เปนตน ธงทพระราชทานใหกองลกเสอน มรปราง ลกษณะทแตกตางกนไป สดแตจะทรงคดขนพระราชทานใหตามความเหมาะสมของแตละมณฑล

วนท 1 เมษายน 2457 พระองคทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหมพระราชก าหนด เครองแตงตวลกเสอใหเหมาะสมกบสมย และในวนท 10 เมษายน 2459 ไดทรงมประกาศพระราชทานพระบรมราชานญาตใหลกเสอมณฑลปตตาน ใชหมวกกลมแบบมลาย ดวยเหตผลวา เนองจากลกเสอในมณฑลปตตาน เปนบตรหลานชาวมลาย ซงนบถอศาสนาอสลาม จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานพระบรมราชานญาตใหกองลกเสอมณฑลปตตาน ใชหมวกสกหลาด หรอหมวกก ามะหยสด า ชนดกลม แบบหมวกมลายเปนกรณพเศษ

ดวยพระปรชาญาณ และพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทวา พลเมองทกเพศ ทกวย ยอมเปนทรพยากรส าคญของชาต เมอชาตพนาศลมจม ใครเลา จะอยได ดวยเหตนหลงจากไดทรงสถาปนาการลกเสอขนเปนหลกฐานแลว จงไดทรงเตรยมการ ทจะสถาปนา “เนตรนาร” หรอทเรยกกนวา “ลกเสอหญง” ส าหรบเดกหญงดวย เพอคกบ “ลกเสอ” ซงไดตงขนเรยบรอยแลว ส าหรบเดกชาย จงทรงมพระราชประสงคทจะใหมการฝกฝนในแบบเดยวกนเพอความสมบรณแหงทรพยากรดงกลาว พระองคจงทรงมอบให

16

พระยาไพศาลศลปศาสตร ไปรางกฎระเบยบไว ซงการรางกฎระเบยบตาง ๆ ไดด าเนนการเสรจเรยบรอย แตยงไมทนประกาศใช พระองคไดเสดจสวรรคตกอน กจกรรมทายเรอง 1 ประวตลกเสอไทย (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 2 ความรทวไปเกยวกบคณะลกเสอแหงชาต 2.1 คณะลกเสอแหงชาต คณะลกเสอแหงชาต ประกอบดวย บรรดาลกเสอทงปวงและบคลากรทางการลกเสอ โดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมขของคณะลกเสอแหงชาต ลกเสอ หมายความวา เดกและเยาวชนทงชายและหญง ทสมครเขาเปนลกเสอทงในสถานศกษาและนอกสถานศกษา สวนลกเสอทเปนหญง ใหเรยกวา “เนตรนาร” บรรดาลกเสอทงปวง หมายถง ลกเสอในโรงเรยน ลกเสอนอกโรงเรยน ลกเสอหลกสตรพเศษ ลกเสอชาวบาน

ลกเสอในโรงเรยน หมายถง เยาวชนทสมครเขาเปนลกเสอในกองลกเสอโรงเรยน ไดแก ลกเสอส ารอง ลกเสอสามญ ลกเสอสามญรนใหญ และลกเสอวสามญ

ลกเสอนอกโรงเรยน หมายถง เยาวชนทไมไดสมครเขาเปนลกเสอในกองลกเสอ โรงเรยน แตสมครใจเขารวมกจกรรมกบลกเสอในโรงเรยน และลกเสอหลกสตรพเศษ

ลกเสอหลกสตรพเศษ หมายถง ลกเสอทสมครเขารบการอบรมในหลกสตรพเศษ ตาง ๆ เชน ลกเสอชอสะอาด ลกเสอปาไม ลกเสอจราจร ลกเสอปองกนและบรรเทาสาธารณภย ลกเสออาสา กกต. ลกเสอไซเบอร ลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ฯลฯ

ลกเสอชาวบาน หมายถง กลมชาวบานทมารวมกนเพอท าประโยชนใหแกสงคม ผานกระบวนการลกเสอ โดยทมการท างานหรอการเขาคายตาง ๆ คลายกบลกเสอในโรงเรยน ลกเสอชาวบานเรมตนมาตงแตป พ.ศ. 2514 โดยต ารวจตระเวนชายแดน ไดฝกอบรมใหชาวบานรจกดแลความปลอดภยในหมบาน การปองกนตนเอง ตลอดจนการสอดแนมรกษาความปลอดภยตามแนวชายแดน บคลากรทางการลกเสอ หมายความวา ผบงคบบญชาลกเสอ ผตรวจการลกเสอ กรรมการลกเสอ อาสาสมครลกเสอ และเจาหนาทลกเสอ

17

2.2 การบรหารงานของคณะลกเสอแหงชาต ประกอบดวย 2.2.1 สภาลกเสอไทย ประกอบดวยคณะบคคล ดงตอไปน 1) นายกรฐมนตร เปน สภานายก 2) รองนายกรฐมนตร เปน อปนายก 3) กรรมการโดยต าแหนง ไดแก รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย ปลดส านกนายกรฐมนตร ปลดกระทรวงศกษาธการ ปลดกระทรวงกลาโหม ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ผบญชาการทหารสงสด ผบญชาการทหารบก ผบญชาการทหารเรอ ผบญชาการทหารอากาศ ผบญชาการต ารวจแหงชาต เลขาธการสภาการศกษาเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา เลขาธการคณะกรรมการการอาชวศกษา เลขาธการสภากาชาดไทย อธบดกรมการปกครอง อธบดกรมสงเสรมการปกครองทองถน ผวาราชการกรงเทพมหานคร ผวาราชการจงหวด และผอ านวยการศนยปฏบตการลกเสอชาวบาน 4) กรรมการผทรงคณวฒจ านวนไมเกนแปดสบคน ซงพระมหากษตรย ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ แตงตงตามพระราชอธยาศย ใหเลขาธการส านกงานลกเสอแหงชาต เปนกรรมการและเลขานการ รองเลขาธการและผชวยเลขาธการส านกงานลกเสอแหงชาต เปนผชวยเลขานการ สภาลกเสอไทย อาจมสภานายกกตตมศกด อปนายกกตตมศกด และกรรมการกตตมศกด ซงจะไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ อกครง

2.2.2 คณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต เปนองคกรบรหารของคณะลกเสอ แหงชาต ประกอบดวยคณะบคคล ดงตอไปน 1) รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ เปน ประธานกรรมการ 2) กรรมการโดยต าแหนง ไดแก ปลดกระทรวงศกษาธการ และปลดกระทรวงมหาดไทย เปนรองประธาน เลขาธการสภาการศกษา เลขาธการคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา เลขาธการคณะกรรมการการอาชวศกษา เลขาธการสภากาชาดไทย เลขาธการส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศย ผอ านวยการส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน และผอ านวยการศนยปฏบตการลกเสอชาวบาน

18

3) กรรมการผทรงคณวฒจ านวนไมเกนสบหาคน ซงสภานายกสภาลกเสอไทยแตงตงโดยค าแนะน าของกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต ตาม 1 และ 2 ซงในจ านวนนตองมาจากภาคเอกชนไมนอยกวากงหนง ใหเลขาธการส านกงานลกเสอแหงชาต เปนกรรมการและเลขานการ รองเลขาธการและผชวยเลขาธการส านกงานลกเสอแหงชาต เปนผชวยเลขานการ เลขาธการส านกงานลกเสอแหงชาต เปนผรบผดชอบการบรหารงาน ของส านกงานลกเสอแหงชาต และเปนผบงคบบญชาพนกงานและลกจางในส านกงาน โดยรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ แตงตงรองปลดกระทรวงศกษาธการคนหนงท าหนาทเลขาธการส านกงานลกเสอแหงชาต และแตงตงผบรหารระดบสงอนในกระทรวงศกษาธการ ท าหนาทรองเลขาธการและผชวยเลขาธการตามจ านวนทเหมาะสม 2.2.3 คณะกรรมการลกเสอจงหวด ประกอบดวยคณะบคคล ดงตอไปน

1) ผวาราชการจงหวด เปน ประธานกรรมการ 2) กรรมการโดยต าแหนง ไดแก รองผวาราชการจงหวด เปนรองประธานกรรมการ ปลดจงหวด นายกเหลากาชาดจงหวด ผบงคบการต ารวจภธรจงหวด นายกองคการบรหารสวนจงหวด นายอ าเภอ นายกเทศมนตร นายกสมาคมการศกษาเอกชนจงหวด และผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษา

3) กรรมการประเภทผแทนจ านวนหาคน ไดแก ผแทนสถาบนอดมศกษา ผแทนสถานศกษาอาชวศกษา ผแทนคายลกเสอจงหวด ผแทนสมาคมหรอสโมสรลกเสอ และผแทนจากลกเสอชาวบาน ซงเลอกกนเองกลมละหนงคน

4) กรรมการผทรงคณวฒจ านวนไมเกนสบคน ซงประธานกรรมการแตงตงโดยค าแนะน าของกรรมการลกเสอจงหวดตามขอ 2) และ 3) ในจ านวนนจะตองแตงตงจากภาคเอกชนไมนอยกวากงหนง ใหผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาเขต 1 เปนกรรมการและเลขานการ ใหผอ านวยการศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด เปนกรรมการและผชวยเลขานการ 2.2.4 คณะกรรมการลกเสอเขตพนทการศกษา คณะกรรมการลกเสอเขตพนทการศกษา ประกอบดวยคณะบคคล ดงตอไปน

1) ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษา เปนประธานกรรมการ

19

2) กรรมการโดยต าแหนง ไดแก ผก ากบการสถานต ารวจภธรของทกอ าเภอ

ในเขตพนทการศกษา หรอผก ากบการสถานต ารวจนครบาลของทกสถานในเขตพนทการศกษาของกรงเทพมหานคร

3) กรรมการประเภทผแทน ไดแก ผแทนองคกรปกครองสวนทองถ นผแทนสถานศกษาในสงกดเขตพนทการศกษา ผแทนสถานศกษาเอกชน ผแทนสถานศกษาอาชวศกษา ผแทนสถาบนอดมศกษา ผแทนศนยบรการการศกษานอกโรงเรยนอ าเภอ ผแทนคายลกเสอ และผแทนสมาคมหรอสโมสรลกเสอ ซงเลอกกนเองกลมละหนงคน

4) กรรมการผทรงคณวฒจ านวนไมเกนเจดคน ซงประธานกรรมการแตงตง โดยค าแนะน าของกรรมการลกเสอเขตพนทตามขอ 2) และ 3) ในจ านวนนจะตองแตงตงจากภาคเอกชนไมนอยกวากงหนง ใหรองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาทไดรบมอบหมายเปนกรรมการและเลขานการและใหผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาแตงตงขาราชการในส านกงานเขตพนทการศกษาอกไมเกนสองคน เปนผชวยเลขานการ

แผนภมแสดงการบรหารงานของคณะลกเสอแหงชาต

กจกรรมทายเรองท 2 ความรทวไปเกยวกบคณะลกเสอแหงชาต (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

คณะลกเสอแหงชาต พระมหากษตรยทรงเปนประมข

สภาลกเสอไทย นายกรฐมนตร เปนสภานายก

คณะกรรมการบรหาร ลกเสอแหงชาต รฐมนตรวาการ

กระทรวงศกษาธการ เปนประธาน

คณะกรรมการ ลกเสอจงหวด

ผวาราชการจงหวด เปนประธาน

คณะกรรมการลกเสอ เขตพนทการศกษา

ผอ านวยการเขตพนทการศกษา เขต 1

เปนประธาน

20

หนวยการเรยนรท 3 การลกเสอโลก

สาระส าคญ ผใหก าเนดลกเสอโลก คอ โรเบรด สตเฟนสน สมท เบเดน โพเอลล (Robert Stephenson Smyth Baden Powell) หรอ บ.พ. เปนชาวองกฤษ เกดทกรงลอนดอน เมอวนท 22 กมภาพนธ พ.ศ. 2400 เปนเดกก าพราบดาตงแตอาย 3 ขวบ ในวยเดกชอบใชชวตกลางแจง ศกษาธรรมชาต เลนกฬา และชอบเปนผน า สอบเขาโรงเรยนนายรอยแซนดเฮสต ไดท 2 และไดรบพระราชทานยศเปนรอยตร เมออาย 19 ป ปฏบตหนาททหารอยางดเดน ไดรบพระราชทานยศเปนรอยเอก เมออาย 26 ป เปนนายทหารทเฉลยวฉลาด กลาหาญ สรางวรกรรมทยงใหญท าการตอสอยางหาวหาญ เพอรกษาเมองมาฟคง (Mafeking) ใหรอดพนจากวงลอม และการบกรกโจมตของกองทพบวร (Boer) ทแอฟรกาใต ไดรบการสรรเสรญวา “วรบรษผกลาหาญแหงยค” เมอวนท 1 – 9 สงหาคม พ.ศ. 2450 บ.พ. ไดน าเดกชายทมอาย 11 – 15 ป จากครอบครวทมฐานะแตกตางกน จ านวน 20 คน ไปเขาคายพกแรมทเกาะบราวนซ นบวาเปนการอยคายพกแรมของลกเสอครงแรกของโลก และถอวาเกาะบราวนซเปนคายลกเสอแหงแรกของโลก เชนกน ในป พ.ศ. 2463 สมาคมลกเสอองกฤษ จดประชมลกเสอทวโลกเปนครงแรก ทประเทศองกฤษ มลกเสอกวา 8,000 คน จาก 34 ประเทศ เขารวมชมนมในการชมนมครงน มขอตกลง และมมตเปนเอกฉนทให ลอรด เบเดน โพเอลล หรอ บ.พ. เปนประมขคณะลกเสอแหงโลกตลอดกาล และ บ.พ. ถงแกอนจกรรม เมอวนท 8 มกราคม 2484 สรอาย 84 ป องคการลกเสอโลก เปนองคการอาสาสมครนานาชาต มความส าคญในการ ท าหนาทรกษา และด ารงไวซงความเปนเอกภาพของขบวนการลกเสอแหงโลก และท าหนาทสงเสรมกจการลกเสอทวโลก ใหมการพฒนาและกาวหนาอยางตอเนอง โดยมธรรมนญลกเสอโลก เปนกฎหมายส าหรบยดถอปฏบต การมองคกรหลก 3 องคกร คอ สมชชาลกเสอโลก คณะกรรมการลกเสอโลก และส านกงานลกเสอโลก ปจจบน (พ.ศ. 2561) มสมาชกกวา 40 ลานคน ใน 169 ประเทศ ตามบญญตของธรรมนญลกเสอโลก ประเทศสมาชกขององคการลกเสอโลกแตละประเทศจะมองคการลกเสอแหงชาตไดเพยง 1 องคการเทานน กจการลกเสอทกประเทศ ยดมน ในวตถประสงค หลกการ และวธการของลกเสอเหมอนกนทวโลก คอ มงพฒนาเยาวชน

21

ดวยรากฐานของอดมการณของลกเสอ ซงมค าปฏญาณ และกฎของลกเสอเปนสงยดเหนยวจตใจน าสการประพฤตปฏบตตนของความเปนพลเมองด และความเปนพนองกนระหวางลกเสอทวโลก ตวชวด

1. อธบายประวตผใหก าเนดลกเสอโลก 2. อธบายความส าคญขององคการลกเสอโลก

ขอบขายเนอหา เรองท 1 ประวตผใหก าเนดลกเสอโลก เรองท 2 องคการลกเสอโลก เวลาทใชในการศกษา 1 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

22

เรองท 1 ประวตผใหก าเนดลกเสอโลก ผใหก าเนดลกเสอโลก มชอเตมวา Robert Stephenson Smyth Baden

Powell ในภาษาไทยเขยนวา โรเบรต สตเฟนสน สมท เบเดน โพเอลล ซงโดยทวไปจะเรยกทานวา “บ.พ.” บ.พ. เปนชาวองกฤษเกดทกรงลอนดอน เกดเมอวนท 22 กมภาพนธ พ.ศ. 2400 เปนเดกก าพราบดาตงแตอาย 3 ขวบ พ.ศ. 2400 - 2419 ชวตวยเดก

เมอยงเปนเดกกอนเขาโรงเรยน มารดาเปนผสอน อาน เขยน ท าเลข และวาดเขยน ขณะเมอมาพกผอนอยกบคณตา คณตาฝกวายน า เลนสเกต ขมา หดวดปรมาณแสงแดด ในเวลากลางวน สงเกตแสงแดดในเวลากลางวน สงเกตดวงดาวเวลากลางคน บ.พ. ชอบรองเลยนเสยงสตวและเสยงนกตาง ๆ ชอบแสดงทาขบขน

เมออาย 11 - 12 ป เขาเรยนในโรงเรยนโรสฮลล ซงเปนโรงเรยนประถมศกษาใกลบาน

เมออาย 13 - 19 ป เขาเปนนกเรยนประจ า ชนมธยมศกษาทโรงเรยนชาเตอรเฮาส ณ เมองโกคาลมง ซงรอบ ๆ บรเวณโรงเรยนเปนปามล าธาร ชอบหนไปเทยวในปาหลงโรงเรยนเขาไปใชชวตและศกษาธรรมชาตโดยล าพง สงเกตรอยเทาสตว ฟงเสยงสตว 4 เทา และนก ชอบเลนกฬา ชอบเปนผน า ฝกกฬาฟตบอล ฟนดาบ ยงปน ขมา โตวาท วาดภาพ แสดงละคร ฯลฯ

พ.ศ. 2419 บ.พ.สมครสอบเขาทมหาวทยาลยออกฟอรด 2 ครง แตสอบไมได จงสอบเขาเรยนทโรงเรยนนายรอยแซนดเฮสต โดยไมไดคดวาจะสอบเขาไปได เพราะ บ.พ. ไมใชนกเรยนทเรยนเกง แตผลการสอบคดเลอกปรากฏวา ในจ านวนผเขาสอบ 718 คน บ.พ. สอบได ท 2 ในเหลาทหารมา และสอบไดท 5 ในเหลาทหารราบ ตามระเบยบกระทรวงกลาโหมองกฤษในสมยนน ผสอบไดท 1 - 6 จะไดรบการแตงตงใหเปนรอยตร โดยไมตองไปเรยนทโรงเรยนนายรอยแซนดเฮสต บ.พ. จงไดรบพระราชทานยศเปนรอยตร เมออาย 19 ป และไดรบค าสงใหไปประจ ากรมทหารมาฮซซารท 13 อยทประเทศอนเดย

23

พ.ศ. 2419 – 2453 ชวตทหาร พ.ศ. 2419 บ.พ. ไดเขาประจ าการทกรมทหารมา ฮสซารท 13 ในอนเดย นานถง

8 ป ครงสดทายไดรบพระราชทานยศรอยเอก บ.พ. ใชจายอยางอดออม งดการสบบหร หาเงนจนเจอ โดยการเขยนเรองลงหนงสอพมพ และเลยงมาขาย จงพอใชจาย ระหวางเปนทหาร มการยายไปอยอนเดย และแอฟรกา

เนองจาก บ.พ. ไดปฏบตหนาทการทหารอยางดเดน จนไดรบพระราชทาน ยศรอยเอก เมออาย 26 ป ระหวางทอยอนเดย ไดรบรางวลในการแขงขนกฬาแทงหมปาบนหลงมา โดยใชหอกสนเปนอาวธ ทานมกฝกอบรมทหารใหมใหมความรทางสะกดรอย การสอดแนม ซงวชาเหลานเปนพนฐานในการฝกอบรมลกเสอทงสน และในระหวางทรบราชการทหารอยทอนเดยนน บ.พ. ไดฝกทหารใหมในเรองส าคญทเนนเปนพเศษอยางหนง คอ

1. การสอดแนม และการลาดตระเวน ซงประสบความส าเรจเปนอยางด และในขณะเดยวกน ไดคดวธการฝกอบรมทส าคญอยางหนง

2. ระบบหม ขณะท บ.พ. ท าการฝกอบรมทหารใหม ใชวธแบงทหารใหมออกเปนหมเลก ๆ มหวหนาหมเปนผรบผดชอบ วธการฝกอบรมโดยใชระบบหมเปนหลกน ตอมา บ.พ. ไดน ามาใชในการฝกอบรมลกเสอจนกระทงทกวนน

พ.ศ. 2431 บ.พ. อาย 31 ป ไดรบแตงตงใหอยในคณะนายทหารทไดรบมอบหมายใหไป ปราบพวกซล ในแอฟรกา ซงกอความไมสงบ โดยม ดนซล เปนหวหนา บ.พ. และคณะไดปราบ พวกซลส าเรจ พ.ศ. 2433

บ.พ. ไดรบพระราชทานยศเปนนายพนตร มหนาทเปนผชวยทตทหารเปนนายทหารคนสนทของ ผวาราชการมอลตา ซงเปนเมองขนขององกฤษ และท าหนาทสบราชการลบตามทตาง ๆ

พ.ศ. 2438 รฐบาลองกฤษไดจดสงกองทหารออกไปปราบกบฏ อะซนต ซงเปนชนเผา ทดราย ตงถนฐานอยบรเวณชายฝงทะเลแอฟรกาตะวนตก ปจจบนเปนสวนหนงในดนแดนของ

24

ประเทศกานา อะซนต มกษตรยปกครองชอ เปรมเปห เคยท าสนธสญญาไวกบผแทนรฐบาลองกฤษวา จะเลกการคาทาส ไมท าการรบกวนพอคาชาวองกฤษ ตอมาไดละเมดสนธสญญาน รฐบาลองกฤษ จงแตงตงให บ.พ. เปนหวหนาควบคมกองทหารไปท าการปราบ บ.พ. ไดท าการฝกหดชาวพนเมองประมาณ 500 คน สรางถนนยาวประมาณ 74 ไมล โดยเรมตนจากชายฝงทะเล ผานปา บง และล าธาร ไปจนถงเมองหลวงของพวกอะซนต คอ เมอง ดมาล แตไมทนท าการรบกน เพราะกษตรยเปรมเปห ไดยอมแพกอน (เมอ 16 มกราคม พ.ศ. 2439) จากประสบการณการสรางถนน บ.พ.ไดความรอยางกวางขวางในเรองการบกเบก เชน การโคนตนไม การสรางสะพาน และการสรางทพกแรมชวคราว เปนตน พ.ศ. 2439

บ.พ. ไดรบแตงตงเปนเสนาธการประจ ากองทพ ไปปราบกบฏชาวพนเมองเผาหนง เดมมภมล าเนาอยในทรานสวาล แตถกพวกบวร (Boer) ขบไล จงไดอพยพไปตงถนฐานอยใน โรดเซยตอนใต เผานไดกอการกบฏขน บ.พ. มหนาทเกยวกบการสอดแนม และหาขาว บ.พ. ปฏบตหนาทดวยความเขมแขง มประสทธภาพ และไดรบประสบการณมากในการปฏบตงานสอดแนมในตอนกลางคน ชาวเมองกลว บ.พ. มาก ไดตงฉายาให บ.พ. วา “อมปซา” (Impeesa) แปลวา “หมาปาทไมเคยนอนหลบ” การศกครงน พลเอกพลมเมอร ผน ากองทพองกฤษ กลาวชม บ.พ. วา ถาไมมแผนท ท บ.พ. ไดเขยนขนโดยละเอยดเชนนแลว คงจะเปนการยากทจะปราบปรามพวกมาตาบล ไดส าเรจในระยะเวลาอนรวดเรว

พ.ศ. 2440

บ.พ. กลบมาประจ าอยทอนเดยอกครง ไดรบพระราชทานยศเปนพนเอก และไดรบการแตงตงเปนผบงคบบญชาประจ ากรมทหารตรากนการดท 5 ท าหนาทอบรมทหาร และไดเขยนหนงสอ “Aids to Scouting” เพอใชเปนคมอในการฝกทหารของทานและไดประสบความส าเรจอยางดยงในการฝกอบรมวชาสอดแนม (Scouting) ใหแกทหารโดยน าเอาวธการ “ระบบหม” มาใชในการฝกอบรมอยางสมบรณแบบ โดยมการแบงหมกน มหวหนาหม คอยควบคมดแลและรบผดชอบ มการแจกรางวลการปฏบตงานดเดน (เครองหมายรปลกศรของเขมทศ) จนกระทงไดรบการยกยองวา เปนกรมทหารองกฤษทมระเบยบวนยดทสด ในอนเดย

25

พ.ศ. 2442 บ.พ. ไดรบค าสงใหไปแอฟรกาใต เพอเตรยมการปองกนการรกรานของพวกบวร

(Boer) ซงเปนชาวฮอลนดา และฝรงเศส ทอพยพไปอยแอฟรกาใตแถวเมองทรานสวาล และ ออเรนจฟรสเตท ตงตวเปนเอกราชเรยกวาบวรรปบลค บ.พ. ไดรบมอบหมายใหจดทหารมา 2 กองพน ท าหนาทรกษาชายแดนซงก าลงเปนขอพพาท บ.พ. สงทหารมาหนงกองพน ไปรกษาเมองบลวาโย สวนของ บ.-พ อกหนงกองพน ไปรกษาเมองมาฟคง ซงอยตดกบชายแดน ทรานสวาล เมอวนท 11 ตลาคม พ.ศ. 2442 พวกบวรไดประกาศสงครามกบองกฤษ กองทพของบวร มก าลงพลถง 9,000 คน มอาวธครบมอ เคลอนพลเขาลอมเมองมาฟคง ทงสทศ ซง บ.พ. มก าลงทหารทไดรบการฝกอยางดแลวเพยง 750 คนเทานนเอง แตดวยความมไหวพรบ ปฏภาณ ความเฉลยวฉลาด การใชเลหเหลยม และกลยทธ ตลอดจนประสบการณในอดตซงไดเผชญกบขาศกทกรปแบบ โดยเฉพาะอยางยงใชวชาการสอดแนม การลาดตระเวน การขาว การบกเบก ซงถอวาเปนวชาการชนสดยอดของการลกเสอในยคตอมา จงท าให บ.พ. รกษาเมองมาฟคง ไวไดนานถง 217 วน และเมอกองทพใหญขององกฤษไดมาชวยไวทนท าใหกองทพของพวกบวรตองพายกลบไป บ.พ. ไดรบฉายาวา “วรบรษแหงเมองมาฟคง” หรอ “ผปองกน เมองมาฟคง” ดวยกลยทธการฝกอบรมเดกในเมองมาฟคง ซงมอายตงแต 9 ขวบขนไป ใหเปนนกเรยนทหารมาฟคง เพอท าหนาทตาง ๆ แทนทหาร เนองจากทหารของ บ.พ. มจ านวนนอยมาก หนาทตาง ๆ ทมอบหมายใหเดก ๆ ปฏบต เชน เปนผสงขาวและสอสาร ผรบใชทวไป เปนยามรกษาการณ และชวยเหลอในหนวยพยาบาล เปนตน เดก ๆ เหลานท างานไดผลดเกนคาดจงเปนขอคด ทบ.พ. สรปไดวา เดกชายทไดรบการฝกอบรมทถกตอง ยอมสามารถรบผดชอบและปฏบตภารกจ ตามทไดรบมอบหมายไดเปนอยางด สงนเองทท าใหบ.พ. ไดรบแนวคดรวบยอดไปสการวางแผนฝกอบรมเดกชายในโอกาสตอมา และเปนแรงบนดาลใจอนส าคญยงของ บ.พ. ท าใหมการทดลองแผนฝกอบรมเดก ซงในป พ.ศ. 2450 บ.พ. ไดน าเดกชายจ านวน 20 คน ไปอยคายพกแรมเปนครงแรกของโลก ทเกาะบราวนซ ซงถอเปนจดก าเนดของการลกเสอแหงโลกในปนนเอง พ.ศ. 2450 อ าลาชวตทหาร

เมอเสรจสงคราม ควนวคตอเรย ไดพระราชทานยศพลตร และเมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2450 บ.พ. มอาย 50 ป จงปลดเกษยณ เปนทหารกองหนน รบเงนเดอนครงหนง และไดเลอนยศเปนพลโท

26

พ.ศ. 2450 ชวตการเปนลกเสอ บ.พ. เหนความส าคญของเดก จงรวบรวมเดกชาย จ านวน 20 คน (รวมหลาน

ของทานอก 1 คน รวมเปน 21 คน) จดพาไปอยคายพกแรมทเกาะบราวนซ เปนเวลา 9 คน (ตงแตคนวนท 31 ก.ค. พ.ศ. 2450 ถงเชาวนท 9 ส.ค. พ.ศ. 2450) โดยการฝกระบบหม ในการอยคายพกแรมครงน ไดผลเกนคาด เดก ๆ มความสนกสนาน ไดความร ความสามคค ผปกครองพอใจ เดกพงตนเองได การอยคายพกแรมครงน ถอเปนการก าเนดการลกเสอโลก พ.ศ. 2451

กระทรวงกลาโหมขององกฤษ ขอให บ.พ. กลบเขารบราชการอกครงหนง ในต าแหนงผบงคบบญชาหนวยรกษาดนแดนประจ าภาคเหนอขององกฤษและในปเดยวกน บ.พ. ไดเขยนหนงสอลกเสอส าหรบเดกชาย (Scouting for boy) เปนหนงสอเลมแรก ในองคการลกเสอ อกทงกจการลกเสอองกฤษเจรญกาวหนาอยางมาก

พ.ศ. 2452 บ.พ. จดชมนมลกเสอแหงชาตขนเปนครงแรกทพระราชวงครสตล ในกรงลอนดอน มลกเสอเขารวม 11,000 คน บ.พ. ไดรบพระราชทานเหรยญตรา “Knight Commander of the Victorian Order” มบรรดาศกด เปน เซอร โรเบรต เบเดน โพเอลล และกจการลกเสอไดแพรหลายไปทวโลก พ.ศ. 2453

บ.พ. จดตงกองลกเสอหญงขนในองกฤษเรยกวา “Girl Guide” พ.ศ. 2484

บ.พ. ถงแกกรรม เมอวนท 8 มกราคม พ.ศ. 2484 ณ เมองไนโรบ ประเทศเคนยา และศพถกฝงอยทนน ภายหลงจาก บ.พ. ถงแกอนจกรรมแลว รางของ บ.พ. ไดถกฝง ณ สสาน Mount Kenya ซงนอนสงบนงอยภายใตบรรยากาศอนสงบท บ.พ. รกและปรารถนา

27

พ.ศ. 2494 นกบญเซนตยอรจ ไดท าพธเปดอนสาวรยของลอรด เบเดน โพเอลล ขนท

วดเวสตมนสเตอร ในกรงลอนดอน จากชวประวตของ บ.พ. ตลอดเวลาทมชวตอย บ.พ. เปนผมความเสยสละอยางสง

ทงทางดานทหาร และพลเรอน ท าทกสงทกอยางไมเหนแกความเหนอยยาก เพอประโยชนสวนรวม มความกลาหาญทงการปฏบตในหนาทราชการ และการผจญภยสวนตว ท าให บ.พ. ไดรบประสบการณทมคณคาแกชวตมากมาย บ.พ. ยงไดมอบประสบการณอนล าคาแกเดก ๆ ในการกอตงใหก าเนดลกเสอโลกแก เยาวชนชายหญงทวโลก อนเปนประโยชนอยางย ง แกมนษยชาตมาจนตราบเทาทกวนน กจกรรรมทายเรองท 1 ประวตผใหก าเนดลกเสอโลก (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

เรองท 2 องคการลกเสอโลก

องคการลกเสอโลก เปนองคการนานาชาตทไมใชองคการรฐบาลใด เปนองคการอาสาสมคร ทมความส าคญในการท าหนาทรกษาและด ารงไวซงความเปนเอกภาพของขบวนการลกเสอแหงโลก และท าหนาทสงเสรมกจการลกเสอทวโลก ใหมการพฒนาและกาวหนาอยางตอเนองตลอดไป โดยมธรรมนญลกเสอโลก เปนกฎหมายส าหรบยดถอปฏบตการในการด าเนนกจการลกเสอทวโลก

องคการลกเสอโลก ประกอบดวย 3 องคการหลก คอ 1. สมชชาลกเสอโลก คอ ทประชมใหญ ประกอบดวย ผแทนของประเทศสมาชก

ทกประเทศมารวมประชมกนทก ๆ 3 ปตอครง ยกเวนแตวาปใดทสถานการณของโลก มความวนวาย และมเรองรายแรงเกดขน หรอสถานการณไมอ านวย ไมสามารถจะจดใหมการประชมสมชชาลกเสอโลกได กจะเวนการประชมเฉพาะปนน ๆ เชน ในป พ.ศ. 2484 ไมไดมการประชมสมชชาลกเสอโลกตามก าหนด เนองจาก บ.พ. ผ ใหก าเนดลกเสอโลกถงแกอนจกรรม คณะลกเสอทวโลกมการไวทกข ไวอาลย ใหแกการลวงลบของ บ.พ. และในชวงเวลาระหวางป พ.ศ. 2484 – 2489 เปนชวงทสถานการณของโลก อยในภาวะคบขน และมสงครามโลก ครงท 2 เกดขน จงไมไดจดการประชมสมชชาลกเสอโลกขนในชวงเวลาดงกลาว

28

2. คณะกรรมการลกเสอโลก คอ คณะกรรมการทบรหารองคการลกเสอโลก มจ านวนทงหมด 12 คน ซงไดรบเลอกตงในทประชมสมชชาลกเสอโลก ตามวธการ เงอนไข และบทบญญตทก าหนดไวในธรรมนญลกเสอโลก

3. ส านกงานลกเสอโลก คอ ส านกงานเลขาธการลกเสอโลก มเลขาธการส านกงานลกเสอโลก เปนผบงคบบญชา ท าหนาทเปนศนยประสานงานด าเนนงานการ และสรางความสมพนธระหวางองคการลกเสอของประเทศตาง ๆ ทเปนสมาชกทวโลก เพอรกษาและด ารงไวซงความเปนเอกภาพของขบวนการลกเสอแหงโลก ใหอยไดอยางสถาพร มนคงตลอดไป

ปจจบนองคการลกเสอโลก มสมาชกกวา 40 ลานคน ใน 169 ประเทศ มส านกงานใหญ ตงอยทกรงกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย และยงมส านกงานลกเสอภาคพน อยในภมภาคทวโลก อก 6 แหง คอ

1. ส านกงานลกเสอภาคพนแอฟรกา ส านกงานใหญ ตงอยท กรงไนโรบ ประเทศเคนยา

2. ส านกงานลกเสอภาคพนอาหรบ ส านกงานใหญ ตงอยท กรงไคโร ประเทศอยปต 3. ส านกงานลกเสอภาคพนเอเชย-แปซฟก ส านกงานใหญตงอยท กรงมาคาต

ประเทศฟลปปนส 4. ส านกงานลกเสอภาคพนยเรเชย ส านกงานใหญ ตงอยท กรงเครฟ สาธารณรฐ

ยเครน 5. ส านกงานลกเสอภาคพนยโรป ส านกงานใหญ ตงอยท กรงเจนวา ประเทศ

สวสเซอรแลนด และมส านกงานสาขาตงอยทกรงบรสเซลส ประเทศเบลเยยม 6. ส านกงานลกเสอภาคพนอนเตอรอเมรกา ส านกงานใหญตงอยท กรงปานามา

ซต ประเทศปานามา กจกรรรมทายเรองท 2 องคการลกเสอโลก (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

29

หนวยการเรยนรท 4 คณธรรม จรยธรรมของลกเสอ

สาระส าคญ

ค าปฏญาณและกฎของลกเสอ อาจเปรยบเสมอนศลของลกเสอและเปนหลกส าคญทท าใหลกเสอประพฤตปฏบตตนใหมคณธรรม จรยธรรม มความจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย รจกบ าเพญประโยชนตอผอนมระเบยบวนย อยในกรอบประเพณ อนดงาม และไมกอใหเกดความยงยากใด ๆ ในบานเมอง ตวชวด

1. อธบายค าปฏญาณ กฎ และคตพจนของลกเสอ 2. อธบายคณธรรม จรยธรรมจากค าปฏญาณและกฎของลกเสอ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ค าปฏญาณ กฎ และคตพจนของลกเสอ เรองท 2 คณธรรม จรยธรรมจากค าปฏญาณและกฎของลกเสอ

เวลาทใชในการศกษา 2 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

30

เรองท 1 ค าปฏญาณ กฎ และคตพจนของลกเสอ การอยรวมกนในสงคม จ าเปนตองอาศย กฎ ระเบยบ เพอเปนรากฐานในการ

ด าเนนชวตใหเปนปกตสขของครอบครว ชมชน สงคม และประเทศ ทจะอยรวมกนดวยความผาสก และยงยน

ความหมายค าปฏญาณของลกเสอ ค าปฏญาณของลกเสอ คอ ค ามนสญญาทลกเสอทกคนตองใหไวแกผบงคบบญชา

เปนถอยค าทกลาวออกมาดวยความจรงใจและสมครใจ ค ากลาวนส าคญอยางยงในชวตการเปนลกเสอ เมอกลาวแลวตองปฏบตตามใหได เปนการสงเสรมใหลกเสอรกเกยรตของตน เพอความเปนพลเมองดของชาต โดยอาศยค าปฏญาณเปนอดมการณน าไปปฏบตในชวตได

ค าปฏญาณของลกเสอ ดวยเกยรตของขา ขาสญญาวา ขอ 1 ขาจะจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย ขอ 2 ขาจะชวยเหลอผอนทกเมอ ขอ 3 ขาจะปฏบตตามกฎของลกเสอ

ขอ 1 ขาจะจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย ชาต ประกอบดวย แผนดน นานน า และประชาชนพลเมองทอยรวมกน โดยม

กฎหมาย ขนบธรรมเนยม ประเพณ และวฒนธรรมเปนหลกปฏบต ลกเสอทกคนตองประพฤตปฏบตตนใหเปนพลเมองดของชาต

ศาสนา ทกศาสนามความมงหมายเดยวกน คอ สอนใหทกคนเปนคนด ละเวนความชว ใหกระท าแตความด ลกเสอทกคนตองมศาสนา ลกเสอจะนบถอศาสนาใด ๆ กได

พระมหากษตรย ทรงเปนประมขของคณะลกเสอแหงชาต ลกเสอทกคน ตองปฏบตตนตามรอยพระยคลบาท

ขอ 2 ขาจะชวยเหลอผอนทกเมอ ลกเสอทกคนเปนผมจตอาสา ไมนงดดาย เอาใจใสผอน มความพรอมทจะเสยสละ

เพอสวนรวมทกโอกาสทพงกระท าได ซงเปนสงหนงทท าใหลกเสอเปนผมเกยรต และไดรบการยกยองชนชมจากประชาชนทวไป

31

ขอ 3 ขาจะปฏบตตามกฎของลกเสอ กฎของลกเสอเปรยบเสมอนศลของลกเสอทเปนหลกยดเหนยวใหประพฤต

ปฏบตในสงดงาม ความหมายกฎของลกเสอ กฎของลกเสอ หมายถง ขอปฏบตทลกเสอตองยดเปนแนวทางการประพฤต

ปฏบตตน ในชวตประจ าวน กฎของลกเสอม 10 ขอ ดงน กฎของลกเสอ ขอ 1 ลกเสอมเกยรตเชอถอได ขอ 2 ลกเสอมความจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย และซอตรง

ตอผมพระคณ ขอ 3 ลกเสอมหนาทกระท าตนใหเปนประโยชนและชวยเหลอผอน ขอ 4 ลกเสอเปนมตรของคนทกคน และเปนพนองกบลกเสออนทวโลก ขอ 5 ลกเสอเปนผสภาพเรยบรอย

ขอ 6 ลกเสอมความเมตตากรณาตอสตว ขอ 7 ลกเสอเชอฟงค าสงของบดามารดา และผบงคบบญชาดวยความเคารพ

ขอ 8 ลกเสอมใจราเรง และไมยอทอตอความยากล าบาก

ขอ 9 ลกเสอเปนผมธยสถ ขอ 10 ลกเสอประพฤตชอบดวยกาย วาจา ใจ

ความหมายคตพจนของลกเสอ คตพจนทวไปของลกเสอ เสยชพอยาเสยสตย หมายความวา ใหลกเสอรกษาความซอสตย มสจจะยงชวต

จะไมละความสตยถงแมจะถกบบบงคบจนเปนอนตรายถงกบชวตกตาม กไมยอมเสยสจจะ เพอเกยรตภมแหงตน

คตพจนของลกเสอแตละประเภท ลกเสอส ารอง “ท าดทสด” ลกเสอสามญ “จงเตรยมพรอม” ลกเสอสามญรนใหญ “มองไกล” ลกเสอวสามญ “บรการ”

32

ความหมายคตพจนของลกเสอ คตพจนของลกเสอ ประกอบดวย 4 คตพจน เรยงล าดบตามความงายยาก

ของการปฏบต ท าดทสด หมายความวา ปฏบตหนาทของตนอยใหดทสด จงเตรยมพรอม หมายความวา เตรยมความพรอมทงทางดานรางกายและจตใจ

ในการปฏบตหนาททรบผดชอบ มองไกล หมายความวา การมองใหกวางและไกล ฉลาดทจะมองเหนความจรง

ของสงตาง ๆ วาผลจากการกระท าภารกจของตน อาจสงผลกระทบถงภารกจอน บคคลอน บรการ หมายความวา การกระท าดวยความตงใจทจะใหผอนมความสะดวก

หรอลดปญหา หรอความทกข หวงเพยงใหผรบบรการไดรบสงทเหมาะสมทสดเสมอ โดยไมหวงรางวลหรอสงตอบแทนใด ๆ

กจกรรมทายเรองท 1 ค าปฏญาณ กฎ และคตพจนของลกเสอ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 2 คณธรรม จรยธรรมจากค าปฏญาณและกฎของลกเสอ

กระบวนการลกเสอ เปนกจกรรมทสงเสรมสนบสนนใหคนเปนคนด มพลานามย สมบรณแขงแรง รแพ รชนะ รอภย เสยสละ อดทน มความเหนอกเหนใจผอน และยดหลกทวา“ลกเสอเปนมตรกบทกคนทวโลก” การอบรมบมนสยลกเสอใหเปนพลเมองดตามจารตประเพณบานเมองและอดมคต ซงก าหนดวตถประสงคไว 5 ประการ คอ

1. ใหมนสยในการสงเกต จดจ า เชอฟง และพงตนเอง 2. ใหซอสตยสจรต มระเบยบวนยและเหนอกเหนใจผอน 3. ใหรจกบ าเพญตนเพอสาธารณะประโยชน 4. ใหรจกท าการฝมอ 5. ใหมการพฒนาทางกาย จตใจ และศลธรรม ทงน โดยไมเกยวของกบลทธ

การเมองใด ๆ

33

คณธรรม จรยธรรม “คณธรรม” หมายถง สงทมคณคา มประโยชน เปนความดงาม เปนมโนธรรม

เปนเครองประคบประคองใจใหเกลยดความชว กลวบาป ใฝความด และเปนเครองกระตนผลกดนใหเกดความรสกผดชอบ เกดจตส านกทดมความสงบรมเยนภายใน

“จรยธรรม” หมายถง ธรรมทเปนขอประพฤตปฏบต ศลธรรม กฎศลธรรม ในการพฒนาโดยใชคณธรรมเปนพนฐานของกระบวนการเรยนรทเชอมโยง ความรวมมอของสถาบนครอบครว ชมชน สถาบนศาสนาและสถาบนการศกษา โดยมจดเนน เพอพฒนาเยาวชน ใหเปนคนด มความร อยดมสข และสามารถน าไปสการปฏบตไดอยางเปนรปธรรม

คณธรรมจรยธรรม จากค าปฏญาณและกฎของลกเสอ คณธรรมจรยธรรมจากค าปฏญาณ และกฎของลกเสอ เนนการประพฤต ปฏบตตน

ใหเปนพลเมองด พรอมทจะน าความสข ความเจรญ ความมนคงมาสบคคลสงคม และประเทศชาต ดงน

1. ความจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย บคคลสามารถปฏบตตน ใหมความซอสตยตอชาต รกและหวงแหน ยอมเสยสละเลอดเนอและชวตเพอใหชาตเปนเอกราชสบไป อกทงท านบ ารงศาสนาใหมนคงสถาพรสบไปและปฏบตตนตามรอยพระยคลบาท แหงองคพระมหากษตรย ผทรงบ าบดทกขบ ารงสขใหแกราษฎรดวยความเสยสละ

2. ความรบผดชอบตอหนาท บคคลสามารถปฏบตกจการงานของตนเอง และทไดรบมอบหมายดวยความมานะพยายาม อทศก าลงกาย ก าลงใจอยางเตมความสามารถ ไมเหนแกความเหนดเหนอย

3. ความมระเบยบวนย บคคลสามารถเปนทงผรและปฏบตตามแบบแผน ทตนเอง ครอบครว และสงคม ก าหนดไว โดยจะปฏเสธกฎเกณฑหรอกตกาตาง ๆ ของสงคมไมได คณธรรมนตองใชเวลาปลกฝงเปนเวลานาน และตองปฏบตสม าเสมอจนกวาจะปฏบตเองไดและเกดความเคยชน

4. ความซอสตย บคคลสามารถปฏบตตนทางกาย วาจา จตใจ ทตรงไปตรงมา ไมแสดงความคดโกง ไมหลอกลวง ไมเอาเปรยบผอน ลนวาจาวาจะท างานสงใดกตองท าใหส าเรจ ไมกลบกลอก มความจรงใจตอทกคน จนเปนทไววางใจของคนทกคน

34

5. ความเสยสละ บคคลสามารถปฏบตตนโดยการอทศก าลงกาย ก าลงทรพย ก าลงปญญา เพอชวยเหลอผอนและสงคมดวยความตงใจจรง มเจตนาทบรสทธ เปนทรกใครไววางใจ เปนทยกยองของสงคม ผคนเคารพนบถอ น าพาซงความสขสมบรณในชวต

6. ความอดทน บคคลสามารถปฏบตตนเปนผทมจตใจเขมแขง ไมทอถอยตออปสรรคใด ๆ มงมนทจะท างานใหบงเกดผลดโดยไมใหผอนเดอดรอน มความอดทนตอความยากล าบาก อดทนตอการตรากตร าท างาน อดทนตอความเจบใจ อดทนตอกเลส

7. การไมท าบาป บคคลสามารถละเวนพฤตกรรมทชวรายและไมสรางความเดอดรอนใหทงทางกาย วาจา ใจ

8. ความสามคค บคคลสรางความสามคค รกใคร กลมเกลยวซงน าไปสความสงบรมเยนของครอบครว สงคม ชมชน และประเทศชาต

กจกรรมทายเรองท 2 คณธรรม จรยธรรม จากค าปฏญาณและกฎของลกเสอ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

35

หนวยการเรยนรท 5

วนย และความเปนระเบยบเรยบรอย

สาระส าคญ วนย และความเปนระเบยบเรยบรอย เปนขอตกลงในการอยรวมกนของทกคน

ในชาต เปนวฒนธรรมทางสงคมทมความส าคญตอการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาตเปนอยางยง ผทมวนยในตนเอง จะมความเปนผน า มความรบผดชอบ เคารพระเบยบ กฎ กตกาทางสงคมทงตอหนาและลบหลงผอน มความซอสตยสจรต มความอดทน อดกลน ตงใจ และเพยรพยายาม ควบคมอารมณและพฤตกรรมของตนเองไดเปนอยางด มการสงเสรมและพฒนาวนยในตนโดยกระบวนการลกเสอ ตวชวด

1. อธบายความหมาย และความส าคญของวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย 2. อธบายผลกระทบจากการขาดวนย และขาดความเปนระเบยบเรยบรอย 3. ยกตวอยางแนวทางการเสรมสรางวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 วนย และความเปนระเบยบเรยบรอย 1.1 ความหมายของวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย 1.2 ความส าคญของวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย เรองท 2 ผลกระทบจากการขาดวนย และการขาดความเปนระเบยบเรยบรอย เรองท 3 แนวทางการเสรมสรางวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย

เวลาทใชในการศกษา 2 ชวโมง

สอการเรยนร 1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

36

เรองท 1 วนย และความเปนระเบยบเรยบรอย 1.1 ความหมายของวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย

วนย และความเปนระเบยบเรยบรอย หมายถง การกระท าหรองดเวนการกระท าตามระเบยบ กฎเกณฑ ขอบงคบ ส าหรบควบคมความประพฤตทางกาย วาจา ของคนในสงคมใหเรยบรอยดงาม เปนแบบแผนอนหนงอนเดยวกน เพอการอยรวมกนดวยความสขสบาย ไมกระทบกระทงซงกนและกน วนย และความเปนระเบยบเรยบรอยชวยใหคนในสงคม หางไกลความชวทงหลาย สามารถอยรวมกนเปนหมเหลา ถาขาดวนยและความเปนระเบยบเรยบรอยตางคนตางท าตามอ าเภอใจ ความขดแยงกจะเกดขน ยงมากคนกยงมากเรอง ไมมความสงบสข การงานทท ากจะเกดผลเสย

1.2 ความส าคญของวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย ความส าคญของวนยในตนเองมอยางนอย 2 ประการ ประการทหนง เหตผลเกยวกบประโยชนสวนตวแตละบคคล ในเรองการ

แสวงหาความร เนองจากปจจบนมอยมากมาย ไมอาจบรรจไวในหลกสตรไดหมดแตละคน จงควรแสวงหาความรดวยตนเอง นอกเหนอจากทปรากฏในหลกสตรของสถานศกษา ฉะนน จงจ าเปนตองฝกใหมการควบคมตนเอง มความเฉลยวฉลาด และมความเปนอสระ เพอจะไดแสวงหาความรเพมเตมใหมากทสด

ประการทสอง ชมชนจะเจรญและมความมนคงยงยนตอไปได จะตองอาศยพลเมองแตละคนท าความด และเสยสละใหแกชมชน ไมแสวงหาประโยชนสวนตวเทานน

ลกษณะของผมวนยในตนเอง พฤตกรรมของผมวนยในตนเอง มดงน 1 มความเชออ านาจภายในตนเอง 2 มความเปนผน า 3 มความรบผดชอบ 4 ตรงตอเวลา 5 เคารพตอระเบยบ กฎเกณฑทงตอหนาและรบหลงผอน 6 มความซอสตยสจรต 7 รจกหนาทและกระท าตามหนาทเปนอยางด 8 รจกเสยสละ

37

9 มความอดทน 10 มความตงใจเพยรพยายาม 11 ยอมรบผลการกระท าของตน

กจกรรมทายเรองท 1 วนย และความเปนระเบยบเรยบรอย (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 2 ผลกระทบจากการขาดวนย และการขาดความเปนระเบยบเรยบรอย

การทบคคลขาดวนย และความเปนระเบยบเรยบรอยในตนเอง มผลท าให ขาดวนยและความเปนระเบยบเรยบรอยทางสงคมไปดวย วนยในตนเอง เปนพนฐานของการควบคมตวเอง ใหมวนยทางสงคม การมวนยในตนเองจงเปนสงทควรไดรบการสงเสรม เพอเปนพนฐานของการควบคมตนเอง ซงจะน าไปสการสรางวนยทางสงคม การมวนยจงถอเปนพนฐานในการด าเนนกจกรรมในสงคม และการรวมกนอยของกลม การปลกฝงวนยจะท าใหบคคลยอมรบกฎเกณฑทสงคมก าหนด และวนยยงเปนวฒนธรรมทางสงคม ซงจะท าใหเดกเรยนรพฤตกรรมทสงคมยอมรบ ท าใหพฒนาตนเองสความเปนผใหญทสามารถควบคมตนเองได มมโนธรรมทดและมความมนคงทางอารมณ ดวยเหตนการปลกฝงความมวนยในตนเองใหแกคนในชาตเพอสรางความเจรญรงเรองแกบานเมองนน ควรเรมตนทเยาวชน โดยใหประพฤตและฝกฝนจนเปนนสย เพอจะไดเปนผใหญทมวนยในอนาคต

กจกรรมทายเรองท 2 ผลกระทบจากการขาดวนย และการขาดความเปนระเบยบเรยบรอย (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 3 แนวทางการเสรมสรางวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย

การจะพฒนาวนยในตนเองจะตองเรมตนตงแตเดกในวยทารก และใหแรงจงใจทางจรยธรรมแกเดกทโตแลว การพฒนาวนยในตนเองจะตองอาศยความรวมมอจากสถาบนตาง ๆ ทแวดลอมตวเดกและตองใชวธการกระตนหรอพฒนาวนยในตนเองของเดกอยางเหมาะสมดวย

38

วธการพฒนาวนยในตนเอง

1. สรางวนยดวยการท าใหเปนพฤตกรรมเคยชน สรางวนยดวยการท าใหเปนพฤตกรรมเคยชน วธฝกวนยทดทสดตองอาศย

ธรรมชาตของมนษยทด าเนนชวตกนดวยความเคยชนเปนสวนใหญ แลวกยดมนในความพงพอใจในพฤตกรรมทเคยชนนน การฝกคนตองใชความสามารถและตองมระบบตองสอดคลองกบธรรมชาตใหเกดพฤตกรรมเคยชน ถอวาตองสรางวนยใหเปนพฤตกรรมเคยชน

2. การสรางวนยโดยใชปจจยอนชวยเสรม

วนยจะท าใหเกดความสขและประพฤตปฏบตดวยความพงพอใจ โดยใชปจจยอยางอนมาชวยอกได เชน มกลยาณมตร วนยกเกดไดงาย มศรทธาและความรก เปนองคประกอบเสรม ในการสรางวนยจากพฤตกรรมทเคยชน คอ

2.1 เปนตนแบบทดของพฤตกรรม (ศล) 2.2 มความรก ท าใหเกดความอบอน มความเปนกนเองพรอมศรทธาและ

ความสข (จตใจ) 2.3 มเหตมผล เขาใจเหตผลและเหนคณคาในสงทท า (ปญญา)

2.4 สรางวนยดวยแรงหนนของสภาพจตใจ คอ การตงเปนอดมคตในจตใจ ท าใหใจมความฝกใฝมงมนอยางแรง มเปาหมายอยางแรง เปนอดมคต ใฝตงใจจรง ปฏบตตามวนย มความภมใจ รกษาวนย

3. สรางวนยโดยใชกฎเกณฑบงคบ การสรางวนยโดยใชกฎหมาย หรอกฎเกณฑบงคบควบคมโดยมการลงโทษ

วธนกสรางวนยได บางครงไดผลแตเมอกฎเกณฑนนไมบบบงคบรนแรงเกนไป และมชวงเวลายาวพอทจะใหคนผานเขาสความเคยชนจนเขาไมรตว พอกลายเปนความเคยชนไปแลวกเขาสกฎธรรมชาตตามวธแรก คอเปนวนยพนฐานทเกดขนโดยการสรางพฤตกรรมเคยชน จนกลายเปนเรองของความเคยชนตามธรรมชาตทรบทอดมาจากการใชอ านาจบบบงคบ อนนนตางหาก ทไดผล

4. การเสรมสรางวนยในตนเอง วนยนนเกยวของกบความสมพนธระหวางมนษยกบมนษย และความสมพนธ

ระหวางมนษยกบธรรมชาต สงคมมนษยจ าเปนตองมวนยเพอท าใหเกดระบบ ระเบยบ ซงเปน

39

ปจจยส าคญในการสรางความสงบสข และความเจรญกาวหนาแกชวตและสงคม วนยตองเรมจากตนเองกอนเปนอนดบแรก

วนยในตนเอง หมายถง ความสามารถของบคคลในการควบคมอารมณและพฤตกรรม โดยเกดจากความรสก มองเหนคณคาในการปฏบตดวยตนเอง มไดเกดจากอทธพลภายนอก เชน ระเบยบ ค าสง การบงคบ ถงแมจะมอปสรรคไมสามารถเปลยนพฤตกรรมนนได

ตวอยาง แนวทางการเสรมสรางวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย ระเบยบแถวลกเสอ การฝกระเบยบแถว เปนการฝกใหลกเสอเกดความพรอมเพรยง มระเบยบ

วนย และความสามคค รวมทงสามารถฟงและปฏบตตามค าสงได การฝกระเบยบแถวลกเสอ มความมงหมายโดยทวไปเพอฝกใหลกเสอเปนผม

ระเบยบวนยอนดงาม รจกฟงค าบอก ค าสง และปฏบตตามไดถกตอง มงสงเสรมใหเกดความมานะ อดทน ในอนทบ าเพญตนใหเปนประโยชนตามลกษณะของลกเสอ

การฝกระเบยบแถวใหผล 2 แบบ คอ ทางรางกายและจตใจ ในทางรางกาย เปนผมรางกายแขงแรง มทรวดทรงสมสวน มทาทางองอาจ

ผงผาย และเปนผมประสาทตนตว สามารถเคลอนไหวอรยาบถไดคลองแคลว วองไว ในทางจตใจ ฝกใหเปนผทมอดมคตในการรกษาเกยรต วนย กลาหาญ อดทน

และมความเชอมนในตนเองทจะปฏบตกจการในหนาท กจกรรมทายเรองท 3 แนวทางการเสรมสรางวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

40

หนวยการเรยนรท 6 ลกเสอ กศน. กบการพฒนา

สาระส าคญ การลกเสอไทย ไดถอก าเนดโดยองคพระมหากษตรย ไทย ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระรามาธบดศรสนทรมหาวชราวธ พระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ซงมความเจรญรดหนาสบมากวา 107 ป อยางมคณคา และสมเดจพระเจาอยหวมหาวชราลงกรณ บดนทรเทพยวรางกร รชกาลท 10 มพระบรมราโชบายดานการศกษากบความมนคง มพระราชประสงคเหนคนไทยมวนย รหนาท มความรบผดชอบ สรางวนยโดยกจกรรมลกเสอ เนตรนาร ดงนน ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ โดยส านกงาน กศน. ซงเปนหนวยงานหลกในการสงเสรมการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน มความตระหนกและเหนคณคาของกจการลกเสอ ซงเปนพระราชมรดกอนล าคายงทพระบาทสมเดจพระรามาธบดศรสนทรมหาวชราวธ พระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ไดพระราชทานไวใหแกปวงชนชาวไทย จงไดนอมน ากจการลกเสอ กระบวนการลกเสอ รวมทงเนอหาความรตาง ๆ ทเกยวของกบการลกเสอมาเปนหลกในการจดกจกรรม สงเสรมประสบการณใหผเรยน กศน. ในฐานะทเปนลกเสอ กศน. ใหมทกษะชวต สามารถด ารงชวตในสงคมไดอยางมความสข สามารถน าอดมการณ ค าปฏญาณและกฎของลกเสอ มาใชในชวตประจ าวน มระเบยบวนย มคณธรรมจรยธรรม และมความสงางามในการด ารงตนใหเปนพลเมองด มจตสาธารณะ การใหบรการ และบ าเพญประโยชนตอชมชน สงคม และประเทศชาต ตวชวด 1. อธบายความเปนมา และความส าคญของลกเสอ กศน.

2. อธบายลกเสอ กศน. กบการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม 3. อธบายบทบาทหนาทของลกเสอ กศน. ทมตอตนเอง ครอบครว ชมชน

และสงคม

41

ขอบขายเนอหา เรองท 1 ลกเสอ กศน. 1.1 ความเปนมาของลกเสอ กศน.

1.2 ความส าคญของลกเสอ กศน. เรองท 2 ลกเสอ กศน. กบการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชนและสงคม เรองท 3 บทบาทหนาทของลกเสอ กศน. ทมตอตนเอง ครอบครว ชมชน

และสงคม เวลาทใชในการศกษา 2 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

42

เรองท 1 ลกเสอ กศน. ความเปนมาและความส าคญของการมลกเสอ กศน.

การลกเสอไทย ไดถอก าเนดขนโดยองคพระมหากษตรยไทย และมความเจรญรดหนาสบมากวา 107 ป อยางทรงคณคา ซงเปนพระราชมรดกอนล าคายง ทพระบาทสมเดจ พระรามาธบดศรสนทรมหาวชราวธ พระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ไดพระราชทาน ไวใหแกปวงชนชาวไทย ตอมาสมเดจพระเจาอยหวมหาวชราลงกรณ บดนทรเทพยวรางกร รชกาลท 10 มพระบรมราโชบายดานการศกษากบความมนคง มพระราชประสงคเหนคนไทย มวนยรหนาทมความรบผดชอบ สรางวนยโดยกจกรรมลกเสอ เนตรนาร

ส านกงาน กศน. ไดตระหนกและเหนคณคาของกจการลกเสอ จงไดนอมน า พระบรมราโชบายดงกลาว มาก าหนดเปนนโยบาย หลกสตร และแนวทางการปฏบต พรอมทงสนบสนนการพฒนาคณภาพของผเรยน กศน. โดยน ากระบวนการลกเสอ เนอหาความรตาง ๆ ทเกยวของกบการลกเสอเปนหลก ในการจดกจกรรมสงเสรมประสบการณใหผเรยน กศน. มทกษะชวต สามารถด ารงชวตอย ในสงคมไดอย างมความสข สามารถน าอ ดมการณ ค าปฏญาณ และกฎของลกเสอ มาปรบใชในชวตประจ าวน มระเบยบวนย มคณธรรม จรยธรรม และมความสงางามในการด ารงตนใหเปนพลเมองด บ าเพญประโยชนตอ ชมชน สงคม และประเทศชาต ลกเสอ กศน. เปนลกเสอทอยในกองลกเสอวสามญของสถานศกษา สงกดส านกงาน กศน. จงตองมความพรอมในการประพฤตปฏบตตนตามคตพจนของลกเสอวสามญ คอ “บรการ” ลกเสอ กศน. ตองพรอมและพฒนาตนเอง ทงดานรางกาย ดานสตปญญา ดานจตใจ ดานศลธรรม และมความพรอมในการเปนผน าในการพฒนาครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต กจกรรมทายเรองท 1 ลกเสอ กศน. (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

43

เรองท 2 ลกเสอ กศน. กบการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชนและสงคม ลกเสอ กศน. เปนผมความส าคญตอการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาตเปนอยางยง ดงนน ลกเสอ กศน. ทกคนพงน าอดมการณ ค าปฏญาณ กฎ และคตพจนของลกเสอ เปนหลกในการพฒนาตนเอง ใหเปนพลเมองดในทศนะของลกเสอ และมจตอาสาให “บรการ” ชวยเหลอกจการตาง ๆ ทมอยในชมชน สงคม และสรางความสมพนธ อนดกบองคกร หรอหนวยงานอน ๆ การพฒนาตนเอง ในดานตาง ๆ ดงน

1. พฒนาทางดานความคดเรองศาสนา ซงมวธการแตกตางกนไปตามศาสนา ทตนนบถอ มงเนน ยดมนในหลกการของศาสนา เพอใหบรรลผลแหงความจงรกภกดตอศาสนา

2. พฒนาทางดานความรสกดานคานยม มงเนนการเอาใจใส ระมดระวงในการเผชญปญหา สถานการณปจจบนเปนพเศษ

3. พฒนาทางดานรางกาย มงเนนการเขารวมกจกรรมลกเสอเพอใหมสขภาพแขงแรง

4. พฒนาทางดานสตปญญา มงเนนการท างานอดเรก การฝมอ การรจกใชเวลา ใหเปนประโยชน

5. พฒนาทางดานสงคม มงเนนการปฏบตตนใหอยในสงคมไดอยางมความสข 6. พฒนาทางดานการสรางสมพนธภาพทางสงคม มงเนนการท างานเปนระบบหม

ในบทบาทของผน า และผตาม 7. พฒนาทางดานความรบผดชอบตอชมชน มงเนนความส าคญของความ

รบผดชอบของตนเองทมตอผอนดวยการบ าเพญประโยชน 8. พฒนาทางดานความรบผดชอบตอสงแวดลอม มงเนนความสนใจในสงแวดลอม

และอนรกษธรรมชาต การพฒนาชมชน สงคม ในดานตาง ๆ เชน 1. การเปนพลเมองด และการใชสทธเลอกตง (ลกเสอ กกต.) 2. การดแลรกษาและอนรกษสงแวดลอม (ลกเสออนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม) 3. การสรางความตระหนกถงโทษและพษภยของยาเสพตด (ลกเสอยาเสพตด) 4. การปองกนและชวยเหลอเมอประสบเหต (ลกเสอบรรเทาสาธารณภย) 5. การชวยอ านวยความสะดวกดานการจราจร (ลกเสอจราจร)

44

6. การรวมเฝาระวง ปองกน ขอมลขาวสารทเปนภยออนไลน (ลกเสอไซเบอร) 7. การเสรมสรางทศนคต คานยม ความซอสตยสจรต (ลกเสอชอสะอาด) 8. การอนรกษขนบธรรมเนยมประเพณไทย ใหความรสบไป (ลกเสอวฒนธรรม) 9. การปองกนการทารณกรรมตอสตว (ลกเสอสวสดภาพสตว) 10. การชวยดแล ปองกนอนรกษปาไม (ลกเสอปาไม) 11. การสรางความมระเบยบวนยตอตนเอง รจกสามคคในหมคณะและสวนรวม (ลกเสอรฐสภา) 12. การปองกนไมใหเกดความรนแรง ลดความเหลอมล า (ลกเสอสนตภาพ) 13. การสรางโอกาสทางเลอกใหกบชวต (ลกเสอส าหรบผดอยโอกาส)

ลกเสอ กศน. สามารถเขารวมกจกรรมดงกลาว หรอคดรปแบบกจกรรม/โครงการขนมาเพอการพฒนาคณภาพชวตของตนเอง ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต กจกรรมทายเรองท 2 ลกเสอ กศน. กบการพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชนและสงคม (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 3 บทบาทหนาทของลกเสอ กศน. ทมตอตนเอง ครอบครว ชมชนและสงคม

ลกเสอ กศน. มบทบาทหนาทในการพฒนาตนเอง ซงเนนการพฒนาความสามารถศกยภาพ และสมรรถนะททนตอสภาพความจ าเปน ตามความกาวหนา และการเปลยนแปลงของสงคม เพอใหมคณภาพชวตทดขน ดงนน การพฒนาตนเอง จะตองมความรความเขาใจ ถงความส าคญของการพฒนาในดานตาง ๆ รวธการวางแผนพฒนาตนเอง ในบทบาทของผน า และผตาม

ผเรยน กศน. ทสมครเขาเปนลกเสอ กศน. เรมตนดวยการแสวงหาความรทวไป ทเกยวกบทกษะการด ารงชวต โดยใชกระบวนการคดเปน ความรทวไปทเกยวกบทกษะลกเสอ กจกรรมกลางแจง การคดวเคราะห การตดสนใจแกปญหา และเขาพธประจ ากองลกเสอวสามญ โดยผก ากบกองลกเสอวสามญ จะเปนผประกอบพธประจ ากองใหแกลกเสอ กศน. ใหลกเสอ กศน.แตงเครองแบบลกเสอวสามญ มาพรอมกนท คหาลกเสอวสามญ (Rover Den) หรอสถานทนดหมายอนทเหมาะสม เพอทบทวนหลกการ การเปนพลเมองดในทศนะของลกเสอ

45

พจารณาคตพจน ค าปฏญาณ และกฎของลกเสอทง 10 ขอ ทจะน าสการปฏบตตนเปนคนด ส ารวจตวเอง และเขาพธประจ ากองตามล าดบ

การปฏบตตนตามคตพจนของลกเสอ กศน. คอ “บรการ” ซงเปนเสมอนหวใจของลกเสอ กศน. ทจะตองยดมนในการเสยสละดวยการบรการ แตการบรการนมไดหมายถงเปนผรบใชหรอคนงาน การบรการในความหมายของการลกเสอน เรามงทจะอบรมบมนสยและจตใจใหไดรจกเสยสละ ไดรจกวธหาความรและประสบการณ ทเปนประโยชนในอนาคตและ ในทสดกจะท าใหสามารถประกอบอาชพโดยปกตสขในสงคม

การบรการ หมายถง การประกอบคณประโยชนใหแกมนษยชาต ดวยการถอวาเปนเกยรตประวตสงสดแหงชวตของเรา ในการทรจกเสยสละความสขสวนตวเพอบ าเพญประโยชนแกผอน เพอจดมงหมายใหสงคมสามารถด ารงอยไดโดยปกต เปนการสอนใหลกเสอวสามญตงตนอยในศลธรรมไมเอาเปรยบผทยากจนหรอดอยกวา นอกจากนนการบรการแกผอนเปรยบเสมอนเปนการช าระหนทไดเกดมาแลว อาศยอยในโลกนดวยความมงหวงจะใหทกคนเขาใจในการใชชวตอยรวมกนในสงคม มองเหนความจ าเปนของสงคมวาไมมใครสามารถด ารงชวตอยไดโดยล าพง ทกคนจ าเปนตองพงพาอาศยกนไมวาดานอาหารการกน ดานเครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค หรออน ๆ

ลกเสอ กศน. พงน าค าปฏญาณ กฎ และคตพจนของลกเสอ มาเปนแนวทาง การพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม ดงน

1. พฒนาทางกาย พฒนาทางดานรางกาย มงเนนการเขารวมกจกรรมลกเสอ เพอใหมสขภาพแขงแรง

2. พฒนาทางสตปญญา พฒนาทางดานสตปญญา มงเนนการท างานอดเรก การฝมอ การรจกใชเวลาใหเปนประโยชน

3. พฒนาทางจตใจศลธรรม พฒนาทางดานความคดเรองศาสนา ซงมวธการแตกตางกนไป ตามศาสนาทตนนบถอ มงเนนยดมนในหลกการของศาสนา เพอใหบรรลผล แหงความจงรกภกดตอศาสนา

4. พฒนาในเรองสรางคานยมและเจตคต พฒนาทางดานความรสกดานคานยม มงเนนการเอาใจใส ระมดระวงในการเผชญปญหา สถานการณปจจบนเปนพเศษ

5. พฒนาทางสมพนธภาพระหวางบคคล มงเนนการปฏบตตนใหอยในสงคมไดอยางมความสข

46

6. พฒนาสมพนธภาพทางสงคม สรางสมพนธภาพทางสงคม มงเนนการท างานเปนระบบหม ในบทบาทของผน า และผตามทด

7. พฒนาสมพนธภาพตอชมชน มความรบผดชอบตอชมชน มงเนนความส าคญของความรบผดชอบของตนเองทมตอผอนดวยการบ าเพญประโยชน

8. พฒนาทางดานความรบผดชอบตอสงแวดลอม มงเนนความสนใจในสงแวดลอมและอนรกษธรรมชาต

กจกรรมทายเรองท 3 บทบาทหนาทของลกเสอ กศน. ทมตอตนเอง ครอบครว ชมชนและสงคม (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

47

หนวยการเรยนรท 7 ลกเสอ กศน. กบจตอาสา และการบรการ

สาระส าคญ

จากค าปฏญาณของลกเสอทวา “ขาจะชวยเหลอผอนทกเมอ”ลกเสอ กศน. ซงเปนลกเสอวสามญและยดถอคตพจนวา “บรการ” จงเปนผทมจตอาสา คอ ผทไมนงดดาย เปนผเอาใจใส และเปนผมจตส านก มความพรอมทจะเสยสละเพอสวนรวม โดยการประพฤตปฏบตตน มความรบผดชอบ มวนยในตนเอง รจกควบคมอารมณและพฤตกรรม ยอมรบฟงความคดเหนของผอน เคารพสทธของผอน ตลอดจนเตมใจทชวยเหลอและบรการผอน โดยไมหวงผลตอบแทน ตวชวด

1. อธบายความหมายและความส าคญของจตอาสา และการบรการ 2. อธบายหลกการของจตอาสา และการบรการ 3. อธบายและน าเสนอวธการปฏบตตนในฐานะลกเสอ กศน. เพอเปนจตอาสา

และการบรการ ขอบขายเนอหา

เรองท 1 จตอาสา และการบรการ 1.1 ความหมายและความส าคญของจตอาสา 1.2 ความหมายและความส าคญของการบรการ เรองท 2 หลกการของจตอาสา และการบรการ 2.1 หลกการของจตอาสา 2.2 หลกการของการบรการ เรองท 3 วธการปฏบตตนในฐานะลกเสอ กศน. เพอเปนจตอาสา และการบรการ

เวลาทใชในการศกษา 5 ชวโมง

48

สอการเรยนร 1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

49

เรองท 1 จตอาสา และการบรการ 1.1 ความหมายและความส าคญของจตอาสา

จตอาสา หมายถง จตส านกเพอสวนรวมของคนทรจกความเสยสละ เอาใจใส เปนธระ ใหความรวมมอรวมใจในการท าประโยชนเพอสวนรวม เพอชวยกนพฒนาคณภาพชวต และปรารถนาทจะชวยลดปญหาทเกดขนในสงคม ดวยการสละเวลา การลงแรง และสรางสรรคใหเกดประโยชนสขแกสงคม และประเทศชาต

จตอาสา มความส าคญตอการตระหนกร และแสดงออก เพอท าประโยชนแกสงคม ตลอดจนการชวยกนดแลรกษาสงแวดลอม สาธารณะสมบต ใหเกดประโยชนอยางคมคา ใหความชวยเหลอผตกทกขไดยาก หรอผทรองขอความชวยเหลอ โดยใชคณธรรมเปนหลก

1.2 ความหมายและความส าคญของการบรการ บรการ หมายถง การใหความชวยเหลอ หรอการบ าเพญประโยชนตอตนเอง

ตอผอนและตอชมชน ลกเสอจะตองมความศรทธาในค าวา “บรการ” และลงมอปฏบตเรองนอยางจรงจง ดวยความจรงใจและมทกษะหรอความสามารถในการใหบรการนนดวยความ ช านาญ วองไว คอไวใจได หรอเชอถอได

ความส าคญของการบรการ เปนหวใจส าคญของลกเสอ กศน. ซงตองพฒนาจตใจใหอยในศลธรรม ไมเอารดเอาเปรยบผทยากจนหรอดอยกวา ใหรจกการเสยสละความสขสวนตว เพอบ าเพญประโยชนแกผอน เพอจดมงหมายใหสงคมสามารถด ารงอยไดโดยปกต ถอวาเปนเกยรตประวตสงสดของชวต

กจกรรมทายเรองท 1 จตอาสา และการบรการ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 2 หลกการของจตอาสา และการบรการ

2.1 หลกการของจตอาสา หลกการของจตอาสา มทมาจากการพฒนาตนเองใหมจตส านกทด มน าใจ

การทคนมาอยรวมกนเปนสงคม ยอมตองการพงพากน โดย 1. การกระท าของตนเอง ใหมความรบผดชอบตอตนเอง เพอปองกนไมให

เกดผลกระทบและความเสยหายตอสวนรวม เชน การมวนยในตนเอง การควบคมอารมณและพฤตกรรม การเชอฟงค าสง เปนตน

50

2. บทบาทของตนทมตอสงคมในการรกษาประโยชนของสวนรวม เพอแกปญหา สรางสรรคสงคม ซงถอวาเปนความรบผดชอบตอตนเองและสงคม เชน การเคารพสทธผอน การรบฟงความคดเหนของผอน การชวยเหลอผอน เปนตน

2.2 หลกการของการบรการ หลกการของการบรการ มดงน 1. ใหบรการดวยความสมครใจ เตมใจทจะใหบรการ 2. ใหบรการอยางมประสทธภาพ คอ มทกษะในการบรการ เชน การปฐมพยาบาล

เทคนคในการชวยชวต เปนตน 3. ใหบรการแกผทตองการรบบรการ เชน คนทก าลงจะจมน า ผทถกทอดทง

คนชรา คนปวยและผไมสามารถชวยตนเองได เปนตน 4. ใหบรการดวยความองอาจ ตงใจท างานใหเสรจดวยความมนใจ ดวยความ

รบผดชอบ โดยใชความร ทมอยใหเกดประโยชนอยางแทจรง อทศใหแกงานอยางจรงจง ในขณะนน รจกแบงเวลา แบงลกษณะงาน มความมมานะในการท างาน ใหเปนผลส าเรจตามเปาหมายทก าหนดไว กจกรรมทายเรองท 2 หลกการของจตอาสา และการบรการ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 3 วธการปฏบตตนในฐานะลกเสอ กศน. เพอเปนจตอาสาและการบรการ

การปฏบตตนในฐานะลกเสอ กศน. เพอเปนจตอาสาและการบรการ ตองมความรบผดชอบตอตนเอง และความรบผดชอบตอสงคม ดงน

ความรบผดชอบตอตนเอง เปนผมจตส านกในความรบผดชอบตอตนเอง ซงนบวาเปนพนฐานของความรบผดชอบตอสงคม มดงน

1. ตงใจศกษาเลาเรยนหาความร 2. รจกการออกก าลงกาย เพอใหมสขภาพรางกายทแขงแรง 3. มความประหยดรจกความพอด 4. ประพฤตตวใหเหมาะสม ละเวนการกระท าทกอใหเกดความเสอมเสย 5. ท างานทรบมอบหมายใหส าเรจ 6. มความรบผดชอบ ตรงเวลา สามารถพงพาตนเองได

51

ความรบผดชอบตอสงคม เปนการชวยเหลอสงคม ไมท าใหผอน หรอสงคมเดอดรอนไดรบความเสยหาย ไดแก

1. มความรบผดชอบตอครอบครว เชน เชอฟงพอแม ชวยเหลองานบาน ไมท าใหพอแมเสยใจ

2. มความรบผดชอบตอสถานศกษา ครอาจารย เชน ตงใจเลาเรยน เชอฟง ค าสงสอนของครอาจารย ปฏบตตามกฎระเบยบวนยของสถานศกษา ชวยรกษาทรพยสมบตของสถานศกษา

3. มความรบผดชอบตอบคคลอน เชน ใหความชวยเหลอ ใหค าแนะน า ไมเอาเปรยบผอน เคารพสทธซงกนและกน

4. มความรบผดชอบในฐานะพลเมอง เชน ปฏบตตามกฎระเบยบของสงคม ปฏบตตามกฎหมาย รกษาสมบตของสวนรวม ใหความรวมมอตอสงคมในฐานะพลเมองด

การปฏบตตนในฐานะลกเสอ กศน. เพอการบรการ ตองตระหนกในสงตอไปน 1. บรการแกตนเองกอน เปนการเตรยมตนเองใหพรอมทจะใหบรการตนเอง

กอน ทงในดานการเงน สขภาพ เวลาวาง สตปญญา ฯลฯ หากยงไมมความพรอม กไมอาจใหบรการแกผอนได หรอไดกไมดเทาทควร เพราะตราบใดทเรายงตองขอความชวยเหลอจากผอน หรอตองอยภายใตการโอบอมค าชของผอน ตองขอใหผอนชวยเหลอเรา แสดงวาเรายงไมพรอม ฉะนน ลกเสอ กศน. ตองเตรยมตวใหพรอมเพอการบรการ

2. บรการแกหมคณะ เมอฝกบรการตนเองแลว ตองขยายการใหบรการแกหมคณะ ในการหาประสบการณ หรอความช านาญ ดวยการบรการเปนรายบคคล บรการแกครอบครว บรการแกบคคลใกลชด อนเปนสวนรวม ลกเสอ กศน. ทกคนควรมประสบการณภาคปฏบต ในการเปนอาสาสมครชวยเหลอหมคณะดวยการปฏบตตนใหเปนคนสนกสนาน ราเรง เปนมตรกบคนทกคน ซอสตยสจรต มกรยาสภาพ และใชวาจาสภาพไมหยาบโลน

3. บรการแกชมชน เมอฝกบรการแกตนเอง และบรการแกหมคณะแลว สมควรทจะไปบรการแกชมชนตามสตปญญา ประสบการณ และความสามารถแนวคดในการบรการ แกชมชน คอ การช าระหนแกชมชนดวยการรวมมอ เสยสละรวมกน เพอด าเนนการจดกจกรรม อนเปนสาธารณะประโยชน เชน การพฒนาอาคาร สถานท บานเมองในชมชนนน การสรางสาธารณสถาน เชน ท าความสะอาด การชวยเหลอผประสบอบตเหต การควบคมการจราจร การดบเพลง การจดงานรนเรง งานสงคม เพอประโยชนของสงคมนน ๆ ซงจะท าใหลกเสอ กศน.

52

ไดประสบการณจากชวตจรง สามารถปรบตวเขากบสงคมทอาศยอยได สามารถประกอบอาชพไดโดยปกตสข เพราะไดรบการฝกใหรจกเสยสละ เพอบรการแกชมชนหรอสงคม โดยไมไดเอารดเอาเปรยบหรอเหนแกได กจกรรมทายเรองท 3 วธการปฏบตตนในฐานะลกเสอ กศน. เพอเปนจตอาสาและการบรการ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

53

หนวยการเรยนรท 8 การเขยนโครงการเพอพฒนาชมชนและสงคม

สาระส าคญ ลกเสอ กศน. ไดรบการพฒนาตนเองใหเปนผมจตอาสา มความเสยสละ บ าเพญประโยชนเพอชมชนและสงคมโดยไมหวงผลตอบแทน มความพรอมในการให “บรการ” แกผอนดวยความเตมใจ งานบรการทลกเสอ กศน. สามารถน ามาเขยนในลกษณะของโครงการเพอพฒนาชมชนและสงคม เชน โครงการบรการชมชน โครงการจตอาสา โครงการพฒนาสงแวดลอม โครงการพฒนาแหลงเรยนร โครงการพฒนาอาชพในชมชน โครงการชวยเหลอเดก ผสงอาย คนพการในชมชน เปนตน การเขยนโครงการเพอพฒนาชมชนและสงคม ควรเรมตนดวยการส ารวจสภาพชมชน และน ามาคดวเคราะห แยกแยะอยางรอบคอบ มเรองใดบางทลกเสอ กศน. สามารถใหบรการ หรอมสวนรวมในการปรบปรง หรอพฒนาใหดขนตามขนตอน เปนเหต เปนผล มความนาเชอถอ ควรมการก าหนดองคประกอบของการเขยนโครงการทชดเจน ตงแต ชอโครงการ หลกการและเหตผล วตถประสงค เปาหมาย วธการด าเนนงาน ระยะเวลา การด าเนนงานตงแตเรมตนจนสนสดโครงการ งบประมาณ สถานทด าเนนการ ผรบผดชอบโครงการ ผลหรอประโยชนทคาดวาจะไดรบ และการประเมนผล ลกเสอ กศน. ทเขยนโครงการเพอพฒนาชมชนและสงคมเสรจเรยบรอยแลว ตองไปด าเนนงานทกขนตอนทไดก าหนดไวในโครงการ และสรปผลการด าเนนงานตามโครงการ เพอน าผลการด าเนนงานตามโครงการไปน าเสนอในกจกรรมเขาคายพกแรม

ตวชวด 1. อธบายความหมายและความส าคญของโครงการ 2. อธบายลกษณะของโครงการ 3. อธบายองคประกอบของโครงการ 4. เขยนโครงการตามขนตอนการเขยนโครงการ 5. อธบายขนตอนการด าเนนงานตามโครงการ 6. อภปรายและสรปรายงานผลการด าเนนงานโครงการเพอการน าเสนอ

54

ขอบขายเนอหา เรองท 1 โครงการเพอพฒนาชมชนและสงคม 1.1 ความหมายของโครงการ 1.2 ความส าคญของโครงการ เรองท 2 ลกษณะของโครงการ เรองท 3 องคประกอบของโครงการ เรองท 4 ขนตอนการเขยนโครงการ เรองท 5 การด าเนนการตามโครงการ เรองท 6 การสรปรายงานผลการด าเนนงานโครงการเพอการน าเสนอ เวลาทใชในการศกษา 10 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

55

เรองท 1 โครงการเพอพฒนาชมชนและสงคม ความหมายและความส าคญของโครงการ

1.1 ความหมายของโครงการ โครงการ หมายถง กระบวนการท างานทประกอบไปดวยหลาย ๆ กจกรรม ซงมการท า

โครงการเปนตามขนตอน ความจ าเปน มการก าหนดวตถประสงค มเปาหมาย ระยะเวลา สถานท วธด าเนนการ งบประมาณ ผลทคาดวาจะไดรบ รวมทงการประเมนผลการด าเนนงานตามโครงการ

1.2 ความส าคญของโครงการ มดงน 1. ชวยใหการด าเนนการสอดคลองกบนโยบาย หรอความตองการของ

ผรบผดชอบหรอหนวยงานทเกยวของ 2. ชวยใหการด าเนนงานนนมทศทางทชดเจน และมประสทธภาพ 3. ชวยชใหเหนถงสภาพปญหาของชมชนทจ าเปนตองใหบรการ 4. ชวยใหการปฏบตงาน สามารถด าเนนงานไดตามตามแผนงาน 5. ชวยใหแผนงานมความชดเจน โดยคณะกรรมการ หรอบคคลทเกยวของ

มความเขาใจและรบรสภาพปญหารวมกน 6. ชวยใหแผนงานมทรพยากรใชเพยงพอ เหมาะส าหรบการปฏบตงานจรง

เพราะโครงการมรายละเอยดเพยงพอ 7. ชวยลดความขดแยง และขจดความซ าซอนในหนาทรบผดชอบของกลมบคคลหนวยงาน เพราะโครงการจะมผรบผดชอบเปนการเฉพาะ 8. เสรมสรางความเขาใจอนด และรบผดชอบรวมกน ตามความร ความสามารถ ของแตละบคคล 9. สรางความมนคงใหกบแผนงาน และผรบผดชอบมความมนใจในการท างานมากขน 10. ชวยใหงานด าเนนการไปสเปาหมายไดเรวขน

กจกรรมทายเรองท 1 โครงการเพอพฒนาชมชนและสงคม (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

56

เรองท 2 ลกษณะของโครงการ โครงการเปนสวนประกอบทส าคญของแผนพฒนาทกระดบ ลกษณะของโครงการตองมจดมงหมาย มเปาหมายการปฏบตงานทมระยะเวลาด าเนนการชดเจน ระบความตองการ งบประมาณ หรอผมสวนเกยวของ มการคาดการณผลทจะเกดขนเมอการด าเนนงานโครงการเสรจ ประเภทของโครงการ มดงน

1. โครงการทมระยะเวลาเปนตวก าหนด ไดแก 1.1 โครงการระยะสน หมายถง โครงการทมระยะเวลาการด าเนนงาน

หรอก าหนดเวลาด าเนนการ ไมเกน 2 ป 1.2 โครงการระยะปานกลาง หมายถง โครงการทมระยะเวลาการด าเนนงาน

หรอก าหนดเวลาด าเนนการ ตงแต 2 - 5 ป 1.3 โครงการระยะยาว หมายถง โครงการทมระยะเวลาการด าเนนงาน

หรอก าหนดเวลาด าเนนการ ตงแต 5 ป ขนไป 2. โครงการทมลกษณะงานเปนตวก าหนด ไดแก

2.1 โครงการเดม หรอโครงการตอเนอง คอ โครงการทมลกษณะตอเนองจากปทผานมา อาจเปนโครงการทไมสามารถด าเนนการใหแลวเสรจไดในปเดยว หรอโครงการ ทตองมการด าเนนงานตอเนอง หรอตอยอด ขยายผลไปสกลมเปาหมายอน ๆ ได เชน ปทผานมาไดมการจดอบรม “ลกเสอกบการดแลเยยวยาชวยเหลอผเกยวของกบยาเสพตด ส าหรบนกศกษามธยมศกษาตอนตน” ในปการศกษา 2559 ซงในป 2560 กอาจมการด าเนนงานโครงการในลกษณะเดยวกนแตเนนการขยายผลจ านวนกลมเปาหมายใหเพมมากขน เมอเทยบกบผลการด าเนนงานในปกอนหนา โดยใชวธการด าเนนงานโครงการตามรปแบบเดม 2.2 โครงการใหม คอ โครงการทจดท าขนใหม

กจกรรมทายเรองท 2 ลกษณะของโครงการ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

57

เรองท 3 องคประกอบของโครงการ การเขยนโครงการทเปนไปตามล าดบขนตอน เปนเหต เปนผล และนาเชอถอ ควรมการก าหนดองคประกอบของการเขยนโครงการ ไวดงน

1. ชอโครงการ : ชอโครงการอะไร 2. หลกการและเหตผล : เหตผลท าไมตองท าโครงการ 3. วตถประสงค : ท าโครงการนท าไปเพออะไร 4. เปาหมาย : ปรมาณเทาใด ท ากบใคร จ านวน เทาใด 6. วทยากร (ถาม) : ระบวาใครเปนผใหความร (ใชเฉพาะโครงการอบรม) 5. วธด าเนนการ : โครงการนท าอยางไร ด าเนนการ อยางไร 6. ระยะเวลาด าเนนการ : จะท าเมอใดและนานแคไหน 7. สถานทด าเนนการ : จะท าทไหน 8. งบประมาณและทรพยากรอน ๆ : ระบวาใชทรพยากรอะไร มคา อะไรบาง 9 ผรบผดชอบโครงการ : ใครเปนคนท าโครงการ 10. หนวยงานทเกยวของ : ระบวาประสานกบหนวยงานใดบาง 11. การประเมนผล : จะใชวธการใดทท าใหรวา โครงการ ประสบความส าเรจ 12. ผลทคาดวาจะไดรบ : จะเกดอะไรขนเมอสนสดโครงการ 13. ผประสานงานโครงการ : ระบวาใครเปนผประสานงานโครงการ

กจกรรมทายเรองท 3 องคประกอบของโครงการ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

58

เรองท 4 ขนตอนการเขยนโครงการ ขนตอนการเขยนโครงการ มดงน

1. ส ารวจชมชนและสงคม เปนการศกษาขอมลเกยวกบลกษณะสภาพปญหาตาง ๆ ทมอยในชมชน เพอน าขอมลเหลานนมาวเคราะหและก าหนดแนวทางการพฒนา การแกปญหา โดยการศกษา สภาพ ปญหา และสาเหตของปญหา เพอหาวธการคดคน วธการพฒนาและสาเหตของปญหา โดยใชวธการส ารวจขอมลทหลากหลาย เชน การสงเกต การศกษาภมหลงของชมชน การสมภาษณ การสอบถาม การท าเวทประชาคม ฯลฯ เปนตน

2. ตรวจสอบขอมล หลงจากทมการส ารวจขอมลชมชนและน าขอมลมาสรปเรยบรอยแลว เพอความถกตอง ชดเจนของขอมลดงกลาว ควรจดใหมเวทเพอการตรวจสอบขอมล โดยกลมเปาหมายทใหขอมลทส ารวจมาไดมความถกตองสมบรณยงขน

3. น าขอมลทไดหลงจากตรวจสอบเรยบรอยแลว มาวเคราะห พรอมจดล าดบความส าคญ เพอจ าแนกความสามรถในการจดท าโครงการ

4. การก าหนดแนวทางการด าเนนงานเพอพฒนาและแกปญหาชมชนและสงคม เมอผรบผดชอบโครงการ ไดส ารวจชมชนและสงคม ด าเนนการวเคราะหสภาพปญหาของชมชนและสงคม น าผลสรปการวเคราะหสภาพปญหาชมชนและสงคมมาก าหนดแนวทางการด าเนนงาน เพอแกไขปญหาชมชนและสงคมวามสภาพปญหาเปนอยางไร มความตองการอยางไร แลวจงก าหนดแนวทางแกไขตามสภาพปญหานน หรอเขยนแนวทางเพอสนอง ความตองการของชมชนและสงคมนน ๆ ควรเขยนในลกษณะของโครงการ เพอด าเนนการ

ในการก าหนดแนวทางการด าเนนงาน เพอแกไขปญหาชมชนและสงคม ควรขอความรวมมอจากบคคล หนวยงานทมสวนเกยวของกบเรองทจะด าเนนการแกไขปญหา หรอพฒนา ไดเขามารวมในการก าหนดแนวทางการด าเนนงาน หรอรวมกนเขยนโครงการดวย 5. การเขยนและเสนอขออนมตโครงการ การเขยนโครงการ ผเขยนโครงการตองน าขอมลจากการศกษาสภาพปญหาของชมชนและสงคม และขอมลทไดจากการก าหนดแนวทางการด าเนนงานมาใชเปนขอมลประกอบในการเขยนโครงการ ซงการเขยนโครงการ ควรเขยนใหเปนไปตามรปแบบขององคประกอบการเขยนโครงการ (ดงตวอยาง)

59

ตวอยางโครงการ

1. ชอโครงการ โครงการเพลนคด จตอาสา ปลกปาชายเลน

2. หลกการและเหตผล

ปาชายเลน เปนทรพยากรธรรมชาตทมความส าคญและมคณประโยชนอยางใหญหลวงตอระบบนเวศนทางทะเลและตอชวตความเปนอยของเรา เพราะธรรมชาต เปนแหลงส าคญส าหรบการด ารงชวต ปาชายเลนเปนพชทขนอยบรเวณชายฝงทะเล ปากแมน า หรอปากอาวซงเปนบรเวณทมน าทะเลทวมถงในชวงทมน าทะเลขนสงสดประกอบไปดวยพนธไมสกลไมโกงกาง เชน โกงกาง แสม เปนพชทมรากทหยงลกแขงแรงและแผบรเวณกวางขวางลกษณะเชนน จะชวยปองกนลมพายทางทะเล ไมใหพดท าลายทอยอาศยและพนทท ากน ของประชาชนแถบชายทะเลและเปนทอนบาลสตวน าทะเล เราจงเรยนรทจะเขาใจธรรมชาต อนรกษ และใชทรพยากรธรรมชาตใหเกดประโยชนมากทสด ลกเสอ กศน. อ าเภอเมองจนทบร มความตระหนกวา ปาชายเลนมคณประโยชนมากมาย ซงนบวนจะลดปรมาณลงเรอย ๆ จนท าใหเกดผลกระทบตอสตวน า ซงใชปาชายเลนเปนทอยอาศย และเพาะพนธสตวออน จงจดท าโครงการ เพลนคด จตอาสา ปลกปาชายเลน เพอสรางจตส านกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและความสามคค ใหเกดขนแกลกเสอ กศน. อ าเภอเมองจนทบร

3. วตถประสงค

3.1 เพอสรางจตส านกการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

3.2 เพอสรางความสามคค ใหเกดขน

3.3 เปนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมประเภทปาชายเลน

4. เปาหมาย 4.1 เชงปรมาณ

ลกเสอ กศน. อ าเภอเมองจนทบร จ านวน 30 - 60 คน

60

4.2 เชงคณภาพ ลกเสอ กศน. อ าเภอเมองจนทบร มความรความเขาใจในหลกการและวธการ

อนรกษปาชายเลนและน ามาปฏบตไดอยางถกตอง มจตส านกในการชวยกนรกษาปาชายเลนและชวยฟนฟสภาพปาชายเลนใหกลบมามความอดมสมบรณ

5. วธด าเนนการ 5.1 ขออนมตโครงการฯ 5.2 ตดตอประสานงานศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนอาวคงกระเบน อ าเภอทาใหม จงหวดจนทบร และสถานพฒนาปาชายเลนท 2 ลมน าเวฬ อ าเภอขลง จงหวดจนทบร 5.3 รบฟงบรรยายเรองการอนรกษปาชายเลนและการปลกปาชายเลนอยางถกวธ 5.4 ลกเสอ กศน. อ าเภอเมองจนทบร ปลกปาชายเลน คนละ 10 ตน

6. ระยะเวลาศกษาโครงการ วนเสาร ท 28 กรกฎาคม 2561

7. สถานทด าเนนการ บรเวณปาชายเลน ต าบลหนองบว อ าเภอเมองจนทบร จงหวดจนทบร

8. งบประมาณ ใชเงนบรจาค จ านวน 3,000 บาท

9. ผรบผดชอบ ลกเสอ กศน. อ าเภอเมองจนทบร

10. หนวยงานทเกยวของ 10.1 ศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนอาวคงกระเบน อ าเภอทาใหม จงหวดจนทบร 10.2 สถานพฒนาปาชายเลนท 2 ลมน าเวฬ อ าเภอขลง จงหวดจนทบร

11. การประเมนผล 11.1 การสงเกต 11.2 การสมภาษณ

12. ผลทคาดวาจะไดรบ

12.1 ลกเสอ กศน. อ าเภอเมองจนทบร มความสามคคในหมคณะและเหนความส าคญของปาชายเลนมากขน 12.2 ไดรบความชวยเหลอจากชมชนเปนอยางด ทรพยากรจะมความอดมสมบรณ 12.3 ไดความรและวธปลกปาชายเลนทถกตองและปาชายเลนมความอดมสมบรณมากขน

61

13. ผประสานงานโครงการ นางนนทยา หากหลาบ หวหนานายหมลกเสอ กศน. อ าเภอเมองจนทบร โทร 089-7443982

ลงชอ .......................................... ผเสนอโครงการ (นางนนทยา หากหลาบ)

หวหนานายหมลกเสอ กศน. อ าเภอเมองจนทบร

ลงชอ ........................................ ทปรกษาโครงการ

(นายศรณยพงศ ขตยะนนท)

คร กศน. ต าบล

ผก ากบกองลกเสอ

ลงชอ .......................................... ผเหนชอบโครงการ (วาทรอยโท เตชวตร แกวเกต)

ครช านาญการพเศษ

ผก ากบกลมลกเสอ

ลงชอ .......................................... ผอนมตโครงการ (นางอบลรตน ชณหพนธ)

ผอ านวยการศนย กศน. อ าเภอเมองจนทบร

ผอ านวยการลกเสอ กศน. อ าเภอเมองจนทบร

กจกรรมทายเรองท 4 ขนตอนการเขยนโครงการ

(ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 4 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

62

เรองท 5 การด าเนนงานตามโครงการ การด าเนนงานตามโครงการ เปนการด าเนนงานหลงจากทโครงการไดรบความเหนชอบ หรออนมตใหด าเนนงานตามโครงการทเขยนเสนอไว โดยด าเนนงานใหเปนไปตามแนวทางการด าเนนงาน หรอวธด าเนนการ หรอกจกรรมทเขยนไวในโครงการ ซงควรด าเนนงานใหเปนไปตามแผนงาน ขนตอนทเขยนไว เปนไปตามระยะเวลาทก าหนด โดยค านงถงผลทควรเกดขนตามวตถประสงคของโครงการทก าหนดไว ทงน การด าเนนงานโครงการควรมขนตอน ดงน

1. ด าเนนการทบทวน หรอท าความเขาใจรายละเอยดทเขยนไวในโครงการทไดรบการอนมตใหด าเนนการ โดยการมสวนรวมของผรบผดชอบโครงการ หรอผมสวนเกยวของ เพอการสรางความเขาใจกอนการด าเนนงาน

2. ใหผรบผดชอบโครงการ ด าเนนงานตามวธด าเนนการ หรอ กจกรรมทปรากฏ อยในโครงการทไดรบอนมต โดยค านงถงผลทคาดวาจะไดรบ ซงควรสอดคลองกบวตถประสงคของโครงการ

3. เมอด าเนนงานตามโครงการเสรจสนแลว ควรจดใหมการประเมนผลการด าเนนงานโครงการตามรปแบบ หรอแนวทางทก าหนดไวในโครงการ

4. เมอประเมนผลการด าเนนงานเสรจเรยนรอยแลว ใหผรบผดชอบโครงการจดท ารายงานผลการด าเนนงานโครงการเสนอตอผทเกยวของ หรอผอนมตโครงการตอไป กจกรรมทายเรองท 5 การด าเนนงานตามโครงการ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 5 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 6 การสรปรายงานผลการด าเนนงานโครงการเพอการน าเสนอ หลงจากทผเรยนไดปฏบตตามโครงการเรยบรอยแลว จะตองสรปผลการด าเนนงาน วาเปนอยางไร ดงนน การสรปผลการด าเนนงานควรประกอบดวยเนอหาทส าคญ ดงตอไปน

1. ผลการด าเนนงานทสอดคลองกบวตถประสงค หรอผลทเกดขนตาม “ผลท คาดวาจะไดรบ” ทเขยนไวในโครงการ

2. ปญหา และอปสรรคทเกดขนระหวางการด าเนนงานตามโครงการ โดยใหระบปญหา และอปสรรคทเกดขนพรอมแนวทางแกไข เพอปองกนไมใหปญหา หรออปสรรคเหลานนเกดขนอก

63

3. ขอเสนอแนะ เปนการเขยนขอเสนอแนะแนวทางเพอจะท าใหการปฏบต งานโครงการในครงตอไป ประสบผลส าเรจไดงายขน ทงน การสรปรายงานผลการด าเนนงานโครงการ เพอน าเสนอผลตอทประชมสามารถจดท าไดตามองคประกอบ ดงน

1. สวนน า เปนสวนแรกของรายงาน ซงควรประกอบดวย 1. ปก ควรมทงปกนอก และปกใน ซงมเนอหาซ ากน 2. ค าน า หลกการเขยนค าน าทดจะตองท าใหผอานเกดความสนใจ ตองการทจะ

อานเนอหาสวนตาง ๆ ทปรากฏอยในรายงาน 3. สารบญ หมายถง การระบหวขอส าคญในเลมรายงาน โดยตองเขยนเรยงล าดบ

ตามเนอหาของรายงาน พรอมระบเลขหนา 2. สวนเนอหา ประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน

1. หลกการและเหตผลของโครงการ หรอความเปนมา และความส าคญของโครงการ 2. วตถประสงค 3. เปาหมายของโครงการ 4. วธด าเนนการ หรอกจกรรมทไดด าเนนงานตามโครงการเปนการเขยนถงขนตอน

การด าเนนงานโครงการแตละขนตอนตามทไดปฏบตจรง วามการด าเนนการอยางไร 5. ผลทเกดขนจากการด าเนนงานโครงการเปนการเขยนผลการด าเนนงาน

ทเกดขนจรง ซงเปนผลมาจากการด าเนนงานโครงการ 6. ขอเสนอแนะจากการด าเนนงานโครงการ (เปนการเสนอความคดเหนทเปน

ประโยชนตอผอาน หรอตอการด าเนนงานโครงการในครงถดไป) 7. ภาคผนวก (ถาม) เชน รปภาพจากการด าเนนงานโครงการ แบบสอบถาม

หรอเอกสารทเกดขนจากการด าเนนงานโครงการ เปนตน ทงน เมอจดท ารปเลมรายงานผลการด าเนนงานโครงการ เสรจสนแลว ใหน า

รปเลมรายงานสง/เสนอตอผทอนมตโครงการ หรอผทเกยวของ เพอรบทราบผลการด าเนนงานโครงการ ตอไป

นอกจากน การเสนอผลการด าเนนงานโครงการ บางหนวยงาน หรอบางโครงการ ผอนมตโครงการ อาจมความประสงคใหผรบผดชอบโครงการน าเสนอโครงการในลกษณะของการพด สอสาร ใหผทเกยวของไดรบทราบ ผรบผดชอบโครงการหรอผน าเสนอ จงควรมการเตรยมความพรอมและปฏบต ดงน

64

1. ผน าเสนอ ควรมการส ารวจตนเองเพอเตรยมความพรอมใหกบตนเอง ทงในเรองของบคลกภาพ การแตงกายทเหมาะสม และการท าความเขาใจกบเนอหาทจะน าเสนอ เปนอยางด หากมผน าเสนอมากกวา 1 คน ควรมการเตรยมการโดยการแบงเนอหารบผดชอบ ในการน าเสนอ เพอใหการน าเสนอเกดความตอเนอง ราบรน

2. กลาวทกทาย/สวสดผฟง โดยเรมกลาวทกทายผอาวโสทสดแลวเรยงล าดบรองลงมาจากนนแนะน าตนเอง แนะน าสมาชกในกลม และแนะน าชอโครงการ

3. พดดวยเสยงทดง อยางเหมาะสม ไมเรว และไมชาเกนไป 4. หลกเลยงการอาน แตควรจดเฉพาะหวขอส าคญ ๆ เพอใชเตอนความจ า

ในขณะทพดรายงาน โดยผน าเสนอควรจดความคดอยางเปนระบบ และน าเสนออยางตรงไปตรงมาดวยภาษาทชดเจนและเขาใจงายเปนธรรมชาต

5. ผน าเสนอควรรกษาเวลาของการน าเสนอ โดยไมพดวกไปวนมาหรอพดออกนอกเรองจนเกนเวลา

6. รจกการใชทาทางประกอบการพดพอสมควร 7. ควรมสอประกอบการน าเสนอ เพอใหการน าเสนอมความนาสนใจ นาเชอถอ

และเพอความสมบรณในการน าเสนอผลการด าเนนงานโครงการ และควรเปดโอกาสใหผฟงไดซกถามเพมเตม เพอความเขาใจในกรณทผฟงมขอสงสย

กจกรรมทายเรองท 6 การสรปรายงานผลการด าเนนงานโครงการเพอการน าเสนอ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 6 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

65

หนวยการเรยนรท 9 ทกษะลกเสอ

สาระส าคญ ทกษะลกเสอ เปนทกษะพนฐานทลกเสอ กศน. ควรร มความเขาใจและสามารถ

น าไปใชในชวตประจ าวน และพฒนาใหเปนทกษะในการเอาชวตรอด หรอชวยชวตผอนได ซงเปนการเตรยมความพรอมส าหรบการท าหนาท “บรการ” หรอบ าเพญประโยชนตอผอน รวมทงเปนการฝกฝนตนเองใหเปนมวนยและความเปนระเบยบเรยบรอย ลกเสอ กศน. ควรมทกษะพนฐานในเรองแผนท – เขมทศ และเงอนเชอก ทงนเพราะวชาแผนท ชวยใหเขาใจขอมลพนฐานของพกด ทศทาง ต าแหนงทตง ตลอดจนลกษณะภมประเทศเบองตนของสถานทแตละแหง ชวยใหสามารถวางแผนการเดนทางไดอยางเหมาะสม และหากมการใชเขมทศ ซงเปนเครองมอทางภมศาสตรใหขอมลดานทศทาง ประกอบแผนทดวย ยอมท าใหการเดนทางมประสทธภาพ ส าหรบวชาเงอนเชอก เปนวชาส าคญทลกเสอทวโลกจะตองร เขาใจ และน าไปใชในชวตประจ าวน โดยเฉพาะอยางยงตองน าไปใชในการรวมกจกรรมของลกเสอ ทกกจกรรมใหเกดความปลอดภยในการท ากจกรรมการเรยนร ฐานผจญภย ฐานบกเบก หรอผกมดใหเปนเครองใชตาง ๆ ส าหรบการอยคายพกแรม ตวชวด

1. อธบายความหมายและความส าคญของแผนท - เขมทศ 2. อธบายวธการใชเขมทศ 3. อธบายความหมาย และความส าคญของเงอนเชอก 4. ผกเงอนเชอกไดถกตอง

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 แผนท – เขมทศ 1.1 ความหมายและความส าคญของแผนท 1.2 ความหมายและความส าคญของเขมทศ

66

เรองท 2 วธการใชแผนท – เขมทศ 2.1 วธการใชแผนท 2.2 วธการใช เขมทศ เรองท 3 เงอนเชอก 3.1 ความหมายของเงอนเชอก 3.2 ความส าคญของเงอนเชอก 3.3 การผกเงอนเชอก

เวลาทใชในการศกษา 3 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

67

เรองท 1 แผนท - เขมทศ 1.1 ความหมาย และความส าคญของแผนท

แผนท คอ สงทแสดงรายละเอยดของภมประเทศบนพนผวโลกทงทมอย ตามธรรมชาตและทมนษยสรางขน โดยจ าลองไวบนวตถพนราบดวยมาตราสวนใดมาตราสวนหนง ซงรายละเอยดเหลานอาจแสดงดวยเสน ส และสญลกษณตาง ๆ เชน สทใชในแผนท ทางภมศาสตร ไดแก

สน าเงนแก แสดงถง ทะเล มหาสมทรทลกมาก สฟาออน แสดงถง เขตน าตน หรอไหลทวป สเขยว แสดงถง ทราบระดบต า สเหลอง แสดงถง ทราบระดบสง สแสด แสดงถง ภเขาทสงปานกลาง สแดง แสดงถง ภเขาทสงมาก สน าตาล แสดงถง ยอดเขาทสงมาก ๆ สขาว แสดงถง ยอดเขาทสงจนมหมะปกคลม

สทใชในแผนททวไป ไดแก สด า ใชแทนรายละเอยดทเกดจากแรงงานมนษย ยกเวนถนน

สแดง ใชแทนรายละเอยดทเปนถนน สน าเงน ใชแทนรายละเอยดทเปนน าหรอทางน า เชน ทะเล แมน า สเขยว ใชแทนรายละเอยดทเปนปาไม และบรเวณทท าการเพาะปลก

สน าตาล ใชแทนลกษณะทรวดทรงความสง ความส าคญของแผนท

1. ใชเปนเครองมอประกอบกจกรรมการเดนทางไกลของลกเสอ โดยแผนทจะใหขอมลเบองตนของพกดทศทางและต าแหนงของสถานทในการเดนทางในเบองตนทชดเจนขน

2. แผนทจะชวยใหเขาใจถงขอมลพนฐานของสภาพลกษณะภมประเทศเบองตนของสถานทในแตละแหง ชวยใหสามารถวางแผนในการเดนทางไดอยางเหมาะสม

3. ความเขาใจในชนดของแผนท จะชวยใหรจกทจะเลอกใชประโยชนจากแผนทในแตละชนดไดอยางถกตองเหมาะสม

68

ชนดของแผนท แผนทโดยทวไป แบงออกเปน 3 ชนด 1) แผนทแบนราบ แสดงพนผวโลก ความสงต า ใชแสดงต าแหนง ระยะทาง

และเสนทาง 2) แผนทภมประเทศ แสดงพนผวโลกในทางราบ ไมแสดงความสงต า ละเอยด

กวาและใชประโยชนไดมากกวาแผนทแบนราบ 3) แผนทภาพถาย ท าขนจากภาพถายทางอากาศ มความละเอยดและความ

ถกตองมากกวาแผนทชนดอนมาก สามารถมองเหนสงตาง ๆ ตามธรรมชาต และสงทมนษยสรางขนอยางชดเจน

นอกจากนยงแบงชนดของแผนทตามลกษณะการใชงาน ตวอยาง เชน (1) แผนททวไป เชน แผนทโลก แผนทประเทศตาง ๆ (2) แผนททรวดทรงหรอแผนทนน แสดงความสงต าของภมประเทศ (3) แผนททหาร เปนแผนทยทธศาสตร ยทธวธ (4) แผนทเดนอากาศ ใชส าหรบการบน เพอบอกต าแหนง และทศทาง

ของเครองบน (5) แผนทเดนเรอ ใชในการเดนเรอ แสดงสนดอน ความลก แนวปะการง (6) แผนทประวตศาสตร แสดงอาณาเขตยคและสมยตาง ๆ (7) แผนทการขนสง แสดงการคมนาคมทางบก ทางเรอ ทางอากาศ ฯลฯ

สญลกษณในแผนท สญลกษณ (SYMBOL) เปนเครองหมายทใชแทนรายละเอยดตาง ๆ ทปรากฏ

อยบนพนผวโลก ฉะนน เมออานแผนทจงควรตรวจดเครองหมายแผนทกอนเสมอ ทงนเพอจะปองกนมใหตความหมายสญลกษณตาง ๆ ผดพลาดได ในแผนทชด L 7017 จะแสดงสญลกษณ 3 ประเภท คอ

69

1. สญลกษณเปนจด (POINT SYMBOL) ก. สญลกษณรปทรงเรขาคณต เชน วด โรงเรยน ศาลาทพก ทตงจงหวด ฯลฯ

ทตงจงหวด อ าเภอ

วดมโบสถ

ไมมโบสถ

ส านก; ศาลาทพก

เจดยพระปรางคหรอสถป

โบสถครสตศาสนา

ศาลเจาหรอศาลเทพารกษ; โบสถมสลม

โรงเรยน

บอน า ทศเหนอ ทศตะวนออก ทศใต ทศตะวนตก

70

แผนทสงเขปของลกเสอ “แผนทสงเขป” คอ แผนทหรอรปภาพแผนท หรอเสนทางในการเดนทาง

แสดงรายละเอยดตาง ๆ ตามความตองการ แผนทสงเขปนจะใหความละเอยดถกตองพอประมาณเทานน

แผนทสงเขปของลกเสอ จะแสดงลกษณะภมประเทศทเดนชดทอยบรเวณใกลเคยงกบเสนทาง สงจ าเปนในการท าแผนทสงเขป คอ ตองใชเขมทศเปน และรระยะกาวของตน โดยทวไปคนปกตจะมความยาว 1 กาวเทากบ 75 เซนตเมตร เดนไดนาทละ 116 กาว เดนไดชวโมงละ 4 กโลเมตรโดยประมาณ

การอานแผนท วางแผนทในแนวราบบนพนทไดระดบ ทศเหนอของแผนทชไปทางทศเหนอ

จดใหแนวตาง ๆ ในแผนทขนานกบแนวทเปนจรงในภมประเทศทกแนว 1.2 ความหมาย และความส าคญของเขมทศ

ความหมายของเขมทศ เขมทศ คอ เครองมอส าหรบใชหาทศทางหรอบอกทศทางในแผนท

ความส าคญของเขมทศ เขมทศ มความส าคญในการบอกทศทส าคญทง 4 ทศ คอ ทศเหนอ ทศใต ทศตะวนออก และทศตะวนตก หรออาจจะบอกรายละเอยดเปน 8 ทศ 16 ทศ หรอ 32 ทศกได ในกรณการเดนทางไกลของลกเสอ เขมทศเปนอปกรณทส าคญในการบอกทศทางไปสจดหมายปลายทาง หากกรณหลงปาหรอหลงทาง ลกเสอสามารถแจงพกดใหผชวยเหลอได

การหาทศ วางเขมทศในแนวระนาบ ปลายเขมทศขางหนงจะชไปทางทศเหนอคอย ๆ หมน

หนาปดของเขมทศใหต าแหนงตวเลข หรออกษรทบอกทศเหนอบนหนาปดตรงกบปลายเหนอ ของเขมทศ เมอปรบเขมตรงกบทศเหนอแลวจะสามารถอานทศตาง ๆ ไดอยางถกตองจากหนาปดเขมทศ

ลกเสอสามารถน าเขมทศไปใชในกจกรรมตาง ๆ ได เชน การเดนทางไกล การส ารวจปา การผจญภย การส ารวจและการเยอนสถานท เปนตน เมอเรมออกเดนทาง ลกเสอควรหาทศทจะมงหนาไปใหทราบกอนวาเปนทศใด เมอเกดหลงทศหรอหลงทางจะสามารถ หาทศทางตาง ๆ จากเขมทศได

71

ขอควรระวงในการใชเขมทศ 1. จบถอดวยความระมดระวง เพราะหนาปดและเขมบอบบาง ออนไหวงาย 2. อยาใหตก แรงกระเทอนท าใหเสยได 3. ไมควรอานเขมทศใกลสงทเปนแมเหลกหรอวงจรไฟฟา 4. อยาใหเปยกน าจนขนสนม 5. อยาใหใกลความรอนเขมทศจะบดงอ การใชแผนทและเขมทศเดนทางไกล 1. ยกเขมทศใหไดระดบ 2. ปรบมมอะซมทใหเทากบมม 3. เลงตามแนวลกศรชทศทาง เปนเสนทางทจะเดนไป 4. เดนไปเทากบระยะทางทก าหนดในแผนท

กจกรรมทายเรองท 1 แผนท - เขมทศ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 2 วธการใชแผนท – เขมทศ 2.1 วธการใชแผนท

วางแผนทในแนวราบบนพนทไดระดบ ทศเหนอของแผนทชไปทางทศเหนอ จดใหแนวตาง ๆ ในแผนทขนาดกบแนวทเปนจรงในภมประเทศทกแนว 2.2 วธการใชเขมทศ

เขมทศมหลายชนด เชน เขมทศตลบธรรมดา เขมทศขอมอ เขมทศแบบเลน ซาตก (Lensatic) และเขมทศแบบซลวา (Silva)

เขมทศทใชในทางการลกเสอ คอ เขมทศแบบซลวา ของสวเดน เปนเขมทศ และไมโปรแทรกเตอรรวมอยดวยกน ทวโลกนยมใชมาก ใชประกอบแผนทและหาทศทางไดดเหมาะสมกบลกเสอ เพราะใชงายและสะดวก

สวนประกอบของเขมทศแบบซลวา 1. แผนฐานท าดวยวสดโปรงใส 2. ทขอบฐานมมาตราสวนเปนนวหรอ

เซนตเมตร

72

3. มลกศรชทศทางทจะไป 4. เลนสขยาย 5. ตลบเขมทศเปนวงกลมหมนไปมาได บนกรอบหนาปดของตลบเขมทศแบงมม

ออกเปน 360 องศา 6. ภายในตลบเขมทศตรงกลางมเขมแมเหลกสแดง ซงจะชไปทางทศเหนอเสมอ 7. ต าแหนงส าหรบตงมมและอานคาของมมอยตรงปลายลกศรชทศทาง

การใชเขมทศซลวา 1. กรณทราบคาหรอบอกมมอะซมทมาใหและตองการรวาจะตองเดนไปทางทศใด

สมมตวา บอกมมอะซมทมาให 60 องศา ใหปฏบตดงน (1) วางเขมทศบนฝามอหรอสมด

ปกแขงในแนวระดบ หนลกศรชทศทางออกนอกตว โดยใหเขมแมเหลกแกวงไปมาไดอสระ

(2) หมนกรอบหนาปดของตลบเขมทศ ใหเลข 60 อยตรงต าแหนงส าหรบตงมม (ปลายลกศรชทศทาง)

(3) หมนตวจนกวาเขมแมเหลกสแดงภายในตลบเขมทศตรงกบอกษร N บนกรอบหนาปด ดงรป

(4) ดลกศรชทศทางวาชไปทางทศใดกเดนไปตามทศทางนน ซงเปนมม 60 องศา ในการเดนไปตามทศทางทลกศรชไปนนใหมองหาจดเดนในภมประเทศทอยตรงทศทางทลกศรชไป เชน ตนไม กอนหน โบสถ เสารว ฯลฯ เปนหลก แลวเดนตรงไปยงสงนน

73

การจบเขมทศ ลกศรกางปลา ปลายเขมชตว N (N หมายถง ทศเหนอ) เขมแมเหลก หมนแกวงตวไปรอบ ๆ ภายในตลบวงกลมเมอเขมแมเหลกหมนไปทบลกศรกางปลาจงจะสามารถอานคามมได

การก าหนดเปาหมายและหามม

ขนตอนท 1 เลงลกศรชทางไปทเปาหมายทสามารถ มองเหนไดงาย

ขนตอนท 2 ใชปลายนวมอจบเลนสกลมหมนใหเขม แมเหลกทบเขมกางปลา คามมอานได เทากบ 220 องศา

74

การอานรายละเอยดของเขมทศซลวา ต าแหนงท 1 เขมลกศรชทาง ต าแหนงท 2 เลนสขยาย ต าแหนงท 3 หนาปดวงกลม แบงมมออกเปน 360o

ขอควรระวงในการใชเขมทศซลวา

ควรจบถอดวยความระมดระวง ไมควรอานเขมทศใกลกบสงทเปนแมเหลกหรอวงจรไฟฟา ควรค านงถงระยะความปลอดภยโดยประมาณ ดงน สายไฟแรงสง 50 หลา สายโทรศพท โทรเลข 10 หลา รถยนต 20 หลา วสดทเปนแรเหลก 5 หลา การใชแผนทและเขมทศเดนทางไกล 1. ยกเขมทศใหไดระดบ 2. ปรบมมอะซมทใหเทากบมมทก าหนดในแผนท 3. เลงตามแนวลกศรชทศทาง เปนเสนทางทจะเดนไป 4. เดนไปเทากบระยะทางทก าหนดในแผนท

75

การใชเขมทศในทกลางแจง

การหาทศ

วางเขมทศในแนวระนาบ ปลายเขมทศขางหนงจะชไปทางทศเหนอคอย ๆ หมนหนาปดของเขมทศใหต าแหนงตวเลขหรออกษรทบอกทศเหนอบนหนาปดตรงกบปลายเหนอของเขมทศ เมอปรบเขมตรงกบทศเหนอแลวจะสามารถอานทศตาง ๆ ไดอยางถกตองจากหนาปดเขมทศ ลกเสอสามารถน าเขมทศไปใชในกจกรรมตาง ๆ ได เชน การเดนทางไกล การส ารวจปา การผจญภย การส ารวจและการเยอนสถานท เปนตน

เมอเรมออกเดนทาง ลกเสอควรหาทศทจะมงหนาไปใหทราบกอนวาเปนทศใด เมอเกดหลงทศหรอหลงทางจะสามารถหาทศทางตาง ๆ จากเขมทศได

ตวอยาง กรณบอกมมอะซมทมาใหและตองการรวาจะตองเดนทางไปทศทางใด สมมตวามมอะซมท 60 องศา 1. วางเขมทศในแนวระดบใหเขมแมเหลกหมนไปมาไดอสระ 2. หมนกรอบหนาปดของตลบเขมทศใหเลข 60 อยตรงขดต าแหนงตงมม 3. หนตวเขมทศทงฐานไปจนกวาเขมแมเหลกสแดงภายในตลบเขมทศชตรงกบอกษร N บนกรอบหนาปด ทบสนทกบเครองหมายหวลกศรทพมพไว 4. เมอลกศรชทศทางชไปทศใด ใหเดนไปตามทศทางนน โดยเลงหาจดเดนทอยในแนวลกศรชทศทางเปนหลก แลวเดนตรงไปยงสงนน

กรณทจะหาคาของมมอะซมทจากต าบลทเรายนอย ไปยงต าบลทเราจะเดนทางไป 1. วางเขมทศในแนวระดบใหเขมแมเหลกหมนไปมาไดอสระ 2. หนลกศรชทศทางไปยงจดหรอต าแหนงทเราจะเดนทางไป 3. หมนกรอบหนาปดเขมทศไปจนกวาอกษร N บนกรอบหนาปดอยตรงปลายเขมแมเหลกสแดงในตลบเขมทศ

76

4) ตวเลขบนกรอบหนาปดจะอยตรงขดต าแหนงส าหรบตงมมและอานคามม คอ คาของมมทเราตองการทราบ

การวดทศทางบนแผนทโดยการใชเขมทศ 1. อนดบแรกตองวางแผนทใหถกทศ 2. ใชดนสอลากเสนตรงจากจดทเราอยบนแผนท (จด A) ไปยงจดทจะตองเดนทางไป

(คอจด B) 3. วางขอบฐานดานยาวของเขมทศขนานพอดกบเสนตรงทใชดนสอลากไว (แนวเสน

A -B) โดยใหลกศรชทศทางชไปทางจด B ดวย 4. หมนตวเรอนเขมทศบนเขมทศไปจนกวาปลายเขมแมเหลกสแดงตรงกบตวอกษร N

บนกรอบตวเรอนเขมทศ 5. ตวเลขทอยตรงขดต าแหนงตงมมและอานคามม คอมมทเราจะตองเดนทางไป

(ในภาพคอมม 60 องศา)

ขอควรระวงในการใชเขมทศ 1. จบถอดวยความระมดระวง เพราะหนาปดและเขมบอบบาง ออนไหวงาย

2. อยาใหตก แรงกระเทอนท าใหเสยได 3. ไมควรอานเขมทศใกลสงทเปนแมเหลกหรอวงจรไฟฟา

4. อยาใหเปยกน าจนขนสนม 5. อยาใหใกลความรอนเขมทศจะบดงอ

กจกรรมทายเรองท 2 วธการใชแผนท - เขมทศ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

77

เรองท 3 เงอนเชอก 3.1 ความหมายของเงอนเชอก เงอนเชอก หมายถง การน าเชอกมาผกกนเปนเงอน เปนปม ส าหรบตอเชอก

เขาดวยกน หรอท าเปนบวง ส าหรบคลองหรอสวมกบเสา หรอใชผกกบวตถ ส าหรบผกใหแนน ใชรงใหตง ไมหลดงาย แตสามารถแกปมไดงาย

3.2 ความส าคญของเงอนเชอก กจกรรมลกเสอ เปนกจกรรมหนง ทตองการใหลกเสอรจกใชวสด ทมอย

ตามธรรมชาต เพอการด ารงความเปนอยอยางอสระและพงพาตนเองใหมากทสด การผกเงอนเชอก เปนศาสตรและศลปอยางหนงทลกเสอจ าเปนตองเรยนร

เมอเขารวมกจกรรมในการอยคายพกแรม การสรางฐานกจกรรมผจญภย การตงคายพกแรม รวมทงการใชงานเงอนในการชวยผเจบปวยได

เงอนแบงไดเปน 3 ประเภทตามลกษณะการผก 1. เงอนทใชผกตอเชอกทมขนาดเทากน หรอผกในเชอกเสนเดยวกน เชน

เงอนพรอด เงอนบวงคนกลาง เปนตน 2. เงอนผกตอกบเชอกทมขนาดใหญกวาหรอผกกบหวง เชน เงอนขดสมาธ 3. เงอนทใชผกกบวตถตาง ๆ เชน ผกกบเสา หรอหลกเพอการยดโยง ไดแก

เงอนกระหวดไม เงอนตะกรดเบด เงอนเชอก เงอนเชอกยงมบทบาทและความส าคญส าหรบการด าเนนชวตของคนเรา

ถงแมวาเทคโนโลยตาง ๆ จะเจรญเขามากตาม จะเหนไดวาเงอนเชอกจะเกยวของกบเราตงแตแรกเกดเมอเราคลอดออกมาหมอจะใหเชอกในการผกสายสะดอ ตอนเดกใชเงอนเชอกผกท าเปลนอน ผกสายมง ตอนโตใชเงอนเชอก ผกรองเทา ผกเนคไท ผกสงของตาง ๆ และยงใชเงอนเชอกถกเปนเสอผาเครองนงหมและเครองใชตาง ๆ หลายชนด บางครงเงอนเชอกมความสมพนธเกยวของกบการด าเนนชวตของเรา เพราะฉะนน ลกเสอวสามญควรจะตองศกษาเรองเงอนเชอกเพอจะไดน าไปใชประโยชนในโอกาสตอไป

3.3 การผกเงอนเชอก การผกเงอนทส าคญและควรเรยนร มดงน เงอนพรอด เปนเงอนสญลกษณในเครองหมายลกเสอโลก แสดงถงความเปน

พนองกนของขบวนการลกเสอทวโลก และแทนความสามคคของลกเสอ มขนตอนการผก ดงน

78

ขนท 1 ปลายเชอกดานซายทบดานขวา ขนท 2 - 3 ออมปลายเชอกดานซายลงใตเสนเชอกดานขวาใหปลายเชอกตงขน

แลวรวบปลายเชอกเขาหากนโดยใหดานขวาทบดานซาย

ขนท 4 ยอนปลายเชอกขวามอลอดใตเสนซายมอ จดเงอนใหเรยบรอย

ประโยชน 1) ใชตอเชอก 2 เสน มขนาดเทากน เหนยวเทากน 2) ใชผกปลายเชอกเสนเดยวกน เพอผกมดหอสงของและวตถตาง ๆ 3) ใชผกเชอกรองเทา (ผกเงอนพรอดกระตกปลาย 2 ขาง) 4) ใชผกโบว ผกชายผาพนแผล ผกชายผาท าสลงคลองคอ 5) ใชตอผาเพอใหไดความยาวตามตองการ ควรเปนผาเหนยว ในกรณทไมม

เชอก เชน ตอผาปทนอน เพอใชชวยคนในยามฉกเฉนเมอเวลาเกดเพลงไหม ใชชวยคนทตดอยบนทสง โดยใชผาพนคอลกเสอตอกน

79

เงอนขดสมาธ ขนท 1 งอเชอกเสนใหญใหเปนบวง สอดปลายเสนเลกเขาในบวงโดยสอดจากขางลาง

ขนท 2 มวนเสนเลกลงออมดานหลงเสนใหญทงค

ขนท 3 จบปลายเสนเลกขนไปลอดเสนตวเองเปนการขดไว จดเงอนใหแนนและ

เรยบรอย

80

ประโยชน 1) ใชตอเชอกทมขนาดเดยวกน หรอขนาดตางกน (เสนเลกพนขดเสนใหญ) 2) ใชตอเชอกออนกบเชอกแขง (เอาเสนออนพนขดเสนแขง) ตอเชอกทม

ลกษณะคอนขางแขง เชน เถาวลย 3) ใชตอดาย ตอเสนดายเสนไหมทอผา 4) ใชผกกบขอ หรอบวง

เงอนตะกรดเบด วธท 1 เมอสามารถท าเปนหวงสวมหวเสาได ขนท 1 พกเชอกใหเปนบวงสลบกน

ขนท 2 เลอนบวงใหเขาไปซอน (รป ก) จนทนกนเปนบวงเดยวกน (รป ข)

81

ขนท 3 น าบวงจากขนท 2 ข. สวมลงในเสาแลวดงปลายเชอกจดเงอนใหแนน

ประโยชน 1) ใชผกเชอกกบเสาหรอสงอน ๆ จะใหความปลอดภยมาก ถาผกกลาง ๆ

ของเชอก ถาใชปลายเชอกผกอาจไมแนน กระตกบอย ๆ จะหลดปมเชอกจะคลาย 2) ใชท าบนไดเชอก บนไดลง 3) ใชในการผกเงอนตาง ๆ ทผกกบหลกหรอวตถ 4) ใชในการผกเงอนกระหวดไม 5) ใชในการผกเงอนแนน เชน ผกประกบ กากบาท 6) ใชในการผกปากถงขยะ

วธการเกบเชอก มขนตอนการปฏบต ดงน ขนท 1 แบงเชอกออกเปน 8 สวน ใชมอซายจบเชอกแลวทบเชอก 3 ครง

โดยแตละครงใหเชอกยาวเทากบ 1 ใน 8 สวน เชอกทเหลออก 5 ใน 8 สวน ปลอยไวส าหรบพน ขนท 2 เอาเชอกทเหลอ 5 ใน 8 สวน

พนรอบเชอกททบไว โดยเรมพนถดจากปลายบวง (ข) เขามาประมาณ 1 นว เมอพนจบเหลอปลายเชอก ใหสอดปลายเชอกนนเขาในบวง

ขนท 3 ดงบวง (ข) เพอรงบวง (ก) ใหรดปลายเชอกทสอดไวจนแนนเปนอนเสรจ

การรกษาเชอก มแนวทางในการปฏบตดงน

82

1) ระวงรกษาเชอกใหแหงเสมอ อยาใหเปยกชน เพอปองกนเชอรา 2) การเกบเชอก ควรขดเกบเปนวง มดใหเรยบรอย เกบใหหางไกลจากมด แมลง

หน หรอสตวอน ๆ และควรแขวนไว ไมควรวางไวกบพน 3) อยาใหเชอกผกรง เหนยว ยดหรอลาก ฉดของหนกเกนก าลงเชอก 4) ขณะใชงาน อยาใหเชอกลากครด หรอเสยดสกบของแขง จะท าใหเกลยว

ของเชอกสกกรอนและขาดงาย 5) กอนเอาเชอกผกมดกบตนไม กงไมหรอของแขง ควรเอากระสอบพนรอบ

ตนไมหรอกงไมกอน และเชอกทใชงานเสรจแลวจะตองระวงรกษา ดงน (1) เชอกทเลอะโคลนเลนหรอถกน าเคม เมอเสรจงานแลว ตองช าระลาง

ดวยน าจดใหสะอาด แลวผงใหแหง ขดมดเกบไวกบขอหรอบนทแขวน (2) เชอกลวดเมอเสรจงาน ตองรบท าความสะอาด ลางดวยน าจด เชดใหแหง

แลวผงแดดจนแหงสนท แลวเอาน ามนจาระบ หรอยากนสนมชโลมทาใหทว จงเกบใหเรยบรอย (3) ปลายเชอกทถกตด จะตองเอาเชอกเลก ๆ พนหวเชอกเพอปองกน

เชอกคลายเกลยว กจกรรมทายเรองท 3 เงอนเชอก (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

83

หนวยการเรยนรท 10 ความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ

สาระส าคญ ลกเสอมหลากหลายกจกรรม ทงกจกรรมกลางแจง กจกรรมผจญภย กจกรรมบกเบก การสรางสงตาง ๆ ส าหรบการปน การขาม และตองใชทงก าลงกาย ก าลงความคด เพอแกปญหา และการตดสนใจ เพอใหตนเองและผทอนมความสะดวก สบาย และปลอดภย ลกเสอ กศน. ควรฝกทกษะทจ าเปนในการปองกนภยอนตรายทจะเกดขน ตอตนเอง และผอน รวมถงการสรางความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมตาง ๆ ในลกษณะของการเตรยมความพรอมทางดานรางกาย จตใจ การตงสต และการตดตอหาความชวยเหลอ จากบคคลอนทมความสามารถ เชน หนวยกชพ หรอหนวยแพทยฉกเฉน ตวชวด

1. อธบายความหมาย และความส าคญของความปลอดภยในการเขารวม กจกรรมลกเสอ

2. อธบายและยกตวอยางการเฝาระวงเบองตนในการเขารวมกจกรรมลกเสอ 3. สาธตสถานการณการชวยเหลอเมอเกดเหตความไมปลอดภยในการเขารวม

กจกรรมลกเสอ 4. อธบายและยกตวอยางการปฏบตตนตามหลกความปลอดภย ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ 1.1 ความหมายของความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ 1.2 ความส าคญของความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ

เรองท 2 การเฝาระวงเบองตนในการเขารวมกจกรรมลกเสอ เรองท 3 การชวยเหลอเมอเกดเหตความไมปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ

เรองท 4 การปฏบตตนตามหลกความปลอดภย

84

เวลาทใชในการศกษา 3 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

85

เรองท 1 ความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ 1.1 ความหมายของความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ

ความปลอดภย หมายถง การทรางกายปราศจากอบตภย อยในสภาวะทปราศจากอนตราย หรอสภาวะทปราศจากการบาดเจบ เจบปวด เจบปวย จะมากหรอนอยขนอยกบการปฏบตหรอการกระท าของตนเอง

1.2 ความส าคญของความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ ความปลอดภยชวยใหเกดความระมดระวงในการปองกนตนเอง และผอนใหพน

จากภยอนตราย หรอการเสยชวต โดยการใหค าแนะน าในการใชเครองมอ เครองใช และสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ เพอใหเกดประโยชน และปลอดภย กจกรรมทายเรองท 1 ความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 2 การเฝาระวงเบองตนในการเขารวมกจกรรมลกเสอ

ลกเสอตองตระหนกในความส าคญ และมจตส านกตอความปลอดภยในการ รวมกจกรรม ทอาจเกดอบตเหต เนองจาก 1. ขาดความร ความเขาใจ ในการรวมกจกรรมนน ๆ ลกเสอตองท าความเขาใจในกฎ กตกา ของกจกรรมนน ๆ อยางถองแท และปฏบตตามอยางเครงครด 2. ขาดประสบการณ และขาดความช านาญ ลกเสอตองขวนขวายในการหาประสบการณ และความร ทกษะทจ าเปนตอการรวมกจกรรมนน ๆ 3. ขาดความพรอมทางดานรางกายและจตใจ ลกเสอตองเตรยมความพรอมทางดานรางกายและจตใจกอน

4. ขาดการตรวจสอบความสมบรณ ความแขงแรงของอปกรณทใชในแตละ กจกรรม ลกเสอตองตรวจสอบอปกรณทใชในแตละกจกรรมใหมสภาพแขงแรง พรอมใชงานอยเสมอ การเฝาระวงเบองตนในการเขารวมกจกรรมลกเสอเปนการฝกตนเองของลกเสอใหปลอดภยจากอบตเหต และภยอนตรายตาง ๆ เปนวธการในการเตรยมความพรอมของลกเสอ ทงดานรางกายและจตใจ ดงน ดานรางกาย ลกเสอตองเตรยมรางกายใหพรอม โดยออกก าลงกายอยางสม าเสมอ และหาเวลาพกผอนใหเพยงพอ เพอสขภาพและรางกายจะไดแขงแรงอยตลอดเวลา

86

ดานจตใจ ลกเสอตองท าจตใจใหสบาย ๆ สรางความรสกทสนกสนานพรอมรวมกจกรรมตาง ๆ มความรางเรง พรอมรบการฝกฝน ปฏบตดวยตนเอง หรอชวยผอน หาวธหลกเลยงอบตเหต อนจะเกดขนไดในขณะปฏบตกจกรรมลกเสอ กจกรรมทายเรองท 2 การเฝาระวงเบองตนในการเขารวมกจกรรมลกเสอ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 3 การชวยเหลอเมอเกดเหตความไมปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ การเขารวมกจกรรมลกเสอ อาจมความไมปลอดภยในดานรางกายขนได ลกเสอจงมความจ าเปนตองเรยนรถงสาเหตทท าใหเกดการเขารวมกจกรรมลกเสอ และวธการสรางความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ ดงน

1. สาเหตทท าใหเกดความไมปลอดภยในการเขารวมกจกรรม ม 3 ประการ คอ 1.1 สาเหตทเกดจากมนษย มดงน 1) ผปฏบตกจกรรม มความประมาทโดยคดวาไมเปนไร ลองผดลองถก หรอรเทาไมถงการณ 2) ผปฏบตกจกรรม มความเชอใจ ไววางใจผใดผหนงทไดรบมอบหมายใหด าเนนการ และไมมการตรวจสอบกอน จงอาจท าใหมขอผดพลาดได 3) ผปฏบตกจกรรมมสขภาพไมแขงแรง หรอมโรคประจ าตว แตเขารวม กจกรรมบางอยางทอาจท าใหเกดอบตเหตได 4) ผปฏบตกจกรรมแตงกายไมเหมาะสมในการเขารวมบางกจกรรม 5) ผปฏบตกจกรรมขาดการประเมนตนเอง หรอบางครงประเมนตนเองผดพลาด โดยคดวาตนเองสามารถปฏบตกจกรรมนนได และบางครงผปฏบตเกดความคกคะนองกลนแกลง และหยอกลอกน 6) ผปฏบตกจกรรม ขาดระเบยบวนย ไมเชอฟงผบงคบบญชา 1.2 สาเหตทเกดจากเครองมอ หรออปกรณ มดงน 1) ขาดเครองมอ และอปกรณในการชวยเหลอเมอเกดเหตความไมปลอดภยในการเขารวมกจกรรมทเหมาะสม หรออปกรณบางชนดเสอมสภาพไมเหมาะทจะน ามาใชงาน

2) ขาดความรในการใชเครองมอและอปกรณ แตละประเภท หรอใชเครองมอ และอปกรณทใชผดประเภท

87

3) ขาดทกษะ ความช านาญ ในการใชเครองมอ และอปกรณตาง ๆ 4) ขาดการตรวจสอบความสมบรณ ความแขงแรงของอปกรณในฐาน

โดยละเอยด และขาดการบ ารงรกษาทเหมาะสม 1.3 สาเหตทเกดจากภยธรรมชาต มดงน 1) ภยทางน า อาจเกดความไมปลอดภยในขณะทปฏบตกจกรรมได เชน น าหลาก น าไหลเชยว เปนตน 2) ภยทางบก อาจเกดความไมปลอดภยในขณะปฏบตกจกรรมได เชน การสรางสะพานดวยเชอกทไปผกกบตนไม ท าใหตนไมอาจหก เปนตน 3) ภยทางอากาศ อาจเกดความไมปลอดภยขณะปฏบตกจกรรมได เชน เกดมพาย ลมแรง เปนตน

2. การสรางความปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ คอ วธการปองกน กอนจดสรางอปกรณ และกอนเขารวมกจกรรม โดยมอปกรณปองกน หรอสรางอปกรณทใช ในกจกรรมใหปลอดภย โดยใหความร มมาตรการบงคบ ควบคมการใชอปกรณใหถกกบกจกรรมจะชวยสรางความปลอดภยใหกบลกเสอในการปฏบตกจกรรม เชน กจกรรมบกเบก กจกรรมผจญภย และกจกรรมเดนทางไกล ดงน

2.1 กจกรรมบกเบก 1. ลกเสอตองเตรยมความพรอมทางรางกายและจตใจ

2. ลกเสอตองมระเบยบวนย เชอฟงและปฏบตตามค าแนะน าของ ผก ากบลกเสอ

3. ลกเสอตองตรวจเชคอปกรณในฐานบกเบก อยางสม าเสมอ 4. ลกเสอตองไมกลนแกลงเพอนขณะท ากจกรรม 5. ลกเสอตองเตรยมพรอมทางดานความร ศกษากจกรรม และท า

ความเขาใจกอนเขารวมกจกรรม 2.2 กจกรรมผจญภย 1. ลกเสอตองเตรยมความพรอมทางรางกายและจตใจ

2. ลกเสอตองมระเบยบวนย เชอฟงและปฏบตตามค าแนะน าของ ผก ากบลกเสอ

3. ลกเสอตองตรวจเชคอปกรณในฐานบกเบก อยางสม าเสมอ 4. ลกเสอตองไมกลนแกลงเพอนขณะท ากจกรรม

88

5. ลกเสอตองเตรยมพรอมทางดานความร ศกษากจกรรม และท า ความเขาใจกอนเขารวมกจกรรม

2.3 กจกรรมเดนทางไกล 1. กอนทจะก าหนดเสนทางการเดนทางไกล ลกเสอตองส ารวจเสนทาง

และส ารวจประเพณวฒนธรรมในทองถนนนตามสมควร หากจ าเปนตองขออนญาต กตองขออนญาตผานจากเจาของสถานทนน ๆ

2. ในการก าหนดเสนทางเดน ลกเสอควรเลยงการเดนตามถนนใหญทมการจราจรคบคง เพอปองกนการเกดอบตเหต

3. ในระหวางการเดนทางไกล ลกเสอไมควรแขงขนหรอแทรกกนเดนระหวางหม

4. ในระหวางการเดนทางไกล ลกเสอควรออกเดนทางเปนหม และตองปฏบตตามกฎระเบยบของลกเสอ และกฎจราจรอยางเครงครด เพอความปลอดภย กจกรรมทายเรองท 3 การชวยเหลอเมอเกดเหตความไมปลอดภยในการเขารวมกจกรรมลกเสอ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 4 การปฏบตตนตามหลกความปลอดภย ลกเสอตองปฏบตตนตามหลกความปลอดภย ดงน ดานรางกาย ตองเตรยมความพรอมของรางกาย การออกก าลงกาย รกษารางกายไมใหเจบปวย พรอมปฏบตกจกรรมตาง ๆ ได ดานจตใจ ควรศกษาหาความรในกจกรรมลกเสอโดยเฉพาะลกเสอ กศน. เปนการเตรยมความพรอมดานหนงในการปฏบตตนเอง และพรอมชวยเหลอผอนไดตาม ความเหมาะสม ลกเสอตองท าความเขาใจในความหมายของค าปฏญาณและกฎของลกเสอ เพอน ามาใชในการอยรวมกนทงเวลาพบกลมและการเขาคายพกแรมรวมกน วเคราะหสถานการณความปลอดภยความไมปลอดภยและความเสยง วเคราะหขอด ขอเสย และน าขอบกพรองหรอชองทางทจะปองกนไวเบองตน เปนมาตรการในการอยรวมกนและการเขารวมกจกรรม ดงน

89

1. น าขอมลจากการวเคราะหจากกฎของลกเสอ มาระดมพลงสมองเปรยบเทยบกบฐานการเรยนรและฐานกจกรรมทสรางขนในคายพกแรม และสรปความเสยงเพอปองกนไมใหเกดเหตหรอภยตาง ๆ ไวลวงหนา 2. น าเสนอผลการจดท ามาตรการในการอยรวมกน ทงการพบกลมและการอยคายพกแรม เพอก าหนดมาตรการใหใชรวมกนอยางเหมาะสม 3. ทดลองน าขอบกพรองของกระบวนการผลตทมความเสยงในการปฏบต มาน าเสนอและแสดงบทบาทสมมต (Role play) เพอฝกปฏบต เปนการเตรยมความพรอม เพอเตรยมการกอนผลตสอหรอสรางคายกจกรรมลกเสอ กศน. กจกรรมทายเรองท 4 การปฏบตตนตามหลกความปลอดภย (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 4 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

90

หนวยการเรยนรท 11 การปฐมพยาบาล

สาระส าคญ การปฐมพยาบาล เปนการใหความชวยเหลอผประสบอบตเหต หรอผทไดรบ

บาดเจบเบองตน โดยใชเครองมออปกรณทหาไดในบรเวณนน เพอชวยบรรเทาอาการและชวยใหผบาดเจบไดรบอนตรายนอยลงกอนน าสงโรงพยาบาล เพอรบการรกษาในโอกาสตอไป ดงนน ผใหการชวยเหลอตองมความร ความสามารถ ใหการชวยเหลอ เพอปองกนการเกดภาวะแทรกซอน หรอเกดอาการทรดลงถงขนอนตรายถงแกชวต

การปฐมพยาบาลผประสบอบตเหตทางรถยนต ทางน า ตกจากทสง หกลม ทมอาการกระดกหก ขอเคลด ขอเคลอน ผใหการชวยเหลอควรมความร ความสามารถ เกยวกบการเขาเฝอก มดเฝอก การพนดวยผา การใชผาสามเหลยม และการเคลอนยายผปวย

การปฐมพยาบาล ผมภาวการณเปนลม ลมชก ลมแดด หรอ หมดสต ผใหการชวยเหลอ ควรมความร ความสามารถ เกยวกบการประเมนอาการเบองตน หรอตดสนใจใชวธการชวยชวตขนพนฐานอยางถกวธ ถกตอง และรวดเรว เพอปองกนการเกดภาวะแทรกซอนหรอเกดอาการทรดลงถงขนอนตรายถงแกชวต ตวชวด

1. อธบายความหมายและความจ าเปนของการปฐมพยาบาล 2. อธบายและยกตวอยางวธการปฐมพยาบาลกรณตาง ๆ 3. อธบายการวดสญญาณชพและการประเมนเบองตน

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 การปฐมพยาบาล 1.1 ความหมายของการปฐมพยาบาล 1.2 ความจ าเปนของการปฐมพยาบาล เรองท 2 วธการปฐมพยาบาลกรณตาง ๆ เรองท 3 การวดสญญาณชพและการประเมนเบองตน

91

เวลาทใชในการศกษา 6 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

92

เรองท 1 การปฐมพยาบาล 1.1 ความหมายของการปฐมพยาบาล

การบาดเจบหรอเกดการเจบปวย ยอมเกดขนไดทกเวลา โดยเฉพาะอบตเหต การชวยเหลอผประสบภย ถาผใหการชวยเหลอรหลกการ First Aid หรอทเรยกวา การปฐมพยาบาล สามารถชวยชวตผปวย ชวยบรรเทาความเจบปวด ปองกนอาการของโรคทรดลง ปองกนไมใหเกดความพการ หรอโรคแทรกซอนตามมา การปฐมพยาบาล หมายถง การใหความชวยเหลอผบาดเจบเบองตน โดยใชเครองมอหรออปกรณทพอจะหาไดในบรเวณนน เพอชวยบรรเทาอาการและชวยใหผบาดเจบไดรบอนตรายนอยลงกอนจะสงโรงพยาบาล เพอใหแพทยท าการรกษา 1.2 ความจ าเปนของการปฐมพยาบาล

ในชวงชวตของมนษยทกคน อาจมชวงทไดรบบาดเจบหรอเจบปวย ไดทกเวลาและสถานท โดยเฉพาะอบตเหต การปฐมพยาบาลตองกระท าอยางรวดเรวและถกตอง จงไมจ าเปนวาผใหการปฐมพยาบาลจะตองเปนแพทยหรอพยาบาลเทานน เมอมการบาดเจบเกดขน ผใหการชวยเหลอ สามารถใหการชวยเหลอได เพอบรรเทาความเจบปวย ความส าคญของการปฐมพยาบาล มดงน 1. เพอชวยเหลอผบาดเจบ

2. เพอปองกนและลดความพการทอาจจะเกดขน 3. เพอบรรเทาความเจบปวดและปองกนอนตราย

กจกรรมทายเรองท 1 การปฐมพยาบาล (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 2 วธการปฐมพยาบาลกรณตาง ๆ 2.1 วธการปฐมพยาบาลกรณอบตเหต

อบตเหต หมายถง เหตการณทเกดขน โดยมไดวางแผนไวลวงหนา ซงกอใหเกดการบาดเจบ พการ หรอท าใหทรพยสนไดรบความเสยหาย นอกจากนความหมายในเชงวศวกรรมความปลอดภยนน อบตเหต ยงมความหมายครอบคลมถงเหตการณทเกดขนแลว มผลกระทบกระเทอนตอกระบวนการผลตปกต ท าใหเกดความลาชา หยดชะงก หรอเสยเวลา

93

แมจะไมกอใหเกดการบาดเจบ หรอพการกตาม เชน อบตเหตทางรถยนต หรอทางถนน อบตเหตทางน า อบตเหตทวไป เปนตน

อบตเหตทางรถยนต หรอทางถนน อบตเหตทางรถยนตหรอทางถนน เปนสาเหตส าคญทคราชวตคนไทย ซงการ

ชวยเหลอผประสบเหตอยางถกวธจะชวยลดการบาดเจบรนแรงและเสยชวตได เพราะบอยครงทผเขาชวยเหลอไดรบอนตรายจากอบตเหตซ าซอน จงมขอแนะน าทควรปฏบตในการชวยเหลอ ผประสบอบตเหตทางถนนอยางถกวธ ดงน

1. ประเมนสถานการณ จากสภาพแวดลอมและสภาพการจราจรของจดเกดเหต โดยเฉพาะในชวงเวลากลางคนหรอทศนวสยไมด ควรเพมความระมดระวงเปนพเศษเพอปองกนอบตเหตซ าซอน

2. สงสญญาณเตอนใหผรวมใชเสนทางเพมความระมดระวง โดยเปดสญญาณไฟฉกเฉนของรถคนทเกดเหต น ากงไม ปายสามเหลยม หรอกรวยสะทอนแสงมาวางไวดานหลงรถหางจากจดเกดเหตในระยะไมต ากวา 50 เมตร

3. โทรศพทแจงหนวยงานทเกยวของ อาท ต ารวจ หนวยแพทยฉกเฉน พรอมใหขอมลจดเกดเหต จ านวนและอาการของผบาดเจบ เพอเจาหนาทจะไดวางแผนใหการชวยเหลอผประสบเหตไดอยางถกตอง

4. ชวยเหลอผประสบอบตเหตทมอาการรนแรงเปนล าดบแรก โดยเฉพาะผทหมดสตหยดหายใจ-หวใจหยดเตนและเสยเลอดมาก กรณผประสบเหตบาดเจบเลกนอย ใหปฐมพยาบาลเบองตนตามอาการ

5. หากไมมทกษะการชวยเหลอ หามเคลอนยายผประสบเหตดวยตนเอง ควรรอใหทมแพทยฉกเฉนมาชวยเหลอ และน าสงสถานพยาบาล จะชวยลดการบาดเจบรนแรงทท าใหผประสบเหตพการหรอเสยชวต

การชวยเหลอผประสบอบตเหตอยางถกวธจะชวยลดความเสยงตอการไดรบอนตราย และท าใหผประสบอบตเหตไดรบการดแลอยางปลอดภย จงชวยลดอตราการบาดเจบรนแรงและเสยชวตจากการชวยเหลอไมถกวธ

อบตเหตทางน า อบตเหตทางน าอาจเกดจากสาเหตทส าคญ 2 ประการ คอ ตวบคคล และ

สภาพแวดลอม ซงสาเหตสวนใหญของอบตเหตทางน า มกเกดจากความประมาท และการกระท า ทไมปลอดภยของผขบเรอและผโดยสาร

94

อยางไรกตาม กรณทเกดอบตเหตทางน า สวนใหญผทประสบเหตทจะไดรบอนตราย คอ ผทอยในสภาวะจมน า และขาดอากาศหายใจ ในทนจงยกตวอยางวธการปฐมพยาบาล กรณจมน า ดงน

การจมน า การจมน าท าใหเกดอนตรายจากการขาดออกซเจนไปเลยงสมองการชวยชวต

และการกฟนคนชพ จงเปนปจจยส าคญทท าใหผทจมน ารอดชวตจากการปฐมพยาบาล 1. จดใหนอนตะแคงกงคว า รบตรวจสอบการหายใจ 2. ถาไมมการหายใจใหชวยกชพทนท โดยการผายปอด/เปาปาก 3. ใหความอบอนกบรางกายผจมน าโดยถอดเสอผาทเปยกน าออกและใชผาแหง

คลมตวไว 4. น าสงสถานพยาบาล ขอควรระวง 1. กรณผจมน ามประวตการจมน า เนองจากการกระโดดน าหรอเลนกระดาน

โตคลน การชวยเหลอตองระวงเรองกระดกหก โดยเฉพาะการเคลอนยายผ จมน า โดยเมอน า ผจมน าขนถงน าตนพอทผชวยเหลอจะยนไดสะดวกแลวใหใชไมกระดานแขงสอดใตน ารองรบตว ผจมน าใชผารดตวผจมน าใหตดกบไมไว

2. ไมควรเสยเวลากบการพยายามเอาน าออกจากปอดหรอกระเพาะอาหาร 3. หากไมสามารถน าผจมน าขนจากน าไดโดยเรวอาจเปาปากบนผวน า

โดยหลกเลยงการเปาปากใตน า และหามนวดหนาอกระหวางอยในน า อบตเหตทวไป (ตกจากทสง หกลม ไฟไหม/น ารอนลวก)

อบตเหตทวไป เปนสงทเกดขนได ทกท ทกเวลา และเกดไดกบบคคลทกเพศ ทกวย เชน การตกจากทสง หกลม ไฟไหม น ารอนลวก เปนตน

1. การตกจากทสง การตกจากทสง สามารถท าใหเกดอนตรายไดรนแรงมากนอยตาง ๆ กนไป

เชน ตกจากทสงมากอาจท าใหเสยชวต ท าใหกระดกสนหลงหกกดไขสนหลงกลายเปนอมพาต อาจท าใหกระดกสวนตางๆ หก ในรายทรนแรง อาจเปนกระดกซโครงหกท าใหเกดเลอดออก ในชองปอด และอาจท าใหอวยวะภายในชองทองทส าคญแตกอนตรายถงชวตได

ทงน จากการตกจากทสง สวนใหญจะสงผลกอใหเกดการบาดเจบของกลามเนอและกระดก ดงน

95

1.1 ขอเคลด หมายถง การทขอมการเคลอนไหวมากเกนไป ท าใหเนอเยอออน ๆ และเอนรอบ ๆ ขอ หรอกลามเนอ มการชอกช า ฉกขาด หรอยด เนองจากขอถกบด พลก หรอแพลงไป ท าใหเจบปวดมาก

ขนตอนการชวยเหลอเบองตน 1. ใหขอพกนง ๆ 2. ควรยกมอหรอเทาทเคลดใหสงขน ถาเปนขอมอควรใชผาคลองแขนไว 3. ภายใน 24 ชวโมงแรกใหประคบดวยความเยน เพอใหเลอดใตผวหนง

หยดไหล หลงจากนนใหประคบดวยความรอน 4. พนดวยผา 5. ภายใน 7 วน หากอาการไมดขน ใหไปโรงพยาบาล เพอตรวจใหแนนอนวา

ไมมกระดกหกรวมดวย 1.2 ขอเคลอน หมายถง สวนของขอตอบรเวณปลายกระดกเคลอนหรอหลด

ออกจากทเกดจากการถกกระชากอยางแรง หรอมโรคทขออยกอนแลว เชน วณโรคทขอสะโพก ขนตอนการชวยเหลอเบองตน 1. ใหขอพกนง อยาพยายามดงกลบเขาท 2. ประคบดวยความเยน 3. เขาเฝอกชวคราว หรอใชผาพน 4. รบน าสงโรงพยาบาล ควรงดอาหาร น า และยาทกชนด 1.3 กระดกหก หมายถง ภาวะทกระดกไดรบแรงกระแทกมากเกนไป

สงผลใหกระดกไมสามารถรองรบน าหนกจากแรงกระแทกได กอใหเกดอาการ ปวด บวม รอน บรเวณทหก ถาจบกระดกนนโยกหรอบดเลกนอยจะมเสยงดงกรอบแกรบ เนองจากปลายกระดกทหกนนเสยดสกนการเคลอนไหวผดปกตอาจมบาดแผลและพบปลายกระดกโผลออกมาเหนได

ขนตอนการชวยเหลอเบองตน การหกของกระดกชนส าคญ เชน กระดกเชงกราน กะโหลกศรษะ ขากรรไกร

คอ และกระดกสนหลง ตองการการดแลรกษาทถกตอง เพราะการหกของกระดกเหลานจะท าอนตรายอยางรนแรงตอเนอเยอใกลเคยงกะโหลกศรษะแตก และสนหลงหกเปนอนตราย มากทสด เพราะวาเนอสมอง และไขสนหลงถกท าลายทงน เมอมภาวะกระดกแตกหกในบรเวณกระดกทมลกษณะเปนแทงยาว ผปฐมพยาบาลตองจดใหมการเขาเฝอก ซงการเขาเฝอก

96

หมายถง การใชวสดตาง ๆ พยง หรอหอหมอวยวะทกระดกหกใหอยนง ซงมประโยชนชวยใหบรเวณทบาดเจบอยนง เปนการบรรเทาความเจบปวดและปองกนอนตรายเพมมากขน

การปฐมพยาบาลกระดกหกตองพยายามตรงกระดกสวนทหกใหอยกบท โดยใชวสดทหางาย เชน ไม หรอกระดาษหนงสอพมพพบใหหนา รวมทงผา และเชอกส าหรบพนรดดวย

กระดกโผลออกมานอกเนอ หามดนกลบเขาไปเปนอนขาด ถามเลอดออก ใหท าการหามเลอด และปดแผลกอนท าการเขาเฝอกชวคราว

การตรวจบรเวณทหก ตองท าดวยความระมดระวง เพราะอาจท าใหปลาย

กระดกทหกเคลอนมาเกยกน หรอทะลออกมานอกผวหนง การถอดเสอผาผบาดเจบ ควรใชวธตดตามตะเขบอยาพยายามใหผบาดเจบ

ถอดเอง เพราะจะท าใหเจบปวดเพมขน หลกการเขาเฝอกชวคราว 1. วสดทใชดาม ตองยาวกวาอวยวะสวนทหก 2. ไมวางเฝอกลงบนบรเวณทกระดกหกโดยตรง ควรมสงอนรอง เชน ผาวาง

กอนตลอดแนวเฝอก เพอไมใหเฝอกกดลงบรเวณผวหนงโดยตรง ซงท าใหเจบปวด และเกดเปนแผลจากเฝอกกดได

3. มดเฝอกกบอวยวะทหกใหแนนพอควร ถารดแนนจนเกนไปจะกดผวหนง จนท าใหการไหลเวยนของเลอดไมสะดวกเปนอนตรายได

97

2. การหกลม การหกลม เปนอาการหรอพฤตกรรมทรจกกนทวไป ซงหมายถง การทเกด

การเปลยนทาโดยไมตงใจ และเปนผลใหรางกายทรด หรอลงนอนกบพน หรอ ปะทะสงของตาง ๆ เชน โตะ เตยง

ทงน จากการหกลมอาจสงผลท าใหเกดการบาดเจบทรนแรงแตกตางกน ทงน ขนอยกบสภาพรางกาย และสงแวดลอมในขณะทเกดเหต เชน เกดแผลเปด บาดแผลปด และการบาดเจบในลกษณะฟกช า ไมมเลอดออก เปนตน จงสามารถน าเสนอขอมลวธการปฐมพยาบาลไดดงน

บาดแผล รอยฉกขาดรอยแตกแยกของผวหนง หรอเยอบสวนทลกกวา ชนผวหนงถกท าลาย ท าใหอวยวะนนแยกจากกนดวยสาเหตตาง ๆ บาดแผลแบงออกเปน 2 ชนด

1. บาดแผลเปด คอ บาดแผลทผวหนงฉกขาดจนเหนเนอขางใน เชน แผลถลอก แผลทเกดจากการเจาะ การแทง การกระแทก แผลถกของมคมบาด แผลฉกขาดเนองจากวตถมคมอาจลกลงไปถงเนอเยอ เสนเอน ท าใหเสยเลอดมาก แขนขาขาดจากอบตเหต ถกสตวดรายกด หรอถกยง เปนตน ซงบาดแผลบางอยางอาจท าใหเสยเลอดมาก และเสยชวตได

การปฐมพยาบาลเบองตนส าหรบบาดแผลทม เลอดออกควรใชวธการ หามเลอด โดยหลกเลยงการสมผสกบเลอดของคนเจบโดยตรง แตหากหลกเลยงไมไดใหรบลางมอดวยสบ รวมทงบรเวณทเปอนเลอดใหเรวทสดเทาทจะท าได ไมควรถอดหรอเปลยนเสอผา ของคนเจบ แมวาจะเปอนเลอดจนชม เพราะจะท าใหเลอดออกมาก

หากสามารถท าได ควรท าความสะอาดแผลกอนเพอปองกนการตดเชอ โดยลางแผลดวยน าสะอาด แลวใชผากอซหรอผาสะอาดวางไวตรงบาดแผล ยกเวนเมอเกดบาดแผลทดวงตา เพราะอาจมสงแปลกปลอมท าใหดวงตาไดรบบาดเจบมากขน แลวใชผาสะอาดพนปดแผลไว อยาใหแนนจนชา หากไมมผาพนแผล สามารถดดแปลงสงของใกลตวมาใชได เชน ผาเชดหนา ชายเสอ ชายกระโปรง หรอเนคไท

แผลทแขนหรอขาใหยกสง จะชวยใหเลอดไหลชาลง ปกตเลอดจะหยดไหล ภายในเวลาประมาณ 15 นาท หากเลอดไหลไมหยด ใหกดเสนเลอดแดงใหญทไปเลยงแขนขา โดยกดบรเวณเหนอบาดแผล ถาเลอดออกทแขนใหกดแขนดานใน ชวงระหวางขอศอกและหวไหล ถาเลอดออกทขาใหกดทหนาขาบรเวณขาหนบ

การหามเลอดโดยการกดเสนเลอดแดงใหญ ควรท ากตอเมอใชวธการ หามเลอด โดยการกดบาดแผลหรอใชผาพนแผลแลวไมไดผล เพราะจะท าใหอวยวะทต ากวา

98

จดกดขาดเลอดไปเลยง หากกดนาน ๆ กลามเนออาจตายได จงไมควรกดเสนเลอดแดงใหญ เกนกวาครงละ 15 นาท

ส าหรบบาดแผลทศรษะ ไมควรใชน าลางแผล เพราะจะท าใหปดขวางทางออกของแรงดนภายใน และสมองอาจตดเชอโรคทอยในน าได หากมเลอดไหลออกจากปาก จมกหรอห อยาพยายามหามเลอด เพราะจะปดกนทางออกของแรงดนในสมองเชนกน

การท าความสะอาดบาดแผลเลกนอย วธการปฐมพยาบาลบาดแผลเลกนอย ท าไดโดยลางมอใหสะอาดทกครง

กอนทจะท าแผล ใชน าสะอาดลางแผล ใชสบออน ๆ ลางผวหนงทอยรอบ ๆ บาดแผล แลวลางดวยน าสะอาดอกครง หลกเลยงการสมผสบาดแผลโดยตรง ใชผากอซหรอผาสะอาดซบแผลใหแหง แลวใสยาส าหรบแผลสด เชน โพวโดนไอโอดน ซงจะชวยลดการตดเชอได จากนนเปดแผลดวยผาพนแผล

2. บาดแผลปด คอ บาดแผลทไมมรอยแผลใหเหนบนผวหนงภายนอก อาจเหนเพยงแครอยเขยวช า แตบางกรณเนอเยอภายในอาจถกกระแทกอยางแรง ท าใหเลอดตกใน บางครงอวยวะภายในไดรบความเสยหายมาก เชน มามแตก ตบแตก หรอเลอดคงในสมอง ระยะแรกอาจไมแสดงอาการใด ๆ แตเมอเวลาผานไปคนเจบอาจอาเจยน เลอดออกปากหรอจมก หนาวสน ตวซด เจบปวดรนแรง หมดสต และอาจเสยชวตเนองจากเสยเลอดมาก

แผลฟกซ าไมมเลอดออก บาดแผลฟกซ าจะไมมเลอดออกมาภายนอก แตเกดอาการบวม ผวเปลยนส

และมรอยฟกซ า ซงเกดจากเสนเลอดบรเวณนนแตกแตผวหนงไมฉกขาด จงท าใหเลอดซม อยใตผวหนง ระยะแรกจะมสแดงแลวเปลยนเปนสมวงคล าในเวลาตอมา

คนสวนใหญมกไมใสใจกบแผลฟกซ า แตความจรงแลวแผลฟกซ ากมวธการดแลทถกตองเชนกน กอนอนใหตรวจดวาไมมบาดแผล หรออาการอน ๆ หรอกระดกหกรวมดวย ใหคนเจบนงในทาทสบาย แลวประคบแผลดวยถงน าแขงหรอถงน าเยนเพอลดอาการบวม หากเปนแผลทแขนใหใชผาสามเหลยมคลองแขนใหอยกบท หากเปนแผลทขาใหนอนหนนขาใหสง หากเปนทล าตวใหนอนตะแคงหนนหมอนทศรษะและไหล

3. ไฟไหมน ารอนลวก บาดแผลไฟไหม น ารอนลวก โดยมากมกจะมสาเหตจากอบตเหต ความ

ประมาท ขาดความระมดระวง แผลไหมจะท าใหเกดอนตรายแกรางกาย ตงแตเลกนอยไปจนถงเสยชวตได การชวยเหลออยางถกตองจะชวยลดความรนแรงได

99

ขนตอนการชวยเหลอเบองตน หลกการปฐมพยาบาลไฟไหมน ารอนลวก ใหดบไฟโดยใชน าราด หรอใช

ผาหนา ๆ คลมตว ถอดเสอผาทไหมไฟหรอถกน ารอน พรอมถอดเครองประดบทอมความรอนออกใหหมด เมอเกดแผลไหม น ารอนลวกใหปฐมพยาบาลตามลกษณะของแผล ดงน

1. เฉพาะชนผวหนง (1) ระบายความรอนออกจากแผล โดยใชผาชบน าประคบบรเวณบาดแผล

แชลงในน าหรอเปดใหน าไหลผานบรเวณบาดแผลตลอดเวลา นานประมาณ 10 นาท ซงจะชวยบรรเทาความเจบปวดได

(2) ทาดวยยาทาแผลไหม (3) หามเจาะถงน าหรอตดหนงสวนทพองออก (4) ปดดวยผาสะอาด เพอปองกนการตดเชอ (5) ถาแผลไหมบรเวณกวาง หรออวยวะทส าคญตองรบน าสงโรงพยาบาล

2. ลกถงเนอเยอใตผวหนง (1) ไมตองระบายความรอนออกจากบาดแผล เพราะจะท าใหแผลตดเชอ

มากขน (2) หามใสยาใด ๆ ทงสนลงในบาดแผล (3) ใชผาสะอาดหอตวผบาดเจบเพอปองกนสงสกปรกใหความอบอน

และรบน าสงโรงพยาบาล

100

2.2 วธการปฐมพยาบาลกรณการเจบปวยโดยปจจบน 2.2.1 การเปนลม

การเปนลม เปนอาการหมดสตเพยงชวคราว เนองจากเลอดไปเลยงสมอง ไมพอ สาเหต และลกษณะอาการของคนเปนลมทพบบอย เชน หว เหนอย เครยด ตกใจ กงวลใจ กลว เสยเลอดมาก มอาการวงเวยนศรษะ ตาพรา หนามด ใจสน มอเทาไมมแรง หนาซด เหงอออก ตวเยน ชพจร เบา เรว

ขนตอนการชวยเหลอเบองตน 1. พาเขาทรม ทอากาศถายเทสะดวก 2. นอนราบไมหนนหมอน หรอยกปลายเทาใหสงเลกนอย 3. คลายเสอผาใหหลวม 4. พดหรอใชผาชบน าเชดเหงอตามหนา มอ และเทา 5. ใหดมแอมโมเนย 6. ถารสกตวด ใหดมน า 7. ถาอาการไมดขน น าสงตอแพทย

2.2.2 ลมชก ลมชก อาการชกของผปวย บางรายอาจชกดวยอาการเหมอลอย เรม

กระตก ทาทางแปลกๆ ผดปกต ตาเหลอก อาจจะเรมท าทาเหมอนเคยวอะไรอย หรอบางคนอาจจะเรมตนดวยอาการสบสนมนงง พดจาวกวนกอนทจะเรมมอาการชก

ขนตอนการชวยเหลอเบองตน 1. สงเกตวาผปวยมสตสมปะชญญะหรอไม สวนใหญยงไมถงกบขนสลบ

แตจะควบคมตวเองไมไดเมอผปวยเรมมอาการชก แลวลงไปกองกบพน พยายามพาเขามาอย ในทโลง ๆ ปลอดภย ไมมสงของใดๆ รอบตว

2. คลายกระดม เนคไททคอเสอ คลายกระดม เขมขดทกางเกงหรอกระโปรง ถอดแวนตา น าหมอน หรอเสอพบหนา ๆ มารองไวทศรษะ

3. จบผปวยนอนตะแคง 4. ไมงางปาก ไมงดปากดวยชอน ไมยนอะไรใหผปวยกด ไมยดปากดวย

สงของตาง ๆ เดดขาด ไมกดทอง ไมถางขา ไมท าอะไรทงนน 5. จบเวลา ตามปกตผปวยลมชกจะมอาการสงบลงไดเองเมอผานไป 2 – 3

นาท หากมอาการชกเกน 5 นาทควรรบสงแพทย (หรอกด 1669 บรการแพทยฉกเฉน)

101

6. อยาลมอธบายผคนรอบขางดวยวาเกดอะไรขน และขอความชวยเหลอเทาทจ าเปน เชน อยามงผปวยใกล ๆ หรอชวยเรยกรถพยาบาลกรณทผปวยชกเกน 5 นาท หรอมอาการบาดเจบ

ในกรณทผปวยลมชกมอาการกดลนตวเอง ไมตองตกใจ โดยสวนใหญแลวจะไมไดกดลนตวเองจนขาดหรอมบาดแผลใหญมากนก อาจจะมความเปนไปไดทเผลอกดลนตวเองจนไดรบบาดแผลมเลอดออก แตไมไดเปนอนตรายถงชวตมากเทากบการยดสงตาง ๆ เขาไปในปากของผปวย ดวยหวงวาจะใหกดแทนลน เพราะมหลายครงทสงของเหลานนท าใหผปวยมอาการบาดเจบหนกกวาเดม แผลทกดลนใหญกวาเดม หรอผลดหลดเขาไปตดในหลอดลม หลอดอาหาร

2.2.3 การเปนลมแดด การเปนลมแดด เกดจากการทรางกายไมสามารถปรบตวกบความรอน

ทเกดขน จนเกดภาวะวกฤตในภาวะปกตรางกายจะมระบบการปรบสมดลความรอน เมอความรอนในรางกายเพมขน อาการส าคญ ไดแก ตวรอน อณหภมรางกาย 41 องศาเซลเซยส หนาแดง ไมมเหงอ มอาการเพอ ความดนลดลง กระสบกระสาย มนงง สบสน ชกเกรง หมดสต โดยกลไกการท างานของรางกาย จะมการปรบตวโดยสงน า หรอเลอดไปเลยงอวยวะภายใน เชน สมอง ตบ กลามเนอ ท าใหผวหนงขาดเลอดและขาดน าไปเลยงผวหนง จงไมสามารถระบายความรอน ออกจากรางกายได

ขนตอนการชวยเหลอเบองตน น าผทมอาการเขาในทรม นอนราบ ยกเทาสง เพอเพมการไหลเวยนเลอด

ถอดเสอผา ใชผาชบน าประคบบรเวณใบหนา ขอพบ ขาหนบ เชดตวเพอระบายความรอน และถารสกตวดใหคอย ๆ จบน าเยน เพอลดอณหภมรางกายใหเรวทสด และรบน าสงโรงพยาบาล

2.2.4 เลอดก าเดาไหล สาเหต มาจากการกระทบกระแทก การเปนหวด การสงน ามกการตดเชอ

ในชองจมกหรอความหนาวเยนของอากาศ ขนตอนการชวยเหลอเบองตน 1. ใหผปวยนงนง ๆ เอนตวไปขางหนาเลกนอย 2. ใชมอบบปลายจมก และใหหายใจทางปากโดยบบปลายจมกไว 10 นาท

ใหคลายมอออกถาเลอดยงไหลตอใหบบตออก 10 นาทถาเลอดไมหยดใน 20 นาทใหรบน าสงโรงพยาบาล

102

3. ถามเลอดออกมาก ใหผปวยบวนเลอดหรอน าลายลงในอาง หรอภาชนะ ทรองรบ

4. เมอเลอดหยดแลว ใชผาสะอาดเชดบรเวณจมกและปาก ขอหาม หามสงน ามกหรอลวงแคะ ขยจมก เพราะจะท าใหอาการแยลง

2.2.5 การหมดสต การหมดสต เปนภาวะทรางกายไมมการตอบสนองตอสงกระตน สาเหต

เนองจากสมองไดรบการกระทบกระเทอนบรเวณศรษะ ซงเปนบรเวณทมเสนเลอดใกลผวชนนอก มาท าใหเลอดไหลออกมาก แตมบางกรณไมมเลอดไหลออกมาภายนอก ท าใหผบาดเจบหมดสต หากไมไดรบการชวยเหลออาจท าใหเสยชวต-จงตองประเมนสถานการณและการบาดเจบ เพอใหการชวยเหลอเบองตนและน าสงโรงพยาบาลเพอรบการรกษา

ขนตอนการชวยเหลอผหมดสต 1. ส ารวจสถานการณ บรเวณทเกดเหตอยางรวดเรว ถาสถานการณปลอดภย

ใหตะโกนเรยกผหมดสต 2. หากไมมการตอบสนอง ใชมอทง 2 ขางตบไหล เรยก พรอมสงเกต

การตอบสนอง (การลมตา ขยบตว และพด) และดการเคลอนไหวของทรวงอก หนาทอง ถาพบวายงหายใจอยใหรบใหการชวยเหลอ และขอความชวยเหลอ โดยการโทรเรยกรถพยาบาล 1669 แตหากไมตอบสนอง หนาอกหนาทองไมกระเพอมขนลง แสดงวา หมดสตและไมหายใจตองชวยเหลอ โดยการปมหวใจ และการผายปอด

2.3 วธการปฐมพยาบาลกรณสตว แมง หรอแมลงทมพษกดตอย 2.3.1 สนข/แมว

โรคพษสนขบาหรอโรคกลวน า เปนโรคตดตอรายแรงทเกดจากเชอเรบสไวรส โรคนเกดไดในสตวเลยงลกดวยนมทกชนด ดงนน เมอถกสนขกดจะตองปฏบตตามขนตอน ดงน

1.-ช าระลางบาดแผล ดวยการฟอกแผลดวยน าสะอาดและสบหลายครง ใหสะอาดโดยการถเบา ๆ เทานน หากแผลลกใหลางจนถงกนแผล แลวซบแผลใหแหงดวยผากอซหรอผาทสะอาด (ในกรณน าลายสนขเขาตา ใหใชน าสะอาดลางตาเทานน แตลางหลาย ๆ ครง)

103

2. พบแพทยเพอดแลแผล และฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาหรอ โรคกลวน า-ขอสงเกต ส าหรบสตวทเปนโรคพษสนขบา จะมพฤตกรรมเปลยนแปลงไปจากเดม เชน สตวทมนสยดรายจะกลายเปนสตวทเชอง สตวทเชองจะกลายเปนสตวดราย ตนเตน กระวนกระวาย สดทายจะเปนอมพาต และตายในทสด

2.3.2 งมพษ/งไมมพษ พษจากการถกงกดงในประเทศไทยแบงเปนงมพษและไมมพษซงจะม

ลกษณะบาดแผลตางกนคองพษมเขยวอยดานหนาของขากรรไกรบนและมฟน สวนงไมมพษ มแตรอยฟนไมมรอยเขยว

ขนตอนการชวยเหลอเบองตน การปฐมพยาบาล เปนสงทตองกระท าหลงถกงกดทนทกอนทจะน าสง

โรงพยาบาล การปฐมพยาบาลผทถกงกด มดงน 1. รบน าผปวยสงโรงพยาบาล ระหวางน าสงอาจใชเชอก ผา หรอสายยาง

รดแขนหรอขาระหวางแผลงกดกบหวใจเหนอรอยเขยว ประมาณ 2 - 4 นว เพอปองกนพษง ถกกดซมเขารางกายโดยเรว ในปจจบนนกวชาการบางทานไมแนะน าใหรบท าการใชเชอกรดและขนชะเนาะ เนองจากอาจท าใหเกดผลเสย คอ การชวยเหลอลาชาขน และเสยงตอการ ขาดเลอดบรเวณแขนหรอขา ท าใหพษท าลายเนอเยอมากขนดงนนถารดควรค านงถงความเสยงของการรดดวย โดยคลายเชอกทกๆ 15 นาท นานครงละ 30 - 60 วนาทจนกวาจะถงโรงพยาบาล ในกรณทถกงมพษตอเลอดกด ไมควรรด เพราะจะท าใหแผลทบวมอยแลว เสยงตอการเกด เนอตาย และการบวมอาจกดเบยดเสนประสาทและเสนเลอดได

2. ควรลางบาดแผลใหสะอาด อยาใชไฟหรอเหลกรอนจทแผลงกด และอยาใชมดกรดแผลเปนอนขาด เพราะอาจท าใหเลอดออกมาก โดยเฉพาะอยางยง ถาถกงทมพษตอเลอดกด หรออาจกดถกเสนเอนหรอเสนประสาท รวมทงท าใหเกดการตดเชอได รวมทง ไมแนะน าใหใชปากดดพษจากแผลงกด เพราะพษอาจเขาทางเยอบปากไดโดยเฉพาะอยางยง ถามบาดแผล ถารสกปวดแผลใหรบประทานพาราเซตามอล หามใหแอสไพรน เพราะอาจท าใหเลอดออกงายขน

3. เคลอนไหวแขน หรอขาสวนทถกงกดใหนอยทสด ควรจดต าแหนงของสวนทถกงกดใหอยในระดบต ากวาหวใจ เชน หอยมอหรอเทาสวนทถกงกดลงต า ระหวางเดนทาง ไปยงสถานพยาบาลอยาใหผปวยเดน หรอขยบสวนทถกกด เนองจากการขยบตวจะท าใหกลามเนอมการยดและหดตว พษงเขาสกระแสเลอดเรวขน

104

4.-ควรตรวจสอบวางอะไรกด และถาเปนไดควรจบหรอตงทกด และน าสง ไปยงสถานพยาบาลดวย

5.-อยาใหผปวยดมแอลกอฮอล หรอยาดองเหลา หรอรบประทานยากระตนประสาท รวมทง ชากาแฟ

6.-ถาผปวยหยดหายใจจากงทมพษตอประสาท ใหท าการเปาปากชวยหายใจไปตลอดทางจนกวาจะถงสถานพยาบาลทใกลบานทสด

ขอหาม หามรบประทานยาและเครองดมกระตนหวใจ ขอสงเกต ปลอบโยนใหก าลงใจอยาใหตนเตนตกใจซงจะท าใหหวใจสบฉดโลหต

มากยงขนพษงแพรกระจายไดเรวขน ควรน างทกดไปพบแพทยเพอสะดวกตอการวนจฉยและรกษา 2.3.3 แมงปอง/ตะขาบ

ผทถกแมงปองตอยหรอตะขาบกด เมอถกแมงปองตอยจะมอาการปวดแสบปวดรอนอยางรนแรงบรเวณทถกตอย ส าหรบผทถกตะขาบกด เขยวตะขาบจะฝงลงในเนอ ท าใหมองเหนเปน 2 จด อยดานขาง เมอถกตะขาบกดจะมอาการบวมแดงและปวด บางรายอาจมไข ปวดศรษะ คลนไส อาเจยน

ขนตอนการชวยเหลอเบองตน 1.-ใชสายรดหรอขนชะเนาะเหนอบรเวณทถกกด หรอเหนอบาดแผล

เพอปองกนมใหพษแพรกระจายออกไป 2. พยายามท าใหเลอดไหลออกจากบาดแผลใหมากทสด อาจท าไดหลายวธ

เชน เอามอบบ เอาวตถทมรกดใหแผลอยตรงกลางรพอด เลอดจะไดพาเอาพษออกมาดวย 3. ใชแอมโมเนยหอมหรอทงเจอรไอโอด ทาบรเวณแผลใหทว 4.-ถามอาการบวมอกเสบและปวดมาก ใหใชกอนน าแขงประคบบรเวณแผล

เพอชวยบรรเทาอาการความเจบปวดดวย 5. ถาอาการยงไมทเลาลง ตองน าตวสงโรงพยาบาล เพอใหแพทยตรวจรกษา

ตอไป 2.3.4 ผง ตอ แตน

ผง ตอ แตน แมลงเหลานมพษตอคน เมอถกแมลงเหลานตอย โดยเฉพาะผงมนฝงเหลกในเขาไปในบรเวณทตอยและปลอยสารพษจากตอมพษออกมา ผถกแมลงตอย

105

สวนมากมอาการเฉพาะท คอ บรเวณทถกตอยจะ ปวด บวม แดง แสบ รอน แตบางคนแพมากท าใหอาการหายใจล าบาก หวใจเตนผดปกต หอบ คลนไส อาเจยน เจบหนาอก มไข และชก ความรนแรงขนอยกบภมไวของแตละคน และจ านวนครงทถกตอย

ขนตอนการชวยเหลอเบองตน 1) รบเอาเหลกในออกโดยระวงไมใหถงน าพษทอยในเหลกในแตก อาจท า

โดยใชใบมดขดออก หรอใชสกอตเทปปดทาบบรเวณทถกตอย แลวดงออกเหลกในจะตดออกมาดวย

2) ประคบบรเวณทถกตอยดวยความเยนเพอลดอาการปวด 3) ทาครมลดอาการบวมแดง หรอน ายาทมฤทธเปนดางออน ๆ ปดแผล

เชน แอมโมเนย น าปนใส 4) ถามอาการแพเฉพาะท เชน บวม คน หรอเปนลมพษใหรบประทาน

ยาแกแพ 5) ในกรณทมบวมตามหนาและคอ ซงท าใหหายใจไมสะดวกตองรบน าสง

โรงพยาบาลเพอรบการรกษาขนตอไป 2.4 วธการปฐมพยาบาลกรณหมดสตจากการถกท ารายรางกาย

การหมดสต เปนภาวะทรางกายไมมการตอบสนองตอสงกระตน สาเหตเนองจากสมองไดรบการกระทบกระเทอนจากการถกท ารายรางกายบรเวณศรษะ ซงเปนบรเวณ ทมเสนเลอดใกลผวชนนอก มาท าใหเลอดไหลออกมาก แตมบางกรณไมมเลอดไหลออกมาภายนอก ท าใหผบาดเจบหมดสต หากไมไดรบการชวยเหลออาจท าใหเสยชวต จงตองประเมนสถานการณและการบาดเจบ เพอใหการปฐมพยาบาลเบองตนและน าสงโรงพยาบาลเพอรบการรกษา

ขนตอนการชวยเหลอผหมดสต 1. ส ารวจสถานการณบรเวณทเกดเหตอยางรวดเรว ถาสถานการณปลอดภย

ใหตะโกนเรยกผหมดสต 2. หากไมมการตอบสนอง ใชมอทง 2 ขางตบไหล เรยกพรอมสงเกต

การตอบสนอง (การลมตา ขยบตว และพด) และดการเคลอนไหวของทรวงอก หนาทอง ถาพบวายงหายใจอยใหรบใหการชวยเหลอ และขอความชวยเหลอโดยการโทรเรยกรถพยาบาล 1669 แตหากไมตอบสนอง หนาอกหนาทองไมกระเพอมขนลง แสดงวาผถกท ารายหมดสตและไมหายใจ ตองชวยเหลอผหมดสต โดยการท า CPR (Cardiopulmonary

106

Resuscitation) โดยเรวทนทใหแกผบาดเจบ ซงจะชวยใหเลอดไดรบออกซเจนเพมมากขนและมการไหลเวยนเขาสสมองและอวยวะส าคญอน ๆ กอนทจะถงมอแพทยผเชยวชาญ ทงน ในกรณทศรษะ ล าคอหรอหลงของผบาดเจบไดรบการบาดเจบดวย ผใหการปฐมพยาบาล จะตองระมดระวงไมใหศรษะ ล าคอหรอหลงของผบาดเจบมการเคลอนไหว ซงท าได โดยดงขากรรไกรลางหรอคางของผบาดเจบไปขางหนาเพอเปดทางใหอากาศเดนทางเขา ไดสะดวก

กจกรรมทายเรองท 2 วธการปฐมพยาบาลกรณตาง ๆ (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 3 การวดสญญาณชพและการประเมนเบองตน

สญญาณชพเปนสงทบงบอกความมชวตของบคคล ถาสญญาณชพปกต จะบงบอกถงภาวะรางกายปกต ถาสญญาณชพมการเปลยนแปลง สามารถบอกไดถงการเปลยนแปลง ในการท าหนาทของรางกาย ความรนแรงของการเจบปวย และความรบดวนทตองการรกษา

สญญาณชพ หมายถง สงทแสดงใหทราบถงการมชวต สามารถสงเกตและตรวจพบไดจากชพจร อตราการหายใจ อณหภมรางกาย และความดนโลหต ซงเกดจากการท างานของอวยวะของรางกายทส าคญมากตอชวต ไดแก หวใจ ปอด และสมอง รวมถงการท างานของระบบไหลเวยนโลหต และระบบหายใจ

วตถประสงคของการวดสญญาณชพ 1.-เพอประเมนระดบอณหภมของรางกาย อตราการเตน ลกษณะชพจรการหายใจ

และความดนโลหต 2. เพอสงเกตอาการทวไปของผปวย และเปนการประเมนสภาพผปวยเบองตน ขอบงชของการวดสญญาณชพ 1. เมอแรกรบผปวยไวในโรงพยาบาล 2. วดตามระเบยบแบบแผนทปฏบตของโรงพยาบาลหรอตามแผนการรกษาของแพทย 3. กอนและหลงการผาตด 4. กอนและหลงการตรวจวนจฉยโรคทตองใสเครองมอตรวจเขาไปภายในรางกาย 5. กอนและหลงใชยาบางชนดทมผลตอหวใจและหลอดเลอด

107

6. เมอสภาวะทวไปของรางกายผปวยมการเปลยนแปลง เชน ความรสกตวลดลงหรอความรนแรงของอาการปวดเพมขน

7. กอนและหลงการใหการพยาบาลทมผลตอสญญาณชพ สญญาณชพ ประกอบดวย ชพจร อตราการหายใจ อณหภมรางกายและความดนโลหต มรายละเอยดดงน

7.1 ชพจรเปนการหดและขยายตวของผนงหลอดเลอด ซงเกดจากการบบตวของหวใจ จงหวะการเตนของเสนเลอดจะสมพนธกบการเตนของหวใจ การวดอตราการเตนของหวใจ วดนบจากการใชนวกลางและนวชคล าการเตนของหลอดเลอดแดงตรงดานหนา ของขอมอ (ดานหวแมมอ) ทอยต ากวาฐานของนวหวแมมอ ประมาณ 60–100 ครงตอนาท

7.2 อตราการหายใจ การหายใจเปนการน าเอาออกซเจนเขาสรางกายและ น าคารบอนไดออกไซดออกจากรางกาย การวดอตราการหายใจดจากการขยายตวของชองอกประมาณ 12 – 20 ครงตอนาท

7.3 อณหภมรางกายเปนระดบความรอนของรางกาย ซงเกดจากความสมดลของการสรางความรอนของรางกายและการสญเสยความรอนของรางกาย มหนวยเปนองศา -เซลเซยส (°C) หรอองศาฟาเรนไฮต (°F) ซงจะไมคอยเปลยนแปลงมากนกถงแมอณหภมภายนอกอาจจะเปลยนแปลง คาปกต ประมาณ 37 องศาเซลเซยส +/- 0.5 องศาเซลเซยส

7.4 ความดนโลหต เปนแรงดนของเลอดทไปกระทบกบผนงเสนเลอดแดง มหนวยเปนมลลเมตรปรอท (มม.ปรอท หรอ mm.Hg.) ความดนโลหตใชตรวจวดจากเครองวด คนปกตจะมความดนโลหต ประมาณ 90/60 - 120/80 มลลเมตรปรอท กจกรรมทายเรองท 3 การวดสญญาณชพและการประเมนเบองตน (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

108

หนวยการเรยนรท 12 การเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย

สาระส าคญ การเดนทางไกล เปนการเดนทางของลกเสอ จากกองลกเสอ หรอกลมลกเสอ ไปท ากจกรรมตาง ๆ ในสถานทใดทหนง ซงนายหมลกเสอ และผก ากบลกเสอรวมกนก าหนด เพอใหสมาชกไดเกดการเรยนรรวมกน ปฏบตกจกรรมรวมกน ใชชวตรวมกน แลกเปลยนเรยนรประสบการณรวมกน โดยมระบบหมลกเสอเปนหลกในการท ากจกรรมเสรมสรางคณธรรม และอดมการณลกเสอ มความเปนพนองกน และพฒนาความเปนพลเมองด ตามทกษะของลกเสอ ทงน เพอฝกความอดทน ความสามคค ความมวนย และความเปนระเบยบเรยบรอย ตลอดจนรจกการเตรยมความพรอมในการใชชวตกลางแจง การอยคายพกแรม เปนการไปพกแรมในสถานทตาง ๆ และน าสงทไดจากการเรยนรทงภาคทฤษฎ และภาคปฏบต โดยมกระบวนการถายทอดความร และการแลกเปลยนประสบการณตลอดจนการเสรมสรางพฒนาทกษะลกเสอ รวมทงการฝกกระบวนการคดวเคราะห และสรางสรรคสงทเปนประโยชน และสมพนธกบวถชวต ชวตชาวคาย เปนกจกรรมเสรมสรางลกษณะนสยทดในการใชชวตรวมกน ท ากจกรรมรวมกน มความเอออาทรซงกนและกน มการพฒนาทกษะชวต ทกษะการประกอบอาชพแบบชาวคาย ทกษะการใชอปกรณ เครองมอเครองใชทจ าเปนในการอยคายพกแรม รวมทงการเสรมสรางคณธรรมในตนเอง โดยมค าปฏญาณและกฎของลกเสอ เปนหลกใน การด ารงชวตชาวคาย การจดการคายพกแรม เปนการก าหนดต าแหนงทจะสรางเตนท ครว สขภบาล ราวตากผา ใหเหมาะสมกบสถานทตงคายพกแรม ดงนน ตองศกษาสภาพภมประเทศ คาดคะเนความเหมาะสมของพนท แหลงน า เสนทางคมนาคม และความปลอดภยจากผกอการราย ตวชวด

1. อธบายความหมาย วตถประสงค และหลกการของการเดนทางไกล 2. อธบายและสาธตการบรรจเครองหลงส าหรบการเดนทางไกล 3. อธบายความหมาย วตถประสงค และหลกการของการอยคายพกแรม

109

4. อธบายและยกตวอยางชวตชาวคาย 5. อธบายและสาธตวธการจดการคายพกแรม

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 การเดนทางไกล 1.1 ความหมายของการเดนทางไกล 1.2 วตถประสงคของการเดนทางไกล 1.3 หลกการของการเดนทางไกล 1.4 การบรรจเครองหลงส าหรบการเดนทางไกล

เรองท 2 การอยคายพกแรม 2.1 ความหมายของการอยคายพกแรม 2.2 วตถประสงคของการอยคายพกแรม 2.3 หลกการของการอยคายพกแรม เรองท 3 ชวตชาวคาย 3.1 เครองมอ และเครองใชทจ าเปนส าหรบชวตชาวคาย

3.2 การสรางครวชาวคาย 3.3 การสรางเตาประเภทตาง ๆ 3.4 การประกอบอาหารแบบชาวคาย 3.5 การกางเตนท และการเกบเตนทชนดตาง ๆ

เรองท 4 วธการจดการคายพกแรม 4.1 การวางผงคายพกแรม 4.2 การสขาภบาลในคายพกแรม

เวลาทใชในการศกษา 3 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

110

เรองท 1 การเดนทางไกล 1.1 ความหมายของการเดนทางไกล การเดนทางไกล หมายถง การเดนทางของลกเสอจากกองหรอกลมลกเสอ เพอไปท ากจกรรมทใดทหนง โดยมผก ากบและนายหมลกเสอเปนผก าหนดรวมกน เพอน าลกเสอไปฝกทกษะวชาการลกเสอเพมเตม ใหรจกการใชชวตกลางแจงและสมผสกบธรรมชาตอยางใกลชด โดยลกเสอไดใชความสามารถของตนเอง การเดนทางไกลของลกเสอสามารถเดนทางดวยเทา เรอ จกรยานสองลอ และรถยนต

1.2 วตถประสงคของการเดนทางไกล มดงน 1) เพอฝกความอดทน ความมระเบยบวนยและเสรมสรางสขภาพอนามยใหแก

ลกเสอ 2) เพอใหลกเสอมเจตนารมณ เจตคตทด รจกชวยตนเองและรจกท างานรวมกบ

ผอน 3) เพอใหมโอกาสปฏบตตามคตพจนของลกเสอ และมโอกาสบรการตอชมชน

ทไปอยคายพกแรม 4) เพอเปนการฝกและปฏบตตามกฎของลกเสอ

1.3 หลกการของการเดนทางไกล การเดนทางไกล ใชระบบหม เพอฝกความอดทน ความสามคค ความมระเบยบวนย การชวยเหลอซงกนและกนรจกการระมดระวงตวจากอบตเหตขณะเดนทาง และการเตรยมตวในการเดนทางในการใชชวตกลางแจง 1.4 การบรรจเครองหลงส าหรบการเดนทางไกล

เปนกจกรรมหนงของลกเสอ ซงลกเสอจะตองมการเตรยมการเรองเครองหลง ใหพรอมเหมาะสมกบเดนทางไกลไปแรมคนซงอปกรณทจะจดเตรยมคออปกรณเฉพาะบคคลหรออปกรณประจ าตวทจ าเปนจะตองเตรยมพรอมกอนก าหนดเดนทางควรมน าหนกไมมากนก มดงน

1) เครองแตงกาย ไดแก เครองแบบลกเสอและเครองหมายประกอบเครองแบบ คอ หมวก ผาผกคอ เสอ กางเกงหรอกระโปรง เขมขด ถงเทา รองเทาหรอชดล าลองหรอชดสภาพ ชดกฬา ชดนอน

2) เครองใชประจ าตว ไดแก สบ แปรงสฟน ยาสฟน ผาเชดตว ผาขาวมา ผาถง ไฟฉาย ขนน า รองเทาแตะ จาน ชาม ชอน ยากนยง ยาขดโลหะ เชอก หรอยาง ส าหรบผกหรอรดอปกรณเลก ๆ นอย ๆ ถงพลาสตก ส าหรบใสเสอผาทใชแลวหรอเปยกชน

111

3) ยาประจ าตว หรออปกรณปฐมพยาบาล 4) อปกรณประกอบการเรยนร และการจดบนทกกจกรรม เชน สมด ปากกา

ดนสอ แผนท เขมทศ 5) อปกรณทจ าเปนตามฤดกาล เชน เสอกนฝน เสอกนหนาว 6) อปกรณเครองนอน เชน ผาหม ถงนอน 7) อปกรณทประจ ากายลกเสอ เชน ไมงาม กระตกน า เชอกลกเสอ

ขอแนะน าในการบรรจเครองหลง เครองหลง คอ ถงหรอกระเปาส าหรบใสสงของตาง ๆ และใชสะพายหลง

เพอใหสามารถน าสงของไปยงสถานทตาง ๆ ไดอยางสะดวก เครองหลงจงเปนสงส าคญ และมความจ าเปนมากส าหรบกจกรรมการเดนทางไกล เพราะลกเสอตองใชบรรจอปกรณประจ าตว อปกรณประจ าหม ซงตองน าไปใชในการอยคายพกแรม การบรรจสงของลงในถงเครองหลง หรอกระเปามขอแนะน า ดงน

1. ควรเลอกเครองหลงทมขนาดพอเหมาะไมเลกหรอใหญจนเกนไป 2. ควรบรรจสงของทมน าหนกมากหรอสงของทใชภายหลงไวขางลาง สวนสงของ

ทใชกอนหรอใชรบดวน เชน ไฟฉาย เสอกนฝน ไมขดไฟ ฯ ใหไวขางบนสดของเครองหลง ซงสามารถน าออกมาใชไดอยางสะดวก

3. ควรบรรจสงของนม ๆ เชน ผาเชดตว ผาหม เสอผาใสในเครองหลงตรงสวนทจะสมผสกบหลงของลกเสอเพอจะไดไมเจบหลงขณะเดนทาง

4. สงของบางประเภท เชน ยารกษาโรค ขาวสาร เปนตน ควรใสถงผาหรอถงพลาสตกกอน แลวจงบรรจลงเครองหลง

5. ในกรณทถงนอน และผาหมบรรจเครองหลงไมได ใหผกถงนอนและผาหมนอนของลกเสอไวนอกเครองหลง คลมดวยพลาสตกใสเพอกนเปยกน า

6. เครองหลงทลกเสอน าไปตองไมหนกจนเกนไป เพราะถาหนกเกนไปจะท าใหลกเสอเหนอยเรว น าหนกของเครองหลงควรหนกไมเกน 1 ใน 5 ของน าหนกตวลกเสอ เชน ถาลกเสอหนก 50 กโลกรม เครองหลงควรหนกไมเกน 10 กโลกรม เปนตน ปจจบน เครองหลง ทใชบรรจสงของนนมหลายชนดแลวแตลกเสอจะเลอกใช เชน กระเปา ยาม หรอเป ลกเสอควรเลอกใชเครองหลงทมลกษณะคลายเป เพราะมชองส าหรบบรรจสงของหลายประเภท กจกรรมทายเรองท 1 การเดนทางไกล (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

112

เรองท 2 การอยคายพกแรม 2.1 ความหมายของการอยคายพกแรม

การอยคายพกแรมลกเสอ คอ องครวมของการเรยนรทงภาคทฤษฎและภาคปฏบต โดยมนวตกรรมและขบวนการถายทอด การทดสอบ การเสรมสรางพฒนาการใหแกลกเสอ ในทกระดบ โดยการน าลกเสอออกจากทตงปกตไปพกแรมคนตามคายลกเสอตาง ๆ รวมทงสถานททมองคประกอบทเหมาะสมกบการจดกจกรรมลกเสอ เชน วนอทยาน ชายทะเล เปนตน โดยมแผนการอยคายพกแรมในแตละครงสอดคลองกบการเรยนการสอนกจกรรมลกเสอในเวลาปกต

2.2 วตถประสงคของการอยคายพกแรม มดงน 1) เพอใหลกเสอทบทวนสงทไดเรยนรจากทฤษฎ และการฝกปฏบต

2) เพอเปนการฝกทกษะทางลกเสอ ใหมระเบยบวนย มเจตคต มคานยมทดงาม 3) เพอใหลกเสอปฏบตตามค าปฏญาณและกฎของลกเสอ 2.3 หลกการของการอยคายพกแรม มดงน

1) ยดหลกการมสวนรวม โดยใหผบงคบชาลกเสอ ลกเสอ และชมชน มสวนรวม ในการจดกจกรรม 2) ใชกระบวนการเรยนรทเนนลกเสอเปนส าคญ มทกษะในการแสวงหาความรจากแหลงเรยนรในชมชน 3) ใชกระบวนการกลมในการจดประสบการณการเรยนร ฝกใหคดวเคราะห สรางสรรค ทเปนประโยชนและสมพนธกบวถชวต 4) มกจกรรมวชาการและกจกรรมนนทนาการทใหลกเสอไดรบความร และ ความสนกสนาน ท างานรวมกนเปนกลมเพอเสรมสราง ความสามคค มนษยสมพนธ ความเปนผน า 5) ตองค านงถงความปลอดภยในดานตาง ๆ ระหวางการท ากจกรรม กจกรรมทายเรองท 2 การอยคายพกแรม (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

113

เรองท 3 ชวตชาวคาย ชวตชาวคาย เปนกจกรรมสรางนสย การบ าเพญประโยชน รจกการปรบตวเขาหากน และการอยรวมกนอยางมความสข โดยการฝกปฏบตตนดวยการท างานรวมกนเปนหม รจกยอมรบในบทบาทหนาทซงกนและกน ฝกการเปนผน า ผตาม ฝกใหรจกชวยเหลอตนเอง เมอมเหตการณคบขน รจกการด ารงชพกลางแจงโดยไมนงเฉย เชอฟงกฎกตกาอยในระเบยบอยางเครงครด สรางเสรมคณธรรม สรางความมวนย ชวตชาวคาย ประกอบดวย

1. เครองมอ เครองใช ทจ าเปนส าหรบชวตชาวคาย 2. การสรางครวชาวคาย 3. การสรางเตาประเภทตาง ๆ 4. การประกอบอาหารแบบชาวคาย 5. การกางเตนท และการเกบเตนทชนดตาง ๆ

3.1 เครองมอ และเครองใช ทจ าเปนส าหรบชวตชาวคาย เครองมอ และเครองใช ส าหรบการอยคายพกแรม มหลากหลายประเภท

แยกตามลกษณะของการใชงาน แบงออกเปน ของมคม ไดแก มด ขวาน เลอย เครองมอทใชส าหรบขด ไดแก จอบ เสยม พลว พลวสนาม และเครองมอทใชส าหรบตอก ไดแก คอน โดยแยกเกบตามประเภท และลกษณะการใชงาน เพอความสะดวกในการหยบใชงาน และความเปนระเบยบเรยบรอย

มด คอ เครองมอชนดแรก ๆ ทมนษยประดษฐขนเพอใชในชวตประจ าวนมาอยางยาวนาน เกยวของสมพนธกนแทบทกกจกรรม ในการด าเนนชวต มด เปนเครองมอตดเฉอนชนดมคม ส าหรบใช สบ หน เฉอน ปาด บางชนดอาจมปลายแหลม ส าหรบกรดหรอแทง มกมขนาดเหมาะสมส าหรบจบถอดวยมอเดยว

ขวาน เปนเครองมอทท าดวยเหลก มสนหนาใหญ ใชในการตดไม ฟนไม ผาไม ตอกไม รวมไปถงการใชเปนอาวธ โดยทวไปขวานจะประกอบดวยสองสวนหลก คอ สวนหวและสวนดามจบ โดยขวานจะมทงแบบทดามยาว และแบบดามสน ขนอยกบงานทใช

การดแลรกษามดและขวาน 1. ไมควรวางมดหรอขวานไวกบพน เพราะจะเปนอนตรายตอผอน ถาเผลอไปเหยยบ รวมทงจะท าใหคมมดและขวานเปนสนมได

114

2. อยาใชมดหรอขวานหนถากวตถทแขงเกนไป เพราะอาจท าใหหมดคม หรออาจบนเสยหายได

3. ไมควรเอามดหรอขวานลนไฟหรอหนสบสงทก าลงรอนเพราะจะท าให ทองาย

4. หลงจากใชมดหรอขวานเสรจแลว ตองลางใหสะอาด เชดใหแหง ทาน ามน แลวเกบเขาทใหเรยบรอย ถาเปนมดหรอขวานทมปลอก มหนากาก ควรสวมปลอกหรอหนากากกอนแลวน าไปเกบ

5. เมอคมมด หรอคมขวานทอ ควรลบกบหนลบมด หรอหนกากเพชร 6. ถาดามมด หรอดามขวาน แตกราว ตองรบซอมแซมใหอยในสภาพด

กอนน าไปเกบหรอน าไปใชงาน

วธถอมดและขวานใหปลอดภย 1. ตองหนดานคมของมดหรอขวานออกนอกตว 2. เวลาแบกขวาน ตองระวงอยาใหคมขวานหอยลง หรอหนเขาหาตว 3. ถาเปนขวานขนาดเลก เวลาถอใหจบทตวขวาน ปลอยดามขวานชลงพน

หนคมขวานไปทางดานหลง

วธสงมดและขวานใหปลอดภย 1. การสงมด ผสงจบสนมดหนคมมดออกนอกตวหรอหนดานคมลงพน

สงดานมดใหผจบ 2. การสงขวาน ผสงจบปลายดามขวานหอยตวขวานลง ใหคมขวานหนไป

ดานขาง ผรบตองจบดามขวานใตมอผสง เลอย เปนเลอยส าหรบงานไมโดยทวไป ท าดวยโลหะแผนบาง มฟนเปนซ ๆ

โดยฟนของซเลอยมความแตกตางกนตามความเหมาะสมกบการใชงาน การดแลรกษา

1. หลงจากการใชงานใหคลายใบเลอยออกเลกนอย เพอยดอายใบเลอยให ใชงานไดยาวนานขน

2. ใชแปรงปดท าความสะอาดทกสวน ทาดวยน ามน แลวเกบไวในทเกบหลงการใชงาน

115

จอบ เปนเครองมอขดเดน ทมน าหนกปานกลางและมความทนทานสง จอบใชในการขดดนแขง ๆ และขดหลมใหมขนาดกวางและลกได ลกษณะเดนของจอบ คอ มใบทแบนกวางและคม สามารถเจาะผานพนดนหรอกอนดนทแขง ๆ ใหแยกขาดออกจากกน ไดโดยงาย

การดแลรกษา หลงจากการใชทกครงควรลางท าความสะอาดดวยน า เพอจดดนทตดตาม ใบจอบ และคมจอบใหหมดเสยกอน จากนนใหใชผาเชดใหแหง แลวทาน ามนกนสนมและเกบเขาทใหเรยบรอย

เสยม เปนเครองมอขดดน ทมน าหนกเบาทสดในบรรดาเครองมอขดดน ทกชนดดวยรปทรงทเลกมน าหนกเบา จงไมกนแรงผใช เสยมจงมบทบาทส าคญในงานดานการเกษตรทกชนด จงพดไดวาเสยมเปนเครองมอการเกษตรทมาคกบจอบ เพราะสงทจอบท าได เสยมกสามารถท าได เชน การขดดน ขดลอก เปนตน แตสงทเสยมท าไดนนจอบไมสามารถ ท าไดก คอ การขดหลดทลกและแคบ และการขดดนในทแคบ ๆ ทตองใชความความระมดระวงสง เชน การขดลอมตนไมขนาดเลก และการขดหนอกลวย เปนตน

การดแลรกษา หลงจากการใชงานทกครงควรลางท าความสะอาดดวยน า เพอก าจดดนทตด ปลายเสยมใหหมดเสยกอน จากนนใชผาเชดใหแหง ทาน ามนกนสนมแลวน าเกบเขาทใหเรยบรอย

พลว เปนเครองมอใชในการตกดน หรอตกทรายทมความละเอยดมาก หรอเปนกอนทไมใหญนก พลวมน าหนกพอ ๆ กบเสยม แตมใบทกวางและบางกวาเสยมและจอบเลกนอย คมของพลวไมไดมไวใชในการขดหรอเจาะ แตมไวในการตกหรอโกย เศษทราย เศษดน หรอเศษวชพช ทไดท าการกวาดรวม ๆ กนไวเปนกอง ๆ เรยบรอยแลว เพอตกไปใส ถงปย หรอปงก หรอถงขยะ เพอเพมความรวดเรวในการจดเกบและท าความสะอาด

การดแลรกษา หลงจากการใชทกครงควรลางท าความสะอาดดวยน า เพอก าจดเศษดน เศษทรายทตดตามปลายพลวใหหมดเสยกอน จากนนกใชผาเชดใหแหง ทาน ามนกนสนมแลวเกบเขาทใหเรยบรอย

คอน คอเครองมอส าหรบตอกหรอทบบนวตถอน ส าหรบการใชงาน เชน การตอกตะป การจดชนสวนใหเขารป และการทบทลายวตถ คอนอาจไดรบการออกแบบมา ใหใชงานเฉพาะทาง และมรปรางกบโครงสรางทหลากหลาย แตมโครงสรางพนฐานทเหมอนกน

116

คอ ดามจบและหวคอน ซงน าหนกจะคอนไปทางหวคอนมากกวา แรงทกระทบเปาหมายจะมากเทาใด ขนอยกบมวลของคอนและความเรงของการตอก ดงนนเมอคอนยงหนกมากและหวดดวยความเรงมาก แรงทไดจากคอนยงมากตามไปดวย

การดแลรกษา 1. เลอกชนดของคอนใหเหมาะกบงาน 2. เมอใชงานเสรจควรเชดท าความสะอาด แลวทาน ามนทหวคอนเพอปองกน

สนม 3.2 การสรางครวชาวคาย

การสรางครว เปนการก าหนดพนทส าหรบใชในการประกอบอาหาร ตลอดระยะเวลาในการอยคายพกแรม มองคประกอบในการสรางครว ดงน

ทท าครว ควรมเขตท าครวโดยเฉพาะ โดยเลอกพนททจะเปนเหตใหเสยหายแกพนทนอยทสด ถามหญาขนอยตองแซะหญาออก (ใหตดดนประมาณ 10 ซม.) แลวจงคอยตงเตาไฟ สวนหญาทแซะออกนนจะตองหมนรดน าไว เมอการอยคายพกแรมไดสนสดลงแลว กใหปลกหญาไวทเดม แลวรดน าเพอใหคนสสภาพเดม

ในการจดท าเครองใชนน อะไรควรจดท ากอน อะไรควรจดท าภายหลง ถอหลกวา อนไหนส าคญทสดกใหจดท ากอน แลวจงคอย ๆ จดท าสงทมความส าคญรองลงมาตามล าดบตอไปน คอ ค าแนะในการสรางเครองใชตาง ๆ

เตาไฟ มหลายแบบ เชน แบบขดเปนราง แบบใชอฐ หรอกอนหนวางเปน สามเสา แบบเตายนเปนแบบสะดวกในการท าครว กอนตงเตาไฟควรท าความสะอาดบรเวณนน อยาใหมเชอไฟหรอสงทตดไฟงายอยใกล ๆ

กองฟน ลกษณะของฟนทน ามาใชควรเปนไมแหง เพองายตอการกอไฟ ควรกองใหเปนระเบยบ อยไมหางจากเตาไฟ ถาฝนตกจะตองมหลงคาคลมดน ส าหรบเตายนอาจเอาฟนไวใตเตากได

เครองใชตาง ๆ หมอ กระทะ แกวน า มด เขยง ฯลฯ ทเกบมด ทเกบกระบอกน า ทเกบจาน ทเกบถงน า ทเกบอาหาร จะตองจดท าขน

ทหงตมและรบประทานอาหาร ควรมหลงคามงกนแดดกนฝน อาจใชโตะอาหารและมานง ควรจด ท าขนตามแบบงาย ๆ

117

หลมเปยก ขดหลมขนาดใหญใหลกพอสมควร ทปากหลมใชกงไม ใบไม

สานเปนแผงปด แลวเอาหญาโรยขางบน หลมเปยกส าหรบเทน าตาง ๆ ทไมใชแลว เชน น าปนไขมน ซงสงเหลานเมอเทลงไป ไขมนและสงตาง ๆ จะตดอยทหญา มแตน าแท ๆ ไหลลงไป ในหลม แผงทปากหลมจะตองน าไปเผา และเปลยนใหมวนละครงเปนอยางนอย

หลมแหง ขดเปนอกหลมหนง เมอทงเศษอาหารแลว จะตองเอาดนกลบ ถาเปนกระปอง กอนทงตองทบใหแบนและเผาไฟ ในกรณทคายนนมถงส าหรบเผาขยะหรอเศษอาหารโดยเฉพาะอยแลว กใหน าขยะและเศษอาหารไปเผา ณ ทก าหนดไว

3.3 การสรางเตาประเภทตาง ๆ เตาส าหรบหงอาหาร

เตาไฟทใชในการหงอาหารในการอยคายพกแรมมอยหลายแบบ ซงจะจดการสรางไดขณะอยคายพกแรมตามสภาพของพนท เตาไฟแบบตาง ๆ ไดแก เตาราง เตาใชอฐและหน เตายน เตาแขวน ในการกอสรางเตาแตละครง ลกเสอจะตองท าความสะอาดรอบ ๆ บรเวณ ทกอสรางเตา ใหเตยนและอยาใหมเชอไฟหรอวสดทตดไฟไดงาย ๆ อยใกลบรเวณนน

เตาสามเสา เปนการน ากอนหนสามกอนมาวางบนพน จดระยะหางใหพอดกบกนหมอเปนสามมมดใหอากาศถายเทไดสะดวก

118

เตาหลม ขดหลมใหมขนาดกวางพอเทากบหมอ ลกพอประมาณ แลวเจาะร เพอใสฟนดานหนา แลวมรระบายอากาศ ดานขางเพอใหควนออก

เตาลอย ใหขดหลมสมม แลวน าทอนไมแขงแรงสตนท าเปนเสาสมม น าไมมาวางพาดผกเปนสเหลยมและวางคานใหเตมพนท ใชใบไมปใหราบ เอาดนปพนใหหนาพอสมควร อกชน แลวใชกอนหนท าเปนเตาสามเสา หรอเตารางแลวแตสะดวก (หากเปนหนาฤดฝน สามารถสรางหลงคาตอเตมได)

เตารางไม น าไมทมงามสองทอนมาปกลงดนตรงขามกน แลวน าไมทอนตรงวางพาดเปนคานไวแขวนภาชนะ (ไมทควรใชพาดควรเปนไมดบ ซงจะไมท าใหไหมไดงาย)

119

เตาแขวน หรอเตาราว ใชไมทมงามมาปกลงดนเปนระยะหางใหพอด แลวหาไมยาวเปนคานมาพาดงามไวส าหรบแขวนภาชนะ

เตากระปอง น ากระปองหรอถงขนาดเลก ทพอดกบหมอหรอภาชนะ มาผาขางออกเปนประตลมแลวเจาะรสวนบนสรเพอใหอากาศถายเท

3.4 การประกอบอาหารแบบชาวคาย การปรงอาหารในขณะอยคายพกแรมหรอเดนปา เปนการปรงอาหาร

เเบบชาวคาย ไมสามารถเตรยมเครองมอเครองใชในการหงตมไดครบถวน เชน ใชเตาหลม เตาสามเสา เตาราง ใชมะพราวออนแทนหมอ กระบอกไมไผ ใชดนพอกเผาแทนการตม การปง เปนตน

การปฏบตหรอประกอบอาหารบางอยางทจ าเปนในขณะทอยคายพกแรม ควรเลอกประกอบอาหารอยางงาย รวดเรว คงคณคาทางอาหาร ดวยวธการตาง ๆ ดงน

การหงขาวดวยวธตาง ๆ 1. การหงขาวดวยหมอห สามารถหงขาวได 2 แบบ คอ แบบไมเชดน า และเชดน า

1.1 การหงขาวไมเชดน า ขาว 1 สวน ตอน า 2 - 2.5 สวน วธหง 1) ซาวขาวใหหมดสงสกปรก รนน าทง 2) ตวงน าใสน าหมอ ปดฝาใหสนท ตงบนเตา ใสไฟแรงจด 3) เมอน าเดอดใชพายกวน 1 ครง พอน าจวนแหงปดฝาหมอใหสนท น าถาน

หรอฟนออกเหลอเกลยไวใหไฟนอยทสด (การกวนคนขาวนเพอใหไดรบความรอนทวถงกน) 4) เอยงขาง ๆ หมอใหรอบ ๆ ตงตอไปจนน าแหงใหขาวสกและระอด ใชเวลา

ประมาณ 20 - 25 นาท

120

1.2 การหงขาวเชดน าขาว 1 สวน ตอ น า 3 สวน วธหง 1) ซาวขาวพอหมดสงสกปรก รนน าทง 2) ตวงน าใสหมอ ปดฝาใหสนท ตงบนไฟใชไฟแรงจนกระทงขาวเดอด 3) เมอน าเดอดใชพายกวนขาว 1 ครง หรอมากกวา เพอใหไดรบความรอนทวถง 4) สงเกตดพอเมดขาวบาน รนน าขาวทง เอาขนดงบนเตา ใชไฟออน ตะแคงหมอ

หมนใหไดความรอนทวจนน าแหง จากนนใหยกลงจากเตา วธการแกขาวแฉะ

ขาวแฉะเกดจากปลอยทงไวจนเมดขาวบานมาก หรอใสน านอยจนน าขาวขนมาก กอนจะเชดน าขาวใหใสน าเปลาลงไปใหน าไมขน คนใหทวหมอ แลวเชดน าใหแหงปดฝาหมอ ใหสนท แลวหมนหมอไปมา และน าหมอขาวไปตงทเตาไฟ โดยใชไฟออน ๆ

วธแกขาวดบ ใหใชน าพรมขาวพอประมาณ คยพรมใหทวหมอ แลวจงน าหมอขาวขนดงใหม

หมนใหทว ดงใหนานกวาดงขาวธรรมดา เมอยกลงหามเปดฝาด ควรปดใหสนท เพอขาวจะไดสกระอด

วธแกขาวไหม หากไดกลนขาวไหม รบเปดฝาหมอเพอใหไอน าออก และความรอนในหมอจะได

ลดลงเรว ขณะเดยวกนกลนไหมจะไดออกไปดวย คยขาวตอนบนทไมไหมใหสก แลวเปดฝาทงไว การประกอบอาหารดวยวธตาง ๆ

การตม ท าได 2 วธ คอ 1. โดยการใสของทจะท าใหสกลงไปพรอมกบน า แลวน าไปตงไฟ เชน การตมไข

ถาใสในน าเดอดแลวไขจะแตกเสยกอน 2. โดยการใสของทจะท าใหสก เมอน านนเดอดแลว เชน การตมปลากนเหมนคาว การผด หมายถง การท าวตถสงเดยวหรอหลายสง ซงตองการใหสกส าเรจเปน

อาหารสงเดยว วธการผด โดยการใชน ามนหรอกะท ใสในภาชนะทจะใชผด แลวน าของทจะผดรวมลงไป

คนใหสกทวกนและปรงรสตามชอบ

121

การทอด ใสน ามนลงในภาชนะทจะใชในการทอด โดยประมาณใหทวมของ ทจะทอด ตงไฟใหน ามนรอนจด จงใสของลงไปทอด การสงเกตของ ททอดวาสกหรอยงใหสงเกตตามขอบของสงททอด การถนอมอาหาร

การตากแหง เปนวธทงายและประหยดมากทสด ใชไดกบอาหารประเภทเนอสตว ผกและผลไม เปนวธ ทท าใหอาหารหมดความชนหรอมความชนอย เพยงเลกนอย เพอไมใหจลนทรยสามารถเกาะอาศยและเจรญเตบโตไดท าใหอาหารไมเกดการบดเนา โดยการน าน าหรอความชนออกจากอาหารใหมากทสด เชน เนอเคม ปลาเคม กลวยตาก เปนตน

การรวน เปนวธการทคลายกบการคว แตตองใสน ามน นยมใชประกอบอาหารประเภทเนอสตว และปรงรสใหเคมมากขน เพอใหสามารถเกบไวรบประทานไดนาน เชน ไกรวน เปดรวน และปลาหมกรวน เปนตน

3.5 การกางเตนทและการเกบเตนทชนดตาง ๆ การไปอยคายพกแรมของลกเสอ แตกอนนนลกเสอไปหาทพกขางหนา

ตามแตจะดดแปลงไดในภมประเทศ ซงเปนการแกปญหาเฉพาะหนาถาลกเสอไมพกในอาคารลกเสอจะตองนอนกลางแจง ซงจะตองหาวธสรางเพงทพกงาย ๆ ทสามารถกนแดดกนฝนกนลมและปองกนสตวเลอยคลานได โดยใชอปกรณตาง ๆ เทาทจะหาได ตอมาเรมมการเตรยมอปกรณไปดวย เชน เชอกหลาย ๆ เสน พลาสตกผนใหญ เปนตน ท าใหงายตอการสรางเพงทพกมากขน

ปจจบนลกเสอสวนมากจะเตรยมเตนทส าเรจรปไปดวย เพราะเตนทมขายอยางแพรหลาย และมใหเลอกหลายแบบหลายสหลายขนาดมน าหนกเบามขนาดกะทดรด สามารถน าพาไปไดสะดวก

122

การกางเตนทกระแบะ หรอเตนท 5 ชาย

อปกรณและสวนประกอบ ในการใชเตนทส าหรบอยคายพกแรม จะใชเตนท 5 ชาย ซงเหมาะส าหรบลกเสอ

จ านวน 2 คน ซงจะใชพนทในการกางเตนทไมมากนกและวธกางกไมยงยาก สวนประกอบของเตนท 5 ชาย มดงน

1. ผาเตนท 2 ผน 2. เสาเตนท 2 ชด (2 เสา) ชดละ 3 ทอน (3 ทอนตอกนเปน 1 ชด) 3. สมอบก 10 ตว (หวทาย 2 ตว ชายดานลางดานละ 3 ตว ประตหนา 1 ตว

และหลง 1 ตว) 4. เชอกยดสมอบก 10 เสน (เชอกยาวใชรงหวทายเตนท 2 เสน เชอกสนใชยด

ชายเตนท 6 เสน และประตหนา - หลง 2 เสน) การกางเตนท

การกางเตนท 5 ชายนนมวธการดงตอไปน 1. ตดกระดมทง 2 ผนเขาดวยกน 2. ตงเสาเตนททง 2 เสา 3. ผกเชอกรงหวทายกบสมอบก 4. ตอกสมอบกยดชายเตนท

การรอเตนททพกแรม 1. แกเชอกทรงหวทายกบสมอบกออก 2. ลมเสาเตนททง 2 เสาลง 3. ถอนสมอบกทยดชายเตนทและทใชรงหวทายเตนท 4. แกะกระดมเพอแยกใหเตนทเปน 2 ผน

123

5. ท าความสะอาด เกบพบใหเรยบรอย 6. น าผาเตนทและอปกรณเกบรวมไวเปนทเดยวกน

เตนทส าเรจรป เตนทส าเรจรปจะมลกษณะและ

รปแบบทหลากหลาย ซงมวางจ าหนาย โดยทวไปงายตอการประกอบและการเกบ แตละแบบจะมรปแบบการประกอบไมเหมอนกน จงใหผใชพจารณาตามวธการของเตนท เตนทส าเรจรปใชเปนทพกส าหรบลกเสอทงหม (1 หม) เปนเตนททมขนาดใหญกวาเตนทกระแบะ มน าหนกมากกวาเตนทกระแบะสามารถพกพาไปไดสะดวก พนททใชกางเตนทจะมบรเวณกวางพอสมควร สวนวธกางเตนทไมยงยากมลกเสอชวยกนเพยง 2 คนกสามารถกางเตนทได

สวนประกอบของเตนทส าเรจรป มดงน 1. ผาเตนท 1 ชด 2. เสาเตนท 2 ชด (2 เสา) ชดละ 3 ทอน (3 ทอนตอกนเปน 1 ชด หรอ 1 เสา) 3. สมอบก 12 ตว (ยดมมพน 4 ตว ยดชายหลงคา 6 ตว หว 1 ตว ทาย 1 ตว) 4. เชอกยดสมอบก 8 เสน ทกเสนมดตดกบแผนเหลกส าหรบปรบความตงหยอน

ของเชอก (เชอกสน 6 เสนใชยดชายหลงคา เชอกยาว 2 เสนใชรงหวทายเตนท) วธกางเตนทส าเรจรป ปฏบตดงน

1. ยดพนของเตนททง 4 มมดวยสมอบก 4 ตว 2. น าเสาชดท 1 (ตอ 3 ทอนเขาดวยกน) มาเสยบทรหลงคาเตนท ใหคนท1 จบไว 3. ใหคนท 2 ใชเชอกยาว 1 เสน ยดจากหวเสา (หรอหวง) ไปยงสมอบกดานหนา

(โดยผกดวยเงอนตะกรดเบด หรอผกเงอนกระหวดไม ไมตองใชเงอนผรง เพราะเปนแผนปรบความตงอยแลว) แลวใชเชอกสน 2 เสน ยดชายเตนทเขากบสมอบกใหเตนทกางออกเปนรปหนาจว

4. ใหคนท 2 เดนออมไปอกดานหนงตอเสาท 2 เสยบเขารหลงคา เตนทอกดานหนงแลวจบเสาไวใหคนท 1 ปลอยมอจากเสาท 1 แลวน าเชอกยาวเสนท 2 ยดจากหวเสาท 2 ไปยงสมอบกดานหลง

124

5. ใหคนท 2 ปลอยมอจากเสาท 2 ได เตนทจะไมลม ทงสองคนชวยกนใชเชอกยดชายหลงคาเตนท (จดทเหลอ) ใหเขากบสมอบกแลวปรบความตงหยอนของเตนท ใหเรยบรอย

หมายเหต เตนท ส าเรจรปมหลายแบบ มรปทรงไมเหมอนกน บางแบบคลายเตนทกระแบะ เปนตน ใชสะดวกและเบามากแตบอบบาง

เตนทอยางงาย

วธนปจจบนสะดวกมาก ทงยงราคาถกหาซองายใชประโยชนไดดสามารถใชวสด

อปกรณทหาไดในทองถน โดยใชถงปยหรอเสอเยบตอกนใหไดเปนผนใหญ ๆ สามารถใชแทนผาเตนทได จะใหมขนาดใหญเทาใดกไดตามทตองการ แตสวนใหญมกจะท าเปนผนใหญใชเปน ทพกของลกเสอไดทงหม

วธท า หาไมสองทอนมาท าเสา ปกลงในดนใหแนน แลวเอาไมอกอนหนงพาดท าเปนขอ

เสรจแลวใชถงทเยบหรอผาใบ พาดกบขอนน ทปลายทงสองขาง รงเชอกกบสมอบก การน าวสดตาง ๆ ทหาไดในทองถนจะงาย สะดวกและประหยด เพอเปนการสงเสรม

และปฏบตตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล อดลยเดช (รชกาลท 9)

รปแบบเตนทแบบตาง ๆ เตนทแบบโดม

125

เตนทแบบโครง

เตนทแบบสามเหลยม

เตนทแบบกระโจม

เตนทแบบกงถงนอน

126

เตนทแบบอโมงค

ขอควรระวงในการกางเตนท เมอตองการกางเตนทหลายหลงเปนแนวเดยวกน ขนแรกเลงใหสมอบกและ

เสาตนแรกของทกเตนทอยในแนวเดยวกนการกางเตนทแตละหลง ใหเลงสมอบกตวแรก เสาแรก เสาหลง และสมอบกตวหลงทง 4 จดอยในแนวเดยวกนเสาทกตนทยดเตนทจะตอง ตงฉากกบพนเสมอหลงคาเตนทจะตอง ไมมรอยยน สมอบกดานขางของเตนทแตละหลง จะตองเรยงกนอยางเปนระเบยบ ถาเตนทตงไปอาจจะขาดได หรอ ถาหยอนเกนไปกจะกนฝนไมได ซงจะเปนสาเหตท าใหน าซมไดงายและถาหากลมพดแรง อาจท าใหเตนทขาดได การผกเตนทควรใชเงอนผกรงเพราะสามารถปรบใหตงหยอนไดตามตองการ

การดแลรกษาเตนท การดแลรกษาเตนทใหมอายการใชงานทยาวนาน หลายคนอาจจะคดวาเปน

เรองยาก ลองอานวธการเหลานดแลวคณจะรวา เตนทดแลงายนดเดยว 1. ฝกกางเตนทใหถกวธ การทคณเรยนรวธการกางเตนทอยางถกวธ จะท าให

เตนทของคณไมเกดความเสยหาย เพราะบางครงการกางเตนทไมถกวธ อาจท าใหอปกรณบางชนเกดความเสยหายได เชน อาจจะใสเสาเตนทผดอนท าใหเกดความเสยหายเวลางอเสาเขากบเตนท เปนตน

2. ถาไมจ าเปน อยาเกบเตนทในขณะทเปยก เพราะอาจจะท าใหเกดกลนอบได เราควรจะน าเตนทมาผงลมใหแหงกอนและน าเศษสงสกปรกออกจากเตนท แลวจงปดซปใหเรยบรอย

3. ไมควรใชสารเคมในการท าความสะอาดเตนท เพราะสารเคมเหลานจะท าลายสารทเคลอบเตนทไว ควรใชแคผาชบน าเชดกพอ หามใชแปรงขดเพราะแปรงจะท าใหสารเคลอบหลดออกเชนกน

127

4. ใชผาพลาสตกปรองพน ผารองพนจะใชปรองพนกอนกางเตนท ประโยชน คอ ชวยปกปองตวเตนท จากหนและกงไมอนแหลมคม ซ งสงเหลานอาจจะท าใหพนเตนท เกดความเสยหายได และนอกจากนยงชวยลดเวลาในการท าความสะอาด เพราะเราเพยงแต ท าความสะอาดทผาปเทานน

5. ใชสมอบกปกเตนท บางคนอาจคดวาสมอบกไมจ าเปนเพราะเตนทสามารถทรงตวไดอยแลว แตบางครงเมอลมแรง เตนทอาจจะมการพลกซงอาจจะท าใหเตนทเสยหาย ถาชวงทคณกางเตนทมลมแรงควรจะน าสมภาระเขาไปไวในเตนท แลวปกสมอบกยดไว ซงจะชวยปองกนเตนทพลกจากแรงลมได

6. ใชอปกรณซอมแซมเตนทถาจ าเปน หากเตนทคณเกดการเสยหาย เชน ผนงเตนทมรอยฉกขาด ควรใชพวกผาเทปปดรอยขาดนนไว มฉะนนรอยขาดนนจะใหญขนเรอยๆ (ลองคดถงเสอผาทขาดด ถาเรายงดงกจะยงขาดมากขน) อปกรณซอมแซมเตนทสามารถหาซอไดตามรานอปกรณทวไป กจกรรมทายเรองท 3 ชวตชาวคาย (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา) เรองท 4 วธการจดการคายพกแรม

การจดการคายพกแรม เปนการจดวางผงการอยคายพกแรม ลกเสอจะตองส ารวจ คาดคะเนความเหมาะสมของพนท แหลงน า เสนทางคมนาคม เพอไมใหเกดความผดพลาดในการเลอกสถานทตงคายและกางเตนท

กอนทจะไปตงคายพกแรมนน ควรจะไดมการศกษาลกษณะพนทภมประเทศ ใหดเสยกอน โดยพจารณาความเหมาะสมจากสงตอไปน

1. อยบนทสง หรอเชงเขา เวลาฝนตกมทางระบายน าออกอยางรวดเรว ท าใหไมมน าขงในบรเวณคาย หรอมฉะนนควรตงคายบรเวณทเนอดนเปนดนปนทราย เพอใหน าดดซมไดโดยรวดเรว

2. ไมควรอยใกลสถานททมคนพลกพลาน เชน สถานทตากอากาศ 3. ไมควรอยใกลถนนหรอทางรถไฟ เพราะอาจเกดอบตเหตกบลกเสอได 4. ไมควรอยใกลตนไมใหญ เพราะเมอเกดลมพายอาจหกโคนลงมาท าให

เกดอนตรายได

128

5. สถานทตงคาย ควรมน าดมน าใชเพยงพอ แตไมควรอยใกลแมน า ล าคลอง หนองหรอบง เพราะอาจเกดอบตเหตกบลกเสอได

6. สถานทตงคาย ไมควรอยไกลจากตลาดมากนก ทงน เพอสะดวกแกการไปซอกบขาว และไมควรอยไกลจากสถานอนามยมากนก เพอวาเกดการเจบปวยหรอเกดอบตเหตรายแรง จะไดชวยเหลอไดทนทวงท

7. ควรอยในสถานททปลอดภยจากผกอการราย 4.1 การวางผงคายพกแรม

การวางผงคายพกแรม คอ การก าหนดต าแหนงทจะสรางเตนท สขาภบาล ครว ราวตากผา ขนอยกบความตองการ และความเหมาะสมของสถานทนน ๆ

รปแบบการจดคายหมลกเสอ

129

4.2 การสขาภบาลในคายพกแรม ในการเขาคายพกแรม ควรมการขดหลม เพอเปนการสขาภบาล ควรมทง

หลมแหงและหลมเปยกในการขดหลมมขนาดลกพอสมควร ทปากหลมใหใชกงไม ใบไม สานเปนแผงปดปากหลม เพอส าหรบเทน าทไมใชในหลมเปยก เมอมเศษอาหารตดบนฝาปด ใหน าฝาปดไปเคาะทงเศษอาหารในหลมแหงและควรเปลยนใบไมทก ๆ วน กจกรรมทายเรองท 4 วธการจดการคายพกแรม (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 4 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

130

หนวยการเรยนรท 13

การฝกปฏบตการเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย

สาระส าคญ การฝกปฏบตการเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย เปนการน าความรจากการไดศกษาบทเรยนภาคทฤษฎไปสการปฏบต โดยม งใหลกเสอ สามารถวางแผน และปฏบตกจกรรมการเดนทางไกล อยคายพกแรมและชวตชาวคายทกกจกรรม คอ กจกรรมเสรมสรางคณธรรมและอดมการณทางการลกเสอ กจกรรมสรางคายพกแรม กจกรรมชวตชาวคาย กจกรรมทกษะลกเสอ กจกรรมกลางแจง กจกรรมนนทนาการและชมนมรอบกองไฟ กจกรรมน าเสนอผลงานตามโครงการทไดด าเนนการมากอนการเขาคาย และสามารถใชชวตชาวคายรวมกบผอนในคายพกแรมไดอยางสนกสนานและมความสข ตวชวด

1. วางแผนและปฏบตกจกรรมการเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย ทกกจกรรม

2. ใชชวตชาวคายรวมกบผอนในคายพกแรมไดอยางสนกสนานและมความสข ขอบขายเนอหา

เรองท 1 กจกรรมเสรมสรางคณธรรม และอดมการณลกเสอ เรองท 2 กจกรรมสรางคายพกแรม เรองท 3 กจกรรมชวตชาวคาย เรองท 4 กจกรรมฝกทกษะลกเสอ เรองท 5 กจกรรมกลางแจง เรองท 6 กจกรรมนนทนาการ และชมนมรอบกองไฟ เรองท 7 กจกรรมน าเสนอผลการด าเนนงาน ตามโครงการทไดด าเนนการมา

กอนการเขาคาย

131

เวลาทใชในการศกษา 40 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาลกเสอ กศน. รหสรายวชา สค12025 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา 3. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

132

เรองท 1 การวางแผนและปฏบตกจกรรมการเดนทางไกลการอยคายพกแรม และชวตชาวคาย

การเดนทางไกล ลกเสอตองเตรยมความพรอมทกดาน ทงดานรางกาย จตใจ ความร ความสามารถทกษะทจ าเปน รวมทงการบรรจเครองหลง ซงประกอบดวย เครองแตงกาย เครองใชประจ าตว ยาประจ าตว อปกรณการเรยนรและการจดบนทกกจกรรม อปกรณทจ าเปนตามฤดกาล อปกรณเครองนอนสวนตว และอปกรณประจ ากายลกเสอ ลกเสอและผบงคบบญชาลกเสอ รวมกนวางแผนการเดนทางไกล โดยการส ารวจเสนทางการเดนทาง ความปลอดภยในการเขารวมกจกรรม และก าหนดวน เวลา สถานท ใหเหมาะสม ก าหนดบทบาทใหแตละคนในฐานะผน า ผตาม ผประสานงาน ผควบคม ผรบผดชอบรวมกน ประชมซกซอมความเขาใจทตรงกน ก าหนดนดหมายทชดเจน รดกม และปฏบตตามแผน

การอยคายพกแรม ตองมกจกรรมการแสดงรอบกองไฟ เพอปลกใจ และสงเสรมความสามคคของหมคณะ เปดโอกาสใหลกเสอไดแสดงออก และรจกกนมากยงขน ซง บ.พ. ไดรเรมในการน าเดกไปอยคายพกแรมทเกาะบราวนซ ประเทศองกฤษ การชมนมรอบกองไฟ ภาษาองกฤษเรยกวา Camp Fire ในภาษาไทย เดมมกเรยกกนวาการเลนหรอการแสดงรอบกองไฟ ซงความจรงการเลนหรอการแสดงเปนเพยงสวนหนงของการชมนมรอบกองไฟ

การชมนมรอบกองไฟ มความมงหมาย ดงน 1. เพอเปนการฝกอบรมในตอนกลางคน ดงท บ.พ. ไดใชเปนหลกในการ

ฝกอบรมผทไปอยคายพกแรม 2. เพอใหลกเสอไดรองเพลงรวมกน หรอแสดงกรยาอาการอยางเดยวกน 3. เพอใหลกเสอแตละหมไดมโอกาสออกมาแสดงรอบกองไฟ 4. ในบางกรณ อาจใชเปนโอกาสส าหรบประกอบพธส าคญ 5. ในบางกรณอาจเชญบคคลส าคญในทองถน ตลอดจนชาวบานใหมารวม

การชมนมรอบกองไฟ เพอเปนการประชาสมพนธและสงเสรมกจการลกเสอ การแสดงรอบกองไฟมขอก าหนดบางประการ เพอใหเกดความเหมาะสม ไดแก 1) เรองทจะแสดง ควรเปนเรองสนกสนาน ขนบธรรมเนยมประเพณ ประวตศาสตรเรองทเปนคตเตอนใจ

133

2) เรองทไมควรน ามาแสดง เชน เรองไรสาระ เรองผสาง เรองลามก เรองอนาจาร เรองเสยดสสงคม เรองลอเลยนการเมอง เรองหมนสถาบน ชาต ศาสนา และพระมหากษตรย 3) การใชค าพดและวาจาทเหมาะสม ค าสภาพ ค าทไมหยาบคาย ค าดาทอ

4) ชดการแสดง ควรเปนชดทมความเหมาะสมกบเรองทจะแสดงมความสภาพสอดคลองกบเนอเรองทแสดง แผนการปฏบตกจกรรมการเดนทางไกล อยคายพกแรม และชวตชาวคาย

วน – เวลา กจกรรม เวลา (นาท)

ขอบขายเนอหา

วนท 1 07.00 – 08.00 น. รายงานตว/ลงทะเบยน 60 กจกรรมเสรมสรางคณธรรม 08.00 – 09.00 น. ปฐมนเทศ ชแจงวตถประสงคการเขาคาย 60 กจกรรมเสรมสรางอดมการณ 09.00 – 10.00 น. พธเปดทางราชการ (ในหอประชม)

- กลาวรายงาน - ประธานกลาวเปด ใหโอวาทและ ถวายราชสดด

60 กจกรรมเสรมสรางคณธรรม และอดมการณลกเสอ

10.00 – 10.30 น. พธเปดทางการลกเสอ (รอบเสาธง) - ผอ านวยการฝกอบรมกลาวตอนรบ - แนะน าคณะวทยากร

30 กจกรรมเสรมสรางอดมการณลกเสอ

10.30 – 11.15 น. วชาประวตลกเสอไทย 45 กจกรรมเสรมสรางอดมการณลกเสอ

11.15 – 12.00 น. วชาประวตลกเสอโลก 45 กจกรรมเสรมสรางอดมการณลกเสอ

12.00 – 13.00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน 60 กจกรรมชวตชาวคาย 13.00 – 13.30 น. นนทนาการ 30 กจกรรมนนทนาการ

134

วน – เวลา กจกรรม เวลา (นาท)

ขอบขายเนอหา

13.30 – 14.30 น. 14.30 – 17.00 น. 17.00 – 18.00 น. 18.00 – 19.00 น.

วชาวนย ความเปนระเบยบเรยบรอย สญญาณนกหวด และระเบยบแถว วชาชาวคาย ฐานท 1 อปกรณ เครองมอ เครองใช ฐานท 2 สขาภบาล ฐานท 3 อปกรณครว ฐานท 4 เตนท ประกอบอาหารแบบชาวคาย ชกธงลง/รบประทานอาหาร ภารกจสวนตว

60

150 60 60

กจกรรมทกษะลกเสอ กจกรรมสรางคายพกแรม กจกรรมชวตชาวคาย กจกรรมชวตชาวคาย

19.00 – 19.30 น. นนทนาการ 30 กจกรรมนนทนาการ 19.30 – 21.30 น. พธประจ ากองลกเสอวสามญ 120 กจกรรมฝกทกษะลกเสอ 21.30 น. นดหมาย สวดมนต เขานอน 30 กจกรรมเสรมสรางคณธรรม วนท 2 05.00 – 05.30 น. ตนนอน ภารกจสวนตว 60 กจกรรมชวตชาวคาย 05.30 – 06.30 น. กายบรหาร/ระเบยบแถว/ประกอบ

อาหาร 60 กจกรรมกลางแจง/ทกษะ

ลกเสอ 06.30 – 07.30 น. รบประทานอาหาร/ภารกจสวนตว 60 กจกรรมชวตชาวคาย 07.30 – 08.00 น. ตรวจเยยม

สายท 1 เครองแบบ ทพก สขาภบาล สายท 2 เครองแบบ ทพก สขาภบาล สายบรการ (พเศษ) ความสะอาด ความเรยบรอยรอบบรเวณ

30 กจกรรมเสรมสรางคณธรรม

08.00 – 08.30 น. ประชมกองรอบเสาธง 30 กจกรรมเสรมสรางอดมการณลกเสอ

08.30 – 09.00 น. นนทนาการ 30 กจกรรมนนทนาการ

135

วน – เวลา กจกรรม เวลา (นาท)

ขอบขายเนอหา

08.30 – 09.00 น. ส ารวจชมชน 180 กจกรรมเสรมสรางอดมการณลกเสอ

12.00 – 13.00 น. รบประทานอาหารกลางวน 60 กจกรรมชวตชาวคาย 13.00 – 13.30 น. 13.30 – 14.30 น. 14.30 – 16.00 น. 16.00 – 17.00 น. 17.00 – 18.00 น. 18.00 – 19.00 น.

นนทนาการ 30 กจกรรมนนทนาการ วชาแผนท – เขมทศ กจกรรมบกเบก - ผกประกบ - ผกกากบาท - ผกทแยง การชมนมรอบกองไฟ (ทฤษฎ) ประกอบอาหารแบบชาวคาย ชกธงลง/รบประทานอาหาร/ภารกจสวนตว

60 90

60 60 60

กจกรรมฝกทกษะลกเสอ กจกรรมฝกทกษะลกเสอ กจกรรมนนทนาการ และชมนมรอบกองไฟ กจกรรมชวตชาวคาย กจกรรมชวตชาวคาย กจกรรมนนทนาการ และชมนมรอบกองไฟ

19.00 – 21.00 น. ชมนมรอบกองไฟ (ปฏบต) 120

21.00 – 21.30 น. นดหมาย สวดมนต เขานอน 30 กจกรรมเสรมสรางคณธรรม วนท 3 05.00 – 05.30 น. ตนนอน ภารกจสวนตว 60 กจกรรมชวตชาวคาย 05.30 – 06.30 น. กายบรหาร/ระเบยบแถว/ประกอบ

อาหาร รบประทานอาหาร/ภารกจสวนตว ตรวจเยยม สายท 1 เครองแบบ ทพก สขาภบาล สายท 2 เครองแบบ ทพก สขาภบาล สายบรการ ความสะอาดบรเวณ

60

60 30

กจกรรมกลางแจง/ทกษะลกเสอ กจกรรมชวตชาวคาย กจกรรมเสรมสรางคณธรรม

06.30 – 07.30 น. 07.30 – 08.00 น.

136

วน – เวลา กจกรรม เวลา (นาท)

ขอบขายเนอหา

08.00 – 08.30 น. ประชมกองรอบเสาธง 30 กจกรรมเสรมสรางอดมการณลกเสอ

08.30 – 09.00 น. นนทนาการ 30 กจกรรมนนทนาการ 09.00 – 12.00 น. วชาปฐมพยาบาล 180 กจกรรมทกษะลกเสอ 12.00 – 13.00 น. 13.00 – 13.30 น. 13.30 – 14.30 น. 14.30 – 15.30 น. 15.30 – 16.30 น. 16.30 น.

รบประทานอาหารกลางวน นนทนาการ จตอาสากบการสรางปณธานความดของลกเสอ กศน. สรปบทเรยนสะทอนความคดเหนประเมนผล พธปดการอบรม - ในหองประชม - รอบเสาธง เดนทางกลบ

60 30 60

60

60

กจกรรมชวตชาวคาย กจกรรมนนทนาการ กจกรรมเสรมสรางอดมการณลกเสอ กจกรรมน าเสนอผลการด าเนนงานตามโครงการ กจกรรมเสรมสรางอดมการณลกเสอ กจกรรมเสรมสรางอดมการณลกเสอ

กจกรรมทายเรองท 1 การวางแผนและปฏบตกจกรรมการเดนทางไกล การอยคายพกแรม และชวตชาวคาย (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

137

เรองท 2 การใชชวตชาวคายรวมกบผอนในคายพกแรม กจกรรมในคายพกแรมมหลากหลายมากมาย ไดแก กจกรรมเสรมสรางคณธรรม และอดมการณลกเสอ กจกรรมสรางคายพกแรม กจกรรมชวตชาวคาย กจกรรมทกษะลกเสอ กจกรรมกลางแจง กจกรรมนนทนาการ และชมนมรอบกองไฟ ตลอดจนกจกรรมน าเสนอ ผลการด าเนนงานตามโครงการพฒนาชมชนและสงคม ซงไดด าเนนการไวกอนการเขาคายพกแรม ซงกจกรรมทงหลายเหลานไดก าหนดใหลกเสอทกคน ทกหม รวมกนคดแกปญหา รวมกนวางแผน ลองผดลองถกรวมกน ตดสนใจปฏบตรวมกนอยางมความสข และมความภาคภมใจรวมกน ซงกจกรรมทกกจกรรมจะท าใหลกเสอไดสมผสประสบการณของการผจญภย การมเพอน การไดสมผสกบธรรมชาตและสงแวดลอม การไดหวเราะอยางมความสข และมความส าเรจสขสมรวมกน การใชชวตชาวคาย และการปฏบตกจกรรมรวมกบผอนในคายพกแรม เปนการฝกทกษะชวต ฝกใหรจกความเอออาทร ความเขาใจ รจกการใหอภย รจกรรก รสามคค รจกหนาท มวนย รจกการปรบตวเขาหากน เพอการอยรวมกนอยางมความสขในสถานการณทคบขน และมขอจ ากดมากมาย ท าใหมโอกาสพฒนากระบวนความคดจากการแลกเปล ยนเรยนร การท างานเปนหม ยอมรบบทบาท หนาทของกนและกน พฒนาความเปนผน า ผตาม เสรมสรางคณธรรม จรยธรรม ความมวนย เพอการเปนพลเมองดของสงคม กจกรรมทายเรองท 2 การใชชวตชาวคายรวมกบผอนในคายพกแรม (ใหผเรยนไปท ากจกรรมทายเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา)

138

บรรณานกรม

กรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข. คมอปฐมพยาบาลส าหรบประชาชน ฉบบจตอาสาเฉพาะกจดานการแพทย. พมพครงท 1. กรงเพทฯ : บรษท โอ – วทย (ประเทศไทย) จ ากด, 2560.

กว พนธมเชาว. เงอนเชอก. พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ สกสค., 2555. คณะอนกรรมการลกเสอฝายฝกอบรม ส านกงานคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต.

คมอฝกอบรมวชาผก ากบลกเสอวสามญขนความรเบองตน (B.T.C.).พมพครงท 3. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค.ลาดพราว, 2550.

“จรยธรรม”. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://th.wikipedia.org/wiki/จรยธรรม. (วนทคนขอมล : 16 กมภาพนธ 2561).

ชนวรณ บญยเกยรต. ในสารานกรมลกเสอ (เลม1, หนา ข). กรงเทพฯ : ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2554.

เทวนทร วารศร. “วชาอบตเหตและการปองกนอบตเหต”. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.tawin.org. (วนทคนขอมล : 6 กมภาพนธ 2561).

นชจรย ปดสวน. ประเภทเขมทศซลวา. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://noppadonnie2222. wordpress.com (สวนประกอบของเขมทศซลวา). (วนทคนขอมล : 6 กมภาพนธ 2561).

บญไสย มาตยนอก L.T..คมอลกเสอวสามญ 1 หลกสตรเครองหมายลกเสอโลก. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร : บ.พ.ท. บคแอนดปรน, 2554.

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://th.wikipedia.org/wiki/พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว. (วนทคนขอมล : 7 กมภาพนธ 2561).

วธการผายปอด และการชวยหายใจ”. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://www.honestdocs.co/ artificial-respiration-methods. (วนทคนขอมล : 8 กมภาพนธ 2561).

วภาพร วรหาญ. การปฐมพยาบาลและการพยาบาลฉกเฉน. พมพครงท 13. ขอนแกน : ขอนแกน การพมพ, 2552.

139

ศนยฝกอบรมปฐมพยาบาลและสขภาพอนามย สภากาชาดไทย. คมอปฐมพยาบาลเบองตน (Basic First Aid Manual). พมพครงท 6. นนทบร : บรษท เนชนไฮย 1954 จ ากด, 2559.

_______. คมอปฐมพยาบาลเบองตน (Basic First Aid Manual). พมพครงท 10. กรงเทพฯ :บรษท เซเวนพรนตง กรป จ ากด.2552.

_______. “โรคลมแดด”. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : www.bangkokhealth.com/health/article/โรคลมแดด-638. (วนทคนขอมล : 8 กมภาพนธ 2561).

สถาบนการพลศกษา วทยาเขตสพรรณบร. “อบตเหตจากการจมน าและการปองกน”. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.ipesp.ac.th/learning/supitcha/html/D3-3-7.html. (วนทคนขอมล : 8 กมภาพนธ 2561).

สภาลกเสอแหงชาต. 90 ป ลกเสอไทย. กรงเทพ : โรงพมพครสภา. ลาดพราว, 2544. สมเดจพระเจาอยหวมหาวชราลงกรณบดนทรเทพยวรางกร ราโชบาย แนวทางปฏบต 9 ขอ.

[ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http//www.thairath. (วนทคนขอมล : 8 กมภาพนธ 2561).

ส านกการลกเสอยวกาชาด และกจกรรมนกเรยน. กจกรรมลกเสอเพอพฒนา. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2554.

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. ส านกการลกเสอ ยวกาชาด และกจการนกเรยน. เกณฑการประเมนคณภาพงานลกเสอในสถานศกษา. กรงเทพฯ : สกสค.ลาดพราว, 2551.

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.). คมอการจดกจกรรมลกเสอเสรมสรางทกษะชวต ประเภทลกเสอสามญ หลกสตรลกเสอโท ชนประถมศกษา ปท 5 (ฉบบปรบปรง 2559). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://resource.thaihealth.or.th/library/ musthave/15683.

(วนทคนขอมล : 8 กมภาพนธ 2561). ส านกงานคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต รวมกบ ฝายวชาการ กองการลกเสอ กรมพลศกษา . “คมอการจดการฝกอบรมลกเสอวสามญ”

140

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ สารานกรมลกเสอไทย 100 ปการลกเสอไทย. กรงเทพ. : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด, 2554.

เสถยร หมดปน. การใชเขมทศซลวา Silva. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://scout.bmk.in.th/ map_asimut/silva.htm (รปเขมทศแบบซลวา). (วนทคนขอมล : 5 กมภาพนธ 2561).

องคการลกเสอโลก. หลกการลกเสอ. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.Scout.org/wso/ scout.html. (วนทคนขอมล : 5 กมภาพนธ 2561).

141

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการจดท าตนฉบบชดวชา รายวชาเลอกบงคบ และสมดบนทกกจกรรมการเรยนร รายวชาลกเสอ กศน. ทง 3 ระดบการศกษา

ระหวางวนท 5 – 9 กมภาพนธ 2561 ณ โรงแรมนนทบรพาเลซ จงหวดนนทบร

1. นายกฤตชย อรณรตน เลขาธการ กศน. 2. นางสาววเลขา ลสวรรณ รองเลขาธการ กศน. 3. นางสรวลย ลมพพฒนกล ผเชยวชาญเฉพาะดานมาตรฐานการศกษา 4. นางรงอรณ ไสยโสภณ ผอ านวยการกลมพฒนาการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย 5. นางสาววราภรณ ศรวรรณ ขาราชการบ านาญ 6. นางสาวเนาวเรศ นอยพานชย ขาราชการบ านาญ 7. นายไพฑรย ลศนนท ขาราชการบ านาญ 8. นายเจรญศกด ดแสน ผอ านวยการศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาล าปาง 9. นายอนนต คงชม รองผอ านวยการส านกงาน กศน. จงหวดสโขทย 10. นายวรวฒ หนมาตรา ผอ านวยการ กศน.เขตคลองสาน กทม. 11. นางสาววมลรตน ภรคปต ผอ านวยการ กศน.เขตบางเขน กทม. 12. นางอบลรตน ชนหพนธ ผอ านวยการ กศน.อ าเภอเมอง จงหวดจนทบร 13. นายไพโรจน กนทพงศ ผอ านวยการโรงเรยนล ามหาเมฆ (ประชาราตรอนสรณ) จงหวดปทมธาน 14. วาทรอยตร สเมธ สจรยวงศ รองผอ านวยการโรงเรยนงามมานะ (แผน – ทบอทศ) 15. นายบวรวทย เลศไกร รองผอ านวยการโรงเรยนศภกรณวทยา 16. นายบนเทง จนทรนเวศน โรงเรยนบางมดวทยา“สสกหวาดจวนอปถมภ” 17. นางสาวสโรชา บรศร เลขานการฯ ส านกงาน ก.ค.ศ. 18. นายกฤตพฒน นชยวรตมะ ส านกการลกเสอ ยวกาชาด และกจการนกเรยน 19. นางกนกวรรณ นมเจรญ ส านกการลกเสอ ยวกาชาด และกจการนกเรยน 20. นายเอกสทธ สวสดวงค ส านกงานลกเสอแหงชาต 21. นายเอกชย ล าเหลอ ส านกงานลกเสอแหงชาต 22. นายศรณยพงศ ขตยะนนท กศน.อ าเภอเมอง จงหวดจนทบร

142

23. นายขวญชย เนยมหอม กศน.อ าเภอบานนา จงหวดนครนายก 24. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย 25. นางสาวเบญจวรรณ อ าไพศร กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย 26. นางเยาวรตน ปนมณวงศ กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย 27. นางสาวฐตมา วงศบณฑวรรณ กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย 28. นางกมลทพย ชวยแกว กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศย 29. นางสาวสจรยา พมไสล กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศย 30. นายจตรงค ทองดารา กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย 31. นางสกญญา กลเลศพทยา กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย 32. นายชยวชต สารญ กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศย

143

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการบรรณาธการตนฉบบชดวชา รายวชาเลอกบงคบ และสมดบนทกกจกรรมการเรยนร รายวชาลกเสอ กศน. ทง 3 ระดบการศกษา

ครงท 2 วนท 12 – 16 มนาคม 2561 ณ หองประชมอารย กลตณฑ อาคาร กศน.ชน 6

นางรงอรณ ไสยโสภณ ผอ านวยการกลมพฒนาการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย นางสาววราภรณ ศรวรรณ ขาราชการบ านาญ นางสาวเนาวเรศ นอยพานช ขาราชการบ านาญ นายเจรญศกด ดแสน ผอ านวยการศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาล าปาง นายบนเทง จนทรนเวศน โรงเรยนบางมดวทยา “สสกหวาดอปถมภ” นายขวญชย เนยมหอม กศน.อ าเภอบานนา จงหวดนครนายก นายชยวชต สารญ กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย

144

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการบรรณาธการตนฉบบชดวชา รายวชาเลอกบงคบ และสมดบนทกกจกรรมการเรยนร รายวชาลกเสอ กศน. ทง 3 ระดบการศกษา

ครงท 2 วนท 26 – 30 มนาคม 2561 ณ โรงแรมชลพฤกษ รสอรท จงหวดนครนายก

นางรงอรณ ไสยโสภณ ผอ านวยการกลมพฒนาการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย นางสาววราภรณ ศรวรรณ ขาราชการบ านาญ นางสาวเนาวเรศ นอยพานช ขาราชการบ านาญ นายเจรญศกด ดแสน ผอ านวยการศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาล าปาง นายบนเทง จนทรนเวศน โรงเรยนบางมดวทยา “สสกหวาดอปถมภ” นายขวญชย เนยมหอม กศน.อ าเภอบานนา จงหวดนครนายก นายชยวชต สารญ กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศย

145

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการบรรณาธการตนฉบบชดวชา รายวชาเลอกบงคบ และสมดบนทกกจกรรมการเรยนร รายวชาลกเสอ กศน. ทง 3 ระดบการศกษา

ครงท 3 วนท 7 – 9 พฤษภาคม 2561 ณ โรงแรมนนทบร พาเลซ นนทบร

นางรงอรณ ไสยโสภณ ผอ านวยการกลมพฒนาการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย นางสาววราภรณ ศรวรรณ ขาราชการบ านาญ นางสาวเนาวเรศ นอยพานช ขาราชการบ านาญ นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ ขาราชการบ านาญ

146

คณะผจดท า

ทปรกษา นายกฤตชย อรณรตน เลขาธการ กศน. นางสาววเลขา ลสวรรณ รองเลขาธการ กศน. นางสาววราภรณ ศรวรรณ ขาราชการบ านาญ นางรงอรณ ไสยโสภณ ผอ านวยการกลมพฒนาการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย คณะท างาน นายศภโชค ศรรตนศลป หวหนากลมงานพฒนาสอการเรยนร กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย นางสาวทพวรรณ วงคเรอน กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย นางสาวชมพนท สงขพชย กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ผพมพตนฉบบ นางสาวทพวรรณ วงคเรอน กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยนางสาววยะดา ทองด กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย นางสาวนภาพร อมรเดชาวฒน กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยนางวรรณ ศรศรวรรณกล กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย นางสาวชมพนท สงขพชย กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย นางสาวขวญฤด ลวรรโณ กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ผออกแบบปก นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

147