หนวยท 10

การประเมนพฒนาการและสขภาพเดก

อาจารย แพทยหญงนพรรณพร วรมงคล ชอ อาจารย แพทยหญงนพรรณพร วรมงคล

วฒ วท.บ., พ.บ., ส.ม. (สาธารณสขศาสตร) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ว.ว. (กมารเวชกรรม), อ.ว. (เวชศาสตรครอบครว)

ต าแหนง ขาราชการบ านาญ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

หนวยทเขยน หนวยท 10

แผนการสอนประจ าหนวย

ชดวชา พฒนาการวยเดก

หนวยท 10 การประเมนพฒนาการและสขภาพเดก

ตอนท 10.1 แนวคดเกยวกบการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก 10.2 วธการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก 10.3 การดแลจดการสขภาพและพฒนาการเดกภายหลงการประเมน

แนวคด 1. การประเมนสขภาพและพฒนาการเดกหมายถง กระบวนการเกบขอมลสขภาพ และพฒนาการ การสงเกต

การสอบถาม โดยใชเครองมอประเมนแบบตาง ๆ รวมทงน าขอมลทงหมดมาตดสนความกาวหนาดานสขภาพและพฒนาการเดก เพอวางแผนแกไขปญหา รวมทงการสงเสรมสขภาพใหเตมตามศกยภาพเหมาะสมกบวยตอไป

2. วธการประเมนดานสขภาพและพฒนาการเดก ประกอบดวย การสงเกตและสอบถามลกษณะรางกายทวไป การเจรญเตบโต โรคประจ าตว พฤตกรรมบรโภคอาหาร รวมทงพฒนาการ การเคลอนไหว ดานภาษา ดานสงคม และดานการปรบตว

3. ผลทไดจากการประเมนดานสขภาพและพฒนาการเดกน าไปสแผนการดแลทมประสทธภาพทงในดานการเขาถงปญหาและแกไขสงทบกพรองใหเปนไปตามความสามารถตามวย และสงเสรมเพมเตมในกลมทมความสามารถสมวยหรอมความสามารถเกนวย

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 10 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายแนวคดเกยวกบการประเมนพฒนาการและสขภาพเดกได 2. อธบายวธการการประเมนพฒนาการและสขภาพเดกได 3. อธบายการดแลจดการสขภาพและพฒนาการภายหลงการประเมนได

กจกรรมระหวางเรยน 1. ท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 10 2. ศกษาเอกสารการสอนตอนท 10.1-10.3 3. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอนแตละตอน 4. ฟงซดเสยงประจ าชดวชา (ถาม) 5. ฟงรายการวทยกระจายเสยง (ถาม) 6. ชมรายการวทยโทรทศน (ถาม) 7. เขารบการสอนเสรม (ถาม) 8. ท าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 10

สอการสอน 1. เอกสารการสอน 2. แบบฝกปฏบต 3. ซดเสยงประจ าชดวชา (ถาม) 4. รายการสอนทางวทยกระจายเสยง (ถาม) 5. รายการสอนทางวทยโทรทศน (ถาม) 6. การสอนเสรม (ถาม)

การประเมนผล 1. ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน 2. ประเมนผลกจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง 3. ประเมนผลจากการสอบไลประจ าภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน หนวยท 10 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

ตอนท 10.1 แนวคดเกยวกบการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 10.1 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง 10.1.1 ความหมายและความส าคญของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก 10.1.2 ประเภทของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก 10.1.3 ประโยชนของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก

แนวคด 1. การประเมนสขภาพและพฒนาการเดกจะบงบอกสถานะทางสขภาพและพฒนาการของเดก ถา

รางกายมการเจรญเตบโต และพฒนาการทเหมาะสมกบวย กจะท าใหสามารถพฒนาจากวยหนงไปสอกวยหนงไดอยางเหมาะสม

2. ประเภทของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก ประกอบดวยการประเมนสขภาพทงสขภาพกายและสขภาพจต และการประเมนพฒนาการเดกครอบคลมถงการประเมนความสามารถของเดก ดานการเคลอนไหวของรางกาย ดานภาษา ดานสงคม และดานการปรบตว

3. การประเมนสขภาพและพฒนาการเดกท าใหทราบวาสขภาพและพฒนาการของเดกคนนนมการเจรญเตบโตสมวยหรอไม ในกรณทไมสมวย เราจะทราบไดวามความผดปกตในดานใด เพอวางแผนการแกไขปญหา หรอตองการการดแลรกษาตอไป

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 10.1 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายและความส าคญของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดกได 2. อธบายประเภทของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดกได 3. อธบายประโยชนของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดกได

เรองท 10.1.1 ความหมายและความส าคญของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก การประเมนสขภาพและพฒนาการเดกถอเปนหนาทและความรบผดชอบของผทเกยวของกบเดกในดานการเลยงด การบรการดานสขภาพ การจดการศกษาใหกบเดก เชน พอแม ผปกครอง แพทย พยาบาล พเลยงเดก คร ผบรหารสถานศกษา ฯลฯ ซงบคคลเหลานตองมความรและเขาใจพนฐานเกยวกบการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก

1. ความหมายของการประเมน ค าวา “การประเมน” ในทน ตรงกบค าในภาษาองกฤษวา assessment ซงค านในภาษาไทย มผใชเรยก

แตกตางกนไป เชน การวดและประเมน การวดประเมน หรอการประเมน ในทน จะใชวาเปน การประเมน ในการพจารณาสขภาพ พฒนาการ และความสามารถดานการเรยนรของเดก โดยการประเมนตามแบบสงเกต การวดน าหนก สวนสง เสนรอบศรษะ แบบทดสอบความสามารถตามวย ดานการเคลอนไหว ดานภาษา ดานสงคม ดานการปรบตว อยางไรกตาม ไดมผใหความหมายของการประเมน assessmentไวหลากหลายดงน

แมคอาฟและคณะ (McAfee, et al., 2004: 3) ใหความหมาย assessment หมายถง กระบวนการพนฐานของการรวบรวมขอมลเกยวกบเดกจากหลากหลายแหลงอยางตอเนอง และจดการแปลความหมายของขอมลทไดเพมเปนการคนหาเดกแตละคน หรอเดกทงกลมในชน ของพฒนาการและการเรยนรตามเปาหมาย ขอมลทไดเกยวกบเดกจะชวยใหครวางแผนหลกสตรทเหมาะสม และเตรยมยทธศาสตรการสอนทมประสทธภาพ เพอชวยใหเดกพฒนาและเกดการเรยนร

เมนเดลสนและแอทลาส (Mendelson & Atlas, 1973 อางถงใน McAfee& Leong , 2004: 14 ) กลาววา assessment ในความหมายกวาง ๆ หมายถง กระบวนการวดและการประเมนเดกปฐมวย บางครงอาจถกใชในความหมายของการวดพฤตกรรมการแสดงออกของเดก หรอเพอหลกเลยงค าอธบายทเปนทางลบของแบบทดสอบ

หรอการทดสอบ สวนในความหมายแคบ หมายถง การทดสอบหรอการวดดวยเครองมอแบบตาง ๆ รวมทงการสงเกต การสมภาษณ และการรายงานโดยบนทกขอมลทไดมาจากแหลงตาง ๆ และน าขอมลทไดมาใชในการวางแผนจดประสบการณ

เชนและแมคนาม (Chen and McNamee, 2007 อางถงใน Burke, 2009: 5) ใหความหมาย assessment คอ การประเมนส าหรบครในชนเรยน หมายถง กระบวนการฟง การสงเกต และการรวบรวมขอมลเพอประเมนพฒนาการและการเรยนรของเดกในบรบทของหองเรยน

สมาค มการศ กษ าป ฐม ว ย แ ห งช าต (The National Asssociation for the Education of Young

Children: NAEYC) และสมาคมการศกษาส าหรบผเชยวชาญการศกษาปฐมวย ฝายรฐ ประเทศสหรฐอเมรกา (The

National Association of Early Childhood Specialists in State Departments of Education: NAECS/SDE) ไดใหความหมาย assessment วาหมายถง วธด าเนนการอยางเปนระบบ เพอใหไดมาซงขอมล จากการสงเกต การสมภาษณ แฟมสะสมงาน การทดสอบ และแหลงอน ๆ ทสามารถใชตดสนคณลกษณะเดก (Koralek, 2010 :2)

กลาวโดยสรป การประเมน หมายถง กระบวนเกบขอมลพฒนาการและการเรยนรของเดกอยางหลากหลายวธการ ผานการสงเกต การสอบถาม การวด การทดสอบในรปแบบตาง ๆ และน าขอมลทงหมดทไดมาพจารณาความกาวหนาของเดกเปนรายบคคล หรอรายกลม

2. ความหมายของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก 2.1 ความหมายของการประเมนสขภาพ พระราชบญญตสขภาพแหงชาต 2550 ใหความหมายค าวา “สขภาพ” วา ภาวะของมนษยทสมบรณทงทางกาย ทางจต ทางปญญา และทางสงคม เชอมโยงกนเปนองครวมอยางสมดล

องคการอนามยโลก (World Health Organization, 1948, 2006) ใหความหมายค าวา “สขภาพ”หมายถง ภาวะแหงความสมบรณของรางกายและจตใจ รวมถงการด ารงชวตในสงคมไดอยางปกตสข และมไดหมายความเฉพาะเพยงแตความปราศจากโรคหรอความพการทพพลภาพเทานน

สรปไดวา “สขภาพ” มความหมายทกวาง ไมไดหมายถงเรองของความเจบปวย และโรคภยไขเจบเทานน แตรวมถงการไดรบผลกระทบจากสงแวดลอมทบคคลสมผสดวย เชน การมทอยถกสขลกษณะ สะดวกสบาย การมอากาศบรสทธ การมความสมพนธทดกบผอน และยงรวมถงจตใจซงมอทธพลตอสขภาพทท าใหมการด ารงชวตในสงคมไดอยางปกตสข

ประเวศ วะส (2543) ใหความหมาย สขภาวะ คอ สขภาพทสมบรณทางกาย ทางจต ทางสงคมและทางจตวญญาณ

สขภาวะทสมบรณทางกาย ยอมหมายถงรางกายทสมบรณแขงแรง คลองแคลว มก าลง ไมเปนโรค ไมพการ มเศรษฐกจหรอปจจยทจ าเปนเพยงพอไมมอปทวนตราย มสงแวดลอมทสงเสรมสขภาพ

สขภาวะทสมบรณทางจต หมายถง จตใจทมความสข รนเรง คลองแคลว ไมตดขด มความเมตตา สมผสความงามของสรรพสงมสต มสมาธ มปญญา รวมถงการลดความเหนแกตวลงไปดวย เพราะตราบใดทยงมความเหนแกตว กจะมสขภาวะทสมบรณทางจตไมได

สขภาวะทสมบรณทางสงคม หมายถงมการอยรวมกนดวยด มครอบครวอบอน ชมชนเขมแขง สงคมมความยตธรรม มความเสมอภาค มภราดรภาพ มสนตภาพ มความเปนประชาสงคม มระบบบรการทด และระบบบรการเปนกจการสงคม

สขภาวะทสมบรณทางจตวญญาณ หมายถง สขภาวะทเกดขนเมอท าความด หรอจตสมผสกบสงทมคณคาอน

สงสงหรอสงสงสด เชน การเสยสละ การมความเมตตา กรณา การเขาถงพระรตนตรย หรอการเขาถงพระผเปนเจา เปนตน ความสขทางจตวญญาณเปนความสขทไมระคนอยกบความเหนแกตว แตเปนสขภาวะทเกดขนเมอมนษยหลดพนจากความมตวตน (self transcending) จงมอสรภาพ มความผอนคลายอยางยง เบาสบาย มความปตแผซานทวไป

มความสขอนประณตและล าลก หรอความสขอนเปน ทพย สบายอยางยง สขภาพดอยางยง มผลดตอสขภาพทางกาย ทางจต และทางสงคม

สขภาวะทางจตวญญาณเปนยอดทจะสงผลกระทบอยางแรงตอสขภาพอกสามมต ถาขาดสขภาวะทางจตวญญาณ มนษยจะไมพบความสขทแทจรงและขาดความสมบรณในตวเองเมอขาดความสมบรณในตวเองกจะรสกขาดหรอพรองอยเรอยไป ตองไปหาอะไรเตม เชน ยาเสพตด ความฟมเฟอย หรอความรนแรง การตดยาเสพตดการตดความฟมเฟอยและความรนแรง เกดจากโรคพรอง เพราะมนษยขาดความสมบรณในตวเอง เนองจากการพฒนาในชวงทผานมาตดอยทระดบต าเทานน คอ ระดบทางวตถ ตราบใดทยงไมยกระดบการพฒนาไปถงพฒนาการทางจตวญญาณแลว จะไมสามารถแกปญหาการขาดสขภาวะได

การประเมนสขภาพเดก หมายถงการประเมนในสองมต ไดแก มตทางกาย และมตทางจตใจหรอ เปนการประเมนสขภาพทางกาย และสขภาพทางจตของเดก การประเมนดานสขภาพ ไดแก 1. น าหนกและสวนสง 2. เสนรอบศรษะ 3. ลกษณะทางรางกายทวไปและโรคประจ าตว 4. อาหารทรบประทาน และ 5. พฤตกรรมดานการบรโภคอาหาร

2.2 ความหมายของการประเมนพฒนาการเดก การประเมนพฒนาการเดก หมายถง การประเมนกระบวนการเปลยนแปลงดานวฒภาวะ (maturity) ของอวยวะระบบตาง ๆ และตวบคคล ท าเพอเปนการเพมความสามารถของบคคลใหท าหนาทตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพสงขน ท าสงทยากและซบซอนยงขนได ตลอดจนการประเมนการเพมทกษะใหมและความสามารถในการปรบตวในภาวะใหมของบคคลนน พฒนาการของเดกจะปรากฏของความสามารถในการใชอวยวะตาง ๆ ของรางกาย ทงกลามเนอมดใหญ กลามเนอมดเลก ดานการเคลอนไหว-ทาท ดานภาษา ดานสงคม ดานการปรบตว พฒนาการเดก (ดานการเคลอนไหว-ทาท ดานภาษา ดานสงคม ดานการปรบตว) ท าโดย การสงเกต การสมภาษณ การบนทกพฤตกรรมและการใชเครองมอเฉพาะ

3. ความส าคญของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก การประเมนสขภาพและพฒนาการมความส าคญ เพราะเปนสงทบงบอกเกยวกบความสามารถของเดกนน ถา

เดกมความสามารถทเหมาะสมกบวย กจะท าใหเดกสามารถพฒนาจากวยหนงไปสอกวยหนงไดอยางเหมาะสม มการเจรญเตบโตทดและมพฒนาการสมวย จะเปนรากฐานส าคญของการมสขภาพด ตลอดชวต

แมคเมอเรนและคณะ (McMurrain, Kaufman, & Larcia, 1979) ไดกลาวถงความส าคญของการประเมนพฒนาการเปนสวนส าคญในกระบวนการสอน โดยการจดโปรแกรมการสอนใหนกเรยนเปนรายบคคล เพราะท าใหทราบวาทกษะและพฤตกรรมใดทบงบอกถงระดบพฒนาการใด และควรจดประสบการณการสอนอยางใดใหเหมาะสมเพอเดกจะไดพฒนาเพมยงขนไปวาเดกมการพฒนา และเนองจากเดกเลก ๆ ไมสามารถทจะเขยนหรอบรรยายได แบบทดสอบทใหเดกเขยนตอบจงไมเหมาะสม วธการประเมนทดทสดคอ การสงเกตพฤตกรรมทแสดงออกของเดกในโอกาสและวาระตาง ๆ

กลาวถงคณและโทษการประเมนวา การประเมนจะมประโยน ถาท าใหเดกเหนวาตนเองจะปรบปรงพฒนาทกษะความสามารถของตนในดานใดอยางไร และควรชวยใหครสามารถคนหาพฤตกรรมทเปนปญหาและหาวธสอนทจะชวยแกไขปญหานน ๆ สวนโทษทเกดจากการน าการประเมนไปใชอยางไมเหมาะสม จะไดแก การตตราเดกวาคนน

ออน คนนเกง ซงท าใหเกดความรสกทไมดตอตนเองของเดกและท าใหครมอคตตอเดก นอกจากนการประเมนทใชเครองมอทดสอบอยางเดยวมาสรปกจะไมชวยในการพฒนาเดก ควรใชแบบทดสอบหรอวธการประเมนหลาย ๆ อยาง เพอใหไดขอมลเกยวกบตวเดกทกดาน

สมาคมการศกษาเพอเยาวชน National Association for the Education of Young Children: NAEYC, 1988) ย าวาการทดสอบเดกโดยการประเมนนน จะตองเปนไปเพอการปรบปรงบรการการศกษาทจะใหแกเดก และเพอใหทราบวา บรการหรอประสบการณการศกษาทใหเดกนนมประสทธภาพเพยงไร

จากค าจ ากดความทกลาวมา อาจจะสรปไดวา การประเมนสขภาพและพฒนาการจะมความส าคญตอพอแม ผปกครอง แพทย พยาบาล พเลยงเดก คร ผบรหารสถานศกษา ดงน

3.1 ใชเปนเครองมอบงบอกถงสถานะสขภาพและระดบพฒนาการ เพอใหทราบถงระดบสขภาพและพฒนาการเปนไปตามเกณฑหรอไม

3.2 ใชเปนแนวทางจดโปรแกรมสงเสรมสขภาพและพฒนาการเดก 3.3 ใชเปนแนวทางการชวยเหลอหรอแกไขปญหาสขภาพและพฒนาการเดก 3.4 ใชเปนแนวทางการปรบปรงการจดการศกษาหรอหรอการจดประสบการณการศกษาใหแกเดกตอไป

กจกรรม 10.1.1 การประเมนสขภาพและพฒนาการจะมความส าคญตอพอแม ผปกครอง แพทย พยาบาล พเลยงเดก คร ผบรหารสถานศกษาอยางไร แนวตอบกจกรรม 10.1.1 การประเมนสขภาพและพฒนาการจะมความส าคญ ดงน 1. ใชเปนเครองมอบงบอกถงสถานะสขภาพและระดบพฒนาการ เพอใหทราบถงระดบสขภาพและพฒนาการวาเปนไปตามเกณฑหรอไม 2. ใชเปนแนวทางจดโปรแกรมสงเสรมสขภาพและพฒนาการเดก 3. ใชเปนแนวทางการชวยเหลอหรอแกไขปญหาสขภาพและพฒนาการเดก 4. ใชเปนแนวทางการปรบปรงการจดการศกษาหรอการจดประสบการณการศกษาใหแกเดกตอไป

เรองท 10.1.2 ประเภทของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก

การประเมนสขภาพและพฒนาการเดก คอ กระบวนการเกบขอมลสขภาพและพฒนาการเดก รวมทงการ

เรยนรของเดกในแตละชวงวยเพอน าผลทไดมาวางแผนการดแลรกษา รวมทงการสงเสรมสขภาพใหมศกยภาพไดเตมสงสดในแตละชวงวย การประเมนประกอบดวยกจกรรมใหญ ๆ 2 ประเภท ไดแก 1. การประเมนสขภาพเดก ดานรางกายและจตใจ 2. การประเมนพฒนาการเดกดานการเคลอนไหว ดานภาษา ดานสงคม ดานการปรบตว

1. การประเมนสขภาพเดก การดแลสขภาพมความส าคญอยางมากโดยเฉพาะในเดกแรกเกดถงชวงอาย 5 ป เปนชวงระยะเวลาทเดก

เจรญเตบโตอยางรวดเรวมากและเปนชวงเวลาส าคญทสดของการสรางรากฐานชวตและจตใจของมนษย นอกจากรางกายจะเจรญเตบโตอยางเรวแลวสมองของเดกกเจรญเตบโตสงสดในชวงวยนดวย ในปจจบนความรจากการศกษาและความตนตวในวทยาการสมยใหมใหความส าคญตอการสงเสรมพฒนาการเดกมากขน ซงนอกจากปจจยทมผลตอพฒนาการเดก เชนพนธกรรมทไดรบจากพอแมแลว สงแวดลอมกบการเลยงดเปนปจจยทส าคญทสมพนธตอพฒนาการของเดก โดยผปกครองสามารถสรางเสรมกจกรรมเดกผานการเลนในชวตประจ าวนของเดก รวมถงใหการตดตามพฒนาการของเดกใหเหมาะสมตามวยเปนสงทผปกครองจะละเลยไมไดสงตาง ๆ เหลานจะสงผลใหเดกเตบโตขนอยางมความสขและมคณภาพตอไป โดยผปกครองควรพาเดกไปรบบรการตรวจสขภาพ และรบวคซนอยางตอเนอง เพอตดตามดการเจรญเตบโตและพฒนาการของเดกเปนไปตามวย

การประเมนสขภาพทางรางกาย มความส าคญเพราะเปนสงทบงบอกเกยวกบสขภาพของรางกายของเดกนน ถารางกายมการเจรญเตบโตทเหมาะสมกบวย กจะท าใหเดกนนสามารถพฒนาจากวยหนงไปสอกวยหนงไดอยางเหมาะสม การเจรญเตบโตทด เปนรากฐานส าคญของการมสขภาพดตลอดชวตโดยเฉพาะในชวงทมการเจรญเตบโตตงแตในครรภมารดาจนถงเดกอาย 5 ป เนองจากการเจรญเตบโตมทงดานสมองและรางกาย การเจรญเตบโตของเดก จงถอเปนตวชวดทส าคญตอสขภาพโดยรวม

1.1 การเจรญเตบโต(Growth) การประเมนสขภาพทางรางกายดไดจากการเจรญเตบโตของเดก จากน าหนกและสวนสง เปรยบเทยบกบอาย สวนสงจะแสดงถงการเจรญเตบโตไดดกวาน าหนก เนองจากการเจรญเตบโตดานสวนสงเปนผลจากความสมดลของการไดรบสารอาหารปรมาณมาก (Macronutrient) คอ คารโบไฮเดรท ไขมน และโปรตน ในขณะเดยวกนยงเกยวของกบสารอาหารปรมาณนอย (Micronutrient) คอ วตามนและแรธาตบางชนด เชน แคลเซยม สงกะส ไอโอดน ธาตเหลก วตามนเอ วตามนซ ดวย

ทารกแรกเกดจะมน าหนกตวประมาณ 3,000 กรม น าหนกตวจะเพมขนอยางรวดเรวในชวงปแรก โดยมน าหนกตวเปน 2 เทาของน าหนกแรกเกดเมออาย 5 เดอน และประมาณ 3 เทาของแรกเกดเมออาย 1 ป หลงจากนน น าหนกตวจะเพมเพยงปละ 2-3 กโลกรม ส าหรบความยาวของเดกแรกเกด โดยเฉลยประมาณ 50 เซนตเมตร และเมอมอาย 1 ป เพมเปน 1.5 เทาของสวนสงแรกเกดหรอประมาณ 75 เซนตเมตร เมอมอาย 4 ป เพมเปน 2 เทาของแรกเกดหรอประมาณ 100 เซนตเมตร

1.2 เสนรอบศรษะ มความส าคญในการตดตามการเจรญเตบโตของสมอง เดกแรกเกดจะมเสนรอบศรษะ 33-35 เซนตเมตร ส าหรบเดกทมเสนรอบศรษะเลกกวาปกต เมอเปรยบเทยบกบคามาตรฐานเสนรอบศรษะของเดกวยเดยวกนอาจแสดงถงความผดปกตของสมอง เชน สมองเลกกวาปกต หรอ กะโหลกศรษะเชอมเรวกวาปกต ซงหากตรวจพบไดเรวและสงตอเดกไปดแลรกษาทนทวงท อาจชวยแกไขความพการทจะเกดขนได ในท านองเดยวกนถาเสนรอบศรษะวดไดมากกวาปกต เมอเทยบกบเดกวยเดยวกน แสดงถงเดกมหวโตผดปกต อาจเกดจากมน าในสมองมากกวาปกต โรคนหากตรวจและไดรบการดแลรกษาทนทวงท กจะชวยแกไขใหเปนปกตไดเชนกน

1.3 สขภาพปากและฟน การดแลฟนเดกควรเรมตงแตแรกเรม ไมจ าเปนตองรอจนกระทงฟนน านมซแรกขน ฟนน านมซแรกจะขนเมออายประมาณ 6 เดอน ผปกครองมหนาทในการเอาใจใสดแลสขภาพปากและฟน ทงในดานการรกษาความสะอาดและการสอนใหเดกเลอกรบประทานอาหารทไมกอใหเกดสาเหตของฟนผไดงาย ดงนนควรพาเดกไปพบทนตแพทยครงแรกเมอฟนซแรกเรมขน ผปกครองจะไดรบค าแนะน าการดแลสขภาพชองปากของเดกตงแตแรกเรม ทงทางดานการท าความสะอาดชองปากหลงรบประทานอาหารหรอนม การพบทนตแพทยอยางสม าเสมอ เพอใหเดกมสขภาพชองปากทดมรอยยมสดใส

1.4 ลกษณะทางรางกายทวไปและโรคประจ าตว เปนการประเมนลกษณะทางกาย เชน ห ตา คอ ปาก จมก ผวหนง ซงอาจพบความผดปกตได เชน ตาแดง หน าหนวก ผวหนงเปนตมหนอง เปนตน

1.5 การไดรบวคซน วคซนจะชวยสรางภมคมกนใหมสขภาพทดและไมมการตดเชอโรคไดงาย พอแม ผปกครองควรพาบตรไปรบวคซนตามก าหนด เพอประโยชนในเสรมสรางภมตานทานโรคใหกบเดก วคซนบางชนดจ าเปนตองใหจนครบชดจงจะมผลตอการสรางภมคมกนโรคเชน วคซนคอตบ ไอกรน บาดทะยก ตองฉดครบ 3 เขม ตามแนวทางทก าหนด เพอใหเกดภมคมกนในรางกายทดกวา ผปกครองควรใหความส าคญและควรพาเดกไปตามนดทกครง ถาหากไมสามารถไปตามนดได ควรพาเดกไปรบวคซนในภายหลงจนครบ

1.6 การประเมนดานสขภาพจตเดก ครอบคลมการสงเกตภาวะอารมณ (Temperament) และทาทางการแสดงออก ผานสหนา แววตา ทาทาง อารมณตาง ๆ ของเดก ซงจะเปนผลตอพฤตกรรมของเดกในระยะตาง ๆ ตอมาได

2. การประเมนพฒนาการเดก การประเมนพฒนาการของเดก จะแบงออกเปน 4 ดาน ไดแก พฒนาการดานการเคลอนไหว ดานภาษา ดาน

สงคม ดานการปรบตว โดยมรายละเอยดดงน

2.1 พฒนาการดานการเคลอนไหวรางกาย เปนการประเมนจากการใชกลามเนอมดเลก กลามเนอมดใหญ เดกจะมความสามารถเพมมากขนจากแรกเกดในทานอน นง เดนไดเมออายเพมมากขนบงคบกลามเนอไดดขน จะเหนไดจากการทเดกสามารถปนปายเตะบอล รบลกบอล วงเลนในสนาม หรอข จกรยานสามลอได

2.2 พฒนาการดานภาษา เปนสวนหนงของพฒนาการทางสตปญญาของเดก โดยประเมนจากการคดและการสอภาษา ซงเปนสวนของการคดและการใชสมอง เชน เดกอาย 5-6 สปดาหจะเรมท าเสยงได อาย 6 เดอน เดกจะหวเราะและสงเสยงถามคนเลนดวย อาย 1 ป เรมเขาใจความหมายของค าและออกเสยงค าทมความหมายได 2 ปครงเรมตงค าถามและเขาใจเรองทผอนพด 5-6 ปพดจาสนทนาไดด อยากรความหมายของค าทเปนนามธรรม เชน ถก-ผด ด-ไมด ชอบฟงนทานเรองเลาจากหนงสอและบทกลอน ไมซกถามมากเหมอนเมออาย 4-5 ป (ศรยา–ปภสร นยมธรรม, 2518; Minett, 1989; Wandee Varavithya, 1985)

2.3 พฒนาการดานสงคม เปนการประเมนทกษะและความสามารถในการอยร วมกบผ อนในสงคม พฒนาการทางสงคมของเดกจะมกระบวนการขนตอนตามล าดบอาย ไมวาจะอยในวฒนธรรมหรอสงคมทแตกตางกนกจะมพฒนาการทางสงคมเปนขนตอนเหมอนกน ทแตกตางกนคอเนอหาของทกษะสงคมนน ๆ เชน การกนอย การแตงตว ศาสนา เดกสามารถชวยเหลอตนเองไดดขน อาบน า แตงตว ใสรองเทาเอง บอกเวลาจะถายได ถอดกางเกง เขาหองน าเอง และท าความสะอาดหลงขบถายได เดกเรยนรทจะปฏบตตว เพอใหสงคมยอมรบ ท าตวใหเขากลมได รจกให รบ รจกผอนปรน รจกแบงปน เดกเรยนรจากค าสอน ค าอธบายและการกระท าของพอแม เดกรสกละอายใจเมอท าผด เดกเรมรจกเหนใจผอน เมอเหนแมเสยใจเดกอาจเอาตกตามาปลอบ เปนตน ขนตอนการพฒนาการทางสงคมตามอายคอ ขนท 1 เดกเรมมปฏสมพนธกบผอน ขนท 2 เดกเรยนรวาตนเองเปนสมาชกในสงคม ขนท 3 เดกเรยนรทจะรวมมอกบผอน

2.4 พฒนาการดานการปรบตว เปนการประเมนความสามารถและทกษะในการเคลอนไหวอยางประณตเมอปฏบตใหเกดความหมายทเปนประโยชน หรอการตดสนใจทจะแกปญหา โดยอาศยการท างานรวมกนของอวยวะตาง ๆ เชน การประสานการท างานระหวางมอกบตา (Broman, 1982; Minett, 1989; WandeeVaravithya, 1985)

กจกรรม 10.1.2 การประเมนสขภาพเดกประกอบดวยกจกรรมอะไรบาง แนวตอบกจกรรม 10.1.2 การประเมนสขภาพเดก ประกอบดวย การประเมนดานรางกาย ไดแก การเจรญเตบโต เสนรอบ-ศรษะ สขภาพปากและฟน ลกษณะทางรางกายทวไปและโรคประจ าตว การไดรบวคซน และการประเมนดานสขภาพจต

เรองท 10.1.3 ประโยชนของการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก

การประเมนสขภาพและพฒนาการเดกนนเปนเรองทส าคญมากทงนเนองจากวาพอแมผปกครองจะ ไดร

ลวงหนาหากเดกมปญหาดานสขภาพและพฒนาการและพอแมผปกครองจะไดเตรยมการใหความชวยเหลอ การแกไขปญหา และสนบสนนเดกใหมพฒนาการตามวย หากพอแมผปกครองปลอยไวไมสนใจการวดและการประเมนพฒนาการเดกกอาจท าใหเดกมปญหาดานพฒนาการและพอแมผปกครองอาจไมสามารถแกไขไดทนทวงท

ผลจากการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก กคอ การน าขอมลเกยวกบสขภาพและพฒนาการมาสรปเพอตดสนใจจดการดแลรกษา จดประสบการณใหสอดคลองกบพฒนาการของเดกแตละดานเปนรายบคคล และใชเปนแนวทางในการพฒนาศกยภาพของเดกแตละคนใหถงขนสงสดและใชรายงานผปกครอง

1. ประโยชนตอพอแม พอแมผปกครองสามารถชวยในการประเมนสขภาพและพฒนาการของเดกได ซงจะเปนประโยชนตอตวพอ

แมเอง กลาวคอ 1.1 เพอใหทราบขอมลการเปลยนแปลงของบตรในแตละชวงเวลา พอแมผปกครองควรเกบรวบรวมประวตสขภาพและพฒนาการของเดกโดยขอมลทควรรวบรวมไวกคอขอมลของเดกระยะกอนคลอดและหลงคลอดควรมการเขยนชวงเวลาก ากบการเปลยนแปลงทเดกกาวไปสจดส าคญของการเปลยนแปลง และควรจดท าแฟมประวตสขภาพของเดกทงในอดตและปจจบนพอแมผปกครองควรท าการวดและการประเมนอยางเปนระบบ เชน การชงน าหนก วดสวนสง

1.2 มการวางแผนวาจะวดและประเมนเมอไหร ทไหน เปนการเปรยบเทยบคาทประเมนไดกบคามาตรฐาน ท าใหทราบการเปลยนแปลงของลก ถาขอมลไมสมวย จะเปนสญญาณใหพอแมทราบวาเปนปญหาจะไดหาทางแกไขตอไป

1.3 การประเมนสขภาพและพฒนาการตองรวมไปถงการสงเกตพฤตกรรมและการกระท าของเดกโดยพอแมผปกครองควรวเคราะหลกษณะนสยของเดก สภาพสงคมวาสงผลตอพฒนาการเดกอยางไร ตลอดจนพจารณาปจจยอน ๆ เชน สภาพแวดลอม สถานะทางสงคม การมสภาพความเปนอยทปลอดภย เพอทจะมการดแลเดกประกอบกนไปทเหมาะสม

1.4 เพอใหมการวางแผนการจดการดแลเดกใหสอดคลองกบความตองการและพฒนาการของเดก เชน การจดอาหาร กจกรรมการใหวคซนใหเหมาะสมกบอาย

2. ประโยชนตอผเกยวของ ในสวนทเกยวชองกบคร ผดแลเดก เจาหนาทสาธารณสขนน การประเมนสขภาพและพฒนาการมประโยชน ดงน

2.1 คร ผดแลเดก เจาหนาทสาธารณสขไดทราบความกาวหนาของสขภาพและพฒนาการเดก จะท าใหมโอกาสประสานงานกบพอแมผปกครอง และพดคยเกยวกบประเดนทเกยวของกบการวดและการประเมนพฒนาการของเดกปฐมวยเสมอ 2.2 เพอเตรยมพรอมในการวางแผนการจดกจกรรมหรอประสบการณเพอเปนการสงเสรมพฒนาการการในกรณทเปนความกาวหนาของเดกปกต 2.3 คร ผดแลเดก เจาหนาทสาธารณสขควรมประวตพฒนาการของเดกและประวตครอ บครวเดกเชนเดยวกบผปกครอง เพอประเมนความเสยงตาง ๆ ทอาจเกดขนตามวยได เชนเดกดอ เดกซน เดกสมาธ -สน นอกจากนน คร ผดแลเดก เจาหนาทสาธารณสขควรสงเกตพฤตกรรมของเดกในเวลาทเดกมปฏสมพนธกบเดกคนอน ๆ ดวยหากมความจ าเปนครอาจมการวดและการประเมนเฉพาะเรองส าหรบเดกบางคน 2.4 ในสถานรบเลยงเดก หรอ ในโรงเรยน ครอาจใชรายงานการประเมนพฒนาการเดกเปนเอกสารประกอบแฟมขอมลของเดกแตละคน และจดสงไปยงพอแมผปกครองทกระยะ ซงถอเปนความรวมมออยางดยงในการสงเสรมใหเดกทกคนไดเตบโตอยางเตมศกยภาพ 2.5 เพอเปนการสงเกตความผดปกตของเดก หากมพฒนาการทลาชา เพอเปนการสงตอไปยงผเชยวชาญ แพทย เพอท าการตรวจหรอประเมนอยางละเอยดหรอรกษาตอไป

กจกรรม 10.1.3 การประเมนสขภาพและพฒนาการของเดก มประโยชนตอพอแมอยางไร แนวตอบกจกรรม 10.1.3 การประเมนสขภาพและพฒนาการของเดก จะมประโยชนตอเดก 1. ใหทราบขอมลการเปลยนแปลงของบตรเพอรวบรวมเปนประวต 2. เพอเปรยบเทยบขอมลทประเมนไดกบคามาตรฐาน เพอใหทราบการเจรญเตบโต หากลกมปญหาจะไดรกษา 3. เพอใหพอแมไดวเคราะหลกษณะนสยและสภาพแวดลอมทสงผลตอพฒนาการของเดก 4. เพอใหมการวางแผนจดการดแลเดกใหสอดคลองกบความตองการและพฒนาการของเดก

ตอนท 10.2 วธการประเมนสขภาพและพฒนาการเดก

โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 10.2 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง 10.2.1 วธการประเมนสขภาพและพฒนาการเดกโดยทวไป 10.2.2 วธการประเมนสขภาพและพฒนาการเดกตามชวงวย

แนวคด 1. การประเมนสขภาพและพฒนาการเดกโดยทวไป ไดแก การประเมนการเจรญเตบโตและภาวะ

โภชนาการ การประเมนสขภาพปากและฟน การประเมนลกษณะรางกายโดยทวไป การประเมนความสะอาดของรางกายและเสอผา การประเมนสายตาและการไดยน การทดสอบสมรรถภาพทางกาย และการประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารไดอยางเหมาะสม

2. การประเมนสขภาพและพฒนาการเดกตามชวงวย ประกอบดวย การประเมนพฒนาการเดก และการประเมนความฉลาดทางอารมณ

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 10.2 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายวธการประเมนสขภาพและพฒนาการเดกโดยทวไปได 2. อธบายวธการการประเมนพฒนาการและสขภาพเดกตามชวงวยได

เรองท 10.2.1 วธการประเมนสขภาพและพฒนาการเดกโดยทวไป

การประเมนสขภาพและพฒนาการเดกโดยทวไป ไดแก การประเมนการเจรญเตบโดและภาวะโภชนาการ การประเมนสขภาพปากและฟน การประเมนลกษณะรางกายโดยทวไป การประเมนความสะอาดของรางกายและเสอผา การประเมนสายตาและการไดยน การทดสอบสมรรถภาพทางกาย และการประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารโดยมแนวทางดงน

1. การประเมนการเจรญเตบโตและภาวะโภชนาการ การประเมนการเจรญเตบโดและภาวะโภชนาการอาศยการวดเปนหลกใหญ ไดแก การประเมนจากน าหนกตว ความยาวหรอสวนสง เสนรอบศรษะ จากนนน าตวเลขทไดมเทยบกบคามาตรฐานของเดกในอายเทากน เพศเดยวกน วธการประเมนท าได 4 แบบ ไดแก น าหนกตออาย สวนสงตออาย น าหนกตอสวนสง และเสนรอบศรษะ โดยมรายละเอยด ดงน

1.1 น าหนกตออาย (Weight for age) เปนการวดน าหนกตวเทยบกบน าหนกมาตรฐานในเดกอายเทากนและเพศเดยวกน เปนวธทงายและสะดวก มความผดพลาดนอย สมมตวาเดกชาย อาย 2 ป บรบรณ ชงน าหนกได 13 กโลกรม เปดตารางมาตรฐาน (ตารางมาตรฐาน) ของเดกชายทอาย 2 ปบรบรณ โดยใชของกระทรวงสาธารณสข จะเหนวาเดกมาตรฐานของเกณฑอาย 2 ป ไดเทากบเกณฑ ดงนนเดกคนนมน าหนกอยในเกณฑปกต (น าหนกตามเกณฑอาย) การใชตารางมาตรฐานในการประเมนการเจรญเตบโตของทารกและเดก โดยการเปรยบเทยบน าหนกเดกปกตในกลมเดยวกน เปนมาตรฐานของเดกไทย และแปลงมาเปนเสนกราฟตามกลมอาย เพอใชในการจดล าดบภาวะโภชนาการ ไมวาจะเปนการขาดสารอาหาร หรอ ภาวะโภชนาการเกนโดยแบงกลมเปน 5 ระดบ คอ

1) น าหนกนอยกวาเกณฑ หมายถง น าหนกทอยในเกณฑขาดอาหาร เปนน าหนกทแสดงวาไดรบอาหารไมเพยงพอ

2) น าหนกคอนขางนอย หมายถง น าหนกทอยในเกณฑเสยงตอการขาดอาหาร แมวาเปนน าหนกทอยในภาวะโภชนาการปกต แตเปนการเตอนใหระวง หากไมดแลน าหนกจะนอยกวาเกณฑอาย

3) น าหนกตามเกณฑอาย หมายถง น าหนกอยในเกณฑการเจรญเตบโตด เปนน าหนกทเหมาะสม ควรสงเสรมใหเดกมน าหนกอยในระดบน

4) น าหนกคอนขางมาก หมายถง น าหนกทอยในเกณฑเสยงตอน าหนกมากเกนเกณฑ แมวาเปนน าหนกทอยในภาวะโภชนาการปกต แตอาจมแนวโนมตอการมภาวะโภชนาการเกนหรอไมกได เพราะเดกอาจจะมสวนสงทคอนขางสงมากกวาเดกอายเดยวกน จงควรตรวจสอบโดยใชกราฟน าหนกเทยบกบสวนสง

5) น าหนกมากเกนเกณฑ เปนน าหนกทยงบอกไมไดวาเดกอวนหรอไม เดกอาจมน าหนกอยในเกณฑด เนองจากเปนเดกทมสวนสงทสงมาก จงท าใหมน าหนกมากกวาเดกทวไปทอายเดยวกน จงตองมการตรวจสอบภาวะโภชนาการเกนโดยใชกราฟน าหนกเทยบกบสวนสง

1.2 สวนสงตออาย (Height for age) เปนการประเมนภาวะโภชนาการ โดยอาศยสวนสงหรอความยาว (กรณเดกอาย ต ากวา 2 ป) เปรยบเทยบกบสวนสงมาตรฐานในเดกอายเทากนและเพศเดยวกน การใชกราฟแสดงสวนสงตามเกณฑอาย ใชดการเจรญเตบโตไดดทสด โดยการเปรยบเทยบกบคาตาง ๆ ทไดมาจากการวดความสงเดกปกตในกลมเดยวกน แปลงมาเปนมาตรฐานของเดกไทย แสดงออกมาเปนเสนกราฟตามกลมอายแบงการเจรญเตบโตเปน 5 ระดบ คอ 1) เตย หมายถง สวนสงนอยกวามาตรฐาน การเจรญเตบโตไมด แสดงถงการไดรบอาหารไมเพยงพอเปนเวลานาน ขาดอาหารเรอรง 2) คอนขางเตย หมายถง สวนสงทอย ในเกณฑเสยงตอการขาดอาหาร แมวาอยในระดบโภชนาการปกต แตเปนการเตอนใหระวง หากไมดแล สวนสงจะไมเพมขน จะเปนเดกเตยได 3) สวนสงตามเกณฑอาย หมายถง สวนสงทอยในเกณฑการเจรญเตบโตด เปนสวนสงทจะตองสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตอยในระดบน 4) คอนขางสง หมายถง สวนสงทอยในเกณฑการเจรญเตบโตดมาก เปนสวนสงทจะตองสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตอยในระดบน 5) สงกวาเกณฑอาย หมายถง สวนสงทอยในเกณฑการเจรญเตบโตดมาก ๆ เดกมการเจรญ เตบโตมากกวาเดกทวไปในอายเดยวกน เปนสวนสงทจะตองสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตอยในระดบน

1.3 น าหนกตอสวนสง (Weight for Height) คอการใชกราฟแสดงน าหนกตามเกณฑสวนสง เปนการดลกษณะของการเจรญเตบโตวา เดกมน าหนกเหมาะสมกบสวนสงหรอไม เพอบอกวาเดกมรปรางสมสวน อวน หรอผอม แบงภาวะการเจรญเตบโตเปน 6 ระดบ คอ 1) ผอม หมายถง น าหนกทอยในเกณฑขาดอาหาร เดกมน าหนกนอยกวาเดกทมสวนสงเทากน แสดงวา ไดรบอาหารไมเพยงพอ 2) คอนขางผอม หมายถง น าหนกทอยในเกณฑเสยงตอการขาดอาหาร แมวาอยในเกณฑทมภาวะโภชนาการปกต แตเปนการเตอนใหระวง หากไมดแล น าหนกจะไมเพมขนหรออยในระดบผอม 3) สมสวน หมายถง น าหนกอยในเกณฑการเจรญเตบโตด แสดงวา เดกมน าหนกทเหมาะสมกบสวนสง ตองสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตอยในระดบน แตอาจพบการแปลผลผดในกรณทเดกเตยและมน าหนกนอย ซงอาจแปลผลวาเดกมรปรางสมสวน เชนกน ในกรณเชนน ถอวาเดกมภาวะขาดอาหาร (เตย) แมวาเดกจะมรปรางสมสวนกตาม 4) ทวม หมายถง น าหนกทอยในเกณฑเสยงตอการมภาวะโภชนาการเกน แมวาอยในเกณฑภาวะโภชนาการปกต แตเปนการเตอนใหระวง หากไมดแล น าหนกจะเพมขนอยในเรมอวน 5) เรมอวน หมายถง น าหนกอยในภาวะอวนระดบ 1 มน าหนกมากกวาเดกทมสวนสงเทากน เดกมโอกาสทจะเปนผใหญอวนในอนาคต หากไมควบคมน าหนก

6) อวน หมายถง น าหนกอยในภาวะอวนระดบ 2 มน าหนกมากกวาเดกทมสวนสงเทากนอยางมาก เดกมโอกาสทจะเปนผใหญอวนมากยงขนในอนาคต หากไมควบคมน าหนก ภาพท 10.1 กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตของเพศชาย อาย 0-2 ป ภาพท 10.2 กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตของเพศหญง อาย 0-2 ป ภาพท 10.3 กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตของเพศชาย อาย 2-7 ป ภาพท 10.4 กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตของเพศหญง อาย 2-7 ป ภาพท 10.5 กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตของเพศชาย อาย 5-18 ป ภาพท 10.6 กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตของเพศหญง อาย 5-18 ป ทมา: กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2542). รเทาทนน าหนก-สวนสง แนวทางการประเมนผลกระทบตอสขภาพ จากโครงการพฒนาแหลงน า: ดานโภชนาการ. (ภาพท 10.1-10.8)

1.4 เสนรอบศรษะ (Head circumference) การวดเสนรอบวงของศรษะ มความส าคญในการบอกถงการเจรญเตบโตของสมอง ในเดกทมเสนรอบศรษะเลกกวาปกตเมอเปรยบเทยบกบวยอาจแสดงถงความผดปกตของสมอง เชน มสมองเลกกวาปกต หรอ กะโหลกศรษะเชอมเรวกวาปกต ซงถาหากวนจฉยไดเรวและสงตอ ไปพบแพทย เดกกอาจไดรบการรกษาทนทวงท อาจชวยแกไขความพการได ในท านองเดยวกน ถาวดเสนรอบศรษะไดมากกวาปกตเมอเปรยบเทยบกบวยเดยวกน แสดงถงเดกมหวโตผดปกต อาจเกดจากการมน าในสมองมากกวาปกต โรคนหากวนจฉยไดเรวและเดกไดรบการรกษาทนทวงทกจะชวยแกไขใหเปนปกตได ซงการวดเสนรอบศรษะควรวดรอบศรษะในระดบหนาผากเหนอหวควไปจนถงสวนทโหนกทสดของกระโหลกศรษะดานหลง occipito-frontal circumference (OFC) แลวน าไปเปรยบเทยบกบตารางหรอกราฟมาตรฐานสวนมากมกใชประเมนเดกทมอายนอยกวา 2 ป ไมนยมใชในเดกทมอายมากกวา 2 ป

2. การประเมนสขภาพปากและฟน ฟนน านมมการสรางตวฟนตงแตทารกยงอยในครรภมารดา และเรมทยอยขนมาในชองปากเมอเดกมอายประมาณ 6 เดอน จนถงอาย 2 ป 6 เดอน เดกจงมฟนน านมครบ 20 ซ ในชวงอาย 6 ปถง 12 ป ฟนน านมจะคอย ๆทยอยหลด และมฟนถาวรขนมาแทนท ฟนน านมมหนาทส าคญในการเคยวอาหาร ชวยกระตนการเจรญเตบโตของใบหนาและขากรรไกร สงเสรมการพดของเดก ชวยใหออกเสยงชดเจน ชวยเปนแนวใหฟนหนาขนตรงต าแหนง และเพมรอยยมสดใสทเพมขนบนใบหนา ปญหาทพบมากในฟนน านมคอโรคฟนผ เรมพบไดตงแตเดกอาย 9 เดอน และพบมากขนตามอาย การรกษาฟนผในเดกเลกท าไดยาก เนองจากเดกไมคอยใหความรวมมอ ดงนนการปองกนไมใหเกดฟนผสามารถท าได โดยพอแมและผปกครองมการเฝาระวงตงแตแรกเกดถง 2 ป โดยตรวจฟนเดกเดอนละครง และพาไปรบการตรวจฟน เมออาย 9-12 เดอน เมอไปรบวคซนถามความเสยงตอการเกดฟนผสงจะไดรบการนดตรวจซ าทก 6 เดอนตอไป

ภาพท 10.7 ล าดบการขนของฟนและพฒนาการของฟนแท

3. การประเมนลกษณะทางรางกายทวไป การประเมนลกษณะทางรางกายทวไปเปนการส ารวจโรคหรอความผดปกตของรางกาย ในหวขอเหลาน 3.1 เปนเหา หรอแผลหนงทศรษะ 3.2 ตาแดง ตากงยง ตาอกเสบ 3.3 ห หออ มน าหรอหนองไหล 3.4 น ามกไหล คดจมก 3.5 เปนแผลมมปาก เปนแผลในปากหรอลน 3.6 ฟนเปนจดด า ฟนผ ปวดฟน 3.7 เหงอก บวมแดง มหนอง เลอดออก 3.8 ไอ เจบคอ คอแดงหรอเปนหนอง ทอนซลโต 3.9 มกอนโตบรเวณคอ ตอมธยรอยดผดปกต 3.10 ดางขาว กลากเกลอน พพอง แผล ผนแดง หดทผวหนง 3.11 อาการอน ๆ เชน ความผดปกตของรปเทา ทาทางการทรงตว การเคลอนไหวทผดปกต ฯลฯ

4. การประเมนความสะอาดของรางกายและเสอผา การประเมนลกษณะภายนอกรางกาย ดานความสะอาดของรางกายรวมทงเคร องแตงกาย โดยตรวจสอบใน

ประเดนตาง ๆ ไดแก 4.1 ผมและศรษะ สะอาด คอตองไมมตวเหา ไขเหา รงแค หรอผมไมเหนยว สกปรก 4.2 ใบหและซอกห สะอาด คอ ไมมคราบสกปรก ไมมขไคล หรอไมมขหเหลวไหลเปรอะเปอน 4.3 ฟน สะอาด ไมมเศษอาหาร หรอขฟน 4.4 ใบหนาและผวหนงทวรางกาย สะอาด คอ ไมมคราบสกปรก ไมมขไคล 4.5 มอและเลบมอ สะอาด คอ เลบตดสน ไมมขเลบ ไมมคราบ สกปรกและขไคล 4.6 เทาและเลบเทา สะอาด คอ ตดเลบสน ไมมขเลบ ไมมคราบสกปรกและไมมขไคล 4.7 เสอผา สะอาด ไมมกลนเหมน 4.8 รองเทาและถงเทา สะอาด คอ ไมมกลนเหมน

5. การประเมนสายตาและการไดยน การประเมนสายตาและการไดยน ม 2 ลกษณะ ไดแก 5.1 การส ารวจภาวะสายตา ใหนกเรยนวดสายตาดวยตนเอง โดยใชแผนวดสายตาอกษร E (E chart) โดยใหนกเรยนยนหางจากแผนวดสายตา 6 เมตร วดสายตาทละขาง อานแถวลางสด ถา อานถกตงแต 4 ตวขนไปถอวาปกต ถาถกไมถง 4 ตวถอวา ผดปกต 5.2 การทดสอบการไดยน ท าในหองเงยบ ใชนวหวแมมอและนวชถกนเบา ๆ หนาใบห หางจากหประมาณ 1 นว ฟงวาไดยนเสยงถนวหรอไม ทดสอบหทละขาง ถาขางใดไมไดยนใหสงสยวา การไดยนผดปกต

การทดสอบสายตา การทดสอบการไดยน

ภาพท 10.8 การทดสอบสายตาและการไดยน

6. การทดสอบสมรรถภาพทางกาย การทดสอบสมรรถภาพทางกายในกลมวยเรยนและวยรนปละ 2 ครง โดยนงตวงอ นอนยกตว ดนพน เดนวง 1.6 กม. (นาท) โดยวดเวลาทท าไดเทยบกบเกณฑมาตรฐาน ถายงไมผานเกณฑ ควรปรบปรงและเสรมสรางความแขงแรงแกรางกาย โดยการออกก าลงกายหรอเลนกฬาใหมากขน อาย กจกรรมทดสอบ(นกเรยนชาย) อาย กจกรรมทดสอบ(นกเรยนหญง)

นงงอตว(ซม.)

นอนยกตว (ครง/นาท)

ดนพน (ครง/นาท)

เดนวง 1.6 กม.(นาท)

นงงอตว(ซม.)

นอนยกตว (ครง/นาท)

ดนพน (ครง/นาท)

เดนวง 1.6 กม.(นาท)

10 ป 1.4-7.2 24-33 5-12 9.10-11.18 10 ป 2.6-8.1 20-29 14-23 10.42-13.04 11 ป 1.5-6.9 24-33 6-13 9.10-11.34 11 ป 3.0-7.7 21-30 13-22 11.26-13.10 12 ป 1.8-7.7 28-37 7-14 8.51-11.21 12 ป 3.8-9.9 20-30 12-21 11.20-12.40 13 ป (-4.0)-10.0 28-42 12-26 11.28-13.12 13 ป (-2.8)-11.4 20-31 13-24 12.40-14.38 14 ป (-4.0)-10.6 30-46 14-29 10.08-12.52 14 ป (-5.1)-11.9 22-35 11-25 11.48-13.44 15 ป (-4.6)-11.2 34-44 14-27 10.39-12.17 15 ป (-4.7)-11.7 21-33 13-25 11.18-13.26 16 ป (-3.4)-11.4 28-35 15-31 9.00-10.12 16 ป (-6.0)-14.8 20-34 12-24 11.35-14.19 17 ป (-4.2)-12.8 31.44 15-32 8.52-10.00 17 ป (-4.7)-14.9 22-34 14-24 11.55-13.37 18 ป (-3.8)-12.8 30-46 17-34 8.44-10.04 18 ป (-2.7)-15.7 22-33 14-25 12.03-13.21

นงตวงอ นอนยกตว ดนพน

ภาพท 10.9 กจกรรมทดสอบสมรรถภาพ นงตวงอ นอนยกตว ดนพน พรอมเกณฑมาตรฐานตามอาย

7. การประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารท าในกลมวยเรยนโดยประเมนพฤตกรรมการบรโภค โดยใหคะแนนตามพฤตกรรมซงเดกเปนผประเมนดวยตนเอง โดยท าเครองหมายกากะบาด (X ) ลงในชองทมการบรโภคเปนสวนใหญ การวเคราะหพฤตกรรมการบรโภคท าโดยการรวมคะแนนทงหมดแลวเปรยบเทยบคะแนนทไดกบเกณฑ ซงจะแบงเปน 3 กลม คอ พฤตกรรมการบรโภคทด มพฤตกรรมบางอยางตองปรบปรง พฤตกรรมการบรโภคยงไมด

ตารางท 10.1 การประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร

พฤตกรรมการบรโภคอาหาร

ความถในการบรโภคอาหาร

ทกวน ประจ า (4-6 ครง/สปดาห)

ครงคราว (1-3 ครง/สปดาห)

นาน ๆ ครง (นอยกวา 1 ครง/

สปดาห)

ไมกน

1. กนอาหารเชา 2. กนอาหารครบ 3 มอ 3. กนขาวกลอง 4. กนผก 5. กนผลไม 6. กนเนอสตวไมตดมน ปลา ไข 7. ดมนมรสจด 8. ดมน าอดลม 9. ขนมขบเคยว/ขนมกรบกรอบ 10. เครองดม/ขนมใสสสด เชน น าหวาน ลกอม วน เยลล

การใหคะแนน การประเมน พฤตกรรมการบรโภคขอ 1-7 พฤตกรรมการบรโภคขอ 8-10 รวมคะแนนทกขอ โดยมเกณฑการประเมนดงน ทกวน ประจ า ครงคราว นาน ๆ ครง ไมกน

= 4 = 3 = 2 = 1 = 0

ทกวน ประจ า ครงคราว นานๆครง ไมกน

= 4 = 3 = 2 = 1 = 0

40 คะแนน แสดงวา มพฤตกรรมการบรโภคอาหารทด ยอดเยยมมาก 25-39 คะแนน แสดงวา มพฤตกรรมการบรโภคอาหารบางอยางทตองปรบปรง นอยกวา 25 คะแนน แสดงวา มพฤตกรรมการบรโภคอาหารสวนใหญยงไมด ตองฝกบรโภคใหม พยายามตอไป

เรองท 10.2.2 วธการประเมนสขภาพและพฒนาการเดกตามชวงวย ในการประเมนสขภาพและพฒนาการเดกนน เพอใหผลการประเมนมความถกตองนาเชอถอ และเปนประโยชนตอการสงเสรมพฒนาการของเดกอยางมประสทธภาพ การเตรยมตวของผประเมน การเตรยมอปกรณ การเตรยมสถานทส าหรบประเมนสขภาพและพฒนาการเดก รวมทงการเตรยมเดกโดยเฉพาะในเดกปฐมวย มวธการและขนตอนการเตรยม ดงน

1. การประเมนพฒนาการเดก การประมนพฒนาการเดก ประกอบดวยขนตอนการเตรยมความพรอม ขนตอนการสรางสมพนธภาพระหวาง

ผประเมนกบเดกและพอแม ผปกครอง ขนตอนการประเมน ขนตอนสรปผลการประเมน โดยมรายละเอยดดงน

1.1 ขนตอนการเตรยมความพรอม 1.1.1 การเตรยมตวผประเมนและสงเสรมพฒนาการ ศกษาทบทวนความรเกยวกบพฒนาการเดก ความส าคญของการประเมนและสงเสรมพฒนาการของเดก ศกษาสถานการณของเดกและภมหลงครอบครวในความรบผดชอบ วธการเฝาระวง วธการประเมน เกณฑการตดสน ควรเตรยมค าพดทจะใชในขอค าถามไวลวงหนา ทดลองท าหรอฝกการใชเครองมอกอนการประเมนจรง เพอใหเกดความคนเคยและมความมนใจกอนปฏบตจรง ซงรวมถ งการศกษาแนวทางการแนะน าสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยแกพอแม ผปกครองดวย

1.1.2 การเตรยมอปกรณ (1) จดเตรยมและตรวจสอบอปกรณใหครบตามหมวดหมและเรยงตามล าดบการใชกอนหลง (2) เปดใชอปกรณทละคนทประเมน ใชเสรจแลวเกบทนท เพอความสะดวกในการจดเกบและใหเดกมสมาธหรอสนใจในอปกรณเฉพาะทตองการจะใชประเมนเทานน (3) สามารถดดแปลงใชวสดในทองถนทมได (4) ตองท าความสะอาดอปกรณและตรวจสอบความปลอดภยของอปกรณหลงน าไปใชทกครง

1.1.3 การเตรยมสถานทส าหรบประเมนพฒนาการเดก สถานทประเมนควรเปนหองหรอมมทเปนสดสวน ไมคบแคบเกนไป มอากาศถายเทสะดวก เพอใหเดกรสกสขสบาย ไมหงดหงด และใหความรวมมอในการประเมน ไมมสงอนทกระตนหรอเราความสนใจของเดก เชน โทรทศน วทย คอมพวเตอร รปหรอวตถทมสสนฉดฉาด ควรเปนหองทไมมเสยงดงรบกวนหรอมคนอนผานไปมา พนหองสะอาด ปลอดภย ไมลน ไมมสงของทไมจ าเปนอยในหอง อปกรณตาง ๆ ตองมความปลอดภย ไมแหลมคม ไมมเหลยมหรอมมทอาจกอใหเกดอนตราย ควรมการจดเบาะ โตะ หรอเกาอตาง ๆ ทใชในการประเมนทเหมาะสมกบเดกแตละชวงวย

1.1.4 การเตรยมเดก เดกตองไมปวยทางกาย ไมหว ไมงวง อมเกนไป หรอหงดหงด งอแง เนองจากจะท าใหเดกไมใหความรวมมอในการประเมน เตรยมใหเดกเขาหองน าขบถายใหเรยบรอยกอนการประเมน เพอไมใหขาด

ความตอเนองในการประเมน ใหเดกเลน พดคย ท าความคนเคยกบผประเมน และอปกรณบางสวน ขณะประเมนพฒนาการ ถาเดกเลก ๆ กอนญาตใหนงบนตกพอแมหรอผเลยงด ถาเดกโตสามารถนงตามล าพงได ใหนงเกาอขาง ๆ พอแมหรอผเลยงด และสรางบรรยากาศไมใหนากลว โดยใหพอแม ผเลยงดนงอยดวยตลอดเวลาการประเมน

1.2 ขนตอนการสรางสมพนธภาพระหวางผประเมนกบเดกและพอแม ผปกครอง เดกแตละวยจะมพฒนาการทางรางกาย ความคดและอารมณทแตกตางกน ดงนนผประเมนควรสรางสมพนธภาพทดกบเดกกอนทจะท าการประเมนพฒนาการ โดยแบงตามชวงอายไดดงน

1.2.1 ชวงวยแรกเกด – 9 เดอน ผประเมนยมแยมแจมใส พดคย ทกทายกบพอแม ผปกครองกอน แลวจงพดคย เลนกบเดกดวยน าเสยงนมนวล ถาเดกรองไห ใหพอแม ผปกครองอมปลอบใหเดกสงบแลวจงเรมประเมน ชวงอาย 6-9 เดอน เดกเรมมความกงวล เมอพบคนแปลกหนา ควรใหเวลากบเดกท าความคนเคยกอนประเมน

1.2.2 ชวงอาย 10 เดอน – 2 ป ผประเมนควรเรมดวยการพดคยกบพอ แม ผปกครอง เกยวกบชวตประจ าวน พฤตกรรมและพฒนาการของเดก เพอใหเวลาเดกปรบตวคนเคยกบผประเมนและสามารถสงเกตพฤตกรรมเดก เมอเดกเรมสนใจและคนเคยกบผประเมน ใหพดคยกบเดกดวยน าเสยงนมนวลและน าอปกรณประเมนพฒนาการบางสวน ออกมาใหเดกเลนหรออาจสาธตใหเดกด หากเดกรองไห ไมใหความรวมมอ ผประเมนควรเปลยนไปประเมนขอทกษะทใชการสงเกตหรอสอบถามจากพอแม ผปกครองกอนแลวจงกลบมาประเมนเมอเดกพรอม

1.2.3 ชวงอาย 3-5 ป ชวงวยน เดกสามารถสอสารโตตอบและท าตามค าสงไดด ดงนนผประเมนสามารถพดคยกบเดกไดโดยตรง การพดคยกบเดกควรใชน าเสยงนมนวล ระดบเสยงปกต แตเมอเดกเรมคนเคยกบผประเมนแลวควรปรบสหนาและน าเสยงใหดนาสนใจ เชน พดเสยงสงต าเพอเราความสนใจ หรอท าสหนาดใจ ตนเตน ใหชดเจนขน เพอใหเดกมความสนใจในกจกรรมทจะเรมประเมน โดยค าพดทเหมาะสมในการสรางสมพนธภาพกบเดกวยน ไดแก การชวนคยทว ๆ ไป หรอการชม เมอเดกใหความรวมมอในการประเมนหรอสามารถเรมประเมนได ควรพดชมเชยเดกทกครง ผประเมนแนะน าตวเอง “ชอ .......... เปน ...........วนนประเมนพฒนาการนอง ............ ระยะเวลาทใชทงหมด ประมาณ 10-20 นาท จะท าโดยสงเกตซกถามจากผปกครองและใหเดกเลนของเลนหรออปกรณทเตรยมมาขณะทก าลงประเมนเดก อธบายใหพอแมหรอผปกครองสามารถอยกบเดกไดตลอดเวลา แตไมตองชวยเดกท ากจกรรม บอก แนะน า หรอท าแทนเดกเพราะจะท าใหผลการประเมนไมตรงกบความเปนจรง ถาเดกและผปกครองพรอมแลวเราจะเรมกนเลยนะคะ”

1.3 ขนตอนการประเมน ในชวงการประเมน ประกอบดวยขนตอนการสอบถามวนเดอนปเกด การเรมประเมน การประเมนเพอตดตามพฒนาการ โดยมรายละเอยดดงน 1.3.1 สอบถามวนเดอนปเกดเดกจากผปกครองแลวค านวณอายเดก วธการค านวณเรมจากวนเดอนและปทท าการประเมนเปนตวตงวนเดอนและปเกดเดกเปนตวลบ ถาวนตวตงจ านวนนอย

ตวอยางท 1 ป เดอน วน ตวอยางท 2 ป เดอน วน

วนทท าการประเมน 2556 3 5 วนทท าการประเมน 2557 3 15 วนเดอนปเกด 2551 8 10 วนเดอนปเกด 2554 2 27 เดกอาย 4 6 25 เดกอาย 3 0 18

1.3.2 เรมประเมนพฒนาการจากดานใดกอนกไดทตรงกบชวงอายจรงของเดก ในชวงอายใดทมประเดนทจะประเมน 2 หรอ 3 ขอ หากเดกไมผานขอใดขอหนงใหถอวาไมผานในชวงอายนน 1) การประเมนพฒนาการโดยการสงเกต ตามตาราง 10.11เปนรายละเอยดความสามารถทเดกควรท าไดในอายตาง ๆ

ตารางท 10.2 ความสามารถทเดกปกตแรกเกดถง 5 ป ควรท าไดในแตละอาย

อาย การทรงตวและการเคลอนไหวรางกาย

การใชตาและมอ การสอความหมายและ

ภาษา สงคม

แรกเกด นอนงอแขนขาเคลอนไหวเทากน 2 ขาง

มองเหมอจองไดเฉพาะระยะ 8-9 นว

รอง หยดฟงเสยง มองหนาชวงสน ๆ

1 เดอน - เรมชนคอผงกศรษะหนหนาซายขวา - ขาเรมเหยยดในทาคว า

ก ามอแนนจองมองสงตาง ๆมองตามสงของตาง ๆ ไมเกนเสนกงกลางของตว

ท าเสยงในคอ มองหนา

2 เดอน - ทาคว าชนคอได 45 องศา - ทานงยกหวเงยหนาขน

มอก าหลวม ๆ มองตามขามเสนกงกลาง

ฟงเสยงคยดวย สบตายมตอบแสดงความสนใจ

4 เดอน - ทาคว าชนคอได 90 องศา - ใชมอและแขนยนยกตวชขนทานงยกหวตงตรงได

มองตาม 180 องศา มอ 2 ขางมาจบกนตรงกลางไขว ควาของใกลตว

- ท าเสยงออแอโตตอบ - หวเราะสงเสยงแหลมรวเวลาดใจสนก

- ยมตอบและยมทก - ท าทาทางดใจเวลาเหนอาหารหรอคนเลยงด

6 เดอน - คว าและหงายไดเอง - ทาคว าใชขอมอยนได - ดงจากหงายมาทานง - ศรษะไมตกไปขางหลง - นงเองไดชวครทาจบยน - เรมลงน าหนกเทาทง 2 ได

- ควาของดวยฝามอหยบของมอเดยวและเปลยนมอได - มองเหนทงไกลและใกลใชทงสองตาประสานกนไดด

- หนหาเสยงเรยก - เลนน าลายสงเสยงหลายเสยง

- รจกคนแปลกหนา - เลนตบมอ กนอาหารเสรมทปอนดวยชอนได

9 เดอน นงไดมนคง คลานเกาะยน - ใชนวหยบของได - เรมหยบของเลกโดยใชนวหวแมมอและนวชได

ฟงรภาษาและเขาใจสหนาทาทางได เปลงเสยงเลยนเสยงไมม

เลนจะเอได โบกมอสาธตามไปเกบของทตก รองตามแมจะ

อาย การทรงตวและการเคลอนไหวรางกาย

การใชตาและมอ การสอความหมายและ

ภาษา สงคม

- หยบอาหารกนไดเปดหาของทซอนไวได

ความหมาย มองตามของตก

ออกไปจากหอง

12 เดอน - เกาะเดนยนเองไดชวคร - กางแขนขาเพอทรงตว

- ใชนวหวแมมอและนวชหยบของเลก ๆ ได - หยบของใสถวยหรอกลอง

- เรยกพอแมหรอพดเปนค าโดด ๆ ทมความ-หมายได - ท าทาตามค าบอกได

- เลยนทาทาง - รวมมอเวลาแตงตว - ชอบส ารวจ

15 เดอน เดนเองได วางของซอนกน 2 ชน - พดเปนค าทมความ- หมายหลายค า - ชสวนตาง ๆ บนใบหนาไดตามค าบอก

ใชชอนตกอาหารไดแตยงหกอยบาง

18 เดอน - เดนวงยนคลอง - กมลงเกบของแลวลกขนไดไมลม - จงมอเดยวขนบนไดได

- วางของซอนกนได3 ชน - ขดเขยนเปนเสนบนกระ-ดาษ

- ชรปภาพตามค าบอกได - พดเปนค าโดดไดหลายค า

ถอถวยน าดมเอง

2 ป - เดนขนบนได - เตะลกบอลได - กระโดด 2 เทา

- ตอรถไฟ - ขดเสนตรงและโคงเปน วง ๆ ได - ตงของซอนกนได 6-7 ชน - เปดหนงสอทละหนา

- พด 2-3 ค าตอกนไดอยางมความหมาย - บอกชอสงของทคนเคยได - บอกชอตวเองได เลาเรองทตนประสบมาได

- เลยนแบบผใหญ - ตกอาหารกนเองได - บอกไดเวลาจะถาย

3 ป ขนบนไดสลบเทาได ขสามลอได ควบคมการถายอจจาระ ได

วาดวงกลมไดตามแบบ เลาเรองทตนประสบมาได

- ถอดรองเทาและใสเสอได - รเพศตนเอง - แบงของใหคนอนไดบาง - เลนกบคนอน

4 ป - กระโดดเทาเดยว - เดนลงบนไดสลบเทาได คมการถายปสสาวะได (กลางวนแลวจงกลางคน)

วาดสเหลยมไดตามแบบ วาดคนได 3 สวน

- รองเพลง - พดเปนประโยคโดยเลาเรองทจ าได - ถามค าถามได

เลนรวมคนอนได

5 ป - กระโดดสลบเทาได - กระโดดขามสงกดขวางเตย ๆ ได - เดนตอเทาไดโดยไมลม

- วาดสามเหลยมไดตามแบบ - วาดคนได 6 สวน

พดฟงเขาใจได นบไดถง 20 - ถามค าถามเกยวกบความหมายและเหต

- เลนแขงกน ตดกระดมไดแตงตวเอง เลนโดยใชจนตนาการ

อาย การทรงตวและการเคลอนไหวรางกาย

การใชตาและมอ การสอความหมายและ

ภาษา สงคม

ผลได - จ าตวอกษรได

6 ป - เดนตอเทาถอยหลงได - ใชสองมอรบลกบอลทโยนมา

- วาดรปสเหลยมตามแบบขนมเปยกปนได - เขยนตวอกษรได

- รซายขวา นบไดถง 30 – บอกวนในสปดาห - อธบายความหมายของค าได - บอกความแตกตางของ 2 สงได - เรมอานและเขยนได

- ชวยงานบานได - เลนอยางมกตกา - ผกเชอกรองเทาได - แตงตวเองได

2) การประเมนพฒนาการโดยการทดสอบ ตามตาราง 10.3 เปนรายละเอยดการประเมน

โดยใชเครองมอทดสอบพฒนาการเดกปฐมวยตามมาตราฐานเพอดความสามารถทเดกควรท าไดในอายตาง ๆ เครองมอทดสอบพฒนาการเดกปฐมวยประกอบดวยอปกรณ ดงน

กระดงทองเหลอง ดามท าดวยไมกลมมน 1 อน

ลกบาศกไมสเหลยมขนาด 1นว x 1นว ทาดวยสทไมเปนอนตรายส าหรบเดก จ านวน 10 ชน ดงน สแดง จ านวน 3 ชน สเขยว จ านวน 3 ชน สน าเงน จ านวน 2 ชน สเหลอง จ านวน 2 ชน

ลกบอลท าดวยผาสกกะหลาดเขยวเหลอง ขนาดเสนผานศนยกลาง 2 ½ นว 1 ลก

พไหมพรมรปรางกลม สแดง ขนาดเสนผานศนยกลางไมนอยกวา 2 ½ นวจ านวน1 อน

ถวยน าเมลามนมหจบ 1 ใบ

ชอนปอนอาหารเดกท าดวยเมลามน 1 อน

ตารางท 10.3 วธการทดสอบและเกณฑการตดสนเดกแรกเกดถง 5 ป ในแตละชวงอาย

อาย พฒนาการตามวย วธทดสอบ พฤตกรรมทเปนไปตามวย อายต ากวา1 เดอน

- มองหนา สบตา ใหเดกนอนหงาย ผทดสอบยนหนาหางจากหนาเดกประมาณ 12 นว

เดกมองดหนาผทดสอบนาน 1-3 วนาท

- ตอบสนองตอ เสยงพด - ท าเสยงในคอ

ระหวางการทดสอบ สงเกตวาเดกสงเสยงอะไรกไดซงไมใชเสยงรองไห

ถาไมไดยน ถามพอแมเดกวาเดกสงเสยงทออกในคอ

1 – 2 เดอน

- สนใจฟง และมองหา - เสยงท าเสยงออาโตตอบ

ระหวางการทดสอบ ผทดสอบพดคยเลนกบเดก สงเกตเดกมเสยงออาอยางชดเจน - ท าเสยงออกจากล าคอไดยนในระยะ 2 ฟต

- เดกท าเสยงออกจากล าคอจนไดยนในระยะ 2 ฟตได - เดกตอบสนองโดยเคลอนไหวตว

อาย พฒนาการตามวย วธทดสอบ พฤตกรรมทเปนไปตามวย - สงเกตการตอบสนองความสนใจของเดก หรอใบหนาเมอผทดสอบพดคย

ดวย - มองตามสงท เคลอนไหว

เดกนอนหงาย ผทดสอบถอกลมไหมพรมสแดงหางจากเดกประมาณ 8 นวใหอยทศทางทตาเดกก าลงมอง เขยากลมไหมพรมใหเดกสนใจและเคลอนไหมพรมชา ๆ ไปดานขางตวเดก ขางใดขางหนง หลาย ๆ ครง

เดกมองตามกลมไหมพรม จาก ดานขางล าตวขางใดขางหนงไปจนกงกลางล าตวเดกได

- ชนคอในทาคว า ใหเดกนอนคว า ขอศอกงอ มอทงสองขางวางทพน

เดกยกศรษะตวขนได 45 องศา ไดนาน 3 วนาท

3 – 4 เดอน

- หนหาเสยง

ใหเดกนงตกพอหรอแม หนหนาไปทางพอหรอแมผทดสอบอยดานหลงเดก หางเดกประมาณ 8 นว สงเสยงดงเบา ๆ หลาย ๆ ครง

เดกหนหาเสยง

- หวเราะได

ระหวางทดสอบ สงเกตหรอตามพอแม เกยวกบการหวเราะของเดก

พอแมบอกวาเดกเคยหวเราะ

- สงเสยงออแอโตตอบ ผทดสอบพดคยหรอเลนกบเดก

เดกเปลงเสยงดงขน นานขน เมอผทดสอบพดดวย

- มองตามจากดานหนงจนสดอกดานหนง

วางเดกนอนหงาย ใชของเลนสสด ถอหางจากหนาเดก 8 นว เขยาใหเดกสนใจใหเดกมองตามจากดานขางล าตวเดกดานหนงไปยงสดอกดานหนง

เดกมองตามของเลนจากดานหนงไปสดดานหนงได

- ในทาคว า ใชแขนยนชคอ ตง 90 องศา

วางเดกนอนคว า เรยกชอเดก / เขยากรงกรงตรงหนาเดก

เดกชคอมองได 90 องศา

5 – 6 เดอน

- แสดงอารมณและทาทางเชน ดใจ ขดใจ

ระหวางทดสอบ ผทดสอบสงเกตหรอถามพอแมเกยวกบการแสดงอารมณและทาทางดใจ / ขดใจ

เดกสามารถแสดงสหนา/ทาทางดใจหรอขดใจได

- หนตามเสยงเรยกชอ ผทดสอบเขาไปดานหลงเดกและเรยกชอเดก เดกหนตามเสยงเรยกชอ สงเสยงสง ๆ ต า ๆ

ระหวางทดสอบ สงเกตเดกสงเสยงสง ๆ ต า ๆ คยคนเดยว หรอคยกบพอแม

เดกสามารถเปลงเสยงสง ๆ ต า ๆ ไดแมวาจะไมเปนค าพด

- ควาของมอเดยวและเปลยนมอถอของได

พยงเดกในทานง ถอของเลนหางจากกงกลางล าตวเดก 15 ซม.เขยาใหเดกสนใจ

เดกเออมมอควาของเลนไวได และสามารถเปลยนมอถอของเลนได

7 – 8 เดอน

- ท าเสยงพยางคเดยว เชน จะ หม า

สงเกตเดกสงเสยงพยางคเดยว เชน จะ หม าหรอซกถามจากพอแม

เดกสงเสยงพยางคเดยว

- มองตามของตก เอาของเลนสสดใสใหเดกมองตามระดบ เดกมองตามของทตก

อาย พฒนาการตามวย วธทดสอบ พฤตกรรมทเปนไปตามวย สายตาเดกเมอเดกมองแลวใหปลอยของ

หลนจากมอโดยไมขยบแขน - นงทรงตวไดเองโดยไมตองใชมอยน

จบเดกนงกบพน

เดกนงไดเองโดยไมตองพยง

9 – 10 เดอน

- เลนจะเอ

เรยกชอเดก ใหเดกมองผทดสอบ ทซอนหนาหลงแผนกระดาษ หรอผาและโผลหนาดเดกพรอมพด จะเอ

เดกจองมองตรงทผทดสอบโผลหนาออกไปดเดก หรอรจกเลนกบผทดสอบได

- ใชทาทางหรอการชบอกความตองการ

ผทดสอบถามพอแมเกยวกบการแสดงความตองการโดยใชทาทางหรอชบอก ความตองการ

เดกใชทาทางหรอชบอกความตองการได

- ใชนวชและหวแมมอหยบของ

วธทดสอบ วางลกเกด หรอขนมปงชนเลก ๆ วางไวตรงหนาเดก พดชกชวนใหเดกหยบลกเกด หรอ ขนมปง หรอหยบใหเดกดและชกชวนเดกกระท าตาม

เดกสามารถใชปลายนวหวแมมอ และปลายนวชหยบลกเกดหรอขนมปงได

- เกาะยนและเหนยวตว ลกขนยนจากทานง

จบใหเดกนงทพนโดยมเกาอหรอโตะเตย ๆวางอยใกล ๆ กระตนใหเดกลกขนยนโดยวางของเลนไวบนโตะ

เดกลกขนยนดวยตนเองและยนไดนาน 5 วนาทขนไป

11 – 12 เดอน

- เลยนแบบทาทาง

ผทดสอบแสดงทาทางท าปากจ แลบลน ยมหวานแลวสงเกตการท าตามของเดก

ถาเดกท าปากจ แลบลน ยมหวานไดอยางนอย 1 อยาง

- เขาใจเสยงหามและหยดท า

ถามพอแมวา เดกสามารถหยดการท ากจกรรมเมอพอแมหามปราม

ถาพอแมตอบวา เดกเขาใจและหยดกระท าสงนน

- ยนเองไดชวครหรอตงไข

ใหเดกยนบนพน สงเกตดวาเดกสามารถทรงตวได เมอปลอยมอทจบเดก

เดกสามารถยนไดดวยตนเองนาน 2 วนาทขนไป

13 – 15 เดอน

- ท าตามค าบอก งาย ๆ

เดกกระท าตามค าสงงายได เชน เอาขนมไปใหแม

ถาเดกท าตามค าสงงาย ๆ ได

- พดค าทมความหมายได 1-3 ค า

เดกพดค าอนทไมใชเรยกพอ หรอแม และมความหมายค าใดบาง

ถาพอแมบอกวา เดกพดค าอนนอกจากพอหรอแมท าไดอยางนอยมากกวา 1-3 ค า ขนไป

- เดนไดเอง สงเกตขณะเดกเดนวา ทรงตวด โดยไมลมบอย

เดกเดนไดเอง ทรงตวด

16 – 18 เดอน

- รจกปฏเสธ เดกแสดงทาทางปฏเสธ เชน สายหนา หรอบอกค าวาไม ระหวางการทดสอบหรอไม

เดกแสดงทาทางปฏเสธได

- ท าตามค าสงงาย ๆ เดกช ตา จมก ห ปากหรอสวนอน ๆ ของ ถาเดกชตา จมก ห ปาก หรอสวน

อาย พฒนาการตามวย วธทดสอบ พฤตกรรมทเปนไปตามวย โดยการชอวยวะ1-2 สวน

ตนเอง อนของรางกายไดถกตอง 1-2 สวน

- วางของซอนกน 2 - 3 ชน

ผทดสอบวางบลอกไมสเหลยมขนาด 1 นว ขางหนาเดก บอกใหเดกซอน เปนชน ๆ

เดกซอนบลอกไมได 2 – 3 ชน

19 – 24 เดอน

- พดค า 2 ค าตอกนอยางมความหมาย

สงเกตหรอถามพอแมวาเดกพด 2 ค าตดกนได

ถาเดกพดค าตอกน 2 ค าไดอยางมความหมาย ตงแต 2 ค าขนไปเชน เอานม กนน า แตถาพดค าวา บายบาย จะเอ นบวาไมผาน

- เปดหนาหนงสอไดทละหนา

ผทดสอบวางหนงสอภาพส าหรบเดก หรอนทานไวขางหนาเดกและชชวนใหเดกเปดด

เดกสามารถเปดหนงสอภาพหรอนทานไดทละหนา

25 – 30 เดอน

- พดคยโตตอบเปนประโยคสน ๆ

เดกพดคยดวยหรอเดกพดคยกบพอแมเปนประโยคสน ๆ

เดกพดโตตอบเปนประโยคสน ๆ และสามารถเขาใจได

- ช หรอท าตามค าบอก เชน ชอวยวะอยางนอย 6 สวน

เดกชวา ตา ห ปาก จมก หรอสวนตาง ๆ ของรางกาย

เดกสามารถชอวยวะไดถกตอง 6 สวน ขนไป

- ขดเขยนเปนเสน วน ๆ

เดกสามารถวาดบนกระดาษค าสงได เดกลากเสนเปนวงได

31 – 36 เดอน

- รจกรอคอย

สงเกตถามพอแมวา เดกสามารถรอคอยตามค าสงได

ถาเดกรจกรอคอย จนผทดสอบน าของเลนมาใหเลนได

- บอกชอตนเองได เดกบอกชอตนเองเมอถามได ชออะไร เดกสามารถบอกชอตนเองได

- เขาใจเพศ ชาย-หญง เดกบอกเพศของตนหรอเพศในภาพได เดกบอกเพศตนเองได หรอบอกชาย หญงไดถกตอง

37 – 48 เดอน

- บอกไดอยางนอย 1 ส

เดกบอกสของสงของตาง ๆ เดกบอกไดถกตองอยางนอย 1 ส

- เขยนวงกลมตามแบบได

เดกวาดรปวงกลมตามแบบ

เดกวาดวงกลมตามแบบได

- พด เลาเรองใหคนอนขาใจเกอบทงหมด

เดกเลาเรองทเกยวกบภาพในหนงสอนทานใหฟงได

เดกสามารถเลาเปนเรองราวและเขาใจได

49 – 60 เดอน

- เขาใจ และอธบายเหตผลงาย ๆ

ผทดสอบถามเดกวา ถาหากเดกหว จะท าอยางไร หรอถาเดกเหนอยเดกจะท าอยางไร เดกบอกไดวาถาหวหรอเหนอย

เดกบอกวา ถาหวจะกนขาว หรอกนน า หรอกนขนมถาเหนอย จะพกผอน หรอ นอน

- นบและรจ านวน 1-5 เดกหยบของจ านวน 1 -5 ชน ตามค าสงได เดกหยบของตามค าสงได 1-5 ชนได

- บอกสได 4 ส เดก บอก สของวตถตาง ๆ ได เดกบอกสไดถกตองอยางนอย 4 ส

อาย พฒนาการตามวย วธทดสอบ พฤตกรรมทเปนไปตามวย

- วาดรปคนอยาง งาย ๆ

เดกวาดรปคนบนกระดาษไดครบถวน เดกวาดรปคน โดยมสวนประกอบของใบหนา แขน ขา รวมอยางนอย 6 สวน

61 – 72 เดอน

- รจกซาย ขวา ขางบน ขางใต ขางหนา ขางหลง

เดกวางสงของไวตามค าสงทเปนทศตาง ๆ ขางซาย ขางขวา ขางบน ขางใต ขางหนาขางหลงได

เดกสามารถวางของตามค าสงไดถกตอง

- รจ านวน 1-10 ชน หยบสงของจ านวน 10 ชน ตามค าสงได ผาน เดกหยบของจ านวน 10 ชน ตามค าสงไดถกตอง

- วาดรปสามเหลยม ใหเดกวาดรปสามเหลยม เดกสามารถวาดรปสามเหลยมได

1.3.3 ในกรณทมการประเมนเพอตดตามพฒนาการในครงตอไปใหเรมตนประเมนขอทเดกประเมนไมผานในครงทผานมา 1.4 ขนตอนสรปผลการประเมน เมอประเมนพฒนาการเดกเสรจแลวทกครงผประเมนจะตองสรปผลการประเมนและใหขอมลแกพอแมผปกครองเดกดงน 1.4.1 กรณประเมนแลวพบวาเดกมพฒนาการตามวยใหแนะน าพอแมผปกครองสงเสรมพฒนาการเดกในชวงอายตอไปตามคมอ 1.4.2 กรณทประเมนแลวพบวาเดกมพฒนาการทไมเปนไปตามวยผประเมนไมควรตดสนวาเดกมปญหาพฒนาการ เพราะเดกอาจขาดโอกาสกระท าหรอขาดประสบการณในการกระท าขอนน ๆ ผประเมนตอง ใหค าแนะน าวธการสงเสรมพฒนาการขอนน ๆ โดยใหเวลาพอแม ผเลยงดฝกหดเดก 1 เดอน และนดมาประเมนซ าครงท 2 1.4.3 กรณประเมนซ าหลงจากการกระตนแลวยงไมเปนไปตามวยตองใหขอมลแกพอแมผปกครองเดกในการสงตอเพอตรวจและวนจฉยเพมเตมทโรงพยาบาลตอไป

2. การประเมนความฉลาดทางอารมณ 2.1 ความหมายของความฉลาดทางอารมณ ความฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถในการรจก เขาใจและควบคมของตนไดสอดคลองกบวย มการประพฤตปฏบตตนในการอยรวมกบผอนอยางเหมาะสมและมความสข ความฉลาดทางอารมณเปนคณลกษณะพนฐานส าคญทจะน าไปสความเปนผใหญทงความคด อารมณ และพฤตกรรม 2.2 ความส าคญของการประเมนความฉลาดทางอารมณ การประเมนความฉลาดทางอารมณมความส าคญโดยจะชวยใหทราบถงจดดจดเดนของลกษณะความฉลาดทางอารมณทควรสงเสรม และจดออนทควรพฒนาใหดยงขนไป รวมทงสามารถใชในการตดตามเพอดพฒนาการทางอารมณวามความกาวหนามากนอย เพยงใดเมออายเพมขน

2.3 คณลกษณะของการประเมนความฉลาดทางอารมณเดก ประกอบดวยคณลกษณะ 3 ดาน คอ

2.3.1 ดานด เปนความพรอมทางอารมณทจะอยรวมกบผอน โดยประเมนจากการรจกอารมณ การมน าใจ และการรวาอะไรถกอะไรผด

2.3.2 ดานเกง คอ ความพรอมทจะพฒนาตนไปสความส าเรจ โดยประเมนจากความกระตอรอรน/สนใจใฝร การปรบตวตอการเปลยนแปลง และการกลาพดกลาแสดงออก

2.3.3 ดานสข คอ ความพรอมทางอารมณทท าใหเกดความสข โดยประเมนจากการมความพอใจ ความอบอน และความสนกสนานราเรง

2.4 แนวทางการประเมนความฉลาดทางอารมณ ประเมนไดโดยการตอบขอความทเกยวของกบอารมณ ความรสกและพฤตกรรมของเดกทแสดงออกในลกษณะตาง ๆ ในชวง 4 เดอนทผานมา แมวาบางประโยคอาจจะไมตรงกบทเดกเปนอยกตาม ผประเมนสามารถเลอกค าตอบทใกลเคยงกบท เดกเปนอยจรงมากทสด โดยมค าตอบทเปนไปได 4 ค าตอบ ส าหรบขอความแตละประโยคคอ ไมเปนเลย เปนบางครง เปนบอยครง เปนประจ า การประเมนใหใชความรสกของผประเมนเปนหลก แตกรณทไมแนใจใหใชเกณฑตอไปนเปนแนวทางในการประเมน ไมเปนเลย หมายถง ไมเคยปรากฏ เปนบางครง หมายถง นาน ๆ ครง หรอท าบางไมท าบาง เปนบอยครง หมายถง ท าบอย ๆ หรอเกอบทกครง เปนประจ า หมายถง ท าทกครงเมอเกดสถานการณนน การประเมนมขอพงระวง ดงน 1) ผตอบแบบประเมนจะตองรจกหรอคนเคยกบเดกเปนอยางดไมนอยกวา 6 เดอน เพอจะไดมโอกาสใหขอมลเกยวกบเดกไดอยางละเอยดและถกตอง 2) ผตอบแบบประเมน ตองตอบตามทเดกเปนอยจรง 3) ถาผตอบมความรต ากวา ป.6 ควรใชวธการสมภาษณโดยผทน าแบบประเมนไปใช 4) ไมควรน าผลการประเมนไปเปรยบเทยบกบเดกอน วากลาวต าหนเดก หรอใชเปนขอตดสนในการคดเลอกเดกในโอกาสตาง ๆ ทงนแบบประเมนความฉลาดทางอารมณในแตละวย (3 -5ป/6-11ป/12-17ป) และการแปรผล อยในภาคผนวก

กจกรรม 10.2.2 การประเมนความฉลาดทางอารมณเดก ประกอบดวยคณลกษณะอะไรบาง

แนวตอบกจกรรม 10.2.2 การประเมนความฉลาดทางอารมณเดก ประกอบดวยคณลกษณะ 3 ดาน คอ 1. ดานด คอ ความพรอมทางอารมณทจะอยรวมกบผอน การมน าใจ และการรวาอะไรถกอะไรผด 2. ดานเกง คอ ความพรอมทจะพฒนาตนไปสความส าเรจ มความกระตอรอรนสสนใจใร การ

ปรบตวตอการเปลยนแปลง และการกลาพดกลาแสดงออก 3. ดานสข คอ ความพรอมทางอารมณทท าใหเกดความสข มความพอใจ ความอบอน และความ

สนกสนานราเรง

ตอนท 10.3 การดแลจดการสขภาพและพฒนาการเดกภายหลงการประเมน โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 10.3 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง 10.3.1 ปญหาสขภาพและพฒนาการเดกและแนวทางแกไข 10.3.2 การสงเสรมสขภาพและพฒนาการเดก

แนวคด 1. การแกปญหาสขภาพและพฒนาการเดกจากผลการประเมนทไมเปนไปตามเกณฑ ตองวเคราะหหาสาเหต

ของปญหา ไดแก จากตวเดกเอง จากพนธกรรม จากการเลยงด ความสะเทอนใจตาง ๆ สภาวะแวดลอมในบาน หรอในโรงเรยน แกไขปญหาไดถกตอง และสงเสรมพฒนาการใหเดกไดทงสขภาพกายและสขภาพจต

2. การสงเสรมสขภาพและพฒนาการเดก จากการไดรบอาหารและการเลยงดทเหมาะสม จะท าใหเดกมการเจรญเตบโตสมวย มการพฒนาของสมองด เดกจะฉลาด เรยนรเรว มความสนใจตอสงแวดลอม แตในทางตรงกนขาม เดกทไดรบอาหารไมเพยงพอ การเลยงดทไมเหมาะสม ยอมมผลท าใหการพฒนาของสมองไมด ไมฉลาด ไมอยากเรยนรสงตาง ๆ รอบตว และเรยนรชา

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 10.3 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายปญหาสขภาพและพฒนาการเดกและแนวทางแกไขได 2. อธบายการสงเสรมสขภาพและพฒนาการเดกได

เรองท 10.3.1 ปญหาสขภาพและพฒนาการเดกและแนวทางแกไข ทารกและเดก นอกจากไดรบการดแลทางดานรางกายแลว ยงตองการทจะไดรบการสงเสรมพฒนาการดานสตปญญา จตใจ อารมณ และสงคมควบคกนไปดวย อาหารและการเลยงดอยางใกลชด การไดรบความรก ความเขาใจ จงเปนปจจยส าคญตอพฒนาการของเดก ซงรวมทงสตปญญาและสขภาพของเดก เดกทกนอาหารครบ 5 หมและมความหลากหลายในปรมาณทเหมาะสม การเลยงดของพอแมทเหมาะสม จะมการเจรญเตบโตด มการพฒนาของสมองด เดกจะฉลาด เรยนรเรว มความสนใจตอสงแวดลอม ซงเปนผลท าใหมพฒนาการของเดกตามวย แตในทางตรงกนขาม เดกทไดรบอาหารไมเพยงพอ มการเลยงดทไมเหมาะสม ยอมมผลท าใหการพฒนาของสมองไมด ไมฉลาด ไมอยากเรยนรสงตาง ๆ รอบตว และเรยนรชา เปนผลใหมพฒนาการไมเหมาะสมตามวย ปญหาสขภาพและพฒนาการของเดกทพบบอยมรายละเอยด ดงน

1. ปญหาพฒนาการทางกายและแนวทางแกไข ปจจยทางดานสขภาพและสภาพแวดลอมทางดานกายภาพ เปนเรองทพอแมผเลยงดตองใหความส าคญ

เนองจากเดกวยนมการเจรญเตบโตและเปลยนแปลงของรางกายอยางรวดเรว การไดรบนมและอาหารเสรมทมคณคาทางโภชนาการเพยงพอกบความตองการของรางกายจงเปนเรองส าคญ การไดรบอาหารครบทกหม ท าใหเดกมการเจรญเตบโตทางดานรางกายและสตปญญาทเหมาะสมกบวย ไมกอใหเกดปญหาสขภาพอน ๆ เชน น าหนกนอยกวาปกต ภาวะขาดสารอาหาร โรคตดตอ เดกจะเจรญเตบโตสมวย ปราศจากโรคและปองกนความพการทอาจเกดขน การดแลและการปองกนปญหาพฒนาการทางกายในดานตาง ๆ มดงน

1.1 ดานโภชนาการ การบรโภคอาหารทมคณภาพในปรมาณทเพยงพอและสะอาดถกสขลกษณะ เปนการสงเสรมสขภาพประการหนง และควรสรางบรโภคนสยทดแกเดก โดยไมบงคบ ข หรอใหรางวล เพอใหเดกรบประทานอาหาร ควรจดหาภาชนะทเดกชวยตนเองได เพอจงใจในการรบประทานอาหาร จดอาหารใหมสสน นารบประทาน เปนตน ซงปญหาคอการไดรบสารอาหารในปรมาณนอยกวาทรางกายตองการ คอการไดรบสารอาหารในปรมาณมากกวาทรางกายตองการดานโภชนาการ อาจพบปญหาไดทงภาวะทพโภชนาการ และภาวะโภชนาการเกน

การแกไขปญหาภาวะทพโภชนาการ ควรด าเนนการแกไขปญหาทงเดกขาดอาหารและกลมเสยงตอการขาดอาหาร เนองจากเดกทอยในกลมเสยงมโอกาสขาดสารอาหารไดงาย จงเปนการปองกนไวกอน ท าโดยการพบแพทยเพอตรวจรางกายวา เจบปวยหรอมโรคประจ าตวทมผลตอการเจรญเตบโตหรอไม ถามใหแพทยประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และใหค าแนะน าการบรโภคอาหาร ดงน 1) บรโภคอาหารครบทกกลม ไดแก กลมขาว-แปง กลมผก กลมผลไม กลมเนอสตวและกลมนม ในปรมาณทเหมาะสมและควรกนใหหลากหลาย 2) เพมอาหารประเภททใหพลงงาน เพอใหเดกมน าหนกและสวนสงเพมขน ไดแก อาหารประเภทขาว-แปง เชน ขาวเจา ขาวเหนยว กวยเตยว ขนมจน ขนมปง เผอก มน เปนตน และอาหารไขมน เชน น ามน โดยการปรงอาหารดวยวธทอดหรอผด และกะท อาจ

ท าเปนกบขาวหรอขนมหวานแบบไทย ๆ กได ในเดกเตยกวาเกณฑมาตรฐาน 3) เพมอาหารพวกเนอสตว เชน ไข หม ไก ปลา เพอเพมโปรตน 4) เพมอาหารทใหแคลเซยม ไดแก นม ปลากระปอง ปลาทกนไดทงกระดก เชน ปลาตวเลก เปนตน ใหเดกดมนมทกวน ๆ ละ 2-3 กลอง 5) จดใหมอาหารระหวางมอ ไดแก อาหารวางเชา และบาย หรอกอนเวลาอาหารประมาณ 1 1/2 - 2 ชวโมง แตไมควรเปนขนม-น าหวาน น าอดลม หากเดกเจบปวย เชน ทองเสย เปนหวด ตองรบรกษาใหหาย เพอไมใหเดกมปญหาทรนแรงมากขน และ 6) หาสาเหตทเดกเจบปวย เชน รบประทานอาหารไมสะอาด หรอมแมลงวนตอม อยสงแวดลอมไมด เชน การก าจดขยะไมถกตอง อากาศถายเทไมสะดวก หากเดกมปญหาเรองฟน เชน ฟนผ ปวดฟน ท าใหเดกกนอาหารไดนอย ตองรบพาไปพบทนตแพทยเพอรกษาใหครบทกกลม

กลมโภชนาการเกน พอแมหรอผปกครองควรด าเนนการแกไขปญหาทงเดกอวนและกลมเสยง เพอปองกนไมใหกลมเสยงเปลยนระดบภาวะโภชนาการเปนเดกอวน โดยพบแพทยเพอตรวจรางกายวามโรคประจ าตวทมผลตอการเจรญเตบโตหรอไม ถาม ใหอยในความดแลของแพทย ประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และใหค าแนะน าการบรโภคอาหาร โดย 1) ใหกนอาหารครบทกกลม ไดแก เนอสตว ไข นม ขาว-แปง ผก ผลไม และน ามน ในปรมาณทเหมาะสมและควรกนใหหลากหลาย อยาอดอาหารมอหลก หรอลดปรมาณอาหารมากเกนไป เนองจากเดกก าลงเจรญเตบโต การลดอาหารมากไปจะท าใหเดกเจรญเตบโตชาลง 2) ควรหลกเลยงอาหารทปรงดวยวธการทอด ผด แกงกะทหรอขนมทใสกะทหรอเปลยนวธปรงอาหารเปนการตม นง ปง ย า แทน 3) หลกเลยงอาหารมน เชน หมสามชน หมตดมน หนงไก 4) งดอาหารวางทไมมประโยชน เชน ขนมกรบกรอบ น าหวาน น าอดลม และ 5) ออกก าลงกาย และเคลอนไหวรางกายเปนประจ า เชน เลนกฬา วงเลน เดนขน-ลงบนไดเตนกจกรรมเขาจงหวะ

1.2 ดานสขภาพฟน ฟนท าหนาทบดอาหารทรบประทานเขาไป ท าใหอาหารมขนาดเลก งายตอการยอยและดดซม เดกวยนถามปญหาสขภาพฟน จะกอใหเกดผลเสยตอสขภาพ ท าใหรางกายออนแอเปนอปสรรคตอการเจรญเตบโต และเปนชองทางหนงทน าไปสการตดเชอ ดงนนการรกษาอนามยในชองปากและฟนของเดก จงเปนเรองส าคญ ไมวาจะเปนการท าความสะอาดในชองปาก การสอนใหเดกแปรงฟน การใชฟลออไรดปองกนฟนผ และการตรวจสขภาพฟนปละ 2 ครง

1.3 ดานสรางเสรมภมคมกนโรค เปนการปองกนการเกดโรคตดตอทสามารถปองกนไดดวยวคซน ตามระยะเวลาทแพทยก าหนด ท าใหรางกายมความตานทานตอการเปนโรค

1.4 ดานสภาพรางกาย ลกษณะรปราง อากปกรยาทาทางของเดกจะชวยบอกความผดปกตบางอยางได อาการทแสดงวาเดกปวย ไดแก หงดหงด รองกวนโยเย หรอไมสนใจสงแวดลอม ซมไมเลนเหมอนเคย ไมกนนม น า คดจมก เจบปวยทตาง ๆ มทานง/ทานอนผดปกต ทาเดนตวงอ หนาแดง ตาแดง กลวแสง อาการเหนอย หนาซด เซยว เปนตน การประเมนความผดปกตทางการแพทย ท าไดโดย 1) การวดอณหภมของรางกาย การนบชพจร การนบการหายใจ การชงน าหนก การวดความสงหรอความยาวตว 2) การประเมนเฉพาะทผวหนง ขณะทถอดเสอผาเดกออก ควรสงเกตความผดปกตตาง ๆ อยางทวถง เชน ผน สผวซด-คล า เหลอง เปนตน 3) การสงเกตขนาดของศรษะใหญหรอเลก เมอเทยบกบเดกวยเดยวกน 4) การเคลอนไหวของลกตาทง 2 ขาง วาเทากนหรอไม มหนงตาตกหรอไม เดกอายนอยกวา 6 เดอน อาจจะพบตาเหลไดเลกนอย ตาแดง มขตามาก หากเดกคนตาและขยมากกวาปกต อาจมอาการอกเสบได และ 5) ในเดกอาจพบเปนหน าหนวกภายหลงเปนหวด หรอเจบคอได จมก ดลกษณะของน ามกวาใสหรอ

เหนยวขน อาจเปนโรคหวดหรอโรคภมแพ ดสของน ามก ถาเปนสเขยว อาจจะเกดจากการตดเชอแบคทเรย หรอถาน ามกมกลนเหมน และออกจากจมกขางเดยว อาจมวตถแปลกปลอมในรจมก

2. ปญหาพฒนาการทางจตใจและแนวทางการแกไข สขภาพจตทปกต คอการไดรบความรก ความอบอน การไดรบการตอบสนองความตองการอยางเหมาะสม ท าให

เดกมจดมงหมายในการประพฤตปฏบต รจกปรบพฤตกรรมทเหมาะสม และเปนปกตสขในสงคม เดกทไดรบความรก ความอบอนจากครอบครว จะแสดงพฤตกรรมทเหมาะสม ดงนน การดแลเดกจะตองรจกการประเมนสภาพจตใจของเดกจากการสงเกตพฤตกรรมทเดกแสดงออก โดยพอแม และผดแลเดกตองเขาใจความตองการของเดก และสามารถเลยงดเดกไดอยางมคณภาพ นอกจากนแลว การเลนของเดกยงเปนสงหนงทบอกถงความขดแยงทางใจได จะแสดงใหเหนถงการประสานงานของประสาทสมผส อวยวะตาง ๆ ความพรอม และเหมาะสมกบอาย เพศ ตลอดจนความนกคด อารมณ ความสมพนธของครอบครวอกดวย

การพจารณาวาเดกมพฤตกรรมทผดไปจากปกตหรอไม ใหพจารณาจากความเหมาะสมของพฤตกรรมกบเวลา สถานท และอายของเดก ดงน 1) อายและพฤตกรรมทเดกแสดงออกมานนมลกษณะปนเดกเกนอายหรอแกกวาอายจรงของเดก 2) ความถและความรนแรงของการเกดพฤตกรรม ถาถมากและมผลกระทบตอตนเองหรอผอนสงถอวาเปนปญหา 3) จ านวนของพฤตกรรมทเปนปญหา ถามลกษณะเปนปญหามากกวาพฤตกรรมปกตทวไป ไมสามารถปรบตวเขาสงคมไดถอวาเปนปญหา 4) เดกถาพฤตกรรมทแสดงออกสงผลใหมการสญเสยโอกาสในสงคม หรอมผลกระทบตอชวตของเดกในสงคมมาก ถอวาเปนปญหา 5) เดกเกดความรสกเจบปวดมาก ถอวาเปนปญหา 6) ถาเดกอยในสภาพแวดลอมทเปนปญหาและไมสามารถควบคมได 7) พฤตกรรมทว ๆ ไปทเดกแสดงออกท าใหขดขวางการด าเนนชวตของเดกในการปรบตวเขากบ ครอบครว โรงเรยน ถอวาเปนปญหา ความผดปกตทางจตใจสามารถเกดขนไดในเดกและมผลตอการเรยนรของเดกเชนเดยวกบปญหาทางกาย ความผดปกตทางจตใจจะสงผลถง สตปญญา อารมณ สงคม และบคลกภาพได ปญหาของพฒนาการทางจตใจทสงผลกระทบใหมปญหาทางสตปญญา ไดแก ภาวะปญญาออน และปญหาทางอารมณและสงคม ไดแก โรคออทสตกเปนตน

2.1 ภาวะปญญาออน หมายถงคนทมระดบสตปญญาต ากวาทควรจะเปน มกเปนปญหาดานการเรยนร การปรบตวเขากบสงคม สวนใหญเปนมาตงแตเกด หรอเจบปวยหลงเกดอยางรนแรงท าใหสมองมการขาดออกซเจนและเสยหายตามมา พอแมจะสงเกตวาลกมพฒนาการชามากกวาปกต โดยเฉพาะเมอเปรยบกบอายปกตทเดกทวไปควรท าได เมอเขาสโรงเรยนเดกไมสามารถเรยนไดเหมอนเดกอน ๆ เดกตองพงพาพอแมตลอดเวลา จงถอวาเปนปญหาและภาระของครอบครวและสงคม สาเหตของภาวะปญญาออนสวนใหญเกดจาก

1) พนธกรรม อาจเปนถายทอดทางพนธกรรม หรอมความผดปกตของโครโมโซม เชน ปญญาออนดาวนซนโดรม เดกจะมลกษณะเฉพาะเชน ตวเลก หางตาเฉยงขน จมกแบน ลนโตคบปาก เดกทมภาวะปญญาออน ไมมทางรกษา

2) สงแวดลอม ทมผลท าใหทารกมปญหาตงแตในครรภ เชน มารดาตดเชอหดเยอรมน เดอนแรกสงผลใหเกดมตอความพการของทารกในครรภได หรอมารดาตดยาเสพตด แอลกอฮอลขณะตงครรภ ท าใหทารกในครรภมปญญาออนได ในกรณขณะคลอด หากทารกมภาวะขาดออกซเจน หรอหลงคลอด ทารกเจบปวยรนแรง ตดเชอสมองอกเสบ ท าใหมภาวะปญญาออนตามาได นอกจากนน ปจจยทางสงคมอาจมสวนท าใหเกดอาการปญญาออนได หากทารกขาดการกระตนพฒนาการในเรองการรบรและทางสตปญญา หรอการมปญหาความสมพนธในครอบครวทมการแตกแยกรนแรง กอาจกอใหเกดปญหาตามมาได

2.2 โรคออทสตก เปนความผดปกตทางพฒนาการดานสงคม อาการปรากฏไดตงแตระยะขวบปแรก ซงมผลตอพฒนาการทางสตปญญาและสงคม พฤตกรรมทเหนชด ไดแก การแยกตวจากสงคม และแสดงพฤตกรรมซ าซากอยางผดปกต เดกทปวยเปนโรคนชอบอยตามล าพง ไมแสดงอาการยนด ยนรายตอผใด สวนใหญเดกเหลานมสขภาพกายด มพฒนาการดานกลามเนอมดใหญปกต พอแมมกไมเหนความผดปกตทางอารมณ จนกวาจะสงเกตเหนวาเดกไมสนใจทางสงคม เดกจะมพฤตกรรมซ า ๆ ทแสดงออกมา เลนมอตนเองนาน ๆ การนงนงไมเคลอนไหว ไมโตตอบผใด ไมสนใจ ไมสบตาคน อาการจะเรมตงแตวยทารก และชดเจนในขวบปท 3-4 สงทเปนปญหาตามมาคอ ปญหาการพด พดชา พดค าซ า ๆ พดไมชด ท าใหฟงเขาใจยาก สนนษฐานวาเดกมความผดปกตในการรบรและการรคด โดยเฉพาะผดปกตจากการไดยน จงไมเขาใจเสยงพด และไมมพฒนาการทางดานภาษา เดกไมมปฏกรยาโตตอบกบคนอน สนใจแตตวเอง เดกสวนใหญไมมอาการพการทางกาย หลายคนมความจ าด เดกกลมนมปญหาทางอารมณเปนสวนใหญ ซงสงผลกระทบพฒนาการทางสงคมละสตปญญา สาเหตของการเกดออทสตก ยงเปนเรองทหาขอยตไมไดวาเปนเรองพนธกรรมหรอสงแวดลอม ดานสงแวดลอมอางวาเพราะแมมขอบกพรองเกยวกบบคลกภาพ ท าใหไมสามารถสรางความสมพนธทดกบลกได ในดานการดแลรกษา โอกาสรกษาหายขนกบความรนแรงของอาการ ระดบสตปญญา พฒนาการทางภาษา และอายสมองของเดก การรกษาตองอาศยความรวมมอระหวาง นกจตวทยา จตแพทย พอแม ผเลยงดเดก ซงตองใชเวลานานและตอเนองกวาจะชวยเดกใหมปฏสมพนธตอบรบโลกภายนอก ตองเรยนรเทคนคการเสรมแรงมาสอนใหเดกพด สอนใหเดกรจกเขาสงคม ใหความรพอแมในการปฏบตตอเดกเหลาน ตลอดจนการคลายกงวลพอแมในปญหาทตองเผชญ

3. ปญหาพฤตกรรมทพบบอยในวยเดก ปญหาของพฤตกรรมทเกดกบเดกวยน สวนใหญเปนปญหาทเกยวของกบการเจรญเตบโต และพฒนาการ เปนปญหาทคอนขางเขาใจงาย ไมสลบซบซอน เปนลกษณะของการปรบตวตอการเลยงดและสภาพแวดลอม ซงถาเดกขาดการดแลเอาใจใสจากพอแมหรอผเลยงดและ ไดเรยนรจากสงแวดลอมอยางไมเหมาะสม กอาจจะกอใหเกดปญหาทางพฤตกรรมขนอยางงายดาย ปญหาพฤตกรรมของเดกทพบบอยมรายละเอยดดงน

3.1 เดกรองไหจนงอเขยว ในเดกเลก ๆ โดยเฉพาะขวบปท 1 – 2 บางคนจะมอาการรองไหรนแรงจนนงเงยบ ไมหายใจประมาณครงนาท บางทอาจถงกบงอเขยว หรอหมดสตไป อาการแบบนมกไมเกดขนเมอเดกมอายเกน 5 ป

สาเหต เดกมอารมณรนแรงพงขนมา สวนใหญเดกจะมอารมณโกรธอยางรนแรง รสกไมถกใจบางสงบางอยางรนแรง หรอเกดจากการมอารมณกลวมาก เชอวาการเลยงดใน 3 เดอนแรกหลงคลอดมความส าคญ เนองจากเดกถกปลอยใหรองอยตามล าพง ครงละนาน ๆ โดยไมมผตอบสนอง จงรองรนแรงขน และโกรธมากขนหรอเมอเดกมความตองการ แลวถกขดใจ เชน เดกจะเลนหรอจะท าอะไรพอแมหรอผปกครองกคอยหามควบคม สอนใหเดกเปนระเบยบเหมอนตน เดกรสกขาดอสรภาพ ร าคาญและโกรธ รวมทงมการบงคบเดกมากเกนไปไมเหมาะกบวย

วธแกไข อธบายใหพอแม ผปกครอง หรอผดแลเดกเขาใจถงกลไกของการเกดอาการน เมอเดกมอาการรองไหจนงอเขยว ควรจดใหเดกอยในทาทปลอดภยหรออมไวไมตนตระหนก อยาใหเดกลมหวฟาดพน สงทควรค านงประการหนงคอ ตองแกไขอาการชกกอน

3.2 เดกเอะอะอาละวาด การอาละวาดจะเปนการแสดงความโกรธของเดกอยางเปดเผย และรนแรงโดยอาจแสดงออกดวยการกรดรอง ฟาดมอฟาดเทา กระทบเทา ลงนอนดนกบพน บางคนกอาจขวางปาท าลายขาวของ ดงผมตนเอง ในเดกเลกเกอบทกคนมกจะแสดงอาการเปนบางครง ถอเปนเรองธรรมดา โดยเฉพาะในขวบปท 2 หลงจากนนจะนอยลงเรอย ๆ เมออายมากขน เดกทมอาการนบอย ๆ และถจงนบวาเปนปญหาทตองแกไข

สาเหต การทเดกอาละวาดเกดจากทเดกถกขดขวางความตองการ หรอเวลาเดกรสกคบของใจ ไมสามารถควบคมอารมณไดและการทเดกกยงไมพฒนาการคดมากพอทจะแกไขปญหาเปน ท าใหเกดความรสกเกนขดอดทนกจะระเบดออกมาเปนอารมณโมโหจดแลวอาละวาด

วธแกไข พอแม ผปกครอง หรอผดแลเดกตองไมแสดงอาการตนตกใจ และรบใหในสงทเดกตองการหรอโอเอาใจเดกเกนควร ควรแสดงอาการเฉยตอเดก พดคยกบเดกอยางสงบ เพยงแตระวงไมใหเกดอบตเหตหรอการบาดเจบ ไมดเอดตะโร หรอทบตเมอเดกมอาการอาละวาด เมอเดกสงบลง กมการพดคยอธบายเหตผลใหเดกเขาใจตามวยของเดก ใหเดกไดเรยนรวาการแสดงอาการดงกลาวไมมประโยชน หากเดกท ารายคนอนหรอขวางปาขาวของ ตองจบเดกใหหยดพฤตกรรมทนท อาการจะคอย ๆ หายไปและตองเลกตามใจเดกอยางไมมเหตอนควร สอนเดกใหรจกควบคมอารมณและแสดงออกทเหมาะควร เชน การพดคย สอบถามถงความรสก ใหแรงเสรมทางบวก ชนชมพฤตกรรมทดของเดก ผใหญรอบตวเดกตองเปนแบบอยางทดในการควบคมอารมณเชนกนและปฏบตตอเดกในแนวทางเดยวกน

3.3 เดกขกลว ความกลวในปรมาณทพอเหมาะ และภายใตเหตผลเปนสงทมประโยชน ใชปองกนอนตราย เชน มนษยกลวการเปนโรค จงยอมฉดวคซนปองกนโรค เดกบางคนกลวเกนกวาเหต กลวในสงไมควรกลวจงเปนปญหา

สาเหต การทเดกมประสบการณทเคยไดรบ เชน กลวความมด เพราะเคยถกจบขงในตเสอผาเปนการท าโทษหรอเคยเหนผใหญกลวสงใดสงหนง เชน เสยงฟารอง ความมด หรอไดยนค าข ค าเตอน ค าบอกผด ๆ ของผใหญ เชน หยดรองไหนะเดยวต ารวจจะมาจบท าใหกลวต ารวจหรอการทเดกทรสกไมมนคงวตกกงวล ไมแนใจในความรกของผใหญ มกขกลว ความกลวทเกดขนตามวยบางอยางเดก การทเดกรสกกลวงายตอบางสงบางอยาง เพราะความคดอานยงไมพฒนาพอ

วธแกไข อธบายใหพอแม ผปกครอง หรอผดแลเดกเขาใจวาเดกตองการความอบอน มนใจในความรกของพอแม จะเปนเกราะปองกนทดไมใหเดกรสกกลวในสงทไมควรกลว ควรสอนความจรงและพดดวยเหตผลทงาย ไมควรขใหรสกหวาดกลว เชน ดภาพยนตรสยองขวญ อยาใหความรสกผด ๆ กบเดก เชน ตกแกชอบกนตบเดกรองไห

3.4 เดกดดนว การดดนวเปนสงธรรมดาส าหรบเดกอาย 6 เดอนถง 2 ป เดกมกจะดดนวเมอหว ออนเพลย เหนอย งวง ไมสบายหรอฟนเรมขน ถาเดกอายเกน 5 ปขนไป ยงดดนวอยเปนประจ า แสดงวาเดกมปญหา

สาเหต การดดนวของเดกอาจเกดจากการไดรบความกระทบกระเทอนทางอารมณ ถกดวา ถกบงคบ หรออาจเกดจากความไมเชอมนในตนเอง อจฉาพนองหรอตองการความสนใจจากพอแม

วธแกไข ใหความรแกพอแม ผปกครอง หรอผดแลเดก ทราบวาในระยะ 2 ปแรก การดดนวเปนพฤตกรรมทปกต ไมมอนตรายใด ๆ ไมควรกงวลหรอลงโทษ แตควรใหความรก ความเอาใจใส ดแลตามปกต เดกจะคอยเลกพฤตกรรมไปเอง อาจหากจกรรมอน ๆ ท ารวมกบเดก เพอเบยงเบนความสนใจใหเดกเอามอออกจากปาก จะท าใหเดกคอย ๆ เลกพฤตกรรมนไดดวยด

3.5 เดกกดเลบ เดกกดเลบพบไดคอนขางบอย สวนใหญจะกดเลบมอ บางคนกดนอย บางคนกดมากจนเลบกด เลอดออก เลบตดเชอ บางคนถงกบกดเลบเทาดวยเวลานอน อาการกดเลบเรมพบไดเมออายประมาณ 3 ป อาจมอาการกดเลบจนถงวยผใหญ แตสวนใหญจะไมกดเลบแลวเมออาย 16 – 18 ป เดกทกดเลบมกมลกษณะอน ๆ รวมดวย เชน การอยไมนง นอนไมสงบ ดดนว

สาเหต การกดเลบเกดจากความเครยดซงอาจเกดจากความกลวจรง ๆ หรอเดกคดกลวไปตาง ๆ นานา หรอเกดจากปญหาในครอบครว เชน ครอบครวแตกแยก ไมมความสข หรอเกดจากการอบรมเลยงดของพอแมหรอผดแลเดกทเลยงเดก ทมการควบคม เชน ดมาก เจาระเบยบ หรอปกปองกนมากเกนไป เดกอาจมอารมณผดหรอโกรธ ไมพอใจแตไมกลาแสดงออก จงแสดงออกโดยการกดเลบแทน

วธแกไข อธบายใหพอแม ผปกครอง หรอผดแลเดกวา ไมควรหาม ควบคมหรอหามปรามมากเกนไป เพราะยงเพมความเครยดใหเดก เดกจะไปสนใจการกดเลบมากขน ควรแก ไขจากตนเหตความเครยด เชน สภาพภายในครอบครว อาการกดเลบกจะหายไปเอง ถาแกความเครยดเองไมไดผล ใหพาเดกพบจตแพทยเดก เพอขอค าแนะน าทเหมาะสมตอไป

3.6 เดกดอและซน การดอและซนของเดกจะพบเปนปกตในวย 2 – 4 ป เปนระยะพฒนาการเพอพสจนความเปนตวของเขาเอง เดกจะใชค าพดวา “ไม” ทนททพอแม หรอผดแลเดกบอกใหท าอะไร หรอเดกอาจท าในสงตรงขามทพอแมหาม เชน “อยาจบนะ” เดกกจะจบทนท ซงพฤตกรรมนเปนปฏกรยาโตตอบผดแลเดก หรอพอแมของเดกหลงจากเดกถกต าหนวาไมนารก ดอมาก ท าใหเดกสรางปญหาใหเกดขนในแงของความสมพนธระหวางเดกกบพอแมหรอผดแลเดก

วธแกไข อธบายใหพอแม ผปกครอง หรอผดแลเดก เขาใจธรรมชาตของเดกทตองการส ารวจศกษาสงรอบตว เพอการเรยนรตอยอดในโอกาสทเตบโตขน ผดแลเดกจงตองตอบสนองความตองการของเดกตามวย ใหเดกไดเลนอยางอสระและสรางสรรค ไมบงคบเดกจนเกนไป และเลนกบเดกดวยของเลนปลอดภยและสงเสรมพฒนาการเดก รวมทงปองกนและระวงการบาดเจบและอบตเหตทอาจเกดขนได ใหเดกอยในสายตาตลอดเวลา อยาทงเดกไวโดยล าพง

3.7 เดกพดตดอาง เดกพดตดอางมกเกดจากปญหาทางอารมณมากกวาทางรางกาย เดกอาย 2 – 3 ป มพฒนาการทางภาษาเกดขนอยางรวดเรว บางครงเดกอยากพดตดตอกบบคคลอนแตนกหาค าพดไมทน ท าใหตองพดซ าค าเดม หรอพดตะกกตะกก พอแม ผดแลเดกไมควรลอเลยน หรอพดซ า หรอคอยแกค าพดของเดก จะท าใหเดกกงวลและพดตดอางมากขน

วธแกไข พอแม ผปกครอง หรอผดแลเดกตองขจดความเครยด หรอ ความวตกกงวลของเดก ไมลอเลยน หรอหวเราะ เมอเดกพดตดอาง ควรเปดโอกาสใหเดกไดพดและฟงเดกพดดวยความอดทน ไมพดขดจงหวะดกทก าลงพด ในเดกเลก ๆ ไมจ าเปนตองคอยแกค าพด หรอบงคบใหเดกพดซ า ๆ ตลอดเวลา ปลอยใหเดกพด ไปเรอย ๆ เพอสรางความรสกใหแกเดกวา การพดเปนเรองสนก มการยกยอง ชมเชยในความรสกนกคด และการกระท าตาง ๆ ของเดกในขณะพด โดยการพยกหนา ยอมรบ หรอ แสดงความเหน จะชวยท าใหเดกเกดความมนใจในการพดมากขน

3.8 เดกขอจฉา การอจฉารษยาระหวางเดก ๆ ถอไดวาปกต ถาเกดขนเปนครงคราว และไมรนแรง

สาเหต การทเดกมการอจฉา เนองจากเดกรสกสญเสยสงทเคยเปนเจาของมากอน เชน ผดแลเดกสนใจเดกทเขามาใหม ปลอยใหเดกอยคนเดยว ทาทล าเอยงของผดแลเดก หรอพอแมบางคนแสดงทาทรกเดก สนใจเดกไมเทากน โดยลมนกถงความรสกของเดก เดกทมอารมณอจฉา มกจะเกดพฤตกรรมอนตามมา เชน กาวราว ดดนว กดเลบ และเมอโตขนอาจมความรสกมปมดอย ขระแวง อจฉาผรวมงาน ท าใหเกดผลเสยในสมพนธภาพกบผอน

วธแกไข อธบายใหพอแม ผปกครอง หรอผดแลเดก ในการปฎบตตอเดกทกคนเทาเทยม และควรมเหตผลในการจดการตดสนปญหาระหวางเดก ๆ ดวยความยตธรรม ไมใชอารมณ หรอล าเอยงกบเดกคนใดคนหนง เมอพอแมจะมบตรเพม ควรเตรยมลกคนโตใหรบรตงแตเรมตงครรภ ใหเดกมสวนรวมในการดแลนอง ควรบอกเดกเสมอวา เดกยงเปนทรกของพอแม การมนองใหม เปนการมเพอนเพมขน

3.9 เดกเลนอวยวะเพศ เดกวย 2 – 5 ป มกมความสนใจในเรองเพศ ทงการเลนบทบาทเกยวกบพอแม สนใจอยากรอยากเหนเกยวกบความแตกตางของเพศชายและหญง พฤตกรรมเหลานเปนสวนหนงของพฤตกรรมปกตทเดกตองเรยนร เดกวยนจ านวนไมนอยทมปญหาเกยวกบการเลนอวยวะเพศ โดยใชวธการตาง ๆ เชน หนบขา ถไถอวยวะเพศกบพน หรอจบอวยวะเพศเลน

วธแกไข อธบายใหพอแม ผปกครอง หรอผดแลเดกเขาใจวา ถาเดกเลนอวยวะเพศจากความบงเอญหรอท าเปนครงคราว เดกจะเลกไปเอง เมอเหนเดกเลนอวยวะเพศ ไมควรดดา หรอท าโทษทางกายตอเดก ใหใชการเบยงเบนความสนใจเดกไปเรองอน เชน ชวนเดกเลน อานหนงสอ รองเพลง เลานทาน เปนตน และหาสาเหตวาเดกมพฤตกรรมนเพราะเหตใด และแกปญหาจากสาเหตดงกลาว

3.10 เดกมปญหาการนอน ปญหาการนอนทพบบอย คอ เดกไมยอมเขานอน เดกมกรองไหคร าครวญ ไมยอมแยกจากแมไปนอนคนเดยวทงทเคยท าไดมากอน บางครงเดกตองนอนกอดแมไวทงคน หรอไมยอมใหปดไฟ

สาเหต เดกมความกลวในความคดและจนตนาการของตนเอง มกพบในชวงวยทย งไมสามารถแยกความคด จนตนาการไดจากความเปนจรง และมกมเหตซ าเตมดวยมคนขใหเดกกลว หรอเลานทานหวาดเสยวใหเดกฟง ตลอดจนดโทรทศน หรอภาพยนตรเรองผทนากลวตาง ๆ การเลยงดอาจมสวนท าใหเดกขาดความอบอน หรอภาวะการพลดพราก ความตาย ความเจบปวยของคนในครอบครว อาจท าใหเดกเกดความวตกและกลว

วธแกไข อธบายใหพอแม ผปกครอง หรอผดแลเดก ใหก าลงใจเดก ปลอบใจเดก ใหเดกเชอมนวามคนเหนใจ ไมใชค าพดถากถาง หรอ ขมขเดกใหเดกกลวยงขน ในกรณกลวความมด อาจเปดไฟเวลานอนแลวคอย ๆ หรไฟลงได ในระยะแรกแมอาจตองนอนกบเดก แลวคอย ๆ หางเดกทละนอย พอแมไมควรเลาเรองนากลว ควรเขาใจพฒนาการดานความคดและจนตนาการของเดก

3.11 เดกมปญหาปสสาวะรดทนอน เมอเดกมอายเกน 5 ป มกควบคมการขบถายปสสาวะในตอนกลางคนได แตเดกบางคนยงคงปสสาวะรดทนอนได เดกอกกลมหนงอาจจะควบคมการขบถายปสสาวะไดด แตเมอมปญหาทางอารมณ เชน วตกกงวล หวาดกลว ไมมนใจหรอมปญหาการปรบตว เชน มนองใหม เขาโรงเรยน อาจเกดปญหาปสสาวะรดทนอนได

สาเหต เดกมพฒนาการชากวาปกต ไมสามารถควบคมการถายปสสาวะไดเมอถงวย มกพบรวมกบปญหาพฒนาการอน ๆ ทชากวาปกต เดกทมปญหานไมจ าเปนตองท าการรกษา อาการจะหายไปเมอพฒนาการของเขาถงขนปกต นอกจากนนอาจเกดจากการอกเสบของกระเพาะปสสาวะ หรอการทเดกมความจของกระเพาะเลกกวาปกต ท าใหเดกกลนปสสาวะไดไมนานหรอเดกถกเลยงดอยางปลอยปละละเลย หรอเขมงวดเกนไป ไมไดรบการฝกนสยในการขบถายทถกตอง หรอถกฝกเมออายนอยเดกมความวตกกงวล กลว มความเครยด ไมมนใจ พบไดบอยจากเดกถกทอดทง หรอมปญหาทท าใหกระเทอนใจจากการสญเสยบคคลทรกในครอบครว หรอมนองใหม ซงเดกอาจจะไมถายปสสาวะรดทนอนมากอนแตกลบมาถายปสสาวะรดทนอนใหม เดกทมปญหาการถายปสสาวะรดทนอนมกจะเปนเดกทขาดความเชอมนในตวเอง รสกมปมดอย บางครงจะแยกตวเอง ถาพอแมลงโทษหรอลอเลยนจะท าใหเดกมปญหามากขน

วธแกไข ควรหาสาเหตวาเปนเพราะอะไร เกดจากสภาพรางกายหรออารมณ ถาเดกมรางกายปกตด พอแม ผปกครอง หรอผดแลเดกไมควรวากลาว ลงโทษ ลอเลยน หรอท าสงหนงสงใดทท าใหเดกเกดความเครยด ตกใจกลว ควรใหก าลงใจเดกและชวยเหลอเดก วธท ใชไดผลคอ ใหลดน าดม หรออาหารทมรสจด เพราะท าใหเดกกระหายน าบอย ควรใหเดกปสสาวะกอนนอน และปลกใหเดกปสสาวะตามเวลาทเคยท าเปนประจ าทกวน ใหท าจนกวาเดกจะเคยชนและลกขนมาปสสาวะเองไดเมอปวด พอแมควรใหค าชมเชยเมอเดกไมปสสาวะรดทนอน แตถาเดกยงมปญหาการปสสาวะรดทนอน ควรปรกษาจตแพทยเดก

3.12 ปญหาการกนอาหารของเดก เดกวย 1 – 4 ป จะพบปญหาการกนอาหาร พอแมจะวตกกงวล เพราะเหนวาเดกผอมกวาเดกอน หรอเอาแตเลนไมคอยยอมกน เวลากนกกนนอยมาก พอแมมกจะพาไปพบแพทยเพอขอยาบ ารงชนดตาง ๆ หรอบางรายกซอยาใหเดกรบประทานเอง

สาเหต เดกวยนเปนวยทชอบเปนตวของตวเอง ไมชอบการบงคบ มลกษณะตอตานผใหญ รวาตวเองสามารถจดการกบรางกายของตนไดมากขน เชน วงหนเมอถกบงคบใหกนอาหาร อมขาวแลวบวนทง หรอสามารถขยอนใหอาเจยน เมอไมตองการกนอาหารและการเจรญทางรางกายของเดกปกตทอายเกน 1 ป จะมอตราการเตบโตดานรางกายลดลงกวา 1 ปแรก อตราการเพมของน าหนกตวจะชากวาในเดกขวบปแรก ท าใหเดกสนใจการกนลดลง ขณะเดยวกน ลกษณะพฒนาการของเดกชวง 1-4 ป ชอบวงเลน ชอบการปนปายไมอยนง และไมคอยสนใจการกนอาหารหรอเดกถกตามใจมากเกนไปจนเคยตว กนของจกจกอน ๆ จนอมกอนมออาหาร

วธแกไข อธบายใหพอแม ผปกครอง หรอผดแลเดกเขาใจวาเดกทกคนมความแตกตาง ไมควรใชวธขบงคบ ควรปรบปรงสสน รสชาต และชนดของอาหารใหดขน รวมทงจดบรรยากาศการกนใหเหมาะสม ใหโอกาสเดกท าอะไรดวยตวเอง เชน วย 1 ½ ป-2 ป หดตกอาหารดวยตนเอง พอแมเองไมควรร าคาญถาเดกท าหกเลอะเทอะแลวปอนเองแทน เดกจะเกดปฏกรยาตอตาน และถาปอนไปบนไป จะท าใหเดกรสกเสมอนวาการกนนนเปนชนวนกอใหเกดการพพาทระหวางตนกบผปอน และฝงใจอยเชนนน

4. ปญหาสขภาพและโรคทพบบอยในเดก ปญหาสขภาพในเดก มกแตกตางจากผใหญ เพราะอวยวะตาง ๆ ในรางกายของเดกยงคงเจรญเตบโตเรอย ๆ

ตามชวงวย ภมคมกนโรคทมยอมต ากวา และมกมความรนแรงมากกวาผใหญ หากเจบปวยและไดรบการดแลรกษาทไมดจะสงผลตอพฒนาการของเดกได โรคทพบบอยในเดก ไดแก

4.1 ไอ อาการไอ คอ การตอบสนองของรางกายตอสงแปลกปลอมทกระตนระบบทางเดนหายใจ พยายามจะก าจดสงเหลานนออก ดวยการเพมก าลงแรงอดลมเปาออกมาในชวงหายใจออก สงกระตนอาจเปนเสมหะ ควนไฟ ควนบหร ฯลฯ

สาเหต การตดเชอระบบหายใจ ตงแตเปนหวด กลองเสยงอกเสบ หลอมลมอกเสบ ปอดบวม วณโรค ไอกรน หด โรคภมแพ ทางเดนหายใจมปฏกรยาไวตอสารทเขามาสมผส โดยหลอดลมจะหดรดตว ท าใหหายใจล าบาก มไอ และหอบการระคายเคองตอเยอบทางเดนหายใจ เชน ควนไฟ ควนบหรสงแปลกปลอมตกคางในทางเดนหายใจ เชน เศษอาหาร เมลดผลไม หรอของเลนเดก

การดแล ถาเดกมอาการไอเนองจากหวด ใหดมน าอนมาก ๆ แตถามอาการไอเรอรง เกน 2 สปดาห หรอ หอบ หายใจล าบากรวมดวย ตองปรกษาแพทย

4.2 หวด โรคหวดเกดจากการตดเชอเฉยบพลนของระบบหายใจ ท าใหเกดการอกเสบทเยอจมกและคอ โรคนไมรนแรงหายเองได ถาดแลถกตอง แตบางรายอาจมโรคแทรกเปนอนตรายได เดกเลก ๆ อาจเปนหวดบอย ๆ แทบทกเดอนเนองจากไมมภมคมกน เดกโตจะเปนหวดนอยลง โรคหวดเปนมากในฤดฝนและฤดหนาว

สาเหต เกดจากการตดเชอไวรสซงมหลายชนด เปนสาเหตใหเปนหวดไดบอย ๆ โดยเฉพาะเดกอายต ากวา 5 ป เปนหวดเฉลยปละ 6 – 8 ครง

การดแล โรคหวดเกดจากเชอไวรส เปนแลวหายไดภายใน 1 สปดาห ไมควรซอยาแกอกเสบใหเดกกนเอง เพราะอาจท าใหเกดอาการแพ เกดเชอดอยาและหมดเปลอง ผปกครองใหการดแลเดกทบานได ใหการพกผอนเพยงพอ รกษารางกายใหอบอน การดแลทถกตอง จะปองกนภาวะแทรกซอนทรนแรงได

4.3 โรคปอดบวม เปนโรคตดเชอเฉยบพลนของระบบหายใจชนดรนแรง ท าใหเดกอายต ากวา 5 ป เสยชวตไดโดยเฉพาะเดกน าหนกตวนอย ขาดสารอาหาร หรอเดกทมความพการแตก าเนด

สาเหต สวนใหญเกดจากเชอไวรสและแบคทเรย

การดแล โรคนตองไดรบการตรวจรกษาจากแพทยหรอเจาหนาทสาธารณสข

4.4 โรคหอกเสบและหน าหนวก สวนใหญเปนโรคแทรกซอนของหวด ท าใหหชนกลางอกเสบ เพราะมทอเชอมกบชองปาก ถาไมไดรบการรกษาจะเรอรง ท าใหหหนวกได ในระยะแรก เดกจะปวดหมาก มไข เดกเลก ๆ ทยงพดไมไดจะมอาการรองกวน ตอมา 1 – 2 วน แกวหจะทะล มหนองไหลออกมา อาการปวดจะหายไป ในรายทมหนองไหลเกน 2 สปดาหถอเปนหหนวกเรอรง

การดแล โรคนตองไดรบการตรวจรกษาจากแพทยหรอเจาหนาทสาธารณสข ทกราย

4.5 โรคอจจาระรวง หมายถง การถายอจจาระเหลว 3 ครงตอวน หรอถายเปนมกหรอมกปนเลอดออกอยางนอย 1 ครง หรอถายเปนน าจ านวนมาก 1 ครงตอวน

สาเหต จากเชอแบคทเรยหรอไวรสทปนเปอนมากบอาหารและน าอาหารเปนพษ

การดแล เรมดแลตงแตมอาการครงแรก โดยใหเดกกนสารละลายน าตาลเกลอแร โออารเอส (Oral Rehydration Salt: ORS) กนนมแม อาหารออน หรออาหารเหลวยอยงาย ถาอาการเลวลง ไดแก ถายเปนน ามากขน ถายอจจาระเปนมกหรอมกปนเลอด อาเจยนมาก กนอาหารไมได ไขสง ควรน าเดกไปพบแพทยหรอเจาหนาทสาธารณสขทนท

4.6 โรคมอ เทา ปาก เปนโรคตดตอทเกดจากเชอไวรส เชอโรคอยในน าลาย น ามก อจจาระ น าในตมพองหรอแผลของผปวย

การตดตอ เชอโรคเขาทางปากโดยตรง อาจตดมากบมอ ของเลน การไอ จาม หรอใชภาชนะในการรบประทานอาหารหรอดมรวมกน

การดแล โรคนตองไดรบการตรวจรกษาจากแพทยหรอเจาหนาทสาธารณสข

กจกรรม 10.3.1 การพจารณาวาเดกมพฤตกรรมทผดไปจากปกตหรอไม พจารณาจากอะไรบาง แนวตอบกจกรรม 10.3.1 การพจารณาวาเดกมพฤตกรรมทผดไปจากปกตหรอไม พจารณาจาก 1) อาย 2) ความถและความรนแรงของการเกดพฤตกรรม 3) จ านวนของพฤตกรรมทเปนปญหา 4) การสญเสยโอกาสในสงคม 5) การมผลตอความรสกเจบปวดของเดก 6) พฤตกรรมทอยในสภาพแวดลอมทเปนปญหาและไมสามารถควบคมได และ 7) พฤตกรรมทว ๆ ไปทเดกแสดงออกท าใหขดขวางการด าเนนชวตของเดกในการปรบตว

เรองท 10.3.2 การสงเสรมสขภาพและพฒนาการเดก

การสงเสรมสขภาพและพฒนาการเดก จะท าใหเดกมการเจรญเตบโตสมวย มการพฒนาของสมองและการ

เรยนร มความสนใจตอคนในครอบครว ในสงคม และสงแวดลอมตาง ๆ การสงเสรมสขภาพและพฒนาการ เพอใหเดกเจรญเตบโตไดเตมตามศกยภาพ สามารถด าเนนการไดดงน

1. การสรางเสรมสขนสย สขนสย หมายถง พฤตกรรมทเดกกระท าอยางสม าเสมอจนเกดความเคยชน ผลแหงการกระท านนกอใหเกดสขภาพอนามยทสมบรณ น าไปสการมความสขในชวต

1.1 การสรางเสรมสขนสยทางรางกาย ไดแก การรกษาความสะอาดของรางกาย เครองนมหม และสงของเครองใช การบรโภคอาหาร กนอาหารใหมคณคาครบ 5 หม ไดแก กลมขาว-แปง กลมผก กลมผลไม กลมเนอสตวและกลมนม ในปรมาณทเหมาะสมและควรกนใหหลากหลาย การออกก าลงกาย สงเสรมใหเดกออกก าลงกายเปนประจ า เชน วงเลน กระโดดเชอก วายน า เลนกฬา กจกรรมเขาจงหวะ การพกผอนนอนหลบ ใหเดกนอนหลบพกผอนเพยงพอ อยางนอยวนละ 8 ชวโมง

1.2 การสรางเสรมสขนสยทางสงคม ท าใหเดกมสขภาพดทงรางกายและจตใจ สรางเสรมบคลกภาพ สรางเสรมลกษณะนสยความมระเบยบวนยในตนเอง ฝกความเปนผน า ผตาม และความสามคค ฝกมความอดทน รจกแพ รจกชนะ และใหอภย ท าใหพฒนาการของเดกเปนไปตามวย

1.3 การสรางเสรมสขนสยการรกษาความสะอาด หมายถง การดแลรกษาสวนตาง ๆ ของรางกาย เครองนงหม และสงของเครองใชรอบตวเดกใหสะอาด นสยรกความสะอาดเปนสงตองปลกฝงใหเกดขนในตวเดก เพอเปนการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค

1.4 การสรางเสรมสขนสยการบรโภค ไดแก เลอกอาหารทสะอาด มคณคาครบ 5 หม ใหมอาหารระหวางมอ ไดแก อาหารวางเชาและบายโดยใหมคณคาทางโภชนาการ เชน นมจด ผลไม ขนมไทยรสไมหวานจด และควรใหอาหารวางกอนเวลาอาหารประมาณ 1 - 2 ชวโมง ใหยาน าหรอยาเมดเสรมธาตเหลกสปดาหละ 1 ครง ใชเกลอเสรมไอโอดนในการปรงอาหารทกครง หลกเลยงอาหารอาหารหมกดอง อาหารรสจดอาหารทใสสารปรงแตง เชน สฉดฉาด สารกนบดน าอดลม ชา กาแฟ เครองดมทมแอลกอฮอลเจอปน ขนมกรบกรอบ และขนมหวานจด เชน ทอฟฟ ลกกวาด การฝกมารยาทในการกนอาหาร ลางมอกอนและหลงกนอาหาร การจบและใชชอนสอมใหถกวธ การใชชอนกลาง การตกอาหารเขาปากค าเลก ไมเคยวเสยงดง และไมพดคยเมอมอาหารในปาก ไมลกเดนไปมา กนอาหารใหเรยบรอยกอนจงเลนได

1.5 การสรางเสรมสขนสยการขบถาย ฝกการขบถายใหเปนเวลาทกวนทานผกสด ผลไมสดทกวน เพอใหมกากอาหาร ท าใหขบถายไดสะดวกไมกลนอจจาระ/ปสสาวะ จะท าใหทองผกหรอกระเพาะปสสาวะอกเสบไดฝกใหเดกใชหองสวมไดเอง ราดน าท าความสะอาดทกครงกอน-หลงการใชสวมหลงการขบถาย ลางท าความสะอาดอวยวะขบถายทกครงดวยน าสะอาดและลางมอถสบทกครง

1.6 การสรางเสรมสขนสยการนอน ดแลใหเดกเขานอนเปนเวลาโดยไมบงคบ กอนนอน ควรอาบน าใหรางกายสะอาด สวมเสอผาทหลวมสบาย ๆ นอนในทมอากาศถายเทสะดวก ทนอนสะอาด ไมมยงและแมลงตาง ๆ รบกวน

ขอคดในการสรางเสรมสขนสย 1) ใหเดกตระหนกถงปญหาทจะเกดขน เชน การสอนเรองแปรงฟน ถาเดกไมรกษาความสะอาด ฟนจะ

ผท าใหปวดฟน และในทสดกจะถกถอนฟน เปนตน 2) ใชแรงกระตนหรอการจงใจใหเดกสมครใจทจะท าดวยตนเอง การบงคบใหเดกท าในสงทเขาไมเตมใจ

จะท าใหเกดผลลบ และเดกจะปฏเสธการกระท านน 3) เปนตวแบบทด ในเรองทตองการจะฝกนสยเดก เชน ตองการใหเดกทานผก ผลไม กตองรบประทาน

ใหเดกเหนเปนตวอยาง 4) มการอบรมสงสอนใหสอดคลองกนระหวางบานและศนยเดกเลก เพอฝกเดกไปในทศทางเดยวกน 5) ตดตามดแลใหเดกปฏบตอยางตอเนองและถกวธ 6) คอย ๆ ฝกไปทละอยาง อยาเรงรด และเครงครดจนเกนไป จะท าใหเดกเกดความเครยด เกดผลเสย

ตอสขภาพจตของเดก 7) ใหการชมเชยทนทเมอเดกแสดงพฤตกรรมทพงประสงคตามทตงเปาหมายไว การประเมนสภาพและการสงเกตอาการเดกเปนสงจ าเปนทพอแม ผปกครอง และผดแลเดกจะตองกระท าเปน

ประจ าอยางสม าเสมอ เพอชวยเหลอเดกไดทนทวงท เมอพบความผดปกตตาง ๆ ทเกดขนกบเดก และยงปองกนหรอบรรเทาความรนแรงทจะเกดขนได การประเมนสภาพและการสงเกตอาการเดกนน ผประเมนจะตองใชประสาทสมผสใหเปนประโยชนในการรวบรวมขอมล และตองมการศกษาประวตทวไปของเดก และมการกระท าอยางตอเนอง

2. การเสรมสรางความฉลาดทางอารมณเดกอาย 3-5 ป ผใหญทเกยวของกบการดแลเดกควรท าสงเหลานใหสม าเสมอในชวตประจ าวน เพอเสรมสรางความฉลาดทาง

อารมณใหกบเดก

2.1 ดานด 2.1.1 การรจกอารมณ เมอเดกมอารมณเกดขน เชน โกรธ โมโห ผใหญควรชวยใหเดกรจกอารมณของ

ตนเอง อนเปนพนฐานของการควบคมอารมณไดในอนาคต โดยไมต าหนเดก แตควรแสดงทาททเขาใจ เชน โอบกอดเดก จะท าใหเดกรสกผอนคลาย และผใหญควรถามเพอเปนการใหเดกทบทวนอารมณของตนเอง เชน “หนรตวหรอเปลาวาก าลงโกรธ” “หนรตวหรอเปลาวาก าลงโกรธ”“หนรสกวาใคร ๆ กพากนรกนองมากกวาหนใชไหม”

2.1.2 มน าใจ ผใหญควรสอนใหเดกรจกแบงปนสงของใหคนอน หรอกลาวชมเมอเดกชวยเหลอผอนท าสงใดสงหนง ทงนเพอประโยชนของตวเดกเองและการอยรวมกบคนอน

2.1.3 รวาอะไรถกอะไรผด เมอเดกท าผด เชน เดนชนผอนโดยไมไดตงใจ ควรสอนเดกใหรจกกลาวค าขอโทษ เพราะการเดนชนผอนอาจจะท าใหเขาเจบหรอไมพอใจได การขอโทษท าใหผอนไมถอโทษโกรธเดก

2.2 ดานเกง 2.2.1 กระตอรอรน/สนใจใฝร ผใหญควรมทาทสนใจเมอเดกมขอสงสยหรอซกถาม เพราะเดกวยนมกม

ความสนใจ อยากรอยากเหนสงแปลกใหมรอบตว นอกจากน ผใหญควรสงเสรมใหเดกรจกวธคนหาค าตอบอยางงายทสอดคลองกบของวยเดก

2.2.2 ปรบตวตอการเปลยนแปลง เมอมการเปลยนแปลงเดกมกจะเกดความหวนไหว ดงนน ผใหญควรปลอบใจ ใหความมนใจเดกเพอใหเดกเกดความอบอนใจปรบตวได นอกจากน ผใหญควรใหเดกไดพบปะคนอน ๆ นอกบานบาง เชน พาไปเทยวบานญาต บานเพอน หรอเลนกบเพอนนอกบาน ซงจะท าใหเดกเกดความเรยนรเกยวกบการอยรวมกบคนอนหรอสงแวดลอมรอบตว

2.2.3 กลาพดกลาบอก เมอเดกบอกความรสก หรอแสดงความคดเหน ผใหญควรรบฟงดวยความสนใจและถามเหตผล ทาทของผใหญจะเปนการสนบสนนใหเดกมความมนใจในตนเอง และผใหญกจะเขาใจเดกมากขนดวย

2.3 ดานสข 2.3.1 มความพอใจ ผใหญควรสนบสนนใหเดกท าอะไรดวยตนเองหรอแสดงความสามารถเฉพาะตว เมอ

เดกท าไดผใหญควรกลาวชมเชย จะท าใหเดกเกดความภมใจและมความสข

2.3.2 อบอนใจ เดกทกคนตองการใหผใหญอยใกลชด คอยปกปองและใหก าลงใจ โดยเฉพาะเวลาเดกเรมท าอะไรดวยตนเองเปนครงแรก เพราะจะท าใหเดกรสกอบอนใจ ไมกงวล มความมนคงทางอารมณ และกลาทจะท าสงตาง ๆ ดวยตนเองในระยะตอไป

2.3.3 สนกสนานราเรง ผใหญควรเปดโอกาสใหเดกไดเลน หรอรวมสนกสนานเฮฮากบเพอน เพราะเปนสงทจ าเปนตอชวตเดก ทงนพอแมอาจจะมสวนชวยกระตนโดยการรวมกจกรรมกบเดก สงเหลานจะเปนการฝกใหเดกเปนคนอารมณด และเปนการชวยผอนคลายอารมณทขนมวทงหลายไดเปนอยางด ส าหรบเดกทมทาทางหงอยเหงา ผใหญไมควรละเลย แตควรสนบสนนใหเดกรวมในกจกรรมทสนกสนานกบผอน

3. การสรางสงแวดลอมและสงคมทเออตอสขภาพและพฒนาการ สงแวดลอมและสงคมมอทธพลตอพฒนาการและสขภาพในเดกเปนอยางมากและมผลตอลกษณะนสยเมอเดกเตบโตขน เดกเหมอนผาขาวทสะอาด เดกจะเรยนรจากผทอยใกลชด ไดแก พอแม ผเลยงดเดก ครทดแล รวมถงผใหญในชมชน การทเดกจะมนสย พฤตกรรมและบคลกภาพอยางไร ลวนเกดจากสภาพแวดลอมและสงคมทเดกอยอาศย การมองตวเองมคา มศรทธา ความหวงในชวต เกดจากสงแวดลอมและสงคมใกลชดตวเดก เปนหนาทของผดแลเหลานนทจะตองจดสภาพสงแวดลอมและสงคมส าหรบพฒนาการเดกใหเปนสมาชกทดของครอบครว สงคมและชมชนตอไปการจดสภาพแวดลอมและสงคมทบาน เพอการพฒนาการและสขภาพเดก สงคมในบานควรมลกษณะดงน

3.1 พอแมอบรมสงสอนสงทดงามใหแกเดก พฤตกรรมดทกอยางตองมการสอน การสอนสงทดงามท าไดหลายวธ เชน สอนอยางตรงไปตรงมา เลาประสบการณเดมใหฟง เลานทานใหฟง หาหนงสอดใหลกอาน ฟงวทยหรอชมรายการโทรทศนทผใหญรวมกจกรรมดวย

3.2 พอแมประพฤตเปนตวอยางทดแกเดก เดกจะเรยนจากผใหญไดเรวมาก พอแมควรท าตวเปนตนแบบทด เชน ไมพดโกหก ไมพดค าหยาบคาย หรอดาทอ ไมเลนการพนน ไมดมแอลกอฮอล

3.3 พอแมควรใหค าเตอนกอนทเดกจะท าอะไรผด การใหค าเตอนและชใหเหนผลลพธทจะตามมาถาท าไมถกตอง จะท าใหเดกเขาใจและไมปฏบตในสงทผด แตถาหามอยางเดยวแตไมมค าอธบายเดกจะไมเขาใจ และประพฤตผดได

3.4 พอแมใหรางวลส าหรบการท าด พอแมอาจใหรางวลหรอชมเชยดวยวาจาเมอลกท าด ซงเดกจะมก าลงใจและพฒนาตวเองไปเพมมากขน

กจกรรม 10.3.2 สขนสย หมายถงอะไร ประกอบดวยกจกรรมอะไรบาง แนวตอบกจกรรม 10.3.2 สขนสย หมายถง พฤตกรรมทเดกกระท าอยางสม าเสมอจนเกดความเคยชน ผลแหงการกระท าน นกอใหเกดสขภาพอนามยทสมบรณ น าไปสการมความสขในชวต สขนสย ประกอบดวย การสรางเสรมสขนสยทางรางกาย การสรางเสรมสขนสยทางสงคม การสรางเสรมสขนสยการรกษาความสะอาด การสรางเสรมสขนสยการบรโภค การสรางเสรมสขนสยการขบถาย การสรางเสรมสขนสยการนอน

กจกรรม 10.2.1 จงอธบายวธการประเมนสขภาพและพฒนาการเดกโดยทวไป แนวตอบกจกรรม 10.2.1 การประเมนสขภาพและพฒนาการเดกโดยทวไป หมายถง การประเมนการเจรญเตบโตและภาวะโภชนาการ การประเมนสขภาพปากและฟน การประเมนลกษณะรางกายทวไป การประเมนความสะอาดของรางกายและเสอผา การประเมนสายตาและการไดยน การทดสอบสมรรถภาพทางกาย การประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร

บรรณานกรม

กรมสขภาพจต (2543). แบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดกอาย 12-17 ป ส าหรบวยรน นนทบร: กรม- สขภาพจต. . (2546). แบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดกอาย 3-5 ป ส าหรบคร/ผดแลเดก (พมพครงท 2). นนทบร: กรมสขภาพจต. . (2546). แบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดกอาย 6-11 ป ส าหรบคร (พมพครงท 2). นนทบร: กรมสขภาพจต.

กรมอนามย (2551). แบบบนทก การตรวจสขภาพดวยตนเอง สาหรบนกเรยนช น ป.5 -ป.6. กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย . (2553). คมออาสาสมครสาธารณสขประจาหมบานเฝาระวงฟนผเดกปฐมวย.กรงเทพฯ: บรษท สามเจรญพาณชย (กรงเทพ) จ ากด . (2553). รเทาทนน าหนก-สวนสง แนวทางการประเมนผลกระทบตอสขภาพ จากโครงการพฒนาแหลงน า: ดานโภชนาการ. กรงเทพฯ: โรงพมพส านกกจการองคการสงเคราะหทหารผานศก . (2554). แบบบนทก การตรวจสขภาพดวยตนเอง สาหรบนกเรยนช น ม.1-ม.6 (พมพครงท 24).กรงเทพฯ: โรงพมพส านกกจการองคการสงเคราะหทหารผานศก . (2557). คมอปฏบตการคลนกสขภาพเดกด(ปรบปรงครงท1). กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย . (2557). คมอสงเสรมพฒนาการเดกแรกเกด-5ปสาหรบผเล ยงดเดกในครอบครวและศนยเดกเลก(ปรบปรงครงท1). กรงเทพฯ: ศนยสอสงพมพแกวเจาจอม มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา

ประเวศ วะส. (2543). สขภาพในฐานะอดมการณของมนษย (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ส านกงานปฏรประบบสขภาพ. ศรยา-ปภสร นยมธรรม. (2518). พฒนาการทางภาษา. กรงเทพฯ: โรงพมพเจรญพฒน. Broman, B. L. (1982). The Early Year in Childhood Education (2nd ed.). Boston: Houghton Mifflin. Chen, J.Q. and McNamee, G. (2007). Bridging: Assessment for Teaching and Learning in Early Childhood

Classrooms. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.

Cryan, J. R. (1986) Evaluation: Plague or Promise.? Childhood Education, 62 (5), 344-350. Koralek, D.G. (2010). Spotlight on teaching preschoolers 2: Supporting children, families, and yourself.

Washington, DC: National Association for the Education of Young Children. McAfee, O., Leong, D., & Bodrova, E. (2004). Basics of Assessment: A Primer for Early Childhood

Professionals. National Association for the Education of Young Children, 1509 16th Street, NW, Washington, DC 20036.

McMurrain, T., Kaufman, M., and Larcia, A., (1979). Orientation to Preschool Assessment: A User’s Guide for the Child Dvelopment Assessment Form. Atlanta, Georgia: Humanistics Ltd.

National Assoociation for the Education of Young Children. (1988) “The Standards for Educatioal and Psychological Testing.” Young Children. pp 42-47.

Minett, P. (1989). Child Care and Development (2nd ed.). London: John Murray Ltd. Varavithya, W. (1985). Physical and Biological Bases of Child Development: Natal Period and Childhood. In

Suwannathat, Chancha, et al., (eds) Handbook of Asian Child Development and Child Reowing Practice. Bangkok: Burapasilpa Press.

World Health Organization. (2002). The Preamble of the Constitution of the World Health Organization. Bulletin of the World Health Organization, 80 (12): 982. Retrieved from http://www.who.int/bulletin/archives/80(12)981.pdf

World Health Organization. (2006). “Constitution of the World Health Organization.” Basic Documents Forty-fifth edition, Supplement, October 2006. Retrieved from http://www.who.int/governance/eb/who_constitution_en.pdf

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก.

1. แบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดกอาย 3-5 ป ส าหรบคร/ผดแลเดก (กรมสขภาพจต, 2546) โดยเลอกค าตอบทคดวาตรงกบอารมณ ความรสกและพฤตกรรมของเดกมากทสดในชวง 4 เดอนทผานมา โปรดใสเครองหมาย “ / ” ในชองททานคดวาตรงกบตวเดกมากทสด มค าตอบทเปนไปได 4 ค าตอบ ส าหรบขอความแตละประโยคคอ ไมเปนเลย เปนบางครง เปนประจ า ขอ ลกษณะอาการ ไมเปนเลย เปนบางครง เปน

บอยครง เปนประจ า

คะแนน

1. บอกความรสกของตนเองไดเมอถกถาม เชน รสกดใจ เสยใจ โกรธ ไมชอบ ไมพอใจ

2. มกโอบกอดหรอคลอเคลยคนทตนรก 3. ยมแยมเมอเลนกบเพอน 4. แสดงความเหนใจเมอเหนเพอนหรอ

ผอนทกขรอน เชน บอกวาสงสาร เขาไปปลอบ หรอเขาไปชวย

5. หยดการกระท าทไมดเมอเหนสหนาไมพอใจของผใหญ

6. รองไหงอแงเวลาไปโรงเรยนหรอสถานททไมอยากไป

7. กลวสงทอยในจนตนาการ เชน ผ สตวประหลาด

8. เอาแตใจตนเอง 9. กลวคนแปลกหนา รวมขอ 1-9 10. เตมใจแบงปนสงของใหคนอน ๆ เชน

ขนม ของเลน

11. ชวนคนอนใหเลนดวยกน 12. สงสาร ไมท ารายสตว 13. บ อกผ ใหญ เม อ เพ อน ห ร อคน ใน

ครอบครวไมสบาย 14. ใจดกบเดกทเลกกวา 15. อาสาชวยผอน เชน งานบาน เกบของ

ทเกะกะ

16. ไมชวยเหลอเมอไดรบการขอรอง รวมขอ 10-16 17. เชอฟงและท าตามทผใหญตองการ 18. บอกขอโทษหรอเขามาประจบเมอท า

ผด

19. ไมเลนของทเปนอนตราย เชน ไมขดไฟ ปลกไฟ มด หลงจากไดรบการหามปรามจากผใหญ

20. ไหวขอบคณเมอผอนใหของโดยผใหญไมตองบอก

21. ไหวหรอสวสดเมอพบผใหญ 22. บอกใหคอยกไมงอแง 23. อกทนได รอคอยได ไมลงมอลงเทา 24. เรยกรองเอาแตใจตนเอง รวมขอ 17-24 25. ชางสงเกตและตงค าถามผใหญถงสง

ตาง ๆ ทไดพบเหน

26. มกอยากรอยากเหนกบของเลนหรอสงแปลกใหม

27. กลาซกถามหรอแสดงทาทสนใจเมอมขอสงสย

28. สนใจ รสกสนกกบงานหรอกจกรรมการเรยนรใหมๆ

29. ชอบเดนส ารวจเมออยในสถานทใหมๆ 30. ตงใจฟงเมอผใหญตอบเรองทอยากร รวมขอ 25-30

31. รองไหเมอไปโรงเรยน

32. เมอไมไดของเลนทอยากไดกสามารถเลนของอนแทน

33. ยอมรบ ค าอธบ าย เม อ ไม ได ส งทตองการ

34. เขากบเดกคนอน ๆ ไดงายเมอเรมรจกกน

35. หงดหงดเมอตองเปลยนแปลงจากสงทคนเคย

36. ไมชอบไปในสถานทไมคนเคย เชน บานญาต บานเพอนของพอแม

รวมขอ 31-36 37. กลาบอกเรองทตนเองท าผดพลาดให

ผใหญฟง

38. บอกผใหญเมอท าของเสยหาย 39. กลาปฏเสธเมอผ ใหญจะชวยเหลอ

เพราะเดกอยากท าดวยตนเอง

40. บอกความตองการของตนเองใหผอนร 41. บอกปฏเสธเมอมผชวนเลนสงท ไม

ชอบ

42. กลาพด กลาคย ทกทายตอบกลบผอน รวมขอ 37-42 43. เมอไดรบค าชมเชย มกบอกเลาใหคน

อนร

44. ชวยเหลอตนเองมากขนเมอไดรบค าชม

45. ชอบเอาผลงานทท าส าเรจมาใหผใหญด

46. พอใจทผใหญชมวาเปนเดกด

รวมขอ 43-46 47. ชวยเหลอตวเองไดด เม อผ ใหญ ให

ก าลงใจ

48. ไมหวาดกลวเมอตองอยกบคนท ไมคนเคย

49. รจกเผอแผความรกใหคน อน เชน กอด ปลอบนองหรอเดกทเลกกวา

รวมขอ 47-49 50. รวมเลนสนกสนานกบคนอน ๆ ได 51. รจกคนหาของมาเลนเพอสรางความ

สนกสนานเพลดเพลน

52. ถงแมไมไดเลนกสนกกบการดคนอนเลนได

53. เมอเหนคนอนเลนสนกกอยากเขาไปเลนสนกดวย

54. แสดงอารมณสนกรวมตามไปกบสงทเหน เชน รองเพลง กระโดดโลดเตน หวเราะเฮฮา

55. เกบตว ไมเลนสนกสนานกบเดกคนอน ๆ

รวมขอ 50-55

คะแนนในแตละดานยอยคอ ดาน ด ประกอบดวย 1. รจกอารมณ (ขอ 1-9) 2. มน าใจ (ขอ 10-16) 3. รวาอะไรถกอะไรผด (ขอ 17-24)

ดานเกง ประกอบดวย 1. กระตอรอรน/สนใจใฝร (ขอ 25-30) 2. ปรบตวตอการเปลยนแปลง (ขอ 31-36) 3. กลาพดกลาบอก (ขอ 37-42)

ดาน สข ประกอบดวย 1. มความพอใจ (ขอ 43-46) 2. อบอนใจ (ขอ 47-49) 3. สนกสนานราเรง (ขอ 50-55)

การใหคะแนน แบงเปน 2 กลม ดงน กลมท 1 ใหคะแนนแตละขอดงน กลมท 2 ใหคะแนนแตละขอดงน ไมเปนเลย ให 1 คะแนน ไมเปนเลย ให 4 คะแนน เปนบางคร ง ให 2 คะแนน เปนบางคร ง ให 3 คะแนน เปนบอยครง ให 3 คะแนน เปนบอยครง ให 2 คะแนน เปนประจ า ให 4 คะแนน เปนประจ า ให 1 คะแนน กลมท 1 ไดแกขอ กลมท 2 ไดแกขอ

1 2 3 4 5 10 11 12 13 14 15 17 18 19 6 7 8 9 16

20 21 22 23 25 26 27 28 29 30 32 33 34 37 24 31 35 36 55

38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51

52 53 54

การแปลผล เมอใหคะแนนครบทกขอแลว ใหคดคะแนนดงน 1. รวมคะแนนในแตละดานยอย 2. น าคะแนนทไดไปแปลงเปนคะแนนมาตรฐาน คะแนนท (T-Score) ตามตารางเปรยบเทยบคะแนนทไดกบเกณฑปกตคะแนนท (T-Score Norms) ของความฉลาดทางอารมณแตละดาน 3. กรอกคะแนนททไดลงในตารางขางลาง ใหสอดคลองกบชวงเกณฑคะแนนททก าหนด 4. คดคะแนนความฉลาดทางอารมณรวมโดยน าคะแนนททง 9 ดาน มารวมกนแลวหารดวย 9 (คะแนนทขอ 1.1+1.2+1.3+2.1+2.2+2.3+3.1+3.2+3.3)หาร 9 แลวกรอกคะแนนลงในตารางการแปลผล

ตารางการแปลผลคะแนนความฉลาดทางอารมณของเดกอาย3-5ปฉบบคร/ผดแลเดก

เกณฑคะแนนท (T-Score Norms) คะแนน

1. ด 2. เกง 3. สข ความฉลาดทางอารมณรวม(คะแนนรวมทกดานหาร 9)

1.1 1.2 1.3 2.1 2.2 2.3 3.1 3.2 3.3

50-100 40-49 0-39

ตวอยาง สมมตวาครของ ด.ช.สมชาย ท าแบบประเมนความฉลาดทางอารมณ ไดคะแนนความฉลาดทางอารมณในแตละดาน ดงน ด 1.1 รจกอารมณ ได 31 คะแนน 1.2 มน าใจ ได 22 คะแนน 1.3 รวาอะไรถกอะไรผด ได 22 คะแนน เกง 2.1 กระตอรอรน/สนใจใฝร ได 22 คะแนน 2.2 ปรบตวตอการเปลยนแปลง ได 16 คะแนน 2.3 กลาพดกลาแสดงออก ได 18 คะแนน สข

3.1 มความพอใจ ได 12 คะแนน 3.2 อบอนใจ ได 9 คะแนน 3.3 สนกสนานราเรง ได 22 คะแนน เมอแปลงเปนเกณฑปกตคะแนนทของแตละดานไดดงนตารางทแปลงหรอเกณฑการแปลงเปนคะแนน ด 1.1 รจกอารมณ ได 60 คะแนน 1.2 มน าใจ ได 51 คะแนน 1.3 รวาอะไรถกอะไรผด ได 45 คะแนน เกง 2.1 กระตอรอรน/สนใจใฝร ได 57 คะแนน 2.2 ปรบตวตอการเปลยนแปลง ได 39 คะแนน 2.3 กลาพดกลาแสดงออก ได 55 คะแนน สข 3.1 มความพอใจ ได 43 คะแนน 3.2 อบอนใจ ได 50 คะแนน 3.3 สนกสนานราเรง ได 56 คะแนน คะแนนทความฉลาดทางอารมณของเดกอาย 3-5 ป ฉบบคร/ผดแลเดก

เกณฑคะแนนท (T-Score Norms) คะแนน

1. ด 2. เกง 3. สข ความฉลาดทางอารมณรวม(คะแนนรวมทกดานหาร9)

1.1 1.2 1.3 2.1 2.2 2.3 3.1 3.2 3.3

465%9 = 50.66 50-100 60 51 57 55 50

40-49 45 43 56

0-39 39

การแปลผลคะแนน ใชเปน คะแนนท (T-Score Norms) เกณฑคะแนนท คอเกณฑทท าใหทราบวาเดกมระดบพฒนาการความฉลาดทางอารมณอยในระดบใด มความจ าเปนตองไดรบการพฒนาความฉลาดทางอารมณในดานนน ๆ มากนอยเพยงใด

เกณฑคะแนนท ตงแต 50 ขนไป บงบอกวาเดกมความฉลาดทางอารมณอยในเกณฑทด ควรสงเสรมและรกษาคณลกษณะนใหคงไว

เกณฑคะแนนท 40-49 บงบอกวาเดกควรไดรบการพฒนาความฉลาดทางอารมณในดานนน ๆ ใหดยงขน ผ ใ ห ญ ค ว ร ร ว ม ก น ส ง เส ร ม ใ ห เด ก ม ค ว า ม ฉ ล า ด ท า ง อ า ร ม ณ ใ น ด า น น น ๆ อ ย า ง ต อ เน อ ง เกณฑคะแนนทต ากวา 40 คะแนน บงบอกวาเดกจ าเปนตองไดรบการพฒนาความฉลาดทางอารมณในดานนน ๆ ใหดยงขน ผใหญจ าเปนตองชวยกนเอาใจใสพฒนาความฉลาดทางอารมณเดกอยางจรงจงและสม าเสมอ

โดยสรป หากคะแนนของเดกแตกตางจากชวงคะแนนของเดกสวนใหญทไดจากการส ารวจ ไมวาคะแนนจะมากหรอนอยกตาม ผใหญควรตระหนกถงการสงเสรมใหเดกประพฤตปฏบตตนใหเหมาะสมตามแนวทางพฒนาความฉลาดทางอารมณแตละดาน

ภาคผนวก ข.

2. แบบประเมนความฉลาดทางอารมณเดกอาย 6-11 ป ส าหรบคร/ผดแลเดก (กรมสขภาพจต, 2546) โดยเลอกค าตอบทคดวาตรงกบอารมณ ความรสกและพฤตกรรมของเดกมากทสดในชวง 4 เดอนทผานมา

ขอ เนอหา ไมเปนเลย เปนบางครง

เปนบอยครง

เปนประจ า

1 ไมใชก าลงเวลาโกรธหรอไมพอใจ 2 รจกรอคอยเมอยงไมถงคราวหรอเวลาของตน 3 ยบยงทจะท าอะไรตามอ าเภอใจตนเอง 4 ตองการอะไรตองไดทนท 5 เมอมอารมณโกรธ ตองใชเวลานานกวาจะหายโกรธ 6 หมกมนกบการเลนมากเกนไป 7 ชแจงเหตผลแทนการใชก าลง 8 ชวยปกปอง ดแล และชวยเหลอเดกทเลกกวา 9 เหนอกเหนใจเมอผอนเดอดรอน 10 ใสใจหรอรวาใครชอบอะไร ไมชอบอะไร 11 เปนทพงไดเมอเพอนตองการความชวยเหลอ 12 ระมดระวงทจะไมท าใหผอนเดอดรอนหรอเสยใจ 13 ไมชวยเหลอหรอไมใหความรวมมอกบผอน 14 รจกใหก าลงใจผอน 15 รจกรบฟงผอน 16 รจกแสดงความหวงใยผอน 17 มกสารภาพเมอท าผด 18 ไมชอบแกลงเพอน 19 ยอมรบวาผดเมอถกถาม 20 เมอท าผด มกแกตววาไมไดตงใจ 21 ยอมรบกฎเกณฑ เชน ยอมรบการลงโทษเมอท าผด 22 รจกขอโทษ 23 ยอมรบค าต าหนหรอตกเตอนเมอท าผด 24 มความตงใจเมอท าสงตาง ๆ ทสนใจ 25 มสมาธในการท างาน เชน อานหนงสอไดนาน ๆ

26 พยายามท างานทยากใหส าเรจไดดวยตนเอง เชน การบาน การฝมอ

27 สนกกบการแกปญหายาก ๆ หรอทาทาย เชน ปญหาการบานของเลนทแปลก ๆ ใหมๆ

28 เฉอยชา ไมสนใจทจะท างานใหเสรจ 29 บนหรอตอรองวางานตาง ๆ ยากเกนกวาทจะท าไดทง ๆ ทยง

ไมไดลงมอท า

30 ท างานตอไปจนเสรจแมวาเพอน ๆ ไปเลนแลวกตาม 31 ไมทอใจเมอประสบกบความผดหวง 32 หาทางตกลงกบเพอนหรอเดกคนอนเมอเกดขดแยงกน 33 ไมเอะอะโวยวายเมอพบปญหาหรอความยงยาก 34 รจกรอจงหวะหรอรอคอยเวลาทเหมาะสมในการแกปญหา 35 เมอมปญหา จะคดหาวธแกหลาย ๆ ทาง 36 รวมกจกรรมทตนไมชอบ หรอไมถนดกบผอนได 37 ทกทายหรอท าความรจกกบเพอนใหม 38 กลาแสดงความสามารถทมอยตอหนาคนหมมาก 39 กลาซกถามขอสงสย 40 เมอถกถาม ใชวธนงเฉย แทนการตอบวาไมร 41 มกจะใชขออางเมอไมกลาท าอะไร 42 ไมกลาออกความเหนเมออยกบผอน 43 เลาถงความส าเรจของตนเองใหผใหญฟง 44 ไมอายในสงทตนมอย เชน ฐานะบาน อาชพของพอแม รปราง

หนาตาความสามารถของตนเอง ฯลฯ

45 ภมใจทตนเองมจดดหรอความสามารถพเศษบางอยาง เชน เรยนเกง เลนกฬาเกง เลนดนตรได

46 ภมใจทไดรบความไววางใจจากผใหญ เชน ดแลนอง ดแลสตวเลยง ชวยเหลองานผใหญ

47 นอยใจงาย 48 รสกนอยเนอต าใจทสคนอนไมได 49 พอใจกบผลการเรยนทได แมจะไมดเดนมากนก 50 เมอไมไดสงทตองการกรจกยอมรบสงทดแทนอยางอนได 51 แมเกมหรอกฬาแพกไมเสยใจนาน 52 แมเปนสงทไมจ าเปนกเรยกรองทจะเอาใหไดตามทตองการ 53 หงดหงดอยนานเมอไมไดดงใจ 54 เมอท าอะไรไมไดตามตองการจะผดหวงมาก เชน บน คร า

ครวญ หรอซม 55 มอารมณขน 56 เลนสนกสนานหรอลอกนเลนสนก ๆ ได 57 เมออยคนเดยวกรจกหาสงมาท าใหตวเองเพลดเพลนได 58 รจกผอนคลายอารมณดวยการดหนง ฟงเพลง เลนสนก วาด

รปพดคยกบเพอน

59 เปนคนแจมใส ยมงาย หวเราะงาย 60 สนกกบการแขงขนแมจะรวาไมชนะ

คะแนนในแตละดานยอยคอ

ดานด ประกอบดวย ดานเกง ประกอบดวย ดานสข ประกอบดวย 1. ควบคมอารมณ (ขอ 1-7) 2. ใสใจและเขาใจอารมณผ อน (ขอ 8-16) 3. ยอมรบถกผด (ขอ 17-23)

1 . ม งม น พ ยายาม (ข อ 24 -30 ) 2. ปรบตวตอปญหา (ขอ 31-36) 3. กลาแสดงออก (ขอ 37-42)

1 . พ อ ใจ ในตน เอง (ข อ 43 -48 ) 2 . ร จ ก ป ร บ ใ จ (ข อ 4 9 -5 4 ) 3. รนเรงเบกบาน (ขอ 55-60)

การแปลผลคะแนน คะแนนท (T-Score Norms) เกณฑคะแนนท คอเกณฑทท าใหทราบวาเดกมระดบพฒนาการความฉลาดทางอารมณอยในระดบใด มความจ าเปนตองไดรบการพฒนาความฉลาดทางอารมณในดานนน ๆ มากนอยเพยงใด เกณฑคะแนนท ตงแต 50 ขนไป บงบอกวาเดกมความฉลาดทางอารมณอยในเกณฑทด ควรสงเสรมและรกษาคณลกษณะนใหคงไว เกณฑคะแนนท 40-49 บงบอกวาเดกจ าเปนตองไดรบการพฒนาความฉลาดทางอารมณในดาน นน ๆ ใหดยงขน ผใหญจ าเปนตองชวยกนเอาใจใสพฒนาความฉลาดทางอารมณเดกอยางจรงจงและสม าเสมอ เกณฑคะแนนทต ากวา 40 คะแนน บงบอกวาเดกจ าเปนตองไดรบการพฒนาความฉลาดทางอารมณในดานนน ๆ ใหดยงขน ผใหญจ าเปนตองชวยกนเอาใจใสพฒนาความฉลาดทางอารมณเดกอยางจรงจงและสม าเสมอ กลาวโดยสรป หากคะแนนของเดกแตกตางจากชวงคะแนนของเดกสวนใหญทไดจากการส ารวจ ไมวาคะแนนจะมากหรอนอยกตาม ผใหญควรตระหนกถงการสงเสรมใหเดกประพฤตปฏบตตนใหเหมาะสมตามแนวทางพฒนาความฉลาดทางอารมณแตละดาน

ตารางเปรยบเทยบคะแนนทได กบเกณฑปกตคะแนนท (T-Score Norms) ของความฉลาดทางอารมณในแตละดาน ของเดกอาย 6-11 ป ฉบบคร คะแนนดบ ด เกง สข

ทได 1.1 ควบคมอารมณ

1.2 ใสใจและเขาใจอารมณผอน

1.3 ยอมรบผด

2.1 มงมนพยายาม

2.2 ปรบตวตอปญหา

2.3 กลาแสดงออก

3.1 พอใจในตนเอง

3.2 รจก ปรบใจ

3.3 รนเรงเบกบาน

3 คะแนน 4 คะแนน 5 คะแนน 6 คะแนน 22 11 11 7 9 7 คะแนน 10 13 13 25 14 14 10 12 8 คะแนน 13 15 16 27 17 17 14 15 9 คะแนน 16 15 18 18 30 20 20 17 18 10 คะแนน 19 17 20 20 33 23 23 20 21 11 คะแนน 22 19 23 23 35 26 26 23 24 12 คะแนน 25 21 25 25 38 29 29 27 26 13 คะแนน 28 22 28 27 41 32 32 30 29 14 คะแนน 31 24 30 30 43 35 35 33 32 15 คะแนน 34 26 33 32 46 38 38 36 35 16 คะแนน 37 28 35 34 49 41 41 40 38 17 คะแนน 40 30 38 37 51 44 44 43 41 18 คะแนน 43 32 40 39 54 47 48 46 43 19 คะแนน 46 34 43 41 57 50 51 49 46 20 คะแนน 48 36 45 44 59 53 54 53 49 21 คะแนน 51 38 48 46 62 56 57 56 52 22 คะแนน 54 40 50 48 64 59 60 59 55 23 คะแนน 57 42 53 51 67 62 63 63 58 24 คะแนน 60 44 55 53 70 65 66 66 60 25 คะแนน 63 45 58 55 26 คะแนน 66 47 60 58 27 คะแนน 69 49 63 60

คะแนนดบ ทได

ด เกง สข

1.1 ควบคมอารมณ

1.2 ใสใจและเขาใจ

1.3 ยอมรบผด

2.1 มงมนพยายาม

2.2 ปรบตวตอปญหา

2.3 กลาแสดงออก

3.1 พอใจในตนเอง

3.2 รจก ปรบใจ

3.3 รนเรงเบกบาน

อารมณผอน

28 คะแนน 72 51 65 62 29 คะแนน 53 30 คะแนน 55 31 คะแนน 57 32 คะแนน 59 33 คะแนน 61 34 คะแนน 63 35 คะแนน 65 36 คะแนน 67

หมายเหต: คาคะแนนไดจากการส ารวจความฉลาดทางอารมณเดกจ านวน 1,300 คน ทวประเทศในป พ.ศ. 2545

ภาคผนวก ค.

3. แบบประเมนความฉลาดทางอารมณ ส าหรบเดกอาย 12-17 ป ใชประเมนตนเอง (กรมสขภาพจต, 2543) แบบประเมนนเปนประโยคทมขอความเกยวของกบอารมณและความรสกทแสดงออกในลกษณะตาง ๆ เลอกค าตอบทตรงกบตวเองมากทสด ไมมค าตอบทถกหรอผด ดหรอไมด โปรดตอบตามความเปนจรงและตอบทกขอ เพอทานจะไดรจกตนเองและวางแผนพฒนาตนตอไป มค าตอบ 4 ค าตอบ ส าหรบขอความแตละประโยค คอ ไมจรง จรงบางครง

คอนขางจรง จรงมาก โปรดใสเครองหมาย ในชองททานคดวาตรงกบตวทานมากทสด ขอ เนอหา

ไมจรง จรง บางครง

คอนขางจรง

จรงมาก คะแนน

1 เวลาโกรธหรอไมสบายใจ ฉนรบรไดวาเกดอะไรขนกบฉน 2 ฉนบอกไมไดวาอะไรท าใหฉนรสกโกรธ 3 เมอถกขดใจ ฉนมกรสกหงดหงดจนควบคมอารมณไมได 4 ฉนสามารถคอยเพอใหบรรลเปาหมายทพอใจ 5 ฉนมกมปฏกรยาโตตอบรนแรงตอปญหาเพยงเลกนอย 6 เมอถกบงคบใหท าในสงทไมชอบ ฉนจะอธบายเหตผลจน

ผอนยอมรบได

รวม

7 ฉนสงเกตได เมอคนใกลชดมอารมณเปลยนแปลง 8 ฉนไมสนใจกบความทกขของผอนทฉนไมรจก 9 ฉนไมยอมรบในสงทผอนท าตางจากทฉนคด 10 ฉนยอมรบไดวาผอนกอาจมเหตผลทจะไมพอใจการ

กระท าของฉน

11 ฉนรสกวาผอนชอบเรยกรองความสนใจมากเกนไป 12 แมจะมภาระทตองท า ฉนกยนดรบฟงความทกขของผอน

ทตองการความชวยเหลอ

รวม

13 เปนเรองธรรมดาทจะเอาเปรยบผอนเมอมโอกาส 14 ฉนเหนคณคาในน าใจทผอนมตอฉน 15 เมอท าผด ฉนสามารถกลาวค า “ขอโทษ” ผอนได 16 ฉนยอมรบขอผดพลาดของผอนไดยาก 17 ถงแมจะตองเสยประโยชนสวนตวไปบาง ฉนกยนดทจะท า

เพอสวนรวม

18 ฉนรสกล าบากใจในการท าสงใดสงหนงเพอผอน

รวม

ขอ เนอหา ไมจรง

จรง บางครง

คอนขางจรง

จรงมาก คะแนน

19 ฉนไมรวาฉนเกงเรองอะไร 20 แมจะเปนงานยาก ฉนกมนใจวาสามารถท าได 21 เมอท าสงใดไมส าเรจ ฉนรสกหมดก าลงใจ 22 ฉนรสกมคณคาเมอไดท าสงตาง ๆ อยางเตมความสามารถ 23 เมอตองเผชญกบอปสรรคและความผดหวง ฉนกจะไม

ยอมแพ

24 เมอเรมท าสงหนงสงใด ฉนมกท าตอไปไมส าเรจ

รวม

25 ฉนพยายามหาสาเหตทแทจรงของปญหาโดยไมคดเอาเองตามใจชอบ

26 บอยครงทฉนไมรวาอะไรท าใหฉนไมมความสข 27 ฉนรสกวาการตดสนใจแกปญหาเปนเรองยากส าหรบฉน 28 เมอตองท าอะไรหลายอยางในเวลาเดยวกน ฉนตดสนใจได

วาจะท าอะไรกอนหลง

29 ฉนล าบากใจเมอตองอยกบคนแปลกหนาหรอคนทไมคนเคย

30 ฉนทนไมไดเมอตองอยในสงคมทมกฎระเบยบขดกบความเคยชนของฉน

รวม

31 ฉนท าความรจกผอนไดงาย 32 ฉนมเพอสนทหลายคนทคบกนมานาน 33 ฉนไมกลาบอกความตองการของฉนใหผอนร 34 ฉนท าในสงทตองการโดยไมท าใหผอนเดอดรอน 35 เปนการยากส าหรบฉนทจะโตแยงกบผอน แมจะมเหตผล

เพยงพอ

36 เมอไมเหนดวยกบผอน ฉนสามารถอธบายเหตผลทเขายอมรบได

รวม

37 ฉนรสกดอยกวาผอน 38 ฉนท าหนาทไดด ไมวาจะอยในบทบาทใด 39 ฉนสามารถท างานทไดรบมอบหมายไดดทสด 40 ฉนไมมนใจในการท างานทยากล าบาก

รวม

ขอ เนอหา ไมจรง

จรง บางครง

คอนขางจรง

จรงมาก คะแนน

41 แมสถานการณจะเลวราย ฉนกมความหวงวาจะดขน 42 ทกปญหามกมทางออกเสมอ 43 เมอมเรองทท าใหเครยด ฉนมกปรบเปลยนใหเปนเรอง

ผอนคลายหรอสนกสนานได

44 ฉนสนกสนานทกครงกบกจกรรมในวนสดสปดาหและวนหยดพกผอน

45 ฉนรสกไมพอใจทผอนไดรบสงด ๆ มากกวาฉน 46 ฉนพอใจกบสงทฉนเปนอย

รวม

47 ฉนไมรวาจะหาอะไรท า เมอรสกเบอหนาย 48 เมอวางเวนจากภาระหนาท ฉนจะท าในสงทฉนชอบ 49 เมอรสกไมสบายใจ ฉนมวธผอนคลายอารมณได 50 ฉนสามารถผอนคลายตนเองได แมจะเหดเหนอยจาก

ภาระหนาท

51 ฉนไมสามารถท าใจใหเปนสขไดจนกวาจะไดทกสงทตองการ

52 ฉนมกทกขรอนกบเรองเลก ๆ นอย ๆ ทเกดขนเสมอ

รวม

การใหคะแนน แบงเปน 2 กลม ในการใหคะแนนดงตอไปน กลมท 1 ไดแกขอ …. แตละขอใหคะแนนดงตอไปน 1 4 6 7 10 12 14 15 17 20 22 23 25 28 31 32 34 36 38 39 41 42 43 44 46 48 49 50

ตอบไมจรง ให 1 คะแนน ตอบจรงบางครง ให 2 คะแนน ตอบคอนขางจรง ให 3 คะแนน ตอบจรงมาก ให 4 คะแนน กลมท 2 ไดแกขอ แตละขอใหคะแนนดงตอไปน 2 3 5 8 9 11 13 16 18 19 21 24 6 27 29 30 33 35 37 40 45 47 51 52

ตอบไมจรง ให 4 คะแนน ตอบจรงบางครง ให 3 คะแนน ตอบคอนขางจรง ให 2 คะแนน ตอบจรงมาก ให 1 คะแนน

การรวมคะแนน ดานด หมายถง ความสามารถในการควบคมอารมณและความตองการของตนเอง รจกเหนใจผอนและมความรบผดชอบตอสวนรวม

ดานเกง หมายถง ความสามารถในการจกตนเอง มแรงจงใจ สามารถตดสนใจแกปญหาและแสดงออกไดอยางมประสทธภาพ รวมทงมสมพนธภาพทดกบผอน

ดานสข หมายถง ความสามารถในการด าเนนชวตอยางเปนสข

ดาน ดานยอย การรวมคะแนน ผลรวมของคะแนน

ด 1.1 ควบคมตนเอง รวมขอ 1 ถงขอ 6 1.2 เหนใจผอน รวมขอ 7 ถงขอ 12 1.3 รบผดชอบ รวมขอ 13 ถงขอ 18

เกง 2.1 มแรงจงใจ รวมขอ 19 ถงขอ 24 2.2 ตดสนใจและแกปญหา รวมขอ 25 ถงขอ 30 2.3 สมพนธภาพ รวมขอ 31 ถงขอ 36

สข 3.1 ภมใจตนเอง รวมขอ 37 ถงขอ 40 3.2 พอใจชวต รวมขอ 41 ถงขอ 46 3.3 สขสงบทางใจ รวมขอ 47 ถงขอ 52

หลงจากรวมคะแนนแตละดานเสรจแลว น าคะแนนทไดไปท าเครองหมายลงบนเสนประในกราฟความฉลาด

ทางอารมณและลากเสนใหตอกน แลวพจารณาดวามคะแนนใดทสงหรอต ากวาชวงคะแนนปกตผลทไดเปนเพยงการประเมนโดยสงเขป คะแนนทไดต ากวาชวงคะแนนปกต ไมไดหมายความวามความผดปกตในดานนน เพราะดานตาง ๆ เหลานเปนสงทมการพฒนาและเปลยนแปลงตลอดเวลา ดงนน คะแนนทไดต าจงเปนขอเตอนใจใหหาแนวทางในการพฒนาความฉลาดทางอารมณในดานนน ๆ ใหมากยงขน

กราฟความฉลาดทางอารมณ

1.1 ควบคมตนเอง ชวงคะแนนปกต = 13-18 1.2 เหนใจผอน ชวงคะแนนปกต = 16-21 1.3 รบผดชอบ ชวงคะแนนปกต = 17-22 2.1 มแรงจงใจ ชวงคะแนนปกต =15-20 2.2 ตดสนใจและแกปญหา ชวงคะแนนปกต = 14-19 2.3 สมพนธภาพ ชวงคะแนนปกต = 15-20 3.1 ภมใจตนเอง ชวงคะแนนปกต = 9-13 3.2 พอใจชวต ชวงคะแนนปกต = 16-22 3.3 สขสงบทางใจ ชวงคะแนนปกต = 15-21

หมายเหต: หมายถง ชวงคะแนนปกต