มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

หนวยท 10

ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

อาจารย แพทยหญงอมพร เบญจพลพทกษ

ชอ อาจารยแพทยหญงอมพรเบญจพลพทกษวฒ พ.บ.(เกยรตนยม)มหาวทยาลยมหดล,วฒบตรวชาชพเวชกรรรม สาขาจตเวชศาสตรมหาวทยาลยมหดล,Cert.AlcoholandAddiction Study,DevelopmentandPublicPolicy,FamilyTherapyต�าแหนง ผอ�านวยการสถาบนราชานกลกรมสขภาพจตหนวยทเขยน หนวยท10

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-2 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

แผนการสอนประจ�าหนวย

ชดวชา จตวทยาเพอการด�ารงชวต

หนวยท 10 ภาษาการสอสารและการประยกตใชในชวตประจ�าวน

ตอนท10.1ความหมายคณสมบตและพฒนาการทางภาษาของมนษย10.2 การสอสาร10.3 การใชภาษาเพอการสอสารทส�าคญในชวตประจ�าวน

แนวคด1.ภาษาเปนระบบทใชสอสารถายทอดความรความคดหรอความรสกของคนหนงไปยงอกคน

หนงโดยทงวจนภาษาและอวจนภาษาตางมบทบาทส�าคญในการสอสารทมประสทธภาพทงนการเรยนรภาษาและพฒนาการทางภาษาเปนสงทเกดขนตามล�าดบและมระบบระเบยบ เพอตอบสนองวตถประสงคหลายอยางในการด�ารงชวตทงการใหขอมลการสรางความสมพนธทดการโนมนาวใหเกดการยอมรบและไดรบความรวมมอจากบคคลทเกยวของ เปนตนนอกจากนการสอสารยงเปนความสามารถหรอทกษะททกคนมมาตงแตก�าเนดและสามารถพฒนาความเชยวชาญเพมพนขนไดโดยการเรยนรและฝกฝน

2.การสอสาร หมายถง กระบวนการสงขาวสารขอมลจากผสงขาวสารไปยงผรบขาวสาร มวตถประสงคเพอชกจงใหผรบขาวสารมปฏกรยาตอบสนองกลบมาโดยคาดหวงใหเปนไปตามทผสงตองการ โดยรปแบบของการสอสารสามารถถกจ�าแนกไดแตกตางกนตามเกณฑตางๆทใชในการท�าความเขาใจการสอสารอยางลกซง สามารถศกษาไดจากแนวคดในเรองรปแบบจ�าลองของการสอสารซงมนกวชาการไดอธบายดวยมมมองตางๆประกอบกนไดแกรปแบบจ�าลองของการสอสารโดยแชนนนและวเวอรลาสเวลลหรอชแรมม

3.การสอสารทด จะท�าใหการด�ารงชวตประสบความส�าเรจและมความสมพนธกบบคคลตางๆไดดการพฒนาทกษะในการสอสารไดแกการฟงการอานและการสงสารอนๆจงเปนเรองทส�าคญมาก ทงน การพดในทชมชน การเขยน และการใหการปรกษาและสนทรยสนทนาเปนการใชภาษาและทกษะการสอสารทมความส�าคญเพมขนในโลกปจจบนทกษะทดในดานเหลานจะสามารถสรางความประทบใจในการใหขอมลโนมนาวจงใจหรอการชวยเหลอผอนไดจงเปนการเสรมสรางความเปนผน�าในการประกอบอาชพหรอในสมพนธภาพทางสงคมรปแบบตางๆ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-3ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท10จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายความหมายและคณสมบตของภาษาได2.อธบายแนวคดในการเรยนรภาษาพฒนาการดานภาษาในแตละชวงวยได3.อธบายความหมายรปแบบและประโยชนของการสอสารทน�าไปสทกษะการสอสารทดได4.อธบายความหมายวตถประสงคและรปแบบตางๆของการสอสารได5.อธบายแนวคดของรปแบบจ�าลองของการสอสารได6.อธบายทกษะการสอสารทดในรปแบบตางๆได7.อธบายหลกเกณฑและแนวปฏบตในการพฒนาไปสการเปนผพดทดในทชมชนในสถานการณ

ตางๆ8.อธบายหลกเกณฑและแนวทางพฒนาการเขยนเพอตอบสนองกจกรรมทส�าคญในชวตประจ�าวน

ได9.อธบายความหมายวตถประสงคของการใหการปรกษาและสนทรยสนทนาได

กจกรรมระหวางเรยน1.ท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท102.ศกษาเอกสารการสอนตอนท10.1-10.33.ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอนแตละตอน4.ฟงรายการวทยกระจายเสยง(ถาม)5.ชมรายการวทยโทรทศน(ถาม)6.เขารบบรการสอนเสรม(ถาม)7.ท�าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท10

สอการสอน1.เอกสารการสอน2.แบบฝกปฏบต3.วดทศน(ถาม)4. รายการสอนทางวทยกระจายเสยง(ถาม)5.รายการสอนทางวทยโทรทศน(ถาม)6.การสอนเสรม(ถาม)7. สอเสรมอนๆ(ถาม)

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-4 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

การประเมนผล1.ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน2.ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง3.ประเมนผลจากการสอบไลประจ�าภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

หนวยท 10 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-5ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

ตอนท 10.1

ความหมาย คณสมบต และพฒนาการทางภาษาของมนษย

โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท10.1แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง10.1.1ความหมายและคณสมบตของภาษา10.1.2แนวคดในการเรยนรภาษา10.1.3พฒนาการทางภาษา

แนวคด1.ภาษาเปนระบบทใชสอสารถายทอดความรความคดความรสกของคนหนงไปยงอกคน

หนงภาษาจงมความสมพนธอยางแนบแนนกบสภาพของสงคมและสามารถปรบเปลยนไปตามสภาพของสงคม โดยทกภาษาจะมคณสมบตเหมอนกนในเรองการมโครงสรางมความหมายและมการเชอมโยงในเรองระดบระหวางผสอสารและผรบสารภาษามทงวจนภาษาและอวจนภาษาซงมความสมพนธกนอยางยงในการสอสารทมประสทธภาพ

2.การเรยนรภาษาของมนษยเกดขนไดจากการเลยนแบบโดยไดรบการเสรมแรงตามแนวของทฤษฎพฤตกรรมนยมและเปนความพรอมของบคคลในดานของอวยวะทเปนไปไดเองโดยธรรมชาต และยงจะเกยวของกบการเรยนรและความเขาใจตามแนวทฤษฎ จตภาษาศาสตร

3.พฒนาการทางภาษาเปนสงทเกดขนตามล�าดบและมระบบระเบยบ แตอตราของพฒนาการทางภาษาของเดกแตละคนจะแตกตางกน ในขณะทมล�าดบขนไปตามแนวเดยวกน

วตถประสงคเมอศกษาตอนท10.1จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายความหมายและคณสมบตของภาษาได2.อธบายแนวคดเกยวกบการเรยนรภาษาได3.อธบายพฒนาการทางภาษาได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-6 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

เรองท 10.1.1

ความหมายและคณสมบตของภาษา

1. ความหมายของภาษาพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานพทธศกราช2552ไดใหค�าจ�ากดความของค�าวาภาษาไว

วา“ภาษาหมายถงถอยค�าทใชพดหรอเขยนเพอสอความของชนกลมใดกลมหนงเชนภาษาไทยภาษาจนหรอเพอสอความเฉพาะวงการเชนภาษาราชการภาษากฎหมายภาษาธรรม;เสยงตวหนงสอหรอกรยา;อาการทสอความไดเชนภาษาพดภาษาเขยนภาษาทาทางภาษามอ”อยางไรกตามภาษาในความหมายทกวางขวางโดยทวไปหมายถง กรยาอาการทแสดงออกมาแลวสามารถท�าความเขาใจกนไดไมวาจะเปนระหวางมนษยกบมนษยมนษยกบสตวหรอสตวกบสตวขณะทภาษาในความหมายอยางแคบนนจะหมายถงเสยงพดทมนษยใชสอสารกนเทานนโดยมขอนาสงเกตวามนษยในทกยคทกสมยและทกสงคมมความคลายคลงกนในเรองการมภาษาพดเพอใชสอสาร โดยภาษาชวยใหคนในสงคมสามารถ แลกเปลยนความรความคดเหนความรสกตลอดจนประสบการณตางๆไดภาษาจงเปนพฤตกรรมทเกดจากการเรยนรจากสงคมและเปนเครองมอทางสงคมสรปไดวา ภาษาหมายถงระบบทใชสอสาร ถายทอดความรความคดความรสกของคนหนงไปยงอกคนหนงและภาษาจะเปลยนไปตามสภาพของสงคมดวยถาปราศจากภาษาแลวการสอสารในทางสงคมจะเปนไปอยางไรประสทธภาพ

2. ภาษาทใชในการตดตอสอสารภาษาทใชในการตดตอสอสารในชวตประจ�าวนแบงไดเปน2ชนดคอ2.1 วจนภาษา (verbal language) คอ ภาษาถอยค�า ไดแก ค�าพดหรอตวอกษรทก�าหนดใช

รวมกนในสงคม หมายรวมทงเสยงและลายลกษณอกษร ภาษาถอยค�าเปนภาษาทมนษยสรางขนอยางมระบบมหลกเกณฑทางภาษาหรอไวยากรณซงคนในสงคมตองเรยนรและใชภาษาในการฟงพดอานเขยนและคดการใชวจนภาษาในการสอสารตองค�านงถงความชดเจนถกตองตามหลกภาษาและความเหมาะสมกบลกษณะการสอสารลกษณะงานสอและผรบสารเปาหมาย

2.2 อวจนภาษา (non - verbal language)คอภาษาทไมใชถอยค�าแตเปนภาษาซงแฝงอยไดแกกรยาทาทางตลอดจนสงอนๆทเกยวของกบการแปลความหมาย เชนน�าเสยงภาษากายการยมแยมการสบตาการแตงกายชองวางของสถานทกาลเวลาการสมผสลกษณะตวอกษรเครองหมายวรรคตอนเปนตน สงเหลานแมจะไมใชถอยค�า แตกสามารถสอความหมายใหเขาใจได ในการสอสารมกมอวจนภาษาเขาไปแทรกอยเสมอทงโดยตงใจหรอไมตงใจกได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-7ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

3. ความสมพนธระหวางวจนภาษาและอวจนภาษาอวจนภาษาไมสามารถแยกเดดขาดจากวจนภาษา ผสงสารมกใชวจนภาษาและอวจนภาษา

ประกอบ เชนบอกวา “มา”พรอมทงกวกมอเรยก เปนตน วจนภาษาและอวจภาษามความสมพนธกนดงน

3.1ใชอวจนภาษาแทนค�าพดหมายถงการใชอวจนภาษาเพยงอยางเดยวใหความหมายเหมอนถอยค�าภาษาไดเชนกวกมอสนศรษะเปนตน

3.2ใชอวจนภาษาขยายความ เพอใหรบรสารเขาใจยงขน เชน พดวา “อยในหอง” พรอมทง ชมอไปทหองๆหนงแสดงวาไมไดอยหองอน

3.3ใชอวจนภาษาย�าความใหหนกแนน หมายถง การใชอวจนภาษาประกอบวจนภาษาใน ความหมายเดยวกนเพอย�าความใหหนกแนนชดเจนยงขนเชนพดวาเสอตวนใชไหมพรอมทงหยบเสอขนประกอบ

3.4ใชอวจนภาษาเนนความ หมายถง การใชอวจภาษาย�าบางประเดนของวจนภาษา ท�าให ความหมายเดนชดขนเชนพาดหวหนงสอพมพใชตวอกษรตวโตพเศษแสดงวาเปนเรองส�าคญมาก

3.5ใชอวจนภาษาขดแยงกน หมายถง การใชภาษาทใหความหมายตรงขามกบวจนภาษา ผรบสารมกจะเชอถอสารจากอวจนภาษาวาตรงกบความรสกมากกวา เชนการตอบค�าถาม“โกรธไหมทผมมาชา”ดวยวจนภาษาวา“ไมโกรธหรอกคะ”พรอมกบมสหนาบงตงผรบสารกสามารถรไดวายงโกรธอย

3.6 ใชอวจนภาษาควบคมปฏสมพนธระหวางการสอสารหมายถงการใชกรยาทาทางสายตาน�าเสยงสรางความสมพนธระหวางการสอสารเชนการยมแยมแจมใสการแสดงความดใจทไดพบกน

อวจนภาษามผลในดานการสรางความรสกไดมากกวาวจนภาษา การใชอวจนภาษาจะโดยตงใจหรอไมตงใจกตาม ผสงสารและผรบสารจะตองระมดระวง ถารจกเลอกใชอวจนภาษาเพอเสรมหรอเนน หรอแทนวจนภาษาไดอยางมประสทธภาพจะชวยใหการสอสารสมฤทธผลมากขน

4. คณสมบตของภาษาภาษาชวยใหการสอสารเปนไปไดอยางมเปาหมายและทศทางทชดเจนตรงกนมากกวาการสอสาร

ทปราศจากภาษา จากการทภาษาเปนรหสทเปนระบบนามธรรม มกฎเกณฑควบคมการล�าดบหนวย พนฐานควบคมความหมายและการใชกฎเกณฑเหลานเปนมลฐานของความเขาใจรวมกนท�าใหการสรางประโยคและค�าพดในภาษาตองมเสยงและความหมายทแนนอนโดยมขอสงเกตวาภาษามนษยทกภาษามความคลายคลงกนมากคอการเปนสอกลางของการแสดงออกทางความคดและทกภาษามค�าศพทเสยงและประโยคความคลายคลงกนอกอยางคอการแสดงความนกคดของคนออกมาดวยภาษาหนงความคดเดยวกนสามารถแสดงออกดวยภาษาอนๆไดเชนกนทงนทกภาษามคณสมบตรวมกนดงน

4.1 ภาษามโครงสรางทชดเจนมระบบของการเรยงค�าใหเปนประโยคหรอหลกไวยากรณท�าใหเราสามารถเขาใจภาษาและสรางประโยคใหมๆไดโดยไมจ�ากด เชนเดยวกบเมอเรารหลกการบวกลบคณหารเลข เรากสามารถบวกลบคณหารเลขไดทกจ�านวน นนคอ ภาษากคอระบบของสญลกษณ (system

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-8 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

of symbols) ทสามารถสอความหมายไดนนเอง ทงน องคประกอบของทกภาษาตางประกอบดวยค�า(words) ทสงคมนนก�าหนดความหมายรวมกน และกฎเกณฑ (rules) หรอทเรยกวาไวยากรณ (grammar) ในการทจะน�าค�าเหลานนมารวมกนเปนวล (phrases) หรอประโยค (sentences) สามารถ สอความหมายอยางใดอยางหนงไดภายใตกฎเกณฑ5ระบบซงเรยงตามพฒนาการของภาษาประกอบดวย1) ระบบเสยง 2) ระบบค�า 3) ระบบค�าและประโยค 4) ระบบความหมาย และ 5) ระบบการใช ดงทจะไดสรปตอไปน

4.1.1 ระบบเสยง (phonology) หมายถง ระบบของเสยงทผใชภาษานนเปลงออกมาประกอบดวยหนวยเสยงและวธการทจะประกอบแตละหนวยเสยงเขาไวดวยกนหนวยเสยงในแตละภาษามจ�ากดและแตกตางกนไปในแตละภาษา รวมถงวธการประกอบเสยงกตางกนดวย ในทางภาษาศาสตรหนวยเสยงเปนหนวยของภาษาทเลกทสดแตมอทธพลตอความหมายการจ�าแนกความแตกตางระหวางหนวยเสยงจะเปนผลใหค�ามความหมายเปลยนไปเชนการเปลยนเสยงพยญชนะตนในค�าแลวท�าใหเปลยนความหมายเชนกาเปลยนเปนขาเปลยนเสยงสระแลวเปลยนความหมายเชนตเปลยนเปนตและเปลยนเสยงวรรณยกตแลวเปลยนความหมายเชนมาเปลยนเปนมาเปนตนการสงเกตหนวยเสยงจะท�าใหเกดความแมนย�าและสงผลใหออกเสยงไดชดเจนขน เนองจากจะตองใชเสยงในการจ�าแนกความ แตกตางค�า

4.1.2 ระบบค�ำหรอหนวยค�ำ (morphology) เปนพฒนาการทเกดจากการยกระดบหนวยเสยงขนมาเปนหนวยค�า นนคอ กลมของหนวยเสยงทเลกทสดทเรมสอความหมายได ค�าค�าหนงอาจประกอบดวยหนวยค�าเพยงหนวยเดยว เชน “ธรรม”หรอมากกวาหนงหนวยกได เชนค�าวา “อธรรม”ประกอบดวยหนวยค�า“อ”(ซงเปนหนวยเสยง)ทมความหมายโดยการกลบความหมายของค�าและหนวยค�า“ธรรม”เปนตนหนวยค�าอาจจะไมไดมรปลกษณเปนค�าแตมลกษณะเปนสวนประกอบของค�าทเมอน�าไปรวมกบอกหนวยเสยงแลวเปลยนความหมายเชนหนวยเสยง/pre-/,/-er/,/-tion/,/-ing/ในภาษาองกฤษ และหนวยค�าอปสรรคในภาษาบาล เชน อต ท อธ น อน อภ อป ส หรอในค�าประสม ค�าประสานเชนมหนวยค�าเตมหนาเชนการ-,ความ-,ผ-,ชาว-,นก-,ชาง-,ท-,เครอง-,พระ-,ทรง-และหนวยค�าเตมทายไดแก-นยม,-กรเปนตน

4.1.3 ระบบวลและประโยค (syntax)หมายถงระบบของการน�าค�ามารวมกนใหอยในรปของวล(phrases)และประโยค(sentences)ทสงคมยอมรบไดวาสามารถสอความหมายไดการน�าค�ามาสมพนธกนอยางใดอยางหนงนน ในแตละภาษาจะมระเบยบแบบแผนทตางกนออกไป ตวอยางเชน ในภาษาองกฤษก�าหนดไววาค�าขยายนาม (adjective) จะตองวางไวหนาค�านาม เชน “black shoe” หมายถง รองเทาสด�า แตในภาษาสเปนหรอในภาษาไทยค�าขยายนาม (ไทยเรยกวาวเศษณ) จะวางไวหลงค�านามเปนตนนอกจากเรองความสมพนธของระหวางค�าแลวระบบประโยคยงจะเกยวของกบความสมพนธระหวางประโยคดวย เชนหากเรามประโยคดงตอไปน 1)แมวจบหน2)หนแอบกนขนมในครวและ3)แมวงตามแมวเราสามารถทจะรวมประโยคทงสามประโยคขางตนไวดวยกนในลกษณะของประโยคซบซอนวา “แมวงตามแมวทจบหนซงแอบกนขนมในครว” แตจะไมสรางประโยควา “แมว แม หน วงตามแอบกนในครวขนม” ความคดในการน�าค�ามาเรยงเพอใหคงความหมายของประโยคเดมและสอ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-9ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

ความหมายใหเขาใจไดนนเกดขนโดยอตโนมต อนเปนสงทแสดงใหเหนถงระบบประโยคทซอนอยในโครงสรางปญญาของบคคล

4.1.4 ระบบควำมหมำย (semantics)หรอทเรยกกนวา“อรรถศาสตร”เปนระบบเกยวกบความหมายของค�า วลหรอประโยค ในทางภาษาศาสตรนน ค�าทกค�าจะมสงทเรยกวา “ลกษณะของ ความหมาย” (semantic features) ซงในทางจตวทยา ความหมายของค�ากคอมโนทศน (concept) ทบคคลมตอค�านนซงมโนทศนแตละมโนทศนจะมลกษณะ(attribute)ทเหมอนหรอตางจากมโนทศนอนๆลกษณะจะเปนเครองแยกความแตกตางค�าแตละค�า หรอเปนสงทบงวาค�าหนงมความหมายตางจากอก ค�าหนง ตวอยางเชน ค�าวา อา กบ นา มลกษณะรวมกนคอ “ความเปนนอง” แตลกษณะทตางกคอ “เพศของพ”กลาวคอถาพเปนชาย(คอพอ)จะเรยกอาแตถาพเปนหญง(คอแม)จะเรยกนาเปนตน

4.1.5 ระบบกำรใชภำษำ (pragmatics) หรอ “วจนปฏบตศาสตร” อนเปนแบบแผนหรอระเบยบการใชค�าหรอประโยคในบรบทตางๆ ซงหมายรวมถงความรและทกษะเกยวกบการใชภาษาใหมประสทธภาพทสดในบรบทหนงๆความรดงกลาวหมายถงการทราบวาในบรบทหรอในสถานการณหนงๆนน สงใดควรพดหรอไมควรพด และสงนนควรพดสอสารออกไปอยางไร ระบบการใชภาษาจงเกยวของโดยตรงกบคานยมและวฒนธรรมการใชถอยค�าทสภาพและเหมาะสมกบฐานะความสมพนธระหวางบคคลและบรบททเกดการสอสารเปนตวอยางทเหนไดชดของระบบการใชภาษาอนถอเปนพฒนาการขนสงสดของภาษา

4.2 ภาษาเปนสงทมความหมาย แตละถอยค�าของแตละภาษา แสดงความคดทมความหมาย เกยวกบสงใดสงหนงเปนสงของเชนรถยนตวงเปนการกระท�าสวยเปนนามธรรมฯลฯภาษาทมนษยใชสอสารกนมคณสมบตทแสดงความหมายงายๆ ดวยค�า และแสดงความหมายซบซอนขนดวยประโยคการเรยงถอยค�าเปนประโยคจงตองมหลกไวยากรณทงนค�าในภาษาใดๆกตามจะมความหมายทแยกได 2อยางคอ

4.2.1 ควำมหมำยโดยอรรถ (denotation meaning)เปนความหมายของค�าทบญญตไวในพจนานกรมจงเปนความหมายทตรงไปตรงมาก�าหนดความหมายของค�าไวอยางไรคนทใชภาษาเดยวกนกใชตรงตามทก�าหนดไวฉะนนความหมายโดยอรรถของค�าแตละค�าผใชจงมความเขาใจตรงกน

4.2.2 ควำมหมำยโดยนย (connotation meaning)เปนความหมายของค�าทผฟงและผพดผนวกเอาความรสกนกคดทศนคต คานยมหรอจตลกษณะอยางอนของตนเขาไปตความหมายของค�าทพดหรอไดยนเชนค�าวา“เสอ”ความหมายโดยอรรถทกคนเขาใจตรงกนวาหมายถงสตวปาทมความดรายแตความหมายโดยนย“เสอ”ส�าหรบบางคนบางกรณอาจหมายถงคณศพทของผมความดรายหรอบคคลทเปนโจรรายฯลฯความหมายโดยนยของถอยค�าค�าเดยวกนส�าหรบคนแตละคนจงแตกตางกนไปมากมายหลายอยาง

ถอยค�าในภาษาทผใชภาษาเดยวกนไดท�าความตกลงกนไวเรองความหมายวาค�านนมความหมายอยางไรจงหมายถงความหมายโดยอรรถเทานน

4.3 ภาษามระดบความสอดคลองตอกนในเรองราวตามสถานะและสมพนธภาพของผสอสาร การสอสารระหวางบคคลจะประสบผลส�าเรจตอเมอผสอสารและผรบสารมหลกการใชภาษาทสอดคลอง

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-10 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

สมพนธตอกนเชนถาเราเหนเพอนใสนาฬกาขอมอเราตองการทราบเวลากถามเขาวา“ตอนนเวลาเทาไร”หากเพอนตอบวา“ครบ”กจะเปนการสอภาษาทลมเหลวไมเปนไปตามหลกการสนทนาทจะตองมการโตตอบใหตรงเรองกนนอกจากนการใชภาษากตองปรบใหเหมาะกบระดบความสมพนธของคสนทนาและระดบความสามารถทางภาษาของคสนทนาและสถานการณดวยโดยระดบภาษาในการสอสารสามารถแบงเปน5ระดบคอ

4.3.1 ระดบพธกำร ภาษาระดบนใชสอสารกนในทประชมทจดขนอยางเปนพธการ เชนการเปดประชมรฐสภาการกลาวรายงานในพธมอบปรญญาบตรผสงสารมงแสดงออกใหเหนถงความขลงความศกดสทธความทรงภมปญญาฯลฯไมมงประโยชนทจะใหผรบสารไดมสวนรวมแสดงความคดเหนหากจะมการกลาวตอบกตองกระท�าอยางเปนพธการในฐานะผแทนกลมเทานน

4.3.2 ระดบทำงกำรภาษาระดบนมไดมงหมายทจะใหผฟงมสวนรวมในการสอสารโดยตรงเชนกน ผสงสารมงเสนอขาวสารแนวคดและทรรศนะไปสกลมรบสารขนาดใหญ เชน การแถลงขาวอยางเปนทางการตอสอมวลชนการใหโอวาทตอคณะบคคลการเขยนบทบรรณาธการในหนงสอพมพการเขยนบทความทางวชาการ

4.3.3 ระดบกงทำงกำร ภาษาระดบนมกใชในการปรกษาหารอกจธระระหวางบคคลหรอกลมบคคลมการเปดโอกาสใหผรบสารมสวนรวมแสดงความคดเหนรวมกบผสงสารภาษาระดบนจะใชในการประชมกลมการปรกษางานการวางแผนรวมกนการเขยนบทความแสดงทศนะในหนงสอพมพการเสนอรายการสารคดกงวชาการ

4.3.4 ระดบสนทนำ อาจเรยกวา ระดบล�าลอง ภาษาระดบนมกใชในการสอสารกบ เพอนสนทอาจมถอยค�าทเคยใชกนเฉพาะกลมหรอเขาใจความหมายตรงกนในกลมเทานน

4.3.5 ระดบกนเอง ภาษาระดบนจะใชในวงจ�ากด ใชระหวางบคคลทสนทสนมคนเคยกนมากๆสถานทใชมกเปนทสวนตวเชนทบานในหองทเปนสดสวนของตนโดยเฉพาะถอยค�าทใชอาจมค�าสแลงค�าทใชเฉพาะกลมภาษาระดบนไมนยมบนทกเปนลายลกษณอกษร

กจกรรม 10.1.1

1.จงอธบายความเหมอนและความแตกตางของ“วจนภาษา”และ“อวจนภาษา”2.จงอธบายความแตกตางของ“ความหมายโดยนย”และ“ความหมายโดยอรรถ”3.จงอธบายโครงสรางในระบบของภาษาพอสงเขป

แนวตอบกจกรรม 10.1.1

1.“วจนภาษา” และ “อวจนภาษา” เปนองคประกอบของการสอสารซงตางมสวนรวมในการสงเสรมเปาหมายใหคนในสงคมสามารถแลกเปลยนความรความคดเหนความรสกตลอดจนประสบการณตางๆ จงเปนพฤตกรรมทเกดจากการเรยนรจากสงคมและเปนเครองมอทางสงคม “วจนภาษา” และ “อวจนภาษา” มความแตกตางกน ดงน 1) วจนภาษา คอ ภาษาถอยค�า ไดแก ค�าพดหรอตวอกษรท

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-11ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

ก�าหนดใชรวมกนในสงคมหมายรวมทงเสยงและลายลกษณอกษรและ2)อวจนภาษาคอภาษาทไมใชถอยค�าแตเปนภาษาซงแฝงอย ไดแก กรยาอาการ ตลอดจนสงอนๆ ทเกยวของกบการแปลความหมายเชนน�าเสยงภาษากายการยมแยมการสบตาการแตงกายเปนตน

2.ภาษาเปนสงทมความหมายทแยกได 2 อยางคอ 1) ความหมายโดยอรรถ เปนความหมายของค�าทบญญตไวในพจนานกรมจงเปนความหมายทตรงไปตรงมาก�าหนดความหมายของค�าไวอยางไรคนทใชภาษาเดยวกนกใชตรงตามทก�าหนดไวและ2)ความหมายโดยนยเปนความหมายของค�าทผฟงและผพดผนวกเอาความรสกนกคดทศนคตคานยมหรอจตลกษณะอยางอนของตนเขาไปตความหมายของค�าทพดหรอไดยน เชน ค�าวา “เสอ” อาจมความหมายโดยนย ถงผมความดราย หรอบคคลทเปน โจรรายเปนตน

3.องคประกอบของทกภาษาประกอบดวยค�า ทสงคมนนก�าหนดความหมายรวมกน และ กฎเกณฑ หรอทเรยกวาไวยากรณ ในการทจะน�าค�าเหลานนมารวมกนเปนวล หรอประโยค สามารถสอความหมายอยางใดอยางหนงไดภายใตกฎเกณฑ5ระบบซงเรยงตามพฒนาการของภาษาประกอบดวย1)ระบบเสยง2)ระบบค�า3)ระบบค�าและประโยค4)ระบบความหมายและ5)ระบบการใช

เรองท 10.1.2

แนวคดในการเรยนรภาษา

“ภาษาศาสตร”คอวชาทวาดวยการศกษาภาษาในแงตางๆศาสตรนเรมบกเบกโดยแฟรดนองเดอโซซร(FerdinanddeSaussure)โดยปจจบนนมภาษาทใชอยในโลกนประมาณ5,500ภาษาและ 10ภาษาทมจ�านวนคนพดมากทสดในโลกซงเรยงตามจ�านวนคนพดมดงนภาษาจน1,080ลานคนภาษาฮนด370ลานคนภาษาสเปน350ลานคนภาษาองกฤษ340ลานคนภาษาอาหรบ206ลานคนภาษาโปรตเกส203ลานคนภาษาเบงกาล 196ลานคนภาษารสเซย 145ลานคนภาษาญปน 126ลานคนภาษาปญจาบ104ลานคนแมวาภาษาตางๆจะมความแตกตางกนโดยผทใชภาษาหนงกจะไมเขาใจอกภาษาหนง ถาไมไดศกษาเปนพเศษ ทงน การเรยนรเพอความเขาใจภาษาและการใชภาษา นบเปน กระบวนการเรยนรทซบซอนมากและจดเปนการเรยนรทมลกษณะเดนชดและจ�าเพาะอยางหนงของมนษยการคนหาค�าตอบวาเดกเรยนรภาษาไดอยางไร เปนจดสนใจของนกจตวทยา นกภาษาศาสตร นกจต-ภาษาศาสตร นกมานษยวทยา และผทท�างานเกยวของกบเดกทตองอาศยมมมองหลายดานประกอบกนเพราะการเรยนรเพอความเขาใจภาษาและการใชภาษาของเดก ไมสามารถอธบายใหเหนไดเปนรปธรรมชดเจนเหมอนกบการคลานไดนงไดยนไดและเดนไดซงมกอาศยวฒภาวะทางรางกายเปนสวนส�าคญในทางตรงขาม ความสามารถทางดานภาษายงเกยวพนกบสาเหตอยางอนอกหลายอยาง ดงจะกลาวถงใน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-12 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

รายละเอยดตอไปโดยทวไปการเรยนรภาษามลกษณะทส�าคญดงน 1)การเรยนรองคประกอบพนฐานหลายดานของภาษามลกษณะเปนสากล (universal) เดกๆ ทมาจากพนฐานทหลากหลายแตสามารถเรยนรภาษาในแบบวธเดยวกนเดกเรยนภาษาพดตามสภาพธรรมชาตโดยมใชเพยงเรยนภาษาดวยการเลยนแบบและการจ�าแนกเทานน2)เดกสามารถเรยนรภาษาในลกษณะของการเรยนรอยางเปนธรรมชาตหรอไมเปนรปแบบทางการไดเดกทกคนรภาษาไดกอนทพวกเขาจะเขาเรยนในโรงเรยนแมวาพอแมหรอผเลยงดจะมไดจดหาสงใดทเกยวของกบบทเรยนภาษาอยางเปนทางการใหกบเดกหรอไมมใครสอน กฎเกณฑทางภาษาแกเดกแตเดกกสามารถพดไดและเรยงรอยถอยค�าไดถกตองตามหลกไวยากรณอกทงเดกยงสามารถสรางประโยคไดมากมายเหมาะสมตามความตองการของตนและ 3) ภาษาและความคดของเดกมความเกยวของกนอยางใกลชดนนคอเดกจะเรยนรทจะพดเกยวกบสงตางๆทแวดลอมและสามารถท�าใหพวกเขาเขาใจหรอแสดงความคดออกมาได

1. แนวคดการพฒนาทางภาษาจากพนฐานความจรงในการเรยนรภาษาขางตนสามารถน�าไปสแนวคดการพฒนาทางภาษาทได

รบการยอมรบเพอรวมอธบายการเรยนรภาษาของมนษยดงตอไปน1.1 แนวคดภาษาสามารถเรยนรไดโดยการเลยนแบบ (Language is Acquired Through

Imitation)แนวคดนเรมจากขอสงเกตวาเดกมการเรยนรภาษาไดโดยการเลยนแบบจากพอแมผสนบสนนหลายคนในแนวคดนเชอวาการพดคยกบเดกชวยใหพอแมเดกกลายเปนแบบอยางในไวยากรณทางภาษาทเดกจะลอกเลยนไดแตพฒนาการทางภาษาของเดกจะมความกาวหนายงขนเมอเดกมความตอเนองในการเรยนรค�าและวลใหมๆจากการเลยนแบบจากสงแวดลอมทกวางขวางขนอาจกลาวไดวาการเลยนแบบค�าพดของพอแมมใชเปนเพยงวธเดยวเทานนทจะมอทธพลตอการพฒนาทางภาษาของเดกเทานนแตยงมผลจากการเสรมแรงจากบคคลทมความส�าคญตอเดกในสภาพแวดลอมทเขาเปนสมาชกอยโดยบ.เอฟ.สกนเนอร (B.F. Skinner) ศาสตราจารยดานจตวทยาจากมหาวทยาลยฮาวารด สหรฐอเมรกา เปน ผอธบายการเรยนรภาษาในแงของความสมพนธระหวางสงเรากบการตอบสนองและการเสรมแรงตามหลกของการเรยนรแบบวางเงอนไข ทรจกกนในนามของ “operant conditioning” โดยเชอวาขนแรกเดกทารกออกเสยงตางๆออกมาโดยไมเจาะจงแตเมอมการออกเสยงบางเสยงทฟงแลวเหมอนเสยงทผใหญใชพดกน กมกจะไดรบการเสรมแรงทนท ดวยความเขาใจจากพอแมหรอการทพอแมหรอคนรอบขาง หนไปแสดงความสนใจและชมเชยดงนนจงท�าใหเดกออกเสยงบางเสยงมากกวาเสยงอนๆตามการไดรบการเสรมแรงไปตามล�าดบ จนกระทงเดกออกเสยงฟงแลวผใหญรสกวาใกลเคยงกบเสยงค�าพดบางค�าทผใหญใชพดกนในทสดจงน�าไปสการทเดกพรอมจะใชการออกเสยงเหลานนในชวตประจ�าวน

นอกจากนทฤษฎของสกนเนอรยงถอวาการเลยนแบบมบทบาทในการเรยนภาษาเดกเรยนรไดจากสงทเกดขนหลงจากทเขาไดพดออกไปแลวเชนเมอเดกเปลงเสยงฟงดคลายๆ“น�า”เดกกไดดมน�าหรอไดรบการตอบสนองในรปแบบอนๆ เปนตน สงเหลานสอนใหเดกรวาเขาสามารถจดกระท�ากบ สงแวดลอมไดดวยการเปลงเสยงหรอดวยค�าพดการเรยงค�าของเดกจงเกดขนดวยการเชอมโยงสงเรากบการตอบสนองโดยมการเสรมแรงเปนเงอนไขทส�าคญทสดในการเพมอตราการตอบสนอง

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-13ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

การอธบายการเรยนรภาษาตามแนวคดของสกนเนอรสอดคลองกบความจรงทวาการใชการเสรมแรงทเหมาะสมถกตองกบสภาพการณชวยใหเดกเรยนภาษาพดไดด โดยเฉพาะอยางยงในระยะการปรบแตงพฤตกรรมการพดใหใกลเคยงกบมาตรฐาน จนกระทงพดไดถกตองสมบรณตามเกณฑ อยางไรกตามทฤษฎของสกนเนอรยงไมสามารถอธบายการเรยนรภาษาไดอยางครอบคลมโดยยงตองอาศยมมมองจากทฤษฎอนเพอรวมอธบายการเรยนรดานภาษาอก

1.2 แนวคดภาษาเปนสงทมอยแตก�าเนด (Language is Innate) แนวคดนอธบายวามนษยมกลไกการเรยนรภาษาไดอยางรวดเรวและเปนระบบโดยก�าเนด โดยหลกไวยากรณพนฐานทางภาษาและความหมายของค�าหลากหลายมความเปนสากล เพราะวามนษยมธรรมชาตการเรยนรภาษาในวธการทเหมอนกนแมวาจะอยในสงแวดลอมทแตกตางกนผทเสนอทฤษฎในแนวนไดใหความสนใจกบพฒนาการของอวยวะทเกยวของกบการพดการฟง หรอรวมเรยกวาเปนเครองมอการเรยนรภาษา (Language AcquisitionDevice: LAD) โดยไดเนนความส�าคญของ LAD วาจ�าเปนมากในการเรยนรภาษา ถาเดกมพฒนาการทางรางกายตามปกต เดกยอมมความพรอมทจะเรยนรภาษา โดยทฤษฎทเดนมากของแนวคดนคอ ทฤษฎไวยากรณปรวรรต (Transformation Grammar) ของโนเอม ชอมสก (NoamChomsky)ซงเปนศาสตราจารยทางภาษาศาสตรจากสถาบนเทคโนโลยแมสซาชเซตส(MassachusettsInstitute of Technology) ชอมสกเชอวาเดกทกคนมความสามารถตดตวโดยก�าเนดในการประยกตใชกฎเกณฑของภาษาทเขาไดยนมนษยทกคนมความสามารถทจะเรยนรและเขาใจภาษาและทกคนเรยนรภาษาไดในล�าดบขนอยางเดยวและเรยนไดในเวลาใกลเคยงกน

1.3 แนวคดภาษาขนอยกบความรความเขาใจ (Language is Dependent Upon Cognition)

แนวคดนใหความส�าคญตอพนฐานการรบรและความเขาใจทมผลส�าคญตอการพฒนาทางภาษาโดยภาษามลกษณะเฉพาะในตวเอง เพราะเดกแสดงความรสกนกคดออกมาดวยการใชภาษาทพวกเขาเขาใจในค�านนๆโดยฌองเพยเจท(JeanPiaget)อางองวาภาษาขนอยกบความนกคดซงหมายความวาค�าหรอวลหนงๆ สามารถปรากฏอยในค�าศพทของเดกไดเพยงแคหลงจากเดกไดมความช�านาญในหลกการ ความรความเขาใจทตรงกนทฤษฎนเปนประโยชนอยางมากตอการเชอมโยงพฒนาการดานภาษาของเดกทสะทอนถงความเขาใจและสตปญญา ซงหมายความวา เดกทมพฒนาการดานภาษาดมกเปนเดกทม สตปญญาทดดวย

กจกรรม 10.1.2

1.จงอธบายลกษณะทส�าคญในการเรยนรภาษาพอสงเขป2.จงยกตวอยางแนวคดการพฒนาทางภาษาทส�าคญ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-14 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

แนวตอบกจกรรม 10.1.2

1.โดยทวไปลกษณะทส�าคญในการเรยนรภาษามดงน1)การเรยนรองคประกอบพนฐานหลายดานของภาษามลกษณะเปนสากลเดกๆทมาจากพนฐานทหลากหลายแตสามารถเรยนรภาษาในแบบวธเดยวกนได 2) เดกสามารถเรยนรภาษาในลกษณะของการเรยนรอยางเปนธรรมชาตหรอไมเปนทางการแมวาพอแมหรอผเลยงดจะมไดจดหาสงใดทเกยวของกบบทเรยนภาษาใหกบเดกหรอไมมใครสอนกฎเกณฑทางภาษาแกเดกแตเดกกสามารถพดไดและเรยงรอยถอยค�าไดถกตองตามหลกไวยากรณอกทงเดกยงสามารถสรางประโยคไดมากมายเหมาะสมตามความตองการของตน3)ภาษาและความคดของเดกมความเกยวของกนอยางใกลชดนนคอเดกจะเรยนรทจะพดเกยวกบสงตางๆทแวดลอมและสามารถท�าใหพวกเขาเขาใจหรอแสดงความคดออกมาได

2.แนวคดการพฒนาทางภาษาทไดรบการยอมรบเพอรวมอธบายการเรยนรภาษาของมนษยไดแก1)แนวคดภาษาสามารถเรยนรไดโดยการเลยนแบบแนวคดนเรมจากขอสงเกตวาเดกมการเรยนรภาษาไดโดยการเลยนแบบจากพอแมและยงมผลจากการเสรมแรงจากบคคลทมความส�าคญตอเขาในสภาพแวดลอมทเขาเปนสมาชกอย2)แนวคดภาษาเปนสงทมอยแตก�าเนดทวามนษยมกลไกการเรยนรภาษาไดอยางรวดเรวและเปนระบบโดยก�าเนดโดยหลกไวยากรณพนฐานทางภาษาและความหมายของค�าหลากหลายมความเปนสากลเพราะวามนษยมธรรมชาตการเรยนรภาษาในวธการทเหมอนกนแมวาจะอยในสงแวดลอมทแตกตางกน 3) แนวคดภาษาขนอยกบความรความเขาใจ แนวคดนใหความส�าคญตอพนฐานการรบรและความเขาใจทมผลส�าคญตอการพฒนาทางภาษาเดกสามารถแสดงความรสกนกคดออกมาโดยการใชภาษาทพวกเขาเขาใจในค�านนๆภาษาจงขนอยกบความนกคดและพฒนาการดานภาษาของเดกสามารถสะทอนถงความเขาใจและสตปญญาของเดกได

เรองท 10.1.3

พฒนาการทางภาษา

พฒนาการทางภาษาเปนพฒนาการส�าคญดานหนงของมนษยทมหลกการเชนเดยวกบพฒนาการดานอนๆ เชนพฒนาการของกลามเนอมดใหญและมดเลกพฒนาการทางสตปญญาหรอพฒนาการทางสงคมกลาวคอจะเกดขนตามล�าดบและมระบบแมวาอตราของพฒนาการทางภาษาของเดกแตละคนจะแตกตางกนแตล�าดบขนของพฒนาการทางการพดเปนไปตามรปแบบเดยวกนเดกทารกแรกคลอดจะเรมมการพฒนาดานภาษาอยางตอเนอง เรมจากการเปลงเสยงออแออยางไมแยกแยะจากการปลอยอากาศออกมาจากเสนเสยง เปนเสยงคลายเสยงสระทใชสวนหนาของปากออกเสยงกอน แลวจงมาใชสวนกลางและสวนในของปากตามล�าดบและเปลยนเปนการเปลงเสยงทจ�าเพาะเจาะจงและชดเจนมากขนเรอยๆเมอ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-15ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

เดกอายประมาณ5เดอนอาจจะมการเปลงเสยงดา-ดา-ดาหรอลล-ลล-ลลไปถงระยะการพดค�าแรกทชดเจนตงแตอายกอน1ปและพฒนาตอเนองไปเรอยๆดงตารางท10.1สรปยอล�าดบขนของพฤตกรรมทางภาษา

ตารางท 10.1 สรปยอล�าดบขนของพฤตกรรมทางภาษา

อาย พฤตกรรมทางภาษา

แรกเกดถงประมาณ5เดอน ชวงทารกเดกท�าเสยงในล�าคอเชนรองไหหวเราะค�ารามฯลฯเปนเสยงทออกมาจากล�าคอ

6เดอนถง9เดอน ระยะออแอ เดกท�าเสยงออแอสงต�าตางกนตามเหตการณ เสยงออแอมบางสวนคลายเสยงพดของผใหญ

9เดอน ระยะเปลงเสยงเปนค�าทมความหมายเฉพาะ มรปแบบการเนนเสยงสงต�า ตอเนองกนคลายค�าพดของผใหญ มการเลยนเสยงบางอยางคลายเสยง ค�าพดและมรปแบบคลายกบภาษาทวไปแตผฟงทไมคนเคยจะแยกหนวยของค�าไดยาก

9เดอนถง1ขวบ ระยะสงบเงยบโดยมการใชภาษาทพฒนาตอเนองแตเปลยนรปแบบเปนการสงเกตและเปลยนจากใชค�าทสรางขนมาเองไปเปนการใชค�าพดทผใหญใช

1ขวบถง2ขวบ ระยะการใชค�าโดดเดกจะใชค�าโดดๆในความหมายเชนเดยวกบวลเปนการเรมตนการเรยนค�าศพทการเปลงเสยงออกมาจากล�าคอทฟงดคลายเปนค�าเดกวยนเขาใจสงทผใหญพดดวย และแสดงความเขาใจดวยการท�าตามทผใหญบอกเชนเดนไปหยบของตามค�าบอกไดฯลฯ

2ขวบ ระยะเรยนค�าศพทอยางรวดเรว จ�านวนค�าศพททเดกรเมออาย 24 เดอนประมาณ300ค�าเมอ27เดอนเพมเปน400ค�าประมาณ36เดอนเพมเปน1,000ค�าเดกใชประโยคและวลทประกอบดวยค�า2และ3ค�ารวมถงสามารถเปลงเสยงสงต�าของค�าทใชใหมความหมายแตกตางกนออกไป

3ขวบ ระยะพดไดเปนประโยคทคลายคลงกบภาษาทผใหญใช มแบบแผนการใชภาษาแตยงไมเปนประโยคทสมบรณ

3ขวบถง5ขวบ ใชประโยคในรปแบบตางๆไดทนทแมไมถกตองตามโครงสรางของประโยคแตสามารถสอสารไดสมบรณ สามารถใชไดทงประโยคทซบซอนและอยางงาย

5ขวบขนไป ใชประโยคทซบซอนขน เปนรปแบบตางๆ ทเพมความหมายของประโยคสามารถใชภาษาของตนไดอยางมประสทธภาพ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-16 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

1. การเรยนรภาษาการเรยนรภาษาสามารถพจารณาใหชดเจนไดเปน2ดานหลกคอการรบรภาษาและการใชภาษา1.1 การรบรภาษา (Receptive language) คอ การทเดกรบรและเขาใจภาษาพด เขาใจชอของ

สงตางๆเขาใจความหมายของค�าความเขาใจภาษาของเดกเกดกอนการแสดงออกทางภาษาเดกจะรจกและเขาใจค�าศพทตางๆ ไดกอนทเขาจะใชค�าศพทนน การรบรและความเขาใจภาษาของเดกแบงเปน 2 สวน สวนหนงคอ ความเขาใจเกยวกบรปแบบของภาษา ไดแก เสยง การออกเสยง ส�าเนยง จงหวะค�าศพท ล�าดบการเรยงถอยค�าเปนประโยคตามหลกไวยากรณ อกสวนหนงคอเขาใจเนอหาของภาษาประกอบดวยมความเขาใจเกยวกบการเรยกชอสงตางๆ และสงของประเภทตางๆ เชน พอ แม พ นองบาน แมว ตนไม น�าดม รถยนต ฯลฯ มความเขาใจเกยวกบความสมพนธระหวางสงของ เชน พออานหนงสออากาศเยนฝนตกฯลฯมความเขาใจเกยวกบความสมพนธของเหตการณและเวลาเชนตนเชาตองแปรงฟนเมอวานนไปเยยมคณยายพรงนจะไปเทยวฯลฯ

1.2 การแสดงออกทางภาษา (Expressive language) เดกจะมความสามารถในการแสดงออกทางภาษาหลงจากมความเขาใจภาษาแลว โดยทวไป เดกอาย 1 ขวบถง 1ขวบครง สามารถพดไดเปนค�าๆ โดยเขาใจความหมายของค�าเหลานนกอนทจะเรมพด โดยเดกอาจมการใชค�าทยดขยายเพอเรยก บางสงเพราะเดกไมรวาจะเรยกสงเหลานวาอะไร หรอเพราะวายงไมมอยในคลงศพทของเดก เชน เดก ไมรจกค�าวาแมวเมอเหนแมวเดกอาจเรยกเหมยวเหมยวลกษณะเชนนเรยกวาoverextensionเดกอาจใชภาษาในการแสดงออกกบตนเอง เชน เลนละครคนเดยว คดจนตนาการในใจ ฯลฯ และเมอเดกพฒนาภาษาพดไปจนถงขนพดภาษาไดจรง(Truespeech)การใชภาษาของเดกแบงเปน3ระยะคอ

1.2.1 ระยะกำรใชค�ำโดด (Holophrastic stage)เกดขนเมอเดกอายระหวาง12-18เดอนเดกพดภาษาไดจรงแตเปนการใชค�าโดดเปนค�านามเฉพาะและค�าเรยกวตถสงของบางค�าเชนรองเทารถ พอหรอแม เปนตน การทจะเขาใจความหมายจ�าเปนตองพงสงแวดลอมหรอสถานการณ และ ภาษากายเปนตวบอกบท(cues)เพอทจะเขาใจไดดยงขนเชนพดเสยงดงและสง“ไป”อาจหมายความวาตองการไปเดยวนถาเขาพดวา“ไป”แลวกอดของเลนอาจหมายความวา เขาตองการน�าของเลนไปดวยฯลฯ

1.2.2 ระยะใชภำษำโทรเลข (Telegraphic stage) เมอเดกเจรญเตบโตจนมอายระหวาง18-32เดอนจะสามารถน�าค�าสองค�ามาเชอมเขาดวยกนไดแตกเปนเพยงการจ�าค�าเหลานในระยะสนหรอแมแตสามารถพดเปนประโยคงายๆไดเดกมการละค�าทไมส�าคญออกเชนค�าน�าหนานามค�าบพบทและค�าเชอม เปนตน การพดประโยคเชนนของเดกจงเปรยบคลายกบการใชประโยคในโทรเลข เราจงเรยกลกษณะการพดแบบนวาการพดแบบโทรเลข(telegraphicspeech)เชนเดกอาจพด“แม-หว”(แมลกหว)“แม-น�า”(แมลกอยากดมน�า)เปนตนระยะนเดกเรมเรยนโครงสรางของประโยคโดยไมรตวท�าใหเดกเพมประสทธภาพทางการใชภาษาไดมากขน แมวาเดกวยนจะตดสวนขยายทไมจ�าเปนออกไปจากประโยคทพด แตเขากสามารถเขาใจประโยคยาวๆ ทผใหญพดกบเขาได เชน เดกมอสกปรกผใหญบอกใหไปลางมอ เมอเขาท�าตามแลวกลบมารายงานวา “เปอน หาย” ซงหมายความวา “ไดลางมอสะอาดเรยบรอยแลว”

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-17ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

1.2.3 ระยะเรยนรกฎเกณฑและโครงสรำงของประโยค (syntax)เมอพฒนาภาษาพดผานระยะการใชวลสนๆแลวเดกจะคอยๆขดเกลาภาษาพดใหมศพทมากขนใชประโยคซบซอนมสวนขยายและวางสวนประกอบของประโยคพรอมทงสวนขยายไดถกตองเหมอนทผใหญใชกน

โดยทวไป การรบรและการแสดงออกทางภาษา จะเปนพฒนาการทเกดรวมกนไปอยางตอเนองลงตวดงตวอยางพฒนาการของความเขาใจค�าศพทและการใชค�าศพทของเดกแสดงไวในตารางท10.2

ตารางท 10.2 แสดงพฒนาการของจ�านวนค�าศพททเดกเขาใจและจ�านวนค�าศพททเดกใช

อาย จ�านวนค�าศพททเขาใจ จ�านวนค�าศพททใช

12เดอน18เดอน24เดอน30เดอน36เดอน42เดอน48เดอน54เดอน60เดอน66เดอน72เดอน

1050

1,2002,4003,6004,2005,6006,5009,60013,50015,000

320

270425900

1,2001,5001,8002,2002,3002,500

2. การเรยนรค�าประเภทตางๆ เดกเรยนรความหมายของค�าแตละค�าดวยการเชอมโยงความหมายเขากบเสยงทไดยน โดย

สามารถขยายวงค�าศพทอยางรวดเรวไดดวยวธทเรยกวาfirstmappingกลาวคอการซมซบความหมายของค�าศพทใหมภายหลงจากทเดกไดยนค�าๆ นนเพยงหนงหรอสองครงในบทสนทนาจากบรบทเดยวกนนซงเปนการสรางสมมตฐานเกยวกบความหมายของค�าและเกบไวในความทรงจ�าทงค�าทวไป(generalvocabulary)และค�าเฉพาะ(specialvocabulary)

2.1ค�าทวไป ไดแก ค�าทมความหมายกวางๆ ใชไดในหลายสภาพการณ เดกเรยนรค�าประเภทนไดกอนค�าเฉพาะโดยเรยนรและใชค�านามโดยเฉพาะค�าทเปนพยางคเดยวไดกอนค�าประเภทอนจากนนจะเรมเรยนรค�ากรยาซงบอกถงการกระท�าตดตามดวยการใชค�าวเศษณและค�าคณศพทเมออายประมาณ1ขวบครงและจะใชค�าสนธานและค�าสรรพนามไดชาทสดเพราะใชยากและมความหมายสบสน

2.2ค�าเฉพาะเปนค�าทใชส�าหรบบางสภาพการณเดกจะเรมใชค�าเฉพาะควบคกบค�าทวไปเมออายประมาณ3ขวบการใชค�าเฉพาะมพฒนาการไปตามวยของเดกโดยเรมจากค�าลวงตาคอการเลอกใชค�าตามทผใหญใชบางค�าในสวนทเขาพอใจโดยทเดกอาจจะไมรความหมายของค�าทใชเปนการพดเพยง

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-18 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

เพอแสดงวาเขาพดค�านนได ซงเรมพบไดในเดกอายประมาณ 2 ขวบ นอกจากน ยงมการใชค�าแสดงมารยาท ซงขนอยกบการไดรบการฝกฝน อาท การพดขอบคณ ขอโทษ สวสด ฯลฯ สวนค�าเฉพาะ เกยวกบส เดกจะรจกชอสไดสามสเมออายประมาณ 3 ขวบ และเรยนรค�าเกยวกบจ�านวน และค�าเกยวกบการบอกเวลาไดถกตองเมออายประมาณ4-5ขวบเชนนบจ�านวนสงของทถกตองถงสบเปนอยางนอยและเขาใจจ�านวนบอกเวลาไดวาเปนเชากลางวนเยนฯลฯโดยการเรยนค�าเฉพาะตางๆเหลานยงขนอยกบโอกาสทเดกไดรบการฝกฝนดวยนอกจากนเมอเดกอายประมาณ6ขวบและมการเรยนรจากกลมเพอนจะรจกใชค�าสแลงค�าสาบานและค�าลบเฉพาะโดยทเดกผชายจะใชค�าสแลงและค�าสาบานมากกวาเดกผหญงขณะทเดกผหญงอายประมาณ6ขวบขนไปมกใชค�าลบเฉพาะในกลมเพอน

3. การเรยนรไวยากรณในโครงสรางประโยคเดกเรมจากการประสมพยางคใหเปนค�าและประสมค�าใหเปนประโยคเดกวย3ขวบสามารถเรม

ใชค�าทเปนพหพจน ค�าทแสดงความเปนเจาของและอดตกาลได เดกสามารถแยกความแตกตางระหวางค�าสรรพนาม“ฉน”“เธอ”หรอ“เรา”ไดแตอยางไรกตามเดกสามารถพดเปนประโยคสนๆไดเทานนพบวา เดกทมอายระหวาง 4-5 ขวบ สามารถพดประโยคทประกอบดวย 4-5 ค�าได หรออาจเปนรปประโยคบอกเลา (declarative) ปฏเสธ (negative) หรอค�าถาม (interrogative) ได ในขณะเดยวกนเดกทมอายระหวาง5-7ขวบจะมความสามารถในการพดไดใกลเคยงกบผใหญสามารถใชค�าศพทในการพดไดถง 2,600 ค�า และเขาใจค�าศพทไดมากกวา 20,000 ค�า โดยทเดกสามารถพดประโยคทยาวและ ซบซอนมากยงขน ใชสนธาน บพบท และค�าน�าหนานามไดด อยางไรกตาม เดกในวยนยงจ�าเปนตองมการพฒนาทางดานภาษาตอเนอง เชน การใชประโยคเงอนไข (conditional sentence) หรอประโยคเชงซอนตางๆทถอเปนพฒนาการทเพมความสละสลวยและประโยชนทางภาษาทสมบรณตอไป

กจกรรม 10.1.3

1.พฒนาการทางภาษาของเดก1–2ขวบเปนอยางไร2.การใชภาษาของเดกมกระยะอะไรบาง3.การรบรภาษา(receptivelanguage)หมายความวาอยางไร

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-19ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

แนวตอบกจกรรม 10.1.3

1.พฒนาการทางภาษาของเดกอาย1-2ขวบเปนระยะของการใชค�าโดดเดกจะใชค�าโดดๆในความหมายเชนเดยวกบวลค�าโดดเปนค�าเรมตนการเรยนค�าศพทของเดกเดกวยนเขาใจสงทผใหญพดกบเขาเดกจะแสดงความเขาใจของเขาโดยการท�าตามทผใหญบอก

2.การใชภาษาของเดกม3ระยะคอระยะการใชค�าโดดระยะใชภาษาโทรเลขและระยะการเรยนกฎเกณฑและโครงสรางประโยค

3.การรบรภาษา(receptivelanguage)คอการทเดกรบรและเขาใจภาษาพดเขาใจชอของสงตางๆ เขาใจความหมายของค�า การรบรและความเขาใจภาษาของเดกแบงเปน 2 สวน คอ ความเขาใจเกยวกบรปแบบของภาษาไดแกเสยงการออกเสยงส�าเนยงจงหวะค�าศพทล�าดบการเรยงถอยค�าเปนประโยคตามหลกไวยากรณอกสวนหนงคอเขาใจเนอหาของภาษาประกอบดวยมความเขาใจเกยวกบการเรยกชอสงตางๆและสงของประเภทตางๆเชนพอแมพนองบานน�าดมรถยนตเปนตนและมความเขาใจเกยวกบความสมพนธระหวางสงของเชนพออานหนงสออากาศเยนฝนตกเปนตนมความเขาใจเกยวกบความสมพนธของเหตการณและเวลาเชนตนเชาตองแปรงฟนเมอวานนไปเยยมคณยายพรงนจะไปเทยวเปนตน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-20 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ตอนท 10.2

การสอสาร

โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท10.2แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง10.2.1ความหมายวตถประสงคและรปแบบของการสอสาร10.2.2แบบจ�าลองของการสอสาร10.2.3วธการสอสารทมประสทธภาพ

แนวคด1.การสอสาร หมายถง กระบวนการสงขาวสารขอมลจากผสงขาวสารไปยงผรบขาวสาร

มวตถประสงคเพอชกจงใหผรบขาวสารมปฏกรยาตอบสนองกลบมาโดยคาดหวงใหเปนไปตามทผสงตองการโดยรปแบบของการสอสารสามารถถกจ�าแนกไดแตกตางกนตามเกณฑตางๆทใช

2.การท�าความเขาใจการสอสารอยางลกซงในบางดานสามารถศกษาไดจากแนวคดในเรองรปแบบจ�าลองของการสอสารซงมนกวชาการไดอธบายดวยมมมองตางๆประกอบกนไดแกรปแบบจ�าลองของการสอสารโดยแชนนนและวเวอรลาสเวลลหรอชแรมม

3.การสอสารทด จะท�าใหการด�ารงชวตประสบความส�าเรจและมความสมพนธกบบคคลตางๆไดดการพฒนาทกษะในการสอสารไดแกการฟงการอานและการสงสารอนๆซงเปนเรองทส�าคญมาก

วตถประสงคเมอศกษาตอนท10.2จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายความหมายและวตถประสงคของการสอสารได2.บอกรปแบบตางๆของการสอสารได3.อธบายแนวคดตางๆของแบบจ�าลองของการสอสารได4.อธบายทกษะการสอสารทดในรปแบบตางๆได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-21ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

เรองท 10.2.1

ความหมาย วตถประสงคและรปแบบของการสอสาร

การสอสารมความส�าคญกบมนษยมาตงแตก�าเนด เนองจากมนษยตองอยในสงคมและใชการสอสารเปนเครองมอในการบอกความตองการของตนเองตอผอน การสอสารเกยวของกบชวตประจ�าวนของทกคนทกเพศทกวยอยางหลกเลยงไมไดตงแตตนนอนจนหลบการใชชวตตลอดทงวนทงการเรยนการท�างาน และการเขาสงคมในทกระดบ การสอสารจงเปนสอกลางทท�าใหมนษยสามารถอยรวมกนในสงคมไดอยางราบรน

1. ความหมายของการสอสาร การสอสาร (Communication) หมายถง กระบวนการสงขาวสารขอมลจากผสงขาวสารไปยง

ผรบขาวสารมวตถประสงคเพอชกจงใหผรบขาวสารมปฏกรยาตอบสนองกลบมาโดยคาดหวงใหเปนไปตามทผสงตองการโดยมองคประกอบพนฐานดงน

ผสง ขอมลขาวสาร สอ ผรบ

ภาพท 10.1 แบบจ�าลองการสอสาร

1.1ผสงสารคอผทท�าหนาทสงขอมลขาวสารไปยงผรบสารโดยผานชองทางทเรยกวาสอถาหากเปนการสอสารทางเดยวผสงจะท�าหนาทสงเพยงประการเดยว แตถาเปนการสอสาร 2 ทาง ผสงสารจะเปนผรบในบางครงดวย ผสงสารจะตองมทกษะในการสอสาร มเจตคตตอตนเอง ตอเรองทจะสง ตองมความรในเนอหาทจะสงและอยในระบบสงคมเดยวกบผรบกจะท�าใหการสอสารมประสทธภาพ

1.2ขาวสารในกระบวนการตดตอสอสาร ขาวสารอาจตองแปลเปนรหสเพอสะดวกในการสง การรบบางรปแบบเนอหาของสารและการจดสารทดจะตองท�าใหงายตอการสอความหมายทสด

1.3สอหรอชองทางในการรบสารคอประสาทสมผสทงหาคอตาหจมกลนและกายสมผสและตวกลางทมนษยสรางขนมาเชนสงพมพกราฟกสออเลกทรอนกส

1.4ผรบสาร คอ ผทเปนเปาหมายของผสงสาร การสอสารจะมประสทธภาพ ผรบสารจะตองมประสทธภาพในการรบรมเจตคตทดตอขอมลขาวสารตอผสงสารและตอตนเอง

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-22 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

2. วตถประสงคของการสอสาร 2.1เพอแจงใหทราบหรอเพอใหขอมล หมายถง การสอสารทผสงสารจะแจง หรอบอกกลาว

ขาวสาร ขอมล เหตการณ ความคด ความตองการของตนใหผรบไดทราบซงอาจรวมถงใหการศกษาทมงจะใหผรบสารมการเปลยนแปลงพฤตกรรมทางดานองคความรความคดสตปญญาเชนการสอสารในกระบวนการเรยนการสอนหรอการศกษาคนควาทางวชาการโดยเฉพาะเปนตน

2.2เพอสรางความพอใจหรอใหความบนเทง หมายถง การสอสารทมงใหเกดผลทางจตใจหรออารมณ ความรสกแกผรบสาร ซงจะเกดขนกตอเมอผสงสารมขอมลทสอดคลองกบความตองการของ ผรบสารและมกลวธในการน�าเสนอเปนทพอใจ

2.3เพอเสนอหรอชกจงใจมงเนนใหผรบสารมพฤตกรรมคลอยตามหรอยอมรบปฏบตตาม

3. รปแบบของการสอสารการจ�าแนกรปแบบของการสอสาร สามารถท�าไดแตกตางกนหลายลกษณะ ในทนจะแสดงการ

จ�าแนกรปแบบของการสอสารโดยอาศยเกณฑในการจ�าแนกทแตกตางกนดงน3.1 การจ�าแนกตามคณลกษณะของการสอสาร

3.1.1การสอสารดวยภาษาพดเชนการพดอธบายบรรยายการรองเพลงเปนตน3.1.2การสอสารดวยภาษาทาทางหรอสญญาณเชนกรยาทาทางการยมภาษามอเปนตน3.1.3การสอสารดวยภาษาภาพเชนโปสเตอรจดหมายลกศรตรารปภาพเครองหมาย

เปนตน3.2 จ�าแนกตามปฏสมพนธของผรบและผสง

3.2.1การสอสารทางตรงผสงและผรบสอสารถงกนและกนโดยตรงเนอหาสาระสอดคลองกนอยางตรงไปตรงมาเชนการแลกเปลยนซอขายสนคาในตลาดสดการตดปายใหขอมลเปนตน

3.2.2การสอสารทางออมเปนการสอสารโดยอาศยสอทแฝงไวในการถายทอดเนอหาสาระเชนการโฆษณาแฝงการน�าเสนอภาพหรอสาระใหรบรหรอเกดเจตคตคลอยตามดวยบรบทและความหมายโดยนยเปนตน

3.3 จ�าแนกตามพฤตกรรมในการโตตอบ 3.3.1การสอสารทางเดยว(One-wayCommunication)คอการสอสารทขาวสารจะถก

สงจากผสงไปยงผรบในทศทางเดยวโดยไมมการตอบโตกลบจากฝายผรบเชนการสอสารผานสอวทยโทรทศน หนงสอพมพ เปนตน การออกค�าสงหรอมอบหมายงานโดยฝายผรบไมมโอกาสแสดงความ คดเหนซงผรบอาจไมเขาใจขาวสารหรอเขาใจไมถกตองตามเจตนาของผสงและทางฝายผสงเมอไมทราบปฏกรยาของผรบจงไมอาจปรบการสอสารใหเหมาะสมไดการสอสารแบบนสามารถท�าไดรวดเรวจงเหมาะส�าหรบการสอสารในเรองทเขาใจงาย

3.3.2การสอสารสองทาง(Two-wayCommunication)คอการสอสารทมการสงขาวสารตอบกลบไปมาระหวางผสอสารดงนนผสอสารแตละฝายจงเปนทงผสงและผรบในขณะเดยวกนผสอสาร

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-23ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

มโอกาสทราบปฏกรยาตอบสนองระหวางกนท�าใหทราบผลของการสอสารวาบรรลจดประสงคหรอไมและชวยใหสามารถปรบพฤตกรรมในการสอสารใหเหมาะสมกบสถานการณตวอยางการสอสารแบบสองทางเชนการพบปะพดคยกนการพดโทรศพทการออกค�าสงหรอมอบหมายงานเปนตนโดยฝายรบมโอกาสแสดงความคดเหนการสอสารแบบนจงมโอกาสประสบผลส�าเรจไดมากกวาแตถาเรองราวทจะสอสารเปนเรองงายอาจท�าใหเสยเวลาโดยไมจ�าเปน

ในสถานการณของการสอสารบางอยางเชนในการสอสารมวลชนซงโดยปกตมลกษณะเปนการสอสารทางเดยว นกสอสารมวลชนกมความพยายามทจะท�าใหมการสอสารสองทางเกดขน โดยการใหประชาชนสงจดหมายโทรศพทตอบแบบสอบถามกลบไปยงองคกรสอมวลชนเพอน�าผลไปปรบปรงการสอสารใหบรรลผลสมบรณยงขนเปนตน

3.4 จ�าแนกตามจ�านวนของผรวมสอสาร 3.4.1การสอสารในตนเอง (IntrapersonalCommunication) เปนทงผสงและผรบ เชน

การส�ารวจความรสกนกคดของตวเองเปนตน3.4.2การสอสารระหวางบคคล(InterpersonalCommunication)เปนการสอสารระหวาง

สองคนเชนการสนทนาการสมภาษณเปนตน3.4.3การสอสารแบบกลมบคคล (Group Communication) เปนการสอสารทมจ�านวน

ผสงและผรบมากกวาการสอสารระหวางบคคล เชน การเรยนการสอนในหองเรยน กลมต�ารวจชวยกนสอบสวนผตองหาเปนตน

3.4.4การสอสารมวลชน (Mass Communication) การสอสารเปนกลม จ�านวนมากมหาศาลตองใชสอทมศกยภาพในการแพรกระจายขาวสารไดอยางกวางไกลเชนวทยกระจายเสยงวทยโทรทศนอนเทอรเนตโปสเตอรเปนตน

กจกรรม 10.2.1

1.จงอธบายองคประกอบทส�าคญในการสอสาร2.วตถประสงคของการสอสารทส�าคญไดแกอะไรบาง

แนวตอบกจกรรม 10.2.1

1.องคประกอบส�าคญในการสอสาร ไดแก 1) ผสงสาร คอ ผทท�าหนาทสงขอมลสารไปยง ผรบสารโดยผานชองทางทเรยกวาสอ ถาหากเปนการสอสารทางเดยวผสงจะท�าหนาทสงเพยงประการเดยวแตถาเปนการสอสารสองทางผสงสารจะเปนผรบในบางครงดวยผสงสารจะตองมทกษะในการสอสารมเจตคตตอตนเอง ตอเรองทจะสง ตองมความรในเนอหาทจะสงและอยในระบบสงคมเดยวกบผรบกจะท�าใหการสอสารมประสทธภาพ 2) ขาวสารในกระบวนการตดตอสอสารกมความส�าคญ ขาวสารทดตองแปลเปนรหส เพอสะดวกในการสง การรบและตความ เนอหาสาระของสารและการจดสารกจะตองท�าใหการสอความหมายงายขน3)สอหรอชองทางในการรบสารคอประสาทสมผสทงหาคอตาหจมกลน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-24 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

และกายสมผสและตวกลางทมนษยสรางขนมาเชนสงพมพกราฟกสออเลกทรอนกสและ4)ผรบสารคอผทเปนเปาหมายของผสงสาร การสอสารจะมประสทธภาพ ผรบสารจะตองมประสทธภาพในการรบรมเจตคตทดตอขอมลขาวสารตอผสงสารและตอตนเอง

2.วตถประสงคของการสอสารไดแก1)เพอแจงใหทราบหรอเพอใหขอมลหมายถงการสอสารทผสงสารจะแจงหรอบอกกลาวขาวสารขอมลเหตการณความคดความตองการของตนใหผรบไดทราบซงอาจรวมถงใหการศกษาทมงจะใหผรบมการเปลยนแปลงพฤตกรรมทางดานองคความร ความคด สตปญญา2)เพอสรางความพอใจหรอใหความบนเทงหมายถงการสอสารทมงใหเกดผลทางจตใจหรออารมณ ความรสกแกผรบสาร ซงจะเกดขนกตอเมอผสงสารมขอมลทสอดคลองกบความตองการของ ผรบสาร และมกลวธในการน�าเสนอเปนทพอใจ และ 3) เพอเสนอหรอชกจงใจ มงเนนใหผรบสารมพฤตกรรมคลอยตามหรอยอมรบปฏบตตาม

เรองท 10.2.2

แบบจ�าลองของการสอสาร

การท�าความเขาใจการสอสารอยางลกซงในบางดานเปนพเศษอาจศกษาไดจากแนวคดตางๆในเรองรปแบบจ�าลองของการสอสารซงมนกวชาการไดอธบายดวยมมมองตางๆประกอบกนดงน

1. แบบจ�าลองของการสอสารโดยแชนนน(ClaudeElwoodShannon,1948อางถงในSergioVerdü,2000)แชนนนเปนนกคณตศาสตรและวศวกรไฟฟาทไดเสนอทฤษฎเชงคณตศาสตรของการสอสาร(MathematicalTheoryofCommunication)เมอปค.ศ.1948แบบจ�าลองนถอเปนมารดาแหงแบบจ�าลองในวงการวชาการสอสารทงนแชนนนและวเวอร(WarrenWeaver)ไดคดรปแบบจ�าลองของการสอสารขนในลกษณะของกระบวนการสอสารทางเดยวเชงเสนตรง กระบวนการนเรมดวยผสงสารซงเปนแหลงขอมล (Source) ท�าหนาทสงเนอขาวสาร (Message) เพอสงไปยงผรบ โดยผานทางเครองสงหรอ ตวถายทอด(Transmitter)เปนสญญาณ(Signal) ผานชองทาง(Channel)สเครองรบ(Receiver)ไปถงจดหมายปลายทาง(Destination)แตในบางครงสญญาณทสงไปอาจถกรบกวนหรออาจมบางสงบางอยางมาขดขวางจนท�าใหสญญาณทสงไปกบสญญาณทไดรบมความแตกตางกนเปนเหตใหเนอหาขาวสารทสงจากแหลงขอมลไปยงจดหมายปลายทางอาจผดเพยนไปนบเปนความลมเหลวของการสอสารเนองจากขอมลทสงไปกบขอมลทไดรบไมตรงกนอนจะท�าใหเกดการแปลความหมายผดหรอความเขาใจผดในการสอสารกนได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-25ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

แหลงขอมล เครองสง ชองทาง เครองรบ จดหมายปลายทาง

ขาวสาร สญญาณ สญญาณทไดรบ ขาวสาร

สงรบกวน

ภาพท 10.2 แบบจ�าลองการสอสารของแชนนน และวเวอร

จากแบบจ�าลองพจารณาไดวา แชนนนและวเวอรใหความส�าคญตอขอมลขาวสารทสงไปเมอมการสอสารเกดขนไมวาจะเปนการสงโดยผานอปกรณระบบไฟฟาหรอการสงโดยใชสญญาณตางๆ เชนเมอมการเปดเพลงออกอากาศทางสถานวทย เสยงเพลงนนจะถกแปลงเปนสญญาณและสงดวยวธการ กล�าสญญาณ(modulation)จากสถานวทยไปยงเครองรบวทยโดยทเครองรบจะแปลงสญญาณคลนนนเปนเพลงใหผรบไดยนในขณะทสญญาณถกสงไปอาจม“สงรบกวน”หลายอยางมาเปนอปสรรคเชนในการสงวทย สญญาณจะถกรบกวนโดยไฟฟาในบรรยากาศ หรอในขณะทครฉายภาพยนตรในหองเรยนการรบภาพและเสยงของผเรยนจะถกรบกวนโดยสงรบกวนหลายอยางเชนแสงทตกลงบนจอภาพเสยงพดลมเปาในเครองฉายภาพยนตร และเสยงพดคยจากภายนอก เปนตน จงสรปไดวา“สงรบกวน”คอสงทท�าใหสญญาณเสยไปภายหลงทถกสงจากผสงและกอนทจะถงผรบท�าใหสญญาณทสงไปกบสญญาณทไดรบมลกษณะแตกตางกน และอาจกลาวไดวาเปนอปสรรคของการสอสาร เนองจากท�าใหการสอสาร ไมไดผลเตมท

2. แบบจ�าลองของการสอสารโดยลาสเวลล(HaroldLasswell’1948อางถงในGreenberg,B.S.;Salwen,M.B.2008)

ลาสเวลลเปนศาสตราจารยดานกฎหมายในมหาวทยาลยเยลล ทใหความสนใจตอวทยาศาสตรการเมองโดยมงอธบายกระบวนการสอสารความสมพนธขององคประกอบการสอสารจากค�าถามทวาใครกลาวอะไร ผานชองทางใด กบใคร และเกดผลประการใด เปนกระบวนการสอสารระหวางบคคลซงตองกระท�าตอหนาและมการคาดหวงผลจากการสอสารในเวลาเดยวกนแบบจ�าลองนเปนสวนหนงของทฤษฎการสอสารเชงระบบพฤตกรรมและทฤษฎการสอสารเชงพฤตกรรมการเขาและถอดรหสซงเปนแบบจ�าลองอธบายการสอสารทจ�าเปนตองมองคประกอบพนฐานการสอสารครบถวน คอมผสงสาร ผรบสาร ตวสารและชองทางการสอสาร เปนการสอสารระหวางบคคลตวตอตว และผสงสารจะเปนผก�าหนดสารและ เจตนารมณดวยตนเอง แบบจ�าลองทลาสเวลลกลาวไว มประโยชนอยางมากตอการน�าไปใชอธบายโครงสราง และแบงประเภทของงานวจยทางการสอสาร โดยการจ�าแนกและวเคราะหองคประกอบการสอสาร 5 เรอง คอ 1) การวเคราะหแหลงสาร (Control Analysis) 2) การวเคราะหเนอหาของสาร(Content Analysis) 3) การวเคราะหสอทใชเปนชองทางในการสงสาร (MediaAnalysis) 4) การวเคราะหผรบสาร(AudienceAnalysis)และ5)การวเคราะหผลของการสอสาร(EffectAnalysis)

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-26 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

3. แบบจ�าลองของการสอสารโดยชแรมม (Wilber Schramm, 1954 อางถงในMcquail,Windahl, 1993) ชแรมมไดใหความหมายของการสอสารไววาการสอสารคอการมความเขาใจรวมกนตอเครองหมายทแสดงขาวสาร และใหความส�าคญกบประสทธภาพการสอความหมายวาขนอยกบประสบการณรวมกนของผสงสาร และผรบสารซงชแรมมไดเสนอแบบจ�าลองการสอสารไว3สวนทมความสมพนธเกยวเนองกนดงแสดงในภาพท10.2และมรายละเอยดของทงสามสวนดงน

สวนท 1การสอสารเปนกระบวนการเสนตรงประกอบดวยแหลงขาวสาร(Source)การเขารหส(Encoder)สญญาณ(Signal)การถอดรหส(Decoder)และจดหมายปลายทาง(Destination)

สวนท 2เปนกระบวนการสอสารทผสงและผรบสารมประสบการณบางอยางรวมกนท�าการสอสารอยภายใตขอบเขตประสบการณ(Fieldofexperience)ของแตละฝายความส�าเรจของการสอสารจงขนอยกบประสบการณรวมของผสอสารและอาจมสงรบกวนเปนอปสรรค

สวนท 3เปนการปฏสมพนธระหวางผสอสารซงทงสองฝายตองท�างานเหมอนกนในระหวางทท�าการสอสารคอการเขารหสสารแปลความและถอดรหสใหเปนสญลกษณสงไปยงผรบสารซงเมอรบเนอหาเปนผลปอนกลบ (Feedback) ขาวสารไว กอนทจะท�าการสงสารออกไป กตองน�าสารทจะสงออกมาเขารหสแปลความและถอดรหสเชนกนแลวสงกลบไปยงผรบหรอผสงในครงแรก

ประสบการณรวม

สงรบกวน

ผลปอนกลบ

แหลงขาวสาร การเขารหส สญญาณ การถอดรหส จดหมายปลายทาง

ขอบเขตประสบการณ ขอบเขตประสบการณ

ภาพท 10.3 รปแบบจ�าลองการสอสารของชแรมม

นอกจากน ชแรมมยงไดพฒนารปแบบจ�าลองเชงวงกลมเพอท�าความเขาใจการสอสารสองทาง(Two-wayCommunication)รวมกบออสกด(C.E.Osgood)ทมความสมพนธของผสงและผรบสารในการสบเปลยนบทบาททมกลไกการแปลความหมายของทงสองฝายเกยวเนองกนตลอดเวลาดงรปแบบจ�าลองในภาพท10.3

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-27ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

สาร

สาร

ผรบสาร

การแปลความหมาย

ผสงสาร

ผสงสาร

การแปลความหมาย

ผรบสาร

ภาพท 10.4 รปแบบจ�าลองเชงวงกลมของออสกดและชแรมม

4. แบบจ�าลองของการสอสาร SMCR ของเบอรโล (David K. Berlo, 1960 อางถงใน Miller,Katherine,2005) เบอรโลใหความส�าคญในปจจยตางๆทมผลตอประสทธภาพของการสอสารโดยศกษาและขยายความเขาใจในแบบจ�าลองของแชนนนทและวเวอรในประเดนของทกษะในการสอสารทศนคตระดบความรระบบสงคมและวฒนธรรมซงผรบและผสงตองมตรงกนเสมอ

S: Source แหลงขอมล M: Message ขอมล C: Channel ชองทาง R: Receiver ผรบ

ทกษะการสอสาร

เจตคต

ความร

ระบบสงคม

วฒนธรรม

การมองเหน

การไดยน

การสมผส

การไดกลน

การรบรส

ทกษะการสอสาร

เจตคต

ความร

ระบบสงคม

วฒนธรรม

ภาพท 10.5 แบบจ�าลอง SMCR ของเบอรโล

จากแนวคดของเบอรโลไดระบถงองคประกอบตางๆของการสอสารทมประสทธภาพไวดงนผสงสารและผรบสาร (Sender and Receiver) ในตวผสงสารและผรบสารเองมองคประกอบท

สามารถชวยใหการสอสารประสบความส�าเรจไดไดแกทกษะในการสอสาร (Communication skill) ซงประกอบดวยการพด การฟง การอาน การเขยนและยงรวมถงการแสดงออกทางทาทางและกรยาตางๆ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-28 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

เชนการใชสายตาการยมทาทางประกอบและสญลกษณตางๆการฝกฝนทกษะการสอสารและรจกเลอกใชทกษะจะชวยสงผลใหประสบความส�าเรจในการสอสารไดทางหนงถดมากคอเจตคต (Attitude)การมเจตคตทดตอการสอสาร ไมวาจะเปนตอตนเอง ตอเรองทท�าการสอสาร หรอแมกระทงตอชองทางและ ตวผรบสารและในทางกลบกนเจตคตของผรบสารทมตอองคประกอบตางๆกสามารถท�าใหการสอสารมประสทธภาพได ในทางตรงกนขาม หากวามเจตคตทไมดแลวกยอมท�าใหเกดความลมเหลวไดเชนกนนอกจากนความร (Knowledge)ของตวผสงสารและผรบสารเองกมผลตอการสอสารเพราะหากผรบสารขาดความรกไมสามารถท�าความเขาใจตวสารไดอกทงยงตองมความรในกระบวนการสอสารซงจะชวยใหสามารถวางแผนท�าการสอสารใหส�าเรจไดเชนกนในดานสดทายกคอระบบสงคมและวฒนธรรม(Socialsystemandculture)เชนต�าแหนงหรอหนาทการงานจะมามสวนก�าหนดเนอหาและวธการในการสอสารดานวฒนธรรมความเชอคานยมวถทางในการด�าเนนชวตกจะมสวนในการก�าหนดเจตคตระบบความคดภาษา การแสดงออกในการสอสารดวยเชนกน ดงทสงคมและวฒนธรรมของเอเชยและยโรปจะมรปแบบการสอสารทตางกนหรอในสงคมเมองกบสงคมชนบทกมความแตกตางกนดวย

กจกรรม 10.2.2

1.จงอธบายความหมายและความส�าคญของ “สงรบกวน” ในรปแบบจ�าลองการสอสารของแชนนนและวเวอร

2.แบบจ�าลองการสอสารของลาสเวลลมประโยชนในงานวชาการดานการสอสารอยางไรบาง3.ชแรมมใหความส�าคญตอองคประกอบใดในแบบจ�าลองการสอสารจงอธบาย4.แนวคดของเบอรโล ไดระบถงองคประกอบตางๆ ของการสอสารทมประสทธภาพไวอยางไร

บาง

แนวตอบกจกรรม 10.2.2

1.แชนนนและวเวอรใหความส�าคญตอขอมลขาวสารทสงไปในกระบวนการสอสารทมโอกาสมสงตางๆมากมายมาเปนอปสรรคในการสงหรอรบกวนสญญาณนนใหเสยไปจงเรยกสงเหลานวา“สงรบกวน”เชนในการสงวทยสญญาณจะถกรบกวนโดยไฟฟาในบรรยากาศเปนตนหรอในขณะทครฉายภาพยนตรในหองเรยนการรบภาพและเสยงของผเรยนจะถกรบกวนโดยสงรบกวนเชนแสงทตกลงบนจอภาพเสยงพดลมเปาในเครองฉายภาพยนตร และเสยงพดคยจากภายนอก เปนตน จงสรปไดวา “สงรบกวน” คอสงทท�าใหสญญาณเสยไปภายหลงทถกสงจากผสงและกอนทจะถงผรบ และอาจกลาวไดวาเปนอปสรรคส�าคญของการสอสารเพราะท�าใหการสอสารไมไดผลเตมท

2.แบบจ�าลองการสอสารของลาสเวลล มประโยชนอยางมากตอการน�าไปใชอธบายโครงสรางและแบงประเภทของงานวจยทางการสอสารโดยการจ�าแนกและวเคราะหองคประกอบการสอสาร5เรองคอ1)การวเคราะหแหลงสาร2)การวเคราะหเนอหาของสาร3)การวเคราะหสอทใชเปนชองทางในการสงสาร4)การวเคราะหผรบสารและ5)การวเคราะหผลของการสอสาร

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-29ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

3.ชแรมม ใหความส�าคญกบประสทธภาพการสอความหมายวาขนอยกบประสบการณรวมกนของผสงสารและผรบสาร

4.แนวคดของเบอรโล ไดระบถงองคประกอบตางๆ ของการสอสารทมประสทธภาพ อนไดแกทกษะในการสอสารซงประกอบดวยการพดการฟง การอานการเขยนและยงรวมถงการแสดงออกทางทาทางและกรยาตางๆการมเจตคตทดตอการสอสารไมวาจะเปนตอตนเองตอเรองทท�าการสอสารหรอแมกระทงตอชองทางและตวผรบสาร ในทางกลบกน เจตคตของผรบสารทมตอองคประกอบตางๆ กสามารถท�าใหการสอสารมประสทธภาพได ความรของตวผสงสารและผรบสารเองกมผลตอการสอสารเพราะหากผรบสารขาดความรกไมสามารถท�าความเขาใจตวสารได อกทงยงตองมความรในกระบวนการสอสารซงจะชวยใหสามารถวางแผนท�าการสอสารใหส�าเรจไดเชนกน และสถานภาพทางสงคมและวฒนธรรมเชนต�าแหนงหรอหนาทการงานจะมสวนก�าหนดเนอหาและวธการในการสอสารดานวฒนธรรมความเชอคานยมวถทางในการด�าเนนชวตกจะมสวนในการก�าหนดทศนคตระบบความคดภาษาการแสดงออกในการสอสารดวย

เรองท 10.2.3

วธการสอสารทมประสทธภาพ

เมอมนษยอยรวมกนเปนสงคมมการตดตอสอสารจะตองมทงกลไกการรบสารและการสงสารอยเปนประจ�าทงการรบและสงสารทดจะท�าใหการด�ารงชวตประสบความส�าเรจและมความสมพนธกบบคคลตางๆไดด การพฒนาทกษะในการสอสารเหลาน จงเปนเรองทส�าคญมาก ในทน จะกลาวถงทกษะการสอสารพนฐานทมโอกาสใชบอยๆทงในสวนของการรบสารซงไดแกการเปนผฟงผดหรอผอานและการสงสาร ไดแก การเปนผพดหรอผเขยน รวมถงรปแบบการสอสารทหลากหลายมากขน เชน การสอสารทางโทรศพทการสอสารในระบบอเลกทรอนกสหรอดจทอล

1. การฟงและการดในยคขอมลขาวสารปจจบนมเรองราวขอมลขาวสารมากมาย ผรบสารจ�าเปนตองเลอกสรรและม

วจารณญาณในการฟงและดสารทมคณคาและมประโยชน มฉะนน อาจเกดการสญเสยเวลาไปโดย เปลาประโยชนหรอเกดปญหาอนๆตามมาไดโดยควรมทกษะการฟงหรอดทท�าใหสามารถบรรลจดมงหมายของการฟงและการดไดทงเพอรบสาระความรเพมพนสตปญญาและความคดสรางสรรคหรอการฟงและดเพอความบนเทงผอนคลาย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-30 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

2. การพฒนาทกษะการฟงและการด การพฒนาทกษะการฟงและการดเหลานจะชวยใหการฟงและการดเปนไปอยางมประสทธภาพ2.1ท�าความเขาใจมการวเคราะหแยกแยะหรอเลอกแหลงขอมลการฟงหรอดได2.2มความตงใจฟงและด จบประเดนและใจความส�าคญไดโดยเฉพาะเมอเปนการฟงหรอดเพอ

รบสาระความรเพมพนสตปญญาโดยอาจเรมจากการฝกตงค�าถามในใจและมการจดบนทกทงค�าถามหรอสงทรบรจากการฟงหรอการดนน

2.3การวเคราะหขอเทจจรงและขอคดเหนนอกจากจะฟงเขาใจและสามารถสรปไดแลวผรบสารตองใชความคดอยางมวจารณญาณวาขอมลเรองราวทฟงสวนใดสงใดเปนขอเทจจรงทเกดขน สงใดเปนความคดเหนสวนตวซงเราจะสามารถกลนกรองความคดความเชอถอไมใหหลงคลอยตามหรอเชอผอนไดงายๆโดยเฉพาะเมอเปนการฟงขอคดเหนจากการโฆษณาซงโนมนาวใจทอาจมเนอหาเกนจรง

2.4เสรมสรางนสยและมารยาททดในการฟงและดโดยมารยาทพนฐานทส�าคญไดแกการแตงกายและแสดงทาทสภาพ เหมาะสมแกโอกาส แสดงการใหเกยรตสถานทและบคคลอยางเหมาะสม ให ความสนใจและตงใจในขณะทฟงและดโดยเฉพาะในโอกาสและสถานททเปนทางการหรอกจกรรมพธการ

3. การอาน ปจจบนเปนยคของขอมลขาวสารซงตองใชทกษะการอานเพอรบสารใหมากขนทงการอานสงพมพ

ทเปนรปเลมเอกสารสงพมพหรอการอานในสออเลกทรอนกสตางๆ โดยการอานถอเปนชองทางการรบรขอมลขาวสารและการเรยนรทส�าคญมากอกทางหนง เดกทมนสยรกการอานจะมโอกาสพฒนาทาง สตปญญาและสงคมไดสง เชนเดยวกบชาตทเจรญแลว กจะมประชากรทรกการอานเปนจ�านวนมากกวาประเทศทดอยพฒนากวา

การพฒนาทกษะการอาน มแนวทางดงน1)ส�ารวจและเลอกอานโดยท�าความเขาใจมการวเคราะหแยกแยะหรอเลอกแหลงขอมล

การอานไดเหมาะสมท�าความเขาใจความหมายตางๆทอาน2)รจกใชประโยชนจากสวนประกอบตางๆของหนงสอตงแตปกหนาจนถงปกหลง3)แสวงหาการเรยนรเพมเตมจากพจนานกรมและปทานานกรม4)น�าความรจากการอานไปใชประโยชนในชวตประจ�าวน5)ในการอานในทสาธารณะ เชน หองสมด จะตองแสดงกรยา มารยาทในการอานได

เหมาะสมปฏบตตามกฎเกณฑและระเบยบของสถานท6)การอานหนงสอหรอเอกสารทเปนสมบตของสวนรวมจะตองไมขดเขยนพบหนากระดาษ

หรอตดฉกเอกสาร

4. การพดการจะเปนผพดทดตองมการศกษาและฝกฝนวธการพดทถกตอง เพราะการพดเปนทงศาสตร

(science)อนหมายถงเปนวชาความรและความเชอทก�าหนดไวอยางมระบบระเบยบและสามารถพสจน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-31ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

หรอสามารถหาขอเทจจรงได และศลป (art) เพราะตองอาศยการฝกฝน โดยใชเทคนควธการทจ�าเปนตองมการปรบเปลยนวธหรอพลกแพลงในดานตางๆใหเหมาะแกผพดแตละคน เพอใหการพดของเขาในแตละครงนนเปนการพดทดมความสอดคลองเหมาะสมท�าใหผฟงเกดความเขาใจสนกสนานเพลดเพลนคลอยตามหรอประทบใจได

การพฒนาจากภาวะ “พดเปน” ใหมโอกาสฝกฝนจนกลายเปนผท “พดด” จะมสวนเออตอการพฒนาบคลกภาพและสรางความส�าเรจในดานตางๆ ของชวตได หากทกคนพดด สงคมกจะเกดความสนตสข ในทางตรงขาม หากสมาชกในสงคมสวนใหญขาดทกษะการพดทด สงคมกจะเกดความขดแยงหรอปญหารปแบบตางๆได

การพฒนาทกษะการพดหมายรวมถงการฝกออกเสยงการฝกบคลกภาพในขณะทพดและการฝกรปแบบการพดในสถานการณตางๆ ทงในการพดเพอแจงใหทราบ การพดเพอโนมนาวใจ พดเพอ จรรโลงใจหรอใหขอคดเตอนใจ หรอการพดไตถามเพอคนหาค�าตอบ การพฒนาทกษะการพดทด ม หลกการดงน

1)ค�านงถงภมหลงของผฟงเลอกใชวธการพดและภาษาทเหมาะสม2)สงเกตอารมณความสนใจและความรสกของผฟง3)พดจาชดเจนสอดวยความจรงใจเปดเผยไมวกวนรกษาเวลาและใหเกยรตความเหน

ของผฟง4)ใชวจนภาษาคอภาษาพดทเปลงออกมาเปนเนอหาและอวจนภาษาคอภาษากายกรยา

ทาทางสหนาดวงตาน�าเสยงการแตงกายทเหมาะสม5)ฝกการชนชมผอน6)พดสภาพใหเกยรตผฟงและพดสงทมประโยชน

5. การเขยนการเขยนเปนการถายทอดเรองราวเปนลายลกษณอกษร เครองหมาย หรอรหสตางๆ จากการ

เขยนจะชวยท�าใหสามารถสอสารเรองราวไดชดเจนยงขนทงในการเขยนจดหมายการเขยนเลาเรองเพอแสดงความคดเหนการเขยนยอความหรอสรปประเดนการเขยนรายงานหรอโครงงานตางๆในการท�างานนอกจากนการเขยนยงเปนวธส�าคญในกรณทตองการหลกฐานของการสอสารอกดวย

การพฒนาทกษะการเขยนประกอบไปดวยการพฒนาทกษะตางๆดงน1)มการคนควาและวางแผนในการเขยน2)มความรในหลกไวยากรณภาษาและลลาการเขยนทถกตอง3)รวาผรบสารเปนใครมความเขาใจกลมเปาหมาย4)เขาใจวตถประสงคในการเขยนชดเจน5)เลอกใชภาษาใหเหมาะสม6)มการทบทวนขดเกลาส�านวนภาษาใหถกตองชดเจน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-32 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

7)มมารยาทในการเขยน ใชภาษาถอยค�าสภาพทเหมาะแกผอาน มการอางองใหเกยรตเจาของขอมลในกรณมการอางองขอมลจากแหลงอน

6. การสอสารทางโทรศพท การสอสารทางโทรศพทเปนการสอสารทมความส�าคญมากขนโดยเฉพาะเมอมการพฒนาโทรศพท

เคลอนททอ�านวยความสะดวกตางๆเพมขนเรอยๆทกษะพนฐานทส�าคญในการใชโทรศพทควรใหความส�าคญเปนพเศษในกรณของการใชโทรศพทของส�านกงานหรอทเปนสวนรวมโดยทกษะเหลานไดแก

6.1ในกรณของการรบโทรศพทส�านกงานควรรบโทรศพททนทเพอสรางความประทบใจทดตอกน

6.2ปดสงรบกวนในขณะสอสารดวยโทรศพท6.3ไมใชโทรศพทนานและอยาใหเกดการรอสายนาน6.4การฝากขอความตองชดเจนโดยใชค�าพดทสนเขาใจงายระบวนเวลาทฝากขอความใหชดเจน6.5มการกลาวขอบคณผรบขอความไมวางสายกะทนหน

7. การสอสารในระบบอเลกทรอนกสและดจทอล ในทนจะยกตวอยางทกษะการสอสารบางรปแบบดงน7.1 การสอสารผานจดหมายอเลกทรอนกส (e-Mail) หรอ Electronic mail เปนเครองมอ

สอสารในยคสมยของโลกไรพรมแดนอยางเชนในปจจบน ซงรปแบบ การเขยน ประกอบดวย บทน�า (Introduction)สวนเนอหาจดหมาย(Body)และสวนสรป(Conclusion)ในรายละเอยดและประโยชนของอเมลมไวเพอใชแลกเปลยนขอมลขาวสารความคดเหนกบคคาทางธรกจหนสวนหรอเพอนรวมงานภายในองคกรหรอระหวางองคกร ทปฏบตงานในลกษณะเดยวกน สวนส�าคญของการจดสงขอมลผานระบบอเมลคอการตรงประเดนพยายามใชประโยคใหสนและขอความตองยอทสดและเขาใจงายหวขอในชองหวเรองจะตองระบไวอยางชดเจนเรยกชอผรบเปนชอเตมอานทบทวนอกครงกอนสงอเมลเปนตน

7.2 การสอสารโดยการสงขอความ (Instant Messaging, texting) การสอสารทางเครอขายสงคมออนไลน(socialnetwork)เปนระบบการสอสารทพฒนาขนอยางรวดเรวจนมแนวโนมเขามาแทนทการสอสารพนฐานเดมๆไดมากเพราะมความสะดวกประหยดรวดเรวผรบ-ผสงสามารถพมพขอความโตตอบกนไปมาได ขยายวงไดกวางขวาง แตกมขอแนะน�าและขอพงระวงวา การใชการสอสารน ควรใชอยางระมดระวง อยาใชเพอสงขอมลทเปนความลบ เพราะสามารถถกบนทกเกบไวและผอนเขามาคนหาหรอขยายวงการรบรสสาธารณะไดงายและสามารถท�าใหผใชทขาดทกษะทางสงคมเกดปญหาอนๆตามมาไดมาก

7.3 การสอสารแบบประชมทางโทรศพทและการประชมทางไกลผานวดโอ การประชมทางโทรศพทหรอการประชมผานทาวดโอ เปนการเพมประสทธภาพในการสอสารและการท�างานไดเปน อยางดในปจจบนมความแพรหลายมากขนดวยความทนสมยของเทคโนโลยทเออเพราะสามารถอ�านวย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-33ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

ความสะดวกไดมาก สามารถสอสารเปนกลมไดด หรอใชจดการประชมได อกทงยงสามารถบนทกภาพและเสยงจากการประชมไดดวยท�าใหบรหารเวลาและคาใชจายไดอยางเหมาะสมโดยขอพงระวงในการสอสารแบบนจะมความคลายคลงกบในการสอสารรปแบบอนๆดงกลาวขางตนแตมขอพจารณาเพมเตมในกรณเปนการเขารวมประชมผรวมประชมทกคนจะตองรกษาเวลามการก�าหนดเวลาใหมโอกาสไดซกถามจดใหมการประชมอกครงหากไมสามารถด�าเนนการประชมไดครบตามวาระการประชมทงหมดดวย

กจกรรม 10.2.3

1.การพฒนาทกษะการอานมแนวทางอยางไรบาง2.จงอธบายการพฒนาทกษะในการรบสารทส�าคญเชนการฟงและการด3.การสอสารทางเครอขายสงคมออนไลน(socialnetwork)มความส�าคญอยางไรและมขอพง

ระมดระวงในการใชการสอสารรปแบบนอยางไรบาง

แนวตอบกจกรรม 10.2.3

1.การพฒนาทกษะการอานมแนวทางส�าคญคอรจกส�ารวจและเลอกอานโดยท�าความเขาใจมการวเคราะหแยกแยะหรอเลอกแหลงขอมลการอานไดเหมาะสมท�าความเขาใจความหมายตางๆทอานรจกใชประโยชนจากสวนประกอบตางๆ ของหนงสอ ตงแตปกหนาจนถงปกหลง แสวงหาการเรยนรเพมเตมจากพจนานกรมและปทานานกรม สามารถน�าความรจากการอานไปใชประโยชนในชวตประจ�าวนในการอานในทสาธารณะ เชน หองสมด จะตองแสดงกรยามารยาทในการอานไดเหมาะสม ปฏบตตาม กฎเกณฑและระเบยบของสถานทไมขดเขยนพบหนากระดาษหรอตดฉกเอกสาร

2.การพฒนาทกษะการฟงและการดจะชวยใหการรบรสารหรอขอมลเปนไปอยางมประสทธภาพโดยควรมแนวทางดงน

2.1ท�าความเขาใจมการวเคราะหแยกแยะหรอเลอกแหลงขอมลการฟงหรอดได2.2มความตงใจฟงและดจบประเดนและใจความส�าคญไดโดยเฉพาะเมอเปนการฟงหรอ

ดเพอรบสาระความรโดยอาจเรมจากการฝกตงค�าถามในใจและมการจดบนทก2.3การวเคราะหขอเทจจรงและขอคดเหน นอกจากจะฟงเขาใจและสามารถสรปไดแลว

ผรบสารตองใชความคดอยางมวจารณญาณวา ขอมลเรองราวทฟงสวนใดสงใดเปนขอเทจจรงทเกดขน สงใดเปนความคดเหนสวนตวซงเราจะสามารถกลนกรองความคดความเชอถอไมใหหลงคลอยตามหรอเชอผอนไดงายๆ

2.4เสรมสรางนสยและมารยาททดในการฟงและดโดยมารยาทพนฐานทส�าคญไดแกการแตงกายและแสดงทาทสภาพเหมาะสมแกโอกาสแสดงการใหเกยรตสถานทและบคคลอยางเหมาะสมใหความสนใจและตงใจในขณะทฟงและดโดยเฉพาะในโอกาสและสถานททเปนทางการหรอกจกรรมพธการ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-34 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

3.การสอสารทางเครอขายสงคมออนไลน(socialnetwork)เปนระบบการสอสารทพฒนาขนอยางรวดเรวจนมแนวโนมเขามาแทนทการสอสารพนฐานเดมๆ ไดมาก เพราะมความสะดวก ประหยดรวดเรวผรบ-ผสงสามารถพมพขอความโตตอบกนไปมาไดขยายวงไดกวางขวางแตกมขอแนะน�าและขอพงระวงวาการใชการสอสารนควรใชอยางระมดระวงอยาใชเพอสงขอมลทเปนความลบเพราะสามารถถกบนทกเกบไวและผอนเขามาคนหาหรอขยายวงการรบรสสาธารณะไดงายและสามารถท�าใหผใชทขาดทกษะทางสงคมเกดปญหาอนๆตามมาไดมาก

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-35ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

ตอนท 10.3

การใชภาษาเพอการสอสารทส�าคญในชวตประจ�าวน

โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท10.3แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง10.3.1การพดในทชมชน10.3.2การเขยนในชวตประจ�าวน10.3.3การสอสารในชวตประจ�าวนอนๆ

แนวคด1.การจะเปนผพดในทชมชนทดตองมการศกษาและฝกฝนวธการพดทถกตองโดยสามารถ

เกดขนในรปแบบตางๆ คอ ทงการพดแบบไมมการเตรยมตว การพดแบบอานจากตนฉบบการพดจากการทองจ�าการพดเพอน�าเสนอจากการเตรยมตวหรอพดโดยความเขาใจซงแตละวธกมหลกเกณฑในการปฏบตและวธการในการเตรยมตวทแตกตางกน

2.การเขยนเปนทกษะการสอสารทมบทบาทเพอการสงสารเปนหลกมความเกยวของกบกระบวนการเรยนรโดยทวไปตงแตระดบประถมศกษาจนถงระดบอดมศกษาการฝกฝนดานการเขยนควรมความรความเขาใจถงสาระพนฐานส�าคญของการเขยนมการเลอกเรองคนควาและวางแผนในการเขยนเขาใจวตถประสงคในการเขยนมกลมเปาหมายชดเจนและมความรในหลกไวยากรณเพอใหใชภาษาไดเหมาะสมและถกตอง

3.การสอสารในชวตประจ�าวนอนๆ เชน การใหการปรกษาและสนทรยสนทนา เปนการปรกษาเปนรปกระบวนการสอสารทถกพฒนาขนและมคณคาในกรณเฉพาะแตสามารถเรยนรเพอน�ามาประยกตใชในชวตประจ�าวนไดทงในการชวยเหลอผทประสบปญหาใหสามารถตดสนใจเลอกวธการแกปญหาไปไดดวยตวเองและในการสรางบรรยากาศการสนทนาเพอการพฒนาตนเองในกลมผเกยวของ

วตถประสงคเมอศกษาตอนท10.3จบแลวนกศกษาสามารถ1.อธบายหลกเกณฑและแนวปฏบตในการพฒนาไปสการเปนผพดทดในทชมชนใน

สถานการณตางๆได2.อธบายหลกเกณฑและแนวทางพฒนาการเขยนเพอตอบสนองกจกรรมทส�าคญในชวต

ประจ�าวนได3.อธบายความส�าคญและหลกการใหการปรกษาและสนทรยสนทนาได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-36 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

เรองท 10.3.1

การพดในทชมชน

1. การพดในทชมชนการพดในทชมชนเปนการใชทกษะการพดทมความส�าคญเพมขนในโลกปจจบนการพดในทชมชน

ทประสบความส�าเรจจะสามารถสรางความประทบใจ ใหขอมล โนมนาวจงใจผฟงทเปนกลมชนได จงเปนการเสรมสรางความเปนผน�าในการประกอบอาชพหรอในสมพนธภาพทางสงคมรปแบบตางๆ

การจะเปนผพดในทชมชนทดตองมการศกษาและฝกฝนวธการพดทถกตองเพราะการพดเปนทงศาสตร(science)คอเปนวชาความรทก�าหนดไวอยางมระบบระเบยบและสามารถพสจนหรอสามารถหาขอเทจจรงไดและการพดยงเปนศลป(art)เพราะตองอาศยการฝกฝนโดยใชเทคนควธการทจ�าเปนอกทงยงตองมการเพมพนทกษะดวยการแสวงหาประสบการณเพมเตม มการปรบเปลยนวธหรอพลกแพลงในดานตางๆใหเหมาะแกผพดเพอใหการพดแตละครงเปนการพดทดท�าใหผฟงเกดความเขาใจสนกสนานเพลดเพลน คลอยตาม หรอประทบใจตามวตถประสงคทสอดคลองกบสถานการณ การพดในทชมชนสามารถเกดขนในรปแบบตางๆ คอ 1) การพดแบบไมมการเตรยมตว 2) การพดแบบอานจากตนฉบบ 3)การพดจากการทองจ�าและ4)การพดเพอน�าเสนอจากการเตรยมตวหรอพดโดยความเขาใจซงแตละวธกมหลกเกณฑในการปฏบตและวธการในการเตรยมตวทแตกตางกนดงน

1.1 การพดแบบไมมการเตรยมตว (Impromptu Speech)มโอกาสเกดขนไดเสมอในชวตประจ�าวนเชนในงานเลยงสงสรรคงานพธมงคลสมรสฯลฯทผพดอาจไดรบเชญใหพดโดยกะทนหนท�าใหไมมเวลาในการเตรยมตวเตรยมใจและเตรยมเนอหาสาระในการพดซงความไมพรอมนอาจจะสงผลกระทบใหการพดในครงนนไมมประสทธผลเทาทควร ท�าใหผไมมประสบการณอาจจะท�าไมไดด บคคลทวไปจงควรมการเตรยมตวเพอแกปญหาเฉพาะหนาในสถานการณทอาจไดรบเชญใหพดไดดวยการเตรยมตวและเตรยมเนอหาสาระในการพดไวระดบหนงเสมอซงจะชวยใหการพดเชนนทเตรยมตวไดเพยงไมกนาทกอนขนพดเปนไปไดอยางราบรนทงนการเตรยมตวในระยะเวลาอนสนเชนนผพดอาจกระท�าไดโดยสงเกตขอความทผอนเขาพดมากอนหนาเราแลวอาศยความชดเจนทมอยในตวเองคอความรและประสบการณเดมเปนวตถดบในการพดโดยผพดทเคยมพนฐานหรอประสบการณเดมมาแลวยอมพดในลกษณะนไดดกวาการพดโดยขาดความรหรอประสบการณใดๆมากอนผพดจะตองมองถงหวขอเรองทจะพดในรปโครงเรองยอเสยกอนและเขาใจวตถประสงคพเศษของการพดในครงนนๆจากนนจงคดหาตวอยางค�าคมหรอสภาษตเพอน�ามากลาวน�า แลวรวบรวมเหตผลและตวอยางประกอบ (เนอเรอง) เพอหาขอยตกอนการพด ทงนผพดจะตองพยายามสงบระงบความกระวนกระวายใจท�าจตใจใหสบายระงบความตนเตนโดยการหายใจเขาออกชาๆหลายๆครง เมอเรมพดจะตองเพงพนจแตเฉพาะเรองทก�าลงพดอยเทานนการมสมาธในเรองทพดเชนนจะท�าใหสามารถควบคมความตนเตนของตนเองไดส�าหรบแนวทางในการก�าหนดเนอเรองประกอบในการพดแบบไมมการเตรยมตวนนผพดอาจเลอกใชแนวทางใดแนวหนงดงน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-37ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

1) กำรพดตำมสวนของเรอง (Space Order) หมายถง แนวทางในการพดทยดการแบงเรองออกเปนสวนๆผพดตองแบงใหดวาเรองทเราจะพดนนสามารถกลาวในลกษณะของรปธรรมไดหรอไม หากได ใหเรมกลาวจากรปธรรมซงผฟงเขาใจไดงายกอน จากนนจงเปลยนไปสนามธรรมตามหวขอเรอง

2) กำรพดตำมแนวล�ำดบเวลำ (Time Order) หมายถง แนวทางในการพดทยดถอเรองเวลาเปนหลกการด�าเนนเรอง จะกลาวถงเรองราวทเกดขนในอดตมาจนถงปจจบน และทนาจะเกดขนตอไปในอนาคต

3) กำรพดตำมแนวเหตและผล (Causal Order)หมายถงแนวทางในการพดทยดถอเรองเหตและผลเปนหลก โดยกลาวถงสาเหตกอนวาท�าไมจงเกดเรองนนๆ ขน และเมอเกดขนแลว จะมผล อยางไร

4) กำรพดตำมแนวหวเรอง (Topic Order) หมายถง แนวทางในการพดทยดถอหวเรองเปนหลกเราสามารถพดโดยกลาวถงชอเรองทเราจะพดเชนอาจจะกลาววาหมายถงอะไรหรอโดยทวไปหมายถงอะไรแตในทนหมายถงอะไรเปนตน

1.2 การพดแบบอานจากตนฉบบ (Manuscript Speech)ผพดจะเขยนขอความทจะพดลงไปในตนฉบบ แลวเมอถงสถานการณการพดจรง ผพดกจะน�าตนฉบบนนมาอานใหผฟงไดรบฟงอกทหนง วธการพดแบบนมกใชในสถานการณทเปนทางการมากๆเชนในการกลาวรายงานทางวชาการการกลาวเปดงานการกลาวเปดประชมการสรปผลการประชมการอานขาวหรอบทความทางวทย-โทรทศนทผานการตรวจสอบมาแลว การกลาวตอบโตในพธตางๆ หรอการกลาวแถลง เปนตน โดยเฉพาะอยางยงการกลาวตอหนาพระพกตรซงตองใชวธการอานมากกวาการพดสด

ประโยชนของการพดแบบอานจากตนฉบบจงอยทวาผพดสามารถพดในเรองนนๆ ไดอยาง ถกตองไมมขอผดพลาดอนเนองมาจากการหลงลมความตนเตนความประหมาความสบสนหรออนๆซงนบเปนสงส�าคญมากส�าหรบการพดแบบเปนทางการมากๆหรอการพดตอหนาพระพกตร เนองจากภาษาทเขยนไวอยางสมบรณแบบในตนฉบบยอมสามารถเขยนไดไพเราะสละสลวยและมน�าหนกมากกวาการพดแบบปากเปลาและจะชวยใหผพดเกดความรสกปลอดภยจากการพดทผดพลาด

อนงวธการเขยนตนฉบบ(Manuscript)เพอการพดนนกอนการเขยนตนฉบบผพดตองเตรยมจดท�าโครงเรองใหสมบรณเสยกอน แลวจงเขยนตนฉบบการพดลงไปทกค�าพด เมอเขยนตนฉบบจบแลวยงเปนเพยงการรางครงแรกเทานนผพดตองอานทบทวนรางนนหลายๆครงเพอปรบแกไขส�านวนลลาน�าหนกค�า และรปประโยคโดยละเอยดจนเกดความแนใจวาสงทเขยนไวนนถกตองตรงกบสงทประสงคจะพดทกประการ และควรทดสอบโดยการอานตนฉบบดงกลาวใหผรวมคณะหรอเพอนฟง หรออาน ออกเสยงดงๆ ใหตนเองฟงเพยงล�าพง การทดสอบเชนนจะชวยใหการแกไขตนฉบบการพดครบถวนสมบรณทสด เมอไดตนฉบบการพดทสมบรณแลว ผพดควรพมพตนฉบบโดยใชกระดาษพมพอยางหนาระวงอยาใหค�าผดพลาดปรากฏตนฉบบพมพควรสะอาดเนอเรองควรพมพเปนตอนสนๆขอความแตละตอนตองจบในหนาเดยวกนไมควรตอไปหนาอนรมกระดาษซายมอควรเวนวางประมาณ3นวพมพเลขหนาทกหนาตามล�าดบหมายเลขขอบขวาดานบนเพอปองกนการสลบหนาผดควรใชลวดเยบตนฉบบรวมกน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-38 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

เพอปองกนการหลดและสญหายเวลาอานตนฉบบผพดตองอานโดยใชเสยงทเหมอนกบเสยงพดปกตและควรแสดงออกทางสหนาแววตาน�าเสยงใหกลมกลนกบเรองทอานมากทสดเนองจากการพดแบบอานจากตนฉบบนจะท�าใหผพดไมสามารถตดตอสอสารทางสายตากบผฟงไดอนเนองจากผพดตองละสายตาจากผฟงมาอยทตนฉบบตลอดเวลาแตผพดกอาจแกปญหาดงกลาวไดโดยชวงเวลาทหยดเวนระยะในการพด กอนทจะอาน ขอความตอไป ผพดควรเงยหนาขนมองผฟงกอนแลวจงอานตอไป การกระท�าเชนนส�าหรบคนเรมตนฝกหดใหมๆ นบวายากมาก แตเมอฝกฝนบอยๆ แลวจะเกดความช�านาญจนเปนพฤตกรรมทเกดขนโดยอตโนมต ทงน ไมควรใชวธนเปนอยางยงในสถานการณการพดโดยทวไปทเปนทางการหรอเปนทางการไมมากนก เพราะอาจจะท�าใหผฟงรสกเบอหนายและหมดความรสกสนใจใน ตวผพด อนเนองมาจากการทผ พดมโอกาสขาดการตดตอสอสารทางสายตากบผฟง และขอเสยอก อยางหนงในวธการพดแบบอานจากตนฉบบ คอ ผพดจะขาดลลาน�าเสยงทมชวตชวาและบคลกภาพเปนของตวเองนอกจากนนผฟงยงอาจลดความเชอมนตอผพดในความเขาใจทถองแทตอเรองทพดได

1.3 การพดจากการทองจ�า (Memorized Speech) เปนการทองจากตนฉบบสมบรณ (Manu-script)หรอทองจ�าแบบค�าตอค�าซงหากวเคราะหคณคาทางวาทศาสตรหรอศาสตรแหงการพดแลวการพดแบบนมกมคณคานอยและไมนยมใชในหมนกพด เพราะเปนรากฐานทจะท�าใหผพดเกดความกงวลใจและความเครงเครยด อนเนองมาจากความไมแนใจวาจะจดจ�าค�าพดไดทกถอยค�า และถาหากเกดการ ผดพลาด คอหลงลมขนมากลางคนผพดกจะเกดความประหมา และอาจไมสามารถแกปญหาเฉพาะหนาไดและยงมโอกาสทผฟงจะสงเกตไดวาเปนการทอง จากน�าเสยงของผพดราบเรยบเปนท�านองเดยว (Monotonous)หรอสายตาทไมมองผฟงและขาดทาทางประกอบทเปนธรรมชาตจงอาจท�าใหผฟงเกดความเบอหนายและขาดความเชอถอตอผพดขนได

ดงนนผพดจงควรหลกเลยงการพดแบบทองจ�าตนฉบบทงหมดแตอาจพจารณาใชวธการทองจ�าเพยงเลกนอยหรอเพยงบางสวน(Quotation)แทน

1.4 การพดเพอน�าเสนอจากการเตรยมตวหรอพดโดยความเขาใจ (Extemporaneous Speech)

เปนการพดจากใจจากภมร และจากความรสกจรงๆของผพดเองวธนเปนการพดทนยมใชกนมากทสดเพราะมขอดหลายประการคอเปนตวของตวเองพรงพรเปนธรรมชาตเราใจจรงใจสามารถแสดงภมรของตนเองไดดและยดหยนใหเหมาะสมกบเวลาได โดยกอนการพดแบบน ผพดตองเตรยมตวในการคดเลอกหวขอเรองคนหาเนอเรองแนวคดและตวอยางจากนนตองเรยบเรยงเนอเรองแนวคดและตวอยางใหสมบรณและอานใหเขาใจถองแทเสยกอนโดยมขนตอนดงน

1.4.1 กำรด�ำเนนกำรเตรยมตว 1)การเตรยมตวทวไปไดแกการทผพดพยายามหาความรอานมากฟงมากเพราะ

ผทมความรกวางขวางมกเปนนกพดทด ความรในเรองตางๆ จะชวยใหการพดสนกสนานนาฟงและชวยสรางศรทธาแกผฟงดวย

2)การเตรยมตวเฉพาะคราวไดแกการทผพดเตรยมตวพดเฉพาะในคราวใดคราวหนงซงมขนตอนวธการดงน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-39ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

(1)ขนเตรยมการ (Invention) เมอไดรบเชญใหพด ผพดตองมวธการเตรยมตวลวงหนาพอสมควร ถาสามารถเลอกเรองทจะพดเองได ผพดควรเลอกเรองทเหมาะสมกบตวเอง เหมาะสมกบผฟงและเหมาะสมกบโอกาสทจะพดจากนนจงคอยรวบรวมเอกสารหรอความรเกยวกบเรองทจะพด

(2)ขนรวบรวม (Disposition) เมอไดเอกสารหรอขอมลเกยวกบเรองทจะพดแลวผพดกจะจดเนอหาใหเหมาะสมวาค�าน�าเนอเรองและสรปควรจะมเนอหาสาระอะไรบางคดมาจากเอกสารฉบบใดบาง

(3)ขนวธการ(Style)เมอเตรยมเนอเรองในแตละตอนแลวผพดจะตองเตรยมตอไปวาเนอเรองในแตละตอนนนควรจะพดอะไรกอนหลงควรใชส�านวนโวหารอยางไรใชภาษาระดบใดจงจะเหมาะสมกบผฟง

(4)ขนโครงเรอง (Form) เมอทกอยางพรอมแลว ตองจดเรองทจะพดใหเปนสวนๆโดยมค�าน�าเนอเรองและสรป

(5)ขนฝกซอม (Rehearsing) เมอไดเรองทเหมาะสมทจะพดแลว ผพดควรทดลองพดดวยตนเองเสยกอนเพอตรวจสอบปญหาบางอยางทไมคาดคดได

3)การเตรยมบนทกและสอในการพดแบบนหากผพดกลววาจะลมเนอเรองทเตรยมไวผพดอาจบนทกสนๆน�าตดตวขนไปพดดวยหากตอนใดเกดการหลงลมกสามารถหยบบนทกขนมาดเพอใหพดไดอยางตอเนองไมขาดตอน ในบนทกนนจะประกอบดวย ล�าดบขนตอนแนวคดทจะเสนอตอ ผฟงโดยทวไปมกเขยนไวเพยงค�าเดยวหรอสองค�าเทานนเพอชวยความจ�าบนทกทดควรท�าดวยกระดาษการดแขงเพราะใชสะดวก บนมมกระดาษการด ควรเขยนเลขก�ากบบอกแผนไว เชน 1-2-3-4 ฯลฯนอกจากน ยงมการเตรยมสอทจะชวยในการสอความหมายมาใหพรอม เชน Power point เอกสาร ภาพประกอบอปกรณสาธตทจ�าเปน

1.4.2 กำรด�ำเนนกำรน�ำเสนอมการกลาวทกทายกลาวเขาสเรองและแบงประเดนการพดชดเจน รวมทงกลาวสรปอยางเขาใจ ไมวกวน เลอกใชทงวจนภาษาและอวจนภาษาชวยสอความหมายและมองโลกในแงดรและรกาลเทศะในการพด

1)การใชทศนปกรณกระกอบตองใชเหมาะสมไมใชพร�าเพรอหรอเบยงเบนความสนใจของผฟงออกไปจากเรองทพดนน มการเตรยมสอทจะชวยในการสอความหมายมาใหพรอม เชนPowerpointเอกสารภาพประกอบอปกรณสาธตทจ�าเปนและใชทกษะการพดทครบถวนเหมาะสมอกทงจะตองรกษาเวลาในการพด

2)การใชบนทกเวลาพด เมอผพดกาวขนไปยนบนเวท ผพดควรวางกระดาษไวบนโตะหรอถอไวในมอในลกษณะทไมเกะกะเมอตองการจะใชกระดาษบนทกผพดควรหยบกระดาษบนทกมาอานโดยตรงหรออาจจะอานบนทกในลกษณะทคนฟงมองไมเหนบนทกกลาวคอวางอานกบโตะนนเองอนง ผพดไมควรคาดหวงการพงบนทกอยางเดยว โดยกอนการพดผพดควรทบทวนเนอเรอง หวขอ ขนตอน และแนวคดจนจ�าไดตลอด เมอท�าไดเชนนผพดจะสามารถควบคมเนอหาและกระบวนการพดไดโดยราบรน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-40 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

3)การด�าเนนการหลงน�าเสนอควรแบงเวลาสวนหนงในชวงทายเพอเปดโอกาสให ผฟงไดซกถามแสดงความคดเหนยอมรบค�าตชมอยางเตมใจและน�าไปพจารณาปรบปรงอยเสมอ

กจกรรม 10.3.1

1.จงอธบายความส�าคญของการพดแบบไมมการเตรยมตว และแนวทางพฒนาตนเองเพอใหสามารถพดในทชมชนแบบไมมการเตรยมตวได

2.จงอธบายวธการเขยนตนฉบบเพอการพดโดยสงเขป3.การพดเพอน�าเสนอจากการเตรยมตวหรอพดโดยความเขาใจมความส�าคญอยางไรและควร

มการด�าเนนการอยางไร

แนวตอบกจกรรม 10.3.1

1.การพดแบบไมมการเตรยมตว มโอกาสเกดขนไดเสมอในชวตประจ�าวน เชน ในงานเลยงสงสรรค งานพธมงคลสมรส ฯลฯ ทผพดอาจไดรบเชญใหพดโดยกะทนหน บคคลทวไปจงควรมการ เตรยมตวเพอแกปญหาเฉพาะหนาในสถานการณทอาจไดรบเชญใหพดได ดวยการเตรยมตวและเตรยมเนอหาสาระในการพดไวระดบหนงเสมอ โดยผพดอาจกระท�าไดโดยสงเกตขอความทผอนเขาพดมากอนหนาเราแลวอาศยความชดเจนทมอยในตวเองคอความรและประสบการณเดมเปนวตถดบในการพดมองถงหวขอเรองทจะพดในรปโครงเรองยอเสยกอนและเขาใจวตถประสงคพเศษของการพดในครงนนๆจากนนจงคดหาตวอยาง ค�าคม หรอสภาษต เพอน�ามากลาวน�า แลวรวบรวมเหตผลและตวอยางประกอบ (เนอเรอง)เพอหาขอยตกอนการพดทงนผพดจะตองพยายามสงบระงบความกระวนกระวายใจท�าจตใจใหสบาย ระงบความตนเตนโดยการหายใจเขาออกชาๆ หลายๆ ครง เมอเรมพดจะตองมสมาธในเรองทพดท�าใหสามารถควบคมความตนเตนของตนเองไดด

2.วธการเขยนตนฉบบเพอการพดตองเตรยมจดท�าโครงเรองใหสมบรณแลวจงเขยนตนฉบบการพดลงไปทกค�าพด เปนเพยงการรางครงแรกและอานทบทวนเพอปรบแกไขส�านวนลลาน�าหนกค�าและรปประโยคโดยละเอยดจนถกตองตรงกบสงทประสงคจะพดทกประการและควรทดสอบโดยการอานตนฉบบดงกลาวใหผรวมคณะหรอเพอนฟง หรออานออกเสยงดงๆ ใหตนเองฟงเพยงล�าพงใหครบถวนสมบรณทสด เมอไดตนฉบบการพดทสมบรณแลว ผพดควรพมพตนฉบบโดยใชกระดาษพมพอยางหนาระวงอยาใหค�าผดพลาดปรากฏ ตนฉบบพมพควรสะอาด เนอเรองควรพมพเปนตอนสนๆ ขอความ แตละตอนตองจบในหนาเดยวกนไมควรตอไปหนาอน รมกระดาษซายมอควรเวนวางประมาณ 3 นว พมพเลขหนาทกหนาตามล�าดบ หมายเลขขอบขวาดานบนเพอปองกนการสลบหนาผด ควรใชลวดเยบตนฉบบรวมกนเพอปองกนการหลดและสญหาย เวลาอานตนฉบบผพดตองอานโดยใชเสยงทเหมอนกบเสยงพดปกตและควรแสดงออกทางสหนาแววตาน�าเสยงใหกลมกลนกบเรองทอานมากทสดชวงเวลาทหยดเวนระยะในการพดกอนทจะอานขอความตอไปผพดควรเงยหนาขนมองผฟงกอนแลวจงอานตอไป

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-41ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

3.การพดเพอน�าเสนอจากการเตรยมตวหรอพดโดยความเขาใจเปนการพดจากใจจากภมรและจากความรสกจรงๆของผพดเองวธนเปนการพดทส�าคญเพราะเปนวธการทนยมใชกนมากทสดจากขอดหลายประการคอเปนตวของตวเองพรงพรเปนธรรมชาตเราใจจรงใจสามารถแสดงภมรของตนเองไดดและยดหยนใหเหมาะสมกบเวลาไดโดยกอนการพดแบบนผพดตองเตรยมตวในการคดเลอกหวขอเรองคนหาเนอเรองแนวคดเรยบเรยงเนอเรองใหสมบรณโดยการด�าเนนการน�าเสนอตองมการกลาวทกทายกลาวเขาสเรองและแบงประเดนการพดชดเจน รวมทงกลาวสรปอยางเขาใจ ไมวกวน เลอกใชทงวจนภาษาและอวจนภาษาชวยสอความหมาย และมองโลกในแงดรและรกาลเทศะในการพด เลอกใชทศนปกรณ กระกอบไดเหมาะสม ไมใชพร�าเพรอ หรอเบยงเบนความสนใจของผฟงออกไปจากเรองทพดนน มการ เตรยมสอทจะชวยในการสอความหมายมาใหพรอม เชนPowerpoint เอกสารภาพประกอบอปกรณสาธตทจ�าเปนและใชทกษะการพดทครบถวนเหมาะสมอกทงจะตองรกษาเวลาในการพดสามารถพจารณาใชบนทกในขณะพดโดยวางกระดาษไวบนโตะ หรอถอไวในมอในลกษณะทไมเกะกะ แตไมควรคาดหวงการพงบนทกอยางเดยว โดยกอนการพดผพดควรทบทวนเนอเรองหวขอขนตอนและแนวคดจนจ�าไดตลอด เมอท�าไดเชนนผพดจะสามารถควบคมเนอหาและกระบวนการพดไดโดยราบรนและควรแบงเวลาสวนหนงในชวงทายเพอเปดโอกาสใหผฟงไดซกถามแสดงความคดเหนยอมรบค�าตชมอยางเตมใจและน�าไปพจารณาปรบปรงอยเสมอ

เรองท 10.3.2

การเขยนในชวตประจ�าวน

1. การเขยนในชวตประจ�าวน การเขยน คอทกษะการใชภาษาชนดหนง เปนการถายทอดความร ความคด จนตนาการ

ประสบการณตางๆ รวมทงอารมณและความรสกกบขาวสาร เปนการสอสารหรอสอความหมายโดยม ตวหนงสอตลอดจนเครองหมายตางๆ เปนสญลกษณแทนถอยค�าในภาษาพด เพอใหผอานเขาใจไดตามความมงหมายของผเขยน การเขยนจงเปนทกษะทมหลกฐานถาวรปรากฏอยนาน และการเขยนจะเกด ผลดหรอผลเสยนนขนอยกบคณภาพของเนอหาและกลวธการเขยนของผเขยน

1.1 ความส�าคญของการเขยน ทกษะการเขยนเปนทกษะการสอสารทมบทบาทเพอการสงสารเปนหลกมความเกยวของกบกระบวนการเรยนรโดยทวไปตงแตระดบประถมศกษามธยมศกษาจนถงระดบอดมศกษานกเรยนนกศกษาจะตองไดรบการพฒนาความสามารถทางดานการเขยนจนถงขนทเรยกไดวามทกษะในการเขยนอยางจรงจงสม�าเสมอและตอเนองอาทการเขยนตอบค�าถามตางๆเปนการบานการเขยนตอบแบบทดสอบอตนยการเขยนเรยงความการเขยนบทความบนทกการเรยนรยอความ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-42 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

สรปความ ขยายความ งานเขยนประเภทอนๆ ตามลกษณะเฉพาะของแตละสาขาวชา รวมทงการเขยนรายงานการศกษาคนควาทางวชาการทเรยกวาภาคนพนธ (Term Paper) เปนตน นอกจากนแลวการเขยนยงใชเปนแบบฝกหดแบบทดสอบเพอการประเมนผลการเรยนรของผเรยนอกดวย

ในอดตการเขยนเปนการเรยนวธการใชภาษาเขยนทสละสลวยเพอใชในการจงใจผอานการเขยนจงมงเนนทความถกตองในการใชถอยค�าภาษาและการเรยบเรยงเนอหาอยางถกตองละเมยดละไม แต ภายหลงมแนวคดใหมเกยวกบการเขยนเพมขนเชนแนวความคดทใหความส�าคญตอการเขยนในฐานะมใชเปนเพยงการบนทกค�าพดเปนลายลกษณอกษรเทานน แตเปนการสะทอนความคดในเรองตางๆ ซงอยภายในของแตละบคคลแลวถายทอดออกมาเปนลายลกษณอกษรแนวความคดนมงเนนทจดมงหมายของการเขยนซงไดแกการสอความคดความเหนของผเขยนใหผอนทราบและแนวความคดวาการเขยนมไดเปนเพยงวธการสอสารเทานนแตเปนกระบวนการทตองใชความคดสตปญญาและจตวทยาเขามาเกยวของทงในดานการคดคนเรองราวทจะน�ามาเขยนและการจดรปแบบการน�าเสนองานเขยนนน แนวความคด เกยวกบการเขยนจงเปลยนไปเปนการมงเนนทกระบวนการเขยนมากขน

การฝกฝนใหเกดพฒนาการดานการเขยนไดนนควรมความรความเขาใจตลอดจนความตระหนกถงสาระขอมลตางๆ อนเปนพนฐานส�าคญของการเขยนเสยกอน เพราะจะท�าใหการพฒนาการเขยนเปนไปไดดวยดมประสทธภาพทงในเรองหลกการใชภาษาทส�าคญเกยวของกบการเขยนโดยตรง

1.2 ความรพนฐานและกระบวนการของการเขยนทดมองคประกอบดงตอไปน1.2.1มการเลอกเรองคนควาและวางแผนในการเขยน1.2.2ตองเขาใจวตถประสงคในการเขยนทชดเจน1.2.3ตองรวาผรบสารเปนใครคอมกลมเปาหมายชดเจน1.2.4มความรในหลกไวยากรณเลอกใชภาษาใหเหมาะสมและลลาการเขยนทถกตอง

1.3 การเลอกเรอง คนควา และวางแผนในการเขยน การเลอกเรอง คนควา และวางแผนกอนลงมอเขยนทเหมาะสมมวธดงน

1.3.1เลอกเรองทผเขยนถนดและสนใจ การเขยนเรองทตนเองถนดและสนใจ จะท�าใหมความสขกบการเขยนและสามารถสรางสรรคงานเขยนทดมคณคาได

1.3.2เลอกเรองทผเขยนมความรและประสบการณการเขยนเรองจ�าเปนตองมขอมลซงหาไดจากการคนควาแหลงความรตางๆ ขอมลทไดมาจ�าเปนตองมการวเคราะห ตความเพอใหไดขอมลท ถกตองนาเชอถอถาผเขยนมความรและประสบการณในเรองทเลอกมาเขยนผเขยนกจะสามารถหาขอมลทถกตองนาเชอถอได

1.3.3เลอกเรองทผอานสนใจ ความสนใจของผอานจะแตกตางกนตามเพศ วยการศกษารายไดฯลฯซงมสวนท�าใหเรองทเขยนส�าหรบผอานแตละกลมแตกตางกนดวย

1.3.4เลอกเรองทสามารถจ�ากดขอบเขตไดการจ�ากดขอบเขตของเรองไมใหกวางหรอแคบจนเกนไปจะท�าใหการเขยนครอบคลมเนอหางานเขยนมความสมบรณ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-43ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

1.3.5เลอกเรองทเปนประโยชนผเขยนควรเขยนเรองทจะท�าใหผอานไดรบความรใหแนวคดใหความเพลดเพลนและชวยจรรโลงสงคมปลกฝงใหผอานเปนผมศลธรรมจรยธรรม

หลกพนฐานของการเขยนทกเรองทกรปแบบตองมการวางโครงเรอง การตงชอเรอง การเขยนค�าน�า เนอเรอง และสรป จงจะล�าดบความไดสมบรณ เพอทจะใหผอานเขาใจความคดของผเขยน ไดดโดยอาจแบงเปนตอนๆหรอเปนยอหนาเพอใหสรปความคดแตละตอนไดครบถวนและมประสทธภาพสงสด

1.4 วตถประสงคในการเขยน ในการเขยนแตละครง ผเขยนจะตองก�าหนดจดมงหมายของตนขนมาวาจะเขยนเพอจดมงหมายใด เพราะจดมงหมายในการเขยนทแตกตางกนจะมวธการเขยนทตางกนดวยจดมงหมายในการเขยนมอยหลายประการดงน

1.4.1การเขยนเพอเลาเรอง เปนการเขยนเพอถายทอดเรองราวประสบการณความร โดยน�าเสนอขอมลทถกตองตามความเปนจรง และมล�าดบขนตอนในการน�าเสนอทชดเจน การเขยนอาจ เรยงตามล�าดบเหตการณโดยภาษาทใชตองกระชบรดกมเขาใจงาย

1.4.2การเขยนเพออธบาย เปนการเขยนชแจง ไขปญหา บอกวธท�าสงใดสงหนงโดย มงหวงใหผอานเกดความเขาใจจงตองเขยนตามล�าดบขนตอนเหตการณเหตผลโดยแบงเปนหวขอหรอยอหนายอยๆเพอใหเกดความเขาใจงายยงขน

1.4.3การเขยนเพอแสดงความคดเหนเปนการเขยนแสดงความคดของผเขยนในเรองตางๆซงอาจเปนเรองของการเสนอแนวความคดค�าแนะน�าขอคดขอเตอนใจหรอบทปลกใจโดยผเขยนตองมขอมลหรอประเดนทจะกลาวถงจากนนจงแสดงความคดของตนทอาจสนบสนนหรอขดแยงหรอน�าเสนอแนวคดใหมเพมเตมจากประเดนขอมลทมอย ทงน เพอใหผอานคลอยตามความคดเหนของผเขยน ดวยเหตนผเขยนจงตองมขอเทจจรงหลกฐานเหตผลสนบสนนความคดเหนดงกลาวของตน

1.4.4การเขยนเพอชกจงใจ เปนการเขยนโนมนาวเชญชวนใหผอานสนใจในขอเขยนท น�าเสนอ ซงรวมถงการเขยน เพอเปลยนความรสก ทศนคตของผอาน ใหคลอยตามกบขอเขยนดวย ผเขยนจ�าเปนตองมความรความเขาใจในหลกจตวทยาพนฐานของมนษยเพอเลอกใชวธจงใจไดเหมาะสมกบบคคล นอกจากนขอเขยนทชกจงใจจะตองประกอบดวยเหตและผลทนาเชอถอและตองแสดงใหผอานประจกษไดวาผเขยนเปนผมคณธรรมสมควรแกการคลอยตาม

1.4.5การเขยนเพอสรางจนตนาการ เปนการเขยนทผเขยนเลอกใชถอยค�าอยางประณตเพอถายทอดความรสกและจนตนาการของตนออกมาใหผอานเกดภาพตามทตนเองตองการการเขยนในลกษณะนจะเปนการเขยนเชงสรางสรรคทปรากฏออกมาในรปบทรอยกรอง เรองสน นวนยาย บทละครบทภาพยนตร

1.5 การวเคราะหผอาน การเขยนเปนกระบวนการสงสารจงจ�าเปนตองมผรบสารคอผอานดงนน กอนลงมอเขยน ผเขยนควรตระหนกใหแนชดในประเดนน โดยวเคราะหความแตกตางของผอานในเรองวยเพศการศกษารายไดเพราะบคคลทมความแตกตางกนยอมมความสนใจในการอานทไมเหมอนกนดวยโดยมเทคนคเบองตนในการวเคราะหผอานดงน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-44 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

1.5.1ผอานมความรเรองทผเขยนจะเขยนนนแลวหรอไมมากนอยเพยงใด1.5.2ผอานควรทราบขอมลอะไรบางเกยวกบหวขอนน1.5.3ผอานคาดหวงอะไรจากเรองทเขยน1.5.4ผอานมทศนคตตอเรองทเขยนอยางไร1.5.5ท�าไมผอานจงสนใจและท�าไมจงไมสนใจเรองทเขยน1.5.6ขอมลประเภทใดทผอานยอมรบและเชอถอ1.5.7เขยนอยางไรใหเหมาะกบผอาน

1.6 การเลอกใชภาษาใหเหมาะสม ตองมความรในการสะกดค�าและการใชค�า ประโยค ส�านวนโวหารตลอดจนเรองวรรคตอนการใชเครองหมายในการเขยนแบบตางๆมการทบทวนขดเกลาส�านวนภาษาใหถกตองชดเจนโดยการใชภาษาควรเปนไปตามหลก7C’sดงน

1.6.1มความชดเจน(Clarity)1.6.2มความสมบรณ(Completeness)1.6.3มความรดกมและเขาใจงาย(Conciseness)1.6.4ระลกถงผอาน(Consideration)1.6.5มความสภาพ(Courtesy)1.6.6มความถกตอง(Correct)1.6.7มความเปนรปธรรมชดเจน(Concreteness)

1.7 ตวอยางการใชประโยชนทส�าคญจากการเขยนในการท�างาน ความส�าเรจในหนาทการงานจะมาคกบทกษะในการสอสารทดเยยม โดยการสอสารทดมประสทธภาพในดานการเขยน มกเปนสวนส�าคญของความส�าเรจในการปฏบตงาน ไมวาจะเปนภาครฐ ภาคธรกจ โดยทวไป ซงตองใชทกษะการเขยนในกจกรรมดงตอไปน 1)การเขยนจดหมาย2)การเขยนบนทกชวยจ�า 3)การเขยนรายงานและ 4)การบนทกรายงานการประชม

1.7.1 กำรเขยนจดหมำย สวนส�าคญทสดของการเขยนจดหมาย ไดแก การก�าหนดวตถประสงคใหชดเจน (purpose) เชน จดหมายแสดงความขอบคณ จดหมายปฏเสธ จดหมายขอรองจดหมายรองเรยน จดหมายยกยองชมเชย หรอจดหมายขอโทษ ฯลฯ และตองมลกษณะของความเปน สวนตว (personalize) สดทายกอนทจดหมายจะถกสงออกไปจะตองมการทบทวน แกไข (proofread)เปนตน

1.7.2 กำรเขยนบนทกชวยจ�ำเปนการสอสารทอาศยความตองการเฉพาะบคคลหรอส�าหรบการใชภายในองคกร บนทกนมกมความยาวไมเกนหนงหนากระดาษ ประกอบดวยสวนส�าคญสองสวนไดแก

1)สวนหว(Headding)ไดแกชอผรบชอผสงวนทสงและชอเรอง2)สวนเนอหา(Content)บนทกชวยจ�าไมจ�าเปนตองละเอยดสรปใจความส�าคญๆ

เทานนหลกเลยงการใชค�าศพทเฉพาะค�ายอหรอศพทเทคนคศพทวทยาศาสตรมวตถประสงคทชดเจนสามารถตอบค�าถาม5W(ใคร:who,อะไร:what,ทไหน:where,เมอไหร:whenและท�าไม:why)

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-45ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

1.7.3 กำรเขยนรำยงำนตองมจดประสงคของการเขยนรายงานชดเจนตรงกบความตองการมการคนหาขอมลมการจดล�าดบการเขยนซงถอเปนสวนส�าคญอยางยงในการเขยนรายงานเพราะเมอผไดรบรายงานอานแลวจะสามารถเขาใจงายและสามารถตดสนใจหรอด�าเนนการใดๆไดตามวตถประสงคของการเขยนรายงานนนสวนประกอบส�าคญของการเขยนรายงานไดแก

1)หนาปก(Coverpage)2)บทคดยอ(Executivesummary)3)สารบญ(Tableofcontents)4)บทน�า(Introduction)5)เนอหาของรายงาน(Bodyofthereport)6)บทสรป(TheConclusion)7)ภาคผนวก(Appendixes)ไดแกบรรณานกรมกบอภธานศพท

ขอควรจ�าของการเขยนรายงาน

-ใชภาษาทถกตอง-เขยนดวยรปแบบทใหเกยรตผอนทเกยวของ-สรปใหกะทดรดแตไดใจความชดเจน-อยาใชศพทเฉพาะทาง(Technicalterms)-แนบภาคผนวกหรออภธานศพทตามความเหมาะสม-บอกแหลงทมาของขอมลอยางชดเจนทงในรปบรรณานกรม(Bibliography)เชงอรรถ

(Footnote)หรอหมายเหต(Endnote)1.8 การบนทกรายงานการประชมมวตถประสงคเพอใหผทไมไดเขารวมประชมสามารถตดตาม/

รบทราบรายละเอยดของการประชมจนสามารถเขาใจและปฏบตงานไดผบนทกรายงานการประชมจงตองมทกษะทางดานการฟงและการเขยนเปนสวนประกอบส�าคญโดยผมหนาทบนทกการประชมตอง

1.8.1ตงใจฟง1.8.2บนทกเปนลายลกษณอกษรชวเลขหรอบนทกเสยงการประชมในกรณทเหมาะสม1.8.3ถอดความจากบนทกทนทหลงจากสนสดการประชม1.8.4ตรวจทานพสจนอกษร1.8.5ใชภาษาทถกตองชดเจนและเขาใจงาย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-46 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

กจกรรม 10.3.2

1. จงอธบายถงความรพนฐานและองคประกอบของกระบวนการของการเขยนทด2. การเลอกเรองคนควาและวางแผนกอนลงมอเขยนทเหมาะสมมวธการอยางไรบาง3. จงอธบายวธการเลอกใชภาษาใหเหมาะสมในงานเขยนในภาพรวม4. สวนประกอบส�าคญของการเขยนรายงานทเปนทางการไดแกอะไรบาง

แนวตอบกจกรรม 10.3.2

1.ความรพนฐานและกระบวนการของการเขยนทดมองคประกอบดงตอไปน1.1มการเลอกเรองคนควาและวางแผนในการเขยน1.2ตองเขาใจวตถประสงคในการเขยนทชดเจน1.3ตองรวาผรบสารเปนใครคอมกลมเปาหมายชดเจน1.4มความรในหลกไวยากรณเลอกใชภาษาใหเหมาะสมและลลาการเขยนทถกตอง

2.การเลอกเรองคนควาและวางแผนกอนลงมอเขยนทเหมาะสมมวธดงน2.1เลอกเรองทผเขยนถนดและสนใจ2.2เลอกเรองทผเขยนมความรและประสบการณ2.3เลอกเรองทผอานทเปนกลมเปาหมายสนใจ2.4เลอกเรองทสามารถจ�ากดขอบเขตไดเพอท�าใหการเขยนครอบคลมเนอหาและมความ

สมบรณ2.5เลอกเรองทเปนประโยชนท�าใหผอานไดรบความรใหแนวคดใหความเพลดเพลนและ

ชวยจรรโลงสงคม3. วธการเลอกใชภาษาใหเหมาะสมส�าหรบงานเขยนคอจะตองมความรในการสะกดค�าและการ

ใชค�าประโยคส�านวนโวหารตลอดจนเรองวรรคตอนการใชเครองหมายในการเขยนแบบตางๆมการทบทวนขดเกลาส�านวนภาษาใหถกตองชดเจนโดยการใชภาษาควรเปนไปตามหลก7C’sคอมความชดเจนมความสมบรณมความรดกมและเขาใจงายระลกถงผอานมความสภาพความถกตองและเปนรปธรรมชดเจน

4. สวนประกอบส�าคญของการเขยนรายงานไดแกหนาปกบทคดยอสารบญบทน�า เนอหาของรายงานบทสรปภาคผนวกไดแกบรรณานกรมกบอภธานศพท

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-47ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

เรองท 10.3.3

การสอสารในชวตประจ�าวนอน ๆ

การสอสารมความส�าคญตอมนษยมากในหลายๆ ดานดงทกลาวมาแลวในเนอหาขางตน โดยเฉพาะในเรองของการสรางสมพนธภาพและการเกอกลกนในสงคมปจจบนศาสตรของการสอสารจงถกพฒนาอยางเปนระบบและสามารถประยกตใชเปนสอกลางทท�าใหมนษยสามารถอยรวมกนในสงคมไดอยางราบรนไดหลายวธการนอกเหนอจากการพดในทชมชนและการเขยนแลวยงมรปแบบการสนทนาทเปนประโยชนซงในทนจะกลาวถงตวอยางส�าคญสองเรองคอการใหการปรกษาและสนทรยสนทนา

1. การใหการปรกษา (Counselling)1.1 ความหมายของการใหการปรกษา การใหการปรกษาเปนกระบวนการสอสารทมคณคาใน

การชวยเหลอผทประสบปญหาใหสามารถตดสนใจเลอกวธการแกปญหาและผานพนอปสรรคชวงวกฤตของชวตไปไดดวยตวเอง การใหการปรกษาจงเปนเรองละเอยดออนทผใหค�าปรกษา (Counsellor) พงปฏบตตอผมาขอรบการปรกษา(counseleeหรอclient)อยางเอาใจใสผใหการปรกษาตองมความเปนกนเองนานบถอไวใจไดรกษาความลบไดมทศนคตทดมทกษะในการใชภาษาและการสอสารทดและควรมความรเปนอยางดในเรองทจะใหการปรกษา

1.2 วตถประสงคในการใหการปรกษา

1.2.1เพอใหผรบการปรกษาไดพดระบายความรสกคบของใจ อนจะท�าใหเกดความเขาใจในความหมายของปญหาและเหตการณนนๆได

1.2.2เพอใหเกดสมพนธภาพและความรวมมอระหวางผใหการปรกษาและผรบการปรกษาในการทจะวางแผนเผชญและแกไขสถานการณปญหาของผรบการปรกษาเองได

1.3 คณสมบตผใหการปรกษา ผใหการปรกษาคอ ผทถกฝกอบรมใหมทกษะเหมาะสมตอการท�าหนาทใหการปรกษาอยางไรกตามผใหการปรกษากยงเปนคนผซงมความตองการทางรางกายจตใจและสงคม เปนผซงถกขดเกลามาจากพนฐานครอบครวและการใชชวตตางๆ ท�าใหมพนฐานความเชอ คานยมในเรองราวตางๆทไมเหมอนกนตลอดจนอาจเปนผทมจดออนจดเดนในตวเองทแตกตางกนไปลกษณะทแตกตางกนนเองอาจมอทธพลสงเสรมหรอขดขวางในการใหการปรกษาตอผทมปญหาตางๆในชวตได ดงนน ผใหการปรกษาจ�าเปนอยางยงทจะตองรจกตนเอง รวาตวเองมความเชอและคานยม เกยวกบพฤตกรรมเสยงตางๆอยางไรและรจกระวงตนเองในการแสดงออกทางวาจาและทาทางขณะใหการปรกษาแนะน�าอยางเหมาะสมรจกควบคมและเผชญอารมณความรสกความกลวหรอความรสกรงเกยจใหอยในสภาพทไมขดขวางการใหการปรกษาใหมากทสดโดยทวไปผใหการปรกษาควรเปนผทมความเชอมนในตนเองมบคลกมนคงสามารถควบคมอารมณรบฟงปญหาและระบายความในใจไดมลกษณะการวางตวทนายอมรบและเชอถอสามารถสรางสมพนธภาพทดมทาทเปนกนเองมความเสยสละอดทน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-48 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ตงใจทจะรบฟงและรวมสนบสนนการแกปญหาผใหการปรกษาทดจะตองมจรรยาบรรณมความสามารถในการสอสารเปนอยางดและรจกรกษาความลบ

1.4 หลกการใหการปรกษา

1.4.1พงปฏบตตอผรบการปรกษาอยางใหเกยรตเคารพความแตกตางของแตละบคคล1.4.2ใหผรบการปรกษาไดแสดงออกอยางอสระและท�าความเขาใจถงการแสดงออกทาง

ความรสกของเขา1.4.3สามารถควบคมอารมณขณะใหการปรกษา ไมคลอยตาม แตไวตอความรสกทผรบ

การปรกษาแสดงออกสามารถท�าความเขาใจแลวตอบสนองไดอยางเหมาะสม1.4.4พงใหผรบการปรกษาตดสนใจดวยตนเองโดยผใหการปรกษาอาจเสนอทางเลอกหรอ

ใหขอมลทางออกหลายๆทางใหเขาพจารณาหาทางทดทสดส�าหรบตวเขาในการแกไขหรอปองกนปญหา1.4.5พงรกษาความลบของผรบการปรกษา มฉะนนอาจน�าความเสยหายมาสผรบการ

ปรกษาและผเกยวของได1.4.6พงระวงไมยดคานยมของผใหการปรกษาเปนหลกในการตดสนใจ แตตองท�าความ

เขาใจตอปญหาและพฤตกรรมตางๆของผรบการปรกษาและวเคราะหปญหาไปพรอมๆกบผรบการปรกษาเพอเขาจะไดเรยนรตนเองมากขน

1.5 ขนตอนในการใหการปรกษาขนตอนในการใหค�าปรกษาแนะน�านนเราใชค�าวา-GATH-ER-ซงประกอบดวย

1.5.1 G - Greeting กำรตอนรบ ทำทำง ค�ำพด ทสรำงสมพนธภำพทด

- เมอผรบการปรกษาเขามา มการกลาวค�าทกทาย เชอเชญ ควรจดเกาอระยะหางระหวางผใหค�าปรกษาและผรบค�าปรกษาใหอยในระยะทพอด ไมไกลจนเกดอาการเกรง หรอหางเกนไปจนตองใชเสยงดง

- มการสบสายตา(eyecontact)ทเหมาะสม- ทานงควรจะใหเรยบรอย ไมควรนงเผชญหนา ควรตงเกาออยทางดานขางท�ามม

หกสบองศาหรอมมฉากตอกนซงชวยใหเหนภาษากายของผมารบการปรกษาดวย- เปดประเดนการพดคยดวยค�าพดกลางๆเชนมอะไรจะใหชวยบางมอะไรทมาวนน

หลงจากทราบความตองการของผรบค�าปรกษาแลวจงเขาสการซกถามขอมล1.5.2 A - Active listening กำรฟงอยำงตงใจ

- ควรฟงดวยทาทางทเปนมตรมการสบสายตาโนมตวไปขางหนาเลกนอยซงเปนภาษากายหรออวจนภาษาทสะทอนถงความใสใจ

- ใหความสนใจตอบสนองตอสงทผ รบการปรกษาบอกเลาดวยการตงค�าถามทสอดคลองกบเรองราวไดเหมาะสมมการพยกหนารบรและสามารถจดการกบความเงยบในระหวางใหการปรกษาไดอาทใชการสะทอนความรสกการทวนความหรอค�าถามชวยเมอเกดความเงยบ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-49ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

1.5.3 T - Telling เปนกระบวนการบอกเลาทจะชวยเหลอในการมองหาปญหา เพราะในบางกรณ สงทน�ามาบอกเลาเรมตนอาจเปนปญหาทผวเผน กระบวนการบอกเลานจะชวยน�าไปสการคนพบรากฐานปญหาทแทจรงหรอตนเหตซงตองขจดออกไป การตงค�าถามทดจะชวยใหกระบวนการน ราบรนขนโดยค�าถามทใชสวนมากจะใชค�าถามปลายเปดเชนอะไรอยางไรพอจะบอกหรอเลาเหตการณไดไหม ทงน ควรหลกเลยงค�าถาม “ท�าไม” เพราะมกสรางความรสกถกคาดคนแกผฟง นอกจากน ยงควรระมดระวงค�าถามไมใหเกดความรสกต�าหนตเตยนสวนค�าถามปดสามารถใชในกรณตองการค�ายนยน

1.5.4 H - Helping ชวยใหมการตดสนใจแกปญหาได โดยการใหขอมลความรทถกตองเสนอแนวทางเลอกใหหลายๆวธ

1.5.5 E - Explainingอธบายขอดของแตละแนวทางทเสนอขอเสยทมเพอใหเจาของปญหาตดสนใจเลอกวธการและแนวทางในการแกปญหาดวยตวเองหลงจากนนจะสรปความเพอผรบการปรกษาไดเขาใจปญหาของตนเองไดเดนชดขนรวมทงสรปแนวทางการแกไขทผรบการปรกษาไดเลอกแลว

1.5.6 R - Refer บางครงในการใหการปรกษา ผท�าหนาทใหการปรกษามขอขดของบางประการไมสามารถใหการปรกษาแกผรบค�าปรกษาไดตลอดเชนอาจมขอขดแยงรสกมอคตตอผมารบการปรกษา หรอปญหาทเกดขนเปนปญหาทตองการความรความช�านาญในวชาชพหนงโดยเฉพาะ ผใหการปรกษาสามารถสงตอผมารบการปรกษาใหกบผอนทมความรความช�านาญในดานนน เชน นกกฎหมายแพทยจตแพทยเปนตนเพอชวยใหผรบการปรกษาไดรบประโยชนอยางเตมท

การใหการปรกษาแนะน�าจะไดรบความส�าเรจขนอยกบการน�าเอาความรเจตคตทดและมทกษะในเรองใชภาษาการสอสารรวมทงการใหค�าปรกษาและน�าสงเหลานมาประยกตใชใหเหมาะสมได

2. สนทรยสนทนา “Dialogue”2.1 ความหมายของสนทรยสนทนาตามแนวทางของDavidBohmคอกระบวนการสนทนา

ทเนนการฟงอยางลกซงใครครวญและไมดวนตดสนค�าวาdialogueมผน�าไปใชในส�านวนภาษาไทยทแตกตางกนหลายส�านวนเชน“สนทรยสนทนา”

“วาทวจารณ” “การสนทนาอยางสรางสรรค”หรอ “การสนทนาเพอคดรวมกน” เปนตนอยางไรกตามในทนจะเลอกใชค�าวา“สนทรยสนทนา”แทนค�าวาdialogueในความหมายของDavidBohmเนองจากขอความกระชบ และสอถงความเปนเอกลกษณเฉพาะของ BohmianDialogue ซงใหความหมายของ‘dialogue’วามใชเพยงแคการเขาใจความหมายของค�าทพดออกมาแตเปนการเขาถงstreamofmeaningหรอ “กระแสธารของความหมาย” ทไหลเลอนเคลอนท ถายเทไปหากนไดโดยปราศจากการปดกน(blocking) ของสงสมมตใดๆ ทมนษยสรางขน ไมวาจะเปนฐานคตเดมทฝงอยในความคดความเชอ(presupposition) วธการก�าหนดใจเพอรบรโลกภายนอก (assumption) รวมทงวยวฒ คณวฒ อ�านาจหรอต�าแหนงหนาทใดๆทบคคลไดมาจากการเปนสมาชกของสงคมใดสงคมหนง

2.2 หลกการของสนทรยสนทนากระบวนการแบบสนทรยสนทนาคอการสรางพนทการสอสารทเออตอการคดรวมกนอยางเสมอภาคซงแตกตางจากในสภาวะทวไปทแตละบคคลจะเรมตนจากความคดของตนคนเดยวและน�าความคดของตนเองนออกไปปะทะประสานกบคนอนในรปของการสอสารหรอการ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-50 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

ถกเถยงโตแยงท�าใหมโอกาสเกดการแบงแยกเปนฝายแพฝายชนะและฝายถกฝายผดอนเปนการน�าไปสความขดแยงทรนแรงมากขนเรอยๆสนทรยสนทนาจงเปนแนวทางทดส�าหรบการน�าเอาความคดของแตละบคคลมาเสนอแนะและรบฟงซงกนและกนโดยไมมการตดสนดวยขอสรปใดๆบนหลกการดงน

-การพดคยกนโดยไมมหวขอหรอวาระทตายตวไวลวงหนา(Noagenda)และไมมเปาหมายเพอคนหาขอสรปรวมกนเพราะจะเปนการเปดชองวางใหอ�านาจเขามาชน�าเขาหาผลประโยชนของตนเองโดยใชสงเหลานเปนเครองมอ คนในวงสนทนาสามารถพดเรองอะไรกได ถามอะไรขนมากได คนในวงสนทนาจะตอบหรอไมตอบกไดแตกมไดหมายความวาสนทรยสนทนาเปนการพดคยแบบเรอยเปอยหรอตลกโปกฮาตรงกนขามพฤตกรรมเหลานเปนสงตองหามในวงสนทรยสนทนาทงนเพอมใหอารมณแบบสรวลเสเฮฮาเหลานกลายเปนอปสรรคตอความสงบและรบกวนสมาธของผเขารวมวงสนทรยสนทนา

-ปลดปลอยจตใจใหเปนอสระ (deliberation) เพอใหสามารถเรยนรจากการฟงไดอยางไมมขอจ�ากด พยายามปลอยวางวาระ เปาหมายสวนตว รวมทงความมตวตนหรอบทบาทฐานะเชง สญลกษณ เชน ต�าแหนง ยศถาบรรดาศกด และอ�านาจตางๆ เพอใหสามารถเขาใจสรรพสง (entities)ไดตามสภาพทเปนจรงโดยปราศจากอทธพลการปรงแตงของสงสมมตทมนษยสรางขนเหลานนแนวคดการสอสารนเชอวาพลงของสนทรยสนทนาคอความคดสรางสรรคทเกดขนหลงจากทกระบวนการสนทรย-สนทนาจบสนลงไป โดยผทรวมกระบวนการจะไดรบเองโดยไมตองมผชแนะการเขาไปอยในวงสนทรย-สนทนา

- “การฟงใหไดยน”(deeplistening)โดยพยายามไมใสใจวาเสยงทไดยนเปนเสยงของใคร เพยงแคก�าหนดใจใหรไดวา เสยงทไดยนคอเสยงของกลยาณมตรของเราคนหนงทปรารถนาจะใหเราไดยนไดฟงแตสงดๆ เทานนนอกจากนจะตองมการเฝาสงเกตอารมณและความรสกของตนเองในขณะทไดยนเสยงตางๆทผานเขามากระทบเสยงเหลานนอาจจะเปนเสยงของตนเองทพดคยกบตนเอง เสยงของคนในวงสนทนาหรอเสยงจากธรรมชาตเชนเสยงนกรองน�าไหลเปนตนถาหากฟงอยางตงใจและฟงเพอใหไดยน อาจจะมความคดบางอยางวาบขนมาในใจ และความคดนน อาจจะถกน�าไปใชในการ เรมตนของการท�าอะไรบางอยางทมคณคาตอตนเองและสงคมไดในอนาคต

-ทกคนจะตองใหความเคารพตอบรรยากาศของความเงยบสงบปลอยอารมณใหผอนคลายพดจากนพอไดยนโดยสวนใหญจะหลกเลยงการแนะน�าและการตอบค�าถามเพราะถอวาค�าถามทเกดขนเปนค�าตอบในตวของมนเอง

-ไมอนญาตใหมการตดสนโตแยงหรอสนบสนน จนเกดการปะทะกนทางความคดใดๆ(Suspendjudgement)เพราะถาปลอยใหสงเหลานเกดขนนนหมายถงการปลอยใหแตละคนน�าเอาฐานคตของตนออกมาประหตประหารกนและจบลงดวยความคดของฝายใดฝายหนงถกตตกจากวงสนทนาไปซงผดหลกการของสนทรยสนทนา

-ไมมใครสามารถบงคบใคร ใหเขาไปนงอยในกระบวนการสนทรยสนทนาได โดยทเขาไมมความสมครใจและไมยอมรบเงอนไข

2.3 ประโยชนของสนทรยสนทนา มการตงขอสงเกตโดยนกมานษยวทยาวาวธการแบบสนทรย-สนทนา เปนวถปฏบตของคนสมยโบราณทอยรวมกนเปนกลมเลกๆมปฏสมพนธแบบใกลชด เหนหนา

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-51ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

คาตากนอยทกวนเชนทปรากฏในวถสงคมของชนพนเมองในทวปอเมรกาเหนอมคนกลมเลกๆอยรวมกนประมาณ 40-50 คน โดยไมมการพดจามากมาย ไมมการโตเถยง ไมมการสงการจากหวหนาเผา แต ตางคนตางรหนาทวาตนเองตองท�าอะไรในแตละวน เชน ชายหนมรหนาทเองวาจะตองออกไปลาสตว ผหญงจะตองออกไปหาอาหารใกลบานคนทมหนาทเหมอนกนกชวนกนไปท�าหนาทเหลานนใหเสรจลลวงไปโดยไมมใครมาคอยตดตามตรวจสอบส�านกในหนาทของแตละคนฝงลกอยภายในจตใจของแตละคนโดยไมมใครบอกและไมเคยมการประชมปรกษาหารอกนวถดงกลาวยนยนไดอยางชดเจนวามนษยรจกการท�าสนทรยสนทนามาเปนเวลานานแลวแตเมอโลกมการเปลยนแปลงใหผคนถกเชอมโยงเขาหากนดวยเทคโนโลยการสอสารคมนาคมทมประสทธภาพการเชอมโยงนกลบแยกคนและความสนใจออกเปนสวนๆความเจรญทางดานเทคโนโลยทเชอมโยงคนเขาหากนกลบกลายเปนการสนสดของความสมพนธทางสงคมปจเจกชนเผชญกบปญหาความโดดเดยวทงทเบยดเสยดแออดทามกลางฝงชน ท�าใหเกดความรสก โดดเดยววาเหวขาดความอบอนไมรวาตนเองเปนใครและจะเขาไปมสมพนธภาพกบคนอนๆในโลกนไดอยางไรต�าแหนงหนาทฐานะทางเศรษฐกจสงคมวยวฒความเชอทางศาสนาและสงกดทางการเมองฯลฯท�าใหความสมพนธแบบมนษยทเขาถงกนไดอยางแทจรงขาดหายไปตางคนตางมปฏสมพนธซงกนและกนผานประเพณและพธการซงถกอ�านาจก�าหนดขนภายหลง ทงยงเตมไปดวยระบบสญลกษณทม ความหมายอนสลบซบซอน ปดกนไมใหเกดการเรยนรซงกนและกนอยางเปนธรรมชาต อยางเชนทเคยสามารถเกดขนในอดตอยางไรกตามคนในสงคมกตระหนกถงปญหาและพยายามแกไขปญหานดวยการพยายามพดคยประชมปรกษาหารอกนมการพฒนาเทคโนโลยการสอสารคมนาคมทมประสทธภาพแตกมกจะจบลงดวยขอสรปและกฎระเบยบตางๆซงเปนการเปดชองวางใหคนใชขอสรปและกฎระเบยบแบบบดเบอนเพอประโยชนของตนเองและหางไกลออกจากกนยงขนไดDavidBohmชใหเหนวาปญหาใดๆกตามจะไมสามารถแกไขไดโดยใชฐานคดและวธการเดมกบทสรางปญหาเหลานนขนมาดงนนการประชมพดคยถกเถยงและลงมตเพอหาขอสรปจงไมใชวธการแกปญหาแตอาจเปนการเรมตนของปญหาใหมๆโดยเฉพาะส�าหรบคนทตามไมทนดงนนการน�าหลกการของสนทรยสนทนากลบมาแกไขท“ตนเอง”ในแตละบคคลจงเปนทางออกของปญหาอนสลบซบซอนน เพราะตนเองคอสวนของปญหาทสามารถยนมอเขาไปจดการไดงายทสดส�าหรบมนษย และการคดรวมกนดวยกระบวนการสนทรยสนทนานาจะเปนทางออกของการแกไขปญหาอนสลบซบซอนของโลกยคใหมเพราะการคดรวมกนการรบฟงซงกนและกนโดยไมมการถอเขาถอเราเปนวธการจดการความแตกตางหลากหลายโดยท�าใหทกฝายตางเปนผชนะรวมกน (win-win)พรอมกบการเกดความรทเรยกวา “ความรฝงลก” (tacit knowledge) ในแตละบคคลซงเปนความรทสามารถน�าไปปฏบตไดจรงแตอธบายออกมาเปนค�าพดใหใครฟงไมไดเชนเดยวกบคนทมความสามารถในการขจกรยานแตไมสามารถอธบายวธการท�าใหจกรยานทรงตวไดนอกจากท�าใหดแลวน�าไปฝกฝนดวยตนเองจนเกดความช�านาญ

ดงนนการเขามาอยในวงสนทรยสนทนาจงเปนโอกาสของการเกดความรและความคดรวมกนเมอใครคนหนงรบได กจะเกดการถายทอดโยงใยไปยงคนอนๆ ทอยในวงสนทรยสนทนาใหรบรดวยกน ผทสามารถเขาถงคลนพลงงานความรและความคดเหลานไดจะเกดความรสกวาเสยงของคนอนกเหมอน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-52 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

กบเสยงของตนเอง สงทตนเองอยากจะพดกมคนอนพดแทนให และเมอคนอนพดออกมา บางครงผเขารวมอาจรสกไดวาค�าพดเชนนคอสงทตนเองอยากจะพด

2.4 แนวทางการจดสนทรยสนทนาแนวทางกวางๆส�าหรบการจดสนทรยสนทนามดงตอไปน2.4.1 ขนเตรยมกำร

-ท�าความเขาใจเกยวกบปรชญาและแนวคดทอยเบองหลงของการท�าสนทรยสนทนา-ปลดปลอยตนเองจากภารกจบทบาทหนาทอ�านาจทเปนก�าแพงอปสรรค(blocking)

ตอการเรยนร เพอการเขาถงความจรงทฝงลกอยภายในตวเอง (tacit knowledge) ดวยความสมครใจของตนเอง

-ออนนอมถอมตวมเมตตากบตวเองไมยกตนขมทานหรอไมกดตนเองลงจนหมดความส�าคญแตควรก�าหนดบทบาทของตวเองเปนกลยาณมตรกบทกคน

-ไมกาวลวงวพากษวจารณเพอเปลยนแปลงคนอน โดยถอเปนสงทพงละเวนโดย เดดขาด

-คนหาฐานคต(assumptions)ในใจโดยสงเกตอารมณ(emotion)ทเกดขนเมอมเหตกระทบเชนเมอไดยนไดเหนหรอใจนกขนไดและหาทางระงบมน(suspension)เพราะถอวามนเปนตวปดกนอสรภาพในการรบรความจรงทมอยตามธรรมชาต

-เรยนรการฟงใหไดยน (deep listening)สงบระงบการตามความรสกใหเทาทนจงเปนการปองกนอคต(Bias)และการสงบระงบคอการสรางปญญาทเกดจากการฟง

-เมอพรอมตอการจดการกบความรสกตวเองไดดแลวกสามารถเรมตนตงวงคยแบบสนทรยสนทนาเพอคดรวมกนไดเลย

2.4.2 ขนปฏบต การตงวงสนทรยสนทนาประกอบดวยคนสองคนขนไปจนถง7-8คนแตถาจ�าเปนกอาจมไดถง 20 กวาคน นงลอมวงเปนวงกลม ใหทกคนสามารถมองเหนหนากนไดทงหมด ตงกตกาการพดคยไวอยางหลวมๆ เชน หลกเลยงการเสนอแนะ การโตแยง การผกขาดเวท การท�าให ผอนเสยหนา พดใหสน หลงจากพดแลว ควรรอใหคนอนๆ ไดมโอกาสพดผานไปกอนสองหรอสามคนคอยกลบมาพดอก โดยความจรงแลวกตกาเหลานเปนสงททกคนปฏบตกนอยแลวมากนอยตามโอกาส แตการน�ากตกาขนมาเขยนใหทกคนเหนจะชวยเตอนสตไดดขนในตอนแรกอาจตองมคนหนงคนท�าหนาทจดการกระบวนการ (facilitator) เพอชวยลดความขลกขลก แตถาผรวมวงสามารถน�ากตกาเขาไปอย ในใจไดแลวเขาจะควบคมการสนทนาไดเองและไมจ�าเปนตองมใครท�าหนาทนอกตอไป

จากขางตนจะเหนไดวาสนทรยสนทนาเปนหลกการสนทนาทเปนประโยชนอยางยงในชวตประจ�าวนทงในดานการสอสารดานการงานอาชพและในชวตสวนตวและมแนวโนมวาจะถกน�าไปใชอยางกวางขวางในทกวงการในอนาคต เนองจากเปนเรองใกลตว และสอดคลองกบวถไทยซงเปนวฒนธรรมแบบปากตอปาก(oraltradition)นอกจากนยงเหมาะส�าหรบใชเปนเครองมอในการระดมความคดเพอคนหาวธการและความรใหมๆในการท�างานรวมทงสามารถแกไขปญหาความขดแยงในระดบบคคลไดดอกดวย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-53ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน

กจกรรม 10.3.3

1.จงอธบายความหมายของการใหการปรกษา2.คณสมบตผใหการปรกษาทดควรเปนอยางไรบาง3.จงอธบายความหมายของการฟงอยางตงใจโดยสงเขป4.จงอธบายหลกการของสนทรยสนทนา

แนวตอบกจกรรม 10.3.3

1.การใหการปรกษาเปนกระบวนการสอสารทมคณคาในการชวยเหลอผทประสบปญหาใหสามารถตดสนใจเลอกวธการแกปญหาและผานพนอปสรรคชวงวกฤตของชวตไปไดดวยตวเองการใหการปรกษาจงเปนเรองละเอยดออนทผใหค�าปรกษา พงปฏบตตอผมาขอรบการปรกษา (counselee หรอclient) อยางเอาใจใส ผใหการปรกษาตองมความเปนกนเอง นานบถอ ไวใจได รกษาความลบได มทศนคตทดมทกษะในการใชภาษาและการสอสารทดและมความรเปนอยางดในเรองทจะใหการปรกษา

2.ผใหการปรกษาคอผทไดรบการฝกอบรมใหมทกษะเหมาะสมทจะเขารบหนาทในการใหการปรกษาแนะน�าผใหการปรกษาจ�าเปนอยางยงทจะตองรจกตนเองรวาตวเองมความเชอและคานยมเกยวกบพฤตกรรมเสยงตางๆ อยางไร และรจกระวงตนเองในการแสดงออกทางวาจาและทาทางขณะใหการปรกษาแนะน�าอยางเหมาะสม รจกควบคมและเผชญอารมณตางๆ ไดโดยไมเปนอปสรรคตอการปฏบตหนาท เพอใหเกดประโยชนตอผรบบรการใหมากทสด โดยเปนผทมความเชอมน บคลกมนคง สามารถควบคมอารมณรบฟงปญหาและระบายความในใจของผมารบบรการมลกษณะบคลกภาพทผรบบรการยอมรบและใหความเชอถอสามารถสรางสมพนธภาพทดกบผรบบรการโดยการวางตวเปนกนเองมความเสยสละ อดทน ตงใจทจะแกปญหาใหผมารบบรการ และเปนผมความสามารถในการสอสารเปนอยางดโดยจะตองสามารถรกษาความลบของผรบบรการได

3.การฟงอยางตงใจ คอ การตงใจรบฟงผพด โดยการแสดงออกถงทาททเปนมตร มการสบสายตา โนมตวไปขางหนาเลกนอย ซงเปนภาษากายหรออวจนภาษาทสะทอนถงความใสใจ มการเลอกใชค�าถามทเหมาะสม สอดคลองกบบทสนทนา และสามารถจดการกบความเงยบหรอปญหาตางๆ ในระหวางการใหการปรกษาไดด

4.หลกการของสนทรยสนทนาคอการสรางพนทการสอสารทเออตอการคดรวมกนอยางเสมอภาคจงเปนแนวทางทดส�าหรบการน�าเอาความคดของแตละบคคลมาเสนอแนะและรบฟงซงกนและกนโดยไมมการตดสนดวยขอสรปใดๆ บนหลกการพดคยกนโดยไมมหวขอ หรอวาระทตายตวไวลวงหนา (Noagenda)และไมมเปาหมายเพอคนหาขอสรปรวมกนมการปลดปลอยจตใจใหเปนอสระ (deliberation)เพอใหสามารถเรยนรจากการฟงไดอยางไมมขอจ�ากด เนน “การฟงใหไดยน” (deep listening) โดยพยายามไมใสใจวาเสยงทไดยนเปนเสยงของใครเพยงแคก�าหนดใจใหรไดวาเสยงทไดยนคอเสยงของกลยาณมตรของเราคนหนง นอกจากน จะตองมการเฝาสงเกตอารมณและความรสกของตนเอง โดยใหความเคารพตอบรรยากาศของความเงยบสงบ และไมมการตดสนโตแยงหรอสนบสนน จนเกดการปะทะกนทางความคดใดๆ(Suspendjudgement)

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

10-54 จตวทยาเพอการด�ารงชวต

บรรณานกรม

มหาวทยาลยศรปทม.(2546).การเตรยมตวและการฝกฝนการพดเบองตน.[Online]./Available:url:http://komut.spu.ac.th/somkiart/talk2.html#

วารสารครศาสตรอตสาหกรรม.(2552).ปท8ฉบบท2เมษายน-กนยายน2552.ส�านกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต. (2546).คมอการใหการปรกษาขนพนฐาน. ส�านกงานกจการโรงพมพ

องคการทหารผานศก.Bohm,D.(1996).On dialogue.NewYork,NY:Routledge.DenisMcquail&SvenWindahl. (1993).Communication Models for the Study of Mass Com-

munications.NewYork,NY:Routledge.GarryKranz.(2007).Best Practices: Communicating Effectively: Write, Speak, and Present with

Authority.HarperCollinse-book.Greenberg,B.S.,Salwen,M.B.,Salwen,M.B.,&Stacks,D.W.,ed.(2008).Mass communica-

tion theory and research: Concepts and models. In An integrated approach to communi-cation theory and research.Mahwah:Erlbaum.pp.61–74[69].

HenryGleitman,JamesGross,&DanielReisberg.(2010).Psychology(8thed.).W.WNorton&company.

Miller, Katherine. (2005).Communication Theories: Perspectives, Processes, and Contexts (2nded.).Boston,MA:McGraw-HillHigherEducation.

SergioVerdü.(2000).“FiftyyearsofShannontheory”.InSergio Verdü and Steven W. McLaughlin. Information theory: 50 years of discovery.IEEEPress.pp.13–34.ISBN0-7803-5363-3.