แนวทางการด าเนนงาน

“กองทนแมของแผนดน”

โดย

กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย

ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด กระทรวงยตธรรม

ฉบบปรบปรง ณ วนท ๒๓ กมภาพนธ ๒๕๕๕

ค ำน ำ

นบเปนพระมหากรณาธคณอยางหาทสดมไดตอปวงชนชาวไทย สมเดจพระนำงเจำฯ พระบรมรำชนนำถ ทรงหวงใยตอปญหายาเสพตดทแพรระบาดในสงคมไทยททวความรนแรงมากขนเรอยๆ จงไดพระรำชทำนพระรำชทรพยสวนพระองคใหน ำไปใชประโยชนในกำรปองกนและแกไขปญหำยำเสพตดอยำงยงยน จงเปนจดก าเนดของโครงการ “กองทนแมของแผนดน” ส านกงาน ป.ป.ส. จงไดน าพระราชทรพยดงกลาวสมทบกบงบประมาณของส านกงาน ป.ป.ส. จดตงเปน “กองทนแมของแผนดน” เพอมอบเงนกองทนใหกบหมบาน/ชมชน เปนเงนประเดมเรมตนกองทนละ 8,000 บาท โดยมพธพระราชทานเงนกองทนแมของแผนดนครงแรกในป 2547 และมการด าเนนงานตอเนองจนถงปจจบนม “กองทนแมของแผนดน” จ านวน 12,189 กองทน

กรมการพฒนาชมชน ไดรบความไววางใจจากกระทรวงมหาดไทยและ ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด (ป.ป.ส.) ใหเปนหนวยงานรบผดชอบหลกในการเสรมสรางความเขมแขงกองทนแมของแผนดน จงไดจดท า แนวทางการด าเนนงาน “กองทนแมของแผนดน” ส าหรบเจาหนาทพฒนาชมชนทกระดบและผทเกยวของ ใชเปนคมอในการด าเนนงาน เพอเปนการสนองพระราชปณธานการแกไขปญหายาเสพตดภายใตพระบารมของสถาบนพระมหากษตรยตอไป

กรมการพฒนาชมชน กมภาพนธ ๒๕๕๕

สำรบญ

ท ำควำมรจก : กองทนแมของแผนดน ๑

ความเปนมา ๑

ปรชญาแนวคดกองทนแมของแผนดน ๓ แนวคดความรวมมอระหวางภาคประชาชนกบราชการ ๓

ลกษณะทแตกตางจากกองทนอนๆ ๔

การสรางความเขาใจตอคณคาของกองทนแมของแผนดน ๕

กรมกำรพฒนำชมชน เกยวของอยำงไร กบกองทนแมของแผนดน ๖ แลวจะด าเนนงานกองทนแมของแผนดนอยางไร

กลยทธการสรางความเขมแขงกองทนแมของแผนดน ๖

แผนปฏบตการเสรมสรางความเขมแขงกองทนแมของแผนดน ๘

กลไกการขบเคลอนกองทนแมของแผนดน ๑๐

กจกรรมหลกท 1 กำรตรวจสขภำพกองทนแมของแผนดน

วตถประสงค ๑๑

เปาหมาย ๑๑

กลไกด าเนนงาน ๑๑

ขนตอน วธการ ๑๑

เครองมอ ๑๒

ขอมลแบบตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน ๑๒

วธการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน ๑๔

เอกสารทตรวจ ๑๔

กจกรรมหลกท 2 ตนกลำกองทนแมของแผนดน

เปาหมาย ๑๕

กลไกการด าเนนงาน ๑๕

วธการ/ขนตอน ๑๕

เมอไดรบพระราชทานเงนกองทนแมของแผนดน ๒๖

กจกรรมหลกท ๓ กำรด ำเนนงำนศนยเรยนรกองทนแมของแผนดนระดบอ ำเภอ ๑. แนวคดเรองศนยเรยนรชมชน ๓๐

ความหมายศนยเรยนรชมชน ๓๐

หลกการของศนยเรยนรชมชน ๓๐

ภารกจของศนยเรยนรชมชน ๓๐

องคประกอบของศนยเรยนรชมชน ๓๑

ขนตอนการด าเนนงานของศนยเรยนรชมชน ๓๒

๒. ศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน

วตถประสงค ๓๓

เปาหมายศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน ๓๓

กลไกการด าเนนงานกองทนแมของแผนดน ๓๔

ลกษณะประสบการณ/องคความรของศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน ๓๔

ขนตอน วธการด าเนนงานศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน ๓๔

บรรณำนกรม ภำคผนวก

๑. แบบตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน ๒. ตนแบบ “หมบานกองทนแมของแผนดน” บานทางยาว หมท 8 ต าบลคลองควาย อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน ๓. (ตวอยาง) ค าสงแตงตงคณะกรรมการขบเคลอนกองทนแมของแผนดนจงหวด........... ๔. (ตวอยาง) ระเบยบคณะกรรมการขบเคลอนกองทนแมของแผนดนจงหวด……. วาดวยเครอขายกองทนแมของแผนดน ๕. ๑๐ ขนตอนกองทนแมของแผนดน ๖. เพลงกองทนแมของแผนดน ๗. แบบฟอรมตางๆ

สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

ทรงมพระราชด ารส เนองในวโรกาสวนแมแหงชาต

12 สงหาคม พ.ศ. 2554 ถงเรองยาเสพตดระบาด

ในประเทศไทย ใจความวา

…. อยากขอความรวมมออยางจรงจงจากรฐบาล

และคนไทยทงชาต คอ การแกปญหายาเสพตด

บอนท าลายสงคมไทยมาหลายสบปแลว ทนบวนรนแรงขน สมยกอนชาวไทยภเขาปลกฝน

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงอตสาหอาบเหงอตางน าตงโครงการหลวงขนมาแกไข

ใหหนปลกพชเมองหนาวแทน จนตอนนพวกเขากเลกปลกฝน ไปแลว กนกวา จะเบาใจ

เรองยาเสพตดไป ทไหนไดกลบมคนใชไทยเปนทางผานของยาเสพตด และยงมพวกลกลอบ

ผลตอกดวย โดยเฉพาะยาบาทมสารตงตนหาไดงาย ผลกคอ คนไทยตกเปนทาสยาบาไป

แลวเปนลานๆ คน ทกคนสขภาพ ทรดโทรม ทงรางกาย จตใจ สตปญญากเสอมถอย

ยาบาและยาเสพตดทงหลายท าลาย ก าลงท าลายสงคมไทยอยางนากลว

ขาพเจาไมสบายใจเลย ทมขาววา ยาบามขายทกตรอกซอกซอย แมกระทงในโรงเรยนหรอ

วด ผผลตและผขายก าลงท าตนเปนฆาตรกรฆาลกหลานไทยอยางเลอดเยนนาเปนหวง

เหลอเกน

เมอพ.ศ. 2546 ขาพเจาเคยมอบเงนจ านวนหนง ใหกบคณะกรรมการปองกน

และปราบปรามยาเสพตดเพอสนบสนนและแกปญหา ซงเอาไปสมทบจดตง กองทนแมของ

แผนดน มอบใหหมบานทเขารวมแกปญหายาเสพตดในป พ.ศ. 2547 จ านวน 672

หมบาน จากนนรฐบาลของคณอภสทธ ไดน าไปขยายผลจดตงกองทนแม ยาเสพตดทว

ประเทศ เวลานมหมบานตางๆ เขารวมแลวจ านวน 12,189 หมบาน และรฐบาลชด

ทแลว ไดจดงานหาเงนสมทบทนโครงการนประมาณ 300 ลานบาท เมอเรวๆ น ขาพเจา

ไดมอบเงนแกผวาฯ ทกจงหวดเพอน าไปเขาโครงการแมของแผนดน

เชอวารฐบาลตอไปจะสานตอโครงการน แตถาสงคมไทยปลอยใหรฐบาลท างานฝาย

เดยวกคงไมส าเรจ คนไทยตองผนกก าลงชวยกน เรมจากในครอบครว และคนในสงคม เปน

หตาใหแกกน ควรตอตาน ประณามผผลตและคายาเสพตด รวมทงแจงใหเจาหนาท

ด าเนนการ ท าไมปลอยใหลกหลานตดยาโดยไมพาไปรกษา ทานตองใหเวลาและใหก าลงใจ

ฟนฟผตดยา ใหกลบมาเปนคนมคณภาพของสงคมและเปนก าลงของครอบครวตอไป

ตามทสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถ ไดมกระแสพระราชด ารสในโอกาสทคณะบคคลไดเขาเฝาฯถวายพระพรเนองในวนเฉลมพระชนมพรรษา เมอวนท ๑๑ สงหาคม ๒๕๕๔ ณ ศาลาดสดาลย สวนจตรลดา พระราชวงดสต นน พระองคไดแสดงความกงวลพระราชหฤทยเปนอยางมากตอปญหาการแพรระบาดของยาเสพตด และไดทรงพระราชทานแนวทางการใหภาคประชาชนไดรวมมอกนชวยเหลอรฐบาลในการแกไขปญหายาเสพตด ซงแนวทางหนงทไดทรงมพระราชปรารภถงกคอ“กองทนแมของแผนดน” พระองคไดทรงทบทวนวาเคยพระราชทานพระราชทรพยสวนพระองคใหส านกงาน ป .ป.ส. ตงแตป ๒๕๔๖ ซงนบเปนการเรมตนกองทนแมของแผนดนตงแตบดนนเปนตนมา ทรงมความมงหวงวากองทนแมของแผนดนจะสามารถชวยเหลอการแกไขปญหายาเสพตดของประเทศไดอยางมาก

เพอใหการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนเปนไปตามพระราชประสงค สามารถตอบโจทยการแกไขปญหายาเสพตดของหมบาน/ชมชนไดโดยตรง ส านกงาน ป.ป.ส. จงไดก าหนดแนวทางกระบวนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนขนใหม เพอใหผน ากองทนแมของแผนดนและหนวยงานทเกยวของน าไปใชด าเนนงานไดเอง ใหเปนแนวทางเดยวกน โดยใหมการรายงานผลการด าเนนงานในแตละหวงระยะเวลาไดอยางเปนรปธรรม ทงหมบาน/ชมชนทมผลการด าเนนงานในระดบศนยเรยนร กองทนดเดน หรอกองทนของหมบาน/ชมชนทอยในระดบทวไป เพอรวมกนสนองพระราชปณธานการแกไขปญหายาเสพตดภายใต พระบารมของสถาบนพระมหากษตรยตอไป

ควำมเปนมำ

เมอปพทธศกราช ๒๕๔๖ สมเดจพระนางเจา ฯ พระบรมราชนนาถ ไดเสดจแปรพระราชฐานไปเยยมพสกนกรในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พระองคไดเสดจเยยมราษฎรของหมบานทเคยมปญหายาเสพตดและสามารถไขปญหาไดดวยพลงของประชาชน ท อ.วงสามหมอ จ.อดรธาน ตามกระบวนการชมชนเขมแขง ดวยการใชแนวทางสนตวธใหผเคยคาเคยเสพในระดบหมบานปรบเปลยนพฤตกรรมจากผทเปน“ภาระ”ใหกลบมาเปน“พลง”ในการแกไขปญหายาเสพตดใหกบหมบานของตนเอง โดยทภาครฐเปนผใหการสนบสนน ทรงพอพระราชหฤทยในการแกไขปญหาดวยวธนอยางมาก

ในการเสดจฯครงนนพระองค

ไดประทบแรม ณ พระต าหนกภพานราชน เวศน และได เสดจลง เย ยมราษฎร ทเปนมวลชนกลมตาง ๆ ทไปเขาเฝาฯ ณ โครงการชลประทานสกลนคร(หวยเดยก) อ.ภพาน จ .สกลนคร พล.ต.อ.ชดชย วรรณสถตย เลขาธการ ป.ป.ส. (ในขณะนน) จงไดขอพระราชทานพระราชวโรกาสน าตวแทนกลมราษฎรอาสาปองกนภยยา

ท าความรจก : “กองทนแมของแผนดน”

๑

เสพตด (รสปส.) เขาเฝาฯดวย มการแสดงละครหนาพระทนงเพอสอใหทอดพระเนตรถงการแกไขปญหายาเสพตดดวยพลงของชมชน และการใหอภยผคาผเสพระดบหมบานตามแนวทางสนต แลวมการปฏญาณตนขอเลกยงเกยวกบยาเสพตดและขอเปนก าลงในการแกไขปญหายาเสพตดของชาตตลอดไป

ในวนนนพระองคทานไดพระราชทานพระราชทรพยสวนพระองคใหกบเลขาธการ ป .ป.ส.

จ านวนหนงเพอน าไปใชในการแกไขปญหายาเสพตดใหกบประชาชนตอไป ตงแตทสมเดจพระนางเจา ฯ พระบรมราชนนาถ ไดพระราชทานพระราชทรพยสวนพระองคผานเลขาธการ ป.ป.ส. เพอใหเปนประโยชนของหมบานและชมชนตาง ๆ ในการปองกนและแกไขปญหา ยาเสพตดนน หนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ รวมทงราษฎรอาสาสมครทงหลาย จงมความเหนรวมกนวา พระราชทรพยทไดรบพระราชทานนนถอเปนมงคลสงสด เปนเสมอนพระราชปณธานของพระองค ททรงจะใหมการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในหมบานและชมชน หากไดน าพระราชทรพยพระราชทานน ไปไวทหมบานและชมชน กจะเปนขวญก าลงใจสงสดของปวงราษฎรทงหลายทจะด าเนนการใหพระราชปณธานของพระองคบรรลผล ซงยอมหมายถงความสงบสข รมเยน ปราศจากปญหายาเสพตด จงไดเรยกพระราชทรพยพระราชทานนวา “กองทนแมของแผนดน” และเรยกชอหมบานและชมชนทไดรบกองทนแมของแผนดนวา “หมบานกองทนแมของแผนดน” โดยมการพระราชทานกองทนแมของแผนดนครงแรก เมอวนท ๓๑ สงหาคม ๒๕๔๗ ณ ศนยปฏบตธรรมสวนเวฬวน อ.เมอง จ.ขอนแกน โดยทลกระหมอมหญงอบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด ไดเสดจแทนพระองคสมเดจ พระนางเจา ฯ พระบรมราชนนาถ มาเปนประธานในพธพระราชทานกองทนแมของแผนดนใหกบผแทนหมบาน/ชมชนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอเปนจ านวน ๖๗๒ หมบาน/ชมชน

๒

ปรชญำแนวคดกองทนแมของแผนดน

ค าวา กองทนแมของแผนดน มองคประกอบ ๓ สวน ไดแก สวนท ๑ เรยกวา เงนขวญถงพระรำชทำน เปนพระราชทรพยทสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถไดพระราชทานใหกบหมบานและชมชน โดยส านกงาน ป.ป.ส. ไดสมทบงบประมาณสวนหนงน ามาจดสรรใหกบหมบานและชมชน แหงละ ๘,๐๐๐ บาท เงนจ านวนน เปรยบเสมอนสงทระลกถงแหงพระราชปณธานของสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถ เปนเงนพระราชทานอนเปนสญลกษณแหงพระมหากรณาธคณเปนลนพน จงถอเปนเงนศกดสทธอนหาทเสมอเหมอนมได จงเกบไวเปนเงนขวญถงในหมบาน/ชมชน โดยไมมการใชจาย สวนท ๒ เรยกวา ทนศรทธำ เปนเงนทราษฎรในหมบานและชมชนทไดรบกองทนแมของแผนดน จะรวมกนบรจาคอยางตอเนองและรวบรวมขนดวยพลงความศรทธา สมทบเขากองทนแมของแผนดนในแตละหมบาน เปนการแสดงออกถงทนทางสงคมของหมบาน/ชมชนทตองการไมใหมปญหายาเสพตดในหมบานอยางเปนรปธรรม

สวนท ๓ เรยกวา ทนปญญำ เปนเงนทราษฎรในหมบานและชมชนดงกลาว คดคนขนดวยภมปญญาของตนเองในการระดมทนเพอขยายกองทน ใหกองทนมการงอกเงยขน จนสามารถน าไปใชจายเพอการแกไขปญหายาเสพตดของหมบานไดอยางเพยงพอตอไป กองทนแมของแผนดน ทเปนผลจากการระดมทนจากทนศรทธา และทนปญญา ราษฎรในหมบานและชมชนจะน าไปใชในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด รวมทงปญหาอน ๆ จนสามารถยกระดบคณภาพชวตของคนในชมชนบนวถแหงความพอเพยง ไมวาจะเปนการ

สมทบทนชวยเหลอการบ าบดรกษาของผเสพยาเสพตด การสงเสรมอาชพ การสนบสนนกจกรรมกลมเสยงยาเสพตดและกจกรรมเยาวชน การเฝาระวงและรกษาพนท การสนบสนนทนการศกษาของเยาวชน การสงเสรมเศรษฐกจพอเพยง การชวยเหลอความเดอดรอนตางๆในชมชน รวมถง การฟนฟศลปวฒนธรรมของชมชน ฯลฯ จนแทบจะกลาวไดวา กองทนแมของแผนดน คอ กองทนทรวมจตใจของผคน เพอชวยเหลอผคนททกขยาก นบเปนทนเรมตนแหงควำมดงำม

แนวคดควำมรวมมอระหวำงภำคประชำชนกบรำชกำร

มขอคดส าคญในการท างานรวมกนระหวางรฐกบประชาชนวาในการด าเนนงานโครงการตางๆ ของรฐทผานมา ไมวาการแกไขปญหาใด ๆ กตาม โดยเฉพาะการแกไขปญหาดานสงคม หากใหรฐด าเนนการแตเพยงฝายเดยวจะไดผลไมถงเปาหมายทตองการ และหากใหประชาชนด าเนนการเองทงหมดกไมสามารถบรรลเปาหมายทสมบรณไดเชนกน ฉะนนหากเหนแลววาทง ๒ ภาคสวนมเปาหมายรวมกนกควรใหมการ บรณาการการด าเนนงานรวมกน โดยมบทบาททชดเจนของแตละภาคสวนอยางเกอกลซงกนและกน ยกตวอยางเปนภาพดงน

๓

๑. ใหน าเสนอเรอง เรอ ๓ ล า เพอใหประชาชนมความเขาใจความส าคญของการมสวนรวมในการขบเคลอนโครงการดงน

อธบาย เรอล าท ๑ : ในการแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชนทผานมาจะมลกษณะคลายกบการชวยเหลอประชาชนแบบเรอล าท ๑ คอ เมอประชาชนมความเดอดรอนในเรองใดกจะมหนวยงานหรอคนภายนอกชมชนมาชวนใหขนเรอเพอน าไปสฝงโนนทเรยกวา“สนตสข”หรอแกไขปญหาได แตเรอแลนไปโดยยงไมทนจะถงฝง หรอยงมอง ไมเหนฝงเลย กตองลมเสย อนเปนสาเหตมาจาก (๑)หมดงบ หรอ (๒)หมดเวลา (เจาหนาทขบเคลอนโครงการหมดเวลาการปฏบตงานเสยกอน) เรอล าท ๒ : คลายกบเรอล าท ๑ คอ เมอประชาชนเดอดรอนอก ทางราชการกมงบประมาณมาอก กมาชกชวนประชาชนใหขนเรอเพอจะไดน าไปสฝง“สนตสข”โนนอก แตเนองจากเหตการณทเกดกรณเรอล าท ๑ เปนเหตท าใหประชาชนไมเชอมนในการชกชวนของรฐวาจะไปถงฝงไดจรง ท าใหราชการตองท างานทางความคดเพมขน เชน ตองมคาตอบแทนเปนคาเสยเวลาใหกบชาวบานจ านวนทมากพอ ชาวบานจงจะยอมขนเรอไปดวย เพอใหราชการสามารถด าเนนโครงการได แตแลนเรอไปไดไมนานเรอกตองลมอกเชนเคยดวยสาเหตเดยวกน คอ (๑) หมดงบ (๒) หมดเวลา และกไดผลท านองเดยวกน คอ ยงไมทนไดเหนฝงโนนเลยกตองวายน ากลบฝงเดมอก เรอล าท ๓ : เปนการชใหเหนวา หากชาวบานเหนไดวาความเดอดรอนทเกดขนเปนทกขของชาวบานเอง หากไมรวมมอในการแกไขปญหายอมเดอดรอนเองอยางไมสนสด ยกตวอยาง เรอล าท ๑ และ ๒ เมอชาวบานยอมเหนดวยและขนเรอมาแลวแตกไมมสวนรวมอะไรเลยตางกนงกอดอกเฉย ๆ ปลอยใหทางราชการขบเรอดวยก าลงงบประมาณของรฐฝายเดยว หากชาวบานยงตองการแตทจะใหราชการท าฝายเดยวกจะไดผลเทาทผานมาอกอยางแนนอน ซงยอมเสยเวลาทง ๒ ฝาย และตางเหนแลววาไมไดผล เพราะแลนไปไดไมนานเรอกจะลมอก ฉะนนหากวาชาวบานมความทกขจรงเมอขนมาบนเรอแลวตองสญญากนวาจะชวยกนพายเรอดวยก าลงของตนทมอย แนนอนวาเรอล าท ๓ น เมอหมดงบราชการแลวเรอล านจะแลนไปไดไกลมากกวาเดม ซงจะท าใหเรามองเหนฝงขางหนาซงเหลออกไมไกลแลว ระยะทางทเหลอไมไกลแลวนชาวบานยอมจะพากนไปเองไดจนถงฝงขางหนาอยางแนนอน ๒. หลงจากเขาใจเรองเรอ ๓ ล าแลว ใหผน ากลาวถงการแกไขปญหายาเสพตดตามโครงการ“กองทนแมของแผนดน” จะเปนโครงการทชวยเหลอพนองประชาชนไดจรง แตตองด าเนนการในลกษณะเดยวกบเรอล าท ๓ คอทกคนตองชวยกน ตองถอวาปญหายาเสพตดเปนทกขเปนปญหาของชมชนทรอการแกไขมานาน เปนความโชคดอยางมากเลยทสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถ และทางราชการมน าใจมาชวยเหลอดวยอยางไมทอดทงใหเปนปญหาของประชาชนเพยงฝายเดยว

“พลงของประชาชนรวมกบราชการ ชวยกอชวยสานใหงานยงยน”

สนต

สข

3

2

1

เรอลมเพราะ 1. หมดงบ 2. หมดเวลา

เดอดรอน

๔ ๔

ลกษณะทแตกตำงจำกกองทนอนๆ

กองทนแมของแผนดน มลกษณะแตกตำงจำกกองทนอนๆ ทมอยในหมบำน/ ชมชน ๔ ประกำร ดงน ประกำรท ๑ เปนกองทนทมจดเรมตนจากสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ จงเปนเสมอนกองทนพระราชทาน ประกำรท ๒ เปนกองทนทกระจายอยตามหมบาน ชมชน เทานน ไมมกองทนรวมในสวนกลาง ประกำรท ๓ เปนกองทนทมขนเพอประโยชนสาธารณะในการแกไขปญหายาเสพตด รวมถงปญหาอนๆ ในหมบาน ชมชน เพอเปนกองทนชวยเหลอซงกนและกน โดยไมมการใหกยมและไมมดอกเบย ประกำรท ๔ เปนกองทนทคนในหมบาน ชมชน รวมกนระดมทน โดยไมไดเกดจากภายนอกเพยงชองทางเดยว ซงเปนการท าใหชมชนรจกพงพาตนเอง เหนพลงของตนเอง

วตถประสงคของกองทน

๑. เพอขยายพลงแหงความดของคนในหมบาน ชมชน ใหกวางขวางขน ๒. เพอเสรมสรางกระบวนการในหมบาน ชมชน ดานความคด ความร การแลกเปลยน การรวมกลมและความตนตว เพอรวมกนแกไขปญหาของหมบาน ชมชน โดยเฉพาะอยางยงปญหายาเสพตด เพอใหหมบาน ชมชน ใชกระบวนการดงกลาวใหบรรลถงความเขมแขงไดอยางแทจรง ๓. เพอสนบสนนคาใชจายทเปนประโยชนแกสาธารณะ สนบสนนใหคนท าด และเสยสละเพอหมบาน ชมชน ๔. เพอสนบสนนกจกรรมการพฒนาเศรษฐกจแบบพอเพยง เพอการพงพาตนเอง และพงพาซงกนและกนอยางยงยน เปนผลท าใหปญหาพนฐานของหมบาน ชมชน ลดลง ๕. เพอสนบสนนกจกรรมการแกไขปญหายาเสพตดในหมบาน ชมชน อยางยงยน และพฒนาเปนศนยเรยนรหมบาน ชมชน เพอกอใหเกดกระบวนการเรยนรของชมชนทงภายในและระหวางหมบาน ชมชน

กำรสรำงควำมเขำใจตอคณคำของกองทนแมของแผนดน กองทนแมของแผนดน เปนการแสดงออกถงพระราชปณธานของสมเดจพระนางเจาฯ

พระบรมราชนนาถทพระราชทานเพอปองกนและแกไขปญหายาเสพตด สมควรทพสกนกรชาวไทยทกหมเหลาจะนอมรบใสเกลาใสกระหมอมและถอปฏบตอยางจรงจง ส าหรบหมบาน ชมชน ทไดรบคดเลอกใหไดรบกองทนแมของแผนดนในครงน ถอเปนเกยรตสงสด จงสมควรสรางกระบวนการใหคนทงหมบาน ชมชน เกดจตส านกรวมกน สนองพระราชปณธาน ซงจะน าไปสการเปนแบบอยางทดส าหรบพนทอนตอไป ดงนนการจดกจกรรมตางๆ ท คดสรรขนเพอรองรบกองทนแมของแผนดนในจงหวด และหมบาน ชมชน จงถอเปนสงส าคญอยางยง

๕

การด า เนนงานกองทนแมของแผนดน เปนการขยายพล งแห งความดของคนใน หมบาน/ชมชน เสรมสรางกระบวนการการแลกเปลยนความคดความรรวมกนภายในหมบาน/ชมชน สนบสนนกจกรรมการพฒนาเศรษฐกจแบบพอเพยง พงพาตนเอง ทงนเพอรวมกนแกปญหายาเสพตดในหมบาน/ชมชน อยางยงยน และพฒนาเปนศนยการเรยนรของชมชนทงภายใน และระหวางหมบาน ชมชน ซงสอดคลองกบภารกจของกรมการพฒนาชมชน ดงนน กระทรวงมหาดไทยจงมอบภารกจใหกรมการพฒนาชมชนรบผดชอบในการด าเนนการเรองกองทนแมของแผนดน

แลวจะด ำเนนงำนกองทนแมของแผนดนอยำงไร?? กรมการพฒนาชมชนไดก าหนดแนวทางการขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแม

ของแผนดน ดงน ๑. สรางความรความเขาใจแนวทางด าเนนงานกองทนแมของแผนดน

- ตงคณะกรรมการขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบจงหวด - ตงคณะกรรมการขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ - ประชมสรางความรความเขาใจแนวทางด าเนนงานกองทนแมของแผนดนและ

แนวทางการตรวจสขภาพกองทน ๒. สรางเครอขายกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ - จดตงเครอขายกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ เพอสรางเครอขายการเรยนรและกลไกการขบเคลอนกจกรรมระดบอ าเภอ

กลยทธกำรสรำงควำมเขมแขงกองทนแมของแผนดน

กรมการพฒนาชมชนไดก าหนดกลยทธการสรางความเขมแขงกองทนแมของแผนดน ๓ กระบวนงาน ดงน

1) การตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน 2) สงเสรมตนกลากองทนแมของแผนดน 3) สงเสรมศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน

กรมการพฒนาชมชน เกยวของอยางไร กบกองทนแมของแผนดน

๕

๖

๗

แผนปฏบตกำรเสรมสรำงควำมเขมแขงกองทนแมของแผนดน กรมกำรพฒนำชมชน ประจ ำป ๒๕๕๕ กจกรรม รำยละเอยดกจกรรม เปำหมำย ระยะเวลำด ำเนนกำร งบประมำณ/แหลง

งบประมำณ ผรบผดชอบ

กจกรรมหลกท 1 การตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน

1. จดท าแนวทางการด าเนนงาน/แบบประเมนการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดนรวมกบส านกงาน ป.ป.ส.

11,586 กองทน

16-31 ม.ค. 55

ศพสจ./ป.ป.ส.

ศพส.พช.

2. สรางความรความเขาใจแนวทางการด าเนนงานกองทนแมฯ แกเจาหนาทพฒนาชมชน

1-3 ก.พ. 55 ศพส.พช.

3. สรางความรความเขาใจแนวทางการด าเนนงานกองทนแมฯ ระดบจงหวดแกเจาหนาทพฒนาชมชน ผน าองคกร เครอขาย

6 - 15 ก.พ. 55 สพจ.

4. แตงตงคณะท างานสนบสนนการขบเคลอนกองทนแมฯ ระดบจงหวด/อ าเภอ

6 - 15 ก.พ. 55 สพอ.

5. ตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน (ระดบหมบาน) 15 ก.พ. - 31 ม.ค.55 สพอ. 6. สรางเครอขายกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ/จงหวด

เม.ย. – พ.ค. 55 สพอ./สพจ.

กจกรรมหลกท 2 สงเสรมตนกลำกองทนแมของแผนดน

1. สรางความเขาใจการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนเปาหมายใหมป 2555

๑,๕๒๐กองทน

เม.ย. ๕๕ ศพสจ./ป.ป.ส. สพจ./สพอ.

2. คดเลอก/เตรยมความพรอมหมบานรบมอบเงนพระราชทานกองทนแมของแผนดน

พ.ค. - ม.ย. 55 สพจ./สพอ.

3. สงเสรมการจดระบบบรหารจดการกองทนแมของแผนดน

พ.ค. - ม.ย. ๕๕ สพจ./สพอ.

4. ตดตามประเมนผล ทกเดอน สพจ./สพอ.

๘

กจกรรม รำยละเอยดกจกรรม เปำหมำย ระยะเวลำด ำเนนกำร งบประมำณ/แหลง

งบประมำณ ผรบผดชอบ

กจกรรมหลกท 3 สงเสรมศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน

1. คดเลอกหมบานกองทนแมของแผนดนดเดนระดบอ าเภอเพอเปนศนยเรยนรกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ

878 แหง ก.พ. – ม.ค. 55 ศพสจ./ป.ป.ส. สพอ.

2. สงเสรมการด าเนนงานศนยเรยนรกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ

เม.ย. – ส.ค. 55 สพอ.

3. สงเสรมการจดการความรดานการแกไขปญหายาเสพตด/กองทนแมของแผนดน

เม.ย. – ส.ค. 55 สพอ.

4. ยกยองเชดชเกยรตปราชญชาวบานผน าชมชนดานการแกไขปญหายาเสพตด

ส.ค. 2555 สพอ.

5. ขยายผลองคความรการแกไขปญหายาเสพตด/กองทนแมของแผนดนสหมบานอน

ก.ย. 55 สพจ./สพอ.

๙

กลไกกำรขบเคลอนกองทนแมของแผนดน

ใหมการแตงตงคณะกรรมกำรขบเคลอนกองทนแมของแผนดน ในแตละระดบ โดยอาจมองคประกอบ ดงน

- คณะกรรมกำรขบเคลอนกองทนแมของแผนระดบจงหวด ประกอบดวย ผวาราชการจงหวด หรอรองผวาราชการจงหวดทไดรบมอบหมาย เปนประธาน, ทองถนจงหวด, เกษตรจงหวด, สาธารณสขจงหวด, ผอ.กศน., ผแทนเครอขายกองทนแมของแผนดน หรอ องคกรภาคประชาชน 3-5 คน ตามเหมาะสม, หวหนา ศพส.จ., ผแทน ป.ป.ส.ภาค เปนคณะท างาน พฒนาการจงหวด เปนเลขานการ และหวหนากลมงานทรบผดชอบงานยาเสพตด ของส านกงานพฒนาชมชนจงหวด เปนผชวยเลขานการ

- คณะกรรมกำรขบเคลอนกองทนแมของแผนระดบอ ำเภอ ประกอบดวย นายอ าเภอ เปนประธาน, ทองถนอ าเภอ, เกษตรอ าเภอ, สาธารณสขอ าเภอ, ผอ.กศน., ผแทนเครอขายกองทนแมของแผนดน หรอ องคกรภาคประชาชน 3-5 คน ตามเหมาะสม, ผแทนศพส.อ., เปนคณะท างาน พฒนาการอ าเภอ เปนเลขานการ และเจาหนาทพฒนาชมชนทรบผดชอบงานยาเสพตด เปนผชวยเลขานการ

๑๐

วตถประสงค

1) เพอจดเกบขอมลผลการด าเนนงานตลอดจนปญหาอปสรรคในการด าเนนงาน หมบานกองทนแมของแผนดนในภาพรวม

2) เพอทราบสถานะของกองทนแมของแผนดนวาเขมแขงในระดบใด 3) เพอน าขอมลมาประกอบการวางแผนพฒนากองทน ใหสามารถขบเคลอน

การด าเนนงานปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในชมชนใหมประสทธภาพยงขน

เปำหมำย - จ านวน ๑๑,๕๘๖ กองทน

กลไกกำรด ำเนนงำน - กรมการพฒนาชมชน โดยคณะท างานวชาการ ศพส.มท. จดท าแนวทางการด าเนนงาน

กองทนแมของแผนดน - จงหวด โดยคณะกรรมการขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบจงหวด

เปนคณะอ านวยการ ก ากบตดตาม และรายงานผล ระดบจงหวด - อ าเภอ โดย คณะกรรมการขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ

เปนคณะอ านวยการ ก ากบตดตาม และรายงานผล ระดบอ าเภอ และจดชดปฏบตการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน

- อ าเภอ โดย เครอขายกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ เปนคณะด าเนนการสนบสนน และรวมชดปฏบตการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน

- พนท โดย ชดปฏบตการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน จ านวน ๗ – ๑๐ คน ตามความเหมาะสมของแตละพนทประกอบดวย ผแทน ศพส.อ าเภอ เปนหวหนาชดปฏบตการ ผแทนวทยากรกระบวนการ ผแทนเครอขายกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ เปนทมปฏบตการ และเจาหนาทพฒนาชมชนเปนเลขานการชดปฏบตการ

ขนตอน/ วธกำร

๑. กรมการพฒนาชมชนจดท าแนวทางการแนวทางการด าเนนงานกองทนแมของแผนดน ๒. จงหวดและอ าเภอ ศกษาและด าเนนการตามคมอ ดงน

๒.๑ ตงคณะท างานในระดบตางๆ 1) จงหวด ตงคณะกรรมการขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบจงหวด 2) อ าเภอ ตงคณะกรรมการขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบ

อ าเภอ , สนบสนนใหมเครอขายกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ , ตงชดปฏบตการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน

กจกรรมหลกท ๑

การตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน (ระดบหมบาน)

๑๑

๒.๒ ชดปฏบตการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน ด าเนนการ ๑) จดเตรยมแบบตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดนใหเพยงพอ ๒) จดประชมคณะกรรมการกองทนแมของแผนดนหมบาน เพอทบทวนแนวทางการด าเนนงาน และตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดนตามเกณฑทก าหนดดวยวธการสมภาษณกลม และตรวจเอกสาร ๓) น าขอมลจากแบบตรวจสขภาพบนทกลงในโปรแกรมตรวจสขภาพผานเวบ ไซตพรอมทงตรวจสอบความสมบรณและความครบถวนของขอมล ๔) ประมวลผลและรายงานผลการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน เสนอตอคณะท างานขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ

๒.๓ คณะกรรมการขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ ด าเนนการ

๑) พจารณาใหค ารบรองผลการตรวจสขภาพ ๒) รวมกบคณะกรรมการเครอขายกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ วางแผนปฏบตการ

เพอฟนฟหรอสงเสรมการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนใหสอดคลองกบผลการตรวจสขภาพ ๓) รายงานผลการตรวจสขภาพและแผนปฏบตการเสนอตอคณะกรรมการขบเคลอน

การด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบจงหวด ๒.๔ คณะกรรมการขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบจงหวด รายงาน

ผลเสนอตอกรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย

เครองมอ

1) แบบตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน 2) โปรแกรมตรวจสขภาพออนไลน (จกแจงประสานการใชงานอกครงหนง) ขอมลแบบตรวจสขภำพกองทนแมของแผนดน

ม ๓ สวน คอ

สวนท 1 ขอมลพนฐำนของหมบำนกองทนแมของแผนดน ประกอบดวยขอค าถาม 9 ขอ

สวนท 2 แบบประเมนสถำนะเพอพฒนำกองทนแมของแผนดน ประกอบดวยขอค าถาม 19 ขอ 4 ประเดน ดงน

1) การบรหารจดการกองทนแมของแผนดน จ านวน ๕ ขอ 2 การบรหารเงนกองทนแมของแผนดน จ านวน 4 ขอ 3) การด าเนนงานดานยาเสพตด จ านวน 6 ขอ 4) การเสรมสรางความเขมแขงของกองทนแมของแผนดน จ านวน ๔ ขอ

แตละขอความค าถาม ประกอบดวย 4 ตวเลอก แตละตวเลอก มคาคะแนน 3 , 2, 1 และ 0 ตามล าดบ

๑๒

สวนท ๓ ปญหำอปสรรค/ควำมคดเหน/ขอเสนอแนะ กำรคดคำคะแนน

๑) รวมคะแนนทไดแตละขอ ดงน ขอทตอบตวบงชชองแรก มคาคะแนน = ๓ ขอทตอบตวบงชชองถดไป มคาคะแนน = ๒ , ๑ และ ๐ ตามล าดบ

๒) ปรบคะแนนทได เปนรอยละ คาคะแนนรวมทได *100 คาคะแนนเตม ตอบขอค าถามทง ๑๙ ขอ ปรบคะแนนทได เปนรอยละ ดงน คาคะแนนรวมทได *100 5๗ (1๙ ขอ *3 คะแนน= ๕๗) กำรจดระดบสขภำพของกองทนแมของแผนดน

ระดบสขภำพของกองทนแมฯ

คำคะแนนทได หมำยถง

A มากกวา หรอ เทากบ รอยละ ๘๐

กองทนแมของแผนดนเขมแขง หมบานชมชนมระบบเฝาระวงอยางยงยน สามารถเปนศนยเรยนร

B มากกวา หรอ เทากบ รอยละ 50 แตไมถงรอยละ 80

กองทนแมของแผนดนเขมแขง หมบานชมชนมการเฝาระวง หากไดรบการพฒนาศกยภาพในบางดานจะสามารถเปนศนยเรยนรได

C นอยกวารอยละ 50 กองทนแมของแผนดนทตองมการปรบปรง

๑๓

วธกำรตรวจสขภำพกองทนแมของแผนดน ชดปฏบตการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน ใชแบบตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดนเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล และวเคราะหขอมลเพอจดระดบสขภาพของกองทนแมของแผนดน ตามแนวทางดงน

๑. การเลอกกลมบคคลในการใหขอมลการด าเนนงานกองทนแมของแผนดน ใหครอบคลมผมสวนไดเสย หรอผมบทบาทในการด าเนนงานของกองทนแมของแผนดนในหมบานนน ๆ เชน ประธาน เลขานการ เหรญญก กรรมการฝายตางๆ สมาชกกองทน ผเคยไดรบการชวยเหลอจากกองทน รวมถงผทยงไมไดเปนสมาชกกองทน ทอาศยอยในหมบาน เพอรวมกนใหขอมลตามประเดนค าถามในแบบตรวจสขภาพทจดท าไว โดยควรนดหมายกลมเปาหมาย พรอมสถานทนดหมายเอาไวลวงหนา

๒. ชดปฏบตการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน ชแจงความเปนมา แนวคดของการด าเนนงานกองทนแมของแผนดน และวตถประสงคของการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน

๓. การด าเนนการเกบรวบรวมขอมล ใหชดปฏบตการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน ใชวธการสมภาษณกลม ตามประเดนค าถามในแบบตรวจสขภาพทสรางเอาไวทละขอ และใหขอตรวจเอกสารทเกยวของรวมดวย

๔. เพอใหไดขอมลทถกตอง ครบถวน ใหชดปฏบตการตรวจสขภาพกองทนแมของแผนดน ตรวจสอบความรความเขาใจตามประเดนค าถามจากผใหขอมลหลงการสมภาษณกลมรายขอ เพอยนยนความรความเขาใจและผลการประเมนสขภาพของกองทนอกครง

เอกสำรทขอตรวจ ๑) ระเบยบกองทนแมของแผนดนบาน........(ชอหมบาน/ชมชน)... ๒) รายชอคณะกรรมการกองทนแมของแผนดน ๓) บนทกรายงานการประชม ๔) บนทกบญชกองทนแมของแผนดน ๕) สมดบญชธนาคาร ๖) ขอมลการด าเนนกจกรรมตางๆ (เชน ภาพถาย เอกสารสรปผลการด าเนนงาน)

๑๔

กจกรรมหลกท ๒ ตนกลำกองทนแมของแผนดน

เปำหมำย - จ านวน ๗๖ จงหวด ๆ ละ ๒๐ หมบาน รวม ๑,๕๒๐ หมบาน

กลไกกำรด ำเนนงำน - กรมการพฒนาชมชน โดยคณะท างานวชาการ ศพส.มท. จดท าแนวทางการด าเนนงานกองทนแมของแผนดน

- จงหวด โดย คณะกรรมการขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบจงหวด เปนคณะอ านวยการ ก ากบตดตาม และรายงานผล ระดบจงหวด

- อ าเภอ โดย คณะกรรมการขบเคลอนการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ เปนคณะด าเนนงานสนบสนนการจดตง และรายงานผล ระดบอ าเภอ

- อ าเภอ โดยเครอขายกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ เปนคณะด าเนนงานสนบสนนการจดตง - พนท โดยทมวทยากรกระบวนการกองทนแมของแผนดน ประชาสมพนธ สรางความเขาใจ

เกยวกบการจดตงกองทนแมของแผนดน

วธกำร/ขนตอน

1) คดเลอกชมชนเปำหมำย

พจารณาหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบเปนล าดบแรก ส ารวจคณสมบตของหมบาน/ชมชน ของกองทนแมของแผนดน ดงน

เนองจากกองทนแมของแผนดน ถอเปนกองทนทมความศกดสทธ หมบาน/ชมชนใด ทจะไดรบพระราชทานนน จ าเปนจะตองคดเลอกเฉพาะหมบาน/ชมชนทมคณภาพไมไดเนนวาจะตอง มจ านวนมาก ซงตอไปนเปนองคประกอบหลกท ใชเปนแนวทางในการคดเลอกหมบาน/ชมชน เพอเขารบพระราชทานกองทนแมของแผนดน ตอไปน

(๑) มการพฒนาหรออบรมผน าหมบาน/ชมชนอยางตอเนอง (๒) ผน าหมบาน/ชมชน มความเขมแขง สามคคกน และมกจกรรมทไดด าเนนการ

อยางเปนรปธรรม (๓) มกฎระเบยนหมบาน/ชมชนในเรองยาเสพตดมผลบงคบใชอยางจรงจง (๔) มการประชมหารอในหมบาน/ชมชน เปนนตยโดยเรมและเลกประชมอยาง

พรอมเพยงกน (๕) มการรวมกลมกจกรรมในหมบาน/ชมชนอยางหลากหลาย (๖) มการเฝาระวงในหมบาน/ชมชนอยางเปนระบบ และมการมอบหมายภารกจท

ชดเจน เชน การจดเวรยามดแลความไมสงบเรยบรอยในหมบาน/ชมชน (๗) มการส ารวจปญหายาเสพตดและยอมรบผลไมปดบง

๑๕

๑๕ ๑๕

(๘) มการจดกลมกจกรรมเยาวชน มเยาวชนเขารวมมาก (๙) มกจกรรมปองกน และแกไขปญหายาเสพตดทตรงกบสถานการณและสาเหต

ของปญหา (๑๐) มประชามตของคนในหมบาน/ชมชน เหนชอบตอการเขารวมกองทนแมของ

แผนดนอยางกวางขวาง (๑๑) มกองทนยาเสพตดในหมบาน/ชมชนหรอกองทนอน ๆ ภายในหมบาน/ชมชน

ทน ามาใชในกจกรรม ปองกนและแกไขปญหายาเสพตดภายในหมบาน/ชมชน โดยกองทนทมอยเหลานเปนไปดวยความเรยบรอย และบรหารจดการทด

(๑๒) คนในหมบาน/ชมชนกระตอรอรนทจะไปศกษาเรยนรหมบานกองทนแมแหงอน (๑๓) มกจกรรมขยายทนทางสงคมในหมบาน/ชมชนอยางเปนรปธรรม (1๔) ไดรบรางวลตาง ๆ ทแสดงถงความเขมแขงของหมบาน/ชมชนหลายรางวล (๑๕) มการบรณาการอยางเขมแขงของกลมองคกรชมชนตาง ๆ ทมอยในหมบาน/ชมชน

2) ขยำยควำมคด

ท ำควำมเขำใจโครงกำรทกครวเรอน ใหความรความเขาใจในกระบวนการด าเนนงานและใหทกคนยอมรบวาหมบาน/

ชมชน ทมกองทนแมของแผนดนอาจยงมการแพรระบาดของยาเสพตดอย กระตนใหชมชนเกดการตนตวทจะแกไขปญหายาเสพตด โดยนอมน าเอากระแสพระราชด ารสของสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถ และก าหนดใหมการแกไขปญหายาเสพตดเปนวาระแหงชาตของรฐบาล มาก าหนดเปนภารกจของกองทนแมของแผนดน ดงนนกองทนแมของแผนดนจงมบทบาทหลก 2 ประการ ดงน

(1) รบรองครวเรอน กองทนแมของแผนดนจะรบรองครวเรอนทปลอดภยแลว โดยการมอบธงสญลกษณครวเรอนปลอดภยกองทนแมของแผนดนใหกบครวเรอนสมาชก เพอรณรงคใหมครวเรอนทปลอดภยจากยาเสพตดใหมากทสด

(2) รบรองบคคล กองทนแมของแผนดนจะม บทบาทดแลผทเคยหลงผดไปยงเกยวกบยาเสพตดในลกษณะของผทเคยคาหรอเคยเสพทสมครเขารวมเปนสมาชกของโครงการใหเปนทยอมรบของสงคมตอไป

เปำหมำย ในการด าเนนงานระดบหมบาน/ ชมชน คอ ปองกนสวนด และ แกไขสวนเสย

ใหท าความเขาใจเพมเตมวา กองทนแมของ แผนดน จะตองมกลมสมำชกทสมครใจเขาโครงการและท ากจกรรมรวมกนอยางชดเจน และไมไดหมายถงการด าเนนงานทงหมบาน แตผลการด าเนนงานนนอาจสงผลดตอประชาชนทงหมบานดวย นอกจากนมเปาหมายในการขยายสมาชกอยางมคณภาพใหเกดขนทงหมบานดวย

ในการสมครเขามาเปนสมาชกในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดรวมกนนน

๑๖

จ าเปนตองมกฎกตกาในการอยรวมกนในลกษณะชมชนเขมแขง ซงจะตองมการรวมบรจาคเพอจดตงเปนกองทนแกไขปญหายาเสพตด และมการจดกจกรรมรวมกนเพอสรางหลกประกนความปลอดภยจากยาเสพตดใหครวเรอนสมาชก โครงการนจะใชแนวทางสนตวธในการลดผคา ผเสพ คอ จะไมมเรองกบผคาและไมมปญหากบผเสพอยางเดดขาด

ในการท าความเขาใจโครงการนจ าเปนตอง ด าเนนการใหกบประชาชนทกครวเรอนทอยในหมบาน/ชมชนทไดรบกองทนแมของแผนดน โดยเมอไดรบทราบจนเขาใจแลว ครวเรอนนนอาจสมครหรอไมสมครเขารวม โครงการกได

จดตงคณะกรรมกำรกองทนแมของแผนดน หลงจากท าความเขาใจภารกจของกองทนแมของแผนดนและแนวทางการขบเคลอนแลว

ใหมการรบสมครผน าทกฝายในหมบาน/ชมชน เปนคณะกรรมการกองทนแมของแผนดน โดยยดหลกความสมครใจและทกคนทเปนกรรมการตองมบทบาทหนาทอยางชดเจนดวย

บทบำทหนำท ของคณะกรรมการกองทนแมของแผนดน ม 10 ประการ ไดแก (1) รกษาความศกดสทธของกองทนแมของแผนดน (2) เปนตวอยางในการแสดงความจงรกภกดอยางสงสดในหมบาน/ชมชน (3) รวมบรหารและด าเนนงานกองทนแมของแผนดนไมใหหยดนง ใหมความ

ตอเนองอยเสมอ (4) ประชาสมพนธใหประชาชนในหมบานและประชาชนทวไปมความศรทธา

กองทนแมของแผนดนดวยการปฏบตและดวยการเชญชวน (5) ดแลครวเรอนสมาชกของกองทนแมของแผนดนตามทไดอาสาดแลหรอ

ไดรบมอบอยางใกลชด (6) รวมพจารณาการใชจายเงนกองทนแมของแผนดนใหเปนไปตามปรชญา

ของโครงการ (7) ด าเนนการจดเกบเงนกองทนแหงศรทธำจากสมาชกสปดาหละ 1 ครง หรอ

ตามททประชมเหนรวมกน (8) รวมพจารณาการจดกจกรรมเพอขยายกองทนแมของแผนดนตามแนวทาง

แหงปญญำ (9) รวมขบเคลอนกองทนแมของแผนดนใหน าไปสการแกไขปญหายาเสพตด

ของชมชนอยางยงยน (10) ด าเนนการใดๆ ตามความคดรเรมทเปนประโยชนตอกองทนแมของแผนดน ในการจดตงคณะกรรมการใหผน าธรรมชาต (ผน าทไมเปนทางการ) มบทบาทใหมากทสด คอ เปนประธานกรรมการ และใหผน าทางการ ไดแก ผน าทองท/ผน าทองถน เปนทปรกษา (หากผน าทางการยงมบทบาทในการเปนประธานอยางตอเนองอยใหยงคงปฏบตหนาทนนตอไปจนกวาคณะกรรมการจะพจารณาเหนสมควร)

๑๗

กำรแบงควำมรบผดชอบ กรรมการแตละคนตองมความพรอมในการดแลคน ในชมชนเองในสดสวนกรรมการ 1 คน ตอครวเรอนสมาชกไมเกน 4 ครวเรอน (1 : 4) ซงครวเรอนสมาชกทจะอยในการดแลของกรรมการคนใดนน กรรมการคนนนอาจเปนผน ามาสมครเขารวมโครงการเอง หรออาจเปนครวเรอนท ทประชมคณะกรรมการมอบหมายใหกรรมการดแลกได ส าหรบหนาทตางๆเพอใหการท างานของคณะกรรมการเปนไปดวยความเรยบรอยนนใหทประชมคณะกรรมการพจารณาตามความเหมาะสม เชน รองประธานกรรมการ เลขานการ ฝายประสานงานสวนราชการ ฝายบญช ฝายการเงน ฝายวชาการ ฝายทะเบยนสมาชกฯ เปนตน

ทปรกษำ ใหคณะกรรมการจดตงทปรกษา 2 ประเภท ไดแก ทปรกษาทเปน คนในหมบาน/ชมชน และทปรกษาจากสวนราชการ เพอใหมบทบาทในการใหค าแนะน าการด าเนนงานของคณะกรรมการกองทนแมของแผนดนใหมประสทธภาพเพมขน และเปนการสรางความสมพนธอยางใกลชดกบสวนราชการทเกยวของดวย

- ทปรกษาเปนคนในหมบาน/ชมชนนน อาจไดแก ผอาวโส ผทรงคณวฒในหมบาน - ทปรกษาจากสวนราชการ อาจไดแก คณะกรรมการ ศพส.อ าเภอ,คณะกรรมการ

ขบเคลอนกองทนแมระดบอ าเภอ , ทมวทยากรกระบวนการ, เจาหนาท ป.ป.ส. และพฒนากรประจ าต าบล

วำระของคณะกรรมกำร การจดตงคณะกรรมการกองทนแมของแผนดนใหม วาระการปฏบตหนาทคราวละ 1 ป โดยใหมการคดเลอกคณะกรรมการใหมในเดอนตลาคมของทกป ซงคณะกรรมการคนเดมอาจไดรบการคดเลอกใหมอกกไดไมจ ากดจ านวนครง ในแตละเดอนอาจมการแตงตงคณะกรรมการเพมเตมไดตามจ านวนของสมาชกใหมทเพมขนจากการมาสมครเพมเตม หมายถงวา หากมสมาชกเพมขนกใหมกรรมการทคอยดแลเพมขนดวยตามสดสวน แตเมอครบก าหนดแลวกใหมการคดเลอกใหมตามวาระพรอมกบกรรมการทงคณะ(เดอนตลาคม)

เงอนไขของคณะกรรมกำร กรรมการทกคนตองยอมรบวาจะไมขอรบเงนเดอน เบยเลยง หรอคำตอบแทนใดๆ จากการปฏบตงานกองทนแมของแผนดน นอกจากความภาคภมใจทไดรวมสนองพระราชปณธานในการแกไขปญหายาเสพตดใหกบหมบาน/ชมชนของตน และเพอขอใชความเปนกรรมการเปนโอกาสในการท าความดเพอแผนดนเทานน

รบสมครครวเรอนสมำชกเขำรวมโครงกำร เปนการจดตงสมาชกของโครงการดวยความสมครใจ โดยอาจเปนสมาชกทสมครขอ

อย ในความดแลของผทสมครเปนกรรมการ หรอ สมครโดยตรงดวยตนเองตอคณะกรรมการกได ซงคณะกรรมการจะพจารณาใหอยในความดแลของกรรมการคนใดคนหนงตอไป การก าหนดใหสมาชกกองทนแมของแผนดนตองมาจากการสมครนนกเพอทจะใหการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนไมมความขดแยง หรอถกขดขวางจากผทไมศรทธา

ครวเรอนทสมครเขารวมโครงการกองทนแมของแผนดนจะม 2 ประเภท ไดแก - ครวเรอนทมความปลอดภยจากยาเสพตดมากอนแลว การสมครของครวเรอนประเภทนเพอตองการใหคณะกรรมกองทนแมของ

แผนดนรบรองความปลอดภยใหกบครวเรอน และเพอรวมแสดงศรทธาวาครวเรอนของเขาตองการสนบสนนใหเกอดหมบาน/ชมชนปลอดภยจากยาเสพตดตลอดไปภายใตพระบารมแมของแผนดน

- ครวเรอนทพบปญหาหรอไมมความปลอดภยจากยาเสพตด

๑๘

การสมครของครวเรอนประเภททสองนกเพอใหคณะกรรมการกองทนแมของ แผนดนใหการดแลคนในครอบครวของเขา เพอใหไดรบการแกไขดวยระบบชมชนเขมแขงของกองทนแมของแผนดน ซงการสมครเขารวมเปนสมาชกแสดงวาคนในครอบครวของเขาพรอมใหกรรมการและสมาชกในชมชนดแลเขาได ไมเกดความขดแยงขนภายหลง

เงอนไขในการรบสมครครวเรอนเขารวมเปนสมาชกของโครงการกองทนแมของ แผนดนนน ก าหนดไว 3 ประการ ไดแก

- ครวเรอนตองยอมรบกฎชมชนเขมแขง 7 ประการ (กฎหลก) - ทกคนในครวเรอนยนดบรจาคเงนเปนทนศรทธา 1 บาท/คน/สปดาห หรอ

ตามททประชมเหนรวมกน - ตองยอมรบการดแลของกรรมการในการตกเตอนทกคนในครอบครวได การสมครใจเขารวมเปนสมาชกกองทนแมของแผนดนของหวหนาครวเรอนหมายถงทกคนในครวเรอนนนไดเปนสมาชกกองทนแมของแผนดนดวย การใหครวเรอนสมาชกสมครดวยความสมครใจนน จะท าใหกองทนแมของแผนดนมทนทางสงคมทชดเจน เปนกลมเปาหมายในการด าเนนการของคณะกรรมการ ไมใชตองด าเนนการทงหมบานซงอาจจะท าใหมปญหากบผไมสมครใจ แตกเปดโอกาสใหมการบสมครสมาชกเพมเตมไดทกเดอนเมอเขามศรทธาขนในภายหลง เพอใหกองทนแมของแผนดนมความเขมแขงในการขบเคลอนงานแกไขปญหา ยาเสพตดในรปแบบของชมชนเขมแขงได จงควรมสมาชกกองทนแมของแผนดนในแตละหมบาน/ชมชน ไมนอยกวารอยละ 30 หากหมบาน/ชมชนใดมขนาดใหญมากใหพจารณาด าเนนการเฉพาะสวนทท าได โดยแยกเปนพนทๆไปกอนได

3) พชตปญหำยำเสพตด

จดตงกฎชมชนเขมแขง การรวมตวกนของคนทตองการสรางชมชนใหมซอนชมชนเดมขนมาใหเขมแขง

ตามทไดด าเนนการในรบสมครครวเรอนสมำชกเขำรวมโครงกำร นน มความจ าเปนทเราตองเสนอใหมกฎ ในการอยรวมกน ซงเปนขอตกลงกนในกลมวาจะใชการดแลกน เปนกฎพเศษทใชเฉพาะผทสมครเขามาเปนสมาชกดวยกนเทานน ไมไดใชกบคนทไมใชสมาชก กฎชมชนเขมแขง ประกอบดวยกฎหลกและกฎรอง โดยกฎหลก เปนกฎทก าหนดใหทกหมบาน/ชมชนทมกองทนแมของแผนดน น าไปใชปฏบตเปนอนเดยวกนทงประเทศ และกฎรอง เปนกฎ ทชมชนรวมกนจดตงขนตามความเหมาะสมของสถานการณ

๑๙

คณะกรรมการอาจมการใชจายเงนกองทนแกไขปญหายาเสพตด หรอกองทนแมของแผนดน

หรอมการด าเนนการทกอยางเพอทจะด ารงรกษากฎชมชนเขมแขงนไว เพราะหากชมชนมความเขมแขงแลวจะสามารถแกไขปญหาทกเรองไดเอง และจะสามารถปองกนปญหาในอนาคตทจะเกดขนไดอกดวย กฎรอง เปนกฎซงเปนทยอมรบของชมชนในการแกไขปญหาเฉพาะดานยาเสพตด เปนไปตามความเหมาะสมของแตละชมชน แตการก าหนดกฎใดๆตองไมขดกบหลกการสนตวธอยางเดดขาด เชน ก าหนดใหมการลงโทษทางสงคมทท าใหเกดความรสกคบของใจของสมาชก หรอใหมการตดสทธในชมชน ฯลฯ ควรก าหนดขนเพอสงเสรมใหมความรสกในเชงบวกตอสมาชกเทานน

ใหควำมรควำมเขำใจเรองยำเสพตด ในการขบเคลอนของชมชนเพอแกไขปญหายาเสพตดดวยพลงของชมชนนน

จ าเปนตองใหมการรวมตวกนของคนในชมชนทเหนทกขรวมกน เหนทกขภยในยาเสพตดในทศทางเดยวกนกอน โดยเฉพาะปญหายาเสพตดในระดบหมบาน/ชมชน ตองใหทกคนมมมมองในปญหายาเสพตดรวมกน หากตางมมมองกนการตดสนใจในการแกไขปญหารวมกนอาจเกดความขดแยงขนได สมาชกทรวมตวกนเพอแกไขปญหายาเสพตดนน จะตองมความรความเขาใจเรองปญหาและแนวทางการแกไขปญหายาเสพตดอยางแทจรง โดยคณะกรรมการอาจเชญวทยากรจากภายนอกมาใหความรในเรองตอไปน - โทษพษภยของยาเสพตด และลกษณะของคนใชยาเสพตด - คนเราตดยาเสพตดไดอยางไร และหากเสพแลวจะเลกไดอยางไร - ประเภทและชนดของยาเสพตด - กฎหมายยาเสพตดทควรร

กฏหลก ของชมชนเขมแขง ก ำหนดใหใชเหมอนกนทกกองทน

(ในทำงพทธศำสนำ เรยกวำ หลกอปรหำนยธรรม ) ม ๗ ประกำร ประกอบดวย

๑) สมำชกรวมประชมกนเปนนตย ๒) สมำชกหมนเรมประชมและเลกประชมพรอมกน ท ำกจทพงกระท ำ

โดยพรอมเพรยงกน ๓) สมำชกยอมรบมตสวนใหญของทประชมในกำรแกไขปญหำ ๔) สมำชกใหกำรยอมรบและเคำรพผอำวโส ๕) สมำชกใหกำรสงเครำะหและชวยเหลอผดอยโอกำสในสงคม เชน

เดก สตร คนชรำ คนพกำร และคนทยำกจนกวำ ๖) สมำชกสงเสรมและรกษำวฒนธรรมประเพณทดงำม ๗) สมำชกชวยกนท ำนบ ำรงศำสนำ

๒๐

- การแกไขปญหายาเสพตดของภาครฐ - ปญหายาเสพตดไมสามารถแกไขไดดวยเงน หรอดวยการปราบปรามเพยงอยางเดยว หรอ ดวยการบ าบดรกษา(สายเกนไป) - ความเชอมนวาชมชนมศกยภาพในการแกไขปญหาบาเสพตดของชมชนไดดวยพลงของชมชนเอง ตามแนวทางสนตวธ มการใหอภยกนเองตอทกคนทพรอมจะเรมตนใหม ในสงคมทอบอนของชมชนเขมแขง ซงเปนความรความเขาใจทส าคญทสด ความรความเขาใจตามประเดนตางๆดงกลาวจะท าใหสมาชกมทศทางในการตดสนใจในการแกไขปญหาในแนวทางเดยวกน คอ การใชแนวทางใหอภยทางสงคม แทนการลงโทษทางสงคม หรอการใชมาตรการเดดขาดโดยกฎหมาย สงคมทจะใชมาตรการใหอภยทางสงคมไดนนกตองเปนสงคมของชมชนเขมแขงเทานน

จดตงกองทนแกไขปญหำยำเสพตด กองทนแกไขปญหายาเสพตด เปน “กองทนทางสงคม” จงไมเนนการจดตงกองทน

จากทนทรพยเปนหลก แตการจดตงกองทนนเปนการทดสอบศกยภาพของทนทางสงคมทมในชมชน โดยแสดงออกมาเปนกองทนแหงความสามคค เพราะปญหายาเสพตดเปนปญหาทางสงคมซงตองแกไขหรอปองกนดวยพลงทางสงคม เมอชมชนตองการแกไขปญหายาเสพตดอยางแทจรงแลว การจดตงกองทนแกไขปญหา ยาเสพตดกเพอเปนอบายในการด าเนนการเพอใหเกดทนทางสงคมขนนนเอง

ทนศรทธำ เปนทนตงตนของกองทนแกไขปญหายาเสพตด โดยทนนจะแสดงถง ศรทธาของสมาชกวา หากตองการปองกนปญหาการแพรระบาดของยาเสพตดใหไดอยางตอเนองแลว จ าเปนทพวกเราจะตองมศรทธำอยำงตอเนองดวย โดยการจดตงกองทนนมลกษณะคลายกบการซอประกนภยยาเสพตด ซงมราคาเพยง 1 บาท/คน/สปดาห (หรอตามททประชมเหนรวมกน) เทานน เชน หากครวเรอนใดมสมาชก 5 คน กใหบรจาค 5 บาท/สปดาห (หรอตามททประชมเหนรวมกน) ใหกบคณะกรรมการ ทงนวตถประสงคส าคญเพอใหทกคนมการคดหวงใยกนเรองยาเสพตดในครอบครวนนเอง

ทนปญญำ ใหคณะกรรมการพจารณารวมกนเปนระยะในการทจะขยายกองทน แมของแผนดนดวยปญญาของคณะกรรมการแตละกองทนดวยวธการตางๆ ส าหรบกจกรรมใดๆบางกจกรรมทตองใชงบประมาณ

ทนศกดสทธ เปนสวนของเงนทไดรบพระราชทานจากสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ โดยเมอน ามาผสมรวมกบทนศรทธาและทนปญญาแลวท าใหทนทงหมดมความศกดสทธ และท ำใหกองทนยำเสพตดเปลยนชอเปน “กองทนแมของแผนดน”

กำรใชจำยเงนกองทน ก าหนดกรอบการใชจายเงนกองทนแมของแผนดน อยางมคณภาพ โดยแบงออกเปน 4 กรอบใหญๆ ไดแก - การจดหาธงสญลกษณกองทนแมของแผนดนเพอรบรองครวเรอนปลอดภย - การสนบสนนกจกรรมการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดตอกลมเปาหมาย - การใชจายเพอรกษากฎชมชนเขมแขง - การจดกจกรรมเพอแสดงถงความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย ทงน อาจมการใชจายเพอการบรหารงานตางๆของกองทนแมของแผนดนใหเปนไปดวยความเรยบรอย เชน การจดท าเอกสาร การเดนทางไปรวมกจกรรมตางๆของโครงการกองทนแมของแผนดน หรอ ตามทคณะกรรมการเหนสมควร

๒๑

ศกดสทธ

ขยายกองทนตอเนองศรทธา

ปญญา

ขวญถง

ในการร บ เ ง นจากกองทนแมของแผนดน คณะกรรมการจะตองจดโตะหมบชาพระบรมฉายาลกษณพรอมดวยเครองสกการะ และพานวางเงนกองทนทไดรบการอนมตจากทประชมคณะกรรมการแลว ใหผทไดรบการชวยเหลอหรอผทจะน าเงนไปท าประโยชนตามทไดอนมตนน แสดงความเคารพพระบรมฉายาลกษณ และเขารบเงนจากพานนน โดยมคณะกรรมการรวมเปนพยานในพธดวยเสมอ

ประชำคมคดแยกดวยสนตวธ (การคดแยกผมพฤตกรรมเกยวของฯ ในหมบาน/ชมชน)

ในข นน เ ป นข นตอนท ส าคญมาก โดยหลงจากทเราไดทดสอบพลงของทนทางสงคมดวยการใหมการบรจาครวมทนแหงศรทธามาระยะเวลาหนงแลว(โดยประมาณ ๔ สปดาห หรอ ๔ ครง) กจะท าใหชมชนเกดความรกความไววางใจกนไมมการหวาดระแวงกนในเรองการแกไขปญหายาเสพตดรวมกนอกตอไป พรอมทจะท าประชาคมคดแยกผคา-ผเสพ-ผอยในขายตองสงสยโดยสนตวธแลว

ในการท าประชาคมครงนกเพอใหประชาคมเปนผบอกวาใครเปนปญหาของชมชนบางทชมชนจะตองชวยกนแกไข ทงผเสพ – ผคา หรอผอยในขายตองสงสย เพอจะไดด าเนนการดวยวธการของชมชนเขมแขงตอไป ไมสงตอผทเปนปญหาใหกบคนนอกชมชนหรอเจาหนาทรฐด าเนนการ ในขนนจะท าใหเราไดทราบจ านวนผเสพ-ผคาในชมชนทคนพบโดยประชาคมหมบานวาเพมขน/ลดลงอยางไรเปนรายเดอน ซงจะเปนขอมลทแทจรง เปนการทราบสถานการณยาเสพตดในระดบหมบานอยางตอเนอง ซงจะน าไปเปนขอมลในการประมาณสถานการณการแกไขปญหายาเสพตดตอไป

การปฏบต : ใหจดประชมคณะกรรมการกองทนแมของแผนดนขนแลวใหด าเนนการตามล าดบดงน

๑) ใหกรรมการทกคนเขยนรายชอบคคลทอยในครวเรอนสมาชกทเกยวของกบ ยาเสพตด ทงในฐานะผคา-ผเสพ หรอผสงสย ใสกลองกระดาษทเตรยมไว โดยใหมการชแจงวาพวกเขาเปนกลมปญหาทเราตองชวยแกไขใหเขา ไมมเจตนาในดานลบแตอยางใด

๒) เมอกรรมการสงรายชอครบทกคนแลวใหคดเลอกวาจะใหใครเปนผเปดรายชอแลวเขยนลงในกระดาษบญชรายชอผเกยวของกบยาเสพตด(มแบบฟอรมแนบทายคมอน) ใหเลอกคนทไวใจไดเพอใหการสงรายชอของกรรมการเปนความลบทสด เปนการปองกนปญหาทอาจเกดขนในภายหลงจากการ

๒๒

ทราบวาใครเขยนรายชอผเกยวของกบยาเสพตดจากลายมอทเขยนในกระดาษแผนเลกนน แมกรรมการทเขยนรายชอสงใหจะมจตใจบรสทธตองการชวยเหลอกลมปญหาดวยความจรงใจกตาม แตอาจมบางคนยงมความคดในการแกไขปญหาแบบเกา ๆ อย การท าเชนนจงเพอเปนการปองกนปญหาใหกบกรรมการ

๓) เมอกรรมการทถกเลอกคดรายชอจากกระดาษแผนเลกลงในบญชผเกยวของกบยาเสพตดเรยบรอยแลวใหเกบรกษาไวเปนความลบทสดทประธานกรรมการ จะไมมใครร และหามสงรายชอนใหกบเจาหนาทรฐอยางเดดขาด เพราะแนวทางการแกไขปญหาแบบนเปนการใหชมชนดแลชมชนเอง ซงหากเจาหนาทรฐรอาจน าไปด าเนนการดวยมาตรการอนทขดกบแนวทางสนตวธของกองทนแม ฯไดแลวจะท าใหเกดผลเสยอยางยงกบการด าเนนงานชมชนเขมแขงกองทนแมของแผนดน

๔) ใหน ากระดาษแผนเลกทกรรมการแตละคนเขยนรายชอสงนนไปเผาท าลายเสย โดยใหคดเลอกผทจะท าการเผาท าลายจากกรรมการอกชดหนง(๒-๓ คน)เพอใหท าหนาทเผาท าลาย เพราะในการเผาท าลายนนผทเผาจะตองเปนอกคนหนงทจะไดเหนชอผเกยวของกบยาเสพตดทกรรมการสงใหและเหนลายมอชอของกรรมการคนทเขยนชอสง ซงอาจเปนอกขนหนงทจะท าใหเกดปญหาไดหากใหบคคลทไมไววางใจด าเนนการ

๕) วทยากร ทปรกษา หรอผชวยเหลอจากภายนอก รวมทงเจาหนาทรฐจะไดรบทราบเฉพาะจ านวนผคา-ผเสพ-ผสงสย จากการท าประชาคมเทานน จะไมทราบรายชออยางเดดขาด จ านวนกลมปญหาทเพมขน-ลดลงเจาหนาทจะน าไปใชประโยชนในการประมาณสถานการณยาเสพตดในการเตรยมการสนบสนนชวยเหลอตามสายงานของตนตอไป

๖) รายชอของผทเกยวของกบยาเสพตดจะบนทกในแบบฟอรมทก าหนดตามเอกสารแนบทายคมอน ผมรายชอหากอยในครวเรอนใดครวเรอนนนจะไมไดรบการน าไปสการรบรองครวเรอนปลอดภย

4) รกษำชวตชมชนเขมแขง

จดกจกรรมปองกนและแกไขปญหำยำเสพตดรวมกนของสมำชก เมอไดกลมปญหาทเปนเปาหมายในการแกไขของชมชนแลว ชมชนกจะรวมกนท า

กจกรรมในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดของกองทนแมของแผนดน มกลมเปาหมายหลกทชดเจน โดยใหบคคลทมรายชอในการประชำคมคดแยกดวยสนตวธ เปนเปาหมายในการใหการดแลอนดบแรก เพราะครอบครวทสมครเขารวมเปนสมาชกกบกองทนแมของแผนดนนน มความตองการใหกองทนแมของแผนดนดแลชวยเหลออยางเตมใจอยแลว

แบงกลมเปำหมำยทจะท ากจกรรมออกเปน 4 กลม ไดแก (1) ผคายาเสพตด (แยกเปนรายใหญ รายยอย) (2) ผเสพ (แยกเปน เสพตดหนก เสพตด เสพยงไมตด) (3) ผตองสงสย (กลมเสยงทมพฤตกรรมตองสงสยวาอาจไปเกยวของกบยาเสพตด) (4) ครอบครวของกลมเปาหมายทง 3 กลมขางตน

กจกรรมทด าเนนการ ใหคณะกรรมการรวมกนพจารณา ตามความเหมาะสม ไดแก (1) การใหก าลงใจ ดวยการทคณะกรรมการปารางความเขาใจวาสมาชก

กองทนแมของแผนดนทกคนพรอมใหก าลงใจในการเรมตนชวตใหมทดของเขา (2) การชวยเหลอดวยการสงเคราะหใหกบผทเปนกลมปญหาและครอบครว

๒๓

ของเขา ซงหากตองใชเงน กใหคณะกรรมการพจารณาใชเงนจากกองทนแมของแผนดน และใหมการรบความชวยเหลอจากหนาพระบรมฉายาลกษณสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถ ตามขนตอนทคณะกรรมการก าหนด

(3) การพบปะเยยมเยยนอยางใกลชดของคณะกรรมการอยางตอเนองเปน ระยะๆเพอสรางความไววางใจใหกบกลมปญหาวากองทนแมของแผนดนมความจรงใจทจะชวยเหลอเขา

(4) ส าหรบผเสพตดมากทตองการเขารบการบ าบดรกษากอน ให คณะกรรมการพจารณาใหความชวยเหลออยางเรงดวน แลวใหกลบมาฟนฟทชมชนโดยเรว ส าหรบการจดกจกรรมตอกลมเสยงทอาจเปนกลมปญหาในอนาคตของชมชน นน ใหคณะกรรมการพจารณาด าเนนการจดกจกรรมใหกบเยาวชนทเปนสมาชกของกองทนแมของแผนดนเปนล าดบตอจากการจดกจกรรมเพอแกไขปญหาใหกบกลมปญหาโดยตรง ซงอาจเปนการสงเสรมดานกฬา การศกษา และนนทนาการตางๆ เปนตน

รบรองครวเรอนปลอดภย ใหคณะกรรมการกองทนแมของแผนดนจดประชมเพอใหความเหนในการรบรอง

ครวเรอน ทปลอดภยจากยาเสพตดเดอนละ 1 ครง และจดพธรบมอบธงสญลกษณครวเรอนปลอดภยตอหนาพระบรมฉายาลกษณฯ โดยธงสญลกษณดงกลาวตองจดหาโดยเงนจากกองทนแมของแผนดนเทานน ซงจะท าใหธงมความส าคญอยางมากตอครวเรอนทไดรบและมความศกดสทธสอถงพระบารมแมของแผนดน ทท าใหครอบครวของเขาไดรบการรบรองความปลอดภย ไมตองหวาดระแวงใครในชมชนเรองยาเสพตดอกตอไป เปนพนฐานในการสนบสนนการสรางวฒนธรรมความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรยใหกบประชาชนดวยงานแกไขปญหายาเสพตดดวย

การปฏบต แบงออกเปน 2 ขนตอนยอย (1) การรบรองครวเรอน

(1.1) จดการประชมคณะกรรมการกองทนแมของแผนดนแบบเตมคณะ - จดพธเปดการประชมอยางเหมาะสม ใหมการแสดงความเคารพ

พระบรมฉายาลกษณรวมกนกอนเรมการประชมดวย - ประธานกรรมการกลาวเปดประชมแสดงความรสกถงการท าหนาท ทยงใหญของคณะกรรมการในการชวยเหลอแกไขปญหายาเสพตดใหกบสมาชกกองทนแมของแผนดนสนองพระราชปณธาน - ใหคณะกรรมการท าการลงมตรบรองวาเปนครวเรอนปลอดภยจากยาเสพตดหรอไม ครวเรอนทจะผานการรบรองตองไดรบมตรบรองเปนเอกฉนท หากมกรรมการไมรบรองหรอไมยกมอใหแมเพยงคนเดยวกจะจะถอวาครวเรอนนนยงไมผานการรบรอง - ล าดบการปฏบต * ใหเลขานการอานรายชอครวเรอนทไมมชอบคคลเกยวของกบ ยาเสพตดในการประชาคมคดแยกดวยสนตวธ (ครวเรอนทมรายชอเกยวของจะไมถกน ามารบรองในขนตอนน) และถามคณะกรรมการเปนล าดบ โดยด าเนนการเปนเครอขายๆ (ขายครวเรอนทอยในความดแลของกรรมการแตละคน สดสวน 1 : 4) * เรยกชอกรรมการ..................... “ขอถามวาครวเรอนทคณดแลไดแก................และ........................ปลอดภยจากยาเสพตดหรอไม”

๒๔

* กรรมการทถกเรยกตอบ“ปลอดภยทงหมด” หรอ “บางสวนไมปลอดภย” * ขอถามกรรมการทงหมดวา ครวเรอนของ..(กรรมการทถกเรยกชอ)..ปลอดภยจากยาเสพตดหรอไม ถาปลอดภยกรณายกมอดวย * ถากรรมการยกมอทกคน ใหฝายเลขา ขานวา “ผาน” แตถากรรมการยกมอไมครบทกคน ใหขานวา “ไมผาน” แลวบนทกผลไว * ขอถามกรรมการทงหมดวา ครวเรอนของ..(สมาชกแตละครวเรอน)..ปลอดภยจากยาเสพตดหรอไม ถาปลอดภยกรณายกมอดวย * ถากรรมการยกมอทกคน ใหฝายเลขา ขานวา “ผาน” แตถากรรมการยกมอไมครบทกคน ใหขานวา “ไมผาน” แลวบนทกผลไว * ใหด าเนนการรบรองครวเรอนเชนนไปจนครบทกขายครวเรอน (1.2) ใหบนทกผลการรบรองลงในแบบทะเบยนคมสมาชกกองทนแมของแผนดน

(2) การมอบธงสญลกษณครวเรอนปลอดภย (2.1) ใหน าผลการรบรองครวเรอนมาบนทกลงในใบรบรองครวเรอนปลอดภย

และลงนามโดยกรรมการทลงมตใหการรบรองเปนหลกฐานประกอบการรบธงสญลกษณครวเรอนปลอดภย (2.2) จดพธมอบธงสญลกษณอยางมเกยรตในวนทเหมาะสม

- เชญเจาหนาทรฐทงฝายปกครอง พลเรอน ต ารวจ ทหาร (ถาม) เขารวมพธเพอเปนสกขพยานดวย - การจดสถานทใหมโตะหมบชา พรอมเครองสกการะพระบรมฉายาลกษณ ครงใหญ ครงแรก เพอใหเกดความเปนสรมงคลแกผทไดรบ ธงสญลกษณ ส าหรบการมอบธงรายยอยประจ าเดอนใหด าเนนการ

ตามความเหมาะสม - ล าดบการปฏบต * ใหเชญผมเกยรตเปนประธานในพธจดธปเทยน บชาพระรตนตรยแลวเปดกรวยถวายราชสกการะทหนาพระบรมฉายาลกษณสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถ * เชญประธานและคณะกรรมการกองทนแมของแผนดนยนเรยงกนทดานซายของโตะหมบชา และเชญเจาหนาทฝายปกครอง พลเรอน ต ารวจ ทหาร ยนเรยงกน เพอเปนสกขพยานทดานขวาของโตะหมบชาดวย * คณะกรรมการอานรายชอครวเรอนทผานการรบรองครวเรอนปลอดภยเขารบธงสญลกษณจากพานทหนาพระบรมฉายาลกษณฯ (ระหวางนใหเปดเพลงกองทนแมของแผนดนประกอบ) (2.3) การน าธงสญลกษณไปประดบทครวเรอน - ใหคณะกรรมการและเพอนบานไปรวมแสดงความยนดดวย - ใหทกคนในครวเรอนนนออกมาตอนรบธงทหนาบานดวย

รกษำสถำนะของชมชนเขมแขง เพอเปนการตดตงระบบการปองกนปญหายาเสพตดใหกบชมชนเขมแขงกองทนแม

ของแผนดนใหชมชนสามารถควบคมสถานการณยาเสพตดของชมชนไดตลอดไปดวยชมชนเอง ในขนนจงถอเปนขนตอนการเสรมสรางความมนคงโดยเปนการทสมาชกยอมใหคณะกรรมการพจารณาลงความเหนตอ

๒๕

ครวเรอนทเคยผานการรบรองแลววาหากปลอยใหคนในครวเรอนไปยงเกยวกบยาเสพตดหรออยในขายสงสยอก จะยอมใหยกเลกการรบรองและปลดสญลกษณคนใหกบคณะกรรมการ ซงจะการพจารณาทกรอบ 1 เดอน โดยเปนการพจารณาในทประชมคณะกรรมการตอจากวาระการพจารณารบรองครวเรอนประจ าเดอน เมอมการตดตงระบบนไดแลว จะท าใหครวเรอนชวยกนดแลครวเรอนเองอยางมนคง ซงจะสงผลใหชมชนดแลชมชนเอง ท าใหชมชนมความเขมแขงในการปองกนยาเสพตดอยางยงยน

เมอไดรบกำรคดเลอกใหรบพระรำชทำนเงนกองทนแมของแผนดน

กจกรรมกำรด ำเนนงำนในหมบำน/ชมชนเพอเตรยมรบกองทนแมของแผนดน เมอผแทนหมบาน/ชมชน ไดรบกองทนแมของแผนดนเรยบรอยแลว ใหผแทนดงกลาวอญเชญกองทนแมของแผนดนกลบสหมบาน/ชมชน ของตนในวนเดยวกน และใหมการด าเนนการในหมบาน/ชมชน ดงน 1) หมบาน/ชมชน ทไดรบพระราชทานกองทนแมของแผนดน ใหจดพธการตอนรบการอญเชญกองทนแมของแผนดนเขาสหมบาน/ชมชน โดยจดในสถานทท เหมาะสมในหมบาน/ชมชน มประชาชนในหมบานพอสมควรเขารวม ทงน ใหมการเชญผน าหมบาน ชมชน ทงทเปนผน าทางการ ผน าธรรมชาต ผน ากลมจดตงตางๆ เขารวมพธอยางพรอมเพรยง 2) พธการส าคญในหมบาน/ชมชน มดงน

๒๖

(๑) ใหหมบาน/ชมชน ประกอบพธตอนรบกองทนแมของแผนดน โดยมพระบรมฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถตงอย พรอมจดตงพานทองวางหนาพระบรมฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณ (ในพนททนบถอศาสนาพทธ อาจนมนตพระสงฆในหมบาน/ชมชน เขารวม ส าหรบหมบานทนบถอศาสนาอน เชน ศาสนาอสลาม ขอใหประยกตตามความเหมาะสมหรอตามหลกศาสนานนๆ) (๒) เมอผแทนหมบาน ชมชน ทอญเชญซองบรรจกองทนแมของแผนดนเดนทางมาถง ใหประชาชนทเขารวม ณ สถานทนนลกขนยนดวยความเคารพ และอญเชญกองทนแมของแผนดนวางไวบนพาน

(๓) พธกรเรยนเชญผเปนประธานในพธการ (ซงขนอยกบหมบาน ชมชนนนๆ จะเปนผเลอกตามทเหนสมควร) กลาวใหโอวาท หรอกลาวมอบแนวทางกองทนแมของแผนดน (๔) หากเปนความประสงคของประชาชน ณ ท นน ทตองการแสดงออกซงความจงรกภกด และพลงของชมชนเอง จะจดใหมการรวมระดมทนในชมชนเพอสมทบกองทนแมของแผนดนในหมบาน ชมชนนนๆ กจะเปนสงทมความส าคญอยางยง ทควรปฏบต ทงนให

เปนไปตามความสมครใจ และเหนพองตองกนของชมชน 3) สถานทเกบรกษากองทนแมของแผนดนของหมบาน ชมชน ภายหลงเสรจสนพธการ ใหเปนขอตกลงรวมกนของชมชนทงชมชน กำรรบมอบกองทนแมของแผนดนในจงหวด ๑) เมอผวาราชการจงหวดหรอผแทนไดรบพระราชทานกองทนแมของแผนดน ใหผวาราชการจงหวดประกอบพธ และมอบใหแกหมบาน ชมชน โดยเรงดวนตามหวงเวลาทจงหวดเหนสมควร 2) ใหจงหวดใชศาลากลางจงหวดหรอสถานทอนทเหมาะสมเปนสถานทประกอบพธมอบเงนกองทนแมของแผนดนใหแก หมบาน ชมชน โดยมผวาราชการจงหวดหรอรองผวาราชการจงหวดเปนประธานในพธ และผแทนของหมบาน ชมชนทไดรบคดเลอกมาเปนผรบมอบกองทนแมของแผนดน 3) พธการรบมอบกองทนแมของแผนดน ใหแตละจงหวด พจารณาจ ดข นอยางสมพระเกยรต โดยมสาระส าคญ ประกอบดวย

(๑) ในวนจดพธควรมหนวยงานทเกยวของและมวลชนจ านวนหนงเขารวมงาน

(๒) ใหจดตงพระบรมฉายาลกษณ หรอ พระบรมสาทสลกษณของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ในสถานทประกอบพธทจดดานหนาเวท หรอทเหมาะสม และบรเวณหนาพระบรมฉายาลกษณ หรอพระบรมสาทสลกษณใหจดตงพานทองส าหรบวางซองสฟา ซงจงหวดจะตองจดเจาหนาทรบผดชอบด าเนนการจดวางซองดงกลาว ครงละ ๑ ซอง ตอ ๑ หมบาน

(๓) เมอผเขารวมพธการพรอม ณ บรเวณทจด พธกรเรยนเชญผวาราชการจงหวดหรอรองผวาราชการจงหวด เปดกรวยและถวายความเคารพตอพระบรมฉายาลกษณ หรอพระบรมสาทสลกษณ

(๔) พธกรเชญผแทนหมบาน ชมชน ทไดรบการคดเลอกเขารบพระราชทานกองทนแมของแผนดนตอหนาพระบรมฉายาลกษณหรอพระบรมสาทสลกษณ และกลบเขาประจ าทจนครบทกคน

๒๗

ทงนเมอรบซองกองทนแมของแผนดนแลว ใหผแทนหมบาน ชมชน นนๆ พงระลกวา เปนสงของพระราชทานจงควรระมดระวง และถอซองดงกลาวไวอยางเหมาะสม

(๕) ประธานในพธกลาวใหโอวาทตอผแทนหมบาน ชมชน ทไดรบเลอก เพอเปนแนวทางส าหรบการด าเนนงานกองทนแมของแผนดนในหมบาน ชมชน

(๖) ทกคนขบรองเพลงสรรเสรญพระบารมพรอมกน

ท ง น ห า ก จ ง ห ว ด ใ ด จ ะ เ พ ม พ ธ ก า ร อ น ใ ดนอกเหนอจากน หรอปรบขนตอนการด าเนนงาน สามารถกระท าไดตามทเหนสมควร เชน การใหวทยากรกระบวนการ หรอผแทนหมบาน/ชมชน ทไดรบกองทนแมของแผนดนในปกอนๆ ทมผลการด าเนนงานดเดน มาเลาประสบการณใหรบฟงเพอเปนแนวทางทสามารถน าไปประยกตใชในพนทของตนตอไป เปนตน

กจกรรมกำรจดระบบกองทนแมของแผนดนในหมบำน/ชมชน ๑) ในชวงวนเวลาทเหมาะสมภายหลงการรบมอบกองทนแมของแผนดนแลว ใหผน าหมบาน/ ชมชน นนๆ จดประชมประชาคมหมบาน เพอใหคนในหมบาน/ชมชน ไดรบทราบรายละเอยดของกองทนแมของแผนดน โดยจะมสอประกอบการชแจง ๒) ในชวงเดยวกน ใหมการจดระบบกองทนแมของแผนดนหมบาน/ชมชน แหงนน มสงส าคญทตองด าเนนการ ประกอบดวย การวางกรอบแนวทางการด าเนนงาน การจดท ารางระเบยบกองทนแมของแผนดน การยอมรบระเบยบ การเลอกตงกรรมการดแล ฯลฯ และใหทประชมประชาคมหมบานรบรองระเบยบ

กองทนแมของแผนดนเปนกระบวนการทมงเนนยทธศาสตรพระราชทาน “รรกสามคค” ดงนน การสรางกระบวนการมสวนรวมของชมชนในวงกวางจงเปนสงส าคญสงสด 3) แนวทำงกำรปฏบตของหมบำนกองทนแมของแผนดน มการก าหนดไวอยางชดเจน ดงน (๑) กจกรรมเฝาระวงยาเสพตด เชน สนบสนนการเดนเวรยาม จดตรวจหมบาน/ชมชน (๒) กจกรรมปองกนกลมเสยง กลมเสพ และกลมทเคยคายาเสพตดในหมบาน/ชมชน มใหกลบไปมพฤตกรรมเดมอก (๓) กจกรรมเสรมสรางความดในหมบาน/ชมชน เพอเปนแบบอยาง (๔) กจกรรมเสรมสรางความคด ความร การรวมกลม การสรางความตนตว การประชม และการแลกเปลยนความรในลกษณะของศนยเรยนร เพอใหเกดกระบวนการเสรมสรางความเขมแขงในหมบาน/ชมชน (๕) กจกรรมสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจแบบพอเพยงในหมบาน/ชมชน เพอใหเกดการพฒนาทยงยน (๖) กจกรรมการสงเคราะหผเดอดรอนหรอผตกทกขไดยากในหมบาน/ชมชน เพอลดทอนหรอขจดความเดอดรอนตามหลกเมตตาธรรม เชน อาจเปนการสงเคราะหชวยเหลอในรปของตวเงน หรอวตถสงของ ซงผไดรบการสงเคราะหจะคนกลบมาหรอไมแลวแตกรณ หรอตามแตจะตกลงกน 4) เพอใหหมบาน ชมชน ทไดรบพระราชทานเงนขวญถงมแนวทางในการปฏบต จงจดใหม

๒๘

แนวทำงกำรจดท ำระเบยบกองทนแมของแผนดน ๖ หมวด ดงน

- หมวดท ๑ ขอความทวไป - หมวดท ๒ วตถประสงค - หมวดท ๓ เงนสมทบกองทนแมของแผนดน - หมวดท ๔ แนวทางการใชจายเงนกองทนแมของแผนดน - หมวดท ๕ แนวทางการบรหารกองทนแมของแผนดน

๕.๑ วาดวยสมาชกกองทน ๕.๒ วาดวยสทธและหนาทของสมาชก ๕.๓ วาดวยคณะกรรมการกองทน ๕.๔ วาดวยการประชม ๕.๕ วาดวยการด าเนนการดานการเงนและบญช

- หมวดท ๖ บทเฉพาะกาล โดยระเบยบกองทนแมของแผนดนน ไดมาจากการตกลงกนของสมาชกในหมบ าน/

ชมชน นนเอง โดยสามารถน าตวอยางของหมบานอนมาเปนแนวทางการปฏบตตามความเหมาะสมของสถานการณแตละหมบานได

กำรแลกเปลยนประสบกำรณระหวำงหมบำน/ชมชน เมอหมบาน/ชมชน ไดรบกองทนแมของแผนดนเรยบรอยแลว เหนสมควรให ศพส.จ รวมกบ

วทยากรกระบวนการ หรอผมบทบาทขบเคลอนงานกองทนแมของแผนดนในจงหวด ไดจดประชมสมมนา แลกเปลยนประสบการณการด าเนนงานใหกบทกหมบาน/ชมชน ทไดรบกองทนแมของแผนดน ประมาณ ๑ – ๒ วน เพอกอใหเกดพฒนาการด าเนนงานในหมบาน/ชมชน ดวยกน ทงนเพอใหหมบาน ชมชน เกดการพงพาและพฒนาตนเองไดตามหลกเศรษฐกจพอเพยง ดวยความสมานสามคค และบรรลวตถประสงคการจดตงกองทนแมของแผนดนอยางยงยน

๒๙

กจกรรมหลกท ๓ กำรด ำเนนงำนศนยเรยนรกองทนแมของแผนดนระดบอ ำเภอ

๑. แนวคดเรองศนยเรยนรชมชน

ควำมหมำยของศนยเรยนรชมชน

ศนยเรยนรชมชน เปนศนยกลางรวบรวมขอมลขาวสารความรของชมชนทจะน าไปสการสงเสรมกระบวนการเรยนรส าหรบประชาชน ในชมชน เปนแหลงเสรมสรางโอกาสในการเรยนร การถายทอด การแลกเปลยนประสบการณ การสบทอดภมปญญา วฒนธรรม คานยม และเอกลกษณของชมชน อกทงเปนแหลงบรการชมชนดานตาง ๆ เชน การจดกจกรรมทสอดคลองกบความตองการเรยนร ของชมชน โดยเนนการกระบวนการเรยนรเพอวถชวตของคนในชมชน เพอใหทนกบการเปลยนแปลงของสงคม กอใหเกดชมชนแหง เรยนร และมงการพฒนาแบบพงตนเอง เปนศนยฯ ของประชาชน ทด าเนนการโดยประชาชน และเพอประชาชน ทจะกอใหเกดความเขมแขงของชมชนอยางยงยน

จากความหมายขางตนจะเหนไดวา ศนยเรยนรชมชนในความคาดหวงของกรมการพฒนาชมชน ไมใชศนยฝกอบรมประจ าหมบานทรอรบการนดหมายจากวทยากรภายนอก แตจะเปนสถานทท จะสรางความผกพนระหวางคนในชมชนกบเรองราวของเขาเองเปนส าคญ

หลกกำรส ำคญของศนยเรยนรชมชน เปนแหลงเรยนรทกดาน ทกรปแบบไมเนนการเรยนการสอนในหองเรยน เปนศนยกลางทประชาชนทกคนสามารถเขามาเรยนร คนควาหาความร แลกเปลยนความรและประสบการณ รวมทงการพบปะ สงสรรค เพอสรางความเขาใจ ความรวมมอในการพฒนาตนเองและชมชนเปนศนยกลางการเรยนรตลอดชวตของประชาชน โดยประชาชนและเพอประชาชน

ภำรกจของศนยเรยนรชมชน จดใหมกจกรรมการเรยนร การถายทอด การแลกเปลยนประสบการณ ตลอดจนการสบทอดภมปญญาทองถนและการเรยนรดานตาง ๆ ของประชาชนในชมชน เปนศนยรวมของขอมล เชน ขอมล จปฐ. กชช.2ค. แหลงน า กลมอาชพ ฯลฯ รวมทงขาวสาร สาระความร ทเออตอการเรยนร เทาทนสถานการณโลก รวบรวมภมปญญาทองถน องคความรของปราชญชาวบาน องคความรทมอยกระจดกระจายในชมชน และจดการใหเปนหมวดหม มความชดเจนเปนรปธรรม ทประชาชนสามารถเขาไปสบคนศกษาและ เรยนรไดทกเวลา เปนศนยกลางในการจดการความร ทด าเนนการโดยประชาชนและเพอประชาชน เปนศนยประสานและบรณาการการท างานของทกภาคสวน ภาคประชาชน ไดแก ผน า กลม/องคกร เครอขาย ภาคเอกชน และภาคการพฒนาภาครฐ

๓๐

เปนสถานทแลกเปลยนองคความรของปราชญชาวบาน เปนสถานททมโครงสรางเปนอาคาร หรอสถานทใด ๆ กได ทมองคความร สามารถใหการเรยนรแกประชาชนทตองการความร สามารถเขาถงได

องคประกอบ

1) วธกำรกอเกด ศนยเรยนรชมชน จะเกดขนไดตองเปนความตองการของประชาชนในชมชน เพราะจะเปนสมบตของชมชน จงควรน าแนวคดเขาเวท ประชมประชาคมของหมบาน เผยแพรความคด โนมนาวสรางการยอมรบ และชใหเหนความส าคญของการมแหลงเรยนรของชมชน การจดเกบองคความร ประวตชมชน และภมปญญาของชมชนอยางเปนระบบ การแสดงขอมลขาวสารของชมชนใหไดเรยนรกนอยาง ทวถง รวมทงการจดกจกรรมการเรยนรใหสม าเสมอ โดยเรมจากการจดระเบยบแหลงเรยนรทมอยในชมชน และใหเปนไปตามก าลงทชมชนจะสามารถด าเนนการได อกทงใหมขอบเขต และลกษณะตามความเหนของชมชน

2) โครงสรำง ของศนยเรยนรชมชน ประกอบดวย * คณะกรรมกำร ประกอบดวยผแทนจากผน าชมชน กลม/องคกร เครอขาย

องคกรชมชน ปราชญชาวบาน อาสาสมคร ฯลฯ โดยมาจากการคดเลอกของชาวบานเอง และชาวบานใหการยอมรบ ซงคณะกรรมการจะรวมมอกนวางแผน และด าเนนตามแผนยทธศาสตรทไดรวมกนก าหนด เพอระดมพลงใหเกดการเรยนรและบรหารจดการในศนยเรยนรใหสามารถด าเนนการไดอยางม ประสทธภาพ * ทปรกษำ เปนภาคการพฒนาภาครฐ เชน พฒนาชมชน การศกษานอกโรงเรยน เกษตร สาธารณสข และองคกรปกครองสวนทองถน * ระเบยบขอบงคบ ซงคณะกรรมการฯ ไดจดท าขนทเปนลายลกษณอกษร เพอเปนแนวทางในการบรหารศนยฯ * สถำนท เลกใหญไมส าคญ อาจจะอยในหองของอาคาร อบต. บานผใหญบาน บานผน า บานปราชญชาวบาน ศาลาวด ใตตนไม ศาลากลางบาน ซงเปนสถานทใหพบปะ ประชม ท างานกนไดตลอดเวลา ใหเปนสถานททเปนสญลกษณของการรวมตวกน เพอการเรยนร ไมจ าเปนตองหางบประมาณมากอสรางศนยใหม * กำรบรหำรจดกำรศนยฯ คณะกรรมการฯ ทไดรบการคดเลอก มการบรหารจดการเพอใหศนยฯ สามารถบรหารจดการไดอยางเปนรปธรรม * งบประมำณ เพอพฒนาคณะกรรมการของศนยเรยนรชมชนใหสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพ และจดซอวสด อปกรณ ทจ าเปนในการพฒนาศนยเรยนรชมชน โครงสรางทงหมดน ไมจ าเปนตองเกดขนมาครบถวนในระยะเรมแรก ขอใหศกษาเพมเตมในแนวทางการด าเนนงาน ซงอยในบทตอไป

๓๑

3) กจกรรมกำรเรยนร แบงเปน 2 ลกษณะ ดงน 3.1 สถานทจดกจกรรมเรยนร อาจด าเนนการไดทงในอาคารศนยฯ และนอกอาคารศนยฯ โดยมการจดกจกรรมการเรยนรในชมชน เชน บานปราชญชาวบาน ในไรนา เพอสาธตกจกรรมการเรยนร เชน การปลกผก การเลยงสตว ฯลฯ 3.2 กจกรรมการเรยนร ไดแก การเรยน/การสอน การจดการความรเกยวกบประวตความเปนมาของชาตพนธ ขนบประเพณ วฒนธรรม การรบความรจากปราชญชาวบาน การจดเวทประชาคมเพอการเรยนรและการตดสนใจรวมกน การเรยนรผาน E-Learning การสาธต การจดนทรรศการ การจดสมมนา อภปราย ฯลฯ

4) เนอหำสำระขำวสำรควำมร ประกอบดวย 4.1 ขอมล ไดแก ขอมล จปฐ. กชช.2ค ทะเบยนผน า กลม/องคกร ขอมลผลตภณฑชมชนทองถน อตลกษณของชมชน แผนชมชน โครงการกจกรรม ฯลฯ 4.2 ขาวสาร (สารสนเทศ) ไดแก * สารสนเทศชมชน 13 องคประกอบ ไดแก ประวตหมบาน แผนทตง ลกษณะภมประเทศ (ภมอากาศ/ฤดกาล) ลกษณะของประชากร (อตราความหนาแนน/โครงสรางประชากร) ลกษณะการประกอบอาชพของชมชน (เกษตร/อตสาหกรรม/รบจาง ฯลฯ) ผลตภณฑมวลรวมของหมบาน ผลตภณฑทนาสนใจของหมบานศลปะ/วฒนธรรม/ภมปญญาของหมบาน สถานททองเทยว/สถานทบรการ การคมนาคม(การเดนทางไปยงหมบาน) ประเพณ/เทศกาลประจ าป ทกษะ/ฝมอ/แรงงานของหมบาน อน ๆ * ขาวสารเพอชวต * ขาวสารเพอการพฒนาหมบาน 4.3 ความร ไดแก ความรดานวฒนธรรม การประกอบอาชพ/ผลตภณฑชมชน องคความรทชมชนตองการ เพอคนหาอตลกษณชมชน ความรทมอยในหมบาน ความรขาวสารจากภายนอก ขนตอนกำรด ำเนนงำนศนยเรยนรชมชน

จดเวทประชาคมเผยแพรความคด ชแจงวตถประสงค และประโยชนของศนยเรยนรชมชน สรรหาแกนน า แตงตงคณะท างานของหมบาน ส ารวจและจดท าจดเรยนร แกนน าเกบขอมลคนเกง ผร ปราชญชาวบาน ในเรองตาง ๆ แกนน าคนหา ผรทจะบอกเลาประวตของหมบานได จดท าแผนทจดเรยนรของหมบาน

ขนตอนท 1 จดเวทประชาคม เพอรบรองความเทยงตรงขององคความร ภมปญญา ประวตหมบาน และขอมล และชใหเหนความส าคญของการมศนยเรยนรชมชนเพอเกบรกษาองคความร ภมปญญา ประวตหมบาน และขอมลใหอยในสถานทททกคนในชมชนจะใชประโยชนได พรอมกบสรรหาคณะกรรมการบรหารและด าเนนการศนยเรยนรชมชน

ขนตอนท 2 จดประชมรวม แกนน า อาสาสมคร และคณะกรรมการบรหารศนยฯ เพอออกแบบการจดต งและด าเนนงานศนยเรยนรชมชน และวางแผนปฏบตการจดตงและด าเนนงานศนยเรยนรชมชน ในขนตอนนตองใหทราบไดวา

๓๒

อาคารทจะใชเปนศนยเรยนรชมชนจะใชอาคารทมอยในชมชน หรอจะกอสรางอาคารใหม ถาจะกอสรางใหม จะใชทใด มความเหมาะสมมากนอยเพยงใด ตองใชงบประมาณเทาใด จะหาเงนจากทใด ถาใชอาคารทมอยแลวจะตองปรบปรงเพอใชงานเพยงใด ตองใชงบประมาณเทาใด จะหาเงนจากทใด

ขนตอนท 3 ส ารวจแหลงงบประมาณ ศกษาระเบยบการของแหลงงบประมาณ เขยนโครงการเสนอขอรบการสนบสนน

ขนตอนท 4 สราง/ปรบปรงอาคาร แลวบรรจขอมลขาวสารความรไวในอาคาร

ขนตอนท 5 จดกจกรรมการเรยนรภายในชมชน

ขนตอนท 6 คณะกรรมการบรหารศนยก าหนดระเบยบการบรหารศนยเรยนรชมชน โดยใหมประเดนส าคญอยางนอย 2 เรอง คอ การดแลบ ารงรกษาอาคารศนยจะท าอยางไร และการใชอาคารจดกจกรรมจะตองท าอยางไร

๒. ศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน

วตถประสงคศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน

1) เสรมสรางใหเกดศนยการเรยนรดานการแกไขปญหายาเสพตดในพนทขนเพอเปนตวอยางในการถายทอดความร ประสบการณแกพนทอนๆ 2) สงเสรมและสนบสนนใหเกดการพฒนา แลกเปลยน และเผยแพรองคความรในการแกไขปญหายาเสพตด

เปำหมำยศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน

เปนหมบานกองทนแมของแผนดนซงมรปแบบประสบการณการแกไขปญหายาเสพตดทสามารถเปนแบบอยางใหพนทอนไดเรยนรน าไปประยกตใชได เกดจากการมสวนรวมของคนในชมชนนนๆและมความพรอม ความสมครใจในการทจะเปนศนยเรยนร เพอการศกษาดงานในอนาคตตอไปได จ านวน 878 ศนย (อ าเภอละ ๑ ศนย)

หมบานทงหมด

หมบานกองทนแมของแผนดน

๓๓

กลไกกำรด ำเนนงำนศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน

- คณะกรรมการขบเคลอนกองทนแมของแผนดนและเครอขายกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ เปนผคดเลอกกองทนของแผนดนแมดเดนและสนบสนนการด าเนนงาน

- คณะกรรมการกองทนแมของแผนดนหมบาน เปนผด าเนนการจดตงและบรหารงานตามแนวทางทก าหนด

ลกษณะประสบกำรณ/องคควำมรของศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน 1) ขอมลสารสนเทศของชมชน ๒) แผนผงแสดงโครงสรางคณะกรรมการกองทนแมของแผนดน และบทบาทหนาท ๓) วธการด าเนนงานกองทนแมของแผนดน/กจกรรมและวธการด าเนนกจกรรมกองทนแมของแผนดนทด าเนนการภายในชมชน เชน กระบวนการแกปญหายาเสพตดทชมชนด าเนนการ ทงดานการปองกน ปราบปราม บ าบดรกษา และการเสรมสรางความเขมแขงของกองทน ๔) ผลงานดานการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด ๕) สอการเรยนรเกยวกบยาเสพตดรปแบบตางๆ ๖) ท าเนยบวทยากรกระบวนการกองทนแมของแผนดน ๗) บคคลตนแบบดานตางๆ เชน บคคลตนแบบในการตอตายยาเสพตด ผคา ผเสพทกลบตวกลบใจเปนพลงของแผนดน ๘) จดเรยนร หรอสถานทในการเฝาระวง ปองกนกลมเสยง เชน ศนยเพอนใจวยรน ลานกฬา ลานดนตร ฯลฯ ๙) นทรรศการแสดงผลงานดานตางๆ ของกองทนแมของแผนดน ๑๐) อน ๆ

ขนตอน วธกำรด ำเนนงำนศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน

๑) คณะกรรมการสนบสนนการขบเคลอนกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ จดใหมการประชาคมเผยแพรความคด วตถประสงค และประโยชนของศนยเรยนร แกคณะกรรมการกองทนแมของแผนดนทกกองทน ๒) คณะกรรมการสนบสนนการขบเคลอนกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอรวมกบเครอขายกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ คดเลอกหมบานกองทนแมของแผนดนทมผลการด าเนนงานแกไขปญหายาเสพตดและมความพรอมทจะเปนศนยเรยนร เพอสงเสรมใหเปนศนยเรยนรกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ ทงนใหพจารณาหมบานกองทนแมของแผนดนทมศนยเรยนรชมชนอยแลวเปนล าดบแรก ๓) สรางความรความเขาใจดานการบรหารจดการศนยเรยนรกบคณะกรรมการกองทนแมของแผนดนทไดรบการคดเลอกใหเปนศนยเรยนรกองทนแมของแผนดนระดบอ าเภอ ๔) คณะกรรมการกองทนแมของแผนดนและสมาชก รวมกนคดเลอกคณะกรรมการศนยเรยนรชมชน จ านวน ตามความเหมาะสมของแตละพนท รวมทงการคดเลอกทปรกษาศนยเรยนรฯ ซงอาจเปนเจาหนาทของรฐ หรอผน าชมชนระดบต าบลกได ๕) วางแผนการด าเนนงาน จดหางบประมาณ

๓๔

๖) จดท าระเบยบศนยเรยนรกองทนแมของแผนดน ระเบยบการใหบรการบคคลภายนอกชมชน ๗) ปรบปรงอาคารสถานท ๘) สรปขอมลทวไปของหมบาน/ชมชน ๙) สรปวธการและกจกรรมด าเนนงานกองทนแมของแผนดน ๑๐) สรปผลงานในการแกไขปญหายาเสพตด ๑๑) จดท าสอและวสดอปกรณ ในการถายทอดองคความร และพฒนาสอและวสดอปกรณใหม

ประสทธภาพอยเสมอ ๑๒) บรรจขอมล ขาวสาร ความร สอตางๆ ไวในอาคาร ๑๓) พฒนาวทยากรผถายทอดองคความร ๑๔) จดใหมบคคลตนแบบ/จดเรยนรดานการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด ๑๕) จดใหมการเพมทกษะการบรหารจดการศนยเรยนร ๑๖) ประชาสมพนธการด าเนนงานผานชองทางตางๆ

๓๔

๓๕

บรรณำนกรม

รตนะ บวสนธ. (2552). ปรชญำกำรวจย. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. วรรณ แกมเกต. (2551). วธวทยำกำรวจยทำงพฤตกรรมศำสตร. (พมพครงท 2).กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศนยวชาการสารเสพตดภาคเหนอ มหาวทยาลยเชยงใหม. นำนำสำระยำเสพตด. สบคนเมอ ๑๐ กมภาพนธ ศนยอ านวยการพลงแผนดนเอาชนะยาเสพตดแหงชาต. แผนยทธศำสตรป 2555. สบคนเมอ ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๕๕,http://nccde.oncb.go.th/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper& Itemid=71 ส านกงาน ป.ป.ส. (๒๕๕๕). แนวทำงพฒนำ “กองทนแมของแผนดน” สควำมยงยน.เอกสารอดส าเนา ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด. ควำมรเกยวกบยำและสำรเสพตด. สบคนเมอ ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๕๕, http://www1.oncb.go.th/document/p1-know05.htm ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด. แนวทำงกำรด ำเนนกำร “กองทนแมของ แผนดน”. สบคนเมอ ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๕๕ http://hmf-oncb.com/% ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด.ปฏทนกองทนแมของแผนดน. สบคนเมอ ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๕๕, http://www.kongtunmae-oncb.com/index.php ส านกงานพฒนาชมชนจงหวดสมทรปราการ. คณสมบตของหมบำน / ชมชน. สบคนเมอ ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๕๕, http://www3.cdd.go.th/samutprakan/Menumom7.html ส านกสงเสรมและพฒนาศกยภาพชมชน กรมการพฒนาชมชน.(๒๕๕๑). คมอ..ศนยเรยนรชมชน. กรงเทพมหานคร : บรษท สภชนญค พรนตง กรป จ ากด สขบญญตแหงชาต กระทรวงสาธารณสข. ปญหายาเสพตด. สบคนเมอ ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๕๕, http://www.nmt.ac.th/product/web/1/d5.html

๓๕

คณะผจดท ำ

ทปรกษำ

นายประภาศ บญยนด อธบดกรมการพฒนาชมชน

นางกอบแกว จนทรด รองอธบดกรมการพฒนาชมชน

นายพสนต ประทานชวโน รองอธบดกรมการพฒนาชมชน

นายนสต จนทรสมวงศ รองอธบดกรมการพฒนาชมชน

นางสาวขนฎฐา กาญจนรงษนนท นกวชาการพฒนาชมชนเชยวชาญ

คณะผจดท ำ นายนสต จนทรสมวงศ รองอธบดกรมการพฒนาชมชน

นายวสนต ถนอมทรพย ผอ านวยการกองแผนงาน

นางสาวชนมณฐ รอดบญธรรม หวหนากลมงานนโยบายและยทธศาสตร กองแผนงาน นางรชตา แยมพทธคณ นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการ กองแผนงาน นายกตตทศน นาสรร นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ กองแผนงาน นางสาวสรผกา พมพวง นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ กองแผนงาน นางสาวถระรตน เดชคงแกว นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ กองแผนงาน

สนบสนนขอมล

คณะท างานฝายวชาการ คณะท างานขบเคลอนพลงแผนดนเอาชนะยาเสพตด กรมการพฒนาชมชน ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด ส านกงานพฒนาชมชนจงหวดปทมธาน ส านกงานพฒนาชมชนจงหวดสมทรปราการ

จดพมพโดย

กลมงานนโยบายและยทธศาสตร กองแผนงาน กรมการพฒนาชมชน โทร. 0-2141-6234 โทรสาร 0-2143-8917-8 http://www.plan.cdd.go.th/

๓๖