agrijournal.stou.ac.th · วารสารเกษตร มสธ. ____ 3 สารบัญ บทความปริทรรศน์ “การตอบโจทย์ของนักส่งเสริมการและพัฒนาต่อการเปลี่ยนแปลงใหม่ทางโครงสร้าง

วารสารเกษตร มสธ. ____ 1

บทบรรณาธการ

วารสารเกษตร มสธ.เกดขนจากแนวความคดของคณาจารยสาขาวชาเกษตรศาสตรและ

สหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชทจะใหเปนแหลงคนควาและรวบรวมองคความรทเกยวของ

กบศาสตรตาง ๆ ทมการจดการเรยนการสอนในระบบการศกษาทางไกลของสาขาวชา รวมทงท

เกยวของในเชงพฒนา วารสารฉบบนนบเปนฉบบปฐมฤกษ มเนอหาครอบคลมทงบทความเชง

ปรทรรศน บทความวจย และบทความเชงวชาการ ซงไดรบความรวมมออยางดยงจากผทรงคณวฒ

คณาจารยนกวชาการและผเกยวของทกฝายจนทำาใหวารสารฉบบนสำาเรจลลวงตามวตถประสงคของ

การจดทำาวารสาร

กองบรรณาธการหวงเปนอยางยงวาองคความรตาง ๆ ททานผอานไดรบจากวารสารฉบบน

จะสามารถนำาไปใชประโยชนไดตามททานมงหวง กองบรรณาธการยนดนอมรบขอเสนอแนะเพอให

วารสารฉบบตอๆไปมคณคายงขนและขอขอบคณทกภาคสวนทเกยวของไวณโอกาสน

รองศาสตราจารยดร.จนดาขลบทอง

บรรณาธการ

กนยายน2558

2 ____ วารสารเกษตร มสธ.


สารบญ

บทความปรทรรศน

“การตอบโจทยของนกสงเสรมการและพฒนาตอการเปลยนแปลงใหมทางโครงสราง

และแนวคดทเกดขนเพอสรางพลงรวม”

“The Solution of Extension & Development Workers for Restructure

and Innovation Concepts to Meet Synergy”

ศาสตราจารยดร.ดเรกฤกษหราย

DirekRerkrai..........................................................................................................................5

บทความวจย

An Analysis of Off Season Rice Production Efficiency of Mueang Suphan Buri

Agricultural Co-operatives Ltd. Members

AnuchaWittayakorn-PuripunPinyoo,AomjaiTrasang..............................................16

ภาวะผนำา ประสทธผลของวสาหกจชมชน และตวแบบการพฒนาภาวะผนำา

ดานการประกอบการ

Leadership, the Effectiveness of Community Enterprise and

Entrepreneurial Leadership Development Model

ฉฐสณหาญกตตชย

ChatsineeHankittichai......................................................................................................28

แนวทางการพฒนาการพงพาตนเองอยางยงยนของชมชน

The Development of Community Sustainable Self-reliance

เฉลมศกดตมหรญ,จนดาขลบทอง,อรสาปานขาวและสงเสรมหอมกลน

Chalermsak Toomhirun, Jinda Khlibtong, Orasa Pankaow,

andSomgsermHomglin...................................................................................................35

แนวทางการพฒนาการผลตโคเนออนทรย: กรณศกษาในภาคกลางของประเทศไทย

Development Guidline for Organic Beef Cattle Production:

A Case Study in Central Region of Thailand

มณฑชาพทซาคำา,ศรลกษณวงสพเชษฐและจตตมากนตนามลลกล

MontichaPutsakum,SirilagWongpichetand,ChittimaKantanamalakul..............46


บทบาทสหกรณ ในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครองของสมาชก

สหกรณการเกษตรเมองยะลา จำากด

The Role of Mueang Yala Agricultural Co-operatives Limited in

the Economic, Social and Political Development of Its Members

โกศลชวยไธสง,สงเสรมหอมกลน

KosolChuaythaisong,SongsermHomglin....................................................................58

บทความวชาการ

การวเคราะหหวงโซคณคาเพอการพฒนาระบบการผลตมงคดของไทย :

บทเรยนจากกลมมงคดคณภาพทามะพลา จ.ชมพร

Value Chain Analysis for Mangosteen Production Development in

Thailand: A Lesson Learned fromTamapla Group

พลสราญสราญรมย

PonsaranSaranrom...........................................................................................................73

การเลยงแพะในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร

Goat Farming in Bangbouthong District, Nonthaburi Province

เพชรทววงษ

PechTaveevong.................................................................................................................83

ผลกระทบของคณภาพนำาตอการผลตพช

Effect of Water Quality on Crop Production

อจฉราจตตลดากร.................................................................................................................94

ภาคเกษตรไทยภายใตสถานการณโลกทเปลยนไป

Thailand Agricultural Sector under the Changing World

อภชาตพงษศรหดลชย

ApichartPongsrihadulchai.............................................................................................104


(บทความปรทรรศน)

“การตอบโจทยของนกสงเสรมการและพฒนาตอการเปลยนแปลงใหมทางโครงสราง

และแนวคดทเกดขนเพอสรางพลงรวม”

“The Solution of Extension & Development Workers for Restructure

and Innovation Concepts to Meet Synergy”

ศาสตราจารย ดร.ดเรก ฤกษหราย

Direk Rerkrai

สำานกสงเสรมและฝกอบรมมหาวทยาลยเกษตรศาสตรกรงเทพฯประเทศไทย

OfficeofExtensionandTraining,KasetsartUniversity,Bangkok,Thailand,10230

E-mail:[email protected]

บทคดยอ

การเปลยนแปลงยคโลกาภวตนดานการสงเสรมและการพฒนาเกดขนในอตราการ

เปลยนแปลงทเรวกวาเดม การปรบตวของเจาหนาทรฐและเอกชนในดานกลยทธการปฏบตตาม

บทบาททกำาหนด รวมทงการสรางคณลกษณะทพงปรารถนาเพอความสมดลกบโครงสรางและ

นวตกรรมของแนวคดใหมเปนเรองจำาเปนเพอสนองตอการสนบสนนกลมเปาหมายเกษตรกรทเปน

“ผกระทำา”ใหบรรลความคาดหวงในเรองความตองการความพงพอใจและการเพมคณคา

คำาสำาคญ :สงเสรมและพฒนา

Abstract

Underglobalizationsituation,thehighervelocitychangesofastwhichneed

the extension and development workers (government and non government) as

supporters are necessary to adapt themselves in strategic actions given roles to meet

balance condition of restructuring and innovation concepts for their services to

agricultural target groups, theactors, inorder tomeet theirexpectationofneeds,

satisfactionandvaluepreposition.

Keyword :ExtensionandDevelopment


คำานำา

โจทยสำาคญทตองการประเดนคำาตอบในสภาวะการสงเสรมและพฒนาในชวงป 2558

เปนตนไปคอ การโฟกสภาพรวมอนาคตของไทยดานการสงเสรมและพฒนาจากผลลพธทมการปรบ

เปลยนโครงสรางและแนวคดการสงเสรมและพฒนาในชวงป2558ทวเคราะหเฉพาะประเดนหลกท

จะโฟกสเทานนคอ การเขาสสถานะความเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (Asean Economics

Community:AEC)ในวนท31ธนวาคม2558การเรงการสนบสนนของรฐตอการเพมอตราเรงของ

การเขาสสถานภาพวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) เพอเพมความเขมแขงแกองคกรใน

ชมชนทเปนองคประกอบหนงของการพฒนาแบบยงยน(sustainabledevelopment)การประกาศ

ของประเทศไทยตอการเปนเศรษฐกจดจตล(digitaleconomy)ทเรมปลายป2558ประสานกบการ

ประมล 4G ในปลายป 2558 และสภาวะดานเครอขายและกลมธรกจทเกษตรกรรเรมบรณาการ

(integration)กนเองในรปแบบเชนวสาหกจชมชนเครอขาย (network)และกลมธรกจ (cluster)

และเจาหนาทรฐและเอกชนบรณาการสนบสนน(integrateddevelopment)นนเจาหนาทรฐและ

เอกชนทางดานการสงเสรมและพฒนา จำาเปนยงทตองมการปรบเปลยน (adapt) ตนเองดานการ

ปฏบตตามแผนกลยทธใหสอดคลองกบทศทางและแนวโนมนวตกรรมของแนวคดเชน“ความคดนำา

การกระทำา”ทโฟกสมมมองทางบวกและทำางานเชงรก(proactive)“การตลาดนำานวตกรรม”การ

ทำางานเสรมพลงกน (synergy) เพอใหเกดผลลพธทวคณ (multiple effect) ดวยการทำางานรวม

สนบสนนการพฒนาแบบการบรณาการจากเจาหนาทรฐกระทรวงทเกยวของ สถาบนเอกชน เพอเรง

กลมเปาหมายเกษตรกรเพอใหเกดผลลพธของการพฒนาแบบยงยนในการนำาไปสการเพมจำานวน

จำานวนและขดความสามารถของSMEsอยางไร

นกสงเสรมและพฒนาควรมแผนกลยทธการปฏบตอะไรทเหมาะสมและมการปรบเปลยน

คณลกษณะ (characteristic) อยางไร อะไรบางตาม 4 บทบาทหลกในเรองของเนองาน (perfor-

mance) และงาน (task) ในประเดนทสำาคญทตองโฟกสเพอยดเปนปจจยของความสำาเรจทสำาคญ

(criticalsuccessfactors:CSF)ในการบรรล(keysuccessfactors:KSF)ทกำาหนดขนในแตละ

โครงการในเนองานทสำาคญทถอเปนปจจยความสำาเรจทสำาคญคอ โมเดลภาพรวมอนาคตและ

ยทธศาสตร และกลยทธการปฎบตการขบเคลอนพลงของวสาหกจชมชน เครอขายและกลมธรกจ

ผลกดนไปสการบรรลแนวทางการเปนวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมผานทางเสนทางโอทอปท

เนนหนงตำาบลหนงผลตภณฑ


วธดำาเนนการวจย

เปนบทความเชงปรทรรศน ทใชทศทางและแนวโนมการพฒนาดานสงเสรมและพฒนาเปน

รากฐานของการวเคราะหเชงอนาคตเพอการปรบเปลยนดวยกรอบของ (1) ทศทางและแนวโนมท

สำาคญในการจดประเดนการเปลยนแปลงทขบเคลอน วสาหกจชมชน เครอขาย กลมธรกจไปส

รากฐานของการพฒนาแบบยงยนทเนนการสรางความเขมแขงขององคกรในชมชน บนเสนทางการ

นำาสวสาหกจชมชนขนาดกลางและขนาดยอม (2) วเคราะหแผนกลยทธการปฏบตของเจาหนาทรฐ

เอกชนตามบทบาทสำาคญในการเปนผกระตน(stimulator)ผเรงปฏกรยา(catalyst)ผสนบสนนการ

จดตงองคกร (organizer) และผสงผาน หรอ ถายโอน (transferor) ขอมลวาควรมทศทางและ

แนวโนมของการขบเคลอนอะไรเพอวเคราะหตามมาวาคณลกษณะทสำาคญทพงประสงคอะไรบางท

จะขบเคลอนใหวสาหกจชมชนเครอขายและกลมธรกจ เกดผลลพธทวคณดวย“การทดแรงแตเพม

ผลลพธ”(leverage)ทเกดจากการสมหวกนคดแยกกนไปทำาเพอผลประโยชนรวมในการขบเคลอน

สการเปนวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมทมประสทธภาพ(3)ใชแนวคดของ“BalancedScore

Card: BSC” และการปรบจากแนวทางของการรวมสรางโมเดลทางธรกจ (business model

canvas)เปนกรอบในการวเคราะหเพอใหเกดมมมองทครอบคลมทง4มมมองใน9บลอกเพอนำาไป

สแนวทางการประเมนและการทำาแผนทยทธศาสตร (strategymap) ทมระบบ (4) ใชแนวคด

“ความคดนำาการกระทำา”เพอใหเกดการทำางานเชงรกดวยความ “คดบวก” ทเนน “เกษตรกรเปน

ผกระทำา” เจาหนาทรฐและเอกชนเปนผสนบสนนและผประสานงาน (ไมใชผกระทำา) (5) ใชปรชญา

(หลกนำาความคดการปฏบต) ทางสงเสรมการเกษตรในประเดนรากฐานของกลยทธในเรอง เชน

มนษยทกคนมศกยภาพ (potential) เมอไดรบโอกาส การชวยกลมเปาหมายใหชวยตนเองได

การทำา(ตามความรแนวคดสสำาเรจ)ไปเรยนรไป(learningbydoing)

ผลการวจย

องคประกอบสำาคญของภาพรวมอนาคต ทศทางและแนวทางการเปลยนโครงสรางทสำาคญ

ในการสงเสรมและพฒนาของประเทศไทยจำาเปนตองมการวเคราะหสาระสำาคญของแนว

โนมและการขบเคลอนทเกยวพนมากในการกำาหนดภาพรวมอนาคต(scenario)ทควรโฟกสทคดสรร

เฉพาะทเกยวของกบทศทางและแนวโนมการปฏบตงานของเจาหนาทและเพอการสนบสนนกำาหนด

ภาพรวมอนาคตของวสาหกจชมชน เครอขาย กลมธรกจเองของเจาหนาทรฐและเอกชนใหเปนไปใน

กรอบของทศทางและแนวโนมทสำาคญในการขบเคลอนสเปาประสงคทกำาหนดในแตละองคกร

การวเคราะหและสงเคราะหเนอหาทสำาคญในประเดนสำาคญของสถานการณสำาคญทเปน

ตวขบเคลอนการสงเสรมและการพฒนาการเกษตรในประเทศไทยดวยการใชแนวคดของ “ชองวาง


(gap) ระหวางเปาหมาย (ภาพรวมอนาคตของประเทศไทย) กบสถานการณปจจบน คอ “ปญหา”

มขอสรปทเปนสาระสำาคญทอาจจะกลาวสรปสาระนเปนประเดนสำาคญของภาพรวมอนาคตทเจา

หนาทจะใชเปน “กรอบของความรสความสำาเรจ”ในการกำาหนดภาพรวมอนาคตของกลมเปาหมาย

องคกรในชมชนไดดงน

1.ความพยายามของรฐมงใหประเทศไทยทมสภาพทางภมศาสตรทเหมาะสมเปนศนยกลาง

และมศกยภาพของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนทมประเดนสำาคญทเกยวของกบการเกษตรเชนการม

ทกษะและศกยภาพของแรงงานมฝมอ มวตถดบทางการเกษตร ศนยกลางการคมนาคมทรองรบได

อยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะทางดานอตสาหกรรมการเกษตรใน 3 ดาน คอ (1) อตสาหกรรม

อาหารสขภาพทมความเขมแขงมากอยแลวท รฐควรเออประโยชนแกนกลงทนในการเพม

ประสทธภาพลดตนทนการวจยและพฒนาเพราะแรงงานยายโดยเสรป2559ทำาใหเกดสภาพคลอง

ขนจากเดมทแขงแกรงในการมงเปนครวโลกดวยรากฐานของการสงสมประสบการณสงและบรษท

อาหารในประเทศไทยแขงแกรงยงอยแลว(2)อตสาหกรรมดานความงามทเนนความหลากหลายของ

สมนไพรทมคณภาพสนคาเปนทยอมรบวาดกวา เพอผลลพธการเพมขดความสามารถในการแขงขน

ใหSMEsมการปรบตวเมอเปดAECททำาใหมคแขงขนมากขนและ(3)อตสาหกรรมผลตภณฑยาง

ทมวตถดบมากมายทรฐตองเรงผลตบคคลากรทกระดบ ทงเพมการวจยและพฒนาเพอเสรมการใช

เทคโนโลยการผลตและนวตกรรมในอตสาหกรรมยาง(วชระปษยนาวน,2558)

2. จากการท 10 ประเทศมการบรณาการกนดานเศรษฐกจ (พนท 4.4 ลานตารางกม.)

ประชากรเกน 600 ลานคน) มวตถประสงคหลกของการเปนตลาดและฐานการผลตเดยว (Single

Market&ProductionBase)การสรางอาเซยนใหเปนภมภาคทมขดความสามารถในการแขงขนสง

ในเวทการคาโลก การพฒนาเศรษฐกจทเทาเทยมกนระหวางสมาชกอาเซยน การเชอมโยงอาเซยน

เขากบเศรษฐกจโลกทแตกตางดานภาษาและวฒนธรรมทงมรายไดตอหวของประชากรทตางกนเชน

สงคโปรประมาณ40,000USDแตเมยนมามเพยง500USDทคงตองใชเวลาเพอทจะมผลประโยชน

ทางเศรษฐกจรวมกนอยางสมบรณ แตจะเรมตนจากการมอำานาจในการตอรองตาง ๆ กบคคาได

มากขนการนำาเขาสงออกระหวางสมาชกฯอาเซยนกจะเปนไปโดยเสรแรงงานตางชาตจะเคลอนยาย

โดยเสรทำาใหไทยไมขาดแคลนแรงงานอก (ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน, 2558) แมสนคาและบรการ

ของไทยทมความเขมแขงจะสงออกมากขน ทมนกลงทนไทยไปลงทนในประเทศเพอนบานมากขน

แตสนคาไทยทดอยคณภาพจะขายไมออก(มตชน,2556)ในขณะเดยวกนหลงเปดAEC5ปไทยจะ

ถกประเทศเพอนบานเพมขดความสามารถในการแขงขนดานตลาดในจนไมวาเรองขาวยางพารากง

ฯลฯ (ศนยการศกษาการคาระหวางประเทศ, 2557) อยางไรกตามรปธรรมการบรณาการประชาคม

เศรษฐกจอาเซยนจะเกดแบบคอยเปนคอยไปโดยทแตละประเทศจะเลอกดำาเนน ตามกรอบขอตกลง

โดยเฉพาะในสวนทคดวาประเทศจะไดรบประโยชน สวนขอ ตกลงใดทคดวาประเทศตนยงไมพรอม

กจะยงคงหาแนวทางกดกนไมใหเกดผลกระทบดานการปฏบต เชน ถาการลดภาษศลกากรจะสงผล


กระทบตออตสาหกรรมของประเทศกจะวางมาตรการทไมใชภาษอากรมาทดแทน เปนตน (นณธฏ

พศลยบตร,2558)

3.วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม(SMEs)ในป2557มประมาณ2.4ลานราย(98.5%

ของวสาหกจทงหมด) กอใหเกดการจางงาน 11.78 ลานคน สงออกสบเดอนแรกป 2556 มมลคา

รวม 1.57 ลานลานบาท กลมธรกจดานอาหารและเครองดมเปนกลมธรกจดาวรงสวนกลม

เกษตรกรรมจำาเปนตองไดรบการสงเสรมผานการลงทนขนพนฐาน การพฒนาสงเสรมSMEs ใหได

ระดบมาตรฐานสากลและพฒนาพนฐานดานเทคโนโลย (สำานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและ

ขนาดยอม,2557)การเพมศกยภาพจะเนนประเดนหลกคอ(ก)หนวยงานเขาไปดแลเชนสำานกงาน

สงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม:สสว.(ข)การสงเสรมดานการตลาด“สสว.”จะประสาน

งานกระทรวงพาณชยและกระทรวงการตางประเทศ (ค)การสงเสรมพฒนาขดความสามารถโดยการ

ใหธรกจฯเขาสระบบภาษ“สสว.”จะประสานงานกบกระทรวงอตสาหกรรมกระทรวงวทยาศาสตร

กระทรวงเกษตรกระทรวงแรงงานกระทรวงการคลงและกรอบของโอทอปจะประสานกบกระทรวง

มหาดไทย(ค)การเขาถงแหลงเงนทน“สสว.”จะประสานงานกบกระทรวงการคลง(ธนาคารของรฐท

เกยวของ)(สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย,2557)

เอสเอมอมการประสานงานกนเปนรปแบบเครอขายรวมกบผประกอบการขนาดใหญทเปน

กญแจสำาคญในการขบเคลอนความสำาเรจทมรากฐานของ “ผลประโยชนรวม การทเอสเอมอตองม

วนยและมจรยธรรมการสงสนคาตองตรงตอเวลาเพอไมใหเสยโอกาสในการขาย”ตวอยางในเรองน

คอ เทสโกโลตสไดเลอก หจก.สกลทรพยเพมพน เปนผผลตเสอลายดอกสำาหรบเทศกาลสงกรานต

ตงแตป2544และป2558มยอดผลตเสอลายดอกสงใหเทสโกโลตสราว500,000ตวทงเสอผาอนๆ

รวมปละแสนตวทยอดรายไดปละ 200 ลานบาท (เพมยอดการสงซอทกปปละ 10%) โดยทเทสโก

โลตสเขาชวยสนบสนนดานการวางระบบการบรหารจดการตงแตการสงผา การตรวจคณภาพผา

จนถงการตรวจสอบสนคาทตดเยบเสรจแลวกอนจดสง รวมทงการบรหารในโรงงานใหเกด

ประสทธภาพทมการจดการดานตนทนไดดทมการผลตสนคาทมราคาแขงขนได ตลอดจนการหา

แหลงทนให(มตชนรายวน,2558)

4.มกระแสทางความคดมากมายทเกยวของกบการรวมและสรางความแขงแกรงแกวสาหกจ

ชมชน เครอขาย และกลมธรกจ เชน เกษตรกรรายเลกควรมการรวมตวกน เพอการบรหารจดการ

ผลผลตและหาชองทางหารายไดทางอนทนอกเหนอจากการเกบเกยวแลวขายทจะทำาใหมรายไดจาก

หลากหลายทางเพราะเกษตรกรรายใหญมรายไดทดเนองจากมวธการบรหารจดการทมากกวาการ

เกบเกยวแลวขาย เชนแมขาวเปลอกราคาตำาแตขาวสารราคาไมตก การเขากลม (สวสาหกจชมชน

ระบบเครอขายและกลมธรกจ)กจะมวธการทำางานรวมกนในการปรบปรบคณภาพสนคาใหดชวยกน

หาชองทางขายตรงแกลกคา ทางเลอกใหมกจะเกดขน เพราะเศรษฐกจไทยอยระหวางการปรบตว

โดยเฉพาะธรกจขนาดเลกทตองปรบเปลยนเพอการรองรบการแขงขนทมากขน (โฆสต ปนเปยมรฐ,


2558) ตวอยางโครงการขาวไรซเบอรอนทรยทเปนโครงการนำารองของกระทรวงพาณชย ทมงให

เกษตรกรรวมกลมทมการบรหารจดการภายในองคกรอยางเขมแขงและสามารถดแลตนเองเมอเสรจ

โครงการแลว ดวยการกำาหนดภาพรวมอนาคตของเกษตรกรปลกขาวทผผลตสามารถเขาถงตลาดได

งายขน กวางขวางขน ทตอไปจะมการพฒนาผลตภณฑเพมมลคาตอไปจากพนฐานของการเกษตร

อนทรยสากลดวยการฝกฝนใหเกษตรกรแตละกลมใหญเรยกวา“RiceberryValley”เพอการจดทำา

แผนธรกจดวยกน เพอสนองระบบการจดการคณภาพตามมาตรฐานเกษตรอนทรยทจะกระทำาพรอม

กบการยกระดบเพอการพฒนาผลตภณฑจากขาวไรซเบอรทงจะมแคมเปญ“รกใครใหRiceberry”

(กรงเทพธรกจ,2558)

5.การทำาวจยและพฒนาของคนรากหญามพนฐานของการคดรเรมมากมายควรถายทอด

และตอยอดเพอใหองคกรชมชนเขมแขง เชน อดตชางกองอาคารและสถานท ม.บรพา ชลบร

นายบรรจง ขยนกจ สรางกงหนลมในการแปรพลงลมเปนพลงไฟฟาทเรยนรดวยตนเองจาก

อนเตอรเนต ทมชาวตางชาตเขยนไว และซอหนงสอจากการเปดการอบรมของตางชาต (มแคเงนซอ

หนงสอ)มาลองทำากคดและโยงแมเหลกกบขดลวดโครงสรางเหลกเทานนเองทรเรมจดประกายเรอง

นเมอป2546ขณะยงรบราชการไปเจอกงหนลมวดปาอมพวนททางวดสรางขนแตใชงานไมไดความ

เปนคน “ชางสงเกต”กอยากซอมและลองทำาดจงเรมตนเรยนรจากอนเตอรเนตหกเดอนชวงเสาร

อาทตยวนละ18 ชวโมงดวย “ความเอาจรงเอาจง”กสามารถผลตกงหนลมไดจงเปนคนไทยคนแรกท

ประกอบอาชพดานกงหนลมทเกน 400 ตวท 350 ตว (ราคาตวละ 5-6 หมนบาททสบกวาปทแลว

ราคา4-5แสนบาทตอตว) กระจายไปในชนบทหรอตามรสอรททถาจะผลตไฟฟาขนาด500-1,000

วตต ทซอชดสำาเรจรปกประมาณแสนกวาบาท (มแผงโซลาเซลลทเขาผลตเองดวยทรวมแลวผลต

กระแสไฟฟามากกวากงหนลมฝรงถงสเทาตว) ทคนซอไปบรจาคตามวดและโรงเรยนในพนทหางไกล

ทถาไมมลมธรรมชาตกสามารถใชไดนาโมทเปนนวตกรรมใหมในการเปลยนพลงงานทสำาคญเขาอทศ

เวลาในการสอนชาวบานอยางงายๆ (ทสอนทฤษฎวนเดยวฝกทำากงหนลมอกหกวน)จนไดรบปรญญา

กตตมศกดสาขาวศวกรรมไฟฟาจาก ม.ราชมงคลสวรรณภม หลกคดของเขาคอการเนนเอาจดดของ

แตละสวนททำาการศกษามาแลวเขยนแบบจำาลองใหมเพอสรางนวตกรรมใหมขน (กรงเทพธรกจ,

2558)

ดงนนในการโมเดลภาพรวมอนาคตมดงน

1.โมเดลของภาพรวมอนาคตทเปนกรอบการทำางานของเจาหนาทในการบรณาการ

สนบสนนผกระทำาคอกลมเปาหมายเกษตรกรทมเรองของการเสรมพลงเปนศนยกลางทจะทำาใหองค

ประกอบทเกยวของเชน สถานการณปจจบนของโลกาภวตน การเขาส AEC ของประเทศ การเปน

เศรษฐกจแบบดจทล การวจยและพฒนาระดบชมชน การกรยทางขบเคลอนสความเปนวสาหกจ

ขนาดกลางและขนาดยอมของกลมเปาหมายทเปนวสาหกจชมชนเครอขายและกลมธรกจ


ปจจยสำาคญของความสำาเรจ(KeySuccessFactors:“KSF”)บทความนจะโฟกสแคตวชวด

(indicator) โฟกสเฉพาะเรองของการกระจายรายไดและการเขาถงโอกาส และบางสวนของการ

พฒนาแบบยงยน(เฉพาะการสรางความเขมแขงในชมชน)เทานน

ในเรองการกระจายรายไดและคณภาพชวตทพงปรารถนานน มตวเลขชใหเหนวา UNDP

(UnitedNationsDevelopmentProgram)มดชนวดการพฒนามนษย(HumanDevelopment

Index :HDI) (เหมอนไทยมจปฐ.วดคณภาพชวตตามเกณฑความจำาเปนพนฐาน) เนนความสามารถ

ของคนและความเสยงดานคณภาพชวตพบวาประเทศไทยป 2013=0.722 ลำาดบท 89

(ป1980=0.503ลำาดบท75)คอคณภาพชวตดขนแตอนดบตกลงเพราะตวชวดดาน“ความเหลอมลำา

ของรายได”ทเปนตวชวดใหม (ตามอยางจปฐ.ไทยททำาตงแตป 2530ทใสตวชวดดานรายไดเขาไป

ดวยตงแตแรก)(ดเรกปทมสรวฒน,2528)

ในเรองโอกาสทเทาเทยมกน ตราบใดทคนในสงคมยงแบงแยกเปนกลมเปนพวกสทธไมเทา

เทยมกนกบงชคำาตอบในดานนระดบหนงได

ในเรองของการพฒนาแบบยงยนอาจจะอธบายไดบางจาก (ก) การระดมการแกไขดานการ

บกรกทปาสงวนเกอบลานไรการโคนตนยางพาราทรกลำาปลกในปาสงวนอกเกนหาแสนตน(ข)แหลง

ธรรมชาตทมปลานำาจดมากกวาเดม (โดยเฉพาะเขตอภยทานหนาวด และปลอยปลาบกในแหลงนำา

ธรรมชาตทกป)เพราะการจดการกบโรงงานอตสาหกรรมทปลอยของเสยลงนำา(ง)สถาบนเอกชนกบ

กระทรวงอตสาหกรรมเนนISO14000(การจดการดานสงแวดลอม)กบISO26000ทเนนความรบ

ผดชอบของโรงงานอตสาหกรรมในเรองของCSR:CorporateSocialResponsibilityทสนบสนนให

องคกรดแลพนทรอบโรงงานใหปราศจากมลพษ และสนบสนนชาวบานในพนท ในการชวยสราง

สาธารณะประโยชนรวมชาวบานในพนทเชนปนซเมนตไทยมการดำาเนนการเรองฝายกนนำา (ใหวสด

กอสรางแตแรงงานชาวบาน)ตามหมบานทวประเทศเกน3.5หมนแหง(จ)การสรางความเขมแขงแก

ชมชนกระทรวงอตสาหกรรมมการจดทะเบยน“กลมธรกจ(cluster)”ดานการเกษตรเกน350แหง

ทสวนใหญยงเรยกตนเองวา“เครอขาย(network)”แตเปนเครอขายทมการประกอบการธรกจครบ

วงจรทางการเกษตรและมสมาชกในพนทระดบประเทศ(หลายจงหวด)ฯลฯ

2.ภาพรวมอนาคตของกลมเปาหมาย (วสาหกจชมชน เครอขาย กลมธรกจทมอยแลวใน

ชมชน)ทเปนผกระทำาตามบทบาทของผกระตนใหแกกลมเปาหมายทเปน“ผกระทำา”(ไมใช“ผถก

ระทำา”) ใหเขาใจถงผลดของการวาดภาพรวมอนาคตทเขาเองตองกำาหนดปจจยสำาคญของความ

สำาเรจ (KSF) ตลอดจนกำาหนดเนองานและเมดงานทเปนปจจยของความสำาเรจทวกฤต (Critical

Success Factors : CSF) ดวยการรวมทำาในบทบาททสองคอการเรงปฏกรยา (catalyst) ดวยการ

ทำางานรวมกบกลมเปาหมายผกระทำาในสถานภาพของผประสานงานทใหแนวคดและกรอบการ

ทำางานทเรมตนจากพาไปดงาน “ตนแบบ (prototype)” เพอใหกลมเปาหมายทเปนวสาหกจชมชน


เครอขาย กลมธรกจทมความพรอมรวมกนและมความหวง(ความฝน ความปรารถนา + ความเชอ)

กำาหนดภาพรวมอนาคตจากพนฐานทเขาและวถชวตทเขาพงปรารถนาทจะ“ม”“เปน”“อย”“ทำา”

ตามขนตอนหลกของการเสรมพลงกนกอนตามขนตอนคอ (1) แสวงจดรวมสงวนจดตาง (2) การ

กำาหนดตารางการปฏบตการในการบรรลเปาหมาย(3)การระดมพลงสมอง(4)การกำาหนดผประสาน

งานทเปนตวแทนกลมเปาหมายเพอรบการถายโอนจากเจาหนาทรฐ(5)การกำาหนดผลประโยชนใน

ลกษณะกลยทธชนะ-ชนะทจะเอาจดแขงขององคกรทำางานเชงรกใหเกดประโยชน“โอกาส”ททาง

รฐไดเอออยางเกดประโยชนสงสด(6)การดำาเนนการใหเกดสภาวะขอตกลงรวมหรอฉนทามต(con-

sensus) ทเปนภาพรวมอนาคตเทานน จงจะเกดการเสรมพลงอยางเกดผลทแทจรงแนนอนภาพรวม

อนาคตของเขากเกยวของกบโครงสรางทตองปรบใหสมดล เจาหนาทรฐทำาบทบาทขอสามคอการจด

ตงหรอปรบเปลยนองคกรใหมโครงสรางการ “เสรมพลง” และตามบทบาทขอสคอการถายโอนหรอ

สงผานขอมลและแหลงของขอมลทเหมาะสม

แผนกลยทธการปฏบตตามประเดนยทธศาสตรและการปรบเปลยนคณลกษณะ

1.กลยทธตามประเดนยทธศาสตร (strategic issue) ประเดนยทธศาสตรในเรองนจะเนน

การขบเคลอนใหเกดพลงรวมในการบรรลเปาหมายทางสงเสรมและพฒนาสวนกลยทธ(ทศทางและ

แนวโนมอนชาญฉลาดในการบรรลโมเดล)ภาพรวมอนาคตของกลมเปาหมาย

1.1กลยทธของเจาหนาทในการสนบสนนกลมเปาหมายเกษตรกรพนฐาน จะโฟกสท

กลยทธพนฐานดานการสงเสรมการเกษตรทเปนรากฐานการปฏบตอยแลวเชน(1)การเรมตนจากสง

ทมอยในชมชน(2)ทกคนมศกยภาพเมอไดรบโอกาส(3)การทำาไป(ดวยทำาตามความรหรอความคด

สสำาเรจ)เรยนรไป(learningbydoing)(4)คนทมความสามารถในองคกรชวยคนในองคกร(ทมขด

ความสามารถจำากด)ใหชวยตนเองได(helpthemtohelpthemselves)ชวยตนเอง(selfhelp)

ไดมตวชวดสามตวคอ คดเอง “ชอบ” (ชอบ=ถกตองเหมาะสม”) ทำาเองเปน และแกปญหาเอง

“ชอบ”แลวจงเขาสขนทสองคอพฒนาการพงตนเอง(self-reliancedevelopment)ทมตวชวดทม

เงอนไขพนฐานคอทำางานรวมกนเปนวสาหกจชมชน เครอขาย และกลมธรกจ ทมตวชวดสามตวคอ

(4.1)มความเปนอนหนงเดยวกน(solidarity)ในเรอง(ก)ปญหารวมความสนใจรวมความตองการ

รวม (4.2) มการแบงงานกนทำาตามถนดเพอสรางทกษะ (ความร/ความคดสสำาเรจนำาการกระทำาแลว

ทำาจนชำานาญ) (4.3)มการแบงผลประโยชนอยางเสมอภาค (equity= ใครทำามากไดมากทำานอยได

นอยไมใชเทากนทกคน)(5)ทกคนในเครอขายทกรปแบบมเอกเทศ(autonomousเหมอนประเทศ

สมาชกอาเซยน) ททกคนมาบรณาการกน (6) ใชเทคโนโลโลยทเหมาะสม(appropriatetechnology)

ทตามแนวคดพนฐานคอ“การตลาดนำานวตกรรม”

1.2กลยทธและการนำากลยทธไปปฏบตของกลมเปาหมายเกษตรกรจะเนนทกลม

เปาหมายเปนผกระทำาเจาหนาทเปนผสนบสนนทมกระบวนการทสำาคญไดแก


1.2.1การวเคราะหทเนนการวเคราะหเชงเหตและผลในเรองการขบเคลอนใหเกด

กระบวนการทพงประสงคนน เจาหนาทฯทำาการถายทอดเทคนค “SWOT analysis” เพอกำาหนด

สถานภาพปจจบนของกลมเปาหมายในเรอง“จดแขง”“จดออน”“โอกาส”และ“ภาวะคกคาม”เพอ

เขาไดมการวเคราะหสถานการณกลมเปาหมายเองในดานทเกยวของกบเศรษฐกจ สงคม ฯลฯ ตาม

กรอบททนสมยแลวฝกใหกลมเปาหมายกำาหนดกลยทธดวยการใชเทคนค“TOWSmatrix”ทเนนใน

เรอง ของแมททรกของ “จดแขงและโอกาส” เปนกลยทธหลกของการทศทางและแนวโนมอนชาญ

ฉลาดในการบรรลภาพรวมอนาคตของเขาเองดวยตวกลมเปาหมายเอง

1.2.2กระบวนการขบเคลอนพลง จะโฟกสไปทการสนบสนนผประกอบการเกษตร

วสาหกจในชมชนเครอขาย(network)และกลมธรกจ(cluster)ในการขบเคลอนผลกดนไปสการ

เปนวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) เพอสนองความคาดหวงของกลมลกคาเปาหมาย

(customertargetgroup)ผมสวนไดสวนเสย(stake-holders)ตามกลยทธชนะ-ชนะทเรมตน

จากการเรยนรและเตบโต(learning&growth)ไปสการ“สนบสนน”การปรบเปลยนองคกรภายใน

ของกลมเปาหมายเกษตรกรทเปนวสาหกจชมชน เครอขาย กลมธรกจทจะขบเคลอนไปสวสาหกจ

ขนาดกลาง-ยอมเพอตอบสนองความคาดหวงของกลมลกคาเปาหมายในเรองของ (ก) ความตองการ

(ข)ความพงพอใจ(ค)การเพมคณคา(valuespreposition)

1.2.3การบรณาการนวตกรรมทางความคดและเทคโนโลยทเหมาะสม(Appropriate

Technology) จะโฟกสกบความคดตาง ๆ ทสอดคลองกบเอกลกษณของความเปนคนไทย เชน

แนวคดและปรชญาของศาสนาพทธ แนวคดของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ดานเกษตรทฤษฎ

ใหมและปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ในการระดมความคดของสมาชกในองคกร การสรางโมเดลทาง

ธรกจ (BusinessModel) ดวยการระดมความคดของสมาชกกลมเปาหมายดวยเทคนค “Business

Mode Canvas” จะชวยใหเกดการแจกแจงองคประกอบใหม 9 บลอค (block) ในการมองภาพ

ของกจกรรมการจดการในรปแบบธรกจใหครบถวนตามบลอคทงเกาคอ (1) กลมลกคาเปาหมาย

(customersegments)ทงแบบเฉพาะกลม(niche)กลมลกคาองคกรรวมทงธรกจททำาหนาทเปน

ตวกลางเชอมโยง (2) คณคาทกลมลกคาเปาหมายรบร (value proposition) คณคาทลกคารบร

เชนการเพมชองทางเขาถงกลมลกคาเปาหมายใหม ลกคามสวนรวมแชรประสบการณทด การชวย

ลกคาประหยดตนทน การบรการทไมมความเสยง (3) ชองทางจำาหนาย (channels) ทกำาไรด

(4) สายสมพนธกบลกคา (customer relationship) โดยเฉพาะทผานทางออนไลนทเปนเครอขาย

ทางสงคมคอยชวยเหลอ (5)การไดมาซงรายได (revenuestreams) เชนคาขายสนคาคาลขสทธ

หรอการเปดใหลกคาใชฟรแตคดคาใชจายจากผโฆษณา(6)ทรพยากรขององคกร(keyresources)

ทเปนทงทน ทรพยากรบคคล ทรพยสนทางปญญา ฯลฯ (7) กจกรรมขบเคลอนธรกจ (key

activities)ทสนบสนนกลมลกคาเปาหมาย(8)คคาหรอ“outsoures”ขององคกร(keypartner)


(9) คาใชจายหลก (cost structure) ของธรกจ (ดรายละเอยดในจำาลกษณ ขนพลแกว, (2558),

กลฉตรแตรกลณอยธยา,2558)

ตวอยางกลมธรกจทประสบความสำาเรจในเรองนไดแก เครอขาย (ความจรงคอกลมธรกจ

ผปลกมะมวงทมรากฐานจากวสาหกจชมชนมะมวงกบสหกรณในจงหวดฉะเชงเทรา) ผปลกมะมวงฯ

แลวทำาไมตอง “เครอขาย” และกลมธรกจ ทำาไมไมเนนระดบรากหญาทยงชวยตนเองไมไดคอ

เกษตรกรเปาหมายทเปนเกษตรกรรายยอย (small farmers) เพราะยคนผานพนสภาวะการพง

ตนเองได (self-help) ของเกษตรกรรายยอยไปแลวและแกนนำา (core persons) ตองขนสยคสอง

ของเกษตรทฤษฎใหมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทจะตองบรรลแนวทางของธนาคารโลกคอ

การพฒนาการพงตนเอง(selfreliancedevelopment)ของการทำางานเปนกลมของกลมเปาหมาย

ตามตวชวด 3ประการคอ (ก) การเขามารวมเปนเครอขายเพราะมความเปนหนงเดยวกน (solidarity)

ในเรองของปญหารวม (common problems) ความสนใจรวม (common interest) และความ

ตองการรวม (common needs) (ข) มการแบงงานกนทำาตามความถนด (ค) มการแบงปนผล

ประโยชนรวมอยางเสมอภาค

2.คณลกษณะทพงปรารถนาของเจาหนาทรฐและเอกชนในการบรการสนบสนนฯ โฟกสสง

ตอไปน

2.1พฤตกรรมในการรบรหรอเปดรบ“ความรสความสำาเรจ”ทงแนวคดและวธการคอ

โฟกสทความคด(เนนการเรยนรวธคดมากกวาวธการ)ในการนำาการกระทำาทมกรณตวอยางทสำาคญ

เชนบรษทอครารซอรสเซส(มหาชน)ทำากจกรรมเหมองแรทองคำานำาความคดการปลกขาวไรซเบอร

อนทรยรอบเหมองทองคำาในป 2557 ทจงหวดพจตร 1,020 ไร เพชรบรณ 797 ไร และพษณโลก

118 ไร ใหเกษตรกรเชานาราคาถกเปนพเศษและประสานงานกบเกษตรจงหวดและตำาบลฯดาน

เทคโนโลยและประสานงานในการเกบตวอยางทดสอบ ในการเฝาระวงโลหะหนกทตกคางเพอคน

ปลกคนกนไดมนใจขาวคณภาพ รวมทงการตลาดและชองทางจำาหนาย ทเนนบรรจภณฑใหมรป

ลกษณทออกแบบสวยทนสมยใหขาวไรซเบอรรของชมชนเปนผลตภณฑหนงตำาบลหนงผลตภณฑ

ของโอทอป(อครารซอรสเซสจำากด(มหาชน),2558)

2.2สงสมพลงทงหาในดวงจตฉนทะ(รกในงานททำา)ศรทธา(ความปรารถนา+ความ

เชอ) สต (รบรตลอดวาจะใชความเรวดานเวลาและการทมสดตวทจะบรรลความสำาเรจตามเปาหมาย

สมาธ ทเนนใจจดจอเปาหมาย ยมไมวาดงามหรอเลวราย กอเกดความสขเพราะบรรลเปาหมายท

กำาหนดเสมอนการปนจากภเขาเลกสภเขาใหญ มการพฒนาศกยภาพตนเองเพอรองรบอนาคตท

เปาหมายสงๆและบรรลปญญาทเนนขดความสามารถในการนำาเอาความรความคดสสำาเรจไปปฏบต

จนเกดผลทพงปรารถนา

สรปการเปลยนแปลงโครงสรางของภาคเกษตรนวตกรรมแนวคดมความจำาเปนทเจาหนาท

รฐ เอกชนตองปรบเปลยนตวเองในเรองสำาคญคอ การกำาหนดภาพรวมอนาคต กลยทธการสงเสรม


และพฒนาตลอดจนโฟกสในเรองคณลกษณะทจำาเปนในการสนบสนนกลมเปาหมายเกษตรกรใหเขา

เปนผกระทำาทมคณภาพ

เอกสารอางอง

กรงเทพธรกจ.(2558).ผแปรเปลยนลมเปนพลงงาน.กรงเทพมหานคร:กรนไลฟ.

กอเกยรตนอยสำาล.(2558).พฒนาภาวะผนำาทความคด. กรงเทพมหานคร:กรงเทพธรกจ.

กลฉตรฉตรกลณอยธยา.(2558).การออกแบบคณคาใหตรงใจลกคา (Business model Canvas)

ตอนท 1. กรงเทพมหานคร:โพสตทเดย.

จำาลกษณขนพลแกว.(2558).ออกแบบคณคาใหตรงใจลกคา.กรงเทพมหานคร:กรงเทพธรกจ.

โฆสตปนเปยมรฐ.(2558,17กรกฎาคม). (บทสมภาษณแกเครอเนชน),กรงเทพมหานคร:กรงเทพ

ธรกจ.

ดเรกปทมสรวฒน.(2528).ดชนพฒนามนษยและความเหลอมลำา.กระแสทรรศ,กรงเทพมหานคร:

มตชนรายวน.

นณธฏพศลบตร.(2558).แนะรฐวางหมากใหชดกอนเขาส AEC.กรงเทพมหานคร:โพสตทเดย.

มตชนรายวน.(2558).ปนเครอขายเอสเอมอ.ธรกจเอสเอมอ,กรงเทพมหานคร:มตชนรายวน.

มตชน (2556, 17 กรกฎาคม).ศนยการศกษาอาเซยนมหาวทยาลยธรรมศาสตร 2556. สนคนจาก

www.ecberkku.com

วชระปษยนาวน. (2556). เปดผลวเคราะหอตสาหกรรมไทยมนใจศยกภาพรองรบ AEC องคความร

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน. สบคนจากwww.thai-aec.com.

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน. (2558).ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน. สบคนคนจากwww.ประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน.net

ศนยการศกษาการคาระหวางประเทศ. (2557, 26 พฤศจกายน). ศนยการศกษาการคาระหวาง

ประเทศ. สบคนจากwww.VoiceTV21.com

สำานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม.(2557).สสว.คาดการณป 2557 SMEs เตบโต

4.3%. สบคนจากwww.sme.go.th

สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย. (2553). สำานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม.

สบคนจากwww.thailand.ahk.de

สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย. (2557).แนวทางการเพมศกยภาพในการแขงขนของ เอสเอมอ.

สบคนจากwww.thailand.ahk.de

อครารซอรสเซสจำากด(มหาชน).(2558). อคราฯเดนหนาหนนฯ. ธรกจ-การตลาด,กรงเทพมหานคร:

โพสตทเดย.


An Analysis of Off Season Rice Production Efficiency of Mueang Suphan Buri

Agricultural Co-operatives Ltd. Members

Anucha Wittayakorn-Puripun Pinyoo1, Aomjai Trasang2

1CooperativesDivision,SchoolofAgricultureandCooperatives,SukhothaiThammathiratOpenUniversity,

Bang-PodSub-DistrictParkkred,NontaburiProvince,Thailand.2TheOfficeofSuphanBuriProvincialCo-operatives,SuphanBuriProvince,Thailand.

*Correspondingauthor:[email protected]

Abstract

Theobjectivesof this researchwere1) tostudythegeneral informationof

MueangSuphanBuriAgriculturalCo-operativesLtd.Members2)toanalyzecostsand

returnsofoff-seasonriceproductionofMueangSuphanBuriAgriculturalCo-operatives

Ltd.Members 3) to analyze the off-season rice production efficiency ofMueang

Suphan Buri Agricultural Co-operatives Ltd.Members in 2012/2013 crop year. The

populationofthisresearchwasMueangSuphanBuriAgriculturalCo-operativesLtd.

Members,SuphanBuriProvince.ThepurposivesamplingwasappliedinTambolSuan

Tangareabecausethisareawasclassifiedastheareaofefficiencyproductionaimed

at the efficiency input applicationwhich led to themaximum efficiency of rice

production. 40Mueang SuphanBuri AgriculturalCo-operatives Ltd.Memberswere

selected as the sample size by simple random samplingmethodology. Statistical

methodologies were arithmetic mean, standard deviation as well as the analysis of

production efficiency. The estimated production function was Cobb-Douglass

functionalform.Theproductionefficiencymeasurementmethodologywasestimated

by Stochastic Frontier Production. The research found that 1) themajority of

Cooperatives members were men who were 54 years old average with the

educational levelofprimary level. Themajorityofproduction landwasownerof

cooperativesmembers.Themajorcapitalofriceproductionwasmembers’owner.2)

the study of costs and returns of off-season rice production by cooperatives members

were286.5$peracrewiththereturnsof997.58$peracre.Thenetreturnswere


711.08$peracre.Theoutputsofoff-seasonriceproductioninthe2012/2013crop

yearweregreaterthan2.5tonsperacreaccountedfor62.50percentand3)thestudy

ofoffseasonriceproductionefficiencyofCooperativesmemberswasattheaverage

levelof1.0126indicatedthemembers’productionefficiencywasinthegoodshape.

The estimated coefficients of production functionwere 0.9767 demonstrated the

DecreasingReturntoScale(DRS)ofoff-seasonriceproductionfunction.

Keywords: Off Season rice Production Efficiency, Mueang SuphanBuri Agricultural

Co-operativesLtd.

1. Introduction

Rice plantation has been the main production in the world especially in China

and Indiaasthemainproductionarea. InThailand, rice isnotonlythemaincrop

production but also the stable food of Thai people as the main rice production

country, rice exporting earned 1,216million $, ranked number 7 of the world

production.(TheOfficeofAgriculturalEconomics,2011:2)

Fromthelast10years,Thailandhas3,812millionacrewiththericeproduction

of 6,426million tons yearly. Off-season rice production has been still themain

productionalloverThailandclassifiedbythefollowing---middlepartwith40percent

ofproductionarea,northernpartwith38percentofproductionarea,north-eastpart

with18percentofproductionareaandsouthernpartwith2.3percentofproduction

area (TheOffice of Agricultural Economics, 2011:9) Considering by the province,

SuphanBuriProvincehasbeenandisstillthebiggestproductionareaofoffseason

riceproductionfollowedbyNakornsawanProvince,aswellasPitsanulookProvince

(TheOfficeofAgriculturalEconomics,2011:9)

Sincelast10years,theoffseasonriceproductionhasbeenincreasedinterms

ofproductionandoutputwithover60percent(TheOfficeofAgriculturalEconomics,

2011:9)

Intermsofproductionarea,yieldandyieldperacre,SuphanBuriProvincearea

hasthehighestyieldwith0.873tonperacre.ItseemstobeSuphanBuriProvince

area has been the highest area of production which should be measurement for

theproductionefficiency---broughttotheresearchtopicofefficiencymeasurement


of off season rice production by cooperativesmembers. The research outcome

would be beneficial of cooperativesmembers and related agencies to apply this

researchresultsastheguidanceforproducers.

2. Research Objectives

1.TostudythegeneralityofoffseasonriceproducerasmembersofSuphan

BuriAgriculturalCooperativesLtd.

2.Toanalyzeproductioncostsandreturnsofoffseasonriceproductionof

SuphanBuriAgriculturalCooperativesLtd.members

3.To analyze the efficiency of off season rice production of Suphan Buri

AgriculturalCooperativesLtd.members

3. Literature Reviews

3.1 Related Researches

MungkornPormsang(1997:4)studiedthecomparisonoftheefficiencyofrice

productionbothofirrigationandoffirrigationsystem.WithapplyingtheCobb-Douglas

production function, he found that the production function of both irrigation and off

irrigationriceproductionfunctionexpressedtheconstantreturntoscale(CRS)with

the factors of land, labor, production cost. In terms of the production efficiency,

he found that rice production in irrigation area had more technical and economically

efficiencythanthatoffirrigationarea.

Artit Thomya (2001:5) studied the efficiency comparisonof rice production

between chemical rice production pattern and non-chemical rice production pattern

inLopburiProvinceareawiththeapplicationofCobb-DouglasProductionfunction

ofThaiHomMalirice.Hefoundthatthechemicalriceproductionhadhigheryield

thannon-chemicalriceproduction.Inaddition,thechemicalriceproductionhadthe

biggerreturn.Moreover,chemicalriceproductionhadmoreefficiencyofproduction

thannon-chemicalriceproduction.

NongnuchChamppetch(2003:12)studiedthetechnicalefficiencyoforganic

riceproductionatYasothornProvince,Thailand.She identifiedthe riceproduction

functionwith Cobb-Douglas production function and estimated the in-efficiency

equationbyMaximumLikelihoodfunction.Shefoundthatorganicriceproductionhad


technicalefficiency.Inaddition,farmerscouldmanagetheirownresourcewidely.

PichanChukao(2011:12)studiedthelocalriceproductionfunctionatPattalung

provincenamelySungyodrice.Hecollectedthedatafrom77sampleswithpurposive

samplingtechnique.Hefoundthatthetechnicalefficiencyof riceproductionwith

84.81percentoverallimpliedthatthericeproductionhadhighefficiency.Production

functioncouldbeexpressedbyland,pesticideandlaborfactorswith99percentof

statisticalconfidence.

3.2 The Theory of Cobb-Douglas Production Function

In economics (Cobb C. W.,Douglas:1928:135-165), the Cobb–Douglas

production function is a particular functional form of the production function, widely

used to represent the technological relationship between the amounts of two or

more inputs, particularly physical capital and labor, and the amount of output that

canbeproducedbythoseinputs.TheCobb-Douglasformwasdevelopedandtested

againststatisticalevidencebyCharlesCobbandPaulDouglasduring1927–1947

Figure 1 The Composition of Cobb-Douglas Production Function

Figure 2 TheExhibitionofIsoquantintheofCobb-DouglasProductionFunctionInits

most standard form for production of a single good with two factors, the function is

1


Figure 2 The Exhibition of Isoquant in the of Cobb-Douglas Production Function

In its most standard form for production of a single good with two factors, the function is

Where:

Y = total production (the real value of all goods produced in a year)

1


Figure 2 The Exhibition of Isoquant in the of Cobb-Douglas Production Function

In its most standard form for production of a single good with two factors, the function is

Where:

Y = total production (the real value of all goods produced in a year)


Y = ALβ Kα

Where:

Y =totalproduction(therealvalueofallgoodsproducedinayear)

L =laborinput(thetotalnumberofperson-hoursworkedinayear)

K = capital input (the real value of all machinery, equipment, and buildings)

A =totalfactorproductivity

α and β are the output elasticity of capital and labor, respectively. These

valuesareconstantsdeterminedbyavailabletechnology.

Output elasticity measures the responsiveness of output to a change in levels

ofeitherlabororcapitalusedinproduction,ceterisparibus.Forexampleifα=0.45,

a1percent increase incapitalusagewould lead toapproximatelya0.45percent

increaseinoutput.

Further,if

α +β=1, the production function has constant returns to scale, meaning that doubling

theusageofcapitalKandlaborLwillalsodoubleoutputY.If

α +β<1, returns to scale are decreasing, and if

α+β>1, returnstoscaleareincreasing.Assumingperfectcompetitionand α + β =1, α

and β canbeshowntobecapital’sandlabor’ssharesofoutput.

CobbandDouglaswereinfluencedbystatisticalevidencethatappearedto

show that labor and capital shares of total output were constant over time in

developedcountries;theyexplainedthisbystatisticalfittingleast-squaresregression

oftheirproductionfunction.Thereisnowdoubtoverwhetherconstancyovertime

exists.

Nonetheless, the Cobb–Douglas function has been applied tomany other

contextsbesidesproduction.Itcanbeappliedtoutilityasfollows:

u(x1 , x2 ) = xα z1 x

β2 ;

wherex1andx

2arethequantitiesconsumedofgood#1andgood#2.


Initsgeneralizedform,wherex1,...,x

Larethequantitiesconsumedofgood

#1,...,good#L,autilityfunctionrepresentingtheCobb–Douglaspreferencesmaybe

writtenas:

L

ũ(x ) = ∏ xiαi , x = (x1, ... , xL)

i = 1 1Let λ = λ

1 + ... + λ

L, since the function x → x λ isstrictlymonotoneforx>0,itfollowsthat

1 u(x ) = ũ(x) λ representsthesamepreferences.Setting αi = λi / λ it can be shown that

L L

u(x ) = ∏ xiαi , ∑ αi = 1

i = 1 i = 1

Theutilitymaybemaximizedbylookingatthelogarithmoftheutility

L

ln u(x) = ∑ αi ln xi i = 1

whichmakestheconsumer’soptimizationproblem:

L L

max ∑ αi ln xi s.t. ∑ pi xi = w i = 1 i = 1

Thishasthefollowingsolution:

j : xj = wαj

pj

An interpretation of this solution is that the per-unit fraction of the consumers

incomesusedinpurchasinggoodjisexactlythemarginalterm αj

The Cobb–Douglas function form can be estimated as a linear relationship using

thefollowingexpression:

ln(Y) = αo + ∑ αi ln (Ii) i

A


Where:

Y =Output

Ii =Inputs

αi =Modelcoefficients

The model can also be written as

Y = (I1 )α1 * (I2 )

α2 ...

Asnoted,thecommonCobb–Douglasfunctionusedinmacroeconomicmodelingis

Y = Kα Lβ

where K is capital and L is labor.When themodel exponents sum to one, the

production function is first-order homogeneous,which implies constant returns to

scale-thatis, ifall inputsarescaledbyacommonfactorgreaterthanzero,output

will be scaled by the same factor

ThetranslogproductionfunctionisageneralizationoftheCobb–Douglasproduction

function.Thenametranslogstandsfor‘transcendentallogarithmic’.

Thethreefactortranslogproductionfunctionis:

ln(Y ) = ln(A) + αL ln(L) + αK ln(K) - αM ln(M) + bLL ln(L) ln(L) + bKK ln(K) ln(K) +

bMM ln(M) ln(M) + bLK ln(L) ln(K) + bLM ln(L) ln(M) + bKM ln(K) ln(M)

= f (L,K,M).

where A =totalfactorproductivity, L =labor, K =capital, M =materialsandsupplies,and

Y =output.

Theconstantelasticityofsubstitution(CES)functionis

Y = A (αKγ + (1 - α)Lγ) 1 ,

γ

in which the limiting case γ =0correspondstoaCobb–Douglasfunction, Y = AKαL1-α with

constantreturnstoscale.

Toseethis,thelogoftheCESfunction,

ln(Y ) = ln (A) + 1 ln (αKγ + (1 - α) Lγ)

γ


canbetakentothelimitbyapplyingl’Hôpital’srule:

lim ln(Y ) = ln (A) + α ln (K) + (1-α) ln (L).

Therefore, Y = AKα L1-α

4. Scope of Study

TheresearchwasfocusedonSuphanBuriAgriculturalCooperativesLtd.Su-

phanBuriProvince,ThailandintheCropYearof2012/2013.

5. Research Methodologies

5.1DataCollecting---thedatawerecollectedbothprimarydataandsecondary

data.Theprimarydatawascollectedbyapplyingthequestionnaireof40samples

ofSuphanBuriAgriculturalCooperativesLtdmembersasaunitofoff-season rice

producerbypurposivesamplingtechnique.Thesecondarydatawerecollectedfrom

documents,yearlyreportsandsomeotherofficialreports.

5.2DataAnalysis---Inordertoanswerthe1stand2ndobjective,researcher

applieddescriptivestatisticswhichwerepercentageasthetoolofdataanalysis.To

answerthe3rdobjective,researcherappliedtheCobb-Douglasproductionfunction

with Double Logarithm Functional Form to find out the fit production function.

The technicalefficiencyofoff season riceproductionwasestimatedbystochastic

frontierfunction.TheT-test,F-testandCoefficientofDeterminationwereappliedas

thestatisticstoolofdataanalysis.

6. Results

6.1 The Generality of Suphan Buri Agricultural Cooperatives Ltd. members

ThegenderofSuphanBuriAgriculturalCooperativesLtdmemberswere65

percentofmaleand35percentoffemalewhiletheaverageageofmemberswere

54 years old.Most of Cooperativesmembers earned primary level of education

with30yearsaverageofriceplantationexperiences.Thefamilysizewastheaverage

of4personswhiletheyexploitedalloffamilylaborasthemainlaborinricefarm.

Theaveragefarmlandsizewas12acrewhichownedbycooperativesmembers.


6.2 Cost and Returns of Off Season Rice Production

Theoffseasonriceproductioncomprised43percentoflabor,18percentof

fertilizer,16percentofseed,10percentofpesticide,and13percentofwatersupply

service.Thetotalcostperacrewasaccountedfor286.50$whilethetotal return

peracrewasaccountedfor997.58$peracrewiththenetreturnof711.08$peracre.

AccordingtotheRoyalThaiGovernmentPolicytosupportThaifarmers,thepartial

rice production cost was subsidized by government policy through the irrigation

system especially the off season rice production as well as the minimum price

guarantee---ThisreflectedthehighernetreturnsofCooperatives’members.

6.3 The Efficiency of Off Season Rice Production

AccordingtoCobb-Douglasproductionfunction(CobbC.W.,Douglas:1928),

the estimated off season rice production function with double logarithm functional

formasfollow:

lnY=0.6311+0.3229lnX1+0.2193lnX

2+0.2809lnX

3+0.1536lnX

4

(1.8270)***(4.2171)***(2.3214)***(3.4356)***(2.4246)***

R2=0.950

T-value is in the parenthesis

***99percentofstatisticallysignificant

Where:

Y =Output($/Acre)

X1 =Labor($/Acre)

X2 =Seed($/Acre)

X3 =Fertilizer($/Acre)

X4 =Pesticide($/Acre)

TheoffseasonriceproductionwasexpressedtheDecreasingReturntoScale

(DRS)whichcouldbeestimatedby thesummationofcoefficientsof independent

variables (CobbC.W.,Douglas:1928)whichcouldbe0.3229+0.2193+0.2809+

0.1536=0.9767

TheTechnicalEfficiency(TE)oftheoff-seasonriceproductionofSuphanBuri

Agricultural Cooperatives Ltd. was expressed as (Y/Y*) where Y and Y*stands for


TechnicalEfficiencyofCo-operativesLtd.

Members:TE(Y/Y*)

Maximum 1.4513

Minimum 0.7685

Average 1.01258

Source:Calculation

Theoutput showed themaximumTechnicalEfficiency (TE)ofoff season rice

productionwas1.453whiletheminimumwas0.7685.TheaverageTEofoffseason

riceproductionwas1.01258whichwasbiggerthan1meaningthattheTEofoffseason

riceproductionhadthehighefficiency.

7. Conclusion and Discussion

TheresearchfindingswereSuphanBuriAgriculturalCooperativesLtd.Members

had faced with the low level of educational background which would be the problem

of technology transfer especially in rice plantation technology. According to the

research output, we found that the Cooperatives members still had the positive

net income while the off-season rice production function faced with Decreasing

ReturntoScale(DRS).DRSobviouslyexpressedpercentageofoutputsyieldedwas

less than the percentage of inputs increased which meant that Cooperatives members

as theoff season riceproducerswouldencounterwith thenegative income. The

subsidizationpolicyconductedby theRoyalThaiGovernment stillbe the tool to

supporttheoffseasonriceproductioninThailand.TheaverageTechnicalEfficiency

(TE)stillbehigherthan1---thismeantthatcooperativesmembersstillhaveagood

shapeintermsofproductionefficiency.

ActualOutputandstandardoutputrespectively.Thestandardoutputwascalculated

byestimatedregression.TheTEcouldbeexpressedastable1:


Acknowledgement

I,personally, thanktomyBelovedFatherwhoshowedmehison-goingwork

throughouthislife.IpaidmygreatesttributetomyBelovedMotherwhohasbeen

and still bemy first teacher ofmy longevity. ThankGod to giveme awonderful

family---Wittayakorn and Puripunpinyoo---who always give me the “unconditional

love”.

Rererences

Artit Tomya (1999), The Comparative Analysis of Production Efficiency between

Chemical and Non-Chemical of Rice Production in Lopburi Province, Thailand,

MasterThesis,ThammasatUniversity

Department of Rice, Ministry of Agriculture and Cooperatives, the Royal of Thai

Government(2013),RiceTechnologyinThailand

Department of Cooperatives Promotion, Ministry of Agriculture and Cooperatives,

theRoyalThaiGovernment(2013),CooperativesinThailand

MungkornMungsang(1997).The Efficiency Comparison of Rice Production of Irrigation

and off Irrigation Area in the Crop Year of 1995/1996, Master Thesis, Kasetsart

University

Nongnuch Chamwong (2003). The Analysis of Technical Efficiency of Organic

Rice Production in Yasothon Province, Thailand, Master Thesis, Thammasat

University

PichanSukoa(2011).An Analysis of Efficiency Sungyod Rice Production at Pattalung

Province, Thailand,MasterThesis,ThammasatUniversity

TheOfficeofAgriculturalEconomics,Ministry of Agriculture and Cooperatives, the

RoyalThaiGovernment,(2011)AgriculturalStatisticsofThailand

Barnett,William (2007). “Dimensions and Economics: Some Problems”. Quarterly

JournalofAustrianEconomics7(1).

Bruce R. Beattie, C. Robert Taylor andMyles J.Watts (2009). The Economics of

Production 2nd Edition,KriegerPublishingLtd.


Cobb,C.W.,Douglas, P.H. (1928).A Theory of Production, AnAmericanEconomic

Review,18Supplement,139-165

David L. Derbertin (2012).Agricultural Production Economics 2nd Edition, Create

Space Independent Publishing

Filipe,Jesus;Adams,F.Gerard(2005).“The Estimation of the Cobb-Douglas Function:

A Retrospective View”.EasternEconomicJournal31(3):427–445.

Houthakker,H.S. (1955).The Pareto Distribution and the Cobb–Douglas Production

Function in Activity Analysis, TheReviewofEconomicStudies23(1):27–31

SevendRasmussen(2010).Production Economics, SpringPublishcation.

TheCobb-DouglasProductionFunctionOneAgain(2010):Its History, Its Testing, and

SomeNewEmpiricalValue,JournalofPoliticalEconomy,84(5):903-916

Walsh,Carl(2003).Monetary Theory and Policy (2nd ed.). Cambridge:MITPress


ภาวะผนำา ประสทธผลของวสาหกจชมชน และตวแบบการพฒนาภาวะผนำา

ดานการประกอบการ

Leadership, the Effectiveness of Community Enterprise and

Entrepreneurial Leadership Development Model

ฉฐสณ หาญกตตชย

Chatsinee Hankittichai

กรมสงเสรมการเกษตร2143/1ถนนพหลโยธนเขตจตจกรกรงเทพมหานคร10900

DepartmentofAgriculturalExtension2143/1PhaholyothinRd.Chatuchak,Bangkok10900

Email:[email protected]

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ(1)ศกษาอทธพลของภาวะผนำาของผนำาวสาหกจชมชนทม

ผลตอประสทธผลของวสาหกจชมชนและ (2) พฒนาและเสนอตวแบบการพฒนาภาวะผนำาดานการ

ประกอบการของผนำาวสาหกจชมชนทเหมาะสมตอการนำามาใชบรหารจดการวสาหกจชมชนใหม

ประสทธผลกลมตวอยางการวจยเชงปรมาณไดแกผนำาวสาหกจชมชนจำานวน309รายโดยใชวธการ

สมตวอยางแบบหลายขนตอน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลคอแบบสอบถาม กลมตวอยาง

การวจยเชงคณภาพไดแกผบรหารระดบสงและผแทนวสาหกจชมชนโดยเลอกแบบเจาะจงมาทงสน

จำานวน9รายเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลคอการสมภาษณเจาะลกและกลมตวอยางการ

วจยกงทดลองไดแกผนำาวสาหกจชมชนจำานวน24รายโดยการเลอกแบบเจาะจงและวธการแบบสม

กระจาย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลคอแบบสอบถามและตวแบบการพฒนาภาวะผนำา

ดานการประกอบการ ใชการวเคราะหกำาลงสองสวนนอยทสดบางสวน (Partial least squares)

และการวเคราะหแบบจำาลองสมการโครงสราง (SEM) การวเคราะหการทดสอบความแตกตางของ

คาเฉลย(t–testแบบpaired–samplet-test)สวนขอมลเชงคณภาพใชการวเคราะหเนอหา

ผลการวจย พบวา ภาวะผนำาเชงสถานการณ ภาวะผนำาแบบแลกเปลยน ภาวะผนำาแบบ

เปลยนแปลงและภาวะผนำาดานการประกอบการมผลตอประสทธผลของวสาหกจชมชนและตวแบบ

การพฒนาภาวะผนำาดานการประกอบการมความเหมาะสมตอการนำาไปใชบรหารจดการวสาหกจ

ชมชนใหมประสทธผลและสามารถเปลยนแปลงทำาใหภาวะผนำาดานการประกอบการของผนำา

วสาหกจชมชนสงขนขอเสนอแนะทสำาคญคอควรสงเสรมใหมการพฒนาภาวะผนำาดานการประกอบ

การของผนำาวสาหกจชมชน โดยการนำาตวแบบการพฒนาภาวะผนำาดานการประกอบการของผนำา


วสาหกจชมชน ไปประยกตใชใหเหมาะสมกบกลมเปาหมาย ทมความแตกตางทางดานวฒนธรรม

ขนมธรรมเนยมและประเพณ

คำาสำาคญ: วสาหกจชมชน ภาวะผนำา ตวแบบการพฒนาภาวะผนำาดานการประกอบการของผนำา

วสาหกจชมชน

Abstract

The study aimed to; (1) study the influence of Community Enterprises’

LeadershipModel(CELModel)towardsthecommunityentrepreneurs’effectiveness;

and (2)developanEntrepreneurialLeadershipModel (ELM).Thestudyusedboth

quantitativeandqualitativeanalysis.Intermsofquantitativeanalysis,aquestionnaire

wasusedforcollectingdatafrom309communityenterpriseleadersusingmulti-stage

sampling; in-depth interview to 9 chief executives, using purposive sampling and

randomization,wasusedforqualitativeanalysis;and24communityenterpriseleaders

wereselected,usingpurposivesamplingandrandomization,forquasi-experimental

researchandthedatawascollectedfromaninterviewformandanEntrepreneurial

LeadershipModel(ELM).Basedontheliterature,atheoreticalmodelwasdeveloped

andtested,usingPartialleastsquares,SEM,pairedsamplet-testandcontentanalysis.

Thefindingsofthestudywerethatsituationalleadership,transactionalleadership,

transformational leadership, and entrepreneurial leadership affected the effectiveness

ofcommunityentrepreneurs. Itwasalsofoundthattheentrepreneurialleadership

model is appropriate in achieving entrepreneurs’ effectiveness and in developing

entrepreneurialleadershipinthecommunities.Thus,thestudyrecommendedthat

entrepreneurial leadership should be promoted by applying the Community

Enterprises’ LeadershipModel (CELModel) to the target groups having cultural,

traditionalandpracticaldifferences.

Keyword: Community Enterprise, Leadership, Community Enterprises’ Leadership

DevelopmentModel(CELModel)


คำานำา

วสาหกจชมชน (Community Enterprise) เกดจากการรวมตวกนของคนในชมชนเพอ

ประกอบธรกจในระดบรากหญาซงมความแตกตางจากธรกจชมชนและธรกจอนๆเนองจากธรกจอน

สวนใหญมงแสวงหาผลกำาไรเปนหลก แตวสาหกจชมชนเปนการประกอบการบนพนฐานการใช

ความรภมปญญาทองถนวฒนธรรมและการใชทรพยากรทมอยในชมชนอยางรคณคาเพอการพงพา

ตนเองของครอบครวชมชนและระหวางชมชน(กรมสงเสรมการเกษตร,2547)

ปจจบนมการประกอบการในลกษณะของวสาหกจชมชนในทกจงหวด โดยเฉพาะในเขต

ชนบทชมชนตางๆมทงสนจำานวน60,041แหงทวประเทศวสาหกจชมชนมการรวมตวกนในหลาย

รปแบบเพอใชศกยภาพทกลมตนมอย เปนทรพยากรและภมปญญาทองถน รวมกนแกปญหาทกำาลง

เผชญอย และพฒนาคณภาพชวตใหแกประชาชนโดยรวมในทองถนตน การดำาเนนการทผานมาบาง

ชมชนประสบความสำาเรจอยางนาพอใจในขณะทหลายชมชนไมสามารถดำาเนนการตอไปไดตองเลก

ลมกจการไปและบางชมชนรวมตวกนใหมเพอปรบปรงรปแบบและวธการประกอบการบาง หลาย

ชมชนมการเชอมโยงกนเปนเครอขายแลกเปลยนความรและประสบการณตางๆระหวางกน(ไพโรจน

แกนสาร,2548)

จากรายงานการศกษาการประเมนปญหาและความตองการของธรกจชมชน ของสถาบน

เพมผลผลตแหงชาต,2546พบวาธรกจชมชนมปญหาเกยวกบการสรางและพฒนาผนำากลมทำาให

การประกอบการธรกจชมชนไมสบความสำาเรจ ซงผลการศกษาดงกลาวสอดคลองกบความเหนของ

นกวชาการหลายทานทวาผลสำาเรจของวสาหกจชมชนจะเกดขนไดนนวสาหกจชมชนจะตองมผนำา

กลมทมภาวะผนำา มความร ความสามารถ และมวสยทศน (Gadenne, 2003; Hyrsky, 1999

;Wilson,1999Knight,2000;Pelhan,2000;Littunen,2000และLussier&Pfeifer,2001)

และปจจยแหงความสำาเรจของธรกจสวนใหญขนอยกบการมผนำาทด ผนำาตองมความคดสรางสรรค

มความคดอยากจะเปลยนแปลงและในขณะเดยวกนตองมการปรบปรงพฒนางานอยางตอเนองดวย

ขดความสามารถของผนำาเปนตวกำาหนดประสทธภาพของบคคล หรอองคกร ความเปนผนำาเปนตว

กำาหนดเสนทางความสำาเรจ หรอความลมเหลวขององคกรขนอยกบผนำา และหากตองการ

ประสทธภาพและความสำาเรจตองเพมทกษะความเปนผนำาใหตนเอง(สำานกงานคณะกรรมการพฒนา

ขาราชการพลเรอน,2546)

การวจยจงมงเนนศกษาภาวะผนำาของผนำาวสาหกจชมชนวามผลตอประสทธผลของวสาหกจ

ชมชน หรอไม และการพฒนาและเสนอตวแบบการพฒนาภาวะผนำาดานการประกอบการของผนำา



วตถประสงคของการวจย

1) เพอศกษาอทธพลของภาวะผนำาของผนำาวสาหกจชมชนทมผลตอประสทธผลของ


2) เพอพฒนาและเสนอตวแบบการพฒนาภาวะผนำาดานการประกอบการของผนำาวสาหกจ

ชมชนทเหมาะสมตอการนำามาใชบรหารจดการวสาหกจชมชนใหมประสทธผล


การศกษาครงนผวจยใชแนวทางการวจยแบบผสมผสาน(mixedmethod)ระหวางการวจย

เชงปรมาณ (quantitative research) วจยเชงคณภาพ (qualitative research) และการวจยกง

ทดลอง (quasi - experimental research) ควบคกนไปเพอใหไดขอคนพบทสมบรณยงขน จงได

กำาหนดแนวทางการวจยดงน

การวจยเชงปรมาณ: ผวจยใชแบบสอบถาม ในการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง

จำานวน 309 ราย โดยใชวธการสมตวอยางแบบหลายขนตอน (multi-stage sampling) และได

กำาหนดวธการสมตวอยางดงน

ขนท 1 เลอกจงหวดทมจำานวนวสาหกจชมชนมากทสดของแตละสำานกสงเสรมและ

พฒนาการเกษตรเขตทง 6 เขตทวประเทศ จะไดจงหวดทเปนกลมตวอยางจำานวน 6 จงหวดทเปน

ตวแทนของทกเขตทวประเทศไดแกจงหวดลพบรจงหวดกาญจนบรจงหวดสระแกวจงหวดรอยเอด

จงหวดนครศรธรรมราชและจงหวดเชยงรายโดยใชผนำาวสาหกจชมชนเปนหนวยวเคราะหไดจำานวน

ทงสน8,993รายหรอวสาหกจชมชนจำานวน8,993แหงซงครอบคลมทกภมภาคของประเทศไทย

ขนท2ทำาการสมตวอยางอกครงโดยเจาะจงเลอกอำาเภอทมจำานวนวสาหกจชมชนมากทสด

ของแตละจงหวด จากทง 6 จงหวด ไดจำานวนวสาหกจชมชนทงสน 1,359 แหง หรอผนำาวสาหกจ

ชมชนจำานวน1,359รายจากนนทำาการสมตวอยางตามสตรของยามาเน(Yamane,1967)ทความ

เชอมน95%ทำาใหไดกลมตวอยางจำานวนทงสน309แหงหรอผนำาวสาหกจชมชนจำานวน309ราย

เปนกลมตวอยางผตอบแบบสอบถาม จากนนจดสรรจำานวนวสาหกจชมชนกลมตวอยางตามสดสวน

(proportional allocation) ในการสรางและการทดสอบแบบสอบถามไดทดสอบความถกตองใน

เนอหา(contentvalidity)คาความสอดคลองของเนอหา(indexofitemobjectivecongruence:

IOC)พบวามคาสงกวา0.5และการทดสอบความเชอถอได(reliability)=.978และไดแบบสอบถาม

กลบคน จากจำานวน 309 ราย คดเปน 100% สำาหรบเทคนคการวเคราะหขอมล ใชสถตพรรณนา

เทคนควเคราะหแบบจำาลองสมการโครงสราง (SEM) และการวเคราะหกำาลงสองสวนนอยทสดบาง

สวนเพอศกษาอทธพลของภาวะผนำาของผนำาวสาหกจชมชนทมผลตอประสทธผลของวสาหกจชมชน


การวจยเชงคณภาพ:ผวจยใชวธการสมภาษณเจาะลกกบผบรหารทมหนาทในการสงเสรม

และพฒนาวสาหกจชมชนตามพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชนพ.ศ. 2548และผแทนวสาหกจ

ชมชน รวมทงสน จำานวน 9 ราย โดยใชวธการเลอกแบบเจาะจง สำาหรบเทคนคการวเคราะหขอมล

ใชเทคนคการวเคราะหเนอหาแบบสรางขอสรป เพออธบายความสมพนธตาง ๆ ของตวแปร และ

สนบสนนขอคนพบจากการวจยเชงปรมาณและการวจยกงทดลอง

การวจยกงทดลอง: ผวจยนำาขอคนพบทไดจากการศกษาเชงปรมาณทพบวาภาวะผนำาดาน

การประกอบการของผนำาวสาหกจชมชนมผลตอประสทธผลของวสาหกจชมชนอยางมนยสำาคญทาง

สถตมาพฒนาตวแบบการพฒนาภาวะผนำาดานการประกอบการของผนำาวสาหกจชมชนทเหมาะสม

ตอการนำามาใชบรหารจดการวสาหกจชมชนใหมประสทธผล และนำาไปทดลองใชกบกลมตวอยางท

เปนกลมทดลองสำาหรบเทคนคการวเคราะหขอมลใชเทคนคการทดสอบความแตกตางของคาเฉลย

(t–testแบบpaired-sample)

สรปและอภปรายผล

ผลการศกษาไดขอสรปอนเปนขอคนพบตามวตถประสงคของการวจยดงน

1. สรปขอคนพบตามวตถประสงคของการวจยขอ 1: อทธพลของภาวะผนำาของผนำา

วสาหกจชมชนทมตอประสทธผลของวสาหกจชมชน จากการวเคราะหพบวาปจจยทมอทธพลตอ

ประสทธผลของวสาหกจชมชน คอ ภาวะผนำาเชงสถานการณ ภาวะผนำาแบบแลกเปลยน ภาวะผนำา

แบบเปลยนแปลงและภาวะผนำาดานการประกอบการ อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.01 และ

สามารถรวมกนอธบายประสทธผลของวสาหกจชมชนได0.760หรอรอยละ76.00

2. สรปขอคนพบตามวตถประสงคของการวจยขอ 2: พฒนาตวแบบการพฒนาภาวะผนำา

ดานการประกอบการของผนำาวสาหกจชมชนทเหมาะสมตอการนำามาใชบรหารจดการวสาหกจชมชน

ใหมประสทธผล จากการวเคราะหขอมลไดขอคนพบวา กอนการฝกอบรมตามตวแบบการพฒนา

ภาวะผนำาดาน การประกอบการของผนำาวสาหกจชมชนทเหมาะสมตอการนำามาใชบรหารจดการ

วสาหกจชมชนใหมประสทธผลเมอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของกลมควบคมและและกลมทดลอง

ไมมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตแตหลงการฝกอบรมตามตวแบบการพฒนาภาวะผนำา


ใหมประสทธผล พบวากลมตวอยางทงกลมทดลองและกลมควบคม มคาคะแนนเฉลยของภาวะผนำา

ดานการประกอบการแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ0.01แสดงวาการทกลมทดลองม

คาคะแนนเฉลยภาวะผนำาดานการประกอบการ สงขนนนเปนผลจากตวแบบการพฒนาภาวะผนำา


ใหมประสทธผล


ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะจากขอคนพบท1 : จากขอคนพบท1พบวากลมตวอยางทศกษาสวนใหญม

ภาวะผนำาแบบเปลยนแปลงซงมคาเฉลยสงสด รองลงมาไดแก ภาวะผนำาแบบแลกเปลยน ภาวะผนำา

เชงสถานการณและภาวะผนำาดานการประกอบการตามลำาดบและภาวะผนำาเชงสถานการณภาวะ

ผนำาแบบเปลยนแปลง ภาวะผนำาแบบแลกเปลยน และภาวะผนำาดานการประกอบการของผนำา

วสาหกจชมชนมผลตอประสทธผลของวสาหกจชมชนอยางมนยสำาคญทางสถต ดงนน ผบรหารและ

ผทมหนาทเกยวของกบวสาหกจชมชน ตามพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ.2548

อาจใชเปนประโยชนในการสงเสรมและพฒนาภาวะผนำาของผนำาวสาหกจชมชน โดยเฉพาะอยางยง

การพฒนาภาวะผนำาเชงสถานการณ ภาวะผนำาแบบแลกเปลยน ภาวะผนำาแบบเปลยนแปลง และ

ภาวะผนำาดานการประกอบการ เปนปจจยทสงผลโดยตรงตอประสทธผลของวสาหกจชมชน ซงอาจ

จะกำาหนดเปนแนวทางในการปฏบตงานดานการสงเสรมและพฒนาผนำาของวสาหกจชมชนในระดบ

ตำาบล ระดบอำาเภอ ระดบจงหวด ระดบเขตและระดบประเทศ เพอทจะสนบสนนใหวสาหกจชมชน

ประสบความสำาเรจและสามารถพงพาตนเองไดอยางยนยนตอไป

2. ขอเสนอแนะจากขอคนพบท 2 :จากขอคนพบท2พบวาตวแบบการพฒนาภาวะผนำา

ดานการประกอบการ สามารถเปลยนแปลงทำาใหภาวะผนำาดานการประกอบการของผนำาวสาหกจ

ชมชนสงขนและ มความเหมาะสมสำาหรบการนำาไปใชในการพฒนาภาวะผนำาดานการประกอบการ

ของผนำาวสาหกจชมชน ดงนนผบรหารและผทมหนาทเกยวของกบวสาหกจชมชน ตามพระราช

บญญตสงเสรมวสาหกจชมชนพ.ศ.2548อาจใชเปนประโยชนในการสงเสรมใหมการนำาตวแบบการ

พฒนาภาวะผนำาดานการประกอบการของผนำาวสาหกจชมชนทเหมาะสมตอการนำามาใชบรหาร

จดการวสาหกจชมชนใหมประสทธผล ซงไดผานขนตอนการพฒนาอยางเปนระบบ มการตรวจสอบ

คณภาพ โดยผทรงคณวฒและการทดลองใชจรง แลวนำาไปปรบปรงแกไขจนมประสทธภาพไปใชใน

การฝกอบรมผนำาวสาหกจชมชนอนๆ เพอใหสามารถบรหารจดการวสาหกจชมชนใหมประสทธภาพ

และเกดประสทธผลจนสามารถพงพาตนเองไดอยางยงยนตอไป



กรมสงเสรมการเกษตร.2547.คมอการดำาเนนงานวสาหกจชมชน ประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2548.

กรงเทพฯ:ผแตง

สำานกงานคณะกรรมการพฒนาขาราชการพลเรอน. 2546. สรปประเดนการบรรยายเรองผนำาใน

สภาพแวดลอมทเปลยนแปลง. สบคนเมอ4มกราคม,2550,จากhttp://www.suthep.ricr.

ac.th/leader9.pdf-

สถาบนเพมผลผลตแหงชาต. 2546. เอกสารสรปสำาหรบผบรหาร รายงานการศกษาการประเมน

ปญหาและความตองการของธรกจชมชน. กรงเทพฯ:ผแตง.

ไพโรจน แกนสาร. 2548. การพฒนาวสาหกจชมชน: ปญหาและแนวทางแกไข. สบคนเมอ 12,

ตลาคม, 2549, จาก http://www.bankok.cat. net.th/hainde/research/t_jsp/

jsp15/4565.doc.

Gadenne, D. 2003.Adoption of environmental principles by Queenland Small

Business. RetrievedFebruary26,2006fromhttp://www.google.co.th.

Hyrsky, K. 1999. Entrepreneurial metaphors and concepts: exploratory study.

International Small Business Journal, 18,P.13-34.

Knight,G.2000.Entrepreneurshipandmarketstrategy:TheSMEsunderglobalization.

Journal of international marketing,8(2),P.12-32.

Littunen, H. 2000. Entrepreneurship and the characteristics of the entrepreneurial

personality.International Journal of Entrepreneurial Behaviour & Research,

6(6).Retrieved May2 ,2006, fromhttp://www.hevra.haifa.ac.il/soc/lecturers/

Heilbrunn/files/1268.pdf.

Lussier,R.N.,&Pfeifer,S.2001.AcrossnationalpredictionmodelforbusinessSuccess.

Journal of Small Business Management, 39(3),P.228-39.

Pelhan, A. M. 2000. Marketing orientation and other potential influences on

performanceissmallandmedium-sizedmanufacturingfirms.Journal of small

Business Management, 38,P.48-67.

Wilson,G.1999.Impactofself-assessmentmethodologiesinsmallbusiness.ASQ’s53

rdAnnualQualityCongressProceedings.P.439-447.

Yamane,T.(1967).Elementary sampling theory.EnglewoodCliffs,NJ:PrenticeHall.


แนวทางการพฒนาการพงพาตนเองอยางยงยนของชมชน

The Development of Community Sustainable Self-reliance

เฉลมศกด ตมหรญ1*, จนดา ขลบทอง1, อรสา ปานขาว2 และสงเสรม หอมกลน1

Chalermsak Toomhirun1*, Jinda Khlibtong1, Orasa Pankaow2,

and Somgserm Homglin1

1สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชนนทบรประเทศไทย111202สาขาวชานเทศศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชนนทบรประเทศไทย11120

1SchoolofAgricultureandCooperatives,SukhothaiThammathiratOpenUniversity,Nonthaburi,Thailand111202SchoolofCommunicationArts,SukhothaiThammathiratOpenUniversity,Nonthaburi,Thailand11120


บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอ(1)ประเมนสถานภาพดานเทคโนโลย(technology)เศรษฐกจ

(economic)ทรพยากร(resource)จตใจ(mind)และสงคม(social)หรอTERMSของชมชน(2)

พฒนาตวชวดการพฒนาการพงพาตนเองของชมชนอยางยงยน (3) ศกษาแนวทางการพฒนาการ

พงพาตนเองของชมชนอยางยงยน (4) ศกษาปญหา เงอนไขและการแกไขปญหาในการพฒนาการ

พงพาตนเองของชมชนอยางยงยน โดยใชการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory

ActionResearch:PAR)ดำาเนนการ4พนทในจงหวดชยนาทสพรรณบรปราจนบรและชยภม

เปรยบเทยบกบชมชนควบคมทอยในพนทเดยวกนอก 4 ชมชน โดยการสมภาษณ สนทนากลม

จดเวทชมชน วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหขอมลเชงเนอหา จดหมวดหมและเชอมโยงความ

สมพนธเปรยบเทยบกบชมชนควบคม

ผลการวจย พบวา (1) ชมชนปฏบตการทง 4 พนทมความแตกตางกนรวมทงการมบรบท

ชมชนทแตกตางกน (2) ตวชวดการพงพาตนเองอยางยงยนของชมชนไดแก ดานเทคโนโลย

ประกอบดวยแนวคดและวธการใชเทคโนโลยของชมชนทงเทคโนโลยพนบานและเทคโนโลยสมยใหม

ดานเศรษฐกจ ประกอบดวยอาชพรายไดรายจายการออมหนสนและทรพยสน ดานทรพยากร

ประกอบดวย แหลงทรพยากร การใชประโยชน และการจดการ มงเนนการอยกบธรรมชาต

ดานจตใจ ประกอบดวย จตใจใฝคณธรรม และใฝพฒนา และดานสงคม ประกอบดวย ประเพณ

วฒนธรรมอนดงาม คานยม ความรวมมอ ความรสกเปนเจาของชมชน กฎเกณฑของชมชน

การยอมรบนวตกรรม (3) แนวทางการพฒนาการพงพาตนเอง ดานเทคโนโลย ชมชนผสมผสาน

ทงเทคโนโลยพนบานและเทคโนโลยพฒนา ใชทรพยากรในชมชนอยางคมคาและยงยน ดาน


เศรษฐกจ หารายไดเพม ลดคาใชจาย ลดภาระหนสน และมการออม เนนการปลกพชผกไวกนเอง

การขยายพนธพชและพนธสตวเอง การแลกเปลยนผลผลต การผลตทใหผลผลตทด ไมเปนหน

ดานทรพยากร การเลยงสตวแบบธรรมชาตไมทำาลายทรพยากรใชวสดหรอทรพยากรในทองถน

มการอนรกษ ใชประโยชนและรกษาดานจตใจ เนนการแลกเปลยนเรยนรรวมกนของคนในชมชน

การแบงปนผลผลต การรสกพอใจในสงทม การหวงใยหรอเกอกลกนทงในครอบครวและเพอนบาน

ดานสงคม การเนนการมผนำาทมความคดรเรมสรางสรรคสงใหมสมาชกรวมแรงรวมใจกนและการใช

แรงงานในครอบครวหรอคนในชมชนเปนหลก มสวนรวมในการดำาเนนกจกรรมรวมกน และเชอฟง

กน มเวทแลกเปลยนเรยนรรวมกนอยางตอเนอง (4) ปญหาเงอนไข และแนวทางแกไขปญหาในการ

พฒนาการพงพาตนเองอยางยงยนของชมชนในระดบกลมไดแก การตระหนกถงความหมายของการ

พงพาตนเองอยางยงยนของชมชน ผนำาชมชนปนแกนหลกในการประสานกบกจกรรมตาง ๆ ของ

ชมชน ใหมการดำาเนนงานของกลมองคกรตาง ๆ ในชมชนอยางตอเนอง กจกรรมตาง ๆ ของกลม

สะทอนถงความตองการของคนในกลม ระดบชมชน ใหชมชนตระหนกถงความจำาเปนในการพงพา

ตนเองของครอบครว และมผลตอชมชนโดยสวนรวม มการดำาเนนงานอยางตอเนอง และการใช

ภมปญญาองคความรตางๆและประสบการณตางๆของชมชนทมอยและไดประโยชนสำาหรบคนใน

ชมชน

คำาสำาคญ:การพฒนาการพงพาตนเองความยงยนและชมชน

Abstract

Thepurposesof thestudywereto (1)evaluatethetechnology,economic,

resource,mind,andsocialstateofcommunities inChaiNatProvince,SuphanBuri

Province,PrachinBuriProvince,andChaiyaphumProvince;(2)developtheindicesof

thecommunitysustainableself-reliance; (3) tostudyguidelines fordevelopingthe

community sustainable self-reliance; and (4) to study problems, conditions, and

solutions to the problems of the development of the community sustainable

self-reliancethroughtheparticipatoryactionresearch.Thepopulationinthisstudy

waspeople in4actioncommunities in these4provinces.Thedevelopmentof 4

actioncommunitieswascomparedwith4controlledcommunitiesinthesamearea.

The data collecting process was interviewing, group discussion, and setting

communitystages.Thedatawereanalyzedbyusingthecontentanalysis.


Thefindingswere:(1)thetechnology,economic,resource,mind,andsocial

stateof4actioncommunitieswasdifferent,andtheircommunitycontextwasalso

different.(2)theindicesofthecommunitysustainableself-relianceintheaspectof

technologyweretheirconceptsandutilizationmethodsofbothlocalandmodern

technology; the indices in the aspect of economy were their occupation, income,

expenditure,savings,debts,andassets;theindicesintheaspectofresourceswere

theirresourcesources,theirresourceutilizationandmanagementstressingontheir

living with nature; the indices in the aspect of mind were their pro-virtue and

pro-development; and the indices in the aspect of society were their good tradition

and culture, value, participation, feeling proud of being the owner of their community,

communityrules,andinnovationadoption;(3)consideringguidelinesfordeveloping

the community sustainable self-dependence, it was found that each community had

development activities and community stages in self-dependence adhering to

eachindex.And(4)consideringtheirproblems,conditionsandthesolutionstothe

problems of the development of the sustainable self- reliance, it was found that in

thegroupleveltheyrealizedtheimportanceofthesustainableself-reliance,their

localleadersweremaincooperatorsintheircommunityactivities,theirorganizations

hadbeenoperatedcontinuously,andtheiractivitiesreflectedtheirneeds;andinthe

communityleveltheyalsorealizedtheimportanceofthesustainableself-reliance

that it affected their community publicly, their organizations had been operated

continuously, their existing local wisdom, knowledge, and experience had been

utilizedandithadbroughtlastingbenefitstotheircommunity.

Keywords: Development, Self- reliance, Sustainable, Community


คำานำา

ปญหาความยากจนเปนปญหาสำาคญอยางหนงของประเทศทรฐไดใหความสำาคญโดยจด

ใหการแกไขปญหาความยากจนเปนยทธศาสตรหนงของรฐทตองดำาเนนการเพอใหปญหาความ

ยากจนหมดสนไปจากประเทศไทย โดยการแกไขปญหาความยากจนใหหมดสนไปนจำาเปนตองบรณา

การองคความรและยทธศาสตรตาง ๆ มากมายเพอใหประชาชนและชมชนสามารถพงพาตนเองได

อยางยงยน ซงจะตอบสนองใหชมชนมความสข อยดกนด แมวาการพฒนาประเทศทมงสการสราง

ความเขมแขงขององคกรชาวบาน และเครอขาย ตลอดจนการสงเสรมใหเกดการจดการความรขนใน

องคกรตางๆ รวมถงในภาคประชาชนและการพงพาตนเองของชมชนไดดำาเนนการมาระยะหนงแลว

กตาม แตการพฒนาชมชนเพอนำาไปสเปาหมายยงมปญหาอปสรรคบางประการทตองแกไข ดงนน

โครงการวจยแนวทางการพฒนาการพงพาตนเองอยางยงยนของชมชนจงใชดำาเนนการ เพอการ

ศกษาแนวทางการพงพาตนเองของชมชนอยางยงยนในดานตางๆทงการพฒนาเครอขายการพฒนา

ผนำาการจดการความรภมปญญาทงภายในและภายนอกกลมตลอดจนการพฒนากลมเพอการพงพา

ตนเองอยางยงยนของชมชนซงจะกอใหเกดประโยชนตอการพฒนาประเทศเพอแกไขปญหาความ

ยากจนตอไป

สญญา สญญาววฒน (2538) ไดเสนอวาชมชนชนบทจะพงพาตนเองไดนน จะตองพงพา

ตนเองใหสมดลใน5ประการตามภาพท1

Figure 1 TERMS Model

TERMS:T=Technology,E=Economic,R=Naturalresources,

M=Mind,S=Socio-culture

1

ตาม TERMS model ดงภาพท 1

ภาพท 1 การพฒนาทยงยนในรปแบบการพงตนเอง (TERMS Model) TERMS: T = Technology, E = Economic, R = Natural resources, M = Mind, S = Socio-culture

จากภาพท 1 แสดงใหเหนถงวงกลมขางใน โดยเปนพลงภายใน ภมคมกนภายใน จตวญญาณทมนคงจะเปนฐานทมนคงของการพฒนา การพงตนเองในระดบนจงหมายถง การใชเทคโนโลยพนบาน การทามาหากน การมองทรพยากรธรรมชาตเปนสวนหนงของชวต มคณธรรมในจตใจและการมประเพณ สงเหลานตองฟนฟและเสรมสรางใหแขงแรง สาหรบวงกลมขางนอก หมายถง เทคโนโลยทพฒนา เปนการทามาคาขาย การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต ความมจตใจใฝพฒนา การนยมความทนสมยสงเหลานทามาจากภายนอก มผลใหชนบทตองพงพาภายนอก แตมความจาเปนตอความกาวหนาของชนบท อยางไรกตาม ชาวชนบทตองกลนกรองสงเหลานกอน กอนทจะรบมาใชใหเหมาะสมกบสภาพของชนบท โดยใหเชอมโยงกนและมการพงตนเองเปนฐาน หรอโดยสรปหลกการพงพาตนเองในรปแบบของ TERMS model จะประกอบไปดวยการพงพาตนเองใหเกดการสมดลจากภายในกบภายนอกจานวน 5 ประการ คอ

1) การพงพาตนเองทางเทคโนโลย (Technological self-reliance) เปนความสมดลระหวางเทคโนโลยพนบานหรอเทคโนโลยทชมชนมอยใชอยกบเทคโนโลยใหม โดยเปนไดทงวตถ เครองมอตางๆ เชน เครองมอ เครองจกร รถไถ เกวยน พนธพช ปย หรอเปนเทคโนโลยทไมใชวตถ เชน ความร ความชานาญ การจดการ การวางแผน เปนตน

2) การพงตนเองทางเศรษฐกจ (Economic self-reliance) เปนความสมดลระหวางรายไดกบรายจายของชมชนชนบท หรอเปนการทามาหากนในระดบของชมชน กบการทามาคาขายกบภายนอก

3) การพงตนเองทางทรพยากรธรรมชาต (Natural resources self-reliance) เปนความสมดลของทรพยากรธรรมชาตทถกใชไปและการทดแทน หรอหมายถงการทชมชนอยกบธรรมชาตกบการใชทรพยากรธรรมชาตนน


จากภาพท1แสดงใหเหนถงวงกลมขางในโดยเปนพลงภายในภมคมกนภายในจตวญญาณ

ทมนคงจะเปนฐานทมนคงของการพฒนา การพงตนเองในระดบนจงหมายถง การใชเทคโนโลยพน

บานการทำามาหากนการมองทรพยากรธรรมชาตเปนสวนหนงของชวตมคณธรรมในจตใจและการม

ประเพณสงเหลานตองฟนฟและเสรมสรางใหแขงแรงสำาหรบวงกลมขางนอกหมายถงเทคโนโลยท

พฒนาเปนการทำามาคาขายการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตความมจตใจใฝพฒนาการนยม

ความทนสมยสงเหลานทำามาจากภายนอก มผลใหชนบทตองพงพาภายนอก แตมความจำาเปนตอ

ความกาวหนาของชนบทอยางไรกตามชาวชนบทตองกลนกรองสงเหลานกอนกอนทจะรบมาใชให

เหมาะสมกบสภาพของชนบท โดยใหเชอมโยงกนและมการพงตนเองเปนฐานหรอโดยสรปหลกการ

พงพาตนเองในรปแบบของTERMSmodelจะประกอบไปดวยการพงพาตนเองใหเกดการสมดลจาก

ภายในกบภายนอกจำานวน5ประการคอ

1) การพงพาตนเองทางเทคโนโลย (Technological self-reliance) เปนความสมดล

ระหวางเทคโนโลยพนบานหรอเทคโนโลยทชมชนมอยใชอยกบเทคโนโลยใหม โดยเปนไดทงวตถ

เครองมอตางๆเชนเครองมอเครองจกรรถไถเกวยนพนธพชปยหรอเปนเทคโนโลยทไมใชวตถ

เชนความรความชำานาญการจดการการวางแผนเปนตน

2) การพงตนเองทางเศรษฐกจ (Economic self-reliance) เปนความสมดลระหวาง

รายไดกบรายจายของชมชนชนบทหรอเปนการทำามาหากนในระดบของชมชน กบการทำามาคาขาย

กบภายนอก

3) การพงตนเองทางทรพยากรธรรมชาต (Natural resources self-reliance) เปน

ความสมดลของทรพยากรธรรมชาตทถกใชไปและการทดแทน หรอหมายถงการทชมชนอยกบ

ธรรมชาตกบการใชทรพยากรธรรมชาตนน

4) การพงตนเองทางจตใจ (Mind or Mental self-reliance) หมายถงความสมดลหรอ

ความมนคงทางจตใจมพลงสามารถสกบความยากลำาบากหรอปญหาใดๆไดหรอกลาวอกนยหนงคอ

การมจตใจใฝคณธรรมกบการมจตใจใฝพฒนา

5) การพงตนเองทางสงคมและวฒนธรรม (Socio-cultural self-reliance)เปนความ

สมดล หรอความมนคงแขงแรงของกลมคน ครอบครว ชมชน หรอองคกรสงคมใด ๆ กลาวคอเปน

ความสมดลของสงคมทมประเพณวฒนธรรมทดงามกบความทนสมยทมาจากภายนอกชมชน

คณะทำางานวาระประชาชนคณะกรรมการประสานงานองคกรพฒนาเอกชน(2545)ไดระบ

วา การพฒนาแบบยงยนตองคำานงถงการสรางชมชนหรอสงคมแบบองครวมทมความหลากหลาย

และปฏสมพนธกนและกน กลาวคอตองไมมการทำาลายทรพยากรธรรมชาตหรอสรางมลพษหรอ

ปญหาจากการใชทรพยากรมากจนเกนดลยภาพ โดยเสนอหลกคดในการเสรมสรางและพฒนาสงคม

ไทยเชงโครงสรางซงเรยกไดวาเปนโครงสรางการพฒนาอยางยงยนได8ประการไดแก1) โครงสราง

ทางการเมองระบอบประชาธปไตยทเปนธรรมาธปไตย โดยมใหถอเสยงขางมากเปนมาตรฐาน


ตดสนหากใหอภปรายหรอมหลกคดวาสงใดเปนประโยชนตอคนสวนใหญและเปนธรรมตอบคคลอน

หรอสงคม 2) โครงสรางการบรหารจดการแบบมสวนรวม เปนการกระจายอำานาจธรรมาธปไตย

จากระดบบนลงสระดบลาง 3) โครงสรางทรพยากรธรรมชาตเปนของชมชนและสงคม โดยถอวา

ทรพยากรธรรมชาตเปนของสงคมซงมอบอำานาจและบทบาทหนาทแกชมชนเปนผดแลจดสรรในการ

ใชประโยชนและฟนฟรกษา 4) โครงสรางเศรษฐกจแบบพงพาตนเอง โดยกำาหนดหลกการพนฐาน

วา จกตองสงเสรมและพฒนา “โครงสรางเศรษฐกจแบบพงพาตนเอง” ทมความหลากหลายในทก

ดาน5) โครงสรางทนทางสงคมเปนของชมชนโดยตองพฒนาใหกลายเปนทนของชมชนหรอสงคม

แบบองครวม เปนแหลงทพงพาของชมชนหมนเวยนอยภายในชมชนและเฉลยกลบคนสสมาชก6)

โครงสรางวฒนธรรม และกฎหมาย หรอธรรมนญชมชน เพอปองกนไมใหบคคลภายนอกเขามา

แทรกแซงใชประโยชนและทำาลายการพฒนาอยางยงยนได 7) โครงสรางระบบสวสดการแบบ

ประชาสวสดการ โดยประชาชนในแตละชมชนรบผดชอบดแลกนเอง ระบบประชาสวสดการจะเกด

ขนเองเมอโครงสราง6ประการขางตนไดเกดขนในกระบวนการพฒนาอยางยนยนและ8) โครงสราง

เศรษฐกจระหวางประเทศเปนการสรางระบบการคาทเปนธรรมและคำานงถงสทธขนพนฐานในการ

ดำารงชวตของมนษย สำาคญกวาธรกจเพอการคาหากำาไรสงสด ใหความเคารพระหวางวฒนธรรมของ

ชนชาตศาสนาและสงคมของประเทศตางๆเพอการดำารงอยอยางมศกดศรของมนษย

ทพวรรณลมงกร (2545)กลาวถงตวชวด (indicators)หมายถงคณลกษณะยอยของสงท

ตองการวดทสามารถสงเกตได ในการกำาหนดตวชวดมความยากตรงทตองพยายามแปลสงทตองการ

วดทเปนนามธรรมใหเปนสงทวดไดในทางรปธรรมดงนนการกำาหนดตวชวดของกลมคอตองกำาหนด

ออกมาวาคณลกษณะยอยของความสำาเรจของกลมในเชงรปธรรมทสามารถวดและสงเกตไดจะไดแก

อะไรบาง เมอพจารณาเรอง ความสำาเรจของกลมอาจกำาหนดกรอบของตวชวดทผตองการวเคราะห

นำาไปปรบใชไดดงน1) ดานทเกยวกบผนำาไดแกความรทกษะประสบการณการแสดงบทบาทท

เหมาะสมการกระจายอำานาจเปนตน2) ดานทเกยวกบสมาชก ไดแกความรทกษะประสบการณ

การทำางานกลมการแสดงพฤตกรรมในฐานะสมาชกจำานวนสมาชกเปนตน3) ดานประสทธภาพใน

การแกปญหาไดแกความรวดเรวในการแกปญหาความสามารถจดการปญหาไดหลากหลายจำานวน

ปญหาทแกไขเปนตน4) ดานทเกยวกบจดมงหมายเปาหมายวตถประสงคของกลมไดแกจำานวน

สมาชกทมสวนรวมในการกำาหนดเปาหมายของกลม จำานวนสมาชกทมเปาหมายของตนเอง

สอดคลองกบเปาหมายของกลม จำานวนสมาชกททราบ เขาใจสามารถบอกเปาหมายของกลมได

ชดเจนเปนตน5) ดานทเกยวกบการพฒนากระบวนการเรยนร ไดแกการวเคราะหปญหาสาเหต

ทางเลอกในการแกไขปญหา กจกรรมทพฒนาสงเสรมกระบวนการเรยนร การพฒนาจตสำานก ใน

ความรบผดชอบตอสงคมสวนรวมสงแวดลอมและการพงพาตนเองเปนตน6) ดานทเกยวกบมต

เชงวฒนธรรมไดแกการนำามตเชงวฒนธรรมเชนประเพณศาสนาความเชอมาผสมผสานในการทำา

กจกรรม เปนตน7) ดานทเกยวกบการบรหารจดการกลม ไดแก ระดบการมสวนรวมของสมาชก


จำานวนของสมาชกในการมสวนรวมทำากจกรรมตาง ๆ การมกฎระเบยบและกตกาททกคนยอมรบ

และถอปฏบตรวมกน จำานวนสมาชกทรหนาทและทำาหนาทดวยความรบผดชอบการมกจกรรมและ

แผนงานของกลมทสรางเสรมและพฒนากระบวนการกลมอยางตอเนอง มความสามคคพรอมเพรยง

ในการทำากจกรรมรวมกน เปนตน8) ดานทเกยวกบการสอสารภายในกลม ไดแก ความถของการ

สอสารแบบสองทางภายในกลมรปแบบของการสอสารระหวางสมาชกกบผนำากลมลกษณะของการ

สอสารแบบเปนทางการและแบบไมเปนทางการภายในกลม เปนตน 9) ดานทเกยวกบผลผลต

ผลงาน ของกลม ไดแก ปรมาณผลผลต ผลงาน ไดตามเปาหมายทกำาหนดไว คณภาพของผลผลต

ผลงานตรงตามทคาดหวงความหลากหลายของผลผลตผลงานและการพฒนาตอยอดของผลผลต

ผลงาน เปนตน 10) ดานทเกยวกบผลประโยชน ไดแก ความยตธรรมในการแบงสรรผลประโยชน

และจำานวนสมาชกทพงพอใจในการไดรบผลประโยชน11) ดานทเกยวกบการยอมรบจากภายนอก

ไดแก การไดรบการสนบสนนจากภายนอก เชน ความรวมมอในการดำาเนนงาน เงนทน ทรพยากร

ตางๆ รางวลตางๆ ทกลมเคยไดรบการมผคนมาเยยมชมดงานเปนแหลงศกษาเรยนรใหกบผสนใจ

ภายนอก และผแทนกลมไดรบการเชญไปเผยแพรความรในเรองทเกยวกบกลมใหกบหนวยงานอน ๆ

และ12) ดานทเกยวกบสภาพแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตไดแกจำานวนพนททยงมความอดม

สมบรณในการทำากจกรรมทางการเกษตรของสมาชกกลมแหลงนำาทมคณภาพเปนตน

จากแนวคดทฤษฎและแนวทางตางๆในการพฒนาการพงพาตนเองอยางยงยนของชมชน

คณะวจยไดกำาหนดกรอบแนวคดสำาหรบการวจย โดยทำาการประเมนตามแนวคด TERMSmodel

ใน 5 ประการ ไดแก สถานภาพดานเทคโนโลย (technology: T) เศรษฐกจ (economic: E)

ทรพยากร(resources:R)จตใจ(mind:M)และสงคม(socio-culture:S)

วตถประสงคการวจย

1.ประเมนสถานภาพดานเทคโนโลย เศรษฐกจ ทรพยากร จตใจ และสงคม หรอ TERMS

ของชมชนตวอยาง

2.พฒนาตวชวดการพฒนาการพงพาตนเองของชมชนอยางยงยน

3.ศกษาแนวทางการพฒนาการพงพาตนเองของชมชนอยางยงยนและ

4.ศกษาปญหา เงอนไข และการแกไขปญหาในการพฒนาการพงพาตนเองของชมชนอยาง

ยงยน


ในการวจยใชการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research :

PAR) โดยการศกษาแบงเปน 3 ระยะ โดยระยะท 1 เปนระยะการสรางรปแบบ หรอแนวทางการ


ดำาเนนงาน ระยะท 2 กำาหนดแผนและปฏบตการในพนท และระยะท 3 เปนการประเมนผลการ

ปฏบตการโดยทง3ระยะทำาการศกษาขอมลจากชมชนสมภาษณผใหขอมลสำาคญจดสนทนากลม

ฝกอบรมจดสมมนาจดเวทการสงเกตพดคยแบบไมเปนทางการระดมสมองสมมนาเชงปฏบตการ

และสมภาษณรายบคคลสำาหรบพนทการวจยและกลมตวอยางไดกำาหนดพนทดำาเนนการใน4ภาค

ไดแก1)ภาคกลางดำาเนนการในจงหวดชยนาทชมชนบานวงยาวและศกษาชมชนใกลเคยงสำาหรบ

เปรยบเทยบ คอ ชมชนบานแขก โดยคดเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงชมชนละ 55 ราย

2)ภาคตะวนตกดำาเนนการในจงหวดสพรรณบรใน3ชมชนคอชมชนบานหวยหนดำาบานปาผาก

และบานหวยขนน โดยคดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงจำานวน 37 ราย และศกษาชมชน

เปรยบเทยบ ไดแก บานละวาวงควาย โดยคดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง จำานวน 25 ราย

3) ภาคตะวนออก ดำาเนนการในจงหวดปราจนบรในชมชนตำาบลทางาม โดยคดเลอกกลมตวอยาง

แบบเจาะจง จำานวน 25 ราย และชมชนเปรยบเทยบ ไดแก ตำาบลดงพระราม โดยคดเลอกกลม

ตวอยางแบบเจาะจงจำานวน35รายและ4)ภาคตะวนออกเฉยงเหนอดำาเนนการในจงหวดชยภม

ในชมชนบานเทพนาโดยคดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง จำานวน 29 ราย และศกษาชมชน

เปรยบเทยบไดแกชมชนโคกกระเบองไหโดยคดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงจำานวน52ราย


จากการวจยปรากฏผลดงน

1) สถานภาพดานเทคโนโลย เศรษฐกจ ทรพยากร จตใจ และสงคม หรอ TERMS ของ

ชมชนปรากฎวาชมชนมลกษณะทตางกนตามบรบทของชมชนและสถานภาพดานตางๆ สรปไดดงน

ชยนาท เปนพนททำานา มโรงสขาวชมชน ใชปยชวภาพ และมการปรบปรงดนแบบชวภาพ

มรายไดหลกจากการปลกขาวรายจายคอตนทนกสนผลตขาวมหนสนทรพยากรคอนขางสมบรณทง

อนและนำา แตยงมการเผาตอซงและขยะมลฝอย มความภมใจในการเปนสมาชกชมชนและเปน

เจาของชมชนมคานยมและประเณเฉพาะชมชน

สพรรณบร เนองจากเปนพนทหางไกลและชมชนสวนหนงยงอาศยปาอยกบธรรมาชาต แต

ยงเนนวถชวตเกษตรกรรมปลกพชเลยงสตวไวบรโภคและจำาหนวยรวมทงมการทำากจกรรมเสรมเชน

การทอผา รายำาดหลกจากการปลกพชไร รายจายคตนทนในการเกษตรกรรม มหนสน ทรพยากรม

ความอดมสมบรณปานกลางมภยธรรมชาตบางมการเผาปามความภใจทเปนสมาชกชมชนและเปน

เจาของชมชนยดมนในประเพณของชมชนมการสอสารถายทอดความรในชมชน

ปราจนบร เปนพนททำานาทมการคดเลอกเมลดพนธ ใชวถชวภาพ รายไดหลกและรายจาย

หลกจากการปลกขาว มปญหาสภาพดนเปรยว มการขดขายหนาดน นำาเสยจากโรงงาน และสาร


ตกคาง แตสมาชกชมชนมการทำางานรวมกน ยดหลกโปรงใส ตรงไปตรงมา ยดมนในประเพณของ

ชมชนและมระบบการสอสารชมชน

ชยภมเปนพนททคนสวนใหญอพยพมาจากตางถนมภมปญญาในการสรางบานดนอากาศด

มสงดงดดจากธรรมชาต สมาชกในชมชนจงสนใจในการพฒนาเปนแหลงทองเทยว รายไดและราย

จายหลกจากพชไร มความภมใจและรสกเปนเจาของชมชน มประเพณตามสงคมไทยและเฉพาะ

ชมชนและมระบบการสอสารชมชน

2) ตวชวดการพฒนาการพงพาตนเองของชมชนอยางยงยน โดยการวเคราะหวรรณกรรม

และการศกษาชมชนดำาเนนการและชมชนเปรยบเทยบสามารถสรปเปนตวชวดการพฒนาการพงพา

ตนเองของชมชนอยางยงยน ไดแก 1) ดานเทคโนโลย เปนแนวคดและวธการทชมชนใชทงทเปน

เทคโนโลยพนบานโดยไมปฏเสธเทคโนโลยสมยใหมเพอการพฒนาการพงพาตนเอง2) ดานเศรษฐกจ

เปนการทำามาหากนของชมชนในดานอาชพทงทเปนตวเงนและไมเปนตวเงน รายได รายจาย

การออม ซงรวมถงวธการออมและแหลงเงนออมของชมชน ตลอดจนหนสนซงรวมถงแหลงหนสน

และจำานวนหนสนรวมถงทรพยสน 3) ดานทรพยากร เปนการอยรวมกบธรรมชาตซงประกอบดวย

แหลงทรพยากรธรรมชาต การใชประโยชน และการจดการทเหมาะสมทรพยากรดงกลาวไดแก ดน

นำา ปา อากาศ และสภาวะแวดลอมทวไป 4) ดานจตใจ เปนจตใจใฝคณธรรม ซงประกอบดวย

ความตองการพฒนา การคดวเคราะห การคดสรางสรรค การตดสนใจ การแกปญหา การสราง

สมพนธภาพการรกษาจดยนการรจกตนเองการควบคมจตใจอารมณความตองการการเหนใจการ

รบผดชอบ การภมใจในตนเองและกลม ความยตธรรมเสมอภาค ความซอสตยสจรต และความม

ระเบยบวนย และ5) ดานสงคมวฒนธรรม ประกอบดวยการมประเพณวฒนธรรมอนดงาม ไดแก

ประเพณทอยในชมชนการใชเวลาคานยมความรวมมอความรสกเปนเจาของชมชนกฎเกณฑของ

ชมชนการยอมรบสงใหม(นวตกรรม)และโครงสรางของชมชนสรปไดดงภาพท4

3) แนวทางการพฒนาการพงพาตนเองของชมชนอยางยงยน จากการศกษากจกรรม

ตางๆ ของชมชนสามารถเสนอแนวทางการพฒนาการพงพาตนเองของชมชนอยางยงยน โดยชมชน

จะตองพจารณาองคประกอบตางๆ ไดแก องคประกอบทางดานเทคโนโยล ดานเศรษฐกจ

ดานทรพยากร ดานจตใจ และดานสงคม ซงการพงพาตนเองนนจะมผลทำาให “ตนเองเปนสข -

พงตนเอง” อนประกอบดวย การทำาดวยตนเอง การทำาจากเลกไปใหญ การคดและตดสนใจดวย

ตนเองการไมทำาหรอคดไมเกนความสามารถของตนเองการทำาดวยใจการใชกำาลงความสามารถของ

ตนเอง การชวยเหลอตนเอง และความพอประมาณในตนเอง จากนนจะนำาไปส “ชมชนเปนสข –

การพงกน” โดยชมชนตองมการชวยเหลอเกอกลกนมการสอสารแลกเปลยนปรกษาแกไขมความ

สามคค มการใชเทคโนโลยในชมชนทเหมาะสม และการใชวตถดบหรอทรพยากรในชมชนอยาง

เหมาะสม โดยการพงพาตนเองนจะมเปาหมายหลกอยท ตนเองอยได และอยรอด ซงนำาไปสการ


แบงปนสผอนตอไปอยางไรกตามขอขดของทเปนอปสรรคตอการพงพาตนเองของบคคลและชมชนน

จะมประเดนเกยวกบความไมพรอมของบคคลหรอครอบครวและทนในการดำารงชพ

4) ปญหาเงอนไขและการแกไขปญหาในการพฒนาการพงพาตนเองอยางยงยนของ

ชมชน ปญหาทคนในชมชนควรพจารณารวมกนไดแก(1)การตระหนกถงความหมายรวมกนของการ

พงพาตนเองความยงยนของชมชนทจะพฒนาตอไป (2) ผนำาชมชนมบทบาทประสานกบกจกรรม

ตางๆของชมชนมากเกนไปทำาใหการดำาเนนงานตางๆของชมชนขาดความตอเนองไมมเปาหมาย

ชดเจน (3) การดำาเนนงานของกลมองคกรตาง ๆ ในชมชนมกไมมการดำาเนนงานอยางตอเนอง (4)

ชมชนไมเหนประโยชนของการดำาเนนงานพงพาตนเองอยางเปนรปธรรมและ จะเกดผลดตอตนเอง

ครอบครวและชมชนอยางไร (5)การกระตนใหดำาเนนกจกรรมของชมชนเองยงไมตอเนองและ (6)

การใชภมปญญา องคความรตาง ๆ และประสบการณตาง ๆ ของชมชนยงไมไดรบการยอมรบจาก

คนในชมชนมากนก

วจารณผล และขอเสนอแนะ

ดานเทคโนโลย จากผลการวจยจะเหนวาชมชนมภมปญญาและองคความรทสบทอดปฏบต

กนมาตงแตบรรพบรษอยางมากมาย แตการทจะพงพาตนเองอยางยงยนควรมการประสมประสาน

กบเทคโนโลยอน ๆ เพอการรกษาดลแหงธรรมชาตและสงแวดลอมและเพอกาวทนกบสงตาง ๆ ท

เปลยนแปลงไป การนำาเทคโนโลยสชมชนจงควรตระหนกในความกลมกลนผสมผสานคอย ๆ

เปลยนแปลงเพอเปนทางเลอกทดทสดสำาหรบชมชนดานเศรษฐกจ คนในชมชนพนทปฏบตการและ

พนทควบคมมรายรบและรายจายทใกลเคยงหรออาจมรายจายมากกวารายรบในบางรายการเกบ

ออมยงมนอยมาก จงควรมการใหความรในการสรางเสรมอาชพทมอยและหาอาชพเสรมภายในครว

เรอนลดตนทนการผลตและใหตระหนกถงการนำาหลกเศรษฐกจพอเพยงไปใชดานทรพยากรแมวา

หลายชมชนจะตระหนกถงการรกษาสงแวดลอมและการใชทรพยากรทมอยอยางรคณคาแตควรหาก

ระบวนการหรอวธการทจะสบสาน สบทอดใหคนรนตอ ๆ ไป ไดเขาใจ เกดความรกและหวงแหน

ทรพยากรทมในชมชนใหรจกใชและรกษาเพอใหทรพยากรคงอยอยางยนตลอดไปดานจตใจคนใน

ชมชนมความสขมการทำางานรวมกนมกฎกตกาของชมชนสามารถดำารงชวตอยางพงพาตนเองไดแต

ควรตองมการแนะนำาชแนะจดกระบวนการใหคนในชมชนสามารถใชความคดสรางสรรคเพอใหเกด

การพฒนาขนในทกดาน ใหรกชมชนและใหยดหลกตนเปนทพงแหงตน และการพงพากนเองอยาง

เปนรปธรรม และดานสงคม ชมชนมวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณทดงามเปนสวนยดเหนยว

ทำาใหความสมพนธของคนในสงคมเปนไปอยางราบรน แตคนในชมชนยงมคานยมในการทำางานหรอ

เรยนนอกพนท ทำาใหสงคมครอบครวขาดความอบอน และยงอาจทำาใหเปนอปสรรคในการพฒนา

อาชพถาครอบครวคงเหลอแตผสงอายจงควรสรางและพฒนากลไกใหคนรนใหมรกถนรกครอบครว


พฒนาชมชนของตนดวยความรทไดรำาเรยนมาเพอใหสามารถพงพาตนเองและพงพากนเองอยาง

ยงยนโดยสรปปจจยทง5ดานเปนสวนสำาคญในการพฒนาการพงพาตนเองจงควรมการบรณาการ

ปจจยดานตางๆนนอยางเหมาะสมเพอใหชมชนพงพาตนเองอยางมความสขลดปญหาความยากจน

ซงจะนำาพาประเทศชาตใหกาวหนาตอไป


กาญจนา แกวเทพ. (2538). การพฒนาแนววฒนธรรมชมชนโดยถอมนษยเปนศนยกลาง,

กรงเทพมหานครสภาคาทอลกแหงประเทศไทยเพอการพฒนา

คณะทำางานวาระประชาชน คณะกรรมการประสานงานองคกรพฒนาเอกชน(กปงอพช.) (2545)

รายงานทางเลอกขอเสนอภาคประชาชนไทยตอการกระชมสดยอดวาดวยการพฒนาทยงยน,

โรงพมพเดอนตลาคมกรงเทพมหานคร

ทพวรรณลมงกร.(2545).การจดตงและการวเคราะหกลมในประมวลสารชดวชาองคกรพฒนาเพอ

การสงเสรมการเกษตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชนนทบร

ทพวรรณ ลมงกร. (2545).ตวชวดความสำาเรจของกลม ในชดวชาประสบการณวชาชพการจดการ

ทรพยากรปาไมและสงแวดลอมมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชนนทบร

นรนดรจงวฒเวศยและศรณาจตตจรส.(2545).แนวคดเชงวเคราะหเกยวกบการพฒนาในประมวล

สาระชดวชาการสงเสรมการเกษตรเพอการพฒนามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชนนทบร

บำาเพญเขยวหวาน.(2545).องคกรประชาชนกบการพฒนาชนบทในประมวลสาระชดวชาองคกร

พฒนาเพอการสงเสรมการเกษตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชนนทบร

เบญจมาศอยประเสรฐ.(2544).การวจยการมสวนรวมทางสงเสรมการเกษตร หนวยท9ในประมวล

สาระชดวชาการวจยเพอการพฒนาการสงเสรมการเกษตร สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและ

สหกรณมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชนนทบร

ปารชาตวลยเสถยรและคณะ.(2546).กระบวนการและเทคนคการทำางานของนกพฒนา,โครงการส

รมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข(สรส)กรงเทพมหานคร

พงษศกด องกสทธ และคณะ. (2541).ปจจยในการดำาเนนงานขององคกรเกษตรทประสบผลสำาเรจ

ในประมวลสาระชดวชา องคกรพฒนาเพอการสงเสรมการเกษตร มหาวทยาลยสโขทย -

ธรรมาธราชนนทบร

สญญา สญญาววฒน (2538).ทฤษฎสงคมวทยา เนอหาและแนวทางการใชประโยชนเบองตน.

กรงเทพฯ:โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.


แนวทางการพฒนาการผลตโคเนออนทรย: กรณศกษาในภาคกลางของประเทศไทย

Development Guidline for Organic Beef Cattle Production:

A Case Study in Central Region of Thailand

มณฑชา พทซาคำา*, ศรลกษณ วงสพเชษฐ และจตตมา กนตนามลลกล

Monticha Putsakum, Sirilag Wongpichetand, Chittima Kantanamalakul

สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชอ.ปากเกรดจ.นนทบร


บทคดยอ

การศกษานมวตถประสงคเพอศกษา 1) สถานการณการผลตปศสตวอนทรยและโคเนอ

อนทรยในภาคกลาง2)ความเปนไปไดในการผลตโคเนออนทรยตามแนวทางการผลตปศสตวอนทรย

ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ และ 3) รปแบบและเทคนควธการการผลตโคเนออนทรยท

เหมาะสมกบเกษตรกร

ประชากร ไดแก กลมเกษตรกรเครอขายผเลยงโคเนออนทรยทลงทะเบยนกบกรมปศสตว

ในเขตภาคกลางทเปนพนทรบผดชอบของสำานกสขศาสตรสตวและสขอนามยท 1 และ 7 จำานวน

282คนและเจาหนาทกรมปศสตวทเกยวของกบการสงเสรมการผลตปศสตวอนทรยจำานวน12คน

กลมตวอยางไดแก กลมเกษตรกรเครอขายผเลยงโคเนออนทรยในเขตพนทรบผดชอบของสำานก

สขศาสตรสตวและสขอนามยท1และ7จำานวน54รายและเจาหนาทกรมปศสตวจำานวน12ราย

เกบขอมลโดยการสมภาษณ และการสมมนาแบบมสวนรวม จากนนนำาเสนอผลการศกษาในการ

สมมนาขนสดทาย

ผลการวจยพบวา การผลตปศสตวอนทรยไดมการดำาเนนการตงแตป 2549 และมปรมาณ

การผลตเพมขนทกป โดยในป 2552 มเกษตรกรเครอขายผเลยงปศสตวอนทรยทลงทะเบยนจำานวน

3,252 คน ซงในเขตภาคกลางมกลมผเลยงปศสตวอนทรยทลงทะเบยนจำานวน 282 คน และมการ

เลยงโคเนอ 103 ราย เลยงโคเนอจำานวน 1,832 ตว ผลการสมภาษณกลมเกษตรกรผเลยงโคเนอ

อนทรยในจงหวดชยนาทสพรรณบรและลพบรพบวาการเลยงโคเนออนทรยของกลมเกษตรกรอยใน

ระดบท1ระดบท2และระดบท3สำาหรบความเปนไปไดในการผลตโคเนออนทรยตามแนวทางการ

ผลตปศสตวอนทรยของกระทรวงเกษตรและสหกรณ พบวาเกษตรกรสามารถดำาเนนการผลตไดใน

ขอกำาหนดเกยวกบ แหลงทมาของสตว อาหารสตว การจดการดานสขภาพสตว การจดการฟารม

การบนทกขอมลการจดการดานสงแวดลอมยกเวนระยะการปรบเปลยนสวนเจาหนาทฯมความคด


เหนตอการปฏบตตามขอกำาหนดของมาตรฐานปศสตวอนทรยของเกษตรกรดงน เกษตรกรสามารถ

ปฏบตตามขอกำาหนดได ในเรองการจดการสงแวดลอม เกษตรกรไมสามารถปฏบตตามขอกำาหนดได

ในเรองแหลงทมาของสตว และเกษตรกรมทงทสามารถและไมสามารถปฏบตตามขอกำาหนดท

เหลอได สำาหรบรปแบบและเทคนควธการของการผลตโคเนออนทรยทเหมาะสมกบเกษตรกรใน

ประเทศไดแก เลยงโคเนอพนเมองหรอโคลกผสมพนเมองมพนทแปลงหญาสำาหรบปลอยโคแทะเลม

เลยงโคเนออนทรยในลกษณะการเกษตรผสมผสานและมการสรางเครอขายระหวางกลมเกษตรกร

คำาสำาคญโคเนออนทรยเกษตรอนทรยปศสตวอนทรย

Abstract

This research aimed to study the current status, the possibility and the

suitable systems for organic beef cattle productions. The populationwere 282

organicbeefcattle farmerswhohave registeredwith theDepartmentofLivestock

Development(DLD)and12organiclivestockextensionofficersintheCentralregion.

Sampleswerethegroupsof54organicbeefcattlefarmerswhohaveregisteredwith

theDepartmentofLivestockDevelopment(DLD)and12organiclivestockextension

officersintheCentralregion.Aliteraturereview,farmerinterviewsandaparticipatory

seminarwereconducted.Theresultsshowedthatorganiclivestockproductionshave

beenincreasedeveryyear.In2009,therewere282organiclivestockfarmerswhohave

registeredwiththeDLD intheCentral region.Withinthesegroups,therewere103

organicbeefcattlefarmersthatproduced1,832organicbeefcattle.Theresultsfrom

interviews showed that levels of organic beef cattle productions in Suphanburi

provinceandLopburiprovincewerethelevel1,2and3.Inaddition,theparticipatory

seminar showed that farmers could produce beef cattle under the organic livestock

production requirements in TAS 9000-2005 except the conversion period. The

successful factors are knowledge and understanding the methods of production,

pricemotivation, the farmers’ group network, and the government’s policy. The

suitable systems of organic livestock production for Thai farmers should be Thai

native beef cattle and crossbred cattle production, pastured system, integrated

farmingsystemandfarmers’networkformation.

Key Words: OrganicBeefCattle,OrganicAgriculture,OrganicLivestock


คำานำา

การผลตปศสตวในประเทศไทยมการเลยงสองรปแบบคอ1)การผลตสตวรายยอยทมการ

เลยงสตวควบคไปกบการทำาการเกษตรอนๆใชปจจยการผลตในพนทซงมการซอปจจยการผลตจาก

ภายนอกนอยมาก และ 2) การผลตสตวเชงเดยวทเลยงสตวเพยงชนดเดยว เปนการเลยงสตวเชง

อตสาหกรรมเนนการผลตเพอการคามการใชปจจยการผลตและเทคโนโลยทตองซอหาจากภายนอก

โดยปจจยการผลตจำานวนมากตองมการนำาเขาจากตางประเทศ เชน พนธสตว สารเคมเรงการเจรญ

เตบโตและรกษาโรคทำาใหตองใชเงนลงทนจำานวนมากและตองมการเพมประสทธภาพและลดตนทน

การผลตเพอใหสามารถแขงขนไดในตลาดผบรโภค ดงนนเกษตรกรจงจำาเปนตองมการพฒนา

เทคโนโลยและการจดการอยตลอดเวลา เพอปองกนและลดภาวะความเสยงทงดานการตลาดและ

การผลต

ในสถานการณปจจบนทผบรโภคใหความสนใจตอสขภาพ โดยคำานงถงอาหารปลอดภย

(FoodSafety)ทมผลดตอสขภาพอาทพชผกปลอดสารเคมเนอสตวปลอดสารเคมพชผกอนทรย

หรอเนอสตวอนทรย เปนตน ทำาใหผเลยงสตวตองมการปรบตวใหมการผลตสนคาทตรงกบความ

ตองการของผบรโภค ถาหากเกษตรกรผเลยงสตวสามารถปรบเปลยนการผลตสตวจากรปแบบการ

ผลตทมการใชสารเคมในการเลยงสตว สระบบการผลตแบบเกษตรอนทรยทมกระบวนการผลตท

สอดคลองกบการใชทรพยากรความหลากหลายทางชวภาพภมปญญาทองถนและวถชวตของคนใน

ชนบท นอกจากจะเปนการสรางสนคาทมมลคาเพมทงดานราคาและคณภาพทสนองตอความ

ตองการของผบรโภคแลว ยงเปนการนำาวถการผลตแบบเกาดงเดมมาจดการใหมใหเหมาะสมและ

สอดคลองกบสภาพแวดลอมทเปนอยในการผลตของเกษตรกรโดยไมจำาเปนตองพงพาปจจยการผลต

จากภายนอกอกดวย

เกษตรอนทรยเปนกลยทธทใชในการพฒนาระบบการผลตการเกษตรของประเทศตาง ๆ

เพอใหเกดการพฒนาอยางยงยนทง3ดานคอสงแวดลอมสงคมและเศรษฐกจเปนการเกษตรทรวม

ทกระบบทเปนมตรตอสงแวดลอมและปลอดภยตอผบรโภคโดยเปนระบบทไมแยกกจกรรมปลกพช

และการเลยงสตวออกจากกน จากการทรฐบาลไดประกาศใหเกษตรอนทรยเปนวาระแหงชาตเมอ

ปลายปพ.ศ.2548หนวยงานตางๆ ไดมนโยบายสงเสรมเกษตรอนทรยจนปจจบนไดมการพฒนาจน

มกลมเกษตรกรหลายกลมทสามารถผลตพชหลายชนดในรปแบบอนทรยและสามารถไดรบการตรวจ

รบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยจากหนวยงานตรวจรบรองตางๆ

อยางไรกตาม แมวากระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยสำานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและ

อาหารแหงชาตไดจดทำามาตรฐานเกษตรอนทรยเลม1:การผลตแปรรปแสดงฉลากและจำาหนาย

ผลตผลและผลตภณฑเกษตรอนทรย (มกษ. 9000 เลม 1-2552) เกษตรอนทรย เลม 2: ปศสตว

อนทรย (มกอช. 9000-2548) และในพ.ศ. 2554 ไดประกาศใชมาตรฐานปศสตวอนทรยฉบบใหม


(มกษ.9000เลม2-2554)และกรมปศสตวไดจดทำาคมอการผลตปศสตวอนทรย (สำาหรบเกษตรกร

และผประกอบการ) แลวกตาม แตในภาคการผลตปศสตวยงไมมความชดเจนในดานรปแบบและ

เทคนควธการการผลตปศสตวอนทรยในประเทศไทยรวมทงการผลตโคเนออนทรย ทงทรปแบบการ

เลยงโคเนอของเกษตรกรรายยอยเปนรปแบบการเลยงทสามารถปรบเปลยนมาเปนการเลยงในรป

แบบของโคเนออนทรยไดโดยงายทงในดานรปแบบการเลยงและการใชปจจยการผลตในทองถน

ดงนนการศกษาสถานการณปจจบนของการผลตปศสตวอนทรยและโคเนออนทรย รวมทง

รปแบบและเทคนควธการการผลตโคเนออนทรยทสอดคลองและเหมาะสมกบสภาพการผลตจรงใน

เกษตรกรผเลยงโคเนอจงเปนสงจำาเปน เพอใหเกษตรกรสามารถนำารปแบบและเทคนควธการ

ดงกลาวไปพฒนาการผลตโคเนออนทรย และหนวยงานภาครฐมแนวทางชดเจนในการกำาหนด

นโยบายในการสงเสรมและพฒนาการผลตโคเนออนทรยตอไป


1.เพอศกษาสถานการณการผลตปศสตวอนทรยและโคเนออนทรยในภาคกลาง

2.เพอศกษาความเปนไปไดในการผลตโคเนออนทรยตามแนวทางการผลตปศสตวอนทรย

ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ

3.เพอศกษารปแบบและเทคนควธการการผลตโคเนออนทรยทเหมาะสมกบเกษตรกร


วธการศกษาวจยไดแกการศกษาขอมลทตยภมการสมภาษณเกษตรกรผเลยงโคเนออนทรย

การสมมนาแบบมสวนรวมของผทเกยวของกบการเลยงโคเนออนทรย และการสมมนาขนสดทายผท

มสวนเกยวของกบการพฒนาปศสตวอนทรย

ประชากรทใชในการสมภาษณคอ เครอขายกลมเกษตรกรผเลยงโคเนออนทรยในเขตภาค

กลางในพนทรบผดชอบของสำานกสขศาสตรสตวและสขอนามย 1 และ 7 (สสอ. 1 และสสอ. 7)

ทง11จงหวดทลงทะเบยนกบกรมปศสตวจำานวน32กลมและมเกษตรกรสมาชก272รายเลอก

กลมเกษตรกรตวอยางในเขตพนท สสอ. 1 ทำาการจำาแนกกลมเกษตรกรผเลยงโคเนออนทรยตาม

ระดบการพฒนาจากนนสมกลมเกษตรกรในแตระดบการพฒนาระดบละ1กลมโดยวธสมตวอยาง

แบบงาย ยกเวนระดบ 3 ทตองเลอกมาเปนตวอยางเพราะมเพยง 1 กลม ไดกลมเกษตรกรตวอยาง

จากจงหวดลพบรสพรรณบรและชยนาทรวมกลมตวอยางเกษตรกร3กลมจำานวน54ราย

ผเขารวมการสมมนาแบบมสวนรวม ประกอบดวยเกษตรกรผเลยงโคเนออนทรยในเขต

ภาคกลางในเขตพนทสสอ.1และ7จำานวน33คนเจาหนาทกรมปศสตวจากสสอ.1และ7จำานวน


11 คนและผบรหารหรอเจาหนาททรบผดชอบระดบนโยบายจากศนยพฒนาปศสตวอนทรย

กรมปศสตวจำานวน1คน

ผเขารวมการสมมนาขนสดทาย ประกอบดวยเกษตรกรผเลยงปศสตวอนทรยในเขต

ภาคกลางในพนทสสอ.1และ7จำานวน22คนเจาหนาทกรมปศสตวจากสสอ.1และ7ทเกยวของ

กบการสงเสรมการผลตปศสตวอนทรยในเขตภาคกลางจำานวน 11 คนผบรหารหรอเจาหนาทท

รบผดชอบระดบนโยบายจากศนยพฒนาปศสตวอนทรย กรมปศสตวจำานวน 3 คน และคณาจารย

จากสถาบนการศกษาทเกยวของและประชาชนทวไปทสนใจจำานวน10คน

เครองมอทใช ไดแก ใชแบบสมภาษณแบบมโครงสรางและการสรางเวทวเคราะหขอมล

โดยนำาขอมลปฐมภมและขอมลทตยภมทไดจากการทบทวนเอกสารการสมภาษณการสมมนาแบบม

สวนรวมและการสมมนาขนสดทายมาอธบายในเชงพรรณาวเคราะห


1. สถานการณปจจบนของการผลตปศสตวอนทรยและโคเนออนทรย

1.1 สถานการณการผลตปศสตวอนทรยในประเทศไทย

จากการทกรมปศสตวไดดำาเนนโครงการพฒนาเกษตรอนทรยดานปศสตวตามแผนบรณา

การวาระแหงชาตเกษตรอนทรย นบตงแต ปงบประมาณ 2549 เปนตนมา มเจาหนาททเกยวของ

เกษตรกรและผนำากลมเกษตรกร ไดรบการพฒนาความรและทกษะเกยวกบเกษตรอนทรยและ

เทคนคการปฏบตดานปศสตว ตลอดจนมศนยเรยนรปศสตวอนทรยในชมชน และเครอขายการผลต

ปศสตวอนทรยทงวถพนบานและเชงพาณชย จำานวนทงสน 260 เครอขาย มเกษตรกรในเครอขาย

มากกวา 8,000 ราย มการพฒนาระบบการตรวจรบรองสนคาปศสตวอนทรยตามระบบคณภาพ

มาตรฐานสากลISOguide65และมการออกตรวจรบรองสนคา2รายไดแกสกรอนทรยและการ

เลยงผงอนทรยและผลตภณฑผงอนทรยโดยมการจำาแนกระดบการพฒนาการผลตปศสตวอนทรย

ออกเปน4ระดบ(กรมปศสตว,2552)คอ

ระดบ1 ระยะเรมตนปรบเขาสเกษตรอนทรย เกษตรกรยงไมมความเขาใจเกษตรอนทรย

ชดเจนและยงไมมความชดเจนในการผลตเปนปศสตวอนทรยแตเกษตรกรกลมนมการลดละการใช

สารเคมทางการเกษตรลกษณะการผลตของเกษตรกรมการนำามลสตวผลตเปนปยอนทรย

ระดบ2 กลมมงมนผลตปศสตวอนทรย เกษตรกรกลมนมการเลยงสตวเปนกจกรรมหลก

แบบวถพนบานมการลดการใชสารเคมทางการเกษตรแตเกษตรกรยงไมมการรวมกลมไมมแผนการ

ผลตและการตลาดแมเกษตรกรจะมความมงมนการผลตปศสตวอนทรยแตยงไมเขาใจมาตรฐานและ

เทคนคการผลต


ระดบ3 ระยะปรบเขาสมาตรฐานอนทรย เกษตรกรกลมนมความรความเขาใจและปฏบต

เกษตรอนทรยดานพชมการเลยงสตวทใกลเคยงกบมาตรฐานมกลมผลตทเขมแขงมการเรยนรการ

ผลตและการตลาดรวมกน มอาหารสตวธรรมชาตและอนทรย มสนคาออกสตลาดทองถนและเปนท

รจกในหมผบรโภคโดยไมจำาเปนตองขอการรบรอง

ระดบ4 ระยะปศสตวอนทรยทมการรบรองตามมาตรฐาน (certifiedorganic) เกษตรกร

กลมนมกระบวนการกลมทเขมแขง มผลผลตสมำาเสมอ จำาหนายพอเพยงกบตลาดภายนอกกลมหรอ

ตลาดบน

จากการดำาเนนงานของกรมปศสตว รวมทงหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชนท

ผานมา ทำาใหปศสตวอนทรย รวมถงโคเนออนทรยไดมการขบเคลอนอยางตอเนอง โดยในป พ.ศ.

2552มเกษตรกรเครอขายผเลยงปศสตวอนทรยทลงทะเบยน176กลมจำานวน3,252คนในขณะท

ปพ.ศ.2551มเกษตรกรเครอขายผเลยงปศสตวอนทรยทลงทะเบยนเพยง49กลมจำานวน3,087คน

1.2 สถานการณการผลตโคเนออนทรยในเขตภาคกลาง

จากการสำารวจสภาพการเลยงโคเนออนทรยในเขตภาคกลาง โดยการสมภาษณกลม

เกษตรกรผเลยงโคเนอในจงหวดสพรรณบรและจงหวดลพบร พบวาการเลยงโคเนอของกลม

เกษตรกรทลงทะเบยนกบกรมปศสตวสวนใหญอยในระดบเรมตนคอระดบท1และระดบท2มเพยง

หนงกลมทมการเลยงโคเนอในระดบท3ซงมสภาพการเลยงดงน

1.2.1พนธและแหลงทมาของโคเนอ พนธโคเนอทเลยงทงหมดเปนลกผสมจากหลาก

หลายสายพนธ แหลงทมาของโคเหลานสวนใหญผลตเองในฟารม มเพยงบางรายทซอจากภายนอก

ฟารม

1.2.2การจดการฟารม

1)การจดการฝงโคเนอมการเลยงโคแบบปลอยลงแปลงหญาในเวลากลางวนและ

ตอนกลบเขาคอกในเวลาเยนมการเสรมหญาแหงฟางและตนขาวโพดในตอนเยน

2)การจดการแปลงหญา เกษตรกรสวนใหญจะปลกหญาพนธแพงโกลา พนธรซ

พนธเนเปยรโดยเมลดพนธหญาทใชปลกไดจากกรมปศสตวมการใชมลโคเปนปย

3)การจดการโรงเรอนและคอก ลกษณะโรงเรอนมรวลอมรอบ เกษตรกรบางราย

มการกนพนทภายในโรงเรอนเปนคอกสำาหรบกกขงโค พนโรงเรอนมทงพนคอนกรตและพนดน

มอางนำาและรางอาหารภายในโรงเรอน

1.2.3อาหารโคเนอ อาหารทใชเลยงไดแก หญาสด หญาแหง ฟาง หญาหมก ตนและ

เปลอกขาวโพดมการเสรมแรธาตกอนเกลอกระดกปนพรมกซและยเรยใหโคในบางชวงเกษตรกร

จะปลกหญาและขาวโพดสำาหรบใชเลยงโคเองมบางรายซออาหารโคเนอจากภายนอก

1.2.4แหลงนำาดมไดแกบอสาธารณะสระนำาธรรมชาตนำาบาดาลและนำาปะปาหมบาน


1.2.5การจดการสขภาพสตวมการทำาเบอรประจำาตวโคเนอโดยการทำาเบอรหทำาเบอร

สะโพก มการสญเขาลกโค มการทำาวคซนปองกนโรคปากและเทาเปอย 2 ครงตอป ใหยาถายพยาธ

1ครงตอป

1.2.6การจดการมลโคและของเสย มลโคนำาไปใชเปนปยสำาหรบใสแปลงหญาและแปลง

พชอนๆบางสวนนำาไปบรรจถงขายและมบางฟารมนำาไปหมกเพอผลตแกสชวภาพใชในครวเรอน

1.2.7การบนทกขอมลมการบนทกขอมลเกยวกบทะเบยนสตวการซอสตวใหมการซอ

อาหารสตวและอาหารเสรมจากภายนอก การจดการสขภาพ การนำาเขาปจจยการผลตทกชนด

การจดจำาหนายและบญชฟารม

2. ความคดเหนของเกษตรกรและเจาหนาทเกยวกบขอกำาหนดตามมาตรฐานปศสตวอนทรย

2.1 แหลงทมาของสตว เกษตรกรเหนวาสามารถจดหาพนธสตว (โคเนอ) ทเกดในฟารม

ปศสตวอนทรยได และ/หรออาจขยายพนธขนเองภายในฟารมของตนโดยอาศยระยะเวลาในการ

ปรบเปลยนระบบการผลต เจาหนาทสวนใหญเหนวาเกษตรกรยงไมสามารถปฏบตได และเจาหนาท

บางรายไมแนใจวาเกษตรกรจะสามารถปฏบตได เนองจากยงไมมแหลงจำาหนายโคเนออนทรย

และยงไมมฟารมอนทรยทไดรบรองหรอไดรบมาตรฐานฟารมอนทรยหรอมนอยฟารม

2.2 การปรบเปลยนใหเปนระบบการผลตปศสตวอนทรย เกษตรกรและเจาหนาทเหนดวย

กบขอกำาหนดใหการนำาเขาพนธสตวจากฟารมทวไปจะตองใชระยะเวลาการเลยงไมตำากวา12 เดอน

จงจำาหนายเปนโคเนออนทรยได แตไมเหนดวยกบการนำาลกโคเนอจากฟารมทวไปมาเลยงตองนำาเขา

เมอหยานมและอายไมเกน6เดอนควรปรบเปลยนขอกำาหนดดงกลาวเปน8-12เดอนเนองจากอาย

เมอหยานมลกโคเนอในทางปฏบตประมาณ 8 เดอน สวนเจาหนาทมความเหนวาลกโคอายตำากวา

6เดอนหาซอไดยากมากและมขนาดเลกเกนไปควรใชคำาวาไมตำากวา6เดอน

2.3 อาหารสตว เกษตรกรและเจาหนาทมความเหนวาการใชหญาหรอฟางเลยงโคเนอทงใน

รปสดและตากแหงทตองผลตในระบบอนทรยสามารถทำาไดในกรณทเกษตรกรมพนทมากเพยงพอตอ

การเพาะปลก หญาและขาวเอง ในกรณทวตถดบอาหารสตวทใชตองผลตในระบบเกษตรอนทรยไม

ตำากวา70%เกษตรกรสามารถทำาไดแตเจาหนาทมความเหนวาควรอนญาตใหใชอาหารสตวทผลตใน

ระบบเกษตรอนทรย50%และอาหารทวไป50%

2.4 การจดการดานสขภาพสตว เกษตรกรและเจาหนาทมความเหนวาการรกษาสตวปวย

ดวยพชสมนไพรหรอยาแผนโบราณสามารถทำาไดยกเวนบางโรคเชนโรคปอดบวมและโรคไขสามวน

และสมนไพรออกฤทธชาอาจไมทนตอการรกษานอกจากนยงหาไดยาก ราคาแพง และมขนตอนใน

การผสมทยงยาก

2.5 การจดการฟารม เกษตรกรและเจาหนาทมความเหนวาการปลอยสตวออกกำาลงกาย

หรอปลอยสตวแทะเลมสามารถทำาไดในกรณทมพนทมากพอ และในเรองการจดการตวสตวควร

อนญาตใหใชการตดเบอรห


2.6 การบนทกขอมล เกษตรกรและเจาหนาทมความเหนวาการบนทกขอมลสามารถทำาได

แตยงขาดแนวทางการจดบนทกทเปนระบบชดเจนและงายตอการตรวจสอบ

2.7 การจดการดานสงแวดลอม เกษตรกรและเจาหนาทมความเหนวาสามารถปฏบตได

โดยนำามลสตวใสลงแปลงหญาและแปลงพชผลและจำาหนายเปนปย

3. ความเปนไปไดในการผลตโคเนออนทรย

จากการสมมนาแบบมสวนรวมเกยวกบสภาพปญหาปจจยและเงอนไขในการผลตโคเนอให

ไดตามมาตรฐานปศสตวอนทรยของกระทรวงเกษตรและสหกรณ สรปไดวา การผลตโคเนออนทรย

ตามแนวทางการผลตปศสตวอนทรยของกระทรวงเกษตรและสหกรณ เกษตรกรสามารถดำาเนนการ

ตามขอกำาหนดการผลตปศสตวอนทรยไดหลายประเดนยกเวนบางประเดนทมความเหนวา สามารถ

ปฏบตตามได ถามการปรบขอกำาหนดการผลตปศสตวอนทรยใหสอดคลองกบสภาพการผลตทเปน

จรงในทางปฏบต และเพอใหการผลตโคเนออนทรยของประเทศมความเปนไปไดในทางปฏบตไดม

ขอเสนอในขอกำาหนดการผลตปศสตวอนทรยดงน

3.1 การปรบเปลยนใหเปนระบบการผลตปศสตวอนทรย มขอเสนอใหม การนำาเขาลกโค

สำาหรบผลตเนอหลงจากลกโคหยานมอายไมเกน12เดอน

3.2 อาหารสตว มขอเสนอ คอ ในการหาซอพชอาหารสตวอนทรยจากแหลงภายนอกของ

เกษตรกรรายยอยหาไดคอนขางยาก ภาครฐ หรอหนวยงานหรอองคกรทรฐมอบหมายและใหการ

สนบสนนเชนสหกรณกลมเกษตรกรภาคเอกชนเปนตนควรจดหาหรอปลกพชอาหารสตวอนทรย

จำาหนายแกเกษตรกรเหลาน

3.3 การบนทกขอมล มขอเสนอ คอแบบการบนทกขอมลทจำาเปนสำาหรบการจดการโค

ควรจดทำาในรปแบบคมอปฏบต (guideline) ทเกษตรกรเพยงแตกาเครองหมายหรอเตมขอความ

เพอใหเกษตรกรสามารถจดบนทกไดงายและเปนแนวทางปฏบตทใชประโยชนในการจดการฟารม

4. รปแบบและเทคนควธการของการผลตโคเนออนทรยทเหมาะสม

จากผลการศกษาพบวารปแบบและเทคนควธการของการผลตโคเนออนทรยทเหมาะสมกบ

เกษตรกรในประเทศททำาใหเกษตรกรสามารถปฏบตไดงายมดงน

4.1 พนธโคเนอ โคเนอทจะนำามาผลตโคเนออนทรยควรเปนโคเนอพนเมองหรอโคลกผสม

พนเมองเนองจากสามารถปรบตวเขากบสภาพการเลยงดของเกษตรกรตลอดจนมความแขงแรงและ

ทนตอสภาพอากาศแวดลอมและเหบไดด

4.2 การจดการฟารมกรณมพนทแปลงหญาสำาหรบปลอยโคแทะเลม ควรจดทำาแนวกนชน

กบพนทบรเวณขางเคยงกรณทมพนทนอยควรแบงพนททำาแปลงหญาและพชอาหารสตว เพอใชวธ


การตดหญาแลวนำามาเลยงโคเนอในฝงแทนการปลอยแทะเลม ควรจดทำาพชหมก หรอปรบปรง

คณภาพพชอาหารสตวดวยวธอนทรยเพมเตม นอกจากนคอกเลยงโคเนอควรมพนทสำาหรบใหสตว

เดนออกกำาลงไปมาได

4.3 อาหารสตว ควรปลกหญาหรอพชอาหารสตวอนทรย ในพนทของตนเอง เพอใหมพช

อาหารสตวอนทรยสำาหรบโคเนอไดกนตลอดป ใชเศษเหลอหรอผลพลอยไดจากพชอนเปนอาหารโค

เนอ และมการสรางเครอขายกบกลมเกษตรกรทปลกพชอนทรย เพอใหมแหลงของพชอาหารสตว

เศษเหลอหรอผลพลอยไดจากพชอนทรยทสามารถนำามาใชเลยงโคเนอได

5. ปญหาและอปสรรคในการพฒนาปศสตวอนทรย

5.1 ปญหาและอปสรรคของการทำาปศสตวอนทรย เพอกาวสความสำาเรจการทำาปศสตว

อนทรย มมมองดานปญหาและอปสรรคของการทำาปศสตวอนทรยของกลมเกษตรกรและกลมเจา

หนาททเกยวของมดงน

1)ปญหาทเปนอปสรรคสำาคญของการทำาปศสตวอนทรยของเกษตรกร ไดแก ราคาไม

จงใจและตลาดทไมแนนอน ขาดเครอขายและระบบการจดการทด นโยบายรฐไมมความชดเจนและ

ขาดปจจยการผลต

2)ปญหาและอปสรรคในการกาวสความสำาเรจการทำาปศสตวอนทรยในแงความคดเหน

ของเจาหนาท คอ ขาดเกษตรกรทมความสนใจและมใจรกตอการทำาปศสตวอนทรย ขาดปจจยการ

ผลตทเปนอนทรยไมมเงนทนและความไมชดเจนของตลาด

5.2ปจจยสนบสนนการทำาปศสตวอนทรย เกษตรกรและเจาหนาททเกยวของกบปศสตว

อนทรยมความเหนวา การกาวสความสำาเรจของการทำาปศสตวอนทรยไดนนตองไดรบการสนบสนน

ดานตางๆดงน

1)การถายทอดความรและความเขาใจเรองปศสตวอนทรยใหเกษตรกร

2)การสรางแรงจงใจโดยเฉพาะในดานราคาและตลาดรองรบทชดเจน

3)การรวมกลมและสรางเครอขายใหครบวงจรการผลต

4)การมนโยบายสนบสนนจากทกหนวยงานและทกระดบ

5)เกษตรกรตองมใจรกและสนใจอยางจรงจง

6)การมปจจยการผลตอนทรยทเหมาะสม

7)การมงบประมาณสนบสนนจากหนวยงานตางๆ


อภปรายผลและขอเสนอแนะ

จากรปแบบการเลยงโคเนอของกลมเกษตรกรผเลยงปศสตวอนทรยทลงทะเบยนกบกรม

ปศสตวในเขตภาคกลางพบวาการผลตโคเนออนทรยของเกษตรกรไทยตามมาตรฐานปศสตวอนทรย

มความเปนไปได เนองจากเกษตรกรมรปแบบการเลยงโคเนอแบบปลอยฝงและทำาการเกษตรผสม

ผสานอยแลว เพยงแตตองปรบเทคนควธการเลยงในบางประเดนเพอใหเปนไปตามขอกำาหนดของ

มาตรฐานปศสตวอนทรย ไดแก การสรางแนวกนชนบรเวณโดยรอบพนทฟารมเลยงโค การผลตพช

อาหารอนทรยดวยตนเองใหมากเพยงพอสำาหรบการเลยงโคตลอดทงป การทำาเบอรประจำาตวโคควร

เปลยนไปใชวธตดเบอรหหรอใชเบอรคลองคอจดทำาระบบการบนทกขอมลตางๆในการเลยงโคเนอ

ใหชดเจนและครอบคลมทกประเดนตงแตแหลงทมาของสตวการใชและการไดมาของปจจยการผลต

แตละชนด นอกจากน การรวมกลมของเกษตรกรทเขมแขงเพอจดหาตลาดโคเนออนทรย หรอมการ

ฆาชำาแหละเพอขายเนอโคเองกจะทำาใหกลมเกษตรกรเหลานสามารถผลตโคเนออนทรยทไดราคาสง

กวาราคาโคเนอทวๆ ไปซงจะเปนแรงจงใจใหเกษตรกรรายอนๆ เขามารวมกลมในการผลตโคเนอ

อนทรยมากยงขน

จดเรมตนของความสำาเรจในการเลยงโคเนออนทรย ควรเรมจากการผลตพชอนทรยทเปน

อาหารสำาหรบโคเนอ เชน หญาหรอถวอาหารสตว หรอพชอนทรยทสามารถนำาเศษเหลอมาใชเลยง

โคเนอได กจะทำาใหมอาหารสตวเพยงพอ เนองจากการผลตพชอนทรยและผลพลอยไดจากพช

อนทรยในประเทศไทยยงมปรมาณการผลตไมเพยงพอกบความตองการในการบรโภคของมนษย

ทำาใหเหลอผลผลตและเศษเหลอจากพชอนทรยสำาหรบการผลตโคเนออนทรยในปรมาณนอยมาก

หรอไมมเลยทำาใหเกดการแกงแยงผลผลตดงกลาวระหวางมนษยกบสตว(Panyakul2010)

สำาหรบมาตรฐานปศสตวอนทรย (มกอช. 9000-2548) ทกำาหนดโดยกระทรวงเกษตรและ

สหกรณจากการศกษาพบวาขอกำาหนดในประเดนแหลงทมาของสตวอาหารสตวการจดการดาน

สขภาพสตว การจดการฟารม การบนทกขอมล และการจดการดานสงแวดลอม มความเหมาะสม

สำาหรบเกษตรกรผเลยงโคเนอทตองการเปลยนไปเลยงโคเนออนทรย ยกเวน ประเดนของการปรบ

เปลยนใหเปนระบบปศสตวอนทรย โดยควรมการศกษาวจยถงระยะปรบเปลยนใหเปนระบบโคเนอ

อนทรยวา ตองใชระยะเวลานานเทาไรจงเหมาะสมกบการเลยงโคเนอของประเทศไทย อยางไรกตาม

การผลตโคเนอจดเปนการผลตปศสตวทงายตอการปรบเปลยนรปแบบการเลยงจากเลยงในระบบ

ทวไปเปนเลยงในระบบอนทรย

ภายหลงจากการศกษาแลวเสรจ กระทรวงเกษตรและสหกรณไดประกาศใชมาตรฐาน

ปศสตวอนทรยฉบบใหมในพ.ศ.2554(มกษ.9000-2554)แทนมาตรฐานปศสตวอนทรยฉบบเดม

(มกอช.9000-2548)ซงมขอกำาหนดบางประการเปลยนแปลงไปเชนการอนญาตใหตดเบอรหไดใน

กรณทจำาเปนโดยตองขออนญาตกอนเปนตน


จากผลการศกษาการพฒนาโคเนออนทรยในเขตภาคกลางของประเทศมขอเสนอแนะระดบ

นโยบายและระดบปฏบตดงน

1.ขอเสนอแนะระดบนโยบาย จะเกยวของกบหนวยงานภาครฐทมสวนในการผลกดน

ใหการผลตโคเนออนทรยสมฤทธผลและดำาเนนการไดอยางตอเนองซงมขอเสนอแนะดงน

1.1การกำาหนดมาตรฐานปศสตวอนทรย ควรกำาหนดใหสอดคลองกบสภาพการผลตโค

เนออนทรยของประเทศเพอใหเกษตรกรสามารถนำาไปปฏบตไดจรง

1.2การวางนโยบายดานมาตรฐานปศสตวอนทรยควรมการดำาเนนการอยางตอเนอง

และมความสอดคลองระหวางหนวยงานทเกยวของ

1.3ภาครฐควรมการสงเสรมการเลยงโคเนออนทรยอยางจรงจงและตอเนองมนโยบาย

จดหาวตถดบอาหารสตวอนทรย หรอผลตพชอาหารสตวอนทรยใหกบเกษตรกรทเลยงโคเนออนทรย

เพอชวยลดปญหาดานอาหารสตวอนทรย

1.4ภาครฐควรมการกำาหนดนโยบายดานการประชาสมพนธททำาใหเกษตรกรและผ

บรโภคเหนคณคาของการผลตโคเนออนทรยและประโยชนของผลตภณฑอนทรย

2.ขอเสนอแนะระดบปฏบต

2.1เจาหนาทสงเสรมการผลตปศสตวอนทรยควรมการใหความรเกยวกบการผลตโค

เนออนทรยแกเกษตรกรเพมขนและสงเสรมใหกลมเกษตรกรขอรบรองการผลตโคเนอตามมาตรฐาน

ปศสตวอนทรยแบบกลมมากกวาแบบรายเดยว

2.2เจาหนาทภาครฐควรชวยประสานกบหนวยงานหรอองคกรอน ๆ ในระดบทองถน

ในดานการจดหาตลาดสำาหรบผลตภณฑเนอโคอนทรย เพอใหผผลตโคเนออนทรยมแหลงขาย

ผลตภณฑของตนเอง

2.3กรมปศสตวควรสรางศนยสาธตหรอศนยเรยนรการผลตโคเนออนทรยใหเกษตรกร

และผบรโภคไดเขาเยยมชม เพอใหเกษตรกรสามารถประยกตแบบอยางทดมาใชกบฟารมของตนเอง

และเพอใหผบรโภคมความเขาใจและมนใจในผลตภณฑเนอโคอนทรยมากขน

2.4หนวยงานของรฐ ทงในทองถนและสวนกลาง ควรมการประชาสมพนธอยางจรงจง

เกยวกบการผลตโคเนออนทรย เพอใหผบรโภคมความรความเขาใจเกยวกบโคเนออนทรยและเนอโค

อนทรยวาคออะไรมประโยชนอยางไรสามารถหาซอผลตภณฑเนอโคอนทรยไดทไหน

2.6เกษตรกรควรดำาเนนการผลตทางการเกษตรในรปของการเกษตรแบบผสมผสานจะ

ทำาใหลดปญหาการขาดแคลนวตถดบอาหารสตวอนทรยได

2.7เกษตรกรควรมการสรางเครอขายระหวางกลมของตนเองกบกลมเกษตรกรอน ๆ ท

ผลตปศสตว วตถดบอาหารสตวหรอพชอาหารสตว เพอใหเกดการแลกเปลยนความรและปจจยการ

ผลตและยงชวยสรางความเขมแขงในการผลตและการตลาดอกดวย



กรมปศสตว . (2552). แผนงานโครงการพฒนาปศสตวอนทรยตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

ปงบประมาณ 2553.กรงเทพมหานคร.กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กรมปศสตว. (2553). ขอมลจำานวนปศสตวในประเทศไทย ป 2553. กรงเทพมหานคร.กระทรวง

เกษตรและสหกรณ.

กระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2548).มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เกษตรอนทรย

เลม 2 : ปศสตวอนทรย. ราชกจจานเบกษา เลม 122 ตอนพเศษ 38. ประกาศใชเมอ 17

พฤษภาคม2548.

กระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2552). มาตรฐานสนคาเกษตร เกษตรอนทรย เลม 1 : การผลต

แปรรป แสดงฉลากและจำาหนายผลตผลและผลตภณฑเกษตรอนทรย. ราชกจจานเบกษา

เลม126ตอนพเศษ187งประกาศใชเมอ28ธนวาคม2552.

กระทรวงเกษตรและสหกรณ.(2554).มาตรฐานสนคาเกษตร เกษตรอนทรย เลม 2 : ปศสตวอนทรย.

ราชกจจานเบกษาเลม128ตอนพเศษ131.ประกาศใชเมอ4พฤศจกายน2554

กลมวจยและพฒนาระบบฟารมปศสตวกรมปศสตว. (2557). ผทไดรบใบรบรองผลตภณฑอนทรย

ตามมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เกษตรอนทรย เลม 1 มกษ. 9000-2552

เกษตรอนทรยเลม2มกษ.9000-2554.สบคนจากhttp://extension.dld.go.th/th1/im-

ages/stories/organic/document/organic2014052201.pdf

กลมวจยและพฒนาระบบฟารมปศสตวกรมปศสตว. (2557). ฐานขอมลสมาชกและกลมปศสตว

อนทรยป 2553.สบคนจากhttp://extension.dld.go.th/th1/index.php?option=com_

content&view=article&id=324:2553-&catid=81:2012-03-09-13-19-39&Itemid=234

Panyakul,V. (2010).Study and Recommendations for Developing Regional Organic

Standards in Asia. Retrived from http://www.ifoam.org/partners/tenders/

TenderInvite_Comp-study_regional-standards_Asia-.pdf


บทบาทสหกรณ ในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครองของสมาชก

สหกรณการเกษตรเมองยะลา จำากด

The Role of Mueang Yala Agricultural Co-operatives Limited in

the Economic, Social and Political Development of Its Members

โกศล ชวยไธสง1 , สงเสรม หอมกลน2

Kosol Chuaythaisong1, Songserm Homglin2

สำานกงานสหกรณจงหวดยะลา21อำาเภอเมองจ.ยะลา

TheOfficeofYalaProvincialCo-operatives,Muaengdistrict,Yalaprovince

E-mail:[email protected]สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชนนทบร11120

SchoolofAgricultureandCooperativesSukhothaiThammathiratOpenUniversity11120


บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษา 1) สภาพทวไปของสมาชกสหกรณ 2) บทบาท

สหกรณในการพฒนาเศรษฐกจสงคมและการเมองการปกครองของสมาชก3)ปญหาและขอเสนอ

แนะของสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครองของสมาชกสหกรณ

การเกษตรเมองยะลาจำากด

ประชากรทใชในการศกษาคอสมาชกของสหกรณการเกษตรเมองยะลา จำากด สมกลม

ตวอยางจำานวน100คนแบบพบโดยบงเอญโดยการสอบถามการวเคราะหขอมลโดยใชสถตไดแก

คาความถคารอยละคาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐานการทดสอบไคสแควรและการวเคราะหเนอหา

ผลการศกษาพบวา1)สมาชกสหกรณสวนใหญเปนเพศชายอายระหวาง36-40ปการ

ศกษาระดบประถมศกษาทำาสวนยางพารารายไดตอเดอน12,001 -14,000บาทและระยะเวลา

การเปนสมาชก 6 - 10 ป 2) สหกรณมบทบาทการพฒนาเศรษฐกจดานรายได รายจาย การออม

และการลงทนการพฒนาสงคมดานการศกษาการจดสวสดการการใหความรวมมอและการพฒนา

เมองการปกครองดานความเสมอภาคสทธและเสรภาพการมสวนรวมและการสงเสรมประชาธปไตย

โดยรวมอยในระดบมาก ทกดาน สภาพทวไปของสมาชกมความสมพนธกบบทบาทสหกรณในการ

พฒนาทงการพฒนาเศรษฐกจ การพฒนาสงคม และ การพฒนาการเมองการปกครองของสมาชก

อยางมนยสำาคญทางสถตทกดาน3)พบปญหาสมาชกผดนดชำาระหนและการดำาเนนธรกจสหกรณ


นอยเกนไป ขอเสนอแนะคอสหกรณควรใหความชวยเหลอสมาชกอยางจรงจง ควรขยายการดำาเนน

ธรกจของสหกรณและสงเสรมใหสมาชกอยดกนด

คำาสำาคญ : สหกรณการเกษตรการพฒนาเศรษฐกจสงคมการเมองการปกครองจงหวดยะลา

Abstract

Theobjectivesof this researchweretostudy1) thedemographicstatusof

members ofMueang Yala Agricultural Co-operatives, Limited; 2) the role of the

co-operatives in the economic, social and political development of its members; and

3)problemsandrecommendationsforimprovements.

Thesamplepopulationconsistedof100membersofMueangYalaAgricultural

Co-operatives, Ltd. Datawere collected using a questionnaire and analyzed using

frequency, percentage,mean, standard deviation, chi- square test and content

analysis.

Theresultsshowedthat1)Themajorityofco-operativesmembersweremale,

aged36-40,andhadcompletedprimaryschool.Mostofthemwererubberfarmers,

made income of 12,001-14,000 baht amonth and had beenmembers of the

co-operatives for 6-10 years. 2) Themembers gave the opinion that overall, the

co-operative played a large role in their economic, political and social development

(ranked in order of importance). Statistically significant relationships were found

between demographic factors and themembers’ opinions on the co-operative’s

roleintheireconomic,socialandpoliticaldevelopment.3)Problemsidentifiedwere

that some members were unable to make their loan payments on time and that the

co-operativesdidnothaveenoughbusinessoperations.Therecommendations for

improvement were that the co-operatives should help the members more ardently,

should branch out into more lines of business, and should support a good standard

oflifeforitsmembers.

Keywords: RoleofAgriculturalCooperatives,EconomicSocialPoliticalDevelopment,

Yala Province


คำานำา

การสหกรณในประเทศไทยมมลเหตสบเนองมาจากเมอประเทศไทยไดเรมมการตดตอ

คาขายกบตางประเทศมากขนในสมยกรงรตนโกสนทรระบบเศรษฐกจของชนบทกคอยๆเปลยนจาก

ระบบเศรษฐกจแบบเพอเลยงตวเองมาสระบบเศรษฐกจแบบเพอการคา ความตองการเงนทนในการ

ขยายการผลตและการครองชพจงมเพมขนชาวนาทไมมทนรอนของตนเองกหนไปกยมเงนจากบคคล

อนทำาใหตองเสยดอกเบยในอตราสงและยงถกเอาเปรยบจากพอคานายทนทกวถทางอกดวยชาวนา

จงตกเปนฝายเสยเปรยบอยตลอดเวลา ทำานาไดขาวเทาใดกตองขายใชหนเกอบหมด นอกจากนการ

ทำานายงคงมผลผลตทไมแนนอนขนอยกบสภาพดนฟาอากาศ ถาปไหนผลผลตเสยหายกจะทำาใหหน

สนพอกพนมากขนเรอย ๆ จนลกหนบางรายตองโอนกรรมสทธในทนาใหแกเจาหน และกลายเปนผ

เชานา หรอเรรอนไมมทดนทำากนไปในทสด จากสภาพปญหาความยากจนของชาวนาในสมยนน

ทำาใหทางราชการคดหาวธชวยเหลอดวยการจดหาเงนทนมาใหกและคดดอกเบยในอตราตำาความคด

นไดเรมขนในปลายรชกาลท 5 โดยกำาหนดวธการทจะชวยชาวนาในดานเงนทนไว 2 วธ คอ วธท 1

จดตงธนาคารเกษตรเพอใหเงนกแกชาวนาแตขดของในเรองเงนทนและหลกประกนเงนกความคดน

จงระงบไปวธท2วธการสหกรณประเภทหาทน(กรมสงเสรมสหกรณ,www.cpd.go.th:2556)

การทดลองจดตงสหกรณหาทนขนณ ทองทอำาเภอเมอง จงหวดพษณโลก เปนแหงแรกใช

ชอวา "สหกรณวดจนทรไมจำากดสนใช" โดยจดทะเบยนเมอวนท 26กมภาพนธพ.ศ. 2549 โดยใน

ระยะแรกตงสหกรณมสมาชกจำานวน 16 คน ทนดำาเนนงานจำานวน 3,080 บาท ซงเปนเงนจาก

คาธรรมเนยมแรกเขาจำานวน80บาทและเงนทนจำานวน3,000บาทไดอาศยเงนกจากแบงคสยาม

กมมาจล จำากด ซงกคอธนาคารไทยพาณชยในปจจบน โดยมกระทรวงพระคลงมหาสมบต เปน

ผคำาประกน(กรมสงเสรมสหกรณ,www.cpd.go.th:2556)

การสหกรณในประเทศไทยไดมการพฒนาเปลยนแปลงมาโดยลำาดบนบตงแตเรมตงสหกรณ

และการเปลยนแปลงครงสำาคญทสดของขบวนการสหกรณ คอ การควบสหกรณหาทนเขาดวยกน

โดยทางราชการไดออกพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2511 เปดโอกาสใหสหกรณหาทนขนาดเลกท

ดำาเนนธรกจเพยงอยางเดยวควบเขากนเปนขนาดใหญ สามารถขยายการดำาเนนธรกจเปนแบบ

อเนกประสงคซงจะเปนประโยชนแกสมาชกไดมากกวา ดวยเหตนสหกรณหาทนจงแปรสภาพเปน

สหกรณการเกษตรมาจนปจจบน โดยผลการดำาเนนงานของสหกรณในธรกจตาง ๆ ไดสรางความ

เชอถอเปนทไววางใจของสมาชกจนทำาใหจำานวนสหกรณจำานวนสมาชกปรมาณเงนทนและผลกำาไร

ของสหกรณ เพมขนทกป การสหกรณในประเทศไทยจงมความสำาคญตอเศรษฐกจของประเทศ โดย

เฉพาะตอประชาชนทยากจน สหกรณจะเปนสถาบนทางเศรษฐกจและสงคมทชวยแกไขปญหา

ในการประกอบอาชพ และชวยยกระดบความเปนอยของประชาชนใหดขน (กรมสงเสรมสหกรณ,

www.cpd.go.th:2556)


สหกรณการเกษตรเปนสหกรณทมความสำาคญอยางมากตอเศรษฐกจของประเทศเนองจาก

ปรมาณสหกรณการเกษตรมมากถง จำานวน 3,720 สหกรณ คดเปน รอยละ 52.99 ของจำานวน

สหกรณทงหมดและมประชาชนทเปนสมาชกจำานวนถง6,338,691คนคดเปนรอยละ57.49ของ

จำานวนสมาชกสหกรณทงหมดทำาใหเหนถงความสำาคญของสหกรณการเกษตรในการเปนสถาบนทาง

เศรษฐกจและสงคมทชวยแกไขปญหาในการประกอบอาชพ และชวยยกระดบความเปนอยของ

ประชาชนใหดขน เพอใหเกดประโยชนแกสมาชกและสวนรวม ใหมคณภาพชวตทดขนทงทางดาน

เศรษฐกจและสงคม ตามทกำาหนดไวในขอบงคบของสหกรณ (กรมสงเสรมสหกรณ,www.cpd.go.

th:2556)

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชรชกาลท9ทรงมพระบรมราโชวาทเมอวนท

4 มนาคม พ.ศ. 2515ณ มหาวทยาลยธรรมศาสตร (กรมสงเสรมสหกรณ, 2542 : 14) ความวา

“…นาทจะมการแพรขยายใชระบบสหกรณขนทวประเทศ เนองจากวธการสหกรณเองนน เปน

รากฐานทดของประชาธปไตยอยางสำาคญ สอนใหคนรจกความรบผดชอบรวมกน ใหมการเลอก

ตวแทนเขาไปบรหารการงานสหกรณ ตลอดจนใหรถงคณคาของประโยชน อนจะไดรวมกนเปน

สวนรวมนบเปนการวางรากฐานทมประโยชนยงตอการปกครองประเทศในระบอบประชาธปไตย…”

การสหกรณในประเทศไทยจากจดเรมตนเพอแกไขปญหาความยากจนของชาวนาไทยซง

เปนปญหาทางเศรษฐกจและเกยวเนองตอปญหาสงคมตามมา ภาครฐจงนำาระบบสหกรณเพอแกไข

ปญหาดงกลาวโดยทดลองจดตงแลวประสบความสำาเรจจงขยายเพมมากขนจนถงปจจบน กลาวไดวา

ระบบสหกรณนนเปนพนฐานของการพฒนา และสามารถชวยเหลอแกไขปญหาทงดานเศรษฐกจ

สงคมและเปนพนฐานของการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยของประชาชนไดดวย

สหกรณการเกษตรเมองยะลา จำากด ไดรบการจดทะเบยนประเภทสหกรณการเกษตร เมอ

วนท20พฤษภาคม2517ตำาบลสะเตงอำาเภอเมองจงหวดยะลาการดำาเนนงานของสหกรณเปน

ไปตามวตถประสงคทกำาหนดไวในขอบงคบของสหกรณ ในรอบปสนสดวนท 31 มนาคม 2556

มสมาชกทงหมด 1,678 คนมทนเรอนหน 30,461,460.00บาททนสำารอง 15,754,380.57บาท

เจาหนทงสน 139,575,746.98 บาท ทนดำาเนนงานทงสน 201,324,398.48 บาท กำาไรสทธ

6,344,330.60 บาท สหกรณมการดำาเนนธรกจเพยง 3 ธรกจ คอ ธรกจเงนรบฝาก ธรกจสนเชอ

และธรกจจดหาสนคามาจำาหนาย ระหวางปมมลคาธรกจรวมทงสน จำานวน 126,861,128.92 บาท

หรอเฉลยเดอนละ 10,571,760.70 บาท ลดลงจากปกอน จำานวน 7,621,683.08 บาทหรอลดลง

รอยละ5.67ธรกจทมมลคาสงสดคอธรกจเงนรบฝากคดเปนรอยละ54.12ธรกจสนเชอรอยละ

41.95ธรกจจดหาสนคามาจำาหนายรอยละ3.93และสหกรณไดมการจดสรรทนสะสมตามขอบงคบ

ระเบยบและอนรวมจำานวนทงสน9,188,480.33บาท(สหกรณการเกษตรเมองยะลาจำากด,2556)

การทสหกรณมการรบเงนคาหน มธรกจรบเงนฝากเปนการดำาเนนการดานเศรษฐกจของสหกรณ

เปนการสงเสรมการออม สมาชกจะมรายไดจากการออมนน และนำาเงนออมนนไปใหเสมาชกกยม


หรอดำาเนนธรกจสนเชอเปนเงนทนใหกบสมาชกและเปนการประหยดดอกเบยทจะตองไปกยมเงน

สถาบนการเงนอนหรอกยมเงนนอกระบบ และสหกรณทำาธรกจจดหาสนคามาจำาหนายเปนการสง

เสรมฐานะทางเศรษฐกจของสมาชกในดานการจดหาสนคาไดในราคาทเปนธรรม และมคณภาพ

นอกจากนนสหกรณจดสวสดการตาง ๆ เพอสงคมทงสมาชกและชมชนตลอดจนการบรหารจดการ

สหกรณภายใตหลกการประชาธปไตยนนเอง

จะเหนไดวาระบบสหกรณเปนวธการหนงทไดรวมแกไขปญหาใหกบประชาชนทงดาน

เศรษฐกจสงคมและพนฐานการเมองการปกครองของสมาชกเปนเวลายาวนานมากวา97ปและยง

ดำารงอยจนถงปจจบนสหกรณการเกษตรเมองยะลาจำากดเปนสหกรณหนงซงมบทบาทกบการแกไข

ปญหาใหกบสมาชกดานเศรษฐกจ สงคม และพนฐานการเมองการปกครองดวยเชนกน การศกษา

บทบาทสหกรณ ในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครองของสมาชกสหกรณ

การเกษตรเมองยะลาจำากดเปนการสอบถามความเหนของสมาชกสหกรณถงบทบาทของสหกรณตอ

การพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครองของสหกรณ เพอเปนการยนยนวตถประสงค

หรอบทบาทสำาคญของการจดตงสหกรณ เปนแนวทางพฒนาธรกจของสหกรณใหสามารถสนองตอบ

ความตองการของสมาชกในการรวมตวกนเพอจดตงเปนสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และ

การเมองการปกครองของสมาชกเพมมากขน และเปนขอมลในการแนะนำาสงเสรมสหกรณอนๆ

ตอไป ซงยงไมมการศกษามากอนแมวาอาจจะไมสามารถวดเปนตงเลขเชงปรมาณทแทจรงได

เนองจากบทบาททางเศรษฐกจสงคมและการเมองการปกครองของสมาชกมไดเกดจากบทบาทของ

การเปนสมาชกสหกรณเพยงอยางเดยว


1.เพอศกษาสภาพทวไปของสมาชกสหกรณ

2.เพอศกษาบทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจสงคมและการเมองการปกครองของสมาชก

3.เพอศกษาปญหา และขอเสนอแนะของสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และ

การเมองการปกครองของสมาชกสหกรณการเกษตรเมองยะลาจำากด


ประชากรทใชในการศกษาเรองน คอ สมาชกสหกรณการเกษตรเมองยะลา จำากด ณ

ปสนสด วนท 31 มนาคม 2556 จำานวน 1,678 คน โดยศกษาจากกลมตวอยาง กำาหนดขนาด

ตวอยาง จำานวน 100 คนโดย ใชสตรของทาโร ยามาเนย คาความคลาดเคลอน เทากบ 0.10

สมตวอยางแบบบงเอญรอยละ50โดยเกบรวบรวมทสำานกงานสหกรณและรอยละ50เกบรวบรวม

ในพนทของสมาชกโดยไมซำากลมกน


เครองมอทใชในการศกษา ไดแก แบบสอบถาม ลกษณะขอคำาถามเปนแบบเลอกตอบ

ซงกำาหนดไว5ระดบตามแบบมาตราสวนประมาณคา(RatingScale)ของลเคอรต(Likert)ไดแก

5 หมายถง ความเหนของสมาชกทเหนวาสหกรณมบทบาทในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และ

การเมองการปกครองของสมาชกสหกรณ มากทสด 4 สหกรณมบทบาทในการพฒนาระดบมาก 3

สหกรณมบทบาทในการพฒนาระดบปานกลาง 2 สหกรณมบทบาทในการพฒนาระดบนอย และ 1

สหกรณมบทบาทในการพฒนานอยทสดและปญหาและขอเสนอแนะสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจ

สงคม และการเมองการปกครองของสหกรณการเกษตรเมองยะลา จำากด จากการทดสอบเครองมอ

พบวา มคาความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.92 สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คาความถ

คารอยละคาเฉลย ( x )สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)การทดสอบไคสแคว (Chi -Square)และ

การวเคราะหเนอหา


1. สภาพทวไปของสมาชกสหกรณการเกษตรเมองยะลา จำากด

สมาชกสหกรณสวนใหญคอ รอยละ61 เปนเพศชายอายอยระหวาง 36–40ป จบการ

ศกษาระดบประถมศกษามอาชพทำาสวนยางพารารายไดตอเดอน12,001–14,000บาทระยะเวลา

การเปนสมาชกระหวาง6–10ป

2. บทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครองของสมาชก

2.1 บทบาทของสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจของสมาชก

Table 1 RoleoftheCooperativesintheEconomicDevelopmentofMembers

Economic Development of Members x S.D.

income 4.10 0.756

expenses 4.04 0.715

savings 3.99 0.700

investment 4.25 0.701

Total Means 4.10 0.718

จากตารางท1บทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจของสมาชกความเหนของสมาชกกบ

บทบาทสหกรณโดยรวมสหกรณมบทบาทในการพฒนาเศรษฐกจระดบมากทกดานโดยระดบทม

การพฒนาเศรษฐกจของสมาชกสงทสดคอดานการลงทน รองลงมาคอดานรายได รายจาย และ


การออมตามลำาดบ ทงนเมอพจารณาตวแปรยอยในแตละดานทสหกรณมบทบาทตอการพฒนา

เศรษฐกจแตละดานดงน

รายได สมาชกเหนวาสหกรณมบทบาทคอ 1) เปนแหลงเงนทนในการประกอบอาชพของ

สมาชก 2) ทำาใหสมาชกมรายไดจากการประกอบอาชพเพมขน 3) ทำาใหสมาชกมทดนทำากน และม

วสดอปกรณทจำาเปนในการประกอบอาชพ และ 4) รบซอผลผลตทางการเกษตรหรอจากการ

ประกอบอาชพจากสมาชกรายจาย สมาชกเหนวาสหกรณมบทบาทสำาคญ คอ 1) การจดหาวสด

การเกษตรและเครองอปโภคบรโภคในราคาทเหมาะสม สนคามความจำาเปนและตรงตามความ

ตองการของสมาชก 2) การใหบรการเงนกของสหกรณทำาใหสมาชกลดรายจาย เรองอตราดอกเบย

จากการกยมเงนจากแหลงอนและ3)การเปนสมาชกสหกรณทำาใหสมาชกมรายจายในการประกอบ

อาชพและการดำาเนนชวตลดลง

การออม สมาชกเหนวาสหกรณมบทบาทสำาคญ คอ 1) การสงเสรมและทำาใหสมาชกมเงน

ฝากกบสหกรณอยางสมำาเสมอ 2) อตราดอกเบยเงนฝากของสหกรณ เปนแรงจงใจสำาคญในการฝาก

เงนของสมาชกและ3)ทำาใหสมาชกเหนถงความสำาคญในการฝากเงนหรอออมเงน

การลงทน สมาชกเหนวาสหกรณมบทบาทสำาคญคอ1)สนบสนนการลงทนดานตางๆแก

สมาชกเชนทดนทำากนเครองจกรทางการเกษตรฯลฯ2)มนโยบายและการสงเสรมการลงทนท

สอดคลองกบความตองการของสมาชก และ 3) ไดคำาปรกษาแนะนำาดานการลงทนทนาพอใจจาก

สหกรณอยเสมอ

2.2 บทบาทสหกรณในการพฒนาสงคมของสมาชก

Table 2 Role of the Cooperatives in the Social Development of Members

Social Development of Members x S.D.

education/training/informing 3.73 0.853

welfare 3.96 0.815

cooperativemembersandthecommunity 4.12 0.726


จากตารางท 2 บทบาทสหกรณในการพฒนาสงคมของสมาชก ความเหนของสมาชกกบ

บทบาทสหกรณโดยรวมสหกรณมบทบาทในการพฒนาสงคมโดยรวมสหกรณมบทบาทในการพฒนา

ระดบมากทกดานโดยระดบทมการพฒนาสงคมของสมาชกสงทสดคอการใหความรวมมอกบสมาชก

และชมชนรองลงมาคอการจดสวสดการและการใหการศกษาอบรมขอมลขาวสารทงนเมอพจารณา

ตวแปรยอยในแตละดานทสหกรณมบทบาทตอการพฒนาสงคมแตละดานดงน

การใหการศกษา อบรม ขอมลขาวสาร สมาชกเหนวาสหกรณมบทบาทสำาคญ ไดแก

1)จดใหมการประชมใหการศกษาฝกอบรมพฒนาความรทจำาเปนและเหมาะสมแกสมาชกอยางสมำา


เสมอ 2) แจงบอกกลาวใหสมาชกทราบเกยวกบขอมลขาวสาร การดำาเนนธรกจและกจกรรมตางๆ

ของสหกรณอยางสมำาเสมอ และ 3) สมาชกสามารถเขาถงขอมลขาวสารของสหกรณไดอยางสะดวก

ถกตองและรวดเรว

การจดสวสดการ สมาชกเหนวาสหกรณมบทบาทสำาคญ ไดแก 1) ใหการชวยเหลอสมาชก

เวลาทประสบภยธรรมชาตตางๆเชนนำาทวมภยแลงฯลฯ2)สมาชกไดรบประโยชนในการจดสรรเงน

ทนเพอสวสดการสงคมและเพอการสาธารณประโยชนและ3)สวสดการของสหกรณปจจบนมความ

เหมาะสมและเพยงพอแกสมาชก

การใหความรวมมอ สมาชกเหนวาสหกรณมบทบาทสำาคญ ไดแก 1) มสวนรวมใหการ

สนบสนนชวยเหลอชมชนเชนวดมสยดโรงเรยนหนวยงานและองคกรอนๆ2)มสวนชวยทำาให

ชมชนรวมกนแกปญหาความยากจนและ3) มสวนชวยทำาใหชมชนเกดความเขมแขงพงตนเองและ

พงพาอาศยซงกนและกน

2.3 บทบาทสหกรณในการพฒนาการเมอง การปกครองของสมาชก

Table 3 Role of the Cooperatives in the Political Development of Members

Political Development of Members x S.D.

equality 4.14 0.739

rights/liberties 4.28 0.743

participation 3.92 0.735

promotionofdemocracy 3.96 0.742


จากตารางท 3 บทบาทสหกรณในการพฒนาการเมองการปกครองของสมาชก ความเหน

ของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาการเมองการปกครองของสมาชกโดยรวมสหกรณม

บทบาทในการพฒนาระดบมากทกดานโดยระดบทมการพฒนาการเมองการปกครองของสมาชกของ

สมาชกสงทสด คอ สทธและเสรภาพ รองลงมาคอ ความเสมอภาค การสงเสรมประชาธปไตย และ

การมสวนรวม ตามลำาดบ ทงนเมอพจารณาตวแปรยอยในแตละดานทสหกรณมบทบาทตอการ

พฒนาการเมองการปกครองของสมาชกแตละดานดงน

ความเสมอภาค สมาชกเหนวาสหกรณมบทบาทสำาคญ ไดแก 1) ใหบรการแกสมาชกดวย

ความเสมอภาคเทาเทยมกนและมความยตธรรม2)เปดโอกาสใหสมาชกออกเสยงแสดงความคดเหน

และมการลงมต(หนงคนหนงเสยง) ในการประชมของสหกรณ และ 3)เปดโอกาสแกสมาชกในการ

แขงขนเพอเปนคณะกรรมการดำาเนนการและดำารงตำาแหนงอนๆ

สทธและเสรภาพ สมาชกเหนวาสหกรณมบทบาทสำาคญ ไดแก 1) แจงใหสมาชกทนคน

ทราบ เพอเขารวมการประชมใหญ หรอเขารวมการประชมกลมทกครงเมอสหกรณไดมการจดการ


ประชม 2) สมาชกมสทธและเสรภาพในการสมครรบเลอกตงเปนคณะกรรมการดำาเนนการ หรอ

ผแทนสมาชกระดบกลมสมาชก3)สมาชกมสทธและเสรภาพในการออกเสยงหรอแสดงความคดเหน

เพอลงมตอนมตหรอเหนชอบเรองตาง ๆ และ 4) ใหโอกาสเกษตรกรสมครเปนสมาชกและมสทธ

เสรภาพในการขอลาออกจากสหกรณได

การมสวนรวม สมาชกเหนวาสหกรณมบทบาทสำาคญ ไดแก 1) สมาชกมสวนรวมทาง

เศรษฐกจในการใชบรการตางๆ ทสหกรณจดใหมการบรการแกสมาชก 2) สมาชกมสวนรวมในการ

ออกเสยงแสดงความคดเหนพจารณาเรองตางๆ ทเกยวของกบการดำาเนนงาน 3) สมาชกมสวนรวม

ในการพจารณาเพอกำาหนดแผนงานโครงการและงบประมาณรายจายประจำาป และการไดรบผล

ประโยชนจากสหกรณและ4)สมาชกมสวนรวมพจารณาเลอกตงคณะกรรมการผตรวจสอบกจการ

และผแทนสมาชกในระดบกลมสมาชก

การสงเสรมประชาธปไตย สมาชกเหนวาสหกรณมบทบาทสำาคญไดแก1)เปนแหลงเรยนร

ปลกฝงประชาธปไตยแกสมาชก2)ยดหลกประชาธปไตยในการดำาเนนธรกจใหตรงตามความตองการ

ของสมาชกและ3)รบฟงขอคดเหนและขอเสนอแนะของสมาชกในการดำาเนนงานตามแนวทาง

และวถทางของประชาธปไตย

2.4 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจ

ของสมาชกสหกรณ

Table 4 TheRelationshipsBetweenDemographicFactorsandRoleofthe

CooperativesintheEconomicDevelopmentofMembers

จากตารางท 4 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนา

เศรษฐกจของสมาชกสหกรณในดานตางๆ โดยสมาชกทมสภาพทวไปแตกตางกนมความเหนกบ

บทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจของสมาชกสหกรณในดานตางๆ มความสมพนธอยางมนย

สำาคญทางสถตดงน

1

Demographic Factors

Income Expense Savings Investment 2 Sig. 2 Sig. 2 Sig. 2 Sig.

sex 7.646 .365 11.875 .065 6.690 .350 12.162 .033*

age 60.283 .005* 44.819 .040* 45.187 .037 35.781 .075*

educational level 44.646 .127 51.275 .009* 59.770 .001* 38.035 .046*

career 83.860 .007* 68.352 .009* 61.260 .052* 43.813 .039*

income 61.990 .003* 38.231 .144 53.314 .005* 31.120 .185

years of

membership

51.277 .028* 51.799 .043* 51.799 .043* 51.164 .009*

* the level of significant .05

จากตารางท 4 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจ 2.4 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาสงคมของสมาชก สหกรณ Table 5 The Relationships Between Demographic Factors and Role of the Cooperatives in the Social Development of Members

Demographic Factors

education/training/informing welfare cooperative

members and the

community 2 Sig. 2 Sig. 2 Sig.

sex 17.463 .042* 12.387 .135 17.079 .009*

age 83.982 .000* 60.695 .019* 51.031 .010*

educational level 71.127 .008* 52.760 .085 43.674 .051

career 33.348 .185 45.157 .006* 37.217 .005*

income 60.878 .057 69.773 .008* 46.423 .028*

years of membership 1.04E .000* 51.226 .348 44.202 .164

*the level of significant .05, E : Exact Test

จากตารางท 5 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาสงคม

ของสมาชกสหกรณในดานตางๆ โดยสมาชกทมสภาพทวไปแตกตางกนมความเหนกบบทบาทสหกรณในการพฒนาสงคมของสมาชกสหกรณในดานตางๆ มความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถต ดงน


1)อาย อาชพ รายได และระยะการเปนสมาชกของสมาชกทแตกตางกนมความเหนกบ

บทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจของสมาชกดานรายไดทแตกตางกน

2)อาย ระดบการศกษา อาชพ และระยะการเปนสมาชกของสมาชก ทแตกตางกนมความ

เหนกบบทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจของสมาชกดานรายจายทแตกตางกน

3)ระดบการศกษาอาชพรายไดและระยะการเปนสมาชกของสมาชกทแตกตางกนมความ

เหนกบบทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจของสมาชกดานการออมทแตกตางกน

4)เพศอายระดบการศกษาอาชพและระยะการเปนสมาชกของสมาชกมทแตกตางกนม

ความเหนกบบทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจของสมาชกดานการลงทนทแตกตางกน

2.5 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาสงคมของ

สมาชกสหกรณ

Table 5 The Relationships BetweenDemographic Factors and Role of the

Cooperatives in the Social Development of Members

จากตารางท 5 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนา

สงคมของสมาชกสหกรณในดานตางๆ โดยสมาชกทมสภาพทวไปแตกตางกนมความเหนกบบทบาท

สหกรณในการพฒนาสงคมของสมาชกสหกรณในดานตางๆมความสมพนธอยางมนยสำาคญทางสถต

ดงน

1)เพศอายระดบการศกษาและระยะการเปนสมาชกของสมาชกทแตกตางกนมความเหน

กบบทบาทสหกรณในการพฒนาสงคมของสมาชกดานการใหการศกษาอบรมขอมลขาวสารทแตก

ตางกน 2) อาย อาชพ และรายไดของสมาชก ทแตกตางกนมความเหนกบบทบาทสหกรณในการ

พฒนาสงคมของสมาชกดานการจดสวสดการทแตกตางกน

3) เพศ อาย อาชพ และรายไดของสมาชก ทแตกตางกนมความเหนกบบทบาทสหกรณใน

1

Demographic Factors

Income Expense Savings Investment 2 Sig. 2 Sig. 2 Sig. 2 Sig.

sex 7.646 .365 11.875 .065 6.690 .350 12.162 .033*

age 60.283 .005* 44.819 .040* 45.187 .037 35.781 .075*

educational level 44.646 .127 51.275 .009* 59.770 .001* 38.035 .046*

career 83.860 .007* 68.352 .009* 61.260 .052* 43.813 .039*

income 61.990 .003* 38.231 .144 53.314 .005* 31.120 .185

years of

membership

51.277 .028* 51.799 .043* 51.799 .043* 51.164 .009*


จากตารางท 4 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจ 2.4 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาสงคมของสมาชก สหกรณ Table 5 The Relationships Between Demographic Factors and Role of the Cooperatives in the Social Development of Members

Demographic Factors

education/training/informing welfare cooperative

members and the

community 2 Sig. 2 Sig. 2 Sig.

sex 17.463 .042* 12.387 .135 17.079 .009*

age 83.982 .000* 60.695 .019* 51.031 .010*

educational level 71.127 .008* 52.760 .085 43.674 .051

career 33.348 .185 45.157 .006* 37.217 .005*

income 60.878 .057 69.773 .008* 46.423 .028*

years of membership 1.04E .000* 51.226 .348 44.202 .164

*the level of significant .05, E : Exact Test

จากตารางท 5 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาสงคม

ของสมาชกสหกรณในดานตางๆ โดยสมาชกทมสภาพทวไปแตกตางกนมความเหนกบบทบาทสหกรณในการพฒนาสงคมของสมาชกสหกรณในดานตางๆ มความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถต ดงน


การพฒนาสงคมของสมาชกดานการใหความรวมมอกบสมาชกและชมชนทแตกตางกน

2.5 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาการเมอง

การปกครองของสมาชกสหกรณ

Table 6 The Relationships Between Demographic Factors Role of the

Cooperatives in the

จากตารางท 6 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการ

พฒนาการเมองการปกครองของสมาชกสหกรณในดานตางๆ โดยสมาชกทมสภาพทวไปแตกตางกน

มความเหนกบบทบาทสหกรณในการพฒนาการเมอง การปกครองของสมาชกสหกรณในดานตางๆ

มความสมพนธอยางมนยสำาคญทางสถตดงน

1) อาย รายได และระยะการเปนสมาชกของสมาชก ทแตกตางกนมความเหนกบบทบาท

สหกรณในการพฒนาการเมองการปกครองของสมาชกดานความเสมอภาคทแตกตางกน

2) เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และรายไดของสมาชก ทแตกตางกนมความเหนกบ

บทบาทสหกรณในการพฒนาการเมองการปกครองของสมาชกดานสทธและเสรภาพ

3)เพศอายอาชพรายไดและระยะการเปนสมาชกของสมาชกทแตกตางกนมความเหน

กบบทบาทสหกรณในการพฒนาการเมองการปกครองของสมาชกดานการมสวนรวมทแตกตางกน

4)รายได และระยะการเปนสมาชกของสมาชกทแตกตางกนมความเหนในบทบาทสหกรณ

กบการพฒนาการเมองการปกครองของสมาชกดานการสงเสรมประชาธปไตยทแตกตางกน

3. ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะของสมาชกสหกรณ

สมาชกใหความเหนเกยวกบปญหาอปสรรคของสหกรณคอนขางนอย คอมเพยง 7 ราย

ใหความเหนวามกบปญหาคอ1)สหกรณควรใหการชวยเหลอสมาชกอยางจรงจง2)สมาชกผดนด

1

Table 6 The Relationships Between Demographic Factors Role of the Cooperatives in the Political Development of Members

Demographic

Factors equality rights/liberties participation promotion of

democracy 2 Sig. 2 Sig. 2 Sig. 2 Sig.

sex 8.431 .208 17.783 .038* 19.714 .032* 10.399 .170

age 58.164 .002* 88.584 .000* 91.557 .000* 56.261 .013

educational level 23.787 .782 71.272 .008* 62.464 .111 40.065 .256

career 18.078 .451 53.602 .002* 45.015 .038* 30.980 .074

income 53.242 .006* 81.693 .001* 72.556 .020* 50.436 .044*

years of

membership

55.553 .020* 71.753 .053 86.406 .014* 68.798 .006*


จากตารางท 6 ความสมพนธของสภาพทวไปของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาการเมอง การปกครองของสมาชกสหกรณในดานตางๆ โดยสมาชกทมสภาพทวไปแตกตางกนมความเหนกบบทบาทสหกรณในการพฒนาการเมอง การปกครองของสมาชกสหกรณในดานตางๆ มความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถต ดงน 1) อาย รายได และระยะการเปนสมาชกของสมาชก ทแตกตางกนมความเหนกบบทบาทสหกรณในการพฒนาการเมอง การปกครองของสมาชก ดานความเสมอภาค ทแตกตางกน 2) เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และรายไดของสมาชก ทแตกตางกนมความเหนกบบทบาทสหกรณในการพฒนาการเมอง การปกครองของสมาชก ดานสทธและเสรภาพ 3) เพศ อาย อาชพ รายได และระยะการเปนสมาชกของสมาชก ทแตกตางกนมความเหนกบบทบาทสหกรณในการพฒนาการเมอง การปกครองของสมาชก ดานการมสวนรวม ทแตกตางกน

4)รายได และระยะการเปนสมาชกของสมาชกทแตกตางกนมความเหนในบทบาทสหกรณกบการพฒนาการเมอง การปกครองของสมาชก ดานการสงเสรมประชาธปไตย ทแตกตางกน 3. ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะของสมาชกสหกรณ

สมาชกใหความเหนเกยวกบปญหาอปสรรคของสหกรณคอนขางนอย คอมเพยง 7 ราย ใหความเหนวามกบปญหา คอ 1) สหกรณควรใหการชวยเหลอสมาชกอยางจรงจง 2) สมาชกผดนดชาระหน 3) การดาเนนธรกจของสหกรณนอยเกนไปไมครบตามความตองการของสมาชกและประชาชนทวไป ไมสามารถผลกดนสพอคาคนกลางได และ 4) สมาชกไมสามารถทางานไดตามปกตเนองจากเหตการณความไมสงบ


ชำาระหน 3) การดำาเนนธรกจของสหกรณนอยเกนไปไมครบตามความตองการของสมาชกและ

ประชาชนทวไปไมสามารถผลกดนสพอคาคนกลางไดและ4)สมาชกไมสามารถทำางานไดตามปกต

เนองจากเหตการณความไมสงบ

ขอเสนอแนะในการพฒนาเศรษฐกจสงคมและการเมองการปกครองของสหกรณการเกษตร

เมองยะลา จำากด มสมาชกเพยง 8 ราย ใหขอเสนอแนะวา 1) การดำาเนนธรกจของสหกรณควร

ขยายใหมากขน ครอบคลม ครบวงจรทกๆ ดาน 2) ลดอตราดอกเบยเงนกใหเหลอรอยละ 5 ตอป

3)สงเสรมใหสมาชกกนดอยด4)จดใหมการอบรมสมาชกและคณะกรรมการ5)จดระบบสหกรณให

มความชดเจน6)คดดอกเบยยอนหลงสมาชกทชำาระหนไมตรงตามกำาหนด7)การแกไขปญหาความ

ไมสงบและ8)ใหแกไขปญหาราคาสนคาทแพงเนองจากราคายางพาราไมด

วจารณผลและสรปประเดนสำาคญ

การศกษาบทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครองของ

สมาชกสหกรณการเกษตรเมองยะลา จำากด โดยศกษาจากลมตวอยางสมาชกสหกรณ 100 คน

สมาชกสหกรณสวนใหญเปนเพศชาย อายระหวาง 36 - 40 ป การศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน

อาชพทำาสวนยางพารารายไดตอเดอนระหวาง12,001-14,000บาทและระยะเวลาการเปนสมาชก

ระหวาง6-10ป

บทบาทสหกรณในการพฒนาพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครองของสมาชก

สหกรณ ตามความเหนของสมาชกสหกรณโดยรวมอยในระดบมาก ทกดาน ซงสหกรณมบทบาทใน

การพฒนาเศรษฐกจ การเมองการปกครอง และสงคมของสมาชกสหกรณตามลำาดบ ซงเปนไปตาม

วตถประสงคหลกของสหกรณ เพอประโยชนทางเศรษฐกจและสงคมของสมาชก และหลกการ

สหกรณขอท 3 การมสวนรวมทางเศรษฐกจของสมาชก หลกการสหกรณขอท 2 การควบคมโดย

สมาชกตามหลกประชาธปไตยและหลกการสหกรณขอท5การศกษาฝกอบรมและสารสนเทศ

เมอพจารณาบทบาทสหกรณตอการพฒนาแตละดานพบวาดานพฒนาเศรษฐกจของสมาชก

สหกรณมบทบาทในการพฒนาดานการลงทนสงทสด รองลงมาเปนดานรายจาย ซงเปนไปตาม

ลกษณะธรกจของสหกรณทโดยทำาธรกจสนเชอเปนหลกทำาใหสมาชกมเงนไปลงทนดานตางๆ ตลอด

จนทำาใหสมาชกมรายไดเพมมากขน

ดานการพฒนาสงคมของสมาชก สหกรณมบทบาทสำาคญในการใหความรวมมอกบสหกรณ

และชมชนสงสดรองลงมาเปนการจดสวสดการซงเปนไปตามหลกการสหกรณขอท7การเอออาทร

ตอชมชน

ดานการพฒนาการเมองการปกครองของสมาชก สหกรณมบทบาทสำาคญในเรองสทธ

เสรภาพสงสดรองลงมาเปนความเสมอภาคซงสอดคลองกบหลกการสหกรณขอท1การเปนสมาชก


โดยสมครใจและเปดกวาง และ หลกการขอท 2 การควบคมโดยสมาชกตามหลกประชาธปไตย

นอกจากนนสหกรณยงมบทบาทสำาคญในการสงเสรมประชาธปไตยการมสวนรวมของสมาชกดวย

ดานความสมพนธของสภาพทวไป ของสมาชกกบบทบาทสหกรณในการพฒนาดานตางๆ

พบวามความสมพนธกนอยางมนยสำาคญทางสถต นนหมายความวาสมาชกสหกรณทมสภาพทวไปท

ตางกนมความเหนตอบทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจสงคมการเมองการปกครองของสมาชก

ตางกนไดแก

บทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจของสมาชก (1)สมาชกทอายอาชพรายไดและ

ระยะเวลาการเปนสมาชกตางกนเหนวาบทบาทสหกรณในการพฒนา ดานรายได ของสมาชก

แตกตางกน (2) สมาชกท มอาย ระดบการศกษา อาชพ และระยะการเปนสมาชกตางกนเหนวา

บทบาทสหกรณในการพฒนา ดานรายจาย ของสมาชกแตกตางกน (3) สมาชกทมระดบการศกษา

อาชพรายไดและระยะเวลาการเปนสมาชกตางกนเหนวาบทบาทสหกรณในการพฒนาดานการออม

ของสมาชกแตกตางกนและ(4)สมาชกทมเพศอายระดบการศกษาอาชพและระยะเวลาการเปน

สมาชกตางกนเหนวาบทบาทสหกรณในการพฒนาดานการลงทนของสมาชกแตกตางกน

บทบาทสหกรณในการพฒนาสงคมของสมาชก (1)สมาชกทม เพศอายระดบการศกษา

และระยะการเปนสมาชก ตางกนเหนวาบทบาทสหกรณในการพฒนา ดานการใหการศกษาอบรม

ขอมลขาวสารของสมาชกแตกตางกน(2)สมาชทมอายอาชพและรายไดของสมาชกตางกนเหน

วาบทบาทสหกรณในการพฒนาดานการจดสวสดการของสมาชกแตกตางกนและ(3)สมาชกทม

เพศอายอาชพและรายไดของสมาชกตางกนเหนวาบทบาทสหกรณในการพฒนาดานการใหความ

รวมมอกบสมาชกและชมชนของสมาชกแตกตางกน

บทบาทสหกรณในการพฒนาการเมองการปกครองของสมาชก (1)สมาชกทมอายรายได

และระยะเวลาการเปนสมาชกตางกนเหนวาบทบาทสหกรณในการพฒนาดานความเสมอภาคของ

สมาชกแตกตางกน(2)สมาชกทมเพศอายระดบการศกษาอาชพและรายไดของสมาชกตางกนเหน

วาบทบาทสหกรณในการพฒนา ดานสทธและเสรภาพของสมาชกแตกตางกน (3) สมาชกทม

เพศ อาย อาชพ รายได และระยะเวลาการเปนสมาชกตางกนเหนวาบทบาทสหกรณในการพฒนา

ดานการมสวนรวมของสมาชกแตกตางกนและ (4)สมาชกทมรายไดและระยะเวลาการเปนสมาชก

ตางกนเหนวาบทบาทสหกรณในการพฒนาดานการสงเสรมประชาธปไตยของสมาชกแตกตางกน

จากความสมพนธดงกลาวจะเหนวาสมาชกแตละคนมองบทบาทสหกรณในการพฒนา

สมาชกแตละดานตางกนเชนบทบาทสหกรณในการพฒนาเศรษฐกจของสมาชกดานรายไดมความ

สมพนธกบ อาย อาชพ รายได และระยะการเปนสมาชก จะเหนวาสมาชกสหกรณทมอาย อาชพ

รายได และระยะเวลาการเปนสมาชกตางกน เหนวาสหกรณมบทบาทตอการพฒนารายไดของ

สมาชกตางกน ซงจะตองนำาไปวเคราะหตอวาแตละกลมอาย รายได และระยะเวลาการเปนสมาชก

เหนวาสหกรณมบทบาทตอการพฒนารายไดของสมาชกทตางกนอยางไร เชน กลมสมาชกอายมาก


อาจจะมองวาสหกรณมบทบาทตอการพฒนาเศรฐกจของสมาชกมากกวากลมสมาชกทอายนอยกวา

ซงเปนกลมสมาชกทมาใชบรการของสหกรณนอยกวาหรอมอายนอยกวาเชนเดยวกบระยะเวลาการ

เปนสมาชกสหกรณ หรออาชพ และรายไดของสมาชกสหกรณ เปนตน ทงนควรจะวเคราะหระดบ

ความสมพนธของตวแปรทศกษาดวย

บทบาทสหกรณในการพฒนาดานอน ๆ กเชนกนตองนำาไปวเคราะหตอเพอจะสามารถนำา

ผลการวจยไปใชประโยชนตอการแนะนำาสงเสรมสหกรณใหสามารถมบทบาทสำาคญตอการพฒนาทง

ทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครองของสหกรณไดถกตองตามกลมเปาหมายไดมากขน

โดยคาดหวงวาสมาชกสหกรณทกกลมเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และระยะเวลาการเปน

สมาชก จะเหนวาสหกรณมบทบาทสำาคญตอการพฒนาทงทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองการ

ปกครองของสมาชกอยางเทาเทยมกนมากทสด

ผลการวจยนสหกรณการเกษตรเมองยะลา จำากด ไดมบทบาทของสหกรณตอการพฒนา

เศรษฐกจสงคมและการเมองการปกครองของสมาชกสหกรณอยางแทจรงตามวตถประสงคหลกหรอ

บทบาทสำาคญของการรวมตวของสมาชกเพอการจดตงเปนสหกรณโดยเฉพาะสหกรณการเกษตรได

เปนอยางด


สหกรณการเกษตรเมองยะลาจำากดไดมบทบาทของสหกรณตอการพฒนาเศรษฐกจสงคม

และการเมองการปกครองของสมาชกสหกรณอยางแทจรงตามวตถประสงคหลกของการรวมตวของ

สมาชกเพอการจดตงเปนสหกรณ แตการวจยยงไมวเคราะหความแตกตางของสภาพทวไปของ

สมาชกแตละกลมเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และระยะเวลาการเปนสมาชก มองบทบาทของ

สหกรณตอการพฒนาพฒนาเศรษฐกจสงคมและการเมองของสมาชกทตางกนดงนนควรดำาเนนการ

ตอเพอใหเกดประโยชนมากยงขนดงน

1)ควรวเคราะหขอมลเพมเตมหรอศกษาในรายละเอยดมากขน จะทำาใหสหกรณสามารถ

สนองความตองการของสมาชกไดครอบคลมทกกลมตอไป

2)ควรนำาผลการศกษาวจยไปเผยแพรใหสมาชกสหกรณ และหนวยงานทเกยวของกบ

สหกรณทงในระดบจงหวดและกรมสงเสรมสหกรณทราบถงบทบาทสำาคญของสหกรณตอการพฒนา

ทงทางเศรษฐกจสงคมและการเมองการปกครองของสมาชกอยางแทจรง



กรมสงเสรมสหกรณ. (2556. 3 ธนวาคม).สารสนเทศสหกรณ/กลมเกษตรกร. http://www.cpd.

go.th

กรมสงเสรมสหกรณ. (2556. 3 ธนวาคม).ความรเกยวกบสหกรณ. http://webhost.cpd.go.th/

rlo/

กรมสงเสรมสหกรณ.(2542).การสหกรณในประเทศไทย.กรงเทพมหานคร.โรงพมพชมนมสหกรณ

การเกษตรแหงประเทศไทยจำากด.

สหกรณการเกษตรเมองยะลาจำากด.(2556)รายงานกจการประจำาปของสหกรณป2556สหกรณ

การเกษตรเมองยะลาจำากด.จงหวดยะลา


การวเคราะหหวงโซคณคาเพอการพฒนาระบบการผลตมงคดของไทย :

บทเรยนจากกลมมงคดคณภาพทามะพลา จ.ชมพร

Value Chain Analysis for Mangosteen Production Development in

Thailand: A Lesson Learned fromTamapla Group

พลสราญ สราญรมย

Ponsaran Saranrom

สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชนนทบร11120



บทคดยอ

บทความนกลาวถงทฤษฎหวงโซคณคาและการนำาทฤษฎนไปใช โดยการยกตวอยางการ

วเคราะหหวงโซคณคาของระบบการผลตมงคดของกลมมงคดคณภาพทามะพลา จงหวด ชมพร

รวมถงแนวทางการพฒนาระบบการผลตมงคดของไทยจากการวเคราะหพบวากลมมงคดคณภาพทา

มะพลาไดทำากจกรรมเพอเพมคณคาในกจกรรมตางๆ ดงนดานโลจสตกสขาเขามการรวมกลมเพอซอ

ปจจยการผลตราคาต ำา ดานการปฏบตการยดการผลตตามมาตรฐาน GAP ดานโลจสตกสขาออก

มการคดเกรดมงคดคณภาพใหลกคาดานการตลาดและการขาย ใชการเปดซองประมลกบผสงออก

ดานการบรการลกคามการวางแผนการทำาฐานขอมลตรวจสอบยอนกลบ ดานการจดการทรพยากร

มนษยมการโนมนาววยรนใหยดอาชพเกษตรกรรมและสรางจตสำานกในการรวมกลมดานการพฒนา

เทคโนโลยใหความสำาคญกบงานวจยหลงการเกบเกยวและดานการจดหามการรวบรวมปรมาณการ

ใชปจจยการผลตของสมาชกเพอซอในราคาตำาจากรานคาแนวทางการพฒนาการผลตมงคดของไทย

แบงออกเปน การพฒนาระยะสน ไดแก การสงเสรมการผลตตามมาตรฐาน GAPพฒนาใหมระบบ

ตรวจสอบยอนกลบและสงเสรมการสรางเครอขายกลมการพฒนาระยะกลางคอการแตงทรงพมให

เกบเกยวผลผลตงายการพฒนาระยะยาวไดแกการปรบปรงระบบขนสงใหสะดวกรวดเรวปลอดภย

และการประชาสมพนธในตลาดตางประเทศเกยวกบการบรโภคมงคด

คำาสำาคญ: การวเคราะหหวงโซคณคาการผลตมงคดกลมมงคดคณภาพทามะพลาจงหวดชมพร


Abstract

The objective of this article is to describe the theory of value chain analysis,

application of this theory in Tamapla QualityMangosteen Production Group of

Chumphon province, and guidelines in mangosteen production development in

Thailand.

ItwasfoundthatTamaplaQualityMangosteenProductionGrouphaddone

several activities as follows, inbound logistics by group forming to buy factors of

production at low price, operation ofmangosteen production adhering to GAP,

outboundlogisticsbygradingqualitymangosteenforcustomer,marketingandsales

bybidingproductpricewithexporters,customerservicebyplanningtododatabase

for traceability , human resource management by encouraging teenagers to be

interested in farming as an occupation and building up conscious mind for group

integration, technology development by giving priority to post harvest research, and

forprocurement,forecastedinformationaboutthequantityoffactorsofproduction

usedbymemberswascollectedinordertobuyatlowprice.

Guidelinesforshorttermmangosteenproductiondevelopmentweretopro-

mote production adhering to GAP, traceability systemdevelopment and network

buildingencouragement.Guidelineformediumtermmangosteenproductiondevel-

opmentwastodopruningforeasyharvest.Guidelinesforlongtermmangosteen

production development were to improve transportation system to be convenient

andsafe,andtopromoteforeignmarketpublicrelationformangosteenconsumption.

Keywords: ValueChain,Analysis,MangosteenProduction,TamaplaGroup,Chumporn

Province


คำานำา

การวเคราะหหวงโซคณคาไดเขยนขนโดยไมเคล อ พอรเตอร ในหนงสอ Competitive

Advantage คศ. 1985 ซงอธบายถงแนวคดทชวยใหเขาใจบทบาทของแตละหนวยงานปฏบตการ

แตละกจกรรมวาจะมสวนชวยเหลอใหองคกรธรกจสรางคณคาใหแกลกคา และเพมขดความสามารถ

ในการแขงขนใหกบธรกจไดอยางไร โดยคณคาทบรษทสรางขนสามารถวดไดจากการพจารณาวา

ผบรโภคยนยอมทจะจายเงนเพอซอสนคาหรอบรการของบรษทมากนอยเพยงใด

มงคดเปนผลไมทไดรบความนยมจากผบรโภคทงในประเทศไทย และตางประเทศ ปรมาณ

ความตองการและปรมาณการสงออกมงคดมแนวโนมสงขนทกปดงนนเกษตรกรจงควรผลตมงคดให

ไดคณภาพและมปรมาณใหเพยงพอตอความตองการของตลาดทฤษฎหวงโซคณคาเปนอกเครองมอ

หนงทสามารถนำามาประยกตใชในการวเคราะหระบบการผลตมงคดเนองจากเปนการวเคราะหแบบ

องครวมทประกอบไปดวยการวเคราะหกจกรรมยอย ๆ ทรอยกนเปนหวงโซ ไดแก โลจสตกสขาเขา

การปฏบตการโลจสตกสขาออก การตลาดและการขายการบรการ โครงสรางองคกร การจดการ

ทรพยากรมนษยการพฒนาเทคโนโลย และการจดหา ซงการวเคราะหกจกรรมตาง ๆ ในระบบ จะ

ชวยเพมขดความสามารถในการแขงขนของเกษตรกรผผลตมงคด และทำาใหสามารถวางแผนในการ

พฒนาทงระยะสนระยะกลางและระยะยาวได

สถานการณการผลตและการตลาดมงคดของไทย

การผลตมงคดของไทยพบมากในเขตภาคใต และภาคตะวนออก โดยพนทปลกมงคดทง

ประเทศมจำานวน 460,419 ไร ใหผลผลตแลว 406,555 ไร ผลผลตเฉลย 203,633 ตนตอป และ

ผลผลตเฉลยตอไรจำานวน501กโลกรมผลผลตเฉลยในเขตภาคใตอยท100,023ตนตอปมงคดเปน

พชทสามารถสรางรายไดและนำาเงนตราเขาสประเทศเปนจำานวนมาก มลคาการสงออกมงคดในชวง

5 ปทผานมา (พ.ศ. 2553-2557) เพมขนอยางตอเนอง โดยปพ.ศ.2553 มมลคา 1,955 ลานบาท

และเพมขนเปน4,835ลานบาทในปพ.ศ.2557(สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร,2558)

มงคดจงถอไดวาเปนพชโอกาสของเกษตรกรในปจจบน อยางไรกตาม เกษตรกรจะตอง

วเคราะห และวางแผนทงระบบการผลตและการตลาดเปนอยางด เนองจากการปลกมงคดใหผล

ตอบแทนชาโดยทวไปตองใชระยะเวลาอยางนอย7-10ปจงสามารถเกบเกยวผลผลตไดและยงมการ

จดการหลายขนตอนทละเอยดมากตงแตการปลกการดแลรกษาการเกบเกยวการคดแยกผลรวมถง

การจำาหนายผลผลตสตลาดดงนนการผลตมงคดจงจำาเปนทตองวเคราะหทงระบบการผลต


ทฤษฎหวงโซคณคา

MichaelE.Porter(1985)ไดสรางทฤษฎเกยวกบการสรางโซคณคา(valuechain)ซงเปน

อกเครองมอหนงทนยมใชวเคราะหระบบการผลต โดยการวเคราะหตงแตกจกรรมการนำาวตถดบเขา

มาสการผลต จนถงกจกรรมการขายผลผลตใหกบลกคา รวมไปถงกจกรรมสนบสนนอน ๆ ทชวย

ประสานงานใหการผลตบรรลเปาหมายทตงไว กลาวคอ เปาหมายการเพมขดความสามารถทางการ

แขงขน เพมมลคาใหกบกจกรรมการผลตแตละขนตอน ซงกจกรรมในหวงโซคณคาแบงเปนสองสวน

ดวยกนคอกจกรรมหลก(primaryactivities)และกจกรรมสนบสนน(supportactivities)ดงภาพ

ขางลางน

Figure 1 ValueChainAnalysis

Source:MichaelE.Porter(1985)

จากภาพท1แสดงถงองคประกอบโดยรวมของหวงโซคณคาทแบงออกเปน2กจกรรมไดแก

กจกรรมหลก และกจกรรมสนบสนน แตละกจกรรมจะมประเดนยอย ๆ ซงหากนำามาวเคราะห

ประเดนการผลตมงคดจะสามารถอธบายถงกจกรรมตางๆมรายละเอยดดงน

1. กจกรรมหลก (primary activities) ประกอบไปดวย5กจกรรมยอยคอ

1.1โลจสตกสขาเขา (inbound logistics) เปนกจกรรมทเกยวของกบการไดรบ การ

ขนสงการจดเกบและการแจกจายวตถดบเชน การคดเลอกกงพนธ แหลงซอกงพนธ การควบคม

คณภาพของกงพนธการคดเลอกชนดของปยและการใชเครองมอทใชในการปลกเปนตน

1.2การปฏบตการ(operations)กจกรรมทเกยวของกบการเปลยนหรอแปรรปวตถดบ

ใหออกมาเปนสนคา มกจกรรมทเกยวของ เชนการวางแผนการปลกการวางแผนการปลกแบบ

หมนเวยนแปลงการกำาหนดมาตรฐานการตดแตงกงการกำาหนดมาตรฐานการใสปยการกำาหนด

Primary

activities

Supporting

activities

Inbound

Logistics

Firm Infrastructure

Outbound

Logistics Operation Marketing

and Sales

Customer

Service

Procurement

Technology Development

Human Resource Management Margin

Figure 1 Value Chain Analysis Source :Michael E. Porter(1985)

จากภาพท 1 แสดงถงองคประกอบโดยรวมของหวงโซคณคาทแบงออกเปน 2 กจกรรมไดแก

กจกรรมหลก และกจกรรมสนบสนน แตละกจกรรมจะมประเดนยอยๆ ซงหากนามาวเคราะหประเดนการผลตมงคด จะสามารถอธบายถงกจกรรมตางๆ มรายละเอยดดงน

1. กจกรรมหลก (primary activities)ประกอบไปดวย 5 กจกรรมยอยคอ 1.1 โลจสตกสขาเขา (inbound logistics) เปนกจกรรมทเกยวของกบการไดรบ การขนสงการ

จดเกบและการแจกจายวตถดบเชน การคดเลอกกงพนธ แหลงซอกงพนธ การควบคมคณภาพของกงพนธ การคดเลอกชนดของปย และการใชเครองมอทใชในการปลกเปนตน

1.2 การปฏบตการ (operations)กจกรรมทเกยวของกบการเปลยนหรอแปรรปวตถดบใหออกมาเปนสนคา มกจกรรมทเกยวของ เชนการวางแผนการปลกการวางแผนการปลกแบบหมนเวยนแปลงการกาหนดมาตรฐานการตดแตงกงการกาหนดมาตรฐานการใสปยการกาหนดมาตรฐานการกาจดวชพชการกาหนดมาตรฐานในการใหนาการกาหนดมาตรฐานในการเกบเกยวผลผลตการกาหนดมาตรฐานในการตรวจสอบสารตกคางการกาหนดมาตรฐานในการบรรจผลผลตการอบรมคนงานในการจดการสวนการอบรมคนงานในเรองมาตรฐานการบรรจผลผลตการวางแผนการบารงรกษาเครองมอการฝกเทคนคการเพมผลผลต และการวางแผนการปรบปรงคณภาพของดนเปนตน


มาตรฐานการกำาจดวชพชการกำาหนดมาตรฐานในการใหนำาการกำาหนดมาตรฐานในการเกบเกยว

ผลผลตการกำาหนดมาตรฐานในการตรวจสอบสารตกคางการกำาหนดมาตรฐานในการบรรจผลผลต

การอบรมคนงานในการจดการสวนการอบรมคนงานในเรองมาตรฐานการบรรจผลผลตการวางแผน

การบำารงรกษาเครองมอการฝกเทคนคการเพมผลผลต และการวางแผนการปรบปรงคณภาพของดน

เปนตน

1.3โลจสตกสขาออก (outbound logistics) กจกรรมทเกยวของกบการจดเกบ

รวบรวมจดจำาหนายสนคาและบรการไปยงลกคามกจกรรมทเกยวของเชนชองทางการตดตอสอสาร

กบพอคาและลกคาอยางมประสทธภาพความสามารถในการจดสงสนคาถงมอพอคาและลกคาอยาง

ถกตอง ความสามารถในการขนสงความสามารถจดการการขนสงเมอมการเปลยนแปลงรายละเอยด

และระบบการประเมนผรบจางจดสงเปนตน

1.4การตลาดและการขาย (marketing and sales) กจกรรมทเกยวกบการชกจงให

ลกคาซอสนคาและบรการมกจกรรมทเกยวของเชนความรบรเรองราคาขายสงขายปลกของผลผลต

ระบบการจดการการขายวธการขายทเหมาะสมการคดเกรดผลผลตเพอกำาหนดราคาขายการกำาหนด

ราคาขายและความรบรเรองความเคลอนไหวของราคาผลผลตเปนตน

1.5การบรการ (customer services) กจกรรมทครอบคลมถงการใหบรการเพอเพม

คณคาใหกบสนคารวมถงการบรการหลงการขาย

2. กจกรรมสนบสนน (support activities) เปนกจกรรมทชวยสงเสรมและสนบสนนให

กจกรรมหลกสามารถดำาเนนไปไดประกอบดวย4กจกรรมยอยคอ

2.1โครงสรางพนฐานขององคกร (firm infrastructure) โครงสรางพนฐานขององคกร

ไดแก ระบบบญช ระบบการเงน การบรหารจดการขององคกร การบรหารงานทวไป ดานอาคาร

สถานทสาธารณปโภคตางๆ

2.2การจดการทรพยากรมนษย (human resourcemanagement) เปนกจกรรมท

เกยวของกบการบรหารทรพยากรบคคล ตงแตวเคราะหความตองการ สรรหา และคดเลอกประเมน

ผล พฒนา ฝกอบรม ระบบเงนเดอนคาจางและแรงงานการจายคาตอบแทนและสวสดการอยาง

เหมาะสม

2.3การพฒนาเทคโนโลย (technology development) เปนกจกรรมเกยวกบการ

พฒนาเทคโนโลยทชวยในการเพมคณคาใหสนคาและบรการ หรอกระบวนการผลตและการใช

เทคโนโลยสารสนเทศเพอสนบสนนการแขงขน

2.4การจดหา (procurement) เปนกจกรรมในการจดซอ-จดหา เพอมาใชในกจกรรม

หลกโดยมการวางแผนการผลตใหไดปรมาณและคณภาพสงสด


การจดการหวงโซคณคาของกลมมงคดคณภาพทามะพลา จ. ชมพร

จากทฤษฎหวงโซคณคาทกลาวมาขางตน จะเหนไดวา การวเคราะหหวงโซคณคาโดยแยก

กจกรรมตางๆเปนสวนๆทำาใหสามารถเขาใจถงกจกรรมนนๆอยางถองแทและสามารถเลอกไดวา

ควรจะดำาเนนการกจกรรมใดกอนเพอเปนตวขบเคลอนหวงโซคณคาในภาพรวม

ในทนจะยกตวอยางการวเคราะหการผลตมงคดของกลมมงคดคณภาพทามะพลา ซงเปน

กลมทไดกอตงขนจากสมาชกเกษตรกรผปลกมงคด มวตถประสงคเพอรวบรวมและคดแยกมงคด

เพอสงมอบใหกบผสงออกทางกลมไดใชพนทของวดราชบรณะต. ทามะพลาในการคดแยกผลผลต

และการประมลผลผลตกบผสงออกปจจบนมสมาชกรวมประมาณ180คนสมาชกของกลมมคตใน

การทำางาน2อยางคอซอสตยและขยนกลาวคอซอสตยในการคดแยกผลผลตตามขนาดไมปะปนกน

และขยนในการบำารงตนมงคดใหไดผลผลตทมคณภาพ ปจจบนหนวยงานทางราชการไดพยายาม

รวบรวมองคความรในการรวมกลมเกษตรกรและการจดการบรหารกลม โดยพยายามตงรปแบบการ

พฒนากลมทใชชอวา“ทามะพลาโมเดล”

การวเคราะหการจดการหวงโซคณคาของกลมมงคดคณภาพทามะพลา จ.ชมพร สามารถ

สรปไดดงน

1. กจกรรมหลก (primary activities)

1.1โลจสตกสขาเขา(inboundlogistics)สมาชกกลมจะใชมงคดพนธพนเมองเนองจาก

มงคดมสายพนธเดยว ทงนจะตองคดเลอกตนพนธทแขงแรงสมบรณ เพอทจะใหผลผลตทมคณภาพ

ในอนาคต สวนประเดนการจดหาปจจยการผลต เชน ปย สารกำาจดโรคพชและแมลงพบวาสมาชก

กลมยงตองลงทนสงเนองจากปจจยการผลตมราคาแพง ดงนน ทางกลมจงพยายามเพมคณคาใหกบ

กจกรรมนดวยการรวบรวมปรมาณความตองการใชปจจยการผลตตาง ๆ เพอนำาไปตอรองซอแบบ

ปรมาณมากกบผจดสงปจจยการผลตใหไดราคาตำากวาการซอรายเดยวเปนตน

1.2การปฏบตการ (operation) การเพมคณคาในประเดนนคอสมาชกในกลมจะยดการ

ผลตตามมาตรฐานGAP โดยสมาชกกลมจะมขนตอนการผลตคลายๆกนคอ จะตองบำารงตนหลง

การเกบเกยวดวยปยคอกผสมปยสตรเสมอใสปยเคม8-24-24เดอนละ1ครงเพอบำารงตนใชสารฆา

แมลงในกลมไซเปอรเมธรน หรอทชาวบานเรยกวายารอน ฉดพนกนแมลงในชวงมงคดเรมออกยอด

และเปลยนสารเปนกลมฟโปรนล หรอยาเยนในชวงดอกบาน เพราะหากพนยารอนในชวงดอกบาน

จะทำาใหหมวกใบไหม หลงจากผลมงคดเรมเปนผลเลกหรอระยะแทงปลายปากกาจนถงเกบเกยว ให

งดการฉดสารเคมทกชนดเพอไมใหสารเคมตกคางถงผบรโภคการใหนำาจะตองงดนำาหรอคราดโคนให

เหนดนทำาใหตนไมเกดความเครยดในชวงบงคบใหออกดอก หลงจากนนรดนำาตามปรกตจนถงเกบ

เกยวนอกจากนน เกษตรกรยงควรตดแตงทรงพมเพอใหงายตอการเกบเกยวในปตอไปอยางไรกตาม

การจดการผลตมงคดโดยภาพรวมยงไมสามารถจดการไดทงหมด โดยเฉพาะในชวงฝนตกชก ซงจะ


เกดปญหาเรองมงคดเปนเนอแกวยางไหลมาก การเพมคณคาจำาเปนทตองใหความสำาคญกบการ

จดการมงคดเนอแกวยางไหลเปนอยางมาก

1.3โลจสตกสขาออก (outbound logistics) สมาชกจะเพมคณคาใหกบกจกรรมนโดย

การเนนการคดเกรดผลมงคดทมคณภาพใหกบลกคาเทานน กลาวคอ มงคดจะตองมกลบผลหรอห

มงคดเขยว ไมมรอยไหม รองรอยแมลงทำาลาย ไมมเนอแกวยางไหล ผวผลจะตองสกในระยะท 2

หรอ 3 หรอระยะทผลมสแดงอมเขยวเทานนอยางไรกตาม ทางกลมยงเลงเหนวาการกระจายสนคา

มงคดสตลาดยงตองพฒนาวธการกระจายมงคดออกสตลาดทมประสทธภาพ สะดวก รวดเรว และ

ประหยดเพอใหมงคดกระจายถงผบรโภคในตางประเทศไดมากทสดแตยงคงคณภาพของมงคดไว

1.4การตลาดและการขาย (marketingandsales)ประเดนนทำาใหกลมมงคดคณภาพ

ทามะพลาแตกตางจากกลมผผลตมงคดอน ๆ กลาวคอ จะใชการเปดซองประมลกบผสงออกเพอคด

หาผสงออกทใหราคาดทสด ซงการเพมคณคาดวยวธการน เปนการสวนกระแสการขายสนคาเกษตร

ในรปแบบเดมๆทเกษตรกรไมไดเปนผกำาหนดราคาขายเองอยางไรกตามทางกลมคดเหนวากลมยง

สามารถเพมคณคาใหกบกจกรรมนไดอก เชนการประชาสมพนธเพอกระตนการบรโภคมงคดภายใน

ประเทศอยางทวถงตามแหลงทองเทยวการประชมและสมมนาของหนวยงาน เปนตนรวมถงการ

ประชาสมพนธการบรโภคมงคดผวลาย เนอแกว เนองจากเปนมงคดทมคณภาพเนอมงคดเชนเดยว

กบผวมงคดเกรดสงออก

1.5การบรการลกคา (customer service) การเพมคณคาในประเดนน ทางกลมม

แผนการจดทำาฐานขอมลในการตรวจสอบยอนกลบ เพอใหลกคามนใจวาจะไดบรโภคมงคดทไมมสาร

ตกคางสามารถตรวจสอบแหลงทมาได

2. กจกรรมสนบสนน (support activities)

2.1โครงสรางพนฐานขององคกร(firminfrastructure)ทางกลมใชรปแบบการรวมกลม

ในการประสานงานพฒนาโครงสรางพนฐานกบทางจงหวดชมพรซงทผานมาไดรบความชวยเหลอรป

แบบตางๆเชนการขดเจาะบาดาลระบบทอสงนำาไฟฟาเขาถงสวนและอนๆเปนตน

2.2การจดการทรพยากรมนษย(humanresourcemanagement)ทางกลมเนนการใช

แรงงานของตนเองและครอบครว และรณรงคใหคนรนใหมหนกลบมาสบทอดกจการสวนมงคด

เพราะเลงเหนวาการรวมกลมเปนวสาหกจเปรยบเสมอนการทำางานในบรษทมฐานะทางสงคมคลาย

กบการทำางานบรษทในภาคอตสาหกรรม และยงไดสบทอดอาชพการเกษตรอกดวย ซงสมาชกกลม

สวนใหญยงขาดแคลนแรงงานในการเกบเกยวผลผลตและการคดแยกผลผลต สาเหตหลกเนองจาก

ผลผลตบนตนมงคดจะมหลายรนทำาใหเกบเกยวลำาบาก นอกจากนนหากทางกลมยงเลงเหนถงความ

สำาคญของการจดการทรพยากรมนษย โดยการสรางจตสำานกใหกบสมาชกในเรองของความสำาคญ

ของกลมและเครอขายกบกลมตาง ๆ ในจงหวดชมพร โดยเฉพาะสมาคมชาวสวนผลไมจงหวดชมพร

รวมถงกลมเกษตรกรผผลตมงคดจากแหลงอนๆเชนจงหวดจนทบรและตราดเปนตน


2.3การพฒนาเทคโนโลย (technology development) มการประสานงานกบทาง

เกษตรจงหวดชมพรในการแลกเปลยนองคความรเทคโนโลยการผลตใหมๆ และการรบรองมาตรฐาน

การผลต GAP ทางกลมยงมองวาการจดการหลงการเกบเกยวเปนประเดนทสำาคญโดยเฉพาะ

การขนสง เนองจากมงคดยงขาดการควบคมอณหภมขณะขนสงทเหมาะสม ทำาใหคณภาพของ

ผลผลตลดลงและอายในการเกบรกษาสนลงและการพฒนาผลงานวจยทเกยวกบมงคดซงนำาไปส

เชงพาณชยยงมนอยหากมการใหความสำาคญกบกจกรรมนในหวงโซคณคา จะทำาใหสามารถสงออก

มงคดไดมากขนสงผลใหเกษตรกรมรายไดมากขน

2.4การจดหา(procurement)มการรวบรวมปรมาณการใชปยของสมาชกทงหมดและ

ตดตอซอปยจากเอเยนตขายปยรายใหญ เพอนำามาขายใหกบสมาชกในราคาเปนธรรม และราคาถก

กวาทองตลาด

จากการวเคราะหหวงโซคณคาของกลมมงคดคณภาพทามะพลา จ.ชมพร จะเหนไดวา

ทางกลมฯมประเดนการสรางคณคา(valuecreation)ทนาสนใจและแตกตางจากกลมมงคดทวไป

คอ กจกรรมการเปดซองประมลแกผสงออก ในขณะทกลมมงคดทวไปจะขนสงผลผลตสงขายใหผสง

ออกการสรางคณคาในกจกรรมนสงผลใหทางกลมฯไดรบการยอมรบจากผสงออกและสมาชกกลม

เนองจากผสงออกไมจำาเปนตองเปนผรวบรวมผลผลตเอง และสมาชกกลมสามารถกำาหนดราคาขาย

ผลผลตเองได การสรางคณคาในลกษณะนทำาใหกลมเกษตรกรมยอดสงซอมงคดปละไมตำากวา

700-800ตนตอปและสรางรายไดใหกบทางกลมฯไมตำากวาปละ35ลานบาท

แนวทางการพฒนาการผลตมงคดของไทย

จากการวเคราะหการผลตมงคดของกลมมงคดคณภาพทามะพลาโดยใชหวงโซคณคาเปน

เครองมอน จะเหนไดวาการผลตมงคดของไทยยงมประเดนทตองการพฒนาอกหลายประเดน ซง

สามารถสรปเปนแนวทางในการแกไขเปนระยะสนกลางและยาวมรายละเอยดดงน

ระยะสน

ควรกำาหนดแนวทางการแกไขในประเดนตาง ๆ ไดแก สงเสรมและใชปยอนทรยแบบผสม

ผสานกบปยเคมเพอลดการใชสารเคมเพอลดตนทนและลดการเกดปญหาดานสารพษตกคางเกนคา

ความปลอดภยตอการบรโภคสงเสรมและใชปจจยการผลตใหถกตอง ถกวธ และถกระยะเวลาตาม

หลกการปฏบตของGAPนอกจากนนควรสงเสรมและประชาสมพนธดานการบรโภคมงคดทงในและ

ตางประเทศทำาใหเกดความเชอมโยงระหวางผผลต ผประกอบการและหนวยงานภาครฐพฒนาใหม

ระบบตรวจสอบยอนกลบทมประสทธภาพและสามารถใชไดจรง อกทงยงควรพฒนางานวจยให

สามารถนำาไปปฏบตและใชไดจรงในเชงการคามากขนสงเสรมและผลกดนใหมการสรางเครอขาย

การเกษตรอยางเปนรปธรรม


ระยะกลาง

มแนวทางการแกไขในประเดนตางๆไดแกการสงเสรมใหเกษตรกรตดแตงและควบคมทรง

พมมงคด เพอใหสะดวกในการเกบเกยวผลผลตในปถด ๆ ไปทำาใหไมเสยคาแรงงานในการเกบเกยว

มากและสงเสรมและผลกดนใหมระบบการขนสงแบบเยนเพอรกษาอณหภมตลอดการขนสง

ระยะยาว

มแนวทางการแกไขในประเดนตาง ๆ ไดแก การปรบปรงระบบขนสงใหสะดวกรวดเรวและ

ปลอดภย เพอชวยในการกระจายสนคาไปยงจงหวดตางๆสงเสรมใหมการพฒนางานวจยเพอขยาย

ชวงฤดการผลตมงคด และการผลตมงคดนอกฤด นอกจากนน รฐบาลควรสนบสนนในการขยาย

ตลาดเดม และหาตลาดใหมทงในประเทศและตางประเทศสงเสรมและพฒนาผลตภณฑมงคดโดยใช

คณคาทางโภชนาการเปนจดขาย อกทงยงควรใหภาครฐทมความเกยวของกบการตลาดตางประเทศ

ชวยประสานความรวมมอใหเกดความสำาเรจในการสงออก

การวจารณผลและสรปประเดนสำาคญ

การวเคราะหระบบการผลตมงคดโดยใชทฤษฎหวงโซคณคาทำาใหเหนวา การพฒนาระบบ

การผลตมงคดของไทยมประเดนตางๆทควรพฒนาซงการวางแผนแนวทางในการพฒนาไมใชเพยง

แคการเนนการสงเสรมการผลตภายใตมาตราฐานGAPแตยงรวมไปถงกจกรรมตางๆกอนการผลต

เชน การวางแผนการจดซอปจจยการผลต การคดเลอกพนธปลก เปนตน และยงรวมไปถงกจกรรม

ตาง ๆหลงการผลต เชน การคดเกรดผลผลต การวางแผนการกระจายสนคา การจดการการตลาด

และการขายโดยการใชวธเปดซองประมล เปนตน ทงน ยงรวมไปถงกจกรรมสนบสนนตาง ๆ ไดแก

การบรหารโครงสรางองคกรการจดการทรพยากรมนษยการพฒนาเทคโนโลย และการจดหา

นอกจากนนแนวทางในการพฒนาควรวางแผนออกเปนระยะสนระยะกลางและระยาวเพองายตอ

การจดการพฒนาระบบการผลต


จากการวเคราะหหวงโซคณคาเพอการพฒนาระบบการผลตมงคดของไทยจะเหนไดวาการ

พฒนาระบบการผลตมงคดจะเตบโตไดอยางตอเนองนน เกษตรกรควรจะรวมกลมกนใหเขมแขงเชน

เดยวกบกลมมงคดคณภาพทามะพลา จงหวดชมพรเพอเปนพลงสำาคญในการตอรอง เจรจาทางดาน

การคากบผสงออก รวมถงการแลกเปลยนเรยนรทางการผลต และการตลาดของสมาชกในกลม

อกดวย


กตตกรรมประกาศ

บทความวชาการเรองนสำาเรจลลวงไปดวยด ผเขยนขอขอบคณกลมมงคดคณภาพทามะพลา

จงหวดชมพรทใหขอมลอนเปนประโยชนในการเขยนบทความวชาการในครงน


สทธพงษอรณรกษ.(24พฤษภาคม2558).รองประธานกลมมงคดคณภาพทามะพลา. สมภาษณโดย

พลสราญสราญรมย.สมาคมชาวสวนผลไมจงหวดชมพร.

สำานกงานเศรษฐกจการเกษตร.(2558). ขอมลการผลตสนคาเกษตร.คนคนวนท20กรกฎาคม2558

จากhttp://www.oae.go.th/ewt_news.php?nid=13577.

Michael E. Porter. (1985). Competitive Advantage: Creating and Sustaining superior

Performance.NewYork.FreePress.


การเลยงแพะในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร

Goat Farming in Bangbouthong District, Nonthaburi Province

เพชร ทววงษ

Pech Taveevong

สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชนนทบร11120



บทคดยอ

อำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร มการทำาการเกษตรทหลากหลาย แมวาปจจบนไดมการ

ปรบเปลยนไปเปนสงคมเมองมากขน แตการประกอบอาชพเกยวกบการทำาการปศสตวยงคงมความ

สำาคญอยซงมสตวเศรษฐกจชนดหนงทเกษตรกรนยมเลยงคอ “แพะ” นอกจากจะสรางรายไดใหกบ

เกษตรกรแลวนน การเลยงแพะเปรยบเสมอนเปนสตวเอกลกษณของกลมชน มความเกยวของกบ

วฒนธรรมในศาสนาอสลามของชาวมสลมในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร และจากรายงาน

ขอมลเกษตรกรผเลยงแพะของปศสตวจงหวดนนทบร ป พ.ศ. 2557 ทำาใหทราบถงสภาพการเลยง

แพะของเกษตรกรในอำาเภอบางบวทองจงหวดนนทบรวามเกษตรกรเลยงแพะจำานวน110ครวเรอน

สะทอนใหเหนถงความนยมในการประกอบอาชพเลยงและบรโภคแพะของเกษตรกรภายในชนชม

จากรนสรนทงนในการเลยงแพะนนม3ประเดนทสำาคญคอลกษณะการเลยงแพะปจจยในการผลต

และปจจยการจดการ นอกจากนเกษตรกรผเลยงแพะในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร ยงให

ความสำาคญในเรองการรวมกลมและเครอขายเพอพฒนาอาชพการเลยงแพะใหยงยนตอไป

คำาสำาคญ : การเลยงแพะ,อำาเภอบางบวทอง

Abstract

BangBuaThongDistrictofNonthaburiProvincehadavarietyofagricultural

farms.Althoughthiscommunitywasbeingchangedtobecomemoreurbansociety

nowadays,“farmer”wasstillanimportantoccupationforpeopleinthecommunity.

A farm animal which farmers in the community preferred to raise was “goat”.


Goatfarmingnotonlymadeprofitsforfarmersbutgoatwasalsoasymbolofthe

communitywhichwasrelatedtoIslamiccultureofMuslimsinthecommunity.The

officialreportongoatfarmersoftheOfficeofCattleinNonthaburiProvincein2014

made public that there were 110 households who were goat farmers in the

community.Itreflectedthatthefarmersinthecommunityhadapreferenceforraising

goats and consuming goatmeat from generation to generation. However, there

were 3 important issues to be considered, thesewere the state of goat raising,

theproductionfactors,andthemanagementfactors.Furthermore,thesegoatfarmers

realizedtheimportanceofunitingandbuildinguptheirnetworkinordertodevelop

theiroccupationtobesustainablecontinuously.

Keywords: GoatFarming,BangBuaThongDistrict


คำานำา

อำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร มการเลยงสตวเศรษฐกจชนดหนงคอ “แพะ” เนองจาก

แพะเปนสตวทมความอดทน แขงแรงและทนทานตอโรคปรบตวเขากบสภาพแวดลอมไดเปนอยางด

รวมทงใหผลผลตเรวสามารถผสมพนธไดตงแตอายเพยง8 เดอนมกใหลกแฝด ใชระยะเวลาในการ

เลยงลกสนทำาใหสามารถตงทองใหมไดเรว เปนสตวทกนอาหารงายและสามารถกนอาหารไดหลาย

ชนดทงหญา พชตระกลถว และไมยนตน สงทสำาคญคอใหผลตอบแทนไดรวดเรวกวาสตวเคยวเออง

ชนดอน และประชาชนทกศาสนาสามารถใชบรโภคไดทงเนอและนำานม และเปนวตถดบทำาอาหาร

เพอการบรโภคทดแทนวตถดบอนได

จากรายงานขอมลเกษตรกรผเลยงแพะของปศสตวจงหวดนนทบรปพ.ศ.2557มเกษตรกร

เลยงแพะทขนทะเบยนจำานวน110ครวเรอน เลยงแพะจำานวน1,904ตว และมการตงกลมผเลยง

แพะภายในอำาเภอบางบวทองทงหมด3กลมคอวสาหกจชมชนผเลยงแพะนมบางบวทองมจำานวน

สมาชก 30 รายวสาหกจชมชนกลมรกษแพะเมองนนท มจำานวนสมาชก 13 รายและกลมรกษสตว

เลยงบางบวทองมจำานวนสมาชก24รายสวนใหญนบถอศาสนาอสลามและมการสบสานวฒนธรรม

ศาสนาอสลามของชาวมสลมซงมลกษณะการดำารงชวตทมความเกยวพนกบวถทางศาสนาอยางแนบ

แนนและใหความเคารพนบถอตอองคศาสดาและมหลกการปฏบตตนและการประกอบอาชพเปนไป

ตามหลกศาสนาอยางเครงครด

อาชพการเลยงแพะสามารถทจะสงเสรมใหเกดการพฒนาอยางยงยนได เนองจากแพะเปน

สตวเศรษฐกจทสามารถใหผลตอบแทนกบเกษตรกรไดด และดวยเหตนจงเหนไดวาเกษตรกรผเลยง

แพะในอำาเภอบางบวทองจงหวดนนทบรนอกจากจะนำาเนอและนำานมแพะมาบรโภคเปนอาหารแลว

นน ยงมการรวมกลมกนทำากจกรรมทกอใหเกดกระบวนการเรยนรรวมกนในการคดรเรมสรางสรรค

ผลตภณฑแปรรปทไดผลผลตจากแพะเชนนมขนหวานแพะสบนำานมแพะโลชนบำารงผวจากนำานม

แพะไสกรอกแพะเนอแพะแดดเดยวฯลฯจากการชวยกนพฒนารปแบบผลตภณฑจากแพะสะทอน

ใหเหนถงความตองการของเกษตรกรในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร ทใหความสนใจในการ

พฒนาอาชพเลยงแพะใหดยงขนและมนคงในอนาคตขางหนา

วฒนธรรมทเกยวของกบแพะ

วฒนธรรมศาสนาอสลามและชาวมสลมมลกษณะการดำารงชวตทมความเกยวพนกบวถทาง

ศาสนามายาวนานและใหความเคารพนบถอตอองคศาสดาและมหลกการปฏบตตนและการประกอบ

อาชพเปนไปตามหลกศาสนาอยางเครงครด โดยมการสบสานอาชพการเลยงแพะตามอยางองค

ศาสดาของศาสนาอสลามเพอเกดความสขและความเจรญกบชวตเสาวนยจตตหมวด(2535:194)

ไดเรยบเรยงความหมายของบทบญญตเกยวกบการบรโภคอาหารของศาสนาอสลาม วาการบรโภค


อาหารเปนวฒนธรรมประการหนงททำาใหมสลมแตกตางไปจากศาสนกชนอนและจากบทบญญตใน

เรองของเครองบรโภคและวธการบรโภคมสาระเฉพาะทจะกลาวถงเกยวกบเนอและนมคอ “แทจรง

ทรงหามสเจาบรโภคสตวตายเอง เลอด เนอ สกร และสตวทเชอดโดยเปลงนามอนจากอลลอฮ”

“และแทจรงมบทเรยนแนนอนสำาหรบสเจาในเรองปศสตว เราใหสเจาดมจากทอยในทองของมน

(แยกแตกตางออกไป) ระหวางมล (ในลำาไส) และเลอด (คอ) นำานมบรสทธเปนทคลองคอแกผดม”

แพะเปนสตวขนาดเลก ราคาไมแพงและพบเหนไดงาย ชาวมสลมชอบบรโภคเนอ และยงนำามา

ประกอบพธกรรมตางๆพธกรรมสำาคญ2พธกรรมคอ

1. อะกเกาะฮ. แปลวาการตดซงหมายถงการทำาพธตดผมหรอโกนผมแกเดกทเกดใหมและ

ตงชอใหเดกนน เรมตงแตคลอดออกมาจนถงบรรลนตภาวะ ถาบรรลนตภาวะแลวยงไมไดทำาอะก

เกาะฮ.เดกนนตองทำาใหตวเองบดาจะทำาใหไมไดแตเวลาทเหมาะสมกคอเมอเดกคลอดได7วนแลว

สตวทใชในการทำาอะกเกาะฮ.นนสำาหรบเดกผชายใหเชอดแพะ 2 ตว แพะนนควรมรปรางลกษณะท

คลายคลงกนทงสองตวและมอายรนเดยวกนดวยถาเปนเดกผหญงใหเชอดแพะหนงตว เนอสตวทถก

เชอดจะแบงเปน3สวนคอไวรบประทานเอง1สวนใหญาตพนอง1สวนและบรจาคใหคนยากจน

1สวน(เสาวนยจตตหมวด,2535:117-118)

2. การเชอดกรบน คอการเชอดสตวเปนพลเพอแจกจายแกผยากไรและมตรสหายเพอนำามา

ฉลองในวนอดลอฎฮาหรอวดอดใหญ โดยเชอดในตอนสายหลงจากเสรจการละหมาด สตวทใชทำาก

รบนไดแกอฐววแพะแกะเพอแสดงความภกดตออลลอฮ.สตวททำากรบนจะตองมอายครบเกณฑ

จงจะถอวาแขงแรงกลาวคออฐจะตองมอาย5ปขนไปววและควายมอาย2ปขนไปแพะธรรมดา

อาย2ปขนไปแกะอายครบ1ปหรอแกะทฟนของมนหลดรวงไปหลงจาก6เดอนถงแมมอายไม

ครบ1ปทใชไดบรรดาสตวททำากรบนทดทสดคออฐรองลงมาคอววจากนนคอแกะและแพะกศล

ทเกดจากการทำากรบนตามทศนะของอสลามคอบญทจะทำาใหสะดวกงายดายตอการขามสะพานใน

วนกยามะฮ. (หมายถงวนทฟนจากความตายสปรโลก) ยงสตวดมากและประเสรฐมากเทาใดยงทำาให

เหนถงความภกดตออลลอฮ.มากเทานน(เสาวนยจตตหมวด,2535:473-474)

พธกรรม อะกเกาะฮ. และการเชอดกรบน เปนพธกรรมทชาวมสลมในชมชนอำาเภอ

บางบวทอง จงหวดนนทบร ใหความสำาคญและสบทอดตอกนมาจนถงปจจบน ซงแพะเปนองค

ประกอบทสำาคญมากในการประกอบพธกรรมดงกลาว โดยเฉพาะพธกรรมการเชอดกรบนของทกป

แพะยงคงไมเพยงพอตอความตองการใชในการประกอบพธกรรม ทำาใหชาวมสลมในชมชนอำาเภอ

บางบวทองจงหวดนนทบรทจะประกอบพธกรรมตองมการจบจองแพะกบเกษตรกรทงภายในชมชน

และพนทใกลเคยงกนลวงหนาทกป ทำาใหเหนวาวฒนธรรมทเกยวของกบแพะสามารถชวยผลกดนให

อาชพการเลยงแพะสามารถขยายตลาดรองรบผลผลตของเกษตรกรไดเปนอยางด


สภาพการเลยงแพะในอำาเภอบางบวทอง

Table 1 number of animal and agricultural household feeding in Bangbouthong

district, Nonthaburi province

Source:BangbouthongdistrictLivestockOffice(2558)

จากตารางรายงานขอมลการเลยงสตวของอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร พบวาม

เกษตรกร110ครวเรอนประกอบอาชพเลยงแพะมแพะจำานวน1,904ตวซงสะทอนใหเหนถงความ

นยมในการเลยงและบรโภคแพะของเกษตรกรในชนชมอำาเภอบางบวทอง ไดวามการสบสาน

วฒนธรรมศาสนาอสลามมายาวนาน และใหความเคารพนบถอตอองคศาสดาดวยการสบทอดอาชพ

การเลยงแพะจากรนสรนตามอยางองคศาสดาของศาสนาอสลาม

ทงนเกษตรกรผเลยงแพะในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร ยงไดมการรวมกลมภายใน

ชมชนเปน3กลมคอ

1.วสาหกจชมชนผเลยงแพะนมบางบวทอง(บานเกาะดอน) อยท 50/28 ม.4 ต.ละหาร

อ.บางบวทองจ.นนทบรมนายเกรยงศกดสจรตเปนประธานของกลม

2.วสาหกจชมชนกลมรกษแพะเมองนนท อยท 86/28 ม.7 ต.ละหาร อ.บางบวทอง

จ.นนทบรมนายบญผองงามสะอาดเปนประธานของกลม

3.กลมรกสตวเลยงบางบวทองอยท63/2ม.12ต.บางบวทองอ.บางบวทองจ.นนทบรม

นางสมาลแดงโกเมนเปนประธานของกลม

Table 1 number of animal and agricultural household feeding in Bangbouthong district, Nonthaburi province

District beef cattle milk cow buffalo goat sheep

Number of

ammonal

No. of Agricultural household

Number of

ammonal


Number of

ammonal


Number of

ammonal


Number of

ammonal


Lahan 969 93 0 0 74 8 1022 67 81 7

Lampo 13 2 0 0 0 0 107 2 9 1

Phimon Rat 106 10 5 1 0 0 285 15 11 1

Bangbouthong 504 52 0 0 12 3 490 26 37 4

Total 1592 157 5 1 86 11 1904 110 138 13

Source: Bangbouthong district Livestock Office (2558)

Table 2 farmer goat feeder group in Bangbouthong district, Nonthaburi province

No. Enterprise/

Group’s name

ID No. group Leader’s name No. of

Members

No. of Goat

buck doe Other Total

1 Pae Nom Bangbouthong

54-1-12-23-2-0043

Mr. kriengsak Sujarid 30 114 438 0 552

2 Rak Pae Muang Non -

Mr. Boonpong Ngamsaard 13 41 111 0 152

3 Rak Sad Leang Bangbouthong -

Mrs. Sumalee Dangkomen 24 71 283 0 354


จรารตน ผองแผว (2551) พบวากลมเกษตรกรผเลยงแพะขององคการบรหารสวนตาบลละหาร ไดจดตงโครงการจดหาและสงเสรมการเลยงแพะพนธด โดยดาเนนการในรปแบบสงเสรมใหเกษตรกรเลยงแพะ จะจดหาพนธแพะนม จานวน 45 ตว ซงเปนแมพนธทตงทองแลวไมนอยกวา 2 เดอน เพอใหเกษตรกรยมพนธนมไปเลยงครวเรอนละ 5 ตว โดยจะนารองหมบานละ 1 ครวเรอน วสาหกจชมชนผเลยงแพะนมบางบวทอง (บานเกาะดอน) หรอกลมเกษตรกรผเลยงแพะนม หม 12 ตาบลบางบวทอง กลมจะทาหนาทกาหนดราคาหนาฟารม ทงราคานานมและราคาพนธแพะ และบางครงกมการรวบรวมนานมจากสมาชกมาขาย มการดแลเรองวคซนและโรคตางๆ มการทาวคซนในกลมและ



Source:BangbouthongdistrictLivestockOffice(2558)

จรารตนผองแผว(2551)พบวากลมเกษตรกรผเลยงแพะขององคการบรหารสวนตำาบลละ

หาร ไดจดตงโครงการจดหาและสงเสรมการเลยงแพะพนธด โดยดำาเนนการในรปแบบสงเสรมให

เกษตรกรเลยงแพะจะจดหาพนธแพะนมจำานวน45ตวซงเปนแมพนธทตงทองแลวไมนอยกวา2

เดอนเพอใหเกษตรกรยมพนธนมไปเลยงครวเรอนละ5ตวโดยจะนำารองหมบานละ1ครวเรอน

วสาหกจชมชนผเลยงแพะนมบางบวทอง (บานเกาะดอน) หรอกลมเกษตรกรผเลยงแพะนม

หม12ตำาบลบางบวทองกลมจะทำาหนาทกำาหนดราคาหนาฟารมทงราคานำานมและราคาพนธแพะ

และบางครงกมการรวบรวมนำานมจากสมาชกมาขาย มการดแลเรองวคซนและโรคตางๆ มการทำา

วคซนในกลมและชวยเหลอดานสขภาพและเมอมตวแทนไปประชมหรออบรมความร กจะนำาเนอหา

ความรมาเผยแพรกนในกลม

ชมรมอนรกษแพะนมหรอกลมรกสตวเลยงบางบวทอง เปนการรวมตวของเกษตรกรผเลยง

แพะบรเวณหม4ตำาบลละหารอำาเภอบางบวทองจงหวดนนทบรการดำาเนนมการจดประกวดแพะ

และมการสงแพะของชมรมไปประกวดในทตางๆทางชมรมฯไดเนนการประกวดแพะเปนหลกและม

การจดซออาหารสตวมาจำาหนายใหแกสมาชกชมรม

วสาหกจชมชนกลมรกษแพะเมองนนทหรอกลมผเลยงแพะเมองนนทไดรบการสงเสรมจาก

องคการบรหารสวนตำาบลละหารการดำาเนนการของกลมจะแบงออกเปน2สวนคอการผลตแพะซง

มทงการนำาผลผลตมาขายเอง ขายผานกลม และการแปรรปผลผลต โดยจะมการซอผลผลตจาก

สมาชกมาทำาการแปรรปผลผลตเชนการทำาครมบำารงผวการทำาไอศกรม

เหนไดวาการทเกษตรกรรวมตวกนเปนกลมทำาใหเกดกระบวนการพฒนาอาชพขน โดย

สามารถสงเกตไดจากขอมลทแสดงถงการรวมกนทำากจกรรมทสงผลใหเกดการพฒนาอาชพการ

เลยงแพะเชนการใหเกษตรกรในกลมยมแพะไปเลยงการอบรมใหความรการจดประกวดแพะฯลฯ

ซงถาสงเสรมเกษตรกรผเลยงแพะแตละกลมในชมชนสรางความเชอมโยงกนใหเกดเปนเปนเครอขาย

Table 1 number of animal and agricultural household feeding in Bangbouthong district, Nonthaburi province

District beef cattle milk cow buffalo goat sheep

Number of

ammonal


Number of

ammonal


Number of

ammonal


Number of

ammonal


Number of

ammonal


Lahan 969 93 0 0 74 8 1022 67 81 7

Lampo 13 2 0 0 0 0 107 2 9 1

Phimon Rat 106 10 5 1 0 0 285 15 11 1

Bangbouthong 504 52 0 0 12 3 490 26 37 4

Total 1592 157 5 1 86 11 1904 110 138 13



No. Enterprise/

Group’s name

ID No. group Leader’s name No. of

Members

No. of Goat

buck doe Other Total

1 Pae Nom Bangbouthong

54-1-12-23-2-0043

Mr. kriengsak Sujarid 30 114 438 0 552

2 Rak Pae Muang Non -

Mr. Boonpong Ngamsaard 13 41 111 0 152

3 Rak Sad Leang Bangbouthong -

Mrs. Sumalee Dangkomen 24 71 283 0 354


จรารตน ผองแผว (2551) พบวากลมเกษตรกรผเลยงแพะขององคการบรหารสวนตาบลละหาร ไดจดตงโครงการจดหาและสงเสรมการเลยงแพะพนธด โดยดาเนนการในรปแบบสงเสรมใหเกษตรกรเลยงแพะ จะจดหาพนธแพะนม จานวน 45 ตว ซงเปนแมพนธทตงทองแลวไมนอยกวา 2 เดอน เพอใหเกษตรกรยมพนธนมไปเลยงครวเรอนละ 5 ตว โดยจะนารองหมบานละ 1 ครวเรอน วสาหกจชมชนผเลยงแพะนมบางบวทอง (บานเกาะดอน) หรอกลมเกษตรกรผเลยงแพะนม หม 12 ตาบลบางบวทอง กลมจะทาหนาทกาหนดราคาหนาฟารม ทงราคานานมและราคาพนธแพะ และบางครงกมการรวบรวมนานมจากสมาชกมาขาย มการดแลเรองวคซนและโรคตางๆ มการทาวคซนในกลมและ


เกษตรกรผเลยงแพะภายในชมชนได จะเกดการรวมมอกนมากยงขน สามารถทำาใหอาชพการเลยง

แพะเกดการพฒนาอยางตอเนองและเปนอาชพทมนคง

สภาพการเลยงแพะทวไป

จากขอมลการสมภาษณคณเกรยงศกด สจรต ประธานวสาหกจชมชนผเลยงแพะนม

บางบวทอง(บานเกาะดอน)และคณอนชาเทยงเจรญรองประธานวสาหกจชมชนกลมรกษแพะเมอง

นนท ไดใหขอมลและเลาประสบการณการเลยงแพะของเกษตรกรผเลยงแพะในอำาเภอบางบวทอง

จงหวดนนทบรมประเดนทสำาคญ3ประเดนคอลกษณะการเลยงแพะปจจยในการผลตและปจจย

การจดการ

1. ลกษณะการเลยงแพะ เกษตรกรผเลยงแพะในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร สวน

ใหญมการเลยงแพะไวในบรเวณทพกอาศย โดยสรางโรงเรอนเลยงแพะแบบยกพนสง เพอใชเปนพก

ผอนใหกบแพะในเวลากลางคนและเพอทจะใหงายตอการทำาความสะอาดสงปฏกลตางๆทจะกอให

เกดแกสแอมโมเนยและกลนเหมนสาบทมผลทำาใหเนอและนมแพะเหมนสาบไปดวยนอกจากนยงเปน

แหลงแพรเชอโรคทสงผลกระทบตอสขภาพของแพะอกดวย ทงนในปจจบนพนทอำาเภอบางบวทอง

เรมเปลยนเปนชมชนเมองมากขน เกษตรกรผเลยงแพะจำาเปนตองปรบตวในการจดการดานพนท ๆ

ใชการเลยงแพะทจำากดมากยงขนการเลยงแบบขงคอกภายในโรงเรอนแบบยกพนสงจงเปนทางเลอก

ททำาใหเกษตรกรสามารถใชประโยชนในการบรหารจดการพนทการเลยงแพะไดเปนอยางด

โดยทวไปในการเลยงแพะนน โรงเรอนเปนเพยงสถานททอาศยพกหลบนอนและกกขงแพะ

ในชวงตอนกลางคน หรอเมอสภาพอากาศแวดลอมภายนอกไมเหมาะสมทจะปลอยแพะออกไปแทะ

เลมหญา โรงเรอนและคอกจะมความสำาคญและจำาเปนตอลกแพะและการเลยงแพะเพอผลตนม

อยางไรกดหลกการสำาคญในการจดสรางโรงเรอเลยงแพะคอควรเปนสถานทททำาใหแพะไดอาศยอย

อยางสขสบายสามารถอำานวยความสะดวกตอการจดการเลยงดและการใหการสขาภบาลทดแก

แพะได(ศรลกษณวงสพเชษฐ2545:327-328)

2. ปจจยในการผลตแพะ สามารถสรปประเดนสำาคญทเกยวของกบการเลยงแพะของ

เกษตรกรผเลยงแพะในอำาเภอบางบวทองจงหวดนนทบรไดแกพนธและอาหารดงน

2.1พนธแพะ

พนธแพะทเกษตรกรผเลยงแพะในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร นยมเลยง

สามารถแบงออกเปน2สายพนธคอแพะกงเนอกงนมและแพะนม

แพะกงเนอกงนมทนยมเลยงไดแกพนธแอลโกนเบยน(ANGLO–NUBIAN)และ

แพะพนธลกผสมบอร

แพะนมทนยม ไดแก พนธซาเนน (Saanen) รองลงมาคอ พนธอลไพน (Alpine)

และพนธทอกเกนเบอรก(Toggenburg))


ทงนเกษตรกรผเลยงแพะในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร สวนใหญเลยงแพะ

นมถง80%เนองจากประชากรในชมชนสวนใหญนยมบรโภคนำานมแพะ

2.2อาหาร

จากการทเปลยนเปนชมชนเมองมากขนแหลงอาหารทใชในการเลยงแพะจงลดลง

เกษตรกรผเลยงแพะจำาเปนตองปรบตว ทำาใหอาหารทใชในการเลยงแพะของเกษตรกรในอำาเภอ

บางบวทองจงหวดนนทบรไดแกหญาขาวโพดหมกอาหารขนและผวถวเหลอง

อาหารประเภทหญา สวนใหญเกษตรกรผเลยงแพะจะหาไดจากบรเวณพนทรกราง

ในชมชน นอกจากนนหนวยงานราชการเรมเขามาสงเสรมใหเกษตรกรปลกหญาเนเปยไวเปนอาหาร

ใหกบแพะทตนเองเลยง

ตามปกตแพะจะกนหญาสดประมาณรอยละ10ของนำาหนกตวซงพนทแปลงหญา

ขนาด1ไรสามารถเลยงแพะไดประมาณ5ตวโดยหญาทปลกจะตองมความเหมาะสมคอเปนหญา

ทแพะชอบกนและทนตอการเหยยบยำาของแพะเชนหญาขนกนนรซฯลฯ(ศรลกษณวงสพเชษฐ

2545:328)

ขาวโพดหมก เปนแหลงอาหารทเขามาทดแทนอาหารประเภทหญา ในกรณทม

ปรมาณอาหารไมเพยงพอตอการเลยงแพะ โดยมแหลงผลตทมาจากเกษตรกรผปลกขาวโพดใน

อำาเภอกำาแพงแสนจงหวดนครปฐมนำาเขามาจำาหนายใหถงในพนท

อาหารขน ถงแมวาแพะจะสามารถดำารงชวตอยไดโดยการกนหญาและพชอาหาร

ตามธรรมชาต แตอาหารขนกเปนสงจำาเปน โดยเฉพาะในชวงทกำาลงใหผลผลต เพอใหแพะไดสาร

อาหารอยางเพยงพอตอการสรางผลผลตไดอยางเตมท เนองจากพชอาหารตามธรรมชาตมกม

คณภาพและปรมาณไมเพยงพอตอความตองการนอกจากการเสรมอาหารขนแลวยงเสรมแรธาตกอน

ใหแกแพะดวย

ผวถวเหลอง เกษตรกรในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร สวนใหญจะใชกากถว

เหลองแทนอาหารขน เพอลดตนทนในกระบวนการผลตเนองจากอาหารขนนนมราคาสง จงจำาเปน

ตองควบคมปรมาณการให

3. การจดการเลยงดแพะ การเลยงแพะของเกษตรกรในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร

มการจดการเชนเดยวกบ การจดการเลยงดแพะทนยมของเกษตรกรในประเทศไทย ซงสามารถแบง

ไดเปน4ลกษณะคอ(เกรยงศกดสะอาดรกษ2554:16-17)

3.1การเลยงพอแมพนธแพะแพะเพศผเรมแสดงอาการเปนหนมเมออาย4-5เดอนแต

จะผสมพนธไดเมออาย8เดอนแพะพอพนธทมอาย1-2ปสามารถคมฝงแมพนธได10-15ตวสวน

พอพนธทมอาย2-5ปสามารถคมฝงพอพนธได20-30ตว

แมพนธแพะจะเรมแสดงอาการเปนสดเมออาย 3-4 เดอน แตยงไมสามารถผสม

พนธไดเพราะระบบสบพนธยงไมสมบรณเตมทจะสามารถผสมพนธไดเมออาย8-10เดอน


กอนการผสมพนธ1เดอนควรจดการถายพยาธภายนอกแกพอแมพนธแพะรวมทง

การฉดวคซนปองกนโรคตางๆ เชน วคซนปองกนโรคปากและเทาเปอย เปนตน ในชวงกอนการผสม

พนธ2-3สปดาหมการใหอาหารทมคณภาพดใหอาหารหยาบทมคณภาพมการเสรมอาหารขนใหแก

พอแมพนธเพอใหพอพนธมการสรางตวอสจทสมบรณแขงแรงแมพนธมการตกไขมากขนโดยเฉพาะ

อยางยงในชวงทอาหารหยาบทใหแพะกนมคณภาพตำาและมปรมาณไมเพยงพอตอความตองการ

ของแพะควรเสรมอาหารขนประมาณ1-1.5เปอรเซนตของนำาหนกตว

3.2การเลยงแมพนธอมทองถงคลอด แพะจะตงทองนาน 150+4 วน ในชวงนควรให

แพะกนอาหารทมคณภาพด โดยมการเสรมอาหารขนมากกวาปกต นอกจากนตองมการเสรมแรธาต

กอนใหแพะไดเลยกนตลอดเวลา เพอปองกนแพะขาดแรธาต ซงอาจทำาใหแพะเกดความผดปกตได

รวมทงนำาสะอาดใหแพะสามารถกนไดอยางเพยงพอตลอดเวลาเมอใกลคลอดประมาณ4-5วนกอน

คลอดควรลดปรมาณอาหารลงและเพมรำาขาวหรออาหารหยาบเพอชวยในการระบายทองไมใหแพะ

ทองผกเพราะจะทำาใหแมแพะคลอดยาก

3.3การเลยงลกแพะแรกคลอดถงหยานมสงทปฏบตตอลกแพะแรกเกด

3.3.1ดแลใหเยอเมอกทตดตามตวหลดออกจากลกแพะ รวมทงในรจมกและปาก

และจดหาวสดทใหความอบอนแกลกแพะเชนฟางขาวโดยเฉพาะในชวงทมอากาศหนาว

3.3.2ผกสายสะดอใหหางจากพนทองประมาณ1นวและตดสายสะดอใตบรเวณท

ผกทาดวยทงเจอรไอโอดน

3.3.3เมอลกแพะยนไดควรใหลกแพะดดนำานมเหลองจากแมแพะโดยเรว ซงนำานม

เหลองจะมภมคมกนโรคทถายทอดจากแม โดยนำานมเหลองจะถกสรางขนในชวง 2-4 วนแรกหลง

คลอด

3.3.4การหยานมสามารถกระทำาไดตลอดเวลาจนกระทงมอาย 6 เดอน ขนอยกบ

ชนดของแพะ แพะเนอสามารถทงลกไวกบแมจนหยานม เนองจากไมตองการผลผลตนำานม ใน

ประเทศเขตรอนนยมหยานมลกทอาย 3 เดอน สวนแพะนมจำาเปนตองหยานมลกทนทเนองจาก

ตองการผลตนำานมเพอนำาไปขาย โดยจะแยกลกจากแมหลงคลอด และผเลยงจะตองรดนำานมเหลอง

แลวปอนใหลกกนใน3วนแรกหลกจากนนจะเลยงลกดวยนำานมจนกวาจะหยานมสวนแมแพะนมจะ

นำาไปรดนมตอไป

3.3.5การเลยงแพะรนชวงอาย3-8เดอนหลงจากหยานมลกแพะผเลยงจะทำาการ

ชงนำาหนกตววดความสงกรอกยาเพอกำาจดพยาธภายนอกและภายในหลงจากหยานม2สปดาหให

ทำาวคซนเพอปองกนโรคตดตอทสำาคญอยางนอย2โรคคอโรคปากและเทาเปอยและโรคเฮโมรายก

เซฟตซเมย(โรคคอบวม)แพะตวทไมถกคดเลอกเปนพอพนธควรทำาการตอนเพอลดกลนสาบและเพอ

ลดความดรายโดยใชมดผาเอาลกอณฑะออกหรอใชคมตอนสตวทเรยกวา“เบอรดซโซ”(Burdizzo)

แพะทเลยงเพอการผลตเนอจะถกสงเขาโรงฆาเมออาย8เดอนถง2ป


บทสรป

เกษตรกรผเลยงแพะในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร มการดำารงชวตตามหลก

วฒนธรรมศาสนาอสลามทมการสบทอดมายาวนานและสวนใหญเปนชาวมสลมแตการเลยงแพะใน

อนาคตขางหนานนการเลยงแพะไดมการพฒนาใหเปนสตวเศรษฐกจทำาใหเกษตรกรผเลยงแพะจงไม

ไดเปนเพยงชาวมสลมเทานนทใหความสนใจ เพราะแพะเปนสตวทประชาชนทกศาสนาสามารถใช

บรโภคไดทงเนอและนมและเปนวตถดบในการทำาอาหารเพอการบรโภคทดแทนวตถดบอนไดและม

รสชาตทอรอยเกษตรกรจงหนมาสนใจอาชพเลยงแพะมากยงขน นอกจากการพฒนารปแบบวธการ

เลยงแพะแลวนน เกษตรกรผเลยงแพะในอำาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร ยงมองเหนถงความ

สำาคญในเรองของการรวมกลมและสรางเครอขายเกษตรกรผเลยงแพะ ถาเกษตรกรผเลยงแพะ

สามารถรวมกลมและสรางเครอขายเกษตรกรผเลยงแพะภายในชมชนได จะเกดการรวมกนทำา

กจกรรมกอใหเกดกระบวนการเรยนรรวมกนในการคดรเรมสรางสรรคผลตภณฑแปรรปแบบใหม ๆ

ออกสตลาดเสรมสรางความเขมแขงใหเกดขนภายในชมชนสรางพลงอำานาจในการตอรองสรางพลง

ใจ สรางความสามคค และเกดผลประโยชนขนกบสมาชก สงผลใหอาชพการเลยงแพะในชมชนเกด

ความยงยนสบตอไปในอนาคต

กตตกรรมประกาศ

ผเขยนขอขอบพระคณทานปศสตวอำาเภอ ประธานกลมวสาหกจชมชนผเลยงแพะนม

บางบวทอง (บานเกาะดอน) และรองประธานกลมวสาหกจชมชนกลมรกษแพะเมองนนท ทได

เออเฟอในเรองขอมลขาวสารตาง ๆ เกยวกบการเลยงแพะของเกษตรในอำาเภอบางบวทอง จงหวด

นนทบร


กรมปศสตว.(2552).คมอการปฏบตงานผลตพนธแพะแกะ.กรงเทพมหานคร:กองบำารงพนธสตว

เกรยงศกด สะอาดรกษ (2554). การผลตสตวเศรษฐกจอน ๆ. ใน เอกสารการสอนชดวชาการผลต

สตว หนวยท 11, (หนา16-17).นนทบร:สาขาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เกรยงศกด สจรต. (30 กนยายน 2558). ประธานกลมวสาหกจชมชนผเลยงแพะนมบางบวทอง.

สมภาษณโดยเพชรทววงษ.วสาหกจชมชนผเลยงแพะนมบางบวทองจงหวดนนทบร.


จรารตนผองแผว.(2551).การพฒนาเครอขายกลมผเลยงแพะจงหวดนนทบร. วทยานพนธปรญญา

เกษตรศาสตรมหาบณฑต แขนงวชาสงเสรมการเกษตร. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทย -

ธรรมาธราช.

ปศสตวจงหวดนนทบร. (2557). รายงานขอมลสตวระดบอำาเภอ พ.ศ. 2557 อำาเภอบางบวทอง

จงหวดนนทบร. นนทบร:สำานกงานปศสตวจงหวดนนทบร

ศรลกษณวงสพเชษฐ(2545).การจดการการผลตแพะและแกะ.ในเอกสารการสอนชดวชาการผลต

สตวเคยวเออง หนวยท7, (หนา 327-328). นนทบร: สาขาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เสาวนยจตตหมวด.(2535).วฒนธรรมอสลาม. กรงเทพมหานคร:สำานกพมพทางนำา

อนชา เทยงเจรญ. (30 กนยายน 2558). รองประธานกลมวสาหกจชมชนกลมรกษแพะเมองนนท.

สมภาษณโดยเพชรทววงษ.วสาหกจชมชนกลมรกษแพะเมองนนทจงหวดนนทบร.


ผลกระทบของคณภาพนำาตอการผลตพช

Effect of Water Quality on Crop Production

อจฉรา จตตลดากร

สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

Achara Chittaladakorn

SchoolofAgricultureandCooperatives,SukhothaiThammathiratOpenUniversity


บทคดยอ

การขาดแคลนนำาเปนปญหาทมความสำาคญในปจจบนและจะมความสำาคญเพมมากขนใน

อนาคต เปนผลใหมความจำาเปนในการนำานำาทมปญหาดานคณภาพบางประการมาใชประโยชนดาน

ตางๆ เพมมากขนโดยเฉพาะอยางยงการใชนำาเพอการผลตพชดงนนความรเรองผลกระทบของการ

ใชนำาทมสงปนเปอนตอการผลตพชจงมความสำาคญ

ปญหาของคณภาพนำาอาจเกดจากสงปนเปอนหลายชนด และสงปนเปอนแตละชนดมผลให

นำามสมบตแตกตางกนการใชนำาทมสงปนเปอนตางกนในการผลตพชจงอาจทำาใหเกดผลกระทบดงน

(1) กระทบตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตของพช เชน ทำาใหพชเจรญเตบโตดขน ทำาใหพช

เจรญเตบโตผดปกต ทำาใหพชเจรญเตบโตลดลง เปนพษตอพช และทำาใหคณภาพของผลผลตลดลง

(2)กระทบตอระบบชลประทานอปกรณการเกษตรและสารเคมปองกนกำาจดศตรพชเชนทำาใหเกด

การอดตน หรอกดกรอนระบบชลประทาน และโครงสรางตางๆ ในฟารม ลดประสทธภาพของสาร

เคมปองกนกำาจดศตรพชบางชนด (3) กระทบตอสขภาพอนามยของเกษตรกร ผบรโภค ตลอดจน

ชมชนและบคคลทอยใกลเคยงซงอาจเกดจากเชอโรคหรอสารเคม(4)กระทบตอสงแวดลอมนำาจาก

การผลตพชอาจไหลซมลงไปในนำาใตดน ไหลบาหรอระบายไปยงแหลงนำาผวดนการใชนำาทมปญหา

คณภาพจงอาจกระทบตอสงแวดลอมได

คำาสำาคญ :คณภาพนำาการปนเปอนในนำาการใชนำาเพอการเกษตร


Abstract

Water shortage is an important problem at present and is likely to increase in

severityinthefuture.Itwillbecomeincreasinglynecessarytomakeuseofmarginal

watersuppliesandlow-qualitywaterforvariousapplications,especiallyagriculture.

Thus, it is very important to study the effects of contaminated water on crop

production.

Waterqualityproblemsmayarise fromavarietyofdifferentcontaminants,

andeachkindofcontaminanthasadifferentimpactonwaterquality.Someofthe

possibleeffectsofusingpollutedwater inagriculture include: (1)effectsonplant

growth, yield, and quality, such as improved growth, abnormal growth, slow or

stuntedgrowth,toxiceffects,orimperfectionsintheharvestedproduct;(2)effectson

irrigation,agriculturalequipmentandpesticides,suchascausingcloggingorerosionof

pipes,waterwaysorotherstructures,ordiminishingtheefficiencyofsomekindsof

pesticides;(3)effectsonthehealthoffarmers,consumers,andnearbycommunities

duetocontaminationfromgermsorchemicals;and(4)effectsontheenvironment

in general, because after its use in agriculture the low-qualitywatermight enter

undergroundorabovegroundwatersources.

Keywords:waterquality,watercontamination,agriculturalwateruse


คำานำา

ในภาพรวมของโลก มนษยไดนำานำาจากแหลงตางๆ มาใชประมาณปละ 3,800 พนลาน

ลกบาศกเมตร โดยนำามาใชเพอการชลประทานมากกวารอยละ 65 หรอประมาณ 2,500 พนลาน

ลกบาศกเมตรขณะทการนำามาใชเพออตสาหกรรมประมาณรอยละ20และเพอกจการสาธารณปโภค

ประมาณรอยละ 10 (Asano, Burton, Leverenz, Tsuchihashi, and Tehobanglous, 2007).

ซงจะเหนวาภาคการเกษตรเปนภาคทมความตองการใชนำาปรมาณสงทสด

บทบาทของคณภาพของนำากบการการผลตพชขนกบปรมาณนำาทมอย ในอดตนำามปรมาณ

มากเพยงพอ ทำาใหสามารถเลอกใชนำาคณภาพดได ปญหาทเกยวของกบคณภาพนำามกไมไดรบความ

สนใจแตในปจจบนประเดนทเกยวของกบคณภาพนำามความสำาคญมากขนเนองจากนำามแนวโนมท

จะปนเปอนมลพษเพมขนและขาดแคลนมากขน

ถงแมการผลตพชจะตองการนำาทมคณภาพด แตเมอปรมาณความตองการนำามสงกวาปร

มาณนำาคณภาพดทมอยกมความจำาเปนตองใชนำาทมคณภาพตำาลงซงโดยทวไปนำาเพอการผลตพชม

ความตองการดานคณภาพตำากวานำาดม คณภาพนำาทนำามาใชในการผลตพชมกขนกบแหลงนำาทมอย

และบางครงอาจมความจำาเปนตองนำานำาทมปญหาทางคณภาพบางประการมาใช

นำาทใชในการผลตพชไดมาจากแหลงตางๆ กน คอ นำาฝน นำาใตดน และนำาผวดน เชน

อางเกบนำาแมนำาลำาคลองเปนตนนอกจากนบางครงกอาจมความจำาเปนตองนำานำาเสยและนำาเคม

มาใชซงนำาแตละแหลงมลกษณะแตกตางกนไปดงนนการศกษาผลของคณภาพนำาตอการผลตพชจง

มความจำาเปน

ภาพรวมผลกระทบของคณภาพนำาทใชในการผลตพช

ปญหาของคณภาพนำาเกดจากสงปนเปอนหลายชนด และสงปนเปอนแตละชนดทำาใหนำาม

สมบตแตกตางกน ดงนน การใชนำาทมปญหาดานคณภาพในการผลตพช จงอาจกระทบตอการเจรญ

เตบโตและการใหผลผลตของพช กระทบตอเครองจกรและอปกรณทใชในการผลตพช กระทบตอ

สขภาพอนามยของผปฏบตงาน ผบรโภค และผทอยในบรเวณใกลเคยง ตลอดจนกระทบตอสง

แวดลอมดงแสดงในภาพท1และสรปไดดงน


Figure 1. EffectofWaterQualityonCropProduction

1. ผลกระทบของคณภาพนำาทใชในการผลตพชตอการเจรญเตบโตและผลผลตของพช

ปญหาคณภาพนำาอาจมผลกระทบโดยตรงตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตของพชทง

ดานคณภาพและปรมาณซงผลกระทบมทงทางบวกและทางลบโดยผลกระทบทางบวกคอพชไดรบ

ธาตอาหาร โดยเฉพาะอยางยงไนโตรเจนและฟอสฟอรส ผลกระทบทางลบ เชน ทำาใหพชขาดนำา

การเจรญเตบโตลดลง เปนพษตอพช และทำาใหคณภาพของผลผลตลดลง นอกจากนยงอาจมผล

กระทบทางออมโดยกระทบตอสมบตของดนดงนนผลกระทบของคณภาพนำาตอพชนอกจากจะขน

กบคณภาพนำาโดยตรงแลวยงขนกบสมบตของดนดวย

คณภาพนำาทมผลตอพชและดนทสำาคญ ไดแก แรธาตอาหารพชในนำา ความเคม สมบตท

เกยวของกบการซมของนำาลงสดน ความเปนพษของไอออนบางชนด รวมทงมสารบางชนดททำาให

เกดตำาหนในผลผลต ผลกระทบของนำาทมสมบตตางๆ สรปไดดงน (Ayer &Westcot, 1994;

Duncan,Carrow,&Huck,2009;Jeminez,2006;Lazarova&Bahri,2004;Yiasoumi,Evans,

&Rogers,2005)

1

Picture 1. Effect of Water Quality on Crop Production

2. ผลกระทบของคณภาพนาทใชในการผลตพชตอการเจรญเตบโตและผลผลตของพช

ปญหาคณภาพนาอาจมผลกระทบโดยตรงตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตของพชทงดานคณภาพและปรมาณ ซงผลกระทบมทงทางบวกและทางลบ โดยผลกระทบทางบวก คอ พชไดรบธาตอาหาร โดยเฉพาะอยางยงไนโตรเจนและฟอสฟอรส ผลกระทบทางลบ เชน ทาใหพชขาดนา การเจรญเตบโตลดลง เปนพษตอพช และทาใหคณภาพของผลผลตลดลง นอกจากนยงอาจมผลกระทบทางออมโดยกระทบตอสมบตของดน ดงนน ผลกระทบของคณภาพนาตอพช นอกจากจะขนกบคณภาพนาโดยตรงแลวยงขนกบสมบตของดนดวย

คณภาพนาทมผลตอพชและดนทสาคญ ไดแก แรธาตอาหารพชในนา ความเคม สมบตทเกยวของกบการซมของนาลงสดน ความเปนพษของไอออนบางชนด รวมทงมสารบางชนดททาใหเกด

Water quality

plant growth,

yield, and quality

irrigation,

agricultural equipment and

pesticides,

health and environment

improved growth

abnormal

growth

clogging

erosion

pathogen

chemical

surface water /

ground water

soils

stunted growth

toxic effects

imperfections in

product

diminishing

efficiency of

some

pesticides

plants

wild


1.1 พชเจรญเตบโตดขนนำาบางแหลงเชนนำาเสยจะมธาตอาหารพชเชนไนโตรเจน

ฟอสฟอรสโพแทสเซยมรวมทงจลธาตปะปนอยทำาใหพชเจรญเตบโตไดดสามารถลดการใชปยหรอ

ไมตองใหปยแกพช ปรมาณธาตอาหารทพชจะไดรบขนกบความเขมขนของธาตอาหารพชทอยในนำา

และปรมาณนำาทใหแกพช

1.2 พชเจรญเตบโตไมสมดล นำาเสยบางแหลงอาจมแรธาตอาหารพชบางชนดมาก

เกนไป จนทำาใหการเจรญเตบโตของพชไมสมดล แรธาตอาหารพชทมกเปนปญหา ไดแก ไนโตรเจน

นำาทมไนโตรเจนสงเกนไปจะทำาใหการเจรญเตบโตทางลำาตนกงกานใบของพชมากเกนไปทำาใหเกด

การหกลม และทำาใหอายเกบเกยวลาออกไป ดงนนถาผลการวเคราะหนำาพบวา นำามธาตอาหารสง

เกนไปอาจตองแกไขโดยการผสมนำาจากแหลงอน

1.3 การเจรญเตบโตและผลผลตของพชลดลง คณภาพนำาทกระทบตอการเจรญ

เตบโตของพชโดยตรงคอความเคมและสมบตของนำาทเกยวกบการซมของนำาดงน

1) ความเคม (Salinity) ปญหาความเคมเกดจากการทมเกลอสะสมในดนระดบ

รากพชในความเขมขนทมากพอทจะทำาใหผลผลตลดลง ปญหานอาจเกดจากการทนำาทใหแกพชม

เกลออยอยางตอเนองหรอเกดจากการทนำาใตดนตนและเคมการลดลงของผลผลตพชเกดจากพชไม

สามารถดดนำาในดนไดเพยงพอทำาใหพชขาดนำาซงเปนผลใหอตราการเจรญเตบโตนอยลงผลผลตลด

ลงและอาจตายในทสด

อาการของพชทเกดขนจะคลายกบการขาดนำา เชน เหยว ใบพชมสเขยวเขม

ใบหนาหรอมไขคลมใบอาการนจะแตกตางไปตามระยะการเจรญเตบโตและจะมผลชดเจนทสดเมอ

เกดในระยะแรกของการเจรญเตบโต แตถาความเคมคอนขางตำา อาจไมสามารถสงเกตความผดปกต

ของพชไดเนองจากความผดปกตไมชดเจนและความผดปกตเกดขนสมำาเสมอทวทงแปลง

ความเคมของดนจะสงขนตามระดบความลก เนองจาก นำาชะลางเกลอลงไปใน

ระดบลก และถาเกลออยในระดบลกกวาระดบรากพชกจะไมมผลตอการเจรญเตบโตของพช ดงนน

วธการใหนำาความถและปรมาณนำาทใหจงมความสำาคญ(FAO,1992;MontanaStateUniversity,

2010)

2) สมบตทเกยวของกบการซมของนำา (Water infiltration rate) การเกด

ปญหาการซมของนำา หมายถง ปญหาทเกดขนเมอมการใหนำา หรอฝนตกแลวมนำาขงทผวดนนาน

เกนไป หรอนำาซมลงในดนชาเกนกวาทจะทนตอความตองการของพช การซมของนำานอกจากจะขน

กบคณภาพของนำาแลวยงขนกบ วธการใหนำา โครงสรางดน การอดแนนของดน อนทรยวตถในดน

และเคมของดน

ปญหาการซมของนำาทเกดจากคณภาพนำาสวนใหญเกดบรเวณผวดนในระดบความลกเพยง

2-3เซนตเมตรผลของการซมของนำาตำาใหเกดการอดแนนของผวดนนำาซมลงสดนนอยนำาทวมเปน

หยอมผวดนอมตวดวยนำาขณะทดนระดบลกลงไปขาดนำาและออกซเจนเปนผลใหการงอกของเมลด


ไมสมำาเสมอ ตนกลาทถกนำาขงเนา เกดโรครากเนา พชขาดธาตอาหาร มปญหาวชพชมาก และธาต

อาหารพชไมสมดลอาจทำาใหพชขาดไนโตรเจนหรอแคลเซยมรวมทงอาจทำาใหพชขาดนำา

ปจจยทางคณภาพของนำาทเกยวของกบการซมของนำาทพบทวไปม 2 ปจจย คอ ความเคม

ของนำา (ปรมาณเกลอทงหมด) และความโซดกของนำา หรอ ปรมาณของโซเดยมเมอเปรยบเทยบกบ

ปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยม(SAR)โดยนำาทมเกลอทงหมดตำาและความโซดกสงจะทำาใหการซม

ของนำาลดลง

นำาทมเกลอทงหมดในปรมาณตำาจะมสมบตกดกรอนมาก จงทำาละลายและชะลางแรธาตท

ละลายนำาไดสวนใหญลกลงไปใตผวดน ซงรวมถงแคลเซยมทอยผวดน ทำาใหบรเวณผวดนมโซเดยม

มาก นอกจากน นำาทมโซเดยมสง (SAR สง) จะทำาใหมการสะสมโซเดยมทผวดนมากขน โซเดยม

ปรมาณสงจะทำาใหโครงสรางของดนเปลยนแปลงอนภาคดนฟงกระจายเมดดนเกาะกนนอยลงและ

กระจายตวไปอดชองวางระหวางดน

นอกจากความเคมตำาและโซเดยมสงแลว ถานำาม pH ตำา และ/หรอ มความกระดางมาก

(มไบคารบอเนตมากกวา335mg/L)กจะเปนผลทำาใหการซมของนำาตำาดวย

1.4 เปนพษตอพช ความเปนพษเกดขนเมอพชดดไอออนบางชนดจากนำาหรอดนแลว

สะสมในพชในปรมาณความเขมขนทสงเพยงพอทจะเปนอนตรายตอพชหรอทำาใหผลผลตลดลง

ระดบความเปนพษนขนกบปรมาณของไอออนทพชดดขนไปและความไวของพช พชทไวตอไอออน

เชน พชตระกลสม จะเปนอนตรายไดในความเขมขนทคอนขางตำา ขณะทพชลมลกมกจะไมไวตอ

ไอออนทมความเขมขนตำาแตพชเกอบทกชนดจะถกทำาลายและตายไดถาความเขมขนสงเพยงพอ

อาการของพชมกเรมดวยขอบใบไหมและใบเหลองบรเวณระหวางเสนใบถาการสะสม

ของไอออนมมากเพยงพอกจะมผลใหผลผลตลดลง

ไอออนทมกจะเปนพษตอพชทตองระวงคอคลอไรดโซเดยมและโบรอนความเปนพษ

ของไอออนเหลานมกเกดขนรวมกบปญหาความเคมและการซมของนำา ความเปนพษเกดขนเมอพช

ดดนำาทมไอออนทางรากแลวเคลอนยายไปยงใบ ไอออนจะสะสมในปรมาณมากบรเวณทพชสญเสย

นำามากทสด ซงไดแก บรเวณปลายใบและขอบใบ การสะสมนจะคอยเปนคอยไป ใชเวลานานและ

สงเกตไดยากในระยะแรกความรนแรงของการทำาลายขนกบระยะเวลาทเกดความเขมขนของไอออน

ความไวของพชปรมาณนำาทพชดดขนไปและคายนำาออกมาดงนน ในชวงทมอากาศรอนการสะสม

จะเกดขนเรวกวาชวงอากาศเยนเนองจากการคายนำาทมากกวา

นอกจากการดดทางรากแลว ความเปนพษของไอออนยงอาจเกดจากการดดไอออนของ

ใบพชโดยตรงจากนำาทใหแกพชโดยวธการฉดฝอยในระดบสง (Overhead sprinkler) ทนำาสมผสใบ

พช ไอออนทพชดดทางใบไดด ไดแก โซเดยมและคลอไรด โดยทวไป ความเปนพษทเกดจากการดด

ทางใบจะสงกวาการดดทางราก


นอกจากคลอไรด โซเดยม และโบรอนแลว ความเปนพษยงอาจเกดจากธาตบางชนดท

ปกตพบในนำาในปรมาณความเขมขนทตำามาก (trace element) เชน อลมเนยม สารหน โคบอลท

แคดเมยม โครเมยมลเทยมรวมทงธาตอาหารทจำาเปนแกพชประเภทจลธาต ไดแกทองแดง เหลก

แมงกานส โมลบดนม และสงกะส ความเปนพษของธาตเหลานเปนปญหาทเกดขนเฉพาะกบนำา

ชลประทานจากบางแหลงเชนนำาผวดนทถกปนเปอนจากเหมองแรหรอนำาเสยบางประเภทรวมทง

นำาใตดนจากแหลงทมแรธาตเหลานอย

1.5 ทำาใหคณภาพของผลผลตลดลง ปญหาคณภาพของผลผลตทเกดจากคณภาพนำาท

สำาคญคอการเกดตำาหนบนผลผลตซงอาจเกดเปนคราบสขาวหรอสสนมโดยคราบสขาวเปนคราบ

ของปนทเกดจากการทนำาชลประทานมไบคารบอเนต (HCO3-) ซลเฟต (SO

4-2) แคลเซยม (Ca+2)

และ/หรอ ยปซม (CaSO4.2H

2O)ปะปนในสดสวนทสง ขณะทคราบสสนมเกดจากการปนเปอนของ

เหลก(Fe)คราบนจะเกดเมอทำาการใหแบบฉดฝอยทนำาสมผสกบผลผลตซงอาจเปนดอกผลหรอใบ

และถาใหนำาแบบพนฝอยในสภาพทมความชนในบรรยากาศตำากวารอยละ30 ซงเปนสภาพททำาให

อตราการระเหยนำาเกดขนสง การเกดคราบจะเกดไดมากขนและอาจเกดในกรณทเกลอทปนเปอนม

ความเขมขนตำา

คราบสขาวหรอสสนมทเกาะตดผลผลตไมมความเปนพษ แตจะกอใหเกดปญหาการ

ตลาดเมอผลผลตเหลานขายเปนผลผลตสดการแกปญหาคราบนทำาไดโดยการลางผลไมดวยกรดแต

เปนวธการทไมคอยใช เนองจากมการลงทนสง วธทใชทวไป คอ การปองกนการเกดคราบโดยจดกา

รนำาหรอการจดการวธการใหนำา

2. ผลกระทบของคณภาพนำาทใชในการผลตพชตอระบบชลประทาน เครองมอ อปกรณ

การเกษตรและสารเคมปองกนกำาจดศตรพช

การใชนำาทมปญหาทางคณภาพในการชลประทานอาจกอปญหาแกระบบชลประทาน และ

อปกรณการเกษตรดงน(Ayers&Westcot,1994;Duncanet.Al.,2009;Yiasoumiet.al.,2005)

2.1 ผลกระทบตอระบบชลประทาน

คณภาพนำาทอาจกอใหเกดปญหาตอระบบชลประทานคอนำาทมธาตอาหารพชสงและ

นำาทเปนกรด เนองจาก ธาตอาหารพชในนำาจะทำาใหวชพชนำาเจรญเตบโตอยางรวดเรว จนอาจขวาง

การไหลของนำาในระบบชลประทานได สำาหรบนำาทเปนกรด อาจกดกรอนคอนกรตหรอโลหะทเปน

โครงสรางของระบบชลประทานได

2.2 ผลกระทบตออปกรณ เครองมอเกษตร

ผลกระทบตออปกรณและเครองมอเกษตรทพบโดยทวไป ไดแก การอดตนและการ

กดกรอนในระบบการใหนำา บอบาดาล เครองสบนำา คอนกรตและโลหะทเปนสวนประกอบของ

โครงสรางตางๆในฟารม


การอดตนอาจเกดจากของแขงแขวนลอยในนำา ซงอาจเปนสารอนนทรย เชน อนภาค

ดนเหนยวและสารอนทรยเชนเชอราแบคทเรยไขของหอยนอกจากนยงอาจเกดจากการตกตะกอน

ทางเคมของแคลเซยมแมกนเซยม

สำาหรบการกดกรอนอาจเกดจากสภาพความเปนกรดของนำา การทนำามแรธาตตางๆ

ปะปนนอยเกนไปมความเคมตำาเกนไป

2.3 ผลกระทบตอสารเคมปองกนกำาจดศตรพช

สารเคมปองกนกำาจดศตรพชบางชนดอาจมประสทธภาพลดลงเมอผสมกบนำาทมสมบต

บางประการกอนการฉดพนสมบตของนำาทอาจกอใหเกดปญหาเชน

1)การใชนำาทม pH สงหรอตำาเกนไป (< 6.0 หรอ > 8.5) ผสมสารเคมปองกนกำาจด

ศตรพช อาจทำาใหประสทธภาพของสารเคมบางชนดลดลง โดยสารเคมปองกนกำาจดแมลงกลมออร

แกโนฟอสเฟต (Organophosphate) คารบาเมต (Carbamate) และไพรทรอยดสงเคราะห

(Synthetic pyrethroid) จะมประสทธภาพลดลงอยางมนยสำาคญถาผสมกบนำาทม pH มากกวา 7

อยางไรกตามสารเคมปองกนกำาจดโรคพชมกไมคอยพบปญหาน

2)การใชนำาทมความขนผสมสารเคมปองกนกำาจดศตรพช จะทำาใหประสทธภาพของ

สารเคมบางชนดลดลง ตวอยางของสารเคมทไวตอความขนของนำา เชน ไกลโฟเสท (glyphosate)

พาราขวท(paraquat)ไดขวท(diquat)ทโฟดเอมาย(2,4-Damine)สำาหรบสารเคมทไมไวตอความ

ขนของนำาเชนไดแคมบา(dicamba)

3. ผลกระทบของคณภาพนำาทใชในการผลตพชตอสขภาพอนามย การใชนำาทมคณภาพ

ตำา อาจกอปญหาดานสขภาพอนามยทงของผปฏบตงานในไรนา ผบรโภค ตลอดจนชมชนหรอ

บคคลทอยใกลเคยงสงเจอปนในนำาทกอปญหาอาจเปนจลนทรยหรอสารเคมดงน(Jimenez,2006;

Jimenez&Asono,2008;Lazarova&Bahri,2004)

3.1นำาทเชอโรคปะปน นำาทมเชอโรคปะปนอาจเกดจากการปนเปอนจากอจจาระ

ปสสาวะของคน มลสตว หรอการรวไหลจากสวม จงมโอกาสทจะถกปนเปอนดวยเชอโรคตาง ๆ

เชอโรคทพบอาจเปนพยาธ โปรโตซว แบคทเรย หรอไวรส เชอโรคนอาจทำาใหผปฏบตงานในไรนา

โดยเฉพาะอยางยงผทำาหนาทใหนำาหรอผทปฏบตงานในบรเวณทกำาลงใหนำาซงมโอกาสสมผสกบนำา

มากเกดการตดเชอหรอเจบปวยได

เชอโรคในนำาอาจมผลตอชมชน หรอผทอยบรเวณใกลเคยงเนองจากการแพรกระจาย

ทางอากาศจากการใหนำาแบบพนฝอย หรอการเดนผานโดยไมสวมรองเทา นอกจากนเชอโรคยงอาจ

ตกคางในผลผลต โดยเฉพาะอยางยงผลผลตผกสด ทำาใหผบรโภคตดเชอได โดยเฉพาะอยางยง

การใหนำาแบบพนฝอยทนำาตกคางอยบนใบอยางไรกตามถามการทงระยะระหวางการใหนำากบการ

เกบเกยวใหหางเพยงพอ เชอโรคบางชนดอาจถกทำาลายโดยแสงแดดได (FAO/WHO, 2008;

Feachem,Bradley,Garelick&Mara,1983;Hong&Moormon,2005)


3.2 นำาทมสารเคมปะปน การปนเปอนทางเคมสามารถเกดขนทงในนำาใตดนและนำา

ผวดนการปนเปอนในนำาใตดนมกเกดจากการไหลผานแหลงหนบางชนดเชนพบวามสารหนปะปน

อยในนำาใตดนสวนใหญในบงกลาเทศและหลายแหลงในอนเดยเนองจากแหลงนำามสารนอย สำาหรบ

การปนเปอนในนำาผวดนมกเกดจากทนำาไหลผานหรอไหลบาจากสถานททมสารเคมปนเปอนอย เชน

นำาจากโรงงานอตสาหกรรมหรอเหมองแร มกมโลหะหรอสารเคมบางชนดปนเปอน ขณะทนำาทไหล

ผานพนทการเกษตรอาจชะลางสารเคมปองกนกำาจดศตรพชปยตลอดจนธาตอาหารพช

สารเคมทปนเปอนในนำาเหลานอาจสะสมในผลผลตพช เมอมนษยหรอสตวบรโภคกจะ

สะสมในรางกายตลอดจนหวงโซอาหารเกดผลเสยตอสขภาพอนามยในระยะยาวซงสารทสะสมอาจ

เปนสารพษหรอสารกอมะเรง เชนสารอนทรยเคมยาปฏชวนะฮอรโมนโลหะหนกตางๆเปนตน

การเจบปวยจากสารพษเหลานมกเกดจากการสะสมสารพษอยางชาๆและตรวจสอบยาก

4. ผลกระทบของคณภาพนำาทใชในการผลตพชตอสงแวดลอม

นำาทใชในการผลตพชอาจไหลซมลงไปใตดนและมผลกระทบตอคณภาพของนำาในแหลง

นำาใตดนนอกจากนนำาบางสวนยงอาจไหลบาไปยงทตางๆหรอถกระบายไปยงแหลงนำาผวดนซงจะ

กระทบตอคณภาพนำาผวดนสมบตของดนและจะกระทบตอพชพรรณตามธรรมชาต และสตวปาใน

ทสด(Asonoet.al.,2007)

สรป

จากปญหาการขาดแคลนนำาททวความรนแรงขนทำาใหการนำานำาทมปญหาดานคณภาพบาง

ประการมาใชประโยชนดานตางๆมความจำาเปนเพมมากขนเรอยๆ โดยเฉพาะอยางยงการนำามาใชใน

การเกษตร การนำานำาทมปญหาดงกลาวมาใช อาจมผลกระทบทงดานบวกและดานลบซงหากจะนำา

มาใชจะตองศกษาในรายละเอยดบทความน เปนการนำาเสนอขอมลเบองตนเพอเปนพนฐานในการ

ศกษาขอมลทเกยวของตอไป



Asano,T.,Burton,F.L.,Leverenz,H.L.,Tsuchihashi,R.,&Tehobanglous,G.(2007).Wa-

ter Reuse: Issues, Technologies, and Applications. NewYork,NY:McGraw-Hill.

Ayers,R.S.,&Westcot,D.W.(1994).Water Quality for Agriculture.FAOIrrigationsand

Drianage.Retrievedfromhttp://www.fao.org/docrep/003/t0234e/t0234E00.htm

Duncan,R.R.,Carrow,R.N.,&Huck,M.T., (2009).Turfgrass and Landscape Irrigation

Water Quality: Assessment and Management.NewYork,NY:CRCPress.

FAO. (FoodandAgricultureOrganizationof theUnitedNations) (1992).The Use of

Saline Waters for Crop Production. FAO Irrigation andDrainagePaperNo.48.

Rome.

FAO/WHO (Food and AgricultureOrganization of theUnited Nations/World Health

Organization). (2008).Microbiological Hazards in Fresh Leafy Vegetables and

Herbs:Meeting Report.Microbiological Risk Assessment Series Paper No. 14.

Rome.

Feachem,R.G.,Bradley,D.J.,Garelick,H.,&D.D.Mara.(1983).Sanitation and Disease:

Health Aspects of Excreta and Wastewater Management. Chichester: John

Wiley.

Hong,C.X.,&Moorman,G.W.(2005).PlantPathogensinIrrigationWater:Challenges

andOpportunities.Crit.Rev.PlantSci,24,189-208.

Jimenez. B. 2006. Irrigation inDevelopingCountriesUsingWasteWater. IRES 6 (2),

229-250.

Jimenez, B., & Asano, T. (Eds.). (2008).Water Reuse: An International Survey of

Current Practice, Issues and Needs.London,LD:IWAPublishing.

Lazarova, V., & Bahri, A. (Eds.). (2004). Water Reuse for Irrigation: Agriculture,

Landscapes, and Turf Grass.NewYork,NY:CRCPress.

MontanaStateUniversity.(2010).Salineand/orSodicWaterandSoils.Retrievedfrom

http://waterquality.montana.edu/docs/methane/saline-sodic_faq.shtml

Yiasoumi,W., Evans, L., & Rogers, L. (2005) FarmWater Quality and Treatment.

(9th ed.). Retrieved from http://www.dpi.nsw.gov.au/__data/assets/pdf_

file/0013/164101/farm-water-quality.pdf


ภาคเกษตรไทยภายใตสถานการณโลกทเปลยนไป

Thailand Agricultural Sector under the Changing World

อภชาต พงษศรหดลชย

Apichart Pongsrihadulchai

กระทรวงเกษตรและสหกรณกรงเทพประเทศไทย10200

MinistryofAgricultureandCooperatives,Bangkok,Thailand10200


บทคดยอ

ประเทศไทยเปนผนำาในการสงออกสนคาการเกษตรในลำาดบตนๆ ของโลกแตเกษตรกรสวน

ใหญยงมฐานะยากจน การทำาการเกษตรเพยงอยางเดยวไมเพยงพอตอรายจายในครวเรอนจำาเปน

ตองหารายไดนอกฟารมมาจนเจอ การเปลยนแปลงสถานการณของโลกทมผลกระทบตอภาคเกษตร

ไทยไดแกการเปลยนแปลงภมอากาศโลกทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรมการคาและการลงทนเสร

มากขน ความตนตวทางดานอาหารของโลกเพมมากขน พฤตกรรมการบรโภคของโลกเปลยนไป

มการนำาเทคโนโลยดจตอลมาใชในการพฒนาเศรษฐกจ และสงคมมากขน รวมทงทศนคตของคน

เปลยนไป

คำาสำาคญ: การเปลยนแปลงภมอากาศโลก ความมนคงทางอาหาร เศรษฐกจดจตอล การคาเสร

การลงทนเสร

Abstract

Thailandisconsideredasamajoragriculturalexportingcountry.However,most

ofthefarmersarestillpoor.Farmincomeonlyisnotsufficientforfamilyexpenditure.

Farmershavetoworkoutsidefarmtosupportthefamily.Thesituationoftheworld

has changed that affected the agricultural sector in the country which included

the climate change, natural resources degradation, increase in free trade and free

investmentagreements,increaseinawarenessoffoodsecurity,changeinconsumers’

behavior, use more of digital economy for economic and social development and

changeinattitudeofthepeople.


Keywords: Climatechange, Food security,Digital economy, Free tradeagreement,

Freeinvestmentagreement.

สถานการณภาคเกษตรไทย

ประเทศไทยเปนผนำาในการสงออกสนคาเกษตรลำาดบตนๆของโลกมายาวนานโดยสงออก

สนคาหลายชนดเปนอนดบหนงของโลก เชน ขาว ยางพารา มนสำาปะหลง นำาตาล ทนากระปอง

สบปะรดกระปอง(ตารางท1)และภาคเกษตรไทยไมเคยขาดดลการคากบตางประเทศ(ตารางท2)

ซงหมายความวาภาคเกษตรไทยยงคงเขมแขง สามารถแขงขนไดกบตางประเทศ แตเกษตรกรไทย

สวนใหญยงมฐานะยากจนกลาวคอ

การสำารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนเกษตรป 2556/2557 ของสำานกงาน

เศรษฐกจการเกษตรพบวา เกษตรกรมรายไดเงนสดสทธการเกษตรเฉลยเพยง 48,470 บาท/

ครวเรอน แตครวเรอนเกษตรสวนใหญมรายไดนอกการเกษตรดวย ซงพบวาเกษตรกรมรายไดเงนสด

นอกการเกษตรอก 120,063 บาท/ครวเรอน ซงมากกวารายไดสทธการเกษตร เมอรวมกนแลวจะม

รายไดเงนสดสทธครวเรอน 168,533 บาท/ครวเรอน อยางไรกตาม เกษตรกร ยงคงมหนสนเฉลย

100,977บาท/ครวเรอน(ตารางท3)

จะเหนวา หากทำาการเกษตรเพยงอยางเดยวจะไมเพยงพอ คอ มรายไดเงนสดสทธทางการ

เกษตรตำากวาเสนความยากจน (poverty line) ทเทากบประมาณ 2,500 บาท/คน/เดอน หรอ

120,000 บาท/ครวเรอน/ป (ประมาณ 4 คน/ครวเรอน) เกษตรกรสวนใหญจงตองมอาชพเสรม

นอกภาคเกษตรดวยเนองจากสาเหตตอไปน

1.เกษตรกรมททำากนนอยเฉลยเพยง24ไรตอครวเรอนโดยรอยละ72มทดนไมเกน30

ไร(ตารางท4)

2.หวหนาครวเรอนมอายคอนขางมากเฉลย56ปและรอยละ38มอายตงแต60ปขนไป

(ตารางท5)

3.เกษตรกรไดรบการศกษาคอนขางนอย โดยหวหนาครวเรอนเกอบรอยละ 80 จบไมเกน

ชนประถมศกษา(ตารางท6)

4.ทำาการเกษตรโดยอาศยนำาฝนเปนหลก โดยมพนทชลประทานประมาณรอยละ 20 ของ

พนทถอครองทางการเกษตรทงประเทศโดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอมสดสวนพนทชลประทานนอย

ทสดและภาคกลางมสดสวนพนทชลประทานสงสด(ตารางท7)


1

Table 1 Value and Rank of Agricultural Exports of Thailand in 2014.

Item Value

(Million baht) Rank in the World

1. rubber 244,748 1 2. rice and Products 191,228 1 3. cassava and products 113,726 1 4. sugar and products 95,437 1 5. canned tuna 76,454 1 6. chicken meat and products 73,963 4 7. shrimp and products 65,005 5 8. canned pineapple 16,052 1

Source: Office of Agricultural Economic

Table 2 Value of Exports and Imports of Agricultural Products in Thailand, 2010 - 2014 Unit: Million baht

Item 2010 2011 2012 2013 2014 Total Export 6,176,170 6,707,851 7,082,333 6,907,494 7,304,899 Total Import 5,839,975 6,982,719 7,813,061 7,612,706 7,403,898 Balance of Trade 336,195 -274,868 -730,727 -705,212 -98,999 Agricultural Exports 1,135,753 1,444,997 1,341,826 1,268,217 1,308,708 Percent of Agricultural Exports.

18.39 21.54 18.95 18.36 17.92

Imports of Agricultural Products

310,852 379,704 433,842 430,542 447,167

Balance of Agriculture Trade 824,902 1,065,293 907,985 837,675 861,540 Source: Office of Agricultural Economic

1

Table 1 Value and Rank of Agricultural Exports of Thailand in 2014.

Item Value

(Million baht) Rank in the World

1. rubber 244,748 1 2. rice and Products 191,228 1 3. cassava and products 113,726 1 4. sugar and products 95,437 1 5. canned tuna 76,454 1 6. chicken meat and products 73,963 4 7. shrimp and products 65,005 5 8. canned pineapple 16,052 1


Table 2 Value of Exports and Imports of Agricultural Products in Thailand, 2010 - 2014 Unit: Million baht

Item 2010 2011 2012 2013 2014 Total Export 6,176,170 6,707,851 7,082,333 6,907,494 7,304,899 Total Import 5,839,975 6,982,719 7,813,061 7,612,706 7,403,898 Balance of Trade 336,195 -274,868 -730,727 -705,212 -98,999 Agricultural Exports 1,135,753 1,444,997 1,341,826 1,268,217 1,308,708 Percent of Agricultural Exports.

18.39 21.54 18.95 18.36 17.92

Imports of Agricultural Products

310,852 379,704 433,842 430,542 447,167

Balance of Agriculture Trade 824,902 1,065,293 907,985 837,675 861,540 Source: Office of Agricultural Economic


1

Table 3 Farm Cash Income and Expenditure, Net Cash Farm Income, Off-farm Income, Saving before Debt Payment, 2008-2013

Item 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13* 2013/14* 1.Farm cash income (Baht / household) - plant - animal - others 2.Farm cash expenditure (Baht / household) - plant - animal -others 3. Net cash farm income (Baht/household) (1-2) 4. Off-farm income (Baht/household) 5. Family cash income (Baht /household) (3 + 4). 6. Family cash expenditure (Baht/household) - consumption - others 7. Saving before debt payment (5-6). 8. Number of farms (households) 9. Average household size (Person / household) 10. Total farm population 11. Total farm labor (15-64 years) (persons). 12. Average farm labor (5-64 years) (persons/household). 13. Assets at the end of the year (Baht / household). 14. Liabilities at the end of the year (Baht / household)

132,184 106,952 21,015 4,217 74,711 52,418 10,890 11,403 57,473 87,728 145,201 100,182 29,454 70,728 45,019

5,864,728 4.06

23,788,326 2.88

16,863,885

1,407,480

54,409

135,351 117,530 13,472 4,349 76,719 56,403 7,478 12,838 58,632 87,945 146,577 103,867 30,715 73,152 42,710

5,875,434 4.01

23,798,361 2.90

16,986,757

1,421,555

54,061

137,175 119,133 13,657 4,385 80,363 57,328 9,354 13,681 56,812 88,660 145,472 109,762 32,039 77,723 35,710

5,871,048 3.94

23,875,909 2.83

17,051,835

1,426,388

59,808

142,039 110,685 26,767 4,587 84,190 59,775 10,660 13,755 57,849 100,326 158,175 113,258 34,159 79,099 44,917

5,910,791 3.88

23,686,102 2.78

16,982,932

1,438,748

76,697

146,334 114,776 26,509 5,049 88,709 65,165 12,804 10,740 57,625 101,409 159,034 118,307 36,426 81,881 40,727

5,713,134 4.00

22,809,753 2.87

216,200,987

1,466,623

82,572

148,240 116,476 26,207 5,557 99,770 68,958 15,251 15,561 48,470 120,063 168,533 130,185 40,798 89,387 38,348

5,715,324 3.96

22,619,340 2.81

16,101,543

1,460,716

100,977

Source: Socio-economic surveys, Office of Agricultural Economic (*not include Yala , Narathiwas and Pattanee)

Table 4 Percentage of Agricultural Households by Size of Land Holding, Cropyear 2013/14

Item country north northeast central region

south


1

Table 4 Percentage of Agricultural Households by Size of Land Holding, Cropyear 2013/14

Item country north northeast central region

south

Total farms (households) 5,715,324 1,304,176 2,744,796 840,576 825,776 Average size of holdings(Rai/household)

24.36 25.07 22.93 29.66 22.62

Farm size <= 2Rai >2 - <=10 Rai >10 - <=20 Rai >20 - <=30 Rai >30 - <=40 Rai >40 - <=50 Rai >50 - <=60 Rai >60 - <=70 Rai >70 Rai

3.66 22.49 27.82 18.48 11.16 6.20 3.68 1.94 4.57

6.90 28.54 21.27 13.03 9.41 6.73 4.42 2.87 6.83

1.26 18.36 32.44 22.76 12.39 6.07 2.88 1.52 2.32

5.89 20.87 22.20 15.87 10.87 6.16 6.11 2.94 9.09

4.28 28.47 28.39 15.37 10.09 5.81 2.73 0.88 3.98

Total 100 100 100 100 100Source: Socio-economic surveys, Office of Agricultural Economic (not include Yala , Narathiwas and Pattanee)

Table 5 Percentage of Household Heads by Age Group, Crop year 2013/14

Age (years) country north northeast central region south

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 41-49 50-54 55-59 60-64 >=65

0.17 0.28 0.39 1.19 3.84 8.32

13.78 16.38 17.63 14.16 23.86

0.41 0.10 0.36 1.20 3.08 7.36

14.48 18.87 20.83 15.22 18.09

0.05 0.39 0.17 0.78 3.87 8.52

13.84 15.19 16.89 14.65 25.65

0.35 0.29 0.94 1.93 5.15 7.97

13.59 17.53 14.77 13.65 23.83

- 0.18 0.60 1.79 3.56 9.50

12.65 15.27 17.97 11.38 27.10

Total 100 100 100 100 100 Average age 55.93 54.49 56.72 55.53 55.99


1

Table 5 Percentage of Household Heads by Age Group, Crop year 2013/14

Age (years) country north northeast central region south

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 41-49 50-54 55-59 60-64 >=65

0.17 0.28 0.39 1.19 3.84 8.32

13.78 16.38 17.63 14.16 23.86

0.41 0.10 0.36 1.20 3.08 7.36

14.48 18.87 20.83 15.22 18.09

0.05 0.39 0.17 0.78 3.87 8.52

13.84 15.19 16.89 14.65 25.65

0.35 0.29 0.94 1.93 5.15 7.97

13.59 17.53 14.77 13.65 23.83

- 0.18 0.60 1.79 3.56 9.50

12.65 15.27 17.97 11.38 27.10

Total 100 100 100 100 100 Average age 55.93 54.49 56.72 55.53 55.99

Source: Office of Agricultural Economic (not include Yala , Narathiwas and Pattanee)

Table 6 Educational Level of the Head of Household, Crop year 2013/14 Unit: Percent

Education level country north northeast central region

south

Illiterate Literacy Elementary Upper Elementary Secondary High school Vocational Bachelor / Higher Others

2.63 1.88

54.83 19.67 7.12 8.79 2.50 2.27 0.31

4.44 3.54

52.22 17.98 7.17 9.59 2.55 1.90 0.61

1.39 0.93

59.18 21.19 6.07 7.76 1.71 1.48 0.29

3.63 2.88

51.64 18.09 9.10 8.25 3.49 2.66 0.26

2.84 1.40

47.75 18.89 8.50

11.48 4.05 5.09

- -

Source: Office of Agricultural Economic (not include Yala , Narathiwas and Pattanee)

Table 7 Irrigation and Agricultural Land Holdings 2010-2012.

1

Table 7 Irrigation and Agricultural Land Holdings 2010-2012. Unit: rai

years Item country north northeast central region

south

2010

Agricultural land holdings Irrigated area percent

149,416,681 29,338,851

19.64

32,478,627 6,493,929

19.99

63,809,641 6,214,403

9.74

31,103,637 13,807,341

44.39

22,024,776 2,823,178

12.82

2011

Agricultural landholdings irrigable area percent

149,246,428 29,603,292

19.84

32,492,657 6,591,821

20.29

63,848,091 6,292,479

9.86

31,133,750 13,867,961

44.54

21,771,930 2,851,031

13.09

2012

Agricultural landholdings Irrigated area percent

149,240,058 29,782,043

19.96

32,491,759 6,640,521

20.44

63,846,932 6,344,500

9.94

31,130,944 13,937,161

44.77

21,770,423 2,859,861

13.14


สถานการณของโลกทเปลยนไป

การเปลยนแปลงของสถานการณของโลกทมผลกระทบตอภาคเกษตรของไทยทสาคญ มดงน 1. การเปลยนแปลงภมอากาศโลก 2. ทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรม 3. การคาและการลงทนเสรมากขน 4. ความตนตวเรองความมนคงทางอาหารของโลก 5. พฤตกรรมการบรโภคอาหารของโลกเปลยนไป 6. มการนาเทคโนโลยดจตอลมาใชในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมมากขน 7. ทศนคตของคนเปลยนไป

1. การเปลยนแปลงภมอากาศโลก การเปลยนแปลงภมอากาศโลก(climate change)ซงเรยกทวๆ ไปวา ภาวะโลกรอน เกดจากการ

ปลอยกาซเรอนกระจกทสาคญไดแกกาซ carbon dioxide, methane, nitrous oxide และ fluorinated gasses


สถานการณของโลกทเปลยนไป

การเปลยนแปลงของสถานการณของโลกทมผลกระทบตอภาคเกษตรของไทยทสำาคญ

มดงน

1.การเปลยนแปลงภมอากาศโลก

2.ทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรม

3.การคาและการลงทนเสรมากขน

4.ความตนตวเรองความมนคงทางอาหารของโลก

5.พฤตกรรมการบรโภคอาหารของโลกเปลยนไป

6.มการนำาเทคโนโลยดจตอลมาใชในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมมากขน

7.ทศนคตของคนเปลยนไป

1. การเปลยนแปลงภมอากาศโลก

การเปลยนแปลงภมอากาศโลก (climate change) ซงเรยกทว ๆ ไปวา ภาวะโลกรอน

เกดจากการปลอยกาซเรอนกระจกทสำาคญไดแกกาซcarbondioxide,methane,nitrousoxide

และ fluorinated gasses จากกจกรรมของภาคอตสาหกรรมพลงงาน และการขนสง รวมทงภาค

เกษตรเชนการเผาฟางการเผาปาการทำาการเกษตรทมนำาขงและการเลยงสตวเคยวเออง

การผลตสนคาทกอใหเกดกาซเรอนกระจกอาจนำามาเปนขอกดกนทางการคาไดในอนาคต

โดยปรมาณการปลดปลอยกาซเรอนกระจกนจะเรยกรวมๆวาcarbonfootprintซงเปนหนวยวดท

แปลงคาปรมาณของกาซเรอนกระจกทกชนดใหเทยบเทากบปรมาณคารบอนไดออกไซด ทงน

บางประเทศบงคบใหตดฉลากปรมาณ carbon footprint ทเกดขนตลอดกระบวนการผลตบนตว

สนคาบางชนดดวย

สำาหรบภาคเกษตรจะตองแกไขผลกระทบดงกลาว โดยการปรบเปลยนไปทำากจกรรมอน

เพอบรรเทาการปลดปลอยกาซเรอนกระจก (mitigation) และปรบตว (adaptation) โดยหา

เทคโนโลยทเหมาะสม เชนการใชพนธพชพนธสตวทเหมาะสมใหสามารถผลตในสภาวะอณหภมของ

โลกทสงขนได โดยภาครฐตองวจยหาเทคโนโลยและบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง เชน การหามเผา

ปาหรอวสดคงเหลอในไรนาของเกษตรกร

2. ทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรม

การสรางความเสอมโทรมตอทรพยากรธรรมชาตอาจเปนไปโดยไมเจตนา เพราะไมเขาใจวธ

ทำาการเกษตรทเหมาะสม เชน การทำาการเกษตรบนทลาดชนมากทำาใหเกดการชะลางพงทลาย

ของดน การปลกพชในพนทปาอนรกษ การใชสารเคมไมถกวธทำาใหเกดมลพษในดนและนำา


การทำาการประมงโดยใชเครองมอไมถกตอง สวนการกระทำาโดยเจตนาเพราะเหนแกประโยชนสวน

ตนกมอยมากเชนการเผาฟางเผาปา

ในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เกษตรกรและประชาชนทวไปจะตองทำา

ตามคำาแนะนำาของภาครฐและปฏบตตามกฎระเบยบของทางราชการอยางเครงครดทงนภาครฐตอง

เอาจรงเอาจงในการบงคบใชกฎหมายดวย เนองจากการทำาลายทรพยากรธรรมชาตน แมจะเกดขน

ภายในประเทศ แตกจะถกประณามหรอตอตานจากตางประเทศดวย เพราะทรพยากรธรรมชาต

ทงหมดไมวาจะอยในประเทศใดกตามถอเปนทรพยากรของโลกดวย เนองจากการทำาลาย

ทรพยากรธรรมชาต ณ ทหนงทใดของโลกอาจสงผลกระทบตอทงโลกได บางกรณจงอาจนำาไป

เชอมโยงกบการคาได เชน กรณของการทำาการประมงทผดกฎหมาย ไมรายงาน และไรการควบคม

(illegal,unreportedandunregulated:IUU)ซงเมอวนท21เมษายน2558สหภาพยโรป(EU)

ไดใหใบเหลอง (ตกเตอน)แกประเทศไทย โดยใหประเทศไทยปรบตวภายใน6 เดอนหากไมปฏบต

ตามกจะไดใบแดงคอหามสงสนคาประมงไปจำาหนายในEU

3. การคาและการลงทนเสรมากขน

แตละประเทศไมสามารถอยโดดเดยวในโลกนอกตอไป เนองจากผลผลตเกษตรบางอยางท

ผลตไดเกนกวาความตองการในประเทศ กตองขายเพอหารายไดเขาประเทศ และนำาไปซอผลตผล

อน ๆ ทผลตเองไมได ดงนนจงตองมการคาขายระหวางประเทศ ปจจบนในเวทการคาระหวาง

ประเทศไดมขอตกลงเขตการคาเสรเกดขนมากมาย ทงแบบพหภาคและทวภาค โดยใหมการลดภาษ

ศลกากรระหวางกนและหลายกรณไมเรยกเกบภาษเลย

แนวทางการปรบตว คอ ภาครฐจะตองมการเจรจาการคากบตางประเทศคคาอยางรเทาทน

ใหไดผลประโยชนรวมกนทงสองฝาย เพราะไมมประเทศใดในโลกทยอมเสยเปรยบการเจรจาการคา

ในปจจบนจะเนนการเจรจาดานมาตรการกดกนทางการคาทไมใชภาษ (non-tariff barriers) ซงถก

นำามาใชมากขน เพอทดแทนมาตรการทางภาษทลดลง สวนเกษตรกรตองพฒนาตนเองเพอเพมขด

ความสามารถในการแขงขนกบตางประเทศ โดยใชเทคโนโลยทเหมาะสมเพอลดตนทนการผลตและ

พฒนาคณภาพผลผลตและรวมกลมทำาแปลงเลกใหเปนแปลงใหญเพอเพมอำานาจการตอรองในการ

จดหาปจจยการผลตและการจำาหนายผลผลต

4. ความตนตวเรองความมนคงทางอาหารของโลก

FAO ไดคาดการณไววา ในป พ.ศ.2593 ทวโลกจะมประชากรเพมขนจากประมาณ7,000

ลานคนในปจจบนเปน9,000ลานคนโลกจะมความตองการอาหารมากขนจนอาจเกดความไมมนคง

ทางอาหารไดทำาใหทกประเทศตนตวในเรองความมนคงทางอาหารและไดมการเตรยมการเพอแกไข

ปญหาการขาดแคลนอาหารทอาจจะเกดขนไดในอนาคต


4.1 ความหมายของความมนคงทางอาหาร

“ความมนคงทางอาหาร(FoodSecurity)หมายถงสถานการณททกคนสามารถเขาถง

อาหารไดในทกเวลา ทงดานกายภาพ สงคม เศรษฐกจ อยางเพยงพอ ปลอดภย มคณคาทาง

โภชนาการและตรงกบรสนยมของตนเองเพอการมสขภาพทด”(StateofFoodInsecurity2001,

FAO)

จากคำานยามดงกลาว FAO ไดจำาแนกความมนคงทางอาหารออกเปน 4 มต คอการม

อาหารเพยงพอ การเขาถงอาหาร การใชประโยชนจากอาหาร และการมเสถยรภาพดานอาหาร

(รปท 1) ซงจะเหนวา ความมนคงทางอาหารไมไดหมายถงการมอาหารเพยงพอในระดบชมชนหรอ

ระดบประเทศเพยงอยางเดยวเทานนแตตราบใดทยงมคนบางคนหรอบางกลมเขาไมถงอาหารหรอ

มอาหารไมเพยงพอตอการบรโภค กถอวาชมชนนนหรอประเทศนนยงไมมความมนคงทางอาหาร

สำาหรบประเทศไทย สวนใหญผลตอาหารไดเพยงพอสำาหรบการบรโภคและยงสามารถสงออกไดเปน

จำานวนมากแตยงมปญหาความมนคงทางอาหารในมตของการเขาถงอาหารอยบางเพราะประชาชน

บางคนยงมฐานะยากจนมรายไดไมเพยงพอสำาหรบซออาหารมาบรโภคตามทตองการหรอมทดนทำา

กนไมเพยงพอสำาหรบการผลตเพอบรโภคในครวเรอน

Figure 1. Dimension of Food Security

Source:FoodandAgricultureOrganization(FAO)

การททกประเทศตางมงหวงจะผลตอาหารใหเพยงพอตอการบรโภคในประเทศ (self-

sufficiency) โดยเฉพาะในประเทศพฒนาแลว จะใชงบประมาณจำานวนมากโดยไมคำานงถงตนทน

การผลต ใหการอดหนนเกษตรกรผผลตเพอลดการพงพาอาหารจากตางประเทศ ซงนโยบายนจะสง

ผลกระทบตอประเทศผผลตสงออกอาหาร เชน ประเทศไทยดวย นอกจากน ในหลายประเทศยงม

การนำาผลผลตอาหารไปผลตเปนพลงงานอกดวย ซงอาจจะสงผลกระทบตอความมนคงทางอาหารได

ความมนคงทางทหาร

(Food Security)

การเขาถงอาหาร

(Accessibility)

การมเสถยรภาพดานอาหาร

(Stability)

การมอาหารเพยงพอ

(Availability)

การใชประโยชนจากอาหาร

(Utilization)


เชนเดยวกน ภาครฐจงจำาเปนจะตองพจารณาเรองความมนคงทางอาหารใหรอบคอบวา จะกำาหนด

นโยบายอยางไรจงจะเหมาะสมไมกอใหเกดการขาดแคลนอาหารในประเทศ

4.2 ตวชวดความมนคงทางอาหาร

1) ตวชวด MDG 1.9 – สดสวนผขาดสารอาหาร เปนตวชวดการพฒนาแหง

สหสวรรษ(millenniumdevelopmentgoals:MDG)โดยมเปาหมายทจะลดสดสวนของประชากร

ทมการบรโภคอาหารตำากวาปรมาณสารอาหารขนตำาทรางกายตองการ(minimumdietaryener-

gyrequirement:MDER)ใหเหลอครงหนงภายในปพ.ศ.2558จากปฐานพ.ศ.2543

2) ตวชวด WFS – จำานวนผขาดสารอาหารเปนตวชวดจากการประชมสดยอดเรอง

อาหารโลก(WorldFoodSummit:WFS)โดยมเปาหมายทจะลดจำานวนประชากรทมการบรโภคอา

หารตำากวาปรมาณสารอาหารขนตำาทรางกายตองการใหเหลอครงหนงภายในป 2558 (คลายกบ

MDGแตWFSวดจำานวนผขาดสารอาหารสวนMDGวดสดสวนผขาดสารอาหาร)

ทงนจำานวนผทมอาหารบรโภคไมเพยงพอ (Hunger/ Undernourished people)

นน FAO วดโดยใชปรมาณแคลลอรทบรโภคตอวนเทานน โดยไมคำานงถงคณคาทางโภชนาการ ซง

เปนจดออนของตววดน

3) อตราการพงพาตนเอง (Self-sufficiency ratio: SSR) เปนอตราการพงพา

ตนเองดานอาหารมหนวยเปนรอยละซงคำานวณโดยใชสตร

SSR=ปรมาณผลผลตไดในประเทศทงปx100 ปรมาณผลผลตทตองใชบรโภคในประเทศทงป

ซง100%หมายถงผลตอาหารไดพอดกบการบรโภคภายในประเทศ

4) อตราความมนคงทางอาหาร (Food-security ratio: FSR) มหนวยเปนรอยละ

ซงคำานวณโดยใชสตร

FSR=ปรมาณสตอกของผลผลตทมอย(ในขณะทประเมน)x100

ปรมาณผลผลตทตองใชทงป

โดยเกณฑมาตรฐานขนตำา FSRควรมคาประมาณ20%ซงหมายความวาในสถานการณใน

ขณะทคำานวณคานนมอาหารเพยงพอทจะบรโภคไดอกประมาณ2-3เดอน(100%=12เดอน)หาก

ไมมผลผลตใหมเขามาทงนคาFSRจะเปลยนแปลงไดตลอดเวลาเพราะการเปลยนแปลงของสตอก

เมอพจารณาอตราการพงพาตนเองดานอาหารของไทยแตละชนดเฉลย 3 ป ระหวางป

2554-2556จะเหนวาในดานพชไทยสามารถผลตไดเพยงพอเกอบทกชนด(เกนกวา100%)มเฉพาะ

ถวเหลองเทานนทไมเพยงพอ คอ ผลตไดเพยงรอยละ 5 ของความตองการบรโภคภายในประเทศ

(ตารางท8)สวนดานปศสตวมเฉพาะโคเนอเทานนทขาดเลกนอย


1

Table 8 Food Self-sufficiency Ratio in Thailand, Average 3 Years (2011-2013)

Corp Item years average 3

years 2011 2012 2013

rice Production (million tons) Domestic utilization(million tons) SSR (%)

23.76 12.08 197

22.83 13.18 173

24.90 14.09 177

23.83 13.12 182

corn Production (million tons) Domestic utilization (million tons) SSR (%)

4.81 4.36 110

4.86 4.67 104

4.86 4.63 105

4.84 4.55 106

sugar

Production (million tons) Domestic utilization (million tons) SSR (%)

10.05 2.35 428

10.25 2.40 427

10.38 2.54 408

10.23 2.43 421

cassava Production (million tons) Domestic utilization (million tons) SSR (%)

21.91 6.59 332

26.60 7.10 375

27.55 7.59 363

25.35 7.09 358

soybean Production (million tons) Domestic utilization (million tons) SSR (%)

0.126 2.142

6

0.107 2.110

5

0.105 2.162

5

0.113 2.138

5

palm oil Production (million tons) Domestic utilization (million tons) SSR (%)

1.83 0.90 203

1.93 0.93 208

2.04 0.98 208

1.93 0.94 205

Livestock Item years average 3

years 2010 2011 2012

egg Production (million tons) Domestic utilization (million unit) SSR (%)

9,787 9,607 102

10,024 9,781 102

10,939 10,789

101

10,250 10,059

102

chicken Production (million tons) Domestic utilization (million tons) SSR (%)

1.223 0.898 136

1.253 0.936 134

1.330 0.947 140

1.269 0.927 137

pig


0.99 0.92 108

0.97 0.90 108

1.05 0.96 109

1.00 0.93 108

beef cattle


1.130 1.25 90

1.087 1.25 87

1.063 1.25 85

1.093 1.25 87

Source: Compiled from the data of the Office of Agricultural Economic

สาหรบอตราความมนคงทางอาหารของพชทสาคญพบวา ในชวงระหวางป 2554-2556 พชทอตรา

ความมนคงทางอาหารตากวารอยละ 20 คอ นามนปาลมดบและถวเหลอง (ตารางท 9)


สำาหรบอตราความมนคงทางอาหารของพชทสำาคญพบวา ในชวงระหวางป 2554-2556

พชทอตราความมนคงทางอาหารตำากวารอยละ20คอนำามนปาลมดบและถวเหลอง(ตารางท9)

จำานวนและรอยละผขาดสารอาหาร (ผอดอยาก)ของบางประเทศในโลกรวมทงของไทยท

คำานวณโดย FAO แสดงไวในตารางท 10 จะเหนวา ระหวางป 2533-2535 ทงโลกมผอดอยาก

1,010.6 ลานคน หรอรอยละ 18.6 ของประชากรโลก และในปลาสด คอ ป พ.ศ. 2557-2559

ประมาณวาทงโลกจะมผอดอยากรวมจำานวน794.6ลานคนหรอรอยละ10.9ซงจะเหนวาในภาพ

รวมไมสามารถบรรลเปาหมายของทงMDG ซงจะตองลดสดสวนลงใหไดครงหนงคอ ใหเหลอเพยง

รอยละ 9.3 และWFS ทตองลดจำานวนผอดอยากลงครงหนง คอใหเหลอไมเกน 505.3 ลานคน

สำาหรบประเทศทมจำานวนผอดอยากมากทสดคออนเดยจนและอาฟฟรกาตะวนออกอยางไรกตาม

เมอพจารณาเปนรอยละของประชากรของประเทศสำาหรบอนเดยและจนจะมเพยงรอยละ15.2และ

9.3เทานนสำาหรบจนนนถอวาบรรลเปาหมายของMDGแลวสวนประเทศทมสดสวนผอดอยากมาก

ทสด ไดแก เฮต แซมเบยและแอฟรกากลางซงมสดสวนสงกวารอยละ40สวนประเทศไทยนนป

ลาสดจะมผอดอยาก 5 ลานคน คดเปนรอยละ 7.4 ของประชากร ซงถอวาบรรลเปาหมายทงของ

MDGและWFSคอลดจาก19.8ลานคนหรอรอยละ34.6เหลอเพยง5.0ลานคนหรอรอยละ7.4

ซงประเทศไทยไดรบรางวลแหงความสำาเรจจากFAOดวยอยางไรกตามภาครฐกจะตองเขามาดแล

ประชากรทยงเปนผอดอยากอยนนเชนฝกอาชพหรอจดทดนทำากนใหเพอใหสามารถเขาถงอาหารได

1

Table 9 Food Security Ratio in Thailand, 2011 - 2013

Crop Item years

average 3 years 2554 2555 2556

rice

Beginning Stock (million tons). Domestic utilization(million tons). FSR (%)

8.098 12.084

67

9.070 13.177

69

12.224 14.093

87

9.797 13.118

75

corn Beginning stock (million tons). Domestic utilization(million tons). FSR (%)

1.364 4.356

31

1.699 4.670

36

2.040 4.634

44

1.701 4.553

37

sugar Beginning stock (million tons). Domestic utilization (million tons). FSR (%)

1.610 2.350

69

3.991 2.400

166

3.957 2.545

155

3.180 2.432

131

cassava (root)

Beginning stock (million tons). Domestic utilization(million tons). FSR (%)

6.000 6.590 91

2.306 7.103 32

2.225 7.591 29

3.510 7.098 49

soybean

Beginning stock (million tons). Domestic utilization (million tons). FSR (%)

0.183 2.142 9

0.160 2.110 8

0.116 2.162 5

0.153 2.138 7

palm oil Beginning stock (million tons). Domestic utilization (million tons). FSR (%)

0.068 0.90

8

0.298 0.93

32

0.364 0.98

37

0.243 0.94

26 Source: Compiled from the data of the Office of Agricultural Economic

จานวนและรอยละผขาดสารอาหาร (ผอดอยาก) ของบางประเทศในโลกรวมทงของไทยทคานวณโดย FAO แสดงไวในตารางท 10 จะเหนวาระหวางป 2533-2535 ทงโลกมผอดอยาก 1,010.6 ลานคน หรอรอยละ 18.6 ของประชากรโลก และในปลาสด คอ ป พ.ศ. 2557-2559ประมาณวาจะมผอดอยากรวมทงโลก จานวน 794.6 ลานคน หรอรอยละ 10.9 ซงจะเหนวาในภาพรวมไมสามารถบรรลเปาหมายของทง MDG ซงจะตองลดสดสวนลงใหได

ครงหนงคอ ใหเหลอเพยงรอยละ 9.3 และ WFS ทตองลดจานวนผอดอยากลงครงหนง คอใหเหลอไมเกน 505.3 ลานคน สาหรบประเทศทมจานวนผอดอยากมากทสด คอ อนเดย จน และอาฟฟรกาตะวนออก อยางไรกตามเมอ

พจารณาเปนรอยละของประชากรของประเทศ สาหรบอนเดยและจนจะมเพยงรอยละ 15.2 และ 9.3 เทานน สาหรบ

จนนนถอวาบรรลเปาหมายของ MDG แลว สวนประเทศทมสดสวนผอดอยากมากทสด ไดแก เฮต แซมเบย และอาฟรกากลาง ซงมสดสวนสงกวารอยละ 40 สวนประเทศไทยนน ปลาสดจะมผอดอยาก 5 ลานคนคดเปนรอยละ 7.4 ของประชากรซงถอวาบรรลเปาหมายทงของ MDG และ WFS คอลดจาก 19.8 ลานคน หรอรอยละ 34.6 เหลอเพยง 5.0 ลานคนหรอรอยละ 7.4 ซงประเทศไทยไดรบรางวลแหงความสาเรจจาก FAO ดวย อยางไรกตาม ภาครฐกจะตองเขามาดแลประชากรทยงเปนผอดอยากอยนนเชน ฝกอาชพหรอจดทดนทากนใหเพอใหสามารถเขาถงอาหารได

Table 10 Number and Percentage of Malnutrition People in the Region and Selected Countries of the World.

Region/Countries 1990-1992 2000-2002 2005-2007 2010-2012 2014-2016 No. % No. % No. % No. % No. %

WORLD 1,010.6 18.6 929.6 14.9 924.3 14.3 820.7 11.8 794.6 10.9


5. พฤตกรรมการบรโภคอาหารของโลกเปลยนไป

จากสถานการณปจจบนทเศรษฐกจของโลกโดยรวมมแนวโนมดขน และสงคมเรมกลายเปน

สงคมผสงอายมากขนทำาใหพฤตกรรมการบรโภคเปลยนไปคอ

• มความหวงใยในสขภาพของตนเองมากขนเพราะมฐานะดขนคอตองการบรโภคอาหารท

ปลอดภยไดมาตรฐานและเปนผลดตอสขภาพ(safety&healthyproducts) โดยบรโภคอาหาร

ประเภทแปงนอยลงแตบรโภคประเภทเนอสตวและผกผลไมมากขน

• หวงใยในสงแวดลอมของโลก โดยเนนการบรโภคอาหารทผลตจากกระบวนการทไม

ทำาลายสงแวดลอม(greenproducts)

• ตองการบรโภคสนคาทผลตในทองถน(localconsumption)เพอประหยดคาขนสงและ

ลดภาวะโลกรอน

• สามารถตรวจสอบยอนกลบจากผบรโภคถงเกษตรกรผผลตได(traceability)1

Table 10 Number and Percentage of Malnutrition People in the Region and Selected Countries of the World.

Region/Countries 1990-1992 2000-2002 2005-2007 2010-2012 2014-2016 No. % No. % No. % No. % No. %

WORLD 1,010.6 18.6 929.6 14.9 924.3 14.3 820.7 11.8 794.6 10.9 Developed regions 20.0 <5.0 21.2 <5.0 15.4 <5.0 15.7 <5.0 14.7 <5.0 Developing regions 990.7 23.3 908.4 18.2 926.9 17.3 805.1 14.1 779.9 12.9 Least-developed countries 209.3 40.0 244.3 36.5 237.6 31.4 237.8 27.7 250.9 26.7 AFRICA 181.7 27.6 210.2 25.4 213.0 22.7 218.5 20.7 232.5 20.0 ASIA 741.9 23.6 636.5 17.6 665.5 17.3 546.9 13.5 511.7 12.1 LATIN AMERICA AND THE CARIBBEAN 66.1 14.7 60.4 11.4 47.1 8.4 38.3 6.4 34.3 5.5 OCEANIA 1.0 15.7 1.3 16.5 1.3 15.4 1.3 13.5 1.4 14.2 Eastern Africa 103.9 47.2 121.6 43.1 122.5 37.8 118.7 33.7 124.2 31.5 Ethiopia 37.3 74.8 37.3 54.8 34.3 43.8 32.1 36.0 31.6 32.0 Madagascar 3.3 27.3 5.8 35.6 6.6 34.9 6.9 31.7 8.0 33.0 Rwanda 3.9 55.6 4.7 54.3 4.5 46.4 3.9 35.4 3.9 31.6 United Republic of Tanzania 6.4 24.2 13.0 37.1 14.1 35.4 16.1 34.7 16.8 32.1 Zambia 2.7 33.8 4.7 45.4 6.0 50.7 6.9 50.3 7.4 47.8 Zimbabwe 4.6 42.7 5.5 43.7 5.1 40.4 4.5 33.5 5.0 33.4 Middle Africa 24.2 33.5 42.4 44.2 47.7 43.0 53.0 41.5 58.9 41.3 Haiti 4.4 61.1 4.8 55.2 5.4 57.1 4.9 49.3 5.7 53.4 China 289.0 23.9 211.2 16.1 207.3 15.3 163.2 11.7 133.8 9.3 India 210.1 23.7 185.2 17.5 233.8 20.5 189.9 15.6 194.6 15.2 Cambodia 3.0 32.1 3.6 28.5 2.7 19.6 2.5 16.8 2.2 14.2 Indonesia 35.9 19.7 38.3 18.1 42.7 18.8 26.9 11.1 19.4 7.6 Lao People’s Democratic Republic 1.9 42.2 2.1 37.9 1.6 26.9 1.4 21.4 1.3 18.5 Malaysia 1.0 5.1 Ns <5.0 Ns <5.0 Ns <5.0 Ns <5.0 Myanmar 36.8 63.9 24.3 49.6 17.0 33.7 9.4 18.0 7.7 14.2 Philippines 16.7 26.3 16.1 20.3 14.3 16.4 12.7 13.4 13.7 13.5 Thailand 19.8 34.6 11.6 18.4 7.7 11.7 6.0 8.9 5.0 7.4

Source: State of Food Insecurity 2015, FAO

5. พฤตกรรมการบรโภคอาหารของโลกเปลยนไป จากสถานการณปจจบนทเศรษฐกจของโลกโดยรวมมแนวโนมดขนและสงคมเรมกลายเปนสงคมผสงอายมากขน

ทาใหพฤตกรรมการบรโภคเปลยนไป คอ มความหวงใยในสขภาพของตนเองมากขนเพราะมฐานะดขน คอ ตองการบรโภคอาหารทปลอดภยได

มาตรฐานและเปนผลดตอสขภาพ (safety & healthy products) โดยบรโภคอาหารประเภทแปงนอยลง

แตบรโภคประเภทเนอสตวและผกผลไมมากขน หวงใยในสงแวดลอมของโลกโดยเนนการบรโภคอาหารทผลตจากกระบวนการทไมทาลายสงแวดลอม

(green products) ตองการบรโภคสนคาทผลตในทองถน (local consumption) เพอประหยดคาขนสงและลดภาวะโลกรอน สามารถตรวจสอบยอนกลบจากผบรโภคถงเกษตรกรผผลตได (traceability)


ดงนน ประเทศทผลตอาหารเพอการสงออก รวมทง ประเทศไทยจะตองปรบกระบวนการ

ผลตใหสอดคลองกบพฤตกรรมของผบรโภคทเปลยนไปดงกลาว โดยการผลตสนคาทมคณภาพ และ

สรางความเชอมนใหกบผบรโภค

6. มการนำาเทคโนโลยดจตอลมาใชในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมมากขน

ความกาวหนาดานอเลกทรอนคสหรอดจตอลเทคโนโลยไดเปลยนแปลงอยางรวดเรวและ

มราคาถกลง จงถกนำามาใชในดานตางๆ มากขน ทงดานเศรษฐกจและสงคม สำาหรบประเทศไทย

ภาครฐกไดมนโยบายสนบสนนใหมการนำาเอาเทคโนโลยนมาใชในงานบรหารองคกรและบรการ

ประชาชน โดยเฉพาะการบรการขอมลทถกตอง รวดเรว ทวถง และสามารถเชอมโยงขอมลระหวาง

องคกรตาง ๆ ใหมความสะดวกในการสบคน และใหบรการแบบหนาตางเดยว (singlewindow)

ในภาคเกษตรจะตองใหเกษตรกรสามารถเขาถงขอมลและสอบถามปญหาและขอของใจตาง ๆ ได

แบบสอสารสองทาง (two–way communication) ระหวางเกษตรกรกบภาครฐไดอยางสะดวก

โดยจะตองเตรยมความพรอมใหเกษตรกรเขาสยคดจตอลไดดวย

สำาหรบเกษตรกรกควรเรยนรและใชประโยชนจากความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศ

ใหได และใชโทรศพทมอถอ (smart phone) สำาหรบสบคนขอมลและรบบรการอนๆ ของภาครฐ

พฒนาตนเองใหเปนเกษตรกรหวกาวหนา (smart farmer)ซงจะชวยพฒนาการผลตของตนเองใหม

ประสทธภาพมากขน และสามารถเชอมโยงกบตลาดไดงายและกวางขวางยงขนดวย ทงน การใช

เทคโนโลยดจตอลในดานการเกษตรอาจจำาแนกเปนกลมตามใชประโยชนไดดงน

• เพอการเผยแพรขอมลขาวสาร(digitalforinformationdissemination)

• เพอการใหบรการ(digitalforservices)แกเกษตรกรและผประกอบการ

• เพอดำาเนนการดานธรกจ(digitalforbusiness)เชนe–commerce

• เพอเปนเวทในการตดตอสอสารระหวางภาครฐกบเกษตรกร (digital for communica-

tionsหรอfarmer’splatform)

• เพอใชในการวางแผนพฒนาการเกษตรของภาครฐและการทำาฟารมของเกษตรกร

(digitalforfarmplanning)

การนำาเทคโนโลยดจตอลเชนGPS,GISและsocialmediaตางๆมาใชในภาคเกษตรจะ

ชวยเพมขดความสามารถในการแขงขนดานการเกษตรของประเทศ

7. ทศนคตของคนเปลยนไป

เนองจากภาวะกดดนทางเศรษฐกจและสงแวดลอมทำาใหคนเหนแกตวมากขน คำานงถง

ประโยชนสวนตวมากกวาประโยชนสวนรวม ไมมการรวมมอกนอยางจรงจง จงไมมอำานาจตอรองกบ

ภาคธรกจการแกไขเพอปรบทศนคตของคนในประเทศนนจะตองเรมทแตละบคคลกอน โดยภาครฐ


สนบสนน สงเสรมใหประชาชนและเกษตรกรนำาหลกปรชญาของเศรษฐกจเพยงมาปรบใชในการ

ดำาเนนชวตประจำาวนและการประกอบอาชพ

สรป

ภายใตสถานการณโลกทเปลยนไป การพฒนาการเกษตรไทยทยงยนจะตองใชเทคโนโลยท

เหมาะสมประหยดทรพยากรและผลตในปรมาณทเหมาะสมเดนสายกลางทคาดวาจะมตลาดรองรบ

แนนอน สวนผบรโภคกตองบรโภคใหเหมาะสม ควรมความรวมมอมากขน ทงภาครฐและเอกชนใน

การทจะสนบสนนใหเกษตรกรดำารงอยไดอยางมศกดศร


สถตการเกษตรของประเทศไทย.2558.สำานกงานเศรษฐกจการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ.

StateofFoodInsecurity.2015.FoodandAgricultureOrganization(FAO).USA.


การสงบทความ

คณะบรรณาธการ ขอเรยนเชญชวนสงบทความเพอตพมพเผยแพรใน วารสารเกษตร มสธ.

(STOU Agriculture Journal) เปนวารสารวชาการของสาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ประเภทของบทความ

เปนบทความวชาการซงไมเคยตพมพทใดมากอน โดยอาจมลกษณะเปนบทความปรทศน

บทความวชาการบทความวจยหรอบทแนะนำาหนงสอทเกยวของครอบคลมกบการเกษตรการปา

ไมการสงเสรมการเกษตรและการสหกรณ

หมายเหต: บทความทระบผเขยนหรอเจาของผลงานมากกวา 1 คน ถอเปนความรบผด

ชอบของผสงบทความ และไดผานความยนยอมจากเจาของผลงานทกคนแลว

ภาษาทใช

รบทงบทความภาษาไทยและองกฤษโดยมบทคดยอทงสองภาษา

กำาหนดการจดพมพและเผยแพร

วารสารเกษตรมสธ.จะจดพมพปละ2ฉบบทงในรปแบบสอสงพมพและแบบออนไลน

กำาหนดออกฉบบแรกเดอนกนยายนและฉบบท2เดอนมนาคม

หมายเหต: บทความทจดสงถงกองบรรณาธการทกฉบบจะจดสงใหผทรงคณวฒ

พจารณาความมคณคาสำาหรบการเผยแพร เพอคดสรรผลงานลงตพมพในวารสาร

ชองทางการสงผลงาน

Email: [email protected]

ตดตอสอบถาม

สามารถสอบถามรายละเอยดไดทเบอรโทรศพท02-503-8049(คณสลกษณคงแกว)


วารสารเกษตร มสธ.มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ใบสมครการเปนสมาชกวารสารเกษตร มสธ.

ชอ-นามสกลของผสมคร........................................................................................................................

ทอยเลขท............หมท..........ซอย.....................ถนน.....................แขวง/ตำาบล...................................

อำาเภอ/เขต...........................................จงหวด.........................................รหสไปรษณย........................

โทรศพททตดตอไดสะดวก.......................................................................โทรสาร..................................

E-mail…………………………………………………………………………………………….....…………………………………

สถานททำางาน........................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

สมครเปนสมาชกวารสารเกษตรมสธ.

คาธรรมเนยมแรกเขาคนละ100บาท

คาบำารงเปนสมาชก(200บาทตอป)ปท...................

ขอตออายสมาชกเลขทสมาชก..................................(200บาทตอป)

ทอยจดสงวารสาร

ตามทอยขางตน

ทอยดงน..................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

ออกใบเสรจรบเงนในนาม

ชอ-สกลทระบขางตน

อนๆ(ระบ).............................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

ลงชอ....................................................ผสมคร

(..............................................................)

............../................/..................

หมายเหต 1. ผทเปนสมาชกเสยคาธรรมเนยมสงบทความเพอตพมพบทความละ500บาท

ผทไมเปนสมาชกเสยคาธรรมเนยมสงบทความเพอตพมพบทความละ1,000บาท

2. สงใบสมครมาทนางสาวสลกษณคงแกว(มสธ.)โทร.02-5048049

โทรสาร.02-5033578E-mail:[email protected]

Documents