สรุ�ปย่�อปรุะสบการุณ์ วิ�ชาช�พกฎหมาย่

ปรุะสบการุณ์ วิ�ชาช�พกฎหมาย่

หน่�วิย่ที่�� 1 สถาน่ภาพและการุปรุะกอบวิ�ชาช�พกฎหมาย่

แนวคิ�ด 1. ว�ชากฎหมาย เป็�นว�ชาช�พซึ่��งต้�องศึ�กษาอบรมในว�ทยาการทางคิวามคิ�ดย��งกว!าการใช�ม"อหร"อแรงงาน สั$งคิมจำ&าต้�องม�กฎหมายเพ"�อคิวามอย'!รอดของสั$งคิม การศึ�กษา กฎหมายหมายและการป็ระกอบว�ชาช�พทางกฎหมายจำ&าเป็�นแก!สั$งคิมคิ'!เคิ�ยงก$น เฉพาะป็ระเทศึไทย การศึ�กษากฎหมายแบบต้ะว$นต้กและการป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายเร��มต้�นในร$ชสัม$ยพระบาทสัมเด-จำพระจำ.ลจำอมเกล�าเจำ�าอย'!ห$ว2. ผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายแบ!งได�เป็�น 2 ป็ระเภท ได�แก! ผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายท��เก��ยวข�องก$บศึาลโดยต้รง คิ"อ ผู้'�พ�พากษา อ$ยการและทนายคิวาม ก$บผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายท��ไม!เก��ยวข�องก$บศึาลโดยต้รง คิ"อ น�ต้�กร นายทหารพระธรรมน'ญ เป็�นต้�น3. การป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมาย เป็�นการผู้'กขาดเฉพาะผู้'�ศึ�กษาอบรมด�านน�4 จำ�งจำ&าต้�องม�การคิวบคิ.ม

1.1 ว�ชาช�พกฎหมายในสั$งคิม

แนวคิ�ด1. การศึ�กษากฎหมายในฐานะของว�ชาช�พน$4น นอกจำากต้�องศึ�กษาจำากมหาว�ทยาล$ยแล�วย$งต้�องศึ�กษาอบรมเน�นการป็ฏิ�บ$ต้�ในโรงศึาลช$4นสั'งข�4นไป็ ได�แก! การศึ�กษาช$4นเนต้�บ$ณฑิ�ต้ และศึ�กษาอบรมหล$งจำากสั&าเร-จำการศึ�กษา เพ"�อเข�าสั'!ว�ชาช�พทางศึาลโดยต้รง ได�แก! การอบรมผู้'�ช!วยผู้'�พ�พากษา อ$ยการผู้'�ช!วย และการฝึ:กอบรมว�ชาว!าคิวาม ณ สัภาทนายคิวาม2. การป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายสัม$ยด$4งเด�มของไทย เร��มด�วยการร$บราชการสันองพระเดชพระคิ.ณพระเจำ�าอย'!ห$ว ต้!อมาอ�ทธ�พลของชาวต้ะว$นต้กแผู้!ขยายเข�ามา จำ�งได�ม�กฎหมายแบบต้ะว$นต้ก การศึ�กษา

กฎหมายและการป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายเป็�น ผู้'�พ�พากษา อ$ยการ ทนายคิวาม น�ต้�กร นายทหารพระธรรมน'ญ ได�เจำร�ญต้$4งแต้!น$4นจำนเป็�นป็:กแผู้!นในป็;จำจำ.บ$น3. กฎหมายเป็�นเคิร"�องม"อในการป็กคิรองบ�านเม"อง เพ"�อคิวามอย'!รอดของสั$งคิม ซึ่��งจำะขาดเสั�ยไม!ได� จำ�งจำ&าต้�องม�ผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายอ$นเป็�นบร�การท��จำ&าเป็�นแก!สั$งคิมและจำะขาดไม!ได�เช!นเด�ยวก$น

- ว�ชากฎหมายเป็�นว�ชาช�พ โดยม�แนวว�เคิราะห<ว!าการป็ระกอบว�ชาช�พใดเป็�นการใช�ว�ชาช�พหร"อไม! 3 แนวทาง คิ"อ 1. การพ�จำารณาคิ.ณสัมบ$ต้� คิ"อ ม�การศึ�กษาสั'ง ร' �เฉพาะด�าน น&าคิวามร' �ไป็ป็ฏิ�บ$ต้� และม�จำรรยาว�ชาช�พ2. การศึ�กษากระบวนการพ$ฒนาของสัถาบ$น คิ"อจำะม�การจำ$ดต้$4งสัมาคิมว�ชาช�พ ต้$4งช"�ออาช�พ พ$ฒนาจำรรยาว�ชาช�พ ได�ร$บการสัน$บสัน.นจำากมหาชน ม�การศึ�กษาและอบรม3. การร$บรองของกฎหมายต้!อสัถานะของว�ชาช�พ คิ"อ ม�การจำดทะเบ�ยน ให�ป็ระกาศึน�ยบ$ต้ร ม�ใบอน.ญาต้- การศึ�กษากฎหมายในฐานะของว�ชาช�พ เป็�นการศึ�กษาอบรมช$4นสั'งในทางคิวามคิ�ดให�การอย'!ร !วมก$นด�วยการเคิารพต้!อกฎหมาย และระง$บข�อพ�พาทด�วยว�ธ�การและหล$กการของกฎหมาย ไม!ใช!การใช�ก&าล$งกาย ม.!งหมายให�ผู้'�ศึ�กษาสัามารถน&าไป็ป็ระกอบอาช�พ เพ"�อให�บร�การแก!ป็ระชาชนโดยไม!ม.!งแต้!คิ!าต้อบแทน และเพ"�ออ&านวยคิวามย.ต้�ธรรมให�เก�ดแก!สั$งคิม ซึ่��งเป็�นภาระของร$ฐท��ป็กคิรองโดยกฎหมาย- ล'กข.น เป็�นคิ&ารวมของผู้'�ป็ระกอบอาช�พเป็�นข�าราชการต้&าแหน!งต้!าง ๆ ท$�วไป็ในสัม$ยโบราณของไทย ถ�าป็ระสังคิ<ให�ร' �ว!าท&าหน�าท��อะไร ก-ม�คิ&าขยายคิวามออกไป็ เช!น ล'กข.น ณ ศึาลา หมายถ�งต้&าแหน!งเสันาบด�“ ”

ฝึ@ายบร�หาร และ ล'กข.น ณ ศึาลหลวง หมายถ�งต้&าแหน!งฝึ@าย“ ”

ต้.ลาการ ล'กข.น ณ ศึาลหลวงท��ม�หน�าท��เก��ยวก$บคิด�คิวามน$4น ก-เน"�องจำากเม"�อกฎหมายมน.สัารสัาต้รจำากพระนคิรข�างฝึ@ายอ�นเด�ยเข�ามาถ�งป็ระเทศึไทยพร�อมด�วยพราหมณ<ป็.โรห�ต้น$4น พระเจำ�าแผู้!นด�นไทยโป็รดให�พราหมณ<ป็.โรห�ต้จำ$ดการวางแบบอย!างการป็กคิรองแบบพระนคิรข�างฝึ@ายอ�นเด�ย และยกมน'สัารสัาต้รข�4นเป็�นหล$กท��จำะบ$ญญ$ต้�เป็�นกฎหมายสั"บไป็ พราหมณ<ป็.โรห�ต้ซึ่��งม�คิวามร' �คิวามช&านาญในมน'สัา

รสัต้รของเด�มและพระราชก&าหนดกฎหมายท��บ$ญญ$ต้�ข�4นใหม! ท$4งเป็�นพราหมณ<ป็ระพฤต้�ต้นอย'!ในคิวามสั.จำร�ต้ พระเจำ�าแผู้!นด�นไทยจำ�งมอบให�เป็�นผู้'�บ$งคิ$บต้$ดสั�นคิวามแทนพระองคิ<โดยม�ต้ระลาการเป็�นผู้'�พ�จำารณาคิวามน$4น แล�วไป็ขอคิ&าต้$ดสั�นใจำจำากพราหมณ<ป็.โรห�ต้ผู้'�เป็�นล'กข.นอ�กช$4นหน��ง

1.2 การป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมาย

แนวคิ�ด1. น�ต้�กรเป็�นเจำ�าหน�าท��ทางกฎหมายท$4งราชการและเอกชน ท��ผู้'�ป็ฏิ�บ$ต้�งานต้�องม�คิวามร' �ทางกฎหมายอย!างต้&�าระด$บป็ร�ญญาต้ร�หร"อเท�ยบเท!า และป็ฏิ�บ$ต้�งานเก��ยวก$บกฎหมายต้ามท��ร$บมอบหมาย2. นายทหารพระธรรมน'ญ เป็�นนายทหารช$4นสั$ญญาบ$ต้รท��ม�คิวามร' �ทางกฎหมายช$4นป็ร�ญญาต้ร�หร"อเท�ยบเท!า ม�อ&านาจำหน�าท��สั"บสัวนสัอบสัวนคิด� เป็�นท��ป็ร�กษาและเสันอคิวามเห-นทางกฎหมาย ทางป็กคิรอง และทางว�น$ยต้ามท��ผู้'�บ$งคิ$บบ$ญชามอบหมาย ต้ลอดจำนต้รวจำร!างสั$ญญาของทางราชการทหาร3. ทนายคิวามเป็�นผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายด�านเอกชนท��เก��ยวข�องก$บศึาลโดยต้รง ถ"อเป็�นสั!วนหน��งของกระบวนการย.ต้�ธรรม จำ&าต้�องด&าเน�นว�ชาช�พอย!างม�หล$กว�ชา ม�กฎเกณฑิ< และอย'!ในจำรรยาแห!งว�ชาช�พ เพ"�อช!วยผู้ด.งคิวามย.ต้�ธรรมในบ�านเม"องให�ด�ย��งข�4น4. อ$ยการเป็�นข�าราชการสั$งก$ดกรมอ$ยการ ซึ่��งเป็�นราชการฝึ@ายบร�หาร ม�อ&านาจำหน�าท��ในการด&าเน�นคิด�ท��เร�ยกก$นสัม$ยเด�มว!าเป็�นทนายแผู้!นด�นแทนร$ฐบาลในศึาล ผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พอ$ยการต้�องม�คิ.ณว.ฒ�และคิ.ณธรรมสั'ง การเข�าร$บราชการเป็�นอ$ยการของไทยใช�ระบบสัอบแข!งข$นไม!ใช!ระบบแต้!งต้$4งหร"อเล"อกต้$4ง5. ผู้'�พ�พากษาเป็�นผู้'�ม�อ&านาจำหน�าท��ในการพ�จำารณาพ�พากษาอรรถคิด�ต้ามกฎหมายในพระป็รมาภ�ไธยพระมหากษ$ต้ร�ย< ซึ่��งเป็�นข�าราชการฝึ@ายต้.ลาการ จำ&าต้�องม�อ�สัระในการว�น�จำฉ$ยช�4ขาดคิด� ต้�องม�คิ.ณว.ฒ�และคิ.ณธรรมสั'ง การเข�าร$บราชการเป็�นผู้'�พ�พากษาของไทยใช�ระบบสัอบแข!งข$นคิ$ดเล"อกไมใช!ระบบแต้!งต้$4งหร"อเล"อกต้$4ง6. การป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายถ"อเป็�นราชการศึาลสั!วนหน��งในการอ&านวยคิวามย.ต้�ธรรมแก!ป็ระชาชน จำ�งจำ&าต้�องม�องคิ<กรก��งราชการ คิ"อ

เนต้�บ$ณฑิ�ต้ยสัภา คิวบคิ.มม�ให�แสัวงหาป็ระโยชน<เก�นขอบเขต้ ผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายโดยร$บราชการย$งต้�องอย'!ในคิวามคิวบคิ.มเพ��มข�4นด�านว�น$ยข�าราชการ สั!วนด�านเอกชน คิ"อทนายคิวาม ได�แยกต้นเป็�นเอกเทศึอย'!ในคิวามคิวบคิ.มของสัภาทนายคิวาม

- ว�ชาช�พกฎหมายน$4น ผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พได�ต้�องม�การศึ�กษาโดยเฉพาะในว�ชาการ ไม!ใช!การงานท��บ.คิคิลท$�วไป็ท&าได�โดยทดลองป็ฏิ�บ$ต้� ท$4งต้�องม�การฝึ:กอบรมทางคิวามคิ�ดในว�ทยาการช$�วระยะหน��ง ย��งกว!าใช�ม"อหร"อแรงงาน และเฉพาะว�ชาช�พกฎหมายเป็�นว�ชาท��จำ&าเป็�นสั&าหร$บคิวามอย'!รอดของสั$งคิม เน"�องจำากการอย'!ร!วมก$นต้�องเคิารพต้!อกฎหมายระง$บข�อพ�พาทด�วยว�ธ�การและหล$กการของกฎหมาย ท$4งผู้'�ให�บร�การด�านกฎหมายป็ระด.จำเจำ�าหน�าท��ป็ระเภทหน��งของศึาลย.ต้�ธรรม และเป็�นสั�ทธ�ของต้$วคิวามท��จำะม�ทนายคิวามในการด&าเน�นคิด� เม"�อเป็�นก�จำการผู้'กขาดของผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมาย จำ�งต้�องม�การคิวบคิ.มเพ"�อม�ให�หาป็ระโยชน<เก�นขอบเขต้และเอาเป็ร�ยบบ�บบ$งคิ$บก$บสั$งคิม- องคิ<กรท��คิวบคิ.มผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พทางกฎหมาย คิ"อเนต้�บ$ณฑิ�ต้ยสัภา เฉพาะผู้'�ท��ร $บราชการเป็�นผู้'�พ�พากษา อ$ยการ น�ต้�กร นายทหารพระธรรมน'ญ ย$งต้�องม�การคิวบคิ.มเพ��มข�4นด�วยว�น$ยของข�าราชการ คิ&าสั$�งห$วหน�าคิณะป็ฏิ�ร'ป็การป็กคิรองแผู้!นด�น เร"�อง การป็ฏิ�บ$ต้�ต้นของข�าราชการฝึ@ายพลเร"อน ต้&ารวจำ ทหาร ข�อพ�งป็ฏิ�บ$ต้�ในป็ระมวลจำร�ยธรรมข�าราชการต้.ลาการ สั!วนผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายเป็�นทนายคิวามต้�องป็ระพฤต้�ต้ามข�อบ$งคิ$บว!าด�วยมรรยาททนายคิวามต้ามพระราชบ$ญญ$ต้�ทนายคิวาม พ.ศึ. 2528

หน่�วิย่ที่�� 2 การุจั�ดการุส!าน่�กงาน่ที่น่าย่ควิาม

แนวคิ�ด1. ในป็;จำจำ.บ$นย$งไม!ม�กฎหมายคิวบคิ.มการจำ$ดต้$4งสั&าน$กงานทนายคิวามว!าจำะต้�องกระท&าในร'ป็แบบใด โดยท��ว�ชาช�พทนายคิวามไม!ใช!การคิ�า การจำ$ดต้$4งสั&าน$กงานทนายคิวามจำ�งไม!ต้�องจำดทะเบ�ยนการคิ�าและไม!ม�คิวามจำ&าเป็�นจำะต้�องจำ$ดต้$4งเป็�นร'ป็น�ต้�บ.คิคิลแต้!อย!างใด2. การจำ$ดระเบ�ยบภายในสั&าน$กงานทนายคิวาม โดยการจำ$ดแบ!งสั!วนงานให�เป็�นสั$ดสั!วน ย!อมก!อให�เก�ดสัมรรถภาพในการท&างานร!วมก$น

ของทนายคิวามและพน$กงานเจำ�าหน�าท��ต้!าง ๆ รวมท$4งคิวามเช"�อถ"อศึร$ทธาของป็ระชาชนผู้'�มาต้�ดต้!องานเป็�นอย!างมาก3. การจำ$ดท&าป็กสั&านวน เอกสัารแบบพ�มพ<ต้!าง ๆ ให�เป็�นระเบ�ยบเร�ยบร�อยและม�ป็ร�มาณเพ�ยงพอต้!อการใช�งาน ต้ลอดจำนการจำ$ดหาเคิร"�องใช�สั&าน$กงานทนายคิวามเป็�นป็;จำจำ$ยสั&าคิ$ญท��จำะท&าให�การป็ฏิ�บ$ต้�งานในสั&าน$กงานทนายคิวามเป็�นไป็อย!างม�ป็ระสั�ทธ�ภาพ4. การต้�ดต้!องานของทนายคิวามก$บต้$วคิวามและบ.คิคิลท$�วไป็น$4น ทนายคิวามคิวรเช�ญต้$วคิวามและบ.คิคิลท$�วไป็มาพบท��สั&าน$กงานก!อนเสัมอ การออกไป็พบต้$วคิวามหร"อบ.คิคิลท$�วไป็นอกสั&าน$กงานอาจำท&าได�ในกรณ�ท��ม�เหต้.จำ&าเป็�นหร"อม�เหต้.ผู้สัมคิวรบางป็ระการ5. คิวามเป็�นระเบ�ยบของสั&าน$กงานทนายคิวาม มารยาทการแต้!งกายของทนายคิวามและผู้'�ร !วมงานต้ลอดจำนคิวามสัะอาดของสั&าน$กงานน$4นม�ผู้ลต้!อคิวามสั&าเร-จำในหน�าท��การงานของทนายคิวามเป็�นอย!างมาก

2.1 การต้$4งสั&าน$กงานทนายคิวาม

แนวคิ�ด1. การเล"อกสัถานท��ต้$ 4งสั&าน$กงานทนายคิวาม ข�4นอย'!ก$บคิวามเหมาะสัมของแต้!ละสั&าน$กงาน โดยพ�จำารณาในด�านของคิวามสัะดวกในการจำราจำร ม�สัถานท��จำอดรถและสัามารถไป็ศึาลได�ในเวลาท��คิาดหมายได� หร"อต้$4งอย'!ในย!านธ.รก�จำการคิ�า2. ป็;จำจำ.บ$นย$งไม!ม�กฎหมายคิวบคิ.มการจำ$ดต้$4งสั&าน$กงานทนายคิวามว!าจำะต้�องกระท&าในร'ป็แบบใด แต้!คิวรกระท&าโดยทนายคิวามท��จำดทะเบ�ยนและร$บอน.ญาต้เป็�นทนายคิวามต้ามพระราชบ$ญญ$ต้�ทนายคิวาม3. งานว�ชาช�พทนายคิวามไม!ใช!การคิ�า ด$งน$4น การต้$4งช"�อสั&าน$กงานทนายคิวามคิวรใช�ช"�อท��สั"�อคิวามหมายให�ป็ระชาชนท$�วไป็เข�าใจำว!าหมายถ�งสัถานท��ท&างานทนายคิวาม4. ป็Bายช"�อของสั&าน$กงานทนายคิวามจำะต้�องไม!ม�ล$กษณะของการโฆษณาโอ�อวดคิวามร' � คิวามสัามารถหร"อคิ&าพรรณนาอ"�นใด นอกจำากช"�อของสั&าน$กงาน

2.2 การแบ!งสั!วนงานสั&าน$กงานทนายคิวาม

แนวคิ�ด1. การจำ$ดระเบ�ยบภายในสั&าน$กงานทนายคิวามโดยจำ$ดแบ!งสั!วนงานให�เป็�นสั$ดสั!วนม�ระเบ�ยบเร�ยบร�อย ย!อมก!อให�เก�ดป็ระสั�ทธ�ภาพในการท&างานร!วมก$นของทนายคิวามและพน$กงานเจำ�าหน�าท��ต้!าง ๆ ต้ลอดจำนคิวามเช"�อถ"อศึร$ทธาของป็ระชาชนผู้'�มาต้�ดต้!องานทนายคิวามเป็�นอย!างมาก2. การจำ$ดแบ!งสั!วนงานในสั&าน$กงานทนายคิวามเป็�นแผู้นกธ.รการเป็�นสั��งจำ&าเป็�น เพราะงานธ.รการเป็�นงานป็ระจำ&าของสั&าน$กงานทนายคิวาม3. การจำ$ดระเบ�ยบการเง�นของสั&าน$กงานทนายคิวามโดยแบ!งสั!วนเป็�นแผู้นกการเง�น จำะช!วยให�การป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ของทนายคิวามและพน$กงานฝึ@ายธ.รการป็ฏิ�บ$ต้�การได�โดยสัะดวก4. การแบ!งสั!วนงานสั&าน$กงานทนายคิวามออกเป็�นแผู้นกคิด�น$4นม�คิวามจำ&าเป็�นอย!างย��ง เน"�องจำากงานทนายคิวามเป็�นงานท��ต้�องใช�คิวามคิ�ด และจำะต้�องม�สั��งแวดล�อมท��เอ"4ออ&านวยให�เก�ดการท&างานอย!างม�สัมาธ�5. สั&าน$กงานทนายคิวามไม!ว!าจำะม�ขนาดใดก-ต้าม จำ&าเป็�นจำะต้�องม�ต้&ารากฎหมายหร"อเอกสัารอ"�น ๆ ป็ระกอบอ$นม�คิ.ณป็ระโยชน<ในงานว�ชาช�พทนายคิวามเก-บรวบรวมไว�เพ"�อการศึ�กษาคิ�นคิว�าอย!างคิรบถ�วน

- การแบ!งสั!วนงานของสั&าน$กงานทนายคิวามในสั!วนธ.รการน$4น สั!วนใหญ!จำะเป็�นงานท��เก��ยวก$บเอกสัาร เช!น งานร$บสั!งเอกสัาร งานผู้ล�ต้เอกสัาร เช!น งานพ�มพ< งานถ!ายเอกสัาร งานจำ$ดเก-บเอกสัาร คิวบคิ.มด'แลการใช� การซึ่!อมแซึ่มสั&าน$กงาน- การร$บจำ!ายเง�นในสั&าน$กงานทนายคิวามคิวรจำ$ดระบบให�เป็�นระเบ�ยบ ต้�องแยกป็ระเภทเง�นเป็�นสั$ดสั!วน และม�บ$ญช�ก&าก$บเง�นด$งกล!าวให�ช$ดเจำนถ'กต้�อง เช!น เง�นคิ!าธรรมเน�ยมศึาล เง�นคิ!าใช�จำ!าย เง�นคิ!าทนายคิวาม เง�นท��ได�มาเน"�องจำากการจำ$ดการทร$พย<สั�นของต้$วคิวาม เป็�นต้�น- การจำ$ดแผู้นกการเง�นข�4นในสั&าน$กงานทนายคิวาม ช!วยให�การป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ของทนายคิวามและพน$กงานฝึ@ายธ.รการ ป็ฏิ�บ$ต้�การได�โดยสัะดวก ท$4งสัร�างคิวามเช"�อถ"อแก!บ.คิคิลท��เก��ยวข�องด�วย- การแบ!งสั!วนงานแผู้นกคิด�ในสั&าน$กงานทนายคิวามในป็ระเทศึไทย

สั!วนใหญ!แบ!งออกเป็�น 2 แผู้นกหร"อมากกว!า ด$งน�4คิ"อ1. แผู้นกท��ท&างานเก��ยวก$บเอกสัารและให�คิ&าป็ร�กษาต้$วคิวาม2. งานว!าคิวาม ม�หน�าท��ต้ระเต้ร�ยมคิด�ไป็ว!าคิวามท��ศึาล3. งานท��เก��ยวก$บการจำดทะเบ�ยน ได�แก! จำดทะเบ�ยนห�างห.�นสั!วน บร�ษ$ท จำดทะเบ�ยนเคิร"�องหมายการคิ�า เป็�นต้�น

2.3 การจำ$ดท&าป็กสั&านวน เอกสัารแบบพ�มพ<ต้!าง ๆ และเคิร"�องใช�ของสั&าน$กงานทนายคิวาม

แนวคิ�ด1. การจำ$ดท&าป็กสั&านวน เอกสัารและแบบพ�มพ<ต้!าง ๆ สั&าหร$บสั&าน$กงานทนายคิวามให�เป็�นระเบ�ยบเร�ยบร�อยและเพ�ยงพอแก!การใช�งานน$4น ก!อให�เก�ดป็ระสั�ทธ�ภาพในการด&าเน�นงานของสั&าน$กงานทนายคิวามเป็�นอย!างย��ง2. การจำ$ดหาเคิร"�องใช�ของสั&าน$กงานให�คิรบถ�วนบร�บ'รณ< และม�จำ&านวนเพ�ยงพอใช�ป็ฏิ�บ$ต้�งานม�ให�ขาดต้กบกพร!อง จำะช!วยให�การท&างานของทนายคิวามสั&าเร-จำไป็อย!างรวดเร-วและม�ป็ระสั�ทธ�ภาพ

2.4 การต้�ดต้!องานและคิวามเป็�นระเบ�ยบของสั&าน$กงานทนายคิวาม

แนวคิ�ด1. การต้�ดต้!องานของทนายคิวามด�วยการพบป็ะก$บต้$วคิวามหร"อบ.คิคิลท$�วไป็น$4น โดยหล$กการแล�วทนายคิวามจำะต้�องเช�ญต้$วคิวามและบ.คิคิลท$�วไป็ท��จำะพบป็ะน$4นท��สั&าน$กงานก!อนเสัมอ การออกไป็พบป็ะบ.คิคิลด$งกล!าวนอกสั&าน$กงานคิวรกระท&าเฉพาะกรณ�ท��ม�คิวามจำ&าเป็�นหร"อเหต้.สัมคิวรบางป็ระการ2. การรายงานคิด�ให�ต้$วคิวามทราบถ�งการด&าเน�นงานของทนายคิวามในแต้!ละข$4นต้อนอย!างสัม&�าเสัมอ จำะท&าให�ต้$วคิวามเข�าใจำการท&างานของทนายคิวามเป็�นอย!างด� และเป็�นป็;จำจำ$ยสั&าคิ$ญท��ท&าให�การป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ของทนายคิวามป็ราศึจำากข�อโต้�แย�งหร"อการสั&าคิ$ญผู้�ดของต้$วคิวาม3. มารยาทการแต้!งกายของทนายคิวามน$4น แบ!งออกเป็�น 2 กรณ� คิ"อ การแต้!งกายในเวลาว!าคิวาม จำะต้�องแต้!งกายสั.ภาพเร�ยบร�อยต้ามหล$กเกณฑิ<ท��ก&าหนดไว�ในข�อบ$งคิ$บว!าด�วยมารยาททนายคิวามของสัภา

ทนายคิวาม พ.ศึ.2529 และการแต้!งกายของทนายคิวามในขณะป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��อย'!ในสั&าน$กงานทนายคิวาม ซึ่��งจำะต้�องแต้!งกายสั.ภาพเร�ยบร�อยและม�ระเบ�ยบ4. คิวามสัะอาดของสั&าน$กงานทนายคิวาม เป็�นป็;จำจำ$ยสั&าคิ$ญท��จำะเช�ดช'เก�ยรต้�ภ'ม�ของทนายคิวามและผู้'�ร !วมงานในสั&าน$กงาน รวมท$4งก!อให�เก�ดคิวามเช"�อถ"อศึร$ทธาก$บต้$วคิวามและป็ระชาชนท��มาต้�ดต้!อด�วย

- โดยหล$กการแล�ว ทนายคิวามจำะต้�องเช�ญต้$วคิวามและบ.คิคิลท$�วไป็ท��ต้�องการต้�ดต้!อมาพบท��สั&าน$กงานก!อนเสัมอ เว�นแต้!บ.คิคิลด$งกล!าวม�เหต้.จำ&าเป็�นไม!สัามารถมาพบทนายคิวามท��สั&าน$กงานได� หร"อม�เหต้.สัมคิวรอ"�น ๆ ด$งต้!อไป็น�41. เจำ-บป็@วย2. เป็�นผู้'�ทรงคิ.ณว.ฒ�3. เป็�นเร"�องป็ระช.มป็ร�กษาหาร"อระหว!างบ.คิคิลหลายคิน หร"อจำ&าเป็�นจำะต้�องร!วมก$นต้รวจำเอกสัารหร"อข�อเท-จำจำร�งบางอย!าง

หน่�วิย่ที่�� 3 การุรุ�างส�ญญา การุตรุวิจัส�ญญา และการุที่!าพ�น่�ย่กรุรุม

แนวคิ�ด1. การร!างสั$ญญา ผู้'�ร !างจำะต้�องสัอบข�อเท-จำจำร�งท��เก��ยวข�องหร"อท��เป็�นเน"4อหาสัาระของข�อต้กลง เพ"�อน&ามาก&าหนดเป็�นข�อคิวามในสั$ญญา2. การร!างสั$ญญา เป็�นว�ธ�การน&าข�อม'ลท��ได�จำากการสัอบข�อเท-จำจำร�งมาป็ระมวลร!างเป็�นข�อคิวามในสั$ญญา3. การต้รวจำสั$ญญา ม�ว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<เพ"�อร$กษาคิวามถ'กต้�องของข�อคิวามในสั$ญญา และผู้ลป็ระโยชน<ของต้$วคิวาม4. การท&าพ�น$ยกรรม เป็�นการจำ&าหน!ายทร$พย<มรดกนอกเหน"อจำากว�ธ�การแบ!งทร$พย<มรดกต้ามท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�ไว�5. การร!างพ�น$ยกรรม เป็�นว�ธ�การน&าข�อเท-จำจำร�งท��ได�จำากการสัอบถามผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมและบ.คิคิลท��เก��ยวข�องมาป็ระมวลข�4นเป็�นข�อก&าหนดในพ�น$ยกรรม ต้ามแบบและว�ธ�การท��กฎหมายก&าหนดไว�

3.1 การร!างสั$ญญาและต้รวจำสั$ญญา

แนวคิ�ด1. การร!างสั$ญญาโดยท$�วไป็ ผู้'�ร !างจำะต้�องพ�จำารณาถ�งป็ระเภทของสั$ญญา ซึ่��งแบ!งเป็�นป็ระเภทต้!าง ๆ ต้ามน$ยและว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ท��ต้!างก$น เน"�องจำากในสั$ญญาแต้!ละป็ระเภท กฎหมายก&าหนดสั�ทธ�หน�าท��ของคิ'!สั$ญญาท��ต้!างก$นออกไป็2. การสัอบข�อเท-จำจำร�งในการท&าสั$ญญา ผู้'�ร !างจำะต้�องสัอบข�อเท-จำจำร�งท��เก��ยวข�องหร"อท��เป็�นเน"4อหาสัาระท��จำะน&ามาก&าหนดไว�เป็�นข�อคิวามในสั$ญญา3. ว�ธ�ร!างสั$ญญา ผู้'�ร !างจำะต้�องน&าข�อม'ลต้ามท��ได�สัอบข�อเท-จำจำร�งไว�มาป็ระมวลร!างเป็�นข�อคิวามในสั$ญญา โดยร!างต้ามล&าด$บข$4นต้อนของการแสัดงเจำต้นาและว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ของคิ'!สั$ญญาให�ต้!อเน"�องไป็สั'!สัาระสั&าคิ$ญท��คิ'!สั$ญญาป็ระสังคิ<จำะผู้'กพ$น โดยใช�ถ�อยคิ&าท��เข�าใจำง!าย กระช$บใจำคิวาม และสัอดคิล�องก$บถ�อยคิ&าของกฎหมาย4. การต้รวจำสั$ญญาจำะต้�องกระท&าด�วยคิวามรอบคิอบโดยพ�จำารณาคิวามถ'กต้�องต้ามกฎหมาย ต้รงต้ามเจำต้นาและว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ของคิ'!สั$ญญา ม�เน"4อหาและเง"�อนไขท��บ$งคิ$บได� รวมท$4งจำะต้�องพ�จำารณาคิวามได�เป็ร�ยบเสั�ยเป็ร�ยบของคิ'!สั$ญญาด�วย

- สั$ญญาต้!างต้อบแทนต้�องพ�จำารณาถ�งป็ระโยชน<ท��คิ'!สั$ญญาท$4งสัองฝึ@ายจำะได�ร$บ เป็ร�ยบเท�ยบก$บหน�4ท��จำะต้�องช&าระต้อบแทนว!าเท!าเท�ยมก$นหร"อไม! และถ�าคิ'!สั$ญญาฝึ@ายหน��งไม!ยอมช&าระหน�4อ�กฝึ@ายหน��งจำะม�สั�ทธ�อย!างใดนอกจำากการไม!ช&าระหน�4ต้อบแทน- สั$ญญาม�คิ!าต้อบแทนและสั$ญญาไม!ม�คิ!าต้อบแทน ม.!งในเร"�องของคิ!าต้อบแทนท��เป็�นป็ระโยชน<ในทางทร$พย<สั�น หร"อการช&าระหน�4แทนเป็�นสั&าคิ$ญ อาจำเป็�นสั$ญญาต้!างต้อบแทนด�วยก-ได�- สั$ญญาป็ระธานก$บสั$ญญาอ.ป็กรณ< ต้�องพ�จำารณาเง"�อนไขของสั$ญญาคิวบคิ'!ก$นไป็ท$4งสั$ญญาป็ระธานและสั$ญญาอ.ป็กรณ<- สั$ญญาซึ่��งม�ผู้ลระหว!างคิ'!สั$ญญาก$บสั$ญญาเพ"�อป็ระโยชน<บ.คิคิลภายนอกจำะต้�องพ�จำารณาถ�งฐานะและคิวามสัามารถของบ.คิคิล ภายนอกท��จำะเข�ามาร$บป็ระโยชน<ต้ามสั$ญญาด�วย- สั$ญญาท��ม�ช"�อก$บสั$ญญาท��ไม!ม�ช"�อ ต้�องย�ดหล$กเกณฑิ<และเง"�อนไขของกฎหมายต้ามบทบ$ญญ$ต้�ในเอกเทศึสั$ญญาล$กษณะน$4น ๆ เป็�น

สั&าคิ$ญ สั!วนสั$ญญาไม!ม�ช"�ออาจำะเร�ยกช"�อต้ามว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<หร"อคิวามหมายของสั$ญญาน$4น ๆ ก-ได� เช!น สั$ญญาเล!นแชร<เป็Dยหวย เป็�นต้�น- สั$ญญาสั&าเร-จำร'ป็ถ'กออกแบบไว�เป็�นสั$ญญาสั&าเร-จำร'ป็ผู้'�เก��ยวข�องจำ&าเป็�นต้�องยอมร$บต้ามเง"�อนไขของสั$ญญาท��ได�พ�มพ<ไว� ฉะน$4นคิ'!สั$ญญาอ�กฝึ@ายหน��งอาจำอย'!ในภาวะจำ&ายอมท��จำะต้�องลงนามในสั$ญญาโดยไม!ม�โอกาสัแก�ไขได�- สั$ญญาท��ท&าต้!อพน$กงานเจำ�าหน�าท�� ต้�องไป็ท&าต้!อหน�าพน$กงานเจำ�าหน�าท��ต้ามท��กฎหมายก&าหนดโดยใช�แบบพ�มพ<ท��ทางราชการก&าหนด คิ'!สั$ญญาอาจำจำะเพ��มเต้�มเง"�อนไขได�บ�าง แต้!ต้�องเป็�นไป็ต้ามระเบ�ยบท��ราชการก&าหนด หากคิ'!สั$ญญาไม!ม�หล$กฐานหร"อหล$กฐานไม!คิรบ หร"อไม!ม�คิวามสัามารถต้ามท��กฎหมายและระเบ�ยบราชการก&าหนดไว�ก-ไม!สัามารถท��จำะท&าสั$ญญาป็ระเภทน�4ได�- ในการร!างสั$ญญาเพ"�อให�คิ'!สั$ญญาลงนามน$4น ผู้'�ร !างจำะต้�องสัอบข�อเท-จำจำร�งท��เก��ยวข�องหร"อท��เป็�นเน"4อหาสัาระท��จำะน&ามาก&าหนดเป็�นข�อคิวามในสั$ญญา โดยสัอบข�อเท-จำจำร�งด$งต้!อไป็น�41. ข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บคิวามสัามารถของคิ'!สั$ญญา2. ข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ของสั$ญญา3. ข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บผู้ลต้ามกฎหมายของสั$ญญาท��จำะร!างข�4นว!าม�ผู้ลบ$งคิ$บได�ต้ามกฎหมายหร"อไม!4. ข�อเท-จำจำร�งท��เก��ยวก$บเง"�อนไขในการเล�กสั$ญญาและการบ$งคิ$บต้ามสั$ญญา5. ข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บการฟ้Bองบ$งคิ$บต้ามสั$ญญา- การร!างสั$ญญาน$4น ผู้'�ร !างจำะต้�องร!างต้ามล&าด$บข$4นต้อนของการแสัดงเจำต้นาและว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ของคิ'!สั$ญญาให�ต้!อเน"�องไป็สั'!ข�อสัาระสั&าคิ$ญท��คิ'!สั$ญญาป็ระสังคิ<จำะผู้'กพ$น โดยใช�ถ�อยคิ&าท��เข�าใจำง!าย กระช$บใจำคิวาม และสัอดคิล�องก$บถ�อยคิ&าของกฎหมาย โดยคิ&าน�งถ�งการต้�คิวามต้ามสั$ญญา- การต้รวจำสั$ญญาน$4นจำะต้�องพ�จำารณาสั��งต้!อไป็น�4 คิ"อ1. พ�จำารณาคิวามถ'กต้�องของข�อคิวาม2. พ�จำารณาคิวามสัามารถของคิ'!สั$ญญา3. พ�จำารณาเง"�อนไขของสั$ญญา4. พ�จำารณาถ�งเง"�อนไขท��เก��ยวก$บการผู้�ดสั$ญญา

5. พ�จำารณาเอกสัารแนบท�ายสั$ญญา

3.2 การท&าพ�น$ยกรรม

แนวคิ�ด1. พ�น$ยกรรมเป็�นน�ต้�กรรมฝึ@ายเด�ยวท��ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมท&าข�4น เพ"�อจำ&าหน!ายทร$พย<มรดกของต้นให�แก!ผู้'�ร $บพ�น$ยกรรมเม"�อผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมถ�งแก!คิวามต้าย โดยจำะต้�องกระท&าต้ามแบบท��กฎหมายก&าหนดอย!างเคิร!งคิร$ด2. การสัอบข�อเท-จำจำร�งในการท&าพ�น$ยกรรม ผู้'�ร !างจำะต้�องใช�คิวามละเอ�ยดรอบคิอบเพ"�อให�ได�ข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บต้$วผู้'�ท&าพ�น$ยกรรม ผู้'�ร $บพ�น$ยกรรม และบ.คิคิลท��เก��ยวข�องให�มากท��สั.ด เพ"�อน&ามาก&าหนดเป็�นข�อคิวามในพ�น$ยกรรมได�ต้รงต้ามเจำต้นาและว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ของผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมและเง"�อนไขของพ�น$ยกรรมต้ามท��กฎหมายก&าหนดไว�3. ว�ธ�ร!างพ�น$ยกรรมจำะต้�องเป็�นไป็ต้ามเง"�อนไขและแบบท��กฎหมายก&าหนดไว�อย!างเคิร!งคิร$ด โดยผู้'�ร!างจำะต้�องน&าข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บต้$วผู้'�ท&าพ�น$ยกรรม ผู้'�ร $บพ�น$ยกรรม และบ.คิคิลท��เก��ยวข�องให�มากท��สั.ด เพ"�อน&ามาก&าหนดเป็�นข�อคิวามในพ�น$ยกรรมได�ต้รงต้ามเจำต้นาและว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ของผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมและเง"�อนไขของพ�น$ยกรรมต้ามท��กฎหมายก&าหนดไว�4. บทบ$ญญ$ต้�ของกฎหมายเร"�องพ�น$ยกรรม เป็�นบทบ$ญญ$ต้�ท��ม.!งร$กษาป็ระโยชน<ของผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมย��งกว!าน�ต้�กรรมป็ระเภทอ"�น เน"�องจำากผู้ลบ$งคิ$บของพ�น$ยกรรมเก�ดข�4นหล$งจำากผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมถ�งแก!คิวามต้ายแล�ว จำ�งไม!อาจำม�การแก�ไขเป็ล��ยนแป็ลง หร"ออธ�บายคิวามเป็�นมาหร"อคิวามหมายให�บ.คิคิลอ"�นเข�าใจำเช!นน�ต้�กรรมท$�วไป็ ซึ่��งผู้'�ท&าน�ต้�กรรมย$งม�ช�ว�ต้อย'!ได� ผู้'�ร !างพ�น$ยกรรมจำ�งจำ&าเป็�นต้�องระม$ดระว$งในเร"�องร'ป็แบบ เง"�อนไข ต้ลอดจำนว�ธ�การท&าพ�น$ยกรรมอย!างเคิร!งคิร$ด

- พ�น$ยกรรมแบ!งเป็�น 6 ป็ระเภทด$งน�41. พ�น$ยกรรมท��เข�ยนเองท$4งฉบ$บ เป็�นเอกสัารท��ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมได�เข�ยนด�วยลายม"อของต้นเองท$4งฉบ$บ ข�อคิวามท��ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมเข�ยนไว�จำะต้�องเป็�นข�อคิวามท��ก&าหนดการเผู้"�อต้ายเก��ยวก$บทร$พย<สั�นของต้น

ว!าจำะให�ม�การจำ&าหน!ายทร$พย<สั�นของต้นต้ามพ�น$ยกรรมอย!างใด ผู้'�ท&าจำะต้�องว$นเด"อนป็Dท��ท&าพ�น$ยกรรม ต้�องลงลายม"อช"�อของต้น และไม!จำ&าเป็�นต้�องม�พยานร$บรอง2. พ�น$ยกรรมแบบธรรมดา ต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อ ลงว$นเด"อนป็Dท��ท&า ลงสัถานท��ท&าด�วยก-ได� ข�อคิวามในพ�น$ยกรรมน$4นผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมไม!จำ&าเป็�นต้�องเข�ยนหร"อพ�มพ<เอง อาจำให�ผู้'�อ"�นเข�ยนหร"อให�ผู้'�อ"�นพ�มพ<ต้ามเจำต้นาของผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมก-ได� ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมต้�องลงลายม"อช"�อต้!อหน�าพยานอย!างน�อย 2 คินท��อย'!พร�อมก$น ณ ท��น$ 4น และพยานต้�องลงลายม"อช"�อร$บรองลายม"อช"�อของผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมไว�ในขณะน$4นพร�อมก$น3. พ�น$ยกรรมเอกสัารฝึ@ายเม"อง พน$กงานเจำ�าหน�าท��เขต้หร"ออ&าเภอเม"�อได�จำดข�อคิวามต้ามท��ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมแจำ�งให�ทราบลงไว�ในเอกสัาร และอ!านข�อคิวามน$4นให�ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมฟ้;งแล�วถ'กต้�องต้รงก$บท��ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมได�แจำ�งไว� ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมและพยานก-จำะลงลายม"อช"�อในพ�น$ยกรรมน$4นต้!อหน�าพน$กงานเจำ�าหน�าท��เขต้หร"ออ&าเภอ แล�วพน$กงานจำะลงลายม"อช"�อ ว$นเด"อนป็D และจำดบ$นท�กลงไว�ในพ�น$ยกรรมน$4นว!าได�ท&าข�4นถ'กต้�องต้ามบทบ$ญญ$ต้�ของป็พพ. ม. 1658 1 – 3 แล�วป็ระท$บต้ราต้&าแหน!งไว�4. พ�น$ยกรรมเอกสัารล$บ ผู้'�จำ$ดท&าพ�น$ยกรรมจำะลงลายม"อช"�อในพ�น$ยกรรมน$4น ป็Fดผู้น�กแล�วลงลายม"อช"�อทาบรอยป็Fดผู้น�ก แล�วน&าพ�น$ยกรรมท��ป็Fดผู้น�กน$4นไป็แสัดงต้!อพน$กงานเจำ�าหน�าท��เขต้หร"ออ&าเภอ พร�อมด�วยพยานอ�กอย!างน�อย 2 คิน โดยให�ถ�อยคิ&าต้!อพน$กงานเจำ�าหน�าท��ว!าพ�น$ยกรรมเป็�นของต้น ถ�าผู้'�ท&าไม!ได�เข�ยนเองต้ลอด ผู้'�ท&าจำะต้�องแจำ�งช"�อและท��อย'!ของผู้'�เข�ยนหร"อพ�มพ<พ�น$ยกรรมให�พน$กงานเจำ�าหน�าท��ทราบด�วย เม"�อพน$กงานเจำ�าหน�าท��ได�น&าพ�น$ยกรรมใสั!ซึ่องแล�วก-จำะป็ระท$บต้ราต้&าแหน!งหน�าท��แล�วลงลายม"อพร�อมลงลายม"อช"�อพร�อมก$บผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมบนซึ่องพ�น$ยกรรมล$บ จำากน$4นพน$กงานเจำ�าหน�าท��จำะเก-บพ�น$ยกรรมล$บน$4นไว�ในคิวามคิรอบคิรองของทางราชการ5. พ�น$ยกรรมท&าด�วยวาจำา ในกรณ�ท��ต้กอย'!ในอ$นต้รายใกล�คิวามต้าย หร"อเวลาม�โรคิระบาด หร"อสังคิราม บ.คิคิลน$4นม�คิวามป็ระสังคิ<จำะท&าพ�น$ยกรรมแต้!ไม!สัามารถท&าเป็�นหน$งสั"อได� จำ�งท&าด�วยวาจำาแสัดงเจำต้นาก&าหนดข�อคิวามในพ�น$ยกรรมต้!อพยานอย!างน�อย 2 คิน ซึ่��งอย'!พร�อมก$น ณ ท��น$ 4น หล$งจำากน$4นพยานสัองคินต้�องไป็แสัดงเจำต้นาต้!อ

พน$กงานเจำ�าหน�าท��เขต้หร"ออ&าเภอโดยเร-ว และแจำ�งข�อคิวามท��ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมสั$�งไว�ด�วยวาจำา ท$4งแจำ�งว$นเด"อนป็D สัถานท��ท&าพ�น$ยกรรมและพฤต้�การณ<พ�เศึษน$4น พ�น$ยกรรมแบบน�4ท&าข�4นเป็�นกรณ�พ�เศึษผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมม�ได�ลงลายม"อช"�อด�วยต้นเองฉะน$4นคิวามสัมบ'รณ<ของพ�น$ยกรรมจำ�งม�ระยะเวลาเพ�ยง 1 เด"อนน$บแต้!เวลาท��ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมกล$บมาสั'!ฐานะท��จำะท&าพ�น$ยกรรมต้ามแบบอ"�นได�- การสัอบข�อเท-จำจำร�งในการท&าพ�น$ยกรรม ผู้'�ร !างจำะต้�องสัอบข�อเท-จำจำร�งท$4งป็วงของผู้'�ท&าพ�น$ยกรรม เพ"�อทราบข�อสัาระสั&าคิ$ญท��จำะเป็�นป็ระโยชน<ในการร!างพ�น$ยกรรมให�ต้รงก$บเจำต้นาและว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ของผู้'�ท&าพ�น$ยกรรม โดยเสันอข�อเท-จำจำร�งต้!อไป็น�41. ข�อเท-จำจำร�งท$�วไป็เก��ยวก$บผู้'�ท&าพ�น$ยกรรม2. ข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บการแบ!งป็;นทร$พย<มรดก3. ข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บการจำ$ดการทร$พย<มรดกต้ามพ�น$ยกรรม เช!น การต้$4งผู้'�จำ$ดการมรดกต้ามพ�น$ยกรรม4. ข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บการต้$ดม�ให�ร$บมรดก5. ข�อเท-จำจำร�งอ"�นท$�วไป็ซึ่��งไม!เก��ยวก$บการจำ&าหน!ายมรดก เช!น ข�อคิวามเก��ยวก$บการจำ$ดท&าศึพ คิ!าใช�จำ!ายในการป็ลงศึพ6. กรณ�เป็�นพ�น$ยกรรมก!อต้$4งม'ลน�ธ� ต้�องสัอบข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บเจำต้นาและว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ของม'ลน�ธ�ท��จำะต้�องต้$4งข�4น และการต้กทอดไป็แห!งทร$พย<สั�นในกรณ�ท��ไม!อาจำก!อต้$4งม'ลน�ธ�ข$ 4นได�สั&าเร-จำ7. กรณ�พ�น$ยกรรมต้$4งผู้'�ป็กคิรองทร$พย< จำะต้�องสัอบข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บทร$พย<สั�นท��จำะต้กได�แก!ผู้'�เยาว<หร"อผู้'�ไร�คิวามสัามารถ ข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บต้$วผู้'�เยาว< หร"อผู้'�ไร�คิวามสัามารถ และผู้'�ป็กคิรองทร$พย<ต้ามพ�น$ยกรรม8. สัอบข�อเท-จำจำร�งเก��ยวก$บพยานในพ�น$ยกรรม- การร!างพ�น$ยกรรมม�ว�ธ�การคิล�ายคิล�งก$บการร!างสั$ญญาท$�วไป็ แต้!เน"�องจำากพ�น$ยกรรมม�เง"�อนไขและร'ป็แบบท��กฎหมายก&าหนดไว�เคิร!งคิร$ดมากกว!าสั$ญญาท$�วไป็ ผู้'�ร !างจำ�งจำ&าต้�องน&าข�อเท-จำจำร�งต้!าง ๆ ท��ได�ร$บมาจำากผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมมาป็ระมวลข�4นเป็�นพ�น$ยกรรมต้ามล&าด$บ แล�วสัอบทานก$บข�อกฎหมายต้ามท��บ$ญญ$ต้�ไว�เก��ยวก$บเร"�องพ�น$ยกรรมในป็ระมวลกฎหมายแพ!งและพาณ�ชย< ล$กษณะ 3 ต้$4งแต้!หมวด 1 ถ�งหมวด 6 โดยจำะต้�องพ�จำารณาว!าถ�อยคิ&าในพ�น$ยกรรมจำะต้�องเป็�นคิ&าสั$�ง

ของผู้'�ต้ายเก��ยวก$บทร$พย<สั�น พ�จำารณาคิวามสัามารถของผู้'�ท&าพ�น$ยกรรม คิวามสัามารถของผู้'�ร$บพ�น$ยกรรม ข�อก&าหนดเก��ยวก$บทร$พย<สั�นท��ยกให�ต้ามพ�น$ยกรรม การเร�ยงล&าด$บข�อคิวามในพ�น$ยกรรม การลงลายม"อช"�อในพ�น$ยกรรม คิวามถ'กต้�องของพยานพ�น$ยกรรม ผู้'�เข�ยนหร"อพ�มพ<พ�น$ยกรรม และจำะต้�องสัอบทานคิวามถ'กต้�องเม"�อร!างพ�น$ยกรรมเสัร-จำเร�ยบร�อยแล�ว- พยานในพ�น$ยกรรมจำะต้�องเป็�นบ.คิคิลท��บรรล.น�ต้�ภาวะท$4งโดยอาย.คิรบ 20 ป็Dบร�บ'รณ<และโดยการสัมรสั การลงลายม"อช"�อของพยานในพ�น$ยกรรมจำะใช�ว�ธ�พ�มพ<ลายน�4วม"อแทนการลงลายม"อช"�อไมได� นอกจำากน�4พยานในพ�น$ยกรรมรวมต้ลอดถ�งคิ'!สัมรสัของผู้'�เข�ยนหร"อพยานในพ�น$ยกรรมจำะเป็�นผู้'�ร $บทร$พย<ต้ามพ�น$ยกรรมไม!ได�- ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมจำะต้�องเป็�นบ.คิคิลธรรมดาเท!าน$4น น�ต้�บ.คิคิลไม!สัามารถจำะท&าพ�น$ยกรรมได� นอกจำากน�4ผู้'�ท&าพ�น$ยกรรมจำะต้�องม�อาย.ไม!ต้&�ากว!า 15 ป็Dบร�บ'รณ< ท$4งในขณะท&าพ�น$ยกรรมจำะต้�องม�สัต้�สั$มป็ช$ญญะสัมบ'รณ< ไม!เป็�นบ.คิคิลว�กลจำร�ต้ หร"อบ.คิคิลท��ศึาลสั$�งให�เป็�นคินไร�คิวามสัามารถ

หน!วยท�� 4 การท&าน�ต้�กรรมเก��ยวก$บท��ด�น การจำดทะเบ�ยน ห.�นสั!วนบร�ษ$ท สั�ทธ�บ$ต้ร และการเสั�ยภาษ�อากร

แนวคิ�ด1. การจำดทะเบ�ยนสั�ทธ�และน�ต้�กรรมเก��ยวก$บท��ด�นและอสั$งหาร�มทร$พย< ต้�องด&าเน�นต้ามกฎหมาย ได�แก! ป็พพ. ป็ระมวลกฎหมายท��ด�น และระเบ�ยบของกรมท��ด�น2. การด&าเน�นการเก��ยวก$บการจำดทะเบ�ยนห�างห.�นสั!วนและบร�ษ$ทจำ&าก$ด ต้�องป็ฏิ�บ$ต้�ต้าม ป็พพ.

3. การขอร$บสั�ทธ�บ$ต้ร คิ"อการขอร$บคิวามคิ.�มคิรองสั&าหร$บการป็ระด�ษฐ<หร"อการออกแบบผู้ล�ต้ภ$ณฑิ<ท��ม�ล$กษณะต้ามท��กฎหมายก&าหนด ซึ่��งผู้'�ขอร$บสั�ทธ�บ$ต้รจำะต้�องเป็�นบ.คิคิลท��ม�สั�ทธ�ขอร$บสั�ทธ�บ$ต้รต้ามกฎหมาย และการขอร$บสั�ทธ�บ$ต้รจำะต้�องเป็�นไป็ต้ามหล$กเกณฑิ<และว�ธ�การท��กฎหมายก&าหนด4. การเสั�ยภาษ�อากรจำากเง�นรายได�ของบ.คิคิลธรรมดา น�ต้�บ.คิคิล และภาษ�การคิ�า ต้�องป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามข$4นต้อนของกฎหมาย อ$นได�แก!ป็ระมวล

ร$ษฎากร

4.1 การุที่!าน่�ต�กรุรุมเก��ย่วิก�บที่��ด�น่

แนวคิ�ด1. การท&าน�ต้�กรรมท��เก��ยวก$บท��ด�นน$4น ม�กฎหมายวางหล$กเกณฑิ<ไว� คิ"อ ป็พพ. ป็ระมวลกฎหมายท��ด�น และระเบ�ยบของกรมท��ด�น2. ป็พพ. และป็ระมวลกฎหมายท��ด�นในสั!วนท��เก��ยวข�องก$บการจำดทะเบ�ยนท��ด�น ม�คิวามเก��ยวข�องใกล�ช�ดก$น กล!าวคิ"อ ป็พพ.เป็�นกฎหมายท��ก&าหนดว!าอะไรบ�างท��จำะต้�องด&าเน�นการจำดทะเบ�ยน สั!วนป็ระมวลกฎหมายท��ด�นเป็�นกฎหมายท��อธ�บายถ�งว�ธ�การจำดทะเบ�ยนท��ด�น ต้ลอดจำนก&าหนดบ.คิคิล สัถานท��ท��จำะด&าเน�นการจำดทะเบ�ยนท��ด�น นอกจำากน�4ย$งม�ระเบ�ยบของกรมท��ด�น เพ"�อให�การจำดทะเบ�ยนท��ด�นด&าเน�นไป็โดยสัะดวก รวดเร-วและถ'กต้�อง3. การจำดทะเบ�ยนท��ด�นต้�องจำดต้!อพน$กงานเจำ�าหน�าท�� และสัถานท��ท��กฎหมายและระเบ�ยบได�ก&าหนดไว�4. การจำดทะเบ�ยนท��ด�นจำะมอบให�ผู้'�อ"�นกระท&าแทนได� แต้!จำะต้�องป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามระเบ�ยบท��กฎหมายก&าหนดไว�โดยเฉพาะ

4.2 การจำดทะเบ�ยนห�างห.�นสั!วนและบร�ษ$ทจำ&าก$ด

แนวคิ�ด1. การป็ระกอบธ.รก�จำการคิ�าม�ได�ท$4งในล$กษณะเป็�นร�านคิ�าธรรมดาซึ่��งเพ�ยงแต้!จำดทะเบ�ยนพาณ�ชย<และ/หร"อ ทะเบ�ยนการคิ�า แล�วแต้!กรณ� และในล$กษณะเป็�นน�ต้�บ.คิคิลหร"อห�างห.�นสั!วนจำดทะเบ�ยนและบร�ษ$ท ห�างห.�นสั!วนน$4นจำะจำดทะเบ�ยนหร"อไม!ก-ได� แต้!บร�ษ$ทจำ&าก$ดและบร�ษ$ทมหาชนจำ&าก$ดน$4นต้�องจำดทะเบ�ยน2. การป็ระกอบธ.รก�จำการคิ�าเป็�นห�างห.�นสั!วนและบร�ษ$ท ม�พ"4นฐานเบ"4องต้�นเพ"�อการร!วมลงท.นลงแรง โดยเฉพาะอย!างย��งห�างห.�นสั!วนจำดทะเบ�ยนและบร�ษ$ทต้�องจำดทะเบ�ยนเพ"�อก!อให�เก�ดผู้ลเป็�นน�ต้�บ.คิคิลข�4นมา ม�ขอบเขต้คิวามสัามารถและว�ธ�จำ$ดการเป็�นเอกเทศึต้!างหากจำากบ.คิคิลผู้'�เข�ามาร!วมก$น ท$4งย$งก!อให�เก�ดผู้ลต้ามกฎหมายอ"�น ๆ อ�กมากมาย เช!น ผู้ลทางด�านภาษ�อากร ฯลฯ

3. ห�างห.�นสั!วนและบร�ษ$ทซึ่��งจำะต้�องจำดทะเบ�ยนน$4น ข$4นต้อนและว�ธ�ป็ฏิ�บ$ต้�ในการจำดทะเบ�ยนจำะต้�องให�ถ'กต้�องต้ามท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�ไว� ท$4งน�4 เพ"�อให�การจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งแก�ไขเป็ล��ยนแป็ลงหร"อเล�ก ห�างห.�นสั!วนและบร�ษ$ท เป็�นไป็โดยสัมบ'รณ< ถ'กต้�องเร�ยบร�อยและใช�บ$งคิ$บได�ต้ามกฎหมาย ผู้ลในเบ"4องต้�นของการจำดทะเบ�ยนซึ่��งม�การป็ระกาศึโฆษณาในหน$งสั"อราชก�จำจำาน.เบกษาจำะสัามารถใช�บ$งคิ$บได�เป็�นการท$�วไป็

- ห�างห.�นสั!วนและบร�ษ$ทจำ&าก$ด เป็�นองคิ<กรธ.รก�จำการคิ�าภาคิเอกชน กฎหมายท��ใช�บ$งคิ$บเก��ยวแก!ห�างห.�นสั!วนและบร�ษ$ทจำ&าก$ดโดยต้รง ได�แก! ป็ระมวลกฎหมายแพ!งและพาณ�ชย< ล$กษณะห.�นสั!วนบร�ษ$ท ซึ่��งแบ!งได�เป็�น 3 ป็ระเภท คิ"อ ห�างห.�นสั!วนสัาม$ญ (ม.1025) ซึ่��งจำะจำดทะเบ�ยนหร"อไม!ก-ได� ห�างห.�นสั!วนสัาม$ญท��จำดทะเบ�ยน (ม. 1064) เร�ยกว!าห�างห.�นสั!วนสัาม$ญน�ต้�บ.คิคิล จำะม�สัภาพเป็�นน�ต้�บ.คิคิล ป็ระเภทท��สัองคิ"อ ห�างห.�นสั!วนจำ&าก$ด ต้�องจำดทะเบ�ยน (ม. 1078) และป็ระเภทสั.ดท�าย คิ"อ บร�ษ$ทจำ&าก$ด ซึ่��งจำะต้�องจำดทะเบ�ยน โดยต้�องจำดทะเบ�ยนหน$งสั"อบร�คิณห<สันธ�ก!อน จำ�งด&าเน�นการจำดทะเบ�ยนเป็�นบร�ษ$ทจำ&าก$ดต้!อไป็ (ม.

1099 ป็ระกอบมาต้รา 1111)

- การจำดทะเบ�ยนห�างห.�นสั!วนและบร�ษ$ทจำ&าก$ดน$4น อาจำแบ!งแยกป็ระเภทต้ามล$กษณะของการจำดทะเบ�ยนได�เป็�น 4 ป็ระเภท คิ"อ1. การจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4ง ได�แก!การจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งห�างห.�นสั!วนสัาม$ญน�ต้�บ.คิคิล (ม. 1064) ห�างห.�นสั!วนจำ&าก$ด (ม. 1078) และบร�ษ$ทจำ&าก$ด ซึ่��งต้�องจำดทะเบ�ยนหน$งสั"อบร�คิณห<สันธ�ก!อน (ม. 1099

ป็ระกอบมาต้รา 1111) การจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งน�4ต้�องม�รายการจำดทะเบ�ยนต้ามท��กฎหมายได�ก&าหนดไว�ด�วย2. การจำดทะเบ�ยนแก�ไขเพ��มเต้�มหร"อการจำดทะเบ�ยนแก�ไขเป็ล��ยนแป็ลง เป็�นการจำดทะเบ�ยนต้ามม. 1016 วรรคิสัอง ซึ่��งภายหล$งการจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งด$งกล!าวแล�ว ถ�าจำะม�การเป็ล��ยนแป็ลงรายการจำดทะเบ�ยน เช!น เป็ล��ยนช"�อห�าง ย�ายสัถานท��ต้$ 4งสั&าน$กงานใหญ! เป็ล��ยนแป็ลงผู้'�เป็�นห.�นสั!วนในห�างห.�นสั!วน เหล!าน�4จำะต้�องจำดทะเบ�ยนแก�ไขเพ��มเต้�มรายการจำดทะเบ�ยนเด�มให�ถ'กต้�องต้ามคิวามจำร�งด�วย3. การจำดทะเบ�ยนเล�กห�างห.�นสั!วนหร"อบร�ษ$ทจำ&าก$ด เม"�อห�างห.�นสั!วน

หร"อบร�ษ$ทจำ&าก$ดเล�กก$น จำะเป็�นการเล�กโดยผู้ลของกฎหมาย หร"อเล�กก$นโดยคิวามต้กลงของผู้'�เป็�นห.�นสั!วน หร"อมต้�ท��ป็ระช.มผู้'�ถ"อห.�นก-ต้าม ต้�องจำดทะเบ�ยนเล�กห�างห.�นสั!วนหร"อบร�ษ$ทจำ&าก$ด (ม. 1254)

4. การจำดทะเบ�ยนเสัร-จำการช&าระบ$ญช� ห�างห.�นสั!วนหร"อบร�ษ$ทจำ&าก$ดเม"�อเล�กก$นแล�ว ต้�องม�การช&าระบ$ญช�ของห�างห.�นสั!วนหร"อบร�ษ$ทจำ&าก$ดน$4น การช&าระบ$ญช� ได�แก! การรวบรวมบรรดาทร$พย<สั�นของห�างห.�นสั!วน หร"อบร�ษ$ทจำ&าก$ดเพ"�อช&าระหน�4แก!เจำ�าหน�4 ถ�าม�ทร$พย<สั�นคิงเหล"อก-แบ!งคิ"นท.นแก!ผู้'�เป็�นห.�นสั!วนหร"อผู้'�ถ"อห.�น เม"�อการช&าระบ$ญช�เสัร-จำสั�4นลง จำะต้�องจำดทะเบ�ยนเสัร-จำการช&าระบ$ญช� ซึ่��งถ"อว!าเป็�นท��สั.ดแห!งการช&าระบ$ญช� (ม. 1270)

ในสั!วนท��เก��ยวก$บผู้ลของการการจำดทะเบ�ยนน$4น ห�างห.�นสั!วนและบร�ษ$ทจำ&าก$ด เม"�อได�จำดทะเบ�ยนแล�วม�สัภาพเป็�นน�ต้�บ.คิคิลต้!างหากจำากผู้'�เป็�นห.�นสั!วนหร"อผู้'�ถ"อห.�นท$4งหลายซึ่��งรวมเข�าก$นเป็�นห�างห.�นสั!วนหร"อบร�ษ$ทน$4น (ม. 1015) และการจำดทะเบ�ยนท.กป็ระเภทด$งกล!าวข�างต้�น นายทะเบ�ยนห.�นสั!วนบร�ษ$ทจำะแต้!งย!อรายการจำดทะเบ�ยนไป็ลงพ�มพ<โฆษณาในหน$งสั"อราชก�จำจำาน.เบกษา (ม.1021) เม"�อได�ม�การโฆษณาแล�วถ"อว!าบรรดาเอกสัารและข�อคิวามท��จำดทะเบ�ยนอ$นได�กล!าวถ�งในย!อรายการน$4นเป็�นอ$นร' �แก!บ.คิคิลท$�วไป็ ไม!ว!าเป็�นผู้'�เก��ยวข�องด�วยห�างห.�นสั!วนหร"อบร�ษ$ทน$4นหร"อไม! (ม.1022) และการแก�ไขข�อคิวามท��ได�จำดทะเบ�ยนป็ระการหน��งป็ระการใดในภายหล$งก-ต้�องจำดทะเบ�ยนแก�ไขเพ��มเต้�มรายการจำดทะเบ�ยนเด�ม (ม. 1016)

- การต้กลงเข�าห.�นสั!วนก$นเป็�นห�างห.�นสั!วนสัาม$ญน�ต้�บ.คิคิลหร"อห�างห.�นสั!วนจำ&าก$ดก-ต้าม กฎหมายไม!ได�บ$งคิ$บว!าต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อ และไม!ได�บ$งคิ$บว!าต้�องม�หล$กฐานแสัดงถ�งคิวามต้กลงเป็�นหน$งสั"อ แต้!ในการจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งห�างห.�นสั!วนน$4น ม�เอกสัารป็ระกอบการจำดทะเบ�ยนฉบ$บหน��ง คิ"อเอกสัารรายการจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งห�างห.�นสั!วน (แบบ ห.สั.2) เอกสัารฉบ$บน�4ม�รายละเอ�ยดเก��ยวก$บการจำ$ดต้$4งห�างห.�นสั!วนต้ามท��กฎหมายก&าหนดไว� (ม. 1064 , 1078) รวมท$4งผู้'�เป็�นห.�นสั!วนท.กคินของห�างได�ลงลายม"อช"�ออย'!ด�วย ด$งน$4น ข�อคิวามท��ป็รากฏิในรายการจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งห�างห.�นสั!วนน�4ถ"อเป็�นข�อต้กลงของผู้'�เป็�นห.�นสั!วนท.กคินได� เพราะผู้'�เป็�นห.�นสั!วนท.กคินได�ลงลายม"อช"�อร$บรองไว�ด$งกล!าวแล�ว

และน$บแต้!จำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งห�างห.�นสั!วนเป็�นต้�นไป็ รายการจำดทะเบ�ยนแต้!ละรายการอาจำม�การเป็ล��ยนแป็ลงในคิราวต้!อมาได�ต้ลอดเวลา ซึ่��งเม"�อม�การเป็ล��ยนแป็ลงข�อสั$ญญาเด�ม ท&าให�รายการท��จำดทะเบ�ยนไว�แต้!เด�มต้�องเป็ล��ยนแป็ลงไป็ เช!น ม�การเป็ล��ยนแป็ลงเก��ยวก$บผู้'�เป็�นห.�นสั!วน โดยห.�นสั!วนบางคินอาจำออกจำากห�างไป็ บางคินเข�าเป็�นห.�นสั!วนใหม! การเป็ล��ยนแป็ลงรายการจำดทะเบ�ยนต้!าง ๆ เหล!าน�4จำะกระท&าได�ก-โดยคิวามต้กลงของผู้'�เป็�นห.�นสั!วนเด�มท.กคิน รวมท$4งผู้'�เป็�นห.�นสั!วนใหม! (ถ�าม�) คิวามต้กลงเก��ยวก$บการเป็ล��ยนแป็ลงรายการจำดทะเบ�ยนน�4กฎหมายไม!ได�บ$งคิ$บว!าต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อ และไม!ได�บ$งคิ$บว!าต้�องม�หล$กฐานแสัดงถ�งคิวามต้กลงเป็�นหน$งสั"อ เช!นเด�ยวก$บคิวามต้กลงเพ"�อจำ$ดต้$4งห�างห.�นสั!วนด$งกล!าวข�างต้�นอย!างไรก-ต้าม เม"�อม�การเป็ล��ยนแป็ลงรายการท��ม�การจำดทะเบ�ยนอย'!แต้!เด�ม ก-จำะต้�องม�การจำดทะเบ�ยนแก�ไขเพ��มเต้�มหร"อการจำดทะเบ�ยนแก�ไขเป็ล��ยนแป็ลง เพ"�อให�รายการจำดทะเบ�ยนน$4นถ'กต้�องต้ามคิวามจำร�งด�วย อ$นเป็�นการจำดทะเบ�ยนต้ามมาต้รา 1016 วรรคิสัองการจำดทะเบ�ยนแก�ไขเพ��มเต้�มหร"อการจำดทะเบ�ยนแก�ไขเป็ล��ยนแป็ลงน$4น ทางราชการก&าหนดให�ม�เอกสัารท��แสัดงให�เห-นถ�งข�อต้กลงต้!าง ๆ ท��จำะเป็ล��ยนแป็ลงรายการจำดทะเบ�ยนเป็�นเอกสัารป็ระกอบการจำดทะเบ�ยน เอกสัารน�4คิ"อสั$ญญาห.�นสั!วนแก�ไขเพ��มเต้�ม ด$งน$4นในการขอจำดทะเบ�ยนแก�ไขเพ��มเต้�ม (เป็ล��ยนแป็ลง) รายการจำดทะเบ�ยนของห�างห.�นสั!วน จำ�งต้�องแนบสั$ญญาห.�นสั!วนแก�ไขเพ��มเต้�ม ซึ่��งต้�องระบ.ข�อคิวามท��เป็ล��ยนแป็ลงใหม!ให�ช$ดเจำน และผู้'�เป็�นห.�นสั!วนท.กคินรวมท$4งผู้'�เป็�นห.�นสั!วนใหม! (ถ�าม�) ต้�องลงลายม"อช"�อไว�ป็ระกอบการขอจำดทะเบ�ยนแก�ไขเพ��มเต้�มด�วยในสั!วนท��เก��ยวก$บสัาระสั&าคิ$ญในสั$ญญาห.�นสั!วนแก�ไขเพ��มเต้�ม นอกจำากจำะต้�องม�รายละเอ�ยดอย!างช$ดเจำนเก��ยวก$บข�อต้กลงต้!าง ๆ แล�ว สัาระสั&าคิ$ญอ"�น ๆ อ$นพ�งม�ป็รากฏิในสั$ญญาน�4 คิ"อช"�อของสั$ญญา ว$นท��ท��สั$ญญาได�ท&าข�4น สัถานท��ท&าสั$ญญา ข�อคิวามท��แสัดงให�เห-นว!าเป็�นข�อสั$ญญาของผู้'�เป็�นห.�นสั!วนของห�างห.�นสั!วน (ท$4งท��ม�อย'!แต้!เด�มและท��เข�าใหม!) ข�อคิวามท��แสัดงให�เห-นว!ารายการจำะทะเบ�ยนอ"�นท��ม�ได�ต้กลงให�แก�ไขเพ��มเต้�มน$4นย!อมเป็�นไป็ต้ามข�อสั$ญญาเด�มต้ามท��ได�จำดทะเบ�ยนไว� ว$นท��ท��สั$ญญาม�ผู้ลใช�บ$งคิ$บ และในป็ระการสั.ดท�าย นอกจำากห.�นสั!วนผู้'�

เก��ยวข�องท.กคินต้�องลงลายม"อช"�อในสั$ญญาแล�ว คิวรม�รายละเอ�ยดเก��ยวก$บช"�อ อาย. ท��อย'!ของพยาน และให�พยานลงลายม"อช"�อไว�ในสั$ญญาด�วย อน��งสั$ญญาห.�นสั!วนแก�ไขเพ��มเต้�มต้�องป็Fดอากรแสัต้มป็Hจำ&านวน 50 บาท- การจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งบร�ษ$ทจำ&าก$ดต้ามป็พพ. น$4น ต้�องจำดทะเบ�ยนหน$งสั"อบร�คิณห<สันธ�ก!อนจำ�งด&าเน�นการจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งบร�ษ$ทจำ&าก$ดต้!อไป็ (ม. 1099 ป็ระกอบม. 1111)

เม"�อได�จำดทะเบ�ยนหน$งสั"อบร�คิณห<สันธ�เร�ยบร�อยแล�ว ผู้'�เร��มก!อการคินใดคินหน��งจำะออกหน$งสั"อน$ดป็ระช.มจำ$ดต้$4งบร�ษ$ทจำ&าก$ด โดยก&าหนด ว$น เวลา สัถานท�� และระเบ�ยบวาระการป็ระช.ม สั!งไป็ย$งบรรดาผู้'�เข�าช"�อซึ่"4อห.�นของบร�ษ$ทท.กคินก!อนว$นป็ระช.มอย!างน�อย 7 ว$น (ไม!น$บรวมว$นท��ออกหน$งสั"อและว$นท��น$ดป็ระช.ม) ต้ามม. 1107 ระเบ�ยบวาระการป็ระช.มในหน$งสั"อน$ดป็ระช.มจำะต้�องก&าหนดก�จำการอ$นจำะพ�งกระท&าในท��ป็ระช.มต้$4งบร�ษ$ทต้ามม. 1108 และในกรณ�ท��บร�ษ$ทม�ห.�นสัาม$ญซึ่��งออกให�เหม"อนหน��งว!าได�ใช�เง�นจำนเต้-มม'ลคิ!าแล�ว หร"อได�ใช�แต้!บางสั!วนแล�ว เพ"�อแทนคิ.ณแรงงาน หร"อต้อบแทนทร$พย<สั�นอย!างใดก-จำะต้�องก&าหนดไว�ในระเบ�ยบวาระพ�จำารณาเร"�องห.�นในหน$งสั"อน$ดป็ระช.มให�ช$ดเจำนด�วย อน��ง ผู้'�เร��มก!อการต้�องสั!งสั&าเนาหน$งสั"อน$ดป็ระช.มด$งกล!าวข�างต้�นไป็ย$งนายทะเบ�ยนห.�นสั!วนโดยเสั�ยงข�างมาก และม�คิะแนนเสั�ยงไม!น�อยกว!าคิร��งหน��งของจำ&านวนห.�นท$4งหมด อ�กท$4งผู้'�เร��มก!อการหร"อผู้'�เข�าช"�อซึ่"4อห.�นจำ$ดต้$4งบร�ษ$ทได�สั&าเร-จำลงแล�ว ผู้'�เร��มก!อการต้�องมอบก�จำการท$4งหมดของบร�ษ$ทให�แก!คิณะกรรมการท��ได�ร$บเล"อกต้$4งจำากท��ป็ระช.มจำ$ดต้$4งบร�ษ$ท และกรรมการจำะเร�ยกให�ผู้'�เร��มก!อการและผู้'�เข�าช"�อซึ่"4อห.�นท$4งหลายใช�เง�นคิ!าห.�นต้ามท��แต้!ละคินถ"ออย'! (ม.1110,1111)

แล�วจำ�งไป็ด&าเน�นการขอจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งบร�ษ$ทภายใน 3 เด"อนน$บแต้!ว$นป็ระช.มจำ$ดต้$4งบร�ษ$ท (ม. 1112) ม�ฉะน$4นแล�วจำะต้�องด&าเน�นการน$ดป็ระช.มเพ"�อจำ$ดต้$4งบร�ษ$ทข�4นใหม! แล�วด&าเน�นการต้ามข$4นต้อนต้ามคิวามท��กล!าวมาแล�วท.กป็ระการ ซึ่��งหน$งสั"อบร�คิณห<สันธ�ท��ได�จำดทะเบ�ยนไว�ย$งคิงใช�ได� ไม!เสั�ยไป็ นอกจำากน�4ในการย"�นคิ&าขอจำดทะเบ�ยนจำ$ดต้$4งบร�ษ$ท จำะต้�องม�รายงานการป็ระช.มจำ$ดต้$4งบร�ษ$ทเพ"�อแสัดงรายละเอ�ยดการป็ระช.มอ$นเก��ยวก$บรายการท��ขอจำดทะเบ�ยนแนบเป็�นเอกสัารป็ระกอบการขอจำดทะเบ�ยน

ด�วย

4.3 การขอร$บสั�ทธ�บ$ต้ร

แนวคิ�ด1. สั�ทธ�บ$ต้ร คิ"อหน$งสั"อสั&าคิ$ญท��ออกให�เพ"�อคิ.�มคิรองการป็ระด�ษฐ<หร"อการออกแบบผู้ล�ต้ภ$ณฑิ<โดยผู้'�ทรงสั�ทธ�บ$ต้รจำะม�สั�ทธ�เด-ดขาดในการแสัวงหาป็ระโยชน<จำากการป็ระด�ษฐ<หร"อการออกแบบท��ได�ร$บสั�ทธ�บ$ต้รช$�วระยะเวลาหน��ง ท$4งน�4การป็ระด�ษฐ<หร"อการออกแบบน$4นจำะต้�องม�ล$กษณะต้ามท��กฎหมายก&าหนด และผู้!านการพ�จำารณาและอน.ม$ต้�จำากกรมทะเบ�ยนการคิ�า2. บ.คิคิลท��ม�สั�ทธ�ขอร$บสั�ทธ�บ$ต้ร ได�แก!บ.คิคิลป็ระเภทใดป็ระเภทหน��งด$งต้!อไป็น�4ก. ผู้'�ป็ระด�ษฐ<หร"อผู้'�ออกแบบหร"อทายาทของบ.คิคิลด$งกล!าวข. นายจำ�าง หร"อผู้'�ว!าจำ�าง หน!วยราชการ องคิ<การของร$ฐ หร"อร$ฐว�สัาหก�จำคิ. ผู้'�ร$บโอนสั�ทธ�ขอร$บสั�ทธ�บ$ต้รจำากบ.คิคิลอ"�น3. คิ&าขอร$บสั�ทธ�บ$ต้รม� 2 ป็ระเภท คิ"อ คิ&าขอร$บสั�ทธ�บ$ต้รการป็ระด�ษฐ< และคิ&าขอร$บสั�ทธ�บ$ต้ร การออกแบบผู้ล�ต้ภ$ณฑิ< คิ&าขอร$บสั�ทธ�บ$ต้รท$4ง 2 ป็ระเภทม�สั!วนป็ระกอบแต้กต้!างก$น4. การย"�นคิ&าขอร$บสั�ทธ�บ$ต้รและข$4นต้อนการพ�จำารณาออกสั�ทธ�บ$ต้ร ท$4งในกรณ�ท��เป็�นคิ&าขอร$บสั�ทธ�บ$ต้รการป็ระด�ษฐ<และคิ&าขอร$บสั�ทธ�บ$ต้รการออกแบบผู้ล�ต้ภ$ณฑิ< ม�ว�ธ�การและข$4นต้อนคิล�ายคิล�งก$นเป็�นสั!วนใหญ!

- รายละเอ�ยดการป็ระด�ษฐ<จำะต้�องสัมบ'รณ< ร$ดก.ม และช$ดแจำ�งพอท��จำะท&าให�ผู้'�ช&านาญระด$บสัาม$ญในศึ�ลป็ะหร"อว�ทยาการท��เก��ยวข�องสัามารถท&าและป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามการป็ระด�ษฐ<น$4นได� และจำะต้�องระบ.ว�ธ�การป็ระด�ษฐ<ท��ด�ท��สั.ดท��ผู้'�ป็ระด�ษฐ<จำะพ�งทราบด�วย ในทางป็ฏิ�บ$ต้� รายละเอ�ยดจำะต้�องระบ.ช"�อท��แสัดงถ�งการป็ระด�ษฐ<และรายละเอ�ยดอ"�น ๆ เช!น อธ�บายล$กษณะและคิวามม.!งหมายของการป็ระด�ษฐ< ระบ.สัาขาว�ทยาการท��เก��ยวข�อง และเป็Fดเผู้ยการป็ระด�ษฐ<โดยสัมบ'รณ<เป็�นต้�น- การย"�นคิ&าขอร$บสั�ทธ�บ$ต้ร จำะต้�องย"�นคิ&าขอน$4นพร�อมท$4งคิ!า

ธรรมเน�ยมต้ามท��กฎหมายก&าหนดต้!อพน$กงานเจำ�าหน�าท�� ซึ่��งอาจำท&าได� 2 ว�ธ� คิ"อ น&าไป็ย"�นต้!อพน$กงานเจำ�าหน�าท�� ณ กรมทะเบ�ยนการคิ�า กระทรวงพาณ�ชย< หร"อสั!งคิ&าขอด$งกล!าวโดยทางไป็รษณ�ย<ลงทะเบ�ยน ถ�งพน$กงานเจำ�าหน�าท�� ณ กรมทะเบ�ยนการคิ�า กระทรวงพาณ�ชย<

4.4 การเสั�ยภาษ�อากร

แนวคิ�ด1. ผู้'�ม�หน�าท��เสั�ยภาษ�เง�นได�บ.คิคิลธรรมดา ได�แก! บ.คิคิลธรรมดา ห�างห.�นสั!วนสัาม$ญ หร"อคิณะบ.คิคิลท��ม�ใช!น�ต้�บ.คิคิล ผู้'�ถ�งแก!คิวามต้ายในระหว!างป็Dภาษ� และกองมรดกท��ย$งม�ได�แบ!ง โดยเง�นได�ท��จำะต้�องเสั�ยภาษ�น$4น ได�แก! เง�นได�พ�งป็ระเม�นท��ได�ร$บ2. ผู้'�ม�หน�าท��เสั�ยภาษ�เง�นได�น�ต้�บ.คิคิล ได�แก! บร�ษ$ทหร"อห�างห.�นสั!วนน�ต้�บ.คิคิล โดยเง�นได�ท��จำะต้�องเสั�ยภาษ�น$4นม�ท$4งเง�นได�ท��เก�ดจำากการป็ระกอบก�จำการและเง�นได�ท��ได�มาเน"�องจำากการป็ระกอบก�จำการ3. ผู้'�ม�หน�าท��เสั�ยภาษ�การคิ�า ได�แก! ผู้'�ป็ระกอบการคิ�า โดยสั��งท��จำะต้�องเสั�ยภาษ�น$4น ได�แก! รายร$บก!อนห$กรายจำ!ายใด ๆ 4. ว�ธ�เสั�ยภาษ�เง�นได�บ.คิคิลธรรมดา ภาษ�เง�นได�น�ต้�บ.คิคิลและภาษ�การคิ�าน$4นม� 3 ว�ธ� ได�แก! ว�ธ�ป็ระเม�นต้นเอง ว�ธ�ห$กภาษ� ณ ท��จำ!าย และว�ธ�ป็ระเม�นโดยเจำ�าพน$กงานป็ระเม�น5. ต้ราสัารใดต้�องเสั�ยอากรแสัต้มป็Hและผู้'�ใดเป็�นผู้'�เสั�ยย!อมเป็�นไป็ต้ามบ$ญช�อ$ต้ราอากรแสัต้มป็H6. ผู้'�ม�หน�าท��เสั�ยภาษ�เง�นได�บ.คิคิลธรรมดา ภาษ�เง�นได�น�ต้�บ.คิคิล ภาษ�การคิ�าและอากรแสัต้มป็Hอาจำได�ร$บยกเว�นไม!ต้�องเสั�ยภาษ�

- การเสั�ยภาษ�เง�นได�บ.คิคิลธรรมดาม� 3 ว�ธ� ได�แก!1. ว�ธ�ป็ระเม�นต้นเองซึ่��งแบ!งออกเป็�นการเสั�ยภาษ�เง�นได�ป็ระจำ&าป็D การเสั�ยภาษ�เง�นได�กลางป็Dและการเสั�ยภาษ�เง�นได�เหมาเป็�นงวด2. ว�ธ�ห$กภาษ� ณ ท��จำ!าย ซึ่��งแบ!งออกเป็�นการห$กภาษ� ณ ท��จำ!าย ต้ามบทบ$ญญ$ต้�ของป็ระมวลร$ษฎากรและการห$กภาษ� ณ ท��จำ!ายต้ามคิ&าสั$�งของอธ�บด�กรมสัรรพากรท��ออกโดยอาศึ$ยอ&านาจำต้ามคิวามในมาต้รา 3

เต้รสั ของป็ระมวลร$ษฎากร3. ว�ธ�ป็ระเม�นโดยเจำ�าพน$กงานป็ระเม�น ซึ่��งแบ!งออกเป็�นการป็ระเม�น

ก!อนถ�งก&าหนดเวลาย"�นแบบแสัดงรายการ การป็ระเม�นภายหล$งก&าหนดเวลาย"�นแบบแสัดงรายการ การป็ระเม�นโดยว�ธ�ก&าหนดจำ&านวนเง�นได�สั.ทธ�และการป็ระเม�นจำากหน$งสั"อสั&าคิ$ญ- ผู้'�ม�หน�าท��เสั�ยภาษ�เง�นได�น�ต้�บ.คิคิล ได�แก!1. บร�ษ$ทหร"อห�างห.�นสั!วนน�ต้�บ.คิคิลต้ามท��เข�าใจำก$นอย'!ท$ �วไป็ อ$นได�แก!บร�ษ$ทจำ&าก$ด บร�ษ$ทมหาชนจำ&าก$ด ห�างห.�นสั!วนสัาม$ญน�ต้�บ.คิคิล และห�างห.�นสั!วนจำ&าก$ด2. ก�จำการซึ่��งด&าเน�นการเป็�นทางการคิ�าหร"อหาก&าไรโดยร$ฐบาลต้!างป็ระเทศึ องคิ<การของร$ฐบาลต้!างป็ระเทศึ หร"อน�ต้�บ.คิคิลอ"�นท��ต้$ 4งข�4นต้ามกฎหมายของต้!างป็ระเทศึ3. ก�จำการร!วมคิ�า4. ม'ลน�ธ�หร"อสัมาคิมท��ป็ระกอบก�จำการซึ่��งม�รายได�5. น�ต้�บ.คิคิลท��อธ�บด�กรมสัรรพากรป็ระกาศึก&าหนดโดยอน.ม$ต้�ร$ฐมนต้ร�ว!าการกระทรวงการคิล$งให�เป็�นบร�ษ$ทหร"อห�างห.�นสั!วนน�ต้�บ.คิคิล และป็ระกาศึในราชก�จำจำาน.เบกษา- การเสั�ยภาษ�เง�นได�น�ต้�บ.คิคิลโดยว�ธ�ป็ระเม�นต้นเอง แบ!งออกเป็�น 3

ว�ธ�ด�วยก$น คิ"อ ว�ธ�เสั�ยจำากก&าไรสั.ทธ� ว�ธ�เสั�ยจำากรายได�ก!อนห$กรายจำ!าย และว�ธ�เสั�ยจำากการจำ&าหน!ายเง�นก&าไร สั!วนว�ธ�ห$กภาษ� ณ ท��จำ!ายน$4น ม�ท$4งการห$กภาษ� ณ ท��จำ!ายต้ามป็ระมวลร$ษฎากร และต้ามคิ&าสั$�งของอธ�บด�กรมสัรรพากร สั!วนว�ธ�ป็ระเม�นโดยเจำ�าพน$กงานป็ระเม�นน$4น แบ!งออกเป็�นการป็ระเม�นก!อนถ�งก&าหนดเวลาย"�นรายการ การป็ระเม�นเน"�องจำากแสัดงรายการต้ามแบบท��ย"�นไม!ถ'กต้�องต้ามคิวามจำร�งหร"อไม!สัมบ'รณ< การป็ระเม�นเน"�องจำากไม!ย"�นรายการ และการป็ระเม�นเน"�องจำากการไม!ท&าบ$ญช� หร"อท&าไม!คิรบต้ามท��ป็ระมวลร$ษฎากรหร"ออธ�บด�กรมสัรรพากรได�ก&าหนดไว�- ผู้'�ม�หน�าท��เสั�ยภาษ�การคิ�า ได�แก!1. ผู้'�ป็ระกอบการคิ�าต้ามท��ระบ.ไว�ในบ$ญช�อ$ต้ราภาษ�การคิ�า เช!น ผู้'�ให�เช!าสั$งหาร�มทร$พย<2. ผู้'�ท��ป็ระมวลร$ษฎากรหร"ออธ�บด�กรมสัรรพากรโดยอน.ม$ต้�ร$ฐมนต้ร�ว!าการกระทรวงการคิล$งให�ถ"อว!าเป็�นผู้'�ป็ระกอบการคิ�า เช!น ผู้'�น&าเข�าในราชอาณาจำ$กรซึ่��งสั�นคิ�าไม!ว!าเพ"�อการใด ๆ - ว�ธ�เสั�ยภาษ�การคิ�าม� 3 ว�ธ�ได�แก!

1. ว�ธ�ป็ระเม�นต้นเอง ซึ่��งผู้'�ป็ระกอบการคิ�าม�หนาท��ย"�นแบบแสัดงรายการพร�อมช&าระภาษ�ต้ามแบบท��อธ�บด�กรมสัรรพากรก&าหนด (แบบ ภ.คิ. 40) ท.กเด"อน ภายในว$นท�� 15 ของเด"อนถ$ดไป็ ไม!ว!าจำะม�รายร$บในเด"อนน$4นหร"อไม!ก-ต้าม อย!างไรก-ต้าม ม�ผู้'�ป็ระกอบการคิ�าบางรายต้�องย"�นแบบแสัดงรายการและช&าระภาษ�ในว$นอ"�น2. ว�ธ�ห$กภาษ� ณ ท��จำ!าย ซึ่��งก&าหนดให�เฉพาะผู้'�จำ!ายเง�นบางกรณ�เท!าน$4นท��ม�หน�าท��ห$กภาษ� ณ ท��จำ!าย และน&าสั!ง ณ ท��ว!าการอ&าเภอท�องท��ภายใน 7 ว$น ของเด"อนถ$ดจำากเด"อนท��จำ!ายเง�นน$4น3. ว�ธ�ป็ระเม�นโดยเจำ�าพน$กงานป็ระเม�น ซึ่��งให�อ&านาจำเจำ�าพน$กงานป็ระเม�น ป็ระเม�นเร�ยกเก-บภาษ�การคิ�า พร�อมเบ�4ยป็ร$บและเง�นเพ��มจำากผู้'�ป็ระกอบการคิ�าท��ไม!ย"�นแบบแสัดงรายการการคิ�า หร"อย"�นแล�วแต้!ไม!ถ'กต้�อง หร"อม�ข�อผู้�ดพลาดท&าให�จำ&านวนภาษ�ท��ต้�องเสั�ยคิลาดเคิล"�อนไป็- ต้ราสัารท��จำะต้�องป็Fดอากรแสัต้มป็H ได�แก! ต้ราสัารท��ระบ.ไว�ในอ$ต้ราอากรแสัต้มป็Hช!องท�� 1 ซึ่��งป็;จำจำ.บ$นม�อย'! 28 ล$กษณะด�วยก$น- ต้ราสัารท��ไม!ป็Fดแสัต้มป็Hบร�บ'รณ<ม�ผู้ลในแง!พยานหล$กฐาน คิ"อ จำะใช�ต้�นฉบ$บ คิ'!ฉบ$บ หร"อสั&าเนาต้ราสัารน$4นเป็�นพยานหล$กฐานในคิด�แพ!งไม!ได� จำนกว!าจำะได�เสั�ยอากรโดยป็Fดแสัต้มป็Hคิรบจำ&านวนต้ามอ$ต้ราในบ$ญช�อ$ต้ราอากรแสัต้มป็Hและข�ดฆ!าแล�ว

หน่�วิย่ที่�� 5 การุเตรุ�ย่มคด�

แนวคิ�ด1. การด&าเน�นคิด�จำะเก�ดผู้ลสั&าเร-จำต้ามคิวามม.!งหมายถ�าได�ม�การเต้ร�ยมคิด�ไว�อย!างรอบคิอบโดยละเอ�ยดท.กแง!ม.มของคิด� ท$4งในด�านข�อกฎหมายและข�อเท-จำจำร�ง2. การเต้ร�ยมคิด�แพ!งในฐานะโจำทก< ทนายคิวามต้�องด&าเน�นการในเร"�องต้!าง ๆ ได�แก! การสัอบข�อม'ลเบ"4องต้�น การรวบรวมพยานหล$กฐานท��เก��ยวข�องก$บคิด� การพ�จำารณาอ&านาจำฟ้Bองของโจำทก< การหาต้$วผู้'�ร $บผู้�ด การพ�จำารณาเขต้อ&านาจำศึาลท��จำะร$บฟ้Bอง การก&าหนดคิ!าทนายคิวาม และการคิ&านวณคิ!าใช�จำ!ายในการด&าเน�นคิด�

3. การเต้ร�ยมคิด�แพ!งในฐานะจำ&าเลย ทนายคิวามต้�องด&าเน�นการในเร"�องต้!าง ๆ ได�แก! การต้รวจำคิ&าฟ้Bอง ป็ระเด-นท��ฟ้Bอง การสัอบข�อม'ลท��ถ'กต้�องและการวางแผู้นต้!อสั'�คิด� การพ�จำารณาร$บหร"อไม!ร$บด&าเน�นคิด�และการคิ&านวณคิ!าใช�จำ!ายในการด&าเน�นคิด�4. การเต้ร�ยมคิด�อาญาในฐานโจำทก< ทนายคิวามต้�องด&าเน�นการในเร"�องต้!าง ๆ ได�แก! การสัอบข�อม'ลเบ"4องต้�น การหาพยานหล$กฐานในคิด� การพ�จำารณาฐานคิวามผู้�ด การพ�จำารณาอ&านาจำฟ้Bองของโจำทก< การหาต้$วผู้'�ร $บผู้�ด การพ�จำารณาเขต้อ&านาจำศึาลท��จำะร$บฟ้Bอง การก&าหนดคิ!าทนายคิวาม และการคิ&านวณคิ!าใช�จำ!ายในการด&าเน�นคิด�5. การเต้ร�ยมคิด�อาญาในฐานะจำ&าเลย ทนายคิวามต้�องด&าเน�นการในเร"�องต้!าง ๆ ได�แก! การต้รวจำคิ&าฟ้Bอง ป็ระเด-นท��ฟ้Bอง การสัอบข�อม'ลท��ถ'กต้�อง การวางแผู้นต้!อสั'�คิด� และการคิ&านวณคิ!าใช�จำ!ายในการด&าเน�นคิด�

5.1 การเต้ร�ยมคิด�แพ!งในฐานะโจำทก<

แนวคิ�ด1. การต้รวจำสัอบข�อม'ลเบ"4องต้�น คิวรต้รวจำสัอบท��มาของคิด� เจำต้นาในการฟ้Bอง และแนวทางป็ระน�ป็ระนอมยอมคิวาม2. การรวบรวมพยานหล$กฐาน ทนายคิวามต้�องรวบรวมพยานหล$กฐานท��เก��ยวข�องก$บคิด� โดยเฉพาะพยานบ.คิคิล พยานเอกสัาร และพยานว$ต้ถ.3. ผู้'�ท��จำะเป็�นโจำทก<ฟ้Bองคิด�ได�ต้�องม�คิ.ณสัมบ$ต้�ต้ามท��กฎหมายก&าหนดไว�4. ผู้'�ท��จำะถ'กฟ้Bองให�เป็�นจำ&าเลยในคิด� ได�แก!ผู้'�ท��ต้�องร$บผู้�ดโดยต้รง และผู้'�ท��ต้�องร!วมร$บผู้�ด5. การจำะย"�นฟ้Bองต้�องพ�จำารณาเขต้ศึาลและอ&านาจำศึาล เพ"�อจำะได�ย"�นฟ้Bองให�ถ'กต้�อง6. ทนายคิวามอาจำร$บหร"อไม!ร$บด&าเน�นคิด�ก-ได� หากร$บด&าเน�นคิด�คิวรต้กลงเร"�องคิ!าทนายคิวามให�เร�ยบร�อย7. คิ!าใช�จำ!ายในการด&าเน�นคิด�แพ!งในฐานะโจำทก< ได�แก!คิ!าข�4นศึาล คิ!าธรรมเน�ยมอ"�น ๆ คิ!าป็@วยการต้!าง ๆ และคิ!าใช�จำ!ายพ�เศึษ

- การน&าข�อเท-จำจำร�งและข�อกฎหมายสั'!กระบวนพ�จำารณาของศึาลม� 5

ว�ธ�คิ"อ1. โดยพยานหล$กฐาน แบ!งได�เป็�น 4 กรณ�คิ"อ- พยานบ.คิคิล คิ"อคิ&าให�การของบ.คิคิลท��ให�การด�วยวาจำาต้!อศึาล หร"อพน$กงานเจำ�าหน�าท��- พยานเอกสัาร คิ"อข�อคิวามใดท��ป็รากฏิเป็�นลายล$กษณ<อ$กษร หร"อร'ป็รอยท��ให�แทนคิ&าพ'ด เพ"�อเข�าใจำคิวามหมาย- พยานว$ต้ถ. คิ"อสั��งใด ๆ ท��สัามารถให�ศึาลหร"อพน$กงานเจำ�าหน�าท��ต้รวจำสัอบเพ"�อให�ข�อเท-จำจำร�งย"นย$นเป็�นป็ระโยชน<ต้!อการพ�จำารณาคิด�• พยานช$4นหน��ง หมายถ�ง พยานหล$กฐานท��ด�ท��สั.ดท��จำะพ�งม�หร"อหาได�สั&าหร$บการพ�สั'จำน<ข�อเท-จำจำร�งในคิด�น$4น ๆ • พยานช$4นสัอง หมายถ�ง พยานอ"�นนอกจำากพยานช$4นหน��ง• พยานโดยต้รง หมายถ�ง พยานหล$กฐานใด ๆ ท��บ!งช�4ถ�งข�อเท-จำจำร�งท��ม�อย'!อย!างช$ดเจำน โดยไม!ต้�องอาศึ$ยพยานหล$กฐานอ"�น• พยานเหต้.ผู้ลหร"อพยานแวดล�อมกรณ�น$4น หมายถ�ง พยานหล$กฐานท��ต้�องเช"�อมโยงก$บพยานหล$กฐานอ"�นหร"อพยานชน�ดอ"�น• ป็ระจำ$กษ<พยาน ถ"อเป็�นพยานช$4นหน��งท��ร' �เห-นเหต้.การณ<ท��เก�ดข�4นด�วยต้าต้นเอง• พยานบอกเล!า ต้ามป็กต้�ศึาลจำะไม!ร$บฟ้;งเข�ามาสั'!กระบวนพ�จำารณาของศึาล แต้!ม�ข�อยกเว�นบางป็ระการท��กฎหมายอน.ญาต้ให�ศึาลร$บฟ้;งพยานบอกเล!าได�2. โดยข�อสั$นน�ษฐานของกฎหมาย หมายถ�ง ข�อเท-จำจำร�งท��โต้�เถ�ยงก$นในศึาล ในบางกรณ�กฎหมายก&าหนดข�อสั$นน�ษฐานไว�เป็�นคิ.ณต้!อคิ'!คิวามฝึ@ายใดฝึ@ายหน��ง ซึ่��งจำะถ"อป็ระโยชน<จำากข�อสั$นน�ษฐานต้ามกฎหมายน$4นเป็�นป็ระโยชน<ในคิด�ของต้นได� คิ'!คิวามฝึ@ายท��จำะร$บป็ระโยชน<จำากข�อสั$นน�ษฐานเพ�ยงแต้!พ�สั'จำน<ว!าต้นได�ป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามเง"�อนไขแห!งการท��จำะได�ป็ระโยชน<จำากข�อสั$นน�ษฐานก-ถ"อว!าข�อเท-จำจำร�งท��เก�ดข�4นเป็�นไป็ต้ามข�อสั$นน�ษฐานของกฎหมาย3. โดยศึาลร$บร' �เอง แยกได�ด$งน�4- ข�อกฎหมาย หมายถ�งต้$วบทกฎหมายต้!าง ๆ ของป็ระเทศึไทย ซึ่��งคิ'!คิวามท��อ�างไม!จำ&าเป็�นต้�องน&าสั"บ- ข�อเท-จำจำร�งท��ศึาลร$บร' �เอง เช!น ถ�อยคิ&าภาษาไทย ขนบธรรมเน�ยม

ป็ระเพณ� คิวามเป็�นไป็ของบ�านเม"อง4. โดยศึาลต้รวจำเห-นเอง คิ"อพยานเอกสัารและพยานว$ต้ถ.ท��คิ'!คิวามน&าสั"บและสั!งต้!อศึาล5. โดยคิ'!คิวามร$บก$นหร"อถ"อว!าได�ร$บก$น การร$บข�อเท-จำจำร�งในศึาลอาจำจำะแบ!งออกได�เป็�น 2 กรณ�คิ"อ - กรณ�ท��ร $บก$นโดยช$ดแจำ�ง หมายถ�ง ข�อเท-จำจำร�งท��คิ'!คิวามฝึ@ายใดฝึ@ายหน��งกล!าวอ�างและอ�กฝึ@ายแถลงร$บก$นไว�โดยช$ดเจำนในเอกสัารหร"อคิ&าคิ'!คิวามหร"อในรายงานกระบวนพ�จำารณาของศึาล ซึ่��งถ"อว!าข�อเท-จำจำร�งน$4นร$บฟ้;งเป็�นย.ต้�- กรณ�ท��ถ"อว!าได�ร$บก$น หมายถ�ง ข�อเท-จำจำร�งท��คิ'!คิวามฝึ@ายใดฝึ@ายหน��งกล!าวอ�างและอ�กฝึ@ายหน��งไม!ได�ป็ฏิ�เสัธ ต้�องถ"อว!าการท��ม�ได�ป็ฏิ�เสัธน$4นเป็�นการร$บข�อเท-จำจำร�งท��ต้นม�ได�ป็ฏิ�เสัธน$4นแล�ว- ในการน&าสั"บพ�สั'จำน<ต้!อศึาลต้ามกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ!ง แบ!งชน�ดของพยานได�ด$งน�41. พยานบ.คิคิล 2. พยานเอกสัาร3. พยานว$ต้ถ. (ว$ต้ถ.พยาน)

- โจำทก<ท��จำะม�อ&านาจำฟ้Bองได�ต้�อง1. ต้�องม�สัภาพเป็�นบ.คิคิล 2. ม�การโต้�แย�งสั�ทธ�หร"อม�คิวามจำ&าเป็�นจำะต้�องใช�สั�ทธ�ทางศึาล3. ต้�องม�คิวามสัามารถต้ามกฎหมาย- ท��เป็�นจำ&าเลยหร"อผู้'�ต้�องร$บผู้�ดต้ามฟ้Bองของโจำทก<คิวามพ�จำารณาด$งต้!อไป็น�41. ผู้'�ท��ต้�องร$บผู้�ดโดยต้รง คิ"อ ผู้'�ท��โต้�แย�งสั�ทธ�หร"อหน�าท��โจำทก<โดยต้รง เป็�นผู้'�ท��กระท&าการหร"องดเว�นกระท&าการซึ่��งม�ผู้ลกระทบกระเท"อนถ�งสั�ทธ�และหน�าท��ของโจำทก<เป็�นเหต้.ให�โจำทก<ได�ร$บคิวามเสั�ยหาย สั'ญเสั�ยป็ระโยชน<ท��ม�อย'!โดยชอบด�วยกฎหมาย2. ผู้'�ท��จำะต้�องร!วมร$บผู้�ด คิ"อ บ.คิคิลท��ม�ได�กระท&าผู้�ดสั$ญญา หร"อกระท&าละเม�ดโดยต้รง หากแต้!เป็�นบ.คิคิลท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�ให�ต้�องร!วมร$บผู้�ดก$บผู้'�ผู้�ดสั$ญญาหร"อผู้'�กระท&าละเม�ด- ฐานะของจำ&าเลยในบางกรณ�ท��ห�ามม�ให�โจำทก<ฟ้Bองคิด�แก!จำ&าเลยท��ม�ฐานะด$งต้!อไป็น�4

1. จำ&าเลยท��ถ'กศึาลพ�ท$กษ<ทร$พย<ต้ามพ.ร.บ.ล�มละลาย พ.ศึ.2483

2. คิด�อ.ทล.ม คิ"อ คิด�ท��ผู้'�สั"บสั$นดานฟ้Bองบ.พการ� (อ$ยการสัามารถฟ้Bองแทนได�)3. กรณ�ท��ม�กฎหมายบ$ญญ$ต้�ห�ามฟ้Bองไว�โดยเฉพาะ เช!น พ.ร.บ.จำ$ดร'ป็ท��ด�นเพ"�อเกษต้รกรรม พ.ศึ.2517

- ป็ระเภทของคิด� แบ!งเป็�น 1 ป็ระเภท คิ"อ1. คิด�เก��ยวด�วยทร$พย< หร"อสั�ทธ�หร"อป็ระโยชน<ใดๆอ$นเก��ยวก$บทร$พย<คิ"อคิด�ท��โจำทก<ม.!งหมายจำะบ$งคิ$บเอาก$บทร$พย<ช�4นใดโดยเฉพาะ2. คิด�อ"�น ๆ ท��ไม!เก��ยวด�วยทร$พย< หร"อสั�ทธ� หร"อป็ระโยชน<ใด ๆ อ$นเก��ยวก$บทร$พย< คิ"อ คิด�ท��ม.!งหมายจำะบ$งคิ$บให�จำ&าเลยกระท&าหร"องดเว�นกระท&าการอย!างใดอย!างหน��ง- คิด�ท��ย"�นคิ&าฟ้Bองแยกได� 4 ป็ระเภท คิ"อ1. คิ&าฟ้Bองท��เก��ยวด�วยทร$พย< ศึาลท��จำะฟ้Bองคิด�คิ"อศึาลท��ทร$พย<เหล!าน$4นต้$4งอย'!ในเขต้ศึาลในเวลาย"�นฟ้Bอง ยกเว�น ฟ้Bองต้!อศึาลท��จำ&าเลยม�ภ'ม�ล&าเนาอย'!ในเขต้ หร"อ ทร$พย<ท��ฟ้Bองต้$4งอย'!ในเขต้ศึาล 2 ศึาลข�4นไป็ จำะฟ้Bองศึาลใดศึาลหน��งก-ได�2. คิ&าฟ้Bองท��ไม!เก��ยวด�วยทร$พย< แบ!งเป็�น คิด�ม�ข�อพ�พาท ก$บคิด�ไม!ม�ข�อพ�พาท- คิด�ม�ข�อพ�พาท คิ"อ คิด�ท��ม�การโต้�แย�งสั�ทธ�ในอ$นท��จำะเร�ยกใคิรมาเป็�นจำ&าเลย ศึาลท��จำะฟ้Bองคิ"อศึาลท��จำ&าเลยม�ภ'ม�ล&าเนาอย'! ยกเว�น ฟ้Bองต้!อศึาลท��ม'ลคิด�เก�ดข�4น หร"อ จำ&าเลยหลายคินม�ภ'ม�ล&าเนาในเขต้ศึาลหลายศึาล ให�ฟ้Bองย$งศึาลใดศึาลหน��ง- คิด�ไม!ม�ข�อพ�พาท คิ"อ คิด�ท��ม�ได�ฟ้Bองบ$งคิ$บใคิร จำ�งไม!ม�ต้$วจำ&าเลย ผู้'�ร �องจำ&าเป็�นต้�องใช�สั�ทธ�ทางศึาลเพ"�อขอให�กระท&าการอย!างใดอย!างหน��ง ศึาลท��จำะฟ้Bองคิด� คิ"อศึาลท��ม'ลคิด�เก�ดข�4น3. คิ&าฟ้Bองเก��ยวด�วยหน�4เหน"อบ.คิคิล ซึ่��งเจำ�าหน�4ม�ภ'ม�ล&าเนาอย'!ในป็ระเทศึไทย ล'กหน�4ม�ภ'ม�ล&าเนาอย'!ต้!างป็ระเทศึ - ต้�องเป็�นหน�4เหน"อบ.คิคิลคิ"อหน�4อ$นเป็�นบ.คิคิลสั�ทธ� หาได�บ$งคิ$บเอาแก!ต้$วทร$พย<ใดโดยเฉพาะเจำาะจำงไม! - เจำ�าหน�4ต้�องม�ภ'ม�ล&าเนาในป็ระเทศึไทย - ล'กหน�4จำะต้�องม�ได�ม�ภ'ม�ล&าเนาในป็ระเทศึไทยหากแต้!เข�ามาในป็ระเทศึไทยช$�วคิราว

ศึาลท��ร$บฟ้Bองคิด�คิ"อศึาลท��เจำ�าหน�4ม�ภ'ม�ล&าเนาอย'!ในเขต้ศึาล หร"อ ศึาลท��พบต้$วล'กหน�4ในเขต้ศึาล4. คิ&าฟ้Bองเก��ยวก$บคินสั$ญชาต้�ไทยนอกป็ระเทศึ - ต้�องเป็�นกรณ�ท��บ$ญญ$ต้�ในหมวด 1 ม�ได�บ$งคิ$บถ�ง คิ"อต้�องเป็�นเร"�อง ป็วพ.ว!าด�วยอ&านาจำศึาลม�ได�บ$งคิ$บเป็�นอย!างอ"�น- ต้�องเป็�นเร"�องระหว!างคินสั$ญชาต้�ไทยต้!อคินสั$ญชาต้�ไทย- ต้�องย"�นฟ้Bองต้!อศึาลช$4นต้�นในกทม.

- คิ!าใช�จำ!ายในการด&าเน�นคิด� ได�แก!1. คิ!าข�4นศึาล- คิด�ท��ม�คิ&าขอให�ป็ลดเป็ล"4องท.กข<อ$นอาจำคิ&านวณเป็�นราคิาเง�นได� โจำทก<ต้�องเสั�ยคิ!าข�4นศึาลช$4นต้�นต้ามจำ&านวนท.นทร$พย<ท��เร�ยกร�องหร"อราคิาทร$พย<สั�นท��พ�พาท- คิด�ท��ม�คิ&าขอให�ป็ลดเป็ล"4องท.กข<อ$นไม!อาจำคิ&านวณเป็�นราคิาเง�นได� ต้�องเสั�ยคิ!าข�4นศึาลสั&าหร$บคิด�ท$�วไป็รวมท$4งคิด�ไม!ม�ข�อพ�พาทเร"�องละสัองร�อยบาท- คิด�ท��ม�คิ&าขอให�ป็ลดเป็ล"4องท.กข<อ$นอาจำคิ&านวณเป็�นราคิาเง�นได�และไม!อาจำคิ&านวณเป็�นราคิาเง�นได�รวมอย'!ด�วยก$น เสั�ยคิ!าข�4นศึาลต้ามราคิาท.นทร$พย<ท��ฟ้Bอง แต้!ถ�าคิ&านวณคิ!าข�4นศึาลแล�วเป็�นเง�นน�อยกว!า 200

บาทโจำทก<ต้�องเสั�ยคิ!าข�4นศึาล 200 บาท- คิ!าข�4นศึาลในอนาคิต้ ถ�าโจำทก<ม�คิ&าขอให�ช&าระหน�4ในเวลาอนาคิต้รวมอย'!ด�วย2. คิ!าธรรมเน�ยมอ"�น ๆ3. คิ!าป็@วยการต้!าง ๆ ได�แก! คิ!าสั"บพยานนอกศึาล คิ!าป็@วยการและคิ!าพาหนะพยาน คิ!าร$งว$ดท&าแผู้นท�� คิ!าป็@วยการและคิ!าพาหนะในการสั!งคิ&าคิ'!คิวามหร"อเอกสัาร4. คิ!าใช�จำ!ายพ�เศึษ เช!น คิ!าป็ระกาศึโฆษณาในหน$งสั"อพ�มพ< เป็�นต้�น

5.2 การเต้ร�ยมคิด�แพ!งในฐานะจำ&าเลย

แนวคิ�ด1. การต้รวจำคิ&าฟ้Bองในฐานะจำ&าเลยในคิด�แพ!ง คิวรต้รวจำว$นคิรบก&าหนดการย"�นคิ&าให�การ ต้รวจำคิวามถ'กต้�องของคิ&าฟ้Bอง และต้รวจำคิวามสัมบ'รณ<ของคิ&าฟ้Bอง นอกจำากน�4ต้�องแยกป็ระเด-นท��จำะฟ้Bองให�ถ'ก

ต้�องคิรบถ�วน เพ"�อป็ระโยชน<ในการสัอบข�อเท-จำจำร�งจำากจำ&าเลย2. เม"�อต้รวจำป็ระเด-นท��ฟ้Bองแล�ว ทนายคิวามคิวรสัอบข�อเท-จำจำร�งท.กป็ระเด-นในคิ&าฟ้Bอง สัอบข�อต้!อสั'� เพ"�อวางแผู้นการต้!อสั'�คิด�3. เม"�อทนายคิวามสัอบข�อเท-จำจำร�งจำากจำ&าเลยแล�ว และเห-นว!าไม!ม�ทางต้!อสั'� คิวรแจำ�งให�จำ&าเลยทราบและหาทางช!วยเหล"อจำากหน$กให�เป็�นเบา แต้!หากเห-นว!าม�ทางต้!อสั'�คิด� จำ�งร$บคิด�4. คิ!าใช�จำ!ายในการด&าเน�นคิด�แพ!งในฐานะจำ&าเลย ได�แก!คิ!าธรรมเน�ยมต้!าง ๆ และคิ!าใช�จำ!ายพ�เศึษคิวรแจำ�งรายละเอ�ยดให�ต้$วคิวามทราบ

- ทนายคิวามคิวรต้รวจำพ�จำารณาคิ&าฟ้Bอง ด$งน�4 1. การต้รวจำคิ&าฟ้Bอง 2.

การต้รวจำป็ระเด-นท��ฟ้Bอง- เม"�อแยกป็ระเด-นเสัร-จำแล�วคิวรด&าเน�นการต้!อไป็น�4 1. สัอบข�อเท-จำจำร�ง 2. สัอบข�อต้!อสั'� 3. ก&าหนดแผู้นการต้!อสั'�

5.3 การเต้ร�ยมคิด�อาญาในฐานะโจำทก<

แนวคิ�ด1. การสัอบข�อม'ลเบ"4องต้�น คิวรต้รวจำสัอบป็ากคิ&าของผู้'�เสั�ยหายและพยาน แล�วบ$นท�กรายละเอ�ยดเป็�นหล$กฐานเพ"�อใช�ป็ระกอบในการก&าหนดแผู้นการด&าเน�นคิด�2. การสั"บพยานในคิด�อาญา จำะต้�องม�พยานหล$กฐานแน!ช$ดว!าได�ม�การกระท&าคิวามผู้�ดจำร�งศึาลจำ�งจำะลงโทษจำ&าเลย ด$งน$4น การหาพยานหล$กฐานมาป็ระกอบคิด�จำ�งจำ&าเป็�นต้�องหาให�ได�มากท��สั.ด ท$4งพยานบ.คิคิล พยานเอกสัาร พยานว$ต้ถ. และผู้'�ช&านาญการพ�เศึษ3. ในการพ�จำารณาฐานคิวามผู้�ด บางคิร$4งคิด�ม�ล$กษณะคิวามผู้�ดท��ม�ป็;ญหาว!าเป็�นคิวามผู้�ดฐานใด ทนายคิวามต้�องพ�จำารณาและป็ร$บบทคิวามผู้�ด4. ในคิด�อาญาบางป็ระเภท พน$กงานอ$ยการเป็�นโจำทก<ฟ้Bองได�แต้!ผู้'�เสั�ยหายฟ้Bองไม!ได� และคิด�บางป็ระเภทผู้'�เสั�ยหายเป็�นโจำทก<ฟ้Bองได�แต้!ผู้'�เสั�ยหายฟ้Bองไม!ได� และคิด�บางป็ระเภทผู้'�เสั�ยหายเป็�นโจำทก<ฟ้Bองได�แต้!พน$กงานอ$ยการฟ้Bองไม!ได� ผู้'�ท��จำะเป็�นโจำทก<ฟ้Bองคิด�ได�ต้�องม�คิ.ณสัมบ$ต้�ต้ามท��กฎหมายก&าหนดไว�5. ผู้'�ท��จำะถ'กฟ้Bองเป็�นจำ&าเลยในคิด�อาญา ได�แก!ต้$วการ ผู้'�ใช� และผู้'�

สัน$บสัน.น ซึ่��งอาจำม�ผู้'�ร !วมกระท&าผู้�ดได�ท$4งสัามป็ระเภท6. การย"�นฟ้Bองต้�องพ�จำารณาเขต้อ&านาจำศึาล ซึ่��งโดยป็กต้�คิวรย"�นฟ้Bองต้!อศึาลท��คิวามผู้�ดเก�ดข�4น7. ทนายคิวามอาจำต้�องพ�จำารณาเขต้อ&านาจำศึาล ซึ่��งโดยป็กต้�คิวรย"�นฟ้Bองต้!อศึาลท��คิวามผู้�ดเก�ดข�4น8. คิ!าใช�จำ!ายในการด&าเน�นคิด�อาญาในฐานะโจำทก< ได�แก!คิ!าสั!งหมายน$ดและสั&าเนาคิ&าฟ้Bอง คิ!าสั!งหมายแจำ�งว$นน$บสั"บพยานโจำทก< คิ!าคิ$ดถ!ายเอกสัาร คิ!าต้รวจำพ�สั'จำน<หล$กฐาน และคิ!าเด�นเผู้ช�ญสั"บ

- การสัอบสัวนคิด�อาญาของพน$กงานสัอบสัวนต้ามป็วอ. ม�คิวามสั&าคิ$ญเพราะถ"อว!าเป็�นการสัอบข�อม'ลเบ"4องต้�นในการท��จำะฟ้Bองคิด�อาญาต้!อศึาล- พยานหล$กฐานในคิด�อาญา1. พยานบ.คิคิล คิ"อ บ.คิคิลท��ร' �เห-นเหต้.การณ<ด�วยต้นเองหร"อท��เร�ยกว!าป็ระจำ$กษ<ท��สัามารถเบ�กคิวามเก��ยวก$บข�อเท-จำจำร�งท��ศึาลจำะน&าไป็ว�น�จำฉ$ยคิด�ต้ามฟ้Bองได�2. พยานเอกสัาร ก&าหนดให�ใช�ต้�นฉบ$บเอกสัารเท!าน$4นท��อ�างเป็�นพยานได�3. พยานว$ต้ถ. ม�คิวามสั&าคิ$ญในการพ�สั'จำน<คิวามผู้�ดของจำ&าเลยในคิด�อาญามาก เช!น ของกลาง4. พยานผู้'�ช&านาญการพ�เศึษ หร"อในทางแพ!งเร�ยกว!าพยานผู้'�เช��ยวชาญ ท��ต้�องอาศึ$ยหล$กว�ชาหร"อการต้รวจำพ�สั'จำน<อย!างใดอย!างหน��ง- การสัอบรายละเอ�ยดของข�อเท-จำจำร�งท��เก��ยวก$บการกระท&าผู้�ดของจำ&าเลย ม�ผู้ลในการพ�จำารณาร!างฟ้Bองคิด�ของทนายโจำทก< เพราะหากทนายโจำทก<ไม!พ�จำารณารายละเอ�ยดให�ถ!องแท�ว!าการกระท&าของจำ&าเลยเป็�นคิวามผู้�ดใด คิวรจำะขอให�ศึาลลงโทษต้ามมาต้ราใด อาจำอ�างข�อหาฐานคิวามผู้�ดในฟ้Bองไป็อย!างหน��ง เม"�อถ�งช$4นสั"บสัวนโจำทก< พยานอาจำเบ�กคิวามเป็�นคิวามผู้�ดอ�กข�อหาหน��ง ท&าให�ข�อเท-จำจำร�งต้ามฟ้Bองต้!างจำากข�อเท-จำจำร�งในการพ�จำารณา อาจำท&าให�ศึาลยกฟ้Bองได�- ป็ระชาชนท$�วไป็ไม!สัามารถเป็�นผู้'�เสั�ยหายฟ้Bองคิด�ด$งต้!อไป็น�4ได� คิ"อ คิวามผู้�ดต้!อคิวามม$�นคิงของร$ฐ คิวามผู้�ดฐานเป็�นกบฏิ คิวามผู้�ดเก��ยว

ก$บกฎหมายภาษ�อากร คิวามผู้�ดเก��ยวก$บอาว.ธป็Iน คิวามผู้�ดเก��ยวก$บคินเข�าเม"อง- ในการเต้ร�ยมคิด�อาญาในฐานะโจำทก<น$4น การก&าหนดคิวามผู้�ดของจำ&าเลยน$4นคิวรสัอบถามต้ามพฤต้�การณ<ไว�ให�ช$ดเจำน หากม�คิวามสังสั$ยก-คิวรจำะต้$4งฐานคิวามผู้�ดคิรอบคิล.มไว� เช!น อาจำจำะเป็�นไป็ได�ท$4งต้$วการหร"อผู้'�สัน$บสัน.น ก-คิวรต้�องรวมก$นไป็ ถ�าศึาลพ�จำารณาได�ว!าม�คิวามผู้�ดฐานใดก-ลงโทษไป็ต้ามคิวามผู้�ดน$4นได�- การก&าหนดคิ!าทนายคิวามน$4นจำะหามาต้รฐานกลางไม!ได�ว!าคิวรเร�ยกเท!าไร แต้!ก-พอจำะม�หล$กเกณฑิ<กว�าง ๆ ในการก&าหนดโดยพ�จำารณาจำาก1. คิวามยากง!ายของคิด�2. คิ!าใช�จำ!ายในการสั"บหาข�อเท-จำจำร�งในคิด�3. โทษและอ$ต้ราโทษในคิด�4. ฐานะของโจำทก<และจำ&าเลย5. ช"�อเสั�ยงของทนายคิวาม6. ระยะเวลาในการด&าเน�นคิด�- คิ!าใช�จำ!ายในการด&าเน�นคิด�อาญา1. คิ!าใช�จำ!ายในการสั!งหมายน$ดและสั&าเนาคิ&าฟ้Bอง2. คิ!าใช�จำ!ายในการสั!งหมายแจำ�งว$นน$ดพยานโจำทก<3. คิ!าใช�จำ!ายในการคิ$ดถ!ายเอกสัาร4. คิ!าใช�จำ!ายในการพ�สั'จำน<หล$กฐาน5. คิ!าใช�จำ!ายในการเด�นเผู้ช�ญสั"บ

5.4 การเต้ร�ยมคิด�อาญาในฐานะจำ&าเลย

แนวคิ�ด1. ทนายคิวามต้�องพ�จำารณาคิ&าฟ้Bองของโจำทก< เพ"�อทราบข�อกล!าวหาและฐานคิวามผู้�ดท��โจำทก<ป็ระสังคิ<จำะให�ลงโทษจำ&าเลย2. ทนายคิวามต้�องสัอบข�อเท-จำจำร�งท��เก��ยวข�อก$บข�อกล!าวหาและข�อต้!อสั'�ของจำ&าเลย เพ"�อหาแนวทางต้!อสั'�คิด�3. การต้!อสั'�คิด� ทนายคิวามต้�องพ�จำารณาข�อบกพร!องในคิ&าฟ้Bองของ

โจำทก<ในคิด�บางป็ระเภทว!าต้รงก$บคิวามเป็�นจำร�งหร"อไม! และเต้ร�ยมพยานหล$กฐานต้ามแนวทางต้!อสั'�คิด�ของต้น4. ในการด&าเน�นคิด� ทนายคิวามอาจำก&าหนดคิ!าใช�จำ!ายรวมไว�ในคิ!าทนายคิวามก-ได�

- ว�ธ�พ�จำารณาป็ระเด-นท��ฟ้Bอง ให�พ�จำารณาต้ามสั&าเนาคิ&าฟ้Bองของโจำทก<ว!าฟ้Bองในคิวามผู้�ดป็ระเด-นใดบ�าง พ�จำารณาคิ&าฟ้Bองต้ามกล$กเกณฑิ<ในม. 158 ป็วอ. พ�จำารณาป็ระเด-นท��ฟ้Bองว!าข�อคิวามท��บรรยายในฟ้Bองน$4นได�กล!าวอ�างถ�งข�อเท-จำจำร�งและรายละเอ�ยดเก��ยวก$บการกระท&าคิวามผู้�ดอย!างไร ม�บ.คิคิลผู้'�เก��ยวข�องในการกระท&าคิวามผู้�ดต้ามข�อกล!าวหาของโจำทก<อย!างไร พยานหล$กฐานของโจำทก<ม�อะไรบ�าง คิ&าบรรยายฟ้Bองของโจำทก<คิรบองคิ<ป็ระกอบคิวามผู้�ดหร"อไม! โจำทก<อ�างบทมาต้ราในกฎหมายถ'กต้�องหร"อไม! ป็ระเด-นท��พ�จำารณาม�ป็ระเด-นเด�ยวว!าจำ&าเลยกระท&าคิวามผู้�ดต้ามท��ฟ้Bองหร"อไม!- ข�อเท-จำจำร�งใดท��เห-นได�ช$ดว!าจำ&าเลยได�กระท&าคิวามผู้�ด ทนายคิวามจำะต้�องหาเหต้.ในล$กษณะคิด�หร"อหาข�อกฎหมายท��เป็�นคิ.ณมาเป็�นป็ระโยชน<ในการต้!อสั'�คิด� หากไม!สัามารถจำะหาข�อต้!อสั'�ใด ๆ ได� ทนายคิวามคิวรให�คิ&าแนะน&าต้$วคิวามว!าคิวรจำะร$บสัารภาพเสั�ย- แนวทางต้!อสั'�คิด�ม� 3 แนวทาง ด$งน�41. ยกข�อเท-จำจำร�งข�4นต้!อสั'�2. ยกข�อกฎหมายข�4นต้!อสั'�3. ยกข�อบกพร!องในการด&าเน�นคิด�ของโจำทก<ข�4นเป็�นข�อต้!อสั'�

หน่�วิย่ที่�� 6 การุเรุ�ย่งค!าฟ้(อง ค!าให*การุและค!าค+�ควิาม

แนวคิ�ด1. การเร�ยงคิ&าฟ้Bองต้�องเป็�นไป็ต้ามท��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามบ$ญญ$ต้�ไว� กล!าวคิ"อ ในคิด�แพ!งน$4น จำะต้�องแสัดงโดยแจำ�งช$ดถ�งสัภาพแห!งข�อหาและคิ&าขอบ$งคิ$บ ท$4งข�ออ�างท��อาศึ$ยเป็�นหล$กแห!งข�อหาน$4น สั!วนการเร�ยงคิ&าฟ้Bองในคิด�อาญาก-จำะต้�องม�รายการต้ามท��บ$ญญ$ต้�ไว�ในป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามอาญา ม. 158

2. การเร�ยงคิ&าฟ้Bองท��ไม!เป็�นไป็ต้ามท��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามบ$ญญ$ต้�ไว� อาจำท&าให�คิ&าฟ้Bองน$4นเคิล"อบคิล.มเป็�นเหต้.ให�ศึาลพ�พากษา

ยกฟ้Bองได�โดยไม!ต้�องสั"บพยาน หร"อหากเป็�นกรณ�คิ&าฟ้Bองท��ไม!สัมบ'รณ< ศึาลอาจำไม!ร$บฟ้Bองหร"อสั$�งให�ท&ามาใหม!ให�ถ'กต้�อง ในคิด�อาญา ศึาลอาจำสั$�งให�โจำทก<แก�ฟ้Bองให�ถ'กต้�องหร"อยกฟ้Bอง หร"อไม!ป็ระท$บฟ้Bอง แล�วแต้!กรณ�3. ในกรณ�คิ&าฟ้Bองขาดต้กบกพร!องหร"อผู้�ดพลาด โจำทก<สัามารถขอแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าฟ้Bองน$4นเพ"�อให�ถ'กต้�องได� แต้!ต้�องเป็�นไป็ต้ามเง"�อนไขท��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามก&าหนดไว�4. การเร�ยงคิ&าฟ้Bองแย�งในคิด�แพ!งน$4น ม�หล$กเกณฑิ<เช!นเด�ยวก$บการเร�ยงคิ&าฟ้Bอง โดยจำะฟ้Bองแย�งรวมมาในคิ&าให�การ หร"อจำะฟ้Bองแย�งมาในคิ&าร�องขอแก�คิ&าให�การก-ได� แต้!ฟ้Bองแย�งจำะต้�องเก��ยวข�องก$บฟ้Bองเด�มพอท��จำะรวมพ�จำารณาและช�4ขาดต้$ดสั�นคิด�เข�าด�วยก$นได�5. การเร�ยงคิ&าให�การในคิด�แพ!งต้!างก$บคิ&าให�การในคิด�อาญา ในคิด�แพ!งจำ&าเลยจำะต้�องแสัดงโดยช$ดแจำ�งในคิ&าให�การว!ายอมร$บหร"อป็ฏิ�เสัธฟ้Bองของโจำทก<ท$4งสั�4นหร"อบางสั!วน รวมท$4งเหต้.แห!งการน$4น ในการเร�ยงคิ&าให�การท��เคิล"อบคิล.มไม!สัามารถแสัดงได�โดยช$ดแจำ�งว!าจำ&าเลยยอมร$บหร"อป็ฏิ�เสัธฟ้Bองของโจำทก<ในข�อใด อาจำถ"อได�ว!าเป็�นคิ&าให�การท��ไม!ม�ป็ระเด-นต้!อสั'� จำ&าเลยไม!สัามารถจำ&าพยานหล$กบานมาสั"บต้ามคิ&าให�การได� สั!วนคิด�อาญาน$4นจำ&าเลยไม!จำ&าต้�องยกป็ระเด-นข�อต้!อสั'� จำ&าเลยจำะให�การหร"อไม!ก-ได� การท��จำ&าเลยไม!ให�การน$4น ถ"อว!าจำ&าเลยป็ฏิ�เสัธฟ้Bองโจำทก< แม�จำ&าเลยจำะให�การในล$กษณะป็ฏิ�เสัธลอย ก-สัามารถน&าพยานมาสั"บต้!อสั'�ได�6. การแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าให�การ สัามารถท&าได�อย!างกว�างขวางท$4งในคิด�แพ!งและคิด�อาญา โดยไม!ต้�องคิ&าน�งถ�งว!าเก��ยวข�องก$บคิ&าให�การเด�มหร"อไม!7. การเร�ยงคิ&าให�การแก�ฟ้Bองแย�ง ต้�องแสัดงโดยช$ดแจำ�งว!าโจำทก<ยอมร$บหร"อป็ฏิ�เสัธฟ้Bองแย�งของจำ&าเลยในข�อใด รวมท$4งเหต้.ผู้ลของการยอมร$บหร"อป็ฏิ�เสัธฟ้Bองแย�งของจำ&าเลยด�วย8. ในคิด�แพ!ง การด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาต้!าง ๆ ม�กฎหมายก&าหนดให�เร�ยงเป็�นคิ&าร�อง คิ&าขอ คิ&าบอกกล!าว และคิ&าแถลง แล�วแต้!กรณ� สั!วนคิด�อาญา การด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาต้!าง ๆ เป็�นคิ&าร�องอย!างเด�ยว สั!วนคิ&าแถลงการณ<น$4น ม�ท$4งในคิด�แพ!งและคิด�อาญา ซึ่��งม�ร'ป็แบบและว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<อย!างเด�ยวก$น

6.1 การเร�ยงคิ&าฟ้Bอง

แนวคิ�ด1. การเร�ยงคิ&าฟ้Bองจำะต้�องพ�จำารณาหล$กเกณฑิ<ท��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามก&าหนดไว� กล!าวคิ"อ พ�จำารณาถ�งผู้'�ม�อ&านาจำฟ้Bองต้ามกฎหมาย ผู้'�ม�สั�ทธ�เร�ยงคิ&าฟ้Bองแทนต้$วคิวาม การล&าด$บข�อคิวามในคิ&าฟ้Bอง และศึาลท��ม�เขต้อ&านาจำพ�จำารณาคิด�2. คิ&าฟ้Bองในคิด�แพ!งต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อ ม�รายการต้ามท��ป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ!งก&าหนดไว� โดยม�ใจำคิวามและเหต้.ผู้ลป็ระกอบคิ&าฟ้Bองอ$นเป็�นข�อสัาระสั&าคิ$ญจำะต้�องกล!าวถ�งโดยแจำ�งช$ด คิ"อ สัภาพแห!งข�อหา ข�ออ�างท��อาศึ$ยเป็�นหล$กแห!งข�อหาเช!นว!าน$4น และคิ&าขอให�ศึาลบ$งคิ$บ3. การเร�ยงคิ&าฟ้Bองในคิด�อาญา จำะต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อภาษาไทย และม�รายการคิรบถ�วนต้ามท��ก&าหนดไว�ในป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามอาญา ม. 158

4. การเร�ยงคิ&าฟ้Bองท��ไม!เป็�นไป็ต้ามหล$กเกณฑิ<ท��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามก&าหนดไว� ถ"อว!าเป็�นคิ&าฟ้Bองท��ไม!ถ'กต้�อง ซึ่��งอาจำจำะเป็�นคิ&าฟ้Bองเคิล"อบคิล.ม ศึาลม�อ&านาจำพ�พากษายกฟ้Bองได�โดยไม!ต้�องสั"บพยาน หร"อว�น�จำฉ$ยช�4ขาดข�อเท-จำจำร�งหร"อป็ระเด-นแห!งคิด� หร"อเป็�นคิ&าฟ้Bองท��ไม!สัมบ'รณ<ในคิด�แพ!งศึาลอาจำไม!ร$บฟ้Bองหร"อสั$�งให�ไป็ท&ามาใหม!ให�ถ'กต้�องสัมบ'รณ< สั!วนในคิด�อาญาศึาลอาจำสั$�งให�โจำทก<แก�ฟ้Bองให�ถ'กต้�อง ยกฟ้Bองหร"อไม!ป็ระท$บฟ้Bอง แล�วแต้!กรณ�5. ฟ้Bองท��ขาดต้กบกพร!องหร"อไม!สัมบ'รณ<น$4น อาจำขออน.ญาต้ศึาลแก�ไขเพ��มเต้�มให�ถ'กต้�องสัมบ'รณ<ได� โดยการแก�ไขเพ��มเต้�มในคิด�แพ!งน$4นจำะต้�องท&าเป็�นคิ&าร�องและม�ข�อคิวามเก��ยวข�องก$บฟ้Bองเด�ม โดยการแก�ไขเพ��มเต้�มก!อนว$นช�4สัองสัถานหร"อก!อนว$นสั"บพยานแล�วแต้!กรณ� สั!วนในคิด�อาญาจำะต้�องย"�นขอแก�ไขเพ��มเต้�มฟ้Bองก!อนศึาลช$4นต้�นม�คิ&าพ�พากษา และการแก�ไขด$งกล!าวจำะต้�องไม!ท&าให�จำ&าเลยเป็ร�ยบในการต้!อสั'�คิด�6. การเร�ยงคิ&าฟ้Bองแย�ง ม�หล$กเกณฑิ<เช!นเด�ยวก$บการเร�ยงคิ&าฟ้Bองในคิด�แพ!ง โดยจำะฟ้Bองแย�งรวมมาในคิ&าให�การ หร"อจำะฟ้Bองแย�งมาในคิ&าร�องขอแก�คิ&าให�การก-ได� แต้!จำะต้�องเก��ยวข�องก$บฟ้Bองเด�มของโจำทก<

พอท��จำะรวมพ�จำารณาและช�4ขาดต้$ดสั�นคิด�เข�าด�วยก$นได�

- การเร�ยงคิ&าฟ้Bองน$4นจำะต้�องพ�จำารณาถ�งหล$กเกณฑิ<ด$งต้!อไป็น�41. ผู้'�ม�อ&านาจำเร�ยงคิ&าฟ้Bองได�ต้ามกฎหมาย จำะต้�องเป็�นผู้'�ท��ถ'กโต้�แย�งสั�ทธ� หร"อผู้'�ท��ม�คิวามจำ&าเป็�นจำะต้�องใช�สั�ทธ�ทางศึาลในคิด�แพ!ง และพน$กงานอ$ยการ หร"อผู้'�เสั�ยหายในคิด�อาญา2. การล&าด$บข�อคิวามในคิ&าฟ้Bองจำะต้�องล&าด$บข�อเท-จำจำร�งซึ่��งเป็�นสัาระสั&าคิ$ญของฟ้Bอง โดยการป็ร$บข�อเท-จำจำร�งให�เข�าก$บข�อกฎหมายอย!างถ'กต้�อง การเร�ยงล&าด$บของข�อคิวามจำะต้�องคิรบถ�วนและต้!อเน"�อง ใช�ภาษาท��ช$ดเจำน เข�าใจำง!ายไม!ขาดต้กบกพร!องหร"อเคิล"อบคิล.ม3. ศึาลท��ม�เขต้อ&านาจำพ�จำารณาคิด� จำะต้�องเร�ยงคิ&าฟ้Bองโดยใช�แบบพ�มพ<ต้ามท��ศึาลท��ม�เขต้อ&านาจำพ�จำารณาก&าหนดไว�- การเร�ยงคิ&าฟ้Bองท��ได�ใจำคิวามและม�เหต้.ผู้ลน$4น จำะต้�องกล!าวถ�งสัภาพแห!งข�อหาอ$นเป็�นม'ลกรณ�ท��เป็�นสัาเหต้.ของการฟ้Bองคิด�ว!าเก�ดจำากม'ลเหต้.ใด ป็ระกอบก$บข�ออ�างท��อาศึ$ยเป็�นหล$กแห!งข�อหาว!าจำ&าเลยได�กระท&าการใดหร"องดเว�นการกระท&าการใดอ$นเป็�นการผู้�ดสั$ญญา หร"อละเม�ดอ$นเป็�นเหต้.ให�จำ&าเลยต้�องร$บผู้�ดต้ามกฎหมาย พร�อมท$4งคิ&าขอให�ศึาลบ$งคิ$บจำ&าเลยป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามคิ&าพ�พากษาของศึาล- การเร�ยงคิ&าฟ้Bองในคิด�อาญาม�ข�อแต้กต้!างก$บคิ&าฟ้Bองในคิด�แพ!งบางป็ระการ คิ"อ การเร�ยงคิ&าฟ้Bองในคิด�อาญาไม!ต้�องบรรยายถ�งป็ระเด-นท��พ�พาทให�ละเอ�ยดเช!นคิด�แพ!ง แต้!จำะต้�องบรรยายถ�งองคิ<ป็ระกอบแห!งคิวามผู้�ดท��จำ&าเลยได�กระท&าให�คิรบถ�วน ต้ามบทมาต้ราของกฎหมาย นอกจำากน�4โจำทก<ย$งจำะต้�องบรรยายถ�งว$นเวลาเก�ดเหต้. สัถานท��เก�ดเหต้.ศึาลท��ม�อ&านาจำพ�จำารณาพ�พากษาในคิด�อาญา และอ�างมาต้ราในกฎหมายซึ่��งบ$ญญ$ต้�ว!าการกระท&าเช!นน$4นเป็�นคิวามผู้�ดซึ่��งต้รงก$นก$บท��ได�บรรยายไว�ในคิ&าฟ้Bอง- คิ&าฟ้Bองท��เคิล"อบคิล.มในคิด�แพ!ง หมายถ�งคิ&าฟ้Bองท��ไม!ต้$ 4งป็ระเด-นข�อกล!าวหาให�ช$ดเจำนว!าจำ&าเลยกระท&าการอย!างใดอ$นเป็�นการโต้�แย�งสั�ทธ�ต้ามกฎหมายของโจำทก< รวมท$4งกรณ�ท��บรรยายถ�งสัภาพแห!งข�อหาข$ดแย�งก$น หร"อการท��ไม!ได�บรรยายถ�งว$นเวลาท��เก�ดเหต้.อ$นเป็�นข�ออ�างท��อาศึ$ยเป็�นหล$กแห!งข�อหาจำนถ�งข$4นท��จำ&าเลยไม!สัามารถให�การต้!อสั'�คิด�ได�ถ'กต้�อง คิ&าฟ้Bองท��เคิล"อบคิล.มด$งกล!าว ศึาลม�อ&านาจำไม!ร$บคิ&าฟ้Bอง หร"อ

อาจำพ�พากษายกฟ้Bองได�โดยไม!ต้�องสั"บพยานหร"อว�น�จำฉ$ยช�4ขาดข�อเท-จำจำร�งหร"อป็ระเด-นแห!งคิด� สั!วนคิ&าฟ้Bองท��เคิล"อบคิล.มในคิด�อาญาน$4น เป็�นกรณ�ท��ผู้'�เร�ยงไม!ได�กล!าวถ�งข�อเท-จำจำร�งและรายละเอ�ยดเก��ยวก$บเวลาและสัถานท��เก�ดการกระท&าผู้�ดต้ามฟ้Bอง รวมท$4งการท��ม�ได�กล!าวถ�งบ.คิคิลหร"อสั��งของท��เก��ยวข�องก$บการกระท&าคิวามผู้�ดเพ�ยงพอท��จำะให�จำ&าเลยเข�าใจำข�อหาได�ด� หร"อการท��ไม!ได�คิ$ดลอก ถ�อยคิ&าท��กล!าวหาว!าจำ&าเลยกระท&าหม��นป็ระมาทในคิ&าฟ้Bองคิด�หม��นป็ระมาท ก-ถ"อว!าเป็�นคิ&าฟ้Bองเคิล"อบคิล.มเช!นก$น คิ&าฟ้Bองเคิล"อบคิ.ลมเหล!าน�4ศึาลอาจำพ�พากษายกฟ้Bองได�- การแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าฟ้Bองในคิด�แพ!งน$4น ม�หล$กเกณฑิ<ด$งน�41. จำะต้�องท&าเป็�นคิ&าร�องขอแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าฟ้Bอง2. คิ&าร�องขอแก�ไขเพ��มเต้�มฟ้Bองน$4นจำะต้�องม�คิวามเก��ยวข�องก$บฟ้Bองเด�ม3. จำะต้�องย"�นขอแก�ไขก!อนว$นช�4สัองสัถานหร"อก!อนว$นสั"บพยาน เว�นแต้!คิด�เก��ยวก$บคิวามสังบเร�ยบร�อยของป็ระชาชน แม�จำะย"�นภายหล$งว$นช�4สัองสัถานหร"อก!อนว$นสั"บพยาน ศึาลก-อน.ญาต้ให�แก�ไขเพ��มเต้�มได�สั!วนการแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าฟ้Bองในคิด�อาญา จำะต้�องกระท&าก!อนศึาลช$4นต้�นม�คิ&าพ�พากษา และการขอแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าฟ้Bองน$4นจำะต้�องไม!ท&าให�จำ&าเลยเสั�ยเป็ร�ยบในการต้!อสั'�คิด�- การเร�ยงคิ&าฟ้Bองแย�งม�หล$กเกณฑิ<เช!นเด�ยวก$นก$บการเร�ยงคิ&าฟ้Bองในคิด�แพ!ง กล!าวคิ"อ จำะต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อแสัดงโดยแจำ�งช$ดถ�งสัภาพแห!งข�อหาท��จำ&าเลยต้�องการจำะกล!าวหาโจำทก< รวมท$4งข�อเท-จำจำร�งท��เป็�นข�ออ�างอ$นอาศึ$ยเป็�นหล$กแห!งข�อหา และคิ&าขอบ$งคิ$บท��จำ&าเลยต้�องการให�ศึาลบ$งคิ$บโจำทก<ต้ามฟ้Bองแย�ง นอกจำากน�4คิ&าฟ้Bองแย�งย$งจำะต้�องเก��ยวข�องก$บฟ้Bองเด�มพอท��จำะรวมการพ�จำารณาและต้$ดสั�นคิด�เข�าด�วยก$นได� ท$4งน�4จำ&าเลยจำะฟ้Bองแย�งรวมมาในคิ&าให�การ หร"อจำะขอแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าให�การเป็�นฟ้Bองแย�งเข�ามาหล$งจำากท��ได�ย"�นคิ&าให�การแล�วก-ได�

6.2 การเร�ยงคิ&าให�การ

แนวคิ�ด1. การเร�ยงคิ&าให�การ เป็�นการเร�ยงคิ&าคิ'!คิวามซึ่��งจำ&าเลยได�กระท&าข�4นโดยต้$4งป็ระเด-นข�อต้!อสั'�ฟ้Bองของโจำทก<ในคิด�ท��จำ&าเลยถ'กฟ้Bอง โดยท&า

เป็�นหน$งสั"อ ม�รายการ ใจำคิวามและเหต้.ผู้ลต้ามหล$กเกณฑิ<ท��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามก&าหนดไว�2. การเร�ยงคิ&าให�การในคิด�แพ!ง จำะต้�องแสัดงโดยช$ดแจำ�งในคิ&าให�การว!าจำ&าเลยยอมร$บหร"อป็ฏิ�เสัธข�ออ�างของโจำทก<ท$4งสั�4นหร"อแต้!บางสั!วน รวมท$4งเหต้.แห!งการป็ฏิ�เสัธน$4นด�วย เร"�องใดท��จำ&าเลยไม!ได�ยกข�4นต้!อสั'�ไว�อย!างช$ดแจำ�งต้�องถ"อว!าจำ&าเลยให�การยอมร$บต้ามฟ้Bองของโจำทก< นอกจำากน�4หากจำ&าเลยป็ฏิ�เสัธโดยไม!ได�ยกเหต้.ผู้ลป็ระกอบการป็ฏิ�เสัธข�4นต้!อสั'� จำ&าเลยก-ไม!ม�สั�ทธ�น&าพยานเข�าสั"บต้!อสั'� เพราะถ"อว!าไม!เก�ดป็ระเด-นโต้�เถ�ยง3. การเร�ยงคิ&าให�การของจำ&าเลยในคิด�อาญา ไม!ม�ข�อย.!งยากเหม"อนก$บการเร�ยงคิ&าให�การในคิด�แพ!ง เพราะไม!ต้�องยกป็ระเด-นข�4นต้!อสั'�ฟ้Bองของโจำทก< รวมท$4งเหต้.ผู้ลของข�อต้!อสั'�แต้!อย!างใด จำ&าเลยจำะให�การหร"อไม!ก-ได� และการท��จำ&าเลยไม!ยอมให�การน$4น ต้�องถ"อว!าจำ&าเลยป็ฏิ�เสัธฟ้Bองโจำทก< นอกจำากน�4จำ&าเลยย$งอาจำเร�ยงคิ&าให�การในล$กษณะป็ฏิ�เสัธโดยไม!ยกเหต้.ผู้ลของการป็ฏิ�เสัธข$4นต้!อสั'� หร"อป็ฏิ�เสัธลอยได�4. คิ&าให�การท��ไม!ถ'กต้�องในคิด�แพ!ง คิ"อคิ&าให�การท��ไม!แสัดงโดยช$ดแจำ�งว!าจำะร$บหร"อป็ฏิ�เสัธฟ้Bองข�อใดของโจำทก< ถ"อได�ว!าเป็�นคิ&าให�การท��ไม!เป็�นป็ระเด-นข�อต้!อสั'� และจำ&าเลยไม!ม�สั�ทธ�น&าพยานมาสั"บต้ามคิ&าให�การน$4นได� สั!วนในคิด�อาญา คิ"อคิ&าให�การร$บสัารภาพท��ไม!ช$ดเจำนและม�ข�อต้!อสั'�เจำ"อป็น ถ"อว!าเป็�นคิ&าให�การท��ไม!ถ'กต้�อง5. การแก�ไขคิ&าให�การในคิด�แพ!งน$4นสัามารถท&าได�อย!างกว�างขวางโดยไม!จำ&าต้�องเก��ยวข�องก$บคิ&าให�การเด�ม แต้!จำะต้�องย"�นขอแก�ไขก!อนว$นช�4สัองสัถานหร"อว$นสั"บพยาน แล�วแต้!กรณ� เว�นแต้!การแก�ไขเพ��มเต้�มในป็ระเด-นท��เก��ยวข�องก$บคิวามสังบเร�ยบร�อยของป็ระชาชน จำ&าเลยอาจำขอแก�ไขภายหล$งว$นช�4สัองสัถานหร"อว$นสั"บพยานได� สั!วนในคิด�อาญาน$4น จำ&าเลยจำะขอแก�ไขเป็ล��ยนแป็ลงคิ&าให�การเม"�อใดก-ได� ก!อนศึาลม�คิ&าพ�พากษา6. การเร�ยงคิ&าให�การแก�ไขฟ้Bองแย�งม�เฉพาะคิด�แพ!ง โดยน&าหล$กเกณฑิ<ในเร"�องการเร�ยงคิ&าให�การมาใช�บ$งคิ$บโดยอน.โลม

- คิ&าให�การหมายถ�ง กระบวนพ�จำารณาใด ๆ ซึ่��งคิ'!คิวามฝึ@ายหน��งยกข�อต้!อสั'�เป็�นข�อแก�คิ&าฟ้Bอง สัามารถแยกพ�จำารณาได�ด$งน�4

1. คิ&าให�การเป็�นกระบวนพ�จำารณาท��กระท&าข�4นโดยคิ'!คิวามฝึ@ายหน��ง คิ&าให�การหมายคิวามถ�ง คิ&าคิ'!คิวามต้ามท��จำ&าเลยได�กระท&าข�4น เป็�นกระบวนพ�จำารณาอ$นหน��งเพ"�อต้$4งป็ระเด-นข�อต้!อสั'�ฟ้Bองของโจำทก<2. คิ&าให�การต้�องม�ข�อต้!อสั'�อ$นเป็�นข�อแก�คิ&าฟ้Bองของโจำทก< จำ&าเลยก-จำะย"�นคิ&าให�การต้!อสั'�เป็�นข�อแก�คิ&าฟ้Bองให�เป็�นป็ระเด-นของข�อต้!อสั'�ของจำ&าเลย3. คิ&าให�การไม!ใช!คิ&าแถลงการณ< คิ&าให�การจำ�งไม!จำ&าเป็�นจำะต้�องม�เฉพาะคิ&าให�การต้!อสั'�ฟ้Bองเด�มของโจำทก<เท!าน$4น อาจำจำะเป็�นคิ&าร�องขอแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าให�การเด�ม ซึ่��งถ"อว!าเป็�นคิ&าให�การชน�ดหน��ง หร"ออาจำจำะเป็�นคิ&าให�การแก�ฟ้Bองแย�งของโจำทก<ก-ได� คิ&าคิ'!คิวามใด ๆ ท��ยกข�4นต้!อสั'�คิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��งเป็�นป็ระเด-นข�อต้!อสั'� ไม!ว!าจำะเป็�นกระบวนพ�จำารณาในช$4นใดหร"อจำะเก�ดข�4นก$บคิ'!คิวามฝึ@ายใด หากคิ&าคิ'!คิวามน$4นม�ป็ระเด-นข�อต้!อสั'�แล�วก-ถ"อว!าเป็�นคิ&าให�การ ยกเว�นคิ&าแถลงการณ< ในคิ&าแถลงการณ<น$4นเป็�นคิ&าคิ'!คิวามท��ม�ได�ต้$ 4งป็ระเด-นข�4นมาใหม! อาจำจำะเป็�นหน$งสั"อเพ"�อเสันอคิวามเห-นต้!อศึาลในข�อคิวามท��เป็�นป็ระเด-นท��ได�ยกข�4นอ�างไว�ในคิ&าให�การแล�ว- การเร�ยงคิ&าให�การให�จำ&าเลยแสัดงโดยช$ดแจำ�งในคิ&าให�การว!าจำ&าเลยยอมร$บหร"อป็ฏิ�เสัธข�ออ�างของโจำทก<ท$4งสั�4นหร"อแต้!บางสั!วน รวมท$4งเหต้.แห!งการน$4น แต้!ในคิด�มโนสัาเร! หร"อในคิด�ท��ไม!ม�ข�อย.!งยาก จำ&าเลยอาจำให�การด�วยวาจำาได�- กฎหมายต้�องการให�จำ&าเลยเข�ยนคิ&าให�การร$บหร"อป็ฏิ�เสัธอย!างช$ดแจำ�ง ไม!ว!าคิ&าร$บหร"อป็ฏิ�เสัธน$4นจำะร$บท$4งหมดหร"อแต้!บางสั!วน หร"อป็ฏิ�เสัธท$4งหมดหร"อแต้!บางสั!วนก-ต้าม ในกรณ�ท��จำ&าเลยป็ฏิ�เสัธน$4นจำะต้�องม�เหต้.แห!งการป็ฏิ�เสัธ - การเข�ยนคิ&าให�การจำ&าเลยสัามารถแยกได� 3 กรณ� ด$งน�41. ให�การป็ฏิ�เสัธ จำ&าเลยอาจำจำะให�การป็ฏิ�เสัธฟ้Bองของโจำทก<เป็�นบางข�อหร"อท.กข�อก-ได� การให�การป็ฏิ�เสัธน$4นจำะต้�องยกเหต้.ผู้ลของการป็ฏิ�เสัธข�4นป็ระกอบให�ช$ดเจำนด�วย ถ�าจำ&าเลยไม!ได�อ�างเหต้.ผู้ลของการป็ฏิ�เสัธไว�ในคิ&าให�การ จำะถ"อว!าเป็�นการป็ฏิ�เสัธลอย จำ&าเลยจำะไม!ม�ป็ระเด-นข�อต้!อสั'�ท��จำะน&าพยานเข�าสั"บได� แต้!ไม!ถ"อว!าจำ&าเลยให�การร$บต้ามฟ้Bอง ถ�าจำ&าเลยให�การป็ฏิ�เสัธเพ�ยงบางข�อ จำะถ"อว!าจำ&าเลยไม!ได�ให�การป็ฏิ�เสัธน$4น จำ&าเลยร$บต้ามฟ้Bอง

2. ให�การท$4งร$บท$4งสั'� (ภาคิเสัธ) คิ"อ คิ&าให�การท��ป็ะป็นก$นระหว!างร$บและคิ&าป็ฏิ�เสัธ3. การให�การต้!อสั'�ในข�อกฎหมาย คิ&าให�การของจำ&าเลยน$4นต้ามป็กต้�จำ&าเลยให�การป็ฏิ�เสัธเฉพาะในข�อเท-จำจำร�งท��โต้�แย�งฟ้Bองของโจำทก<เท!าน$4น จำ&าเลยไม!จำ&าเป็�นต้�องป็ฏิ�เสัธในข�อกฎหมาย แต้!จำ&าเลยอาจำยกข�อต้!อสั'�ฟ้Bองของโจำทก<เป็�นป็ระเด-นข�อกฎหมายได�- การป็ฏิ�เสัธฟ้Bองของโจำทก<น$4นคิวรท&าท.กข�อ แม�บางข�อจำะเป็�นการป็ฏิ�เสัธลอยก-ย$งถ"อว!าเป็�นคิ&าให�การป็ฏิ�เสัธฟ้Bองของโจำทก< ม�ฉะน$4นแล�วข�อใดท��จำ&าเลยไม!ได�ยกข�4นกล!าวอ�างป็ฏิ�เสัธไว� จำะถ"อว!าจำ&าเลยยอมร$บต้ามฟ้Bองของโจำทก<ท$นท�- การเร�ยงคิ&าให�การในคิด�อาญา1. จำ&าเลยย"�นคิ&าให�การเป็�นลายล$กษณ<อ$กษรหร"อไม!ย"�นก-ได� การท��จำ&าเลยไม!ให�การน$4นไม!ถ"อว!าข$ดคิ&าสั$�งศึาล และไม!ท&าให�จำ&าเลยเสั�ยหายในการต้!อสั'�คิด�แต้!อย!างใด2. จำ&าเลยสัามารถให�การป็ฏิ�เสัธลอยโดยไม!ยกข�อต้!อสั'�หร"อไม!ให�เหต้.ผู้ลของข�อต้!อสั'�ได�3. การท��จำ&าเลยไม!ยอมให�การแต้!อย!างใดน$4น ถ"อว!าจำ&าเลยให�การป็ฏิ�เสัธฟ้Bองของโจำทก<4. การท��จำ&าเลยจำะร$บสัารภาพน$4นจำ&าเลยจำะต้�องร$บอย!างช$ดแจำ�งในคิวามผู้�ดข�อหาใดฐานใด ไม!ใช!ร$บสัารภาพโดยสั�4นเช�ง5. จำ&าเลยจำะย"�นเม"�อใดก-ได� ไม!ม�ขาดน$ดย"�นคิ&าให�การ และจำ&าเลยไม!สัามารถฟ้Bองแย�งโจำทก<ได�6. จำ&าเลยไม!สัามารถเร�ยกให�ผู้'�อ"�นเข�ามาเป็�นจำ&าเลยร!วมได�7. จำ&าเลยจำะให�การเม"�อไรหร"อแก�ไขคิ&าให�การเด�มของต้นเม"�อไรก-ได�- คิ&าให�การท��ไม!ถ'กต้�องม�ด$งต้!อไป็น�41. คิ&าให�การท��ไม!ถ'กต้�องในคิด�แพ!ง คิ"อ ไม!สัามารถแสัดงได�โดยช$ดแจำ�งว!าจำ&าเลยยอมร$บหร"อป็ฏิ�เสัธฟ้Bองของโจำทก<ข�อใด หร"อไม!ได�อ�างเหต้.แห!งการป็ฏิ�เสัธไว� คิ&าให�การท��เคิล"อบคิล.มด$งกล!าวถ"อได�ว!าเป็�นคิ&าให�การท��ไม!ถ'กต้�อง2. คิ&าให�การท��ไม!ถ'กต้�องในคิด�อาญา ถ"อว!าคิ&าให�การท.กชน�ดในคิด�อาญาเป็�นคิ&าให�การท��ถ'กต้�อง- การแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าฟ้Bองในคิด�แพ!งและอาญา

1. การแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าให�การในคิด�แพ!ง สัามารถท&าได�กว�างขวางกว!าการแก�ไขเพ��มเต้�มฟ้Bองในคิด�แพ!ง การแก�ไขคิ&าให�การน$4นจำ&าเลยจำะต้�องต้$4งป็ระเด-นข�อต้!อสั'�ในคิ&าร�องขอแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าให�การของจำ&าเลยด�วย แม�จำะไม!เก��ยวข�องก$บคิ&าให�การเด�ม แต้!จำะข$ดแย�งก$บคิ&าให�การเด�มไม!ได� การขอแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าให�การของจำ&าเลยในคิด�แพ!งน$4น จำ&าเลยจำะต้�องย"�นขอแก�ไขก!อนว$นช�4สัองสัถานหร"อก!อนว$นสั"บพยาน แต้!การขอแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าให�การในป็ระเด-นท��เก��ยวข�องก$บคิวามสังบเร�ยบร�อยของป็ระชาชนน$4น จำ&าเลยจำะขอแก�ไขภายหล$งว$นช�4สัองสัถานหร"อว$นสั"บพยานได�2. การแก�ไขเพ��มเต้�มคิ&าให�การในคิด�อาญา จำ&าเลยม�สั�ทธ�ขอเป็ล��ยนแป็ลงแก�ไขเม"�อใดก-ได�ก!อนศึาลพ�พากษา- การเร�ยงคิ&าให�การแก�ฟ้Bองแย�งม�ด$งต้!อไป็น�41. ต้�องกล!าวโดยช$ดแจำ�งว!าโจำทก<ยอมร$บหร"อป็ฏิ�เสัธข�ออ�างของจำ&าเลยท$4งหมดหร"อแต้!บางสั!วน2. พ�จำารณาว!าข�อเท-จำจำร�งในฟ้Bองแย�งของจำ&าเลยน$4น จำ&าเลยได�ยกข�4นเป็�นข�อต้!อสั'�ในคิ&าให�การต้!อสั'�ฟ้Bองเด�มของโจำทก<แล�วหร"อไม!3. โจำทก<จำะต้�องพ�เคิราะห<ให�สัอดคิล�องก$บคิ&าฟ้Bองเด�มของโจำทก< และจำะต้�องถ"อป็ระเด-นต้ามฟ้Bองเด�มเป็�นสั&าคิ$ญ4. การยกข�อกฎหมายข�4นต้!อสั'�ฟ้Bองแย�งน$4น โจำทก<สัามารถยกข�อกฎหมายข�4นต้!อสั'�หร"อต้$ดฟ้Bองแย�งของจำ&าเลยได�

6.3 การเร�ยงคิ&าคิ'!คิวาม

แนวคิ�ด1. การเร�ยงคิ&าร�องในคิด�แพ!งม� 2 ป็ระเภท คิ"อ คิ&าร�องท��เป็�นคิ&าคิ'!คิวาม และคิ&าร�องท$�วไป็ การเร�ยงคิ&าร�องท��เป็�นคิ&าคิ'!คิวาม ผู้'�เร�ยงจำ&าต้�องต้$4งป็ระเด-นแห!งคิด�ไว�ในคิ&าร�องอย!างช$ดแจำ�ง สั!วนการเร�ยงคิ&าร�องท$�วไป็ท��ไม!ใช!คิ&าคิ'!คิวามน$4น ผู้'�เร�ยงจำ&าต้�องด&าเน�นการต้ามหล$กเกณฑิ<และองคิ<ป็ระกอบท��กฎหมายก&าหนดไว� หากกฎหมายม�ได�ก&าหนดหล$กเกณฑิ<และองคิ<ป็ระกอบไว� ผู้'�เร�ยงก-จำะต้�องแสัดงให�ศึาลเห-นคิวามจำ&าเป็�นและเหต้.อ$นคิวรท��จำะอน.ญาต้ต้ามคิ&าร�องน$4น2. การด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาในคิด�อาญาน$4น เม"�อคิ'!คิวามป็ระสังคิ<จำะขอให�ศึาลด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาอย!างหน��งอย!างใด ในทางป็ฏิ�บ$ต้�จำะ

ย"�นคิ&าขอโดยท&าเป็�นคิ&าร�องท$4งสั�4น3. การเร�ยงคิ&าขอ ม�เฉพาะในคิด�แพ!งเท!าน$4น โดยแบ!งเป็�น 2 ป็ระเภท คิ"อ คิ&าขอท��ต้�องท&าเป็�นคิ&าร�องและคิ&าขอธรรมดา สั!วนกระบวนพ�จำารณาใดจำะต้�องท&าเป็�นคิ&าขอชน�ดใดน$4น สั$งเกต้ได�จำากถ�อยคิ&าในมาต้ราต้!าง ๆ ของป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ!ง4. การเร�ยงคิ&าบอกกล!าว ม�เฉพาะในการด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาคิด�แพ!ง และม�เพ�ยงกรณ�เด�ยวคิ"อ กรณ�ท��โจำทก<ขอถอนฟ้Bองก!อนจำ&าเลยย"�นคิ&าให�การ5. การเร�ยงคิ&าแถลง ม�เฉพาะในคิด�แพ!งเท!าน$4น โดยใช�ในกรณ�ท��ม�ได�ม�กฎหมายก&าหนดว!า การด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาน$4นจำะต้�องท&าเป็�นคิ&าร�อง คิ&าขอ หร"อคิ&าบอกกล!าว นอกจำากน�4บางกรณ�อาจำท&าได�ด�วยวาจำาในขณะท��ศึาลออกน$�งพ�จำารณาคิด�6. การเร�ยงคิ&าแถลงการณ< ม�ท$4งในคิด�แพ!งและคิด�อาญา โดยม�ร'ป็แบบและว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<อย!างเด�ยวก$น กล!าวคิ"อ สัร.ป็ป็ระเด-นของคิด�หล$งจำากท��ได�สั"บพยานโจำทก<จำ&าเลยเสัร-จำสั�4นลงแล�ว โดยเร�ยบเร�ยงข�อด�หร"อจำ.ดเด!นของพยานหล$กฐานฝึ@ายต้นให�ศึาลได�พ�จำารณาเหต้.ผู้ลและข�อน!าเช"�อถ"อ ต้ลอดจำนน&4าหน$กคิ&าพยานของต้นซึ่��งด�กว!าอ�กฝึ@ายหน��ง เพ"�อโน�มน�าวให�ศึาลเห-นด�วยก$บข�อกล!าวอ�างหร"อป็ฏิ�เสัธของต้น

- การเร�ยงคิ&าร�องในคิด�แพ!ง หมายถ�งคิ&าขอท��ต้�องท&าเป็�นคิ&าร�อง แบ!งออกเป็�น 2 ป็ระเภท คิ"อ 1. คิ&าร�องท��เป็�นคิ&าคิ'!คิวาม ผู้'�เร�ยงต้�องต้$4งป็ระเด-นแห!งคิด� (ป็ระเด-นข�อพ�พาท) อย!างช$ดเจำน เพ"�อท��ศึาลจำะได�ก&าหนดป็ระเด-นข�อพ�พาทได�หร"อสัามารถทราบว!าคิ&าร�องด$งกล!าวน$4นเก��ยวก$บป็ระเด-นข�อพ�พาทข�อใด2. คิ&าร�องท$�วไป็ท��ม�ใช!คิ&าคิ'!คิวาม เป็�นคิ&าขออย!างใดอย!างหน��งท��คิ'!คิวามย"�นต้!อศึาลในระหว!างการพ�จำารณาคิด� เพ"�อท��จำะให�ศึาลอน.ญาต้ให�ผู้'�ขอได�กระท&าการอย!างใดอย!างหน��ง หร"อไม!ต้�องกระท&าการอย!างใดอย!างหน��ง เช!น คิ&าร�องขอด&าเน�นคิด�อย!างคินอนาถา ผู้'�ร �องต้�องเป็�นคินยากจำน ในกรณ�ท��ผู้'�ร �องเป็�นโจำทก< หร"อเป็�นผู้'�อ.ทธรณ< หร"อเป็�นผู้'�ฎ�กา ผู้'�ร �องจำะต้�องแสัดงเหต้.ผู้ลให�ศึาลเห-นว!าคิด�ของต้นม�ม'ลท��จำะฟ้Bองร�องได�หร"อม�เหต้.ผู้ลอ$นสัมคิวรท��จำะอ.ทธรณ<หร"อฎ�กา- คิ&าร�องท��จำะเป็�นคิ&าคิ'!คิวามน$4น หมายถ�ง คิ&าร�องท��ม�การต้$4งป็ระเด-น

ระหว!างคิ'!คิวาม หมายถ�ง คิ&าร�องท��ม�การต้$4งป็ระเด-นระหว!างคิ'!คิวาม หร"อท��เร�ยกว!าป็ระเด-นของคิด�- คิ&าร�องท��ต้$ 4งป็ระเด-นแห!งคิด�เป็�นคิ&าคิ'!คิวามน$4นม�ผู้ลไป็ถ�งการต้รวจำและร$บคิ&าคิ'!คิวามต้าม ป็วพ. ม. 18 ในกรณ�ท��ศึาลม�คิ&าสั$�งไม!ร$บคิ&าคิ'!คิวามด$งกล!าว โจำทก<หร"อจำ&าเลยม�สั�ทธ�ท��จำะอ.ทธรณ<และฎ�กาได�ท$นท�- การเร�ยงคิ&าร�องในคิด�อาญา ให�ท&าเป็�นคิ&าร�องท$4งสั�4น- คิ&าขอม�เฉพาะในการด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาคิด�แพ!งเท!าน$4น คิ&าขอแบ!งออกเป็�น 2 ป็ระเภท คิ"อ คิ&าขอท��ต้�องท&าเป็�นคิ&าร�อง และคิ&าขอ (ธรรมดา) ถ�ากฎหมายใช�คิ&าว!าร�องขอ ขอ คิ&าขอ โดยไม!ได�ก&าหนดให�ท&าเป็�นคิ&าร�องแล�ว คิ'!คิวามท��จำะด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาเหล!าน$4นจำะต้�องท&าเป็�นคิ&าขอ- การท&าคิ&าขอท��ไม!ใช!คิ&าขอฝึ@ายเด�ยวน$4น ผู้'�เร�ยงคิ&าขอจำะต้�องท&าสั&าเนาคิ&าขอน$4นสั!งต้!อคิ'!คิวามอ�กฝึ@าย- คิ&าบอกกล!าว คิ"อเอกสัารท��ฝึ@ายโจำทก<ท&าข�4นเพ"�อย"�นต้!อศึาล โดยม�ว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ท��จำะถอนฟ้Bองหร"อไม!ป็ระสังคิ<ท��จำะด&าเน�นคิด�ต้!อไป็ และม�ใช�ในกรณ�เด�ยวคิ"อกรณ�ท��โจำทก<ถอนฟ้Bองก!อนจำ&าเลยย"�นคิ&าให�การ ม�เฉพาะในการด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาคิด�แพ!งเท!าน$4น- การย"�นคิ&าบอกกล!าวขอถอนฟ้Bองก!อนท��จำ&าเลยจำะย"�นคิ&าให�การน$4นจำ�งท&าได�เสัมอ และไม!ต้�องม�สั&าเนาคิ&าบอกกล!าวน$4นแต้!อย!างใด- การด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาคิด�แพ!ง กรณ�ใดท��กฎหมายม�ได�ก&าหนดว!าต้�องท&าเป็�นคิ&าร�อง คิ&าขอ หร"อคิ&าบอกกล!าว คิ'!คิวามย!อมสัามารถท&าเป็�นคิ&าแถลงได� เช!น การขอระบ.พยานเพ��มเต้�มก!อนการสั"บพยานฝึ@ายแรกเสัร-จำ ต้าม ป็วพ. ม. 88 เป็�นต้�น- คิ&าแถลงการณ<เป็�นคิ&าแถลงด�วยวาจำาหร"อเป็�นหน$งสั"อ ซึ่��งคิ'!คิวามฝึ@ายหน��งกระท&าข�4นหร"อย"�นต้!อศึาลด�วยคิวามม.!งหมายท��จำะเสันอคิวามเห-นต้!อศึาลซึ่��งข�อคิวามในป็ระเด-นท��ได�ยกข�4นกล!าวอ�างในคิ&าคิ'!คิวาม หร"อในป็;ญหาข�อใดท��ศึาลจำะถ�งม�คิ&าแถลงการณ<เพ�ยงแต้!แสัดง กล!าวทบทวน ย"นย$นหร"ออธ�บายข�อคิวามของพยานหล$กฐาน และป็;ญหาข�อกฎหมาย ข�อเท-จำจำร�งท$4งป็วง- คิ&าแถลงการณ<ป็ระกอบด�วยล$กษณะด$งต้!อไป็น�4 คิ"อ1. เป็�นคิ&าแถลงด�วยวาจำาหร"อเป็�นหน$งสั"อ2. คิ'!คิวามได�กระท&าข�4นหร"อย"�นต้!อศึาลเพ"�อจำะเสันอคิวามเห-นต้!อศึาลใน

ป็ระเด-นท��ได�ยกข�4นอ�างไว�ในคิ&าคิ'!คิวามหร"อในป็;ญหาข�อใดข�อหน��งท��ศึาลจำะพ�งม�คิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�ง3. เป็�นการแสัดงเหต้.ผู้ล กล!าวทบทวน ย"นย$น หร"ออธ�บายด�วยข�อคิวามในพยานหล$กฐานท$4งป็วงในคิด�- ร'ป็แบบของการเข�ยนคิ&าแถลงการณ<เป็�นหน$งสั"อคิ"อ1. ผู้'�เร�ยงคิ&าแถลงการณ<เป็�นโจำทก< ข�อแรกจำะย!อคิ&าฟ้Bองของโจำทก< คิ&าให�การของจำ&าเลย ป็ระเด-นท��ศึาลได�ท&าการช�4สัองสัถานไว� และในช$4นพ�จำารณาโจำทก<ได�น&าสั"บพยานบ.คิคิลและพยานเอกสัารได�คิวามว!าอย!างไรจำ&าเลยน&าสั"บได�ว!าอย!างไร2. ฟ้Bองของโจำทก<น$4นได�ต้$ 4งสั�ทธ�ว!าอย!างไร ป็ระเด-นข�อพ�พาทท��ศึาลก&าหนดให�โจำทก<น&าสั"บน$4น โจำทก<สัามารถน&าสั"บสัมต้ามคิ&าฟ้Bองของโจำทก< ร$บฟ้;งข�อเท-จำจำร�งว!าอย!างไร พยานจำ&าเลยไม!สัามารถห$กล�างพยานโจำทก<ได� เม"�อเป็ร�ยบเท�ยบช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐานโจำทก<และจำ&าเลยแล�วคิวรจำะร$บฟ้;งข�อเท-จำจำร�งต้ามท��โจำทก<น&าสั"บย��งกว!าจำ&าเลย3. สัร.ป็ข�อเท-จำจำร�งและข�อกฎหมายท��โจำทก<กล!าวอ�างมาแล�วท$4งหมด สัร.ป็คิ&าขอบ$งคิ$บหร"อคิ&าขอท�ายฟ้Bองและให�ศึาลพ�พากษาต้ามคิ&าขอท�ายฟ้Bองของโจำทก<

หน่�วิย่ที่�� 7 การุส,บพย่าน่และการุซั�กถามพย่าน่

แนวคิ�ด1. การสั"บพยาน เป็�นกระบวนพ�จำารณาข�อเท-จำจำร�งของคิด�จำากพยานหล$กฐานท��โจำทก<จำ&าเลยน&าสั"บ เพ"�อว�น�จำฉ$ยช�4ขาดคิด�ของศึาล2. การน&าสั"บพยานหล$กฐานท.กป็ระเภทจำะต้�องป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามระเบ�ยบและว�ธ�การท��ก&าหนดไว�ในกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวาม หากป็ฏิ�บ$ต้�ไม!ถ'กต้�อง อาจำจำะท&าให�เก�ดคิวามเสั�ยหายแก!คิด�ได�3. การซึ่$กถามพยาน เป็�นการน&าข�อเท-จำจำร�งจำากพยานบ.คิคิลเข�าสั'!กระบวนการพ�จำารณา โดยเฉพาะอย!างย��งการถามคิ�านพยานท��เป็�นป็ระโยชน<ต้!อการพ�จำารณาอย!างย��ง เพราะเป็�นการกรองข�อเท-จำจำร�ง เพ"�อให�ศึาลช$�งน&4าหน$กคิ&าพยานได�ด�ข�4น

7.1 การสั"บพยาน

แนวคิ�ด1. พยานบ.คิคิลท��จำะน&าสั"บต้!อศึาล จำะต้�องเป็�นพยานท��ร' �เห-นข�อเท-จำจำร�งในคิด�2. การน&าสั"บพยานเอกสัารน$4น จำะต้�องเป็�นการน&าสั"บต้�นฉบ$บของเอกสัาร เว�นแต้!เข�ากรณ�ยกเว�น3. การน&าสั"บพยานว$ต้ถ.น$4น คิ'!คิวามฝึ@ายท��อ�างพยานว$ต้ถ.จำะต้�องน&าพยานว$ต้ถ.ไป็สั"บท��ศึาล กรณ�ท��ไม!สัามารถน&าไป็ศึาลได� อาจำใช�ว�ธ�ถ!ายภาพว$ต้ถ.สั!งต้!อศึาล หร"อขอให�ศึาลออกไป็ต้รวจำพยานว$ต้ถ. ณ สัถานท��ต้$ 4งพยานว$ต้ถ.ก-ได�4. พยานผู้'�เช��ยวชาญหร"อผู้'�ช&านาญการพ�เศึษท��จำะน&าสั"บต้!อศึาลน$4น อาจำจำะเป็�นพยานผู้'�เช��ยวชาญท��ข�4นทะเบ�ยนไว�ก$บกระทรวงย.ต้�ธรรม หร"อพยานผู้'�เช��ยวชาญท��ม�คิวามร' �คิวามสัามารถในงานเฉพาะอาช�พ หร"อว�ชาช�พของต้นก-ได�5. กรณ�จำ&าเป็�นท��ศึาลจำะต้�องต้รวจำบ.คิคิล ว$ต้ถ. หร"อสัถานท��ซึ่��งอย'!นอกศึาล และไม!สัามารถน&ามาศึาลได� คิ'!คิวามฝึ@ายท��อ�างพยานหล$กฐานอาจำขอให�ศึาลออกเด�นเผู้ช�ญสั"บพยานนอกศึาลได�6. กรณ�ท��พยานหล$กฐานอย'!นอกเขต้อ&านาจำศึาลท��พ�จำารณาคิด� ศึาลท��พ�จำารณาคิด�อาจำสั!งสั&านวนคิวามไป็ย$งศึาลอ"�นท��ม�เขต้อ&านาจำเหน"อพยานหล$กฐานน$4น เพ"�อให�ท&าการสั"บพยานหล$กฐานน$4นแทนเฉพาะป็ระเด-นท��เก��ยวก$บพยานหล$กฐานท��อย'!ในเขต้อ&านาจำศึาลอ"�นน$4น

- การสั"บพยานเป็�นกระบวนการหาข�อเท-จำจำร�งของศึาล เพ"�อน&าข�อเท-จำจำร�งท��ร $บฟ้;งได�ในกระบวนพ�จำารณาไป็ว�น�จำฉ$ยช�4ขาดว!าข�อเท-จำจำร�งเป็�นไป็ต้ามท��โจำทก<กล!าวอ�าง หร"อเป็�นไป็ต้ามท��จำ&าเลยให�การป็ฏิ�เสัธ1. การอ�างต้$วพยานบ.คิคิล คิ'!คิวามฝึ@ายท��อ�างจำะต้�องระบ.รายช"�อท��อย'!ของบ.คิคิลซึ่��งป็ระสังคิ<จำะอ�างเป็�นพยานในบ$ญช�ระบ.พยานและย"�นต้!อศึาลก!อนว$นสั"บพยานคิร$4งแรกไม!น�อยกว!า 3 ว$น2. คิ.ณสัมบ$ต้�ของพยานบ.คิคิล คิ"อ 2.1 พยานสัามารถเข�าใจำและต้อบคิ&าถามได� 2.2 พยานร' �เห-นข�อเท-จำจำร�งในล$กษณะเป็�นป็ระจำ$กษ<พยาน คิ"อเป็�นผู้'�ท��ได�เห-น ได�ย�น หร"อได�ทราบข�อคิวามท��จำะให�การเป็�นพยานน$4นมาด�วยต้นเอง

2.3 การน&าพยานไป็ศึาล ต้�องสั!งหมายเร�ยกพยานน$4นล!วงหน�าไม!น�อยกว!า 3 ว$น พยานท��ได�ร$บหมายเร�ยกโดยชอบจำากศึาลน$4น จำะต้�องไป็ศึาลต้ามว$นเวลาท��ก&าหนดไว�ในหมายเร�ยก เว�นแต้!บ.คิคิลด$งต้!อไป็น�4 คิ"อ- พระบาทสัมเด-จำพระเจำ�าอย'!ห$ว สัมเด-จำพระราช�น� พระย.พราช หร"อผู้'�สั&าเร-จำราชการแผู้!นด�น ไม!ว!าในกรณ�ใด ๆ - พระภ�กษ.และสัามเณรในพ.ทธศึาสันา ไม!ว!าในกรณ�ใด ๆ - บ.คิคิลใด ๆ ท��อ�างว!าไม!สัามารถจำะไป็ศึาลได�เพราะเหต้.เจำ-บป็@วย หร"อม�ข�อแก�ต้$วอ$นจำ&าเป็�นอย!างอ"�นโดยได�แจำ�งเหต้.น$4นให�ศึาลทราบ และศึาลเห-นว!าข�ออ�างหร"อข�อแก�ต้$วน$4นฟ้;งข�4นในกรณ�ด$งกล!าวน�4ศึาลจำะต้�องเด�นเผู้ช�ญสั"บไป็ ณ ท��อย'!ของพยานด$งกล!าวมาแล�วข�างต้�น2.4 การเบ�กคิวามเป็�นพยานศึาลจำะต้�องสัาบานต้ามหล$กศึาสันา ยกเว�นสั&าหร$บบ.คิคิลต้!อไป็น�4ไม!ต้�องสัาบาน คิ"อ- บ.คิคิลท��ม�อาย.ต้&�ากว!า 14 ป็D หร"อบ.คิคิลหย!อนคิวามร' �สั�กผู้�ดและชอบซึ่��งอาจำม�อาย.มากกว!า 14 ป็D- พระภ�กษ.และสัามเณรในพ.ทธศึาสันา- บ.คิคิลท��คิ'!คิวามท$4งสัองฝึ@ายต้กลงก$นว!าไม!ต้�องสัาบาน- การสั"บพยานเอกสัารหร"อการน&าพยานเอการเข�าสั'!กระบวนพ�จำารณาของศึาลพ�จำารณาด$งน�41. การอ�างพยานเอกสัาร คิ'!คิวามฝึ@ายน$4นจำะต้�องระบ.พยานโดยย"�นบ$ญช�แสัดงถ�งเอกสัารหร"อสัภาพของเอกสัารท��ต้นจำะอ�างเป็�นพยานเช!นเด�ยวก$บการอ�างพยานบ.คิคิล จำะต้�องย"�นบ$ญช�ระบ.พยานต้!อศึาลไม!น�อยกว!า 3 ว$นก!อนว$นสั"บพยานคิร$4งแรก2. คิ.ณสัมบ$ต้�ของเอกสัาร หล$กของการพ�จำารณาพยานเอกสัารในเบ"4องต้�นจำ�งต้�องคิ&าน�งถ�งคิ.ณสัมบ$ต้�ของเอกสัารว!าจำะต้�องเป็�นต้�นฉบ$บของเอกสัารเท!าน$4น เว�นแต้!- เม"�อคิ'!คิวามท.กฝึ@ายต้กลงก$นให�สังสั&าเนาเอกสัารต้!อศึาลได�- ในกรณ�ท��ต้�นฉบ$บเอกสัารสั'ญหายหร"อถ'กท&าลายโดยเหต้.สั.ดว�สั$ย ไม!สัามารถจำะน&ามาสั!งต้!อศึาลได�- ต้�นฉบ$บเอกสัารท��เป็�นหน$งสั"อของราชการหร"ออย'!ในคิวามด'แลของราชการ อาจำน&าสั&าเนาท��ร $บรองถ'กต้�องโดยเจำ�าหน�าท��ผู้'�เก-บร$กษาเอกสัารเหล!าน$4นไว�มาอ�างสั!งต้!อศึาลแทนต้�นฉบ$บเอกสัารได�

3. การอ�างเอกสัารเข�าเป็�นพยานในคิด� กฎหมายก&าหนดว�ธ�การน&าพยานเอกสัารเข�าสั'!การพ�จำารณาของศึาลด$งต้!อไป็น�4 คิ"อ- คิ'!คิวามฝึ@ายน$4นต้�องท&าสั&าเนาเอกสัารท.กฉบ$บสั!งให�แก!คิ'!คิวามฝึ@ายต้รงข�ามหร"อคิ'!คิวามอ"�นก!อนว$นสั"บพยานคิร$4งแรกไม!น�อยกว!า 3 ว$น- กรณ�ท��คิ'!คิวามฝึ@ายท��จำะน&าเอกสัารเข�าสั'!การพ�จำารณาของศึาลหลงล"มม�ได�สั!งสั&าเนาเอกสัารให�แก!คิ'!คิวามฝึ@ายต้รงข�ามแล�ว อาจำจำะถ'กคิ$ดคิ�านการอ�างสั!งเอกสัารเป็�นพยาน ท&าให�เสั�ยโอกาสัน&าสั"บเอกสัารท��เป็�นป็ระโยชน<แก!คิด�ของต้นได� ท&าให�เป็�นผู้ลเสั�ยหายก$บคิด�เป็�นอย!างมากศึาลอาจำไม!ต้�องสั!งสั&าเนาเอกสัารให�แก!คิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��งในกรณ�ด$งต้!อไป็น�41) เม"�ออ�างอ�งเอกสัารเป็�นช.ด ซึ่��งคิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��งได�ทราบด�อย'!แล�วหร"อสัามารถต้รวจำต้ราให�ทราบได�ถ�งคิวามม�อย'!และคิวามถ'กต้�องแท�จำร�งของเอกสัาร2) เม"�อคิ'!คิวามอ�างอ�งเอกสัารท��อย'!ในคิวามคิรอบคิรองของบ.คิคิลภายนอก หร"อท��อย'!ในคิวามคิรอบคิรองของคิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��ง3) ในกรณ�ท��เอกสัารจำะต้�องอ�างสั!งต้!อศึาลม�จำ&านวนมาก การท&าสั&าเนาเพ"�อสั!งให�แก!คิ'!คิวามฝึ@ายต้รงข�ามหร"อท.กฝึ@ายจำะท&าให�กระบวนพ�จำารณาล!าช�า เพราะไม!สัามารถท&าสั&าเนาเอกสัารได�เสัร-จำท$นเวลาท��ก&าหนด4. การน&าเอกสัารไป็ศึาล ในกรณ�ท��ต้�นฉบ$บเอกสัารอย'!ในคิวามคิรอบคิรองของบ.คิคิลภายนอกหร"อคิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��งน$4น คิ'!คิวามฝึ@ายท��อ�างเอกสัารไม!สัามารถน&ามาศึาลด�วยต้นเองได� อาจำร�องขอต้!อศึาลให�ม�คิ&าสั$�งเร�ยกเอกาสัารเหล!าน$4นจำากบ.คิคิลภายนอกหร"อจำากคิ'!คิวามฝึ@ายท��อ�างเอกสัารจำะต้�องสั!งคิ&าสั$�งเร�ยกเอกสัารล!วงหน�าอย!างน�อย 7 ว$น5. การน&าสั"บพยานเอกสัาร ศึาลจำะพ�จำารณาเอกสัารต้ามข�อ 3 และ 4

โดยไม!ต้�องน&าพยานบ.คิคิลมาสั"บ เว�นแต้!คิ'!คิวามฝึ@ายต้รงข�ามโต้�แย�ง- การน&าสั"บพยานว$ต้ถ.น$4นม� 2 กรณ�คิ"อ1. ในกรณ�ท��สัามารถจำะน&าพยานว$ต้ถ.น$4นไป็สั'!ศึาลได� คิ'!คิวามฝึ@ายท��อ�างพยานว$ต้ถ.น$4นต้�องน&าพยานว$ต้ถ.ไป็สั!งต้!อศึาล2. พยานว$ต้ถ.ท��ไม!สัามารถจำะน&าไป็ศึาลได� เพราะเป็�นของใหญ!หร"อต้�ดต้$4งต้ร�งต้ราอย'! ณ สัถานท��ถาวร ศึาลอาจำจำะออกไป็ต้รวจำพยานด�วยต้นเอง แต้!ถ�าเป็�นสั��งท��ม�สัภาพเป็ล��ยนแป็ลงไป็จำากเด�ม เช!น สัภาพศึพ หร"อรถยนต้<ท��ชนก$นแล�วน&ากล$บไป็ซึ่!อมอาจำม�การถ!ายภาพและถ"อว!าร'ป็

น$4นเป็�นพยานว$ต้ถ.- พยานผู้'�เช��ยวชาญน$4นเป็�นพยานบอกเล!าท��ม�ได�ร' �เห-นข�อเท-จำจำร�งในคิด� แต้!เป็�นพยานท��เก��ยวก$บเหต้.ผู้ลหร"อหล$กว�ชาอย!างใดอย!างหน��งเป็�นคิวามร' �หร"อคิวามเช��ยวชาญของต้$วพยาน ซึ่��งสัามารถให�ข�อเท-จำจำร�งท��เก��ยวก$บคิวามร' �คิวามเช��ยวชาญอ$นน$4นต้!อศึาลได�- พยานผู้'�เช��ยวชาญน$4นก-คิ"อพยานเหต้.ผู้ลอ$นเก��ยวก$บคิวามร' �หร"อว�ทยาการใด ๆ ท��ม�มาต้รฐานเป็�นท��ยอมร$บก$นโดยท$�วไป็ไม!จำ&าก$ด เฉพาะเป็�นคิวามร' �เช��ยวชาญสัาขาใดสัาขาหน��งเท!าน$4น- งานในหน�าท��ของพยานผู้'�เช��ยวชาญน$4นก-คิ"อ การต้รวจำสัอบบ.คิคิล ว$ต้ถ. หร"อสัถานท��ใด ๆ ท��เก��ยวเน"�องก$บข�อโต้�แย�งในคิด�- การเด�นเผู้ช�ญสั"บ หมายถ�ง การท��ศึาลออกไป็ท&าการสั"บพยานนอกศึาล ซึ่��งอาจำจำะเป็�นท$4งกรณ�ท��1. สั"บพยานบ.คิคิลเน"�องจำากพยานน$4นไม!สัามารถจำะมาให�การท��ศึาลได�2. ในกรณ�ท��ศึาลเห-นเหต้.จำ&าเป็�นท��จำะต้�องต้รวจำบ.คิคิล ว$ต้ถ. สัถานท��ซึ่��งอย'!นอกศึาลและไม!สัามารถน&ามาศึาลได�3. ในกรณ�ท��คิ'!คิวามย"�นคิ&าขอให�ศึาลออกไป็ต้รวจำบ.คิคิล ว$ต้ถ. หร"อสัถานท��นอกศึาล- การสั!งป็ระเด-นไป็สั"บท��ศึาลอ"�นม�ล$กษณะเป็�นการสั"บพยานนอกศึาลเด�ม ไม!ว!าจำะเป็�นการสั"บพยานบ.คิคิลในศึาลท��ร$บป็ระเด-น หร"อการออกเด�นเผู้ช�ญสั"บ ต้รวจำว$ต้ถ.หร"อสั��งของใด ๆ กรณ�ศึาลเด�ม (ศึาลเจำ�าของสั&านวน) สั!งสั&านวนคิวามไป็ย$งศึาลอ"�นท��ม�เขต้อ&านาจำศึาลเหน"อพยานบ.คิคิล พยานว$ต้ถ. หร"อสัถานท�� เพ"�อให�ท&าการสั"บพยานน$4น ๆ แทนศึาลเด�ม- ข�อแต้กต้!างระหว!างการสั!งป็ระเด-นไป็สั"บท��ศึาลอ"�นและการเด�นเผู้ช�ญสั"บม�ด$งต้!อไป็น�41. การสั!งป็ระเด-นไป็สั"บท��ศึาลอ"�นท&าได�ท$4งในการสั"บพยานบ.คิคิล พยานเอกสัาร พยานว$ต้ถ. และสัถานท��ซึ่��งอย'!นอกเขต้อ&านาจำศึาลเด�ม แต้!การเด�นเผู้ช�ญสั"บน$4นเป็�นการสั"บพยานนอกศึาล ไม!ว!าพยานน$4นจำะเป็�นพยานบ.คิคิลท��ไม!สัามารถจำะมาให�การในศึาลได�เพราะได�ร$บการยกเว�น2. การสั!งป็ระเด-นไป็สั"บน$4นศึาลท��ร$บป็ระเด-นอาจำจำะท&าการสั"บพยานในศึาล แต้!การเด�นเผู้ช�ญสั"บเป็�นการสั"บพยานนอกศึาล ไม!ว!าจำะกระท&าโดยศึาลเจำ�าของสั&านวนออกไป็เด�นเผู้ช�ญสั"บเอง หร"อสั!งป็ระเด-นไป็ให�

ศึาลอ"�นท��ม�เขต้อ&านาจำออกไป็เผู้ช�ญสั"บแทนก-ได�3. การสั!งป็ระเด-นไป็สั"บท��ศึาลอ"�นน$4น คิ'!คิวามไม!ว!าจำะเป็�นฝึ@ายท��ขอสั!งป็ระเด-นหร"อไม! จำะต้ามป็ระเด-นไป็ว!าคิวามหร"อไม!ก-ได� ในการเด�นเผู้ช�ญสั"บน$4น ไม!ว!าจำะกระท&าโดยศึาลท��พ�จำารณาคิด� หร"อศึาลท��ร$บป็ระเด-น ศึาลจำะต้�องออกไป็พ�จำารณาพยานหล$กฐานโดยคิ'!คิวามฝึ@ายท��ร �องขอเป็�นผู้'�น&าศึาลไป็พ�จำารณาสั"บพยานนอกศึาลเสัมอ4. การสั!งป็ระเด-นไป็สั"บท��ศึาลอ"�นน$4น เม"�อศึาลท��ร$บป็ระเด-นได�ด&าเน�นการสั"บพยานไป็เป็�นป็ระการใด จำะต้�องสั!งป็ระเด-นกล$บมาย$งศึาลเด�ม แต้!การเด�นเผู้ช�ญสั"บน$4นเป็�นกรณ�ท��ศึาลออกไป็พ�จำารณาคิด� (พยานหล$กฐาน) นอกห�องพ�จำารณาหร"อนอกบร�เวณศึาล โดยถ"อว!าการออกไป็พ�จำารณาพยานหล$กฐานเช!นน$4น เสัม"อนหน��งการพ�จำารณาคิด�ในศึาล

7.2 การซึ่$กถามพยาน

แนวคิ�ด1. การซึ่$กถามน$4นม�จำ.ดม.!งหมายเพ"�อท��จำะให�พยานได�ต้อบคิ&าถามถ�งข�อเท-จำจำร�งท��ฝึ@ายท��อ�างพยานป็ระสังคิ<จำะใช�เป็�นข�อสัน$บสัน.นข�อกล!าวอ�างหร"อข�อต้!อสั'�ของต้น การต้$4งคิ&าซึ่$กถามพยานจำะต้�องต้$4งคิ&าถามให�เป็�นล&าด$บข�อเท-จำจำร�งต้ามท��คิ'!คิวามฝึ@ายอ�างพยานป็ระสังคิ<จำะได�ร$บคิ&าต้อบจำากพยานน$4นเป็�นล&าด$บไป็โดยใช�คิ&าถามสั$4น ๆ และเข�าใจำง!าย2. คิ&าถามคิ�านเป็�นคิ&าถามท��สั&าคิ$ญท��สั.ด ผู้'�ต้$ 4งคิ&าถามจำะต้�องม�เป็Bาหมายในการก&าหนดให�พยานต้อบต้ามท��ต้นก&าหนดไว�อย!างช$ดเจำน การท��ทนายคิวามจำะใช�คิ&าถามคิ�านได�ด�น$4นจำะต้�องศึ�กษาข�อเท-จำจำร�งในคิด�ให�เป็�นไป็ในทางต้รงก$นข�ามก$บอ�กฝึ@าย ซึ่��งเป็�นข�อเท-จำจำร�งต้ามข�อต้!อสั'�ของต้นแล�วต้$4งคิ&าถามน&าให�ไป็สั'!ข�อเท-จำจำร�งท��ต้นต้�องการ เพ"�อก&าหนดให�พยานต้อบว!าใช! หร"อไม!ใช!เท!าน$4น3. การถามต้�งม�ว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<เพ"�อให�พยานได�อธ�บายถ�งข�อแต้กต้!างของคิ&าต้อบข�อซึ่$กถามและคิ&าต้อบคิ&าถามคิ�าน หร"อเพ"�อจำะให�พยานได�ต้อบข�อสังสั$ยท��เก�ดข�4นจำากการต้อบคิ&าถามคิ�าน4. การขออน.ญาต้ศึาลถามเพ��ม ม�เฉพาะคิ'!คิวามฝึ@ายท��อ�างพยานมาศึาลเท!าน$4น คิ'!คิวามฝึ@ายต้รงข�ามซึ่��งม�หน�าท��ถามคิ�านพยานไม!สัามารถขออน.ญาต้ศึาลถามคิ�านเพ��มได� สั!วนการอน.ญาต้ให�ถามเพ��มหร"อไม! อย'!ในด.ลพ�น�จำของศึาล

5. การขออน.ญาต้ศึาลถามพยานท��เป็�นป็รป็;กษ< เป็�นกรณ�ท��พยานเบ�กคิวามเป็�นป็รป็;กษ<แก!คิ'!คิวามฝึ@ายท��ต้นอ�างมา คิ'!คิวามฝึ@ายน$4นอาจำขออน.ญาต้ศึาลถามพยานของต้นซึ่��งเบ�กคิวามเป็�นป็รป็;กษ<เพ"�อลดน&4าหน$กคิ&าพยานหร"อท&าลายข�อเท-จำจำร�งท��พยานเบ�กคิวามเป็�นป็รป็;กษ<น$4นว!าไม!เป็�นคิวามจำร�ง หร"อไม!น!าเช"�อถ"อ6. การพ�สั'จำน<ต้!อพยานเป็�นการน&าสั"บพยานหล$กฐานซึ่��งไม!เก��ยวก$บป็ระเด-นแห!งคิด� แต้!เป็�นกรณ�ท��คิ'!คิวามฝึ@ายใดฝึ@ายหน��งน&าพยานหล$กฐานมาพ�สั'จำน<ต้!อศึาลว!าคิ&าเบ�กคิวามของพยานท��คิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��งน&ามาสั"บต้!อศึาลไม!เป็�นคิวามจำร�ง

- การซึ่$กถามพยาน หมายถ�ง การท��ทนายคิวามฝึ@ายท��อ�างพยานมาสั'!ศึาลได�เร��มซึ่$กถามพยานเพ"�อให�ต้อบคิ&าถามต้!อศึาลเป็�นคินแรก คิ'!คิวามฝึ@ายท��ซึ่$กถามจำะใช�คิ&าถามน&าไม!ได� เว�นแต้!คิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��งจำะย�นยอมหร"อได�ร$บอน.ญาต้จำากศึาล- การต้$4งคิ&าถามเพ"�อให�พยานเล!าเร"�องถ�งข�อเท-จำจำร�งใดข�อเท-จำจำร�งหน��งท��พยานได�ทราบ ได�เห-นหร"อได�ย�นมาในล$กษณะของป็ระจำ$กษ<พยานหร"อจำะเป็�นพยานคิวามเห-น พยานผู้'�เช��ยวชาญก-ได� พยานจำะเล!าเร"�องท��เก�ดข�4นท$4งหมดให�ศึาลฟ้;งเป็�นข�อเท-จำจำร�งต้ามล&าด$บจำากคิ&าถามท��ไม!ม�การแนะน&าคิ&าต้อบอย'!ในต้$วคิ&าถาม เช!น พยานเคิยม�สัาเหต้.โกรธเคิ"องก$บโจำทก<มาก!อนใช!หร"อไม! คิ&าถามเช!นน�4จำะเป็�นคิ&าถามท��น&าข�อเท-จำจำร�งให�พยานต้อบเพ�ยงใช!หร"อไม!ใช!เท!าน$4น- การซึ่$กถามน$4นม�จำ.ดม.!งหมายเพ"�อท��จำะให�พยานท��ต้นน&ามาสั'!ศึาลได�ต้อบคิ&าถามถ�งข�อเท-จำจำร�งท��ต้นป็ระสังคิ<จำะใช�เป็�นข�อสัน$บสัน.น ข�อกล!าวอ�างหร"อข�อต้!อสั'�ของต้น- การถามคิ�านพยานเป็�นการฟ้;งคิ&าถามของทนายคิวามฝึ@ายต้รงข�ามผู้'�น&าพยานมาเบ�กคิวามศึาล หร"ออาจำกล!าวอ�กน$ยหน��งว!า เป็�นการถามคิวามของทนายคิวามฝึ@ายต้รงข�ามเพ"�อให�ศึาลเห-นข�อเท-จำจำร�งเป็�นอย!างอ"�น ม�ใช!เป็�นไป็ต้ามท��ทนายฝึ@ายท��อ�างพยานน$4นมาได�ซึ่$กถามข�อเท-จำจำร�งไว� ด$งน$4น ป็ระโยชน<ในการถามคิ�านคิ"อ1. เพ"�อท&าลายน&4าหน$กคิ&าพยาน2. เพ"�อพ�สั'จำน<ว!าคิ&าเบ�กคิวามของพยานน$4นเป็�นคิวามเท-จำ หร"อไม!น!าเช"�อถ"อท$4งสั�4น

3. เพ"�อให�พยานอธ�บายข�อเท-จำจำร�งอย!างใดอย!างหน��งท��เจำ"อสัมก$บข�อเท-จำจำร�งท��คิ'!คิวามฝึ@ายท��จำะอ�างพยานมาสั"บภายหล$งต้�องการจำะสั"บ- คิ&าถามคิ�านจำะเป็�นคิ&าถามท��ต้$ 4งข�4นในล$กษณะเป็�นคิ&าถามน&า ให�พยานต้อบว!าใช!หร"อไม!ใช!เท!าน$4น โดยม�เป็Bาหมายในการก&าหนดให�พยานต้อบต้ามท��ได�ต้$ 4งคิ&าถามไว� การท��จำะต้$4งคิ&าถามให�ได�ด�น$4น จำะต้�องศึ�กษาข�อเท-จำจำร�งในทางต้รงก$นข�ามก$บอ�กฝึ@ายหน��ง ซึ่��งเป็�นข�อเท-จำจำร�งต้ามข�อต้!อสั'�ของฝึ@ายท��ต้�องถามคิ�าน แล�วต้$4งคิ&าถามน&าให�ไป็สั'!ข�อเท-จำจำร�งท��ต้�องการเพ"�อก&าหนดให�พยานต้อบว!าใช!หร"อไม!ใช!เท!าน$4น- ข�อสั$งเกต้ในการใช�คิ&าถามคิ�านด$งต้!อไป็น�4 คิ"อ1. แยกข�อเท-จำจำร�งต้ามข�อกล!าวหาและข�อเท-จำจำร�งต้ามข�อต้!อสั'�ออกมาให�เป็�นป็ระเด-นช$ดเจำน2. ศึ�กษาข�อเท-จำจำร�งในทางต้รงข�ามของข�อเท-จำจำร�งต้ามข�อซึ่$กถามไว�ล!วงหน�า และน&าข�อเท-จำจำร�งในทางต้รงข�ามน$4นมาก&าหนดเป็�นคิ&าถามคิ�าน3. ศึ�กษาข�อเท-จำจำร�งเพ��มเต้�มนอกเหน"อไป็จำากข�อเท-จำจำร�งด$งกล!าวในข�อ 1 และ ข�อ 2 ว!าม�เหต้.ผู้ล หล$กว�ชาคิวามเป็�นไป็ได�ในการท��จำะร$บฟ้;งข�อพ�จำารณาเป็�นอย!างอ"�นหร"อไม! หากพบข�อเท-จำจำร�งเหล!าน$4น จำะต้�องน&ามาป็ระมวลเข�าก$บข�อเท-จำจำร�งท��ต้นป็ระสังคิ<จำะใช�เป็�นคิ&าถามคิ�าน4. เร�ยบเร�ยงคิ&าถามคิ�านให�ม�ล$กษณะเป็�นคิ&าถามน&าสั$4น ๆ ม�ใจำคิวามกระช$บและเข�าใจำง!าย ผู้'�ถามคิวรใช�คิ&าถามน&าเพ"�อก&าก$บพยานให�ต้อบเพ�ยงคิ&าว!าใช!หร"อไม!ใช!ต้ามท��ต้นต้�องการเท!าน$4น5. สัล$บคิ&าถามคิ�านไม!ให�ต้!อเน"�องก$นให�มากท��สั.ดเท!าท��จำะมากได� เพ"�อม�ให�พยานจำ$บเร"�องราวท��ต้!อเน"�องของข�อเท-จำจำร�งได�6. ต้$4งคิ&าถามในล$กษณะท��น&าไป็สั'!หล$กเกณฑิ<ใดหล$กเกณฑิ<หน��ง ซึ่��งพยานจำะต้�องคิล�อยต้ามหล$กเกณฑิ<อ$นเป็�นท��ร' �ท$ �วไป็ แล�วน&าข�อเท-จำจำร�งท��ต้นป็ระสังคิ<จำะให�พยานต้อบต้ามหล$กเกณฑิ<น$4นมาถามเพ"�อก&าก$บให�พยานต้�องต้อบต้ามหล$กเกณฑิ<ท��ได�เบ�กคิวามไป็แล�วข�างต้�น7. ต้$4งคิ&าถามน&าในเช�งเป็ร�ยบเท�ยบข�อเท-จำจำร�งท��ต้นป็ระสังคิ<จำะให�พยานต้อบ โดยใช�ข�อเป็ร�ยบเท�ยบท��ง!าย ๆ และสัามารถเห-นข�อแต้กต้!างได�ช$ดเจำน 8. ต้�องระว$งไม!ให�พยานร' �ว!าผู้'�ถามต้�องการคิ&าต้อบใด ถ�าสั$งเกต้ว!าพยานเร��มจำะร' �จำ.ดป็ระสังคิ<ของคิ&าถามแล�วให�ร�บเป็ล��ยนคิ&าถามเป็�นเร"�อง

อ"�นท$นท�9. คิวรใช�คิ&าถามท��สั.ภาพและด�วยน&4าเสั�ยงท��เป็�นป็กต้� ไม!ใช!ข!มข'!หร"อต้ะคิอกพยาน10. การใช�คิ&าถามคิ�านท��ด�น$4นจำะต้�องต้รวจำสัอบเอกสัารหร"อพยานหล$กฐานอ"�นในคิด�ว!าม�ข�อเท-จำจำร�งใดท��จำะหย�บยกข�4นมาเป็�นป็ระโยชน<ในการถามคิ�านบ�าง11. ผู้'�ถามจำะต้�องไม!หลงป็ระเด-นในบางคิด�ผู้'�ถามคิ�านอาจำไม!สัามารถต้$4งคิ&าถามให�ต้รงป็ระเด-นได�ในท$นท� จำ�งม�คิวามจำ&าเป็�นจำะต้�องต้$4งคิ&าถามท��ออกไป็นอกป็ระเด-นบ�าง แต้!ต้�องไม!ไกลจำนเก�นไป็ และม�เหต้.ผู้ลเช"�อมโยงก$บป็ระเด-นโดยต้รงอย'!บ�าง- การถามต้�ง เป็�นการต้$4งคิ&าถามของคิ'!คิวามฝึ@ายท��อ�างพยานมาสั'!ศึาล ม�สั�ทธ�จำะใช�คิ&าถามต้�งต้!อเม"�อพยานน$4นได�ต้อบคิ&าถามคิ�านของคิ'!คิวามฝึ@ายต้รงข�ามเสัร-จำแล�ว คิ&าถามต้�งน$4นกฎหมายอน.ญาต้ให�ถามพยานของต้นอ�กคิร$4งเพ"�อให�พยานเบ�กคิวามเก��ยวก$บข�อคิวามท��ต้นได�ต้อบคิ&าถามคิ�านของทนายคิวามฝึ@ายต้รงข�ามไป็บกพร!อง หร"อสั$บสันม�ข�อสังสั$ย โดยม�คิวามป็ระสังคิ<ให�พยานได�อธ�บายถ�งข�อแต้กต้!างของคิ&าต้อบข�อซึ่$กถามและคิ&าต้อบคิ&าถามคิ�านหร"อเพ"�อท��จำะได�ต้อบข�อสังสั$ยท��เก�ดข�4นจำากการต้อบคิ&าถามคิ�าน ฉะน$4น คิ&าถามต้�งจำ�งถ'กก&าหนดให�ถามได�เฉพาะในสั!วนท��เก��ยวก$บคิ&าถามคิ�านเท!าน$4น และใช�คิ&าถามน&าเช!นคิ&าถามคิ�านไม!ได�- ทนายคิวามของคิ'!คิวามฝึ@ายท��น&าพยานมาศึาล อาจำขออน.ญาต้ศึาลถามพยานเพ��มเต้�มหล$งจำากท��พยานได�ต้อบคิ&าถามต้�งไป็แล�วได� โดยอย'!ในด.ลพ�น�จำของศึาลท��จำะอน.ญาต้หร"อไม! ท$4งน�4เม"�อศึาลอน.ญาต้ให�ฝึ@ายท��น&าพยานมาถามเพ��มเต้�มแล�ว คิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��งย!อมม�สั�ทธ�ถามคิ�านได�ในข�อท��เก��ยวก$บคิ&าถามท��ฝึ@ายแรกขออน.ญาต้ศึาลถามเพ��มเต้�มน$4น- การขออน.ญาต้ศึาลถามพยานท��เป็�นป็รป็;กษ< เก�ดข�4นกรณ�ท��พยานเบ�กคิวามเป็�นป็รป็;กษ<แก!คิ'!คิวามฝึ@ายท��อ�างพยานน$4นมา คิ'!คิวามฝึ@ายท��อ�างพยานมาอาจำขออน.ญาต้ศึาลถามพยานน$4นเสัม"อนพยานน$4นเป็�นพยานท��คิ'!คิวามท��อ�กฝึ@ายหน��งอ�างมา โดยใช�คิ&าถามน&าเพ"�อลดน&4าหน$กคิ&าพยาน หร"อเพ"�อท&าลายข�อเท-จำจำร�งท��พยานเบ�กคิวามเป็�นป็รป็;กษ<ว!าไม!เป็�นคิวามจำร�ง หร"อไม!น!าเช"�อถ"อ- การพ�สั'จำน<ต้!อพยาน คิ"อการน&าพยานหล$กฐานอย!างใดอย!างหน��งมา

แสัดงต้!อศึาลว!าคิ&าเบ�กคิวามของพยานคินใดคินหน��งท��คิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��งน&าสั"บไว�น$4นไม!คิวรเช"�อฟ้;งหร"อไม!เป็�นคิวามจำร�ง การพ�สั'จำน<ต้!อพยานอาจำท&าได�ใน 2 กรณ�คิ"อ 1. การพ�สั'จำน<ต้!อพยานต้าม ป็วพ. ม. 120

2. การพ�สั'จำน<ต้!อพยานโดยการถามคิ�านไว�ก!อน ต้าม ป็วพ. ม. 89

- ศึาลม�อ&านาจำซึ่$กถามพยานหร"อเร�ยกพยานมาสั"บเองได�เสัมอ นอกจำากน�4ในกรณ�ท��ม�การสั!งป็ระเด-นไป็สั"บท��ศึาลอ"�นในคิด�แพ!งคิ'!คิวามฝึ@ายท��อ�างอ�งพยานหล$กฐานซึ่��งม�ได�ต้ามป็ระเด-นไป็ว!าคิวามก-อาจำจำะขอให�ศึาลท��ร $บป็ระเด-นซึ่$กถามพยานแทนได�หร"อในคิด�อาญา คิ'!คิวามฝึ@ายท��ไม!ไป็ฟ้;งการพ�จำารณาอาจำย"�นคิ&าถามคิ&าซึ่$กเป็�นหน$งสั"อให�ศึาลหร"อผู้'�เด�นเผู้ช�ญสั"บ สั"บพยานต้ามน$4นได�ในบางกรณ�ม�กฎหมายบ$ญญ$ต้�ให�ศึาลเป็�นผู้'�ซึ่$กถามพยานด�วยต้นเอง เช!น การซึ่$กถามพยานในคิด�ของศึาลแรงงาน หร"อการสั"บพยานในคิด�อาญาท��ก!อนฟ้Bองคิด�ม�เหต้.ผู้ลอ$นคิวรเช"�อว!าพยานบ.คิคิลซึ่��งจำะต้�องน&ามาสั"บภายหน�าจำะเด�นทางออกไป็นอกราชอาณาจำ$กรยากแก!การน&ามาสั"บ

หน่�วิย่ที่�� 8 การุช��งน่!.าหน่�กพย่าน่หล�กฐาน่

แนวคิ�ด1. การช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐานได�แก!กระบวนพ�จำารณาของศึาลท��จำะใช�ด.ลพ�น�จำว!าพยานหล$กฐานต้!าง ๆ ท��ร $บฟ้;งได�แล�วน$4นม�คิวามน!าเช"�อถ"อเพ�ยงใด2. หล$กเกณฑิ<การพ�สั'จำน<คิวามจำร�งด�วยกฎแห!งคิวามคิ�ดเห-นหล$กเกณฑิ<กว�างๆ ท��ช!วยศึาลในการช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐานในแต้!ละคิด�ได�3. การช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐานในคิด�แพ!ง ศึาลจำะเป็ร�ยบเท�ยบพยานหล$กฐานท$4งฝึ@ายโจำทก<และฝึ@ายจำ&าเลยว!าฝึ@ายใดม�เหต้.ผู้ลและน&4าหน$กคิวามน!าเช"�อถ"อด�กว!าแม�จำะไม!ถ�งก$บป็ราศึจำากข�อสังสั$ย ศึาลก-ว�น�จำฉ$ยช�4ขาดให�ฝึ@ายน$4นชนะคิด�ได�4. การช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐานในคิด�อาญา ศึาลจำะพ�พากษาลงโทษจำ&าเลยได�ต้!อเม"�อป็ราศึจำากข�อสังสั$ยว!าจำ&าเลยกระท&าผู้�ดจำร�งต้ามฟ้Bอง

8.1 หล$กเกณฑิ<การช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐาน

แนวคิ�ด1. กฎแห!งคิวามเป็�นอ$นหน��งอ$นเด�ยวก$นหมายถ�ง เหต้.การณ<อ$นหน��งจำะเป็�นคิวามจำร�งได�แต้!เพ�ยงอย!างเด�ยวเท!าน$4น ด$งน$4นพยานหล$กฐานหลายสั��งท��พ�สั'จำน<คิวามจำร�งในเร"�องเด�ยวก$นซึ่��งสัอดคิล�องต้�องก$นจำ�งแสัดงว!าเร"�องน$4นน!าจำะเป็�นคิวามจำร�ง2. กฎแห!งคิวามข$ดก$นหมายถ�ง ข�อท��ข$ดก$นหร"อต้!างก$นย!อมแสัดงว!าไม!เป็�นคิวามจำร�ง เว�นแต้!เป็�นข�อป็ล�กย!อยท��แต้กต้!างก$นเป็�นธรรมดา3. กฎแห!งคิวามเป็�นคิร��ง ๆ กลาง ๆ หมายคิวามว!า ข�อใดจำะเป็�นจำร�งอย!างไรต้�องเป็�นจำร�งอย!างน$4นต้ลอด จำะเป็�นจำร�งบ�างไม!จำร�งบ�างไม!ได� นอกจำากจำะม�พฤต้�การณ<เพ��มเต้�มให�เห-นว!าท.กต้อนน$4นไม!เป็�นคิวามจำร�งท$4งหมด4. กฎแห!งคิวามม�เหต้.ผู้ลอ$นคิวร หมายคิวามว!า การพ�สั'จำน<คิวามจำร�งต้�องพ�จำารณาถ�งสัภาพจำ�ต้ใจำในการร' �เห-นเป็�นพยานและพฤต้�การณ<แวดล�อมว!าม�เหต้.ผู้ลสัมคิวรเช"�อได�หร"อไม!

- การพ�จำารณาพยานหล$กฐานของคิ'!คิวามน$4น ศึาลต้�องเผู้ช�ญก$บป็;ญหาสัองป็ระการ คิ"อ ป็ระการแรกพยานหล$กฐานเหล!าน$4นร$บฟ้;งได�หร"อไม! และป็ระการท��สัองพยานหล$กฐานท��ร$บฟ้;งได�น$4นม�น&4าหน$กน!าเช"�อถ"อได�หร"อไม!- ทฤษฎ�การพ�สั'จำน<คิวามจำร�งด�วยกฎแห!งคิวามผู้�ด เป็�นการว�น�จำฉ$ยข�อเท-จำจำร�งโดยอาศึ$ยคิวามน!าจำะเป็�นเป็�นพ"4นฐาน กล!าวคิ"อ เม"�อป็รากฏิพยานหล$กฐานอย!างหน��งข�4นแล�ว ย!อมจำะแสัดงให�เห-นว!าข�อเท-จำจำร�งน!าจำะเป็�นอย!างน$4น หร"อน!าจำะเป็�นอย!างน�4- สั!วนคิวามน!าจำะเป็�นขนาดใดศึาลจำ�งจำะเช"�อได�ว!าเป็�นคิวามจำร�งน$4น ม�หล$กว!าถ�าคิวามน!าจำะเป็�นน$4นม�คิวามแน!นอนถ�งขนาดท��จำ�ต้ใจำของคินธรรมดาจำะเช"�อถ"อได�ก-เพ�ยงพอเช"�อได�ว!าเป็�นคิวามจำร�ง- กฎแห!งคิวามเป็�นอ$นหน��งอ$นเด�ยวก$น (Law of identity) หมายถ�ง ในเหต้.การณ<ใดเหต้.การณ<หน��งท��เก�ดข�4นจำะม�ข�อเท-จำจำร�งหร"อคิวามจำร�งเพ�ยงอย!างเด�ยวเท!าน$4น จำะเป็�นคิวามจำร�งหลายอย!างในข�อเด�ยวก$นไม!ได� ไม!ว!าเหต้.การณ<น$4นจำะป็รากฏิแก!ใคิรก��คินก-ต้ามต้�องป็รากฏิคิวามจำร�งเป็�นอย!างเด�ยวก$นเสัมอ- ท��ว!าพยานเบ�กคิวามสัอดคิล�องต้�องก$น อาจำเก�ดข�4นได�หลายกรณ� คิ"อ

อาจำเป็�นพยานบ.คิคิลหลายป็ากเบ�กคิวามสัอดคิล�องซึ่��งก$นและก$น หร"อพยานบ.คิคิลเบ�กคิวามสัอดคิล�องก$บพยานเอกสัารหร"อพยานว$ต้ถ.อ"�น- นอกจำากพยานจำะต้�องเบ�กคิวามเป็�นอ$นหน��งอ$นเด�ยวก$น สัอดคิล�องต้�องก$นแล�ว ศึาลย$งต้�องคิ&าน�งถ�งเหต้.ผู้ลท��ท&าให�พยานหล$กฐานน$4นสัอดคิล�องต้�องก$นด�วย- กฎแห!งคิวามข$ดก$น (Law of Contradiciton) หมายถ�ง ข�อเท-จำจำร�งท��ข$ดก$นย!อมแสัดงว!าข�อเท-จำจำร�งน$4นไม!เป็�นคิวามจำร�ง กล!าวคิ"อ ข�อเท-จำจำร�งใด ๆ ย!อมเป็�นคิวามจำร�งได�เพ�ยงป็ระการเด�ยวจำะเป็�นคิวามจำร�งท$4งสัองป็ระการไม!ได� จำะต้�องม�ข�อใดข�อหน��งเป็�นคิวามเท-จำหร"ออาจำจำะเป็�นเท-จำท$4งสัองข�อก-ได�- ถ�าข�อท��ข$ดก$นเป็�นเพ�ยงข�อเท-จำจำร�งป็ล�กย!อยหร"อพลคิวามซึ่��งอาจำเก�ดข�4นได�เป็�นธรรมดาข�อเท-จำจำร�งท��ข$ดก$นน$4นก-ย$งไม!ถ"อว!าเป็�นคิวามเท-จำ- สั��งใดเป็�นรายละเอ�ยดท��คินธรรมดาจำะต้�องใช�คิวามสั$งเกต้เป็�นพ�เศึษจำ�งจำะร' �ถ�งข�อเท-จำจำร�งน$4นได� สั��งน$4นเป็�นพลคิวาม สั!วนสั��งใดท��แม�คินธรรมดาก-สัามารถร' �ถ�งข�อเท-จำจำร�งน$4นได�โดยใช�คิวามสั$งเกต้เพ�ยงเล-กน�อย สั��งน$4นถ"อว!าเป็�นข�อสั&าคิ$ญ- กฎแห!งคิวามเป็�นคิร��ง ๆ กลาง ๆ (Law of Excluded Middle)

หมายถ�ง ข�อเท-จำจำร�งใดเป็�นคิวามจำร�งอย!างไร ก-ต้�องเป็�นคิวามจำร�งอย!างน$4นเสัมอต้$4งแต้!ต้�นจำนจำบ จำะเป็�นคิวามจำร�งบางสั!วนและไม!จำร�งบ�างบางสั!วนไม!ได� ม�ฉะน$4นจำะต้�องเป็�นคิวามเท-จำ- ถ�าเป็�นข�อเท-จำจำร�งท��สัามารถพ�สั'จำน<คิวามจำร�งได�เฉพาะต้อนแรกและต้อนท�าย สั&าหร$บต้อนกลางไม!สัามารถพ�สั'จำน<ได� กรณ�เช!นน�4ถ�าระยะเวลาในช!วงต้อนกลางกระช$4นช�ดก$บช!วงแรกและช!วงท�าย แนวทางพ�จำารณาของศึาลสั!วนใหญ!จำะเช"�อว!าข�อเท-จำจำร�งในต้อนกลางน!าจำะเป็�นเช!นเด�ยวก$บข�อเท-จำจำร�งในต้อนแรกและต้อนท�าย- กฎแห!งคิวามม�เหต้.ผู้ลอ$นสัมคิวร หมายถ�ง ข�อเท-จำจำร�งท��ได�จำากพยานหล$กฐานต้!าง ๆ น$4น แม�จำะสัอดคิล�องต้�องก$นเป็�นอ$นหน��งอ$นเด�ยวก$นต้$4งแต้!ต้�นจำนจำบและไม!ม�ข�อข$ดก$น ข�อเท-จำจำร�งน$4นก-ต้�องม�เหต้.ม�ผู้ลอ$นสัมคิวรด�วย โดยคิ&าน�งถ�งการได�มาซึ่��งข�อเท-จำจำร�งน$4น- เราต้�องเข�าใจำถ�งล&าด$บเหต้.การณ<คิวามคิ�ดก!อนท��จำะออกมาเป็�นคิ&าพ'ด ม�ล&าด$บอย'! 3 ข$4น ได�แก!1. สั$มป็ช$ญญะหร"อการร$บร' �เหต้.การณ<

2. คิวามทรงจำ&า3. การถ!ายทอด- เม"�อพ�จำารณาคิ&าเบ�กคิวามของพยานท.กป็ากศึาลจำ�งต้$4งคิ&าถามไว�ในใจำเสัมอว!า1. พยานป็ากน�4ม�การร$บร' �ท��ถ'กต้�องหร"อไม! ม�อคิต้�ต้!อเหต้.การณ<ท��พบป็ระสับมาหร"อไม! พยานม�คิวามสันใจำในเร"�องน$4นหร"อไม! พยานม�คิวามสัามารถในการสั$งเกต้เพ�ยงใด และป็ระการสั&าคิ$ญ พยานม�โอกาสัได�ร$บร' �เหต้.การณ<จำร�ง ๆ อย!างท��เบ�กคิวามหร"อไม!2. พยานม�คิวามสัามารถในการจำดจำ&าได�มากน�อยเพ�ยงใดเหต้.การณ<ท��เก�ดข�4นม�คิวามป็ระท$บใจำพยานเพ�ยงพอท��พยานจำะจำดจำ&าได�หร"อไม!3. พยานสัามารถถ!ายทอดการร$บร' �ของต้นได�เพ�ยงใด สั��งเหล!าน�4ข�4นอย'!ก$บองคิ<ป็ระกอบหลายป็ระการ เช!น อาย. สัต้�ป็;ญญา การศึ�กษา ป็ระสับการณ< อ.ป็น�สั$ย เป็�นต้�น

8.2 หล$กเกณฑิ<การช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐานในคิด�แพ!ง

แนวคิ�ด1. พยานหล$กฐานท��ศึาลจำะน&ามาพ�จำารณาช$�งน&4าหน$กในคิด�แพ!งได�จำะต้�องเป็�นพยานหล$กฐานท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�ให�ร$บฟ้;งได� และได�ย"�นต้!อศึาลโดยชอบด�วยบทบ$ญญ$ต้�แห!งกฎหมายแล�ว2. ในคิด�แพ!งศึาลต้�องพ�จำารณาพยานหล$กฐานท$4งหมดของท.กฝึ@ายว!าเจำ"อสัมหน$กไป็ข�างฝึ@ายใดหร"ออ�กน$ยหน��งคิ"อพยานหล$กฐานของฝึ@ายใดม�น&4าหน$กเหต้.ผู้ลน!าเช"�อมากกว!าก-ให�ฝึ@ายน$4นชนะคิด�โดยไม!ต้�องคิ&าน�งว!าพยานหล$กฐานน$4นจำะป็ราศึจำากข�อสังสั$ยหร"อไม!3. ในกรณ�ท��พยานหล$กฐานของท$4งสัองฝึ@ายม�น&4าหน$กก&4าก��งก$น ศึาลจำะต้�องด'หน�าท��น&าสั"บต้ามท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�ไว� ถ�าฝึ@ายใดม�หน�าท��น&าสั"บข�อเท-จำจำร�งน$4น ต้�องถ"อว!าฝึ@ายน$4นสั"บไม!สัม ต้�องต้$ดสั�นให�ฝึ@ายน$4นแพ�คิด�

- เม"�อคิ'!คิวามฝึ@ายใดกล!าวอ�างข�อเท-จำจำร�งอย!างใดเพ"�อสัน$บสัน.นคิ&าฟ้Bองหร"อคิ&าให�การของต้น คิ'!คิวามฝึ@ายท��กล!าวอ�างน$4นย!อมม�หน�าท��น&าสั"บข�อเท-จำจำร�งน$4น (ป็วพ. ม.84) โดยการน&าพยานหล$กฐานต้!าง ๆ มาสั"บพ�สั'จำน<ก$นในศึาล- หากป็รากฏิว!าพยานหล$กฐานใดม�ได�ย"�นโดยชอบด�วยกฎหมายแล�ว

ศึาลจำะน&าพยานหล$กฐานน$4น ๆ มา ป็ระกอบการว�น�จำฉ$ยช$�งน&4าหน$กพยานเพ"�อต้$ดสั�นช�4ขาดคิด�ม�ได�- พยานหล$กฐานท��ร$บฟ้;งไม!ได�แบ!งได�เป็�น 2 ป็ระเภท คิ"อ 1. พยานหล$กฐานท��ร$บฟ้;งไม!ได�ด�วยต้$วพยานหล$กฐานน$4นเอง เพราะขาดคิ.ณคิ!าท��จำะพ�สั'จำน<ถ�งคิวามจำร�งในคิด�ได� 1.1 พยานเอกสัารท��เป็�นเอกสัารป็ลอม 1.2 พยานบ.คิคิลท��เป็�นพยานบอกเล!า คิ"อ พยานท��ม�ได�ร' �เห-นเหต้.การณ<โดยต้รง หากแต้!ได�ร$บร' �ข�อเท-จำจำร�งบางอย!างซึ่��งอาจำเป็�นคิวามจำร�งหร"อคิวามเท-จำก-ได� แต้!บางป็ระเภทอาจำร$บฟ้;งได� เช!น คิ&าบอกเล!าท��เป็�นคิ&าร$บคิ&าบอกเล!าของผู้'�ท��ต้ายแล�ว ก�ต้ต้�ศึ$พท<หร"อข�อเท-จำจำร�งท��เล!าล"อก$นท$�วไป็ คิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าพยานในคิด�เร"�องก!อน เป็�นต้�น1.3 พยานบ.คิคิลท��เบ�กคิวามต้ามคิวามเห-น แต้!พยานคิวามเห-นบางป็ระเภทกฎหมายก-ย�นยอมให�ร$บฟ้;งได� คิ"อ กรณ�สั��งท��พยานจำะเบ�กคิวามน$4นเป็�นข�อเท-จำจำร�งท��พยานไม!อาจำพ'ดให�ศึาลเข�าใจำได�เว�นแต้!จำะใช�การสัร.ป็ต้ามคิวามคิ�ดเห-นของพยาน หร"อคิวามเห-นของผู้'�เช��ยวชาญ เป็�นต้�น1.4 พยานบ.คิคิลท��ไม!สัามารถเข�าใจำและต้อบคิ&าถามได�2. พยานหล$กฐานท��ร$บฟ้;งไม!ได�เน"�องจำากม�บทบ$ญญ$ต้�แห!งกฎหมายห�ามร$บฟ้;งเป็�นพยานหล$กฐาน 2.1 การอ�างพยานเอกสัาร ศึาลจำะต้�องร$บฟ้;งเฉพาะต้�นฉบ$บ ยกเว�นคิ'!คิวามท��เก��ยวข�องท.กฝึ@ายต้กลงร$บฟ้;นว!าสั&าเนาเอกสัารถ'กต้�อง หร"อในกรณ�ท��ต้�นฉบ$บเอกสัารหาไม!ได�เน"�องจำากสั'ญหาย หร"อถ'กท&าลายหร"อด�วยเหต้.ป็ระการอ"�น หร"อต้�นฉบ$บอย'!ในคิวามคิวบคิ.มของทางราชการ2.2 กรณ�ท��กฎหมายบ$งคิ$บให�คิ'!คิวามฝึ@ายใดต้�องม�พยานเอกสัารมาแสัดงต้!อศึาลเม"�อฟ้Bองคิด� คิ'!คิวามฝึ@ายน$4นจำะน&าพยานบ.คิคิลมาสั"บแทนพยานเอกสัารหร"อสั"บเป็ล��ยนแป็ลงแก�ไขข�อคิวามในพยานเอกสัารด$งกล!าวม�ได� และพยานเอกสัารจำะต้�องได�ย"�นโดยถ'กต้�องต้ามกฎหมายด�วย ซึ่��งม�หล$กเกณฑิ<โดยสัร.ป็ด$งน�42.2.1 คิ'!คิวามต้�องย"�นบ$ญช�แสัดงรายการพยานหล$กฐานต้!าง ๆ ท��ป็ระสังคิ<จำะอ�างอ�งต้!อศึาลก!อนว$นน$ดสั"บพยานไม!น�อยกว!า 3 ว$น หากม�การเพ��มเต้�มพยานหล$กฐานใดก-ให�ย"�นบ$ญช�ระบ.พยานเพ��มเต้�มก!อนเสัร-จำการสั"บพยานของคิ'!คิวามซึ่��งม�หน�าท��น&าสั"บก!อน

2.2.2 คิ'!คิวามจำะต้�องสั!งสั&าเนาเอกสัารท��อ�างเป็�นพยานต้!อศึาลและคิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��งก!อนว$นสั"บพยานไม!น�อยกว!า 3 ว$น2.2.3 พยานเอกสัารบางชน�ดต้�องป็Fดอากรแสัต้มป็Hให�คิรบถ�วนและม�การข�ดฆ!าอากรแสัต้มป็Hน$4นแล�ว2.2.4 พยานเอกสัารต้�องเสั�ยคิ!าอ�างเอกสัารเป็�นพยานในศึาลช$4นต้�น ฉบ$บละ 5 บาท แต้!รวมก$นแล�วไม!เก�น 250 บาท ช$4นอ.ทธรณ<และฎ�กาฉบ$บละ 10 บาท แต้!รวมก$นแล�วไม!เก�น 400 บาท- พยานหล$กฐานท��ร$บฟ้;งได� และย"�นโดยชอบแล�วศึาลจำะน&ามาพ�จำารณาอ�กท�ว!าจำะเช"�อถ"อพยานช$4นใดได�เพ�ยงใด ข$4นต้อนน�4เร�ยกว!าการช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐาน- การว�น�จำฉ$ยคิด�แพ!งม�หล$กเกณฑิ< คิ"อ ศึาลต้�องพ�จำารณาป็ระเด-นพ�พาทในคิด�เสั�ยก!อน โดยด'จำากคิ&าฟ้Bองและคิ&าให�การ หากป็รากฏิว!าจำ&าเลยม�ได�ให�การป็ฏิ�เสัธหร"อให�การต้!อสั'�ฟ้Bองโจำทก<ในข�อใด ถ"อว!าฟ้Bองข�อน$4นไม!เป็�นข�อโต้�เถ�ยงจำ�งไม!เป็�นป็ระเด-นพ�พาทในคิด� โจำทก<ไม!ต้�องน&าสั"บในป็ระเด-นน$4น ศึาลร$บฟ้;งต้ามท��โจำทก<กล!าวอ�างมาในฟ้Bองได�เลย เม"�อได�ป็ระเด-นพ�พาทแล�ว ศึาลจำะด'พยานหล$กฐานของคิ'!คิวามท.กฝึ@ายในคิด� แล�วว�น�จำฉ$ยว!าพยานหล$กฐานท$4งหมดน$4นเจำ"อสัมหน$กไป็ข�างฝึ@ายใด แม�จำะไม!ถ�งก$บป็ราศึจำากข�อสังสั$ย ศึาลก-ว�น�จำฉ$ยช�4ขาดให�ฝึ@ายน$4นเป็�นผู้'�ชนะคิด�ได� สั!วนในคิด�ท��ม�ป็ระเด-นข�อพ�พาทหลายป็ระเด-น หากพยานหล$กฐานของฝึ@ายใดน!าเช"�อมากกว!าในป็ระเด-นใดก-ต้$ดสั�นให�ฝึ@ายน$4นชนะคิด�ไป็เฉพาะในป็ระเด-นน$4น- ในกรณ�ท��คิ'!คิวามฝึ@ายใดม�หน�าท��น&าสั"บและได�น&าพยานหล$กฐานท��ร$บฟ้;งได�เข�าสั"บแล�ว แต้!อ�กฝึ@ายไม!สัามารถถามคิ�านท&าลายน&4าหน$กคิ&าพยานฝึ@ายแรกได� และไม!สัามารถน&าสั"บให�เห-นเป็�นอย!างอ"�นได� เช!นน�4ถ"อว!าพยานหล$กฐานของฝึ@ายท��ม�หน�าท��น&าสั"บม�น&4าหน$กด�กว!า ศึาลต้�องต้$ดสั�นให�คิ'!คิวามฝึ@ายน$4นชนะคิด�- ถ�าคิ'!คิวามฝึ@ายใดม�หน�าท��น&าสั"บข�อเท-จำจำร�งน$4น เม"�อกรณ�ก&4าก��งก$นต้�องถ"อว!าฝึ@ายท��ม�หน�าท��น&าสั"บไม!สัม ศึาลต้�องต้$ดสั�นให�ฝึ@ายน$4นแพ�คิด�ไป็

8.3 หล$กเกณฑิ<การช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐานในคิด�อาญา

แนวคิ�ด1. พยานหล$กฐานท��ศึาลจำะน&ามาพ�จำารณาช$�งน&4าหน$กในคิด�อาญาได�

ต้�องเป็�นพยานหล$กฐานท��ใช�พ�สั'จำน<ว!าจำ&าเลยม�คิวามผู้�ดหร"อบร�สั.ทธ�J ซึ่��งพยานหล$กฐานน$4นต้�องม�ได�เก�ดจำากการกระท&าอ$นม�ชอบด�วยกฎหมาย2. การสั"บพยานในคิด�อาญา โจำทก<ม�หน�าท��น&าสั"บก!อนเสัมอ การว�น�จำฉ$ยช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐานก-ต้�องว�น�จำฉ$ยพยานหล$กฐานของโจำทก<ก!อน เพราะถ"อว!าโจำทก<ม�หน�าท��น&าสั"บพ�สั'จำน<แล�ว ม�การกระท&าคิวามผู้�ดเก�ดข�4นและจำ&าเลยเป็�นผู้'�กระท&าคิวามผู้�ดน$4น หากโจำทก<สั"บไม!สัม ศึาลก-ยกฟ้Bองได�เลยโดยไม!ต้�องว�น�จำฉ$ยพยานหล$กฐานของจำ&าเลย3. หากพยานหล$กฐานของโจำทก<ม�ข�อสังสั$ยว!าจำ&าเลยกระท&าผู้�ดจำร�งหร"อไม! ศึาลต้�องยกป็ระโยชน<แห!งคิวามสังสั$ยให�เป็�นผู้ลด�แก!จำ&าเลย แต้!เหต้.ท��สังสั$ยน$4นต้�องเป็�นเหต้.อ$นสัมคิวรท��จำะให�สังสั$ยศึาลจำ�งจำะพ�พากษายกฟ้Bองโจำทก<ได�

- พยานหล$กฐานใดท��คิ'!คิวามม�สั�ทธ�อ�างเป็�นพยานหล$กฐานในคิด�อาญาได� พยานหล$กฐานน$4นศึาลย!อมน&ามาพ�จำารณาช$�งน&4าหน$กพยานได�ท$4งสั�4น- พยานหล$กฐานใด ๆ ไม!ว!าจำะเป็�นพยานว$ต้ถ. พยานเอกสัาร หร"อพยานบ.คิคิลท��คิ'!คิวามในคิด�ป็ระสังคิ<จำะน&าสั"บพ�สั'จำน<ว!าจำ&าเลยม�คิวามผู้�ด หร"อเพ"�อพ�สั'จำน<ว!าจำ&าเลยเป็�นผู้'�บร�สั.ทธ�J คิ'!คิวามย!อมม�สั�ทธ�Jอ�างเป็�นพยานหล$กฐานได�เสัมอ ไม!ว!าจำะเป็�นพยานช$4นหน��งหร"อพยานช$4นสัอง ป็ระจำ$กษ<พยานหร"อพยานบอกเล!าก-ต้าม- พยานท��อ�างมาน$4นต้�องม�ได�เก�ดจำากการจำ'งใจำ การข'!เข-ญ หลอกลวง ม�คิ&าม$�นสั$ญญา หร"อได�มาโดยไม!ชอบด�วยป็ระการอ"�น- ข�อห�ามเก��ยวก$บการอ�างพยานหล$กฐานในคิด�อาญา1. ห�ามโจำทก<อ�างจำ&าเลยเป็�นพยาน แม�กฎหมายจำะห�ามโจำทก<อ�างจำ&าเลยเป็�นพยาน แต้!ก-ไม!ห�ามท��จำ&าเลยจำะสัม$คิรใจำเบ�กคิวามเอง ล&าพ$งแต้!คิ&าซึ่$ดทอดของจำ&าเลยด�วยก$นเองอย!างเด�ยวย$งไม!พอฟ้;งลงโทษจำ&าเลยได�2. ต้�นฉบ$บเอกสัารเท!าน$4นท��อ�างเป็�นพยานได� หากป็รากฏิว!าหาต้�นฉบ$บไม!ได� คิ'!คิวามก-ม�สั�ทธ�อ�างสั&าเนาท��ม�การร$บรองว!าถ'กต้�องหร"ออาจำอ�างบ.คิคิลท��ร' �ข�อคิวามในเอกสัารน$4นเข�ามาเป็�นพยานเบ�กคิวามถ�งข�อคิวามในเอกสัารแทนก-ได�- สั!วนการอ�างพยานเอกสัารในคิด�อาญา แม�ต้ราสัารน$4นจำะม�ได�ป็Fดอากรแสัต้มป็H คิ'!คิวามในคิด�ก-ม�สั�ทธ�อ�างเป็�นพยานหล$กฐานได� และศึาล

ก-ม�อ&านาจำร$บฟ้;งพยานหล$กฐานชน�ดน�4ได�ด�วย-โดยสัร.ป็แล�วพยานหล$กฐานใดๆท��คิ'!คิวามม�สั�ทธ�อ�างเป็�นพยานหล$กฐานในคิด�อาญาได� ศึาลก-ม�อ&านาจำน&าพยานหล$กฐานน$4นมาพ�จำารณาช$�งน&4าหน$กพยานได�ท$4งสั�4นเพ�ยงแต้!น&4าหน$กคิวามน!าเช"�อของพยานแต้!ละชน�ดอาจำแต้กต้!างก$นบ�างต้ามป็ระเภทท��ม�และช$4นของพยาน- ว�ธ�การช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐานในคิด�อาญาอาจำแบ!งเป็�นได� 2 ข$4นต้อน คิ"อ1. ศึาลต้�องพ�จำารณาพยานหล$กฐานท$4งหมดของโจำทก<ว!าม�น&4าหน$กน!าเช"�อได�หร"อไม! หากพยานหล$กฐานของโจำทก<ไม!น!าเช"�อว!าจำ&าเลยม�คิวามผู้�ดจำร�งต้ามฟ้Bอง ศึาลชอบจำะพ�พากษายกฟ้Bองโจำทก<ได�เลยโดยไม!จำ&าต้�องด&าเน�นการอย!างใดต้!อไป็อ�ก เม"�อโจำทก<เป็�นผู้'�กล!าวอ�าง โจำทก<ม�หน�าท��น&าสั"บ และถ�าจำ&าเลยให�การป็ฏิ�เสัธหร"อไม!ให�การใด ๆ เลย โจำทก<ก-ต้�องน&าสั"บท.กป็ระการ ท$4งองคิ<ป็ระกอบภายนอกและองคิ<ป็ระกอบภายในของคิวามผู้�ดน$4น คิด�ท��จำ&าเลยร$บสัารภาพต้!อศึาล ศึาลย!อมร$บฟ้;งข�อเท-จำจำร�งเป็�นย.ต้�ได�ว!า จำ&าเลยกระท&าคิวามผู้�ดและลงโทษจำ&าเลยได�เลยโดยโจำทก<ไม!ต้�องสั"บพยาน เว�นแต้!จำะเป็�นคิด�ท��ม�ก&าหนดอ$ต้ราโทษอย!างต้&�าไว�ให�จำ&าคิ.กต้$4งแต้! 5 ป็Dข�4นไป็หร"อโทษสัถานท��หน$กกว!าน$4น แม�จำ&าเลยจำะร$บสัารภาพ ศึาลก-ย$งต้�องฟ้;งพยานโจำทก<ต้!อไป็จำนกว!าจำะพอใจำว!าจำ&าเลยได�กระท&าผู้�ดจำร�งหน�าท��น&าสั"บม�ใช!ว!าจำะต้�องต้กอย'!ก$บโจำทก<เสัมอไป็ บางป็ระเด-นอาจำต้กอย'!ก$บจำ&าเลยได�ในบางกรณ� เช!น เม"�อจำ&าเลยยอมร$บว!ากระท&าผู้�ดจำร�งแต้!ต้!อสั'�ว!าไม!ต้�องร$บโทษหร"อร$บโทษน�อยลง จำ&าเลยต้�องเป็�นผู้'�น&าสั"บในป็ระเด-นน�4โจำทก<จำะต้�องน&าสั"บให�ได�คิวาม 2 ป็ระการ คิ"อ ม�การกระท&าคิวามผู้�ดเก�ดข�4นจำร�ง และจำ&าเลยเป็�นผู้'�กระท&าคิวามผู้�ดน$4น2. ศึาลต้�องพ�จำารณาพยานหล$กฐานของจำ&าเลยป็ระกอบ ศึาลต้�องน&าพยานหล$กฐานของจำ&าเลยข�4นมาว�น�จำฉ$ยว!าน!าเช"�อได�หร"อไม! และสัามารถห$กล�างพยานหล$กฐานของโจำทก<ได�หร"อไม! อย!างไร ถ�าพยานหล$กฐานของจำ&าเลยม�น&4าหน$กน!าเช"�อถ"อ แม�ไม!ถ�งก$บห$กล�างพยานโจำทก<ได�ท$4งหมด แต้!ก-ก!อให�เก�ดข�อสังสั$ยว!าจำ&าเลยเป็�นผู้'�กระท&าผู้�ดจำร�งหร"อไม!เช!นน�4 ศึาลต้�องยกป็ระโยชน<แห!งคิวามสังสั$ยให�จำ&าเลย - เม"�อศึาลว�น�จำฉ$ยช$�งน&4าหน$กพยานหล$กฐานแล�วเห-นว!าจำ&าเลยผู้�ดจำร�ง ม�

แนวป็ฏิ�บ$ต้�ด$งน�41. การลงโทษต้�องไม!ต้&�าและสั'งกว!าอ$ต้ราท��กฎหมายก&าหนด2. ศึาลคิวรลงโทษต้ามบ$ญช�อ$ต้ราโทษ (หร"อท��เร�ยกก$นท$�ว ๆ ไป็ว!าบ$ญช�ย��ต้Kอก) ของศึาลน$4น ๆ โดยเฉพาะในศึาลเด�ยวก$น คิวามผู้�ดอย!างเด�ยวก$น คิวามผู้�ดอย!างเด�ยวก$น ฐานะของจำ&าเลยและพฤต้�การณ<อ"�น ๆ เหม"อนก$น คิวรลงโทษให�เหม"อนก$น

 

หน่�วิย่ที่�� 9 การุเรุ�ย่งค!าพ�พากษาและค!าส��ง

แนวคิ�ด1. คิ&าพ�พากษาและคิ&าสั$�งของศึาลท$4งคิด�แพ!งและคิด�อาญาต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อ ม�รายการคิรบถ�วนต้ามท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�ไว�และลงลายม"อช"�อผู้'�พ�พากษาท��ต้$ดสั�นคิด� เว�นแต้!ม�กฎหมายบ$ญญ$ต้�ให�ท&าด�วยวาจำาได�2. การเร�ยงคิ&าพ�พากษาและคิ&าสั$�งของศึาลไม!คิวรสั$4นหร"อยาวเก�นไป็ คิวรม�เหต้.ผู้ลด�ไม!เย��นเย�อและเหต้.ผู้ลท��ยกข�4นว�น�จำฉ$ยต้�องเป็�นเหต้.ผู้ลท��ได�มาจำากข�อเท-จำจำร�งในสั&านวน นอกจำากน�4ภาษาท��ใช�ต้�องเป็�นภาษากฎหมายและภาษาราชการด�วย3. ศึาลต้�องอ!านคิ&าพ�พากษาและคิ&าสั$�งต้!อหน�าคิ'!คิวามท.กฝึ@าย ถ�าคิ'!คิวามในคิด�แพ!งไม!มาศึาล ให�ศึาลงดการอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งได� และให�ถ"อว!าคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งน$4นได�อ!านแล�วโดยชอบ สั!วนในคิด�อาญา ถ�าจำ&าเลยไม!มาศึาลและม�เหต้.สังสั$ยว!าจำ&าเลยหลบหน�หร"อจำงใจำไม!มาฟ้;ง ให�ศึาลออกหมายจำ$บจำ&าเลย หากคิรบหน��งเด"อนแล�วย$งไม!ได�ต้$วจำ&าเลยมาศึาล ศึาลจำ�งจำะอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งล$บหล$งจำ&าเลยได� และให�ถ"อว!าได�อ!านโดยชอบแล�ว

9.1 การเร�ยงคิ&าพ�พากษาและคิ&าสั$�งในคิด�แพ!ง

แนวคิ�ด1. คิด�ท��ย"�นฟ้Bองต้!อศึาลและศึาลร$บฟ้Bองไว� หากศึาลม�ได�

ม�คิ&าสั$�งให�จำ&าหน!ายคิด� ศึาลต้�องว�น�จำฉ$ยช�4ขาดในป็ระเด-นแห!งคิด�โดยท&าเป็�นคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�ง2. คิ&าพ�พากษาและคิ&าสั$�งในคิด�แพ!งต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อ ม�รายการคิรบถ�วนต้ามท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�ไว� และลงลายม"อช"�อผู้'�พ�พากษาท��ต้$ดสั�นคิด�น$4น เว�นแต้!ในคิด�บางป็ระเภทท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�ให�ท&าด�วยวาจำาได�3. ศึาลต้�องพ�พากษาหร"อสั$�งต้ามข�อหาในคิ&าฟ้Bองหร"อคิ&าร�องท.ก และห�ามพ�พากษาหร"อสั$�งให�สั��งใด ๆ เก�นไป็กว!าหร"อนอกจำากท��ป็รากฏิในคิ&าฟ้Bอง เว�นแต้!กรณ�ท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�ไว�เป็�นพ�เศึษ4. ศึาลต้�องอ!านคิ&าพ�พากษาและคิ&าสั$�งในศึาลโดยเป็Fดเผู้ยต้ามว$นเวลาท��ศึาลน$ด ต้!อหน�าคิ'!คิวามท.กฝึ@าย หร"อฝึ@ายใดฝึ@ายหน��งก-ได� ถ�าไม!ม�คิ'!คิวามมาศึาล ให�ศึาลงดการอ!านและจำดแจำ�งไว�ในรายงานและให�ถ"อว!าคิ&าพ�พากษาและคิ&าสั$�งได�อ!านโดยชอบด�วยกฎหมายแล�ว

- ท.กคิด�คิวามท��ย"�นฟ้Bองต้!อศึาลและศึาลม�คิ&าสั$�งร$บฟ้Bองไว� ศึาลม�หน�าท��ต้�องว�น�จำฉ$ยช�4ขาดป็ระเด-นแห!งคิด� โดยท&าเป็�นคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งแล�วแต้!กรณ�ในว$นท��เสัร-จำสั�4นการพ�จำารณา หร"อในว$นหล$งก-ได�ต้ามท��ศึาลเห-นสัมคิวร เว�นแต้!ศึาลจำะได�จำ&าหน!ายคิด�เสั�ยจำากสัารบบคิวามแล�ว- คิวามสั&าคิ$ญของการเร�ยงคิ&าพ�พากษา นอกจำากจำะต้�องต้$ดสั�นช�4ขาดด�วยคิวามย.ต้�ธรรมและชอบด�วยกฎหมายด�วยแล�ว ในคิ&าพ�พากษาน$4นจำะต้�องป็ระกอบด�วยข�อคิวามท��ช$ดแจำ�งว!าฝึ@ายใดชนะหร"อแพ� และต้�องช�4แจำงแสัดงเหต้.ผู้ลในการต้$ดสั�นคิด�น$4นด�วย ถ�าม�หล$กกฎหมายหร"อคิด�แบบอย!างท��น&ามาป็ร$บแก!คิด�ก-ต้�องเข�ยนไว�ด�วย เพ"�อให�คิ'!คิวามท.กฝึ@ายไม!ว!าฝึ@ายท��แพ�หร"อชนะคิด�เห-นคิล�อยต้ามคิ&าพ�พากษาและร' �สั�กว!าเขาได�ร$บคิวามย.ต้�ธรรมแล�ว- หล$กเกณฑิ<การเร�ยงคิ&าพ�พากษา1. คิ&าพ�พากษาต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อ ยกเว�นกฎหมายบ$ญญ$ต้�ให�ท&าด�วยวาจำาได� เช!น คิด�มโนสัาเร! (ป็วพ

ม.194) หร"อคิด�ไม!ม�ข�อย.!งยาก (ป็วพ. ม.196)

2. คิ&าพ�พากษาต้�องม�รายการด$งบ$ญญ$ต้� คิ"อ ช"�อศึาลท��พ�พากษาคิด�น$4น , ช"�อคิ'!คิวามท.กฝึ@ายและผู้'�แทนโดยชอบธรรมหร"อผู้'�แทนถ�าหากม� , รายการแห!งคิด� คิ"อ ช"�อเร"�องท��ฟ้Bอง (ศึาลต้�องระบ.ต้ามช"�อในกฎหมายและต้ามแบบพ�มพ<รายงานคิด�ท��ใช�รายงานกระทรวงย.ต้�ธรรมเป็�นหล$ก) คิ&าฟ้Bองโจำทก< คิ&าให�การจำ&าเลยและฟ้Bองแย�ง ถ�าม�การช�4สัองสัถานต้�องเข�ยนไว�ว!าศึาลช�4สัองสัถานก&าหนดป็ระเด-นข�อพ�พาทและหน�าท��น&าสั"บอย!างไร ถ�าคิ'!คิวามแถลงร$บข�อเท-จำจำร�งก$นโดยไม!ต้�องสั"บพยานก-ให�เข�ยนไว�หร"อหากม�การท�าก$นก-ให�เข�ยนไว� การท&าแผู้นคิด�เก��ยวก$บท��ด�น ถ�าม�การสั"บพยานศึาลจำะต้�องเข�ยนข�อเท-จำจำร�งในทางพ�จำารณาให�คิรบท.กป็ระเด-น ศึาลจำะว�น�จำฉ$ยป็ระเด-นเร�ยงต้ามล&าด$บหร"ยกป็ระเด-นข�อใดว�น�จำฉ$ยก!อนหล$งก-ได� เม"�อศึาลว�น�จำฉ$ยป็ระเด-นข�อพ�พาทแล�วต้�องพ�พากษาช�4ขาดคิด�ไป็ต้ามคิ&าขอท�ายฟ้Bอง 3. คิ&าพ�พากษาต้�องลงลายม"อช"�อผู้'�พ�พากษาท��พ�พากษา4. การท&าคิวามเห-นแย�งในคิ&าพ�พากษา- คิ&าพ�พากษาท��ด�ไม!คิวรสั$4นรวบร$ดจำนเก�ดข�อสังสั$ย หร"อยาวเก�นไป็จำนผู้'�ฟ้;งสั$บสัน สั&านวนโวหารก-ไม!คิวรโลดโผู้นจำนเก�นไป็ แต้!คิวรม�เหต้.ผู้ลท��ด�ไม!คิวรเย��นเย�อ และเหต้.ผู้ลท��ยกข�4นว�น�จำฉ$ยต้�องเป็�นเหต้.ผู้ลท��ได�มาจำากข�อเท-จำจำร�งในสั&านวนน$4นๆ ด�วย และป็ระการสั&าคิ$ญต้�องเป็�นเหต้.ผู้ลท��ม�น&4าหน$กให�คิ'!คิวามท.กฝึ@ายเห-นคิล�อยต้าม เพ"�อให�คิ'!คิวามเก�ดคิวามร' �สั�กว!าคิ&าพ�พากษาน$4นได�ให�คิวามเป็�นธรรมแก!เขาอย!างด�ท��สั.ดแล�ว- การเร�ยงคิ&าพ�พากษาในคิด�แพ!ง คิด�ท��เร��มต้�นด�วยคิ&าฟ้Bอง ศึาลต้�องว�น�จำฉ$ยช�4ขาดป็ระเด-นแห!งคิด�โดยท&าเป็�นคิ&าพ�พากษา สั!วนคิด�ท��เร��มต้�นด�วย คิ&าร�องขอ ไม!ว!าจำะม�บ.คิคิลอ"�นเข�ามาเก��ยวข�องในคิด�เป็�นเหต้.ให�ศึาลต้�องด&าเน�นคิด�อย!างคิด�ม�ข�อพ�พาทหร"อไม!ก-ต้ามศึาลต้�องว�น�จำฉ$ยช�4ขาดโดยท&าเป็�นคิ&าสั$�ง

- หล$กเกณฑิ<การเร�ยงคิ&าสั$�งในคิด�แพ!ง 1. ต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อ ยกเว�นในคิด�ซึ่��งม�กฎหมายบ$ญญ$ต้�ให�ท&าด�วยวาจำาได�2. คิ&าสั$�งต้�องม�รายการด$งท��บ$ญญ$ต้�ไว�ใน ป็วพ.ม.

141(1) – (5) คิ"อ ช"�อศึาล ช"�อคิ'!คิวาม รายการแห!งคิด� เหต้.ผู้ลแห!งคิ&าว�น�จำฉ$ย คิ&าว�น�จำฉ$ยในป็ระเด-นแห!งคิด�3. คิ&าสั$�งต้�องลงลายม"อช"�อผู้'�พ�พากษาท��ท&าคิ&าสั$�งน$4น

- หล$กเกณฑิ<การอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�ง1. ศึาลต้�องอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งต้ามว$นเวลาน$ดพ�พากษาหร"อม�คิ&าสั$�ง2. ศึาลต้�องอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งในศึาลโดยเป็Fดเผู้ยต้!อหน�าคิ'!คิวาม - ในกรณ�ท��คิ'!คิวามฝึ@ายใดฝึ@ายหน��งทราบว$นน$ดโดยชอบด�วยกฎหมายแล�วแต้!ไม!มาศึาลโดยไม!แจำ�งเหต้.ข$ดข�อง ให�ศึาลอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งน$4นให�คิ'!คิวามท��มาศึาลฟ้;งเพ�ยงฝึ@ายเด�ยวก-ได� แต้!หากคิ'!คิวามทราบน$ดโดยชอบแล�วแต้!ไม!มาศึาลโดยแจำ�งเหต้.ข$ดข�อง ศึาลจำ�งได�งดการอ!านคิ&าพ�พากษา (หร"อคิ&าสั$�ง) และให�ถ"อว!าคิ&าพ�พากษา (หร"อคิ&าสั$�ง) น�4ได�อ!านต้ามกฎหมายแล�วต้$4งแต้!ว$นน�4

9.2 การเร�ยงคิ&าพ�พากษาและคิ&าสั$�งในคิด�อาญา

แนวคิ�ด1. คิ&าพ�พากษาและคิ&าสั$�งในคิด�อาญาต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อ ม�รายการคิรบถ�วนต้ามท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�ไว� และลงลายม"อช"�อผู้'�พ�พากษาท��ต้$ดสั�นคิด�น$4น2. ห�ามศึาลพ�พากษาลงโทษจำ&าเลยเก�นคิ&าขอต้ามฟ้Bอง ถ�าฐานคิวามผู้�ดท�ายฟ้Bองต้&�ากว!าฐานคิวามผู้�ดท��จำ&าเลยกระท&าต้�องลงโทษไม!เก�นคิ&าขอท�ายฟ้Bอง และหากเป็�นคินละเร"�องก$นศึาลจำะลงโทษจำ&าเลยไม!ได�เลย3. ศึาลต้�องอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งในศึาลโดยเป็Fดเผู้ยต้!อหน�าคิ'!คิวามท.กฝึ@าย ถ�าเป็�นคิวามผู้�ดของโจำทก<ท��

ไม!มา ศึาลอ!านโดยโจำทก<ไม!อย'!น�4ก-ได� แต้!ถ�าจำ&าเลยไม!มา ศึาลต้�องรอจำนกว!าจำ&าเลยจำะมาศึาล เว�นแต้!ม�เหต้.สังสั$ยว!าจำ&าเลยหลบหน� หร"อจำงใจำไม!มาฟ้;งให�ศึาลออกหมายจำ$บจำ&าเลย และหากไม!ได�ต้$วจำ&าเลยมาศึาลภายในหน��งเด"อน ศึาลจำ�งจำะอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งล$บหล$งจำ&าเลยได� และให�ถ"อว!าโจำทก<หร"อจำ&าเลยได�ฟ้;งคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งน$4นแล�ว

- หล$กเกณฑิ<การเร�ยงคิ&าพ�พากษาในคิด�อาญา1. คิ&าพ�พากษาในคิด�อาญาต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อ2. คิ&าพ�พากษาในคิด�อาญาต้�องม�รายการต้ามท��กฎหมาบ$ญญ$ต้�ไว�ใน ป็วอ. ม.186 (1)-(9) คิ"อ ช"�อศึาลและว$นเด"อนป็Dท��อ!านคิ&าพ�พากษา คิด�ระหว!างใคิร ช"�อเร"�องหร"อฐานคิวามผู้�ด ข�อหาและคิ&าให�การ ข�อเท-จำจำร�งท��พ�จำารณาได�คิวามโดยย!อ เหต้.ผู้ลในการต้$ดสั�นท$4งในป็;ญหาข�อเท-จำจำร�งและข�อกฎหมาย บทมาต้ราท��ยกข�4นป็ร$บ คิ&าช�4ขาดให�ยกฟ้Bอง หร"อลงโทษ คิ&าว�น�จำฉ$ยของศึาลในเร"�องของกลางหร"อในเร"�องทางแพ!งถ�าม� 3. คิ&าพ�พากษาในคิด�อาญาต้�องลงลายม"อช"�อผู้'�พ�พากษาท��ต้$ดสั�น- แนวป็ฏิ�บ$ต้�ในการเร�ยงคิ&าพ�พากษาในคิด�อาญา1. ใช�ถ�อยคิ&าท��เคิร!งคิร$ดกว!าในคิด�แพ!ง เม"�อม�การอ�างข�อกฎหมาย ศึาลต้�องใช�ถ�อยคิ&าท��บ$ญญ$ต้�ไว�ในกฎหมายเสัมอ2. การลดมาต้ราสั!วน ศึาลจำะไม!วางโทษก!อนแล�วจำ�งลด แต้!จำะเข�ยนว!า พ�พากษาว!าจำ&าเลยม�คิวามผู้�ดต้าม “

ป็อ.ม.334 จำ&าเลยอาย.กว!า 17 ป็Dแต้!ไม!เก�น 20 ป็D ศึาลเห-นสัมคิวรลดต้ามมาต้ราสั!วนโทษให�หน��งในสัาม ต้ามม.76 ให�จำ&าคิ.กจำ&าเลยไว� 2 ป็D3. ต้�องไม!พ�พากษาเก�นคิ&าขอต้ามฟ้Bอง4. การเข�ยนข�อเท-จำจำร�งในคิด� ม�อย'! 2 ป็ระเภท คิ"อ ข�อเท-จำจำร�งท��คิ'!คิวามร$บก$นและข�อเท-จำจำร�งท��เถ�ยงก$น ศึาล

คิวรใสั!ข�อเท-จำจำร�งท��ร $บก$นก!อนแล�วจำ�งเข�ยนข�อเท-จำจำร�งท��เถ�ยงก$น5. กรณ�ศึาลจำะพ�พากษายกฟ้Bอง คิวรพ�จำารณาว!าจำะเล"อกสั$�งข$งจำ&าเลยไว�ก!อน หร"อป็ล!อยช$�วคิราวระหว!างคิด�ย$งไม!ถ�งท��สั.ด แต้!ถ�าศึาลยกฟ้Bองเพราะม�เหต้.สังสั$ย (ไม!แน!ว!าจำ&าเลยกระท&าคิวามผู้�ดหร"อไม!) ศึาลก-คิวรสั$�งข$งจำ&าเลยไว�ในระหว!างอ.ทธรณ< เว�นแต้!จำ&าเลยม�ป็ระก$นต้$ว6. การว�น�จำฉ$ยเร"�องของกลาง แม�ศึาลจำะพ�พากษายกฟ้Bองโจำทก< ศึาลก-จำ&าต้�องกล!าวว�น�จำฉ$ยเร"�องของกลางด�วย จำะงดไม!กล!าวถ�งเลยไม!ได�- คิ&าพ�พากษาท��ด�น$4นม�ได�หมายถ�ง คิ&าพ�พากษาท��ม�สั&านวนโวหารไพเราะเท!าน$4น หากแต้!หมายถ�งคิ&าพ�พากษาท��สัามารถแสัดงเหต้.ผู้ลในการว�น�จำฉ$ยได�แจำ!มแจำ�ง เม"�อผู้'�ใดอ!านแล�วเก�ดคิวามเล"�อมใสัศึร$ทธาและยอมเช"�อถ"อว!าเป็�นการต้$ดสั�นท��ย.ต้�ธรรมแล�วน$�นเอง- การเร�ยงคิ&าสั$�งในคิด�อาญาม�หล$กเกณฑิ<ด$งน�41. ต้�องท&าเป็�นหน$งสั"อ2. ต้�องม�รายการด$งท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�ไว� คิ"อ ช"�อศึาลและว$นเด"อนป็D ช"�อคิ'!คิวามท.กฝึ@าย เร"�อง ข�อหาและคิ&าให�การ ข�อเท-จำจำร�งซึ่��งพ�จำารณาได�คิวาม เหต้.ผู้ลในการต้$ดสั�นท$4งในป็;ญหาข�อเท-จำจำร�งและข�อกฎหมาย บทมาต้ราท��ยกข�4นป็ร$บ คิ&าช�4ขาดให�ยกฟ้Bองหร"อลงโทษ และคิ&าว�น�จำฉ$ยของศึาลในเร"�องของกลางหร"อในเร"�องฟ้Bองทางแพ!ง3. ต้�องลงลายม"อช"�อผู้'�พ�พากษาท��ท&าคิ&าสั$�งน$4น- หล$กเกณฑิ<การอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งในคิด�อาญา ม�ด$งน�41. ศึาลต้�องอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งภายในก&าหนดเวลาต้ามกฎหมาย เม"�อเสัร-จำการพ�จำารณาคิด�แล�ว ศึาลต้�องพ�พากษาหร"อม�คิ&าสั$�งช�4ขาดคิด�ในว$นน$4น หร"อภายในเวลาสัามว$นน$บแต้!เสัร-จำคิด�2. ศึาลต้�องอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งในศึาลโดยเป็Fด

เผู้ยต้!อหน�าคิ'!คิวาม ให�คิ'!คิวามลงลายม"อช"�อในรายงานไว� และผู้'�พ�พากษาผู้'�อ!านก-ต้�องลงช"�อด�วยเช!นก$น- กรณ�โจำทก<ฝึ@ายเด�ยวไม!มาศึาลโดยเป็�นคิวามผู้�ดของโจำทก<เอง ศึาลม�อ&านาจำท��จำะอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งล$บหล$งโจำทก<ได�และให�ถ"อว!าโจำทก<ได�ฟ้;งคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งน$4นแล�ว- ถ�าม�เหต้.จำ&าเป็�นและสัมคิวรท��ท&าให�จำ&าเลยไม!สัามารถมาศึาลได� ศึาลต้�องเล"�อนการอ!านคิ&าพ�พากษาไว�ก!อนจำนกว!าจำ&าเลยจำะมาศึาลได� หากในคิด�น$4นม�จำ&าเลยหลายคิน และจำ&าเลยบางคินท��มาศึาลจำะถ'กป็ล!อย ศึาลก-ม�อ&านาจำป็ล!อยช$�วคิราวระหว!างรอการอ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งน$4นได� แต้!ถ�าจำ&าเลยและนายป็ระก$น (ถ�าม�ป็ระก$นต้$ว) ไม!มาศึาลโดยม�เหต้.สังสั$ยว!าจำ&าเลยหลบหน�หร"อจำงใจำไม!มาฟ้;ง ศึาลต้�องออกหมายจำ$บจำ&าเลยและเล"�อนการฟ้;งคิ&าพ�พากษาไป็ป็ระมาณเด"อนเศึษ หล$งจำากออกหมายจำ$บแล�วเป็�นเวลา 1 เด"อน แต้!ย$งจำ$บต้$วจำ&าเลยไม!ได�จำนถ�งว$นน$ดฟ้;งคิ&าพ�พากษา ศึาลก-ม�อ&านาจำอ!านคิ&าพ�พากษาล$บหล$งจำ&าเลยได�

หน่�วิย่ที่�� 10 การุเรุ�ย่งค!าฟ้(องอ�ที่ธรุณ์ และค!าแก*อ�ที่ธรุณ์ ฎ�กา

แนวคิ�ด1. การอ.ทธรณ<หร"อฎ�กา เป็�นการโต้�แย�งคิ$ดคิ�านคิ&าพ�พากษาของศึาลช$4นต้�นหร"อศึาลอ.ทธรณ< คิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��งหร"อท$4งสัองฝึ@ายขอให�ศึาลอ.ทธรณ<หร"อศึาลฎ�กาพ�จำารณาพ�พากษาหร"อสั$�งคิด�ใหม!ให�เป็�นไป็ต้ามคิวามป็ระสังคิ<ของคิ'!คิวามฝึ@ายท��อ.ทธรณ<หร"อฎ�กาน$4น ซึ่��งคิ'!คิวามต้�องเต้ร�ยมการให�การเร�ยงคิ&าฟ้Bองอ.ทธรณ<หร"อฎ�กาให�ร$ดก.ม2. การเร�ยงคิ&าแก�อ.ทธรณ<หร"อคิ&าแก�ฎ�กาก-เช!นเด�ยวก$บการอ.ทธรณ<หร"อฎ�กา คิ"อ ต้�องม�การเต้ร�ยมการก!อนการร!างคิ&าแก�อ.ทธรณ<หร"อคิ&าแก�ฎ�กาโดยเร�ยงให�ได�สัาระ

สั&าคิ$ญต้ามท��กฎหมายก&าหนด

10.1 การเร�ยงคิ&าฟ้Bองอ.ทธรณ<หร"อฎ�กา

แนวคิ�ด1. ว�ธ�เร�ยงคิ&าอ.ทธรณ<หร"อฎ�กา ต้�องเข�ยนสัาระสั&าคิ$ญของคิ&าฟ้Bอง คิ&าให�การคิ&าพ�พากษาศึาลช$4นต้�น หร"อศึาลอ.ทธรณ<ทางน&าสั"บของโจำทก<และจำ&าเลย เน"4อหาของอ.ทธรณ< หร"อฎ�กา และสัร.ป็คิ&าขอของผู้'�อ.ทธรณ<ฎ�กา2. การเข�ยนอ.ทธรณ< หร"อฎ�กาข�อเท-จำจำร�งท$4งคิด�แพ!งและคิด�อาญาต้�องกล!าวไว�โดยช$ดเจำน และต้�องเป็�นข�อเท-จำจำร�งท��ได�กล!าวมาแล�วในศึาลช$4นต้�นหร"อศึาลอ.ทธรณ< การใช�เหต้.ผู้ลโต้�ย$งคิ&าว�น�จำฉ$ยของศึาลช$4นต้�น หร"อศึาลอ.ทธรณ<ต้�องช$ดเจำนสัามารถห$กล�างเหต้.ผู้ลของคิ&าว�น�จำฉ$ยได� โดยเฉพาะคิด�อาญาการเข�ยนข�อเท-จำจำร�งในการอ.ทธรณ<หร"อฎ�กาต้�องระบ.ข�อเท-จำจำร�งโดยย!อว!าจำะคิ$ดคิ�านข�อเท-จำจำร�งข�อใด อย!างไรโดยช$ดเจำน3. ป็;ญหาข�อกฎหมายท��ยกข�4นอ�างอ�งในคิด�แพ!งและคิด�อาญา ผู้'�อ.ทธรณ<หร"อฎ�กาต้�องกล!าวไว�โดยช$ดแจำ�งในอ.ทธรณ<หร"อฎ�กา และต้�องเป็�นข�อกฎหมายท��ได�ยกข�4นว!าก$นมาแล�วในศึาลช$4นต้�น ท$4งต้�องเป็�นสัาระแก!คิด�อ$นสัมคิวรได�ร$บการว�น�จำฉ$ยด�วย เว�นแต้!ข�อกฎหมายเก��ยวด�วยคิวามสังบเร�ยบร�อยของป็ระชาชน เพราะพฤต้�การณ<นอกเหน"อไม!อาจำบ$งคิ$บได�หร"อเพราะเก��ยวด�วยม�ป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามบทบ$ญญ$ต้�แห!งป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามอ$นว!าด�วยอ.ทธรณ<หร"อฎ�กา4. คิด�แพ!งท��ม�ท.นทร$พย<เพ�ยงเล-กน�อยอาจำต้�องห�ามอ.ทธรณ<ฎ�กาในป็;ญหาข�อเท-จำจำร�งได� และคิด�อาญาท��คิ&าพ�พากษาม�ผู้ลกระทบแก!คิ'!คิวามเล-กน�อยอาจำต้�องห�ามอ.ทธรณ<ฎ�กาได�5. คิ'!คิวามอ.ทธรณ<หร"อฎ�กาคิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณาไม!ได�

เว�นแต้!เข�าข�อยกเว�นต้ามกฎหมาย6. การย"�นอ.ทธรณ<หร"อฎ�กาในคิด�แพ!งและคิด�อาญา และการย"�นคิ&าแก�อ.ทธรณ<หร"อฎ�กาจำะต้�องป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามกฎหมายและม�ระยะเวลาต้ามท��กฎหมายก&าหนด

- ในการเต้ร�ยมคิด�แพ!งและคิด�อาญา คิ'!คิวามผู้'�อ.ทธรณ<หร"อฎ�กาจำะต้�องเต้ร�ยมสั��งท��ม�สัาระสั&าคิ$ญ ด$งน�41. คิ&าฟ้Bอง คิ&าฟ้Bองอ.ทธรณ<2. คิ&าให�การ คิ&าแก�อ.ทธรณ<3. คิ&าเบ�กคิวามของพยานของท$4งสัองฝึ@าย4. พยานเอกสัารท��ใช�ในการพ�จำารณาคิด�ของท$4งสัองฝึ@าย5. คิ&าพ�พากษาของศึาลช$4นต้�น คิ&าพ�พากษาของศึาลอ.ทธรณ<- การเร�ยงคิ&าฟ้Bองอ.ทธรณ<หร"อฎ�กา ม�ข$ 4นต้อนป็ฏิ�บ$ต้�ด$งน�41. ต้�องกล!าวถ�งสัาระสั&าคิ$ญของคิ&าฟ้Bองเด�ม โดยสัร.ป็ข�อเท-จำจำร�งต้ามคิ&าฟ้Bองให�สั$4นกะท$ดร$ดง!ายต้!อการอ!าน อ!านคิ&าฟ้Bองให�ข�4นใจำว!าฟ้Bองเร"�องอะไร2. ต้�องกล!าวสัาระสั&าคิ$ญของคิ&าให�การเด�ม เพ"�อให�ร' �ว!าผู้'�ถ'กกล!าวหาแก�ข�อกล!าวหาว!าอย!างไร3. ต้�องกล!าวถ�งคิ&าพ�พากษาศึาลช$4นต้�นหร"อศึาลอ.ทธรณ<โดยย!อ เข�ยนเฉพาะสั!วนท��เป็�นคิ&าพ�พากษาจำร�ง ๆ4. ต้�องกล!าวถ�งทางน&าสั"บโจำทก<และจำ&าเลย ระบ.ข�อเท-จำจำร�งโดยย!อเป็�นการรวบรวมข�อเท-จำจำร�งท��สัมบ'รณ<ท��สั.ดต้ามท��กฎหมายก&าหนด โดยรวมคิ&าเบ�กคิวามพยานโจำทก<และจำ&าเลยท&าป็าก5. เน"4อหาของอ.ทธรณ<หร"อฎ�กา ต้�องเป็�นข�อเท-จำจำร�งท��ได�กล!าวมาแล�วในศึาลช$4นต้�นหร"อศึาลอ.ทธรณ<6. เข�ยนสัร.ป็คิ&าขอ เพ"�อสัร.ป็ให�ศึาลอ.ทธรณ<หร"อศึาลฎ�กาเห-นถ�งคิวามป็ระสังคิ<ของผู้'�อ.ทธรณ<หร"อฎ�กา

- หล$กเกณฑิ<ในการเข�ยนป็;ญหาข�อเท-จำจำร�งคิด�แพ!งในการอ.ทธรณ< ฎ�กา ม�ด$งน�4

1. การเข�ยนอ.ทธรณ< ฎ�กา ข�อเท-จำจำร�งในคิด�แพ!งซึ่��งอ.ทธรณ<ฎ�กาต้�องกล!าวโดยแจำ�งช$ดและต้�องเป็�นข�อเท-จำจำร�งท��ได�ยกข�4นว!าก$นมาแล�วในศึาลช$4นต้�นหร"อศึาลอ.ทธรณ<2. ผู้'�เข�ยนต้�องศึ�กษาป็ระเด-นพ�พากษาแห!งคิด�ให�ละเอ�ยด เหต้.ผู้ลท��ศึาลว�น�จำฉ$ยอาศึ$ยจำากพยานหล$กฐานใด3. ผู้'�เข�ยนต้�องใช�เหต้.ผู้ลโต้�แย�งคิ&าว�น�จำฉ$ยของศึาลช$4นต้�น หร"อศึาลอ.ทธรณ<อย!างช$ดเจำน4. สัร.ป็คิวามเห-นของผู้'�เข�ยน และม�คิ&าขอให�ศึาลอ.ทธรณ<หร"อศึาลฎ�กาพ�พากษาต้ามเหต้.ผู้ลด$งกล!าว- หล$กเกณฑิ<ในการอ.ทธรณ< ฎ�กา ป็;ญหาข�อกฎหมายในคิด�อาญาม�ด$งน�41. การอ.ทธรณ< ฎ�กา ข�อกฎหมายต้�องระบ.ข�อกฎหมายท��ยกข�4นอ�างไว�โดยช$ดแจำ�ง2. ผู้'�อ.ทธรณ< ฎ�กาต้�องบอกกล!าวแสัดงไว�ในอ.ทธรณ< ฎ�กา ในป็;ญหาข�อกฎหมายซึ่��งป็;ญหาข�อกฎหมายต้�องเข�ยนแยกจำากป็;ญหาข�อเท-จำจำร�งโดยช$ดแจำ�ง3. ข�อกฎหมายท��เก��ยวก$บคิวามสังบเร�ยบร�อยของป็ระชาชน หร"อท��เก��ยวก$บการไม!ป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามบทบ$ญญ$ต้�แห!งป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาอ$นว!าด�วยอ.ทธรณ< ฎ�กา แม�ไม!เข�ยนไว�ในอ.ทธรณ<หร"อฎ�กา ศึาลอ.ทธรณ<หร"อฎ�กาก-หย�บยกข�4นว�น�จำฉ$ยได�เอง- คิด�ท��ห�ามอ.ทธรณ<ในข�อเท-จำจำร�งต้าม ป็วพ. ม.224 คิ"อ

1. คิด�ท��ม�ราคิาทร$พย<สั�นหร"อจำ&านวนท.นทร$พย<ท��พ�พาทไม!เก�นสัองหม"�นบาท ห�ามอ.ทธรณ<ในข�อเท-จำจำร�ง2. คิด�ท��ราคิาทร$พย<สั�นหร"อจำ&านวนท.นทร$พย<ท��พ�พาทไม!เก�นสัองหม"�นบาท ไม!ห�ามอ.ทธรณ<ข�อเท-จำจำร�งคิ"อ- ผู้'�พ�พากษาท��น$ �งพ�จำารณาคิด�น$4นในศึาลช$4นต้�นได�ท&าคิวามเห-นแย�งไว�- ผู้'�พ�พากษาท��น$ �งพ�จำารณาคิด�น$4นในศึาลช$4นต้�นได�ร$บรองว!าม�เหต้.อ$นคิวรอ.ทธรณ<ได�

- ได�ร$บอน.ญาต้ให�อ.ทธรณ< เป็�นหน$งสั"อจำากอธ�บด�ผู้'�พ�พากษาศึาลช$4นต้�น หร"อได�ร$บอน.ญาต้ให�อ.ทธรณ<เป็�นหน$งสั"อจำากอธ�บด�ผู้'�พ�พากษาภาคิต้�องไม!เห-นด�วยในผู้ลของคิ&าพ�พากษาน$4น และคิวามเห-นแย�งท��จำะอ.ทธรณ<ในข�อเท-จำจำร�งได�ต้�องเป็�นคิวามเห-นแย�งในข�อเท-จำจำร�ง3. คิด�ฟ้Bองขอให�ป็ลอดเป็ล"4องท.กข<อ$นไม!อาจำคิ&านวณเป็�นราคิาเง�นได� ไม!ห�ามอ.ทธรณ<ในข�อเท-จำจำร�ง4. คิด�เก��ยวด�วยสั�ทธ�แห!งสัภาพบ.คิคิลหร"อสั�ทธ�ในคิรอบคิร$ว ไม!ห�ามอ.ทธรณ<ในข�อเท-จำจำร�ง5. คิด�เก��ยวด�วยอสั$งหาร�มทร$พย<ไม!ห�ามอ.ทธรณ<ในข�อเท-จำจำร�ง- คิด�เก��ยวด�วยอสั$งหาร�มทร$พย<แยกได�ด$งน�41. คิด�เก��ยวด�วยอสั$งหาร�มทร$พย<โดยม.!งหมายจำะบ$งคิ$บเอาแต้!อสั$งหาร�มทร$พย<ช�4นหน��งช�4นใดโดยเฉพาะ2. คิด�เก��ยวด�วยสั�ทธ�อ$นเก��ยวก$บอสั$งหาร�มทร$พย<3. คิด�เก��ยวด�วยป็ระโยชน<อ$นเก��ยวก$บอสั$งหาร�มทร$พย<6. คิด�เก��ยวก$บอสั$งหาร�มทร$พย<บางกรณ� ห�ามอ.ทธรณ<ในข�อเท-จำจำร�ง คิ"อ1. คิด�ฟ้Bองเร�ยกคิ!าเช!าอสั$งหาร�มทร$พย<อ$นม�ท.นทร$พย<ไม!เก�น 20,000 บาท2. คิด�ฟ้Bองข$บไล!ผู้'�เช!าออกจำากอสั$งหาร�มทร$พย<อ$นม�คิ!าเช!าในขณะย"�นคิ&าฟ้Bองไม!เก�นเด"อนละ 2,000 บาท3. คิด�ฟ้Bองข$บไล!ผู้'�อาศึ$ยออกจำากอสั$งหาร�มทร$พย<ซึ่��งในขณะย"�นคิ&าฟ้Bองให�เช!าได�ไม!เก�นเด"อนละ 2,000 บาทข�อยกเว�นให�อ.ทธรณ<ในข�อเท-จำจำร�งได� เฉพาะข�อยกเว�นต้ามม. 224 วรรคิสัอง คิ"อ- จำ&าเลยกล!าวแก�เป็�นข�อพ�พาทด�วยกรรมสั�ทธ�Jเป็�นกรณ�ท��จำ&าเลยให�การต้!อสั'�ว!าอสั$งหาร�มทร$พย<พ�พาทน$4นเป็�นของจำ&าเลยเอง ต้�องเป็�นเร"�องท��จำ&าเลยโต้�เถ�ยงว!าจำ&าเลยม�กรรมสั�ทธ�Jในอสั$งหาร�มทร$พย<ท��พ�พาทน$4น- จำ&าเลยยกข�อโต้�เถ�ยงในเร"�องแป็ลคิวามหมายแห!ง

ข�อคิวามในสั$ญญาเช!าหร"ออาศึ$ย

- คิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งของศึาลอ.ทธรณ<อาจำถ'กคิ$ดคิ�านไป็ย$งศึาลฎ�กาต้าม ม.248 เม"�อม�ข�อจำ&าก$ดห�ามอ.ทธรณ<อย'!ในม. 224 แล�ว คิด�ท��ต้�องห�ามม.224 ก-ต้�องห�ามม�ให�ฎ�กาอย'!ในต้$ว- หล$กสั&าคิ$ญในการพ�จำารณาคิด�ท��ถ"อว!าศึาลอ.ทธรณ<แก�ไขเล-กน�อย คิ"อ1. พ�จำารณาจำากจำ&านวนเง�นหร"อราคิาทร$พย<สั!วนท��ศึาลอ.ทธรณ<แก�ไข2. พ�จำารณาจำากอ$ต้ราสั!วนของทร$พย<สั�นพ�พาทท��ศึาลอ.ทธรณ<แก�ไข3. พ�จำารณาจำากคิวามร' �สั�กหร"อจำ�ต้ใจำของคิ'!คิวามท$4งสัองฝึ@ายว!า ได�ร$บคิวามกระทบกระเท"อนเพ�ยงไรในการท��ศึาลอ.ทธรณ<แก�ไข- คิด�ท��ห�ามฎ�กาในป็;ญหาข�อเท-จำจำร�ง พ�จำารณาต้าม ม.224

1. คิด�ท��ราคิาทร$พย<สั�นหร"อจำ&านวนท.นทร$พย<ท��พ�พาทไม!เก�น 50,000 บาท ข�อยกเว�น คิ'!คิวามอาจำฎ�กาในป็;ญหาข�อเท-จำจำร�งได�ในกรณ�ด$งน�41) ผู้'�พ�พากษาท��ได�น$�งพ�จำารณาคิด�น$4นในศึาลอ.ทธรณ<ได�ม�คิวามเห-นแย�ง2) ผู้'�พ�พากษาท��ได�น$�งพ�จำารณาคิด�น$4นในศึาลช$4นต้�นหร"อศึาลอ.ทธรณ<ได�ร$บรองไว�หร"อร$บรองในเวลาต้รวจำฎ�กาว!าม�เหต้.สัมคิวรท��จำะฎ�กาได�3) ได�ร$บอน.ญาต้ให�ฎ�กาเป็�นหน$งสั"อจำากอธ�บด�ผู้'�พ�พากษาศึาลอ.ทธรณ<2. คิด�ขอให�ป็ลดเป็ล"4องท.กข<อ$นไม!อาจำคิ&านวณเป็�นราคิาเง�นได� คิด�เก��ยวด�วยสั�ทธ�แห!งสัภาพบ.คิคิลหร"อสั�ทธ�ในคิรอบคิร$ว และคิด�เก��ยวด�วยอสั$งหาร�มทร$พย< ไม!ห�ามฎ�กาในข�อเท-จำจำร�ง

3. คิด�เก��ยวด�วยอสั$งหาร�มทร$พย<บางกรณ� ห�ามฎ�กาในข�อเท-จำจำร�ง1) คิด�ฟ้Bองเร�ยกคิ!าเช!าอสั$งหาร�มทร$พย<อ$นม�ท.นทร$พย<ไม!เก�น 50,000 บาท2) คิด�ฟ้Bองข$บไล!ผู้'�เช!าออกจำากอสั$งหาร�มทร$พย<อ$นม�คิ!าเช!าในขณะย"�นคิ&าฟ้Bองไม!เก�นเด"อนละ 5,000 บาท3) คิด�ฟ้Bองข$บไล!บ.คิคิลในกรณ�อ"�นออกจำากอสั$งหาร�มทร$พย< ซึ่��งในขณะย"�นคิ&าฟ้Bองอาจำให�เช!าได�ไม!เก�นเด"อนละ 5,000 บาท- คิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณาเป็�นคิ&าสั$�งของศึาลท��ได�สั$�งก!อนม�คิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งช�4ขาดต้$ดสั�นคิด� โดยเม"�อศึาลสั$�งไป็แล�วย$งม�กระบวนพ�จำารณาท��ศึาลจำะต้�องด&าเน�นต้!อไป็อ�ก และคิ&าสั$�งน$4นไม!ใช!คิ&าสั$�งต้าม ม.227 และ 228

- คิ&าสั$�งใดเป็�นคิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณาหร"อไม!ให�พ�จำารณาโดยเฉพาะของศึาลน$4น ๆ ก. ไม!เสัร-จำ คิ&าสั$�งน$4นไม!ท&าให�คิด�เสัร-จำไป็จำากศึาลน$4น เป็�นคิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณาข. เสัร-จำ คิ&าสั$�งน$4นท&าให�คิด�เสัร-จำหร"อล�างม"อไป็จำากศึาลไม!ใช!คิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณา- การอ.ทธรณ<คิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณา ม�หล$กเกณฑิ<ด$งน�41. เม"�อศึาลช$4นต้�นม�คิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งช�4ขาดต้$ดสั�นคิด�2. คิ'!คิวามป็ระสังคิ<จำะใช�สั�ทธ�อ.ทธรณ<ต้�องโต้�แย�งคิ&าสั$�งน$4นไว�3. อ.ทธรณ<ภายใน 1 เด"อน น$บแต้!ว$นท��ศึาลม�คิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งช�4ขาดต้$ดสั�นคิด�- การโต้�แย�งคิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณา อาจำแถลงด�วยวาจำาให�ศึาลจำดข�อโต้�แย�งไว�ในรายงานกระบวนพ�จำารณาเม"�ออย'!ต้!อหน�าศึาล หร"อย"�นคิ&าแถลงเป็�นหน$งสั"อต้!อศึาลในกรณ�ท��ไม!ได�อย'!ต้!อหน�าศึาล การโต้�แย�งคิ&าสั$�งศึาลต้�องม�คิ&าสั$�งศึาลเสั�ยก!อน ถ�าคิ'!คิวามฝึ@ายท��คิวรโต้�แย�งม�ได�โต้�แย�งไว�ก-เหม"อนหน��งย�นยอม ถ�าโต้�แย�งไว�แสัดงว!าไม!

ย�นยอมต้ามคิ&าสั$�งน$4น แม�อ.ทธรณ<คิ&าสั$�งน$4นในระหว!างพ�จำารณาไม!ได� ก-จำะอ.ทธรณ<ได�เม"�อศึาลต้$ดสั�นคิด�น$4นแล�ว- อ&านาจำศึาลในการออกคิ&าสั$�งต้ามม. 18 ม� 3 ป็ระการ คิ"อ1. ศึาลม�คิ&าสั$�งร$บ คิ&าสั$�งศึาลเป็�นคิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณา จำะอ.ทธรณ<ฎ�กาท$นท�ไม!ได�ต้�องคิ$ดคิ�านไว�ก!อนแล�วอ.ทธรณ<ในก&าหนด 1 เด"อนน$บแต้!ว$นท��ศึาลได�ม�คิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งช�4ขาดต้$ดสั�นคิด�น$4น ต้าม ม. 226

2. ศึาลม�คิ&าสั$�งไม!ร$บหร"อให�คิ"น ท&าให�คิด�เสัร-จำท$4งเร"�อง ไม!ถ"อว!าเป็�นคิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณาอ.ทธรณ<ฎ�กาได�ต้าม ม.22

3 ศึาลม�คิ&าสั$�งไม!ร$บหร"อให�คิ"น ม�ได�ท&าให�คิด�เสัร-จำท$4งเร"�อง หากเสัร-จำไป็เฉพาะแต้!ป็ระเด-นบางข�อ อ.ทธรณ<ฎ�กาได�ต้ามม. 228 โดยอาจำอ.ทธรณ<ฎ�กาได�ท$นท�ภายในก&าหนด 1

เด"อน น$บแต้!ว$นม�คิ&าสั$�ง หร"ออ.ทธรณ<ฎ�กาภายใน 1 เด"อน ภายหล$กม�คิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งโดยไม!ต้�องคิ$ดคิ�าน- การอ.ทธรณ<คิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณาคิด�อาญา ไม!ต้�องคิ$ดคิ�านก!อนก-อ.ทธรณ<ได� ถ�าโจำทก<ย"�นคิ&าร�องขอแก�เพ��มเต้�มฟ้Bอง ไม!ว!าศึาลจำะสั$�งอน.ญาต้หร"อยกคิ&าร�องก-เป็�นคิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณาท$4งสั�4น ผู้�ดก$บคิด�แพ!งถ�าศึาลอน.ญาต้ให�โจำทก<แก�เพ��มเต้�มฟ้Bองก-เป็�นคิ&าสั$�งระหว!างพ�จำารณา แต้!ถ�าศึาลไม!อน.ญาต้ให�ยกคิ&าร�องก-เป็�นคิ&าสั$�งไม!ร$บคิ&าคิ'!คิวามซึ่��งอ.ทธรณ<ฎ�กาได�ท$นท�- การย"�นอ.ทธรณ< ฎ�กาในคิด�แพ!งและคิด�อาญาม�ข�อท��เหม"อนก$น ด$งน�4คิด�แพ!ง คิ'!คิวามย"�นอ.ทธรณ< ฎ�กาได�ภายในก&าหนด 1

เด"อนน$บแต้!ว$นท��อ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งคิด�อาญา คิ'!คิวามย"�นอ.ทธรณ<ได�ภายในก&าหนด 1 เด"อน น$บแต้!ว$นท��อ!านคิ&าพ�พากษาหร"อถ"อว!าได�อ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งให�คิ'!คิวามฝึ@ายท��อ.ทธรณ<ฟ้;ง คิ'!คิวามย"�นฎ�กาได�ภายในก&าหนด 1 เด"อน น$บแต้!ว$นท��อ!านคิ&าพ�พากษาหร"อถ"อว!าได�อ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งน$4นให�คิ'!คิวามฝึ@ายท��

ฎ�กาฟ้;ง

10.2 การเร�ยงคิ&าแก�อ.ทธรณ<ฎ�กา

แนวคิ�ด1. การเร�ยงคิ&าแก�อ.ทธรณ<คิ&าแก�ฎ�กาในคิด�แพ!งและคิด�อาญาเป็�นการห$กล�างเหต้.ผู้ลของฝึ@ายท��อ.ทธรณ<หร"อฎ�กาเช!นเด�ยวก$น แต้!ในคิด�อาญาไม!ม�การเร�ยกให�ชดใช�คิ!าฤาธรรมเน�ยมและคิ!าทนายคิวามแทน

- เม"�อจำ&าเลยอ.ทธรณ<หร"อจำ&าเลยฎ�กาได�ร$บสั&าเนาอ.ทธรณ<หร"อสั&าเนาฎ�กาแล�ว จำะย"�นคิ&าแก�อ.ทธรณ<หร"อคิ&าแก�ฎ�กาหร"อไม!ก-ได� เพราะกฎหมายใช�คิ&าว!า อาจำ แสัดงว!าจำะย"�น“ “

ก-ได�หร"อไม!ย"�นก-ได�- คิ&าฟ้Bองอ.ทธรณ< คิ&าฟ้Bองฎ�กา คิ&าแก�อ.ทธรณ< คิ&าแก�ฎ�กาเป็�นคิ&าคิ'!คิวามชน�ดท��ม�คิ&าแถลงการณ<รวมอย'!ด�วย- ข�อแต้กต้!างของคิ&าแก�อ.ทธรณ<คิ&าแก�ฎ�กาก$บคิ&าแถลงการณ< ถ�าเป็�นคิ&าแก�อ.ทธรณ<หร"อคิ&าแก�ฎ�กาคิ'!คิวามผู้'�ย"�นอาจำจำะต้$4งป็ระเด-นในช$4นอ.ทธรณ<หร"อในช$4นฎ�กาได�แล�วแต้!กรณ� แต้!หากเป็�นคิ&าแก�อ.ทธรณ<หร"อคิ&าแก�ฎ�กาถ"อเป็�นคิ&าแถลงการณ<- ถ�าจำะแก�คิ&าแก�อ.ทธรณ<หร"อคิ&าแก�ฎ�กาในคิด�แพ!งต้�องย"�นต้!อศึาลช$4นต้�นภายในก&าหนด 7 ว$นน$บแต้!ว$นสั!งสั&าเนาอ.ทธรณ<หร"อสั&าเนาฎ�กา

หน!วยท�� 11 การขอคิ.�มคิรองช$�วคิราวก!อนพ�พากษาและการบบ$งคิ$บต้ามคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�ง

แนวคิ�ด1. ก!อนศึาลพ�พากษาคิด� หากคิ'!คิวามฝึ@ายหน��งฝึ@ายใดเกรงว!า เม"�อศึาลพ�พากษาคิด�แล�วต้นอาจำเสั�ยป็ระโยชน<ไม!สัามารถบ$งคิ$บคิ'!คิวามฝึ@ายต้รงข�ามให�ป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามคิ&าพ�พากษาได� คิ'!คิวามฝึ@ายน$4นย!อมขอคิ.�มคิรองช$�วคิราว

ก!อนพ�พากษาได�ต้ามหล$กเกณฑิ<ของกฎหมาย2. เม"�อคิ'!คิวามฝึ@ายท��ม�หน�าท��ต้�องป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งของศึาล ไม!ยอมป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�ง คิ'!คิวามฝึ@ายท��ได�ร$บสั�ทธ�ต้ามคิ&าพ�พากษาย!อมม�สั�ทธ�ขอให�ศึาลและเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ด&าเน�นการบ$งคิ$บต้ามคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งต้!อไป็ได�3. เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะต้�องด&าเน�นการบ$งคิ$บคิด�ต้ามข$4นต้อนและว�ธ�การของกฎหมาย ม�ฉะน$4นการบ$งคิ$บคิด�อาจำไม!ม�ผู้ลต้ามกฎหมาย4. บ.คิคิลภายนอกผู้'�ม�สั�ทธ�เก��ยวข�องก$บทร$พย<ท��ถ'กบ$งคิ$บคิด� ม�สั�ทธ�ท��จำะด&าเน�นการเพ"�อให�สั�ทธ�ของต้นได�ร$บคิวามคิ.�มคิรองต้ามกฎหมายได�

11.1 การขอคิ.�มคิรองช$�วคิราวก!อนพ�พากษา

แนวคิ�ด1. คิ'!คิวามในคิด�ท��อย'!ระหว!างการพ�จำารณาของศึาลไม!ว!าจำะเป็�นโจำทก<หร"อจำ&าเลยม�สั�ทธ�ร�องขอให�ศึาลสั$�งคิ.�มคิรองช$�วคิราวก!อนพ�พากษาได� เม"�อป็รากฏิข�อเท-จำจำร�งต้ามหล$กเกณฑิ<ของกฎหมาย2. เม"�อศึาลม�คิ&าพ�พากษาแล�ว คิ&าสั$�งคิ.�มคิรองช$�วคิราวก!อนพ�พากษาอาจำยกเล�กหร"อม�ผู้ลบ$งคิ$บต้!อไป็ก-ได�

- การใช�ว�ธ�คิ.�มคิรองช$�วคิราวเพ"�อคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของจำ&าเลยในกรณ�ท��เห-นว!าต้นจำะเสั�ยป็ระโยชน<ไม!สัามารถบ$งคิ$บให�โจำทก<ชดใช�คิ!าฤชาธรรมเน�ยมและคิ!าใช�จำ!ายให�แก!ฝึ@ายจำ&าเลยหล$กจำากท��ศึาลได�ม�คิ&าสั$�ง หร"อคิ&าพ�พากษาให�โจำทก<ต้�องชดใช�คิ!าฤชาธรรมเน�ยมด$งกล!าวแก!จำ&าเลย1. ว�ธ�การขอคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของจำ&าเลยช$�วคิราวก!อนพ�พากษา จำ&าเลยจำะต้�องย"�นคิ&าร�องด$งกล!าวต้!อศึาลช$4นต้�นในเวลาใด ๆ ก-ได�ก!อนว$นสั"บพยาน หร"อจำะมาย"�นคิ&าร�องในว$นท��ศึาลน$ดช�4สัองสัถานก-ได�ก!อนว$นท��ศึาลท&าการสั"บพยานของคิ'!คิวามฝึ@ายท��ม�หน�าท��น&าสั"บก!อน แสัดงว!าว�ธ�

การคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของจำ&าเลยน�4 จำ&าเลยม�สั�ทธ�ร�องขอได�เฉพาะในการพ�จำารณาของศึาลช$4นต้�นเท!าน$4น2. หล$กเกณฑิ<ในการขอคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของจำ&าเลย - จำะต้�องป็รากฏิว!าฝึ@ายโจำทก<ไม!ใช!ผู้'�อย'!ในอ&านาจำศึาล หมายคิวามว!าโจำทก<ไม!ได�อย'!ในอ&านาจำศึาลไทย- เม"�อโจำทก<แพ�คิด�แล�วโจำทก<จำะหล�กเล��ยงไม!ช&าระคิ!าฤชาธรรมเน�ยมและคิ!าใช�จำ!ายท$4งหลาย3. การพ�จำารณาคิ&าร�องและการม�คิ&าสั$�งของศึาล โดยศึาลน$ดไต้!สัวนคิ&าร�องเพ"�อให�จำ&าเลยและโจำทก<น&าหล$กฐานมาให�ศึาลไต้!สัวนร$บฟ้;งข�อเท-จำจำร�ง4. สัภาพบ$งคิ$บของคิ&าสั$�งให�โจำทก<วางเง�นป็ระก$นคิ!าฤชาธรรมเน�ยมและคิ!าใช�จำ!าย ถ�าโจำทก<ไม!ป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามคิ&าสั$�งศึาลด$งกล!าว ศึาลก-ม�อ&านาจำสั$�งจำ&าหน!ายคิด�ออกเสั�ยจำากสัารบบคิวามได�- โจำทก<สัามารถขอคิ.�มคิรองช$�วคิราวได�จำะต้�องป็รากฏิข�อเท-จำจำร�งว!า จำ&าเลยต้$4งใจำจำะโอน ขาย หร"อจำ&าหน!ายทร$พย<สั�นของต้นเสั�ยท$4งหมดหร"อแต้!บางสั!วน หร"อย$กย�ายทร$พย<สั�นไป็ให�พ�นจำากอ&านาจำศึาล เพ"�อป็ระว�งหร"อข$ดขวางต้!อคิ&าบ$งคิ$บซึ่��งจำะออกบ$งคิ$บแก!จำ&าเลย หร"อเพ"�อฉ�อโกงโจำทก< หร"อม�เหต้.อ"�นใดท��จำ&าเป็�นต้�องให�ศึาลม�คิ&าสั$�งย�ดหร"ออาย$ดทร$พย<สั�นของจำ&าเลย - คิ&าร�องขอคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของโจำทก<ช$�วคิราวก!อนพ�พากษาน�4 โจำทก<จำะต้�องย"�นต้!อศึาลช$4นต้�นพร�อมก$บคิ&าฟ้Bอง อ.ทธรณ< หร"อฎ�กา หร"อในระยะเวลาใด ๆ ก!อนท��ศึาลช$4นต้�น ศึาลอ.ทธรณ< หร"อศึาลฎ�กาจำะม�คิ&าพ�พากษา- ในการขอคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของโจำทก<ช$�วคิราวก!อนพ�พากษา ถ�าม�เหต้.ฉ.กเฉ�น คิ"อ หากศึาลจำะต้�องพ�จำารณาคิ&าร�องของโจำทก<อย!างกรณ�ธรรมดาคิ"อ ม�การสั!งสั&าเนาให�จำ&าเลยโต้�แย�ง คิ$ดคิ�าน และให�จำ&าเลยน&าพยานเข�าสั"บในช$4นไต้!สัวนด�วยแล�ว อาจำท&าให�เวลาเน��นช�าไป็กว!าศึาลจำะออกคิ&าสั$�งคิ.�มคิรองให�แก!โจำทก< กฎหมายจำ�งให�สั�ทธ�แก!โจำทก<ท��จำะร�องขอให�ศึาลม�คิ&าสั$�งคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ในเหต้.

ฉ.กเฉ�นได�- คิ&าร�องในเหต้.ฉ.กเฉ�นน�4โจำทก<สัามารถท&าเป็�นคิ&าร�องฝึ@ายเด�ยว คิ"อ ศึาลม�อ&านาจำพ�จำารณาคิ&าร�องของโจำทก<ไป็ฝึ@ายเด�ยวโดยไม!ต้�องสั!งสั&าเนาคิ&าร�องให�แก!จำ&าเลยโต้�แย�งคิ$ดคิ�าน ท$4งไม!ต้�องฟ้;งพยานหล$กฐานจำากฝึ@ายจำ&าเลยด�วย- ในกรณ�ท��ศึาลม�คิ&าสั$�งอน.ญาต้ให�ยกเล�กการคิ.�มคิรองช$�วคิราว คิ&าสั$�งน�4จำะเป็�นท��สั.ด โจำทก<ไม!ม�สั�ทธ�อ.ทธรณ<ฎ�กาต้!อไป็ได� โจำทก<คิงต้�องใช�สั�ทธ�ย"�นคิ&าร�องขอคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ช$�วคิราวใหม!ในกรณ�ธรรมดาได�เท!าน$4น แต้!ถ�าศึาลม�คิ&าสั$�งให�ยกคิ&าร�องของจำ&าเลย จำ&าเลยย!อมม�สั�ทธ�อ.ทธรณ<ฎ�กาต้!อไป็ได�- คิ&าร�องขอคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของคิ'!คิวามช$�วคิราวน�4 คิ'!คิวามท.กฝึ@ายม�สั�ทธ�ท��จำะย"�นคิ&าร�องขอได� ในการร�องขอน�4จำะร�องขอในระหว!างการพ�จำารณาของศึาลช$4นต้�น ศึาลอ.ทธรณ< หร"อศึาลฎ�กาก-ได� การย"�นคิ&าร�องน�4จำะต้�องย"�นต้!อศึาลช$4นต้�นท��พ�จำารณาคิด�น$4น ศึาลช$4นต้�นจำะเป็�นผู้'�ท&าการไต้!สัวนและม�คิ&าสั$�งในกรณ�ท��คิด�น$4นอย'!ในระหว!างการพ�จำารณาของศึาลช$4นต้�น ถ�าคิด�น$4นอย'!ในระหว!างการพ�จำารณาของศึาลอ.ทธรณ<หร"อศึาลฎ�กาเม"�อศึาลช$4นต้�นไต้!สัวนเสัร-จำแล�ว ศึาลช$4นต้�นจำะสั!งคิ&าร�องพร�อมสั&าเนาการไต้!สัวนไป็ให�ศึาลอ.ทธรณ< หร"อศึาลฎ�กาเป็�นผู้'�ออกคิ&าสั$�ง- คิ&าสั$�งคิ.�มคิรองช$�วคิราวก!อนพ�พากษาจำะเร��มม�ผู้ลบ$งคิ$บโจำทก<ได�ก-ต้!อเม"�อโจำทก<ได�ร$บทราบคิ&าสั$�ง หร"อได�ม�การสั!งคิ&าสั$�งให�โจำทก<แล�ว หร"อคิ&าสั$�งน$4นได�ถ"อว!าได�อ!านให�โจำทก<ฟ้;งแล�ว กรณ�คิ&าสั$�งคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของโจำทก<จำะเร��มม�ผู้ลใช�บ$งคิ$บได� ก-ต้!อเม"�อจำ&าเลยได�ร$บทราบคิ&าสั$�งหร"อได�ม�การสั!งคิ&าสั$�งให�จำ&าเลยแล�ว หร"อคิ&าสั$�งน$4นถ"อว!าได�อ!านให�จำ&าเลยฟ้;งแล�ว และกรณ�คิ&าสั$�งคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของคิ'!คิวามก-เช!นเด�ยวก$นจำะเร��มม�ผู้ลใช�บ$งคิ$บได�ก-ต้!อเม"�อคิ'!คิวามฝึ@ายท��จำะต้�องถ'กบ$งคิ$บได�ร$บทราบคิ&าสั$�งแล�ว หร"อได�ม�การสั!งคิ&าสั$�งให�คิ'!คิวามด$งกล!าวแล�ว หร"อคิ&าสั$�งน$4นได�ถ"อว!าได�อ!านให�คิ'!คิวามด$งกล!าวฟ้;งแล�ว

- ผู้ลบ$งคิ$บคิ&าสั$�งคิ.�มคิรองช$�วคิราวก!อนพ�พากษาน�4 ม�ล$กษณะต้ามคิ&าสั$�งด$งต้!อไป็น�41. กรณ�คิ&าสั$�งคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของจำ&าเลยช$�วคิราวก!อนพ�พากษา คิ&าสั$�งของศึาลท��ให�โจำทก<วางเง�นป็ระก$นคิ!าฤชาธรรมเน�ยมและคิ!าใช�จำ!าย ถ�าศึาลม�ได�พ�พากษาให�โจำทก<ชดใช�คิ!าฤชาธรรมเน�ยมและคิ!าใช�จำ!ายให�แก!จำ&าเลยและม�ได�กล!าวในเร"�องเง�นฤชาธรรมเน�ยมและคิ!าใช�จำ!ายท��โจำทก<วางไว�เป็�นป็ระการใด คิ&าสั$�งคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของจำ&าเลยก-เป็�นอ$นยกเล�กไป็ในต้$ว เน"�องจำากจำ&าเลยไม!ม�คิวามจำ&าเป็�นต้�องบ$งคิ$บเอาก$บเง�นด$งกล!าว ถ�าหากศึาลพ�พากษาให�โจำทก<แพ�คิด�ชดใช�คิ!าฤชาธรรมเน�ยมและคิ!าใช�จำ!ายให�แก!จำ&าเลย จำ&าเลยก-ม�สั�ทธ�ขอให�บ$งคิ$บเอาแก!เง�นท��โจำทก<วางป็ระก$นต้ามคิ&าสั$�งศึาลไว�ต้!อไป็ได�2. จำ&าเลยเป็�นฝึ@ายชนะคิด� คิ&าสั$�งคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของโจำทก<ก-เป็�นอ$นยกเล�กไป็ในต้$ว แต้!ถ�าศึาลพ�พากษาให�โจำทก<เป็�นฝึ@ายชนะคิด� คิ&าสั$�งคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของโจำทก<คิงม�ผู้ลต้!อไป็จำนกว!าจำะได�ม�การป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามคิ&าพ�พากษาเท!าท��จำ&าเป็�น ฉะน$4นในกรณ�ท��โจำทก<ม�คิวามป็ระสังคิ<จำะบ$งคิ$บคิด�ต้ามคิ&าพ�พากษา โดยอาศึ$ยผู้ลของคิ&าสั$�งคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของโจำทก<ต้!อไป็ โจำทก<ก-จำะต้�องด&าเน�นการขอให�ศึาลออกหมายบ$งคิ$บคิด�เสั�ยภายในก&าหนด 15

ว$น น$บแต้!ว$นท��ก&าหนดให�จำ&าเลยป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามคิ&าบ$งคิ$บคิรบก&าหนดลง

11.2 การบ$งคิ$บต้ามคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�ง

แนวคิ�ด1. เม"�อศึาลได�ม�คิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งในคิด�หน��งคิด�ใดไป็แล�ว คิ'!คิวามฝึ@ายท��ชนะคิด�ไม!ม�อ&านาจำท��จำะบ$งคิ$บคิ'!คิวามฝึ@ายท��แพ�คิด�ได�โดยพลการ แต้!จำะต้�องร�องขอให�ศึาลออกคิ&าสั$�งบ$งคิ$บ หร"อออกหมายบ$งคิ$บคิด�ต้$ 4งเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�เป็�นผู้'�ด&าเน�นการบ$งคิ$บคิด�ต้ามคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งต้!อไป็

2. เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะต้�องด&าเน�นการบ$งคิ$บคิด�ต้ามข$4นต้อนของกฎหมาย ม�ฉะน$4นอาจำเป็�นการบ$งคิ$บคิด�โดยไม!ชอบและไม!ม�ผู้ลต้ามกฎหมาย

- ในกรณ�ล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาไม!ยอมป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามคิ&าสั$�งหร"อคิ&าพ�พากษาของศึาล เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาจำะต้�องพ�จำารณาผู้ลของคิ&าสั$�งหร"อคิ&าพ�พากษาของศึาลว!าจำะเป็Fดช!องให�บ$งคิ$บคิด�โดยทางใด จำะใช�ว�ธ�การบ$งคิ$บคิด�โดยเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ได�หร"อไม!- การขอให�ศึาลออกคิ&าบ$งคิ$บ คิ&าแถลงขอให�ศึาลออกคิ&าบ$งคิ$บ จำะต้�องย"�นต้!อศึาลช$4นต้�นท��พ�จำารณาคิด�น$4น- การขอให�ศึาลออกหมายบ$งคิ$บคิด� เช!นเด�ยวก$บคิ&าแถลงขอให�ศึาลออกคิ&าบ$งคิ$บ กล!าวคิ"อ คิ&าสั$�งหร"อคิ&าพ�พากษาในคิด�น$4น ไม!ว!าจำะเป็�นคิ&าพ�พากษาของศึาลช$4นต้�น ศึาลอ.ทธรณ< หร"อศึาลฎ�กา และคิ&าสั$�งหร"อคิ&าพ�พากษาน$4นจำะถ�งท��สั.ดแล�วหร"อไม!ก-ต้าม เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาจำะต้�องย"�นคิ&าขอน�4ต้!อศึาลช$4นต้�นท��พ�จำารณาและช�4ขาดต้$ดสั�นคิด�- การขอคิ&าสั$�งศึาลบ$งคิ$บ เม"�อสัภาพแห!งหน�4ไม!เป็Fดช!องให�บ$งคิ$บช&าระหน�4ได� ถ�าว$ต้ถ.แห!งหน�4เป็�นอ$นให�กระท&าการอ$นหน��งอ$นใด เจำ�าหน�4จำะร�องขอต้!อศึาลให�สั$�งบ$งคิ$บให�บ.คิคิลภายนอกกระท&าการอ$นน$4นโดยให�ล'กหน�4เสั�ยคิ!าใช�จำ!ายให�ก-ได� แต้!ถ�าว$ต้ถ.แห!งหน�4เป็�นอ$นให�กระท&าน�ต้�กรรมอย!างใดอย!างหน��งไซึ่ร� ศึาลจำะสั$�งให�ถ"อเอาคิ&าพ�พากษาแทนการแสัดงเจำต้นาของล'กหน�4ก-ได� สั!วนหน�4ซึ่��งม�ว$ต้ถ.เป็�นอ$นจำะให�งดเว�นการอ$นใด เจำ�าหน�4จำะเร�ยกร�องให�ร"4อถอนการท��ได�กระท&าลงแล�วน$4น โดยให�ล'กหน�4เสั�ยคิ!าใช�จำ!ายและให�จำ$ดการอ$นคิวรเพ"�อกาลภายหน�าด�วยก-ได�- เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ผู้'�ม�อ&านาจำในการบ$งคิ$บคิด� หมายถ�ง เจำ�าพน$กงานศึาล หร"อพน$กงานอ"�นผู้'�ม�อ&านาจำต้ามบทบ$ญญ$ต้�แห!งกฎหมายท��ใช�อย'! ในอ$นท��จำะป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามว�ธ�การท��บ$ญญ$ต้�ไว�ในภาคิ 4 แห!งป็ระมวลกฎหมาย

น�4 เพ"�อคิ.�มคิรองสั�ทธ�ของคิ'!คิวามในระหว!างการพ�จำารณาหร"อเพ"�อบ$งคิ$บต้ามคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�ง- การย�ดทร$พย<ก!อนท��เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะไป็ท&าการบ$งคิ$บคิด� เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะให�ผู้'�น&าย�ดหร"อผู้'�ร $บมอบอ&านาจำท&าคิ&าร$บรองต้!อเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�และวางเง�นคิ!าใช�จำ!ายต้ามจำ&านวนท��เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะก&าหนด- เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะต้�องต้รวจำสัอบและท&าคิวามเข�าใจำให�แน!ช$ดว!าผู้'�น&าย�ดต้�องการให�ย�ดทร$พย<อะไร ของใคิร จำ&านวน ราคิาทร$พย<ท��ย�ด- เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะต้�องท&าการย�ดทร$พย<ในระหว!างพระอาท�ต้ย<ข�4นถ�งพระอาท�ต้ย<ต้กในว$นท&าการป็กต้�ของเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด� หร"อว$นราชการเว�นแต้!ในกรณ�ม�เหต้.ฉ.กเฉ�น- ก!อนท&าการย�ดทร$พย< เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะแสัดงหมายบ$งคิ$บคิด�ต้!อล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษา ถ�าล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาไม!อย'! ณ ท��ย�ดทร$พย<น$4น เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะแสัดงหมายบ$งคิ$บคิด�ต้!อบ.คิคิลท��อย'!ในสัถานท��ย�ดทร$พย<น$4น-เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะย"ดทร$พย<ของล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาแต้!เพ�ยงป็ระมาณราคิาท��คิวรจำะขายทอดต้ลอดได�พอช&าระหน�4ต้ามหมายบ$งคิ$บคิด�พร�อมท$4งคิ!าธรรมเน�ยมในการบ$งคิ$บคิด�เท!าน$4น- การย�ดสั$งหาร�มทร$พย<ม�ร'ป็ร!างและอสั$งหาร�มทร$พย<ย!อมคิรอบไป็ถ�งดอกผู้ลแห!งทร$พย<น$4นด�วย เว�นแต้!เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาไม!ป็ระสังคิ<ให�ย�ด หร"อต้�องห�ามต้ามกฎหมายว!าไม!ให�รวมถ�ง - เม"�อท&าการย�ดทร$พย<เสัร-จำแล�ว เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะป็Fดป็ระกาศึย�ดทร$พย<ไว� ณ สัถานท�� ๆ ย�ดโดยเป็Fดเผู้ยและจำะท&ารายงานการย�ด บ$ญช�ทร$พย<ท��ย�ดโดยแสัดงรายละเอ�ยด- การป็ระเม�นราคิาทร$พย<ท��ย�ด เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะ

ป็ระเม�นต้ามราคิาซึ่"4อขายก$นในท�องต้ลาด ต้ามสัภาพคิวามเก!าใหม!ของทร$พย<น$4น ๆ ม�ใช!ป็ระเม�นราคิาต้ามท��คิ'!คิวามต้กลงก$นเพ"�อหล�กเล��ยงคิ!าธรรมเน�ยม- การอาย$ดทร$พย< เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาจำะต้�องขอให�เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บด�ด&าเน�นการอาย$ดต้ามป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำาณาคิวามแพ!ง ม. 282 ไป็ย$งบ.คิคิลด$งกล!าวซึ่��งเป็�นล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษา แต้!ให�น&าเง�นหร"อทร$พย<สั�นน$4นมาช&าระหร"อสั!งมอบแก!เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด� ภายในเวลาท��เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ก&าหนดไว�ต้ามท��เห-นสัมคิวร- การขายทอดต้ลาดทร$พย<ท��ย�ดหร"ออาย$ด เม"�อศึาลได�ม�คิ&าสั$�งอน.ญาต้ให�เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ขายทร$พย<ท��ย�ดได�แล�ว เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะจำ$ดท&าป็ระกาศึขายทอดต้ลาดทร$พย<โดยแสัดงรายละเอ�ยดเก��ยวก$บทร$พย<ท��ขาย กรณ�ทร$พย<ท��ขายเป็�นท��ด�น จำะก&าหนดว$นขายไม!น�อยกว!า 1 เด"อนและไม!เก�น 2 เด"อนน$บแต้!ว$นท��ลงป็ระกาศึขายทอดต้ลาด กรณ�ทร$พย<ท��ขายเป็�นโรงเร"อนสั��งป็ล'กสัร�างต้!าง ๆ หร"อทร$พย<สั�นอ"�น ๆ จำะก&าหนดว$นขายไม!น�อยกว!า 20 ว$น และไม!เก�น 1 เด"อนน$บแต้!ว$นลงป็ระกาศึขายทอดต้ลาดเป็�นต้�นไป็- การขายทอดต้ลาดสั.รา ซึ่��งม�จำ&านวนน&4าสั.ราต้$4งแต้! 10

ล�ต้รข�4นไป็ เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะต้�องแจำ�งให�กรมสัรรพสัาม�ต้ทราบล!วงหน�าก!อนว$นขายไม!น�อยกว!า 7 ว$น- ทร$พย<ท��ขายเป็�นท��ด�นหร"อเป็�นทร$พย<ท��ม�ราคิาสั'ง เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�อาจำผู้!อนผู้$นให�ผู้'�ซึ่"4อช&าระเง�นม$ดจำ&าไม!เก�นร�อยละ 25 ของราคิาซึ่"4อ และให�ผู้'�ซึ่"4อช&าระราคิาทร$พย<ท$4งสั�4นภายในระยะเวลาไม!เก�น 15 ว$นโดยเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด� และผู้'�ซึ่"4อจำะต้�องท&าสั$ญญาก$นไว�เป็�นหล$กฐานด�วย- ถ�าทร$พย<ด$งกล!าวเป็�นท��ด�นและผู้'�ซึ่"4อได�เป็�นผู้'�ม�ช"�อในโฉนดร!วมก$บล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษา หร"อเป็�นผู้'�ม�สั!วนได�จำากกองมรดกต้ามคิ&าพ�พากษาในคิด�ท��ล'กหน�4ต้ามคิ&า

พ�พากษาถ'กฟ้Bองบ$งคิ$บให�แบ!งป็;นมรดก หร"อผู้'�ซึ่"4อเป็�นเจำ�าหน�4บ.ร�มสั�ทธ�เหน"อท��ด�นท��ขายต้ามคิ&าช�4ขาดของศึาล ผู้'�ซึ่"4อด$งกล!าวม�สั�ทธ�จำะขอห$กสั!วนได�ใช�แทนราคิาซึ่"4อได�- ถ�าป็รากฏิว!าศึาลพ�พากษาหร"อสั$�งโดยจำ&าเลยขาดน$ด เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะงดการจำ!ายเง�นไว�จำนกว!าระยะ 6

เด"อนจำะได�ล!วงพ�นไป็น$บแต้!ว$นย�ดทร$พย<หร"ออาย$ดทร$พย<สั�นของล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษา เว�นแต้!ศึาลจำะสั$�งเป็�นอย!างอ"�น- เม"�อผู้'�ม�สั!วนได�เสั�ยในการบ$งคิ$บคิด�ท.กคินได�ร$บสั!วนแบ!งแล�ว ในกรณ�ท��ย$งม�เง�นเหล"อ และเง�นท��เหล"อน$4นถ�าศึาลได�ม�คิ&าสั$�งป็ระการใดไว� เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะต้�องป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามคิ&าสั$�งน$4น ถ�าไม!ม�คิ&าสั$�งของศึาล เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะจำ!ายเง�นน$4นให�ล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษา แต้!ถ�าทร$พย<สั�นของบ.คิคิลภายนอกถ'กจำ&าหน!ายไป็เพ"�อป็ระโยชน<แก!ล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษา เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะจำ!ายเง�นท��เหล"อน$4นแก!บ.คิคิลภายนอกต้ามสั�ทธ�เร�ยกร�องของบ.คิคิลภายนอกท��ม�ต้!อล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษา- ว�ธ�การข$บไล!หร"อบ$งคิ$บให�ล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาออกไป็จำากอสั$งหาร�มทร$พย<ท��อาศึ$ยหร"อคิรอบคิรองม� 2

กรณ�ด$งต้!อไป็น�41. ในกรณ�ย$งม�ผู้'�อาศึ$ย เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาจำะต้�องมาน&าเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ไป็ป็Fดป็ระกาศึแจำ�งให�ผู้'�ท��อาศึ$ยอย'!ในทร$พย<ด$งกล!าว ซึ่��งอ�างว!าม�ใช!บร�วารของล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาย"�นคิ&าร�องแสัดงอ&านาจำพ�เศึษต้!อศึาลภายใน 8 ว$น เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�รายงานขอให�ศึาลออกหมายจำ$บ เม"�อศึาลออกหมายจำ$บแล�วพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ต้�องต้�ดต้!อเจำ�าพน$กงานต้&ารวจำด&าเน�นการจำ$บก.มด$งกล!าว2. ในกรณ�ไม!ม�ผู้'�อาศึ$ยอย'!ในทร$พย<พ�พาทและไม!ม�ทร$พย<สั�นใดอย'!ในทร$พย<พ�พาท เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะท&าการสั!งมอบทร$พย<พ�พาทให�แก!เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษา

- ว�ธ�การร"4อถอนสั��งป็ล'กสัร�างของล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาออกไป็จำากอสั$งหาร�มทร$พย< เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาจำะต้�องน&าเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ไป็ป็Fดป็ระกาศึก&าหนดว$นร"4อถอนไม!น�อยกว!า 7 ว$น- เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาม�สั�ทธ�ท��จำะขอให�เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�งดหร"อถอนการบ$งคิ$บคิด�ต้!อไป็น�41. งดการบ$งคิ$บคิด� เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาจำะแจำ�งเป็�นหน$งสั"อไป็ย$งเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ว!า ต้นต้กลงขอให�เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�งดการบ$งคิ$บคิด�ไว�ช$ �วระยะเวลาหร"อภายในเง"�อนไขอย!างหน��งอย!างใด หร"อเจำ�าหน�4จำะร�องขอให�ศึาลม�คิ&าสั$�งให�งดการบ$งคิ$บคิด�ไว�ภายในระยะเวลาหร"อภายใต้�เง"�อนไขอย!างหน��งอย!างใด2. ถอนการบ$งคิ$บคิด� เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาจำะต้�องแจำ�งเป็�นหน$งสั"อไป็ย$งเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ว!าต้นขอสัละสั�ทธ�ในการบ$งคิ$บคิด�น$4นหร"อร�องขอให�ศึาลสั$�งถอนการบ$งคิ$บคิด�- ในกรณ�ท��ล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาม�คิวามป็ระสังคิ<ท��จำะให�เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ถอนการบ$งคิ$บคิด� ต้�องน&าเง�นจำ&านวนพอช&าระหน�4พร�อมคิ!าฤชาธรรมเน�ยมต้ามคิ&าพ�พากษาและคิ!าธรรมเน�ยมในช$4นบ$งคิ$บคิด�วางต้!อเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�หร"อวางต้!อศึาล พร�อมก$บแถลงขอให�เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�หร"อศึาลม�คิ&าสั$�งให�ถอนการบ$งคิ$บคิด�ต้!อไป็- ในการงดการบ$งคิ$บคิด�น�4 เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะต้�องสั!งคิ&าบอกกล!าวงดการบ$งคิ$บคิด�ให�แก!เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษา และบ.คิคิลภายนอกผู้'�ม�สั!วนได�เสั�ยทราบ เว�นแต้!จำะได�งดการบ$งคิ$บคิด�ต้ามคิ&าขอของบ.คิคิลเหล!าน$4นเอง

- เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะต้�องถอนการบ$งคิ$บคิด�ในกรณ�1. ล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาวางเง�นต้!อเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บ

คิด�เป็�นจำ&านวนพอช&าระหน�4พร�อมคิ!าฤชาธรรมเน�ยมต้ามคิ&าพ�พากษาและคิ!าธรรมเน�ยมในช$4นบ$งคิ$บคิด�2. ศึาลม�คิ&าสั$�งให�ถอนการบ$งคิ$บคิด�3. ได�ร$บแจำ�งเป็�นหน$งสั"อจำากเจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาว!าต้นสัละสั�ทธ�ในการบ$งคิ$บคิด�4. คิ&าพ�พากษาในระหว!างการบ$งคิ$บคิด�ถ'กกล$บในช$4นท��สั.ด

11.3 ว�ธ�การคิ.�มคิรองสั�ทธ�ของบ.คิคิลภายนอก

แนวคิ�ด1. บ.คิคิลภายนอกผู้'�ม�สั�ทธ�อย!างหน��งอย!างใดเหน"อทร$พย<ท��ถ'กบ$งคิ$บคิด�ย!อมไม!เสั�ยไป็2. เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาม�สั�ทธ�ร�องขอเข�าเฉล��ยทร$พย<สั�นหร"อเง�นท��ได�จำากการจำ&าหน!ายทร$พย<สั�นท��ถ'กบ$งคิ$บคิด�ในคิด�อ"�นได�- หล$กเกณฑิ<การร�องขอให�บ$งคิ$บเหน"อทร$พย<สั�นของล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษา1. ผู้'�ม�สั�ทธ�ร�องขอได�แก! เจำ�าหน�4ผู้'�ม�บ.ร�มสั�ทธ�หร"อบ.คิคิลท��ม�สั�ทธ�อ"�น ๆ 2. บ.คิคิลผู้'�ม�สั�ทธ�ร�องขอให�บ$งคิ$บเหน"อทร$พย<สั�นของล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาได� จำะต้�องเป็�นกรณ�ท��ทร$พย<ของล'กหน�4ซึ่��งอย'!ภายใต้�สั�ทธ�ของเจำ�าหน�4ด$งกล!าวถ'กเจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาน&าเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ไป็ย�ดมาน&าออกขายทอดต้ลาด3. การได�ร$บช&าระหน�4ของผู้'�ร�องขอให�บ$งคิ$บเหน"อทร$พย< ผู้'�ร �องจำะได�ร$บช&าระหน�4ของต้นมาต้!างหากจำากสั�ทธ�ของเจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษา

- บ.คิคิลซึ่��งเป็�นเจำ�าของร!วมก$บล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาในทร$พย<ท��ถ'กเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ย�ดไป็ไม!ม�สั�ทธ�ร�องขอให�ศึาลป็ล!อยทร$พย<ได� เพราะถ"อไม!ได�ว!าทร$พย<ด$งกล!าวไม!ใช!ของจำ&าเลย บ.คิคิลซึ่��งเป็�นเจำ�าของร!วมคิงม�สั�ทธ�ท��จำะ

ย"�นคิ&าร�องต้!อศึาลต้ามม. 287 แห!ง ป็วพ. เพ"�อขอให�ศึาลสั$�งให�บ.คิคิลด$งกล!าวได�ร$บเง�นจำากการขายทอดต้ลาดทร$พย<ในสั!วนท��เป็�นสั�ทธ�ของต้น- หล$กเกณฑิ<ในการร�องขอให�ป็ล!อยทร$พย<สั�นท��ถ'กย�ด1. ล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาม�ใช!เป็�นเจำ�าของหร"อผู้'�ม�กรรมสั�ทธ�Jในทร$พย<สั�นท��เจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ย�ดมา2. บ.คิคิลผู้'�ม�สั!วนได�เสั�ยในต้$วทร$พย<สั�นท��ย�ดเป็�นผู้'�ม�สั�ทธ�ร�องขอให�ป็ล!อยทร$พย<สั�นท��ถ'กย�ดได�3. บ.คิคิลผู้'�ม�สัวนได�เสั�ยด$งกล!าวจำะต้�องย"�นคิ&าร�องขอให�ป็ล!อยทร$พย<สั�นท��ถ'กย�ดเสั�ยก!อนท��พน$กงานบ$งคิ$บคิด�จำะน&าทร$พย<สั�นน$4นออกขายทอดต้ลาด หร"อจำ&าหน!าย- ว�ธ�การร�องขอให�ป็ล!อยทร$พย<สั�นท��ถ'กย�ด1. ผู้'�ร�องเป็ร�ยบเสัม"อนโจำทก< ม�หน�าท��น&าสั!งหมายเร�ยกและสั&าเนาคิ&าร�องให�เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาผู้'�น&าย�ดคิ&าให�การเสัม"อนเป็�นจำ&าเลยในคิด�ร�องขอให�ป็ล!อยทร$พย<2. ผู้'�ร�องต้�องระบ.ว!าล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาม�ใช!เจำ�าของหร"อผู้'�ม�กรรมสั�ทธ�Jท��ถ'กย�ด ผู้'�ร �องเป็�นผู้'�ม�สั!วนได�เสั�ยในทร$พย<ท��ถ'กย�ดในฐานะอย!างไร พร�อมก$บคิวามป็ระสังคิ<หร"อคิ&าขอของผู้'�ร�อง คิ"อ ขอให�ศึาลม�คิ&าสั$�งป็ล!อยทร$พย<สั�นท��ย�ดด$งกล!าวต้!อไป็3. ผู้'�ร�องจำะต้�องย"�นคิ&าร�องด$งกล!าวต้!อศึาลช$4นต้�นท��พ�จำารณาพ�พากษาคิด�น$4น- การพ�จำารณาและม�คิ&าสั$�งคิ&าร�องขอให�ป็ล!อยทร$พย<สั�นท��ถ'กย�ด1. ศึาลท��ม�อ&านาจำพ�จำารณาและม�คิ&าสั$�งคิ&าร�องขอให�ป็ล!อยทร$พย<สั�นท��ถ'กย�ดได�แก! ศึาลช$4นต้�นท��พ�พากษาคิด�น$4น2. หล$งจำากเจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาย"�นคิ&าให�การแล�ว ศึาลอาจำท&าการช�4สัองสัถานและน$ดสั"บพยานไป็อย!างคิด�ธรรมดา3. ให�สั�ทธ�แก!เจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาท��จำะย"�นคิ&าขอโดยท&าเป็�นคิ&าร�อง หากม�พยานหล$กฐานเบ"4องต้�นแสัดงว!า

คิ&าร�องขอของผู้'�ร�องน$4นไม!ม'ล และย"�นเข�ามาเพ"�อป็ระว�งให�ช$กช�า ศึาลม�อ&านาจำท��จำะม�คิ&าสั$�งให�ผู้'�ร �องวางเง�นต้!อศึาลภายในระยะเวลาต้ามท��ศึาลจำะก&าหนดไว�- เจำ�าหน�4จำ&านองม�สั�ทธ�บ$งคิ$บช&าระหน�4เอาจำากทร$พย<สั�นของล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาซึ่��งได�จำ&านองไว�ก$บต้นและถ'กเจำ�าพน$กงานบ$งคิ$บคิด�ย�ดไป็ได� โดยว�ธ�การด$งต้!อไป็น�41. ย"�นคิ&าร�องขอให�ศึาลสั$�งให�ต้นได�ร$บช&าระหน�4จำากทร$พย<จำ&านองก!อนเจำ�าหน�4รายอ"�นเสั�ยก!อนเอาทร$พย<จำ&านองน$4นออกขายทอดต้ลาด2. ถ�าหากต้นม�สั�ทธ�เอาทร$พย<ท��จำ&านองหล.ดเป็�นสั�ทธ�ได�ต้ามกฎหมาย ก-สัามารถย"�นคิ&าร�องขอให�ศึาลสั$�งให�ทร$พย<จำ&านองหล.ดเป็�นสั�ทธ�ขอต้น ก!อนเอาทร$พย<จำ&านองออกขายทอดต้ลาด- หล$กเกณฑิ<ในการท��ศึาลจำะสั$�งให�บ.คิคิลใดได�เข�าเฉล��ยทร$พย<สั�นหร"อเง�นท��ได�จำากการจำ&าหน!ายทร$พย<สั�นของล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาม�ด$งน�41. บ.คิคิลน$4นจำะต้�องเป็�นเจำ�าหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาของล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาคินเด�ยวก$นน$4นในขณะย"�นคิ&าร�องและต้นไม!สัามารถบ$งคิ$บช&าระหน�4เอาจำากทร$พย<สั�นอ"�นของล'กหน�4ต้ามคิ&าพ�พากษาได�2. ได�ย"�นคิ&าร�องต้!อศึาลก!อนสั�4นก&าหนด 14 ว$น น$บจำากว$นจำ&าหน!ายทร$พย<สั�นท��ย�ดหร"อน$บจำากว$นย�ดเง�นหร"อน$บจำากว$นช&าระเง�นหร"อสั!งมอบทร$พย<สั�นท��ถ'กอาย$ด

หน่�วิย่ที่�� 12 การุด!าเน่�น่คด�พ�เศษบางปรุะเภที่

แนวคิ�ด1. การด&าเน�นคิด�ล�มละลายม�หล$กเกณฑิ<และว�ธ�การด&าเน�นคิด�แต้กต้!างไป็จำากการด&าเน�นคิด�แพ!งสัาม$ญ โดยกระบวนพ�จำารณาคิด�ล�มละลายนอกจำากจำะหมายถ�งกระบวนพ�จำารณาท��กระท&าต้!อศึาลแล�ว ย$งหมายรวมถ�งกระบวนพ�จำารณาท��กระท&าต้!อเจำ�าพน$กงานพ�ท$กษ<ทร$พย<ด�วย บ.คิคิลท��ถ'กด&าเน�นคิด�ล�มละลายจำะถ'กล�ดรอนสั�ทธ�

ท$4งสั�ทธ�ในทร$พย<สั�นและสั�ทธ�ในเสัร�ภาพบางป็ระเภทต้ลอดไป็จำนกว!าบ.คิคิลผู้'�น$ 4นจำะหล.ดพ�นจำากการล�มละลายต้ามเง"�อนไขของกฎหมาย2. การด&าเน�นคิด�ในศึาลแรงงานต้�องบ$งคิ$บต้ามพระราชบ$ญญ$ต้�จำ$ดต้$4งศึาลแรงงานและว�ธ�พ�จำารณาคิด�แรงงาน พ.ศึ.2522 แต้!บางกรณ�จำะต้�องน&าบทบ$ญญ$ต้�แห!งป็วพ. มาใช�บ$งคิ$บเท!าท��ไม!ข$ดหร"อแย�งก$บพ.ร.บ.โดยอน.โลม3. การด&าเน�นคิด�ภาษ�อากรม�ข$4นต้อนแต้กต้!างไป็จำากการด&าเน�นคิด�แพ!งสัาม$ญ ผู้'�ได�ร$บแจำ�งการป็ระเม�นหร"อผู้'�ถ'กเร�ยกเก-บภาษ�อากรเพ��ม จำะต้�องอ.ทธรณ<ต้!อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ.ทธรณ<หร"อผู้'�ม�อ&านาจำพ�จำารณาอ.ทธรณ<เม"�อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ.ทธรณ<หร"อผู้'�ม�อ&านาจำพ�จำารณาอ.ทธรณ<ม�คิ&าว�น�จำฉ$ยแล�วจำ�งจำะม�สั�ทธ�ฟ้Bองคิด�ภาษ�อากร ซึ่��งม�กระบวนพ�จำารณาไป็ต้ามพระราชบ$ญญ$ต้�จำ$ดต้$4งศึาลภาษ�อากร และว�ธ�พ�จำารณาคิด�ภาษ�อากร

12.1 การด&าเน�นคิด�ล�มละลาย

แนวคิ�ด1. กฎหมายบ$ญญ$ต้�หล$กเกณฑิ<และว�ธ�ด&าเน�นคิด�ล�มละลายไว�เป็�นพ�เศึษแต้กต้!างไป็จำากการด&าเน�นคิด�แพ!งสัาม$ญ เป็�นต้�นว!าหล$กเกณฑิ<การฟ้Bองคิด�อ&านาจำศึาลต้ลอดจำนข$4นต้อนการพ�จำารณาของศึาล2. กฎหมายบ$ญญ$ต้�ให�เจำ�าพน$กงานพ�ท$กษ<ทร$พย<เป็�นผู้'�เข�าด&าเน�นก�จำการต้!าง ๆ ท��เก��ยวก$บทร$พย<สั�นของล'กหน�4 และเป็�นผู้'�ด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาคิด�ล�มละลายต้ามข$4นต้อนของกฎหมาย3. ล'กหน�4ม�สั�ทธ�ขอให�ต้นหล.ดพ�นจำากการล�มละลายด�วยว�ธ�ขอป็ระนอมหน�4ก!อนหร"อหล$งล�มละลาย ขอยกเล�กการล�มละลาย หร"อขอป็ลดจำากการล�มละลาย

- หล$กเกณฑิ<ท��ล'กหน�4จำะถ'กฟ้Bองให�ล�มละลายได� ล'กหน�4จำะต้�องเป็�นผู้'�ม�หน�4สั�นล�นพ�นต้$ว ม�ภ'ม�ล&าเนาหร"อป็ระกอบธ.รก�จำไม!ว!าด�วยต้นเองหร"อโดยต้$วแทนในราชอาณาจำ$กร หร"อเคิยม�ภ'ม�ล&าเนาหร"อเคิยป็ระกอบธ.รก�จำในราชอาณาจำ$กรภายใน 1 ป็Dก!อนฟ้Bอง ล'กหน�4เป็�นหน�4ต้$ 4งแต้! 50,000 บาทข�4นไป็ ในกรณ�ล'กหน�4เป็�นบ.คิคิลธรรมดา หร"อต้$4งแต้! 500,000 บาทข�4นไป็ ในกรณ�ล'กหน�4เป็�นน�ต้�บ.คิคิล และหน�4น$ 4นอาจำก&าหนดจำ&านวนได�โดยแน!นอน- ศึาลท��ล'กหน�4ม�ภ'ม�ล&าเนาอย'!ในเขต้หร"อป็ระกอบธ.รก�จำอย'!ในเขต้ ไม!ว!าด�วยต้นเองหร"อโดยต้$วแทนในขณะท��ย"�นคิ&าฟ้Bอง หร"อภายในก&าหนดเวลาหน��งป็Dก!อนน$4น- โจำทก<จำะถอนฟ้Bองไม!ได�เว�นแต้!ศึาลจำะอน.ญาต้ นอกจำากน�4ในกรณ�ท��ศึาลม�คิ&าสั$�งพ�ท$กษ<ทร$พย<ของล'กหน�4ช$ �วคิราวแล�ว ก!อนท��ศึาลจำะสั$�งจำ&าหน!ายคิด�เพราะโจำทก<ถอนฟ้Bอง จำะต้�องม�การโฆษณาในหน$งสั"อพ�มพ<รายว$นอย!างน�อยหน��งฉบ$บ เพ"�อให�เจำ�าหน�4ท$ 4งหลายทราบล!วงหน�าไม!น�อยกว!า 7 ว$นอ�กด�วย- ก!อนย"�นฟ้Bองคิด�ล�มละลาย โจำทก<คิวรทราบหล$กเกณฑิ<ในเร"�อง1. หล$กเกณฑิ<ท��ล'กหน�4จำะถ'กฟ้Bองให�ล�มละลายได�2. ศึาลท��ม�เขต้อ&านาจำร$บคิ&าฟ้Bองคิด�ล�มละลายไว�พ�จำารณาพ�พากษา3. จำ&านวนเง�นคิ!าฤชาธรรมเน�ยม และเง�นวางป็ระก$นคิ!าใช�จำ!ายต้!อศึาล- ว�ธ�ป็ฏิ�บ$ต้�ของเจำ�าพน$กงานพ�ท$กษ<ทร$พย<ต้!อคิ&าขอร$บช&าระหน�4ของเจำ�าหน�4ในคิด�ล�มละลาย ในเบ"4องต้�นเจำ�าพน$กงานพ�ท$กษ<ทร$พย<จำะต้รวจำคิ&าขอร$บช&าระหน�4ว!าชอบท��จำะร$บไว�พ�จำารณาหร"อไม! ถ�าไม!ชอบจำะม�คิ&าสั$�งไม!ร$บคิ&าขอร$บช&าระหน�4ไว�พ�จำารณา หากชอบจำะม�คิ&าสั$�งร$บไว�พ�จำารณาต้!อไป็ และน$ดเจำ�าหน�าท��มาต้รวจำคิ&าขอร$บช&าระหน�4ว!าม�เจำ�าหน�4รายใดจำะคิ$ดคิ�านคิ&าขอร$บช&าระหน�4ของเจำ�าหน�4รายอ"�นหร"อไม! จำากน$4นจำะท&าการสัอบสัวนพยานหล$ก

ฐานของเจำ�าหน�4 ล'กหน�4และผู้'�คิ$ดคิ�านถ�าม� เม"�อเสัร-จำการสัอบสัวนเจำ�าพน$กงานพ�ท$กษ<ทร$พย<จำะท&าคิวามเห-นเสันอให�ศึาลม�คิ&าสั$�งให�เจำ�าหน�4ได�ร$บช&าระหน�4หร"อไม!อย!างไรต้!อไป็- ว�ธ�ด&าเน�นคิด�เพ"�อให�ล'กหน�4หล.ดพ�นจำากการล�มละลายม�อย'! 3 ว�ธ�คิ"อ1. การขอป็ระนอมหน�42. การขอให�ศึาลสั$�งยกเล�กการล�มละลาย3. การขอให�ศึาลสั$�งป็ลดจำากการล�มละลาย

12.2 การด&าเน�นคิด�แรงงาน

แนวคิ�ด1. การด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาคิด�แรงงานกฎหมายต้�องการให�เป็�นไป็โดยป็ระหย$ด สัะดวก รวดเร-ว และเท��ยงธรรม สั!วนมากจำ�งเป็�นว�ธ�ท��ไม!ย.!งยากแต้!รวบร$ด แต้!ม�ข�อพ�พาทแรงงานอย'!หลายกรณ�ท��จำะต้�องผู้!านข$4นต้อนและว�ธ�การท��กฎหมายบ$ญญ$ต้�เสั�ยก!อน จำ�งจำะน&าคิด�มาฟ้Bองศึาลแรงงานได�2. การด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาในศึาลแรงงานโดยท$�วไป็ต้�องป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามพระราชบ$ญญ$ต้�จำ$ดต้$4งศึาลแรงงานและว�ธ�พ�จำารณาแรงงาน พ.ศึ.2522 แต้!บางกรณ�ก-ต้�องน&าเอาป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ!งมาใช�บ$งคิ$บโดยอน.โลม การอ.ทธรณ<คิด�แรงงานก-ม�ว�ธ�การท��แต้กต้!างก$บคิด�แพ!งท$�วไป็3. การบ$งคิ$บต้ามคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งศึาลแรงงานสั!วนมากม�ว�ธ�เช!นเด�ยวก$บคิด�แพ!งท$�วไป็ จำ�งต้�องน&าป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ!งมาใช�บ$งคิ$บโดยอน.โลมเป็�นสั!วนใหญ!

- เขต้อ&านาจำศึาลแรงงานกลาง1. เขต้อ&านาจำป็กต้� คิ"อ กทม. สัม.ทรป็ราการ สัม.ทรสัาคิร นคิรป็ฐม นนทบ.ร� และป็ท.มธาน�2. เขต้อ&านาจำเฉพาะกาล ในขณะท��ศึาลแรงงานภาคิและ

ศึาลแรงงานจำ$งหว$ดย$งไม!เป็Fดท&าการ ให�ศึาลแรงงานกลางม�เขต้อ&านาจำเฉพาะกาลท$�วราชอาณาจำ$กร- การย"�นฟ้Bองคิด�แรงงานกลางม�ว�ธ�ป็ฏิ�บ$ต้� 3 ว�ธ�คิ"อ1. โจำทก<น&าฟ้Bองมาย"�นเองโดยการเข�ยนหร"อพ�มพ<2. น�ต้�กรของศึาลแรงงานกลางให�คิ&าแนะน&าในการเข�ยนฟ้Bอง3. ฟ้Bองด�วยวาจำาด�วยการขอให�ศึาลบ$นท�กคิ&าฟ้Bองให�- การย"�นคิ&าฟ้Bองต้ลอดจำนการด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาใด ๆ ในศึาลแรงงานได�ร$บยกเว�นไมต้�องเสั�ยคิ!าฤชาธรรมเน�ยม- การย"�นคิ&าให�การในคิด�แรงงาน ท&าได� 3 ว�ธ�คิ"อ1. ย"�นคิ&าให�การเป็�นหน$งสั"อก!อนว$นน$ดพ�จำารณา2. จำ&าเลยอาจำท&าคิ&าให�การเป็�นหน$งสั"อไป็ย"�นต้!อศึาลในว$นน$ดพ�จำารณาก-ได�3. จำ&าเลยอาจำจำะให�การด�วยวาจำาในว$นน$ดพ�จำารณา- คิด�แรงงานไม!บ$งคิ$บให�จำ&าเลยย"�นคิ&าให�การใน 8 ว$นอย!างคิด�ธรรมดา จำ&าเลยในคิด�แรงงานจำ�งไม!จำ&าเป็�นต้�องขยายเวลาย"�นคิ&าให�การ ทางป็ฏิ�บ$ต้�จำะใช�ว�ธ�เล"�อนว$นน$ดพ�จำารณาน$ดแรกน$4นออกไป็- คิด�ท��อย'!ในอ&านาจำพ�จำารณาพ�พากษาคิด�หร"อคิ&าสั$�งของศึาลแรงงาน1. คิด�พ�พาทเก��ยวด�วยสั�ทธ�หร"อหน�าท��ต้ามสั$ญญาจำ�างแรงงานหร"อต้ามข�อต้กลงเก��ยวก$บสัภาพการจำ�าง2. คิด�พ�พาทเก��ยวด�วยสั�ทธ�หร"อหน�าท��ต้ามกฎหมายว!าด�วยการคิ.�มคิรองแรงงาน หร"อกฎหมายว!าด�วยแรงงานสั$มพ$นธ<3. กรณ�ท��จำะต้�องใช�สั�ทธ�ทางศึาลต้ามกฎหมายว!าด�วยการคิ.�มคิรองแรงงานหร"อกฎหมายว!าด�วยแรงงานสั$มพ$นธ<4. คิด�อ.ทธรณ<คิ&าว�น�จำฉ$ยของเจำ�าพน$กงานต้ามกฎหมายว!าด�วยการคิ.�มคิรองแรงงาน หร"อของคิณะกรรมการแรงงานสั$มพ$นธ< หร"อร$ฐมนต้ร�ต้ามกฎหมายว!าด�วย

แรงงานสั$มพ$นธ<5. คิด�อ$นเก�ดแต้!ม'ลละเม�ดระหว!างนายจำ�างและล'กจำ�างสั"บเน"�องจำากข�อพ�พาทแรงงานหร"อเก��ยวก$บการท&างานต้ามสั$ญญาจำ�างแรงงาน- การฟ้Bองคิด�ต้!อศึาลแรงงานต้ามพ.ร.บ.แรงงานสั$มพ$นธ< พ.ศึ.2518 จำะต้�องผู้!านข$4นต้อนคิ"อ ผู้'�เสั�ยหายจำะต้�องร�องเร�ยนต้!อคิณะกรรมการแรงงานสั$มพ$นธ<ภายใน 60 ว$นเสั�ยก!อน ถ�าผู้'�เสั�ยหายไม!ร�องเร�ยนต้!อคิณะกรรมการแรงงานสั$มพ$นธ<แล�วน&าคิด�มาฟ้Bองศึาล ศึาลจำะไม!ร$บฟ้Bอง เพราะต้�องห�ามต้ามพ.ร.บ.จำ$ดต้$4งศึาลแรงงานฯ พ.ศึ.2522 ม.8 วรรคิสัอง- กรณ�บ$งคิ$บต้าม พ.ร.บ. จำ$ดต้$4งศึาลแรงงานฯ พ.ศึ.2522 และ ป็พพ. คิ"อ1. การขาดน$ดพ�จำารณา 2 คิร$4งได� โดยถ�าโจำทก<ไม!มาศึาลในว$นน$ดพ�จำารณาโดยไม!แจำ�งเหต้.ข$ดข�อง ม.40 ให�ถ"อว!าโจำทก<ไม!ป็ระสังคิ<จำะด&าเน�นคิด�ต้!อไป็ ให�ศึาลแรงงานม�คิ&าสั$�งจำ&าหน!ายคิด�เสั�ยจำากสัารบบคิวาม ถ�าจำ&าเลยไม!มาศึาลในว$นน$ดพ�จำารณาโดยไม!แจำ�งเหต้.ข$ดข�อง ให�ศึาลแรงงานม�คิ&าสั$�งว!าจำ&าเลยขาดน$ดและพ�จำารณาช�4ขาดต้$ดสั�นคิด�ไป็ฝึ@ายเด�ยว2. ว�ธ�การคิ.�มคิรองช$�วคิราวต้าม พ.ร.บ. จำ$ดต้$4งศึาลแรงงานฯ พ.ศึ.2522 ม. 58 ซึ่��งม�ข�อแต้กต้!างก$บก$บว�ธ�การต้าม ป็พพ. คิ"อ1) ไม!ว!าโจำทก<หร"อจำ&าเลยม�สั�ทธ�ได�ร$บคิวามคิ.�มคิรองช$�วคิราวเหม"อนก$น แต้!ป็พพ. คิ.�มคิรองแต้!โจำทก<เท!าน$4น2) ต้ามม.58 ศึาลแรงงานอาจำจำะสั$�งเม"�อคิ'!คิวามม�คิ&าขอมา หร"อแม�ในกรณ�ท��ไม!ม�ฝึ@ายใดม�คิ&าขอมา แต้!ข�อเท-จำจำร�งป็รากฏิแก!ศึาลแรงงานเอง ศึาลแรงงานก-ม�อ&านาจำสั$�งคิ.�มคิรองป็ระโยชน<ของคิ'!คิวามช$�วคิราวก!อนพ�พากษาได�- กรณ�บ$งคิ$บต้าม ป็พพ. คิ"อ1. การสั"บพยานต้$วคิวามหร"อทนายคิวามจำะซึ่$กถาม

พยานได�ต้!อเม"�อได�ร$บอน.ญาต้จำากศึาล แต้!ทางป็ฏิ�บ$ต้�ม$กจำะอน.ญาต้ให�คิ'!คิวามเป็�นผู้'�ซึ่$กถามพยานเช!นเด�ยวก$บคิด�ธรรมดา2. การบ$นท�กคิ&าพยาน ศึาลเห-นสัมคิวรจำะบ$นท�กแต้!ข�อคิวามโดยย!อก-ได�แล�วให�พยานลงลายม"อช"�อไว� ทางป็ฏิ�บ$ต้�ศึาลแรงงานจำะบ$นท�กโดยย!อเฉพาะคิด�ไม!ม�ป็;ญหาข�อย.!งยาก3. การสั!งหมายเร�ยกและสั&าเนาคิ&าฟ้Bอง ศึาลแรงงานจำ�งม$กจำะใช�อ&านาจำย!นระยะเวลาในการป็Fดหมายเร�ยกและหมายน$ด- การอ.ทธรณ<คิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งศึาลแรงงาน1. ต้�องอ.ทธรณ<ภายใน 15 ว$นน$บแต้!ว$นท��ได�อ!านคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�ง2. จำะต้�องอ.ทธรณ<ไป็ย$งศึาลฎ�กา ศึาลพ�จำารณาคิด�แรงงานม�เพ�ยงสัองช$4นเท!าน$4น คิ"อ ศึาลแรงงานก$บศึาลฎ�กา3. อ.ทธรณ<ได�แต้!เฉพาะป็;ญหาข�อกฎหมายเท!าน$4น4. ข�อกฎหมายท��ยกข�4นอ.ทธรณ<จำะต้�องว!ากล!าวมาแล�วในศึาลแรงงาน5. การอ.ทธรณ<คิ&าสั$�งของศึาลแรงงานท��ไม!ยอมร$บอ.ทธรณ< โดยย"�นเป็�นคิ&าร�องต้!อศึาลฎ�กาภายใน 10 ว$นน$บแต้!ว$นท��ศึาลได�ม�คิ&าสั$�ง และต้�องน&าเง�นท��ต้�องช&าระต้ามคิ&าพ�พากษามาวางศึาลหร"อหาป็ระก$นไว�ต้!อศึาล6. การย"�นอ.ทธรณ<ไม!เป็�นเหต้.ให�ท.เลาการบ$งคิ$บ จำ&าเลยต้�องย"�นคิ&าร�องขอท.เลาการบ$งคิ$บไป็ด�วยต้ามม.231

7. คิ&าว�น�จำฉ$ยของอธ�บด�ผู้'�พ�พากษาศึาลแรงงานกลางเป็�นท��สั.ดอ.ทธรณ<ไม!ได�- ศึาลแรงงานม�อ&านาจำก&าหนดในคิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งให�คิ&าพ�พากษาหร"อคิ&าสั$�งม�ผู้ลถ�งนายจำ�างหร"อล'กจำ�างอ"�นท��ไม!ได�เป็�นคิ'!คิวามในคิด�ได�แต้!ต้�องเป็�นบ.คิคิลท��ม�ผู้ลป็ระโยชน<ร!วมก$นในม'ลคิวามแห!งคิด�

12.3 การด&าเน�นคิด�ภาษ�อากร

แนวคิ�ด1. ภาษ�เง�นได�บ.คิคิลธรรมดา ภาษ�เง�นได�น�ต้�บ.คิคิล ภาษ�การคิ�า ซึ่��งเจำ�าพน$กงานป็ระเม�นแจำ�งการป็ระเม�นให�ผู้'�ใดเสั�ยหร"อเสั�ยเพ��มเต้�ม หร"อเง�นอากรและเง�นเพ��มซึ่��งพน$กงานเจำ�าหน�าท��เร�ยกเก-บจำากผู้'�ใดต้ามบทบ$ญญ$ต้�ในเร"�องอากรแสัต้มป็H ถ�าผู้'�ได�ร$บการป็ระเม�นหร"อผู้'�ถ'กเร�ยกเก-บเง�นอากรและเง�นเพ��มแล�วแต้!กรณ� ไม!เห-นด�วย ก-ม�สั�ทธ�อ.ทธรณ<ต้!อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ.ทธรณ<ภายใน 30 ว$น น$บแต้!ว$นท��ได�ร$บแจำ�งการป็ระเม�นหร"อคิ&าสั$�งเร�ยกเก-บ เม"�อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ.ทธรณ<ม�คิ&าว�น�จำฉ$ยแล�ว ผู้'�อ.ทธรณ<ม�สั�ทธ�อ.ทธรณ<ต้!อศึาล คิ"อ ฟ้Bองคิด�ต้!อศึาลภาษ�อากรได�ภายใน 30 ว$น น$บแต้!ว$นได�ร$บแจำ�งคิ&าว�น�จำฉ$ยอ.ทธรณ<2. เม"�อพน$กงานเจำ�าหน�าท��ได�ป็ระเม�นเง�นอากรอ$นพ�งต้�องเสั�ยและแจำ�งให�ผู้'�น&าเข�าหร"อผู้'�สั!งออกแล�วแต้!กรณ�ทราบแล�ว หากผู้'�น&าเข�าหร"อผู้'�สั!งออกไม!พอใจำการป็ระเม�นน$4น ก-ม�สั�ทธ�อ.ทธรณ<ต้!ออธ�บด�กรมศึ.ลกากรหร"อผู้'�ท��อธ�บด�กรมศึ.ลกากรมอบหมายภายใน 30 ว$น น$บแต้!ว$นท��ได�ร$บแจำ�งการป็ระเม�น หร"อจำะเล"อกน&าคิด�ไป็สั'!ศึาลภาษ�อากรเลยก-ได�3. เม"�อพน$กงานเจำ�าหน�าท��ได�ป็ระเม�นเร�ยกเก-บภาษ�สัรรพสัาม�ต้จำากผู้'�ป็ระกอบอ.ต้สัาหกรรมหร"อผู้'�น&าเข�าแล�วแต้!กรณ� หากผู้'�ป็ระกอบอ.ต้สัาหกรรมหร"อผู้'�น&าเข�าไม!พอใจำการป็ระเม�นน$4น ก-ม�สั�ทธ�คิ$ดคิ�านการป็ระเม�นต้!ออธ�บด�กรมสัรรพสัาม�ต้หร"อผู้'�ซึ่��งอธ�บด�กรมสัรรพสัาม�ต้มอบหมายภายใน 45 ว$น น$บแต้!ว$นท��ได�ร$บแจำ�งการป็ระเม�น เม"�ออธ�บด�กรมสัรรพสัาม�ต้หร"อผู้'�ซึ่��งอธ�บด�กรมสัรรพสัาม�ต้มอบหมายม�คิ&าว�น�จำฉ$ยแล�ว หากผู้'�คิ$ดคิ�านไม!เห-นด�วย ก-ม�สั�ทธ�อ.ทธรณ<ต้!อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ.ทธรณ<ภายใน 45 ว$น น$บแต้!ว$นท��ได�ร$บแจำ�งคิ&าว�น�จำฉ$ย

เม"�อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ.ทธรณ<ม�คิ&าว�น�จำฉ$ยแล�ว ผู้'�อ.ทธรณ<ม�สั�ทธ�อ.ทธรณ<ต้!อศึาลคิ"อ ฟ้Bองคิด�ต้!อศึาลภาษ�อากรได�ภายใน 30 ว$น น$บแต้!ว$นท��ได�ร$บแจำ�งคิ&าว�น�จำฉ$ยอ.ทธรณ<4. เม"�อพน$กงานเก-บภาษ�ได�แจำ�งรายการป็ระเม�นภาษ�โรงเร"อนและท��ด�นแล�ว หากผู้'�ร$บป็ระเม�นไม!พอใจำการป็ระเม�นน$4น ก-ม�สั�ทธ�ย"�นคิ&าร�องขอให�พ�จำารณาการป็ระเม�นภาษ�ใหม!ภายใน 15 ว$นน$บแต้!ว$นท��ได�ร$บแจำ�งรายการป็ระเม�น เม"�อผู้'�ม�อาจำพ�จำารณาการป็ระเม�นม�คิ&าช�4ขาดแล�วผู้'�ร $บป็ระเม�นม�สั�ทธ�อ.ทธรณ<ต้!อศึาล คิ"อ ฟ้Bองคิด�ต้!อศึาลภาษ�อากรได�ภายใน 30 ว$น น$บแต้!ว$นท��ได�ร$บแจำ�งคิ&าช�4ขาด แต้!ผู้'�ร $บป็ระเม�นจำะต้�องช&าระคิ!าภาษ�ก!อน ศึาลจำ�งจำะร$บฟ้Bองไว�พ�จำารณาได�5. การอ.ทธรณ<การป็ระเม�นภาษ�บ&าร.งท�องท��และภาษ�ป็Bายต้�องอ.ทธรณ<ภายใน 30 ว$น น$บแต้!ว$นท��ได�ร$บแจำ�งการป็ระเม�น เม"�อผู้'�ม�อ&านาจำพ�จำารณาอ.ทธรณ<ม�คิ&าว�น�จำฉ$ยแล�ว ผู้'�อ.ทธรณ<ม�สั�ทธ�อ.ทธรณ<ต้!อศึาล คิ"อ ฟ้Bองคิด�ต้!อศึาลภาษ�อากรได�ภายใน 30 ว$น น$บแต้!ว$นท��ได�ร$บแจำ�งคิ&าว�น�จำฉ$ยอ.ทธรณ<6. คิด�ภาษ�อากรน$4นต้�องด&าเน�นกระบวนพ�จำารณาในศึาลช$4นต้�นท��ศึาลภาษ�อากรซึ่��งเป็�นศึาลช&านาญพ�เศึษจำ$ดต้$4งข�4น เพ"�อให�การด&าเน�นคิด�ภาษ�อากรเป็�นไป็โดยรวดเร-วย��งข�4น7. กระบวนพ�จำารณาในศึาลภาษ�อาการต้�องเป็�นไป็ต้ามบทบ$ญญ$ต้�ในพ.ร.บ.จำ$ดต้$4งศึาลภาษ�อากรและว�ธ�พ�จำารณาคิด�ภาษ�อากร พ.ศึ.2528 ป็ระกอบด�วยข�อก&าหนดคิด�ภาษ�อาการในกรณ�ท��ไม!ม�บทบ$ญญ$ต้�และข�อก&าหนดด$งกล!าวก&าหนดไว� ให�น&าบทบ$ญญ$ต้�ต้ามป็ระมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ!งมาใช�บ$งคิ$บโดยอน.โลม

- คิด�ท��อย'!ในอ&านาจำการพ�จำารณาพ�พากษาของศึาลภาษ�อากรได�แก! คิด�แพ!งด$งต้!อไป็น�4

1. คิด�อ.ทธรณ<คิ&าว�น�จำฉ$ยของเจำ�าพน$กงานหร"อคิณะกรรมการต้ามกฎหมายเก��ยวก$บภาษ�อากร2. คิด�พ�พาทเก��ยวก$บสั�ทธ�เร�ยกร�องของร$ฐในหน�4คิ!าภาษ�อากร3. คิด�พ�พาทเก��ยวก$บการขอคิ"นคิ!าภาษ�อากร4. คิด�พ�พาทเก��ยวก$บสั�ทธ�หร"อหน�าท��ต้ามข�อผู้'กพ$นซึ่��งได�ท&าข�4นเพ"�อป็ระโยชน<แก!การจำ$ดเก-บภาษ�อากร 5. คิด�ท��ม�กฎหมายบ$ญญ$ต้�ให�อย'!ในอ&านาจำศึาลภาษ�อากร

หน่�วิย่ที่�� 13 หล�กวิ�ชาช�พกฎหมาย่

แนวคิ�ด1. จำร�ยธรรมว�ชาช�พกฎหมาย เป็�นคิต้�และหล$กธรรมซึ่��งน$กกฎหมายท.กสัาขาว�ชาช�พคิวรย�ดถ"อแนวป็ฏิ�บ$ต้�เป็�นอ.ดมการณ<ของต้น2. ทนายคิวามเป็�นว�ชาช�พหน��งท��เก��ยวข�องก$บกระบวนการย.ต้�ธรรม การป็ระกอบว�ชาช�พทนายคิวามคิวรม�จำร�ยธรรม3. อ$ยการเป็�นเจำ�าหน�าท��กฎหมายของร$ฐ ผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พอ$ยการคิวรม�จำร�ยธรรม4. ต้.ลาการเป็�นสัถาบ$นให�คิวามย.ต้�ธรรมต้ามกฎหมาย ผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พต้.ลาการคิวรม�จำร�ยธรรม

13.1 จำร�ยธรรมว�ชาช�พกฎหมาย

แนวคิ�ด1. น$กกฎหมายไม!ว!าจำะป็ระกอบว�ชาช�พใด ต้�องม�จำร�ยธรรมในฐานะเป็�นน$กกฎหมาย อ$นเป็�นอ.ดมการณ<ในการป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ของต้น เพ"�อให�เป็�นท��ยอมร$บน$บถ"อจำากป็ระชาชนท$�วไป็2. การป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายเป็�นก�จำการผู้'กขาดเฉพาะสั&าหร$บน$กกฎหมาย ด$งน$4นเพ"�อป็Bองก$นการป็ระพฤต้�ม�ชอบจำ�งต้�องจำ$ดให�ม�องคิ<กรคิวบคิ.มน$ก

กฎหมาย3. ว�ชาช�พกฎหมายเป็�นสั��งจำ&าเป็�นแก!ช.มชน ผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายจำ�งต้�องม�อ.ดมการณ<เพ"�อร$บใช�ป็ระชาชนย��งกว!าก!อป็ระโยชน<ให�แก!ต้$วเอง4. ว�ชาช�พกฎหมายต้�องท&าด�วยเจำต้นารมณ<เพ"�อผู้ด.งคิวามย.ต้�ธรรมเป็�นหล$ก

- คิ.ณสัมบ$ต้�ท��ดลบ$นดาลให�น$กกฎหมายอย'!ในฐานะและม�หน�าท��น&ามต้�มหาชนคิ"อ1. เป็�นคินกลางป็ระสัานป็ระโยชน<ของกล.!มต้!าง ๆ ในสั$งคิมด�วยการเข�าไกล!เกล��ย2. ม�สั!วนสั&าคิ$ญและอ�ทธ�พลในการก&าหนดนโยบาย และการต้$ดสั�นใจำของวงการธ.รก�จำ3. คิวามร' �ในสัาขาว�ชาของงานแผู้นกต้!าง ๆ ท��น$กกฎหมายเข�าไป็ม�สั!วนร!วมงานด�วย4. คิวามกล�าในการแสัดงคิวามคิ�ดเห-นต้!อมหาชนเป็�นคิ.ณสัมบ$ต้�อ$นสั&าคิ$ญของน$กกฎมาย- ภารก�จำของน$กกฎหมายท$�วไป็อ$นพ�งป็ฏิ�บ$ต้�ม� 5

ป็ระการ คิ"อ1. ให�คิ&าป็ร�กษาแนะน&า รวมท$4งการร!างเอกสัารทางกฎหมายเป็�นผู้'�พ'ดแทนต้$วคิวามในการเจำรจำาป็ระน�ป็ระนอม2. ด&าเน�นคิด�และว!าคิวามแทนในศึาล3. สั!งเสัร�มป็ร$บป็ร.งการป็ระกอบว�ชาช�พทางกฎหมายให�ด�ย��ง ๆ ข�4น รวมถ�งก�จำการศึาลย.ต้�ธรรมต้ลอดจำนหล$กและต้$วบทกฎหมาย4. เป็�นผู้'�น&าในการก!อมต้�มหาชนให�เข�าร'ป็5. เต้ร�ยมต้$วให�พร�อม ไม!ใช!เพ"�อเสัาะหาต้&าแหน!งแต้!ให�พร�อมท��จำะป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��เม"�อต้�องด&ารงต้&าแหน!งหน�าท��เพ"�อป็ระชาชน เม"�อโอกาสัน$4นมาถ�งโดยไม!ม�คิวามเห-นแก!ต้$ว- หล$กการของว�ชาช�พน$กกฎหมายคิ"อ คิวามย.ต้�ธรรม ผู้'�น&ามต้�มหาชน

- ท��กล!าวว!าบร�สั.ทธ�J ย.ต้�ธรรม คิ"อน$กกฎหมายต้�องระล�กและย�ดม$�นอย'!ว!าม�จำ.ดหมาย 2 ป็ระการ ท��ต้�องท&าจำนบรรล.ผู้ลสั&าเร-จำให�จำงได� คิ"อ ต้�องท&าให�กฎหมายย.ต้�ธรรมป็ระการหน��ง และต้�องให�การใช�กฎหมายน$4นเป็�นไป็โดยย.ต้�ธรรมด�วย กฎหมายต้�องย.ต้�ธรรม ผู้'�ใช�กฎหมายต้�องบร�สั.ทธ�J กฎหมายไม!ย.ต้�ธรรมย$งพอทนได� ถ�าผู้'�ใช�กฎหมายใช�โดยจำ�ต้ใจำอ$นบร�สั.ทธ�J ซึ่��งสัามารถแก�ไขบรรเทาคิวามไม!เป็�นธรรมลงได�บ�าง แต้!ไม!ม�ใคิรท��ไหนจำะทนต้!อผู้'�ใช�กฎหมายท��ไม!ม�จำ�ต้ใจำอ$นเป็�นธรรมได� ย.ต้�ธรรม เป็�น“ ”

จำ.ดหมายบร�สั.ทธ�Jเป็�นว�ธ�ด&าเน�นการ ในระหว!างบร�สั.ทธ�Jและย.ต้�ธรรมน�4 บร�สั.ทธ�Jสั&าคิ$ญกว!าย.ต้�ธรรม ไม!ว!าจำะเป็�นน$กกฎหมายป็ระกอบว�ชาช�พในสัาขาใด จำะเป็�นทนายคิวาม อ$ยการ ผู้'�พ�พากษา น�ต้�กร อาจำารย< ผู้'�ออกกฎหมายฝึ@ายน�ต้�บ$ญญ$ต้� หร"อผู้'�บร�หาร ต้�องม�อ.ดมคิต้�ด$งกล!าวเหม"อนก$นหมด- ก�จำการด�านกฎหมาย เป็�นก�จำการท��จำ&าเป็�นแก!ป็ระชาชนของร$ฐ ผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมายต้�องใช�คิวามร' �คิวามช&านาญพ�เศึษ สัภาพของอาช�พจำ�งเป็�นการผู้'กขาด การผู้'กขาดถ�าไม!ม�การคิวบคิ.มย!อมน&าไป็สั'!การหาป็ระโยชน<เก�นขอบเขต้ ด$งน$4น เพ"�อม�ให�ม�การเอาเป็ร�ยบบ�บบ$งคิ$บเก�นขอบเขต้ หร"อม�ให�ม�คิวามป็ระพฤต้�อ$นไม!ชอบไม!คิวรจำ�งต้�องจำ$ดให�ม�องคิ<กรเพ"�อคิวบคิ.มผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พกฎหมาย- เจำต้นารมณ<ของน$กกฎหมายในแง!บร�การป็ระชาชน หมายถ�ง น$กกฎหมายผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พม�คิต้�ว!า บร�การป็ระชาชนเป็�นใหญ!กว!าคิ!าจำ�างท��ได�ร$บต้อบแทนซึ่��งถ"อเสัม"อนเป็�นผู้ลพลอยได�เท!าน$4น- ว�ชาช�พม�ล$กษณะแต้กต้!างจำากธ.รก�จำหร"ออาช�พอ"�น คิ"อ1. ว�ชาช�พต้�องม�การศึ�กษาและฝึ:กอบรมช$4นสั'ง เป็�นการศึ�กษาอบรมทางคิวามคิ�ดย��งกว!าทางร!างกาย2. ว�ชาช�พเป็�นบร�การท��จำ&าเป็�นแก!ช.มชน 3. ว�ชาช�พต้�องท&าด�วยเจำต้นารมณ<ร$บใช�ป็ระชาชน

13.2 จำร�ยธรรมของทนายคิวาม

แนวคิ�ด1. ทนายคิวามเป็�นน$กกฎหมายสัาขาหน��งท��ม�คิวามสั&าคิ$ญในการผู้ด.งคิวามย.ต้�ธรรม ทนายคิวามคิวรม�คิวามป็ระพฤต้�ท��เหมาะสัมในขณะป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ในศึาล2. ทนายคิวามคิวรป็ฏิ�บ$ต้�ต้นเองให�เหมาะสัมก$บอาช�พน�4ได�ร$บคิวามไว�วางใจำจำากป็ระชาชน การป็ฏิ�บ$ต้�ต้นภายนอกศึาลซึ่��งเก��ยวเน"�องก$บคิด�คิวรอย'!ในกรอบของจำร�ยธรรม3. การด&ารงต้นเป็�นทนายคิวามต้�องอย'!ในกรอบของจำร�ยธรรมท$4งในด�านสั!วนต้$วและต้!อบ.คิคิลภายนอก

- การป็ฏิ�บ$ต้�ต้นของทนายในบร�เวณศึาล1. ทนายคิวามผู้'�ป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ในศึาล ท$4งเวลาว!าคิวามและในเวลาป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��อ"�นจำะต้�องแต้!งกายสั.ภาพเร�ยบร�อยเป็�นแบบอย!างท��ด�ให�ป็ระชาชนผู้'�ไป็พ��งศึาลได�เห-นว!าทนายคิวามน$4นม�ข�อสั$งเกต้ท��การแต้!งกายสั.ภาพเร�ยบร�อย ด'สัง!างามน!าเช"�อถ"อท.กคิน2. การวางต้นในบร�เวณศึาล ทนายคิวามคิวรระม$ดระว$งคิวามป็ระพฤต้�และการพ'ดจำาในบร�เวณศึาลให�สั.ภาพเร�ยบร�อยสัมเก�ยรต้�ของทนายคิวามต้ลอดเวลา ไม!ป็ระหม!าหร"อสัะเพร!า ไม!พ'ดเสั�ยงด$งหร"อต้ะโกนพ'ดก$บผู้'�อ"�นด�วยเสั�ยงอ$นด$ง ด"�มสั.ราเข�ามาในบร�เวณศึาล กระเซึ่�าเย�าแหย! พ'ดจำาต้ลกโป็กฮา หร"อพ'ดจำาสัน�ทสันมก$บทนายคิวามหร"อคิ'!คิวามฝึ@ายต้รงข�ามจำนเสั�ยมรรยาท3. ให�คิวามร!วมม"อก$บเจำ�าหน�าท��ศึาลในการป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามระเบ�ยบของศึาลเก��ยวก$บงานธ.รการต้!าง ๆ- การป็ฏิ�บ$ต้�ต้นในการว!าคิวามในศึาล1. การว!าคิวามในศึาลน$4นทนายคิวามจำะต้�องแต้!งต้$วให�ถ'กต้�องต้ามข�อบ$งคิ$บว!าด�วยมรรยาททนายคิวาม2. ทนายคิวามท��ป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ในห�องพ�จำารณาคิด�ของ

ศึาล ไม!ว!าศึาลจำะออกน$�งพ�จำารณาคิด�หร"อไม!ก-ต้าม ทนายคิวามจำะต้�องระม$ดระว$งต้นเองอย'!ต้ลอดเวลาต้�องป็ฏิ�บ$ต้�ต้นด�วยคิวามสั.ภาพเร�ยบร�อยและให�คิวามเคิารพสัถาบ$นศึาล3. การใช�ถ�อยคิ&าในห�องพ�จำารณาคิด� ทนายคิวามจำะต้�องระม$ดระว$งในการใช�ถ�อยคิ&า ท$4งในขณะท��ศึาลก&าล$งน$�งพ�จำารณาคิด�และก!อนหร"อหล$งจำากการพ�จำารณาคิด�4. ทนายคิวามต้�องไม!เข�ยนคิ&าคิ'!คิวาม หร"อแถลงถ�อยคิ&าให�ศึาลจำดลงเป็�นข�อคิวามเท-จำ หร"อม�ล$กษณะเป็�นการสั!อเสั�ยดคิ'!คิวามอ�กฝึ@ายหน��ง หร"อพยานท��มาให�การต้!อศึาลทนายคิวามไม!คิวรด&าเน�นการใด ๆ ด�วยอารมณ<โกรธ แสัดงคิวามไม!พอใจำหร"อเป็�นป็รป็;กษ<ต้!อผู้'�อ"�นในห�องพ�จำารณาคิด�5. ทนายคิวามจำะต้�องแสัดงให�ศึาลหร"อป็ระชาชนท$�วไป็ได�เข�าใจำว!าศึาลเป็�นสัถาบ$นท��ศึ$กด�Jสั�ทธ�J ผู้'�พ�พากษาเป็�นผู้'�ป็ราศึจำากอคิต้�และม�คิวามเท��ยงธรรม ทนายคิวามเองต้�องให�คิวามเคิารพผู้'�พ�พากษาและหล�กเล��ยงการแสัดงคิวามสัน�ทสันมเป็�นสั!วนต้$วก$บผู้'�พ�พากษา6. ทนายคิวามต้�องระม$ดระว$งการต้�ดต้!อว�สัาสัะก$บผู้'�พ�พากษา แม�จำะเป็�นเพ"�อนสัน�ทก$นก-ต้าม7. ทนายคิวามจำะต้�องห�ามป็รามต้$วคิวามของต้นหร"อพยานไม!ให�กระท&าการใด ๆ ท��ไม!ถ'กต้�อง ป็ระพฤต้�ต้นไม!เหมาะสัมบร�เวณศึาล หร"อในห�องพ�จำารณา8. การป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ของทนายคิวามในศึาลน$4นทนายคิวามจำะต้�องม�แนวคิวามคิ�ดและสั&าน�กในหน�าท��ผู้ด.งคิวามย.ต้�ธรรมของบ�านเม"องให�บร�สั.ทธ�Jย.ต้�ธรรมของบ�านเม"องให�บร�สั.ทธ�Jย.ต้�ธรรมอย'!ต้ลอดเวลา- จำร�ยธรรมของทนายคิวามในการด&ารงต้น1. ด&ารงต้นต้ามอ$ต้ภาพ ไม!กอบโกยผู้ลป็ระโยชน<และเง�นคิ!าทนายคิวามมากเก�นคิวรจำนเป็�นการเบ�ยดเบ�ยนผู้'�อ"�น2. ทนายคิวามต้�องม�แนวคิวามคิ�ดในการผู้ด.งคิวาม

ย.ต้�ธรรมเป็�นพ"4นฐานของจำ�ต้ใจำ ต้�องม�คิวามอ�สัระและกล�าหาญในการแสัดงคิวามคิ�ดเห-น ซึ่��งไม!ต้กอย'!ภายใต้�อ�ทธ�พลของผู้'�ใด3. ทนายคิวามต้�องให�คิวามเห-นในทางกฎหมายอย!างต้รงไป็ต้รงมา ไม!ม�สั��งใดแอบแฝึง หร"อลวงให�ต้$วคิวามหลงผู้�ด จำงใจำเบ��ยงเบนคิวามเห-นของต้นให�คิล�อยต้ามคิวามเห-นของต้$วคิวามซึ่��งร' �อย'!ว!าไม!ถ'กต้�อง4. ทนายคิวามต้�องร$กษาวาจำาสั$ต้ย< พ'ดในสั��งท��เป็�นคิวามจำร�ง ไม!ม�สั��งใดนอกจำากคิวามจำร�ง5. ต้ามป็กต้�แล�วทนายคิวามจำะต้�องร$บงานจำากต้$วคิวามหร"อผู้'�มาต้�ดต้!อ การป็ฏิ�เสัธไม!ร$บเร"�องไว�ด&าเน�นงานถ"อเสัม"อนเป็�นการป็ฏิ�เสัธคิวามย.ต้�ธรรม6. การต้�ดต้!อก$บคิ'!คิวามฝึ@ายต้รงข�าม ไม!ว!าเร"�องน$4นจำะเป็�นคิด�ฟ้Bองร�องก$นในศึาลหร"อไม! ถ�าคิ'!คิวามฝึ@ายต้รงข�ามม�ทนายคิวามจำะต้�องต้�ดต้!อก$บทนายคิวามของเขาเสัมอ

13.3 จำร�ยธรรมของอ$ยการ

แนวคิ�ด1. อ$ยการม�บทบาทในการผู้ด.งคิวามย.ต้�ธรรม ในฐานะเป็�นทนายแผู้!นด�น ม�อ&านาจำและหน�าท��ด&าเน�นคิด�แทนร$ฐท$4งในคิด�แพ!งและคิด�อาญา2. อ$ยการจำะต้�องป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��อย!างเป็�นธรรมในการสั$�งคิด� การเสันอข�อเท-จำจำร�งต้!อศึาลอย!างต้รงไป็ต้รงมา รวมท$4งจำะต้�องเสันอพฤต้�การณ<ในคิด�เพ"�อศึาลจำะได�ว�น�จำฉ$ยคิด�ด�วยคิวามเป็�นธรรม3. อ$ยการต้�องวางต้$วเป็�นกลางในการป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��และในการป็ฏิ�บ$ต้�ต้นต้!อบ.คิคิลท$�วไป็ ท$4งจำะต้�องด&ารงต้นให�ป็ราศึจำากคิวามเสั"�อมเสั�ยในคิวามป็ระพฤต้�สั!วนต้$วและในฐานะผู้'�ผู้ด.งคิวามย.ต้�ธรรม

- บทบาทของอ$ยการในคิด�อาญาอ$ยการเป็�นเจำ�าพน$กงาน

กฎหมายของร$ฐ ม�บทบาทในการฟ้Bองร�องผู้'�กระท&าคิวามผู้�ดต้!อศึาลเพ"�อให�ศึาลพ�พากษาลงโทษต้ามกฎหมาย แต้!ในทางต้รงก$นข�ามหากป็รากฏิว!าผู้'�ถ'กกล!าวหาไม!ม�หล$กฐานป็รากฏิว!าเป็�นผู้'�กระท&าคิวามผู้�ดจำร�งอ$ยการก-จำะม�บทบาทสั&าคิ$ญในการคิ.�มคิรองสั�ทธ�เสัร�ภาพของป็ระชาชนผู้'�บร�สั.ทธ�Jด�วยการสั$�งไม!ฟ้Bองคิด� ในคิด�แพ!งบางป็ระเภทท��ร$ฐต้กเป็�นคิ'!คิวามในคิด� หร"อคิด�ท��ป็ระชาชนท$�วไป็ไม!อาจำใช�สั�ทธ�ด&าเน�นคิด�ในศึาลได�ด�วยต้นเอง อ$ยการจำะม�บทบาทสั&าคิ$ญในการช!วยเหล"อด&าเน�นคิด�แทนบ.คิคิลด$งกล!าว- แนวป็ระพฤต้�ป็ฏิ�บ$ต้�ของอ$ยการต้!อศึาล แม�อ$ยการและศึาลต้!างก-ม�หน�าท��ในสั!วนของต้นต้!างก$นออกไป็ แต้!ในการด&าเน�นคิด�อ$ยการจำะต้�องให�เก�ยรต้�ผู้'�พ�พากษา และจำะต้�องระล�กไว�เสัมอว!าผู้'�พ�พากษาป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ในพระป็รมาภ�ไธยของพระมหากษ$ต้ร�ย<แนวป็ระพฤต้�ป็ฏิ�บ$ต้�ของอ$ยการต้!อพน$กงานสัอบสัวน อ$ยการอาจำจำะต้�ดต้!อคิบหาก$บพน$กงานสัอบสัวนได�แต้!ก-จำะต้�องอย!าให�คิวามสั$มพ$นธ<เข�ามาม�อ�ทธ�พลต้!อการป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท�� และอ$ยการอาจำะให�คิวามร!วมม"อก$บพน$กงานสัอบสัวนในการป็ราบป็รามผู้'�กระท&าคิวามผู้�ดได� แต้!อ$ยการจำะต้�องใช�คิวามระม$ดระว$งม�ให�สั'ญเสั�ยคิวามเท��ยงธรรมไป็แนวป็ระพฤต้�ป็ฏิ�บ$ต้�ของอ$ยการต้!อจำ&าเลย แม�อ$ยการจำะเป็�นโจำทก<ในคิด� แต้!ก-ไม!เพ"�อท��จำะให�จำ&าเลยได�ร$บโทษแต้!อย!างเด�ยว อ$ยการคิวรจำะแสัดงให�จำ&าเลยเห-นว!าอ$ยการเข�ามาท&าหน�าท��น�4ไม!ใช!เพราะเป็�นศึ$ต้ร'ก$บจำ&าเลย แต้!กระท&าไป็ในฐานะท��เป็�นทนายของแผู้!นด�น- แนวป็ระพฤต้�ป็ฏิ�บ$ต้�ของอ$ยการต้!อทนายจำ&าเลย แม�สัถานภาพของอ$ยการและทนายจำ&าเลยจำะถ'กก&าหนดให�อย'!ฝึ@ายต้รงข�ามก$น แต้!อ$ยการคิวรจำะพ�งระล�กว!าทนายจำ&าเลยก-เป็�นบ$ณฑิ�ต้เช!นก$น การท��ทนายช!วยเหล"อจำ&าเลยก-เป็�นเพราะหน�าท�� อ$ยการจำ�งคิวรป็ฏิ�บ$ต้�ต้!อทนายจำ&าเลย

ด�วยคิวามยกย!องและให�เก�ยรต้�

13.4 จำร�ยธรรมของต้.ลาการ

แนวคิ�ด1. อ.ดมการณ<ของการเป็�นต้.ลาการ คิ"อการเป็�นผู้'�ป็ระสัาทคิวามย.ต้�ธรรมด�วยคิวามซึ่"�อสั$ต้ย<สั.จำร�ต้เท��ยงธรรม ถ'กต้�องต้ามกฎหมาย และน�ต้�ป็ระเพณ�2. ต้.ลาการต้�องวางใจำเป็�นกลาง ป็ราศึจำากอคิต้�ต้!อต้$วบ.คิคิลในศึาลและเร"�องอ"�น ๆ ม�คิวามอดทนเป็�นผู้'�ม�สั$มมาท�ฐ� ม�คิวามพอเหมาะพอด� ไม!แสัวงหาป็ระโยชน<ใด ๆ จำากการป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��รวมท$4งจำะต้�องเป็�นผู้'�ม�คิวามร' �คิวามสัามารถ ป็ราดเป็ร"�องในเช�งกฎหมายและว�ชาการท$4งหลาย3. นอกจำากการป็ฏิ�บ$ต้�ต้นในศึาลแล�ว ต้.ลาการจำะต้�องม�มารยาทและคิวามป็ระพฤต้�อ$นด�งามเป็�นท��ป็รากฏิต้!อบ.คิคิลท$4งหลาย สัมาคิมก$บบ.คิคิลท$�วไป็ท��ไม!ข$ดก$บการงานในหน�าท�� ต้ลอดจำนสัอดสั!องม�ให�คินใกล�ช�ดไป็แอบอ�างน&าคิวามเสั"�อมเสั�ยมาสั'!ต้น

- เพ"�อร$กษาไว�ซึ่��งคิวามเช"�อถ"อศึร$ทธาของป็ระชาชนท��ม�ต้!อสัถาบ$นต้.ลาการ อ.ดมการณ<ของการเป็�นต้.ลาการ คิ"อ การเป็�นผู้'�ป็ระสัาทคิวามย.ต้�ธรรม ด�วยคิวามซึ่"�อสั$ต้ย<สั.จำร�ต้ เท��ยงธรรมถ'กต้�องต้ามกฎหมายและน�ต้�ป็ระเพณ� ไม!แสัวงหาป็ระโยชน<ใด ๆ จำากการป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ไม!ท&าให�เก�ดคิวามระแวงในคิวามเป็�นกลางของต้.ลาการ และจำะต้�องป็ราศึจำากอคิต้�ท$4งป็วง- ในการด&าเน�นคิด�ในศึาล ต้.ลาการจำะต้�องวางต้$วเป็�นกลาง ฟ้;งคิวามจำากคิ'!คิวามท.กฝึ@ายอย!างต้$4งใจำและป็ราศึจำากอคิต้� พ�งสั&ารวมต้นให�เหมาะสัมก$บต้&าแหน!งหน�าท�� ม�คิวามอดทน อดกล$4น เป็�นผู้'�ม�สั$มมาท�ฐ� ม�คิวามพอเหมาะพอด� พ�จำารณาพ�พากษาคิด�อย!างสั.ข.ม รอบคิอบ และรวดเร-ว หม$�นศึ�กษาฝึ:กฝึนต้นเอง คิ�นคิว�า

เพ��มเต้�ม ให�ม�คิวามเช��ยวชาญในทางกฎหมายและคิวามร' �รอบต้$วท$นสัม$ยอย'!เสัมอ- นอกจำากการป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ในฐานะต้.ลาการในการด&าเน�นคิด�ในศึาลแล�ว ต้.ลาการจำะต้�องม�มารยาทและคิวามป็ระพฤต้�อ$นด�งามเป็�นท��ป็รากฏิต้!อบ.คิคิลภายนอก และต้�องสัอดสั!องด'แลการป็ฏิ�บ$ต้�หน�าท��ของผู้'�ใต้�บ$งคิ$บบ$ญชาให�ซึ่"�อสั$ต้ย<สั.จำร�ต้และม�ไมต้ร�ต้!อป็ระชาชน ต้.ลาการอ.ท�ศึเวลาให�แก!งานราชการ และเผู้ยแพร!ว�ทยาทานแก!ผู้'�ศึ�กษากฎหมายพ�งคิรองต้นอย!างเร�ยบง!าย สั$นโดษ สัมาคิมก$บบ.คิคิลท$�วไป็ท��ไม!ข$ดก$บงานในหน�าท�� ต้ลอดจำนสัอดสั!องม�ให�บ.คิคิลในคิรอบคิร$ว หร"อคินใกล�ช�ดไป็แอบอ�างน&าคิวามเสั"�อมเสั�ยมาสั'!ต้น อ$นเป็�นการบ$�นทอนเก�ยรต้�และศึ$กด�Jศึร�ของต้.ลาการ

หน่�วิย่ที่�� 14 กรุะบวิน่การุกล��มและการุที่!างาน่เป3น่คณ์ะ

แนวคิ�ด1. กล.!มต้ามคิวามหมายทางสั$งคิมว�ทยาน$4น บ.คิคิลท��เป็�นสัมาช�กจำะต้�องม.!งว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<เด�ยวก$น ม�ป็ฏิ�สั$มพ$นธ< พ��งพาอาศึ$ย และม�อ�ทธ�พลต้!อก$นและก$น ต้!างคินต้!างต้ระหน$กว!าการเป็�นสัมาช�กของกล.!มการอย'!รวมเป็�นกล.!มเป็�นสั$ญชาต้ญาณคิวามต้�องการของมน.ษย< นอกจำากได�พ��งพาช!วยเหล"อก$นอ$นเป็�นการสัร�างคิวามป็ลอดภ$ยแก!ช�ว�ต้และท&าให�ช�ว�ต้ม�คิ.ณภาพสั'งกว!าการอย'!ต้ามล&าพ$งแล�ว กล.!มย$งสัร�างการเร�ยนร' �ท$กษะคิวามสั$มพ$นธ<ระหว!างบ.คิคิล ช!วยให�ท&างานได�ป็ร�มาณมากกว!าและต้$ดสั�นใจำแก�ป็;ญหาได�อย!างม�ป็ระสั�ทธ�ภาพมากกว!าด�วย การท&างานเป็�นคิณะให�ป็ระสับผู้ลสั&าเร-จำต้ามท��ต้$ 4งเป็Bาหมายไว� จำ&าเป็�นท��จำะต้�องเข�าใจำถ�งคิ.ณสัมบ$ต้�ของกล.!มท&างาน คิวามหมายและองคิ<ป็ระกอบของกระบวนการกล.!มและการสัร�างป็ระสับการณ<กระบวนการกล.!มด�วย2. พฤต้�กรรมของบ.คิคิลในกล.!มม�ท$4งพฤต้�กรรมท��ช!วย

สั!งเสัร�มให�การท&างานของกล.!มบรรล.เป็Bาหมายและพฤต้�กรรมท��เป็�นอ.ป็สัรรคิต้!อการท&างานของกล.!ม แต้!กระบวนการกล.!มจำะช!วยป็ร$บพฤต้�กรรมของคินในกล.!มไป็ในท�ศึทางท��พ�งป็ระสังคิ< ซึ่��งป็;จำจำ$ยท��ม�อ�ทธ�พลต้!อกระบวนการกล.!มท��สั&าคิ$ญ ได�แก! คิวามต้�องการการยอมร$บ ท$ศึนคิต้� คิ!าน�ยมของบ.คิคิล ล$กษณะและพฤต้�กรรมของบ.คิคิลในการท&างานเป็�นคิณะ3. มน.ษย<ม�ว�ธ�คิ�ดแก�ป็;ญหาได�หลายว�ธ� ซึ่��งการใช�กระบวนการกล.!มในการแก�ป็;ญหาก-เป็�นอ�กว�ธ�การหน��งท��ม�คิวามสั&าคิ$ญ กล.!มแก�ป็;ญหาม� 3 แบบท��สั&าคิ$ญ ได�แก! กล.!มระดมสัมอง กล.!มในนาม และกล.!มว�เคิราะห<พล$งสันาม การใช�กระบวนการกล.!มในการแก�ไขป็;ญหาจำ&าเป็�นอย!างย��งท��จำะต้�องม�การป็ระเม�นพฤต้�กรรมกล.!มด�วย

14.1 แนวคิ�ดเก��ยวก$บกระบวนการกล.!มและการท&างานเป็�นคิณะ

แนวคิ�ด1. กล.!มต้ามคิวามหมายทางสั$งคิมว�ทยาน$4น บ.คิคิลท��เป็�นสัมาช�กจำะต้�องม.!งว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<เด�ยวก$นม�ป็ฏิ�สั$มพ$นธ< พ��งพาอาศึ$ย และม�อ�ทธ�พลต้!อก$นและก$น ต้!างคินต้!างต้ระหน$กว!าการเป็�นสัมาช�กของกล.!ม การอย'!รวมเป็�นกล.!ม เป็�นสั$ญชาต้ญาณคิวามต้�องการของมน.ษย< นอกจำากได�พ��งพาช!วยเหล"อก$นอ$นเป็�นการสัร�างคิวามป็ลอดภ$ยแก!ช�ว�ต้และท&าให�ช�ว�ต้ม�คิ.ณภาพสั'งกว!าการอย'!ต้ามล&าพ$งแล�ว กล.!มย$งสัร�างการเร�ยนร' �ท$กษะคิวามสั$มพ$นธ<ระหว!างบ.คิคิล โดยช!วยให�ท&างานได�ป็ร�มาณมากกว!าและต้$ดสั�นใจำแก�ป็;ญหาได�อย!างม�ป็ระสั�ทธ�ภาพมากกว!าด�วย2. คิ.ณสัมบ$ต้�ของกล.!มท&างาน คิ"อ ย�ดอ.ดมการณ< เป็Bาหมายและว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ของกล.!ม ม�คิวามม.!งม$�นท��จำะท&างานให�สั&าเร-จำ และได�ผู้ลงานท��ม�คิ.ณภาพด� ช!วยเหล"อสัน$บสัน.นก$นเพ"�องานของกล.!มให�คิวามสั&าคิ$ญแก!กล.!มและม�ผู้'�น&าท��ม�คิ.ณสัมบ$ต้�เหมาะสัม

3. กระบวนการกล.!ม คิ"อ กล.!มท��ม�การจำ$ดระบบไว�อย!างด� โดยคิ&าน�งถ�งล$กษณะของสัมาช�กในกล.!มว�ธ�การด&าเน�นงานของกล.!ม ผู้'�น&ากล.!มและบรรยากาศึภายในกล.!ม สั��งเหล!าน�4ป็ระกอบก$นจำะเป็�นอ&านาจำหร"อพล$งท��ม�ผู้ลท&าให�กล.!มด&าเน�นงานได�ต้ามเป็Bาหมายอย!างม�ป็ระสั�ทธ�ภาพ กระบวนการกล.!มป็ระกอบด�วยม�ต้�สั$งคิม และม�ต้�งาน ท$4งสัองม�ต้�น�4สั$มพ$นธ<ก$นอย!างแยกไม!ออก และม�คิวามสั&าคิ$ญและจำ&าเป็�นต้!อการท&างานของกล.!ม4. ป็ระสับการณ<กระบวนการกล.!ม หมายถ�ง ก�จำการกล.!มซึ่��งก!อให�เก�ดการเร�ยนร' �จำากป็ระสับการณ<โดยถ"อหล$กว!า การเร�ยนร' �ท��ด�ต้�องเก�ดจำากคิวามเข�าใจำและการเร�ยนร' �ท��คิ�นพบด�วยต้นเอง ช!วยให�เก�ดคิวามเข�าใจำท��ล�กซึ่�4งและจำดจำ&าได�ด�

- กล.!มต้ามคิวามคิ�ดของชอว< หมายถ�ง บ.คิคิลต้$4งแต้!สัองคินข�4นไป็ซึ่��งม�ฏิ�สั$มพ$นธ<ต้!อก$นในทางท��แต้!ละคินม�อ�ทธ�พลเหน"อคินอ"�น และได�ร$บอ�ทธ�พลจำากคินอ"�นพร�อม ๆ ก$นไป็ด�วย- มาบร�ย<และบาร<นสั< กล!าวว!า กล.!มคิ"อเคิร"อข!ายของคิน (หลายคิน) ซึ่��งจำงใจำมอบอ&านาจำการต้$ดสั�นใจำของคินให�ก$บหน!วยทางสั$งคิม (ซึ่��งเร�ยกว!ากล.!ม) เพ"�อให�บรรล.ว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<อ$นป็รารถนาร!วมก$น และว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<น$4นไม!สัามารถบรรล.ได�โดยต้!างคินต้!างอย'!- ฟ้Fสั<เชอร< กล!าวว!า บ.คิคิลหลาย ๆ คินมารวมก$นเข�าโดยม�พฤต้�กรรมการสั"�อข�อคิวาม โดยเฉพาะอย!างย��งการกระท&า การป็ฏิ�สั$มพ$นธ<ซึ่&4า ๆ เป็�นแบบแผู้นเด�ยวก$นสัามารถคิาดเดาได�- จำอห<นสั$น และจำอห<นสั$น ได�ให�น�ยามว!า กล.!มคิ"อบ.คิคิลสัองคินหร"อมากกว!าท��ม�ป็ฏิ�สั$มพ$นธ<ก$นโดยต้รง ต้!างฝึ@ายต้!างต้ระหน$กว!าต้นเป็�นสัมาช�กของกล.!ม คินอ"�นๆ ก-เป็�นสัมาช�กของกล.!ม และแต้!ละคินต้ระหน$กว!าการจำะบรรล.เป็Bาหมายร!วมก$นน$4นต้�องพ��งพาอาศึ$ยก$น

- เลว�น มองกล.!มในล$กษณะการคิล"�นไหวของกล.!ม คิ"อเห-นว!าคิวามเก��ยวข�องสั$มพ$นธ<ก$นของคินในกล.!ม เป็�นไป็ในล$กษณะของคิวามสั$มพ$นธ<แลกเป็ล��ยน โดยการเก��ยวข�องต้�ดต้!อของบ.คิคิลน$4นจำะใช�สั$ญล$กษณ<ท��แต้!ละคินย�ดถ"อมาใช�ในการป็ฏิ�บ$ต้�ต้!อก$นและก$น- กล.!มหมายถ�ง1. กล.!มต้�องป็ระกอบด�วยบ.คิคิลอย!างน�อยท��สั.ด 2 คิน 5. ถ"อว!าต้นเองเป็�นสัมาช�กของกล.!มและสัมาช�กอ"�นในกล.!มก-ยอมร$บเช!นน$4น2. คินในกล.!มจำะต้�องม�ป็ฏิ�สั$มพ$นธ<ต้!อก$น 6. สั!งอ�ทธ�พลต้!อก$นและก$น3. ม�คิวามสั$มพ$นธ<ต้!อก$นอย!างม�แบบแผู้น 7. เห-นว!าการรวมกล.!มด�ม�ป็ระโยชน<4. ต้�องพ��งพาก$น 8. ม.!งว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<เด�ยวก$น- ป็ระโยชน<ของการอย'!รวมเป็�นกล.!ม1. ผู้ล�ต้ภาพของกล.!มม$กจำะสั'งกว!าผู้ล�ต้ภาพของบ.คิคิลท��ท&างานต้ามล&าพ$ง2. กล.!มต้$ดสั�นใจำและแก�ป็;ญหาได�อย!างม�ป็ระสั�ทธ�ภาพ3. สัมาช�กภาพของกล.!มก!อให�เก�ดคิวามร$ก คิวามเมต้ต้า ห!วงใยสัมาช�กคินอ"�น4. ผู้'�เป็�นสัมาช�กของกล.!มจำะม�คิวามร' �สั�กในด�านม�ต้รภาพ คิวามร$ก ฯลฯ สั'งกว!าผู้'�ท��ท&างานต้ามล&าพ$ง5. กล.!มเป็�นแหล!งเสัร�มสัร�างคิวามสัามารถและท$กษะในการต้�ดต้!อสั$มพ$นธ<ระหว!างบ.คิคิล6. กล.!มสัามารถสัร�างโอกาสัให�สัมาช�กท&าคิวามเข�าใจำร' �จำ$กพฤต้�กรรมและท$ศึนคิต้�ท��เป็�นภ$ย ให�สัมาช�กได�ช!วยเหล"อเพ"�อนร!วมกล.!มท&าคิวามเข�าใจำพฤต้�กรรมและท$ศึนคิต้�ท��ไม!ด�เหล!าน$4นด�วย7. กล.!มให�ท$ศึนพ�สั$ยหลากหลาย8. กล.!มเป็�นแหล!งเป็ร�ยบเท�ยบสั&าหร$บมวลสัมาช�ก9. กล.!มเป็�นแหล!งป็Bอนข�อม'ลย�อนกล$บในกล.!ม- คิ.ณสัมบ$ต้�ของกล.!มท&างานท��ม�ป็ระสั�ทธ�ภาพ

1. ม�คิวามม.!งม$�นและพะวงต้!อเป็Bาหมายของกล.!มในขณะเด�ยวก$นก-ม�กลย.ทธ<ในการท&างานท��ย"ดหย.!นพอท��จำะบรรล.เป็Bาหมายได�2. เผู้ช�ญหน�าก$บคินหร"อสัถานการณ<ท��ขวางทางอย'!ไม!ยอมหลบหน� 3. ย�ดม$�นในคิ.ณภาพของงาน และคิ.ณล$กษณะของการท&างานเป็�นคิณะ4. ม�คิวามเข�าใจำป็ณ�ธานและนโยบายด&าเน�นการของหน!วยงานท��พวกเขาสั$งก$ดอย'!5. ม�คิวามบ$นดาลใจำจำากมโนภาพท��วาดไว�ว!าจำะท&าให�ได�6. ผู้'กม�ต้รหาพวกท��สัามารถช!วยงานของกล.!มให�เป็�นไป็ได�ด�วยด�7. ท&างานต้นเองให�เป็�นท��ร' �จำ$กและอยากต้�ดต้!อด�วย8. ม�คิวามสั&าเร-จำเป็�นแรงข$บหร"อแรงจำ'งใจำ9. เป็�นน$กป็ฏิ�ว$ต้� ให�คิวามสั&าคิ$ญต้!อการลงม"อท&า10. ม�คิวามม.!งม$�นต้!อคิวามสั&าเร-จำของสัถาบ$นของต้น11. ม�อ�ทธ�พลพอสัมคิวรต้!อสัถาบ$นของต้น เป็�นอ�ทธ�พลท��เก�ดจำากคิวามน!าเช"�อถ"อของกล.!ม (ท�มงาน) ท$4งกล.!ม12. ท&างานได�อย!างม�ป็ระสั�ทธ�ภาพ โดยใช�หล$กการและแนวทางมากว!าใช�กฎระเบ�ยบ13. สัามารถแยกเร"�องสั&าคิ$ญก$บเร"�องด!วนออกจำากก$นได�14. ให�คิวามสั&าคิ$ญแก!ผู้'�น&า โดยม.!งหว$งให�ผู้'�น&าเป็�นผู้'�ต้!อสั'�ให�ได�มาซึ่��งการสัน$บสัน.น15. สัามารถต้�ดต้!อสั"�อสัารหร"อร$บสัถานการณ<ต้ามล&าพ$งได�ด�เท!าก$บเม"�ออย'!เป็�นกล.!ม16. ภาคิภ'ม�ในการม�คิวามคิ�ดสัร�างสัรรคิ<17. ม�คิวามเข�าใจำว!าเหต้.ใดกล.!มของต้นจำ�งป็ระสับคิวามสั&าเร-จำ18. ป็ระเม�นคิ.ณคิ!าของคินท��ม�คิวามร' � คิวามสัามารถและการม�สั!วนร!วมในงานมากกว!าจำะป็ระเม�นจำากสัถานภาพ

หร"อต้&าแหน!ง19. พยายามท&างานร!วมก$บผู้'�อ"�นมากกว!าท��จำะท&าเพ"�อผู้'�อ"�นหร"อเป็�นสั$ต้ร'ก$บผู้'�อ"�น20. ไม!แสัดงคิวามยะโสัอวดด�- กระบวนการกล.!มในท��น�4หมายถ�ง คิวามสั$มพ$นธ<ระหว!างคินและกล.!มคิน- กระบวนการกล.!มจำะช!วยให�คินร' �จำ$กต้นเองและจำะช!วยสัร�างการเร�ยนร' �ว!าคินเราเม"�ออย'!ร !วมก$นต้�องเสั�ยสัละ ร' �จำ$กให� ร' �จำ$กร$บ ร' �จำ$กกล$4น ร' �ว!าจำะท&าต้นอย!างไรจำ�งจำะอย'!ร !วมก$นอย!างป็กต้�สั.ขได�- คิวามหมายของกระบวนการกล.!ม1. เป็�นว�ชาการด�านจำ�ต้ว�ทยาสั$งคิม ซึ่��งเน�นการศึ�กษาเก��ยวก$บธรรมชาต้�ของช�ว�ต้กล.!ม โดยการคิ�นคิว�าเก��ยวก$บธรรมชาต้�ของช�ว�ต้กล.!ม โดยการคิ�นคิว�าทดลองจำนได�ผู้ลสัามารถน&าไป็ต้$4งเป็�นทฤษฎ�ได� แล�วน&าเอาผู้ลน$4นไป็ใช�ป็ร$บป็ร.งป็ระสั�ทธ�ภาพของกล.!ม2. กล.!มท��ม�การจำ$ดระบบอย!างด� โดยคิ&าน�งถ�งล$กษณะของสัมาช�ก ว�ธ�ด&าเน�นงานผู้'�น&า และบรรยากาศึของกล.!ม สั��งเหล!าน�4ป็ระกอบก$นจำะม�ผู้ลท&าให�กล.!มสัามารถด&าเน�นการได�ต้ามเป็Bาหมายอย!างม�ป็ระสั�ทธ�ภาพ3. ก�จำกรรมกล.!มซึ่��งก!อให�เก�ดกระบวนการเร�ยนร' �จำากป็ระสับการณ<- ป็ระสับการณ<กระบวนการกล.!ม คิ"อ ก�จำกรรมกล.!มซึ่��งก!อให�เก�ดกระบวนการเร�ยนร' �จำากป็ระสับการณ<ซึ่��งช!วยพ$ฒนาสัมาช�กของกล.!มท$4งในด�านม�ต้�สั$งคิม และม�ต้�งาน- ผู้'�เร�ยนจำะได�ป็ระโยชน<จำากการเร�ยนมากเม"�อใช�ว�ธ�การต้!อไป็น�41. ย�ดถ"อพฤต้�กรรมท��ก&าหนด เป็Fดใจำ เป็Fดคิวามร' �สั�กให�สัามารถร$บร' �ท.กสั��งท.กอย!างท��จำะเก�ดข�4น2. ก&าหนดว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<ในการเร�ยนร' �ของต้น และท&างานอย!างแข-งข$นเพ"�อให�บรรล.ว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<น$4น3. ม�คิวามเต้-มอกเต้-มใจำท��จำะทดลองกระท&าพฤต้�กรรม

ใหม! ๆ และฝึ:กซึ่�อมท$กษะใหม! ๆ4. แสัวงหาและคิอยร$บข�อม'ลย�อนกล$บ5. สัร�างข�อสัร.ป็ หร"อทฤษฎ�ป็ฏิ�บ$ต้�เก��ยวก$บป็ระสับการณ<ท��ได�ร$บจำากก�จำกรรม

14.2 ล$กษณะและพฤต้�กรรมของบ.คิคิลในกระบวนการกล.!มและการท&างานเป็�นคิณะ

แนวคิ�ด1. พฤต้�กรรมของบ.คิคิลในกล.!มม�ท$4งพฤต้�กรรมท��ช!วยสั!งเสัร�มให�การท&างานของกล.!มบรรล.เป็Bาหมายและพฤต้�กรรมท��เป็�นอ.ป็สัรรคิต้!อการท&างานของกล.!ม แต้!กระบวนการกล.!มจำะช!วยป็ร$บให�พฤต้�กรรมของคินในกล.!มเป็�นไป็ในท�ศึทางท��พ�งป็ระสังคิ<2. คิวามต้�องการพ"4นฐานของบ.คิคิลโดยเฉพาะอย!างย��งคิวามต้�องการได�ร$บการยอมร$บม�ผู้ลกระทบต้!อกระบวนการกล.!มเป็�นอย!างมาก3. ท$ศึนคิต้�และคิ!าน�ยมสั!วนบ.คิคิลม�อ�ทธ�พลต้!อคิวามคิ�ดและการแสัดงพฤต้�กรรมของบ.คิคิล ซึ่��งท&าให�ม�ผู้ลกระทบต้!อกระบวนการกล.!มด�วย4. การท&างานเป็�นคิณะจำ&าเป็�นต้�องอาศึ$ยล$กษณะและพฤต้�กรรมท��พ�งป็ระสังคิ<ของบ.คิคิลในกระบวนการกล.!ม

- พฤต้�กรรมของบ.คิคิลในกล.!มแบ!งเป็�น 2 ล$กษณะคิ"อ- พฤต้�กรรมท��สั!งเสัร�มให�การท&างานของกล.!มบรรล.เป็Bาหมายได�โดยเร-วและสัร�างเสัร�มสั$มพ$นธภาพระหว!างบ.คิคิลภายในกล.!มให�แน!นแฟ้Bนมากข�4น1. การร�เร��ม 6. การช�4แจำงหร"อขยายคิวาม2. การแสัวงหาข�อม'ลเพ��มเต้�ม 7. การสัร.ป็3. การให�ข�อม'ลหร"อแสัดงคิวามคิ�ดเห-น 8. การป็ระเม�น4. การร$บฟ้;งและเคิารพในคิวามคิ�ดเห-นของผู้'�อ"�น5. การป็ระสัานแนวคิ�ด- พฤต้�กรรมท��เป็�นอ.ป็สัรรคิต้!อการท&างานของกล.!มและ

ท&าให�กล.!มแต้กแยก1. การต้อบโต้�ท��ม�คิวามคิ�ดหร"อคิวามร' �สั�กอย!างอ"�นซึ่!อนเร�นอย'!2. การก�าวร�าว3. การข$ดคิอหร"อข$ดแย�งโดยป็ราศึจำากเหต้.ผู้ล4. การข!มข'!5. การผู้'กขาดบทบาทภายในกล.!ม6. การเง�ยบเฉย- การจำ$ดกระบวนการกล.!มท��จำะสัร�างพล$งให�สัมาช�กของกล.!มม�เฉพาะพฤต้�กรรมท��สั!งเสัร�มในการท&างาน ม�ด$งน�41. จำ$ดก�จำกรรมหร"อร'ป็แบบของกล.!มให�สัมาช�กท.กคินม�สั!วนร!วมในการท&าก�จำกรรม2. จำ$ดก�จำกรรมท��ก!อให�สัมาช�กเก�ดคิวามร' �สั�ก หร"อม�อารมณ<ร!วมต้!อเหต้.การณ<หร"อก�จำกรรมท��เก�ดข�4นภายในกล.!ม3. จำ$ดก�จำกรรมท��ให�ท.กคินม�สั!วนในการว�เคิราะห<เหต้.การณ< อภ�ป็รายแลกเป็ล��ยนป็ระสับการณ<ระหว!างก$น4. ผู้'�น&าก�จำกรรมหร"อผู้'�จำ$ดก�จำกรรมต้�องคิ&าน�งถ�งเป็Bาหมายสั&าคิ$ญของกระบวนการกล.!มอย'!เสัมอ ผู้'�น&าจำ�งเพ�ยงป็ระสัาน กระต้.�นหร"อสั!งเสัร�มให�สัมาช�กม�พฤต้�กรรมในแนวทางท��สัร�างเสัร�มสั$มพ$นธภาพท��ด�5. ก�จำกรรมในกระบวนการกล.!มท��ด�ต้�องสัร�างการเร�ยนร' �ให�เก�ดแก!สัมาช�กในกล.!มอย!างน�อย 3 ป็ระการคิ"อ การเร�ยนร' �เร"�องต้นเอง การเร�ยนร' �เร"�องของสัมาช�กอ"�นในกล.!ม และการเร�ยนร' �เร"�องของกล.!ม6. ในการจำ$ดก�จำกรรมกล.!มต้�องให�สัมาช�กของกล.!มม�โอกาสัผู้!านข$4นต้อนต้$4งแต้!แรกจำนสั.ดท�าย- การป็ฏิ�บ$ต้�ต้นของสัมาช�กในกระบวนการกล.!ม1. ต้�องต้ระหน$กในคิวามเป็�นจำร�งท��ว!าคินแต้!ละคินน$4นม�คิวามแต้กต้!างก$น2. พยายามคิ�ดเสัมอว!าคินเราน$4นม�ท$4งสั!วนด�และสั!วนบกพร!อง

3. ต้$4งใจำฟ้;งในขณะท��สัมาช�กในกล.!มก&าล$งพ'ด4. แสัดงคิวามช"�นชมสัมาช�กในกล.!มเม"�อเห-นสัมคิวร5. อย!าแสัดงอาการแกล�งท&าว!ายอมร$บ หร"อข$ดแย�งท$นท�ก!อนท��ผู้'�อ"�นจำะพ'ดจำบ6. การแสัดงการยอมร$บ อาจำแสัดงออกด�วยสัายต้าท!าทาง คิ&าพ'ดหร"อพฤต้�กรรมท��เห-นได�ช$ดเจำน- เม"�อใดท��เก�ดคิวามข$ดแย�งข�4นภายในกล.!มอ$นเน"�องมาจำากท$ศึนคิต้� คิ!าน�ยม หร"อคิวามต้�องการไม!ต้รงก$น สัมาช�กในกล.!มคิวรป็ฏิ�บ$ต้�ด$งน�41. พยายามว�เคิราะห<สัาเหต้.ของคิวามข$ดแย�งแต้!ละคิร$4งให�ต้รงจำ.ดท��สั.ดว!าเก�ดเพราะสั��งใด2. พยายามอย!าย�ดต้�ดอย'!ก$บท$ศึนคิต้� คิ!าน�ยม และคิวามต้�องการของต้นอย'!เพ�ยงฝึ@ายเด�ยว- เป็Bาหมายท��ด�ในการท&างาน1. ม�คิวามช$ดเจำนและเฉพาะเจำาะจำงสั&าหร$บงานท��ก&าล$งจำะท&า2. คิวรเข�ยนออกมาในร'ป็ของการกระท&าท��เข�าใจำได�ต้รงก$น3. ม�การระบ.ลงไป็ให�ช$ดเจำนด�วยว!าใคิรจำะม�สั!วนร!วมหร"อม�บทบาทในจำ.ดม.!งหมายน$4นอย!างใด4. คิวรเข�ยนให�อย'!ในล$กษณะท��ม�คิวามเป็�นไป็ได�5. คิวรม�ล$กษณะท��สัามารถสั$งเกต้เห-นผู้ลท��จำะเก�ดข�4นได�14.3 กระบวนการกล.!มก$บการแก�ป็;ญหา

แนวคิ�ด1. มน.ษย<ม�ว�ธ�คิ�ดแก�ป็;ญหาโดยใช�เหต้.ผู้ล และโดยใช�อารมณ< คิวามร' �สั�ก ซึ่��งเป็�นการแน!นอนว!าการต้$ดสั�นใจำท��ด�คิวรอย'!ในแวดวงของเหต้.ผู้ล แต้!การแก�ป็;ญหาและต้$ดสั�นใจำหลายกรณ�และในหลายระด$บ ต้�องมองไกลกว!าเหต้.ผู้ล ฉะน$4นการต้$ดสั�นใจำจำากการผู้.ดร' � จำ�งม�คิวามสั&าคิ$ญและป็รากฏิบ!อยคิร$4งในพฤต้�กรรมการแก�ป็;ญหาของบ.คิคิลหร"อกล.!ม ม�เทคิน�คิกระบวนการกล.!มหลาย

แบบท��เน�นการแก�ป็;ญหาอย!างเป็�นระบบ และท��ม�การแก�ป็;ญหาโดยใช�คิวามคิ�ดน�กอย!างอ�สัระโลดโผู้นเพ"�อให�เก�ดการผู้.ดร' �ข�4น ด$งน$4น การน&ากระบวนการกล.!มมาใช�แก�ป็;ญหาจำะต้�องเล"อกใช�เทคิน�คิท��เหมาะสัมก$บกรณ�ป็;ญหา และต้�องม�การจำ$ดองคิ<ป็ระกอบของกล.!มให�สัามารถแก�ป็;ญหาได�อย!างม�ป็ระสั�ทธ�ภาพด�วย2. กล.!มแก�ป็;ญหาท��สัามารถน&ามาใช�เพ��มป็ระสั�ทธ�ภาพของกล.!มท&างานได�มาก คิ"อกล.!มระดมสัมอง และกล.!มในนาม จำะเน�นการใช�คิวามคิ�ดอย!างอ�สัระ สั&าหร$บกล.!มว�เคิราะห<พล$งสันาม จำะเน�นการคิ�ดอย!างเป็�นระบบเป็�นเหต้.เป็�นผู้ล3. การป็ระเม�นพฤต้�กรรมกล.!ม คิ"อ การต้$ดสั�นพฤต้�กรรมของสัมาช�กกล.!มโดยเป็ร�ยบเท�ยบก$บพฤต้�กรรมท��พ�งป็ระสังคิ< เพ"�อน&าข�อม'ลท��ได�ร$บไป็ป็ร$บพฤต้�กรรมกล.!มให�ได�กล.!มท&างานท��ม�ป็ระสั�ทธ�ภาพย��งข�4น พฤต้�กรรมท��พ�งป็ระเม�นคิ"อ พฤต้�กรรมของสัมาช�กและของผู้'�น&ากล.!มและบรรยากาศึของกล.!ม

- การผู้.ดร' �คิ"อ การท��สัมองซึ่�กขวาท&าหน�าท��ถ!ายทอด แป็ร หร"อเสัร�มแต้!งการแสัดงออกทางอารมณ< สั��งท��มองเห-นด�วยสัายต้า และพฤต้�กรรมท��ไม!แสัดงออกทางวาจำา ซึ่��งเป็�นสั!วนเสัร�มท��สั&าคิ$ญต้!อคิวามร' �คิวามเข�าใจำท��เราม�อย'!แล�ว - พ$ฒนาการของกล.!ม คิ"อ1. การรวมกล.!ม 3. การก&าหนดป็ท$สัถานของกล.!ม2. การข$ดแย�งระหว!างสัมาช�กในกล.!ม 4. การป็ฏิ�บ$ต้�งานของกล.!ม- กล.!มเผู้ช�ญหน�า เป็�นกล.!มท��สัมาช�กมารวมก$น ภายใต้�การน&าของว�ทยากรหร"อผู้'�น&ากล.!มเพ"�อเสัร�มสัร�างป็ระสั�ทธ�ภาพในการสั$มพ$นธ<ระหว!างบ.คิคิลด�วยว�ธ�การของป็ระสับการณ<กล.!ม จำ.ดม.!งหมายม�ใช!เพ"�อการท&างานใดงานหน��งให�สั&าเร-จำลง แต้!เพ"�อเร�ยนร' �ท$กษะในการต้�ดต้!อ

สั"�อสัาร การเข�าใจำ และการต้�ดต้!อสั$มพ$นธ<ก$บผู้'�อ"�น- กล.!มสั$งคิม เป็�นการรวมกล.!มของคินท��สันใจำในเร"�องเด�ยวก$นเพ"�อพบป็ะสั$งสัรรคิ<ในบรรยากาศึท��เป็�นก$นเอง ว$ต้ถ.ป็ระสังคิ<หล$กคิ"อ เพ"�อสั$งคิม แต้!ก-อาจำม�การเร�ยนร' �และท&างานร!วมก$นได�- กล.!มการศึ�กษา การเร�ยนร' �สั!วนใหญ! แม�จำะไม!ท$4งหมด เก�ดจำากการเร�ยนร' �ในกล.!ม- กล.!มท&างาน กล.!มต้!าง ๆ สั!วนใหญ!ท��ม�การพบป็ะก$นอย'!เสัมอน$4นม�ใช!ม�จำ.ดม.!งหมายเพ"�อป็ร$บป็ร.งต้$วเอง หร"อเพ"�อช!วยให�สัมาช�กได�พบป็ะช!วยเหล"อก$น แต้!เก�ดข�4นเพ"�อป็ฏิ�บ$ต้�งานอย!างใดอย!างหน��งให�สั&าเร-จำลง- กล.!มระดมสัมอง คิ"อ กระบวนการช!วยให�บ.คิคิลสัามารถเสันอคิวามคิ�ดเห-น โดยไม!ถ'กข$ดจำ$งหวะ โต้�แย�งหร"ออธ�บายคิวามหมายเพ��มเต้�ม โดยม�แนวคิ�ดว!าการร!วมก$นแก�ป็;ญหาย!อมจำะป็ระสับคิวามสั&าเร-จำด�กว!าการแก�ป็;ญหาโดยล&าพ$งคินเด�ยว เหมาะก$บคินกล.!มอาย.ระด$บป็ระถมศึ�กษาข�4นไป็- กล.!มในนาม เป็�นกระบวนการผู้สัมผู้สัานการท&างานโดยเอกเทศึเข�าก$บบรรยากาศึของคิวามเป็�นกล.!ม โดยใช�บรรยากาศึของคิวามเป็�นกล.!มเป็�นแรงผู้ล$กด$นทางสั$งคิมให�สัมาช�กม.!งระดมคิวามคิ�ดของต้นเป็�นการบ$งคิ$บให�สัมาช�กท.กคินระดมคิวามคิ�ดของต้น เป็�นการบ$งคิ$บให�สัมาช�กท.กคินร!วมในการหาทางแก�ป็;ญหาและให�ข!าวสัารแก!ก$นและก$น กล.!มในนามเป็�นเทคิน�คิท��ม�ป็ระสั�ทธ�ภาพมากในการระบ.ป็;ญหา หร"อในการป็ระช.มเพ"�อหาทางแก�ไขป็;ญหาแต้!จำะไม!เหมาะสัมก$บการป็ระช.มท��จำ$ดเป็�นป็กต้�ว�สั$ยเพ"�อป็ระสัานงาน ต้!อรอง หร"อไกล!เกล��ยป็ระน�ป็ระนอม- กล.!มว�เคิราะห<พล$งสันาม คิ"อ กระบวนการหาม�ต้�ของป็;ญหา และว�ธ�แก�ไขป็;ญหาอย!างเป็�นระบบซึ่��งได� การระบ.ให�ได�ว!าอะไรคิ"อ ป็ระเด-นป็;ญหา การว�เคิราะห<ป็ระเด-นป็;ญหา การก&าหนดข$4นต้อนท��แน!ช$ดในการเผู้ช�ญป็;ญหา ม�แนวคิ�ด 2 ป็ระเภท คิ"อ พล$งต้�าน และพล$งเสัร�ม เหมาะ

ก$บกล.!มอาย.ระด$บม$ธยมศึ�กษาข�4นไป็

หน่�วิย่ที่�� 15 การุพ�ฒน่าภาวิะผู้+*น่!า

แนวคิ�ด1. หากเราพ�จำารณาผู้'�น&าไม!ว!าในล$กษณะใดและต้ามแนวคิ�ดใดทางสั$งคิมว�ทยาแล�ว ก-สัามารถกล!าวได�ว!าการเป็�นกล.!มเป็�นพวกของคินเราก-คิงจำะหล�กเล��ยงการม�ผู้'�น&าและผู้'�ต้ามไม!ได� การเป็�นผู้'�น&าท��ด�จำ&าเป็Bนอย!างย��งท��จำะต้�องเข�าใจำถ�งสัถานภาพ บทบาทและป็ท$สัถานของกล.!มในสั$งคิมเพ"�อท��จำะช!วยให�สัามารถพยากรณ<พฤต้�กรรมของบ.คิคิลในสั$งคิมและเป็�นป็ระโยชน<ต้!อการป็ฏิ�บ$ต้�งานของผู้'�น&าเป็�นอย!างย��ง2. ผู้'�น&าจำ&าเป็�นต้�องใช�สัมรรถภาพการพ'ดของต้นในท.กระด$บของการสั"�อสัารต้$4งแต้!การพ'ดระหว!างบ.คิคิล การพ'ดภายในกล.!ม การพ'ดในท��สัาธารณะ และการพ'ดทางสั"�อมวลชน การจำ&าแนกป็ระเภทของการพ'ดต้ามระด$บต้!าง ๆ จำะช!วยสัร�างคิวามม$�นใจำในต้นเอง และพ$ฒนาป็ระสั�ทธ�ภาพของเสั�ยงพ'ดและก�ร�ยาอาการในการพ'ดให�สั$มฤทธ�ผู้ลสัมคิวามป็ระสังคิ<3. การคิ�นคิว�าทางว�ชาการเป็�นการเสัร�มสัร�างภาวะผู้'�น&าให�สัมบ'รณ<ย��งข�4น เพราะการศึ�กษาคิ�นคิว�าก!อให�เก�ดภ'ม�ร' �ภ'ม�ป็;ญญาท��แต้กฉายล.!มล�ก ช!วยให�การป็ฏิ�บ$ต้�งานหร"อการต้$ดสั�นใจำว�น�จำฉ$ยสั$�งการเป็�นไป็อย!างม�หล$กเกณฑิ< ม�ข�อม'ลสัน$บสัน.นท��น!าเช"�อถ"อ ท$กษะของการคิ�นคิว�าทางว�ชาการจำะต้�องให�คิรอบคิล.มล$กษณะของสั"�อท��ใช�บ$นท�กข�อม'ล ข!าวสัารและคิวามร' �ต้!าง ๆ ในป็;จำจำ.บ$น ได�แก! สั"�อสั��งพ�มพ< สั"�ออ�างอ�ง สั"�อโสัต้ท$ศึน< และสั"�อท��อย'!ในฐานข�อม'ลต้!าง ๆ 4. การเข�ยนรายงานเป็�นภารก�จำสั&าคิ$ญของผู้'�น&า รายงานม�หลายป็ระเภทได�แก! รายงานว�ชาการ รายงานท$�วไป็ และโคิรงการแต้!ละป็ระเภทย$งจำ&าแนกออกได�อ�กหลายชน�ด การเข�ยนรายงานจำะต้�องม�ข$4นต้อนต้ามล&าด$บ และใช�

ภาษาท��ช$ดเจำนต้รงป็ระเด-น5. คิ.ณธรรมและจำรรยาว�ชาช�พ เป็�นสั��งท��พ�งย�ดถ"อป็ฏิ�บ$ต้�ม�ใช!เพ�ยงเร�ยนร' � และจำ&าเป็�นมากสั&าหร$บผู้'�บร�หารเพราะว!าผู้'�บร�หารท��ด�คิวรจำะเพ�ยบพร�อมไป็ด�วยคิ.ณธรรมและร$กษาจำรรยาว�ชาช�พโดยเคิร!งคิร$ด

15.1 พฤต้�กรรมผู้'�น&า

แนวคิ�ด1. หากเราพ�จำารณาผู้'�น&าไม!ว!าในล$กษณะใดและต้ามแนวคิ�ดใดในทางสั$งคิมว�ทยาแล�ว ก-สัามารถกล!าวได�ว!า การเป็�นกล.!มเป็�นพวกของคินเราก-คิงจำะหล�กเล��ยงการม�ผู้'�น&าและผู้'�ต้ามไม!ได� การเป็�นผู้'�น&าท��ด�ในสั$งคิมน$4นจำ&าเป็�นอย!างย��งท��จำะต้�องคิ&าน�งถ�งสัถานภาพและบทบาทท��ผู้'�อ"�นในสั$งคิมคิาดหว$งด�วย2. ป็ท$สัถานของกล.!มเป็�นภาวะแวดล�อมท��ม�ล$กษณะเป็�นจำ�ต้ว�สั$ย ซึ่��งผู้'�น&าจำ&าเป็�นท��จำะต้�องร' �และท&าคิวามเข�าใจำเพ"�อท��จำะช!วยให�สัามารถพยากรณ<พฤต้�กรรมของบ.คิคิลในสั$งคิมและเป็�นป็ระโยชน<ต้!อการป็ฏิ�บ$ต้�งานของผู้'�น&าเป็�นอย!างย��ง

- ผู้'�น&าโดยคิ&าจำ$ดคิวามจำ&าแนกได� 3 ป็ระการคิ"อ คิวามสัามารถ กระบวนการ และ ป็รากฏิการณ<- ลาป็Dแอร<และฟ้รานสัเวอร<ธ กล!าวว!า การเป็�นผู้'�น&าได�แก!พฤต้�กรรมซึ่��งม�ผู้ลท&าให�พฤต้�กรรมของผู้'�อ"�นคิล�อยต้ามแทนท��จำะคิล�อยต้ามพฤต้�กรรมของผู้'�อ"�น- การท��ผู้'�น&าในสั$งคิมจำะสัามารถป็ร$บต้นป็ร$บใจำให�บรรล.คิวามคิาดหว$งด$งกล!าวได�ก-ต้!อเม"�อผู้'�น&าม�คิวามกระจำ!างถ�งป็ฏิ�สั$มพ$นธ<ในล$กษณะต้!อไป็น�41. การต้�ดต้!อสั"�อคิวามหมาย เป็�นหล$กสั&าคิ$ญต้!อการม�ป็ฏิ�ก�ร�ยาโต้�ต้อบต้!อก$นในสั$งคิม เพราะเป็�นกระบวนการถ!ายทอดท$ศึนคิต้� ร$บคิวามคิ�ดเพ"�อท&าคิวามเข�าใจำต้!อก$น2. การข$ดแย�ง

3. การแข!งข$น เป็�นกระบวนการท��เก�ดข�4นได�ท$4งแบบร' �ต้$วและไม!ร' �ต้$ว4. การป็ระน�ป็ระนอมผู้ลป็ระโยชน<ท��ข$ดแย�งก$น เป็�นว�ธ�การลดคิวามต้�งเคิร�ยดหร"อให�เก�ดคิวามแต้กราวน�อยท��สั.ด5. การผู้สัมผู้สัานกลมกล"นเข�าหาก$น6. การร!วมม"อสัน$บสัน.นซึ่��งก$นและก$น การร!วมม"อก$นเป็�นป็ฏิ�ก�ร�ยาโต้�ต้อบระหว!างบ.คิคิลต้$4งแต้! 2 คินข�4นไป็หร"อมากกว!าน$4น เป็�นร'ป็ของการท&างานร!วมก$น เพ"�อจำ.ดหมายป็ลายทางร!วมก$น- ป็ท$สัถาน เป็�นเสัม"อนข�อก&าหนดหร"อกฎเกณฑิ<แห!งพฤต้�กรรมท��สั$งคิมใดสั$งคิมหน��งได�ก&าหนดข�4นไว�โดยการยอมร$บน$บถ"อป็ฏิ�บ$ต้�ของบ.คิคิลสั!วนใหญ!ในสั$งคิมน$4น ถ"อว!าผู้'�ป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามป็ท$สัถานหร"อข�อก&าหนดน$4นเป็�นสั��งท��ด�งาม และท&าให�เก�ดคิ.ณคิ!าน�ยมทางสั$งคิม ป็ท$สัถานเป็�นเคิร"�องก&าก$บคิวามป็ระพฤต้�ให�บ.คิคิลย"ดถ"อป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามไม!เก�ดการย.!งยากว. !นวายในสั$งคิมน$4น- ป็ท$สัถานทางสั$งคิมม�ป็ระโยชน<ด�านเก��ยวก$บการบร�หารงานในแง!ท��เก��ยวก$บท&าให�สัามารถศึ�กษา และพยากรณ<พฤต้�กรรมของบ.คิคิลในสั$งคิมใดสั$งคิมหน��งได� ซึ่��งจำะเป็�นสั��งท��ม�ป็ระโยชน<ต้!อการบร�หารงานขององคิ<การ- คิวามสัอดคิล�องหร"อคิวามเป็�นระเบ�ยบของกล.!มม�ล$กษณะใหญ! ๆ 2 ป็ระการคิ"อ1. คิวามเข�าใจำร!วมก$นในกฎเกณฑิ<2. คิวามสั$มพ$นธ<ระหว!างบ.คิคิลในสั$งคิม ซึ่��งรวมถ�งคิวามผู้'กพ$นซึ่��งก$นและก$น

15.2 การสั"�อสัารด�วยการพ'ด

แนวคิ�ด1. การสั"�อสัารโดยการพ'ดระหว!างบ.คิคิลท��สั$มฤทธ�ผู้ลจำะต้�องเร��มต้�นท��คิวามต้ระหน$กในคิวามสั&าคิ$ญของการสั"�อสัารในระด$บน�4เสั�ยก!อน ต้!อจำากน$4นก-ต้�องท&าคิวาม

เข�าใจำเง"�อนไขและกลว�ธ�ท��ช!วยให�เก�ดคิวามสั$มฤทธ�ผู้ล รวมท$4งต้�องร' �จำ$กสั$งเกต้และป็ร$บป็ร.งแก�ไขด�วยต้นเองไป็จำนต้ลอดช�ว�ต้2. การสั"�อสัารโดยการพ'ดในกล.!มและในท��สัาธารณะท��สั$มฤทธ�ผู้ล จำะต้�องเร��มต้�นท��คิวามเข�าใจำในร'ป็แบบและว�ธ�การน&าเสันอ ได�สั$งเกต้เห-นต้$วอย!างท��ถ'กต้�องก$บการได�ม�โอกาสัหาป็ระสับการณ<จำร�งในการพ'ด พร�อมท$4งต้�องร' �จำ$กสั$งเกต้และป็ร$บป็ร.งต้นเองได�ด�ย��งข�4นต้ลอดไป็3. การจำ&าแนกป็ระเภทของการพ'ดต้ามระด$บต้!าง ๆ ของการสั"�อสัารจำะช!วยให�เข�าใจำพฤต้�กรรมการพ'ดของมน.ษย<ได�อย!างเป็�นระบบและช!วยในการเต้ร�ยมการพ'ดให�ได�สั$มฤทธ�ผู้ลสัมคิวามป็ระสังคิ<4. ป็;จำจำ$ยสั&าคิ$ญของการพ'ดท��สั$มฤทธ�ผู้ลข�4นอย'!ก$บคิวามร' �และป็ระสับการณ<ของผู้'�พ'ด คิวามม$�นใจำในการสั"�อสัาร ป็ระสั�ทธ�ภาพของเสั�ยงพ'ดและก�ร�ยาอาการขณะพ'ด การป็ร$บต้$วให�เหมาะแก!โอกาสัและสัถานการณ<ในการพ'ด

- ล$กษณะการสันทนาท��ม�ป็ระสั�ทธ�ผู้ลอาจำสัร.ป็เป็�น 4

ป็ระการด$งน�41. เน"4อหาในการสันทนาม�สัาระป็ระโยชน<แก!ท.กฝึ@าย 3.

ก!อให�เก�ดคิวามเข�าใจำท��ด�ต้!อก$น2. ท.กคินม�สั!วนได�พ'ดโดยท$�วถ�งก$น 4. ถ'กต้�องต้ามกาลเทศึะและบ.คิคิล- การสั$มภาษณ<ม�ข�อแต้กต้!างก$บการสันทนาคิ"อ การสั$มภาษณ<สั!วนมากม�ร'ป็แบบเป็�นพ�ธ�การ ม�จำ.ดม.!งหมายแน!นอน และผู้'�สั$มภาษณ<ก$บผู้'�ถ'กสั$มภาษณ<ม�บทบาทต้!างก$นอย!างแน!ช$ด- โดยท$�วไป็แล�วผู้'�บร�หารอาจำใช�การสั$มภาษณ<เพ"�อจำ.ดป็ระสังคิ<สั&าคิ$ญ 2 ป็ระการคิ"อ สั$มภาษณ<เพ"�อหาข�อเท-จำจำร�ง และข�อคิ�ดเห-นน&ามาใช�ป็ระโยชน<อย!างใดอย!างหน��ง และสั$มภาษณ<เพ"�อให�ข�อเท-จำจำร�งข�อคิ�ดเห-นและข�อแนะน&า- เราแบ!งคิ&าถามท��ม$กใช�ในการสั$มภาษณ<ออกเป็�น 5

ป็ระเภท คิ"อ1. คิ&าถามเป็Fด เป็Fดกว�างให�ผู้'�ต้อบต้อบ อาจำคิล.มเคิร"อบ�าง 2. คิ&าถามป็Fด ต้�องการคิ&าต้อบท��เฉพาะเจำาะจำงเพ�ยงไม!ก��คิ&าพ'ด 3. คิ&าถามทวน เม"�อผู้'�ถามม�คิวามต้�องการได�ร$บการย"นย$นให�แน!ใจำ4. คิ&าถามหย$�ง ถามล�กลงไป็เพ"�อหย$�งทราบเหต้.ผู้ล ท$ศึนคิต้� และคิวามเช"�อของผู้'�ถ'กถาม5. คิ&าถามน&า เป็�นคิ&าถามท��น&าผู้'�ต้อบให�ต้อบต้ามท��ผู้'�ถามคิาดเอาไว�- การพ'ดในกล.!มหร"อท��สัาธารณะ พ'ดหร"ออ!านจำากต้�นฉบ$บท��ได�เข�ยนไว� พ'ดต้ามท��จำ&ามาพ'ดอย!างฉ$บพล$น และพ'ดจำากคิวามเข�าใจำต้ามท��ได�เต้ร�ยมไว� ท$4งน�4ข�4นอย'!ก$บโอกาสั สัถานการณ< คิวามจำ&าเป็�น รวมท$4งคิวามสัามารถเฉพาะของแต้!ละบ.คิคิล- ข�อเสั�ยของการพ'ดต้ามท��ท!องจำ&ามา คิ"อคินฟ้;งจำะสั$งเกต้ได�ง!ายว!าผู้'�พ'ดขาดล$กษณะของคิวามม�ช�ว�ต้จำ�ต้ใจำ- การพ'ดเพ"�อคิ�นหาคิ&าต้อบ ข�อสั&าคิ$ญอย'!ท��การต้$4งป็;ญหาให�แจำ!มช$ด- การพ'ดเพ"�อให�คิวามร' � ต้�องม�คิวามร' �ในเร"�องน$4น ๆ อย!างแท�จำร�ง ม�ใช!ไม!ร' �แต้!ท&าเป็�นว!าร' � ซึ่��งจำะท&าให�ผู้'�ฟ้;งเสั"�อมคิวามเช"�อถ"อ- การพ'ดเพ"�อโน�มน�าวใจำ จำ.ดป็ระสังคิ<ท$�วไป็คิ"อ เพ"�อให�ผู้'�ฟ้;งเช"�อถ"อ หร"อป็ฏิ�บ$ต้�ต้ามเป็�นสั&าคิ$ญ - การพ'ดเพ"�อจำรรโลงใจำ เป็�นการพ'ดเพ"�อก!อให�เก�ดคิามร' �สั�กท��สั'งสั!งด�งาม ช�4ให�เห-นถ�งอ.ดมคิต้�หร"อให�เห-นแนวทางในการด&าเน�นช�ว�ต้

15.3 การคิ�นคิว�าทางว�ชาการ

แนวคิ�ด1. การคิ�นคิว�าทางว�ชาการม�คิวามสั&าคิ$ญต้!อการพ$ฒนา

ภาวะผู้'�น&าเป็�นอย!างมาก เพราะคิวามร' �และข�อม'ลข!าวสัารท��ได�จำากการศึ�กษาคิ�นคิว�าจำะเสัร�มสัร�างภ'ม�ร' � ภ'ม�ป็;ญญาของผู้'�น&าให�ล.!มล�ก สัามารถน&าไป็ใช�ในสัถานการณ<ท��แสัดงให�เห-นถ�งภาวะผู้'�น&าท��สัมบ'รณ< ไม!ว!าจำะเป็�นในการพ'ด การเข�ยน หร"อการต้$ดสั�นใจำว�น�จำฉ$ยสั$�งการ2. การคิ�นคิว�าจำากสั"�อสั��งพ�มพ<เป็�นท$กษะเบ"4องต้�นท��จำะน&าไป็สั'!ข.มทร$พย<ทางป็;ญญาท��อย'!ในร'ป็สั��งพ�มพ< ได�แก! หน$งสั"อ วารสัาร หน$งสั"อพ�มพ<และเอกสัารต้!าง ๆ ซึ่��งม�จำ&านวนมากมาย และม�ล$กษณะข�อม'ลต้!างก$น จำ�งจำ&าเป็�นต้�องเร�ยนร' �ล$กษณะของข�อม'ลข!าวสัารและการจำ$ดเก-บคิ�นหาสั"�อเหล!าน�43. สั"�ออ�างอ�งเป็�นสั"�อท��ช!วยป็ระหย$ดเวลาในการคิ�นหาคิวามร' � ข�อม'ลข!าวสัารต้!าง ๆ เพราะเป็�นสั"�อท��รวบรวมสัรรพว�ชาและข�อม'ลข!าวสัารไว�อย!างเป็�นระบบ สัะดวกต้!อการคิ�นคิว�าหาเร"�องราวท��ต้�องการได�เป็�นอย!างด�4. สั"�อโสัต้ท$ศึน<เป็�นสั"�อท��แสัดงด�วยภาพหร"อเสั�ยงหร"อท$4งภาพและเสั�ยง ใช�เสัร�มสัร�างคิวามร' �คิวามเข�าใจำในเร"�องท��สั"�อสั��งพ�มพ<อาจำจำะอธ�บายได�ไม!ช$ดเจำนเพ�ยงพอ การคิ�นคิว�าจำากสั"�อโสัต้ท$ศึน<จำ�งท&าให�ได�คิวามร' �และข�อม'ลข!าวสัารต้!าง ๆ สัมบ'รณ<ข�4น5. คิวามก�าวหน�าของเทคิโนโลย�สัารน�เทศึท��ใช�ในการคิ�นคิว�าทางว�ชาการเป็�นไป็ได�อย!างรวดเร-ว ล.!มล�กท&าให�เก�ดฐานข�อม'ลท��ม�ระบบด�เย��ยมท&าให�การคิ�นคิว�าทางว�ชาการเป็�นไป็ได�อย!างรวดเร-ว ล.!มล�ก สัมบ'รณ<และกว�างขวาง ท$นต้!อคิวามต้�องการท��เร!งด!วน การคิ�นคิว�าจำากฐานข�อม'ลต้!าง ๆ จำ�งท&าให�ได�คิวามร' �ข�อม'ลข!าวสัารต้!าง ๆ ท��ต้รงก$บคิวามต้�องการมากท��สั.ดภายในเวลาอ$นรวดเร-ว

15.4 การเข�ยนรายงาน

แนวคิ�ด1. การเข�ยนรายงานเป็�นภารก�จำสั&าคิ$ญอย!างหน��งของผู้'�น&า ผู้'�ป็ฏิ�บ$ต้�งาน และผู้'�ศึ�กษาคิ�นคิว�าในท.กระด$บ

รายงานม�หลายป็ระเภท ซึ่��งจำ&าแนกได�ต้ามว$ต้ถ.ป็ระสังคิ< ว�ธ�น&าเสันอ หร"อล$กษณะเน"4อหา2. รายงานว�ชาการเป็�นผู้ลของการศึ�กษาคิ�นคิว�าท��น&ามาเร�ยบเร�ยงไว�อย!างม�ระบบ ม�ร'ป็แบบอ$นป็ระกอบด�วยสั!วนน&า สั!วนเน"4อคิวาม และสั!วนท�าย ข$4นต้อนการเข�ยนเร��มด�วยการเต้ร�ยมข�อม'ล การเล"อกเร"�อง และการต้$4งช"�อเร"�อง ลงท�ายด�วยการสัร.ป็การใช�บรรยายโวหารท��ต้รงป็ระเด-นและอธ�บายอย!างช$ดเจำน3. รายงานท$�วไป็ แบ!งเป็�น 3 ป็ระเภท คิ"อ รายงานป็ฏิ�บ$ต้�งาน รายงานก�จำการท$�วไป็ และรายงานทางธ.รก�จำ4. โคิรงการคิ"นแผู้นการป็ฏิ�บ$ต้�งานท��เข�ยนเป็�นข$4นต้อนอย!างม�ระบบ ป็ระกอบด�วยสั!วนน&า สั!วนเน"4อคิวาม และสั!วนขยายคิวาม แต้!ละสั!วนม�รายละเอ�ยดซึ่��งผู้'�น&าจำ&าเป็�นต้�องศึ�กษาและฝึ:กฝึนท$4งร'ป็แบบและภาษาไทยในการเข�ยน

- รายงานหมายถ�ง คิ&ากล!าวบอกเร"�องราวท��ไป็ท&า ไป็ร' � หร"อไป็เห-นมา ซึ่��งอาจำเป็�นการรายงานด�วยวาจำาหร"อข�อเข�ยน อย!างเป็�นทางการหร"อไม!เป็�นทางการก-ได�- รายงานว�ชาการ คิ"อ ผู้ลของการศึ�กษาคิ�นคิว�าเร"�องใดเร"�องหน��ง ท��น&ามาเร�ยบเร�ยงไว�อย!างม�ระบบ- การเข�ยนบทคิวามว�ชาการ ม$กม�จำ.ดม.!งหมายเพ"�อต้�พ�มพ<เผู้ยแพร!ต้ามหน$งสั"อพ�มพ<หร"อวารสัารต้!าง ๆ เป็�นการเข�ยนรายงานว�ชาการป็ระเภทหน��ง หร"อใช�ร'ป็แบบคิวามเร�ยงท$�วไป็ก-ได�- การป็ฏิ�บ$ต้�งานหมายถ�ง การป็ฏิ�บ$ต้�งานในสัถานท��หร"อนอกสัถานท�� เป็�นงานท��ได�ร$บมอบหมายให�ท&าภายในหน!วยงานหร"อได�ร$บท.น ได�ร$บการสัน$บสัน.นให�เด�นทางไป็ร!วมป็ระช.ม สั$มมนา ด'งาน หร"อฝึ:กอบรมนอกหน!วยงาน- รายงานก�จำการหร"อการด&าเน�นงานท$�วไป็ ว�ธ�การเข�ยนต้�องสัมบ'รณ<ท$4งข�อม'ล สั&านวน และท!วงท�ล�ลาภาษาท��บ!งบอกคิวามภ'ม�ใจำ การเข�ยนรายงานป็ระเภทน�4จำ�งแต้กต้!าง

จำากป็ระเภทอ"�น- รายงานทางธ.รก�จำ ม.!งกล!าวถ�งรายงานทางการเง�นการบ$ญช�ของหน!วยงาน- โคิรงการ คิ"อแผู้นหร"อเคิ�าโคิรงต้ามท��กะก&าหนดไว�ในท��น�4หมายถ�งแผู้นการป็ฏิ�บ$ต้�งานท��เข�ยนเป็�นข$4นต้อนอย!างม�ระบบ เข�ยนข�4นไว�เพ"�อเป็�นแผู้นและแนวทางป็ฏิ�บ$ต้�งานอย!างใดอย!างหน��ง

15.5 คิ.ณธรรมและจำรรยาว�ชาช�พสั&าหร$บผู้'�บร�หาร

แนวคิ�ด1. คิ.ณธรรม และจำรรยาว�ชาช�พเป็�นสั��งสั&าคิ$ญและจำ&าเป็�นมากสั&าหร$บผู้'�บร�หาร2. คิ.ณธรรมและจำรรยาว�ชาช�พ เป็�นสั��งพ�งย�ดถ"อป็ฏิ�บ$ต้�ไม!ใช!เพ�ยงเร�ยนร' �3. ผู้'�บร�หารคิวรจำะเพ�ยบพร�อมไป็ด�วยคิ.ณธรรม และร$กษาจำรรยาว�ชาช�พโดยเคิร!งคิร$ดเป็�นพ�เศึษ

- คิ.ณธรรมหล$ก 4 ป็ระการ ต้ามแนวคิ�ดของอร�สัโต้เต้�ล คิ"อ1. คิวามรอบคิอบ2. คิวามกล�าหาญ3. การร' �จำ$กป็ระมาณ4. คิวามย.ต้�ธรรม- จำรรยาว�ชาช�พหมายถ�ง กฎเกณฑิ<คิวามป็ระพฤต้�หร"อมารยาทในการป็ระกอบว�ชาช�พของผู้'�ป็ระกอบว�ชาช�พแต้!ละสัาชา ซึ่��งก&าหนดข�4นแล�วเร�ยกก$นว!า จำรรยาบรรณ

กล$บหน�าหล$ก