คมอนกสบ

อบตเหตรถโดยสารขนาดใหญ

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.)

2

3

คมอนกสบอบตเหตรถโดยสารขนาดใหญ

โดย

ศาสตราวฒ พลบรณ สาขาวชาวศวกรรมขนสง มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

จดพมพและเผยแพรโดย

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.) มลนธนโยบายถนนปลอดภย (มนป.)

สนบสนนโดย

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

4

ค าน า

ในปพ.ศ.2556 ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.) ไดจดท าหนงสอ “เมอนกขาวกลายเปนนกสบอบตเหต” ซงเรยบเรยงจากงานวจยโครงการการจดท าคมอรายงานขาวอบตเหตบนทองถนนเชงสรางสรรค โดยคณอรด อนทรคง เปนคมอส าหรบนกขาวยคใหมทใชประกอบรายงานขาวอบตเหตบนทองถนนในเชงสรางสรรค เพอใหสอมวลชนมความเขาใจรากของปญหาการเกดอบตเหต และเปลยนยทธวธในการน าเสนอขาวและเผยแพรขอมลอบตเหตทางถนนไปสสาธารณชนไดอยางลกซงและถกตอง

ส าหรบประเทศไทย แมอบตเหตรถโดยสารจะมสดสวนนอยกวาอบตเหตรถสวนบคคลประเภทอน แตจากสถตในปพ.ศ.2558 พบวามอบตเหตรถโดยสารเกดขนถง 104 ครง สงผลใหมผเสยชวต 82 ราย และบาดเจบ 1,528 ราย แมในอดตทผานมาจะมมาตรการในการพฒนาความปลอดภยอยางเขมขน แตกบคาเฉลยทเกดอบตเหตรถโดยสาร 1 ครงทกๆ 3 วน จงเปนปญหาส าคญทสอและทกภาคสวนจ าเปนจะตองเกาะตดประเดนนอยางจรงจง

หนงสอคมอนกสบอบตเหตรถโดยสารฉบบน จงเปนเสมอนภาคตอของหนงสอเมอนกขาวกลายเปนนกสบอบตเหต โดยจะเนนไปทผลจากการสบสวนอบตเหต (Accident Investigation) ของรถโดยสารขนาดใหญ พรอมทงกรณศกษาในประเทศไทย เพอใหนกขาว หนวยงาน และบคคลทมสวนเกยวของในการน าเสนอขอเทจจรงของการเกดอบตเหตใชเปนเครองมอในการเจาะประเดนและน าเสนอมมมองทอาจเคยถกมองขามมาในอดต

5

สารบญ ค าน า 4

สารบญ 5

บทน า 7

สถานการณอบตเหตทางถนนในระดบนานาชาต 8

สถานการณอบตเหตทางถนนในระดบประเทศ 9

ปจจยของอบตเหตทางถนน 10

ความเชอ vs ความจรง 11

Haddon matrix 13

อบตเหตรถโดยสาร 14

ความปลอดภยของการเดนทางดวยรถโดยสาร 15

ท าไมตองท าการสบสวนอบตเหต? 18

แกะรอยเรองท 1 ความเรว 22

ค านวณความเรวของรถอยางไร? 24

ความเรวและอบตเหตทางถนน 29

กฎหมายทเกยวกบความเรว 31

วงใหความเรวเทาๆ กนปลอดภยกวา 33

การตรวจสอบความเรวดวยเทคโนโลย 35

แกะรอยเรองท 2 หลบใน 36

นาฬการางกาย 38

อบตเหตหลบใน 39

วเคราะหอบตเหตหลบในอยางไร? 40

วธสงเกตคนขบรถงวงนอน 42

6

แกะรอยเรองท 3 รถคว า 43

ท าไมรถโดยสารถงพลกคว างายกวารถยนต? 45

รถคว าไดอยางไร? 46

แกะรอยเรองท 4 เขมขดนรภยและเบาะหลด 50

เขมขดนรภยชวยชวตไดอยางไร? 51

เบาะรถโดยสารหลดไดอยางไร? 52

แกะรอยเรองท 5 เบรกแตก 56

ระบบเบรก 58

เบรกแตกไดอยางไร? 59

จดทเกดเหตบอยครง 59

ตวอยางกรณอบตเหตรถโดยสาร 62

เครอขายการสบสวนอบตเหตทางถนน 72

เอกสารอางอง 75

7

บทน า

8

สถานการณอบตเหตทางถนนในระดบนานาชาต

จากรายงานสถานการณอบตเหตโลกขององคการอนามยโลก ระบวาประเทศไทยมอตราการเสยชวตสงเปนอนดบสองของโลก รองจากเพยงประเทศลเบยเทานน ดงแสดงในตารางท 1 มการประเมนกนวาหากประเทศไทยไมมนโยบายและมาตรการในการแกไขทเปนรปธรรม กเปนไปไดยากทเราจะหลดออกจากกลมประเทศทมอนตรายบนทองถนนในล าดบตนๆ ของโลก

ตารางท 1 ประเทศทมอตราการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนสงทสด (WHO, 2015)

ล าดบ ประเทศ อตราการเสยชวต ตอแสนประชากร

1 Libya 73.4 2 Thailand 36.2 3 Malawi 35.0 4 Liberia 33.7 5 Democratic Republic of the Congo 33.2 6 Tanzania 32.9 7 Central African Republic 32.4 8 Iran 32.1 9 Rwanda 32.1 10 Mozambique 31.6

และในระหวางทเรายงรงรอทจะแกปญหานอยางจรงจงอยนน จะมคนไทยเสยชวตบนถนนวนละกวา 60 คน หรอทกๆ ครงชวโมง จะมคนไทยตายจากอบตเหตทางถนนอยางนอยหนงคน

9

สถานการณอบตเหตทางถนนในระดบประเทศ

เพอใหทกประเทศทวโลกรวมแกไขปญหาอบตเหตทางถนนอยางจรงจง สหประชาชาตจงก าหนดใหปพ.ศ.2554-2563 เปนทศวรรษแหงความปลอดภยทางถนน โดยมเปาหมายใหแตละประเทศลดอตราการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนลงครงหนง

ประเทศไทยเคยใชสถตอบตเหตเดมก าหนดเปาหมายอตราการเสยชวตในปพ.ศ.2563 เทากบ 10 รายตอแสนประชากร แตในปจจบน มการน าขอมลขอมลอบตเหตจราจรสามฐานมาใช หมายความวาเมอสนสดทศวรรษแหงความปลอดภยปพ.ศ.2563 ประเทศไทยจะตองลดอตราการเสยชวตลงเหลอ 17.86 รายตอแสนประชากรดงรปท 1 (สอจร., 2014)

รปท 1 อตราการเสยชวตตอแสนประชากรในชวงทศวรรษแหงความปลอดภยทางถนน

อยางไรกตาม จะเหนไดวาแมสถตระหวางปพ.ศ.2554-2557 จะลดลง แตยงนอยเกนไปทจะน าเราไปสเปาหมายทศวรรษแหงความปลอดภยทางถนน ดงนน ประเทศไทยยงจ าเปนจะตองหาวธทางอนๆ เพอใหสามารถลดการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนใหบรรลไดตามทตงเปาไว

35.72 36.62 34.00 32.90

17.86

2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563

10

ปจจยของอบตเหตทางถนน

จาก 3 ปจจยหลกของอบตเหตทางถนน ไดแก คน รถ ถนนและสงแวดลอม ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนนสรปวาคนเปนสาเหตหลกของอบตเหตทางถนน ซงหมายถงทงผขบขและผใชถนนอนๆ คดเปน 95% รองลงไดแก ถนนและสงแวดลอม 28% และรถ 8% ดงแสดงในรปท 2 (ทองทว, 2012) เหตผลทสดสวนรวมมากกวา 100% เนองจากอบตเหตสวนใหญมสาเหตมากกวาหนงปจจย

รปท 2 ปจจยของอบตเหตทางถนน

อยางไรกตาม สถตดงกลาวไมไดหมายความวาการแกไขปญหาจะตองใชมาตรการทแยกแตละปจจยออกจากกน แนนอนวาการบงคบใชกฎหมาย (enforcement) และการใหความร (education) เปนแนวทางหลงในการแกไขปญหาทคน แตการใชมาตรการทางวศวกรรม (engineering) เชน การออกแบบถนนและรถ การปรบปรงเครองหมาย ปาย สญญาณไฟจราจร ระบบความปลอดภยและระบบแจงเตอนในตวรถ การแกไขจดเสยง ฯลฯ กเปนแนวทางในการปรบเปลยนพฤตกรรมการใชรถใชถนนดวย

8

95% 28%

8%

คน

ถนนและสงแวดลอม

รถ

11

ความเชอ vs ความจรง

ความเชอและคานยมเปรยบเสมอนภเขาใตน าแขงทมความทาทายในการแกปญหาอบตเหตส าหรบประเทศไทย (รปท 3) สงเหลานเปนเรองทถกเอยถงทกครงเมอเกดเหตขน การเชอในโชคชะตามากกวาหลกเหตและผล ท าใหเราเหนรถทกคนจะตองใหพระเจมเมอซอรถใหม หรอการหอยพระหรอตดยนตเพอความปลอดภย โดยทพฤตกรรมเสยงตางๆ กลายเปนเรองรอง จนเมอเกดอบต เหต เรากลบโทษโชคชะตา ในทางตรงกนขาม หากเกดอบตเหตใหญแตเราบาดเจบเลกนอยหรอไม เปนอะไรเลย เรากลบชนชมโชคชะตาหรอสงศกดสทธวาเปนคนชวยชวตไว (รปท 4)

รปท 3 รากปญหาอบตเหตทางถนน

ทมา: ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.)

ปจเจก ตาย 20-30 รายตอวน เขารพ. 2,700 คนตอวน พการ 4-5,000 คนตอป ความสญเสย 2 แสนลานบาทตอป

โครงสราง คน รถ ถนนและสงแวดลอม

วฒนธรรม

ความเชอ คานยม การบงคบใชกฎหมาย

12

รปท 4 ความเชอและความจรงของปญหาอบตเหต

13

Haddon matrix

หนงในเครองมอทมบทบาทในการวเคราะหอบตเหตและการบาดเจบ คอ Haddon matrix พฒนาโดยนายแพทย William Haddon ในปค.ศ.1970 รปท 5 แสดงตวอยางของการใช Haddon matrix ในงานอบตเหตทางถนน

กอนชน ระหวางชน หลงชน

คน

รถและ อปกรณ

ถนนและ สงแวดลอม

รปท 5 Haddon Matrix ส าหรบปญหาความปลอดภยทางถนน

แนวทางส าคญในการท างานดานความปลอดภยทางถนน คอ ชวงเวลา “กอนชน” เปนแนวทางทปองกนไมใหอบตเหตเกดขน ซงองคประกอบของอบตเหตทเกดในเหตการณน ไดแก เมา ทางโคง งวง จดกลบรถ ยอนศร บรรทกเกน หลมบนถนนไมช านาญเสนทาง เบรกขดของ ถนนลน เปนตน อยางไรกตาม ความเปนคนอาจเกดขอผดพลาดไดเสมอ ปญหาดงกลาวขางตนอาจไมสามารถปองกนไดทงหมด แตความผดพลาดเหลานนไมควรไดรบโทษถงขนแลกกบชวต ดงนน จงมอกศาสตรหนงทส าคญไมแพกน คอ การลดการบาดเจบหากอบตเหตเกดขนในชวงเวลา “ระหวางชน” เชน เขมขดนรภย ราวกนอนตราย หมวกนรภย คานนรภย เปนตน

ลดการเกดอบตเหต

ลดการบาดเจบ

14

อบตเหต

รถโดยสาร

15

ความปลอดภยของการเดนทางดวยรถโดยสาร

ในระดบสากล หากเปรยบเทยบอตราการเกดอบตเหตตอปรมาณการเดนทางแลว การเดนทางดวยรถโดยสารแมจะมความปลอดภยเปนรองเครองบนและรถไฟ แตถอเปนการเดนทางทางถนนทปลอดภยทสด มความปลอดภยกวารถยนต 10 เทา และปลอดภยกวารถจกรยานยนตถง 120 เทา (European Railway Agency, 2013) (รปท 6)

รปท 6 ความเสยงในการเกดอบตเหตตอปรมาณการเดนทางเทยบกบเครองบน

สถานการณอบตเหตของรถโดยสารของประเทศไทยในรอบสบปทผานมาถอวามแนวโนมทดขนอยางเหนไดชด โดยปพ.ศ.2547 มอตราการเกดอบตเหตสงถง 414.67 ครงตอรถจดทะเบยนหมนคน แตกลบลดลงเหลอเพยง 54.85 ในปพ.ศ.2556 ดงแสดงในรปท 7

อยางไรกตาม หากพจารณาถงอตราการเสยชวตแลว แมวาจะมสถตลดลงจาก 44.6 รายตอรถจดทะเบยนหมนคนในปพ.ศ.2548 เหลอเพยง 1.80 ในปพ.ศ.2552 แตนบจากนนเปนตนมากลบมสถตเพมขนอยางตอเนอง โดยในปพ.ศ.2556 มอตราการเสยชวต 3.30 รายตอรถจดทะเบยนหมนคน (รปท 8)

1 1.5 4.3 44 520

16

รปท 7 อตราการเกดอบตเหตของรถโดยสารตอจ านวนรถโดยสารจดทะเบยนหมนคน

ทมา: มลนธไทยโรดส

รปท 8 อตราการเสยชวตของผใชรถโดยสารตอจ านวนรถโดยสารจดทะเบยนหมนคน

ทมา: มลนธไทยโรดส

ทงน ตวเลขจากสถตดงกลาวอาจไมสามารถสอสารไดชดเจนเทากบความสญเสยในแงของจ านวนผเสยชวตตออบตเหตแตละครงทเกดขนจรงกบอบตเหตรถโดยสารในประเทศไทย ดงแสดงในรปท 9

414.67

54.85

0

100

200

300

400

500

2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556

อตราการเกดอบตเหตของรถโดยสาร ตอ

จ านวนรถโดยสารจดทะเบยน 10,000 คน

4.46

1.8

3.3

0

1

2

3

4

5

2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556

อตราการเสยชวตของผใชรถโดยสาร ตอ

จ านวนรถโดยสารจดทะเบยน 10,000 คน

17

รปท 9 อบตเหตรถโดยสารทมผเสยชวตและบาดเจบจ านวนมาก

18

ท าไมตองท าการสบสวนอบตเหต?

“เปนความผดอยางมหนตทจะตงสนนษฐานสาเหตการเกดอบตเหตกอนทจะเกบรวบรวมหลกฐานทงหมด” จาก Sherlock Holmes ในหนงสอ a study in scarlet

องคประกอบของอบตเหตประกอบไปดวย คน รถ ถนนและสงแวดลอม การสบสวนอบตเหต (accident investigation) จงตองเกบรวบรวมหลกฐานทเกยวของทงหมดดงแสดงในตารางท 2 เพอน ามารอยเรยงกนเปนเร องราวล าดบเหตการณทเกดขนหาองคประกอบของการเกดเหตและองคประกอบของการบาดเจบ

ตารางท 2 ขอมลของการสบสวนอบตเหต

ขอมลทวไป วน เวลา ทเกดเหต ล าดบเหตการณ และความเสยหาย

รถ ประเภทของรถ ยหอ รน ปผลต การควบคมรถ การควบคมรถเพอหลกเลยงอบตเหต วตถทชน สวนทโดนชน สวนทไดรบความเสยหาย ชนดและความยาวของรอยเบรกทเกดจากลอรถ

ผประสบอบตเหต เพศ อาย การบาดเจบ ต าแหนงทนง การใชอปกรณนรภย การใชสารเสพตดหรอแอลกอฮอล

ถนนและสงแวดลอม ถนนทเกดเหต การจราจร ประเภทของผวจราจร จ านวนชองจราจร ความกวางชองจราจร ความกวางไหลทาง สภาพอากาศ อปสรรคในการมองเหน

เมอไปถงทเกดเหต ขอมลทจะตองท าการเกบบนทกลงในแผนภาพแสดงทเกดเหต (รปท 10) ไดแก

Point of impact (POI) ต าแหนงทเกดการชน

Point of rest (POR) ต าแหนงสดทายของรถแตละคน

Debris and mark รอยหรอหลกฐานทพบในทเกดเหต

19

รปท 10 ตวอยางแผนภาพแสดงทเกดเหต

ขอมลทส าคญอกประการหนง คอ การบาดเจบของผประสบเหตเพอน ามาวเคราะหถงกลไกการบาดเจบ โดยมขอมลส าคญ 3 สวน ไดแก ความเสยหายของรถ สวนของรถทโดนกระแทกโดยผประสบเหต และลกษณะการบาดเจบ ในการวเคราะหจะเรมจากตรวจสอบความเสยหายของรถ และประเมนทศทางของการชน แลวจงจบคกบขอมลการบาดเจบทางการแพทย พรอมทงตรวจเชคหลกฐานภายในรถอกครงอยางละเอยด เชน กระจกหนา แผงคอนโซล หลงคา พนถนน ฯลฯ เพอตรวจหารอยยบ รอยบบ เสนผม รอยเลอด เศษเสอผา หรอสงอนๆ ทบงบอกถงการกระแทก และประเมนทศทางการนงและการเคลอนทของผประสบอบตเหตทสงผลใหเกดการบาดเจบเหลานน

POI รถโดยสาร

POI รถบรรทก

POR รถโดยสาร

POR รถบรรทก

20

ในล าดบสดทายจะน าขอมลวเคราะหดวยซอฟแวรฟนฟสภาพการเกดอบตเหต (accident reconstruction) โดยตวโปรแกรมสามารถแสดงภาพจ าลองและรายละเอยดของอบตเหตเพมเตม ซงจะท าใหสามารถเขาใจถงกระบวนการในการเกดอบตเหตไดมากขน

รปท 11 แสดงตวอยางการวเคราะหอบตเหตรถโดยสารดวย Haddon matrix ในการแยกประเดนคน รถและอปกรณ ถนนและสงแวดลอม แยกออกในชวงเวลากอนชน ระหวางชน และหลงชน

กอนชน ระหวางชน หลงชน

คน - ความเรว

- ชวโมงขบข

- หลบใน

- ใชเบรกลงเนนตอเนอง

- ผโดยสารไมคาดเขมขดนรภย

รถและ อปกรณ

- การตรวจสภาพ

- สดสวนความสง

- ระบบเบรกลม

- เบาะนง

- เขมขดนรภย

- ประตฉกเฉน

- กระจกนรภย

ถนนและ สงแวดลอม

- ทางลงเขา - อปกรณขางทาง

รปท 11 ตวอยาง Haddon matrix ส าหรบอบตเหตรถโดยสาร

21

กระบวนการทงหมดทกลาวมาถอเปนเครองมอส าคญทจะชวยตอบค าถามวาเกดอะไรขน ทไหน เมอไหร อยางไร ซงในหวขอถดไปจะอธบายองคประกอบของอบตเหตทส าคญทเกดกบรถโดยสารในประเทศไทย

22

แกะรอยเรองท 1

ความเรว

23

ความเรวเปนหนงในตนตอของอบต เหตทางถนน เมอความเรวเพมขนจะท าใหระยะทางทรถวงในชวงเวลาทตดสนใจและระยะทางในการเบรกเพมขน นนหมายความวา หากเกดเหตการณฉกเฉน โอกาสทจะควบคมรถใหปลอดภยกจะนอยลง

จากสถตอบตเหตในปพ.ศ.2556 โดยมลนธไทยโรดสระบวา ความเรวเปนสาเหตอนดบหนงของอบตเหตทางถนนในประเทศไทย คดเปนสดสวนถง 77% สงผลใหมผเสยชวตถง 64% จากอบตเหตทงหมด (รปท 12) นอกจากนน หากพจารณาในชวงระหวางปพ.ศ.2551-2556 พบวาอบตเหตจากความเรวมสดสวนเพมขนสงถง 136% (มลนธไทยโรดส, 2015)

รปท 12 สดสวนของอบตเหตและผเสยชวตจากอบตเหตจากการใชความเรวบนทางหลวง

(มลนธไทยโรดส, 2015)

24

ค านวณความเรวของรถอยางไร?

ในการสบสวนอบตเหต หนงในหลกฐานทจะสามารถชวยในการวเคราะหหาความเรวของรถทเกดเหตได คอ รอยลอ ซงเปนรอยทเกดจากการเสยดทานระหวางลอรถและพนถนน ซงมหลกการตามหลกฟสกสคอ รถทวงมาดวยความเรวสงเมอท าการเบรกจะมรอยลอทยาวกวารถทว งมาดวยความเรวต า

Skid mark คอ รอยทเกดจากการเสยดทานระหวางลอกบพนถนนโดยทลอไมหมน ทงอาจจากการเบรกหรอการทลอถกลอคเนองจากการชน (รปท 13) สวน yaw mark คอ รอยทเกดจากทงการหมนและการไถล บางครงเรยกรอยไถลหนศนยกลาง (รปท 14) ตารางท 4 แสดงรายละเอยดและความแตกตางของ skid mark และ yaw mark

รปท 13 Skid mark

(ทมา: ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย)

25

รปท 14 Yaw mark

(ทมา: ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย)

ตารางท 3 ความแตกตางระหวาง skid mark และ yaw mark

คณลกษณะ Skid Mark Yaw Mark

ลอ หยดหมน ไถล หมนและไถล

ปฎกรยา การเบรก การเหวยง (หกพวงมาลย)

ลอซาย vs ลอขวา เทากน ดานนอกชดกวา

ลอหนา vs ลอหลง ลอหนาชดกวา เทากน

ความกวาง เทากบลอรถ ไมสม าเสมอ

การหาความเรวจาก skid mark สามารวเคราะหไดโดยใชสมการการเคลอนท

fgdv 2

เมอ v คอ ความเรวของรถ (เมตรตอวนาท) f คอ สมประสทธแรงเสยดทาน g คอ แรงโนมถวงของโลก (9.81 เมตรตอวนาท2) d คอ ความยาว skid mark (เมตร)

โดยทคาสมประสทธแรงเสยดทานนนหมายถงวาถนนนนมความฝดหรอความลนมากนอยเพยงใด เชน ถนนผวแหงจะม

26

คาประมาณ 0.7 ถนนเปยกมคา 0.4 หรอถนนทเปนหมะจะมค า เพยง 0.2 เปนตน ท งน ทมสบสวนจะตองวดค าสมประสทธแรงเสยดทานของถนนหลงเกดเหตทกครง

ตวอยาง หากมรอย skid mark ยาว 14.70 เมตร บนพนถนนทมสมประสทธแรงเสยดทาน 0.5 รถคนทท าใหเกดรอยดงกลาววงมาดวยความเรวเทาใด

เมอ f เทากบ 0.5 (ไมมหนวย) g เทากบ 9.81 เมตรตอวนาท2

d เทากบ 14.70 เมตร

ดงนน 70.1481.95.02 xxxv

smv /12 เปลยนหนวย จาก sm / (เมตร/วนาท) เปน hrkm/ (กโลเมตร/ชวโมง) ดวยการคณ 3.6 (มาจาก 3,600 วนาท/1,000 เมตร)

ดงนน hrkmv /43

ความเรวของรถทท าใหเกดรอย Skid Mark ยาว 14.70 เมตร บนถนนทมสมประสทธแรงเสยดทาน 0.5 จะเทากบ 43 กโลเมตร/ชวโมง

14.70 m

= 0.5

27

แตหากรอยลอทเกดขนเปนรอย yaw mark ซงเปนสวนของเสนรอบวงกลม เราจะสามารถหารศม (R) เสนตรงระหวางจดเรมตนและจดปลาย (C) และระยะกงกลาง (M) ของรอยลอทเกดขนไดดงน

R

28

2 M

M

C

เมอไดรศมของรอยลอแบบ yaw mark แลว จะสามารถน าคารศม (R) ดงกลาวมาใชหาความเรวของรถ จากแนวคดทวา เมอรถเคลอนทในแนวเสนโคง การเปลยนแปลงของความเรวจะเปนสดสวนกบรศมการเคลอนท จะท าใหสามารถหาความเรวของรถในการเคลอนทตามแนวเสนโคงดงแสดงในสมการดานลางน

Rgv

เมอ v คอ ความเรวของรถ (เมตรตอวนาท) R คอ รศมของ yaw mark g คอ แรงโนมถวงของโลก (9.81 เมตรตอวนาท2)

คอ สมประสทธแรงเสยดทาน

28

ตวอยาง: หากในทเกดเหตพบ Yaw Mark ซงมระยะ C 25 เมตร ระยะ M 1.5 เมตร และสมประสทธแรงเสยดทาน 0.7 รถคนทท าใหเกดรอยดงกลาววงมาดวยความเรวเทาใด

เมอ mx

R 83.522

5.1

5.18

252

ดงนน smxxv /05.197.081.983.52 เปลยนหนวย จาก sm / (เมตร/วนาท) เปน hrkm/ (กโลเมตร/ชวโมง)

ดงนน hrkmv /57.68

ความเรวของรถทท าใหเกดรอย Skid Mark ยาว 14.70 เมตร บนถนนทมสมประสทธแรงเสยดทาน 0.5 จะเทากบ 43 กโลเมตร/ชวโมง

29

ความเรวและอบตเหตทางถนน

จากการวเคราะหและพฒนาแบบจ าลองสถตอบตเหตพบวาหากความเรวเพมขนสองเทา โอกาสในการเกดอบตเหตจะเพมขนแบบทวคณ เชน หากเพมความเรวจาก 40 กม./ชม. เปน 80 กม./ชม. โอกาสในการเกดอบตเหตจะเพมขนเปน (80/40)2 หรอเทากบ 4 เทา แตความเสยงทจะบาดเจบนนกลบเพมขนถงยกก าลงสาม และความเสยงทจะเสยชวตเพมขนเปนยกก าลงส เชน หากเพมความเรวจาก 40 กม./ชม. เปน 80 กม./ชม. โอกาสทจะบาดเจบจากอบตเหตจะเพมขนเปน (80/40)3 หรอเทากบ 8 เทา และโอกาสทจะเสยชวตจากอบตเหตจะเพมขนเปน (80/40)4 หรอ 16 เทา ดงแสดงตวอยางในรปท 15

30

รปท 15 ความรนแรงเพมขนเมอความเรวเพมขน

(Harris, 2011)

31

กฎหมายทเกยวกบความเรว

ในประเทศไทย กฎหมายทเกยวของกบความเรวในการขบรถระบอยในพระราชบญญต 2 ฉบบ ไดแก พระราชบญญตจราจรทางบก และพระราชบญญตทางหลวง ดงแสดงในตารางท 4 ซงสามารถสรปความเรวในการเดนทางของรถโดยสารไดดงน

หากมปายจ ากดความเรว ใชความเรวไดไมเกนอตราทปายระบ

หากไมมปายก าจดความเรว ใชความเรวไดไมเกน o 60 กม./ชม. บนถนนในเขตกรงเทพมหานคร

เขตเมองพทยา หรอเขตเทศบาล o 80 กม./ชม. บนถนนนอกเขตกรงเทพมหานคร

นอกเขตเมองพทยา หรอนอกเขตเทศบาล o 100 กม./ชม. บนทางหลวงพเศษหมายเลข 7

(มอเตอรเวย) และทางหลวงพเศษหมายเลข 9 (ถนนกาญจนาภเษก)

32

ตารางท 4 กฎหมายเกยวกบความเรวในประเทศไทย

พระราชบญญตจราจรทางบก ฉบบ 8 พ.ศ.2551

พระราชบญญตทางหลวง พ.ศ.2535

ทางหลวงทวไป ทางหลวงพเศษหมายเลข 7 ทางหลวงพเศษหมายเลข 9

1. ส าหรบรถบรรทกทมน าหนกรถรวมทงน าหนกบรรทกเกน 1,200 กก. หรอรถบรรทกคนโดยสาร ใหขบในเขตกรงเทพมหานคร เขตเมองพทยา หรอเขตเทศบาลไมเกน 60 กม./ชม. หรอนอกเขตดงกลาวใหขบไมเกน 80 กม./ชม.

1. รถยนตหรอรถจกรยานยนต ใหใชความเรวไมเกน 90 กม./ชม.

1. รถบรรทกทมน าหนกรถรวมทงน าหนกบรรทกไมเกน 1,200 กก. หรอรถบรรทกคนโดยสาร ใหใชความเรวไมเกน 100 กม./ชม.

2. ส าหรบรถยนตอนนอกจากรถทระบไวใน 1 ขณะทลากจงรถพวงรถยนตบรรทกทมน าหนกรถรวมทงน าหนกบรรทกเกน 1,200 กก. หรอรถยนตสามลอใหขบในเขตกรงเทพมหานคร เขตเมองพทยา หรอเขตเทศบาล ไมเกน 45 กม./ชม. หรอนอกเขตดงกลาวใหขบไมเกน 60 กม./ชม.

2. รถยนตขณะทลากจงรถพวง หรอรถยนตสามลอ ใหใชความเรวไมเกน 60 กม./ชม.

2. รถบรรทกอนนอกจากรถทระบไวใน 1 รวมทงรถบรรทกหรอรถยนตขณะทลากจง รถพวง ใหใชความเรวไมเกน 80 กม./ชม.

3. ส าหรบรถยนตอนนอกจากรถทระบไวใน 1 หรอ 2 หรอรถจกรยานยนต ใหขบในเขตกรงเทพมหานคร เขตเมองพทยา หรอเขตเทศบาล ไมเกน 80 กม./ชม. หรอนอกเขตดงกลาวใหขบไมเกน 90 กม./ชม.

3. รถบรรทกทมน าหนกรวมทงน าหนกบรรทกเกน 1,200 กก. ไมวาจะลากจงรถพวงดวยหรอไมกตาม หรอรถบรรทกคนโดยสาร ใหใชความเรวไมเกน 80 กม./ชม.

3. รถยนตอนนอกจากรถทระบไวใน 1 หรอ 2 ใหใชความเรวไมเกน 120 กม./ชม.

ในเขตทางทมเครองหมายจราจรแสดงวาเปนเขตอนตรายหรอเขตใหขบรถชาๆ ใหลดความเรวลงและเพมความระมดระวงขนตามสมควร

ในเขตทางทมเครองหมายจราจรแสดงวาเปนเขตอนตรายหรอเขตใหขบรถชาๆ ใหลดความเรวและใชความระมดระวงเพมขนตามสมควร

ในกรณทมเครองหมายจราจรก าหนดอตราความเรวต ากวาทก าหนดในขางตน ใหขบไมเกนอตราความเรวทก าหนดไวนน

ในกรณทมเครองหมายจราจรก าหนดอตราความเรวต ากวาอตราทก าหนดไวในขางตน ใหใชความเรวไมเกนอตราความเรวทก าหนดไวนน

33

วงใหความเรวเทาๆ กนปลอดภยกวา

สงหนงทเปนขอถกเถยงในงานดานความปลอดภยทางถนนทเกยวของกบความเรว คอ แมจะเปนทประจกษวายงความเรวสงขนยงมโอกาสเกดอบตเหตมากขน แตขอคนพบของ David Solomon (1964) ย นย นว าหากผ ข บข ใ ชความเรวเทากนหรอใกลเคยงกนจะปลอดภยทสด ไมวาจะความเรวต าหรอสงกตาม (รปท 16) กลาวอกนยหนงคอโอกาสในการเกดอบตเหตจะนอยทสดเมอรถทกคนวงดวยความเรวเทาๆ กน เพราะจะท าใหเกดการแซงนอย เปลยนชองจราจรนอย โอกาสชนทายนอย เปรยบดงรถวงตามๆ กนไปเหมอนรถไฟ

รปท 16 ผลการศกษาของ Solomon ยงรถวงดวยความเรวใกลเคยงกนยงปลอดภย

อตราการเกดอบตเหต (ตอการเดนทาง 100 ลานคนไมล)

ความแตกตางของความเรว (กม./ชม.)

34

เหตผลดงกลาวจงสนบสนนแนวความคดในการแยกล าดบชนของประเภทถนน ซงนอกจากจะแยกรปแบบการใหบรการทเหมาะสมกบปรมาณจราจรแลว ยงเปนการจดระเบยบความเรวของรถใหขบขดวยความเรวใกลเคยงกนดวย

ยกตวอยางเชนทางหลวงหมายเลข 7 และหมายเลข 9 แมจะมความเรวจ ากดส าหรบรถยนตสวนบคคลสงถง 120 กม./ชม. แตกลบมอตราการเกดอบตเหตตอปรมาณการเดนทางทต ากวาถนนระหวางเมองเสนทางอนๆ

35

การตรวจสอบความเรวดวยเทคโนโลย

นบตงแตวนท 25 มกราคม พ.ศ.2559 เปนตนมา กรมการขนสงทางบกไดก าหนดใหรถโดยสารสาธารณะ รถบรรทกและรถพวง ตองตดตงระบบ GPS กอนจดทะเบยนใหมทกคน สวนรถทจดทะเบยนไปแลวกอนหนานน ก าหนดใหตดตงแลวเสรจภายในปพ.ศ.2560 ส าหรบรถโดยสาร และภายในปพ.ศ.2562 ส าหรบรถบรรทก

นอกจากนน กรมการขนสงทางบกไดพฒนาระบบตดตามการเดนทางของรถจาก GPS ดงกลาว ดวยแอพพลเคชน DLT GPS ซงเปนแอพทผใชสามารถตดตามต าแหนงรถยนตโดยสารสาธารณะไดจากสมารทโฟนตลอด 24 ชวโมง เพยงระบหมายเลขทะเบยนของรถสาธารณะ ระบบกจะแสดงพกดของรถทวรหรอรถบรรทกคนนนๆ วาอยตรงไหนและใชความเรวเทาไหร (รปท 17) (iT24Hrs, 2016)

รปท 17 แอพพลเคชน DLT GPS ของกรมการขนสงทางบก

36

แกะรอยเรองท 2

หลบใน

37

24 พฤศจกายน 2559 หวดตายหม! รถบสนครชยแอรพลกคว าทวงนอย สาหส 8 สวนคนขบยอมรบ “ผมหลบใน” (มตชนออนไลน)

22 ธนวาคม 2559 รถบสโดยสารนกศกษาพระจอมเกลาลาดกระบงคนขบหลบในพลกคว าบาดเจบ 44 คน ก าแพงเพชร (เคพพนวส)

6 มกราคม 2560 คนขบรถตหลบในชนตนไมดบ 1 เจบ 4 ก าแพงเพชร (กรงเทพธรกจ) 17 มกราคม 2560 รถตโดยสารหลบใน ชนสบลอ เสยชวต 1 เจบเพยบ (เนชนแชนแนล) 11 มนาคม 2560 คนขบรถตหลบใน ชนตนไมพลกคว าเจบ 10 ทล าปาง (กรงเทพ

ธรกจ) 15 มนาคม 2560 สพรรณบร-รถตโดยสารหลบในชนตนไมไฟคลอกดบ (ครอบครวขาว) 6 เมษายน 2560 รถทวรชนสยอง!! 30ผโดยสารสะดงตนกรดรองลน เสยเละ

รถบรรทก-โชเฟอรดบสยอง วงนอย (ขาวสด) 8 เมษายน 2560 สรปรถทวรแหกโคงตาย 3 เจบ 22 ราย ทตราด ชคนขบหลบใน

(ผจดการออนไลน) 9 เมษายน 2560 รถตหลบในชนตนไมยบ คนขบไมยอมนอนตรถเปลาเขา กทม. ขา

กลบวบ ขอนแกน (ไทยโพสต) 10 เมษายน 2560 รถทวรโดยสารกรงเทพฯ-ชยภม เสยหลกตกถนน คาดคนขบหลบใน

(Bugaboo.tv)

38

นาฬการางกาย

โดยทวไป คนเราจะมนาฬการางกายเพอบอกวาเราจะตนเวลาใด หวเวลาใด หรองวงนอนเวลาใด หรอเรยกวาเปนจงหวะวงจรชวต (circadian rhythm) ซงเวลาดงกลาวของแตละคนจะแตกตางกน โดยเฉพาะคนท างานกลางวนกบท างานกลางคน แตสงทนาฬการางกายแตละคนจะมจงหวะงวงนอนคลายกน คอ ชวงเวลาบาย ตงแต 13-16 น. ซงบางคนอาจจะคดวาเปนผลจากการทานอาหาร แตแมจะไมทานหรอทานนอยกมแนวโนมทจะงวงในเวลาดงกลาวไดเหมอนกน แตสงทคนสวนใหญจะประสบเหมอนกนคอการงวงนอนในเวลา 2-6 น. เปนชวงทรางกายตองการพกผอนมากทสด (AAA, 2005) นอกจากน ผลการศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา พบวาคนทวไปจะมความกระปกระเปาสงสดในชวงเวลาประมาณ 9:30 น. และ 19:30 น. หลงจากนนความกระปกระเปาจะลดลง ซงชวงเวลาทลดลงต าสดคอเวลาประมาณ 15:30 น. และ 5:30 น. (รปท 18)

รปท 18 ชวงเวลาทผขบขงวงนอน

(NHTSA, 1998)

0

5

10

15

20

25

9:30 11:30 13:30 15:30 17:30 19:30 21:30 23:30 1:30 3:30 5:30 7:30

เวลาเทใชในการหลบ

(นาท)

39

อบตเหตหลบใน

จากสถตอบตเหตในประเทศออสเตรเลยพบวาสถตอบตเหตรถคนเดยวทเกดจากการหลบในจะเกดขนสงสดในชวงเวลาระหวาง 2-4 น. (รปท 19)

รปท 19 สดสวนอบตเหตตามเวลาทเกดเหต

แมอบตเหตหลบในจะเกดขนเพยง 5% ของอบตเหตทวประเทศไทย (กระทรวงคมนาคม , 2014) แตอบตเหตประเภทดงกลาวมโอกาสจะเกดขนมากกบคนขบรถโดยสารและรถบรรทก เนองจากการเดนทางสวนใหญระยะทางไกล ทงน โอกาสเกดอบตเหตจะเพมสงขนหากเปนการเดนทางทไมใชเทยวเวลาปกต เชน การเชาเหมาคน เนองจากผเชาหรอผโดยสารไมสามารถตรวจสอบไดเลยวาคนขบรถขบเทยวลาสดวนเวลาใด พกผอนมาเพยงพอมากนอยเพยงใด หรอเกดการเปลยนกะขบขกลางวน/กลางคนเปนอยางไร

นอกจากนน วธการเดนทางทผเชาเลอกทจะเดนทางในเวลากลางคนเพอจะใหถงจดหมายในชวงเชาเพอประหยดคาทพกถอเปนอกพฤตกรรมหนงทเพมความเสยงจะกอใหเกดอบตเหตทเกดจากความงวง

40

วเคราะหอบตเหตหลบในอยางไร?

อบตเหตหลบในสวนใหญจะไมพบหลกฐานบนพนถนนกอนหลดลงขางทาง เนองจากคนขบหลบในชวงเวลากอนเกดเหต จงไมพบรอยลอจากการลดความเรวหรอประคองรถกลบมาบนถนน ดงตวอยางแสดงในรปท 20

รปท 20 รปแบบของพนททเกดอบตเหตหลบในทไมพบรองรอยใดๆ บนพนถนน

(ทมา: ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย)

41

แมการสบสวนอบตเหตหลบในจะพบหลกฐานในทเกดเหตนอย แตรปแบบอบตเหตจะมสาเหตหลกจากผขบข ซงมแนวทางในการสบสวนทส าคญดงน

1. เกดในเวลากลางคนหรอชวงเชาตร โดยเฉพาะชวงเวลา 03.00-05.00 น. หากคนขบรถไมมภารกจทจะตองท ากจวตรในเวลากลางคนเปนประจ า ชวงเวลาดงกลาวจะเปนชวงทคนเกดอาการออนเพลยและตองการพกผอน ถอเปนสงทเกดขนตามธรรมชาตของรางกาย

2. ผขบขคนเดยว ปจจบน รถโดยสารสาธารณะทตองเดนทางมากกวา 6 ชวโมง จะตองมคนขบอยางนอย 2 คน สบเปลยนระหวางทาง ท าใหอบตเหตทเกดกบรถโดยสารประจ าทางมแนวโนมลดลงอยางเหนไดชด อยางไรกตาม ส าหรบรถเชาเหมาคนนน สวนใหญรถแตละคนจะมคนขบประจ ารถเพยงหนงคน หากเดนทางในระยะทางไกลกจะไมมคนขบอนเปลยน หากผ เชาก าหนดเวลาเดนทางตายตวไวแลว คนขบจงตองฝนขบใหถงจดหมาย ท าใหเพมความเสยงทจะเกดอบตเหตได

3. เกดในชวงถนนทางตรงระยะไกล มปรมาณรถนอย และใชความเรวคงท การขบขดวยความเรวคงทโดยไมตองใชสมาธในการควบคมการขบขมากนกในระยะทางยาวๆ มแนวโนมทจะท าใหผขบขเกดความออนลาและงวงได ตวอยางพนททเหนไดชด ไดแก ถนนพหลโยธนชวงอ าเภอวงนอย ถนนมตรภาพชวงอ าเภอสดา หรอถนนเพชรเกษมชวงจงหวดประจวบครขนธ เกด

42

อบตเหตรถเสยหลกตกขางทางจากหลบในเปนจ านวนมาก

4. มความรนแรงสง หรอบาดเจบสาหส ทนททคนขบรถหลบหลงพวงมาลย ความเรว ณ วนาทนนคอความเรวของการเกดเหต ซงเมอรถหลดออกจากถนน พลกคว าตกขางทาง ชนวตถอนตรายขางทาง หรอชนรถคนหนา จะมความรนแรงสงมาก ตางจากอบตเหตทไมเกยวของกบหลบในทผขบขอาจจะมโอกาสทจะลดความเรวหรอประคองรถเพอผอนหนกเปนเบา หรออาจหลกเลยงไมใหเกดอบตเหตได

วธสงเกตคนขบรถงวงนอน

1. หาวบอย 2. ใชมอดงเสนผม และ ขยตาบอยๆ 3. ใชมอกดขมบตนเองจนผดปกต 4. เรมบดตวไปบดตวมาหรอสะบดหนาไปมาเพอสกบ

ความงวง 5. เปดหนาตาง เปดเพลงดงๆ ตบหนาตวเอง 6. รถเรมสาย ถาเราเปนผโดยสารตองรบตะโกนบอก

43

แกะรอยเรองท 3

รถคว า

44

1 ธนวาคม 2559 รถทวรเจาหนาทพระต าหนกทกษณฯ พลกคว าดบ 1 เจบ 39 (true4u) 21 ธนวาคม 2559 รถทวรคว าเจบ 15 ราย สราษฎรธาน (เนชน) 22 ธนวาคม 2559 รถบสนกศกษา สจล. คว าขณะกลบจากออกคายอาสา เจบยกคน 47

คน ก าแพงเพชร (kapook) 19 มกราคม 2560 รถทวรทศนศกษาพลกคว าดบ 1 สาหส 4 สราษฎรธาน (โพสตทเดย) 29 มกราคม 2560 รถทวร จนท.สหกรณพทลงพลกคว าทอางทอง ตาย 4 เจบ 18 ราย

(ผจดการออนไลน) 9 มนาคม 2560 รถบสทศนศกษา นร.ขอนแกนพลกคว า เสยชวต 6 ราย ปราจนบร

(เนชน) 18 มนาคม 2560 รถทวรคร-นร.ขอนแกนพลกคว าทชยภม เจบกวา 40 ชวต (กรงเทพ

ธรกจ) 5 เมษายน 2560 ระทกอกรถทวรคว า!! ผโดยสารกวา20ชวต เสยเกงชาวตางชาต พงตก

ถนนพงยบ สอบคนขบ สราษฎรธาน (ขาวสด) 8 เมษายน 2560 รถทวร กทม.-ตราด พลกคว าชนเสาไฟฟาตาย 3 เจบ 22 ตราด (ไอ

เอนเอน)

45

ท าไมรถโดยสารถงพลกคว างายกวารถยนต?

อบตเหตรถโดยสารสวนใหญมกจะเกดเหตการณทรถพลกคว าบอยครง เนองจากสดสวนของรถมความสงมากกวาความกวาง ในขณะทรถยนตสวนบคคลทวไปมสดสวนความสงนอยกวาความกวาง (รปท 21) เปรยบเสมอนกลองไมขดไฟทเมอตงหรอนอนกจะมโอกาสลมทยากและงายแตกตางกน

รปท 21 มตของรถโดยสาร1 และรถยนตสวนบคคล

2

1 http://drawingdatabase.com/wp-content/uploads/2015/03/mbO408-1994.jpg 2 http://drawingdatabase.com/wp-content/uploads/2016/02/Mercedes-Benz-C-class-2016.gif

46

รถคว าไดอยางไร?

ในทางทฤษฎ หากรถมความสงจดศนยถวง H และมความกวางฐานลอ T ด งแสดงในรปท 22 (ซาย) ตามหลกตรโกณมตแลว tan คอ ดานตรงขามมม หารดานประชดมม (ขามหารชด) ซงหากพจารณาจากรปท 22 (ขวา) จะเทากบระยะครงหนงของความกวางฐานลอหารดวยความสงของจดศนยถวง หรอเทากบ

H

T 2/tan

หรอ H

T

2tan

รปท 22 ความสมพนธระหวางความสงจดศนยถวง (H) และความกวางฐานลอ (T)

คา tan ดงกลาวถกน ามาใชเปนคาเสถยรภาพคงทของรถ หรอเรยกวา Static Stability Factor หรอ SSF เพอประเมนโอกาสทรถจะพลกคว า (รปท 23) ซงจากกราฟสามารถตความไดวารถทมคา SSF สง (เชน จด A) จะมเสถยรภาพสงและพลกคว าไดยาก สวนรถทมคา SSF ต า (เชน จด B) จะมเสถยรภาพต าและพลกคว าไดงาย

H

T

H

T/2

47

รปท 23 Static stability factor (SSF)

หากวเคราะหชวงเวลาทรถจะพลกคว า (รปท 24) ณ จดทรถจอดหรอวงอยบนพนราบ มม จะมคามากทสด (รปซาย) เมอรถวงบนถนนทมการยกโคง ตกขางทาง หรอหกหลบสงกดขวางจนลอดานหนงยกจากพน มม จะลดลง (รปกลาง) จนเมอถงจดทพลกคว า จะเกดขนกตอเมอน าหนกรถเทไปเกนขอบลอ ณ จดนเองทมม เทากบศนย (รปขวา)

รปท 24 รปแบบการพลกคว าของรถ

จากเหตผลดงกลาว เหนไดชดวารถโดยสารจงมโอกาสในการพลกคว าสงกวารถยนตสวนบคคล (รปท 25) ซงความ

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.9 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

โอกาสทรถจะพลกคว า

Static Stability Factor

A

B

บนถนนราบเรยบปกต

มม มากทสด

tan มคามากทสด

รถเรมเอยง มม ลดลง tan ลดลง

จดทรถพลกคว า มม เทากบศนย tan เทากบศนย

48

เสยงจะเพมสงขนเมอเพมผโดยสารหรอสมภาระเหนอศรษะขนไปอก (รปท 26)

รปท 25 เปรยบเทยบโอกาสพลกคว าระหวางรถยนตและรถโดยสาร

รปท 26 รถโดยสารสองชน

ส าหรบปญหาอบตเหตรถโดยสารพลกคว านน จากสถตในปพ.ศ.2558 พบวาเกดเหตทงสน 209 ครง สงผลใหมผเสยชวต 115 ราย แตหากแยกพจารณาระหวางรถโดยสารหนงชนกบรถโดยสารสองชน พบวา รถโดยสารสองชน มความอตราการเกดอบตเหตและเสยชวตตอรถจดทะเบยนสงกวารถชนเดยวถง 5.6 เทา ดงแสดงในตารางท 5

รถเตย

มม มากกวา พลกคว ายากกวา

รถสง

มม นอยกวา พลกคว างายกวา

จดศนยถวงรถเปลา

จดศนยถวงเมอบรรทก ผโดยสารและสมภาระ

49

ตารางท 5 สถตอบตเหตรถโดยสารสาธารณะปพ.ศ.2558

รถโดยสารหนงชน รถโดยสารสองชน จ านวนอบตเหต (ครง) 148 61 จ านวนผเสยชวต (ราย) 81 34 จ านวนรถจดทะเบยน (คน) 95,862 7,118 อตราการเกดอบตเหตตอรถจดทะเบยนหมนคน 15.4 85.7 อตราการเสยชวตตอรถจดทะเบยนหมนคน 8.5 47.8

ทมา: (ส านกขาวอศรา, 2016)

ในตางประเทศ สวนใหญรถโดยสารสองชนจะถกน ามาใชวงในเขตเมอง บางแหงท าเปนรถโดยสารประจ าทาง เชน ประเทศองกฤษ ฮองกง หรอประเทศเครอราชอาณาจกรอนๆ บางแหงใชเปนรถทศนาจร และมน าไปใชเปนรถโดยสารระยะทางไกลวงระหวางเมองนอยมาก แตประเทศไทยอนญาตใหรถโดยสารสองชนวงรบสงผโดยสารไดเกอบทวประเทศ โดยเฉพาะอยางยงพนทขนลงเขาทเปนเสนทางคดเคยวและมความลาดชน กอใหเกดความเสยงอบตเหตรถพลกคว า

การทดสอบพนเอยงของรถโดยสารสองชนถกน ามาใชในประเทศไทยส าหรบรถทจดทะเบยนตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ.2556 แตพบวารถทจดทะเบยนกอนการประกาศนไมน ารถเขามาทดสอบพนเอยง ซงลาสด กรมการขนสงทางบกประกาศลดความสงของรถโดยสารลงจากเดมก าหนดไว 4.30 เมตร เหลอเพยง 4.00 เมตร (PPTV, 2016)

50

แกะรอยเรองท 4

เขมขดนรภย

และเบาะหลด

51

เขมขดนรภยชวยชวตไดอยางไร?

ทนททเกดอบตเหต เขมขดนรภยเปนอปกรณทชวยยดรงไมใหผโดยสารกระเดนไปปะทะกบโครงสรางภายในรถ และไมใหผโดยสาระกระแทกกนเอง ผลจากการใชเขมขดนรภยในประเทศไทยพบวาสามารถชวยลดการบาดเจบจากอบตเหตไดถง 34% และผทคาดเขมขดจะมความเสยงทจะรอดชวตจากอบตเหตไดมากกวาผทไมคาดถง 1.52 เทา (Boontob et al, 2007) อย า ง ไรกตาม มผ โดยสารรถโดยสารเพยงสวนนอยเทานนทคาดระหวางเดนทาง ไมนบรวมถงผโดยสารทตองการคาดแตไมมเขมขดนรภยตดตงหรอตดตงในลกษณะทไมพรอมใชงาน เชน ผกมดเขมขดหรอสอดไวใตเบาะไมใหกดขวางทนง (รปท 27) แมปจจบนจะมการผลกดนกฎหมายคาดเขมขดนรภยส าหรบผโดยสารรถแลว แตกระบวนการบงคบใชกฎหมายยงไมสามารถท าไดงายนก ทงน วธการสบสวนวาผโดยสารคาดเขมขดนรภยหรอไมนอกจากการสอบถามผประสบเหตแลว สามารถท าไดโดยการดจากลกษณะของเขมขดวาอยในสภาพทผานการใชงานมาหรอไม หรอบางกรณจะพบรอยทตวเขมขดจากการกระชากในขณะเกดเหต

รปท 27 สภาพของเขมขดนรภยทไมพรอมใชงาน

(ทมา: ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย)

52

เบาะรถโดยสารหลดไดอยางไร?

หากเราสงเกตเวลาเรานงรถยนตจะเหนวาเบาะนงจะถกยดตดกบโครงสรางรถดวยสกรและนอตขนยดไวอยางแนนหนา แตส าหรบรถโดยสารสวนใหญมการยดเบาะทนงกบตวรถดวยกนใชแผนเหลกในลกษณะของตะขอเกยวกบพนรถ (รปท 28) และบรเวณดานขางรถและใชนอตขนบบใหแนนไว (รปท 29)

รปท 28 สวนยดตดเบาะทนงกบผนงรถ

รปท 29 สวนยดตดเบาะทนงกบพนรถ

ขอด ของการตดต ง เบาะในล กษณะน ค อ สามารถปรบเปลยนต าแหนงและจ านวนเบาะไดงาย โดยท ไม

53

จ าเปนตองเจาะพนหรอตวรถ แตพบปญหาทส าคญคอเรองความแขงแรง

อยางไรกตาม ตวอยางของอบตเหตทพบปญหาการยดตดเบาะนงแบบดงกลาว คอ อบตเหตรถโดยสารพลกคว าทอ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม เมอวนท 19 มกราคม พ.ศ.2550 ทมผเสยชวต 22 ราย (รปท 30) ซงพบวาเบาะนงชนลางไมไดรบความเสยหายใดๆ ในขณะทเบาะนงบนชนสองหลดออกจากตวรถทงหมด

รปท 30 อบตเหตรถโดยสารทอ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม

(ทมา: ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย)

จากการสบสวนพบวาเบาะนงชนลางถกยดตดกบโครงสรางรถทดวยนอตและสกรอยางแนนหนา ( รปท 31 ซาย) ในขณะทเบาะนงชนบนถกยดตดกบตวรถดานขางดวยนอตและสกร แตทพนรดตดดวยประกบ (รปท 31 ขวา) โดยไมไดยดตดกบโครงสรางรถแตอยางใด เปนเหตใหเมอรถพลกคว าเบาะจงหลดออกจากตวรถทงหมด ซงเหตการณดงกลาวสามารถพบเหนไดจากกรณอบตเหตอนๆ ทวไป (รปท 32)

54

รปท 31 การยดเบาะนงของชนลาง (ซาย) และชนบน (ขวา)

ทมา: ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย

รปท 32 เหตการณเบาะนงหลดระหวางเกดอบตเหต

ทมา: ส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค

แมเบาะนงรถโดยสารทเปนแบบขาเดยวและยดดานขางกบตวรถ (รปท 33) จะถกใชกนอยางแพรหลายในระดบสากล แตการยดเบาะนงกบตวรถดวยการรดประกบและขนนอตหนบไวดงทเกดขนในบานเราอาจจะไมเพยงพอทจะรบแรงกระแทกเมอเกดอบตเหตได ผลจากการศกษาของ Walber (2014) พบวาแมเจาะและยดเบาะนงกบโครงสรางตวรถดวยนอตและสกรอยางแนนหนา ดงแสดงในรปท 34 กอาจ

55

ยงไมเพยงพอทจะรบแรงกระแทกเมอเกดอบตเหตได จงจ าเปนทจะตองพจารณาเรองความปลอดภยของการยดตดเบาะนงกบรถโดยสารในขนตอนการออกแบบอยางรอบคอบ

รปท 33 เบาะทนงของรถโดยสาร

รปท 34 การยดเบาะนงกบโครงสรางตวรถ (Walber, et al., 2014)

56

แกะรอยเรองท 5

เบรกแตก

57

3 ตลาคม 2559 ระทก!! รถทวรน าเทยว เบรกแตกกลางสแยกเนนสง ไหลลงมาชนระนาว 5 คนรวด (TNews)

25 ตลาคม 2559 รถทวรน า นกทองเทยวขนดอยสเทพ เบรกแตก ลกเมยคนขบกระโดดหน (CM108.com)

24 ธนวาคม 2559 ระทก! บสลงเนนเบรกแตก พงชนบาน-เกง-กระบะพงยบ (เดลนวส) 3 กมภาพนธ 2560 ทวรไปรอยเอดเบรกแตก ชนระนาว ตาย 1 เจบ 3 (เชยงใหมนวส) 9 มนาคม 2560 สลด รถบสเบรกแตกพลกคว า พระ-หญงตงครรภเสยชวต บาดเจบอก

17 ราย (มตชน) 19 มนาคม 2560 รถทวรเบรกแตกทแยกคอกวว ชนยบ 11 คนรวด เจบ 4 ราย (ไทยรฐ) 28 มนาคม 2560 รถบสเบรกแตกชนรถพยาบาล เจบ 9 (คมชดลก) 13 เมษายน 2560 รถทวรจนเบรกแตก ชนรถอก 5 คน เขาปาตอง จ.ภเกต (จส.100)

58

ระบบเบรก

ระบบหามลอของรถโดยสารแตกตางจากรถยนตขนาดเลก ในขณะทรถขนาดเลกใชน ามนเบรกในการถายทอดก าลงจากการเหยยบแปนเบรกไปเพอหามลอ (รปท 35) แตรถขนาดใหญจะใชลมในการถายทอดก าลงดงกลาว เนองจากมก าลงมากกวา และสะดวกกบการตอพวง (รปท 36)

รปท 35 ระบบเบรกไฮดรอลคส าหรบรถขนาดเลก (David, 2015)

รปท 36 ระบบหามลอของรถโดยสาร (Briggs, 2008)

การท างานจะเรมจาก air compressor ผลตอากาศเพอเขาไปเกบอากาศไวใน air reservoir เมอผขบขเหยบเบรก ลมทเกบอยใน หมอลม (brake chambers) กจะไปดนกานเบรกหรอผาเบรกเพอชะลอความเรว ซงในการขบขปกต ลมทใชในระบบจะมปรมาณเพยงพออยแลว

59

เบรกแตกไดอยางไร?

ในการขบขลงเนนทคนขบใชวธเลยงเบรกลงเขา ลมทถกใชไปในชะลอรถมจ านวนมาก ท าให air compressor ไมสามารถผลตลมเขามาเกบในหมอลมไดทน จนเมอถงชวงเวลาหนงทลมในระบบมไมเพยงพอ จะท าใหผขบขไมสามารถลดความเรวไดอกตอไป นนเปนเหตผลวาท าไมรถขนาดใหญจงตองมมาตรวดลมอยทหนาปดคนขบ

เหตการณทเกดขนนเองเปนทมาของค าวา “เบรกแตก” ทพบเหนบอยในขาวอบตเหตรถขนาดใหญเสยหลกตกเขา ซงในความเปนจรงแลวไมไดมอปกรณใดๆ แตก แตเปนเหตการณทลมในระบบมไมเพยงพอทจะชะลอความเรว ซงจะพบบอยในชวงทางลงเขา ประกอบกบผขบขขาจรทไมชนเสนทางเลอกทจะเลยงเบรกลงเขาแทนการใชเกยรต า

จดทเกดเหตบอยครง

ตวอยางพนททพบอบตเหตรถขนาดใหญเบรกแตกเปนประจ าไดแก 1) ทางลงเขา อ.นาด จ.ปราจนบร 2) ทางไปหาดปาตอง จ.ภเกต และ 3) ทางลงเขาดอยรวก จ.ตาก ดงพาดหวขาวทเกดขนในรอบปทผานมา ดงน

60

1) ทางลงเขา อ.นาด จ.ปราจนบร

28 กมภาพนธ 2557 18 ลอชนบสนกเรยนครโคราชดบ 15 เจบออ ถ.ปราจนมงหนาชลฯ

2 สงหาคม 2557 อบตเหตสลดเมองนาด! สงเวยเขาศาลโทน 4 ศพ เจบนบสบ จ.ปราจนบร

6 พฤศจกายน 2558 รถพวง 18 ลอ เบรกแตกเสยหลกขามเลน ชนเกง-กระบะ ดบ 8 ราย

30 พฤษภาคม 2559 ทวรเบรกแตกชนรถต-กระบะตาย 1 เจบ 30 20 มนาคม 2559 ปราจนบร-ชนสนน! 5 คนรวด ทางขน-ลงเขา "ศาล

เจาพอปโทน" 28 มนาคม 2559 พวงเบรกแตกชนรถ 8 คน เจบ 9 4 กรกฎาคม 2559 22 ลอเบรกแตกชนยบ 4 คนรวด บนเขานาด ตาย

เจบระนาว!! 11 มกราคม 2560 รถพวง 22 ลอเบรกแตกเสยหลกพงชนรถ 6 ลอ

และรถคนอนอก 2 คน 3 กมภาพนธ 2560 รถพวงเบรกแตกชน 8 คน ไฟลกทวมหนาศาลเขา

โทน คลอกโชเฟอรดบ1 รถตดยาว 9 มนาคม 2560 รถบสทศนศกษาเบรกแตกตกเหวเขาโทน เสยชวต

6 บาดเจบ 45 คน

2) ทางไปหาดปาตอง จ.ภเกต

20 กมภาพนธ 2558 บสทวรจนเบรกแตก พ งชนบานพงยบ-เฉยวรถจกรยานยนต

6 กรกฎาคม 2558 รถโมปนลงเขาปาตองเบรกไมอย พงเสยรถจยย. 2 สาวเละ

22 กมภาพนธ 2559 รถบสเบรกแตก ลงเขาปาตอง นกทองเทยว เจบ 9 โชเฟอรดบคาซากรถ

23 สงหาคม 2559 รถบสทวรจนเบรกแตกแหกโคงเขาปาตอง บาดเจบ 13

13 เมษายน 2560 ระทก! บสนกทองเทยวเบรกแตกลงเขา ชนยบ 5 คนรวด จนท.เรงชวยเหลอ

61

3) ทางลงเขาดอยรวก จ.ตาก

30 เมษายน 2557 สบลอประสานงารถโดยสาร “ดอยรวก ถนนตาก-แมสอด” สงเวยซ าอก 16 ศพ

30 พฤษภาคม 2557 อกแลวดอยรวก! รถบรรทกเบรกแตกพงชนรถโดยสารเสยชวต 14 เจบ 2 หางจากทวรตกเหว 31 ศพ 500 ม.

22 พฤศจกายน 2557 ดอยรวกอกแลว! รถขนแรพลกคว าหวดตกเหวลกรอยเมตร 2 ผวเมยดบคาท สาหสอก 1

29 พฤศจกายน 2557 สบลอขนกระจกเบรกแตกชนเนน 700 สายตาก-แมสอด ดบ 2 เจบ 4

15 พฤษภาคม 2558 “ดอยรวก” อกแลว! เทรลเลอรเบรกแตกชนวนาศรวม 3 กม.-เจบ 5 รถพงระนาว

30 พฤษภาคม 2558 18 ลอเบรกแตกขย จยย.เมยดบผวสาหส 5 มถนายน 2558 พวง18ลอ ขนน ามนพชมาเตมคน เบรกแตกแหก

โคง! สายแมสอด-ตาก แตกกระจายเกลอนถนน 21 มถนายน 2558 ตเบรกแตก! ตกเหวดอยรวก 4 พฤศจกายน 2558 เทรเลอรเบรกแตก! พลกคว าจอปากเหว คนขบ

สาหส 16 พฤศจกายน 2558 รถพวงเบรกแตกชนเขาดอยรวก เสยชวต 1 แขวง

การทางตากทาสแดงทบถนน หวงลดอบตเหต 23 กรกฎาคม 2559 รถขนตางดาว 54 ชวตเบรกแตก-ไฟลกกลางถนน

แมสอด-ตาก 25 พฤศจกายน 2559 ระทก!! พวง 18 ลอ เบรกแตกพงลงเนนเขาแมสอด

หวดชนดานตรวจ คนขบหกหวรถเสยปกอพปลว 19 ธนวาคม 2559 รถเครนเบรกแตกพงชนเขาดอยรวก / เกงชน

ประสานงารถบรรทกปน 16 มนาคม 2560 หกลอวงสงจยย.มอสอง ลงดอยคาทางไปแมสอด

เบรกแตกชนรถพวง ดบ 4 ศพ 11 เมษายน 2560 ระทก! รถบรรทกเบรกแตกชนเกาะกลางถนนทแม

สอด เคราะหดไมมผบาดเจบ

62

ตวอยางกรณอบตเหตรถโดยสาร โดย ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย

63

กรณอบตเหตรถโดยสารน าเทยว 2 ชนพงชนทายสบลอ อ.นาด จ.ปราจนบร อางองจากขอมลการสบสวนอบตเหต โดยทมศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย ผานรายงานการทบทวนและประมวลหาสาเหตการเกดอบตเหตรถโดยสารสาธารณะ เพอจดท าขอเสนอแนะตอกรมการขนสงทางบก ของศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน

ล าดบเหตการณ

เมอเวลาประมาณ 1:00 น. ของวนท 28 กมภาพนธ พ.ศ.2557 ไดมรายงานอบตเหตรถบสสองชนซงเปนโดยสารไมประจ าทางชนรถบรรทกพวงสองตอน บรเวณชวงระหวางหลกกโลเมตรท 42 และ 43 ของทางหลวงหมายเลข 304 ชวงระหวางนครราชสมาและปราจนบร ซงอยในรอยตอระหวางอทยานแหงชาตเขาใหญ และอทยานแหงชาตทบลาน อบตเหตในครงนไดพบวาระบบหามลอของรถบสเกดขดของท าใหไมสามารถเบรคและเปลยนเกยรได เมอถงทเกดเหตรถบสจงพงชนทายรถบรรทก โดยในอบตเหตครงทมผเสยชวตจากรถบสทงสน 15 ราย เปนเดกนกเรยน 13 รายและคร 2 ราย อกทงยงมผบาดเจบสาหสอก 20 ราย จากผโดยสารทงหมด 61 คน รวมคนขบและเดกรถ เปนจ านวนผเดนทางในรถบสคนนทงหมด 63 คน

รปท 37 แสดงเสนทางการเดนทางของรถบสทศนศกษาของโรงเรยนบานดงหลบ โดยรถบสเรมออกจากอท อ.พล จ.ขอนแกนเมอเวลาประมาณ 20:00 น. เดนทางมาถงโรงเรยนในเขต อ.ล าทะเมนชย จ.ขอนแกน เวลาประมาณ 21:00 น. และจอดรอคณะครและนกเรยนจนเมอถงเวลา 1:00 น. ซงเปนเวลานดหมาย

64

ออกเดนทาง จงไดออกรถมงหนาสพทยา จนเมอเวลาประมาณ 4:37 น. จงไดรบแจงอบตเหตเกดขน

รปท 37 เสนทางการเดนทางของรถบสจากอ ไปยงโรงเรยน และจดเกดเหต

จากการสอบถามผขบขรถบส พบวาในขณะทขบขนเขานน ผขบขไดใชเกยร 3 ในการขบขนเขาและสามารถขบขนมาถงยอดเขา (บรเวณหลกก โลเมตรท 47+500) ไดอยางปลอดภย เมอถงเสนทางลงเขา ผขบขตองการทจะเปลยนไปใชเกยร 2 ในการขบลงเขาแตทวาผขบขไมสามารถเปลยนเกยรหรอแมกระทงเบรคไดเนองจากระบบหามลอขดของ และเนองจากถนนในบรเวณนนมเพยงสองชองจราจรท าใหผขบขตองขบแซงรถคนอนๆ ลงมาอยางตอเนอง ซงในบรเวณกโลเมตรท 44+800 ไดมทางออกฉกเฉน แตผขบขไมสามารถควบคมรถใหเขาไปจอดในทางออกฉกเฉนดงกลาวได เนองจากมรถวงชาขวางอยในชองจราจรดานซาย จงท าใหรถบสวงลงเขามาดวยความเรวสงจนกระทงถงทเกดเหต

65

จากนนรถบสไมสามารถแซงรถบรรทกไดจงเกดชนทายรถบรรทก จนรถบสหมน 180 องศาและหยดอยขางทางบรเวณกโลเมตรท 42+800 ดงแสดงในรปท 38

N

42

+8

00

V1 V2

N

42

+8

00

P.O.I

V1

V2

P.O.R of V1

V1

N

42+

80

0

P.O.R of V1

P.O.R of V2

V1

V2

รปท 38 แผนภมการเกดอบตเหต กอนเกดเหต (บน) จดปะทะ (กลาง) จดหยด (ลาง)

ขอมลรถ

รถบสโดยสารเปนรถสองชน จดทะเบยนโดยเจาของสวนบคคล ซงมภมล าเนาอยท อ.พล จ.ขอนแกน รถจดทะเบยนครงแรกเมอวนท 28 ธนวาคม พ.ศ.2545 และไดมการจดทะเบยนเปนกรรมสทธเมอวนท 17 มกราคม พ.ศ.2554 ขอมลในทะเบยนรถระบ ยหอรถ Hino ขนาด 6 สบ 355 แรงมา 3 เพลา 8 ลอ น าหนกสทธ 16,600 กโลกรม มขนาดมตกวาง ยาว สง 2.4 x 12.0 x 4.2 เมตร บรเวณชนลางแบงเปน 5 สวนหลกๆ ดวยกน คอ สวนคนขบ สวนทพกคนขบและเดกรถ สวนโดยสาร สวนเกบสมภาระ และหองเครองยนต สวนบรเวณชนบนเปนสวนโดยสารเทานน มจ านวนทนงทงสน 45 ทนงรวมทนงคนขบ จากการสมภาษณ

66

เจาของรถพบวารถบสไดมการตรวจสภาพกบขนสงทางบกเมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ.2556 และท าการซอมบ ารงครงลาสดเมอวนท 21-22 กมภาพนธ พ.ศ.2557

รปท 39 ขนาดมตของรถบส ระนาบทถกตด และการยบตว

2.3 2.55.7

1.9

6

1.3

01

.30

1.8

0

Damage Line

1.0 m.

4.4

0

True Level of Roof (if existed)

Roof Level of 1st Floor

Seat Installation Level at 1st Floor

After Collision Measurement of Floor Level

1.3

4.4

0m

.

2.30m.

1.9

6m

.

Deformed

structure

Original structure (if

existed)

67

รปท 40 การเสยรปราง และความเสยหายของกราบซายของรถบส

รปท 41 สภาพความเสยหายของรถบสดานขาง ดานหนา และดานหลง

ความเสยหายของรถบส

จากรปท 39 ถงรปท 41 จะเหนรอยรอยความเสยหายทางดานซายของรถบสทถกตด โดยถกเกยวเนองจากการปะทะเขากบทายของรถบรรทกและลากตดเปนแนวยาวตลอดทงคน ดงจะเหนไดจากโครงหลงคาไดพบตวยบลงมา แนวระนาบตดของรถบสสงประมาณ 1.96 ซม. จากระดบพน (รปท 39) ซงหมายความวาระนาบการตดนนไดตดผานเสาโครงสรางของโครงรถบรเวณชนลางขาดออก จงเปนเหตใหโครงสรางบนชนท 2 รวมทงหลงคาทไมมเสาค ายนไดยบตวลงมา เปนเหตใหทนงบรเวณชนบนบรเวณแถวซายหลดออกจากพนอกดวย ในท านองเดยวกนลกษณะของการเกยวตดของทายรถบรรทกกดงสวนทายของรถบสออก

68

จากโครงสรางดวย (รปท 41) ในขณะทรถบสก าลงเสยหลกหมน ท าใหดานกราบขวาของรถบสไดรบความเสยหายเพยงเลกนอยดงทปรากฎในรปท 42 ถงรปท 44

รปท 42 ตวอยางทนงทหลดออกจากตวรถ

รปท 43 ขนาดของเบาะทนง

รปท 44 จ านวนเบาะทนงทเหลออยภายในรถ หลงเกดอบตเหต

0.2

5m

0.4

5m

0.2

0m

.

0.60m.

Fron

t vie

w

Drive

r sea

t

Fron

t vie

w

Rest

RoomLu

ggag

ear

ea

69

ตารางท 6 แสดงขอมลลอและยางของรถบส เปนทนาสงเกตวาลอทายทงคซายขวาของรถบส ดอกยางไดสกหรอไปมาก อยางไรกตามผเชยวชาญจากกรมขนสงทางบกกลาววาเปนเรองปกตทยางในลอสดทายของรถขนาดใหญจะมอตราการสกหรอเรวกวาลออนๆ แตกควรเปลยนยางทมคณภาพมาตรฐานอยเสมอเพอความปลอดภยในการใชรถ

ตารางท 6 ขอมลลอของรถบส V1

ต าแหนง ความ

เสยหาย ผผลต รน

ปผลต

ขนาด รหสน าหนก

บรรทก ความลก

ดอกยาง (มม)

1R

-

Michelin MZA2+ energy

- 295/80R 22.5 ลอเดยว

3,350 kg ลอค 3,150

kg

11.5

1L 4611 10.9

2R, outer Bridgestone R157

-

- 9.7

2L, outer -

3R Michelin

MZA2+ energy

295/80R 22.5

0

3L 2.0

ขอมลถนน

จดเกดเหตตงอยบนทางหลวงหมายเลข 304 (รปท 45) ซงถอเปนถนนสายหลกทเชอมตอระหวางภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคตะวนออก ถนนในชวงทเกดเหตเปนสวนของถนนทเชอมตอระหวาง อ.วงน าเขยว จ.นครราชสมา และ อ.นาด จ.ปราจนบร โดยตดผานชองบพราหมณซงเปนแนวตอระหวางอทยานแหงชาตเขาใหญ และอทยานแหงชาตทบลาน ทางหลวงหมายเลข 304 เกอบตลอดทงเสนมขนาด 4 ชองจราจรยกเวนในเขตทตดผานอทยานแหงชาตซงมขอจ ากดทางดานสงแวดลอมจงไมสามารถขยายถนนไดและมชองจราจรเพยง 2 ชองจราจรเทานน

70

รปท 45 สภาพถนนบรเวณจดเกดเหต

หลกฐานในทเกดเหต

จากการตรวจสอบหลกฐานในทเกดเหต ในจดทคาดวาเปนจดปะทะไมพบรอยเบรคของรอยลอรถแตอยางใด แตในบรเวณกอนถงจดทรถบสจะหยด ไดพบรอยไถลของลอ 6 แนวซงคาดวาเปนแนวไถลของรถบสหลงจากการเสยหลกหมน ดงปรากฎในรปท 46

รปท 46 รอยไถลของลอรถบส

ขอมลผขบข

ผขบขรถบสเปนชายอาย 48 ป จากการสมภาษณผขบขกลาววา กอนทจะขบรถบสไมประจ าทางนน ผขบขไดขบรถโดยสารประจ าทางมากอน ซงผขบขไดรบ

71

ใบอนญาตขบขรถสาธารณะ (ประเภทท 2) ครงแรกตงแตประมาณปพ.ศ.2535-2536 และตออายใบขบขครงลาสดเมอปพ.ศ.2555 ผขบขไดขบรถบสคนทเกดอบตเหตมาเปนเวลา 2 ปแลว

ขอมลผบาดเจบและเสยชวต

ผประสบเหตสวนใหญเปนเดกผหญงอายประมาณ 10-14 ป รวมผเสยชวตทงสน 15 ราย บาดเจบสาหส 20 ราย สวนมากไดรบบาดเจบบรเวณศรษะ และสวนมากเปนแผลฉกขาด

การวเคราะหการเกดอบตเหตในรปแบบของ Haddon Matrix

กอนชน ระหวางชน หลงชน

คน - ทกษะในการขบขบรเวณทางเขาลาดชน

- ผโดยสารไมคาดเขมขดนรภย - ไมมขอมล

รถ - ระบบหามลอขดของ - ไมมการตดตงเขมขดนรภย

- การยดเบาะทนงกบตวรถไมแขงแรง

- วสดโครงสรางรถไมแขงแรง

- ไมมขอมล

ถนนและสงแวดลอม

- ทางลงเขาลาดชนและยาว

- ทางแคบ

- ทางโคงยากตอการแซง

- ไมมขอมล - ถนนมเพยง 2 ชองจราจร ท าใหเขาถงจดเกดเหตล าบาก

72

เครอขายการสบสวนอบตเหตทางถนน

73

กรมการขนสงทางบก 1032 ถนนพหลโยธน แขวงจอมพล เขตจตจกร กทม. 10900 โทรศพท 02-271-8888 อเมล webmaster@dlt.mail.go.th เวบไซท https://www.dlt.go.th facebook กรมการขนสงทางบก

มลนธเพอผบรโภค (มพบ.) 4/2 ซ.วฒนโยธน แขวงถนนพญาไท เขตราชเทว กทม. 10400 โทรศพท 02-248-3734 ถง 37 อเมล complaint@consumerthai.org facebook fconsumerthai

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.) อาคารพรอมพนธ 2 ลาดพราวซอย 3 แขวงจอมพล เขตจตจกร กทม. 10900 โทรศพท 02-938-8490 เวบไซท http://www.roadsafetythai.org facebook ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน

ศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย ตป.ณ.4 ต.คลองหนง อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120 โทรศพท 02-524-6419 อเมล info@tarc.or.th เวบไซท http://www.tarc.or.th facebook Thailand Accident Research Center

ส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ตกส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ชน 6 ถ.ตวานนท อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทรศพท 02-5901776 เวบไซท http://www.boe.moph.go.th/index.php facebook ส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค

74

ส านกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร (สนข.) 35 ถนนเพชรบร แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กทม. 10400 โทรศพท 02-215-1515 อเมล webmaster@otp.go.th เวบไซท http://www.otp.go.th/index.php/site/index

ส านกอ านวยความปลอดภย กรมทางหลวง ถนนศรอยธยา เขตราชเทว กทม. 10400 โทรศพท 02-354-6526 เวบไซท http://bhs.doh.go.th/home facebook ส านกอ านวยความปลอดภย กรมทางหลวง

75

เอกสารอางอง

AAA. (2005). Sleep Quiz Results. Retrieved from AAA Foundation for Traffic Safety:

https://www.aaafoundation.org/sleep-quiz-results Boontob, N., Tanaboriboon, Y., Kanitpong, K., & Suriyawongpaisal, P. (2007). Impact of Seatbelt

Use to Road Accident in Thailand. Journal of Transportation Research Board, 84-92. Briggs, J. (2008). How Air Brakes Work. Retrieved from How Stuff Works:

http://auto.howstuffworks.com/auto-parts/brakes/brake-types/air-brake5.htm David, V. (2015, 1 31). Hydraulic Brakes. Retrieved from automobilians.com:

http://www.automobilians.com/hydraulic-brakes/ Department for Transport. (2017, 3 1). General rules, techniques and advice for all drivers and

riders (103 to 158). Retrieved from The Highway Code: https://www.gov.uk/guidance/the-highway-code/general-rules-techniques-and-advice-for-all-drivers-and-riders-103-to-158#rule126

European Railway Agency. (2013). Intermediate report on the development of railway safety in the European Union. European Railway Agency.

Harris, J. (2011, May 31). Crashes at various speeds Summary Physics of Car Crashes. Retrieved from youtube: https://www.youtube.com/watch?v=-I4tfWCFtJk

iT24Hrs. (2016, 4 26). DLT GPS แอพตดตามรถโดยสารสาธารณะ รถบรรทกแบบเรยลไทม. Retrieved from ไอท24ชวโมง: https://www.it24hrs.com/2016/dlt-gps-application/

NHTSA. (1998). Drowsy driving and automobile crashes. National Highway Traffic Safety Administration, NCSDR/NHTSA Expert Panel on Driver Fatigue and Sleepiness. DOT Report HS, 808, 707.

PPTV. (2016, 12 30). “ยอมจ านนหรอไรอ านาจ” บส2ชน6พนคนไมทดสอบเอยง – ขอ5ปหมดจากระบบ. Retrieved from บรษท บางกอก มเดย แอนด บรอดคาสตง จ ากด: https://www.pptvthailand.com/news/ประเดนรอน/42901

Solomon, D. (1964). Accidents on main rural highways related to speed, driver, and vehicle. Washington: Federal Highway Administration.

Walber, M., Dias de Meira, A., Goedel, F., Fazio, E., Izquierdo, F., & Iturrioz, I. (2014). Evaluation of the Seat Fastening in the Frame of a Road Bus submitted to Frontal Impact. Latin American Journal of Solids and Structures, 11, 1463-1489.

WHO. (2015). Global Status Report on Road Safety 2015. Geneva: World Health Organization. กระทรวงคมนาคม. (2014). รายงานการวเคราะหสถานการณอบตเหตทางถนน. กรงเทพมหานคร: ระบบ

รายงานอบตเหตทางถนนของประเทศไทย (TRAMS). ทองทว, ก. (2012). กระบวนการสรางวฒนธรรมความปลอดภยทางถนนของนกศกษาและชมชนรอบ

มหาวทยาลยอบลราชธาน. ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน.

76

มลนธไทยโรดส. (2015). รายงานสถานการณอบตเหตทางถนนของประเทศไทย ป 2555-2556. มลนธไทยโรดส และศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเซย ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน มลนธนโยบายถนนปลอดภย ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.).

ลเชวงวงศ, น. (2015, April 13). เชอไหม ! หลบในเพยงวบเดยว อบตเหตรนแรงเทาตกตก 10 ชน. (M. Online, Interviewer)

สอจร. (2014). รายงานสถานการณความปลอดภยทางถนนประเทศไทย ป พ.ศ.2557. ขอนแกน: แผนงานสนบสนนการปองกนอบตเหตจราจรระดบจงหวด.

ส านกขาวอศรา. (2016, 3 15). รถโดยสารสาธารณะ(จบ) : รถบส 2 ชนเสยงตายกวารถชนเดยว 6 เทา. Retrieved from ส านกขาวอศรา: https://isranews.org/isranews-article/item/45520-bus2_140359.html

77

78

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.)

มลนธนโยบายถนนปลอดภย (มนป.) เลขท 407-408 ชน 4 อาคารพรอมพนธ 2 ซอยลาดพราว 3 ถนนลาดพราว แขวงจอมพล เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900

โทร. 02-938-8490 โทรสาร. 02-938-8827 roadsafetythai.org