รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ส าหรบครโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาเชยงใหม เขต 4

รหสนกวจย 02406 นางฉววรรณ ไชยพเศษ

ศกษานเทศกช านาญการพเศษ

โครงการวจยแลกเปา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประจ าปงบประมาณ 2561

สารบญ

หนา บทท 1 บทน า

ทมาและความส าคญของปญหา 1

วตถประสงคของการวจย

ค าถามการวจย

6

7

ขอบเขตของการวจย 7

ประโยชนทไดรบจากการวจย 9

นยามศพทเฉพาะ 9

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 11

รปแบบและแนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบ 12

แนวคดและทฤษฎเกยวกบการนเทศการศกษา การนเทศและกระบวนการนเทศการศกษา

23

31

การจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม 55

แนวคดศาสตรพระราชา : เขาใจ เขาถง พฒนา 63

งานวจยทเกยวของ 65

บทท 3 วธด าเนนการศกษา 69

ขนตอนการด าเนนการวจย กรอบการด าเนนการวจย

ขนตอนท 1 การศกษาสภาพปจจบนปญหาและความตองการในการนเทศเพอสงเสรม ขนตอนท 2 การสรางและพฒนารปแบบการนเทศ

70

71

71

77

ขนตอนท 3 ทดลองและประเมนผลการใชรปแบบการนเทศ

87

ภาคผนวก เครองมอทใชในการวจย

บทท 1

บทน ำ

ทมำและควำมส ำคญ

การศกษามความส าคญยง เนองจากการศกษาเปนกระบวนการพฒนาคน ใหเปนมนษย ทสมบรณ สมดลทงสตปญญา จตใจ รางกาย และสงคม ตลอดจนเปนผทมความร ความสามารถ ใฝร ใฝเรยนตลอดชวต มคณธรรม จรยธรรม ซงถาคนในประเทศไดรบการพฒนา ยอมเปนรากฐาน ส าคญทจะท าใหประเทศเจรญกาวหนาในทกดาน คร ถอวาเปนปจจยส าคญอยางยง เพราะเปนผทมบทบาทส าคญในการจดการเรยนรเพอพฒนานกเรยนในทกดาน ซง รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 หมวด 6 แนวนโยบายแหงรฐ มาตรา 75 ก าหนดให “รฐพงจดระบบเศรษฐกจใหประชาชนมโอกาสไดรบประโยชนจากความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจไปพรอมกนอยางทวถง เปนธรรมและยงยน สามารถพงตนเองไดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และ หมวด 16 การปฏรปประเทศ มาตรา 258 ใหด าเนนการปฏรปประเทศอยางนอยในดานตาง ๆ ใหเกดผล ดงตอไปน จ.ดานการศกษา (3)ใหมกลไกและระบบการผลต คดกรองและพฒนาผประกอบวชาชพครและอาจารยใหไดผมจตวญญาณของความเปนคร มความรความสามารถอยางแทจรง ไดรบคาตอบแทนทเหมาะสมกบความสามารถและประสทธภาพในการสอน รวมทงกลไกสรางระบบคณธรรมในการบรหารงานบคคลของผประกอบวชาชพคร (4) ปรบปรงการจดการเรยนการสอนทกระดบเพอใหผเรยนสามารถเรยนไดตามความถนดและปรบปรงโครงสรางของหนวยงานทเกยวของเ พอบรรลเปาหมายดงกลาว โดยสอดคลองกนทงในระดบชาตและระดบพนท (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เลม 134, 2560 หนา 19,79-80) อกทง แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบทสบสอง พ.ศ. 2560-2564 ไดระบหลกการส าคญ 1) ยด “หลกปรชญาของเศรษฐกจกรรมพอเพยง” บรณาการการพฒนาในทกมตอยางสมเหตสมผล มความพอประมาณและมระบบคมกนและบรหารจดการความเสยงทด ซงเปนเงอนไขจ าเปนส าหรบการพฒนาทยงยนโดยมงเนนพฒนาคนใหมความสมบรณ สงคมไทยเปนสงคมคณภาพ สรางโอกาสและมทยนใหกบทกคนในสงคมไดด าเนนชวตทดมความสขอยรวมกนอยางสมานฉนท(แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบทสบสอง พ.ศ. 2560-2564, 2559 หนา 4)

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 หมวด 4 แนวการจดการศกษา มาตรา 22 ก าหนดใหการจดการศกษาตองยดหลกวาผ เรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความส าคญทสด (Children Center)

2

กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ มาตรา 23 การจดการศกษา ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และ การศกษาตามอธยาศย ตองเนนความส าคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนรและบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษาในเรองตอไปน 1) ความรเรองเกยวกบตนเอง และความสมพนธของตนเองกบสงคม ไดแก ครอบครว ชมชน ชาต และสงคมโลก รวมถงความรเกยวกบประวตศาสตรความเปนมาของสงคมไทยและระบบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 2) ความรและทกษะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงความรความเขาใจและประสบการณ เรองการจดการ การบ าร งรกษาและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลยงยน 3) ความรเกยวกบศาสนา ศลปะ วฒนธรรม การกฬา ภมปญญาไทย และการประยกตใชภมปญญา 4) ความร และทกษะดานคณตศาสตร และดานภาษา เนนการใชภาษาไทยอยางถกตอง 5) ความร และทกษะในการประกอบอาชพและการด ารงชวตอยางมความสข และมาตรา 24 การจดกระบวนการเรยนรใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของด าเนนการ ดงน 1) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยนโดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล 2) ฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหา 3) จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกการปฏบตใหท าได คดเปนท าเปน รกการอานและ เกดการใฝรอยางตอเนอง 4) จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ อยางไดสดสวนสมดลกน รวมทงปลกฝง คณธรรม คานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคทกวชา 5) สงเสรมสนบสนนใหผสอนสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สอการเรยนและอ านวยความสะดวก เพอใหผเรยนเกดการเรยนรและมความรอบร รวมทงสามารถใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการ เรยนร และ 6) จดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลาทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดามารดา ผปกครอง และ บคคลในชมชนทกฝายเพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ อกทงมาตรา 27 ใหคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนดหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน เพอความเปนไทย ความเปนพลเมองทดของชาต การด ารงชวต และการประกอบอาชพตลอดจนเพอการศกษาตอ ใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดท าสาระของหลกสตร (พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553, หนา .....)

กระทรวงศกษาธการ ไดประกาศใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงมความสอดคลองกบเจตนารมณแหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 โดยก าหนดวสยทศนไววา “มงพฒนาผเรยนทกคน ซงเปนก าลงของชาตใหเปนมนษยทมความสมดลทงดานรางกาย ความร คณธรรม มจตส านกในความเปนพลเมองไทยและเปนพลโลก ยดมนในการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ม

3

ความรและทกษะพนฐาน รวมทง เจตคตทจ าเปนตอการศกษาตอ การประกอบอาชพ และการศกษาตลอดชวต โดยมงเนนผเรยนเปนส าคญบนพนฐานความเชอวาทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดตามศกยภาพ พรอมกนนไดก าหนดจดหมายเพอใหเกดกบผเรยนเมอจบการศกษาขนพนฐาน ดงน 1) มคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงค เหนคณคาของตนเอง มวนยและปฏบตตนตามหลกธรรมของพระพทธศาสนา หรอศาสนาทตนนบถอ ยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ... 4) มความรกชาต มจตส านกในความเปนพลเมองไทยและพลโลก ยดมนในวถชวตและการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และ 5) มจตส านกในการอนรกษวฒนธรรมและภมปญญาไทย การอนรกษและพฒนาสงแวดลอม มจตสาธารณะทมงท าประโยชนและสรางสงทดงามในสงคม และอยรวมกนในสงคมอยางมความสข อกทงระบคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน 8 ประการ ไดแก 1)รกชาต ศาสน กษตรย 2) ชอสตยสจรต 3) มวนย 4) ใฝเรยนร 5) อยอยางพอเพยง 6) มงมนในการท างาน 7) รกความเปนไทย และ 8) มจตสาธารณะ (หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551, 2551 หนา 4-5, 7) นอกจากน ยงไดระบมาตรฐานการเรยนรทเกยวของ โดยเฉพาะกลมสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม สาระท 1 ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม ก าหนดไวในมาตรฐาน ส 1.1 ร และเขาใจประวต ความส าคญ ศาสดา หลกธรรมของพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอและศาสนาอน มศรทธาทถกตอง ยดมน และปฏบตตามหลกธรรม เพออยรวมกนอยางสนตสข มาตรฐาน ส 1.2 เขาใจ ตระหนกและปฏบตตนเปนศาสนกชนทดและธ ารงรกษาพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอ และ สาระท 2 หนาทพลเมอง วฒนธรรมและการด าเนนชวตในสงคม ก าหนดไวในมาตรฐาน ส 2.1 เขาใจและปฏบตตนตามหนาทของการเปนพลเมองด มคานยมทดงาม และธ ารงรกษาประเพณและวฒนธรรมไทย ด ารงชวตอยรวมกนในสงคมไทย และ สงคมโลกอยางสนตสข (หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551, 2551 หนา 132, 138-147)

จากการศกษาสถานการณและสภาพปญหาของชาตในปจจบน ทเกดการพฒนาทางดานเศรษฐกจและความเจรญทางดานวตถอยางเหนไดชด มการเปลยนแปลงอยางรวดเรว โดยขาดความสมดลกบการพฒนาทางดานจตใจของคนใหมคณธรรมจรยธรรมและคานยมทด ท าใหแนวคด วถชวต คานยมของบคคลในสงคมเกดการเปลยนแปลง เบยงเบนไปจากหลกศลธรรม จรยธรรมทดงามตามหลกธรรมของพทธศาสนา โดยเฉพาะการพฒนาทางดานจตใจ จงท าใหเกดปญหาความยอหยอนของคณธรรมจรยธรรม มการประพฤตปฏบตทเหนแกประโยชนสวนตวมากกวาประโยชนสวนรวม สงผลใหเกดปญหาตาง ๆ ในสงคมไทย อาทเชน ปญหาทจรตคอรปชน ปญหายาเสพตด ปญหาหยาราง ปญหานกเรยนตกน ปญหาการรกรวมเพศ การหลงมวเมาในอบายมข การปลอยตวปลอยใจ ขาดระเบยบวนย ไรทศทางของชวต ฟมเฟอย และอน ๆ อกมากมาย ดงท พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ททรงมแกพสกนกรไทย ดงน

4

“...ระยะนบานเมองของเราพลเมองเพมขนอยางรวดเรว ทงมสญญาณบางอยางเกดขนดวยสงคมของเราเสอมทรามไปในทางความประพฤตและจตใจ ซงเปนอาการทนาวตกวา ถาหากยงคงเปนอยตอไป เราอาจเอาตวไมรอด ปจจบนน แมวาเราจะอยทามกลางความเจรญรดหนาแหงยคปจจบนอยางไร เรากทอดทงการศกษาทางดานจตใจ และศลธรรมจรรยาไมได ตรงขามเราควรจะเอาใจใสสงสอนกนใหหนกแนนทวถงยงขนเพอใหมความคดความเขาใจถกตองสอดคลองกบสถานการณแวดลอมทววฒนาการไปไมหยดยง เราจะตองสอนทงสองอยาง สอนวทยาการท ามาหาเลยงชพ นหมายความวามอาชพ มความรทางวตถ และตองรจกควบคมจตใจ ควบคมสตของตวใหเราสามารถใชความรทางดานวตถเพอประโยชนของตวเอง ถาไมรจกควบคมความรทมในวตถ กอาจเกดความเดอดรอนตอผอน ในทสดกเปนความเดอดรอนตอตนเอง...” (อางอง.......)

ในป พ.ศ.2555 พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ฯ ทรงมพระราชด ารใหจดตง “กองทนการศกษา” และพระราชทานพระราชทรพยสวนพระองคเพอด าเนนงานในกองทนน ทรงมพระราชประสงควา “ใหโรงเรยนสรางคนดใหแกบานเมอง” ไดพระราชทานหลก 3 ประการในเรองครและนกเรยน ดงน 1) ใหครรกเดกและเดกรกคร 2) ใหครสอนเดกใหมน าใจกบเพอน เชน ไมควรแนะน าใหเดกแขงกนเอาท 1 - 2 ของชนแตใหเดกทเรยนเกงชวยตวเพอน ๆ ทเรยนชา เพราะทกคนตองแขงขนกบตนเอง และ 3) ใหครจดกจกรรมใหนกเรยนท าเปนหม เพอพวกเขาจะไดเหนคณคาของความสามคค (โรงเรยนคณธรรม, 2559 หนา 42)

กระทรวงศกษาธการ ไดนอมน าพระราชกระแสพระบรมราโชวาทพระราชด า รของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร เขาสยทธศาสตรการปฏรปการศกษาภายใต “ ศำสตรพระรำชำ ” โดยคณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบใหโครงการสบสานศาสตรพระราชาเปนโครงการส าคญของรฐบาล และใหทกกระทรวง ทบวง กรม รฐวสาหกจ รวมถงหนวยงานอนของรฐเขารวมโครงการ พรอมทงสงเสรมใหขาราชการ และประชาชนไดเรยนรตามรอยพระยคลบาท เพอสบสานนอมน าศาสตรพระราชาสการปฏบตใหเกดการพฒนาอยางมนคง มงคง และยงยน (แนวทางการด าเนนงานโครงการสถานศกษานอมน าศาสตรพระราชาสการพฒนาอยางยงยน กระทรวงศกษาธการ, 2560 หนา 25) นอกจากน คณะกรรมการขบเคลอนสบสานศาสตรพระราชา สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ ยงเสนอแนะใหกระทรวงศกษาธการ บรหารโครงการเพอด าเนนการสบสานศาสตรพระราชา โดยใหด าเนนการรวบรวมขอมลโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร และโครงการสบสานศาสตรพระราชาใหเปนระบบ จดท าโครงการครสบสานศาสตรพระราชา เพอใหเปนกลมทจะสามารถถายทอดความรของศาสตรพระราชาไปสสถาบนการศกษาและนกเรยน จดท าและด าเนนการโครงการสงเสรมการอานสบสานศาสตรพระราชา เพอใหเปนการพฒนาคณภาพชวตของคนในชาต และสรางสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต และใหหลกสตรมเนอหาเกยวกบศาสตรพระราชาใหเหมาะสมกบวย สงเสรมใหโรงเรยนมหองสมดศาสตรพระราชา

5

ทงนกระทรวงศกษาธการไดจดท าหลกสตรการเรยนการสอนทกระดบการศกษา ในเรองการเรยนรตามรอยเบองพระยคลบาท เพอสบสานศาสตรพระราชาสการปฏบตอยางมนคง มงคง และยงยน เปนการปลกฝงจตส านก ทศนคต คานยม และพฤตกรรมทดแกกลมเยาวชนและนกศกษา ซงจะเปนพลงส าคญตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศชาต และ ไดจดท าโครงการสถานศกษานอมน าศาสตรพระราชาสการพฒนาอยางยงยน โดยในระยะแรกกระทรวงศกษาธการไดนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาด าเนนการใหครอบคลมทกสถานศกษาในสงกดกระทรวงศกษาธการ และไดจดท าแนวทางการด าเนนงานโครงการสถานศกษานอมน าศาสตรพระราชาสการพฒนาอยางยงยน เพอใหสถานศกษาทกแหงใชเปนแนวทางในการสบสานนอมน าศาสตรพระราชาสการพฒนาอยางยนไปสการปฏบต อยางจรงจง ตอเนอง และยงยน

ส าหรบสถานการณคณธรรมของสงคมไทยนน ศนยคณธรรม (องคการมหาชน) รวมกบ ศนยส ารวจความคดเหน “นดาโพล” สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (นดา) ไดด าเนนการวจยเชงส ารวจเรอง “สถานการณคณธรรมของสงคมไทย” ระหวางวนท 1-20 สงหาคม 2559 พบวา สถานการณปญหาทมความรนแรงในสงคมไทย ทวกฤตมากทสด คอ ความซอสตย สจรต การทจรตคอรรปชน รองลงมา ขาดความสามคค เกดความขดแยงในสงคมและปญหาจตส านกสาธารณะ ขาดความรบผดชอบตอสงคมเหนแกประโยชนสวนตวมากกวาสวนรวม และผลการส ารวจความคดเหนตอการสงเสรมคณธรรม พบวา ตองการใหสงเสรมดานคณธรรมมากทสด โดยเฉพาะ ความซอสตยสจรต ยดมนในความถกตองตอหนาทและบคคลทวไป และ ความพอเพยงในการด ารงชวต รองลงมา คอ ความสามคค ความกตญญและมสมมาคารวะ ความมวนยตอตนเองและตอสงคม ความมจตส านกในคณธรรม จรยธรรม ระเบยบวนย การมจตสาธารณะและความรบผดชอบตอสงคม ความรบผดชอบตอสาธารณะ และประเดนความมจตอาสาพรอมชวยเหลอผ อนตามล าดบ นอกจากน ยงพบวา คณธรรมทเยาวชนไทยควรไดรบการปลกฝงมากทสดคอ ความมระเบยบวนย ความซอสตยสจรต ความมน าใจเออเฟอเผอแผตามล าดบ (ทมา http://nidapoll.nida.ac.th/index.php?op=polls-detail&id=427)

ผลการศกษาสภาพปจจบนและปญหาดานการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของครและนกเรยนในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 พบวา ครสวนใหญมการจดท าและใชแผนการจดการเรยนรทเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมนกเรยนนอยมาก และจดท าบางเปนบางครง นอกจากนยงมการจดกจกรรมสงเสรมดานคณธรรมจรยธรรมบางเปนบางครงและไมตอเนอง สวนปญหาดานคณธรรมจรยธรรมของนกเรยนยงพบวามปญหา โดยปญหาทพบเรยงล าดบจากมากทสดไปหานอยทสด ไดแก 1) ความมวนย 2) ความรบผดชอบ 3) ความสภาพ 4) ความซอสตย 5) ความพอเพยง 6) ความสามคค 7) จตสาธารณะ 8) ความสะอาด และ 9) ความ

6

กตญญ (รายงานผลการนเทศตดตามการด าเนนงานพฒนาโรงเรยนคณธรรม ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 โดยใชบนได 5 ขน สรางสรรคสความด, 2560 หนา 115)

จากขอกฎหมาย หลกการ เหตผลและขอมลเชงประจกษดงกลาวจะเหนวา การด าเนนงานเพอพฒนาคณธรรมจรยธรรมของเดกและเยาวชนยงมปญหา และไมสอดคลองกบวธการแหงศาสตรพระราชา จงท าใหเดกและเยาวชนสวนใหญขาดคณธรรมจรยธรรม โดยเฉพาะคณธรรมทสอดคลองกบหลกการทรงงานของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร 23 ขอ ผวจยจงเหนวา มความจ าเปนอยางยงททกฝายตองรวมมอกนแกไขปญหาอยางเรงดวน หากปลอยไวจะสงผลกระทบตอคณภาพการด าเนนชวตของคน ครอบครว ชมชน สงคมและประเทศชาต ในระยะยาวตอไป และในฐานะทผวจยเปนศกษานเทศกจงเหนวา การขบเคลอนการแกปญหาดงกลาวจะเกดขนไดอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลนน จะตองมองคประกอบส าคญ 3 ประการ คอ การบรหารจดการ การจดการเรยนรและการนเทศการศกษา โดยใหความส าคญกบ “การนเทศการศกษา” เปนล าดบแรก เนองจากการนเทศการศกษาเปนกระบวนในการใหความชวยเหลอ แนะน า ชแนะ ลดความขดแยง สรางขวญและก าลงใจ ใหความรวมมอกบครและบคคลทเกยวของกบการจดการศกษา ปรบปรงการเรยนการสอนของคร และเพมคณภาพของนกเรยนใหเปนไปตามเปาหมายของการศกษา มงเนนในการพฒนาคณภาพการศกษา โดยปฏบตการผานครเพอใหผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนสงขน เปนการใหบรการทางวชาการ สรางความเจรญงอกงามแกคร อกทงยงชวยเหลอครในการวางแผนหรอออกแบบกจกรรม เพอใหสามารถจดการเรยนการสอนไดอยางมคณภาพทนตอการเปลยนแปลงทางวทยาการใหม ๆ

เพอใหการปฏบตการนเทศของศกษานเทศกเปนไปอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบวธการแหงศาสตรพระราชาและหลกการทรงงานของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร 23 ขอ ผวจยจงสรางและพฒนารปแบบการนเทศทเปนไปตามวธการแหงศาสตรพระราชาและหลกการทรงงานดงกลาว เพอใชเปนเครองมอในการพฒนาครและผบรหารโรงเรยน ใหสามารถจดการเรยนรแกนกเรยนใหเปนผมคณธรรมทสอดคลองกบหลกการทรงงาน และเปนคนดของสงคม ซงเปนไปตามพระราชประสงคของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร ทวา “ใหโรงเรยนสรางคนดใหแกบานเมอง” อกทงสนองนโยบายของกระทรวงศกษาธการดานการผลตคนดออกสสงคมตอไป

วตถประสงคของกำรวจย

1. เพอศกษาสภาพปจจบน ปญหา และความตองการในการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ของครในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4

7

2. เพอสรางรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทาง ศาสตรพระราชา ของครในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4

3. เพอศกษาผลการใชรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทาง ศาสตรพระราชา ของครในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4

ค ำถำมกำรวจย

1. สภาพปจจบน ปญหา และความตองการในการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ของครในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 เปนอยางไร 2. รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ของครในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 ควรจะมองคประกอบ และ กระบวนการอยางไร 3. ผลการใชรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ของครในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 เปนอยางไร

ขอบเขตของกำรวจย

1. ขอบเขตดำนประชำกร/กลมตวอยำง

ขนตอนท 1 การศกษาสภาพปจจบนปญหาและความตองการในการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมของครในโรงเรยน ประชากรทใชในการศกษา ไดแก บคลากรในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 ทกโรงเรยน จ านวน 89 โรงเรยน ประกอบดวย

1) ผบรหารโรงเรยน จ านวน 89 คน 2) ครผรบผดชอบงานดานคณธรรมของโรงเรยน จ านวน 89 คน ก าหนดใหประชากรทงหมดเปนกลมตวอยาง

ขนตอนท 2 การสรางและพฒนารปแบบการนเทศ ใชผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา ดานการวจยทางการศกษา ดานหลกสตรและการสอน ดานการบรหารการศกษา และ ดานปรชญาและศาสนา (พทธปรชญา จรยศาสตร พระพทธศาสนา) รวมทงสนจ านวน 15 คน

ขนตอนท 3 การทดลองใชรปแบบการนเทศ ประชากรไดแก บคลากรในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 ปการศกษา 2561 ทกโรงเรยน สวน กลมตวอยาง ไดแก โรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 ไดมา

8

จากการเลอกแบบเจาะจง(Purposive Selection) เฉพาะโรงเรยนทสมครใจเขารวม อ าเภอละ 2 โรงเรยน รวมจ านวน 10 โรงเรยน จ าแนกเปนผบรหารโรงเรยน จ านวน10 คน ครผสอนจ านวน 30คน และนกเรยน จ านวน 645 คน

2. ขอบเขตดำนเนอหำ

ขนตอนท 1 การศกษาสภาพปจจบนปญหาและความตองการในการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมของครในโรงเรยน เนอหาประกอบดวย 1) สภาพการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมของครในโรงเรยน 2) ปญหาการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมของครในโรงเรยน และ 3) ความตองการในการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมของครในโรงเรยน

ขนตอนท 2 การสรางและพฒนารปแบบการนเทศ เนอหา ไดแก กระบวนการสรางและพฒนารปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ของครในโรงเรยน

ขนตอนท 3 การทดลองและประเมนผลการใชรปแบบการนเทศ เนอหา ไดแก เทคนคและวธการทดลองใชรปแบบการนเทศทผวจยสรางขน

3. ขอบเขตดำนระยะเวลำ

ขนตอนท 1 การศกษาสภาพปจจบนปญหาและความตองการในการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมของครในโรงเรยน ด าเนนการระหวางวนท 1-30 เดอนพฤษภาคม 2561 ระยะเวลาทใชในการด าเนนการ 30 วน

ขนตอนท 2 การสรางและพฒนารปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ด าเนนการระหวางวนท 1 เดอนมถนายน - กนยายน 2561 ระยะเวลาทใชในการด าเนนการ 120 วน

ขนตอนท 3 ทดลองใชและประเมนผลการใชรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ด าเนนการระหวางวนท 1 เดอนพฤศจกายน 2561 - มกราคม 2562 ระยะเวลาทใชในการด าเนนการ 90 วน

4. ตวแปรทใชในกำรศกษำ

ตวแปรตน ไดแก รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทาง ศาสตรพระราชา ของครในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4

ตวแปรตำม ไดแก 1) คณภาพในการบรหารสถานศกษาทสงเสรมคณธรรมตามแนวทาง ศาสตรพระราชา ของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต

9

4 2) คณภาพในการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ของครในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 และ 3) ความมคณธรรมพนฐานตามทกระทรวงศกษาธการก าหนด ของนกเรยนในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4

ประโยชนทไดรบจำกกำรวจย

1. ไดรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ทดและมประสทธภาพ ส าหรบศกษานเทศกน าไปใชเปนเครองมอในการนเทศผบรหารโรงเรยนและคร ทงในสงกดสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 และนอกสงกด

2. ผบรหารโรงเรยนสามารถบรหารจดการศกษาทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทาง ศาสตรพระราชา ไดอยางมคณภาพ และเกดประสทธผล

3. ครสามารถจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ไดอยางมคณภาพและเกดประสทธผล

4. นกเรยนมคณธรรมพนฐานตามทกระทรวงศกษาธการก าหนด มพฤตกรรมเชงบวกเพมขน และมพฤตกรรมทไมพงประสงคลดลง

นยำมศพทเฉพำะ รปแบบกำรนเทศ หมายถง กระบวนการนเทศตามวธการแหงศาสตรพระราชาทผวจยสราง

ขน โดยมองคประกอบ 6 องคประกอบ ดงน 1) เขาใจปญหา 2) ศกษาแนวทาง 3) สรางความตระหนก 4) สมครใจพฒนา 5) น าพาปฏบต 6) พนจดผลงาน เสรมแรงใจ ใหรางวล

กำรจดกำรเรยนร หมายถง กระบวนการจดประสบการณตาง ๆ ทถายทอดไปยงผเรยนอยางเปนระบบ โดยผสอนและผเรยนรวมกนวางแผนและจดกจกรรมทงในหองเรยนและนอกหองเรยน ทงกจกรรมทก าหนดในหลกสตรและกจกรรมนอกหลกสตร รวมทงการเปนแบบอยางทดของครทสอใหผเรยนไดเหนและเรยนรจากตวแบบ ทงนเพอใหการเรยนการสอนด าเนนไปอยางมประสทธภาพ

กำรเรยนรทสงเสรมคณธรรม หมายถง การจดการเรยนรทสงผลใหผเรยนไดรบการพฒนาเปนผมคณธรรมตามหลกสตร ทงในดานความร ความเขาใจ ความสามารถและการปฏบตตน ท าใหผเรยนมเจตคตและคานยมทด ปรบเปลยนพฤตกรรมในทางทด มพฤตกรรมเชงบวก และน าหลกการทรงงานมาใชในการด ารงชวตประจ าวนไดอยางมความสข

10

คณธรรม หมายถง คณธรรมพนฐานของกระทรวงศกษาธการ 8 ประการ ไดแก ขยน ประหยด ซอสตย มวนย สภาพ สะอาด สามคค มน าใจ ซงเปนคณธรรมทจะสงผลใหผเรยนเกดพฤตกรรมตามหลกการทรงงานของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร 23 ขอ

ศำสตรพระรำชำ หมายถง องคความรและภมปญญาของพระบาทสมเดจพระปรมนทร-มหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร ทไดพระราชทานผานวธการตาง ๆ ดวยความมงหมายทจะพฒนา ปองกนหรอแกไขปญหา เพอประโยชนสขแกเหลาพสกนกร และสงผลใหมนษยชาตทงปวงสามารถด ารงชวตไดอยางมนคง สนตสข และยงยน

วธกำรแหงศำสตรพระรำชำ หมายถง วธปฏบตงานทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา ภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร ไดพระราชทานเพอการแกไขปญหาในดานตาง ๆ ของประเทศ คอ เขาใจ เขาถง พฒนา

แนวทำงศำสตรพระรำชำ หมายถง แนวทางในการด าเนนงานตามวธการแหงศาสตรพระราชา“เขาใจ เขาถง พฒนา” รวมทงการประพฤตปฏบตตามหลกการทรงงานของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร 23 ขอ

คร หมายถง ผปฏบตหนาทสอนในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 โดยไมจ ากดวาจะเปนขาราชการครหรอไม และใหหมายความรวมถงผบรหารโรงเรยนดวยในกรณทผบรหารโรงเรยนจะตองสอน อ านวยความสะดวกและสงเสรมสนบสนนการสอน

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจย เรอง รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา โรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ดงน 1. รปแบบและแนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบ

1.1 ความหมายของรปแบบ 1.2 ประเภทของรปแบบ 1.3 ลกษณะของรปแบบทด 1.4 แนวคดการออกแบบและพฒนารปแบบ 1.5 การตรวจสอบรปแบบโดยการสมมนาอางองโดยผเชยวชาญ

2. แนวคดและทฤษฎเกยวกบการนเทศการศกษา 2.1 แนวคดการนเทศการศกษา 2.2 ความหมายการนเทศการศกษา 2.3 จดมงหมายของการนเทศการศกษา 2.4 ความส าคญของการนเทศการศกษา 2.5 การนเทศและกระบวนการนเทศการศกษา

2.6 ทฤษฎทเกยวของกบการนเทศการศกษา 3. การจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม

3.1 ความหมายของคณธรรม 3.2 การจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม 3.2.1 การจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem-Based Learning : PBL) 3.2.2 การเรยนรโดยใชกจกรรมเปนฐาน (Activity-Based Learning) 3.2.3 การเรยนรจากการปฏบต (Action Learning) 3.2.4 ทฤษฎการเรยนรแบบรวมมอ 3.2.5 การจดการเรยนรแบบใชโครงงานเปนฐาน

3.3 การวดและประเมนผลการจดการเรยนร 4. แนวคดศาสตรพระราชา : เขาใจ เขาถง พฒนา 5. งานวจยทเกยวของ

12

รปแบบและแนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบ

ความหมายของรปแบบ

ผวจยไดศกษาหลกการแนวคดเกยวกบรปแบบ และการพฒนารปแบบ ดงน ความหมายของรปแบบ ไดมนกการศกษาไดใหความหมายของรปแบบไวอยางหลากหลาย

ซงสามารถประมวลได ดงตอไปน

ค าศพทในภาษาองกฤษทใชเรยกรปแบบม 2 ค า คอ Model และ Paradigm ซงสงด อทรานนท (2530 : 11) ไดอธบายวา ทง 2 ค าน น าไปใชแตกตางกน โดยค าวา Model ใชกบทฤษฎหรอสงทเกดขนครงแรก แตหากเปนการน าไปประยกตใช หรอดดแปลงจากของเดม เรยกวา Paradigm แตในปจจบนนยมใชค าวา Model ทงในกรณทฤษฎหรอสงทเกดขนครงแรก และในกรณการนาไปประยกตใช ค าวารปแบบหรอ Model ตามพจนานกรมของ Webster (1970 : 913) ไดใหความหมายแบงออกเปน 4 ประการดวยกน ไดแก 1) แบบจ าลองทลอกเลยนแบบยอสวนจากวตถของจรง ตวตนแบบ รปแบบแรกเรม แบบสมมต หนจ าลอง หนขผง 2) บคคลหรอสงของทไดรบการยกยองใหเปนมาตรฐานของความยอดเยยม 3) วถทางหรอแบบแผน 4) บคคลทเปนแบบใหแกศลปน ชางภาพ หรอนางแบบแสดงเครองแตงกาย ค านในภาษาไทยมค าอน ๆ ทใชเรยกในความหมายเดยวกนกบรปแบบ เชน ตนแบบ ตวแบบ แบบจ าลอง ซงนกวชาการทางการศกษาหลายทานไดอธบายความหมายรปแบบ ดงน รปแบบ หมายถง แผนผง แผนภมหรอหนจ าลอง ซงมลกษณะการจ าลองสภาพความเปนจรงของปรากฏการณ เพออธบายความสมพนธทซบซอนขององคประกอบหรอปรากฏการณตาง ๆ เพอใหเขาใจไดงายขน (สงด อทรานนท (2530 : 11), วชย วงษใหญ (2537 : 41), Stoner, Jame A. F. and Wankel, Charles. (1986 : 12) รปแบบจงเปนรปธรรมทางความคดทเปนนามธรรม มลกษณะเปนโครงสรางทางความคด ทแสดงองคประกอบและความสมพนธขององคประกอบทส าคญของสงทศกษา หรอสงทบคคลใชในการหาค าตอบ ความร และความเขาใจในปรากฏการณตางๆ วจตรา ปญญาชย (2543 : 74), ทศนา แขมมณ (2545 : 1) สรปวา รปแบบหมายถง โครงสรางของความคดทแสดงองคประกอบตางๆ และความสมพนธขององคประกอบเหลานน ฟอรสและรสเชอร (Forcese and Richer. 1973) กลาววา รปแบบ หมายถง การยอหรอเลยนแบบความสมพนธทปรากฏอยในโลกแหงความเปนจรงของปรากฏการณอยางใดอยางหนงโดยมวตถประสงค เพอชวยในการจดระบบความคดในเรองนนใหงายขนและเปนระเบยบสามารถเขาใจลกษณะส าคญของปรากฏการณนนรปแบบจงมชอเรยกตางๆกนออกไปเชน 1. การจ าแนกประเภท (Typology)

2. กรอบแนวคด (Conceptual Framework)

13

3. การแยกเปนชนด (Taxonomy) เปนตน คฟ (Keeves. 1988) กลาววารปแบบหมายถงการแสดงโครงสรางเพอใชศกษาความสมพนธ

ของตวแปรจอยสและเวล (Joyce and Weil. 1992) กลาววารปแบบหมายถงตวแทนของกรอบความสมพนธของตวแปรใหเหนรปธรรมหรอหมายถงแผนของการท างาน (Working Plan) ซงใชในการอธบายกระบวนการส าคญๆในเชงปฏบตใหประสบผลส าเรจตามเปาหมายทวางไวองลสและองลส (English and English. 1965) ไดใหความหมายของโมเดลไวดงน

1. แบบจ าลองเลยนแบบของจรง 2. ตวแบบทเปนแบบอยาง 3. แบบจ าลองการด าเนนงานทแสดงความสมพนธของสวนตางๆในระบบ 4. การอธบายความสมพนธของขอมลในรปของระบบสญลกษณ Baldev Raj (1996) ไดใหความหมายของค าวารปแบบ (Model) ในหนงสอEncyclopedia of Psychology and Education ไว 2 ความหมายดงน รปแบบ คอ รปยอของความจรงของปรากฏการณซงแสดงดวยขอความจ านวน หรอภาพโดยการลดทอนเวลาและเทศะท าใหเขาใจความจรงของปรากฏการณไดดยงขน

รปแบบคอตวแทนของการใชแนวความคดของโปรแกรมทก าหนดเฉพาะวลเลอร (Willer. 1999) กลาววา รปแบบเปนการสรางมโนทศน (Conceptualization) เกยวกบชดของปรากฏการณโดยอาศยหลกการ (Rational) ของ ระบบรปนย (Formal System) และมจดมงหมายเพอการท าใหเกดความกระจางชดของนยามความสมพนธและประพจนทเกยวของ บญชม ศรสะอาด กลาววารปแบบ (Model) มความหมายรปแบบหมายถงโครงสรางแสดงถงความสมพนธระหวางองคประกอบ ตางๆ หรอตวแปรตางๆ สามารถใชรปแบบอธบายความสมพนธระหวาง องคประกอบตางๆ หรอตวแปรตางๆ ทมในปรากฏการณธรรมชาตหรอใน ระบบตางๆ อธบายล าดบขนตอนขององคประกอบหรอกจกรรมในระบบ รตนะ บวสนธ (2552 : 124) ความหมายของรปแบบจ าแนกออกเปน 3 ความหมาย ดงน 1) แผนภาพหรอภาพรางของสงใดสงหนงทยงไมสมบรณเหมอนของจรง รปแบบในความหมายนมกจะเรยกทบศพทในภาษาไทยวา “โมเดล” ไดแก โมเดลบาน โมเดลรถยนต โมเดลเสอ เปนตน 2) แบบแผนความสมพนธของตวแปร หรอสมการทางคณตศาสตรทรจกกนในชอท เรยกวา “Mathematical Model” 3) แผนภาพทแสดงถงองคประกอบการท างานของสงใดสงหนง รปแบบ ในความหมายนบางทเรยกกนวาภาพยอสวนของทฤษฎหรอแนวคดใน เรองใดเรองหนง เชน รปแบบการสอน รปแบบการบรหาร รปแบบการประเมน รปแบบการนเทศ เปนตน “รปแบบการพฒนา” สรปไดวา กรอบความคดทางดานหลกการ วธการด าเนนงาน และเกณฑของระบบ ทสามารถยดถอเปนแนวทางในการด าเนนงานเพอใหบรรลตามวตถประสงค

14

ประเภทของรปแบบ

Keeves (1988, อางถงใน วจตรา ปญญาชย 2543 : 74) จ าแนกประเภท รปแบบทางการศกษาและสงคมศาสตร ออกเปน 4 ประเภท ดงน 1. รปแบบเชงเทยบเคยง (Analogue Model) เปนรปแบบทใชในการอปมาอปไมย เทยบเคยง ในการอธบายปรากฏการณทเปนนามธรรม เพอสรางความเขาใจเชงรปธรรม โดยใชหลกการเทยบเคยงโครงสรางของรปแบบใหสอดคลองกบลกษณะขอมลหรอความรทมอย ซงองคประกอบของรปแบบตองมความชดเจน สามารถนาไปทดสอบขอมลเชงประจกษได 2. รปแบบเชงขอความ (Semantic Model) เปนรปแบบทใชภาษาเปนสอ ในการบรรยาย หรออธบายปรากฏการณทศกษาดวยภาษา แผนภม หรอรปภาพ เพอใหเหนโครงสรางทางความคด องคประกอบและความสมพนธขององคประกอบของปรากฏการณนนๆ 3. รปแบบเชงคณตศาสตร (Mathematical Model) เปนรปแบบท ใชสมการทางคณตศาสตร แสดงความสมพนธของตวประกอบหรอตวแปร 4. รปแบบเชงสาเหต (Causal Model) เปนรปแบบทพฒนามาจากการวเคราะหเสนทาง (path analysis) รวมกบหลกการสรางรปแบบเชงขอความ โดยอาศยทฤษฎทเกยวของหรองานวจยทมมาแลว นามาแสดงความสมพนธเชงเหตและผลระหวางตวแปร ซงสามารถทดสอบได

นกวชาการตางๆไดแบงประเภทของรปแบบไวหลายลกษณะซงแตกตางกนไปดงน Smith

(1980) จ าแนกประเภทของรปแบบออกเปนดงน

1. รปแบบเชงกายภาพ (Physical Model) ไดแก

1.1 รปแบบคลายจรง (Iconic Model) มลกษณะคลายของจรงเชนเครองบน จ าลองหนไลกาหนตามรานตดเสอผา เปนตน

1.2 รปแบบเหมอนจรง (Analog Model) มลกษณะคลายปรากฏการณจรงเชน การทดลองทางเคมในหองปฏบตการกอนทจะท าการทดลองจรงเครองบนจ าลองทบนไดหรอเครองฝกบนเปนตนแบบจ าลองชนดนใกลเคยงความจรงกวาแบบแรก

2. รปแบบเชงสญลกษณ (Symbolic Model) ไดแก

2.1 รปแบบขอความ (Verbal Model) หรอรปแบบเชงคณภาพ (Qualitative Model รปแบบนพบมากทสดเปนการใชขอความปกตธรรมดาในการอธบายโดยยอเชนค าพรรณนาลกษณะงานค าอธบายรายวชาเปนตน

2.2 รปแบบทางคณตศาสตร (Mathematical Model) หรอรปแบบเชงปรมาณ (Quantitative Model) เชนสมการและโปรแกรมเชงเสน เปนตน

15

คฟ (Keeves. 1988) ไดแบงประเภทของรปแบบทางการศกษาและสงคมศาสตรโดยยดแนวทางของCaplan and Tutsuoka และพฒนาการใชรปแบบการศกษาเปน 4 ประเภทคอ 1. รปแบบเชงเทยบเคยง (Analogue Model) เปนรปแบบทใชการอปมาอปมยเทยบเคยงปรากฏการณซงเปนรปธรรมเพอสรางความเขาใจในปรากฏการณทเปนนามธรรมเชนรปแบบในการท านายจ านวนนกเรยนทจะเขาสระบบโรงเรยนซงอนมานแนวคดมาจากการเปดน าเขาและปลอยน าออกจากถงนกเรยนทจะเขาสระบบเปรยบเสมอนกบน าทไหลเขาถงนกเรยนทจะออกจากระบบเปรยบเสมอนกบน าทไหลออกจากถงดงนนนกเรยนทคงอยในระบบจงเทากบนกเรยนทเขาสระบบลบดวยนกเรยนทออกจากระบบเปนตนจดมงหมายของรปแบบกเพออธบายการเปลยนแปลงประชากรนกเรยนของโรงเรยน

2. รปแบบเชงขอความ (Semantic Model) เปนรปแบบทใชภาษาเปนสอในการบรรยายหรออธบายปรากฏการณทศกษาดวยภาษาแผนภมหรอรปภาพเพอใหเหนโครงสรางทางความคดองคประกอบและความสมพนธขององคประกอบของปรากฏการณนนๆและใชขอความในการอธบายเพอใหเกดความกระจางมากขนแตจดออนของรปแบบประเภทนคอขาดความชดเจนแนนอนท าใหยากแกการทดสอบรปแบบแตอยางไรกตามกไดมการน ารปแบบนมาใชกบการศกษามากเชนรปแบบการเรยนรในโรงเรยน

3. รปแบบทมลกษณะเปนแผนภมแบบแผนหรอโครงการ (Schematic Models) 4. รปแบบเชงคณตศาสตร (Mathematical Model) เปนรปแบบทใชแสดงความสมพนธ

ขององคประกอบหรอตวแปรโดยสญลกษณทางคณตศาสตรปจจบนมแนวโนมวาจะน าไปใชในดานพฤตกรรมศาสตรมากขนโดยเฉพาะในการวดและประเมนผลทางการศกษารปแบบลกษณะนสามารถน าไปสการสรางทฤษฎเพราะสามารถน าไปทดสอบสมมตฐานไดรปแบบทางคณตศาสตรนสวนมากพฒนามาจากรปแบบเชงขอความ

5. รปแบบเชงสาเหต (Causal Model) เปนรปแบบท เรมมาจากการน าเทคนคการวเคราะหเสนทาง (Path Analysis) ในการศกษาเกยวกบพนธศาสตรรปแบบเชงสาเหตท าใหสามารถศกษารปแบบเชงขอความทมตวแปรสลยซบซอนไดแนวคดส าคญของรปแบบนคอตองสรางขนจากทฤษฎทเกยวของหรองานวจยทมมาแลวรปแบบจะเขยนในลกษณะสมการเสนตรงแตละสมการแสดงความสมพนธเชงเหตเชงผลระหวางตวแปรจากนนมการเกบรวบรวมขอมลในสภาพการณทเปนจรงเพอทดสอบรปแบบรปแบบเชงสาเหตนแบงเปน 2 ลกษณะคอ

5.1 รปแบบระบบเสนเดยว (Recursive Model) เปนรปแบบทแสดงความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปรดวยเสนโยงทมทศทางของการเปนสาเหตในทศทางเดยวโดยไมมความสมพนธยอนกลบ

5.2 รปแบบเชงสาเหตเสนค (Non-Recursive Model) คอ รปแบบทแสดงถง

16

ความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปรโดยมทศทางความสมพนธของตวแปรภายในตวแปรตวหนงอาจเปนทงตวแปรเชงเหตและเชงผลพรอมกนจงมทศทางยอนกลบไดตามความคดของสเตนเนอ (Steiner. 1988) รปแบบแบงออกไดเปน 2 ประเภทคอ

1. รปแบบเชงปฏบต (Practical Model or Model-Of) รปแบบประเภทน เปนแบบจ าลองทางกายภาพเชนแบบจ าลองรถยนตเครองบนภาพจ าลอง

2. รปแบบเชงทฤษฎ (Theoretical Model or Model-For) เปนแบบจ าลองทสรางขนจากกรอบความคดทมทฤษฎเปนพนฐานตวทฤษฎเองไมใชรปแบบหรอแบบจ าลองเปนตวชวยใหเกดรปแบบทมโครงสรางตางๆทสมพนธกน

ลกษณะของรปแบบทด Keeves (1988 อางถงใน วจตรา ปญญาชย, 2543 : 75) ไดสรปลกษณะของรปแบบทด ดงน 1. ประกอบดวยความสมพนธเชงโครงสรางระหวางตวแปรแตละตว 2. น าไปสการท านายผล ซงสามารถตรวจสอบไดดวยขอมลเชงประจกษ 3. อธบายโครงสรางความสมพนธเชงเหตผลไดอยางชดเจน สามารถพยากรณ และอธบายปรากฏการณไดดวย 4. น าไปสการสรางแนวคดใหม หรอความสมพนธใหมในเรองทศกษา 5. ลกษณะรปแบบของเรองใด ๆ ควรขนกบกรอบทฤษฎของเรองนนๆ

องคประกอบของรปแบบ

บราวนและโมเบรก (Brown and Moberg. 1980) ไดสงเคราะหรปแบบขนจากแนวคดเชงระบบ (System Approach) กบหลกการบรหารตามสถานการณ (Contingency Approach) กลาววาองคประกอบของรปแบบประกอบดวย

1. สภาพแวดลอม (Environment) 2. เทคโนโลย (Technology) 3. โครงสราง (Structure) 4. กระบวนการจดการ (Management Process) 5. การตดสนใจสงการ (Decision Making) ความสมพนธระหวางรปแบบกบทฤษฎแมวารปแบบเชงแนวคดจะแตกตางจากทฤษฎอย

บางแตกมความสมพนธใน 2 ลกษณะดงน 1. รปแบบเชงทฤษฎ (Theoretical Model) คอ รปแบบหรอแบบจ าลองทสราง

17

ขนจากประสบการณงานวจยหรอทฤษฎทมอยแลวเพอหาขอสรปทใชอธบายท านายหรอควบคมปรากฏการณของเรองทศกษาและเมอทดสอบรปแบบกบขอมลทเกบรวบรวมไดแลวถามความสอดคลองกนรปแบบกนาเชอถออนอาจน าไปสการสรางทฤษฎในเรองนนดงนนรปแบบเช งทฤษฎจงเปนเพยงขนตอนหนงของการสรางทฤษฎใหมๆเทานน ดงภาพประกอบ 1

ภาพท 2.7 ความสมพนธระหวางรปแบบเชงทฤษฎกบทฤษฎ

2. รปแบบเชงปฏบต (Practical Model) คอรปแบบหรอแบบจ าลองทสรางขนจากทฤษฎ ทมอยแลวเพอชวยใหเขาใจทฤษฎไดงายยงขน หรอเพอน าไปใชอธบายท านาย หรอควบคมปรากฏการณทศกษาดงนนรปแบบลกษณะนจงเปนเพยงแบบจ าลองทไดจากการถายทอดจากทฤษฎไปสการปฏบตนนเองดงภาพประกอบ 2

ภาพท 2.8 ความสมพนธระหวางรปแบบเชงปฏบตกบทฤษฎ

การสรางและพฒนารปแบบ การสรางรปแบบคอการก าหนดมโนทศนทเกยวของสมพนธกนอยางเปนระบบเพอชใหเหน

ชดเจนวารปแบบเสนออะไรเสนออยางไรเพอใหไดอะไรและสงทไดนนอธบายปรากฏการณอะไรและน าไปสขอคนพบอะไรใหมๆ (Keeves. 1988) ดงรายละเอยดการสรางรปแบบตอไปน

18

ภาพท 2.9 ขนตอนการสรางรปแบบ

บญชม ศรสะอาด (2535 : 37) ไดด าเนนการสรางรปแบบการควบคมวทยานพนธขนประกอบดวยกจกรรมตางๆ 6 กจกรรมอยในขนเตรยมเคาโครงละเอยดเพอเสนออนมตการท าวทยานพนธ 6 กจกรรมในขนการเขยนรายงานการวจย 2 กจกรรมโดยกจกรรมหนงทอยในทงสองขนตอนคอการตรวจสอบความถกตองของการอางอง

1. การท าแผนปฏบตงานวจยขนแรกสดนสตนกศกษาจะตองเสนอแผนปฏบตงานวจยอยางละเอยดโดยก าหนดชวงเวลาวาจะท ากจกรรมใดในชวงเวลาใดทงนจะตองรบรางแผนแตเนนๆยดความเปนไปไดสงรางแผนใหสอดคลองกบขนตอนและแผนงานของบณฑตวทยาลยและเผอความคลาดเคลอนทอาจเกดขนไวดวยเสมอ

2. การตรวจสอบความถกตองของการอางองท าการตรวจสอบความถกตองของการอางองและเสนอเปนตารางใหเหนวาไดตรวจสอบการอางองทกครงไวแลววามความถกตองทงดานเนอหาสาระชอผเขยนป พ.ศ. หนาทอางองการระบแหลงอางองในบรรณานกรมและการเขยนบรรณานกรมแหลงดงกลาวอยางถกตอง

3. การท าแผนผงแสดงความสมพนธระหวางความมงหมายสมมตฐานในการวจยกจกรรมนจะแสดงใหเหนวาความมงหมายของการวจยแตละขอนนมสมมตฐานเชนไร (กรณก าหนดสมมตฐานในการวจยไว) ใชสถตใดเพอตอบความมงหมายดงกลาวและมผลวจยของใครทใหผลสอดคลองหรอไมสอดคลองกบสมมตฐานทก าหนดไว

4. การจ าลองลกษณะของการเสนอผลการวจยพจารณาถงวาวเคราะหขอมลเสรจเรยบรอยแลวจะรายงานผลเชนไรจ าลองลกษณะของการเสนอผลการวจยไวลวงหนาซงจะแสดงถงล าดบของการเสนอผลรปแบบตารางตางๆทจะเสนอผลการวจย

5. การตรวจสอบความพรอมในการเสนอเคาโครงวทยานพนธกอนทจะเสนอเคาโครงวทยานพนธนสตนกศกษาจะตองมความพรอมทจะอธบายใหคนอนเขาใจอยางชดเจนวาตนมปญหาอะไรท าไมจงสนใจวจยเรองนนจะท าการวจยดวยวธใดฯลฯสามารถตอบค าถามตางๆของ

19

คณะกรรมการและผฟงไดอยางเหมาะสมถกตองตามหลกวชาเพอตรวจสอบความพรอมและความมนใจของนสตนกศกษากอนเสนอเคาโครงวทยานพนธอาจารยผควบคมวทยานพนธจะตรวจสอบความมนใจของลกศษยในความควบคมดแลของตนเองโดยใชแบบฟอรมทจดท าเพอการนโดยเฉพาะใหนสตนกศกษาประเมนความพรอมของตนเองในทกขนตอน

6. การท าสรปสาระส าคญของผลการวจยเมอวเคราะหขอมลแปลความหมายเขยนรายงานวจยแลวขนสดทายกจะเปนการสอบปากเปลาวทยานพนธโดยคณะกรรมการสอบปากเปลาโดยมสาระส าคญของผลการวจยทงหมดสวนนสามารถน าไปดแลวอธบายการวจยและสรปผลการวจยไดอยางกระชบและครบถวนโดยไมตองเปดอานในเลมรายงานการวจยผลการทดสอบประสทธภาพและประสทธผลของรปแบบจากการทดลองใชรปแบบการควบคมวทยานพนธในขอ ก. กบกลมตวอยางพบวาเปนรปแบบทมประสทธภาพและประสทธผล

ส าหรบขนท 2 และ ขนท 6 เปนกจกรรมอยางเดยวกนแตปฏบตทง 2 ขนตอน (บญชม ศรสะอาด. 2535 : 45) กลาวโดยสรปรปแบบทจะน าไปใชใหไดประโยชนสงสดนนรปแบบตองประกอบดวยลกษณะทส าคญคอมความสมพนธเชงโครงสรางสามารถท านายผลไดสามารถขยายความผลท านายไดกวางขวางขนและสามารถน าไปสแนวคดใหมๆส าหรบการพฒนารปแบบนนผวจยจะตองศกษาแนวคดทฤษฎในการสรางรปแบบน าเอาขอมลทจดเกบมาวเคราะหและสงเคราะหเพอก าหนดความสมพนธขององคประกอบของรปแบบก าหนดโครงสรางและขอเสนอของรปแบบอยางชดเจนเพอน าไปสผลสรปเพออธบายปรากฏการณทมงหวงของการวจยมการทดสอบและปรบปรงแบบกอนน ารปแบบไปใชงานจรงประเมนผลหลงจากการน ารปแบบไปใชงานจรง

แนวคดการออกแบบและพฒนารปแบบ

การออกแบบระบบการเรยนการสอน เปนกระบวนการหนงทส าคญ โดยการน าวธการเชงระบบ (System Approach) มาใชในการด าเนนงานใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด ทงนเนองจาก“ระบบ”ชวยใหการด าเนนงานตางๆ เกดสมฤทธผลตามเปาหมาย (ทศนา แขมมณ, 2550 : 197) ระบบเปนกลมองคประกอบทเชอมโยงซงกนและกน มงไปสจดหมายเดยวกน ดงนน การน าวธเชงระบบไปใชกบการออกแบบจะชวยท าใหเกดประสทธภาพในการน าไปสจดมงหมายทาง การศกษาไดมากยงขน นอกจากนการตรวจสอบขอมลทปอนกลบสระบบเปนการควบคมการท างานของระบบท าใหการพฒนาการจดการเรยนการสอนเกดขนอยางคลองตวและราบรน Kruse(2007 : 1) แบบจ าลองทใชในการออกแบบทางการศกษามอยมากมาย

การตรวจสอบรปแบบโดยการสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship)

การสมมนาองผ เชยวชาญ (Connoisseurship) เปนรปแบบหนงของการประเมนทมแนวคด ซงยดพนฐานการตดสนคณคาโดยวธธรรมชาต (Naturalistic Value-Oriented Evaluation:

20

NV Model) เพอใหผประเมนทา การตดสนคณคาของสงทประเมนดวยการใชศกยภาพของตนเองเปน หลกส าหรบการใหคณคา นอกจากนนแลวยงมงเนนการใหคณคาเพมเตมโดยการน าเสนอดวยการ วพากษวจารณสงทประเมนจากทศนะของตนเองอกดวย มนกวชาการตางประเทศใหความหมายท สอดคลองกนไว ดงน โรบนสน (Robinson, 1998 อางถงใน ศรชย กาญจวาส, 2546) ไดกลาวถงการสมมนาอง ผเชยวชาญวาเปนการประเมนโดยคณะบคคลทประเมนงานทางดานศลปะโดยเนนพนฐาน จากการ สรปรวมกนของคณะบคคลทเปนผประเมนเกยวกบความรสกตอความงามของผลงานศลปะ การ ตกแตงรวมกนเพอตดสนคณคาทเนนความส าคญดวยความรสกหยงรทเกดขนภายในจตใจเปนการ รบรโดยสญชาตญาณทไมไดค านงความมรปแบบทเฉพาะเจาะจง ผประเมนจะตองเขาใจในงานท ตนเองจะตองประเมนอยางถถวนบนพนฐานของหลกฐานเชงประจกษ การเหนคณคาในความ ประณตทงในเทคนคและรปแบบการวเคราะห วธการ และแนวทางปฏบตการสมมนาองผเชยวชาญ เนนภารกจจากแหลงทมาของผลงานอยางสมเหตสมผลเปนการประเมนซงมหลกฐานประกอบ ชดเจนตามสภาพจรงและประเมนเชงเนนคณลกษณะส าคญ ดอรเมอร (Dormer, 1994 อางถงใน ศรชย กาญจวาส, 2546) ไดกลาวถงการสมมนาอง ผเชยวชาญวาพฒนามาจากการประเมนผลงานทางดานศลปะทผเชยวชาญทางศลปะจะยดความร ความสามารถทสงสมอยในตนเปนพนฐานของการประเมนตดสนและใหคณคาแกงานศลปะทเนน ความเกยวของสมพนธกนอยางลงตวระหวางความเปนจรงและความคดรเรมสรางสรรค เนนการให อสระในการน าเสนอขอสรปจากการประเมนโดยผเชยวชาญทหยงรกอนการวพากษวจารณผลงาน ศลปะตามแงคดมมมองตามศกยภาพของตนเองยดการใหขอคดเหนของผเชยวชาญแตละคนจะไดม อทธพลทางความคดตอคนอนจงท าใหผลของการประเมนจากการสรปตามทศนะทหลากหลายของ ผเชยวชาญแตละคนตางเตมเตมในการประเมนผลงานทางศลปะรวมกน บอรโก (Borko, 1993 อางถงในศรชย กาญจวาส, 2546) ไดกลาวถงการสมมนาอง ผเชยวชาญวาเปนการประเมนยดแนวทางการสอนทกษะการปฏบตจรง สงหนงทยอมรบไดเปนการ สงเกตโดยไมมรปแบบ การตดสนผลเกยวกบการเรยนการสอน จากการพจารณาผลของงาน ม ลกษณะพเศษเปนการประเมนโดยยดการตดสนรวมกนของผเชยวชาญกบผปฎบตอยางช าชอง ผลส าเรจของการด าเนนการประเมนขนอยกบความสามารถเฉพาะทางของผเชยวชาญทมตอเรองนนๆ ผนวกกบความรอบรอยางกวางขวางในการปฏบตเรองนนๆ ของผปฏบตไมเนนแบบแผน ซบซอน อาจเจาะจงเลอกจากเหตการณส าคญตางๆ ทเกยวของเปนพนฐานส าหรบการสรปผลการ ตดสนใจรวมกน คอนลาส และวลสน (Conrad and Wilson, 1985: 112) ไดกลาวถงการสมมนาอง ผเชยวชาญวาเปนรปแบบหนงของการประเมนซงถอวารปแบบนเปนวธการประเมนทางการศกษา คอ การวพากษวจารณทางการศกษาโดยอาศยผทรงคณวฒเปนวธทนยมใชมากทางอดมศกษาและมความเชอถอไดเพราะถอวาการตดสนโดยกลม ผทรงคณวฒทมความรในศาสตรสาขานนๆ หรอใน วชาชพๆ

21

เปนอยางด เปนสงทยอมรบได ไอสเนอร (Eisner, 1976: 135-150; โพแลนย (Polanyi), 1958) ไดกลาวถงการประเมนโดย การสมมนาองผเชยวชาญวา ความส าคญของการสมมนาองผเชยวชาญจะเกยวของกบความม ประสบการณทางดานศลปะทมอยในตวของผเชยวชาญซงเปนศกยภาพทฝงอยภายในตวผเชยวชาญ ไมไดระบความเฉพาะเจาะจงในรปแบบของการประเมนเฉพาะเนนจตส านกและการหยงรเปนหลก ในการประเมนประกอบดวยเหตผลเชงวทยาศาสตรทเนนสวนประกอบของความรความสามารถ เฉพาะบคคลเกยวกบ “ความรและทกษะในการท างานศลป การประเมนคาและความเขาใจใน ความหมายของผลงานศลป” การสมมนาองผเชยวชาญจงพจารณาคณภาพของผลงานโดยพจารณา ผานจากทกษะและแบบฝกการท างานศลปใหสอดคลองกบการตดสนคณคาโดยสตปญญาของ ผเชยวชาญ ไอสเนอร (Einer, 1975) ไดประยกตมโนทศนของศลปะวจารณ (Art Criticism) มาใชเปน รปแบบของการประเมนโดยใหแนวคดการวพากษวจารณเปนการใชวจารณญาณในการบรรยาย คณภาพของสงทศกษา (Descriptive Aspect) ตความหมายของคณภาพของสงทศกษา (Interpretive Aspect) ออกมาในเชงประจกษตามการรบรของผเชยวชาญและตดสนคณคาของสงนน (Evaluative Aspect) ไอสเนอรเสนอวาการประเมนตามแนวทางของศลปวจารณประกอบดวยศลปะ ของการรบรอนประณตซงเกดจากการฝกฝนและประสบการณกบศลปะของการเปดเผยคณภาพ ของการถายทอดความรสกทกลนกรองเกณฑมาตรฐานเพอสะทอนคณคาของสงนนออกมาไดและ ไดน าเสนอแนวทางการประเมนองผเชยวชาญโดยชใหเหนลกษณะพเศษระหวางการสมมนาอง ผเชยวชาญและการวพากษ (Educational Connoisseurship and Educational Criticism) วารปแบบ จะตองเกยวของกบความซาบซงและการระบายหรอเปดเผยความงามของสงทประเมนออกมาเปน ค าพดจากการทไอสเนอร (Eisner) ระบความเกยวของระหวางวพากษ (Educational Connoisseurship and Educational Criticism) โดยระบรายละเอยด 6 ขอทสนบสนน Educational Criticism ไวดงน 1. การวพากษวจารณและชวยอธบายวตถประสงคและกระบวนการทเปนจรงคณภาพซง สมพนธกนระหวางสาระและรปแบบของเรองใดเรองหนง 2. การวพากษวจารณจะชวยอธบายวตถประสงคและกระบวนการทเปนจรงคณภาพซงสมพนธกนระหวางสวนประกอบยอยและองครวมของเรองใดเรองหนง 3. การวพากษวจารณเปนเรองการสะทอนจากการหยงรสการก าหนดวตถประสงคหรอ รปแบบทเปนการออกแบบอยางมความสมบรณและมความซบซอน 4. การวพากษวจารณจะเปดเผยธรรมชาตของประสบการณทลกซง (เปนแกนแท) โดยไมม รปแบบรบความรสกไดงายและการสะทอนกลบของการวพากษทงสวนทเปนกระบวนการและ ผลผลตของการปฏบตงาน

22

5. การวพากษวจารณจะเปดเผยโดยยดหลกการพนฐานดวยการแปลความและตดสน กระบวนการและวตถประสงคซงจะอาศยผลลพธจากการสรปความเกยวของจากประสบการณ โดยรวมของความมมนษยธรรม 6. การวพากษวจารณใชการสงเคราะหความรทไดจากกระบวนการทางวจยทแตกตางกน ของทฤษฎการหยงร โยธน ศรโสภา (2550: 116) ไดกลาวถงการสมมนาองผเชยวชาญวาเปนวธการประเมน รปแบบหนงของวธการประเมนเชงธรรมชาต (Naturalistic Approach) ตามแนวคดของ Eisner ซงม ความเชอวาการรทนสงตางๆ เปนคณลกษณะพนฐานของผทรงคณวฒรปแบบการประเม นจงม ลกษณะแนวคดดงน 1. เปนรปแบบการประเมนใหความส าคญกบผรหรอผทรงคณวฒ ในการใชวจารณญาณ วเคราะหวจารณอยางลกซงในประเดนหนงทน าขนมาใหพจารณาซงไมจ าเปนตองเกยวของ สมพนธกบวตถประสงคหรอผทเกยวของใดๆ ทงนกเพอใหขอสรป ประสทธภาพ หรอความ เหมาะสมของสงทประเมน 2. เปนรปแบบการประเมนผลทเนนผลทเนนความเฉพาะทาง (Specialization) เนองจาก รปแบบนพฒนามาจากรปแบบการวจารณงานศลปะ (Arts Criticism) ทมความละเอยดออนลกซง และตองอาศยผทางคณวฒระดบสงมาวนจฉย เนองจากไมสามารถวดคณคาไดจากเครองมอวดใดๆ นอกจากการใชวจารณญาณของผร ผเชยวชาญเทานน ตอมามการประยกตใชกบการศกษาระดบสง ในสาขาเฉพาะทตองอาศยผรในเรองนนๆ จรง รปแบบนจงเปนทนยมน ามาใชประเมนผลในวงการ อดมศกษาทตองการความเชยวชาญเฉพาะสาขา

3. เปนรปแบบการประเมนทใชตดสน (Judgment) ของบคคล ผทรงคณวฒเปนเครองมอ ในการประเมนผล โดยใหความเชอถอในภมหลง ประสบการณ ความคดวจารณญาณทดและ ความเทยงธรรมของผทรงคณวฒ

4. เปนรปแบบทยอมใหความยดหยนในการบวนการท างานของผทรงคณวฒตามอธยาศย และความถนดของแตละคนนบตงแตการก าหนดประเดนส าคญทจะพจารณาการบงชขอมลท ตองการการเกบรวบรวม ประมวล และวนจฉยขอมล ตลอดจนวธการน าเสนอ การเลอกผทรงคณวฒจะเนนทสถานภาพทางวชาชพ ประสบการณ และการเปนทเชอถอ (High Credibility) ของวชาชพนนๆ เปนส าคญ จากการคนควาสรปไดวา การสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) เปนความตองการ ประเมนรปแบบโดยผานผเชยวชาญ ในการพจารณาว เคราะหในประเดนทน าขนมาใหพจารณาวาม ความเหมาะสมความเปนไปไดมากนอยเพยงใดและสมควรทจะเพมเตมประเดนอะไรบาง เพอให ไดรปแบบทมความสมบรณถกตอง

23

แนวคดและทฤษฎเกยวกบการนเทศการศกษา

แนวคดการนเทศการศกษา

แนวคดเรองการนเทศการศกษามนกการศกษาไดใหแนวคดไว ดงน

วชรา เลาเรยนด (2556 : 2) ไดกลาวถงแนวคดเกยวกบการนเทศการศกษาไววา การนเทศการศกษา เปนศาสตรสาขาหนง (Science) และเปนวชาชพชนสง (Professional) เชนเดยวกบวชาชพครและวชาชพอนๆ ซงตองมการเรยนร การศกษา และการฝกปฏบตกอนเขาสวชาชพ ศาสตรทางการนเทศและวชาชพทางการนเทศ ประกอบดวย การศกษาในหลาย ๆ สาขาวชาทส าคญ เชน การออกแบบและการพฒนาหลกสตร (Curriculum Design and Development) การออกแบบและการพฒนาการเรยนการสอน (Instructional Design) การวดและประเมนผล (Evaluation) การวจยดานหลกสตรและการสอน (Research in Curriculum and Instruction) ทฤษฎตางๆ ทเกยงของกบการนเทศ (Supervisory Theories) ภาวะผน าทางการนเทศ (Supervision Leadership) รปแบบและวธการนเทศ (Supervision Approaches) เทคนคและทกษะในการนเทศ (Techniques in Supervision and Skills) ภาระงานตางๆ ในการนเทศ (Supervisory Tasks) การพฒนาวชาชพ (Professional Development) การนเทศหรอการพฒนาวชาชพทางการศกษาจงเปนศาสตรทตองเรยนรใหเขาใจกอนทจะน าความร สงทร สการปฏบตงานในภาระหนาท ความรบผดชอบ นอกจากนนเพอใหการปฏบตงานบรรลเปาหมายและประสบผลส าเรจสงสด ผทท าหนาทในการนเทศจะตองมยทธวธในการปฏบต มเทคนควธทเหมาะสม และมศลปในการด าเนนการ ศาสตรทางการนเทศและการปฏบตงานในวชาชพจงตองอาศยศลปะ ความช านาญ (Skills) และความคดสรางสรรค (Creativity) จงคอนขางจะแตกตางจากวชาชพอน ๆ

ความหมายการนเทศการศกษา การนเทศการสอน มความส าคญเปนอยางมาก เนองจากศาสตรในเรองนมสงตางๆ มากมายทจะตองด าเนนการอยางเปนระบบ มขนตอนการทางานทชดเจน ซงไดมนกการศกษาตางๆ ไดใหความหมายของการนเทศการสอนไวหลายทาน สรปไดดงน เซพดา (Zepeda, 2003 อางใน วชรา เลาเรยนด, 2556 : 8) ใหความหมายการนเทศวา เปน กระบวนการของความรวมมออยางตอเนองทมเปาหมายเพอเสรมความเจรญกาวหนาเพอพฒนาคร ดวยการใชวธการทหลากหลายจนกระทงครสามารถเรยนรและพฒนาการปฏบตงานของตนเองบรรลเปาหมายและประสบผลส าเรจไดดวยตวเองอยางตอเนอง ไวลยและบอนด (Wiley and Bondi 2004 อางใน วชรา เลาเรยนด, 2556 : 8) ใหความหมายการนเทศวา เปนการปฏบตในการรวมมอกนพฒนาดานบคคล ดานการเรยนการสอน ดานหลกสตา ดานมนษยสมพนธ ดานการพฒนาบคลากร ดานการบรหารจดการกบการประเมนผล

24

ซลลแวนและแกลนซ (Sulivan and Glarz อางใน วชรา เลาเรยนด, 2556 : 8) ไดใหความหมายของการนเทศวาเปนความรวมมอกนใชยทธวธและเทคนคในการปรบปรงการสอนและการเรยนรทเนนความแตกตางทหลากหลายของผเรยน กลกแมนและคณะ (Glickman, Gordon and Ross Gordon, 2010 อางใน วชรา เลาเรยนด, 2556 : 8) ไดใหความหมายของการนเทศวาเปนการสรางชมชนแหงการเรยนรในวชาชพภายในโรงเรยน (Professional Learning Community) เพอการพฒนาคณภาพการศกษาอยางตอเนองและประสบผลส าเรจ

ชาร มณศร (2542 : 22) กลาววา การนเทศการศกษา คอกระบวนการพฒนาการเรยนการสอนใหดขน เปนการรวมมอกนระหวางผเกยวของโดยใชหลกประชาธปไตยในการนเทศ อญชล โพธทอง (2544 : 67) กลาววา การนเทศการศกษาเปนกระบวนการในการท างานรวมกนระหวางผนเทศกบผรบการนเทศ การนเทศการศกษาเปนการพฒนาคณภาพของนกเรยนโดยผานตวกลางคอครและบคลากรอนๆ ทเกยวของทางการศกษา ชาญชย อาจนสมาจาร (2547 : 9) กลาววา การนเทศการสอนเปนกจกรรมทส าคญในการสงเสรมการเรยนการสอนทมประสทธผลในโรงเรยน วตถประสงคเบองตนคอการปรบปรงการเรยนการสอนโดยพฒนาวชาชพอยางตอเนอง ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2548 : 16) กลาววา การนเทศการศกษา หมายถง การนเทศการศกษาเปนระบบหนงของการจดและบรหารสถานศกษา เปนกระบวนการปรบปรง การเรยนการสอนการชแนะ การใหความชวยเหลอ และรวมมอกบคร รวมทงบคคลทเกยวของในการจดการศกษา และการนเทศการศกษาเปนความตองการความส าเรจตามเปาหมายของการจดการศกษา คอ คณภาพผเรยน วชรา เลาเรยนด (2553 : 3) ใหความหมายของการนเทศการศกษา หมายถง กระบวนการปฏบตงานรวมกนดวยการชวยเหลอสนบสนนสงเสรมกนระหวางผใหการนเทศ หรอผนเทศ และผรบการนเทศ หรอระหวางเพอนคร เพอทจะพฒนาหรอปรบปรงคณภาพการจดการศกษา และการจดการเรยนการสอนของคร เพอใหไดมาซงประสทธผลในการเรยนของนก เรยน นอกจากนนการนเทศการศกษาตองเปนความรวมมอของบคลากรทกฝายเพอเปาหมายเดยวกน คอคณภาพการศกษาและคณภาพผเรยน สงด อทรานนท (2530 : 7), กตมา ปรดดลก (2532 : 262), วไรรตน บญสวสด (2538 : 3), ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2548 : 48), ชาญชย อาจนสมาจาร (ม.ป.ป), วชรา เลาเรยนด (2550 : 3) ไดใหความหมายเกยวกบการนเทศการสอนทสอดคลองกนไววา การนเทศการสอน คอ กระบวนการบรหารจดการศกษาทสรางสรรคไมหยดนง เพอชแนะใหความชวยเหลอ ใหความรวมมอกบครผสอน และบคลากรตางๆ ท เกยวของกบการศกษาหรอในเรองอนๆ ทตองอาศยการนเทศจากผร ผทมความสามารถเฉพาะเรอง โดยเปนกระบวนการด าเนนงานทจะตองทารวมกนระหวางผนเทศกบผรบ

25

การนเทศ ตลอดจนใหการชวยเหลอ แนะน า และใหความรวมมอกบครผสอนในการปรบปรงและพฒนาคณภาพการจดกจกรรมการเรยนรทเนนนกเรยนเปนส าคญทงในเรองของการวเคราะหนกเรยน การวางแผนการทางาน การผลตสอการเรยนการสอน การวเคราะห สรปผลการปฏบตงาน ตลอดจนการรายงานการปฏบตงานในภาพรวม จากการศกษาความหมายทนกวชาการและนกการศกษาไดนยามไว สรปไดวา การนเทศการศกษา เปนกระบวนการของความรวมมออยางตอเนองทมเปาหมายเพอใหครปรบปรงพฒนาการเรยนการสอน เสรมสรางความเจรญกาวหนาในหลาย ๆ ดาน เปนการชวยเหลอบคลากรทางการศกษา โดยเฉพาะครผสอน ใหสามารถพฒนาหลกสตร กจกรรมการเรยนการสอน และกจกรรมตาง ๆ ทเกยวของกบการพฒนานกเรยนอยางมประสทธภาพและประสทธผล บรรลวตถประสงคของโรงเรยนและหลกสตรท าใหการพฒนาคณภาพการศกษาดขน และเพอเปนการสรางชมชนแหงการเรยนร ในวชาชพภายในโรงเรยน

จดมงหมายของการนเทศการศกษา

การนเทศการสอนแตละครงจะตองมการก าหนดจดมงหมาย เพอเปนแนวทางในการปฏบตและแนวทางในการดาเนนการนเทศการสอนทชดเจน เพอจะใหเกดผลทตองการดงทนกการศกษาหลายทานไดก าหนดจดมงหมายของการนเทศการสอนไวอยางสอดคลองกน ดงน กรมวชาการ (2545 : 20) กลาวถงจดมงหมายของการนเทศไว ดงน

1. เพอใหสถานศกษามศกยภาพในการพฒนาคณภาพการเรยนรของผเรยนใหสอดคลองตามมาตรฐานหลกสตรและใหเปนไปตามแนวทางของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542

2. เพอใหสถานศกษาสามารถบรหารและจดการเรยนร 3. เพอพฒนาหลกสตรและการเรยนรใหมประสทธภาพ สอดคลองกบความตองการของ

ชมชน สงคม ทนตอการเปลยนแปลงทกดาน 4. เพอใหบคลากรในสถานศกษาไดพฒนา เพมพนความร ทกษะและประสบการณในการ

จดกจกรรมการเรยนรและการปฏบตงาน ตลอดจนความกาวหนาในวชาชพ 5. เพอสงเสรมใหโรงเรยนปฏรประบบบรหาร โดยใหทกคนมคนมสวนรวมคด รวมท า รวม

ตดสนใจ และรวมรบผดชอบชนชมในผลงาน 6. เพอใหเกดการประสานงานและความรวมมอในการพฒนาคณภาพการศกษาระหวาง

ผเกยวของทงหลาย ไดแก ชมชน สงคม และวฒนธรรมวชาชพตาง ๆ ชาร มณศร (2542 : 26) กลาววาความมงหมายของการนเทศนน เปาหมายหลกอยทการพฒนาครทงดานวชาชพ คอฝกใหมประสบการณตรง เชน การประชมอบรม สมมนา ทดลองหลกสตร วธสอนและประสบการณโดยออม เชน การจดกจกรรมตางๆใหครมโอกาสพบปะทางวชาการ เปนตน

26

นอกจากนนยงชวยสรางครใหมความเปนผน าการท างานรวมกบคนอน อนจะสงผลใหเพมประสทธภาพการเรยนการสอนดยงขน กลาวโดยยอ คอมงพฒนาทงคนและงาน ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2548 : 226) ไดกลาวถงจดมงหมายของการนเทศการศกษาวาเปนการมงปรบปรงและพฒนาการเรยนการสอนในโรงเรยน ซงมดงน

1. เพอการพฒนาวชาชพคร 2. เพอพฒนาคณภาพของผเรยน 3. เพอสรางขวญและก าลงใจแกบคลากรทเกยวของกบการนเทศการสอน 4. เพอสรางความสมพนธทดระหวางบคคลทเกยวของในการท างานรวมกน ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2545 : 14) ไดก าหนดความมงหมาย

ของการนเทศการศกษาไวดงตอไปน 1. เพอสงเสรม พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาของโรงเรยน 2. เพอแกปญหาใหความชวยเหลอและใหค าปรกษาหารอแกผบรหาร ผสอนและบคลากร

ของโรงเรยนในการด าเนนงานจดการเรยนการสอนใหเปนไปตามหลกสตรใหบรรลจดมงหมายตามทก าหนดไวในหลกสตรและนโยบายของส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต

3. เพอพฒนานวตกรรม เทคโนโลย รปแบบการเรยนการสอน และการจดการเรยนรตามหลกสตรใหมประสทธภาพตลอดจนพฒนาหลกสตรและสอการเรยนรใหเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของทองถน

4. เพอพฒนาบคลากรในโรงเรยนใหมความรทกษะและประสบการณทจ าเปนในการจดการเรยนร สามารถแกปญหาทจะเกดขนจากการด าเนนงานดงกลาวไวรวมทงใหมขวญและก าลงใจในการด าเนนงานตามบทบาทหนาทใหบรรลวตถประสงค

5. เพอใหค าปรกษาและประสานงานทางวชาการแกหนวยงานตนสงกด หนวยงานทเกยวของ

อญชล โพธทอง (2544 : 68 - 70) ไดกลาวถงจดมงหมายของการนเทศการศกษาทแทจรง ไวดงน

1. พฒนาคน การนเทศชวยในการพฒนาคน ดงน 1.1 เขาใจวตถประสงคทแทจรงของการศกษา 1.2 พฒนาหลกสตรและการเรยนการสอน ใหมประสทธภาพ 1.3 ครด าเนนการสอนตามหลกสตรและบรรลผลตามความมงหมายทก าหนดไว 1.4 ครเขาใจความตองการของเดกและปญหาตางๆ 1.5 สรางขวญและก าลงใจและการท างานเปนทมอยางมประสทธภาพ

27

1.6 ครใชความสามารถอยางเตมทและพฒนาการสอนใหดยงขน 1.7 ชวยแกปญหาเกยวกบการเรยนการสอนและชวยวางแผนการสอนใหเหมาะสม

2. พฒนางานการนเทศการศกษาสรางสรรควธการท างานใหมประสทธภาพ ดงน 2.1 ครสอนไดตรงตามหลกสตร และไดผลตามทหลกสตรมงหมาย 2.2 พฒนาหลกสตรและการเรยนการสอนใหมประสทธภาพสอดคลองกบความตองการ

และความจ าเปน 2.3 เพอรกษา สงเสรม ควบคมคณภาพและมาตรฐานการศกษาในทกระดบชน 2.4 สงเสรมใหครมโอกาสศกษาความรเพมเตมอยเสมอ ดงน

2.4.1 สงเสรมใหเขารวมประชม 2.4.2 การจดอบรม Work Shop สมมนาปญหาตาง ๆ 2.4.3 ไปเยยมชมศนยทดลองตาง ๆ 2.4.4 จดกจกรรมใหครมโอกาสพบปะสงสรรคในดานวชาการ 2.4.5 ท าการทดลองหลกสตร หนงสอ และวธสอน 2.4.6 สงเสรมใหเกดการแลกเปลยนความคดทางการศกษา

3. พฒนาความสมพนธคร : โรงเรยนและประชาคม การนเทศการศกษาสงเสรมแนะน าครใหมความสมพนธกบชมชน ดงน

3.1 สรางสมพนธทดระหวางคร นกเรยน และผปกครอง 3.2 สงเสรมใหครมโอกาสรวมกจกรรมตางๆ ของประชาคม 3.3 สงเสรมใหมสมาคมครผปกครองขนในโรงเรยน 3.4 สงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางคร ผปกครองในการแกปญหาตางๆ ทาง

การศกษา 3.5 สงเสรมใหประชาชนสนใจกจกรรมของโรงเรยน 3.6 จดท าโรงเรยนเปนศนยของประชาคม

วชรา เลาเรยนด (2550 : 8), ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2548 : 20), วไลรตน บญสวสด (2538 : 7) มความเหนสอดคลองกนวา จดมงหมายของการนเทศการสอนเปนการปรบปรงกระบวนการสอนและกระบวนการเรยนรของนกเรยน สรางขวญและกาลงใจ และสรางความสมพนธทดระหวางบคคลทเกยวของในการทางานรวมกน โดยอาศยการนเทศชวยเหลอ แนะนา ใหความรและการฝกปฏบตดานการพฒนาหลกสตร เทคนควธการเรยนการสอนใหม ๆ การใชและการสรางสอนวตกรรมดานการสอนและการทาวจยในชนเรยน เพอใหครสามารถปรบปรงและพฒนาการจดการเรยนการสอนหรองานในวชาชพของตนเองอยางตอเนอง มประสทธภาพและเกดประสทธผลสงสดตามเปาหมาย

28

กตมา ปรดดลก (2532 : 264) ไดสรปจดมงหมายการนเทศการสอนไว เพอชวยใหครคนหาและรวธการทางานดวยตนเอง รจกแยกแยะ วเคราะหปญหาของตนเองโดยใหครรวาอะไรทเปนปญหาทกาลงเผชญอยและจะแกไขปญหาเหลานนไดอยางไร รสกมนคงในอาชพ และมความเชอมนในความสามารถของตน คนเคยกบแหลงวทยาการ และสามารถนาไปใชในการเรยนการสอนได เผยแพรใหชมชนเขาถงแผนการจดการศกษาของโรงเรยนและใหการสนบสนนโรงเรยน ตลอดจนเขาใจปรชญาและความตองการศกษา ยพน ยนยง (2553 : 38) ; เกรยงศกด สงขชย (2552 : 71) ยงกลาววาการนเทศการสอน มจดมงหมาย คอ การชวยเหลอ แนะนา และสนบสนนใหครไดรบการพฒนางานในวชาชพของตนเองใหมประสทธภาพและประสทธผล อนทจะสงผลตอการพฒนาการดานการเรยนรของนกเรยน ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2547 : 180-181) ไดสรปจดมงหมายของการนเทศการสอนไววา 1) เพอใหสถานศกษามศกยภาพในการพฒนาคณภาพการเรยนรของนกเรยนใหสอดคลองกบมาตรฐานหลกสตรและใหเปนไปตามแนวทางของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2 พ.ศ. 2545) 2) เพอใหสถานศกษาสามารถบรหารและจดการเรยนรไดอยางมคณภาพ 3) เพอพฒนาหลกสตรและจดการเรยนรใหมประสทธภาพสอดคลองกบความตองการของชมชน สงคม ทนตอการเปลยนแปลงทกดาน 4) เพอใหบคลากรสถานศกษาไดเพมความร ทกษะและประสบการณในการจดกจกรรมการเรยนรและ การปฏบตงาน รวมทง ความตองการในวชาชพ 5) เพอสงเสรมใหสถาบนการศกษาปฏรประบบบรหาร โดยใหทกคนมสวนรวมคด รวมทา รวมตดสนใจ และรวมรบผดชอบ ชนชมในผลงาน 6) เพอใหเกดการประสานงานและความรวมมอในการพฒนาคณภาพการศกษาระหวางผเกยวของ ไดแก ชมชน สงคม และวฒนธรรม 7) เพอพฒนาบคลกภาพทดแกครในดานความเปนผนาทางวชาการและความคด ความมมนษยสมพนธ ความคดสรางสรรค และความมงมน มอดมการณทจะอบรมนกเรยนใหเปนผมคณภาพชวตทดตามความตองการของสงคมประเทศชาต 8) เพอพฒนาวชาชพครและเสรมสรางสมรรถภาพดานการสอนใหแกครในดานการวเคราะหและปรบปรงจดประสงคในการเรยนร วธการศกษาพนฐานความรของนกเรยน การเลอกและปรบปรงเนอหาการสอนการดาเนนการจดกจกรรมการเรยนการสอนเหมาะสม ประเมนผลการเรยนการสอนและปรบปรงกระบวนการวดผลไดอยางมประสทธภาพ 9) เพอพฒนากระบวนการทางานของคร โดยใชกระบวนการกลมในดาน การรวมมอกนจดกจกรรมการเรยนการสอนและแกปญหาการสอนการรวมมอกนทางานอยางเปนขนตอน มระบบ ระเบยบ การรวมมอกนทางานดวยความเขาใจกน เหนอกเหนใจกน ยอมรบซงกนและกน การรวมมอกนทางานทมเหตผลในการพฒนาหลกสตร สามารถปฏบตไดถกตองและกาวหนาเกดประโยชนสงสด เปนภาระหนาทของผบรหารสถานศกษา รองผบรหารสถานศกษา หวหนาฝายวชาการ และคณะคร อาจารย ภายในสถานศกษาทจะตองมหนาทดาเนนการนเทศกนเอง มการ

29

ประสานความรวมมอระหวางการนเทศครผทาหนาทนเทศและแหลงวทยาการตางๆ ใหบรการชวยเหลองานวชาการของสถานศกษาอยางมประสทธภาพและคลองตว มความสมพนธทดระหวางครดวยกน ไดรบขวญและกาลงใจจากผบรหารและการยอมรบในความร ความสามารถของผใหการนเทศ รวมทงผรบการนเทศจะตองใหการสนบสนนดวย และมกระบวนการพฒนาศกยภาพของบคลากรในโรงเรยนทจะสงผลใหโรงเรยนพฒนาตนเอง และ10) เพอสรางขวญและกาลงใจแกครในดานการสรางความมนใจและความถกตองในการใชหลกสตรและการสอน สรางความสบายใจในการทางานรวมกนและความกาวหนาในต าแหนงทางวชาชพคร จากทกลาวมาขางตน อาจสรปไดวา จดมงหมายของการนเทศการศกษาเปนกระบวนการท างานรวมกนทดระหวางครและบคลากรทางการศกษาทมงสการปรบปรงประสทธภาพการสอนของครใหเปนไปตามมาตรฐานของหลกสตรสถานศกษา ซงจะสงผลสเปาหมายสดทายคอ ผเรยนมความเจรญงอกงามและมคณภาพตามจดมงหมายของการศกษา

ความส าคญของการนเทศ การพฒนาคณภาพการศกษาใหประสบความส าเรจไดนน จะตองอาศยกระบวนการนเทศการสอนเปนองคประกอบดวย ทงนเพราะการนเทศการสอนเปนกระบวนการของการท างานรวมกบครเพอปรบปรงการเรยนการสอนในชนเรยนใหมประสทธผลดงความเหนของนกการศกษาดงน กตมา ปรดดลก (2532 : 263) ไดใหความเหนวาในปจจบนการนเทศการสอนมความส าคญตอกระบวนการเรยนการสอนเปนอยางมากดวยเหตผลทวา 1) การศกษาเปนกจกรรม ทซบซอนและยงยาก จ าเปนจะตองมการนเทศ 2) การนเทศการสอนเปนงานทมความส าคญตอ ความเจรญงอกงามของคร 3) การนเทศการสอนมความส าคญตอการชวยเหลอครในการเตรยม การสอน 4) การนเทศการสอนมความส าคญตอการท าใหครเปนบคคลททนสมยอยเสมอ อนเนองมาจากการเปลยนแปลงทางสงคมทมอยตลอดเวลา กรองทอง จรเดชากล (2550 : 4) ทไดกลาวถงความส าคญของการนเทศการสอนไววา การนเทศการสอนเปนการปรบปรงคณภาพของการจดการศกษา การพฒนาสถานศกษา คร และผเกยวของเขาสมาตรฐานการศกษา รวมทงเปนการประสานงานใหเกดการปฏบตทมประสทธภาพในสถานศกษา ทงนเนองจากสงคมมการเปลยนแปลงทกๆ ดานตลอดเวลา ชาญชย อาจนสมาจาร (ม.ป.ป.) กลาววา การนเทศการสอนมความส าคญ กลาวคอ 1. การนเทศการสอนมความส าคญในการใหบรการทางวชาการ การศกษาเปนกจกรรมทซบซอน และยงยาก เพราะมนเกยวของกบบคคล การนเทศการสอนเปนการใหบรการ แกครจ านวนมากทมความสามารถตาง ๆ กน อกประการหนงการศกษาไดขยายตวไปอยางมาก เมอไมนานมาน สงเหลานตาง ๆ กตองอาศยความชวยเหลอจากการนเทศทงนน

30

2. การนเทศการสอนมความส าคญตอความเจรญงอกงามของคร แมวาครจะไดรบการฝกฝนมาแลวเปนอยางดกตาม แตครจะตองปรบปรงการฝกฝนอยเสมอในขณะทางานในสถานการณจรง 3. การนเทศการสอนมความส าคญตอการชวยเหลอครในการตระหนกเตรยมการสอน เนองจากครตองปฏบตงานในกจกรรมตาง ๆ กน และจะตองเผชญกบภาวะทคอนขางหนก ครจงไมอาจสละเวลาไดมากเพยงพอตอการตระเตรยมการสอน การนเทศการสอนจงสามารถ ลดภาระของครไดในกรณ ดงกลาว 4. การนเทศการสอนมความส าคญตอการท าใหครเปนบคคลททนสมยอยเสมอ จากการเปลยนแปลงทางสงคม ท าใหเกดพฒนาการทางการศกษาทงทางทฤษฎและทางปฏบตขอแนะน าทไดจากการวเคราะหและจากการอภปราย จากการคนพบของการวจยมความจาเปนตอความเจรญเตบโตดงกลาว ซงการนเทศการสอนสามารถใหบรการได 5. การนเทศการสอนมความส าคญตอภาวะผนาทางวชาชพแบบประชาธปไตย การนเทศการสอน สามารถใหประโยชนในทางสรางสรรค นอกจากนยงสามารถรวมพลงของทกคนรวมอยในกระบวนการทางการศกษาดวย

สรปการนเทศการสอนมความส าคญตอการจดการศกษาอยางยง เพราะเปน การชวยเหลอสนบสนน สงเสรมใหครมความสามารถในการพฒนางานในวชาชพของตนเองใหมประสทธภาพและประสทธผล อนจะชวยใหครเจรญกาวหนาในวชาชพ รวมทงสงผลถงนกเรยนและคณภาพการศกษาโดยภาพรวมในทสด ดงนน ความส าคญของการนเทศการสอนจงสามารถสรปไดดงน

1. เพอพฒนาทางดานวชาการ ความร นวตกรรมทางการศกษา หลกสตร นโยบายการจดการศกษา มการปรบเปลยนอยางรวดเรวและตอเนอง

2. เพอใหทนตอการเปลยนแปลงสภาวะทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม มการปรบเปลยน อยตลอดเวลา

3. เพอแกไขปญหาในการจดการศกษา เพอปองกนความผดพลาดในการจดการศกษา เพอกอใหเกด ความคดสรางสรรคในการจดการศกษา

4. เพอยกระดบมาตรฐานการศกษา

31

การนเทศและกระบวนการนเทศการศกษา

ภายใตบรบททางสงคมทมงการแขงขน และการเชอมโยงกนเปนหนงของโลกมากขน ระบบการศกษามบทบาทส าคญในการตอบสนองความตองการทางสงคมในแงการผลตและสงมอบคนทมศกยภาพสงและมสมรรถนะพรอมในทกดาน ประเทศไหนเตมไปดวยคนทมคณภาพกจะชวงชงความไดเปรยบในเวทโลกและมโอกาสด ารงอยอยางมนคงภายใตเงอนไขททรพยากรตาง ๆ ในโลกลดนอยลงทกขณะ การศกษาจงตองพฒนาทงระบบอยางรเทาทนและสอดคลองกบเปาหมายในการพฒนาทรพยากรมนษย ในฐานะทการนเทศทางการศกษาเปนหนงในกลไกส าคญทางการศกษา จงตองมการปรบเปลยนหรอพฒนารปแบบทางการนเทศ เพอชวยพฒนาและแกไขปญหาของครหรอสถานศกษาอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบหลกการจดการศกษาในยคปจจบน ซงผศกษาขอเสนอไวในทนม ดงน

1. การนเทศแบบคลนก (Clinical Supervision)

ทฤษฎการนเทศตามรปแบบของโกลดแฮมเมอร ไดเสนอรปแบบ (Model) การนเทศแบบคลนกไว 5 ขนตอน ดงน

ขนท 1 การประชมปรกษากอนการส ง เกตการณสอน (pre-observation conference) เปนพนฐานของความเขาใจและตกลงรวมกนระหวางครและผนเทศเกยวกบการจดการเรยนการสอน

ขนท 2 การสงเกต การสอน (observation) ซงผนเทศจะด าเนนการสงเกตการสอน ของคร

ขนท 3 การวเคราะหขอมลและก าหนดวธการประชมนเทศ (analysis and strategy) คอ การรวบรวมขอมลพฤตกรรมการสอนใหเปนหมวดหมเปนระบบเพอน ามาวเคราะห ผนเทศและครจะรวมกนคดวางแผนขนตอนของการประชมนเทศดวย

ขนท 4 การประชมนเทศ (supervision conference) เปนการใหขอมลปอนกลบเกยวกบพฤตกรรมการสอนของคร

ขนท 5 การประชมวเคราะหพฤตกรรมการนเทศ (post-conference analysis)เปนการเปดโอกาสใหครและผนเทศไดปฏบตตงแตเรมตนในขนตอนท 1 จนถงขนตอนท 4 เพอคนหาถงพฤตกรรมการนเทศทด และทบกพรองสมควรปรบปรงโดยทครมสวนรบผดชอบทจะใหขอมลปอนกลบเกยวกบพฤตกรรมการนเทศ

32

2. การนเทศแบบระบบพเลยง (Mentoring Supervision)

Mentoring หมายถง ผทมความร ความสามารถเปนทยอมรบทสามารถใหค าปรกษาและแนะน าชวยเหลอครเพอพฒนาศกยภาพสงขน และสามารถจดกจกรรมการเรยนรไดอยางมคณภาพ พเลยง หรอ Mentor จะดแลคร ครทไดรบการดแลจากพเลยง เรยกวา Mentee บางองคกรจะเรยกระบบพเลยง หรอ Mentoring System นวา Buddy System ซงเปนระบบทพจะตองดแลเอาใจใสนอง คอยใหความชวยเหลอและใหค าปรกษาแนะน า เมอ Mentee มปญหา

คณลกษณะของ Mentor

1. มทกษะในการสรางปฏสมพนธกบผอน (Interpersonal Skills) 2. มทกษะในการจงใจ (Influence Skills) 3.การยอมรบผลส าเรจในการท างานของผอน (Recognized other’s

accomplishment) 4. การมทกษะในการนเทศ (Supervisory Skills) 5. มเทคนคในสายวชาชพ (Technical Knowledge)

บทบาทหนาทของ mentor

1. Guide Mentor จะเปนผแนะแนวแกกลม Mentee ในการระมดระวงปญหาและอปสรรคตอการท างาน

2. Ally Mentee เปนพนธมตรทคอยใหขอมลแก Mentee 3. Catalyst Mentor เปนผกระตนใหกลม Mentee มองภาพวสยทศนและอนาคต

ของสถานศกษาวาจะไปในทศทางใด 4. Savvy Insider Mentor เปนผมความร ทกษะ และประสบการณในการจด

การศกษาให มแนวทางในการจดการศกษาใหประสบความส าเรจและสามารถใหแนวทางแกกลม Mentee ในการจดกจกรรมการเรยนรใหบรรลตามเปาหมายทสถานศกษาก าหนด

5. Advocate ในขณะทกลม Mentee เกดการเรยนรนน สมาชกจะเรมมองเหนวาตนเองสามารถผลกดนความเจรญกาวหนาและแผนพฒนาความกาวหนาดวยตนเอง Mentor จะท าหนาทชวยให Mentee ไดมโอกาสแสดงความสามารถใหเหนเปนทประจกษ

3. การนเทศแบบชแนะ (Coaching Supervision)

เทคนคการนเทศแบบชแนะ (Coaching) เปนการชแนะคร โดยผชแนะ (Coach) อาจเปนศกษานเทศก ผบรหารสถานศกษา ผนเทศภายในทสามารถเปนผชแนะได ผไดรบการชแนะ(Coachee) สวนใหญเปนครในสถานศกษา การนเทศแบบชแนะจะเนนไปทการพฒนาผลการ

33

ปฏบตงาน (Individual performance) และพฒนาศกยภาพ (Potential) ของคร Coaching เปนการสอสารอยางหนงทเปนทางการและไมเปนทางการ เปนการสอสารแบบสองทาง (Two way Communication) ผนเทศและครไดรวมกนแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนในการจดกจกรรมการเรยนร

แนวปฏบตการนเทศแบบชแนะ

1. ก าหนดเวลาใหเหมาะสมกบเนอหาทตองการชแนะ 2. มความพรอมในการชแนะ 3. สขภาพรางกายแขงแรง 4. วธการชแนะมความเหมาะสมกบเนอหาสาระและผรบการนเทศ 5. ศกษาขอมลเกยวกบเนอหา/ขอบเขตของงานทนเทศโครงสรางสถานศกษา

วสยทศน นโยบายตาง ๆ ของสถานศกษา ขอมลเกยวกบผรบการนเทศ 6. เตรยมความพรอมดานสอ อปกรณ เครองมอทใชในการนเทศชแนะ 7. เขาใจจตวทยาการเรยนรของคร

4. การนเทศแบบ Coaching & Mentoring

Coaching เปนการชแนะ/สอนงานใหแกผถกชแนะ โดยผชแนะ(Coach) อาจเปนผบรหารสถานศกษา ผนเทศภายในหรอศกษานเทศกทสามารถเปนผชแนะ สอนงานได ผถกชแนะ (Coachee) สวนใหญเปนครทอยในสถานศกษา การนเทศแบบชแนะจะเนนไปทการพฒนาผลการปฏบตงาน (Individual Performance) และ พฒนาศกยภาพ(Potential) ของคร Coaching เปนการสอสารอยางหนงทเปนทางการและไมเปนทางการ ระหวางผชแนะ และผถกชแนะ เปนการสอสารแบบสองทาง (Two way Communication) ท าใหไดรวมกนแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนในการจดกจกรรมการเรยนร เชน ปญหาผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนต า ผเรยนออกกลางคน สอทใชในการจดกจกรรมการเรยนรไมมคณภาพ ซงการรวมกนแกไขปญหาดงกลาว กอใหเกดความสมพนธอนดระหวางผชแนะ (Coach) และผถกชแนะ (Coachee) อยางไรกตามการทจะ Coaching ไดดนน ตองมความพรอมทงผชแนะและผถกชแนะ

แนวทางการชแนะ

การชวยเหลอครจ าเปนตองใชกลมบคคล บทบาท และกจกรรมทหลากหลายเพอน าพาครไปสจดหมายทพงประสงค

การนเทศ เปนการด าเนนการโดยผมประสบการณในการใชกระบวนการวธการ ตาง ๆ ในการใหความชวยเหลอ อ านวยการ ก ากบ ดแล เพอคณครสามารถพฒนาความร ความสามารถไดตามเปาหมายขององคกร

34

การเปนพเลยง

เปนวธการทผทมประสบการณใหความชวยเหลอผทมประสบการณนอยกวา ใหไดรบการพฒนาทงเรองวชาชพและ การด าเนนชวต ใหพฒนาไปสเปาหมายทไดวางไวรวมกน

การอบรม

เปนวธการใหความรความเขาใจในการปฏบตงาน โดยมหลกสตรและวธการใน การด าเนนการ เฉพาะใหไดผลตามมาตรฐานทวางไว

การชแนะ

เปนวธการในการพฒนาสมรรถภาพการท างานของคณคร โดยเนนไปทการท างานใหไดตามเปาหมายของงานนน หรอ การชวยใหสามารถน าความรความเขาใจทมอยและ/หรอ ไดรบการอบรมมาไปสการปฏบตได

เครองมอการชแนะ

เครองมอส าคญของการชแนะคอ รปแบบการใชภาษาแบบตาง ๆ ทชวยใหครเกดการเรยนร รปแบบการใชภาษาของผชแนะเหลาน จะเปนแบบอยางใหครน าไปใชในการชแนะตนเองไดในภายหลง

การใชภาษาในการชแนะ มคณภาพและระดบทแตกตางกนไป ซงผชแนะตองเลอกใชใหเหมาะสมกบสถานการณ ในสถานการณทครประสบปญหาในการสอน ผชแนะจ านวนมากมกมแนวโนมบอกวธการแกปญหาหรอใหแนวทางแกครเปนหลก แทนทจะชวยใหครไดคดและหาวธการแกปญหาดวยตนเอง ซงผชแนะตองตดสนใจเลอกโดยการถามตวเอง จ านวน 3 ค าถามคอ

1. เราควรบอกวธการแกปญหาไปเลยหรอไม 2. เราควรรวมมอกบคณครในการแกปญหา ดวยการใหขอมลบางอยาง และหาทาง

แกรวมกนหรอไม 3. เราควรใหคณครไดเรยนรและแกปญหาดวยตวเองหรอไม

การนเทศแบบ Mentoring

Mentoring การเปนพเลยง (Mentor) เปนการใหผทมความรความสามารถหรอเปนทยอมรบ หรอผบรหารในหนวยงานใหค าปรกษาและแนะน าชวยเหลอรนนองหรอผทอยในระดบต ากวา (Mentee)ในเรองทเปนประโยชนตอการท างานเพอใหมศกยภาพสงขน การเปนพเลยงอาจไมเกยวกบหนาทในปจจบนโดยตรง การ Mentoring นอกจากใชกบพนกงานใหมแลว ยงสามารถน า

35

วธการนมาใชกบพนกงานทปฏบตงานในองคกรมากอน โดยคณลกษณะของผทเขาขายของการเปน Mentee ในองคกรไดนน ควรมคณลกษณะทส าคญ ดงตอไปน

1. เปนผทมประวตในการท างานทประสบความส าเรจ 2. เปนผทมความเฉลยวฉลาดและมความคดสรางสรรคในการท างาน 3. เปนผทมความผกพนกบบรษทและผกพนกบหนาทการงานทไดรบมอบหมาย 4. เปนผทมความใฝฝนและความปรารถนาทจะท างานใหบรรลเปาหมาย 5. เปนผทชอบความทาทายและเตมใจพรอมทจะท างาน 6. เปนผทมความปรารถนาทจะไดรบความกาวหนาและการเตบโตในสายอาชพ 7. เปนผทเตมใจรบฟงค าชแนะและขอมลปอนกลบจากหวหนางานและคนรอบขาง

เพอการพฒนาและปรบปรงตนเองอยเสมอ

บทบาทหนาทของ Mentor

ในองคกรแหงการเรยนรซงทกคนตองเรยนรไปพรอมกนเปนทมนน Mentoring แบบกลมมความเหมาะสม ทจะน ามาใชพฒนาบคคลในองคกรไดด โดย Mentor หรอ Learning Leader จะท าหนาท ดงน

1. Guide เปนผคอยชชองทางแกกลม Mentee และคอยเตอนใหระมดระวงจดอนตราย แตจะไมเปนผตดสนใจเลอกทางให จะชวยใหกลมมองเหนภาพขององคกรในอนาคต เพอกลมยอนไปดวาการทเขากาวหนาในงานขนมาจนอยในต าแหนงปจจบน เขาไดใชทกษะ วธการและพฤตกรรมทดหรอไมดอยางไรบาง นอกจากนยงคอยตงค าถามทกระตนใหกลมหาค าตอบซ งจะท าใหกลมสามารถมองเหนกลยทธและเทคนคใหม ๆ ทจะน าไปใชในสถานการณตาง ๆ ได การเรยนร Mentee ไมไดเรยนรจากประสบการณของตนเองเทานน แตจะเรยนรจากประสบการณของ Mentee อน ๆ ในกลมดวย

2. Ally เปนพนธมตรทคอยใหขอมลแก Mentee แตละคนในกลมวา บคคลนอกกลมเขามองจดออน จดแขงของ Mentee แตละคนอยางไร หาก Mentee เลาถงปญหาของตนกจะฟงอยางตงใจเหนอกเหนใจ แลวใหขอมลความเหนทงทางดและทางไมดอยางตรงไปตรงมาและเปนมตร

3. Catalyst เปนผกระตนใหกลมมองภาพวสยทศนขององคกรและอนาคตของตนเองชใหเหน วาในอนาคตจะมอะไรทเปนไปไดเกดขนบาง แทนการคาดการณ การมองภาพในอนาคตนนใหมองออกไปนอกแวดวงการท างานของแตละคนดวย

36

4. Savvy Insider Mentor เปนผซงอยในหนวยงานมานาน พอจะรวางานตาง ๆ ในหนวยงานประสบความส าเรจไดอยางไร รลทางวาหาก Mentee ในกลมแตละคนจะกาวหนา บรรลเปาหมายทก าหนดไวจะตองเดนไปทางไหน จะเปนผท าหนาทเชอมโยง Mentee กบบคคลอนในองคกรทสามารถชวยให Mentee เกดการเรยนรได

5. Advocate ในขณะทกลมเกดการเรยนรนน สมาชกจะเรมมองเหนวาตนเองสามารถผลกดนความเจรญกาวหนาและพฒนาแผนความกาวหนาไดดวยตนเอง Mentor จะท าหนาทชวยให Mentee ไดม โอกาสแสดงความสามารถใหเหนเปนทประจกษแกผบงคบบญชา (Visibility) เชน เมอ Mentee เสนอโครงการปฏบตงานทเหนวาด กพยายามผลกดนใหโครงการนนไดรบอนมตใหด าเนนการได เพอ Mentee จะไดมโอกาสแสดงความรความสามารถ

กลาวโดยสรป Coaching คอการเปนผสอนใหกบผใตบงคบบญชาในเรองของงานทรบผดชอบ โดยผรบการสอนจะเปนผทมผลงานอยในระดบมาตรฐาน สวนการ Mentoring นนเปนการใหค าปรกษาและแนะน าชวยเหลอใหกบพนกงานใหมหรอพนกงานทมอยเดมทมผลงานอยในระดบสงกวามาตรฐาน ในเรองทเกยวของกบงานและอน ๆ ทจะท าใหศกยภาพของพนกงานสงขน อนจะสงผลตอการพฒนาองคกรตอไปในอนาคต อยางไรกตามทง Coaching และ Mentoring ตางกเปนเทคนคในการพฒนาทรพยากรมนษย ทจะท าใหทงผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชาท างานไดอยางเตมศกยภาพ และองคกรมความพรอมในการรบการเปลยนแปลง มผลการปฏบตงานเปนไปตามเปาหมายทวางไวอยางมประสทธภาพ ดงนน Mentor(พเลยง) คอผทมประสบการณสงและเชยวชาญเฉพาะทาง ปฏบตงานรวมกบผมประสบการณนอยกวา สมพนธภาพของพเลยงและผรวมงานจะเปนสมพนธภาพเชงบวก มการแลกเปลยนความคดเหน การปฏบตตนเปนตนแบบและเคารพความคดเหนซงกนและกน นอกจากเปนแมแบบแลวผทเปน Mentor ยงตองมบทบาทของการเปนผสอนงานหรอผชแนะ (Coach) ดวย ทงนการเปนพเลยงและการเปนผฝกสอนมงเปาหมายทการเปลยนแปลงพฤตกรรมของผรวมงานใหมประสทธภาพและเกดประสทธผล

5. การนเทศแบบสอนและสะทอนคด (Reflective Coaching Supervision)

การนเทศแบบสะทอนคด (Reflective Coaching Supervision) เปนการนเทศแบบชแนะ(Coaching Supervision) รปแบบหน งทม งใหความส าคญกบการสะทอนกลบผลการสงเกตการณปฏบตงานของผรบการนเทศและใหความส าคญในเรองความรวมมอในการท างานระหวางผนเทศและผรบการนเทศในฐานะทเปน partner ในการท างานรวมกน

หลกการส าคญ

1. ผนเทศตองมบทบาทเปนผสนบสนนไมใชผประเมน

37

2. เปนการนเทศทชวยผรบการนเทศจดการปญหาในการท างานโดยมงความสนใจไปทนกเรยนใหมสวนรวมในกจกรรมทคาดหวง และอธบายในเชงพฤตกรรมของผเรยน

3. การสะทอนกลบจะท าใหผรบการนเทศไดคนพบศกยภาพทดในการท างาน

กระบวนการ Reflective Coaching

6. การนเทศรปแบบประชม อบรม สมมนา

การประชม อบรม สมมนา เปนรปแบบการนเทศทมศกษานเทศกพบปะคร หรอผรบการนเทศ ซงอาจจะจดเปนกลมใหญๆ หรอกลมยอย ๆ ทงนขนอยกบเนอหาหรอสอทจะใชในการนเทศ การประชม อบรม สมมนานน มจดประสงคสวนใหญเพอใหผรบการนเทศไดพฒนาความร แตประสบการณทเกดขนจะอยในระดบกลาง (สงด อทรานนท, 2530 : 107) การประชม อบรม สมมนา มลกษณะเปนทนาสงเกต ดงน

1. การประชมชแจง เปนการนเทศทผนเทศใชกบผรบการนเทศทมจ านวนมาก เพอน าเสนอขอมลแจงแนวปฏบต ชแจงการปฏบตงาน เปนตน สามารถด าเนนการเปนกลมใหญ หรอกลมเลกกได ผรบการนเทศจะไดรบความรหรอรบรเพอน าไปปฏบต ผนเทศเปนผด าเนนการอาจมการอภปรายซกถามระหวางผนเทศกบผรบการนเทศ

กจกรรมในหองเรยน(Lesson day) ก าหนดประเดนทตองสงเกตและวธการบนทกขอมล

การสะทอนคด(Reflective) จดบนทกยอประเดนทสงเกตเลอกประเดนเปาหมายทจะรวมหารอ

การอภปรายรวมกน(Debriefing) ทงสองฝายเขยนบรรยายประเดนทสงเกตอยางละเอยดมาน าเสนอ รวมแลกเปลยนความคดเหน

38

2. การประชม อบรม สมมนา เปนการนเทศทผนเทศใชกบผรบการนเทศทมจ านวนมากเพอใหความร สามารถด าเนนการเปนกลมใหญ หรอกลมเลกกได ผนเทศเปนผใหความร สวนผรบการนเทศจะไดรบความรไดวฒมากขน

3. การประชมปฏบตการ (Work Shop) เปนการนเทศทผนเทศใชกบผรบการนเทศทมจ านวนมาก เพอใหผรบการนเทศไดรบความรและลงมอฝกปฏบตจรง หรอปฏบตงานแกปญหาดวยกนเปนกลมสามารถด าเนนการเปนกลมใหญหรอกลมเลกกได ผรบการนเทศจะไดรบความรและทกษะไปพรอมๆ กน ผนเทศเปนผด าเนนการ อาจมการอภปรายซกถามระหวางผนเทศกบผรบการนเทศ การประชมปฏบตการนผนเทศจะมปฏสมพนธกบผรบการนเทศมาก

จากการศกษา สรปไดวา รปแบบการนเทศแบบการประชม อบรม สมมนาน เปนรปแบบทผรบการนเทศไดรบประสบการณตรงและหลากหลายการเรยนร ท าใหไดรบความร ความสามารถ น าไปพฒนางานโดยเฉพาะการจดการเรยนรไดเปนอยางดยง

7. การนเทศทางไกล

การนเทศทางไกล หมายถง การถายโยงองคความรโดยใชสอ สงพมพทผนเทศการศกษาใชปรบปรงและพฒนาการเรยนการสอน ตลอดจนงานอน ๆ ทมตอการเรยนการสอนเพอใหเกดประโยชนสงสดแกผเรยน และส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2534 : 4) ใหความหมายการนเทศทางไกล หมายถง การนเทศการศกษาทผนเทศและผรบการนเทศ ไมมปฏสมพนธกนโดยตรงตองอาศยสอตาง ๆ ถายทอดสาระในการนเทศ

1. เนอหาเกยวกบนโยบายการศกษาของหนวยงานระดบสงเนนนโยบายรฐบาลสมยปจจบน นโยบายกระทรวงศกษาธการ นโยบายส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเพอด าเนนการดานการจดการศกษาใหสอดคลองกบนโยบายดงกลาว

2 . เนอหาท เกยวของกบนวตกรรมทางการศกษา ไดแก วธการ สอ อปกรณ เทคโนโลยใหม ๆ ทมประโยชนตอการพฒนาคณภาพการศกษา

3. เนอหาเกยวกบโครงการกจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยน ส านกงานเขตพนทการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเชน ผบรหารโรงเรยนดเดน ครดเดน กจกรรมสหกรณดเดน กจกรรมประชาธปไตยดเดน เปนตน

4. ผลการศกษาคนควา ทดลอง วเคราะห วจย ทเปนประโยชนตอการเรยนการสอน เชน การทดลองโดยใชสอประเภทตาง ๆ ไดแก เกม เพลง นทาน บทบาทสมมต ชดการสอน รปภาพ สไลด ฯลฯ การบรหาร เชน การส ารวจ ปญหาการบรหารโรงเรยนประถมศกษา ขวญก าลงใจ การปฏบตงานของผบรหาร เปนตน

39

5. การนเทศการศกษา เชน การประยกตใชวธการนเทศแบบคลนกในโรงเรยนประถมศกษา สภาพการนเทศภายในของโรงเรยนประถมศกษา เปนตน เพอน ามาเปนขอมลในการปรบปรงและพฒนาคณภาพการศกษา

ส าหรบการนเทศทางไกลในยคการศกษาในศตวรรษท 21 น มสอเทคโนโลยทน ามาใชเปนเครองมอในการสอสารการนเทศมากมาย เชน การนเทศผานกลมไลน เฟสบค เวบไซต โทรศพท

หลกในการนเทศทางไกล

1. การนเทศทางไกลเปนการนเทศโดยผานสอ 2. การนเทศทางไกลเปนการสอสารทางเดยว ผนเทศจะไมไดรบขอมลยอนกลบทนท 3. การนเทศทางไกลตองด าเนนการอยางตอเนองและสม าเสมอ 4. สอทใชในการนเทศทางไกลตองสงถงบคคลกลมเปาหมายอยางครบถวนเพอ

ปรบปรง และเพมประสทธภาพการปฏบตงาน 5. สอทใชในการนเทศ เนนความถกตอง ชดเจน เบดเสรจในตวเอง เหมาะสมกบ

สภาพปญหาความตองการและสอดคลองกบทองถน

ประโยชนของการนเทศทางไกล

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2532 : 39) กลาววา “หนงสอเปนสงทสงสารไปถงผรบ เปนลายลกษณอกษร และภาพประกอบ สารทสงดวยหนงสอและสงพมพกด ผรบไมจ าเปนตองมก าหนดเวลารบสาร เชน ฟงวทย การดโทรทศน หรอภาพยนตร ซงมก าหนดเวลาสงสาร นอกจากนนยงสามารถอานใหมความเขาใจดขนไดหลาย ๆ ครง หรออาจตดเกบส าเนาไวเปนหลกฐาน เมอมความจ าเปน

8. การนเทศแบบกลยาณมตร

รปแบบกลยาณมตรนเทศ : กรอบความคดพนฐาน

กรอบความคดพนฐานของกลยาณมตรนเทศ คอ หลกธรรมความเปนกลยาณมตร ของพระพทธศาสนาและวฒนธรรมไทย ไดแก ความมน าใจ การรวมทกขรวมสข การชวยเหลอเกอกล และแนวทางทถกตองดวยการยอมรบนบถอและใหเกยรตซงกนและกน เปนการนเทศทมงพฒนาคนมากกวาการพฒนาเอกสารและผลงาน โดยกลยาณมตร 7 ประการ ไดแก

1. ปโย หมายถง นารก สบายใจ สนทสนม ชวนใหอยากปรกษา

40

2. คร หมายถง นาเคารพ ประพฤตสมควรแกฐานะ รสกอบอน เปนทพงไดและปลอดภย

3. ภาวนโย หมายถง นาเจรญใจหรอนายกยอง ทรงคณความร และภมปญญาแทจรง ทงเปนผฝกอบรมและปรบปรงตนอยเสมอ ควรเอาอยาง ท าใหระลกและเอยอางดวยความซาบซงภมใจ

4. อตตา จ หมายถง รจกพดใหไดผล รจกชแจงใหเขาใจ รวาเมอไรควรพดอะไร อยางไร คอยใหค าแนะน า วากลาวตกเตอน เปนทปรกษาทด

5. วจนก ขโม หมายถง อดทนตอถอยค า พรอมทจะรบฟงค าปรกษา ซกถาม ค าเสนอแนะวพากษวจารณ อดทนฟงไดไมเบอไมฉนเฉยว

6. คมภรญจ กถ กตตา หมายถง แถลงเรองล าลกได สามารถอธบายเรองยงยาก ซบซอน ใหเขาใจและใหเรยนรเรองราวทลกซงยงขนไปได

7. โน จฎฐาเน นโยชเน หมายถง ไมแนะน าในเรองเหลวไหล หรอชกจงไปในทางเสอมเสย (พจนานกรมพทธศาสตร: 2528)

จะเหนไดวา กลยาณมตรธรรม 7 น มงเนน ความปลอดโปรงใจ ไมบบคน เนนความมน าใจ ชวยเหลอเกอกล สรางความเขาใจ กระจางแจง แนะแนวทางทถกตองดวยการยอมรบนบถอซงกนและกน

สมน อมรววฒน (2537) ไดเสนองานทางวชาการเรอง “กระบวนการกลยาณมตร : ฝกจตใหมน าใจ ในทประชมส านกธรรมศาสตรและการเมอง ราชบณฑตยสถาน วนท 5 เมษายน 2537” สรปไดวา กระบวนการกลยาณมตร คอ กระบวนการประสานสมพนธระหวางบคคล เพอจดหมาย 2 ประการ คอ 1) ชทางบรรเทาทกข 2) ชสขเกษมศานต โดยทกคนตางมเมตตาธรรม พรอมจะชแนะและชวยเหลอซงกนและกน กระบวนการกลยาณมตร ชวยใหบคคลสามารถแกปญหาไดโดยการจดขนตอนตามหลกอรยสจ 4 ดงน

41

มรรค

นโรธ

สมทย

ทกข

แผนภมขนตอนการสอนตามกระบวนการกลยาณมตร

หากพจารณาแผนภมขางตน กระบวนการนเทศโดยชทางบรรเทาทกข มขนตอนคอ 1) การสรางความไววางใจ 2) การก าหนดปญหาและแนวทางแกปญหา 3) การศกษา คนควา คดวเคราะหรวมกนถงเหตปจจยแหงปญหา 4) การจดล าดบความเขมหรอระดบความซบซอนของปญหา

การชสขเกษมศานต มขนตอนตอมาคอ 1) การก าหนดจดหมายของการแกปญหา หรอวตถประสงคของภารกจ 2) การวเคราะหความเปนไปไดหรอทางเลอก 3) การจดล าดบวตถประสงคและวธการ 4) การก าหนดวธการทถกตองเหมาะสมหลาย ๆ วธ

แผนภมขนตอนชทางบรรเทาทกข และชสขเกษมศานตน นกการศกษาสวนใหญมงน า ไปใชในกจกรรมการแนะแนวและการใหค าปรกษา (Guidance and Counseling) แกนกเรยนและนสต นกศกษา อยางไรกตามหากจะน าขนตอนดงกลาวมาใชในการแกปญหาทางการพฒนาหลกสตร การพฒนาคณภาพการเรยนการสอนและการพฒนาครกยอมจะประยกตใชไดด

8. การปฏบตเพอแกปญหา ตามแนวทางทถกตอง 7. การจดล าดบจดหมาย

ของภาวะพนปญหา 6. การรวมกนคดวเคราะห

ความเปนไปไดของการแกปญหา

5. การก าหนดจดหมายหรอสภาวะ พนปญหา

4. การจดล าดบความเขมระดบของปญหา

3. การรวมกนคดวเคราะหเหตผลของปญหา

2. การก าหนดและจดประเดนปญหา

1. การสรางความไววางใจ ตามหลกกลยาณมตรธรรม 7

42

ปจจยทเกอหนนกระบวนการกลยาณมตร การน ากระบวนการกลยาณมตรมาใชในการพฒนาครและการปฏรปการศกษามปจจยหลก 4 ประการทเกอหนนใหทกขนตอนด าเนนไปดวยด ไดแก 1) องคความร 2) แรงหนนจากตนสงกด 3) ผบรหารทกระดบ 4) บคลากรทงโรงเรยน

1. องคความร การชแนะและชวยเหลอกนในกลมหรอหมคณะ ยอมตองอาศยอดมการณ เปาหมายรวมกน และมหลกการความรทไดพสจนเหนจรงแลวเปนพนฐาน ตวอยาง เชน การปฏรปกระบวนการเรยนรของส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2540) ผเชยวชาญถง 5 คณะ ไดพฒนาหลกการและความรเกยวกบการสอนทนกเรยนมความสข การเรยนรแบบมสวนรวม การสอนและการฝกกระบวนการคด การพฒนาสขภาวะ สนทรยภาพทางศลปะ ดนตร กฬา และหลกการฝกหดอบรมกาย วาจา ใจ คณะผเชยวชาญไดน าเสนอหลกทฤษฎและวธการ เพอเปนพนฐานความรส าหรบผบรหารและครทตองการพฒนาการสอน ซงเนนผเรยนเปนส าคญ

การจดการความรใหเปนฐานสการปฏบต จงเปนปจจยทจ าเปนและกอใหเกดการเรยนรรวมกนในการปฏบต (interactive learning through action, ประเวศ วะส , 2545) ทงน เพราะผนเทศและบคลากรในโรงเรยนจะพฒนาตนไดกตอเมอ มหลกการความรเปนพนฐาน และสรางแนวทางสจดหมายรวมกน เกดวฒนธรรมความรขนอกระดบหนง นอกเหนอจากการใชสามญส านกและประสบการณเดม

กระบวนการกลยาณมตรทมฐานความรจะเกดการวจย การพฒนาและวจยตอเนองกนไป สรางวฒนธรรมความรใหเกดขนในโรงเรยน ดงทศาสตราจารยนายแพทยประเวศ วะส ไดอธบายไวในหนงสอ “เครอขายแหงปญญา” วา วฒนธรรมความรมองคประกอบ 5 ประการ คอ

43

วฒนธรรมความร (ประเวศ วะส : 2545)

การนเทศและพฒนาครจงตองเรมทการสรางความร ความเขาใจทตรงกนในประเดนหลกทฤษฎ เชน การยดผเรยนเปนศนยกลาง หรอผเรยนส าคญทสด ทหลกการอยางไร ทฤษฎสรางสรรคความร หลกบรณาการ การพฒนาพหปญญา กจกรรมพฒนานกเรยน หลกสตรสถานศกษา การประเมนผลตามการปฏบตจรง คออะไร ถาตางฝายไมมหลกความร กยอมตความกนไปคนละทาง เกดการโตแยงโดยไมจ าเปน ดงนนจงตองมเอกภาพในหลกการ และมความหลากหลายในวธการ

2. แรงหนนจากตนสงกด ปจจบนนมการตนตวอยางมากในทกองคกรทมงพฒนาบคลากรใหมคณภาพ ทงน เพราะในสงคมไทยมการประเมน การตรวจสอบ และการประกนคณภาพของสถานศกษา การด าเนนงานของโครงการหลายโครงการทประสบความส าเรจเปนเพราะหนวยงานตนสงกดไดใหความรวมมอ และมสวนรวมในการวางแผน การปฏบตงาน ตลอดจนการประเมนผล

1. การมฉนทะในความร

2. มความสามารถในการสรางความร

3. ใชความรในการด ารงชวตและการท างาน

4. ไดประโยชนจากการใชความร

5. มความสขจากกระบวนการความรทงหมด

44

3. ผบรหารทกระดบ รายงานผลการด าเนนงานปฏรปกระบวนการเรยนรหลายโครงการไดแสดงใหเหนวา ความส าเรจของการพฒนาคณภาพของสถานศกษาขนอยกบความร ความสามารถและเจตคตของผบรหารนบตงแตระดบนโยบายจนถงระดบปฏบตในสถานศกษา

การพฒนาบคลากรทงโรงเรยนอยางมประสทธภาพนน ผบรหารมความส าคญมาก ดงท ส านกนโยบายและแผนการศกษา (สกศ.) ไดใหความหมายของผบรหารสถานศกษาตนแบบวา “...หมายถง ผบรหารสถานศกษาทมผลการปฏบตงานดเดนดานการบรหารทสงเสรมการปฏรปการเรยนร ตามแนวพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 เปนผน าทางวชาการ มคณธรรม จรยธรรม และความร ความสามารถ เปนทยอมรบของคณะคร นกเรยน ผบงคบบญชา กรรมการสถานศกษา พอแม ผปกครอง ชมชนและสงคม...”

4. บคลากรทงโรงเรยน โครงการสนบสนนการฝกอบรมคร โดยใชโรงเรยนเปนฐาน ทส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2546) ไดด าเนนการตอจากโครงการน ารองระยะท 1 (พ.ศ.2545) นน เกดขนจากความเชอทวาการพฒนาครทโรงเรยน ทงโรงเรยน โดยโรงเรยนรวมมอจากหนวยงานภายนอก ชวยใหมการปฏบตจรง พฒนาการสอนในสถานการณจรงทโรงเรยน เกดการนเทศ ตดตาม ประเมนผลภายในโรงเรยนอยางตอเนอง ประหยดคาใชจาย และเวลาและสงผลตอการพฒนาคณภาพของผเรยน ดงทมค ากลาวหยอกเยาวา School-Based Training นาจะมประสทธภาพและประสทธผลมากกวา Hotel-Based Training จดแขงของการจดกจกรรมปฏรปทงโรงเรยนทคนพบคอ ครเกงตองลดดกรความเกงลงมาเทยบเคยง แลวเดนไปพรอม ๆ กน คนใดยงท าไมได ครเกงตองเขาไปชวยเหลอใหเขาท าตามแบบกอน แลวถงปลอยใหท าตามแบบของตนเอง การนเทศแบบกลยาณมตรน มลนธยวสถรคณ ไดใชเปนหลกในการนเทศอาสาของศนยโรงเรยนคณธรรม ซงการนเทศแบบกลยาณมตรจะชวยใหกระบวนการนเทศประสบความส าเรจ ผนเทศทมความเปนกลยาณมตรคอ มความเปนมตร ชวนใหเขาไปหารอไตถาม ขอค าปรกษา นาเคารพ ท าใหผรบการนเทศเกดความรสกอบอน เปนท พงได นายกยองในฐานะเปนผทรงคณวฒทมความรและภมปญญาแทจรง รจกพดใหไดผล รจกชแจงใหเขาใจงาย อดทนตอถอยค า พรอมทจะรบฟงค าปรกษา ค าแนะน าและค าวพากษวจารณ สามารถอธบายเรองทยงยากและซบซอนใหเขาใจได และใหเรยนรเรองราวทลกซงยงขนไปได จงเปนการชแนะและใหความชวยเหลอทดและมประสทธภาพ (ศนยโรงเรยนคณธรรม มลนธยวสถรคณ, 2560 : 15)

9. การนเทศการศกษาเชงระบบ

การนเทศการศกษาทประสบความส าเรจ ควรมกระบวนการทตอเนอง มการเคลอนไหวทเปนพลวตร (Dynamic) นนกคอการน าวงจรคณภาพ (Quality Loop) หรอวธระบบ (System Approach) มาใชในการด าเนนงาน

45

1. การวเคราะห ขนการวเคราะห เปนขนตอนการท างานขนแรกทผนเทศควรใหความส าคญ เพราะการนเทศ จะประสบความส าเรจ มประสทธภาพสง ควรตองมผลการวเคราะหในหวขอทส าคญๆ ดงน 1.1 การวเคราะหความตองการ ความจ าเปน การวเคราะหความตองการ ความจ าเปน ควรใชเทคนคและวธการหลายอยาง เพอใหไดขอมล ทครอบคลม เชน การนเทศและตรวจเยยม การสมภาษณผบรหาร และครผสอน การสงแบบส ารวจความตองการ แลวน าขอมลเหลานนมาวเคราะหผล จะท าใหไดรบขอมลเกยวกบความตองการจ าเปน ในการพฒนา การเรยนการสอน ทหลากหลายและครอบคลม เปนประโยชนตอการออกแบบ กจกรรมการนเทศ ทตรงกบความ ตองการ ของโรงเรยนกลมเปาหมาย 1.2 การวเคราะหเนอหาและภารกจ เมอไดขอมลเกยวกบความตองการ ความจ าเปนแลว ผนเทศ จะด าเนนการก าหนดหลกสตร กจกรรม ตามล าดบความตองการ แลวก าหนดเนอหาในการนเทศการศกษา การจดโครงสรางและล าดบการน าเสนอ ใหงายตอการสรางความรความเขาใจ ผรบการนเทศไดรบความสะดวก มความรความเขาใจ และทกษะในการ ปฏบตงาน มความพงพอใจในการนเทศ สามารถชกจงใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทดขนได 1.3 การวเคราะหผรบการนเทศ ผนเทศควรท าความรจก กบผรบการนเทศในทกมต เชน เพศ วย วฒการศกษา ประวตการรบราชการ นสยใจคอ ความสนใจ ความถนด เปนตน ทงนเพอใหสามารถวางแผนการนเทศ การเลอกวธการ สอ รวมทง เทคนคการนเทศทเหมาะสมได ซงกคอ หลกการนเทศ ทยดผรบการนเทศเปนศนยกลางในการนเทศ นนเอง 1.4 การวเคราะหสภาพการณและนโยบาย การนเทศการศกษา ไมเพยงสนองความตองการจ าเปนของโรงเรยน ผบรหาร และคร เทานน แตในบางกรณ กเปนการนเทศตามนโยบาย เชน การเปลยนแปลงเกยวกบหลกสตร วธการจดการเรยนร การบรหารจดการทสนองกลยทธของฝายนโยบาย เปนตน ดงนนการวเคราะหสภาพการณและนโยบาย จงเปนภาระงานทจ าเปนไมยงหยอนไปกวากน 2. การออกแบบและพฒนา เมอมการวเคราะหความตองการ ความจ าเปน วเคราะหผรบการนเทศ เนอหา ภารกจ และสภาพการณตางๆ อยางครอบคลมแลว จะเปนขอมลพนฐานทส าคญ ในการออกแบบและพฒนา ในหวขอ ตาง ๆ ดงน 2.1 การออกแบบวตถประสงคของการนเทศ

46

การก าหนดวตถประสงค เปนเสมอนเขมทศในการนเทศการศกษา ผนเทศควรใหความส าคญ อยเสมอ โดยก าหนดจดวตถประสงค ทงในลกษณะกวางๆ (Goals) และวตถประสงค ทมลกษณะเฉพาะ หรอเชงพฤตกรรม (Behavioral Objectives) มความครอบคลมทงดานพทธพสย จตพสยและทกษะพสย ท าใหการนเทศการศกษามความชดเจนและครอบคลม 2.2 การออกแบบวธการและกจกรรมการนเทศ เมอผนเทศ ไดมการวเคราะหความตองการ ความจ าเปน และประเดนอนๆ ทเกยวของ ดงทไดกลาวมาแลว กจะเปนขนตอนของการด าเนนการ ก าหนดวธการนเทศ ไดสอดคลองกบผลการวเคราะห ในเบองตน เชน กรณของการนเทศออนไลน ของศกษานเทศก กลมนเทศฯ สพท. นครราชสมา เขต 1 อาจจะเลอกแนวการนเทศ ดงน 2.2.1 การนเทศทางไกลผานเวบไซต โดยการใชชองทางกระดานถาม-ตอบ (Web Board) และหองสนทนา (Chat Room) 2.2.2 การนเทศและใหค าแนะน าปรกษา ทางจดหมายอเลกทรอนกส 2.2.3 การนเทศทางไกลดวยโปรแกรม MSN 2.2.4 การนเทศทางไกลดวยจดหมายอเลกทรอนกส ( E-mail) 2.2.5 การนเทศทางไกลดวยเทคโนโลยเวบบลอก (Web Blog) 2.2.6 การจดสงแผนซดรอมหนงสออเลกทรอนกส (E-Book) 3. ขนการนเทศ 3.1 การเตรยมการและประสานงานการนเทศ เมอผนเทศไดมการวเคราะหความตองการ ความจ าเปน วเคราะหผรบการนเทศ เนอหา ภารกจ สภาพการณตางๆ มการสรางและพฒนาสอและกจกรรมการนเทศแลว ควรมการเตรยมการ ประสานงาน และนเทศการศกษา ดงน 3.1.1 การจดท าตารางและก าหนดการนเทศ ทสอดคลองกบวตถประสงค 3.1.2 ประสานงานกบคณะนเทศ เพอใหมการบรณาการการนเทศ ใหครอบคลมภารกจ และกลยทธตางๆ รวมทงการบรณาการการนเทศ ตามความจ าเปน 3.1.3 ประสานงานไปยงโรงเรยนกลมเปาหมาย เพอนดหมายเกยวกบวน เวลา ตารางการนเทศ รวมทงการเตรยมขอมลเบองตนในดานตางๆ 3.2 การปฏบตการนเทศ เปนขนตอนทผนเทศ ลงมอด าเนนการนเทศ ซงควรใชหลกการนเทศทส าคญๆ เชน การมมนษยสมพนธอนดตอกน การท างานเปนทม มการรวมคด รวมท า รวมผลส าเรจ ภายใตความเชอทวา ผรบการนเทศทกคน สามารถพฒนาใหบรรลผลตามศกยภาพได ใหความส าคญในการพฒนา การจดการเรยนการสอน ตามแนวทางการปฏรปกระบวนการเรยนร ทเนนประโยชนสงสดแกผเรยน

47

ฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญปญหาและการประยกตใชความรและทกษะ ในการปองกนและการแกไข ปญหาใหผเรยน เนนใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกใหคดเปน ท าเปน รกการแสวงหาความร ดวยตนเอง เกดการใฝรใฝเรยนอยางตอเนอง ผสมผสานสาระความรดานตางๆ อยางสมดล ผสอน สามารถจดบรรยากาศ สภาพ แวดลอม สอการเรยนการสอน การอ านวยความสะดวกใหผเรยน มการใช กระบวนการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร 4. ขนการประเมนผลและรายงาน การด าเนนกจกรรมการนเทศตางๆ ควรไดมการประเมนทสอดคลองกบวตถประสงคของกจกรรม ทงกอนการด าเนนกจกรรม ระหวางด าเนนกจกรรม และหลงการด าเนนกจกรรม ทงนเพอใหไดขอมล ทเปนประโยชนหลายประการ กลาวคอ การประเมนกอนการด าเนนกจกรรม จะท าใหไดขอมลเกยวกบ ผรบการนเทศ เกยวกบความสนใจ ความรพนฐาน การประเมนระหวางด าเนนกจกรรมจะท าใหทราบขอมล เกยวกบพฒนาการของผรบการนเทศ สวนการประเมนหลงการด าเนนกจกรรม จะท าใหทราบถง ผลสมฤทธ ของการด าเนนงาน มการเลอกใชวธการและเครองมอในการประเมนผล ทครอบคลมวตถประสงค เมอการประเมนผลสนสดลง ควรไดมการสรปและรายงานผลใหผเกยวของไดทราบ โดยอาจจดท าเปนรายงาน อยางงาย แลวรวบรวมไวใน เอกสารการนเทศท.... เพอใหเหนเสนพฒนาของการด าเนนงานไดอยางเปนรปธรรม 5. ขนปรบปรงและพฒนา เปนขนตอนส าคญทผนเทศควรด าเนนการอยเสมอ ในทกขนตอนการนเทศ เพราะในปรบปรงและพฒนา การปฏบตงานนน ตองมการปรบปรง แกไข และพฒนาอยตลอดเวลา เมอมการประเมนผลการด าเนนการทกครง จะไดขอมลส าคญทผรบการนเทศ ผนเทศ บคลากร หนวยงาน องคกรผรบผดชอบ จะน าไปประกอบการปรบปรง แกไข หรอพฒนาใหการท างานเปนไปอยางสอดคลอง เหมาะสมตามบทบาทหนาท และมการผลด าเนนงานทเกด ประสทธภาพสงสด การปรบปรงและพฒนาไดด าเนนการในทกขนตอนของการนเทศ เชน การปรบปรงวธการและ เครองมอ ในการเกบรวบรวมขอมล เพอใหไดผลทแมนย า มประโยชนในการด าเนนการนเทศการศกษา อยางสงสด การปรบปรงในขนตอนการออกแบบและพฒนา เพอใหวตถประสงคของการนเทศมความครอบคลม สอดคลองกบสภาพปญหา และความตองการของครและโรงเรยน รวมทงการปรบปรงพฒนาชดฝกอบรม ใหไดประสทธภาพตามเกณฑทก าหนดไว เลอกวธการนเทศทเหมาะสมกบกลมผรบการนเทศ บรบท เนอหาสาระ งบประมาณ รวมทงการปรบปรงแผนการนเทศใหมประสทธภาพ ตลอดจนการปรบปรงพฒนาวธการประเมน ผลการนเทศ ใหไดเครองมอทมคณภาพตามหลกวชาการ ซงจะสงผลถงขอมลทไดจากการประเมน มความถกตองตามความเปนจรง

48

กระบวนการนเทศการศกษา

ในการนเทศการสอนเพอใหเกดผลส าเรจ มประสทธภาพและประสทธผล จ าเปนอยางยงทจะตองดาเนนการตามล าดบขนตอนอยางตอเนองกน ซงนกการศกษาหลายทานไดน าเสนอกระบวนการนเทศไวดงน กระบวนการนเทศของสงด อทรานนท (2530) ซงเปนกระบวนการนเทศทสอดคลองกบสภาพสงคมไทย 5 ขนตอน เรยกวา “PIDER” ดงน 1. การวางแผน (P-Planning) เปนขนตอนทผบรหาร ผนเทศและผรบการนเทศจะท าการประชม ปรกษาหารอ เพอใหไดมาซงปญหาและความตองการจ าเปนทตองมการนเทศ รวมทงวางแผนถงขนตอนการปฏบตเกยวกบการนเทศทจดขน 2. ใหความรกอนด าเนนการนเทศ (Informing-I) เปนขนตอนของการใหความร ความเขาใจถงสงทจะด าเนนการวาตองอาศยความร ความสามารถอยางไรบาง จะมขนตอนในการด าเนนการอย าง ไร และจะด า เนนการอย าง ไรใหผลงานออกมาอย างมคณภาพ ข นตอนน จ า เปน ทกครงส าหรบเรมการนเทศทจดขนใหม ไมวาจะเปนเรองใดกตาม และเมอมความจ าเปนส าหรบงานนเทศทยงเปนไปไมไดผล หรอไดผลไมถงขนทพอใจ ซงจ าเปนทจะตองทบทวนใหความรในการปฏบตงานทถกตองอกครงหนง 3. การด าเนนการนเทศ (Doing-D) ปะกอบดวยการปฏบตงาน 3 ลกษณะ คอ การปฏบตงานของผรบการนเทศ (คร) การปฏบตงานของผใหการนเทศ (ผนเทศ) การปฏบตงานของผสนบสนนการนเทศ (ผบรหาร) 4. การสรางเสรมขวญก าลงใจแกผปฏบตงานนเทศ (Reinforcing-R) เปนขนตอนของการเสรมแรงของผบรหารซงใหผรบการนเทศมความมนใจและบงเกดความพงพอใจในการปฏบตงานขนนอาจด าเนนไปพรอมๆกบผรบการนเทศทก าลงปฏบตงานหรอการปฏบตงานไดเสรจสนแลวกได 5. การประเมนผลการนเทศ (Evaluating-E) เปนขนตอนทผนเทศน าการประเมนผลการด าเนนงานทผานไปแลววาเปนอยางไร หลงจากการประเมนผลการนเทศ หากพบวามปญหาหรอมอปสรรคอยางใดอยางหนง ทท าใหการด าเนนงานไมไดผล สมควรทจะตองปรบปรง แกไข ซงการปรบปรงแกไขอาจท าไดโดยการใหความรเพมเตมในเรองทปฏบตใหมอกครง ในกรณทผลงานยงไมถงขนนาพอใจ หรอไดด าเนนการปรบปรงการด าเนนงานทงหมดไปแลว ยงไมถงเกณฑทตองการ สมควรทจะตองวางแผนรวมกนวเคราะหหาจดทควรพฒนาหลงใชนวตกรรมดานการเรยนรเขามานเทศ วชรา เลาเรยนด (2550 : 18-19) ไดเสนอกระบวนการนเทศการสอน ประกอบดวย 7 ขนตอน คอ 1. วางแผนรวมกนระหวางผนเทศและผรบนเทศ (ครและคณะคร) 2. เลอกประเดนหรอเรองทสนใจจะปรบปรงพฒนา

49

3. น าเสนอโครงการพฒนาและขนตอนการปฏบตใหผบรหารโรงเรยนไดรบทราบเพออนมตดาเนนการ 4. ใหความรหรอแสวงหาความรจากเอกสารตางๆและจดฝกอบรมเชงปฏบตการเกยวกบเทคนคการสงเกตการสอนในชนเรยน และความรเกยวกบวธการสอนและนวตกรรมใหมๆ ทสนใจ 5. จดท าแผนการนเทศ ก าหนดวน เวลา ทจะสงเกตการสอน ประชมปรกษาหารอ เพอแลกเปลยนความคดเหนและประสบการณ 6. ด าเนนการตามแผนโดยครและผนเทศ (แผนการจดการเรยนรและการนเทศ) 7. สรปและประเมนผลการปรบปรงและพฒนา รายงานผลส าเรจ Harris et al. (1985 : 13-15) ไดเสนอกระบวนการนเทศการสอนประกอบดวย 6 ขนตอน คอ 1. ประเมนสภาพการท างาน (Assessing) เปนกระบวนการศกษาถงสถานภาพตางๆ รวมทงขอมลทจ าเปนเพอจะน ามาเปนตวก าหนดถงความตองการจ าเปน เพอกอใหเกดความเปลยนแปลง ซงประกอบดวยงานตอไปนคอ 1.1 วเคราะหขอมลโดยการศกษาหรอพจารณาธรรมชาต และความสมพนธของสงตาง ๆ 1.2 สงเกตสงตาง ๆ ดวยความรอบคอบถถวน 1.3 ทบทวนและตรวจสอบสงตาง ๆ ดวยความระมดระวง 1.4 วดพฤตกรรมการท างาน 1.5 เปรยบเทยบพฤตกรรมการท างาน 2. จดล าดบความส าคญของงาน (Prioritizing) เปนกระบวนการก าหนด เปาหมายจดประสงค และกจกรรมตาง ๆ ตามล าดบความส าคญ ประกอบดวย 2.1 ก าหนดเปาหมาย 2.2 ระบจดประสงคในการท างาน 2.3 ก าหนดทางเลอก 2.4 จดล าดบความส าคญ 3. ออกแบบการท างาน (Designing) เปนกระบวนการวางแผนหรอก าหนดโครงการ ตาง ๆ เพอกอใหเกดการเปลยนแปลงโดยประกอบดวย 3.1 จดสายงานใหสวนประกอบตางๆ มความสมพนธกน 3.2 หาวธการนาเอาทฤษฎหรอแนวคดไปสการปฏบต 3.3 เตรยมการตางๆ ใหพรอมทจะท างาน 3.4 จดระบบการท างาน

50

3.5 ก าหนดแผนในการท างาน 4. จดสรรทรพยากร (Allocating Resources) เปนกระบวนการก าหนดทรพยากร ตาง ๆ ใหเกดประโยชนสงสดในการทางาน ซงประกอบดวยงานตอไปนคอ 4.1 ก าหนดทรพยากรทตองใชตามความตองการของหนวยงานตางๆ 4.2 จดสรรทรพยากรไปใหหนวยงานตางๆ 4.3 ก าหนดทรพยากรทจาเปนจะตองใชสาหรบจดมงหมายบางประการ 4.4 มอบหมายบคลากรใหท างานในแตละโครงการหรอแตละเปาหมาย 5. ประสานงาน (Coordinating) เปนกระบวนการทเกยวของกบคน เวลา วสดอปกรณ และ สงอ านวยความสะดวกทกๆ อยาง เพอจะใหการเปลยนแปลงบรรลผลส าเรจงานในกระบวนการประสานงาน ไดแก 5.1 ประสานการปฏบตงานในฝายตาง ๆ ใหด าเนนงานไปดวยกนดวยความราบรน 5.2 สรางความกลมกลนและความพรอมเพยงกน 5.3 ปรบการท างานในสวนตาง ๆ ใหมประสทธภาพใหมากทสด 5.4 ก าหนดเวลาในการทางานในแตละชวง 5.5 สรางความสมพนธใหเกดขน 6. การอ านวยการหรอการสงการ (Directing) เปนกระบวนการทมอทธพลตอการปฏบตงานเพอใหเกดสภาพทเหมาะสมอนจะสามารถบรรลผลแหงการเปลยนแปลงใหมากทสดซง ไดแก 6.1 การแตงตงบคลากร 6.2 ก าหนดแนวทางหรอกฎเกณฑในการท างาน 6.3 ก าหนดระเบยบแบบแผนเกยวกบเวลา ปรมาณหรออตราเรวในการท างาน 6.4 แนะน าและปฏบตงาน 6.5 ชแจงกระบวนการท างาน 6.6 ตดสนใจเกยวกบทางเลอกในการปฏบตงาน Allen (อางในสงด อทธานนท, 2530 : 76-79) กลาวถงกระบวนการนเทศการสอนวา ประกอบดวยกระบวนการหลก 5 กระบวนการซงนยมเรยกกนงาย ๆ วา “POLCA” โดยยอมาจากค าศพท ตอไปนคอ P = Planing Processes (กระบวนการวางแผน) O = Organizing Processes (กระบวนการจดสายงาน) L = Leading Processes (กระบวนการน า) C = Controlling Processes (กระบวนการควบคม)

51

A = Assessing Processes (กระบวนการประเมนผล) 1. กระบวนการวางแผน (Planing Processes) กระบวนการวางแผนในทศนะ มดงน 1.1 คดถงสงทจะท าวามอะไรบาง 1.2 ก าหนดแผนงานวาจะท าสงไหน เมอไหร 1.3 ก าหนดจดประสงคในการท างาน 1.4 คาดคะเนผลทจะเกดจากการท างาน 1.5 พฒนากระบวนการท างาน 1.6 วางแผนในการท างาน 2. กระบวนการจดสายงาน (Organizing Processes) กระบวนการจดสายงานหรอจดบคลากรตาง ๆ เพอท างานตามแผนงานทวางไวมกระบวนการดงน 2.1 ก าหนดเกณฑมาตรฐานในการท างาน 2.2 ประสานงานกบบคลากรตางๆ ทจะปฏบตงาน 2.3 จดสรรทรพยากรตาง ๆ สาหรบการด าเนนงาน 2.4 มอบหมายงานใหบคลากรฝายตางๆ 2.5 จดใหมการประสานงานสมพนธกนระหวางผทางาน 2.6 จดท าโครงสรางในการปฏบตงาน 2.7 จดท าภาระหนาทของบคลากร 2.8 พฒนานโยบายในการท างาน 3. กระบวนการน า (Leading Processes) กระบวนการน าบคลากรตางๆ ใหงานนนประกอบดวยการด าเนนงานตอไปนคอ 3.1 ตดสนใจเกยวกบสงตาง ๆ 3.2 ใหค าปรกษาแนะน า 3.3 สรางนวตกรรมในการท างาน 3.4 ท าการสอสารเพอความเขาใจในคณะท างาน 3.5 สรางแรงจงใจในการท างาน 3.6 เราความสนใจในการท างาน 3.7 กระตนใหท างาน 3.8 อ านวยความสะดวกในการท างาน 3.9 รเรมการท างาน 3.10 แนะน าการท างาน

52

3.11 แสดงตวอยางในการท างาน 3.12 บอกขนตอนการท างานและ สาธตการท างาน 4. กระบวนการควบคม (Controlling Processes) กระบวนการควบคมประกอบดวยการด าเนนงานในสงตอไปน 4.1 น าใหท างาน 4.2 แกไขการท างานทไมถกตอง 4.3 วากลาวตกเตอนในสงทผดพลาด 4.4 เรงเราใหท างาน 4.5 ปลดคนทไมมคณภาพใหออกจากงาน 4.6 สรางกฎเกณฑในการท างาน 4.7 ลงโทษผกระท าผด 5. กระบวนการประเมนสภาพการท างาน (Assessing Processes) กระบวนการประเมนสภาพการท างาน ประกอบดวยสงตอไปน 5.1 การพจารณาตดสนเกยวกบการปฏบตงาน 5.2 วดพฤตกรรมในการท างาน 5.3 จดการวจยผลงาน Glickman et al. (1995 : 324-328) ไดน าเสนอกระบวนการนเทศการสอน ประกอบดวย 5 ขนตอน คอ 1. การประชมรวมกบครกอนการสงเกตการสอน (Preconference with teacher) ผนเทศเขารวมประชมกบครเพอพจารณารายละเอยดกอนการสงเกตการสอนของครเกยวกบจดมงหมาย ของการสงเกตตองการใหเนนการสงเกตในประเดนใดเปนพเศษวธการและรปแบบการสงเกตทจะนาไปใช เวลาทใชในการสงเกต และก าหนดเวลาทใชในการประชมหลงการสงเกต 2. การสงเกตการสอนในชนเรยน (Observation of Classroom) เปนการตดตามพฤตกรรมการสอนของครในชนเรยน เพอใหเกดความเขาใจสอดคลองกบหลกการและรายละเอยด ตางๆทก าหนด ผสงเกตอาจใชวธสงเกตเพยงวธใดวธหนงหรอหลายวธกได 3. การวเคราะหและตดตามผลการสงเกตการสอน และพจารณาวางแผนการประชมรวมกบคร (Analyzing and interpreting observation and determining conference approach) ผนเทศหลงจากไดสงเกตการสอนและไดรบขอมลของครมาแลว ใหวเคราะหขอมล โดยใชการนบความถตวแปรบางตวทไดก าหนดไว จ าแนกตวแปรหลกทเกดขน รวมทงคนหาตวแปรบางตวทเกดขนใหมจากการปฏบตหรอบางตวทไมเกดขน ในการวเคราะหขอมลใหผนเทศวางตวเปนกลาง และ ใหดาเนนการแปลความหมายของขอมล

53

4. ประชมรวมกบครภายหลงการสงเกตการสอน (Post conference with teacher) ผนเทศจดประชมครเพอเปนการใหขอมลยอนกลบและรวมกนอภปราย ซงผลทไดรบจากการอภปรายรวมกน ครผสอนสามารถน าไปใชในการวางแผนปรบปรงการสอนได 5. การวพากษวจารณผลทไดรบจากขนตอนทง 4 ขนตอน (Critique of previous four steps) ซงกระบวนการนเทศการสอนทสอดคลองกบกระบวนการนเทศของ Copeland and Boyan (1978 : 23) ไดเสนอการนเทศการสอนไว 4 ขนตอน คอ 1) การประชมกอนการสงเกตการสอน 2) การสงเกต การสอน 3) การวเคราะหขอมลจากการสงเกตการสอน และ 4) การประชมหลงการสงเกตการสอน การน าวงจรคณภาพ (PDCA) หรอโดยทวไปนยมเรยกกนวา PDCA มาใชเปนกระบวนการนเทศการสอน ซงสมศกด สนธระเวชญ (2542 : 188) กลาวถง จดหมายทแทจรงของวงจรคณภาพ (PDCA) วาเปนกจกรรมพนฐานในการบรหารคณภาพนนมใชเพยงแคการปรบแกผลลพธทเบยงเบนออกไปจากเกณฑมาตรฐานใหกลบมาอยในเกณฑทตองการเทานน แตเพอกอใหเกดการปรบปรงในแตละรอบของ PDCA อยางตอเนองเปนระบบและมการวางแผน PDCA ทมวนไตสงขนเรอย ๆ 4 ขนตอน คอ ขนท 1 การวางแผน (Plan-P) ขนท 2 การด าเนนตามแผน (Do-D) ขนท 3 การตรวจสอบ (Check-C) ขนท 4 การแกไขปญหา (Act-A) ขนตอนท 1 การวางแผน (Plan) การวางแผนงานจะชวยพฒนาความคดตาง ๆ เพอนาไปสรปแบบทเปนจรงขนมาในรายละเอยดใหพรอมในการเรมตนลงมอปฏบต แผนทดควรมลกษณะ 5 ประการ ซงสรปได ดงน 1. อยบนพนฐานของความเปนจรง (realistic) 2. สามารถเขาใจได (understandable) 3. สามารถวดได (measurable) 4. สามารถปฏบตได (behavioral) 5. สามารถบรรลผลส าเรจได (achievable) วางแผนทดควรมองคประกอบ ดงน 1. ก าหนดขอบเขตปญหาใหชดเจน 2. ก าหนดวตถประสงคและเปาหมาย 3. ก าหนดวธการทจะบรรลถงวตถประสงคและเปาหมายใหชดเจนและถกตองแมนยาทสดเทาทเปนไปได ขนตอนท 2 ปฏบต (Do) ประกอบดวยการทางาน 3 ระยะ 1. การวางแผนก าหนดการ 1.1 การแยกกจกรรมตางๆ ทตองการกระท า 1.2 ก าหนดเวลาทคาดวาตองใชในกจกรรมแตละอยาง

54

1.3 การจดสรรทรพยากรตางๆ 2. การจดการแบบแมทรกซ (matrix management) การจดการแบบนสามารถชวยดงเอาผเชยวชาญหลายแขนงจากแหลงตาง ๆ มาได และเปนวธชวยประสานระหวางฝายตางๆ 3. การพฒนาขดความสามารถในการทางานของผรวมงาน 3.1 ใหผรวมงานเขาใจถงงานทงหมดและทราบเหตผลทตองกระท า 3.2 ใหผรวมงานพรอมในการใชดลพนจทเหมาะสม 3.3 พฒนาจตใจใหรกการรวมมอ ขนตอนท 3 การตรวจสอบ (Check) การตรวจสอบทาใหรบรสภาพการณของงานทเปนอยเปรยบเทยบกบสงทวางแผน ซงมกระบวนการ ดงน 1. ก าหนดวตถประสงคของการตรวจสอบ 2. รวบรวมขอมล 3. การท างานเปนตอนๆ เพอแสดงจานวน และคณภาพของผลงานทไดรบในแตละขนตอนเปรยบเทยบกบทไดวางแผนไว 4. การรายงานจะเสนอผลการประเมน รวมทงมาตรการปองกนความผดพลาดหรอ ความลมเหลว 4.1 รายงานเปนทางการอยางสมบรณ 4.2 รายงานแบบอยางไมเปนทางการ ขนตอนท 4 การแกไขปญหา (Act) ผลของการตรวจสอบหากพบวาเกดขอบกพรองขนท าใหงานทไดไมตรงตามเปาหมายหรอผลงานไมไดมาตรฐาน ใหปฏบตการแกไขปญหาตามลกษณะปญหาทคนพบ 1. ถาผลงานเบยงเบนไปจากเปาหมายตองแกไขทตนเหต 2. ถาพบความผดปกตใดๆ ใหสอบสวนคนหาสาเหตแลวทาการปองกน เพอมให ความผดปกตนนเกดขนซ าอก ในการแกไขปญหาเพอใหผลงานไดมาตรฐานอาจใชมาตรการดงตอไปน 1. การย านโยบาย 2. การปรบปรงระบบหรอวธการทางาน 3. การประชมเกยวกบกระบวนการทางาน จากการศกษาสรปไดวาวงจรคณภาพ (PDCA) ประกอบดวย การวางแผน (Plan) การด าเนนตามแผน (Do) การตรวจสอบ (Check) และการปรบปรงแกไข (Act) โดยการวางแผน การลงมอปฏบตตามแผน การตรวจสอบผลลพธทได และหากไมไดผลลพธตามทคาดหมายไว จะตองท า การทบทวนแผนการโดยเรมตนใหมและทาตามวงจรคณภาพซ าอก เมอวงจรคณภาพหมนซ าไป

55

การจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม

คณธรรม หมายถง คณสมบตภายในใจใดๆ กตามทเปนคณสมบตไมเปนโทษ สวน จรยธรรม หมายถง สงควรประพฤตอน ไดแก พฤตกรรมเปนการกระท า ทางกาย วาจา ใจ อนดงามทควรปฏบต ดงนนจงสรปไดวา คณธรรม และจรยธรรม หมายถง คณงามความดของบคคลทกระท าไปดวยความส านกในจตใจ โดยไดยดถอจนเปนความเคยชน อนเปนคณลกษณะหรอพฤตกรรมทดงาม เปนทยอมรบวาเปนสงทถกตองของตนเอง ผอนและสงคมปจจบน ทกสถาบนการศกษาไดใหความส าคญกบการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมเขาในกจกรรมการเรยนการสอนในทกรายวชา เพอพฒนาองคความรของผเรยนควบคไปกบคณธรรม จรยธรรม ซงจะชวยสงเสรมความกาวหนาและความส าเรจใหแกชวตของผเรยน อกทงยงเปนการสรางคณลกษณะของบณฑตทพงประสงคใหแกสงคมไทยดวย ซงจากการเขารวมสมมนาเกยวกบเรองนท าใหไดขอคดทวา กระบวนการสอดแทรกคณธรรมตองท าแบบเชอมโยง ตามองคประกอบตอไปน

1. สถานทและสภาพแวดลอมในสถาบนการศกษาเออตอการปลกฝงคณธรรม จรยธรรมเชน มความสะอาด เปนระเบยบ เรยบรอย รมรน เปนตน

2. บคคล หมาย ถง ทกคนในองคกรทตองเปนตนแบบทางคณธรรม จรยธรรม และตองชวยกนสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมใหแกนกศกษา มใชปลอยใหเปนหนาทของหนวยงานใดหนวยงานหนง หรอคนใดคนหนงเปนผรบผดชอบ

3. หลกสตร หมายถง ทกรายวชาตองสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมเขาไปดวยอาจมากหรอนอยกได ทง นขนอยกบความเหมาะสม หมายความวา อาจารยทกทานจะตองท าหนาทสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมเขาไปในเนอหาของทกรายวชาทเปดสอน

4. กจกรรม หมาย ถง ทกกจกรรมทเกยวกบนกศกษาทจดขนทงในมหาวทยาลยและนอก มหาวทยาลย โดยเฉพาะกจกรรมในชนเรยน ตองมงเนนใหเกดความส านกในคณธรรม จรยธรรม เปนส าคญ

การสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมทง 4 ขอนน ตองท าใหเปนเอกภาพ หมายถง ทกสถานศกษา และผบรหาร คณะคร นกเรยนทกคนตองรวมใจกนท า และการสอดแทรกอยางตอเนอง วธการสอดแทรกคณธรรมและจรยธรรมในรายวชาทสอนการสอดแทรกคณธรรมและจรยธรรมใหแกนกศกษานนสามารถท าไดในทกรายวชา ทงน กขนอยกบผสอนวาจะใชวธการใดในการสอดแทรก ซงขอยกตวอยางจากประสบการณทเคยใชมาตงแตท าหนาทเปนผสอน ดงตอไปน

เปนกจกรรมทกอใหเกดประโยชนและสามารถน าไปใชประโยชนไดในระดบมากและมากทสดการสงเสรมคณธรรมน าความร คณธรรมพนฐาน 8 ประการ

56

1. ขยน คอ ผทมความตงใจเพยรพยายามท าหนาทการงานอยางจรงจงและตอเนอง ในเรองทถกทควร สงาน มความพยายาม ไมทอถอย กลาเผชญอปสรรค รกงานทท า ตงใจท าหนาทอยางจรงจง

2. ประหยด คอ ผทด าเนนชวตความเปนอยอยางเรยบงาย รจกฐานะทางการเงนของตน คดกอนใช คดกอนซอ เกบออมถนอมใชทรพยสนสงของอยางคมคา ไมฟมเฟอย

3. ซอสตย คอ ผทมความประพฤตตรงทงตอเวลา ตอหนาท และตอวชาชพ มความจรงใจปลอดจากความรสกเอนเอง หรออคต ไมใชเลหกลคดโกงทงทางตรงและทางออม รบรหนาทของตนเองปฏบตอยางเตมทและถกตอง

4. มวนย คอ ผทปฏบตตนในขอบเขต กฎ ระเบยบของสถานศกษา สถาบน องคกร และประเทศ โดยทตนยนดปฏบตตามอยางเตมใจ และตงใจยดมนในระเบยบแบบแผน ขอบงคบ และขอปฏบต รวมถงการมวนยทงตอตนเอง และสงคม

5. สภาพ คอ คอ ผทมความออนนอมถอมตน ตามสถานภาพ และกาลเทศะมสมมาคารวะ เรยบรอย ไมกาวราว รนแรง หรอวางอ านาจขมผอนทงโดยวาจา และทาทางเปนผมมารยาทดงาม วางตนเหมาะสมกบวฒนธรรมไทย

6. สะอาด คอ ผทรกษารางกาย ทอยอาศย และสงแวดลอมไดอยางถกตองตามสขลกษณะ ฝกฝนจตไมใหขนมว มความแจมใสอยเสมอ ปราศจากความมวหมองทงกาย ใจ และสภาพแวดลอม มความผองใส เปนทเจรญตา ท าใหเกดความสบายใจแกผพบเหน

7. สามคค คอ ผทเปดใจกวาง รบฟงความคดเหนของผอน รบทบาทของตน ทงในฐานะผน า และผตามทด มความมงมนตอการรวมพลง ชวยเหลอเกอกลกน เพอใหการท างานส าเรจลลวง สามารถแกปญหาและขจดความขดแยงได เปนผมเหตผล

8. มน าใจ คอ ผใหและผอาสาชวยเหลอสงคม รจกแบงปน เสยสละความสขสวนตน เพอท าประโยชนใหแกผอน เหนอกเหนใจ และเหนคณคาในเพอนมนษย และผทมความเดอดรอน มความเอออาทรเอาใจใส อาสาชวยเหลอสงคมดวยแรงกาย และสตปญญา ลงมอปฏบตการเพอบรรเทาปญหา หรอรวมสรางสรรคสงทดงามใหเกดขนในชมชน

ทฤษฎการเรยนรทเกยวของกบการจดการเรยนรโดยโครงงานคณธรรม 1. การจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem-Based Learning : PBL)

การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-Based Learning) เปนกระบวนการเรยนรโดยใชปญหา เปนตวกระตนใหผเรยนตงสมมตฐาน สาเหตและกลไกของการเกดปญหานน รวมถงการคนควาความรพนฐาน ทเกยวของกบปญหา เพอน าไปสการแกปญหาตอไป โดยผเรยนอาจไมมความรในเรองนนๆ มากอน แตอาจใช ความรทผเรยนมอยเดมหรอเคยเรยนมา

57

นอกจากนยงมงใหผเรยนใฝหาความรเพอแกไขปญหา ไดคดเปน ท าเปน มการตดสนใจทด และ สามารถเรยนรการท างานเปนทม โดยเนนใหผเรยนไดเกดการเรยนรดวยตนเอง และสามารถน าทกษะจาก การเรยนมาชวยแกปญหาในชวต

การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนการเรยนรจากประสบการณ โดยเรมจากการไดประสบการณตรง จากโจทยปญหา ผานกระบวนการคดและการสะทอนกลบ ไปสความรและความคดรวบยอด อนจะน าไปใช ในสถานการณใหมตอไป การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานยงเปนการตอบสนองตอแนวคด constructivism โดยใหผเรยนวเคราะหหรอตงค าถามจากโจทยปญหา ผานกระบวนการคดและสะทอนกลบ เนนปฏสมพนธ ระหวาง ผเรยนในกลม เนนการเรยนรทมสวนรวม น าไปสการคนควาหาคาตอบหรอสรางความรใหม บนฐานความรเดมทผเรยนมมากอนหนาน

นอกจากน การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานยงเปนการสรางเงอนไขส าคญทสงเสรมการเรยนร กลาวคอ

1. การเรยนรสงใหมจะไดผลดขน ถาไดมการเชอมโยงหรอกระตนความรเดมทผเรยนมอย 2. การเรยนรเนอหาทใกลเคยงสถานการณจรงหรอมประสบการณตรงจากโจทยปญหาจะ

ท าให ผเรยนเรยนรไดดขน 3. เนองจากการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานเปนการเรยนกลมยอย การไดแสดงออก แสดง

ความ คดเหนหรอ อภปรายถกเถยงกนจะท าใหผเรยนเขาใจและเรยนรสงนนไดดขน การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน เปนรปแบบการเรยนรทเกดขนจากแนวคดตามทฤษฎการ

เรยนรแบบ สรางสรรคนยม (Constructivism) โดยใหผเรยนสรางความรใหม จากการใชปญหาทเกดขนจรงในโลก เปน บรบทของการเรยนร เพอใหผเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะหและคดแกปญหา รวมทงไดความรตามศาสตร ในสาขาวชาทตนศกษาไปพรอมกนดวยการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานจงเปนผลมาจากกระบวนการท างาน ทตองอาศยความเขาใจและการแกไขปญหาเปนหลก สงส าคญในการจดการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน คอ ปญหา เพราะปญหาทดจะเปนสงกระตนให ผเรยนเกดแรงจงใจใฝแสวงหาความรในการเลอกศกษาปญหาทมประสทธภาพ ผสอนจะตองค านงถงพนฐาน ความรความสามารถของผเรยน ประสบการณความสนใจและภมหลงของผเรยน เพราะคนเรามแนวโนมทจะ สนใจเรองใกลตวมากกวาเรองไกลตว สนใจสงทมความหมายและความส าคญตอตนเองและเปนเรองทตนเอง สนใจใครร ดงนนการก าหนดปญหาจงตองค านงถงตวผเรยนเปนหลกรวมถงสภาพแวดลอม และแหลงเรยนร ทงภายในและภายนอกโรงเรยนทเอออ านวยตอการแสวงหาความรของผเรยนดวย

การจดการเรยนรในรปแบบนจะเนนการสงเสรมใหผเรยนไดลงมอปฏบตดวยตนเอง เผชญหนากบ ปญหาดวยตนเอง เพอใหผเรยนไดฝกทกษะในการคดหลายรปแบบ เชน การคดวจารณญาณ คดวเคราะห คดสงเคราะห คดสรางสรรค เปนตน

58

วตถประสงคหรอผลลพธทคาดหวงจากการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน ไดแก 1. ไดความรทสอดคลองกบบรบทจรงและสามารถน าไปใชได 2. พฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ การใหเหตผล และน าไปสการแกปญหาทม

ประสทธผล 3. ผเรยนสามารถเรยนรไดดวยตวเองอยางตอเนอง 4. ผเรยนสามารถท างานและสอสารกบผอนไดอยางมประสทธภาพ 5. สรางแรงจงใจในการเรยนรใหแกผเรยน 6. ความคงอย (retention) ของความรจะนานขน

ลกษณะส าคญของการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 1. ใชปญหาทสอดคลองกบสถานการณจรงเปนตวกระตนการแกปญหาและเปนจดเรมตนในการ แสวงหาความรปญหาทเหมาะสมกบการน ามาจดกจกรรมควรมลกษณะดงน 1.1 เปนเรองจรงเกยวของกบชวตประจ าวนท เกดขนในชวตจรงและเกดจากประสบการณของ ผเรยนหรอผเรยนอาจมโอกาสเผชญกบปญหานน 1.2 ทาทาย กระตนความสนใจ อาจตนเตนบาง เปนปญหาทยงไมมค าตอบชดเจนตายตว เปน ปญหาทมความซบซอน คลมเครอ หรอผเรยนเกดความสบสน 1.3 เปนปญหาทพบบอย มความส าคญ มขอมลประกอบเพยงพอสาหรบการคนควาไดฝกทกษะ การตดสนใจโดยขอเทจจรง ขอมลขาวสาร ตรรกะ เหตผล และตงสมมตฐาน 1.4 เชอมโยงความรเดมกบขอมลใหม สอดคลองกบเนอหา/แนวคดของหลกสตร มการสราง ความรใหม บรณาการระหวางบทเรยน น าไปประยกตใชได 1.5 ปญหาซบซอนทกอใหเกดการท างานกลมรวมกน มการแบงงานกนท าโดยเชอมโยงกนไมแยกสวน เหมาะสมกบเวลา เกดแรงจงใจในการแสวงหาความรใหม 1.6 ชกจงใหเกดการอภปรายไดกวางขวาง ปญหาทเปนประเดนขดแยง ขอถกเถยงในสงคมทยงไมมขอยต เปนปลายเปด ไมมค าตอบทชดเจน มหลายทางเลอก/หลายค าตอบ สมพนธกบสงทเคยเรยนร มาแลว มขอพจารณาทแตกตาง แสดงความคดเหนไดหลากหลาย 1.7 ปญหาทสรางความเดอดรอน เสยหาย เกดโทษภยเปนสงทไมดหากใชขอมลโดยล าพง คนเดยวอาจท าใหตอบปญหาผดพลาด 1.8 ปญหาทมการยอมรบวาจรง ถกตอง แตผเรยนไมเชอจรง ไมสอดคลองกบความคดของ ผเรยน 1.9 ปญหาทอาจมค าตอบหรอแนวทางในการแสวงหาค าตอบไดหลายทาง ครอบคลมการเรยนร ทกวางขวางหลากหลายเนอหา 1.10 ปญหาทมความยากความงายเหมาะสมกบพนฐานของผเรยน

59

1.11 ปญหาทไมสามารถหาค าตอบไดทนท ตองการการส ารวจ คนควาและการรวบรวมขอมลหรอ ทดลองดกอน ไมสามารถทจะคาดเดาหรอท านายไดงายๆวาตองใชความรอะไร 1.12 ปญหาทสงเสรมความรดานเนอหาทกษะ สอดคลองกบหลกสตรการศกษา 1.13 ใชสอหลากหลายรปแบบในการระบปญหา เชน ขอความบรรยาย รปภาพ วดทศนสนๆ ขอมลจากผลการทดลองในหองปฏบตการ ขาว บทความจากหนงสอพมพ วารสาร สงพมพ 2. บรณาการเนอหาความรในสาขาตางๆ ทเกยวของกบปญหานน 3. เนนกระบวนการคดอยางมเหตผลและเปนระบบ 4. เรยนเปนกลมยอย โดยมครหรอผสอนเปนผสนบสนนและกระตนใหผเรยนรวมกนสราง บรรยากาศทสงเสรมการเรยนรใหเกดขนในกลม 5. ผเรยนมบทบาทส าคญในการเรยนร และเรยนโดยการก ากบตนเอง (Self-directed learning) กลาวคอ 5.1 สามารถประเมนตนเองและบงชความตองการได 5.2 จดระบบประเดนการเรยนรไดอยางเทยงตรง 5.3 รจกเลอกและใชแหลงเรยนรทเหมาะสม 5.4 เลอกกจกรรมการศกษาคนควา แกปญหา ทตรงประเดน มประสทธภาพ 5.5 บงชขอมลทไมเกยวของได และคดแยกออกไดอยางรวดเรว 5.6 ประยกตใชความรใหมเชงวเคราะหได 5.7 รจกขนตอนการประเมน

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

ขนท 1 ก าหนดปญหา จดสถานการณตางๆ กระตนใหผเรยนเกดความสนใจ และมองเหนปญหา สามารถก าหนดสงทเปนปญหาทผเรยนอยากร อยากเรยนเกดความสนใจทจะคนหาค าตอบ 1. จดกลมผเรยนใหมขนาดเลก (ประมาณ 3-5 /8-10 คน) 2. ใชปญหาเปนตวกระตนใหเกดการเรยนร โดยลกษณะของปญหาทน ามาใช ควรมลกษณะคลมเครอ ไมชดเจน มวธแกไขปญหาไดอยางหลากหลาย อาจมค าตอบไดหลายค าตอบ โดยค านงถง การเชอมโยงความร ใหมเขากบความรเดม ความซบซอนของปญหาจากงายไปสยาก ระดบและประสบการณผเรยน เวลาท ก าหนดใหผเรยนใชด าเนนการ และแหลงคนควาขอมล ขนท 2 ท าความเขาใจกบปญหา ปญหาทตองการเรยนร ตองสามารถอธบายสงตางๆ ทเกยวของกบ ปญหาได 3. ผเรยนท าความเขาใจหรอท าความกระจางในค าศพททอยในโจทยปญหานน เพอใหเขาใจตรงกน

60

4. ผเรยนจบประเดนขอมลทส าคญหรอระบปญหาในโจทยวเคราะห หาขอมลทเปนขอเทจจรง ความ จรงทปรากฏในโจทย แยกแยะขอมลระหวางขอเทจจรงกบขอคดเหน จบประเดนปญหาออกเปนประเดนยอย 5. ผเรยนระดมสมองเพอวเคราะหปญหา อภปราย แตละประเดนปญหาวาเปนอยางไร เกดขนได อยางไร ความเปนมาอยางไร โดยอาศยพนความรเดมเทาทผเรยนมอย 6. ผ เรยนรวมกนตงสมมตฐานเพอหาค าตอบปญหาประเดนตางๆ พรอมจดล าดบความส าคญของ สมมตฐานทเปนไปไดอยางมเหตผล 7. จากสมมตฐานทตงขน ผเรยนจะประเมนวามความรเรองอะไรบาง มเรองอะไรท ยงไมรหรอขาด ความร และความรอะไรจ าเปนทจะตองใชเพอพสจนสมมตฐาน ซงเชอมโยงกบโจทยปญหาทได ขนตอนนกลม จะก าหนดประเดนการเรยนร หรอวตถประสงคการเรยนร เพอจะไปคนควาหาขอมลตอไป ขนท 3 ด าเนนการศกษาคนควา ผเรยนศกษาคนควาดวยตนเองดวยวธการหลากหลาย 8. ผเรยนคนควาหาขอมลและศกษาเพมเตมจากทรพยากรการเรยนรตางๆ เชน หนงสอต ารา วารสาร สอการเรยนการสอนตางๆ การศกษาในหองปฏบตการ คอมพวเตอรชวยสอน อนเทอรเนต หรอ ปรกษาผรในเนอหาเฉพาะ เปนตน พรอมทงประเมนความถกตองโดย - ประเมนแหลงขอมล ความถกตอง เชอถอไดของขอมล - เลอกน าความรทเกยวของมาเชอมโยงวาตรงประเดนเพยงพอทจะแกปญหาอยางไร - หาประเดนความรเพมเตม ถาจ าเปน - สรป เตรยมสอ เลอกวธน าเสนอผลงาน ขนท 4 สงเคราะหความร ผเรยนน าความรทไดคนความาแลกเปลยนเรยนรรวมกน 9. ผเรยนน าขอมลหรอความรทไดมาสงเคราะห อธบาย พสจนสมมตฐานและประยกตใหเหมาะสม กบโจทยปญหา พรอมสรปเปนแนวคดหรอหลกการทวไปโดย - น าเสนอผลงานกลมดวยสอหลากหลาย - สะทอนความคด ใหขอมลยอนกลบ อภปราย ท าความเขาใจ แลกเปลยนความคดเหน ระหวางกลม ถงกระบวนการเรยนร การแกปญหา การเชอมโยง การสรางองคความร ใหม - สรปภาพรวมเปนความรทวไป ขนท 5 สรปและประเมนคาหาค าตอบ 10. ผเรยนแตละกลม สรปผลงานของกลมตนเอง และประเมนผลงานวาขอมลทศกษาคนความความเหมาะสม หรอไมเพยงใด โดยพยายามตรวจสอบแนวคดภายในกลมของตนเองอยางอสระ ทกกลมชวยกนสรป องคความร ในภาพรวมของปญหาอกครง 11. ประเมนผลจากสภาพจรง โดยดจากความสามารถในการปฏบต

61

บทบาทของครในการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน 1. ท าหนาท เปนผอ านวยความสะดวก หรอผใหค าปรกษาแนะน า 2. เปนผกระตนใหเกดการเรยนร มไดเปนผถายทอดความรใหแกผเรยนโดยตรง 3. ใชทกษะการตงค าถามทเหมาะสม 4. กระตนและสงเสรมกระบวนการกกลม ใหกลมด าเนนการตามขนตอนของการเรยนรโดยใชปญหา เปนฐาน 5. สนบสนนการเรยนรของผเรยนและเนนใหผเรยนตระหนกวาการเรยนรเปนความรบผดชอบของ ผเรยน 6. กระตนใหผเรยนเอาความรเดมทมอยมาใชอภปรายหรอแสดงความคดเหน 7. สนบสนนใหกลมสามารถตงประเดนหรอวตถประสงคการเรยนร/แกปญหาไดสอดคลองกบ วตถประสงคของกจกรรมทครก าหนด 8. หลกเลยงการแสดงความคดเหนหรอตดสนวาถกหรอผด 9. สงเสรมใหผเรยนประเมนการเรยนรของตนเอง รวมทงเปนผประเมนทกษะของผเรยนและกลม พรอมการใหขอมลยอนกลบ

กระบวนการเรยนการสอนเพอพฒนาคณธรรม การเรยนการสอนเพอพฒนาคณธรรม คอ การจดประสบการณ ทสงเสรมใหน าความร มาชวยแกปญหาสงคมและสรางสรรคสงคมใหม เชอวา การศกษามความสมพนธกบสงคมในการสรางคณธรรมความด สรางคนดสสงคมไทย

1. การเรยนการสอนจะเนนการบรรยายเปนหลก โดยมศลปะของการถายทอดความรเปนส าคญ

2. มหลกการอบรมจตใจ และถายทอดคานยมเพอสรางนสยทดงามใหเกดแกผเรยน 3. กระบวนการเรยนการสอนจะม “ผเรยน” เปนศนยกลาง และครเปนผคอยเปนโคช

แนะน า 4. การเรยนการสอนค านงถงความสามารถ ความสนใจ และจดหมายของผเรยนเพอใหเกด

การเรยนร

ผสอน 1. ผสอนหรอคร ตองเปนผทมความรด มความประพฤตด มศลธรรม เปนแบบอยางทด

และเปนศนยกลางของหองเรยน 2. ผสอนควรตองเปนผมทกษะ เทคนควธ ทจะโนมนาวใหนกเรยนเหนคณคาของการ

เรยนร 3. ผสอนตองเสรมสรางความสนใจและเปาหมายในการเรยนรใหแกผเรยน

62

4. ผสอนมบทบาทส าคญในอนทจะก าหนด หรอตดสนใจในกจกรรมทางการเรยนร 5. ผสอนเปนผคดเลอกสงทเหนวาผเรยนควรจะเรยน ผเรยนจะเปนผรบ ผฟง ฝกฝน

ตนเองใหเกดความเขาใจ และเชยวชาญในสงทเรยน

ผเรยน 1.ผเรยนเปนผรบ ผฟง และท าความเขาใจในเนอหาตาง ๆ ทครก าหนด 2.ผเรยนเปนผเรยนร เปนผสบทอดคานยม และมรดกทางวฒนธรรมไวและถายทอดใหคน

รนหลงตอไป 3.ผเรยนตองเปนผทมความพยายาม อดทน และเปนผมระเบยบวนย 4.มงใหผเรยนคนหาวธการแกปญหา ใชวธการแบบโครงงานคณธรรมเปนฐานในการเรยนร

เตรยมตวเพออนาคต

โรงเรยนคณธรรม 1. มจดมงหมาย เพอประเมนคณคาพฒนาคณธรรมอตลกษณในโรงเรยน 2. ท าหนาทฝกฝน อบรมทางปญญาใหแกเยาวชน เพอใหผเรยนไดเรยนร เขาใจเรองราว

หรอมรดกทางสงคม 3. เปนสถาบนเพอความมนคง ความเปนระเบยบของสงคมแตไมเปนผน าของสงคม 4. ชวยสงวนรกษาความดงาม คณคา และวฒนธรรมของสงคมใหประณต สมบรณขนและ

ถายทอดใหคนรนใหมรบชวงตอไป 5. ใหผเรยนรกฎเกณฑ ระเบยบ ประเพณและวฒนธรรมของสงคม

ผบรหาร

มการบรหารจดการเรองการเรยนรไปในทางเดยวกน คอระบบบรหารเปนแบบมสวนรวม (Bureaucratic Model) กบชมชนและองคกรแหงการเรยนร

การวดผลประเมนผล

1. เชอวาความรทแทจรงอยภายนอกตวผเรยน สามารถรบรดวยจต 2. การไดมาซงความรนนเปนการรบมาโดยกระบวนการถายทอด จดจ า 3. ใชวธการทดสอบความจ าในเนอหาวชาทไดเรยนมา 4. ประเมนผเรยนทางดานทฤษฎ(วชาการ)เปนส าคญ โดยสรางบรรยากาศของการมอสระ

มใชดวยการบงคบ เสนอแนะวธแกปญหา การจดตารางสอนควรมการยดหยน ศกษาโดยการคนควาและอภปรายเปนหลก ใหผเรยนรจกวพากษวจารณ เพอแสวงหาแนวทางแกปญหาใหเหมาะสมกบอนาคต การสอนของครกบผเรยนจงควรท างานรวมกน วางแผน แกปญหา เชน วธการทาง

63

วทยาศาสตร วธการวางโครงการ หรอวธแกปญหาสงคมเปนหลก ผเรยนตองเขาใจสภาพของสงคมดพอ และมองเหนแนวทางในการแกปญหาสงคม เชน ความมระเบยบวนยในโรงเรยน ยาเสพตด ฯลฯ

แนวคดศาสตรพระราชา “เขาใจ เขาถง พฒนา”

สภานตบญญตแหงชาต (2561:5) กลาววา ศาสตรพระราชา คอ บรรดาองคความรและภมปญญาของพระบาทสมเดจพระมหาภมพลอดลยเดชบรมนาถบพตรทไดพระราชทานผานวธการตางๆ ดวยความมงหมายทจะพฒนา ปองกน หรอแกไขปญหา เพอประโยชนสขแกเหลาพสกนกร และสงผลมนษยชาตทงปวงใหสามารถด ารงชวตไดอยางมนคง สนตสข และยงยน กระบวนการพฒนาตามวธทรงงานของพระราชา ๒๓ วธ เขาใจ เขาถง และพฒนา (King’s Model) มาเปนกระบวนการจดการเรยนรของผเรยน เพอสรางเปนบคลกภาพหรอลกษณะนสย การท างานทดใหตดตวผเรยน ซงเปนกระบวนการสรางความรความเขาใจ กระบวนการปฏบต และกระบวนการสรางเจตคตคานยมทสามารถพฒนากระบวนการคดขนสงเชงระบบ เนนการพฒนาศกยภาพคนใหบคคลทมจตส านกของความเปนพลเมองทดสรางสรรคประโยชนตอสงคม และมศกยภาพในการพงพาตนเองบนฐานภมปญญาไทยภายใตกรอบศลธรรมจรรยาดงาม การพฒนาผเรยน โดยการใชปญหาเปนฐาน ในโครงงานคณธรรมทสมพนธกบศาสตรพระราชาทตองการใหผเรยนไดเรยนรและฝกนสยดานด เชน โครงงานคณธรรมการจดการขยะ การฝกการออม การด าเนนชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โครงงานกจกรรมจตอาสา งานสาธารณะ ชวยเหลอชมชน และสอดแทรกคณธรรม จรยธรรม และการมวนยในชนเรยนใหเปนคณลกษณะทดของผ เรยน ศาสตรพระราชา เกยวกบการปฏรปการศกษา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๙ ทรงทมเทพระวรกายตรากตร าและมงมน เพอแกไขปญหาความเดอดรอนใหแกพสกนกรไมวาจะเชอชาตใด ศาสนาใด อย ณ แหงหนใด หรอหางไกลสกเพยงใด กมทรงยอทอซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงยดการด าเนนงานในลกษณะทางสายกลางทสอดคลองกบสงทอยรอบตว และสามารถปฏบตไดจรงทรงมความละเอยดรอบคอบและทรงคดคนหาแนวทางพฒนา เพอมงประโยชน ตอประชาชนสงสด มคณคา และควรยดเปนแบบอยางในการเจรญรอยตามเบองพระยคลบาท น ามาปฏบตเพอใหบงเกดผลตอตนเอง สงคม และประเทศชาตตลอดไป หลกการทรงงานดงกลาวของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ และไดนอมน าสการปฏบตในการจดการศกษาของเขตพนทเพอใหครและบคคลากรทางการศกษาในสงกดไดยดถอและใชเปนหลกในการปฏบตงานใหประสบความส าเรจเกดประโยชนสงสดตอผเรยน ตนเองและ สงคมสวนรวม พระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ วา “เขาใจ เขาถง และพฒนา” ถอวาเปนหวใจของการท างานเพอรบใชเบองพระยคลบาทในฐานะขาราชการ หากพจารณาแลวมความหมายทลกซงนก กลาวคอ

64

เขาใจ หมายถง ความเขาใจ แจมชด ในประเดน จดมงหมาย ทศทางของงานทท า

เขาถง หมายถง การเขาถงปจจย เชน องคความร หลกคดทฤษฎ แนวทาง ทรพยากรการบรหารตาง ๆ ของงานทก าลงท า

พฒนา หมายถง การลงมอกระท า และหาทางตอยอดองคความรเดมใหดขน สงทตอยอดนเปนองคความรใหม ทเรยกวา นวตกรรม (Innovation) เกดวธคดใหม (Paradigm) ทเปนของตน สวนนถอวาเปนองคความรทจะเปดทางใหผอนไดเรยนรและตอยอด ถอวาเปนทฤษฎการพฒนาสความยงยนทมคณคายงทสามารถน ามาประยกตใชในการบรการจดการศกษาในโรงเรยนคณธรรมไดเปนอยางด ทงระดบผนเทศ ผบรหารและระดบปฏบตคอคร

การนเทศแบบแนวทางศาสตรพระราชา

(มลนธมนพฒนา,2561) นเทศแบบแนวทางศาสตรพระราชาเปนสถานการณการเรยนรระหวางคร ผบรหารสถานศกษา และศกษานเทศก โดยการเรยนรวธการคด การกระท าทใหหลกการเขาใจ เขาถง และพฒนา โดยครตองเชอใจผนเทศในเรองผนเทศจะใชขอมลทเกบรวบรวมไดมาชวยครใหสามารถชวยปรบปรงและพฒนางานของตนเอง ผลของการนเทศแบบสนบสนนทเหนได ชด คอ ความเปนมตรทดตอความสมพนธเสมอนเพอน ระหวางผนเทศและคร และความเขาใจพฤตกรรมตางๆในชนเรยนดขน

การนเทศแบบแนวทางศาสตรพระราชา วธการทบคลากรทางการศกษาหรอผนเทศและผรบการนเทศปฏบตงานรวมกนดวยตระหนกรตลอดเวลาวาเปาหมายกเพอมงใหครและผนเทศไดรบสาระขอมลทมความหมายลกซง ครอบคลมมากขนวาเกดอะไรบางในการสอนและการนเทศ การทนเทศแบบแนวทางศาสตรพระราชาเปนการน าหลกการมสวนรวมของครและศกษาน เทศกประสบความส าเรจ ครจะเรยนรสามารถเขาใจปญหาและแกปญหาได ผนเทศจะคดพจารณา การปฏบตการนเทศและปรบปรงแผนการนเทศเพอปรบสถานการณการเรยนรไดอยางเหมาะสม

กระบวนการนเทศแบบแนวทางศาสตรพระราชา

1.ประชมปรกษาหารอระหวางศกษานเทศกและคณะครและผบรหารในเรองการพฒนาโรงเรยนคณธรรม 2.ประชมวเคราะหขอมลและใหขอมลยอนกลบ 3.ประเมนผลการนเทศโดยการประเมนกระบวนการนเทศ ผลการปฏบตงานของคร เพอการปรบปรงแกไข และผลการเรยนรของนกเรยน 4.สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในการจดการศกษาและสงเสรมการเรยนรตลอดชวต

65

งานวจยทเกยวของ

งานวจยทเกยวกบการพฒนารปแบบการนเทศ ศวากร นนโท (2550, บทคดยอ) ไดพฒนารปแบบการนเทศภายในโรงเรยนขนาดเลก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาพระนครศรอยธยา เขต 1 และเขต 2 : กรณศกษาโรงเรยนวดทาใหม โรงเรยนวดลาดระโหง และโรงเรยนวดศรภวงค โดยใชผบรหารโรงเรยน ครผนเทศ และครผรบการนเทศ รวม 15 คน เปนผใหขอมล โดยใช เทคนคการวจยแบบมสวนรวม พบวา ผลการพฒนารปแบบการนเทศภายในโรงเรยนขนาดเลกตรงตามสภาพปญหาและความตองการของผบรหารโรงเรยน ครผนเทศ และครผรบการนเทศ ไดรปแบบการด าเนนงาน 4 ขนตอน คอ 1) ก าหนดผรบผดชอบในการนเทศภายใน ไดแก ก าหนดโครงสรางการนเทศภายใน ก าหนดบทบาทผเกยวของกบการนเทศภายใน 2) วางแผนการนเทศภายใน ไดแก การศกษาสภาพปจจบนปญหาและความตองการของโรงเรยน การวเคราะหหาสาเหตของปญหา และแนวทางการแกปญหา การก าหนดกจกรรมการวางแผนการนเทศภายในโรงเรยน การจดท าโครงการนเทศภายโรงเรยน 3) ปฏบตการนเทศภายใน ไดแก การเตรยมการกอนการนเทศ การปฏบตการนเทศภายในโรงเรยน การควบคมการปฏบตการนเทศ การสรางขวญก าลงใจ 4) ประเมนผลการนเทศภายใน ไดแก การประเมนผลสมฤทธของการนเทศภายใน และการสรปผลการด าเนนการเพอการปรบปรง ผลการทดลองใชรปแบบการนเทศภายใน พบวา สามารถปฏบตไดในสถานการณจรงของโรงเรยนขนาดเลก และผลการประเมนรปแบบการนเทศภายใน พบวา ผบรหารโรงเรยน ครผนเทศ และครผรบการนเทศมความพงพอใจตอรปแบบการนเทศภายในของโรงเรยนขนาดเลก วรรณพร สขอนนต (2550, บทคดยอ) ไดศกษารปแบบการนเทศภายในส าหรบสถานศกษาขนาดเลก พบวา รปแบบการนเทศภายในทเหมาะสมกบสถานศกษาขนาดเลกควรประกอบดวย ปจจยการด าเนน 8 ปจจย ทมความส าคญตอการนเทศภายใน ไดแก 1) การวางแผนกลยทธ 2) เทคนคการนเทศ 3) บทบาทหนาท 4) การประเมนผล 5) การสรางเครอขาย 6) การพฒนา 7) สอและเครองมอนเทศ และ 8) มนษยสมพนธ สภาภรณ กตตรชดานนท และฉนทนา จนทรบรรจง (2551, บทคดยอ) ไดพฒนารปแบบการนเทศการจดการเรยนการสอนในสถานศกษาระดบการศกษาขนพนฐานในโรงเรยนผน าการเปลยนแปลง พบวา 1) รปแบบการนเทศการจดการเรยนการสอนในสถานศกษาระดบการศกษาขนพนฐานประกอบดวยประเดนหลก 7 ดาน และประเดนยอย 23 ประเดน ดงน 1) ดานวตถประสงคของการนเทศม 1 ประเดน คอ เพอสงเสรม สนบสนน ชวยเหลอ และรวมมอกบครใหสามารถพฒนาตนเองพฒนาวชาชพ และพฒนาการเรยนการสอนทจะน าไปสคณภาพของผเรยน 2) ดานเนอหาของการนเทศ ม 5 ประเดน คอ การพฒนาหลกสตรองมาตรฐาน การออกแบบการเรยนร การจดกจกรรมการเรยนรการวดผลประเมนผลการเรยนร การบรหารจดการชนเรยน 3) ดาน

66

กระบวนการนเทศม 6 ประเดน คอ การสรางความตระหนกเกยวกบคณภาพ การวางแผนการนเทศ การสรางเครองมอ สอการนเทศ การนเทศการเรยนการสอน การประเมนผลตดตามผล การขยายผล สรางวฒนธรรมคณภาพโดยใชกระบวนการจดการความร 4) ดานวธการนเทศม 4 ประเดน คอ การนเทศแบบตรวจตรา การนเทศแบบใหผลผลต การนเทศแบบคลนก การนเทศเพอพฒนา 5) ดานผนเทศม 3 ประเดน คอ ศกษานเทศกส านกงานเขตพนทการศกษา ผบรหารสถานศกษา ครวชาการของโรงเรยน 6) ดานระยะเวลาการนเทศ ม 1 ประเดน คอ นเทศทงในและนอกเวลาทครท าการสอน 7) ดานปจจยเออ/ขอจ ากดในการนเทศม 3 ประเดน คอ การจดท าระบบรายงานผลการนเทศภายในของสถานศกษาทเขาใจงาย ถกตองและเปนรปธรรม เพอการตดตามผลของหนวยงานตนสงกด การพฒนาความรดานการนเทศภายในใหแกผบรหารสถานศกษาและทมผบรการ ก าก าหนดบทบาทการนเทศภายในของผบรหารสถานศกษาและทมงานใหชดเจนมากขน เกรยงศกด สงขชย (2552, บทคดยอ) ไดพฒนารปแบบการนเทศการสอนครวทยาศาสตรเพอพฒนาศกยภาพนกเรยนทมแววความสามารถพเศษทางวทยาศาสตร พบวา รปแบบการนเทศการสอนครวทยาศาสตรเพอพฒนาศกยภาพนกเรยนทมแววความสามารถพเศษทางวทยาศาสตร เรยกวา “APFIE Model” ประกอบดวยกระบวนการด าเนนงาน 5 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 ศกษาสภาพปจจบนและความตองการจ าเปน (Assessing Needs : A) ขนตอนท 2 จดการใหความรกอนการนเทศ (Providing Information : P) ขนตอนท 3 วางแผนการนเทศ (Formulating Plan : F) ขนตอนท 4 ปฏบตการนเทศ (Implementing : I) ประกอบดวยกระบวนการนเทศ 4 ขนตอน คอ 1) ขนเตรยมการกอนสอนและการนเทศ 2) ขนสงเกตการณสอนในชนเรยน 3) ขนประชมใหขอมลยอนกลบหลงการสงเกตการณสอน 4) ประเมนผลการนเทศ ตดตามดแล และ ขนตอนท 5 ประเมนผลการนเทศตลอดภาคเรยน (Evaluating : E) และผลจากการตรวจสอบประสทธภาพเชงประจกษของรปแบบการนเทศการสอนครวทยาศาสตรเ พอพฒนาศกยภาพนกเรยนทมแววความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรโยผเชยวชาญ 5 คน พบวา รปแบบการนเทศการสอนมประสทธภาพครวทยาศาสตร ผท าหนาทนเทศมสมรรถภาพในการนเทศการจดการเรยนรหลงการใชรปแบบการนเทศการสอนสงกวากอนการใชรปแบบการนเทศการสอน ครวทยาศาสตรผท าหนาทจดการเรยนรมสมรรถภาพในการจดการเรยนรเพอพฒนาศกยภาพนกเรยนหลงการการใชรปแบบการนเทศการสอน สงกวากอนการใชรปแบบการนเทศการสอน นกเรยนทมแววความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรมความรและทกษะทางสงคมหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ครวทยาศาสตรผท าหนาทนเทศและครวทยาศาสตรผท าหนาทจดการเรยนรมความพงพอใจตอรปแบบการนเทศการสอน อยในระดบมากทสดและนกเรยนทมแววความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรเหนดวยกบการจดการเรยนรเพอพฒนาศกยภาพนกเรยนของครวทยาศาสตร อยในระดบมากทสด

67

สามารถ ทมนาค (2553, บทคดยอ) ไดพฒนารปแบบการนเทศการสอนตามแนวคดของกลกแมน เพอพฒนาสมรรถภาพการจดการเรยนรดานทกษะการอานของครภาษาไทย พบวา รปแบบการนเทศการสอนตามแนวคดของกลกแมน เพอพฒนาสมรรถภาพการจดการเรยนรดานทกษะการอานของครภาษาไทย เรยกวา “AIPDE Model) ประกอบดวยกระบวนการด าเนนงาน 5 ขนตอน คอ ขนท 1 การประเมนสภาพและสมรรถนะในการท างาน (Assessing : A) ขนท 2 การใหความรกอนการนเทศ (Information : I) ขนท 3 วางแผนการนเทศ (Planning : P) ขนท 4 ปฏบตการนเทศ (Doing : D) ประกอบดวยกระบวนการนเทศ 3 ขน คอ 1) การประชมกอนการสงเกตการณสอน 2) สงเกตการณสอน 3) ประชมใหขอมลยอนกลบหลงการสงเกตการณสอน และขนท 5 ประเมนการนเทศ (Evaluating : E) ผลจากการตรวจสอบประสทธภาพของรปแบบการนเทศการสอนโดยผเชยวชาญ 6 คน พบวา รปแบบการนเทศการสอนมประสทธภาพ และจากการตรวจสอบประสทธภาพเชงประจกษของรปแบบการนเทศการสอนโดยการน าไปใชในโรงเรยน พบวา ครผท าหนาทนเทศมสมรรถภาพการนเทศการสอนหลงการใชรปแบบการนเทศการสอนสงกวากอนการใชรปแบบการนเทศการสอน ครผรบการนเทศมสมรรถภาพการจดการเรยนรทกษะการอานหลงการใชรปแบบการนเทศการสอนสงกวากอนการใชรปแบบการนเทศการสอน นกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนดานทกษะการอานหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 นกเรยนมพฤตกรรมดานการเรยนรแบบรวมมอกนสงขน ครผท าหนาทนเทศและครผรบการนเทศมความพงพอใจตอรปแบบการนเทศการสอน อยในระดบมากทสดและนกเรยนมความพงพอใจตอการสอนของครภาษาไทยอยในระดบมากทสด ยพน ยนยง (2553, บทคดยอ) ไดพฒนารปแบบการนเทศแบบหลากหลายวธการเพอสงเสรมสมรรถภาพการวจยในชนเรยนของครเขตการศกษา 5 อครสงฆมณฑลกรงเทพฯ พบวา รปแบบการนเทศแบบหลากหลายวธการเพอสงเสรมสมรรถภาพการวจยในชนเรยน มชอวา ซไอพอ (CIPE Model) ประกอบดวยหลกการมงเนนกระบวนการนเทศทเปนระบบสมพนธกน และค านงถงความแตกตางระหวางบคคล วตถประสงคเพอพฒนาสมรรถภาพการนเทศและการท าวจยในชนเรยน กระบวนการนเทศ 4 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 Classifying : C การคดกรองระดบความร ความสามารถ ทกษะทส าคญเกยวกบการนดการเรยนรและการวจยในชนเรยน เพอจดกลมครและเลอกวธการนเทศทเหมาะสมส าหรบครแตละกลม ขนตอนท 2 Informing : I การใหความรกอนการนเทศ ขนตอนท 3 Proceeding : P การด าเนนงาน ไดแก 3.1 การประชมกอนการสงเกตการณสอน (Pre conference) 3.2 การสงเกตการสอน (Observation) 3.3 การประชมหลงการสงเกตการณสอน (Post conference) ขนตอนท 4 Evaluating : E การประเมนผลการนเทศโดยมการก ากบ ตดตาม (Monitoring) อยางตอเนองทกขนตอน และ ผลการใชรปแบบการนเทศแบบหลากหลายวธการเพอสงเสรมสมรรถภาพการวจยในชนเรยน พบวา ครผนเทศม

68

สมรรถภาพในการนเทศแบบหลากหลายวธการ อยในระดบสงมาก และมความรความเขาใจเกยวกบการวจยในชนเรยนกอนและหลงการใชรปแบบการนเทศ แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 โดยหลงการใชรปแบบการนเทศมคะแนนเฉลยสงกวากอนการใชรปแบบการนเทศ ครผรบการนเทศมความรความเขาใจเกยวกบการนเทศแบบหลากหลายวธการกอนและหลงการใชรปแบบการนเทศ แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยหลงการใชรปแบบการนเทศมคะแนนเฉลยสงกวากอนการใชรปแบบการนเทศ มสรรถภาพในการวจยในชนเรยน อยในระดบสงมาก และมความพงพอใจตอรปแบบการนเทศแบบหลากหลายวธการ อยในระดบสงมากทสด และนกเรยนมผลการเรยนรกอนและหลงการใชรปแบบการนเทศการสอนแบบหลากหลายวธการของครผรบการนเทศ แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยหลงการใชรปแบบการนเทศ นกเรยนมผลการเรยนรสงกวากอนการใชรปแบบการนเทศ นพพรพรรณ ญาณโกมท (2558, บทคดยอ) ไดพฒนารปแบบการนเทศภายในตามแนวคดการศกษาชนเรยนส าหรบโรงเรยนเอกชน พบวา รปแบบการนเทศภายในตามแนวคดการศกษาชนเรยน มองคประกอบดวยกน 4 สวน ไดแก สวนท 1 หลกการของรปแบบ สวนท 2 วตถประสงคของรปแบบ สวนท 3 กระบวนการนเทศภายใน และสวนท 4 การประเมนผล ผลการพจารณาและประเมนคณภาพของรปแบบ โดยผเชยวชาญและผทรงคณวฒ พบวา รปแบบการนเทศภายในตามแนวคดการศกษาชนเรยนมความเหมาะสมอยในระดบมากทสดโดยมคาเฉลย 4.51 และผลการประเมนความสอดคลองของรปแบบอยระหวาง 0.80 – 1.00 ซงสามารถน าไปใชทดลองได ผลการใชรปแบบ พบวา หลงการใชรปแบบการนเทศภายในตามแนวคดการศกษาชนเรยนครมสมรรถนะในการจดการเรยนรและสมรรถนะในการนเทศภายในสงขนโดยแยกเปนรายดาน ดงน 1) ความรความเขาใจเกยวกบการจดการเรยนร และการนเทศภายใน หลงการใชรปแบบการนเทศสงกวากอนการใชรปแบบอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 2) ความสามารถเกยวกบการจดการเรยนรและการนเทศภายใน หลงการใชรปแบบสงกวากอนใชรปแบบอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

69

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยเรอง รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทาง

ศาสตรพระราชา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 มลกษณะเปนการวจยและพฒนา (Research and Development) โดยมวตถประสงคเพอ1) ศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการนเทศเพอสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน 2) สรางรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา และ 3) ศกษาผลการใชรปแบบการนเทศการจดการเรยนรของครทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา โดยผวจยน าเสนอขนตอนการด าเนนการวจยเปน 4 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การศกษาสภาพปจจบนปญหาและความตองการในการนเทศเพอสงเสรม คณธรรมของโรงเรยน ขนตอนท 2 สรางและพฒนารปแบบการนเทศ

ขนตอนท 3 ทดลองใชรปแบบการนเทศ ขนตอนท 4 ประเมนผลการใชรปแบบการนเทศ

ทงน เพอใหเหนรายละเอยดในภาพรวม ผวจยจงไดสรปกรอบการด าเนนการวจย ปรากฏดงแผนภาพท 1

70

แผนภำพท 1 ขนตอนกำรด ำเนนกำรวจย

ขนตอน การด าเนนการวจย ผลทไดจากการวจย

ขนตอนท 1 Analysis (R1) ศกษาสภาพปจจบนปญหาและความตองการในการนเทศทสงเสรมคณธรรม

ขนตอนท 2 Design and Development (D1)

สรางและพฒนารปแบบการนเทศ

ขนตอนท 3 Implementation (R2)

ทดลองใชรปแบบการนเทศ

ขนตอนท 4 Evaluation (D2) ประเมนและพฒนา

รปแบบ

ศกษาและวเคราะหแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบ

การนเทศและการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม

ศกษาสภาพปญหาและความตองการเกยวกบการจดการเรยนร

ทสงเสรมคณธรรม

ก าหนดวตถประสงค เปาหมายและผลลพธทพงประสงค

รางตนฉบบรปแบบการนเทศ

ตรวจสอบความเหมาะสมของรปแบบการนเทศ

ปรบปรงตนฉบบรปแบบการนเทศ

พฒนาเครองมอทใชในการวจยและการนเทศ

น าตนฉบบรปแบบการนเทศไปทดลองใชกบผบรหารโรงเรยนและคร

ทไมใชกลมตวอยาง

ทบทวนและปรบปรงรปแบบการนเทศกอนน าไปใช

1.สภาพทคาดหวงและขอเทจจรงเกยวกบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม 2. แนวทางการพฒนารปแบบการนเทศทเหมาะสม

รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา ประกอบดวย

1. ชอรปแบบ 2. หลกการ 3. วตถประสงค 4. องคประกอบหลก 5. องคประกอบยอย

1. ผบรหารโรงเรยนและครมความรความเขาใจและความสามารถในการจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา

2. ผเรยนมมคณธรรมพนฐาน 8 ประการ

รปแบบการนเทศการจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชาฉบบสมบรณ

71

กรอบกำรด ำเนนกำรวจย

เพอใหการด าเนนการวจยเปนไปอยางมระบบและบรรลตามวตถประสงค ผวจยจงไดก าหนดกรอบการด าเนนการวจย ดงน

ขนตอนท 1 กำรศกษำสภำพปจจบนปญหำและควำมตองกำรในกำรนเทศเพอสงเสรม คณธรรมของโรงเรยน

ผวจยไดด าเนนการศกษาสภาพปจจบนปญหาและความตองการในการนเทศทสงเสรมคณธรรมของโรงเรยนในสงกด ดงน 1. ศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 โดยการใชเครองมอแบบสอบถาม ซงผตอบแบบสอบถาม ไดแก ผบรหารโรงเรยน และครผรบผดชอบงานดานคณธรรมทกคน ของโรงเรยนในสงกด 2. จดกลมสนทนาประเดนเฉพาะ (Focus Group Discussion) เพอประเมนปญหาและความตองการทแทจรง (Need Assessment) ในการนเทศเพอสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน โดยด าเนนการกบกลมผบรหารโรงเรยน และครผสอน ดงน 2.1 จดกลมสนทนาประเดนเฉพาะ กบผบรหารโรงเรยนทปฏบตหนาทประธานกลมเปนตวแทนของกลมเครอขายพฒนาการศกษา จ านวน 15 กลมเครอขาย ๆ ละ 1 คน รวมจ านวน 15 คน แบงเปน 2 กลมยอย กลมละ 7-8 คน โดยจดในวนท 18 พฤษภาคม 2561 ณ หองประชมทงออ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 2.2 จดกลมสนทนาประเดนเฉพาะ กบครผสอน ซงปฏบตหนาทครวชาการเปนตวแทนของกลมเครอขายพฒนาการศกษา จ านวน 15 กลมเครอขาย ๆ ละ 1 คน รวมจ านวน 15 คน แบงเปน 2 กลมยอย กลมละ 7-8 คน โดยจดในวนท 19 พฤษภาคม 2561 ณ หองประชมทงออ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 3. ศกษาวเคราะหเอกสาร (Documentary Research) โดยผวจยด าเนนการศกษาขอมลเกยวกบนโยบาย เปาหมายการจดการศกษาของชาตทเกยวของกบการสงเสรมคณธรรมจรยธรรม การด าเนนงานสงเสรมคณธรรม รปแบบการจดกจกรรมสงเสรมคณธรรม ทฤษฎทเกยวของกบการนเทศการศกษา เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการนเทศการศกษา และศกษาองคความรเกยวกบศาสตรพระราชา “เขาใจ เขาถง พฒนา” น ามาวเคราะหเนอหาประเดนส าคญๆ เพอหาปจจยหรอ

72

วธการตาง ๆ ทเกยวของกบการนเทศในการสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน และน าความรมาเขยนเปนประเดนค าถาม เพอน าไปใชในการจดกลมสนทนาประเดนเฉพาะ 4. เกบรวมรวมขอมล สงเคราะห ประมวลความคดเหน และสรปประเดน

ประชำกรและกลมตวอยำง ประชำกร

ประชากรทใชในการวจย ไดแก โรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษา ประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 ทกโรงเรยน จ านวน 89 โรงเรยน ในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4

ผใหขอมล (Key Informant) ไดแก 1) ผบรหารโรงเรยน จ านวน 89 คน และ 2) ครผรบผดชอบงานดานคณธรรมของโรงเรยน จ านวน 89 คน

เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการวเคราะหขอมลและทฤษฎทเกยวของกบการพฒนารปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ไดแก 1. แบบสอบถามศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการนเทศทสงเสรมคณธรรม โรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 2. แบบบนทกการจดกลมสนทนาประเดนเฉพาะ 3. แบบสงเคราะหเอกสาร

ขนตอนกำรสรำงเครองมอ การสรางเครองมอ ผวจยไดด าเนนการดงน 1. เครองมอแบบสอบถาม สภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการนเทศทสงเสรมคณธรรม โรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 ผวจยด าเนนการดงน 1.1 ศกษานโยบาย เปาหมายการจดการศกษาของชาตทเกยวของกบการสงเสรมคณธรรมจรยธรรม การด าเนนงานสงเสรมคณธรรมตาง ๆ ไดแก โครงการโรงเรยนวถพทธ โครงกรโรงเรยนสจรต โครงการโรงเรยนคณธรรม โครงการโรงเรยนรกษาศลหาเชงคณภาพครอบครวอบอน รวมถงรปแบบการจดกจกรรมสงเสรมคณธรรมอน ๆ

73

1.2 สรางแบบสอบถาม สภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการนเทศทสงเสรมคณธรรม แบงเนอหาออกเปน 3 ตอน คอ ตอนท 1 สอบถามระดบการปฏบตการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน เกยวกบเนอหา 6 ดาน ไดแก 1) ดานสภาพแวดลอม 2) ดานผบรหารและการบรหารจดการ 3) ดานครและการจดการเรยนร 4) ดานกจกรรมสงเสรมคณธรรม 5) ดานนกเรยน และ 6) ดานเครอขายและความรวมมอ รวมขอค าถามทงสนจ านวน 50 ขอ มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 4 ระดบ(Rating Scale) ตอนท 2 ปญหาการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน มลกษณะเปนค าถามปลายเปด และ ตอนท 3 แนวทางการพฒนาการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน มลกษณะเปนค าถามปลายเปด 1.3 น าแบบสอบถามเสนอตอผเชยวชาญ จ านวน 5 คน ไดมาโดยวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Selection) ประกอบดวย ผเชยวชาญดานการวจยทางการศกษา ดานการนเทศการศกษา ดานการวจยและพฒนาการศกษา ดานการวดและประเมนผลการศกษา ดานการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม และดานการวดและประเมนผลการศกษา เพอตรวจสอบความถกตองและความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) แลววเคราะหคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) ซงรายนามผเชยวชาญมดงน 1.3.1 ดร.เจตนา เมองมล ศกษานเทศกผเชยวชาญ ผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 1.3.2 ดร.ศรพงษ นวลแกว ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 1.3.3 ดร.กญชภสส พงษพานชย ผอ านวยการโรงเรยนบานพนตนผเชยวชาญดานการวจยและพฒนาการศกษา 1.3.4 นางสาวจตพร ศลาเดช ครช านาญการพเศษ โรงเรยนวดบวกครกเหนอ ผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 1.3.5 นางบษกร สรยา ครช านาญการพเศษ โรงเรยนบานกาด(เขมวงส)ผเชยวชาญดานการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โดยใชเกณฑการพจารณา คอ เหนวาสอดคลอง ใหคะแนน +1 ไมแนใจ ใหคะแนน 0 เหนวาไมสอดคลอง ใหคะแนน –1

74

แลวน าผลการพจารณามาวเคราะหคาดชนความสอดคลอง โดยใชเทคนคของ Ravinia and Hambleton (พวงรตน ทวรตน, 2540 : 117) ใชสตรดงน IOC = ∑R N เมอ IOC หมายถง ดชนความสอดคลองของเครองมอ ∑R หมายถง ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ N หมายถง จ านวนของผเชยวชาญ 1.4 น าแบบสอบถามไปปรบปรง/แกไข เกยวกบรายละเอยดของค าถามใหมความชดเจน สามารถสอความไดงาย ตามค าแนะน าของผเชยวชาญ โดยเลอกเอาเฉพาะขอทมคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) 0.6 ขนไป แกไขปรบปรงเหลอขอค าถามจ านวน 48 ขอ และไดปรบขอความการใชภาษาใหมความสมบรณ

2. แบบบนทกการจดกลมสนทนาประเดนเฉพาะ 2.1 ศกษาเกยวกบนโยบาย เปาหมายการจดการศกษาของชาตทเกยวของกบการสงเสรมคณธรรมจรยธรรม การด าเนนงานสงเสรมคณธรรม รปแบบการจดกจกรรมสงเสรมคณธรรม ทฤษฎทเกยวของกบการนเทศการศกษา เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการนเทศการศกษา และศกษาองคความรศาสตรพระราชา “เขาใจ เขาถง พฒนา” น ามาวเคราะหเนอหาประเดนส าคญๆ เพอหาปจจยหรอวธการตาง ๆ ทเกยวของกบการนเทศในการสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน และน าความรมาเขยนเปนประเดนค าถาม เพอน าไปใชในการจดกลมสนทนาประเดนเฉพาะ 2.2 สรางแบบบนทกการจดกลมสนทนาประเดนเฉพาะ มลกษณะเปนแบบบนทกปลายเปด ใน 5 ประเดน ดงน 1) ดานการบรหารจดการ 2) ดานการจดการเรยนการสอน 3) ดานการจดกจกรรมสงเสรมคณธรรม 4) ดานพฤตกรรมนกเรยน และ 5) ดานการนเทศ 2.3 น าแบบบนทกการจดกลมสนทนาประเดนเฉพาะ เสนอตอผเชยวชาญ จ านวน 5 คน ไดมาโดยวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Selection) ตรวจสอบความถกตองและความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) แลววเคราะหคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) ซงรายนามผเชยวชาญมดงน 2.3.1 ดร.เจตนา เมองมล ศกษานเทศกเชยวชาญ เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา

75

2.3.2 ดร.ศรพงษ นวลแกว ศกษานเทศกช านาญการพเศษ เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 2.3.3 ดร.กญชภสส พงษพานชย ผอ านวยการโรงเรยนบานพนตนเปนผเชยวชาญดานการวจยและพฒนาการศกษา 2.3.4 นางสาวจตพร ศลาเดช ครช านาญการพเศษ โรงเรยนวดบวกครกเหนอ เปนผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 2.3.5 นางบษกร สรยา ครช านาญการพเศษ โรงเรยนบานกาด(เขมวงส)เปนผเชยวชาญดานการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โดยใชเกณฑการพจารณา คอ เหนวาสอดคลอง ใหคะแนน +1 ไมแนใจ ใหคะแนน 0 เหนวาไมสอดคลอง ใหคะแนน –1 แลวน าผลการพจารณามาวเคราะหคาดชนความสอดคลอง โดยใชเทคนคของ Ravinia and Hambleton (พวงรตน ทวรตน, 2540 : 117) โดยใชสตร IOC = ∑R N เมอ IOC หมายถง ดชนความสอดคลองของเครองมอ ∑R หมายถง ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ N หมายถง จ านวนของผเชยวชาญ 2.4 น าแบบสมภาษณไปปรบปรง/แกไข เกยวกบรายละเอยดของค าถามใหมความชดเจน สามารถสอความไดงาย ตามค าแนะน าของผเชยวชาญ

3. แบบสงเคราะหเอกสาร 3.1 ศกษาเกยวกบนโยบาย เปาหมายการจดการศกษาของชาตทเกยวของกบการสงเสรมคณธรรมจรยธรรม การด าเนนงานสงเสรมคณธรรม รปแบบการจดกจกรรมสงเสรมคณธรรม ทฤษฎทเกยวของกบการนเทศการศกษา เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการนเทศการศกษา และศกษาองคความรศาสตรพระราชา “เขาใจ เขาถง พฒนา” น ามาวเคราะหเนอหาประเดนส าคญๆ

76

3.2 จดท าแบบสงเคราะหเอกสาร เพอน าขอมลมาสงเคราะหใชสรางรปแบบการจดกจกรรมสงเสรมคณธรรม ทฤษฎทเกยวของกบการนเทศการศกษา 3.3 น าแบบสงเคราะหเอกสาร เสนอตอผเชยวชาญ จ านวน 5 คน ไดมาโดยวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Selection) ตรวจสอบความถกตองและความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) แลววเคราะหคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) ซงรายนามผเชยวชาญมดงน 3.3.1 ดร.เจตนา เมองมล ศกษานเทศกเชยวชาญ เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 3.3.2 ดร.ศรพงษ นวลแกว ศกษานเทศกช านาญการพเศษ เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 3.3.3 ดร.กญชภสส พงษพานชย ผอ านวยการโรงเรยนบานพนตนเปนผเชยวชาญดานการวจยและพฒนาการศกษา 3.3.4 นางสาวจตพร ศลาเดช ครช านาญการพเศษ โรงเรยนวดบวกครกเหนอ เปนผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 3.3.5 นางบษกร สรยา ครช านาญการพเศษ โรงเรยนบานกาด(เขมวงส)เปนผเชยวชาญดานการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โดยใชเกณฑการพจารณา คอ เหนวาสอดคลอง ใหคะแนน +1 ไมแนใจ ใหคะแนน 0 เหนวาไมสอดคลอง ใหคะแนน –1 แลวน าผลการพจารณามาวเคราะหคาดชนความสอดคลอง โดยใชเทคนคของ Ravinia and Hambleton (พวงรตน ทวรตน, 2540 : 117) โดยใชสตร IOC = ∑R N เมอ IOC หมายถง ดชนความสอดคลองของเครองมอ ∑R หมายถง ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ N หมายถง จ านวนของผเชยวชาญ

77

3.4 น าแบบสมภาษณไปปรบปรง/แกไข เกยวกบรายละเอยดของค าถามใหมความชดเจน สามารถสอความไดงาย ตามค าแนะน าของผเชยวชาญ

กำรวเครำะหขอมล การวเคราะหขอมล ผวจยไดด าเนนการดงน 1. แบบสอบถาม สภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการนเทศทสงเสรมคณธรรม โรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 ผวจยน าขอมลทไดจากแบบสอบถาม มาตรวจสอบความครบถวนสมบรณ และมาวเคราะหหาคาทางสถตดวยคาเฉลย (Mean) และ คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) การแปลความหมายของคาเฉลยมเกณฑในการวเคราะห ดงน (บญชม ศรสะอาด, 2546, หนา 162) คาเฉลย 3.26-4.00 หมายถง มการปฏบต/มคณลกษณะ/พฤตกรรมนนในระดบ มากทสด คาเฉลย 2.51-3.25 หมายถง มการปฏบต/มคณลกษณะ/พฤตกรรมนนในระดบมาก คาเฉลย 1.76-2.50 หมายถง มการปฏบต/มคณลกษณะ/พฤตกรรมนนในระดบนอย คาเฉลย 1.00-1.75 หมายถง มการปฏบต/มคณลกษณะ/พฤตกรรมนนในระดบ นอยทสด

2. แบบบนทกการจดกลมสนทนาประเดนเฉพาะ ไดสรปประเดนทไดจากการสนทนากลม แลวน ามาสงเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis) 3. แบบสงเคราะหเอกสาร ไดสรปประเดนจากการศกษาเอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ แลวน ามาสงเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis)

ขนตอนท 2 กำรสรำงและพฒนำรปแบบกำรนเทศ

การสรางรปแบบการนเทศ เปนขนตอนทด าเนนการรวมกนทงการออกแบบ ยกรางรปแบบและพฒนารปแบบในขนตอนเดยวกน โดยผวจยด าเนนการดงน

1. น าขอมลทไดจากการด าเนนการในระยะท 1 มาเปนขอมลในการวางแผน รวมทงไดสงเคราะหเอกสารนโยบาย เปาหมายการจดการศกษาของชาตทเกยวของกบการสงเสรมคณธรรมจรยธรรม ศกษาแผนแมบททสงเสรมคณธรรมแหงชาต ฉบบท 1(พ.ศ.2559-2564) ทฤษฎทเกยวของ

78

กบการนเทศการศกษา ไดแก ทฤษฎการนเทศแบบคลนก การนเทศแบบระบบพเลยง การนเทศแบบชแนะ การนเทศแบบสอนแนะสะทอนคด การนเทศรปแบบประชม อบรม สมมนา การนเทศแบบกลยาณมตร การนเทศการศกษาเชงระบบ เอกสารและงานวจยทเกยวของ และศกษาองคความรศาสตรพระราชา “เขาใจ เขาถง พฒนา” มาวเคราะหและสงเคราะหแลวน ามาใชในการยกรางรปแบบการนเทศ 2. ยกราง รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา (รางรปแบบ 1) 3. ตรวจสอบความสมเหตสมผลเชงทฤษฎ ความเปนไปได และความสอดคลอง ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา เพอตองการทราบวารปแบบการนเทศทยกรางขนนมประสทธภาพและประสทธผลมากนอยเพยงใด โดยเสนอตอผเชยวชาญ จ านวน 5 คน ทไดมาดวยวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Selection) รายนามผเชยวชาญมดงน 3.1 รองศาสตราจารย ดร.ปรตม บญศรตน อาจารยมหาวทยาลยเชยงใหม เปนผเชยวชาญดานปรชญาและศาสนา พทธปรชญา จรยศาสตร พระพทธศาสนา 3.2 ผชวยศาสตราจารย ดร.ชยฤทธ ศลาเดช อธการบดมหาวทยาลยราชภฏบานจอมบง จงหวดราชบร เปนผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 2.3 ดร.เดช สาระจนทร อาจารยมหาวทยาลยฟารอสเทอรนเชยงใหม เชยวชาญดานการวจยทางการศกษา 3.4 ดร.เจตนา เมองมล ศกษานเทศกเชยวชาญ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาล าพน เขต 1 เชยวชาญดานการนเทศการศกษา 3.5 ดร.ฐาปณฐ อดมศร นกวชาการศกษา ส านกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เปนผเชยวชาญดานวธวทยาการวจยทางการศกษาและการบรหารการศกษา 4. ปรบปรง แกไข รางรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ (รางรปแบบ 2) 5. ประเมนคณภาพของรปแบบ เพอดความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนประโยชน และความเปนไปไดในการน าไปใช ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา โดยผมประสบการณท เกยวของกบการใชรปแบบการนเทศ ไดแก ศกษานเทศกสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา และสงกดส านกงานเขตพนทการศกษา

79

มธยมศกษาในเขตตรวจราชการท 11(จงหวดสกลนคร จงหวดนครพนม และจงหวดมกดาหาร) เขตตรวจราชการท 15 (จงหวดเชยงใหม จงหวดล าพน จงหวดล าปาง และจงหวดแมฮองสอน) และ เขตตรวจราชการท 18 (จงหวดนครสวรรค จงหวดก าแพงเพชร จงหวดพจตร และจงหวดอทยธาน) รวม 11 จงหวด 29 เขตพนทการศกษา รวมทงสนจ านวน 30 คน 6. ประเมนและตดสน รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา เพอตรวจสอบและพจารณาความเหมาะสมเชงทฤษฎ เชงเนอหา เชงกฎหมายและศลธรรมจรรยา (Propriety) ความถกตองครอบคลม (Accuracy) ความเปนไปได (Feasibility) ความเปนประโยชน (Utility) และประเมนตดสนคณคาของรปแบบการนเทศ ดวยวธการสมมนาองผเชยวชาญ(Connoisseurship) โดยผเชยวชาญจ านวน 13 คน ไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Selection) จากอาจารยมหาวทยาลย ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษา ศกษานเทศก ผบรหารโรงเรยน และครผสอน ซงรายนามผเชยวชาญมดงน 6.1 รองศาสตราจารย ดร.เกตมณ มากม อาจารยมหาวทยาลยนอรทเชยงใหม เปนผเชยวชาญดานการวจยทางการศกษา 6.2 ดร.วฑรย วงตาล ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาล าพน เขต 1 (ขา ราชการบ านาญ) เปนผเชยวชาญดานการวจยทางการศกษา และ ดานการบรหารการศกษา 6.3 ดร.เจตนา เมองมล ศกษานเทศกเชยวชาญ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาล าพน เขต 1 เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 6.4 นายสวงค รมเงน ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 2 (ขาราชการบ านาญ) เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 6.5 นางสาววลาวณย ศรสวสด ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 1 (ขาราชการบ านาญ) เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 6.6 นายสมาน โปธปน ผอ านวยการโรงเรยนเชยวชาญ โรงเรยนวดพระนอนหนองผง เปนผเชยวชาญดานการบรหารการศกษา 6.7 นายชยพร นธวทยา ผอ านวยการโรงเรยนช านาญการพเศษ โรงเรยนบานสนปาสกเปนผเชยวชาญดานการบรหารการศกษา 6.8 นางรชน สมบตร ศกษานเทศกเชยวชาญ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาล าพน เขต 1 (ขาราชการบ านาญ) เปนผเชยวชาญดานหลกสตรและการสอน 6.9 นางบษกร สรยา ครช านาญการพเศษ โรงเรยนบานกาด(เขมวงส) เปนผเชยวชาญดานหลกสตรและการสอน

80

6.10 นางกงกาญจน ค าวงคปน ครช านาญการพเศษ โรงเรยนวดกค า (เมธาวสยคณาทร) เปนผเชยวชาญดานหลกสตรและการสอน 6.11 นางสาววงเดอน โปธปน ศกษานเทศกเชยวชาญ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 2 (ขาราชการบ านาญ) เปนผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 6.12 นายสมหวง คนธรส ศกษานเทศกเชยวชาญ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 1 (ขาราชการบ านาญ) เปนผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 6.13 นายกมล ชนทองค า ศกษานเทศกช านาญการ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 เปนผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 7. ปรบปรง แกไข รางรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ และจดท าตนแบบรปแบบการนเทศ ฉบบสมบรณ 8. น ารปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ไปทดลองใชกบบคลากรในโรงเรยนทไมใชโรงเรยนกลมตวอยาง จ านวน 1 โรงเรยน คอ โรงเรยนบานสนปาสก อ าเภอหางดง จงหวดเชยงใหม ซงเปนโรงเรยนในโครงการขยายโอกาสทางการศกษา เปดสอนตงแตระดบชนอนบาล – ชนมธยมศกษาปท 3 เพอประเมนประสทธภาพของรปแบบการนเทศ 9. น าขอมลทไดจากการทดลองใชมาปรบปรงพฒนา รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ใหมความสมบรณพรอมทจะน าไปใชจรงกบโรงเรยนกลมตวอยาง

ส าหรบขนตอนท 2 การสรางและพฒนารปแบบการนเทศ ไดใชผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา ดานการวจยทางการศกษา ดานหลกสตรและการสอน ดานการบรหารการศกษา และ ดานปรชญาและศาสนา (พทธปรชญา จรยศาสตร พระพทธศาสนา) รวมทงสนจ านวน 13 คน โดยไดมาจากการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Selection) จ านวน 13 คน ประกอบดวย

1. ผเชยวชาญดานการวจยทางการศกษา จ านวน 2 คน 2. ผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา จ านวน 3 คน

3. ผเชยวชาญดานการบรหารการศกษา จ านวน 2 คน 4. ผเชยวชาญดานหลกสตรและการสอน จ านวน 3 คน 5. ผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา จ านวน 3 คน

81

ในสวนของการประเมนคณภาพ เพอดความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนประโยชน และความเปนไปไดในการน าไปใช ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ไดใหผมประสบการณทเกยวของกบการใชรปแบบการนเทศ โดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Selection) ศกษานเทศกสงกดสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา และส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ในเขตตรวจราชการท 11 15 และ 18 รวม 11 จงหวด 29 เขตพนทการศกษา รวมทงสนจ านวน 30 คน ซงก าหนดผทมคณสมบต ดงน

1. เปนศกษานเทศกผรบผดชอบงานดานคณธรรม ณ ส านกงานเขตพนทการศกษาทตนเองสงกด มาแลวเปนเวลาไมนอยกวา 3 ป 2. เปนศกษานเทศกทไดรบแตงตงจากส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ใหปฏบตหนาททมเคลอนทเรว(Roving Team) โรงเรยนคณธรรม สพฐ. ระดบเขตตรวจราชการ มาแลวเปนเวลาไมนอยกวา 2 ป

ทงน รายละเอยดศกษานเทศกผมประสบการณ ทใชในการประเมนคณภาพของรปแบบการนเทศ มรายละเอยดดงตารางท 1

ตารางท 1 จ านวนศกษานเทศก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา และส านกงานเขต พนทการศกษามธยมศกษาในเขตตรวจราชการท 11 เขตตรวจราชการท 15 และ เขต ตรวจราชการท 18

เขตตรวจ ราชการ

ส านกงานเขตพนทการศกษา

จ านวน เขตพนทการศกษา

จ านวนศกษานเทศก(คน)

ท 11 สกลนคร นครพนม

และมกดาหาร

ประถมศกษา 6 6 มธยมศกษา 2 3

ท 15 เชยงใหม ล าพน ล าปาง

และแมฮองสอน

ประถมศกษา 12 12 มธยมศกษา 2 2

ท 18 นครสวรรค ก าแพงเพชร

พจตร และอทยธาน

ประถมศกษา 7 7

รวมทงสน 29 30

82

เครองมอทใชในกำรวจย 1. แบบตรวจสอบความสมเหตสมผลเชงทฤษฎ ความเปนไปได และความสอดคลอง ของรางรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวคดศาสตรพระราชา 2. แบบประเมนคณภาพของรปแบบ การนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา 3. แบบบนทกการสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ขนตอนกำรสรำงเครองมอ การสรางเครองมอ ผวจยไดด าเนนการดงน

1. แบบตรวจสอบความสมเหตสมผลเชงทฤษฎ ความเปนไปได และความสอดคลอง ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา มขนตอนการสรางดงน 1.1 ศกษาขอมลจากเอกสาร แนวคดทฤษฎทเกยวกบการสงเสรมคณธรรมและงานวจยทเกยวชอง 1.2 ยกรางขอค าถามแบบตรวจสอบความสมเหตสมผลเชงทฤษฎ ความเปนไปได และความสอดคลอง ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ตามองคประกอบใหครอบคลมและตรงตามประเดน จ านวน 19 ขอ 1.3 น าแบบตรวจสอบความสมเหตสมผลเชงทฤษฎ ความเปนไปได และความสอดคลอง ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ทผวจยสรางขน เสนอตอผเชยวชาญ จ านวน 5 คน แลววเคราะหหาคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) ซงรายนามผเชยวชาญมดงน 1.3.1 ดร.เจตนา เมองมล ศกษานเทศกเชยวชาญ เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 1.3.2 ดร.ศรพงษ นวลแกว ศกษานเทศกช านาญการพเศษ เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 1.3.3 ดร.กญชภสส พงษพานชย ผอ านวยการโรงเรยนบานพนตนเปนผเชยวชาญดานการวจยและพฒนาการศกษา

83

1.3.4 นางสาวจตพร ศลาเดช ครช านาญการพเศษ โรงเรยนวดบวกครกเหนอ เปนผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 1.3.5 นางบษกร สรยา ครช านาญการพเศษ โรงเรยนบานกาด(เขมวงส)เปนผเชยวชาญดานหลกสตรและการสอน 1.4 น าแบบตรวจสอบไปปรบปรง/แกไข เกยวกบรายละเอยดของค าถามใหมความชดเจน สามารถสอความไดงาย ตามค าแนะน าของผเชยวชาญ 1.5 น าแบบตรวจสอบความสมเหตสมผลเชงทฤษฎ ความเปนไปได และความสอดคลอง ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชาฉบบสมบรณ ไปใชในการเกบรวบรวมขอมลกบผเชยวชาญ จ านวน 5 คน มรายนามผเชยวชาญ ดงน 1.5.1 รองศาสตราจารย ดร.ปรตม บญศรตน อาจารยมหาวทยาลยเชยงใหม เปนผเชยวชาญดานปรชญาและศาสนา จรยศาสตร พระพทธศาสนา 1.5.2 ผชวยศาสตราจารย ดร.ชยฤทธ ศลาเดช อธการบดมหาวทยาลย ราชภฏบานจอมบง จงหวดราชบร เปนผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 1.5.3 ดร.เดช สาระจนทร อาจารยมหาวทยาลยฟารอสเทอรนเชยงใหม เปนผเชยวชาญดานการวจยทางการศกษา 1.5.4 ดร.เจตนา เมองมล ศกษานเทศกเชยวชาญ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาล าพน เขต 1 เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 1.5.5 ดร.ฐาปณฐ อดมศร นกวชาการศกษา ส านกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เปนผเชยวชาญดานวธวทยาการวจยทางการศกษาและการบรหารการศกษา 2. แบบประเมนคณภาพของรปแบบ การนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา มขนตอนการสรางดงน 2.1 ยกรางแบบประเมนคณภาพของรปแบบการนเทศ เกยวกบความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนไปได และ ความเปนประโยชน โดยมขอค าถามตรงประเดนครอบคลม และสอดคลองกบองคประกอบของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา(Rating Scale) 5 ระดบ จ านวน 23 ขอ 2.2 น าแบบตรวจสอบคณภาพ ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ทผวจยสรางขน เสนอตอผเชยวชาญ จ านวน 5 คน เพอ ตรวจสอบความถกตอง และความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) แลววเคราะหคาดชน

84

ความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) โดยเลอกเอาเฉพาะขอทมคาดชนความสอดคลอง 0.6 ขนไป รายชอผเชยวชาญมดงน 2.2.1 รองศาสตราจารย ดร.ปรตม บญศรตน อาจารยมหาวทยาลยเชยงใหม เปนผเชยวชาญดานปรชญาและศาสนา พทธปรชญา จรยศาสตร พระพทธศาสนา 2.2.2 ดร.วฑรย วงตาล ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาล าพน เขต 1 (ขาราชการบ านาญ) เปนผเชยวชาญดานการวจยทางการศกษา และการบรหารการศกษา 2.2.3 ดร.เดช สาระจนทร อาจารยมหาวทยาลยฟารอสเทอรนเชยงใหม เปนผเชยวชาญดานการวจยทางการศกษา 2.2.4 ดร.เจตนา เมองมล ศกษานเทศกเชยวชาญ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาล าพน เขต 1 เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 2.2.5 ดร.ศรพงษ นวลแกว ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 1 เปนผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 2.3 ปรบปรงแบบประเมนคณภาพ ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ตามทผเชยวชาญเสนอแนะ เหลอขอค าถาม จ านวน 19 ขอ ไดปรบปรงแกไขขอความใหสอสารไดชดเจน ถกตองสมบรณ และจดท าแบบประเมนฉบบสมบรณ 2.4 น าแบบประเมนคณภาพ ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ฉบบสมบรณ ไปเกบรวบรวมขอมลกบผมประสบการณทเกยวของในการใชรปแบบการนเทศ ซงไดมาโดยวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Selection) ศกษานเทศกสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา และสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาในเขตตรวจราชการท 11 15 และ 18 จ านวน 11 จงหวด 29 เขตพนทการศกษา รวมทงสน จ านวน 30 คน

85

3. แบบบนทกการสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) มขนตอนการสรางดงน 3.1 ศกษาขอมลจากเอกสาร แนวคดทฤษฎทเกยวกบการสงเสรมคณธรรมและงานวจยทเกยวชอง 3.2 ยกรางแบบบนทกการสมมนาองผเชยวชาญ ทมประเดนทตรงและครอบคลม 3.3 น าแบบบนทกการสมมนาองผเชยวชาญ ทผวจยสรางขน เสนอตอผเชยวชาญ จ านวน 5 คน ตรวจสอบ ความถกตอง และความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) แลววเคราะหคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) โดยเลอกเอาเฉพาะขอทมคาดชนความสอดคลอง 0.6 ขนไป แลวแกไขปรบปรงใหมความสมบรณ 2.4 น าแบบบนทกการสมมนาองผเชยวชาญ ไปปรบปรง/แกไข เกยวกบรายละเอยดของค าถามใหมความชดเจน สามารถสอความไดงาย ตามค าแนะน าของผเชยวชาญ 2.5 น าแบบบนทกการสมมนาองผเชยวชาญ ฉบบสมบรณ ไปใชในการเกบรวบรวมขอมล

กำรเกบรวบรวมขอมล 1. แบบตรวจสอบความสมเหตสมผลเชงทฤษฎ ความเปนไปได และความสอดคลอง ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง กบผเชยวชาญจ านวน 5 คน โดยการท าหนงสอขอความอนเคราะหเปนผเชยวชาญและไปพบผเชยวชาญดวยตนเองทอาศยอยในจงหวดเชยงใหม และจงหวดล าพน ระหวางวนท 4-5 มถนายน 2561 สวนผเชยวชาญทอาศยอยนอกจากเหนอจากน ผวจยไดสงหนงสอขอความอนเคราะหเปนผเชยวชาญพรอมทงเครองมอการวจยไปทางไปรษณย โดยไดประสานขอความอนเคราะหไวกอนแลว 2. แบบประเมนคณภาพ ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง กบกบศกษานเทศกสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา และสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาในเขตตรวจราชการท 11 15 และ 18 จ านวน 11 จงหวด 29 เขตพนทการศกษา รวมทงสน จ านวน 30 คน โดยการสงเครองมอแบบประเมนคณภาพ ผานชองทางระบบหนงสออเลกทรอนกส E-Office สงผาน

86

ไปยงหวหนาหนวยงานตามระบบหนงสอราชการ พรอมทงไดสงโดยตรงไปยงศกษานเทศกทเปนกลมเปาหมาย ผานชองทางกลมไลน(Line Group : RT คณธรรม 15) ในวนท 7-8 มถนายน 2561 และสงเครองมอแบบประเมนคณภาพทด าเนนการแลว กลบคนมายงผวจยโดยตรงผานชองทางกลมไลน(Line Group : RT คณธรรม 11 15 และ 18) ภายในวนท 12 มถนายน 2561 2. แบบบนทกการสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง กบผเชยวชาญ จ านวน 13 คน ในวนท 20 มถนยายน 2561 ณ หองประชมหวยฮองไคร โรงแรม ฮอลเดยการเดน อ าเภอเมอง จงหวดชยงใหม

กำรวเครำะหขอมล 1. แบบตรวจสอบความสมเหตสมผลเชงทฤษฎ ความเปนไปได และความสอดคลอง ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ใชการวเคราะหคาดชนความสอดคลอง โดยใชเทคนคของ Ravinia and Hambleton (พวงรตน ทวรตน, 2540 : 117) โดยใชสตร IOC = ∑R N เมอ IOC หมายถง ดชนความสอดคลองของเครองมอ ∑R หมายถง ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ N หมายถง จ านวนของผเชยวชาญ โดยใชเกณฑการพจารณา คอ เหนวาสอดคลอง ใหคะแนน +1 ไมแนใจ ใหคะแนน 0 เหนวาไมสอดคลอง ใหคะแนน –1 2. แบบประเมนคณภาพ ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ไดวเคราะหหาคาทางสถตโดยใชคาเฉลย (Mean) และ คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) การแปลความหมายของคาเฉลยมเกณฑในการวเคราะห ดงน(รตนะ บวสนธ, 2554, หนา 48)

87

คาเฉลย 4.50-5.00 หมายถง รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา มคณภาพอยในระดบมากทสด คาเฉลย 3.50-4.49 หมายถง รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา มคณภาพอยในระดบมาก คาเฉลย 2.50-3.49 หมายถง รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา มคณภาพอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 1.50-2.49 หมายถง รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา มคณภาพอยในระดบนอย คาเฉลย 1.00-1.49 หมายถง รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา มคณภาพอยในระดบนอยทสด 2. แบบบนทกการสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ใชการวเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis)

ขนตอนท 3 ทดลองและประเมนผลกำรใชรปแบบกำรนเทศ

การทดลองใชรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ผวจยใชหลกปฏบตจากแนวทางศาสตรพระราชา โดยใหความส าคญของการกระท าทเกดจากการ “ระเบดจากขางใน” ใหโรงเรยนสมครเขารวมตามความพรอมและเตมใจ ด าเนนงานดงน 1. จดประชมผบรหารโรงเรยน ในโรงเรยนทดลองใชรปแบบการนเทศ จ านวน 10 โรงเรยน เพอชแจงท าความเขาใจเกยวกบการใชรปแบบการนเทศ วตถประสงค เปาหมายของการทดลองใชรปแบบการนเทศ ความหมายและสาระส าคญของแตละปจจย องคประกอบ ทน ามาสรางรปแบบการ

88

นเทศ และวธด าเนนกจกรรมตามคมอการด าเนนการตามรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา 2. จดอบรมปฏบตการผบรหารโรงเรยนและครผสอนทกคน ใหความรเรองการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมในโรงเรยนโดยใชกระบวนการโครงงานคณธรรม ในวนท 18-19 สงหาคม 2561 ณ หองประชมสนปาตอง ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 3. โรงเรยนด าเนนงานบรหารจดการทสงเสรมคณธรรมในโรงเรยน และครจดการเรยนการสอนเพอสงเสรมคณธรรม หรอเสรมสรางพฤตกรรมเชงบวกใหแกนกเรยน 4. นเทศตดตาม ในลกษณะการเยยมเยยน ใหก าลงใจ เสรมแรง ชแนะ และเปนพเลยง เพอใหการด าเนนงานของผบรหารโรงเรยน และครบรรลผลตามเปาหมายของโรงเรยนคณธรรมอยางเปนรปธรรม โดยใชเทคนคนเทศอยางเปนระบบและมประสทธภาพ ดงน

4.1 ประชมวางแผนการนเทศรวมกบบคลากรในระดบเขตพนทการศกษาและโรงเรยน และก าหนดผนเทศใน 3 ลกษณะ ดงน 4.1.1 ผนเทศคนเดยว หมายถง ผวจยไดออกปฏบตการนเทศดวยตนเอง เรยกวานเทศแบบเผชญหนา (Face To Face) ตวตอตว 4.1.2 ผนเทศเปนทมกลมเครอขาย ซงแบงออกเปน 15 กลมเครอขาย 15 ทมนเทศ โดยแตละทมประกอบดวย ผบรหารโรงเรยนและครทมความรความสามารถ ทไดรบการอบรมพฒนาตามหลกสตร ทมเครอขายนเทศโรงเรยนคณธรรมทงระบบ จากส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 เมอวนท 24 กนยายน 2561 ณ หองประชมโรงเรยนสนปาตอง(สวรรณราษฎรวทยาคาร) 4.1.3 ผนเทศเปนทมอ าเภอ ซงใชพนทอ าเภอเปนฐานในการนเทศ(Supervision of Area–Based) แบงออกเปน 5 ทม ไดแก ทมนเทศอ าเภอสนปาตอง ทมนเทศอ าเภอหางดง ทมนเทศอ าเภอสารภ ทมนเทศอ าเภอดอยหลอ และ ทมนเทศอ าเภอแมวาง โดยในแตละทม ประกอบดวย รองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษา และศกษานเทศก ในทนผวจยรบผดชอบอยในทมนเทศอ าเภอหางดง 4.2 จดท าปฏทนนเทศตดตาม โดยผวจยรวมกบทมนเทศอ าเภอ และทมนเทศระดบกลมเครอขาย 4.3 ปฏบตการนเทศ โรงเรยนกลมเปาหมายทเขารวมทดลองใชรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา จ านวน 10 โรงเรยน ตามปฏทนทก าหนด

89

5. เกบรวบรวมขอมล โดยผวจยและผชวยนกวจย ไดลงพนทปฏบตการเกบรวมรวมขอมลดวยตนเอง ระหวางวนท 8-25 มกราคม 2561 ทงขอมลเชงปรมาณ (Quantitative) โดยใชแบบสอบถามความคดเหนทมตอรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา และขอมลเชงคณภาพ (Qualitative) โดยการสงเกตพฤตกรรมการจดการเรยนรของครผสอน เจาะจงเลอกสงเกตการจดการเรยนรของครผสอนชนประถมศกษาปท 4-6 รวมทงสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน

6. วเคราะหขอมลเชงปรมาณ โดยการหาคาเฉลย (Mean) และหาคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน(Standard Deviation) และขอมลเชงคณภาพโดยการสงเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis) และพรรณาความ

ประชำกรและกลมตวอยำง

ประชำกร ไดแก บคลากรในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 ปการศกษา 2561 ทกโรงเรยน

กลมตวอยำง ไดแก โรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4 ไดมาจากการเลอกแบบเจาะจง(Purposive Selection) เฉพาะโรงเรยนทสมครใจเขารวม อ าเภอละ 2 โรงเรยน โดยใหโอกาสโรงเรยนทสมครกอน 2 โรงเรยนแรก ของแตละอ าเภอ รวมจ านวน 10 โรงเรยน จ าแนกเปนผบรหารโรงเรยน จ านวน10 คน ครผสอนจ านวน 247 คน และนกเรยน จ านวน 716 คน เปนโรงเรยนทดลองใชรปแบบการนเทศ โดยผวจยไดทดลองในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2561 ระหวางวนท 1 สงหาคม-กนยายน 2561 และ ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2561 ระหวางวนท 1 พฤศจกายน 2561 ถง วนท 31 มกราคม 2562

ส าหรบผใหขอมล ประกอบดวย ผบรหารโรงเรยน จ านวน 10 คน ครผสอนชนประถมศกษาปท 4-6 ในโรงเรยนกลมตวอยาง จ านวน 10 โรงเรยน รวมทงสนจ านวน 30 คน และ นกเรยนชนประถมศกษาปท 4-6 ในชนเรยนทครสอน ชนละ 1 หองเรยน จ านวน 716 คนรายละเอยดดงตารางท 2

90

ตารางท 2 จ านวนผบรหารโรงเรยน คร และนกเรยนโรงเรยนกลมตวอยางทดลองใชรปแบบการ นเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตาม แนวทางศาสตรพระราชา

โรงเรยน อ ำเภอ จ ำนวน

ผบรหำร

(คน)

จ ำนวนคร

(คน)

จ ำนวน

นกเรยนชน

ป.4-6 (คน)

สนปาตอง(สวรรณราษฎรวทยาคาร) สนปาตอง 1 50 90

วดกค า(เมธาวสยคณาทร) สนปาตอง 1 14 90

บานกาด(เขมวงส) แมวาง 1 12 70

หลวงพฒนาบานขนวาง แมวาง 1 10 76

บานน าแพร หางดง 1 13 84

บานสนปาสก หางดง 1 36 72

วดเวฬวน สารภ 3 80 72

วดพระนอนหนองผ ง สารภ 1 10 98

กรป.กลางอปถ มภ ดอยหลอ 1 14 44

บานดงปาหวาย ดอยหลอ 1 8 20

ผลรวม 12 247 716

เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการทดลองใชรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา มดงน 1. แบบทดสอบวดความรความเขาใจเกยวกบการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม 2. แบบสอบถามการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน 3. แบบสงเกตการณการจดการเรยนรของครผสอน 4. แบบสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน

91

ขนตอนกำรสรำงเครองมอ 1. แบบทดสอบวดความรความเขาใจเกยวกบการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ผวจยไดใชแบบทดสอบของมลนธยวสถรคณ ศนยโรงเรยนคณธรรม ส าหรบทดสอบวดความรความเขาใจในการจดอบรมปฏบตการพฒนาผบรหารโรงเรยนและครทกคนในโรงเรยน กอนและหลงการอบรม จ านวน 25 ขอ แบงออกเปน 2 ตอน คอ ตอนท 1 เปนแบบปรนยเลอกตอบ ๒ ตวเลอก (ถกหรอผด) จ านวน 15 ขอ และ ตอนท 2 เปนแบบปรนยเลอกตอบ 3 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ 2. แบบสอบถามการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน ผวจยไดสรางเครองมอโดยมขนตอนการด าเนนงานดงน 2.1 ศกษานโยบาย เปาหมายการจดการศกษาของชาตทเกยวของกบการสงเสรมคณธรรมจรยธรรม การด าเนนงานสงเสรมคณธรรมตาง ๆ ไดแก โครงการโรงเรยนวถพทธ โครงกรโรงเรยนสจรต โครงการโรงเรยนคณธรรม โครงการโรงเรยนรกษาศลหาเชงคณภาพครอบครวอบอน รวมถงรปแบบการจดกจกรรมสงเสรมคณธรรมอน ๆ 2.2 รางแบบสอบถาม สภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการนเทศทสงเสรมคณธรรม แบงเนอหาออกเปน 3 ตอน คอ ตอนท 1 สอบถามระดบการปฏบตการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน เกยวกบเนอหา 6 ดาน ไดแก 1) ดานสภาพแวดลอม 2) ดานผบรหารและการบรหารจดการ 3) ดานครและการจดการเรยนร 4) ดานกจกรรมสงเสรมคณธรรม 5) ดานนกเรยน และ 6) ดานเครอขายและความรวมมอ รวมขอค าถามทงสนจ านวน 50 ขอ มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 4 ระดบ(Rating Scale) ตอนท 2 ปญหาการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน มลกษณะเปนค าถามปลายเปด และ ตอนท 3 แนวทางการพฒนาการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน มลกษณะเปนค าถามปลายเปด 2.3 น าแบบสอบถามเสนอตอผเชยวชาญ จ านวน 5 คน ไดมาโดยวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Selection) ประกอบดวย ผเชยวชาญดานการวจยทางการศกษา ดานการนเทศการศกษา ดานการวจยและพฒนาการศกษา ดานการวดและประเมนผลการศกษา ดานการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม และดานการวดและประเมนผลการศกษา เพอตรวจสอบความถกตองและความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) แลววเคราะหคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) ซงรายนามผเชยวชาญมดงน 2.3.1 ดร.เจตนา เมองมล ศกษานเทศกผเชยวชาญ ผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา

92

2.3.2 ดร.ศรพงษ นวลแกว ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 2.3.3 ดร.กญชภสส พงษพานชย ผอ านวยการโรงเรยนบานพนตนผเชยวชาญดานการวจยและพฒนาการศกษา 2.3.4 นางสาวจตพร ศลาเดช ครช านาญการพเศษ โรงเรยนวดบวกครกเหนอ ผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 2.3.5 นางบษกร สรยา ครช านาญการพเศษ โรงเรยนบานกาด(เขมวงส)ผเชยวชาญดานการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โดยใชเกณฑการพจารณา คอ เหนวาสอดคลอง ใหคะแนน +1 ไมแนใจ ใหคะแนน 0 เหนวาไมสอดคลอง ใหคะแนน –1 แลวน าผลการพจารณามาวเคราะหคาดชนความสอดคลอง โดยใชเทคนคของ Ravinia and Hambleton (พวงรตน ทวรตน, 2540 : 117) ใชสตรดงน IOC = ∑R N เมอ IOC หมายถง ดชนความสอดคลองของเครองมอ ∑R หมายถง ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ N หมายถง จ านวนของผเชยวชาญ 2.4 น าแบบสอบถามไปปรบปรง/แกไข เกยวกบรายละเอยดของค าถามใหมความชดเจน สามารถสอความไดงาย ตามค าแนะน าของผเชยวชาญ โดยเลอกเอาเฉพาะขอทมคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) 0.6 ขนไป แกไขปรบปรงเหลอขอค าถามจ านวน 45 ขอ และไดปรบขอความการใชภาษาใหมความสมบรณ 2.5 น าแบบสอบถามไปใชในการเกบรวบรวมขอมลกบผใหขอมลในโรงเรยนกลมตวอยาง จ านวน 10 โรงเรยน

3. แบบสงเกตการณสอนของครผสอน 3.1 ศกษาหลกสตรและกระบวนการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม นโยบาย เปาหมายการจดการศกษาของชาตทเกยวของกบการสงเสรมคณธรรมจรยธรรม การด าเนนงาน

93

สงเสรมคณธรรมตาง ๆ ไดแก โครงการโรงเรยนวถพทธ โครงกรโรงเรยนสจรต โครงการโรงเรยนคณธรรม โครงการโรงเรยนรกษาศลหาเชงคณภาพครอบครวอบอน รวมทงรปแบบการจดกจกรรมสงเสรมคณธรรมอน ๆ 3.2 รางแบบสงเกตการณสอนของครผสอน มลกษณะเปนแบบบนทกปลายเปด มประเดนหลก 2 ประเดน คอ เกยวกบตวคร ไดแก ชอเรองทสอน วตถประสงค การน าเขาสบทเรยน กจกรรมการเรยนการสอน การวดและประเมนผล และเกยวกบตวผเรยน 3.3 น าแบบสงเกตการณสอนของครผสอน เสนอตอผเชยวชาญ จ านวน 5 คน ไดมาโดยวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Selection) ประกอบดวย ผเชยวชาญดานการวจยทางการศกษา ดานการนเทศการศกษา ดานการวจยและพฒนาการศกษา ดานการวดและประเมนผลการศกษา ดานการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม และดานการวดและประเมนผลการศกษา เพอตรวจสอบความถกตองและความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) แลววเคราะหคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence : IOC) ซงรายนามผเชยวชาญมดงน 3.3.1 ดร.เจตนา เมองมล ศกษานเทศกผเชยวชาญ ผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 3.3.2 ดร.ศรพงษ นวลแกว ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา 3.3.3 ดร.กญชภสส พงษพานชย ผอ านวยการโรงเรยนบานพนตนผเชยวชาญดานการวจยและพฒนาการศกษา 3.3.4 นางสาวจตพร ศลาเดช ครช านาญการพเศษ โรงเรยนวดบวกครกเหนอ ผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลการศกษา 3.3.5 นางบษกร สรยา ครช านาญการพเศษ โรงเรยนบานกาด(เขมวงส)ผเชยวชาญดานการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โดยใชเกณฑการพจารณา คอ เหนวาสอดคลอง ใหคะแนน +1 ไมแนใจ ใหคะแนน 0 เหนวาไมสอดคลอง ใหคะแนน –1 แลวน าผลการพจารณามาวเคราะหคาดชนความสอดคลอง โดยใชเทคนคของ Ravinia and Hambleton (พวงรตน ทวรตน, 2540 : 117) ใชสตรดงน

94

IOC = ∑R N เมอ IOC หมายถง ดชนความสอดคลองของเครองมอ ∑R หมายถง ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ N หมายถง จ านวนของผเชยวชาญ 3.4 น าแบบสงเกตการณสอนของครผสอน ไปปรบปรง/แกไข ตามค าแนะน าของผเชยวชาญ และไดปรบขอความการใชภาษาใหมความสมบรณ 3.5 น าแบบสงเกตการณสอนของครผสอน ไปใชในการเกบรวบรวมขอมลกบผใหขอมลในโรงเรยนกลมตวอยาง จ านวน 10 โรงเรยน

กำรเกบรวบรวมขอมล

ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง โดยใชเครองมอเกบรวบรวมขอมลทสราง ขนดงน

1. เกบขอมลจากการทดสอบวดความรความเขาใจของผเขารบการอบรมปฏบตการพฒนาผบรหารโรงเรยนและครทกคนในโรงเรยน กอนและหลงการอบรม โดยผวจยในวนท 18-19 สงหาคม 2561 ณ หองประชมสนปาตอง ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 4

2. เกบขอมลจากแบบสอบถามการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน และ

แบบสงเกตการณสอนของครผสอน โดยผวจยและผชวยนกวจย ไดลงพนทปฏบตการเกบรวมรวม

ขอมลดวยตนเอง ระหวางวนท 8-25 มกราคม 2561

กำรวเครำะหขอมลและสถตทใช ผวจยไดน าขอมลจากเครองมอเกบรวบรวมขอมลโดยเลอกเฉพาะฉบบทมความ

ถกตอง ครบถวนและมความสมบรณ มาประมวลผล วเคราะหขอมลดวยวธการทางสถต ดงน 1. ผลการทดสอบวดความรความเขาใจของผเขารบการอบรม วเคราะหผลโดยใช คะแนนเฉลยคารอยละ

2. ผลการแบบสอบถามการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน วเคราะห ผลโดยใชคาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหเนอหา 3. สงเกตการณสอนของครผสอน ใชการวเคราะหเชงเนอหา

ภาคผนวก

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจย รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา

ขนตอนท กจกรรม เครองมอทใชในการวจย 1 การศกษาสภาพปจจบนปญหา

และความตองการในการนเทศเพอสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน

1. แบบสอบถาม สภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการนเทศทสงเสรมคณธรรม 2. แบบบนทกการจดกลมสนทนาประเดนเฉพาะ 3. แบบสงเคราะหเอกสาร

2 การสรางและพฒนารปแบบ การนเทศ

1. แบบตรวจสอบความสมเหตสมผลเชงทฤษฎ ความเปนไปได และความสอดคลอง ของรางรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวคดศาสตรพระราชา 2. แบบประเมนคณภาพของรปแบบ การนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามแนวทางศาสตรพระราชา 3. แบบบนทกการสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา

3 ทดลองใชรปแบบการนเทศ 1. แบบทดสอบวดความรความเขาใจเกยวกบการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม 2. แบบสอบถามการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน 3. แบบสงเกตการณการจดการเรยนรของครผสอน 4. แบบสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน

แบบสอบถามการวจย เกยวกบสภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน

........................................................................... ค าชแจง

1. แบบสอบถามฉบบน มวตถประสงคเพอศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน ตามโครงการวจยพฒนารปแบบการนเทศการจดการเรยนรของครในการสงเสรมคณธรรมโดยใชแนวคดศาสตรพระราชา ซงประกอบดวย 3 ตอน ดงน

ตอนท 1 ความคดเหนตอการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน มขอค าถาม 6 ประเดนหลก ไดแก 1) สภาพแวดลอม 2) ผบรหารและการบรหารจดการ 3) ครและการจดการเรยนร 4) กจกรรมสงเสรมคณธรรม 5) นกเรยน และ 6) เครอขายและความรวมมอ

ตอนท 2 ปญหาการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน ตอนท 3 แนวทางการพฒนาการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน

ตอนท 1 ความคดเหนตอการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน มขอค าถาม 7 ประเดนหลก ไดแก 1) สภาพแวดลอม 2) ผบรหารและการบรหารจดการ 3) ครและการจดการเรยนร 4) กจกรรมสงเสรมคณธรรม 5) นกเรยน และ 6) เครอขายและความรวมมอ

โปรดพจารณาวาผบรหารโรงเรยน คร นกเรยน สภาพแวดลอมของโรงเรยน และเครอขายและความรวมมอในโรงเรยนของทาน มการปฏบต/มคณลกษณะ/พฤตกรรม ในแตละรายการอยในระดบใด โดยใหทานท าเครองหมาย √ ลงในชองทตรงกบระดบความคดเหนของทานและตรงตามสภาพความเปนจรงใหมากทสด 4 หมายถง มการปฏบต/มคณลกษณะ/พฤตกรรมนนในระดบมากทสด

3 หมายถง มการปฏบต/มคณลกษณะ/พฤตกรรมนนในระดบมาก 2 หมายถง มการปฏบต/มคณลกษณะ/พฤตกรรมนนในระดบปานกลาง 1 หมายถง มการปฏบต/มคณลกษณะ/พฤตกรรมนนในระดบนอยหรอนอยทสด

ท รายการ ระดบความคดเหน

4 3 2 1 1. สภาพแวดลอม

1 สภาพแวดลอมมความสะอาด สงบ รมรน สวยงาม เปนสดสวน และปลอดภย เออตอการเรยนร

2 มการจดบรรยากาศ สภาพแวดลอมแหลงเรยนรทเออตอการปลกฝงคณธรรมของโรงเรยน

3 มพระพทธรปบรเวณหนาโรงเรยน 4 มพระพทธรปประจ าหองเรยน 5 มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารสตดตามทตางๆ 6 มหองพระพทธศาสนาหรอลานธรรม 7 ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยน 8 ไมมสงเสพตด เหลา บหรในโรงเรยน 100%

2. ผบรหารและการบรหารจดการ 9 ผบรหารมความรเกยวกบการด าเนนงานคณธรรมในโรงเรยน 10 ผบรหารก าหนดนโยบาย/แนวทางการสงเสรมคณธรรมชดเจน 11 มแผนงาน/โครงการทสงเสรมพฒนาคณธรรมในโรงเรยน 12 มคณธรรมอตลกษณ หรอกรอบแนวคดการการด าเนนงาน

คณธรรมทเกดจากการมสวนรวมของทกฝายในโรงเรยน

13 มผรบผดชอบการด าเนนงานดานคณธรรมชดเจน 14 ด าเนนงานโดยการมสวนรวมของบคลากรทกคนในโรงเรยน 15 มการบรหารงานโดยใชหลกธรรมาภบาล โปรงใสตรวจสอบได 16 มการนเทศ ก ากบตดตามการด าเนนงานสงเสรมคณธรรม

ของคร อยางนอยเดอนละ 1 ครง

17 สามารถกระตนและโนมนาวใหบคลากรในโรงเรยนเกดความรสกอยากมสวนรวมในการด าเนนงานสงเสรมคณธรรม

18 ใชทรพยากรอยางคมคา และเกดประโยชน สงสด 19 ประสานความรวมมอระหวางโรงเรยน บาน วด ชมชนและ

องคกรตาง ๆ ในการด าเนนงานสงเสรมคณธรรม

ท รายการ ระดบความคดเหน

4 3 2 1 3. ครและการจดการเรยนร

20 มความรความเขาใจเกยวกบการด าเนนงานคณธรรมในโรงเรยน

21 มความรเกยวกบการวเคราะหหลกสตรเพอน าไปออกแบบการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม

22 มความสามารถในการออกแบบการจดการเรยนร โดย บรณาการโครงการโรงเรยนวถพทธ โครงการโรงเรยนคณธรรม โครงการโรงเรยนสจรต และ โครงการโรงเรยนรกษาศลหา

23 ครและนกเรยนมการบรหารจต เจรญปญญา กอนเรยนทกวน 24 จดการเรยนการสอนโดยใหนกเรยนท าโครงงานคณธรรม

อยางนอยภาคเรยนละ 1 โครงงาน

25 มความสามารถเสรมแรงใหนกเรยนมพฤตกรรมเชงบวก 26 มกจกรรมโฮมรม และจดใหมการสะทอนความรสก หรอจด

ชวโมงกจกรรมใหนกเรยนไดท าความด

27 มการประเมนคณธรรม จรยธรรมนกเรยนเปนประจ า 4. กจกรรมสงเสรมคณธรรม

28 ผบรหาร ครและนกเรยนทกคน ไปปฏบตศาสนกจ ทวดเดอนละ 1 ครง มวดเปนแหลงเรยนร

29 ผบรหาร ครและนกเรยนทกคนเขาคายปฏบตธรรม อยางนอยปละ 1 ครง

30 มพระมาสอนหรอรวมจดกจกรรมสงเสรมคณธรรมทโรงเรยนอยางสม าเสมอ เปนประจ า อยางนอยสปดาหละ 1 ครง

31 จดใหมสมดบนทกความดและนกเรยนไดบนทกความดทท า ทกคน

32 มกจกรรมชนชมคณความดหนาเสาธงทกวน หรอในวนทมบคคลท าความด

33 มการจดกจกรรมสวดมนตไหวพระ/กจกรรมพฒนาจรยธรรมใหแกนกเรยนทกคน สปดาหละ 1 ครง

ท รายการ ระดบความคดเหน

4 3 2 1 5. นกเรยน 34 นกเรยนท าโครงงานคณธรรม 1 หองเรยน 1 โครงงาน 35 นกเรยนลงมอปฏบตกจกรรมทสงเสรมคณธรรมดวยตนเอง 36 นกเรยนสามารถน าเสนอกจกรรมทสงเสรมคณธรรมดวย

ตนเอง

37 นกเรยนปฏบตตนตามระเบยบ ขอปฏบต และ ขอตกลงของโรงเรยน

38 นกเรยนมพฤตกรรมด มคณลกษณะอนพงประสงค 6. เครอขายและความรวมมอ 39 มเครอขายและความรวมมอระหวางโรงเรยน บาน วด ชมชน

และองคกรตาง ๆ ในการด าเนนงานสงเสรมคณธรรม

40 ผปกครอง ชมชน องคกรตาง ๆ มสวนรวมในการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน

41 ผปกครอง ชมชน องคกรตาง ๆ ใหการสนบสนนการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน

42 ผปกครอง ชมชน องคกรตาง ๆ มความเขาใจในจดหมาย/เปาประสงคการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน

43 มการแลกเปลยนเรยนรงานการสงเสรมคณธรรมภายในโรงเรยน อยางนอยภาคเรยนละ 1 ครง

44 มเครอขายการแลกเปลยนเรยนรงานการสงเสรมคณธรรม ระหวางโรงเรยน องคกร หรอหนวยงานอน

ตอนท 2 ปญหาการด าเนนงานสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน (เขยนตอบเปนขอ ๆ) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ตอนท 3 ความตองการในการพฒนาการสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน(เขยนตอบเปนขอๆ)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

กรอบการด าเนนการสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) การวจยเรอง รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ณ หองประชมหวยฮองไคร โรงแรมฮอลลเดยการเดน อ าเภอเมองเชยงใหม จงหวดเชยงใหม

...............................................

1. เปดประชมการสนทนากลม/แนะน าผเชยวชาญและผเกยวของ ใชเวลา 5 นาท 2. เกรนน า/น าเสนอความเปนมาของการศกษาวจยโดยยอ ใชเวลา 15 นาท 3. เรมการสนทนากลม (Focus Group Discussion) ใชเวลา 2 ชวโมง 4. ปดประเดน/สรปการสนทนากลม (Focus Group Discussion) ใชเวลา 10 นาท

รวมเวลาทใชในการด าเนนการ 2 ชวโมง 30 นาท

แนวทางการสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship)

การวจยเรอง รปแบบการนเทศการจดการเรยนรของครทสงเสรมคณธรรม

โดยใชแนวคดศาสตรพระราชา

...............................................

วตถประสงค

เพอตรวจสอบและพจารณาความเหมาะสม ความถกตองครอบคลม ความเปนไปได และความเปนประโยชน ของรางรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม และองคประกอบของรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ซงประกอบดวย การสรางความตระหนกและการรบร (Awareness and Acknowledge) การมงสแนวทางการปฏบต (Action) การเยยมเยยนเรงรดการพฒนา (Accelerate Development) การน าพาสการแลกเปลยนเรยนร (Achievement) การพนจดผลงานตามสภาพจรง (After Action Review) และ การอางอง เชดช (Glorify) รวมทงรบฟงความคดเหน และขอเสนอแนะ โดยจดสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) จ านวน 13 คน

วธการสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship)

การสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) ด าเนนการดงน

1. จดใหมผด าเนนการประชมสนทนากลม 1 คน ผประสานงาน (ผวจย) 1 คน ผบนทกภาพ 1 คน ผบนทกเสยง 1 คน และผจดบนทก 3 คน

2. ผด าเนนการประชมสนทนากลมเปดประชม แนะน าผเชยวชาญทเขาประชม แจงวตถประสงคของการประชมสนทนากลมและชแจงวธการในการอภปรายและแสดงความคดเหน

3. ผวจยน าเสนอความเปนมาของการวจย วตถประสงคของการวจย ขนตอนการวจย กระบวนการในการจดท ารปแบบ และ รปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรมโดยสงเขป

4. ผด าเนนการประชมสนทนากลมถามค าถามเกรนน า จากนนใหผเชยวชาญทเขาประชมอภปรายเพอตรวจสอบและพจารณาความเหมาะสม ความถกตองครอบคลม ความเปนไปได และความเปนประโยชน ของรางรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม รวมทงเสนอความคดเหน และใหขอเสนอแนะ โดยมแนวค าถามตามประเดนซงมรายละเอยดแนบทายน ใชเวลาด าเนนการทงสน 2 ชวโมง 30 นาท

5. การอภปรายเพอตรวจสอบและพจารณาความเหมาะสม ความถกตองครอบคลม ความเปนไปได และความเปนประโยชน ของรางรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม การเสนอความคดเหน และใหขอเสนอแนะ ใหอภปรายเรยงตามประเดนค าถามตามทก าหนด และใหผเชยวชาญทเขาประชมสนทนากลมอภปรายตามดานความเชยวชาญทละคนจนครบทกคน โดยใหมการอภปรายสองรอบตามประเดน หากมเวลาเหลอใหเปดโอกาสใหผเชยวชาญอภปรายเพมเตมในประเดนอน ๆ ในรอบท 3

6. ใหผจดบนทก บนทกการประชมสนทนาในแบบบนทก โดยจดบนทกในแตละประเดนอยางละเอยด พรอมทงใหบนทกภาพและเสยงการประชม โดยผบนทกภาพและผบนทกเสยง

7. ใหผประสานงานอ านวยความสะดวกในการด าเนนการประชมสนทนากลม 8. ผด าเนนการประชมสนทนากลม ปดประเดน/สรปการสนทนากลม 9. ผวจยสรปผลการบนทกการประชมสนทนากลมและกลาวขอบคณ

10. ผด าเนนการประชมสนทนากลมปดประชม 11. ผประสานงานรวบรวมเอกสาร ภาพถาย เทปบนทกเสยง และผลการประชมสนทนา

กลม แลวจดท าสรปผลการประชมสนทนากลม

ประเดนค าถามในการประชมสนทนากลมผเชยวชาญ (Focus Group Discussion) การวจยเรอง การพฒนารปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม

ตามแนวทางศาสตรพระราชาเพอ

……………………………

ค าชแจง

1. ประเดนค าถามในการประชมสนทนากลมผเชยวชาญน ใชส าหรบเปนแนวทางในการถามค าถามเพอเกบรวบรวมขอมลจากการประชมสนทนากลมผ เชยวชาญ ซงประกอบดวย ผเชยวชาญดานการนเทศการศกษา ผเชยวชาญดานการจดการเรยนการสอน ผเชยวชาญดานการบรหารสถานศกษาและการสรางรปแบบ และ ผเชยวชาญดานการวดผลและวจยทางการศกษา เพอเพอตรวจสอบและพจารณาความเหมาะสม ความถกตองครอบคลม ความเปนไปได และความเปนประโยชน ของรางรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม

2. ประเดนค าถามในการประชมสนทนากลม ประกอบดวยค าถามหลก (Main Question) เกยวกบรางรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม และองคประกอบของรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม

ค าถามเกรนน า

ภายหลงจากแจงวตถประสงคของการประชมสนทนากลมผเชยวชาญ การน าเสนอความเปนมาและวตถประสงคของการศกษาวจยโดยสงเขปแลว ใหผ วจยน าเสนอเกยวกบสภาพทวไปและปญหาในการบรหารจดการศกษาของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหมเขต 4 ความเปนมาของการวจย วตถประสงคของการวจย และขนตอนการวจย จากนนใหผวจยแจงกระบวนการในการจดท ารปแบบ และตวรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ซงมขนตอนส าคญ 4 ขนตอน ดงน

1. การยกรางรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม โดยผวจยวเคราะหและสงเคราะหจากแนวคด ทฤษฎ เอกสาร ต ารา และงานวจยทเกยวของ

2. การตรวจสอบรางรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม โดยการตรวจสอบความเหมาะสมและความสอดคลองเชงเนอหา โดยผทรงคณวฒ จ านวน 5 คน

3. การจดสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) จ านวน 13 คน เพอตรวจสอบและพจารณาความเหมาะสมเชงทฤษฎ เชงเนอหา เชงกฎหมายและศลธรรมจรรยา (Propriety) ความถกตองครอบคลม (Accuracy) ความเปนไปได (Feasibility) และความเปนประโยชน (Utility) ซงเปนขนตอนทก าลงด าเนนการในขณะน

4. การปรบปรงแกไขรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามขอเสนอของผเชยวชาญ และการจดท ารปแบบทสมบรณ

จากนนใหผด าเนนการประชมสนทนากลมถามค าถามเกรนน าเกยวกบรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรมตามทผวจยน าเสนอ และถามค าถามตามประเดนค าถามหลกตอไป

ประเดนค าถามหลก (Main Question)

1. ประเดนรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม (อภปรายรอบท 1)

ค าถาม : ทานเหนวา “รปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม” โดยภาพรวม มความเหมาะสมเชงทฤษฎ เชงเนอหา เชงกฎหมายและศลธรรมจรรยา (Propriety) ความถกตองครอบคลม (Accuracy) ความเปนไปได (Feasibility) และความเปนประโยชน (Utility) หรอไม และควรปรบปรงแกไขอยางไร

เวลาในการอภปราย : ทานละไมเกน 5 นาท รวม 60 นาท (อภปรายตามดานทเชยวชาญ)

2. ประเดนองคประกอบของรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม 6 องคประกอบ คอ การสรางความตระหนกและการรบร (Awareness and Acknowledge) การมงสแนวทางการปฏบต (Action) การเยยมเยยนเรงรดการพฒนา (Accelerate Development) การน าพาสการแลกเปลยนเรยนร (Achievement) การพนจดผลงานตามสภาพจรง (After Action Review) และการอางองยกยองเชดช (Glorify) (อภปรายรอบท 2)

ค าถาม : ทานเหนวา “องคประกอบของรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม” ทง 6 องคประกอบ คอ การสรางความตระหนกและการรบร (Awareness and Acknowledge) การม งสแนวทางการปฏบต (Action) การเยยมเยยนเรงรดการพฒนา (Accelerate Development) การน าพาสการแลกเปลยนเรยนร (Achievement) การพนจดผลงานตามสภาพจรง (After Action Review) และการอางองยกยองเชดช (Glorify) มความเหมาะสมเชงทฤษฎ เชงเนอหา เชงกฎหมาย

และศลธรรมจรรยา (Propriety) ความถกตองครอบคลม (Accuracy) ความเปนไปได (Feasibility) และความเปนประโยชน (Utility) หรอไม และควรปรบปรงแกไขอยางไร

เวลาในการอภปราย : ทานละไมเกน 5 นาท รวม 60 นาท (อภปรายตามดานทเชยวชาญ)

แบบบนทกการประชมสนทนากลมผเชยวชาญ (Focus Group discussion) การวจยเรอง การพฒนารปแบบการนเทศ

โดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม

............................................................

ชอผจดบนทก………………………………………………....................................................... วนท.......................เดอน......................................พ.ศ. ...................... สถานทประชม................................................................................... ชอผด าเนนการประชม....................................................................... รายชอผเชยวชาญทมาประชม

1.............................................................................................................................. . 2............................................................................................................................... 3.............................................................................................................................. . 4.............................................................................................................................. . 5.............................................................................................................................. . 6.............................................................................................................................. . 7.............................................................................................................................. . 8.............................................................................................................................. . 9.............................................................................................................................. .

10.............................................................................................................................. . 11.............................................................................................................................. . 12........................................................................................................................... ....

รายชอผเชยวชาญทไมมาประชม 1.............................................................................................................................. . 2....................................................................................... ........................................ 3.............................................................................................................................. .

รายชอผเขารวมประชม 1............................................................ ................................................................... 2.............................................................................................................................. . 3............................................................................................................................... 4.............................................................................................................................. .

เรมประชมเวลา............................................................... 1. ค าถามเกรนน า ................................................................................................................................................ ............. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ........................................................... 2. ประเดนค าถาม

ประเดนท 1 รปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม (อภปรายรอบท 1)

ค าถาม : ทานเหนวา “รปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม” โดยภาพรวมมความเหมาะสมเชงทฤษฎ เชงเนอหา เชงกฎหมายและศลธรรมจรรยา (Propriety) ความถกตองครอบคลม (Accuracy) ความเปนไปได (Feasibility) และความเปนประโยชน (Utility) หรอไม และควรปรบปรงแกไขอยางไร

เวลาในการอภปราย : ทานละไมเกน 5 นาท รวม 60 นาท (อภปรายตามดานทเชยวชาญ)

ผเชยวชาญคนท 1 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................

ผเชยวชาญคนท 2 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................

ผเชยวชาญคนท 3 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................

ผเชยวชาญคนท 4 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................

ผเชยวชาญคนท 5 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................

ผเชยวชาญคนท 6 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ...........................................................

ผเชยวชาญคนท 7 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ...........................................................

ผเชยวชาญคนท 8 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ........................................................... ............................................................................................................................. ................................

ผเชยวชาญคนท 9 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................ ............................................................... ..............................................................................................

ผเชยวชาญคนท 10 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................ ............................................................... ..............................................................................................

ผเชยวชาญคนท 11 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ........................................................... ............................................................................................................................. ................................

ผเชยวชาญคนท 12 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................ ............................................................... ..............................................................................................

ประเดนท 1 องคประกอบของรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม 6 องคประกอบ คอ การสรางความตระหนกและการรบร (Awareness and Acknowledge) การมงสแนวทางการปฏบต (Action) การเยยมเยยนเรงรดการพฒนา (Accelerate Development) การน าพาสการแลกเปลยนเรยนร (Achievement) การพนจดผลงานตามสภาพจรง (After Action Review) และการอางองยกยองเชดช (Glorify) (อภปรายรอบท 2)

ค าถาม : ทานเหนวา “องคประกอบของรปแบบการนเทศโดยใชแนวคดตามหลกการศาสตรพระราชาเพอพฒนาการเรยนรทสงเสรมคณธรรม” ทง 6 องคประกอบ คอ การสรางความตระหนกและการรบร (Awareness and Acknowledge) การม งสแนวทางการปฏบต (Action) การเยยมเยยนเรงรดการพฒนา (Accelerate Development) การน าพาสการแลกเปลยนเรยนร (Achievement) การพนจดผลงานตามสภาพจรง (After Action Review) และการอางองยกยองเชดช (Glorify) มความเหมาะสมเชงทฤษฎ เชงเนอหา เชงกฎหมายและศลธรรมจรรยา (Propriety) ความถกตองครอบคลม (Accuracy) ความเปนไปได (Feasibility) และความเปนประโยชน (Utility) หรอไม และควรปรบปรงแกไขอยางไร

เวลาในการอภปราย : ทานละไมเกน 5 นาท รวม 60 นาท (อภปรายตามดานทเชยวชาญ)

ผเชยวชาญคนท 1 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ...........................................................

ผเชยวชาญคนท 2 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ...........................................................

ผเชยวชาญคนท 3 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ...........................................................

ผเชยวชาญคนท 4 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ...........................................................

ผเชยวชาญคนท 5 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ...........................................................

ผเชยวชาญคนท 6 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ...........................................................

ผเชยวชาญคนท 7 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ...........................................................

ผเชยวชาญคนท 8 .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ ............................................................................................................................. ................................

ผเชยวชาญคนท 9 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................ ............................................................... ..............................................................................................

ผเชยวชาญคนท 10 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................ ............................................................................................................................. ................................

ผเชยวชาญคนท 11 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................ ............................................................... ..............................................................................................

ผเชยวชาญคนท 12 .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................ ............................................................... ..............................................................................................

3. ประเดนเพมเตม .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................ .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................. ................................ .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ ............................................................................................................................................... ..............

4. สรปและปดประเดน .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................... .................................. ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ ............................................................................................................................................... .............. .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ ............................................................................................................................. ................................ .............................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................ .............................................................................................................................................................

แบบประเมนคณภาพของรปแบบ เกยวกบความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนประโยชน และความเปนไปไดในการน าไปใช

ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา (ส าหรบผมประสบการณ)

................................................................................. ค าชแจง

1. เครองมอฉบบนสรางขนโดยมวตถประสงค เพอสอบถามความคดเหนของทานในฐานะ ผมประสบการณในการนเทศการศกษา เพอตรวจสอบความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนประโยชน และความเปนไปไดในการน าไปใช ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา

2. รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา หมายถง โครงสรางทางความคดโดยใชวธการแหงศาสตรพระราชาในมต “เขาใจ เขาถง พฒนา” มาบรณาการเปนกระบวนการนเทศซงผวจยไดสรางขน มองคประกอบ 6 องคประกอบหลก ดงน 1) เขาใจปญหา 2) ศกษาแนวทาง 3) สรางความตระหนก 4) สมครใจพฒนา 5) น าพาปฏบต และ 6) จดเวทแลกเปลยนเรยนร ใหรางวล

3. ขอมลทไดจากเครองมอฉบบน จะน าไปใชในการปรบปรงรปแบบการนเทศการจดการ เรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ใหมประสทธภาพมากยงขน โดยไม เกดผลกระทบใด ๆ ตอตวทาน

4. ขอมลทไดจากการแสดงความคดเหนของทานจะมประโยชนอยางยง จงขอความ อนเคราะหทานไดแสดงความคดเหนในแตละประเดนใหครบทกขอตามความเปนจรง

5. เครองมอฉบบน มเนอหา 2 ตอน ดงน ตอนท 1 การตรวจสอบความถกตอง และ ความเหมาะสม ของรปแบบการนเทศการ

จดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ตอนท 2 การตรวจสอบความเปนประโยชน และ ความเปนไปไดในการน าไปใช ของ

รปแบบการนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา

ตอนท 1 การตรวจสอบความถกตอง และ ความเหมาะสม ของรปแบบการนเทศการจดการเรยนร ทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ค าชแจง โปรดพจารณาขอค าถามแตละขอวามความถกตอง และ มความเหมาะสม ในการน าไปใช นเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา หรอไม โดยใหทาน แสดงความคดเหนตอขอค าถามแตละขอวา มความคดเหนอยในระดบใดแลวท าเครองหมาย √ ลงในชองนน ๆ ดงน 5 หมายถง เหนวามความถกตองและมความเหมาะสม อยในระดบมากทสด 4 หมายถง เหนวามความถกตองและมความเหมาะสม อยในระดบมาก 3 หมายถง เหนวามความถกตองและมความเหมาะสม อยในระดบปานกลาง 2 หมายถง เหนวามความถกตองและมความเหมาะสม อยในระดบนอย

1 หมายถง เหนวามความถกตองและมความเหมาะสม อยในระดบนอยทสด

รายการประเมน

ความคดเหนของผมประสบการณ ความถกตอง ความเหมาะสม

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 องคประกอบท 1 เขาใจปญหา 1.ศกษาสภาพการด าเนนสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน

2. ศกษาสภาพการณของผบรหารโรงเรยน คร นกเรยนและชมชน

3.ศกษาความตองการในการแกปญหาหรอพฒนาของโรงเรยน

องคประกอบท 2 ศกษาแนวทาง 4. ใชหลกการมสวนรวมแบบ “3 ประสาน” ระหวางเขตพนทการศกษา กลมเครอขาย และ โรงเรยน

5. ใชหลกการมสวนรวมแบบ “4 รวม” ระหวางเขตพนทการศกษา กลมเครอขายโรงเรยน และผปกครองนกเรยน/ชมชน

(ตอ)

รายการประเมน ความคดเหนของผมประสบการณ

ความถกตอง ความเหมาะสม 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

6. ใชหลกการนเทศแบบรวมมอ ระหวางผวจย ทมนเทศระดบกลมเครอขาย และทมนเทศระดบอ าเภอ

องคประกอบท 3 สรางความตระหนก 7. จดประชมสรางการรบรและสรางความเขาใจใหแก ผบรหารโรงเรยน คร และบคลากรทกคนในโรงเรยน

8. จดประชมสรางการรบรและสรางความเขาใจ ใหแกบคลากรทปฏบตหนาทเปนทมนเทศระดบกลมเครอขาย และทมนเทศระดบอ าเภอ

องคประกอบท 4 สมครใจพฒนา 9. ประชาสมพนธรบสมครโรงเรยนเขารวมการพฒนา

10. ประชมชแจงเพอแจงหลกการ วตถประสงค กระบวนการและแนวทางการพฒนารวมกน

องคประกอบท 5 น าพาปฏบต 11. จดใหความรแกผบรหารโรงเรยน ครและบคลากรทเกยวของ

12. จดท าเอกสารแนวทางการด าเนนงานทสงเสรมคณธรรมใหโรงเรยนด าเนนการ

13. เยยมเยยนใหก าลงใจ เสรมแรง ใหความชวยเหลอ แนะน า ชแนะ

14. จดประชมสะทอนผลการด าเนนงานรวมกบโรงเรยน ผบรหารโรงเรยนและคร

(ตอ)

รายการประเมน ความคดเหนของผมประสบการณ

ความถกตอง ความเหมาะสม 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

องคประกอบท 6 จดเวทแลกเปลยนเรยนร ใหรางวล 15. จดแลกเปลยนเรยนรภายในโรงเรยน 16. จดแลกเปลยนเรยนร สรางเครอขายตางโรงเรยน

17.จดแลกเปลยนเรยนรทางไกล โดยใชสอสงคมออนไลน

18. ประเมนผลงานตามสภาพจรง เนนการประเมนเชงบวก

19. เสรมแรงใจใหรางวลแกบคคลหรอโรงเรยนทประสบความส าเรจ

ตอนท 2 การตรวจสอบความเปนประโยชน และ ความเปนไปไดในการน าไปใช ของรปแบบการ นเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา ค าชแจง โปรดพจารณาขอค าถามแตละขอวามความเปนประโยชน และ ความเปนไปไดในการ น าไปใชนเทศการจดการเรยนรทสงเสรมคณธรรม ตามแนวทางศาสตรพระราชา หรอไม โดยใหทานไดแสดงความคดเหนตอขอค าถามแตละขอวา มความคดเหนอยในระดบใด แลวท าเครองหมาย √ ลงในชองนน ๆ ดงน 5 หมายถง มความเปนประโยชน และความเปนไปไดในการน าไปใช อยในระดบมากทสด 4 หมายถง มความเปนประโยชน และความเปนไปไดในการน าไปใช อยในระดบมาก

3 หมายถง มความเปนประโยชน และความเปนไปไดในการน าไปใช อยในระดบปานกลาง 2 หมายถง มความเปนประโยชน และความเปนไปไดในการน าไปใช อยในระดบนอย 1 หมายถง มความเปนประโยชน และความเปนไปไดในการน าไปใช อยในระดบนอยทสด

(ตอ)

รายการประเมน ความคดเหนของผมประสบการณ

ความเปนประโยชน ความเปนไปได ในการน าไปใช

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 องคประกอบท 1 เขาใจปญหา 1.ศกษาสภาพการด าเนนสงเสรมคณธรรมของโรงเรยน

2. ศกษาสภาพการณของผบรหารโรงเรยน คร นกเรยนและชมชน

3.ศกษาความตองการในการแกปญหาหรอพฒนาของโรงเรยน

องคประกอบท 2 ศกษาแนวทาง 4. ใชหลกการมสวนรวมแบบ “3 ประสาน” ระหวางเขตพนทการศกษา กลมเครอขาย และ โรงเรยน

5. ใชหลกการมสวนรวมแบบ “4 รวม” ระหวางเขตพนทการศกษา กลมเครอขายโรงเรยน และผปกครองนกเรยน/ชมชน

6. ใชหลกการนเทศแบบรวมมอ ระหวางผวจย ทมนเทศระดบกลมเครอขาย และทมนเทศระดบอ าเภอ

องคประกอบท 3 สรางความตระหนก 7. จดประชมสรางการรบรและสรางความเขาใจใหแก ผบรหารโรงเรยน คร และบคลากรทกคนในโรงเรยน

8. จดประชมสรางการรบรและสรางความเขาใจ ใหแกบคลากรทปฏบตหนาทเปนทมนเทศระดบกลมเครอขาย และทมนเทศระดบอ าเภอ

(ตอ)

รายการประเมน ความคดเหนของผมประสบการณ

ความเปนประโยชน ความเปนไปได ในการน าไปใช

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 องคประกอบท 4 สมครใจพฒนา 9. ประชาสมพนธรบสมครโรงเรยนเขารวมการพฒนา

10. ประชมชแจงเพอแจงหลกการ วตถประสงค กระบวนการและแนวทางการพฒนารวมกน

องคประกอบท 5 น าพาปฏบต 11. จดใหความรแกผบรหารโรงเรยน ครและบคลากรทเกยวของ

12. จดท าเอกสารแนวทางการด าเนนงานทสงเสรมคณธรรมใหโรงเรยนด าเนนการ

13. เยยมเยยนใหก าลงใจ เสรมแรง นเทศใหความชวยเหลอ แนะน า ชแนะแนวทาง

14. จดประชมสะทอนผลการด าเนนงานรวมกบโรงเรยน ผบรหารโรงเรยนและคร

องคประกอบท 6 จดเวทแลกเปลยนเรยนร ใหรางวล 15. จดแลกเปลยนเรยนรภายในโรงเรยน 16. จดแลกเปลยนเรยนร กบเครอขายตางโรงเรยน ตางเขตพนทการศกษา

17.จดแลกเปลยนเรยนรทางไกล โดยใชสอสงคมออนไลน

18. ประเมนผลงานตามสภาพจรง เนนการประเมนเชงบวก

19. เสรมแรงใจใหรางวลแกบคคลหรอโรงเรยนทประสบความส าเรจ

ขอขอบคณทกทาน...