1

สรปยองานวจย 1. ปจจยทมผลตอรปแบบการดำเนนชวตของคนรนใหม ในชนบทไทย

2. แบบแผนและสถานการณความตองการมบตรของสตรทสมรสในประเทศไทย 3. การใหบรการของศนยการศกษากอนวยเรยน ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล 4. โครงการศกษาประเดนเชงนโยบายดานความยากจนและการกระจายรายได 5. สระบบสวสดการสงคมถวนหนาภายในป พ.ศ. 2560 6. การเสรมสรางความอบอนของครอบครวลกษณะเฉพาะในพนทเปาหมายครอบครวอบอน 7. แนวนโยบายวาดวยความอยดมสขของครอบครวภาคใต : กรณศกษาจงหวดยะลา และจงหวดสราษฎรธาน 8. หลกสตรโรงเรยนครอบครว ชดท 1 การเตรยมความพรอมครอบครว (ครอบครวระยะกอนแตงงาน) หวขอท 2.6 สวสดการสงคมสำหรบครอบครว 9. การเปลยนแปลงโครงสรางประชากรทมผลกระทบกบครอบครวไทย : โครงการศกษาเพอกำหนดแนวทางในการลดความเหลอมลำทเหมาะสมกบสงคมไทยภายใตโครงสรางประชากรทเปลยนแปลงไป 10. Familism กบการดแลเดกในสงคมเมอง 11. Familism กบการดแลบพการในสงคมเมอง 12. การสงเสรมการมบตรผานการสรางสมดลระหวางการทำงานและการสรางครอบครวทมคณภาพ 13. ราคาของการมลก เมองานและลก ผกอยบนเชอกเสนเดยวกน 14. การวเคราะหสถานการณเดกและสถานการณครอบครวในประเทศไทย กรณศกษามลนธเดกโสสะแหงประเทศไทย ในพระบรมราชนปถมภ 15. ลกษณะบรการสวสดการทางการศกษาสำหรบครอบครวเลยงเดยววยรนในสงคมไทย 16. แนวทางการสงเสรมการศกษาเพอเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวพอหรอแมคนเดยว 17. การศกษาคณภาพชวตของเดกเยาวชนและผสงอายในครอบครวแหวงกลาง ในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอในประเทศไทย (กรณศกษาจงหวดหนองบวลำภ รอยเอด และสรนทร) 18. การใชวถเศรษฐกจพอเพยงของชมชนในการสงเสรมความเขมแขงของสถาบนครอบครว 19. การศกษาเชงคณภาพเรองพฤตกรรมการขมเหงรงแกกนบนโลกไซเบอร ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4-6 โรงเรยนในสงกดกรงเทพมหานคร 20. การจดการพฤตกรรมการขมเหงรงแกผานโลกไซเบอรดวยการมสวนรวมของครอบครว 21. โครงการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวย : ยคเดกเกดนอย 22. รายงานสถานการณประชากรไทย พ.ศ.2558 โฉมหนาครอบครวไทยยคเกดนอย อายยน 23. ความแตกตางของคาจางระหวางชายหญงและผลของการมลกในประเทศไทย 24. ความสมพนธระหวางพฤตกรรมและแรงจงใจในการใชเครอขายสงคมออนไลนกบสมพนธภาพในกลมเพอนและครอบครวของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายในเขตอำเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร 25. สภาพการดำเนนชวตครอบครวทผสงอายดแลเดกตามลำพงและบรการทางสงคมสำหรบครอบครว

2

1. ชองานวจย : ปจจยทมผลตอรปแบบการดำเนนชวตของคนรนใหม ในชนบทไทย ผวจย : อ.ดร.กนกวรา พวงประยงค หนวยงาน : วทยาลยพฒนศาสตร ปวย องภากรณ มหาวทยาลยธรรมศาสตร วตถประสงค : เพอศกษาปจจยทมผลตอรปแบบการดำเนนชวตของคนรนใหมในชนบทไทย ผลการวจย : ปจจยท มผลตอรปแบบการดำเนนชวตของคนรนใหมในชนบทไทย ประกอบดวย ปจจยดานประชากร ไดแก ชวงอาย สถานภาพสมรส และระดบการศกษาสงสด ปจจยดานเศรษฐกจ ไดแก ความเพยงพอของรายได ปจจยดานสงคมและการเมอง ไดแก การเปนสมาชกกลมหรอองคกรในชมชน การไดรบผลกระทบจากนโยบายรฐ และการไดร บผลกระทบจากแนวคดการพฒนาสมยใหม ป จจ ยดานขอมลขาวสาร ไดแก การใชสอสงคมออนไลน ขอเสนอแนะ : หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม ตลอดจนหนวยงานทมสวนเกยวของสามารถนำ กำหนดและขบเคลอนนโยบายทสอดรบกบรปแบบการดำเนนชวตของคนรนใหมในพนทรวมทงพฒนาปจจยตาง ๆ ทจะสงผลตอรปแบบการดำเนนชวตของกลมคนดงกลาว ซงจะสะทอนถงหนาตางแหงโอกาส ทสงคมชนบทจะไดรบประโยชนจากคนรนใหมในการดำเนนกจกรรมทางเศรษฐกจและสงคม เนองจากชนบทมทนทางทรพยากรและภมปญญา ขณะทคนรนใหมมพลงความคดสรางสรรคและความรทนาจะกอใหเกดคณคาบางประการแกทองถน และกอใหเกดประโยชนตอการพฒนาประเทศได เชน 1. ภาคสวนทเกยวของควรสงเสรมและยกระดบคณภาพชวตทงในดานการศกษาและการประกอบอาชพใหกบคนรนใหมในชนบทไทย โดยสนบสนนการจดการศกษาและใหโอกาสทางการศกษาแกเยาวชนอยางเตมท พรอมทงจดสรรอาชพทเหมาะสมและสรางสภาพแวดลอมททนสมยภายใตอตลกษณความเปนทองถนน น ๆ เพอรองรบและดงดดใหคนรนใหมทมศกยภาพไดทำงานในทองถน ทงนเพอเปนการสงเสรมคณภาพประชากร คนร นใหมใหสามารถพงพาตนเองไดและมองคความร เพยงพอในการสรางรายไดใหแกตนเอง สามารถดแลครอบครว และเปนพลงหนนเสรมความเจรญใหกบเศรษฐกจของชมชน 2. ภาคสวนทเกยวของควรสนบสนนและสงเสรมใหคนรนใหมในชนบทไทยไดมบทบาทในการ เขารวมเปนผนำหรอสมาชก และไดรวมคดรวมทำกจกรรมกบกลมหรอองคกรในชมชน อาท กลมวสาหกจชมชนองคกรปกครองสวนทองถน กลมอาชพชมรมตางๆ รวมถงกลมอาสาสมครทงทเปนทางการและไมเปนทางการในทอง ถน ท งน เพ อเปนการสรางการมสวนรวมและเปนการดงศกยภาพพลงความคดสรางสรรค ตลอดจนความรความสามารถของคนรนใหมในการชวยพฒนากลมหรอองคกรในชมชนใหเจรญกาวหนาซงกลมหรอองคกรในชมชนเหลานถอเปนทนทสำคญในการขบเคลอนชมชนอยางยงยน 3. ภาคสวนทเกยวของควรสงเสรมแนวคดการพฒนาสมยใหมผานนโยบายของภาครฐ อาท แนวคดการพฒนาทย งยน แนวคดการจดการสมยใหม โดยม งเนนผลสมฤทธ ในการนำไปประยกตใชของคนร นใหม บนพนฐานอตลกษณของทองถน ทงในดานการใชชวตประจำวนและการทำงาน ทงนเพอเปนการกระตนสงเสรมใหคนร นใหมในชนบทไทยไดต นตวตอการพฒนาของกระแสโลกและสามารถปรบตวใหสอดรบกบบรบทการเปลยนแปลงของสงคมทมความสลบซบซอนได

3

4. ภาคสวนท เกยวข องควรให การสนบสนนการใช ส อสร างสรรค ผ านส งคมออนไลน อาท สอประชาสมพนธขาวสารของทองถน รวมถงการใชสอโซเชยลมเดยตางๆ เชน เฟสบค ไลน อนสตาแกรม ฯลฯ ในการเปนชองทางสรางและเชอมโยงเครอขายระหวางชมชนกบชมชนไปจนถงชมชนกบสงคมโลก สามารถสรางองคความรและเปนชองทางสรางสรรคในการสรางรายไดใหแกคนรนใหม ตลอดจนเปนประโยชนตอการพฒนาชมชนทองถนในมตตางๆ 5. ควรมการนำผลการวจยไปประยกตใชในเชงการบรหารจดการ เชน ดานการตลาด ทงนเพอสรางความเขาใจเกยวกบรปแบบการดำเนนชวตและปจจยทสงผลตอรปแบบการดำเนนชวตของคนรนใหมในชนบทไทย ซงจะนำไปสการผลตสนคาและบรการ รวมทงการออกแบบวธการสงเสรมการตลาดและชองการจดจำหนายสนคาและบรการใหสอดคลองและเหมาะสมกบรปแบบการดำเนนชวตของกลมคนรนใหมทอาศยอยในพนทชนบท

4

2. ชองานวจย : แบบแผนและสถานการณความตองการมบตรของสตรทสมรสในประเทศไทย (DESIRE FOR CHILDREN AMONG MARRIED WOMEN IN THAILAND: AN INVESTIGATION ON THE PATTERN AND CURRENT SITUATION) ผวจย : อ.ดร.กนกวรา พวงประยงค หนวยงาน : วทยาลยพฒนศาสตร ปวย องภากรณ มหาวทยาลยธรรมศาสตร วตถประสงค : 1. เพอศกษาแบบแผนการมบตร สถานการณความตองการมบตรในอนาคต สถานการณและแบบแผนความตองการมบตรในแตละลำดบ และลกษณะของสตรทสมรสทมแบบแผนครอบครวแบบปราศจากบตรในประเทศไทย พ.ศ. 2555 2. เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอความตองการมบตรในอนาคต และศกษาปจจยทมอทธพลตอความตองการมบตรในแตละลำดบของสตรทสมรสในประเทศไทย พ.ศ. 2555 ผลการวจย : การศกษาในคร งน ใชขอมลทตยภมจากการสำรวจสถานการณเดกและสตรในประเทศไทย พ.ศ. 2555 ซ งจดทำโดยสำนกงานสถตแหงชาต และไดกำหนดกล มตวอยางเปนสตรท สมรสทอยในชวงวย เจรญพนธ (15 – 49 ป) จำนวนทงสน 15,661 ราย ผลการศกษาสถานการณความตองการมบตรในอนาคตของสตรทสมรสในประเทศไทย พบวาในภาพรวมมสตรทสมรสเพยงรอยละ 18.83 ทตองการมบตรในอนาคต และเมอทำการศกษาแบบแผนความตองการมบตรในแตละลำดบของสตรทสมรส ผลการศกษาแสดงใหเหนวา ความตองการมบตรของสตรทสมรสมสดสวนลดตำลงเมอจำนวนบตรทมมาแลวของสตรเพมมากขน โดยเฉพาะอยางยงในสตรทสมรสทมบตรแลวตงแตสองคนขนไป ซงพบวา มสดสวนมากถง รอยละ 95.80 ทไมตองการมบตรเพม นอกจากนยงพบวา มากกวา 1 ใน 3 (รอยละ 36.91) ของสตรทสมรสทไมมบตร ไมตองการมบตรคนแรกอกดวย เมอทำการวเคราะหปจจยทมอทธพลตอความตองการมบตรของสตรทสมรส พบขอคนพบเกยวกบลกษณะของสตรทสมรสทนาสนใจวา สตรทสมรสทมอาย 20 – 24 ป 25 – 29 ป และ 30 – 34 ป สตรทสมรสและอยกนกบชายฉนสามภรรยาตงแตอาย 20 ปขนไป สตรทสมรสทยงไมเคยมบตร สตรทสมรสทมบตรแลว 1 คน (รวมบตรทอยในครรภ) และ สตรทสมรสทมระดบการศกษาสงกวาประถมศกษา เปนชวงทองแหงโอกาสทสตรทสมรสจะมความตองการมบตรคนแรกและคนทสอง ดงนน สตรทสมรสทมคณลกษณะตาง ๆ ดงทกลาวมาน จงควรไดรบการสนบสนนใหมบตรโดยผานนโยบายสงเสรมการมบตรทมคณภาพและประสทธภาพ ขอเสนอแนะ : จากการศกษาในครงน มขอเสนอแนะทภาครฐและภาคสงคมควรจะตองดำเนนการเพอสงเสรมและสนบสนนการเกดทมคณภาพใหแกสตรทสมรส ดงน 1. ควรสงเสรมใหสตรทสมรสทมความพรอมและตองการมบตร ใหมบตรในชวงอายตงแต 20 ปขนไปแตไมเกน 44 ป เนองจากผลจากการวเคราะหการถดถอยโพรบท สะทอนวา สตรทมอาย 20 ป จนถงอาย 44 ป มความตองการมบตรคนแรกสง และโอกาสทสตรทสมรสจะมความตองการมบตรคนแรกนนลดลงเมอสตรทสมรสมอาย 45 – 49 ป ซงเปนชวงปลายของวยเจรญพนธ สวนบตรคนทสอง ภาครฐและภาคสงคมจะตอ งสนองตอบความตองการมบตรใหแกสตรทสมรส ใหสามารถสมฤทธผลแหงการมบตรคนทสองไดตงแตอาย 20 ป จนถงอาย 34 ป (เนองจากโอกาสทสตรทสมรสจะมความตองการมบตรคนทสองนนลดลงเมอสตรทสมรสมอาย ตงแต 35 ปขนไปจนสนสดวยเจรญพนธ) ซงในชวงอาย 20 – 34 ป ถอเปนหนาตางแหงโอกาส (window of opportunity) ทภาครฐและภาคสงคมจะสนบสนนใหมการเพมการเกดจากการมบตรคนทสองของสตรทสมรสได และสำหรบบตรตงแตคนท 3 ขนไป พบวา ภาครฐและภาคสงคมจะตองสนบสนนใหมการเพมการเกด คอ ชวงท

5

สตรมอายตงแต 20 ป จนถง 29 ป (เนองจากโอกาสทสตรทสมรสจะมความตองการมบตรคนทสาม (หรอมากกวา) นนลดลงเมอสตรทสมรสมอายตงแต 30 ป ขนไปจนสนสดวยเจรญพนธ) นอกจากน ผลการศกษายงใหขอสงเกตเพมเตมวา หนาตางแหงโอกาสทจะตองสนบสนนใหสตรทสมรสมบตร คอ ชวงทสตรมอาย 20 – 24 ป 25 – 29 ป และ 30 – 34 ป เพราะจากผลการศกษาชใหเหนวา เปนชวงวยทสตรทสมรส มความตองการมบตรคนแรก และคนทสองในสดสวนทสงทสดสามอนดบแรก โดยชวงอายทหนาตางแหงโอกาสเปดกวางมากทสด คอ 25 –29 ป เพราะจากผลการศกษา พบวา เปนชวงอายทสตรทสมรสมความตองการมบตรคนแรกและคนทสองในสดสวนทสงทสด ดงน น ภาครฐและภาคสงคมจงควรใหความสำคญกบชวงอายดงกลาว เพอการสนบสนนสงเสรมใหสตรทสมรสกลมนสามารถสมฤทธผลแหงการมบตร และไดรบการดแล เตรยมความพรอมสำหรบการมบตรอยางใกลชด 2. ควรเฝาระวงปญหาการต งครรภของแมวยใสหรอแมวยร นในสตรท มอายตำกวา 20 ป เนองจากผลการวเคราะหการถดถอยโพรบท พบวา ชวงอาย 15 – 19 ป เปนชวงวยทสตรทสมรสมความตองการมบตรในอนาคต มความตองการมบตรคนแรก และมความตองการมบตรคนทสอง ไมแตกตางจากสตรทสมรสทมอาย 20 – 24 ป ซ งเปนกลมอางองจากการทบทวนวรรณกรรมพบวาเปนชวงอายท ใหกำเนดบตรมากทสด ประกอบกบผลการศกษาสถตเชงพรรณนา ใหขอมลทสนบสนนวา สตรทสมรสทมอาย 15 – 19 ป มสดสวนของความตองการมบตรในอนาคตสงทสด ดงนน จงจำเปนอยางยงทตองใหความใสใจอยางใกลชดกบสตรวยรนกลมน แมวาจะเปนกลมทสมรสหรออยกนกบชายฉนสามภรรยาแลวกตาม แตถอวายงคงมภาวะเสยงตอการใหกำเนดทารกแรกเกดนำหนกตำกวาเกณฑ อนเปนสาเหตประการสำคญของการเกดทดอยคณภาพ รวมทงยงเปนอายทสตรอาจจะไมมความพรอมทางดานเศรษฐกจ สงคม และวฒภาวะในการเลยงดบตร ดงนน ภาครฐและภาคสงคมจงควรใหความสำคญกบการดำเนนการใหความรความเขาใจทถกตองในเรองอนามยการเจรญพนธของวยรน และใหสตรทสมรสมการเตรยมความพรอมกอนทจะเรมมบตรภายหลงอาย 20 ป สวนสตรทสมรสทมสถานะเปนแมวยรนแลว ภาครฐควรมกระบวนการใหบรการและดแลแมวยรนเหลานใหสามารถไดรบการฝากครรภทครบถวนเพยงพอ เนองจากงานวจยชนน พบวา สตรวยรนกลมนมความตองการมบตรคอนขางสง อกทงสงคมจะตองเปลยนทศนคตในเชงตำหนเปนเขาใจและเหนใจกลมแมวยรนเหลาน และมนโยบายใหสทธและความชวยเหลอ ในการดแลเดกทเกดกบสตรกลมนอยางเปนระบบ เพอแมวยรนจะไดเกดกำลงใจ และ มความมนใจวาตนเองจะสามารถเลยงดบตรใหเตบโตมาไดอยางมคณภาพในกรณทมบตรเกดขนแลว 3. ภาครฐและภาคสงคมควรมนโยบายสงเสรมใหเกดการปรบเปล ยนทศนคตของคนในยคสมยใหมตอการสรางครอบครวและการมบตร จาก “ภาระ” เปน “คณคา” และ จากทเคยมองวาการมบตร คอ “ตนทน” ใหกลายเปน “กำไรของชวต” เนองจากผลการวเคราะหการถดถอยโพรบทสะทอนวา โอกาสทสตรทสมรสจะมความตองการมบตรในอนาคต เรมลดลงตงแตชวงอาย 30 – 34 ป ซงถอวาความตองการมบตรลดลงเรวเมอเทยบกบอายทยงอยในวยเจรญพนธไดอกนาน ทงน ความตองการมบตรทลดลงตงแตอาย 30 ป เปนผลมาจากทศนคตตอการมบตรของคนยคใหมทเปลยนแปลงไป ดงนน ทกภาคสวนจงตองรวมม อกนสงเสรมใหสตรและ คสมรสสมยใหมเลงเหนถงอรรถประโยชนของการมบตรทนอกจากจะเปนการสรางความสข สรางกำลงใจทสำคญในการดำเนนชวต และเปนสงทเตมเตมชวตครอบครวใหสมบรณแลว ยงเปนอกหนงหนาทอนมเกยรตในการผลตทรพยากรมนษยท ถงพรอมดวยศกยภาพและคณภาพ เพอเปนกำลงสำคญในการชวยพฒนาประเทศชาตใหเจรญกาวหนาอกดวย

6

4. ควรสนบสนนใหสตรทมการศกษาสงไดสมรสและมบตรมากขน เนองจากผลการวเคราะหการถดถอยโพรบท พบวา สตรทมการศกษาสงตงแตระดบมธยมศกษาตอนตนขนไป โดยเฉพาะอยางยงในสตรทมการศกษาสงสดในระดบปรญญาตรและสงกวาปรญญาตร แสดงอทธพลตอความตองการมบตรในอนาคต และความตองการมบตรคนทสองมากกวาระดบการศกษาอ น ๆ ท ตำกวา สวนสตรท มการศกษาสงสดในระดบอนปรญญาและปรญญาตรและสงกวาปรญญาตร แสดงอทธพลตอความตองการมบตรคนแรกสงทสดใกลเคยงกน ดงนน ภาครฐ ภาคเอกชน และภาคสวนสงคมทเกยวของ ควรตองรวมมอกนสนองตอบความตองการในการมบตรคนแรกและคนทสองใหแกสตรทมการศกษาสงเหลาน เชน การสรางความสมดลใหกบชวตครอบครวและชวตการทำงาน (Work-Life Balance) ดวยการสงเสรมการพฒนาบคลากรพเลยงเดกและเพมศนยบรการดแลเดกออนทมคณภาพในสถานททำงาน หรอตงอยไมไกลจากสถานททำงาน โดยจดใหเปนสวสดการพเศษสำหรบผทมบตร วยเยาว ทงนเพอใหสตรและคสมรสทตองออกไปทำงานนอกบานสามารถทำงานและสรางครอบครวไปไดพรอม ๆกน โดยไมรสกวาการมบตรและการตองดแลบตรนนเปนภาระและกระทบตอเวลาในการทำงานหรอเปนอปสรรคตอการเสรมสรางสถานะทางเศรษฐกจของครอบครว 5. ทกภาคสวนในสงคมควรใหความสนใจ กลมสตรทสมรสทไมตองการมบตรเลย ทมกพบวา เปนสตรในกลมเจเนอเรชนวาย ทมการศกษาสงและมฐานะด ถงมลเหตสำคญททำใหสตรทสมรสกลมนไมอยากมบตร เชน สตรจะมความคดเหนวา การตองเลยงดบตรเปนภาระทหนกเกนไป และตองใชเวลาทมเทอยางมากจนทำใหสามารถทมเทกบการทำงานไดนอยลง อกทงยงรสกเสยเปรยบในการทจะตองตงครรภ คลอดบตร เลยงดบตร รบผดชอบงานบานหรอเรองภายในบาน และยงจะตองทำงานนอกบานเชน เดยวกบผ ชายในสงคมทมความ เสมอภาคทางเพศมากขน เปนตน จงเปนเหตใหสตรประวงเวลาการมบตรออกไปมากกวาผชาย ซงกลบกลายเปนความไมเทาเทยมทางเพศทเกดขนใหม และทำใหสตรไมอยากมบตร ดงนน ภาครฐและเอกชนจงควรรวมกน เตมเตมชองวางเหลาน ดวยการสงเสรมใหภาระการเลยงดบตรนนเปนความรบผดชอบรวมกนของทงบดาและมารดา เชน การขยายวนลาคลอดใหแกสตรแบบไดรบคาจาง สงเสรมบทบาทของผเปนบดาใหสามารถลางาน ไปชวยภรรยาดแลบตรหลงคลอดได และควรเพมประเภทการลาเพอการดแลบตรในกรณจำเปนใหเปนสทธของการลารปแบบหนงในสถานททำงาน เปนตน ซงถอเปนการสรางความเทาเทยมทางเพศระหวางชายหญง อยางไร กด ในสวนของคสมรสทไมตองการมบตรโดยสมครใจหรอมความตงใจแนวแนทจะไมมบตร คงเปนเรองไมงายนกทจะปรบเปลยนความตงใจนน ฉะนน คนกลมนจงควรไดรบการจงใจใหอยในตลาดแรงงานและทำงานตอเนองยาวนานมากขน อกทงจะตองมการเตรยมความพรอมทงทางดานรางกาย จตใจ และการออม ใหเพยงพอสำหรบการดำรงชวตของตนเองอยางมคณภาพในยามสงวยทไมมบตรหลานดแล 6. ควรสนองตอบความตองการมบตรแกสตรทสมรสหรออยกนกบชายฉนสามภรรยาตงแตอาย 20 ปขนไป เนองจากผลการวเคราะหการถดถอยโพรบท พบวา สตรทมอายแรกสมรสตงแต 20 ป ขนไป แสดงอทธพลตอความตองการมบตรในอนาคตและความตองการมบตรคนแรก มากกวาสตรทมอายแรกสมรสทตำกวา ดงนน ภาครฐและภาคสงคมควรสนบสนนใหสตรกลมทแตงงานอยกนกบคตงแตอาย 20 ป ขนไป ใหไดเขารบการเตรยมความพรอมและคำแนะนำในการวางแผนครอบครวทมประสทธภาพกอนทจะตงครรภ ซงเปนมาตรการสำคญพนฐานในการเพมอตราการเกดทมคณภาพ นอกจากนจะตองสงเสรมใหสตรสมรสมานานระยะหนงแลว หรอเพ งสมรสและมอายมากเกนกวา 30 ป ท มความพรอมและตองการมบตร ใหไดมบตรมากข น เพราะ ทางทฤษฎยงอยในชวงของวยเจรญพนธ จงยงไมสายเกนไปทจะมบตร

7

7. ควรสนองตอบความตองการการเกดทมคณภาพใหกบสตรทสมรสในทกสถานะทางเศรษฐกจ อยางเทาเทยม เนองจากผลการวเคราะหการถดถอยโพรบท พบวา ไมวาสตรทสมรสจะมสถานะทางเศรษฐกจของครวเรอนทรำรวยหรอยากจน ตางกมโอกาสทจะมความตองการมบตรในอนาคตใกลเคยงกนและมความตองการ มบตรในแตละลำดบไมแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต นอกจากนควรสงเสรมการวางแผนครอบครวใหกบสตรท สมรสและมฐานะยากจน ใหเขาถงการคมกำเนดทมประสทธภาพเพอมบตรในจำนวนทเหมาะสมกบสถานภาพและความสามารถในการเลยงดบตรของตนเอง เพราะจากผลการศกษาสถตเชงพรรณนาพบขอมลทสนบสนนวา สตรทมฐานะยากจนนนมความตองการมบตรในอนาคตในสดสวนทสงใกลเคยงกบสตรทสมรสทมฐานะอน ๆ ทดกวา ดงนน ภาครฐและภาคสงคมควรใหความสำคญกบการสงเสรมคณภาพในทก ๆ การเกด และดำเนนมาตรการเกอหนนสตรทสมรสทยากจนและตองการมบตร ใหสามารถใหกำเนดบตร และเลยงดบตรไดอยางมคณภาพ เชน การเกดจากสตรทสมรสทมความพรอมทกรายจะตองไดรบการชวยเหลอดแลตงแตระยะการวางแผนครอบครว ระยะเตรยมความพรอมกอนตงครรภ ระหวางตงครรภ และหลงคลอด นโยบายอดหนนดแล ดานโภชนาการของเดกแรกเกดใหกบสตรทสมรสทมฐานะยากจนหรอมภาวะเสยงตอความยากจน และนโยบายสงเสรมความรใหสตรและค สมรสเลงเหนถงความสำคญของการอบรมเลยงดบตรใหเตบโตมาเปนคนดและ มคณภาพอยางสดความสามารถ เพราะการเลยงดบตรใหเตบโตมาเปนสมาชกทดของสงคมนนไมเพยงจะสงผลให ผเปนบดามารดาไดรบความสขกายสบายใจทสามารถพงพาบตรในภายภาคหนา (โดยเฉพาะผมฐานะทางเศรษฐกจ ทไมสงนก) ยงเปนการชวยสงคมและประเทศชาตใหขบเคลอนไปขางหนาอกดวย 8. ควรจดระเบยบสงคม สรางสภาพแวดลอมทนาอย สรางบรรยากาศของสงคมเมองและชนบททมความมนคง ปลอดภย พรอมทงสรางงาน และกระจายรายไดใหทวถงและเหมาะสมกบบรบทของแตละพนท โดยเฉพาะอยางยงในภาคใตและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เนองจากผลการวเคราะหการถดถอยโพรบท พบวา ภาคใตและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แสดงอทธพลตอความตองการมบตรในอนาคต ความตองการมบตรคนแรก และคนทสองมากกวาภมภาคอ น ๆ ท งน เพ อเสรมสรางความอย ดมสขและความเขมแขงม นคงของสถาบนครอบครว และเพอใหสงคมไทยกลายเปนสงคมอยดมสข ครอบครวอยกนพรอมหนา ซงถอเปนการสรางสงคมทดไวตอนรบสมาชกใหมทจะกำเนดและเตบโตขน เพราะเดกทเตบโตขนมาในสงคมทดยอมจะถกกลอมเกลาใหเปนคนดมคณภาพ และจะเปนกำลงในการพฒนาประเทศชาตในอนาคต อกทงการสรางสงคมใหนาอยและปลอดภยยงเปนเหตปจจยทชวยใหสตรมความมนใจทจะมบตรและเลยงดบตรไดอยางมคณภาพอกดวย

ขอสรป ณ ชวงเวลานประเทศไทย ไมจำเปนตองสนบสนนใหคนไทยมบตรหลายคนอยางเชนในอดต แตควร

สงเสรมใหคสมรสทมความพรอมและตองการมบตรใหมบตรในจำนวนทเหมาะสมกบความสามารถและสถานภาพของตนเอง เชน การสนบสนนใหสตรทสมรสทอยากมบตรไดมบตรในวยทเหมาะสม โดยผทยงไมมบตร ควรไดรบการสนบสนนใหมบตรคนแรก สวนผ ท มบตรแลวจำนวนหนงคน ควรไดรบการสนบสนนใหมบตรคนทสอง หรออาจจะมบตรจำนวนมากกวานน ข นอย กบความพรอมของแตละครอบครวท มกำลงและความสามารถ เพยงพอทจะอบรมเลยงดบตรทกคนทใหกำเนดมาไดอยางเตมท ซงจะสงผลใหบตรไดรบการเอาใจใสดแลอบรม สงสอน และไดรบการพฒนาทางดานศกษาอยางเหมาะสมและภาครฐหรอภาคสวนสงคมเองกสามารถยนมอเขามาสนบสนนชวยเหลอดแลการพฒนาทนมนษยในดานตาง ๆ ไดอยางทวถง โดยการศกษาในครงนไดชใหเหนถงหนาตางแหงโอกาสและนโยบายทรฐควรจะสนบสนนและสงเสรมควบคไปกบการเนนยำใหสตรทสมรสทม ความพรอมและมความตองการมบตรไดมบตรเพมมากขน เพอใหเกดการพฒนาคณภาพของประชากรในชวงของ

8

การพฒนาประเทศ ณ ขณะนทมความสำคญย งกวาปรมาณของประชากร ดงน น ภาครฐและทกภาคสวนทเกยวของจงควรเนนยำใหประชากรไทยไดตระหนกถงปญหาจากการเปลยนแปลงโครงสรางทางประชากรทจะกระทบตอมตทางสงคมดานตาง ๆ ในอนาคตไปพรอมๆกบการสรางความตระหนกถงความสำคญของการใหกำเนดบตรทกรายทมคณภาพ เพอเดกทเกดมาจะสามารถเตบโตไปเปนประชากรทดและพรอมสรางคณประโยชนใหแกสงคมและประเทศชาตอยางยงยนสบไป

9

3. ชองานวจย : การใหบรการของศนยการศกษากอนวยเรยน ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ผวจย : ผศ.ดร.จงจตต ฤทธรงค หนวยงาน : สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล วตถประสงค : 1. เพอศกษาถงการตระหนกถงความสำคญของการสงเสรมพฒนาการของเดกแรกเกดจนถง 3 ปในกลมพอ แม และผปกครองทมบตรปฐมวย 2. เพอศกษาความสอดคลองของความตองการของผใชบรการและการใหบรการของศนยการศกษากอนวยเรยนสำหรบเดกแรกเกดจนถง 3 ป ในเขตพนทกรงเทพและปรมณฑล ผลการวจย : ผลการศกษาจะทำใหเขาใจถงศกยภาพสถานเลยงเดกทใหบรการอยในปจจบน และสามารถพฒนาสถานเลยงเดกใหเปนสถานศกษากอนวยเรยน สามารถสงเสรมพฒนาการเดกใหสมวยทง 4 ดาน คอ ดานรางกาย สงคม จตใจและอารมณ และสตปญญา การสงเสรมพฒนาการเดกควรจดใหมกจกรรมชวยสงเสรมใหกลามเนอใหญแขงแรง เดกสามารถชวยเหลอตนเองและปรบตวเขาเพ อใชชวตกบผอนได สามารถชวยเหลอตนเองและ มพฒนาการดานภาษา ขอเสนอแนะ : 1. ควรปรบปรงพฒนาคณภาพและการใหบรการศนยรบเลยงเดกเลกใหมากกวาน เพราะการเกดอยางมคณภาพคอการทเดกไดรบความรกและเอาใจใสจากพอแมและสงคม 2. เพมสรางสถานรบเลยงเดกในททำงานเพอคณภาพชวตของเดก

10

4. ชองานวจย : โครงการศกษาประเดนเชงนโยบายดานความยากจนและการกระจายรายได ผวจย : นางจราภรณ แผลงประพนธ หนวยงาน : สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย วตถประสงค : 1. เพอทบทวนกรอบแนวคด ปรบปรงเทคนควธการจดทาปรบปรงขอมลพนฐานเพอการจดทา เสนความยากจนทางการใหมของประเทศไทยบนฐานขอมลและรปแบบพฤตกรรมทเปลยนแปลงไป 2. เพอจดทาตวชวดความยากจนและการกระจายรายไดทสาคญ เพอใชประกอบการประเมน สถานการณดานนความยากจนและการกระจายรายไดใหมความลมลกและสะทอนสถานการณและลกษณะของ ปญหาทแทจรงของประเทศไดมากขน ซงรวมถงการทบทวนแนวคดและหลกการในการจดทา Multidimensional Poverty Index 3. เพ อศกษาสถานการณองคความรและประเดนเชงนโยบายทเก ยวกบความยากจนและการกระจายรายไดในสวนของความยากจนเมองและปจจยเชอมโยง 4. เพอศกษาและจดทาเปาหมายกลมคนจนและคนดอยโอกาสตางๆ โดยการประยกตใชระบบ ขอมลความจำเปนพ นฐาน(จปฐ.) รวมกบเสนความยากจนทางการใหมและแผนทความยากจน (poverty mapping) ในการกาหนดกลมเปาหมายเพอการคมครองทางสงคมและการดาเนนการตามนโยบายลดปญหาความยากจนและการกระจายรายไดตางๆ 5. เพอเพมทกษะวธการจดทาเสนความยากจน การจดทาตวชวดและการวเคราะหภาวะความยากจนและการกระจายรายไดทส าคญ รวมทงองคความรท เกยวกบความยากจนและการกระจายรายได โดยเฉพาะความยากจนเมองตลอดจนวธการกาหนดกลมเปาหมายการแกปญหาความยากจนและกลมดอยโอกาส ตางๆ ใหแกเจาหนาทสายงานสงคม เจาหนาทสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) สานกตางๆทสนใจและเจาหนาทของสานกงานสถตแหงชาต ผลการวจย : ปจจยในการบรรเทาปญหาความยากจนและการกระจายรายได คอ การกาหนดกลมเปาหมาย คนยากจนและกลมเปาหมายคนดอยโอกาส เพอทจะไดรบการคมครองทางสงคม (social protection) เพราะการกำหนดเปาหมายทชดเจนจะทำใหการกาหนดนโยบายในการบรรเทาปญหาความยากจนมประสทธผลและประสทธภาพมากข น นอกจากนนการดาเนนนโยบายมความจาเปนตองพจารณากาหนดเกณฑรายไดและ องคประกอบการดาเนนชวตในระดบทควรจะเปนทบงชถงความจาเปนทจะตองผลกดนนโยบายเพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชนสวนใหญของประเทศ ซงประเดนหลกๆ มอย 3 หวขอ ไดแก การจดทำเสนความยากจนเสนใหม การจดทำดชนความยากจนแบบหลายมต และการจดทำผงนโยบายเพอลดความเลอมลำ ขอเสนอแนะ : บทบาทของภาคประชาชนและชมชนตอการลดความเหล อมลำกเปนอกแขนงการวจยทควร สงเสรม นกวชาการบางทานเชอวาการทชาวบานและชมชนถกแยงชงทรพยากรโดยอานาจรฐและอานาจทนเปน สาเหตหลกประการหนงของความยากจนและความเหลอมลำ ซงยงเปนเพยงสมมตฐานทตองการการพสจนยนยน ดวยการวจยอยางเปนระบบตอไป

11

5. ชองานวจย : สระบบสวสดการสงคมถวนหนาภายในป พ.ศ. 2560 ผวจย : นางจราภรณ แผลงประพนธ/นางสาวนนทพร เมธาคณวฒ หนวยงาน : สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย วตถประสงค : 1. เพอกำหนดหลกการ กรอบแนวคด และความครอบคลมของสวสดการถวนหนา ทสอดคลองกบการเปลยนแปลงของโครงสรางเศรษฐกจและประชากรในระยะ 20 ปขางหนา 2. จดลำดบความสำคญของโครงการหรอมาตรการสวสดการถวนหนา 3. ประมาณการงบประมาณรวมภาครฐทตองใชในการจดสวสดการ เพอศกษาความเปนไปไดของชดโครงการและมาตรการ เรยงตามลำดบความสำคญ ทงนเพอใหโครงการสวสดการถวนหนา สามารถตอบสนองความตองการภาคประชาชน และมความเปนไปใดในทางปฏบตภายใน ป 2560 ผลการวจย : การดำเนนงานของคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาตในการสรางสงคมไทยเปนสงคมสวสดการ กำหนดเปาหมายประชาชนไดรบสวสดการถวนหนาภายในป 2560 ใหความสำคญกบการลงทนดานการจดสวสดการโดยรฐ และการลงทนเพอสงเสรมใหภาคสวนตางๆ เขามามสวนรวมในงานสวสดการสงคม การพฒนาระบบสวสดการสงคม 4 ระบบ ไดแก ระบบบรการสงคม ระบบประกนสงคม ระบบการชวยเหลอทางสงคม และระบบการสงเสรมสนบสนน (การสรางความเขมแขงใหกบหนสวนทางสงคม) โดยใหคณะอนกรรมการนโยบายและแผน ซงมปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยเปนประธาน ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการจดทำแผนปฏบตการและวงเงนงบประมาณรองรบ และนำไปรบฟงความคดเหนในการประชมสมมนามอบนโยบายใหแกคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมทวประเทศอกครงกอนนำเสนอคณะรฐมนตรใหความเหนชอบตอไป ขอเสนอแนะ : 1. การปรบโครงสรางภาษ เพอทำใหรฐมรายไดเพมขน สงผลใหสามารถนำมาจดสวสดการไดมากข น โดยสวนใหญเสนอใหขยายฐานภาษ เพ มชนดภาษ เชน ภาษท ด น ภาษมรดก เพ มอตราภาษ เชน สนคาฟมเฟอย หรอเพมอตราภาษจากธรกจทกอใหเกดความเสอม เชน ขายแอลกอฮอล เปนตน นอกจากนยงเสนอใหมการจดเกบภาษอยางมคณภาพ เกบไดอยางทวถง สงเสรมใหประชาชนมวนยในการจายภาษ ตลอดจนใหมการจดเกบภาษอยางเปนธรรมและทวถง 2. การบรหารจดการทมคณภาพและเปนธรรมลดการคอรรปชน เพราะปจจบนยงเหนวาระบบการบรหารจดการยงมปญหาอย และหากแกไขปญหานไดกจะทำใหประชาชนไดรบประโยชน จากการจดสวสดการอยางแทจรง 3. การจดใหมมาตรการสงเสรมอาชพและรายไดของประชากรอยางจรงจง และสงเสรมการออมของประชาชน รวมทงลดการใชจายทฟมเฟอยตางๆ 4. การมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคมในการจดสวสดการสงคมในทกระดบตงแตระดบนโยบาย การบรหารจดการ การปฏบตใช และการประเมนผล ซงรวมถงภาคสวนในระดบชาตและทองถน ทงภาครฐ เอกชน และประชาชนทวไป ควรตองเขามามสวนรวมในการจดสวสดการดวยกนทงสน

12

6. ชองานวจย : การเสรมสรางความอบอนของครอบครวลกษณะเฉพาะในพนทเปาหมายครอบครวอบอน ชอผวจย : อ.ดร.ทพาภรณ โพธถวล หนวยงาน : สาขาวชาการบรหารสวสดการสงคม คณะสงคมสงเคราะหศาสตรและสวสดการสงคม มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต วตถประสงค : 1. เพอศกษาสถานการณของครอบครวลกษณะเฉพาะและความเปนครอบครวอบอนในพนทเปาหมายครอบครวอบอน 2. เพอศกษาปญหาและความตองการของครอบครวลกษณะเฉพาะในพนทเปาหมายครอบครวอบอน 3. เพอศกษาแนวทางการเสรมสรางความอบอนสำหรบครอบครวลกษณะเฉพาะโดยครอบครวและชมชนในพนทเปาหมายครอบครวอบอน ผลการวจย : ผลการศกษาพบวา ดชนช วดความอบอนสำหรบครอบครวอนประกอบดวยคณลกษณะ 3 ประการ คอความสมพนธภายในครอบครว การทำบทบาทหนาทของครอบครว และการพงตนเองไดของครอบครวมความสำคญตอการทำใหครอบครวลกษณะเฉพาะมความอบอนหรอไมอบอน ทงนเพราะเมอครอบครวตองเปลยนแปลงสถานภาพเปนครอบครวลกษณะเฉพาะ โครงสรางของครอบครวทเปนอยหรอทเปลยนแปลงไป ไดส งผลกระทบตอสมพนธภาพของสมาชกครอบครว การทำบทบาทหนาท ของสมาชกครอบครว และความสามารถในการพงตนเองไดของครอบครว ทงนครอบครวจำเปนตองมการปรบตวเพอการดำรงอย ของครอบครวและความสขความอบอนทจะเกดขนกบครอบครว สงทจะตองพจารณาเพมเตม คอ ตวชวดและเกณฑการประเมนความอบอนของครอบครวทวไปกบความอบอนของครอบครวลกษณะเฉพาะทมความแตกตางกน เชน การมสวนรวมของระบบเครอญาตและผใหการสนบสนนภายนอกอาจมความจำเปนสำหรบครอบครวทมผพการมากกวาครอบครวทวไป การทำบทบาทหนาทของสมาชกในครอบครวเลยงเดยวอาจมความแตกตางจากครอบครวทวไป เนองจากโครงสรางสมาชกของครอบครวเปลยนแปลงไป พอหรอแมเลยงเดยวคนเดยวจะตองทำทงสองบทบาทหนาท ตวชวดความเครยดความวตกกงวลมความจำเปนสำหรบครอบครวทมคนพการและครอบครวเลยงเดยว ดงนน จงควรมการทบทวนและปรบตวชวดและเกณฑการประเมนใหมความเหมาะสม ตวชวดและเกณฑการประเมนโดยแบงเปน 2 สวน คอ สวนหนงเปนตวชวดและเกณฑการประเมนรวม อกสวนเปนตวชวดและเกณฑการประเมนทแตกตางกนของครอบครวลกษณะเฉพาะแตละประเภท ท งน ตวช วดและเกณฑการประเมนในสวนท แตกตางน น ครอบครว เลยงเดยวควรใหนำหนกเพมขนในดานบทบาทหนาทและดานการพงตนเองเกยวกบเศรษฐกจ การอบรมเลยงดบตร และการดแลสขภาพ ครอบครวทมคนพการควรใหนำหนกเพมขนในดานสมพนธภาพภายในครอบครว ดานการพงตนเองเกยวกบการพฒนาศกยภาพผดแล การดแลสขภาพ และการมรายไดเพยงพอ ครอบครวแมวยรนควรใหนำหนกเพมขนในดานบทบาทหนาทและดานการพงตนเอง เกยวกบการอบรมเลยงดการศกษาบตรและอาชพ / รายไดสวนครอบครวตางวยควรใหนำหนกเพมขนในดานบทบาทหนาทและการพงตนเอง เกยวกบการทำงานและรายไดสขภาพอนามยและความเจบปวย การพฒนาทกษะการเลยงดเดกยคใหมอยางรเทาทน อยางไรกด ตวชวดและเกณฑการประเมนในสวนททกครอบครวลกษณะเฉพาะมความตองการเหมอนกน คอ การเสรมพลงอำนาจใหกบสมาชกครอบครว โดยเฉพาะผทำหนาทรบผดชอบหลกของครอบครว ดงนนแนวทางการพฒนาประเทศ

13

ในอนาคตควรมงเสรมสรางความอบอนสำหรบครอบครวลกษณะเฉพาะ โดยการใหความสำคญกบการพฒนาคนทกคน และการเสรมสรางความอบอนสำหรบครอบครวทวไปและครอบครวทมลกษณะเฉพาะ โดยใชชมชนเปนฐานของการพฒนา ขอเสนอแนะ : 1. การเสรมสรางความอบอนของครอบครวลกษณะเฉพาะถอเปนภมคมกนตนทาง ระหวางทาง และปลายทางสำหรบครอบครวลกษณะเฉพาะทง 4 กลมเปาหมายกลาวคอ ก. ภมคมกนตนทาง หมายถง ความเปนครอบครวอบอนจะปองกนความเสยงตอการเกดปญหาการหยารางของครอบครวเลยงเดยว ความเสยงของการตงครรภกอนวยอนควรของครอบครวแมวยรน ความเสยงของการเกดความพการรนแรงทำใหไมสามารถชวยเหลอตนเองและครอบครวตองดแล ความเสยงของการเอาลกหลานใหเปนภาระของปยาตายาย ข. ภมคมกนระหวางทาง หมายถง ความเปนครอบครวอบอนจะทำใหครอบครวสามารถกาวผานภาวะวกฤต ความทกขยากเดอดรอนทงหลายทเกดขนเมอครอบครวตองกลายเปนครอบครวเลยงเดยวครอบครวแมวยรน ครอบครวทมคนพการตองดแล และครอบครวตางวยหรอขามรน โดยทครอบครวเหลานจะตองไดรบการเสรมพลงอำนาจใหครอบครวมความเขมแขง รวมทงครอบครวจะตองไดรบการสงเสรมใหเกดสมพนธภาพทดภายในครอบครว สมาชกทกคนสามารถทำหนาททดแทนอยางไมบกพรอง และครอบครวไดรบการสนบสนนชวยเหลอใหสามารถพงตนเองไดทงทางดานเศรษฐกจ สขภาพ การเขาถงขอมลขาวสารและบรการตาง ๆ ค. ภมคมกนปลายทาง หมายถง ความอบอนของครอบครวจะเปนภมคมกนใหครอบครวทำใหครอบครวไมเกดปญหา 2. การเสรมสรางความอบอนครอบครวและครอบครวลกษณะเฉพาะในชมชนไมควรแยกสวนกนครอบครวลกษณะเฉพาะกคอสวนหนงของครอบครวในชมชน จงควรสงเสรมใหเกดชมชนบรณาการ ( Inclusive community) ไมแบงแยก ไมตตรา และจะตองทำใหครอบครวทกครอบครวในชมชนสามารถเขาถงสทธสวสดการโดยปราศจากปญหาอปสรรคใด ๆ ทเรยกไดวาเปนชมชนทปราศจากอปสรรค (Barrier free Community) ทงนชมชนตองมกจกรรม / โครงการและบรการทเหมาะสมสำหรบครอบครวหลากหลายทกประเภทในชมชน ชมชนจะตองมฐานขอมลเกยวกบครอบครวในชมชนทกประเภท อยางครบถวน เพยงพอเหมาะสมและเปนปจจบนสามารถนำไปใชเปนประโยชนสำหรบการดำเนนงานดานครอบครว ขอมลดงกลาวตองสามารถเชอมกบเครอขายททำงานดานครอบครวในชมชน 3. การเสรมสรางความอบอนของครอบครวและครอบครวลกษณะเฉพาะในชมชนตองคำนงถงความเปนครอบครวทง 3 มต คอ สมพนธภาพภายในครอบครว การทำบทบาทหนาทของครอบครว และการพงตนเองไดของครอบครวเปนสำคญ ทงน การสรางครอบครวอบอนใหเกดขนกบครอบครวในชมชนอจำเปนตองมตนแบบของการปฏบตทดและสรางใหเกดกระบวนการเรยนร 4. ควรมการพฒนารปแบบการเสรมสรางความอบอนของครอบครวและครอบครวลกษณะเฉพาะในชมชน โดยการจดทำเปนโครงการพฒนารปแบบการเสรมสรางความอบอนของครอบครวและครอบครวลกษณะเฉพาะในพนททดลองชมชนตนแบบ และเมอไดรปแบบทเหมาะสมจะไดนำไปขยายผลในพนทอนตอไป

14

5. บทบาทของนกพฒนาครอบครวมความสำคญและจำเปนสำหรบการทำงานกบครอบครวลกษณะเฉพาะในชมชน เพราะการทำงานกบครอบครวเหลานซงมปญหาและความตองการทสลบซบซอนแตกตางหลากหลาย ละเอยดออน ตองการการทำงานอยางมออาชพ ตองใชความรความเขาใจวธการกระบวนการ และเทคนคการทำงานยดถอจรรยาบรรณทางวชาชพในการทำงาน ดงนนจงมความจำเปนทจะตองเสรมสรางศกยภาพใหผปฏบตงานอยางเพยงพอและตอเนอง เพอทำใหผปฏบตงานสามารถทำบทบาทหนาทของนกพฒนาครอบครวในชมชนไดอยางมประสทธภาพ 6. บทบาทอาสาสมครในการทำหนาทสำรวจและจดทำฐานขอมลเกยวกบสถานการณ ปญหาความตองการของครอบครวในชมชน เฝาระวงสอดสอดดแลความเปนอยของครอบครวในชมชน เยยมเยยนใหกำลงใจ ใหขอมลขาวสารทจำเปนสำหรบครอบครว ใหคำแนะนำเบองตนแกครอบครว ประสานกบนกพฒนาครอบครวในการเขาแทรกแซงใหความชวยเหลอครอบครวทประสบปญหา 7. สงเสรมใหเกดการรวมกลมครอบครวลกษณะเฉพาะแตละประเภท เพอชวยเหลอกนเอง ในรปแบบ Support Group หรอ Self Help Group หรอกลมเพอนชวยเพอน กลมเพอนชวยเพอน หรอ Support Group หรอ Self Help Group เปนกลมคนทมหวอกเดยวกนมปญหาคลาย ๆ กน เชน ตางกเปนแมเลยงเดยวเหมอนกน ตางกเปนแมวยรนเหมอนกน ตางกมลกพการเหมอนกน ตางกเปนตายายทตองเลยงหลาน เปนตน เมอไดมารวมตวกนเปนกลมแลกเปลยนประสบการณท แตละคนตองเผชญ รวมกนหาแนวทางการแกไขปญหา ไมตองเผชญกบความยากลำบากในการแกไขปญหาอย คนเดยว การทแตละคนมประสบการณปญหาทเผชญอยเหมอนกน ยอมเขาใจความรสกของกนและกน ยอมรบชวยเหลอแบงปนกนและกน 8. ความเปนครอบครวลกษณะเฉพาะ เชน ครอบครวเลยงเดยว ครอบครวแมวยรน ครอบครวทมลกพการ ฯลฯ ครอบครวเหลานตองการความเขาใจ การยอมรบ ไมตตราจากบคคลในครอบครว เครอญาตและชมชน ตองการกำลงใจจากบคคลในครอบครวและในชมชน เพอจะทำใหครอบครวเหลานนกลาเปดเผยตวตนและมพลงในการตอสชวต ใหกาวพนปญหาอปสรรคและดำเนนชวตตอไปได หนวยงานทเกยวของจำเปนตองสรางความรความเขาใจ การยอมรบ ความเปนครอบครวลกษณะเฉพาะของคนในชมชน ใหการสนบสนนสงเสรมและเปนกำลงใจใหความครวเหลานอยางจรงจง

15

7. ชองานวจย : แนวนโยบายวาดวยความอยดมสขของครอบครวภาคใต : กรณศกษาจงหวดยะลา และจงหวดสราษฎรธาน

ผวจย : อ.ดร.ทพาภรณ โพธถวล หนวยงาน : สาขาวชาการบรหารสวสดการสงคม คณะสงคมสงเคราะหศาสตรและสวสดการสงคม มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต วตถประสงค : 1. เพอศกษาความอยดมสขของครอบครว 2. เพอศกษาปจจยทมผลตอความอยดมสขตามวงจรชวตครอบครว และแนวทางนโยบายการเสรมสรางความอยดมสขของครอบครวในภาคใตของประเทศไทย ผลการวจย : ผลการศกษาเกยวกบการเสรมสรางความอยดมสขของครอบครวภาคใตดวยองคประกอบทง 9 ดาน ไดแก ดานสมพนธภาพ ดานบทบาทหนาท ดานการดแลสขภาพ ดานการพฒนาทางจตวญญาณ ดานเศรษฐกจ ดานการศกษา ดานความมนคงและการพงพา ดานความรวมใจและความปลอดภยในชมชน และดานการดำเนนชวตอยางพอเพยง และปจจยทมอทธพลตอความอยดมสขของครอบครวภาคใตทงปจจยภายในครอบครว ไดแก พอแมและลก และปจจยภายนอกครอบครว ไดแก ศาสนาและหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตามทกลาวมาขางตน

ความสอดคลองกบทศทางการพฒนาประเทศไทยภายใตโมเดลไทยแลนด 4.0 ยทธศาสตรการพฒนาประเทศ 20 ป พ. ศ. 2560-2579 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 พ. ศ. 2560-2564 และยทธศาสตรการพฒนาสถาบนครอบครว พ. ศ. 2560-2564 กลาวคอ “โมเดลไทยแลนด 4.0” ซงเปนวสยทศนเชงนโยบายการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยมฐานคดสำคญคอปรชญาเศรษฐกจพอเพยงระบวา“ เมอพรองตองรจกเตม เมอพอตองรจกหยด เมอเกนตองรจกปน” และมคณลกษณะประการหนงคอ พฒนาคนไทยเปนมนษยทสมบรณ

ความสอดคลองกบ “ยทธศาสตรการพฒนาประเทศ 20 ป พ. ศ. 2560-2579” ซงไดกำหนดวสยทศนของยทธศาสตรการพฒนาประเทศ คอ ประเทศชาตมความมนคงมงคงและยงยนเปนประเทศพฒนาแลวดวยการพฒนาตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง อนหมายถงการมความมนคงปลอดภยจากภยและการเปลยนแปลงท งภายในประเทศและภายนอกประเทศในทกระดบ ทงระดบประเทศ สงคมชมชน ครวเรอน และปจเจกบคคล และมความมนคงในทกมต ทงมตเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และการเมอง โดยในระดบสงคมระบวามความปรองดองและสามคคสามารถผนกกำลงเพอพฒนาประเทศ ชมชนมความเขมแขง ครอบครวมความอบอนและไดกำหนดยทธศาสตรการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคนโดยมเปาหมายคอ (1) คนไทยทกชวงวยมคณภาพชวตทดขนทงการมสขภาวะมความรและมมาตรฐานการครองชพทด (2) การศกษาและการเรยนรมคณภาพไดมาตรฐานสากลสามารถพฒนาคนไทยใหมทกษะการเรยนรในเชงคดสงเคราะหสรางสรรคตอยอดไปสการสรางนวตกรรมความรมทกษะชวตและอาชพทกษะสารสนเทศส อและเทคโนโลยตลอดจนมการเรยนร ตอเนองตลอดชวตและ (3) ครอบครวมความอบอนเขมแขงและมนคงทางดานเศรษฐกจ

เชนเดยวกบความสอดคลองของ “แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงขาตฉบบท 12 พ. ศ. 2560-2564” ซงตอเนองจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบ 11 (พ. ศ. 2555-2559) ทยดคนเปนศนยกลางของการพฒนาอยางมสวนรวม และไดกำหนดวสยทศนยทธศาสตรและเปาหมายเชนเดยวกบ “ยทธศาสตรการพฒนา

16

ประเทศ 20 ป พ. ศ. 2560 2579” คอ ประเทศชาตมความมนคง มงคง และยงยน เปนประเทศพฒนาแลวดวยการพฒนาตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และมเปาหมายการเสรมสรางและพฒนาศกยภาพคนคอ (1) คนไทยทกชวงวยมคณภาพชวตทดขนทงการมสขภาวะ มความร และมมาตรฐานการครองชพทด (2) การศกษาและการเรยนรมคณภาพไดมาตรฐานสากลสามารถพฒนาคนไทยใหมทกษะการเรยนรในเชงคดวเคราะหสงเคราะหสรางสรรคตอยอดไปสการสรางนวตกรรมความร มทกษะชวตและอาชพ ทกษะสารสนเทศสอและเทคโนโลยตลอดจนมการเรยนรตอเนองตลอดชวต และ (3) ครอบครวมความอบอนเขมแขงและมนคงทางดานเศรษฐกจ

ความสอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาสถาบนครอบครว พ.ศ. 2560-2564 ซงไดกำหนดวสยทศนคอ สถาบนครอบครวเปนเปาหมายหลกของประเทศทตองไดรบการพฒนาใหมความเขมแขง ทำหนาทไดอยางเหมาะสมและสมาชกในครอบครวอยรวมกนอยางมความสขโดยมเปาหมายหลก 2 ประการทสอดคลองกบองคประกอบของความอยดมสขของครอบครวคอ (1) สมาชกของครอบครวมการเรยนรอยางตอเนองมสขภาวะ ดขน มคณธรรมจรยธรรม และสถาบนครอบครวมความเขมแขงมากขน สามารถปรบตวตอการเปลยนแปลงได บนฐานวถวฒนธรรมไทย (2) ครอบครวมหลกประกนความมนคงและสวสดการขนพนฐานทกดานทงดานสขภาพอนามยดานการศกษาดานชวตการมงาน/อาชพ ดานรายได ดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม ดานชวตครอบครวและชมชน ดานการคมนาคมและการสอสาร และดานการมสวนรวม และครอบครวทมลกษณะเฉพาะไดรบการดแลและสวสดการทเหมาะสม ขอเสนอแนะ : 1. การกำหนดนโยบายและมาตรการเสรมสรางความอยดมสขของครอบครวจำเปนตองศกษาใหเขาใจบรบทของแตละพนททแตกตางกน ความอยดมสขของครอบครวภายใตองคประกอบทง 9 ดาน รวมทงปจจยทมอทธพลตอความอยดมสขของครอบครวทงปจจยภายในครอบครวและปจจยภายนอกครอบครว 2. ทกภาคสวนทงหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ทองถน องคกรชมชน และประชาชน ควรม สวนรวมในกระบวนการนโยบายและมาตรการเสรมสรางความอยดมสขของครอบครว 3. องคกรปกครองสวนทองถนและภาคเครอขายตระหนกเหนความสำคญและมบทบาทในการเสรมสรางความอยดมสขของครอบครวในภาคใต 4. การสงเสรมใหครอบครวและชมชนมสวนรวมในการเสรมสรางความอยดมสขของครอบครวในภาคใต รวมทงการเสรมสรางความเขมแขงใหกบครอบครวชมชนเพอใหสามารถพงตนเอง 5. หนวยงานทเกยวของสงเสรมใหนำหลกคำสอนของศาสนาและหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชใหเกดประโยชนในการเสรมสรางความอบอนใหกบครอบครว ควรมการถอดบทเรยนเพอคนหาแนวปฏบตทดในการเสรมสรางความอบอนใหกบครอบครว

17

8. ชองานวจย : หลกสตรโรงเรยนครอบครว ชดท 1 การเตรยมความพรอมครอบครว (ครอบครวระยะกอนแตงงาน) หวขอท 2.6 สวสดการสงคมสำหรบครอบครว

ชอผวจย : อ.ดร.ทพาภรณ โพธถวล หนวยงาน : สาขาวชาการบรหารสวสดการสงคม คณะสงคมสงเคราะหศาสตรและสวสดการสงคม มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต วตถประสงค : 1. เพออธบายความหมาย ความสำคญ ขอบเขต/องคประกอบและหลกการจดสวสดการสงคม 2. เพออธบายแนวคดทเกยวของกบการจดสวสดการสงคม 3. เพออธบายการจดสวสดการสงคมสำหรบครอบครวทวไป 4. เพออธบายการจดสวสดการสงคมสำหรบครอบครวทตองการความชวยเหลอพเศษ ผลการวจย : หวขอเรอง 1. ความหมายความสำคญองคประกอบและหลกการจดสวสดการสงคม 2. แนวคดทเกยวของกบการจดสวสดการสงคมสำหรบครอบครว 3. รปแบบการจดสวสดการสงคมสำหรบครอบครวทวไป 4. รปแบบสวสดการสงคมสำหรบครอบครวทตองการความชวยเหลอพเศษ แนวคด 1. สวสดการสงคมถอเปนสถาบนหรอกลไกทางสงคมทมความสำคญตอสวสดภาพของครอบครวทำใหครอบครวอยดมสข 2. แนวคดพ นฐานทมความสำคญตอการจดสวสดการสงคมสำหรบครอบครว คอ แนวคด แรงสนบสนนทางสงคมแนวคดการเสรมพลงอำนาจ และแนวคดการใหคำปรกษา 3. การจดสวสดการสงคมสำหรบครอบครวทวไปเปนการจดกจกรรม โครงการและบรการทางสงคมเพอสนองตอบความตองการพนฐานและเปนสทธของครอบครวทพงไดรบตามกฎหมาย 4. การจดสวสดการสงคมสำหรบครอบครวทตองการความชวยเหลอพเศษ เปนรปแบบกจกรรมโครงการและบรการทางสงคมทจดข นเพ อสนองตอบความตองการจำเปนและสทธท ครอบครวท ตองการ ความชวยเหลอพเศษพงไดรบตามกฎหมาย

18

9. ชองานวจย : การเปลยนแปลงโครงสรางประชากรทมผลกระทบกบครอบครวไทย : โครงการศกษาเพอกำหนดแนวทางในการลดความเหล อมลำท เหมาะสมกบสงคมไทยภายใตโครงสรางประชากรทเปลยนแปลงไป

ผวจย : ศ.ดร. พชราวลย วงศบญสน และคณะ หนวยงาน : วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย วตถประสงค : 1. เพอศกษาการเปลยนแปลงโครงสรางประชากรทมผลกระทบกบครอบครวไทย 2. เพอกำหนดแนวทางเชงนโยบายในการพฒนาครอบครวรองรบการพฒนาประเทศระยะยาว ผลการวจย : การทภาวะเจรญพนธของประชากรไทยลดลงสงผลใหขนาดครวเรอนโดยเฉลย ลดลงจาก 5.7 คนตอครวเรอนในป 2513 เปน 3.1 คนตอครวเรอนในป 2553 ขนาดครอบครวของประชากรไทยในเขตเทศบาลหรอในเขตเมองลดลงอยางชดเจน ครวเรอนประเภทครอบครวเดยวลดลงจากรอยละ 60.3 ในป 2543 เปนรอยละ 52.3 ในป 2553 ถงแมวาครวเรอนประเภทครอบครวขยายเพมขนจากรอยละ 29.6 ในป 2543 เปนรอยละ 34.5 ในป 2553 แตยงไมเออตอการพฒนาประเทศอยางยงยน รวมถงยงไมอาจชวยประคบประคองใหอตราภาวะเจรญพนธไมลดตำลงไปจากปจจบน ครอบครวยงไมเปนสถาบนทเขมแขงและมคณภาพเพยงพอ พฒนาประเทศในระยะยาว ประกอบดวย 3 ประเดนหลกคอ การทำงานกบครอบครว เดกกบครอบครว และเดกกบผสงอายทดอยโอกาส เปราะบาง ขอเสนอแนะ : การสรางความอยดมสขใหกบครอบครวไทย โดยมการสงเสรมใหสมาชกครอบครวสามารถทำงานในตลาดแรงงาน ใชชวตรวมกนอยางพรอมหนา สามารถดแลสมาชกของครอบครวสประชากรทมคณภาพดงน

1. การทำงานกบครอบครว: กำหนดแนวทางสนบสนนการมบตรและการเลยงดบตร ความสมดลระหวางการทำงานกบการสรางความมนคงของครอบครว มการกำหนดมาตรการจงใจสำหรบสถานประกอบการในดานการลาเพอดแลสมาชกครอบครว โดยเฉพาะอยางยง การลาของบดาและมารดาเพอเลยงดบตร และการลาเพอดแลบพการ

2. เดกกบครอบครว การสนบสนนหลกความเสมอภาคในการแบงปนบทบาทและรวมมอกนในการบมเพาะบตรใหเปนประชากรคณภาพสสงคม มการกำหนดมาตรการจงใจทางดานการเงนและการคลงใหทกภาคสวนของสงคมมบทบาทในการพฒนาและสงเสรมสถาบนครอบครว

3. เดกกบผสงอายทดอยโอกาส เปราะบาง ใหสามารถดำรงชวตอยางอยดมสขและพงตนเองได โดยการสรางเสรมความสมพนธตางวยในครอบครวและในชมชนในการรวมกนพฒนาคณภาพชวตในแตละวย มการสรางงานในพนทซงประกอบดวยครอบครวแหวงกลาง มการกำหนดแนวทางใหการประกนสมคมครอบคลมทกอาช เพอลดความยากจนในกลมผสงอาย ตลอดจนมการวางระบบการดแลเดกและผสงอายอยางสมดล

19

10. ชองานวจย : Familism กบการดแลเดกในสงคมเมอง ผวจย : ศ.ดร. พชราวลย วงศบญสน และ ผศ.ดร.ปทพร สคนธมาน หนวยงาน : วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย วตถประสงค : เพอศกษาเปรยบเทยบการดแลเดกในสงคมเมองของไทย เวยดนาม และมาเลเซย จากมมมองของความสมพนธของประชากรตางรนในครอบครว ผลการวจย : ขอมลจากแบบสอบถามครอบครวท เก บกล มตวอยางในกรงกวลาลมเปอร ร ฐเซอลาโงร กรงเทพมหานคร และกรงฮานอย ระหวางป 2553 - 2554 พบวา ครอบครวยงคงมบทบาทสำคญอยางมาก ในการดแลเดกทงในกรงเทพมหานคร ฮานอย และกวลาลมเปอรและเซอลาโงร โดยยดถอระบบการใหการดแลแบบไมเปนทางการเปนหลก องคกรไมแสวงหาผลกำไรและภาคเอกชนมบทบาทเพยงเลกนอยในการดแลเดก เมอเปรยบเทยบกบบทบาทของครอบครว ในกรณของฮานอยนนพบวาภาครฐมบทบาทสำคญมากเปนลำดบทสอง ในการดแลเดก ผานหนวยงานคอศนยดแลเดก/เดกออนของรฐ ทงน จากการเปรยบเทยบบทบาทของภาครฐตอการดแลเดกในทงสามประเทศ พบวาบทบาทของภาครฐในเวยดนามมมากกวาบทบาทของภาครฐในไทยและมาเลเซย ขอเสนอแนะ : สำหรบกรณของไทย ภาครฐควรมบทบาทสำคญมากขนในการสนบสนนคาใชจายทางการศกษาของเดก ควรมการสงเสรมบทบาททเหมาะสมทงของบดาและมารดา โดยใหความสำคญกบบทบาทของบดาทเพมมากขน รฐควรสงเสรมบทบาทของสถานประกอบการ องคกรไมแสวงหาผลกำไร ชมชน ในการรองรบบทบาททเหมาะสมมากขนของลกจางทมบตร รวมถงการลดความขดแยงระหวางการทำงานกบการเลยงดบตร ตลอดจนการถายทอดความรทเหมาะสมดานการเลยงดบตรอยางมคณภาพ

20

11. ชองานวจย : Familism กบการดแลบพการในสงคมเมอง ผวจย : ศ.ดร.พชราวลย วงศบญสน และ ผศ.ดร.ปทพร สคนธมาน หนวยงาน : วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย วตถประสงค : เพอศกษาเปรยบเทยบการดแลบพการในสงคมเมองของไทย เวยดนาม และมาเลเซย จากมมมองของความสมพนธของประชากรตางรนในครอบครว ผลการวจย : ขอมลจากแบบสอบถามครอบครวท เก บกล มตวอยางในกรงกวลาลมเปอร ร ฐเซอลาโงร กรงเทพมหานคร และกรงฮานอย ระหวางป 2553 - 2554 พบวา ครอบครวยงคงมบทบาทสำคญอยางมากในการดแลเดกทงในกรงเทพมหานคร ฮานอย และกวลาลมเปอรและเซอลาโงร โดยยดถอระบบการใหการดแลแบบ ไมเป นทางการเปนหลก ถงแมวาสถาบนการดแลอ นๆท ไม ใช ครอบครวน นม บทบาทนอยมากท งใน กรงกวลาลมเปอร รฐเซอลาโงร กรงเทพมหานคร และกรงฮานอย แตในกรงเทพมหานครและฮานอยยงม การแบงเบาภาระการดแลผสงอายไปสภาคสวนอนๆมากกวาในกรงกวลาลมเปอร การศกษา ลกษณะการอยอาศย และจำนวนบตร เปนตวแปรสำคญทสงผลตอความคดเหนเกยวกบการดแลบพการ ขอเสนอแนะ : สำหรบกรณในกรงเทพมหานคร ครอบครวควรไดรบการสงเสรมท งในดานเวลาและทกษะความสามารถมากขนในการดแลเรองการดำรงชวตประจำวนของบพการสงวย โดยมการแบงเบาภาระจากภาครฐในการดแลบพการ โดยเฉพาะอยางยงในครอบครวทมฐานะปานกลางลงไป ในครอบครวซงหวห นาครอบครว มการศกษานอย บทบาทของภาครฐในการสรางความเขมแขงของชมชนในการดแลผสงอาย ความสมพนธระหวางประชากรสงวยกบประชากรวยอน ๆ ในชมชน ตลอดจนบทบาทของชมชนในการสรางเสรมครอบครวเขมแขง

21

12. ชองานวจย : การสงเสรมการมบตรผานการสรางสมดลระหวางการทำงานและการสรางครอบครวทมคณภาพ

ผวจย : ผศ.ดร.มนสการ กาญจนะจตรา หนวยงาน : สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล วตถประสงค : 1. เพอศกษาปจจยทสงผลตอการสรางครอบครว ไดแก การตดสนใจมคครองและการมบตร ในเชงโครงสรางทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม 2. เพอเสนอแนวทางนโยบายในการกระตนการสรางครอบครวและการมบตรของประชากรในวยเจรญพนธ 3. เพอสงเสรมการสรางสถาบนครอบครวทมคณภาพ ผลการวจย : สงคมโดยรวมยงไมมคณภาพ มการแขงขนสง และเงนเปนปจจยสำคญอยางมากในการสรางครอบครวทมคณภาพ มผเขารวมสนทนานอยคนทรสกวาสามารถมสมดลชวตและสรางฐานะไปพรอม ๆ กนได ดงนน คนทยงไมแตงงานหรอยงไมมบตร จงเลอกทสรางความมนคงกอน โดยยอมสละเวลาทจะอยกบครอบครว และม งทำงานสรางฐานะ จากการศกษาพบวา ปจจยท จะทำใหสมดลไดหากมบตร คอ ตองมงานทยดหยน โดยเฉพาะเวลา ดงนน ทกคนจงมองวาการมธรกจของตวเองจะทำใหมเวลาสามารถเลยงดบตรได ขอเสนอแนะ : สงเสรมการสรางครอบครวทมคณภาพ โดยรฐมกระบวนการ ดงน 1 ควรสนบสนนการสรางสมดลระหวางการทำงานและการสรางครอบครวทมคณภาพผานการเพมวนลาและประเภทการลาใหทงพอและแมเพอดแลบตร 2 การใหแรงจงใจกบภาคเอกชนเพอจดการทำงานทยดหยนแกลกจาง 3 สงเสรมศนยบรการเดกเลกทมคณภาพ 4 จดตงกองทนเพอชวยเหลอครอบครวดแลสมาชกในบาน

22

13. ชองานวจย : ราคาของการมลก เมองานและลก ผกอยบนเชอกเสนเดยวกน ชอผแตง : ผศ.ดร.มนสการ กาญจนะจตรา หนวยงาน : สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล วตถประสงค : เพอศกษาผลกระทบตอการงานจากการมบตรของผหญงทแตงงานและมบตรแลว ทอาศยอยในกรงเทพมหานครหรอปรมณฑล ผลการวจย : การมลกเปนการเปลยนแปลงครงสำคญของชวตโดยเฉพาะสำหรบผหญงในแงการทำงาน การเปนผหญงไมสงผลตอชวตการทำงานเทากบการเปนแม เมอผหญงกลายเปนแม หมายถงการมภาระในการดแลเลยงดคนอกหนงคน การจะเลยงลกอยางมคณภาพจำเปนตองใชทงเงนและเวลา ผหญงหลายคนจงเลอกออกจากงานเพ อสามารถใหเวลากบลกไดอยางเตมท โดยตองเสยสละรายไดท เคยได ในขณะทอกหลายคนจำเปนตอง เปล ยนงานเพ อใหสามารถรกษาสมดลระหวางการทำงานหาเงนและการมเวลาใหกบลกและครอบครว การปรบเปลยนชวตการทำงานไมวาอยางไรกสงผลกระทบตอผหญงลกและครอบครวไมทางใดกทางหนง ผลจากการวเคราะหขอมลบนสอสงคมออนไลนและการสมภาษณพบวา ทงกลมทเปนแมเตมเวลาและแมททำงาน ไมวาจะเปนผเลอกออกจากงาน เปลยนงาน หรอทำงานเดม คครองมอทธพลอยางมากในการตดสนใจดานการงานรปแบบการเลยงดบตรรวมถงคณภาพชวตของตนเองและครอบครว คนทเปนแมเตมเวลามกมาปรกษาในประเดนเกยวกบคครองทรพยากรในครอบครว (การเงนและการจดการเวลา) อารมณความรสกของตนเองในขณะท แมทำงานมประเดนทคลายคลงกนแตจะมประเดนเรองการงานและผชวยเลยงดลกเพมเตม โดยรวมแลวจงพบวาทกกลมครอบครวทมลกมความทาทายในแบบของตนเอง ขอเสนอแนะ : 1. เพมมาตรการความยดหยนในการทำงานของผมบตร เพอใหแมมโอกาสกลบเขาทำงานได มากขน โดยสามารถเลอกชวโมงการทำงานทเหมาะสมกบตนเองและสามารถจดสมดลระหวางบทบาทในการ เลยงดลกและครอบครวและบทบาทในการทำงาน โดยเฉพาะในชวงทลกยงตองการการดแลใกลชด เชน การมชวโมงการทำงานทสนลงและมเวลาแนนอนมความยดหยนตามความจำเปนและมการเดนทางนอยลง ทงนเพอเปนทางเลอกในการทำงานใหกบครอบครวทมบตรมากขน สำหรบประเทศไทยงานไมเตมเวลา (part-time) ทมความมนคงยงมนอยครอบครวทเลอกงานทมเวลายดหยนมกตองแลกกบความมนคงทางการเงน 2. พจารณาปรบวนลาคลอดของแมทงภาครฐและเอกชนจาก 90 วนเปน 180 วน เพอใหแม เลยงลกดวยนมแม 6 เดอน การขยายวนลาคลอดตองพจารณาความเปนไปไดทางการเงนในเรองการจายคาจาง โดยจากตวอยางนโยบายของตางประเทศมความหลากหลายระหวางชวงเวลาของการลาคลอดกบระยะเวลาของการไดรบคาจางและสดสวนของคาจางทไดรบเทยบกบรายไดปกต ซงตองการการศกษาในรายละเอยดเพมเตมเพอความเปนไปไดในทางปฏบต 3. สงเสรมความเทาเทยมระหวางชายหญง ดงจะเหนไดวาคสมรสมอทธพลอยางมากตอการตดสนใจในการปรบเปลยนการทำงานและการดแลครอบครว โดยเฉพาะหนาทในครวเรอนการสงเสรมบทบาทผชายในการเลยงดลกมากขนผานมาตรการ เชน การทำใหวนลาสำหรบผชายเพอดแลลกหลงคลอดเปนสทธพนฐานของทกครอบครวจะเปนการสงสญญาณใหสงคมเหนถงบทบาทและความรบผดชอบของผชายในการเลยงดบตรเชนเดยวกบผหญง โดยใหคนทำงานในภาคเอกชนผชายมสทธลาไดเชนเดยวกบภาครฐโดยสทธการลา

23

ควรใหกบผชายไมสามารถโอนสทธได เพอสนบสนนใหพอไดมบทบาทในการเลยงดลกมากขนนอกจากนควรทบทวนเงอนไขการลาวาเฉพาะภรรยาทจดทะเบยน เนองจากการตงครอบครวในปจจบนมแนวโนมมากขนทแตงงานโดยไมจดทะเบยน ดงนนควรปรบเงอนไขใหลาไดกบพอทถกตองตามกฎหมายดวย 4. ลงทนในศนยดแลเดกเลกทมคณภาพ ใหมความทวถงโดยเฉพาะในเมองทเปนครอบครวเดยวขาดคนชวยเลยงด โดยมงเนนความสำคญในดานคณภาพและความสามารถในการเขาถงบรการเหลาน โดยเฉพาะสำหรบกลมครอบครวรายไดตำ-ปานกลาง การไมมทางเลอกของตวชวยในการเลยงดบตรทพอแมไววางใจในราคาทสมเหตสมผล เปนสาเหตสำคญทแมหลายคนจำเปนตองออกจากงาน จงควรสนบสนนใหสถานประกอบการมศนยเดกเลกมากขน 5. สนบสนนหนวยงานทงภาครฐและเอกชนในการรบผทออกจากงานเนองจากการมบตรกลบ เขาสตลาดแรงงาน อนรวมถงการมระยะวนลาทเหมาะสมทจะชวยปองกนไมใหผมบตรตองออกจากตลาดแรงงานตงแตตน และการปรบแรงจงใจสำหรบภาคเอกชนในการรบผทออกไปเลยงลกผานมาตรการตางๆ เชน การลดหยอนภาษ 6. สนบสนนหนวยงานทงภาครฐและเอกชนในการอำนวยสถานทใหแมลกออนทกลบไปทำงานเชน การมหองสำหรบปมนมทถกตองตามสขลกษณะเพอเพมอตราการกนนมแมของเดกไทยโดยเพมประเภทของสวสดการในกฎกระทรวงวาดวยการจดสวสดการในสถานประกอบการ (2548) ใหมสถานทใหนมหรอปมนมทเหมาะสมดวย

24

14. ชองานวจย : การวเคราะหสถานการณเดกและสถานการณครอบครวในประเทศไทย กรณศกษามลนธเดกโสสะแหงประเทศไทย ในพระบรมราชนปถมภ

ผวจย : ผศ.ดร.มาด ลมสกล หนวยงาน : คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร วตถประสงค : 1. เพอศกษาจำนวนเดกทเสยงตอการสญเสยการดแลจากผปกครอง 2. เพอศกษาสถานการณครอบครวไทย ถงความเสยงตอการสญเสยการดแลจากผปกครอง 3. เพ อศกษาศกยภาพและความสามารถของมลนธเดกโสสะแหงประเทศไทยในพระบรมราชนปถมภ และนำผลการศกษามาเปนแนวทางวเคราะหทศทางการดำเนนงานของมลนธฯ ผลการวจย : (1.) สถานการณสทธเดก พบวา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมเดกขาดอปการะ เดกเรรอน แมวยเยาวและเดกทสญเสยการดแลจากบดามารดามากทสด ในขณะทภาคกลางมจำนวนเดกถกทอดทงและเดกทพอแมยากจนมากทสด (2.) สถานการณครอบครว พบวา ทกภาคของประเทศไทยมความเขมแขงของครอบครวใกลเคยงกน โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มคาความเขมแขงของครอบครวมากทสด (3.) ศกยภาพของมลนธฯ ในการรบมอกบสถานการณเดกและครอบครว พบวา มลนธฯ มศกยภาพในการเล ยงดเดกแบบครอบครวทดแทนระยะยาว ท งในดานบคลากร ดานงบประมาณ และการดำเนนการในการดแลเดกตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.2546 และแนวปฏบตแหงสหประชาชาตวาดวยการเลยงดทดแทน ขอเสนอแนะ : ขยายการทำงานเชงรกกบชมชนในการสรางความเขมแขงใหกบครอบครว เพ อสนบสนนให ครอบครวลดภาวะเสยงในการทอดทงเดกและสามารถดแลเดกไดในระยะยาว

25

15. ชองานวจย : ลกษณะบรการสวสดการทางการศกษาสำหรบครอบครวเลยงเดยววยรนในสงคมไทย ชอผวจย : อ.ดร.มาล จรวฒนานนท หนวยงาน : คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร วตถประสงค : เพอศกษาสภาพปญหา ความตองการ และลกษณะบรการสวสดการทางการศกษาสำหรบครอบครวเลยงเดยววยรน ผลการวจย : แมเล ยงเด ยววยร นปจจบนอายระหวาง 16-26 ป แตละคนมลก 1-2 คน ท งหมดเปนเดกใน ชวงปฐมวย สภาพปญหาและทกขภาวะของครอบครวเลยงเดยววยรน เรมตนและดำเนนไปในแตละชวงตอนแตกตางกน อยางไรกตามแมเลยงเดยววยรนใหความสำคญกบการศกษาทงของตนเองและของลก ความชวยเหลอตางๆ ทแมเลยงเดยววยรนไดรบลวนมาจาก “พลงผหญง” ตงแต แม ยาย ปา นา และพสาว การแกไขจดการปญหาตางๆ ยงคงถกทงไวใหเปนเรองครอบครว เปนพนทสวนตว ลกษณะบรการสวสดการทางการศกษาทกลมตวอยางตองการมท งบรการสนบสนนและบรการเสรม บรการตางๆทมอย แมเลยงเดยวแตละรายสามารถเขาถงบรการไดแตกตางกน และหนวยงาน/องคกรทจดบรการกมขอบเขตขอจำกดในการใหบรการเนองจากหลายๆ แหงดำเนนโครงการโดยภาคเอกชนทรฐมไดใหทนในการสนบสนน ขอเสนอแนะ : 1. จดบรการสวสดการทางการศกษาควรมลกษณะยดหยน และครอบคลมการใหบรการทงแมและลก และควรมการจดบรการทแตกตางเฉพาะกลม 2. การมนกสงคมสงเคราะหทางการศกษาหรอนกสงคมสงเคราะหในโรงเรยนซงจะชวยดแลนกเรยนกลมเปราะบางรวมถงการตงครรภและการเปนแมวยรน 3. การเปดพนทการเรยนรเรองครอบครวและปญหาครอบครวเปนประเดนสาธารณะ

26

16. ชองานวจย : แนวทางการสงเสรมการศกษาเพอเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวพอหรอแมคนเดยว ผวจย : อ.ดร.มาล จรวฒนานนท หนวยงาน : คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร วตถประสงค : 1. เพอศกษาสภาพชวตครอบครวพอหรอแมคนเดยว 2. เพ อวเคราะหความตองการเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวและความตองการดานการศกษาของพอหรอแมคนเดยว 3. เพอนำเสนอแนวทางการสงเสรมการศกษาเพอเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวพอหรอแมคนเดยว ผลการวจย : 1. สภาพชวตของครอบครวแมคนเดยว เมอจำแนกตามแหลงทพกอาศย 3 ลกษณะ คอ บานพกชวคราว (หนวยงาน/องคกรเอกชน ภาครฐและองคกรทางศาสนา) บานของพอแมและเครอญาต และบานเชา พบวาแตละกลมตางเผชญการปรบตวกบการเปนแมมอใหมเพราะสวนใหญมบตรคนแรก ครอบครวแมคนเดยวตองปรบตวจดการกบบทบาททหลากหลาย เชน การศกษาตอของผ เปนแมคนเดยว การประกอบอาชพ เพ อหารายได และการเลยงดบตรในเวลาเดยวกน ฯลฯ ส งทเปนปญหา คอ ความยากลำบากทางเศรษฐกจ อารมณความรนแรงและความเครยด แมคนเดยวสวนใหญตองการมคชวตและคาดหวงการเพมวฒการศกษาเพอใหสามารถมอาชพทสรางรายไดมากขนสำหรบความเปนอยทดขนของครอบครว โดยเฉพาะการเลยงดลก ใหไดรบการศกษาสง มอนาคตทด 2. ความตองการพฒนาความเขมแขงของครอบครวและความตองการการศกษาของแมคนเดยว พบวาคณลกษณะครอบครวเขมแขงทครอบครวแมคนเดยวในสงคมไทยมอยคอ ทนทางสงคม และสมพนธภาพ สวนทเปนปญหาทเดนชด คอ การพงตนเองดานเศรษฐกจและการหลกเลยงภาวะเสยง เมอวเคราะหความตองการการศกษาพบวา เนอหาสาระความรเพอเสรมสรางความเขมแขงสำหรบครอบครวแมคนเดยวม 5 ประเดนหลก ไดแก 1.) การรบบทบาทการเปนพอและแม 2.) จตวทยาและความรก 3.) การวางแผนชวตครอบครว 4.) การงานอาชพและเศรษฐกจครอบครว และ 5.) การเขาถงทรพยากรตางๆ 3. แนวทางการสงเสรมการศกษาเพอเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวแมคนเดยว ควรมการจดการศกษาทงในและนอกโรงเรยน เพอปองกนและบรรเทาปญหาครอบครวแมคนเดยว การสงเสรมควรพจารณาสภาพครอบครวทมระดบปญหาแตกตางกน ในกรณทมปญหาซบซอนมากอาจตองการการปฏบตเปนการเฉพาะรายและตองการปจจยสนบสนนทางสงคมมากกวาครอบครวทคอนขางมคณลกษณะของครอบครวเขมแขง ขอเสนอแนะ : การวจยครงนพบวาแนวนโยบายทดำเนนการในปจจบนเออตอการปฏบตแตควรพฒนาความรวมมอระหวางหนวยงาน/องคกรตางๆ เพ อใหเกดการประสานเช อมโยงในการใชทรพยากรและการทำงาน ทมประสทธภาพมากขน ประเดนหลก 5 ดานทเปนความตองการทางการศกษาควรไดรบการบรรจเปนเนอหาสาระความรสำหรบการเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวแมคนเดยว ผทเปนวทยากรในการจดกจกรรมการเรยนรควรมความร เทคนคและทกษะการใหคำปรกษา ในการจดกจกรรมการเรยนรควรมการสรางสมพนธภาพกอนเขาสการเรยนการสอน รวมทงควรมการสรางสอการเรยนรและนวตกรรมทหลากหลาย เพอเพมทางเลอก ในการเรยนรแกครอบครวแมคนเดยว

27

17. ชองานวจย : การศกษาคณภาพชวตของเดกเยาวชนและผสงอายในครอบครวแหวงกลาง ในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอในประเทศไทย (กรณศกษาจงหวดหนองบวลำภ รอยเอด และสรนทร)

ผวจย : ดร.ยรนนท ตามกาล / อไรวรรณ รงไหรญ / ครษฐา ออนแกว หนวยงาน : สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร วตถประสงค : 1. เพอศกษาคณภาพชวตของเดกเยาวชนในครอบครวแหวงกลาง 2. เพอศกษาคณภาพชวตของผสงอายในครอบครวแหวงกลาง 3. เพอจดทำขอเสนอแนะเชงนโยบาย ผลการวจย : ปจจยทมผลตอคณภาพของเดกเยาวชนและผสงอายในครอบครวแหวงกลางใน 5 ดาน คอ 1. ดานรางกาย (physical domain) การรบร สภาพทางดานรางกายของบคคลซ งมผลตอชวตประจำวน 2. ดานจตใจ (Psychological domain) การรบรสภาพทางจตใจของตนเอง 3. ดานความสมพนธทางสงคม (Social Relationship domain) การรบรเรองความสมพนธของตนเองกบบคคลอน 4. ดานสงแวดลอม การรบรเกยวกบสงแวดลอม ทมผลตอการดำเนนชวต 5. ดานภาพรวม ภาพรวมคณภาพชวตท ง 4 องคประกอบ ไดแก ดานรางกาย จตใจ สงคม และสงแวดลอม พบวา เดกเยาวชนสวนใหญมคณภาพชวต 4 ดาน คอ ดานภาพรวม, สขภาพกาย,สมพนธภาพทางสงคม และสงแวดลอม อยในระดบปานกลาง แตมคณภาพชวตดานจตใจอยในระดบด ขณะทในกลมผสงอาย พบวามคณภาพชวตทกดานอยในระดบปานกลาง โดยมขอสงเกตวาบคคลทใหเงนแกเดกสงผลตอคณภาพชวตของเดกและเยาวชน กลาวคอ เดกทพอแมสงเงนมาใหจะมคณภาพชวตทด ขอเสนอแนะ : 1. พฒนาฐานขอมลระดบชาต (Big Data) สรางระบบ Sharing ระหวางหนวยงานของภาครฐอยางมประสทธภาพ 2. แบงโครงสรางขอบเขตการทำงานใหชดเจน และเนนบรณาการรวมกนอยางเปนระบบ 3. จดใหมสหวชาชพอยางครบถวนและเพยงพอ หลายกรณทเก ดปญหาจำเปนตองพจารณา และเยยวยาในหลายแงมม 4. พฒนาทกษะของเจาหนาทรวมทงแกนนำเครอขายเดกและเยาวชนในพนท ในประเดนของความสามารถในการเขาถงกลมเปาหมาย การสรางความไววางใจ ความโนมนาวชกจง 5. พฒนาหรอสร างผ นำชมชนร นใหม (ท ไม ไดหมายถงเฉพาะคนวยหน มสาว ) ทม ท กษะความสามารถรอบดานทศนคตทดในการพฒนาตนเองชมชน 6. ถอดบทเรยนจากเดกและเยาวชนกลมเปาหมายทกกลม และนำไปออกแบบการดแลเพอพฒนาคณภาพชวตไดตรงจดและตรงกลม อาท

28

1) พฒนาการเดกตงแตอยในครรภมารดา กลาวคอ ใหการดแลหญงตงครรภทกกลม ไมวาจะเปนคณแมในวยใดกตามทตดสนใจและวาจะรกษาครรภน นไว ทงการดแลในลกษณะใหความร และ การปฏบตผานระบบกลไกตางๆ ทงในสวนของภาครฐ ชมชน และครอบครว เพราะสขภาพทสมบรณของเดกจะเรมตนตงแตในครรภมารดา และจะสงผลตอเนองมาเมอเดกคลอดและเตบโตขนตามวย 2) พฒนาการศกษาและการเรยนรตลอดชวต ใหเดกและเยาวชนในแตละชวงวยไดม การเรยนรทกษะทจำเปนและเหมาะสมกบวยทไมยดโยงเพยงผลการศกษาในระบบโรงเรยนเทานน เพราะเดกและเยาวชนในแตละคนมความสามารถในแตละดานทแตกตางกน คณภาพทชวดดวยผลการศกษาในระบบโรงเรยนนนอาจไมสะทอนถงคณภาพชวตทดของเดกไดอยางแทจรง 3) พฒนาผสงอายดวยการเสรมสรางความร และชองทางการประกอบอาชพ พฒนาผสงอายโดยเฉพาะในการเสรมสรางความรและทกษะในการประกอบอาชพหรอหารายไดทเหมาะสมกบวยของตน ซงการพฒนาดงกลาวตองครอบคลมทงตวผสงอายเองและระบบหนาทจะมารองรบ เชน การหาต ลาดรองรบ เนองจากปจจยทางเศรษฐกจสงผลอยางมากตอคณภาพชวตโดยรวมทงหมดของผสงอายในครอบครวแหวงกลาง

29

18. ชองานวจย : การใชวถเศรษฐกจพอเพยงของชมชนในการสงเสรมความเขมแขงของสถาบนครอบครว ผวจย : ดร.ยรนนท ตามกาล หนวยงาน : สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร วตถประสงค : 1. เพอศกษากระบวนการ วธการ เนอหา ในการสงเสรมความเขมแขงของครอบครวของบคลากรของชมชน วด และโรงเรยน ในชมชนทมวถชวตแบบเศรษฐกจพอเพยงและชมชนทไมมวถชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง 2. เพอเปรยบเทยบกระบวนการ วธการ เนอหา ในการสงเสรมความเขมแขงของครอบครวของบคลากรของบาน วด และโรงเรยน ในชมชนทม ว ถ ชว ตแบบเศรษฐกจพอเพยงและชมชนท ไมม ว ถ ช วต แบบเศรษฐกจพอเพยง 3. เพอศกษาและเปรยบเทยบระดบความเขมแขงของสถาบนครอบครวในชมชนทมวถช วต แบบเศรษฐกจพอเพยงและชมชนทไมมวถชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง 4. เพอศกษาและเปรยบเทยบการประยกตใชหลกวถเศรษฐกจพอเพยงของครอบครวในชมชนทตางกน 5. เพอคนหาแนวทางในการใชหลกวถเศรษฐกจพอเพยงของบคลากรของ บาน วด และโรงเรยน ในการสงเสรมความเขมแขงของสถาบนครอบครว ผลการวจย : การวจยเรองนเปนการวจยเชงคณภาพ ทำการศกษาในพนท 4 ภาค คอ ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต ภาคละ 1 จงหวดๆ ละ 2 ชมชน รวม 8 ชมชน เลอกพนท ศกษาแบบเฉพาะเจาะจงทไดรบการประกาศเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบของจงหวดนนๆ 1 ชมชน และเลอกชมชนพนทใกลเคยงกบชมชนดงกลาวทยงไมไดเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ 1 ชมชน ทำการศกษาในเชงเปรยบเทยบเนอหาระหวางชมชนทงสอง เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณเชงลกกบบคลากรของบาน วด โรงเรยนแยกแตละชมชน และการสนทนากลมระหวางบคลากรรวมกนทงสองชมชนในแตละพนท ในประเดนแนวทางการใชวถเศรษฐกจพอเพยงในการสงเสรมความเขมแขงของครอบครว รวมกบการสำรวจในเชงปรมาณ โดยใชแบบประเมนระดบความเขมแขงของครอบครว ระดบครอบครว และแบบสำรวจการประยกตใชวถเศรษฐกจพอเพยงในชวตประจำวนของครอบครว กบครอบครวทอยในแตละชมชนนน ๆ ดวย

ผลการวจยตามวตถประสงคหลก พบวา ในประเดนความเชอมโยงระหวางการใชวถเศรษฐกจพอเพยงกบการสงเสรมความเขมแขงครอบครวน น ไมพบความเช อมโยงดงกลาวในลกษณะทเปน “ความต งใจ” หรอ “นโยบาย” ในระดบชมชนทจะใชหลกวถเศรษฐกจพอเพยงมาชวยสงเสรมใหเกดความเขมแขงของครอบครว โดยเกอบทกชมชนทเปนพนทศกษาครงนมการสงเสรมวถเศรษฐกจพอเพยงอยแลว ถงแมวาบางพนทจะไมไดเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยงกตาม และในขณะเดยวกนทกพนทกมการสงเสรมความเขมแขงของครอบครวอยแลวดวยเชนกน เพยงแตวาเปนการสงเสรมทอยในบทบาทหนาทบางอยางอยในวถชวต จงไมไดเฉพาะเจาะจงวา สงเหลานนคอการสงเสรมความเขมแขงครอบครว และทสำคญคอไมไดมทศทางแนนอนวาเปนการสงเสรม ความเขมแขงของครอบครวดานใด (ตามมาตรฐานครอบครวเขมแขง) สงทมอยแลวในชมชนในพนท ทศ กษา คอ ผลผลตและผลพลอยไดของวถเศรษฐกจพอเพยงในรปของกจกรรมทางการเกษตรหรอกจกรรมอน ๆ ไปชวยสงเสรมความเขมแขงของครอบครวในบางประการ

30

จากการสนทนากล มพบประเดนท นาสนใจจากการท ไมสามารถใชวถชวตเศรษฐกจพอเพยง อาท ประชาชนยงไมเขาใจวถเศรษฐกจพอเพยง การดำเนนโครงการวถเศรษฐกจพอเพยงมกทำผานโครงการหรอ อาชพเสรม เชน ปลกผก เลยงปลา ทำใหไมสามารถดงทกครอบครวมาเขารวมได ในขณะทบาน วด และโรงเรยน บางฝายยงไมเปนตวอยางทด ประกอบกบการทำงานรวมกนทง 3 ฝาย ไมมนโยบายความรวมมอทชดเจน ขอเสนอแนะ : 1. ตองเรมจากหนวยงานระดบสงของประเทศ คอ ระดบกระทรวงตนสงกดของ บาน วด และโรงเรยน ตองมนโยบายชดเจนในความรวมมอกนในเรองน พรอมกบมนโยบายการปฏบตทจรงจงทกขนตอนตงแตเรมจนถงการตดตามประเมนผล 2. ในระดบชมชนตองมผนำหรอเจาภาพหลกในการกระตน ขอความรวมมอ ตดตาม และตองเปนผนำทเขาถงทกฝายได ทงในระหวาง บาน วด โรงเรยนเอง และกบครอบครวในชมชน 3. บาน วด โรงเรยน ตองมความเขาใจอยางถองแทเกยวกบวถเศรษฐกจพอเพยงกอน เขาใจแลวตองทำตองปฏบตไดดวย และ ตองมความเขาใจเกยวกบความเขมแขงของครอบครวดวย อยางนอยทสด คอ เขาใจวาเรองของปญหาครอบครวไมใชเรองสวนตวทชมชนไมสามารถเขาไปยงได 4. ขยายกล มประชาชนหรอครอบครวทมความเขาใจหรอกล มทปฏบตหรอใชวถเศรษฐกจพอเพยงในชวตประจำวนใหมากขน เพอทจะไดนำไปสครอบครวไดงายและชดเจนขน 5. ในการทำกจกรรมเกยวกบวถเศรษฐกจพอเพยงไมวาจะโดย บาน วด หรอ โรงเรยน ควรมการสรปบทเรยนหรอบอกกลาว อธบาย ขยายความ วาสงทอยภายใตกจกรรมเหลานน (เชน การปลกผกสวนครวร บประทานเองเหลอแลวนำไปขาย) คอหลกคดฐานคดของเศรษฐกจพอเพยงซ งสามารถนำไปใชไดในชวตประจำวน รวมทงการนำไปใชในการดำเนนชวตครอบครวดวย กจะสามารถมครอบครวทดมความเขมแขงตามมาตรฐานทกดานได หรอแมแตการบอก อธบายวากจกรรมโครงการทเกยวกบวถเศรษฐกจพอเพยงนน เมอทำแลวจะชวยครอบครวไดอยางไร ดหรอมประโยชนอะไรตอครอบครว เพราะบางทกลมเปาหมายของทง 3 ฝาย อาจเขาใจไดไมครบถวน ทำใหไมสามารถนำไปเชอมโยงใชกบชวตประจำวนในการกระทำอน ๆ ได 6. วธการใชเศรษฐกจพอเพยงในการสงเสรมความเขมแขงของครอบครวนน ใชตามบทบาทเดมทมอย คอ บานใชผานทางการปกครองดแล โรงเรยนผานทางการสอนและปลกฝงทกระดบชน สวนวดอยากใหเพมบทบาทมากกวาน โดยเฉพาะการเนนคณธรรมและการเปนตวอยางทด จากผลการศกษาในประเดนการสงเสรมความเขมแขงของครอบครวทพบวามอยในวถชวตของชมชนอยแลวโดยทงสามฝายสามสถาบนหลกของชมชนมการสงเสรมใหกบครอบครวในชมชนตามบทบาทหนาทของแตละฝายนน ทมอยกครอบคลมหลายดานของมาตรฐานครอบครวเขมแขง เชน ดานสขภาพ เศรษฐกจ การพงตนเอง หรอทในบางดานยงไมคอยปรากฏ เชน ดานการพงตนเองในดานขอมลขาวสาร หากแตยงไมไดเฉพาะเจาะจงใหตรงกบมาตรฐานครอบครวเขมแขง หนวยงานทเกยวของอาจนำผลการวจยในสวนนไปพจารณาประกอบการสงเสรมหรอพฒนาความเขมแขงของครอบครว ใหเหมาะสมกบสภาพวถชวตของครอบครวในชมชน ในแงทจะเฉพาะเจาะจงในการสราง เสรม หรอ เตมเตมความเขมแขงของครอบครวใหครบทกดาน และในแงของการสรางและพฒนาความเขาใจใหเกดกบครอบครวและชมชนเกยวกบความเขมแขงของครอบครวทแทจรง (จากผลวจย ทสะทอนใหเหนวาหลายชมชนไมผานเกณฑมาตรฐานครอบครวเขมแขง ระดบครอบครว แตในภาพรวมตวแทน

31

สามสถาบนหลกของชมชนมกจะมองวาครอบครวในชมชนไมคอยมปญหา) แตทงนการวจยนเปนการวจยเชงคณภาพททำการศกษาเฉพาะพนท ซงไมอาจนำไปอางองสพนทอนๆได ดงนนการนำไปพจารณาใชประโยชนอาจมขอจำกดในแงของความหลากหลายของชมชน

32

19. ชองานวจย : การศกษาเชงคณภาพเรองพฤตกรรมการขมเหงรงแกกนบนโลกไซเบอร ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4-6 โรงเรยนในสงกดกรงเทพมหานคร

ผวจย : ผศ.ดร.วมลทพย มสกพนธ หนวยงาน : สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล วตถประสงค : เพ อศกษาลกษณะพฤตกรรมการขมเหง รงแกกนบนโลกไซเบอรในเดกนกเรยนระดบชน ประถมศกษาปท 4-6 และพฤตกรรมการจดการกบสถานการณเมอมการขมเหงรงแกกนเกดขน ผลการวจย : ชใหเหนวาครอบครวทขาดความอบอนและความเขาใจ รวมไปถงความรนแรงในบานทเดกรบรได เปนปจจยสำคญททำใหเดกและเยาวชนมองวาความรนแรงเปนเรองปกต รวมทงมแนวโนมทจะใชความรนแรง โดยเฉพาะกบผอนในโลกไซเบอร การทเยาวชนสามารถเขาถงอปกรณสอสารสมยใหมไดงาย และใชอนเทอรเนตอยางกวาง แตกลบกนยงไมมหนวยงานใดทเขามาดแล ทำใหยงไมมการปองกน พรอมทงกำหนดขอบงคบ และการแกไขปญหาทเหมาะสม ขอเสนอแนะ : ใหภาครฐควรทำหนาทเปนหนวยงานหลกในการจดการปญหา และแกไขกอนทจะลกลาม

33

20. ชองานวจย : การจดการพฤตกรรมการขมเหงรงแกผานโลกไซเบอรดวยการมสวนรวมของครอบครว ผวจย : ผศ.ดร.วมลทพย มสกพนธ หนวยงาน : สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล วตถประสงค : เพอศกษาวดระดบความรและความตระหนกของพอแมผปกครอง ทมตอการขมเหงรงแกผานโลกไซเบอร ตลอดจนหาแนวทางหรอรปแบบการจดการทนำไปใชไดจรง เพอปองกนและแกไขปญหาการกระทำความรนแรงผานโลกออนไลน ดวยกระบวนการมสวนรวมของครอบครว โดยศกษาจากกล มตวอยาง 2 กลม คอ 1.กล มเดกและเยาวชนทกำลงศกษาในระดบมธยมศกษาท งตอนตน ตอนปลาย และอาชวศกษา อายระหวาง 15-24 ป ซงพบวาเปนกลมทมพฤตกรรมการรงแกผานโลกไซเบอรสงทสด 2.กลมพอแมผปกครอง ทมอายอยในชวง 37-63 ป ผลการวจย : ผปกครองสวนใหญมความคดจะแกปญหาโดยการตอวา ตกเตอน หามปราม ควบคมการใชสอ ลงโทษ และคอยสอดสองพฤตกรรม ในกรณทลกเปนฝายกระทำ แตหากเปนกรณทลกถกกระทำ สวนใหญจะใชวธการสบหาตวผกระทำและเจรจาปญหา ใหกำลงใจลก บอกใหหลกเลยงและระมดระวงตวมากข น มจำนวน นอยรายทบรรยายถงมาตรการเชงรกอยางเปนรปธรรม เชน การแจงความ หรอตรวจสอบประวตการใชสอ ประเดนสำคญคอขอมลการแกปญหาสวนใหญสอออกมาในลกษณะวถเชงอดมคตทวไปอยางทควรจะเปนมากกวาการเฉพาะเจาะจงตอปญหา ซงหากไมมการดำเนนการใดตอปญหาอยางเรงดวนตงแตบดน หรอปลอยทงไวนานอาจเรอรงหรอไมกทวความรนแรงมากขน ขอเสนอแนะ : ควรมการพฒนารปแบบการจดการกบปญหาในระดบนโยบาย เชน การสรางและกระจาย องคความรใหแกผปกครอง

34

21. ชองานวจย : โครงการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวย : ยคเดกเกดนอย ชอผวจย : รศ.ดร.วราภรณ โพธศร หนวยงาน : วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย วตถประสงค : 1. เพอพฒนาฐานขอมลสำหรบการศกษาแนวโนมการเปลยนแปลงทางประชากร และดชนความอยดมสขของประชากรไทย ฐานขอมลทไดจะสามารถใชในการศกษาเปรยบเทยบระหวางประเทศตางๆ ในภมภาคและตอยอดองคความรทมอยพรอมทงนำไปสการกำหนดนโยบายของประเทศ 2. เพอพฒนาและเสรมความเขมแขงใหกบกลมวจย ซงประกอบไปดวยบคลากรสายวชาการบคลากรสายสนบสนน และนสตระดบบณฑตศกษาทมงเนนศกษาภาวะเจรญพนธ ประชากรสงอาย และดชนการอยดมสขของประชากร 3. เพอสรางและขยายเครอขายกบสถาบนการศกษา และหนวยงานภาครฐทงในระดบภมภาคและระดบประเทศ 4. เพอขยายความรวมมอกบหนวยงานทางวชาการและพฒนาศกยภาพนกวชาการในภมภาคอาเซยน โดยผานนสตนานาชาตในหลกสตรมหาบณฑตและดษฎบณฑตสาขาประชากรศาสตร เครอขายระดบ นานาชาต ของว ทยาล ยและศนย เ ช ยวชาญระดบนานาชาต Asian Meta Centre for Population and Sustainable Development Analysis แหงวทยาลยประชากรศาสตร 5. เพอเพมผลผลตทางวชาการ ทงในรปของรายงานการวจย บทความวจยตพมพในระดบชาตและนานาชาตขณะนอยในระหวางการจดทำรายงานเบองตน และเตรยมการจดทำฐานขอมล ผลการวจย : จากการเกบขอมลกลมตวอยาง 15,222 ครวเรอน จำนวน 9,457 คน ทงเพศชายและหญง โดยผหญงเปนกลมวยเจรญพนธ อาย 15-49 ป จากการสำรวจขอมลจำนวนบตรทผหญงจะมตลอดชวต พบวา ในป 2560 อยากมบตร 1.69 คน ลดลงจากป 2544 อยท 1.86 คน และเมอดตามเขตทอยอาศย พบวาเขตชนบทมบตรสงกวาเขตเมอง โดยเฉพาะป 2560 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (อสาน) มจำนวนบตรเฉลยสงสด 2.3 คน ขณะทกรงเทพมหานคร มจำนวนบตรตำสด 1.06คน อยางไรกตาม ผหญงมภาวะมบตรยากถง 16% นอกจากน ไดม การสอบถามถงความตองการอยากมบตร หรอขนาดครอบครวท ผ หญงวยเจรญพนธ ท งทมสถานะโสดและ มครอบครวตองการอยากจะมภาพรวมพบวา ป 2560 อยากมบตร 2 คน ลดลงจากป 2544 อยากมบตร 2.4 คน เฉพาะผหญงสถานะโสด ในป 2560 กลมคนโสดอาย 15-34 ปเปนวยทตองการกระตนใหอยากมบตร แตกลบพบวามความตองการอยากมบตรอยแค 1.5 คน และลดลงตามอายทเพมขน และลดลงจากป 2544 อยากมบตร 2 คน ทงน ผหญงไทยมอายเฉลยในการสมรส ป 2544 เฉลยอาย 22.7 ป สวนป 2560 เฉลยอาย 23.6 ป อาย 35 - 39 เปนโสดเพมขน อยางไรกตาม ผหญงในเมองมอายเฉลยแรกสมรสสงกวาในชนบท โดยในป 2560 พบวาอายเฉลยของการสมรสของผหญงในกรงเทพฯ เฉลยอายท 25 ป ขณะทจำนวนครงทแตงงาน พบวาในป 2544 สมรส 1 ครง 90% และอก 10% สมรสมากกวา 1 ครง แตผานมากวา 10 ปใน ป 2560 พบวา สมรส 1 ครง 80% และ20% สมรสมากกวา 1 ครง ขณะทแนวโนมของผหญงทไมแตงงานและอยเปนโสดเพมมากขน คอชวงอาย 35 - 39 ป ทงน เมอสอบถามถงทศนคตของหญงไทยตอการสรางครอบครวและการมบตร พบวาคนมอายมาก ใหความสำคญกบการมลกมากกวาคนอายนอย เมอยกตวอยาง การทไมตองมลกกมชวตทนาพอใจได สวนใหญ

35

75% เปนอายนอยทเหนดวยขณะท 60% เหนดวยกบวา "แมททำงานนอกบานสามารถมความสมพนธทดอบอน แนนแฟนกบลกไดเหมอนแมทไมไดทำงานนอกบาน" ขอเสนอแนะ : เพอนำขอมลตางๆ ไปเปนสวนหนงในการกำหนดนโยบายเพอสงเสรมและสนบสนนใหครอบครว มบตรในภาวะทสถานการณการเกดของเดกทนอยลงในปจจบน

36

22. ชองานวจย : รายงานสถานการณประชากรไทย พ.ศ.2558 โฉมหนาครอบครวไทยยคเกดนอย อายยน ผวจย : รศ.ดร.วาสนา อมเอม หนวยงาน : กองทนประชากรแหงสหประชาชาตประจำประเทศไทย วตถประสงค : ศกษาสถานการณและการเปลยนแปลงครอบครวประชากรไทย ผลการวจย : ปจจยทมอทธพลตอการเปลยนแปลงครอบครวม 7 ปจจย ทสำคญดงน 1) คนไทยมลกนอยลง 2) คนไทยอายยนขน โดยเฉพาะผหญงมแนวโนมอายยนกวาผชาย 3) โครงสรางประชากรเปลยน วยเดกลดลง วยสงอายเพ มข น 4) การยายถ น 5) ขอจำกดดานเงนออมและสวสดการสงคม 6) ผ หญงเรยนสงข นเขาสตลาดแรงงานมากขน และ 7) วถชวตทเปลยนไป สาเหตและแนวโนมของการเปลยนแปลงดงกลาว พยายามชใหเหนวาสดทายแลวประเทศชาต จะเตบโตมงคงหรอพฒนาตอไปในอนาคต มใชอยทอตราการเจรญพนธ แตเปนคณภาพของการดำเนนงานและนโยบายสนบสนนดานตางๆ ทจดไวใหเดกและผปกครอง เพอเดกจะไดเตบโตเปนคนทมคณภาพในอนาคตตอไปขอเสนอแนะ :

• นโยบายในการสงเสรมใหเดกเตบโตอยางมคณภาพ โดยแบงตามระยะไดดงน 1. ระยะกอนการมบตรหรอกอนการอยเปนค

1.) สงเสรมอนามยผหญง 2.) ลดการตงครรภของวยรน 3.) เขาถงบรการการรกษาภาวะมบตรยาก 4.) การจางงานทมความยดหยนและเออตอผหญง 2. ระยะหลงการคลอดบตรหรอเมออยเปนค 1.) ปรบปรงคณภาพและราคาบรการการดแลเดก 2.) นโยบายการลาทยดหยนและเนนการตระหนกการเปนพอแม 3.) สงเสรมสวสดการทางการเงนตามจำนวนบตร

• การสงเสรมปจจยทเออตอการอยเปนคหรอการสรางครอบครว 1. สงเสรมความเทาเทยมทางเพศในครอบครว 2. สรางสภาพแวดลอมทเกอกลความเปนครอบครว 3. สงเสรมโอกาสทางการศกษาแกทกคน 4. จดทอยอาศยใหเหมาะสมกบรปแบบครอบครวทเปลยนแปลงไป 5. นโยบายทางสงคมสำหรบกลมประชากรเปาหมาย 6. จดใหมการเกอหนนดานอารมณและจตใจ 7. การจดการขอมลเกยวกบครอบครวการวจยและการตดตาม

37

23. ชองานวจย : ความแตกตางของคาจางระหวางชายหญงและผลของการมลกในประเทศไทย ผวจย : ผศ.ดร.ศศวมล วรณศร ปวณวฒน หนวยงาน : คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย วตถประสงค : เพอศกษาวาเพศและการมลกสงผลอยางไรตอคาจางแรงงานไทย ผลการวจย : สาเหตของความแตกตางของคาจางระหวางแรงงานทมลกและไมมลกอธบายไดจากความแตกตางของพฤตกรรมการทำงานของแรงงานชายและหญงกอนและหลงการมลก ในกรณของแรงงานหญง คาจางเฉลย ทตำลงภายหลงจากการมลก สาเหตมาจากพฤตกรรมการทำงานของแรงงานหญง ทภายหลงจากมลก ผหญงมแนวโนมทจะลดชวโมงการทำงานลง เนองจากตองแบงสรรเวลาไปเลยงดลกและจากปจจยทางสถาบนทขาดการสนบสนนสทธทพงมของผหญงทมลก ทงในเรองของการลาคลอดบตร ความชวยเหลอจากภาครฐในการเลยงดลก การกดกนการจางงานของแรงงานหญงทมลกในตลาดแรงงาน ในกรณของแรงงานชายนน ผลการศกษาพบวาแรงงานชายจะไดรบผลในเชงบวก คอ ยงมลกยงทำใหคาจางเพมสงขน โดยสามารถอธบายไดจากพฤตกรรมภายหลงจากมลกทผชายมแนวโนมทจะทำงานเพมมากขน เนองจากในสงคมสวนใหญ ผชายเปนผหารายไดหลก ในครอบครว สวนผหญงมแนวโนมทจะเปนผหารายไดรอง ในสวนผลการศกษาของไทยทพบผลกระทบทางลบตอคาจางของคณพอผลการศกษาในประเทศนอรเวยของ Cools and Strom อธบายวาผลเชงลบนเกดจากการ ทผชายตองมสวนรวมในการเลยงดลก รวมถงชวงระยะเวลาการใชสทธการลาไปดแลลก ประเดนระยะเวลา การใชสทธการลานไมนาจะเปนตวอธบายในกรณของประเทศไทย เพราะในปจจบน แมวากฎหมายไทยจะกำหนดใหผหญงมสทธการลาคลอดบตร 90 วน แตยงไมไดกำหนดสทธในการลาเลยงดบตรสำหรบผชาย ดงนน ในภาคเอกชน สทธการลาของแรงงานชายในภาคเอกชนจะขนอยกบระเบยบของแตละหนวยงาน และถงแมวาแรงงานชายในภาครฐจะไดสทธในการลาเปนเวลา 15 วน กเปนระยะเวลาทคอนขางสนเมอเทยบกบประเทศอน เชน ประเทศสวเดนทแรงงานชายสามารถลาเลยงดบตรไดสงสด 480 วน ขอเสนอแนะ : ภาครฐควรชวยบรรเทาปญหาการแบกรบตนทนนและมการชวยเหลอแรงงานชายหญงทมลก ผานนโยบายตางๆ เชน การสนนสนนคาใชจายในการเลยงดลก เปนตน

38

24. ชอวจย : ความสมพนธระหวางพฤตกรรมและแรงจงใจในการใชเครอขายสงคมออนไลนกบสมพนธภาพ ในกลมเพอนและครอบครวของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายในเขตอำเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร

ชอผวจย : ผศ.ดร.สาวตร ทยานศลป หนวยงาน : สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล วตถประสงค : 1. เพอศกษาความสมพนธของแรงจงใจในการใชเครอขายสงคมออนไลนกบสมพนธภาพในกลมเพอนและครอบครวของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย 2. เพอศกษาความสมพนธของพฤตกรรมการใชเครอขายสงคมออนไลนกบแรงจงใจในการใชเครอขายสงคมออนไลนของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย ผลการวจย : ผลการศกษาพบวา พฤตกรรมดานความถในการใชเครอขายสงคมออนไลน ชวงเวลาทใชเครอขายสงคมออนไลน สถานททใชเครอขายสงคมออนไลน อปกรณในการเขาถงเครอขายสงคมออนไลน และประเภทกจกรรมททำบนเครอขายสงคมออนไลน มความสมพนธกบแรงจงใจในการใชเครอขายสงคมออนไลนอยางมนยสำคญทางสถตท ระดบ p<0.05 สวนความสมพนธระหวางแรงจงใจในการใชเครอขายสงคมออนไลน กบสมพนธภาพในกลมเพอนและครอบครว พบวามความสมพนธกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ p<0.01 โดยกลมตวอยางทมระดบแรงจงใจในการใชเครอขายสงคมออนไลนสงมแนวโนมทจะมสมพนธภาพในกลมเพอนและครอบครวสงดวย ขอเสนอแนะ : 1. ผ ปกครองใชเครอขายสงคมออนไลนเพ อเพ มพ นท ในการสนทนา ตดตาม และกระชบความสมพนธ ซงจะชวยสงเสรมสมพนธภาพระหวางกนและเปนประโยชนในการปองกนและแกไขปญหาทอาจเกดกบวยรน

2. วยรนและผปกครองควรควบคมดแลพฤตกรรมการใชเครอขายสงคมออนไลนในดานความถ ระยะเวลา และชวงเวลาในการใชงานเครอขายสงคมออนไลนไมใหสงเกนไป เนองจากผลการศกษาพบวาวยรนจำนวนมากมความถในการใชเครอขายสงคมออนไลนคอนขางสง และชวงเวลาทใชงานเครอขายสงคมออนไลนสวนใหญคอชวงเวลาระหวาง 16.01 – 00.00 น. ซงเปนชวงเวลาหลงเลกเรยน และเวลากลางคนเปนชวงเวลา ทรางกายตองการการพกผอน เปนเวลาทรางกายมการหลงฮอรโมนแหงการเจรญเตบโต (Growth hormones) ซงเปนฮอรโมนสำคญในการชวยใหรางกายเจรญเตบโตและมพฒนาการสมวย หากขาดการควบคมดแลอาจสงผลตอพฒนาการ การเรยน และสขภาพ

3. โรงเรยนนำเครอขายสงคมออนไลนมาประยกตใชในกระบวนการเรยนการสอน ใหเหมาะสมกบยคสมยท มการนำเทคโนโลยมาใชในกระบวนการเรยนการสอนได อาท การเรยนการสอนแบบหองเรยน กลบดาน (The Flipped Classroom) ทมการใชเทคโนโลยเครอขายสงคมออนไลนจดทำกจกรรมใหนกเรยน เขามาศกษาคนควากอนเขาหองเรยน ทำใหนกเรยนเกดการเรยนรและกระตนใหเกดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนอยางเตมท

4. หนวยงานทเกยวของกบเดกและเยาวชนสามารถนำผลการศกษาทไดไปใชในการสงเสรมและพฒนาสมพนธภาพในกล มเพ อนและครอบครว โดยใชเครอขายสงคมออนไลนเปนส อกลางในการเผยแพรประชาสมพนธหรอสอดแทรกคณธรรม จรยธรรม และกจกรรมทจะเปนประโยชน ซงเปนชองทางใหเดกและเยาวชนรบสอขาวสารไดงายยงขน

39

25. ชอวจย : สภาพการดำเนนชวตครอบครวทผสงอายดแลเดกตามลำพงและบรการทางสงคมสำหรบครอบครว ชอผวจย : ผศ.ดร.สาวตร ทยานศลป หนวยงาน : สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล วตถประสงค : เพอศกษาสภาพการดำเนนชวตและการไดรบบรการทางสงคมสำหรบครอบครวทมผสงอายดแลเดกตามลำพง ผลการวจย : ผลการศกษา พบวา สภาพการดำเนนชวตของกลมตวอยางครอบครวทผสงอายเลยงเดกตามลำพง สวนใหญมโครงสรางครอบครวเปนลกษณะทมผสงอายอาศยอยกบเดกเพยงสองวยเทานน และสวนมากผสงอายเพศหญงในครอบครวจะเปนผหารายไดหลกเพอมาใชจายในครอบครว แตในบางครอบครวไมตองประกอบอาชพเพอหารายได เนองจากไดรบเงนจากบตรหลาน ผสงอายในครอบครวกลมตวอยางสวนใหญมความพงพอใจทงสภาพการดำเนนชวตของครอบครวและพฒนาการของบตรหลาน และสามารถจดหาปจจยสรวมทงสามารถสงเสยบตรหลานใหไดรบการศกษาขนพนฐานไดเปนอยางด

ถาพจารณาจากการประเมนพฒนาการดานเชาวปญญาโดยใชแบบทดสอบเชาวปญญา (TONI-III) และแบบประเมนความฉลาดทางอารมณตามชวงอาย ของกรมสขภาพจต พบวาพฒนาการทงดานสตปญญาและความฉลาดทางอารมณของเดกสวนใหญนนอยในระดบปกตและสงกวาเกณฑปกต จะมเพยงเดก 2 คน จาก 2 ครอบครวเทานนทมผลการทดสอบตำกวาเกณฑปกตเลกนอย

ปญหาทสำคญของครอบครวกลมตวอยางสวนใหญนนเปนปญหาดานเศรษฐกจ โดยบรการทางสงคมทไดรบหลก ๆ คอ เบยยงชพผสงอาย เปนบรการทางสงคมทรฐใหแกผสงอายทกคนในทกเดอน ซงจากครอบครวทไดเกบขอมลมานนมเพยง 1 ครอบครวจาก 5 ครอบครวทไมไดรบเบยยงชพผสงอาย กรณบตรประกนสขภาพ ทงเดกและผสงอายทมบตรทองมสทธทจะไดรบการรกษาพยาบาลฟร โดยสำหรบผสงอายนนยงมชองทางดวนสำหรบการรกษาพยาบาลอกดวย สำหรบโครงการเรยนฟร 15 ป ซงนกเรยนจะไดเรยนฟรและมคาอปกรณการศกษาและคาชดนกเรยน ซงชวยใหเดกไดเขาถงระบบการศกษามากขน แตมปญหาหนงทเกดขน คอ เดกไมมงบประมาณ ในการเดนทางไปโรงเรยน และงบประมาณอาหารกลางวนทำใหเดกไมสามารถไปโรงเรยนได และจากการสมภาษณหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ ไดใหความคดเหนวาบรการทางสงคมทมอยในปจจบนเปนการแกปญหาทปลายเหต และเปนการพฒนาคณภาพชวตของคนเหลานไดอยางไมยงยนนก การชวยเหลอยงคอนขางจำกดเพราะเปนการทำงานแบบแยกสวนและผลกภาระงานระหวางหนวยงานกนอกดวย เพราะฉะนนในการวางแนวทางเพอพฒนาครอบครวไทยจงควรม 5 กระทรวงหลกในการรวมกนพฒนาและแกไขปญหา ไดแก กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงศกษาธการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และกระทรวงวฒนธรรม ขอเสนอแนะ : 1. แนวทางในการปองกน 1.1 กำหนดใหมมาตรการและขอบงคบขนตำของระยะเวลาในการเลยงดบตรหลงคลอด เพอสรางกรอบในการปฏบตหนาทอนพงกระทำของผเปนบดา-มารดา และเปนการปองกน/ลดปจจยเสยงตาง ๆ ทสงผลตอปญหาพฒนาการดานการเจรญเตบโตของเดกทเกดจากการถกละเลยทอดทง

40

1.2 เสรมสรางศกยภาพของครอบครว เครอญาตและชมชนใหสามารถดแลสขภาพและรจก วธการพยาบาลเบองตนแกเดกและผ สงอาย โดยเนนการวางแผนบรการรวมกนระหวางครอบครวและสถาน บรการหรอองคกรเอกชน 2. แนวทางในการแกไข 2.1 จดใหมบรการทางกฎหมายแกครอบครวทมปญหา โดยหนวยงานทงภาครฐและเอกชน 2.2 กำหนดมาตรการในการละเวนภาษบางสวนในกลมผสงอายทมภาระเลยงดบตรหลาน เพยงลำพง และ/หรอเพมอตราการเกบภาษในกลมประชากรอพยพยายถนเพอการประกอบอาชพทไมไดเลยงดบตรดวยตนเอง โดยนำเงนไดจากสวนนมาปรบใชในการฟนฟและพฒนาโครงการชวยเหลอครอบครวทประสบปญหาทเกยวของ 2.3 สนบสนนและสงเสรมใหเดกกอนวยเรยนไดรบบรการการเตรยมความพรอมในรปแบบตาง ๆ เชน ศนยพฒนาเดก สถานรบเลยงเดกในททำงานและในสถานประกอบการ โดยดำเนนการรวมกนระหวางภาครฐ ภาคเอกชน ชมชน และครอบครว 3. แนวทางในการฟนฟ 3.1 กำหนดใหมกฎหมายผสงอายและรปแบบการออกกฎหมายประกนสงคมในรปแบบทรบรองสทธของผสงอายโดยเฉพาะ อาจมกฎหมายเสรมในบางเรองทตองการใหสทธแกผสงอายเปนพเศษ หรอปรากฏอยในกฎหมายสวนอน ๆ เชน กฎหมายแรงงาน กฎหมายภาษอากร กฎหมายครอบครว เปนตน 3.2 กำหนดมาตรการ พ.ร.บ. สวสดการสงคม พ.ร.บ.สงเคราะหและคมครองสวสดภาพเดก ซงมความสำคญเกยวกบบทบาทของครอบครวอยมาก 3.3 สนบสนนใหมกจกรรมและสถานททใหสมาชกในครอบครวและชมชนประกอบกจกรรม รวมกน เชน สวนสาธารณะ สนามกฬา หองสมด เปนตน เพอเออตอการฟนฟสขภาพรางกาย และจตใจของ ผสงอาย 4. แนวทางในการพฒนา 4.1 ดาเนนการใหสวสดการครอบครว เชน การลาคลอดทขยายชวงเวลาขน และการเลยงลกดวยนมแม สวสดการเดกปฐมวย สวสดการผสงอาย สวสดการครอบครวทอยในภาวะเสยงในรปแบบตาง ๆ เปนตน 4.2 สงเสรมใหองคกรทางสงคมทกฝาย เชน สถาบนครอบครว สถาบนทางศาสนา สอมวลชน สถาบนการศกษาทงสวนกลางและภมภาค ฯลฯ เขามามสวนรวมในการสรางเครอขายการเรยนรของชมชน โดยเฉพาะอยางยงบทบาทของบาน วด โรงเรยน