สรุปย่อผู้บริหาร โครงการศึกษา ...tak.dnp.go.th/Home_files/Division/NPark/pdf...สร ปย อผ บร หาร: โครงการศ

สรปยอผบรหาร: โครงการศกษาความเหมาะสมในการจดท าแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของผน

ปาในกลมปาทส าคญของประเทศไทย

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

พ.ศ. 2555

รายงานฉบบสมบรณ โครงการศกษาความเหมาะสมในการจดท าแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของผนปาในกลมปาทส าคญของประเทศไทย

สรปยอผบรหาร

เสนอตอ


โดย

คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร พ.ศ. 2555

รายงานฉบบสมบรณ โครงการศกษาความเหมาะสมในการจดท าแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของผนปาในกลมปาทส าคญของประเทศไทย


จดพมพโดย คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 50 ถนนงามวงศวาน จตจกร กรงเทพฯ 10900 เสนอ สถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

61 ถนนพหลโยธน จตจกร กรงเทพฯ 10900

สงวนลขสทธ สถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

พ.ศ. 2555

คณะกรรมการก ากบการจางทปรกษาโครงการศกษาความเหมาะสมในการจดท า

แนวเชอมตอทางนเวศวทยาของผนปาในกลมปาทส าคญของประเทศไทย


1) ผอ านวยการส านกอทยานแหงชาต ประธานกรรมการ

2) ผอ านวยการส านกอนรกษสตวปา กรรมการ

3) ผอ านวยการส านกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช กรรมการ

4) ผอ านวยการส านกฟนฟและพฒนาพนทอนรกษ กรรมการ

5) ผอ านวยการส านกบรหารพนทอนรกษท ๑-๑๖ กรรมการ

6) ผอ านวยการสวนจดการทรพยากรในอทยานแหงชาต กรรมการ

7) ผอ านวยการสวนนนทนาการและสอความหมาย กรรมการ

8) ผอ านวยการสวนพฒนาอทยานแหงชาต กรรมการ 9) หวหนาศนยศกษาการพฒนาอทยานแหงชาตทางบก กรรมการ

10) หวหนาศนยศกษาการพฒนาอทยานแหงชาตทางทะเล กรรมการ

11) ผอ านวยการสถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง กรรมการ

12) นางสาวเพญศร พพฒน ส านกอทยานแหงชาต กรรมการและผชวยเลขานการ

13) นางสาวหรรษา อยโต ส านกอทยานแหงชาต กรรมการและผชวยเลขานการ

14) นางสาวสภารตน แกวสทธ ส านกอทยานแหงชาต กรรมการและผชวยเลขานการ


โครงการศกษาความเหมาะสมในการจดท าแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของผนปาในกลมปาทส าคญของประเทศไทย i

สารบญ

หนา สารบญ i สารบญตาราง ii สารบญภาพและแผนท Iii

1. บทน า 1 1.1 ความเปนมา 1 1.2 ขอบเขตเชงเนอหา 1 1.3 วตถประสงคของการศกษา 2 1.4 ผลผลตของโครงการ 2 1.5 ประโยชนทไดรบ 2

2. สถานภาพทางนเวศวทยาของกลมปา 3 2.1 ความเปนมา 3 2.2 ดชนภมภาพส าหรบจดล าดบความส าคญของกลมปา 4 2.3 ผลการจดล าดบความส าคญของกลมปาทางบก 9

3. แนวเชอมตอทางนเวศวทยา 11 3.1 แนวเชอมตอส าหรบสตวปา 11 3.2 แนวเชอมตอทางกายภาพ 14 3.3 แนวเชอมตอภมภาคและแนวเชอมตอระหวางประเทศ (Regional and Transboundary

corridors) 17

4. แนวทางการจดการแนวเชอมตอผนปา 18 4.1 เปาของการอนรกษ 18 4.2 พนทด าเนนการ 19 4.3 ภยคกคามและประเดนปญหา 22 4.4 กรอบแนวคดและแนวทาง 24 4.5 แนวทางการจดการ 24

5. แผนการจดการแนวเชอมตอนเวศวทยาของกลมปาส าคญ 30 5.1 เปาหมายของแผนการจดการแนวเชอมตอ 30 5.2 แผนงานและโครงการ 30

เอกสารอางอง 41 คณะผศกษา 42

ii สรปยอผบรหาร

โครงการศกษาความเหมาะสมในการจดท าแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของผนปาในกลมปาทส าคญของประเทศไทย

สารบญตาราง

หนา ตารางท 1 ดชนภมภาพทใชอธบายโครงสรางเชงภมภาพของสภาพสงปกคลมดนและดาน

หยอมทอาศยของสตวปา 4

ตารางท 2 ค าอธบายดชนภมภาพของสภาพสงปกคลมดน 5 ตารางท 3 ค าอธบายดชนภมภาพดานหยอมทอาศยของสตวปา 7 ตารางท 4 คาเชงเปรยบเทยบของดชนภมภาพตามโครงสรางเชงภมภาพของสงคมพชคลมดน

และโครงสรางเชงภมภาพของหยอมทอาศยของสตวปา 10

ตารางท 5 การก าหนดคาคะแนนของแนวเชอมตอระหวางคของหยอมพนทคมครองใดๆ 12 ตารางท 6 จ านวนแนวเชอมตอทางกายภาพจ าแนกตามประเภทของแนวเชอมตอ 15 ตารางท 7 แนวเชอมตอกลมปาส าคญทางบกของประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน 17 ตารางท 8 รายชอกลมปาและเหตผลของการคดเลอกใหด าเนนการในแผนแมบทการจดการ

แนวเชอมตอผนปาระดบประเทศ 20

ตารางท 9 ประเดนภยคกคามส าคญทมตอการจดท าแนวเชอมตอผนปา 23 ตารางท 10 แนวทางการจดการแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของกลมปาทางบกทส าคญ 25 ตารางท 11 สรปแผนแมบทการจดการแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของผนปาทส าคญของ

ประเทศไทย 33


โครงการศกษาความเหมาะสมในการจดท าแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของผนปาในกลมปาทส าคญของประเทศไทย iii

สารบญภาพและแผนท

หนา ภาพท 1 คาเชงเปรยบเทยบของดชนภมภาพตามโครงสรางเชงภมภาพของสงคมพช

คลมดนหยอมทอาศยของสตวปาและคาเฉลย 10

ภาพท 2 จ านวนแนวเชอมตอสตวปาของกลมปาทางบกจ าแนกตาม ประเภทของสตวปาเปาหมาย

13

ภาพท 3 ประเภทแนวเชอมตอสตวปาส าหรบกลมปาทางบก 13 ภาพท 4 จ านวนแนวเชอมตอสตวปาจ าแนกตามกลมปา 14 ภาพท 5 สรปขอมลแนวเชอมตอกายภาพภายในกลมปาส าคญทางบก 16 ภาพท 6 แผนภมแสดงกรอบแนวคดการจดท าแนวเชอมตอผนปาเพออนรกษ

ความหลากหลายทางชวภาพของประเทศ 18

แผนท 1 กลมปาของประเทศไทย 3 แผนท 2 แนวเชอมตอทางนเวศวทยาของกลมปาทส าคญในประเทศ ดานในปกหลง


โครงการศกษาความเหมาะสมในการจดท าแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของผนปาในกลมปาทส าคญของประเทศไทย 1

1: บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำ

พนทคมครอง (Protected Areas) มความส าคญยงตอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ผลการศกษาวจยหลายเรองแสดงใหเหนวา พนทคมครองขนาดใหญสามารถอนรกษความหลากหลายทางชวภาพไดอยางมประสทธภาพมากกวาพนทคมครองขนาดเลก (Harris, 1984) เพราะพนทขนาดใหญมแนวโนมในการรองรบจ านวนชนดและปรมาณของสตวปาไดมากขน รวมทงสงมชวตบางชนดจะไมสามารถอยรอดไดถาอาศยอยในพนทขนาดเลกและพนทนนแยกตวอยางโดดเดยว ปจจบนพนทคมครองของประเทศไทยตงอยกระจดกระจายทวประเทศและหลายแหงแยกพนทอยางโดดเดยวไมตอเนองกบปาผนใหญ การอนรกษพนทเหลานใหมประสทธภาพสงและสามารถรองรบความหลากหลายทางชวภาพไดมากขน จงจ าเปนตองมการจดการพนทคมครองในเชงระบบนเวศในพนทขนาดใหญ

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดจดพนทคมครองในประเทศไทยออกเปน 19 กลม โดยใชหลกเกณฑพนฐานตางๆ เชน ลกษณะภมประเทศ สภาพปา ลมน า การกระจายของพนธพช พนธ สตว โดยเฉพาะสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญ เปนการจดการพนทคมครองภายในกลมปาอยางบรณาการ เพอมงใหการจดการเปนลกษณะเชงระบบนเวศ ใหเกดผนปาขนาดใหญทสามารถอนรกษความหลากหลายทางชวภาพไดอยางมประสทธภาพ แตกยงพบวากลมปาทางบกเกอบทกกลมยงมการแตกกระจายเปนหยอมปาไมตดตอเปนผนเดยวกน ดงนน การแกไขปญหาพนทปาทถกแบงแยกนน จ าเปนตองหาวธสรางแนวเชอมตอ (corridor) เพอใหสตวปาสามารถเคลอนยายไปมาระหวางกนได สนบสนนใหเกดสมดลของระบบนเวศปาไมมากขน เพอเสรมสรางความเขมแขงของความหลากหลายทางชวภาพ จงจดท าโครงการศกษาความเหมาะสมในการจดท าแนวเชอมตอกลมปาทส าคญในประเทศไทย เพอใชเปนแนวทางในการจดการพนทตอไป นอกจากน โครงการดงกลาวยงตอบสนองตอโปรแกรมงานพนทคมครองตามอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพทประเทศไทยเปนภาคสมาชก และตอบสนองตอเปาหมายการลดอตราการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ. 2010 ทไดรบการรบรองในการประชมสดยอดวาดวยการพฒนาอยางยงยนทประเทศสหภาพอฟรกาใตในป ค.ศ. 2002

1.2 ขอบเขตเชงเนอหำ

การศกษานครอบคลมพนทกลมปาทางบก 17 กลมปา โดยศกษาสถานภาพของกลมปาดานความส าคญและความมนคงของระบบนเวศโดยใชดชนภมภาพ (landscape index) ศกษาบรเวณทเหมาะสมหรอสมควรจดท าแนวเชอมตอทางนเวศวทยา และประเภทของแนวเชอมตอผนปา การศกษาไดแบงแนวเชอมตอทางนเวศวทยาออกเปน 2 ดาน คอ ดานสตวปาและดานกายภาพ ในแตละกลมปา (ระดบกลมปา) ระหวางกลมปา (ระดบภมภาค) และระดบประเทศ เพอฟนฟความหลากหลายทางชวภาพและใหเกดความมนคงของระบบนเวศเพมขน พรอมกนน ไดเสนอแนะแนวทางและทางเลอกในการจดการแนวเชอมตอผนปา ตลอดจนแผนการจดการแนวเชอมตอทางนเวศระดบประเทศในระยะการใชแผน 10 ป (พ.ศ. 2556-2565)

2 สรปยอผบรหาร


1.3 วตถประสงคของกำรศกษำ

1) เพอประเมนสถานภาพดานนเวศวทยาของกลมปาทางบก 17 กลมปา

2) เพอประเมนจ านวนแนวเชอมตอทเหมาะสมในพนทกลมปาทวประเทศ ใหทราบขอมลพนฐานของแนวเชอมตอทวประเทศ

3) เพอเสนอแนะแนวทางปฏบตในการด าเนนกจกรรมในแนวเชอมตอและบรเวณใกลเคยง เพอเสรมสรางความเขมแขงของความหลากหลายทางชวภาพ

4) เพอจดท าแผนการจดการแนวเชอมตอกลมปาระดบประเทศทมประสทธภาพ

1.4 ผลผลตของโครงกำร

1) สถานภาพดานนเวศวทยาของกลมปาบก 17 กลมปา

2) จ านวนแนวเชอมตอทเหมาะสมในพนทกลมปาทวประเทศ และขอมลพนฐานของแนวเชอมตอ

3) แนวทางในการบรหารจดการพนทแนวเชอมตอผนปาและบรเวณใกลเคยง

4) แผนการจดการแนวเชอมตอกลมปา ระดบประเทศ (พ.ศ. 2555-2565)

1.5 ประโยชนทไดรบ

ทศทางและแนวทางการจดการแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของประเทศไทยเพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ



2: สถำนภำพทำงนเวศวทยำของกลมปำ

2.1 ควำมเปนมำ ประเทศไทยจดแบงพนทคมครองออกเปน 19 กลมปาดวยกน ประกอบดวยกลมปาส าคญทางบก 17 กลมปา

และกลมพนทคมครองทางทะเล 2 กลม ส าหรบกลมปาทางบกนน แตละกลมปามขนาดพนท ลกษณะทางชว-กายภาพ และความรนแรงของปญหาภยคกคามตอความอยรอดของผนปาทแตกตางกนไป น าไปสความสมบรณทางนเวศวทยา และความสามารถในการบรการสงแวดลอมทแตกตางกนดวย สถานภาพดานนเวศวทยาของกลมปาเปนขอมลส าคญส าหรบการจดการและอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ เปนขอมลพนฐานชใหเหนถงความสมบรณของระบบนเวศและล าดบความส าคญของกลมปาทางนเวศวทยาในระดบภมภาพ (landscape) น าไปสการตดสนใจก าหนดแนวเชอมตอผนปาทเหมาะสมส าหรบการจดการเชงระบบนเวศ

การจดล าดบความส าคญของกลมปาดานนเวศวทยาทเกยวของกบถนทอาศยของสตวปาและการปกคลมของปา ด าเนนการโดยใชดชนภมภาพ ซงค านวณโดย FragStats program Version 3.3 Build 5 (McGarigal et. al. 2002)

1 ลมน าปาย-สาละวน 2 ศรลานนา-ขนตาล 3 ดอยภคา-แมยม 4 แมปง-อมกอย 5 ภเมยง-ภทอง 6 ภเขยว-น าหนาว 7 ภพาน 8 พนมดงรก-ผาแตม 9 ดงพญาเยน-เขาใหญ 10 ตะวนออก 11 ตะวนตก 12 แกงกระจาน 13 ชมพร 14 คลองแสง-เขาสก 15 เขาหลวง 16 เขาบรรทด 17 ฮาลา-บาลา 18 หมเกาะสรนทร-พพ-อนดามน 19 หมเกาะอางทอง-อาวไทย

ห

แผนท 1 กลมปำของประเทศไทย

อทยานแหงชาต

เขตรกษาพนธสตวปา



2.2 ดชนภมภำพส ำหรบจดล ำดบควำมส ำคญของกลมปำ

ดชนภมภาพทใชในการอธบายถงสถานภาพทางนเวศวทยาของกลมปาทางบก 17 กลม จ าแนกเปนดชนภม-ภาพดานสภาพสงปกคลมดน และดานหยอมทอาศยของสตวปา ดงแสดงในตารางท 1 สวนตารางท 2 และตารางท 3 แสดงค าอธบายรายละเอยดของดขนภมภาพแตละดชน ซงคาดชนภมภาพจะน ามาค านวณใหอยในหนวยมาตรฐาน ระหวาง 0-100 เพอสะดวกในการเปรยบเทยบ กลมปาทมคาคะแนนดชนภมภาพสงหมายถงกลมปาทมความส าคญทางนเวศวทยาสง

ตำรำงท 1 ดชนภมภาพทใชอธบายโครงสรางเชงภมภาพของสภาพสงปกคลมดนและดานหยอมทอาศยของสตวปา

ล ำดบ ดชนภมภำพ สภาพสงปกคลมดน ดานหยอมทอาศยของสตวปา

1 รอยละพนทปา รอยละของการปรากฏสตวปาชนดส าคญ 2 ความหนาแนนของหยอมปา ความหนาแนนของทอาศยแตละชนด 3 ความหลากหลายของสภาพสงคลมดน จ านวนหยอมทอาศยแตละชนด 4 คาเฉลยถวงน าหนกของขนาดหยอมปา คาเฉลยถวงน าหนกของขนาดหยอมทอาศย

แตละชนด 5 คาเฉลยถวงน าหนกของไจเรชน คาเฉลยถวงน าหนกของไจเรชนแตละชนด 6 คาเฉลยถวงน าหนกของขนาดรปรางหยอม

ปา คาเฉลยถวงน าหนกของขนาดรปรางหยอมทอาศยแตละชนด

7 คาเฉลยถวงน าหนกของความใกลเคยงของหยอมปา

คาเฉลยถวงน าหนกของความใกลเคยงของหยอมทอาศยแตละชนด

8 คาเฉลยถวงน าหนกของระยะทางระหวางหยอมปา

คาเฉลยถวงน าหนกของระยะทางระหวางหยอมทอาศยแตละชนด

9 คาเฉลยถวงน าหนกของความแตกตางระหวางหยอมพนท

ทงน ค าอธบายดชนภมภาพของสภาพสงปกคลมดน มดงน



ตำรำงท 2 ค าอธบายดชนภมภาพของสภาพสงปกคลมดน

ล ำดบ ดชนภมภำพสภำพสงปกคลม

ดน

สญลกษณ ควำมหมำย คำของกำรวด กำรตควำม

1 รอยละของพนทปา

CAP_Forested เปนดชนดานองคประกอบ อธบายคารอยละของพนทปาไมตอเนอททงหมดของกลมปา

0 ≤ FA≤ 100 คายงมากยงด

2 ความหนาแนนของหยอมปา

PD_100 เปนคาทสะทอนใหเหนถงรปลกษณของพนท โดยพจารณาจากจ านวนหยอมพนทปาไม แลวค านวณใหอยในรปของคารอยละของความหนาแนนของหยอมพนทตอขนาดพนทของกลมปา

0≤PD_100≤100 คายงนอยยงด

3 ความหลากหลายของสภาพสงคลมดน

SHDI เปนดชนดานองคประกอบของระบบนเวศในระดบภมภาพ (landscape-level metric) ทปรากฏในกลมปาวามความหลากหลายของสงคมพชคลมดนมากนอยอยางไร

0 ≤ SHDI คายงมากยงด

4 คาเฉลยถวงน าหนกของขนาดหยอมปา

AREA_AM เปนดชนดานองคประกอบ โดยการหาคาเฉลยถวงน าหนกของขนาดหยอมพนทของหยอมปา

0 < AREA_AM คายงมากยงด

5 คาเฉลยถวงน าหนกของไจเรชน

GYRATE_AM เปนคาดชนทางดานรปลกษณ ทบอกคณลกษณะของหยอมพนทในแงของการแผขยาย (extension) พนทวาปรากฏออกไปกวางไกลเพยงไร

0< GYRATE_AM คายงมากยงด

6 คาเฉลยถวงน าหนกของขนาดรปรางหยอมปา

SHAPE_AM เปนดชนทชใหเหนถงโครงสรางทางดานรปลกษณของพนท โดยใชคาเฉลยถวงน าหนก โดยวดความซบซอนของรปรางของหยอมพนท

0<SHAPE_AM คายงนอยยงด



ตำรำงท 2 (ตอ)

ล ำดบ ดชนภมภำพสภำพสงปกคลม

ดน

สญญลกษณ ควำมหมำย คำของกำรวด กำรตควำม

7 คาเฉลยถวงน าหนกของความใกลเคยงของหยอมปา

PROX_AM เปนดชนทางดานรปลกษณของพนท ทแสดงใหเหนวาหยอมพนททใหความสนใจมความใกลเคยงหรอหางจากหยอมพนททเปนประเภทเดยวกน โดยอธบายถงภาวะความใกลเคยงกนโดยใชขอมลทงทางดานขนาดและระยะทางระหวางหยอมพนทมาชวยกน เปนการบอกถงการจดเรยงตวเชงพนท (spatial arrangement) ของหยอมพนท

0< PROX_AM คายงมากยงด

8 คาเฉลยถวงน าหนกของระยะทางระหวางหยอมปา

ENN_AM เปนดชนทางดานรปลกษณ ทใชคาระยะทางขจด Euclidean ทนอยทสดระหวางหยอมพนททใหความสนใจมาเปนตวชวดถงการแยกตวออกไปของหยอมพนท

0<ENN_AM คายงนอยยงด

9 คาเฉลยถวงน าหนกของความแตกตางระหวางหยอมพนท

ECON_AM เปนดชนทประเมนถงระดบความแตกตางระหวางหยอมพนททมสงคมพชคลมดนประเภทปาไมกบประเภทการใชทดนอนๆทแตกตางกน ไดแก พนทเกษตรกรรม, พนทเขตเมอง, แหลงน าถาวร และพนทอน ๆ แตอยตดตอเนองกน

0<ECON_AM≤ 100

คายงนอยยงด

หมำยเหต - กรณทคาดชนพนทภมภาพทมยงมาก ยงด : คาดชนพนทภมภาพทมคามากหมายถงการสงเสรมใหระบบนเวศของกลม

ปาท าหนาทไดอยางมประสทธภาพมากกวา - กรณทคาดชนภมภาพทมคายงนอย ยงด : ระบบนเวศจะมการท าหนาทไดอยางมประสทธภาพสะทอนจากคาทนอย

ของคาดชนภมภาพ



ดชนภมภาพทใชในการอธบายถงสถานภาพทางนเวศวทยาของกลมปาทางบก ตามโครงสราง (องคประกอบและรปลกษณ) ของหยอมทอาศยของสตวปาทเปนเปาอนรกษ 6 ชนด ไดแก ชางปา กระทง ววแดง เกง กวางปา และเสอโครง ไปวเคราะหหาดชนพนทภมภาพ โดยค าอธบายดชนภมภาพดานสตวปา มดงน

ตำรำงท 3 ค าอธบายดชนภมภาพดานหยอมทอาศยของสตวปา

ล ำดบ ดชนภมภำพดำนหยอมทอำศยของ

สตวปำ


1 รอยละของการปรากฏสตวปาชนดส าคญ

existign_6spp เปนดชนดานองคประกอบ อธบายคารอยละของการปรากฏสตวปาชนดส าคญตอเนอททงหมดของกลมปา

0 ≤ existign_6spp ≤ 100

คายงมากยงด

2 ความหนาแนนของทอาศยแตละชนด

hab_spp เปนคาทสะทอนใหเหนถงรปลกษณของพนท โดยพจารณาจากจ านวนหยอมพนททเหมาะสมเปนทอาศยของสตวปาส าคญชนดทเราใหความสนใจ ค านวณใหอยในรปของคารอยละของความหนาแนนของทอาศยตอขนาดพนทของกลมปา

0≤ hab_spp ≤100 คายงนอยยงด

3 จ านวนหยอมทอาศยแตละชนด

NP_spp ดชนดานองคประกอบของระบบนเวศโดยพจารณาจากจ านวนหยอมพนททเหมาะสมเปนทอาศยของสตวปาส าคญชนดทเราใหความสนใจ

0 ≤ NP_spp คายงนอยยงด

4 คาเฉลยถวงน าหนกของขนาดหยอมทอาศยแตละชนด

AREA_AM_spp ดชนดานองคประกอบโดยการหาคาเฉลยถวงน าหนกของขนาดหยอมปาทเหมาะสมเปนทอาศยของสตวปาส าคญ

0 < AREA_AM_spp คายงมากยงด

5 คาเฉลยถวงน าหนกของไจเรชนแตละชนด

GYRATE_AM_ spp

ดชนทางดานรปลกษณ ทบอกคณลกษณะของหยอมพนทในแงของการแผขยายพนทออกไปกวางไกลเพยงไร ส าหรบหยอมปาทเหมาะสมเปนทอาศยของสตวปาส าคญ

0< GYRATE_AM_spp คายงมากยงด




ล ำดบ ดชนภมภำพดำนหยอมทอำศยของ

สตวปำ


6 คาเฉลยถวงน าหนกของขนาดรปรางหยอมทอาศยแตละชนด

SHAPE_AM_ spp

ดชนทชใหเหนถงโครงสรางทางดานรปลกษณของพนท โดยใชคาเฉลยถวงน าหนก วดความซบซอนของรปรางของหยอมพนททเหมาะสมเปนทอาศยของสตวปาส าคญชนดทเราใหความสนใจ

0<SHAPE_AM คายงนอยยงด

7 คาเฉลยถวงน าหนกของความใกลเคยงของหยอมทอาศยแตละชนด

PROX_AM_spp ดชนดานรปลกษณของพนท แสดงถงความใกลเคยงของหยอมพนททใหความสนใจกบหยอมพนททเปนประเภทเดยวกน โดยใชขอมลทงทางดานขนาดและระยะทางระหวางหยอมพนท เปนการบอกถงการจดเรยงตวเชงพนท (spatial arrangement) ของหยอมพนททเหมาะสมเปนทอาศยของสตวปาส าคญชนดทเราใหความสนใจ

0< PROX_AM คายงมากยงด

8 คาเฉลยถวงน าหนกของระยะทางระหวางหยอมทอาศยแตละชนด

ENN_AM_spp ดชนดานรปลกษณ ทใชคาระยะทางขจด Euclidean ทนอยทสดระหวางหยอมพนทมาเปนตวชวดถงการแยกตวออกไปของหยอมพนททเหมาะสมเปนทอาศยของสตวปาส าคญชนดทเราใหความสนใจ

0<ENN_AM คายงนอยยงด

หมำยเหต - กรณทคาดชนพนทภมภาพทมยงมากยงด : คาดชนพนทภมภาพทมคามาก หมายถงการสงเสรมใหระบบนเวศของ

กลมปาท าหนาทไดอยางมประสทธภาพมากกวา - กรณทคาดชนภมภาพทมคายงนอยยงด : ระบบนเวศจะมการท าหนาทไดอยางมประสทธภาพสะทอนจากคาทนอย

ของคาดชนภมภาพ



2.3 ผลกำรจดล ำดบควำมส ำคญของกลมปำทำงบก

เมอน าคาเชงเปรยบเทยบของดชนภมภาพตามโครงสรางเชงภมภาพของสงคมพชคลมดน มารวมกนค านวณหาคาเฉลยเพอจดล าดบความส าคญของกลมพนทคมครองโดยภาพรวม พบวา กลมปาท มความส าคญมากทสดคอ กลมปาตะวนตก (74.8 คะแนน) รองลงไปตามล าดบทสองและสาม ไดแก กลมปาดงพญาเยน-เขาใหญ (48.1 คะแนน) กลมปาภเขยว-น าหนาว (47.2 คะแนน) ดงตารางท 4 และภาพท 1

ผลการศกษาดงกลาวน าไปสการตดสนใจเลอกกลมปาเปาหมายในการด าเนนการจดการแนวเชอมตอในระยะ 10 ปแรก ไดแก กลมปาตะวนตก กลมปาแกงกระจาน กลมปาแมปง -อมกอย กลมปาลมน าปาย-สาละวน กลมปา ดงพญาเยน-เขาใหญ กลมปาพนมดงรก-ผาแตม กลมปาภเขยว-น าหนาว และกลมปาตะวนออก



ตำรำงท 4 คาเชงเปรยบเทยบของดชนภมภาพตามโครงสรางเชงภมภาพของสงคมพชคลมดนและโครงสราง เชงภมภาพของหยอมทอาศยของสตวปา

ล ำดบ กลมพนทคมครอง สถำนภำพทำงนเวศวทยำของกลมปำโดยดชนภมภำพ (%) โครงสรางเชงภมภาพของสงคมพชคลมดน

หยอมทอาศยของสตวปา คาเฉลย

1 กลมปาตะวนตก 89.45 84.84 74.83 2 กลมปาดงพญาเยน-เขาใหญ 58.50 57.56 48.10 3 กลมปาภเขยว-น าหนาว 60.48 53.58 47.18 4 กลมปาแกงกระจาน 53.47 51.24 42.41 5 กลมปาแมปง-อมกอย 59.66 46.18 41.92 6 กลมปาตะวนออก 41.44 49.04 41.06 7 กลมปาภเมยง-ภทอง 59.03 44.99 40.97 8 กลมปาคลองแสง-เขาสก 40.13 49.19 39.62 9 กลมปาลมน าปาย-สาละวน 60.91 37.91 38.89 10 กลมปาพนมดงรก-ผาแตม 39.75 48.61 38.74 11 กลมปาดอยภคา-แมยม 54.41 39.20 37.44 12 กลมปาศรลานนา-ขนตาล 56.12 31.74 35.82 13 กลมปาฮาลา-บาลา 33.35 41.38 34.56 14 กลมปาเขาหลวง 31.64 39.04 32.95 15 กลมปาชมพร 33.34 40.11 32.79 16 กลมปาเขาบรรทด 33.31 30.81 31.57 17 กลมปาภพาน 40.23 23.21 29.96

ภำพท 1 คาเชงเปรยบเทยบของดชนภมภาพตามโครงสรางเชงภมภาพของสงคมพชคลมดน หยอมทอาศยของสตวปาและคาเฉลย



3: แนวเชอมตอทำงนเวศวทยำ

แนวเชอมตอทางนเวศวทยามดวยกน 3 ระดบ คอ เชอมตอภายในกลมปาซงระยะทางเชอมตอนอยกวา 12 กโลเมตร เชอมตอระดบภมภาคระยะทางมากกวา 12 กโลเมตร และระดบประเทศซงเชอมตอพนทคมครองของไทยกบประเทศเพอนบาน แนวเชอมตอภายในกลมปาประกอบดวยแนวเชอมตอสตวปาและแนวเชอมตอกายภาพ โดยแนวเชอมตอส าหรบสตวปามจดมงหมายเพอสงเสรมใหเกดการเคลอนทของประชากรสตวปาทงภายในและระหวางกลมพนทคมครองทางบกตาง ๆ ของประเทศไทย จ านวน 17 กลมปา ทปรากฏวามประชากรของสตวปาไดถกแบงแยกออกจากกน เนองจากอาศยในหยอมพนทคมครองทอยหางไกลกน ไดก าหนดสตวเลยงลกดวยนมทเปนเปาหมายส าหรบการอนรกษจ านวน 2 ชนด ไดแก ชางปา (Elephas maximus) และเสอโครง (Panthera tigris) เนองจากชางปา จดไดวาเปน umbrella species เปนสตวปาทตองการอาณาเขตหากนขนาดใหญและมอทธพลตอสตวกนพชประเภทอน ๆ ประกอบกบชางปาในประเทศไทยถกจดเปนสตวปาทสรางปญหาความขดแยงมากทสดกบชมชนทองถน ในแงการรกรานพนทเกษตรกรรมทอยใกลเคยงกบพนทคมครอง ขณะทเสอโครงนบวาเปนหนงในบรรดา keystone species โดยถอวาเปนสตวผลาทมขนาดใหญทสดของประเทศไทย และตกอยภายใตการคกคามอยางรนแรงจนอยในสถานะเสยงตอการสญพนธ (endangered) สวนแนวเชอมตอทางกายภาพมงใหเกดการเชอมตอสภาพสงปกคลมดนทเปนปาไมเขาดวยกนเพอรกษาสมดลสงแวดลอม และการบรการทางสงแวดลอมทดเมอมผนปาขนาดใหญทตอเนองกน แผนททายเลมแสดงแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของกลมปาทางบกทส าคญของประเทศไทยทงแนวเชอมตอสตวปา แนวเชอมตอกายภาพ แนวเชอมตอภมภาค และระหวางประเทศ

3.1 แนวเชอมตอส ำหรบสตวปำ (Wildlife corridors)

ประเภทและต าแหนงของแนวเชอมตอสตวปาก าหนดไดจากแบบจ าลองทางสถตและการประยกตใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตร

3.1.1 กำรจดท ำแบบจ ำลองกำรกระจำยของสตวปำเลยงลกดวยนมทส ำคญของประเทศไทย

การศกษานมวตถประสงคหลกเพอหาพนททมศกยภาพในการกระจายของสตวปาส าคญและจดท าแผนทการแพรกระจายของสตวปาดงกลาว โดยการสรางแบบจ าลองการกระจายของสตวปาเลยงลกดวยนมทส าคญของประเทศไทยใชขอมลดงน (1) ขอมลการปรากฏของสตวปาเลยงลกดวยนมทง 6 ชนด ไดแก ชางปา (Elephas maximus) กระทง (Bos gaurus) ววแดง (Bos javanicus) กวางปา (Rusa unicolor) เกง (Muntiacus muntjak) และ เสอโครง (Panthera tigris) ทไดจากโครงการส ารวจสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญจากพนทคมครองทวประเทศไทย ด าเนนการส ารวจโดยนกวจยของสวนวจยสตวปา กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ระหวางป พ.ศ. 2547-2550 (บษบง และคณะ, 2553) (2) ขอมลสารสนเทศทางภมศาสตรดานปจจยแวดลอมตางๆ ไดแกความสงจากระดบน าทะเล สภาพภมประเทศของพนท เสนทางคมนาคม ล าหวย ล าธาร แมน า และแหลงน า ต าแหนงหมบานและสงคมพชคลมดน การวเคราะหหาการกระจายของสตวปาชนดส าคญประยกตใชหลกการของ maximum entropy (maxent) (Shannon, 1948; Jaynes, 1957) โดยโปรแกรมส าเรจรปทเปนทยอมรบอยางแพรหลายในหมนกวจยทางดานสตวปามากทสดคอโปรแกรม MaxEnt (Phillips et. al., 2006)



3.1.2 กำรวเครำะหหำแนวเชอมตอระหวำงผนปำ

การคนหาแนวเชอมตอทมศกยภาพ เพอสงเสรมใหสตวปาสามารถเคลอนทระหวางผนปา หรอหยอมทอาศยของสตวปา ไดท าการประยกตตามแนวทางทเสนอโดย Beier et. al. (2005) ประกอบไปดวย 2 ขนตอนหลก คอ (1) การใหคะแนนคพนทคมครองทแตกตางกนเพอล าดบความส าคญของแนวเชอมตอระหวางผนปา ดงแสดงในตารางท 5 และ (2) การคนหาแนวเชอมตอทมศกยภาพส าหรบสตวปาระหวางคพนทคมครองตาง ๆ ตามล าดบความส าคญ ใชเครองมอ Corridor Designer Version 0.2 (Beier et. al. 2005) ซงเปนเครองมอทางดานสารสนเทศทางภมศาสตร เพอท าการหาแนวเชอมตอส าหรบสตวปา โดยใชประยกตเทคนค least-cost modeling (Adriaensen et. al. 2003)

ตำรำงท 5 การก าหนดคาคะแนนของแนวเชอมตอระหวางคของหยอมพนทคมครองใดๆ

กำรปรำกฏของสตวปำ 1/ ควำมเหมำะสมของถนทอำศย 1/

คำคะแนนกำรปรำกฏของสตวปำและควำม

เหมำะสมของถนทอำศย 2/

ระยะทำงระหวำง A และ

B 3/

คำคะแนนควำมเหมำะสมของ

แนวเชอมตอ 4/ หยอมพนท A หยอมพนท B หยอมพนท A หยอมพนท B

x x x x 0 0,1,2 0 x x 0 x 1 0,1 0 x x x 0 2 1 x x 0 0 2 0 0

1 2 2 4

x 0 - - 3 0 1 1 3 0 x - - 2 5b 0 0 - - 4 0 1

1 5a 2 6

หมายเหต : 1/ x = ไมปรากฏสตวปา/ไมเหมาะสมเปนถนทอาศย, 0 = ปรากฏสตวปา/เหมาะสมเปนถนทอาศย 2/ 0 = ไมเหมาะสมตอการจดท าแนวเชอมตอ,

2 = อาจจดใหมแนวเชอมตอหากมการฟนฟประชากรสตวปา, 4 = ควรจดท าแนวเชอมตออยางยง;

1 = อาจจดใหมการท าแนวเชอมตอเพอขยายถนทอาศย 3 = ควรจดท าแนวเชอมตอ,

3/ 0 = มากกวา 2 เทาของระยะทางทสตวปาสามารถเคลอนทไดในรอบวน,

2 = ระยะทางนอยกวาระยะทางทสตวปาสามารถเคลอนทไดในรอบวน;

1 = ระยะทางอยระหวางระยะทางทสตวปาสามารถเคลอนทได ในรอบวนและระยะทาง 2 เทาของระยะทางทสตวปาสามารถเคลอนทไดในรอบวน,

4/ 0 = ไมเหมาะสมตอการจดท าแนวเชอมตอ, 2 = เหมาะสมปานกลางหากมการจดการฟนคนประชากรสตวปา, 4 = เหมาะสมมากหากมการจดการฟนคนประชากรสตวปา, 6 = เหมาะสมอยางยง

1 = เหมาะสมนอย, 3 = เหมาะสมปานกลาง, 5 = เหมาะสมมาก,



3.1.3 จ ำนวนแนวเชอมตอส ำหรบสตวปำในกลมปำทำงบก

ผลการศกษาพบวาภายใน 17 กลมปา มจ านวนทงสน 174 แนว จ าแนกเปนแนวเชอมตอส าหรบชางปา 47 แนว เสอโครง 5 แนว แนวททงเสอโครงและชางปาใชรวมกนไดอก 110 แนว และแนวทไมระบชนดสตวปาอก 12 แนว (ภาพท 2) ในจ านวนดงกลาวจ าแนกเปนแนวเชอมตอประเภทผนปาตอเนอง 122 แนว แบบแนวแคบ 47 แนว และแบบหยอม 5 แนว ดงแสดงในภาพท 3 สวนภาพท 4 แสดงถงจ านวนแนวเชอมตอจ าแนกตามกลมปา ในจ านวน 174 แนว มเพยง 76 แนวทมความส าคญล าดบท 1 และ 2 ส าหรบแนวเชอมตอทควรด าเนนการในระยะ 10 ปแรก คอแนวเชอมตอสตวปาทอยใน 8 กลมปาทมความส าคญทางนเวศวทยาระดบตนๆ คอ กลมปาตะวนตก แกงกระจาน แมปง-อมกอย ลมน าปาย-สาละวน ดงพญาเยน-เขาใหญ พนมดงรก-ผาแตม ภเขยว-น าหนาว และกลมปาตะวนออก รวมทงสน 32 แนวดวยกน

ภำพท 2 จ านวนแนวเชอมตอสตวปาของกลมปาทางบกจ าแนกตามประเภทของสตวปาเปาหมาย

ภาพท 3 ประเภทแนวเชอมตอสตวปาส าหรบกลมปาทางบก



ภำพท 4 จ านวนแนวเชอมตอสตวปาจ าแนกตามกลมปา

3.2 แนวเชอมตอทำงกำยภำพ (Physical corridors)

การศกษาแนวเชอมตอกายภาพเรมตนจากการวเคราะหหยอมปาทอยนอกพนทคมครองโดยใชเทคนคในระบบสารสนเทศทางภมศาสตร จดแบงแนวเชอมตอกายภาพจ าแนกเปน 4 ประเภท คอ แบบผนปาตอเนอง แบบผนปาไมตอเนอง แบบหยอมผนปา และแบบแนวแคบ จากนนจงประเมนความเหมาะสมของแนวเชอมตอ โดยจ าแนกเปนระดบความเหมาะสมตางๆ 5 ระดบ

ผลการศกษาพบวา มแนวเชอมตอกายภาพทมความเหมาะสมในระดบสงมาก (HS) และระดบสง (S) จ านวน

86 แนวดวยกนใน 17 กลมปาทางบก ดงแสดงผลในตารางท 6 สรปขอมลแนวเชอมตอกายภาพภายในกลมปาส าคญ

ทางบกแสดงในภาพท 5 และส าหรบระยะ 10 ปแรกนนมแนวเชอมตอกายภาพทเสนอแนะใหด าเนนการใน 8 กลมปา

ส าคญ ทงสน 31 แนว

สรปไดวา ภายใน 17 กลมปาทางบกมแนวเชอมตอสตวปาทมศกยภาพทงสน 174 แนว มแนวเชอมตอ

กายภาพทระดบความส าคญ HS และ S จ านวน 86 แนว ซงในจ านวนดงกลาวยงมแนวเชอมตอททบซอนกนทง

กายภาพและสตวปาอก 43 แนว และแนวเชอมตอกายภาพซอนกบแนวภมภาคอก 1 แนว



ตำรำงท 6 จ านวนแนวเชอมตอทางกายภาพจ าแนกตามประเภทของแนวเชอมตอ

ล ำดบ ชอกลมปำ ประเภทแนวเชอมตอกำยภำพ รวม

ตอเนอง แนวแคบ ไมตอเนอง หยอมผนปำ

1 ลมน าปาย-สาละวน 14 5 0 0 19

2 ศรลานนา-ขนตาล 3 4 0 0 7

3 ดอยภคา-แมยม 6 0 1 0 7

4 แมปง-อมกอย 0 3 0 0 3

5 ภเมยง-ภทอง 5 2 0 0 7

6 ภเขยว-น าหนาว 2 2 1 0 5

7 ภพาน 4 1 0 0 5

8 พนมดงรก-ผาแตม 0 0 0 0 0

9 ดงพญาเยน-เขาใหญ 0 1 0 1 2

10 ตะวนออก 3 1 2 0 6

11 ตะวนตก 4 0 0 0 4

12 แกงกระจาน 2 0 1 0 3

13 ชมพร 1 0 1 0 2

14 คลองแสง-เขาสก 3 2 0 0 5

15 เขาหลวง 3 2 0 1 6

16 เขาบรรทด 3 2 0 0 5

17 ฮาลา-บาลา 0 0 0 0 0

รวม 53 25 6 2 86



ประเภทแนวเชอมตอทำงกำยภำพจ ำแนกตำมกลมปำ

จ ำนวนแนวเชอมตอทำงกำยภำพจ ำแนกตำมกลมปำ

ล ำดบควำมส ำคญของกำรจดท ำแนวเชอมตอทำงกำยภำพจ ำแนกตำมกลมปำ

ภำพท 5 สรปขอมลแนวเชอมตอกายภาพภายในกลมปาส าคญทางบก

เหมาะสมสงมาก (HS) เหมาะสมสง (S)



3.3 แนวเชอมตอภมภำคและแนวเชอมตอระหวำงประเทศ (Regional and Transboundary corridors)

แนวเชอมตอระหวางภมภาคน มวตถประสงคเพอเชอมโยงผนปาทมระยะไกลจากกน กลาวคอ หางมากกวา 12 กโลเมตรเขาดวยกน เพอใหเกดการเคลอนทของสตวปาในระดบภมภาค ทงในแนวเหนอ-ใต และ ตะวนออก-ตะวนตก พบวาทง 17 กลมปามทงสน 33 แนว โดยใน 8 กลมปาเปาหมาย มแนวเชอมตอทมระยะหางมากกวา 12 กโลเมตรอย 15 แนว (แบงเปนแนวเชอมตอภายในกลมปา 9 แนว และระหวางกลมปาอก 6 แนว)

นอกจากนน ประเทศไทยมผนปาทตอเนองกบประเทศเพอนบานหลายแหง ดงนน เพอใหเกดผนปาทตอเนองขนาดใหญขนในระดบภมภาคเอเซยตะวนออกเฉยงใต เพอน าไปสความมนคงของระบบนเวศในระยะยาว พบวาแนวเชอมตอทมศกยภาพระหวางประเทศ ทควรมการจดการคมครองอยางมประสทธภาพรวมกน มทงสน 13 แนวดวยกน เปนแนวเชอมตอภายในกลมปา (ระยะหางไมเกน 12 กโลเมตร) 5 แนว และเปนแนวเชอมตอภมภาคทมระยะหางเกนกวา 12 กโลเมตร จ านวน 8 แนว ดงตารางท 7 โดยประเทศเพอนบานทมแนวเชอมตอกบประเทศไทยคอ ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว 1 แนว ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร จ านวน 4 แนว ราชอาณาจกรกมพชา 5 แนว และประเทศมาเลเซย 3 แนว

ตำรำงท 7 แนวเชอมตอกลมปาส าคญทางบกของประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน

กลมปำ ชอกลมปำ แนวเชอมตอภมภำคและระหวำงประเทศ รวม

สาธา

รณรฐ

แหง

สหภา

พเมย

นมาร

สาธร

ณรฐป

ระชป

ไตย

ประช

าชนล

าว

ราชอ

าณาจ

กรกม

พชา

มาเล

เซย

8 พนมดงรก-ผาแตม 1 3 4 10 ตะวนตก 1 1 12 แกงกระจาน 1 1 17 ฮาลาบาลา 2 2

รวมในระดบกลมปำ (1) 1 1 4 2 8 รวมในระดบภมภำค (2) 3 1 1 5

รวมทงหมด (1) + (2) 4 1 5 3 13



4: แนวทำงกำรจดกำรแนวเชอมตอผนปำ

การจดท าแนวเชอมตอผนปาเปนกลยทธหนงในการด าเนนการเพออนรกษความหลากหลายทางชวภาพของ

ประเทศ โดยก าหนดเปาหมายใหเกดความเชอมโยงและการฟนฟระบบนเวศส าหรบสตวปาและสงคมพชปาของกลมปาทางบกทส าคญ ด าเนนการโดยก าหนดเปาของการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ศกษาภยคกคาม ประเมนสถานภาพทางนเวศวทยาของกลมปาตางๆ ก าหนดบรเวณทเหมาะสมในการจดท าแนวเชอมตอผนปา จากนน จดท าแนวทางการจดการ และแผนการจดการระดบประเทศขนมารองรบ ดงแสดงในภาพท 6

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

:

ภำพท 6 แผนภมแสดงกรอบแนวคดการจดท าแนวเชอมตอผนปาเพออนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ของประเทศ



4.1 เปำของกำรอนรกษ

การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพมหลายระดบตงแตระดบสงคมพช ระดบชนดพนธ และระดบพนธกรรม การศกษาครงนก าหนดเปาของการอนรกษคอระดบชนดพนธ ไดแกชนดพนธสตวปา 2 ชนดหลก คอ ชางปา (Elephas maximus) และเสอโครง (Panthera tigris) เนองจากชางปา จดไดวาเปน umbrella species เปนสตวปาทตองการอาณาเขตหากนขนาดใหญและมอทธพลตอสตวกนพชประเภทอนๆ ประกอบกบชางปาในประเทศไทยถกจดเปนสตวปาทสรางปญหาความขดแยงมากทสดกบชมชนทองถน ในแงการรกรานพนทเกษตรกรรมทอยใกลเคยงกบพนทคมครอง ขณะทเสอโครง นบวาเปนหนงในบรรดา keystone species โดยถอวาเปนสตวผลาทมขนาดใหญทสดของประเทศไทย และตกอยภายใตการคกคามอยางรนแรงจนอยในสถานะเสยงตอการสญพนธ (endangered) โดยศกษาหาแนวเชอมตอผนปาทเหมาะสมในการด ารงไวซงชนดพนธและประชากรของสตวปาทงสองชนดน อยางไรกตาม การจดแนวเชอมตอผนปาส าหรบสตวปาไมควรสนสดลงเพยงแคสตวปา 2 ชนดนเทานน ในโอกาสตอไป ควรศกษาจดท าแนวเชอมตอส าหรบสตวปาชนดอนๆเพมเตมตามความเหมาะสมตอไป

นอกจากนน การศกษาครงน ยงก าหนดเปาของการอนรกษในระดบของสงคมพช โดยศกษาหาแนวเชอมตอทางกายภาพทมงใหเกดการเชอมตอสภาพสงปกคลมดนทเปนปาไมเขาดวยกนเพอรกษาสมดลสงแวดลอม และการบรการทางสงแวดลอมทดเมอมผนปาขนาดใหญทตอเนองกน และจดการสภาพการใชทดนปาไมทยงคงเหลออยนอกพนทคมครองใหยงคงเปนปาไมเพอการบรการทางสงแวดลอม เชน เปนแหลงตนน าล าธาร แหลงฟอกอากาศ แหลงปองกนภยธรรมชาต และบรรเทาผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

4.2 พนทด ำเนนกำร

การศกษาแนวเชอมตอผนปาครงนด าเนนการในกลมปาทางบกทง 17 แหง หลงจากนนไดคดเลอกกลมปาทางบกทมความส าคญทางดานนเวศดานสงคมพชและสตวปา ทงในระดบกลมปา และในระดบประเทศ รวมไปถงความส าคญในระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต จ านวน 8 กลมปา ดงรายละเอยดในตารางท 8



ตำรำงท 8 รายชอกลมปาและเหตผลของการคดเลอกใหด าเนนการในแผนแมบทการจดการแนวเชอมตอผนปาระดบประเทศ

รำยชอกลมปำ เหตผลของกำรคดเลอก 1. กลมปำตะวนตก (Western) - เปนกลมปาทความส าคญทางนเวศวทยาสงสดทงดานโครงสรางสงคมพชสง

ปกคลมดนและการเปนทอาศยของสตวปาใน 17 กลมปา รอยละ 74.83 - เปนกลมปาทมความส าคญในดานความเชอมโยงระดบประเทศ กลาวคอ

เชอมโยงกบกลมปาดานทศเหนอของประเทศ คอกลมปาแมปง-อมกอย และดานทศใต คอ กลมปาแกงกระจาน ท าใหขยายการเคลอนทของสตวปาในแนวเหนอ-ใตของประเทศมากขน

- เปนกลมปาทมพนทคมครอง 2 แหง ประกาศจดตงเปนมรดกโลกทางธรรมชาตทงใหญนเรศวร-หวยขาแขง

2. กลมปำแมปง-อมกอย (Mae Ping-Om Koi)

- มความส าคญดานนเวศวทยาของสงปกคลมดนโดยโครงสรางเชงภมภาพของสงคมพชคลมดน รอยละ59.66 จดอยในอนดบสามของล าดบความส าคญทางนเวศวทยาของกลมปาทางบก

- เปนกลมปาทมความส าคญในดานความเชอมโยงระดบประเทศ กลาวคอ เชอมโยงกบกลมปาตะวนตกท าใหการเคลอนทของสตวปาในแนวเหนอ -ใตของประเทศ

3. กลมปำลมน ำปำย-สำละวน (Lum Num Pai-Salawin)

- มความส าคญดานนเวศวทยาของสงปกคลมดนโดยโครงสรางเชงภมภาพของสงคมพชคลมดน รอยละ60.91 จดอยในอนดบสองรองจากกลมปาตะวนตก

- เปนกลมปาทมความส าคญในดานความเชอมโยงระดบประเทศ กลาวคอ เชอมโยงกบกลมปาแมปง-อมกอย ซงอยทางใตของกลมปาน ท าใหเกดโอกาสการเคลอนทของสตวปาในแนวเหนอ-ใตของประเทศ

4. กลมปำแกงกระจำน (Khaeng Krachan)

- เปนกลมปาทความส าคญทางนเวศวทยาทงดานโครงสรางสงคมพชสงปกคลมดนและการเปนทอาศยของสตวปา รอยละ 42.41 จดเปนล าดบท 4 ใน 17 กลมปา

- เปนกลมปาทมความส าคญในดานความเชอมโยงระดบประเทศ กลาวคอ เชอมโยงกบกลมปาตะวนตกดานทศเหนอ ท าใหเกดโอกาสการเคลอนทของสตวปาในแนวเหนอ-ใตของประเทศเพมขน

- เปนกลมปาทมพนทคมครองเชอมตอกบประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (Thaninthayi National Park) รวมพนทคมครอง 7,292.25 ตร. กม

- เปน ASEAN Heritage Park และก าลงเปนกลมปาทเตรยมยนเสนอขอขนทะเบยนเปนมรดกโลกทางธรรมชาต

- เปนกลมปาทมปญหาความขดแยงระหวางคนกบชางปาอยางตอเนอง




รำยชอกลมปำ เหตผลของกำรคดเลอก 5. กลมปำดงพญำเยน-เขำใหญ

(Dong Phayayen-Khao Yai) - เปนกลมปาทความส าคญทางนเวศวทยาล าดบท 2 ใน 17 กลมปา - เปนกลมปาทมความส าคญในดานความเชอมโยงระดบประเทศ กลาวคอ

เชอมโยงทางระบบนเวศในแนวทศตะวนออก-ตะวนตก กบกลมปาพนมดงรก-ผาแตม ท าใหสามารถขยายการเคลอนทของสตวปาในแนวตะวนออก -ตะวนตกของประเทศมากขน

- เปนกลมปาทมพนทคมครองเชอมตอกบราชอาณาจกรกมพชา คอ Banteay Chhmar National Protected Landscape, Preach Vihear National Protected Forest

- เปนกลมปาทไดรบการประกาศจดตงเปนมรดกโลกทางธรรมชาตดงพญาเยน-เขาใหญ

6. กลมปำพนมดงรก-ผำแตม (Phranom dongrak- Pha Tam)

- เปนกลมปาทมความส าคญในดานความเชอมโยงระดบประเทศ กลาวคอ เชอมโยงทางระบบนเวศในแนวทศตะวนออก-ตะวนตก กบกลมปาดงพญาเยน-เขาใหญ ท าใหสามารถขยายการเคลอนทของสตวปาในแนวตะวนออก-ตะวนตกของประเทศมากขน

- เปนกลมปาทมพนทคมครองเชอมตอกบราชอาณาจกรกมพชา คอ Preach Vihear National Protected Forest และ สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว Phou Xiengthong National Biodiversity Conservation Area

7. กลมปำภเขยว-น ำหนำว (Phu Kheiw- Namnaew)

- เปนกลมปาทความส าคญทางนเวศวทยาล าดบท 3 ใน 17 กลมปา - เปนกลมปาทมขนดพนธพชหายากและ/หรอพชเฉพาะถนจ านวนคอนขางมาก

ครอบคลมเขตชวภมศาสตรของพชพรรณในกลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนโดจน และกลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย-พมา

- เปนกลมปาทมความส าคญในดานความเชอมโยงระดบประเทศ กลาวคอ เชอมโยงทางระบบนเวศ กบกลมปาดงพญาเยน-เขาใหญทางดานใตของกลมปาภเขยว-น าหนาวตามแนวไหลทวป ท าใหสามารถขยายการเคลอนทของสตวปามากขน

- เปนกลมปาทมปญหาความขดแยงระหวางคนกบชางปาอยางตอเนอง 8. กลมปำตะวนออก

(Eastern Forest Complex)

- เปนกลมปาทความส าคญทางนเวศวทยาล าดบท 6 ใน 17 กลมปา - เปนกลมปาทมพนทคมครองเชอมตอกบราชอาณาจกรกมพชา คอ Central

Cardamom Protected Forest, Phnom Sankos Wildlife Sanctuary, and Samlaut Multiple Use Management Area รวมพนทคมครองทงสองประเทศ 8,413.83 ตร. กม

- เปนกลมปาทมปญหาความขดแยงระหวางคนกบชางปาอยางตอเนอง



4.3 ภยคกคำมและประเดนปญหำ

ภยคกคามทส าคญตอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพคอการบกรกและครอบครองพนทปาสงวนแหงชาต โดยพบมากทสดเปนการเปลยนแปลงสภาพสงปกคลมดนจากปาไมเปนการใชทดนรปแบบอนๆ เชน พนทเกษตรกรรม แหลงทอยอาศย ตารางท 9 สรปภยคกคามและประเดนปญหาทส าคญและสงผลตอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพในกลมปาทางบก

(2)

(4)

สวนยางพาราในแนวเชอมตอสตวปา

ยางพาราอาย 1 ปทปลกแซมเขาไปในพนทปาสงวนแหงชาต

ชนไมแปรรปทยงไมล าเลยงออก

ปาสงวนแหงชาตทถกบกรก



ตำรำงท 9 ประเดนภยคกคามส าคญทมตอการจดท าแนวเชอมตอผนปา

ประเดนภยคกคำมหลกตอกำรจดท ำแนวเชอมตอผนปำ

การบกรกปาในปาสงวนแหงชาตเปลยนพนทปาไมเปนพนทเกษตรกรรมและแหลงทอยอาศย

มการลกลอบลาสตวปาทงในและนอกพนทคมครอง

มการเกบหาของปาทเกนก าลงผลตของปา

มการเลยงสตวในพนทคมครองและปาโดยรอบ

มการพฒนาสงกอสรางและสาธารณปโภค เชน ถนน เขอน อางเกบน า เปนตน ทตดผนปาออกเปนหยอมๆ

มการสญเสยพชผลทางการเกษตรและทรพยสนอนๆจากการท าลายของสตวปาทออกนอกพนทคมครอง

ความรวมมอจากประชาชนทองถนดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมยงมนอย

ความรและความตระหนกถงการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพและทรพยากรธรรมชาตของสาธารณชนและประชาชนทองถนยงมนอย

นโยบายชาตเกยวกบทดนและการใชทดนทไมชดเจนและปรบเปลยนบอย

กฎหมายและระเบยบปฏบตบางประการทอาจขดขวางหรอจ ากดการใชกลไกทางเศรษฐศาสตรเพอใหการจดการแนวเชอมตอประสบผลส าเรจ

ภยคกคามและอปสรรคในการเชอมตอผนปาเพอรกษาระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพ



การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

การเชอมตอของ ระบบนเวศ

การฟนฟระบบนเวศ ความตระหนกและความรวมมอจาก

ประชาชน

4.4 กรอบแนวคดและแนวทำง

การจดการเชงระบบนเวศเปนกรอบแนวคดหลกในการก าหนดแนวทางการจดการแนวเชอมตอผนปา นอกจากนน ยงน าแนวคดอนๆเขามาประยกตใช ไดแก การมสวนรวมของสาธารณชนและประชาชนทองถน การบงคบใชกฎหมาย เครองมอและกลไกทางเศรษฐศาสตรตางๆ และหลกเศรษฐกจพอเพยง

4.5 แนวทำงกำรจดกำร

4.5.1 เปำหมำย

เปาหมายของการจดการแนวเชอมตอผนปากเพอใหเกดความมนคงของระบบนเวศ การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพของกลมปาทางบกทส าคญ โดยมแนวทางการจดการใน 3 เรอง คอ (1) การเชอมตอผนปา (2) การฟนฟระบบนเวศ และ (3) การสรางความตระหนกและความรวมมอจากประชาชนทองถนและสาธารณชน

4.5.2 แนวทำงกำรจดกำร

แนวทางการจดการจ าแนกเปน 3 ระยะ คอ (1) ระยะเตรยมการ (2) ระยะด าเนนการ และ (3) ระยะประเมนและตดตามผล ใน 3 ระดบคอ ระดบกลมปา ระดบภมภาค และระดบระหวางประเทศ ใน 8 กลมปาส าคญ คอ กลมปาตะวนตก แกงกระจาน แมปง-อมกอย ลมน าปาย-สาละวน ดงพญาเยน-เขาใหญ พนมดงรก-ผาแตม ภเขยว-น าหนาว และกลมปาตะวนออก สรปแนวทางการจดการดงตารางท 10



ตำรำงท 10 แนวทางการจดการแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของกลมปาทางบกทส าคญ

พนทด ำเนนกำร แนวทำงกำรจดกำร I. ระยะเตรยมกำร

ระดบภำยในกลมปำและระดบภมภำค (At forest complex and regional level) กลมปาเปาหมาย 8 แหง

- กลมปาตะวนตก (Western) - กลมปาแกงกระจาน (Khaeng Krachan) - กลมปาแมปง-อมกอย (Mae Ping-Om Koi) - กลมปาลมน าปาย-สาละวน

(Lum Num Pai-Salawin) - กลมปาดงพญาเยน-เขาใหญ

(Dong Phayayen-Khao Yai) - กลมปาพนมดงรก-ผาแตม

(Phranom dongrak- Pha Tam) - กลมปาภเขยว-น าหนาว

(Phu Kheiw- Namnaew) - กลมปาตะวนออก (Eastern)

จ านวนแนวเชอมตอสตวปาทเปนเปาหมายด าเนนการ (ล าดบความส าคญ 1 และ 2) รวม 32 แนว จ านวนแนวเชอมตอกายภาพ (ล าดบ HS & S) รวม 31 แนว จ านวนแนวเชอมตอสตวปาทซอนกบแนวเชอมตอกายภาพ 10 แนว จ านวนแนวเชอมตอภมภาค (ระยะหางมากกวา 12 กม) รวม 15 แนว

ผลกดนนโยบายใหเปนวาระแหงชาต การส ารวจทรพยากรและการใชทดนในพนทแนวเชอมตอเปาหมาย ประชาสมพนธ ใหขอมล ความรเกยวกบแนวเชอมตอ การเตรยมความพรอมกลมผมสวนได-สวนเสยในทองถน : การถายทอดขอมล, ฝกอบรม, ประชม, ประชมเชงปฏบตการการสาธต การสรางความรความเขาใจและความตระหนก การวางแผนและท างานรวมกบผมสวนได-สวนเสยในทองถน

ระดบระหวำงประเทศ (At international level) แนวเชอมตอระหวางไทยกบประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ราชอาณาจกรกมพชา และ สาธารณรฐแหงสหภาพเมนมาร จ านวน 10 corridors

เตรยมพรอมในการท างานรวมกนในการจดการแนวเชอมตอและการคมครอง/ฟนฟความหลากหลายทางชวภาพในแนวเชอมตอระหวางประเทศ ประชาสมพนธ




พนทด ำเนนกำร แนวทำงกำรจดกำร II. ระยะด ำเนนกำร

ระดบภำยในกลมปำและระดบภมภำค (At forest complex and regional level) แนวเชอมตอเปาหมายและทวประเทศ ประชาสมพนธ แนวเชอมตอบนพนทเกษตรกรรม/ทอยอาศย ซงประชาชน/นตบคคลมกรรมสทธครอบครอง

เครองมอ/กลไกทางเศรษฐศาสตร : - การจายชดเชย - การท าการเกษตรแบบพนธะสญญา - แรงจงใจตางๆ เชน ลดหยอนภาษ กยมดอกเบยต า

การแบงปนประโยชน - วนเกษตร - ธนาคารตนไม - สหกรณปาไม - การเยยวยา/ชวยเหลอ

แนวเชอมตอบนพนทเกษตรกรรม/ทอยอาศย ซงยงไมทราบสทธถอครอง

พสจนสทธทท ากน

เครองมอ/กลไกทางเศรษฐศาสตร : - การจายชดเชย - การท าการเกษตรแบบพนธะสญญา - แรงจงใจตางๆ เชน ลดหยอนภาษ กยมดอกเบยต า

การแบงปนประโยชน - วนเกษตร - ธนาคารตนไม - สหกรณปาไม

แนวเชอมตอบนพนทเกษตรกรรม/ทอยอาศย ทผดกฎหมาย - ถาเปนปาสงวนฯโซน C (ปาอนรกษ) บงคบใชกฎหมาย

การฟนฟระบบนเวศปาไม/ธรรมชาต และ/หรอ เปดโอกาสใหมการด าเนนการความรบผดชอบขององคกรธรกจตอสงคม (CSR) ถาเปนแนวเชอมตอแบบผนปาตอเนอง (landscape corridor)ประกาศเปนเขตหามลาสตวปา หรอวนอทยาน หรอผนวกพนทเขากบพนทคมครองขางเคยง




พนทด ำเนนกำร แนวทำงกำรจดกำร - ถาเปนปาสงวนฯ โซน A และ E ปาถาวร พนท

สาธารณะ ทราชพสด บงคบใชกฎหมาย ประกาศปาชมชนและยอมใหสตวปาผาน ปลกพชอาหารสตว โปงเทยม CSR ด าเนนการในรปแบบกลมหรอสหกรณปาไมทองถน (LFC) ในการปลกปาในแนวเชอมตอและพนทรอบๆทเหมาะสม ตามชนดพนธทภาครฐและกลมทองถนตกลงรวมกน โดยมการจายคาเชาขอเขาใชประโยชนทดนปาสงวนในอตราลดหยอน มการจดการผลตผลปาไมอยางยงยน

แนวเชอมตอทยงคงสภาพเปนพนทปาไมอย - สถานภาพปาสงวนแหงชาต/ปาไมถาวร ประกาศเปนเขตหามลาสตวปา/วนอทยาน

ผนวกพนทใหเปนพนทอนรกษ จดตงปาชมชนและมการจดการใหสตวปาสามารถใชประโยชนได ในกรณทเปนปาเสอมโทรม ใหฟนฟทรพยากรปาไม และแหลงน า

- สถานภาพเปนสวนปา (อ.อ.ป.) และสวนปาเอกชน ขอใชพนทเปนทางสตวผาน โดยด าเนนงานภายใตมาตรฐานการจดการสวนปาอยางยงยน (Forest Stewardship Council: FSC)

- สถานภาพเปนพนทสาธารณะประโยชน จดตงปาชมชนและมการจดการใหสตวปาสามารถใชประโยชนได

- สถานภาพเปนพนท สปก. ขอคนพนทปาจาก สปก. ประกาศเปนเขตหามลาสตวปา/วนอทยาน ผนวกพนทฯ หรอจดตงเปนปาชมชน

พนทแนวเชอมตอทมเสนทางคมนาคมผาน - เสนทางคมนาคมทมการใชประโยชนไมหนาแนนและ

ถนนไมกวางนก (2ชองทางจราจร) ก าหนดชวงเวลาในการเปด/ปดถนน ประชาสมพนธใหผใชถนนทราบลวงหนา ตดปายเตอนใหผใชถนนระวงเรองสตวปาขามถนน การใชความเรวของยานพาหนะ ท าลกระนาด




พนทด ำเนนกำร แนวทำงกำรจดกำร - เสนทางคมนาคมทมการใชประโยชนหนาแนน ประสานกบหนวยงานทเกยวของ

ประชาสมพนธ ศกษาออกแบบโครงสรางทางวศวกรรมทเหมาะสม และศกษาผลกระทบสงแวดลอม

ด าเนนการกอสราง ปองกนสตวปาออกนอกพนทแนวเชอมตอ เชน สรางสงกดขวาง จดเวรยามเฝาระวง สรางแหลงอาหาร/น าในพนทคมครอง

ระดบระหวำงประเทศ (At international level) แนวเชอมตอระหวางไทยกบประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ราชอาณาจกรกมพชา และสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร จ านวน 10 แนว

รวมมอด าเนนการกจกรรมอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ ประชาสมพนธ

III. ระยะตดตามประเมนผล (EVALUATION AND MONITORING) ระดบทองถนและระดบประเทศ

แนวเชอมตอเปาหมายใน 8 กลมปาส าคญ รวมทงสน 73 แนว และแนวเชอมตอระดบภมภาค 15 แนว

ประชาสมพนธ

การตดตามตรวจสอบการใชประโยชนของสตวปาในพนทเชอมตอส าหรบสตวปา

- จ านวนชนดพนธสตวปาในพนทคมครองทงสองและในพนทเชอมตอ

- ประเมนความมากมายของสตวปาเปาหมายในพนททงสามสวน

- ประเมนจ านวนสตวปาทใชแนวเชอมตอในการเดนทางผาน

- ส ารวจปจจยคกคามในบร เวณแนวเชอมตอ ไดแก รองรอยการเขามาท ากจกรรมตางๆ ของประชาชน โดยเฉพาะการหาของปา การลาสตว การตดไม การบกรกพนท

- ท าการส ารวจขอมลสตวปาซ าทกปในชวงฤดแลงและฤดฝน และด าเนนการโดยผมความรและประสบการณดานการส ารวจสตวปา เพอตดตามผลและสรปขอมล เปนระยะเวลาอยางนอย 10 ป

- สรปผลความกาวหนาหรอถอยหลงของผลงาน วเคราะหจดออนของการด าเนนการ ใหค าแนะน าเพอการแกไข




พนทด ำเนนกำร แนวทำงกำรจดกำร ระดบระหวำงประเทศ (At international level)

แนวเชอมตอระหวางไทยกบประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ราชอาณาจกรกมพชา และสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร จ านวน 10 แนว

ตดตามความกาวหนาของการด าเนนการ

ระดบกลมปา ระดบภมภาค และระดบระหวางประเทศ (Forest complex, regional, international level) แนวเชอมตอทกแหงทด าเนนการ สรปผลความกาวหนาหรอถอยหลงของการด าเนนงานจดการ

แนวเชอมตอในประเทศและระหวางประเทศ



5: แผนกำรจดกำรแนวเชอมตอนเวศวทยำ ของกลมปำส ำคญ

แผนการจดการแนวเชอมตอผนปาในกลมปาทางบกของประเทศไทยไดถกก าหนดขนจากกระบวนการวางแผน

ทมการวเคราะหความสมพนธระหวางสภาพปญหาและสาเหตของปญหา โดยเฉพาะภยคกคามและอปสรรคทมตอการจดท าแนวเชอมตอผนปาในอนาคตระยะยาวกบเปาหมายของการจดท าแผน โดยก าหนดระยะเวลาของการใชแผน 10 ป โดยมรายละเอยดของเปาหมาย แผนงาน และโครงการ ดงตอไปน

5.1 เปำหมำยของแผนกำรจดกำรแนวเชอมตอ 1) เพอเปนแนวทางการด าเนนการในการเชอมโยงระบบนเวศ ฟนฟ และอนรกษความหลากหลายทาง

ชวภาพ ของ 8 กลมปาส าคญ ไดแก กลมปาตะวนตก (Western) กลมปาแกงกระจาน (Khaeng Krachan) กลมปาแมปง-อมกอย (Mae Ping-Om Koi) กลมปาลมน าปาย-สาละวน (Lum Num Pai-Salawin) กลมปาดงพญาเยน-เขาใหญ (Dong Phayayen-Khao Yai) กลมปาพนมดงรก-ผาแตม (Phranom dongrak- Pha Tam) กลมปาภเขยว-น าหนาว (Phu Khiew- Namnaew) และ กลมปาตะวนออก (Eastern Forest Complex)

2) เพอใหเกดแนวเชอมตอระหวางหยอมผนปาในพนทคมครอง และระหวางพนทคมครอง รวม 88 แนว ไดแก - 32 แนวเชอมตอส าหรบสตวปาในกลมปาหรอทมระยะหางไมเกน 12 กโลเมตร

- 31 แนวเชอมตอทางกายภาพ

- 10 แนวเชอมตอทเปนทงแนวเชอมตอกายภาพและแนวเชอมตอส าหรบสตวปา

- 15 แนวเชอมตอทมระยะหางมากกวา 12 กโลเมตร

3) เพอใหเกดการด าเนนการแนวเชอมตอระหวางประเทศรวม 10 แหง ระหวางประเทศไทยกบประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ราชอาณาจกรกมพชา และประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

4) ประชาชนทองถนและสาธารณชนมความเขาใจและตระหนกถงความส าคญของการเชอมตอผนปาทน าไปสการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพของประเทศ

5.2 แผนงำนและโครงกำร

แผนการจดการแนวเชอมตอผนปามระยะเวลาของแผน 10 ป ประกอบดวย 3 แผนงาน 32 โครงการ ดงตารางท 11



I. โปรแกรมกำรจดกำรฐำนทรพยำกรเพอใหเกดควำมมนคงของระบบนเวศ

1. แผนงานการจดการใหเกดความเชอมโยงของระบบนเวศ

1.1 โครงการจดท าแนวเชอมตอส าหรบชางปาและเสอโครงภายในกลมปา 1.2 โครงการจดท าแนวเชอมตอส าหรบชางปาและเสอโครงระหวางกลมปา 1.3 โครงการจดท าแนวเชอมตอระหวางประเทศ (Transboundary corridor) 1.4 โครงการจดท าแนวเชอมตอทางกายภาพ

1.5 โครงการประกาศจดตงพนทเขตหามลาสตวปา วนอทยาน และ/หรอผนวกพนทคมครอง

เพมเตมเพอเปนพนทเชอมตอผนปา

1.6 โครงการส ารวจออกแบบถนนยกระดบสาย 317 เพอจดการแนวเชอมตอผนปาระหวางเขต

รกษาพนธสตวปาคลองเครอหวายเฉลมพระเกยรตกบเขตรกษาพนธสตวปาเขาสอยดาว (แนว

เชอมตอสตวปารหส 10-02-3-06-04)

1.7 โครงการศกษาส ารวจออกแบบถนนยกระดบสาย 12 เพอจดท าแนวเชอมตอผนปาระหวาง

อทยานแหงชาตน าหนาวหยอมท 1 กบอทยานแหงชาตน าหนาวหยอมท 2 แนวเชอมตอท 2

แนวเชอมตอสตวปารหส 06-19-3-06-06

1.8 โครงการศกษาส ารวจออกแบบถนนยกระดบสาย 12 เพอจดการแนวเชอมตอผนปาระหวาง

อทยานแหงชาตภผามาน กบเขตรกษาพนธสตวปาผาผง แนวเชอมตอสตวปารหส 06-05-1-

06-00

2. แผนงำนกำรจดกำรประชำกรและถนทอยอำศยของสตวปำ

2.1 โครงการจดการถนทอาศยและแหลงอาหารแหลงน าของสตวปา

2.2 โครงการจดการประชากรสตวปา โดยการปลอยสตวปาคนถน

3. แผนงำนศกษำวจย

3.1 โครงการศกษาวจยความเหมาะสมของแนวเชอมตอของสตวปาทส าคญ

3.2 โครงการศกษาปรมาณและการกระจายของสตวปาส าคญ

3.3 โครงการศกษาความหลากหลายทางชวภาพและการจดท าฐานขอมลทรพยากรชวภาพ

3.4 โครงการตดตามตรวจสอบความส าเรจของแนวเชอมตอ

II. โปรแกรมกำรจดกำรมตทำงสงคม เศรษฐกจ เพอควำมมนคงของระบบนเวศ

4. แผนงำนพฒนำคนในกำรจดกำรแนวเชอมตอและกำรประชำสมพนธ

4.1 โครงการมวลชนสมพนธและใหความรความเขาใจระดบทองถนเกยวกบแนวเชอมตอ

4.2 โครงการประชาสมพนธแนวเชอมตอผนปา

4.3 โครงการสรางความรสเยาวชน

4.4 โครงการเพมประสทธภาพและประสทธผลของเจาหนาทในการลาดตระเวน



4.5 โครงการลาดตระเวนเชงคณภาพในพนทปาสงวนแหงชาตรอบพนทคมครองโดยชมชนทองถนม

สวนรวม

5. แผนงำนกำรมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย

5.1 โครงการจดการความขดแยงการใชทดนระหวางคนกบสตวปาอยางมสวนรวม

5.2 โครงการสรางเครอขายความรวมมอการจดการพนทคมครองและแนวเชอมตอผนปาโดยชมชน

มสวนรวม

5.3 โครงการสงเสรมการทองเทยวสตวปาในบรเวณแนวเชอมตอผนปา

6. แผนงำนกำรจดกำรเกยวกบปญหำกำรถอครองทดนและกำรใชทรพยำกรอยำงยงยน

6.1 โครงการจดการปญหาการถอครองทดนซอนทบ

6.2 โครงการจดการการใชทรพยากรปาไมอยางยงยน

7. แผนงำนสงเสรมกลไกทำงเศรษฐศำสตรในกำรจดกำรแนวเชอมตอ

7.1 โครงการสงเสรมอาชพเพอพฒนาคณภาพชวตของชมชนทองถนรอบพนทคมครอง

7.2 โครงการศกษารปแบบการชดเชยทเหมาะสมในแนวเชอมตอ

7.3 โครงการสงเสรมเศรษฐกจพอเพยงเพอการพฒนาชมชนอยางยงยน

7.4 โครงการศกษาเชงปฏบตการจดการแนวเชอมตอผนปา โดยใชการแทนคณระบบนเวศ

(Payment for Ecosystem Services)

III. โปรแกรมกำรจดกำรเชงนโยบำยเพอควำมมนคงของระบบนเวศ

8. แผนงำนดำนนโยบำยและพฒนำองคกร

8.1 โครงการสรางความรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐในการด าเนนงานจดท าแนวเชอมตอผน

ปา

8.2 โครงการศกษาเครองมอดานกฎหมายและนโยบายเพอการจดการแนวเชอมตอ

8.3 โครงการทบทวนและจดแบงกลมปาใหมเพอความเหมาะสมของระบบนเวศ

8.4 โครงการศกษาความเหมาะสมและปรบโครงสรางองคกรในการบรหารกลมปา



ตำรำงท 11 สรปแผนแมบทการจดการแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของผนปาทส าคญของประเทศไทย โครงกำร ล ำดบ

ควำมส ำคญ ปทด ำเนนกำร งบประมำณ

(ลำนบำท) หนวยงำนรบผดชอบ

เปำหมำย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

I. โปรแกรมกำรจดกำรฐำนทรพยำกรเพอใหเกดควำมมนคงของระบบนเวศ 1. แผนงำนกำรจดกำรใหเกดควำมเชอมโยงของระบบนเวศ

1.1 โครงการจดท าแนวเชอมตอส าหรบชางปาและเสอโครงภายในกลมปา

1 3,311.10 DNP, RFD แนวเชอมตอสตวปา 51 แนวใน 8 กลมปาส าคญ

1.2 โครงการจดท าแนวเชอมตอส าหรบชางปาและเสอโครงระหวางกลมปา

1 32.65 DNP, RFD แนวเชอมตอ RC 6 แนวใน 8 กลมปาส าคญ

1.3 โครงการจดท าแนวเชอมตอทางกายภาพ 1 47.65 DNP, RFD แนวเชอมตอกายภาพ 31 แนวใน 8 กลมปาส าคญ

1.4 โครงการส ารวจออกแบบถนนยกระดบสาย 317 เพอ

จดท าแนวเชอมตอผนปาระหวางเขตรกษาพนธสตวปา

คลองเครอหวายเฉลมพระเกยรตกบเขตรกษาพนธสตว

ปาเขาสอยดาว แนวเชอมตอสตวปารหส 10-02-3-06-

04

1 9.66 DOH ผง/แปลนโครงสรางทางวศวกรรมส าหรบขจดอปสรรคจากถนนสาย 317 แนวเชอมตอรหส 10-02-3-06-04


จดท าแนวเชอมตอผนปาระหวางอทยานแหงชาตน า

หนาวหยอมท 1 กบอทยานแหงชาตน าหนาวหยอมท 2

แนวเชอมตอสตวปารหส 06-19-3-06-06

1 33.8 DOH ผง/แปลนโครงสรางทางวศวกรรมส าหรบส าหรบขจดอปสรรคจากถนนสาย 12 แนวเชอมตอรหส 06-19-3-06-06


จดการแนวเชอมตอผนปาระหวางอทยานแหงชาตภผา

มานกบเขตรกษาพนธสตวปาผาผง แนวเชอมตอสตว

ปารหส 06-05-1-06-00

2 4.83 DOH ผง/แปลนโครงสรางทางวศวกรรมส าหรบขจดอปสรรคจากถนนสาย 12 แนวเชอมตอรหส06-05-1-06-00




โครงกำร ล ำดบควำมส ำคญ

ปทด ำเนนกำร งบประมำณ (ลำนบำท)

หนวยงำนรบผดชอบ

เปำหมำย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1.7 โครงการประกาศจดตงพนทเขตหามลาสตวปา วนอทยาน และ/หรอผนวกพนทคมครองเพมเตมเพอเปนพนทเชอมตอผนปา

1 - DNP พนทเขตหามลาสตวปา วนอทยาน และ/หรอผนวกพนทคมครองเพมเตมเพอเปนพนทเชอมตอผนปามการประกาศจดตง 50 แหง

1.8 โครงการจดท าแนวเชอมตอระหวางประเทศ

Transboundary corridors)

1 16.4 DNP

3 แหง ระหวาง กลมปาตะวนออก-ราชอาณาจกรกมพชา 1 แหง กลมปาแกงกระจาน-สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร 1 แหง และกลมปาชมพร-สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร 1 แหง

รวมงบประมำณ 3,456.09 ลำนบำท

2. แผนงำนกำรจดกำรประชำกรและถนทอยอำศยของสตวปำ 2.1 โครงการจดการถนทอาศยและแหลงอาหารแหลงน า

ของสตวปา 2 3,527.30 DNP ใน 8 กลมปาส าคญและแนวเชอมตอ

2.2 โครงการจดการประชากรสตวปา โดยการปลอยสตวปาคนถน

3 10 DNP กลมปาภเขยวน าหนาว

รวมงบประมำณ 3,537.30 ลำนบำท







เปำหมำย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3. แผนงำนศกษำวจย 3.1 โครงการศกษาวจยความเหมาะสมของแนวเชอมตอ

ของสตวปาทส าคญ 1 37.85 DNP ใน 8 กลมปาส าคญ

จ านวน 51 แนว 3.2 โครงการศกษาปรมาณและการกระจายของสตวปา

ส าคญ (Keystone species and umbrella species)

1 20 DNP ใน 8 กลมปาส าคญ

3.3 โครงการศกษาความหลากหลายทางชวภาพและการจดท าฐานขอมลทรพยากรชวภาพ

1 212.85 DNP ใน 8 กลมปาส าคญ

3.4 โครงการตดตามตรวจสอบความส าเรจของแนวเชอมตอ

2 7.2 DNP รายงานระดบความส าเรจของการจดท าแนวเชอมตอ และความกาวหนาของการด าเนนงานใน 8 กลมปา

รวมงบประมำณ 277.9 ลำนบำท







เปำหมำย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

II. โปรแกรมกำรจดกำรมตทำงสงคม เศรษฐกจ เพอควำมมนคงของระบบนเวศ 4. แผนงำนพฒนำคนในกำรจดกำรแนวเชอมตอและกำรประชำสมพนธ

4.1 โครงการมวลชนสมพนธและใหความรความเขาใจระดบทองถนเกยวกบแนวเชอมตอ

1 0.96 DNP ชมชนมความร และทศนคตทดตอการจดการแนวเชอมตอ

4.2 โครงการประชาสมพนธแนวเชอมตอผนปา 1 2.5 DNP โครงการจดการแนวเชอมตอผนปามการสอสารประชาสมพนธอยางตอเนอง

4.3 โครงการสรางความรสเยาวชน 1 3.0 DNP สถาบน

การ ศกษาทองถน

เยาวชนทองถนมความรความเขาใจถงความส าคญของทรพยากรปาไม และแนวเชอมตอผนปา

4.4 โครงการเพมประสทธภาพและประสทธผลของเจาหนาทในการลาดตระเวน

1 2.7 DNP เจาหนาทมประสทธภาพในการลาดตระเวนสงขน

4.5 โครงการลาดตระเวนเชงคณภาพในพนทปาสงวนแหงชาตรอบพนทคมครองโดยชมชนทองถนมสวนรวม

1 20.91 RFD DAO

ช ม ช น ม ส ว น ร ว ม ใ น ก า รปองกนรกษาพนทปาสงวนแหงชาตรอบพนท คมครองและบรเวณทมแนวเชอมตอ








เปำหมำย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

5. แผนงำนกำรมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย 5.1 โครงการจดการความขดแยงการใชทดนระหวางคนกบ

สตวปาอยางมสวนรวม 1 80.0 DNP

RFD LA

ความขดแยงระหวางคนกบชางปาในพนทแนวเชอมตอและพนทเกษตรโดยรอบ ลดลง

5.2 โครงการสรางเครอขายความรวมมอการจดการพนทคมครองและแนวเชอมตอผนปาโดยชมชนมสวนรวม

1 5 DNP มเครอขายความรวมมอของ ประชาชน และมการด าเนนโครงการการมสวนรวมในการจดการพ นท ค มครองอย า งตอเนอง

5.3 โครงการสงเสรมการทองเทยวสตวปาในบรเวณแนวเชอมตอผนปา

2 5 DNP RFD LA

สถาบนการ ศกษา

พฒนากจกรรมทองเทยวโดยชมชนมสวนรวมในแนวเชอมตอ 1 แหง

รวมงบประมำณ 90 ลำนบำท







เปำหมำย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

6. แผนงำนกำรจดกำรเกยวกบปญหำกำรถอครองทดนและกำรใชทรพยำกรอยำงยงยน 6.1 โครงการจดการปญหาการถอครองทดนซอนทบ 1 5.2 DNP

RFD LA

DOL

มแนวทาง/รปแบบทเหมาะสมในการจดการแกไขปญหาการถอครองทดนทบซอน

6.2 โครงการจดการการใชทรพยากรปาไมอยางยงยน 1 0.96 DNP RFD LA

ร ะ ด บ ก า ร พ ง พ งท ร พ ย า ก ร ใ น พ น ทเชอมตอลดลง


7. แผนงำนสงเสรมกลไกทำงเศรษฐศำสตรในกำรจดกำรแนวเชอมตอ 7.1 โครงการสงเสรมอาชพเพอพฒนาคณภาพชวตของ

ชมชนทองถนรอบพนทคมครอง 2 5 CCD

LA ช ม ช น ม อ า ช พ แ ล ะคณภาพชวตทด โดยมการพงพงทรพยากรปาไมลดลง

7.2 โครงการศกษารปแบบการชดเชยทเหมาะสมในแนวเชอมตอ

1 0.5 DNP LA

CCD องคกรเอกชน

(CSR)

มรปแบบการชดเชยทเหมาะสม และไดรบการยอมรบจากชมชน

7.3 โครงการสงเสรมเศรษฐกจพอเพยงเพอการพฒนาชมชนอยางยงยน

2 3.0 CCD ม เคร อข า ยหม บ า นเศรษฐกจพอเพยง







เปำหมำย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

7.4 โครงการศกษาเชงปฏบตการจดการแนวเชอมตอผนปา โดยใชการแทนคณระบบนเวศ (Payment for Ecosystem Services) เปนเครองมอในการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพและทรพยากรธรรมชาต

1 1.5 DNP

มรปแบบการแทนคณระบบนเวศทสนบสนนการด าเนนงานจดการแนวเชอมตอผนปา

รวมงบประมำณ

10 ลำนบำท

III. โปรแกรมกำรจดกำรเชงนโยบำยเพอควำมมนคงของระบบนเวศ 8. แผนงำนดำนนโยบำยและพฒนำองคกร

8.1 โครงการสรางความรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐในการด าเนนงานจดท าแนวเชอมตอผนปา

1 1.0 DNP มกจกรรมความรวมมอระหว า งหน ว ย ง า นภาครฐในการจดการแนวเชอมตอ

8.2 โครงการศกษาเครองมอดานกฎหมายและนโยบายเพอการจดการแนวเชอมตอ

1 0.4 DNP มกฎหมาย/นโยบายส าหรบการจดการแนวเชอมตอ

8.3 โครงการทบทวนและจดแบงกลมปาใหมเพอความเหมาะสมของระบบนเวศ

1 2.0 DNP มการจดกลมปาใหมทเหมาะสมตามลกษณะระบบนเวศ ลมน า และเทอกเขา







เปำหมำย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

8.4 โครงการศกษาความเหมาะสมและปรบโครงสรางองคกรในการบรหารกลมปา

1 - DNP มองคกรการบรหารกลมปามความเปนเอกภาพ และปญหาการบรหารงานกลมปาลดลง


รวมงบประมำณทงหมด 7,410.92 ลำนบำท

หมายเหต LA = องคการปกครองสวนทองถน (Local Administration) RFD = กรมปาไม (Royal Forest Department) DOL = กรมทดน (Department of Lands) DOH = กรมทางหลวง (Department of Highways)

CDD = กรมการพฒนาชมชน (Community Development Department) DAO = องคการบรหารสวนต าบล (District Administrative Organization)

DNP = กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation) CSR = Corporate Social Responsibility



เอกสำรอำงอง

บษบง กาญจนสาขา, นนทชย พงศพฒนานรกษ, ศรพร ทองอารย, ศกสทธ ซมเจรญ, ไสว วงหงษา, ประทป โรจน

ดลก, สมหญง ทฬหกรณ, เกรยงศกด ศรบวรอด, ศภกจ วนตพรสวรรค, อมพรพมล ประยร, สมโภชน ดวง

จนทราศร, ไชยพร ชารแสน, กลม แฝงบบผา. 2553. การกระจายของสตวปาเลยงลกดวยนมทส าคญใน

ประเทศไทย. (ระบบสารสนเทศภมศาสตร). กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช.

Adriaensen, F., Chardon, J. P., De Blust, G., Swinnen, E., Villalba, S., Gulinck, H. & Matthysen, E.

2003. The application of 'least-cost' modeling as a functional landscape model. Landscape

and Urban Planning, 64: 233-247.

Beier, P., D. Majka & J. Jenness. 2005. An online document: Conceptual Steps for Designing Wildlife Corridors. Available sources: http://corridordesign.org/dl/docs/ConceptualStepsForDesigningCorridors.pdf

Harris, L. D. 1984. The fragmented forest: island biogeography theory and the preservation of

biotic diversity. The University of Chicago Press, Chicago.

Jaynes, E.T. 1957. Information Theory and Statistical Mechanics. Physical Review, 106: 620-630.

McGarigal, K., S. A. Cushman, Mc Neely, E. Ene. 2002. FRAGSTATS: Spatial Pattern Analysis Program

for Categorical Maps. Computer software program produced by the authors at the

University of Massachusetts, Amherst. Available sources:

http://www.umass.edu/landeco/research/fragstats/fragstats.html

Phillips, S. J., R. P. Anderson & R. E. Schapire. 2006. Maximum entropy modeling of species

geographic distributions. Ecological Modeling, 190: 231-259.

Shannon, C. E., 1948. A mathematical theory of communication. The Bell System Technical

Journal, 27: 379–423.

http://corridordesign.org/dl/docs/ConceptualStepsForDesigningCorridors.pdf

http://www.umass.edu/landeco/research/fragstats/fragstats.html



คณะผศกษำ

1. ผศ. ดร. ดรรชน เอมพนธ หวหนาโครงการ

ผเชยวชาญดานวางแผนโครงการ และการจดการพนทคมครอง

2. ผศ. ดร. วจกขณ ฉมโฉม ผเชยวชาญดานสตวปาและการจดการสตวปา

3. ดร. นนทชย พงศพฒนานรกษ ผเชยวชาญดานระบบสารสนเทศ และสถตศาสตร

4. ผศ. ชชชย ตนตสรนทร ผเชยวชาญดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

5. ดร. สราวธ สงขแกว ผเชยวชาญดานนเวศวทยาปาไม

6. ผศ. ดร.กาญจนเขจร ชชพ ผเชยวชาญดานระบบสารสนเทศ

7. ดร. สภทรา ถกสถตย ผเชยวชาญดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และดานวางแผนโครงการ

8. อ. เรณกา กลบสข นกวจยดานชมชนและการมสวนรวม

9. รศ. ดร. เอกรนทร อนกลยทธธน ผเชยวชาญดานสถาปตยกรรม วศวกรรมสงแวดลอม และผงเมองสงแวดลอม

10. อ. ปารเมศ ก าแหงฤทธรงค ผเชยวชาญดานวศวกรรม และสถาปตยกรรม

11. ดร. แสงสรรค ภมสถาน ผเชยวชาญดานการจดการอทยานแหงชาต นนทนาการ และการทองเทยว

12. อ. มยร นาสา ผเชยวชาญดานนนทนาการ และการทองเทยว

13. นางสาวกนกวรรณ แกวอไทย ผประสานงานโครงการ

14. นางสาวสทธณ พรพนธไพบลย ผประสานงานโครงการ

15. นางสาวนฤมล สมาร ผประสานงานโครงการ

Documents

สรุปย่อผู้บริหาร โครงการศึกษา ...tak.dnp.go.th/Home_files/Division/NPark/pdf...สร ปย อผ บร หาร: โครงการศ