การจดการความร(Knowledge Management) : KM

โดย ทมงานจดการความร สชป.10

ท า KM เพออะไร ?

สรางองคความรใหม

สรางวธการเรยนรใหม

สรางคนทมความรใหม

การจดการความรคออะไร ?การจดการความร หรอ KM (KM = Knowledge Management)

คอ การรวบรวมองคความรทมอยในองคกร ซงกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอเอกสาร มาพฒนาใหเปนระบบ เพอใหทกคนในองคกรสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลใหองคกรมความสามารถในเชงแขงขนสงสด

ประเภทของความรความรม 2 ประเภท คอ

1.) ความรซอนเรน/ความรฝงลก (Tacit Knowledge) เปนความรทแฝงอยในตวบคคล เปนพรสวรรค เปนประสบการณทสงสมมายาวนาน เปนภมปญญา

2.) ความรทชดแจง (Explicit Knowledge) เปนความรทอยในรปแบบทเปนเอกสาร หรอ วชาการ อยในต ารา คมอปฏบตงาน ผลการศกษา

การจดการความรสามารถใชเปนเครองมอเพอการบรรลเปาหมายอยางนอย 4 ประการ

พฒนางาน

พฒนาไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร

พฒนาคนงาน

ความเปนชมชน หมคณะ ความเอออาทรระหวางกนในทท างาน

นพ. วจารณ พานช

Model “ปลาท” “คณอ านวย”

Knowledge Facilitator

Knowledge Practitioner

“คณกจ”

“คณเออ”

Chief Knowledge Officer : CKO Knowledge Assets

สวนหาง สรางคลงความร

เชอมโยงเครอขาย ประยกตใช ICT

“สะบดหาง” สรางพลงจาก CoPs

Knowledge Vision

สวนหว สวนตา

มองวาก าลงจะไปทางไหน

ตองตอบไดวา “ท า KM ไปเพออะไร”

Knowledge Sharing

สวนกลางล าตว สวนทเปน “หวใจ”

ใหความส าคญกบการแลกเปลยนเรยนร

ชวยเหลอ เกอกลซงกนและกน (Share & Learn)

KV KS KAจดไฟ

ใสฟน

ยนพด

Tuna Model (Thai-UNAids Model)

• Knowledge Vision (KV) เปนสวนทตองตอบใหไดวาท าการจดการความรไปเพออะไร

• Knowledge Sharing (KS) เปนสวนทส าคญมากเพราะท าใหเกดการแลกเปลยนเรยนรผานเวทจรง และเวทเสมอนเชนผนเครอขาย Internet

• Knowledge Assets (KA) เปนสวนขมความรทท าใหมการน าความรไปใชงานและมการตอยอดยกระดบขนไปเรอย ๆ ดร. ประพนธ ผาสขยด

เปนการมองประเดนของการจดการความรอยางงาย ๆ โดยแบงไดเปน3 สวนใหญ ๆ คอ

ชมชนนกปฏบต (CoP) คอ คนกลมเลก ๆ ซงท างานดวยกนมาระยะหนง มเปาหมายรวมกนและตองการทจะแบงปนแลกเปลยนความร ประสบการณจากการท างาน (เปนเครอขายทไมเปนทางการ)

CoP (Community of Practice)

ดงนน ค าวาปฏบต หรอ Practice ใน CoP

ชจดเนนทการเรยนรซงไดรบจากการท างาน เปนหลก

เปนแงมมเชงปฏบต ปญหาประจ าวน เครองมอใหม ๆ

พฒนาการในเรองงาน การมปฏสมพนธระหวางบคคล

ท าใหเกดการถายทอดแลกเปลยนความรฝงลก สรางความองคความรใหม

CoP (Community of Practice)

Tacit Knowledge

เครองมอทใชในการแลกเปลยนเรยนร

Dialogue (สนทรยสนทนา) หมายถง การแลกเปลยนประสบการณความร ความคดเหน

ซงไมใชกระบวนการทคณท าใหแกคนอน

แตเปนกระบวนการทคณท ารวมกบคนอน

Dialogue

Success Story Telling (30 นาท)เปนการเลาเรองทท าแลวประสบความส าเรจ ดวยวธการเลาเรอง

CAR ดงน

C : Context เหตการณ วน เวลา สถานททเกดเหตการณ

A : Action เทคนค หรอ วธการทท าใหประสบความส าเรจ

R : Result ผลลพธ เชน ความสขใจ การไดรบค าชนชม ฯลฯ

สรปและน าเสนอ “Key Success Factor : KSF

(ปจจยแหงความส าเรจ) หรอประเดนความรทได” จากเรองเลา

KM Café เปนการเลาเหตการณและการใชเทคนค

ทท าแลวประสบความส าเรจ

วธด าเนนการแลกเปลยนเรยนร

1. ก าหนด “หวปลา” ใหชด – คอ เปาหมายของการแลกเปลยนเรยนร

เทคนคการท างานอยางมความสข เทคนคการท างานรวมกนเปนทม

2. จดกลมขนาดเลกไมเกน 10 คน เพอใหมความรสกใกลชด เปนกนเอง

วธด าเนนการแลกเปลยนเรยนร (ตอ)

3. จดกลมใหสมาชกกลมประกอบดวยคนทมความแตกตางกน เชน คดตางกน ท างานตางหนวยงาน เพอใหเกดพลงของความแตกตางทหลากหลาย

วธด าเนนการแลกเปลยนเรยนร (ตอ)

วธด าเนนการแลกเปลยนเรยนร (ตอ)4. สมาชกกลมทกคนเปนผปฏบตงานเพอการบรรล “หวปลา”

วธด าเนนการแลกเปลยนเรยนร (ตอ)5. ประธานกลม ท าหนาทเปน Facilitator ด าเนนการแลกเปลยนเรยนรและ

สรปประเดนเปนระยะ ๆ

เลขานการ กลม ท าหนาท Note Taker จดประเดนและบนทกขมความร

วธด าเนนการแลกเปลยนเรยนร (ตอ)6. สรางบรรยากาศและสถานทในการแลกเปลยนเรยนรใหมความเปนอสระ

และผอนคลาย

วธด าเนนการแลกเปลยนเรยนร (ตอ)7. สมาชกกลม เลาเรองเกยวกบความส าเรจของตน ตามประเดน “หวปลา”

สมาชกกลมคนอนชวยกน “สกด” หรอ “ถอด” ความรเพอการบรรลหวปลาออกมาและให Note Taker เขยนขน flip chart ใหเหนทวกน

Facilitator

Note Taker

การประเมนเพอการพฒนา

BAR Before Action Review

• ทบทวนตงแตการว เคราะหความเปนไปไดของกจกรรม โครงการทจะด าเนนการ ทบทวนปจจยน าเขา Man Material Machine Method Money

DAR During Action Review

• ทบทวนระหวางด าเนนการอบรม ผรบบรการ ผใหบรการ ผสนบสนน สงแวดลอม

AAR After Action Review

• ทบทวนทงหมดเมอเทยบกบเปาหมาย ความคาดหวง สงได เกนสงทขาด

เพอวาง Passion Plan หรอ สญญาใจ ไฟปรารถนา

= แผนพฒนาตน คนงาน องคการ ในอนาคตเพอการสรางสงคม และองคการแหงการเรยนร

บทบาทของบคคลในการแลกเปลยนเรยนร

KM Manager

คณเออ หรอ คณเออระบบ

ท าหนาทจดการระบบของการจดการความรขององคกร

หนาทคณเออ (KM Manager) ในภาพของผน าองคกร CEO

• จดกระบวนการใหเกด “ธงรวม” (Shared Vision / Common Goal)

• คอยให “รางวล” เมอมการด าเนนการทจะน าไปสผลส าเรจหรอเกดผลส าเรจเลกๆ

• มการ “จบภาพ KM” ในภาพรวม เพอใหองคกรเหนภาพรวมกนวาท า KM เพออะไร

• สงเสรมใหออกไปเรยนรและน าเสนอผลงานตอองคกรภายนอก

หนาทคณเออ KM Manager ในภาพของเจาของโครงการ / ผรบผดชอบกจกรรม

• ก าหนดประเดนความร

• อ านวยความสะดวกในทกดาน โดยเฉพาะ 4M’s

• สรางบรรยากาศใหเออตอการแลกเปลยนเรยนร

ท าหนาทชวยเหลอใหการแลกเปลยนเรยนรมความราบรน สรางบรรยากาศความคดเชงบวก ซกถามดวยความชนชม ท าใหสมาชกกลมทกคนไดหมนเวยนกนเลาเรองครบทกคน โดยการตงค าถาม

“ท าไมถงท าเชนนน” “คดอยางไรจงท าเชนนน”

คอยกระตนใหสมาชกกลมชวยกน “สกด” หรอ “ถอด” ให “ความรเชงปฏบต” ถกปลดปลอยออกมา

คณอ านวย (Facilitator)

สงท Facilitator ควรปฏบตและไมควรปฏบตDo Don’t

เลอกตงประเดนทสมาชกสนใจ มประสบการณความส าเรจมา Share

เลอกปฏบต

ท าการบานมากอน วางแผนใหด คาดการณเพอหากมกรณมเหตบางประการเกดขนจะท าอยางไร

กดดน เรงรด ต าหน

หาขอมลท าความรจกสมาชกในกลมมาบาง ใครมาจากไหน มประสบการณความส าเรจอะไร วธคดทงบวกและลบอยางไร

ตงประเดนทยากเกนไป ไมนาสนใจ ไมมผท าส าเรจ ยงแกปญหาไมได

หมายตาคนนาจะเปนคนทมวธเชงบวกทจะเรมเลาเรองเปนคนแรกไว เพอน าบรรยากาศให

สรปกอนคนฟง เจาของเรอง และคณอ านวย

มอบหมายบทบาทใหเหมาะสมโดยเฉพาะ คณลขต ควรรใจ รทางกน

ตความ ใสความคดเหน ขอเสนอแนะสวนตว เขาไปในวง

Do Don’t

ตงกฎกตกา แลวแจงใหสมาชกทราบอาจจะเปนดวยวาจา ปาย

ตงค าถามเชงบวก ตอยอด เจาะลกบางเรองใหไดเพอดงความรออกมาใหไดมากทสด

กระตนคนฟงใหมสวนรวมต งใจฟง Share ประสบการณ เผยความรออกมา

หลกเลยงประเดน/เรองฝงใจ หรอปญหาทยงแกไมได ยกเวนปญหานนในวงมผทแกปญหานนส าเรจได

มความเปนธรรม ไมเลอกปฏบต เพราะเกรงใจ ผใหญ ผบรหาร ฯลฯ

Do Don’t

มทกษะในการสรางบรรยากาศใหผอนคลาย สบายๆ เปนกนเอง ไมกดดน ต าหน

กอนเรมเรองใหสมาชกอยนงๆ สบายๆ กบตวเองสกคร

คณกจ (Knowledge Practitioner)ผทปฏบตงานอยทหนางาน ปฏบตงานเนยนอยในเนองาน เปน

ผทเรยนรตลอดชวต เรยนรจากการปฏบต เปนคนทมความมนใจทจะคด ไตรตรองใหรอบคอบ แลวทดลองท าส ง ใหมๆ อย างระมดระวงอยตลอดเวลา

Do Don’t

ตงชอเรอง เพอใหนาสนใจ เกดอาการอยากฟง เลาเรองแบบลงรายละเอยดยอยจนเกนความจ าเปน

เกรนน าเรองทจะเลา วาผเลาท าอะไร มใครบางทเกยวของ

เลาแบบไมมจดหมายปลายทาง วกไป เวยนมา

เลาเรองใหเปนล าดบอยางธรรมชาต เพอใหผฟงเขาใจไดงาย ไมงง

การอางถงบคคลอนในแงลบ

เลาเรองใหเสยงดงพอเหมาะสม ไดยนถนดกนในกลม

เลาเสยงเบา

เลาเรองใหกระชบ แตไมตกหลนประเดน สาระส าคญของเรอง

เลาแบบไมอยากเลา เรอยเปอย

สงท “คณกจ” ควรปฏบตและไมควรปฏบต

Do Don’t

จบทายเรองเลาอยางนาสนใจ เชน กลาวถงความภาคภมใจ ความส าเรจ ประโยชนทไดรบ ผลดของเหตการณ

เลาเพยงประเดนเดยวตอ 1 เรอง และเลาสน ๆ เลาตามความเปนจรง เลาใหเหนตวคน เหนพฤตกรรมหรอการกระท า เหนความคดหรอความเชอทอยเบองหลง เลาใหเหนความสมพนธทอยในเรอง เหนภาพพจน เหนสภาพแวดลอมและบรบทของเรอง และใหสมาชกกลมผลดกนตความเพอดง “ความรเพอการบรรลหวปลา” ออกมา

คณกจ (ผแลกเปลยนเรยนร)

เทคนคการเลาเรอง• เรองเลาตองตรงกบ หวปลา – ไมเลารายละเอยดทไมเกยวของ

• เรองเลาตองจบอยางมความสข

• ผเลาพงท าใหตวเองอยในโลกของผฟง ทงในเรองภาษา พฤตกรรม และความฝน

• ผเลาตองเลาเรอง อยางมชวตชวา

• ผเลาควรฝกฝนการเลาเรองอยางสม าเสมอ เพอใหเรองทเลามความเปนธรรมชาต

เทคนคการเลาเรอง (ตอ)• ตองมความสมดลระหวางผเลาและผฟง แมวาผเลาจะมประสบการณ

มากกวาผฟงในตอนแรก แตผเลาตองเชอมนวา ผฟงจะสามารถไปถงบทสรปเดยวกบผเลาเมอไดฟงประสบการณเดยวกน (จดประสงคของผเลา คอ ท าใหผฟงอยในต าแหนงทเทากบผเลา + ท าใหผฟงคนพบแนวคดไดดวยตนเอง)

• ในการเรยกความสนใจของผฟงกอนทจะเรมเลาเรอง ผเลาสามารถตกรอบของเรองได โดยการพดถงปญหาของผฟง หรอโดยการเปดเผยจดออนของตนเอง

• ใชการประชม “แบบเปด (open space)” เพอกระตนใหเกดมมมองทแตกตางกนออกไป

• เลาใหเหนรายละเอยดของสภาพแวดลอม

Note Taker คณลขต (Note taker) คอ ผทจดบนทกความร หรอสกดความร ในการแลกเปลยนเรยนร เพอน าไปสราง ฐานความร (Knowledge Base) หรอ คลง/ขมความร (Knowledge Asset Database)

การบนทกแบงออกเปน 3 รปแบบ ไดแก● สรปประเดนส าคญและสรางแผนททางความคด

(Mind Mapping)● บนทกค าพดแบบเตมรปแบบของประโยคทเปน

ใจความส าคญ (Key Word)● บนทกรายละเอยดทกค าพดแบบเตมรปแบบ (Full Script) และบนทกปฏกรยาของผใหสมภาษณโดยใชการถอดเทป

ทกษะทจ าเปนของ Note Taker• มทกษะการฟงทด

• มความรดานเนอหาและศพทเทคนค

• สามารถจดบนทกไดอยางรวดเรว

• มสมาธและการจดบนทก

สงท Note Taker ควรปฏบตและไมควรปฏบตDo Don’t

จบความใหไดถกตอง เทยงตรง บนทกแคเพยงประเดนเทานน

บนทกใหไดรายละเอยดทผเลา ตอเตมเสรมแตงขอมลจากการเลาตามความคดเหนหรอความเหนของตน

ชวยซกถาม ทบทวน สรางบรรยากาศและเชอมโยงในลกษณะชวยคณอ านวยไดตามสมควร

แยงบทบาทคณอ านวยจนท าใหการด าเนนการประชมของกลมเสยไป

เปนผฟงทดหรอเปนสมาชกคนหนงเหมอนคนอน ๆ

Note Taker เทานน

น าเอาขอมลจากการเลาและขอมลจากการวเคราะห ตความของกลมไปไวในฐานขอมลทสมาชกหรอผสนใจจะเขาถงไดงาย

การ “สกด” ความรทไดจากการแลกเปลยนเรยนร• น าปจจยทประสบความส าเรจ ( KSF : Key Success Factor) ของ

กลมมา “สงเคราะห” โดยผทมความรหรอประสบการณ (tacit knowledge)

• ใช card technique โดย เขยน KSF ทไดจากแตละกลมออกมาทละตว• จดกลม KSF ทมลกษณะเหมอนกน หรอยบรวม KSF บางตวเขาดวยกน

และเขยนใหมเปน KSF ทครอบคลมมากยงขน• จดล าดบความส าคญของ KSF โดยดจากคาความถตามล าดบ KSF ใด

มคาความถสงถอวาเปน KSF ทมความส าคญและควรถอปฏบตกอนเปนอนดบแรก

KSF : A

KSF : B

KSF : C

สงเคราะห

ยบรวม KSF ทเหมอนกนเขาดวยกนเขยนขนมาใหมโดยใหมความครอบคลมมากยงขนจดล าดบความส าคญโดยดจากคาความถ

เผยแพรและลงสภาคปฏบต

Model การ “สกด” ความร

KSF

ตกผลกเปนองคความร

• คมอการปฏบต เชน คมอหรอแนวทางการปฏบตงานระเบยบ ค าสง บทความ สอสงพมพตาง ๆ

การน าองคความรมาจดท าในรปแบบ Explicit Knowledge

การเผยแพรองคความร

การเผยแพรผานระบบ Website ดวยโปรแกรมการจดการความรในระดบองคกร KM สชป.10การเผยแพรไปยงกลมเปาหมาย เผยแพรคมอโดยการแจงเวยนหนงสอราชการ เผยแพรสสาธารณะ