หนวยการเรยนรท 2 ภมศาสตรกายภาพเบองตน และปรากฎการณทางภมศาสตร

หนวยการเรยนรท 2 เรองภมศาสตรกายภาพเบองตน เรองท 1 ความรเบองตนเกยวกบโลก โลก (The Earth) เปนดาวเคราะหดวงหนงในระบบสรยะ (The Solar System) หรอหนงในดาวเคราะหทงแปดดวงทโคจรรอบดวงอาทตย (ไมนบรวมดาวพลโต ซงนกดาราศาสตรทวโลกประชมและลงความเหนวาดาวพลโตเปนดาวเคราะหแคระ ไมใชดาวเคราะหในป พ.ศ.2549) [1]ดวง อาทตยของเรากเปนดาวฤกษดวงหนงในจ านวนกวาสองแสนลานดวงในดาราจกรทาง ชางเผอก (The Milky Way Galaxy (นกดาราศาสตรคาดการณวา ในจกรวาลของเรามดาราจกรประมาณแปดหมนลานดาราจกร ซงมจ านวนดาวฤกษรวมกนกวาหนงหมนลานลานลานดวง)

1.1 รปทรงสณฐานของโลก ลกษณะรปทรงสณฐานของโลกแทจรงนนไมกลมเสยทเดยว โดยมเสนผานศนยกลางตามแนวเสนศนยสตรหรออเควเตอรยาว 12,756 กโลเมตร และเสนผานศนยกลางตามแนวขวโลกเหนอและใตนนยาว 12,714 กโลเมตร จากภาพรศม a จะยาวกวารศม b จะเหนไดวาโลกนนไมกลมอยางแทจรงแตจะมลกษณะแบนเลกนอย รปทรงของโลกลกษณะนเราเรยกวา ทรงสเฟยรอยด (Spheroid)

ทมาภาพ : http://www.icsm.gov.au/mapping/datums2.html

ทมาภาพ : http://www.123rf.com/photo_12761136_earth-globe-cloud-map-side-of-the-asia-and-australia.html ในอดตเชอกนวาโลกแบนแตปจจบนไดรบการพสจนทางวทยาศาสตรแลววาโลกมลกษณะรปทรงเปนทรงกลม ซงดไดจาก 1. ภาพถายทางอากาศและภาพขอมลจากดาวเทยม ซงถายในระยะสง จะเหนวาโลกกลม 2. ขณะเกดจนทรปราคา จะเหนเงาของโลกทไปบงดวงจนทรมลกษณะเปนวงกลม 3. สงเกตจากเรอทแลนอยชายฝงจะคอยๆเหนบางสวนของเรอจนเตมล า 4. สงเกตจากตะวนขนและตะวนตก โลกหมนรอบตวเองมผลท าใหดนแดนทางตะวนออกเหนตะวนขนกอนดนแดนทาง ตะวนตก แตถาหากโลกแบนดนแดนทกบรเวณจะเหนพระอาทตยทกบรเวณในเวลาเดยวกน 1.2 ขนาดของโลก ดาวเคราะหจดเรยงกนตามขนาด(จากใหญไปเลก) โลกจะมขนาดใหญเปนอนดบ 5 รองจาก ดาวพฤหส ดาวเสาร ดาวยเรนส และดาวเนปจน โดยโลกมเสนผานศนยกลางยาว 12,756 กโลเมตร และเสนรอบวงยาว 40,075 กโลเมตร

1.2 การเอยงของแกนโลก แกนสมมตของโลก (Earth ‘s Axis) คอแกนโลกในแนวเหนอใตทหมนรอบตวเองตลอดเวลา แกนโลกจะตงฉากกบเสนผานศนยกลางของโลกทเสนศนยสตร แกนโลกเอยงท ามม 23.5 องศากบแนวดง

ทมาภาพ : http://sociopages.wikispaces.com/Earth+as+a+Planet 1.3 การหมนรอบตวเองของโลก โลกหมนรอบตวเองครบ 1 รอบใชเวลา 23 ชวโมง 56 นาท 4.09 วนาท หรอประมาณ 1 วน โดยหมนจากซายไปขวา หากดจากขวโลกเหนอโลกจะหมนทวนเขมนาฬกา การหมนรอบตวเองของโลกท าใหเกดกลางวน กลางคนบนโลก

ทมา : http://www.youtube.com/watch?v=ah_gXnjjdk4&feature=player_embedded 1.4 การโคจรของโลกรอบดวงอาทตย โลกโคจรรอบดวงอาทตยเชนเดยวกบดาวเคราะหดวงอนๆในระบบสรยะจกรวาล โดยโคจร 1 รอบใชเวลา 365.2422 วน หรอ 365 วน 5 ชวโมง 48 นาท 45.68 วนาท หรอประมาณ 1 ป ส าหรบเศษนน จะสะสมไวเพมเปนวนท 29 กมภาพนธ ของทกๆ 4 ป โลกโคจรรอบดวงอาทตยเปนรปวงร ดวยความเรวเฉลยประมาณ 105,600 กโลเมตร ตอ ชวโมง และอยหางจากดวงอาทตยเปนระยะทางมากนอยตามต าแหนงตางๆดงรป โดยในวนท 21 ธนวาคมโลกจะอยในต าแหนงทใกลดวงอาทตยมากทสด เปนระยะทาง 91.5 ลานไมล และในท 21 มถนายน โลกจะอยในต าแหนงทไกลดวงอาทตยมากทสด เปนระยะทาง 94.5 ลาน โลกอยหางจากดวงอาทตยคดเปนระยะทางโดยเฉลย 93 ลานไมล การโคจรรอบดวงอาทตยของโลกท าใหเกดฤดกาลตางๆบนโลก

เรองท 2 ภมศาสตรกายภาพเบองตน 2.1 โครงสรางและสวนประกอบของโลก

โครงสรางของโลก ประกอบดวย 3 สวนใหญ ดงน 1) ชนเปลอกโลก (Crust) สวนทเปนของแขงชนนอกสดของโลก มความหนาประมาณ 16 – 40 กโลเมตร ประกอบดวยเปลอกโลกทเปนทวปและเปลอกโลกสวนทเปนมหาสมทร ชนเปลอกโลกยงแบงออกยอยไดอก 2 ชน คอเปลอกโลกชนบน เรยกวาไซแอล (SIAL) และเปลอกโลกชนลาง เรยกวาไซมา (SIMA) 2) ชนเนอโลก (Mantle) หรอ โลกชนกลาง หรอชนแมนเทล ยงสามารถแบงออกไดเปน 2 ชนคอ แมนเทลชนบน และแมนเทลชนลาง ชนเนอโลกเปนชนทอยใตเปลอกโลกลงไป มความหนาประมาณ 2,895 กโลเมตร มลกษณะเปนของแขง ทมชอเรยกวา หนหนด (Magma) หดหนดเปนสารประกอบเคมทอยในสภาพของหนดได เพราะถกแวดลอมดวยความรอนสง มการเคลอนไหวตลอดเวลา เมอเกดรอยราวขนบรเวณเปลอกโลกจะเปนทางใหหนหนดแทรกขนสผวพภพ ได

3) ชนแกนโลก (Core) คอ สวนของโลกชนในสด แกนโลกแบงยอยออกเปน 2 ชน คอ แกนโลกสวนนอก (outer core) ประกอบดวยหนเหลวจ าพวกเหลกมความหนาแนนสง และแกนโลกสวนใน (inner core) ประกอบดวยเหลกและนกเกล ในสภาพทรอนจดอาจมอณหภมสงถง 4,000 องศาเซลเซยส แกนโลกอาจมธาตอนประกอบดวยแตเปนปรมาณทนอย ไดแก ซลคอน ก ามะถน และออกซเจน ปจจบนเชอวาความรอนจากบรเวณแกนโลกมสวนส าคญทท าใหเกดการ เคลอนตวของแผนทวปบรเวณชนเปลอกโลก สวนของเปลอกโลกทประกอบดวยของแขงไดแก หน และแรธาตชนดตางๆ ธาตนบวาเปนสวนประกอบพนฐานทรวมกนเปนมวลของโลก แรประกอบดวยธาตชนดตางๆรวมตวกน หนประกอบดวยแรหนงชนดขนไปรวมตวกน สวนของเปลอกโลกถอวาเปนสงแวดลอมทางกายภาพทส าคญอยางหนงของ มนษย นอกจากจะเปนถนทอยทส าคญของมนษยและสงมชวทงมวลแลว ยงเปนบอเกดแหงทรพยากรธรรมชาตนานาชนด ซงมคณประโยชนตอมนษยอยางมหาศาล พนทบรเวณเปลอกโลกสามารถแบงออกเปน 2 สวน ไดแก สวนทเปนภาคพนทวปและสวนทเปนภาคพนสมทร ธาต ธาตทประกอบเปนโลกมมากกวา 100 ธาต แตละธาตมปรมาณและสถานะแตกตางกนโดยมสถานะเปนทงของแขง ของเหลวและกาซ สวนประกอบของเปลอกโลกสวนใหญ(รอยละ 99) ประกอบดวยธาต 8 ชนด คอ ออกซเจน ซลกอน อะลมนม เหลก แคลเซยม โปแทสเซยม และแมกนเซยม ดงตาราง

ธาต สญลกษณ ปรมาณ (รอยละ) น าหนก ปรมาตร อะตอม

1. ออกซเจน (Oxygen) 2. ซลกอน (Silicon) 3. อะลมนม (Aluminum) 4. เหลก (Iron) 5. แคลเซยม (Calcium) 6. โซเดยม(Sodium) 7. โปแทสเซยม(Potassium) 8. แมกนเซยม(magnesium) 9. อนๆ

O Si Al Fe Ca Na K

Mg

46.6 27.7 8.1 5.0 3.6 2.8 2.6 2.1 1.5

93.8 0.9 0.9 0.5 1.0 1.2 1.5 0.3 -

60.5 20.5 6.2 1.9 1.9 2.5 1.8 1.4 3.3

รวม 100 100 100 (ดดแปลงจากกองเศรษฐกจเผยแพร,2526 และ ครองชย หตถา ,2533) แร คอ สารประกอบทเกดจากการรวมตวของธาตตงแตหนงชนดขนไปโดยมสดสวนคง ทเชน แรควอตซประกอบดวยธาตซลกอน 1 อะตอมและออกซเจน 2 อะตอมแตอาจมแรประกอบดวยธาตชนดเดยวได (กลมธาตธรรมชาต) เชน แรทองแดง ตะกว ดบก เปนตน

หน คอ ของแขงทประกอบขนดวยแรตงแตหนงชนดขนไป หนอาจประกอบดวยแรชนดเดยวจนถงหลายชนดรวมตวกนกได เชน หนปน ประกอบแรแคลไซดอยางเดยว หนแกรนต ประกอบดวยแรควอตซ เฟลดสปารและไมกา เปนตน หนเปลอกโลกสามารถแบงออกไดเปน 3 กลมใหญตามลกษณะการเกด ไดแก หนอคน หนชน และหนแปร 1) หนอคน (Igneous Rocks) เปนหนทเกดจากการเยนตวของหนหนดหรอวตถหลอมละลายภายในโลกจนกลาย เปนหนแขง หนอคนทเยนตวใตผวโลกระดบลกเรยกวา หนอคนภายใน หรอหนอคนแทรกซอน (Intrusive rocks) บางทเรยกวาหนแลบการเกดหนอคนภายในจะคอยๆเยนลงทละนอยจงมระยะ เวลานานพอทจะเกดผลก ตวอยางเชน หนแกรนตเกดจากการเยนตวของหนหนดในระดบลก โดยอณหภมคอยๆลดลงทละนอย จงมระยะเวลานานพอทแรตางๆในหนหนดจะเกดเปนผลกได หนแกรนตจงมเนอหยาบสามารถมองเหนเนอหรอผลกของแรอยางชดเจน สวนหนอคนทเยนตวบรเวณผวโลกเรยกวา หนอคนภายนอก หรอหนอคนพ (Extrusive rock) บางทเรยกวาหนไหล หนอคนทเยนตวภายนอทผวโลกอณหภมจะลดลงอยางรวดเรว เชน กรณลาวาภเขาไฟซงมอณหภมไมต ากวา 1,000 องศาเซลเซยส เยนตวลงอยางทนททนใดเมอสมผสกบอากาศทผวโลก แรประกอบหนในลาวาไมสามารถเกดเปนผลกไดทน จงมกปรากฏเปนหนทมเนอแบบแกว ทเรยกวาแกวธรรมชาต ผลของการเยนตวอยางรวดเรวจงท าใหเกดหนแบบไมมผลก หรอผลกเลกมาก

ภาพแสดงลกษณะการเกดหน

ทมา : http://www.dmr.go.th/main.php?filename=rocks

หนแกรนต ทมาภาพ : http://www.dmr.go.th/ewtadmin/ewt/dmr_web/main.php?filename=rocks 2) หนชนหรอหนตะกอน (Sedimentary Rock) เกดจากการรวมตวถบถมของชนสงหนเดม โดยกระบวนการทางกลศาสตรหรออาจเกดโดยการกตะกอนทางเคม รวมถงการสะสมรวมตวของซากสงมชวตทงพช สตวและสงมชวตขนาดเลก โดยมการเชอมยด ซงอาจจะเกดการอดตว การเชอมยดโดยสารเชอม เชน ซลกาคารบอเนต แรดนเหนยว เหลกและอะลมนมออกไซด และอนทรยสารบางประเภท หนชนทส าคญไดแก

- หนปน (Limestone) เกดจากการถบถมของตะกอนแคลเซยมคารบอเนต ( CaCO3 ) ถาแรแคลไซตจดตวยงไมแนนจะเรยกวาหนชอลก (Chalk) หรอดนสอพอง แคลไซตทมดนเหนยวปนมากเรยกวา ดนมารล (Marl)

หนปน ทมาภาพ : http://www.dmr.go.th/ewtadmin/ewt/dmr_web/main.php?filename=rocks - หนทราย (Sandstone) เกดจากการทบถมของเมดทรายและมสารอนเชอมประสาน เชน ซลกา หนทรายจะมสตางกนตามแรทปนอยและสารเชอมประสาน

หนทราย ทมาภาพ : http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:Permian-Triassic_boundary.jpg - หนดนดาน (Shale) เกดจากการตกตะกอนแลวอดตวของดนเหนยวและโคลน มการอดตวเปนชนบางๆขนานกนไป หนดนดานเปนหนแนนทบน าซมผานไดยากและเปนหนชนทมมากทสดใน บรรดาหนชนทงหมด

ทมาภาพ : http://elearning.stkc.go.th/lms/html/earth_science/LOcanada2/206/3_th.htm

3) หนแปร (Metamorphic Rock) เปนหนทเกดจากการ แปรสภาพของหนชนดตางๆเนองจากหนเดมไดรบความกดดน ความรอน และปฏกรยาทางเคม เชน การบบอดของเปลอกโลก หรอการแทรกซอนของหนหลอมละลาย เปนตน

ตวอยางหนแปรทส าคญไดแก หนเดม หนแปร

1. หนดนดาน 2. หนปน 3. หนแกรนต 4. หนทราย

หนชนวน หนออน หนไนส

หนควอรตไซด

ทมาภาพ : http://th.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:%E0%B8%AB%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%99.jpg 2.2 ลกษณะภมประเทศและปจจยตอการเกดลกษณะภมประเทศทส าคญของโลก ผวโลกปกคลมดวยทะเลและมหาสมทรประมาณรอยละ 70 และสวนทเปนภาคพนทวปประมาณรอยละ 30 ลกษณะภมประเทศสวนทเปนภาคพนทวปประกอบดวยพนผวตางๆ แบงตามลกษณะใหญๆ ไดแก ทราบ ทราบสง เนนเขา และภเขา

ทราบหรอพนทราบ ไดแกภมประเทศทราบเรยบหรอมลกษณะเปนลกคลนเพยงเลกนอย โดยปกตความสงต าของพนทในบรเวณนนจะแตกตางกนไมเกน 150 เมตร ปจจยทท าใหเกดทราบไดแก 1) การทบถมของตะกอน ซงอาจเกดจากกระแสน าพดพา คลนในทะเลหรอเมอน าทวม เชน ทราบลมบรเวณภาคกลางของประเทศไทย ทราบลมแมน ามสซสซปป เปนตน 2) ทราบเกดจากการทบถมของลาวา เชน ทราบในเกาะชวา ประเทศสาธารณรฐอนโดนเซย ทราบในเกาะลซอน ประเทศฟลปปนส 3) ทราบทเกดจากการสกกรอนโดยตวกระท า การสกกรอนโดยตวกระท า เชน กระแสลม หรอน าท าใหภมประเทศทเคยสงชนคอยๆต าลง จงกลายเปนทราบหรอเนนเตยๆในทสด หรอกระแสลมอาจจะพดพาดนทรายอนภาคขนาดเลกมาทบถมจนเปนพนทราบได เชน ทราบลมแมน าฮวงโหในสาธารณรฐประชาชนจน ทราบปามปสในประเทศอารเจนตนา ทราบในรฐแคนซส เนแบรสกา อลลนนอยส ประเทศสหรฐอเมรกา เปนตน 4) ทราบทเกดจากการยกตวหรอยบตวของเปลอกโลกเปนบรเวณกวาง เชน ทราบภาคกลางของทวปยโรป ทราบยเครนในประเทศสหพนธรฐรสเซย 5) ทราบทเกดจากธารน าแขงกดเซาะหรอทบถม ทราบสง คอ พนททสงกวาระดบของผวโลกหรอทองถนโดยรอบเปนบรเวณกวางตงแต 300 เมตรขนไป โดยปกตจะมของผาชนอยางนอยหนงดานจากพนทรอบๆ ทราบสงอาจแบงออกไดเปน 3 ชนด ไดแก 1) ทราบสงเชงเขา เปนทราบราบทอยระหวางภเขากบทราบ เชน ทราบสงปตาโกเนย ในประเทศอาเจนตนา 2) ทราบสงระหวางเขา เปนทราบสงทมภเขาลอมรอบหรอเกอบลอมรอบ สวนมากจะเกดขนพรอมๆกบการเกดภเขานนเปนทราบสงทมความสงมาก ทสด เชน ทราบสงทเบต ทราบสงอนาโตเลย ในประเทศตรก ทราบสงเมกซโก ทราบสงมองโกเลย เปนตน

3) ทราบสงทวป หรอทราบสงรปโตะ เปนทราบสงทอยระหวางพนทราบ เชน ทราบสงเดคคาน ในประเทศอนเดย ทราบสงบารเลยในประเทศออสเตรเลย เปนตน

ทราบลมแมน าคองโก

ทราบลมแมน าไนล ทมาภาพ : http://antonya1.blogspot.com/2010/08/part-2.html

เนนเขา หมายถง พนททสงมากกวาบรเวณโดยรอบตงแต 150 เมตร แตไมเกน 600 เมตร มกเปนลกคลน เกดจากการโกงตวของเปลอกโลกหรอเกดจากการกรอนตวของภเขา

ทมาภาพ : https://www.l3nr.org/posts/370693 ภเขา หมายถง พนททมความสงมากกวาบรเวณโดยรอบตงแต 600 เมตรขนไป หากภเขาสงมแนวยาวตอเนองกนเรยกวา เทอกเขา (Sierra) ปจจยทท าใหเกดภเขาไดแก 1) ภเขาทเกดจากการคดโคงของชนหนเปลอกโลก ปรากฏในบรเวณเปลอกโลกทเคยไดรบแรงอดภายในโลกกระท าอยางรนแรงในอดต จนเกดโครงสรางคดโคงขนาดใหญและเปนแนวยาวอยในภมภาคตางๆของโลก ภเขาเหลานเดมอาจเปนพนทต าหรอทะเลตน ตอมาไดรบแรงอดในแนวขนาน ท าใหมการเปลยนแปลงเปนแนวเขาสง บางครงจะพบสรางดกด าบรรพของสตวทเคยอยในเขตน าตนตามภเขาสงๆ เชน เทอกเขาหมาลยในทวปเอเชย เทอกเขาแอลปในทางใตของทวปยโรป เทอกเขารอกกในทวปอเมรกาเหนอ เทอกเขาแอนดสในทวปอเมรกาใต เทอกเขาเกรตดไวดงในทวปออสเตรเลย เปนตน

ภาพตดขวางของเทอกเขา แสดงการบบอดของชนหนเปลอกโลก ทมาภาพ : http://board.palungjit.com/f178/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%9C%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%AB%E0%B8%A7-and-%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%94%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C%E0%B8%8A%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B9%89%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B851734-488.html

2) ภเขาทเกดจากแรงดนภายใตเปลอกโลก เรยกวาภเขารปโดมมลกษณะโคงนนแบบหลงเตา ไมเปนสน ยอดไมแหลม เชน แบลกฮลในสหรฐอเมรกา ภเขารชเมอรทมการแกะสลกอดตประธานาธบดแหงสหรฐอเมรกา ไว 4 คน คอ ยอรจ วอชงตน โทมส เจฟเฟอรสน อบราฮม ลนคอลน และธโอดอร รสเวลต

ทมาภาพ : http://topicstock.pantip.com/blueplanet/topicstock/2009/10/E8468561/E8468561.html 3) ภเขาทเกดจากการเลอนตวของเปลอกโลก เรยกวาภเขาบลอก ภเขาทเกดจากการเลอนตวของเปลอกโลก ท าใหพนทหนงยบตวและพนทหนงยกตวสงขนท าใหเกดภเขาทดาน ขางมความชนและยอดราบ เชน เทอกเขาเซยรราเนวาดา เทอกเขาวอชทซ ในประเทศสหรฐอเมรกา ส าหรบในประเทศไทยไดแก ภกระดง ภหลวง ภเรอ เปนตน บางแหงรอยเลอนท าใหเกดหบเขาทรด ซงมพนลางราบและบางแหงกวางมาก เชน หบเขาไรน ในประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน อยระหวางภเขาบลอก 2 แหง คอ ภเขาวอสกและภเขาแบลกฟอเรสต

ภาพจ าลองภเขาทเกดจากการเลอนตวของเปลอกโลกภาพจ าลองหบเขาทรด ทมาภาพ : http://quizlet.com/5257566/print/

หบเขาไรน ทมาภาพ : http://bbznet.pukpik.com/scripts/view.php?user=thaimirumo_fans&board=3&id=45&c=1&order=numview 4) ภเขาทเกดจากการปะทของลาวา เรยกวาภเขาไฟ เกดขนเมอหนหนดดนตวจนท าใหเปลอกโลกโกงตวสงขนและโผลพนผวโลก หรอภเขาไฟระเบด ภเขามลกษณะรปกรวย

ทมา : http://www.rmutphysics.com/charud/naturemystery/volcano/index.htm

ทมาภาพ : http://www.pixpros.net/forums/showthread.php?t=51296 ใตพนมหาสมทรไมใชพนทราบเรยบแตมลกษณะ ภมประเทศหลายแบบ เชน มเทอกเขา ทราบ รองลก สวนทตนทสดของมหาสมทรคอบรเวณพนทองทะเลรอบขอบทวปตาง ๆ ซงเรยกกนวาไหลทวป

ทมาภาพ : http://ytt7yr259gmailcom.blogspot.com/2010_06_01_archive.html

ทมาภาพ : http://www.munjeed.com/news_detail.php?id=45845 2.3 ชนบรรยากาศโลก บรรยากาศ เปนสวนทหอหมพนผวของดวงดาว มนษยเรานนนบวาอาศยอย ณ กนบงของหวงมหาสมทรแหงอากาศ อนเปนสงทเราหายใจเขาไปอยตลอดเวลาเพอยงชวต เชนเดยวกบสงมชวตอนๆทงหลายบนโลกเราน บรรยากาศเปนปจจยส าคญอนยงยวดตอการด ารงชวต ดจดงปลาทจะไมรอดหากพนน า มนษยเรากจะขาดใจตายในเวลาเพยงไมกนาททไมไดรบอากาศหายใจ บรรยากาศทบนผวนอกของพนดาว เปนสงทชบอกไดวา ชวตจะด ารงอยไดหรอไมบนพนผวของดาวเคราะหดวงนน เพราะนอกจากเปนปจจยยงชพทส าคญทสดของสงมชวตบนพนผวแลว บรรยากาศ ยงชวยกรองซบรงสจากดวงอาทตย ในสวนทเปนอนตรายอยางยงยวดตอการด ารงชวตใหเราดวย ถาโลกไรบรรยากาศ เรากจะไมม ทะเลสาบ หรอมหาสมทร และกคงไรสรรพเสยงส าเนยงใดๆ ทงไรเมฆ ไรสสนอนตระการยามตะวนตกดน พนโลกจะรอนรนจนไมมใครทนไหว ยามค าคนอณหภมกจะลดลงใหหนาวเยนยะเยอกจนเราทนไม เมอมองดจากอวกาศ จะเหนวาโลกของเรามบรรยากาศชนบางๆ หอหมอย บรรยากาศสวนใหญมลกษณะโปรงแสง มองเหนเปนฝาบางๆ ทขอบของโลก นอกจากนนยงมกลมเมฆสขาวซงเกดจากน าในบรรยากาศ เมอเปรยบเทยบความหนาของบรรยากาศเพยงไมกรอยกโลเมตร กบรศมของโลกซงยาวถง 6,400 กโลเมตร จะเหนวาบรรยากาศของโลกนนบางมาก ดงนนบรรยากาศของจงออนไหวตอการเปลยนแปลงมาก ยกตวอยาง เชน เมอเกดภเขาไฟระเบดขน ณ ทแหงหนง กระแสลมกสามารถหอบหวเถาภเขาไฟ ไปยงอกซกหนงของโลก ซงยงผลใหภมอากาศของโลกเปลยนแปลงไปดวย

ทมาภาพ : http://webboard.herorangers.com/webboard/Topic.aspx?id=86531 นกวทยาศาสตรแบงโครงสรางของบรรยากาศของเปนชนๆ โดยใชเกณฑตางๆ กน อาท แบงตามสดสวนของกาซ แบงตามคณสมบตทางไฟฟา แตในการศกษาดานอตนยมวทยาแลว เราแบงชนบรรยากาศตามการเปลยนแปลงของอณหภม ดงน 1) โทรโพสเฟยร (Troposphere) เปนบรรยากาศชนลางสดทเราอาศย มความหนาประมาณ 10 - 15 กโลเมตร รอยละ 80 ของมวลอากาศทงหมดอยในบรรยากาศชนน แหลงก าเนดความรอนของโทรโพสเฟยรคอ พนผวโลกซงดดกลนรงสคลนสนจากดวงอาทตย และแผรงสอนฟราเรดออกมา ดงนนยงสงขนไปอณหภมจะลดต าลงในอตรา 6.5°C ตอ 1 กโลเมตร จนกระทงระยะสงประมาณ 12 กโลเมตร อณหภมจะคงทประมาณ -60°C ทรอยตอชนบนซงเรยกวา โทรโพพอส (Tropopause) โทรโพสเฟยรมไอน าอยจ านวนมาก จงท าใหเกดปรากฏการณน าฟาตางๆ เชน เมฆ พาย ฝน เปนตน บรรยากาศชนนมกปรากฏสภาพอากาศรนแรง เนองจากมมวลอากาศอยหนาแนน และการดดคายความรอนแฝง อนเนองมาจากการเปลยนสถานะของน าในอากาศ รวมทงอทธพลทางภมศาสตรของพนผวโลก 2) สเตรโตสเฟยร (Stratosphere) เปนชนบรรยากาศทอยเหนอชนโทรโพสเฟยรขนไปและอยสงจากระดบ ผวโลกประมาณ 50 กโลเมตร อณหภมเพมขนตามความสงจากขอบบนของโทรโพสเฟยรซงมอณหภม - 57 องศาเซลเซยส จนถงระดบสง 50 กโลเมตร มอณหภมประมาณ 0 องศาเซลเซยส แนวสงสดของบรรยากาศชนนเรยกวาสเตรโตพอส (Stratopos) ลกษณะทวไปของบรรยากาศชนนจะมกระแสอากาศเคลอนทในแนวนอนและสภาพของ อากาศสงบ เนองจากบรรยากาศไมมไอน า เมฆ ใน

ชนนจะพบโอโซน (Ozone Layer) สวนลางของบรรยากาศชนสเตรโตสเฟยรทตดอยกบแนวโทรโพพอสจะมอากาศท สงบไมแปรปรวนเนองจากมฝ นละออง ไอน า นอยมาก ทองฟาแจมใส ปราศจากเมฆ ดวยเหตนเองนกบนจงนยมใชระดบเพดานบนของเครองบนอยในบรรยากาศ ชนสเตรโตสเฟยร 3) เมโซสเฟยร (Mesosphere) เปนชนบรรยากาศทอยถดจากชนสเตรโตสเฟยรขนไปอยสงจากพนดน ขนไปไมเกน 80 กโลเมตร อณหภมของชนบรรยากาศชนนจะลดลงอยางรวดเรว จนถงขอบสดเรยกวาเมโซพอส (Mesopause) มอณหภม - 90 องศาเซลเซยส 4) เทอรโมสเฟยร (Thermosphere) เปนชนบรรยากาศทอยนอกสด อยถดจากชนบรรยากาศชนเมโซสเฟยร สงตงแตประมาณ 80 กโลเมตรขนไป มวลอากาศในชนเทอรโมสเฟยรมไดอยในสถานะของกาซ หากแตอยในสถานะของประจไฟฟา เนองจากอะตอมของกาซไนโตรเจนและออกซเจนในบรรยากาศชนบน ไดรบรงสคลนสนจากดวงอาทตย เชน รงสเอกซ และแตกตวเปนประจ อยางไรกตามแมวาบรรยากาศชนนจะมอณหภมสงมาก มอณหภมสงขนเรอยๆตามระดบความสงคอจาก – 90 องศาเซลเซยส ไปจนขอบบนสดของชนนหรอทเรยกวาไอโอโนพอส (Ionopause) อาจมอณหภมสงถง 1,500 องศาสเซลเซยส แตกมไดมความรอนมาก เนองจากมอะตอมของกาซอยเบาบางมาก (อณหภมเปนเพยงคาเฉลยของพลงงานในแตละอะตอม ปรมาณความรอนขนอยกบมวลทงหมดของสสาร) เหนอชนเทอรโมสเฟยรขนไป ทระยะสงประมาณ 500 กโลเมตร โมเลกลของอากาศอยหางไกลกนมาก จนอาจมสามารถวงชนกบโมเลกลอนได ในบางครงโมเลกลซงเคลอนทเปนเสนตรงเหลาน อาจหลดพนอทธพลของแรงโนมถวงโลก เราเรยกบรรยากาศในชนทอะตอมหรอโมเลกลของอากาศมแนวโนมจะหลดหนไปส อวกาศนวา “เอกโซสเฟยร” (Exosphere) บางครงเราเรยกบรรยากาศทระดบความสง 80-400 กโลเมตร วา “ไอโอโนสเฟยร” (Ionosphere) เนองจากกาซในบรรยากาศชนนมสถานะเปนประจไฟฟา ซง มประโยชนในการสะทอนคลนวทยส าหรบการสอสารโทรคมนาคม กลไกคมครองสงมชวต โลกรบพลงงานสวนใหญมาจากดวงอาทตยในรปของคลนแมเหลกไฟฟา ซงมทงรงสทมคณประโยชนและเปนโทษแกสงมชวต บรรยากาศของโลกแมจะมความเบาบางมาก แตกมความหนาแนนพอทจะปกปองรงสคลนสน เชน รงสเอกซ และรงสอลตราไวโอเลต ไมใหลงมาท าอนตรายตอสงมชวตบนพนโลกได

ทระดบความสงประมาณ 80-400 กโลเมตร โมเลกลของกาซไนโตรเจนและออกซเจนในบรรยากาศชนบนสด

ดดกลนรงสแกมมา และรงสเอกซ จนท าใหอะตอมของกาซมอณหภมสงจนแตกตวเปนประจ (Ion) และสญเสยอเลกตรอน บางครงเราเรยกชนบรรยากาศทเตมไปดวยประจนวา “ไอโอโนสเฟยร” (Ionosphere) มประโยชนในการสะทอนคลนวทยส าหรบการสอสารโทรคมนาคม

รงสอลตราไวโอเลตสามารถสองผานบรรยากาศชนบนสดลงมาได แตถกดดกลนโดยกาซโอโซนในชนสตราโตสเฟยร ทระยะสงประมาณ 48 กโลเมตร

แสงทตามองเหน หรอ แสงแดด สามารถสองลงมาถงพนโลกได รงสอนฟราเรดถกดดกลนโดยกาซเรอนกระจก เชน ไอน า กาซคารบอนไดออกไซด และกาซมเทน

ในชนโทรโพสเฟยร ท าใหอณหภมพนผวมความอบอน คลนไมโครเวฟ และคลนวทยในบางความถ สามารถสองทะลบรรยากาศได

2.4 ปจจยตอการเกดลกษณะภมอากาศตางๆ 1. ลกษณะภมประเทศ ไดแก ความสงต าของพนท การวางตวของแนวเทอกเขา เปนตน

2. ความใกลไกลทะเล 3. ต าแหนงละตจด 4. กระแสน าในมหาสมทร 5. ลมประจ าทพดผาน 6. พายหมน ภมอากาศทส าคญของโลก เขตภมอากาศทส าคญของโลกแบงออกเปน 3 เขตใหญตามลกษณะของอณหภมไดแก ภมอากาศเขตรอน ภมอากาศเขตอบอน และภมอากาศเขตหนาว ในแตละเขตภมอากาศยงแบงยอยๆออกไดอกตามเกณฑทตางกน เชน เกณฑแบงเขตภมอากาศของเคปเปน เปนตน เรองท 3 ปรากฏการณทางภมศาสตรในภมภาคโลก 3.1 การเกดกลางวนกลางคน ปรากฏการณกลางวน กลางคน เปนปรากฏการณทเกดขนเนองจากการทโลกหมนรอบตวเอง ซกโลกในดานทเบนเขาหาดวงอาทตยไดรบแสงสวาง ซกโลกดานนนจะเปนเวลากลางวน สวนในซกทตรงขามคอดานเงาของโลกไดรบความมดเปนเวลากลางคน โลกหมนรอบตวเองครบ 1 รอบใชเวลา 23 ชวโมง 56 นาท 4.09 วนาท หรอประมาณ 1 วน ทมา : http://www.youtube.com/watch?v=n6YOCer-zAQ 3.2 การเกดฤดกาล ฤดกาล (Season) เกดจากการทโลกโคจรรอบดวงอาทตยโดยทแกนของโลกเอยง 23.5° ในฤดรอนโลกเอยงขวเหนอเขาหาดวงอาทตย ท าใหซกโลกเหนอกลายเปนฤดรอน และซกโลกใตกลายเปนฤดหนาว หกเดอนตอมา โลกโคจรไปอยอกดานหนงของวงโคจร โลกเอยงขวใตเขาหาดวงอาทตย (แกนของโลกเอยง 23.5° คงทตลอดป) ท าใหซกโลกใตกลายเปนฤดรอน และซกโลกเหนอกลายเปนฤดหนาว โลกม 4 ฤด อนไดแก

ฤดรอน: เมอโลกหนซกโลกนน เขาหาดวงอาทตย (กลางวนนานกวากลางคน)โลกเอยงขวโลกเหนอเขาหาดวงอาทตย แสงอาทตยจงตงฉากทแนวทรอปกออฟแคนเซอร ประมาณวนท 21 มถนายน ต าแหนงนเรยกวาวนเรมฤดรอน ซกโลกเหนอขนไปมระยะเวลากลางวนยาวกวากลางคน และจะนานขนเรอยๆเมอใกลไปทางขวโลกเหนอ และเหนอแนวอารกตกเซอรเคลขนไปจะมเวลากลางวนตลอด 24 ชวโมง เชน ทางบรเวณภาคเหนอของประเทศนอรเวย ซงมฉายาวาดนแดนแหงพระอาทตยเทยงคน

ฤดใบไมรวง: เมอแตละซกโลกหนเขาหาดวงอาทตยเทากน (กลางวนนานเทาๆ กลางคน)แสงอาทตยตงฉากทแนวเสนศนยสตร ประมาณวนท 21 กนยายน เรยกวาวนเรมฤดใบไมรวง กลางวนและกลางคนเทากนทกสวนของโลก

ฤดหนาว: เมอโลกหนซกโลกนน ออกจากดวงอาทตย (กลางคนนานกวากลางวน)โลกเอยงขวโลกใตเขาหาดวงอาทตย แสงอาทตยตงฉากทแนวทรอปกออฟแคปรคอรอน ประมาณวนท 21 ธนวาคม เปนวนเรมฤดหนาว ซกโลกเหนอขนไปมระยะเวลากลางคนยาวกวากลางวน และจะนานขนเรอยๆเมอใกลไปทางขวโลกเหนอ และแนวอารกตกเซอรเคลขนไปจะมเวลากลางคนตลอด 24 ชวโมง

ฤดใบไมผล: เมอแตละซกโลกหนเขาหาดวงอาทตยเทากน (กลางวนนานเทาๆ กลางคน)ประมาณ 21 มนาคม เปนวนเรมฤดใบไมผล แสงอาทตยจะเลอนมาตงฉากทแนวเสนศนยสตรอกครงหนง กลางวนและกลางคนจงเทากนทกสวนของโลก

แตเนองจากพนผวโลกมสภาพแตกตางกนไป เชน ภเขา ทราบ ทะเล มหาสมทร ซงสงอทธพลตอสภาพลมฟาอากาศ ประเทศไทยตงอยบนคาบสมทรอนโดจน ระหวางมหาสมทรอนเดยกบทะเลจนใต จงตกอยในอทธพลของลมมรสม (Monsoon) ท าใหประเทศไทยม 3 ฤด ประกอบดวย

ฤดรอน: เดอนมนาคม – เดอนพฤษภาคม ฤดฝน: เดอนมถนายน – เดอนตลาคม ฤดหนาว: เดอนพฤศจกายน - เดอนกมภาพนธ

3.3 พระอาทตยเทยงคน จากการทแกนโลกเอยงท ามมกบแนวดง 23.5 องศา และโลกโคจรรอบดวงอาทตย http://sagehouse.igetweb.com/index.php?mo=3&art=41950823