หนวยการเรยนรท 3

หนงสออางอง

สาระการเรยนร

1. ความหมายและประโยชนของหนงสออางอง 2. ประเภทของหนงสออางอง 3. เกดทกษะในการใชหนงสออางองแตละประเภท

ผลการเรยนร 1. มความรและความเขาใจเกยวกบหนงสออางอง 2. สามารถคนหาสารสนเทศจากหนงสออางองแตละประเภทไดอยางสะดวก

รวดเรว

จดประสงคการเรยนร 1. อธบายความหมายของหนงสออางองได 2. บอกประโยชนของหนงสออางองได 3. อธบายลกษณะพเศษของหนงสออางองได 4. บอกประเภทและขอบเขตของหนงสออางองได 5. คนหาสารสนเทศจากหนงสออางองแตละประเภทได

44

ความหมายของหนงสออางอง หนงสออางอง (Reference Books) คอ หนงสอทรวบรวมขอเทจจรง ซงรวบรวมมาจากแหลงตาง ๆ น ามาเรยบเรยงเขาดวยกนเพอใชประโยชนไดอยางรวดเรว เปนหนงสอทผใชจะอานเฉพาะตอนทตองการไมจ าเปนตองอานตลอดทงเลม หนงสอ อางองจะจดเรยงล าดบอกษรหรอตามล าดบป หรอมฉะนนจะมดรรชน โดยละเอยดส าหรบคนเรองราวทตองการ และมการโยงขอความไปยงเนอความอน ๆ ทเกยวของกนอกดวย

ประโยชนของหนงสออางอง 1. หนงสออางองเปนหนงสอทใหประโยชนอยางมาก เพราะจดท าขนเพอใชใน

การคนควาหาค าตอบโดยเฉพาะ 2. หนงสออางองจะชวยการศกษาคนควาเปนไปอยางรวดเรว เมอตองการคนหา

ขอเทจจรงบางประการเพราะมการจดเรยงล าดบตามอกษร มดรรชนชวยคนเรองและผเขยนเปนผมความเชยวชาญในสาขานน ๆ

3. ท าใหเหนประโยชนและคณคาของการเรยนการสอนวาการศกษาทมงใหผเรยนคนควาดวยตนเองนน เปนลกษณะและวถทางการศกษาทถกตองกวาวธอน

4. ชวยฝกนสยและจงใจใหผเรยน ผศกษา ผสนใจรกการศกษาคนควา เพราะท าใหเขาเหลานนรสกภาคภมใจในสงทเขาคนพบ

5. หนงสออางองจะชวยใหผ ใชบรการหองสมดเหนคณประโยชน และความส าคญของการศกษาคนควา

ลกษณะพเศษของหนงสออางอง 1. หนงสออางองเปนหนงสอทใหความร เรองราว และขอเทจจรงเปนส าคญ 2. ผแตงหรอผรวบรวมจะตองเปนผทรงคณวฒ และเชยวชาญในสาขาวชานน ๆ

โดยเฉพาะหนงสอจงจะมคณภาพสง เนอหาเชอถอได และใชเปนหลกฐานอางองได 3. เปนหนงสอทแจงขอบเขตของเนอหาไวอยางชดเจน เพอใหผใชทราบวาจะใช

คนควาเรองราวชนดใดไดบาง และครอบคลมระยะเวลานานเทาใด 4. เนอหาของหนงสอใหมทนสมยอยเสมอ เพราะมการปรบปรงแกไขเพมเตม

เรองราวใหม ๆ ทเกดขนเพอใหเนอหาทนสมย และมการเรยบเรยงเนอหาอยางเปนระบบ เพอใหคนหาไดงาย สะดวก รวดเรว

45

5. เปนหนงสอทมบรรณานกรมภายในเลม โดยเฉพาะหนงสอสารานกรมจะมบรรณานกรมทายบทความ ผอานใชเปนแนวทางในการหาความรเพมเตมได

6. รปเลมของหนงสออางองจะมขนาดใหญกวาหนงสอธรรมดาหรอหนากวาหนงสอธรรมดาหรอเปนหนงสอชดมหลายเลมจบ จดพมพดวยกระดาษคณภาพด ตวพมพชดเจน อานงายรปเลมแขงแรงทนทาน

7. หนงสออางองเปนหนงสอทหองสมดจดไวเพอใหผใชคนควาภายในหองสมดเทานนหามยมออกไปใชนอกหองสมด หนงสออางองภาษาไทยจะมตวอกษรยอ “ อ ” (อางอง) อยเหนอเลขเรยกหนงสอและหนงสออางองภาษาตางประเทศจะมอกษรยอ “ R ” หรอ “ Ref ” (Reference) อยเหนอเลขเรยกหนงสอ หองสมดจะจดแยกหนงสออางองไวตางหากจากหนงสอทวไป

ประเภทของหนงสออางอง 1. ประเภททใหขอเทจจรง ใหขอมล ใหค าตอบทใชในการตอบค าถามทผใชตองการทราบไดโดยตรงและไดทนท ไดแก พจนานกรม สารานกรม อกขรานกรมภมศาสตร อกขรานกรมชวประวตหนงสอคมอ สถต แผนท และหนงสออางองอน ๆ 2. หนงสออางองประเภททแจงใหผใชทราบวาเรองราวทผใชตองการนนจะหาค าตอบไดจากทใด เชน หนงสอบรรณานกรม หนงสอดรรชน

ประเภทของหนงสออางองทควรรจก เชน 1. พจนานกรม (Dictionaries) 2. สารานกรม (Encyclopedias) 3. หนงสอรายป (Yearbooks, Almanacs, Annuals) 4. อกขรานกรมชวประวต (Biographical Dictionaries) 5. หนงสออางองทางภมศาสตร (Geographical Dictionaries) 6. นามานกรม (Directories) 7. หนงสอคมอ (Handbooks, Manuals) 8. สงพมพรฐบาล (Government Publications) 9. ดรรชนวารสาร (Periodical lndexes) 10. บรรณานกรม (Bibliographies)

46

ตวอยางหนงสออางอง

47

ตวอยางของหนงสออางองแตละประเภท 1. พจนานกรม (Dictionaries) เปนหนงสออางองทใหความรเกยวกบค า เชน

ชนดของค าทมาของค า การออกเสยง ค าจ ากดความ ค าทมความหมายเหมอนกนหรอค าทมความหมายตรงกนขาม บางเลมอาจมตวอยางการใชค าในการผกประโยค โดยทวไปเรยงตามล าดบอกษร พจนานกรมแบงไดหลายประเภท เชน พจนานกรมทวไป พจนานกรมเฉพาะสาขาวชา พจนานกรมภาษาเดยว พจนานกรมสองภาษาหรอมากกวา พจนานกรมค าพอง พจนานกรมค าตรงกนขาม พจนานกรมค าสะแลง

ตวอยาง พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525. พมพครงท 5 . กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2538.

พจนานกรมภาษาเดยวปรบปรงจากพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2493 เปนพจนานกรมมาตรฐานซงใชเปนแบบฉบบของการเขยนหนงสอภาษาไทยในทางราชการใหความรเรองอกขรวธการออกเสยง ความหมายของค า ประวตของค า ตอนตนเลมมค า ชแจงหลกการเขยนและวธใชพจนานกรม ทายเลมมภาพประกอบทงสและขาวด า เปนพจนานกรมทหองสมดทกแหงจ าเปนตองม เพราะเปนฉบบทสมบรณทสด So Sethaputra. New Model English-Thai Dictionary. 2 Vols. 5th. ed. Bangkok : Thai Watana

Panich, 1993. พจนานกรม 2 ภาษา องกฤษ -ไทย รวบรวมค าศพททวไปและศพทวชาการ ชอสถานททางภมศาสตร วสามานยนาม อธบายความหมายของค า การอานออกเสยง พรอมทงตวอยางประกอบมการเปรยบเทยบค าศพทอเมรกน แบงออกเปน 2 เลม เลมแรกบรรจค าตงแตอกษร A – L เลมสองบรรจค าตงแตอกษร M – Z

2. สารานกรม ( Encycclopedids ) เปนหนงสออางองทใหขอเทจจรงเกยวกบความร สาขาวชาตาง ๆ ตามขอบเขตทก าหนด จดเรยงตามล าดบอกษรของเรองหรอสาขาวชาใหญ มดรรชนชวยคนอยางละเอยด สารานกรมแบงเปนสารานกรมทวไป และสารานกรมเฉพาะสาขาวชา มการจดท าเปนชดหรอเลมเดยวจบ

ตวอยาง สารานกรมไทยฉบบเยาวชน โดยพระราชประสงคของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว.

48

กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2516-ปจจบน บทความแตละเรองแบงเนอหาออกเปน 3 ระดบ คอ งายทสดส าหรบเดกเลกอาย 8 – 12 ป ปานกลางส าหรบเดกรนกลางอาย 12 - 14 ป และคอนขางยากส าหรบเดกโตรวมถงผใหญอายตงแต 15 ปขนไป เนอเรองในเลมม 4 หมวดใหญ คอ วทยาศาสตรธรรมชาต วทยาศาสตรประยกต (เทคโนโลย) สงคมศาสตร และมนษยศาสตร แตละเรองมเนอหา 3 ตอนแยกใหเหนชดเจนดวยขนาดของตวพมพและรายละเอยดของเนอเรองคอตอนตนของแตละเรองส าหรบเดกเลกใชตวพมพขนาดใหญ ตอนท 2 ส าหรบเดกรนกลางใชตวพมพขนาดเลกลง มรายละเอยดมากขน ตอนท 3 ส าหรบเดกโตหรอผใหญใชตวพมพขนาดธรรมดา มรายละเอยดเพมมากขน ทายเลมทรายชอคณะกรรมการผจดท า ผเขยนบทความ ผเขยนภาพประกอบและดรรชน

3. หนงสอรายป (Yearbooks, Almanacs, Annuals) เปนหนงสออางองทรวบรวมความรและขอเทจจรงตาง ๆ ในรอบป จดพมพอยางสม าเสมอเปนรายป โดยมจดมงหมายเพอรวบรวมเรองราวเหตการณความเคลอนไหวทส าคญ สถตภาพเหตการณส าคญ ๆ ของประเทศและภมภาคตาง ๆ ของโลก หนงสอรายปทจดเปน Yearbooks จะเสนอเนอหาสวนใหญเกยวกบรฐบาล องคการและหนวยงานเอกชน หนงสอรายปประเภท Almanacs เสนอสถต เรองราวเหตการณดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม กฬา ดนตร จดพมพโดยส านกพมพเอกชนและหนงสอรายปอกประเภทหนงคอ Annuals หรอ Book of the Year นน เปนหนงสอรายปของสารานกรมชดตาง ๆ ทจดท าเพอเพมขอมลสารานกรมชดนนใหทนสมย

ตวอยาง สยามจดหมายเหต บนทกขาวสารและเหตการณ. กรงเทพฯ : สยามบรรณ, 2519-ปจจบน. ก าหนดออกรายสปดาห มแฟมปกแขงไวส าหรบรวบรวมจดเกบเปนป ประมวลขาวทสนใจทางดานการบรหาร การตางประเทศ เศรษฐกจ ปกณกวทยา ใหขอเทจจรงโดยไมมการวจารณ การจดบนทกเหตการณ แบงออกเปน 3 สวน คอ บนทกเหตการณทเกดขนภายในประเทศ เหตการณตางประเทศ และดานเศรษฐกจภายในประเทศ นอกจากนมปฏทนขาวประจ าวน ประกาศของทางราชการ มดรรชนใหคนเรองประกอบดวยดรรชนชอบคคล ดรรชนหวเรอง ภายใตหวเรองจะใหชอเรอง พรอมทงบอกเลขหนา ดรรชนแบงออกเปน 2 ภาค คอ ภาษาไทย และภาษาองกฤษนบเปนครงแรกของประเทศไทยทไดมการจดท าหนงสอรายปประเภทน

49

4. นามานกรม (Directories) หรอบางทเรยกวา ท าเนยบนาม หรอ นามสงเคราะห เปนหนงสออางองทรวบรวมรายชอบคคล สถาบน องคการ สมาคม หนวยงานราชการหรอบรษทหางรานตางๆ รายชอเหลานจดเรยงตามล าดบอกษร ตวอยางของหนงสออางองประเภทนคอ สมดรายนามผใชโทรศพทเขตโทรศพทนครหลวง ส าหรบนามานกรมทรวบรวมรายชอบคคล ใหรายละเอยดเกยวกบ การศกษา ต าแหนงหนาท สถานทท างาน สวนนามานกรมสถาบนประกอบดวย รายการชอสถาบน หวหนางานทรบผดชอบ สถานทตง หมายเลขโทรศพท โทรสาร

ตวอยาง สมดรายนามผใชโทรศพท. กรงเทพฯ : องคการโทรศพทแหงประเทศไทย, 2515-ปจจบน. รายป.

รวบรวมรายชอบคคล หนวยงาน องคการของรฐบาล รฐวสาหกจ สมาคม มลนธ และบรษท หางรานทใชโทรศพท โดยจ าแนกเลมเปนเขตนครหลวงและภาคตาง ๆ แตละเลมแยกเปนหนวยชมสายเขต จงหวด อ าเภอ ใหรายชอผใชโทรศพทเรยงตามล าดบอกษรชอ แยกหนวยราชการและรฐวสาหกจไวขางทายเลม แตละรายการใหหมายเลขโทรศพท ทอย หรอสถานทตง นอกจากนยงมสมดโทรศพทหนาเหลองโดยเรยงตามล าดบตามประเภทของสนคาและบรการดวย

5. อกขรานกรมชวประวต ( Biographical Dictionaries) คอ หนงสอทรวบรวมชวประวตบคคลส าคญจะเรยงตามล าดบตวอกษร แตละชวประวตจะมรายละเอยดเกยวกบปเกด ปตาย การศกษา ต าแหนงหนาทการงาน และผลงาน

ตวอยาง ประวตคร. กรงเทพฯ : ครสภา, 2511-. เปนอกขรานกรมชวประวตทจดพมพเปนประจ าทกวนคร รวบรวมชวประวตและผลงานของครทมความสามารถ ประกอบคณงามความดไวแกวงการศกษาของประเทศซงลวงลบไปแลวแตละชวประวตไดขอมลมาจากทายาทและบคคลผใกลชด มวนเดอนปเกด ปทถงแกกรรม และผลงานส าคญ ๆ จดเรยงตามล าดบอาวโส มภาพประกอบ

50

6. หนงสออางองทางภมศาสตร (Geographical Sources) คอ หนงสอทใหสารสนเทศทางภมศาสตร ทงเปนลกษณะธรรมชาต เชน ชอแมน า ทะเล ทะเลสาบ เกาะ มหาสมทร ภเขา และ ลกษณะทมนษยสรางขน เชน เขอน ถนน เมอง สงกอสรางตาง ๆ รวมทงดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมของชมชนตาง ๆ ทวโลก

ตวอยาง อกขรานกรมภมศาสตรไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน. 6 เลม. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ราชบนฑตยสถาน, 2525-2529. เปนอกขรานกรมภมศาสตรชอแรกของไทย มทงหมด 6 เลม

เลมท 1 ม 8 บท คอ ภมศาสตร ภมประเทศ พรรณไมประจ าถน พรรณสตวประจ าถนทรพยากรธรรมชาต การคมนาคม ชาตพนธในประเทศไทย และประเพณ มดรรชนเฉพาะเลม เลมท 2 - 5 เปนอกขรานกรมภมศาสตรไทย เรยงตามล าดบตวอกษร ก-ฮ บอกวาเปนชอของอะไรแตละรายการบอกลกษณะทางภมศาสตรดวย ไดแก จงหวด อ าเภอ ต าบล แมน า คลอง หวยบง อาว เกาะ ภเขา สถานรถไฟ วด โบราณวตถ โบราณสถาน ใหประวตยอและต านานเกยวกบสถานท มแผนทและตราประจ าจงหวด เลมท 6 เปนภาคผนวก ใหความรเรองภมศาสตรอยางยอของจงหวดตาง ๆ เปนรายจงหวด เรยงตามล าดบอกษรของชอจงหวด ทายเลมเปนอกขรานกรมภมศาสตรทไมมรายการปรากฏในเลม 2 - 5 และระบบหมายเลขทางหลวงแผนดนและทางหลวงจงหวด

สารบรรณโลกและเงนตรานานาชาต. 7 เลม. กรงเทพฯ : บางกอกบลอก, 2521. ใหขอสนเทศเกยวกบประเทศตาง ๆ ทางดานสภาพภมศาสตร ประวตศาสตร ขนบธรรมเนยมประเพณ การละเลนพนเมอง ความเปนอย สงคม ศลปกรรม อตสาหกรรม ทรพยากรธรรมชาต สถานททองเทยว สถาปตยกรรม รวมทงดานประวตและเงนตราของประเทศตาง ๆ ทวโลก ม 7 เลม คอ เลมท 1 ประเทศในตะวนออกกลาง และแอฟรกาเหนอ เลมท 2 ประเทศในทวปแอฟรกา เลมท 3-4 ทวปยโรป เลมท 5-6 ทวปเอเชย เลมท 7 ทวปออสเตรเลย นวซแลนด หมเกาะเอเชยเนย และทวปอเมรกาใต

51

7. หนงสอคมอ (Handbooks, Manuals) คอหนงสอทเสนอสารสนเทศเบดเตลดเสนอขอเทจจรงอยางสน ๆ ใชค าหาค าตอบหรอค าแนะน าในเรองใดเรองหนง

1. หนงสอคมอทวไป เสนอสารสนเทศในเรองทวไป เปนหนงสอทรวบรวมความรหลาย ๆ ดานไมจ ากดสาขาวชา และเบดเตลดตาง ๆ เชน ความรรอบตว หนงสอรวบรวมเหตการณทเกดขนเปนครงแรกรวมสภาษตและค าพงเพย หนงสอรวมอญพจนของบคคลส าคญ

2. หนงสอคมอเฉพาะวชา เสนอสารสนเทศในสาขาวชาใดวชาหนง แตไมใชเปนลกษณะแบบต าราเรยน เปนหนงสอทรวบรวมค าแนะน าในการปฏบตงานตาง ๆ เชน คมอซอมไฟฟา

ตวอยาง สงวน อนคง. สงแรกในเมองไทย. กรงเทพฯ : แพรพทยา, 2514. เปนหนงสอรวบรวมเรองตาง ๆ หลายสาขาทเรมมครงแรกในประเทศไทยไดมการพมพ แกไข หลายครงแบงเนอหาออกเปน 3 เลม เลม 1 หมวดประวตศาสตรและโบราณคด เลม 2 แบงเปน 3 หมวด คอ คมนาคม การทหาร และศลปและการบนเทง เลม 3 แบงออกเปน 3 หมวดคอ สขาภบาลและสาธารณสข พฤกษศาสตร ศาสนาและขนบธรรมเนยมประเพณ

ชนกา ตจนดา. คมอเลยงลก. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : นตยสารรกลก, 2530. เปนหนงสอคมอทใหความรเกยวกบการเลยงลก โดยแนะน าตงแตการเลอกค การเตรยมตวเปนพอแม การเตรยมคลอด การเลยงดเดกทงทางดานอาหาร จตวทยา สขภาพอนามย ตงแตเรมคลอดออกมาเปนทารกกระทงเตมโตเปนหนมสาว มภาพประกอบ

8. สงพมพรฐบาล (Government Publications) คอสงพมพทหนวยราชการจดพมพขน มทงเปนหนงสอเลม วารสาร เอกสารและจลสาร มความมงหมายเพอเผยแพรความรและขาวความเคลอนไหวของ หนวยงานนน ๆ ใหประชาชนทวไปไดทราบ และใชประกอบการศกษาคนควาวจยไดเปนอยางด สงพมพรฐบาลเปนเอกสารอางองทมคณคา เปนแหลงใหขอเทจจรงปฐมภม (Primary Source) ของราชการทเชอถอไดเปนประโยชนอยางยงส าหรบผทตองการศกษาคนควาทางดานประวตศาสตร

52

ตวอยาง ส านกนายกรฐมนตร ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบทแปด พ.ศ. 2540-2544. กรงเทพฯ, 2539. เนอหาแบงออกเปน 8 สวนคอ สวนท 1 สรปสาระส าคญของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 สวนท 2 การพฒนาศกยภาพของคนไทย สวนท 3 การพฒนาสภาพแวดลอมของสงคมใหสงเสรมและสนบสนน

การพฒนาคน สวนท 4 การเสรมสรางศกยภาพการพฒนาของภมภาคและชนบท

เพอยกระดบคณภาพชวตและประชาชนอยางทวถง สวนท 5 การพฒนาสมรรถนะทางเศรษฐกจเพอสนบสนนการพฒนาคน

และคณภาพชวต สวนท 6 การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สวนท 7 การพฒนาประชารฐ สวนท 8 การบรหารจดการเพอการแปลงแผนไปสการปฎบต

9. หนงสอดรรชน (Indexes) คอ หนงสอทรวบรวมชอบทความทางวชาการในวารสารตาง ๆ ซงจดพมพไวเปนเลมใหรายละเอยดเกยวกบชอผแตง ชอบทความ ชอวารสาร ปท ฉบบท วนเดอนปทออก และเลขหนาทปรากฎบทความ หนงสอดรรชนใชส าหรบคนหาบทความทตองการจากวารสารและหนงสอพมพ

ตวอยาง ดรรชนวารสารไทย. กรงเทพฯ : ส านกบรรณสารการพฒนา สถาบนบณฑตพฒนบรหาร ศาสตร, 2503-. เปนดรรชนรายชอบทความทางดานสงคมศาสตรจากวารสารภาษาไทยประมาณ 10 ชอ แบงออกเปน 3 ภาค คอ ดรรชนเรยงตามชอผแตง ดรรชนเรยงตามหวเรอง และรายชอวารสารทน ามาท าดรรชนภาคชอผแตงและภาคตวเรองใหรายละเอยดเกยวกบชอผเขยนบทความ ชอวารสารปท ฉบบท วนเดอนปของวารสาร และเลขหนาทปรากฏบทความนน ภาครายชอวารสารทน ามาท าดรรชนมบญชรายชอวารสารทน ามาท าดรรชน

53

พรอมรายละเอยดเกยวกบเจาของหรอหนวยงานทผลตวารสาร สถานทต งส านกงาน ประเภทของวารสารและอตราคาสมาชกในการบอกรบ

10. หนงสอบรรณานกรม (Bibliographies) คอ หนงสอทรวบรวมรายชอหนงสอหรอสงพมพอน ๆ เขาดวยกนโดยจดเรยงล าดบตามอกษรตวแรกของชอผแตง ถาเปนชาวตางประเทศจดเรยงล าดบตามอกษรตวแรกของนามสกลรายละเอยดของแตละชอเรองมตามล าดบ ดงนคอ ชอและนามสกลผแตง ชอเรอง ครงทพมพ สถานทพมพ (ชอเมอง) ส านกพมพ และปทพมพ แตละรายชออาจมบรรณนทศนสงเขป (Annotations) ประกอบดวยกได บรรณานกรมบางประเภทอาจจดเรยงล าดบอกษรของหมวดวชากอน แลวจงจดเรยงล าดบตามอกษรชอผแตงอกทหนงกได

บรรณานกรมแบงออกไดเปน 7 ประเภท คอ 1. บรรณานกรมทวไปหรอบรรณานกรมสากล (Universal Bibliographies) คอ บรรณานกรมทรวบรวมรายชอหนงสอ หรอสงพมพทวๆ ไปโดยไมจ ากดภาษาทเขยนสาขา ปทจดพมพหรอประเทศทจดพมพ

2. บรรณานกรมแหงชาต (National Bibliographies) คอ บรรณานกรมทรวบรวมรายชอหนงสอหรอสงพมพทผลตขนในประเทศใดประเทศหนงโดยเฉพาะ

3. บรรณานกรมเพอการคา (Trade Bibliographies) คอ บรรณานกรมทจดท าโดยรานคาหรอส านกพมพ เพอเปนการเผยแพรและจ าหนายสนคาของตน ใหขอมลทจ าเปนส าหรบการซอดวย

4. บรรณานกรมวารสารและหนงสอพมพ (Bibliographies of Periodical Publication) คอ บรรณานกรมทรวบรวมรายชอวารสารและหนงสอพมพสาขาวชาตาง ๆ ไวดวยกนเพอจดประสงคอยางใดอยางหนง เชน เพอการคา เพอความรวมมอในการใชทรพยากรรวมกนระหวางหองสมดเพอประกอบการคดเลอกกอนสงซอ

5. บรรณานกรมเลอกสรร (Selective Bibliographies) “สงพมพเลอกสรร” หมายถง ชอสงพมพทดทสดส าหรบผใชกลมใดกลมหนง หองสมดประเภทใดประเภทหนง หรอแขนงวชาดานใดดานหนงโดยเฉพาะ บรรณานกรมเลอกสรร คอ บรรณานกรมทจดท าขนเพอวตถประสงคอยางใดอยางหนง โดยเฉพาะ เปนบรรณานกรมท

54

คดเลอกหนงสอหรอสงพมพทเลอกสรรแลววาเหมาะกบผใช ขอบเขตของบรรณานกรมเลอกสรรรวมถงบรรณานกรมเฉพาะสาขาวชา และบญชรายชอสงพมพของหองสมดดวย

6. บรรณานกรมเฉพาะสาขาวชา (Subject Bibliographies) คอ บรรณานกรมทรวบรวมรายชอสงพมพเฉพาะสาขาวชาใดวชาหนงโดยเฉพาะ เพอความสะดวกในการคนหาสงพมพในสาขาวชาทตองการไดอยางรวดเรว

7. บรรณานกรมของหนงสอบรรณานกรม (Bibliographies of Bibliographies) คอ บรรณานกรมทรวบรวมรายชอหนงสอบรรณานกรมอกทหนง ใชเปนเครองมอในการชวยคนหาหนงสอ บรรณานกรมในสาขาวชาตาง ๆ

ตวอยาง กรมศลปากร. บรรณานกรมแหงชาต. กรงเทพฯ : กองหอสมดแหงชาต กรมศลปกร, 2525-ปจจบน.

รวบรวมรายชอหนงสอทจดพมพขนในประเทศไทยซงหอสมดแหงชาตไดรบตาม พระราชบญญตการพมพ จดท าดวยเครองคอมพวเตอร แบงออกเปน 3 ภาค คอ ภาคสงพมพภาษาไทยภาษาตะวนตก และภาษาจน จดเรยงตามล าดบหมวดหมตามแผนการจดหมระบบทศนยมของดวอใหรายละเอยดบรรณานกรมในรปแบบบตรรายการ มดรรชนชอผแตง และดรรชนชอเรองส าหรบชวยคน เลมทพมพเผยแพรแลวคอบรรณานกรมแหงชาต พ.ศ. 2505-2510 และบรรณานกรมแหงชาตประจ าป 25

55

หนวยการเรยนรท 3 หนงสออางอง

แบบประเมนผลการเรยนร

จงจบคขอความตอไปนใหสมพนธกน

........... 1. สมดรายนามผใชโทรศพท ก สทธบตร

........... 2. สงพมพทใหขอมลรายละเอยดเกยวกบหนงสอ ข ดรรชน

........... 3. อยากทราบความหมายตวสะกดการอานออกเสยง ค หนงสอแผนท

........... 4. สงพมพรวบรวมความรพนฐานเรองทวไปตางๆ จดเรยง เปนระบบคนหารวดเรวสะดวก ง มาตรฐาน

........... 5. เอกสารทระบเกณฑขอก าหนดซงใชเปนเครองมอ บงชถงคณภาพ จ วารสาร

........... 6. ถาตองการคนเรองยอย ๆ ภายในเลมใหเรวทสดตองดทใด ฉ บรรณานกรม

........... 7. เอกสารใดทจดทะเบยนสงประดษฐใหม เพอแสดงกรรมสทธ ช นามานกรม

........... 8. สงพมพทไดจากการตดขาวบทความจากวารสาร หรอหนงสอพมพ ซ พจนานกรม

........... 9. สงพมพทมก าหนดออกแนนอน เชน รายปกษ จดพมพอยางตอเนอง ฌ สารานกรม

........... 10. WORLD ATLAS ญ กฤตภาค

56

ใบงานท 3.1 หนงสออางอง

จดประสงค 1. เพอใหนกศกษารจกหนงสออางองแตละประเภท 2. เพอใหนกศกษาบอกประโยชนทไดจากหนงสออางองแตละประเภท

ค าสง 1.ประเภทหนงสออางอง...........................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................. 2. ชอผแตง................................................................................................................ 3. ชอเรอง................................................................................................................. 4. เลขเรยกหนงสอ................................................................................................... 5. เนอหา...................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................. 6. ตวอยาง.................................................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................. 7. เครองมอชวยคน ..................................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................. 8. ประโยชน .............................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

หนวยการเรยนรท 4

การจดเกบและการจดเรยงทรพยากรสารสนเทศ สาระการเรยนร

1. ความหมายและประโยชนของการจดหมหนงสอ 2. ระบบการจดหมหนงสอ 3. เลขเรยกหนงสอ 4. การจดเกบและการจดเรยงทรพยากรสารสนเทศ

ผลการเรยนร 1. มความร ความเขาใจ เกยวกบการจดหมหนงสอ 2. น าความรไปใชในการคนหาและไดมาซงทรพยากรสารสนเทศอยางสะดวก

รวดเรว

จดประสงคการเรยนร 1. บอกความหมายของการจดหมหนงสอได 2. อธบายประโยชนของการจดหมหนงสอได 3. อธบายระบบการจดหมหนงสอระบบทศนยมของดวอและระบบหอสมด

รฐสภาอเมรกนได 4. อธบายเลขเรยกหนงสอได 5. อธบายการจดเรยงทรพยากรสารสนเทศได

58

ความหมายของการจดหมหนงสอ การจดหมหนงสอ เปนการจดกลมหนงสอ โดยพจารณาจากเนอหาสาระของหนงสอเปนส าคญ มการก าหนดสญลกษณแสดงเนอหาของหนงสอแตละประเภท สญลกษณทถกก าหนดขนนจะเปนเครองหมายบอกต าแหนงของหนงสอในหองสมด หนงสอทมเนอหาเดยวกนหรอคลายคลงกนจะมสญลกษณเหมอนกน และวางอยในทเดยวกน สวนหนงสอทมเนอหาเกยวเนองสมพนธกนจะมสญลกษณใกลเคยงและวางอยในต าแหนงทไมไกลกน

ประโยชนของการจดหมหนงสอ 1. ผใชหองสมดและเจาหนาทหองสมดสามารถคนหาหนงสอทตองการไดงายเพราะหนงสอทกเลมในหองสมดมสญลกษณและมต าแหนงการจดวางทแนนอน 2. หนงสอทมเนอหาเปนเรองเดยวกน และ/หรอ ประพนธวธเดยวกน จะรวมอยในทเดยวกน ชวยใหผใชหองสมดมโอกาสเลอกหนงสอหรอเนอเรองทตองการจากหนงสอหลาย ๆ เลมในเวลาเดยวกน และยงชวยใหผใชไดรจกหนงสอเลมอน ๆ ในแขนงเดยวกนทหองสมดนนมอยดวย 3. หนงสอทมเนอเรองเกยวเนองกนหรอสมพนธกนจะอยใกลกน ชวยใหผใชหองสมดสามารถศกษาเรองราวทเกยวโยงตอเนองกนไดโดยสะดวก 4. ชวยใหเจาหนาทหองสมดสามารถจดเกบหนงสอคนทไดรวดเรว ผใชสามารถ

คนหาหนงสอไดรวดเรวและประหยดเวลาในการใหบรการและการใชบรการ 5. ชวยใหทราบวาหองสมดมหนงสอแตละหมวดวชามากนอยเทาใด

ระบบการจดหมหนงสอ การจดหมหนงสอระบบทศนยมของดวอ

การจดหมหนงสอระบบทศนยมของดวอ(Dewey Decimal Classification) เรยกยอ ๆ วาระบบ D.C. หรอ D.D.C เปนระบบการจดหมทนยมใชแพรหลายทสดระบบหนง เมลวล ดวอ (Melvil Dewey) ชาวอเมรกน เปนผคดระบบนขนในขณะทเปนผชวยบรรณารกษอยทวทยาลยแอมเฮอรส (Amherst College) มลรฐแมชชาชเชทช ประเทศสหรฐอเมรกา ดวอ เปนบคคลส าคญในวงการบรรณารกษศาสตร คอ เปนผออกวารสาร Library Journal เปนผกอตงสมาคมหองสมดอเมรกน และเปนผคดการจดหมหนงสอระบบ

59

ทศนยมของดวอ ซงเปนระบบทใชตวเลขเปนสญลกษณ (Pure Notation) เปนระบบทมเหตผล มความตอเนอง เรมดวยเนอหากวางๆ จนกระทงถงเนอหาทเฉพาะเจาะจงตามล าดบ การจดหมหนงสอระบบทศนยมของดวอ พมพเผยแพรครงแรกเมอ ค.ศ. 1876 ไดมการปรบปรงแกไขใหทนสมยอยเสมอ ปจจบนมการพมพครงท 20 เมอป ค.ศ. 1989 เหมาะส าหรบหองสมดขนาดเลกและขนาดกลางหองสมดในประเทศไทยทใชระบบนไดแกหอสมดแหงชาต สถาบนวทยบรการ

การจดหมหนงสอระบบทศนยมของดวอ แบงหนงสอออกเปนหมวดหมจากหมวดใหญไปหาหมวดยอยดงนคอ 1. หมวดใหญ (Classes) หรอการแบงครงท 1 แบงสรรพวชาออกเปนประเภทใหญ ๆ 10 หมวด โดยใชตวเลขหลกรอยเปนสญลกษณ 000 เบดเตลดหรอความรทวไป (Generalities) 100 ปรชญา (Pholosophy and Psychology) 200 ศาสนา (Religion) 300 สงคมศาสตร (Social Sciences) 400 ภาษาศาสตร (Language) 500 วทยาศาสตร (Natural Sciences and Mathematics) 600 วทยาศาสตรประยกต หรอเทคโนโลย (Technology) 700 ศลปกรรมและการบนเทง (Arts) 800 วรรณคด (Literature) 900 ประวตศาสตร (Geography and History)

2. หมวดยอย (Division) หรอการแบงครงท 2 คอการแบงหมวดใหญแตละหมวดออกเปน 10 หมวดยอย รวมเปน 100 หมวดยอย โดยใชตวเลขหลกสบแทนสาขาวชาตาง ๆ ดงตอไปน 000 เบดเตลดหรอความรทวไป 010 บรรณานกรม 020 บรรณารกษศาสตร และสารนเทศศาสตร 030 สารานกรมไทยทวไป 040 ความเรยงทวไป

60

050 วารสารทวไป 060 สมาคมและพพธภณฑทวไป 070 วารสารศาสตร การพมพ หนงสอพมพ 080 ชมนมนพนธ 090 ตนฉบบตวเขยนและหนงสอหายาก 100 ปรชญา 110 อภปรชญา 120 ความรในดานปรชญา 130 จตวทยาสาขาตาง ๆ 140 ปรชญาระบบตาง ๆ 150 จตวทยา 160 ตรรกวทยา 170 จรยศาสตร 180 ปรชญาตะวนออก ปรชญาสมยกลางและสมยโบราณ 190 ปรชญาสมยปจจบน 200 ศาสนา 210 ศาสนาธรรมชาต 220 คมภรไบเบล 230 เทววทยาเชงครสตศาสน 240 เทววทยาเชงปฏบต 250 เทววทยาเกยวกบบรรพชต 260 เทววทยาทางการศาสนา 270 ประวตครสตศาสนาในประเทศตาง ๆ 280 ครสตศาสนาและนกายตาง ๆ 290 ศาสนาอน ๆ ทไมใชครสตศาสนา ศาสนาเปรยบเทยบ 300 สงคมศาสตร 310 สถต 320 รฐศาสตร 330 เศรษฐศาสตร 340 กฎหมาย

61

350 รฐประศาสนศาสตร 360 สวสดภาพสงคม 370 การศกษา 380 การพาณชย 390 ขนบธรรมเนยมประเพณ นทานพนเมอง 400 ภาษาศาสตร 410 ภาษาศาสตร 420 ภาษาองกฤษ 430 ภาษาเยอรมน 440 ภาษาฝรงเศส 450 ภาษาอตาเลยน 460 ภาษาสเปนและโปรตเกส 470 ภาษาละตน 480 ภาษากรก 490 ภาษาอน ๆ 500 วทยาศาสตร 510 คณตศาสตร 520 ดาราศาสตร 530 ฟสกส 540 เคม 550 ศาสตรวาดวยพนโลก 560 ชววทยา 570 วทยาศาสตรชวภาพ 580 พฤกษาศาสตร 590 สตววทยา 600 วทยาศาสตรประยกต เทคโนโลย 610 แพทยศาสตร 620 วศวกรรมศาสตร 630 เกษตรศาสตร 640 คหกรรมศาสตร

62

650 บรหารธรกจ 660 อตสาหกรรมเคม 670 โรงงานอตสาหกรรม 680 สนคาทผลตจากเครองจกร 690 การกอสราง 700 ศลปกรรมและการบนเทง 710 สถาปตยกรรมนอกอาคาร 720 สถาปตยกรรม 730 ประตมากรรม 740 มณฑนศลป และการวาดเขยน 750 จตรกรรม 760 การจ าลองภาพจตรกรรม 770 การถายรปและถายภาพ 780 ดนตร 790 การบนเทงและการแสดง 800 วรรณคด 810 วรรณคดอเมรกน 820 วรรคณดองกฤษ 830 วรรณคดเยอรมน 840 วรรณคดฝรงเศส 850 วรรณคดอตาเลยน 860 วรรณคดสเปนและโปรตเกส 870 วรรณคดละตน 880 วรรณคดกรก 890 วรรณคดภาษาอน ๆ 900 ประวตศาสตร 910 ภมศาสตรและการทองเทยว 920 ชวประวตและสกลวงศ 930 ประวตศาสตรสมยโบราณ 940 ประวตศาสตรยโรป

63

950 ประวตศาสตรทวปเอเชย 960 ประวตศาสตรแอฟรกา 970 ประวตศาสตรทวปอเมรกาเหนอ 980 ประวตศาสตรทวปอเมรกาใต 990 ประวตศาสตรประเทศแถบมหาสมทรและแถบขวโลกทงสอง

3. หมยอย (Section) หรอการแบงครงท 3 คอการแบงหมวดยอยแตละหมวดออกเปน 10 หมยอย รวมเปน 1,000 หมยอย โดยใชเลขหลกหนวยแทนสาขาวชา ตวอยางหมวดยอย 330 แบงออกเปนหมยอยดงน 330 เศรษฐศาสตร 331 เศรษฐศาสตรแรงงาน 332 เศรษฐศาสตรการเงน 333 เศรษฐศาสตรทดน 334 สหกรณ 335 ระบบสงคมนยมและระบบทเกยวของ 336 การคลงของรฐ 337 เศรษฐศาสตรระหวางประเทศ 338 ผลผลตทางการเกษตร

339 เศรษฐศาสตรมหภาค ตวอยางหมวดยอย 640 แบงออกเปนหมยอยไดดงน 640 คหกรรมศาสตร 641 อาหารและเครองดม 642 การจดเลยงอาหารและการจดโตะ 643 บานทพกอาศยและอปกรณภายในบาน 644 เครองอ านวยความสขสบายในบาน 645 เครองประดบ 646 การตดเยบเสอผา เสอผาการแตงกาย 647 การจดการบานเรอน

64

648 การสขาภบาลในบาน การดแลบาน 649 การเลยงดเดก และการพยาบาลในบาน

4. จดทศนยม หรอการแบงครงท 4 จากการแบงเปนหมยอยหรอการแบงครงท 3 ยงสามารถแบงใหละเอยดออกไปไดโดยใชจดทศนยม เพยงระบเนอหาวชาเฉพาะเจาะจง ตวอยางหมยอย 332 แบงออกเปนจดทศนยมดงน 332 เศรษฐศาสตรการเงน

332.1 ธนาคารและการธนาคาร 332.11 ธนาคารกลางของประเทศ ธนาคารแหงชาต 332.12 ธนาคารพาณชย 332.178 บรการพเศษ เชน บตรเครดต 332.21 สถาบนการใหเครดตทางการเงนและการกเงน 332.4 เงนตรา 332.6 การลงทน 332.673 การลงทนระหวางประเทศ 332.75 การลมละลาย 332.9 การปลอมแปลงเงนตรา

ตวอยางหมยอย 646 แบงออกเปนจดทศนยมดงน 646 การตดเยบเสอผา เสอผาการแตงกาย

646.1 วสดตดเยบและอปกรณการตดเยบ หนงสตว ขนสตว 646.11 เสนใยสงเคราะห ผา 646.19 อปกรณการตดเยบ เชน เขม ดาย 646.20 การตดเยบเครองประดบบาน 646.308 เสอผาส าหรบผใหญ 646.4 การออกแบบเสอผา 646.432 ชดราตร 646.433 ชดสท เสอแจกเกต กางเกง 646.437 กระโปรง 646.47 เสอคลมนอน ชดนอน ชดกฬา ชดววาห

65

ลกษณะทดของการจดหมหนงสอระบบทศนยมดวอ 1. ใชตวเลขลวน ๆ เปนสญลกษณแทนเนอหาของหนงสอซงเปนสากล

และเขาใจงาย 2. มเลขชวยความจ าไดเปนอยางด เชน หมวด 400 กบ 800 3. มขอบเขตกวางขวางครอบคลมวชาการตาง ๆ ไดทกแขนง 4. สามารถเพมเตมวชาหมวดยอยๆ ไดอกมากเพราะไดเวนไวส าหรบเตมหมยอย

หรอใชจดทศนยม 5. การแบงหมวดหมเปนไปตามล าดบเหตผลไมสบสน 6. มค าอธบายวธใชอยางละเอยด 7. มดรรชนสมพนธชวยใหความสะดวกในการคนหาเลขหมทตองการไดรวดเรว 8. เหมาะส าหรบหองสมดขนาดเลกและขนาดกลาง

ขอบกพรองของระบบการจดหมหนงสอระบบทศนยมของดวอ 1. มหมวดใหญเพยง 10 หมวด ขยายไมได 2. การแบงหมวดหมหนงสอเกยวกบประเทศในทวปเอเชยไมละเอยดเทาทควร

เชน เลขประวตศาสตรไทยก าหนดเลขหมไวเพยงเลขเดยว ท าใหตองใชเลขหมซ ากนมากหาหนงสอเลมทตองการไดยาก

3. การพมพตารางเลขหมใหมแตละครงมกมการเปลยนแปลงอยเสมอ ท าใหเกดปญหาเลขหมของหนงสอทไดจดไวอยกอนแลว

4. เลขหมใหม ๆ มกคอนขางยาว แบงละเอยด ท าใหมตวเลขจดทศนยม จ านวนมาก

การจดหมหนงสอระบบหอสมดรฐสภาอเมรกน (Library of Congress Classification) การจดหมหนงสอระบบหอสมดรฐสภาอเมรกนนเรยกยอ ๆ วาระบบ L.C. ผคดคอ ดร.เฮอรเบรต พทนม (Herbert Putnum) คดขนในป ค.ศ. 1899 ขณะทท าหนาทเปนบรรณารกษหอสมดรฐสภาอเมรกน ซงปจจบนเปนหองสมดทใหญทสดในโลก ตงอย ณ กรงวอชงตน สหรฐอเมรกา การจดแบงหมวดหมหนงสอมไดองหลกปรชญาใด ๆ มไดเรยงล าดบวทยาการ แตก าหนดหมวดหมตามหนงสอสาขาตาง ๆ ทมอยในหอสมดแหงนน

66

โดยแบงเปน 20 หมวดใหญใชอกษรโรมนตวพมพใหญ A – Z ยกเวน I Q W X Y ผสมกบตวเลขอารบค ตงแตเลข 1-9999 และอาจเพมจดทศนยมกบตวเลขไดอกหมวดใหญทง 20 หมวด มดงน

1. หมวดใหญ (Classes) หรอการแบงครงท 1 แบงสรรพวชาออกเปน 20 หมวด โดยใชตวอกษรโรมน A – Z เปนสญลกษณแทนเนอหาของหนงสอ A ความรทวไป (General Works) B ปรชญา จตวทยา ศาสนา (Philosophy Psychology, Religion) C ศาสตรทเกยวของกบประวตศาสตร (Auxiliary Sciences of History) D ประวตศาสตรทวไป และประวตศาสตรโลกเกา (History : General and

Old World) E-F ประวตศาสตร : อเมรกา (History : America) G ภมศาสตร โบราณคด นนทนาการ (Geography, Antropology,

Recreation) H สงคมศาสตร (Social Sciences) J รฐศาสตร (Political Science) K กฎหมาย (Law) L การศกษา (Education) M ดนตร (Music and Books on Music) N ศลปกรรม (Fine Arts) P ภาษาและวรรณคด (Philology and Literatures) Q วทยาศาสตร (Science) R แพทยศาสตร (Medicine) S เกษตรศาสตร (Agriculture) T เทคโนโลย (Technology) U ยทธศาสตร (Military Science) V นาวกศาสตร (Naval Science) Z บรรณานกรม และบรรณารกษศาสตร (Bibliography, Library Science)

67

2. หมวดยอย (Division) หรอการแบงครงท 2 คอ ในแตละหมวดใหญแบงออกเปนหมวดยอยไดมากนอยตางกน ในแตละหมวดยอยใชตวอกษรโรมนตวใหญสองตวแทนเนอหาของหนงสอยกเวนหมวด E-F และหมวด Z ใชอกษรตวเดยวกบตวเลข ตวอยางหมวด B แบงออกเปน 14 หมวดยอยดงน B ปรชญา BC ตรรกวทยา BD ปรชญาพยากรณ อภปรชญา BF จตวทยา BH สนทรยศาสตร BJ จรยศาสตร BL ศาสนาตาง ๆ เทพปกรณม BM ศาสนายว BP ศาสนาอสลาม ศาสนาบาไฮ BQ พทธศาสนา BR ศาสนาครสต BS คมภรไบเบล BT เทววทยาเชงครสตศาสตร BV เทววทยาภาคปฏบต BX ครสตศาสนานกายตาง ๆ

ตวอยาง หมวด T แบงออกเปน 16 หมวดยอยดงน T เทคโนโลย TA วศวกรรมศาสตรทวไป วศวกรรมโยธา TC วศวกรรมศาสตร TD เทคโนโลยสงแวดลอม วศวกรรมสขาภบาล TE วศวกรรมทางหลวง ถนน และผวการจราจร TF วศวกรรมรถไฟและการปฏบตการ TG วศวกรรมสะพาน TH การกอสรางอาคาร TJ วศวกรรมเครองกลและเครองจกร

68

TK วศวกรรมไฟฟา อเลกทรอนกส วศวกรรมนวเคลยร TL ยานพาหนะ การบน ยานอวกาศ TN วศวกรรมเหมองแร โลหการ TP เคมเทคนค TR การถายภาพ TS โรงงาน TT งานฝมอ TX คหกรรมศาสตร

3. หมยอย (Section) หรอการแบงครงท 3 คอ จากหมวดยอย แบงละเอยดเปนหมยอยโดยวธเตมตวเลขอารบค ตงแต 1-9999 เชน PN1 วารสารสากล PN2 วารสรอเมรกนและองกฤษ PN86 ประวตการวจารณ PN101 ผแตงอเมรกนองกฤษ

4. จดทศนยม หรอการแบงครงท 4 จากการแบงเปนหมยอย ยงสามารถแบงใหละเอยดโดยการใชจดคนและตามดวยอกษรและตวเลข เพอแสดงรายละเอยดหมวดเรอง หรอรปแบบ หรอประเทศ เชน PN6100.C7 รวมโคลงกลอนของวทยาลย PN6100.H8 เรองข าขน PN6519.C5 สภาษตจน

69

หลกการจดเรยงทรพยากรสารสนเทศ การจดเรยงหนงสอบนชน หนงสอทไดรบการจดหมวดหมแลว จะตองน ามาเขยนเลขเรยกหนงสอไวทสนของหนงสอ หรอดานหนาของปกหนงสอเพอสะดวกแกการเกบหนงสอเรยงขนชน

หลกการเรยงหนงสอบนชน 1. หองสมดเรยงหนงสอจากเลขหมนอยไปหาเลขหมมาก เรยงจากซายไปขวาเหมอนเขมนาฬกาเรมตงแตชนบนสดแลวถดลงมาตามล าดบจนถงชนลางสด เชน

2. หนงสอทมเลขหมเหมอนกน ใหเรยงตามล าดบอกษรยอของชอผแตง เชน

3. หนงสอทมเลขหมเหมอนกน ผแตงมอกษรยอเหมอนกนใหเรยงตามล าดบเลขของผแตง เชน

025 พ213ก

030 ธ523จ

080 ข411ร

100 ก151ง

150 น362อ

370 ก215น

370 ค327ก

370 จ561ต

370 ณ171ม

370 ด423ช

510 ก282ก

510 ก291น

510 ก316พ

510 ก347ล

510 ก417บ

70

4. หนงสอเลขหมเดยวกนอกษรตวแรกของผแตงและเลขประจ าตวผแตงเหมอนกนใหเรยงตามล าดบอกษรของชอหนงสอ เชน

5. หนงสอเลขหมมจดทศนยม ใหเรยงตามรปไมเรยงตามจ านวนนบ เชน

6. หนงสออางองหรอหนงสออเทศหองสมดจดแยกไวตางหากอาจแยกชน หรอแยกหองไวโดยเฉพาะเพราะหนงสออางองไมอนญาตใหยมออกจากหองสมด จะมตวอกษร “อ” หรอ “R” หรอ “Ref” อยเหนอเลขเรยกหนงสอ จดเรยงล าดบเชนเดยวกบหนงสอทวไป

7. หนงสอเรองเดยวกน ผแตงคนเดยวกน เลมเดยวจบ หองสมดซอมาซ ากนหลายเลมจะเรยงตามฉบบ ซงใชอกษรยอ “ฉ” หรอ “C”

770 น521ข

770 น521จ

770 น521ด

770 น521บ

770 น521ล

371.1 ก16ม

371.2 จ217ม

371.3 บ327ร

371.32 ว631ต

371.4 ว735ร

อ

423 น315จ

อ

433 ว451ป

อ

443 อ368ร

อ

451 ม246ง

อ

495.93 ท412น

150 ส265จ

ฉ.1

150 ส265จ

ฉ.2

150 ส265จ

ฉ.3

150 ส265จ

ฉ.4

150 ส265จ

ฉ.5

71

8. หนงสอเรองเดยวกนผแตงคนเดยวกนมหลายเลมจบ (เชนหนงสอชด) ใหเรยงตามล าดบเลม ซงใชอกษรยอ “ล” หรอ “V” 9. หนงสอทผแตงคนเดยวกน ชอเรองเดยวกนแตมการพมพหลายครง แตละครงมการแกไขเพมเตม และทเลขเรยกหนงสอจะระบปทพมพ ใหเรยงหนงสอทพมพใหมไวกอนปเกา เชน

10. หนงสอนวนยายและรวมเรองสนใหเรยงล าดบตามอกษรยอของชอผแตง เชน

น

ก15บ

น

น211ส

น

ผ356ว

น

ภ425ง

น

ส326ล

025 ส43ก

2538

025 ส43ก

2535

025 ส43ก

2533

025 ส768ท

2537

025 ส768ท

2536

959.3 ว45ป

ล.1

959.3 ว45ป

ล.2

959.3 ว45ป

ล.3

959.3 ว45ป

ล.4

959.3 ว45ป

ล.5

72

การจดเรยงวารสาร หองสมดมกจดแยกเปนวารสารภาษาไทยและวารสารภาษาตางประเทศ ภายใตชน

วารสารภาษาเดยวกนนยมจดเรยงตามล าดบอกษรของชอวารสาร

การจดเรยงหนงสอพมพ หนงสอพมพฉบบใหมจะใสไวในไมหนบ และวางไวบนทวางหนงสอพมพ โดยเฉพาะและเปลยนฉบบใหมทก ๆ วน หนงสอพมพฉบบลวงเวลาเกบแยกไวทชนตางหากโดยเรยงตามชอหนงสอพมพ วน เดอน ป ตามล าดบ

73

หนวยการเรยนรท 4 การจดเกบและการจดเรยงทรพยากรสารสนเทศ

แบบประเมนผลการเรยนร

จงเตมชองวางในขอตอไปนใหสมบรณ 1. ระบบทศนยมของดวอแบงหนงสอออกเปนกหมวดใหญ

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. ระบบทศนยมของดวอใช.........................................เปนสญลกษณแทนหมวดหมหนงสอ 3. ระบบ L.C ใช..........................................................เปนสญลกษณแทนหมวดหมหนงสอ 4. ระบบทศนยมของดวอเรยกยอวา ....................................................................................... 5. ระบบการจดหมหนงสอทเหมาะกบหองสมดขนาดเลกคอระบบ....................................... 6. อกษร R หรอ Ref. ทปรากฏเหนอเลขหมหนงสอแสดงถง................................................ 7. สงพมพประเภทใดทนยมใชตวอกษรแทนเลขหมหนงสอ..................................................

จงบอกสวนประกอบของเลขเรยกหนงสอตอไปน

8. ............................................................................................................................................ 9. ........................................................................................................................................... 10. ...........................................................................................................................................

640.8 ก-ค

9

8

10

74

ใบงานท 4.1 ฝกปฏบตคนหาหนงสอดวยระบบทศนยมของดวอ

จดประสงค

1. เพอใหนกศกษาฝกคนหาหนงสอจากชนหนงสอตามหมวดตาง ๆ ได 2. เพอใหนกศกษาไดรจก หนงสอชอเรองอน ๆ เพมเตมในหมวดเดยวกน 3. กระตนใหนกศกษาสนใจอานหนงสอ ชอเรองอน ๆ 4. เพอใหนกศกษาเขาใจการจดเรยงหนงสอบนชน หมวด เลขเรยกหนงสอ ชอผแตง ชอเรอง 000

100

200

300

400

500

600

700

800

900

หนวยการเรยนรท 5

การสบคนขอมลสารสนเทศดวยเครองมอชวยคน ประเภทบตรรายการ

สาระการเรยนร 1. ความหมายและประโยชนของบตรรายการ 2. สวนตาง ๆ ของบตรรายการ 3. ประเภทของบตรรายการ 4. การเรยงบตรรายการ

ผลการเรยนร 1. มความรความเขาใจเกยวกบ เครองมอชวยคนประเภทบตรรายการ 2. สามารถใชบตรรายการคนหาขอมลสารสนเทศได

จดประสงคการเรยนร 1. อธบายความหมายและประโยชนของบตรรายการได 2. บอกสวนตาง ๆ ของบตรรายการได 3. บอกประเภทของบตรรายการได 4. อธบายการเรยงบตรรายการได 5. สบคนขอมลสารสนเทศจากบตรรายการประเภทตาง ๆ ได

76

หองสมดเปนหนวยงานทมหนาทในการจดเกบ และใหบรการทรพยากรสารสนเทศหลากหลายประเภทและมปรมาณมาก ฉะนนเพอชวยใหการคนหาขอมล สารสนเทศ ซงเปนกระบวนการหนงของการสรางความร ปลกฝงสงเสรมสนบสนน นสยการรกการอาน หองสมดจงไดจดท าเครองมอชวยคนสารสนเทศรปแบบตาง ๆ เชน บตรรายการ บรรณานกรม ดรรชนวารสาร ดรรชนหนงสอพมพ และเครองมอสบคนสารสนเทศประเภทสออเลกทรอนกส เปนตน

บตรรายการ ความหมายของบตรรายการ

บตรรายการ (Catalog card) หมายถง บตรทแจงรายละเอยดตาง ๆ เกยวกบหนงสอ สงพมพอนๆ ตลอดจนโสตทศนวสดทมในหองสมด เพอใหผใชทราบขอมลตาง ๆ เชน ชอผแตง ชอเรอง ครงทพมพ สถานทพมพ ผจดพมพ ปพมพ เปนตน นอกจากนยงมเลขเรยกหนงสอ (Call number) บอกต าแหนงทเกบเพอใหหาวสดนนๆ ไดถกทโดยไมเสยเวลา บตรรายการมขนาดมาตรฐาน คอ 3” X 5” ดานลางเจาะรส าหรบใหแกนเหลกรอยบตรไวกบลนชกของตบตรรายการเพอไมใหบตรสลบทหรอถกน าออกจากลนชก

ประโยชนของบตรรายการ 1. ชวยใหคนหาหนงสอทตองการ เพยงผใชทราบชอผแตง ชอหนงสอ ชอหวเรอง

หรอทราบชอผแตงรวม ผแปล ผรวบรวม ชอชด หรอขอมลใดๆ ทหองสมดพมพไวบรรทดแรกของบตร กสามารถใช บตรรายการประเภทตางๆทหองสมดจดท าขน ไดแก บตรผแตง บตรชอเรอง บตรหวเรอง หรอบตรอน ๆ ตรวจคนวาหองสมดมหนงสอเลมทตองการหรอไม 2. บอกต าแหนงทอยของหนงสอแตละเลมในหองสมด เลขเรยกหนงสอในบตรรายการจะชวยใหผใชทราบวาหนงสอเลมทตองการอยทใดของหองสมด 3. เปนตวแทนของหนงสอแตละเลมทมอยในหองสมด รายการตาง ๆ ในบตรรายการ ไดแก ชอผแตง ชอเรอง ครงทพมพ พมพลกษณ บรรณลกษณ ชอชด และหมายเหต รายการเหลานจะชวยใหผใชทราบรายละเอยดกอนไดเหนตวเลมจรง ท าใหสามารถเลอกหนงสอไดตรงกบความตองการ

77

4. รายละเอยดของหนงสอทบนทกในบตรรายการสามารถน าไปรวบรวมเขยนบรรณานกรมได หนงสอบางเลมสวนหนาปกในอาจฉกขาดหรอหลดหายไปบางสวนสามารถดรายละเอยดในบตรรายการแทนได 5. ผทตองการคนควาผลงานของผแตงคนเดยวกน จะสะดวกอยางยงถาดจากบตรผแตง ท าใหทราบนามจรงของผแตงทใชนามแฝงดวย 6. ผทตองการคนเรองใดเรองหนง สามารถใชบตรหวเรอง ซงจะบอกชอผแตง ชอเรอง และอนๆ ทบนทกรายการส าคญของหนงสอไวดวย จะไดหนงสอจ านวนหลายเลมในเรองทตองการ พรอมทงโยงเพมเตมไปยงหวเรองอนทเกยวของใหดวย 7. บตรโยงน าผใชจากชอบางชอ หรอหวเรองบางหวเรองไปยงชอหรอหวเรองทถกตอง ท าให ผใชสามารถคนพบสารสนเทศทตองการไดงาย

สวนตาง ๆ ของบตรรายการ บตรรายการมสวนประกอบดงน คอ

1. เลขเรยกหนงสอ (Call number) เปนเลขหมายประจ าตวของหนงสอแตละเลม อยมมซายบนของบตร ประกอบดวยเลขหมหนงสอ อกษรตวแรกของชอผแตง และอกษรตวแรกของชอเรอง ส าหรบบอกต าแหนงทจดเกบเพอใหคนไดสะดวก

2. ชอผแตง (Author) อาจเปนบคคล องคการ หรอหนวยงานทรบผดชอบ การลงชอผแตง มหลกเกณฑมากมายแตทควรทราบคอผแตงทเปน ชอบคคลถาเปนคนไทย ใหลงชอตว และตามดวยชอสกลกรณผแตงเปนชาวตางประเทศ ใหขนตนดวยชอสกลและตามดวยชอตว ผแตงทเปนองคกรหรอหนวยงานใชตามทเรยกขาน เชน กรมศลปากร สมาคมหองสมดแหงประเทศไทย

3. ชอเรอง (Title) ใชชอทปรากฏในหนาปกใน

4. ครงทพมพ (Edition) จะลงรายการตงแตพมพครงท 2 เปนตนไป

5. พมพลกษณ (Imprint) หมายถงขอมลเกยวกบการพมพประกอบดวย 5.1 สถานทพมพ (Place of publication) ไดแกชอจงหวด ทมการ

จดพมพหนงสอ เชน กรงเทพฯ นครราชสมา 5.2 ส านกพมพ (Publisher) ไดแก ชอบรษทหางราน ทพมพ หนงสอ

เชน ซเอด ดอกหญา ดวงกมล 5.3 ปทพมพ (Date of publication) คอตวเลขของปทพมพ

78

621.382 1โคทม อารยา 2 ค อเลกทรอนกสก าลง 2. 3 กรงเทพฯ,5 ซเอดยเคชน,6 2546.7 อ 672 หนา8. ภาพประกอบ.9 1. อเลกทรอนกส. (1) ชอเรอง.10

6. บรรณลกษณ (Collation) คอ รายการแสดงลกษณะของหนงสอ เชน จ านวนหนา (Page) จ านวนเลม ภาพประกอบ ตาราง แผนภม

7. เลขมาตรฐานหนงสอสากล (International Standard Book Number = ISBN) คอ ตวเลขทก าหนดขนแทนชอหนงสอ ส านกพมพ และประเทศ ม 10 หลก ส าหรบใชเปนรหสในการตดตอสงซอ ISBN 974 1 – 8156 2 – 20 3 – 6 4

1. เลขประเทศไทย 2. เลขส านกพมพ 3. เลขประจ าหนงสอ 4. เลขตรวจสอบในคอมพวเตอร

8. แนวสบคน (Tracing) เปนขอความทบอกใหทราบวา บตรรายการส าหรบหนงสอเลมหนง ๆ มกบตร และมหวเรองเพมเตมอะไรทเกยวของกน ท าใหการคนหาหนงสอเลมนน ๆ งายขน

ตวอยางบตรรายการหนงสอภาษาไทย

1. เลขเรยกหนงสอ 6. ส านกพมพ 2. ผแตง 7. ปทพมพ 3. ชอเรอง 8. จ านวนหนา 4. ครงทพมพ 9. ภาพประกอบ 5. สถานทพมพ 10. แนวสบคน

79

621.38153641 Best, Roland E 2 B Phase – locked loops.3 5th.ed. 4 New York, 5McGraw – Hill, 6 P 2003. 7 421 p.8

1. Phase – locked loops. I. Tittle. 10

ตวอยางบตรรายการหนงสอภาษาตางประเทศ

ประเภทของบตรรายการ บตรรายการมหลายประเภท โดยทวไปจะเรยกชอตามขอความบรรทดแรกของบตร บตรรายการทผใชบรการหองสมดควรทราบเนองจากเปนเครองมอชวยสบคนทจะตองใชมดงน

1. บตรผแตง (Author card) หมายถง บตรทใชเพอคนวาหองสมดมทรพยากร สานสนเทศโดยผแตงผนหรอไมส าหรบผแตงทมผลงานหลายเรองหลายประเภท บตรผแตงจะชวยใหทราบวา หองสมดมผลงานเรองใด หรอประเภทใดของผแตงผนบาง บตรผแตงจะมชอและนามสกลของผแตงอยบรรทดแรกของบตร ส าหรบผแตงทเปนชาวตางประเทศ โดยเฉพาะชาวตะวนตกจะใชนามสกลขนกอนคนดวยเครองหมายจลภาคแลวจงลงชอแรก

2. บตรชอเรอง (Title card) หมายถง บตรทพมพชอเรองของทรพยากร สารสนเทศไวบนบรรทดแรก เพอใหความสะดวกรวดเรวส าหรบผใชบรการเพราะชอเรองของทรพยากรสารสนเทศบางประเภทเปนทรจกอยางแพรหลาย เชน วรรคดคลาสสค นวนยาย ภาพยนตร เทปบนทกภาพ เทปบนเสยง

3. บตรเรอง (Subject card) หมายถง บตรทมหวเรองปรากฏอยบนบรรทดแรกของบตรหวเรอง คอ ค ากลมค า หรอวลทหองสมดทวไปก าหนดขนใหตรงกน เพอระบเนอหาวชาหรอสาระส าคญของเนอเรองในทรพยากรสารสนเทศ บตรเรองใหความสะดวกแกผใชหองสมดในกรณทไมทราบชอผแตงหรอชอเรอง แตทราบขอบเขตหวขอวชาและ

80

สาระส าคญของเรองทตองการอยางคราวๆ เชน ตองการท ารายงานเกยวกบดนตรไทย บตรเรองจะแสดงวาหองสมดมทรพยากรสารสนเทศเกยวกบดนตรไทย และเรองอน ๆ ทใกลเคยงกนอยางไร เชน ดนตรไทย เครองดนตรไทย เพลงไทย หนงสอบางเรองสามารถคนไดจากหวเรองหลายหวเรอง

ตวอยาง บตรรายการประเภทตาง ๆ ของหนงสอภาษาไทย

บตรผแตง

621.382 โคทม อารยา ค อเลกทรอนกสก าลง 2. กรงเทพฯ, ซเอดยเคชน, 2546 อ 672 หนา. ภาพประกอบ. 1. อเลกทรอนกส. (1) ชอเรอง.

บตรชอเรอง

อเลกทรอนกสก าลง 2 621.382 โคทม อารยา ค อเลกทรอนกสก าลง 2. กรงเทพฯ, ซเอดยเคชน, 2546 อ 672 หนา. ภาพประกอบ. 1. อเลกทรอนกส. (1) ชอเรอง.

81

บตรเรอง

อเลกทรอนกส 621.382 โคทม อารยา ค อเลกทรอนกสก าลง 2. กรงเทพฯ, ซเอดยเคชน, 2546 อ 672 หนา. ภาพประกอบ. 1. อเลกทรอนกส. (1) ชอเรอง.

ตวอยาง บตรรายการประเภทตาง ๆ ของหนงสอภาษาตางประเทศ

Author card

621.3815364 Best, Roland E B Phase – locked loops. 5th.ed. New York, McGraw – Hill, 2003. P 421 p. 1. Phase – loced loops. I. Tittle.

82

Title card

Phase – locked loops 621.3815364 Best, Roland E B Phase – locked loops. 5th.ed. New York, McGraw – Hill, 2003. P 421 p. 1. Phase – loced loops. I. Tittle.

Subject card

PHASE – LOCKED LOOPS 621.3815364 Best, Roland E B Phase – locked loops. 5th.ed. New York, McGraw – Hill, 2003. P 421 p. 1. Phase – locked loops. I. Tittle.

83

การเรยงบตรรายการ

การเรยงบตรรายการจะแยกบตรรายการภาษาไทยและภาษาองกฤษออกจากกน และน าไปจดเรยงไวในลนชกตบตรรายการใหถกตองตามหลกเกณฑการเรยงบตรรายการ เพอใหผใชสามารถคนหาบตรรายการไดอยางสะดวกรวดเรว หนาตบตรรายการจะมอกษรหรอขอความ เพอบอกใหผใชทราบวาในลนชกมบตรประเภทใด และขนตนดวยอกษรหรอขอความใด นอกจากน ภายในลนชกยงมบตรแบงตอน (Guide Card) ซงเปนบตรทมลกษณะสงกวาบตรธรรมดา มตวอกษรหรอขอความซงชวยใหผใชหองสมดทราบวาบตรรายการชวงนน ๆ ขนตนดวยอกษรหรอขอความใด

การเรยงบตรรายการในหองสมดม 3 วธ ดงน

1. การเรยงบตรแบบพจนานกรม (Dictionary Catalog) คอ การเรยงบตรทกประเภทเขาดวยกนไมวาจะเปนบตรผแตง บตรชอเรอง บตรหวเรอง และบตรเพมอน ๆ ยกเวนบตรแจงหมหนงสอหรอบตรทะเบยนเทานน โดยน ามาเรยงตามล าดบอกษรตงแต ก – ฮ หรอ A – Z การเรยงบตรรายการดวยวธนเหมาะส าหรบหองสมดขนาดเลกทมหนงสอไมมาก

2. การเรยงแยกตามชนดของบตร (Devided Catalog) การเรยงบตรวธนเหมาะส าหรบหองสมดขนาดใหญ ซงมหนงสอเปนจ านวนมาก ม 3 แบบ คอ

2.1 เรยงบตรผแตงกบบตรชอเรองไวดวยกน สวนบตรหวเรองหรอบตรเรองเรยงแยกไวตางหาก

2.2 เรยงบตรหวเรองกบบตรชอเรองไวดวยกน สวนบตรผแตงเรยงแยกไวตางหาก

2.3 เรยงบตรแตละชนดแยกออกจากกนเปน 3 กลม คอ บตรผแตง บตรชอเรอง และบตรหวเรอง แลวน าบตรแตละพวกมาเรยงตามอกษรแบบพจนานกรม

3. การเรยงบตรตามเลขหมหนงสอ (Classified Catalog) คอ การเรยงบตรตามล าดบเลขหมของหนงสอ ถาหองสมดจดหนงสอตามระบบทศนยมของดวอ กเรยงบตรจากหมวด 000 – 900 โดยล าดบจากเลขหมนอยไปหาเลขหมมาก ถาเลขหมซ ากนจะเรยงโดยพจารณาอกษรชอผแตง เลขผแตง และ

84

อกษรชอเรองตามล าดบถาหองสมดใชการจดหมหนงสอระบบหอสมดรฐสภาอเมรกน กจดตามล าดบอกษรทเปนสญลกษณแทนประเภทของหนงสอ ถาอกษรเหมอนกนกเรยงตามตวเลข ถาตวอกษรและตวเลขหรอเลขหมย งเหมอนกนอกใหจดเรยงตามล าดบของเลขคตเตอรอกทหนง

โดยทวไปการเรยงบตรรายการในหองสมดเปนการเรยงบตรโดยแยกบตรออกเปนบตรผแตง บตรชอเรอง บตรเรองกอน แลวจงเรยงบตรแตละประเภทตามล าดบอกษรแบบพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ส าหรบหนงสอภาษาไทย

การสบคนสารสนเทศจากบตรรายการ หองสมดทกแหงมการจดท าบตรรายการหนงสอและทรพยากรสารสนเทศไว เพออ านวยความสะดวกในการคนหา ฉะนนถาผใชตองการทราบวาหองสมดมทรพยากรสารสนเทศนนหรอไม ใหคนหาจากบตรรายการวธใชบตรรายการทถกตองคอ 1. ใชบตรผแตง เมอทราบชอผแตง ผแตงรวม ผแปล บรรณาธการ ผรวบรวม ผวาดภาพประกอบ ชอนตบคคลและบตรโยงชอนตบคคล

2. ใชบตรชอเรอง เมอทราบชอเรองหรอชอชดของหนงสอ ส าหรบบตรหลกทลงชอเรองเปนรายการหลกและลงรายการแบบยอหนาค าคางกเรยงอยในลนชกบตรชอเรอง 3. ใชบตรเรอง เมอไมทราบชอผแตงและชอเรองของหนงสอ ใหคดค าทครอบคลมเนอหาของหนงสอทตองการซงจะพบไดในลนชกบตรเรอง 4. หากไมพบบตรทตรงกบขอมลทมแสดงวาหองสมดไมมหนงสอเรองนน หากพบบตรรายการทตองการ ใหจดเลขเรยกหนงสอจากมมซายบนของบตร เพอน าไปคนหาหนงสอจากชนหนงสอ หามดงบตรรายการออกจากลนชกโดยเดดขาด 5. เมอใชบตรรายการเสรจแลวใหน าลนชกบตรรายการเกบเขาตบตร โดยเรยงหมายเลขประจ าลนชกบตรรายการใหถกตองตามล าดบ

85

หนวยการเรยนรท 5 การสบคนขอมลสารสนเทศดวยเครองมอชวยคน

ประเภทบตรรายการ แบบประเมนผลการเรยนร

จงเลอกค าตอบทถกตองทสด

1. ขอใดเปนเครองมอเขาถงทรพยากรสารสนเทศหองสมด ก. บตรรายการ ข. ดรรชนวารสาร ค. บรรณารกษ ง. ขอ ก และ ข ถก 2. ขอใดไมใชหลกการใชบตรรายการทถกตอง ก. ถาทราบชอผแตงใหดจากบตรผแตง ข. ถาทราบชอหนงสอใหดจากบตรชอเรอง ค. ถาไมทราบทงชอผแตง ชอเรอง ใหดจากบตรหวเรอง ง. ถาไมทราบชอผแตง ชอเรองใหดจากบตรโยง 3. เลขมาตรฐานสากลประจ าหนงสอ มสญลกษณยอคอ ก. ISSN ข. ISBN ค. ISCN ค. SIBN 4. เมอนกศกษาพบหนงสอทตองการจากบตรรายการแลวสวนใดทบอกต าแหนงทอยของหนงสอ ก. ชอผแตง ข. เลขเรยกหนงสอ

ค. พมพลกษณ ง. แนวสบคน

5. สวนใดทบอกใหทราบวาหองสมดไดท าบตรรายการอนใดเพมเตม

ก. หวเรอง ข. บรรณลกษณ

ค. แนวสบคน ง. พมพลกษณ

6. 200 หนา. ภาพประกอบ. รายการนคอสวนใดของบตร ก. พมพลกษณ ข. บรรณลกษณ

ค. แนวสบคน ง. หมายเหต

86

7. ถาผแตงคอ ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช จะตองคนหาบตรทขนตนวาอะไร ก. ม.ร.ว. คกฤทธ ข. คกฤทธ ค. ปราโมช ง. นายคกฤทธ 8. ขอใดเรยงบตรรายการไดถกตอง (บตรผแตง) 1. พรทพย เลาหวโรจน 3. พจน ธญญขนธ 2. พนม ปนกจด 4. พรจนทร จนทวมล

ก. 3,1,2,4 ข. 3,2,4,1 ค. 3,2,1,4 ง. 3,4,1,2 9. ขอใดเรยงบตรรายการไดถกตอง (บตรชอเรอง) 1. การบรหารงานผลตและบรการ 3. การบรหารงานกอสราง 2. การบรหารงานบคคล 4. การบ ารงรกษารถยนต

ก. 3,2,1,4 ข. 1,2,3,4 ค. 4,3,2,1 ง. 3,2,4,1 10. ขอใดเรยงบตรรายการไดถกตอง (หวเรอง) 1. โทรคมนาคม 3. โทรศพท

2. ไทย – ขนบธรรมเนยมประเพณ 4. ไทย - ความสมพนธกบตางประเทศ ก. 1,3,2,4 ข. 1,2,3,4 ค. 2,4,1,3 ง. 2,4,3,1

87

ใบงานท 5.1 จงบอกสวนตาง ๆ ของบตรรายการ

658.51 ชมพล ศฤงคารศร2

ช9 การวางแผนและควบคมการผลต ฉบบปรบปรงใหม3. กรงเทพ4ฯ, ก10 สมาคมสงเสรมเทคโนโลยไทย – ญปน5, 25466. 512 หนา7. 1. การวางแผนการผลต8. 2. การควบคมการผลต. (1) ชอเรอง.

1 หมายถง................................................................................................................. 2 หมายถง................................................................................................................. 3 หมายถง................................................................................................................. 4 หมายถง................................................................................................................. 5 หมายถง................................................................................................................. 6 หมายถง................................................................................................................. 7 หมายถง.................................................................................................................

8 หมายถง................................................................................................................. 9 หมายถง................................................................................................................. 10 หมายถง................................................................................................................

หนวยการเรยนรท 6

การสบคนขอมลสารสนเทศดวยเครองมอชวยคน

ประเภทอเลกทรอนกส

สาระการเรยนร 1. ฐานขอมล 2. เครองมอชวยคนสารสนเทศประเภทอเลกทรอนกส

ผลการเรยนร 1. มความรความเขาใจเกยวกบเครองมอชวยคนอเลกทรอนกส 2. สามารถใชสออเลกทรอนกสคนหาขอมลสารสนเทศได

จดประสงคการเรยนร 1. บอกความหมายและ ประโยชนของเครองมอชวยคนประเภทอเลกทรอนกส 2. สามารถสบคนขอมลดวยเครองมอชวยคน ภายในหองสมดได 3. สามารถสบคนขอมลดวยเครอขายคอมพวเตอรได

90

ฐานขอมล ฐานขอมล หรอ (Database) มาจากค า 2 ค า คอ Data และ Base Data คอ ทรพยากรทประกอบดวยขอเทจจรงทมปรมาณมาก สามารถเพมขนและเปลยนแปลงไดในขณะท Base คอ สงทเปนฐานใหสรางตอขนไปได ดงนน เมอน าค าวา Database มารวมกนและน ามาใชในวงการสารสนเทศ มความหมายดงน

ฐานขอมล หรอ Database เปนแหลงทจดเกบสารสนเทศซงอยในรปแฟมขอมลทตองใชคอมพวเตอรและอปกรณประมวลผลอนในการเรยกอานขอมล ขอมลในฐานขอมลอาจจะเปนตวเลข รายการอางองทาง บรรณานกรม บทคดยอ ขอมลเตมรปของบทความ รายงานทางวชาการ บทความในสารานกรม

ฐานขอมลจ าแนกตามลกษณะการจดเกบ สามารถแบงไดเปน 3 ประเภท คอ

1. ฐานขอมลเตมรป (Full Text) คอ ฐานขอมลทประกอบดวยแฟมขอมลซงเปนเนอหาสาระสมบรณตามทปรากฏอยเตม โดยไมมการตดหรอยอจากฐานขอมลน ผคนจะสามารถเขาถงขอมลทมอยไมวาจะเปนสารานกรม กฎหมาย ขาวหนงสอพมพ คณสมบตทางเคม สทธบตร ขอมลประชากร ฐานขอมลประเภทนใชในการตอบค าถามทวไ ป ซงจะใหขอมลเนอหาเบองตนแกผใช และพบไดทงในรปออนไลนและออฟไลน เชน CHEMSEARCH , Academic American Encyclopedia รวมทงฐานขอมลทพบในอนเทอรเนต

2. ฐานขอมลอางอง (Reference Database) เปนฐานขอมลอกขระ ประกอบดวย รายละเอยดทางบรรณานกรม หรอดรรชนแหลงทมาของสารสนเทศ โดยมงเนนทจะชวยใหผใชทราบวา ขอมลขาวสารทตองการสามารถหาไดจากสงพมพใดบาง และสงพมพนนอยทใด โดยผใชจะไมไดเนอหาของขอมลเหมอนกบฐานขอมลประเภทแรก ฐานขอมลประเภทนจงถกเปรยบเสมอนลายแทงใหเขาไปถงเนอหาทางภมปญญา เชน ฐานขอมลทรพยากรหองสมด ดรรชนวารสารไทย MEDLINE, ERIC, LISA

3. ธนาคารขอมล (Data Bank) เปนฐานขอมลเชงตวเลขในรปของสถต กราฟ ตาราง และขอมลดบฐานขอมลประเภทนใหค าตอบโดยตรง โดยไมตองอางองไปยงเอกสารตนเหลง

91

ประโยชนของฐานขอมล

1. จดเกบสารสนเทศไดในปรมาณสงท าใหประหยดเนอทในการจดเกบมากกวาเกบในกระดาษ

2. จดเกบสารสนเทศอยางเปนระบบ ท าใหเขาถงขอมลทตองการไดอยางสะดวก รวดเรวและมประสทธภาพกวาการคนดวยมอ ทงยงเปนการชวยประหยดเวลาในการคนหา

3. ปรบปรงและแกไขสารสนเทศในฐานขอมลไดงายและรวดเรว ท าใหผใชไดรบขอมลทถกตองและทนสมยเสมอ

4. เชอมโยงแหลงขอมลทอยหางไกลไดโดยระบบออนไลน ท าใหผใชเขาถง ขอมลไดอยางกวางขวาง โดยไมตองเดนทางไปคนหาจากหลายแหลง

5. มการเชอมโยงฐานขอมลเขาระบบโทรคมนาคมททนสมย ท าใหฐานขอมลแพรหลายและสามารถจดหาไดงายจากทวโลก

เครองมอชวยคนสารสนเทศประเภทอเลกทรอนกส

จากความกาวหนาทางวทยาการคอมพวเตอรและการพฒนาทางเทคโนโลย ท าใหการสบคน สารสนเทศจากบตรรายการไมเพยงพอ หองสมดจงไดน าคอมพวเตอรมาชวยในการคนหาขอมลสารสนเทศ ซงถอเปนเครองมอชวยคนประเภทอเลกทรอนกส แบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1. เครองมอชวยคนสารสนเทศภายในหองสมด 2. เครองมอชวยคนสารสนเทศบนเครอขายอนเทอรเนต

1. เครองมอชวยคนวสดสารสนเทศจากฐานขอมลออฟไลน (Offline Database) เปนการน าคอมพวเตอรมาชวยจดเกบสารสนเทศ จดการระบบฐานขอมล และใหบรการภายในหองสมดเทานน กลาวคอผใชหองสมดสามารถคนขอมลจากคอมพวเตอรทไมไดมการเชอมโยงหรอตดตอกบหองสมดอนๆ ซงผใชหองสมดจะถกจ ากดแหลงในการคนหาขอมลทถกบนทกไวในฮารดดสกของคอมพวเตอรภายในหองสมดนน หรอใชขอมลทบนทกในสอตาง ๆ ทหองสมดจดใหบรการ เชน แผนดสก ซด-รอม เปนฐานขอมลออฟไลนทนยมในปจจบน คอ ซด-รอม เนองจากเปนฐานขอมลส าเรจรปทมการผลตออกจ าหนายอยางแพรหลายมคาใชจายไมสงมากนก และคนหาขอมลทตองการไดในระยะเวลาสนดวยเหตนเองซด-รอม จงเขามามบทบาทในงานบรการของหองสมดอยางกวางขวาง โดยเฉพาะอยางยงหองสมดประเภทวทยาลยและมหาวทยาลยสวนใหญจะบอกรบเปนสมาชกฐานขอมลซด-รอม

92

การคนหาขอมลซด-รอม ในการคนหาขอมลในซด-รอมนน ผคนตองเลอกฐานขอมลทมเนอหาเกยวของในสาขานน ๆ และตองอาศยดรรชนเปนตวคนหาบทคดยอ ซงเกบไวเปนขอมลประเภท ขอความ(Text) แลวจงไปคนหาในแผนซด-รอมทมบทความตนฉบบอกครง หองสมดบางแหงใหผใชใชฐานขอมลซด-รอมดวยตนเอง บางแหงมบรรณารกษหรอนกสารสนเทศเปนผคนให

2. เครองมอชวยคนวสดสารสนเทศจากฐานขอมลทรพยากรหองสมด เปนการน าคอมพวเตอรมาใชในการสรางฐานขอมลของหองสมดขนเอง เพออ านวยความสะดวกใหกบผใชหองสมด ในการคนหาสารสนเทศของหองสมดแหงนน หรอกลมหองสมดรวมกนจดท าฐานขอมลขน เพอเปนการอ านวยความสะดวกในการสบคน สารสนเทศในหองสมดและการใชทรพยากรรวมกน ดงนนหองสมดแตละแหงจ าเปนตองมโปรแกรมจดการฐานขอมล เชนโปรแกรม CDS/ISIS, INNOPAC, HORIZON, VTLS หรอหองสมดบางแหงอาจพฒนา Microsoft Access Microsoft FoxPro เปนตน มาใชในการสรางฐานขอมลเพอใหบรการในการสบคนซงรจกกนทวไปในนาม โอแพค (OPAC) หรอระบบการสบคนขอมลทรพยากรสารสนเทศของหองสมดดวยคอมพวเตอร (On-line Public Access Catalog)ซงจะใหขอมลทางบรรณานกรมแหลงจดเกบและบรการสถานภาพของวสดสารสนเทศ ตลอดจนใชในการตรวจสอบการยม-คนของผใช OPAC ของหองสมดแตละแหงอาจจะมรปลกษณภายนอกทแตกตางกนไปขนอยกบโปรแกรมจดการฐานขอมลทหองสมดเลอกใชวาเปน CDS/ISIS หรอ HORIZON หรอ โปรแกรมใด ๆ กตาม แตลกษณะของการสบคนสารสนเทศจะมความคลายคลงกน เนองจากมการก าหนดเขตขอมลส าหรบการสบคนในลกษณะ Field Searching คอคนจากผแตง (Author) ชอเรอง (Title) และหวเรอง (Subject) นอกจากนโปรแกรมสวนใหญเนนในการอ านวยความสะดวกใหกบผใชมากขน โดยสามารถคนจากค าส าคญ (Keywords) เลขหม (Classification) ไดดวย ดงนนผใชจงมชองทางในการสบคนสารสนเทศไดสะดวก รวดเรว และดกวาการใชบตรรายการแบบเดม ในทนจะยกตวอยางการสบคนจากโปรแกรม Library 2001 โปรแกรม Library 2001 เปนเครองมอชวยคนสารสนเทศภายในวทยาลยเทคนคนครราชสมาในระบบอนทราเนต

93

ขนตอนการสบคนสารสนเทศดวยโปรแกรม Library 2001 1. ผใชบรการมขอมลทเกยวของกบสารสนเทศทตองการ เชน ทราบชอผแตง ชอเรอง หรอ ค าคนทครอบคลมเนอหาเกยวกบหนงสออยางใดอยางหนง แลวเปดหนาจอ คลกรายการทตองการคนโดยปฏบตตามค าแนะน าทปรากฏหนาจอ ซงมใหเลอก 2 แบบ คอ

1.1 คนแบบ (ทกฟลด) กรณทราบขอมลอยางคราว ๆ 1.2 คนแบบ (เลอกฟลด) กรณทราบขอมลอยางใดอยางหนง เชน ทราบชอผแตง

ชอเรอง หรอหวเรอง

ตวอยางการคนแบบทกฟลด มขนตอนดงน 1. พมพขอความททราบหรอตองการคนหา เชน ค าวา “ไฟฟา ” 2. เมอพบขอมลทตองการกด Yes ขอมลทเกยวของกบไฟฟาทงหมดกแสดงบน

หนาจอ 3. เลอกสารสนเทศทตองการ โดยหนาจอจะแสดงขอมล ดงตอไปน

เลขทะเบยนหนงสอ, ชอผแตง, ชอเรอง, หมวด, หม, ผแตง, ฉบบท 4. นกศกษาจดขอมลทบอกต าแหนงของหนงสอในหองสมด ( เลขหมและอกษร

ผแตง ) แลวน าไปคนหาหนงสอทชนหนงสอ 5. กด Esc เพอออกจากโปรแกรม

ตวอยางการคนแบบเลอกฟลด 1. กรณทราบชอผแตง คลกทชอผแตงและพมพชอผแตงททราบ 2. คลก ทคนหา หนาจอกจะแสดงรายชอหนงสอของผแตงทนกศกษาพมพ

เขาไป 3. จากหนาจอ ถาตองการรายละเอยดเกยวกบหนงสอ คลก ไปทตกลง 4. จดเลขเรยกหนงสอ และ หาหนงสอทชน 5. กด Esc เพอออกจากระบบ 6. กรณทราบชอเรองหรอหวเรอง กด าเนนการเชนเดยวกบการคนหากรณทราบ

ชอผแตง

94

ความหมายของอนเทอรเนต อนเทอรเนต (Internet) มาจากค าวา INTERNATIONAL NETWORK แปลวาเครอขายนานาชาตจดเปนอภมหาเครอขายทใหญทสดในโลก เปนเทคโนโลยการสอสารขอมลดวยเครองคอมพวเตอรจ านวนมากในระบบเครอขายขนาดใหญเชอมโยงแหลงขอมลตาง ๆ ทวโลกดวยสายเคเบลหรออปกรณสอสารชนดตาง ๆ สามารถตดตอสอสารกนไดตลอดเวลา

เครองมอสบคนสารสนเทศบนอนเทอรเนต

การเขาถงสารสนเทศบนอนเทอรเนต ผใชสามารถเชอมตอคอมพวเตอรกบระบบเครอขายอนเทอรเนตโดยอาศยอปกรณเชอมตอระบบเครอขายและโปรแกรมคอมพวเตอร โปรแกรมทใชเปนเครองมอในการเขาถงสารสนเทศบนอนเทอรเนตทนยมกนแพรหลายในปจจบนไดแก โปรแกรมคนด (Browsers) เชน Internet Explorer Netscape Communicator เปนตน

สารสนเทศโดยทวไปบนเวลดไวดเวบ (World Wide Web – WWW.) อาจเปนไดท งตวอกษร เสยง ภาพนง ภาพเคลอนไหว ภาพยนตร หรอแฟมขอมลคอมพวเตอร หนวยงานตาง ๆ ในปจจบนนยมเผยแพรขอมลเหลานผานระบบเวลดไวดเวบในอนเทอรเนต หนวยงานดงกลาวมทงทเปนสวนราชการ สถาบนการศกษา เอกชน และบคคลทวไปและมวตถประสงคในการเผยแพรแตกตางกน ดงนนผใชจ าเปนตองพจารณาความถกตองและนาเชอถอของขอมลกอนน าสารสนเทศทสบคนไดจากอนเทอรเนตมาใช การคนหาสารสนเทศบนอนเทอรเนตโดยผานทางเวลดไวดเวบนน มเครองมอทใชในการสบคนสารสนเทศทเรยกวา โปรแกรมคนหา (Search engines) การสบคนสารสนเทศดวยโปรแกรมคนหา แบงออกไดเปน 2 วธ คอ การสบคนดวยค าส าคญ (Keyword) และการสบคนดวยกลมเนอหา (Directories)

95

การสบคนสารสนเทศดวยระบบอนทราเนต หอสมดกลางวทยาลยเทคนคนครราชสมา

96

การสบคนดวยค าส าคญ การสบคนดวยค าส าคญเปนการสบคนโดยใชค าทโปรแกรมคนหาจดท าดรรชน และเกบไวในรปฐานขอมลซงมความแตกตางกนไปในแตละโปรแกรม เวบไซตทบรการเครองมอสบคนดวยวธนทรจกกนด เชน Google (www.google.com) และ Lycos (www.lycos.com) เปนตน โปรแกรมคนหาแตละโปรแกรมมขอดและขอจ ากดแตกตางกน ผใชควรทราบวาโปรแกรมคนหาทใชเนนการท าดรรชนประเภทใด มการใหน าหนกสารสนเทศแตละเรองอยางไรและควรใชมากกวาหนงโปรแกรม เพอใหสบคนสมบรณยงขน นอกจากนผใชทสนใจสามารถตดตามความเคลอนไหวและศกษาเกยวกบโปรแกรมคนหาแตละชอไดจาก www.searchengines.com และเวบไซตอน ๆ ทคลายคลงกน

ตวอยางโดเมนเนม หรอ ชอเรอง (Domain Name) ทสามารถชวยใหคาดเดาไดวาเปนเวบไซตสงกดหนวยงานใด

gov (government) หมายถง หนวยงานของรฐบาลของสหรฐอเมรกา go.th (government Thailand) หมายถง หนวยงานของรฐบาลไทย edu (education) หมายถง หนวยงานสถาบนอดมศกษาของสหรฐ ac.th (academic Thailand) หมายถง หนวยงานสถาบนอดมศกษาไทย org (organizatons) หมายถง องคกรอน ๆ ของสหรฐ or.th (organization Thailand) หมายถง กลมองคกรอน ของไทย com (commercial) หมายถง กลมองคกรธรกจการคา co.th (commercial Thailand) หมายถง กลมธรกจการคาของไทย net (network services) หมายถง กลมเครอขายคอมพวเตอร int (International) หมายถง กลมหนวยงานระหวางประเทศ mil (Military) หมายถง หนวยงานทางทหารของสหรฐ

97

ประโยชนของอนเทอรเนต 1. การตดตอสอสาร ผใชสามารถสงขาวสารถงเพอน นกศกษาสามารถสงรายงาน หรอถามขอสงสย หรอแสดงความคดเหนตออาจารยหรอผสอนทาง E-mail สวนผสอนอาจจะมอบหมายงานแกนกศกษาทาง E-mail ไดเชนกน สามารถสงบตรอวยพรในเทศกาลตางๆ ได เชน วนขนปใหม วนเกด วนครสตมาส ไปไดทวโลกในเวลาอนรวดเรว หนวยงานหรอองคกรใด ๆ ทตองการแจงขาวสาร ขอมลแกสมาชกหรอผทเกยวของทวโลก การสงทาง E-mail จะสะดวกรวดเรวและประหยดมาก

2. จดประชมทางไกล ส าหรบหนวยงานทมสมาชกในเครอขายทวโลกใหไดประชมพรอม ๆ กนท าใหไมตองเสยเวลาเดนทางและประหยดคาใชจาย เชน คาเบยเลยง คาลงทะเบยน คาโรงแรม คาอาหาร

3. สามารถตดตามเรองทสนใจเปนพเศษ ไมวาจะเปนงานอาชพ งานอดเรก หรอสงทก าลงเปนทสนใจของคนทวไป หรอ เกมสตาง ๆ เรองราวตาง ๆ นนไดมาจากกลมขาวซงมอยนบหมนกลม จากกระดานสนทนาตางๆ ขอมลเหลานนไดมาจากความคดเหน ขอแนะน าและขอเทจจรงทผใชอนเทอรเนตทวโลกใสไว

4. แหลงความรทกรปแบบ สามารถคนหาขอมล ความรตาง ๆ จากทวโลกไดหลากหลายรปแบบ เชน ขอมลทมลกษณะเหมอนหนงสออางองจ าพวก พจนานกรมภาษาตาง ๆ สารานกรม แผนท ขอมลทเปนบทความจากวารสาร ขอมลทเปนผลงานวจย ขอมลจากแหลงขอมลตนแหลง จากการคนเพยงครงเดยวจะไดขอมลในเวลาอนรวดเรว จงท าใหมงานวจยงานประดษฐเกดขนใหมตลอดเวลา

5. ซอขายสนคาและบรการ บรษทหางรานตาง ๆ ตลอดจนคนทวไปสามารถโฆษณาสนคาของตนทางอนเทอรเนตในราคาถกและใหบรการไดตลอด 24 ชวโมง แตเผยแพรไปยงผบรโภคไดมากกวาสอโฆษณาอน ๆ ในทางกลบกนผบรโภคกสามารถสงสนคาทางอนเทอรเนตไดเชนกน

6. รบขาวสารลาสดไดทงในและตางประเทศ ทงขาวการเมอง ขาวเศรษฐกจ ขาวกฬา รายงานอากาศ ราคาหน

7. เพอความบนเทง (Entertainment) เลนเกมส ดหนง ฟงเพลง

98

บรการบนเครอขายอนเทอรเนต อนเทอรเนตเปนเครอขายสาธารณะทมงใหสมาชกไดใชทรพยากรสารสนเทศตาง ๆ อยางคมคาสงสด อนเทอรเนตจงมศนยใหบรการทวโลก ผใชมโอกาสแลกเปลยนความคดเหนไดอยางกวางขวางและมากทสด ปจจบนมเครองคอมพวเตอรทวโลกทเชอมตออยในเครอขายอนเทอรเนตนบลานเครอง ผใชในเครอขายสามารถใชบรการตาง ๆ ไดดงน

1. บรการจดหมายอเลกทรอนกส (Electronic mail = E-mail) ผใชสามารถตดตอรบ – สง ขอความกบผใชอนเทอรเนตอน ๆ ทวโลกคลายกบการสงจดหมายทางไปรษณย แตมความสะดวกและรวดเรวกวาเพราะสงผานระบบเครอขาย ผรบและสง E-mail จะตองม

2. บรการโอนยายแฟมขอมล (File transfer Protocol = FTP) ผใชสามารถเคลอนยายแฟมขอมลโปรแกรมตาง ๆ ทเปนตวอกษร รปภาพ เสยง จากคอมพวเตอรเครองหนงไปยงคอมพวเตอรอกเครองหนงผานเครอขายอนเทอรเนต เปนการสนบสนนการศกษาคนควาวจยใหกวางขวางออกไป การโอนยายแฟมขอมลแบงเปน 2 ประเภท ไดแก การ Download คอ การโอนยายขอมลจากคอมพวเตอรเครองอนมายงเครองของเราและการ Upload คอการโอนยายขอมลจากเครองของเรายงเครองอน

3. บรการเขาใชเครองคอมพวเตอรอนในระยะไกล (Telnet) ผใชสามารถเขาถงเครองคอมพวเตอรอน ๆ ทเชอมตอกบอนเทอรเนตจากระยะไกล ซงมโปรแกรมหรอบรการนอกเหนอไปจากเครองทใชอย การสงใหโปรแกรมท างานไดบนเครองอนท าใหผใชไมตองเดนทางไปยงเครองนน โดยโปรแกรม Telnet จะจ าลองเครองคอมพวเตอรของผใชใหเสมอนเปนจอภาพบนเครองคอมพวเตอรเครองอนทผใชตองการเขาถงท าใหรสกเหมอนงท างานหนาเครองนนโดยตรง

4. บรการสนทนากบผอนแบบทนททนใด ผใชเครอขายสามารถพดคยโตตอบกบผอนในเครอขายอนเทอรเนตไดในเวลาเดยวกน ม 4 ลกษณะคอ

4.1 การสนเทนาแบบคน 2 คน เปนการพมพขอความโตตอบกน ระหวางคน 2 คนผานทางจอภาพของเครองคอมพวเตอรทงสองฝาย โดยใชโปรแกรม Talk นบเปนการพดคยทางออนไลนแบบแรก ๆ ปจจบนไมเปนทนยม

4.2 การสนเทนาเปนกลม เปนการพมพขอความโตตอบระหวางกนไดหลายคนในเวลาเดยวกน ทกคนจะเหนขอความทแตละคนพมพ

99

เหมอนก าลงนงอยดวยกนในหองสนทนา โปรแกรมทนยมในปจจบน คอ mIRC, PIRCH, Comic Chat

4.3 บรการเพจเจอรสวนตว เปนบรการทผใชสามารถสงขอความของตนผานเครอขายอนเทอรเนตไปยงเครองผรบไดไมวาเครองผรบจะใชงานอนเทอรเนตอยหรอไมกตาม โปรแกรมทนยมใชคอ ICQ

4.4 การโทรศพทผานอนเทอรเนต สามารถพดคยกนไดเหมอนการใชโทรศพทตามบาน โดยเสยคาใชจายถกกวาการใชโทรศพททางไกล ทงนโดยใชโปรแกรม Internet Phone, Webphone, Cooltalk โดยผใชตองมเครองคอมพวเตอรทมอปกรณมลตมเดย (ไมโครโฟนและการดเสยง) ตดต งไวดวย หากตองการพดกนแบบเหนหนาและอรยาบทของกนและกน ใหใชโปรแกรม CU-See Me, Free Vue, Hind Site ใชประกอบกบกลองวดโอขนาดจวซงตอกบการดวดโอ

5. บรการบอรดขาวสาร (User’s Network = Usenet) เปนบรการทผใชสามารถแลกเปลยนขาวสารหรอความคดเหนของตนกบผอนตามความสนใจ โดยมการจดกลม เรยกวากลมขาว (Newsgroup) ปจจบนมกลมขาวมากกวา 15,000 กลม การแลกเปลยนขาวสารมลกษณะคลายการสง E-mail เพยงแตไมไดสงไปยงผรบโดยตรง แตจะสงไปยงศนยทเปนขาวแทน

6. บรการพาณชยอเลกทรอนกส (E-commerce) เปนการประกอบธรกจการคาบนอนเทอรเนตในปจจบนสามารถท านตกรรมได เชน การสงซอของและช าระเงนผานทางบตรเครดต การตดตอท านตกรรมกบธนาคาร

7. บรการคนหาแฟมและฐานขอมล (File and Database Searching) ในเครอขายคอมพวเตอรมแฟมขอมลและฐานขอมลทผเชยวชาญในแขวงวชาตาง ๆ เกบขอมลไวเผยแพรจ านวนมากจงเปนเรองยากในการคนหาขอมลทตองการ ในอนเทอรเนตมโปรแกรมเฉพาะทอ านวยความสะดวกชวยบรการคนหาขอมลมหาศาลได เชน Archive, Gopher, Hytelnet, WAIS, และ World Wide Web เปนตน

100

ใบงานท 6.1 การคนหาสารสนเทศดวยเครองมอภายในหองสมด

จดประสงค 1. เพอใหนกศกษาสามารถคนหาสารสนเทศในหองสมดดวยโปรแกรม

Library 2001 2. ไดสารสนเทศตรงตามทถกตอง

ค าสง ใหนกศกษาคนหาหนงสอภายในหองสมดจากค าคนอยางใดอยางหนง พรอมสรปขนตอนการคนหา

.................................................................................................................... ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................

101

ใบงานท 6.2 การคนหาสารสนเทศบนเครอขายอนเทอรเนต

จดประสงค เพอใหนกศกษาสามารถคนหาสารสนเทศทางอนเทอรเนตได

ค าสง ใหนกศกษาสรปขนตอนการคนหาสารสนเทศทางอนเทอรเนต ตามหวขอทสนใจ และ print ขอมลมาสง 1 หวขอ

.................................................................................................................... ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................

102