เอกสารประกอบการสอนblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/6776/เอกสาร... · (3) สารบัญ เรื่อง หน้า

เอกสารประกอบการสอน การศกษางานอตสาหกรรม (Industrial Work Study)

อดมพงษ เกศศรพงษศา

คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏบรรมย

2560

เอกสารประกอบการสอน

การศกษางานอตสาหกรรม (Industrial Work Study)

อดมพงษ เกศศรพงษศา วศ.ม. (วศวกรรมอตสาหการ)

คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏบรรมย

2560

คำนำ เอกสารประกอบการสอนรายวชา การศกษางานอตสาหกรรม รหสวชา 5513504 ผเขยนไดทำการเรยบเรยงขน เพอเปนเอกสารประกอบการเรยนการสอนของนกศกษาในระดบปรญญาตร หลกสตรวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยการจดการอตสาหกรรม คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏบรรมย โดยครอบคลมเนอหาคอ บทท 1 ความรเบองตนเกยวกบอตราผลผลต บทท 2 เทคนคการสรางแผนภมกระบวนการผลต บทท 3 การศกษาการทำงาน บทท 4 การประยกตการศกษาการทำงาน บทท 5 เวลาการทำงาน บทท 6 การเคลอนทและการขนถายวสด บทท 7 การเคลอนทของคนและวสด บทท 8 หลกการเคลอนไหวแบบประหยด บทท 9 การวดผลงาน และการสมงาน และบทท 10 ระบบการประเมนประสทธภาพ และการหาเวลามาตรฐาน เอกสารประกอบการสอนเลมน ผเขยนไดทำการรวบรวมขอมลจากหนงสอ ตำรา และงานวจยของนกวชาการหลาย ๆ ทาน รวมทงจากประสบการณการเรยน การสอน และประสบการณจากการทำงาน หวงเปนอยางยงวาเอกสารประกอบการสอนเลมนจะเปนประโยชนกบนกศกษาสาขาวชาเทคโนโลยการจดการอตสาหกรรม นกศกษาสาขาวชาอน ๆ และผสนใจทวไป ขอขอบพระคณผเขยนเอกสาร ตำรา และงานวจยทกทานทผเขยนไดนำมาคนควาและใชในการอางองจนทำใหเอกสารประกอบการสอนเลมนสำเรจไดดวยด ขอขอบพระคณทกทานทมสวนเกยวของทใหกำลงใจ และใหคำแนะนำตาง ๆ เปนอยางดตลอดมา

อดมพงษ เกศศรพงษศา มถนายน 2560

(3)

สารบญ

เรอง หนา คำนำ (1) สารบญ (3) สารบญตาราง (9) สารบญภาพประกอบ (13) แผนบรหารการสอนประจำวชา (17) แผนบรหารการสอนประจำบทท 1 1 บทท 1 ความรเบองตนเกยวกบอตราผลผลต 3 ความหมายของอตราผลผลต 3 ความสำคญของอตราผลผลต 4 แนวคดของอตราผลผลต 5 ประเภทของอตราผลผลต 10 องคประกอบของอตราผลผลต 11 ประโยชนของอตราผลผลต 15 สรป 17 คำถามทายบท 19 เอกสารอางอง 21 แผนบรหารการสอนประจำบทท 2 23 บทท 2 เทคนคการสรางแผนภมกระบวนการผลต 25 ความหมายของแผนภมกระบวนการผลต 25 วธการสรางแผนภมกระบวนการผลต 26 แผนผงกางปลา หรอผงเหตและผล 29 เทคนคการตงคำถาม 5W1H 32 เทคนคการปรบปรง ECRS 35 ตวอยางการประยกตการสรางแผนภมกระบวนผลต 38

(4)

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา สรป 48 คำถามทายบท 51 เอกสารอางอง 55 แผนบรหารการสอนประจำบทท 3 57 บทท 3 การศกษาการทำงาน 59 ความหมายของการศกษาการทำงาน 59 ประวตและววฒนาการการศกษาการทำงาน 62 ขนตอนการศกษาการทำงาน 64 สรป 79 คำถามทายบท 80 เอกสารอางอง 81 แผนบรหารการสอนประจำบทท 4 83 บทท 4 การประยกตการศกษาการทำงาน 85 ความหมายการยศาสตร 85 ประวตความเปนมาของวชาการยศาสตร 87 วตถประสงคของการยศาสตร 88 องคประกอบของการยศาสตร 89 การประยกตใชหลกการยศาสตรกบการทำงาน 91 สภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมในการทำงาน 96 มาตรการความปลอดภย 98 สรป 111 คำถามทายบท 113 เอกสารอางอง 115

(5)


แผนบรหารการสอนประจำบทท 5 117 บทท 5 เวลาการทำงาน 119 ความหมายของเวลาทงหมดของงาน 119 ความหมายเวลาไรประสทธภาพ 122 การลดสวนของงาน 124 การลดสวนงานและเวลาไรประสทธภาพ 125 การจดเวลางาน 128 สรป 130 คำถามทายบท 131 เอกสารอางอง 133 แผนบรหารการสอนประจำบทท 6 135 บทท 6 การเคลอนทและการขนถายวสด 137 ความหมายการขนถายวสด 137 จดประสงคการขนถายวสด 138 การตรวจสอบการขนถายดวยบารโคด 141 การวางผงโรงงาน 142 วตถประสงคการวางผงโรงงาน 143 ชนดของการวางผงโรงงาน 144 ขนตอนการวางผงโรงงาน 148 การเคลอนทของงานทมหลายผลตภณฑและหลายกระบวนการผลต 163 สรป 165 คำถามทายบท 167 เอกสารอางอง 169

เรอง หนา

(6)



แผนบรหารการสอนประจำบทท 7 171 บทท 7 การเคลอนทของคนและวสด 173 การเคลอนทของคนและวสด 173 แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง 180 เทคนคการตงคำถาม 5W1H สำหรบแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง 181 แผนภมการปฏบตงานทวคณ 192 สรป 199 คำถามทายบท 201 เอกสารอางอง 203 แผนบรหารการสอนประจำบทท 8 205 บทท 8 หลกการเคลอนไหวแบบประหยด 207 ความหมายของหลกเศรษฐศาสตรการเคลอนไหว 207 ประเภทของการเคลอนไหวในการทำงาน 213 ความหมายของแผนภมกระบวนการผลตสำหรบสองมอ 222 หลกการจดบนทกการทำงานของมอทงสองโดยใชแผนภมสองมอ 223 ความหมายการศกษาการเคลอนไหวแบบไมโคร 229 ขนตอนการนำไปใชงาน 233 สรป 235 คำถามทายบท 237 เอกสารอางอง 239

แผนบรหารการสอนประจำบทท 9 241 บทท 9 การวดผลงาน และการสมงาน 243 ความหมายของการวดผลงาน 243 ประโยชนของการวดผลงาน 245

(7)



วตถประสงคการสมงาน 250 ขนตอนในการสมงาน 251 การคำนวณหาจำนวนครงของการสมงานทเหมาะสม 253 การกำหนดชวงเวลาในการสมงาน 257 การคำนวณหาเวลามาตรฐานโดยการสมงาน 261 สรป 262 คำถามทายบท 264 เอกสารอางอง 265 แผนบรหารการสอนประจำบทท 10 267 บทท 10 ระบบการประเมนประสทธภาพ และการหาเวลามาตรฐาน 269 ระบบการประเมนประสทธภาพ 269 อปกรณทใชในการศกษาเวลา 277 ขนตอนในการศกษาเวลาโดยการจบเวลา 284 การกำหนดจำนวนครงในการจบเวลา 286 การประมาณจำนวนครงในการจบเวลา 289 การคำนวณหาคาเวลาปกต 291 การประมาณคาเวลาลดหยอน 292 การหาคาเวลามาตรฐาน 294 เวลามาตรฐานททราบคาลวงหนา 296 สรป 308 คำถามทายบท 310 เอกสารอางอง 311

วตถประสงคของการวดผลงาน 245 ขนตอนการวดผลงาน 246 เทคนคการวดผลงาน 248 ความหมายการสมงาน 249

(8)


เรอง หนา บรรณานกรม 313 ภาคผนวก 319 ภาคผนวก ก ตาราง A - 1 แสดงจำนวนครงการสมงานทเหมาะสมเมอใหคา

S และ p ทระดบความเชอมน 95%

321 ภาคผนวก ข ตาราง A - 2 แสดงคาเปอรเซนตความละเอยดแมนยำสำหรบ

จำนวนครงทไปบนทกงานมาแลว (N) เมอกำหนดคา p ทระดบความเชอมน 95%

327

(9)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1.1 การเปรยบเทยบกบผลตผลของรถยนตในชวงป พ.ศ. 2557 - 2558 7 1.2 ขอมลอตราผลผลตของการผลตรถยนตในป พ.ศ. 2557 และ พ.ศ. 2558 8 2.1 สญลกษณทมในแผนภมกระบวนการไหล 27 2.2 แผนภมการไหลของกระบวนการผลต 28 2.3 การใชเทคนคการตงคำถามเพอการปรบปรงงาน 33 2.4 เทคนคการตงคำถาม 5W1H และหลกเกณฑ ECRS เพอพจารณาความ

เหมาะสมของขนตอนการทำงาน

35 2.5 การผลตหลงคาเหลกตอสปดาห 38 2.6 แผนภมการไหลของกระบวนการผลต กอนปรบปรง 39 2.7 ขอมลการจบเวลาของแตละขนตอนในกระบวนการผลตหลงคาเหลก กอน

ปรบปรง

42 2.8 แนวทางในการปรบปรงกระบวนการผลตหลงคาเหลกโดยใชเทคนค ECRS 44 2.9 แผนภมการไหลของกระบวนการผลต หลงปรบปรง 45 2.10 เปรยบเทยบแผนภมการไหลของกระบวนการผลตกอนปรบปรงและหลง

ปรบปรง

52 3.1 แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง 73 4.1 คณสมบตของผวแบบตาง ๆ ของพนโรงงาน 102 4.2 ประกาศกระทรวงมหาดไทยทวาดวยระดบความเขมแสงตามลกษณะงาน 105 4.3 มาตรฐานระดบความดงของเสยง จากประกาศของกระทรวงมหาดไทย 108 5.1 การเปรยบเทยบผลการปรบปรงขนตอนกระบวนการผลตนำปลา 128 6.1 กระบวนการผลตของการรบและตรวจสอบชนสวนของเครองบน (กอน

ปรบปรง)

155 6.2 กระบวนการผลต FPCการตรวจรบชนสวนทนำมาผลตเครองบน (หลง

ปรบปรง)

158 6.3 กระบวนการผลตอยางตอเนอง (FPC) ของการออกใบสงซอ (วธการเดม) 160 6.4 การใชเทคนคการตงคำถามเพอการปรบปรงงาน 161

(10)

สารบญตาราง (ตอ)


6.5 กระบวนการผลตอยางตอเนอง (FPC) ของการออกใบสงซอ (หลงการปรบปรง)

163

7.1 กระบวนการเคลอนทขององคประกอบหลกในโรงงาน 175 7.2 ตวอยางการตงคำถาม 5W1H ในขนตอนรอขวดเปลาใหแหง 181 7.3 ตวอยางการตงคำถาม 5W1H ในขนตอนรอสวนผสมของวตถดบใหเขากน 182 7.4 ตวอยางการตงคำถาม 5W1H ในขนตอนบรรจนำปลาใสขวดทละ 2 ขวด

จนเตมลง

183 7.5 แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนองของการออกแบบและพฒนาอปกรณ

บรรจนำปลาแหงหนงเพอเพมประสทธภาพในการผลต (กอนการปรบปรง)

185 7.6 แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนองประเภทคนของการออกแบบและ

พฒนาอปกรณบรรจนำปลาแหงหนงเพอเพมประสทธภาพในการผลต (หลง

การปรบปรง)

188

7.7 แผนภมการปฏบตงานทวคณของการตรวจสอบคะตะลสทในเตา คอนเวอรเตอร (วธการเดม)

193

7.8 แผนภมการปฏบตงานทวคณของการตรวจสอบคะตะลสทในเตา คอนเวอรเตอร (วธการปรบปรง)

194

7.9 แผนภมการปฏบตงานทวคณ-คนกบเครองจกรของการปาดผวแทงเหลกหลอดวยเครองกดโลหะ (วธการเดม)

196

7.10 แผนภมการปฏบตงานทวคณ-คนกบเครองจกรของการปาดผวแทงเหลกหลอดวยเครองกดโลหะ (วธการทปรบปรง)

198

8.1 ประเภทการเคลอนไหวตามหลกการของ จนทรศร สงหเถอน 214 8.2 ประเภทการเคลอนไหวตามหลกการของ วจตร ตณฑสทธ และคณะ 214 8.3 แผนภมกระบวนการผลตสำหรบ 2 มอ ของการประกอบปากกา (วธการเดม) 224 8.4 แผนภมกระบวนการผลตสำหรบ 2 มอ ของการประกอบปากกา (วธปรบปรง) 226 8.5 แผนภมกระบวนการผลตสำหรบสองมอ : การตดหลอดแกว (วธการเดม) 227 8.6 แผนภมกระบวนการผลตสำหรบสองมอ การตดหลอดแกว (วธการปรบปรง) 229

(11)



8.7 การเคลอนไหวพนฐานในการหยบแกวนำมาดม 232 8.10 รปแบบของเทอรบลกสทใชในการศกษาการเคลอนไหวโดย แฟรงค บ กล

เบรท

232 8.9 คมอการปฏบตงานมาตรฐานของสถานงานหนงการนำไปใชในสายงานการ

ประกอบโทรทศน

235 9.1 การสมบนทกการทำงานของพนกงาน 40 ครง 251 9.2 ตารางตวเลขสม 257 9.3 ตารางเวลาสมงาน 259 10.1 ตวอยางการประเมนประสทธภาพการทำงานบนระดบสเกลตาง ๆ 271 10.2 ตารางคะแนนของการประเมนประสทธภาพของระบบ Westing House 273 10.3 คาคะแนนในการประเมนประสทธภาพของระบบ Objective Rating 275 10.4 แบบฟอรมการศกษาเวลาปกต 281 10.5 แบบฟอรมการศกษาเวลากรณทวฏจกรงานสน 282 10.6 แบบฟอรมสรปการศกษาเวลา 283 10.7 การจบเวลาแบบตอเนอง (Continuous Timing) 285 10.8 เวลางานยอยหนงของสายการผลตเยบผา (วนาท) 288 10.9 จำนวนครงในการจบเวลาทเหมาะสม ทระดบความเชอมนท 95% ความ

ละเอยดแมนยำท 5%

290

10.10 ในการจบเวลาของงานยอยท 1 2 และ 3 หาคาเวลาเฉลย และคาการประเมนประสทธภาพ

292

10.11 คาเวลา MTM ของการเออม 300 10.12 คาเวลา MTM ของการเคลอนยาย 302 10.13 คาเวลา MTM ของการหมน 303 10.14 คาเวลา MTM ของการออกแรงกด 303 10.15 คาเวลา MTM ของการจบ 304 10.16 คาเวลา MTM ของการวางเขาตำแหนง 305

(12)



10.17 คาเวลา MTM ของการปลอย 306 10.18 คาเวลา MTM ของการถอด 306 10.19 คาเวลา MTM ของการมอง 307 10.20 การบนทกเวลาโดยพจารณาการเคลอนไหวแบบ MTM 307

(13)

สารบญภาพประกอบ

ภาพท หนา

1.1 องคประกอบของอตราผลผลต 14 1.2 ประโยชนทไดรบจากการเพมอตราผลผลต 15 2.1 แผนผงสาเหตและผล 31 2.2 แผนผงการไหลของกระบวนการผลตหลงคาเหลก กอนปรบปรง 41 2.3 การวเคราะหโดยใชแผนภมกางปลา 43 2.4 แผนผงการไหลของกระบวนการผลตหลงคาเหลก หลงปรบปรง 47 3.1 กระบวนการศกษาการทำงาน 61 3.2 สญลกษณตาง ๆ ทใชในการเขยนแผนภมกระบวนการผลต 68 3.3 สวนประกอบของสวทซไรเตอร 69 3.4 แผนภมกระบวนการผลตอยางสงเขปของการประกอบสวทซไรเตอร 70 3.5 การใชเครอง Splicing Insulated Wire ชวยในการประกอบ Wire Connector 74 3.6 ตวอยางการใชสายพานลำเลยงและรถเขนเพอชวยในการรวมงานเขาดวยกน 74 3.7 ผงโรงงานของสายงานประกอบและตรวจสอบชนสวนทผลตบนเครองจกร

กงอตโนมต (กอนการปรบปรง)

75 3.8 ผงโรงงานของสายงานประกอบและตรวจสอบชนสวนทผลตบนเครองจกร

กงอตโนมต (หลงการปรบปรง)

76 3.9 ฟกเจอรสำหรบวดคาคาปาซแตนท 77 4.1 ตวอยางการนำหลกเออรกอนอมกส การใชแรงงานอยางถกตอง 91 4.2 ความตองการขนพนฐานของมนษยกฎของมาสโลว 94 4.3 การวางหลอดไฟ 106 4.4 ความตองการแสงสวางในงานทว ๆ ไป 106 4.5 ระยะหางมากทสดสำหรบไฟในโรงงานอตสาหกรรม 107 4.6 ตวประกอบทมผลตอแสงสะทอนจากหลอดไฟ 107 5.1 เวลาทงหมดของงาน 121 6.1 ตวอยางของอปกรณขนถายชนดตาง ๆ 140 6.2 วสดขนถายทใชในโกดงเกบสนคา 141 6.3 ตวสแกนเนอรทใชอานแถบรหสแทง (Bar Code) 142

(14)

สารบญภาพประกอบ (ตอ)


6.4 การจดผงโรงงานแบบกำหนดสถานททำงานตายตว (Fixed Position Layout) 145 6.5 การจดผงโรงงานแบบกำหนดสถานททำงานตายตว ของการผลตเครองบน 145 6.6 การจดผงโรงงานแบบ Process Layout 146 6.7 การจดผงโรงงาน แบบ Process Layout ของการผลตบะหมกงสำเรจรป 146 6.8 การจดผงโรงงานแบบ Product Layout 147 6.9 การจดผงโรงงานแบบ Product Layout ของการผลตชนสวนอเลคทรอนกส 147 6.10 การวางผงโรงงานแบบกลม Group Layout 148 6.11 วธการวาดรป (Drawing) 151 6.12 วธการสรางแผนภาพจำลอง 151 6.13 วธการสรางหนจำลอง 152 6.14 ไดอะแกรมการเคลอนทของการรบและตรวจสอบชนสวนของเครองบน (กอน

ปรบปรง)

154 6.15 ไดอะแกรมการเคลอนทของการรบและตรวจสอบชนสวนของเครองบน (หลงการ

ปรบปรง)

157 6.16 ไดอะแกรมการเคลอนทของการออกใบสงซอ (วธการเดม) 159 6.17 ไดอะแกรมการเคลอนท ของการออกใบสงซอ (หลงการปรบปรง) 162 6.18 แผนภมขามผานของการผลตผลตภณฑ 7 ชนด ทมหลายกระบวนการผลต 165 7.1 ไดอะแกรมสายใยของการทำงานในสำนกงานแหงหนง 177 7.2 ไดอะแกรมสายใยของการเกบแผนกระเบอง (กอนการปรบปรง) 178 7.3 ไดอะแกรมของการเกบแผนกระเบอง (หลงการปรบปรง) 179 7.4 ไดอะแกรมการเคลอนทของขนตอนกระบวนการผลตนำปลา (กอนการปรบปรง) 184 7.5 ไดอะแกรมการเคลอนทของขนตอนกระบวนการผลตนำปลา (หลงการปรบปรง) 191 8.1 บรเวณปฏบตงานธรรมดาและงานทกวางทสด สำหรบการเคลอนทโครงรางของ

รางกาย

210 8.2 การจดตำแหนงสถานทปฏบตงานและการออกแบบเครองมอเพอชวยในการ

จดเกบชนงาน

211 8.3 การประกอบแหวนและนต (วธการทำงานเดม) 211

(15)

สารบญภาพประกอบ (ตอ)


8.4 ชนงานทประกอบเสรจ 112 8.5 การจดบรเวณปฏบตงานการประกอบแหวนและนต (วธการปรบปรง) 112 8.6 การออกแบบรางเพอนำสงชนงานทประกอบเสรจ 112 8.7 สถานทปฏบตงานของคนโดยพจารณาขอบเขตความกวางในชวงปกตและชวง

สงสด

213 8.8 ชนเกบเครองมอและชนสวนในตำแหนงทแนนอน 216 8.9 ชวงขอบเขตพนทการทำงานในสวนของผชายและผหญง 216 8.10 ขอบเขตพนทการทำงานในการเออมหยบสงของในเชง 3 มต 217 8.11 การจดอปกรณสถานงานใหสอดคลองกบพนททำงานของแขนและมอ 217 8.12 กลองใสวสดทอาศยแรงโนมถวงชวยในการเคลอนทวสด 218 8.13 โตะตรวจสอบชนงาน 218 8.14 การใชหลกการทงหรอปลอยชนงาน 219 8.15 การจดแสงสวางใหเพยงพอในบรเวณปฏบตงาน 220 8.16 เกาอทใชนงและยนในการทำงานสำหรบผชาย และ สำหรบผหญง 220 9.1 ความสมพนธของการศกษาวธการทำงานและการวดผลงาน 246 9.2 ไดอะแกรมเทคนคการวดผลงาน 249 9.3 พนทภายใตโคงปกต 253 10.1 นาฬกาจบเวลาแบบนาท และนาฬกาจบเวลาแบบตวเลข 278 10.2 เครองถายภาพยนตรทมความเรว 1000 ภาพตอนาท 279 10.3 เครองบนทกขอมลแบบอเลคโทรนกสและคอมพวเตอร 279 10.4 แผนกระดานบนทกขอมล 280 10.5 แผนภาพของแผนบอรดหลกของโทรทศน 308

(16)

(17)

แผนบรหารการสอนประจำวชา

ชอสถาบนอดมศกษา : มหาวทยาลยราชภฏบรรมย คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม / สาขาวชาเทคโนโลยการจดการอตสาหกรรม

หมวดท 1 ขอมลโดยทวไป 1. รหสวชา 5513504 ชอรายวชา การศกษางานอตสาหกรรม (Industrial Work Study) 2. หนวยกต (ท-ป-อ) 3 (3-0-6) 3. หลกสตร ชอหลกสตร วทยาศาสตรบณฑต สาขาเทคโนโลยการจดการอตสาหกรรม ประเภทรายวชา วชาเฉพาะดาน (บงคบ) 4. อาจารยผสอน อาจารยอดมพงษ เกศศรพงษศา 5. ภาคการศกษาท 1 นกศกษาชนปท 3 สาขาเทคโนโลยการจดการอตสาหกรรม 6. รายวชาทตองเรยนมากอน (Pre-requisite) ไมม 7. รายวชาทตองเรยนพรอมกน (Co- requisite) ไมม 8. สถานทเรยน หองเรยน 1842, 1844 อาคาร 18 คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏบรรมย 9. วนทจดการทำหรอปรบปรงรายละเอยดของรายวชาครงลาสด 25 กรกฎาคม 2560

หมวดท 2 จดมงหมายและวตถประสงค

1. จดมงหมายรายวชา 1.1 เพอใหมความร และเขาใจในหลกการ การศกษาวธการทำงานและวธการทเหมาะสม วธจดเวลาทำงาน เวลาทำงานของคน 1.2. เพอใหเขาใจเทคนคการสรางแผนภมการผลตและสามารถเขยนแผนภมแบบตางๆ เพอบนทกรายละเอยดและอธบายกระบวนการทำงานได 1.3. เพอใหมความร และเขาใจหลกการเคลอนไหวแบบประหยด และวเคราะหการเคลอนไหวอยางละเอยด รวมทงสามารถหาประสทธภาพการทำงานได 1.4. เพอใหเขาใจทฤษฎและวธปฏบตเกยวกบการศกษาเวลาและหาเวลามาตรฐานในการ

(18)

ทำงานของคนในงานอตสาหกรรม 2. วตถประสงคในการพฒนา/ปรบปรงรายวชา - เพอใหเนอหารายวชามความทนสมย นำความรดานเทคโนโลยสมยใหมทางดานคอมพวเตอรไปปรบใชในการทำงานยคปจจบน เพมการเรยนการสอนโดยใชกรณศกษาตวอยางใหนกศกษาไดมองเหนภาพกวางการนำเนอหาในรายวชาไปประยกตใชงานมากยงขน

หมวดท 3 ลกษณะและการดำเนนการ

1. คำอธบายรายวชา

วธจดเวลาทำงาน เวลาทำงานของคน เทคนคการสรางแผนภมการผลต หลกการเคลอนไหวแบบประหยด ความเมอยลา การพกผอนในขณะปฏบตงานวธการทำงานใหงายขน วเคราะหการเคลอนไหวอยางละเอยด การจดงาน ทฤษฎและวธปฏบตเกยวกบการศกษาเวลาและหาเวลามาตรฐานในการทำงานของคนได 2. จำนวนชวโมงทใชตอภาคการศกษา (16 สปดาห)

บรรยาย สอนเสรม การฝกปฏบต/งานภาคสนาม/การฝกงาน

การศกษา ดวยตวเอง

48 ชวโมงตอภาคการศกษา สอนเสรมกรณมกจกรรมตรงกบชวโมงเรยน

- มการศกษาดวยตวเอง 96 ชวโมงตอภาคการศกษา

3. จำนวนชวโมงตอสปดาหทอาจารยใหคำปรกษาและแนะนำทางวชาการแกนกศกษาเปนรายบคคล - อาจารยจดเวลาใหคำปรกษาเปนรายกลมตามตองการ โดยกำหนดไว 2 ชวโมง/สปดาห - นกศกษาจองวนเวลาลวงหนาหรอมาพบตามทอาจารยนด

หมวดท 4 การพฒนาการเรยนรของนกศกษา

1. คณธรรม จรยธรรม 1.1 ความรทตองไดรบการพฒนา

- จรยธรรมและ จรยธรรม ความรบผดชอบตอตนเองและสงคม - การเคารพสทธ รบฟงความคดเหนของผอน และเคารพในคณคาและศกดศรของความ

(19)

เปนมนษย - การเคารพกฎระเบยบและขอบงคบตาง ๆ ขององคกรและสงคม การมวนย ตรงตอเวลา - ความซอสตยและกลาหาญในวชาการ - ความคดสรางสรรค สามารถแกไขปญหาตาง ๆ โดยใชความรและประสบการณ ภาวะผนำการเปลยนแปลงมจรรยาบรรณทางวชาการและวชาชพ

1.2 วธการสอน

- กำหนดกตการวมกนและปฏบตเขมงวด ในการเขาชนเรยน การสงรายงานและการนำเสนอผลงาน ทถกตองและตรงตอเวลา - ใหทกคนในแตละกลม ไดมโอกาสอภปรายและแสดงความเหนอยางทวถงเทาเทยมกน - ใหทกคน มสวนรวมในการนำเสนอผลการออกแบบกระบวนการการศกษาการทำงานหรอวธการทำงาน - ใหทกคนในกลมอน ๆ สามารถซกถาม ใหความเหน และ เสนอแนะแกกลมทกำลงนำเสนองานเพอนำปรบปรงแกไขใหผลงานมความสมบรณยงขน - บนทกพฤตกรรม 1.3 วธการประเมนผล

- ประเมนจากพฤตกรรมการมสวนรวมในชนเรยน เชน การตงคำถาม การตอบคำถาม การนำเสนอ การทดลอง การวเคราะหผลการทดลอง การสรปผลการทดลอง การแสดงความเหน การใหขอเสนอแนะ การรบฟง และการปรบปรงแกไขผลงาน - ประเมนจากพฤตกรรมการเขาชนเรยนและการสงงานทไดรบมอบหมาย - ประเมนผลการสงงานทไดรบมอบหมายตามเวลา 2. ความร 2.1 ความรทตองไดรบ

มความรและความเขาใจ ศกษาถงความหมาย หลกการและวธการการศกษาการทำงานหรอวธการทำงาน วธจดเวลาทำงาน เวลาทำงานของคน เทคนคการสรางแผนภมการผลต หลกการเคลอนไหวแบบประหยด ความเมอยลา การพกผอนในขณะปฏบตงานวธการทำงานใหงายขน วเคราะหการเคลอนไหวอยางละเอยด การจดงาน ทฤษฎและวธปฏบตเกยวกบการศกษาเวลาและหาเวลามาตรฐานในการทำงานของตน และแนวทางการปรบปรงและพฒนาวธการทำงาน รวมถงการเพมประสทธภาพในการทำงาน

(20)

2.2 วธการสอน

เนนผเรยนเปนสำคญและเรยนรรวมกนระหวางผสอนและผเรยน ผสอนทำหนาทเปนผควบคมการทดลองปฏบต โดยเรมตนดวยผสอนเปดประเดนเนอหาสาระและ การตงคำถาม แลว ใหผเรยนรวมกนออกแบบ การระดมความคด วเคราะห สงเคราะห สรปผล นำเสนอผลสรปของเปนกลมและใหขอเสนอแนะถงแนวทางนำเอาขอคนพบไปใชประโยชน มการบรรยายเสรมเพมเตม ให feedback แกผเรยน และ มอบหมายงานงานใหผเรยนศกษาลวงหนาเพอเปนฐานในการเรยน ครงตอไป - ศกษาเอกสารประกอบการสอน - บรรยายแนวคด ทฤษฎเพอสรางพนฐานความร - อภปรายกลมเกยวกบประเดนตาง ๆ ทกำหนดในหวขอในแผนการเรยนแตละบทเรยน - สนทนาซกถาม - ศกษาใบความรและตอบคำถามตามใบงานทไดรบ

- การวเคราะหกรณศกษา ฯลฯ 2.3 วธการประเมนผล

- การทดสอบยอยรายคาบ - ประเมนการนำเสนอความรประกอบการใชสอตาง ๆ - การวเคราะห และ การนำเสนอผลการออกแบบเปนกลม - สอบกลางภาค - สอบปลายภาค 3. ทกษะทางปญญา 3.1 ทกษะทางปญญาทตองพฒนา

พฒนาความสามารถในการคดอยางเปนระบบ มการออกแบบ การวเคราะห และสรปผลการทดลอง เพอใชงานจรง และแกปญหาในกระบวนการการศกษาการทำงานหรอวธการทำงานไดอยางเหมาะสม สรางสรรค ฯลฯ 3.2 วธการสอน

- มอบหมายใหปฏบต และนำเสนอผลงาน เปนรายบคคลหรอรายกลม - ใหนกศกษาวางแผนการฝกปฏบตในใบงานตาง ๆ - ทำแผนทความคด (Mind Mapping) - บรรยายแนวคด ทฤษฎเพอสรางพนฐานความร - อภปรายกลมเกยวกบประเดนตาง ๆ ทกำหนดในหวขอในแผนการเรยนแตละบทเรยน

(21)

3.3 วธการประเมนผล

- ประเมนจากตอบคำถาม การอภปราย การแสดงความเหน และการนำเสนอของผเรยน - ประเมนจากการสอบขอเขยนทวดในระดบ การวเคราะห สงเคราะห และการใหขอเสนอแนะ - การทดสอบยอยรายคาบ สอบกลางภาคและสอบปลายภาค - การวเคราะห และ การนำเสนอผลการออกแบบเปนกลม 4. ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ 4.1 ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบทตองพฒนา

มความรบผดชอบในงานทไดรบมอบหมาย สามารถเรยนรและทำงานรวมกบบคคลอนไดอยางราบรน มความเคารพนบถอทงในตนเองและบคคลอนอยางจรงใจ มพฤตกรรมทแสดงออกถงความไววางใจตอบคคลอน ๆ มบคลกภาพทด มภาวะผนำการเปลยนแปลง และมความสามารถในการปรบตวใหเขากบสงคม - การสรางสมพนธภาพระหวางผเรยนดวยกน - ความเปนผนำและผตามในการทำงานเปนทม - มความรบผดชอบในงานทไดรบมอบหมาย สามารถเรยนรและทำงานรวมกบบคคลอนไดอยางราบรน ครบถวนตามกำหนดเวลา ฯลฯ

4.2 วธการสอน - จดกจกรรมสงเสรมกระบวนการเรยนรทพฒนาทกษะการฟงทมประสทธผลและมทศนคตเชงบวก - จดกจกรรมใหมการเรยนรและทำงานเปนทม - สงเสรมกจกรรมทเสรมสรางใหผเรยนแตละคนมโอกาสแสดงออกถงการมภาวะแหงการเปนผนำ - การปฏบตงาน การวเคราะหงานจากกรณศกษาเปนรายบคคลหรอรายกลม ฯลฯ 4.3 วธการประเมนผล

- ประเมนจากการมสวนรวมในชนเรยน - ประเมนจากความรบผดชอบในงานทมอบหมายทงรายบคคลและกลม - ประเมนจากผลการประเมนโดยตวผเรยนเองและโดยเพอน ในความสมพนธและความรบผดชอบ - การนำเสนอรายงานหรอผลงานประกอบการใชสอตาง ๆ จากกรณศกษา ฯลฯ

(22)

5. ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และ การใชเทคโนโลยสารสนเทศ 5.1 ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และ การใชเทคโนโลยสารสนเทศทตองพฒนา

- การคำนวณเชงตวเลข - การสอสารทงการพด การฟง การเขยน โดยการทำรายงานและนำเสนอในชนเรยน - การมวจารณญาณในการเลอกใชเทคโนโลยในการเรยนรทเหมาะสม - การใชเทคโนโลยสารสนเทศในการสอสาร เชน การสงงาน การตรวจสอบ ผลงาน และการแกไขผลงานทางอเมล - การมวจารณญาณในการเลอกใชรปแบบเครองมอทางเทคโนโลยในการเรยนรทเหมาะสม ฯลฯ 5.2 วธการสอน

- การศกษาคนควากรณศกษาดวยตนเองจากแหลงเรยนรออนไลนและสออเลกทรอนกส - มอบหมายงานมการนำเสนอทงในลกษณะขอมลทเปนตวเลข กราฟ ภาพ และ ตาราง - การนำเสนอผลงานหรอรายงานดวยวาจาประกอบสออเลกทรอนกส พรอมทงอภปรายเปนรายบคคลหรอรายกลม 5.3 วธการประเมน

- ประเมนจากการการเขยนรายงานและสรปผลกรณศกษา - ประเมนจากการนำเสนอรายงานกรณศกษา การมสวนรวมในการทำงานเปนกลม

(23)

หมวดท 5 แผนการสอนและการประเมนผล

1. แผนการสอน

สปดาห ท

หวขอ/รายละเอยด

จำนวนชวโมง/ผสอน

กจกรรมการเรยนการสอน สอทใช (ถาม)

การพฒนาการเรยนรของนกศกษา

1 2 3 4 5 1-2 - แนะนำการเรยนการสอน

บทท 1 ความรเบองตนเกยวกบ อตราผลผลต - ความหมายของอตราผลผลต - ความสำคญของอตราผลผลต - แนวคดของอตราผลผลต - ประเภทของอตราผลผลต - องคประกอบของอตราผลผลต - ประโยชนของอตราผลผลต - สรป

6 / อ.อดมพงษ

- เอกสารประกอบการสอนรายวชา - สอประกอบการสอน Power Point - ถามตอบ - ยกตวอยาง - คำถามทายบท

3-4 บทท 2 เทคนคการสรางแผนภมกระบวนการผลต - ความหมายของแผนภมกระบวนการผลต - วธการสรางแผนภมกระบวนการผลต - แผนผงกางปลาหรอผงเหตและผล - เทคนคการตงคำถาม 5W1H - เทคนคการปรบปรง ECRS - สรป



5 บทท 3 การศกษาการทำงาน - ความหมายของการศกษาการทำงาน - ประวตและววฒนาการการศกษาการทำงาน - ขนตอนการศกษาการทำงาน - สรป



(24)

สปดาห ท





1 2 3 4 5 6 บทท 4 การประยกตการศกษาการ

ทำงาน - ความหมายของการยศาสตร - ประวตความเปนมาของวชา การยศาสตร - วตถประสงคของการยศาสตร - องคประกอบของการยศาสตร - การประยกตใชหลกการยศาสตรกบการทำงาน - สภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมในการทำงาน - มาตรการความปลอดภย - สรป

6/ อ.อดมพงษ


7 บทท 5 เวลาการทำงาน - ความหมายของเวลาทงหมดของงาน - ความหมายเวลาไรประสทธภาพ - การลดสวนของงาน - การลดสวนงานและเวลาไรประสทธภาพ - การจดเวลางาน นำเสนอรายงานตามหวขอทไดรบมอบหมายเปนรายกลม ครงท 1 และ ทดสอบยอยครงท 1


- เอกสารประกอบการสอนรายวชา - สอประกอบการสอน Power Point - ถามตอบ - ยกตวอยาง - กรณศกษา - คำถามทายบท

8 สอบกลางภาค - สอบทฤษฎ - - - - - 9 บทท 6 การเคลอนทและการขนถาย

วสด - ความหมายการขนถายวสด - จดประสงคการขนถายวสด - การตรวจสอบการขนถายดวยบารโคด - การวางผงโรงงาน - วตถประสงคการวางผงโรงงาน


- เอกสารประกอบการสอนรายวชา - สอประกอบการสอน Power Point - ถามตอบ - ยกตวอยาง

(25)

สปดาห ท





1 2 3 4 5 9

(ตอ) - ชนดของการวางผงโรงงาน - ขนตอนการวางผงโรงงาน - การเคลอนทของงานทมหลายผลตภณฑและหลายกระบวนการผลต - สรป

อ.อดมพงษ - กรณศกษา - คำถามทายบท

10 บทท 7 การเคลอนทของคนและวสด - การเคลอนทของคนและวสด - แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง - เทคนคการตงคำถาม 5W1H สำหรบแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง - แผนภมการปฏบตงานทวคณ - สรป



11-12 บทท 8 การเคลอนไหวแบบประหยด - ความหมายของเศรษฐศาสตรการเคลอนไหว - ประเภทของการเคลอนไหวในการทำงาน - ความหมายแผนภมกระบวนการผลตสำหรบสองมอ - หลกการจดบนทกการทำงานของมอทงสองโดยใชแผนภมสองมอ - ความหมายการศกษาการเคลอนไหวแบบไมโคร - ขนตอนการนำไปใชงาน - สรป



(26)

สปดาห ท





1 2 3 4 5 13-14 บทท 9 การวดผลงาน และการสม

งาน - ความหมายของการวดผลงาน - ประโยชนของการวดผลงาน - วตถประสงคของการวดผลงาน และขนตอนการวดผลงาน - เทคนคการวดผลงาน - การสมงาน วตถประสงคและขนตอนในการสมงาน - การคำนวณหาจำนวนครงของการสมงานทเหมาะสม -การกำหนดชวงเวลาในการสมงาน - การคำนวณหาเวลามาตรฐานโดยการสมงาน - สรป


- สอประกอบการสอน Power Point - ถามตอบ - ยกตวอยาง - คำถามทายบท

15-16

บทท 10 ระบบการประเมนประสทธภาพ และการหาเวลามาตรฐาน - ระบบการประเมนประสทธภาพ - อปกรณทใชในการศกษาเวลา - ขนตอนในการศกษาเวลาโดยการจบเวลา - การกำหนดจำนวนครงในการจบเวลา - การประมาณจำนวนครงทตองจบเวลา - การคำนวณหาคาเวลาปกต - การประมาณคาเวลาลดหยอน - การหาคาเวลามาตรฐาน - เวลามาตรฐานททราบคาลวงหนา - สรป - นำเสนอรายงานตามหวขอทไดรบมอบหมายเปนรายกลม ครงท 2 และ



(27)

ทดสอบยอยครงท 2 สอบปลายภาค - สอบทฤษฎ - - - - -

รวม 48 ชวโมง 1 = คณธรรม จรยธรรมทตองพฒนา 2 = ความร 3 = ทกษะทางปญญา 4 = ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ 5 = ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และ การใชเทคโนโลยสารสนเทศ หมายเหต การพฒนาการเรยนรของนกศกษา

2. แผนประเมนผลการเรยนร

ลำดบท วธการประเมน สปดาหทประเมน สดสวนของการ

ประเมน 1 การทดสอบยอยครงท 1

สอบกลางภาค การทดสอบยอยครงท 2 สอบปลายภาค

7 8 15 16

5% 30% 5% 30%

2 การทำรายงานกรณศกษา/การศกษาคนควาพเศษทางสออเลกทรอนกส การสรปผลการออกแบบและการนำเสนอ การประเมนผลการมสวนรวมในชนเรยน

10 20%

3 การเขาเรยน/ความประพฤต ตลอดภาคการศกษา 10 % รวม 100%

ระดบการประเมนผลการเรยน

ระดบคะแนน 80-100 เกรด A ระดบคะแนน 75-79 เกรด B+ ระดบคะแนน 70-74 เกรด B ระดบคะแนน 65-69 เกรด C+ ระดบคะแนน 60-64 เกรด C ระดบคะแนน 55-59 เกรด D+ ระดบคะแนน 50-54 เกรด D

(28)

ระดบคะแนน 0-49 เกรด F ขาดสอบ/ไมสงงาน เกรด I

หมวดท 6 ทรพยากรประกอบการเรยนการสอน

1. เอกสารและตำราหลก เกชา ลาวลยะวฒน และยทธชย บนเทงจตร. (2527). งานศกษา (Work Study). กรงเทพฯ :

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ. จรณ ภาสระ. (2539). เออรกอนอมกส. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน. จกรกฤษณ ฮนยะลา. (2552). การปรบปรงประสทธภาพการผลตในโรงงานผลตเสอผาสำเรจรป

ดวยเทคนคการศกษาการเคลอนไหวและเวลา. เชยงใหม : ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

จำลกษณ ขนพลแกว และคณะ. (2544). หลกการเพมผลผลต. กรงเทพฯ : (พมพครงท 1). สถาบนเพมผลผลตแหงชาต.

จตลดา ซมเจรญ และคณะ. (2550). การเพมประสทธภาพสายการผลตของโรงงานเครองสำอางโดยการปรบปรงผงโรงงานและการจดสมดลสายการผลต. (ออนไลน). จาก :

http://www.irpus.org/project_reward.php. 9 พฤศจกายน 2553. ชลาธาร รตนาพานช และ ชาลณ มณขตย. (2550). การประยกตใชเทคนคการศกษาการ

เคลอนไหวและเวลา และการควบคมคณภาพ เพอเพมประสทธภาพในการผลต กรณศกษาบรษทยไนเตดอารท. ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

ชยพร วงศพศาล. (2557). ความสำคญของการขนถายวสด. (ออนไลน). จาก : http://www.pnkreis.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=418828&Ntype3. 10 กรกฎาคม 2557. ชเวช ชาญสงาเวช. (2535). การจดการทางวศวกรรม. ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. นชสรา เกรยงกรกฎ และคณะ. (2549). “การประเมนอตราการทำงานและหาเวลามาตรฐานของ

พนกงานในโรงงานตดเยบเสอผา.” วารสารวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ประจำเดอนมกราคม - มนาคม 2549. 25(1) : 25 - 32.

(29)

________. (2553). การปรบปรงสมดลสายการผลตในโรงงานตดเยบเสอผาสำเรจรป. เอกสาร

การประชมวชาการขายงานวศวกรรมอตสาหการ 2553 (IE-Network 2010). โรงแรมสนย แกรนด แอนด คอนเวนชนเซนเตอร จงหวดอบลราชธาน. 13 - 15 ตลาคม 2553. ________. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย

อบลราชธาน. ________. (2549). “การหาคาเวลามาตรฐานการทำงานของพนกงานในโรงงานตดเยบเสอผา

กรณศกษา : แผนกตดเยบกางเกง รน A1314.” วารสารวชาการ มหาวทยาลยอบลราชธาน. 8(1) : 79-88.

บรรจง จนทมาศ. (2535). การพฒนางานดวยระบบบรหารคณภาพ และเพมผลผลต. กรงเทพฯ. บรณะศกด มาดหมาย. (2553). ระบบการขนถายวสด (Material Handling System) เพอเพม

ประสทธภาพการบรหารโซอปทานองคกร. (ออนไลน). จาก : http://thailandindustry.com/guru/view.php?id=19078&section=9. 10 กรกฎาคม 2557.

พภพ ลลตาภรณ. (2549). ระบบการวางแผนและควบคมการผลต (ฉบบปรบปรง). กรงเทพฯ : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน).

รชตวรรณ กาญจนปญญาคม. (2550). การศกษางานอตสาหกรรม. กรงเทพฯ : ฟสกสทอป. วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2524). การศกษาการทำงาน. กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. วนชย รจรวนช. (2543). การศกษาการทำงาน หลกการและกรณศกษา. กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมศกด ตรสตย. (2531). การออกแบบและการวางผงโรงงาน (Plant Layout and Design).

สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน). สทธ ศรบรพา. (2540). เออรกอนอมกส : วศวกรรมมนษยปจจย (Ergonomics : Human

Factors Engineering). กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน. อนชา หรญวฒน. (2557). ความหมายและองคประกอบสำคญของการขนถายวสด. (ออนไลน).

จาก : http://www.thaimht.net/knowledge_detail.php?id=15. 10 กรกฎาคม 2557. อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ. (2560). การออกแบบและพฒนาอปกรณบรรจนำปลาแหงหนง

เพอเพมประสทธภาพในการผลต. บรรมย : สาขาเทคโนโลยการจดการอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏบรรมย.

(30)

อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ. (2560). การเพมประสทธภาพกระบวนการผลตหลงคาเหลก ของบรษทแหงหนงในจงหวดบรรมย. บรรมย : สาขาเทคโนโลยการจดการอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏบรรมย.

อษณย จตตะปาโล. (2546). การพฒนางานดวยระบบคณภาพและเพมผลผลต. กรงเทพฯ : ศนยสงเคราะหอาชวะ. Benjamin W. Niebel. (1993). Motion and Time Study. Irwin. Marvin E. Mundel & David L. Danner. (1994). Motion and Time Study : Improving Productivity. 7th edition. Prentice Hall International editions. Ralph M. Barnes. (1980). Motion and Time Study : Design and Measurement of

Work. 7th edition. Wiley International. 2. เอกสาร แหลงเรยนร และขอมลแนะนำ - http://www.techedu.rmutk.ac.th/file51/18.12.51.2.pdf - http://www.tkschool.ac.th/~chusak/page4.html - http://gotoknow.org/file/physically/lab.doc - http://www.rmutphysics.com/charud/virtualexperiment/labphysics1/vernier/Vernier2.htm - http://www.thapra.lib.su.ac.th - http://auto.lannapoly.ac.th/e-learning/engine/content/tool2.htm

หมวดท 7 การประเมนและการปรบปรงการดำเนนการของรายวชา

1. กลยทธการประเมนประสทธผลของรายวชาโดยนกศกษา การประเมนประสทธผล ในรายวชาโดยนกศกษา - การสนทนากลมระหวางผสอนและผเรยน - การสงเกตพฤตกรรมของผเรยน - แบบประเมนผสอนโดยนกศกษา 2. กลยทธการประเมนการเรยนการสอน - ผลการสอน การดำเนนการจดการเรยนการสอนทสอดคลองกบแผนบรหารการสอน - แบบประเมนผลการสอนทเนนผเรยนเปนสำคญ - แบบวดผลสมฤทธทางการเรยน

(31)

3. การปรบปรงการเรยนการสอน - เพมการเรยนการสอนโดยใชกรณศกษาตวอยาง เชน การศกษารายกลมเพอลงพนทหรอสถานประกอบการเปาหมายในพนทจงหวดบรรมยหรอใกลเคยง เชน โรงงานเยบผา โรงทำวกผม โรงงานเฟอรนเจอร เปนตน โดยใหนกศกษาเลอกสถานประกอบการในการศกษากระบวนการการทำงานเอง และอาจารยใหคำปรกษาหารออยางใกลชด เพอใหนกศกษาไดฝกปฏบตการจบเวลาการทำงานจรงหรอฝกคำนวณเวลามาตรฐานการทำงาน ใหมความรความเขาใจมากยงขน กอนการนำมาเปรยบเทยบกอนและหลงการปรบปรงกระบวนการหรอวธการทำงาน - ใหนกศกษาฝกการนำเสนองานทไดรบมอบหมายหนาชนเรยน พรอมการใชสอสงประดษฐ สอสงพมพ หรอสอ Clip video จาก social network มาประกอบการนำเสนอ เปนตน - เนนการเรยนการสอนโดยใชการนำเสนองานและรายงานหนาชนเรยนเพอเพมทกษะในการนำเสนอ การอธบาย การเตรยมรปแบบรายงานการนำเสนอใหคนอนรบรและเขาใจชดเจนขน

(32)

1

แผนบรหารการสอนประจำบทท 1 ความรเบองตนเกยวกบอตราผลผลต

หวขอเนอหา 1. ความหมายของอตราผลผลต 2. ความสำคญของอตราผลผลต 3. แนวคดของอตราผลผลต 4. ประเภทของอตราผลผลต 5. องคประกอบของอตราผลผลต 6. ประโยชนของอตราผลผลต 7. สรป 8. คำถามทายบท 9. เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. นกศกษาสามารถอธบายความหมายของอตราผลผลตได 2. นกศกษาสามารถบอกความสำคญของอตราผลผลตได 3. นกศกษาสามารถอธบายแนวคดของอตราผลผลตได 4. นกศกษาสามารถจำแนกประเภทของอตราผลผลตได 5. นกศกษาสามารถอธบายองคประกอบของอตราผลผลตได 6. นกศกษาสามารถบอกประโยชนของอตราผลผลตได

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน

1. บรรยายประกอบเอกสารและสไลด Power Point 2. ผสอนและผเรยนชวยกนสรปประเดนสำคญประจำบท 3. อภปรายซกถาม 4. ศกษาเอกสารประกอบการสอนประจำบท 5. ตอบคำถามทายบท บทท 1

2

สอการเรยนการสอน

1. เอกสารประกอบการสอนรายวชาการศกษางานอตสาหกรรม บทท 1 2. การบรรยายดวย Power Point 3. เอกสาร ตำรา และสงพมพในสำนกวทยบรการ

การวดและการประเมนผล

1. สงเกตการณรวมอภปราย การวเคราะหแสดงความคดเหน 2. สงเกตจากความสนใจ และการมสวนรวมในชนเรยน 3. สงเกตจากการตอบคำถามและการทำกจกรรม 4. ประเมนการทำรายงาน ทงรายกลมและรายบคคลประกอบการนำเสนอ 5. ตรวจคำถามทายบท บทท 1

3

บทท 1 ความรเบองตนเกยวกบอตราผลผลต

ในปจจบนการแขงขนทางธรกจระหวางองคกรเพมขนอยางรวดเรว สถานประกอบการหรอองคกรตาง ๆ จำเปนตองมการปรบปรงตวเองอยเสมอเพอความอยรอดได อตราผลผลตหรอการเพมผลผลต ถอเปนแนวทางในการปรบปรงประสทธภาพไปจนถงการลดตนทนทำใหเราแขงขนกบคแขงอ นได ซ งเปนส งท ทกคนในองคกรตองพยายามทำใหการผลตขององคกรดำเนนไปไดอยางมประสทธภาพเพราะทรพยากรตาง ๆ ลดนอยลงไปทกวน ดงนนองคกรจงตองพยายามหาวธการเพมผลผลตโดยใชวธการตาง ๆ เพอทจะชวยใหการทรพยากรทมอยอยางจำกดเกดประสทธภาพสงสดในการทจะทำใหการผลตสนคาเพยงพอกบความตองการของลกคาทงทางดานการสงมอบทถกตอง สงมอบตรงตามเวลา และมคณภาพ สนคาไมเกดความเสยหาย โดยพยายามใหเกดการสญเสยนอยทสดหรอไมมการสญเสยใด ๆ ในกระบวนการผลต ซงเปนการใชทรพยากรทมอยใหไดใชประโยชนอยางคมคาทสดทำใหเกดตนทนในการผลตสนคาหรอบรการลดลงตามไปดวย สงผลใหสถานประกอบการ มกำไร นนหมายถงวา ถาการผลตนนสามารถทำใหตนทนการผลตลดลงได ถอเปน อตราผลผลตใหกบหนวยงานหรอองคกร ตลอดจนการลดตนทนและการใชประโยชนจากปจจยการผลตใหไดมากขน จงกลาวไดวา การเพมผลผลต เปนเครองมอทสำคญในการประกอบธรกจดานตาง ๆ และสามารถนำมาประยกตใชในชวตประจำวนไดอกดวย

ความหมายของอตราผลผลต แนวคดของอตราผลผลต หรอหนงสอบางเลมใชคำวา การเพมผลผลต ถอวาเปนแนวทางทจะนำไปสการยกระดบมาตรฐานการครองชพของคน ทำใหมคณภาพชวตทดขน สวสดการมมากขน อตราผลผลต เปนวธการทจะทำใหพนกงานทกคนไดผลตอบแทนหรอสวสดการอนเพมขนในชวงเศรษฐกจปกต และถาชวงเศรษฐกจตกตำ อตราเพมผลผลตกเปนเครองมอทชวยใหองคกรแขงขนกบคแขงขนไดดวยการลดตนทนและรกษาการจางงานไวโดยไมตองปลดคนงานออก ซงไดมนกวชาการหลายทานใหความหมายคำวา อตราผลผลต ไวดงน วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 2) ไดใหความหมายของ อตราผลผลต หมายถง อตราสวนระหวางปรมาณหนวยทผลตไดตอหนวยของทรพยากรทใชในการผลตนน ๆ ทรพยากรทใชรวมถง ทดน สงปลกสราง วตถดบ เครองจกร เครองมอ และแรงงาน จำลกษณ ขนพลแกว และคณะ (2544 : 11) ไดใหความหมายของ อตราผลผลต หมายถง การผลตหรอการบรการเกดขนจากการทนำเอาสงทจำเปนตองใชหรอทเรยกวา ปจจยการผลต

4

(Input) มาผานกระบวนการผลต (Process) เพอใหไดผลลพธหรอผลตผล (Output) ออกมาตามทเราตองการ นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 1) ไดใหความหมายของ อตราผลผลต (Productivity) หมายถง มาตรวดสมรรถนะการผลต หรอการบรการโดยการใชทรพยากรในการผลต หรอ อตราสวนทไดจากผลหารมลคาผลผลตกบมลคาทรพยากรทใช เกยรตศกด จนทรแดง (2549 : 24) ไดใหความหมายของ อตราผลผลต หมายถง จำนวนผลตภณฑหรอบรการทผลตไดจากการใชทรพยากรจำนวนหนง หรอเปนการวดประสทธผลของการใชทรพยากรแสดงในรปอตราสวนของปจจยนำออก (Output) ไดแก สนคาและบรการหารดวยปจจยนำเขา (Input) หนงประเภทขนไป เชน แรงงาน วสด และทรพยากรอน ๆ สมชาย วณารกษ (2549 : 150) ไดใหความหมายของ อตราผลผลต หมายถง อตราสวนระหวางผลผลตทได (Output) กบปจจยนำเขา (Input) ซงเกดจากประสทธภาพจากการทำงานของแตละบคคลและองคการ วทยา อนทรสอน และคณะ (2558 : 3) ไดใหความหมายของ อตราผลผลต (Productivity) หมายถง กระบวนการในการปฏบตงานเพอใหไดสนคา บรการ หรองานทมคณภาพสอดคลองกบความตองการของลกคา ดวยวธการในการลดตนทน ลดการสญเสยทกรปแบบ การใชทรพยากรอยางคมคา การใชเทคโนโลยทเหมาะสม การพฒนาศกยภาพของผปฏบตงานในองคกร และการใชเทคนคการทำงานตาง ๆ เขามาเพอเพมประสทธภาพในการทำงาน จากความหมายทกลาวมาขางตนสามารถสรปความหมายโดยรวมของ อตราผลผลต (Productivity) หมายถง การใชประโยชนจากทรพยากรในการผลตอยางคมคา โดยใชวธการลดตนทน ลดการสญเสย ปรบปรงกระบวนการผลต และมงเนนการทำงานอยางมประสทธภาพซงคำนวณหาไดจาก อตราผลผลต หาไดจาก อตราสวนระหวางผลผลต กบ ปจจยการผลต นนเอง

ความสำคญของอตราผลผลต ในปจจบนทรพยากรเปนปจจยสำคญในการผลตมอยอยางจำกด และขาดแคลนลงไปทกวน การทำใหอตราผลผลตของสถานประกอบการสงขน จงเปนเครองมอทสำคญทจะทำใหองคกรใชประโยชนจากทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสด โดยใหมการสญเสยนอยลง เพอตอบสนองหรอใหบรการความตองการของผใช อตราผลผลตจงตองไดรบความรวมมอโดยใหทกคนมสวนรวมและตระหนกถงความสำคญของการเพมผลผลต ดงนน การทำใหอตราผลผลตขององคกรสงขนจงมความสำคญตอองคกร ไดแก การชวยลดตนทนการผลต ทำใหสนคาทผลตไดใชทรพยากรอยางคมคา ลดการสญเสยตาง ๆ ในกระบวนการผลต อกทงชวยใหคนงานมทศนคตทดในการทำงาน เปนการ เพมขวญและกำลงใจในการทำงาน เพราะพนกงานไดมสวนรวมในการทำงาน มการเรยนรในการใช

5

เทคโนโลยใหม ๆ เปนการเพ มทกษะในการทำงาน และยงเปนการพฒนาใหคนงานมความรความสามารถความชำนาญในหนาท ซงสงผลดตอองคกรในภาพรวม ความสำคญของอตราผลผลตนน เปนสงททกคนในองคกรตองใหความสำคญและตองทำใหกระบวนการผลตขององคกรดำเนนไปไดอยางมประสทธภาพ องคกรจงตองพยายามหาวธการเพมผลผลตเพอทจะชวยใหการใชทรพยากรทมอยอยางจำกดเกดประสทธภาพสงสด และตรงตามความตองการของลกคา ดงทนกวชาการหลายทานไดกลาวถง ความสำคญของอตราผลผลต (จำลกษณ ขนพลแกว และคณะ. 2544 : 24 ; นชสรา เกรยงกรกฎ. 2555 : 3 ; และ วทยา อนทรสอน และคณะ. 2558 : 5) ดงตอไปน 1. ชวยทำใหลดตนทนในการผลตสนคาหรอบรการ 2. ชวยใหมการพฒนาและทกษะในการปฏบตงานใหดขน

3. ชวยใหองคกรสามารถแขงขนกบคแขงในดานคณภาพและบรการ 4. ชวยใหมการนำเทคโนโลยใหม ๆ เขามาสกระบวนการผลต 5. ชวยใหลกคาไดใชสนคาทมคณภาพและราคาถก 6. ชวยใหคนงานมคณภาพชวตทดขน

7. ชวยใหคนงานไดมสวนรวมในการปรบปรงวธการทำงานหรอหนวยงานของตน สรปโดยรวม ความสำคญของอตราผลผลต ถอเปนเครองมอสำคญในการแขงขนทางธรกจขององคกรสามารถแขงขนกบคแขงขนในตลาดทงในประเทศและตางประเทศ โดยการใชประโยชนจากทรพยากรท มอยอยางจำกดใหเกดประโยชนสงสด โดยมการสญเสยนอยทสด มงปรบปรงสงตาง ๆ ใหดขนในโรงงานอตสาหกรรมหรอสถานประกอบการ โดยใช เทคนคตาง ๆ เขามาใช เชน ใชเทคนค 5ส เทคนคความสญเปลา 7 ประการ (7 Wastes) เทคนค PDCA เปนตน เปนเครองมอทชวยในการตดสนใจของผบรหารวาควรจะผลตตอหรอไมควรผลต อกทงยงเปนเครองชวยในการวางแผนทงในปจจบนและอนาคต เชน การกำหนดผลผลตในสดสวนทเหมาะสมกบความตองการ การวางแผนการผลตโดยไมใหเกดของเสยหรอคางในสายการผลต เปนตน ดงนน อตราผลผลตจงเปนหนาทของทกคนในองคกรทตองชวยใหความรวมมอในการปรบปรงอตราผลผลตใหสงขนดวย

แนวคดของอตราผลผลต แนวคดอตราผลผลตนนเปนสงททำใหองคกรดำเนนไปไดอยางมประสทธภาพ เพราะทรพยากรตาง ๆ นบวนจะลดนอยลงไปทกวน ดงนนองคกรจงตองพยายามหาวธการเพมผลผลต เพอทจะใชทรพยากรทมอยอยางจำกดใหเกดประสทธภาพสงสดในการผลตสนคาตามความตองการของลกคา โดยทำใหเกดการสญเสยนอยสด ชวยใหองคกรแขงขนกบคแขงได ชวยทำใหลดตนทนใน

6

การผลตสนคาหรอบรการ อตราผลผลตประกอบดวย 2 แนวคด คอ แนวคดทางดานวทยาศาสตร และ แนวคดทางดานสงคม ซงมรายละเอยดดงตอไปน

1. อตราผลผลตตามแนวคดทางวทยาศาสตร จากแนวคดทางวทยาศาสตร มนกวชาการหลายทานไดใหแนวคดอตราผลผลตตามแนวคดทางวทยาศาสตร (จำลกษณ ขนพลแกว และคณะ. 2544 : 14 ; นชสรา เกรยงกรกฎ. 2555 : 1 ; บรรจง จนทมาศ. 2548 : 165 ; วนชย รจรวนช. 2543 : 7 ; และ วทยา อนทรสอน และคณะ. 2558 : 3) ไวดงน แนวคดอตราผลผลตตามแนวคดทางวทยาศาสตร เปนดชนแสดงความสมพนธระหวางปจจยการผลตทใชไปในการกอเกดผลผลต อตราผลผลตเปนสงทวดไดและมองเหนเปนรปแบบ ซงหาไดจากอตราสวนระหวางมลคาผลตผลทไดตอปจจยการผลตทใชไป เปนอตราสวนระหวางปจจยการผลตทใชไป ไดแก แรงงาน เครองมอ วตถดบ เครองจกร พลงงาน และอน ๆ กบผลผลตทไดจากกระบวนการผลต ไดแก ต เยน รถยนต การขนสง เปนตน โดยทอตราผลผลตตามแนวคดทางวทยาศาสตร เปนการศกษาอตราสวนระหวางผลตผลและปจจยการผลต มอย 5 แนวทาง ดงน 1.1 ใชปจจยการผลตเทาเดมแตทำใหผลตผลเพมขน แนวทางนใหความสำคญเกยวกบการใชปจจยการผลต เชน จำนวนพนกงาน จำนวนเครองจกร และอน ๆ จำนวนเทาเดม แตใชวธปรบปรงกระบวนการผลตหรอปรบปรงวธการทำงานของพนกงาน ทำใหไดผลตผลเพมขนมากขนกวาเดม เชน โรงงานจางพนกงาน 8 คนเพอผลตกระเปาหนง ดวยแนวทางนโรงงานจะยงคงจางพนกงาน 8 คนเทาเดม แตจะคดหาวธการปรบปรงงาน เพอใหพนกงานสามารถทำงานไดอยางมประสทธภาพมากขน โดยนำเทคนควธการปรบปรงการเพมผลผลตเขามาชวย เชน เดม มพนกงานจำนวน 8 คน ผลตกระเปาหนงไดชวโมงละ 50 ใบ แตภายหลงการปรบปรงวธการทำงานดวยเทคนควธการใหมแลว ชวยใหพนกงานสามารถผลตกระเปาหนงเพมขนเปน 55 ใบตอชวโมง เปนตน อกแนวทางหนงคอฝกอบรมใหพนกงานใสใจในเรองการทำงานอยางมคณภาพ ไมผลตของเสย เทานกจะทำใหอตราผลผลตมคาสงขนโดยไมตองเพมปจจยการผลตเลยแตอยางใด 1.2 ใชปจจยการผลตใหนอยลงแตผลตผลเทาเดม แนวทางนมงใหความสำคญกบการลดปจจยการผลตแตไมเพมจำนวนยอดการผลต คอ การใชปจจยการผลตทมอยใหเกดประโยชนสงสด เชน ปดไฟ ชวงพกกลางวน ในสวนสำนกงาน ขจดเวลาทสญเสยไประหวางกระบวนการผลต เชน การรอวตถดบ การรองาน การรอเครองจกร เปนตน แนวทางนเหมาะกบชวงทเศรษฐกจถดถอย ซงความตองการของตลาดมไมมากนก 1.3 ใชปจจยการผลตนอยลงทำใหผลตผลเพมขน แนวทางนทำไดคอนขางยาก แตถาสามารถทำไดกจะชวยใหการเพมผลผลตมคาสงมากกวาวธอนทงหมด แนวทางนเปนการรวมเอาแนวทางท 1 และแนวทางท 2 เขาดวยกน ผปฏบตตองใชความพยายามอยางมากในการปรบปรงกระบวนการผลต วธการทำงานทงหมดจนปราศจากความสญเสยทซอนอยในกระบวนการผลต

7

ตวอยางเชน โรงงานผลตรองเทายหอหนง เดมเคยใชพนกงาน 8 คน ทำหนาทในสายการผลตทากาวผลตภณฑรองเทาใชพนกงานทงหมด 8 คน โดยมพนกงาน 4 คน ทตองยนประจำอยในตำแหนงทสายพานลำเลยงคอยเชควารองเทาตดกาวไดตามสเปคหรอไม เปนการสมเชคคณภาพของสนคากอนสงไปอดพนรองเทา หากพบสนคาทไมไดคณภาพตามมาตรฐานจะคดออกเพอสงกลบไปแกไขใหม จะเหนไดวาการทำงานของพนกงานทง 4 คนน คอการยนสงเกต หยบสนคาบางชนขนมาด และคดสนคาทไมไดคณภาพออกไวอกทางหนง โดยเวลาสวนใหญการทำงานไมถกใชใหเกดประโยชนสงสด 1.4 ใชปจจยการผลตเพมขนแตทำใหผลตผลเพมขนมากกวา แนวทางนใชเมอเศรษฐกจกำลงเตบโต เชน ในชวงป พ.ศ. 2557 - 2558 เราสามารถลงทนซอเครองจกรมาเพมจางแรงงานเพม ใชเทคโนโลยเขาชวยในการผลต การลงทนในดานปจจยการผลตทเพมขน เมอเปรยบ เทยบกบผลตผลแลว อตราผลผลตทเพมขนจะตองมคามากกวาการเพมของปจจยการผลต ตวอยางท 1.1 จงคำนวณหาอตราผลผลตของรถยนตเปรยบเทยบกนในชวงป พ.ศ. 2557 และ พ.ศ. 2558 กำหนดขอมลดงตาราง ตารางท 1.1 การเปรยบเทยบกบผลตผลของรถยนตในชวงป พ.ศ. 2557 - 2558

ขอมล ป พ.ศ. 2557 ลงทนเพม ป พ.ศ. 2558 ผลตผล : รถยนต 400 คน/เดอน

- จางพนกงานเพม 5 คน - ซอเครองจกรใหม 1 เครอง ปรบปรงวธการทำงาน

600 คน/เดอน

มลคาปจจยการผลตรวม

40 ลานบาท 48 ลานบาท

จากตวอยางท 1.1 จะเหนไดวาอตราผลผลตในป พ.ศ. 2557 หาจากผลผลตทไดสวนดวยปจจยการผลต = 400 / 40 = 10 ในขณะทอตราผลผลตในป พ.ศ. 2558 มคาเพมขน = 600 / 48 = 12.5 เพราะวาอตราการเพมขนของผลผลตในป พ.ศ. 2558 จากป พ.ศ. 2557 จงสงผลใหอตราผลผลตโดยรวมมคาสงขน นนกคอ ถาอตราผลผลตมคามากแสดงวากระบวนการผลตไดผลผลตเพ มมากข น องคกรมกำไรเพ มสงข นตามไปดวย ถาอตราผลผลตมคานอยแสดงวา กระบวนการผลตไดผลผลตลดลง องคกรขาดทนหรอไมมผลกำไรนนเอง 1.5 ลดจำนวนผลตผลลงจากเดม โดยลดอตราการใชปจจยการผลตในอตราสวนทมากกวา เชน ในชวงทมความตองการของสนคาหรอบรการในตลาดลดนอยลง ในป พ.ศ. 2558 ประเทศไทยประสบปญหาภาวะเศรษฐกจถดถอย สนคามราคาแพง ประชาชนตกงาน และคนไมม

8

กำลงซอ สนคาบางประเภททไมมความจำเปนตอการดำรงชวต ไดแก สนคาฟมเฟอย เชน รถยนต นำหอม จะขายไดยาก ดงนนบรษทททำการผลตสนคานน ๆ จะตองลดปรมาณการผลตลง และตองพยายามลดปจจยการผลตใหไดมากกวาดวย เพอใหอตราผลผลตมคาสงขน เปนตน ตวอยางท 1.2 ตารางขอมลอตราผลผลตของการผลตรถยนตในแตละป กำหนดให จำนวนผลตไดและมลคาปจจยการผลตรวมของการผลตรถยนต สามารถหาอตราผลผลตของการผลตรถยนตในป พ.ศ. 2557 และ พ.ศ. 2558 ไดดงน ตารางท 1.2 ขอมลอตราผลผลตของการผลตรถยนตในป พ.ศ. 2557 และ พ.ศ. 2558

ขอมล ป 2557 ป 2558 จำนวนผลตได : รถยนต 700 คน/เดอน 480 คน/เดอน มลคาปจจยการผลตโดยรวม 55 ลานบาท 45 ลานบาท อตราผลผลตหรอการเพมผลผลต 700/55 = 12.73 480/45 = 10.67

จากตารางสรปไดวา การผลตรถยนตในป พ.ศ. 2557 มอตราผลผลตเทากบ 12.73 ซงสงกวาอตราผลผลต ป พ.ศ. 2558 คอ 10.67 นนแสดงใหเหนวา ป พ.ศ. 2557 ไดผลผลต มผลกำไรเพมมากกวา พ.ศ. 2558 นนเอง ตวอยางท 1.3 การคำนวณหาอตราผลผลตของโรงงาน เอ โรงงาน เอ ผลตสนคาไดเปนมลคา 200,000 บาท โดยเสยตนทนในการผลตสนคาเปนจำนวนเงน 55,000 บาท จงหาอตราผลผลตของโรงงาน เอ จากขอมลทกำหนดให คำนวณหาอตราผลผลต จากผลผลตสวนดวยปจจยการผลต จะไดอตราผลผลตของโรงงาน เอ เปน 200,000 / 55,000 = 3.64 ดงนน โรงงาน บ และโรงงาน ซ ซงเปนคแขงของโรงงาน เอ มขนาดเทา ๆ กน แตมอตราผลผลต เทากบ 2.84 และ 3.20 ตามลำดบ แสดงวา โรงงาน เอ มการเพมผลผลตดกวา โรงงาน บ และ โรงงาน ซ เนองจากมคาอตราผลผลตเพมสงขนกวาทงสองโรงงาน นนคอ อตราผลผลต โรงงาน เอ > โรงงาน ซ > โรงงาน บ ดงนน สรปโดยรวมจากอตราผลผลตตามแนวคดทางวทยาศาสตรทง 5 แนวทางขางตน บางแนวทางกไมสามารถใชไดกบสภาพเศรษฐกจบางรปแบบ เนองจากตองพจารณาทงในแงของผลตผล และปจจยการผลตรวมกน เพอหาแนวทางทเหมาะสมสำหรบหนวยงานหรอองคกร แนวทางการเพมผลผลตทตองเพมผลตผลนน เหมาะกบสภาวะเศรษฐกจทตลาดขยายตว ผบรโภคมกำลง

9

ซอสงและสนคาของเราเปนทตองการของตลาดในขณะนน แตในทางกลบกน หากอยในชวงทสภาวะเศรษฐกจตกตำ ตลาดหดตว สนคาไมเปนทตองการของตลาด ใหเลอกแนวทางทลดผลตผลลง ในสวนของปจจยการผลต เราสามารถลดปจจยการผลตไดในทกสภาวะเศรษฐกจ เพราะการลดปจจยการผลตชวยในการใชทรพยากรทมอยใหคมคาดวย

2. อตราผลผลตตามแนวคดทางเศรษฐกจสงคม จากอตราผลผลตตามแนวคดทางเศรษฐกจสงคม ไดมนกวชาการหลายทานไดใหแนวคดเก ยวกบ อตราผลผลตตามแนวคดทางเศรษฐกจสงคม ซงเปนแนวคดเกยวกบการทมนษยแสวงหาทางปรบปรงสงตาง ๆ ใหดขนเสมอ โดยใชพนฐานในเรองทศนคต แนวคด ความรสกนกคดของมนษย และการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสดมอย 2 แนวทาง (จำลกษณ ขนพลแกว และคณะ. 2544 : 23 ; บรรจง จนทมาศ. 2548 : 169 แล วทยา อนทรสอน และคณะ. 2558 : 3) ดงน 2.1 ความสำนกในจตใจ เปนความสามารถหรอความกาวหนาของมนษยทจะแสวงหาทางปรบปรงสงตาง ๆ ใหดขนเสมอ โดยมพนฐานความเชอทวา เราสามารถทำสงตาง ๆ ในวนนดกวาเมอวานน และพรงนจะตองดกวาวนน ผทมจตสำนกดานการเพมผลผลตจะพยายามอยางตอเนองทจะประยกตเทคนคและวธการใหม ๆ ใหเกดประโยชนแกหนวยงานสงคมและประเทศชาตเพอใหทนกบสภาพทางเศรษฐกจและสงคมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ไดกลาวถงแนวคด อตราผลผลตตามแนวคดทางเศรษฐกจสงคม เปนการใชความสำนกในจตใจ ใชความสามารถของมนษยทจะแสวงหาทางปรบปรงสงตาง ๆ ใหดขนเสมอกวาเดม 2.2 การใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด อตราผลผลตเปนความสำนกของการดำเนนทกกจกรรมดวยการใชทรพยากรทมอยอยางจำกดใหเกดประโยชนสงสด พรอมทงพยายามลดความสญเสยทกประเภทเพอความเจรญมนคงทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศความสำนกทกลาวถงน ไดแก ชวยประหยดพลงงาน และคาใชจาย การมนสยตรงตอเวลา ในการประชมหรอนดหมาย เพอไมใหคนอนตองเสยเวลารอเรา แทนทจะไดเอาเวลาไปทำอยางอนทมประโยชน การมนส ยเคารพตอระเบยบวนยและกฎจราจร เพอความสงบสขของสงคม การสรางนสยวางแผนกอนเรมลงมอทำกจกรรมตาง ๆ เพอลดความผดพลาดหรอความสญเสย หรอเปนการหาแนวทางทเหมาะสมของคนทำงานมาใชในอตราผลผลตเพอยกระดบมาตรฐานการครองชพและคณภาพชวตทดขน โดยใชทรพยากรท มอย ใหเกดประโยชนสงสด ไดแก ความตระหนกในจตใจ การใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด ดงนน เมอสรปความหมายโดยรวมของ อตราผลผลตตามแนวคดทางเศรษฐกจสงคม เปนวธการสรางความตระหนกในจตใจมนษยโดยแสวงหาเทคนคการปรบปรงกระบวนการผลตเพอการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด อกทงยงเปนการหาแนวทางทเหมาะสมของคนทำงานมาใชใน

10

อตราผลผลตเพอยกระดบมาตรฐานการทำงานและคณภาพชวตทดขน ซงเปนความรบผดชอบของ ทกคนทกฝายในองคกรทตองมสวนรวมในการดำเนนงาน สรางผลประโยชนแกองคกรใหมากขนอก

ประเภทของอตราผลผลต ในกระบวนการผลตในองคกร การนำเอาหลกการทางวศวกรรม การปฏบตตามกฎระเบยบขององคกร มาชวยในการเพมผลผลตถอเปนสงทจำเปนอยางมากทพนกงาน ผประกอบการจะตองคำนงถงเพราะจะสงผลถงภาพลกษณขององคกรและเปนการทำกำไร ซงในปจจบนโดยสวนใหญผประกอบการมกจะคำนงถงแตผลกำไรเพยงอยางเดยว มงจะลดตนทน แตละเลยหรอไมปฏบตตามกฎหมายหรอไมปฏบตตามจรรยาบรรณตาง ๆ ทำใหเกดผลเสยตอผปฏบตงานในองคกร ผบรโภค หรอตอสาธารณชน ดงนน เพอใหมการดำเนนการทเปนประโยชนตอสงคม และประเทศชาตโดยสวนรวม ไดมนกวชาการหลายทานไดกลาวถง ประเภทของอตราผลผลต โดยนำเอาหลกการตาง ๆ ทางวศวกรรม มาชวยในการเพมผลผลตในการทำงาน ซงสามารถจดแบงประเภทของอตราผลผลต แบงออกเปน 5 ประเภท (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 2 ; วทยา อนทรสอน และคณะ. 2558 : 10) ดงน 1. ประเภทเนนงาน ไดแก การใชหลกการของการศกษาการทำงาน (Work Study) มาชวยในการศกษาวธการทำงาน และการศกษาเวลา เพอคำนวณหาเวลามาตรฐานในการทำงานหนง ๆ โดยการวเคราะหวธการทำงาน และหลกการทางการยศาสตร 2. ประเภทเนนเทคโนโลย ไดแก การใชคอมพวเตอรชวยในการออกแบบ (Computer Aided Design : CAD) คอมพวเตอรชวยในการผลต (Computer Aided Manufacturing : CAM) และ คอมพวเตอรชวยงานวศวกรรม (Computer Aided Engineering : CAE) โดยเปนการนำเอาโปรแกรมคอมพวเตอรเขามาชวยในการออกแบบวธการผลต เพอใหเกดการผลตทรวดเรวและมประสทธภาพ เชน CAD มาชวยในการออกแบบ CAM มาชวยในการออกแบบวางแผน และควบคมกระบวนการผลต Simulation Program มาวเคราะหการทำงานของผลตภณฑและหนยนตเขามา ชวยในการผลต เปนตน 3. ประเภทเนนพนกงาน ไดแก การใชหลกการควบคมคณภาพ (Quality Control : QC) การควบคมคณภาพทวทงองคกร (Total Quality Control : TQC) การบำรงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance : TPM) เปนตน สวนใหญจะเนนใหพนกงานไดมสวนรวมในการทำงานทงในสวนของการควบคมคณภาพและทางดานการบำรงรกษาโดยพจารณารปแบบการทำงานของพนกงานเกยวกบการใชกจกรรมกลม เชน กลมควบคมคณภาพ (QCC) เขามาชวยลดจำนวนของเสย และการใชระบบคาแรงจงใจในการเพมผลผลต เปนตน

11

4. ประเภทเนนผลตภณฑ ไดแก การใชหลกการของวศวกรรมคณคา (Value Engineering : VE) มาชวยในการเพมผลผลต ซงจะพจารณาทคณคาและหนาทการทำงานของผลตภณฑเปนหลก สำหรบการออกแบบเพอเลอกใชวสดทดแทนทมหนาทการทำงานทเหมอน หรอคลายกน แตสามารถประหยดตนทนในการผลตได 5. ประเภทเนนวสด ไดแก การใชหลกการวางแผนความตองการใชวสด (Material Requirement Planning : MRP) การผลตแบบทนเวลาพอด (Just in Time : JIT) เพอนำมาวางแผนการใชวสดเพอสนบสนนการผลตใหมประสทธภาพ และผลตไดทนเวลาตามความตองการของลกคา จะชวยในการเพมผลผลตได ดงนน สรปแนวคดโดยรวมของประเภทของอตราผลผลต เปนการนำเอาเครองมอหรอหลกการตาง ๆ ทางวศวกรรมมาปรบใชกบกระบวนการผลต เพอชวยใหการกระบวนการผลตมประสทธภาพ ไดแก การลดเวลา ในการผลต การลดตนทนของวตถดบ การลดจำนวนของเสย เปนตน ซงสงผลตอการทำงานของคน เครองจกร และสวนประกอบอน ๆ ของระบบการผลตใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสดนนเอง

องคประกอบของอตราผลผลต การปรบปรงอตราผลผลตเพอสรางความไดเปรยบทางการแขงขนอยางยงยนนน องคกร จำเปนตองคำนงถงองคประกอบของอตราผลผลต ซงองคประกอบในการเพมผลผลต เปนสงทมความสำคญเปนอยางมากซงผประกอบการจะตองคำนงถงเพราะจะสงผลถงภาพลกษณขององคกรและเปนการทำกำไรทยงยน ปจจบนผประกอบการสวนใหญจะคำนงถงแตผลกำไรเพยงอยางเดยว มงแตจะลดตนทนทำใหมการละเลยหรอไมปฏบตตามกฎหมาย หรอไมปฏบตตามจรรยาบรรณตาง ๆ ทำใหเกดผลเสยตอผปฏบตงานในองคกรผบรโภค ดงนน เพอใหมการดำเนนการทเปนประโยชนตอสงคม และประเทศชาตโดยสวนรวม องคประกอบการเพมผลผลต ทง 7 ประการ ซงมนกวชาการหลายทานไดกลาวถง องคประกอบของอตราผลผลต (สมชาย วณารกษ. 2549 : 154-156 ; นชสรา เกรยงกรกฎ. 2555 : 7 และวทยา อนทรสอน และคณะ. 2558 : 7-9) ไวดงน องคประกอบของอตราผลผลต ไววา การทองคกรจะเพมความไดเปรยบในเชงการคา การเพมผลผลตทดจะตองประกอบดวย คณภาพสนคาและบรการทลกคาพงพอใจ ตรงตามความตองการ การผลตใชตนทนตำ สงมอบใหลกคาไดทนเวลา พนกงานมความปลอดภยและมขวญกำลงใจทด ในการทำงาน การผลตไมทำลายสงแวดลอม รวมทงผประกอบการตองมจรรยาบรรณในการดำเนนธรกจ สงเหลานถอเปนองคประกอบการเพมผลผลตทสำคญ 7 ประการ ดงตอไปน 1. คณภาพ (Quality) หมายถง ขอกำหนด (Specification) ของสนคาทองคการหรอบรษทหรอผขายเปนผกำหนดขน หรอ สงทลกคาตองการหรอพงพอใจ (Satisfaction) นนเอง

12

2. ตนทน (Cost) หมายถง คาใชจายทจายไปเพอดำเนนการผลตสนคาหรอบรการตนทนจะเรมเกดขนตงแตการวางแผน การออกแบบผลตภณฑ กระบวนการผลต การทดสอบ การจดเกบ การขนสง จนกระทงสนคาพรอมทจะจดสงมอบใหกบลกคา ตนทนการดำเนนงาน ซงแบงเปนตนทนแตละประเภทดงน 2.1 ตนทนวตถดบ (Material Cost) เปนคาวตถดบทซอมาจากหนวยงานภายนอก เพอนำไปผลตสนคาหรอบรการ ตลอดจนคาวสดตาง ๆ ทจำเปนตองใชในการปฏบตงาน เชน คาอปกรณสำนกงาน คาถายเอกสาร และคาโทรศพทตาง ๆ เปนตน 2.2 ตนทนดานแรงงาน (Labor Cost) คอ คาจางพนกงาน เพอทำหนาทตาง ๆ ในกระบวนการทำงานขององคกร 2.3 ตนทนการทำงานของเครองจกร (Machine Operating Cost) คอ คาใชจาย ตาง ๆ ทเกยวของกบเครองจกรทใชในการผลตสนคา โดยไมคำนงวาเครองจกรนนกำลงทำงานอยหรอไม เชน คาเชอเพลง หรอพลงงานทใชในการขบเคลอนเครองจกร คาซอมบำรงรกษา คาชนสวนและอะไหลตาง ๆ ของเครองจกร เปนตน 3. การสงมอบ (Delivery) หมายถง การจดสรรทรพยากรทมอยใหสามารถผลตเปนสนคาหรอบรการใหถงมอลกคาตรงตาม เวลาทกำหนด โดยวธการทำใหหนวยงานผลต และสงชนงานไปยงหนวยงานตอไปไดโดยไมลาชา เพอทจะสงมอบสนคาใหลกคาไดตามกำหนดเวลาทลกคาตองการ ซงการสงมอบสนคาหรอบรการทถกตอง ถกเวลา และถกสถานท ซงการสงมอบสนคาหรอบรการไปยงลกคาตองตรงเวลา มจำนวนครบถวน และมคณสมบตตรงตามทลกคากำหนด เปนการชวยใหหนวยงานไดเปรยบในการแขงขน แตการสงมอบสนคาหรอบรการจะมอปสรรคของการสงมอบทสำคญ คอความสญเสยตาง ๆ มผลกระทบตอการสงมอบสนคา เชน วตถดบขาด ไมเพยงพอตอความตองการของฝายผลต เสยเวลารอคอยขอมล เพอใชในการออกแบบ กำลงการผลตไมเพยงพอตอการผลต เครองจกรเสย ผลตชนงานแตละชนเสยเวลานานเกนไป พนกงานมวธการทำงานไมเหมาะสม 4. ความปลอดภย (Safety) หมายถง สภาวการณทปราศจากอบตเหต หรอสภาวะทปราศจากภยซงกอใหเกดบาดเจบหรอสญเสย นอกจากนนยงรวมถงการปองกนไมใหเกดอบตเหตจากกระบวนการผลต และการดำเนนงานใหสญเสยนอยทสดเมอเกดอบตเหตขน ซงถาหนวยงานมสภาพการทำงานทปลอดภย และพนกงานทกคนทำงานดวยความปลอดภย จะทำเกดประโยชนดงน 4.1 ผลผลตเพ มข น พนกงานจะมความรสกไมหวาดกลว หรอวตกกงวล เม อมสขภาพแวดลอมทด มอปกรณปองกนอนตราย ทำงานไดเตมท สงผลใหผลผลตเพมขนหรอดขน 4.2 ตนทนการผลตลดลง ตนทนการผลตเน องจากความสญเสยตาง ๆ ท ทำใหอบตเหตไมเกดขน เชน คารกษาพยาบาล เงนทดแทน คาบาดเจบ เปนตน ทำใหตนทนการผลตลดลง

13

4.3 ทำใหองคกรเกดผลกำไรมากข น ทำงานอยางปลอดภย ทำใหผลผลตสงขน ตนทนตำลง สามารถแขงขนกบคแขงได สงผลใหองคกรมกำไรมากขน 4.4 สงวนทรพยากรมนษยใหแกประเทศชาต อบตเหตทเกดขนแตละครงจะทำใหพนกงานบาดเจบ พการ ทพลภาพ หรอเสยชวตลงได ซงเปนการสญเสยทรพยากรมนษยทสำคญไปแตถาสภาพการทำงานมความปลอดภย จะเปนการสงวนทรพยากรไว 4.5 เปนปจจยในการจงใจในการทำงาน การจดสภาพการทำงานใหปลอดภย จะทำใหเปนแรงจงใจใหพนกงานเกดความตองการ และรสกสนใจในงานมากขน 5. ขวญและกำลงใจในการทำงาน (Morale) หมายถง สภาพทางจตใจของผปฏบต งาน ความรสกนกคดทไดรบอทธพลจากแรงกดดนหรอสงเราจากปจจยหรอสภาพแวดลอมในองคการทอยรอบตว และจะมปฏกรยาโตกลบ คอ พฤตกรรมในการทำงานซงมผลโดยตรงตอผลงานของบคคลนน โดยปจจยทสงผลตอขวญกำลงใจของพนกงาน มดงน 5.1 คณสมบตและลกษณะทดของผบงคบบญชาเปนความสมพนธระหวางผบงคบ บญชาและผใตบงคบบญชา 5.2 ความพงพอใจในการปฏบตงาน ความรสกโดยรวมในการปฏบตงาน รายไดทไดรบ เพอนรวมงาน 5.3 รางวลผลตอบแทน ผลประโยชนจากกำไร 5.4 แผนและนโยบายขององคกร 5.5 สภาพแวดลอมในการปฏบตงานและบรรยากาศในการทำงาน 5.6 สขภาพกาย สขภาพจตของผปฏบตงานตองมความพรอมในการทำงาน 6. สงแวดลอม (Environment) หมายถง แรงผลกดนตาง ๆ ทสงผลกระทบตอกระบวน การผลตขององคการการผลตทดจะตองมความรบผดชอบ ไมสรางมลพษและไมทำลายสงแวดลอมปจจบนถอวาเปนเร องทสำคญเนองจากประเทศตาง ๆ มงพฒนาอตสาหกรรมในประเทศเพ อจะแขงขนไดในตลาดโลก ซงการเจรญเตบโตของอตสาหกรรมสงผลกระทบมากมายตอสงแวดลอม 7. จรรยาบรรณ (Ethics) หมายถง มาตรฐานการปฏบตหรอการวนจฉยของผบรหารทไมเบยดเบยนหรอเอาเปรยบผอนโดยไมเปนธรรม ผอนหมายความถงตงแตผขาย ผถอหน พนกงาน คแขงขน สงคมและสงแวดลอม โดย จรรยาบรรณในการดำเนนธรกจ เปนหลกในการดำเนนธรกจ ม 8 ประการ ดงน 7.1 ไมเอาเปรยบลกคา เชน กกตนสนคาเมอสนคาขาดแคลน 7.2 ไมเอาเปรยบผจดสงสนคา เชน กดราคา ไมจายเงนใหตามกำหนด 7.3 ไมเอาเปรยบพนกงาน เชน กดคาแรง ใชแรงงานเดก สภาพแวดลอมการทำงานเปนอนตรายตอการสขภาพและชวต

14

7.4 ไมเอาเปรยบผถอหน เชน ไมใหขอมลทแทจรง ไมจายเงนปนผล 7.5 ไมเอาเปรยบคแขงขน เชน การปลอยขาวลอทไมดหรอใหสนบน 7.6 ไมเอาเปรยบราชการ เชน หลบเลยงการจายภาษ 7.7 ไมเอาเปรยบสงคม เชน โฆษณาหลอกลวงผบรโภค 7.8 ไมทำลายสงแวดลอม เชน ทำใหนำเสย อากาศเปนพษ ซงจากองคประกอบการเพมผลผลตทสำคญ 7 ประการ ทกลาวมาขางตนสามารถแสดงความสมพนธได ดงภาพท 1.1

ภาพท 1.1 องคประกอบของอตราผลผลต

ทมา : จำลกษณ ขนพลแกว และคณะ (2544 : 49) ดงนน สรปแนวคดโดยรวมขององคประกอบของอตราผลผลต เปนสงทมความสำคญเปนอยางมาก ซงสถานประกอบการจะตองคำนงถงเพราะจะสงผลถงภาพลกษณขององคกร การสรางผลกำไรใหกบองคกร รวมทงสภาวะการแขงขนปจจบนธรกจจะประสบความสำเรจได ตองใชการสรางความไดเปรยบในเชงการแขงขนดวยองคประกอบทสำคญ ไดแก การมสนคาและการบรการทสรางความพงพอใจใหกบลกคา ดวยคณภาพทดสมำเสมอ ตนทนตำ และสงมอบไดทนเวลา ตองเกดจากความรวมมอของพนกงาน เปนประโยชนของอตราผลผลตทลกคาไดรบ สวนการสรางสภาพแวดลอมการท ทำงานทปลอดภย การสรางขวญกำลงใจในการทำงานใหกบพนกงานอยางตอเนอง เปนประโยชนของอตราผลผลตทพนกงานไดรบ นอกจากนนการดำเนนธรกจจะตองแสดงความรบผดชอบตอสงคมดวยการคำนงถงสงแวดลอมและมจรรยาบรรณ เปนประโยชนของอตราผลผลตทพนกงานไดรบนนเอง

15

ประโยชนของอตราผลผลต การทำใหอตราผลผลตขององคกรเพมสงขนกอใหเกดประโยชนแกทกฝายทเกยวของ สงผลใหมการขยายตวทางเศรษฐกจ และสามารถแขงขนไดในตลาดการคาโลก โดยผลทไดรบจากการเพมผลผลต เชน ดานกำไรแกองคกร ดานความมนคงในการทำงานและคาจางพนกงาน ดานคณภาพสนคาและบรการทดใหกบลกคา ดานภาษและรายรบอน ๆ แกรฐ ซงผลประโยชนเหลานทำใหผประกอบการ พนกงาน ลกคา สงแวดลอม และประเทศชาตมความเปนอยทด ดงนน ประโยชนของอตราผลผลต มดงตอไปน (จำลกษณ ขนพลแกว และคณะ. 2544 : 49 และวทยา อนทรสอน และคณะ. 2558 : 1) 1. ประโยชนของอตราผลผลตทพนกงานไดรบ 1.1 ไดรบการแบงปนผลประโยชนตอบแทนจากการทำงานอยางยตธรรม และไดผลตอบแทนทสงขน เชน ทบรษทผลตไฟเบอรมการทำกจกรรม QCC ซงเปนเทคนคการแกปญหาในกระบวนการผลตโดยใชวธการทางสถตเขาชวย และชวยใหการเพมผลผลตของโรงงานเพมสงขนทำใหพนกงานในบรษทไดคาตอบแทนเพมขนทงในรปของตวเงนและสวสดการตาง ๆ 1.2 มสภาพการทำงานดขน เชน บรษทผลตเคมอตสาหกรรม ไดดำเนนการปรบปรงการเพมผลผลตในโรงงานดวยการนำเทคนค 5ส มาใชปรบปรงงาน โดยการแยกแยะและขจดสงของทไมจำเปนตอการทำงานออกไป ใหเหลอเฉพาะของทจำเปนและนำมาจดใหเปนระเบยบใหหยบใชงาย และงายตอการคนหา ตลอดจนมการทำความสะอาดเครองจกรอปกรณและสถานททำงานใหสะอาด เมอมการทำกจกรรม 5ส อยางตอเนองทำใหโรงงานไมสะสมของฝนละออง เศษวตถดบ และคราบนำมนตามพน ปราศจากกลนอบชนทไมสะอาด สภาพการทำงานเชนนทำใหพนกงานทำงานไดงายขน สะดวกสบายขนและในโรงงานสะอาดเปนระเบยบเรยบรอยทำใหสขภาพและสขภาพจตทดขนดวย 1.3 มคณภาพชวตสงขน 1.4 มความมนคงในการทำงาน ไมถกปลดออกจากงาน เพราะบรษทมรายไดเพยงพอทจะจางพนกงานใหทำงานตอไป แตในทางกลบกนถาพนกงานไมชวยกนปรบปรงกระบวนการทำงาน บรษทจะมความสญเสยซอนอยในขนตอนการทำงาน ทำใหตนทนการผลตสง จนมรายไดไมพอรายจาย บรษทอาจตองปดกจการและเลกจางพนกงานในทสด 2. ประโยชนของอตราผลผลตทผบรโภคไดรบ 2.1 ไดรบสนคา และบรการทมคณภาพราคาถกและมสใหเลอกมากขน ตวอยางทเหนได คอ ในอตสาหกรรมการผลตทอนำในอดตลกคาตองใชทอนำททำจากเหลกซงมนำหนกมาก และราคาแพงเพราะตองนำเขาวตถดบจากตางประเทศ ตอมาผผลตจงไดมการพฒนาสนคาโดยคดคนวธทจะใชวสดตวอนทมราคาถกกวาเหลกแตคณภาพยงคงเดม จงทดลองใชพลาสตกแทนการใชเหลก สนคาทไดนอกจากคณภาพไมลดลงแลวยงมนำหนกเบาเปนทตองการของลกคาอกดวย

16

3. ประโยชนของอตราผลผลตทผประกอบการไดรบ การปรบปรงการเพมผลผลตชวยใหเกดการลดตนทนและไดผลตอบแทนจากการลงทนสงขน ทำให 3.1 สามารถขยายการลงทนไดมากขน 3.2 สามารถสรางโอกาสในการทำงานมากขน 3.3 ชวยยกระดบความสามารถทางเทคโนโลยซงผลกคอการปรบปรงคณภาพสนคา 3.4 ชวยเพมความสามารถในการแขงขน 4. ประโยชนของอตราผลผลตทรฐบาลไดรบ 4.1 จดหาบรการใหสงคมไดมากขนและดขนกวาเดม 4.2 สามารถดำเนนการตามโครงการพฒนาตาง ๆ อยางมประสทธผลมากขน 5. ประโยชนของอตราผลผลตทประเทศชาตไดรบ 5.1 ชวยลดผลกระทบของภาวะเงนเฟอ 5.2 ชวยใหมาตรฐานการครองชพของประชาชนสงขน 5.3 ขยายและกระจายโอกาสจางงานมากขน 5.4 ขจดความขดแยงทางสงคม เม อสรปโดยรวมประโยชนของอตราผลผลตท ผ ประกอบการ ร ฐบาล และประเทศชาตไดรบ ดงภาพท 1.2

ภาพท 1.2 ประโยชนทไดรบจากการเพมอตราผลผลต

ทมา : ฝายวจยและระบบสารสนเทศ สถาบนเพมผลผลตแหงชาต (2550 : 1)

รฐบาล ไดรบภาษและรายรบท

เพมขนเพอพฒนาประเทศ

ผบรโภค ไดรบสนคาและบรการทมคณภาพด

ขน ราคายตธรรม

พนกงาน มความมนคงและกาวหนาในงาน

มากขน คาจางสงขน

ผประกอบการ มกำไรสงขน เจรญกาวหนาและขยายงานไดมากขน

Productivity สงขน

17

สรปโดยรวม ประโยชนทไดรบจากการเพมอตราผลผลต กอใหเกดประโยชนทงทางตรงและทางออมแกทกฝายทเกยวของ การเพมผลผลตโดยรวมขององคกร ดวยการพฒนาคนและพฒนางาน เพอสรางสรรคความเจรญเตบโตทางธรกจอยางมคณภาพ สงผลใหมการขยายตวทางเศรษฐกจ และสามารถแขงขนไดในตลาดการคาโลก ประโยชนทไดรบจากการเพมอตราผลผลต ไดแก ดานผ บรโภค ไดรบสนคาและบรการท มคณภาพสง มความหลากหลายมากข น ดานพนกงาน ไดผลตอบแทนสงขน สวสดการเพมขน มความมนคงในการทำงานและในชวต สรางความปลอดภยกบพนกงานขณะทำงาน และมสภาพแวดลอมการทำงานทดขน ดานผประกอบการหรอองคกร องคกรตองการผลกำไร สามารถผลตและทำงานในปรมาณทสงขน ขยายธรกจ สรางความมนคงใหกบองคกรนน ๆ สงผลใหองคกรดำเนนการอยางเปนระบบ มแบบแผน รวดเรว และปลอดภย และดานรฐบาลและประเทศชาต ทำใหรฐบาลสามารถเกบภาษไดมากขน โครงการตาง ๆ สามารถดำเนนการไดอยางมประสทธภาพ ประชาชนมความเปนอยทดขน

สรป อตราผลผลต ถอเปนการใชประโยชนจากทรพยากรในการผลตอยางคมคา โดยใชวธการลดตนทน ลดการสญเสย ปรบปรงกระบวนการผลต และมงเนนการทำงานอยางมประสทธภาพ อตราผลผลตม 2 แนวคด คอ 1) อตราผลผลตตามแนวคดทางวทยาศาสตร สามารถทำใหการวดคาการเพมผลผลตทสงขน โดยใช 5 แนวทาง ไดแก แนวทางการใชปจจยการผลตเทาเดมแตทำใหผลตผลเพมขน แนวทางการใชปจจยการผลตใหนอยลงแตผลตผลเทาเดม แนวทางการใชปจจยการผลตนอยลงทำใหผลตผลเพมขน แนวทางการใชปจจยการผลตเพมขน แตทำใหผลตผลเพมขนมากกวา และ แนวทางการลดจำนวนผลตผลลงจากเดม โดยลดอตราการใชปจจยการผลตในอตราสวนทมากกวา ซงแนวทางการเพมผลผลตทง 5 แนวทาง บางแนวทางไมสามารถดำเนนการไดทกองคกร เนองจากตองพจารณาทงในแงของผลตผล และปจจยการผลตรวมกน เลอกแนวทางนำไปใชใหเหมาะสมกบหนวยงานหรอองคกร และ 2) อตราผลผลตตามแนวคดทางเศรษฐกจสงคมเปนแนวคดทถกพฒนาขนเพอสรางจตสำนกของคนในชาตใหรคณคาของทรพยากรทมจำกด และใชให เกดประโยชนสงสด แนวทางกวาง ๆ ในการปรบปรงอตราผลผลตม 2 แนวทาง คอ การลดความสญเสยทกประเภททซอนอย และการแสวงหาทางปรบปรงสงตาง ๆ ใหดขนอยเสมอเพอนำไปสการลดความสญเสยดงกลาว ดงนน การเพมอตราผลผลตจงเกยวของกบทกคนในชาตซงมหนาทตองตระหนกถงแนวคดการเพมอตราผลผลตกอนการทำงานหรอทำกจกรรมใด ๆ ในชวตประจำวนเสมอ และเมอทกคนมความพยายามรวมกนในการปรบปรงการเพมอตราผลผลตแลว ผลประโยชนทไดจากการปรบปรงการเพมอตราผลผลตจะสงผลตอผมสวนเกยวของทกคนจะนำไปสมาตรฐานการครองชพทสงขนและคณภาพชวตทดดวย สรปโดยรวม อตราผลผลต คอ มาตรวดสมรรถนะการผลต หรอการบรการ โดยคำนงถง

18

การใชทรพยากรในการผลต หรอ อตราสวนทไดจากการหารมลคาผลผลต กบมลคาทรพยากรทใช ถาเขยนเปนสตรการคำนวณ อตราผลผลต คอ อตราสวนระหวางผลตผลตอปจจยการผลต ดงนน การเพมอตราผลผลต จงมความสำคญตอองคกรในการชวยลดตนทนการผลต ทำใหสนคาทผลตไดใชทรพยากรอยางคมคา ลดการสญเสยตาง ๆ ในกระบวนการผลต อกทงชวยใหพนกงานมทศนคตทดในการทำงาน เปนการเพมขวญและกำลงใจในการทำงาน เพราะคนงานไดมสวนรวมในการทำงาน มการเรยนรในการใชเทคโนโลยใหม ๆ เปนการเพมทกษะการทำงานและเปนการพฒนาใหพนกงาน มความรความสามารถอกดวย

19

คำถามทายบท

จงตอบคำถามตอไปน 1. จงอธบายความหมายการเพมอตราผลผลต สตรในการคำนวณการเพมอตราผลผลต และปจจยการผลต วามอะไรบางพรอมอธบายแตละปจจย พรอมยกตวอยางประกอบ 2. จงอธบายความสำคญของอตราผลผลตได พรอมยกตวอยางประกอบ 3. จงบอกประเภทของการเพมอตราผลผลต และอธบาย พรอมยกตวอยางประกอบ 4. จงบอกประโยชนของการเพมอตราผลผลต พรอมยกตวอยางประกอบ

5. จงบอกองคประกอบของการเพมอตราผลผลตมกอยาง อะไรบาง จงอธบาย 6. ในป 2557 บรษท A ผลตชนสวนยานยนตขายไดเปนเงน 2,500 ลานบาท บรษทม

พนกงาน 550 คน ตองเสยคาจางทงสน 500 ลานบาท จงคำนวณหาอตราการเพมอตราผลผลตเชงมลคาดานแรงงาน พรอมอธบายความหมายของคำตอบทคำนวณได

7. จากขอมลขางตนทกำหนดให จงคำนวณหาอตราการเพมอตราผลผลต (Productivity) เปนเทาใด และพจารณาวาอตราการเพมอตราผลผลตโรงงานใดสงกวากน จงแสดงวธทำ

ประเภท โรงงาน A โรงงาน B

มลคาสนคา (บาท) 150,000 190,000 ตนทนการผลตรวม (บาท) 76,000 85,000

8. จงบอกแนวคดอตราผลผลตมกแนวทาง พรอมยกตวอยางประกอบ

9. อตราผลผลตตามแนวคดทางวทยาศาสตรแตกตางจากอตราผลผลตตามแนวคดทาง เศรษฐกจสงคมอยางไร จงอธบายโดยละเอยด

10. จากขอมลขางตนทกำหนดใหตอไปน จงคำนวณหาอตราการเพมอตราผลผลต พรอมสรปวา สนคาใดทมการเพมผลผลตสงสดและควรทำการผลต

สนคา ก ข ค ง

จำนวนหนวยตอชวโมง 9000 1500 1000 600

จำนวนพนกงาน 3 5 2 4

20

21

เอกสารอางอง

เกยรตศกด จนทรแดง. (2549). การบรหารการผลตและการปฏบตการ (Production and Operation Management). กรงเทพฯ : วตตกรป. จำลกษณ ขนพลแกว และคณะ. (2544). หลกการเพมผลผลต. กรงเทพฯ : สถาบนเพมผลผลต แหงชาต. นชสรา เกรยงกรกฎ. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย อบลราชธาน. . (2555). การศกษางานอตสาหกรรม. (พมพครงท 2 ฉบบปรบปรง). อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลยอบลราชธาน. บรรจง จนทมาศ. (2548). การพฒนางานดวยระบบบรหารคณภาพและเพมผลผลต. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน). ฝายวจยและระบบสารสนเทศ สถาบนเพมผลผลตแหงชาต. (2550). TQC winner 2005. กรงเทพฯ : สถาบนเพมผลผลตแหงชาต. วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543). การศกษาการทำงาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วทยา อนทรสอน และคณะ. (2558). ทำความเขาใจแนวคดของการเพมผลผลต. ขาวสารเพอ การปรบตวกาวทนเทคโนโลยอตสาหกรรม. Industrial Technology Review. 22 (278). สมชาย วณารกษ. (2549). การพฒนางานดวยระบบคณภาพและเพมผลผลต. กรงเทพฯ : เอมพนธ.

22

23

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 2 เทคนคการสรางแผนภมกระบวนการผลต

หวขอเนอหา 1. ความหมายของแผนภมกระบวนการผลต 2. วธการสรางแผนภมกระบวนการผลต 3. แผนผงกางปลาหรอผงเหตและผล 4. เทคนคการตงค าถาม 5W1H 5. เทคนคการปรบปรง ECRS 6. ตวอยางการประยกตการสรางแผนภมกระบวนผลต 7. สรป 8. ค าถามทายบท 9. เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. นกศกษาสามารถบอกความหมายของแผนภมกระบวนการผลตได 2. นกศกษาสามารถอธบายวธการสรางแผนภมกระบวนการผลตได 3. นกศกษาสามารถอธบายแผนผงกางปลาหรอผงเหตและผล และประยกตใชงานได 4. นกศกษาสามารถอธบายเทคนคการตงค าถาม 5W1H และประยกตใชงานได 5. นกศกษาสามารถอธบายเทคนคการปรบปรง ECRS และประยกตใชงานได 6. นกศกษาสามารถน าตวอยางการประยกตการสรางแผนภมกระบวนผลตไปใชจรงได

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. บรรยายประกอบเอกสารและสไลด Power Point 2. ผสอนและผเรยนชวยกนสรปประเดนส าคญประจ าบท 3. อภปรายซกถาม 4. ศกษาเอกสารประกอบการสอนประจ าบท 5. ตอบค าถามทายบท บทท 2

สอการเรยนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอนรายวชาการศกษางานอตสาหกรรม บทท 2 2. การบรรยายดวย Power Point 3. เอกสาร ต ารา และสงพมพในส านกวทยบรการ

การวดและการประเมนผล 1. สงเกตการณรวมอภปราย การวเคราะหแสดงความคดเหน 2. สงเกตจากความสนใจ และการมสวนรวมในชนเรยน 3. สงเกตจากการตอบค าถามและการท ากจกรรม 4. ประเมนการท ารายงาน ทงรายกลมและรายบคคลประกอบการน าเสนอ 5. ตรวจค าถามทาย บทท 2

บทท 2 เทคนคการสรางแผนภมกระบวนการผลต

กระบวนการผลตทมประสทธภาพนน จะตองค านงถงปจจยดานปรมาณ คณภาพ เวลา และราคา ซงทงหมดนจะตองน ามารวมไวในระบบการผลต โดยมการวางแผนและควบคมการผลตเปนตวส าคญ กจกรรมตาง ๆ ทอยในระบบการผลตนน ไดแก การวางแผน การด าเนนงาน และการควบคมจงตองมประสทธภาพ ซงในการศกษาการท างานกระบวนการผลตทมประสทธภาพนน จ าเปนจะตองมการปรบปรงประสทธภาพของสายการผลต โดยอาศยเทคนคการสรางแผนภมกระบวนการผลตมาชวย เปนวธการหนงทนยมใชในการปรบปรงพฒนาวธการท างานใหดกวาเดม บางกจกรรมหรอบางขนตอนทไดปรบปรงจะท าใหองคกรลดตนทนลง หรอคนท างานลดความเมอยลาจากการท างานลง ลดขนตอนทท าใหเสยเวลาหรอไมเกดประโยชน สงทตามมาท าใหผลผลตองคกรสงขน ลดความสญเปลาลง คนไมเจบปวยหรอเมอยลา และตนทนการผลตต าลง สงเหลานจ าเปนตองการการมสวนรวมจากทกคนในองคกร ไมวาจะเปนเจาของสถานประกอบการ ผบรหาร หวนางาน พนกงานทกคน

ความหมายของแผนภมกระบวนการผลต การศกษาการท างาน สามารถใชแผนภม ไดอะแกรม มาชวยในการปรบปรงกระบวนการผลต ในการเลอกใชแผนภมกระบวนการผลตมาชวยในการศกษาการท างาน จะชวยใหผศกษางานมความเขาใจขนตอนในการท างานทเปนอยในปจจบน รขนตอนหรอวธการท างานของคนท างานทจดทศกษางาน รวมทงเหนปญหาทเกดขนระหวางกระบวนการผลตดวย ผศกษางานสามารถน าแผนภมการไหล (Process Chart) แผนภาพแสดงใหเหนวาขนตอนในกระบวนการผลตท าใหมเครองมอทเปนประโยชนส าหรบการสอสาร ระหวางกระบวนการท างานและการจดเกบเอกสารอยางชดเจนส าหรบงานทจะท า นอกจากนการท าแผนภาพการไหลกระบวนการ (Flow Diagram) ในรปแบบกราฟการไหลจะชวยใหผศกษางานชแจงความเขาใจของกระบวนการและชวยใหผศกษางานคดเกยวกบกระบวนการทสามารถปรบปรงใหดขน มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของ แผนภมกระบวนการผลต (Flow Process Charts) ไวดงตอไปน วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 140) ไดใหความหมายของ แผนภมกระบวนการผลต หมายถง แผนภาพกระบวนการผลตเปนแผนภาพทแสดงขนตอนการผลต ตงแตวตถดบเคลอนเขาสสายการผลตจนเสรจสนเปนผลตภณฑ โดยบนทกขนตอนการปฏบตงานตาง ๆ ทตองใชวตถดบนน ๆ ซงอาจเปนการบนทกขนตอนการผลตของสนคาชนดเดยวภายในแผนกหนงๆ หรอของสนคาหลาย ๆ ชนดภายในแตละแผนก พรอม ๆ กน

รชตวรรณ กาญจนปญญาคม (2550 : 44) ไดใหความหมายของ แผนภมกระบวน การผลต หมายถง เครองมอทใชในการบนทกขอมลอยางกะทดรด เพอความสะดวกในการอาน เปนเครองมอหรอแผนภาพ ซงแยกแยะขนตอนของกระบวนการผลตไวอยางชดเจน โดยเรมจากการวตถดบเคลอนเขาสสายการผลต จากนนบนทกขนตอนการปฏบตงานตาง ๆ ในกระบวนการผลตหรอแปรรป จนกระทงเปนผลตภณฑหรอชนสวนทประกอบแลว จนทรศร สงหเถอน (2551 : 1) ไดใหความหมายของ แผนภมกระบวนการผลต หมายถง เครองมอชนส าคญทใชในการบนทกขอมลไดอยางละเอยดกระชบ ประกอบดวยสญลกษณ ค าบรรยายและลายเสนเพอบอกรายละเอยดของขนตอนกระบวนการผลต เพอชวยใหนกวเคราะหสามารถมองเหนภาพของกระบวนการผลตไดอยางชดเจนตงแตตนจนจบ และน าไปสการพฒนาและปรบปรงกระบวนการท างานใหดขน ซงแผนภมทนยมใชกน ไดแก แผนภมกระบวนการท างาน (Operation Process Chart) แผนภมกระบวนการไหล (Flow Process Chart) แผนภมการประกอบ (Assembly Process Chart) แผนภมผลตภณฑพหคณ (Multi-Product Process Chart) และ แผนภมการเดนทาง (Travel Chart) เมอสรปโดยรวมจากแนวคดของนกวชาการหลายทาน สรปไดวา แผนภมกระบวนการผลต หมายถง เครองมอในการเกบบนทกขอมล ส าหรบการศกษาการท างาน เพอบนทกล าดบกระบวนการผลต และบนทกขนตอนการผลต จะมเวลามาเกยวของ โดยแสดงในรปแบบของกลองขอความทระบ ค าบรรยายหรอเปนรปภาพโดยท าการศกษากระบวนการตงแตตนจนจบแลก าหนดจดเรมตนและจดสนสดของกระบวนการอยางชดเจน ระบกระบวนการท างานหลกทตองท าโดยเรยงตามล าดบขนตอนการท างาน

วธการสรางแผนภมกระบวนการผลต ในการศกษาการท างาน กอนลงมอสรางแผนภมทกชนด ผทท าการศกษางานจะตองเรมตนโดยการเขยนรายละเอยดของงานกอนจะน ามาใสในแผนภมกระบวนการผลต ซงในแผนภมกระบวนการผลตจะตองกรอกขอมล ค าอธบายของแตละกจกรรม (Process Description) สถานท (Plant) ชอผสรางแผนภม หมายเลขแผนภม วนทบนทก ซงในการสรางแผนภมกระบวนการผลต ผสรางจะตองบนทกกจกรรมทจะด าเนนการลงไปในแบบฟอรมอยางละเอยด ตามกจกรรมกอน -หลง ตงแตตนจนเสรจสนกจกรรม โดยแผนภมกระบวนการผลตจะประกอบดวยองคประกอบส าคญ ไดแก แผนภมกระบวนการไหล และ แผนภาพการไหล (Flow Process Chart) (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 23) มรายละเอยดดงน 1. แผนภมกระบวนการไหล เปนแผนภาพทมการจ าลองสถานทหรอผงของบรเวณทท างานพรอมต าแหนง ของแผนกงานหรอเครองจกรส าคญ ๆ ลงในภาพ และแสดงเสน ทางการเคลอนยาย

พรอมสญลกษณลงบนผง เปนเครองมอท ใชบนทก การปฏบตงานตามขนตอนมาตรฐานของกระบวนการ โดยการน ามาเขยนรวมกบการใชสญลกษณแทนขนตอนตางๆ เรมจากการแบงกระบวนการทงหมดออกเปนขนตอนยอย โดยแตละขนตอนยอยตองเปนการกระท าอยางหนงอยางใดในการปฏบตงาน การเคลอนยาย การรอคอย การตรวจสอบ และการเกบพก โดยมสญลกษณทใชเปนสากล ดงตารางท 2.1

ตารางท 2.1 สญลกษณทมในแผนภมกระบวนการไหล

สญลกษณ ชอ ความหมาย

การปฏบตงาน การปฏบตงาน ผลต เตรยม

การขนสง การเคลอนท การยายท การขนถาย

การตรวจสอบ การตรวจสอบงาน

การลาชา การรอ ทเกบพกชวคราว

การจดเกบ การเกบรกษา ทเกบพกถาวร

การรวมงาน การรวมงานเขาดวยกน

ทมา : รจภาส โพธทองแสงอรณ (2557 : 8)

แนวทางการวเคราะหแผนภมกระบวนการไหล (จนทรศร สงหเถอน. 2551 : 9) มขนตอนดงน

1. ก าหนดวตถประสงคการวเคราะหใหชดเจน เชน เพอลดปรมาณการเคลอนยาย หรอเพม ประสทธภาพการผลต เปนตน 2. บงชกระบวนการทตองการศกษาพรอมทงรายละเอยดของกระบวนการ 3. ก าหนดการวเคราะหการไหลของเรองใดเรองหนง 4. เรมวเคราะหจากจดเรมตนของการไหล บนทกงานตามทเกดขนจรง โดยใชสญลกษณ ก ากบกจกรรมทเกดขนอยางละเอยดทกขนตอน พรอมทงค าบรรยายละเอยดทกขนตอนและ ค าบรรยายสน ๆ ถงลกษณะงานทเกดขน 5. เกบขอมลรายละเอยดทเกยวของ 6. โยงเสนระหวางสญลกษณจากบนลงลาง

7. สรปขนตอนการปฏบตงานลงในตารางสรปผล ตวอยางแผนภมการไหลของกระบวนการผลต ดงตารางท 2.2

ตารางท 2.2 แผนภมการไหลของกระบวนการผลต

ทมา : จนทรศร สงหเถอน (2551 : 8)

แผนภมกระบวนไหล สรปผล

ผลตภณฑ / วสด / พนกงาน กจกรรม ปจจบน ปรบปรง ลดลง

กจกรรม : ..............................................

ปฏบตงาน เคลอนยาย ตรวจสอบ รอคอย จดเกบ

วธการท างาน : ปจจบน / ปรบปรง ระยะทาง (เมตร)

สถานท : ................................................. เวลา (นาท)

บนทกโดย : .............................................. อนมตโดย : .............................................. วนท : .......................................................

คาแรง+คาเครองมอ คาวสด

รวม

ค าอธบาย ระยะทาง (เมตร)

เวลา (นาท)

สญลกษณ หมายเหต

ในสวน ประโยชนใชงานของแผนภมกระบวนการไหล 1. เปนแผนภมทจ าแนกกจกรรมตาง ๆ ออกจากกนเปน 5 ประเภท โดยเรมจาก กจกรรม ทมมลคาเพม ไดแก การปฏบตงาน ไปจนถงกจกรรมทไมกอใหเกดมลคา 2. แยกแยะกจกรรมของพนกงานออกจากกจกรรมทท าบนผลตภณฑ ท าใหสามารถมองเหนจดเนนในการวเคราะหไดอยางชดเจน 3. ใชควบคไปกบแผนภาพการไหล จะชวยชใหเหนการรอคอยและระยะทางการเคลอนยาย และ 4. สามารถใชแผนภมเดยวกนเพอเปรยบเทยบแสดงผลกอนและหลงการปรบปรง สวนขอควรระวงของการใชแผนภมกระบวนการไหล คอ 1. ไมควรวเคราะหแผนภมการไหลของชนสวนปะปนกบแผนภมการเคลอนไหวของพนกงาน เพราะ พนกงานและชนสวนอาจไมเคลอนทไปพรอมกน 2. พงระวงในการแยกกจกรรมการปฏบตงานทตางวตถประสงคออกจากกน และ 3. บนทกรายละเอยดของงานลงบนแผนภมกอนเรมตนการวเคราะหเสมอ (จนทรศร สงหเถอน. 2551 : 9)

แผนผงกางปลา หรอผงเหตและผล ในกระบวนการศกษาการท างานโดยใชแผนภมการวางแผนเพอเพมผลตภาพนน จ าเปนตอง

ระบปญหาใหมความถกตองและตรงกบสงทเกดขนจรง ดงนน เครองมอทมความถกตองแมนย านนมความจ าเปนอยางมาก เพอใหเกดประสทธผลในการบรหารจดการแกไขปญหาทมประสทธภาพ การสรางแผนผงแสดงเหตและผล ซงมลกษณะคลายกางปลาทมผลลพธหรอปญหาเปนหวและสาเหตของปญหาเปนกางปลาแยกยอยเปนองคประกอบของภาพรวม สามารถตอบโจทยการบรหารจดการแกไขปญหาไดอยางชดเจนและครอบคลม มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของ แผนผงเหตและผล (Cause and Effect Diagram) ไวดงตอไปน วนรตน จนทกจ (2547 : 25) ไดใหความหมายของ แผนผงเหตและผล หมายถง แผนผงทแสดงถงความสมพนธระหวางปญหากบสาเหตทงหมดทเปนไปไดทอาจกอใหเกดปญหานน หรอ เรยกวา แผนผงกางปลา เนองจากหนาตาแผนผงมลกษณะคลายกบปลาทเหลอแตกาง จะน ามาใชเมอตองการคนหาสาเหตแหงปญหา ตองการศกษาท าความเขาใจ หรอท าความรจกกบกระบวนการอน ๆ ตองการใหเปนแนวทางในการระดมสมองซงวธสรางแผนผงกางปลาจะก าหนดประโยคปญหาทหวปลา ก าหนดกลมกลมปจจยทท าใหเกดปญหานน ระดมสมองเพอหาสาเหตในแตละปจจย หาสาเหตหลกของปญหา จดล าดบความส าคญของสาเหต และใชแนวทางการปรบปรงทจ าเปน ประเทอง วบลศกด (2552 : 11) ไดใหความหมายของ แผนผงสาเหตและผล หมายถง แผนผงทแสดงถงความสมพนธระหวางปญหา (Problem) กบสาเหตทงหมดทเปนไปไดทอาจกอใหเกดปญหานนขนมา ซงไดรบการพฒนาครงแรกเมอป ค .ศ. 1943 โดยศาสตราจารยคาโอร อชกาวา แหงมหาวทยาลยโตเกยว ใชแผนผงกางปลาหรอผงเหตและผล เนองจาก 1. ตองการคนหาสาเหตของปญหา 2. ตองการท าการศกษา ท าความเขาใจหรอท าความรถงปญหาเพราะวาสวนใหญ

พนกงานจะรปญหาเฉพาะในพนทของตนเทานน และ 3. ตองการใหเปนแนวทางในการระดมสมองซงจะชวยใหทก ๆ คนใหความสนใจในปญหาของกลมซงแสดงถงปญหาทหวปลา ส าหรบวธสราง แผนผงสาเหตและผล หรอ แผนผงกางปลา สงทส าคญในการสรางแผนผง คอ ตองท าเปนทม เปนกลม โดยใชขนตอน 6 ขนตอน (ธารชดา พนธนกล และคณะ. 2557 : 3)ดงตอไปน

1. ก าหนดผลของปญหาทหวปลา 2. ก าหนดสาเหตของปจจยทจะท าใหเกดปญหานน 3. ใชแนวทางในการปรบปรงทจ าเปน 4. ระดมสมองเพอหาสาเหตในแตละปจจย 5. จดล าดบความส าคญของปญหา หาสาเหตหลกของปญหา 6. พจารณาทบทวนวาการใสสาเหตตาง ๆ ทมความสอดคลองกนตามระดบชน

ถกตองหรอไม แลวใสขอมลเพมเตมใหครบถวน การก าหนดปจจยกางปลา สามารถจะก าหนดปจจยทท าใหก าหนดไวเปนปจจยนนสามารถทจะชวยใหแยกแยะและก าหนดสาเหตตาง ๆ ไดอยางเปนระบบ โดยสวนมากมกใชหลกการ 4M-1E เปนกลมปจจย (Factors) เพอจะน าไปสการแยกแยะสาเหตตาง ๆ 4M1E (ประเทอง วบลศกด . 2552 : 11) ไดแก M-Man คนงานหรอพนกงานหรอบคลากร M-Machine เครองจกรหรออปกรณอ านวยความสะดวก M-Material วตถดบหรออะไหล อปกรณอน ๆ ทใชในกระบวนการ M-Method กระบวนการท างาน E-Environment อากาศ สถานท ความสวาง และบรรยากาศการท างาน ในการก าหนดหวขอปญหาทหวปลา ควรก าหนดใหชดเจนและมความเปนไปได ซงหากเราก าหนดประโยคปญหานไมชดเจนตงแตแรกแลว จะท าใหเราใชเวลามากในการคนหาสาเหต และจะใชเวลานานในการท าผงกางปลาในการก าหนดปญหาทหวปลา ซงควรก าหนดหวขอปญหาในเชงลบ ตวอยางแผนผงสาเหตและผล (ประเทอง วบลศกด. 2552 : 12) ดงภาพท 2.1

ภาพท 2.1 แผนผงสาเหตและผล ทมา : ประเทอง วบลศกด (2552 : 12) จากภาพท 2.1 แสดงแผนผงสาเหตและผล หรอ แผนผงกางปลา มสวนประกอบ ดงตอไปน 1. สวนปญหาหรอผลลพธ (Problem or Effect) ซงจะแสดงอยทหวปลา 2. สวนสาเหต (Causes) จะสามารถแยกยอยออกไป ไดแก ปจจย (Factors) สงทสงผลกระทบตอปญหา (หวปลา) สาเหตหลก และ สาเหตยอย ซงสาเหตของปญหาจะเขยนไวในกางปลาแตละกาง กางยอยเปนสาเหตของกางรองและกางรองเปนสาเหตของกางหลก เปนตน หลกการเบองตนของแผนผงกางปลา (Fishbone diagram) คอการใสสาเหตของปญหาทตองการวเคราะห ลงทางดานขวาสดหรอซายสดของแผนผง โดยมเสนหลกตามแนวยาวของกระดกสนหลง จากนนใสสาเหตของปญหายอย ซงเปนสาเหตของปญหาหลก 3-6 หวขอ โดยลากเปนเสนกางปลา ท ามมเฉยงจากเสนหลก เสนกางปลาแตละเสนใหใสชอของสงทท าใหเกดปญหานนขนมา ระดบของปญหาสามารถแบงยอยลงไปไดอก โดยทวไปมกจะมการแบงระดบของสาเหตยอย กอใหกดประโยชนของการใชแผนผงกางปลา รวมทง ขอด และ ขอเสยของแผนผงกางปลา (ประเทอง วบลศกด. 2552 : 13) มดงน

1. ใชเปนเครองมอในการรวบรวมความคดของทกคนทเปนสมาชกในกลม 2. แสดงใหเหนสาเหตตาง ๆ ของปญหา ของผลทเกดขนทมมาอยางตอเนองจนถ

ปญหาส าคญทจ าเปนจะตองน าไปปรบปรงแกไข 3. แผนผงนสามารถน าไปใชในการวเคราะหปญหาตาง ๆ ได

ในสวน ขอดของการใชแผนผงกางปลา ไดแก ไมตองเสยเวลาแยกความคดตาง ๆ ทกระจดกระจายของแตละสมาชก แผนผง กางปลาจะชวยรวบรวมความคดของสมาชกในทม และ ท าใหทราบสาเหตหลก ๆ และสาเหตยอย ๆ ของปญหา ท าใหทราบสาเหตทแทจรงของปญหา ซงท าใหเราสามารถแกปญหาไดถกวธ และ ขอเสยของการใชแผนผงกางปลา ไดแก ความคดไมอสระ เนองจากมแผนผงกางปลาเปนตวก าหนดซงความคดของสมาชกในทมจะมารวมอยทแผนผงกางปลา และ ตองอาศยผทมความสามารถสง จงจะสามารถใชแผนผงกางปลาในการระดมความคด

สรปความหมายโดยรวม แผนภมเหตและผล หรอ แผนผงกางปลา หรอ เรยกวา อชกาวาไดอะแกรม หมายถง แผนผงทแสดงถงความสมพนธระหวางสาเหต (Cause) ซงท าใหคณภาพเปลยนแปลงกบผลทเกด (Effect) ทแสดงถงคณภาพของผลตภณฑ ซงประโยชนของแผนภมเหตและผล นอกจากจะชวยใหสามารถวเคราะหสาเหตของปญหาไดอยางมเหตผล ละเอยดครอบคลมเจาะลก สาเหตทเปนรากเหงาของปญหา ไดอยางงายดาย และเปนระบบ น าไปสการแกไขปญหาไดอยางถกตองสมบรณและตรงจด และใชเปนเครองมอชวยระดมความคดเหนจากสมาชกหรอผทเกยวของหลาย ๆ คนมารวมไวในผงภาพเดยวกน ท าใหสมาชกเกดความเขาใจตรงกน

เทคนคการตงค าถาม 5W1H ในการศกษาการท างานและการปรบปรงกระบวนการผลตใหมประสทธภาพ เครองมอหนงท

นยมใชโดยทวไปส าหรบการรวบรวมขอมลวเคราะหและการน าเสนอ นนคอ เทคนคการตงค าถาม 5W1H เทคนคนจะใชในชวงของกระบวนการ วเคราะหงานเบองตน จะท าใหเขาใจและอธบายความจรงปญหาทเกดขน วธการนพยายามทจะตอบค าถามพนฐานในการรวบรวมขอมลเกยวกบเรองใด ๆ ของใคร ท าอะไร ท าเมอไหร ท าทไหน ท าท าไม และใชวธการใด มค าถามชน าการเตมค าตอบอยางสนเพอใหไดขอสรปของกระบวนการปฏบตตามล าดบขนตอน ทมความเปนเหต-ผล เกยวเนองกนตลอดสายของกจกรรม ซงสามารถเขยนรายละเอยดไดตามตาราง ท 2.3

27

ตารางท 2.3 การใชเทคนคการตงค าถามเพอการปรบปรงงาน


เทคนคการตงค าถามเพอการปรบปรงงาน

หวขอทถาม การตงค าถามเบองตน ค าตอบ การตงค าถามขนท 2

สรป

การเขยนในใบขอซอ

What & Why

ท าไมตองเขยนใบขอซอ

เพราะเปนความตองการในการใชงาน

-งานนยงมความจ าเปนอยหรอไม -มวธอนทสะดวกกวานหรอไม

ยงคงมความจ าเปนเพราะเปนการสงซอเครองมอส าคญโดยผใช แตขนตอนการขออนมตใชเวลานาน ท าใหสงเอกสารสงซอออกลาชา เปนผลใหไดของลาชา

หวหนาแผนกเซนชออนมต

Who & Why

ท าไมตองใหหวหนาแผนกเซนชออนมต

เพอการอนมตโดยผบงคบบญชาชนตนและเพอการควบคมไมใหมการซอซ าซอน

-มบคคลอนอกหรอไมทอาจปฏบตงานนนได -ใหผแทนจดซอลงนามอนมตเพยงคนเดยวไดหรอไม

ควรจะตองท าโดยพนกงานระดบใด

การพมพใบสงซอ

How & Why

ท าไมตองพมพใบสงซอ

เพราะตองการใหอานงายและเปนมาตรฐานเพอสงขออนมต

-มวธอนทสะดวกกวานหรอไมจะใชแบบฟอรมมาตรฐานซงเขยนหรอกรอกเฉพาะขอความไดหรอไม

ใชแบบฟอรมมาตรฐานซงเขยนหรอกรอกเฉพาะขอความและมส าเนาในตว

28

ส าหรบการใชเทคนคการตงค าถาม 5W1H รวมกบหลกการ ECRS มาใชในการปรบปรงกระบวนการผลต (ศภฤกษ กลนหมน. 2559 : 28) มรายละเอยดดงน

1. What ถามถงวตถประสงคของงาน โดยมความหมาย (Why) คอ ท าอะไรอย ท าไมท าอยอยางนน ท าไมสงนนจงจ าเปน

2. When ถามถงล าดบขนตอนการท างาน โดยมความหมาย (Why) คอ ท าเมอไร ท าไมตองท าตอนนน

3. Where ถามถงสถานทท างาน โดยมความหมาย (Why) คอ ท าทไหน ท าไมตอง ท าทนน

4. Who ถามถงคนหรอเครองจกร โดยมความหมาย (Why) คอ ใครหรอเครองไหน ท างาน นนอย ท าไมตองคนหรอเครองจกรนน

5. How ถามถงวธการท างาน โดยมความหมาย (Why) คอ ใชวธการอะไรท างาน ท าไมตองวธการนน เทคนคการตงค าถาม 5W1H และหลกเกณฑ ECRS ถกน ามาใชตรวจสอบสญลกษณ 5 สญลกษณ ซงไดบนทกไวในแผนภมกระบวนการผลต เพอพจารณาขนตอนการท างานทท าอยเหมาะสมหรอไม ถาไมเหมาะสม กควรหาแนวทางในการปรบปรง แตถาเหมาะสมอย แลวกจะคนหาวามวธการอนส าหรบขนตอนนนๆ ทดกวาหรอไม ถามจะท าอยางไร กระบวนการพจารณาตรวจสอบน จะชวยใหเหนแนวทางการปรบปรงการท างาน ดงตารางท 2.4

29

ตารางท 2.4 เทคนคการตงค าถาม 5W1H และหลกเกณฑ ECRS เพอพจารณาความเหมาะสมของ ขนตอนการท างาน

5W1H ประเภท ความหมาย ประเดนพจารณา หลกเกณฑ

ECRS What วตถประสงค -ท าอะไรอย

-ท าไมท าอยอยางนน -ท าไมสงนนจงจ าเปน

-เลกเสยไดหรอไม -สามารถทจะบรรลเปาหมายดวยวธอนหรอไม

ก าจดสวนทไมจ าเปนทง (E)

When ล าดบขนตอน

-ท าเมอไร -ท าไมตองท าตอนนน

เวลาอนไมไดหรอ การผสมองคประกอบของงาน(C) หรอโยกยายสบเปลยน (R)

Where สถานท -ท าทไหน -ท าไมตองท าทนน

ท าทอนไมไดหรอ

Who คนหรอเครองจกร

-ใครหรอเครองจกรท างานนนอย -ท าไมตองคนหรอเครองจกรนน

คนอนหรอเครองอนไมไดหรอ

How วธปฏบตงาน

-ใชวธการอะไรท างาน -ท าไมตองเปนวธนน

จะลดแรงงานหรอเวลางานลงไดหรอไม

ดดแปลงใหงายขน (S)

ทมา : ศภฤกษ กลนหมน (2559 : 28)

เทคนคการปรบปรง ECRS ในการปรบปรงกระบวนการท างานเพอเพมผลผลต ในโรงงานหรอสถานประกอบการผมกเลอกทจะปรบปรงและพฒนาในดานวธปฏบตงาน และเครองจกร เปนหลกเนองจากปจจยทงสองอยางเปนปจจยทสามารถควบคมได แตในสวนอนกจ าเปนตองมการปรบปรงไปพรอม ๆ กนเพอใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง เชน อาศยสายพานเพอลดระยะทางในการผลตลง การเคลอนทของพนกงาน เพอลดการเคลอนททมมากเกนความจ าเปน พรอมทงมการจดสมดลสายการผลต ในสายงานการผลตทเกดปญหางานคอขวด โดยมงเนนศกษาการเคลอนไหวทมมากเกนความจ าเปน ลดเวลาและขนตอนในการทางานทมากเกนไป การจดท าเวลามาตรฐานในการปฏบตงานส าหรบพนกงาน ซง

30

ไดมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของ แผนภมกระบวนการผลต (Flow Process Charts) ไวดงตอไปน

จนทรศร สงหเถอน (2557 : 13) ไดใหความหมายของ เทคนคการปรบปรง ECRS หมายถง แนวคดในการลดความสญเปลาในการด าเนนงาน ซงเปนตนทนทไมสรางผลตอบแทนหรอประโยชนใด ๆ ประกอบดวย Eliminate (การก าจด) เปนการตดสงทไมจ าเปนในกระบวนการหรอในระบบออกไป เพอลดระยะเวลาในการท างานใหสนลง Combine (การรวม) เปนการหาวธรวมงานเขาดวยกน เพอประหยดเวลาในการท างาน ซงในบางกรณยงชวยลดจ านวนแรงงานทตองใชของงานนนอกดวย Rearrange (การจดเรยงใหม) เปนการจดเรยงใหม จดล าดบความส าคญในการท างานใหมใหงายขน เพราะบางครงขนตอนการท างานทใชมาโดยตลอดอาจชากวาขนตอนแบบใหมทสลบขนตอนการท างานเพยงเลกนอย และ Simplify (การท าใหงายขน) เปนการปรบปรงวธท างานใหงายขน เพอลดระยะเวลาในการท างานใหเสรจเรวขน

พทธพนธ พทกษ (2552 : 23) ไดใหความหมายของ เทคนคการปรบปรง ECRS หมายถง หลกเกณฑทถกน ามาใชเพอปรบปรงงาน ประกอบดวย Eliminate (E) คอ ก าจดขนตอนทไมจ าเปนออกไป Combine (C) คอ รวมขนตอนบางขนตอนเขาดวยกน Rearrange (R) คอ สลบหรอจดล าดบขนตอนในการท างานใหม และ Simplify (S) คอ ปรบปรงขนตอนการท างานใหงายขน

ธารชดา พนธนกล และคณะ (2557 : 2) ไดใหความหมายของ เทคนคการปรบปรง ECRS หมายถง การลดความสญเปลาทง 7 ประการนเปนสงทไมมความจ าเปนและไมไดกอใหเกดประโยชน โดยใชเครองมอ ไดแก การก าจด (Eliminate) การรวมกน (Combine) การจดใหม (Rearrange) และ การท าใหงาย (Simplify) ซงเปนหลกการงายๆ ทสามารถใชในการเรมตนลดความสญเปลาหรอ MUDA ลงไดเปนอยางด 1. การก าจด (Eliminate) หมายถง การพจารณาการท างานปจจบนและพยายามก าจดความสญเปลาทง 7 ประการทพบออกไป 2. การรวมกน (Combine) คอ การพจารณาวาสามารถรวมขนตอนการท างานใหลดลงไดหรอไม เชน จากเดมเคยท า 5 ขนตอนกรวมบางขนตอนเขาดวยกน ท าใหขนตอนทตองท าลดลงจากเดม 3. การจดเรยงใหม (Rearrange) คอ การจดเรยงขนตอนการผลตใหม หรอสลบล าดบในการท างานเพอลดการเคลอนท หรอ การรอคอย 4. การท าใหงาย (Simplify) หมายถง การปรบปรงการท างานใหงายและสะดวกขน โดยอาจจะออกแบบ jig หรอ fixture เขาชวยในการท างาน

สทธ สนทอง (2558 : 57) ไดใหความหมายของ เทคนคการปรบปรง ECRS หมายถง การปรบปรงกระบวนการใชหลกการ ECRS ไดแก E : ELIMINATE การตดหรอยบสวนทไมจ าเปนออก, C : COMBINE การรวมงานทใกลเคยงไวดวยกน, R : REARRANGE การจดล าดบขนตอนใหมใหเหมาะสม และ S : SIMPLIFY การท าใหการท างานงายขน

31

ตวอยางการน าเทคนคการปรบปรง ECRS ทง 4 ตว มรายละเอยดดงน Eliminate : E หมายถง การตดขนตอนการท างานทไมจ าเปนในกระบวนการออกไป

กลาวคอ เดมบรรจภณฑเพอการขนสง (หบหอภายนอก) ใชกระดาษกลองลกฟก 5 ชน เกรดกระดาษคอนขางด พมพลายยหอ 2 ส น าหนกสทธไมเกน 2 กโลกรม ขางในบรรจสนคาประเภทขนมขบเคยว คอ มกลองบรรจขนาด 1 โหล พลาสตกซลเรยบรอย ฉลากสสวยงาม ส าหรบการขายสง และภายในกลอง จะเปนขนมซงบรรจในซองพลาสตกอดกาซไนโตรเจน พมพลายสวยงาม

Combine : C หมายถง การรวมขนตอนการท างานเขาดวยกน เพอประหยดเวลาหรอแรงงานในการท างาน สงทเหนไดชดวาเรองของการขนสงแบบ Milk Run แตผมขอยกตวอยางทเพงพบเหนในโรงงาน คอ เดมพนกงานตรวจสอบคณภาพตองตรวจสอบสนคาส าเรจรป และวตถดบ ในอดตทผานมามกจะท างานไมทน โดยเฉพาะในชวงเวลาทวตถดบเขา และตองสงมอบสนคาใหกบลกคาในเวลาไลเลยกน ทส าคญหากไมมผลจาการตรวจสอบกไมสามารถสงมอบสนคาใหลกคา หรอน าวตถดบไปผลตได การด าเนนการงายๆ ทไปคยกบทางโรงงานกคอ การรวมเขาดวยกน หลกการกคอตงค าถามวาพนกงานตรวจสอบคณภาพจ าเปนตองรบสนคาดวยหรอไม ค าตอบกคอไมตองเพยงแตมาเกบตวอยางไปตรวจสอบ กเลยเสนอวธการวาใหพนกงาตรวจสอบคณภาพสอนวธการเกบตวอยางกบพนกงานรบสนคา แลวใหพนกงานรบสนคาเกบตวอยางให สวนดานสนคาส าเรจรปกเชนกน น าแนวคดของ Quality Built-In เขามาใช คอใหพนกงานผลตเปนผตรวจสอบสนคาทตนเองผลต สวนพนกงานตรวจสอบคณภาพใหมหนาทเพยงการสมตรวจเทานน

Rearrange : R หมายถง การจดล าดบงานใหมใหเหมาะสม กคอขนตอนของการตรวจสอบกลองบรรจภณฑ เดมจะตองไดกลองส าเรจรปแลวจงตรวจสอบ ซงสาระส าคญของการตรวจอยทคณภาพการพมพ เชน เฉดส ความคมชด ซงหากผลการตรวจไมผานกตองปฏเสธสนคานน หากเรายายขนตอนการตรวจสอบคณภาพการพมพไปกอนการขนรป กจะท าใหสามารถปฏเสธสนคากอน ไมตองเสยเวลา และตนทนในการขนรปกลองอก

Simplify : S หมายถง ปรบปรงวธการท างาน หรอสรางอปกรณชวยใหท างานไดงายข น ตวอยางของโรงงานหนง ทมปญหาเกยวกบลายมอของพนกงานทเขยนมาบนเอกสารทไดรบ ท าใหหนวยงานทไดเอกสารนนตองท าการเดา สงผลใหเกดการผลตสนคาผดรน ผดขนาด ผดฉลาก หากโรงงานท าการเปลยนแบบฟอรมของเอกสารใหมลดการเขยนลงเปนมชองใหเลอกรน ขนาด ฉลาก แทน กจะท างานไดงายขน หรอมบรษทหนงแตละแผนกใชชอเรยกสนคาแตกตางกน ท าใหตองมาเดาวาฝายตลาดเรยกแบบน แลวจะเปนชออะไรของฝายวางแผนการผลต ซงวธทท าใหงายขนกคอ ใชรหสสนคาทเปนตวเลขแทนชอเรยกสนคา จะปองกนความสบสนของพนกงานไดงายกวา

เมอสรปโดยรวมจากแนวคดของนกวชาการหลายทาน สรปไดวา เทคนคการปรบปรง ECRS หมายถง เปนเครองมอหนงทใชในปรบปรงวธการท างานโดยท ามาใชควบคกบเทคนค

32

การตงค าถาม 5W1H ประกอบดวย การก าจด (Eliminate) การรวมกน (Combine) การจดใหม (Rearrange) และการท าใหงาย (Simplify) ซงเปนหลกการงายๆ เพอมาอธบาย

ตวอยางการประยกตการสรางแผนภมกระบวนผลต ส าหรบตวอยางส าหรบการสรางแผนภมกระบวนการผลตของ “การเพมประสทธภาพ

กระบวนการผลตหลงคาเหลก ของบรษทแหงหนงในจงหวดบรรมย” ไดศกษากระบวนการผลตหลงคาเหลก เพอวเคราะหปญหาของกระบวนการผลต หาสาเหตของปญหาในกระบวนการผลตหลงคาเหลก โดยใชแผนภมกางปลา (Fish Bone Diagram) มาชวยในการวเคราะหปญหาของกระบวนการผลต ใชหลกการศกษาการท างาน เพอท าการศกษาขนตอนกระบวนการผลตหลงคาเหลก และใชหลกการ ECRS เพอลดขนตอน ลดเวลาและระยะทาง ในกระบวนการผลตหลงคาเหลก โดยมขอมลพนฐานและขนตอนการคอ ส าหรบการผลตหลงคาเหลกทมการผลตออกจ าหนายโดยทวไปมหลายขนาด แตขนาดทเปนทนยมของลกคามากทสด คอ ขนาดความหนา 0.40 มลลเมตร ความยาว 2 เมตร จากการศกษาเกบขอมลการผลตหลงคาเหลกมขนตอนทงหมด 26 ขนตอน โดยเกบขอมลจานวน 6 วนตอสปดาห และท าการเฉลยออกมาไดขอมล (อดมพงษ เกศศรพงษศา. 2560 : 41) ดงตารางท 2.5

ตารางท 2.5 การผลตหลงคาเหลกตอสปดาห

วนท างาน จนทร องคาร พธ พฤหสบด ศกร เสาร คาเฉลย

จ านวน (แผน) 120 90 170 80 100 140 117 ทมา : อดมพงษ เกศศรพงษศา (2560 : 41) แผนภมการไหลของกระบวนการผลต การผลตหลงคาเหลก จากการศกษากระบวนการผลต

หลงคาเหลก (กอนปรบปรง) มขนตอนทงหมด 26 ขนตอน มเวลา ระยะท าง และจานวนพนกงาน ดงตารางท 2.6

33

ตารางท 2.6 แผนภมการไหลของกระบวนการผลต กอนปรบปรง

34

ตารางท 2.6 (ตอ)

ทมา : อดมพงษ เกศศรพงษศา (2560 : 45-46)

35

จากตารางท 2.6 แผนภมการไหลของกระบวนการผลต (Flow Process Chart) กอนปรบปรง พบวา มการปฏบตงานม 14 ขนตอน การเคลอนยายม 7 ขนตอน การตรวจสอบม 3 ขนตอน การรอคอยม 2 ขนตอน รวมทงหมด 26 ขนตอน มเวลารวมทงหมด 26.91 นาท และมระยะทางรวมทงหมด 21.50 เมตร สามารถน ามาเขยนแผนผงการไหลของกระบวนการผลตหลงคาเหลก กอนปรบปรง ดงภาพท 2.2

ภาพท 2.2 แผนผงการไหลของกระบวนการผลตหลงคาเหลก กอนปรบปรง ทมา : อดมพงษ เกศศรพงษศา (2560 : 45)

36

ตอจากนน ท าการค านวณเวลามาตรฐาน โดยการจบเวลาขนตอนของกระบวนการผลตหลงคาเหลกในแตละขนตอน ซงจบเวลา 10 ครง เพอหาเวลาการท างานจรงของแตละขนตอนใหไดคาทเหมาะสมทสด และน ามาค านวณเวลามาตรฐาน (รวมคาเผอการท างานท 3%) ดงตารางท 2.7 ตารางท 2.7 ขอมลการจบเวลาของแตละขนตอนในกระบวนการผลตหลงคาเหลก กอนปรบปรง

ทมา : อดมพงษ เกศศรพงษศา (2560 : 45)

37

การวเคราะหปญหา จากการศกษาและเกบขอมล ท าใหกลมผวจยไดทราบถงปญหาในกระบวนการผลตหลงคาเหลก โดยกลมผวจยไดนาปญหาดงกลาวมาจดท าวเคราะหโดยใชแผนภมกางปลาไดดงน ซงจากปญหา พบวา กระบวนการผลตลาชา สงของไมทนตามออเดอร จงท าการวเคราะหแผนภมกางปลา ไดแบงการวเคราะหสาเหตของปญหาออกเปน 4 ดาน ไดแก ดานวตถดบ (Material) ดานคน (Man) ดานวธการท างาน (Method) และดานอปกรณ/เครองจกร (Machine) ดงแผนภมกางปลาภาพท 2.3

ภาพท 2.3 การวเคราะหโดยใชแผนภมกางปลา ทมา : อดมพงษ เกศศรพงษศา (2560 : 51) จากภาพท 2.3 พบวา ในกระบวนการผลตหลงคาเหลก มปญหาหลกทเปนคอขวด คอ ผลตชา เกดการรอคอยของลกคา และมขนตอนมากเกนไป เกดการเคลอนไหว ใชเวลา ระยะทาง เกนความจาเปน ท าใหกระบวนการผลตชาลง จากการสงเกตการณท างานมความลาชา เนองจากกระบวนการผลตแผนเหลก ตองใชการขนถายชนงานไปยงเครองจกร ซงใชระยะเวลา ระยะทาง ในการขนถายชนงานระหวางเครองจกร จงมเวลาในการขนถายและรอคอยการขนถายคอยขางนาน

ในการปรบปรงกระบวนการผลตโดยใชหลกการ ECRS เขาไปชวยในการปรบปรงกระบวน การผลตโดยใชหลกการขจด (Eliminate) และ หลกการรวม (Combine) (อดมพงษ เกศศรพงษศา. 2560 : 52) ดงตารางท 2.8

38

ตางรางท 2.8 แนวทางในการปรบปรงกระบวนการผลตหลงคาเหลกโดยใชเทคนค ECRS


จากตารางท 2.8 แนวทางในการปรบปรงกระบวนการผลตหลงคาเหลก โดยใชหลกการ ECRS สามารถสรปไดดงน

ขนตอนท 14 ใชหลกการขจด (Eliminate) จากเวลา 1.04 นาท เปน 0 นาท ขนตอนท 3 กบ ขนตอนท 4 ใชหลกการรวม (Combine) จากเวลา 1.77 เปน 1.45 นาท

39

ขนตอนท 7 กบ ขนตอนท 8 ใชหลกการรวม (Combine) จากเวลา 3.11 เปน 3.10 นาท ขนตอนท 10 กบ ขนตอนท 11 ใชหลกการรวม (Combine) จากเวลา 0.52 เปน 0.40 นาท ขนตอนท 19 กบ ขนตอนท 20 ใชหลกการรวม (Combine) จาก 2.13 เปน 2.07 นาท หลงจากการปรบปรงกระบวนการผลตโดยนาหลกการ ECRS มาชวยในการปรบปรง

กระบวนการผลต โดยใชหลกการขจด (Eliminate) และ หลกการรวม (Combine) ไดแผนภมการไหลของกระบวนการผลต (Flow Process Chart) ดงตารางท 2.9 ตารางท 2.9 แผนภมการไหลของกระบวนการผลต หลงปรบปรง

40


ทมา : อดมพงษ เกศศรพงษศา (2560 : 54-55)

41

จากตารางท 2.9 แผนภมการไหลของกระบวนการผลต หลงปรบปรง พบวา การปฏบตงานม 11 ขนตอน การเคลอนยายม 6 ขนตอน การตรวจสอบม 2 ขนตอน การรอคอยม 2 ขนตอน คงคลง 0 ขนตอน รวมทงหมด 21 ขนตอน มเวลารวมทงหมด 21.91 นาท และมระยะทางรวมทงหมด 19.50 เมตร สามารถน ามาเขยนแผนผงการไหลของกระบวนการผลต หลงปรบปรง ไดดงภาพท 2.4

ภาพท 2.4 แผนผงการไหลของกระบวนการผลตหลงคาเหลกหลงปรบปรง ทมา : อดมพงษ เกศศรพงษศา (2560 : 56)

42

จากนนท าการเปรยบเทยบแผนภมการไหลของกระบวนการผลตของกระบวนการผลตหลงคาเหลกกอนปรบปรง และ หลงปรบปรง ดงตารางท 2.10

ตารางท 2.10 เปรยบเทยบแผนภมการไหลของกระบวนการผลตกอนปรบปรงและหลงปรบปรง


จากตารางท 2.10 สรปโดยรวมไดวา เมอเปรยบเทยบแผนภมการไหลของกระบวนการผลตกอนปรบปรง และ หลงปรบปรง สามารถสรปไดดงน การปฏบตงาน ลดลง 3 ขนตอน คดเปนรอยละ 21.43 การเคลอนยาย ลดลง 1 ขนตอน คดเปนรอยละ 14.29 การตรวจสอบ ลดลง 1 ขนตอน คดเปนรอยละ 33.33 เวลา ลดลง 4.00 นาท คดเปนรอยละ 14.86 ระยะทาง ลดลง 2.00 เมตร คดเปนรอยละ 9.30 จ านวนพนกงาน ลดลง 4 คน คดเปนรอยละ 16.00

สรป สรปโดยรวม ในการศกษาการท างาน เราสามารถใชแผนภมกระบวนการผลตมาชวยในการศกษาการท างาน จะชวยใหผศกษางานมความเขาใจขนตอนในการท างานทเปนอยในปจจบน รขนตอนหรอวธการท างานของคนท างานทจดทศกษางาน รวมทงเหนปญหาทเกดขนระหวางกระบวนการผลตกอน ซงการสรางแผนภมกระบวนการผลต จะเรมการกรอกขอมลรายละเอยดของงานกอนจะน ามาใสในแผนภมกระบวนการผลต ซงในแผนภมกระบวนการผลตจะตองกรอกขอมล ค าอธบายของแตละกจกรรม สถานท ชอผสรางแผนภม หมายเลขแผนภม วนทบนทก ซงในการสรางแผนภมกระบวนการผลต ผสรางจะตองบนทกกจกรรมทจะด าเนนการลงไปในแบบฟอรมอยางละเอยด ตามกจกรรมกอน-หลง ตงแตตนจนเสรจสนกจกรรม การเขยนแผนภมกระบวนการไหล เปนแผนภาพทมการจ าลองสถานทหรอผงของบรเวณทท างานพรอมต าแหนง ของแผนกงานหรอ

43

เครองจกรส าคญ ๆ ลงในภาพ และแสดงเสน ทางการเคลอนยายพรอมสญลกษณลงบนผง เปนเครองมอทใชบนทก โดยการน ามาเขยนรวมกบการใชสญลกษณแทนขนตอนตางๆ เรมจากการแบงกระบวนการทงหมดออกเปนขนตอนยอย สวนเครองมอทน ามาชวยในการปรบปรงแผนภมกระบวนการผลต ไดแก แผนภมเหตและผล หรอ แผนผงกางปลา หรอ เรยกวา อชกาวาไดอะแกรม หมายถง แผนผงทแสดงถงความสมพนธระหวางสาเหต (Cause) และ ผลทเกด (Effect) จะชวยใหสามารถวเคราะหสาเหตของปญหาไดอยางมเหตผล ละเอยดครอบคลมเจาะลก หาตนตอสาเหตทเปนของปญหา การใชเทคนค ECRS ม 4 อยาง ไดแก ประกอบดวย Eliminate (E) คอ ก าจดขนตอนทไมจ าเปนออกไป Combine (C) คอ รวมขนตอนบางขนตอนเขาดวยกน Rearrange (R) คอ สลบหรอจดล าดบขนตอนในการท างานใหม และ Simplify (S) จากนนท าการปรบปรงขนตอนการท างานใหงายขน และเขยนแผนผงการไหลของกระบวนการผลต กอนและหลงปรบปรง เปรยบเทยบประสทธภาพการปรบปรงกระบวนการผลต ท าใหรวาควรปรบปรงทจดไหน ลดหรอตดขนตอนใด เปนการลดตนทนในกระบวนการผลต สามารถเพมอตราผลผลตใหกบสถานประกอบการได

44

45

ค าถามทายบท

จงตอบค าถามตอไปน 1. จงอธบายความหมายของแผนภมกระบวนการผลต พรอมยกตวอยาง 2. จงอธบายวธการสรางแผนภมกระบวนการผลต พรอมยกตวอยาง 3. จงอธบายอธบายแผนผงกางปลาหรอผงเหตและผล พรอมยกตวอยาง 4. จงอธบายเทคนคการตงค าถาม 5W1H พรอมยกตวอยาง 5. จงอธบายความหมายของแผนภมการไหล พรอมยกตวอยาง 6. จงอธบายเทคนคการปรบปรง ECRS พรอมยกตวอยาง 7. จงบอกหลกการ 5W1H ทใชในการสรางแผนภมกระบวนการผลต มาพอสงเขป 8. จงบอก เทคนค ECRS มาชวยในการหาแนวทางพฒนาวธการท างานมาพอสงเขป 9. โรงงานลางขวดแหงหนง มขนตอนการลางขวดดงตาราง ดงแสดงในภาพดานลาง จงเขยนแผนภมการไหลของกระบวนการผลต และ เขยนไดอะแกรมการเคลอนท (Flow Diagram) กอนปรบปรง ของโรงงานน 10. จงหาแนวทางการปรบปรงการท างานใหมประสทธภาพสงขน แลวเขยนแผนภมกระบวนการผลตแบบตอเนอง (FPC) และ ไดอะแกรมการเคลอนท หลงการปรบปรง

46

ไดอะแกรมการเคลอนท กอนการปรบปรง

47

แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (FPC) หลงปรบปรง

48

49

เอกสารอางอง จนทรศร สงหเถอน. (2551). บทท 8 การวเคราะหกระบวนการ. กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรม อตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ธารชดา พนธนกล และคณะ. (2557). การปรบปรงประสทธภาพในกระบวนการผลตดวยเครองมอ

ทางวศวกรรมอตสาหการ กรณศกษา : โรงงานประกอบรถจกรยาน. อบลราชธาน : ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน.

นชสรา เกรยงกรกฎ. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย อบลราชธาน. . (2555). การศกษางานอตสาหกรรม. (พมพครงท 2 ฉบบปรบปรง). อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลยอบลราชธาน. ประเทอง วบลศกด. (2552). การวางแผนการควบคมการผลต. (ออนไลน). สบคนเมอ 15 มนาคม

2559. จาก : http://www.sahavicha.com/?namemedia&file=readmedia&id. ประสทธ เดชนครนทร. (2550). การเพมประสทธภาพการผลตโดยเทคนค TPM กรณศกษา : โรงงานอาหารกงส าเรจรป. กรงเทพฯ : สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ. พทธพนธ พทกษ. (2552). การศกษากระบวนการผลตเพอการเพมผลผลต กรณศกษา

อตสาหกรรมลางขวด. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรม อตสาหการและระบบ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร. รจภาส โพธทองแสงอรณ. (2557). บทท 5 แผนภมและไดอะแกรมการเคลอนท. (ออนไลน).

สบคนเมอวนท 5 มถนายน 2558. จาก : http://bua.rmutr.ac.th/. รชตวรรณ กาญจนปญญาคม. (2550). การศกษางานอตสาหกรรม. กรงเทพฯ : ฟสกสทอป. วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543). การศกษาการท างาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วชรนทร สทธเจรญ. (2547). การศกษางาน (WORK STUDY). กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. วนรตน จนทกจ. (2547). 17 เครองมอนกคด Problem Solving Devices. (พมพครงท 4).

กรงเทพฯ : สถาบนเพมผลผลตแหงชาต. ศภฤกษ กลนหมน. (2559). การปรบปรงโดยการใชหลกการ ECRS. (ออนไลน).

สบคนเมอ 20 มนาคม 2560. จาก : https://www.gotoknow.org/posts/541165. วนชย รจรวนช. (2543). การศกษาการท างาน : หลกการและกรณศกษา. (พมพครงท 8). กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

http://www.sahavicha.com/?name=media&file=readmedia&id=1490

50

อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ. (2560). การออกแบบและพฒนาอปกรณบรรจน าปลาแหงหนงเพอเพมประสทธภาพในการผลต. บรรมย : สาขาเทคโนโลยการจดการอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏบรรมย.


57

แผนบรหารการสอนประจำบทท 3 การศกษาการทำงาน

หวขอเนอหา 1. ความหมายของการศกษาการทำงาน 2. ประวตและววฒนาการการศกษาการทำงาน 3. ขนตอนของการศกษาการทำงาน 4. สรป 5. คำถามทายบท 6. เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. นกศกษาสามารถอธบายความหมายการศกษาวธการทำงานได 2. นกศกษาสามารถอธบายถงประวตและววฒนาการของการศกษาการทำงานได 3. นกศกษาสามารถบอกความสมพนธของการศกษาวธการทำงานกบการวดผลงานได 4. นกศกษาสามารถบอกขนตอนของการศกษาวธการทำงานได



สอการเรยนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอนรายวชาการศกษางานอตสาหกรรม บทท 3 2. การบรรยายดวย Power Point 3. เอกสาร ตำรา และสงพมพในสำนกวทยบรการ

58

การวดและการประเมนผล 1. สงเกตการณรวมอภปราย การวเคราะหแสดงความคดเหน 2. สงเกตจากความสนใจ และการมสวนรวมในชนเรยน 3. สงเกตจากการตอบคำถามและการทำกจกรรม 4. ประเมนการทำรายงาน ทงรายกลมและรายบคคลประกอบการนำเสนอ 5. ตรวจคำถามทาย บทท 3

59

บทท 3 การศกษาการทำงาน

การศกษาการทำงาน มจดมงหมายเพอพฒนาวธการทำงานใหเปนมาตรฐานทำใหเกดการทำงานทดทสดโดยตงมาตรฐานเวลาในการทำงานและฝกหดพนกงานใหทำงานตามทกำหนดไว การศกษาการทำงาน (Work Study) ประกอบดวย การศกษาวธการทำงาน และ การวดผลงาน ซงการศกษาการทำงาน เปนวธการทมขนตอนอยางเปนระบบ ทำใหไมมองขามองคประกอบของงานยอยทมผลตอประสทธภาพการทำงาน สาเหตทตองมการปรบปรงงาน เนองจากมเงอนไขทเปลยนไป คณภาพของชนงาน มการนำเทคโนโลยใหม ๆ มาชวยในการผลต ปรมาณงานทเปลยนไป เปนตน ซง การขอบขายของการศกษาการเคลอนทและการศกษาเวลาไดขยายเพมขนโดยเดมทการศกษาการเคลอนท พจารณาเฉพาะการศกษาการทำงานของรางกายประกอบรวมกบการจดสภาพแวดลอมการทำงาน ซงเกยวของโดยตรงกบการทำงานของพนกงานโดยเฉพาะ ตอมาเมอมการใชเครองจกรเครองมอและอปกรณเขามาเกยวของกบการผลต ขอบขายของการศกษาจะครอบคลมกจกรรมของการศกษาการเคลอนทโดยจะเปนการศกษาวธการทำงานทมอยเดมและใชหลกการปรบปรงพฒนาวธการทำงานใหมทดกวาเดม ทำใหผลผลตสงขน ความสญเสยนอยลง และตนทนการผลตตำลง ในสวนของการศกษาเวลาเนองจากเปนกระบวนการวดเวลาเพอกำหนดเวลามาตรฐานและเกบขอมลเวลาทำงาน ใชเปนการวดผลงานสวนหนง ดงนน การศกษาการทางานถอเปนเครองมอหนงเพอใชพจารณาและประยกตใชงานใหงายขนรวมถงเปนวธการทเพมผลผลตและลดคาใชจายในองคกรหรอสถานประกอบการได

ความหมายของการศกษาการทำงาน ในกระบวนการผลตหรอกระบวนการทำงานจำเปนตองมการปรบปรงเปลยนแปลงบางสวนในกระบวนการเพอใหไดผลผลตทเพมสงขน ทำใหองคกรไดผลกำไรมากยงขน ดงนนการศกษาการทำงานเปนวธการทมขนตอนทเปนระบบ เปนการปรบปรงงานพฒนาวธการทำงานใหมทดกวาเดมทำใหไมมองขามองคประกอบของงานยอยทมผลตอประสทธภาพการทำงาน ซงสาเหตทตองมการปรบปรงงานในกระบวนผลต เชน เงอนไขการทำงานเปลยนไป ปรมาณงานเปลยนไป มปญหาทางดานคณภาพหรอมาตรฐานการทำงาน ตองการปรบปรงใหกระบวนการทำงานดขนโดยรวม เปนตน มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของ การศกษาวธการทำงาน ไวดงตอไปน เกชา ลาวลยะวฒน และ ยทธชย บรรเทงจตร (2527 : 1) ไดใหความหมายของ การศกษาการทำงาน หมายถง การศกษาระบบงาน (Work System ) อยางเปนระบบและมการตรวจตราอยาง

60

ถถวนถงวธการทำงานทมอยและวธการทำงานทปรบปรงใหม เพอเปนแนวทางในการพฒนาวธการทำงานทงายกวา เกษม พพฒนปญญานกล (2539 : 1) ไดใหความหมายของ การศกษาการทำงาน หมายถงเทคนคทใชในการปรบปรงการทำงานใหดขน วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 24) ไดใหความหมาย การศกษาการทำงาน (Work Study) หมายถง การรวมเอาการศกษาความเคลอนไหว (Motion Study) และการศกษาเวลา (Time Study) เขาไวดวยกน ซงใชในการศกษาการทำงานของคน และพจารณาถงองคประกอบ ตาง ๆ ซงจะมผลตอประสทธภาพของการทำงานเพอการปรบปรงการทำงานนน ๆ ใหดขน วชรนทร สทธเจรญ (2547 : 27) ไดใหความหมาย การศกษาการทำงาน (Work Study) เปนคำ ทใชแทนวธการตาง ๆ จากการศกษาการทำงาน และการวดผลงาน ซงใชในการศกษาวธการ ทำงานของคนอยางมแบบแผน และพจารณาองคประกอบตาง ๆ ทมผลตอประสทธภาพและเศรษฐภาวะของการทำงานเพอปรบปรงการทำงานนนใหดขน นชสรา เกรยงกรกฎ (2555 : 41) ไดใหความหมาย การศกษาการทำงาน (Work Study) หมายถง การศกษางานซงประกอบดวย 2 สวน ไดแก การศกษาการทำงาน (Method Study) และ การวดผลงาน (Work Measurement) ใชในการศกษากระบวนการทำงานและองคประกอบอน ๆ เพอพฒนามาตรฐานงานและปรบปรงการทำงานใหดขน รวมถงนำมาเปนสงจงใจในการทำงานใหกบพนกงานเพอการเพมผลผลตอกดวย จากการกลาวถงความหมายของทนกวชาการหลายทานไดกลาวไว สามารถสรปความหมายโดยรวม การศกษาการทำงาน หมายถง การศกษาอยางมระเบยบถงการทำงานของคน เครองจกร และพจารณาองคประกอบตาง ๆ ซงจะมผลตอประสทธภาพของการทำงานเพอการปรบปรงการทำงานนนใหดขน รวมทงเปนเครองมอในการพฒนาสงเสรมจงใจบคลากรนำไปสการเพมผลผลต ชวยในการเพมผลผลตจากทรพยากรทมอยเดมเกดคาใชจายตนทนทตำลง ซงการศกษาการทำงานจะมความสมพนธกนระหวางการศกษาการทำงานและการวดผลงาน ดงภาพท 3.1

61

ทำใหงานงายขน กำหนดเวลามาตรฐาน พฒนาวธการทประหยดกวา กำหนดแผนงานสงเสรมเงนจงใจ

อตราผลผลตเพมสงขน ภาพท 3.1 กระบวนการศกษาการทำงาน ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 31) จากภาพท 3.1 สามารถอธบายกระบวนการศกษาการทำงานเพอบอกถงความสมพนธกนระหวางวธการทำงานและการวดผลงาน ซงมดงน

1. การศกษาการทำงานเปนการบนทกและวเคราะหวธการทำงานทเปนอยหรอทเสนอแนะไวอยางมระบบและเปนเครองมอเพอการพจารณาและประยกตใชงานงายขน รวมถงเปนวธการทมประสทธภาพและลดคาใชจาย 2. การวดผลงานเปนการประยกตวธการทใชสรางเวลาทำงานใหกบพนกงานทตองตามคณสมบต ในการทำงานทกำหนดให ในระดบการปฏบตงานทตงไว การศกษาการทำงานและการวดผลงานจงมความสมพนธกนอยางใกลชด การศกษาการทำงานเกยวของกบการลดสวนของงาน และ การวดผลงานเกยวของกบการลดเวลาไรประสทธภาพ สรปไดวา การศกษาการทำงานเปนกระบวนการเกบขอมลเพอนำวเคราะหวธการทำงานวามประสทธภาพมากนอยแคไหน ไมวาจะเปนการทำงานของคนหรอเครองจกร เปนการทำใหงานมความงายมากขน ลดขนตอนการทำงานลง และพฒนาวธการทำงานทดกวาหรอมประสทธภาพกวาแบบเดม เปนการศกษาความสมพนธของการศกษาการทำงานและการวดผลงาน ถงแมวาการ

การศกษาวธการ

(Method Study) การวดผลงาน

(Time Study)

การศกษาการทำงาน (Work Study)

62

วดผลงานจะทำหลงจากการศกษาการทำงาน เปนการสรางหรอกำหนดมาตรฐานเวลาทำงานขนมา เพอใหคนทำงานอางองสงผลตอการผลตเพอใหไดตามเปาหมายผลผลตทกำหนดในแตละชวงเวลา และยงใชเปนขอมลในกำหนดแผนงานสงเสรมเงนจงใจ เงนโบนสสำหรบพนกงานได ในบางกรณวธการบางอยางของการวดผลงาน เชน วธการสมตวอยางของงานททำอาจหา ใหไดกอนเพอกำหนดเวลาไรประสทธภาพกอนทจะทำการศกษาวธทำงานตอไป กอใหเกดอตราผลผลตทเพมขนไดนอกจากนการศกษาเวลาทำงานยงมประโยชนใชในการศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพของงานจากวธการทำงานทตางกนอกดวย

ประวตและววฒนาการการศกษาการทำงาน การศกษางานเปนการพฒนาความรตอจากวชา การศกษาการเคลอนทและการศกษาเวลา โดยผทพฒนาขนคอ เฟดเดอรก วนสโลว เทเลอร ซงเปนบดาแหงการศกษาเวลา (Time Study) และ Frank and Lillian Gilbreth ซงเปนบดาแหงการศกษาการเคลอนท (Motion Study) ซงเรมไดรบความนยมตงแตป ค.ศ. 1930 (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2545 : 6) มรายละเอยดดงน

1. เฟดเดอรก วนสโลว เทเลอร ซงเปนวศวกรชาวอเมรกน ไดรบการยกยองใหเปน “บดาแหงการบรหารงานแบบวทยาศาสตร” (Father of Scientific Management) โดยมหลกเกณฑในการวจยการทำงานอยางมระบบ แนวคดของ เฟดเดอรก วนสโลว เทเลอร คอ 1.1 มการคดคนเพอหาวธการทำงานหลาย ๆ วธ 1.2 เลอกวธการทำงานทดทสด 1.3 กำหนดอปกรณ และเครองจกรทใชควบคมงาน 1.4 กำหนดเวลามาตรฐาน 1.5 เพอคาแรงใหพนกงานทผลตงานไดมากกวาเกณฑมาตรฐาน ยงมการตงคำถามเพอนำไปสคำตอบโดยการทดลอง ไดแก วธการทำงานวธใดเปนวธการทดทสด และ ควรทำงานแคไหนจงเหมาะสมกบการทำงานใน 1 วน โดย เฟดเดอรก วนสโลว เทเลอร เทเลอร พบวา พนกงานจะทำงานไดมากหรอนอยขนอยกบชวงเวลาทตองทำงาน ชวงเวลาหยดพก และความถของการหยดพกในการทำงาน 1 วน และไดพฒนาการศกษาเวลาโดยการใชนาฬกาจบเวลา (Stop Watch) มาชวยในการศกษาเวลาดวยโดยตวอยางการปรบปรงงานของเทเลอร ไดศกษาวธการทำงานของการขนแรเหลกถานหน แตเดมกอนปรบปรง ตกถานหนไดนำหนกเฉลย 3.5 ปอนดตอครง และแรเหลกได 38 ปอนดตอครง เปาหมายเพอหานำหนกทเหมาะสมในการใชพลวตกวสดตอครง เพอใหไดผลงานสงสด โดยทดลองใชพนกงาน 2 คน คนจดบนทก 2 คน และใชพลวขนาดใหญ ตกไดนำหนกครงละมาก ๆ ทำการออกแบบพลวตกดวยการตดปลายออกทละนอย ตกไดนอยลงและไมหนกมาก และจดขอมลบนทกผล

63

สรปผลไดวา นำหนกทเหมาะสมของพลวตก จะอยนำหนกท 21.5 ปอนดตอครง และกรณของวสดทเบา พลวจะมขนาดใหญขนสำหรบเกบพลวทออกแบบ เพอการเบกใชใหมฝายวางแผนเพอออกใบสงงานในการกำหนดงานและเลอกใชอปกรณทเหมาะสม จากนนชงนำหนกงานททำได และบนทกตอวน พนกงานททำงานไดตามกำหนดรบโบนสเพม 60 เปอรเซนต สวนททำไมไดจะมการจดการอบรมใหผลการศกษาพบวา ใชพนกงานเพยง 140 คน จากเดมทมอย 400 - 600 คน สวนคาขนยายวสดลดลงจาก 7 - 8 เซนต ($) ตอครง เหลอ 3 - 4 เซนต ($) ตอครง (100 เซนต ($) เทากบ 1 ดอลลารสหรฐ) หกคาใชจายของงานทเพม เชน คาใชจายของฝายงานวางแผน คาวดผลงาน และคาโบนสพนกงาน สามารถประหยดเงนไดถง 78,000 เหรยญสหรฐ เปนตน (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2545 : 6) และ แฟรงค แอนด ลเลยน กลเบรท สามภรรยาตระกลกลเบรท โดยทแฟรงคเปนวศวกร สวนลเลยนเปนนกจตวทยา ไดรเรมศกษาวธการทำงาน (Method Study) ไดมการปรบปรงการเคลอนไหวของรางกาย โดยการใชเทคนคของแผนภมกระบวนการผลต (Process chart) การศกษาการเคลอนไหว (Motion Study) และการศกษาไมโครโมชน (Micromotion Study) ซงมแนวคด (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2545 : 7) ดงน

2.1 คนเปนองคประกอบทดทสำคญทสดในระบบการผลต 2.2 คนแตละคนมวธการทำงานทแตกตางกน เนองจากมความถนด ความชอบ

แตกตางกน ลกษณะรปรางของรางกายทตางกน 2.3 การทำงานจะตองมวธทดกวาเสมอ ตวอยางการศกษางาน เชน การวเคราะห

การกออฐ โดยทำการถายภาพการทำงานทเปนภาพนง จากนนไดนำมาวเคราะหปญหา แลวทำการปรบปรงวธการกออฐ ทำใหใชเวลาทำงานลดลง และเกดการเคลอนไหวนอยลง โดยออกแบบอปกรณการวางอฐและปน ทสามารถปรบระดบ และจดทศทางการวางอฐได ทำใหลดการเคลอนไหวลงไดผสมปนใหเหลวพอเหมาะ ทสามารถดดอฐใหอยในตำแหนงทตองการไดเลย ทำใหลดเวลาลงได และยงทำใหลดเวลาในการเคลอนไหวลง จากเดม 18 ครง เหลอเพยง 4.5 ครงตอการกออฐ 1 กอน โดยหลงจากทำการปรบปรงทำใหสามารถลดเวลาการทำงานและการเคลอนทลงได และสามารถทำงานไดเพมขนจากเดม 120 กอนตอชวโมง เปน 300 กอนตอชวโมง 2.4 มการปรบปรงโดยใชกลองถายภาพยนตรมาใชศกษาการเคลอนไหว ซงเรยกวา การศกษาไมโครโมชน ซงเปนการศกษารายละเอยดยอยของการเคลอนไหวของรางกาย และทำการบนทกเวลา ดงนนจงทำใหแฟรงคไดรบการยกยองวาเปน “บดาแหงการศกษาการเคลอนไหวและเวลา” และไดพฒนาเทคนคโดยการศกษาเสนทางการเคลอนไหวของรางกาย ทม 2 ลกษณะ คอ

64

2.4.1 วงจรภาพโครโนกราฟก (Chrono Cycle Graphic) โดยมการตดหลอดไฟกระพรบทนวมอ แขน แลวถายภาพ (เปดหนากลอง) ถาจดสวางกระพรบถแสดงวามการเคลอนทชา แตถาเหนจดสวางหาง ๆ แสดงวามการเคลอนทเรว ซงจะศกษาทงทศทาง ความเรวและความเรง 2.4.2 วงจรภาพกราฟก (Cycle Graphic) จะศกษาเฉพาะทศทาง โดยใชหลอดไฟธรรมดา เสนแสงสวางจะเคลอนทโยงไปมา

ขนตอนการศกษาการทำงาน ในการทำงาน องคประกอบพนฐานทสำคญตอประสทธภาพการทำงาน นนคอ ขนตอนการศกษาการทำงาน การศกษาขนตอนการทำงานเปนการศกษากระบวนการทำงานและองคประกอบตาง ๆ เพอปรบปรงการทำงานใหดขน ใชประโยชนดานการพฒนามาตรฐานของการทำงาน และเวลาทำงาน รวมไปถงการใชเปนเครองมอในการพฒนาสงเสรมจงใจบคลากร นำไปสการเพมผลผลต ซงแตละขนตอน มงเนนในการศกษาการทำงาน คอ การศกษาเพอปรบปรงวธการทำงานซงจะตองมกระบวนการวดผลเพอเปรยบเทยบประเมนผลการทำงานของวธการทำงานเดมกบวธการทำงานใหม ความสำคญของขนตอนชวยใหเกดความคลองตวกบสถานการณตาง ๆ ไดดและเปนแนวทางทใชกบทกสถานการณไดอกดวย เทคนคทใชในแตละขนตอนของการศกษาการทำงานจดมงเนนในการศกษาการทำงานเพอปรบปรงวธการทำงานซงจะตองมกระบวนการวดผลเพอเปรยบเทยบประเมนผลการทำงานของวธการทำงานเดมกบวธการทำงานใหม การปรบปรงกระบวนการศกษาการทำงาน ไดมนกวชาการหลายทานไดใหแนวคดของขนตอนของการศกษาการทำงาน (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 32 ; วนชย รจรวนช. 2543 : 91 ; นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 22 และรจภาส โพธทองแสงอรณ. 2557 : 6) แบงเปน 8 ขนตอน ดงน 1. เลอกงานหรอขบวนการทจะทำการศกษา ควรเลอกศกษาในกรณ เชน จดททำใหเกดเกดปญหาคอขวดททำใหสายการผลตไมราบรน จดทมงานคางมากผดปกต และเกดความลาชาทงเรองของเวลา และผลผลตไมไดตามเปาหมาย จดทมการขนยายวสดไกล ซงตองใชคนจำนวนมาก และเสยเวลา จดทเกดการทำงานทซำซอนและลาชา เปนตน 2. บนทกและสงเกตการณโดยตรง ในทกสงทเกดขนในงานหรอขบวนการทเลอกโดยการใชวธการบนทกทเหมาะสม เพอเปนขอมลทเหมาะสมในการวเคราะห เชน การใชแผนภม และไดอะแกรม ในการเกบบนทกขอมล ไดแก แผนภมกระบวนการผลตอยางสงเขป (Outline Process Chart : OPC) แผนภมการผลตอยางตอเนอง (Flow Process Chart : FPC) แผนภมกระบวนการผลตสำหรบสองมอ (Two Handed Process) ไดอะแกรมการเคลอนท (Flow Diagram) เปนตน

65

3. ตรวจตรา ขอเทจจรงทบนทกมาทก ๆ เรอง ทนาสนใจโดยพจารณาถงจดประสงคของการทำงานของงานนน ๆ สถานททงานนนกำลงทำอย ลำดบการทำงานของงาน คนทำงานและวธการอปกรณการทำงาน โดยใชเทคนคการตงคำถาม 5W1H เปนตน 4. พฒนาวธการทำงาน วธการทประหยดในการทำงานโดยพจารณาสงแวดลอมทงหมด โดยการใชเทคนค ECRS มาชวยในการหาแนวทางพฒนาวธการทำงานใหดขน ไดแก Eliminate (การขจด) Combination (การรวม) Rearrange (การสลบเปลยน) และ Simplify (การทำใหงาย) 5. วดผลงาน หรอ การเปรยบเทยบวดผลวธการทำงาน โดยการวดผลปรมาณทตองทำในวธการทำงานทเราเลอกใชและคำนวณมาตรฐานเวลาทตองใชในการทำงานนน การวดผลงานสามารถใชการเปรยบเทยบปรมาณทรพยากรทใชสำหรบวธการทำงานเดมและวธการทำงานใหม 6. นยาม หรอ การพฒนามาตรฐานวธการทำงาน โดยการพฒนาวธการทำงานทปรบปรงแลวใหเปนวธการมาตรฐานเพอใชเปนแนวปฏบตมาตรฐานตามวธการทำงานทปรบปรงแลว 7. การนำไปใชงาน หรอ การสงเสรมใชวธการทำงานทปรบปรงแลว เปนวธการทำงานทเสนอขนใหมโดยมมาตรฐานของงานตามทกำหนดไว การสงเสรมผลกดนใหพนกงานซงมกจะมแนวโนมทจะใชวธการทำงานของตนเอง ใหเปลยนแปลงวธการทำงานตามมาตรฐานวธการทำงาน 8. ดำรง หรอ การตดตามการใชวธการทำงานทปรบปรงแลว โดยมมาตรฐานของงานทกำหนดขนโดยวธการควบคมทเหมาะสม คอ การพยายามรกษาวธการทำงานทปรบปรงแลวใหมการใชงานอยางตอเนองและคงอยจนกวาจะพฒนาวธการทำงานทดยง ๆ ขนไปอก จะตองมการตดตามการทำงานของพนกงานตามวธการทกำหนดเปนมาตรฐาน

เมอสรปโดยรวมจากแนวคดของนกวชาการหลายทาน สรปไดวา ขนตอนการศกษาการทำงาน จะมอยทงหมด 8 ขนตอน ไดแก การเลอกงาน การเกบขอมลวธการทำงาน การวเคราะหวธการทำงาน การปรบปรงวธการทำงาน การเปรยบเทยบวดผลวธการทำงาน การพฒนามาตรฐานวธการทำงาน การสงเสรมใชวธการทำงานทปรบปรงแลว และ การตดตามการใชวธการปรบปรงทปรบปรงแลว ซงถาหนวยงานมการศกษางานทมประสทธภาพ จะทำใหทราบถงปญหาจรงในกระบวนการลต ทำใหเขาไปแกไดตรงจดสงผลตอการเพมประสทธภาพขององคกรดวย ซงในแตละขนตอนสามารถอธบายรายละเอยดไดดงน ขนตอนท 1 การเลอกงาน องคประกอบทเกยวของ ทควรพจารณา (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 22) ดงน 1. พจารณาเชงเศรษฐศาสตร 2. พจารณาในแงเทคนค 3. ปฏกรยาของคน

66

3.1 พจารณาเชงเศรษฐศาสตร คอ คำนงถงวา ถาปรบปรงวธการทำงานแบบนแลว จะใหผลคมคาหรอไม โดยจะพจารณาทงในเชงปรมาณ เชน พจารณาในเรองของคาใชจาย เวลา และระยะทาง วาดขนกวาเดมหรอไม และในเชงคณภาพ เชน การลดความเมอยลา ขอด ขอเสยทเกดขน หลงจากททำการปรบปรงวธการทำงานแลว และในการเลอกงานนน ควรเลอกศกษาในกรณดงตอไปน 3.1.1 จดทเกดคอขวด (Bottle Neck) ททำใหสายการผลตไมราบรน และเกดความลาชาทงเรองของเวลา และผลผลตไมไดตามเปาหมาย 3.1.2 จดทมการขนยายวสดไกล ซ งตองใชคนจำนวนมาก และเสยเวลา 3.1.3 จดทเกดการทำงานทซำซอนและลาชา เปนตน 3.2 พจารณาในแงเทคนค ไดแก กรณของเครองอาจทำใหเกดจดคอขวดได โดยเฉพาะกรณ ทความเรวของเครองจกรนอยกวาความเรวทกำหนดในคมอ และ มการนำเอาคอมพวเตอรมาชวยในการเกบขอมล และประมวลผล 3.3 ปฏกรยาของคน ไดแก คนเปนองคประกอบทสำคญทสด ควรใหพนกงานและผทเกยวของไดทราบเกยวกบ วตถประสงค และประโยชนทจะไดรบ ภายหลงการปรบปรงวธการทำงาน มการอบรมและใหความรในสวนทพนกงานเกยวของ ในเรองของการปรบปรงวธการทำงานตาง ๆ เปนตน ขนตอนท 2 การบนทก โดยจะใชแผนภม (Chart) และไดอะแกรม (Diagram) ในการเกบบนทกขอมล สำหรบการศกษาการทำงาน ซงแผนภมและไดอะแกรมทใชในการศกษาการทำงาน มดงน 1. เพอบนทกลำดบกระบวนการผลต 1.1 แผนภมกระบวนการผลตอยางสงเขป (Outline Process Chart : OPC) 1.2 แผนภมการผลตอยางตอเนอง (Flow Process Chart : FPC) แบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ 1.2.1 ประเภทคน (Man Type) 1.2.2 ประเภทวสด (Material Type) 1.2.3 ประเภทเครองจกร (Machine Type) 1.3 แผนภมกระบวนการผลตสำหรบสองมอ (Two Handed Process)

67

2. เพอบนทกขนตอนการผลต จะมเวลามาเกยวของ 2.1 แผนภมการปฏบตงานทวคณ (Multiple Activity Chart : MAC) 2.2 แผนภมไซโม (Simo Chart) 3. ไดอะแกรมบอกการเคลอนไหว 3.1 ไดอะแกรมการเคลอนท (Flow Diagram) 3.2 ไดอะแกรมสายใย (String Diagram) 3.3 กราฟวฏจกร (Cycle Graph) 3.4 กราฟวฏจกรโครโน (Chrono Cycle Graph) 3.5 แผนภมการเดนทาง (Travel Chart) ในสวนสญลกษณท ใชในการเขยนแผนภมกระบวนการผลต มสญลกษณมาตรฐานทใชของสมาคมวศวกรรมเครองกล (Mechanical Engineering) แหงสหรฐอเมรกาซงมดวยกน 6 สญลกษณ (Barnes. 1980 : 63) ดงน → แทน การปฏบตงาน (Operation)

บอกถง ขนตอนทสำคญในกระบวนการทำงาน บอกถง การปรบปรง แกไขของชนสวน วสด และผลตภณฑ ใชทงกจกรรมในโรงงานและสำนกงาน

→ แทน การตรวจสอบ (Inspection) บอกถง การตรวจสอบเชงคณภาพและปรมาณ

→ แทน การขนถาย (Transportation) บอกถง การเคลอนทของงาน วสด อปกรณ จากทหนงไปยงอกทหนง

→ แทน การพกชวคราว หรอการรอ (Delay) บอกถง การรอทเกดขน หรอสงตาง ๆ ททงไวชวคราว เชน กลองกระดาษรอการบรรจ รอรถเขนชนสวนมาสงจดทผลต เอกสารรอเซนชอ เปนตน

→ แทน การเกบพกถาวร (Storage) บอกถง การเกบชนงานอยางถาวร สามารถนำมาใชไดถาตองการ ซงการเบกจายควรมคำสงหรอหนงสอจากผเกยวของ

→ แทน การรวบรวมงานเขาดวยกน (Combination) บอกถงมการทำงานพรอมกบการตรวจสอบ

68

โดยสญลกษณทใชเขยนแผนภมกระบวนการผลต และกจกรรมตาง ๆ ของแตละสญลกษณ ดงในภาพท 3.2

ภาพท 3.2 สญลกษณตาง ๆ ทใชในการเขยนแผนภมกระบวนการผลต ทมา : Barnes (1980 : 62) ในการศกษาวธการทำงานขอยกตวอยางแผนภมของ การประกอบสวทซไรเตอร ดงภาพท 3.3

69

ภาพท 3.3 สวนประกอบของสวทซไรเตอร ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 86) จากภาพท 3.3 เปนสวนประกอบของสวทซไรเตอร ประกอบดวย 1. แกนหมนเหลก 2. แทงหลอพลาสตก และ 3. สลกหมนยด สามารถใชแผนภมการศกษาวธการทำงาน ไดแก แผนภมกระบวนการผลตอย างส งเขป (Operation Process Chart : OPC) จะใชสญลกษณ เฉพาะ และ ตามลำดบ

70

กจกรรม : = 14 และ = 7 เวลา 0.399 ชม. = 20.34 นาท

กลงปอกและปาดหนา (0.25 นาท) ขจดเศษออก (0.005 นาท) ตรวจดความเรยบรอย (ไมคด) ขจดคราบนำมน (0.0015 นาท) ชบแคดเมยม (0.06 นาท) ตรวจสอบขนสดทาย (ไมคด)

ปาดหนา 2 ดานและควานร (0.08 นาท) เจาะรขวาง (0.022 นาท) ตรวจสอบขนสดทาย (ไมคด)

กลงปาดหนา ปอกและตดออก (0.025 นาท) ปาดหนาอกดาน (0.01 นาท) ตรวจสอบขนาด ความเรยบรอย (ไมคด) กดราบ 4 ดานดวยเครองกด (0.07 นาท) ขจดครบออก (0.02 นาท) ตรวจสอบการกดและกลงขนสดทาย (ไมคด) ขจดคราบนำมน (0.0015 นาท) ชบแคดเมยม (0.08 นาท) ตรวจสอบขนสดทาย (ไมคด) เจาะรประกอบแทงหลอฯกบแกนหมน (0.02 นาท) ใสหมดยดแนน (0.045 นาท) ตรวจสอบขนสดทาย (ไมคด)

จากภาพท 3.3 สามารถนำมาเขยนแผนภมกระบวนการผลตอยางสงเขปเพออธบายลำดบขนตอนการประกอบสวทซไรเตอร ดงภาพท 3.4 สลกหมนยด (3) แทงหลอพลาสตก (2) แกนหมนเหลก (1)

ภาพท 3.4 แผนภมกระบวนการผลตอยางสงเขปของการประกอบสวทซไรเตอร ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 87)

10

11

13

5

12

6

7

8

4

1

2

4

1

3

2

6

5

3

14

9

7

71

จากภาพท 3.4 สามารถอธบายกระบวนการผลตของการประกอบสวทซไรเตอร โดยเอาสวนประกอบแตละสวนมาประกอบกน (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 88) มดงน 1. แกนหมน

ปาดหนา กลงและตด บนเครองกลง ปาดหนาดานตรงกนขาม ตรวจสอบขนาดและความมนของผว ใชเครองกดผวโลหะ แนวนอน กดเปนแทงทยนออกมา กำจดเสยน ตรวจสอบขนาดและความมนของผว ลางคราบนำมน เคลอบผวดวยแคดเมยม ตรวจสอบครงสดทาย

2. แทงหลอพลาสตก มรเจาะอยในแกนนอน ตรงศนยกลางของหนาตด

ปาดผวหนาทงสองดาน ควานรทเจาะใหไดตามขนาด เจาะรบนแทงพลาสตกดวยสวาน และกำจดเสยน ตรวจสอบขนาดและความมนของผว ครงสดทายเกบชนสวนไว ประกอบแกนหมนและแทงหลอพลาสตก และเจาะรสำหรบใสสลก

7

8

4

9

6

3

5

2

4

3

1

1

2

72

กลงกานสลกใหได ขนาดเสนผาศนยกลาง เทากบ 2 มม. กำจดจดแตมตาง ๆ บนตวสลกใหหมด ตรวจสอบขนาดและความเรยบผว ลางคราบนำมน เคลอบผวสลกดวยแคดเมยม ตรวจสอบขนาด และความเรยบของการเคลอบผว ประกอบหมดสลก ตรวจสอบชนงานสำเรจรป ครงสดทาย

2. แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (Flow Process Chart : FPC) ไดแก

ประเภทคน (Man Type) บงบอกถงคนเปนผกระทำ ปฏบตงาน ประเภทวสด (Material Type) บงบอกวสดถกขนยาย หรอถกทำงาน ประเภทเครองจกร (Machine Type) บงบอกเครองจกรถกทำงาน

แผนภม OPC ตางจาก แผนภม FPC คอ แผนภม FPC จะบอกรายละเอยดมากกวา และสญลกษณทใชทง 5 ตว ในการเขยนแผนภม ไดแก สญลกษณ ขนตอนท 3 การตรวจตราอยางละเอยด โดยใชเทคนคการตงคำถาม 5W1H โดยสญลกษณ แบงออกเปน 2 กลมใหญ ๆ คอ มการกระทำเกดขน ใชสญลกษณ ไมมการกระทำ ใชสญลกษณ

100

110

120

130

5

6

14ภ4ภ0

7

3. สลกซำ

73

ซงจะใชเทคนคการตงคำถามในจดทมการกระทำ การตงคำถาม 5W1H ไดแก 1. What คอ วตถประสงค อะไรทตองกระทำ มอยางอนอกหรอไม 2. Where คอ สถานท กระทำทไหน 3. When คอ ลำดบความตอเนอง เมอไรจงกระทำ 4. Who คอ ตวบคคล ใครกระทำ 5. Why คอ เหตผล ทำทำไม และ 6. How คอ รายละเอยด ทำอยางไร นอกจากน ในการใชเทคนคการตงคำถาม 5W1H จะนำมาสการสรางแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (Flow Process Chart : FPC) ดงตารางท 3.1 ตารางท 3.1 แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง

แผนภมการไหลของกระบวนการผลต

ชอกจกรรม: ……………………………………………… วนททำการศกษา : ……………………………….. การทำงาน ปจจบน ปรบปรง ลดลง

คน วสด เครองจกร OPERATION ……………. ……………. …………….

หมายเลขแผนภม แผนท : ......... INSPECTION ……………. ……………. ……………. วธทำ / ปจจบน หลงปรบปรง DELAY ……………. ……………. …………….

สถานท: .......................................................................... TRANSPORT ……………. ……………. ……………. STORAGE ……………. ……………. …………….

พนกงาน : …………. คน ระยะทาง (เมตร) ……………. ……………. ……………. เวลา (นาท) ……………. ……………. …………….

ขนตอนการทำงาน

จำนวน (เครอง)

ระยะทาง

(เมตร)

เวลา

(นาท)


จำนวนคน

รวม ทมา : นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 30)

74

ขนตอนท 4 พฒนาวธการทำงาน ในการใช เทคนคการต งคำถาม 5W1H จะใช เพอเปนแนวทางในการปรบปรงกระบวนการผลตเพอสรางแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง ควบคไปกบการใชเทคนค ECRS มาชวยในการนาวธการทำงานใหดขน ม 4 ชนด (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 31 – 34) ดงน 4.1 กำจด (Eliminate) เปนการขจดหรอกำจดสงทไมจำเปนออกจากกระบวนการทำงานเพอทำใหการทำงานมประสทธภาพสงขน ตวอยางของการ Eliminate เชน การใชเครอง Splicing Insulated Wires แทนการใชมอ ทำใหการทำ Connector งายและเรวขน ดงภาพท 3.5

ภาพท 3.5 การใชเครอง Splicing Insulated Wire ชวยในการประกอบ Wire Connector ทมา : Barnes (1980 : 55) 4.2 การรวมงาน (Combine) เปนการรวมงานเขาดวยกนเพอชวยลดขนตอน ลดเวลา ลดจำนวนคนในการทำงานลง โดยพจารณาปจจยอนประกอบ ไดแก ขอจำกดในเรองของรอบเวลาการทำงานของพนกงาน ความยากงายของขนตอนการทำงานนน ประสทธภาพการทำงานของพนกงาน เปนตน ตวอยางเชน การรวมงานโดยใชสายพานลำเลยง และการใชรถเขน ดงภาพท 3.6

ภาพท 3.6 ตวอยางการใชสายพานลำเลยงและรถเขนเพอชวยในการรวมงานเขาดวยกน ทมา : นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 31)

75

4.3 การปรบเปลยน (Re-arrange) เปนการปรบเปลยนขนตอนการทำงาน และวาวผงโรงงานเพอใหเกดประสทธภาพในการทำงานมากขน โดยพจารณาเรอง พนททำงาน จำนวนคน จำนวนเครองจกร เพอใหการไหลของกระบวนการทำงานมความตอเนอง ไมตดขดหรอกระจกตวทขนตอนใดขนตอนหนง ดงภาพท 3.7 และ 3.8

ภาพท 3.7 ผงโรงงานของสายงานประกอบและตรวจสอบชนสวนทผลตบนเครองจกรกงอตโนมต (กอนการปรบปรง) ทมา : Barnes (1980 : 57) จากผงโรงงานของสายงานประกอบและตรวจสอบชนสวนทผล ตบนเครองจกรกงอตโนมต กอนการปรบปรง จะมแผนก A ซงเปนแผนกการประกอบชนสวน จากนนจะถกสงไปเกบทแผนก B เพอรอการตรวจสอบ ซงจะมขนทแผนก C กรณทมชนสวนไมผานการตรวจสอบ ชนสวนนน ๆ จะถกสงกลบไปทแผนก A เพอทำการซอมใหเปนชนสวนทด และถากรณทผานการตรวจสอบแลว ชนสวนสำเรจรปกจะถกนำไปจดเกบทแผนก D รอการขนสงไปจำหนายตอไป (Barnes. 1980 : 57)

Department A (Assembly)

Product is assembled here.

Department B (Storage)

Bank of finished Assemblies is stored here

awaiting inspection

Department C (Inspection)

Assemblies are Inspected here.

Rejects are sent back to Department A

for repairs.

Department D (Storage and Shipping) Work that has passed

Inspection is stored here Awaiting shipment.

76

เมอทำการพจารณาถงกระบวนการประกอบและการตรวจสอบแลว จากผงโรงงานเดม กพบวามจดททำใหงานเกดความลาชา โดยทแผนก B แทนทชนสวนจะสามารถถกตรวจสอบไดเลย หลงจากทมการประกอบเสรจแลว แตตองเสยเวลารอคอย เพอรอการตรวจสอบ ซงมผลทำใหกรณทมชนสวนทประกอบไมด อาจเนองมาจากการทำงานทผดพลาดของเครองจกร ซงกวาจะทำการตรวจสอบเจอทแผนก C กทำใหไมสามารถแจงขอมลกลบไปทแผนกประกอบไดทนทวงท เปนผลทำใหมชนสวนทตองรอการซอมมากขน ดงนน ควรมการปรบเปลยนผงโรงงาน และกระบวนการผลตใหม (Barnes. 1980 : 58) ดงภาพท 3.8

ภาพท 3.8 ผงโรงงานของสายงานประกอบและตรวจสอบชนสวนทผลตบนเครองจกรกงอตโนมต (หลงการปรบปรง) ทมา : Barnes (1980 : 58)

จากภาพท 3.8 ไดมการปรบเปลยนผงโรงงานใหม โดยมการนำเอาสายพานลำเลยง (Conveyor) เขามาชวยใหการผลตมประสทธภาพมากขน โดยทแผนก A แผนกการประกอบชนสวน ในแตละคสายการประกอบ จะมสายพานชวยลำเลยงชนสวนเพอสงไปยงสถานงานถดไป คอแผนก B

Conveyor

Conveyor

Conveyor

Department A (Assembly)

Product is assembled here.

Department B (Inspection) Inspectors sit at end of conveyors coming from Dept. A and inspect 10% of the work as it comes from conveyors. If number of rejects

Is high, this fact is known at once and the difficulty can be corrected.

Department C (Storage and Shipping) Work that has passed Inspection is stored

here Awaiting shippment

Conv

eyor

Conv

eyor

77

จะทำการตรวจสอบชนสวนทนททมการประกอบเสรจสน ขอดของการจดสายการผลตแบบน คอ กรณทมการตรวจเจอชนสวนทเสย พนกงานตรวจสอบสามารถสงขอมลไปยงแผนกประกอบไดทนท กจะทำใหการแกไขปญหาทำไดรวดเรวขน สำหรบชนสวนทผานการตรวจสอบแลวจะถกลำเลยงโดยสายพาน เพอนำมาทำการจดเกบไวทแผนก C เพอรอการจำหนายตอไป (Barnes. 1980 : 58) จากผงโรงงานใหมทมการปรบเปลยน (Re-arrange) พบวามผลทำใหการทำงานมประสทธภาพมากขน แตทงนแลวในกรณของการปรบเปลยนผงโรงงาน หรอกระบวนการผลตแตละครง ควรจะเสนอแนะใหผบรหารไดรบทราบกอน เพราะบางกรณจะมคาใชจายทเพมขน ทงนตองขนอยกบดลยพนจของทางโรงงานวาเหนสมควรหรอไม และในขณะทวศวกรอตสาหกรรมเรากตองพจารณาในเรองของคาใชจาย เปนปจจยประกอบดวยวามความเปนไปไดหรอไม และคมคาหรอไม 4.4 การทำใหงาย (Simplify) เปนการใชวธการหรอเครองมออปกรณมาชวยในการทำงานใหงายขน เชน การออกแบบ Jig และ Fixture มาชวยในการจบยดชนงาน เปนตน เพอเพมประสทธภาพการทำงานใหดขน รวมถงการนำเอาวสดขนถาย (Material Handling) มาชวยในการทำงาน เพอลดแรงและความเมอยลาของพนกงานลง ดงภาพท 3.9

ภาพท 3.9 ฟกเจอรสำหรบวดคาคาปาซแตนท ทมา : จราภรณ จนทรสวาง (2548 : 79) ขนตอนท 5 วดผลงาน หรอ การเปรยบเทยบวดผลวธการทำงาน โดยการวดผลปรมาณทตองทำในวธการทำงานทเราเลอกใชและคำนวณมาตรฐานเวลาทตองใชในการทำงานนน การวดผลงานสามารถใชการเปรยบเทยบปรมาณทรพยากรทใชสำหรบวธการทำงานเดมและวธการทำงานใหม

78

ขนตอนท 6 นยาม ใชวธการเปรยบเทยบการวดผลงานการทำงานเพอหาแนวทางการปรบปรงวธการทำงานใหดขน จำเปนตองทำการนยามหรอจดทำเปนคมอการปฏบตงาน (Work Instruction : WI) เพอใหพนกงานไดรบทราบและสามารถทำงานไดอยางถกตอง การวดผลงานสามารถใชการเปรยบเทยบปรมาณทรพยากรทใชสำหรบวธการทำงานเดมและวธการทำงานใหม เชน จำนวนคนทลดลง วสดทใชนอยลงจำนวนเครองจกรทนอยลงหรอคาใชจายตาง ๆ ลดลง เปนตน ขนตอนท 7 การนำไปใช เมอไดนยามวธการใหม หรอ การพฒนามาตรฐานวธการทำงาน แลวใหทำเปนมาตรฐานการปฏบตงานสำหรบพนกงานหรอผใช เพอนำไปใชใหเปนมาตรฐานเดยวกน เชน สมมตวาพนกงานจดทประจำเครองอดรองเทาลาออกไป พนกงานใหมตองปฏบตตามมาตรฐานการทำงานทตดไวประจำ ใชงานวธการทำงานท เสนอขนมาใหมโดยมมาตรฐานของการปฏบตงาน (Work Instruction : WI) ตามขนตอนและเวลาทกำหนดในจดททำงานนน ๆ

ขนตอนท 8 ดำรง ดำรง หรอ การสงเสรมใชวธการทำงานทปรบปรงแลว เปนมาตรฐานการทำงานท

กำหนดขน โดยการปฏบตตามมาตรฐานการปฏบตงาน และมการปรบปรงอย เสมอ ตองมความสามารถทางจตวทยาและมมนษยสมพนธในการสงเสรมผลกดนใหคนทำงานใหเปลยนแปลงวธการทำงานตามมาตรฐานวธการทำงาน โดยการรกษาวธการทำงานทปรบปรงแลวใหมความอยางตอเนองและมการตดตามการทำงานของคนทำงานใหใชวธใหมในการทำงานดวย หวหนางานหรอผบรหารตองทำความเขาใจถงผลประโยชนทพนกงานจะไดรบทงในสวนบคคลและในสวนขององคกรจากการใชวธการทำงานใหม และพยายามชใหเหนวา พนกงานไมไดเสยผลประโยชนอะไรเลย แตจะทำงานงายขน เบาลง ผลงานดขน ผลผลตสงขนอกดวย

สรปโดยรวม ขนตอนของการศกษาการทำงาน เปนกระบวนการเพอใชในการพฒนาระบบการผลตอยางตอเนอง พฒนาผงโรงงานใหมการเคลอนยายวสด และการเคลอนยายของคนอยางมประสทธภาพมากขน โดยการกำหนดตำแหนงทตงของเครองจกรและวสดใหเหมาะสมขน พฒนากระบวนการทำงานของคน เครองจกร และอปกรณ และยงพฒนากจกรรมยอยทางการผลตจดทเปนคอขวด หรอทจะสามารถปรบเพมประสทธภาพทางการผลตโดยรวมได โดยกจกรรมและเทคนคทใชในแตละขนตอนของการศกษาวธการทำงานจดมงเนนในการศกษาวธการทำงาน เพอปรบปรงวธการทำงานซงจะตองมกระบวนการวดผลเพอเปรยบเทยบประเมนผลการทำงานของวธการทำงานเดมกบวธการทำงานใหมได

79

สรป การศกษาการทำงาน เปนวชาการทพฒนามาจากวชาการศกษาการเคลอนทและศกษาเวลา ซงไดรบการพฒนาขนเปนตนกำเนดของหลกวชาการตามแนวคดและหลกการของ เฟดเดอรก วนสโลว เทเลอร และ แฟรงค แอนด ลเลยน กลเบรท ตอมาแนวทางของการศกษาการเคลอนทและการศกษาเวลาไดขยายเพมขน โดยพจารณาเฉพาะในสวนทเกยวของกบการศกษาการทำงานของรางกายรวมกบการจดสภาพแวดลอมการทำงานทเกยวของโดยตรงกบการทำงานของพนกงานโดยเฉพาะ เมอมการใชเครองจกรและอปกรณเขามาในการผลต การศกษางานจงกลายมาเปน การศกษาวธการทำงานจะครอบคลมกจกรรมการศกษาการเคลอนทโดยจะเปนการศกษาวธการทำงานแบบเดมและใชหลกการปรบปรงพฒนาวธการทำงานใหมทดกวาเดม ทำใหอตราผลผลตสงขน ความสญเสยนอยลง และตนทนการผลตตำลง โดยใชหลกการศกษาการทำงาน ของ เฟดเดอรก วนสโลว เทเลอร “บดาแหงการศกษาเวลา” โดยมหลกเกณฑในการทำงานอยางมระบบ คอ มการคดคนเพอหาวธการทำงานหลาย ๆ วธ เลอกวธการทำงานทดทสด กำหนดอปกรณและเครองจกรทใชควบคมงาน มการกำหนดเวลามาตรฐาน สวน แฟรงค แอนด ลเลยน กลเบรท “บดาแหงการศกษาการเคลอนไหว” ไดรเรมศกษาวธการทำงาน ไดมการปรบปรงการเคลอนไหวของรางกาย โดยใชเทคนคของแผนภมกระบวนการผลต แฟรงคใชการวเคราะหการกออฐ โดยทำการถายภาพการทำงานของพนกงานทเปนภาพนง ดงนน สรปโดยรวม การศกษาการทำงานเปนคำทใชแทนถงวธการตาง ๆ จากการศกษาวธการทำงาน และการวดผลงาน (Work Measurement) ซงใชในการศกษาอยางมระเบยบถงการทำงานของคน และพจารณาองคประกอบตาง ๆ โดยขนตอนของการศกษาการทำงานแบงเปน 8 ขน ไดแก เลอก บนทกและสงเกตการณโดยตรง ตรวจตรา พฒนา วดผล นยาม ใชงาน และ ดำรง จะมผลตอกระบวนผลตหรอการทำงานเพอการปรบปรงการทำงานใหประสทธภาพสงขน สมารถลดตนทนใหกบองคกร คนทำงานมความพงพอใจในการทำงาน และสงผลตออตราการเพมผลผลตขององคกรสงขนดวย

80


จงตอบคำถามตอไปน 1. จงอธบายหลกเกณฑในการศกษาการทำงานและบอกแนวคดของ เฟดเดอรก วนสโลว เทเลอร (Frederick Winslow Taylor) 2. การศกษาการทำงาน (Work Study) หมายถงอะไร โดยสรปเปนนยามของตวเองไมเกน 3 บรรทด 3. จงอธบายหลกเกณฑในการศกษาการทำงานและบอกแนวคดของ แฟรงค แอนด ลเลยน กลเบรท (Frank and Lillian Gilbreth) 4. จงอธบายประวตและววฒนาการการศกษาการทำงานมาพอสงเขป 5. การศกษาการทำงานและการวดผลงานมความสมพนธกนอยางไร จงอธบาย 6. จงอธบายขนตอนการศกษาการทำงานมาพอสงเขป 7. จงบอกวตถประสงคของการศกษาการทำงาน พรอมอธบายเปนขอ ๆ 8. จงบอกประโยชนของการศกษาการทำงานมาอยางนอย 5 ขอ 9. จงอธบายหลกการพฒนาวธการทำงาน ในขนตอนการศกษาการทำงานมาพอสงเขป 10. จงบอกเทคนคการตงคำถาม (5W1H) มาชวยในการวเคราะหกระบวนการทำงาน มกขอ อะไรบางจงอธบายพรอมยกตวอยางประกอบ 11. จงบอกเทคนค ECRS มาชวยในการหาแนวทางพฒนาวธการทำงานพรอมยกตวอยางประกอบ 12. จงบอกเหตผลของคณคาจากการศกษาการทำงานอยางนอย 3 ขอ

81

เอกสารอางอง เกชา ลาวลยะวฒน และยทธชย บรรเทงจตร. (2527). การศกษางาน. กรงเทพฯ : สถาบน เทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ. เกษม พพฒนปญญานกล. (2539). การศกษางาน. ฉบบท 4. กรงเทพฯ : ประกอบเมไตร. จราภรณ จนทรสวาง. (2548). การลดเวลาในการตรวจสอบสายเคเบลอนฟนแบนด: กรณศกษา แผนกตรวจสอบ โรงงานผลตสายเคเบล. กรงเทพฯ : สาขาวชาวศวกรรมอตสาหการ ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนคร เหนอ. นชสรา เกรยงกรกฎ. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย อบลราชธาน. . (2555). การศกษางานอตสาหกรรม. (พมพครงท 2 ฉบบปรบปรง). อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลยอบลราชธาน. ยทธชย บรรเทงจตร และเกชา ลาวลยะวฒน. (2527). งานศกษา. กรงเทพฯ : สถาบนเทคโนโลย พระจอมเกลาพระนครเหนอ. รจภาส โพธทองแสงอรณ. (2557). บทท 3 การศกษาวธการทำงาน. (ออนไลน). แหลงทมา : http://bua.rmutr.ac.th/. สบคนเมอวนท 5 มถนายน 2558. วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543). การศกษาการทำงาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วชรนทร สทธเจรญ. (2547). การศกษางาน (WORK STUDY). กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. วนชย รจรวนช. (2543). การศกษาการทำงาน : หลกการและกรณศกษา. (พมพครงท 8). กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. Ralph M. Barnes. (1980). Motion and Time Study. Design and Measurement of Work. 7th edition. Wiley International.

83

แผนบรหารการสอนประจำบทท 4 การประยกตการศกษาการทำงาน

หวขอเนอหา 1. ความหมายของการยศาสตร 2. ประวตความเปนมาของวชาการยศาสตร 3. วตถประสงคของการยศาสตร 4. องคประกอบของการยศาสตร 5. การประยกตใชหลกการยศาสตรกบการทำงาน 6. สภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมในการทำงาน 7. มาตรการความปลอดภย 8. สรป 9. คำถามทายบท 10. เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. นกศกษาสามารถอธบายความหมายของการยศาสตรได 2. นกศกษาสามารถบอกประวตความเปนมาของวชาการยศาสตรได 3. นกศกษาบอกวตถประสงคของการยศาสตรได 4. นกศกษาสามารถอธบายองคประกอบของการยศาสตรได 5. นกศกษาสามารถอธบายถงการประยกตใชหลกการยศาสตรกบการทำงานได 6. นกศกษาสามารถอธบายความหมายของสภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมการทำงานได 7. นกศกษาสามารถอธบายมาตรการความปลอดภยในการทำงานได



84

สอการเรยนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอนวชาการศกษางานอตสาหกรรม บทท 4 2. การบรรยายดวย Power Point 3. เอกสารตำราสงพมพในหองสมด 4. คำถามทายบท บทท 4

การวดและการประเมนผล 1. สงเกตการณรวมอภปราย การวเคราะหแสดงความคดเหน 2. สงเกตจากความสนใจ และการมสวนรวมในชนเรยน 3. สงเกตจากการตอบคำถามและการทำกจกรรม 4. ประเมนการทำรายงาน ทงรายกลมและรายบคคลประกอบการนำเสนอ 5. ตรวจคำถามทายบท บทท 4

85

บทท 4 การประยกตการศกษาการทำงาน

คนถอว าเปนองคประกอบท สำคญในการทำงาน ซ งการจะไดมาซ งคนท ม ความรความสามารถในการทำงานหรอกระบวนการผลตจำเปนทจะตองมคณสมบตตามทกำหนดไว การประยกตการศกษาการทำงาน ถอเปนสวนสำคญทเราจำเปนตองนำมาพจารณาดวย การนำเอา วศวกรรมมนษยปจจย และเออรกอนอมกส มาประยกตใชจงมบทบาทและความสำคญ คอ สามารถทจะนำเอาความรและประสบการณทางดานนไปใชในการออกแบบระบบคน -เครองจกร ใหมความถกตองเหมาะสมมากกวาเดม รวมทงใหสอดคลองกบสภาวะแวดลอมทเหมาะสมดวย นอกจากนความรดานวศวกรรมมนษยปจจยมบทบาทอยางสำคญในการออกแบบโตะ หรอเกาอน งทำงาน อปกรณทเกยวของกบในการทำงานอน ๆ ดวย ในยคทกระบวนการผลตทางอตสาหกรรมมการพฒนาอยางตอเนอง มการใชระบบการผลตทงทใชระบบกงอตโนมตและอตโนมตในงานอตสาหกรรมกนอยางมากมาย มนษยเราเองตองปรบตวใหทน จากแตเดมเราเคยตองออกแรงกายทำงานดวยตวเองกลายมาเปนผททำงานควบคมเครองจกรกล หรอดแลเครองผอนแรงแทน จงมกมปญหาในการทำงานบอยครง เนองจากเกดมการเปลยนแปลงสวนของเครองจกรเปนระบบควบคมและปญหาในดานการจดสภาพการทำงาน การใชกำลงคนและการจดองคกร ดงนน การศกษาทางดานการยศาสตรจงเปนสงทตองกระทำเพอการแกไขปญหาตาง ๆ ในองคกรหรอในสถานประกอบการตาง ๆ ใหหมดไป

ความหมายของการยศาสตร การทำงานตาง ๆ ไมวาจะภายในหรอภายนอกสถานประกอบการจะสามารถพบเหนการทำงานททำใหเกดอาการเมอยลา ปวดขอ ปวดหลง ซงอาการเหลานเปนอาการทสบเนองมาจากการทำงานผดหลกการ เชน การยกของหนก ทาทางการนงทำงานกบคอมพวเตอร การทำงานในฝายผลตชนงานตาง ๆ เปนตน ทาทางการยกของหนกซงโดยทวไปมกจะกมหลงยกซงถอเปนวธทผด การกมหลงนนจะสงผลเสยตอกระดกสนหลงเปนตนเหตของอาการปวดหลง ทาทางการใชงานเคร องคอมพวเตอร ซงจะตองมการจดทาทางในการนง การปรบระดบความสงของเกาอ ปรบระดบของหนาจอ เปนตน ซงจำเปนตองมการนำเอาหลกการเคลอนไหวท ถกตองในทาง การยศาสตร และ วศวกรรมมนษยปจจย เขามาชวยในกระบวนการทำงานใหมประสทธภาพและประสทธผล เปนการพยายามปรบงานใหเขากบคน และการปรบคนใหเขากบงานนนเอง การยศาสตรนน ในประเทศสหรฐอเมรกาและแคนาดา ใชคำวา Human Factors ซงใชในศพทบญญตวา มนษยปจจย ในขณะทประเทศทางแถบยโรป รวมทงประเทศไทยใชคำวา

86

Ergonomics ซงทงสองคำนมความหมายในทางปฏบตทไมแตกตางกน บางครงอาจไดยนคำวา Human Factors Engineering หรอ Human Engineering ซงใชศพทบญญตวา วศวกรรมมนษย ใหเขาใจวาหมายถง Ergonomics นนเอง และมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายคำวา การยศาสตร ไวดงน สทธ ศรบรพา (2540 : 15) ไดใหความหมายของคำวา การยศาสตร หมายถง ศาสตรทวาดวยการออกแบบสถานททำงาน อปกรณ เครองจกรกล เครองมอ ผลตภณฑ สงแวดลอมและระบบโดยการนำเอาเรองของความสามารถของมนษยในแงของลกษณะทางกายภาพ สรรวทยา กลศาสตรชวภาพ และจตวทยามาเปนปจจยสำคญในการพจารณาออกแบบเพอผลในการเพมประสทธภาพและประสทธผลในระบบงาน ในขณะเดยวกนการออกแบบนนจะตองคำนงถงความปลอดภย สขภาพอนามยและความเปนอยทดของผปฏบตงานในระบบงานนน ๆ ดวย นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 10) ไดใหความหมายของคำวา วศวกรรมมนษยปจจย (Human Factors Engineering) มความหมายคลายกบ เออรกอนอมกส (Ergonomics) มรากศพทมาจากภาษากรก 2 คำ คอ คำวา Ergos หมายถง การทำงาน หรองาน Nomos หมายถง กฎธรรมชาต ซงบคคลทนำศพทคำนมาใชเปนคนแรก คอ Wojciech Jastrzebrowski ซงเปน นกการศกษาชาวโปแลนด โครงการสารานกรมไทยสำหรบเยาวชน (2550 : 1) ไดบญญตศพทคำวา Ergonomics หมายถง การยศาสตร โดยอธบายวา การย (กา-ระ-ยะ) เปนคำในภาษาสนสกฤต หมายถง งาน (Work) และศาสตรเปนวทยาการ (Science) รวมความเปน Work Science กตต อนทรานนท (2553 : 1) ไดใหคำจำกดความของคำวา การยศาสตร หมายถง การยศาสตร (Ergonomics) เปนการประยกตหลกการทางวทยาศาสตร รวมทงระเบยบวธ และขอมลความรทมาจากสาขาวชาการตาง ๆ เพอพฒนาระบบวศวกรรมทใหคนมบทบาทสำคญ เปนศนยกลางของการออกแบบ การสราง การปฏบต การบำรงรกษา การตดสนใจ เมอสรปความหมายโดยรวมของคำวา การยศาสตร(Ergonomics) หมายถง การเรยนรความสามารถและขอจำกดของมนษย เพอใชประโยชนในการออกแบบทางวศวกรรม ไดแก เครองมอ เครองจกร อาคาร ผลตภณฑ สภาพแวดลอม รวมถงการออกแบบลกษณะและวธการทำงาน ใหเกดความเหมาะสมกบมนษยทงทางรางกายและจตใจ เพอใหมนษยสามารถทำงานไดดขน เรวขน และ ตองปลอดภยมากขนนนเอง ดงนน การยศาสตร จงเปนการศกษาปจจยทเกยวของกบมนษยเพอชวยใหกระบวนการทำงานมประสทธภาพเพมมากขน มงเนนจดสนใจในเรองพฤตกรรมของมนษย โดยพยายามหาแนวทางการปรบปรงและเปล ยนแปลงการทำงานของมนษยส งท มนษยใชรวมทงสงแวดลอมในการทำงานเพอใหเหมาะสมกบความสามารถ ขอจำกดและความตองการของมนษย

87

ประวตความเปนมาของวชาการยศาสตร การทำงานตาง ๆ ไมวาจะในหรอนอกสถานประกอบกจการ จะสามารถพบเหนการปฏบตงานททำใหเกดอาการเมอยลา ปวดขอ ปวดหลง ซงอาการเหลานเปนอาการทสบเนองมาจากการทำงานผดหลกการยศาสตร เชน การยกของหนก ทาทางการนงทำงานกบคอมพวเตอร การทำงานในฝายผลตชนงานตาง ๆ เปนตน การยศาสตรเปนการจดสภาวะแวดลอมในการทำงาน ตลอดจนการปฏสมพนธระหางคนกบเครองมอ เราควรออกแบบงาน เครองมอ สถานททำงานใหคนทำงานมปลอดภย มประสทธภาพ และมความสขในการทำงาน สวนประกอบในการทำงาน สภาวะแวดลอมในการทำงาน ไดแก แสง ส เสยง ซงหลกทางการยศาสตร เปนการพยายามปรบงาน ใหเขากบคน คอ ปรบงานใหทกคนทำได สทธ ศรบรพา (2540 : 17) ไดอธบาย ประวตความเปนมาของวชาการยศาสตร ไวดงน ชวงท 1 ชวงกอนทจะมาเปนวชาการยศาสตร ในชวงแรกปลายครสตศตวรรษท 18 ของยคอตสาหกรรมนน แนวคดทวาจดคนใหเหมาะกบเครองจกรกลหรองานไดรบการยอมรบในงานอตสาหกรรมเปนแนวทางท ถกตองในการทำงาน โดยม งท จะออกแบบท เคร องจกรอปกรณ เฟอรนเจอร อาคารสถานทเปนสำคญโดยไมไดคำนงถงปจจยของมนษยเปนหลกใหญในการออกแบบ ดงนน การทำงานกบสงเหลานกจำเปนตองเลอกคนทเหมาะสมกบงาน คนทมขนาดรปรางทเหมาะกบลกษณะงานหรอเครองจกรกลนน ๆ จำตองมการฝกอบรมพนกงานจนมความชำนาญในงานนน ๆ ได นอกจากนคนทำงานจะตองสามารถชวยดงเอาความสามารถทมอยอยางจำกดออกมาใชใหไดมากทสดอยางเตมประสทธภาพและคมคาทสด ขณะเดยวกนตองชวยลดขอผดพลาดและลดปญหาสขภาพในการทำงานของมนษยทมตอเครองจกรหรออปกรณใหลดนอยลงไปดวย ความพยายามทจะปรบงานใหเขากบแตละบคคลนน แนวความคดนมาจากการวเคราะหงานในภาคอตสาหกรรมกอนทจะมวชานอย 2 เรอง ไดแก การวเคราะหเวลาในการทำงาน ผรเรมคนแรกคอ Frederick W. Taylor และ การวเคราะหการเคลอนไหว ผรเรมงานดานน คอ Frank and Lilian Gilbreth ในป ค.ศ. 1915 งานทงสองดานนไดรบการยอมรบโดยทวไปวา เปนงานศกษาวจยทเปนแนวทางใหกบวชาวศวกรรมมนษยปจจยในเวลาตอมาเปนอยางมาก เพราะการศกษาเรองทเก ยวกบ Motion and Time Analysis ไดแก ทกษะในงานฝมอและความเมอยลา การออกแบบจดงานยอยและอปกรณสำหรบคนพการ การลดเวลาและขนตอนในการทำงานลง การวางผงตดตงเครองจกรใหเกดประสทธภาพสงสด เปนตน เราสามารถวเคราะหและนำเอาสงทขาดตกบกพรองของเครองจกรหรองานทออกแบบขนมากอนแลวนำมาปรบแกไขออกแบบใหมได ทงนเพอการชวยเพมประสทธภาพและแกไขใหมความสอดคลองเหมาะสมตอคณลกษณะตาง ๆ ของคนทำงานใหมากขนได ชวงท 2 ในป ค.ศ. 1945 - 1960 การกำเนดงานอาชพนกการยศาสตร ในชวงสนสดสงครามโลกครงท 2 ในประเทศสหรฐอเมรกาโดยกกองทพอากาศ และกองทพเรอตางไดทำการจดตง

88

หองทดลองทางจตวทยาวศวกรรมขนมา ในเวลาใกลเคยงกนภาคเอกชนของอเมรกาหลายแหง มการกอตงหองปฏบตการหรอรบสญญาวาจางจากบรษทอน ๆ เชน บรษทโบอง บรษทโกดก บรษทไอบเอม เปนตน ใหชวยทำงานในทางดานแขนงวชาเออรกอนอมกสขนมานเพอชวยในการเพมผลผลตและประสทธภาพในการทำงาน ชวงท 3 ในป ค.ศ. 1949 ในองกฤษเองกไดมการจดตงองคกรทมชอวา Ergonomics Research Society ขนมา และหนงสอเลมแรกเกยวกบมนษยปจจย มชอวา Applied Ex-perimental Psychology : Human Factors in Engineering Design ถกจดพมพออกจำหนาย ตอมาในป ค.ศ. 1957 การพฒนาวชาชพดานนไดกแพรหลายเขาในประเทศตาง ๆ ของยโรปตะวนตกจนกระทงเกดมวารสารทางวชาการชอ Ergonomics ออกมา สวนในสหรฐอเมรกา มสมาคมทมชอวา The Human Factors and Ergonomics society (HFES) ไดรบการจดตงขนโดยความรวมมอของบคลากรในหลายสาขาวชาชพ จากนนจงไดมการพยายามพฒนาองคกรแหงนใหมการขยายตวเปนสมาคมนานาชาต จนในป ค.ศ. 1961 ในการประชมวชาการวาดวยเรองการยศาสดรทประเทศสวเดน ไดมการจดตงสมาคมนานาชาตทางดานเออรกอนอนกสขนมา คอ The International Ergonomics Association (IEA) ชวงท 4 ในป ค.ศ. 1960 - 1980 ชวงเวลาของการเจรญกาวหนาอยางรวดเรว ตงแตตนทศวรรษท 1960 วทยาการดานการยศาสตรในประเทศสหรฐอเมรกาตางมงในเรองอตสาหกรรมทางทหาร และยงมการแขงขนกนระหวางชาตมหาอำนาจตาง ๆ ในดานอวกาศและสงครามทางอากาศ จนทำใหการยศาสตรไดกลายเปนสวนทสำคญสวนหนงของโครงการอวกาศและกจการบนตาง ๆ ทงทางการทหารและพลเรอนไปทวโลก ชวงท 5 ในป ค.ศ. 1980 - 1994 ยคแหงคอมพวเตอร การยศาสตรไดพฒนาขนมาเรอย ๆ จนในป ค.ศ. 1990 พบวา มจำนวนสมาชกเฉพาะในองคกรของอเมรกามถง 5,000 คน ชวงนความกาว หนาของวทยาการคอมพวเดอร ซอฟทแวร และฮารตแวร ทำใหวชาการยศาสตรไดรบการยอมรบกวางขวางมากยงขน มการใชโปรเเกรมซอฟทแวรทางดานนออรกอนอมกส การใชเทคโนโลยดานจอภาพ และคอมพวเตอร เทคโนโลยท เหลาน ชวยในงานออกแบบวสดอปกรณสำนกงานเฟอรนเจอรรนใหม ๆ อปกรณบงคบควบคมใหม ๆ ใหถกตองตามหลกเออรกอนอมกส

วตถประสงคของการยศาสตร ในการจดสภาวะแวดลอมในการทำงาน ตลอดจนความสมพนธระหวางคนกบเครองมอ มความเกยวกบรางกายและจตใจมนษยขณะทำงาน จงจำเปนตองมการออกแบบงาน เครองมอ สถานททำงานใหเหมาะสมในการทำงานใหเกดความปลอดภย มประสทธภาพ พรอมทงมความพอใจ และคนทำงานมความสขในการทำงาน หลกทางการยศาสตรจงเปนการพยายามปรบงานใหเขากบคน

89

และ การปรบคนใหเขากบงาน เชน การคดเลอกคนเขาทำงาน เปนชางควบคมประจำเครองกลงซเอนซ ตองดทกษะความชำนาญเฉพาะทาง บคลกภาพ รปราง สภาพรางกาย และองคประกอบอนของคนนน ๆ เปนตน หลกการทำงานทางการยศาสตรนน เราจงตองคำนงถงการออกแบบเครองมอ และการจดสภาพแวดลอมการทำงานเปนเรองทสำคญ สวนวตถประสงคของการยศาสตร (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 10) มดงน 1. เพอเพมประสทธภาพและประสทธผลในการทำงาน โดยการทำใหงาย ประหยด คอ ลดความเมอยลา และลดการทำงานทผดพลาด เพมประสทธภาพงานหรอกจกรรมนน 2. เพอเพมคณคาใหกบมนษยทงในเรองของความปลอดภย การประหยดแรงงาน และการลดความเครยด ลดความเหนอยลา เพมความสะดวกในการทำงานมากขน รวมทงการเพมการยอมรบและความพงพอใจในงานทตนเองทำอยและการพฒนาคณภาพชวตของคนทำงานดวย

องคประกอบของการยศาสตร การยศาสตรเปนศาสตรท เก ยวของกบหลายสาขาวชาดวยกน เชน วศวกรรมศาสตร จตวทยา แพทยศาสตร สงคม เปนตน ซงถกนำมาประยกตใชรวมกนในการปรบปรงคณภาพการทำงานใหมประสทธภาพและความปลอดภยสงสด โดยใหความสำคญทคนในการทำงานเปนอนดบแรก วาคนทำงานมผลกระทบจากการออกแบบเครองมอ เครองจกร และสภาพแวดลอมในการทำงานอยางไรบาง รวมไปถงวธการทำงานหรอทาทางในการทำงานทเหมาะสม เพอใชพลงงานในการทำงานนอยทสด เกดความเครยด ความลานอยทสด เปนการเพมประสทธภาพความปลอดภย และความสบายในการทำงานนนเอง และมนกวชาการหลายทานใหกลาวถง องคประกอบหลกของ การยศาสตร ไวดงน นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 10) ไดกลาวถง องคประกอบหลกของการยศาสตร มอย 3 ประการ ดงน 1. กลศาสตรชวภาพ เปนการศกษาเกยวกบโครงสรางและหนาทของรางกาย (กายวภาค) ทสมพนธกบจลศาสตรของระบบคน-เครองจกร เชน แรงทางกลศาสตรทใชในการทำงานและการเคลอนไหว โมเมนตของขอตอกระดก เศรษฐศาสตรการเคลอนไหว การวดสดสวนของรางกายของมนษย เพอการออกแบบและประเมนผลการทำงาน รวมทงทในการออกแบบเกาอนงทำงาน เครองมออปกรณและสถานททำงาน และสภาพแวดลอมในการทำงานเพมในงานและอปกรณนน ๆ มความเหมาะสมกบขดความสามารถและขดจำกดของคนทำงาน 2. สรระวทยาในการทำงาน เปนการศกษาถงการประเมนความสามารถและขอ จำกดของผปฏบตงาน เชน ความสามารถในการบรโภคออกซเจน การใชพลงงานแคลอร ความทนทานทมตอสภาพแวดลอมทางกายภาพ เชน แสง เสยง ความรอน ความเยน เปนตน

90

3. จตวทยาวศวกรรม เปนการศกษาความสามารถของมนษยในการรบรขอมล การวเคราะหประเมนผล เพอนำผลทไดมาชวยในการออกแบบ เครองจกรและอปกรณ นอกจากนยงตองศกษาถงปจจยตาง ๆ ทเปนตวกระตนพนกงานในสภาวการณทแตกตางกน จเร เลศสดวชย (2557 : 18) ไดกลาวถง องคประกอบของการยศาสตร มอย 4 ประการ ดงน 1. ชวกลศาสตร (Biomechanics) เปนการศกษาเกยวกบ การศกษาโครงสรางและการทำงานของสงมชวตโดยวธการทางกลศาสตรชวภาพ ครอบคลมหลายสาขาวชา เชน แพทยศาสตร สตวแพทย ทเกยวของกบการเคลอนไหวของรางกาย การทำงานของอวยวะตาง ๆ และงานฟนฟผปวย วศวกรรมการแพทย พฤกษศาสตร วทยาศาสตรการกฬา เปนตน มการนำมาใชประโยชนไปประยกตใชในวงการแพทย วงการวศวกรรม วงการกฬา และอน ๆ โดยเฉพาะในวงการแพทย การทำขาเทยม การทำแขนเทยม การรกษาฟนฟนกกฬา การเพมสมรรถภาพนกกฬา การรกษาฟนฟผปวย กลมมปญหาทางการเคลอนไหว เปนตน 2. ระบาดวทยา (Epidemiology) เปนการศกษาเกยวกบ โรคตดตอและโรคไมตดตอมขอบเขตตงแตการสบคน การระบาดของโรค ไปจนถงการออกแบบการศกษา การเกบขอมลและการวเคราะห รวมทงการพฒนาแบบจำลองทางสถตเพอทดสอบสมมตฐานและการเตรยมผลการวจยเพอเสนอผลการวจย นกระบาดวทยาอาจอาศยระเบยบวธทางวทยาศาสตรหลายอยาง เชน ชววทยาในการทำความเขาใจการดำเนนโรค และระเบยบวธทางสงคมศาสตร เชนสงคมศาสตรและปรชญาเพอชวยในการทำความเขาใจปจจยเสยงทใกลและไกล 3. สรระวทยา (Physiology) เปนการศกษาเกยวกบการทำงานของระบบตาง ๆ ในสงมชวต ทงในดานกลศาสตร ดานกายภาพ และดานชวเคม 4. จตวทยา (Psychology) เปนการศกษาเกยวกบศาสตรทวาดวยการศกษาเกยวกบจตใจ กระบวนความคด และพฤตกรรมของมนษยดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร เนอหาทนกจตวทยาศกษา เชน การรบร อารมณ บคลกภาพ พฤตกรรม และรปแบบความสมพนธระหวางบคคล จตวทยายงมความหมายรวมไปถงการประยกตใชความรกบกจกรรมในดานตาง ๆ ของมนษยทเกดขนในชวตประจำวน และ ยงรวมถงการใชความรทางจตวทยาในการรกษาปญหาสขภาพจตดวย ดงนน สรปโดยรวมองคประกอบหลกของการยศาสตร มงศกษาพฤตกรรมตาง ๆ ของมนษยทสมพนธกบงาน สภาวะและสงแวดลอมในการทำงาน นำไปสการปรบปรงสภาพงานใหเหมาะสมกบผปฏบตงาน สงผลใหสามารถทำงานไดอยางมประสทธภาพนำไปสการเพมผลผลตและความปลอดภยในการทำงานการยศาสตร ประกอบไปดวย 3 ประการ ไดแก กลศาสตรชวภาพ สรระวทยาในการทำงาน และ จตวทยาวศวกรรม ซงองคประกอบเหลานมความสำคญตอการศกษางานใน

91

องคกรนน ๆ ตวอยางของการนำเออรกอนอมกส (Ergonomics) มาใชในกจกรรมการทำงาน ดงภาพท 4.1

ภาพท 4.1 ตวอยางการนำหลกเออรกอนอมกส การใชแรงงานอยางถกตอง ทมา : วชรนทร สทธเจรญ (2547 : 52)

การประยกตใชหลกการยศาสตรกบการทำงาน การนำหลกการยศาสตรมาประยกตใชมความสำคญตอการทำงานทกอาชพ เพราะความรทางดานการยศาสตรจะชวยปองกนใหผปฏบตงานไดรบอนตรายจากการทำงานหรอเกดโรคจากการทำงานนอยลง สงผลใหมความปลอดภยในการทำงานสงข นเกดการเพ มผลผลตตามมา ในการประยกตการศกษาการทำงานจะประสบความสำเรจนนจะตองรบการสนบสนนและความเขาใจอนดจากทกฝายในสถานประกอบการเนองจากทกคนในองคกรลวนมความสำคญในการดำเนนกจการ

92

กอนการประยกตการศกษาการทำงาน การสรางความสมพนธอนดตองมากอน โดยทวไปนกบรหารมกจะมปญหารอบดานทตองคอยแกไข การศกษาการทำงานเปนเพยงเครองมอเพอนำไปใชในงานเทานน จากประสบการณของฝายพฒนาการทางดานการบรหารงานของสำนกงานแรงงานนานาชาต (International Labour Organization : ILO) พบวา การศกษาการทำงานจะไดผลในการเพมผลผลตได ฝายบรหารและฝายพนกงานตองมความเขาใจอนดตอกนและกน พนกงานตองมความเชอมนในความซอสตยของฝายบรหารและฝายพนกงานจะตองเชอถอการทำงานของฝายบรหารดวย (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 11) สามารถอธบายได ดงน 1. การศกษาการทำงานกบการบรหาร ฝายบรหารจะใชหลกการศกษาการทำงานเปนเครองมอเพอใชในการปรบปรงประสทธภาพการทำงานใหดขนและเพอการเพมผลผลต จงตองมการตกลงและทำความเขาใจกบฝายพนกงานกอนเพอลดความขดแยงตาง ๆ ทจะเกดขน การศกษาการทำงานสามารถประยกตใชไดกบหนวยงานอนได เชน ฝายวศวกรรม ฝายบญช ฝายออกแบบ ฝายขาย เปนตน ควรทำความเขาใจ ชแจงวตถประสงค และผลประโยชนใหชดเจนกอน และควรไดรบการสนบสนนจากผบรหารและฝายพนกงาน กลมบคคลทควรจะไดรบการชแจงจดประสงคและวธการของการศกษาการทำงาน คอ กลมผบรหารผชำนาญการ ผจดการ หวหนาแผนก ผชวยผจดการ การอบรมระยะสนสำหรบผบรหารระดบสงเปนงานทควรทำกอนจะลงมอทำงานการศกษาการทำงาน ผทจะทำการอบรมควรจะมความชำนาญพอและไดรบความรวมมอจากหนวยงานทมอยดวย

2. การศกษาการทำงานกบหวหนางานหรอผควบคมงาน ปญหาทเกดขนอาจเกดจากหวหนางานหรอผควบคมงาน (Leader/Supervisor) สาเหตเนองมาจาก 2.1 จดททำการศกษาการทำงาน อยในความรบผดชอบของหวหนางานซงการศกษาการทำงานอาจมผลกระทบกบสายการผลตทำใหผลผลตไมไดตามเปาหมาย 2.2 หวหนางานรสกวาถกลดบทบาทหรอลดความสำคญลง เชน การวางแผนงาน การกำหนดภาระงาน การทำตารางเวลา และจดลำดบงาน เปนตน 2.3 สรางความไมพอใจใหกบพนกงานทำใหเกดการตอตานและไมใหความรวมมอการแกไข ควรชแจงใหหวหนางานไดเขาใจถงจดมงหมาย วธการและผลประโยชนทจะไดรบ นอกจากนนกศกษาการทำงานควรปฏบตตอหวหนางานหรอผควบคมงาน (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2545 : 37) ดงน 1. การศกษาการทำงานในสายการผลตไมควรเนนในดานเพมผลผลตของแรงงานมากเกนไป ควรเนนทางดานการใชเครองจกรโรงงานและกระบวนการผลต การใชพนทโรงงานใหเปนประโยชนมากขนและใชวตถอยางประหยดกอนทจะมาเพมผลผลตจากดานแรงงาน พนกงานมกจะแสดงความหงดหงด ไมพอใจเมอไดรบคำแนะนำใหทำงานเพอเพมประสทธภาพในการทำงานดวย 2. นกศกษาการทำงานตองชแจงจดมงหมายในการศกษางานใหพนกงานทราบ

93

3. พนกงานหรอผตอบคำถามควรจะไดรบรวาเรากำลงทำอะไรอยและทำไปเพออะไร พนกงานควรจะไดรบการอบรมเกยวกบการศกษาการทำงานเพอจะไดเขาใจอยางถกตองในสงทกำลงทำอย 4. นกศกษาการทำงานควรขอคำแนะนำและแนวความคดจากหวหนาพนกงาน พนกงาน หรอคณะผเชยวชาญ จะชวยใหการศกษาการทำงานพฒนาวธการทำงานทดได 5. นกศกษาการทำงานตองคดวาเปาหมายของการศกษาการทำงาน ไมไดมงเพอการเพมผลผลตเทานน แตจะตองรวมถงการปรบปรงความพงพอใจในงานดวย และควรพยายามลดความเมอยลาของพนกงานดวย

6. ตองไมออกคำสงใหพนกงานโดยตรง ถาตองการแนะนำตาง ๆ เกยวกบการทำงานของพนกงานตองผานหวหนาพนกงาน

7. ปญหาตาง ๆ ทเกดจากพนกงานซงตองใชการตดสนใจจะตองเสนอผานใหหวหนางานกอน 8. นกศกษาการทำงานตองไมแสดงความคดเหนเกยวกบหวหนาพนกงานใหพนกงานฟง 9. นกศกษาการทำงานตองไมทำใหพนกงานเกดการขดแยงกบหวหนางาน 10. นกศกษาการทำงานควรจะไดรบคำแนะนำจากหวหนางานในการเลอกงานทจะศกษารวมถงวธการเทคนคตาง ๆ ทเกยวของกบกระบวนการผลต 11. กอนจะเร มงานการศกษาการทำงานทกครง ควรจะใหหวหนาพนกงานแนะนำตวนกศกษาการทำงานใหแกพนกงาน ไมควรเรมงานดวยตวเองโดยเดดขาด 3. การศกษาการทำงานกบพนกงาน คนเราจะมเหตจงใจใหกระทำการใดเพอการสนองความตองการบางอยาง ความคดเหนเกยวกบความตองการของงานทเสนอโดยอบราฮม มาสโลว เปนทยอมรบกนอยางกวางขวาง ไดใหแนวคดไววา ความตองการของคนนนมลกษณะแบงเปนลำดบขนเมอคนไดรบการสนองตอบความตองการระดบหนงและจะเกดเหตจงในเพอใหสนองความตองการในระดบทสงขน ความตองการระดบตำสด คอ ความตองการทางรางกาย ซงเปนความตองการเบองตนเพอการดำรงชวต การสนองความตองการของรางกายจงเปนของทก ๆ คน ตอไปจะเรมแสวงหาสงอนเพอสนองความตองการทมระดบสงขน คอ ความปลอดภย ทงทางรางกายและจตใจ รวมถงความมนคงของงานททำดวย ความตองการระดบทสงขนไปอก คอ ความตองการเขากลมเพอใหตนเองสามารถเขากลมใด ๆ กลมหนง ความตองการตอไปคอ ตองการใหเปนทยอมรบของสงคมนน ๆ จากน นจงเป นความตองการในการแสดงออก คอ ตองการใหตนเองมโอกาสแสดงออกซงความสามารถพเศษ เปนตน การทพนกงานตองการแสวงหาความตองการในการเขากลมนน พนกงานจะรวมกลมจดเปนกลมตาง ๆ โดยลกษณะงานทมความมงหมายคลายกนบางหรอตรงกนบาง จงเกด

94

เปนกลมตาง ๆ ทไมอยในระบบ คอ ไมมกฎหมายระเบยบทแนนอน เมอเทยบโครงสรางของกลมทจดตงขนอยางถกตองตามกฎหมาย มกฎระเบยบปฏบตของกลม ซงกลมทมระเบยบนจะเปนกลมทจดตงหรอยอมรบของฝายบรหาร กลมทไมมระเบยบแบบแผนไมเปนทยอมรบของฝายบรหารจะจดตงขนในลกษณะการรวมกลมของพนกงานทมความคดเหนหรอจดมงหมายเดยวกน กลมคนกบงานเหลานมกจะรวมตวกนเพอกำหนดขนาดการผลต ซงจะพอใจฝายบรหารหรอไมกตามเพอใชในการกำหนดใหคนในกลมของตนปฏบตตามมผลในการบบบงคบใหพนกงานททำงานชาใหทำงานเรวขน สวนพนกงานททำงานเรวกจะถกกำหนดใหทำงานชาลงดวย เพอใหอตราการทำงานในกลมตนอยในอตราทปกต การละเลยหรอไมยอมรบความคดเหนเบองตนเกยวกบพฤตกรรมของคนมกจะเปนเหตใหเกดความขดแยงขน การศกษาการทำงานอาจลดลกษณะงานบางอยางมผลทำใหลดงานและตดพนกงานออกได ซงเปนการขดแยงกบการสนองความตองการดานความปลอดภยของพนกงาน ปฏกรยาทางลบยอมเกดขนไดอยางแนนอน ควรทำความเขาใจเกยวกบความตองการขนพนฐานของมนษย ซงโดยอาศยกฎของ อบราฮม มาสโลว ดงภาพท 4.2

การแสดงออก (Self-Actualization Needs)

การยอมรบทางสงคม (Esteem Needs)

10%

การเขากลม (Social Needs)

40%

ความปลอดภย (Safety Needs)

50%

ความตองการทางรางกาย (Physiological Needs)

75%

85%

ภาพท 4.2 ความตองการขนพนฐานของมนษยกฎของมาสโลว ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 38) 4. การศกษาการทำงานกบนกศกษาการทำงาน ในการประยกตใชหลกการยศาสตรกบการทำงาน การศกษาการทำงานใหประสบความสำเรจ เปนไปอยางราบรน ผทมสวนชวยใหการศกษาการทำงาน นนคอ นกศกษาการทำงาน การปฏบตงานใหประสบความสำเรจนกศกษาการทำงานจะทำหนาทเปนผประสานงานกลางปรบเปลยนความรพนฐานพรอมจะนำไปประยกตไดกลาวคอ การยศาสตรสามารถทจะเชอมความรดานวทยาศาสตรชวภาพกบเทคโนโลยอตสาหกรรมเพอสรปสภาวะ

95

พนกงานและผลกระทบตอพนกงานตลอดจนเสนอแนะวธการแกไข นกการยศาสตรไมจำเปนตองมความสามารถเปนผชำนาญการพเศษทกสาขาได ความสามารถของนกการยศาสตรแตละคนจะขนอยกบความรพนฐานทตนเองไดทำการศกษาอบรมมา นกศกษาการทำงานตองมความสนใจในปญหาการทำงานเหลาน ปญหาผลกระทบเนองจากงานตอพนกงาน รจกวธการศกษาหาแนวทางปรบปรงแกไขอยางเปนระบบ ซงนกศกษาการทำงานทดจำเปนตองมคณสมบตในดานตาง ๆ (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 13) ดงตอไปน 1. คณวฒการศกษา นกศกษาการทำงานจำเปนตองมความร ทกษะความชำนาญในการศกษาการทำงาน โดยตองมองคความร ทางดานการบรหารการผลต การมความรทางดานวศวกรรมศาสตรหรอเกยวของกบการบรหารการผลต หรอ เปนนกศกษาทเรยนทางดานวศวกรรมและสาขาท เก ยวของ เช น สาขาวชาวศวกรรมอตสาหการ สาขาวชาเทคโนโลยการจดการอตสาหกรรม สาขาวชาบรหารการผลต หรอสาขาวชาอน ๆ ทใกลเคยง เปนตน ซงเปนสาขาทจำเปนตองใชความรเฉพาะทางดานวศวกรรม การคำนวณทางดานวศวกรรม การใชเทคนคทางดานการศกษางานเขาไปดำเนนการ จงมขอจำกดในการเลอกผทจะเปนนกศกษาการทำงาน 2. ประสบการณการทำงาน นกศกษาการทำงานควรมประสบการณการทำงานในอตสาหกรรมซงนกศกษาการทำงานกำลงจะรวมทำงานดวย ประสบการณเหลานรวมถงระยะเวลาทำงานในการศกษากระบวนการผลตในอตสาหกรรม ประสบการณเหลานจะชวยใหนกศกษาการทำงานเขาใจงานประจำททำภายในเงอนไขทมอย นอกจากนประสบการณยงชวยใหไดรบการยอมรบจากหวหนาพนกงานและพนกงาน ความรทางวศวกรรมของนกศกษาการทำงานจะชวยใหปรบตวใหเขากบอตสาหกรรมอน ๆ ได 3. คณสมบตสวนบคคล นกศกษาการทำงานตองมความอดทน เปนคนชางสงเกต และกระตอรอรน มความคดสรางสรรค มมนษยสมพนธทด เชอมนในตนเอง เปนตน คนทจะทำหนาทปรบปรงวธการทำงานนนตองมความคดสรางสรรคอยในตว และสามารถทจะใชวธการพนฐานเพอประหยดทงงานและเวลาได คณสมบตทสำคญ (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 41) มดงน 3.1 ความซอสตยและซอตรง นกศกษาการทำงานตองซอสตยและซอตรงเพอจะไดรบความไววางใจและความนบถอจากคนทเกยวของ 3.2 ความกระตอรอรน นกศกษาการทำงานจะตองมความสามารถในการทำงานเชอมนในสงทตนเองกำลงจะทำและสงผานความกระตอรอรนไปยงคนรอบดานได 3.3 ความสนใจและเขาใจคนอน นกศกษาการทำงานจะตองเขากบคนอน ๆ ในทกระดบได การเขากบคนอนไดจะตองใหความสนใจแกพนกงานเพอจะสามารถเขาใจถงจดความคดเหนและเขาใจสงจงใจในพฤตกรรมของพนกงานได

96

3.4 มไหวพรบ นกศกษาการทำงานควรมไหวพรบในการตดตอกบคนอนเกดจากความเขาใจและไมตองการทจะกระทบกระเทอนจตใจคนอนดวยคำพดทไรความคด ปราศจากไหวพรบแลวงานการศกษาการทำงานจะไปไมราบรน 3.5 บคลกทด นกศกษาการทำงานควรมบคลกทด มความสะอาดเปนระเบยบและดมประสทธภาพสงเหลานจะชวยใหคนทจะทำงานดวยเกดความเชอมนในตวนกศกษาการทำงานได 3.6 ความเชอมนในตนเอง นกศกษาการทำงานตองมความเชอมนในตนเองเกดขนไดจากการอบรมและประสบการณทด ในการประยกตใชการศกษาการทำงานตองมความเชอมนในตนเองเพราะตองเกยวของกบผบรหารระดบสง หวหนางาน หรอพนกงานในการเสนอความคดเหนและสงทคนพบซงจะชวยใหนกศกษาการทำงานไดรบความนบถอและไมไดรบการตอตาน ดงนน สรปโดยรวม ถาฝายบรหารสามารถตอบสนองความตองการพนฐานได ถอเปนการกระตนหรอจงใจใหพนกงานทำงานไดอยางมประสทธภาพ แตถาถกละเลยหรอมองไมเหนความสำคญกอาจทำใหเกดความขดแยงและเกดการตอตาน ซงในสวนของการศกษาการทำงาน การปรบปรงวธการทำงานอาจมผลทตองใหลดงานบางสวนลง เปนเหตใหตองมการลดจำนวนพนกงานลง กมผลกระทบตอรายได หรอความมนคงในอาชพของพนกงาน ดงนนดวยเหตนผททำการศกษาการทำงานควรจะตองตระหนกถงความจำเปนหรอความตองการพนฐานของมนษยเราประกอบดวย การศกษาการทำงานเพอการปรบปรงกระบวนการทำงานอาจไมประสบผลสำเรจได การแกไขเพอหาทางออกทเหมาะสม เชน ควรอธบายใหพนกงานไดทราบและเขาใจถงการศกษาการทำงานกอนลงมอทำ สงเสรมใหพนกงานไดมสวนรวมในการแสดงความคดเหน แสดงใหเหนถงผลประโยชนทจะไดรบ และขอดตาง ๆ ของการศกษางานดวย สวนนกศกษาการทำงานเปนผ ท ทำหนาท เปนผประสานงานปรบเปลยนความรพนฐานใหอยในรปแบบทพรอมจะนำไปประยกตไดคอ การยศาสตรสามารถทจะเชอมความรดานวทยาศาสตรชวภาพกบเทคโนโลยอตสาหกรรมเพอทจะสรปสภาวะคนทำงานและผลกระทบตอคนตลอดจนเสนอแนะวธการแกไข ความสามารถของนกศกษาการทำงานแตละคนจะขนอยกบความรพนฐานทตนเองไดทำการศกษามา เชน ชววทยา วทยาศาสตร สงคมสงเคราะห จตวทยา และวศวกรรมศาสตร เปนตน นกศกษาการทำงานเหลานตองมความสนใจในปญหาการทำงาน ปญหาผลกระทบเนองจากงานตอคนทำงาน ตองรจกวธการศกษาหาแนวทางปรบปรงแกไขอยางเปนระบบดวย

สภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมในการทำงาน ในกระบวนการผลตหรอการทำงาน สภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมในการทำงาน ถอเปนปจจยสำคญอยางมาก สภาพแวดลอมทดมอทธพลตอการทำงาน ทจะทำงานไดอยางสะดวกสบายทำใหผลงานออกมามคณภาพด เปนทยอมรบของลกคา สงทสำคญทสด ผปฏบตงานทำงานไดอยางปลอดภยและสบายใจ เพราะไมตองเสยงภยอยตลอดเวลา ผลผลตทออกมากจะดทงดานปรมาณและ

97

ดานคณภาพ ทำใหสถานประกอบการหรอโรงงานอตสาหกรรมนน ๆ มผลกำไรตามมา หากมการจดสภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมทไมด ไมถกตองตามกฎหมาย และเมอมการทำงานอยางไมปลอดภย มอบตเหตเกดขนจากการทำงานมากมาย ทำใหประกอบการหรอโรงงานนน ๆ กตองมการจายเงนมากขน ทำใหผลผลตทไดไมเปนไปตามทตองการ ทำใหตองขาดทนได ดงนน การจะจดใหสภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมในการทำงานสำหรบองคกร (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 43) มรายละเอยดดงตอไปน 1. ความหมายของสภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมในการทำงาน ในการจะจดใหสภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมในการทำงานมความเหมาะสมในการทำงานตอทกคนในองคกร จงมความจำเปนตอกระบวนการผลต การเพมผลผลตใหกบหนวยงาน ถงแมวาสภาพแวดลอมของการทำงานไมไดเปนสาเหตหลกททำใหเกดการเกดอบตเหตและการเจบปวยขน แตความไมพอใจของพนกงานตอสภาพเงอนไขของการทำงาน จนไมเหมาะกบสภาพการทำงานของพนกงานจะสงผลปรมาณและคณภาพของการผลตของสถานประกอบการลดลงได บางครงทำใหมการเปลยนงานและการขาดงานของพนกงานบอย ๆ ซงไดมนกวชาการหลายทานใหความหมายคำวา สภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมในการทำงาน ไวดงน เยาวลกษณ กลพานช (2533 : 16) ไดใหความหมาย สภาพแวดลอมในการทำงาน หมายถง สงตาง ๆ ทอยรอบตวทเอออำนวยใหคนทำงานไดอยางมประสทธภาพ สวนหนงทสำคญ ไดแกสภาพแวดลอมทางกายภาพ เชน วสดอปกรณในการปฏบตงาน สถานททำงาน แสง เสยง อณหภม เปนตน และสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม ซงไดแก ความสมพนธกบผบงคบบญชา การบงคบบญชา คาตอบแทนสวสดการ และสภาพแวดลอมอน ๆ เปนตน กองอาชวอนามย (2536 : 32) ไดใหความหมาย สภาพแวดลอมในการทำงาน หมายถง ทกสงทกอยางทอยรอบตวคนในขณะทำงานอาจเปนคน เครองจกร สารเคม ฯลฯ ชตมา มาลย (2538 : 37) ไดใหความหมาย สภาพแวดลอม หมายถง ทกสงทกอยางรวมทงหมดทอยลอมรอบปจเจกบคคลหรอกลม ไดแก สภาพแวดลอมทางกายภาพ สงคมหรอวฒนธรรม ซงตางกมอทธพลและความรสกนกคดของบคคลไดทงสน ชลธชา สวางเนตร (2542 : 27) ไดใหความหมายของ สภาพแวดลอมในการทำงาน หมายถง สงตาง ๆ จะเปนอะไรกไดทงทมชวต ไมมชวต มองเหนไดหรอไมสามารถมองเหนไดทอยรอบตวพนกงานในขณะทำงาน และมผลตอการทำงาน รวมทง มผลตอคณภาพชวตของพนกงานดวย นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 14) สภาพแวดลอมในการทำงาน หมายถง สงแวดลอมตาง ๆ ในการทำงาน ซงถอเปนปจจยในการตดสน สมรรถภาพ ในการทำงานของเรา อกทงยงเปนตวบงชวาเราม นสยการทำงานทถกสขลกษณะ และปลอดภยหรอไม การปฏบตตามคำแนะนำ จะทำใหเกดสงแวดลอมทถกสขลกษณะ ซงจะทำใหเกดประสทธภาพ และความปลอดภยในการทำงาน

98

สกลนาร กาแกว (2546 : 20) ไดใหความหมาย สภาพแวดลอมในการทำงาน หมายถง สงตาง ๆ ทอยลอมรอบคนทำงาน ในขณะททำงานอาจเปนคน เชน หวหนาผควบคมงานหรอเพอนรวมงาน เปนสงของ เชน เครองจกร เครองกล เครองมอ และอปกรณตาง ๆ เปนสารเคม เปนพลงงาน เชน อากาศทหายใจ แสงสวาง เสยง ความรอน และเปนเหตปจจยทางจตวทยาสงคม เชน ชวโมงการทำงาน และคาตอบแทน รตกมพล พนธเพง (2547 : 12) ไดใหความหมายของสภาพแวดลอมในการทำงาน หมายถง สงตาง ๆ ทอยรอบตวเราทงทมชวตและไมมชวต หรอทสามารถจบตองไดและไมสามารถจบตองได ทงทเปนรปธรรมและทเปนนามธรรม สภาพปจจยตาง ๆ ทสงผลใหเกดภาวะกดดน ซงมผลตอผปฏบตงานในขณะททำงาน จากความหมายขางตนทนกวชาการหลาย ๆ ทานไดใหไว สามารถสรปความหมายโดยรวมของ สภาพเง อน ไขและสภาพแวดล อมในการทำงาน (Work Conditions and Environment) หมายถง สงตาง ๆ ทอยรอบตวของคนทำงานทสงผลตอประสทธภาพในการทำงานของคนทำงานภายในองคกร ไดแก สภาพแวดลอมทางงกายภาพ เชน เสยงดงเกนไป แสงสวางไมเพยงพอ การระบายอากาศไมด ทำใหเกดอบตเหต และพนกงานเกดความเมอยลาเจบปวยได สวนความไมพอใจในเงอนไขของการทำงาน เชน คาจางแรงงานตำเกนไป สวสดการตาง ๆ ไมด ทำใหมการขาดงานบอย และเปลยนงาน ดงนนสภาพเงอนไขในการทำงาน สงผลตอการเพมผลผลตในการทำงาน และมผลทำใหคณภาพของการผลตลดลง และเกดการเสยหายทางการผลตได ถาเกดอบตเหตตอคนทำงานทำใหสถานประกอบการตองเสยเงนคารกษาพยาบาลและคายา การหยดชะงกของการผลต ความเสยหายทางวสด งานลาชา และคาใชจายตามคดความ เปนตน สภาพแวดลอมของการทำงานไมไดเปนสาเหตหลกททำใหเกดการเกดอบตเหตและการเจบปวยขน แตเปนปจจยททำใหเกดความไมพอใจของคนทำงานตอสภาพเงอนไขการทำงานดวย

มาตรการความปลอดภย การวางมาตรการและการกำหนดวธปฏบต เพอรกษาความปลอดภยสถานทควรเปนไปเพอรองรบตามระดบความสำคญ หนาทความรบผดชอบ และกำลงงบประมาณของหนวยงาน สงทจะเปนตวชวยในการรกษาความปลอดภย กคอ การกำหนดมาตรการความปลอดภยในการทำงานนนเอง ไมวาจะเกยวกบตวบคคล อาคารสถานท เขตพนท เพอกำหนดมาตรฐานและเปนแนวทางในการวางแผนการรกษาความปลอดภย ปองกนไมใหเกดความไมปลอดภยขน เชน การจดการพนกงานรกษาความปลอดภย เขตรวและการกำหนดชองทางเขาออก การกำหนดเขตหวงหาม และการควบคมการเขาออกของเจาหนาทภายในและบคคลภายนอก เปนตน โดยสามารถแบงได ดงน (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 15)

99

1. หนวยงานดานสขภาพและความปลอดภย การจดตงหนวยงานเพอสขภาพและความปลอดภย ในการประสานงานกนระหวางพนกงานและนายจาง ในเรองของ สภาพเงอนไขในการทำงาน จตวทยา อบรมใหความรในดานสขภาพและความปลอดภย การปฐมพยาบาล และยารกษาโรคทจำเปน เปนตน เปนการเพมคณภาพชวตและสรางขวญกำลงใจในการทำงานใหกบพนกงานในองคกร

วธการปองกนอบตเหตทไดผลทสด คอ การกอตงหนวยงานเพอความปลอดภยขน หนวยงานดงกลาวไมมผลตอการเปลยนแปลงในโครงสรางขององคการบรหารแตอยางใด ลกษณะพเศษของหนวยงานดงกลาวคอ การตงตวแทนใหรบผดชอบและสามารถอำนวยการใหเกดความรวมมอระหวางพนกงานและนายจางในการเพมคณภาพของสภาพเงอนไขการทำงานในดานเทคนคการบรหารและจตวทยาเพอใหไดมาตรฐานสภาพเงอนไขการทำงานทสงพอรวมถงการจดการอบรมดานสขภาพและความปลอดภย 2. มาตรการความปลอดภยของผปฏบตงาน ในการทำงานทกคนควรมจตสำนกเกยวกบความปลอดภยในการทำงานอยตลอดเวลาทอยในหนวยงานหรอสถานประกอบการ เพอจะไดปองกนตนเองและผอนไมใหไดรบอนตรายหรออบตเหตจากการทำงาน ความปลอดภยในการปฏบตงาน หมายถง การจดสภาพการปฏบตงาน (Working Condition) ทสามารถปองกนอนตรายอนเกดจากอบตเหตไดเปนอยางด สวน สภาพการปฏบตงาน หมายถง การจดสภาพแวดลอมตาง ๆ เพออำนวยความสะดวกและความปลอดภยใหแกผปฏบตงาน ซงรวมถงการออกแบบและการจดโรงงาน การตดตงเครองมอเครองใชในโรงฝกงานและบรการตาง ๆ ทจำเปนเพอชวยใหเกดสภาพการปฏบตงานทดและปลอดภย 3. อบตเหต ในสภาพการทำงานทวไป บางครงชวตของคนทำงานจะเสยงอนตรายจากการทำงานมอบตเหตเกดขน จากสถตทสำรวจไวพบวา จำนวนอบตเหตรายแรงซงเกดขนทบานมสถตทสงมาก สวนใหญของการเสยชวตดวยอบตเหต เปนอบตเหตทเกดขนในบานและจากการทำงาน นอกจากนการบาดเจบจากอบตเหตมทงสาหสและไมสาหส สวนใหญมกเกดขนทบานและสถานททำงาน ถาคนทำงานตระหนกถงความปลอดภยใหสงขน และปฏบตวธการดานความปลอดภยอยางเครงครดจะเปนการชวยลดอบตเหตลงได ซงไดมนกวชาการหลายทานใหความหมายคำวา อบตเหต ไวดงน เฉลมชย ชยกตตภรณ และชยยะ พงษพานช (2533 : 1) ไดใหความหมายของ อบตเหต หมายถง เหตการณทเกดขนโดยไมมใครคาดคด ไมไดตงใจใหเกดขน ไมมการวางแผนไวลวงหนาและไมสามารถควบคมได วฑรย สมะโชคด (2537 : 19) ไดใหความหมายของ อบตเหต หมายถง เหตการณทเกดขนโดยมไดวางแผนลวงหนา ซงกอใหเกดความบาดเจบ พการ ตาย หรอทำใหทรพยสนเสยหาย

100

และยงหมายความครอบคลมถงเหตการณทเกดขนแลว มผลกระทบกระเทอนตอกระบวนการผลตปกต ทำใหเกดความลาชา หยดชะงก หรอเสยเวลา แมจะไมกอใหเกดการบาดเจบพการกตาม วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 45) ไดใหความหมายของ อบตเหต หมายถง การกระทำทว ๆ ไป ทสงผลกระทบทงทางตรงและทางออม เชน หกลม การทำงานผดวธ การใชเครองมอไมถกตอง การประมาท เลนเลอ เปนตน โดยสรปแลวจากทนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของ อบตเหต หมายถง เหตการณทเกดขนโดยไมไดคาดการณไวลวงหนา ผลทตามมาภายหลงจากการเกดอบตเหต ไดแกความสญเสยทรพยสนและชวต หรออาจกอใหเกดความพการ ดงนนจงจำเปนอยางยงทผปฏบต งานทกคนจะตองทราบและปฏบตตนอยางเครงครดตอกฎระเบยบตาง ๆ ของโรงฝกงาน เพอปองกนอบตเหตและเพอความปลอดภยในการปฏบตงาน ในปจจบนความกาวหนาทางเทคโนโลย กกอใหเกดทงผลเสยและผลด ถามองในแงของความปลอดภย ผลเสย เชน การกอใหเกดมลพษตาง ๆ ทงทางนำ ทางอากาศ เปนตน สวนผลด ในเชงของการลดความรนแรงของอนตรายทเกดขน เชน มการเพมระบบการปองกนในเครองจกร มเซนเซอรคอยเตอนปองกนความปลอดภย องคประกอบดานคน เชน มระบบการอบรมทด ทำใหทราบวธการทำงานทถกตอง 4. การปองกนไฟและการปองกนภย โดยทวไป การปองกนไฟและการปองกนภยเบองตน เชน การออกแบบอาคาร ควรมระบบการเตอนภย และมทางออกฉกเฉน การอบรมพนกงาน เชน หามสบบหรในทหาม มการตรวจสอบระบบความปลอดภยอยางสมำเสมอ ฝกหดการใชสญญาณเตอนภย และเครองดบเพลง เปนตน หลกการปองกนไฟขนแรก คอ การออกแบบอาคารซงสามารถปองกนตอตานการลกลามของไฟทจะทำอนตรายแกคนและสงของได ขอสอง คอ การอบรมพนกงานใหระมดระวงไฟ พนกงานปฏบตตามกฎการปองกนไฟ เชน หามสบบหร หามการใชสารตดไฟในบรเวณทอนตราย เปนสงสำคญทเราจะตองมเครองปองกนไฟเพยงพอ ซงควรจะมลกษณะทไมทำอนตรายตอผใช ระบบการเตอนภยควรทำงานไดถกตอง การเตอนภยตองมเสยงดงไดยนทวถงกน และสดทายควรมทางออกฉกเฉนทชดเจน ในโรงงานทมความเสยงสง เชน โรงงานอตสาหกรรมเกยวกบลตภณฑผาควรมอปกรณดบเพลงและระบบอตโนมต เชน การตดเครองพรมนำ การตดตงสญญาณตรวจจบควน เปนตน หวหนาพนกงานและผบรหารควรจะรวาตองทำอะไรเมอเกดอคคภยขน และพนกงานเองควรจะรวาควรจะทำอะไรบาง สวนแนวทางการปองกนไฟสามารถทำได (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 47) ดงน 4.1 อบรมการตอสไฟซงตองคอยฝกหดปองกนไฟอยเสมอ 4.2 ระบบการตรวจเปนระยะ ๆ รวมถงผตรวจการเตมเวลา 4.3 มการตดตอทเหมาะสมกบสถานดบเพลง

101

4.4 สำหรบโรงงานใหญ ๆ จะใชวธฝกหดการใหสญญาณไฟและการหนไฟไว 5. ตวอาคารโรงงาน ในการเลอกทตงโรงงาน ควรคำนงถงสงตอไปน 5.1 ทำเลทตงโรงงาน ตองคำนงถงวามโรงงานหรอบรษททสงวตถดบ ชนสวนอยใกลกบทตงโรงงานน มระยะทางมากนอยแคไหน ถาอยใกลตนทนในการขนสงและตนทนในการผลตสนคากจะตำลงตามไปดวย 5.2 ผงโรงงาน ตองคำนงถงวา วางผงโรงงานแลวประสทธภาพในกระบวนการผลตทำไดเตมประสทธภาพหรอไม วางผงอยางไรทสามารถพนกงานทำไดอยางราบลนไมตดขด ทำงานไดตามเปาหมายทหนวยงานตงไว การวางผงทางเดนของพนกงาน ทางวงของรถโฟลคลฟต ททำใหเกดความปลอดภยในระหวางการทำงาน เชน ตเสนทางเดน ทางรถโฟลคลฟตวง จดจอดรองาน เปนตน 5.3 การตดตงเครองจกร ตองคำนงถงวา ความปลอดภยของผปฏบตงานเปนสำคญ ในการตดตงเครองจกรเบองตนจะตองมใสอปกรณหรอกำบงปองกนอนตรายของเครองจกรใหครบ 5.4 ความปลอดภยทางมลพษ ตองคำนงถงวา โรงงานหรอสถานประกอบการมระบบปองกนความปลอดภยใหกบพนกงานและสงแวดลอมรอบขางหรอไม เชน ระบบความปลอดภยในโรงงาน ระบบสงสญญาณขณะเกดไฟไหม ระบบนำดบเพลง อปกรณดบเพลงในโรงงาน ระบบบำบดนำเสยในโรงงานกอนปลอยสสงแวดลอม ระบบกรองมลพษทางอากาศ เปนตน และควรพจารณาจากพระราชบญญตควบคมโรงงาน เพอใหถกตองและเปนไปตามมาตรฐานทกำหนด ในการจดผงโรงงานและสถานททำงาน ควรแยกสวนงานทจะเกดอนตรายหรอเปนการรบกวนออกมาจากสวนงานอน มเกณฑมาตรฐานตามกฎหมายบญญตไว (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 48) ดงนดงน 5.4.1 ตวอาคารควรจะยกสงจากระดบพนโดยหนาตางสงไมนอยกวา 17 เปอรเซนตของพนดน 5.4.2 ความสงของเพดานไมควรจะนอยกวา 3 เมตร โดยใหพนกงานแตละคนมปรมาตรอากาศพอเพยงโดยประมาณไวเปน 10 ลกบาศกเมตร 5.4.3 การปองกนอบตเหตเราตองใหพนกงานแตละคนมความเปนสวนตวในการเคลอนไหวโดยไมใหนอยไปกวา 2 ตารางเมตรตอคน 5.4.4 กำแพงและเพดานควรตกแตงเพอปองกนการสะสมของฝน หลกเลยงการเกบความชน และลดการสงเสยงดง บรเวณพนดนไมลน ไมสะสมฝน งายแกการทำความสะอาดและมคณสมบตปองกนความรอนและไฟฟาไดด ทางเดนควรกวางพอทจะใหมการสวนทางระหวางคนรถและพนกงานได โดยเฉพาะเวลาเลกงานหรอเวลาพกเทยงหรอเวลาทจะมเหตฉกเฉน 5.4.5 ไมควรใชทางหนไฟเปนทางออกโดยปกตนอกจากกรณอคคภยเทานน ในบางประเทศกำหนดใหสถานททำงานหางจากทางหนไฟทใกลทสดไมเกน 35 เมตร

102

6. การทำความสะอาดและดแลสถานท เมอมการทำความสะอาดและการดแลสถานทเปนไปอยางมระบบและเหมาะสม จะสามารถลดอบตเหตลง และชวยเพมผลผลตได ไมวาจะเปนในสวนของขยะ ของเหลอใช หองนำ หรอในสวนของวตถดบ เครองจกร อปกรณ และงานระหวางผลต อาคารโรงเรยนท เปนไปตามกฎหมายความปลอดภยและสขลกษณะ การดแลสถานทท ดทำใหบรเวณภายในโรงงานสะอาดเรยบรอย นอกจากเปนการปองกนอบตเหตแลวยงเปนองคประกอบหนงในการเพมผลผลตดวย เครองมอตาง ๆ ควรเกบในหองเกบของซงจะตองทำเปนชน เปนหงเกบเครองไมเครองมอใหถกตอง สทใชควรเปนสขาวหรอสเหลองแสดงทางเดนมขนาดกวางไมตำกวา 5 เซนตเมตร และไมควรใหม สงของกดขวางเสนทางดวย นอกจากนคณสมบตของผวแบบตาง ๆ ของพนโรงงาน กมความสำคญเปนสงทตองพจารณาในการนำมาใช ดงตารางท 4.1 ตารางท 4.1 คณสมบตของผวแบบตาง ๆ ของพนโรงงาน

คณสมบต

ชนดของพน

คอน กรต

กระ เบอง

เคลอบ

พลาสตก (สารประ กอบของ 2 สาร)

พลาสตก (แผนหรอแถบ)

พลาสตกไซโลไลท

(Xylolite) ไมแผน

ไม ปารเก

ลาดยาง

พนหน

การตานการขดขด (abrasion)

ดมาก ดมาก ดมาก ปานกลาง ถงด

เลว ด

ปานกลาง ถงด

ด ด

การตานแรงกด

ดมาก ดมาก ดมาก ปานกลาง

ปานกลาง ด ปานกลาง ถงด

ปานกลาง

ด

การตานแรงกระแทก



ขนอยกบชนด

ด ด ดมาก ดถง ดมาก

ด ดถง ด

มาก การหดตว การยดตว


ไมด เลว เลว ขนอยกบปรมาณความชน

แฉะ

ขนอยกบ

ปรมาณความชน

แฉะ

ขนอยกบ

ปรมาณความชน

แฉะ

ไมด ไมด

103


คณสมบต


คอน กรต


เคลอบ






ลาดยาง

พนหน

การตานกรด

ไมด ดมาก ด ปกตจะด

ไมด ด ด เลว ปานกลางถงไมด

การตานดาง

ด ดมาก เลวถงดมาก


ปกตจะด

ไมด ปานกลางถง

ด

ปานกลางถง

ด

ด ด

การตานนำ

ด ดมาก ด ด ไมด ไมด ไมด ดมาก ด

การตานนำมนและนำมนเชอเพลง

ไมเหมาะยกเวนจะม

การทำเปนพเศษ

ดมาก ด ปานกลางถง

ด

ไมเหมาะ ด ด ไมเหมาะ

ด

การตานสารละลาย

ด ดมาก ตานบางชนด

ด ไมเหมาะ ด ด เลว ปานกลาง

การเกดฝน เกด ไมเกด ไมเกด ไมเกด เกด เกด ไมเกด ไมเกด ไมเกด ความงายในการทำ

ความสะอาด

ดพอใช ด ดมาก ด ดพอใช คอนขางจะไมด

ดพอใชถงด

ด ปานกลางถงด

การตานไฟ ดมาก ดมาก ไมด ปานกลาง

ด ไมด ไมด ปานกลาง

ดทเดยว

104


คณสมบต


คอน กรต


เคลอบ






ลาดยาง

พนหน

คณสมบตทางไดอเลกตรก

ไมด ด ด ด ขนอยกบความชนใน

อากาศ

ด (ถาแหง)

ด (ถาแหง)

ด ดทเดยว

การเกดประกายไฟจากการเสยดส

เกด เกด ไมเกด ไมเกด ไมเกด ไมเกด ไมเกด ไมเกด เกด

ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 49) 7. แสงสวาง ผลกระทบของแสงสวางมผลตอการปฏบตงานของคนทำงาน ดงตอไปน 7.1 กรณแสงนอยเกนไป (Dim Light) สงผลกระทบทำให 7.1.1 เกดอาการมน ปวดศรษะ หรอปวดเมอยกลามเนอตาและกระบอกตาได 7.1.2 ประสทธภาพการทำงานลดลง เพราะความเรวของการมองเหนลดลง 7.1.3 โอกาสเกดการทำงานทผดพลาดสง 7.1.4 อตราการขาดงานมากขน 7.2 กรณแสงจามากเกนไป (Bright Light) สงผลกระทบทำให 7.2.1 ปวดเมอยกลามเนอตา 7.2.2 สขภาพตาเสอมลง เนองจากเกดการอกเสบ 7.2.3 สนเปลองคาใชจายในการรกษา 7.2.4 ความปลอดภยและคณภาพในการทำงานลดลง สวนมาตรฐานของแสงสวาง (Light Standards) มมาตรฐานระดบของแสงสวาง ไดแก มาตรฐานตางประเทศ และ มาตรฐานในประเทศ ดงตารางท 3.2

105

ตารางท 4.2 ประกาศกระทรวงมหาดไทยทวาดวยระดบความเขมแสงตามลกษณะงาน

ลกษณะงาน ตวอยางประเภทงาน ระดบความเขมแสงทเหมาะสม (lux)

ไมตองการความละเอยด

- หองเกบของทวไป บรเวณทางเดนบนได ระเบยง 50

ตองการความละเอยดเลกนอย

- งานบรรจผลตภณฑ - งานประกอบชนงานงาย ๆ เชนงานสขาว งานประกอบหตถกรรม และหองหมอนำ

100 100

ตองการความละเอยดปานกลาง

- งานประกอบชนงานทตองการความละเอยดปานกลาง งานกลง หรอแตงโลหะ หรอไมอยางหยาบ ๆ - งานเขยน อานหนงสอ งานกลง หรอแตงโลหะไมทตองการความละเอยดปานกลาง

200

300

ต องการความละเอยดมาก

- งานเขยนแบบ ตรวจความแตกตางของสสน ปรบและทดสอบอปกรณไฟฟา งานเจาะกลงชนงานทตองการความละเอยด งานสง - งานเรยงพมพ ประกอบนาฬกา หรอเครองจกรทมความละเอยดสง งานประกอบชนสวนทางอเลกทรอนกส งานเจยระไนเพชร และพลอย

500

1,000

ทมา : สทธ ศรบรพา (2540 : 26) หลกท วไปของการจดการแสงสวางในการทำงานตอการปฏบตงานของคนทำงาน (สทธ ศรบรพา. 2540 : 27) มดงน 1. จดใหมระดบความเขมแสงทเหมาะสมกบลกษณะงาน 2. หลอดไฟควรตดตงในทศทางทไมสอง หรอสะทอนเขาตา 3. ใหมทครอบหลอด เพอปองกนแสงจาเขาตา 4. ปรบมมแนวเสนตรงจากตาถงหลอดไฟใหมากกวา 30 องศา 5. หลกเลยงการใชส หรอวสดทมการสะทอนแสงสง 6. ออกแบบเพอใชแสงจากธรรมชาตใหเกดประโยชนมากทสด เชน แสงจากหนาตาง ประต หลงคา ชองลม เปนตน

106

7. คนทถนดขวา เมออยในทานง ควรจดใหแสงสองทางดานหลงทางซาย สวนคนทถนดซายใหจดในทศทางตรงกนขาม ในการจดการแสงสวางตอการปฏบตงานของคนทำงาน สามารถแสดงไดดง ภาพท 4.3 - ภาพท 4.6 ภาพท 4.3 การวางหลอดไฟ ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 54)

หมายเหต : หมายเลข 1 คอ ไฟทวไป และ หมายเลข 2 คอ ไฟเฉพาะจด ภาพท 4.4 ความตองการแสงสวางในงานทว ๆ ไป ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 54)

ดกวา

1 1 1

2 2

107

หมายเหต : l คอ ระยะหางหลอดไฟจากจดกงกลาง และ h คอ ความสงจากระดบของโตะทำงาน ภาพท 4.5 ระยะหางมากทสดสำหรบไฟในโรงงานอตสาหกรรม ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 54)

1. ความสง

แสงสะทอนมากเมอหลอดไฟอยตำเพราะอยใกลระดบสายตาเกนไป

2. ขนาดของหอง หองกวางแสงสะทอนมากกวาหองแคบเนองจากมหลอดไฟหลายหลอด

ภาพท 4.6 ตวประกอบทมผลตอแสงสะทอนจากหลอดไฟ ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 55) 8. เสยง ระดบเสยงจะสงผลกระทบตอการไดยนและความรสกของผปฏบตงาน ถาเสยงดงเกนไปกเกดความรำคาญหรอหงดหงดได ระดบเสยงทไดยนจะมความแตกตาง เชน ถาลกษณะเสยงแบบ Sound และ ถาลกษณะเสยงแบบ Noise มความแตกตางกนดงน ลกษณะเสยงแบบ Sound คอ เสยงทไดยนแลวไมรสกรำคาญ สวนลกษณะเสยงแบบ Noise คอ เสยงทไมตองการ ซงจะมผลกระทบ

(3/4)l 1(1/2)l (1/2)l

h

h

108

ตอสรระรางกาย จตใจ และประสทธภาพในการทำงานดวย เสยงดงทเกดขนพจารณาจากลกษณะเสยง 3 ประการ คอ ความถเสยง (Frequency of Sound : Hz) ความถมาก เสยงจะสง ความถนอย เสยงจะตำ ความเขมเสยง (Intensity : dB) คอ ความดงของเสยง และ คณภาพของเสยง (Quality) คอ ความคมชด ความใสของเสยง เปนตน 8.1 มาตรฐานเสยง มทงมาตรฐานตางประเทศและในประเทศ สำหรบมาตรฐานระดบความดงของเสยงของกระทรวงมหาดไทย ดงตารางท 4.3 ตารางท 4.3 มาตรฐานระดบความดงของเสยง จากประกาศของกระทรวงมหาดไทย

ระยะเวลาทไดยนเสยงตอวน (ชวโมง/วน) ระดบเสยงทไดรบ ตดตอกน (dB) 7 91

7 - 8 90

8 80

(*ถาเกนกวานควรใส Ear Plug) ทมา : สทธ ศรบรพา. (2540 : 27) 8.2 ผลกระทบและอนตรายของเสยงดง 8.2.1 ทางสรระวทยาของรางกาย สงผลทำใหเยอแกวหขาด หตง หหนวก ปวดห อตราการเตนของหวใจสงขน ทำใหหวใจทำงานหนกขน ประสทธภาพการยอยและการดดซมอาหารลดลงเปนสาเหตใหเกดโรคแผลในกระเพาะอาหารได มผลตอสมดลของการทรงตว เปนตน 8.2.2 ความปลอดภยและประสทธภาพการทำงาน สงผลตอระบบการตดตอสอสาร สมาธในการทำงานลดลง เกดการสญเสยการไดยน เปนตน 8.3 มาตรการการปองกน 8.3.1 ควบคมทแหลงกำเนดเสยง 8.3.2 ควบคมเสนทางผานของเสยงจากแหลงกำเนดไปยงพนกงานโดยการใชวสดเกบเสยง สรางสงกดขวาง และการเพมระยะหาง เปนตน 8.3.3 ควบคมทตวพนกงาน โดยการใชอปกรณปองกนอนตราย เชน ใสทครอบห หรอทอดห ททำจากโฟม หรอไฟเบอร เปนตน

109

9. สภาพภมอากาศ สภาพภมอากาศจะสงผลตอการปฏบตงานเชนเดยวกบการสภาพแวดลอมอน ๆ (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 60) ดงน 9.1 งานในทรอน เชน โรงหลอ ถลงเหลก รดเหลก เปนตน ควรมระบบการถายเทของอากาศทเหมาะสม ในสวนโดยปจจยทกอใหเกดปญหาความรอนเมอปฏบตงานในทรอน ไดแก 9.1.1 กระบวนการผลตหรอขนตอนทกอใหเกดความรอนหรอการใชพลงงานเพอใหเกดความรอน ไดแก ลกษณะอาคารและโครงสราง การจดวางผงการผลต การออกแบบ การควบคมสภาพความรอนทมอย เปนตน 9.1.2 กระบวนการหรอวธการทำงานของพนกงานความรอนทเกดจากแหลง กำเนดความรอน และการควบคมอยางไมเหมาะสม ไดแก การทำงานทตองสมผสความรอนจากแหลงกำเนดความรอนโดยตรง เชน งานหลอมแกว งานเปาแกว งานอบดวยความรอน เปนตน 9.1.3 แหลงกำเนดความรอนไมมฉนวนหมหรอมแตอยในสภาพชำรด เชน ทอ นำรอน ทอจายไอนำ เตาหลอม เตาอบ เปนตน 9.1.4 มแหลงความรอนปะปนในอาคาร กระบวนการผลตหรอบรเวณการทำงานอนทไมเกยวของกบความรอน 9.1.5 กระบวนการผลตทกอใหเกดปญหาความรอน เชน การตมการนง การรดหรออบไอนำ ทำใหการระบายความรอนออกจากรางกายทำไดไมดเทาทควร ทำใหพนกงานรสก อดอด ไมสบาย เปนไข หรอเปนลม หมดสตได เปนตน 9.1.6 ควบคมการระบายความรอนไมถกวธ เชน การตดตงระบบระบายอากาศเฉพาะทสำหรบระบายความรอน จากแหลงกำเนดโดยตรง แตไมตอทอนำอากาศใหอากาศรอนถกระบายออกไปนอกอาคารแตปลอยอากาศรอนไวภายใตหลงคาโรงงาน ทำใหเกดการสะสมและกอใหเกดปญหาสภาพความรอนภายในอาคาร เปนตน 9.1.7 การกระจายความรอนสบรเวณอนจากการใชพดลมเปาผานแหลงกำเนดความรอนและมทศทางของพดลมเปาตรงมายงบรเวณการทำงานอน 9.1.8 การวางวสดสงของกนขวางการถายเทอากาศออกสภายนอก หรอการไหลของอากาศจากภายนอกเขาสภายใน 9.2 งานในทเยน ปองกนโดยการใสเสอผาทหนา สวมรองเทาหมสน หรออยสลบทกบบรเวณทมอณหภมปกต หรอ ดมนำอนเพอปองกนการลดลงของนำในรางกาย เปนตน การทำงานในสภาวะทเยนจดนน อาจเปนอนตรายตอสขภาพรางกายโดยทวไปและอนตรายตอรางกายเฉพาะท เชน ผวแหงและแตก เกดการอดตนของหลอดเลอด และเนอเยอตายเนองจากการขาดเลอด เปนตน มผลใหประสทธภาพการทำงานลดลง และเพมอตราการเกดอบตเหตดวย นอกจากน ความเยนจะทำ

110

ใหการทำงานทตองใชทกษะความคดทซบซอนดอยลง สำหรบงานทตองใชมอความเยนจะทำใหความรสกรบสมผสและความคลองแคลวในการใชมอลดลง และความเยนจะลดความแขงแรงของกลามเนอมอ และอาจทำใหเกดอาการขอตดแขง จากเหตผลดงกลาวน จงพบวาอบตเหตเกดขนมาในสภาวะการทำงานทเยนจดโดยธรรมชาตนน รางกายจะมกลไกในการรกษาระดบอณหภมแกนกลางของรางกาย ใหคงททอณหภม ประมาณ 37 องศาเซลเซยส (98.6 องศาฟาเรนไฮต) เพอใหกระบวนการทำงานของรางกายสามารถสรางพลงงานสำหรบทำกจกรรมตาง ๆ หรอทำงานไดตามปกต แตกรณผปฏบตงานทไดรบความเยนหรออยในสภาวะทเยน กจะมการถายเทความรอนออกจากรางกายไปยงสงแวดลอมทเยนกวา เมอรางกายสญเสยความรอน จงตองมการปรบตวโดยเสนเลอดจะหดตวเพอรกษาความรอนเอาไว รางกายจะสนเพอเพมอณหภมในรางกาย เสอผาทสวมใสจะเปนตวหอหมเพอลดการสญเสยความรอน ทำใหรางกายสามารถรกษาอณหภมของรางกายไวได ในการรกษาอณหภมรางกายของผปฏบตงานจะเกดความผดปกตจากความเยนได ขนอยกบปจจยสำคญ 3 ประการ คอ ปจจยดานสภาพแวดลอม ปจจยดานบคคล และปจจยเกยวกบงาน ดงตอไปน (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 61)

1. ปจจยดานสภาพแวดลอม ไดแก 1.1 อณหภมอากาศ (Air Temperature) หากอย ในสภาวะทเยนหรออณหภมอากาศตำเกนกวาความสามารถของรางกายทจะปรบตวเพ อทดแทนความรอนทสญเสยไปในสงแวดลอมกจะเกดอนตรายได 1.2 ความชนสมพทธของอากาศ (Relative Humidity of Air) ถาอากาศช นมาก การระเหยของเหงอจากผวหนงจะนอย ถาอากาศแหงมาก การระบายความรอนจากรางกายโดยอาศยความชนจะสง และอาจมผลตอความรสกระคายเคองจมกและอาการขางเคยงอน ๆ 1.3 ความเรวลมหรอการเคลอนไหวของอากาศ (Presence of Air Movement) เชน พดลม การระบายอากาศ จะมผลตอการไดรบอนตรายจากความเยน โดยผทสมผสความเยนจะรสกเยนมากขน ถาความเรวลมเพมขน 1.4 แหลงกำเนดความเยนในพนทโดยรอบ (Presence of Hot or Cold Objects in The Surrounding Area) 1.5 ความเปยกชนของรางกาย เชน การสวมใสเสอผาทเปยกชมนำ จะทำใหการถายเทความรอนออกจากรางกายเรวกวาปกต 1.6 การสมผสกบวตถ หรอสงของทเยน เชน โลหะ เปนตน

111

2. ปจจยดานบคคล ไดแก 2.1 เพศ ผหญงมกไมสามารถสรางพลงงานความรอนจากกระบวนการเมตาบอลกสจากการออกกำลงกายหรอการสนไดมากเทาทควร ผหญงจงเสยงตอการไดรบอนตรายจากความเยนมากกวาผชาย 2.2 อาย เดกเลกและผสงอายจะมความทนทานตอความเยนนอยกวาคนหนมสาว 2.3 ขนาดรปรางและสดสวนของรางกาย คนอวนจะมชนไขมนใตผวหนงทหนา ชวยใหรางกายอบอนและปองกนความเยนไดมากกวาคนผอม 2.4 สขภาพรางกาย โดยทวไปคนทมสขภาพแขงแรงจะมความทนทานตอความเยนไดมากกวาคนทมสขภาพออนแอ 2.5 พฤตกรรมสวนบคคล เชน การดมสรา กาแฟ การสบบหร 2.6 คาความเปนฉนวนของเสอผา จำนวนชนของเสอผา และชนดของเสอผาทผปฏบตงานสวมมผลตอการถายเทความรอนจากรางการสอากาศภายนอก 3. ปจจยเกยวกบงาน ไดแก ความหนกเบาของงาน เคลอนไหวรางกายในการทำงาน จะทำใหรางกายสามารถสรางความรอนไดมากกวาการอยนง ๆ ตารางการทำงานและเวลาพก ซงมผลตอระยะเวลาสมผสกบความเยน โดยเฉพาะผปฏบตงานทตองทำงานสมผสกบความสนสะเทอนหรอสารเคมทเปนพษ กยงมความจำเปนทจะตองลดระยะเวลาการสมผสกบความเยนลงอก 4. การจดเวลาทำงาน ในการทำงานใหเกดประสทธภาพและใหไดตามเปาหมายการผลตในแตละวน การจดเวลาทำงานถอเปนปจจยสำคญในกระบวนการผลต และยงสงผลตอความเหมาะสมในชวงเวลาการทำงานของพนกงานไมใหใช เวลาการทำงานมากหรอนอยเกนไปในกระบวนการทำงานจรง

สรป การยศาสตร หรอวศวกรรมมนษยปจจย เปนศาสตรทวาดวยการออกแบบสภาพแวดลอมในการทำงาน เปนการนำเอาความสามารถของมนษย มาเปนปจจยชวยในการพจารณาซงวตถประสงคของการนำการยศาสตรมาประยกตใช เพอเพมประสทธภาพและประสทธผลในการทำงาน โดยการทำใหงาย ประหยด คอ ลดความเมอยลา และลดการทำงานทผดพลาด และเพมคณคาใหกบมนษยทงในเรองของความปลอดภย การประหยดแรงงาน และการลดความเครยด และองคประกอบของการยศาสตร มองคประกอบหลกอย 3 ประการ คอ กลศาสตรชวภาพ สรระวทยาในการทำงาน และ จตวทยาวศวกรรม สำหรบนกศกษาการทำงานควรมคณสมบตตอไปน ไดแก ความรเกยวกบการยศาสตร คณวฒการศกษาทเกยวของ ประสบการณการทำงาน และ คณสมบตสวนบคคล ไดแก มความอดทน ชางสงเกต มความคดสรางสรรค มมนษยสมพนธทด เช อมนในตนเอง และ

112

กระตอรอรน เปนตน นอกจากองคประกอบเหลาน การประยกตการศกษาการทำงานกบผบรหาร กบผควบคม และพนกงาน จะทำใหการดำเนนงานหรอกจกรรมมประสทธภาพมากขนดวย ในสวนของสภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมในการทำงาน รวมถงมาตรการความปลอดภย ถอเปนสงจำเปนตอการเพมผลผลตในการทำงาน และสงผลทำใหคณภาพของการผลตลดลง และเกดการเสยหายทางการผลตได เนองมาจากสภาพแวดลอมในการทำงานไมปกต เชน เสยงดงเกนไป แสงสวางไมเพยงพอ การระบายอากาศไมด ซงทำใหเกดอบตเหต และพนกงานเกดความเมอยลา เจบปวยได เปนตน และ ความไมพอใจในเงอนไขของการทำงาน เชน คาจางแรงงานตำเกนไป เปนเหตใหไมจงใจในการทำงาน สวสดการตาง ๆ ไมด เปนตน ทำใหมการขาดงานบอย และเปลยนงานในทสด เปนตน ซงจากทกลาวมาอธบายไดวา ในการแสดงความเกยวพนระหวางสภาพเงอนไขของการทำงานและอตร าการผลต เรมจากคนเรมเหนวาอบตเหตและการผดปกตทางรางกายของคนมผลทางเศรษฐกจ เรมจากการตองเสยเงนคารกษาพยาบาลและคายา ตอมาจงตกอยทการเจบปวยดวย และเรมมองเหนวาอบตเหตทเกดขนจะมคาใชจายตามมาในรปแบบตาง ๆ เชน การสญเสยแรงงาน การหยดชะงกของการลต ความเสยหายทางวสด งานลาชา คาใชจายตามคดความ เปนตน ดงนน การจดสภาพแวดลอมและเง อนไขในการทำงานทเหมาะสมกบพนกงานจงมความสำคญอยางหลกเลยงไมได ถาองคกรมสภาพแวดลอมและเงอนไขในการทำงานทดกจะสงผลตอการเพมผลผลตในองคกรใหมากขน แตถาองคกรมสภาพแวดลอมและเงอนไขในการทำงานทไมดจะสงผลกระทบตอคนทำงานและผลผลตอาจลดลงไดนนเอง

113


จงตอบคำถามตอไปน 1. การยศาสตร (Ergonomics) หมายถงอะไร จงอธบายมาพอสงเขป 2. วตถประสงคของการยศาสตร นำมาใชเพออะไรบาง จงอธบาย 3. องคประกอบของการยศาสตร มอะไรบาง จงอธบายมาพอสงเขป 4. นกศกษาการทำงานควรมคณสมบตสวนบคคลอยางไรบาง จงบอกมาอยางนอย 5 ขอ 5. จงอธบายประวตความเปนมาของการยศาสตร มาโดยละเอยด 6. จงบอกขอควรปฏบตของนกศกษาการทำงานควรปฏบตตอพนกงาน มาอยางนอย 5 ขอ 7. จงยกตวอยางมาตรการความปลอดภย ในสภาพเงอนไขและสภาพแวดลอมในการทำงานแตละดาน พรอมอธบายมาพอสงเขป 8. สงทควรคำนงถงเกยวกบ ตวอาคารโรงงาน การทำความสะอาดและดแลสถานท แสงสวาง เสยง สภาพภมอากาศ และการจดเวลาทำงาน จงตอบมาอยางละ 2 ขอ 9. หนวยงานดานสขภาพและความปลอดภย มความสำคญตอผปฏบตงานอยางไร จงอธบาย และยกตวอยางหนวยงานมาอยางนอย 3 ชอ 10. จงบอกหลกการจดแสงสวางในสถานทปฏบตงานมาอยางนอย 5 ขอ พรอมอธบายรายละเอยด

114

115


กองอาชวอนามย. (2536). คมอปฏบตงาน อาชวอนามยสำหรบเจาหนาทสาธารณสข. กรงเทพฯ : กระทรวงสาธารณสข. กรมอนามย. กานดา วองธนากล. (2549). ปจจยลกษณะสภาพแวดลอมในการทำงานทมอทธพลตอความ เหนอยหนายในการทำงานของบคลากรมหาวทยาลยรามคำแหง. วทยานพนธ ศษ.ม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามคำแหง. กตต อนทรานนท. (2553). การยศาสตร (Ergonomics). กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. โครงการสารานกรมไทยสำหรบเยาวชนฯ. (2550). สารานกรมไทยสำหรบเยาวชน เลม 32. กรงเทพฯ. จรณ ภาสระ. (2539). เออรกอนอมกส. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน. จเร เลศสดวชย. (2557). การออกแบบความปลอดภยเชงมนษย (ERGONOMICS). กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรมคอมพวเตอร คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. เฉลมชย ชยกตตภรณ และชยยะ พงษพานช. (2533). ความปลอดภยในการทำงาน: ในเอกสาร การสอนชดชวอนามย. (พมพครงท 6). นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ชลธชา สวางเนตร. (2542). การรบรสภาพแวดลอมในการทำงานภายในองคการ และขวญใน การทำงานของพนกงานระดบบงคบบญชาและวชาชพ ของบรษทผลตภณฑและวตถ กอสราง จำกด. วทยานพนธ วท.ม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ชตมา มาลย. (2538). ความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมในการทำงานกบการทำงานเปนทม ของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข. วทยานพนธ พย.ม. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. นชสรา เกรยงกรกฎ. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย อบลราชธาน. เยาวลกษณ กลพานช. (2533). สภาพแวดลอมกบประสทธภาพของงาน. ขาราชการ. 35 : 16-18. วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543). การศกษาการทำงาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วฑรย สมะโชคด และคณะ. (2555). วศวกรรมและการบรหารความปลอดภย. (พมพครงท 30). กรงเทพฯ : สำนกพมพสมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน). วชรนทร สทธเจรญ. (2547). การศกษางาน. กรงเทพฯ : โอ.เอส. พรนตง เฮาส.

116

รตกมพล พนธเพง. (2547). ความสมพนธระหวางการรบรสภาพแวดลอมในการทำงาน ความเหนอยลาทางจตใจและสขภาพของพนกงานโรงงานผลตเลนซ. วทยานพนธ วท.ม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ศรอนนต จฑะเตมย. (2529). ความเครยดหรอสนกกบงาน. พยาบาลสาร. 13 : 53-55. สทธ ศรบรพา. (2540). เออรกอนอมกส : วศวกรรมมนษยปจจย. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน. สกลนาร กาแกว. (2546). ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล สภาพแวดลอมในการทำงาน กบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลตำรวจ. วทยานพนธ ศศ.ม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. Ralph M. Barnes. (1980). Motion and Time Study. Design and Measurement of Work. 7th edition. United States of America : Wiley International.

117

แผนบรหารการสอนประจำบทท 5 เวลาการทำงาน

หวขอเนอหา 1. ความหมายของเวลาทงหมดของงาน 2. ความหมายเวลาไรประสทธภาพ 3. การลดสวนของงาน 4. การลดสวนงานและเวลาไรประสทธภาพ 5. การจดเวลาทำงาน 6. สรป 7. คำถามทายบท 8. เอกสารอางอง


1. นกศกษาสามารถอธบายความหมายของเวลาทงหมดของงานได 2. นกศกษาสามารถอธบายความหมายเวลาไรประสทธภาพได 3. นกศกษาสามารถอธบายการลดสวนของงานได 4. นกศกษาสามารถอธบายการลดสวนงานและเวลาไรประสทธภาพได 4. นกศกษาสามารถอธบายการจดเวลาทำงานได



118



119

บทท 5 เวลาการทำงาน

ในการเพมอตราผลผลตกอใหเกดประโยชนโดยรวมขององคกรหลาย ๆ ดาน ซงการทองคกรจะเกดการการเพมอตราผลผลตได จะมความสมพนธโดยตรงและโดยออมกบ เวลาการทำงาน ซงการลดสวนของงานในขนตอนหรอกระบวนการผลตทไมจำเปนหรอซำซอนออกไปเปนสงสำคญ ทำใหเกดการลดสวนงาน ขนตอนทไมจำเปน และลดเวลาไรประสทธภาพลง เมอลดขนตอนการทำงานลง ลดคน ลดเวลาทไรประสทธภาพจะกอใหเกดการเพมผลผลตขององคกรได การศกษาเวลาการทำงาน เราจงควรความเขาใจหลกการพนฐานของเวลาการทำงานจะชวยใหสามารถเขาใจกระบวนการ ขอจำกดและเงอนไขทจำเปน อปสรรคทอาจจะเกดขนจากการไมไดรบความรวมมอจากพนกงาน รวมทงกระบวนการกำหนดหาเวลามาตรฐานการทำงานไดอยางถกตอง และสามารถประยกตใชเวลาการทำงานเพอใหเกดประโยชนในการจดการทางการผลตไดอยางกวางขวาง

ความหมายของเวลาทงหมดของงาน การวเคราะหลกษณะของงานในกระบวนการเปนการพจารณาภารกจตาง ๆ ของงาน โดยวเคราะหเนอหาและสภาพแวดลอมของงานนนจะสามารถปรบเปลยนใหเหมาะกบความสามารถของคนทำงานไดอยางไรบาง จงจำเปนตองมการศกษาขนตอน ศกษาเวลาในแตละขนตน ในสวนเวลาในกระบวนการทำงานทงหมดโดยประกอบดวย สวนของงาน สวนของงานเบองตน สวนของงานทเปนสวนเกน และเวลาไรประสทธภาพ ซงถอวาในกระบวนการทำงานเวลาในแตละสวนจะมความสมพนธกน เชน ถาเวลาสวนของงานมาก เวลางานทเปนสวนเกนและเวลาไรประสทธภาพนอย จะทำใหกระบวนการทำงานมประสทธภาพสง สวนมากจะทำการวดผลงานเทยบจาก หนงหนวยชวโมงทำงานของพนกงาน (Man Per Hour) หมายถง ปรมาณทพนกงานหนงคนทำงานหนงชวโมง เชน พนกงานหญงเยบเสอได 150 ตวตอคนตอชวโมง (คดเปน 0.40 นาทตอตว) และหนงหนวยชวโมงทำงานของเครองจกร (Machine Per Hour) หมายถง ปรมาณทเครองจกรหนงเครองทำงานหนงชวโมง เชน เครองอดพนรองเทาสามารถอดได 60 คตอเครองตอชวโมง (คดเปน 1 นาทตอค) ไดมนกวชาการหลายทานไดให ความหมายของเวลาทงหมดของงาน (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 2 และ วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 9) ไวดงน

120

เวลาทงหมดของงาน หมายถง เวลาทใชในการทำงานหลาย ๆ สวน ซงประกอบดวย 3 สวน ดงน สวนท 1 สวนของงานเบองตน หมายถง เวลาทใชในการผลตหรอทำงานไดโดยสมบรณ ไมมการสญเสยงานหรอใชเวลาทนอยทสดในการผลตชนงาน 1 หนวย เปนคา ๆ หนงในการเรมตนกอนกระบวนการทำงาน เชน เวลาในการเตรยมเครองมออปกรณ การตดตงเครองมอเครองจกร (Setup Time) เวลาในการเตรยมพนทกอนการทำงานจรง เปนตน สวนท 2 สวนงานทเปนสวนเกน หมายถง เวลาในการทำงานทเพมขนมาจากเวลาการทำงานปกต ซงมาจากการออกแบบ เชน การออกแบบทตองตดหรอทำลายวสดสวนเกนออก การขาดมาตรฐานของชนสวน การเสยเวลาในการรอเพอการขนสงเพราะไมมการวางแผน เปนตน สวน วธการทำงานทขาดประสทธภาพเพราะใชวธการผลตหรอวธการทำงานทไมเหมาะสม หรอมเวลาไรประสทธภาพทควบคมไมไดรบกวนการผลต เชน ไฟฟาดบ พาย วธการทำงานไมถกตอง การจด ผงโรงงานทไมเหมาะสม การใชเครองจกรไมถกตอง เปนตน สวนท 3 สวนเวลาไรประสทธภาพ หมายถง เวลาทสญเสยไปนอกเหนอจากเวลาทำงานปกตเนองมาจากการจดการ เชน เวลารอคอยชนงานหรอวตถดบ การขาดวตถดบ การวางแผนและจดลำดบงานไมด เครองจกรชำรด และจากตวพนกงาน เชน พนกงานขาดงาน, มาสาย, เกดอบตเหต เปนตน จากทงสามสวนทกลาวมาขางตนสรปไดวา เวลาทใชในการทำงานทงหมด ประกอบดวย สวนของงานเบองตน สวนงานทเปนสวนเกน และ เวลาไรประสทธภาพ ดงภาพท 5.1

121

สวนงานเบองตน

สวนงานทงหมด 1 งานสวนเกนเนองจากการออกแบบ

เวลาทงหมดของงาน 2 งานสวนเกนเนองจากวธการ

เวลาไรประสทธภาพ

3 เวลาไรประสทธภาพเพราะ ฝายจดการ

4 เวลาไรประสทธภาพเพราะแรงงาน

ภาพท 5.1 เวลาทงหมดของงาน ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 10) ดงนน สามารถสรป ความหมายของเวลาทงหมดของงาน หมายถง เวลาในกระบวนการทำงานท งหมด ไดแก สวนของเวลางาน สวนของงานเบ องตน สวนของงานท เปนสวนเกน และเวลาไรประสทธภาพ ซงในแตละสวนจะมความสมพนธกนเนองจากถาเวลาการทำงานปกต กระบวนการผลตกจะราบรน มการไหลอยางตอเนอง ทำใหสายการผลตมประสทธภาพ แตถามสวนของงานทเปนสวนเกนและเวลาไร ประส ทธ ภาพเก ดข นระหว างกระบวนการผล ตจะทำให สายการผล ตหย ดชะงก ทำใหเกดการรองาน รอเครองจกร มการไหลไมตอเนอง ประสทธภาพสายการผลตตำลงนนเอง

ความหมายเวลาไรประสทธภาพ ในกระบวนการผลต เวลาทใชในการทำงานมความสำคญอยางยง ถาเวลาในการทำงานถกใชอยางมประสทธภาพ ผลผลตกจะไดตามเปาหมายทต งไว แตถาเวลาในการทำงานนนเกดเวลาท ไรประสทธภาพขนในองคกรจะสงผลตอการผลตและการดำเนนงานทลาชาไมทนเวลา สงทตา มมาเกดตนทนการผลตทสงขนโดยไมจำเปน ทำใหองคกรไมสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดทนเวลา

122

ดงนน การลดเวลาไรประสทธภาพ จงเปนสวนสำคญอยางยงทผบรหาร พนกงาน และผทมสวนเกยวของในกระบวนการผลตควรตระหนกและดำเนนการใหเกดเวลาทไรประสทธภาพในองคกรใหลดลงหรอไมเกดขนเลย ซงมนกวชาการหลายทานไดกลาวถง ความหมายเวลาไรประสทธภาพไวดงน นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 14) ไดใหความหมาย เวลาไรประสทธภาพ หมายถง เวลาทสญเสยเนองมาจากการจดการทไมด และจากแรงงาน มการขาดงานและความประมาท ซงอาจทำใหเกดอบตเหตได ซงเปาหมายของการศกษาวธการหรอกระบวนการทำงานเพอลดเวลาทไรประสทธภาพแลวยงชวยเพมผลผลตอกดวย ซงวธการลดเวลาไรประสทธภาพ มดงน 1. แบบเนนงาน ไดแก หลกการศกษางาน (Work Study) หลกปจจยมนษย (Human Factors) หลกการการยศาสตร (Ergonomics) การออกแบบผงโรงงาน (Plant Design) การซอมบำรง (Maintenance) เปนตน 2. แบบเนนผลตภณฑ ไดแก หลกวศวกรรมคณคา (Value Engineering) การควบคมคณภาพ (Quality Control) ความนาเชอถอของผลตภณฑ (Reliability) เปนตน วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 10) ไดใหความหมายคำวา เวลาไรประสทธภาพ (Ineffective Time) หมายถง เวลาทเกดจากการรบกวนการทำงานใด ๆ ทำใหงานผลตหรอการทำตองหยดชะงกลงชวคราวโดยปราศจากการผลตหรอผลงาน เวลาทเสยไปนจงเปนเวลาสญเปลาทำใหอตราผลผลตลดลง เราแบงเวลาไรประสทธภาพเปนสองลกษณะ คอ เวลาทเสยไปเนองจากการรบกวนจากแหลงนอกเหนออำนาจการควบคมของผควบคมในองคการ เชน ไฟฟาดบ พาย อกลกษณะหนงคอ เวลาทเสยไปอนอยภายใตการควบคมได ซงแบงเปน 2 ประเภท ดงน 1. เวลาไรประสทธภาพเนองจากความบกพรองของฝายจดการ เวลาไรประสทธภาพนมผลจากการทแรงงานหรอเครองจกรหยดงานโดยเหตเพราะฝายจดการไมมการวางแผนงานทดขาดการอำนวยการขาดการประสานงานและการควบคมงานอยางไรสมรรถภาพ 2. เวลาไรประสทธภาพภายใตการควบคมของแรงงาน เวลาไรประสทธภาพนเปนผลจากฝายแรงงานเองเปนผทำใหเกดขน สถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (2555 : 1) ไดใหความหมาย เวลาทไรประสทธภาพ หมายถง เวลาทไมไดทำกจกรรมใดและไมเกดผลผลตใด ๆ ในการดำเนนการผลต โดย ทวไปการผลตหรอการทำงานมกจะเกดการรบกวนทำใหเวลาทำงานสำหรบผลตตอหนวยผลตภณฑสงขน เวลาทเพมมากขนน เรยกวา เวลาทไรประสทธภาพ เนองจากการเกดการรบกวนการทำงานใด ๆ ทำใหงานผลตหรอการทำงานตองหยดชะงกลงชวคราวโดยปราศจากการผลตหรอผลงาน เวลาทเสยไปดงกลาว

123

จงเปนเวลาสญเปลา ทำใหอตราผลผลตลดลง ซงเวลาทไรประสทธภาพอาจเกดไดจากหลาย ๆ สวน ดงตอไปน 1. การลดเวลาทไรประสทธภาพเนองจากฝายบรหาร เวลาไรประสทธภาพเพมขนเนองจากขอบกพรองดานการจดการ ไดแก การวางแผนไมด ระบบควบคมพสดคงคลงไมด การจดกำหนดการไมด การกำกบดแลและการฝกอบรมไมเพยงพอ 1.1 ตองมการวางแผนและนโยบายทชดเจน ทงในเรองของ วธการทำงาน การจดการคน วสด และเครองจกร 1.2 กำหนดนโยบายดานการตลาด เชน การกำหนดราคา กรณของความตองการสงควรกำหนดราคาไวปานกลางถงคอนขางตำ ถาตองการความหลากหลายของผลตภณฑราคากควรจะแพงกวา 1.3 เหนความสำคญของการจดสภาพแวดลอมในการทำงานใหมสภาพพรอมและเหมาะสม 2. การลดเวลาทไรประสทธภาพเนองจากแรงงาน เวลาไรประสทธภาพเพมขนเนองจากขอบกพรองของพนกงาน ไดแก สภาพการทำงานทตำกวาปกต การเผอเวลาพดคยมากเกนไป และการฝกอบรมไมเพยงพอ ปกตเราสามารถทำงานใด ๆ ไดระดบใดระดบหนงตามขดความสามารถ ตวอยางกรณศกษาเวลาท ไร ประสทธภาพ โรงงานผลตช นสวนรถยนตแหงหนง มเครองจกรทเปนเครองปมโลหะสภาพทมปญหา ขาดแผนงานทด ทำใหเกดการรอแมพมพ รอชางเครอง รอรถยก โรงงานแหงนพบวามการเดนไปเดนมาของพนกงาน โดยแยกไมออกวาเปนพนกงานขนยายหรอพนกงานประจำเครอง ทำใหเกดกรณไรประสทธภาพของพนกงาน แนวทางแกปญหาของโรงงาน กคอ ใหโรงงานเปลยนแปลงระบบการจดการใหม มการทำแผนงานลวงหนา เพอจดตารางเวลาใหตอเนองกน ไมซอนทบกน โรงงานมนโยบายใหเปลยนแปลงเสอผาทใช เชน ใหพนกงานขนยายสวมชดสแดงเฉพาะ ทำใหทราบตำแหนงทชดเจนของพนกงานคนนน ถาภายในโรงงานมการขนยายวตถดบจะพบพนกงานเสอสแดงเดนไปเดนมา เปนผลทำใหพนกงานประจำเครองหรอชางเครองทใสเสออน ๆ ประสานงานไดรวดเรวมากขน ผลกคอ ทำใหลดเวลาทไรประสทธภาพของพนกงาน เพมจตสำนกในการทำงานตามหนาท เพราะถาพนกงานขนยายหยดกบทกแสดงวาการทำงานไรประสทธภาพเชนกน เมอสรปโดยรวมเวลาไรประสทธภาพ หมายถง เวลาทสญเสยไปจากการจดการ จากแรงงาน เปนปจจยทสำคญอยางหนงทสงผลตอผลผลตขององคกร ความสญเสยขององคกรจากเวลาทไรประสทธภาพน ทำใหการผลตลาชาไมทนเวลา เกดตนทนทสงขนโดยไมจำเปน องคกรสงงานใหลกคาไดไมทนเวลา ทำใหองคกรขาดนาเช อถอได การคนหาเวลาท ไร ประสทธภาพ ซ งการลดเวลาท ไรประสทธภาพมอย 2 สวน ไดแก การลดเวลาทไรประสทธภาพเนองจากฝายบรหาร และเนองจากแรงงาน

124

ซงเวลาไรประสทธภาพเหลานถาองคกรสามารถลดหรอขจดออกไปจากกระบวนการทำงานได โดยคนทำงานลดเวลาทไมจำเปนออกไป ผบรหารมนโยบายสนบสนนการลดเวลาไรประสทธภาพ จะเปนการ

เพมประสทธภาพการทำงานและเพมผลผลตขององคกรได การลดสวนของงาน ในกระบวนการผลตชนงาน เวลาในการทำงานถอวาเปนสงทสำคญอยางมากในการทำงานเปนปจจยทสถานประกอบการจำเปนตองคำนงถงเปนลำดบแรก เนองจากถาเวลาในการทำงานเพมมากขนกวาปกต นนหมายถง ตนทนทเพมขนมาของสถานประกอบการ จะสงผลกระทบตอผลประกอบการขององคกรได ดงนน การลดสวนงานทไมจำเปนในแตละดานลง เชน การลดสวนของงานเนองดวยการออกแบบผลตภณฑ การลดสวนของงานเนองดวยวธการทำงาน เปนตน ถามการลดสวนงานเหลานลง จะสงผลทำใหกระบวนการผลตมประสทธภาพสงขน ลดการทำงานทซำซอนและไมจำเปนลงได ดงนน การลดสวนของงานทเปนสวนเกน งานททำใหระบบงานไมสมบรณ งานทสญเสยไปโดยสาเหตใด ๆ ททำใหประสทธภาพการผลตลดลง (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 11) มดงน 1. การลดสวนของงานเนองดวยการออกแบบผลตภณฑ สวนของงานถกลดจากขอบกพรองของงานทออกแบบหรอขอจำเพาะของผลตภณฑ อนประกอบดวย ขอจำเพาะของวตถดบ ระยะเผอ และ ขอจำเพาะสนคา 1.1 โดยใหฝายผลตและฝายออกแบบทำงานรวมกน เพอลดงานทเปนสวนเกนลง ชวยกนตรวจสอบปญหาทนาจะเกดและหาแนวทางปองกนรวมกน 1.2 ลดความหลากหลายของผลตภณฑ โดยมการทำการผลตคราวละมาก ๆ (Mass Production) รวมถงการพฒนาผลตภณฑใหม ควรมการทดสอบการผลต (Pilot Run) ดวย 1.3 กำหนดมาตรฐานของผลตภณฑ เชน ในเรองของวสด เอกสาร และคณภาพ การกำหนดมาตรฐานของผลตภณฑ เป นการขจดชนดของส นคาท ผล ต ทำใหสามารถเพ มขนาด การผลตในแตละรอบของการผลตใหสงขน และเลอกใชกระบวนการผลตทใหอตราการผลตทสงได ถาองคกรกำหนดมาตรฐานของคณภาพไวสงเกนความจำเปน จะตองใช เวลาในการผลตเพมขนดวย ถาสนคาตำกวามาตรฐานทถกคดออกจะเพมมากขนดวย การกำหนดระดบมาตรฐานของคณภาพมผลทำใหยอมรบซอวสดคณภาพตำมาใชงานมผลทำใหตองเสยเวลาทำงานมากขน ดงนน ฝายจดการตองมหนาทในการกำหนดมาตรฐานของคณภาพของผลตภณฑใหเหมาะสมกบความตองการของตลาดและยากงายของงานทตองทำดวย

125

2. การลดสวนของงานเนองดวยวธการทำงาน สวนของงานถกลดจากวธการผลตหรอการดำเนนงานทไรประสทธภาพ อนประกอบดวยกรรมวธการผลต การเตรยมงาน สภาพแวดลอม การวางผง และการเคลอนททไมจำเปน ประกอบดวย 2.1 ทำการวางแผนและจดกำหนดการทำงาน ทงสวนของพนกงานและเครองจกร เชน การใชเครองมอทจำเปน อตราความเรวของเครองจกรทเหมาะสม การบำรงรกษา การกำหนดและการจดลำดบงาน เปนตน 2.2 การทำมาตรฐานการปฏบตงาน (Standard Instruction) 2.3 การวางผงโรงงาน (Plant Design) ถาเราสามารถลดสวนของงานทไมจำเปนลงไดในระยะการออกแบบผลตภณฑกอนทจะลงมอทำการผลตไดแลว ขนตอไปเปนการลดงานสวนทอยในกระบวนการผลตหรอวธการทำงาน การวางแผนจะสามารถกำหนดการใชชนดของเครองจกร เครองมอทจำเปน อตราความเรวของเครอง อตราการปอนเขาของวสด และเง อนไขตาง ๆ ให มประสทธภาพ นอกจากนการบำรงรกษาเครองจกรทดยงชวยใหเครองจกรและอปกรณการผลตมอายและประสทธภาพสงขน ลดคาใชจายการลงทนได ดงนนการวางแผนสำหรบกระบวนการผลต และการศกษาวธการทำงานจะชวยใหเราสามารถเลอกใชเครองมอทเหมาะสมได การวางผงโรงงาน การจดสถานททำงาน และวธการทำงานของพนกงานเปนงานของการศกษาการทำงาน นอกจากนการฝกอบรมพนกงานเปนสงจำเปนทจะทำใหวธการทำงานดขนดวย

การลดสวนงานและเวลาไรประสทธภาพ ในการเพมอตราผลผลตใหกบองคกร จะมากหรอนอยขนอยกบปจจยทสงผลตอการผลตไมวาจะเปน ข นตอนในการผลต ถามข นตอนท ย งยาก ไมเปนระบบ เกดข นตอนในการทำงานซำซอน ทำใหงานเกดการลนทจดใดจดหนง เกดการรอคอยชนสวน รอคอยวตถดบมาปอนกระบวนการผลต ซงสงทกลาวมาขางตนถอเปนปญหาสำคญททำใหเกดงานสวนงานทไมเกดประโยชน เกดเวลารอคอย เวลาไรประสทธภาพขน จงจำเปนทตองมการลดขนตอนการทำงานทไมจำเปนหรอซำซอนกน ลดเวลาไรประสทธภาพทเกดขนจากกระบวนการ จากคนทำงาน หรอจากปจจยอน ๆ ดวย ผลทไดจะกอใหเกดการเพมผลผลตขององคกรได การลดสวนงานการเวลาในการทำงานทงหมดมความสำคญ เชน การลดสวนงานทเพมเนองจากการออกแบบ จากวธการทำงาน เวลาไรประสทธภาพเนองจากการจดการ และ จากแรงงาน ความสญเสยขององคกรจากเวลาทไรประสทธภาพ ทำใหเกดเวลาทไรประสทธภาพขน ทำใหการผลตและการดำเนนงานทลาชาไมทนเวลา นำมาซงตนทนทสงขนโดยไมจำเปน จนอาจทำใหองคกร ไม

126

สามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดทนเวลา ทำใหองคกรขาดความสามารถในการแขงขน และประสบความลมเหลวได ความสามารถในการบรหารการลดเวลาทไรประสทธภาพในองคกร จงเปนสงสำคญท ผ บรหาร และพนกงานในองคกรควรมสวนรวมในการลดเวลาท ไร ประสทธภาพภายในกระบวนการผลตหรอสวนงานอนลงได ตวอยางของการนำการลดสวนงานและเวลาไรประสทธภาพไปใชในกระบวนการทำงานจรง ตวอยางเชน การออกแบบและพฒนาอปกรณบรรจนำปลาแหงหนงเพอเพมประสทธภาพในการผลต (อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ. 2560 : 65) ดงน จากการการวเคราะหสาเหตของปญหา โดยทำการเกบรวบรวมขอมลทงหมดแลวจดทำเวลามาตรฐาน โดยมอตรากำลงผลตในแตละเดอน เนองจากความตองการของลกคาไมแนนอนและมแนวโนมเพมขนในแตละเดอน จากการวเคราะห พบวา การผลตแตละเดอนมความไมสอดคลองกน โดยโรงนำปลามกำลงการผลตตอวน 200 ลง จากเปาหมายตองการผลตใหไดจำนวน 250 ลง/วน ซงเปนปญหาคอขวดของกระบวนการผลตโดยใช เทคนคแผนภมกางปลา (Fishbone Diagram) สามารถเหนไดวาปญหาหลกๆ ขางตน เปนสงทสงผลกระทบตอความตองการทจะผลต ดงนนเราไดนำเสนอแนวทางในการแกไขปญหาความตองการของลกคาไมเพยงพอ โดยทำการออกแบบและพฒนาอปกรณขนมาใหม จากอปกรณเดมบรรจได 2 ขวด/ครง ทำการพฒนาอปกรณโดยการเพมจำนวนในการกรอก/ครง ใหไดมากขนเปน 4 ขวด/ครง ซงสงผลทำใหสามารถผลตสนคาไดตามความตองการของลกคาและรอบเวลาในการทำงานลดลง แนวทางการปรบปรงวธการทำงาน จากการวเคราะหแผนภมกระบวนการไหลของงาน (Flow Process Chart) โดยใชเทคนคการต งคำถาม 5W1H และหลกการ ECRS ในการปรบปรงข นตอนการผลตนำปลา เปนหลกการทประกอบดวย การกำจด (Eliminate) การรวมกน (Combine) การจดใหม (Rearrange) และ การทำใหงาย (Simplify) ซงเปนหลกการงายๆ ทสามารถใชในการเรมตนลดความสญเปลาลงไดเปนอยางด ในการปรบปรงขนตอนกระบวนการผลตนำปลา โดยการลดสวนงานและเวลาไรประสทธภาพ พบวา 1. ขนตอนรอขวดเปลาใหแหง แกไขปญหา โดยใช E คอ ตดขนตอนการทำงานนออกไป จงจะทำใหลดเวลาในการทำงานลงได 2. ขนตอนเดนไปหยบนำตาลกบผงชรสไปทหมอตม แกไขปญหา โดยใช E คอ ลดระยะทางการขนยาย และใช C โดยรวมขนตอนไวดวยกน เคลอนยายตำแหนงวตถดบมาไวใกลหมอตม

127

3. ขนตอนเดนไปหยบสารกนบดเดนกลบมาเทลงบอผสม แกไขปญหา โดยใช E สามารถทำงานไดโดยไมตองมการเคลอนยาย และใช C โดยรวมขนตอนไวดวยกน เคลอนยายวตถดบมาไวใกลบอผสม 4. ขนตอนเดนไปหยบหวเชอนำปลากบสกาละแมเทลงในบอผสม แกไขปญหา โดยใช E สามารถทำงานไดโดยไมตองมการเคลอนยาย และใช C โดยรวมขนตอนไวดวยกน เคลอนยายวตถดบมาไวใกลบอผสม 5. ขนตอนเดนไปหยบนำตาลกบผงชรสทตมเสรจเทลงในบอผสม แกไขปญหา โดยใช E ลดระยะทางการขนยาย และใช C โดยรวมข นตอนไวดวยกน สามารถทำงานไดโดยไมตองมการเคลอนยาย 6. ขนตอนรอสวนผสมของวตถดบใหเขากน แกไขปญหา โดยใช E สามารถตดขนตอนการทำงานนออกไป จงจะทำใหลดเวลาในการทำงานลงได 7. ขนตอนรอใหเตมถงกรอง แกไขปญหา โดยใช E สามารถตดขนตอนการทำงานนออกไป จงจะทำใหลดเวลาในการทำงานลงได 8. ขนตอนบรรจนำปลาใสขวดทละ 2 ขวดจนเตมลง แกไขปญหา โดยใช S สรางอปกรณบรรจนำปลาใหม โดยพฒนาใหบรรจไดทละ 4 ขวดตอครง จากการปรบปรงขนตอนกระบวนการผลตนำปลาขางตน ทำใหเหนวา การลดสวนงานททำใหเกดปญหาหรอความลาชาออกไป การลดขนตอนและเวลาไรประสทธภาพในกระบวนการผลตนำปลาลง พบวา

1. กอนการปรบปรง จำนวนขวดในการบรรจครงละ 2 ขวด/ลง มเวลาในการบรรจมาตรฐาน 3.11 นาท/ลง ปรมาณของนำปลาในขวดมปรมาณแตกตางกน จากการปรบปรง ไดเพมจำนวนหวกรอกใหสามารถบรรจไดครงละ 4 ขวด/ลง มเวลาในการบรรจลดลงเหลอ 1.40 นาท/ลง และสามารถบรรจไดปรมาณเทากนทกขวด

2. วธการทำงานของผปฏบตงาน กอนการปรบปรง ผปฏบตงานลำเลยงวตถดบจากจดเกบวตถมายงหมอตมและบอผสม โดยมระยะทางหางกน 3 เมตร ประกอบกบวตถดบหวเชอนำปลามนำหนกมาก ทำใหผปฏบตงานตองออกแรงมากในการลำเลยง ไมมการจดวางวตถดบทแนนอน ทำใหตองเดนกลบไปกลบมาเพอกำจดความสญเปลาจากการขนสง จงเปลยนวธการทำงานใหม โดยการยายตำแหนงวตถดบมาไวในตำแหนงเดยวกนและอยใกลบอผสมกบหมอตม เพอลดระยะทางในการเดน ทำใหประหยดเวลาลงได โดยสรปเปนตารางเปรยบเทยบผลการปรบปรง ดงตารางท 5.1

128

ตารางท 5.1 การเปรยบเทยบผลการปรบปรงขนตอนกระบวนการผลตนำปลา

การวเคราะหงาน เวลาทใชในการผลต งานทไดภายใน 1 วน ขนตอนการทำงาน

กอนปรบปรง 192 วนาท 200 36

หลงปรบปรง 106.67 วนาท 250 29

ทมา : อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ (2560 : 68)

จากตารางท 5.4 แสดงการเปรยบเทยบผลการปรบปรงขนตอนกระบวนการผลตนำปลา พบวาสามารถลดเวลาในการบรรจ (ตอการผลต 1 สปดาห) โดยวดจากเวลาเฉลยการบรรจในแตละลง จากสปดาหท 3 ของเดอน มถนายน จากรอบเวลาในการทำงานเดม 192 วนาท (กอนการปรบปรง) เหลอ 106.67 วนาท (หลงการปรบปรง) ทำใหสามารถเพมกำลงการผลตได

สรปโดยรวมของการลดสวนงานและเวลาไรประสทธภาพ มความสำคญตอตนทนกระบวนการผลตของสถานประกอบการ สวนงานและเวลาไรประสทธภาพทเกดจากวธการทำงานทขาดประสทธภาพเพราะใชวธการผลตหรอวธการทำงานทไมเหมาะสม หรอเกดจากเหตท ควบคมไมไดรบกวนการผลต นอกจากนอาจจะเกดขอบกพรองจากการออกแบบหรอการกำหนดรายละเอยดของผลตภณฑ เสยเวลาในการรอขนสง ปญหาจากสภาพแวดลอมในการทำงาน ไดแก การใหแสงสวางในบรเวณการทำงานไมเพยงพอ อณหภมไมเหมาะสม การถายเทอากาศไมด ความปลอดภยในการทำงานไมด ความสมพนธในหมพนกงานไมด ปญหาจากพนกงาน ไดแก ขาดความชำนาญ ขาดทกษะทจำเปนในการทำงานนนๆ ขาดการศกษาอบรม ขาดการใหคำแนะนำ เปนตน ดงนน การลดสวนงานททำใหเกดการรอคอย ลดขนตอนทไมมประโยชนตอกระบวนการผลตออกไป จะสามารถชวยใหลดเวลาในการผลตงานลง ทำใหสถานประกอบการมอตราผลผลตทเพมขนได

การจดเวลาทำงาน ในการทำงานใหเกดประสทธภาพและใหไดตามเปาหมายการผลตในแตละวน การจดเวลาทำงานถอเปนปจจยสำคญในกระบวนการผลต และยงสงผลตอความเหมาะสมในชวงเวลาการทำงานของพนกงานไมใหใชเวลาการทำงานมากหรอนอยเกนไปในกระบวนการทำงานจรง บางสถานประกอบการใชเวลาการทำงานปกต 8 ชวโมง บางสถานประกอบการมการจดเวลาทำงานเปนกะ ซงจะสงผลตอสภาพรางกาย ความเมอยลา จำเปนตองมการหยดพกผอน ทำภารกจสวนตว พกรบประทานอาหารเพราะ

129

สภาพการทำงานทางกายและสมองตองมการพกผอนตามกฎหมาย ลดการเกดอบตเหตทไมคาดคดได ถอเปนการปฏบตตามกฎหมายแรงงานในการการจดเวลาทำงานเพอเพมประสทธภาพการทำงานของคนและใชเวลาในการทำงานอยางคมคาอกดวย มนกวชาการไดอธบายไวเกยวกบการจดเวลาทำงาน (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 21) ดงน 1. ชวโมงในการทำงาน ตามกฎหมายจะกำหนดไวท 40 ชวโมง ตอสปดาห (8 ชวโมง คณ 5 วน) หรอประมาณ 40 - 48 ชวโมงตอสปดาห ควรมการจดระบบการทำงานแบบเปนกะ (Shift) และพนกงานควรมอายมากกวา 18 ปขนไป 2. การหยดพก เพอใหพนกงานไดมการหยดพกผอน ลดความเมอยลา และคงสภาพการทำงานทางกายและสมอง โดยเฉพาะงานทหนก งานเครงเครยดทตองใชสมอง การรบประทานอาหาร และเวลาหยดเนองจากเกดอบตเหต ไมถอวาเปนการหยดพก 3. จดวนทำงานตอเนองกน โดยการเปลยนวนหยดเพอใหงานเกดความตอเนอง หรอเปลยนสลบงาน 4. การเลอนกำหนดตารางการทำงาน ระบบเลอนชวโมงการทำงาน อาจทำไดคอนขางยาก และตองศกษาระบบอยางรอบคอบ มผลชวยลดชวงเวลารถตด หรอใหโอกาสพนกงานไปจายตลาดหรอการใชบรการระหวางสปดาหได 5. เวลาทำงานทมความยดหยน ขอด ไดแก สามารถเลอกเวลาเรมตนและสนสดได แตตองอยตามกำหนดชวงเวลาทบงคบ พนกงานพอใจทกำหนดเวลาการทำงานเองตามความเหมาะสมแกการดำรงชพและความคลองตวของกลมททำงานรวมกน ขอเสย ไดแก ทำใหเกดการขดแยง ระหวางกลมตาง ๆ ของพนกงาน มปฏกรยาตอตานภายในหนวยงาน และเกดความขดแยงขนได 6. การทำงานแบบเปนกะ ม 3 ลกษณะคอ 6.1 แบบท 1 แบงออกเปน 2 กะ ๆ ละ 8 ชวโมง โดยมเวลาหยดประจำวน และประจำสปดาห 6.2 แบบท 2 แบงออกเปน 3 กะ ๆ ละ 8 ชวโมง โดยมเวลาหยดประจำสปดาห 6.3 แบบท 3 ทำงานตอเนองโดยไมมวนหยดซงมกจะมมากกวา 3 กะ

130

สรป สำหรบการเพมผลผลตนนมความสมพนธซงกนและกนกบการลดสวนของงานในขนตอนการทำงานทไมจำเปนหรอซำซอนออกไป ทำใหเกดการลดสวนงาน ขนตอนทไมจำเปน และลดเวลาไรประสทธภาพลง เม อลดข นตอนการทำงานลง ลดคน ลดเวลาท ไรประสทธภาพ จะทำใหข นตอนกระบวนการทำงาน การออกแบบ หรอ การจดการของผลตภณฑ ทำใหงายขน ทงดานการใชงานและการผลต โดยเวลาท งหมดของงาน สวนมากจะทำการวดผลงานเทยบจากหนงหนวยช วโมงทำงานของพนกงาน และ หนงหนวยชวโมงทำงานของเครองจกร สวนเวลาทใชในการทำงาน ประกอบดวย สวนของงานเบองตน สวนงานทเปนสวนเกน เนองมาจากการออกแบบหรอวธการทไมด และเวลาไรประสทธภาพ เนองมาจากการจดการหรอจากตวพนกงาน ไดแก สวนงานทเพมเนองจากการออกแบบ สวนงานทเพมเนองจากวธการทำงาน เวลาไรประสทธภาพเนองจากการจดการ และเวลาไรประสทธภาพเนองจากแรงงาน ดงนนการศกษาการทำงานเปนการศกษาวธเปนการศกษาเพอลดขนตอนการทำงานทไมจำเปนหรอซำซอนกนในกระบวนการทำงาน มความสมพนธกบการลดเวลาไรประสทธภาพในกระบวนการทำงาน กคอ การวดผลงาน นนเอง ซงการทองคกรจะสามารถเพมผลผลตได จำเปนตองมการลดสวนงานทไมจำเปนออกไป เชน การลดสวนงานทเพมเนองจากการออกแบบ จากวธการทำงาน เปนตน นอกจากน ซงความสมพนธของวธการทใชลดเวลาไรประสทธภาพ เปาหมายของการศกษาวธการ นอกจากจะเพอลดเวลาทไรประสทธภาพแลว ยงชวยเพมผลผลตดวยจะเนนงาน และ เนนผลตภณฑ การคนหาเวลาทไรประสทธภาพเพอพยายามกำจดทงไป ผลทตามมาคอ การเพมอตราผลผลตเพราะไดกำจดความสญเสยทงไป การคนหาเวลาทไรประสทธภาพจะตองพจารณาเวลาประเภท รอ หยด หลบ หลก เลยง โดยเฉพาะการรอ และการหยด การคนหาเวลาทไรประสทธภาพ จะทำใหเราลดเวลาทไมไดทำงาน ถาเราลดไดและใชเวลาทลดไดใหเกดผลผลตเปนการเพมประสทธภาพการทำงานและกอใหเกดการเพมผลผลตขององคกรได

131


จงตอบคำถามตอไปน 1. จงบอกความหมายการลดสวนงาน และยกตวอยางประเภทการลดสวนงาน 2. จงบอกความหมายเวลาไรประสทธภาพ และยกตวอยางประกอบ

3. จงอธบายการลดเวลาไรประสทธภาพเปนอยางไร มาอยางละเอยด 4. จงยกตวอยางเวลาไรประสทธภาพเนองจากแรงงาน และเนองจากการจดการ

มาอยางละ 3 ขอ พรอมทงอธบายรายละเอยดพอสงเขป 5. จงอธบายการจดเวลาทำงาน พรอมยกตวอยางประกอบการอธบาย 6. จงอธบายและยกตวอยางการลดเวลาไรประสทธภาพเนองจากฝายบรหาร 7. จงอธบายและยกตวอยางการลดเวลาทไรประสทธภาพเนองจากแรงงาน 8. จงอธบายการลดสวนของงานเนองดวยการออกแบบผลตภณฑ พรอมยกตวอยาง 9. จงอธบายการลดสวนของงานเนองดวยวธการทำงาน พรอมยกตวอยาง 10. จงยกตวอยางการประยกตใชการลดสวนงานและเวลาไรประสทธภาพในกระบวนการผลต

จรงหรอกรณศกษา พรอมทงอธบายผล ตารางผล สรปผล (สามารถดแนวทางในหวขอ “การลดสวนงาน และเวลาไรประสทธภาพ”)

132

133


เกยรตศกด จนทรแดง. (2549). การบรหารการผลตและการปฏบตการ (Production and Operation Management). กรงเทพฯ : วตตกรป. นชสรา เกรยงกรกฎ. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย อบลราชธาน. วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543). การศกษาการทำงาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. (2555). เวลาทไรประสทธภาพ (Ineffective Time). (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.ismed.or.th/. สบคนเมอ 9 มถนายน 2558. สมชาย วณารกษ. (2549). การพฒนางานดวยระบบคณภาพและเพมผลผลต. กรงเทพฯ : เอมพนธ. อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ. (2560). การออกแบบและพฒนาอปกรณบรรจนำปลาแหงหนง


135

แผนบรหารการสอนประจำบทท 6 การเคลอนทและการขนถายวสด

หวขอเนอหา 1. ความหมายการขนถายวสด 2. จดประสงคการขนถายวสด 3. การตรวจสอบการขนถายดวยบารโคด 4. การวางผงโรงงาน 5. วตถประสงคการวางผงโรงงาน 6. ชนดของการวางผงโรงงาน 7. ขนตอนการวางผงโรงงาน 8. การเคลอนทของงานทหลายผลตภณฑและหลายกระบวนการผลต 9. สรป 10. คำถามทายบท 11. เอกสารอางอง


1. นกศกษาสามารถอธบายความหมายการขนถายวสดได 2. นกศกษาสามารถบอกจดประสงคการขนถายวสดได 3. นกศกษาสามารถอธบายหลกการตรวจสอบการขนถายดวยบารโคดได 4. นกศกษาสามารถเขาใจความหมายการวางผงโรงงานได 5. นกศกษาสามารถบอกวตถประสงคการวางผงโรงงานได 6. นกศกษาสามารถบอกชนดของการวางผงโรงงานได 7. นกศกษาสามารถอธบายขนตอนการวางผงโรงงานได 8. นกศกษาสามารถอธบายหลกการเคลอนทของงานทหลายผลตภณฑและหลาย

กระบวนการผลตได 9. นกศกษาสามารถนำไดอะแกรมการเคลอนท แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง

ไปประยกตใชได

136

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. บรรยายประกอบเอกสารและสไลด Power Point 2. ผสอนและผเรยนชวยกนสรปประเดนสำคญประจำบท 3. อภปรายซกถาม 4. ศกษาเอกสารประกอบการสอนประจำบท 5. ตอบคำถามทายบท บทท 6

สอการเรยนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอนวชาการศกษางานอตสาหกรรม บทท 6 2. การบรรยายดวย Power Point 3. เอกสารตำราสงพมพในหองสมด 4. คำถามทายบท บทท 6


137

บทท 6 การเคลอนทและการขนถายวสด

ในกระบวนการการทำงานภายในองคกรหรอโรงงานอตสาหกรรม จำเปนตองเกยวของกบการเคลอนทและการเคลอนยายวสดตาง ๆ ทใชในกระบวนการผลตเพอใหกระบวนการผลตไหลอยางตอเนองราบลน โดยการเคลอนยายดงกลาว เรยกวา การขนถายวสด (Material Handling) ทจะลำเลยงวตถดบหรอชนสวนตาง ๆ ในกระบวนการผลต ตงแตการนำวตถดบมาถงโรงงาน ผานกระบวนการผลต จนไดเปนผลตภณฑหรอชนงานออกมา จำเปนตองอาศยการวางผงโรงงานทมประสทธภาพ การขนถายวสดเขามาชวย ใหเปนไปอยางสะดวก รวดเรว ปลอดภย และประหยด ดงนน การขนถายวสด จงเปนเรองของกระบวนการผลตขององคกรทตองใหความสำคญ เพอทำใหกระบวนการผลตขององคกรมความตอเนองและเกดประสทธภาพสงสด นอกจากน การวางผงโรงงานหรอสถานท เพอใหเหมาะสมกบการทำงานหรอกระบวนการผลต เครองจกรอปกรณการทำงานหรอการใหบรการ การออกแบบการวางผงทดจะชวยลดตนทนในกระบวนการผลตใหตำลง การทำงาน การเคลอนทและการเคลอนยายวสดตาง ๆ มความสะดวกและมประสทธภาพมากขน จำเปนตองมการกำหนดตำแหนงของคน เครองจกร วตถดบ และสงสนบสนนของระบบการผลตใหเหมาะสม ลดเวลาการผลตใหนอยลง ทำใหประหยดคาใชจายในการดำเนนงานทงทางตรงและทางออม และเปนการใชพนทไดอยางมประสทธภาพอกดวย

ความหมายการขนถายวสด การปรบปรงประสทธภาพของกระบวนการผลตในสายการผลต การจดคน จดเครองมอเครองจกร จดอปกรณเพอชวยใหกระบวนการผลตใหเพมผลผลตไดสงขนแลว นอกจากนน การขนถายวสด (Material Handing) กเปนกจกรรมหนงทสำคญในกระบวนการผลต ทำหนาทเคลอนสนคาหรอวตถดบจากจดหนงไปยงอกจดหนง การทจะทำใหการเคลอนทหรอการขนถายวสดหรอวตถดบเปนไปอยางมประสทธภาพ ตองมการหาเครองมอทเหมาะสมในการขนถายวสดมาใช แตตองพยายามขนถายใหนอยครงทสดหรอไมตองขนถายวสด ควรใชอปกรณขนถายทสามารถใชไดหลายอยาง พยายามใชการขนถายวสดดวยมอ จะตองมการวางแผนลวงหนากอนเลอกใชอปกรณขนถายวสด ซงอปกรณขนถายแตละชนดจะมขอบเขตจำกดทจะใชงาน ชวยใหสามารถปญหาและพยายามวเคราะหการขนถายวสดอยางเปนระบบ ซงไดมนกวชาการหลายทานใหความหมายคำวา การขนถายวสด ไวดงน

138

บรณะศกด มาดหมาย (2556 : 1) ไดใหความหมาย การขนถายวสด หมายถง การจดเตรยมสถานททำงานใหมตำแหนงประจำของวสดแตละชนด และการจดเตรยมอปกรณสำหรบเคลอนยายวสดเหลานน เพอนำไปผานกระบวนการหรอกจกรรมทเพมมลคา ทงนตองอำนวยความสะดวกตอการผลต ซงการทจะทำใหเกดสงเหลาน ตองอาศยทกษะและความรในการสรรหาเครองมอและอปกรณในการขนถายวสดการใชใหเหมาะสมกบงาน สเนตร มลทา (2558 : 2) การขนถายวสด หมายถง ขนตอนของกระบวนการผลตขององคกรทตองใหความสำคญ และดำเนนการอยางจรงจง เพอการบรหารโซอปทานในการผลตของโรงงานใหเกดประสทธภาพและประสทธภาพ วทยา อนทรสอน (2559 : 1) การขนถายวสด หมายถง การจด เตรยมสถานทและตำแหนงของวสด โดยเปนศาสตรทเกยวของกบการเคลอนท การบรรจหบหอ การเกบรกษา ซงตองอาศยวธการในการเลอกเครองมอและอปกรณ เพออำนวยความสะดวกในการขนยายวตถดบเขามาในสายการผลต ใหเหมาะสมกบลกษณะงานจนเปนสนคา หรอผลตภณฑสำเรจรป สรปความหมายโดยรวม การขนถายวสด หมายถง จำเปนสำหรบโรงงานอตสาหกรรม ซงเราจะทราบถงวตถประสงคในการใชอปกรณขนถายวสด การขนถายวสดเปนการเลอกชนดอปกรณขนถายวสด อปกรณพนทางในโรงงานทวไป ไดแก สายพานลำเลยง รอก ปนจน รถยกเปนตน จะทำใหเราสามารถนำไปใชพจารณาหาอปกรณขนถานวสดทเหมาะสมกบวสดทเราจะขนถายไดในทสด รวมถงการเลอกชนดอปกรณขนถายสำหรบใชในโรงงานดวย เปาหมายคอทำการขนถายไดอยาง สะดวก รวดเรว ปลอดภย และประหยดนนเอง นอกจากน

จดประสงคการขนถายวสด การขนถายวสดทมประสทธภาพเปนผลมาจากการวางแผนทด ซงรวมถงความเขาใจในความสมพนธพนฐานของการเคลอนท และการจดเกบวสด รวมถงความเขาใจตอผลกระทบของการขนถายวสดตอตนทนการผลต สวนความรทเปนทกษะและชำนาญในศาสตรนนหรอวธการตาง ๆ ทไดผลดนนเปนองคประกอบสำคญตอตนทนดวย ในสวนจดประสงคของการนำเอาการขนถายวสดมาใชในกระบวนการทำงานหรอในสายการผลต (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 54) ดงน 1. เพอขจดและลดการขนยายลง ทงนพจารณาทงสวนของการลดตนทนลงดวย 2. เพอปรบปรงประสทธภาพของการทำงาน ใหดขน ไดแก เพมขดความสามารถในการผลต ทงสวนของการเพมผลผลต การใชพนทใชสอยใหเกดประโยชนเตมท และการปรบเปลยนผงโรงงาน ปรบปรงสถานทปฏบตงานเพอเพมความปลอดภย ลดความเมอยลาและเพมความสะดวก สบายใหกบพนกงาน

139

3. เพอใหสามารถทำการเลอกใชอปกรณวสดขนถายไดอยางเหมาะสม ทงนควรพจารณาองคประกอบตอไปน 3.1 คณสมบตของวสดและการบรรจภณฑ ซงจะบงบอกถงวธการขนถายเพอเลอกใชอปกร ณขนถายใหเหมะสม ตามลกษณะของวสดและบรรจภณฑ 3.2 ตวอาคารและผงโรงงาน บอกถงประเภทของการผลต เชน เปนการผลตแบบคราวละมาก ๆ การผลตแบบตอเนอง หรอการผลตแบบไมตอเนอง 3.3 การเคลอนทของการผลต จะบอกถงชนดของวสดขนถายทจะใชใหเหมาะสม เชน สายพานลำเลยงจะใชกรณของการผลตทมทศทางทไมเปลยนแปลง หรอกรณรถเขนจะใชกรณของการเคลอนททมทศทางไมแนนอน 3.4 พจารณาคาใชจาย จะสำคญทสดในการพจารณาการเลอกใชวสดขนถาย ซงจะพจารณาทงคาใชจายทางตรง คาเสอมราคา และคาโสหย เปนตน ตวอยางของอปกรณขนถาย ดงภาพท 6.1 – 6.2

140

ภาพท 6.1 ตวอยางของอปกรณขนถายชนดตาง ๆ ทมา : นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 56)

141

ภาพท 6.2 วสดขนถายทใชในโกดงเกบสนคา ทมา : นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 57)

การตรวจสอบการขนถายดวยบารโคด ในการนำการขนถายวสดมาใชในกระบวนการทำงานหรอในสายการผลตนนถอวามความสำคญอยางมาก ปจจบนมการการตรวจสอบวสดผานระบบขนถายเพอใหสามารถตรวจนบ นำเขา จดเกบ เชน การใช Bar Code, RFID เปนตน ดงนนจ งจำเปนตองมการตรวจสอบประสทธภาพการขนถาย วธหนงทนยมใชกนในปจจบน คอ การตรวจสอบโดยใชบารโคด ซง บารโคดหรอรหสแทง (Bar Code) เปนสญลกษณทอยในรปของแทงบาร โดยจะประกอบไปดวยบารทมสเขมและชองวางสออน บารโคด จะเปน Universal Product Code (UPC) ซงจะประกอบดวย Black Bar และ White Space 10 ชอง ทบอกถงรายละเอยดของการผลต และผผลต ซงจะมตวสแกนเนอร เปนตวอานแถบรหสแทงน ซงบารโคดเหลานจะเปนตวแทนของตวเลขและตวอกษร สามารถอานไดดวยเครอง Scanner บารโคดจงทำหนาทในการจดเกบขอมลตาง ๆ ของสนคา อาท หมายเลขของสนคา ครงททำการผลต เลขหมายเรยงลำดบกลองเพอการขนสง ปรมาณสนคาทผลต รวมถงตำแหนงผรบสนคา เปนตน เหตผลทมการนำเอารหสแทงนมาใช (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 54) ดงน 1. มประสทธภาพในการใชงาน 2. ชวยลดคาใชจายใหตำลง

142

3. ไดรบการยอมรบเปนสากล 4. มความถกตองแมนยำ 5. สามารถพกพาไปใชงานไดสะดวก ซงสามารถชวยในระบบการควบคมพสดคงคลง 6. ชวยลดระยะเวลาและความซำซอนในการทำงาน ไดดงตวอยางรปของตวสแกนเนอร ดงภาพท 6.3

ภาพท 6.3 ตวสแกนเนอรทใชอานแถบรหสแทง (Bar Code) ทมา : อนกล จำปา (2555 : 1)

การวางผงโรงงาน ในงานอตสาหกรรม องคประกอบททำใหกระบวนการผลตมประสทธภาพ นอกจากคน เครองมอเครองจกร กระบวนการผลต แลว องคประกอบอกอยางหนงททำใหกระบวนการผลตไหลราบรนไมตดขด คอ การวางผงโรงงาน ซงการวางผงโรงงาน เปนการวางแผนและออกแบบสงอำนวยความสะดวกตาง ๆ เพอใหมจำนวนพอเพยงตอความตองการใชงาน และ จดวางอยในตำแหนงทมความสมพนธกนในการทำงานทด เปนกระบวนการทซบซอน เพราะเปนการวางแผนทเกยวของกบงานหลาย ๆ ดานและงานแตละดานกมผลกระทบตอผลกำไรของสถานประกอบการดวย การออกแบบโรงงานทไมถกตองจะทำใหตนทนการผลตเพมสงขนเพราะจะทำใหมการใชทรพยากรสำหรบการผลตอยางไมมประสทธผล มนกวชาการหลายทานใหความหมายคำวา การวางผงโรงงาน ไวดงน นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 37) ไดใหความหมายของ การวางผงโรงงาน หมายถง การจดเรยงเครองจกร วสด อปกรณ ในการผลตใหมทศทางการเคลอนททงายทสด ขนยายนอยครงและใชตนทนตำ โดยจะทำการพจารณาตงแตวตถดบระหวางกระบวนการผลตจนกระทงเปนผลตภณฑสำเรจรป

143

พจมาน เตยวฒนรฐตกาล (2554 : 10) ไดใหความหมายของ การวางผงโรงงาน หมายถง การออกแบบและจดวางตำแหนงของเครองจกร อปกรณ คน วสด สงของ และสงอำนวยความสะดวกอนใดทสนบสนนใหมการผลตทมประสทธภาพใหอยในตำแหนงทเหมาะสมทสด เกดการไหลของงานอยางตอเนอง การทำงานมความสมพนธกนอยางด เกดการเพมผลผลต ลดตนทนการผลต และเพมความปลอดภยในการทำงานของคนงาน วมลน สขถมยา (2557 : 2) ไดใหความหมายของ การวางผงโรงงาน หมายถง การวางแผนเพอจดวางเครองจกร (Machineries) เครองมออปกรณ (Tools) คนงาน (Labor) วตถดบ (Raw Material) สงอำนวยความสะดวกและสนบสนน (Support) ในการผลตของโรงงานในตำแหนงทเหมาะสม เพอใหการดำเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพและประหยด วทยา อนทรสอน และปทมาพร ทอช (2559 : 90) ไดใหความหมายของ การวางผงโรงงาน หมายถง การดำเนนการเกยวกบกบการออกแบบในการวางผงโรงงานใหแกระบบการผลต โดยผออกแบบตองทราบถงขนตอนการผลตเพอจดสถานทปฏบตการและจดวางเครองจกรตาง ๆ ใหเหมาะสมเพอทจะใหการผลต มความสะดวก รวดเรว ปลอดภย และมประสทธภาพสงสด แตถาหากจดวางตำแหนงเครองจกร และอปกรณไมเหมาะสม ผลทตามมาอาจเกดความสญเสยในการทำงาน เครองจกรวางงานมาก คนงานเกดความสบสนในการทำงานทำใหตนทนการผลตสงขน จากความหมายทนกวชาการหลายทานไดใหไวนน สามารถสรปไดวา การวางผงโรงงาน (Plant Layout) หมายถง งานหรอแผนการในการตดตงเครองจกร เครองมออปกรณ และวตถ ตาง ๆ ทจำเปนในกระบวนการผลตภายใตขอจำกดของโครงสรางและการออกแบบของอาคารทมอย เพอทำใหการผลตมความปลอดภย และมประสทธภาพสงสด เปนการจดเรยงเครองจกร วสด อปกรณ ในการผลตใหมทศทางการเคลอนททงายทสด ขนยายนอยครงและใชตนทนตำ โดยจะทำการพจารณาตงแตวตถดบระหวางกระบวนการผลตจนกระทงเปนผลตภณฑสำเรจรป ซงโรงงานทมการวางผงทดยอมจะไดเปรยบหลาย ๆ ดาน เพราะยงผลถงความประหยดคาใชจายในการดำเนนงานใชพนทไดคมคาเกดความปลอดภย กระบวนการผลตเปนไปอยางมประสทธภาพ

วตถประสงคการวางผงโรงงาน ในกระบวนการวางผงโรงงานถอเปนสงสำคญสำหรบสถานประกอบการ เนองจากถามการวางผงโรงงานทยอมจะไดเปรยบหลาย ๆ ดาน เพราะยงผลถงความประหยดคาใชจายในการดำเนนงานใชพนทไดคมคา เกดความปลอดภย ชวยใหคนทำงานเกดความสะดวกสบาย เกดความปลอดภยในการทำงาน กระบวนการผลตเปนไปอยางมประสทธภาพ ดงนนวตถประสงคในการวางผงโรงงาน (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 38) มดงน

144

1. ลดระยะทางและเวลาการเคลอนยายวสด 2. ชวยทำใหวตถดนไหลไปไดรวดเรวและราบรนพรอมทงขจดปญหาเกยวกบการทำงานทมมากเกนไป 3. เพอสะดวกในการดำเนนงานโดยแบงเนอทภายในโรงงานใหเหมาะสม เชน ชองทางเดนพนทเกบสนคา พนทพกวตถดบและจดปฏบตงาน หรอพกชนงานทเปนสนคาสำเรจรป 4. ขจดสงรบกวนการสนสะเทอนของพนท ฝนละออง ความรอน กลน การถายอากาศ เปนตน 5. จดแผนงานตาง ๆ ใหทำงานในกรอบความรบผดชอบชดเจน ใหเออตอกระบวนการผลตและงายตอการควบคม 6. จดวางพนทใหมประโยชนอยางเตมท ไมควรใหพนทวางเปลา หรอสญเปลามากเกนไป 7. ลดความเสยงตอปญหาสขภาพ และสรางความปลอดภยใหกบคนงาน

ชนดของการวางผงโรงงาน ในกระบวนการผลตของงานอตสาหกรรมโดยทวไป มการวางรปแบบกระบวนการผลตทแตกตางกนไป เชน โรงงานบางแหงวางสายการผลตเปนเสนตรงเพอใหงานตอเนองแตตดปญหาทเครองจกรอยไกลพนททำงาน บางแหงจดวางสายการผลตเปนกลมทำใหพนกงานเสยเวลาในการเคลอนไหวมากเนองจากแตละจดอยหางกน เปนตน ปญหาเหลานจงทำใหโรงงานหรอสถานประกอบการตองมรปแบบการผลต หรอทเรยกวา การวางผงโรงงานใหมประสทธภาพ เพราะโรงงานทมการวางผงทดยอมจะไดเปรยบหลาย ๆ ดาน จะชวยในเรองตนทนคาใชจายในการดำเนนงาน ใชพนทไดคมคาเกดความปลอดภย กระบวนการผลตเปนไปอยางมประสทธภาพการวางผงโรงงานเปนวธหนงทจะชวยใหองคกรเกดความไดเปรยบเปรยบในดานการแขงขน ในการจดวางเครองมอเครองจกร และอปกรณสำหรบการผลต จะตองทราบถงลกษณะของโรงงาน กระบวนการผลต ความเหมาะสมในการนำไปใชงานและขอมลการใชงานของเครองจกร สงทจะชวยใหกระบวนการผลตมประสทธภาพหรอทำใหงานไหลราบลน ไมตดขดคอ การวางผงโรงงานทด เนองจากการวางผงโรงงานทมประสทธภาพนนจะชวยใหกระบวนการผลตไหลราบรนไมตดขด ชวยใหคนทำงานสะดวก ปลอดภย ผงโรงงานทดจะตองรวม คน วสด เครองจกร กจกรรมสนบสนนการผลต และขอพจารณาอน ๆ ทยงผลทำใหการรวมตวกนดทสด ซงมการประเภทของการวางผงโรงงาน มอย 4 ประเภท (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 37 ; สเนตร มลทา. 2556 : 90 ; และ อธปลกษณ โชตธนประสทธ. 2558 : 1) ดงน

145

1. กำหนดสถานททำงานตายตว (Fixed Position Layout) เปนการวางผงโดยชนงานจะอยกบท โดยนำอปกรณเครองมอ เครองจกรตาง ๆ ไปใชในการผลตชนงานชนหนง ซงจะมนำหนกมากหรอมขนาดใหญ และมการสงผลตทละนอยชน เชน การสรางเขอน การสรางเรอ อตอเรอ และการสรางเครองบน เปนตน ดงภาพท 6.4 - 6.5 ภาพท 6.4 การจดผงโรงงานแบบกำหนดสถานททำงานตายตว (Fixed Position Layout) ทมา : นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 37)

ภาพท 6.5 การจดผงโรงงานแบบกำหนดสถานททำงานตายตว ของการผลตเครองบน ทมา : วทยา อนทรสอน และปทมาพร ทอช (2559 : 10) 2. กำหนดตามหนาทการทำงานหรอกระบวนการผลต (Process Layout) เปนการจดวางเครองมอ เครองจกร และอปกรณตาง ๆ ไวเปนหมวดหม หรอลกษณะการใชงานเหมอนกนไวในแผนกเดยวกน การวางผงโรงงานแบบนเหมาะสำหรบการผลตทมจำนวนไมมาก อาจผลตตามใบสงซอ ขนาดของผลตภณฑไมแนนอน สามารถเปลยนแปลงไดตลอดเวลาแตก

งาน

M/C1

M/C3

M/C2

พนกงาน

เครองจกร

เครองมอ /อปกรณ

146

สามารถผลตไดหลายชนด มการจดวางผงโรงงานตามประเภทของเครองจกร สวนมากใชสำหรบการผลตแบบไมตอเนอง หรอ Job Shop เชน การผลตเสอผาสำเรจรป ซงมแผนกตดเตรยม แผนกเยบ ประกอบ ตกแตง และบรรจหบหอ และอตสาหกรรมการทอผา เปนตน การจดวางผงโรงงานชนดน ดงภาพท 6.6 - 6.7

ภาพท 6.6 การจดผงโรงงานแบบ Process Layout ทมา : สเนตร มลทา (2556 : 90)

ภาพท 6.7 การจดผงโรงงาน แบบ Process Layout ของการผลตบะหมกงสำเรจรป ทมา : บรษทไทยเพรซเดนทฟดส จำกด (มหาชน) (2558 : 1)

3. กำหนดตามผลตภณฑ (Product Layout) เปนการจดลำดบขนตอนการผลต โดยจดเรยงแถวเครองจกร ไปตามขนตอนการผลต ซงจะมการผลตสนคาเปนแบบชนดเดยว เหมาะสำหรบการผลตแบบตอเนอง เชน การผลตเฟอรน เจอรไม การผลตรถยนต และการผลตกระปอง เปนตน สวนมากใชสำหรบการผลต

147

แบบตอเนอง คอ ทเปนการผลตคราวละมาก ๆ (Mass Production) และสายการประกอบตอเนอง (Continuous Line) มการนำเอาสายพานลำเลยง (Conveyor) มาใชในการผลต เชน โรงงานประกอบรถยนต ทว และชนสวนทางอเลคทรอนกส เปนตน การจดผงโรงงานชนดน ดงภาพท 6.8 - 6.9

ภาพท 6.8 การจดผงโรงงานแบบ Product Layout ทมา : สเนตร มลทา. (2556 : 90)

ภาพท 6.9 การจดผงโรงงานแบบ Product Layout ของการผลตชนสวนอเลคทรอนกส ทมา : อธปลกษณ โชตธนประสทธ. (2558 : 1) 4. การวางผงโรงงานแบบผสม (Combination Layout หรอ Mix Layout) เปนการจดวางผงโรงงานทผสมผสานรปแบบการวางผงทง 3 แบบแรก โดยการจดพนกงานใหทำงานเปนกลม ซงใหจดงานกนเอง อาจจดการทำงานออกเปนกลมผลต เพอผล ตเพยงบางสวนของผลตภณฑ เชน การผลตอปกรณชนสวนวทยและโทรทศน เปนตน แบงออกเปน 3 กลมคอ การวางผงแบบเซลล (Cellular) การวางผงแบบปรบเปลยน (Flexible Manufacturing Systems) และการวางผงแบบผลตภณฑผสม (Mixed Model Assembly Lines) มรายละเอยดดงน

148

4.1 การวางผงโรงงานแบบกลม (Group Layout) การวางผงโรงงานแบบกลม จะมการทำงานรวมกนเปนชนงานสำเรจ (Finished Product) หรอเปนชนสวนประกอบยอย (Sub Assembly) เชน จดประกอบสายไฟ และลำโพง เพอใชในการประกอบโทรทศน เปนตน การวางผงโรงงานแบบกลม ดงภาพท 6.10

ภาพท 6.10 การวางผงโรงงานแบบกลม Group Layout ทมา : วทยา อนทรสอน และ ปทมาพร ทอช (2559 : 12)

ขนตอนการวางผงโรงงาน ในการวางผงโรงงานนน เปนการวางแผนในการตดตงเครองจกรเครองมอและวตถตาง ๆ ทจำเปนในกระบวนการผลต ภายใตขอจำกดของโครงสรางและการออกแบบสายการผลตนน เพอทำใหการผลตมความปลอดภยและมประสทธภาพสงสด ซงมหลายปจจยทตองนำมาใชในการพจารณาในการวางแผนผงโรงงาน เรมจากความตองการของผลตภณฑแตละรน จะใชเครองจกรในการผลตแตกตางกนไปในการผลตแตละชนด การวางแผนจงควรจะใหมความยดหยนเพอการเปลยนแปลงในการใชเครองจกรตาง ๆ ควรมการวางแผนไวสำหรบผลตภณฑรนอนดวย เมอมการเปลยนแปลงกจะ

Final Inspection

Finished Port

G

VM

L

L

S

HM

In Out

Worker 2

Worker 1

Worker 3

VM

149

เปลยนแปลงไดโดยงาย ดงนน ขนตอนการวางผงโรงงานจงมความสำคญตอสายการผลตดวย สงผลใหกระบวนการผลตในแตละขนตอนไหลราบรน ไมตดขด จะทำใหสายการผลตผลตงานไดตามเปาหมายหรอเสรจเรวกวากำหนดได และมนกวชาการหลายทานไดกลาวถง ขนตอนการวางผงโรงงาน ซงมนกวชาการหลายทานไดกลาวถง ขนตอนการวางผงโรงงาน แบบทวไป มดวยกน 3 ขนตอน (จนทรศร สงหเถอน. 2551 : 19 ; สธร กนตนฤมตรกล และคณะ. 2554 : 10) ดงตอไปน 1. การวางผงโรงงานขนตน เปนการกำหนดขอบเขตเอาไวกวาง ๆ วาจะกำหนดใหพนทนทำอะไร พนทตรงนตองอยใกลกบหนวยงานใด เปนตน 2. การวางผงโรงงานอยางละเอยด เปนการกำหนดรายละเอยดในแตละแผนกวาในแผนกนจะตดตงเครองจกร เครองมอตรงไหน มมไหนทางเดนภายในแผนก จะกำหนดอยางไร สรปแลวการวางผงโรงงานอยางละเอยดกคอการมองไปในรายละเอยดของแตละแผนกนนเอง 3. การตดตงเครองจกร เปนขนนำการวางผงโรงงานอยางละเอยดมาสการปฏบต คอการตดตงเครองจกร ตามทวางผงไวแลวใหสามารถปฏบตงานได นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 42) ไดกลาววา ขนตอนการวางผงโรงงาน มขนตอนในการพจารณาดงตอไปน 1. ชนดของเครองจกร และอปกรณสามารถพจารณาไดจาก ชนดและประเภทของผลตภณฑททำการผลต 2. จำนวนของเครองทใชในระบบ พจารณาจาก ยอดขายเฉลยทผานมา ซงจะทำใหทราบยอดของการผลต และถาทราบความสามารถในการผลตของเครองจกร 1 เครอง กจะสามารถคำนวณหาจำนวนเครองจกรทตองการได 3. เนอทตดตง พจารณาท ขนาดพนทของเครองจกร 1 เครอง x จำนวนเครองจกรทตองใช 4. ควรพจารณาคดเผอพนทสำหรบจดเกบวตถดบ ชนงานระหวางการผลต และผลตภณฑสำเรจรปดวย 5. ควรพจารณาคดเผอพนทสำหรบหองนำ สำนกงาน โรงอาหาร เปนตน 6. เนอททงหมดทตองการ สามารถคำนวณไดจากเนอทตดตง พนทสำหรบจดเกบวตถดบ ชนงานระหวางการผลตผลตภณฑสำเรจรป และพนทสำหรบหองนำ สำนกงาน โรงอาหาร ในขอ 3 ขอ 4 และขอ 5 7. แผนกงานอน ควรจดใหมการเคลอนยายทเหมาะสม ลดระยะทางและลดคาใชจาย 8. ออกแบบเนอทสำหรบจดจอดรด จดรบ-สงของ สวนหยอม เปนตน สมศกด ตรสตย (2552 : 99) ไดกลาววา ผททำการวางผงโรงงานจะตองมความรความเขาใจในขนตอนการวางแผนผงโรงงาน ซงม 4 ขนตอน ดงน

150

1. ขนตอนการเลอกทำเลทตง (Location) ใชในการพจารณาหาทำเลทตงของพนทเพอทำการวางผงโรงงาน 2. การจดวางผงโรงงานตามแผนกงาน (Overall Layout) ใชสำหรบจดพนททว ๆ ไปททำการวางผงโรงงาน บางครงเราเรยกวา ผงโรงงานอยางหยาบ หรอ ผงโรงงานแบบบลอก (Block Layout) 3. การวางผงโรงงานอยางละเอยด (Detail Layout) เปนขนตอนในการกำหนดรายละเอยดของเครองมอและเครองจกรตาง ๆ วาอยในตำแหนงใดของพนทหลกหรอแผนกงานใด 4. การตดตง และการตดตามผลงาน (Installation) เปนการวางแผนในการตดตง วมลน สขถมยา (2557 : 33) ไดกลาววา ขนตอนในการวางผงโรงงานแบบทเปนระบบ เปนการวางผงโรงงานทเปนระบบมประสทธภาพนน ผททำการวางผงโรงงานจะตองมความรความเขาใจในขนตอนการวางผงโรงงาน โดยมวธทควรปฏบต ดงน 1. การเกบรวมรวมขอมล เปนขอมลตาง ๆ เพอใชในการประกอบการวางแผน ไดแก 1.1 จำนวนลกษณะแรงงาน และเครองมอเครองจกร อปกรณตาง ๆ ทใชในการผลต 1.2 ขนาดของกำลงการผลตททางโรงงานตองการ 1.3 ความตองการลกษณะของพนทใชสอย ใชในการจดเกบวตถดบสนคาและผลตภณฑ 1.4 ขนาดและลกษณะของทางเดน เสนทางไหลหรอเคลอนยายวสดไปตามจดบรเวณตาง ๆ ในระหวางทำการผลต 1.5 ทราบถงลกษณะขนาดของความกวาง ความยาว ของโรงงานมพนทใชสอยทใช 1.6 ลกษณะอปกรณพเศษทจำเปนจะตองวางในโรงงาน 2. การวางแผนผงกระบวนการผลต เปนการวางผงโรงงานอยางละเอยด ผวางแผนจะตองกำหนดบรเวณสำหรบตดตงเครองจกร บรเวณสำนกงาน บรเวณผลต บรเวณหองเครองมอ บรเวณเกบพสด และบรเวณอน ๆ เปนสวนประกอบ โดยตอไปจะกำหนดรายละเอยดวาแตละแผนกจะตดตงเครองจกรตรงไหน ทางเดนภายในแผนกจะผานตรงไหน มความเหมาะสมมากนอยเพยงใด โดยมการใชเทคนคตาง ๆ มาใชในการวางแผนไดดงน 2.1 วธการวาดรป (Drawing) ผวางผงจะตองเตรยมผงวาดตามมาตราสวนกำหนดวา จะวางเครองจกรตรงไหน บรเวณใด เมอไดขอมลทเกยวของแลวกจะนำไปปรกษากบฝายตาง ๆ เพอแสดงความคดเหน ขอเสนอแนะตาง ๆ ซงอาจรางผงโรงงานใหมอกครง โดยชวยใหการวางผงโรงงานออกมาในรปแบบทสมบรณ และเหมาะสมทสด เปนทนยมเหมาะสำหรบโรงงานทจะนำไปใชในการวางผงกระบวนการผลตทจำเปนตองใชเครองจกรทมจำนวนมาก บรเวณผลตจะมพนทกวางขวาง ดงภาพท 6.11

151

ภาพท 6.11 วธการวาดรป (Drawing) ทมา : วมลน สขถมยา (2557 : 34) 2.2 วธการสรางแผนภาพจำลอง (Templates) จะใชกระดาษแขงตดใหเปนรปรางและใชกระดาษสคละกน ตดเปนรปรางเครองจกรแบบตาง ๆ แลวนำไปวางบนแผนกระดาษแขงทจดไวเปนพนโรงงาน โดยมการยอมาตราสวนของงานจรงกำหนดใหเลกลง เพอความสะดวกในการวดระยะ ดงภาพท 6.12

ภาพท 6.12 วธการสรางแผนภาพจำลอง ทมา : วมลน สขถมยา (2557 : 37) 2.3 วธการสรางหนจำลอง (Models) การวางผงโรงงานอตสาหกรรมในปจจบนเปนทนยมใชกนมาก เพราะสะดวกในการเคลอนยายหนจำลองเครองจกร เมอตองการปรบปรงเปลยนแปลงผงโรงงานใหม หนจำลองทำจากไมซงจะทาสทแตกตางกน โดยขนาดจะลดลงไปตาม

152

ขนาดมาตราสวน แลวนำไปวางลงบนแผนพนรปโรงงาน ตามขนาดสดสวนทไดวางตำแหนงเอาไว ดงภาพท 6.13

ภาพท 6.13 วธการสรางหนจำลอง ทมา : วทยา อนทรสอน และปทมาพร ทอช (2559 : 12) ดงนน สรปโดยรวมในสวนขนตอนการวางผงโรงงานนน ผวางผงควรมการวางแผนใหรดกมมากพอสมควร จงจะทำใหการวางผงโรงงานเกดผลดมประสทธภาพ เกดความปลอดภย และไดใชประโยชนจากโรงงานอยางคมคา เชน วางผงโรงงานขนตนกอน แลวจงวางผงอยางละเอยด ควรออกแบบผงโรงงานไวเลอกหลากหลายแบบ ผวางผงโรงงานตองรวาผบรหารจะเลอกวธการขนยายวสดภายนอก ภายในโรงงานแบบใด ควรมการตดตอขอความคดเหนจากบคคลทเกยวของ เปนตน ตวอยางการนำไดอะแกรมการเคลอนทและแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง สามารถนำไปปรบใชในการศกษาและปรบปรงกระบวนการผลตใหมประสทธภาพมากขน ดงตวอยางตอไปน (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 115) ตวอยางท 1 การรบและตรวจสอบชนสวนของเครองบน ถามการบนทกการทำงานโดยใช ไดอะแกรมการเคลอนท (Flow Diagram) สำหรบแสดงผงการไหล และแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (Flow Process Chart) สำหรบแสดงกจกรรมการทำงาน จากนนทำการตรวจสอบและพฒนา โดยพจารณาจาก FD และ FPC ของระบบงานกอนการปรบปรง ใชเทคนคการตงคำถาม 5W1H และหลกการ ECRS มาชวยในการปรบปรงและพฒนางาน ตวอยางเชน คำถามท 1 ทำไมตองเอากลองวางซอน ๆ กนหลงจากทเขนกลองลงเพอรอการเปดกลอง

153

คำตอบ เพราะการขนยายกลองลงจากรถบรรทก ทำไดงายและเรวกวาการขนยายกลองจากบรเวณทเปดกลอง คำถามท 2 มวธการอนอกหรอไม ทจะสามารถทำได คำตอบ ควรขนยายกลองออกจากบรเวณทเปดกลองใหเรวกวาน คำถามท 3 ทำไมจดตรวจรบของการตรวจสอบ และเขยนเครองหมายจงอยหางกน ปรบเปลยนไดหรอไม คำตอบ เพราะไดกระทำ ณ ทนนอยกอนแลว ควรรวมงานทงสามมาไวใกล ๆ กน คำถามท 4 มบรเวณอนไหม หรอถาจะจดสถานทไวใกล ๆ กนเปนไปไดหรอไม คำตอบ บรเวณทรบของเดมกเหมาะสมด คำถามท 5 ทำไมตองทำการขนยายเกอบรอบอาคาร จงจดเกบไดหรอไม ประตทางเขา - ออก เหมาะสมแลวหรอยง คำตอบ เพราะประตของหองเกบรกษาชนสวนจะอยดานตรงกนขาม จากการใชเทคนคตงคำถามทำใหเหนภาพรวมของปญหาในกระบวนการหรอขนตอนการทำงาน โดยพบปญหาเสนทางการเคลอนทของกลองชนสวนจะยาวมากแลเปนเสนออมรอบหองเกบรกษาชนสวนกอนจะถงขนเกบชนงาน จงนำไปสแนวทางการปรบปรงและพฒนาใหดขนดงภาพท 6.14 - 6.15

154

ไดอะแกรมการเคลอนทของการรบและตรวจสอบชนสวนของเครองบน ดงภาพท 6.11

ภาพท 6.14 ไดอะแกรมการเคลอนทของการรบและตรวจสอบชนสวนของเครองบน (กอนปรบปรง) ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 115) จากนนนำมาเขยนแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (FPC) ของการรบและตรวจสอบชนสวนของเครองบน (แบบเดม) ดงตารางท 6.1

รถบรรทก

กำแพง

ตาชง

ผนงกน

บรเวณแกหอของ

ชนวางของ



โตะทำงาน โตะทำงาน

พนลาดเอยง

สถานทรบของ

กลองเกบของ

โตะรบของ

โตะตรวจสอบงาน

โตะเขยนเครองหมาย

กลองเกบของเสย



1

155

ตารางท 6.1 กระบวนการผลตของการรบและตรวจสอบชนสวนของเครองบน (กอนปรบปรง)

Flow Process Chart : Chart No.1 Sheet No.1 Summary Subject charted: Case of BX 487 Tee-pieces (10 / case)

Activity Present Proposed Saving

Activity : Receive, check, Inspect and number Tee-pieces and store

Operation 2

Location : Receiving Dept. Transport 11 Operative : See Remarks column Delay 7 Charted by : ………… Date : ……… Inspection 2 Approved by : ………… Date : ……… Storage 1 Type : Man / Material / Equipment Distance (m.) 56.2 Method : Present / Proposed Time (man.hr) 1.96

Cost : Labour $10.19 Total $10.19

Description QTY. Distance

(m) Time (min)

Symbol Remarks

1. Lifted from truck placed on inclined plane 12 - 2 labourers

2. Slid on inclined plane 6 10 2 labourers

3. Slid on storage and stacked 6 - 2 labourers

4. Await unpacking - 30

5. Case unstacked - -

6. Lid removed delivery note taken out - 5 2 labourers

7. Placed on hand truck 1 -

8. Trucked to reception bench 9 5

9. Await discharge from truck - 10

10. Case placed on bench 1 2 2 labourers

11. Cartons taken from case opened checked replaced contents

- 15 Store keeper

12. Case loaded on hand truck 1 2 2 labourers

13. Delay awaiting transport - 5

14. Trucked to inspection bench 16.5 10 1 labourer

15. Await inspection - 10 Case on truck

16. Tee-pieces removed from case and cartons inspected to drawing replaced

- - inspector

17. Await transport labourer - 5 Case on truck

18. Trucked to numbering bench 9 5 1 labourer

19. Await numbering - 15 Case on truck

20. Tee-pieces withdrawn from case and cartons numbered on bench and replaced

- 15 Stores labourer

156


Flow Process Chart : Chart No.1 Sheet No.1 Summary Subject charted: Case of BX 487 Tee-pieces (10 / case)



Operation 2

Location : Receiving Dept. Transport 11 Operative : See Remarks column Delay 7 Charted by : ………… Date : ……… Inspection 2 Approved by : ………… Date : ……… Storage 1 Type : Man / Material / Equipment Distance (m.) 56.2 Method : Present / Proposed Time (man.hr) 1.96

Cost : Labour $10.19 Total $10.19


(m) Time (min)

Symbol Remarks

21. Await transport labourer - 5 Case on truck

22. Transported to distribution point 4.5 5 1 labourer

23. Stored - -

Total 56.2 174 2 11 7 2 1

ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 116) หลงการปรบปรง โดยเขยนขนตอนของการรบและตรวจสอบชนสวนของเครองบน ลงในไดอะแกรมการเคลอนท ดงภาพท 6.15

157

ภาพท 6.15 ไดอะแกรมการเคลอนทของการรบและตรวจสอบชนสวนของเครองบน (หลงการปรบปรง) ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 119) จากนนนำมาเขยนแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (FPC) ของการรบและตรวจสอบชนสวนของเครองบน (แบบเดม) ดงตารางท 6.2

รถบรรทก

กำแพง

ตาชง

ผนงกน

บรเวณแกหอของ




โตะทำงาน โตะทำงาน

พนลาดเอยง




โตะรบของ

ทตรวจสอบตามเสนอแนะ

โตะเขยนเครองหมาย

กลองเกบ

ของเสย

ประตใหมทเสนอแนะ



1

158

ตารางท 6.2 กระบวนการผลต FPCการตรวจรบชนสวนทนำมาผลตเครองบน (หลงปรบปรง) Flow Process Chart : Chart No.2 Sheet No.1 Summary Subject charted: Case of BX 487 Tee-pieces (10 / case in cartons)



Operation 2 2 -

Location : Receiving Dept. Transport 11 6 5 Operative : See Remarks column Delay 7 2 5 Charted by : ………… Date : ……… Inspection 2 1 1 Approved by : ………… Date : ……… Storage 1 1 - Type : Man / Material / Equipment Distance (m.) 56.2 32.2 24 Method : Present / Proposed Time (man.hr) 1.96 1.16 0.80

Cost : Labour $10.19 $6.03 $4.16 Total $10.19 $6.03 $4.16


(m) Time (min)

Symbol Remarks

1. Crate lifted from truck placed on inclined plane

12 - 2 labourers

2. Slid on inclined plane 6 5 2 labourers

3. Placed on hand truck 1 - 2 labourers

4. Trucked to unpacking space 6 5 2 labourer

5. Lid taken off case - 5 1 labourer

6. Trucked to receiving bench 9 5 1 labourer

7. Await unloading - 5 1 labourer

8. Cartons taken from case opened and tee-pieces placed on bench counted and inspected to drawing

- 20 Inspector

9. Numbered and replaced in case - - Store labourer

10. Await transport labourer - 5

11. Trucked to distribution point 9 5 1 labourer

12. Stored - -

Total 32.2 55 2 6 2 1 1

ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 120)

159

ตวอยางท 2 ระบบการสงซอในโรงงานแหงหนง สามารถเขยนไดอะแกรมการเคลอนทและแผนภมกระบวนการผลต FPC ของการออกใบสงซอ ดงภาพท 4.16

ภาพท 6.16 ไดอะแกรมการเคลอนทของการออกใบสงซอ (วธการเดม) ทมา : Barnes (1980 : 72)

RESEARCH LABORATORY

Supervisor’s office

Purchasing

Offices

Secretary Superintendent

Agent

160

จากนนนำมาเขยนแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนองของการออกใบสงซอ (วธการเดม) ดงตารางท 6.3 ตารางท 6.3 กระบวนการผลตอยางตอเนอง (FPC) ของการออกใบสงซอ (วธการเดม)

แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (Flow Process Chart) แผนภมหมายเลข : 1 แผนท 1 จาก 1 Summary ผลตภณฑ / วสด / พนกงาน กจกรรม ปจจบน หลงปรบปรง ลดลง กจกรรม : การเขยนใบสงซอ Operation 3 Transport 4 Delay 8 แผนภมโดย : …………..……..… วนท : ……………………… Inspection 2 อนมตโดย : ………………….…… วนท : ……………………… Storage 0 ระยะทาง (ม.) 105 วธทำงาน : ปจจบน / ปรบปรง

คำอธบาย ระยะทาง (เมตร)


สญลกษณ หมาย

เหต 1. ใบขอซอเขยนโดยหวหนาคนงาน (จำนวน 1 ใบ) 2. อยบนโตะหวหนาคนงาน (รอคนเดนหนงสอ) 3. คนเดนหนงสอนำไปวางบนโตะพนกงานพมพดด 65 4. อยบนโตะพนกงานพมพดด (รอใหพมพ) 5. พมพใบขอซอ 6. พนกงานพมพดดถอใบขอซอทพมพแลวไปใหหวหนา 15 7. อยบนโตะหวหนาแผนก (รออนมต) 8. ตรวจสอบและอนมตโดยหวหนาแผนก 9. อยบนโตะหวหนาแผนก (รอคนเดนหนงสอ) 10. ไปยงแผนกจดซอ 20 11. อยบนโตะตวแทนฝายจดซอ (รออนมต) 12. ตรวจสอบและอนมต 13. อยบนโตะตวแทนฝายจดซอ (รอคนเดนหนงสอ) 14. ไปยงโตะพนกงานพมพดด 5 15. อยบนโตะพนกงานพมพดด (รอใหพมพ) 16. พมพใบสงซอ 17. อยบนโตะพนกงานพมพดด (รอสงไป สำนกงานใหญ)

รวม 105 3 4 8 2 0

ทมา : Barnes (1980 : 73)

161

จากนนสามารถใชเทคนคการตงคำถาม 5W1H ชวยในการปรบปรงและพฒนางาน ดงตารางท 6.4 ตารางท 6.4 การใชเทคนคการตงคำถามเพอการปรบปรงงาน หวขอท

ถาม การตงคำถามเบองตน คำตอบ

การตงคำถาม ขนท 2

สรป

การเขยนใบขอซอ

What & Why

ทำไมตองเขยนใบขอซอ

เพราะเปนความ ตองการในการใชงาน

- งานนยงมความจำเปนอยหรอไม - มวธอนทสะดวกกวานหรอไม

ยงคงมความจำเปนเพราะเปนการสงซอเครองมอสำคญโดยผใช แตขนตอนการขออนมตใชเวลานาน ทำใหสงเอกสารสงซอออกลาชา เปนผลใหไดของลาชา

หวหนาแผนกเซนชออนมต

Who & Why

ทำไมตองให หวหนาแผนก เซนชออนมต

เพอการอนมตโดยผบงคบ บญชาชนตน และเพอการควบคมไมใหมการซอซำซอน

- มบคคลอนอกหรอไม ทอาจปฏบตงานนนได - ใหผแทนจดซอลงนามอนมตเพยงคนเดยวไดหรอไม

ควรจะตองทำโดยพนกงานระดบใด

การพมพใบสงซอ

How & Why

ทำไมตองพมพ ใบสงซอ

เพราะตองการใหอานงายและเปนมาตรฐานเพอสงไป ขออนมต

- มวธอนทสะดวกกวานหรอไม - จะใชแบบฟอรม มาตรฐานซงเขยน หรอกรอกเฉพาะขอความไดหรอไม

ใชแบบฟอรมมาตรฐานซงเขยนหรอกรอกเฉพาะขอความและมสำเนาในตว


162

ผลจากการใชเทคนคการตงคำถามเพอการปรบปรงงาน ดงภาพท 6.17

ภาพท 6.17 ไดอะแกรมการเคลอนท ของการออกใบสงซอ (หลงการปรบปรง) ทมา : Barnes (1980 : 74)

RESEARCH LABORATORY

Supervisor’s office

Purchasing

Offices

Secretary Superintendent

Agent

163

จากนนนำมาเขยนแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (FPC) ของของการออกใบสงซอ (หลงการปรบปรง) ดงตารางท 6.5

ตารางท 6.5 กระบวนการผลตอยางตอเนอง (FPC) ของการออกใบสงซอ (หลงการปรบปรง)

แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (Flow Process Chart)

แผนภมหมายเลข : 2 แผนท 1 จาก 1 Summary ผลตภณฑ / วสด / พนกงาน กจกรรม ปจจบน หลงปรบปรง ลดลง กจกรรม : การเขยนใบสงซอ Operation 3 1 2 Transport 4 1 3 Delay 8 3 5 แผนภมโดย : …………..……..… วนท : ……………………… Inspection 2 1 1 อนมตโดย : ………………….…… วนท : ……………………… Storage 0 0 0 ระยะทาง (ม.) 105 75 30 วธทำงาน : ปจจบน / ปรบปรง



สญลกษณ หมาย

เหต 1. ใบขอซอเขยนโดยหวหนาคนงาน (มจำนวน 3 Copy) 2. อยบนโตะหวหนาคนงาน (รอคนเดนหนงสอ) 3. คนเดนหนงสอไปยงตวแทนจดซอ 75 4. อยบนโตะตวแทนจดซอ (รออนมต) 5. ตรวจสอบและอนมตโดยตวแทนจดซอ 6. อยบนโตะตวแทนจดซอ (รอใหสงไปสำนกงานใหญ)

รวม 75 1 1 3 1 0

ทมา : Barnes (1980 : 75)

การเคลอนทของงานทหลายผลตภณฑและหลายกระบวนการผลต ในกระบวนการผลตในงานอตสาหกรรมจำเปนตองมรปแบบหรอแบบฟอรมทใชในการกรอกขอมลขนตอนการทำงานใหมประสทธภาพ การนำแผนภมกระบวนการผลตมาใช ไดแก แผนภมขามผาน (Cross Chart) หรอแผนภมไป-จาก (From To Chart) เปนตน ตงแตวตถดบเคลอนเขาสสายการผลตจนเสรจสนเปนผลตภณฑ โดยบนทกขนตอนการปฏบตงานตาง ๆ ทตองดำเนนการบนวตถดบนน เชน การขนสงการตรวจสอบ การทำงานบนเครองจกร การประกอบชนสวน จนกระทงสำเรจออกมาเปนผลตภณฑหรอเปนชนสวนประกอบ เปนตน การเคลอนทของงานทหลายผลตภณฑ

164

และหลายกระบวนการผลต การใชแผนภมกระบวนการผลตเปนเครองมอสำคญทใชในการบนทกขอมลเพอบอกรายละเอยดของขนตอนกระบวนการผลต ชวยใหสามารถมองเหนภาพของกระบวนการผลตไดอยางชดเจนตงแตตนจนจบ และนำไปสการพฒนาและปรบปรงกระบวนการทำงานใหดขน วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 122) ไดกลาววา ในกรณทมการผลตของหลายประเภทหรอใชกระบวนการผลตหลายวธในเวลาเดยวกน นยมใชแผนภมชนดหนงในการบนทกการวางตำแหนงเครองจกรหรอตำแหนงการทำงานจะใชแผนภมทเรยกวา แผนภมขามผาน (Cross Chart) หรอแผนภมไป-จาก (From to Chart) ชวยในการเกบบนทก เพอจะพจารณากจกรรมทหลากหลายกระบวนการผลตของแตละผลตภณฑ และนำขอมลทไดมาวเคราะหการจดวางอปกรณ เครองจกรและตำแหนงของการปฏบตงานทมความสมพนธกน มาเปนขอมลทชวยในการวางผงโรงงานได โดยจะมการพจารณาดงน คอ 1. ทำการจดขนตอนของการปฏบตงานแตละกระบวนการ ลงในชองของตารางในแผนภม 2. จะทำการพจารณาครงละ 1 ผลตภณฑ จนครบตามชนดทผลตจรง 3. จากนนทำการพจารณาวากระบวนการหรอแผนงานใดควรจะอยใกลกน โดยพจารณาจากความถบอยทเกดขนของกระบวนการผลตนน ตวอยางของแผนภมขามผาน ซงเปนแผนภมขามผานของการผลตชนงาน ผลตภณฑหลกทผลตในโรงงานแหงนมเพยง 7 ชนด แตละชนดผานขนผลตตาง ๆ ดงตวอยาง Multi-Product ทมความหลากหลายกระบวนการผลตโดยจากแผนภม ดงนน ควรใหมการจดกระบวนการผลตทงสองนไวใกล ๆ กน เพอลดระยะทางและเพมความสะดวกในการผลตใหมากขน ดงภาพท 6.18

165

ภาพท 6.18 แผนภมขามผานของการผลตผลตภณฑ 7 ชนด ทมหลายกระบวนการผลต ทมา : จนทรศร สงหเถอน (2551 : 29)

สรป การขนถายวสด เปนกระบวนการทมความสำคญทมสวนชวยใหกระบวนการผลตไหลไดอยางราบรน เชน การจดเตรยมสถานททำงานใหมตำแหนงประจำของวสดแตละชนด การใชเครองมออปกรณสำหรบเคลอนยายวสด เปนตน การทนำเอากระบวนขนถายวสดมาใชมจดประสงค คอ 1) เพอขจดและลดการขนยายลง ทงนพจารณาทงสวนของการลดตนทนลงดวย 2) เพอปรบปรงประสทธภาพของการทำงาน ใหดขน เชน การใชพนทใชสอยใหเกดประโยชนเตมท การปรบเปลยนผงโรงงาน ปรบปรงสถานททำงานเพอเพมความปลอดภย ลดความเมอยลา และเพมความสะดวกสบายใหกบพนกงาน และ 3) เพอใหสามารถทำการเลอกใชอปกรณวสดขนถายไดอยางเหมาะสม เปนตน สวนการวางผงโรงงานถอเปนกระบวนการทสำคญอยางมากขนตอนหนงทชวยใหกระบวนการผลตสามารถทำงานไดอยางตอเนอง งานไหลไดอยางราบรนไมตดขด เชน การจดเรยงเครองจกร วสด อปกรณ ในการผลตใหมทศทางการเคลอนททงายทสด ขนยายนอยครงและใชตนทนตำ เปนตน โดยจะทำการพจารณาตงแตวตถดบ ระหวางกระบวนการผลต จนกระทงเปนผลตภณฑ

รวมจำนวนเทยว

166

สำเรจรป ในสวนชนดของการวางผงโรงงาน มอย 4 ประเภทคอ 1 ) กำหนดสถานททำงานตายตว 2) กำหนดตามหนาทการทำงานหรอกระบวนการผลต 3) กำหนดตามผลตภณฑ และ 4) การวางผงโรงงานแบบกลมทก ๆ สวนถอเปนองคประกอบสำคญทชวยใหกระบวนการผลตมประสทธภาพ สามารถเพมผลผลตใหกบสถานประกอบการได

167


จงตอบคำถามตอไปน 1. การวางผงโรงงาน (Plant Layout) หมายถงอะไร มความสำคญอยางไร จงอธบายมา พอสงเขป 2. การวางผงโรงงาน มกประเภท จงอธบายแตละประเภทมาพอเขาใจ 3. การวางผงโรงงานมขนตอนในการทำอยางไรบาง จงอธบายมาพอสงเขป 4. วสดขนถาย (Material Handling) หมายถงอะไร จงอธบายและยกตวอยาง 5. การสรางยานอวกาศ เครองบน อตอเรอ ควรใชการวางผงโรงงานแบบใด จงอธบาย 6. จงบอกอปกรณวสดขนถายทใชในโกดงเกบสนคา มาอยางนอย 5 อยางพรอมวาดรปภาพประกอบ 7. จงบอกวตถประสงคของการนำเอาการขนถายวสดมาใชมาอยางนอย 3 ขอ 8. จงบอกวตถประสงคในการวางผงโรงงานมาโดยละเอยด พรอมยกตวอยาง 9. การนำระบบ Bar Code มาใชในคลงพสดชวยในดานใดบาง จงบอกมา 5 ขอ 10. โรงงานประกอบรถยนต ทว ชนสวนทางอเลคทรอนกส ควรใชการวางผงโรงงานแบบใด จงอธบาย

168

169


จนทรศร สงหเถอน. (2551). การออกแบบกระบวนการใหม. กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรม อตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ชยนนท ศรสภนานนท. (2552). การออกแบบผงโรงงานเพอเพมผลผลต. กรงเทพฯ : ไอกรปเพลส. นชสรา เกรยงกรกฎ. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย อบลราชธาน. บรษท ไทยเพรซเดนทฟดส จำกด (มหาชน). (2558). กระบวนการผลตและระบบมาตรฐาน คณภาพและความปลอดภย. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 11 มนาคม 2558. จาก : http://www.mama.co.th/faqs.php?cate=Tmc9PQ. บรณะศกด มาดหมาย. (2556). ระบบการขนถายวสด (Material Handling System) เพอเพม ประสทธภาพการบรหารโซอปทานองคกร. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 15 มถนายน 2558. จาก : http://www.thailandindustry.com/indust_newweb/news_preview. php?cid=19078. พจมาน เตยวฒนรฐตกาล. (2554). เอกสารประกอบรายวชา Industrial Plant Design. กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลย พระจอมเกลาธนบร. วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543). การศกษาการทำงาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วทยา อนทรสอน และปทมาพร ทอช. (2559). “การวางผงโรงงานอตสาหกรรม (Plant Layout).” วารสาร Industrial Technology Review. 22(286). . (2559). “การขนถายวสดในโรงงานอตสาหกรรม (Material Handling for Industrial Factory).” วารสาร Industrial Technology Review. 22(283). วมลน สขถมยา. (2557). เอกสารประกอบการสอนวชา Industrial Organization and Production Management. เชยงใหม : ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. วนชย รจรวนช. (2541). การออกแบบผงโรงงาน. กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมศกด ตรสตย. (2552). การออกแบบและการวางผงโรงงาน. (พมพครงท 21). กรงเทพฯ : สมาคมสงเสรมเทคโนโลยไทยญปน.

170

สทธ ศรบรพา. (2540). เออรกอนอมกส : วศวกรรมมนษยปจจย (Ergonomics: Human Factors Engineering). กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน. สธร กนตนฤมตรกล. (2554). การวางผงโรงงานใหม กรณศกษา บรษท XYZ จำกด. กรงเทพฯ : สาขาวชาการจดการโลจสตกส บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยหอการคาไทย. สเนตร มลทา. (2558). ระบบการขนถายวสด (Material Handling System). เอกสาร ประกอบการเรยน. กรงเทพฯ : สาขาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยปทมวน. อธปลกษณ โชตธนประสทธ. (2558). Foxconn ซอกจการจาก Sharp ดวยมลคา 6.2 พนลาน เหรยญ. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 25 กมภาพนธ 2558. จาก : http://news. siamphone.com/news-26072.html. อนกล จำปา. (2555). 4.หนวยรบขอมล (Input Unit). (ออนไลน). สบคนเมอวนท 23 มนาคม 2558. จาก : http://snsd1101.blogspot.com/2012/02/snsd1101.html. Ralph M. Barnes. (1980). Motion and Time Study. Design and Measurement of Work. 7th edition. United States of America : Wiley International.

171

แผนบรหารการสอนประจำบทท 7 การเคลอนทของคนและวสด

หวขอเนอหา 1. การเคลอนทของคนและวสด 2. แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง 3. เทคนคการตงคำถาม 5W1H สำหรบแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง 4. แผนภมการปฏบตงานทวคณ 5. สรป 6. คำถามทายบท 7. เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. นกศกษาสามารถบอกหลกการการเคลอนทของคนและวสดได 2. นกศกษาสามารถบอกความหมายของแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง 3. นกศกษาสามารถอธบายเทคนคการตงคำถาม 5W1H สำหรบแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนองได 4. นกศกษาสามารถอธบายความหมายของแผนภมการปฏบตงานทวคณได 5. นกศกษาสามารถเทคนคการเขยนแผนภมการผลตแบบตาง ๆ ได

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. บรรยายประกอบเอกสารและสไลด Power Point 2. ผสอนและผเรยนชวยกนสรปประเดนสำคญประจำบท 3. อภปรายซกถาม 4. ศกษาเอกสารประกอบการสอนประจำบท 5. ตอบคำถามทายบท บทท 7

172



173

บทท 7 การเคลอนทของคนและวสด

ในการปฏบตงานโดยทวไปการเคลอนทของคนทำงานถอวามความสำคญตอการทำงานในการบนทกขอมลกระบวนการผลตรวมถงการเคลอนทของคนและวสดในบรเวณทปฏบตงาน มเครองมอทนำมาใชในการเกบขอมลของกระบวนการผลตเพอใหไดขอมลรายละเอยดทครบถวนกอนนำมาการวเคราะหการเคลอนทของคนและวสด สวนมากเทคนคทนำมาใช เชน ไดอะแกรมสายใย แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง แผนภมการปฏบตงานทวคณ เปนตน นอกจากนยงมเครองมอวเคราะหการปฏบตงานทสำคญ เชน การวเคราะหกระบวนการ การวเคราะหการปฏบตการ และการศกษาการเคลอนไหวของผปฏบตงานในระหวางการปฏบตงาน ดวยแผนผงกระบวนการและแผนผงการเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย การวเคราะหงานดวยเครองมอเหลาน ชวยใหผเกบขอมลสามารถรวบรวม และบนทกขอเทจจรงเกยวกบงานทศกษาไดอยางครบถวน เขาใจในลกษณะ และธรรมชาตของกระบวนการ สามารถสงเกตเหนความผดปกต ขอบกพรอง และความสญเปลาทเกดขนในกระบวนการ นอกจากน ยงชวยใหการคนหาสาเหตความผดปกต การแกไขปรบปรงงาน หรอการออกแบบวธการทำงานใหมเปนไปอยางมระบบมากขน วธการปฏบตงานใหมตามแนวทางทไดปรบปรงใหแกพนกงาน ใชเปนมาตรฐานประกอบการปฏบตงาน คมอวธปฏบตงานสำหรบพนกงาน ใหม และใชเพอออกแบบการเคลอนทของวสดทนำมาใชในกระบวนการผลต โดยใชทงเทคนคการตงคำถามและ หลกการของ ECRS มาชวยในการปรบปรงงานดวย

การเคลอนทของคนและวสด ในปจจบนเทคโนโลยมสวนสำคญอยางมากในอตสาหกรรมการผลตประเภทตาง ๆ มการนำเทคโนโลยมาใชกบระบบขนถายวสด เคลอนยายวสดในระบบการผลตของโรงงานอตสาหกรรม เพอนำมาชวยในกระบวนการผลตตงแตตนทางเรมจากการนำวตถดบเจามาสกระบวนการผลต ดำเนนการผลต จนถงปลายนำคอ ไดผลตภณฑหรอชนงานออกมาเพอสงขายไปยงลกคา การเคลอนทของวสดจงมความสำคญ สวนพนกงานจำเปนทจะตองปรบรปแบบการทำงานเพอใหสอดคลองกบการเคลอนทหรอการขนยาย เชน การปรบปรงสถานทหรอรปแบบของการเคลอนทวสดในกระบวนการผลตใหคนหยบจบไดสะดวก การนำเทคโนโลยหนยนตมาชวยในการเคลอนทของวสดใหคนทำงานไดงาย เปนตน นอกจากนการนำสงอำนวยความสะดวกอปกรณพนฐานในโรงงานทวไปมาชวยในการทำงาน ไดแก รถเขนแบบลอเลอน รถโฟรคลฟท สายพานลำเลยง ปนจน รอก ทำใหมการขนถายวสดใหเปนระบบและพยายามลดปญหาการขนถายลง สงผลใหพนกงานทำงานดวยความ

174

สะดวก รวดเรว ปลอดภย และมประสทธภาพมากขน ซงวธการเคลอนยายวสดของโรงงานตองมการดำเนนการอยางเปนระบบ ไมวาการเคลอนยายวตถดบ สนคาคงคลงในระหวางการผลต และขนยายตวสนคาทผลตเสรจสนได สามารถอธบายรายละเอยดไดดงน 1. ความหมายของการเคลอนทของคนและวสด ในการทำงานของพนกงานหรอวสดจะใชเวลาชาหรอเรวทไมเทากนในจดทปฏบตงาน เชน พนกงานกำลงทำงานอยกบเครองจกร 2 เครองหรอมากกวา พนกงานกำลงนำของเขาหรอออกจากเครองจกรหรอบรเวณททำงาน การขนวสดหรอวตถดบเขาหรอออกจากชนวางหรอกลอง การทดสอบเปนชวง ๆ ในหองทดสอบ การเตรยมอาหารในหองอาหาร เปนตน ซงกระบวนการทตองศกษาการทำงานของคนและวสด เปนการวเคราะหขนตอนของการเคลอนไหวในการปฏบตงานรวมทงเครองมอ เครองจกร และการวางผงในการปฏบตงานนน ๆ เพอทำใหการทำงานมประสทธภาพสงขน นอกจากน การจดระบบการขนถายวสดใหมประสทธภาพตองชวยลดการเคลอนไหวของคนทำงานใหตำลงจงจะสงผลใหเกดความเมอยลาจากการทำงานนอยลง และตองไมกอใหเกดปญหาการขนยายสนคาโดยไมจำเปน เชน ปญหาสนคาสญหาย เสยหาย ปญหาความพอใจของลกคาลดลง ปญหาความลาชาในการผลต ปญหาพนกงานและเครองจกรถกปลอยทงไว โดยไมไดทำงาน เปนตน ซงไดมนกวชาการหลายทานใหความหมายคำวา การเคลอนทของคนและวสด ไวดงน วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 132) ไดกลาวถง การเคลอนทของคนและวสด หมายถง การทำงานพรอมทงมวสดหรอไมมวสดในกระบวนการผลตในชวงเวลาทไมสมำเสมอ มจดทำงานหลาย ๆ จดในบรเวณทำงานนน ซงทเราพบบอย ๆ เชน 1. พนกงานทำการสงงานเครองจกร 2. พนกงานปอนวตถดบเขากระบวนการผลต 3. พนกงานกำลงทำงานอยกบเครองจกร 2 เครอง หรอมากกวา 4. พนกงานเตรยมอาหารในภตตาคารหรอหองอาหาร 5. การทดสอบททำเปนชวง ๆ ในหองทดสอบ 6. การขนวสดหรอวตถดบเขาสหรอนำออกจากชนหรอกลองเกบในโกดงหรอราน สมศกด มนคร (2557 : 58) ไดกลาวถง การเคลอนทของคนและวสด หมายถง การศกษาการเคลอนทของพนกงานรวมไปถงการเคลอนยายวสด โดยเนนการออกแบบผงโรงงานจะมงเนนในสวนของการทำใหเกดการลนไหลของวสดและการดำเนนงานของกระบวนการผลต โดยมผลใหปรมาณการเคลอนทของวสด เครองจกรหรอคนทำงาน ใหนอยทสดดงนนจงจำเปนตองพจารณาลกษณะของการเคลอนทขององคประกอบหลกทางการผลตประกอบดวย วสด เครองจกร แรงงาน จะมการเคลอนทซงพอสรปไดเปน 7 แนวทาง กระบวนการเคลอนทมลกษณะการเคลอนทในแตละแนวทางและตวอยาง ดงตารางท 7.1

175

ตารางท 7.1 กระบวนการเคลอนทขององคประกอบหลกในโรงงาน

สวนทเคลอนท กระบวนการเคลอนท

วสด คน/แรงาน เครองจกร x วสดเคลอนยายจากสถานหนงไปอกสถานหนง

x พนกงานเคลอนทจากจดงานหนงไปอกจดงานหนงขณะทำงาน

x เครองจกรเคลอนทไปเพอทำงานกบชนงาน

x x พนกงานเคลอนทไปพรอมกบวสดเพอทำงานบนเครองจกรหรอทสถานงาน

x x วสดและอปกรณเคลอนทไปพรอมกนเพอใหพนกงานทำงานไดสะดวกขน

x x พนกงานจะเคลอนทไปพรอมกบการใชเครองมอและอปกรณเพอทำงาน

x x x วสด พนกงาน และเครองจกรหรออปกรณทำงานขณะเคลอนท

ทมา : สมศกด มนคร (2557 : 57) วทยา อนทรสอน (2559 : 1) ไดกลาวถง การเคลอนทของคนและวสด หมายถง วธการเคลอนยายการทำงานของพนกงานและวสดของโรงงานอตสาหกรรมทดำเนนการอยางเปนระบบ ถงแมวาการเคลอนยายวตถดบและสนคาคงคลงในระหวางการผลต รวมถงการขนยายตวสนคาทผลตเสรจแลวจะไมไดเปนขนตอนการเพมมลคาใหกบสนคาโดยตรง แตการบรหารจดการการเคลอนยายโดยการจดระบบการขนถายวสดทเหมาะสมจงเปนเรองทแตละโรงงานอตสาหกรรมตองหาวธการทดทสด เนองจากโรงงานอตสาหกรรมมสนคา พนทการผลต พนทเกบวสด สนคา หรอกระบวนการผลตทแตกตางกน ดงนนการจดการเคลอนทของพนกงานและวสดจงแตกตางกนหรออาจเหมอนกนไดขนอยกบการเลอกใชวาเปนวธไหนททำใหโรงงานอตสาหกรรมสามารถบรหารกจกรรมการผลตไดอยางมประสทธภาพ ดงนน เมอสรปโดยรวมการเคลอนทของพนกงานและวสด หมายถง กจกรรมการดำเนนงานของพนกงานและวสด โดยการพจารณาการเคลอนทในแนวทางหนงแนวทางใดตองเขาใจกระบวนการเคลอนทขององคประกอบทางการผลต และการตดสนใจเลอกแนวทางการเคลอนทท

176

เหมาะสม เชน ถาเครองจกรหรออปกรณเปนขนาดเลก การเคลอนทของเครองจกรและอปกรณกเปนไปได ถาเครองจกรและวสดไมสามารถเคลอนทได กใหพนกงานเปนฝายเคลอนท เปนตน โดยปกตทวไป สวนใหญเปนการเคลอนยายของวสด จะมเฉพาะกรณพเศษสำหรบวสดขนาดใหญหรอการเคลอนยายไดยากเทานนทสวนของวสดจะอยคงท 2. ความหมายของไดอะแกรมสายใย ในการศกษากระบวนการหรอขนตอนการผลตงานจะตองมจดเรมตนและจดสนสดของกระบวนการใหชดเจน เปนเครองมอชนสำคญทใชในการบนทกขอมลไดอยางละเอยด กระชบ เพอชวยใหนกวเคราะหสามารถมองเหนภาพของกระบวนการผลตไดอยางชดเจนตงแตตนจนจบ และนำไปสการพฒนาและปรบปรงกระบวนการทำงานใหดขน เทคนคทนำมาใชในการตรวจสอบจงมหลากหลาย เทคนคหนงทนยมใชคอ ไดอะแกรมสายใย ใชในการหาการเคลอนทของพนกงาน วสด หรอเครองจกรในระหวางชวงทำงานนนเอง ซงไดมนกวชาการหลายทานใหความหมายคำวาการศกษาการทำงาน ไวดงน วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 132) ไดใหความหมายของ ไดอะแกรมสายใย (String Diagram) หมายถง เทคนคหนงทใชบนทกหรอตรวจตราการปฏบตงาน ถอเปนเทคนคทงายทสดชนดหนง เปนแผนผงทไดสดสวนหรอแบบจำลองทใชเสนสายบงบอกและวดเสนทางการทำงานของพนกงาน วสด หรอเครองจกรในระหวางชวงทำงานทบอกไว นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 58) ไดใหความหมายของไดอะแกรมสายใย หมายถง ไดอะแกรมทใชในการบนทกขอมลขนตอนการทำงานเพอศกษาการเคลอนท จะใชเสนสายเพอบงบอกความถของการเคลอนท และวดเสนทางการเคลอนทในการทำงานของคน วสด และเครองจกร จนทรศร สงหเถอน (2551 : 16) ไดใหความหมายของไดอะแกรมสายใย (String Diagram) หมายถง เทคนคหนงทใชบนทกหรอตรวจตราเพอการวเคราะหการเคลอนของคนทมการเดนระหวางจดทำงาน 2 แหง กลบไปกลบมาซำ ๆ กน การวเคราะหการเดนลงบนผง Layout จะใชเสนดายเลก ๆ ขงระหวางจดแทน หรอทเรยกวา ผงเสนใย (String Diagram) แทนผงการเคลอน จากความหมายทนกวชาการหลายทานไดใหไวนน สามารถสรปไดวา ไดอะแกรมสายใย หมายถง เปนเทคนคการบนทกทงายและมประโยชนในการวเคราะหการเคลอนท โดยใชแผนผงหรอแบบบนทกอน ๆ ของสถานททำงาน แลววดระยะทางการเคลอนทของคนหรอสงของทเราสงเกตดวยเสนดายทลงไปในผงแลวลากเสนดายไปตามการเคลอนทนนจนกระทงสนสดกจกรรมวดความยาวของเสนดายจะไดระยะทางของการทำกจกรรมนนเอง

177

ตวอยางไดอะแกรมสายใยของการทำงานในสำนกงานแหงหนง ดงภาพท 7.1

ภาพท 7.1 ไดอะแกรมสายใยของการทำงานในสำนกงานแหงหนง ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 134) ตวอยางท 1 การนำไดอะแกรมสายใยไปใช เชน การนำเอากระเบอง (หลงการตรวจสอบ) ไปจดเกบไวในโกดงโดยกระเบองทถกนำไปจดเกบ จะมอยดวยกนหลายชนด ไดแก ชนดท 1 กระเบองขนาด 10 x 10 เซนตเมตร (หลายแบบ) ชนดท 2 กระเบองขนาด 15 x 15 เซนตเมตร (หลายแบบ) ชนดท 3 กระเบองขนาดอน ๆ ชนดท 4 กระเบองชนดพเศษ โดยระบบเดม กอนการปรบปรง พบวา ระยะทางขนยาย 520 เมตร หลงจากไดทำการพจารณาไดอะแกรมสายใยของระบบงานเดมแลว จงทำการปรบปรงโดยทำการจดเกบแผนกระเบองบนชนวาง ในลกษณะใหมทพจารณาถงความถบอยตามปรมาณและการใชของกระเบองในแตละชนด ดงภาพท 7.2

178

ภาพท 7.2 ไดอะแกรมสายใยของการเกบแผนกระเบอง (กอนการปรบปรง) ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 138)

179

และภายหลงการปรบปรง พบวา ลดระยะทางการขนยายลงได 35 % ดงภาพท 7.3

ภาพท 7.3 ไดอะแกรมของการเกบแผนกระเบอง (หลงการปรบปรง) ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543 : 139)

เดนทางครงเดยว เดนทางครงเดยว

180

แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง ในการศกษาวธการทำงาน จำเปนตองใชเครองมอในการเกบบนทกขอมลในกระบวนการผลต เครองมอหนงทนยมใชกน ไดแก แผนภมกระบวนการผลตแบบตาง ๆ ถอเปนเครองมอสำคญทใชในการบนทกขอมลไดอยางละเอยด กระชบ ประกอบดวยสญลกษณ คำบรรยายและลายเสนเพอบอกรายละเอยดของขนตอนกระบวนการผลต เพอชวยใหนกวเคราะหสามารถมองเหนภาพของกระบวนการผลตไดอยางชดเจนตงแตตนจนจบ และนำไปสการพฒนาและปรบปรงกระบวนการทำงานใหดขน ไดมนกวชาการหลายทานใหความหมายคำวา แผนภมกระบวนการผลตแบบตอเนอง ไวดงน มาโนช รทนโย (2549 : 6) ไดใหความหมายของ แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง หมายถง แผนภมกระบวนการผลตแบบตอเนองเปนแผนภมทใชบนทกการเคลอนทตามลำดบกอนหลงของคน วสด และเครองจกร โดยการบนทกขนตอนการทำงานทงหมดอยางละเอยด รวมไปถงการบนทกระยะทางและเวลาการทำงานของขนตอนตาง ๆ แบงแผนภมออกได 3 ประเภท ไดแก 1) แผนภมกระบวนการผลตแบบตอเนอง ประเภทคน คอ แผนภมกระบวน การผลตแบบตอเนอง ทใชบนทกขนตอนการทำงานของคน 2) แผนภมกระบวนการผลตแบบตอเนอง ประเภทวสด คอ แผนภมกระบวนการผลตแบบตอเนองทใชบนทกขนตอนการนำวตถดบไปกระทำใหเกดเปนผลตภณฑ เชน การขนยาย การแปรรป เปนตน และ 3) แผนภมกระบวนการผลตแบบตอเนอง ประเภทเครองจกร คอ แผนภมกระบวนการผลตแบบตอเนองทใชบนทกวาเครองจกรทำงานอยางไร จนทรศร สงหเถอน (2551 : 6) ไดใหความหมายของ แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง หมายถง แผนภมทใชวเคราะหขนตอนการไหล (Flow) ของวตถดบ ชนสวน พนกงานและอปกรณ ทเคลอนไปในกระบวนการพรอม ๆ กบกจกรรมตาง ๆ โดยใชสญลกษณมาตรฐาน 5 ตว ซงกำหนดโดย สมาคมวศวกรเครองกลของอเมรกา (American Society of Mechanical Engineers หรอ ASME) ในสหรฐอเมรกา ชมรมอาชวอนามยและความปลอดภย (2558 : 3) ไดใหความหมายของ แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง หมายถง แผนภมชนดนเนนทการแสดงถงกจกรรมตาง ๆ ทเกดขนในระหวางการทำงาน ไดแก การทำงาน การ ขนถาย การตรวจสอบ การรอ และการเกบคงคลง โดยจะแสดงเวลาและระยะทางทเกยวของกบแตละกจกรรม จากความหมายทนกวชาการหลายทานไดใหไวนน สามารถสรปไดวา แผนภมกระบวน การผลตอยางตอเนอง หมายถง แผนภมกระบวนการผลตทกำหนดการเคลอนยายตามลำดบกอนหลงของกระบวนการผลตโดยการบนทกเหตการณทงหมดทเกดขนดวยการใชสญลกษณทใชแทน

181

กระบวนการทำงาน เปนการศกษาขอมลในกระบวนการผลตเพอปรบปรงขนตอนการผลตใหมประสทธภาพ ตวอยางแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง ประเภทคน เชน งานบรการตาง ๆ งานซอมบำรง งานตรวจตรา งานตรวจสอบ งานบรหาร เปนตน จะตางจากประเภทวสด เพราะวสดจะถกกระทำ ตวอยาง แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง ประเภทคน (Man Type) เชน พนกงานหยบสลกเกลยว พนกงานใชสวานเจาะเหลกหลอ พนกงานตรวจสอบผวงาน เปนตน และ ประเภทวสด (Material Type) เชน ผวชนงานถกตรวจสอบ สลกเกลยวถกหยบขนมา เหลกหลอถกเจาะดวยสวาน เปนตน

เทคนคการตงคำถาม 5W1H สำหรบแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง

สำหรบแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง เพอใหสามารถอธบายลกษณะการใชงานแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง เทคนคทนำมาชวยในการหาเหตและผลของแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง ไดแก เทคนคการตงคำถาม 5W1H ตวอยางเชน การออกแบบและพฒนาอปกรณบรรจนำปลาแหงหนงเพอเพมประสทธภาพในการผลต แสดงภาพไดอะแกรมการเคลอนท (Flow Diagram) และ แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (FPC) มรายละเอยด (อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ. 2560 : 50) ดงน ตารางท 7.2 ตวอยางการตงคำถาม 5W1H ในขนตอนรอขวดเปลาใหแหง

หวขอ 5W1H คำตอบ ปญหาทเกดขน แนวทางแกไข

ปญหา

วตถประสงค (What) ทำอะไร รอขวดเปลาใหแหง เนองจากเปน

ความสญเปลาทเกดจากการรอคอยทำใหเกดความไมจำจำเปนตอการทำงาน

โดยใช E สามารถตดขนตอนการทำงานนออกไป จงจะทำใหลดเวลาในการทำงานลงได

(Why) ทำไมตองทำ ทำใหนำปลาเกดการเสยไดงาย

สถานท (Where) สถานท จดตากขวด

(Why) ทำไมตองทนน เปนจดทโลง

ลำดบ (When) ทำเมอไร เมอลางขวดเสรจ

(Why) ทำไมถงทำตอนนน ตองนำขวดเปลาไปบรรจนำปลา

วธการ (How) ทำอยางไร ใชคนลำเลยง

(Why) ทำไม ตองการใหขวดแหง

182

ทมา : อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ (2560 : 51) ตารางท 7.3 ตวอยางการตงคำถาม 5W1H ในขนตอนรอสวนผสมของวตถดบใหเขากน

หวขอ 5W1H คำตอบ ปญหาทเกดขน

แนวทางแกไขปญหา

วตถประสงค (What) ทำอะไร รอสวนผสมวตถดบใหเขากน

เนองจากเปนความสญเปลาทเกดจากการรอคอยทำใหเกดความไมจำจำเปนตอการทำงาน

โดยใช E สามารถตดขนตอนการทำงานนออกไป จงจะทำใหลดเวลาในการทำงานลงได

(Why) ทำไมตองทำ

เพอใหนำปลาเขากนใหทว

สถานท (Where) สถานท บอผสมนำปลา (Why) ทำไมตองทนน

บอผสมอยบรเวณนน

ลำดบ (When) ทำเมอไร

หลงจากเทวตถดบทกอยางลงในบอ

(Why) ทำไมถงทำเมอนน

ใหนำปลามรสชาตและสทเทากน

วธการ (How) ทำอยางไร

รอคอยสวนผสมเขากน

(Why) ทำไม ไมมอปกรณชวยทำใหเรวขน


183

ตารางท 7.4 ตวอยางการตงคำถาม 5W1H ในขนตอนบรรจนำปลาใสขวดทละ 2 ขวดจนเตมลง

หวขอ 5W1H คำตอบ ปญหาทเกดขน

แนวทางแกไขปญหา

วตถประสงค (What) ทำอะไร บรรจนำปลาลงขวด อปกรณมประสทธภาพในการบรรจลงขวดตอครงจำนวนนอย ทำใหเกดความลาชาตอการทำงาน

ใช S สรางอปกรณบรรจนำปลาใหม โดยพฒนาใหบรรจ ไดทละ 4 ขวดตอครง

(Why) ทำไมตองทำ

เพอใหไดนำปลา ไวเพอจำหนาย

สถานท (Where) สถานท จดบรรจนำปลา (Why) ทำไมตองทนน

มบรเวณโลงเคลอนยายลงไดสะดวก

ลำดบ (When) ทำเมอไร เมอขวดเปลาแหงและแปะฉลากเรยบรอยแลว

(Why) ทำไมถงทำเมอนน

เพราะเปนขนตอนสดทายแลว

วธการ (How) ทำอยางไร บรรจนำปลาลงขวดทละ 2 ขวด

(Why) ทำไม ไมมอปกรณบรรจ ทบรรจไดรวดเรว


จากตารางท 7.2 – 7.4 สามารถสรปปญหาทเกดขนและแนวทางแกไขปญหา ไดดงน 1. เกดการรอคอยในการทำงาน สงผลใหผปฏบตงานเกดความสญเปลาจากการรอคอย

แนวทางปรบปรง คอ ใหผปฏบตงานไปทำงานในขนตอนถดไป โดยไมตองรอคอย จะทำใหลดเวลาในกระบวนการผลตลงได

2. ภายในสถานงานมการจดวางตำแหนงวตถดบไมเหมาะสม สงผลใหผปฏบตงานตองมการเคลอนทโดยไมจำเปน แนวทางปรบปรง คอ จดวางแผนผงการทำงานในสถานใหม ใหอยในระยะทำงานของผปฏบตงาน 3. อปกรณบรรจนำปลาทใชขณะกอนปรบปรง ไมสะดวก ในการกรอกลงขวดตอละครงมจำนวนนอย นอกจากนยงสงผลใหปรมาณนำปลาไมเทากนทกขวด แนวทางปรบปรง คอ ออกแบบ

184

พฒนาอปกรณบรรจแบบใหม ใหสะดวกในการใชงาน มจำนวนในการกรอกมากกวาแบบเดม และมปรมาณในการกรอกแตละครงเทากนทกขวด เพอใหเหมาะสมตอการบรรจ 4. ลดระยะทางการลำเลยงวตถดบ จากจดเกบวตถดบมายงบอผสมและหมอตม โดยเปลยนวธการทำงาน จากแตเดมจะหยบวตถดบทละอยางเทลงในบอผสม ซงมระยะทางหางกน แตถาจดวางวตถดบใหมใหอยใกลบอผสมและหมอตม กจะสามารถลดระยะทางในการลำเลยง

ซงจากการตงคำถามทำใหเกดการหาแนวทางในการปรบปรงวธการทำงาน ใหเกดการประหยดและงายขน สามารถเขยนไดอะแกรมการเคลอนทดงภาพท 7.4

ภาพท 7.4 ไดอะแกรมการเคลอนทของขนตอนกระบวนการผลตนำปลา (กอนการปรบปรง) ทมา : อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ. (2560 : 40)

นำขนตอนในการออกแบบและพฒนาอปกรณบรรจนำปลาแหงหนงเพอเพมประสทธภาพในการผลต มาเขยนโดยใชแผนภมกระบวนการไหล (FPC) กอนปรบปรง ดงตารางท 7.10

185

ตารางท 7.5 แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนองของการออกแบบและพฒนาอปกรณบรรจนำปลาแหงหนงเพอเพมประสทธภาพในการผลต (กอนการปรบปรง)

แผนภมกระบวนไหล สรปผล

ผลตภณฑ/วสด/พนกงาน กจกรรม ปจจบน ปรบปรง ลดลง

กจกรรม : ขนตอนการผลตนำปลา ปฏบตงาน เคลอนยาย ตรวจสอบ รอคอย คงคลง

18 12 - 6 -

- - - - -

- - - - -

วธการทำงาน : ปจจบน ระยะทาง (เมตร) 49 - 0

สถานท : โรงนำปลา อำเภอประโคนชย เวลา (นาท) 293.77 - -

บนทกโดย : นายอดมพงษ เกศศรพงษศา อนมตโดย : ผจดการ A วนท 01/09/59


- -

รวม -

186





1. ลางขวดเปลา - 29.10

2. นำขวดไปตากโดยควำไวในแรค (Rack) 5 8.90

3. รอใหขวดเปลาแหง - 28.90

4. นำไปทโรงงานขางใน 5 0.86

5. เปดฝาบอนำเกลอ - 0.38

6. กรองนำเกลอใหสะอาด - 19.20

7. รอใหกรองเสรจ - 9.10

8. เปดกอกบอนำเกลอใหไหลไปบอผสม - 0.09

9. นำไปทบอนำจด 3 0.09

10. เปดกอกบอนำจดใหไหลไปบอผสม - 0.09 11. เดนไปหยบนำตาล (3 กก.) กบผงชรส (2 กก.)

3 0.39

12. นำไปทหมอตม 2 0.39

13. ตมนำตาลกบชรส - 19.10

14. เดนไปหยบสารกนบด (2 กระบวย) 3 0.39

15. เทสารกนบดลงในบอผสม - 12.50

16. เดนไปหยบหวเชอนำปลา 3 ถง กบสกาละแม 2 แกว

3 0.39

17. เทหวเชอนำปลาและสกาละแม ลงในบอผสม

- 15.90

18. เดนไปหยบนำตาลกบผงชรส ทตมเสรจแลว

2 4.40

19. เทลงในบอผสม - 2.20

20. รอสวนผสมของวตถดบใหเขากน - 29.30

21. เอาเครองไดโวใสไปในบอ - 12.20

187


หมายเหต : คอ ขนตอนทจะทำการปรบปรง ทมา : อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ (2560 : 37) จากตารางท 7.5 เปนการเขยนแผนภมการไหล กอนการปรบปรง มกระบวนการทำงานทงหมด 36 ขนตอน ซงเราสามารถวเคราะหแผนภมกระบวนการไหลของงานไดดงน ในกระบวนการผลตนำปลานนไดใชเวลาในการผลต 293.77 นาท ใชระยะทาง 49 เมตร โดยมการปฏบตงาน 18 ครง มการเคลอนยาย 12 ครง มการรอคอย 6 ครง เพอความสะดวกตอการทำงาน




22. เสยบปลกเครองดดนำปลาจากบอ ไปยงถงกรอง

- 0.50

23. รอใหเตมถงกรอง - 19.70

24. ไปทตากขวด 5 0.50

25. นำขวดเปลาทควำจบหงายขน - 19.90

26. ไปทหมอตม 7 0.30

27. ตมแปงมน (เพอใชในการปดฉลาก) - 20.00

28. รอแปงละลายจนเหนยว (เปนกาว) - 9.80

29. นำฉลากมาแปะขวดโดยใชกาว - 1.66

30. เสรจแลวลากแรคมาไวดานลางถงกรอง 6 9.70

31. เปดวาวลถงกรอง - 0.11

32. บรรจใสขวดทละ 2 ขวด จนเตมลง - 3.11

33. ตอกฝาขวด/ ลง - 1.19

34. ยกใสรถลาก 6 ลง/1 เทยว - 1.05

35. ขนไปบรรทกขนบนรถ/เทยว 5 2.18

36. รอเพอออกจำหนาย - 10.20

รวม 49 293.77 18 12 - 6

188

เมอทำการปรบปรงกระบวนการทำงานของการออกแบบและพฒนาอปกรณบรรจนำปลาแหงหนงเพอเพมประสทธภาพในการผลตลงในแผนภมกระบวนการไหลหลงการปรบปรง ดงตารางท 7.6 ตารางท 7.6 แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนองประเภทคนของการออกแบบและพฒนาอปกรณบรรจนำปลาแหงหนงเพอเพมประสทธภาพในการผลต (หลงการปรบปรง)

แผนภมกระบวนไหล สรปผล ผลตภณฑ/วสด/พนกงาน กจกรรม ปจจบน ปรบปรง ลดลง กจกรรม : ขนตอนการผลตนำปลา ปฏบตงาน

เคลอนยาย ตรวจสอบ รอคอย คงคลง

18 12 - 6 -

18 8 - 3 -

- 4 - 3 -

วธการทำงาน : ปรบปรง ระยะทาง (เมตร) 49 39 10 สถานท : โรงนำปลา อำเภอประโคนชย เวลา (นาท) 293.77 199.11 81.63 บนทกโดย : นายอดมพงษ เกศศรพงษศา อนมตโดย : ผจดการ A วนท 15/09/59


- -

189





1. ลางขวดเปลา - 10.71 2. นำขวดไปตากโดยควำไวในแรค (Rack) 5 9.35 3. เดนเขาไปดานในโรงงาน 5 0.90 4. เปดฝาบอนำเกลอ - 0.40 5. กรองนำเกลอใหสะอาด - 20.16 6. รอใหกรองเสรจ - 9.56 7. เปดกอกบอนำเกลอใหไหลไปบอผสม - 0.09 8. ไปทบอนำจด 3 0.09 9. เปดกอกบอนำจดใหไหลไปบอผสม - 0.09 10. เดนไปหยบนำตาลกบผงชรสไปยง หมอตม

3 0.41

11. ตมนำตาลกบชรส - 20.06 12. หยบสารกนบด (2 ทพพ 400 กรม) เทลงไปในบอผสม

- 13.13

13. หยบหวเชอนำปลา 3 ถง (90 ลตร) กบสกาละแม 2 แกว เทลงไปในบอ

- 16.70

14. หยบนำตาลกบผงชรสทตมเสรจแลว เทลงไปในบอผสม

- 2.31

15. เอาเครองไดโวใสไปในบอ - 12.81 16. เสยบปลกเครองดดนำปลาจากบอไป ยงถงกรอง

- 0.53

17. นำไปทตากขวด 5 0.53 18. นำขวดเปลาทควำจบหงายขน - 20.90 19. นำไปทหมอตม 7 0.32 20. ตมแปงมน (เพอใชในการปดฉลาก) - 21 21. รอแปงละลายจนเหนยว (เปนกาว) - 10.29 22. นำฉลากมาตดทขวดโดยใชกาว/ ลง - 1.74 23. เสรจแลวลากแรคมาไวดานลาง ถงกรอง

6 10.19

190

จากตารางท 7.6 กลมผวจยไดเขยนแผนภมการไหล หลงปรบปรงมกระบวนการทำงาน

ทงหมด 29 ขนตอน ซงทางกลมผวจยสามารถวเคราะหแผนภมกระบวนการไหล ของงานไดดงน ใน

กระบวนการผลตนำปลานนไดใชเวลาในการผลต 199.11 นาท ใชระยะทาง 39 เมตร โดยมการ

ปฏบตงาน 18 ครง มการเคลอนยาย 8 มการรอคอย 3 ครง เพอความสะดวกตอการทำงาน สามารถ

สรปแผนผง FPC Diagram กระบวนการผลตนำปลา (หลงปรบปรง) ดงภาพท 7.5




24. เปดวาวลถงกรอง - 0.12

25. บรรจใสขวดทละ 4 ขวด จนเตมลง - 1.40 26. ตอกฝาขวด/ ลง - 1.25 27. ยกใสรถลาก 6 ลง/1 เทยว - 1.10 28. ขนไปบรรทกขนบนรถ/เทยว 5 2.29 29. รอเพอออกจำหนาย - 10.71

รวม 39 199.11 18 8 - 3

191

ภาพท 7.5 ไดอะแกรมการเคลอนทของขนตอนกระบวนการผลตนำปลา (หลงปรบปรง)

จากภาพท 7.5 การวางผงโรงงานตามกระบวนการผลตเปนการจดวางวตถดบทไมเปน

ระเบยบ โดยมการขนยายวตถดบกลบไปกลบมาในชวงระหวางกระบวนการผลตในสวนน ทำใหเกด

ความสญเปลาขณะปฏบตงานเปนอยางมาก ซงผวจยไดทำการปรบปรงใหม ใหวตถดบอยในตำแหนง

เดยวกน ทำใหลดการเคลอนยายไดเปนอยางด

192

แผนภมการปฏบตงานทวคณ สำหรบสถานประกอบการหรอโรงงานทมกระบวนการทำงานท เกยวของกบขนตอนการผลตและมเวลาเขามาเกยวของ ไดแก แผนภมกจกรรม (Activity Chart) แผนภมกจกรรมทวคณ(Multiple Activity Chart) แผนภมคน-เครองจกร (Man-Machine Chart)แผนภมการทำงานของสองมอโดยละเอยด (Simo Chart) การวเคราะหขนตอนการปฏบตงานของผลตภณฑตาง ๆ จะชวยใหทราบปรมาณการเคลอนยายของผลตภณฑในระหวางแผนก และนำขอมลดงกลาวมาใชในการปรบปรงการวางผงของโรงงาน เพอลดคาใชจายในการขนถายวสดระหวางจดตาง ๆ ลงได แผนภมทมการนำมาใชจรงในการบนทกขอมลในการผลต ไดแก แผนภมการปฏบตงานทวคณ ซงจะแสดงใหเหนเวลาทวางเปลาของการทำงานของพนกงาน เครองจกร จะนำไปสการปรบปรงขนตอนในกระบวนการผลตตอไป และมนกวชาการหลายทานใหความหมายคำวา แผนภมการปฏบตงานทวคณ ไวดงน ชำน กงแกว (2548 : 7) ไดใหความหมายของ แผนภมการปฏบตงานทวคณ หมายถง แผนภมกระบวนการผลตซงมสเกลเวลาประกอบการบนทกวธการทำงาน เพอใหสามารถแสดงภาพทชดเจนมากขนในการแบงสวนเวลาการทำงาน ซงชวยใหสามารถวเคราะหสวนของงานตาง ๆ ไดงายขน รจภาส โพธทองแสงอรณ (2551 : 21) ไดใหความหมายของ แผนภมการปฏบตงานทวคณ หมายถง แผนภมกระบวนการผลตของกลมซงมสเกลเวลาแสดงเปรยบเทยบเวลาทำงานของคนแตละคนหรอกจกรรมรวมระหวางคนกบเครองจกรหรอวสดมากกวาสองกระบวนการโดยบนทกรวมกนอยในแผนภมเดยวกน ธนสทธ เพงศร และธนากร เครอคำอาย (2556 : 15) ไดใหความหมายของ แผนภมการปฏบตงานทวคณ หมายถง แผนภมทใชบนทกเฉพาะการทำงานของคนและเครองจกรเทานน เปนการบนทกเพอแสดงความสมพนธของการทำงานของคนกบเครองจกร ซงสวนใหญเครองจกรจะทำงานไปขณะทคนยนหรอนงดเฉย ๆ เปนการรอเครองจกรทำงาน ในขณะทเครองจกรทำงานเสรจคนกเรมทำงานโดยทเครองจกรจะหยดเชนกน จากความหมายทนกวชาการไดใหไวนน สามารถสรปไดวา แผนภมการปฏบตงานทวคณ หมายถง แผนภมกระบวนการผลตทกำหนดการเคลอนยายตามลำดบกอนหลง เปนแผนภมทเกยวของกบสดสวนเวลา ใชในกรณทตองบนทกการทำงานของ 2 สง หรอมากกวานน ใหมความสมพนธกนในเชงของเวลา แผนภมนจะแสดงใหเหนภาพของเวลาทวางเปลา (Idle Time) ของการทำงานในแตละสวนวามมากนอยเพยงใด ในสวนของการตรวจตราและพฒนางานสามารถใชทงเทคนคการตงคำถามและ หลกการของ ECRS มาชวยในการปรบปรงงานเพอลดเวลาทวางเปลาลง แผนภมกระบวนการผลตสามารถเปรยบเทยบเวลาทำงานของคนหรอกจกรรมรวมระหวางคนกบเครองจกรหรอวสดมากกวา 2 อยาง ซงสามารถแสดงตวอยางแผนภมการปฏบตงานทวคณของ

193

แผนภมการปฏบตงานทวคณของการตรวจสอบคะตะลสทในเตาคอนเวอรเตอร (วธการเดม) ดงตารางท 7.7 ตารางท 7.7 แผนภมการปฏบตงานทวคณของการตรวจสอบคะตะลสทในเตาคอนเวอรเตอร (วธการเดม)

ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 147) หลงจากไดขอมลของการตรวจสอบคะตะลสทในเตาคอนเวอรเตอร (วธการเดม) ในตารางท 7.7 สามารถใชเทคนคการตงคำถามเพอการตรวจสอบและพฒนาการทำงานของการตรวจสอบคะตะลสทในเตาคอนเวอรเตอร (วธการปรบปรง) (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 148) ดงตอไปน

ชวโมง

1

2

3

4

5

6

194

คำถาม ทำไมชางเครองทจะทำการถอดฝาครอบ จะตองรอใหกลมชางไฟฟาถอดตว Heater ใหแลวเสรจกอน จำเปนตองรอหรอไม มวธการอนอกหรอไม คำตอบ เปนการทำงานทเคยทำมาแตกอนอยแลว ซงเมอทำการตรวจสอบรายละเอยดอกครง จงทำใหทราบวาจรง ๆ แลว ชางเครองสามารถถอดฝาครอบได ในขณะทชางไฟฟากสามารถทำการถอด Heater ได ทำใหลดเวลารอคอยลงได ซงแผนภมการปฏบตงานทวคณหลงการปรบปรง และหลงจากการปรบปรงวธการตรวจสอบอปกรณในเตาคอนเวอรเตอรของชางเครอง โดยถอดฝาครอบไปพรอมกบการถอดเครองทำความรอน ทำใหลดเวลารอคอยของชางเครองลงได และลดเวลารอคอยของชางรอกและผควบคมลงได ทำใหรอบเวลาในการตรวจสอบอปกรณในเตาคอนเวอรเตอรทงหมด ใชเวลาลดลงเปน 4 ชวโมง จากเดมใชเวลา 6 ชวโมง คดเปนรอยละ 32 ดงตารางท 7.8 ตารางท 7.8 แผนภมการปฏบตงานทวคณของการตรวจสอบคะตะลสทในเตาคอนเวอรเตอร (วธการปรบปรง)

ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543 : 148)

ชวโมง

1

2

3

4

5

6

195

ตวอยางท 2 การใชแผนภมการปฏบตงานทวคณ-คนกบเครองจกร ในการศกษาและปรบปรงการปาดผวแทงเหลกหลอดวยเครองกดโลหะ (วธการเดม) พบวา เกดเวลาลาชาในการทำงานทงสวนของพนกงานและเครองจกร เพราะตองเสยเวลารอคอยใหคน หรอเครองจกรทำงานใหเสรจตามกจกรรมของแตละสวนกอนซงจรง ๆ แลวอาจจะไมจำเปนตองรอคอย และจากการพจารณาแผนภมเดม พบวา บางงานสามารถทำงานพรอม ๆ กนไดทงคนและเครองจกร แตมบา งงานทพนกงานจำเปนตองรอใหเครองจกรหยดกอนถงจะทำงานได ดงตารางท 7.9

196

ตารางท 7.9 แผนภมการปฏบตงานทวคณ-คนกบเครองจกรของการปาดผวแทงเหลกหลอดวยเครองกดโลหะ (วธการเดม)

Multiple Activity Chart Chart No. …8…. Sheet No. …1.. of ..1.. Product : B 239 Casting Drawing No. B.2391/1

Cycle time (min)

Present Proposed Saving

Process : Finish mill second face

Man 2.0 Machine 2.0

Machine (S) Speed Feed Cincinnati No.4 vertical miller 80 15 i.p.m. in./min

Working Man 1.2

Machine 0.8 Operative Clock No. 1234 Idle Chart by : ………………… Date : …………………… Man 0.8

Machine 1.2 Man 60%

Machine 40%

Time (min) MAN

Time MACHINE (min)

Remove finished casting Claean machine with compressed air

Gauges depth on surface plate

Breaks edge of machine casting with fite

Cleans with compressed air

Idle

Places in box Obtains new casting

Cleans with compressed air

Locates casting in fixture Start machine and auto feed

Idle working

Finish mill second face


0.2 0.2

0.4 0.4

0.6 0.6

0.8 0.8

1.0 1.0

1.2 1.2

1.6 1.6

1.8 1.8

2.0 2.0

1.4 1.4

197

แนวทางทชวยพจารณาในการหาแนวทางเพอการปรบปรงวธการทำงานของคนและเครองจกร เพอลดเวลาลาชา คอ ทำการพจารณาโดยแยกงานในสวนท พนกงานกระทำโดยทเครองจกรหยด และ แยกงานทพนกงานสามารถกระทำไปพรอม ๆ กนกบเครองจกรได เพอจดลำดบการทำงานใหม เมอทำการพจารณาแลวกทำการเขยนวธการทปรบปรงลงในแผนภมการปฏบตงาน -คนกบเครองจกร ใหมเพอการเปรยบเทยบ ดงตารางท 7.10

198

ตารางท 7.10 แผนภมการปฏบตงานทวคณ-คนกบเครองจกร ของการปาดผวแทงเหลกหลอดวยเครองกดโลหะ (วธการทปรบปรง)

Multiple Activity Chart Chart No. 9 Sheet No. 1 of 1 Summary Product : B 239 Casting Drawing No. B.2391/1

Cycle time (min)

Present Proposed Saving

Process : Finish mill second face

Man 2.0 1.36 0.64 Machine 2.0 1.36 0.64

Machine (S) Speed Feed Cincinnati No.4 vertical miller 80 15 i.p.m. in./min

Working Man 1.2 1.12 0.08

Machine 0.8 0.8 - Operative Clock No. 1234 Idle Chart by : ………………… Date : …………………… Man 0.8 0.24 0.56

Machine 1.2 0.56 0.64 Ultilisation Gain

Man 60% 83% 23% Machine 40% 59% 19%

Time (min) MA

Time MACHINE (min)

Remove finished casting

Claean machine with compressed air locates new casting in fixture. Starts

machine and auto feed

Idle

Breaks edge of machine casting with tile cleans with compressed air

Gauges depth on surface plate

Places casting in box, picks up new casting ans places by machine

Working

Finish mill second face

Idle


0.2 0.2

0.4 0.4

0.6 0.6

0.8 0.8

1.0 1.0

1.2 1.2

1.4 1.4

199

จากภาพท 7.10 แสดงถงกระบวนการในการปาดผวแทงเหลกหลอดวยเครองกดโลหะ หลงการปรบปรง โดยแยกงานทพนกงานสามารถทำไดไปพรอม ๆ กบทเครองจกรทำงาน เชน งานตกแตงทำความสะอาดชนงานทปาดผวแทงเหลกหลอเสรจ วดขนาดของผวแทงเหลกหลอ และการวางชนงานทปาดผวแทงเหลกหลอเสรจลงในกลองเพอเกบเพอจดลำดบงานไวตอนทาย โดยทำไปพรอม ๆ กนกบเครองจกรในขณะกำลงปาดผวแทงเหลกหลอชนงานใหม สวนงานอนทตองทำขณะเครองจกรหยด เชน หยบชนงานทปาดผวแทงเหลกหลอเสรจแลวออกจากเครอง การทำความสะอาดเครองจกร และวางชนงานใหมเพอปาดผวแทงเหลกหลอ จะเปนกลมงานแรกทตองทำโดยเครองจกรหยดทำงานชวยลดเวลารอคอยของคนรอเครองจกรลงและเครองจกรรอคนลงได จากแผนภมขางตนสรปไดวา รอบเวลาในการทำงานของคนและเครองจกรลดลงจาก 2 นาท ลดลงเหลอ 1.36 นาท สามารถลดเวลาการทำงานของพนกงานลงจาก 1.20 นาท เปน 1.12 นาท และเวลารอคอยของพนกงาน ลดลงจาก 0.80 นาท เหลอ 0.24 นาท สวนเครองจกรเวลารอคอยลดลงจาก 1.20 นาท เหลอ 0.56 นาท และสามารถคำนวณหาคาประสทธภาพของพนกงานและเครองจกรหาไดจากสตร วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543 : 152) ตอไปน

รอยละคาประสทธภาพ = เวลาทำงานของคนและเครองจกร (Working Time) X 100 รอบเวลาในการทำงานทงหมด (Cycle Time)

ตวอยางเชน หารอยละคาประสทธภาพของพนกงานกอนปรบปรง ไดจาก = (1.20 / 2) x 100 = 60 % เปนตน

สรป ในการศกษากระบวนการทำงานหรอกจกรรมการดำเนนงานของพนกงานและวสดถอวาม

ความสำคญเนองจากสงผลโดยตรงตอประสทธภาพการทำงาน ในการพจารณาการเคลอนทของพนกงานและวสดจะตองเขาใจกระบวนการเคลอนทขององคประกอบทางการผลตและเลอกแนวทางการเคลอนททเหมาะสม ตวอยางกจกรรมการเคลอนทของพนกงานและวสด ตวอยางเชน พนกงานทำการ Operate เครองจกร พนกงานปอนวตถดบเขากระบวนการ พนกงานเตรยมอาหารในภตตาคาร เปนตน ซงจำเปนตองใชเครองมอหรอเทคนคทใชในการบนทกขอมลการทำงาน ไดแก ไดอะแกรมสายใย (String Diagram) เปนไดอะแกรมทงายทสดชนดหนงใชบงบอกความถของการเคลอนทและวดเสนทางการเคลอนทในการทำงานของคน วสด และเครองจกร อกเครองมอหนงทสำคญในการบนทกขอมล ไดแก แผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนองประเภทคน เปนแผนภมทใช

200

บนทกการเคลอนทตามลำดบกอนหลงของคน วสด และเครองจกร โดยการบนทกขนตอนการทำงานทงหมดอยางละเอยด รวมไปถงการบนทกระยะทางและเวลาการทำงานของขนตอนตาง ๆ เชน งานบรการตาง ๆ งานซอมบำรง งานตรวจตรา งานตรวจสอบ และงานบรหาร เปนตน และหวขอสดทายจะกลาวถง แผนภมการปฏบตงานทวคณ เปนแผนภมทเกยวของกบสดสวนเวลา ใชในกรณทตองบนทกการทำงานของ 2 สง หรอมากกวานน ใหมความสมพนธกนในเชงของเวลา ซงจากแผนภมจะสามารถมองเหนภาพของเวลาทวางเปลาของการทำงานของคนและเครองจกรเพอนำไปใชในการปรบปรงกระบวนการทำงานตอไป

201


จงตอบคำถามตอไปน 1. แผนภมกระบวนการผลตอยางสงเขปคออะไร และมประโยชนอยางบาง จงแสดงแผน ภาพประกอบ 2. ไดอะแกรมการเคลอนทคออะไร และมประโยชนอยางบาง จงแสดงแผนภาพประกอบ 3. ไดอะแกรมสายใยคออะไร และประโยชนอยางบาง จงแสดงแผนภาพประกอบ 4. แผนภมกระบวนการผลตอยางสงเขป (OPC) ตางจากแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (FPC) อยางไรจงอธบาย 5. จงบอกหลกการเขยนแผนภมการปฏบตงานทวคณ และบอกเทคนคการตงคำถามเพอการตรวจสอบและพฒนาการทำงาน 6. แผนภมทใชในการศกษาวธการทำงานมอะไรบาง จงบอกมาอยางนอย 3 แผนภม 7. จงอธบายหลกการของแผนภมการปฏบตงานทวคณ (Multiple Activity Chart) 8. จงอธบายหลกการของแผนภมกระบวนการผลตอยางตอเนอง (FPC) พรอมยกตวอยาง 9. จงบอกสตรทใชในการคำนวณหาคาประสทธภาพของพนกงานและเครองจกร พรอมบอกความหมายของพารามเตอรตาง ๆ 10. ในการทำงานแผนกผลตชนสวนยานยนตแหงหนง พบวา สายการผลตนมรอบเวลาในการทำงานของคนและเครองจกร (Working Time) เปน 32 นาท รอบเวลาในการทำงานทงหมด (Cycle Time) เปน 37 นาท จงคำนวณหาคาประสทธภาพของพนกงานและเครองจกรของสายการผลตน

202

203


จนทรศร สงหเถอน. (2551). บทท 8 การวเคราะหกระบวนการ. กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรม อตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ชมรมอาชวอนามยและความปลอดภย. (2558). หนวยท 9 การวเคราะหการปฏบตงานและ การศกษาเวลาในการทำงาน. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 20 กรกฎาคม 2558. จาก : http://www.safety-stou.com/UserFiles/File/master%2054109%20unit %209.pdf. ธนสทธ เพงศร และธนากร เครอคำอาย. (2556). การปรบปรงประสทธภาพการผลตคอนกรต ผสมเสรจ. ตาก : สาขาวชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลย เทคโนโลยราชมงคลลานนา จงหวดตาก. นชสรา เกรยงกรกฎ. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย อบลราชธาน. มาโนช รทนโย. (2549). การศกษางาน. นครราชสมา : แผนกงานเอกสารการพมพ มหาวทยาลย เทคโนโลยราชมงคลอสาน. รจภาส โพธทองแสงอรณ. (2551). บทท 5 แผนภมและไดอะแกรมการเคลอนท. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 14 กรกฎาคม 2558. จาก : http://bua.rmutr.ac.th/. วทยา อนทรสอน. (2559). “การขนถายวสดในโรงงานอตสาหกรรม (Material Handling for Industrial Factory).” วารสาร Industrial Technology Review. 22(283). วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543). การศกษาการทำงาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วชรนทร สทธเจรญ. (2547). การศกษางาน. กรงเทพฯ : โอ.เอส. พรนตง เฮาส. สมศกด มนคร. (2557). บทท 3 รปแบบการจดผงโรงงาน. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 21 กรกฎาคม 2558. จาก : http://www.teacher.ssru.ac.th/somsak_me/file.php/1 /PDF/Chapter3.pdf. อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ. (2560). การออกแบบและพฒนาอปกรณบรรจนำปลาแหงหนง


Ralph M. Barnes. (1980). Motion and Time Study. Design and Measurement of Work. 7th edition. United States of America : Wiley International.

205

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 8 การเคลอนไหวแบบประหยด

หวขอเนอหา 1. ความหมายของเศรษฐศาสตรการเคลอนไหว 2. ประเภทของการเคลอนไหวในการท างาน 3. ความหมายแผนภมกระบวนการผลตส าหรบสองมอ 4. หลกการจดบนทกการท างานของมอทงสองโดยใชแผนภมสองมอ 5. ความหมายการศกษาการเคลอนไหวแบบไมโคร 6. ขนตอนการน าไปใชงาน 7. สรป 8. ค าถามทายบท 9. เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. นกศกษาสามารถความหมายของเศรษฐศาสตรการเคลอนไหวและและเขาใจหลกของเศรษฐศาสตรการเคลอนไหวได

2. นกศกษาสามารถบอกประเภทของการเคลอนไหวในการท างานได 3. นกศกษาสามารถอธบายความหมายของแผนภมกระบวนการผลตส าหรบสองมอได 4. นกศกษาสามารถอธบายหลกการจดบนทกการท างานของมอทงสองโดยใชแผนภมสอง

มอได 5. นกศกษาสามารถอธบายความหมายและเขาใจหลกของการศกษาการเคลอนไหว

แบบไมโครได 6. นกศกษาสามารถบอกขนตอนการน าไปใชงานได

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. บรรยายประกอบเอกสารและสไลด Power Point 2. ผสอนและผเรยนชวยกนสรปประเดนส าคญประจ าบท 3. อภปรายซกถาม 4. ศกษาเอกสารประกอบการสอนประจ าบท

206

5. ตอบค าถามทายบท บทท 8


การวดและการประเมนผล 1. สงเกตการณรวมอภปราย การวเคราะหแสดงความคดเหน

2. สงเกตจากความสนใจ และการมสวนรวมในชนเรยน 3. สงเกตจากการตอบค าถามและการท ากจกรรม

4. ประเมนการท ารายงาน ทงรายกลมและรายบคคลประกอบการน าเสนอ 5. ตรวจค าถามทายบท บทท 8

207

บทท 8 การเคลอนไหวแบบประหยด

ในสภาวะโลกปจจบนการแขงขนทางการคาเรมมการแขงขนกนรนแรงขนสงผลใหธรกจอตสาหกรรมตาง ๆ ตองแสวงหาวถทางในการปรบปรงการผลตเพอลดตนทนและท าก าไร ๆ ไดมากขน จงจ าเปนตองพจารณาความสญเสยทแฝงอยในกระบวนการผลต ซงท าใหตนทนการผลตสงเกนกวาทควรจะเปนท าใหเกดความลาชาในการผลต ผปฏบตงานตองเสยเวลาในการแกปญหาแทนทจะสามารถใชชวงเวลานนในการปฏบตงานใหไดผลงานทมคณภาพหรอคดสรางสรรคเพอพฒนาใหดยงขน แนวทางหนงทถกน ามาใช ไดแก การศกษาการเคลอนไหว เปนการศกษาและวเคราะหถงการเคลอนไหวในขณะท างาน ซงรวมถงเครองจกร เครองมออปกรณ และสถานงาน การทจะชวยใหพนกงานท างานอยางมประสทธภาพ ประหยดพลงงาน และลดความเมอยลาลง ลดความสญเสยทเกดจากกระบวนการผลตทมการท างานซ า ๆ กนในหลายขนตอน ซงไมมความจ าเปนเพราะงานเหลานนไมท าใหเกดมลคาเพมกบผลตภณฑ รวมทงงานในกระบวนการผลตทไมชวยใหตวผลตภณฑเกดความเทยงตรงเพมขนหรอคณภาพดขน เชน กระบวนการตรวจสอบคณภาพของผลตภณฑ ซงเปนกระบวนการทไมท าใหเกดมลคาเพมกบผลตภณฑ ดงนนกระบวนการนควรรวมอยในกระบวนการผลตใหพนกงานหนางานเปนผตรวจสอบไปพรอมกบการท างาน หรอขณะคอยเครองจกรท างาน จงไดมแนวคดทชวยในการศกษาการเคลอนไหวขนมา เรยกวา หลกเศรษฐศาสตรการเคลอนไหว หรอการเคลอนไหวอยางประหยด เปนเทคนคในการวเคราะหขนตอนการปฏบตงานเพอลดขนตอนการท างานทไมจ าเปนออก และหาวธการท างานทดทสดและรวดเรวทสดในการปฏบตงาน รวมไปถงการปรบปรงมาตรฐานวธการท างานและฝกคนงานใหท างานดวยวธทถกตอง ชวยท าใหการท างานมประสทธภาพ ประหยดเวลา และลดความเมอยลา โดยจะน าหลกการนไปใชในการปรบปรงทาทางการปฏบตงาน และวธการเคลอนไหวลดความสญเปลาจากการเคลอนไหวทไมเหมาะสมออกไปได

ความหมายของเศรษฐศาสตรการเคลอนไหว ในกระบวนการท างานหรอกระบวนการผลต สงส าคญทสงผลตอประสทธภาพในการท างานของพนกงานโดยตรง คอ การเคลอนไหวของพนกงานในระหวางการท างาน ซงบางครงสงผลตอความเมอยลาและสภาพรางกายท าใหงานออกมาลาชาหรอสายการผลตหยดชะงกเปนครงคราว ดงนนการศกษาการเคลอนไหวจงจ าเปนตองใชหลกการก าหนดการจดวางรปแบบของงานซงมผลตอประสทธภาพในการท างานของพนกงานเพอออกแบบงาน เรมมตงแตสมยของ Frank B. Gilbreth ในป 1923 ซงตอมาในป 1980 ไดถกปรบปรงเพมเตมโดย Ralph M. Barnes และไดเรยกชอวา

208

หลกการของเศรษฐศาสตรการเคลอนไหว (Principles of Motion Economy) ซงไดมนกวชาการไดใหความหมายของ เศรษฐศาสตรการเคลอนไหว หรอการเคลอนไหวแบบประหยด ดงตอไปน (เกษม พพฒนปญญานกล. 2539 : 41 ; คมสน จระภทรศลปะ. 2550 : 6 ; จนทรศร สงหเถอน. 2551 : 3 ; และ วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 170) ดงตอไปน เศรษฐศาสตรการเคลอนไหว (Motion Economy) หรอการเคลอนไหวแบบประหยด หมายถง การวเคราะหการเคลอนไหวของรางกายขณะท างานเพอลดหรอตดการเคลอนไหวทไมจ าเปน ลดความเมอยลาของรางกาย และเพมประสทธภาพของงาน ท าใหไดวธการท างานทงายขน โดยหลกเศรษฐศาสตรของการเคลอนไหวสามารถอธบายรายละเอยดไดดงน 1. การใชโครงรางของมนษย พจารณาการใชโครงรางมนษย โดยเฉพาะสวนทเกยวของในการเคลอนไหว เชน ศรษะ คอ แขน มอ ล าตว เปนตน เพอใหการท างานเกดการประหยดการเคลอนท เชน

1.1 มอทง 2 ขางตองเรมและสนสดการเคลอนทพรอมกน 1.2 มอทง 2 ขางตองไมวางในเวลาเดยวกน ยกเวนตอนพกงาน 1.3 การเคลอนไหวแขน 2 ขางตองเหมอนกน พรอมกน แตทศตรงกนขาม 1.4 มอและล าตว ใหเคลอนทต าสด และไดประสทธภาพ 1.5 ใชโมเมนตมของรางกายคนชวยในการท างาน 1.6 การเคลอนไหวแบบวงโคงตอเนองนยมมากกวาแบบเสนตรง 1.7 การเคลอนทแบบอสระ จะท าไดเรว งายกวา แมนย ากวาการเคลอนทแบบเครงเครยด 1.8 จงหวะและทาทางในการท างานจ าเปนมากในการพจารณา 1.9 ควรจดวางงานในต าแหนงการเคลอนไหวของตาเพอความสะดวกสบาย 2. การจดต าแหนงสถานทปฏบตงาน กสามารถชวยใหการท างานลดความเมอยลา และเกดการประหยดพลงงานได ยกตวอยางเชน 2.1 การจดต าแหนงเครองมอ และวสดใหแนนอน เกดการคนหางายและสะดวก 2.2 กลองหรอภาชนะเกบของควรอยใกลคนท างาน และสงวสด อาศยแรงโนมถวงของโลก 2.3 ควรจดเรยงเครองมอและวสดในบรเวณท างานตามขอบเขตทกวางพอทจะเออม 2.4 ใชวธการปลอยลงขางลาง หรอดด Product ไมตองใชมอผลก 2.5 แสงสวางตองเพยงพอ 2.6 เกาอทเหมาะสมควรปรบระดบความสง ต าได 2.7 สของโตะปฏบตงาน ควรตดกบงานทกระท าเพอลดความเมอยลา

209

3. การออกแบบเครองมอ เชน 3.1 ควรใช Jig & Fixture ชวยในการจบชนงาน 3.2 กรณของแปนพมพดด ควรกระจายน าหนกแรงไปตามนว ตามธรรมชาต 3.3 การออกแบบเครองมอส าหรบหมนใชไขควง ควรใหมพนทสมผสของมอกบพนทผวใหมากทสด 3.4 คานงด พวงมาลยวงกลม ควรวางในต าแหนงทท าใหเกดความไดเปรยบเชงกลมากทสด สรปความหมายโดยรวม เศรษฐศาสตรการเคลอนไหว หมายถง การศกษาหลกการเคลอนไหวอยางมประสทธภาพเพอลดความเครยดของคนงานและเวลาในการท างาน เปนศกษาเพอวเคราะหถงการเคลอนไหวในขณะปฏบตงาน รวมถงเครองมออปกรณ เครองจกร และสถานงาน สามารถบอกไดวาสงผลตอการปฏบตงานของคนท างานมากนอยเพยงใด การเคลอนทโครงรางของรางกายทเหมาะสม แบ งได 3 กล ม ไดแก กลมทเกยวของกบการใชโครงรางของมนษย กลมทเกยวของกบการจดต าแหนงของสถานทปฏบตงาน และ กลมทเกยวของกบการออกแบบเครองมอและอปกรณนนเอง ตวอยางการจดต าแหนงของสถานทปฏบตงาน และการออกแบบเครองมอ ดงภาพท 8.1 - 8.2

210

ภาพท 8.1 บรเวณปฏบตงานธรรมดาและงานทกวางทสด ส าหรบการเคลอนทโครงราง ของรางกาย ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 172)

ไดอะแกรมท 2

ไดอะแกรมท 1

ขอบโตะท างาน

บรเวณปฏบตงานทกวางทสดส าหรบการเคลอนทของไหล

บรเวณปฏบตงานธรรมดาส าหรบการเคลอนทของนว ขอมอ และขอศอก

บรเวณปฏบตงานธรรมดา

บรเวณปฏบตงานทกวางทสดของมอขวา

บรเวณปฏบตงานทกวางทสดของมอซาย

บรเวณปฏบตงานธรรมดา

211

ภาพท 8.2 การจดต าแหนงสถานทปฏบตงานและการออกแบบเครองมอเพอชวยในการจดเกบ ชนงาน

ทมา : พมพเพญ พรเฉลมพงศ (2553 : 3) ตวอยางของการประกอบแหวนและนต (Bolt and Washer Assembly) วธการท างานเดมและหลงการปรบปรง โดยพจารณาหลกเศรษฐศาสตรของการเคลอนไหว ดงภาพท 8.3 - 8.7

ภาพท 8.3 การประกอบแหวนและนต (วธการท างานเดม)

212

ภาพท 8.4 ชนงานทประกอบเสรจ

ภาพท 8.5 การจดบรเวณปฏบตงานการประกอบแหวนและนต (วธการปรบปรง) ทมา : Barnes (1980 : 177)

ภาพท 8.6 การออกแบบรางเพอน าสงชนงานทประกอบเสรจ ทมา : Barnes (1980 : 177)

213

ภาพท 8.7 สถานทปฏบตงานของคนโดยพจารณาขอบเขตความกวางในชวงปกตและชวงสงสด ทมา : Barnes (1980 : 203)

ประเภทของการเคลอนไหวในการท างาน การเคลอนไหวเปนการคดคนปรบปรงล าดบหรอผสมสานกนของการเคลอนไหวในการท างานเพอใหเกดความเมอยลานอยทสดและก าจดการเคลอนไหวทสญเปลาใหหมดไป ในการศกษาการเคลอนไหวจะตองมล าดบของการเคลอนไหวทชดเจน เชน กรณการผลตปรมาณมาก (Mass Production) ทมการท างานซ าและเปนวฏจกรสน เนองจากถาสามารถลดเวลาลงไดเพยงไมกวนาทกจะมผลตองานทงหมดได การเคลอนไหวแบงออกเปนหลายประเภท จะใชอวยวะแตละสวนเคลอนไหวชวยในการท างาน การก าหนดประเภทการเคลอนไหวจะชวยท าใหการท างานนนเกดการประหยงแรงงานและลดความเมอยลาได ซงไดมนกวชาการไดกลาวถงค าวา ประเภทของการเคลอนไหวไว ดงน จนทรศร สงหเถอน (2551 : 4) ไดกลาวถง ประเภทของการเคลอนไหวในการท างาน วาเปนการเคลอนไหวของมอและล าตวควรพยายามใชการเคลอนไหวประเภทต าสดซงสามารถท างานไดอยางมประสทธผล เพราะจะเปนการใชกลามเนอนอยกลมและใชแรงแตนอย ควรหลกเลยงการเอยวตวหรอการใชอวยวะสวนอน ซงกอใหเกดความเครยดไดมาก แบงประเภทไดตามอวยวะการใชงาน ดงตารางท 8.1

214

ตารางท 8.1 ประเภทการเคลอนไหวตามหลกการของ จนทรศร สงหเถอน

ประเภท แกนหมน อวยวะทเคลอนไหว 1 ขอนว การเคลอนไหวของนวมอ 2 ขอมอ การเคลอนไหวของขอมอและนวมอ 3 ขอศอก การเคลอนไหวของแขน ขอศอก ขอมอ และนวมอ 4 หวไหล การเคลอนไหวของตนแขน ขอศอก ขอมอ และนวมอ 5 ล าตว การเคลอนไหวล าตว ไหล ตนแขน ขอศอก ขอมอ และนวมอ

(การเอยวหรอกมตวเลกนอย) ทมา : จนทรศร สงหเถอน (2551 : 5) วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 174) ไดกลาวถง ประเภทของการเคลอนไหวในการท างาน จะพจารณาตามแกนหมนตาง ๆ ของรางกาย การท างานทใชประเภทการเคลอนไหวทต า (คอการเคลอนไหวทอยเหนอประเภทท 1 จะประหยดแรงงานกวา ทงนตองมการจดวางอปกรณ และเครองมอทตองใชใหอยในต าแหนงทงายตอการเออมและหยบจบ กจะท าใหการท างานนนเกดการประหยดแรงงานและลดความเมอยลาได ดงตารางท 8.2 ตารางท 8.2 ประเภทการเคลอนไหวตามหลกการของ วจตร ตณฑสทธ และคณะ

ประเภท แกนหมน อวยวะทเคลอนไหว 1 ขอนวมอ นวมอ 2 ขอมอ มอ นวมอ 3 ขอศอก แขนชวงลาง มอ และนวมอ 4 หวไหล แขนชวงบน-ลาง มอ และนวมอ 5 ทอง ล าตวทอนบน แขนชวงบน-ลาง มอและนวมอ

ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 174) ประเภทของการเคลอนไหวในการท างาน จะอาศยหลกการศกษาการเคลอนไหวโดยการใชสญลกษณแสดงการเคลอนไหวในแตละขนตอนท าใหมองเหนไดดวยสายตาและสามารถวเคราะห

215

แยกแยะวาการเคลอนไหวนนดหรอไม หลกเศรษฐศาสตรการเคลอนไหวแบงเปน 3 กลม (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 68) ดงน กลมท 1 การประหยดการเคลอนไหวทเกยวกบการใชสวนตาง ๆ ของรางกาย 1. มอทงสองควรเรมตนและสนสดการเคลอนไหวพรอม ๆ กน 2. มอทงสองไมควรอยเฉยในเวลาเดยวกนยกเวนเมอหยดพก 3. การเคลอนไหวของมอทงสองควรอยในลกษณะทเปนสมมาตร แตในทศทางตรงกนขามและตองเคลอนไหวพรอมกน 4. การเคลอนไหวของมอและล าตว ควรพยายามใชการเคลอนไหวประเภทต าสดซงสามารถท างานไดอยางมประสทธผล 5. พยายามใชแรงของวตถทก าลงเคลอนท (แรงโมเมนตม) ใหเปนประโยชนในการท างานหรอลดแรงกระท าใหนอยลงเพอเกดความเครยดนอยทสด 6. ใชการเคลอนไหวแบบวงโคงตอเนองของมอ จะดกวาการเคลอนไหวทเปนเสนตรงกลบไป กลบมาหรอมการหกเปลยนทศทางอยางกะทนหน 7. การเคลอนไหวตองไมท าใหเหนอยแรงไมตองเกรงกลามเนอ มความเรวและแมนย ากวา และไมท าใหเกดอาการกลามเนอลาเมอตองท างานเปนเวลานาน ๆ 8. พยายามจดงานใหอยในลกษณะทจะท างานไดงาย และเกดจงหวะตามธรรมชาต ท าใหการท างานเปนไปโดยอตโนมตและรวดเรว จงหวะเกดขนเนองจากการเคลอนไหวทท าซ า ๆ กนอยางสม าเสมอ 9. พยายามจดงานใหอยในขอบเขตการมองของสายตา และไมตองใชการเพงมองมาก ในการท างานทตองใชสายตาเพอเพงมองวตถและวตถ 2 ชนทตองมองในการท างานจะตองไมหางกน กลมท 2 การประหยดการเคลอนไหวทเกยวกบการจดต าแหนงของสถานทปฏบตงาน 1. ควรมต าแหนงทวางแนนอนส าหรบเครองมอและชนสวนตาง ๆ ทตองใชประจ าเสมอ อยาวางชนสวนหรอชนงานในลกษณะกระจดกระจายทวโตะหรอพนทท างาน การวางเครองมอไวประจ าทหรอมต าแหนงทเสยบมนคงแนนอน ท าใหพนกงานหยบจบไดโดยไมตองหยดคดวาของอยตรงไหน และเมอคนเคยกบระบบแลวจะท าใหเกดการท างานทรวดเรวสม าเสมอ ในท านองเดยวกนชนสวนตาง ๆ และชนงานทประกอบแลวควรมต าแหนงในการทงลงหรอปลอยอยางแนนอน (คมสน จระภทรศลป. 2550 : 15) ดงภาพท 8.8

216

ภาพท 8.8 ชนเกบเครองมอและชนสวนในต าแหนงทแนนอน ทมา : คมสน จระภทรศลป (2550 : 15) 2. เครองมอ วสด ชนสวนตาง ๆ ตลอดจนกลไกการบงคบควรวางอยใกลกบต าแหนงการใชงานทสดและถาวางบนแนวราบหรอบนโตะควรค านงถงพนทการท างานปกต (Normal Working Area) ของมอทงสอง ตวอยางดงภาพท 8.9

ภาพท 8.9 ชวงขอบเขตพนทการท างานในสวนของผชายและผหญง ทมา : Barnes (1980 : 204)

217

ตวอยางการจดสถานทปฏบตงาน โดยพจารณาขอบเขตพนทการท างานในการเออมหยบสงของ ดงภาพท 8.10 - 8.12

ภาพท 8.10 ขอบเขตพนทการท างานในการเออมหยบสงของในเชง 3 มต ทมา : Barnes (1980 : 204) 3. ใชถงหรอภาชนะบรรจชนสวนทมกนเปดออกและเอยงลาดมาขางหนา เพอใหชน สวนไหลลงมาเอง ภาชนะบรรจควรออกแบบมาเฉพาะเพอการบรรจชนสวนขนาดเลกทจะไหลลงมาตามแรงโนมถวงโดยไมกระจดกระจาย

ภาพท 8.11 การจดอปกรณสถานงานใหสอดคลองกบพนทท างานของแขนและมอ ทมา : Barnes (1980 : 205)

218

ภาพท 8.12 กลองใสวสดทอาศยแรงโนมถวงชวยในการเคลอนทวสด ทมา : Barnes (1980 : 207) ตวอยางการจดสถานทปฏบตงานเพอประหยดการเคลอนไหว และการพจารณาถงการเลอกใชเกาอในการท างานประเภทตาง ๆ ดงภาพท 8.13

ภาพท 8.13 โตะตรวจสอบชนงาน ทมา : Barnes (1980 : 218)

219

จากภาพท 8.13 ภาชนะแบบนอาจถกออกแบบใหวางซอนกนหลายชนจากหนาไปหลงหรอเปนชน ๆ กได เพอใชในกรณทมชนสวนจ านวนมาก เชน การประกอบวงจรไฟฟาหรอชนสวนอเลกทรอนกส เปนตน 4. ชนสวนทประกอบแลวควรใชวธการทงลงหรอปลอยลง (Drop Deliveries) เพอใหเสยเวลานอยทสด ดงภาพท 8.14

ภาพท 8.14 การใชหลกการทงหรอปลอยชนงาน ทมา : จนทรศร สงหเถอน (2551 : 14) 5. การวางชนสวนและเครองมอตาง ๆ ใหอยในลกษณะทเออใหเกดล าดบขนตอนการเคลอนไหวทดทสดคอ ชนสวนแรกในการหยบควรวางอยใกลกบจดทตองวางชนงานทประกอบแลว เพอใหการเรมตนของวฏจกรตอไปด าเนนไดทนทโดยไมเสยจงหวะ 6. จดหาแสงสวางใหเพยงพอในบรเวณปฏบตงานจะชวยใหท างานสะดวกรวดเรวและลดความผดพลาดลง แสงสวางทพอเหมาะตองขนอยกบชนดของงานนอกจากนสภาพแวดลอมและองคประกอบของการใหแสงกมผลตอการมองดวย (คมสน จระภทรศลป. 2550 : 26) ดงภาพท 8.15

220

ภาพท 8.15 การจดแสงสวางใหเพยงพอในบรเวณปฏบตงาน ทมา : คมสน จระภทรศลป (2550 : 26)

7. ความสงของเกาอและบรเวณปฏบตงาน ควรจดใหใชในกรณทจะนงท างานสลบกบยนท าได ทนงควรปรบไดใหเหมาะกบคนงาน ระดบของโตะควรใหสงประมาณ 36 - 40 นว ดงภาพท 8.16

ภาพท 8.16 เกาอทใชนงและยนในการท างานส าหรบผชาย และ ส าหรบผหญง ทมา : Barnes (1980 : 220)

221

8. ประเภทของเกาอและความสงตองเออใหผท างานมการทรงตวทดในระหวางท างาน ทายนทดกคอ เมอยนน าหนกตวจะตกลงในแนวดงตามโครงกระดก ทานงทดคอ ตงแตสะโพกถงศรษะตงตรง และมพนกพงรองรบสวนลางของกระดกสนหลงไว ซงควรกวางประมาณ 6 - 8 นว ยาว ประมาณ 10 - 12 นว กลมท 3 การประหยดการเคลอนไหวทเกยวกบการจดต าแหนงของสถานทปฏบตงาน ส าหรบการจดต าแหนงของสถานทปฏบตงานอาศยหลกการประหยดการเคลอนไหว (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 172) ดงน 1. ควรใชอปกรณจบยด (Jig หรอ Fixture) หรอคนเทาเหยยบ (Foot Pedal) ชวยในการจบชนงาน การใชเครองมอทอาศยเทาชวย จะท าใหมอทงสองวางเพอท างานอนไดโดยไมเสยเวลา การออกแบบคนเทาเหยยบ ม 2 ชนด คอ ชนดทตองใชน าหนกตวชวยในการกด เชน เครองปมลม เปนตน และ ชนดเบา เชน ขาเหยยบจกรไฟฟา เปนตน 2. พยายามรวมเครองมอทท าหนาท 2 อยางไวในชนเดยวกนเพอใหประหยดเวลาในการทตองวางเครองมอชนหนงและหยบอกชนหนงขนมา 3. จดเตรยมเครองมอหรอวตถในลกษณะทสามารถหยบไปใชไดทนท เชน ทเสยบปากกา ทวางปากกาเชอม เปนตน 4. เมอตองใชนวมอตาง ๆ ในการเคลอนไหวทตางกน เชน ในการพมพดดน าหนกทกระจายใชกบนวตาง ๆ ควรสมดลกบความสามารถของแตละนว 5. มอจบ คานโยก หรอพวงมาลยควรตดตงในลกษณะทคนงานสามารถจะจบหรอหมนโดยไมตองขยบตวเปลยนทาของรางกายมากนก ดงนน เมอสรปโดยรวมการศกษาการเคลอนไหว แบงไดเปน 2 ประเภท ดงน 1. การศกษาจากการสงเกต (Visual Motion Study) เปนการสงเกตวธการท างานเพอบนทกการเคลอนท หรอการเคลอนไหวตาง ๆ ทเกดในระหวางการท างาน วธทมกจะใชกบการท างานทมรอบการท างานยาว 2. การศกษาการเคลอนไหวแบบละเอยด (Micromotion Study) มกจะใชกบกระบวนการท างานทมรอบการท างานสนดงนนจงจ าเปน ตองตองใชการถายวดโอเพอศกษาราย ละเอยดของการเคลอนไหวระหวางการท างานและมการน าวดโอมาฉายแบบชา ๆ เพอสงเกตการเคลอนทโดยละเอยดแลวสรางแผนภมแผนภมวเคราะหมอซาย-มอขวา เพอหาวธการปรบปรงวธการท างานใหมการเคลอนททไมจ าเปนนอยทสด

222

ความหมายของแผนภมกระบวนการผลตส าหรบสองมอ กระบวนการผลตงานบรการและงานเอกสารตาง ๆ จ าเปนตองมการศกษากระบวนการในการปฏบตงาน เพอเขาใจภาพรวมของการท างานนน ๆ ตลอดตงแตตนจนเสรจงาน ทงในสวนของวธของ ท างาน วตถดบ เครองมอ อปกรณและเอกสารทเกยวของ เพอน ามาวเคราะหถงจดดอย และท าการ ปรบปรงงานใหดขนตอไป การวเคราะหการปฏบตงาน ถอเปนขนตอนทส าคญมากขนตอนหนง ส าหรบการบรหารการจดการ และ ปรบปรงกระบวนการท างาน การวเคราะหกระบวนการโดยการใชแผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอ ถอเปนเทคนคหนงทน ามาใชในการวเคราะหกระบวนการไดมประสทธภาพ ใชเกบรวบรวมขอมลพนฐานทจ าเปนส าหรบวางแผนการท างาน การบรหารจดการงาน และปรบปรงแกไขงานเพอใหมประสทธภาพดขน ซงไดมนกวชาการไดใหความหมาย แผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอไว ดงน จนทรศร สงหเถอน (2551 : 2) ไดใหความหมายของค าวา แผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอ (Right and Left Hand Chart) หมายถง แผนภมทใชบนทกการท างานของมอทงสองทไดจากการวเคราะหการท างานของพนกงานในการศกษาขนตอนของการปฏบตงาน ณ จดตาง ๆ ใชสญลกษณในการวเคราะหชดเดยวกนกบสญลกษณทใชในการวเคราะหกระบวนการ แตมความหมายทเปลยนไปเพอใหเหมาะสมกบการท างานของมอ รจภาส โพธทองแสงอรณ (2551 : 23) ไดใหความหมายของค าวา แผนภมกระบวน การผลตส าหรบ 2 มอ หมายถง แผนภมการท างานของมอซายและมอขวาโดยมสเกลเวลาในการก ากบ ซงตองใชการศกษากระบวนการเคลอนทเชงอนภาควเคราะหโดยการวเคราะหฟลมเนองจากสองมอเคลอนทเรวมาก ชมรมอาชวอนามยและความปลอดภย (2558 : 8) ไดใหความหมายของค าวา แผนภมมอซาย-มอขวา (Left-Hand หรอ Right-Hand Chart) หมายถง แผนภมทออกแบบมาเพอสงเกตการท างานทใชมอท าเปนหลก โดยจะสงเกตการเคลอนไหวของมอทงสองขาง เชน งานในกระบวนการประกอบโดยคนงานอยประจ าทเพอประกอบชนสวนเขาดวยกนดวยมอซายและมอขวา แผนภมนจะสงเกตการท างานจนครบหนงรอบการท างาน เพอปรบการท างานระหวางมอซายขวา ใหพอ ๆ กน โดยการปรบปรงการท างานนอาจจะตองมการปรบปรงสถานงานดวย เมอสรปความหมายโดยรวม แผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอ หมายถง แผนภมทออกแบบมาเพอสงเกตการท างานทใชมอท าเปนหลก โดยจะสงเกตการเคลอนไหวของมอ ทงสองขาง เชน งานในกระบวนการประกอบโดยคนงานอยประจ าทเพอประกอบชนสวนเขาดวยกนดวยมอซายและมอขวา โดยจะสงเกตการท างานจนครบหนงรอบการท างาน เพอปรบการท างานระหวางมอซายขวาใหพอ ๆ กน โดยการปรบปรงการท างานนอาจจะตองมการปรบปรงสถานทปฏบตงานดวย ซงการศกษาการเคลอนไหวของมอเปนการศกษาการท างานของมอทงสองขางวามความสมพนธกน

223

อยางไรขณะท างาน โดยมแผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอ เปนแผนภมทชวยใชในการบนทกผลของการท างาน โดยการบนทกผลการท างานตองมความสมพนธกบเวลาดวย เพอใหทราบวาในเวลาการท างานของมอทงสองท าอะไรบางและสมพนธกนอยางไร สญลกษณทใชในแผนภมสองมอเหมอนกบการใชแผนภมการไหลของกระบวนการ (FPC) แตมความหมายแตกตางกนเลกนอยนนเอง

หลกการจดบนทกการท างานของมอทงสองโดยใชแผนภมสองมอ การจดบนทกของแผนภมสองมอ ถอเปนสงทส าคญในการบงบอกรายละเอยดการท างานของมอทงสองขาง โดยแผนภมสองมอเปนแผนภมทเขยนเพอแสดงการท างานของมอซายและมอขวา โดยจะมการเขยนเปนแผนผงบรเวณจดปฏบตงาน ไดแก งานทจะตองท า วสด เครองมอ เครองจกรทใชในการท างานและต าแหนงทคนงานท างานอย แลวสงเกตการณท างานของคนงานอยางละเอยด บนทกการเคลอนไหวของมอซายและมอขวาของคนท างาน ตองท าการบนทกหลาย ๆ รอบ แลวจงคอยบนทกสรปการท างานนน ๆ และเขยนการเคลอนไหวของมอซายลงในแผนภมขางซาย การเคลอนไหวของมอขวาลงในแผนภมขางขวาโดยใชสญลกษณแทนพรอมกบมค าอธบายการท างานก ากบอยขาง ๆ โดยหลกการจดบนทกการท างานของมอทงสอง (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 77) มดงน 1. ศกษาวฏจกรของการท างานใหเขาใจกอนลงมอบนทกขอมล 2. บนทกการท างานของมอขางใดขางหนงกอนแลวบนทกการท างานของมออกขาง 3. อยาใชสญลกษณสองตวในเวลาเดยวกน 4. เรมจดบนทกเมอเรมหยบชนงานใหม 5. บนทกการกระท าของมอทงสอง ในแถวหรอระดบเมอมการท างานของสองมอเกดในเวลาเดยวกน โดยแผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอ (Two - Handed Process Chart) มหลกส าคญ ไดแก ใชบนทกการท างานของมอทง 2 ขางทสมพนธกน และบนทกงานใน 1 วฏจกร ทสมบรณของการท างานซ า ๆ โดยใชสญลกษณ (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 77) ดงน แทน การจบ ใช ปลอยเครองมอ แทน การเคลอนทของมอ แขน แทน รอคอย มอวาง แทน จบไว ตวอยางแผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอ การประกอบปากกา ดงตารางท 8.3

224

ตารางท 8.3 แผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอ ของการประกอบปากกา (วธการเดม)

แผนภมการปฏบตงาน แผนภมหมายเลข_______

RIGHT & LEFT HAND CHART Page No._______

OPERATION การประกอบปากกา PRESENT METHOD PROPOSED CHART BY วชย DATE 08/06/50

6

6

5

4

3

2

1

LEGEND

6

5

4

3

2

1

SUMM RY PRESENT PROPOSED DIFFERENCE

ROW o LEVEL PER PIECES LH RH LH RH LH RH

1st 2nd Operation 2 4

R6 Transport 3 4

R5 Holds 5 -

R4 Delays - 2

R3 Total 10 10

R2 ไส Distance 34* 40*

R1 ปลอก

C

L1 ดาม

L2 ปากกาทประกอบแลว

L3

L4

L5

L6

LEFT HAND NO RIGHT HAND

เออมมอไปยงกลองใสดาม 10˚

1

10˚ เออมมอไปยงกลองใสไสปากกา

เลอกหยบมาหนงดาม 2 เลอกหยบไสมาหนงอน

เคลอนมอมายงขางหนา 10˚ 3 10˚ เคลอนมอมายงขางหนา

ถอตวดามไว 4 ประกอบไสปากกาเขากบตวดาม

ถอตวดามไว 5 10˚ เออมมอไปยงกลองใสปลอก

ถอตวดามไว 6 เลอกหยบปลอกมาหนงอน

ถอตวดามไว 7 10˚ เคลอนมอมายงขางหนา

ถอตวดามไว 8 ประกอบปลอกปากกาเขากบตวดาม

เคลอนปากกาไปกลองบรรจ 14˚ 9 วางคอยงานมอซาย

วางปากกาลงในกลอง 10 วางคอยงานมอซาย


L1

R1

R2

L2

L6 L5 L4 L3 L2 L1 C R1 R2 R3 R4 R5 R6

225

จากการวเคราะหพบวาเมอน าวธการตงค าถามมาใชวเคราะหขนตอนการท างานเดมของพนกงานจะพบวามอทงสองมการท างานทไมสมดลกน คอ มอซายมการถอของอยถง 50% ของเวลาทงหมด และ มอขวามการคอยงานอย 20% ของเวลาทงหมด เนองจากการจดล าดบการท างานและการจดวางอปกรณบนโตะทไมเออใหมอท างานอยางมประสทธภาพ สวนวธการทปรบปรงและพฒนาแลว (จนทรศร สงหเถอน. 2551 : 11) เปนดงน 1. ออกแบบเครองจบยดอยางงาย ๆ ขนอนหนง ซงสามารถจะยดดามปากกาไวพรอมกน 2 อน ในขณะทมอทงสองหยบชนสวนของปากกามาประกอบ 2. จดวางกลองใสชนสวนเสยใหมเพอใหสะดวกแกการหยบและการเคลอนไหวของมอทงสองเปนไปอยางราบรนและตอเนอง 3. จดใหอปกรณตาง ๆ วางอยในรศมวงโคงของมอเพอใหระยะเออมจากจดประกอบเทา ๆ กนทงสองขาง สามารถแสดงรายละเอยด การประกอบปากกา (วธปรบปรง) ดงตารางท 8.4

226

ตารางท 8.4 แผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอ ของการประกอบปากกา (วธปรบปรง) แผนภมการปฏบตงาน แผนภมหมายเลข_______

RIGHT & LEFT HAND CHART Page No._______

OPERATION การประกอบปากกา PRESENT METHOD PROPOSED CHART BY วชย DATE 12/06/50

LEGEND

SUMMARY PRESENT PROPOSED DIFFERENCE

ROW or LEVEL PER PIECES LH RH LH RH LH RH

1st 2nd Operation 2 4 10 10 8 6

R6 Transport 3 4 7 7 4 3

R5 Holds 5 - - - -5 -

R4 Delays - 2 - - - -2

R3 ปากกาทประกอบแลว Total 10 10 17 17 7 7

R2 ดาม Distance 34* 40* 58* 58* 24* 18*

R1 ไส

C ทยดปากกา ปลอก L1 ไส

L2 ดาม L3 ปากกาทประกอบแลว

L4 L5

L6

ทมา : จนทรศร สงหเถอน (2551 : 11) จากตวอยางแผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอ ของการตดหลอดแกว โดยในกระบวนการผลต วธการเดม หลอดแกวจะถกดนเขาไปในจก จนตดสวนปลายของจก จากนนใชตะไบบากหลอดแกวและหมนหลอดแกวเพอเปลยนต าแหนงรอยบาก แลวดงหลอดแกวออก จากน นใชมอทงสองหกหลอดแกวออกจากกน การปฏบตการอยางละเอยด ดงตารางท 8.5

L6 L5 L4 L3 L2 L1 C R1 R2 R3 R4 R5 R6

227

ตารางท 8.5 แผนภมกระบวนการผลตส าหรบสองมอ : การตดหลอดแกว (วธการเดม)

TWO-HANDED PROCESS CHART CHART …No.1… SHEET …No.1… OF …1…. WORKPLACE LAYYOUT

DRAWING AND PART : Glass tube 3mm dia. original method

jig Glass tube position for mark

1 metre original length OPERATION : Cut to lengths of 1.5 cm

LOCATION : General shop OPERATIVE : CHARTED BY : DATE : LEFT - HAND DESCRIPTION RIGHT - HAND DESCRIPTION

Holds tube . Picks up file To jig Holds file Inserts tube to jig File to tube Presses to end Holds file Holds tube Notches tube with file Withdraws tube slightly Holds file Rotates tube 120˚/180˚ Holds file Pushes to end jig . Moves file to tube Holds tube Notches tube Withdraws tube Places file on table Moves tube to R.H. Moves to tube Bends tube to break Bends tube Holds tube Releases cut piece Changes grasp on tube To file

SUMMARY

METHOD PRESENT PROPOSED L.H. R.H. L.H. R.H.

Operations 8 5 Transports 2 5 Delays - - Holds 4 4 Inspections - - Totals 14 14


228

เมอท าการตรวจตรา และพฒนา เพอหาแนวทางในการปรบปรง โดยใชเทคนคการตงค าถาม (5W1H) พบวามค าถาม (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 185) ดงน 1. ท าไมตองยดหลอดแกวไวในจก ค าตอบ เพราะความยาวหลอดแกวทอยในจกสนมากเมอเทยบกบความยางของหลอดแกวทงหมด 2. ท าไมบากรองหลอดแกว ขณะทหมนหลอดแกว แทนทจะปลอยมอขวาไวเฉย ๆ ค าตอบ สามารถท าได 3. ท าไมตองดงหลอดแกวออกจากจกแลวจงหกหลอดตรงรอยบาก ค าตอบ เพราะถาหกหลอดขณะทอยในจก จะท าใหดงสวนของหลอดทอยในจกล าบาก ถาออกแบบจกใหม เพอใหหลดในขณะทหกออกจากกน กจะชวยในสวนนได จากตวอยางการตงค าถาม พรอมทงการหาค าตอบ สามารถท าการออกแบบจกทใชจบหลอดแกวใหม ท าใหการท างานของสองมอดขน โดยจะเหนไดจาก แผนภมกระบวนการผลตส าหรบสองมอของการตดหลอดแกววธทปรบปรง ดงตารางท 8.6

229

ตารางท 8.6 แผนภมกระบวนการผลตส าหรบสองมอ การตดหลอดแกว (วธการปรบปรง)

TWO-HANDED PROCESS CHART CHART …No.2… SHEET …No.1… OF …1…. WORKPLACE LAYYOUT DRAWING AND PART : Glass tube 3mm dia. Improved Method

Stop Glass tube Position for notch Jig

1 metre original length OPERATION : Cut to lengths of 1.5 cm

LOCATION : General shop OPERATIVE : CHARTED BY : DATE :

LEFT - HAND DESCRIPTION RIGHT - HAND DESCRIPTION

Pusher tube to stop Holds file Rotates tube Notches with file Holds tube Taps with file End drops to box

SUMMARY METHOD PRESENT PROPOSED

L.H. R.H. L.H. R.H. Operations 8 5 Transports 2 5 Delays - - Holds 4 4 Inspections - - Totals 14 14


ความหมายการศกษาการเคลอนไหวแบบไมโคร การศกษาการเคลอนไหวรเรมโดย Frank และ Lillian Gilbreth โดยมการแบงการเคลอนไหวของพนกงานในระหวางท างานเปนการเคลอนไหวพนฐานเรยกวา เทอรบลกส (Therbligs) โดย มทงหมด 17 รปแบบนนจะมทงการเคลอนไหวทมประสทธภาพและไมมประสทธภาพ การน าเอาเครองมอการศกษาการเคลอนไหวแบบไมโคร มาใชเปนการศกษาขององคประกอบพนฐานหรอหนวยยอยของการปฏบตงาน โดยอาศยกลองถายภาพยนตรและอปกรณบอกเวลา ซงสามารถวดเวลาของแตละชวงไดอยางแมนย าลงบนฟลมภาพยนตร ท าใหสามารถวเคราะหเวลาของหนวยยอยพนฐาน

230

เหลานได การศกษาการเคลอนไหวแบบไมโครจะชวยในการปรบปรงการท างานใหมประสทธภาพมากขน และยงชวยการฝกฝนอบรมพนกงานใหไดมาตรฐาน มนกวชาการไดใหความหมาย การศกษาการเคลอนไหวแบบไมโครไว ดงน ราฟ เอม. บารนส (1980 : 174) หมายถง การน าหลกการของการเคลอนไหวอยางมประสทธภาพและประหยดเวลา (Principle of Motion Economy) ในระหวางการท างานเปนจ านวน 22 ขอ โดย บารนส ได แบงหลกการของเขาออกเปน 3 กลมใหญ ๆ ไดแก การเคลอนไหวของมนษยระหวางปฏบตงาน การจดต าแหนงของสถานทปฏบตงาน และการออกแบบเครองมอและอปกรณ นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 83) ไดกลาววา การศกษาการเคลอนไหวแบบไมโคร หมายถง การศกษาขององคประกอบพนฐานหรอหนวยยอยของการปฏบตงาน โดยอาศยกลองถายภาพยนตรและอปกรณบอกเวลา ซงสามารถวดเวลาของแตละชวงไดอยางแมนย าลงบนฟลมภาพยนตร ท าใหสามารถวเคราะหเวลาของหนวยยอยพนฐานเหลานได คมสน จระภทรศลป (2548 : 75) การศกษาการเคลอนไหวแบบไมโครหรอจลภาค (Micro Motion Study) หรออาจจะเรยกวา Method Study หมายถง การศกษาและวเคราะหถงการเคลอนไหวในขณะท างาน ซงรวมถงเครองจกร (Machine) เครองมออปกรณ (Tool and Equipment) และสถานงาน (Work Place) ดงนนเมอสรปโดยรวม การศกษาการเคลอนไหวแบบไมโคร หรอการเคลอนไหวอยางละเอยด (Micromotion Study) จงหมายถง เทคนคของการบนทกภาพและจบเวลาการท างานพรอมโดยการอาศยการถายภาพหรอภาพยนตรทมเครองวดเวลาก ากบ มกใชกบการท างานทมวงจรสนๆ หรอเปนงานทท าการสงเกตการท างานไดยากซงการศกษาดวยการจบตาดอยางเดยวไมสามารถท าได การศกษาการเคลอนไหวชนดนมกจะใชกบกระบวนการท างานทมรอบการท างานสน ดงนน จ าเปนตองใชการถายวดโอเพอศกษารายละเอยดของการเคลอนไหวระหวางการท างานและมการน าวดโอมาฉายแบบชา ๆ เพอสงเกตการเคลอนทโดยละเอยดแลวสรางแผนภมแผนภมวเคราะหมอซาย-มอขวา เพอหาวธการปรบปรงวธการท างานใหมการเคลอนททไมจ าเปนนอยทสด การศกษาการเคลอนไหวอยางละเอยด นจะใชในการศกษากรณทวฏจกรการท างานสนมาก และตองท างานซ า ๆ กน หลายครง ท าใหเกดการประหยดการเคลอนทและแรงงานได ซงการเคลอนไหวพนฐาน หรอ เทอรบลกส (Therbligs) โดย แฟรงค บ กลเบรท แบงออกเปน 17 ชนด ซงสามารถ แบงเปน 3 กลมใหญ ๆ (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 83) ดงน 1. การเคลอนไหวทเกดประโยชน (Effective Therbligs) ไดแก 1.1 เคลอนไป (Reach) คอ การการเคลอนของมอโดยไมมสงของในมอ

231

1.2 น า ยาย (Move) คอ การการเคลอนไปของมอโดยมสงของในมอ 1.3 ควา หยบ (Grasp) คอ การควาหรอหยบสงของ 1.4 ปลอย (Release) คอ การปลอยสงของทอยในมอ 1.5 การวางต าแหนง (Pre-Prosition) คอ การเตรยมต าแหนง 1.6 ท า ใช (Use) คอ การเครองมอหรออปกรณตาง ๆ ในการท างาน 1.7 ประกอบ (Assemble) คอ การประกอบชนงานเขาดวยกน 1.8 ถอดประกอบ (Disassemble) คอ การถอดประกอบชนงานเขาดวยกน 2. การเคลอนไหวทไมเกดประโยชน (Ineffective Therbligs) ไดแก 2.1 การคนหา (Search) คอ ใชมอควานหาต าแหนงสงของ 2.2 การเลอก (Select) คอ ใชมอเลอกหาชนดของสงของ เชนการเลอกนอตทมขนาดถกตอง 2.3 การวางชนงานใหเขาต าแหนง (Position) คอ การวางชนงานใหเขาต าแหนงทตองการไว 2.4 การตรวจสอบ (Inspect) คอ การตรวจสอบตาง ๆ เชนการการตรวจสอบคณภาพ 2.5 การวางแผน (Plan) คอ หยดท างานเพอการวางแผนการท างานในขนตอไป 3. ความลาชาในการท างาน (Delay) ไดแก 3.1 ความลาชาทหลกเลยงไมได (Avoidable Delay) คอ ความลาชาทหลกเลยงไมไดซงเกดจาก ลกษณะของงาน 3.2 ความลาชาทหลกเลยงได (Unavoidable Delay) คอ ความลาชาทหลกเลยงได ซงเกดจาก ผปฏบตงาน เชน การพดคยระหวางท างาน เปนตน 3.3 พกผอนเพอคลายความเมอยลา (Rest to Overcome Fatigue) คอ การพกผอนเพอคลายความ เมอยลาเกดจากการท างาน 3.4 การหยดรอ (Hold) คอการถอสงของรอโดยไมเกดงาน ดงนน ลกษณะการท างานทดตองเปนงานทถกออกแบบการท างานใหผท างานเคลอนไหวโดยใหมเทอรบลกส ในกลมท 2 และ 3 นอยทสด ส าหรบตวอยางการเคลอนไหวพนฐาน จากการสงเกตการเคลอนไหวพนฐานในการหยบแกวน ามาดมโดยทวไปในการเออมมอขวาไปหยบแกวน ามาดมแลววางแกวกลบทเดมสามารถแสดงการเคลอนไหวพนฐานได ดงตารางท 8.7

232

ตารางท 8.7 การเคลอนไหวพนฐานในการหยบแกวน ามาดม

การท างานของมอขวา การเคลอนไหวพนฐานทเกดขน 1. เออมมอขวาจากต าแหนงขางตวไปทแกวน า เคลอนไป 2. หยบแกวน า หยบ 3. ยกแกวน าขนจรดรมฝปาก น า 4. ดมน า การหยดรอ 5. ยกแกวน าลง น า 6. ปลอยแกวน า ปลอย 7. มอขวากลบสต าแหนงขางตว เคลอนไป ทมา : นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 83) โดยศกษาสญลกษณรปแบบของเทอรบลกสทใชในการศกษาการเคลอนไหวของ แฟรงค บ กลเบรท ดงตารางท 8.8 ตารางท 8.8 รปแบบของเทอรบลกสทใชในการศกษาการเคลอนไหวโดย แฟรงค บ กลเบรท

Symbol Name Abbreviation Color

Search Sh Black

Find F Grey Select St Light Grey

⌒ Grasp G Red

⌒ Hold H Gold ochre Transport Load TL Green

Position P Blue

# Assemble A Violet

Use U Purple

Disassemble DA Light violet

Inspect I Burnt ocher

233


Symbol Name Abbreviation Color

Pre-position PP Pale blue

Release load RL Carmine red Transport Empty TE Olive green

Rest for over-coming fatigue

R Orange

Unavoidable delay UD Yellow

Avoidable delay AD Lemon yellow

Plan Pn Brown


ขนตอนการน าไปใชงาน การเคลอนไหวแบบไมโคร มาใชในการศกษาการท างาน เพอใหเกดความตอเนองในการน าไปใชในการปฏบตงาน จ าเปนตองมขนตอนการพฒนามาตรฐานวธการท างานเพอก าหนดใหเปนมาตรฐาน เรยกวา การนยาม ขนตอนการสงเสรมใชวธการท างานทปรบปรงแลวน าไปใชใหเหมาะสมกบการปฏบตงาน เรยกวา การน าไปใชงาน และ ขนตอนการตดตามการใชวธการท างานทปรบปรงแลว สรางเปนมาตรฐานสามารถถายทอดใหผปฏบตงานใหมได ในแตละขนตอนของการศกษาวธการท างานลวนแตมความส าคญ เมอผานการตรวจตรา พฒนาเพอหาแนวทางในการปรบปรงวธการท างานแลว ซงจากตวอยางทน าเสนอท าใหมการพฒนาวธการเพอใหไดมาซงวธการท างานทดทสดแลว กมาสขนตอนของการนยาม น าไปใชและการด ารงโดยจะแสดงออกมาในลกษณะของเอกสารทน าไปใชได เชน เปนลกษณะของคมอมาตรฐานในการปฏบตงาน (Standard Work Instruction) ควรมการปรบปรง แกไขวธการปฏบตงานนน ๆ ใหมความถกตองและเหมาะสมกบสภาพงานอยางตอเนอง โดยนยามค าศพทของขนตอนการน าไปใชงาน (ขนตอนการนยาม ขนตอนการน าไปใช และขนตอนการด ารง) (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 32) ไวดงน 1. ขนตอนการนยาม หมายถง การพฒนามาตรฐานวธการท างาน โดยการพฒนาวธการท างานทปรบปรงแลวใหเปนวธการมาตรฐานเพอใชเปนแนวปฏบตมาตรฐานตามวธการท างานท

234

ปรบปรงแลว ซงจะใชเปนเอกสารเพออางองและเมอมการบนทกในรปแบบวดทศนกจะสามารถใชเปนเครองมอในการอบรมพฒนาบคลากรในดานมาตรฐานวธการท างานได 2. ขนตอนการน าไปใช หมายถง การสงเสรมใชวธการท างานทปรบปรงแลว เปนวธการท างานทเสนอขนใหมโดยมมาตรฐานของงานตามทก าหนดไว การสงเสรมผลกดนใหคนงานซงมกจะมแนวโนมทจะใชวธการท างานของตนเอง ใหเปลยนแปลงวธการท างานตามมาตรฐานวธการท างาน การท าความเขาใจถงผลประโยชนทคนงานจะไดรบทงในสวนบคคลและในสวนขององคกรจากการใชวธการท างานใหม และพยายามชใหเหนวา คนงานไมไดเสยผลประโยชนอะไรเลย แตจะท างานงายขน เบาลง ผลงานดขน ผลผลตสงขนอกดวย 3. ขนตอนการด ารง หมายถง การตดตามการใชวธการท างานทปรบปรงแลว โดยมมาตรฐานของงานทก าหนดขนโดยวธการควบคมทเหมาะสม คอ การพยายามรกษาวธการท างานทปรบปรงแลวใหมการใชงานอยางตอเนองและคงอยจนกวาจะพฒนาวธการท างานทดยง ๆ ขนไปอก จะตองมการตดตามการท างานของคนงานตามวธการทก าหนดเปนมาตรฐาน ดงตวอยางคมอการปฏบตงานมาตรฐานของสถานงานหนง การน าไปใชในสายงานการประกอบโทรทศน ดงตารางท 8.9

235

ตารางท 8.9 คมอการปฏบตงานมาตรฐานของสถานงานหนงการน าไปใชในสายงานการประกอบ โทรทศน

LAY - OUT EQUIPMEN LIST QTY

CONVEYOR LINE

ASSY SPEAKER

NAME PLATE

OPERATOR FRONT CAB TROLLEY

1. TROLLEY FRONT CABINET 2. SIDE STOOL 3. CONTAINER BIN 4. KNIFE

2 1 1 1

DESCRIPTION KEY POINTS 1.น าเอา FRONT CAB. มาจาก PALLET 2. น าเอา SABA NAMEPLATE มาประกอบเขากบ FRONT CABINET โดยใช JIG กดเขา ไปใน MODEL 3710 ALL และ 3790 ALL และน าเอา NAME PLATE PRI (FERG) ประกอบกบ FRONT CABINET โดยใช JIG เขาไป ใน MODEL B14C และ B14C - W (UK MARKET) 3. หยบ COVER IR W CLK ประกอบเขากบ FRONT CABINET 4. น า FRONT CABINET วางลงบน PALLET แลวน าเอา SPEAKER ASSY จาก CONTAINER BIN มาท าการตรวจสายจดบดกรใหอยในสภาพดแลววางบน PALLET 5. ท าการปลอย PALLET ใหกบจดตอไป

- อยาเอามอแตะทกาวกอนปดลงบนตว Front - สของ Speaker grid กบสของ Front นนจะตองเหมอนกน

STD. TIME MAI NO. OPERATION PAGE 0.98 1009078 CABINET LOADING OF

ทมา : นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 88)

สรป การศกษาการเคลอนไหว (Motion Study หรอ Method Study) เปนการศกษาและวเคราะหถงการเคลอนไหวในขณะท างานของคนท างาน เครองจกร เครองมออปกรณ และสถานงานตาง ๆ เพอชวยใหการท างานของคนท างาน เครองจกร เครองมออปกรณ มประสทธภาพเพมสงขนหรอเปนไปตามมาตรฐานการท างานทตงไว อกทงชวยลดความเมอยลาประหยดพลงงานในองคกรได

FRONT

236

ดวยเศรษฐศาสตรการเคลอนไหวเปนการพจารณาการปฏบตงานของคนงาน 1 คน ในทท างาน ความเมอยลาจะมผลตอการหาแนวทางในการปรบปรงเพอใหไดวธการท างานทมประสทธภาพ เพอชวยใหคนท างานท างานอยางมราบรน ไมตดขด ลดความเมอยลาลง เพมประสทธภาพการท างานใหสงขน โดยพจารณาจาก 3 สวนคอ การใชโครงรางของมนษย การจดต าแหนงสถานท และการออกแบบเครองมอ สวนประเภทของการเคลอนไหว ซงจะพจารณาตามแกนหมนตาง ๆ ของรางกาย นอกจากน ยงกลาวถงแผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอ (Two - Handed Process Chart) ใชบนทกการท างานของมอทง 2 ขางทสมพนธกน บนทกงานใน 1 วฏจกร ทสมบรณของการท างาน ซ า ๆ และใชสญลกษณ แทน การจบ ใช ปลอยเครองมอ แทน การเคลอนทของมอ แขน แทน รอคอย มอวาง แทน จบไว สวนการศกษาการเคลอนไหวแบบไมโคร (Micromotion Study) ใชในการศกษากรณท วฏจกรการท างานสนมาก และตองท างานซ า ๆ กน หลายครง ศกษาเพอใหเกดการประหยดการเคลอนทและแรงงาน โดยทแฟรงค บ กลเบรท เปนผรเรมการศกษาการเคลอนไหว และหวขอสดทายจะกลาวถง ขนตอนการนยามน าไปใชและด ารง หลงจากทท าการตรวจตราพฒนาเพอหาแนวทางในการปรบปรงวธการท างานแลว ซงจากหลาย ๆ ตวอยางทน าเสนอจะท าใหมการพฒนาวธการเพอใหไดมาซงวธการท างานทดทสดสขนตอนของการนยามน าไปใชและการด ารง โดยจะแสดงออกมาในลกษณะของเอกสารทน าไปใชได เชน เปนลกษณะของคมอมาตรฐานในการปฏบตงาน (Standard Work Instruction) เปนตน

237


จงตอบค าถามตอไปน 1. หลกเศรษฐศาสตรการเคลอนไหว หมายถงอะไร จงอธบาย

2. ในการศกษาเศรษฐศาสตรการเคลอนไหวเราจะตองพจารณาอะไรบางเพอชวยให พนกงานท างานอยางมประสทธภาพ ประหยดพลงงานและลดความเมอยลาลง 3. จงอธบายความส าคญของหลกเศรษฐศาสตรการเคลอนไหว มาโดยละเอยด 4. ประเภทของการเคลอนไหว มอะไรบาง จงอธบายเปนขอ ๆ 5. แผนภมกระบวนการผลตส าหรบ 2 มอ (Two - Handed Process Chart) เปนอยางไร จงอธบาย 6. การศกษาการเคลอนไหวแบบไมโคร (Micromotion Study) เปนอยางไร จงอธบาย 7. จงอธบายลกษณะขนตอนการนยาม น าไปใช และด ารง วาสามารถน าไปประยกตใชได อยางไร 8. จงยกตวอยางเศรษฐศาสตรการเคลอนไหวโดยพจารณาการใชโครงรางมนษยเพอใหการ ท างานเกดการประหยดการเคลอนท มาอยางนอย 5 ขอ 9. การศกษาเศรษฐศาสตรการเคลอนไหวโดยพจารณาการจดต าแหนงสถานทปฏบตงานม ประโยชนอยางไรบาง จงตอบมาเปนขอ ๆ 10. จงยกตวอยางเศรษฐศาสตรการเคลอนไหวโดยพจารณาการออกแบบเครองมอ อยางนอย 5 ขอ

238

239


เกษม พพฒนปญญานกล. (2539). การศกษางาน : Work Study. กรงเทพฯ : ประกอบเมไตร. คมสน จระภทรศลป. (2550). การศกษางานอตสาหกรรม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเทคโนโลย พระจอมเกลาธนบร. . (2551). การเพมประสทธภาพการท างานในโรงงานอตสาหกรรมดวย Motion Economy. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร. จนทรศร สงหเถอน. (2551). การออกแบบกระบวนการใหม. กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรม อตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ชมรมอาชวอนามยและความปลอดภย. (2558). หนวยท 9 การวเคราะหการปฏบตงานและ การศกษาเวลาในการท างาน. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 25 กรกฎาคม 2558. จาก : http://www.safety-stou.com/UserFiles/File/master%2054109%20unit% 209.pdf. นชสรา เกรยงกรกฎ. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย อบลราชธาน. . (2555). การศกษางานอตสาหกรรม. (พมพครงท 2 ฉบบปรบปรง). อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลยอบลราชธาน. ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. (2558). บทท 6 พนฐานการเคลอนไหวของมอ. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 28 กรกฎาคม 2558. จาก : http://ie.eng.cmu.ac.th/IE2014/elearnings/2016_08/200/motion.pdf. รชตวรรณ กาญจนปญญาคม. (2550). การศกษางานอตสาหกรรม. กรงเทพฯ : ฟสกสทอป. รจภาส โพธทองแสงอรณ. (2551). แผนภมและไดอะแกรมการเคลอนท. กรงเทพฯ : สาขาวชา การจดการ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร. วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543). การศกษาการท างาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. Ralph M. Barnes. (1980). Motion and Time Study. Design and Measurement of Work. 7th edition. United States of America : Wiley International.

241

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 9 การวดผลงาน และการสมงาน

หวขอเนอหา 1. ความหมายของการวดผลงาน 2. ประโยชนของการวดผลงาน 3. วตถประสงคของการวดผลงาน 4. ขนตอนการวดผลงาน 5. เทคนคการวดผลงาน 6. ความหมายการสมงาน 7. วตถประสงคการสมงาน 8. ขนตอนในการสมงาน 9. การค านวณหาจ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม 10. การก าหนดชวงเวลาในการสมงาน 11. การค านวณหาเวลามาตรฐานโดยการสมงาน 12. สรป

13. ค าถามทายบท 14. เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. นกศกษาสามารถอธบายความหมายของการวดผลงานได

2. นกศกษาสามารถบอกประโยชนของการวดผลงานได 3. นกศกษาสามารถบอกวตถประสงคของการวดผลงาน 4. นกศกษาสามารถอธบายขนตอนการวดผลงานได 5. นกศกษาสามารถอธบายเทคนคการวดผลงานได

6. นกศกษาสามารถอธบายการสมงาน วตถประสงคและขนตอนในการสมงานได 7. นกศกษาสามารถค านวณหาจ านวนครงของการสมงานทเหมาะสมได 8. นกศกษาสามารถอธบายการก าหนดชวงเวลาในการสมงานได 9. นกศกษาสามารถค านวณหาเวลามาตรฐานโดยการสมงานได

242



การวดและการประเมนผล 1. สงเกตการณรวมอภปราย การวเคราะหแสดงความคดเหน 2. สงเกตจากความสนใจ และการมสวนรวมในชนเรยน 3. สงเกตจากการตอบค าถามและการท ากจกรรม 4. ประเมนการท ารายงาน ทงรายกลมและรายบคคลประกอบการน าเสนอ 5. ตรวจค าถามทายบท บทท 9

243

บทท 9 การวดผลงาน และการสมงาน

ในการศกษาเวลา ถอเปนวธการทใชในการศกษากระบวนการท างานเพอปรบปรงใหดขน เปนวธการในการค านวณหาเวลาในการปฏบตงานโดยอาศยเครองมอจบเวลา และการบนทก ส าหรบการศกษาวธการท างานและการวดผลงานเปนขนตอนทตอเนองกน การศกษาวธการท างานเปนการศกษาเพอลดขนตอนการท างานทไมจ าเปนหรอซ าซอนกน และเมอมการศกษาเวลาจ าเปนตองม การวดผลงาน (Work Measurement) เพอศกษาวากระบวนการท างานทท าอยมประสทธภาพมากนอยแคไหน ทงยงเปนการหาวธลดเวลาไรประสทธภาพ ซงขอจ ากดและเงอนไขทจ าเปนในการศกษาเวลา อปสรรคทอาจจะเกดขนจากการไมไดรบความรวมมอจากคนงาน รวมทงกระบวนการก าหนดหาเวลามาตรฐานไดอยางถกตอง และสามารถประยกตใชเวลามาตรฐานเพอใหเกดประโยชนในการจดการทางการผลตไดอยางกวางขวาง สวนเทคนคการวดผลงานทน ามาใชจะตองใชไดงาย กระบวนการไมซบซอนและขอมล การวดผลงานมความนาเชอถอมาก คอ เทคนคการศกษาเวลาของ เฟดเดอรก วนสโลว เทเลอร ไดรบความนยมใชงานอยางแพรหลายจนถงปจจบน โดยการศกษาเวลาจะมงในการก าหนดหาเวลามาตรฐานเพอใชเปนเกณฑในการก าหนดคาจางแรงงานทเหมาะสม ตอมาจงไดขยายขอบเขตประโยชนใชงานไดอยางหลากหลายในการผลต เปนการชวยสงเสรมการเพมผลผลตในสายการผลตอกดวย เทคนคอยางหนงทนยมทางสถตในการเกบขอมลคอ “เทคนคการสมงาน (Work Sampling) ซงเปนเทคนคการวดผลงานอยางหนง โดยจะไปเกบขอมลในสถานทท างานแบบสมเปนครงคราว เพอใหไดขอมลทไมเบยงเบน โดยในการสมตวอยางงาน ถายงสมเกบขอมลมากขนเทาใด ความแมนย าของขอมลกจะเพมสงมากขนดวย

ความหมายของการวดผลงาน ในการศกษาการท างาน นอกจากการศกษาวธการท างานเปนการบนทกและวเคราะหวธการท างานทเปนอยหรอทเสนอแนะไวอยางมระบบและเปนเครองมอเพอการพจารณาและประยกตใชงานงายขน รวมถงเปนวธการทมประสทธภาพและลดคาใชจาย แลวจ าเปนตองมการทดสอบประสทธภาพของกระบวนการทมการปรบเปลยนหรอเปลยนแปลง นนคอ การวดผลงาน ซงทงการศกษาวธการท างานและการวดผลงานมความสมพนธกน เมอเราศกษาวธการท างานในแตละขนตอนการผลตเมอเราทราบปญหา เรากปรบปรงวธการท างานของจดนน ๆ แลวตองมการวดผลงาน ของจดทท าการปรบปรง วามประสทธภาพดขนหรอลดลงกวาเดม ขนตอนในกระบวนการผลตด

244 หรอไมด ประสทธภาพการท างานของพนกงานแตละคนดขน มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายค าวา การวดผลงาน ดงน วนชย รจรวนช (2543 : 269) ไดใหความหมาย การวดผลงาน หมายถง การประเมนประสทธภาพทางการผลต ใชเปนขอมลในการวางแผนทรพยากรระยะสนและระยะยาว สามารถก าหนดระดบอตราผลตภาพทสงขนในอนาคต สามารถใชขอมลในการปรบปรงการบรหารใหมประสทธภาพสงขน นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 89) ไดใหความหมายค าวา การวดผลงาน หรอการศกษาเวลา หมายถง การน าเอาเทคนคทออกแบบและปรบปรงทไดจากการศกษาวธการท างาน เพอน าไปหาเวลามาตรฐานของการท างานของพนกงานในระดบทเหมาะสม วชรนทร สทธเจรญ (2547 : 191) ไดใหความหมาย การวดผลงาน หรอการศกษาเวลา (Time Study) หมายถง การน าเอาเทคนคทออกแบบปรบปรงทไดจากการศกษาวธการท างาน เพอน าไปหาเวลามาตรฐานของการท างานของคนงานในระดบทเหมาะสม คมสน จระภทรศลป (2550 : 123) ไดใหความหมาย การศกษาเวลา (Time Study) หมายถง การหาเวลาทเปนมาตรฐานในการท างาน ใชในการวดผลงานเปนเวลาทท างานได ผลของการศกษาเวลา คอ เวลามาตรฐาน Standard Time เพญสดา พนฤทธด า (2552 : 2) ไดใหความหมาย การศกษาเวลา หรอการวดผลงาน (Work Measurement) หมายถง เทคนคในการวดปรมาณงานออกมาเปนหนวยของเวลาหรอจ านวนแรงงานทใชในการท างานนน กรมสวสดการและคมครองแรงงาน (2557 : 1) ไดใหความหมาย การวดผลงาน (Work Measurement) หมายถง การหาผลการท างานของแตละบคคลเพอใหทราบวาในระยะเวลาหนง ๆ แตละคนท างานไดปรมาณและคณภาพเพยงไร การวดผลโดยทวไปอาศยตวเลขทางสถตหรออาจใชเทคนคตาง ๆ ทจะท าใหทราบผลได รจภาส โพธทองแสงอรณ (2557 : 6) ไดใหความหมาย การวดผลงาน หมายถง การก าหนดหาเวลาท างานทเปนมาตรฐานในการท างานของคนงานทมระดบการท างานทเหมาะสม ดวยเงอนไขสภาพการท างานทพอเหมาะเพอใหไดผลงานหนงหนวย ซงจากความหมายทกลาวมาขางตน สามารถสรปโดยรวมไดวา การวดผลงาน หมายถง การประเมนสมรรถนะของกระบวนการผลตของคนท างาน เครองจกร โดยอาศยขอมลทไดจากการศกษาวธการท างาน และน ามาปรบปรงจดทท าใหเกดปญหาในกระบวนการผลต แลวมการวดประสทธภาพหลงจากการปรบปรง เพอน าผลทไดไปสรางหรอก าหนดเปนเวลามาตรฐานของการท างานเพอใหเหมาะสมกบระดบความสามารถของพนกงาน

245

ประโยชนของการวดผลงาน การวดผลงานจะท าหลงจากเมอไดขจดเวลาไรประสทธภาพออกไปแลว การวดผลงานมประโยชนโดยตรงในการหาเวลามาตรฐานเพอน ามาใชในแผนการจายเงนรางวลแกคนงาน การวดผลงานจะชวยใหหนวยงานหรอสถานประกอบการก าจดเวลาทไมกอใหเกดประโยชนออกไป สงผลใหเกดประโยชนตอคนท างานไดอยางมประสทธภาพสงขน กระตนความสามารถในการท างานของคนงานเพมมากขน เปนตวบงชวาประสทธภาพการท างานของคนงานแตละคนสงหรอต ามากนอยแคไหน ตองปรบปรงวธการท างานอยางไร จ าเปนตองมวสดอปกรณ เครองมอหรอเทคโนโลยอะไรทเขามาชวยในการท างาน สงเหลานลวนแตเปนสงทมาจากประโยชนของการวดผลงาน ซงอาจไดจากการวดผลงาน (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 217) ดงน 1. ใชเปรยบเทยบประสทธภาพของวธการตาง ๆ วธการท างานทดทสดคอ วธทใชเวลานอยทสด 2. ใชจดความสมดลของงานใหกบคนงานทท าเปนกลมโดยใชรวมกบแผนภมกจกรรมทวคณ ซงคนงานแตละคนในกลมเดยวกนควรใชเวลาท างานเทากน 3. ใชจดจ านวนเครองจกรใหคนงานดแล โดยใชรวมกบแผนภมกจกรรมทวคณคนและเครองจกรตองไมวางมากและไมวางพรอมกน 4. ใชวางแผนและจดตารางการผลตรวมทงการจดก าลงคนและทรพยากรตาง ๆ ใหสามารถผลตสนคาไดตามปรมาณทตองการและในเวลาทก าหนด 5. ใชเปนขอมลในการประมาณคาใชจาย ราคาขาย และก าหนดการการสงมอบสนคา 6. ใชสรางมาตรการการท างานของคนและเครองจกรทงยงสามารถใชในการก าหนดการจายคาแรงจงใจในการท างาน 7. ใชเปนขอมลควบคมคาจางแรงงาน และใชก าหนดคาใชจายมาตรฐานจากประโยชน ทไดกลาว มาขางตน แสดงใหเหนวา การวดผลงานไดใหขอมลพนฐานทจ าเปนตอกจการทกอยางในองคการ และใชควบคมงานของบรษททมเวลาไปเกยวของดวย

วตถประสงคของการวดผลงาน หลกการพนฐานของการวดผลงานหรอการศกษาเวลาของกระบวนการเพอก าหนดหาเวลาในการท างานโดยคนงานทเหมาะสมท างานในอตราปกตภายใตเงอนไขมาตรฐานในการวดผลงาน โดยมผลลพธของการวดผลงานเรยกวา เวลามาตรฐาน คนงานทใชศกษาตองเปนคนงานทมความเหมาะสม คนงานทใชศกษาตองท างานในอตราปกต ตองมเงอนไขมาตรฐานในการวดผลงาน ขนตอนของการวดผลงานมรปแบบทเหมอนและแตกตางกนไปบางขนอยกบลกษณะของงานทประเมนไมวา

246 จะเปนทงขนตอนการปฏบตงาน ประสทธภาพการท างานของคน เครองจกร กระบวนการผลตตาง ๆ ในสวนของวตถประสงค (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 216) มดงน 1.1 เพอหาขอมลเพอใชเปนตวแทนส าหรบการท างานหนง ๆ ในรปของเวลา 1.2 ขอมลในรปของเวลาทได เรยกวา เวลามาตรฐาน (Standard Time) 1.3 เพอใชเปนขอมลชวยในการตดสนใจใหกบฝายบรหาร ในการจดการเรองการวางแผนก าลงคน การจายคาตอบแทน และการปรบปรงประสทธภาพการผลต เปนตน ในการศกษาการท างานท าใหเหนความสมพนธของการศกษาการท างานและการวดผลงาน ดงภาพท 9.1

ท าใหงานงายขน ก าหนดเวลามาตรฐาน พฒนาวธการทประหยดกวา ก าหนดแผนงานสงเสรมเงนจงใจ

ภาพท 9.1 ความสมพนธของการศกษาวธการท างานและการวดผลงาน ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 31)

ขนตอนการวดผลงาน ในการวดผลงาน ขนตอนในการวดผลงานมความส าคญอยางยงในการน าขอมลจรงมาใชในการตรวจสอบขนตอนของกจกรรมและวธการท างานเพอน าไปใชในการปรบปรงประสทธภาพการท างานใหดขน และน าผลทไดมาใชก าหนดเวลามาตรฐานใหกบกจกรรมและวธการท างานแตละสวน

การศกษาวธการ

(Method Study) การวดผลงาน

(Time Study)

การศกษาการท างาน (Work Study)

อตราผลผลตเพมสงขน

247 ดวย มนกวชาการหลายทานไดกลาวถง ขนตอนในการวดผลงาน (วชรนทร สทธเจรญ. 2547 : 191-193 ; วนชย รจรวนช. 2548 : 340 ; และ ณฐนนท ศรสงห. 2557 : 1) ดงตอไปน 1. เลอกงาน งานทตองการศกษางานทเลอกมกเปนงานทมปญหา หรอเปนงานใหม 2. บนทกวธการท างาน เกบขอมลทเกยวของ เชน พนกงาน วธการ เครองมออปกรณทใช เครองจกร และวสด เปนตน เปนการบนทกวธการท างาน องคประกอบของกจกรรม รวมทงขอมลตาง ๆ ทเกดขนซงมความเกยวของกบงานทก าลงศกษา 3. ตรวจสอบ ขอมล และรายละเอยดตาง ๆ ทบนทกไว (หลงการปรบปรงแกไขแลว) เพอแนใจวาไดใชวธการทมประสทธภาพสงสดแลว และไดแยกสวนทไมไดผลผลต ออกจากสวนทไดผลผลต ท าการวเคราะหขอมลทได ทงสวนงานทเกดประสทธภาพและงานทไรประสทธภาพ ตรวจสอบขอมล เพอแนใจวาได ใชวธการทมประสทธภาพสงสดแลว และไดแยกสวนทไมไดผลผลตออกจากสวนทไดผลผลต 4. ค านวณ เวลามาตรฐานของกจกรรม ในกรณของการจบเวลาโดยตรงตองรวมเวลาเผอส าหรบการผอนคลาย จะใชการวด (Measure) เปนการวดปรมาณงานแตละสวน โดยการจบเวลา แลวค านวณเวลามาตรฐานของกจกรรมในกรณของการจบเวลาโดยตรงตองรวมเวลาเผอส าหรบการผอนคลายสวนตวดวย ในการวดเวลาและบนทกขอมลเวลา ประกอบดวย 4.1 เครองมอจบเวลา ไดแก นาฬกาจบเวลา เครองถายภาพยนตรหรอเครองถายภาพวดทศน เครองเกบขอมลเวลา และคอมพวเตอร เปนตน 4.2 แบบฟอรมบนทกและวเคราะหเวลา ไดแก แบบการศกษา แบบฟอรมการศกษาวฏจกรเวลาสน แบบสรปการศกษาเวลา และแบบวเคราะหการศกษาเวลา และ 4.3 อปกรณส านกงานอน ๆ 5. นยาม (Define) ขนตอนของกจกรรมและวธการท างาน ก าหนดเวลามาตรฐานใหกบกจกรรมและวธการท างานเหลานน และหลงจากทไดทราบขนตอนของการศกษาเวลา ซงกจะสามารถทจะค านวณหาเวลามาตรฐานของการท างานนน ๆ ได ในสวนของการน าไปใช มดงน 5.1 ใชการเปรยบเทยบประสทธภาพการท างานแตละวธ และเลอกวธทใชเวลานอยทสด 5.2 หลงจากทศกษาเวลาในแตละงานแลว กสามารถจดสมดลของสายงานการผลตเพอให มเวลาการท างานในแตละรอบเวลาใหใกลเคยงกนได 5.3 ใชเวลามาตรฐานทไดเปนขอมลชวยในการวางแผนการผลต การจายคาตอบแทน 5.4 เปนขอมลทใชพจารณาถง วนก าหนดสง ตนทนแรงงาน รวมถงการกระตนและสงเสรมพนกงานในการผลต และประเมนการใหเงนจงใจ

248 ดงนน เมอสรปภาพรวมของ ขนตอนการวดผลงาน มอย 5 ขนตอน ไดแก เลอกงานทจะวด โดยทวไปแลวมกจะเปนงานทมปญหาหรอเปนงานใหมขององคการบนทกขอมลตาง ๆ เกยวกบงานทเลอกวดผล ตรวจสอบขอมลทบนทก พรอมทงบนทกงานทไมไดกอใหเกดผลผลต วดผลงานโดยใชเทคนควธการวดผล เพอค านวณเวลามาตรฐานของงาน ก าหนดขอบเขตงานตาง ๆ ใหชดเจนและเกบขอมลไวเปนหลกฐาน และสรางขนตอนของกจกรรมและวธการท างานโดยก าหนดเวลามาตรฐานใหกบงานแตละงาน

เทคนคการวดผลงาน การวดผลงานเปนสวนหนงของการศกษาการท างาน บางครงเรยกวา การศกษาเวลา (Time Study) เพอค านวณหาเวลามาตรฐานการท างาน โดยมงเนนทจะศกษาเวลาทจะใชในการท างาน โดยพจารณาจากสงแวดลอมทมผลกระทบตอผปฏบตงานนน เชน อณหภม เสยง แสงสวางและความเครยดทมผลกระทบตอการท างานแตละประเภท เพอน าเวลาทหาไดมาก าหนดเปนเวลามาตรฐาน (Standard Study) ซงเทคนคการวดผลงานมอยหลายเทคนค (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 220) ดงน 1. การสมงาน (Work Sampling) คอ การศกษาเวลาโดยอาศยหลกการสมตวอยางเชงสถตในการหาสดสวนการท างานและเวลามาตรฐาน 2. การหาเวลาโดยใชนาฬกาจบเวลา (Stop Watch Time Study) คอ การศกษาเวลาโดยการดการปฏบตงานของคนงาน และจบเวลาในการท างานนนดวยนาฬกาจบเวลา 3. การหาเวลาโดยวธททราบเวลาลวงหนา (Predetermined Time Standard : PTS) เปนการศกษาเวลาโดยก าหนดเวลาเคลอนไหวของสวนตาง ๆ ของรางกายแลวน าเวลาทได จากการเคลอนไหวในการท างานชนนนรวมเปนเวลามาตรฐาน 4. การหาเวลามาตรฐานจากขอมลมาตรฐานและสตร (Determining Time Standard from Standard Data and Formulation) คอ การศกษาเวลาโดยอาศยขอมลมาตรฐาน และสตรชวยในการค านวณหาเวลามาตรฐานในการท างาน โดยไดอะแกรมของเทคนคการวดผลงาน ดงภาพท 9.2

249

ภาพท 9.2 ไดอะแกรมเทคนคการวดผลงาน ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 220)

ความหมายการสมงาน ในงานอตสาหกรรมทวไป เมอเรามกระบวนการผลตหรอการท างาน จ าเปนตองมการวดผลงานมาใชในการประสทธภาพการท างาน ซงเทคนคทนยมน ามาใชทวไปโดยการน าวธการทางสถตมาชวยในการผลตในการเกบขอมล เพอน ามาใชค านวณสดสวนของเวลาการท างาน ชวยใหองคการสามารถก าหนดมาตรฐานเวลาการท างาน ชวยใหองคการสามารถก าหนดประสทธภาพการท างานไดสะดวกขน คอ เทคนคการสมงาน การสมงาน (Work Sampling) ถกน ามาใชครงแรกโดย L. H. C Tippett ในอตสาหกรรมสงทอ ประเทศองกฤษ เมอป ค.ศ. 1940 ตอมา R. L. Morrow ไดท าการพฒนาวธการสมงานและไดพมพในหนงสอทเขยนขนชอ Time Study and Motion Economy ในป ค.ศ. 1946 วธการนไดนยมใชแพรหลายมาจนปจจบนน การสมงาน อาจมชออน ๆ ทนยมใชแทนกนได ค อ Activity Sampling, Random Observation Method, Ratio Delay Study เป น ต น หลกการส าคญของการสมงานคอ การหาคาสดสวนของเวลาทใชไปในกจกรรมตาง ๆ เมอสงเกตการเกดกจกรรมเหลานนในชวงระยะเวลาทยาวนานเพยงพอ และสงเกตอยางสม แลวใชหลกสถตของการสมตวอยางเพอค านวณคาสดสวนเวลาของการปฏบตงานจรงในสถานการณปกตทวไปเพอใหถกตอง

เลอก บนทก ตรวจตรา วดปรมาณงาน

เลอก บนทก จบเวลา เวลามาตรฐาน (PTS)

พจารณาเวลาเผอเพอหาเวลามาตรฐาน หาเวลามาตรฐาน

หาขอมลมาตรฐาน

250 ตามหลกสถต การสมงานจงตองด าเนนการใหสอดคลองกบเงอนไข 2 สวนคอ การเกบขอมลตองเปนไปอยางสม และระยะเวลาทใชในการศกษาตองยาวนานเพยงพอทจะครอบคลมทกกจกรรม ซงไดมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของการสมงาน ไวดงน นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 92) ไดใหความหมายของการสมงาน หมายถง เทคนคทางสถตในการเกบขอมลแบบสม ซงเปนเทคนคการวดผลงานอยางหนง โดยผทท าการศกษาจะไปเกบขอมลยงสถานทท างานแบบสมเปนครงคราว เพอใหไดขอมลทไมเบยงเบน โดยเจตนาจากการททราบวามการเกบในเวลาใดเวลาหนง คมสน จระภทรศลป (2550 : 161) ใหความหมายของการสมงาน หมายถง วธการส าหรบวเคราะหการท างานทอาศยการสงเกตจ านวนมาก ๆ โดยการสมเวลาการใชการสมงานเพอหาประสทธภาพการท างานของเครองจกร หาเวลาเผอการท างาน ก าหนดเวลามาตรฐาน รจภาส โพธทองแสงอรณ (2551 : 1) ไดใหความหมายของการสมงาน หมายถง เทคนคการวเคราะหงานทเขาใจงายและใชประโยชนไดอยางหลากหลาย เชน การก าหนดประสทธภาพการท างานของเครองจกร คน หรอกระบวนการผลต การก าหนดก าลงการผลตของสายงานผลตทซบซอน การประเมนประสทธภาพของงานบรการ การวเคราะหหาความบกพรองในการท างาน การคนหาเวลาไรประสทธภาพ ดงนนเมอสรปโดยรวมการสมงาน หมายถง เทคนคทางสถตอยางหนงทนยมน ามาใชในการเกบขอมลแบบสม โดยผเกบขอมลจะเกบแบบสมเปนครงคราว จากนนกน าคาทไดแตละชวงไปค านวณตอ ซงในการสมตวอยางงาน ถายงสมเกบขอมลมากขนเทาใด ความแมนย าของขอมลกจะเพมสงมากขนตามไปดวย

วตถประสงคการสมงาน การสมงานเปนเทคนคการวเคราะหงานทเขาใจงายและใชประโยชนไดอยางหลากหลาย เชน การก าหนดประสทธภาพการท างานของเครองจกร คน หรอกระบวนการผลต การก าหนดก าลงการผลตของสายงานผลตทซบซอน การประเมนประสทธภาพของงานบรการ การวเคราะหหาความบกพรองในการท างาน การคนหาเวลาไรประสทธภาพ การสมงานมวตถประสงคหลก 3 ประการ (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 92) ดงน 2.1 เปนการสมงานเพอหาคาสดสวนของการท างาน และวางงานของกลมคน หรอเครองจกร เชน เพอค านวณหาวาในแตละวน พนกงานคนหนง หรอเครองจกรหนง ๆ ท างานเปนกเปอรเซนต และ ไมท างานกเปอรเซนต 2.2 เปนการสมงานเพอหาระดบความสามารถในการท างาน ใชวดเวลาทพนกงานท างาน หรอหยดงานในแตละคน เพอก าหนดระดบความสามารถในขณะทก าลงท างาน

251 2.3 สมงานเพอหาคาเวลามาตรฐานในการวดผลงาน โดยถอวาตวอยางทงหมดทสมมาจะเปนตวแทนทดของประชากรไดตามตองการ และเชอถอไดในทางสถต โดยใชทฤษฎของความนาจะเปน ชวยในการค านวณ โดยการสมตวอยางงานเปนการไปสงเกตการณการท างานของพนกงานโดยการสม แลวท าการบนทกผล ตวอยางท 1 การท าการสมบนทกการท างานจ านวน 40 ครง ไดผลดงตารางท 9.1 ตารางท 9.1 การสมบนทกการท างานของพนกงาน 40 ครง

กจกรรมพนกงาน ความถ รวม (ครง) คดเปนเปอรเซนต ท างาน IIII IIII IIII IIII IIII IIII IIII 35 87.50 วางงาน IIII 5 12.50

รวม 40 100 จากการส ารวจบรษทแหงน ใน 1 วนพนกงานท างาน 8 ชวโมง หรอ 480 นาท ท าใหทราบวา พนกงานท างาน คดเปน 420 นาท (หาจาก 480 x 0.875) เกดการวางงาน คดเปน 60 นาท (หาจาก 480 x 0.125) การสมตวอยางงานอยางงาย อาจจะไมก าหนดจ านวนครงทจะสม แตจะท าการสมงาน หลาย ๆ ครง จนกวาจะไดอตราสวนของการท างาน ตอการวางงานทคงท หรอไมมการเปลยนแปลง แสดงวา จ านวนคร งของการสมเพยงพอแลว คาสถตจากตวอยางท ไดนาจะเปนตวแทนของคาพารามเตอรของประชากรได

ขนตอนในการสมงาน ในการสมงานเปนวธการเลอกตวอยางจากประชากรทมเพอใหกลมตวอยางเปนตวแทนของประชากรในการใหขอมล และสามารถใชขอมลจากกลมตวอยางเปนขอมลอางองในการน าไปใชงาน จะตองมความเปนตวแทนทดของประชากรทมขนาดทเหมาะสม เพอใหไดผลการวจยทมความเทยงตรงและความเชอมน ซงจ าเปนตองใชขนตอนในการสมงานทมความส าคญตอเนองกน ดงทนกวชาการไดกลาวถงขนตอนในการสมงาน (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 230 ; บญเรยง ขจรศลป. 2539 : 47) มรายละเอยด ดงน 1. ก าหนดเรองทจะท าการสม เปนการบอกถงวตถประสงคในการสมงาน และอธบายรายละเอยดของงานยอยทจะศกษา

252 2. ควรไดรบความเหนชอบจากหวหนาฝายในจดทเขาไปศกษาการสมงาน 3. ออกแบบวธการสม มรายละเอยดและขนตอนดงน 3.1 เปนการก าหนดคาความแมนย า หรอ คาเปอรเซนตความผดพลาดมาตรฐาน และระดบความเชอมนทตองการ 3.2 ก าหนดเปอรเซนตการท างานและไมท างานขนตน โดยอาศยประสบการณในอดต หรอเกบขอมลในระยะสน ๆ 2 - 3 วนกอน 3.3 ค านวณจ านวนครงทจะไปสงเกตการณ 3.4 ก าหนดชวงเวลาทจะไปสงเกตการณ 3.5 ออกแบบแบบฟอรมทใช 4. เกบขอมลตามวธการทก าหนด ซงสามารถใชทมงานชวยกนเกบขอมลกได แตถาเปนการเกบขอมลทตองประเมนประสทธภาพการท างานดวย ควรใชคนคนเดยวกน เพอจะไดทราบอตราการท างานของพนกงานทแตกตางกน 5. วเคราะหขอมล ตองพจารณาขอมลทได แลวมาค านวณคาสดสวนการท างานและการวางงานของพนกงานหรอเครองจกร รวมทงค านวณหาคาเวลามาตรฐานในการท างาน 6. สรปผลทได และท ารายงานผลการศกษาการสมงานเสนอตอผทเกยวของ ซงจากขนตอนในการสมงานท าใหทราบขอมลของงานทเราด าเนนการหรอใชงานท าใหเหนขอดและขอจ ากดของการสมงาน (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 105) มรายละเอยดดงตอไปน ขอดของการสมงาน 1. คาใชจายต ากวาการวดผลงานดวยการศกษาเวลา หรอโดยการจบเวลา 2. การสมงานจะใชในการศกษาเวลาการท างานของคนงานหลายคน หรอเครองจกรหลายเครองไดในเวลาเดยวกน โดยทการจบเวลาไมสามารถท าได 3. ใชแรงงานนอยกวาการศกษาเวลา เพราะไมตองเฝาดการท างานตลอดเวลา 4. การศกษาเวลาตองท าอยางตอเนองจนกวาจะเสรจสนกระบวนการ แตการสมงานสามารถหยดเมอใดกได 5. การเกบบนทกขอมลจะงายกวาและผบนทกไมตองมประสบการณมากนก ขอจ ากดของการสมงาน 1. การสมงานใหรายละเอยดนอยในการวดผลงาน 2. การสมงานของกลมคนงานหรอเครองจกร โดยใชคาเฉลยเปนขอมล อาจจะไมสามารถสอความหมายทางการวดผลงานได เพราะขาดรายละเอยดขอมลของแตละคน หรอเครองจกรแตละเครอง

253 3. ผทจะท าการสมงานจะตองเขาใจการสมตวอยาง และมความรทางดานสถตดพอสมควร

การค านวณหาจ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม ในการวจยใด ๆ ทจะตองศกษาจากกลมตวอยางนน โดยทกลมตวอยางทน ามาศกษาจะตองสามารถใชเปนตวแทนทดของประชากรทมขนาดทเหมาะสมเพอใหไดผลการวจยทมความเทยงตรงและความเชอมน ในการค านวณหาจ านวนครงของการสมงานทเหมาะสมของการสมงาน ทระดบความเชอมน (Confidence Level) ส าหรบจ านวนตวอยาง หรอจ านวนครงทไปสงเกตการณนน ซงโดยทวไปจะท าทระดบของความเชอมน 3 ระดบ นยมใชพนทภายใตโคงปกตเปนหลก ดงในภาพท 9.3 (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 94) ดงน

ท 1 จะมเปอรเซนตความเชอมนเปน 68.27 %



ภาพท 9.3 พนทภายใตโคงปกต ทมา : Barnes (1980 : 411)

ตวอยางท 1 ในกรณทใชคา 2 ซงมคาเปอรเซนตความเชอมนประมาณ 95 หมายความวา ขอมลทไปบนทกมา 100 ครงอยางสม มความถกตองถง 95 ครง และสตรในการค านวณหาจ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม โดยขนกบเปอรเซนตของความเชอมน (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 94-95) แสดงไดดงน

254

1. เมอใชคาท 1 ซงมเปอรเซนตความเชอมนประมาณ 68 % มสตรในการค านวณหาจ านวนครงของการสมงาน คอ

Sp = p (1-p)

N

ดงนน สามารถแปลงสตรเปน N = p(1-p) / (Sp)2

2. เมอใชคาคงท 2 ซงมเปอรเซนตความเชอมนประมาณ 95 % มสตรในการค านวณหาจ านวนครงของการสมงาน คอ

Sp = 2 p (1-p) N

ดงนน สามารถแปลงสตรเปน N = 4p(1-p) / (Sp)2

3. เมอใชคาคงท 3 ซงมเปอรเซนตความเชอมนประมาณ 99.7 % มสตรในการค านวณหาจ านวนครงของการสมงาน คอ

Sp = 3 p (1-p) N

ดงนน สามารถแปลงสตรเปน N = 9p(1-p) / (Sp)2

โดยท S = คาความละเอยดแมนย าทก าหนด p = สดสวนของการวางงาน ซงไดจากการสมงานขนตน N = จ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม จากสตรในการหาจ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม ตวแปรททราบคา คอ คาความละเอยดแมนย า (S) และอก 2 ตวแปรทไมทราบคาคอ สดสวนการวางงาน (p) และจ านวนครงของการสมงาน (N) โดยทคาของ p สามารถค านวณได

255 ตวอยางท 2 จงหาคาจ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม ในการศกษาการท างานของ

เครองจกร โดยก าหนดเปอรเซนตความเชอมนเปน 95 หรอ 2 ก าหนดคาความละเอยดแมนย า

เปน 5 เปอรเซนต และจากการศกษาในระยะสน โดยการไปสงเกตการณอยางสม 100 ครง พบว าเครองจกรไมท างาน 40 ครง ดงนน คา p = (40/100) x 100 = 40% = 0.40

วธท า ท 2 ซงมเปอรเซนตความเชอมนประมาณ 95% สตรในการค านวณหาจ านวนครงของการสมงาน คอ

โดยทคา p = 0.40 และ S = 5% = 0.05 แทนคาในสตร Sp = 2 p (1-p)

N (0.05 p) 2 = 4p (1-p) N N = 4 p(1-p) = 1,600 (1-p) = 1,600 (1-0.40) = 2,400 ครง (0.0025 x (p)2 p 0.40 จากผลลพธทค านวณได แสดงวา ถาเราตองการความเชอมนทระดบ 95% ความละเอยด

แมนย าเปน 5 เราจะตองไปสงเกตการณอยางสมจ านวน 2,400 ครง หรอสมมตวาถาหากไปสมงานทง 2,400 ครง พบวาเครองจกรท างาน 2,000 ครง และไมท างาน 400 ครง เรากสามารถค านวณหาเปอรเซนตทเครองจกรไมท างานได ดงนน เปอรเซนตทเครองจกรไมท างาน = (400/2,400) x 100 = 16.67 % ส าหรบหาคา N โดยก าหนดระดบความเชอมน สดสวนการวางงานจากการศกษาขนตน (p) และคาความละเอยดแมนย า (S) จะชวยใหการหาคาจ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม สะดวกและรวดเรวขน ในทางปฏบตสามารถใชตาราง โดยวธการอานคาจากตาราง A-1 ในภาคผนวก ก เพอหาจ านวนครงการสมงานทเหมาะสมเมอใหคา S และ p ทระดบความเชอมน 95% เชน ถาก าหนด

สดสวนการวางงาน (p) มคาท p = 7 และ คาความละเอยดแมนย า (S) มคาท S = 9 ทระดบความเชอมน 95% จ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม ทไดจากตารางจะมคาเทากบ 6,560 ครง เปนตน

256 ตวอยางท 3 ถาเราอยากรวาจ านวนครงทเราไปสงเกตการณนนเพยงพอหรอไม โดยการค านวณหาคาเปอรเซนตความละเอยดแมนย า (S) สามารถค านวณไดดงน สมมตวา จากการสงเกตการณ 2,800 ครง เครองจกรท างาน 1,122 ครง เครองจกรวางงาน 1,678 ครง ดงนน p = (1,678/2,800) x 100 = 59.93% = 0.5993 วธท า จากสมการ Sp = 2 p(1-p) N แทนคา S x 0.5993 = 2 0.5993 ( 1 - 0.5993) 2,800

S = 0.01694 = 0.01545 x 100 = 1.55% 0.5993 ดงนน จากจ านวนครงทไปสงเกตการณ 2,800 ครง มเปอรเซนตความละเอยดแมนย า

ถง 1.55% ซงมคานอยกวา 5% หมายความวา มความละเอยดแมนย าดกวา ดงนน จ านวน 2,800 ครง จงสามารถใชได ในกรณนเรามความนาเชอถอได 95% วาเครองจกรจะวางงาน 59.93% ของเวลา

ทงหมด คาความละเอยดแมนย า 1.55% หมายความวา ผลลพธจะถกตอง 1.55% ของ 59.93%

(น นคอ 1.55% x 59.93% = 0.93%) หรอค าท ถกตอง จะอย ระหวาง 59.930.93 หรอเปอรเซนตของเครองจกรวางงานจะอยระหวาง 59.00% ถง 60.86% และในการหาคาเปอรเซนตความละเอยดแมนย า สามารถหาไดจากตารางตาราง A-2 ในภาคผนวก ข เพอแสดงคาเปอรเซนตความละเอยดแมนย าส าหรบจ านวนครงทไปบนทกงานมาแลว (N) เมอก าหนดคา p ทระดบความเชอมน 95% ซงจะตองทราบคาของ p และ N สามารถหาคา S ไดสะดวกและรวดเรวมากขน โดยวธการอานคาจากตาราง A-2 ในภาคผนวก ข เชน ถาก าหนดสดสวนการวางงาน (p) มคาท p = 15 และ จ านวนครงทไปบนทกงานมาแลว (N) มคาท N = 5,000 ทระดบความเชอมน 95% จ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม ทไดจากตารางจะมคาเทากบ ±6.7 เปนตน

การก าหนดชวงเวลาในการสมงาน การใชเทคนคการสมตวงานเปนการศกษาสถานการณของการท างานเพอใหทราบถงอตราสวนของกจกรรมตาง ๆ ทท าโดยคนงานหรอเครองจกรดวยหลกการทางสถตเขามาชวยในการ

257 ค านวณ กจกรรมในการศกษาการสมงาน เชน การเตรยมงานส าหรบการผลต การผลตชนสวน และเวลาวางของเครองจกร เปนตน การก าหนดชวงเวลาการสมงานจงมความส าคญ สามารถศกษากลมคนงานทมหลายคนหรอกลมเครองจกรทมหลายเครองไปพรอม ๆ กน ในขณะทการศกษาเวลาโดยตรงและระบบประมาณเวลาลวงหนามกถกจ ากดทคนงานหนงคนส าหรบการศกษาแตละครง การสมงาน จงเปนการวดอตราการใชประโยชนของเครองจกร หรอเพอการวดอตราการใชประโยชนของคนงาน ซงกระบวนการในการสมงานจะอาศยหลกการในการเกบขอมล 2 สวน (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 102) ดงน 1. จ านวนขอมลทเกบมาตองมากพอ เพอรกษาระดบความเชอมนและคาความละเอยดแมนย าทตองการได 2. จงหวะเวลาทใชในการเกบขอมล ตองเปนเวลาแบบสม (Random Time) ในสวนของจ านวนขอมลทเกบมาตองมากพอ คอ คา N เพอไปสงเกตการณ สวนในเรองของเวลาการไปสมงาน ไมควรทจะใหพนกงานทราบ เพอลดความเบยงเบนของขอมลและเพอใหขอมลทสมมาเกดความนาเชอถอ เชน ถาพนกงานทราบวาจะไปเกบขอมลเวลา 09.30 น. ทกวน พนกงานกจะท างานโดยไมใหวางงานในชวงเวลานน เปนตน ดงนนพนกงานจงไมควรทราบเกยวกบชวงเวลาทจะไปสมงาน ดงนน ผบนทกจงจ าเปนตองสรางตารางจงหวะเวลาสมงานขนมา ดงตวอยางแสดงในตารางท 9.2 ตารางท 9.2 ตารางตวเลขสม

1 2 3 4 5 6 7 950622 220985 742942 783807 907093 989408 037183 133869 362686 485453 194660 687432 674192 695066 899093 785915 610163 414101 171067 096124 978142 269577 163214 211559 168942 326355 358421 268787 947189 069133 356141 679380 866478 595132 347104

ทมา : Barnes (1980 : 424) ตวอยางการค านวณและอานคาจากตารางตวเลขสม โดยทคาตวเลขหลกแรกจะบอกเวลาทเปนชวโมง หลกท 2 และ หลกท 3 จะบอกนาท

258 ตวอยางท 4 คาจากตารางตวเลขสม 785915 หมายความวาอยางไร ตอบ 3 ตวแรก 785 หมายถง 7.85 นาฬกา สามารถแปลงไดเปน 7 นาฬกา 51 นาท (หาจาก (60 นาท x 0.85) / 1 = 51 นาท) 3 ตวเลขหลง 915 หมายถง 9.15 นาฬกา สามารถแปลงไดเปน 9 นาฬกา 9 นาท (หาจาก (60 นาท x 0.15) / 1 = 9 นาท) แตในการท างานสถานประกอบการหรอโรงงานเรมงาน เวลา 8.00 - 17.00 น. ดงนนคา 7.85 น. จงใชไมได สวน 9.15 น. สามารถใชได ตวอยางท 5 คาจากตารางตวเลขสม 163214 หมายความวาอยางไร ตอบ 3 ตวแรก 163 หมายถง 1.63 นาฬกา สามารถแปลงไดเปน 1 นาฬกา 38 นาท (หาจาก (60 นาท x 0.63) / 1 = 37.8 ประมาณ 38 นาท) 3 ตวเลขหลง 214 หมายถง 2.14 นาฬกา สามารถแปลงไดเปน 2 นาฬกา 8 นาท (หาจาก (60 นาท x 0.14) / 1 = 8.4 ประมาณ 8 นาท) แตในการท างานสถานประกอบการหรอโรงงานเรมงาน เวลา 8.00 - 17.00 น. ดงนนคาทงสองจงใชไมไดเพราะอยนอกชวงเวลาท างาน และใหค านวณแบบนไปเรอย ๆ จนไดเวลาครบตามก าหนดจ านวนครงในการสมงาน หรออกวธการหนงในการก าหนดเวลาการสมงานโดยใชตารางเวลาการสมงาน ดงตารางท 9.3

259 ตารางท 9.3 ตารางเวลาสมงาน

1 2 3 4 5 6 7 (19)0:05

0:20 0:55

(22)1:10 (20)1:20 (24)1:35

2:30 3:05

(16)3:10 (25)3:15

3:25 (21)3:45

4:00 4:10

(18)4:35 4:55 5:00

(15)5:05 (17)5:35

5:55 (23)6:20

6:45 6:50 7:10 7:25

0:20 (18)0:50 (24)1:20 (21)1:45

1:55 2:00 2:30 2:40 3:10

(23)3:30 (22)3:40

3:50 4:05

(16)4:15 (17)4:20 (19)4:25

4:30 (15)4:35

5:20 5:35 6:15

(20)6:40 (25)6:45

7:10 7:35

0:10 (16)0:35

0:55 (24)1:00

1:10 1:45

(19)2:00 2:05

(21)2:45 2:50

(22)3:00 3:20 3:30

(20)4:40 4:45 4:55 5:00

(18)5:55 (25)6:00

6:05 (23)6:35 (15)6:40

7:10 7:35

(17)7:50

0:15 0:25

(16)1:20 1:40 1:55 2:00 2:30

(15)2:50 3:10

(18)3:30 3:45 3:50 4:30

(20)4:40 5:10 5:20

(17)5:30 (25)5:45 (19)5:50 (21)6:15

6:20 (24)6:25

6:50 7:30 7:55

(18)0:05 0:25 0:45 1:05

(21)1:50 (20)2:10

2:20 2:30

(19)2:35 (17)2:50 (23)3:00 (16)3:10

3:40 (24)3:45 (15)4:30

5:00 5:45

(22)5:50 5:55 6:00 6:35 6:45

(25)7:00 7:45 7:55

(23)0:10 0:25

(21)0:30 0:40 1:10 1:20 1:30 2:25 2:35 2:40

(24)2:55 (19)3:05

3:15 (17)3:25 (15)3:30

3:40 (16)3:50

4:00 4:15 4:25

(18)4:35 (22)5:40 (25)6:45

6:55 (20)7:35

0:13 (21)0:30 (16)0:35 (15)0:50

1:00 1:25

(23)1:40 (22)1:50

1:55 2:15

(25)3:25 3:50

(19)4:00 4:25

(18)4:45 (20)5:00

5:10 (24)5:15

6:10 6:25 6:50 6:55 7:15 7:40

(17)7:45

260 ตารางท 9.3 (ตอ)

8 9 10 11 12 13 14 (17)0:05 (18)0:20 (15)1:05

1:25 1:30 2:05 2:25

(24)2:40 (16)3:00

3:20 4:25 4:45 4:50

(25)4:55 5:05 5:15 5:50 5:55

(22)6:00 (20)6:10 (19)6:20

6:35 (23)7:10

7:15 (21)7:30

0:25 0:30 0:40

(24)0:45 1:00

(18)1:10 (17)1:25

1:40 2:15 2:20 2:30

(15)2:40 2:45

(21)3:05 (16)3:30

3:35 4:00 4:15

(23)4.50 (20)5:45 (22)5:50

6:25 (19)6:50 (25)7:05

7:30

0:05 0:15 0:40 1:30 1:45

(21)2:20 2:25

(22)3:10 (20)3:40

3:50 4:15

(24)4:20 4:30

(25)4:40 4:55 5:00 5:15

(19)5:20 5:25

(23)6:05 (17)6:45 (18)7:15

7:25 7:35

(16)7:55

(25)0:05 (18)0:15

0:20 0:25 0:55 1:20 1:35 1:55

(17)2:10 2:30 2:45

(21)2:50 (22)2:55 (15)3:00 (16)3:30

3:35 (23)3:45

4:05 5:00

(19)5:40 (24)5:50

6:25 7:20 7:40

(20)7:50

(22)0:10 0:20 0:30 1:30

(19)1:45 1:50 2:25

(25)2:35 (17)3:05

3:10 3:50 3:55 4:05 4:10 4:50

(21)5:10 (16)5:25 (15)5:30 (24)6:00

6:06 6:15 6:30

(18)6:50 (23)6:55 (20)7:25

(25)0:10 0:15 1:10 1:25

(21)1:30 1:40 1:45

(16)2:05 2:40

(19)2:45 2:55

(22)3:40 3:45

(18)3:50 (24)4:05 (20)4:25

4:55 5:15 5:45

(15)6:20 6:25

(17)6:30 6:35

(23)7:35 7:50

0:10 (17)0:15

0:20 (22)0:25 (24)0:50 (18)1:25

1:35 (23)2:10 (20)2:15

2:40 2:55 3:35

(21)3:40 4:35

(16)4:45 (19)5:05

5:10 5:50 6:00 6:30 7:00 7:10 7:20

(25)7:50 (15)7:55

ทมา : Barnes (1980 : 428)

261 ตวอยางการอานคาจากตารางเวลาสมงาน จะใชหลกการอานคาในแตละคอลมน เรมท างานท 8 นาฬกา เชน คอลมนท 1ตามตารางเปนคา 0.05 หมายถง เรมทเวลา 8.05 น. เปนตน

การค านวณหาเวลามาตรฐานโดยการสมงาน ในการสมงานถายงมการสมเกบขอมลมากขนเทาใดความแมนย าจะเพมสงมากขน เนองจากคาทเกบมาแลวน ารวมกนแลวหาคาเฉลยของขอมลเพอใหไดขอมลทไมเบยงเบน การสมงานจะใชวธการเกบขอมลแบบการใชเวลาสม (Random Time) หลงจากทไดขอมลจากการสมงานมา เราสามารถน ามาค านวณหาคาเวลามาตรฐานในการท างานไดอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะในกรณทการค านวณโดยวธการจบเวลาท าไดไมสะดวก เชน ในแตละชนงานใชเวลาในการท างานนานมาก หรอกรณของการท างานเปนกลม เปนตน สตรการค านวณหาเวลามาตรฐานจากการสมงาน (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 235) มดงน

เวลามาตรฐานตองาน 1 ชน = (เวลาท างานทงหมด) x (%เวลาท างาน) x (%อตราการท างาน) x (100) จ านวนชนงานทผลตได (100 – คาเวลาเผอ)

ตวอยางท 6 โรงงานแหงหนง มการเกบขอมลการสมงานในการผลตงานใน 1 สปดาห มดงน คอ เวลาทใชในการท างานทงหมด เปน 2,880 นาท สามารถผลตชนงานทงหมดได 3,200 ชน เปอรเซนตเวลาท างานเทากบ 90% และเปอรเซนตอตราการท างานเทากบ 110% มเวลาเผอในการท างานเทากบ 12% จงค านวณหาเวลามาตรฐานในการผลตงาน วธท า จากสตรการหาเวลามาตรฐานตองาน 1 ชน = (เวลาท างานทงหมด) x (%เวลาท างาน) x (%อตราการท างาน) x (100) จ านวนชนงานทผลตได (100 – คาเวลาเผอ) แทนคาในสตร = 2,880 x 0.90 x 1.10 x 100 3,200 (100 – 12) = 1.01 นาท/ชน

262 ตวอยางท 7 โรงงานประกอบคอมพวเตอรแหงหนงผลตชนงานสวนประกอบยอย จากการสงเกตการท างานแบบสมของพนกงาน 10 คน จ านวนครงในการไปบนทกขอมล รวม 240 ครง เปนเวลา 1 สปดาห (5 วนท างาน) จงหาคาเวลามาตรฐานในการท างาน โดยรายละเอยดของขอมลมดงน เวลาท างานทงหมด 40 ชวโมง (มาจาก 5 วน x 8 ชวโมง) จ านวนชนงานทผลตได 1,900 ชน โดยมพนกงานท างาน 75% มพนกงานวางงาน 20% เกดความลาชาแบบหลกเลยงไมได 10% มอตราการท างานของพนกงานคดเปน 70% มคาเวลาเผอประมาณ 9% จากขอมลทงหมดจงหาคาเวลามาตรฐานตองาน 1 ชนของโรงงานประกอบคอมพวเตอรแหงน วธท า จากสตรค านวณหาเวลามาตรฐานตองาน 1 ชน = (เวลาท างานทงหมด) x (%เวลาท างาน) x (%อตราการท างาน) x (100) จ านวนชนงานทผลตได (100 – คาเวลาเผอ) แทนคาในสตร = 40 x 0.75 x 0.70 x 100 1,900 (100 – 9) = 0.0121 ชวโมง/ชน = 0.726 นาท/ชน

สรป การวดผลงานหรอการศกษาเวลาเปนการน าเอาเทคนคทออกแบบปรบปรงทไดจากการศกษาวธการท างาน เพอน าไปหาเวลามาตรฐานของการท างานของคนงานในระดบทเหมาะสม ซงวตถประสงคของการวดผลงานเปนการศกษาวธการท างานคอ เพอลดการเคลอนไหว การเคลอนยาย และงานทไมจ าเปนลง เพอหาแนวทางในการปรบปรงวธการท างานใหมประสทธภาพ และท าการก าหนดเปนมาตรฐานการปฏบตงาน หลงจากทไดทราบขนตอนของการศกษาเวลา เราจะค านวณหาเวลามาตรฐานของการท างานนน ๆ ได ในสวนของการน าไปใชมดงน ใชการเปรยบเทยบประสทธภาพการท างานแตละวธ และเลอกวธทใชเวลานอยทสด หลงจากทศกษาเวลาในแตละงานแลว จะสามารถจดสมดลของสายงานการผลต ใชเวลามาตรฐานทไดเปนขอมลชวยในการวางแผนการผลต การจายคาตอบแทน และเปนขอมลทใชพจารณาถงวนก าหนดสง ตนทนแรงงาน รวมถงการกระตนและสงเสรมพนกงานในการผลตและประเมนการใหเงนจงใจ และสวนเทคนคการวดผลงาน จะมอยหลายเทคนค เชน การสมงาน การหาเวลาโดยใชนาฬกาจบเวลา การหาเวลาโดยวธททราบเวลาลวงหนา (PTS) ขอมลมาตรฐาน สวนการสมงาน (Work Sampling) เปนเทคนคทางสถตในการเกบขอมลแบบสม ซงเปนเทคนคการวดผลงานอยางหนง โดยผทท าการศกษาจะไปเกบขอมลยงสถานทท างานแบบสมเปนครงคราว เพอใหไดขอมลทไมเบยงเบน การสมงานกบการศกษาเวลาโดยการจบเวลา จะเหมอนกนในลกษณะทเปนวธการวดผลงานแตตางกนตรงวธทจะใหไดผล ซงกคอ

263 เวลามาตรฐานในการท างานในสวนของการจบเวลาจะใหรายละเอยดและความนาเชอถอมากกวา การสมงานถงแมจะใหรายละเอยดนอยกวาแตกเปนเทคนคทกระท าไดงายและสามารถประยกตใชในงานไดอยางหลากหลาย สวน วตถประสงคของการสมงาน ไดแก เปนการสมงานเพอหาคาสดสวนของการท างาน และวางงานของกลมคน หรอเครองจกร เปนการสมงานเพอหาระดบความสามารถในการ และ สมงานเพอหาคาเวลามาตรฐานในการวดผลงาน สวนการค านวณหาจ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม ทระดบความเชอมน (Confidence Level) ส าหรบจ านวนตวอยาง หรอจ านวนครงท

ไปสงเกตการณนน ซงโดยทวไปจะท าทระดบของความเชอมน 3 ระดบ ไดแก ท 1 จะม

เปอรเซนตความเชอมนเปน 68.27 % ท 2 จะมเปอรเซนตความเชอมนเปน 95.45 % และท

3 จะมเปอรเซนตความเชอมนเปน 99.7 % ซงนยมใชพนทภายใตโคงปกตเปนหลกเนองจากเปนตวทบอกวาเราเกบขอมลจากการสมงานเพยงพอหรอไม ถาขอมลไมเพยงพอแสดงวาเราตองเกบจ านวนครงในการสมงานเพมเตม

264


จงตอบค าถามตอไปน 1. การวดผลงานหรอการศกษาเวลา คออะไร มความส าคญอยางไร จงอธบาย 2. วตถประสงคของการวดผลงาน อะไรบาง จงอธบายและยกตวอยาง 3. เทคนคการวดผลงาน มกแบบ จงอธบายมาพอเขาใจ 4. การน าเทคนคการวดผลงานไปใชมประโยชนอยางไรบาง 5. ขนตอนการศกษาเวลา มกขนตอน จงอธบายอยางละเอยด 6. การสมงาน (Work Sampling) คออะไร และ วตถประสงคของการสมงาน มอะไรบาง

7. จงอธบายขนตอนในการสมงาน พรอมยกตวอยางมาพอเขาใจ 8. การค านวณหาจ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม มระดบของความเชอมนกระดบ

จงอธบาย 9. จงค านวณหาคาจ านวนครงของการสมงานทเหมาะสม ในการศกษาการท างานของ

เครองจกร โดยก าหนดเปอรเซนตความเชอมนเปน 95 หรอ 2 ก าหนดคาความละเอยดแมนย า

เปน 5 เปอรเซนต และจากการศกษาในระยะสน โดยการไปสงเกตการณอยางสม 100 ครง โดยพบวาเครองจกรไมท างาน 50 ครง

10. จากขอมลการสมงานในการผลตงานใน 1 สปดาห มดงน คอ เวลาทใชในการท างานทงหมด เปน 2,880 นาท สามารถผลตชนงานทงหมดได 3,400 ชน เปอรเซนตเวลาท างานเทากบ 90% และเปอรเซนตอตราการท างานเทากบ 110% มเวลาเผอในการท างานเทากบ 15% จงค านวณ หาเวลามาตรฐานในการผลตงาน 1 ชน

265

เอกสารอางอง กรมสวสดการและคมครองแรงงาน. (2557). การวดผลงาน (Work Measurement). (ออนไลน). สบคนเมอ วนท 15 กรกฎาคม 2558. จาก : http://www.labour.go.th/th/. คมสน จระภทรศลป. (2550). การศกษางานอตสาหกรรม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเทคโนโลย พระจอมเกลาธนบร. . (2551). การเพมประสทธภาพการท างานในโรงงานอตสาหกรรมดวย Motion Economy. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร. ณฐนนท ศรสงห. (2557). เทคโนโลยถายภาพนงเพอการศกษา บทท 2 ทฤษฎและงานวจยท เกยวของ. (ออนไลน). สบคนเมอ วนท 18 กรกฎาคม 2558. จาก : http://bua.rmutr. ac.th/. นชสรา เกรยงกรกฎ. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย อบลราชธาน. เพญสดา พนฤทธด า. (2552). บทท 14 การศกษาเวลา. ชลบร : คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตศรราชา. รชตวรรณ กาญจนปญญาคม. (2550). การศกษางานอตสาหกรรม. กรงเทพฯ : ฟสกสทอป. รฐพล พฒนศร. (2554). บทท 1 หลกการพนฐานของเวลามาตรฐาน. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 17 กรกฎาคม 2558. จาก : http://mpa-r1.blogspot.com/2011/05/1.html. รจภาส โพธทองแสงอรณ. (2551). บทท 10 การสมงาน. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 20 กรกฎาคม 2558. จาก : http://bua.rmutr.ac.th/. วารณย สมะโน. (2559). การลดปรมาณสวนเกนของการใชพลาสตกพนยาง. กรงเทพฯ : สาขาวชาการจดการงานวศวกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสยาม. วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543). การศกษาการท างาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วชรนทร สทธเจรญ. (2547). การศกษางาน. กรงเทพฯ : โอ.เอส. พรนตง เฮาส. วนชย รจรวนช. (2543). การศกษาการท างาน หลกการและกรณศกษา. กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. Ralph M. Barnes. (1980). Motion and Time Study : Design and Measurement of Work. 7th edition. Wiley International.

https://sites.google.com/site/photostechofedu/

266

267

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 10 ระบบการประเมนประสทธภาพ และการหาเวลามาตรฐาน

หวขอเนอหา 1. ระบบการประเมนประสทธภาพ 2. อปกรณทใชในการศกษาเวลา 3. ขนตอนในการศกษาเวลาโดยการจบเวลา 4. การก าหนดจ านวนครงในการจบเวลา 5. การประมาณจ านวนครงในการจบเวลา 6. การค านวณหาคาเวลาปกต 7. การประมาณคาเวลาลดหยอน 8. การหาคาเวลามาตรฐาน 9. เวลามาตรฐานททราบคาลวงหนา 10. สรป 11. ค าถามทายบท 12. เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. นกศกษาสามารถอธบายระบบการประเมนประสทธภาพได 2. นกศกษาสามารถบอกอปกรณทใชในการศกษาเวลาได 3. นกศกษาสามารถอธบายขนตอนในการศกษาเวลาโดยการจบเวลาได 4. นกศกษาสามารถค านวณการก าหนดจ านวนครงในการจบเวลาได 5. นกศกษาสามารถค านวณการประมาณจ านวนครงในการจบเวลาได 6. นกศกษาสามารถค านวณหาคาเวลาปกตได 7. นกศกษาสามารถอธบายการประมาณคาเวลาลดหยอนได 8. นกศกษาสามารถค านวณหาคาเวลามาตรฐานได 9. นกศกษาสามารถค านวณเวลามาตรฐานททราบคาลวงหนาได

268



การวดและการประเมนผล 1. สงเกตการณรวมอภปราย การวเคราะหแสดงความคดเหน 2. สงเกตจากความสนใจ และการมสวนรวมในชนเรยน 3. สงเกตจากการตอบค าถามและการท ากจกรรม 4. ประเมนการท ารายงาน ทงรายกลมและรายบคคลประกอบการน าเสนอ 5. ตรวจค าถามทายบท บทท 10

269

บทท 10 ระบบการประเมนประสทธภาพ และการหาเวลามาตรฐาน

ในการศกษาการท างานนอกจากกระบวนการในการท างานแลว จ าเปนตองมระบบการประเมนประสทธภาพของสภาวะการท างาน ซงการประเมนประสทธภาพสวนใหญนนมลกษณะปญหาเฉพาะตว คอ การเลอกตววด ภาระงาน และเทคนคการประเมนสามารถใชเฉพาะปญหานนเทานน และการศกษาเวลาผสงเกตการณจะท าการจบเวลาการท างานของพนกงาน เวลาทไดเราจะเรยกวา เวลาจากการสงเกตการณ ซงเปนคาเวลาของการท างานของพนกงาน ในการท างานหนง ๆ ทเราเลอกศกษา จะมคาทแตกตางกนไปตามความสามารถในการท างานของพนกงานแตละคน โดยมสตรในการค านวณ ซงในการค านวณเราตองมการพจารณาคาเวลาลดหยอนหรอคาเผอสวนตว คาเผอความเมอยลา หกลบออกจากเวลาการท างานปกต จะไดเวลาในการท างานทถกตองและแมนย าดวยในการวางแผนก าลงการผลตหรอการบรหารงานตาง ๆ จ าเปนจะตองทราบถงจ านวนเครองจกร ก าลงคนและทรพยากรทมอยรวมทงศกษาถงก าลงในการผลตทมอยนนเพยงพอกบภาระงานทเกดขนหรอไม วธหนงทน ามาใชคอการค านวณหาเวลามาตรฐานทใชกนอยางทวไปในอตสาหกรรมการ การค านวณหาเวลามาตรฐานจะท าใหไดขอมลทถกตองแมนย า รวดเรว ประหยด และนาเชอถอเปนสงทจ าเปนอยางยงส าหรบการบรหารในองคกรเพราะขอมลจะเปนขอมลทจะถกน าไปใชในการวางแผนและบรหารงานในระดบสงตอไป

ระบบการประเมนประสทธภาพ ในงานอตสาหกรรมการน าเอาระบบการบรหารจดการใด ๆ เขามาใชในโรงงานหรอสถานประกอบการ จ าเปนตองใชระยะเวลาในการปรบปรงและพฒนาระบบใหเหมาะสมกบแตละองคกร และปจจยทส าคญคอผทรบผดชอบในการน าระบบเขามาใชจะตองสามารถก าหนดหวขอในการตรวจสอบหรอประเมนประสทธภาพของระบบไดวาควรจะตรวจตรงไหน เมอไหร และอยางไร เพอใหมนใจวาระบบตาง ๆ ทโรงงานหรอสถานประกอบการไดน าเขามาใชนนดแลวหรอยง ถายงไมดจะตองบอกไดวาไมดตรงไหน เกดผลกระทบอยางไร และจะก าหนดแนวทางปองกนแกไขปญหาทเกดขนไดอยางไร เชน การน าเอา KPI เขามาใชในโรงงานหรอสถานประกอบการจะตองมระบบการประเมนเพอตรวจสอบดวา KPI ทน ามาใชนนมประสทธภาพและเกดประสทธผลมากนอยเพยงใด และในการท างานจ าเปนตองมการประเมนประสทธภาพการท างานของคนท างานวามประสทธภาพมากนอยเพยงใด มจดบกพรองในระหวางกระบวนการท างานหรอไม และหาแนวทางในการปรบปรงเพอใหกระบวนการท างานมประสทธภาพมากยงขน ผลผลตกจะเพมขนและไดผลผลตตามเปาหมายทวางไว

270

เปนแนวทางทโรงงานหรอสถานประกอบการจ าเปนตองมระบบการประเมนประสทธภาพของคนท างาน เครองจกรดวย ซงไดมนกวชาการไดกลาวถง การประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงาน ไวดงน สนทร ลวเลาหคณ (2530 : 6) ไดกลาววา ระบบการประเมนประสทธภาพการท างานโดยใชระบบเวสตงเฮาส (Westing House System of Rating) จะยดปจจยทส าคญทมผลตอการท างานของพนกงาน 4 ประการ ไดแก ความช านาญงาน ความพยายาม สภาพแวดลอมหรอเงอนไขการท างาน และความสม าเสมอในการท างาน เกษม พพฒนปญญานกล (2539 : 128) ไดกลาววา การประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงาน มความส าคญมากส าหรบขนตอนในการศกษางาน เปนขนตอนทนบไดวาตองอาศยประสบการณทเคยผานมาทงหมดรวมทงทไดรบการฝกหดในการประเมนโดยใชดลพนจ เทคนคทใชในการประเมนอตราการท างานมอย 4 ระบบ ทงทเปนระบบขอมลสมบรณแบบเฉพาะของทใชกนในตางประเทศ และระบบทเปนพนฐานในการใชดลพนจโดยทวไปซงเปนทนยมใชกนอยางกวางขวาง นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 120) ไดกลาววา การประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงานเปนการประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงานโดยมเงอนไข ในการประเมน ผวเคราะหตองเปนตวหลกในการพจารณา โดยการประมาณการท างานของพนกงานอยางคราว ๆ ดงน 1. ทสภาวะการท างานทปกต (Normal Pace) จะเทยบประสทธภาพการท างานเปน 100% 2. ส าหรบสภาวะการท างานเรว จะเทยบประสทธภาพการท างานมากกวา 100% เชน 105% 110% เปนตน 3. ส าหรบสภาวะการท างานชา จะเทยบประสทธภาพการท างานนอยกวา 100% เชน 85% 90% เปนตน มาโนช รทนโย (2551 : 13) ไดกลาววา การประเมนคาอตราความสามารถการท างานของพนกงาน คอ กระบวนการเปรยบเทยบความเรวของการท างานของพนกงาน (คนทเหมาะสม) กบความเรวของการท างานตามมาตรฐานปกต โดยปกตเปรยบเทยบกบมาตรฐานผศกษาเวลาหรอ ผประเมนมาตรฐานการท างานทเรวปกตมคาเทากบ 100% ถาความเรวในการท างานมากกวามาตรฐานใหประเมนสงกวา 100% และความเรวในการท างานต ากวามาตรฐานใหประเมนต ากวา 100% ดงนน สรปโดยรวมการประเมนประสทธภาพการท างาน เปนการประเมนกระบวนการท างานของผปฏบตงาน ซงกระบวนการเปรยบเทยบประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงาน

271

เหมาะสมกบความเรวของการท างานตามมาตรฐานปกต ถาประสทธภาพการท างานอยในมาตรฐานหรอเกนมาตรฐานทตงไว การด าเนนงานขององคกรกจะมประสทธภาพสงตามไปดวย ส าหรบตวอยางการประเมนประสทธภาพการท างานบนระดบสเกลตาง ๆ ดงตารางท 10.1 ตารางท 10.1 ตวอยางการประเมนประสทธภาพการท างานบนระดบสเกลตาง ๆ

สเกล

Description

Comparable Walking speed

60-80 75-100 100-133 0-100 mi / h km / h 0 0 0 0 No activity 40 50 67 50 Very slow ; clumsy, fumbling

movements; operative appears half asleep, with no interest in the job

2 3.2

60 75 100 75 Steady, deliberate, unhurried performance, as of a worker not on piecework but under proper supervision; looks slow, but time is not being intentionally wasted while under observation

3 4.8

80 100 133 100 Brisk, business-like performance, as of an average qualified worker on piecework; necessary standard of quality and accuracy achieved with confidence

4 6.4

100 125 167 125 Very fast; operative exhibits a high degree of assurance, dexterity and coordination of movement, well above that of an average trained worker

5 8.0

272


สเกล

Description

Comparable Walking speed

60-80 75-100 100-133 0-100 mi / h km / h 0 0 0 0 No activity

120 150 200 150 Exceptionally fast; requires intense effort and concentration, and is unlikely to be kept up for long periods; a ”virtuoso” performance achieved only by few outstanding workers

6 9.6

ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 280) นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 122) ไดกลาวถง การใชสเกลการประเมนของสเกล 0 - 100 ในการจบเวลาการท างานของพนกงานในการท างาน สามารถประเมนคาเวลาทไดจาก เวลาทสภาวะปกต จากสตร

เวลาทสภาวะปกต = เวลาทจบได x คาประสทธภาพ

(Time at Normal Pace) = (Observes Time X Rating Factor) ตวอยางท 1 จงค านวณหาเวลาทสภาวะปกต จากขอมลตอไปน วธท า กรณท 1 : พนกงานท างานยอยท 1 สภาวะการท างานปกต เวลาทจบได (นาท) งานยอยท 1 = 20 นาท คาประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงานเปน 100% ดงนน เวลาปกต = 20 x 100% = 20 นาท กรณท 2 : พนกงานท างานยอยท 2 สภาวะการท างานเรว เวลาทจบได (นาท) งานยอยท 2 = 15 นาท คาประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงานเปน 100% ดงนน เวลาปกต = 15 x 133% = 19.95 ≈ 20 นาท กรณท 3 : พนกงานท างานยอยท 3 สภาวะการท างานชา เวลาทจบได (นาท) งานยอยท 3 = 30 นาท คาประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงานเปน 100% ดงนน เวลาปกต = 30 x 80% = 24 นาท

273

ส าหรบการประเมนประสทธภาพโดยใชสเกล 0 - 100 น ยงมผศกษาไวอกหลาย ๆ วธการ (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 122) ดงน 1. ระบบของ Westing House ใชครงแรกในโรงงาน Westing House Company โดยยดปจจยทมผลตอการท างาน 4 ประการเพอน ามาพจารณาประกอบในการประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงาน ไดแก 1.1 ทกษะ (Skill) คอ ความสามารถในการท างานตามก าหนด 1.2 ความพยายาม (Effort) คอ ความตงใจในการท างาน 1.3 ความสม า เสมอ (Consistency) ในการท างานแตละรอบ 1.4 สภาพแวดลอมในการท างาน (Conditions) คอ สงทอยรอบ ๆ ในสถานทท างานทมผลตอการท างาน เชน อณหภม แสงสวาง ความชน เสยง เปนตน มคาดงตารางท 10.2 ตารางท 10.2 ตารางคะแนนของการประเมนประสทธภาพของระบบ Westing House

+Conditions Consistency +0.15 A1 Super-skill +0.13 A1 Excessive +0.13 A2 +0.12 A2 +0.11 B1 Excellent +0.10 B1 Excellent +0.08 B2 +0.08 B2 +0.06 C1 Good +0.05 C1 Good +0.03 C2 +0.02 C2 +0.00 D Average +0.00 D Average -0.05 E1 Fair -0.04 E1 Fair -0.10 E2 -0.08 E2 -0.16 F1 Poor -0.12 F1 Poor -0.22 F2 -0.17 F2 +0.06 A Ideal +0.04 A Perfect +0.04 B Excellent +0.03 B Excellent +0.02 C Good +0.01 C Good +0.00 D Average +0.00 D Average -0.03 E Fair -0.02 E Fair -0.07 F Poor -0.04 F Poor

ทมา : Barnes (1980 : 289)

274

ตวอยางท 2 การประเมนประสทธภาพ สมมตจากการจบเวลาการท างานของพนกงานคนหนง ใชเวลาในการท างานเปน 10 นาท คาประเมนประสทธภาพโดยใชระบบ Westing House (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 123) ดงน Excellent Skill = B2 = +0.08 Good effort = C2 = +0.02 Good conditions = C = +0.02 Good consistency = C = +0.01 รวม = +0.13 จากนนน าคาทไดไปรวมกบ 1 จะไดเปน 1.13 หรอคาประสทธภาพเปน 113% ดงนน พนกงานคนนใชเวลาในการท างานทสภาวะปกต = 1.13 x 10 = 11.3 นาท 2. ระบบ Effort Rating or Speed Rating โดยยดความพยายามในการท างานเปนหลก กอนอนตองท าการก าหนดความเรวปกต (Normal speed) เพอใชเปนเกณฑเปรยบเทยบ มขอด คอ วดความเรวของการท างานโดยตรงดวยมาตรฐานทแนนอน สวนขอเสย คอ การปรบคาคะแนนคอนขางจะพจารณายาก เพราะไมมหลกเกณฑตายตว เชน ในการยกของหนกจะท าใหใชความเรวมาตรฐานไดยาก เพราะมตวแปรของน าหนกสงของเขามาเกยวของ เปนตน 3. ระบบ Objective Rating เปนผลงานของ M.E Mundel คลายกบวธ Effort Rating โดยแบงการประเมนออกเปน 2 ขนตอน (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 124) ดงน 3.1 ประเมนประสทธภาพเฉพาะความเรว โดยท าการเปรยบเทยบกบความเรวปกต มการปรบคาคะแนน 3.2 ประเมนประสทธภาพ โดยพจารณาจากความยากงายของงานใน 6 ดาน คอ 3.2.1 การใชสวนตาง ๆ ของรางกาย (Amount of Body Used) 3.2.2 การใชแปนเหยยบ (Foot Pedals) 3.2.3 การใชมอทงสองขาง (Bimanual) 3.2.4 การใชสายตาทสอดคลองกบมอ (Eye-Hand Coordination)

275

3.2.5 ความจ าเปนในการขนยาย (Handling Requirements) 3.2.6 น าหนกทยก (Weight) ส าหรบคาคะแนนในการประเมนประสทธภาพ ดงตารางท 10.3 ตารางท 10.3 คาคะแนนในการประเมนประสทธภาพของระบบ Objective Rating

ประเภท เงอนไข คะแนนทเพม 1. การใชสวนตาง ๆ ของรางกาย

- ใชนวท างานอยางสบาย - ใชขอมอและนวมอ - ใชขอศอก ขอมอและนวมอ - ใชแขน - ใชล าตว - ใชเทายกของจากพน

0 1 2 5 8 10

2. การใชแปนเหยยบ ใชแปนเหยยบทมจดหมนนอกเทา 5 3. การใชมอสองขาง มอทง 2 ขางท างานพรอมกน เหมอนกนแต

แยกกน 18

4. การใชสายตาทสอดคลองกบมอ

- ใชสายตาเลกนอย - ใชตลอดเวลา - ใชอยางใกลชด - ใชละเอยดมาก (>1/64 นว)

2 4 7 10

5. ความจ าเปนในการขนยาย

- ถอ - จบแบบกด - ถออยางระมดระวง - ของแตกงายทตองระวง

1 2 3 5

6. น าหนกทยก - ยกของ 1 ปอนด - ยกของ 10 ปอนด - ยกของ 20 ปอนด - ยกของ 30 ปอนด - ยกของ 50 ปอนด

2 22 37 47 82

ทมา : Barnes (1980 : 289)

276

4. ระบบ Synthetic Rating ใชประเมนประสทธภาพ ความเรวในการท างาน กบความเรวมาตรฐานทก าหนดไว ซงไดจากขอมลททราบลวงหนา ค านวณได (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 125) ดงน

R = P/A

เมอ R = ประสทธภาพการท างานของพนกงาน P = ความเรวมาตรฐานททราบลวงหนา A = เวลาทพนกงานใชในการท างาน ตวอยางท 3 งานยอยหนงจบเวลาได 0.14 นาท จากความเรวมาตรฐานในการท างานทมอยควรท าได 0.16 นาท ดงนนประสทธภาพในการท างาน คดเปน R = P/A = 0.16/0.14 = 1.14 = 114% 5. ระบบ Physiological Evaluation เปนการประเมนประสทธภาพการท างานโดยวธทางสรระวทยา คอ วดอตราการเตนของหวใจ (Hearth Rate) หรอ วดคาออกซเจนทใชในการท างาน คอ ถาท างานดวยความเรวทเพมขน การเตนของหวใจจะสงและการใชออกซเจนจะมากดวย ทงนตองใชเครองมอและอปกรณพเศษชวยในการวดคาเหลาน สวนใหญจะนยมใชวธน เพอการวดประสทธภาพการท างานในเชงการยศาสตร ขอควรพจารณาในการประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงาน มขอควรพจารณา (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 125) ดงน 1. ไมควรประเมนประสทธภาพของพนกงานสงเกนไปในกรณตอไปน ไดแก กรณทพนกงานท างานอยางเรงรบ มความกงวล และระมดระวงเกนไป พนกงานท างานในลกษณะทยากเกนไป ผสงเกตการณในการศกษาเวลาตองท างานเรวมาก โดยเฉพาะกรณงานทมรอบเวลาสน ๆ 2. ไมควรประเมนประสทธภาพของพนกงานต าเกนไป ในกรณตอไปน ไดแก กรณทพนกงานท างานคอนขางงาย ผจบเวลาเหนอย และเกดความเมอยลา องคประกอบทมผลตออตราการท างาน ซงมผลท าใหขอมลของเวลาทท าการศกษาอาจเกดความผดพลาดได เนองมาจากองคประกอบภายนอก หรอองคประกอบภายในของการควบคมอตราการท างานของพนกงาน ดงน

277

1. องคประกอบภายนอกการควบคม ไดแก 1.1 ความแตกตางในเรองคณภาพของวตถดบทใชในการผลต 1.2 การเปลยนแปลงประสทธภาพการท างานของเครองจกรและอปกรณตาง ๆ 1.3 ความแตกตางทเกดขนจาก ความตงใจในการท างานของพนกงาน แตละบคคล 1.4 การเปลยนแปลงสภาพแวดลอมในการท างาน เชน อณหภม แสงสวาง ฯลฯ 2. องคประกอบภายใตการควบคม ไดแก 2.1 ความแตกตางทางดานความสามารถในการท างาน 2.2 ความแตกตางของจดมงหมายในการท างาน 2.3 การยอมรบความแตกตางทางดานคณภาพของผลตภณฑ ฯลฯ ดงนน อตราการท างานของพนกงานทเหมาะสม อาจขนอยกบปจจยเหลาน คอ พนกงานตองใชความพยายามและความระมดระวงมากนอยแคไหน ในการท างาน และประสบการณ ความช านาญและการฝกอบรม

อปกรณทใชในการศกษาเวลา ในการศกษาการเคลอนไหว และการศกษาเวลา (Motion and Time study) ถอเปนเทคนคในการวเคราะหขนตอนการปฏบตงานเพอก าจดงานทไมจ าเปนออก และหาวธท างานทดทสด และเรวทสดในการปฏบตงานรวมไปถงการปรบปรงมาตรฐานวธการท างาน และเครองมอตาง ๆ และการฝกอบรมคนงานใหท างานดวยวธทถกตองโดยการจบเวลาทงทางตรง และทางออมของการท างานนน ๆ ท าใหงานมประสทธภาพมากยงขน การศกษาการเคลอนไหวและเวลาควรจดควบคกน ส าหรบการบนทกขอมลนนจะท าการบนทกกอนการจบเวลาโดยอปกรณทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก นาฬกาจบเวลา แผนไมกระดาน แบบฟอรมในการบนทกขอมล กลองถายภาพใชส าหรบถายภาพนงและภาพเคลอนไหว เพอบนทกรายละเอยดในการท างานเครองคดเลข และสมดจดบนทกขอมล เปนตน สวนอปกรณทนยมใชในการศกษาเวลา ประกอบดวยเครองมอทใชจบเวลาโดยตรง และอปกรณชวยอน ๆ (วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 236) ดงน 1. นาฬกาจบเวลา นาฬกาจบเวลา (Stop Watch) เปนเครองมอส าหรบจบเวลาระยะสน ๆ และเปนเครองมอส าหรบใชบอกเวลา แตเดมนนเปนอปกรณเชงกล มลานหมนขบเคลอนก าลง และมเฟองเปนตวทดความเรวใหไดรอบทตองการ และใชเขมบอกเวลา โดยใชหนาปดเขยนตวเลขระบเวลาเอาไว ในยคปจจบนไดพฒนาการออกแบบนาฬกาขนมาก มหลากหลายรปแบบใหเลอกใชในการศกษาเวลา ในสวนของนาฬกาตนแบบทใชในการจบเวลาในยคกอน ไดแก นาฬกาจบเวลาแบบนาท (Decimal-

278

Minute Stop Watch) ซงหนาปดถกแบงออกเปน 100 ชอง แตละชองเปนเวลา 0.01 นาท เมอเขมเดนครบ 1 รอบจะกนเวลา 1 นาท ในวงกลมเลกจะแบงเปน 30 ชอง คดเปนเวลาชองละ 1 นาท การท างานของนาฬกาถกควบคมโดยปม A และปม B นาฬกาจะเดนหรอหยดเมอกดปม A และสามารถตงเขมท 0 โดยกดทปม B ตวอยางนาฬกาจบเวลาแบบนาท ดงภาพท 10.1

ภาพท 10.1 นาฬกาจบเวลาแบบนาท และนาฬกาจบเวลาแบบตวเลข ทมา : นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 106) 2. กลองถายภาพยนตร และเครองบนทกเทปโทรทศน เครองมอในการบนทกเวลาหรอภาพ ไดแก กลองถายภาพยนตรและเครองบนทกเทปโทรทศน (Time Motion Picture Camera and Video Equipment) สามารถบนทกการท างานใด ๆ และเวลา ลงในฟลมภาพยนตร โดยปกตจะมความเรว 1000 ภาพตอนาท ดงนนแตละภาพจะใชเวลา 1/1000 นาท ในการวเคราะหฟลมอาจถกฉายดวยความเรวเทากบความเรวในการถายท า หรอฉายใหชาลง เพอศกษาความสามารถในการท างานของคนงานได ปจจบนมกลองถายวดทศน (Video Camera) ทมความทนสมยกวา น าหนกเบา การใชงานกงายและสะดวก และขอดคอ บนทกเวลาในขณะทถายท าได และสามารถเปดดเพอศกษาการท างานไดบอยครงเทาทตองการ ตวอยางของกลองถายภาพยนตร ดงภาพท 10.2

279

ภาพท 10.2 เครองถายภาพยนตรทมความเรว 1000 ภาพตอนาท ทมา : Barnes (1980 : 261) 3. เครองบนทกขอมลแบบอเลกโทรนกสและคอมพวเตอร เครองมอในการบนทกขอมล ไดแก เครองบนทกขอมลแบบอเลกโทรนกสและคอมพวเตอร (Electronic Data Collector and Computer) ถกสรางขนเพอใชในการศกษาเวลา ผศกษาจะใชชดขอมลขนาดเลกเพอบนทกขอมล สวนคอมพวเตอรจะท าหนาทค านวณ สรปขอมลและหาเวลามาตรฐาน ตวอยางเครองบนทกขอมลแบบน ดงภาพท 10.3

ภาพท 10.3 เครองบนทกขอมลแบบอเลคโทรนกสและคอมพวเตอร ทมา : Barnes (1980 : 262)

280

4. แผนกระดานบนทกขอมล เครองมอในการบนทกขอมลตอมา ไดแก แผนกระดานบนทกขอมล (Observation Board) เปนแผนกระดานทมน าหนกเบา ใชส าหรบยดแผนบนทกขอมลและนาฬกาจบเวลา ซงจะยดไวทมมขวาดานบน สวนแบบฟอรมบนทกขอมลจะยดกบแผนกระดานโดยใชทหนบ ดงภาพท 10.4

ภาพท 10.4 แผนกระดานบนทกขอมล ทมา : Barnes (1980 : 264) 5. แบบฟอรมบนทกขอมล แบบฟอรมบนทกขอมลของการศกษาเวลาทนยมใชโดยทวไป มดงน 5.1 แบบฟอรมการศกษาเวลาปกต (Normal Time Study Form) 5.2 แบบฟอรมการศกษาเวลากรณทวฏจกรงานสน (Shot Cycle Study Form) 5.3 แบบฟอรมสรปการศกษาเวลา (Time Study Summary Form) ส าหรบแบบฟอรมการศกษาเวลาปกต และแบบฟอรมการศกษาเวลากรณทวฏจกรงานสน จะใชบนทกขอมลเวลาในบรเวณปฏบตงานทจะศกษา จากนนเมอไดขอมลเวลาในการท างานแลว

281

กจะใชแบบฟอรมสรป การศกษาเวลา เพอมาค านวณหาคาเวลามาตรฐานในการท างานนน ดงตารางท 10.4 – 10.6 ตารางท 10.4 แบบฟอรมการศกษาเวลาปกต

แบบฟอรมการศกษาเวลาปกต ชอแผนก : เลขทแบบฟอรม : แผนท : กจกรรม : หมายเลขนาฬกา :

เวลาเรมตน : ชอผลตภณฑ : เวลาสนสด : ชอผศกษา : วนท : เวลาศกษา:

งานยอย

เวลาทอานคาได (W.R.)

เวลาทหกลบแลว (S.T.)

คาประสทธภาพการท างาน

( R )

เวลาปกต(N.T.)

งานยอย

เวลาทอานคาได (W.R.)

เวลาทหกลบแลว (S.T.)


( R )

เวลาปกต(N.T.)


282

ตารางท 10.5 แบบฟอรมการศกษาเวลากรณทวฏจกรงานสน

แบบฟอรมการศกษาเวลากรณทวฏจกรงานสน ชอแผนก : เลขทแบบฟอรม : แผนท : กจกรรม : หมายเลขนาฬกา :


ท

รายละเอยด

งานยอย

เวลาทไปสงเกตการณ

เวลารวม

เวลาเฉลย


(R)

เวลาปกต (N.T.) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


283

ตารางท 10.6 แบบฟอรมสรปการศกษาเวลา

แบบฟอรมสรปการศกษาเวลา ชอแผนก : เลขทแบบฟอรม : แผนท : กจกรรม : หมายเลขนาฬกา :


ท รายละเอยดกจกรรม เวลาปกต เวลาเผอ เวลามาตรฐาน


284

ขนตอนในการศกษาเวลาโดยการจบเวลา ในการศกษาเวลาจ าเปนตองมการเกบขอมลเชงตวเลขเพอน ามาใชในการค านวณและวเคราะหกระบวนการท างานแตละขนตอนเพอปรบปรงใหดขน วธหนงทนยมน ามาใชในการปรบปรงหรอตรวจสอบประสทธภาพการท างาน คอ การจบเวลา ซงขนตอนในการศกษาเวลาโดยการจบเวลา มความส าคญเนองจากเปนการศกษาล าดบความส าคญกอนหลงของงานทไปศกษา ขนตอนแตละขนตอนจงตองท าอยางถกตองหรอไมขามขนตอนเพราะจะท าใหการศกษาเวลาโดยการจบเวลาเกดปญหาและไมไดขอมลทแทจรงทงหมด เมอน าขอมลไปใชอาจสงผลตอประสทธภาพกระบวนการท างานจรงได การจบเวลาจะมการแบงแยกยอยของขนตอนการท างานเปนขนตอนทส าคญของการศกษาเวลาเพราะจะชวยใหสามารถวเคราะหสงเกตสวนประกอบของงานและสะดวกในการจบเวลา การจบเวลาเพอศกษาวเคราะหสวนของงานทจะศกษาโดยผท าการศกษาเวลาจะเปนผก าหนดจดเรมตนและจดสนสดของรอบของการผลตของงานกอน มนกวชาการไดกลาวถง ขนตอนในการศกษาเวลาโดยการจบเวลา (รฐพล พฒนศร. 2554 : 2 ; และ วจตร ตณฑสทธ และคณะ. 2543 : 252) ดงตอไปน สรปขนตอนในการศกษาเวลาโดยการจบเวลา แบงขนตอนได ดงน 1. ท าการเลอกงานทจะศกษา และเลอกคนงานทเหมาะสม ศกษาขนตอนการท างานหรอการผลตผลตภณฑทตองการศกษาเวลา และบนทกรายละเอยดตาง ๆ 2. วเคราะหชวงการท างานออกเปนงานยอย หรอแบงตามกระบวนการ แลวหาขนาดตวอยาง (Sample Size) และบนทกรายละเอยดของการท างาน 3. วางแผนการจบเวลาวาตองเรมตนจากจดไหนถงจดไหน สงเกตและจบเวลาการท างานของงานยอย 4. ค านวณจ านวนครงการจบเวลาทเหมาะสมเพอท าใหแนใจวาผลของการจบเวลาจะมคาความคลาดเคลอนในสดสวนทยอมรบได 5. การประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงาน 6. ค านวณหาคาเวลาปกต (Normal Time) 7. ประเมนคาเวลาลดหยอน หรอ คาเวลาเผอ (Allowable Time) 8. ค านวณหาคาเวลามาตรฐาน (Standard Time) และในการศกษาเวลาในกระบวนการท างาน วธทนยมใช คอ การจบเวลาโดยใชนาฬกาจบเวลา เปนวธการหนงทชวยใหทราบเวลาทใชในการท างานของแตละขนตอนทงคนท างาน และเครองจกรน าไปสการปรบปรงกระบวนการท างาน ชวยลดเวลาในการท างานลง ท าใหกระบวนการท างานมประสทธภาพมากยงขน การใชนาฬกาจบเวลา โดยใชมาตรเวลาทแตกตางจากเวลาปกต

285

กลาวคอ มาตรเวลาทใชในการศกษาเวลา ไดแก มาตรเวลา 1/100 นาท หรอมความละเอยดเทากบ 0.01 นาท การจบเวลาเพอศกษาเวลาการท างานแบงไดเปน 3 แบบ (คมสน จระภทรศลป. 550 : 127) ดงน 1. การจบเวลาแบบตอเนอง (Continuous Timing) เปนการจบเวลาโดยทไมมการหยดนาฬกาเพอบนทกคาเวลา แตจะปลอยใหนาฬกาเดนจบเวลาไปเรอย โดยผบนทกเวลาจะสงเกตเวลา ณ จดสนสดงานยอยนน ตรงกบเวลาในนาฬกาคาใด กบนทกคานนลงไป ดงนนการบนทกเวลาของงานยอยตาง ๆ จะเปนการบนทกเวลาทตอเนองกน ซงเรยกวาเวลา R จากนนถาตองการเวลาทแทจรงของแตละงานยอย จ าเปนตองมการค านวณ โดยน าคาเวลา R ของงานยอยนน ลบดวยคาเวลา R ของงานยอยกอนหนามา 1 งาน เราจะไดเวลาของงานยอยนนเรยกวาเวลา T ขอด คอ การใชนาฬกาจบเวลาแบบสะสมจะท าไดเรวและถกตองกวา และลดการผดพลาดในการจบเวลางานยอยโดยเฉพาะกรณทมเวลาท างานสน ๆ ดงตารางท 10.7 ตารางท 10.7 การจบเวลาแบบตอเนอง (Continuous Timing)

จ านวนครงทจบเวลา (Element No.) เวลา (R) เวลา (T) 1 0.08 0.08 2 0.18 0.18-0.08=0.10 3 0.35 0.35-0.18=0.17 4 0.85 0.85-0.35=0.50

ทมา : คมสน จระภทรศลป (2550 : 127) 2. การจบเวลาแบบจบซ า (Repetitive Timing) เปนการจบเวลาทตองหยดเวลาเพออานคาและตงกลบไปทคาศนยใหมเพอจบเวลางานยอยถดไป ดงนน เวลาทเราจบไดจะเปนเวลาของงานยอยนนเลยคอ เวลา T นนเอง ขอเสยของวธน ผบนทกจบเวลาตองมความช านาญในการจบ บนทกคา และตงคาศนย ซงใชเวลาทคอยขางรวดเรวมาก ขอดคอ ไดคาเวลาทใชจรงของแตละงานยอยเลย โดยไมตองเสยเวลาท าการหกลบเวลาในภายหลง และขอเสยคอ ผศกษาตองมากดปมนาฬกาใหเรมศนยใหม ในการจบเวลางานยอยตอไป แตในขณะเดยวกนพนกงานกท างานตอไปอยางตอเนอง ท าใหขอมลเวลาทไดอาจมความคลาดเคลอน 3. การจบเวลาแบบสะสม (Accumulative Timing) หลงจากทท าการแบงงานยอยแลว กจะทราบจดเรมตน และจดสนสดของแตละงานยอยทท าการจบเวลา

286

การก าหนดจ านวนครงในการจบเวลา ในการจบเวลาจดทท าการศกษางาน จะใชการเกบขอมลจรงโดยการจบเวลาของการท างานแตละงานยอยแบบรายครงซ า ๆ โดยท าการจบเวลาแตละครงของงานยอยตงแตตนจนสนสดกระบวนการท างานนน ๆ เพอใหไดขอมลเฉลยออกมาทเปนจรงมากทสด การก าหนดจ านวนครงของการจบเวลา เปนการหาขนาดตวอยางในการจบเวลา โดยการบนทกเวลาทไดเบองตน ถอวาเปนกระบวนการเกบตวอยางทางสถต ยงจ านวนครงในการจบเวลามากเทาไร ความนาเชอถอของขอมล และความแมนย ากยงมากตาม นอกจากนในการท างานแตละงานยอยของพนกงานจะใชเวลาไมเทากนทกครง ยงกรณทท างานหลายครง จะถอไดวาขอมลเวลามการกระจายแบบปกต (Normal Distribution) ถาเวลาในการท างานมการกระจายทมคาเฉลย (Mean) เทากบ X และ คาเบยงเบน

มาตรฐาน (Standard Deviation) เปน คาทงสองนไดจากการจบเวลา N ครง ซงแตละครงได

เวลา xi เนองจากเปนการเกบตวอยาง คา จงเปนคาเบยงเบนมาตรฐานของตวอยาง ซงแทนดวย

X จะไดสตรดงตอไปน (Barnes. 1980 : 274)

x =

√ N

แทนคา จะ ได x = 1/N’ √ N’∑ Xi2 – (∑ Xi)2

√ N

เมอ X = คาเฉลยของเวลาในงานยอยนน ๆ Xi = คาเวลาทอานไดของงานยอยเดยวกนแตตางวฏจกรกน N’ = จ านวนครงในการจบเวลาของตวอยาง

= คาเบยงเบนมาตรฐาน

x = คาเบยงเบนมาตรฐานของตวอยาง N = จ านวนครงในการจบเวลา โดยปกตการหาจ านวนครงในการจบเวลาทเหมาะสม จะค านงถงระดบความเชอมนและคาความละเอยดแมนย าทตองการ สวนใหญจะนยมใชระดบความเชอมนท 95% และคาความละเอยด

แมนย าท 5 % จะเขยนสตรไดดงน (Barnes. 1980 : 275)

287

0.05 X = 2x หรอ 0.05 ∑ Xi = 2x N’

0.05 ∑ Xi = 2 x 1/N’ √ N’∑ Xi2 – (∑ Xi)2

N’ √ N

N = (40 √ N’∑ Xi2 – (∑ Xi)2 )2

∑ Xi

เมอ N เปนจ านวนครงทเหมาะสมในการจบเวลา ทระดบความเชอมน 95% และคาความ

ละเอยดแมนย าท 5%

และถาใหคาความละเอยดแมนย าเปน 10% ทระดบความเชอมน 95% จะไดสตร ดงน

N = (20 √ N’∑ Xi2 – (∑ Xi)2 )2

∑ Xi ตวอยางท 3 ในการจบเวลางานยอยหนงของสายการผลตเยบผาแหงหนงจ านวน 10 ครง ไดเวลาดงน 11, 9, 14, 12, 10, 13, 12, 10, 11, 15 วนาท จงค านวณหาจ านวนครงในการจบเวลาท

เหมาะสม ถาตองการระดบความเชอมนท 95% คาความละเอยดแมนย า 5% ดงตารางท 10.8

288

ตารางท 10.8 เวลางานยอยหนงของสายการผลตเยบผา (วนาท)

เวลางานยอย (วนาท) ผลคณยกก าลงสอง (Xi)2 11 121 9 81 14 196 12 144 10 100 13 169 12 144 10 100 11 121 15 225

∑ Xi = 117 ∑ Xi2 = 1,401

ทมา : นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 117) วธท า แทนคาหาคา N ในสตร

= (40 √ (10) x (1,401) – (117)2 ) 2 = 37.52 ≈ 38 ครง 117 ดงนน จ านวนครงทเหมาะสมในการจบเวลา คอ 38 ครง แสดงวาทไปเกบบนทกมา 10 ครงไมเพยงพอ ตองไปเกบขอมลเพม อกจ านวน 28 ครง จงจะเพยงพอ

289

การประมาณจ านวนครงในการจบเวลา ในการศกษาการท างาน การประมาณจ านวนครงในการจบเวลาถอวามความส าคญอยางมากตอกระบวนการผลต จะชวยบอกจ านวนครงในการจบเวลาเพอเกบขอมลจรงของขนตอนการท างานกอนน าไปวเคราะหผลตอ ถาเกบขอมลไมเพยงพอกจะท าใหขอมลทไดมความคาดเคลอน ไมตรงความเปนจรงสงผลตอขนตอนการท างานอน ๆ ได ซงการประมาณจ านวนครงในการจบเวลา บรษท Maytag ไดน ามาใชและไดดดแปลงหลกการทางสถต เพอชวยในการหาจ านวนครงในการจบเวลาใหงายขน สะดวกขน ถกตองและแมนย าของขอมล โดยมขนตอนการหาจ านวนครงทตองจบเวลา (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 118) ดงน 1. ท าการจบเวลาแรกเรมจาก 1.1 จบเวลา 10 ครง (กรณทรอบเวลาการท างานนอยกวา 2 นาท) 1.2 จบเวลา 5 ครง ส าหรบงานทมรอบเวลามากกวา 2 นาท 2. หาคาพสย (R) ซงไดจากการเอาคาเวลาสงสด (H) ลบดวยคาต าสดทอานได (L)

R = H – L

ในกรณทมงานยอยหลายงานใหพจารณางานยอยทใหคาพสยสงสด ไปคา N (เพราะงานทมคาพสยสงสดจะใหจ านวนครงในการจบเวลามากทสด จะมคาความเชอมนและคาความแมนย าทดขน) 3. หาคา x โดยประมาณจาก (H + L)/2 หรอ จากคา x = ∑xi / N’

4. หาคา R / x 5. หาจ านวนครงทตองจบเวลาโดยการเทยบในตารางท 10.9 6. จบเวลาตอจนครบตามจ านวนครงทค านวณได

290

ตารางท 10.9 จ านวนครงในการจบเวลาทเหมาะสม ทระดบความเชอมนท 95% ความละเอยด

แมนย าท 5%

R/X ขอมลจาก

ตวอยางจ านวน R/X ขอมลจากตวอยาง

จ านวน R/X ขอมลจากตวอยาง

จ านวน 5 10 5 10 5 10

0.10 3 2 0.42 52 30 0.74 162 93 0.12 4 2 0.44 57 33 0.76 171 98 0.14 6 3 0.46 63 36 0.78 180 103 0.16 8 4 0.48 68 42 0.80 190 108 0.18 10 6 0.50 74 49 0.82 199 113 0.20 12 7 0.52 80 53 0.84 209 119 0.22 14 8 0.54 86 49 0.86 218 125 0.24 17 10 0.56 93 53 0.88 229 131 0.26 20 11 0.58 100 57 0.90 239 138 0.28 23 13 0.60 107 61 0.92 250 143 0.30 27 15 0.62 114 65 0.94 261 149 0.32 30 17 0.64 121 69 0.96 273 156 0.34 34 20 0.66 129 74 0.98 284 162 0.36 38 22 0.68 137 78 1.00 296 169 0.38 43 24 0.70 145 83 - - - 0.40 47 27 0.72 153 88 - - -

ทมา : วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 263) ตวอยางท 4 ในการจบเวลางานยอยหนง 10 ครง ไดเวลา ดงน 11 9 14 12 10 13 12 10 11 15 วนาท จงค านวณครงในการจบเวลาทเหมาะสม ถาตองการระดบความเชอมนท 95%

คาความละเอยดแมนย า 5% โดยใชวธของ Maytag ซงมขนตอนการค านวณ ดงน วธท า 1. รอบเวลาการท างานนอยกวา 2 นาท จ าเลอกใชการบนทกเวลาแบบ 10 ครง 2. หาคาพสย (R) R = H – L = 15 – 9 = 6

291

3. หาคา x โดยประมาณจาก (H + L)/2 หรอ x/N = 117/10 = 12 วนาท 4. หาคา R / x = 6/12 = 0.5 5. หาจ านวนครงทตองจบเวลาโดยการเทยบในตารางท 12.5 จะได ≈ 42 ครง 6. จบเวลาตอจนครบตามจ านวนครงทค านวณได การค านวณหาคาเวลาปกต ในการศกษาเวลา การทจะวเคราะหอตราก าลงคน เครองจกร ใหเปนหนวยมาตรฐานเดยวกน ทงปรมาณการผลตและอตราก าลงการผลต หนวยมาตรฐานทใชในการค านวณอตราก าลงคนในการท างานและระยะเวลาในการท างานแตละขนตอน หนวยของเวลามาตรฐานจะเปนจ านวนชวโมง จ านวนนาท หรอวนาท แลวแตความเหมาะสม เมอปรมาณการผลตผานการวเคราะหกระบวนการผลตมาแลวจะเขาสการศกษาเวลาในการท างาน หรอทเรยกวา เวลามาตรฐาน ซงจ าเปนตองน าเวลาการท างานโดยเฉลยทอตราความเรวในการท างานแบบปกต หรอเวลาปกต มาใชค านวณรวมดวย ในการศกษาเวลาผสงเกตการณจะจบเวลาการท างานของพนกงาน เวลาทได เปนเวลาจากการสงเกตการณหรอเวลาทถกเลอกมา ซงเปนคาเวลาของการท างานของพนกงานในการท างานหนง ๆ ทศกษา จะมคาทแตกตางกนไปตามความ สามารถในการท างานของพนกงานแตละคนซงไดมนกวชาการหลายทานไดใหความหมาย เวลาปกต (Normal Time หรอ Basic Time) ไวดงน นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 127) ไดใหความหมายของเวลาปกต (Normal Time) หมายถง การแปลงคาเวลาทไดจากการสงเกตใหอยในรปของคาเวลาปกตหรอเวลาพนฐานกอน โดยการคณเขากบคาประสทธภาพการท างานทผสงเกตการณไดท าการประเมนใหกบพนกงาน โดยสตรในการค านวณจาก เวลาปกต (Normal Time) = เวลาจากการสงเกตการณ (Select Time) x ประสทธภาพ (Rating Factor) รฐพล พฒนศร (2554 : 2) ไดใหความหมายของเวลาปกต (Normal Time) หมายถง เวลาการท างานโดยเฉลยทอตราความเรวในการท างานแบบปกต และไมมปจจยใดเขามารบกวนใหตองหยดพก หรอตดขด ประกอบ จตตระการ และคณะ (2554 : 497) ไดใหความหมายของเวลาทใชในการท างานปกต (Normal Time) และเวลาเฉลยของการท างานปกต (Average Normal Time) โดยใชสตร เวลาทใชในการท างานปกต (Normal Time) = เวลาทจบไดในแตละขนตอนการท างาน (Element Time) x *% Rating /100 เมอ *% Rating เปนการปรบเวลาทใชในการท างานของผปฏบตงานทท าการจบเวลา

292

จตตวฒน นธกาญจนธาร (2557 : 11) ไดใหความหมายของเวลาปกต (Normal Time) หมายถง การค านวณหาคาเวลาปกตของแตละขนงานยอย จากเวลาเฉลยทใชในการท างาน คณกบคาประสทธภาพในการท างาน ดงสมการ Normal Time = Selected Time x Rating Factor ดงนนเมอสรปโดยรวม เวลาปกต (Normal Time) จงหมายถง คาตวเลขทไดจากผลคณของเวลาเฉลยพนฐานทผสงเกตการณจากการจบเวลามากบคาประสทธภาพการท างานของคนท างานซงเปนเวลาจากการท างานแบบปกต และไมมปจจยใดเขามารบกวน นนเอง ตวอยางท 5 ในการจบเวลาของงานยอยท 1 2 และ 3 ไดคาเวลาเฉลย และคาการประเมนประสทธภาพ ดงตารางท 10.10 ตารางท 10.10 ในการจบเวลาของงานยอยท 1 2 และ 3 หาคาเวลาเฉลย และคาการประเมน ประสทธภาพ

งานยอย เวลาเฉลย (นาท) คาประสทธภาพ เวลาปกต (นาท) 1 2 3

13.1 18.9 8.2

110% 100% 105%

13.1 x 1.1 = 14.41 18.9 x 1.0 = 18.90 8.2 x 1.05 = 8.61

ดงนนเวลาปกตของงานยอยโดยรวม = 14.41+18.90+8.61 = 41.92 นาท

การประมาณคาเวลาลดหยอน การท างานใด ๆ กตามถงแมจะมการออกแบบวธการท างานทดทสด พนกงานกยงเกดความเมอยลา และความเครยดจากการท างานได นอกจากนยงตองการเวลาในการท าธระสวนตว ซงการหาเวลาปกตขางตนไมไดรวมเวลาลดหยอนไวดวย ดงนน กอนทจะมการหาเวลามาตรฐานของการท างานนน ตองบวกเวลาลดหยอนใหกบเวลาปกตกอน เวลาลดหยอนหรอเวลาเผอทเกดขนไมวาจะเปน เวลาลดหยอนสวนตว เชน เขาหองน า สบบหร คยโทรศพท เปนตน เวลาลดหยอนจากความเครยดเวลาท างานนาน ๆ ซ า ๆ หรอเวลาลดหยอนจากอน ๆ โดยทวไปแลวจะอยระหวาง 4.5% – 6.5% แตในอตสาหกรรมทวไปมกก าหนดไวท 5% ของเวลาทางานทงหมด ซงไดมนกวชาการไดกลาวถง เวลาลดหยอน (Allowance Time) ไวดงน วจตร ตณฑสทธ และคณะ (2543 : 295) ไดใหความหมายของ เวลาลดหยอน (Allowance Time) หมายถง เวลาเผอการพกผอนทเพมเขาไปในเวลาพนฐาน เพอใหคนงานมโอกาส

293

ฟนตวจากสภาพเหนอยลาทางรางกายและจตใจ ขณะท างานภายใตสภาวะอนหนง และใหคนงานมเวลาเขาหองน าท าธระสวนตวได ขนอยกบลกษณะของแตละงาน นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 128) ไดใหความหมายของ เวลาลดหยอนหรอเวลาเผอ (Allowance Time) หมายถง เวลาทบวกเพมเขาไปในเวลาปกตเพอใหพนกงานมหายจากการเหนอยลาทางกาย และใจกอนทจะค านวณหาเวลามาตรฐานล าดบตอไป รฐพล พฒนศร (2554 : 2) ไดใหความหมายของ เวลาลดหยอนหรอเวลาเผอ (Allowance) หมายถง ปรมาณของเวลาทชดเชยสวนของเวลาทสญเสยไปอนเนองมาจากปจจยทไมกอใหเกดงาน เชน เวลาหยดพกของพนกงานเมอเกดความเหนอย หรอท าธระสวนตว เวลาทสญเสยเนองจากสภาพแวดลอม อยางเชน มฝนตก ท าใหตองหยดการท างาน เปนตน ดงนนเมอสรปโดยรวม เวลาลดหยอนหรอเวลาเผอ (Allowance Time) หมายถง เวลา ปรมาณของเวลานอกเหนอจากเวลาท างานจรงทชดเชยเวลาทสญเสยเนองจากเวลาหยดพกของพนกงานเมอเกดความเมอยลา ไปท าธระสวนตว หรอเวลาทสญเสยเนองจากสภาพแวดลอมตาง ๆ นนเอง และหลงจากทหาคาเวลาปกตไดแลว จะตองพจารณาคาเวลาลดหยอน (Allowance Time) ในการท างานของพนกงาน เพอบวกเพมเขากบคาเวลาปกต กอนทจะท าการค านวณหาคาเวลามาตรฐานในล าดบตอไป ซงคาเวลาลดหยอน แบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ 1. เวลาลดหยอนลาชา (Delay Allowance) จะมอย 2 ลกษณะ ดงน 1.1 แบบหลกเลยงไมได (Unavoidable Delays) เชน กรณทเครองจกรเสย วตถดบเสอมสภาพและขาดแคลน พนกงานไมพรอมในการท างาน เปนตน 1.2 แบบหลกเลยงได (Avoidable Delays) เชน การปรบตงและการท าความสะอาดเครองจกร, การเปลยนดอกสวาน เปนตน ซงสามารถแกไขได ถามการจดล าดบงานทด 2 เวลาลดหยอนสวนตว (Personal Allowance) เชน การหยดพกเพอไปหองน า ดมน า ซงอาจขนกบสภาพแวดลอมในการท างานดวย เชน อากาศรอนหรอเยน โดยทวไปการคดคาเวลาลดหยอนสวนตวอยทคาประมาณ 2 – 5% ตอ 8 ชวโมงท างาน (ประมาณ10 – 24 นาท) แตถาสภาพการท างานคอนขางรอนหรองานหนกหนก อาจเพมใหมากกวา 5% 3. เวลาลดหยอนเนองจากความเมอยลา (Fatigue Allowance) เชน กรณทพนกงานท างานหนก ในสภาพอากาศรอน อกทก ซงท าใหเกดความเครยดและความเมอยลาได ดงนนจงจ าเปนตองมเวลาลดหยอนเผอใหกบพนกงาน ทงนอาจจะพจารณาจากลกษณะของงานทท า ความแขงแรงของพนกงาน ระยะเวลาในการท างาน และสภาพแวดลอมในการท างาน เปนตน ซงในปจจบนยงไมมคามาตรฐานทก าหนดแนนอน ดงตวอยางการค านวณหาคาเวลาลดหยอน

294

ตวอยางท 6 จงหาคาเวลาลดหยอน (% Allowance) (กรณททราบเวลาในการผลต) จากการศกษาเวลาของการท างานหนง พบวาเกดเวลาลดหยอนเฉลยตอวนเปน 30 นาท และเวลาทใชในการผลตปกตเปน 450 นาทตอวน ดงนน คาเวลาลดหยอน (% Allowance) ทได = 30/450 = 6.67% ตวอยางท 7 ทโรงงานแหงหนง มคาลดหยอนประเภทตาง ๆ ดงน มคาลดหยอนสวนตว เปน 7% คาลดหยอนเนองจากความเมอยลา เปน 8% คาลดหยอนลาชาทหลกเลยงไมได เปน 3.5% จงหาคาเวลาลดหยอนรวม (Total Allowance) ดงนน คาเวลาลดหยอนรวม (Total Allowance) = 7+8+3.5 = 18.5% สามารถแปลงใหเปนคาของ คาเวลาลดหยอนรวม (Allowance Factor) ไดจากสตร

คาเวลาลดหยอนรวม = 100% 100% - % คาเวลาลดหยอน

ดงนน คาเวลาลดหยอนรวม = 100 = 1.227 100 - 18.5

การหาคาเวลามาตรฐาน เมอกลาวถงกระบวนการผลตในหนวยงานหรอองคกร ก าลงคน เครองมอเครองจกร หนวยงานหรอบรษทตาง ๆ ถอวามส าคญเพราะก าลงคนเปนกลไกในการขบเคลอนกจกรรมทงในสวนปฏบตการหรอในสวนบรหารใหกจกรรมนน ๆ ส าเรจลลวงไปไดดวยด แมวาก าลงคนจะเปนทรพยากรทมคณคาทสดขององคกรกตาม แตก าลงคนกเปนทรพยากรทมตนทน หรอคาใชจายทแปรผนตามจ านวนอตราก าลง ท าใหเกดค าถามทตามมาคอ จ านวนอตราก าลงคนเทาใดจงจะเหมาะสมกบองคกร หรอปรมาณการผลต มวธการหลายวธทน ามาใชในการค านวณหรอประมาณคาอตราก าลงคนในการศกษาเวลามวตถประสงคหลกเพอใหทราบขอมลเวลาทเปนมาตรฐาน ทใชเปนตวแทนส าหรบการท างานหนง ๆ ของพนกงานและใชเปนขอมลชวยในการตดสนใจใหกบผบรหารหรอเจาของสถานประกอบการในการจดการเรองการวางแผนก าลงคน การจายคาตอบแทน การประเมนผลการท างานและการปรบปรงประสทธภาพการผลต ในสวนการหาคาเวลามาตรฐาน จะท าโดยการจบเวลาบนทกขอมลเวลาตามจ านวนวฏจกรใหไดระดบความเชอมนและระดบความผดพลาดทตองการแลว เราสามารถหาเวลาเลอก ซงจะใชคาเฉลยหรอคาฐานนยมของขอมลเวลา จากนนจะปรบคาองคประกอบ

295

การประเมน ท าใหไดคาเวลาปกต เมอปรบคาเวลาเผอจะไดเปนเวลามาตรฐาน (วนชย รจรวนช. 2543 : 378-379) หลงจากทสามารถค านวณหาคาเวลาปกต และคาเวลาลดหยอน ไดแลว กสามารถท าการค านวณหาคาเวลามาตรฐาน (Standard Time) ไดจากสตร 2 สตร ดงน คอ

สตร 1 : เวลามาตรฐาน = NT+ A(NT) = NT (1 + A)

โดยท NT = เวลาปกต หรอเวลาพนฐาน (ไดจาก เวลาจากการสงเกตการณ x คาประสทธภาพ)

A = เวลาลดหยอน (คาเวลาลดหยอนทเปนเปอรเซนต/100)

สตร 2 : เวลามาตรฐาน = NT x Allowance factor = NT (100/100 - % Total Allowance)

โดยท NT = เวลาปกต หรอเวลาพนฐาน (= Observed time X Rating) % Total Allowance = เวลาลดหยอน (คาเวลาลดหยอนทเปนเปอรเซนต) ตวอยางท 8 การหาคาเวลามาตรฐานโดยใชสตร 1 ในการท างานชนหนง พนกงานใชเวลาในการท างานจรงคดเปน 0.70 นาท คาประสทธภาพการท างานของพนกงานเปน 105% ถาคดเวลาลดหยอนท 8% เวลามาตรฐาน ในการท างานชนนควรเปนเทาไร วธท า จากสตร 1 เวลามาตรฐาน = NT + A(NT) = NT (1 + A) จากคา NT = 0.70 x 1.05 = 0.735 นาท และ A = 8/100 = 0.08 แทนคาในสตร = 0.735 x (1 + 0.08) = 0.794 นาท/ชน จากสตร 2 เวลามาตรฐาน = NT x Allowance factor = NT (100/100- % Total Allowance) แทนคาในสตร = 0.735 x (100/100-8) = 0.799 นาท/ชน

296

จากคาเวลามาตรฐานทค านวณไดทง 2 สตร จะไดคาทใกลเคยงกน แตถาจะคดเทยบกลบ ดงนคอ ถาคนท างานวนละ 8 ชวโมง มคาเวลาลดหยอนเปน 8% (8% ของ 8 ชวโมง = 480 x 0.08 = 38.4 นาท) ดงนนเวลาในการท างานจรง (หกเวลาลดหยอนออก) = 480 - 38 = 442 นาท พนกงานจะท างานได = 442/0.735 = 601 ชน/วน ดงนนเวลาทใชในการท างานชนหนง = 480/601 = 0.799 นาท/ชน สรป การค านวณหาคาเวลามาตรฐานโดยใชสตร 2 จะไดคาเทากนคอ 0.799 นาท/ชน นนคอใหคาทถกตองมากกวา แตในทางปฏบตสามารถใชค านวณไดทงสองสตร

เวลามาตรฐานททราบคาลวงหนา การจดท าเวลามาตรฐานในการผลตโดยการจบเวลาโดยตรงมกจะประสบปญหา เนองจากสายการผลตมการเปลยนแปลงแบบและรนบอยครง การวดเวลาการท างานโดยการจบเวลามกจะไมทน การจดท าเวลามาตรฐานโดยตองใชเวลาด าเนนการ ซงบอยครงบางกจกรรมจะสนมากจนไมสามารถวดความเทยงตรงจากการจบเวลาโดยตรงได วธทเปนทางเลอกและเหมาะกบกรณนมากกวาคอ การก าหนดรลวงหนาของเวลามาตรฐานในกจกรรมยอยตาง ๆ ทเรยกวา Predetermined Time System (PTS) วธนใชหลกการของการสงเกตและรวบรวมขอมลและเวลาตาง ๆ ของการเคลอนไหวยอย ๆ โดยมการตงคาของกจกรรมในการผลตไวลวงหนาเปนตวทใชอางอง เมอมการปฏบตงานทจะตองอาศยกจกรรมการเคลอนไหว ผวเคราะหสามารถสงเคราะหการเคลอนไหวทเกยวของขนมาและสามารถค านวณเวลาทใช ซงไดมนกวชาการไดกลาวถง เวลามาตรฐานททราบคาลวงหนา ไวดงน วจตร และคณะ (2543 : 333) ใหความหมายของเวลามาตรฐานททราบคาลวงหนา หมายถง เทคนคทใชวดผลงานโดยก าหนดเวลาการเคลอนไหวของสวนตาง ๆ ของรางกายแลวน าเอาเวลาทไดจากการเคลอนไหวรวมเปนเวลามาตรฐานซงตองอยในระดบความสามารถท างานอนหนง คมสน จระภทรศลป (2550 : 172) ใหความหมายของ การสงเคราะหเวลาหรอเรยกอกอยางวา การหาเวลามาตรฐานแบบลวงหนา หมายถง กระบวนการหาเวลาทใชเวลาในการเคลอนไหวพนฐานหลาย ๆ ชนดมารวมกน โดยเวลาเหลานนไดก าหนดไวเปนมาตรฐานลวงหนาแลว พษณ มนสปต และคณะ (2556 : 29) ใหความหมายของเวลามาตรฐานททราบคาลวงหนา หมายถง การก าหนดรลวงหนาของเวลามาตรฐานในกจกรรมยอยตาง ๆ โดยใชการสงเกตและรวบรวมขอมลและเวลาตาง ๆ ของอรยาบถยอย ๆ ทพงกอปรขนเปนกจกรรมหลากหลายในการผลตไวลวงหนาเปนบรรทดฐาน เมอมการปฏบตงานทจะตองอาศยกจกรรมการเคลอนไหว ผวเคราะหสามารถสงเคราะหอรยาบถทเกยวของขนมาพรอมกบสามารถค านวณเวลาทใชในปฏบตการตาง ๆ ได

297

ดงนน สรปโดยรวมเวลามาตรฐานททราบคาลวงหนา (Predetermined Time Standard : PTS) หมายถง การวดการท างานโดยอาศยหลกการวเคราะหของงานเขาไปในการเคลอนไหวพนฐานของมนษย ตามธรรมชาตของการเคลอนไหวแตละอนและสภาวะภายใตเงอนไขโดยพจารณาตารางเวลามาตรฐาน ทถกก าหนดอตราการท างานของแตละการเคลอนไหว ซงประกอบดวยการเคลอนไหวมลฐาน เชน การเออม การหยบ การวาง เปนตน ส าหรบการประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงาน มความส าคญมากส าหรบขนตอนในการศกษางาน เปนขนตอนทตองอาศยประสบการณทไดรบการฝกในการประเมนประสทธภาพรวม เทคนคทใชในการประเมนประสทธภาพการท างานโดยทวไปมทงทเปนระบบขอมลสมบรณแบบเฉพาะของทใชกนในตางประเทศ และระบบทเปนพนฐานในการใชดลพนจโดยทวไปซงเปนทนยมใชกนอยางกวางขวาง วธทนยมใชคอ MTM (Method Time Measurement) โดยชาวอเมรกนทงหมด คอ H. B. Maynard, G. J. Stegemerten, J. L. Schwab ซงท างานในบรษทอเลกทรอนกสแหงหนง วธนถกเผยแพรครงแรกในป ค.ศ. 1948 ซงการหาเวลามาตรฐานโดย PTS สามารถใชไดกบงาน (เกษม พพฒนปญญานกล. 2539 : 128) ดงตอไปน 1. งานทท าอยแลว โดยท าการสงเกตและจดบนทกการเคลอนไหวพนฐานในการท างาน จากนนพจารณาเวลาทใชในแตละชวงของการเคลอนไหว น าเวลาทไดมารวมกน 2. งานใหม ตองศกษาการเคลอนไหวพนฐานกอน จากนนเปดตารางหาคาเวลาของการเคลอนไหวแตละงานมารวมกน ประโยชนของ PTS 1. ไมตองจบเวลาโดยใช Stop Watch 2. ไมตองพจารณาถงการประเมนคาประสทธภาพ (Rating) ของพนกงาน เพราะสามารถน าคาเวลาทก าหนดไวแลวมาใชไดเลย 3. สามารถคาดคะเนเวลาทตองใชในการท างานใด ๆ ไดลวงหนา และท าการประมาณการเกยวกบการวางแผนการใชคน เครองจกร และอปกรณได 4. ใช PTS เพอหาเวลามาตรฐานของงานใหมและปรบปรงวธการท างานใหมได ในการประยกตการใชระบบพรดเทอรมนในการวดผลงาน งานจะถกแบงเปนกจกรรมงานยอยซงแตละกจกรรมงานยอยประกอบดวยการเคลอนทพนฐาน มการศกษาวจยเพอก าหนดประเภทการเคลอนทและขอมลเวลามาตรฐานของการเคลอนทอยางหลากหลาย พรอมทงมกระบวนการและกฎเกณฑในการใชงานเฉพาะตวซงกลายเปนระบบพรดเทอรมนตาง ๆ ในกจกรรมงานยอย รวมเปนคาเวลาของงานยอยและเวลาของการท างาน ระบบพรดเทอรมนสวนใหญจะไมไดรวมคาเวลาเผอ ดงนนในการก าหนดเวลามาตรฐานจงตองเพมการปรบคาเวลาเผอไปดวย ในการประยกตการใชระบบพรดเทอรมนในการวดผลงาน งานจะถกแบงเปนกจกรรมงานยอยซงแตละกจกรรมงานยอย

298

ประกอบดวยการเคลอนทพนฐาน มการศกษาวจยเพอก าหนดประเภทการเคลอนทและขอมลเวลามาตรฐานของการเคลอนทอยางหลากหลาย พรอมทงมกระบวนการและกฎเกณฑในการใชงานเฉพาะตวซงกลายเปนระบบพรดเทอรมนตาง ๆ ในกจกรรมงานยอย รวมเปนคาเวลาของงานยอยและเวลาของการท างาน ระบบพรดเทอรมนสวนใหญจะไมไดรวมคาเวลาเผอ ดงนนในการก าหนดเวลามาตรฐานจงตองเพมการปรบคาเวลาเผอไปดวย โดยสามารถอธบายหลกการการใชงานของระบบ (เกษม พพฒนปญญานกล. 2539 : 129) มรายละเอยดดงน 1. ระบบ MTM (Time Measurement Method) ระบบ MTM เปนวธการในการวเคราะหการท างานตาง ๆ ทใชมอออกเปนการเคลอนพนฐานทตองใชในการท างานนน และก าหนดคาเวลามาตรฐานทคดไวลวงหนา โดยปจจบนมระบบ MTM ในรหสตาง ๆ เพอใชงานแตละประเภท (Barnes. 1980 : 376) ดงน 1. MTM - 1 เปนระบบทคดขนครงแรก และเปนพนฐานส าหรบระบบ MTM อน ระบบนเหมาะส าหรบการวเคราะหงานทมปรมาณการผลตสง 2. MTM - 2 เปน Generation ทสองทพฒนา โดยปรบปรงใหงายขน 3. MTM - UAS นบเปน Generation ทสองทพฒนา โดยผานการวเคราะหเชงสถต วธนเหมาะกบงานในลกษณะทผลตเปน Batch 4. MTM - MEK นบเปน Generation ทสามทพฒนามาจาก MTM - 1 เหมาะสมกบการใชงานในลกษณะทผลตนอยชน มรอบเวลายาว หรองานทไมเกดบอย 5. MTM - B นบเปน Generation ทสามจาก MTM - UAS เพอใชเครองมอทตองเนนความเรว ไมเหมาะจะใชในการวเคราะหการท างานของมอ 6. MTM - HC ส าหรบใชในงานโรงพยาบาล 7. MTM -V ส าหรบใชในงานทมรอบเวลายาว และท ารวมกบเครองจกร 8. MTM - C ส าหรบใชในงานธรการ 9. MTM - M ส าหรบใชในงานประกอบเลก ๆ เชน การพนลวด งานเชอม หรองานทท าภายใตกลองจลทรรศน 10. MOST (Maynard Operation Sequence Technique) เหมาะส าหรบการวเคราะหงานซงมเวลาเฉลยระหวาง 1 - 5 นาท

299

สามารถแยกการเคลอนไหวพนฐานตามหลกการเทอรบลกส ออกไดเปน 10 อยาง (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 118) ดงน 1. การเออม (Reach) คอ งานยอยพนฐานในการเคลอนมอหรอนวมอไปยงทใดทหนง (Therblig : TE) ซงเวลาในการเออมขนกบประเภทของการเออมมอ ระยะทางและเงอนไขการเออม 2. การเคลอนยาย (Move) คอ งานยอยพนฐานซงใชในการเคลอนวตถจากทหนงไปยงอกทหนง (Therblig : TL) ตวแปรซงมผลตอการเคลอน คอ เงอนไขในการเคลอน (Condition of Move) ระยะทางประเภทของการเคลอน (Classes of Move) และ น าหนกของของทถอ 3. การหมน (Turn) การเคลอนไหวทตองใชการหมนของมอ โดยอาจจะถอวตถหรอไมถอวตถอยกตาม การหมนนเปนการหมนโดยนวมอ ขอมอ หรอขอศอก ตามแกนของมอ ตวแปรทเกยวของ ไดแก มมของการหมน น าหนกของวตถทถอ 4. การออกแรงกด (Apply Pressure) 5. การจบ (Grasp) คอ งานยอยพนฐานในการหยบหรอจบวตถหนงชนหรอมากกวาหนงชนดวยมอหรอนวมอเพอการท างานขนตอไป 6. การวางเขาต าแหนง (Position) คอ งานยอยพนฐาน ซงใชในการจด วาง เรยง หรอประกอบวตถอนหนงใหเขากบอกอนหนงและมการเคลอนไมเกน 1 นว (เทยบเทากบ Therblig ของ P+ PP + A) ตวแปรทเกยวของม Class of Fit ชนดของการประกอบ Symmetry ความสมมาตรของการประกอบ Ease of Handling ความยากงายในการประกอบ 7. การปลอย (Release) เปนงานยอยพนฐาน ซงใชในการคลายมอปลอยวตถออกจากนวหรอมอ มอย 2 กรณ คอ Normal Release กรณปกตเปนการปลอยแบบธรรมดา Contact Release กรณสมผสเปนการปลอยแบบสมผส ซงมกจะตามมาดวยการเออม (Reach) จงไมจ าเปนตองใชเวลา (TMU = 0) 8. การถอด (Disengage) เปนงานยอยพนฐานทใชในการแยกวตถชนหนงออกจากอกชนหนงซงรวมถงการเคลอนไหวอนเกดจากการแยกจากกนอยางกะทนหนของวตถ 2 ชนด (การสนสดของแรงตาน) ตวแปรทเกยวของมดงน Class of Fit ชนดของการประกอบ Ease of Handling ความยากงายในการถอด 9. การมอง (Eye - Time, Eye Travel and Eye Focus) คอ เวลาทตองใชสายตาในการมองกวาดกอนลงมอท า หรอการอานหรอเพงเพอใหเหนชดเจน ในทนหมายถงการใชสายตาทแยกตางหากจากการเคลอนอน ๆ ของมอ 10. การเคลอนทของรางกาย ขาและเทา (Body, Leg and Foot Motion) เปนตารางทใหเวลาสวนทเกยวของกบการใชอวยวะสวนอน ๆ ของรางกายนอกจากมอ ไดแก เทา ขา ตนขา

300

การเดน การกาวเทา การกมตวและการคกเขา แบงเปนกลม Leg Foot Motion การใชขาและเทา กลม Horizontal Motion การเคลอนในแนวระนาบกลม Vertical Motion การเคลอนในแนวดง โดยคาเวลาของแตละเทอรบลกซทเปนมาตรฐานจะมหนวยเวลาเปน TMU (Time Measurement Unit) ตวอยางการอานคาจากตารางท าได ดงน ถาตองการหาคาเวลา MTM ของการเออมทระยะทาง (Distance) 8 เซนมเมตร ทระดบ B จากการอานในตารางคาเวลา (TMU) จะเทากบ 5.5 TMU อธบายความหมายไดวา กรณ A เออมถงวตถในสถานททก าหนดไวหรอเพอวตถในมออน ๆ หรอทอน ๆ ทวางอย อกตวอยางการอานคาจากตารางท าไดดงน ถาตองการหาคาเวลา MTM ของการเออมทระยะทาง (Distance) 45 เซนมเมตร ทระดบ A จากการอานในตารางคาเวลา (TMU) จะเทากบ 12.1 TMU อธบายความหมายไดวา กรณ A เออมถงวตถขนาดเลกมากหรอตองจบวตถทถกตอง เปนตน ขอมลดงตารางท 10.11 - 10.19 ตารางท 10.11 คาเวลา MTM ของการเออม

Tables Reproduced by King Permission of The International MTM Directorate TABLE I-REACH-R

Distance

(cm)

Time (tmu) Hand In Motion

Case and description A B C or

D E A B

2 or less 4 6 8 10

2.0 3.4 4.5 5.5 6.1

2.0 3.4 4.5 5.5 6.3

2.0 5.1 6.5 7.5 8.4

2.0 3.2 4.4 5.5 6.8

1.6 3.0 3.9 4.6 4.9

1.6 2.4 3.1 3.7 4.3

A Reach to object in fixed location, or to object in other hand or on which other hand rests.

12 14 16 18 20

6.4 6.8 7.1 7.5 7.8

7.4 8.2 8.8 9.4 10.0

9.1 9.7 10.3 10.8 11.4

7.3 7.8 8.2 8.7 9.2

5.2 5.5 5.8 6.1 6.5

4.8 5.4 5.9 6.5 7.1

B Reach to single object in location which may very slightly from cycle to cycle

301


ทมา : Barnes (1980 : 377) ส าหรบตวอยางการอานคาจากตารางท 10.12 ท าได ดงน ถาตองการหาคาเวลา MTM ของการเคลอนยาย ทระยะทาง (Distance) 14 ซม. ทระดบ C จากการอานในตารางคาเวลา (TMU) จะเทากบ 9.8 TMU คามอในการเคลอนไหว (Hand In Motion B) เทากบ 5.4 TMU อธบายความหมายไดวา กรณ A วตถยายกบหยดหรอไปทอน ๆ ดงตารางท 10.12

Tables Reproduced by King Permission of The International MTM Directorate TABLE I-REACH-R

Distance

(cm)

Time (tmu) Hand In Motion

Case and description A B C or

D E A B

22 24 26 28 30

8.1 8.5 8.8 9.2 9.5

10.5 11.1 11.7 12.2 12.8

11.9 12.5 13.0 13.6 14.1

9.7 10.2 10.7 11.2 11.7

6.8 7.1 7.4 7.7 8.0

7.7 8.2 8.8 9.4 9.9

C Reach to object jumbled with other objects in a group so that search and select occur

35 40 45 50 55

10.4 11.3 12.1 13.0 13.9

14.2 15.6 17.0 18.4 19.8

15.5 16.8 18.2 19.6 20.9

12.9 14.1 15.3 16.5 17.8

8.8 9.6 10.4 11.2 12.0

11.4 12.8 14.2 15.7 17.1

D Reach to a very small object or where accurate grasp is required

60 65 70 75 80

14.7 15.6 16.5 17.3 18.2

21.2 22.6 24.1 25.5 26.9

22.3 23.6 25.0 26.4 27.7

19.0 20.2 21.4 22.6 23.9

12.8 13.5 14.3 15.1 15.9

18.5 19.9 21.4 22.8 24.2

E Reach to indefinite location to get hand in position for body balance or next motion or out of way

302

ตารางท 10.12 คาเวลา MTM ของการเคลอนยาย

TABLE II - MOVE - M

Distance (cm)

Time (TMU) Wt. allowance

Case and description

A

B

C

Hand In

Motion : B

Wt. (kg)

Up to

S1a1ic Constant

(TMU)

Dynamic Factor

2 or less 4 6 8 10

2.0 3.1 4.1 5.1 6.1

2.0 4.0 5.0 5.9 6.8

2.0 4.5 5.8 6.9 7.9

1.7 2.8 3.1 3.7 4.3

1 0 1.00

Move object against stop or to other

hand.

2 1.6 1.04

4 2.8 1.07

12 14 16 18 20

6.9 7.7 8.3 9.0 9.6

7.7 8.5 9.2 9.8 10.5

8.8 9.8 10.5 11.1 11.7

4.9 5.4 6.0 6.5 7.1

6 4.3 1.12

8 5.8 1.17

B Move object to

approximate or indefinite

location

22 24 26 28 30

10.2 10.8 11.5 12.1 12.7

11.2 11.8 12.3 12.8 13.3

12.4 13.0 13.7 14.4 15.1

7.6 8.2 8.7 9.3 9.8

10 7.3 1.22

12 8.8 1.27 35 40 45 50 55

14.3 15.8 17.4 19.0 20.5

14.5 15.6 16.8 18.0 19.2

16.8 18.5 20.1 21.8 23.5

11.2 12.6 14.0 15.4 16.8

14 10.4 1.32

C Move object to

exact location

16 11.9 1.36

18 13.4 1.41

60 65 70 75 80

22.1 23.6 25.2 26.7 28.3

20.4 21.6 22.8 24.0 25.2

25.2 26.9 28.6 30.3 32.0

18.2 19.5 20.9 22.3 23.7

20 14.9 1.46

22 16.4 1.51

ทมา : Barnes (1980 : 379)

303

ส าหรบตวอยางการอานคาจากตารางท 10.13 ท าได ดงน ถาตองการหาคาเวลา MTM ของการหมน ทน าหนกขนาดกลาง (Weight) 1 - 5 กโลกรม องศาของการหมนทระดบ 60° จากการอานในตารางคาเวลา (TMU) จะเทากบ 6.5 TMU ดงตารางท 10.13 ตารางท 10.13 คาเวลา MTM ของการหมน

TABLE IIIA - TURN - T Weight Time (TMU) for degrees turned

30° 45° 60° 75° 90° 105° 120° 135° 150° 165° 180° Small

(0 – 1 kg) 2.8 3.5 4.1 4.8 5.4 6.1 6.8 7.4 8.1 8.7 9.4

Medium (1 – 5 kg)

4.4 5.5 6.5 7.5 8.5 9.6 10.6 11.6 12.7 13.7 14.8

Largeb (5.1 – 16 kg)

8.4 10.5 12.3 14.4 16.2 18.3 20.4 22.2 24.3 26.1 28.2

ทมา : Barnes (1980 : 380) ส าหรบตวอยางการอานคาจากตารางท 10.14 ท าได ดงน ถาตองการหาคาเวลา MTM ของการออกแรงกด ทสญลกษณ AF จากการอานในตารางคาเวลา (TMU) จะเทากบ 3.4 TMU อธบายความหมายไดวา เปนการใชแรง (Apply Force) ดงตารางท 10.14 ตารางท 10.14 คาเวลา MTM ของการออกแรงกด

TABLE IIIB - APPLY PRESSURE - AP Full Cycle Components

Symbol TMU Description Sysbol TMU Description APA 10.6 AF+DM+RLF AF 3.4 Apply force

DM 4.2 Dwell, minimum APB 16.2 APA+G2 RLF 3.0 Release force

ทมา : Barnes (1980 : 380)

304

ส าหรบตวอยางการอานคาจากตารางท 10.15 ท าไดดงน ถาตองการหาคาเวลา MTM ของการจบ ทกรณ 1B จากการอานในตารางคาเวลา (TMU) จะเทากบ 3.5 TMU อธบายความหมายไดวา วตถขนาดเลกมากวางอยใกลกบพนผวเรยบ (Very Small Object Lying Close Against a Flat Surface) ดงตารางท 10.15 ตารางท 10.15 คาเวลา MTM ของการจบ

TABLE IV - GRASP - G

Case Time (TMU)

Description

1A 2.0 Pick up Grasp-Small, medium or large object by itself, easily grasped

1B 3.5 Very small object lying close against a flat surface 1C1 7.3 Interference with grasp on bottom and one side of

nearly cylindrical object, Diameter larger than 12 mm. 1C2 8.7 Interference with grasp on bottom and one side of

nearly cylindrical object, Diameter 6 - 12 mm. 1C3 10.8 Interference with grasp on bottom and one side of

nearly cylindrical object, Diameter less than 6 mm. 2 5.6 Regrasp. 3 5.6 Transfer Grasp. 4A 7.3 Object jumbled with other objects so search and select

occur, Larger than 25 x 25 x 25 mm. 4B 9.1 Object jumbled with other objects so search and select

occur, 6 x 6 x 3 mm. to 25 x 25 x 25 mm. 4C 12.9 Object jumbled with other objects so search and select

occur, Smaller than 6 x 6 x 3 mm. 5 0 Contact, sliding or hook grasp

ทมา : Barnes (1980 : 381)

305

ส าหรบตวอยางการอานคาจากตารางท 10.15 ท าได ดงน ถาตองการหาคาเวลา MTM ของการวางเขาต าแหนง ทระดบ (Class of Fit) เปน 3 Exact คอ แบบทตองใชแรงดนสง ทสมมาตร (Symmetry) ทระดบ SS จากการอานในตาราง ในกรณทใชงานงาย (Easy to Handle) คาเวลา (TMU) จะเทากบ 46.5 TMU ในกรณทใชงานยาก (Difficult to Handle) คาเวลา (TMU) จะเทากบ 52.1 TMU ดงตารางท 10.16 ตารางท 10.16 คาเวลา MTM ของการวางเขาต าแหนง

TABLE V - POSITION* - P

Class of Fit Symmetry Easy to handle

Difficult to handle

1 Loose No pressure required S 5.6 11.2 SS 9.1 14.7 NS 10.4 16.0

2 Close Light pressure required S 16.2 21.8 SS 19.7 25.3 NS 21.0 26.6

3 Exact Heavy pressure required S 43.0 48.6 SS 46.5 52.1 NS 47.5 53.4

ทมา : Barnes (1980 : 381) ส าหรบตวอยางการอานคาจากตารางท 10.17 ท าได ดงน ถาตองการหาคาเวลา MTM ของการปลอย ทกรณท 1 จากการอานในตารางคาเวลา (TMU) จะเทากบ 2.00 TMU อธบายความหมายไดวา ปลอยงานปกตโดยการเปดนวมอเคลอนไหวอสระ ดงตารางท 10.17

306

ตารางท 10.17 คาเวลา MTM ของการปลอย

TABLE VI – RELEASE – RL Case Time (TMU) Description

1 2.0 Normal release performed by opening fingers as independent motion

2 0.0 Contact release ทมา : Barnes (1980 : 382) ส าหรบตวอยางการอานคาจากตารางท 10.18 ท าได ดงน ถาตองการหาคาเวลา MTM ของการถอด ถาเลอกระดบท 3 พจารณาความสามารถในการหดของมออยางชดเจน (3 Tight : Consider Able Effort, Hand Recoils Markedly) จากการอานในตารางงายตอการใชงาน (Easy to Handle) คาเวลา (TMU) จะเทากบ 22.9 TMU และถายากตอการใช (Difficult to handle) จะเทากบ 34.7 TMU ดงตารางท 10.18 ตารางท 10.18 คาเวลา MTM ของการถอด

TABLE VII – DISENGAGE – D Class of fit Easy to handle Difficult to handle

1 Loose : Very slight effort, blends with subsequent move

4.0 5.7

2 Close : Normal effort, slight recoil 7.5 11.8 3 Tight : Consider able effort, hand recoils markedly

22.9 34.7

ทมา : Barnes (1980 : 382)

307

ตารางท 10.19 คาเวลา MTM ของการมอง

TABLE VIII – EYE TRAVEL AND EYE FOCUS – ET AND EF Eye travel time = 15.2 x T/D TMU, with a maximum value of 20 TMU Where T = the distance between points from and to which the eye travels D = the perpendicular distance from the eye to the line of travel T Eye focus time = 7.3 TMU

ทมา : Barnes (1980 : 382) ตวอยาง การค านวณหาเวลามาตรฐาน MTM ของงานอยางหนงทมการเคลอนไหว ดงน มอซายเออมไปหยบวตถทกองรวมกนอยหาง 12 นว ซงวตถมขนาด 1 x 1 x 1 นว จากนนเคลอนทไปทมอขวาซงอยหาง 10 นว แลวเปลยนไปจบวตถดวยมอขวา เมอมอขวารบแลวเคลอนทไปอก 2 นว ไปยงจดทแนนอนแลวปลอยมอแบบธรรมดา ดงตารางท 10.20 ตารางท 10.20 การบนทกเวลาโดยพจารณาการเคลอนไหวแบบ MTM

มอซาย TMU มอขวา R12C G4A

M10A G3 - - -

14.2 7.3 11.3 5.6 5.2 5.6 2.0

- - -

G3 M2C P1SE RL1

Total 51.2 ทมา : Barnes (1980 : 385) ดงนน เมอหาเวลามาตรฐาน = 51.2 TMU หรอ = 1.8432 วนาท หนวยเวลาของ PTS ; TMU (Time Measurement Unit)

308

1 TMU = 0.00001 ชวโมง = 0.0006 นาท = 0.036 วนาท ดงนน เวลาทงหมด = 51.2 x 0.036 = 1.84 วนาท ตวอยางการน าเอา PTS มาใชในโรงงาน การน าเอาเวลามาตรฐานททราบคาลวงหนา (PTS) มาใช จะเปนกรณศกษาของโรงงานผลตโทรทศนแหงหนง ซงจะน า PTS หรอ MTM มาใชมากในสวนของการผลตแผนบอรดหลก (Main Chassis Board) ของโทรทศน ทท าการใสตวอปกรณชนดตาง ๆ ลงบนบอรด กอนน าไปประกอบกบตวโครงต (Cabinet) ในสายการผลตขนสดทาย โดยภาพของแผนบอรดหลกของโทรทศน และตวอยางของการก าหนดเวลามาตรฐาน MTM ของอปกรณ ตาง ๆ บนแผนบอรดหลกของโทรทศน การค านวณเวลามาตรฐาน MTM ในการตดแตงขาอปกรณ และการใสตวอปกรณบนแผนบอรด (นชสรา เกรยงกรกฎ. 2545 : 138) ดงภาพท 10.5

ภาพท 10.5 แผนภาพของแผนบอรดหลกของโทรทศน ทมา : นชสรา เกรยงกรกฎ (2545 : 139)

สรป การประเมนประสทธภาพ ในการท างานของพนกงาน จงเปนสงจ าเปนทตองพจารณา เพอเปนการปรบสภาวะของคนท างานชาและเรว ซงเนอหาหลกบทนจะกลาวถง ระบบการประเมนประสทธภาพ มหลาย ๆ วธทนยมใช ไดแก ระบบของ Westing House ระบบ Effort Rating or Speed Rating ระบบ Objective Rating ระบบ Synthetic Rating และระบบ Physiological

309

Evaluation ในการประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงาน มขอควรระวงในการพจารณาไมควรประเมนประสทธภาพของพนกงานสงเกนไป และไมควรประเมนประสทธภาพของพนกงานต าเกนไป สวนขนตอนในการศกษาเวลาโดยการจบเวลา แบงขนตอนไดดงน ท าการเลอกงานทจะศกษา และเลอกคนงานทเหมาะสม แบงงานทศกษาออกเปนงานยอย และบนทกรายละเอยดของการท างาน สงเกตและจบเวลาการท างานของงานยอย ค านวณจ านวนครงทเหมาะสมในการจบเวลา ท าการประเมนประสทธภาพการท างานของพนกงาน ค านวณหาคาเวลาปกต ประเมนคาเวลาลดหยอน หรอคาเวลาเผอ ค านวณหาคาเวลามาตรฐาน สวนการจบเวลาจะอย 2 วธคอ การจบเวลาแบบตอเนอง หรอแบบสะสม และการจบเวลางานแตละงาน และการก าหนดจ านวนครงของการจบเวลา คอ การหาขนาดตวอยางในการจบเวลานนเอง ในการค านวณหาคาเวลาปกต โดยเรมจากผสงเกตการณจะท าการจบเวลาการท างานของพนกงาน เรยกวา เวลาจากการสงเกตการณ ซงเปนคาเวลาของการท างานของพนกงานในการท างานหนง ๆ ทเราเลอกศกษาน าไปค านวณหาคาเวลาปกต ในสวนการประมาณคาเวลาลดหยอน หลงจากทหาคาเวลาปกตไดแลว จะตองพจารณาคาเวลาลดหยอน ซงคาเวลาลดหยอน แบงออกไดเปน 3 ประเภท ไดแก เวลาลดหยอนลาชา เวลาลดหยอนสวนตว เวลาลดหยอนเนองจากความเมอยลา ตอมากลาวถงการหาคาเวลามาตรฐาน มวตถประสงค เพอใหทราบขอมลเวลาทเปนมาตรฐาน ทใชเปนตวแทนส าหรบการท างานหนง ๆ ของพนกงาน และใชเปนขอมลชวยในการตดสนใจใหกบฝายบรหารในการจดการเรองการวางแผนก าลงคน การจายคาตอบแทน การประเมนผลการท างานและการปรบปรงประสทธภาพการผลต เวลามาตรฐานททราบคาลวงหนา (PTS) เปนเทคนควดผลงานทมการก าหนดเวลาการเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย วธทนยมใช คอ MTM และการหาเวลามาตรฐานโดย PTS สามารถใชไดกบงานทท าอยแลวและงานใหม ซงประโยชนของ PTS คอ ไมตองจบเวลาโดยใช Stop Watch ไมตองพจารณาถงการประเมนคาประสทธภาพของพนกงาน สามารถคาดคะเนเวลาทตองใชในการท างานใด ๆ ไดลวงหนา และท าการประมาณการเกยวกบการวางแผนการใชคน เครองจกรและอปกรณไดใช PTS เพอหาเวลามาตรฐานของงานใหมและปรบปรงวธการท างานใหมได สดทายจะกลาวถงระบบ MTM จะแยกการเคลอนไหวพนฐานตามหลกการเทอรบลกสออกไดเปน 10 อยางคอ การเออม (Reach) การเคลอนยาย (Move) การหมน (Turn) การออกแรงกด (Apply Pressure) การจบ (Grasp) การวางเขาต าแหนง (Position) การปลอย (Release) การถอด (Disengage) การมอง (Eye) และการเคลอนทของรางกาย ขาและเทา (Body, Leg and Foot motion) โดยคาเวลาของแตละเทอรบลกซทเปนมาตรฐานจะมหนวยเวลาเปน TMU (Time Measurement Unit)

310

ค าถามทายบท จงตอบค าถามตอไปน

1. ในการจบเวลาของงานยอยท 1, 2 และ 3 ไดคาเวลาเฉลย และคาการประเมนประสทธภาพ จากตารางจงค านวณหา เวลาปกต (นาท) ของแตละงานยอย และ เวลาปกตของงานยอยโดยรวม

งานยอย เวลาเฉลย (นาท) คาประสทธภาพ เวลาปกต (นาท)

1 2 3

11.5 19.1 7.9

120% 110% 115%

= = =

_____________ _____________ _____________

2. จงหาคาเวลาลดหยอน (% allowance) (กรณททราบเวลาในการผลต) จากการศกษา

เวลาของการท างานหนง เกดเวลาลดหยอนเฉลยตอวนเปน 30 นาท และเวลาทใชในการผลตปกตเปน 450 นาท/วน

3. ในการท างานชนหนง พนกงานใชเวลาในการท างานจรงคดเปน 0.90 นาท คาประสทธภาพการท างานของพนกงาน เปน 120% จงหาคา เวลามาตรฐานในการท างาน ชนนควรเปนเทาไร ถาคดเวลาลดหยอนท 8%

4. เวลามาตรฐานททราบคาลวงหนา (PTS) คออะไร จงอธบาย 5. ประโยชนของ PTS มอะไรบาง จงอธบายมาพอเขาใจ 6. การเคลอนไหวโดยใช ระบบ MTM แยกพนฐานตามหลกการเทอรบลกส มอะไรบาง 7. จงบอกความหมายของเวลาเผอ (Allowance) และมกประเภท จงอธบาย 8. โรงงานแหงหนง พบวา เกดเวลาลดหยอนท างาน คาลดหยอนสวนตว เปน 5% คา

ลดหยอนเนองจากความเมอยลา เปน 7% และเวลาทใชในการผลตปกตเปน 450 นาทตอวน คาลดหยอนลาชาทหลกเลยงไมได เปน 2.5% จงหาคาเวลาลดหยอน (% allowance)

9. การท างานผลตชนงานท าการ ศกษาเวลาได เวลาท างานปกต (Normal Time) โดยคา NT= 0.3915 นาท ตอชน (ตอรอบ) ถา เวลาเผอ ความจ าเปนสวนบคคล = 4% เวลาเผอการเมอยลา (คงท ) = 3 % เวลามาตรฐานของการผลตนมคาเทาไร

10. จงหาอตราการท างาน Rating ของพนกงานทท างานโดยม สภาวะตาง ๆ ดงน Excellent SKILL (B1), Good Effort (C2), Good Condition (C), Good Consistency (C). และถาจบเวลาการท างานเฉลยได 0.28 นาท จงหาเวลาท างานปกต (Normal Time)

311


เกชา ลาวลยะวฒน และยทธชย บรรเทงจตร. (2527). การศกษางาน. เอกสารการสอน กรงเทพฯ : สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ. เกษม พพฒนปญญานกล. (2539). การศกษางาน. ฉบบท 4. กรงเทพฯ : ประกอบเมไตร. คมสน จระภทรศลป. (2550). การศกษางานอตสาหกรรม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเทคโนโลย พระจอมเกลาธนบร. จตตวฒน นธกาญจนธาร. (2557). หนวยท 5 การจดสมดลในกระบวนการผลตชนสง. สอประกอบการสอน. นครราชสมา : มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน. นชสรา เกรยงกรกฎ. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย อบลราชธาน. ประกอบ จตตระการ และคณะ. (2554). “การศกษาเวลามาตรฐานทใชในการจายยาผปวยนอกโดย วธ Stopwatch Time Technique.” วารสารวจย มข. มหาวทยาลยขอนแกน. ประจ าเดอนพฤษภาคม - มถนายน 2555. 17(3). พษณ มนสปต. (2556). “การก าหนดเวลามาตรฐานในอตสาหกรรมอเลกทรอนกสโดยใชเทคนค MOST : กรณศกษาเชงเปรยบเทยบ.” วารสารวศวกรรมและเทคโนโลย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรงสต. ประจ าเดอนกรกฎาคม - ธนวาคม 2556. 16(2) : 28-33. รชตวรรณ กาญจนปญญาคม. (2550). การศกษางานอตสาหกรรม. กรงเทพฯ : ฟสกสทอป. รฐพล พฒนศร. (2554). บทท 1 หลกการพนฐานของเวลามาตรฐาน. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 25 กรกฎาคม 2558. จาก : http://mpa-r1.blogspot.com/2011/05/1.html. มาโนช รทนโย. (2551). การศกษางาน. นครราชสมา : แผนกงานเอกสารการพมพ มหาวทยาลย เทคโนโลยราชมงคลอสาน. วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543). การศกษาการท างาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วชรนทร สทธเจรญ. (2547). การศกษางาน. กรงเทพฯ : โอ.เอส. พรนตง เฮาส. วนชย รจรวนช. (2543). การศกษาการท างาน หลกการและกรณศกษา. กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สนทร ลวเลาหคณ. (2530). การศกษางาน. กรงเทพฯ : งานเอกสารและการพมพ สถาบน เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร. Ralph M. Barnes. (1980). Motion and Time Study. Design and Measurement of Work. 7th edition. John Wiley & Sons, Inc.

313

บรรณานกรม

กรมสวสดการและคมครองแรงงาน. (2557). การวดผลงาน (Work Measurement). (ออนไลน). สบคนเมอวนท 15 กรกฎาคม 2558. จาก : http://www.labour.go.th/th/. กองอาชวอนามย. (2536). คมอปฏบตงาน อาชวอนามยสำหรบเจาหนาทสาธารณสข. กรงเทพฯ : กระทรวงสาธารณสข. กรมอนามย. กานดา วองธนากล. (2549). ปจจยลกษณะสภาพแวดลอมในการทำงานทมอทธพลตอความ เหนอยหนายในการทำงานของบคลากรมหาวทยาลยรามคำแหง. วทยานพนธ ศษ.ม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามคำแหง. กตต อนทรานนท. (2553). การยศาสตร (Ergonomics). กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. เกชา ลาวลยะวฒน และยทธชย บรรเทงจตร. (2527). การศกษางาน. กรงเทพฯ : สถาบน เทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ. เกษม พพฒนปญญานกล. (2539). การศกษางาน. ฉบบท 4. กรงเทพฯ : ประกอบเมไตร. . (2539). การศกษางาน : Work Study. กรงเทพฯ : ประกอบเมไตร. เกยรตศกด จนทรแดง. (2549). การบรหารการผลตและการปฏบตการ (Production and Operation Management). กรงเทพฯ : วตตกรป. คมสน จระภทรศลป. (2550). การศกษางานอตสาหกรรม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเทคโนโลย พระจอมเกลาธนบร. . (2551). การเพมประสทธภาพการทำงานในโรงงานอตสาหกรรมดวย Motion Economy. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร. โครงการสารานกรมไทยสำหรบเยาวชนฯ. (2550). สารานกรมไทยสำหรบเยาวชน เลม 32. กรงเทพฯ. จรณ ภาสระ. (2539). เออรกอนอมกส. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน. จตตวฒน นธกาญจนธาร. (2557). หนวยท 5 การจดสมดลในกระบวนการผลตชนสง. สอประกอบการสอน. นครราชสมา : มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน. จราภรณ จนทรสวาง. (2548). การลดเวลาในการตรวจสอบสายเคเบลอนฟนแบนด: กรณศกษา แผนกตรวจสอบ โรงงานผลตสายเคเบล. กรงเทพฯ : สาขาวชาวศวกรรมอตสาหการ ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนครเหนอ.

314

จนทรศร สงหเถอน. (2551). การออกแบบกระบวนการใหม. กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรม อตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. . (2551). บทท 8 การวเคราะหกระบวนการ. กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. จเร เลศสดวชย. (2557). การออกแบบความปลอดภยเชงมนษย (ERGONOMICS). กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรมคอมพวเตอร คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. จำลกษณ ขนพลแกว และคณะ. (2544). หลกการเพมผลผลต. กรงเทพฯ : สถาบนเพมผลผลต แหงชาต. เฉลมชย ชยกตตภรณ และชยยะ พงษพานช. (2533). ความปลอดภยในการทำงาน: ในเอกสาร การสอนชดชวอนามย. (พมพครงท 6). นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ชลธชา สวางเนตร. (2542). การรบรสภาพแวดลอมในการทำงานภายในองคการ และขวญใน การทำงานของพนกงานระดบบงคบบญชาและวชาชพ ของบรษทผลตภณฑและวตถ กอสราง จำกด. วทยานพนธมหาบณฑต. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ชมรมอาชวอนามยและความปลอดภย. (2558). หนวยท 9 การวเคราะหการปฏบตงานและ การศกษาเวลาในการทำงาน. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 20 กรกฎาคม 2558. จาก : http://www.safety-stou.com/UserFiles/File/master%2054109%20unit %209.pdf. ชยนนท ศรสภนานนท. (2552). การออกแบบผงโรงงานเพอเพมผลผลต. กรงเทพฯ : ไอกรปเพลส. ชำน กงแกว. (2548). การพฒนาระบบการจดการกระบวนการผลตไมยางพาราอบแหง. วทยานพนธมหาบณฑต. สงขลา : มหาวทยาลยสงขลานครนทร. ชตมา มาลย. (2538). ความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมในการทำงานกบการทำงานเปนทม

ของอาจารยพยาบาล วทยาลยพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ณฐนนท ศรสงห. (2557). เทคโนโลยถายภาพนงเพอการศกษา บทท 2 ทฤษฎและงานวจยท เกยวของ. (ออนไลน). สบคนเมอ วนท 18 กรกฎาคม 2558. จาก : http://bua.rmutr. ac.th/. ธนสทธ เพงศร และธนากร เครอคำอาย. (2556). การปรบปรงประสทธภาพการผลตคอนกรต ผสมเสรจ. ตาก : สาขาวชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลย เทคโนโลยราชมงคลลานนา จงหวดตาก. นชสรา เกรยงกรกฎ. (2545). การศกษางานอตสาหกรรม. อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลย อบลราชธาน.

https://sites.google.com/site/photostechofedu/

315

. (2555). การศกษางานอตสาหกรรม. (พมพครงท 2 ฉบบปรบปรง). อบลราชธาน : โรงพมพมหาวทยาลยอบลราชธาน. บรรจง จนทมาศ. (2548). การพฒนางานดวยระบบบรหารคณภาพและเพมผลผลต. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน). บรษท ไทยเพรซเดนทฟดส จำกด (มหาชน). (2558). กระบวนการผลตและระบบมาตรฐาน คณภาพและความปลอดภย. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 11 มนาคม 2558. จาก : http://www.mama.co.th/faqs.php?cate=Tmc9PQ. บรณะศกด มาดหมาย. (2556). ระบบการขนถายวสด (Material Handling System) เพอเพม ประสทธภาพการบรหารโซอปทานองคกร. (ออนไลน). สบคนเมอ วนท 15 มถนายน 2558. จาก : http://www.thailandindustry.com/indust_newweb/news_preview. php?cid=19078. ประกอบ จตตระการ และคณะ. (2554). “การศกษาเวลามาตรฐานทใชในการจายยาผปวยนอกโดย วธ Stopwatch Time Technique.” วารสารวจย มข. มหาวทยาลยขอนแกน. ประจำเดอนพฤษภาคม - มถนายน 2555. 17(3). ฝายวจยและระบบสารสนเทศ สถาบนเพมผลผลตแหงชาต. (2550). TQC winner 2005. กรงเทพฯ : สถาบนเพมผลผลตแหงชาต. พจมาน เตยวฒนรฐตกาล. (2554). เอกสารประกอบรายวชา Industrial Plant Design. กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลย พระจอมเกลาธนบร. พษณ มนสปต. (2556). “การกำหนดเวลามาตรฐานในอตสาหกรรมอเลกทรอนกสโดยใชเทคนค MOST : กรณศกษาเชงเปรยบเทยบ.” วารสารวศวกรรมและเทคโนโลย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรงสต. ประจำเดอนกรกฎาคม - ธนวาคม 2556. 16(2) : 28-33. เพญสดา พนฤทธดำ. (2552). บทท 14 การศกษาเวลา. ชลบร : คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตศรราชา. ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. (2558). บทท 6 พนฐานการเคลอนไหวของมอ. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 28 กรกฎาคม 2558. จาก : http://ie.eng.cmu.ac.th/IE2014/elearnings/2016_08/200/motion.pdf. มาโนช รทนโย. (2549). การศกษางาน. นครราชสมา : แผนกงานเอกสารการพมพ มหาวทยาลย เทคโนโลยราชมงคลอสาน. . (2551). การศกษางาน. นครราชสมา : แผนกงานเอกสารการพมพ มหาวทยาลย เทคโนโลยราชมงคลอสาน.

316

ยทธชย บรรเทงจตร และเกชา ลาวลยะวฒน. (2527). งานศกษา. กรงเทพฯ : สถาบนเทคโนโลย พระจอมเกลาพระนครเหนอ. เยาวลกษณ กลพานช. (2533). สภาพแวดลอมกบประสทธภาพของงาน. ขาราชการ. 35 : 16-18. รชตวรรณ กาญจนปญญาคม. (2550). การศกษางานอตสาหกรรม. กรงเทพฯ : ฟสกสทอป. รฐพล พฒนศร. (2554). บทท 1 หลกการพนฐานของเวลามาตรฐาน. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 17 กรกฎาคม 2558. จาก : http://mpa-r1.blogspot.com/2011/05/1.html. รจภาส โพธทองแสงอรณ. (2551). บทท 5 แผนภมและไดอะแกรมการเคลอนท. (ออนไลน). สบคนเมอ วนท 14 กรกฎาคม 2558. จาก : http://bua.rmutr.ac.th/. . (2551). บทท 10 การสมงาน. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 20 กรกฎาคม 2558. จาก : http://bua.rmutr.ac.th/. . (2551). แผนภมและไดอะแกรมการเคลอนท. กรงเทพฯ : สาขาวชาการจดการ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร. . (2557). บทท 3 การศกษาวธการทำงาน. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 5 มถนายน 2558. จาก : http://bua.rmutr. ac.th/. วารณย สมะโน. (2559). การลดปรมาณสวนเกนของการใชพลาสตกพนยาง. กรงเทพฯ : สาขาวชาการจดการงานวศวกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสยาม. วจตร ตณฑสทธ และคณะ. (2543). การศกษาการทำงาน. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วทยา อนทรสอน และคณะ. (2558). “ทำความเขาใจแนวคดของการเพมผลผลต. ขาวสารเพอ การปรบตวกาวทนเทคโนโลยอตสาหกรรม.” Industrial Technology Review. 22(278). . (2559). “การขนถายวสดในโรงงานอตสาหกรรม (Material Handling for Industrial Factory).” วารสาร Industrial Technology Review. 22(283). วทยา อนทรสอน. (2559). “การขนถายวสดในโรงงานอตสาหกรรม (Material Handling for Industrial Factory).” วารสาร Industrial Technology Review. 22(283). วทยา อนทรสอน และปทมาพร ทอช. (2559). “การวางผงโรงงานอตสาหกรรม (Plant Layout).” วารสาร Industrial Technology Review. 22(286). วมลน สขถมยา. (2557). เอกสารประกอบการสอนวชา Industrial Organization and Production Management. เชยงใหม : ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

317

วฑรย สมะโชคด และคณะ. (2555). วศวกรรมและการบรหารความปลอดภย. (พมพครงท 30). กรงเทพฯ : สำนกพมพสมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน). วชรนทร สทธเจรญ. (2547). การศกษางาน (WORK STUDY). กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. . (2547). การศกษางาน. กรงเทพฯ : โอ.เอส. พรนตง เฮาส. รตกมพล พนธเพง. (2547). ความสมพนธระหวางการรบรสภาพแวดลอมในการทำงาน

ความเหนอยลาทางจตใจและสขภาพของพนกงานโรงงานผลตเลนซ. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วนชย รจรวนช. (2541). การออกแบบผงโรงงาน. กรงเทพฯ : ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. . (2543). การศกษาการทำงาน : หลกการและกรณศกษา. (พมพครงท 8). กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศรอนนต จฑะเตมย. (2529). ความเครยดหรอสนกกบงาน. พยาบาลสาร. 13 : 53-55. สถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. (2555). เวลาทไรประสทธภาพ (Ineffective Time). (ออนไลน). สบคนเมอวนท 9 มถนายน 2558. จาก : http://www.ismed.or.th/. สมชาย วณารกษ. (2549). การพฒนางานดวยระบบคณภาพและเพมผลผลต. กรงเทพฯ : เอมพนธ. สมศกด ตรสตย. (2552). การออกแบบและการวางผงโรงงาน. (พมพครงท 21). กรงเทพฯ : สมาคมสงเสรมเทคโนโลยไทยญปน. สมศกด มนคร. (2557). บทท 3 รปแบบการจดผงโรงงาน. (ออนไลน). สบคนเมอวนท 21 กรกฎาคม 2558. จาก : http://www.teacher.ssru.ac.th/somsak_me/file.php/1 /PDF/Chapter3.pdf. สทธ ศรบรพา. (2540). เออรกอนอมกส : วศวกรรมมนษยปจจย. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน. สธร กนตนฤมตรกล. (2554). การวางผงโรงงานใหม กรณศกษา บรษท XYZ จำกด. กรงเทพฯ : สาขาวชาการจดการโลจสตกส บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยหอการคาไทย. สกลนาร กาแกว. (2546). ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล สภาพแวดลอมในการทำงาน กบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลตำรวจ. วทยานพนธศลปศาสตร มหาบณฑต. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สนทร ลวเลาหคณ. (2530). การศกษางาน. กรงเทพฯ : งานเอกสารและการพมพ สถาบน เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

318

สเนตร มลทา. (2558). ระบบการขนถายวสด (Material Handling System). เอกสาร ประกอบการเรยน. กรงเทพฯ : สาขาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยปทมวน. อธปลกษณ โชตธนประสทธ. (2558). Foxconn ซอกจการจาก Sharp ดวยมลคา 6.2 พนลาน เหรยญ. (ออนไลน). สบคนเมอ วนท 25 กมภาพนธ 2558. จาก : http://news. siamphone.com/news-26072.html. อนกล จำปา. (2555). 4.หนวยรบขอมล (Input Unit). (ออนไลน). สบคนเมอวนท 23 มนาคม 2558. จาก : http://snsd1101.blogspot.com/2012/02/snsd1101.html. อดมพงษ เกศศรพงษศา และคณะ. (2560). การออกแบบและพฒนาอปกรณบรรจนำปลาแหงหนง



อษณย จตตะปาโล. (2546). การพฒนางานดวยระบบคณภาพและเพมผลผลต. กรงเทพฯ : ศนยสงเคราะหอาชวะ. Benjamin W. Niebel. (1993). Motion and Time Study. Irwin. Marvin E. Mundel & David L. Danner. (1994). Motion and Time Study : Improving Productivity. 7th edition. Prentice Hall International editions. Ralph M. Barnes. (1980). Motion and Time Study. Design and Measurement of

Work. 7th edition. Wiley International.

319

ภาคผนวก

320

321

ภาคผนวก ก ตาราง A-1 แสดงจำนวนครงการสมงานทเหมาะสมเมอใหคา S และ p

ทระดบความเชอมน 95%

322

323

ตารางท A - 1 จำนวนครงการสมงานทเหมาะสม เมอใหคา S และ p ทระดบความเชอมน 95%

Percent of Total Time Occupied

Or Delay (p)

By Activity Degree of Accuracy (S)

±1 ±2 ±3 ±4 ±5 ±6 ±7 ±8 ±9 ±10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

3,960,000 1,960,000 1,293,300 960,000 760,000 626,700 531,400 460,000 404,400 360,000 323,600 293,300 267,700 245,700 226,700 210,000 195,300 182,200 170,500 160,000 150,500 141,800 133,900 126,700 120,000 113,800 108,100 102,900 97,900 93,300

990,000 490,000 323,300 240,000 190,000 156,700 132,900 115,000 101,100 90,000 80,900 73,300 66,900 61,400 56,700 52,500 48,800 45,600 42,600 40,000 37,600 35,500 33,500 31,700 30,000 28,500 27,000 25,700 24,500 23,300

440,000 217,800 143,700 106,700 84,400 69,600 59,000 51,100 44,900 40,000 36,000 32,600 29,700 27,300 25,200 23,300 21,700 20,200 18,900 17,800 16,700 15,800 14,900 14,100 13,300 12,600 12,000 11,400 10,900 10,400

247,500 122,500 80,800 60,000 47,500 39,200 33,200 28,800 25,300 22,500 20,200 18,300 16,700 15,400 14,200 13,100 12,200 11,400 10,700 10,000 9,400 8,860 8,370 7,920 7,500 7,120 6,760 6,430 6,120 5,830

158,400 78,400 51,700 38,400 30,400 25,100 21,300 18,400 16,200 14,400 12,900 11,700 10,700 9,830 9,070 8,400 7,810 7,290 6,820 6,400 6,020 5,670 5,360 5,070 4,800 4,550 4,330 4,110 3,920 3,730

110,000 54,400 35,900 26,700 21,100 17,400 14,800 12,800 11,200 10,000 8,990 8,150 7,440 6,830 6,300 5,830 5,420 5,060 4,740 4,440 4,180 3,940 3,720 3,520 3,330 3,160 3,000 2,860 2,720 2,590

80,800 40,000 26,400 19,600 15,500 12,800 10,800 9,380 8,250 7,340 6,600 5,980 5,460 5,010 4,620 4,280 3,980 3,720 3,480 3,260 3,070 2,890 2,730 2,580 2,450 2,320 2,210 2,100 2,000 1,900

61,900 30,600 20,200 15,000 11,900 9,790 8,300 7,190 6,320 5,630 5,060 4,580 4,180 3,840 3,540 3,280 3,050 2,850 2,660 2,500 2,350 2,220 2,090 1,980 1,880 1,780 1,690 1,610 1,530 1,460

48,900 24,200 16,000 11,900 9,390 7,740 6,560 5,680 5,000 4,450 4,000 3,620 3,310 3,040 2,800 2,590 2,410 2,250 2,110 1,980 1,860 1,750 1,650 1,560 1,480 1,410 1,340 1,270 1,210 1,150

39,600 19,600 12,900 9,600 7,600 6,270 5,310 4,600 4,000 3,600 3,200 2,930 2,600 2,460 2,270 2,100 1,950 1,820 1,710 1,600 1,510 1,420 1,340 1,270 1,200 1,100 1,080 1,030 980 935

324

ตารางท A - 1 (ตอ) Percent of Total Time Occupied

Or Delay (p)


±1 ±2 ±3 ±4 ±5 ±6 ±7 ±8 ±9 ±10

31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62

89,000 85,000 81,200 77,6000 74,300 71,100 68,100 65,300 62,600 60,000 57,600 55,200 53,000 50,900 48,900 47,000 45,100 43,300 41,600 40,000 38,430 36,920 35,470 34,070 32,730 31,430 30,180 28,970 27,800 26,670 25,570 24,520

22,300 21,300 20,300 19,400 18,600 17,800 17,000 16,300 15,600 15,000 14,400 13,800 13,300 12,700 12,200 11,700 11,300 10,800 10,400 10,000 9,610 9,230 8,870 8,520 8,180 7,860 7,550 7,240 6,950 6,670 6,390 6,130

9,890 9,440 9,000 8,630 8,250 7,900 7,570 7,250 6,950 6,670 6,400 6,140 5,890 5,660 5,430 5,220 5,010 4,810 4,630 4,440 4,270 4,100 9,860 3,790 3,640 3,490 3,350 3,220 3,090 2,960 2,840 2,720

5,570 5,310 5,080 4,850 4,640 4,440 4,260 4,080 3,910 3,750 3,600 3,450 3,310 3,180 3,060 2,940 2,820 2,710 2,600 2,500 2,400 2,310 2,220 2,130 2,050 1,960 1,890 1,810 1,740 1,670 1,600 1,530

3,560 3,400 3,250 3,110 2,970 2,840 2,720 2,610 2,500 2,400 2,300 2,210 2,120 2,040 1,960 1,880 1,800 1,730 1,670 1,600 1,540 1,480 1,420 1,360 1,310 1,260 1,210 1,160 1,110 1,070 1,020 980

2,470 2,360 2,260 2,160 2,060 1,980 1,890 1,810 1,740 1,670 1,600 1,530 1,470 1,410 1,360 1,300 1,250 1,200 1,160 1,110 1,070 1,030 985 945 910 870 840 805 770 740 710 680

1,820 1,730 1,660 1,580 1,520 1,450 1,400 1,330 1,280 1,220 1,170 1,130 1,080 1,040 1,000 960 920 885 850 815 785 755 725 695 670 640 615 590 565 545 520 500

1,390 1,330 1,270 1,210 1,160 1,110 1,060 1,020 980 940 900 865 830 795 765 735 705 675 650 625 600 575 555 530 510 490 470 450 435 415 400 385

1,100 1,050 1,000 960 915 880 840 805 775 740 710 680 655 630 605 580 555 535 515 495 475 455 435 420 405 390 375 360 345 330 315 305

890 850 810 775 745 710 690 655 625 600 575 550 530 510 490 470 450 435 415 400 385 370 355 340 325 315 300 290 280 265 255 245

325

63 64 65

23,490 22,500 21,540

5,870 5,630 5,390

2,610 2,500 2,390

1,470 1,410 1,350

940 900 860

650 625 600

480 460 440

365 450 335

290 275 265

235 225 215

ตารางท A - 1 (ตอ) Percent of Total Time Occupied Or Delay

(p)


±1 ±2 ±3 ±4 ±5 ±6 ±7 ±8 ±9 ±10

66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91

20,610 19,700 18,820 17,970 17,140 16,340 15,560 14,790 14,050 13,330 12,630 11,950 11,280 10,630 10,000 9,380 8,780 8,190 7,620 7,060 6,510 5,980 5,450 4,940 4,440 3,960

5,150 4,925 4,705 4,490 4,285 4,085 3,890 3,700 3,510 3,330 3,160 2,990 2,820 2,660 2,500 2,345 2,195 2,050 1,905 1,765 1,630 1,495 1,360 1,235 1,110 990

2,290 2,190 2,090 2,000 1,900 1,815 1,730 1,640 1,560 1,480 1,400 1,330 1,253 1,180 1,110 1,040 975 910 845 785 725 665 605 550 495 440

1,290 1,230 1,180 1,120 1,070 1,020 970 925 880 835 790 745 705 665 625 585 550 510 475 440 405 375 340 310 280 250

825 790 750 720 685 655 620 590 560 535 505 480 450 425 400 375 350 325 305 280 260 240 220 200 175 160

570 545 520 500 475 455 430 410 390 370 350 330 315 295 275 260 245 225 210 195 180 165 150 135 125 110

420 400 385 365 350 335 315 300 285 270 255 245 230 215 205 190 180 165 155 145 130 120 110 100 90 80

320 305 295 280 265 255 245 230 220 210 195 185 175 165 155 145 145 130 120 110 100 93 85 77 69 62

255 245 230 220 210 200 190 180 175 165 155 145 140 130 125 115 110 100 94 87 80 74 67 61 55 49

205 195 190 180 170 165 155 145 140 135 125 120 110 105 100 94 88 82 76 71 65 60 55 49 44 40

326

92 93 94 95 96 97 98 99

3,480 3,010 2,550 2,110 1,670 1,240 815 405

870 750 640 525 420 310 205 100

385 335 285 234 185 140 91 45

220 190 160 130 105 78 51 25

140 120 100 85 67 50 33 16

96 83 71 59 46 34 23 11

70 61 52 43 34 25 17 8

54 47 40 33 36 19 13 6

43 37 31 26 21 15 10 5

35 30 26 21 17 12 8 4

ทมา : Barnes. (1980 : 415)

327

ภาคผนวก ข ตาราง A - 2 แสดงคาเปอรเซนตความละเอยดแมนยำสำหรบจำนวนครงทไปบนทกงานมาแลว (N) เมอกำหนดคา p ทระดบความเชอมน

95%

328

329 ตารางท A - 2 คาเปอรเซนตความละเอยดแมนยำ สำหรบจำนวนครงทไปบนทกงานมาแลว (N) เมอ

กำหนดคา p ทระดบความเชอมน 95%

Percent of Total Time Occupied By Activity Number of Or Delay (p)

Observations (N)

10,000 9,000 8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 900 800 700 600 500

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

±19.9 14.0 11.4 9.8 8.7 7.9 7.3 6.8 6.4 6.0 5.7 5.4 5.2 5.0 4.8 4.6 4.4 4.3 4.1 4.0 3.9 3.8 3.7 3.6 3.5 3.4 3.3 3.2 3.1 3.05 3.00 2.90

±21.0 14.8 12.0 10.3 9.2 8.3 7.7 7.2 6.7 6.3 6.0 5.7 5.5 5.2 5.0 4.8 4.7 4.5 4.4 4.2 4.1 4.0 3.9 3.8 3.7 3.6 3.5 3.4 3.3 3.2 3.1 3.05

±22.3 15.7 12.7 11.0 9.8 8.9 8.2 7.6 7.1 6.7 6.4 6.1 5.8 5.5 5.3 5.1 4.9 4.8 4.6 4.5 4.3 4.2 4.1 4.0 3.9 3.8 3.7 3.6 3.5 3.4 3.3 3.25

±23.8 16.7 13.6 11.7 10.4 9.5 8.7 8.1 7.6 7.2 6.8 6.5 6.2 5.9 5.7 5.5 5.3 5.1 4.9 4.8 4.6 4.5 4.4 4.2 4.1 4.0 3.9 3.8 3.7 3.65 3.60 3.50

±25.7 18.1 14.7 12.7 11.3 10.2 9.4 8.8 8.2 7.6 7.3 7.0 6.7 6.4 6.2 5.9 5.7 5.5 5.3 5.2 5.0 4.9 4.7 4.6 4.5 4.4 4.2 4.1 4.0 3.9 3.85 3.75

±28.1 19.8 16.1 13.9 12.3 11.2 10.3 9.6 9.0 8.5 8.1 7.7 7.3 7.0 6.7 6.5 6.3 6.0 5.8 5.7 5.5 5.3 5.2 5.0 4.9 4.8 4.7 4.5 4.4 4.3 4.2 4.1

±31.5 22.1 18.0 15.5 13.8 12.5 11.5 10.7 10.1 9.5 9.0 8.6 8.2 7.8 7.5 7.3 7.0 6.8 6.5 6.3 6.1 6.0 5.8 5.6 5.5 5.3 5.2 5.1 5.0 4.8 4.7 4.6

±36.3 25.6 20.7 17.9 15.9 14.5 13.3 12.4 11.6 11.0 10.4 9.9 9.5 9.1 8.7 8.4 8.1 7.8 7.5 7.3 7.1 6.9 6.7 6.5 6.3 6.2 6.0 5.9 5.7 5.6 5.5 5.3

±44.5 31.3 25.4 21.9 19.5 17.7 16.3 15.2 14.2 13.4 12.7 12.1 11.6 11.1 10.6 10.3 9.9 9.5 9.2 8.9 8.7 8.4 8.2 8.0 7.8 7.5 7.4 7.2 7.0 6.8 6.7 6.5

±62.9 44.3 35.9 31.0 27.6 25.0 23.1 21.5 20.1 19.0 18.0 17.1 16.4 15.7 15.1 14.5 14.0 13.5 13.1 12.7 12.3 11.9 11.6 11.3 11.0 10.7 10.4 10.1 9.9 9.7 9.4 9.2

±66.3 46.7 37.9 32.7 29.1 26.4 24.3 22.6 21.2 20.0 19.0 18.1 17.3 16.5 15.9 15.3 14.7 14.2 13.8 13.3 12.9 12.6 12.2 11.9 11.6 11.2 11.0 10.7 10.4 10.2 9.9 9.7

±70.4 49.5 40.2 34.6 30.8 28.0 25.8 24.0 22.5 21.2 20.1 19.2 18.3 17.5 16.8 16.2 15.6 15.1 14.6 14.1 13.7 13.3 12.9 12.6 12.3 11.9 11.6 11.3 11.1 10.8 10.6 10.3

±75.2 52.9 43.0 37.0 33.0 29.9 27.6 25.6 24.0 2.7 21.5 20.5 19.6 18.7 18.0 17.3 16.7 16.1 15.6 15.1 14.6 14.2 13.8 13.5 13.1 12.8 12.4 12.1 11.8 11.6 11.3 11.0

±81.3 57.2 46.5 40.0 35.6

32.3 29.8 27.7 26.0 24.5 23.2 22.1 21.1 20.2 19.4 18.7 18.0 17.4 16.9 16.3 15.8

15.4 14.9 14.5 14.1 13.8 13.4 13.1 12.8 12.5 12.2 11.9

±89.0 62.6 50.8 43.8 39.0 35.4 32.6 30.3 28.4 26.8 25.4 24.2 23.1 22.2 21.3 20.5 19.8 19.1 18.5 17.9

17.4 16.8 16.4 15.9 15.5

15.1 14.7 14.4 14.0 13.7

13.4 13.0

330 ตารางท A - 2 (ตอ)


Observations (N)

10,000 9,000 8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 900 800 700 600 500

33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68

2.85 2.80 2.70 2.65 2.6 2.55 2.5 2.45 2.4 2.35 2.3 2.25 2.2 2.15 2.1 2.1 2.05

2 1.96 1.92 1.88 1.84 1.81 1.77 1.73 1.7 1.66 1.63 1.59 1.57 1.53 1.5 1.47 1.44 1.4 1.37

3.00 2.90 2.85 2.8 2.75 2.7 2.65 2.6 2.55 2.5 2.45 2.4 2.35 2.3 2.25 2.2 2.15 2.1 2.06 2.02 1.98 1.94 1.91 1.87 1.82 1.79 1.75 1.72 1.68 1.65 1.61 1.58 1.55 1.52 1.48 1.44

3.20 3.10 3.05

3 2.9 2.85 2.8 2.75 2.7 2.65 2.6 2.55 2.5 2.45 2.4 2.35 2.3 2.25 2.2 2.15 2.1 2.06 2.02 1.98 1.93 1.9 1.86 1.82 1.78 1.76 1.71 1.68 1.64 1.61 1.57 1.53

3.40 3.30 3.25 3.20 3.10 3.05 3.00 2.90 2.85 2.80 2.75 2.70 2.65 2.60 2.55 2.50 2.45 2.40 2.34 2.29 2.25 2.20 2.16 2.12 2.07 2.03 1.98 1.95 1.90 1.88 11.83 1.79 1.76 1.72 1.67 1.64

3.70 3.60 3.50 3.45 3.35 3.30 3.25 3.15 3.10 3.05 2.95 2.90 2.85 2..80 2.75 2.70 2.65 2.60 2.53 2.48 2.43 2.38 2.34 2.29 2.23 2.19 2.14 2.10 2.05 2.01 1.98 1.94 1.90 1.86 1.81 1.77

4.0 3.9 3.85 3.75 3.7 3.6 3.55 3.45 3.4 3.30 3.25 3.20 3.15 3.05 3.00 2.95 2.90 2.85 2.77 2.71 2.66 2.60 2.56 2.50 2.45 2.40 2.35 2.30 2.25 2.22 2.16 2.10 2.00 2.04 1.98 1.94

4.5 4.4 4.3 4.2 4.1 4.0 3.95 3.85 3.80 3.70 3.65 3.55 3.50 3.40 3.35 3.30 3.20 3.15 3.10 3.04 2.97 2.91 2.86 2.80 2.74 2.69 2.62 2.58 2.51 2.48 2.42 2.37 2.32 2.28 2.21 2.17

5.2 5.1 5.0 4.9 4.8 4.7 4.6 4.5 4.4 4.3 4.2 4.1 4.05 3.95 3.85 3.80 3.70 3.65 3.58 3.51 3.43 3.36 3.30 3.23 3.16 3.10 3.03 2.98 2.90 2.87 2.79 2.74 2.64 2.63 2.56 2.50

6.4 6.2 6.1 6.0 5.8 5.7 5.6 5.5 5.4 5.3 5.2 5.0 4.95 4.85 4.75 4.65 4.55 4.45 4.38 4.29 4.20 4.11 4.05 3.96 3.87 3.80 3.71 3.64 3.56 3.51 3.42 3.35 3.29 3.22 3.13 3.06

9.0 8.8 8.6 8.4 8.3 8.1 7.9 7.8 7.6 7.4 7.3 7.1 7.0 6.9 6.7 6.6 6.5 6.3 6.20 6.07 5.95 5.82 5.72 5.60 5.47 5.38 5.25 5.15 5.03 4.96 4.84 4.74 4.65 4.55 4.43 4.33

9.5 9.3 9.1 7.9 7.8 7.6 8.3 8.2 8.0 7.8 7.7 7.5 7.4 7.2 7.1 6.9 6.8 6.7 6.53 6.40 6.27 6.13 6.03 5.90 5.77 5.67 5.53 5.43 5.30 5.23 5.10 5.00 4.90 4.80 4.67 4.57

10.1 9.9 9.6 8.9 8.7 8.6 8.8 8.7 8.5 8.3 8.1 8.0 7.8 7.7 7.5 7.4 7.2 7.1 6.93 6.79 6.65 6.51 6.40 6.26 6.12 6.01 5.87 5.76 5.62 5.55 5.41 5.30 5.20 5.09 4.95 4.84

10.8 10.5 10.3 10.1 9.9 9.7 9.5 9.3 9.1 8.9 8.7 8.5 8.4 8.2 8.0 7.9 7.7 7.6 7.41 7.26 7.11 6.95 6.84 6.69 6.54 6.43 6.27 6.16 6.01 5.93 5.78 5.67 5.56 5.44 5.29 5.18

11.6 11.4 11.1 10.9 10.7 10.4 10.2 10.0 9.8 9.6 9.4 9.2 9.0 8.8 8.7 8.5 8.4 8.2 8.0 7.84 7.68 7.51 7.39 7.23 7.06 6.94 6.78 6.65 6.49 6.41 4.25 6.12 6.00 5.88 5.72 5.59

12.7 12.5 12.2 11.9 11.7 11.4 11.2 11.0 10.7 10.5 10.3 10.1 9.9 9.7 9.5 9.3 9.1 8.9 8.76 8.59 8.41 8.23 8.09 7.92 7.74 7.60 7.42 7.29 7.11 7.02 6.84 6.71 6.37 6.44 6.26 6.13

331

69

1.34

1.41

1.5

1.60

1.73

1.89

2.12

2.45

3.00

4.24

4.47

4.74

5.06

5.47

5.99

ตารางท A - 2 (ตอ)


Observations (N)

10,000 9,000 8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 900 800 700 600 500

70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99

1.31 1.28 1.24 1.21 1.18 1.15 1.12 1.09 1.06 1.03

1 0.97 0.94 0.9 0.87 0.84 0.81 0.77 0.74 0.7 0.67 0.63 0.59 0.55 0.5 0.46 0.41 0.35 0.28 0.2

1.38 1.35 1.31 1.28 1.24 1.21 1.18 1.15 1.12 1.09 1.05 1.02 0.99 0.95 0.92 0.89 0.85 0.81 0.78 0.74 0.71 0.66 0.62 0.58 0.53 0.48 0.43 0.37 0.3 0.21

1.46 1.43 1.39 1.35 1.32 1.29 1.25 1.22 1.19 1.15 1.12 1.08 1.05 1.01 0.97 0.94 0.91 0.86 0.83 0.78 0.75 0.7 0.66 0.61 0.56 0.51 0.46 0.39 0.31 0.23

1.57 1.53 1.48 1.45 1.41 1.37 1.34 1.30 1.27 1.23 1.20 1.16 1.12 1.08 1.04 1.00 0.97 0.92 0.88 0.84 0.80 0.75 0.71 0.66 0.60 0.55 0.49 0.42 0.33 0.24

1.69 1.65 1.60 1.56 1.52 1.48 1.45 1.41 1.37 1.33 1.29 1.25 1.21 1.16 1.12 1.08 1.05 0.99 0.96 0.90 0.86 0.81 0.76 0.71 0.65 0.59 0.53 0.45 0.36 0.26

1.85 1.81 1.75 1.71 1.67 1.63 1.58 1.54 1.50 1.46 1.41 1.37 1.33 1.27 1.23 1.19 1.15 1.09 1.05 0.99 0.95 0.89 0.83 0.78 0.71 0.65 0.58 0.49 0.40 0.28

2.07 2.02 1.96 1.91 1.87 1.82 1.77 1.72 1.68 1.63 1.58 1.53 1.49 1.42 1.38 1.33 1.28 1.22 1.17 1.10 1.06 1.00 0.93 0.87 0.79 0.73 0.65 0.55 0.44 0.32

2.39 2.34 2.26 2.21 2.15 2.10 2.04 1.99 1.94 1.88 1.83 1.77 1.72 1.64 1.59 1.53 1.48 1.41 1.35 1.28 1.22 1.15 1.08 1.00 0.91 0.84 0.75 0.64 0.51 0.37

2.93 2.86 2.77 2.71 2.64 2.57 2.50 2.44 2.37 2.30 2.24 2.17 2.10 2.01 1.95 1.88 1.81 1.72 1.65 1.57 1.50 1.41 1.32 1.23 1.12 1.03 0.92 0.83 0.63 0.45

4.14 4.05 3.92 3.83 3.73 3.64 3.54 3.45 3.35 3.26 3.16 3.07 3.97 2.85 2.75 2.66 2.56 2.43 2.34 2.21 2.12 1.99 1.87 1.74 1.58 1.45 1.30 1.10 0.88 0.63

4.37 4.27 4.13 4.03 3.93 3.83 3.73 3.63 3.53 3.43 3.33 3.23 3.13 3.00 2.90 2.80 2.70 2.57 2.47 2.33 2.23 2.10 1.97 1.83 1.67 1.53 1.37 1.17 0.93 0.67

4.63 4.53 4.38 4.28 4.17 4.07 3.96 3.85 3.75 3.64 3.54 3.43 3.32 3.14 3.08 2.97 2.86 2.72 2.62 2.47 2.37 2.22 2.09 1.94 1.77 1.63 1.45 1.24 0.99 0.71

4.95 4.85 4.69 4.57 4.46 4.35 4.25 4.12 4.01 3.89 3.78 3.67 3.55 3.40 3.29 3.17 3.06 2.91 2.80 2.65 2.53 2.38 2.23 2.08 1.89 1.74 1.55 1.32 1.06 0.79

5.35 5.26 5.06 4.94 4.82 4.69 4.57 4.45 4.33 4.21 4.08 3.96 3.84 3.67 3.55 3.43 3.31 3.14 3.02 2.86 2.74 2.57 2.41 2.25 2.04 1.88 1.67 1.43 1.14 0.82

5.86 5.72 5.55 5.41 5.28 5.14 5.01 4.87 4.74 4.61 4.47 4.34 4.20 4.02 3.89 3.76 3.62 3.44 3.31 3.13 3.00 2.82 2.64 2.46 2.24 2.06 1.83 1.57 1.25 0.89

332 ทมา : Barnes. (1980 : 417-419)

Documents

เอกสารประกอบการสอนblog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/6776/เอกสาร... · (3) สารบัญ เรื่อง หน้า