รายงานฉบบสมบรณ

โครงการจดการความรเร�องการสงเสรมการใชรปแบบการคมครอง

พทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

โดย

รองศาสตราจารย ดร. ทศนย ลกขณาภชนชช

มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

เสนอตอ

กรมการพฒนาสงคมและสวสดการ

กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย

2554

~ 1 ~

คานา

รปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน ของสานกคมครองสวสดภาพชมชน

กรมการพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย ไดนามาใชปฏบตจรงใน

ชมชนท�สนใจเขารวมโครงการเปนเวลาอยางนอย 2 ปตอเน�องกนใน 17 ชมชน ต�งแต ป 2553 -2554 โดยนารองกระจาย

อยในเขตพ�นท�กรงเทพมหานครไดแก 1)ชมชนวดสงขกระจาย เขต บางกอกใหญ 2) ชมชนวดอมพวา 3) ชมชนหมบาน

ลาดพราว วลเลจ เขตลาดพราว 4) ชมชนตรงขามโรงงานธานนทร เขตบางนา 5) ชมชนวงหนบอทศ เขตสะพานสง

6) ชมชนตรอกบานพานถม เขตพระนคร 7) ชมชนรวมพฒนาหม 9 เขตสะพานสง 8) ชมชนบวเกด เขตบางนา 9)

ชมชนซอยพระเจน เขตปทมวน 10) ชมชนโคงรถไฟยมราช เขตราชเทว 11) ชมชนอมพวา เขตบางกอกนอย 12) ชมชน

รวมใจพฒนา เขตลาดกระบง 13) ชมชนวดใหมอมตรส เขตพระนคร 14) ชมชนวดไชยทศ เขตบางกอกนอย 15) ชมชน

มสยดมหานาค เขตปอมปราบศตรพาย 16) ชมชนเขยนนวาสน-ตรอกไกแจ เขตพระนคร 17) ชมชนทองเกสร

เขตลาดพราว ท�งน�ผรบผดชอบโครงการการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดฯ คอ แกนนาชมชน ใน

ชมชนเหลาน�นท�มกลมเปาหมายเปนผผานการบาบดฯ ซ� งอาจผานการรกษาบาบดจากสถานพยาบาลท�งแผนปจจบนหรอ

แผนไทย การหกดบดวยตนเอง หรอการพนโทษจาคกคดยาเสพตดแลวกลบมาอยในชมชน โครงการคมครองพทกษ

สทธผผานการบาบดฯ จงมวตถประสงคใหการชวยเหลอผผานการบาบดฯ ไมใหกลบไปเสพซ� าและเปนการคนคนด

สงคม มจานวนผผานการบาบดฯท�สมครใจเขารวมโครงการฯ ชมชนละประมาณ 2-5 คน รวมท�งส�นประมาณ 85 คน

เม�อส�นสดโครงการพบวากลมเปาหมายท�งหมดไมกลบไปเสพซ� าและสามารถกลบตวเปนคนด มอาชพ มรายไดพอเล� ยง

ตนเอง สามารถอยรวมกบ ครอบครว ชมชนและสงคมไดอยางเปนปกตสข

ในการน� เพ�อเปนการขยายผลการใชรปแบบการค มครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

จงเปนท�นาสนใจ จดการความรเพ�มเตมวาแกนนาชมชนเหลาน�น มแนวทางปฏบต เทคนค ทกษะ หรอ กลวธ ในการ

ทางานท�มประสทธภาพ ประสทธผล และใชงบประมาณท�จากดไดอยางไร เพ�อถายทอดเปนความรและประสบการณ

ใหแกชมชนอ�นและสาธารณชนท�วไป เพ�อรวมมอรวมใจกนชวยเหลอผ ผานการบาบดฯใหเปนคนดของสงคมและ

รวมกนพฒนาสงคมไทยใหเจรญกาวหนาอยางม�นคงสบไป

ในนามของคณะท�ปรกษาโครงการ ขอขอบคณในทกความรวมมอจากแกนนาชมชน ผ ผานการบาบดฯ

คณะเจาหนาท�ของสานกคมครองสวสดภาพชมชน กรมพฒนาสงคมและสวสดการ และผมสวนรวมทกทานท�เสรมแรง

ใหโครงการน�บรรลผลสาเรจดวยด หากผดพลาดประการใด ขออภย มา ณ โอกาสน�

รองศาสตราจารย ดร.ทศนย ลกขณาภชนชช

ท�ปรกษาโครงการ

- 2 -

สารบญ

หนา

คานา

1 บทนา

การจดการความรในแนวทางการปฎบตงานสาหรบกลมเส�ยงตาง ๆ ท�

เก�ยวของและผสนใจ

1.1 ระยะเร�มตน

การเตรยมพรอมในการใชรปแบบฯ

การศกษาชมชน

1.2 ระยะดาเนนงาน

การวางแผนงานกจกรรมและเขยนโครงการ

การอบรมวทยากรสงเสรมรปแบบการคมครอง

พทกษสทธผผานการบาบด

การจดทาแผนกลยทธชมชนในการคมครองพทกษสทธฯ

1.3 ระยะส�นสด

การตดตามประเมนผล

2 ทกษะของแกนนาชมชนในการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธ

ผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

นวตกรรมกจกรรมของชมชนท�เขารวมโครงการฯ

ชมชนกองขยะหนองแขม เขตหนองแขม

ชมชนตรงขามโรงงานธานนทร เขตบางนา

ชมชนวดอมพวา เขตบางกอกใหญ

ชมชนหวงหนบอทศ

ชมชนวดสงขกระจาย

-1-

1

1

1

3

3

3

3

7

11

22

22

30

30

30

30

31

31

31

- 3 -

3 กรณตวอยาง : การจดการความรของชมชนกองขยะหนองแขม

บรบทพ�นท�

ปญหาของชมชนกองขยะหนองแขม

สถานการณปญหายาเสพตดในชมชนกองขยะหนองแขม

กรอบแนวคดในการบรหารจดการแกไขปญหาของชมชน

รปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตด

ในชมชนกองขยะหนองแขม

กรณศกษาท�ชมชนใหความชวยเหลอ

สรป “กองขยะหนองแขมโมเดล”

ปจจยแหงความสาเรจในการแกไขปญหา

ผลงานช�นสาคญของชมชนกองขยะหนองแขม

ภาคผนวก

- การประชมเสวนากลมแกนนาชมชนและผเก�ยวของในโครงการใช

รปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

- การสนทนากลมเพ�อจดการความรท�ชมชนกองขยะหนองแขม

- การประมวลผลขอมลของ 17 ชมชนท�เขารวมโครงการฯประกอบ

การจดการความร

33

33

34

35

36

36

37

38

40

42

43

44

45

46

47

1

1

บทนา

รปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน เกดข�นจากการ

จดการความรในการปฏบตงานดเลศดานการปองกนแกไขปญหายาเสพตดในชมชน ของชมชนเขต

พ�นท�กรงเทพมหานคร 4 ชมชน ไดแก ชมชนกองขยะหนองแขม เขตหนองแขม ชมชนหมบาน

พฒนา70 ไร เขตคลองเตย ชมชนตรอกบานพานถม เขตพระนคร และชมชนวดไชยทศ เขต

บางกอกนอย ซ� ง สวนพฒนามาตรการและไก สานกคมครองสวสดภาพชมชน กรมการพฒนา

สงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความม�นคงของมนษย ไดนามาจดการ

ความรจนไดรปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน และไดใชปฏบต

จรงใน 17 ชมชนท�สนใจเขารวมโครงการต�งแต ป 2553 -2554 จงเปนท�นาสนใจจดการความรการ

ใชรปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน เพ�อนาไปเผยแพรใชใหเกด

ประโยชนแกชมชนอ�นๆตอไป ผลการจดการความรการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธผผาน

การบาบดยาเสพตดในชมชน มดงน�

1. การจดการความรในแนวทางการปฎบตงานสาหรบกลมเส�ยงตาง ๆ ท�เก�ยวของและผสนใจ

1.1 ระยะเร�มตน

1.1.1 การเตรยมพรอมในการใชรปแบบฯ

จากการจดประชม/อบรมใหความรเร� องการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธผ

ผานการบาบดยาเสพตดในชมชน เม�อวนท� 30-31 มนาคม 2554 เวลา 9.30 – 16.30 น. ณ หอง

ประชมช�น 3 สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว (สค.) ภายในบรเวณบานราชวถ เขตพญา

ไท กรงเทพมหานคร โดยมวตถประสงค เพ�อทบทวนการใชคมอการคมครองพทกษสทธผผานการ

บาบดยาเสพตดในชมชนและการประชมหารอเพ�อทราบปญหาอปสรรคในการดาเนนงาน เพ�อจะ

ไดจดทาแผนการฝกอบรมเพ�อพฒนาความร ทกษะ และทศนคตท�เก�ยวของอนจาเปนตอการเพ�ม

ประสทธภาพในการทางานของแกนนาชมชน การอบรมข�นน� ชวยใหผเขาอบรมมศกยภาพสงข�น

สามารทาหนาท�เปนวทยากรกระบวนการในการขยายผลการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธผ

ผานการบาบดยาเสพตดในชมชน ใหแกชมชนอ�นและจงหวดอ�นตอไป

จากการอบรมในคร� งน� ท�มผเขารวม 100 คน จาก 17 ชมชน พบวา ผเขารวมประชม

เปนแกนนาชมชนท�บางสวนเคยไดเขารบการอบรมในโครงการฯ ท�จดข�นเปนคร� งแรกโดยสานก

2

คมครองสวสดภาพชมชน กรมพฒนาสงคมและสวสดการ เม�อป พ.ศ. 2553 และมประสบการณใน

ปฏบตงานในโครงการเปนอยางด จนเปนท�ยอมรบโดยท�วไปและมสวนสงเสรมใหสานกคมครอง

สวสดภาพชมชน ไดรบการยกยองวาสามารถผลตผลงานท�เปนนวตกรรมของกรมพฒนาสงคมและ

สวสดการ ในการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธ ผผานการบาบดยาเสพตดในชมชนไมกลบไป

เสพซ�าและสามารถดาเนนชวตท�ดอยางเปนปกตสข อาท อยรวมกบครอบครวและชมชนไดด ม

งานทาเปนหลกแหลง มรายไดม�นคง เขาใจชวตและตนเองมากข�น

อาสาสมครเฝาระวงปญหายาเสพตดในชมชน ท�เขารวมประชม สวนหน� งเคยเปน

ผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน และไดเขารวมกจกรรมท�แกนนาชมชนไดจดข�นเม�อปท�แลว

และเกดสานกในการกลบตนเปนคนด และอาสาสมครทางานรวมกบแกนนาชมชนในการเฝาระวง

ปญหายาเสพตดในชมชน และสมครใจเขารวมโครงการในคร� งน� ตอไป อกท�งแกนนาชมชนและ

อาสาสมครเฝาระวงปญหายาเสพตดในชมชนมความกระตอรอลนในการแลกเปล�ยนประสบการณ

ในการทางานเปนอยางมาก เชน ชมชนวดอมพวาไดนาเสนอภาพกจกรรมในโครงการครอบครว

อบอน ท�ชมชนระดมทนและสมทบทนในการจดกจกรรมแบบพ�งตนเอง เปนเงน 70,000 บาท และ

ใชทรพยากรในสงคมท�มอยเพ�อลดรายจาย เชนบางครอบครว น�งรถไฟฟรเดนทางไปเขารวม

กจกรรม หรอตางคนตางใชรถยนตสวนตวไปเขารวมกจกรรมท�จดข� นในตางจงหวด ทาให

ประชาชนรรกสามคคกนมากข�น อกท�ง ยงไดเปดโอกาสใหผผานการบาบดยาเสพตดทาหนาท�เปน

ผนากจกรรมตางๆ ทาใหสมาชกในชมชนเรยนรในการอยรวมกนอยางเปนสขโดยใชกจกรรมเปน

ส�อและเคร�องมอ ขณะเดยวกน ชมชนวดไชยทศ นาเสนอโครงการพระภกษสงฆท�วดไชยทศ ท�เปน

พระนกศกษาจดทาโครงการปองกนปญหายาเสพตด โดยใชทนทรพยสวนตวและการบรจาคของ

ชาวชมชน ในการจดกจกรรมบวชสามเณร และเครอขายเยาวชนสวดมนตจากชมชนใกลเคยง ทาให

เกดการขยายผลใหชมชนไดรรกสามคคและเรยนรในการปองกนปญหายาเสพตดรวมกน

ในข�นน� พบวา ผเขารวมโครงการฯ ไดใชโอกาสน� แลกเปล�ยนความคดเหนและ

ประสบการณจนสามารถทาความเขาใจตรงกนในนยามศพทของคาวา “ผผานการบาบดยาเสพตด

ในชมชนวามความหมายใน 3 มต กลาวคอ ผผานการบาบดทางการแพทนแผนปจจบนหรอ

การแพทยแผนไทย ผผานการบาบดรกษาดวยการหกดบดวยตนเอง ผผานการบาบดจากการ

พนโทษจาคกคดยาเสพตด”

จากการสะทอนปญหาของชมชนในระหวางการประชมในคร� งน� ยงพบวา การ

ทางานของชมชนท�ผานมา สวนใหญจะเนนความสนใจไปท�ผท�ยงตดยาเสพตดเปนสาคญในแงของ

การดงคนเหลาน�นออกจากภาวะดงกลาว แตจากการทาความเขาใจถงการปองกนปญหายาเสพตด

ในชมชนอยางครบวงจร และความสาคญของการดแลผผานการบาบด ผเขารวมโครงการจงเหนถง

ความจาเปนของการทางานในดานน� และพยายามทาความเขาใจรปแบบการสงเสรมการคมครอง

พทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน โดยใหความรวมมอเปนอยางด

3

อาจกลาวไดวา ปญหาและความไมเขาใจของชมชนกอนการใชรปแบบฯ (ซ�งเปน

ท�กระจางหลงการประชม) ไดแก

1) คาวา “ สทธและการคมครองพทกษสทธของผผานการบาบดฯ “

2) การดาเนนงานอยางเปนระบบ

3) การเลอกจดกจกรรมใหมๆ ท�มความหมายตอการเปล�ยนแปลงพฤตกรรม

ของผผานการบาบดฯ

4) การใชประโยชนจากทรพยากรท�มอยในชมชนและทนทางสงคม

ตลอดจนเครอขายการใหบรการ

1.1.2 การศกษาชมชน

ในการศกษาชมชน ในการดาเนนงานระยะแรก ผเขารวมโครงการขาด

ทกษะในการศกษาและวเคราะหปญหาของชมชนแบบองครวม ความเช�องโยงระหวางปจจย

ทางดาน เศรษฐกจ สงคมวฒนธรรม การเมอง เทคโนโลยและส�งแวดลอม (SPECT Analysis) วาม

ผลกระทบตอชมชนและผผานการบาบดฯ อยางไร ซ�งจากการเขารวมโครงการน� ทาใหผเขารวม

โครงการไดทกษะการสงเกต การเขาถง การวเคราะหปญหาและวางแนวทางการแกไขปญหาผาน

วธการท�เหมาะสมกบบรบทของชมชน เชน การรวมกลมในชมชน การทางานรวมกนระหวาง

องคกรชมชน บาน ว ด/มสยด โรงเรยน (บวร) การประเมนสถานการณยาเสพตดในชมชน

การจดทาฐานขอมลชมชน เปนตน

1.2 ระยะดาเนนงาน

1.2.1 การวางแผนงานกจกรรมและเขยนโครงการ

ในข�นของการวางแผนงานกจกรรมและเขยนโครงการ คณะท�ปรกษาไดจด

อบรมเชงปฏบตการสาหรบแกนนาชมชนและกลมอาสาสมครเฝาระวงยาเสพตดในชมชน ระหวาง

วนท� 13-15 พฤษภาคม 2554 ณ บงปรดารสอรท อ.ทายาง จ.เพชรบร โดยอบรมรวมกบแกนนา

ชมชนท�อบรมเพ�อพฒนาศกยภาพแกนนาชมชนและอาสาสมครเฝาระวงยาเสพตดในชมชนเพ�อจะ

เปนวทยากรขยายผลการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธ� ผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน ซ�ง

อาสาสมครเฝาระวงยาเสพตดในชมชน ไดมโอกาสรบรเน�อหาสาระความรท�เก�ยวของจากวทยากร

ผบรรยายและการประกอบกจกรรมรวมกบแกนนาชมชนดวยภาคความร ไดแก การสรางภาวะผนา

การสรางวสยทศนรวม การทางานเปนทม การสรางเครอขาย การวางแผนกลยทธ ภาคปฏบต

ไดแก การประชมกลมยอย จดทาแผนกลยทธในการจดกจกรรมคมครองผผานการบาบดยาเสพตด

ในชมชนและการศกษาดงาน ท�หมบานบางหอ หมท� 11 องคการบรหารสวนตาบล บางครก อ.

บานแหลม จ.เพชรบร กจกรรมเหลาน� เปนการเสรมสรางประสบการณและมมมองตอชวตท�ดข�น

4

จากกจกรรมตางๆ เปนการเตรยมความพรอมในการทาหนาท�เปนอาสาสมครเฝาระวงปญหายาเสพ

ตดไดดข�น โดยแยกเปนรายประเดน ดงน�

1) ผลการศกษาดงานดานอาชพ การรวมกลมตางๆ

คณะท�ปรกษาไดจดใหผเขารวมโครงการท�งแกนนาชมชนและอาสาสมครเฝาระวงปญหา

ยาเสพตดในชมชน ไดมโอกาสศกษาดงานในกจการท�เก�ยวของเพ�อเพ�มพนความร ประสบการณ

และเสรมสรางความคดสรางสรรรคในการนามาประยกตในการจดกจกรรมหรอจดทาแผนกลยทธ

เพ�อค มครองพทกษสทธผ ผานการบาบดในชมชนไมใหกลบไปเสพซ� า สถานท�ดงานและ

รายละเอยดมดงน�

1.1) การศกษาดงานกจกรรมกลมตางๆ ท�หมบานบางหอ หมท� 11 องคการ

บรหารสวนตาบลบางครก อ. บานแหลม จ. เพชรบร

การศกษาดงานท�หมบานบางหอ คร� งน� ไดรบความรวมมอเปนอยางดย�งจาก

นางสาว สายสทธ จนทรเกด ผใหญบานบางหอและทมงาน ไดบรรยายสรปกจกรรมท�กลม

สมาชกของหมบานไดรวมมอกนประกอบกจกรรมตางๆ เพ�อพฒนาอาชพ รายได และคณภาพชวต

ของตนเอง ครอบครว และชมชน ใหมความสข มหลกประกนความม�นคงในชวต มรายไดเพยงพอ

กบคาใชจาย และมชวตครอบครวท�อบอน พอ แม ลกชวยกนทางานหารายไดในพ�นท�เดยวกน เชน

พอรบจางปนตนมะพราวเพ�อปาดจ�นมะพราว แขวนกระบอกรอน� ามะพราว เม�อไดแลวนามาใหแม

เค�ยวเปนน� าตาลมะพราว และลกหยอดน� าตาลมะพราวลงภาชนะ เม�อแหงแลวจดบรรจหบหอและ

นาไปจาหนายเปนตน นอกจากน� ยงไดศกษาดงานของสมาชกกลมอ�นๆ อกไดแก โรงงานผลต

น� าตาลมะพราวบานบางหอ หน�งตาบล หน�งผลตภณฑ OTOP กลมออมทรพยเพ�อการผลต กลม

สวสดการ กลมเยาวชนสมพนธ กองทนแมของแผนดน จงเหนไดวา ชมชนหมบานบางหอ ม

ลกษณะของชมชนเขมแขง มการรวมกลมกนชวยกนคดแกปญหาในการประกอบอาชพ มการ

แลกเปล�ยนเรยนรซ�งกนและกน มการรวมตวจดเปนองคกรประชาชน กาหนดกฎระเบยบการ

ดาเนนงานของกลมเปนท�ยอมรบและนาไปปฏบตไดจรงอยางท�งถงและเปนธรรมโดยใชแนวคด

เศรษฐกจพอเพยง การมสวนรวมของประชาชน และความเปนประชาธปไตย โดยเฉพาะการสราง

ความรสกรวมกนในการเปนเจาของชมชนเดยวกนและปรารถนาดในการใหทกคนอยรวมกนได

อยางเปนสข

1.2) การศกษาดงานท�เรอนจาช�วคราวเขากล�ง กรมราชทณฑ กระทรวงยตธรรม

เรอนจาช�วคราวเขากล�ง กรมราชทณฑ กระทรวงยตธรรม ต�งอย ตดกบเขากล�ง

ต.วงจนทร อ.แกงกระจาน จ.เพชรบร

เรอนจา หรอท�คนท�วไปเรยกวา “คก” ช�อน� เม�อเอยข�น คงไมมใครอยากจะเขาไปอย

เพราะสถานท�ดงกลาวมไวเฉพาะผกระทาผดกฎหมายบานเมองเทาน�น คนธรรมดาสามญชนท�วไป

5

ไมมสทธเขาไปอย หรอถามสทธ ทกคนคงไมตองการใชสทธอยางแนนอน แตสาหรบท� เรอนจา

ช�วคราวเขากล�ง คงจะไมใชเรอนจาช�วคราวท�หลายคนเกรงกลวอกตอไป เพราะปจจบน เรอนจา

ช�วคราวแหงน� ไดกลายเปนศนยการเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชน และยงถอเปนศนยเรยนรท�

สาคญ มกจกรรมใหเรยนรอยางตอเน�องตลอดท� งป อกแหงหน� งของ จ.เพชรบร เน� องจาก

ผปฏบตงานเปนผตองขง มตารางเวลาท�แนนอน จดน� เองถอเปนจดแขงของศนยการเรยนรเศรษฐกจ

พอเพยงแหงน� ไดเปนอยางด

เรอนจาช�วคราวแหงน� ถกต� งข� น เพ�อเปนสถานท�กกขงบรเวณผต องขง และเปน

สถานท�ฝกอาชพใหกบผต องขง โดยผต องขงท�จะมาอยท�น�ไดตองมความประพฤตด จะมาจาก

เรอนจา จ.เพชรบร หรอเรอนจาจงหวดใกลเคยง เม�อไดเขามาอยในเรอนจาช�วคราวแหงน� แลว

ผตองขงจะไดรบการปฏบตดแลในลกษณะผอนคลาย และไดประโยชนจากทางราชการมากข� น

เชน การเย�ยมเพ�อใชชวตค เปนสถานท�ฝกอบรมเร�องระเบยบวนย ฝกหดอาชพ ใหมความร ความ

ชานาญ และทกษะ ท�งภาคทฤษฎและปฏบต สามารถนาไปประยกตใชในการประกอบอาชพเล�ยง

ตนเองและครอบครวไดภายหลงพนโทษ ถอเปนสถานท�เตรยมความพรอมกอนไดรบการ

ปลดปลอยกลบสสงคม และยงเปนสถานท�ระบายความแออดของผตองขงในเรอนจาของจงหวด

การฝกอาชพใหกบผตองขง ทางเรอนจาไดนอมนาแนวพระราชดารของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ในเร�องของเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในการฝกสอน ดงน�นอาชพท�เกดข�นใน

เรอนจาช�วคราวแหงน� จะเก�ยวของกบการเกษตร ปศสตว เกอบท�งหมด

เร�มตนเรยนรกจกรรม อนดบแรกตองไปด การเล�ยงปศสตว ท�มหลากหลายชนด อาท

ไกพ�นเมอง หมปา นกกระจอกเทศ โคพ�นเมอง แพะเน�อ และสกร ทกชนด มการฝกเล�ยง ดแลต�งแต

พอแมพนธ ไปจนโตใหญจนถงจบขายได โดยเฉพาะการเล�ยงสกร ผตองขงจะไดรบความรต�งแต

ระดบเล�ยงดพอแมพนธ ไปจนถงขยายพนธ เล�ยงดลกสกรในลกษณะตางๆ รวมถงขายใหกบผสนใจ

ท�วไป และท�นาสนใจมากท�สด คอ การเล�ยงหมหลม เปนการเล�ยงตามแนวทางเกษตรธรรมชาต

เปนหน�งในโครงการพระราชดาร เพ�อพฒนาเกษตรกรไทย ทาการผลตอยางพอเพยงโดยยดหลก

ธรรมชาต ซ�งการเล�ยงหมหลมน� จะเนนการใชจลนทรย ทาใหสกรมความตานทานโรค อตราแลก

เน�อสง เน�อแดงมาก มไขมนนอย ไมมกล�นเหมนรบกวน ท�สาคญลดตนทน ไดกาไรสง สดทายพ�น

คอกยงนาไปใชเปนปยชวภาพและปรบโครงสรางดนใหดข�นดวย ซ�งปจจบนผบรโภคไดหนมาดแล

สขภาพมากข�น ทาใหตองการอาหารท�ปลอดสารพษ ดงน�นหมหลม จงเปนอกทางเลอกหน�งท�จะทา

ใหผเล�ยงมรายไดดแบบไมตองพ�งพาสารเคม มการนาเอามลสกร ไปหมกในถงเพ�อใหเกดกาชแลว

นากลบมาใชหงตม

ชมการเกษตรปลอดสารพษ มความหลากหลายของการปลก มต�งแตผกสวนครวชนด

ตางๆ ท�หมนเวยนปลกสลบกนไป อาท ผกบงจน ถ�วพ ถวฝกยาว ผกกาดขาวปล พรก กะเพรา และ

อกสารพดพชผก ท�สามารถปลกไดในพ�นท� นอกจากน�นยงมไมผลหลายชนด อาท ฝร�ง มะละกอ

6

มะนาว เปนตน ท�พเศษไปกวาน�น มการปลกดอกมะลเชงพาณชยในแปลงขนาดใหญ เกบดอกขาย

ใหกบบรษทนาไปผลตเปนน� าหอมทกวน ผลผลตทางการเกษตรทกชนด ปลอดสารพษ 100

เปอรเซนต มการเพาะเหดนางฟาแบบโรงเรอน การปลกตนดอกพทธซอนเพ�อขายตนและดอก

ควบคกนไป มการจดทาน�าสมควนไม ใชแทนสารเคม ผลตปยชวภาพใชกบพช และไมผลทกชนด

รวมไปถงการกล�นสมนไพรจากพชเพ�อไลแมลง ในกระบวนการผลตน� าสมควนไม ยงทาใหได

ถาน ท�เปนเช�อเพลงอยางด ท�งนามาใชเองและขายตอใหบคคลท�วไป

เรยนรสรางบานดนดวยทกษะธรรมดาแททนสมย ถอเปนส�งสาคญท�สดของ

เรอนจาช�วคราวแหงน� เลยกวาได สาหรบการฝกสอนการสรางบานดน ข�นตอนการทาไมยงยาก นา

ดนมาผสมกบแกลบอดเปนแทง ท�งตากแดดแลวนาไปกอตามแบบท�กาหนด ปรบเปล�ยนรปแบบไป

ตามรสนยม อปกรณการทาแทบไมมเคร�องทนแรงอ�นเลย นอกจาก 2 มอของเราน� เอง แตส�งท�ได

สวยงามนาอย มแบบใหด ใหศกษาตลอดเวลา ส�งท�ไดมากไปกวาน�น ผ ตองขงท�ผานการเรยนร

สามารถนาความรท�ไดไปปฏบตจรงภายนอกเรอนจา มผสนใจมาวาจางไปกอสราง พรอมซ�อดน

แทงท�ทางเรอนจาไดจดทาข� นดวย สงผลใหผตองขงมรายไดขณะอยในเรอนจา แตมขอแมวา

สถานท�ผตองขงจะเดนทางไปกอสรางให จะตองเดนทางไปและกลบในวนเดยวกน ถาไกลกวาน� ก

คงจะไมสามารถไปได เน�องจากเปนกฎระเบยบของเรอนจา ผตองขงทานหน� งไดเผยถงความรสก

ของตวเองวา จะนาความรการสรางบานดนไปจดสรางท�อยอาศยเอง เพราะเสยคาใชจายไมมาก

เหมาะแกยคสงคมไทยปจจบน และถามผสนใจใหไปสรางให กจะยนดเปนอยางย�ง สวน

คาใชจายคงไมแพงเหมอนกนภาคธรกจท�เขาทากน แตส�งท�ผจะสรางบานดนตองคานงถง คอสภาพ

พ�นท� ท�จะสรางบานดนตองใหแนใจวาน� าไมสามารถทวมถง เพราะหากเกดน� าทวม และน� าไดแช

เปนเวลานาน ดนกจะคอยๆละลาย พงเสยหายได นอกจากการฝกอาชพโดยการเรยนรจากการ

ปฏบตจรงแลว ทางเรอนจายงมการปลกสวนปา ไดแก ตนสะเดา สนประดพทธ และมะฮอกกาน

เพ�อใหสภาพพ�นท� เรอนจารมร�น นามองและเปนการฟ� นฟธรรมชาต ในความหลากหลายของ

กจกรรมในพ�นท�เรอนจา ยงมการฝกใหผตองขงเรยนรการทาน�ามน ไบโอดเซล มการแนะวธการ

ทาท� เขาใจงายๆ แตตองใจเยนๆในการเรยนร มการทาปยหมกชวภาพใชเอง ท�งน� ทกกจกรรมท�

เกดข�น ผตองขงทกคนท�มาอย ณ เรอนจาแหงน� จะตองผานการเรยนรท�งหมด จะมการสบเปล�ยน

หมนเวยนกนเรยนรในแตละกจกรรมเปนระยะจนครบ จงกลายเปนจดแขงของกจกรรมดาน

เศรษฐกจพอเพยงของเรอนจา เพราะสถานท�อ�นจะเกดปญหากจกรรมไมตอเน�อง ปจจยหน�งคอขาด

แคลนแรงงาน แตสาหรบเรอนจาขอรบรองไมขาดแคลนแนนอน ผสนใจไปเย�ยมชมเม�อใด จะม

กจกรรมใหเหนตลอดเวลา

7

1.2.2 การอบรมวทยากรสงเสรมรปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบด

คณะวทยากรไดใหความรแกผเขาอบรม ไดเรยนรและแลกเปล�ยนความคดเหน

และประสบการณ ท�สามารถประยกตใชในการทางานกบชมชน โดยใชรปแบบการบรรยาย การใช

ส�อเกมส คลปวดทศน การพด การแสดงออกในกจกรรมท�วทยากรจดข�นระหวางการบรรยาย

มรายละเอยดดงน�

1) การสรางภาวะผนา และ การสรางวสยทศนรวม

โดย ดร. มาโนชญ อารย (อาจารยโครงการรฐประศาสนศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต) และ นางสาวณชดาภา ทพรงศร (สมาชกมลนธเพ�อการบรหาร

สงคมและหวหนาแผนกรกษาความปลอดภย การไฟฟาฝายผลต) ไดบรรยายประกอบกจกรรมสรป

สาระสาคญดงน�

ภาวะผนา เปน ลกษณะสาคญท�ผนาชมชนจะตองมและเปนส�งท�สรางข�น

ได ผนาชมชนตองเปนผนาเชงกลยทธ คอมเทคนคในการทางานท�ใชหลก “เขาใจ เขาถง พฒนา”

ตองเปนคนเกงคด เกงงานและเกงคน ตองใชหลก 4 ป ในการเปนผนาการเปล�ยนแปลง คอ ปรบตว

เปล�ยนแปลง ปองกน และ ปรบปรงตนเอง ใชหลก 4 ก ในการเปนผนา คอ กลาคด กล�าทา กลานา

กลาใหกาลงใจ

นอกจากน� วทยากรไดใชเกมส กจกรรมผานทางคลปวดโอ กระตนใหผ

เขาอบรมไดรจกคดวเคราะหตนเอง เกมส Q&A เพ�อใหมองเหนจดเร�มตนในการพฒนาตนเอง และ

ไดกลาวถง การวเคราะหจดแขง จดออน ขององคกร ชมชน และการจดทาแผนกลยทธ ท�สามารถ

นามาปรบใชในการทาแผนกลยทธการจดกจกรรมสาหรบผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

2) การทางานเปนทม การสรางเครอขาย

โดย ดร.จตตประพฒน สายโสภา (อาจารยโครงการรฐประศาสนศาสตร

ดษฎบณฑต มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต) ไดกลาวถง กลยทธการพฒนาเครอขายและทมงาน

“รวมพลงผกอการด เพ�อการมสงคมอดมธรรม” ในการบรหารองคกรยคใหม (สานกงาน กพร.,

2554) เนนการบรหารองคกรท�ยดถอประชาชนเปนศนยกลาง และใหความสาคญกบวฒนธรรมการ

ทางานเปนทม ซ�งจะทาใหประสบความสาเรจได ตองมการกาหนดเปาหมายท�ชดเจน มความเปน

ผนา สรางความไววางใจ มความคดสรางสรรค มความเปนเอกฉนทและกลาแสดงออก

ปญหาอปสรรคในการทางานเปนทม อยท� ความแตกตางระหวาง

บคลกภาพ การมสวนรวมอยางไมเทาเทยมกน การขาดความรสกมสวนรวมในทม ความลมเหลว

ในการประเมน การขาดแคลนทางเลอก การปดบง การขาดการวนจฉยทมงาน และขาดการกระจาย

ขาวสระดบลาง

8

ดงน�นการสรางเครอขายการทางานจงเปนเร�องท�จาเปน คาวา “เครอขาย”

(Network) หมายถง การเช�อมโยงกลมคนหรอกลมองคกรท�สมครใจ ท�จะแลกเปล�ยนขาวสาร

รวมกน หรอทากจกรรมรวมกน โดยมการจดระเบยบโครงสรางขององคกรในเครอขายดวยความ

เปนอสระ เทาเทยมกนภายใตพ�นฐานของความเคารพสทธ เช�อถอ เอ�ออาทรซ�งกนและกน

3) การคดเชงระบบ: การคดเชงบวก การคดสรางสรรค การคดนอกกรอบ

โดย ดร.มาโนชญ อารย อาจารยประจาโครงการรฐประศาสนศาสตร

ดษฏบณฑต มหาวทยาลยราชภฎสวนดสต สรปสาระสาคญไดดงน�

พลงของความคด ประกอบดวย

1. การคดนอกกรอบ

2. การคดเชงบวก

3. การคดเชงระบบ

4. ความคดเชงสรางสรรค

มหาตมะคานธ ไดกลาวไววา “มนษยทกคนเกดมาลวนตองการ

ประสบความสาเรจ แตเหตท�คนประสบความสาเรจไมเทากน เพราะขาดโอกาสทางความคด”

ฉะน�น มนษยจงตองเปดใจ และเปดโอกาสทางความคดใหทกคนมสทธในการคด และกระทาเพ�อ

สรางโอกาสในการประสบความสาเรจ ซ�งความสาเรจในชวตมนษยน�น แบงไดเปน ความสาเรจ

ทางดานรางกาย จตใจ ครอบครว สงคม งานและเงน มนษยจะประสบความสาเรจไดน�นตอง

ข�นอยกบวธคดของแตละคน

การคดนอกกรอบ คอ การคดตรงขามกบความคดเดม คดในส�งใหม ๆ จากกรอบเดม

และคดและเช�อไมเหมอนคนอ�น การคดนอกกรอบอาจเร�มตนดวยการทดลองทาแบบทดสอบงาย

ๆ เพ�อฝกการคดในรปแบบใหม เชน การทาแบบทดสอบเชาวปญญา เปนตน

การคดเชงบวก มหลกสาคญอยท� โลกมแงมมมากมายใหมอง แตอยท�มนษยจะเลอกมอง

ในมมไหน โลกใบน�มมมด ๆ ใหมอง ของเพยงมนษยเลอกท�จะมอง การคดเชงบวกไดน�น

การคดเชงระบบ (System Thinking) เปนการคดถงส�งใดส�งหน�งท�มองภาพรวมเปนระบบ

และมสวนประกอบยอย ๆ ของระบบน�น ฝกใหเกดการคดในลกษณะวงกลม ท�มการเช�อมโยงกน

ท�งทางตรงและทางออม ฉะน�นการเปล�ยนแปลงใด ๆ ท�เกดข�นยอมมผลกระทบเปนลกคล�นไปยง

สวนตาง ๆ ของระบบ และยอนกลบมายงจดเร�มตนอกคร� ง

9

การคดสรางสรรค

เปนความคดใหม ๆ ท�เปนไปในทางบวก เปนส�งท�ทาใหมนษยเราดข�น สงคมดข�น ม

ความสะดวกสบายมากกวาเดม โดยข�นตอนประสานพลงสมองในการคดสรางสรรค มดงน�

4) การวางแผนกลยทธคมครองผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

โดย รศ.ดร .ทศนย ลกขณาภชนชช อาจารยประจาโครงการ

รฐประศาสนศาสตรดษฏบณฑต มหาวทยาลยราชภฎสวนดสต

แผนกลยทธ (Strategic Plan) โดยกลยทธ หมายถง วธการ

ดาเนนงานท�จะทาใหบรรลผลสาเรจตามเปาหมายและวตถประสงคท�กาหนดไว ซ�งกลยทธท�จะทา

ใหเกดผลสงสดอยในการดาเนนข�นตอนการจดทานโยบาย ถามองในหลกของการกาหนดนโยบาย

สวสดการสงคมน�น กาหนดกลยทธเพ�อประโยชนสขของสวนรวม การมสวนรวมของประชาชน

ใหประชาชนสามารถพ�งตนเองไดอยางถกตอง ท�วถงและเปนธรรม

องคประกอบของการจดทากลยทธ

วสยทศน คอ การท�ชมชนของเราตองคมครองพทกษสทธ� ผผาน

ไมใหหนกลบไปเสพซ�า

พนธกจ คอ พนธกจของการจดทากลยทธในการดาเนนโครงการ

สงเสรมการใชรปแบบการคมครองพทกษผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน คอ การดแลไมใหผ

ผานกลบไปเสพซ�า

10

กลยทธ คอ การชวยใหผผานสบายใจ โดยการใหคาปรกษา

แนะนา ช�แนะ จากกลมแกนนาและคนรอบขาง ชวยพาไปรบบรการท�ตองการและไดรบตามสทธ

ของประชาชนและสทธมนษยชน พรอมท�งชวยใหผผานรจกวางแผนชวตในทางท�ถกตอง

กฎทองของการวางแผนกลยทธ

1. ปรบองคกรใหสอดคลองกบกลยทธ เพราะแตละหนวยยอย

มบทบาทหนาท� มองคความรและมวฒนธรรมท�แตกตางกน

2. กลยทธไดรบการปฏบตและดาเนนไปอยางราบร� นน� น

จาเปนตองปรบองคกรใหสอดคลองกบกลยทธ เพ�อสรางองคกรใหมเอกภาพและเขมแขง

3. แปลงกลยทธไปสทมปฏบตการตาง ๆ โดยสรางใหเกดความ

เขาใจพ�นฐานรวมกน ซ�งแตละคนจะรเปาหมายของตนอยางชดเจนวาตองทาอะไรบาง

4. ทาใหกลยทธเปนเสมอนงานประจาวนของทกคน ตองทา

ใหทก ๆ คนเขาใจกลยทธ และสามารถทางานประจาวนของตนไปในทศทางท�สอดคลอง

สนบสนนความสาเรจของกลยทธ ซ�งไมใชการส�งสอนจากบนลงลาง

5. เปนการส� อสารระหวางกนสองระดบ ขบเคล�อนการ

เปล�ยนแปลงดวยภาวะผนาท�เขมแขง

11

องคประกอบในการจดทาแผนกลยทธ

วสยทศน - ดแลผผานไมใหกลบไปเสพซ�า

พนธกจ - ชมชนของเราตองคมครองพทกษสทธผผานฯไมหน

กลบไปเสพซ�า

กลยทธ - กาหนดแผนงานและโครงการยอย

ชวยใหผผานฯสบายใจ – ใหคาปรกษา- แนะนา ช�แนะ-

ชวยพาไปรบบรการท�ตองการและไดรบตามสทธของ

ประชาชน และสทธมนษยชน

- ชวยผผานใหมเพ�อนท�ด – เขารวมกจกรรมตางๆในชมชน

- ชวยผผานใหรจกวางแผนในชวตในทางท�ถกตอง

– มความร ความสามารถ ในการทาหนาท�และรบผดชอบตอตนเอง

ครอบครว จนถงสงคม

- มการศกษา

- มงานทา มรายไดม �นคง ในทางท�ถกตอง

- สามารถพ�งตนเองได

1.2.3 การจดทาแผนกลยทธชมชนในการคมครองพทกษสทธฯ

ผลการประชมกลมและการนาเสนอแผนกลยทธของชมชนในการคมครอง

พทกษสทธ� ผผานการ บาบดยาเสพตดในชมชนของผเขาอบรมในโครงการ มดงน�

1) เขตบางนา

วสยทศน รวมคด รวมทา รวมสรางสงคมด ตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

พนธกจ ใหความรวมมอและรวมทากจกรรมกบองคกรภาคเครอขาย ภาครฐ ภาคประชาชน

ภาคเอกชน องคกรอสระ

หลกการและเหตผล

ปญหาการแพรระบาดของยาเสพตดสชมชนกลมคณะกรรมการเหนความสาคญของการ

ปองกนการแผระบาดจงรวมตว รวมคดเสนอแนะ ควรใหมโครงการท�เก�ยวของกบการปองกนและ

เฝาระวงเร�องยาเสพตดในชมชน

วตถประสงค เพ�อใหชมชนไดมการปองกนและเฝาระวงปญหายาเสพตดอยางมคณภาพและม

มาตรฐานของสงคม

12

แหลงเงนทน จากองคกรภาคเครอขาย เชน คณะกรรมการชมชนกองทนหมบาน กองทนแม

คณะกรรมการดาเนนงาน

1. สรพรชย คงบญชวย

2. พตต.รณรงค สหงสษา

3. โสภณ เกดสารคาม

4. สมชาย ศรอนทร

5. เสาวภาคย ทรพยทองคา

6. วลลดา ทรพยทรง

7. สญญา เวชสกรรม

8. ชศร ชางหลอ

9. ลดดาวรรณ มาอย

10. นตยา แซเฮง

11. กรศร ทอแกว

12. ประยร เจรญพทกษ

แผนการทางาน

- ประชมจดต�งคณะการทางานในโครงการ

- แบงหนาท�ความรบผดชอบ

- คนหาผผานการบาบดในชมชน

- คนหาผชวยวทยากรในชมชน

- คนหาผชวยอาสาสมครเฝาระวงเยาวชนในชมชน

- จดประชมคณะทางานเพ�อทาแผน

- จดเวททาความเขาใจ ผเขารวมโครงการ

13

- จดทาขอมลทางเอกสาร

ผลท�คาดวาจะไดรบ

- ผผานการบาบดยาเสพตด 5 คน กลบสสงคมท�ด

- สรางผชวยวทยากรเยาวชน

- สรางผชวยอาสาเฝาระวงในชมชน

2) ชมชนมสยดมหานาค “ โครงการรวมใจเปนหน�ง”

หลกการเหตผล

ชมชนมสยดเกดปญหายาเสพตดจะตองแกไขผด อยโอกาสใหฟ� นฟศกยภาพดงน� น

คณะกรรมการชมชนเหนสมควร สารวจขอมลผตดยาเสพตดและเยาวชนกลมเส�ยงเพ�อดาเนนการ

สารวจสมาชกในชมชน 420 หลงคาเรอน มกลมเส�ยงและผตดยาเสพตด ดงน�นจะทาอยางไรจะ

ไมใหกบมายาเสพซ�าใชชวตอยางปกตสข มงานทา มอาชพ ใหความร ตระหนกถงโทษภยของยา

เสพตด ครอบครวและชมชนตองใหอภยใหโอกาสและกาลงใจ กจกรรม ความสนใจใหม ๆ การ

เลนกฬา ดนตร ศลปะ งานอาชพ

เปาหมาย

ครอบครวเยาวชน กลมเส�ยงและผเสพยาตดในชมชน จานวนผตดยาประมาณ 12 คน กลม

เส�ยง 10 คน และครอบครวเยาวชนท�อบอนหมายถงครอบครวสมพนธ

จดประสงค

1. ใหความรความเขาใจท�ถกตองเก�ยวกบการแกไขปญหายาเสพตดเสรมสรางสมพนธภาพ

และการส�อสารเชงบวกในการแกปญหาโทษภยของยาเสพตด

2. เพ�อใหเยาวชนหนมาเลนกฬาเพ�อหางไกลยาเสพตด

3. เพ�อตองการใหเยาวชนท�งกลมเส�ยงและไมเส�ยงมาทากจกรรม

วธการดาเนนการ

1. ต�งคณะกาลงทางานโครงการ ประกอบไปดวยคณะกรรมการ ผนาท�ไดรบการยอมรบจาก

กลมในชมชนท�สามารถเขาถงกลมเปาหมายปรบจดทาแผนงานและหลกสตรการศกษาอบรม

14

2. ประชาสมพนธโครงการโดยคณะทางานเขาไปชกชวนทาความเขาใจกบกลมเปาหมายและ

ครอบครวใหเขารวมโครงการโดยตรง

3. ปฐมนเทศผเขารวมโครงการเพ�อเตรยมความพรอมและทาขอตกลงรวมกนระหวางการ

อบรม

ขณะน�ทางรฐบาลเลงเหนวาปญหายาเสพตดเปนปญหาเรงดวนท�ตองรบแกไขพรอมใหความ

ชวยเหลอ และใหโอกาสกบผถกบาบดยาเสพตด โดยจดทาแผนยทธศาสตรข�นมาใหขาราชการ

ตารวจทหารประชาชนมสวนรวมในแผนน�ดวย

ดงน�นทางคณะกรรมการของชมชน จงนาปญหาน� เขามาปรกษาและรวมหารอในท�ประชม

เพ�อท�จะจดการวางแผนงานและใหความชวยเหลอพรอมกบดแลผถกบาบดยาเสพตดและเยาวชน

กลมเส�ยง

โดยใหเขารวมกจกรรมฟ� นฟสขภาพและจตใจแบบมสวนรวมดวยการจดใหมการแขงขนกฬา

สมพนธ เชน การแขงขนฟตบอล แชรบอล ปงปอง และอ�น เราจะจดใหมการแขงและซอมกนทก

วนเสารและอาทตยเพ�อใหเขาเหลาน� หางไกลยาเสพตด และหนมาเลนกฬาแทน

3) ชมชนรวมใจพฒนา เขตลาดกระบง

วสยทศน ไมเหนผเสพหนกลบไปเสพยาตดอก

วตถประสงค เพ�อใหผผานการบาบดไมหวนกบไปเสพยาอก

การดาเนนงาน

- แบงหนาท�คณะกรรมการอาสาสมคร

- คนหาตวผผานการบาบดจานวน 5 คน

- เขาเย�ยมบานของผผานการบาบดเพ�อพดคยถามสารทกขสขของครอบครวผผานการบาบด

- พาทศนศกษาตามสถานท�สาคญ ๆ เชน วดถ �ากระบอก หรอ พระบาทน� าพ

- ดแลผผานการบาบดใหไดรบสทธคมครอง

ระยะเวลาดาเนนงาน

ม.ย. 54 – 30 ก.ย. 54

15

งบประมาณ

ใชงบของกองทนแมของแผนดน

4) ชมชนวดไชยทศ

วตถประสงค เพ�อใหผผานการบาบดรวาสงคมยงเปดรบเขาอย เพ�อใหเขามอาชพ

วธการดาเนนงาน

1. จดทมเย�ยมเยอนผผานการบาบดรบฟงความตองการของผผานการบาบดและใหความ

ชวยเหลอ

2. จดวทยากรฝกอาชพใหผผานการบด

3. หาสถานท�รองรบในการทางานหรอหาตลาดใหกบผผานยาเสพตด

4. ชกชวนใหมสวนรวมในกจกรรมโดยใหเปนวทยากรรวมเพ�อถายทอดประสบการณชวต

ใหกบเยาวชนรนอ�นตอไป

5. รบสมครเยาวชนเขารวมโครงการ 50 คน

6. จดทาหลกสตรในการอบรม

7. ตดตามประเมนผล

5) ชมชนวดอมพวา

วตถประสงค เพ�อใหผผานการบาบดรวาสงคมยงเปดรบเขาอย เพ�อใหเขามอาชพ

วธการดาเนนงาน

1. จดทมเย�ยมเยอนผผานการบาบดรบฟงความตองการของผผานการบาบดและใหความ

ชวยเหลอ

2. จดวทยากรฝกอาชพใหผผานการบาบด

3. หาสถานท�รองรบในการทางานหรอหาตลาดใหกบผผานยาเสพตด

4. ชกชวนใหมสวนรวมในกจกรรมโดยใหเปนวทยากรรวมเพ�อถายทอดประสบการณชวตให

กบเยาวชนรนอ�นตอไป

16

5. รบสมครเยาวชนเขารวมโครงการ 50 คน

6. จดทาหลกสตรในการอบรม

7. ตดตามประเมนผล

6) ชมชนวดสงขกระจาย

วตถประสงค

1. เพ�อใหผผานการบาบดรวาสงคมยงเปดรบเขาอย

2. เพ�อใหผผานการบาบดมอาชพ

3. เพ�อใหผผานการบาบดสามารถเปนวทยากรรวมอบรมยาเสพตดได

4. เพ�อใหผผานการบาบดมหลกในการอบรมเยาวชน

5. เพ�อใหผผานการบาบดมสวนรวมเปนวทยากรในการอบรมเยาวชน

6. ใหไดขอมลของผผานการบาบดอยางละเอยด

วธดาเนนงาน

1. จดเย�ยมเยอนผผานการบาบดรบฟงความตองการของผผานการบาบดและใหความ

ชวยเหลอ

2. จดวทยากรฝกอาชพใหผผานการบาบด เชน ตดผม ชางไฟฟา ชางซอมคอม

3. หาสถานท�รองรบในการทางานหรอหาตลาดใหกบผผานยาเสพตด

4. ชกชวนใหมสวนรวมในกจกรรมอบรมยาเสพตดใหเยาวชนเปนวทยากรรวมใหถายทอด

ประสบการณชวตใหกบเยาวชนรนตอไป

7) ชมชนวงหนบอทศ เขตสะพานสง

วสยทศน รวมคด รวมทา รวมสรางสงคมด

พนธกจ ใหความรวมมอและรวมทากจกรรมองคกรเครอขายจดหาภาค และแหลงเงนทนของ

ภาครฐตาง ๆ

17

กลยทธ วธการดาเนนการ แผนการทางาน

คณะกรรมการดาเนนงาน

1. สารย มาลพนธ

2. มฮมหมด พมพวง

3. สมนก ยากบ

4. สมหวง บญชม

5. จฑาวด แกวมะ

6. ศกด� ดา ยาววงศ

7. กมลวรรณ นนทะวงษ

ชมชนท�เขารวมทาแผนงาน

1. ชมชนวงหนบอทศ

2. ชมชนคลองเจกพฒนา

3. ชมชนบานน� าเกาะบน

4. ชมชนรวมพฒนาหม 9

ระยะเวลาดาเนนงาน

พ.ค. 54 ประชมคณะกรรมการทางาน

แบงหนาท�ท�ตองรบผดชอบ

คนหา ผผานการบาบดในชมชนเปาหมาย 5 คน

คนหา ผชวยอาสาเฝาระวงเยาวชนในชมชน

ม.ย. 54 จดประชมคณะทางาน

จดเวท เปดเวทชาวบาน

สวนทาแผนโดยใชแนวคดความตองการของผท�ถกผานการบาบดเปนสาคญ

18

ก.ค.- ส.ค. 54 เร�มเคล�อนยทธศาสตร ตามข�นตอนท�วางไว

ชวยตดตอประสานงานกบองคกรเครอขายท�เก�ยวของ

ตดตาม ประเมนผล เกบขอมล

บนทกงานดาเนนงานทกข�นตอน

8) เขตพระนคร

แผนการช�อ รวมใจขจดภยเสพตด

วสยทศน เยาวชนรวมใจตานภยยาเสพตด

กลมเปาหมาย

ครอบครวเยาวชนกลมเส�ยง

ผดาเนนงาน

1. นอ.พระ นชพม

2. นางอมรวด องดาวธ

3. นางเมตรา ถรพนธ

4. น.ส.ปภาอร เถกงวาณชย

ผประสานงาน นอ.พระ นชพม ประธานชมชนตรอกไกแจ เขตพระนคร

บานเลขท� 18 ตรอกเขยนนวาสน ถนนพระอาทตย แขวงชนะสงคราว เขตพระ

นคร กทม. 10200 โทร.081-480-1362

กจกรรม

1. จดอบรมเยาวชนเก�ยวกบการแกไขปองกนยาเสพตด

2. สารวจพ�นท�ชมชนนาผเสนสงบาบดรกษา

3. จดเยาวชนแขงกฬาฟตบอล

4. เรยนงานศลปะใหกบเยาวชนใชเวลาวางใหเนนประโยชน

19

5. จดเดนเวรยาม

แหลงเงนทน เงนกองทนแมของแผนดน และสานกคมครองสวสดการชมชน

ระยะเวลาดาเนนการ เร�มต�งแตวนท� 20 พ.ค. – 20 ส.ค. 54

ตดตามประเมนผล

1. ผท�เสพไดลดละเลก 3 คน

2. เยาวชนและผเสพไมมงานทา 5 คน

3. ครอบครวมความอบอนและมเขาใจกน

เม�อส�นสดการนาเสนอของผเขาอบรม คณะวทยากรท�ปรกษาโครงการฯ ไดวพากษวจารณ

และใหขอคดเหนตอแผนกลยทธของชมชนเพ�มเตมและใหกลบไปปรบปรงใหละเอยดข�น พรอมท�

จะนาไปปฏบตจรง เพ�อคณะท�ปรกษาจะไดลงพ�นท�ตดตามนเทศงาน และได สรป ใหเหนถงความ

เช�อมโยงสาระสาคญภาคความรของวทยากรท�แกนนาชมชนสามารถนามาประยกตใชในการทางาน

ตอไป

โดยสรป คณะวทยากรไดใหความรแกผเขาอบรม ไดรบรและเขาใจถง “วธคดแบบใหม”

สาหรบผนาชมชนท�จะทาหนาท�ในการเปนวทยากรสงเสรมการคมครองพทกษสทธผผานการ

บาบดยาเสพตดในชมชน ตองปรบระบบการคดแบบใหม โดยคานงถง การคดเชงระบบ การคด

นอกกรอบซ�งชวยใหคนในชมชนไดรบประโยชนรวมกน รวมท�งมการฝกภาคปฏบต ในการคด

วเคราะหวางแผนกลยทธในการจดกจกรรมคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

มสวน การสรางวสยทศนรวม และในการประชมกลมเปนการฝกปฏบตดานการจดทาแผนกลยทธ

เพ�อคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน ท�ผเขาอบรมจะนาไปปฏบตตอไป

องคความรใหมท�เกดข�นของผเขารวมโครงการ คอ 1) การความรและความเขาใจและ

ทกษะในการใชรปแบบการพทกษสทธผผานการบาบดฯ 2) การวางแผนกลยทธการดาเนน

โครงการฯ ท�เหมาะสมกบบรบทของพ�นท�และตวผผานการบาบด ตลอดจนกลมเส�ยง 3) การระดม

ทนและการประสานทรพยากร เครอขายในการชวยเหลอฟ� นฟผผานการบาบดฯ 4) ความคดร� เร� ม

สรางสรรคการจดกจกรรมใหมๆ ท�เหมาะสมกบผผานการบาบด

โดยภาพรวมของการฝกอบรมคร� งน� ผเขาอบรมท�เปนแกนนาชมชน และอาสาสมครเฝา

ระวงปญหายาเสพตดในชมชน มความรความเขาใจในการท�จะทาหนาท�เปนวทยากรขยายผลการ

ดาเนนงานคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชนของตนเองอยางย �งยนตอไป และ

เขาใจแนวทางการขยายผลการดาเนนงานคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

20

ซ�งสามารถเช�อมโยงความคดไปสการปฏบต กลาวคอ รจกการปรบความคดในการทางานโดย

ประยกตความรเก�ยวกบวธคดแบบใหม การคดเปนระบบ การคดนอกกรอบ ครบวงจร และ

ครอบคลมทกคนในชมชนใหไดรบประโยชนจากกจกรรมท�จดข�นซ�งอาจเปนโดยตรงหรอโดยออม

รวมท�งการปรบความคดโดยการสรางวสยทศนรวม ในขณะเดยวกน แกนนาชมชนและอาสาสมคร

เฝาระวงไดมทกษะในการจดทาแผนกลยทธในการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตด

ในชมชน โดยการทางานเปนทมและการสรางเครอขายในการทางาน การวางแผนงาน และการ

จดทาโครงการกจกรรมตางๆตามแผน ซ�งเม�อส�นสดการอบรมผเขาอบรมจะนาแผนกลยทธท�จดทา

ข�นไปสการปฏบตและจะนาเสนอผลการปฏบตงานในการสมมนาคร� งตอไป การสรปภาคความร

ดงกลาวแสดงใหเหนดงแผนภาพน�

สรปภาคความร

เปนวทยากรขยายผลการใชรปแบบ

(ผนาชมชน)

เปนวทยากรขยายผลการใชรปแบบ

(ผนาชมชน)

วธคด

วธปฏบต การวางแผนงาน

จดทาโครงการ

การวางแผนงาน

จดทาโครงการ

“แผนกลยทธ”

.....คดแบบใหม......

- คดเปนระบบ,

- คดนอกกรอบ

(ครบวงจรทกคนในชมชนไดประโยชน)

- การสรางวสยทศนรวม

การทางานเปนทม

การสรางเครอขาย

จากแผนโครงการของชมชนขางตน พบวา มการจดกจกรรมใน 2 ประเภาท คอ

1) เปนกจกรรมในรปแบบพธกรรมในวนและเทศการสาคญตางๆ เชน วนแมแหงชาต วน

พอแหงชาต วนวสาฆบชา วนสงกรานต วนเดก เปนตน

2) กจกรรมในรปแบบเฉพาะสาหรบกลมเปาหมาย เชน การฝกอาชพ การศกษาดงาน การ

ออกกาลงกาย การจดเวรยามเฝาระวง การฝกอบรม การจดกลมเพ�อนชวยเพ�อน การใหคาแนะนา

การเย�ยมบานผผานและครอบครว เปนตน

21

1.2.4 การสรางกลไกในการดแลผผานการบาบดฯ

ชมชนเปาหมาย 17 ชมชน สามารถดาเนนโครงการคมครองพทกษสทธผผาน

การบาบดยาเสพตดในชมชน โดยดแลผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน ท�ง 3 ประเภท คอ ผผาน

การบาบดจากสถานพยาบาล ผหกดบ หรอผพนโทษทางกฎหมาย

กจกรรมท�ใชในการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดท�ใชมากท�สด เปน

กจกรรมในรปแบบการฟ� นฟสขภาพรางกาย จตใจและสงคม สาหรบผผานการบาบดเปนรายบคคล

และครอบครว โดยการเย�ยมบาน การใหคาปรกษา ใหกาลงใจ ใหการสงเคราะหชวยเหลอตามความ

ตองการ รวมท�งการสงตอเขารบการรกษาพยาบาลอยางตอเน�อง การตดตอประสานงานหนวยงาน

ภาครฐหรอภาคธรกจเอกชนเพ�อรบผผานการบาบดเขาทางานมรายไดแนนอนและพอเพยงแกการ

ใชจายของตนเองและครอบครว โดยใชความสมพนธสวนตวของแกนนาชมชนเปนสาคญ

กจกรรมท�ใชในการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดในลาดบท�สอง เปน

การใชกจกรรมในรปแบบของการปองกนกลมเส�ยง โดยเฉพาะกลมเดกและเยาวชนใหรอบรใน

เร�องโทษภยยาเสพตด การเฝาระวงภย การสรางภมคมกนในตนเองโดยเสรมสรางความสมพนธท�ด

ในครอบครว การใชหลกธรรมเปนเคร�องยดเหน�ยวจตใจ ท�งศาสนาพทธ และศาสนาอสลาม การ

ใชทรพยากรบคคลในชมชน เชน พระภกษสงฆ ผสงอาย ผอาวโส ปราชญชาวบาน เปนผถายทอด

ความรและประสบการณแกอนชนรนหลงใหมสต “รเทา รทน รกน รแก” ปญหาตางๆท�ตนเผชญอย

และหาทางแกไขในแนวทางท�ถกตองตอไป

กจกรรมท�ใชในการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดในลาดบท�สาม เปนการ

ใชกจกรรมในรปแบบของการคมครองพทกษสทธผผานการบาบด เปนรปแบบท�ใชนอยท�สด

กจกรรมท�ไดดาเนนการไปบางคอการชวยใหเกดความเปนธรรมทางสงคมและสทธประชาชน ใน

การ “ดงใบแดงออก” เชน ในกรณท�พอหรอแมถกจบดวยขอหามยาเสพตดเลกนอย และตองโทษ

จาคก ทาใหครอบครวเดอดรอน ไมมใครเล�ยงลก บางชมชนใชวธการน� คอ ชวยประกนตวและขอ

ควบคมความประพฤตจะไมใหกระทาผดซ� าอก กไดผลด แตบางรายถกจบผดตว หรอถกกล�น

แกลง บางกรณเกนกาลงท�ชมชนจะชวยเหลอไดตองปลอยไปตามบญตามกรรม ลกษณะปญหา

เชนน�ทาใหยากแกการชวยเหลอไมใหผผานการบาบดเขาไปยงเก�ยวกบกระบวนการยาเสพตดอก

โดยเฉพาะการคาหรอการเสพยาเสพตดเพ�อมรายไดมาใชจายท�งท�จาเปนหรอไมจาเปนสาหรบวยรน

ในการกน เท�ยว

ผเขารวมโครงการไดพจารณารวมกนแลวเปนวาโครงการสงเสรมการใชรปแบบ

การคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน เปนโครงการท�ดสามารถนามาใชให

เกดผลดตอชาวชมชน ซ�งในหลายชมชนมจานวนผผานการบาบดยาเสพตดในชมชนมากกวา 5 คน

ตามท�กาหนดเปนจานวนเปาหมายในการทดลองปฏบตในโครงการ เม�อส�นสดโครงการพบวา

แกนนาชมชนสามารถชวยเหลอผผานการบาบดใหสามารถเรยนรในการแกปญหาการกลบไปเสพ

22

ซ�า และมงานทาเปนหลกแหลง มรายไดเพยงพอแกการดาเนนชวต สามารถจดการกบปญหาของ

ครอบครวในทางท�ถกตอง มแกนนาชมชนเปนพ�เล�ยง ใหคาปรกษาแนะนา ชวยเหลอแกไขปญหา

ไดอยางทนทวงท คดวานาจะเปนโครงการท�ชมชนสามารถทาอยางตอเน�องไดเพราะทาใหเกด

ประโยชนสขแกชาวชมชนและเหนควรเพ�มเตมแกนนาชมชนเปนคณะกรรมการเครอขายคมครอง

พทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน อก 5 คนรวมท�งส�น 12 คน มรายนาม ดงน�

1. นางสมโภชน สงาพล

2. นายรงสรรค ช�นประเสรฐ

3. นายสรพรชย พรหมบญชวย

4. นายสรยา รกษาพล

5. น.ส.สะรยะ มาลพนธ

6. นายนรนทร โตสมตน

7. นายมาโนชญ เทศรตนพนธ

8. น.อ.พระ นชพม ร.น.

9. นายเสถยร เปล�ยนอารง

10. พ.ต.ต.ณรงค สหงษา

11. น.ส.สมสข 081 550 5178

12. นายพงศพณช อรณลกษณ

1.3 ระยะส�นสด

1.3.1 การตดตามประเมนผล

ในกระบวนการตดตามประเมนผล ชมชนท�เขารวมโครงการไดดาเนนการ

ตามแผนและกจกรรมท�ต�งไว โดยสามารถสรปได ดงน�

ช�อชมชน กจกรรมท�จดข�น การประเมนผลผผานการบาบด

1. ชมชนวดสงขกระจาย - ใหความรแกเยาวชนเร�องยาเสพตด

- จดหางานใหทา

-กองทนกยมเพ�อประกอบอาชพ

- ฝกสอนการแสดงกระต� งแทงเสอ

และการแสดงสงโต

- คายเยาวชนรทนยาเสพตด

กจ ก ร ร ม รว ม กบ ก อ งท น แ ม ข อ ง

แผนดน

- ผผานการบาบดฯ 5 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

23

ช�อชมชน กจกรรมท�จดข�น การประเมนผลผผานการบาบด

- จดเวท�ชาวบานในประเดนดานยา

เสพตด

- รณรงคเดกยคใหมหางไกลยาเสพ

ตด

ค า ย ค ว า ม ร ก ค ว า ม เ ข า ใ จ ข อ ง

ครอบครวผตดยาเสพตด

2. ชมชนเขยนนวาสน –

ตรอกไกแจ

- อบรมแกนนาและคณะกรรมการ

ชมชนถงพษภยยาเสพตด

-ทาบญเล�ยงพระ

-กจกรรมวนแม

-อบรมเดกและเยาวชน โดยวทยากร

จากป. พน 1. รอ.

- ฝกอาชพ การรวมกลมประกอบ

อาชพเพ�อสรางรายได

- เย�ยมบานใหค าแนะนาแกผผานฯ

และครอบครว

-ผผานการบาบดฯ 4 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

- ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

3. ชมชนลาดพราววลเลจ - จด ป ร ะ ช ม บ ร ร ย า ย ใ ห ค ว า ม ร

แลกเปล�ยนความคดเหนรวมกน

- จดเวทชาวบาน ใหคาปรกษา เย�ยม

บาน ใหกาลงใจ

- ฝกทกษะการดารงชวตและการ

ประกอบอาชพ

- ผผานการบาบดฯ 5 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง 4 ราบ

- วางงาน 1 ราย

4. ชมชนวดบวเกด - นาผผานฯ มาทาความเขาใจถงโทษ

ภยยาเสพตด

- ใหผผานเปนอาสาสมครเฝาระวงยา

เสพตดในชมชน

- เรยน เฝาระวงจดเส�ยง และการจด

เวรยามกลางคน

- อบรมการฝกอาชพ วธการเพาะเล�ยง

ใสเดอนเพ�อทาธรกจ

- ผผานการบาบดฯ 2 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ท�ง 2 ราย ยงวางงาน

24

ช�อชมชน กจกรรมท�จดข�น การประเมนผลผผานการบาบด

- กจกรรมส�งแวดลอม โครงการขยะ

หอม วางแผนทาธนาคารขยะ

5. ชมชนตรงขามโรงงาน

ธานนทร

- อบรมเฝระวงยาเสพตด

- อบรมอาสาวทยากร

- อบรมเยาวชนถงโทษภยยาเสพตด

-กจกรรมอาสาพฒนาชมชน

- ฝ ก อ า ช พ ก า ร ร ว ม ก ล ม อ า ช พ

ธนาคารขยะ การเล� ยงใสเดอน การ

ประดษฐดอกไม

- ผผานการบาบดฯ 4 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเ ปนขอ

ตนเอง ทกราย

6. ชมชนวดใหมอมตรส - อบรมใหความรเร� องวธหางไกลยา

เสพตด

- ทาบญเล�ยงพระเน�องในวนครบรอบ

เจาอาวาส

- ฟงเทศน อบรม ปลกฝ�งความรกชาต

ไมยงเก�ยวยาเสพตด ในกจกรรมวน

แม

- อบรมธรรมะบรหารจต

- อบรมปลกฝงความรบผดชอบ การม

สวนรวมในการแกไขปญหายาเสพตด

- ผผานการบาบดฯ 3 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

7. ชมชนรวมพฒนาหม 9

สะพานสง

- จดเวทใหความรโทษภยยาเสพตด

- จดอบรมทางจรยธรรมทางศาสนา

อสลามเชงปฏบต

- จดอบรมเฝาระวงในชมชน

- ศกษาดงาน ศนยฝกอาชพ เขต

สะพานสง

- ผผานการบาบดฯ 5 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

8. ชมชนซอยพระเจน - แนะนาสงเสรมการประกอบอาชพ

-เย�ยมบานผผานฯ และครอบครว

- ศนยการเรยนรชมชน

-อาสาสมครเฝาระวงชมชน

- ผผานการบาบดฯ 5 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง 4 ราย

25

ช�อชมชน กจกรรมท�จดข�น การประเมนผลผผานการบาบด

- กฬาพ�นบาน

- คายเยาวชน

-วางงาน 1 ราย

9. ชมชนวดอมพวา

(กลมกรรมการและแกนนา

ชมชน)

- เย�ยมเยอนผผานการบาบดและให

ความชวยเหลอ

- อบรมฝกอาชพใหผผานการบาบด

- จดหาอาชพ

- ฝกผผานฯใหเปนวทยากรถายทอด

ประสบการณใหกบเยาวชนในชมชน

- ผผานการบาบดฯ 5 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

10. เกสรชมชน ชมชนวด

อมพวา

(กลมอาสาสมครเฝาระวง

ปญหายาเสพตดในชมชน

รวมกบชมชนวดอมพวา - ผผานการบาบดฯ 5 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

11. ชมชนวงหนบอทศ - เฝาระวงและการเดนเวรยาม

- อบรมจรยธรรมดานศาสนาและเปด

เวทชาวบาน

- สงผตดยาไปบาบดโดยสมครใจ

- ผผานการบาบดฯ 4 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

12. ชมชนตรอก

บานพานถม

- อบรมโทษภยยาเสพตด

- กจกรรมโดดหอ

-การจดกจกรรมวนแมแหงชาตและ

อ�นๆ เลนกฬาตานยาเสพตด และ

กจกรรมสาธารณะตางๆ

- ผผานการบาบดฯ 2 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนขอ

ตนเอง ทกรายมอาชพรบจาง

13. ชมชนซอยรวมพฒนา

หม 9 เขตสะพานสง

- อบรมการเฝาระวงชมชน

- เปดเวทชาวบาน การปองกนปญหา

ยาเสพตดในชมชน

- กจกรรมการสงเสรมกฬาตานยาเสพ

ตด

- ผผานการบาบดฯ 5 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

14. ชมชนโคงรถไฟยมราช - เย�ยมครอบครวของผผานการบาบด

- ฝกอบรมอาชพตามความสนใจ เชน

สกรนเส�อยด

- ประชาสมพนธเสยงตามสายของ

ชมชน

- ผผานการบาบดฯ 4 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

26

ช�อชมชน กจกรรมท�จดข�น การประเมนผลผผานการบาบด

15. ชมชนวดไชยทศ - สงเสรมดานอาชพ รวมกบโรงเรยน

ฝกอาชพวดสทธาวาส

- ใหคาแนะนา ปรกษา เย�ยมบานให

กาลงใจ

- โครงการเกสรชมชน ไมสนใจยา

เสพตดและเหลาป�น

- อบรมใหความรโทษภยยาเสพตด

- โครงการชมชนสดใสหางไกลยา

เสพตด

- โครงการอบรมพทธบตร

- ผผานการบาบดฯ 2 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

16. ชมชนมสยดมหานาค - กจกรรมกฬาเพ�อการฟ� นฟสขภาพ

และจตใจ ฟตบอล แชรบอล ปงปอง

- โครงการสรางฝนเพ�อชวตใหมแกผ

ผ า น ก า ร บ า บ ด ย า เ ส พ ต ด แ ล ะ

ครอบครว

- เย�ยมบานใหก าลงใจผ ผานและ

ครอบครว

-อบรมสงเสรมการฝกอาชพระยะส�น

- เฝาเวรยาม- เปดตลาดนดใหคาขาย

- ผผานการบาบดฯ 5 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

17. ชมชนทองเกสร รวมกนกบลาดพราว - ผผานการบาบดฯ 5 คน

- ไมกลบไปเสพซ�าท�งหมด

-ประกอบอาชพมรายไดเปนของ

ตนเอง ทกราย

ภายใตการดาเนนโครงการสงเสรมการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบด

ยาเสพตดในชมชน เพ�อพฒนาศกยภาพกรรมการชมชน แกนนาชมชน ผผานการบาบดยาเสพตด

และผเก�ยวของท�สมครใจเขารวมโครงการฯ ต�งแตเดอนมนาคม – กนยายน 2554 พบวา ชมชนและ

ผเขารวมโครงการมพฒนาการอยางตอเน�อง ท�งในแงของศกยภาพการทางาน กระบวนการ และ

เทคนควธการในการถายถอดและขยายผลไปยงกลมหรอชมชนอ�นๆ ตลอดจนการพฒนาท�เปนผล

มาจากการแลกเปล�ยนประสบการณการทางานรวมกบชมชนอ�นๆ

27

ท�งน� แกนนา 17 ชมชนท�ผานการเขารวมโครงการสงเสรมการคมครองพทกษสทธผผาน

การบาบดยาเสพตดในชมชนมาแลว ไดถกฝกฝนผานกจกรรมตางๆ จนสามารถพฒนาศกยภาพของ

ตนเองเปน “วทยากรกระบวนการ” ท�สามารถถายทอดวธการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธผ

ผานฯ ใหกบกลมอาสาสมครเฝาระวงปญหายาเสพตดในชมชนท�เขารวมโครงการไดเปนอยางด

โดยสามารถอธบายถงข�นตอน กระบวนการใช การจดทาแผนและกลยทธไดเปนอยางด ตลอดจน

การทาหนาท�วพากษและใหคาแนะนาแผนโครงการของกลมอาสาฯ ไดอยางเหมาะสม ภายใตการ

ใหคาแนะนาของคณะท�ปรกษาโครงการฯ

ในดานพฒนาการของกลมอาสาท�เขารวมโครงการ พบวา กลมดงกลาวมความเขาใน

กระบวนการของการใชรปแบบการสงเสรมฯ อยางถกตองและสามารถสรางหรอพฒนาแผนการ

ทางานกลยทธ และกจกรรมของตนไดอยางมระเบยบแบบแผนสอดคลองกบวตถประสงคของ

โครงการฯ เหนไดจากการจดทาแผนกลยทธในการดาเนนงานดานการสงเสรมการคมครองพทกษ

สทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน และการนาแผนดงกลาวไปปฏบตจนบรรลผลสาเรจ

พฒนาการสาหรบผผานการบาบดท�เขารวมโครงการ พบวา ผผานฯ ท�งหมดมสภาพจตใจ

และรางกายท�ดข�น มสถานะและไดรบการยอมรบทางสงคมมากข�น หลายคนไดพฒนาตวเองจน

เปนท�ยอมรบของสงคมและมบทบาทในการทางานดานการปองกนยาเสพตดรวมกบชมชนของ

ตนเอง ไดรบการฝกอบรมและการจดหาอาชพใหตามความเหมาะสม โดยสวนใหญพบวาผผานฯ

ไดรบโอกาสและมอาชพแลว สามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางปกต ท�งน� แมวาสวนนอยยง

วางงานแตกไมไดหมายความวาจะอยอยางน�งเฉย บางคนกหนมาชวยเหลอกจการของครอบครว

บางคนกทางานเพ�อสงคม ซ�งโดยภาพรวมเปนท�นาพอใจอยางมาก โดยเฉพาะอยางย�ง คนเหลาน� ม

สานกของความรบผดชอบตอสงคมและเยาวชนในชมชนของตวเองมากข�น

แกนนาชมชนท�ผานการฝกอบรมเปนวทยากรในการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธผ

ผานการบาบดยาเสพตดในชมชน ไดรบมอบหมายใหทาหนาท�เปน “พ�เล�ยง” (Mentors) สาหรบ

กลมอาสาสมครเฝาระวงปญหายาเสพตดท�เขารวมอบรมพรอมกนในโครงการน� เพ�อใหอาสาสมคร

มความรและทกษะในจดวางแผนกลยทธในการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธฯในชมชนของ

อาสาสมครตอไป โดยทาหนาท�

ใหคาปรกษาในข�นตอนการดาเนนงานคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยา

เสพตดในชมชน ต�งแต การศกษาชมชน เพ�อทราบสถานการณปญหายาเสพ

ตดในชมชนการวเคราะหปญหาชมชน แนวทางแกไขและการจดกจกรรม

ตลอดจนการตดตามประเมนผล โดยใชแบบฟอรม สคส. ๑-๕ ในคมอการใช

รปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

เปนผวพากษวจารณ (Commentators) การนาเสนอผลงานการจดทาแผน

กลยทธของกลมอาสาสมครฯ

28

เปนผตดตามและประเมนผลการดาเนนงานตามแผนกลยทธท�อาสาสมครได

จดทาและนาเสนอไวในโครงการฝกอบรม

โดยภาพรวมของการดาเนนโครงการสงเสรมการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธผผาน

การบาบดยาเสพตดในชมชน ไดบรรลผลตามเปาหมาย ท�งในแงของการพฒนาศกยภาพกรรมการ

และแกนนาชมชน กลมอาสาสมคร ผผานการบาบดในชมชน และการสรางภมคมกนดานยาเสพตด

ในชมชน ตลอดถงการขยายผลและการสรางเครอขายความรวมมอระหวางชมชนผานการใช

รปแบบการคมครองพทกษสทธผผานฯ การทางานอยางบรณาการระหวางภาคสวนตางๆในสงคม

อาท องคกรชมชน องคกรภาคประชาสงคม NGO หนวยงานภาครฐ และภาคธรกจเอกชน

ดงแผนภาพท�ปรากฏ

การดาเนนโครงการท�ผานมาทาใหเกดการขยายผลความเขาใจตอการใชรปแบบฯ ใน

วงกวางผานกระบวนการท�เนนการพฒนาศกยภาพการเปนวทยากรกระบวนการของกรรมการ แกน

นาชมชน ควบคไปกบการลงมอปฏบตจรงในชมชนภายใตแผนกลยทธของกลมอาสาสมครแตละ

ชมชน ผลท�ไดรบจงแยกไดเปน 2 สวนหลกๆ คอ 1) การพฒนารายบคคล และ 2) การพฒนาเชง

พ�นท� ซ�งท�งสองสวนมความเช�อมโยงกนอยางบรณาการ กลาวคอ ในแงของบคคล ครอบคลม 3

กลมหลก ไดแก กรรมการและผนา 17 ชมชน (พ�เล�ยง) หรอ 85 ทาน ไดรบการพฒนาในการเปน

แกนนาชมชน อาสาสมครเฝาระวงปญหา

ยาเสพตดในชมชน ฝกอบรมพฒนาเทคนคทกษะใน

การเปนวทยากรขยายผล

17 ชมชน

เปนพ�เล�ยง (Mentor)

เปนวทยากรกระบวนการ (Facilitator)

เปนผชวยวทยากรกระบวนการ

เปนผขยายผลการใชรปแบบ

หนวยงานภาครฐ หนวยงานภาคเอกชน หนวยงานภาคประชาชน

ความรบผดชอบตอสงคมและความรวมมอกน

29

วทยากรกระบวนการเพ�อการขยายผลการใชรปแบบการพทกษสทธผผานฯ สวนกลมอาสาสมคร

จาก 17 ชมชน หรอประมาณ 85 ทาน ไดรบความเขาใจการใชรปแบบการพทกษสทธผผานฯ และ

สามารถนาไปปฏบตใชอยางมประสทธภาพ สวนผผานการบาบดท�เขารวมโครงการ จากท�ง 17

ชมชน รวม 73 คน มสภาพจตใจและรางกายดข�น เพราะฉะน�น โครงการสงเสรมรปแบบการ

คมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน สามารถใหประโยชนท� งทางตรงและ

ทางออมแกชาวชมชน ท�งท�เปนกลมเปาหมายท�เปนผผานการบาบดฯ กลมเส�ยง และบคคลธรรมดา

ท�วไป โดยครอบคลมท�งหมดประมาณ 370 คน สวนในดานพ�นท� ชมชนท�เขารวมโครงการและจด

กจกรรมตางๆ รวมท�งการสรางเครอขายคมครองพทกษสทธผผานการบาบด ไดกระตนจตสานกตอ

สวนรวมและการรวมมอกนทางานอนกอใหเกดประโยชนท�งในทางตรงและทางออมตอ 17 ชมชน

หรอครอบคลมจานวนครวเรอนท� งหมดประมาณ 4,250 ครวเรอน คดเปนจานวนประชากร

ประมาณ 17,000 – 18,000 คน และดแลคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

ท�งหมดท�เขารวมโครงการ ประมาณ 170 คน ไดเรยนรในการจดการกบปญหาของตนเองและ

ครอบครว ดวยวธการท�ดกวาการเสพยา น�นคอ การหนหนาคยกนในครอบครว การปรกษาหารอ

เพ�อนบานหรอแกนนาชมชน การประสานสงตอหนวยงานท�เก�ยวของท�งภาครฐ ภาคธรกจเอกชน

องคกรพฒนาเอกชน และภาคประชาชน ดวยสานกความรบผดชอบตอสงคมและความรวมมอกน

2

30

ทกษะของแกนนาชมชนในการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธ

ผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

ชมชน 17 ชมชนท�เขารวมโครงการมการพฒนาทกษะในการใชรปแบบการคมครองฯ

ท�แตกตางกน แมวาจะมผลสมฤทธ� เชนเดยวกนคอ ผผานการบาบดฯไมกลบไปเสพซ� าและม

อาชพ มรายไดเพยงพอตอการเล�ยงตนเองและครอบครว

ส�งท�นาสนใจในการพฒนาทกษะของแกนนาชมชน ท�ทาใหเกดความสาเรจอยางด

เย�ยม ในชมชนกองขยะหนองแขม ชมชนตรงขามโรงงานธานนทร ชมชนวดอมพวา ชมชน

วงหนบอทศ ชมชนวดสงขกระจาย คอ แกนนาชมชนมทกษะสงมากในดานตอไปน�

1. การมภาวะผนาสง (Leadership)

2. เปนผนาการเปล�ยนแปลงในวธคดและวธปฏบต (Change Leader )

3. สามารถสรางนวตกรรมการจดกจกรรมไดอยางเหมาะสม (Innovative

activities)

4. มความต�งใจ มงม�น อดทน และพยายามคนหาแนวทางแกไขปญหา

อปสรรคอยางตอเน�องจนเปนผลสาเรจ (Insistence)

2.1 นวตกรรมกจกรรมของชมชนท�เขารวมโครงการฯ

1) ชมชนกองขยะหนองแขม เขตหนองแขม

ชมชนกองขยะหนองแขมเปนชมชนท�มการสรางนวตกรรมใหมในเร�อง การ

จดกจกรรม “นาบตรไปเย�ยมบดา มารดาในเรอนจา หรอทณฑสถาน” ซ�งเปนกจกรรมท�แปลกใหม

ไมเคยมใครทามากอน เพราะชมชนมองวา “การตดดก” เปนส�งท�นารงเกยจ แตประธานชมชน

ตระหนกในศกด� ศรความเปนมนษยแมจะตกระกาลาบากอยางไรกตาม ของทาใหเกดการยอมรบ

ความเขาใจและการชวยเหลอเก�อกลกน การจดหางานใหผผานสามารถพงตนเองได แกนนามภาวะ

ผนาชมชนสง เปนท�เช�อถอครทธา สามารถเขาถงผผานและผคารายยอยใหกลบใจเปนคนด มอาชพ

สจรต มรายไดประจาและไมกลบไปเสพซ�า

2) ชมชนตรงขามโรงงานธานนทร เขตบางนา

ชมชนตรงขามโรงงานธานนทร เปนชมชนท�มความโดดเดนในกระบวนการ

คดแบบใหม โดยสรางนวตกรรมการฟ� นฟผผานการบาบดใหเขารวมกจกรรมในลกษณะใหมๆ เนน

การสรางรายไดและการประกอบอาชพ การพ�งพาตนเอง เชน การสรางอาชพเล�ยงไสเดอน เล�ยงกบ

เล�ยงปลาดก ซ�งเปนอาชพท�เรยนรงายและสรางรายไดด อกท�งประธานชมชน และแกนนาชมชนยง

31

เปนผท�มภาวะผนาสง มเทคนคทกษะในการประสานงานและบรณาการทรพยากรอยางเหมาะสม

สามารถสงตอการดาเนนงานไดเปนอยางด ท�สาคญไดรบความรวมมออนเกดจากความศรทธา

เช�อถอจากชมชน ผผานการบาบดและครอบครวของผผานการบาบดท�เขารวมโครงการ

3) ชมชนวดอมพวา เขตบางกอกใหญ

ชมชนวดอมพวาเปนชมชนท�สามารถคดกจกรรมท�ดงดดใจใหผผานการบาบด

และเยาวชนกลมเส�ยงไดศกษาดงาน เรยนรเก�ยวกบธรรมชาต การเสยสละและการบาเพญประโยชน

เชน การจดชดอาสาสมครปองกนยาเสพตด การปลกจตสานกเดก เยาวชน และแกนนาชมชนให

รวมแรงรวมใจดแลชมชนและผผานการบาบดโดยใชกจกรรมเชงบวก และพลงสรางสรรค ทาใหผ

ผานการบาบดสรางคณคาใหตนเองได และมงานทา นอกจากน� กจกรรมของชมชนท�จดข�นยงเปน

กจกรรมท�เกดจากการระดมทนของชาวชมชนเปนสวนใหญ โดยประธานชมชน ใชเทคนคของการ

จดกจกรรมท� “โดนใจ” หรอตรงกบความตองการท�แทจรง (Felt needs) ของชาวชมชน จงไดรบ

ความรวมมออยางดย�ง เชน ชาวชมชนตางกหาทางไปคายครอบครวท�ตางจงหวดรวมกน แตบาง

คนขบรถไปเอง บางคนน�งรถไฟฟร รถเมลฟร แตสดทายกไปถงจดหมายเดยวกน โดยไมตองจาย

งบประมาณคารถ เปนตน

4) ชมชนหวงหนบอทศ

ชมชนวงหนบอทศเปนชมชนอสลาม มศรทธาในขอบญญตทางศาสนา และ

มผนาชมชนท�กลาคดกลาทา ในเร�องของการบรหารการจดการการเปล�ยนแปลงคนใหหนมาศรทธา

และใหความรวมมอในการทางานรวมกบชมชนวาดวยภารกจคมครองพทกษสทธผผานการบาบดฯ

มการระดมความรวมมอรวมใจกนแกไขปญายาเสพตดในชมชนดวยกระบวนการเรยนรการมสวน

รวมของชมชน ตลอดจนการสรางอาชพใหกบผผานการบาบดฯ ทกคนท�เขารวมโครงการ ทาใหคน

เหลาน� ไมกลบไปเสพซ�าและมรายไดในระดบท�สามารถพ�งพาตนเองได ส�งท�สาคญมากคอ ประธาน

ชมชนไดตอบคาถามตอเวทประชมเสวนาจดการความร “แมจะหมดวาระ การเปนประธานชมชน

ตนเองกจะทางานคมครองพทกษสทธผผานการบาบดฯ รายอ�นตอไป เพราะมความสข ท�สามารถ

ทาใหคนเปล�ยนแปลงได เปนผน าการเปล�ยนแปลง และเปนผน าธรรมชาต ไมตองเปนประธาน

ชมชนกได” ซ�งแสดงใหเหนถงการพฒนาภาวะผนา ความรบผดชอบตอสงคมของประธานชมชน

5) ชมชนวดสงขกระจาย

ประธานชมชนวดสงขกระจาย ไดชวยเหลอผผานการบาบดไดจานวนมาก

ประมาณ 50-60 ราย โดยนามาฝกใหมอาชพเปนวทยากรและนกแสดงกจกรรมกระต�วแทงเสอ การ

เชดสงโต ซ�งเปนการละเลนพ�นบานของชมชนอนเปนวฒนธรรมชมชนท�สบเน�องตอกนมา ทาใหผ

ผานการบาบดฯ และกลมเส�ยงมาทางานรวมกนและมรายไดเปนของตนเองจากการออกแสดงใน

งานตางๆ ทาใหผผานฯ คลายกงวลเร�องรายไดจนไมกลบไปเสพซ�าและสามารถอยรวมกบคนอ�นใน

ชมชนและสงคมอยางเปนปกตสข

32

3

33

กรณตวอยางการจดการความรของชมชนกองขยะหนองแขม

ชมชนกองขยะเปนชมชนต�งอยบนพ�นท�บกรก ผคนในชมชนทางานหนกจงอาศยยาเสพตด

เปนเคร� องบาบดความเหน�อยยาก จนทาใหมผเสพและผค าจ านวนมาก แตในปจจบน ชมชน

กองขยะหนองแขมไดมการพฒนาตนเองเปนท�นาสนใจย�งเพราะทาใหปญหายาเสพตดลดลง และ

ผผานการบาบดไมกลบไปเสพซ� า สามารถทางานมรายไดเล�ยงตนเองและครอบครวอยรวมกบ

บคคลอ�นไดอยางปกตสข จงนาจะเปนกรณตวอยางท�ดในการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดฯ

(best practise) อกท�งประธานชมชนยงไดรบรางวล เปน 1 ใน 84 คน ท�อยระหวางการเตรยมการ

ของกรมสงเสรมสหกรณท�จะยกยองปราชญสหกรณ เพ�อเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระ

เจาอยหวฯ ครบรอบพระชนมพรรษา 84 พรรษา โดยมรายละเอยด ดงตอไปน�

3.1 บรบทพ�นท�

กองขยะหนองแขม ต� งอยท� ถนนพทธมณฑลสาย 3 ซอย 5 เขตหนองแขม

กรงเทพมหานครชมชนกองขยะหนองแขมกอต�งเม�อ ป พ.ศ. 2534 เปนชมชนแออดต�งอยบนท�ดน

บกรก มพ�นท� 16 ไร บานเรอนสรางจากเศษวสด สภาพแวดลอม และสขอนามยไมด ในฤดฝนถนน

และบรเวณบานมน� าทวมขงอยตลอดเวลา แตเม�อมความเจรญเขามาสงผลใหเจาของท�ดนฟองรอง

ขบไลทาใหไดรบความเดอดรอนมาก ชมชนกองขยะหนองแขมมประชาชนอาศยอยประมาณ 650

คน จานวนบานพกอาศย176 หลงคาเรอน ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพเกบขยะขายและ

รบจางคดแยกขยะ มรายไดไมแนนอนแตปจจบน ชาวชมชนกองขยะหนองแขม ประกอบอาชพ

ดงน� (จากการสารวจของคณะกรรมการชมชนกองขยะหนองแขม. กนยายน 2554) 1) ลกจาง กทม.

(เกบขยะ) 40 คน 2) ลกจางโรงงานรไซเคล 60 คน 3) คยขยะ 40 คน 4) (เกบของเกา) ซาเลง10 คน

5) ทางานโรงงาน 30 คน

ในชวงแรกท�กอต�งชมชนคณะภคนพระหฤทยฯคลองเตยและศนยสงคมพฒนาฯกรงเทพฯ

ไดเขามาใหความชวยเหลอชมชนดานประกอบสาธารณปโภคข�นพ�นฐาน (น� าประปา ไฟฟา)

ผสงอายท�ไมสามารถประกอบอาชพได ทนการศกษาของเดกในชมชนบางสวน โดยตดตอ

ประสานงานกบองคกรทนตางประเทศและดาเนนการใหความชวยเหลออยางตอเน�อง ตอมาจงม

หนวยงานตางๆ เขามามสวนในการดาเนนงานกบชมชน เชน มลนธศภนมต สถานตารวจนครบาล

หนองแขม สถานตารวจนครบาลหนองคางพล ศนยบรการสาธารณสข 48 วทยาลยแสงธรรมและ

โรงพยาบาลเซนตหลยส เปนตน

โครงสรางคณะกรรมการชมชน ชมชนกองขยะหนองแขม ไดรบการสนบสนนจาก

กรงเทพมหานคร ใหไดการรบรองเปนหน�งของกรงเทพมหานคร มการใหชาวชมชนเลอกตวแทน

34

ในชมชนและแตงต�งใหเปนคณะกรรมการชมชน ทาหนาท�ชวยเหลอดแลชมชนชาวชมชนและ

ประสานงานกบสานกงานเขตพ�นท�รบผดชอบ คอ เขตทววฒนา คณะกรรมการชมชนมดงน�

1. นายบรรจง แซอ�ง ประธาน

2. นายอ�น พ�งโสภา รองประธาน

3. น.ส.จฬาลกษณ วลยวาส เลขานการ

4. นางพรทพย เพงรงเรองวงษ เหรญญก

5. นายแฉลม ใจด กรรมการ

6. นายสมศกด� รตนศรเวคน กรรมการ

7. นายไพบลย เรณชาต กรรมการ

8. นางกรณา แฟสนเทยะ กรรมการ

9. นายเผดจ ฉตรกรด กรรมการ

10. นางลายอง คณแดงด กรรมการ

11. นางสาวลาปาง คาแดง กรรมการ

3.2 ปญหาของชมชนกองขยะหนองแขม

ชมชนกองขยะหนองแขม มปญหาดานท�อยอาศยปญหาสขภาพอนามย ปญหาเดก

ดอยโอกาสปญหายาเสพตดปญหาดานอาชพและท�ทากนอธบายพอสรปไดดงน�

เม�อแรกกอต�งชาวชมชนปลกสรางท�อยอาศยจากวสดท�พอหาไดในบรเวณกองขยะ

และละแวกใกลเคยง นามาสรางท�อยอาศยพอคมแดด คมฝน เพ�อเปนท�อยอาศยช�วคราวในการคย

ขยะและหาของมคาหรอท�จะนามาแปรรปขยะไปขายเปนเงนเพ�อเล� ยงดชวตของตนเองและ

ครอบครว ชาวชมชนกองขยะมการจดการความรดมากเก�ยวกบการคยขยะและคดแยกขยะสามารถ

จาแนกขยะออกเปนประเภทตางๆ และใชคาวา “ของ” แทนคาวา “ขยะ”เชน ของจรง ของด ของเกา

ของเสย ของราย (ชมชนกองขยะหนองแขม. 2554:หนา 10)1

1

การสามารถจาแนกขยะออกเปนประเภทตางๆ และใชคาวา “ของ” แทนคาวา “ขยะ”

35

3.3 สถานการณปญหายาเสพตดในชมชนกองขยะหนองแขม

เดมกองขยะหนองแขมเปนชมชนเถ�อนไมไดรบการจดแจงข�นทะเบยนเปนชมชนจาก

กรงเทพมหานคร เปนพ�นท�บกรกบนกองขยะ มสภาวะแวดลอมไมด มกล�นเหมนของขยะมน� าทวม

ทาใหเปนท�พกพงของกลมผมรายไดนอยท�มอาชพเกบขยะขาย คนกลมน� มคณภาพชวตต�ากวา

มาตรฐานและตองทางานหนกเพ�อหาเล�ยงชวต การทางานหนกทาใหผใชแรงงานกลมน� มปญหา

สขภาพอนามย มอาการเจบปวยและปวดเม�อยจนตองใชยาแกปวด แกเม�อยเปนประจา และยา

ดงกลาวผสมสารเสพตดอยในบางสวน ทาใหเกดอาการเสพตด ตองเสพยาประจาแกปวดเม�อย

เพ�อใหทางานได การใชยาแกปวดเม�อยเปนระยะเวลานานๆทาใหเกดการแด แพรระบาดของยาเสพ

ตดในชมชนกองขยะหนองแขม คอ ประชากรประมาณรอยละ 40-50 เก�ยวของกบยาเสพตดท�งผ

เสพ ผคา ผตองขงพนโทษ และผผานการบาบดยาเสพตด สารเสพตดท�ใชระยะแรก คอ ยาบา ยามา

การแพรระบาดของยาเสพตดทาใหเกดปญหาครอบครว คอ ผค า (รายยอย) ถกจบดาเนนคด

ครอบครวแตกแยก ขาดรายได ขาดหวหนาครอบครว ผเสพเกดปญหาสขภาพ ปญหาเศรษฐกจ ผ

ผานการบาบดฯเม�อกลบมาอยในชมชนมกไมมงานทา กลมใจ และเบ�อ จงหนกลบไปเสพยาเสพตด

ซ�า ยาเสพตดเปนการทาลายทรพยากรมนษยและกอใหเกดปญหาสงคม ปญหาครอบครว พอหรอ

แมตดคก ลกขาดคนเล�ยงด เกดปญหาเดกถกทอดท�ง เกดปญหากลมเส�ยงท�จะเปนเหย�อของยาเสพ

ตด เชน เดก เยาวชนของชมชน มโอกาสของเก�ยวกบยาเสพตดงายข�น

1)“ของ” หมายถง ขยะท�ไดจากการคยคดเลอกท�วไป สามารถนามาใชประโยชนได แลกเปล�ยนได เปนขยะท�สามารถหาไดงายท�วๆไป

เชน กระดาษ พลาสตกชนดตางๆ เศษแกวหรอขวด ฯลฯ ชาวบานมกจะพดวา “ชวยกนคดของ” หมายความถง การข�นไปชวยกนคดแยก

ขยะท�คยได จดแยกเปนประเภทเพ�อขายใหพอคา

2)“ของจรง” หมายถง ส�งของน�นๆมแทราคาสงเปนของแทไมปลอมซ�งชาวบานมกจะเรยก “เคร�องประดบประเภททอง” วา “ของจรง”

น�นหมายถง เปนทองคาแท ไมใชของปลอม หรอทองชบ

3)“ของด” หมายถง ขยะท�มราคาสงกวาขยะท�วไปหรอ “ของ” เชน ทองแดง เหลก อลมเนยม รองเทายาง เปนตน

4)“ของเกา” ม 2 ความหมาย คอ ของเกา หมายถง 1) ของท�เปนวตถโบราณด�งเดม 2)ขยะนาไปขายใหพอคาหรอของน�นเอง เชน พอคารบ

ซ�อของเกา อาท ขวดพลาสตก ขวดน�าปลา กระดาษ เปนตน

5)“ของเสย” หมายถง ส�งท�เนาบด ใชการไมได เชน อาหารหรอผกผลไมท�เนาเสย รวมท�ง เคร�องใชไฟฟาท�เสยแลว ใชการไมได ภายใน

ชมชนจะมพอคารบซ�อของเการายหน�งบอกวา “เขารบซ�อเฉพาะของเสยไมใชของเกา” ดงน�น ส�งท�เขารบซ�อไดแก เคร�องใชไฟฟาชนด

ตางๆ ของเลนเดกดวยมอเตอร ตลปเทปวดโอและคาสเซต เปนตน

6)“ของราย” หมายถง เปนส�งท�นาทกขภย ไขเจบ ส�งท�ไมด ความโชครายมาสพวกเขา ไดแก

ขยะจากโรงพยาบาล พระพทธรปหก เคร�องรางของขลง ซ�งส�งเหลาน�ชาวบานเรยกวา “ของ” เชนกน เชนคาวา “ปลอยของ” หมายถง

คนๆน�น เม�อมความรทางไสยศาสตร จะตองมการนาเคร�องรางของขลงท�ไมดปลอยท�ง มฉะน�นถาเขาตวจะเปนส�งท�ไมดเปนภยอยาง

มหนต

36

ตอมาป พ.ศ. 2551 ชมชนไดพฒนาส�งแวดลอม สาธารณปโภค คณภาพชวต และไดรบการ

จดแจงเปนชมชนแออดใน กทม. นายบรรจง แซอ�ง ประธานชมชน ประสานองคกรท�งภาครฐและ

เอกชนใหเขามาดาเนนการพฒนคณภาพชวตและสภาวะแวดลอมในชมชนใหดข� น และเลงเหน

ความสญเสยอนเกดจากยาเสพตดจงพยายามเขาถง ใหความร และคาแนะนาใหชมชนเขาใจถงโทษ

ภยยาเสพตดวธเลกยา โดยใหสมครใจตรวจปสสาวะ สงเขาบาบดรกษาในโรงพยาบาล และเขาคาย

บาบดยาเสพตด คายพฒนาทกษะชวต ท�บานรมเยน มลนธคณพม 45-60 วน เพ�อฝกวนย ดแล

สขภาพ ปรบพฤตกรรม ทศนคต และใหเลกยาเอาชนะใจตน เม�อบาบดแลวชมชนใหอภยและให

โอกาสการมงานทา การปรบสภาพ การศกษา และการเปนสมาชกกลมตางๆในชมชน เชน กลม

สหกรณ กลมออมทรพย กลมสวสดการ มการสอดสองดแล หาเบาะแสขอมลยาเสพตดและเยยวยา

ผเสพ และผผานการบาบด โดยกระตนใหผเสพและผผานเกดจตสานกท�จะเลกและเสรม

กระบวนการใหความร ใหรทนยาเสพตด และจดหางานใหทา เพ�มรายได ฝกวนยการออม และให

โอกาสเปนเจาของบานม�นคง ทาใหชาวชมชนมวนย มความรบผดชอบในการดาเนนชวตในชมชน

มากข�นและสามารถลดจานวนรอยละของผเสพยาในชมชนลงไดอก ท�งยงสามารถชวยใหผผานการ

บาบดมจตสานกท�จะทางานเปนคนดของสงคม และไมกลบไปเสพซ�า เปนการสรางตวอยางท�ดใน

การคนคนดสสงคมโดยอาศยการประสานความรวมมอในการใชทนทางสงคมท�มอยใหเกด

ประโยชนในการแกไขปญหายาเสพตดซ� งยงคงพฒนารปแบบและวธการตางๆของปญหาไป

อยางไมหยดย �ง

3.4 กรอบแนวคดในการบรหารจดการแกไขปญหาของชมชน

ในภาพรวม คณะกรรมการชมชนกองขยะหนองแขมใชวธการบรหารจดการชมชนแบบม

สวนรวม ใชเทคนคของการแปรวกฤตใหเปนโอกาส โดยผสมผสานกบทรพยากรท�มอยในชมชน

และ “สรางเง�อนไขการพฒนาคน ครอบครวและชมชน” ดวยระบบแลกเปล�ยนกบส�งท�ประชาชน

ตองการมากท�สด (Felt needs) น�นคอ การมบานท�อยอาศยเปนของตนเอง ประกอบ ผนาชมชนม

วสยทศนท�ด มประสบการณในการทางาน มหลกการท�ดในการชวยเหลอ คอ “การชวยใหชมชน

ชวยตนเอง” (Self -help) โดยใชหลกการยอยตางๆ ประกอบไดแก

- การสรางจตสานกสรางการมสวนรวม รวมคด รวมทา รวมแกไข รวมตดตาม

ประเมนผล

- ใชวกฤตเปนโอกาสเชน ตดสทธการเปนเจาของบานม�นคง ถากลบมายง

เก�ยวกบยาเสพตด เปนตน

- สรางความร ความเขาใจแกไขปญหารวมกน บรหารจดการรวมกน

37

- ใชทรพยากรในชมชนและทนทางสงคม

- ประสานความรวมมอกบเครอขาย

- ประชาสมพนธ สรางความร

3.5 รปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชนกองขยะหนองแขม

รปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชนกองขยะหนองแขม

เกดข�นเน�องจากชมชนกองขยะหนองแขม เปนชมชนเถ�อนบนกองขยะ มผประกอบอาชพบนกอง

ขยะ เกบขยะและรไซเคลขยะขาย มรายไดนอยการทางานหนกทาใหชาวชมชนกองขยะหนองแขม

มอาการปวดเม�อย มปญหาสขภาพอนามยและพ�งพายาแกปวดเม�อย เชน ยาขยน ปวดหาย และยาแก

ปวดอ�นๆ ทาใหเกดการตดยาเสพตดโดยไมต�งใจ และทาใหมยาเสพตดแพรหลายท�งผเสพและผคา

ในชมชน

จากสภาพปญหา นายบรรจง แซอ�ง อดตคร ซ�งมบานพกอยตรงขามชมชนกองขยะหนอง

แขม เปนผมจตม คดอาสาแกไขปญหาของชมชน เพ�อลดความรนแรงของปญหายาเสพตด คมครอง

กลมเส�ยง และผผานการบาบดใหเลกเสพ กลบตนเปนคนด อยรวมกบชมชนและสงคมได โดยนาย

บรรจง แซอ�ง เม�อไดรบเลอกเปนประธานชมชน ไดเฝาสงเกต สถานการณปญหายาเสพตดใน

ชมชนวา ใครคา ใครเสพ ใครคอกลมเส�ยง และเร�มดาเนนการแกไข โดยพดคยกบผผานการบาบด

และครอบครว ใหเขาใจโทษภยยาเสพตดและใหบาบด รกษา ฟ� นฟ โดยสมครใจ จดหางานใหทา

เพ�อใหมรายไดและเรยนรการอยรวมกบผอ�น ปรบตว พฒนาบคลกภาพ และเสรมสรางวนยการ

ทางาน การออม การชวยเหลอซ�งกนและกนภายในชมชน การเฝาระวงปญหาและการแกไขปญหา

ยาเสพตดในชมชน ซ�งรปแบบท�ใชไดแก

3.5.1 รปแบบการปองกน เชน การใหความร การสรางความคนเคยความเช�อถอ

คาแนะนา การวเคราะหรวบรวมขอมลผคา ผเสพ การเฝาระวงปญหายาเสพตด การเสรมสราง

สมพนธภาพในครอบครว การศกษาดงานเรอนจา การพาครอบครวไปเย�ยมญาตท�ตองโทษจาคกใน

เรอนจา การใชสถาบนในชมชน เชน บาน วด โรงเรยน มสยด และแหลงทน ดแลชวยเหลอ

สมาชกในชมชน การรณรงคตอตานยาเสพตดในชมชน การมสวนรวมในชมชน เชน เปนสมาชก

สหกรณเคหสถานหนองแขม เพ�อใหไดเปนเจาของท�อยอาศยตามความสามารถท�ผอนสงคาคาบาน

ได เชน 25 บาทตอวน 45 บาทตอวน หรอ 85 บาทตอวน และการเปนสมาชกของกองทนในชมชน

3.5.2 รปแบบการฟ� นฟ ใชกจกรรมการบาบดเยยวยา และกจกรรมท�เหมาะสมใน

การฟ� นฟ ปรบสภาพ ท�งดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และการใชเวลาวางเขามามสวนรวมใน

กจกรรมท�เปนประโยชน เชน การเขาคายบาบดฟ� นฟ การออกกาลงกาย การใชกจกรรมดานกฬา

ศลปะ ดนตร การบาเพญประโยชนในชมชน การสรางงาน อาชพ รายได

38

3.5.3 รปแบบการคมครอง ชมชนกองขยะหนองแขมใชรปแบบการคมครองพทกษ

สทธกลมเส�ยงและผผานการบาบดโดยใหความรดานสทธ เสรภาพ การดแลกลมเส�ยง การประสาน

สงตอใหกลมผผานการบาบดไดเขาถงบรการท�เหมาะสม เชน การฝกอาชพ การเรยนรทกษะ การ

ดารงชวตอยในชมชน การประสานกบเครอขายและองคกรท�เก�ยวของ เพ�อพฒนาคณภาพชวตผผาน

การบาบดและครอบครว การใชกจกรรมท�เปนประโยชนสาหรบกลมเส�ยง การใชสถาบนในชมชน

กลอมเกลาจตใจและชวยเหลอดแลกลมเส�ยง

การใชรปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดเปรยบเทยบป 2552 และ

2554 มพฒนาการตามระยะเวลาและสภาวะปญหาตามบรบทพ�นท� โดยชมชนยงคงรปแบบการ

ปองกน การคมครองพทกษสทธ และฟ� นฟผผานการในชมชน โดยมการพฒนาการโดยใชวธการ

ทางานรวมกบเครอขาย การใชทนทางสงคมในรปแบบใหมๆ เชน ใชทนจากสถาบนๆตางประเทศ

และการเปนสวนหน� งขององคกรอ�นๆ เชน To Be No.1 เครอขายผเลกยา คายบานคณพม และ

การบรณาการแลกเปล�ยนองคความรกบสถาบนการศกษา การหางานใหผผานการบาบดทาเพ�อผอน

บานม�นคง

3.6 กรณศกษาท�ชมชนใหความชวยเหลอ

3.6.1 กรณศกษาท� 1

กรณนางสาวสวย (นามสมมต) อาย 37 ป เสพยามานานเน�องจากมปญหา

ครอบครวแตกแยก ขาดความรกความอบอนในครอบครว ไมมเปาหมายในชวต เสพยา 20 กวาป

โดยใหเหตผลวาเสพตามเพ�อนและเสพแลวมความสขทาใหลมความทกขได นางสาวสวยเสพยามา

นานจนมปญหาสขภาพปวยเปนโรคหวใจและล�นหวใจผดปกต มรปรางเลก แกน ไดรบคาแนะนา

และการดแลจากประธานชมชน (นายบรรจง แซอ� ง) ใหเขาใจถงโทษภยของยาเสพตดและเลกยา

เสย นางสาวสวยเคยคดเลกยาแตกทาไดช�วคราวแบบเลกเสพแลวกลบมาเสพซ�า 3-4 คร� ง โดยชมชน

สงเกตพฤตกรรม สงประสานการรกษาดแลสขภาพและหางานใหทา ปจจบนนางสาวสวย ตดสนใจ

แนนอนท�จะเลกเสพ เน�องจากไดรบโอกาสและกาลงใจจากชมชน และอยระหวางการรกษา

โรคหวใจ ท� โรงพยาบาลรามาธบด กรงเทพฯ และต�งใจวาจะประกอบอาชพสจรตและเปนคนดของ

สงคม และชวยเหลอเพ�อนในชมชนตอไป

นอกจาก นางสาวสวยแลว ผเสพและผผานการบาบดรายอ�นๆ จานวน 40 ราย

ท�ต�งใจเลกกไดรบการชวยเหลอเยยวยาเชนกน โดยพจารณาใหคาแนะนาและใหความชวยเหลอเปน

39

รายกรณ เชนชวยเหลอรบรองความประพฤตใหไดรบการจางงานในสถานประกอบการและทางาน

พเศษกบประธานชมชนเพ�อสรางวนยการออม เชน ออมเงนไวผอนบาน

3.6.2 กรณการฟ� นฟสมรรถภาพ รางกาย จตใจ อารมณ สงคม

ในกรณของผเสพยา ประธานชมชนไดเขาถงตวผเสพ ครอบครว และผเก�ยวของ

โนมนาวใหเกดความรสกอยากเลกยากอนหากผเสพสมครใจเลกยาและมสภาพท�ควรไดรบการ

ปรบเปล�ยนพฤตกรรม พฒนาเสรมสรางระเบยบวนย ทกษะการดารงชวตในสงคมเชนคนปกต โดย

ผเสพดงกลาวจะไดรบการฟ� นฟในคายบาบดยาเสพตดบานรมเยนคณพม ท�อาเภอนครชยศร จงหวด

นครปฐม เปนเวลา45-60 วน เพ�อปรบสภาพความคด การยบย �งช�งใจ การมระเบยบวนยในการอย

รวมกบผอ�น การชวยเหลอตนเอง การฝกอาชพระยะส�น การใชศาสนากลอมเกลาจตใจ การเลก

อบายมข การยอมรบกฎระเบยบ การเคารพตนเองและผอ�น การบาเพญประโยชนตอสงคม การ

เสยสละชนกองขยะ การเสรมสรางความเขมแขงดานรางกาย อารมณ การปรบปรงและพฒนา

บคลกภาพเพ�อการอยรวมกบผอ�นในสงคมตอไป

3.6.3 กรณศกษาท� 3 : กรณการคมครองกลมเส�ยง

นายบรรจง แซอ�ง ประธานชมชนกองขยะ หนองแขม ไดชวยเหลอดแลกลม

เส�ยงและเยาวชนในชมชน โดยเฉพาะกลมท�บดา มารดา ตดคก หรอยงเก�ยวกบยาเสพตด โดยสราง

ความตระหนกใหเขาใจถงโทษภยและหางไกลยาเสพตด เชน กลมท�มบดา-มารดาตดคก กจด

กจกรรมพาบตรไปเย�ยมบดา-มารดาในคก เพ�อเช�อมความสมพนธในครอบครวระหวาง พอ แม ลก

และเปนการเตรยมความพรอมใหโอกาสการรบนกโทษกลบสชมชนอกคร� งเม�อพนโทษในระหวาง

บดา มารดา ตดคก นายบรรจง แซอ� ง ไดใหการดแลครอบครวผตองโทษท�งในดานอาชพเสรม

รายไดและชวตความเปนอยใหสามารถอยในชมชนไดอยางมศกด� ศรและไมเปนท�รงเกยจ อกท�งได

ปลกจตสานกโทษภยใหหางไกลและปฏเสธยาเสพตด

สาหรบบตรของผตองโทษท�มรายไดนอยกไดรบการชวยเหลอเยยวยาจาก

ชมชนและไดชมชนและไดชกจงใหทากจกรรมเชงบวกและใชเวลาวางใหเปนประโยชน เชน เลน

ดนตร เลนกฬา ออกกาลงกายรวมกจกรรม To Be No.1 และเรยนรวธเล�ยงไก เล�ยงปลา เพ�อเพ�ม

รายได

3.7 สรปผล “กองขยะหนองแขมโมเดล”

40

ชมชนกองขยะหนองแขม มเอกลกษณในการแกปญหาเปนของตนเองเพราะบรบท

ของพ�นท� กองขยะหนองแขมเปนแรงจงใจใหผยากไรเขามาอาศยอยเพ�อทามาหากน กองขยะหนอง

แขมจงกลายเปนขมทรพยอนย�งใหญสาหรบชาวชมชน โดยเฉพาะอยางย�ง เม�อชาวชมชนรจก

แนวทางสรางมลคาเพ�มของขยะท�พบเชน การลอกพ�นยางรองเทาท�ยงดอยมาลางน� าแลวขาย การ

คนหาเส�อผาใชแลวจากกองขยะมาซกแลวขายเปนสนคามอสอง การคยขยะพบของมคา เชน แกว

แหวน ทองคา กซอมแซมแลวขาย เปนตน ผคนจงหล�งไหลเขามาอาศยอยอยางแออดบนพ�นท�บก

รกไดรบความยากลาบากเร�องสาธารณปโภค ท�อยอาศย สขภาพอนามย และการใชแรงงานหนกทา

ใหปวยและหนมาเสพยยาเสพตดซ�งทาใหลมความปวดเม�อยหลา จนตดเปนนสยและกลายเปนผ

เสพ ผค า ถกจบ ตดคก ออกมาแลวเสพซ� าวนเวยนเชนน� จนกระท�งมการเลอกต�งคณะกรรมการ

ชมชน ชวยเหลอดแล ดวยจตสวสดการและจตสาธารณะ รวมท�งมประสบการณในการทางานกบ

เครอขายตางๆ เพ�อประสานการใชทรพยากรรวมกนในการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยา

เสพตดในชมชน เพ�อคนคนดสสงคม กลยทธท�ชมชนกองขยะหนองแขมใชไดแก

สรางคน สรางงาน สรางรายได

สรางวนยการออม การมท�พกอาศยปลอดภย เปนสมาชกสหกรณ ผอนบานพอช. ตาม

อตภาพ เชน วนละ 25 บาท 45 บาท และ 85 บาท

เก�อกลกลมเส�ยง และกลมผมรายไดนอยใหมอาชพเสรม มรายไดเพ�มข�น และมเงนเกบ

การเสรมสรางความเขมแขงและการมสวนรวมในชมชน การรวมกลมตางๆ เชน

สหกรณเคหะสถานหนองแขม กลมออมทรพยเพ�อสวสดการและการใหความ

ชวยเหลอผประสบปญหา

การสรางกระบวนการแกไขปญหาแบบมสวนรวม

ภาวะผนา นกคด และการมสวนรวม

การใหโอกาส ใหอภย และสรางจตสานก

กองขยะหนองแขมโมเดล

41

3.7.1 นวตกรรมท�เกดข�น

การจดกจกรรม “พาลกเลกไปเย�ยม พอ-แม ท�ตดคกดวยคดยาเสพตด”นบวาเปน

นวตกรรมใหมในการจดกจกรรมของชมชน เหมอนเปน “ยาแรง” เปนยาคณภาพสงท�ใชในการ

รกษาโรคไดผลเรว เพราะเปนการสะทอนความจรงแกพอแมท�กาลงตดคกดวยคดคายาเสพตดให

มองเหนวาลกเลกคดถงพอและแม ลกตองตกอยในสถานการณลาบากท�บานซ�งไมมพอแมคอยดแล

เล�ยงด

กจกรรมน� นบวาเปนนวตกรรมใหมท�ผน าชมชน กลาคด กลาทา เพราะแตเดม

สงคมไทยมความรงเกยจ “คนข� คก” ซ�งเปนคนทาผดกฎหมายและทารายผอ�น จงเปนคนไมดไมนา

คบ แตในสงคมปจจบน สถานการณในสงคมเปล�ยนแปลงไป คนทาผด โดยเฉพาะการคายาเสพตด

รายยอย เลกๆนอยๆ เปนเพราะความตองการมเงนมาเล�ยงดลกและครอบครว เน�องจากตนขาด

ความรและโอกาสท�จะหางานสจรตทาท�มรายไดพอเพยงประกอบกบมองเหนวาถาลองเส�ยงคายา

เสพตดเพราะบานเมองไมเอาจรงกบการปราบปราม หรอถาตกลงกบผรกษากฎหมายไดกจะรอด

พนจากการจบกม “ยาบา” มราคาสงมากเมดละประมาณ 200 บาท ขายไมยากเพราะผเสพตด

ตองการ แพงเทาไรกตองหาเงนมาซ�อใหได โดยไมคานงถงวธการหาเงนในทางท�ผด หรอ อ�นใดท�

ทารายตนเอง ผอ�น หรอสงคม

เม�อประธานชมชน ซ�งเปนผนาชมชน ท�งท�ไดรบการแตงต�งแบบทางการมอานาจ

หนาท� (Authority)ตามกฎหมายขอบงคบตางๆและเปนผมลกษณะผนาโดยธรรมชาต(Charisma)ม

การทาความดเปนท�ยอมรบนบวาเปนผมอานาจบารม(Power) จงเปนผนาท�มท�งอานาจหนาท�และ

บารม ย�งทาใหชาวชมชนนบถออยาง “หมดใจ”ประธานชมชนไดแสดงออกถงความจรงใจในการ

ใหความชวยเหลอชาวชมชนเกนกวาการกระทาตามบทบาทหนาท�ท�ไดรบมอบหมาย ซ�งเป� ยมลน

ชาวชมชน คณะกรรมการชมชน การคมครองพทกษ

สทธผผานการบาบดฯ

การจดต�งกลมออมทรพย(กลมหยอดกระปกกระตาย

สาหรบเดก),การจดต�งสหกรณเคหสถาน,คายบานคณ

พม, การมงานทา, การอบรมอาชพ, การพาลกไปเย�ยม

พอแมท�ตองโทษในเรอนจาคดคายาเสพตด ฯลฯ

ไม

กลบ

ไป

เสพ

ซ� า

42

ไปดวยความเปนเพ�อนมนษย เปนกลยาณมตร และกระทาตามความเช�อวา“คนเราเปล�ยนแปลงได

ถาไดรบโอกาสท�ดในการพฒนาตนเอง” ในกรณน� ประธานชมชนไดพจารณาถง ”สายสมพนธใน

ครอบครวระหวาง พอ แม ลก”ซ�งนบเปนทนทางสงคมอนย�งใหญท�ยงคงมเหลออยในตวบคคล แต

ระหวางท�สายสมพนธน�ขาดลงดวยอบตเหตแหงการดารงชวต ประธานชมชนไดชวยเช�อมตอใหใน

ระหวางท�พอแมตดคก ทาใหประธานชมชนไดรบแรงศรทธาเพ�มข�นทวคณ และเปนการกระตน

เตอนใหพอแมท�ตดคกไดสานกถงการกระทาผดท�เปนตนเหตใหลกถกทอดท�งทาลายขวญและ

อนาคตของลก การจดกจกรรมพาลกเลกไปเย�ยม พอ-แม ท�ตดคกดวยคดยาเสพตด” จงเปนการสราง

แรงบนดาลใจใหพอแมคายาเสพตดกลบตนเปนคนดไมกระทาผดซ� าเม�อพนโทษ ซ�งไดรบความ

ชวยเหลอตอเน�องจากประธานชมชนและชมชน โดยการใหโอกาส ใหอภย ใหการยอมรบ ใหเปล�ยน

วถการดาเนนชวตในทางท�ดท�ถกตอง กจะทาใหผพนโทษอยรวมกบครอบครว ชมชน และสงคมได

อยางเปนปกตสขและย �งยน

3.8 ปจจยแหงความสาเรจในการแกไขปญหา

3.8.1 การมประธานชมชนท�เขมแขง

ปจจยแหงความสาเรจในการแกไขปญหาของชมชนกองขยะหนองแขมคอ

การมประธานชมชนท�เขมแขง มความร ความสามารถ มคณธรรม มประสบการณ มความต�งใจจรง

ในการชวยเหลอเพ�อนมนษยในชมชนอยางเปนกลยาณมตร การทางานนอกเหนอภารกจหนาท� การ

ทางานดวยแรงใจท�อยากเหนคนอ�นหรอชาวชมชนพนทกข สามารถอยรวมกบคนอ�นไดอยางเปน

สข เปนความสาเรจในการทาหนาท�ของผนาชมชนและถอเปนความสขสวนตนอกประการหน�ง

3.8.2 การมผนาท�ด

ชมชนกองขยะหนองแขม โชคดท�ไดผนาด คอประธานชมชน ท�เปนคนด

มคณธรรม เปนนกคด นกใหคาแนะนา และเปนนกประสานทรพยากร มโอบออมอารใหการ

ชวยเหลอดแลชาวชมชนเหมอนคนในครอบครว มความอดทนและต�งใจจรงในวตถประสงคของ

การชวยเหลอจนเขาเหลาน�นสามารถพ�งตนเองได

3.8.3 การใชวกฤตเปนโอกาส

ประธานชมชนใชวกฤตเปนโอกาสในการสรางจตสานกแกไขปญหา โดย

ทาใหผประสบปญหายอมจานนตอสถานการณและขอเทจจรงของปญหา เพ�อการแกไขปญหาแบบ

มสวนรวม

43

3.8.4 ความเปนผไมยอมแพ

ประธานชมชนเปนผไมยอมแพตอการแกไขปญหาของชมชน คดแกไข

ปญหาอยางตอเน�องจนหลดพน โดยใชกลไกและการมสวนรวม

3.8.5 การแกปญหาจากกระบวนการเรยนรรวมกนโดยใชหลกเหตและผล

ประธานชมชนใชวธแกไขปญหาชมชนจากกระบวนการเรยนรรวมกน

โดยใชหลกเหตและผลแบบบรณาการ การใหอภย ใหโอกาส และเก�อกลชวยเหลอกนของชมชน

3.9 ผลงานช�นสาคญของชมชนกองขยะหนองแขม2

3.9.1 จดต�งศนยการเรยนรบานม�นคงกองขยะหนองแขม เปนศนยการเรยนรการออม

เพ�อสรางบานม�นคงของชาวชมชน ท�ชกนาใหเปนสมาชกสหกรณเคหสถานกองขยะหนองแขม

จากด ท�จดต�งข�นจะไดเปนนตบคคลท�ทาสญญากบ พอช. เพ�อการขอรบเงนสนบสนนในการสราง

บานม�นคงสาหรบชาวชมชน ผลงานช�นน� นอกจากจะชวยใหชาวชมชนไดมท�อยอาศยเปนของ

ตนเองแลว กรมสง เสรมสหกรณจงยกยองให นายบรรจง แซอ� ง ประธานชมชน เ ปน

“ปราชญสหกรณ” ซ�งเปน 1ใน 84 คน ท�อยระหวางการเตรยมการของกรมสงเสรมสหกรณท�จะยก

ยองปราชญสหกรณจานวนวท�งหมด 84 คน เพ�อเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ

ครบรอบพระชนมพรรษา 84 พรรษา

3.9.2 จดต�งศนยการเรยนรดานยาเสพตดในชมชน ซ� งชมชนกองขยะหนองแขมใช

กระบวนการเขาถงกลมเปาหมายในการแกไขปญหายาเสพตดในชมชน

กลมผคารายยอย เขาถง โนมนาวสรางความเขาใจ ใหการชวยเหลอสนบสนน

ปรบเปล�ยนความคดใหเลกคาเพ�อครอบครวและกลบตวเปนคนดของสงคม

อยรวมกบชมชน

กลมผเสพ ไดรบการชวยเหลอ บาบด เยยวยา ฟ� นฟสภาพรางกาย จตใจ อาชพ

การศกษา และเรยนร

กลมผผาน ดแลผผานใหไดรบการฟ� นฟ ปรบปรง พฒนาบคลกภาพ การมงาน

ทา การศกษาและทกษะชวต การอยรวมกนในชมชน

2 จากการสมภาษณ ประธานชมชน นายบรรจง แซอ �ง. วนท� 24 กนยายน 2554 เวลา 17.00 น.

44

ภาคผนวก

การประชมเสวนากลมแกนนาชมชนและผเก�ยวของ

ในโครงการใชรปแบบการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชน

ท� สานกสงฆวดถ�าเขาเตาหมอ ต.กลดหลวง อ.ทายาง จ.เพชรบร

วนท� 17 -18 กนยายน 2554

ทมงานผจดงานสมมนาตดตามประเมนผลการดาเนนงานโครงการใชรปแบบการคมครองฯและแกนนาชมชน

คณสรพรชยฯ ผอ.นนทยา รศ.ดร.ทศนยฯ และแกนนาชมชนเพ�อจดการความรในการใชรปแบบการคมครองฯ

ถายภาพหมกอนจากกนและ ท�ปรกษาโครงการ มอบของท�ระลกแด คณสรพรชยฯ รองประธานคณะกรรมการ

เครอขายการคมครองพทกษสทธผผานการบาบดยาเสพตดในชมชนซ�งเปนผประสานงานโครงการสมมนาคร� งน�

46

การสนทนากลมเพ�อจดการความรท�ชมชนกองขยะหนองแขม

ประธานชมชนกบคณะวทยากรและเจาหนาท�สานกคมครองสวสดภาพชมชน

ออมเงนโดยยอดกระปกกระตายของเดกๆ แกนนาชมชน

ท�ปรกษาโครงการกบ ผอ.สวนพฒนามาตรการและกลไก สมาชกชมชนเกบ”ของมคา”จนสามารถเปล�ยนอาชพ

สานกคมครองสวสดภาพชมชน เปนแมคาขายแหวนเงน/ ทอง

47

การประมวลผลขอมลของ 17 ชมชนท�เขารวมโครการฯประกอบการจดการความร