ปญหาทางกฎหมายในการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ

กลรดา วฒสารวฒนา

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตรปรด พนมยงค

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย พ.ศ. 2558

DPU

The Legal Problems Concerning Remedies for the Physical Disability Person Caused by Tort

Koonrada Wuttisanwattana

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Laws

Department of Law Pridi Banomyong Faculty of Law, Durakij Pundit University

2015

DPU

ค

หวขอวทยานพนธ ปญหาทางกฎหมายในการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ

ชอผเขยน กลรดา วฒสารวฒนา อาจารยทปรกษา รองศาสตราจารยไพฑรย คงสมบรณ สาขาวชา นตศาสตร ปการศกษา 2557

บทคดยอ ความรบผดทางละเมดมพนฐานมาจากหลกการคมครองสทธของบคคลในอนทจะไมถกท าใหเสยหาย เมอบคคลใดกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอนโดยไมมอ านาจอนชอบธรรมทจะกระท าได หรอไมมขอแกตวตามกฎหมาย ยอมเปนการชอบธรรมทจะตองชดใชความเสยหายทเกดขน กฎหมายจงบงคบใหผกระท าละเมดจ าตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหาย เพอใหเขาไดกลบคนสฐานะเดมเสมอนไมมการท าละเมดเกดขน ซงในกรณทผเสยหายถกกระท าละเมดจนพการ ไมวาจะเปนความพการทางรางกายหรอทางจตใจกยอมตองไดรบความคมครองตามกฎหมาย จากการศกษาพบวา ในปจจบนกฎหมายไทยไมไดคมครองใหผเสยหายไดรบการเยยวยาความเสยหายเตมตามความเสยหายทเกดขน กลาวคอ กรณเกดความเสยหายทางจตใจแตผเสยหายมไดรบความเสยหายแกรางกาย อนามย เสรภาพ กฎหมายไมไดใหสทธผเสยหายทจะไดรบชดใชคาเสยหายอนมใชตวเงนแตอยางใด ซงแสดงใหเหนวากฎหมายไทยมไดใหความคมครองผเสยหายใหไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดขนจรง จากการศกษาพบวารางกายและจตใจมความสมพนธกนและมผลถงกน เมอเกดการกระทบกระเทอนทางรางกายยอมสงผลใหจตใจไดรบกระทบกระเทอนตามไปดวย ในท านองเดยวกนหากมการกระทบกระเทอนทางจตใจ รางกายกจะไดรบผลกระทบดวยเชนกน ดงนนจงถอไดวาเมอเกดความเสยหายแกจตใจแลวยอมถอวาผเสยหายไดรบความเสยหายแกรางกายหรออนามยอนเปนความเสยหายทกฎหมายคมครอง อนง เรองภาระการพสจนนบเปนอปสรรคส าคญทท าใหผเสยหายไมไดรบการเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรมอกประการหนง ยงไปกวานน หากผกระท าละเมดจงใจหรอมเจตนารายท าใหเขาพการหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง ควรจกไดมมาตรการใหผกระท าชดใชความเสยหายเพมขนจากความเสยหายทแทจรงเพอเปนการลงโทษผกระท าผดในความชวรายหรอความประมาทเลนเลออยางรายแรงไมค านงถงสทธของผอนและเพอปรามมใหกระท าผดซ าอก แตในขอน

ฆ

DPU

ง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด มไดมบทบญญตใหมการใหคาเสยหายในเชงลงโทษแตอยางใด ผลจากการศกษาผเขยนจงใครขอเสนอแนะแนวทางในการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการโดยเสนอใหแกไขเพมเตมบทบญญตมาตรา 420 โดยเพมค าวา “จตใจกด” เขาไปในตวบทดวย เพอใหความคมครองแกผเสยหาย และท าการแกไขเพมเตมบทบญญตมาตรา 446 โดยเพมค าวา “เสยหายหายแกจตใจกด” เขาไวในตวบทมาตราดงกลาว เพอทผเสยหายจะไดเรยกคาเสยหายตอจตใจได ทงผเขยนเสนอใหมการบรรเทาภาระการพสจนของผเสยหายในกรณทไมอาจปรบใชบทสนนษฐานของกฎหมายกรณอนได โดยปรบใชบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422 โดยการตความเรองบทบงคบแหงกฎหมายอนมทประสงคเพอจะปกปองบคคลอนเพอท าใหผเสยหายมโอกาสไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขน ประการสดทายผเขยนเสนอใหมการน าหลกการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษใหแกผเสยหายส าหรบการกระท าละเมดทไดกระท าดวยความจงใจ มเจตนารายหรอกระท าโดยประมาทเลนเลออยางรายแรงใหผเสยหายไดรบความพการ อนเปนการใหคาเสยหายนอกเหนอจากความเสยหายทแทจรงเพอลงโทษผกระท าละเมดในการกระท าทมลกษณะรายแรงนน เพอปองปรามมใหมการกระท าผดซ าอก และเพอเปนเยยงอยางมใหผอนกระท าตามส าหรบการกระท าดงกลาว

DPU

จ

Thesis Title The Legal Problems Concerning Remedies for the Physical Disability Person Caused by Tort Author Koonrada Wuttisanwattana Thesis Advisor Associate Professor Paitoon Kongsomboon Department Law Academic Year 2014

ABSTRACT

The tort liability has its foundation from the protection of individual’s rights from not being harmed or damaged. When a person causes damage to another person without legitimate authority or without legal excuses, it is legitimate that the person shall pay for damage he causes to happen. Therefore, the law requires the tortfeasor to compensate the injured party so that the injured party will be restored to the position the party was right before being harmed. In the case that the injured party becomes disable as a result of the tortfeasor’s illegal harm, no matter how physical or mental aspect it will be, the injured party shall be under the legal protection.

This study shows that, at the present time, Thai law does not provide full remedies to the injured party for damage causes to them. Specifically, Thai law does not provide the injured party the right to be compensated for non-pecuniary damages in the case that there is mental injury without any other damage to body, health or liberty. This means that Thai law does not provide remedies to the injured party equivalent to their actual damage. This study concludes that humans’ physical and mental elements are inter-related and affect each other. When the physical elements are affected by and act, the mental elements also have an impact and vice versa. So, it can be said that when an injured party has mental injury caused by an illegal act, the damage can lead to and the injured party can also have physical damage or damage to health which are the damage from which the law seeks to protect. Moreover, the burden of proof is another difficulty for the injured party to carry out and receive proper and equitable remedies. In addition, if the tortfeasor causes the injured party to become disable intentionally or by gross negligence, it is reasonable that the tortfeasor shall be entitled to additional compensation as the punishment for

จ

DPU

ฉ

his malintent or gross negligence and as the deterrence from recommitting his wrongful act. However, Thai tort law does not have the provision regarding punitive damages. From this study, writer suggests some improvement concerning remedies of the physical disability person caused by tort by way of law amendment. One is that the word “mental” should be added into section 420 so that the injured party will be under more legal protection. To be in accordance with the said amendment, writer proposes that the word “mental injury” should also be added into section 446 so that the damage can be recoverable. Moreover, writer suggests that in order to ease the injured party’s burden of proof in case of not being able to rely on any other legal presumption, the interpretation of section 422, a statutory provision intended for the protection of others, will be applied so that the injured party have more possibility of receiving compensation. Eventually, writer suggests that punitive damages, additional compensation awarded to an injured party other than actual damage, should be implemented in case of wrongful acts with malintent or gross negligence causing the injured party disability so as to punish the tortfeasor for his severe wrongdoing, to deter the fortfeasor from recommit such wrongful act and to be an example for others.

DPU

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยหลกธรรมค าสอนในทางพระพทธศาสนา ทวา “บคคลจกลวงทกขไดเพราะความเพยร” ดวยหลกธรรมค าสอนนท าใหผเขยนพยายามท าวทยานพนธฉบบนจนส าเรจ ผเขยนขอกราบขอบพระคณพระธรรมสงหบราจารย (จรญ ฐตธมโม) พระคร สขมสลาน กจ (พระอาจารยทองสข ฐตสโล ) และพระราชญาณว สทธโสภณ (ทอน ญาณธโร) ทเมตตาใหหลกธรรมค าสอนทดงามแกผเขยนในการด าเนนชวต ทงวทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยความเมตตา และความชวยเหลออยางดยงของรองศาสตราจารยไพฑรย คงสมบรณ อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ทไดกรณาสละเวลาในการใหค าปรกษา แนะน าแนวคดตาง ๆ อนเปนประโยชนส าหรบการท าวทยานพนธฉบบน ทงใหก าลงใจผเขยนในท ากจการตาง ๆ ทมงหวงไมเพยงแตเฉพาะในเรองการท าวทยานพนธเทานนเพ อ ใหผ เ ข ยนด า เ นน ชว ตไปไดอย า ง ด ผ เ ข ยนขอกราบขอบพระ คณ ศาสตราจารย ดร.ธระ ศรธรรมรกษ ททานกรณารบเปนประธานกรรมการสอบวทยานพนธฉบบน รวมตลอดถงรองศาสตราจารย ดร.ภม โชคเหมาะ และรองศาสตราจารยพนจ ทพยมณ ทรบเปนกรรมการสอบวทยานพนธ และไดสละเวลาอนมคาในการใหค าแนะน าในการแกไขปรบปรงทเปนประโยชน และใหความกรณาตอผเขยน จงท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยด ผเขยนขอกราบขอบพระคณทกทานเปนอยางสง ผเขยนขอกราบขอบพระคณมารดาบดาอนเปนทเคารพรกยงของผเขยนทคอยสนบสนนทางการศกษา ใหโอกาสผเขยนไดศกษาเลาเรยนมาโดยตลอด และคอยเปนหวงใหก าลงใจผเขยนเสมอมา จนท าใหผเขยนประสบความส าเรจในชวตทกดานรวมทงเรองวทยานพนธฉบบน ผเขยนขอกราบขอบพระคณทานเปนอยางสง นอกจากน ผเขยนขอขอบพระคณทานผแตงต ารา บทความ วทยานพนธตาง ๆ งานวจยทงหลาย ทผเขยนไดน ามาศกษาคนควา ตลอดจนทกทานทคอยสนบสนนใหก าลงใจในการเขยนวทยานพนธฉบบนใหส าเรจลลวงไปไดดวยด หากวทยานพนธฉบบนมคณคาและเปนประโยชน ผเขยนขอมอบใหทกทานไดใชประโยชนในการศกษาตอไป หากวทยานพนธฉบบนมขอบกพรองหรอขอผดพลาดประการใด ผเขยนขออภยเปนอยางสง และขอนอมรบขอบกพรองหรอขอผดพลาดนนไวแตเพยงผเดยว

กลรดา วฒสารวฒนา

DPU

ซ

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย …………………………………………......................………………. ฆ บทคดยอภาษาองกฤษ…………………………………………….............….....………….. จ กตตกรรมประกาศ …………………………………………………………………………. ช บทท ……………………………………………………………………………………….. 1. บทน า………………………………………………………………………..…….. 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา………………………………………. 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา…………………………………………..……….. 5 1.3 สมมตฐานของการศกษา………………………………………………..…….. 5 1.4 ขอบเขตของการศกษา…………………………………………………..…….. 6 1.5 วธด าเนนการศกษา……………………………………………………..……... 6 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ……………………………………………..…….. 6 2. ความเปนมา แนวคด ทฤษฎความรบผดเพอการละเมดและการเยยวยาผเสยหายท ถกกระท าละเมดจนรางกายพการ………………………………………………….. 7 2.1 ความเปนมาของกฎหมายลกษณะละเมดและแนวคดในการคมครองสทธของ ผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ..................................................... 7 2.2 ทฤษฎความรบผดเพอละเมด.............................................................................. 21 2.3 การก าหนดคาเสยหายในความเสยหายทผเสยหายไดรบในทางละเมด.............. 26 3. หลกกฎหมายเกยวกบการเยยวยาชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมด จนรางกายพการตามกฎหมายไทยเปรยบเทยบกบตางประเทศ……………………. 46 3.1 หลกกฎหมายเกยวกบการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมดจน รางกายพการตามกฎหมายไทย………………………………………………... 46 3.2 หลกกฎหมายเกยวกบการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมดจน รางกายพการในประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) …………………………………………………….... 88 3.3 หลกกฎหมายเกยวกบการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมดจน รางกายพการในประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System).............................................................................................. 119

DPU

ฌ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 4. ปญหาและวเคราะหปญหาการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ 128 4.1 ปญหาลกษณะและขอบเขตของความพการทกฎหมายจกตองคมครอง …….... 129 4.2 ปญหาในเรองภาระการพสจนเพอเรยกคาเสยหายของผเสยหาย……................ 141 4.3 ปญหาหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบกรณถก กระท าละเมดจนรางกายพการ ………………………………………………. 163 5. บทสรปและขอเสนอแนะ ……………………………………………………….... 186 5.1 บทสรป ……………………………………………………………………..... 186 5.2 ขอเสนอแนะ ………………………………………………………………..... 194 บรรณานกรม ……………………………………………………………………………... 196 ประวตผเขยน …………………………………………………………………………...... 203

DPU

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา เมอเราเกดมาเปนมนษยนน โดยธรรมชาตยอมมความรกและหวงแหนในชวตของตนเองและปรารถนาทจะมชวตอยโดยความปลอดภย ไมถกท ารายโดยผอน และการอยรวมกนของบคคลในสงคม เมอเราไมตองการใหผอนมาท ารายตนเอง กเปนการสมควรอยางยงทจะไมไปท ารายลวงละเมดผอน แตการใชชวตอยรวมกนของบคคลในสงคมยอมมการกระทบกระทงกนเปนธรรมดา เนองจากธรรมชาตของบคคลมลกษณะตางกน ในสงคมจงไดมการวางหลกขนมาส าหรบการอยรวมกนอยางปกตสขโดยบคคลยอมมสทธในอนทจะไมถกท าใหเสยหาย ซงความรบผดทางละเมดกมพนฐานมาจากหลกการคมครองสทธของบคคลในการทจะไมถกท าใหเสยหายเชนกน สทธของบคคลทจะไมถกท าใหเสยหายนนไดแก สทธในการมชวตอยโดยปกตสข สทธในเนอตวรางกาย สทธในการมสขภาพอนามยทด สทธเสรภาพในการเคลอนไหวรางกาย สทธในทรพยสน หรอสทธอนใดทกฎหมายใหการรบรองคมครอง เมอบคคลใดกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอนโดยไมมอ านาจอนชอบธรรมทจะกระท าได หรอไมมขอแกตวตามกฎหมาย ยอมเปนการชอบธรรมทจะตองชดใชความเสยหายทเกดขนแกบคคลทเขาไดกระท าตอ ไมวาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอกตาม กฎหมายจงบงคบใหบคคลผกระท าการละเมดจ าตองชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนโดยการใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหายอนเนองมาจากการกระท าของตน วธการชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนซงเปนทยอมรบกนทวไป หากเปนการเอาทรพยของผอนไปกตองคนทรพยนนใหแกเขาตามสภาพทเปนอยขณะเอาไป หากเปนการท าใหทรพยสนของผอนเสยหาย กตองท าใหทรพยสนนนกลบคนดดงเดมเสมอนมไดมการท าใหเสยหายเกดขน แตถาไมสามารถท าใหทรพยสนกลบคนดไดดงเดม กตองใชคาเสยหายส าหรบความเสยหายแกตวทรพยสนทเกดขน ส าหรบกรณทมการละเมดตอรางกายหรออนามยของผอนใหเขาเสยหาย กตองชดใชความเสยหายทเกดขนและท าใหรางกายของเขากลบคนด เชน ตองชดใชคาใชจายทเขาตองเสยไป คารกษาพยาบาล คาขาดประโยชนท ามาหาไดระหวางเจบปวย คาเสยความสามารถในการประกอบการงานทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคต และคาทตองเจบปวดทกขทรมานจากบาดแผลทไดรบ คาทตองกลายเปนคนพการ ทพพลภาพ เปนตน กลาวคอ ไมวาจะกอความเสยหาย

DPU

2

อยางใดขน ผทไดกระท าใหเกดความเสยหายดงกลาวกควรจะตองมหนาทในการชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนเพอใหเขาไดกลบคนสสภาพปกตเสมอนไมมการท าละเมดเกดขน หรอหากไมอาจท าไดเชนนนกตองท าใหกลบคนสสภาพทใกลเคยงดงทเปนอยเดมทสดเทาทจะท าได ถาไมสามารถกระท าไดโดยวธอนกตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายทเกดขนโดยการชดใชเปนเงนอนเปนวธชดใชไดทวไปเมอไมสามารถหาวธอนไดดกวานน เหตผลเนองมาจากเขาไดเปนผกอความเสยหายเหลานน จงจ าตองรบผลของการกระท าดงกลาว ปจจบนเมอเกดการละเมดเปนเหตใหผเสยหายไดรบอนตรายตอรางกาย ไมวาจะเปนการไดรบบาดเจบเนองจากบาดแผลทไดรบ จนถงกรณไดรบความพการทางรางกาย เชน กลายเปนคนทพพลภาพ เปนอมพาตไมสามารถเคลอนไหวรางกายได การทสญเสยประสาทสมผสดานการมองเหน การไดยน หรอไมสามารถรบรกลนได หรอทเรยกวาเสยฆานประสาท หรอการทตองสญเสยอวยวะสวนใดของรางกายไป เชน แขนขาด ขาขาด ตาบอด เปนตน ผเสยหายมสทธไดรบการชดใชคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได เชน ตองชดใชคาใชจายทเขาตองเสยไป คารกษาพยาบาล คาขาดประโยชนท ามาหาไดระหวางเจบปวย คาเสยความสามารถในการประกอบการงานทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคต คาขาดไรแรงงาน ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด มาตรา 444 และมาตรา 445 มาตรา 444 บญญตวา “ในกรณท าใหเสยหายแกรางกายหรออนามยนน ผตองเสยหายชอบทจะไดชดใชคาใชจายอนตนตองเสยไป และคาเสยหายเพอการทเสยความสามารถประกอบการงานสนเชงหรอแตบางสวน ทงในเวลาปจจบนนนและในเวลาอนาคตดวย

ถาในเวลาทพพากษาคดเปนพนวสยจะหย งรไดแนวาความ เสยหายนนไดมแทจรงเพยงใด ศาลจะกลาวในค าพพากษาวายงสงวนไวซงสทธทจะแกไขค าพพากษานนอกภายในระยะเวลาไม เกนสองปกได”

มาตรา 445 บญญตวา “ในกรณท าใหเขาถงตาย หรอใหเสยหายแกรางกาย หรออนามยกด ในกรณท าใหเขาเสยเสรภาพกด ถาผตองเสยหายมความผกพนตามกฎหมายจะตองท าการงานใหเปนคณแกบคคลภายนอกในครวเรอน หรออตสาหกรรมของบคคลภายนอกนนไซร ทานวาบคคลผจ าตองใชคาสนไหมทดแทนนนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกเพอทเขาตองขาดแรงงานอนนนไปดวย”

นอกเหนอไปจากคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนไดแลวหากเกดความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงน ผเสยหายยงสทธเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนทเกดขนนนอกดวย ดงทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 446 บญญตวา

DPU

3

“ในกรณท าใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามยกด ในกรณท าใหเขาเสยเสรภาพกด ผตองเสยหายจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนดวยอกกได สทธเรยกรองอนนไมโอนกนได และไมตกสบไปถงทายาท เวนแตสทธนนจะไดรบสภาพกนไวโดยสญญาหรอไดเรมฟองคดตามสทธนนแลว

อนง หญงทตองเสยหายเพราะผใดท าผดอาญาเปนทรศลธรรมแกตนกยอมมสทธเรยกรองท านองเดยวกนน”

จากบทบญญตมาตรา 446 ขางตนนนจะเหนไดวา ผเสยหายจะมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนไดในกรณทผเสยหายไดรบความเสยหายแกรางกาย อนามย เสรภาพ และกรณหญงทถกกระท าผดอาญาเปนทรศลธรรมเทานน สวนคาสนไหมทดแทนอยางอนอนมใชตวเงนทเกดขนแตผเสยหายมไดรบความเสยหายแกรางกาย อนามย เสรภาพ หรอมใชกรณหญงถกกระท าผดอาญาเปนทรศลธรรม กฎหมายไมไดใหสทธผเสยหายทจะไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนอนมใชตวเงนแตอยางใด ขอขดของในเรองนจะมแนวทางในการแกไขปญหานหรอไมประการใด จ าเปนตองศกษาเพอหามาตรการทางกฎหมายในการบงคบใชเพอใหเกดความเปนธรรมแกผเสยหายทถกกระท าละเมดทไมไดรบการเยยวยาชดใชความเสยหายส าหรบกรณไดรบความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนทไมไดรบความเสยหายแกรางกาย อนามย เสรภาพประกอบดวย หรอมใชกรณหญงถกกระท าผดอาญาเปนทรศลธรรมตอไป

อกทงในกรณทผเสยหายไดรบความความกระทบกระเทอนอยางรนแรงทางจตใจ สงผลใหรางกายไดรบความเจบปวยขน ซงความเจบปวยนนอาจถงขนผเสยหายรางกายพการ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด มไดใหการรบรองใหมการชดใชความเสยหายทเกดขนแตอยางใด ทงไมปรากฏค าพพากษาศาลฎกาทพพากษารบรองความเสยหายทางรางกายทเปนผลเนองมาจากความเสยหายทางจตใจ ทงทความเสยหายทเกดขนนนเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมดนนเอง ซงถอวาเปนความเสยหายแกรางกายประการหนง ความเสยหายแกรางกายนนอาจเกดขนไดโดยผานทางการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจโดยไมจ า เปนตองมการกระทบกระเทอนทางรางกายโดยตรง อนแสดงใหเหนไดวากฎหมายลกษณะละเมดของไทยยงมขอขดของในการใหความคมครองผเสยหายทถกกระท าละเมด โดยมไดรบรองใหมการเยยวยาผเสยหายใหกลบคนสสถานะเดมดงเชนมไดมการกระท าละเมดมากอนอยางแทจรง ซงผเขยนมความเหนวาควรมการปรบปรงกฎหมายใหมการคมครองผเสยหายทถกกระท าละเมดใหไดรบการเยยวยาชดใชความเสยหายทเกดขนเตมตามความเสยหายทแทจรงทเกดขนอนเปนเจตนารมณของกฎหมายลกษณะละเมด

DPU

4

ยงไปกวานน หากผกระท าละเมดจงใจหรอมเจตนารายใหเขาพการ หรอถงขนประสงคเอาชวตผอนแตไมสมดงความประสงค คอไมไดเสยชวตแตเขาไดรบบาดเจบสาหสจนรางกายพการหรอเปนกรณมไดกระท าโดยความประมาทเลนเลอธรรมดา แตเกดจากการกระท าโดยประมาทเลนเลออยางรายแรงซงมลกษณะความรายแรงแหงละเมดเกอบจะเทาการกระท าโดยจงใจแลว ผกระท าควรทจะตองชดใชความเสยหายเพมขนจากความเสยหายทแทจรงเพอเปนการลงโทษผกระท าผดในความชวรายหรอความประมาทเลนเลออยางรายแรงไมค านงถงสทธของผอนและเพอปรามมใหกระท าผดซ าอกหรอไม

นอกจากปญหาขางตนแลว การทจะชดใชเยยวยาความเสยหายทผเสยหายไดรบจนรางกายพการนนตองมการพสจนขอเทจจรงใหศาลเหนวามการกระท าละเมดเกดขน โดยตองพสจนวาจ าเลยจงใจหรอประมาทเลนเลอท าตอผเสยหายใหผเสยหายไดรบความเสยหาย ผเสยหายตองพสจนวามความเสยหายเกดขนจากการกระท าละเมดอยางไรและเพยงใด ท งตองพสจนความสมพนธระหวางการกระท าและผลเพอทจะไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหาย ถาผเสยหายไมสามารถพสจนไดแมเพยงขอใดขอหนงกจะไมไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขน หากหลกการเรองภาระการพสจนยงไมอาจใหความคมครองและเยยวยาความเสยหายอยางเปนธรรม ผเสยหายอาจไมไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายไดอยางถกตองเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนจะตองศกษาถงปญหาเรองภาระการพสจนเพอเรยกคาเสยหายของผเสยหายตามกฎหมายทมอยในปจจบนวาเปนประการใด เพอหาแนวทางแกไขปรบปรงตอไป

ทงนทงนน กฎหมายทเกยวกบการละเมดไมไดมเพยงแคประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมดเทานน แตเมอเกดการกระท าละเมดอยางใดอยางหนงขนอาจตองพจารณาบทบญญตกฎหมายอนทเกยวของประกอบดวย เชนวา พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายท เ กด ขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 พระราชบญญตว ต ถอนตราย พ.ศ. 2535 พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เปนตน ซงบทบญญตเหลานมหลกเกณฑการก าหนดความรบผด หลกเกณฑการชดใชคาสนไหมทดแทน และหลกเกณฑเรองภาระการพสจนบางประการทแตกตางจากประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงจ าเปนตองศกษากฎหมายเหลานดวยวามปญหาประการใดหรอไม และมสวนดอยางไร เพอจะไดหาแนวทางทเหมาะสมในการเยยวยาความเสยหายทเกดขนจากการกระท าละเมดอนน ามาสการคมครองผเสยหายอยางเปนธรรมยงขน

ดวยเหตน ผเขยนเหนควรทจะตองท าการศกษาถงลกษณะและขอบเขตของความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมาย หลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายเพอชดเชยความเสยหายและคาเสยหายในเชงลงโทษตามกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ ตลอดจนศกษาถงผลด ผลเสย

DPU

5

ปญหา และอปสรรคในการก าหนดคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได คาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดและคาเสยหายในเชงลงโทษวามความเหมาะสมกบระบบกฎหมายไทยหรอไมอยางไร ซงหากมความเหมาะสมและเปนประโยชน เราควรจะน าหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายเหลานนมาปรบใชอยางไร และในขอบเขตลกษณะเชนใด ทงผเขยนเหนควรทจะตองท าการศกษาถงปญหาเรองภาระการพสจน เพอก าหนดแนวทางในการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการทเหมาะสมตอไป ไมวาจะเปนการปรบบทกฎหมาย หรอแกไขปรบปรงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมดทมอยในปจจบน หรอบญญตกฎหมายขนมาใหมส าหรบการเยยวยาผเสยหายทมความบกพรองอยในปจจบนกตาม

1.2 วตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาความเปนมา แนวความคด ทฤษฎเกยวกบการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ 2. เพอศกษาหลกกฎหมายทใชบงคบโดยเปรยบเทยบระหวางกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศในการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ 3. เพอวเคราะหปญหาการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการตามบทบญญตของกฎหมายทใชบงคบในปจจบนเปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศ 4. เพอเสนอแนะแนวทางและวธการแกไขปญหาในเรองการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ 1.3 สมมตฐานของการศกษา หลกกฎหมายวาดวยการชดใชและเยยวยาความเสยหายตามทบญญตไวในกฎหมายทใชบงคบในปจจบนไมอาจใหความคมครองและเยยวยาความเสยหายอยางเปนธรรมและเหมาะสมแกผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ จงจ าเปนตองศกษาเพอหาแนวทางในการบงคบใชกฎหมายเพอชดใชและเยยวยาความเสยหายทผเสยหายไดรบจากการทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ เพอใหเขาไดกลบคนสฐานะเดมเสมอนไมมการกระท าละเมดเกดขน หรอใกลเคยงฐานะเดมใหมากทสดเทาทจะท าไดตามเจตนารมณของกฎหมายลกษณะละเมดและกฎหมายอน ๆ ทเกยวของ

DPU

6

1.4 ขอบเขตของการศกษา ศกษาถงสภาพของปญหาการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนไดรบความพการโดยพเคราะหบทบญญตของกฎหมายทใชบงคบอยในปจจบน วาคมครองผเสยหายประการใดบาง ไมวาจะเปนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด และบทบญญตกฎหมายอน ๆ ทเกยวของ และศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศโดยมงเนนศกษาเฉพาะกรณผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการ และวธการเยยวยาความเสยหายทเกดขนวาจะเยยวยาผเสยหายอยางไรและเพยงใด 1.5 วธด าเนนการศกษา ด าเนนการศกษาเชงเอกสารเอกสาร (Documentary Research) โดยการวเคราะหจากต ารา บทความตาง ๆ วารสาร บทบญญตของกฎหมาย วทยานพนธ รายงานวจย ขอมลทางอนเตอรเนต ตลอดจนแนวค าวนจฉยของศาล ทงทเปนภาษาไทยและภาษาตางประเทศ เพอหาขอสรปและเสนอแนะแนวทาง 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ท าใหทราบความเปนมา แนวความคด ทฤษฎเกยวกบการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ

2. ท าใหทราบหลกกฎหมายทใชบงคบโดยเปรยบเทยบระหวางกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศในการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ

3. ท าใหทราบถงปญหาการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการตามบทบญญตของกฎหมายทใชบงคบในปจจบนเปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศ 4. ท าใหทราบแนวทางการปรบบงคบใชกฎหมายเพอการชดใชและเยยวยาความเสยหายทผเสยหายไดรบจากการทถกกระท าละเมดจนรางกายพการไดอยางเหมาะสมและเปนธรรม

DPU

บทท 2 ความเปนมา แนวคด ทฤษฎความรบผดเพอการละเมดและการเยยวยา

ผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ

การศกษากฎหมายลกษณะละเมดใหเขาใจอยางถองแทนนมความจ าเปนอยางยงทจะตองศกษาถงประวตศาสตร ความเปนมา แนวคดพนฐานของกฎหมายละเมดวามความเปนมาอยางไร และมพฒนาการไปในทางใด เมอไดท าความเขาใจดงนนแลวจะท าใหผศกษาสามารถใชกฎหมายลกษณะละเมดไปในทางทถกตองตรงตามเจตนารมณของกฎหมาย ทงยงสามารถพฒนากฎหมายลกษณะละเมดเพอปรบใชใหเหมาะสมกบสภาพสงคมทเปลยนไปดวย ในบทนผเขยนจะกลาวถงความเปนมา แนวคด ทฤษฎความรบผดเพอละเมด แนวคดในการคมครองสทธของผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ และการก าหนดคาเสยหายทผเสยหายไดรบในทางละเมด เพอท าความเขาใจในหลกการพนฐานกฎหมายลกษณะละเมด ดงตอไปน 2.1 ความเปนมาของกฎหมายลกษณะละเมดและแนวคดในการคมครองสทธของผ เสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ กฎหมายลกษณะละเมด มแนวคดและววฒนาการอนยาวนานซงสบทอดมาตงแตสมยโบราณจนถงปจจบน เมอศกษาความเปนมาทางประวตศาสตรจะพบวากฎหมายลกษณะละเมดแตละยคสมยอาจมความมงหมายทแตกตางกนซงสงผลในการท าความเขาใจรากฐานของกฎหมายในเรองความรบผดเพอละเมด เพอความเขาใจกฎหมายลกษณะละเมดในปจจบนจงมความจ าเปนทจะตองศกษาความเปนมาทางประวตศาสตรใหเขาใจอยางถกตองอนจะน ามาสการปรบใชอยางเปนธรรมตอทกฝาย ในยคโบราณเมอมนษยรวมตวกนเปนสงคม เมอบคคลใดกอความเสยหายใหแกบคคลอนโดยไมมอ านาจทจะกระท าได ยอมเปนการชอบธรรมทจะตองชดใชความเสยหายทเกดขน กฎหมายจงบงคบใหบคคลผกระท าการอนเปนการละเมดจะตองชดใชความเสยหายใหแกผเสยหาย วธการชดใชความเสยหายทเกดขนซงเปนทยอมรบกนทวไป คอ ผเสยหายมอ านาจแกแคนผทประทษรายตนไดโดยล าพงในลกษณะทเรยกวา “An eye for an eye, a tooth for a tooth” หรอ “ตา

DPU

8

ตอตา ฟนตอฟน”1 ตอมาสงคมมนษยมการพฒนามากขนจนกระทงมรฐและผปกครองรฐขนมา จงมความคดเกยวกบการรกษาความสงบภายในรฐดวยการก าหนดกฎระเบยบและขอบงคบเกยวกบความประพฤตของประชาชนในรฐโดยรฐจะเปนผเขามาท าการแกแคนแทน กลาวคอ รฐเปนผมหนาทลงโทษผกระท าผดแทนทจะปลอยใหมการแกแคนระหวางกนเองเพราะหากปลอยใหมการแกแคนระหวางกนเองจะท าใหเกดความไมสงบมากยงขน โดยผเสยหายมสทธไดรบชดใชคาเสยหายทเกดขนอนเนองมาจากการประทษรายนน และหากการกระท านนกอใหเกดความเสยหายซงกระทบกระเทอนตอมหาชนผกระท าผดยงตองไดรบโทษทางอาญาอกสวนหนงดวย ดวยความเปนมาดงกลาว ท าใหนกประวตศาสตรกฎหมายกลาวกนวา ละเมดเปนกฎหมายทเกดขนกอนกฎหมายลกษณะอนทงหมด เพราะถอวาหลกตาตอตาฟนตอฟนไดเกดขนกอนหลกการลงโทษทางอาญา หรออางวาละเมดนนเปนระยะหนงแหงประวตศาสตรแหงกฎหมายอาญา รวมทงทกลาววากฎหมายละเมดเกดขนกอนกฎหมายอาญา2 ดงนนจงสนนษฐานไดวา กฎหมายละเมดมหลกทมาไมตางจากหลกศลธรรม ซงถอวาการเบยดเบยนกนเปนสงทผด ไมควรจะไดรบการสนบสนน และเมอมการกระท าความผดแลวตองมการปราบปรามลงโทษ เพอมใหมการกระท าเชนนนอกในสงคม

2.1.1 ความเปนมาและววฒนาการของกฎหมายลกษณะละเมด แนวคดเรองความรบผดทางละเมดของประเทศตาง ๆ ไมวาจะเปนประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ เชน ประเทศองกฤษ สหรฐอเมรกา รวมถงประเทศอน ๆ ในแถบยโรป และประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร เชน สาธารณรฐฝรงเศส ประเทศเยอรมน ประเทศญปน เปนตน ตางมาจากแนวความคดของกฎหมายโรมนทงสน ซงกฎหมายทงสองระบบดงกลาวแตเดมมวตถประสงคเพอเปนการลงโทษผกระท าความผดทางอาญามากกวาการชดใชคาสนไหมทดแทน

2.1.1.1 ความเปนมาทางประวตศาสตรตามกฎหมายโรมน ในสมยโรมนระยะแรกนนวชานตศาสตรยงไมพฒนา จงยงไมมกฎหมายพนฐานและหลกกฎหมายทเปนแบบฉบบ หลงจากนนอกประมาณ 3-4 ศตวรรษ วชานตศาสตรกเจรญขนมาก กฎหมายมหลกการเดนชดเปนแบบฉบบของกฎหมายโรมน และตอมาเมอสงคมเปลยนแปลงไป

1 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด (น. 1), โดย สษม ศภนตย, 2546,

กรงเทพฯ: นตบรรณการ. 2 From Tort Law Text and Materials (p. 1), by Mark Lunney & Ken Oliphant, 2000, New York:

Oxford University.

DPU

9

กฎหมายทใชอยเรมลาสมยไดมพระราชบญญตทมชอวา Lex Aquilia3 ออกมาแกไขกฎหมายเอกชนเดมอนเปนสวนส าคญวาดวยละเมด และเปนแมบทของกฎหมายละเมดมาจนถงทกวนน Lex Aquilia มความทนสมยมาก โดยมการกลาวถงความรบผดในผลแหงละเมดวาจะตองเปนผลโดยตรงมาจากการกระท าละเมดและกลาวถงความรบผดเพราะการกระท าของบคคลอน รากฐานและโครงสรางทางละเมดทปรากฏอยใน Lex Aquilia คาดกนวานาจะบญญตไวประมาณ 300 ปกอนครสตกาล ครนเวลาลวงเลยมาถงครสตศกราช 285 กฎหมายเจรญถงขนสงสด ไดมการแบงกฎหมายออกเปน 3 ประเภทกวาง ๆ ซงในสวนทวาดวยเรองละเมดอยในสวนของ Jus Civile คอ เปนกฎหมายแพงของชาวโรมน ซงแตเดมทเดยวอยในลกษณะของกฎหมายจารตประเพณ ภายหลงไดเอามารวบรวมเปนกฎหมายสบสองโตะแลวใชเปนบรรทดฐานสบตอมา ในครสตศกราช 530 จกรพรรดจสตเนยน (Justinian) ไดมบญชาใหน ากฎหมายโรมนทงหมดมารวบรวมใหเปนประมวล ซงถอไดวาเปนกฎหมายแพงฉบบแรกไดรบการขนานนามวา Corpus Juris Civilis อนประกอบดวย Cordex, Pendect, Institutes และ Novels ซงเปนตนตอของละเมดในทางระบบกฎหมายลายลกษณอกษร โดยบญญตใหละเมดเปนหนอยางหนงในทางแพงทตองมการชดใชกน ไมไดมการบญญตรวมกนอยางในกฎหมายสบสองโตะ ซงเคยรวมละเมดกบคดอาญาไวดวยกนในโตะท 84 นกกฎหมายโรมนรจกละเมดในลกษณะของหนทเกดจากการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย ซงเปนหนทจดไวในบอเกดแหงหนในกลมทเรยกวา “หนทเกดจากการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย” ส าหรบนกกฎหมายปจจบนเขาใจวาเปนเรองของละเมดซงมความเขาใจตางกนอยอยางมนยส าคญ กลาวคอ หนทเกดจากการกระท าทไมชอบดวยกฎหมายมความมงหมายเปนการลงโทษมากกวาทจะเปนการเยยวยาดงเชนความคดปจจบน ความคดพนฐานของหนทเกดจากการกระท าโดยไมชอบดวยกฎหมายในปจจบนทเขาใจวาเปนเรองละเมดนนกอใหเกดเฉพาะหนในทางแพงซงแยกออกอยางเดดขาดจากความรบผดทางอาญาในปจจบน ในทางละเมดกฎหมายมงประสงคจะเยยวยาความเสยหายทเกดขนแกเอกชนคนใดคนหนงซงไดรบความเสยหายโดยเฉพาะเจาะจงใหกลบคนสฐานะเดมเสมอนมไดมความเสยหายเกดขน หากท าไมไดกพยายามทจะใหใกลเคยงกบฐานะเดมมากทสด การท าใหผเสยหายกลบสฐานะเดมกโดยก าหนดคาเสยหายใหแกโจทกเพอชดเชยสงทเขาตองเสยหายไปเนองจากการ

3 The Lex Aquilia was a Roman Law which provided compensation to the owners of property injured

by someone’s fault. 4 จาก นตปรชญา (น. 214-215), โดย รองพล เจรญพนธ, 2529, กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ.

DPU

10

ละเมด ซงถาไมมทางอนกใหชดใชกนเปนเงนอนเปนวธชดใชไดทวไปในเมอไมสามารถหาวธอนไดดกวานน แมแตความเสยหายทางจตใจซงเปนความเสยหายในทางศลธรรมไมอาจค านวณเปนตวเงนได กอาจตองบงคบใหชดใชคาเสยหายเปนตวเงน เพราะไมมทางอนทจะท าไดดกวานน ดงนน ถาเปนความเสยหายอนแนนอนและเปนผลโดยตรงจากการกระท าของผกระท าละเมดแลว ผกระท าละเมดตองรบผด

2.1.1.2 ทมาและแนวความคดของกฎหมายลกษณะละเมดตามระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) แนวคดทฤษฎของกฎหมายลกษณะละเมดในระบบกฎหมายลายลกษณอกษรไดรบแนวคดมาจากกฎหมายโรมน สาธารณรฐฝรงเศสเปนประเทศแรกทรางกฎหมายแพงขนเปนประมวล โดยไดรางขนในปครสตศกราช 1804 ซงไดมบทบญญตเกยวกบละเมดดวย แสดงใหเหนวาเรองละเมดนนเปนทรจกและมความส าคญมาเปนเวลานานแลวในตางประเทศ ตามกฎหมายฝรงเศส ถอวาละเมดเปนขอผกพนซงเกดขนโดยไมมสญญา ตอมาในครสตศกราช 1896 ประเทศเยอรมนไดรางประมวลกฎหมายแพงขน ไดด าเนนสายกลางโดยน าหลกเกณฑละเมดของฝรงเศสและองกฤษมาประกอบการพจารณา จงไดเกดกฎหมายลกษณะละเมดแนวใหมขน เมอประเทศไทยไดรางกฎหมายแพงและพาณชยขนในป พทธศกราช 2468 กรรมการรางกฎหมายเหนวา ในสวนทเกยวกบกฎหมายละเมดนน กฎหมายเยอรมนไดบญญตไวชดเจนจงไดน ามาเปนบรรทดฐาน5

2.1.1.3 ทมาและแนวความคดของกฎหมายลกษณะละเมดตามระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) กฎหมายลกษณะละเมดของระบบกฎหมายจารตประเพณพฒนามาจากค าพพากษาของศาล กฎหมายละเมดเรมปรากฏในชวงศตวรรษท 13 ดวยการเกดระบบหมายเรยกขนในประเทศองกฤษ โดยศาลจะเปนผออกหมายเรยกซงกมหมายเรยกในคดละเมด (Writ of Trespass) รวมอยดวย ในชวงแรกของการพฒนากฎหมายจารตประเพณ คความทไดรบความเสยหายจากการกระท าทเปนความผด จะตองขอใหศาลออกหมายเรยกทเรยกวา “Writ”6 เพอน าจ าเลยมาสศาลของพระมหากษตรย หมายเรยกดงกลาวเปนแบบของค ารองทกขของโจทก แลวใหจ าเลยใหการโตแยงของกลาวอางนน ในการกระท าทแตกตางกนนนกจะมแบบของหมายเรยกทแตกตางกนไปโดย

5 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 3), โดย วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

6 From Tort Law Text and Materials (p. 2), by Mark Lunney & Ken Oliphant, 2000, New York: Oxford University.

DPU

11

โจทกตองขอใหศาลออกหมายเรยกใหถกตองตามแบบทก าหนดดวย หมายเรยกดงกลาวมขอจ ากด คอ จะขอออกหมายไดตอเมอเขาหลกเกณฑตามทกฎหมายก าหนดไว เชน ความเสยหายของโจทกนนอาจจดอยในประเภทหนงของมลความผด ดงนน หากโจทกไมสามารถทจะก าหนดขอเรยกรองของตนไดวา คดของตนอยในมลของความผดประเภทใด กไมอาจทจะขอใหออกหมายเรยกได กฎหมายลกษณะละเมดของระบบกฎหมายจารตประเพณ พฒนามาจากหลกเกณฑความรบผดทางอาญาซงเรมขนจากการกระท าทเปนปฏปกษตอความรสกนกคดและศลธรรมอนด จงมการใชมาตรฐานกฎเกณฑศลธรรมอนดของประชาชนมาเปนเครองชวาสงใดเปนละเมดหรอไม จงเกดปญหาในการท าความเขาใจวาสงใดเปนการกระท าละเมด ท าใหบคคลอยในสภาวะล าบากเพราะไมแนใจวาการกระท าของตนจะน าไปสการละเมดหรอไม ปจจบนแนวความคดทวาละเมดจะตองเปนการกระท าทผดตอศลธรรมอนดไดเปลยนแปลงไป กฎหมายลกษณะละเมดในปจจบนของประเทศในระบบกฎหมายจารตประเพณเนนไปในหลกการทวาการกระท าใดทเปนการฝาฝนตอสงคมหรอประโยชนสวนรวม กฎหมายกมสทธทจะก าหนดใหผกระท าชดใชคาเสยหายแกผทไดรบความเสยหาย กลาวอกนยหนงกคอ ความผดในคดละเมดนนมไดมความหมายมากไปกวา พฤตกรรมทเบยงเบนไปจากประโยชนของสาธารณะและสงคม ดวยทมาทตางกนท าใหจดเรมตนของการชดใชคาเสยหายแตกตางกนออกไป โดยระบบกฎหมายลายลกษณอกษรเกดจากกฎหมายโรมน ซงตามทฤษฎวาดวยหน (Theory of Obligations) ละเมดเปนประเภทหนงของหน จงเกดแนวคดและความมงหมายทจะใหผกระท าละเมดชดใชความเสยหายใด ๆ ทเกดขนโดยยดหลกความเสยหายทแทจรง ซงผเสยหายไมควรจะไดรบการชดใชทเกนไปกวาหนทผกระท าละเมดมตอตน สวนทางระบบกฎหมายจารตประเพณ ทมาของความเสยหายเรมจากหมายเรยกในคดละเมด (Writ of Trespass) การก าหนดคาเสยหายถอเปนคดเฉพาะเรองมไดยดมนในทฤษฎวาดวยหน ดงนน จงมแนวความคดทางอาญาปะปนอย เพราะนอกจากจะก าหนดใหผกระท าละเมดชดใชคาเสยหายทผเสยหายไดรบ ในบางกรณศาลยงอาจก าหนดคาเสยหายในสวนทเปนการลงโทษผละเมดใหแกผเสยหายอกสวนหนงไดดวย7

2.1.1.4 ความเปนมาของกฎหมายลกษณะละเมดตามกฎหมายไทย กอนทจะไดมการรางประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมดในพทธศกราช 2463 ในประเทศไทยแตเดมเขาใจกนเพยงวา ละเมดคอการกระท าอนไมชอบดวยกฎหมายชนดหนงเทานน และผกระท าความผดนตองเสยเงนใหแกทองพระคลง ซงเทากบถอวาละเมดเปนความผดอาญาชนดหนง มใชเปนมลหนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยดงทปรากฏใน

7 จาก “คาเสยหายในคดละเมด,” โดย คมภร แกวเจรญ, 2526, วารสารกฎหมาย, (7), น. 27.

DPU

12

ปจจบน การกระท าใดกตามทไดกอใหเกดความเสยหายแกทรพยสนและรางกายของบคคลตามกฎหมายทปรากฏในสมยกอนทจะใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หาไดเรยกวาละเมดไม แตเรยกกนวา “ประทษรายทางแพง” และไดเรยกเชนนนเรอยมาจนกระทงประกาศใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชยเมอปพทธศกราช 2468 สวนค าวา “ละเมด” นน หากจะคนดในกฎหมายเกาของไทยกพอจะพบอยบางโดยเขยนเปนวา “เลมด” แตกถอวาเปนการท าละเมดตอแผนดนอนเปนความผดอาญาลกษณะหนงดงทกลาวมาแลว เชน ค าวา “เลมดพระราชอาญา หรอ เลมดพระราชก าหนดกฎหมายบมย าเกรง ฯลฯ”8 เกยวกบประวตความเปนมาของกฎหมายลกษณะละเมดน กอนสมยกรงศรอยธยา ประเทศไทยไดมจารตประเพณใชบงคบมากอนแลว จารตประเพณอนเกยวกบกฎหมายลกษณะละเมดนนหามมใหจดการแกแคนกนเองโดยพลการ ผเสยหายตองน าเอาการกระท าไปฟองตอศาลเพอเรยกเงนคาท าขวญตามจ านวนทไดก าหนดไวเทานน มบทบญญตเปนจ านวนมากในกฎหมายกลาวหามมใหราษฎรในพระราชอาณาจกรใชก าลงลงโทษผท าใหตนเสยหายดวยตนเอง จะตองน าเอาการละเมดไปฟองรองตอโรงศาลตามระเบยบเสมอไป ผใดฝาฝนจะตองไดรบโทษ ดงจะเหนไดจากกฎหมายลกษณะโจร มาตรา 39, 66, 131, 137, 140, อาญาหลวง มาตรา 28, 97 102,126 อาญาราษฎร มาตรา 1, 2, 3, 4, 6 เปนตน9 สมยกรงศรอยธยา ถอวาการแกแคนเปนการกระทบกระเทอนหมนพระราชอ านาจพระมหากษตรยเพราะการก าหนดจ านวนเงนทผกระท าละเมดตองช าระเปนหนาทของศาล ผท าการแกแคนโดยพลการจะไดรบโทษ ดงจะเหนไดจากกฎหมายลกษณะโจร มาตรา 137 ซงบญญตวา “โจรเขาบานผดเวลา และเจาบานทนงดอมมองในรวในบาน แลจบโจร ๆ ตอสรบเจาบาน ๆ ฟนแทงโจรตาย ทานวาโจรนนตายเสย ถาแลโจรนนมไดตอส ฟนแทง โจรบาดเจบแลนหนกด มไดแลนหนอยก บทกด ใหจบเอาเปน อยาใหฆาฟนโจรนนตาย ถาฟนแทงโจรนนตาย ใหลงโทษแกผท า อนง โจรปลนสะดม ยองเบาลกทรพยสงสน และเจาสนฟนแทงโจรตาย ตายเสยเปลา ถาแลผใดมไดกระท าตามพระราชบญญต ใหลงโทษในระวางละเมดพระอาญาทาน ” นอกจากน ในลกษณะอาญาราษฎร มาตรา 1 มาตรา 2 มาตรา 4 และลกษณะทาส ซงมใจความวา บคคลทถกทาสของผอนมาลกเอาทรพยไป ถาตนจบทาสไวเสยโดยพลการ บคคลทถกลกทรพยนนยอมมความผด ในลกษณะตระลาการ มาตรา 15 กหามมใหบงคบกนเอง ซงไดบญญต

8จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 4), โดย วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

9 จาก ความรบผดเพอละเมดในการกระท าของตนเอง (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 1), โดย วชา มนสกล, 2516, กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

DPU

13

ไววา “ผใดลกพระราชทรพยกด ตดาบาดเจบถงตายกด ผดลกผดเมยทานกด ลกสนราษฎรกด ทานใหวากลาว ซงทานอายดใหวานน ทานมใหเอาสนไหมแกกนเอง ถาสนไหมนนมถงแสน ทานมใหถอโทษแกเขาเลย ถาสนนนถงแสนขนไป มผบงคบเอาสนไหมไซร ผนนละเมดพระราชอาญา ใหลงโทษโดยโทษานโทษ” กลาวคอ กฎหมายจะไมยอมใหแกแคนกนเองและหากผเสยเสยใชวธการบงคบเอาสนไหมจากผกระท ามชอบโดยพลการกถอวาเปนการกระท าทมชอบดวยเชนกน เนองจากหนาทในการก าหนดจ านวนคาสนไหมจะเปนหนาทของศาลเทานน ผเสยหายไมมสทธเรยกรองคาสนไหมโดยตรงจากผกระท าการอนมชอบไดเองแตอยางใด จะเหนไดวากฎหมายละเมดนอยอยางกระจดกระจายไมเปนหมวดหม และยงปะปนรวมกบกฎหมายอาญา10 ในสมยรชกาลท 1 แหงกรงรตนโกสนทร โปรดใหมการช าระกฎหมายเกาแลวรวบรวมเปนประมวลกฎหมายขน เรยกวา “กฎหมายตราสามดวง” ถอวาความรบผดทางละเมดเปนความผดทตองชดใชคาปรบ โดยคาปรบสวนหนงใหแกผเสยหาย เรยกวา “สนไหม” และคาปรบอกสวนหนงใหตกเปนของหลวงเรยกวา “พนย” และเรยกรวมกนวา “ใหไหมเปนสนไหมกง พนยกง”11 กอนทกฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ. 127 จะไดประกาศใช กฎหมายเรองละเมดกมกระจดกระจายอยในลกษณะววาท กฎหมายลกษณะโจร พระราชก าหนดลกษณะขมขนลวงประเวณ ร.ศ. 118 พระราชก าหนดลกษณะหมนประมาท ร.ศ. 118 และประกาศลกษณะฉอ ร.ศ. 119 ตอมามการแยกกฎหมายอาญาและกฎหมายแพงออกจากกน โดยประกาศใชกฎหมายลกษณะอาญา ตงแตวนท 12 กนยายน พทธศกราช 2541 (ร.ศ. 127) ไดยกเลกกฎหมายลกษณะโจร กฎหมายลกษณะอาญาหลวง กฎหมายลกษณะววาท กฎหมายลกษณะอาญาราษฎร พระราชก าหนดลกษณะขมขนลวงประเวณ พระราชก าหนดลกษณะหมนประมาทและประกาศลกษณะฉอเสย จงยงคงเหลออยกเฉพาะละเมดทมลกษณะซงเปนการละเมดทางแพงอยางแทจรง ซงมอยในกฎหมายลกษณะเบดเสรจเทานน เหนไดวาในกฎหมายเกาของไทยนนมลกษณะเปนโทษในทางอาญาและมไดมหลกเปนการชดเชยความเสยหายในทางแพงเทาใดนก จนไดมการตงกระทรวงยตธรรมและจดระบบศาลใหมขนใน ร.ศ. 110 ซงศาลทตงขนใหมนถอไดวาเปนศาลทมความทนสมยตามแบบของประเทศยโรป และมไดด าเนนตามแบบฉบบของศาลในสมยกอนแตอยางใด ยงไปกวานนผ พพากษาทนงพจารณาความในศาลเหลานตางกไดรบการศกษามาจากประเทศทางยโรป จงไดน า

10 แหลงเดม. 11 จาก คาเสยหายเชงลงโทษ (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย) (น. 6), โดย

กฤษณา พษณโกศล, 2531.

DPU

14

อทธพลทางความคดตามแบบกฎหมายยโรปมาใชกบกฎหมายไทย โดยผทไดรบความเสยหายจะไดรบแตเพยงคาทดแทนโดยมมลคาเทากบความเสยหายทไดรบจรงเทานนซงเปนความคดในเรองละเมด โดยแนวความคดแบบใหมนไดเปนทรจกกนอยางกวางขวางโดยโรงเรยนกฎหมายซงกรมหลวงราชบรดเรกฤทธไดทรงกอตงขน จนกระทงไดมการประกาศใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เมอพทธศกราช 2466 กฎหมายลกษณะละเมดกไดบญญตไวอยางชดเจนใน บรรพ 2 โดยมผลใชบงคบตงแตวนท 1พทธศกราช 2467 ปจจบนหลกความรบผดในทางละเมดไดบญญตไวในมาตรา 420 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย โดยบทบญญตทน ามาบญญตไวนนเกดจากการน ากฎหมายละเมดของประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ไมวาจะเปนประเทศเยอรมน สาธารณรฐฝรงเศส สวส และญปน มาเปนตนแบบในการบญญตกฎหมายวาดวยละเมดของประเทศไทย ประเทศไทยซงเปนประเทศทใชรปแบบกฎหมายในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ในการก าหนดคาสนไหมทดแทนนนยดถอตามแนวคดในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ทวาผกระท าละเมดตองชดใชความเสยหายทเกดขนในท านองเดยวกบหนตามสญญา โดยเปนการชดใชคาเสยหายตามความเสยหายทเกดขนจรงเพอใหผเสยหายสามารถกลบคนสฐานะเดมเสมอนยงไมมการกระท าละเมด หรอถาไมมทางอนใดกตองชดใชเปนราคาทรพยสน รวมทงคาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชไดเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอใหเกดขน ซงมความแตกตางจากการก าหนดคาสนไหมทดแทนตามกฎหมายไทยโบราณอนมลกษณะเปนการก าหนดคาสนไหมทดแทนทงในทางแพงและคาปรบในทางอาญาโดยมจดประสงคเพอเปนการลงโทษผกระท าละเมดดวย ค าวา “ละเมด (Tort)” มาจากภาษาละตนทวา “Totus” แปลวา คดเคยว บดเบยว โดยสาธารณรฐฝรงเศสใหความหมายค าวา “Totus” วา “Wrong” และยงคงใชอยทกวนน ส าหรบประเทศองกฤษนนใชค าวา “Tort” เปนค าศพทเทคนคทางกฎหมายซงมความหมายวาเปนการกระท าโดยมชอบดวยกฎหมายอนกฎหมายก าหนดใหตองมการเยยวยา12 Sir Percy Henry Winfield ไดใหค าจ ากดความของค าวา “ละเมด” ไววา “Tortious liability arises from the breach of a duty primarily fixed by law; this duty is towards persons generally and its breach is redressable by an action for unliquidated damages”13 หมายความวา “ความรบผดทางละเมดเกดจากการฝาฝนหนาททกฎหมายก าหนด และ

12 From Law of Tort 2nd Edition (p. 1), by Vivienne Harpwood, 1996, London; Cavendish Publishing. 13 From Province of the Law of Tort (p. 1), by Percy Henry Winfield, 1950, London: Sweet &

Maxwell.

DPU

15

หนาทนเปนหนาททมตอบคคลโดยทวไป และการกระท าผดนกอใหเกดความเสยหาย ผนนจะตองรบผดการชดใชคาสนไหมทดแทน”

Salmond ไดอธบายวา ความรบผดทางละเมดเปนการกระท าทจ าเลยกอขนโดยไมมขอแกตวกอใหเกดความเสยหายแกโจทก กฎหมายละเมดมวตถประสงคในการคมครองบคคลจากการไดรบความเสยหายไมวาในทรพยสน ชวต ชอเสยง และสทธอน ๆ ของบคคล ละเมดกอใหเกดการชดใชคาสนไหมทดแทน หนาทของศาลคอดวาประโยชนใดทศาลจะคมครอง14 ความหมายในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทย อาจกลาวไดโดยสรปวา “ละเมด” คอ การกระท าผดกฎหมายโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ หรอการกอใหเกดเหตการณใดอนเปนเหตใหบคคลอนไดรบความเสยหาย ทงการกระท าหรอเหตการณนนกอใหเกดความเสยหายแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใด ไมวาความเสยหายนนอาจก าหนดจ านวนไดแนนอนหรอไม และความเสยหายนนจะเปนเงนหรอไมกตาม ผกระท าใหเกดความเสยหายหรอผต องรบผดในการกระท าหรอเหตการณนน จ าตองชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผไดรบความเสยหาย โดยไมค านงวาผกระท าจะประสงคใหการกระท านนเกดผลทางกฎหมายหรอไม คอกฎหมายบงคบใหผกระท านนมหนทจะตองชดใชแกผเสยหาย ฉะนน จงเรยกไดวา “ละเมด”15 ความหมายของค าวาละเมดทใชในปจจบน มลกษณะใกลเคยงกบค าวา ประทษรายทางแพงยงกวาอยางอน ในสมยทใชกฎหมายตราสามดวงหรอกฎหมายกอนหนาน นขนไป การเรยกรองใหชดใชคาท าขวญแกผเสยหายในท านองทางแพงนอกเหนอไปจากการลงโทษทางอาญากพอมอยบางแตเรยกตาง ๆ กนไป เชน เรยกวา สนไหม ดงตวอยางวา “ใหไหมเปนสนไหมกงพไนยกง” พไนย นนเปนคาปรบเขาทองพระคลง จดเปนโทษทางอาญาเหมอนไหมปรบตามประมวลกฎหมายอาญาในปจจบน สวนสนไหมนนถอวาเปนโทษทางแพงทผกระท าผดตองชดใชใหแกผเสยหาย อนง การคดคาปรบไหมในเวลาตอมามการคดตามศกดนา ทกวนนเขาใจกนไดวา “ละเมด” คอการท าใหผอนเสยหายโดยการลวงสทธผดหนาทอนมโทษทางแพง ผเสยหายมสทธจะเรยกรองคาเสยหายจากผกระท าผดเพอชดใชแกตน การทรฐลงโทษทางอาญานนเปนเรองทรฐจะ

14 From Salmond and Heuston of The Law of Torts 18th ed. (p. 7), by Salmond and Heuston, 1981,

London: Sweet & Maxwell. 15 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 6), โดย

วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

DPU

16

เยยวยาสงคมและปองกนการแกแคนดวย ลกษณะเชนนเองทกฎหมายใหมาเรยกรองกนในทางแพงโดยเรยกวา “ละเมด” 16

2.1.2 แนวคดการคมครองสทธของผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ 2.1.2.1 บคคลยอมมสทธและไดรบความคมครองในรางกายและบคคลทท าใหบคคล

อนไดรบความเสยหายตอรางกายตองรบผดเพอละเมด เมอเราเกดมาเปนมนษยนน สงแรกทจะไดเมอคลอดออกมา คอ สภาพบคคลทเปนมนษย และยอมไดรบความคมครองจากรฐโดยเสมอภาคกนและไมสามารถยกความเปนสภาพบคคลใหใครไดเพราะเปนสงทตดตวมาโดยธรรมชาต ซงมาจากหลกกฎหมายธรรมชาต กลาวคอ เปนเหตผลจากธรรมชาตของมนษย โดยธรรมชาตของมนษยนนมสทธทจะคมครองตนเองใหปลอดภยและมนษยผมสทธทกคนกไมควรไปละเมดหรอท ารายใหคนอนไดรบอนตรายไมวาจะโดยเจตนาหรอไมเจตนากตาม ตามปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (The Universal Declaration of Human Rights: UDHR) บญญตให คนทกคนมสทธในการด ารงชวต เสรภาพ และความมนคงแหงตวเอง ซงสทธในชวตและรางกายนนเปนสทธมนษยชนประเภทหนงตามตามปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ซงบคคลอนจะละเมดมได17 บคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย และยอมไดรบความคมครองตามกฎหมาย ผใดจะลวงละเมดมได อกทงบคคลจะใชสทธและเสรภาพของตนไดเทาทไมละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอนเทานน อนเปนหลกสากลทใชกนทวไปในนานาอารยประเทศ เมอสทธในชวตและในเนอตวรางกายนเปนสทธทมอยในทกตวบคคลถวนทวกนและไดรบการรบรองคมครองตามกฎหมายแลว บคคลใดจะละเมดสทธของผอนมได หากมผกระท าการละเมดสทธในชวตและเนอตวรางกายของผอนจนเปนเหตใหเขาตองเสยหายถงแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใดกด บคคลนนตองรบผดชดใชความเสยหายทเกดขนนน แตถาความเสยหายยงไมเกดขนแมจะมการกระท าผดกฎหมายแลวกไมถอวาเปนละเมด

16 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 4), โดย

วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ. 17 The Universal Declaration of Human Rights, Article 3 “Everyone has the right to life, liberty and

security of person”, Retrieved March 15, 2015, from http://www.un.org/en/documents/udhr/

DPU

17

การทจะตองรบผดในทางละเมดในกฎหมายโรมน นอกจากการท าละเมดจะเปนกรณทกฎหมายบญญตไวแลวยงจะตองประกอบดวยสาระส าคญ 4 ประการ18 ดงตอไปน กฎหมายจงจะถอเปนละเมด คอ (1) มการกระท า (Act) โดยปกตแลวจะตองเปนการกระท าโดยตรงระหวางผกระท าละเมดกบผกระท า เชน การเผา การท าใหแตกหก หรอการท าลายตอผกระท าละเมดโดยตรง ตอมาผ พพากษาไดขยายขอบเขตของการกระท าใหรวมถงการกระท าโดยทางออมดวย (2) เปนการกระท าทไมมอ านาจกระท าหรอปราศจากเหตผลอนสมควร (Without authority or unreasonable cause) ผกระท าอาจยกขออางเพอความชอบธรรมในการกระท า คอ การกระท าโดยปองกน กระท าโดยจ าเปนหรอกระท าโดยมอ านาจตามกฎหมาย (3) มความเสยหาย (Damage) โจทกตองไดรบความเสยหายและจะตองเปนความเสยหายทกฎหมายรองรบใหมการเยยวยา (4) โจทกมกรรมสทธ (The plaintiff title) ทรพยทถกท าใหเสยหายจ าตองเปนทรพยสมบตของโจทก การกระท าอนเปน "ละเมด" จงหมายความถงการกระท าใหเกดเสยหายตอบคคลอน โดยไมมสทธหรอทเรยกวา "ลวงสทธผดหนาท" ซงหมายความถงการลวงล าเขาไปท าใหเสยหายตอสทธของผอนอนตนมหนาทจกตองเคารพในสทธนนจงเทากบผดหนาทในขณะเดยวกนดวย

2.1.2.2 แนวคดในการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ แนวความคดเกยวกบการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดทเปนทรจกกนนน มอย 2 แนวคด คอ แนวคดแรก เปนแนวคดเกยวกบความรบผดทางละเมดซงมพนฐานมาจากหลกการคมครองสทธของบคคลในอนทจะไมถกท าใหเสยหาย ซงเปนแนวความคดในชวงกอนครสศตวรรษท 19 โดยมงคมครองความปลอดภยในชวตและทรพยสนของบคคล เมอเกดการลวงสทธผดหนาทในการทจะไมท าใหบคคลอนเสยหายแลว ผกระท าจะตองชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขน แนวความคดนไมพจารณาทความจงใจหรอประมาทเลนเลอ ทงนเพราะถอวาความคดของมนษยอนเปนองคประกอบภายในจตใจไมอาจถกพจารณาได แตเนนไปทตวความเสยหายทไดรบ เปนทฤษฎทมงคมครองสทธของผเสยหาย ซงตรงกบทฤษฎรบภยของสาธารณรฐฝรงเศส ดงนน เมอมการกระท าละเมดจนเปนเหตใหผเสยหายไดรบความพการทางรางกายจงมความจ าเปนท

18 จาก ปรมณฑลของการรบผดในมาตรา 420 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต) (น. 23), โดย สรศกด มณศร, 2524, กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

DPU

18

จะตองมการคมครองสทธของผเสยหายโดยการเยยวยาใหผเสยหายไดกลบคนสฐานะเดมเสมอนหนงวามไดเกดเหตละเมดดงกลาวขน หรอหากไมสามารถท าใหกลบคนสฐานะเดมไดกตองเยยวยาความเสยหายใหใกลเคยงฐานะเดมมากทสด แนวความคดประการทสองนนเปนแนวความคดทมงคมครองเสรภาพของผกระท า ซงไดรบอทธพลมาจากศาสนาโดยถอวาผกระท าละเมดเปนผประพฤตผดศลธรรมไปในตว และถอวาความเสยหายทจะมผรบผดชดใชเยยวยาใหไดนน ตองเกดจากการกระท าของบคคลซงจงใจกระท าหรอกระท าลงโดยขาดความระมดระวงเทานน ตอมาไดพฒนาเปนหลกทตองมความผดจงจะตองรบผด (No Liability without Fault or Fault Theory) ดงนนแนวคดนผกระท าละเมดจนเปนเหตใหผเสยหายไดรบความพการทางรางกายจะตองรบผดกตอเมอไดกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอเทานน19

2.1.2.3 ลกษณะและขอบเขตของความพการทางรางกายจากการละเมดทกฎหมายคมครอง เมอไดมการกระท าละเมดจนเปนเหตใหผถกกระท าละเมดไดรบอนตรายจนถงกบพการแลว กอนอนตองพจารณาลกษณะและขอบเขตของความพการมเพยงใด แลวจงจะพจารณาในประการตอมาวาลกษณะและขอบเขตของความพการดงกลาวนนผเสยหายมสทธไดรบการเยยวยาความเสยหายอยางไรบาง และปจจบนผถกกระท าละเมดจนพการนนไดรบการคมครองตามกฎหมายเพยงพอหรอไม เบองตนตองท าความเขาใจความหมายของค าวา “ความพการ” วามความหมายวาอยางไร มลกษณะอยางไร จงจะน าไปสการแกไขปญหาทวากฎหมายทมอยปจจบนไดคมครองผเสยหายจากการกระท าละเมดจนพการเพยงพอหรอไมและควรคมครองเพยงใดตอไป องคการอนามยโลก (World Health Organization: WHO) ใหค านยามของค าวา “ความพการ (Disability)” ไววาเปนขอจ ากดหรอการขาดความสามารถในการปฏบตกจกรรมใด ๆ หรอมความสามารถในขอบเขตทจ ากดเมอพจารณาเทยบกบบคคลปกตทวไปเนองจากความบกพรองอยางหนงอยางใด20 องคการสหประชาชาต (United Nations: UN) ใหค านยามของค าวา “คนพการ” (Disabled Persons) ไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธของคนพการ (Declaration on the Rights of

19 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยละเมด (น. 7), โดย สษม ศภนตย, 2546, กรงเทพฯ: นตบรรณการ.

20 A disability is any restriction or lack (resulting from an impairment) of ability to perform an activity in the manner or within the range considered normal for a human being. Retrieved May 17, 2014, from http://hcdg.org/definition.htm/

DPU

19

Disabled Persons) ไววาหมายถง บคคลใดกตามทมความบกพรองในความสามารถทางรางกายหรอจตใจไมวาจะเปนมาแตก าเนดหรอไมกตาม จนท าใหไมแนใจวาจะสามารถด ารงชวตไดเชนคนปกต ไมวาจะเพยงสวนใดสวนหนงหรอทงหมดไดดวยตนเอง21 อนสญญาวาดวยสทธคนพการ (Convention on the Rights of Person with Disabilities : CRBD) กลาววา คนพการ หมายความรวมถง บคคลทมความบกพรองทางรางกาย จตใจ สตปญญา หรอทางประสาทสมผสในระยะยาว ซงเมอมปฏสมพนธกบอปสรรคนานปการ จะกดขวางการมสวนรวมในสงคมอยางเตมทและมประสทธผลบนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลอน22 องคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization: ILO) ใหค านยามของค าวา “คนพการ (Disabled Persons)” หมายถง บคคลทมหนทางในการสรางความมนคงหรอการรกษาไวหรอการแสวงหาความกาวหนาในอาชพการงานทเหมาะสมของตนลดลงอยางมนยส าคญเนองจากความบกพรองทางรางกายหรอจตใจทปรากฏอยางชดแจง23 พระราชบญญตการฟนฟสมรรถภาพคนพการ พ .ศ. 2534 กลาววา "ความพการ"หมายถงคนทมความผดปกตหรอบกพรองทางรางกาย ทางสตปญญาหรอทางจตใจตามประเภท และหลกเกณฑทก าหนดในกฎกระทรวง ไดแก คนพการทางการมองเหน คนพการทางการไดยนและการสอความหมาย คนพการทางกายหรอการเคลอนไหว คนพการทางจตใจหรอพฤตกรรม และคนพการทางสตปญญาหรอการเรยนร คมอปฏบตงานดานเวชกรรมฟนฟส าหรบแพทยเกยวกบการปองกนและฟนฟสมรรถภาพบคคลทมความพการ เลมท 1 พ.ศ. 2538 กลาววา ความผดปกตหรอความบกพรอง หมายถงการสญเสยหรอความผดปกตของโครงสรางหรอการท างานของรางกาย จตใจ หรอสรระ

21 Disabled persons means any person unable to ensure by himself or herself wholly or partly the

necessities of a normal individual and/or social life as a result of a deficiency either congenital or not in him or her physical or mental capabilities. Retrieved May 17 , 2014, from http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/resins.htm/

22 Persons with disabilities include those who have long-term physical, mental, intellectual or sensory impairments which in interaction with various barriers may hinder their full and effective participation in society on an equal basis with others.

23 The term disabled persons means an individual whose prospects of securing retaining and advancing in suitable employment are substantially reduced as a result of a duly recognized physical or mental impairment. C159 Vocational Rehabilitation and Employment (Disabled Persons) Convention 1983 Article1. Retrieved May 17, 2014, from http://www.ilo.org/ilolex/english/convdisp2.htm/

DPU

20

วทยา จะเปนชวคราวหรอถาวรกได หมายรวมถงความพการของอวยวะ ความสญเสยหรอขาดหายของอวยวะ ตลอดจนกลไกของรางกาย และระบบการท างานของจตใจ เชน สายตา ขางใดขางหนงเกดมว พรา หรอมองไมเหน แขนขาเกดเปนอมพาต หเกดสญเสยการไดยน เกดมอาการทางจตทางประสาท เปนตน ประกาศกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย วนท 28 กมภาพนธ พ.ศ. 2546 ไดใหความหมายของคนพการ หมายถง บคคลซงมความสามารถถกจ ากดใหปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวน และการมสวนรวมทางสงคมไดโดยวธการทวไป เนองจากมความบกพรองทางการมองเหน การไดยน การเคลอนไหว การสอสาร จตใจ อารมณ พฤตกรรม สตปญญาและการเรยนรและมความตองการจ าเปนพเศษ ดานตาง ๆ เพอใหสามารถด าเนนชวตและมสวนรวมในสงคมไดอยางบคคลทวไป ตามพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 มาตรา 4 ไดก าหนดความหมายของ “คนพการ” หมายถง บคคลซงมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอเขาไปมสวนรวมทางสงคม เนองจากมความบกพรองทางการเหน การไดยน การเคลอนไหว การสอสาร จตใจ อารมณ พฤตกรรม สตปญญา การเรยนร หรอความบกพรองอนใด ประกอบกบมอปสรรคในดานตาง ๆ และมความจ าเปนเปนพเศษทจะตองไดรบความชวยเหลอดานหนงดานใด เพอใหสามารถปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอเขาไปมสวนรวมทางสงคมไดอยางบคคลทวไป ทงน ตามประเภทและหลกเกณฑทรฐมนตรวาการกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยประกาศก าหนด24

ลกษณะและขอบเขตของความพการทางรางกายจากการละเมด ทกฎหมายควรตองคมครอง จากทกลาวมาขางตนสามารถแบงลกษณะความพการออกไดเปน 2 ลกษณะกวาง ๆ คอ ความพการทางรางกาย และความพการทางจตใจ ซงความพการนนเกดจากความบกพรองอยางหนงอยางใดในทางรางกายหรอจตใจ จนสงผลกระทบตอการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอการเขาไปมสวนรวมทางสงคม ดงนน หากเกดการกระท าละเมดขนจนท าใหผเสยหายไดรบความพการ ซงความพการนนเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมดนนเองแลว ผกระท าใหเกดความเสยหายดงกลาวยอมตองมหนาทในการเยยวยาชดใชความเสยหายทเกดขน ไมวาจะเปนความพการทาง

24 จาก ค มอกฎหมายการปฏบตงานเพอการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ (น. 1), โดย

ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, พฤศจกายน 2552, กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

DPU

21

รางกายหรอความพการทางจตใจกตามกควรตองไดรบการเยยวยาทงสน กฎหมายจะใหความคมครองผทถกกระท าละเมดตอรางกายโดยตรงจนไดรบความพการทางรางกาย แตไมคมครองผทถกกระท าละเมดโดยไมกระทบกระทงทางรางกายโดยตรงแตผลสดทายแลวท าใหเกดการเจบปวยทางรางกายจนอาจถงขนพการทางรางกายหาเปนการสมควรไม ดงนน ลกษณะและขอบเขตของความพการจากการกระท าละเมดทกฎหมายควรตองคมครองนนกควรจะเปนความพการทกประเภททเกดขนจากการกระท าละเมดนนเอง ไมวาจะเปนความพการทเกดจากการกระทบกระทงทางรางกายจนสงผลใหรางกายพการ ความพการทเกดจากการกระท าละเมดทมไดกระทบกระทงทางรางกายโดยตรงแตสงผลใหเกดความพการทางรางกายตามมา หรอความพการทางจตใจทเกดจากการกระท าละเมด เหลานกฎหมายกควรใหความคมครองผเสยหายอยางเทาเทยมกน ผพการไมวาจะเปนผพการทางรางกายหรอทางจตใจมสทธไดรบความคมครองตามกฎหมายและไดรบความชวยเหลอเพอใหเขาสามารถใชชวตอยในสงคมรวมกบผอนไดโดยไมมปญหาในดานความเหลอมล าระหวางบคคล ซงไมวาจะเปนองคการระหวางประเทศ หรอในประเทศทงหลายและรวมทงประเทศไทย ไดยอมรบวาผพการสมควรทจะไดรบการชวยเหลอดแลใหอยในสงคมไดอยางดและทดเทยมกบบคคลทมสภาพรางกายและจตใจทปกต แตเนองจากความบกพรองทางดานรางกายหรอจตใจของเขา จ าเปนทจะตองไดรบการปกปองและชวยเหลอบคคลเหลานนตามกฎหมายมใหถกเอารดเอาเปรยบและถกเลอกปฏบตในสงคม 2.2 ทฤษฎความรบผดเพอละเมด 2.2.1 ทฤษฎความผด (Fault Theory) ทฤษฎนอธบายวา ผกอความเสยหายจะตองรบผดกตอเมอการกระท าของตนเปนความผด หรออาจเรยกวา “ไมมความรบผดถาปราศจากความผด (Liability as a result of fault)” แนวคดพนฐานของทฤษฎนมงคมครองเสรภาพของผกระท ามากกวามงคมครองสทธของผเสยหาย ผกระท าจะตองรบผดชดใชเยยวยาความเสยหายกตอเมอตนจงใจหรอประมาทเลนเลอเทานน โดยหลกทฤษฎนโจทกตองมหนาทพสจนความผดของจ าเลยใหศาลเหนวาจ าเลยไดกระท าความผดเชนนนจรงจงจะมสทธไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายนน หากโจทกพสจนใหศาลเหนไมไดวาจ าเลยมความผด ศาลกตองพพากษายกฟองโจทก25 ชวงเวลากอนครสตศตวรรษท 19 กฎหมายลกษณะละเมดมแนวความคดมงคมครองความปลอดภยในชวตและทรพยสนของบคคล ทฤษฎความรบผดเพอละเมดมไดเนนทความจงใจ

25 From Law of Tort 2nd Edition (p. 5), by Vivienne Harpwood, 1996, London; Cavendish Publishing.

DPU

22

หรอประมาทเลนเลอแตพเคราะหถงความเสยหายมากกวา และถอวาผกอใหเกดความเสยหายตองรบผด ตอมาทฤษฎนไดรบอทธพลจากศาสนามากขนและถอวาผละเมดเปนผประพฤตผดศลธรรมไปในตว และขยายหลกความรบผดในทางละเมดไปสเกณฑทตองพจารณาการจงใจกระท า ท าใหความรบผดในทางละเมดจะเกดแตเฉพาะกรณละเมดโดยจงใจกระท าหรอประมาทเลนเลอเทานน เทากบเปนการคมครองประโยชนของการใชเสรภาพของบคคล ตอมาในชวงปลายครสตศตวรรษท 19 แนวคดความรบผดทางละเมดไดรบอทธพลจากระบบการคาเสรและการปฏวตอตสาหกรรมในยโรป ท าใหหลกเกณฑความรบผดทางละเมดเปลยนไปใชทฤษฎความผด (Fault Theory) กลาวคอ จะตองมความผดจงจะมความรบผดได ทเรยกวา “No Liability without Fault” เพราะเหนวาจะท าใหคนกลาตดสนใจด าเนนกจการตาง ๆ มากขน เนองจากการใชทฤษฎรบภยจะขดขวางตอความเจรญทางอตสาหกรรม เชน ถาความเสยหายเกดขนจากการอตสาหกรรม ผประกอบกจการจะตองรบผดทกกรณโดยไมมขอแกตวไมวาเขาจะจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม26 ความรบผดทางละเม ดตามทฤษฎความผด (Fault Theory) ประกอบไปดวย องคประกอบสวนทเปนการกระท าและองคประกอบทางจตใจซงหมายถง จงใจหรอความประมาทเลนเลอ โดยผเปนโจทกในคดละเมดตองพสจนใหศาลเหนตามองคประกอบของความรบผดวา มการกระท าหรอไม โดยฝาฝนหนาทหรอไม โดยผดกฎหมายหรอไม การกระท านนจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม และความเสยหายเปนผลมาจากความผดของผกระท านนหรอไม หรอกลาวอกนยหนง ทฤษฎความผดคอ ทฤษฎทตองมองคประกอบเรองจงใจหรอประมาทเลนเลอทเปนสวนหนงของความผด และมความสมพนธระหวางความผดและความเสยหายทเกดแกผไดรบความเสยหายจงจะเปนละเมดได27 โดยมละเอยดทส าคญดงน (1) ความผด (Fault) ค าวา "ความผด" ในทนไมใชการกระท า แตเปนสภาพทางจตใจ (State of Mind) หรอทศนคตของผกระท าละเมด หรอเปนสภาพของการละเลยหรอเบยงเบน มาตรฐานภายในจตใจทเกดจากการกระท า หรองดเวนกระท าตามหนาททจะตองปองกนความ เสยหายทจะเกดขนหรอทนาถกต าหน ซงการกระท าหรองดเวนกระท าความผดดงกลาวเปนการ กระท าอนมชอบดวยกฎหมายหรอไมมสทธหรอฝาฝนบรรทดฐานแหงกฎหมาย โดยจงใจหรอความประมาทเลนเลอและกอใหเกดความเสยหายแกผอน ซงจงใจหรอประมาทเลนเลอเปนสวน

26 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด (น. 7), โดย สษม ศภนตย, 2546, กรงเทพฯ: นตบรรณการ.

27 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด (น. 11), โดย ไพจตร ปญญพนธ, 2544, กรงเทพฯ: นตบรรณการ.

DPU

23

หนงของความผดดวย หรอกลาวอกนยหนงความผดเปนสภาพทางจตใจของผกระท าทเปนเรองของ ความรสกผดชอบชวด หรอความสามารถในการใชวจารณญาณวา การกระท าของตนจะกอใหเกด ความเสยหายแกบคคลอนไดหรอไม ถากระท าทง ๆ ทรวาการกระท าของตนจะกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอน หรอละเลยไมใชวจารณญาณหรอความสามารถของตน เพอพจารณาเสยกอน วา บคคลอนจะไดรบความเสยหายจากการกระท าของตนแลว สงคมกจะถอวาการกระท าอนนนนาต าหนหรอเปนความผด ซงผกระท าความผดจะตองรบผดชอบในความเสยหายทเกดขนแกบคคล อน อนเปนผลเนองมาจากการกระท าเชนนน28 ความจงใจหมายความถงความรความตงใจของตนเอง อาการเคลอนไหวของบคคลอนเกดแตความตงใจตอผลอยางใดอยางหนง ถาบคคลผเปนเจาของอาการเคลอนไหวรความตงใจทจะท าอะไรลงไปแลว หากไดท าลงไปโดยประสงคตอผลอนใดหรออาจแลเหนผลแหงการกระท านนได กไดชอวาเปนการกระท าโดยจงใจ29 ฉะนน ความเขาใจผดคดวาตนเองชอบทจะท าไดและการกระท านนไมท าใหผอนเสยหาย ไมถอวาเปนการจงใจ ประมาทเลนเลอ หมายถง การกระท ามใชโดยจงใจ แตเปนความทกระท าการใด ๆ โดยปราศจากความระมดระวง หรอโดยละเลยในสงทควรกระท า ซงบคคลเชนนนจกตองมตามวสยและพฤตการณ และผกระอาจใชความระมดระวงเชนวานนได แตหาไดใชใหเพยงพอไม (2) ความสมพนธระหวางการกระท าและและผล (Causation) คอ ความสมพนธระหวางความผดทเกดจากการกระท าของผกระท าละเมดกบความเสยหายทเกดกบผไดรบความเสยหายทผกระท านนจะตองรบผดชดเชยหรอชดใชเยยวยาความเสยหายใหแกผไดรบความเสยหาย การทจะใหผกระท าตองรบผดในความเสยหายทเกดขนนน ความเสยหายนนจะตองเปนความเสยหายทเกดจากการกระท าความผดของจ าเลยโดยตรง ความเสยหายนนตองเปนผลทใกลชดกบการกระท าความผดและความเสยหายนนตองเปนความเสยหายทตามธรรมดายอมเกดจากการกระท านน ๆ ตามปกตผลยอมเกดจากเหต แตการสรปวาผลจะเกดจากเหตใดเหตหนงเพยงเหตเดยวเทานน เปนเรองยากทจะพสจนยนยน เพราะถาพเคราะหกนจรง ๆ แลวอะไรจะเปนเหตแทจรงทท าใหเกดผลนนถาถกเถยงกนตอ ๆ ไปจนไมมทสนสดกจะเปนปรชญามากกวาวทยาศาสตร แตอยางไรกดในทางกฎหมายจ าเปนตองมขอยตวาอะไรเปนเหตทท าใหเกดผลคอความเสยหายขนจนเปนละเมดซงตองมการเยยวยาชดใช ในเรองนนกกฎหมายพยายามหาขอยตไวมากมายหลายทฤษฎ

28 จาก “โครงสรางพนฐานกฎหมายลกษณะละเมด,” โดย อนนต จนทรโอภากร, 2531, หนงสอ 60 ป ดร.ปรด เกษมทรพย, น. 98, กรงเทพฯ: พเค พรนตง เฮาส.

29 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 29), โดย วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

DPU

24

ดวยกนแตไมมทฤษฏใดทสามารถตอบค าถามวาอะไรเปนเหตแหงผลไดดทสดชนดทสนขอสงสย ยตธรรม และใชไดกบทกกรณ ทฤษฎเกยวกบความสมพนธระหวางการกระท าและผลทใชกนอยในปจจบน พอสรปได 2 ทฤษฎ ดงน 1. ทฤษฎเงอนไขหรอทฤษฎผลโดยตรงหรอทฤษฎความเทากนแหงเหต (Cause Sine Qua Non) ทฤษฎนถอวาถาไมมการกระท าอนใดอนหนงผลยอมไมเกดขน ดงนนถามการกระท าหลายอยางอนเปนเหตแหงผลกถอวาเหตทกเหตมน าหนกเทากนทจะกอใหเกดผลอยางใดอยางหนงขน ดงนน ผกอเหตตองรบผด ดงนนหากพฤตกรรมของจ าเลยเปนเหตหนงในหลายเหต จ าเลยกตองรบผดในผลทเกดขนดวย ตวอยางเชน ก. ฟน ข. ถกทแขนบาดเจบสาหส ค. แทง ข. ททอง ข. ถงแกความตายเพราะพษบาดแผลทงสองแผลนน ทง ก. และ ค. ตองรบผดในความตาย ของ ข. ทฤษฎนถอวา การกระท าอนเปนเหตใหเกดผลนนมความส าคญเทา ๆ กน ไมวาจะเปนการกระท าอนเดยวหรอหลายการกระท าตางกสงผลไดเทากน แมการกระท าอนเดยวผลจะเกดขนมากนอยเพยงใดกถอวาเปนผลจากเหตอนเดยวนน ผกระท าตองรบผด 2. ทฤษฎมลเหตเหมาะสม หรอทฤษฎผลธรรมดา ทฤษฎนถอวาเฉพาะการกระท าทเปนเหตส าคญซงจะสงผลตามธรรมดาหรอเปนเหตเหมาะสมทจะสงผลใหเกดขนเทานนทถอไดวาเปนเหตทจะตองรบผด ดงนน ถา ก. ผลก ข. ลมลง ข. ถงแกความตายเพราะกะโหลกศรษะของ ข. บางกวาปกต เมอศรษะกระทบพนจงแตกและถงแกความตาย ก. กไมตองรบผดในผลแหงความตายของ ข. แตรบผดแตเฉพาะผลธรรมดาอนอาจเกดขนไดจากการกระท าของ ก. กลาวคอ อาจเปนความรบผดแคท ารายรางกาย ข. เปนตน (3) ความเสยหาย (Injury) คอการขาดผลประโยชนทควรจะไดหรอเปนอนตรายตอรางกายหรอชวตหรอสทธตาง ๆ ลกษณะของความเสยหายทผกระท าจะตองชดใชนนตองมลกษณะทแนนอน และตองเปนความเสยหายตามทกฎหมายรบรองคมครอง ความเสยหายทเกนเลยไปจากทกฎหมายใหการรบรองคมครองนน ถงแมเปนความเสยหายทเกดขนจรงกไมถอวาเปนความเสยหายตามกฎหมายทผกระท าตองรบผด ความเสยหายทไดรบความคมครองตามกฎหมาย ละเมดของประเทศองกฤษและสหรฐอเมรกา ไดแก ความเสยหายทเกดจากการท ารายรางกาย การขเขญประทษราย ความเสยหายทางจตใจ เปนตน สวนความเสยหายทไดรบความคมครองตามประมวลกฎหมายแพงเยอรมน และ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทย ไดแก ความเสยหายตอชวต รางกาย อนามย เสรภาพ หรอสทธใด ๆ ในลกษณะเดยวกน ทงน ความเสยหายเหลานจะตองเปน

DPU

25

ความเสยหายทใกลชดตอการกระท าของผกระท าละเมดหรอเปนความเสยหายทไมไกลเกนเหต30 อาจเปนความเสยหายทค านวณเปนตวเงนไดหรอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงน ไมวาจะเปนความเสยหายทมอยแลวในปจจบน หรอจะเกดขนในอนาคตกได

2.2.2 การกระท าโดยไมมสทธ (Wrongful Act) การกระท าโดยไมมสทธเปนการกระท าใด ๆ ทผกระท าไมมอ านาจกระท าหรอปราศจากเหตผลอนสมควร หรอบดเบอนในการทจะปฏบตการตามกฎหมาย31 การกระท าโดยไมมสทธนนมไดหมายถงการทมไดท าตามแบบทกฎหมายก าหนดไวหรอท าการฝาฝนบทบญญตของกฎหมายเทานน แตยงหมายถงการกระท าทเปนการลวงสทธของผอนทมอยตามกฎหมายท าใหเกดความเสยหายแกผอนนน ไมวาจะเปนความเสยหายตอชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใดของผเสยหาย โดยผกระท าไมมสทธทจะท าได หรอไมมขอแกตวตามกฎหมาย หรอไดกระท าโดยปราศจากความยนยอมของผเสยหาย หรอเปนการประทษรายตอสทธของผอนโดยปราศจากอ านาจหรอเกนกวาอ านาจทมอย รวมถงการกระท าทขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนโดยไมจ าตองมกฎหมายบญญตไววาการกระท าเชนนผดตอกฎหมาย ถาผถาผกระท ามสทธทจะท าไดหรอมขอแกตวตามกฎหมาย การกระท านนกไมถอวาผดกฎหมาย32 เชน เปนการกระท าโดยการปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย ผกระท ายอมมความชอบธรรมทจะกระท าการเชนนนได ไมถอเปนการกระท าโดยไมมสทธ หรอไดกระท าโดยความยนยอมของผเสยหาย การกระท านนยอมไมเปนละเมด เวนแตความยนยอมนนขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ตามพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 มาตรา 933

30 From Law of Tort, 5th edition (p. 111-137), by John Cooke, 2001, London : Pearson Professional. 31 Wrongful act means any act, misstatement, or omission in violation of the law, especially the civil

law. A wrongful act infringes the rights of another to his or her damage, unless it be done in the exercise of an equal or superior right. Wrongful acts includes illegal acts, acts that are immoral, anti-social, or libel to result in a civil suit, error, misstatement, or breach of duty by an officer or director of a company that results in a lawsuit against the company.

32 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 48), โดย วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

33 พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 มาตรา 9 บญญตวา “ความตกลงหรอความยนยอมของผเสยหายส าหรบการกระท าทตองหามชดแจงโดยกฎหมาย หรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน จะน ามาอางเปนเหตยกเวนหรอจ ากดความรบผดเพอละเมดมได”

DPU

26

2.3 การก าหนดคาเสยหายในความเสยหายทผเสยหายไดรบในทางละเมด 2.3.1 ความหมายของคาเสยหาย ในทางละเมดกฎหมายมงประสงคจะเยยวยาความเสยหายทเกดขนแกเอกชนคนใดคนหนงซงไดรบความเสยหายไมวาจะเปนกรณความเสยหายทปรากฏในรปของตวเงนคาใชจาย รายไดทขาดไป หรอความเสยหายทไมเปนตวเงน หากท าใหคนสภาพเดมไมไดกพยายามทจะใหใกลเคยงกบสภาพเดมมากทสด การท าใหผเสยหายกลบสฐานะเดมกโดยก าหนดคาเสยหายใหแกโจทกเพอซอมแซมสงทเขาจะตองเสยหายไปเนองจากการละเมด “คาเสยหาย (Damages)” หมายถง คาสนไหมทดแทนทเปนเงนเพอชดเชยความเสยหายทบคคลใดไดรบจากศาลเนองจากบคคลนนตองประสบกบความสญเสย ความทรดโทรม หรอไดรบบาดเจบ หรอวาไดรบความเสยหายตอตวบคคลนน ทรพยสนหรอสทธอนเนองมาจากการกระท าโดยไมชอบดวยกฎหมาย หรอจากการละเลย หรอไดกระท าโดยความประมาทเลนเลอของบคคลอน คาเสยหายนนคอ จ านวนเงนทลกขนไดประเมนใหแกโจทกหรอคความทชนะคด เปนคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายทไดรบจากคความอกฝายหนง34 ศาสตราจารยโสภณ รตนากร ใหความเหนวา “คาเสยหาย” หมายถง จ านวน “เงน” ทศาลสงใหลกหนช าระหนใหแกเจาหนเปนการชดใชความเสยหาย ซงความเสยหายอาจเกดขนแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ หรอสทธอน ๆ ซงไมใชทรพยสนกได แตการแกไขหรอชดใชความเสยหายสวนใหญตองชดใชกนดวยเงน35 ในกรณผกระท าละเมดท าใหเสยหายแกรางกายหรออนามยนน คาเสยหายทผเสยหายชอบทจะไดรบชดใช ไดแก คารกษาพยาบาล คาใชจายทผเสยหายตองเสยไป คาเสยหายจากการทเสยความสามารถในการประกอบการงานไมวาสนเชงหรอแตบางสวน คาขาดประโยชนท ามาหาไดในระหวางเจบปวย รวมทงคาเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนซงเปนผลเนองมาจากการทไดรบอนตรายแกกายหรอสขภาพอนามย เชน คดท าละเมดตอรางกายเปนเหตใหตองตดแขน ยอมจะ

34 Black’s Law Dictionary defines damages as follows “A pecuniary compensation or indemnity,

which may be recovered in the courts by any person who has suffered loss, detriment, or injury, whether to his person, property, or rights, through the unlawful act or omission or negligence of another. A sum of money assessed by a jury, on finding for the plaintiff or successful party in an action, as a compensation for the injury done him by the opposite party. Retrieved March 17, 2015, from http://thelawdictionary.org/damages/

35 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน บทเบดเสรจทวไป (น. 162), โดย โสภณ รตนากร, 2551, กรงเทพฯ: นตบรรณการ.

DPU

27

สนนษฐานไดไดวาผเสยหายตองเจบปวดทนทกขทรมานจากการบาดเจบนน ซงศาลจะก าหนดคาเสยหายสวนนใหโดยกะประมาณเปนตวเงน

2.3.2 ประเภทของคาเสยหายเพอความเสยหายในคดละเมด มการแบงประเภทของคาเสยหายในคดละเมดออกเปน 3 ประเภท คอ คาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณทอาจค านวณเปนตวเงนได (Pecuniary Damages) คาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได (Non-pecuniary Damages) และคาเสยหายในเชงลงโทษ (Punitive Damages หรอ Exemplary Damages) ซงคาเสยหายเหลานสามารถแยกอธบายไดดงตอไปน คอ

2.3.2.1 คาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได (Pecuniary Damages) คาเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนไดเปนคาเสยหายในลกษณะของคาสนไหมทดแทนทผกระท าละเมดจะตองจายหรอชดใชใหแกผเสยหายใหกลบคนสฐานะเดมกอนถกกระท าละเมด หรอใหไดใกลเคยงมากทสด เปนความเสยหายทปรากฏในรปของตวเงนเชน คาใชจายอนตนตองเสยไป คาปลงศพ คารกษาพยาบาล รวมทงคาเสยหายทขาดประโยชนท ามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานทงในเวลาปจจบนและในอนาคต คาเสยความสามารถประกอบการงานสนเชงหรอแตบางสวน คาเสยหายดงกลาวนยอมเปนคาเสยหายในทางทรพยสน และเปนตวเงนทงสน อนเปนการพจารณาถงตนทนของการกลบสสภาพเดมของทรพยสนทผเสยหายมอยเดมแลวประเมนคาเสยหายตามมลคาทลดนอยลงของทรพยสนนนใหแกผเสยหาย36 นอกจากผท าละเมดตองชดใชคาเสยหายทผเสยหายตองเสยไปแลว ยงรวมถงผลประโยชนและก าไรทควรจะได แตผเสยหายตองขาดไปเพราะการละเมดอกดวย และเปนความเสยหายทค านวณเปนตวเงนไดเชนเดยวกน ถาเปนความเสยหายอนแนนอนและเปนผลโดยตรงจากการกระท าของผท าละเมดแลว ผท าละเมดตองรบผด37 อนง การกระท าละเมดอนเปนเหตใหไดรบความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนไดซงผเสยหายมสทธเรยกใหผกระท าละเมดชดใชไดแลว หากมความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดอนเนองมาจากการกระท าละเมด ผเสยหายกมสทธเรยกใหผกระท าละเมดชดใชคาเสยหายไดเชนกน

36 From Law of Torts. 6thed.(p. 383), by John Cooke, 2003, England : Peason. 37 ค าพพากษาฎกาท 1443/2519 คาเสยหายทตองรบผดรวมถงคาขาดประโยชนในระหวางทต ารวจยดรถ

ไวในการสอบสวนดวย

DPU

28

2.3.2.2 คาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได (Non-pecuniary Damages) คาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดเปนคาเสยหายในความเสยหายทเปนนามธรรม ไมมรปราง เหนไมไดอยางความเสยหายทางกายภาพ หรอทรพยสน มไดมมลคาทางเศรษฐกจโดยตรง การพจารณาก าหนดคาเสยหายจะตองพเคราะหดถงขอเทจจรงแวดลอมแตละกรณซงยอมเปลยนแปลงแตกตางกนไป ความเสยหายทไมเปนตวเงน ไดแก ความเสยหายเนองจากถกกระท าละเมดนนเอง ความเจบปวดทกขทรมานระหวางรกษาพยาบาล การทตองทพพลภาพตลอดไป ความชอกช าระก าใจ ความเศราโศกเสยใจ ความเสยหายตอเสรภาพ ความเสยหายตอชอเสยง เหลานเปนความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดวามจ านวนเพยงใด แตจ าเปนจะตองใหไดรบชดใชกนเปนเงน เชน ท าใหเขาเสยหายถงแกชวตกตองชดใชเปนเงน เพราะการท าใหเขาเสยชวตนนไมอาจท าใหเขาคนชพขนได จงใหมการชดใชคาเสยหายเปนเงนดงกลาว อนเปนวธทชดใชในเมอไมสามารถหาวธอนใหดกวานได หรอการทตองทพพลภาพเสยแขน ขา มแผลเปนทใบหนาซงเปนผลมาจากการกระท าละเมด กเปนความเสยหายทไมเปนตวเงนทจ าเปนจะตองมการชดใชเปนเงนเชนกน แตถาไมเจบปวดโดยหมดสตอยกยอมจะเรยกคาเสยหายในสวนนไมได38 การชดใชคาเสยหายในความเสยหายทไมเปนตวเงนเปนคาเสยหายทวไป (General Damages) ซงเปนคาเสยหายในความเสยหายทเกดขนจรง แตไมอาจค านวณเปนตวเงนไดอยางแทจรง แตเนองจากไมมวธใดทจะชดเชยใหไดดมากไปกวาการชดใชเปนเงนจงตองกะประมาณใหตามพฤตการณและความรายแรงแหงละเมดทเกดขนในแตละกรณไป เชน ความเจบปวดทกขทรมาน (Pain and Suffering) เปนคาเสยหายทวไปอยางหนงทตามความเปนจรงไมอาจพสจนไดวาความเจบปวดทกขทรมานนนมราคาความเสยหายเทาใด และแมโจทกไมสามารถน าสบใหไดความจรงวาความเจบปวดทกขทรมานของตนทเกดขนนนมคาเทาใดใหศาลเหนได เพราะเปนความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได แตยอมเปนทเขาใจส าหรบคนทวไปวาการละเมดนนยอมกอใหเกดความเจบปวดทกขทรมานจรง ศาลกจะก าหนดคาเสยหายส าหรบความเจบปวดทกขทรมานใหผเสยหายไดในลกษณะเปนคาเสยหายทวไป (General Damages) คาเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดประเภทหนงทส าคญ ไดแก คาเสยหายทางจตใจ (Mental Damages)

38 From Law of Tort 2nd Edition (p. 365), by Vivienne Harpwood, 1996, London; Cavendish

Publishing.

DPU

29

คาเสยหายทางจตใจ (Mental Damages) เปนคาเสยหายทก าหนดใหเพอเปนการชดเชยเยยวยาทางจตใจแกผเสยหายอนเปนผลจากการถกกระท าละเมด เชน ความเจบปวดทกขทรมาน การสญเสยความรนรมยในชวต การตกใจเสยขวญ เปนตน คาเสยหายทางจตใจนนเปนทยอมรบในประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ เชน ประเทศองกฤษและสหรฐอเมรกา39 คาเสยหายทางจตใจอยในดลยพนจของคณะลกขนซงศาลจะไมเขาไปเกยวของ เวนแตคณะลกขนนนจะไมสามารถตกลงกนได โดยศาลจะเปนผท าหนาทตดทอนคาเสยหายทคณะลกขนก าหนดขนมใหเกนสมควร40 คาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดนนกกฎหมายในระบบกฎหมายลายลกษณอกษรมความเหนแตกตางกนเปน 2 ฝาย คอ ฝายแรกไมเหนดวยทกฎหมายใหสทธเรยกคาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดดวยเหตผลวา ไมสามารถพสจนความมอยของความเสยหายอนมใชตวเงนไดโดยเหนวาเปนเรองทางจตใจซงขนอยกบแตละคน อกทงเปนการผดศลธรรมทจะน าสงทมคณคาสงมาประเมนคาเปนเงน ส าหรบฝายทสองเหนวา แมความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดจะพสจนยากแตใชวาจะพสจนไมได และการเรยกคาสนไหมทดแทนความเสยหายทตนไดรบมไดผดศลธรรมแตกลบเปนสงจ าเปนและยตธรรมทจะใหผเสยหายไดรบการเยยวยา41

2.3.2.3 คาเสยหายในเชงลงโทษ (Punitive Damages) วตถประสงคหลกของการใหคาเสยหายคอ เพอชดเชยความเสยหายทผเสยหายไดรบและเพอใหผเสยหายไดกลบคนสฐานะเดมเสมอนมไดมการท าละเมดเกดขน นอกจากนนในประเทศองกฤษไดมการใหคาเสยหายประเภทหนงนอกเหนอจากคาเสยหายทแทจรง เพอเปนการลงโทษผกระท าส าหรบการกระท าทมพฤตกรรมชวรายซงกคอ คาเสยหายในเชงลงโทษ ศาลของประเทศองกฤษไดใหการยอมรบวาการก าหนดคาเสยหายเพอชดเชยความเสยหายทเปนตวเงนเพยงอยางเดยวนนไมเพยงพอส าหรบความรสกทกขทรมานทมสาเหตมาจากการกระท าความผดโดยมพฤตกรรมทรนแรง ดงนน คาเสยหายในเชงลงโทษจงอาจจะถกก าหนดใหเปนคาสนไหมทดแทน

39 จาก “ความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายระบบคอมมอนลอว,” โดย พศวาส สคนธพนธ, 2525,

วารสารนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 12 (2), น.166. 40 จาก คาเสยหายทางศลธรรม (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 29), โดย นวลพรรณ งาวสวรรณ,

2517, กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 41 จาก มาตรการทางกฎหมายในการเยยวยาผ ทไดรบความเสยหายจากการชมนมทางการเมอง

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 57), โดย เฉลมขวญ สทธภานวงค, 2554,กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรปทม.

DPU

30

ส าหรบความเสยหายซงไมอาจค านวณเปนตวเงนได เชน ความทกขทรมานทางดานจตใจหรอความเดอดรอนร าคาญ

การก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษไดรบการยอมรบโดยทวไปในประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ โดยเปนคาเสยหายทศาลไดก าหนดขนเพอเปนการลงโทษผกระท าละเมดในกรณทศาลเหนวาผกระท าละเมดรอยวาการกระท าของตนนนเปนความผด แตยงจงใจกระท าละเมดโดยโอหงบงอาจไมเกรงกลวตอกฎหมายบานเมองและไมเหลยวแลเคารพสทธของผอน ซงสวนใหญจะเปนคดละเมดทจ าเลยไดกระท าโดยมเจตนาราย จงใจ ประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอในคดความผดรายแรงอน ๆ ทสงผลกระทบตอสงคมโดยสวนรวม โดยคณะลกขนและศาลจะลงโทษผกระท าความผดดวยการเพมเงนคาเสยหายใหเกนกวาความเสยหายทผเสยหายไดรบจรง ทงนเพอจดประสงคในการลงโทษและเพอเปนการยบย งปองปรามมใหกระท ามชอบเชนนนอก ขณะเดยวกนยงมงเพอเปนเยยงอยางแกบคคลอนมใหกระท าตามเชนนนดวย42

ในศตวรรษท 18 ประเทศองกฤษซงไดรบอทธพลมาจากกฎหมายของโรมนไดน าเอาแนวความคดของการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชบงคบในทางแพงเพอเปนการลงโทษในกรณทบคคลหนงบคคลใดอาศยทรพยสนหรออ านาจหนาทของตนในการกดขขมเหงผอน ซงสอดคลองกบกฎหมายของโรมนทสมาชกสภาสงของโรมนไดเคยก าหนดใหชดใชคาเสยหายเปนจ านวนหลาย ๆ เทา เพอเปนการทดแทนความเสยหายเมอบคคลใดไดกระท าการกดข ขมเหงประชาชนโดยอาศยความมงมหรอทรพยสน43 คาเสยหายในเชงลงโทษถอเปนธรรมเนยมปฏบตทสบทอดกนมาอยางยาวนานกวา 250 ป และยอมรบใหมการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษได คาเสยหายเชงลงโทษเกดขนเปนครงแรกในสารบบคดความของประเทศองกฤษในครสตศกราช 1760 สบเนองมาจากกรณทมการรองทกขในเรองการแทรกแซงตามอ าเภอใจของเจาหนาทของรฐเกยวกบสทธสวนตวของประชาชน โดยเกดจากการทรฐบาลพยายามทจะระงบการตพมพโฆษณาหนงสอชอ The North Briton ของนาย John Wilkes และหลงจากนนในป ครสตศกราช 1763 กไดมการฟองคดละเมดอนมมลเหตจากการแทรกแซงสทธเชนน 2 คด44 คอ คด Huckle v. Money (1763) และคด Wilkes v. Wood (1763)

42 จาก การก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ : การน ามาใชในระบบกฎหมายไทย (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต) (น. 16), โดย สรชย พวงชศกด , 2548, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกรก. 43 From Punitive Damages: Common Law and Civil Law Perspectives (p. 1), by Helmut Koziol &

Vanessa Wilcox, 2009, German: Springer-Verlag Wien. 44 From Tort Law (p. 712), by Mark Lunney & Ken Oliphant, 2000, New York: Oxford University.

DPU

31

คด Huckle v. Money เปนกรณทจ าเลยซงเปนเจาหนาทของรฐควบคมตวโจทกไวโดยไมมหมายจบของศาล และโดยปราศจากอ านาจ ทาน Lord Camden ไดใหเหตผลในคดนวาเปนการกออนตรายตอประชาชน จงเหนพองกบคณะลกขนทก าหนดคาเสยหายใหเปนจ านวน 300 ปอนด ซงนบวาสงมากส าหรบคาของเงนในสมยนน และ Lord Camden ไดใหเหตผลประการหนงในการก าหนดคาเสยหายดงกลาววา “...ไมเปนการมากจนเกนไปหากสาระส าคญในสงทกระท านนเกดจากการท าใหเจบแคนในการหมนประมาทโจทกดวยขอความทหยาบคาย การกดขขมเหง หรอการปกครองแบบกดขของจ าเลย คณะลกขนอาจก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษเปนจ านวนทมาก ๆ ใหแกโจทกได...” และในคด Wilkes v. Wood ทาน Lord Chief Justice Pratt ไดใหค าแนะน ากบคณะลกขนวา “คาเสยหายไมไดถกก าหนดขนเพอใหผเสยหายไดรบความพอใจเทานน แตในขณะเดยวกนยงก าหนดใหเปนการลงโทษส าหรบความผดนนดวย ดงนน เพอเปนการปองกนการกระท าอยางเดยวกนนนอกในอนาคตและเพอแสดงวาบคคลทตองรบผดส าหรบคาเสยหายเชนนไดรบการพสจนโดยคณะลกขนแลววาเปนบคคลทนารงเกยจ คณะลกขนจงไดก าหนดคาเสยหายเปนจ านวน 1,000 ปอนด การก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษในชวงนนไมเพยงแตจะก าหนดในคดขมขประทษราย ท าใหเสอมเสยเสรภาพ หมนประมาท ลอลวงหญงสาวไปรวมประเวณ และการฟองคดโดยมเจตนารายเทานน แตยงก าหนดในคดบกรกและแมแตคดรบกวนการครอบครองสงหารมทรพยดวย45 โดยทวไปนนการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษจะไมพบในประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร เนองจากถกมองวา คาเสยหายในเชงลงโทษนนถอเปนสวนหนงของบทลงโทษในทางอาญาเทานน จงปฏเสธการบงคบใชคาเสยหายในเชงลงโทษ อยางไรกดในการปฏเสธการบงคบใชคาเสยหายในเชงลงโทษของบรรดาประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษรนนกไมใชวาจะบงคบส าหรบทกประเทศซงกมหลายประเทศทใหการยอมรบและยอมใหมการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษไดเชน สหพนธสาธารณรฐเยอรมน ราชอาณาจกรสเปน สาธารณรฐสโลวาเนย เปนตน ซงตรงขามกบประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณทถอเปนธรรมเนยมปฏบตและสบทอดกนมาอยางยาวนานใหศาลสามารถก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษได เชน ประเทศองกฤษ สหรฐอเมรกา นวซแลนด ออสเตรเลย แคนาดา เปนตน โดยเฉพาะประเทศองกฤษซงถอเปนประเทศตนแบบของการบงคบใชคาเสยหายในเชงลงโทษ ส าหรบในสวนแนวทางการบงคบใชเกยวกบการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษของแตละประเทศนนพบวา ยงไม

45 David G. Owen. (1994). A Punitive Damages Overview: Functions, Problems and Reform. (p. 364),

Retrieved February 10, 2014, from http://digitalcommons.law.villanova.edu/vlr/vol39/iss2/3.

DPU

32

เปนไปในแนวทางเดยวกน กลาวคอ แตละประเทศยงมรปแบบ วธการ ตลอดจนปจจยทใชในการพจารณาทแตกตางกนออกไป คาเสยหายเชงลงโทษนนไมไดถกก าหนดขนตามแนวความคดของการลงโทษในทางอาญาหรอมงเพอทจะใชแทนการลงโทษในทางอาญา แตคาเสยหายในเชงลงโทษทก าหนดขนในการฟองรองคดแพงนนก าหนดขนเพอเปนการลงโทษอยางหนงในทางแพงซงไมใชโทษทางอาญา คาเสยหายในเชงลงโทษนนถอเปนการลงโทษอยางหนงในทางแพงทมลกษณะเปนการลงโทษดวยตวของมนเองหรอกลาวไดวา คาเสยหายในเชงลงโทษเปนคาเสยหายทก าหนดเพมเตมขนนอกเหนอจากคาเสยหายโดยทวไป อนเปนการยอมรบวาความรบผดในทางแพงกมการลงโทษไดเชนกน ดงนนคาเสยหายในเชงลงโทษจงถอเปนโทษปรบในทางแพง ทมลกษณะแตกตางไปจากโทษปรบในทางอาญา คาเสยหายในเชงลงโทษ (Punitive Damages) มรากศพทจากในภาษาองกฤษวา “Punish” ซงแปลวา “การลงโทษ” หรอเรยกอกอยางหนงวา คาเสยหายเพอเปนเยยงอยาง (Exemplary Damages)46 หรอคาเสยหายแบบแกแคน (Vindictive or Retributive Damages) คาเสยหายในเชงลงโทษเปนคาเสยหายอกจ านวนหนงนอกเหนอไปจากคาเสยหายแบบคาสนไหมทดแทน ซงในสหรฐอเมรกาเรยกวา “Smart Money” จากการศกษาพบวาไดมการใหค านยามความหมายของค าวาคาเสยหายในเชงลงโทษไวในค าพพากษาคดตาง ๆ ของศาล ในคด Warner v. Arsenault, (1982) 53 N.S.R. (2d) 146 ศาลไดใหความหมายของค าวาคาเสยหายในเชงลงโทษไววา “...คาเสยหายเพอเปนเยยงอยางหรอคาเสยหายในเชงลงโทษอาจถกก าหนดใหเมอลกษณะของการกระท าความผดของจ าเลยเหมาะสมทจะถกลงโทษหรออาจถกก าหนดใหเพอเปนเยยงอยางจากความมงราย ความทารณหลอกลวง กระท าตอเหยอดวยความอวดดหรอการปลอมแปลง โดยวตถประสงคของคาเสยหายในเชงลงโทษนจะตองเปนการกระท าทละเมดตอกฎหมายและเพอเปนการแสดงตอผกระท าความผดวากฎหมายจะไมทนตอการกระท าทจงใจหรอการกระท าทไมเอาใจใสถงสทธของบคคลอน...” ในคด Vorvis v. Insurance Corp. of British Columbia, (1989) 1 S.C.R.1085 ศาลไดใหความหมายของคาเสยหายในเชงลงโทษไววา “...คาเสยหายในเชงลงโทษอาจจะถกก าหนดใหใน

46 Exemplary Damages often called punitive damages, these are damages requested and/or awarded in

a lawsuit when the defendant’s willful acts were malicious, violent, oppressive, Fraudulent, wanton, or grossly reckless, Retrieved March 20, 2014, From http://dictionary.law.com

DPU

33

กรณทเกยวกบการกระท าในลกษณะซงสมควรจะไดรบการลงโทษเทานน เชนการกระท าทหยาบคาย พยาบาทมงราย เจตนาชวราย หรอสมควรไดรบการลงโทษ...” ในคด La Forest, J., in Hill v. Church of Scientology of Toronto, (1995) 184 N.R. 1 (S.C.C.) ศาลไดใหความหมายของคาเสยหายในเชงลงโทษไววา “...คาเสยหายในเชงลงโทษอาจจะถกก าหนดใหในพฤตการณของจ าเลยทกระท าผดโดยเจตนาชวราย กดขขมเหงและการกระท ารนแรง ซงการกระท านนอยในดลยพนจของศาล คาเสยหายในเชงลงโทษไมใชคาเสยหายทโจทกควรจะไดรบส าหรบการชดเชยคาเสยหายตามความเปนจรง เพราะจดมงหมายของคาเสยกายในเชงลงโทษไมใชตองการเพอชดเชยใหกบโจทก แตเพอเปนการลงโทษจ าเลย โดยคณะลกขนก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษใหเพอเปนการแกแคนอนเปนผลจากการกระท าอยางมหนตของจ าเลย อกทงเพอเปนการยบย งปองปรามไมใหจ าเลยกระท าความผดอกและเพอมใหเปนเยยงอยางแกบคคลอนกระท าความผดเชนนนอกในอนาคตและสงส าคญเพอตองการจะเนนย าวาคาเสยหายดงกลาวควรจะถกก าหนดใหเมอคาเสยหายโดยทวไปและคาเสยหายทเปนการซ าเตมไมเพยงพอทจะบรรลเปาหมายเพอการลงโทษและการยบย งปองปราม...” จากความหมายทกลาวมาแลวขางตนจะเหนไดวา ค าวา “คาเสยหายในเชงลงโทษ” หมายความวา คาเสยหายในทางแพงซงก าหนดใหเปนคาเสยหายทเพมเตมขนนอกเหนอจากคาเสยหายแบบคาสนไหมทดแทน (Compensatory Damages) อนมสาเหตมาจากลกษณะและพฤตการณของจ าเลยท ไมน าพาตอกฎหมายและสทธของบคคลอน เชน ไดกระท าละเมดโดยมเจตนาชวราย จงใจหรอเจตนา ประมาทเลนเลออยางรายแรง ประมาทเลนเลออยางรายแรงโดยไมค านงถงสทธของบคคลอน กดขขมเหง หรอใสราย อนเปนคาเสยหายทก าหนดขนเพอเปนการลงโทษผกระท าละเมดและเพอยบย งปองปรามมใหกระท ามชอบเชนนนอก ขณะเดยวกนยงมงเพอเปนเยยงอยางแกบคคลอนมใหกระท าตามเชนนนดวย ทงนจะไมก าหนดใหส าหรบการกระท าละเมดอนเปนความสะเพราเลกนอยหรอเปนความประมาทเลนเลอโดยทวไป วตถประสงคในการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ วตถประสงคเปนสงส าคญในการก าหนดคาเสยหายเชงลงโทษ เนองจากผพพากษาหรอคณะลกขนทตองเปนผก าหนดคาเสยหายชนดนจะตองน าวตถประสงคมาพจารณาวาควรก าหนดใหคาเสยหายเทาใดจงจะใหบรรลวตถประสงคดงกลาว โดยฝายโจทกไมจ าตองพสจนถงจ านวนความเสยหายในสวนนดงเชนคาเสยหายตามความเปนจรง เนองจากคาเสยหายในเชงลงโทษนนไมใชก าหนดขนเพอชดเชยเยยวยาความเสยหายทผถกกระท าละเมดไดรบตามความเปนจรงซง

DPU

34

โจทกมภาระการพสจน แตเปนหนาทของศาลในการพจารณาก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษเอง47 ในประเทศตาง ๆ ทน าหลกการของคาเสยหายเชงลงโทษไปใชบงคบอาจมวตถประสงคในการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษแตกตางกนบาง แตโดยสวนใหญแลวคาเสยหายในเชงลงโทษนนก าหนดขนโดยมวตถประสงคดงตอไปน 1) เพอเปนการลงโทษผกระท าความผดทมพฤตการณแสดงใหเหนถงความชวรายภายในจตใจโดยไมค านงถงความเสยหายทจะเกดขนกบผอน เชน กระท าโดยมเจตนาราย จงใจ เจตนากดขขมเหง ประมาทเลนเลออยางรายแรง โดยคาเสยหายในเชงลงโทษจะถกก าหนดเพมเตมขนนอกเหนอจากคาสนไหมทดแทนตามความเสยหายทเกดขนจรง เนองจากแนวความคดเรองคาเสยหายในเชงลงโทษนอยบนพนฐานประโยชนของสงคมและสาธารณะ กฎหมายจงตองมการลงโทษเพอเสรมสรางความสงบสขแกสงคมโดยรวม 2) เพอเปนการยบย งปองปรามมใหจ าเลยมพฤตกรรมในการกระท าความผดซ าขนอกโดยท าใหจ าเลยเกดความเกรงกลวตอกฎหมายบานเมองมากขน 3) เพอเปนเยยงอยางมใหบคคลอนกระท าความผดตาม ค าวา “คาเสยหายเพอเปนเยยงอยาง (Exemplary Damages)” มกจะใชในกรณทศาลตองการใหกรณของจ าเลยเปนตวอยางเพอปองปรามบคคลอนจากการกระท าความผดอยางเดยวกน และยบย งบคคลโดยทวไปทคดจะกระท าละเมดตามในลกษณะของการเลยนแบบและเพอเปนเครองหมายการลงโทษของศาลส าหรบความประพฤตมชอบของจ าเลยใหบคคลโดยทวไปไดตระหนกถงค าพพากษาของศาลทไดตดสนไววาหากกระท าละเมดในลกษณะเชนนนจะไดรบผลแหงการกระท าอยางไร ซงจะสงผลใหเกดความเกรงกลวและยบย งพฤตกรรมเลยนแบบดงกลาวมใหเกดขนซ าอกในอนาคต 4) เพอเปนการรกษาความสงบเรยบรอยในสงคม และเปนเครองมอทางนโยบายสาธารณะ เนองจากผไดรบความเสยหายอาจตองการแกแคนทดแทนเอากบผกระท าการละเมด ซงจะน าไปสความวนวายในสงคมโดยการกระท าทผดกฎหมาย สงผลใหเกดความไมสงบเรยบรอยในสงคม แตหากเขาไดรบคาเสยหายในเชงลงโทษอนถอไดวาเปน คาเสยหายในสวนทเพมขนจากความเสยหายทแทจรงอาจท าใหมมมองความตองการแกแคนลดลง เพราะเหนวาตนไดก าไรเกนความเสยหายแลว ฉะนน การก าหนดคาเสยหายเชงลงโทษจงถอเปนมาตรการทางกฎหมายอยางหนงเพอปองกนมใหเกดความรนแรงโดยวธการทถกตองตามกฎหมายและสามารถชวยระงบความโกรธแคนระหวางกนไดอกทางหนง และในสวนเรองของการเปนเครองมอทางนโยบายสาธารณะ

47 จาก การก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ : การน ามาใชในระบบกฎหมายไทย (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต) (น. 22-23), โดย สรชย พวงชศกด , 2548, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกรก.

DPU

35

กเชน การกระท าละเมดบางอยางทอาจกระทบตอสงคมและสรางผลเสยหายโดยรวมอยางรนแรง เชน การท าลายสงแวดลอมโดยการปลอยสารเคมลงในทางน าสาธารณะ หากมการก าหนดใหผกระท าความผดตองชดใชคาเสยหายเชงลงโทษจะท าใหเกดประโยชนกบสงคมในแงทมใหเปนเยยงอยางกบบคคลอนทคดจะกระท าการเชนเดยวกนอนจะเปนการปกปองคนในสงคมสวนรวมไดในระดบหนง 5) เพอปองกนการแสวงหาประโยชนจากการกระท าความผด ซงเปนไปตามทฤษฎการท าใหรวยขนโดยไมยตธรรม (Theory of Unjust Enrichment) เปนกรณทศาลเหนวาหากก าหนดคาสนไหมทดแทนตามหลกเกณฑธรรมดาแลวจะท าใหจ าเลยไดรบผลประโยชนจากการกระท าผดของเขา ศาลจงก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษเพอวาจ าเลยจะไดคนทรพยทไดมาโดยไมสจรตแกโจทก48 หลกเกณฑและเงอนไขในการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ กฎหมายไมไดใหสทธแกผเสยหายในการเรยกรองคาเสยหายจากการกระท าละเมดใหไดรบคาเสยหายในเชงลงโทษไดทกกรณไป หากแตการกระท าละเมดทใหสทธผเสยหายเรยกรองและใหสทธศาลทจะก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษไดนน จะตองเปนกรณทปรากฏวาเปนการกระท าอนมลกษณะของพฤตการณทเปนการกระท าอนเปนการซ าเตมใหรนแรงขน เชน การจงใจ (Willfulness) เจตนาราย (Maliciousness) ความประมาทเลนเลออยางรายแรง (Gross Negligence) ความประมาทเลนเลออยางรายแรงโดยไมค านงถงสทธของบคคลอน (Recklessness) การกดขขมเหง (Oppression) การกระท าทไรศลธรรม (Outrageous Conduct) การสบประมาท (Indignity) การดหมน (Contumely) การดถก (Insult) การฉอโกง (Fraud) หรอการฉอโกงอยางรายแรง (Gross Fraud) ถาหากการกระท าใด ๆ ไมมองคประกอบเหลานอยางหนงอยางใดแลว คาเสยหายทจะไดรบกตองถกจ ากดแตเพยงคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายตามความเปนจรงเทานน เนองจากคาเสยหายในเชงลงโทษนนจะถกก าหนดขนส าหรบการลงโทษไมใชส าหรบการชดใชคาเสยหาย ศาลสงของสหรฐอเมรกาไดวางหลกเกณฑและแนวทางในการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษไวในคด BMW of North America v. Gore และ คด Cooper Indus v. Leatherman Tool โดยพจารณาและค านงถงหลกเกณฑดงตอไปน

48 จาก ปญหากฎหมายเกยวกบการก าหนดคาสนไหมทดแทนจากการละเมดลขสทธ สทธบตร และ

เครองหมายการคา (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 148), โดย สารบตร วงศาสนธ (2543), กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง.

DPU

36

1. ระดบความรายแรงแหงพฤตกรรมของจ าเลยวาจ าเลยควรจะตองรบผดในผลแหงการกระท ามากนอยเพยงใด 2. จ านวนคาเสยหายทเคยก าหนดใหไวในคดกอน ๆ ทจ าเลยไดกระท าความผดซงมลกษณะของการกระท าอยางเดยวกนกบคดน 3. โดยทวไปแลวคาเสยหายในเชงลงโทษไมควรก าหนดสงเกนไปกวาอตรา 4 เทาของคาเสยหายทแทจรง49 การทจะก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษนน คณะลกขนจะตองพจารณาถงลกษณะแหงพฤตการณของการกระท าดงตอไปน 1. จ าเลยกระท าความผดโดยเจตนาเพอท ารายโจทก หรอเชอไดวาจ าเลยไดรบผลประโยชนหรอก าไรจากการกระท าผดอนสงผลใหโจทกไดรบความเสยหาย 2. จ าเลยกระท าโดยประสงคราย หรอดวยจตใจชวราย หรอพฤตการณของจ าเลยเปนการกระท าอยางรนแรง และ 3. จ าเลยสมควรไดรบการลงโทษเพอเปนการปองปรามและเพอมใหเปนเยยงอยางแกบคคลอนใหกระท าเชนเดยวกนนนอก จ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษนนอยในดลยพนจของคณะลกขนทตองค านงถงพฤตการณทงหมดของคด แตตองไมก าหนดขนเองตามอ าเภอใจหรอโดยไมมการจ ากดจ านวนของคาเสยหายในเชงลงโทษ แตจะอยภายใตการควบคมและการทบทวนของศาลในขอบเขตเชนเดยวกบการก าหนดจ านวนคาสนไหมทดแทน การก าหนดจ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษนอาจจะถกก าหนดอยในบทบญญตของกฎหมาย หรอปรากฏอยในค าพพากษาของศาลในคดตาง ๆ ซงศาลจะวางหลกเกณฑและวธการก าหนดจ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษไว โดยอาจก าหนดจ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษเปนจ านวนหนงเทา สองเทา หรอสามเทา โดยเปรยบเทยบกบคาสนไหมทดแทน และคาเสยหายในเชงลงโทษนไมควรจะถกก าหนดในคดทไมมวตถประสงคเพอการลงโทษ

2.3.3 สทธในการไดรบการเยยวยาความเสยหาย สทธทผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการจะไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดขนนนตองเปนสทธทผเสยหายมความชอบธรรมจะไดรบหรอเปนประโยชนทกฎหมายรบรองและคมครองให ในปจจบนไมมบทบญญตส าหรบการเยยวยาผทถกกระท าละเมดจนพการไว

49 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด ความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

และกฎหมายอนทเกยวเนอง (น. 382), โดย เพง เพงนต, 2545, กรงเทพฯ: ศรบรรจภณฑ สเตชนนาร.

DPU

37

โดยเฉพาะแยกออกมาตางหากจากการเยยวยาความเสยหายดานอน เพยงแตมปรากฏอยในเรองการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนไดรบความเสยหายแกรางกายเทานน เนองจากการถกกระท าละเมดจนพการนนกเปนความเสยหายแกรางกายอยางหนงนนเอง ซงไมวาจะเปนกฎหมายในระบบกฎหมายจารตประเพณหรอระบบกฎหมายลายลกษณอกษรตางใหสทธในการไดรบการเยยวยาไมตางกนในสาระส าคญในความเสยหายทเกดขนจรงไมวาจะเปนความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนไดหรอความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได เพยงแตตางกนออกไปในส วนของคาเสยหายในเชงลงโทษทบางประเทศไมมบทบญญตของกฎหมายทใหสทธในการไดรบคาเสยหายในเชงลงโทษอนเนองมาจากแนวความคดพนฐานการเยยวยาความเสยหายจากการกระท าละเมดทตางกน โดยทวไปแลวคาเสยหายในทางละเมดในกรณไดรบความเสยหายแกรางกายสามารถแยกไดเปนสองประเภทใหญ ๆ คอ คาเสยหายทสามารถค านวณเปนเงนไดและคาเสยหายทไมอาจค านวณเปนเงนได50 คาเสยหายทสามารถค านวณเปนเงนไดนนหมายถงคาเสยหายทสามารถคดค านวณเปนจ านวนเงนไดโดยตรง เชน คาสญเสยรายไดทงในปจจบนและในอนาคต นอกจากนยงรวมถงคาใชจายอน ๆ ทไดจายไปอนเปนผลสบเนองมากจากเหตละเมดนนทสามารถค านวณเปนจ านวนเงนไดโดยตรงดวย เชน คารกษาพยาบาล คาใชจายในการเดนทางไปรกษาพยาบาล คาใชจายเพออปกรณพเศษอยางอน คาใชจายในการจางบคคลเพอกระท ากจการในครวเรอนซงผเสยหายไมสามารถกระท าเองไดอกตอไปอนเปนผลจากเหตละเมด หรอการสญเสยสทธในเงนบ านาญ เปนตน51 คาเสยหายทไมอาจค านวณเปนเงนได หมายถงคาเสยหายตาง ๆ ทไมสามารถวดหรอค านวณเปนจ านวนเงนได เชน ความเจบปวดหรอทนทกขทรมานอนเปนผลมาจากความเสยหายแกรางกาย และการสญเสยความสขหรอความรนรมยในชวตอนเนองมาจากความพการ หรอทพพลภาพ เปนตน52 สทธทผเสยหายจะไดรบการเยยวยาความเสยหายเนองจากการละเมดนน สามารถแยกพจารณาไดดงตอไปน 1. ความเสยหายทสามารถค านวณเปนเงนได (Pecuniary Losses) 1) คาใชจายซงผเสยหายตองเสยไป เชน คารกษาพยาบาลและคาใชจายเกยวเนองอน ๆ

50 From Textbook on Torts (p. 673), by Michael A. Jones, 2002, New York: Oxford University. 51 Ibid. (pp. 673-674). 52 Ibid. (p. 674).

DPU

38

ในกรณละเมดอนกอใหเกดความเสยหายแกรางกาย ผเสยหายสามารถไดรบชดใชคนซงคารกษาพยาบาลและคาใชจายอน ๆทเกยวเนองทผเสยหายไดจายไปอยางสมเหตสมผล คารกษาพยาบาลหรอคาใชจายเกยวเนองทผเสยหายไดจายไปแลวนนจดอยในประเภทของคาเสยหายแทจรง (Special Damages)53 สวนคารกษาพยาบาลหรอคาใชจายทางการแพทยในอนาคตนนจะไดรบการประมาณการและชดใชใหในฐานะทเปนคาเสยหายตามทางสนนษฐานทวไป (General Damages) ในสวนของคารกษาพยาบาลทไดจายไปแลวนนเปนการชดใชใหกบผเสยหายตามจ านวนทจายไปจรงไมวาจะเปนสถานพยาบาลของรฐหรอเอกชน ในกรณคารกษาพยาบาลหรอคาใชจายทางการแพทยในอนาคต ผเสยหายอาจเรยกรองคาเสยหายตามอตราคารกษาพยาบาลของสถานพยาบาลเอกชนได ไมไดถกจ ากดใหตองรกษาพยาบาลในสถานพยาบาลของรฐเทานนไม54 ในกรณทผเสยหายจ าเปนจะตองอาศยอยในสถานพกฟนหรอจ าเปนจะตองจางบคคลเพอท าการดแลผเสยหายเปนพเศษ คาใชจายดงกลาวกรวมอยในคาเสยหายนดวยหากเปนคาใชจายทไดจายไปดวยความจ าเปนและอยางสมเหตสมผล55 ส าหรบกรณทบคคลทสามซงไมมหนาทตามกฎหมายทตองดแลอปการะผเสยหายไดแบกรบภาระหนาทบางประการอนเกยวเนองกบการรกษาพยาบาล ทงในรปแบบของการจายเงนเปนคารกษาพยาบาลหรอการใหการดแลผเสยหาย แมวาบคคลเหลานจะไมมความสมพนธในทางละเมดกบผกระท าละเมดโดยตรง ผเสยหายกสามารถเรยกรองคาใชจายดงกลาวจากผกระท าละเมดได56 ทงนเพราะเปนความเสยหายทเกดแกตวผเสยหายเองในอนทตองการการรกษาพยาบาลหรออปกรณพเศษตางๆ ดงนนไมวาจะมหนาทในทางกฎหมายหรอเปนเพยงหนาทในทางศลธรรม หากไดกระท าไปเพราะเหตวาผเสยหายจะตองไดรบการรกษาพยาบาล และไดกระท าอยางสมเหตสมผล กเปนคาใชจายทเรยกรองเอาจากผกระท าละเมดได กรณทผเสยหายตองใชอวยวะเทยมเพอทดแทนอวยวะทสญเสยไปนน คาอวยวะเทยม เชน แขนเทยม ขาเทยม ยอมเปนคาใชจายทผกระท าละเมดตองชดใชเชนกน 2) คาเสยหายทขาดประโยชนท ามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคต คาเสยหายจากการขาดประโยชนท ามาหาไดอาจจ าแนกพจารณาจากความเสยหายดงน 2.1) ความเสยหายทแทจรง (Actual Loss)

53 Ibid. (p. 674). 54 Ibid. (pp. 674-675). 55 Ibid. (p. 675). 56 Ibid. (p. 676).

DPU

39

ความเสยหายจากการสญเสยรายไดทแทจรงนไดแกการสญเสยรายไดนบแตวนทผเสยหายไดรบความเสยหายแกรางกายจนถงวนทมการคดค านวณมลคาความเสยหายดงกลาว มลคาความเสยหายทแทจรงนเปนมลคาความเสยหายสทธหลงจากหกภาษเงนไดออกแลว 2.2) ความเสยหายในอนาคต (Prospective Loss) ความเสยหายในอนาคตนหมายถงความสญเสยในรายไดทคาดการณวาผเสยหายจะตองสญเสยไปในอนาคตเนองจากความเสยหายแกรางกายทเกดจากการท าละเมดของผกระท าละเมด 3) คาเสยหายอนเนองมาจากการเสยความสามารถทจะมรายได (Loss of Earning Capacity) ไมวาจะทงหมดหรอแตบางสวน โดยเรยกไดทงในเวลาปจจบนและในอนาคต การเสยความสามารถทจะมรายไดนนหมายถง ความสามารถซงโดยปกตคนทวไปจกตองมอยและใชเพอประกอบการงานในภายหนา แมวาในปจจบนจะยงไมประกอบการงานกตาม และแมจะมอวยวะเทยมมาใสใชแทนไดเหมอนอวยวะจรงทเสยไป กยงถอวาเสยความสามารถอยนนเอง ทงการเสยความสามารถทจะมรายไดนนรวมไปถงการทไมสามารถท างานงานไดดดงเดม เชน ไมสามารถท างานหนกได ไมสามารถเดนไดอยางคนปกตธรรมดา เปนตน ในกรณทผเสยหายไดรบความเสยหายทางรางกาย เชน ทพพลภาพถาวร ซงสงผลตอความสามารถในการทจะไดรบรายไดในอนาคตในอตราเดยวกนกบทเคยไดรบกอนการกระท าละเมด ผเสยหายอาจมความเสยหายจากการสญเสยรายได (Loss of Earning) หรอไมกได57 ผเสยหายอาจสญเสยรายไดท งหมดในกรณทผเสยหายไมสามารถประกอบการงานไดอกตอไป หรออาจสญเสยรายไดบางสวนในกรณทผเสยหายอาจตองเปลยนไปประกอบการงานอยางอนซงใหรายไดนอยกวา อยางไรกตาม ในบางกรณแมวาความเสยหายทางรางกายอาจสงผลตอความสามารถในการทจะมรายได ผเสยหายอาจไมมความเสยหายจากการสญเสยรายไดเลยกไดเนองจากนายจางอาจตดสนใจจางผเสยหายตอไปในอตรารายไดเทาเดม58 ในกรณตาง ๆ เหลานผเสยหายอาจเรยกรองคาเสยหายอนเนองมาจากการสญเสยความสามารถทจะมรายได หากมความเปนไปไดในระดบหนงวาผเสยหายอาจจะตองสญเสยหนาทการงานทตนเคยกระท าอย ท งนเนองจากความสามารถในการหาอาชพหรองานอนทมรายไดเทากนนนลดลง การเรยกรองคาเสยหายในสวนนนนตองพจารณาองคประกอบสองประการไดแก 1) มความเสยงสงหรอไมในการทผเสยหายจะสญเสยหนาทการงานทท าอยในเวลาใดเวลาหนงขางหนา และ 2) หากมความเสยงเชนนนมลคาปจจบนของความเสยงในอนาคตจะเปนอยางไร อยางไรกตาม

57 Ibid. (p. 689). 58 Ibid. (p. 690).

DPU

40

ความแตกตางระหวางความเสยหายจากการสญเสยรายไดและความเสยหายอนเนองมาจากการสญเสยความสามารถทจะมรายไดนนไมชดเจนและไมอาจแยกออกจากกนอยางเดดขาด แตการเรยกรองความเสยหายอนเนองมาจากการสญเสยความสามารถทจะมรายไดนถกน าไปใชอยางชดเจนทสดในกรณของเดกซงไมเคยประกอบอาชพมากอน59 ในกรณทศาลประเมนคาเสยหายในความเสยหายจากการสญเสยรายไดและในความเสยหายอนเนองมาจากการสญเสยความสามารถทจะมรายไดแยกออกจากกน ศาลจะตองระมดระวงไมใหคาเสยหายทงสองสวนนไดรบการประเมนทบซอนกน 4) คาเสยหายจากการสญเสยรายไดเนองจากอายขยสนลง (The Lost Years) คาเสยหายในกรณนไดแกคาเสยหายในกรณทผเสยหายอาจตองสญเสยรายไดในอนาคตเนองจากอายขยของผเสยหายสนลงหรอตายกอนวยอนควรเนองจากการกระท าละเมด คาเสยหายในกรณนศาลในประเทศองกฤษเคยมค าตดสนวาผเสยหายไมสามารถเรยกไดเนองจากผเสยหายไมสามารถสญเสยสงหนงสงใดอกเมอผเสยหายถงแกความตายไปแลว อยางไรกตามตอมาไดมค าตดสนในภายหลงวางหลกกลบค าตดสนดงกลาวโดยใหเหตผลวาถงแมวาตวผเสยหายเองอาจไมไดรบความสญเสยใด ๆ หลงจากทตนเองถงแกความตายไปแลว แตทายาทหรอผอยภายใตอปถมภของผเสยหายอาจเปนผไดรบความเสยหายกได60 ดงนนในปจจบนคาเสยหายในสวนนจงเปนคาเสยหายทผเสยหายมสทธทจะไดรบ 2. ความเสยหายอนมใชตวเงน (Non- pecuniary Losses) หมายถง ความเสยหายซงไมอาจค านวณเปนจ านวนเงนได ซงเปนความเสยหายทเปนนามธรรม ความเสยหายดงกลาวนเมอไมสามารถชดใชดวยวธอนเพอเยยวยาใหผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการกลบคนสฐานะเดม กตองชดใชเปนเงนความเสยหายอนมใชตวเงน เชน 1) ความเจบปวดและความทกขทรมาน (Pain and Suffering) ผเสยหายสามารถทจะเรยกรองคาเสยหายเนองจากความเจบปวดและทกขเวทนาทงทเปนอยและทอาจไดรบในอนาคตเนองจากความเสยหายแกรางกายอนเกดจากการกระท าละเมด เชน อาการทางประสาทอนเปนผลจากการกระท าละเมดหรอเนองจากการรกษาพยาบาล61 ผเสยหายทไดรบผลกระทบทางจตใจเนองจากการทรบรวาอายขยของตนสนลงหรอตนเองตองทพพลภาพกสามารถเรยกรองเอาคาเสยหายจากผลกระทบทางจตใจนนไดเชนกน อยางไรกตามในกรณท

59 Ibid. (p. 690). 60 Ibid. (p. 682). 61 Ibid. (p. 690).

DPU

41

ผเสยหายไมไดสตถาวรหรอไมสามารถรบรไดถงความเจบปวดและทกขเวทนาดงกลาว คาเสยหายในสวนนกไมอาจเรยกเอาจากผกระท าละเมดได62 2) การสญเสยความรนรมยในชวต (Loss of Amenity) คาเสยหายในการสญเสยความรนรมยในชวตตามปกตทควรจะเปน หมายถง คาเสยหายทใหเนองจากผลของความเสยหายทเกดขนแกการท ากจกรรมของผเสยหาย63 เชน ไมสามารถเดนทางไปทองเทยวพกผอนไดดงเดม ไมสามารถมบตรได เปนตน 3) คาเสยหายอนเนองมาจากความเสยหายนนเอง (The Injury Itself) หมายถงคาเสยหาย เนองจากตวความเสยหายแกรางกายและจตใจทเกดขนแกตวผเสยหายเอง เชน ความทตองแขนขาด ความทตองขาขาด ความทตองเสยโฉม เปนตน คาเสยหายจากการเสยความรนรมยในชวตและคาเสยหายอนเนองมาจากความเสยหายนนเองจดเปนคาเสยหายทไมอาจค านวณเปนเงนได และโดยปกตแลวศาลมกจะใหคาเสยหายทงสองประเภทนรวมกนไปเปนคาเสยหายทไมอาจค านวณเปนเงนไดเปนจ านวนเดยว 3. ดอกเบยในหนอนเกดจากการกระท าละเมดในกรณทคาสนไหมทดแทนตองชดใชกนเปนเงน การคดดอกเบยใหนบแตวนท าละเมด 4. ผลประโยชนและก าไรทควรจะไดแตผเสยหายตองขาดไปเพราะการละเมดนน ถาเปนความเสยหายอนแนนอนและเปนผลโดยตรงจากการกระท าของผท าละเมดแลว ผกระท ากตองรบผด จากทกลาวมาจะเหนไดวา ในปจจบนการพจารณาเรองคาเสยหายในกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายจนรางกายพการนนรวมอยในเรองของคาเสยหายในกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกาย โดยมไดมการแยกออกเพอพจารณาเปนเอกเทศ ความแตกตางของปรมาณคาเสยหายทผเสยหายอาจไดรบระหวางกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกาย และกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายจนรางกายพการนนอยทการค านงถงปรมาณความเสยหายทเกดขนแกผเสยหายทงในปจจบนและอนาคตซงผเสยหายททพพลภาพอาจไดรบการพจารณาวาไดรบความเสยหายมากกวาผเสยหายทมไดทพพลภาพ ทงในแงของคารกษาพยาบาล ความเสยหายจากการสญเสยรายไดในอนาคต ความเสยหายอนเนองมาจากการสญเสยความสามารถทจะมรายได ความเจบปวดและทกขเวทนา การสญเสยความสามารถทางดานรางกายและจตใจ และการสญเสยความรนรมยในชวต ดงน นโดยหลกทวไปแลว

62 Ibid. (p. 691). 63 Ibid. (p. 691).

DPU

42

คาเสยหายทผเสยหายอาจไดรบในกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายจนรางกายพการนนจงไดแก 1. คารกษาพยาบาลและคาใชจายเกยวเนองอน ๆ ทผเสยหายตองเสยไปอนเปนผลจากการกระท าละเมดของผกระท าละเมดและท าใหผเสยหายตองทพพลภาพ คาเสยหายทผเสยหายอาจจะไดรบในสวนนยอมแตกตางกนไปตามแตกรณ ขนอยกบวาผเสยหายตองเสยคาใชจายในสวนนไปเปนจ านวนเทาใด แตอาจพจารณาไดวาในกรณทผเสยหายถกกระท าละเมดจนตองทพพลภาพ คาเสยหายในสวนนอาจมเพมขนมากกวาในกรณทผเสยหายไมไดรบบาดเจบจนถงขนทพพลภาพ เพราะผเสยหายอาจตองเขารบการฟนฟในสถานฟนฟ อาจมระยะเวลาทตองรกษาตวอยในโรงพยาบาลเปนเวลานาน อาจมคาใชจายในเพออปกรณพเศษอน ๆ เพอทจะชวยในการประกอบกจกรรมในชวตประจ าวนของผเสยหายไดดขน อาจตองมการจางผดแลทมความรความช านาญและไดรบการฝกฝนมาเปนการเฉพาะเพอดแลผเสยหาย เปนตน 2. คาเสยหายทขาดประโยชนท ามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคต ส าหรบคาเสยหายส าหรบการขาดประโยชนท ามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานในเวลาปจจบน กลาวคอนบตงแตวนทผเสยหายถกกระท าละเมดจนถงวนทน ามาใชในการคดค านวณนนอาจจะไมมความแตกตางกนระหวางกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายและกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายจนรางกายพการ อยางไรก ดในสวนของคาเสยหายส าหรบการขาดประโยชนท ามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานในอนาคตนนปรมาณคาเสยหายทศาลจะใหระหวางทงสองกรณอาจมความแตกตางกนได ทงนเนองจากในกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายจนรางกายพการ ปจจยทศาลยอมตองน ามาพจารณารวมดวยยอมไดแกความทพพลภาพของผเสยหายซงยอมสงผลใหผเสยหายอาจไดรบคาจางลดลง ศาลตองพจารณาถงความนาจะเปนทผเสยหายจะไดรบรายไดในอนาคตหากผเสยหายไมรบบาดเจบ ดงนนผเสยหายททพพลภาพอาจไดรบคาเสยหายในสวนนมากกวาผเสยหายในกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายโดยผเสยหายไมทพพลภาพ 3. คาเสยหายอนเนองมาจากการเสยความสามารถทจะมรายได เนองจากการเสยความสามารถทจะมรายไดนน หมายถง ความสามารถซงโดยปกตคนทวไปจกตองมอยและใชเพอประกอบการงานในภายหนา ในกรณทผเสยหายถกกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายโดยทวไปนน ผเสยหายอาจไมไดสญเสยความสามารถในการประกอบการงาน ดงนน ความเสยหายในสวนนจงไมม และผเสยหายในกรณดงกลาวยอมไมไดรบคาเสยหายในสวนน แตส าหรบกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายจนรางกายพการนน ยอมเปนทเหนได

DPU

43

วาผเสยหายอาจสญเสยความสามารถในการทจะไดรบรายไดในอนาคตในอตราเดยวกนกบทเคยไดรบกอนการกระท าละเมด หากมความเปนไปไดในระดบหนงวาผเสยหายอาจจะตองสญเ สยหนาทการงานทตนเคยกระท าอย และมความเสยหายเนองจากความสามารถในการหาอาชพหรองานอนทมรายไดเทากนนนลดลง ศาลกอาจพจารณาคาเสยหายในสวนนใหแกผเสยหาย อยางไรกดสงส าคญทตองค านงถงกคอความแตกตางระหวางความเสยหายจากการสญเสยรายไดและความเสยหายอนเนองมาจากการสญเสยความสามารถทจะมรายไดนนไมอาจแยกออกจากกนอยางเดดขาดและอาจทบซอนกนอย ดงนนหากศาลพจารณาปจจยในสวนนรวมเขากบคาเสยหายเนองจากการขาดประโยชนท ามาหาไดของผเสยหายแลว คาเสยหายในสวนนกไมอาจแยกพจารณาเพอใหแกผเสยหายไดอก 4. คาเสยหายจากการสญเสยรายไดเนองจากอายขยสนลง คาเสยหายในสวนนไดแกกรณทเปนทคาดหมายไดวาผลจากการกระท าละเมดของผกระท าละเมดอาจท าใหผเสยหายมอายขยสนลง และเนองจากอายขยทสนลงนนท าใหผเสยหายตองสญเสยรายไดจากการประกอบอาชพเพราะตองสนชวตลงกอนวยอนควรซงหากไมมเหตละเมดเชนนนผเสยหายอาจยงมรายไดจากการประกอบอาชพอยตอไป ในกรณทผเสยหายไดรบบาดเจบจนถงขนทพพลภาพอาจเปนปจจยหนงทท าใหคาดหมายและประเมนไดวาผเสยหายอาจมอายขยทสนลงและเปนเหตใหศาลอาจพจารณาเพอใหคาเสยหายในสวนน ในขณะทในกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายโดยทวไปนนอาจเปนการยากทจะแสดงใหเหนไดวาผเสยหายอาจมอายขยสนลงเนองมาจากการกระท าละเมด และดงนนจงเปนการยากทผเสยหายจะไดรบคาเสยหายในสวนน 5. ความเจบปวดและความทกขทรมาน คาเสยหายในสวนนเปนคาเสยหายเนองจากความเจบปวดและทกขเวทนาทงทเปนอยและทอาจไดรบในอนาคตเนองจากความเสยหายแกรางกายอนเกดจากการกระท าละเมด ในขณะทในกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายโดยผเสยหายไมทพพลภาพ ผเสยหายอาจไดรบความเจบปวดและความทกขทรมานอนเปนผลจากการกระท าละเมดเชน อาจท างานและใชชวตไดตามปกตแตมอาการทางระบบประสาทเปนครงคราว และไมจ าเปนเสมอไปวาในกรณทผเสยหายไมทพพลภาพ ผเสยหายจะมความความเจบปวดและความทกขทรมานอนเปนผลจากการกระท าละเมดนอยไปกวากรณทผเสยหายตองทพพลภาพ แตโดยทวไปแลวยอมเหนไดชดเจนวาในกรณทผเสยหายไดรบความเสยหายจากการกระท าละเมดจนถงขนทพพลภาพ ผเสยหายอาจไดรบความเจบปวดและความทกขทรมานอนเนองมาจากการกระท าละเมด และเปนปจจยในการก าหนดความเสยหายในสวนน 6. การสญเสยความสามารถทางดานรางกายและจตใจ ความเสยหายในสวนนไดแกความเสยหายทใหเนองจากตวความเสยหายทเกดขนแกผเสยหายเอง เชน ในกรณนยอมเหนได

DPU

44

ชดเจนวาความเสยหายทผเสยหายจะไดรบในกรณทผเสยหายไมทพพลภาพยอมนอยกวาในกรณทผเสยหายถกกระท าละเมดจนตองทพพลภาพ 7. การสญเสยความรนรมยในชวต เชนเดยวกบกรณการสญเสยความสามารถทางดานรางกายและจตใจ ผเสยหายคาเสยหายอาจสญเสยความรนรมยในชวตตามปกตทควรจะเปน และยอมเหนไดชดเจนวาผเสยหายททพพลภาพอาจตองสญเสยความรนรมยในชวตมากกวาผเสยหายทไมทพพลภาพ ดงนนคาเสยหายในสวนนทผเสยหายจะไดรบในกรณทผเสยหายไมทพพลภาพถาหากม โดยทวไปแลวยอมนอยกวาในกรณทผเสยหายถกกระท าละเมดจนตองทพพลภาพ 8. ดอกเบยในหนอนเกดจากการกระท าละเมดในกรณทคาสนไหมทดแทนตองชดใชกนเปนเงน การคดดอกเบยใหนบแตวนท าละเมด ในกรณนยอมเหนไดชดเจนวาหากผเสยหายไดรบคาเสยหายอนเนองมาจากการกระท าละเมดเปนจ านวนเงนมากขนเทาใด ดอกเบยในหนดงกลาวอนเกดจากการกระท าละเมดยอมมากขนตามไปดวยเชนกน 9. ผลประโยชนและก าไรทควรจะไดแตผเสยหายตองขาดไปเพราะการละเมดนน ถาเปนความเสยหายอนแนนอนและเปนผลโดยตรงจากการกระท าของผท าละเมดแลว ผกระท ากตองรบผด ในกรณนคาเสยหายทศาลอาจใหในกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายและกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายจนรางกายพการนนอาจมหรอไมมความแตกตางกน ทงนขนอยกบวาผลประโยชนหรอและก าไรทควรจะไดแตผเสยหายตองขาดไปเพราะการละเมดนน เปนเพราะความทพพลภาพอนเปนผลจากการกระท าละเมดของผกระท าละเมดหรอไม ส าหรบหลกเกณฑในการก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอการเสยความสามารถในการประกอบการงานในปจจบนนน โดยปกตศาลจะค านงถงระยะเวลาทไมสามารถประกอบการงานและอตรารายไดกอนเกดเหตโดยวธค านวณตวเลขถงวนฟอง แตถาเปนการเสยความสามารถในอนาคตกไมอาจค านวณไดโดยงาย เพราะในการประเมนจะตองคดถงสวนประกอบทส าคญอกหลายประการ ศาลจะตองกะประมาณระยะเวลาแหงการเสยความสามารถในอนาคตและอตรารายไดในอนาคตทนาจะเปนไปไดของโจทกซงอาจเพมหรอลดลงเนองจากความไมแนนอนของเหตการณในอนาคต การก าหนดคาสนไหมทดแทนส าหรบในเรองการก าหนดคาเสยความสามารถในการประกอบการงานในอนาคตทเกดขนจากรางกายพการ เชน เสยแขน ขา เปนอมพาต ทพพลภาพท างานหนกไมได การทจะก าหนดคาสนไหมทดแทนเปนเพยงประมาณการความสามารถในอนาคตเทานน ซงศาลอาจประมาณการไดไดจากปจจยหลายประการ เชน คณภาพชวต ความคาดหวง ความสามารถในการหารายไดและวชาชพ ประโยชนในการท างานทเคยท ามา สขภาพ

DPU

45

รางกาย สขภาพจต และการศกษา มาประกอบกบระยะเวลาการท างานในอนาคตทจะใหตอไปนานเทาไร การก าหนดคาสนไหมทดแทนในความเสยหายประเภทนขนอยกบขอเทจจรง ความเปนไปไดของสภาพการณแลวแตกรณไป จ านวนคาสนไหมทดแทนจะเปนเทาไรนนขนอยกบดลยพนจของศาล การก าหนดคาสนไหมทดแทนความเสยหายอนมใชตวเงนเนองจากการสญเสยอวยวะน เปนการทผเสยหายถกกระท าละเมดจนตองเสยอวยวะ อาทเชน แขนขาด ขาขาด เสยนยนตา ซงเปนผลเสยหายแกรางกายและจตใจของผเสยหาย ค าพพากษาของศาลในระบบกฎหมายลายลกษณอกษรในการก าหนดคาสนไหมทดแทนประเภทนจะมขอบเขตทแคบกวาในระบบกฎหมายจารตประเพณ เนองจากแนวความคดของระบบกฎหมายลายลกษณอกษรมงก าหนดคาเสยหายเพอชดใชแทนเฉพาะความเสยหายทโจทกไดรบ อยางไรกตาม แนวทางปฏบตของศาลทผานมาในการก าหนดคาสนไหมทดแทนในความเสยหายดงกลาวยงไมมบรรทดฐานทชดเจนดวยเหตวา คาความเสยหายดงกลาวไมอาจก าหนดไดวาอวยวะสวนใดในรางกายจะมราคาเทาไร ทผานมาจงเปนความยงยากอยางยงในการใชดลยพนจก าหนดคาสนไหมทดแทน อกทงในกฎหมายละเมดมไดก าหนดถงแนววธการค านวณคาสนไหมทดแทนแตอยางใด จงยากแกการทโจทก จ าเลย หรอศาลจะก าหนดคาเสยหายในเบองตนนนควรเปนเทาไร แตการทศาลจะก าหนดคาสนไหมทดแทนใหเพยงใดนนเปนดลยพนจของศาลขนอยกบพฤตการณและความรายแรงแหงละเมดของแตละคดได หากกลาวโดยเฉพาะถงความเสยหายแกรางกายทไดรบจากการละเมดนน คงปฏเสธไมไดวาหากไดรบความเสยหายแกรางกายจนถงขนาดพการนน ผไดรบความเสยหายจะทกขทรมานและล าบากเพยงใดกบการทตองใชชวตตอไป และถงแมวาจะมกฎหมายบญญตใหผกระท าตองรบผดในความเสยหายทเกดขนนน แตกยงมขอขดของบางประการในการก าหนดคาเสยหายเพอใหผเสยหายไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมหรอใกลเคยงฐานะเดมมากทสดเทาทจะท าไดอยางแทจรง ทงกรณทผกระท าละเมดไดกระท าโดยจงใจ มเจตนาราย หรอไดกระท าโดยความประมาทเลนเลออยางรายแรงแลว สทธในการไดรบชดใชความเสยหายทเกดขนนนจะเพยงพอหรอไมประการใด และควรทจะพฒนาการเยยวยาความเสยหายทไดรบไปในทางใดหรอไม ผเขยนจะไดกลาวตอไปในบทท 4

DPU

บทท 3 หลกกฎหมายเกยวกบการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมด

จนรางกายพการตามกฎหมายไทยเปรยบเทยบกบตางประเทศ

เมอมการกระท าละเมดเกดขนท าใหเกดความเสยหายแกผเสยหายไมวาจะเปนความเสยหายแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใดกด เหลาน ผกระท าละเมดยอมมหนาทตองชดใชคาเสยหายแกผเสยหาย ซงหลกการชดใชคาเสยหายของแตละระบบกฎหมายมความคลายคลงและแตกตางกนบางอนเปนผลมาจากรากฐานของกฎหมายในการชดใชคาเสยหายของแตละระบบกฎหมายทมทมาตางกน

Winfield กลาววา “ความรบผดเพอละเมด เกดจากการลวงสทธผดหนาท มใชการใชสทธ และหนาทนเปนหนาททมตอบคคลอน และการท าผดหนาทนยอมฟองเรยกเอาคาเสยหายกนได”1 เพอใหการเยยวยาชดใชคาเสยหายใหแกผเสยหายอยางถกตองเปนธรรมและเหมาะสมกบยคสมยทเปลยนแปลงไป จงมความจ าเปนทจะตองศกษาหลกกฎหมายเกยวกบความรบผดในทางละเมดและหลกการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมดของแตละระบบกฎหมายใหเขาใจอยางถองแท ในบทน ผเขยนจะกลาวถงหลกกฎหมายเกยวกบความรบผดในทางละเมดและหลกกฎหมายเกยวกบการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการตามกฎหมายไทย หลกกฎหมายเกยวกบการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการในประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) และหลกการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการในประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System)

3.1 หลกกฎหมายเกยวกบการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการตามกฎหมายไทย

3.1.1 บทกฎหมายทคมครองผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ 3.1.1.1 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด

1 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด (น. 1), โดย ไพจตร ปญญพนธ, 2544,

กรงเทพฯ: นตบรรณการ.

DPU

47

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด ไดบญญตหลกเกณฑความรบผดทางละเมด ทท าใหผกระท าละเมดมหนาทตองชดใชความเสยหายใหแกบคคลทตนลวงสทธเพอเยยวยาใหเขาไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมเสมอนมไดมการกระท าละเมดเกดขน โดยหลกความรบผดในทางละเมดทวไปบญญตไวในมาตรา 420 มหลกเกณฑการพจารณาดงตอไปน

การกระท าอยางไรเปนละเมดนน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 บญญตไววา “ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าตอบคคลอนโดยผดกฎหมาย ใหเขาเสยหายถงแกชวตกด รางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนท าละเมดจ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน” การกระท าใดจะเปนละเมดการกระท านนจะตองเขาหลกเกณฑตามมาตรา 420 อาจแยกพจารณาหลกเกณฑแหงการกระท าละเมดได ดงน

1. ผใด 2. การกระท า 3. โดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ 4. กระท าตอบคคลอนโดยผดกฎหมาย 5. บคคลอนไดรบความเสยหายแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสนหรอสทธ

อยางหนงอยางใด 6. มความสมพนธระหวางการกระท าการกระท าและผลของการกระท า 1. ผใด “ผใด” ในมาตรา 420 หมายความถง ผซงกระท าใหเกดความเสยหายแกผอน ซงรวมถง

บคคลธรรมดาและนตบคคลดวย บคคลธรรมดานนหมายถงบคคลทกประเภทโดยไมจ ากดอายของผกระท า แมบคคลบางประเภทอาจไมตองรบโทษในทางอาญาเพราะเหตมอายนอยหรอบคคลซงกระท าความผดในขณะไมสามารถรผดชอบหรอไมสามารถบงคบตนเองไดเพราะมจตบกพรอง โรคจต หรอจตฟนเฟอน เมอบคคลทกคนไดกระท าความเสยหายแกบคคลอนและมลกษณะของการกระท าเขาหลกเกณฑเปนละเมดแลว บคคลเหลานนกจะตองรบผด แมบคคลบางประเภททไมอาจท านตกรรมทสมบรณไดตามกฎหมายกคงอยในบงคบของค าวาผใดตามมาตรานเชนกน2

2. การกระท า ค าวา “การกระท า” นนหมายถงการแสดงความรสกนกคดภายในใจของตนออกมาให

บคคลทวไปทราบ โดยการเคลอนไหวในอรยาบถไมวาโดยทางใด จะโดยทางกรยาอาการ วาจาหรอลายลกษณอกษรกได โดยรส านกในการเคลอนไหวนนและผกระท าสามารถบงคบการ

2 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 20), โดย

วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

DPU

48

เคลอนไหวไดดวย ถาหากเปนการเคลอนไหวทไมรส านกแลว กไมถอวาเปนการกระท า หากเปนเพยงการนกคดไมใชการกระท าตามกฎหมาย แตเปนฐานะทางจตใจ

การกระท าทจะเปนละเมดนน จะตองเปนการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ3 ค าวา “จงใจ”หมายถง รส านกถงผลหรอความเสยหายทจะเกดจากการกระท าของตน ถารวาจะเกดผลหรอความเสยหายแกเขาแลว กเปนจงใจ สวนค าวา “ประมาทเลนเลอ” หมายถง ไมจงใจ แตไมใชความระมดระวงตามสมควรทจะใช รวมถงในลกษณะทบคคลผมความระมดระวงจะไมกระท าดวย ความระมดระวงทวานกฎหมายวางระดบโดยทวไปไวในระดบของวญญชน

การกระท า หมายความรวมถงการกระท าโดยงดเวนดวย การกระท าโดยงดเวนการทจกตองกระท าเพอปองกนผลนนดวย4 หมายถง การไมกระท าการตามหนาทอยางใดอยางหนงซงมงจะปองกนผลรายไมใหเกดขน แตเพราะเหตทงดเวนกระท าการดงกลาวจงท าใหเกดความเสยหายขน ประมวลกฎหมายอาญาไดก าหนดไววา “การกระท า ใหหมายความรวมถงการใหเกดผลอนหนงอนใดขนโดยงดเวนการทจกตองกระท าเพอปองกนผลนนดวย”5 โดยทวไปการงดเวนการกระท านนในทางแพงไมถอวาเปนละเมด แตถาผงดเวนการกระท ามหนาทตองกระท าการอยางใดอยางหนงเพอปองกนผลนนแตกลบงดเวนกระท าการตามหนาทและการงดเวนการกระท าดงกลาวไดกอใหเกดความเสยหายขน การงดเวนยอมเปนละเมดได และหนาทจะตองกระท านน ไมจ าเปนตองมกฎหมายบญญตไวกอนเสมอไป เพราะหนาทอาจจะเกดจากสญญา หรอวชาชพ หรอการกระท าครงกอน ๆ ของตนกได ขอส าคญตองเปนหนาททมงประสงคตอการปองกนผลรายทเกดขนนน

3. โดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ ศาสตราจารยจตต ตงศภทย เหนวา “การกระท าโดยจงใจ หมายความถง การกระท าโดย

ประสงคตอความเสยหายเทานน แมจะเลงเหนผลกไมใชจงใจกระท า อาจเปนเพยงประมาทเลนเลอไดอกสวนหนง”

อาจารยพจน ปษปาคม กลาววา “ไดแก การกระท าโดยรส านกในการทกระท า และในขณะเดยวกนรวาจะท าใหเขาเสยหาย” 6 ฉะนน ความเขาใจผดคดวาตนเองชอบทจะกระท าไดและการกระท านนไมท าใหผอนเสยหาย ไมถอเปนการจงใจ

3 แหลงเดม. (น. 22). 4 จาก ค าบรรยายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยละเมด (น. 38), โดย พจน ปษปาคม, 2525,

กรงเทพฯ: ส านกอบรมศกษากฎหมายแพงเนตบณฑตยสภา. 5 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรค 5 6 ค าบรรยายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยละเมด (น. 40). เลมเดม.

DPU

49

ผเขยนเหนวา “การกระท าโดยจงใจ” คอ การกระท าดวยความรส านกในการกระท าและรหรอควรรวาการกระท านนจะท าใหเกดความเสยหายขนได

ในบางกรณแมวาการกระท านนจะเปนการกระท าโดยจงใจ แตถาผกระท าไดกระท าโดยเชอวาตนมอ านาจกระท าได การกระท านนกไมถอวาเปนละเมด เวนแตการเชอนนจะเปนไปโดยประมาทเลนเลอ จงใจในทางแพงนน ผกระท าไมจ าตองถงขนาดมงหมายตอผล เพยงแตรส านกในการกระท าและรถงความเสยหายทจะเกดขนจากการกระท านนดวย กถอวาจงใจแลว

ค าวาวา “ประมาทเลนเลอ” หมายถงการกระท าโดยมไดจงใจ แตกระท าโดยปราศจากความระมดระวง ซงบคคลทอยในภาวะเชนนนจกตองมตามวสยและพฤตการณ และผกระท าอาจใชความระมดระวงเชนวานนได แตหาไดใชใหเพยงพอไม ประมาทเลนเลอเปนการกระท า จงตองเปนการกระท าโดยรส านกในการเคลอนไหวรางกายทอยในบงคบของจตใจและหมายความรวมถงการงดเวนการกระท าทตนมหนาทตองกระท าเพอปองกนความเสยหายมใหเกดขนดวย

ขนาดของความระมดระวง ตามมาตรา 420 นนก าหนดจากมาตรฐานความประพฤตของบคคลธรรมดาทวไปโดยสวนเฉลยในสงคม ซงเปนความระมดระวงรอบคอบตามสมควรแกกรณทวญญชนจะพงใชในเหตการณเชนวานน หลกในการวนจฉยตองถอเอาตามการปฏบตของคนธรรมดาในฐานะและภาวะเชนเดยวกบจ าเลยและภายใตพฤตการณเดยวกนกบจ าเลยทกประการ โดยถอเอาความประพฤตของบคคลสมมตนนแทนความประพฤตของบคคลทวไป

ค าวา “วสย” คอ ลกษณะทเปนอยของผกระท า เชน เปนเดก เปนคนพการหรอบกพรองทางกายหรอจตใจ วสยตองพจารณาดจาก อาย เพศ การศกษา ความจดเจนแหงชวต เปนตน สวนค าวา “พฤตการณ” คอ ขอเทจจรงประกอบการกระท า เชน ในการขบรถ ไดแก สภาพรถ สภาพถนน แสงสวาง ความพลกพลานของการจราจร ตองพจารณาวาถาบคคลตกอยในภาวะเชนนจะใชความระมดระวงเพยงใด ภายใตพฤตการณทแตกตางกน บคคลยอมใชความระมดระวงทแตกตางกน7

4. กระท าตอผอนโดยผดกฎหมาย ค าวา “โดยผดกฎหมาย” คอ กระท าโดยไมมอ านาจหรอไมมสทธหรอท าโดยมชอบดวย

กฎหมาย ดงนน แมไมมกฎหมายบญญตไววาการกระท าเชนนนเปนความผด ถาผกระท าไดท าตอบคคลอนจนเขาเสยหาย การกระท านนกเปนละเมดได แตถาผกระท ามอ านาจท าไดโดยอาศยสทธตามกฎหมายหรออาศยสทธตามค าพพากษาหรอในฐานะเปนคสญญา แมมความเสยหายเกดขนจาก

7 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด (น. 142), โดย เพง เพงนต, 2553,

กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

DPU

50

การกระท าโดยใชอ านาจโดยชอบ กไมเปนการกระท าโดยผดกฎหมาย8 อยางไรกด การกระท าโดยใชอ านาจทกฎหมายบญญตรบรองไวแตมงหมายใหเกดความเสยหายแกผอนกเปนการอนมชอบดวยกฎหมายดวย9 อาจกลาวไดวาค าวา “ผดกฎหมาย” มไดหมายความถงการทท าการฝาฝนบทบญญตของกฎหมายเทานน แตยงหมายถงเปนการกระท าทเปนการลวงสทธของผอนทมอยตามกฎหมาย โดยผดหนาททตองเคารพตอสทธนน ท าใหเกดความเสยหายแกผอนนน โดยผกระท าไมมสทธทจะท าได หรอไมมขอทจะแกตวตามกฎหมายได ทงไดกระท าโดยปราศจากความยนยอมของผเสยหายโดยไมตองมกฎหมายบญญตวาการกระท านนเปนผดกฎหมายอกชนหนง10

การกระท าทเปนการฝาฝนบทบงคบของกฎหมาย และกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอน กฎหมายถอวาการกระท านนเปนการกระท าอนมชอบดวยกฎหมายเชนกน เชนกระท าการฝาฝน พระราชบญญตจราจรทางบก ซงเปนบทบญญตเพอปองกนอนตรายแกบคคลอน กฎหมายใหสนนษฐานไวกอนวาผนนเปนผผด ดงทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422 วา “ถาความเสยหายเกดแตการฝาฝนบทบงคบแหงกฎหมายใดอนมทประสงคเพอจะปกปองบคคลอน ๆ ผใดท าการฝาฝนเชนนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาผนนเปนผผด”

การกระท าทจะเขาขอสนนษฐานของมาตรา 422 นน จะตองประกอบดวยหลกเกณฑสองประการ กลาวคอ จะตองเปนการฝาฝนบทบงคบแหงกฎหมาย มใชเปนแตเพยงการฝาฝนระเบยบขอบงคบเทานน และจะตองเปนกฎหมายทบญญตไวเพอปกปองบคคลอน ๆ มใชเพอปกปองตวผกระท าเอง หรอบญญตไวเพอความสงบเรยบรอยของบานเมองธรรมดา ดงนน ความเสยหายทเกดขนจากการฝาฝนกฎหมายบางกรณจงไมเขากรณตามมาตราน อยางไรกตาม มาตรา 422 เปนเพยงขอสนนษฐานสวนหนงของมาตรา 420 เทานน มใชสนนษฐานใหบคคลนนจะตองรบผดเลยทเดยว ยงจะตองมการพสจนตอไปใหครบหลกเกณฑของละเมดตามมาตรา 420 ดวย11

มาตรา 422 เปนบทขยายของมาตรา 420 อกบทหนงในแงทวาสนนษฐานวาผท าเปนผท าละเมด เวนแตจะพสจนได ถามกฎหมายออกมาสนนษฐานทเปนคณคนหนงแลว อกคนทถกสนนษฐานเปนผลรายจะตองน าสบพสจนตามมาตรา 422 กลาวคอ มการกระท าทฝาฝนตอกฎหมาย

8 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด (น. 22), โดย สษม ศภนตย, 2546,

กรงเทพฯ: นตบรรณการ. 9 แหลงเดม. (น. 27). 10 จาก ค าบรรยายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยละเมด (น.43 ), โดย พจน ปษปาคม, 2525,

กรงเทพฯ: ส านกอบรมศกษากฎหมายแพงเนตบณฑตยสภา. และค าพพากษาศาลฎกาท 502/2497 11 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 60-62),

โดย วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

DPU

51

ทมความประสงคจะปกปองบคคลอน ตวอยางเชน พระราชบญญตจราจรทางบกบงคบใหขบรถทางชองทางดานซาย ถาจ าเลยขบรถแลนเขาไปในชองทางดานขวาแลวเกดชนกบอกฝายหนงเขา กฎหมายสนนษฐานวาจ าเลยเปนฝายผด เนองจากเปนการกระท าทมชอบดวยกฎหมาย เพราะพระราชบญญตจราจรทางบกออกมาเพอประสงคปกปองบคคลอน คอจดระเบยบจราจรใหเรยบรอยเพอความปลอดภยในการจราจร เปนหนาทของจ าเลยทตองน าสบหกลางขอสนนษฐานของกฎหมาย12

ค าพพากษาศาลฎกาท 1466/2517 คนขบรถของจ าเลยจอดรถไวรมถนนในเวลากลางคน ทายรถล าออกไปในผวจราจร โดยไมไดมเครองหมายแสดงวามรถจอดอย อนเปนความผดตอพระราชบญญตจราจรทางบก ซงเปนบทบญญตเพอปองกนอนตรายแกบคคลอน และเปนหนาทของคนขบรถของจ าเลยจะตองปฏบตตาม เปนเหตใหรถของโจทกไดรบความเสยหาย เพราะชนทายรถของจ าเลย ดงนจ าเลยตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหโจทก13

ค าพพากษาศาลฎกาท 67/2539 การทจ าเลยท 2 ฝาฝนพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 มาตรา 11, 15 ซงการฝาฝนบทกฎหมายดงกลาวซงเปนกฎหมายทมความประสงคจะปกปองบคคลอน ๆ ตองดวยขอสนนษฐานวา จ าเลยท 2 เปนฝายผด ตาม ป.พ.พ. มาตรา 422

ค าพพากษาศาลฎกาท 2497-2500/2520 คนของการรถไฟฯ ไมปดกนถนนเมอรถไฟจะผานตาม พรบ. จดวางการรถไฟและทางหลวง พ.ศ. 2464 เปนการฝาฝนบทกฎหมายทประสงคปกปองอนตรายแกประชาชน รถยนตของโจทกจงไมหยดเพราะไมเหนรถไฟ และถกรถไฟชน จ าเลยตองรบผดดวย

แมวาการกระท าจะเปนความผดดงทกลาวมาแลว แตถาผกระท ามอ านาจทจะกระท าได กไมถอวาผนนกระท าผดกฎหมาย หากการกระท าเขากรณดงตอไปน

1) กฎหมายใหอ านาจ เปนกรณทการกระท าเปนความผดแตกฎหมายอาจใหอ านาจบคคลบางคนกระท าได จงท าใหการกระท าไมเปนละเมด ซงการใหอ านาจอาจเปนการใหอ านาจโดยตรงหรอโดยปรยายกได14

2) กฎหมายบญญตไววาการกระท าเปนความผด แตผกระท าไดรบนรโทษกรรม

12 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมดและความรบผดทางละเมดของ

เจาหนาท (น. 118-119), โดย เพง เพงนต, 2543, กรงเทพฯ: อฑตยา. 13 จาก กฎหมายแพงพสดาร (ฉบบปรบปรงใหม ป 2557) เลม 1 นตกรรม สญญา หน ละเมด (น. 454).

โดย วเชยร ดเรกอดมศกด , 2557, กรงเทพฯ: แสงจนทรการพมพ. 14 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 60-63),

โดย วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

DPU

52

3) ความยนยอมของผเสยหาย ความยนยอมหมายถงการทบคคลหนงอนญาตหรอยนยอมใหบคคลอกคนหนงกระท าการอยางใดอยางหนง ตอตน โดยผอนญาตหรอยนยอมนน ยอมรบผลหรอภยทจะเกดขนจากการกระท านน ๆ บคคลซงยอมตอการกระท าอยางหนง หรอบคคลซงเขาเสยงภยยอมรบความเสยหาย จะฟองคดเกยวกบการกระท าหรอความเสยหายนนมได15 จะเหนไดวา ความยนยอมของผเสยหายท าใหผกระท าไมตองรบผดส าหรบความเสยหายทเกดขนและถอวาไมมการละเมดเกดขนเลยทเดยว

โดยทวไปแลวความยนยอมท าใหการกระท าไมผดกฎหมาย เพราะถอวาเมอผเสยหายยนยอมแลวความเสยหายกยอมไมอาจเกดขนได ทงนเนองมาจากสภาษตกฎหมายทเปนทยอมรบกนอยโดยทวไปทวา “Volenti Non Fit Injuria” ซงมความหมายวา ความยนยอมไมท าใหเปนละเมด แตความยนยอมไมเปนละเมดเฉพาะเวลาทผเสยหายยนยอมเทานน

พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 มาตรา 9 บญญตมใหอางความยนยอมทตองหามชดแจงตามกฎหมาย หรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนมาเปนเหตยกเวนหรอจ ากดความรบผดในทางละเมด ดงนน ถงแมผกระท าจะไดกระท าดวยความยนยอมของผเสยหายกตาม การกระท าเชนนยงอาจเปนละเมดได ถาหากความยนยอมนนตองหามชดแจงตามกฎหมาย หรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

5. บคคลอนไดรบความเสยหายแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใด

การกระท าทจะถอวาเปนละเมดนอกจากตองเปนการกระท าทลวงสทธของบคคลอนโดยผดกฎหมายแลว การกระท านนยงจะตองกอใหเกดความเสยหายแกผอนดวย16 ถาเพยงแตคาดหมายจะเกดความเสยหายขนโดยทความเสยหายนนยงไมเกดขน ไมถอเปนความเสยหาย17

ความหมายของค าวา “เสยหาย” คอ การขาดผลประโยชนทควรจะไดรบหรอการเปนอนตรายตอรางกายหรอชวตหรอสทธตาง ๆ ดงทระบไวในมาตรา 420 และความเสยหายนไมวาจะเปนความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนไดหรอไมกตาม หากเปนการกระท าใหเกดความเสยหายตอสทธทกฎหมายรบรองยอมถอวาการกระท านนกอใหเกดความเสยหายแลว

ความเสยหายตามมาตรา 420 ตองมลกษณะดงตอไปน

15จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด (น. 21), โดย ไพจตร ปญญพนธ,

2544, กรงเทพฯ: นตบรรณการ. 16 ค าพพากษาศาลฎกาท 670/2496 17 ค าพพากษาศาลฎกาท 1725/1515

DPU

53

1) ความเสยหายน นมลกษณะทแนนอน กลาวคอ ในขณะทฟองคดน น บคคลผถกกระท าละเมดไดรบความเสยหายแลว แตยงมความเสยหายอกชนดหนงซงยงไมเกดขน แตกฎหมายรบรองวาเปนความเสยหายตามมาตรา 420 คอความเสยหายในอนาคต ความเสยหายประเภทนตองมลกษณะแนนอนวาจะเกดขน แมในขณะนนจะยงไมเกดขนกตาม

2) ความเสยหายตองเปนความเสยหายตามกฎหมาย ความเสยหายทเกนเลยไปจากขอบเขตแหงสทธทกฎหมายใหการรบรองคมครองแกผกระท านนถงแมจะเปนความเสยหายทเกดขนจรงกไมถอวาเปนความเสยหายตามกฎหมาย ความเศราโศกเสยใจนน มใชความเสยหายทกฎหมายยอมรบใหเรยกรองกนได แมวาความเศราโศกเสยใจนนจะเกดขนทนทในขณะทท าละเมด ผท าละเมดกไมตองรบผด18 การยนยอมใหผอนกระท าแมโดยพฤตนยจะเกดความเสยหาย แตโดยนตนยแลวไมถอวามความเสยหายเกดขน

3) ความเสยหายนนจะเปนความเสยหายในปจจบนหรอจะเปนความเสยหายทเกดขนในอนาคตกได

“สทธ” คอ ประโยชนอนบคคลมอย ซงบคคลอนมหนาทตองเคารพ19 ในกฎหมายลกษณะละเมดจ ากดไวตามทบญญตไวในมาตรา 420 วา ท าใหเขาเสยหายแกชวตกด รางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ถอวาผนนท าละเมด ถาท าใหเสยหายนอกจากทบญญตไวนหาเปนละเมดไม20

ค าวา “เสยหายแกชวต” หมายถง การกระท าตอบคคลอนอนเปนเหตใหบคคลอนนนถงแกความตาย

ค าวา “เสยหายแกรางกาย” หมายถง การกระท าทท าใหรางกายของบคคลอนไดรบความเจบปวดหรอเสยอวยวะสวนหนงสวนใดของรางกาย ไมวาอวยวะนนจะอยภายในหรอภายนอก รวมตลอดถงการท าใหประสาทเสยหายซงนบวาเปนสวนหนงของรางกายไดรบอนตราย

ค าวา “เสยหายแกอนามย” หมายถง การทท าใหรางกายของผอนเสอมสขภาพหรออาจเปนการบนทอนสขภาพจตกได

ค าวา “เสยหายแกเสรภาพ” หมายถง เสรภาพในการเคลอนไหวเทานน เชน การหนวงเหนยวกกขงบคคลอนไวโดยไมมอ านาจตามกฎหมาย

18 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 69-74),

โดย วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ. 19 ค าพพากษาศาลฎกาท 124/2482 20 จาก ค าบรรยายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยละเมด (น.165), โดย พจน ปษปาคม, 2525,

กรงเทพฯ: ส านกอบรมศกษากฎหมายแพงเนตบณฑตยสภา.

DPU

54

ค าวา “เสยหายแกทรพยสน” หมายความวา การท าใหทรพยสนของบคคลอนเสอมเสยหรอขาดประโยชนผดไปจากธรรมดา หรอท าใหรปรางของทรพยสนนนบบสลายไป

ค าวา “เสยหายแกสทธ” ค าวา “สทธ” หมายถง ประโยชนหรออ านาจทกฎหมายรบรอง คมครองหรอบงคบให ค าวา “เสยหายแกสทธ” เปนค าทมความหมายกวางมาก เพราะการกอใหเกดความเสยหายตอชวต รางกาย อนามย ทรพยสน เสรภาพ ทกลาวมาขางตนกยอมเปนความเสยหายแกสทธทงสน ค าวา “สทธ” ในทนเปนค ารวม ๆ เมอท าใหเขาเสยหายไมวาโดยประการใด กเปนการกระทบกระเทอนถงสทธของเขาทงสน แตกฎหมายบญญตเรองขางตนไวเปนตวอยางเทานน21

6. มความสมพนธระหวางการกระท าการกระท าและผลของการกระท า ในการวนจฉยวามความสมพนธระหวางการกระท ากบผลตามหลกเกณฑขอนหรอไม

นน ตองพจารณาวามความสมพนธทเปนเหตและผลตอกนระหวางการกระท าของจ าเลย กบความเสยหายทโจทกไดรบอยจรงหรอไม และความเสยหายทเปนผลมาจากการกระท าของจ าเลยนนไกลเกนกวาเหตทท าใหจ าเลยรบผดหรอไม22 ถาไมมความสมพนธกบความเสยหาย ผกระท ากไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขนนน และความเสยหายนนตองเปนความเสยหายทเกดขนจากการกระท าความผดของจ าเลยโดยตรง และความเสยหายนนจะตองเปนผลทใกลชดกบการกระท าความผด หรอความเสยหายนนตองเปนความเสยหายทตามธรรมดายอมเกดจากการกระท านน ๆ

ความเสยหายเกดจากยานพาหนะอนเดนดวยเครองจกรกลหรอทรพยอนตราย มาตรา 437 บญญตวา “ บคคลใดครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะอยางใด ๆ อน

เดนดวยก าลงเครองจกรกล บคคลนนจะตองรบผดชอบเพอการเสยหายอนเกดแตยานพาหนะนน เวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกดแตเหตสดวสย หรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง

ความขอนใหใชบงคบไดตลอดถงบคคลผมไวในครอบครองของตนซงทรพยอนเปนของเกดอนตรายไดโดยสภาพ หรอโดยความมงหมายทจะใช หรอโดยอาการกลไกของทรพยนนดวย”

มาตรา 437 นบญญตใหผทครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกลตองรบผดชอบเพอความเสยหายอนเกดแตยานพาหนะนน โดยผเสยหายไมตองพสจนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอของผควบคมหรอดแลยานพาหนะ ตามมาตรา 420 อนเปนบทบญญตทวไปวาดวยละเมด ผครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะนนจะพนความรบผดก

21 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 75-77),

โดย วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ. 22 แหลงเดม. (น. 87).

DPU

55

ตอเมอพสจนไดวาความเสยหายนนเกดจากเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของผเสยหายนนเอง ทงบทบญญตนใหใชบงคบตลอดถงผมไวในความครอบครองทรพยอนตรายดวย อนเปนการบรรเทาภาระการพสจนของผเสยหายนนเอง

บทบญญตมาตรา 437 ตองเปนกรณความเสยหายเกดขนจากยานพาหนะของฝายหนงเดนดวยก าลงเครองจกรกล อกฝายหนงไมใชยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกล ดงน หากความเสยหายทเกดขนนนเกดจากรถยนตชนกนซงเปนยานพาหนะเดนดวยก าลงเครองจกรกลทงสองฝาย ไมใชกรณตามมาตรา 437 ผเสยหายจงไมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานตามมาตรา 437 แตเปนกรณตามมาตรา 420 กลาวคอ ฝายผเสยหายมหนาทพสจนวาผขบรถยนตดวยความจงใจหรอประมาทเลนเลอ แมผเสยหายจะเปนเพยงผโดยสารในรถยนตคนทชนกนกตาม23

3.1.1.2 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551

ความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 255124 นนเปนความรบผดทอยในขอบเขตของความรบผดทางแพงประเภทหนงทมลกษณะเปนความรบผดเพอละเมดแตเปนความรบผดทอยภายใตกฎหมายพเศษ โดยเหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบนเนองจากกระบวนการในการผลตสนคาในปจจบนตองใชความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยสงขนและมกระบวนการผลตทซบซอนขนกวาในอดต ท าใหผบรโภคยากทจะตรวจพบความไมปลอดภยของสนคา ซงอาจกอใหเกดความเสยหายตอผบรโภคหรอผอนได อกทงการทภาระการพสจนความจงใจหรอประมาทเลนเลอของผผลตหรอผน าเขาตกแกผบรโภคหรอผทไดรบความเสยหายอาจท าใหโอกาสในการไดรบชดใชคาเสยหายเปนไปไดยากเพราะสนคาทกอความเสยหายน นอาศยเทคโนโลยทสลบซบซอนประกอบกบการกระจายสนคาเปนไปอยางรวดเรว หากมความเสยหายเกดจากสนคา ความเสยหายอาจกระจายในวงกวางและอยางรวดเรว25

บคคลทเปนผเสยหาย ไดบญญตไวในมาตรา 4 วรรคส ของพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ซงก าหนดความหมายของค าวา

23 จาก กฎหมายแพงพสดาร (ฉบบปรบปรงใหม ป 2557) เลม 1 นตกรรม สญญา หน ละเมด (น. 498),

โดย วเชยร ดเรกอดมศกด , 2557, กรงเทพฯ: แสงจนทรการพมพ. 24 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551,

ราชกจจานเบกษา เลม 125 ตอนท 36 ก ลงวนท 20 กมภาพนธ 2551, น. 18. 25จาก “สทธของผบรโภคเมอสนคาไมปลอดภย,” โดย สราวธ เบญจกล, วารสารศาลยตธรรมปรทศน,

น. 78-82.

DPU

56

“ผเสยหาย” วา “ผไดรบความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย” สวนบคคลทจะตองรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยคอ ผประกอบการทกคน ดงทมาตรา 5 ตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 บญญตวา

“ผประกอบการ” หมายความวา ผผลต หรอผวาจางใหผลต ผน าเขา ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาได ผซงใชชอ ชอทางการคา เครองหมายการคา เครองหมาย ขอความหรอแสดงดวยวธใด ๆ อนมลกษณะทจะท าใหเกดความเขาใจไดวาเปนผผลต ผวาจางใหผลตหรอผน าเขา26

แมวาพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 จะเปนกฎหมายพเศษ แตผเสยหายอาจมสทธเรยกรองคาเสยหายจากผประกอบการบนฐานของกฎหมายทแตกตางกน ดงนนเพอเปนการคมครองสทธของผเสยหายอยางสงสด บทบญญตแหงพระราชบญญตนไมเปนการตดสทธของผเสยหายทจะเรยกรองคาเสยหายโดยอาศยสทธตามกฎหมายอน27

ลกษณะของความรบผดตามพระราชบญญตนเปนความรบผดทไมตองพสจนความผดของผประกอบการอนเปนขอยกเวนหลกทวไปทบคคลจะตองมความรบผดกตอเมอมความผด เพอปลดเปลองภาระการพสจนของผเสยหาย เนองจากความเสยหายทเกดขนอาจคาดหมายไดจากการด าเนนกจการของผประกอบการนนเอง

กรณทตองรบผดตามพระราชบญญต นไดก าหนดไวในมาตรา 5 บญญตวา “ผประกอบการทกคนตองรวมกนรบผดตอความเสยหายในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย และสนคานนไดมการขายใหแกผบรโภคแลว ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม”

หลกเกณฑทผประกอบการจะตองรบผดตามทบญญตไว ในมาตรา 5 ขางตนมดงตอไปน

1) มการขายสนคาใหผบรโภค 2) มความเสยหายเกดแกผบรโภค 3) ความเสยหายเกดจากสนคาทไมปลอดภยนน สนคาทไมปลอดภย หมายความวา สนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขนไดไม

วาจะเปนเหตบกพรองในการผลตหรอในการออกแบบ หรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร ทงนโดย

26 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4. 27 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 14.

DPU

57

ค านงถงสภาพของสนคา รวมถงลกษณะการใชงานและการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของสนคาอนพงคาดหมายได28

ผผลต ผวาจางใหผลต ผน าเขา ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาได จะตองรบผดกตอเมอไดมการขายสนคาทไมปลอดภยนนใหแกผบรโภค กอใหเกดความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย หรอทรพยสนของผบรโภค โดยผประกอบการทกคนตองรวมกนรบผด โดยไมตองพจารณาวาผประกอบการทงหลายนนมความผดหรอไม กลาวคอไมตองพจารณาวาความเสยหายนนเกดจากความจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไม

กรณทไมตองรบผดตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551

พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 7 บญญตวา “ผประกอบการไมตองรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยหากพสจนไดวา

(1) สนคานนมไดเปนสนคาทไมปลอดภย (2) ผเสยหายไดรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอ (3) ความเสยหายเกดขนจากการใช หรอการเกบรกษาสนคาไมถกตองตามวธใช วธ

เกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคาทผประกอบการไดก าหนดไวอยางถกตองและชดเจนตามสมควรแลว”

ผผลตตามค าสงของผวาจางใหผลตไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการออกแบบของผวาจางใหผลตหรอจากการปฏบตตามค าสงของผวาจางใหผลต ทงผผลตไมไดคาดเหนหรอไมควรจะไดคาดเหนถงความไมปลอดภย ตามทบญญตไวในมาตรา 8 วรรคหนง

ส าหรบมาตรา 8 วรรคสองบญญตใหผผลตสวนประกอบของสนคาไมตองรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยหากพสจนไดวา ความไมปลอดภยเกดจากการออกแบบหรอการประกอบหรอการก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอการใหขอมลเกยวกบสนคาของผผลตสนคานน

ในเรองการพสจนขอเทจจรงนน ผเสยหายตองพสจนใหศาลเหนวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการ และการใชหรอการเกบรกษาสนคานนเปนไปตามปกตธรรมดา โดยผเสยหายตองพสจนขอเทจจรงในความเสยหายทเกดขนและความสมพนธระหวางความเสยหายกบสนคาของผประกอบการแตไมตองพสจนวาความเสยหายเกดจากการกระท าของ

28 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4.

DPU

58

ผประกอบการผใด29 โดยมาตรา 29 แหงพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 ก าหนดใหหนาทการพสจนขอเทจจรงเกยวกบสนคาทไมปลอดภยเปนของผประกอบการ ดงทบญญตวา “ประเดนขอพพาทขอใดจ าเปนตองพสจนถงขอเทจจรงทเกยวกบการผลต การประกอบ การออกแบบ หรอสวนผสมของสนคา การใหบรการ หรอการด าเนนการใด ๆ ซงศาลเหนวาขอเทจจรงดงกลาวอยในความรเหนโดยเฉพาะของคความฝายทเปนผประกอบธรกจ ใหภาระการพสจนในประเดนดงกลาวตกอยแกคความฝายทเปนผประกอบธรกจนน”

ความเสยหายทไดรบความคมครองตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 นน มาตรา 4 วรรคหา บญญตวา “ความเสยหาย” หมายความวาความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยไมวาจะเปนความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพยสน ทงนไมรวมถงความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภยนน”

มาตรา 4 วรรคหกของพระราชบญญตนใหค านยามของ “ความเสยหายตอจตใจ”ทพระราชบญญตนคมครองไววา “ความเจบปวด ความทกขทรมาน ความหวาดกลว ความวตกกงวล ความเศราโศกเสยใจ ความอบอาย หรอความเสยหายตอจตใจอยางอนทมลกษณะท านองเดยวกน”

ประเภทของคาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบตามพระราชบญญตนมดงตอไปน 1) คาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได เชน คาปลงศพ คาใชจายอน

จ าเปนอยางอน คาขาดไรอปการะตามกฎหมาย เปนตน 2) คาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดหรอคาเสยหายทางจตใจ

อนเปนผลเนองมาจากความเสยหายตอรางกาย สขภาพ หรออนามยของผเสยหาย และหากผเสยหายถงแกความตาย สาม ภรยา บพการ หรอผสบสนดานของบคคลนนชอบทจะไดรบคาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจ ดงทบญญตไวในมาตรา 11

3) คาเสยหายเชงลงโทษ มาตรา 11(2) บญญตใหนอกจากคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามทก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ศาลมอ านาจก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษไดหากขอเทจจรงปรากฏวาผประกอบการไดผลต น าเขาหรอขายสนคาโดยรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภยหรอมไดรเพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอเมอรวาสนคาไมปลอดภยภายหลงจากการผลต น าเขาหรอขายสนคานนแลวไมด าเนนการใด ๆ ตามสมควรเพอปองกนไมใหเกดความเสยหาย ใหศาลมอ านาจสงใหผประกอบการจายคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษเพมขนจากจ านวนคาสนไหมทดแทนทแทจรงทศาลก าหนดไดตามสมควร แตไมเกนสองเทาของคาสนไหมทดแทนทแทจรงนน ทงนโดยค านงถงพฤตการณตาง ๆ เชนความ

29จาก ค าอธบายกฎหมายลกษณะละเมด จดการงานนอกสง และลาภมควรได , โดย ศนนทกรณ (จ าป)

โสตถพนธ, 2553, กรงเทพฯ: วญญชน.

DPU

59

รายแรงของความเสยหายทผเสยหายไดรบ การทผประกอบการรถงความไมปลอดภยของสนคา ระยะเวลาทผประกอบการปกปดความไมปลอดภยของสนคา การด าเนนการของผประกอบการเมอทราบวาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย ผลประโยชนทผประกอบการไดรบ สถานะทางการเงนของผประกอบการ การทผประกอบการไดบรรเทาความเสยหายทเกดขน ตลอดจนการทผเสยหายมสวนในการกอใหเกดความเสยหายดวย30

3.1.1.3 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ในกรณการกระท าละเมดทเปนเหตใหผเสยหายไดรบความพการนนเกดจากวตถ

อนตราย มบทบญญตกฎหมายเฉพาะทก าหนดความรบผดของผกระท าละเมดไวในพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 เมอปรากฏวาความเสยหายเกดจากวตถอนตราย ผเสยหายอาจเรยกรองใหผกระท าละเมดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกตนตามพระราชบญญตน อกทง บทบญญตตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 นนไมเปนการลบลางหรอจ ากดหนาทและความรบผดทางแพงทบคคลมอยตามบทบญญตของบทกฎหมายอน ดงทบญญตไวในมาตรา 57 เมอความเสยหายเกดจากวตถอนตรายผเสยหายสามารถเรยกรองใหผกระท าละเมดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกตนในความเสยหายนนไดตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 หรอผเสยหายอาจเรยกรองใหรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด อนเปนบทกฎหมายทวไปไดทงสองทาง เปนผลใหผเสยหายจะไดรบความคมครองตามกฎหมายมากขน ซงเปนประโยชนตอผเสยหายในการเรยกรองใหชดใชคาเสยหายทเกดขนกบตน

กรณทจะมความรบผดตามพระราชบญญตนตองปรากฏวาความเสยหายนนตองเกดจากวตถอนตราย ซงมาตรา 4 แหงพระราชบญญตนไดใหค านยามของค าวา “วตถอนตราย” ไววามดงตอไปน คอ วตถระเบดได วตถไวไฟ วตถออกซไดซและวตถเปอรออกไซด วตถมพษ วตถทท าใหเกดโรค วตถกมมนตรงส วตถทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม วตถกดกรอน วตถทกอใหเกดการระคายเคอง และวตถอยางอน ไมวาจะเปนเคมภณฑหรอสงอนใดทอาจท าใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พช ทรพย หรอสงแวดลอม31

ความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 กรณทวตถอนตรายไดกอใหเกดความเสยหายแกบคคลมสาระส าคญดงทจะกลาวตอไปน

30 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 11(2). 31 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 มาตรา 4.

DPU

60

มาตรา 63 บญญตวา “ผผลต ผน าเขา ผขนสง หรอผมไวในครอบครองซงวตถอนตรายตองรบผดชอบเพอการเสยหายอนเกดแตวตถอนตรายทอยในความครอบครองของตน เวนแตจะพสจนไดวาความเสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง”32

ตามบทบญญตมาตรา 63 นน เพยงแคปรากฏวาความเสยหายเกดจากวตถอนตราย ผผลต ผน าเขา ผขนสง หรอผมไวในครอบครองวตถอนตราย จะตองรบผดชอบในความเสยหายทเกดขนนน โดยไมตองพสจนถงความผดของผผลต ผน าเขา ผขนสง หรอผมไวในครอบครองซงวตถอนตรายอยางใดเลย กลาวคอผเสยหายไมตองพสจนวาผผลต ผน าเขา ผขนสง หรอผมไวในครอบครองซงวตถอนตรายไดกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม เพยงแคบคคลดงกลาวไดครอบครองวตถอนตราย และความเสยหายเกดจากวตถอนตราย กตองรบผดชดใชคาเสยหายใหแกผเสยหาย เวนแต ผผลต ผน าเขา ผขนสง หรอผมไวในครอบครองซงวตถอนตรายจะพสจนไดวาความเสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง จงจะพนความรบผดตามมาตรา 63 น

ความรบผดของผขายหรอผสงมอบวตถอนตรายบญญตไวในมาตรา 64 ซงบญญตวา “ผขายหรอผสงมอบวตถอนตรายใหกบบคคลใด ตองรบผดชอบเพอการเสยหายของบคคลดงกลาวอนเกดแตวตถอนตรายนน เวนแตจะพสจนไดวาความเสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง”

บทบญญตมาตรา 64 เปนบทบญญตความรบผดของผขายหรอผสงมอบวตถอนตรายทไดสงมอบวตถอนตรายนนใหแกบคคลใด แลววตถอนตรายนนไดกอใหเกดความเสยหายแกผรบมอบวตถอนตรายนน แมผขายหรอผสงมอบจะมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอใหเกดความเสยหายนนเลยกยงตองมความรบผดในความเสยหายนน เวนแตจะพสจนไดวาความเสยหายนนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเองจงจะพนความรบผด

บทบญญตมาตรา 64 เปนบทบญญตทบรรเทาภาระการพสจนของผเสยหายทไมตองพสจนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอของจ าเลย แมผขายหรอผสงมอบวตถอนตรายไมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอใหเกดความเสยหายอยางใดเลยกตองรบผดในความเสยหายจากทรพยอนตรายนน ท าใหผเสยหายมโอกาสทจะไดรบการชดเชยความเสยหายทเกดขนแกตนไดมากกวาการทตองใชสทธเรยกรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420

บคคลทตองรวมรบผดในความเสยหายของบคคลทตองรบผดตามมาตรา 63 และมาตรา 64 บญญตไวในมาตรา 65 และมาตรา 66 แหงพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ดงน

32 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 มาตรา 63.

DPU

61

พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 มาตรา 65 บญญตวา “นายจาง ตวการ ผวาจาง หรอเจาของกจการตองรวมรบผดในผลแหงละเมดทบคคลตามมาตรา 63 หรอมาตรา 64 ไดกระท าไปในการท างานใหแกตน แตชอบทจะไดชดใชจากบคคลดงกลาว เวนแตตนจะมสวนผดในการทสงใหท า การเลอกหาตวบคคล การควบคม หรอการอนอนมผลโดยตรงใหเกดการละเมดขนนน”

พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 มาตรา 66 บญญตวา “ผผลต ผน าเขา ผขายสง ผขายปลก คนกลาง และผมสวนในการจ าหนายจายแจกทกชวงตอจากผผลตจนถงผทรบผดชอบขณะเกดการละเมดตามมาตรา 63 หรอมาตรา 64 ตองรวมรบผดในผลแหงการละเมดดวย”

จากบทบญญตทกลาวมาขางตนจะเหนไดวากฎหมายก าหนดใหบคคลใด ๆ กตามทมความเกยวของกบวตถอนตรายอนเปนเหตใหเกดความเสยหายแกผอนนนตองรบผดในความเสยหายทเกดขนนนทงหมด เวนแตจะเขาขอยกเวนตามทกฎหมายไดก าหนดไวเทานนจงจะพนความรบผดไปได โดยนายจาง ตวการ ผวาจาง หรอเจาของกจการตองรวมรบผดในผลแหงละเมดทบคคลทตองรบผดตามมาตรา 63 หรอมาตรา 64 ไดกระท าไปในการท างานทท าใหแกนายจาง ตวการ ผวาจาง หรอเจาของกจการนน และเมอไดรบผดในผลแหงละเมดแลวกชอบทจะไดชดใชจากบคคลทตองรบผดตามมาตรา 63 หรอมาตรา 64 เวนแตตนจะมสวนผดในการทสงใหท า การเลอกหาตวบคคล การควบคม หรอการอนอนมผลโดยตรงใหเกดการละเมดขนนนเอง ตามทบญญตไวในมาตรา 65 อกทงในมาตรา 66 ยงก าหนดใหผทเปนผผลต ผน าเขา ผขายสง ผขายปลก คนกลาง และผมสวนในการจ าหนายจายแจกทกชวงตอจากผผลตจนถงผทรบผดชอบขณะเกดการละเมดตามมาตรา 63 หรอมาตรา 64 ตองรวมรบผดในผลแหงการละเมดทเกดขนจากวตถอนตรายนนดวยโดยไมมสทธไลเบยเอาจากบคคลตามมาตรา 63 และมาตรา 64 ไดเลย

3.1.3.4 พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เปนกฎหมายพเศษทม

วตถประสงคเพอทจะใหมการแยกหลกกฎหมายวาดวยความรบผดทางละเมดของเจาหนาทในกรณทเจาหนาทปฏบตหนาทตามกฎหมายและเกดความเสยหายแกเอกชน ออกจากหลกกฎหมายในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมดซงเปนบทบญญตทวไปเกยวกบความรบผดเพอละเมด

พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาทโดยก าหนดใหเจาหนาทผกระท าละเมดตอบคคลภายนอกหรอตอหนวยงานของรฐไมตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายหรอแกหนวยงานของรฐหากเปนการกระท าละเมดในการปฏบตหนาท แตไดก าหนดใหหนวยงานของรฐตองรบผดตอผเสยหายในผลแหงละเมดทเจาหนาทของตนไดกระท าในการปฏบตหนาท โดย

DPU

62

ผเสยหายตองฟองหนวยงานของรฐโดยตรง แตจะฟองเจาหนาทไมได ตามมาตรา 5 วรรคแรกแหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ซงบญญตวา

“หนวยงานของรฐตองรบผดตอผเสยหายในผลแหงละเมดทเจาหนาทของตนไดกระท าในการปฏบตหนาท ในกรณนผเสยหายอาจฟองหนวยงานของรฐดงกลาวไดโดยตรง แตจะฟองเจาหนาทไมได

ถาการละเมดเกดจากเจาหนาทซงไมไดสงกดหนวยงานของรฐแหงใดใหถอวากระทรวงการคลงเปนหนวยงานของรฐ ทตองรบผดตามวรรคหนง”

หากการกระท าละเมดของเจาหนาทไมใชการกระท าในการปฏบตหนาท เจาหนาทยอมตองรบผดในผลแหงละเมดนนเปนการเฉพาะตว โดยผเสยหายตองใชสทธเรยกรองทางศาลฟองเจาหนาทโดยตรงตามมาตรา 420 หรอมาตราอนอนเปนฐานแหงความรบผด แลวแตกรณ แตจะฟองหนวยงานของรฐไมไดตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 6 ดงทบญญตวา

“ถาการกระท าละเมดของเจาหนาทมใชการกระท าในการปฏบตหนาท เจาหนาทตองรบผดในการนนเปนการเฉพาะตว ในกรณนผเสยหายอาจฟองเจาหนาทไดโดยตรง แตจะฟองหนวยงานของรฐไมได”

ค าพพากษาศาลฎกาท 2512/2529 พลต ารวจ ว. ซงเปนต ารวจไปดแลรกษาความสงบเรยบรอยทบานซงจดงานบวชนาค ถอไดวาเปนการปฏบตการตามหนาท แตพลต ารวจ ว. รบประทานอาหารดมสรามนเมาทะเลาะกบชาวบาน จนชาวบานเชญใหกลบออกไป เมอถงถนน พลต ารวจ ว. กระชากลกเลอนปนในลกษณะขมขชาวบานเปนเหตใหปนลน 1 นด กระสนปนถกโจทกไดรบบาดเจบ การกระท าดงกลาวเปนเรองสวนตว ไมเกยวกบการรกษาความสงบเรยบรอย กรมต ารวจไมตองรบผด

เนองจากพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มไดก าหนดหลกเกณฑความรบผดทางละเมดไว ดงนน การพจารณาวาการกระท าของเจาหนาทเปนการกระท าละเมดหรอไมตองพจารณาหลกเกณฑความรบผดทางละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 กลาวคอ เมอ “เจาหนาท”33 กระท าละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอตอบคคลอนในระหวางปฏบตหนาท โดยผดกฎหมายจนเปนเหตใหบคคลอนนนไดรบความเสยหาย ไมวาจะเปนเปนความเสยหายตอชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใด และการกระท าละเมดและผลของการกระท าทเกดขนนนมความสมพนธกน

33 มาตรา 4 บญญตวา “เจาหนาท” หมายถง ขาราชการ พนกงาน ลกจาง หรอผปฏบตงานประเภทอน ไม

วาจะเปนการแตงตงในฐานะเปนกรรมการหรอฐานะอนใด

DPU

63

การกระท าละเมดในการปฏบตหนาทของเจาหนาทอาจเปนการกระท าละเมดในการปฏบตหนาทตามธรรมดาทวไป เชน แพทยประจ าโรงพยาบาลของรฐรกษาผปวยดวยความประมาทเลนเลอเปนเหตใหผปวยถงแกความตาย พนกงานสอบสวนท ารายผตองหาเพอใหสารภาพ เปนตน หรออาจเปนการกระท าละเมดในการปฏบตหนาทอนเกดจากการใชอ านาจตามกฎหมายกได

ค าพพากษาศาลฎกาท 5824/2543 เมอเจาพนกงานต ารวจเรมจบกมโจทก ถอไดวาเจาพนกงานต ารวจไดปฏบตหนาทแลว การควบคมตวโจทกเพอไปสงทสถานต ารวจยอมเปนการปฏบตหนาทเชนกน เจาพนกงานต ารวจท ารายรางกายโจทกขณะควบคมตวไปสงทสถานต ารวจ ตองถอวาเจาพนกงานต ารวจกระท าละเมดตอโจทกโดยไดกระท าในการปฏบตหนาท โจทกจงมอ านาจฟองจ าเลยในฐานะทเปนหนวยงานของรฐทเจาพนกงานต ารวจสงกดอยได

โดยหลกเมอการกระท าละเมดของ ผท าละเมดจะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหาย และผเสยหายสามารถฟองผท าละเมดใหชดใชคาสนไหมทดแทนได แตในกรณเจาหนาทของรฐท าละเมดตอบคคลอนในการปฏบตการตามหนาท แมจะเปนการกระท าละเมดครบองคประกอบมาตรา 420 แตเจาหนาทของรฐไมตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายในผลแหงละเมดแตอยางใดตามทบญญตไวในมาตรา 5 แมเจาหนาทผนนจะกระท าดวยความจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงกตาม ผเสยหายไมสามารถฟองเจาหนาทไดโดยตรง โดยหนวยงานของรฐทเจาหนาทผกระท าละเมดอยในสงกดตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายในผลแหงละเมดดงกลาวแตเพยงผเดยวแทนเจาหนาทของรฐทท าละเมดนน

ผเสยหายมสทธเรยกรองใหหนวยงานของรฐทเจาหนาทผกระท าละเมดสงกดอยรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอเยยวยาความเสยหายทเกดขนได 2 วธ ดงตอไปน

1. ผเสยหายอาจใชสทธเรยกรองทางศาลโดยการฟองหนวยงานของรฐทเจาหนาทผกระท าละเมดในการปฏบตหนาทอยในสงกดตอศาลทมเขตอ านาจเพอพพากษาใหหนวยงานของรฐรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกตนไดตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ถาเจาหนาทผกระท าละเมดไมไดสงกดหนวยงานของรฐแหงใด ผเสยหายตองฟองกระทรวงการคลงใหรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกตนตามมาตรา 5 วรรคสอง ผเสยหายจะฟองเจาหนาทโดยตรงไมได34

2. ผเสยหายชอบทจะยนค าขอตอหนวยงานของรฐทเจาหนาทผกระท าละเมดอยในสงกดหรอกระทรวงการคลงในกรณทเจาหนาทผนนไมไดสงกดหนวยงานของรฐแหงใดให

34 จาก ค มอสอบกฎหมายปกครอง (น. 150), โดย สรยา ปานแปนและอนวฒน บญนนท , 2554,

กรงเทพฯ: วญญชน.

DPU

64

พจารณาชดใชคาสนไหมทดแทนแกตนไดตามมาตรา 11 วรรคหนง35 ถาหนวยงานของรฐพจารณาค าขอแลวและไดมค าวนจฉยอยางใด หากผยนค าขอไมเหนดวยกบการวนจฉยดงกลาว ผเสยหายกตองยนอทธรณตามทก าหนดไวในมาตรา 44 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เพราะค าวนจฉยดงกลาวเปนค าสงทางปกครองอยางหนง หากผมอ านาจพจารณาอทธรณยงยนตามเดมหรอยกค าอทธรณ ผยนค าขอกมสทธทจะฟองคดตอศาลปกครองไดภายใน 90 วนนบแตรบแจงผลค าสงนน36

จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวา พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เปนกฎหมายทบญญตเพอคมครองเจาหนาทของรฐมใหตองถกฟองคดเนองมาจากการปฏบตตามหนาทเปนหลก แตหากพจารณาอกดานหนงกยงเปนการใหหลกประกนแกผเสยหายวาจะไดรบการเยยวยาความเสยหายของตนโดยไมตองกลววาเจาหนาทจะไมสามารถชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายได อกทงยงเปดโอกาสใหผเสยหายมสทธทจะเรยกรองใหหนวยงานของรฐชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกตนโดยไมจ าเปนตองฟองคดตอศาลแตอยางใด เปนผลใหผเสยหายมโอกาสจะไดรบการเยยวยาความเสยหายทแนนอนและเตมตามความเสยหายมากขน37

ประกาศกระทรวงการคลง เรอง หลกเกณฑการชดใชคาสนไหมทดแทนกรณเจาหนาทของรฐกระท าละเมดตอบคคลภายนอกไดบญญตหลกเกณฑเกยวกบการชดใชคาสนไหมทดแทนกรณเจาหนาทกระท าละเมดบคคลภายนอกจนไดรบความเสยหายแกรางกายไวดงตอไปน

ขอ 4 คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายแกรางกายหรอชวต ไดแก (1) คาใชจายทผเสยหายตองเสยไปเปนคารกษาพยาบาล ใหชดใชเทาทจายจรงตาม

ความจ าเปน ไมเกน 50,000 ตอผเสยหายหนงราย โดยมใบเสรจรบเงนของสถานพยาบาลมาแสดงเปนหลกฐาน

(2) คาขาดประโยชนท ามาหาไดในระหวางเจบปวย

35 มาตรา 11 วรรคหนง “ในกรณทผเสยหายเหนวาหนวยงานของรฐตองรบผดตามมาตรา 5 ผเสยหายจะ

ยนค าขอตอหนวยงานของรฐใหพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายทเกดแกตนกได ในการนหนวยงานของรฐตองออกใบรบค าขอใหไวเปนหลกฐานและพจารณาค าขอนนโดยไมชกชา เมอหนวยงานของรฐมค าสงเชนใดแลวหากผเสยหายยงไมพอใจ ในผลการวนจฉยของหนวยงานของรฐกใหมสทธรองทกขตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกาไดภายในเกาสบวนนบแตวนทตนไดรบแจงผลการวนจฉย”

36 แหลงเดม. (น. 163). 37 จาก ค าอธบายกฎหมายลกษณะละเมด จดการงานนอกสง และลาภมควรได (น. 221), โดย

ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ, 2553, กรงเทพฯ: วญญชน.

DPU

65

ก. กรณผเสยหายทมรายไดไมแนนอนหรอไมมรายไดประจ า หากระหวางเจบปวยตองขาดประโยชนการท ามาหาไดไป ใหชดใชความเสยหายตามชวงเวลาทผเสยหายไมสามารถไปท างานได โดยค านวณตามอตราคาจางขนต ารายวนตามกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงาน ณ วนทไดรบความเสยหาย ไมเกนวนละ 300 บาท ตามจ านวนวนทแพทยมหนงสอรบรองใหหยดรกษาตว แตไมเกน 60 วน ตอผเสยหายหนงราย

ข. กรณผเสยหายทมรายไดประจ า หากระหวางเจบปวยไมสามารถไปท างานไดและไมไดรบคาจางหรอคาตอบแทนจากนายจาง ใหชดใชความเสยหายตามชวงเวลาทผเสยหายไมสามารถไปท างานได โดยค านวณตามอตราคาจางหรอคาตอบแทนทนายจางหรอหนวยงานตนสงกดจายให ณ วนทไดรบความเสยหาย ไมเกนเดอนละ 15,000 บาท ตามจ านวนวนทแพทยรบรองใหหยดรกษาตว แตไมเกน 2 เดอน ตอผเสยหายหนงราย

(2) คาชดเชยแทนการสญเสยอวยวะหรอสญเสยสมรรถภาพในการท างานของอวยวะสวนใดสวนหนงหรอหลายสวนของรางกาย โดยมหลกฐานทางการแพทยวาผเสยหายทตองสญเสยอวยวะไปนนตกเปนผพการหรอทพพลภาพ ใหชดใชคาสนไหมทดแทนตามความส าคญของอวยวะทสญเสยไป โดยใหพจารณาวาอวยวะทสญเสยไปนนท าใหเปนอปสรรคหรอเสยความสามารถในการท างานหรอในการประกอบวชาชพหรอในการด ารงชพมากนอยเพยงใด แตใหจายไดไมเกน 100,000บาท ตอผเสยหายหนงราย38

3.1.2 ขอบเขตของความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมายไทย ค าวา “คนพการ” ตามความหมายในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525

หมายถง เสยอวยวะมแขน ขา เปนตน เสยไปจากสภาพเดม39 พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 แกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ. 2556 ไดใหความหมายของค าวา “คนพการ” ไววา “บคคลซงมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอเขาไปมสวนรวมทางสงคม เนองจากมความบกพรองทางการเหน การไดยน การเคลอนไหว การสอสาร จตใจ อารมณ พฤตกรรม สตปญญา การเรยนร หรอความบกพรองอนใด ประกอบกบอปสรรคดานตาง ๆ และมความจ าเปนพเศษทจะตองไดรบความชวยเหลอดานหนงดานใด เพอใหสามารถปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอเขาไปมสวนรวม

38 ประกาศกระทรวงการคลง, หลกเกณฑการชดใชคาสนไหมทดแทนกรณเจาหนาทของรฐกระท า

ละเมดตอบคคลภายนอก, ราชกจจานเบกษา เลม 128 ตอนพเศษ 126 ง 20 ตลาคม 2554. 39 จาก พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525, โดย ราชบณฑตยสถาน, 2526, กรงเทพฯ : อกษร

เจรญพฒน.

DPU

66

ทางสงคมไดอยางบคคลทวไป ทงน ตามประเภทและหลกเกณฑทรฐมนตรวาการกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยประกาศก าหนด40

จากความหมายของค าวา “คนพการ” ขางตนจงท าใหทราบความหมายวา “ความพการ” หมายถง การมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนรวมถงการมขอจ ากดในดานการมสวนรวมทางสงคมอนเนองมาจากความบกพรองทางการเหน การไดยน การเคลอนไหว การสอสาร จตใจ อารมณ พฤตกรรม สตปญญา การเรยนร หรอความบกพรองอนใด ประกอบกบอปสรรคดานตาง ๆ และมความจ าเปนพเศษทจะตองไดรบความชวยเหลอดานหนงดานใดเพอใหสามารถปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอเขาไปมสวนรวมทางสงคมไดอยางบคคลทวไป”

จะเหนไดวาความหมายของค าวา “ความพการ” ขางตนนนก าหนดไวอยางกวางขวางครอบคลมลกษณะความพการทปรากฏใหเหนในปจจบนเปนอยางดเพอจะไดคมครองชวยเหลอบคคลผพการเหลานนซงมความสามารถจ ากดกวาคนปกต อกทงเมอพจารณาความหมายความพการในระดบสากลเปรยบเทยบดวยแลว ประเทศไทยมไดคมครองคนพการดอยกวาในระดบสากลแตอยางใด

พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2556 ไดก าหนดประเภทและหลกเกณฑความพการ โดยประกาศกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เรอง ประเภทและหลกเกณฑความพการซงประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท 29 พฤษภาคม 2552 เลม 126 ตอนพเศษ 77 ง อาศยอ านาจตามความในมาตรา 4 และมาตรา 45 แหงพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 แกไขเพมเตมโดย ประกาศกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เรอง ประเภทและหลกเกณฑความพการ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2555 ประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2555 เลม 129 ตอนพเศษ 119 ง ใหก าหนดประเภทความพการออกเปน 7 ประเภท ดงน

(1) ความพการทางการเหน (2) ความพการทางการไดยนหรอสอความหมาย (3) ความพการทางการเคลอนไหวหรอทางรางกาย (4) ความพการทางจตใจหรอพฤตกรรม (5) ความพการทางสตปญญา (6) ความพการทางการเรยนร

40 จาก พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท

2) พ.ศ. 2556 (น. 2), โดย กลมกฎหมายส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, กรงเทพฯ: ดสวรรณซพพลายเซอรวส.

DPU

67

(7) ความพการทางออทสตก พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 แกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ. 2556 ไดก าหนดหลกเกณฑความพการไว41 ดงตอไปน (1) ความพการทางการเหน ไดแก 1) ตาบอด หมายถง การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอ

เขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซงเปนผลมาจากการมความบกพรองในการเหน เมอตรวจวดการเหนของสายตาขางดกวาเมอใชแวนวดสายตาธรรมดาแลว อยในระดบทแยกวา 3 สวน 60 เมตร หรอ 20 สวน 400 ฟต ลงมาจนกระทงมองไมเหนแมแตแสงสวาง หรอมลานสายตาแคบกวา 10 องศา

2) ตาเหนเลอนราง หมายถง การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซงเปนผลมาจากการมความบกพรองในการเหน เมอตรวจวดการเหนของสายตาขางดกวาเมอใชแวนสายตาธรรมดาแลวอยในระดบตงแต 3 สวน 60 เมตร หรอ 20 สวน 400 ฟต ไปจนแยกวา 6 สวน 18 เมตร หรอ 20 สวน 70 ฟต หรอมลานสายตาแคบกวา 30 องศา

(2) ความพการทางการไดยนหรอสอความหมาย ไดแก 1) หหนวก หมายถง การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวน

หรอการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซงมผลมาจากการมความบกพรองในการไดยนจนไมสามารถรบขอมลผานทางการไดยน เมอตรวจการไดยนเสยงโดยใชคลนความถท 500 เฮรตซ 1,000 เฮรตซ และ 2,000 เฮรตซในหขางทไดยนดกวาจะสญเสยการไดยนทความดงของเสยง 90 เดซเบลขนไป

2) หตง หมายถง การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซงเปนผลมาจากการทความบกพรองในการไดยน เมอตรวจวดการไดยนเสยงโดยใชคลนความถท 500 เฮรตซ 1,000 เฮรตซ และ 2,000 เฮรตซในหขางทไดยนดกวาจะสญเสยหารไดยนทความดงของเสยงนอยกวา 90 เดซเบล ลงมาจนถง 40 เดซเบล

3) ความพการทางการสอความหมาย หมายถง การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซงเปนผลมาจาการมความบกพรองทางการสอความหมาย ไดแก พดไมได พดไมชด หรอพดแลวผอนไมเขาใจ เปนตน

41 จาก ค มอกฎหมายการปฏบตงานเพอการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ (น. 2-4), โดย

ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, พฤศจกายน 2552, กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

DPU

68

(3) ความพการทางการเคลอนไหวหรอทางรางกาย ไดแก 1) ความพการทางการเคลอนไหว หมายถง การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบต

กจกรรมในชวตประจ าวนหรอการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซงเปนผลมาจากการมความบกพรองหรอการสญเสยความสามารถของอวยวะในการเคลอนไหว ไดแก มอ เทา แขน ขา อาจมาจากสาเหตอมพาต แขน ขา ออนแรง แขน ขา ขาด หรอภาวะเจบปวยเรอรงจนมผลกระทบตอการท างาน มอ เทา แขน ขา

2) ความพการทางรางกาย หมายถง การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซงเปนผลมาจากการมความบกพรองหรอความผดปกตของศรษะ ใบหนา ล าตว และภาพลกษณภายนอกของรางกายทเหนไดอยางชดเจน

(4) ความพการทางจตใจหรอพฤตกรรม ไดแก การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซงเปนผลมาจากความบกพรองหรอความผดปกตทางจตใจหรอสมองในสวนของการรบร อารมณ หรอความคด

(5) ความพการทางสตปญญา ไดแก การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซงเปนผลมาจากการมพฒนาการชากวาปกต หรอมระดบเชาวปญญาต ากวาบคคลทวไปโดยความผดปกตนนแสดงกอนอาย 18 ป

(6) ความพการทางการเรยนร ไดแก การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวน หรอการเขาไปมสวนรวมทางสงคมโดยเฉพาะดานการเรยนร ซงเปนผลมาจากความบกพรองทางสมอง ท าใหเกดความบกพรองในดานการอาน การเขยน การคดค านวณ หรอการะบวนการเรยนรพนฐานอนในระดบความสามารถต ากวาเกณฑมาตรฐานของชวงอายและระดบสตปญญา

(7) ความพการทางออทสตก หมายถง การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซงเปนผลมาจากความบกพรองทางพฒนาการดานสงคม ภาษาและการสอความหมาย พฤตกรรมและอารมณ โดยมสาเหตมาจากความผดปกตของสมอง และความผดปกตแสดงกอนอายสองปครง ทงน ใหรวมถงการวนจฉยกลมออทสตกสเปกตรมอน ๆ

ขอบเขตของความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมายไทย จากความหมายของค าวา “ความพการ” และประเภทของความพการทกลาวไวขางตน

แลว อาจจ าแนกขอบเขตของความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมายไทยในกรณทถกระท าละเมดตอรางกายไดอยางกวาง ๆ คอ ความพการทางรางกายและความพการทางจตใจ

DPU

69

3.1.2.1 ความพการทางรางกาย ความพการทางรางกาย คอความบกพรองหรอผดปกตของอวยวะตาง ๆ ของรางกาย ไม

วาจะเปนอวยวะภายนอกรางกายหรออวยวะภายในรางกายกตาม และรวมถงการทไมสามารถเคลอนไหวรางกายไดตามปกตดวย ความพการทางรางกายอนเปนผลเนองมาจากการถกกระท าละเมดทกฎหมายไทยใหความคมครอง ไดแก ตาบอด หหนวก เปนใบ เปนอมพาต แขนขาด ขาขาด เปนตน

3.1.2.2 ความพการทางจตใจ ความพการทางจตใจนน คอ การปวยทางจต หรอความผดปกตของจตใจทเกดจากการ

ไดรบการกระทบกระเทอนอยางรนแรง ซงเปนรปแบบทางจตวทยาอยางหนงโดยไดรบการวนจฉยทางการแพทย ความผดปกตทางจตใจบางกรณอาจเกยวของกบการท าหนาทของสมองหรอระบบประสาททมความบกพรอง ไมใชเปนเพยงแตอารมณความรสกทเกดขนตามธรรมดาเทานน เชนความรสก ดใจ เสยใจ โกรธ เหลานไมนบวาเปนความพการทางจตใจทกฎหมายใหความคมครองจากการถกกระท าละเมด42

สาเหตของความพการทางจตนนอาจเกดขนไดหลายประการ เชนอาจเกดจากการไดรบกระทบกระเทอนทางรางกายจนสงผลใหเกดความผดปกตทางจตใจขน อาจเกดจากการปวยเจบ หรอจากสารเคมกเปนสาเหตใหเกดความพการหรอบกพรองทางจตใจไดเชนกน หรอความพการทางจตนนกอาจเกดจากการไดรบการกระทบกระเทอนทางจตใจโดยตรงโดยไมไดมสาเหตมาจากการกระทบกระเทอนทางรางกายกได ซงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของประเทศไทยปจจบนยงไมไดใหความคมครองความพการทางจตใจทมไดมสาเหตมาจากการกระทบกระเทอนทางรางกาย เนองจากมความเหนวา เปนการยากทจะพสจนวาเปนความพการทางจตใจหรอไม และสาเหตเกดจากการกระท าละเมดจรงหรอไม เพราะอาการเหลานอาจมการแกลงท ากเปนได

3.1.3 คาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบตามกฎหมาย ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 ไดบญญตวา “คาสนไหมทดแทนจะพง

ใชโดยสถานใด เพยงใดนน ใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด อนง คาสนไหมทดแทนนนไดแก การคนทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะ

ละเมด หรอใชราคาทรพยสนนน รวมทงคาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนนดวย”

42 From Mental Health: A Report of the Surgeon General. Chapter 2: The Fundamentals of Mental

Health and Mental Illness (p. 39), by The United States Department of Health and Human Service.

DPU

70

กฎหมายลกษณะละเมดของประเทศไทยแยกการก าหนดคาสนไหมทดแทนออกจากการพจารณาความรบผดทางละเมด การวนจฉยความรบผดเพอละเมดตองพจารณากอนวา การกระท านนเปนการลวงสทธของบคคลอนหรอไม และสทธนนเปนสทธทระบไวในมาตรา 420 หรอไม สวนความเสยหายประเภทใดบางทผเสยหายจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนจากผท าละเมดได เปนเรองทตองพจารณาเปนอกสวนหนง43 เมอพจารณาวาเปนละเมดแลว การก าหนดวาตองรบผดในผลเสยหายอนเปนผลจากการกระท าของจ าเลยอยางใดนน มาตรา 438 บญญตใหศาลเปนผก าหนดวนจฉยการประเมนคาสนไหมทดแทนโดยน าเอาพฤตการณและความรายแรงแหงละเมดมาเปนเกณฑก าหนดตามทบญญตไวในมาตรา 438 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยและศาลยอมไมผกพนตามขอตกลงของคกรณ

ค าวา “โดยสถานใด” หมายความวา ถามความเสยหายเกดขนแลวผกอใหเกดความเสยหายจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนอยางไร44 สวนค าวา “เพยงใด” หมายความถง จ านวน กลาวคอ จะตองใชคาสนไหมทดแทนเทาใดเพอทดแทนความเสยหายทเกดขน แตมใชวาศาลจะก าหนดตามความพอใจโดยไมมหลกเกณฑ ศาลจะตองพจารณาถงพฤตการณและความรายแรงแหงละเมดประกอบดวยแลวก าหนดใหตามสมควรแกกรณ ศาลอาจก าหนดเปนการประมาณความเสยหายทจ าเลยตองรบผด กรณไมอาจค านวณเปนจ านวนเงนแนนอนได เชนความเสยหายทมใชตวเงนตามมาตรา 446 ความเสยหายในอนาคต เชนเสยความสามารถในการท างาน ขาดไรอปการะ คาท าศพลวงหนา เปนตน กรณโจทกถกท าละเมดจรง แมจะไมมความเสยหายเปนจ านวนแนนอน ศาลกเคยพพากษาใหคาเสยหายอยางต าแกโจทก ตามสมควรได45

ในเรองปรมาณของคาสนไหมทดแทนหรอขอทวาจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนกน “เพยงใด” นน มกจะมสวนสมพนธกบคาครองชพ สถานการณและความเปนอยโดยทวไปในแตละภมภาคดวย ทงน นอกจากศาลจะพจารณาจากความเสยหายแลว ศาลจะหยบยกเอาคาครองชพ สถานการณและความเปนอยโดยทวไปในแตละภมภาคมาประกอบการพจารณาดวย ฉะนน ความเสยหายอยางเดยวกนอาจมการชดใชคาสนไหมทดแทนมากนอยตางกนไดในแตละสงคม46

43 จาก “โครงสรางพนฐานกฎหมายลกษณะละเมด,” โดย อนนต จนทรโอภากร, หนงสอ 60 ป ดร.ปรด

เกษมทรพย, น. 49. 44 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 259),

โดย วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ. 45 ค าพพากษาศาลฎกาท 926-929/2475. 46 ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 260). เลม

เดม.

DPU

71

“พฤตการณแหงละเมด” หมายถงบรรดาสงแวดลอม สถานการณตาง ๆ นอกจากจะตองพจารณาถงสงแวดลอมแลวยงตองพจารณาถงฐานะสวนตวและทางสงคมของผเสยหายประกอบอกดวย เชน ผเสยหายเปนสตรหรอเดก มฐานะในทางการเงนและครอบครวอยางไร เปนตน แตถาเปนความเสยหายทค านวณเปนตวเงนไมได ในการก าหนดจ านวนเงนคาเสยหายในความเสยหายทวานจะวางกฎเกณฑใหแนนอนตายตวเพอใชบงคบแกทกกรณไมไดอยเอง โดยจะตองพเคราะหดพฤตการณเปนรายกรณไป47

“ความรายแรงแหงละเมด” ศาลมแนวทางพจารณา วาหากผกระท าละเมดกระท าโดยจงใจ ศาลยอมใหคาสนไหมทดแทนสงกวาการกระท าโดยประมาทเลนเลอ กรณกระท าโดยประมาทเลนเลอ ศาลจะพจารณาถงวาเปนการประมาทเลนเลออยางรายแรงหรออยางธรรมดา ระดบของความประมาทเลนเลอระหวางอยางรายแรงนนเกอบเทากบจงใจ เพราะผดวสยของบคคลธรรมดาจะท ากน แตความประมาทเลนเลออยางธรรมดานนเปนเพยงแตปราศจากความระมดระวงเทานน

ฐานะทางสงคมและเศรษฐกจของคกรณกเปนเหตหนงทศาลน ามาค านงในการก าหนดคาเสยหาย อกทงความพยายามของผกระท าละเมดทจะบรรเทาความเสยหายกเปนเรองทศาลจะตองค านงถง เพราะแมในทางอาญายงเปนเหตบรรเทาโทษ ในทางแพงกควรถอเปนเหตลดคาเสยหายได เชน ไดชวยออกเงนคารกษาพยาบาลไปกอนทผเสยหายจะน าคดมาฟองศาล เปนตน48

ค าพพากษาศาลฎกาท 162/2507 เมอขอเทจจรงไมไดความวาโจทกเสยหายมากมายดงฟอง ศาลอาจคดค านวณคาเสยหายแกโจทกเปนเงนกอน โดยวนจฉยลดนอยลงตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมดได”

ค าพพากษาศาลฎกาท 366/2474 จ าเลยกบพวกกระท าผดฐานพยายามฆาโจทก ศาลชนตนและศาลอทธรณพพากษาใหจ าเลยใชคาสนไหมทดแทน 2,500 บาท ศาลฎกาวนจฉยวา จ าเลยตองรบผดฐานละเมดใชคาสนไหมทดแทนตอโจทก สวนคาสนไหมทดแทนนน แมโจทกจะน าสบไมไดวาโจทกไดเสยหายไปมากนอยเทาใดกด ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 438 ใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด คดนปรากฏวาจ าเลยกระท าการอยางอกอาจและรายแรงมาก กลาวคอกอนทจ าเลยจะยงโจทก จ าเลยไดแสดงกรยาดหมนโจทกโดยมไดเกรงขามในอ านาจราชการเสยเลย กรรมการศาลฎกาเหนวาศาลลางทงสองก าหนดคาสนไหมใหจ าเลยใชโจทกเปนเงน 2,500 บาทนนสมควรแลว พพากษายน คดนแมโจทกจะเสยหายจรงเพยง

47 ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด (น. 163). เลมเดม. 48 ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได . (น.261).

เลมเดม.

DPU

72

บาดเจบ แตพฤตการณกระท าละเมดอกอาจรายแรงจงก าหนดใหใชเปนเงน 2,500 บาทเปนการก าหนดอยางลงโทษจ าเลยใหสมกบความอวดดมทรพย หยามอ านาจในราชการของเจาพนกงาน

ค าพพากษาศาลฎกาท 162/2507 จ าเลยกลมรมท ารายโจทกมบาดแผล 8 แหงไดรบอนตรายถงสาหส มอขวาขาดถงขอมอ ทพพลภาพไปตลอดชวต ศาลชนตนใหจ าเลยใชคารกษาพยาบาล กบคาเสยหายในอนาคตทโจทกประกอบอาชพไมไดตามปกตอก 2,000 บาท

ศาลอทธรณเหนวา การทโจทกเสยมอขวาซงเปนมอส าคญทจะประกอบการงานไป เปนทเหนไดวาเปนเหตใหโจทกไมสามารถประกอบอาชพหรอประกอบการงานไดตามปกตทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคตจนตลอดชวต ชอบทจะใหโจทกไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายใหเหมาะสม ตามสมควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด พพากษาใหจ าเลยรวมกนใชคาเสยหายใหโจทก 20,000 บาท กบคารกษาพยาบาล 400 บาท รวม 20,400 บาท

ศาลฎกาวนจฉยวา ทโจทกเรยกรองมาลวนแตเปนคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามมาตรา 438 ประกอบดวยมาตรา 444 เมอขอเทจจรงไมไดความวาโจทกเสยหายมากมายดงฟอง ศาลกอาจคดค านวณคาเสยหายใหแกโจทกลดนอยลง ตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด ศาลฎกาเหนวาทศาลอทธรณกะให 20,000 บาทสมควรแลว

กรณทมการกระท าละเมดตอผเสยหายท าใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามย ผเสยหายอาจไดรบความเสยหายแกรางกายโดยการท าอนตรายตอเนอตวรางกายโดยตรง เชน ถกท าราย ไดรบบาดเจบ ฟกช า มบาดแผล กระดกหก เสยอวยวะ เปนตน ซงรวมถงการท าใหเสยหายแกประสาททเปนการท าใหเสยหายแกรางกายอยางหนงดวย เชน อมพฤกษ อมพาต 49การละเมดตอรางกาย ถอเปนการละเมดตออนามยดวย เพราะอนามยกเปนสวนประกอบของรางกายเชนกน กลาวคอ เมออนามยด รางกายกดดวย

กรณท าใหเสยหายแกอนามย เปนอกกรณหนงซงจะกอใหเกดสทธแกผเสยหายทจะเรยกรองคาเสยหายไดเชนกน ซงค าวา “อนามย” ตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 กไดใหค าจ ากดความไววา หมายถง “ความไมมโรค สขภาพ เกยวกบสขภาพ ถกสขลกษณะ”

3.1.3.1 ความหมายของค าวาคาสนไหมทดแทนและคาเสยหายในทางกฎหมายลกษณะละเมด

ค าวา “คาสนไหมทดแทน” คอ การท าขวญ การช าระเงนคาเสยหาย หรอการแกไขเพอใหคความฝายทไดรบความเสยหายไดกลบคนสฐานะเดมกอนมการกระท าละเมด คาสนไหมทดแทนอาจเปนการกระท าใด ๆ ทศาลสงใหกระท า หรออาจเปนจ านวนเงนทศาลสงใหผทกระท าหรอละเวนการกระท าอนเปนมลเหตใหเกดความเสยหายช าระแกผเสยหาย เพอชดเชยใหผเสยหาย

49 ค าพพากษาศาลฎกาท 1921/2520 (เนต.) น. 1519.

DPU

73

ไดกลบคนสฐานะเดมเสมอนไมมการกระท าละเมดเกดขน โดยคาสนไหมทดแทนนนศาลจะก าหนดใหเทากบมลคาความเสยหายทผเสยหายไดรบ50

สวนค าวา “คาเสยหาย (Damages)” หมายถง คาสนไหมทดแทนทเปนเงนเพอชดเชยความเสยหายทบคคลใดไดรบจากศาลเนองจากบคคลนนตองประสบกบความสญเสย ความทรดโทรม หรอไดรบบาดเจบ หรอวาไดรบความเสยหายตอตวบคคลนน ทรพยสนหรอสทธอนเนองมาจากการกระท าโดยไมชอบดวยกฎหมาย หรอจากการละเลย หรอไดกระท าโดยความประมาทเลนเลอของบคคลอน คาเสยหายนนคอ จ านวนเงนทลกขนไดประเมนใหแกโจทกหรอคความทชนะคด เปนคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายทไดรบจากคความอกฝายหนง51

ศาสตราจารยโสภณ รตนากร ใหความเหนวา “คาเสยหาย” หมายถง จ านวน “เงน” ทศาลสงใหลกหนช าระหนใหแกเจาหนเปนการชดใชความเสยหาย ซงความเสยหายอาจเกดขนแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ หรอสทธอน ๆ ซงไมใชทรพยสนกได แตการแกไขหรอชดใชความเสยหายสวนใหญตองชดใชกนดวยเงน52

จากค านยามทกลาวมาขางตนจะเหนไดวา ค าวา “คาสนไหมทดแทน” นนมความหมายกวางกวาค าวา “คาเสยหาย” กลาวคอ ค าวา “คาเสยหาย” หมายถง จ านวน “เงน” ทตองชดใชใหแกผเสยหายเพอชดเชยความเสยหายอนไดกอขนจากการกระท าทไมชอบดวยกฎหมาย แตค าวา “คาสนไหมทดแทน” ยงรวมถงการชดใชเยยวยาอยางอนนอกจากการชดใชดวยเงน ดงทไดบญญตไวในวรรคสองของมาตรา 438 ซงการชดใชคาสนไหมทดแทนอาจเปนการคนทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะละเมด หรอใชราคาทรพยสนนน รวมทงการใหใชคาเสยหายเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนนดวย หรอกรณทท าความเสยหายใหแกเกยรตยศ ชอเสยง ศาลอาจให

50 Black’s Law Dictionary defines compensation as follows “Indemnification; payment of damages;

making amends; that which necessary to restore an injured party to his former position. An act which a court orders to be done, or money which a court orders to be paid, by a person whose acts or omissions have caused loss or injury to an other, in order that thereby the person damnified may receive equal value for his loss, or be made whole in respect of his injury. Retrieved March 17, 2015, from http://thelawdictionary.org/compensation/

51 Black’s Law Dictionary defines damages as follows “A pecuniary compensation or indemnity, which may be recovered in the courts by any person who has suffered loss, detriment, or injury, whether to his person, property, or rights, through the unlawful act or omission or negligence of another. A sum of money assessed by a jury, on finding for the plaintiff or successful party in an action, as a compensation for the injury done him by the opposite party. Retrieved March 17, 2015, from http://thelawdictionary.org/damages/

52 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน บทเบดเสรจทวไป (น. 162), โดย โสภณ รตนากร, 2551, กรงเทพฯ: นตบรรณการ.

DPU

74

ชดใชคาสนไหมทดแทนโดยการโฆษณาค าพพากษาเพมขนจากการใหคาเสยหายเปนเงนเพอท าใหชอเสยงของเขากลบคนดดวยกได ดงนนจงเหนไดวา คาเสยหายเปนคาสนไหมทดแทนอยางหนง53 หรออาจเรยกไดวาคาเสยหายเปนสวนหนงของคาสนไหมทดแทน

การก าหนดคาสนไหมทดแทนในกรณกระท าละเมดใหผเสยหายรางกายพการนน ลกษณะของวธการเยยวยาความเสยหายโดยการกระท าการเพอใหรางกายกลบคนดดงเดมยอมไมอาจกระท าได จงจ าตองมการเยยวยาความเสยหายโดยการใหชดใชเปนจ านวนเงนคาเสยหายซงเปนวธการทวไปเมอไมสามารถเยยวยาความเสยหายโดยวธการอน เชน คารกษาพยาบาล คาแขนเทยม คารถเขน เปนตน ดงนนคาสนไหมทดแทนทศาลจะก าหนดใหผกระท าละเมดชดใชแกผเสยหายจงปรากฏออกมาในรปของคาเสยหายทเปนจ านวนเงน

ส าหรบในเรองของคาเสยหายกรณละเมดตอรางกายหรออนามยนน กฎหมายบญญตไว 3 มาตราดวยกน คอ มาตรา 444 มาตรา 445 และมาตรา 446 ดงน

มาตรา 444 “ในกรณท าใหเสยหายแกรางกายหรออนามยนน ผตองเสยหายชอบทจะไดชดใชคาใชจายอนตนตองเสยไป และคาเสยหายเพอการทเสยความสามารถประกอบการงานสนเชงหรอแต บางสวน ทงในเวลาปจจบนนนและในเวลาอนาคตดวย

ถาในเวลาทพพากษาคด เปนพนวสยจะหย งรไดแนวาความ เสยหายนนไดมแทจรงเพยงใด ศาลจะกลาวในค าพพากษาวายงสงวนไวซงสทธทจะแกไขค าพพากษานนอกภายในระยะเวลาไมเกนสองปกได”

มาตรา 445 “ในกรณท าใหเขาถงตาย หรอใหเสยหายแกรางกาย หรออนามยกด ในกรณท าใหเขาเสยเสรภาพกด ถาผตองเสยหาย มความผกพนตามกฎหมายจะตองท าการงานใหเปนคณแกบคคลภายนอกในครวเรอน หรออตสาหกรรมของบคคลภายนอกนนไซร ทานวาบคคลผจ าตองใชคาสนไหมทดแทนนนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกเพอทเขาตองขาดแรงงานอนนนไปดวย”

มาตรา 446 “ในกรณท าใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามยกด ในกรณท าใหเขาเสยเสรภาพกด ผตองเสยหายจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความทเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนดวยอกกได สทธเรยกรองอนนไมโอนกนได และไมตกสบไปถงทายาท เวนแตสทธนนจะไดรบสภาพกนไวโดยสญญาหรอไดเรมฟองคดตามสทธนนแลว

อนง หญงทตองเสยหายเพราะผใดท าผดอาญาเปนทรศลธรรมแกตนกยอมมสทธเรยกรองท านองเดยวกนน”

53 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด (น. 144), โดย ไพจตร ปญญพนธ,

2544, กรงเทพฯ: นตบรรณการ.

DPU

75

จากบทบญญตประมวลกฎหมายแพงและพาณชยสามมาตราขางตน ไดมการแบงลกษณะของคาเสยหายเปน 2 ลกษณะกวาง ๆ คอ คาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได และคาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได

3.1.3.2 คาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได (Pecuniary Damages)หรอความเสยหายทเปนเงนเปนทอง ดงน

1. คาใชจายทตนตองเสยไป 2. คาขาดประโยชนท ามาหาไดในระหวางเจบปวย 3. คาเสยหายเพอการทเสยความสามารถประกอบการงาน 4. คาเสยหายในการทบคคลอนขาดแรงงานในครวเรอน หรออตสาหกรรมของ

บคคลภายนอก 1. คาใชจายทตนตองเสยไป เมอผเสยหายถกกระท าละเมดตอรางกายหรออนามย รางกายมบาดแผลไดรบบาดเจบ

กระดกหก อวยวะสวนใดไดรบอนตราย หรอไดรบความเดอดรอนร าคาญท าใหเสยหายแกอนามย เชน เปนโรคประสาท ผเสยหายยอมมความจ าเปนจะตองเขา รบการรกษาตวตามสถานพยาบาลตางๆ ซงมาตรา 444 วรรคหนง บญญตวา “...ผตองเสยหายชอบทจะไดชดใชคาใชจายอนตนตองเสยไป...” กลาวคอ ผเสยหายมสทธทเรยกรองคาเสยหายส าหรบคาใชจายทเกดจากการเยยวยาแกไขใหฟนคนสภาพเดม อาทเชน คารกษาพยาบาล คายา คาน าเกลอ คาเอกซเรย คาชนสตรโรค คาผาตด คาหองพก คานางพยาบาลเฝาไข รวมตลอดถงแมวารางกายจะหายจากการเจบปวยแลวกตาม แตยงตองพกผอนตามค าสงแพทยดวย นอกจากนคาใชจายทเกยวเนองจากการรกษาพยาบาล ผเสยหายกมสทธทจะเรยกรองเอาไดเชนกน ทงนไมวาคาใชจายดงกลาวน ผเสยหายจะเปนผเสยเองหรอจะมผ เสยแทนไปกยงถอวาเปนคาใชจายทตนตองเสยไป ซงผกระท าละเมดยงผกพนจะตองชดใชใหกบผเสยหาย54 ผเสยหายอาจรกษาในสถานพยาบาลของรฐ หรอเอกชนกได หากเสยคารกษาพยาบาลไปเทาไร ผท าละเมดกตองจายเทานน จะอางวารกษาพยาบาลในสถานพยาบาลของรฐแลวคารกษาจะถกวาไมได เพราะเปนสทธของผเสยหายทจะเขารกษาตวในทซงตนเหนวาสมควรและปลอดภย

2. คาขาดประโยชนท ามาหาไดในระหวางเจบปวย ความในวรรคสองของมาตรา 443 บญญตวา “ถามไดตายในทนท คาสนไหมทดแทน

ไดแกคารกษาพยาบาล รวมท งคาเสยหายทตองขาดประโยชนท ามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานนนดวย” ประกอบกบมาตรา 444 บญญตใหผเสยหายชอบทจะไดชดใชคาใชจาย

54 จาก ป.พ.พ.ลกษณะละเมดและจดการงานนอกสง (น. 182-183), โดย ประจกษ พทธสมบต, 2538,

กรงเทพฯ: ศรสมบตการพมพ.

DPU

76

อนตนตองเสยไปและคาเสยหายเพอการทเสยความสามารถประกอบการงานสนเชงหรอแตบางสวนทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคตดวย ดวยเหตน เมอรางกายเจบปวยเพราะถกท าละเมดจนตองรบการรกษาพยาบาล ท าใหระหวางนนไมสามารถไปท างานได ท าใหขาดประโยชนในการท ามาหาได ยอมเปนคาเสยหายทผกระท าละเมดจ าตองชดใชดวยเชนกน ในระหวางทเขารกษาพยาบาลยอมไมสามารถไปท างานได จงขาดประโยชนท ามาหาได และเปนการเสยความสามารถในการประกอบการงานในเวลาปจจบนควบคกนไป ซงศาลอาจก าหนดใหตามรายไดทขาดไป หรอถาไมมรายไดแทจรงกอาจก าหนดตามจ านวนทสมควรตามฐานะของผเสยหาย55

ค าพพากษาศาลฎกาท 974/2496 จ าเลยขบรถโดยประมาทชนรถยนตโดยสารประจ าทางทโจทกนงมา ท าใหแขนขวากระดกหกหลายแหงพการตลอดชวต โจทกฟองเรยกคารกษาพยาบาล คาขาดประโยชนในระยะปจจบน คอขาดเงนเดอนระหวางรกษาตว 1,350 บาท กบขาดประโยชนทรบจางถายภาพยนตรทงเรอง 7,500 บาท และคาขาดประโยชนในอนาคตทจะท างานไดเงนเดอน เดอนละ 3,000 บาท ขอคด 1 ป เปนเงน 36,000 บาท กบคาเสยแขนถงพการ 20,000 บาท ศาลชนตนใหคาแขนพการประกอบอาชพไมไดตลอดชวตเทาทโจทกขอ 20,000 บาท กบคารกษาพยาบาล สวนคาขาดรายไดในระหวางรกษาพยาบาลไดคดใหในรายการแขนพการแลว จะเรยกสวนนอกไมได ศาลอทธรณเหนวา คาเสยหายในอนาคตทศาลชนตนกะมาสมควรแลว แตโจทกควรไดคาเสยหายในการถายภาพยนตรเปนคาเสยหายในปจจบนอกดวย เหนสมควรก าหนดใหอก 2,000 บาท โจทกไมฎกาเรองคาเสยหายตอไป จ าเลยฎกาฝายเดยว ศาลเหนวา โจทกมอาชพในการถายภาพยนตร และไดมผวาจางโจทกไว โจทกตองขาดประโยชนไปทงในปจจบนและอนาคต เปนประโยชนทปรากฏชดวาโจทกชอบจะไดโดยตรง จงพพากษายน

3. คาเสยหายเพอการทเสยความสามารถประกอบการงาน บทบญญตในเรองการเสยความสามารถประกอบการงาน ตามประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 444 เปนเรองการเรยกคาเสยหายกรณท าใหเสยหายแกรางกายหรออนามยของผเสยหาย ผถกกระท าละเมดอาจตองพการ หรอทพพลภาพ สญเสยสมรรถภาพหรอสมรรถภาพเสอมลง ขาดประสทธภาพในการท างาน เสยโอกาสความกาวหนาในหนาทการงาน ตลอดจนถงตองตกอยในฐานะทเสยเปรยบหรอดอยกวาคนอน การเสยความสามารถประกอบการงานตามมาตราน มไดหมายความถงเฉพาะแตความสามารถทตองเสยไปหรอเสอมลง ในการท ามาหาไดเทานน หากแตยงหมายรวมถงการงานทเปนกจวตรประจ าวนของผเสยหายอกดวย ผเสยหายมสทธไดรบการชดใชคาเสยหายเพอการเสยความสามารถประกอบการงานสนเชงหรอแตบางสวนทงใน

55 จาก ค าบรรยายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยละเมด (น. 595), โดย พจน ปษปาคม, 2525,

กรงเทพฯ: ส านกอบรมศกษากฎหมายแพงเนตบณฑตยสภา.

DPU

77

เวลาปจจบนและในเวลาอนาคตดวย ไมวาจะเปนกรณทรางกายบาดเจบจนไมสามารถจะประกอบการงานได หรอไดแตไมดเทาแตกอนทไดรบบาดเจบ ไมวาจะเปนในระหวางบาดเจบหรอเมอหายดแลวแตไมสามารถประกอบการงานดงทเคยท าโดยสนเชงหรอแตบางสวนกตาม

การสญเสยความสามารถประกอบการงานอาจเปนเรองประสาทพการทผเสยหายอาจไมไดรบอนตรายแกเนอตวรางกายโดยตรง แตระบบประสาทกเปนสวนหนงของรางกายเชนกน เพยงแตเปนความเสยหายในรางกายภายใน เชน อาจจะชอคตกใจหมดสตจากการกระท าของผ ละเมดและเสยการรบร เปนตน หรออาจจะไดรบอนตรายแกรางกายประกอบดวยกได แตมผลท าใหสญเสยประสาทสมผสในการรบร ท าใหไมสามารถตอบสนองสงตาง ๆ รอบขางไดเลย เชน เปนอมพาต หรอมสมรรถภาพในการตอบสนองไดชากวาปกต หรอตอบสนองออนแรงลง เชน เปนอมพฤกษ56

4. คาเสยหายในการทบคคลอนขาดแรงงานในครวเรอน หรออตสาหกรรมของบคคลภายนอก

คาขาดแรงงานในครวเรอนหรออตสาหกรรมของบคคลภายนอกตามมาตรา 445 กรณทผเสยหายไดรบความเสยหายแกรางกาย ถาผเสยหายมความผกพนตามกฎหมายทจะตองท างานใหเปนคณแกบคคลภายนอกในครวเรอนหรออตสาหกรรมของบคคลภายนอก เชน ผเสยหายจะตองหาเลยงบคคลภายในครอบครว เมอถกกระท าละเมดจนไมสามารถท างานเลยงดบคคลในครอบครว บคคลในครอบครวนนยอมมอ านาจฟองเรยกคาเสยหายจากผกระท าละเมดได หรอผเสยหายมหนาทท าการงานใหแกอตสาหกรรมของบคคลภายนอก เมอผเสยหายไดรบบาดเจบแกรางกายไมสามารถท างานได ท าใหโรงงานอตสาหกรรมตองหาคนงานมาแทนโดยเสยคาจางแพงขน หรอท าใหโรงงานอตสาหกรรมผลตสนคานอยไปจากทเคยท า เจาของโรงงานอตสาหกรรมมสทธเรยกคาสนไหมทดแทนชดใชการทตองขาดแรงงาน

ค าพพากษาศาลฎกาท 584-585/2413 การละเมดของจ าเลยเปนเหตใหนายสพรรณไมสามารถประกอบหนาทการงานใหการไฟฟานครหลวงไดตามปกตเปนเหตใหการไฟฟานครหลวงขาดประโยชนจากแรงงานของนายสพรรณ การไฟฟานครหลวงชอบทจะไดรบคาสนไหมทดแทน พพากษาใหจ าเลยทงสองรวมกนรบผดช าระคาสนไหมทดแทนเนองจากการไฟฟานครหลวงตองขาดแรงงาน 6,941.66 บาทพรอมดวยดอกเบยรอยละเจดครงตอปนบแตวนฟองจนกวาจะช าระเสรจ

ค าพพากษาศาลฎกาท 1047/2522 โจทกซงเปนนายจางตองขาดแรงงานระหวางลกจางบาดเจบ ตองจายเงนเดอนระหวางลกจางปฏบตงานไมได โรงงานตองหยดกจการเพราะขาด

56 จาก คาสนไหมทดแทน : ศกษากรณเสยความสามารถประกอบการงาน (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต), โดย อทย วงศวรพฤกษ, 2545, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

DPU

78

แรงงาน ถอไดวาโจทกเรยกรองคาสนไหมทดแทนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 445 ดวยแลว จ าเลยตองรบผดตามฟอง

3.1.3.3 คาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได (Non- pecuniary Damages) หรอคาเสยหายตอสทธนอกกองทรพยสนหรอคาเสยหายทางศลธรรม

คาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดบญญตไวในมาตรา 446 ความเสยหายประเภทนเปนความเสยหายทางจตใจทบคคลภายนอกยอมทราบดวาผถกกระท าละเมดตองไดรบความทกขทรมานจากการถกกระท าละเมดเพยงใด เชน ความเสยหายเนองจากถกกระท าละเมดนนเอง การทตองพการหรอทพพลภาพตลอดไป ความเจบปวดทนทกขทรมาน ความชอกช าระก าใจ หนาตาเสยโฉม และรวมทงหญงถกละเมดทางอาญาเปนทรศลธรรม เปนความเสยหายอนมใชเปนตวเงน แตกเปนความเสยหายทกฎหมายบงคบใหชดใชได ดงนน ความเจบปวดทกขทรมานไมวาทางรางกายหรอจตใจทเปนผลมาจากการกระท าละเมด ยอมเปนสงทจะตองค านงดวย เพราะความเสยหายทางจตใจซงเปนความเสยหายอนมใชตวเงนดงกลาวเปนผลจากการกระท าละเมดนนเอง จงเปนวตถโดยเฉพาะทจะชดใชคาสนไหมทดแทนกน

ความเสยหายทางจตใจบางอยางนนศาลไทยยงไมยอมรบเพราะเปนความเสยหายทไมมรปราง พสจนใหเหนความเสยหายไดยาก57 ในเรองคาสนไหมทดแทนในความเสยหายทมใชตวเงนน ในปจจบนกฎหมายของประเทศไทยจ ากดเฉพาะกรณท าละเมดตอรางกาย ตออนามย และตอเสรภาพ และหญงทถกท าผดอาญาเปนทรศลธรรมแกตนเองเทานน ทผานมาศาลก าหนดคาเสยหายทางจตใจใหเฉพาะการละเมดทมผลเนองมาจากความเสยหายตอรางกาย อนามย และเสรภาพและกรณหญงถกท าละเมดอนเปนความผดอาญาเกยวกบเพศเทานน คาเสยหายทางจตใจกรณละเมดในสทธอน ๆ นอกจากทก าหนดไวในมาตรา 446 แลว ศาลไมก าหนดใหโดยอางวาไมมกฎหมายบญญตใหเรยกคาเสยหายทางจตใจได

การก าหนดคาสนไหมทดแทนในกรณคาเสยหายทไมอาจค านวณเปนเงนได เชน ความเจบปวด ความทกขทรมาน การตกใจเสยขวญ การสญเสยความสขในชวต การถกดถกเหยยดหยาม เปนตนนน ยอมเปนการยากทจะก าหนดเปนจ านวนเงนแนนอนตายตว ศาลมแนวทางในการก าหนดคาเสยหายอนมใชตวเงนโดยแบงตามลกษณะของความเ สยหายทางจตใจทเกดกบผถกกระท าละเมด คอคาเสยหายทางจตใจทท าใหขาดความรนรมยในชวต เพราะความทกขทรมานทางจตใจ กบคาเสยหายทางจตใจทตองยงยากในการด าเนนชวตทเกดจากรางกายทพพลภาพ เสย

57 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด (น. 210-212), โดย

ไพจตร ปญญพนธ, 2544, กรงเทพฯ: นตบรรณการ.

DPU

79

บคลกภาพ เสยโฉม ถอเปนคาเสยหายอนมใชตวเงนคนละสวนกน ซงถอวาตางกเปนคาเสยหายอนมใชตวเงนและไมซ าซอนกน

การก าหนดคาเสยหายอนมใชตวเงนน ศาลจะพจารณาจากความหนกเบาของความเสยหายตอรางกาย ความกระทบกระเทอนทางจตใจ และอาชพของผถก กระท าละเมดน ามาประกอบกน โดยสวนมากค านวณและก าหนดใหเปนเงนจ านวนเดยวเพอความเสยหายในระยะเวลาตอไปในอนาคต สวนระยะเวลาในการค านวณคาเสยหายศาลค านงถงอาย สขภาพของผเสยหาย และถอวาไมเปนการซ าซอนกบคารกษาพยาบาล คาขาดประโยชนท ามาหาไดและคาขาดการงาน โดยก าหนดใหตามพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด และสวนใหญก าหนดใหผท าละเมดรบผดชดใชดอกเบยรอยละ 7.5 ตอป นบแตวนท าละเมด เพราะถอวาเปนหนเงนซงผกระท าละเมดผดนดมาตงแตวนท าละเมด ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 206 และมาตรา 224

3.1.4 ภาระการพสจน 3.1.4.1 ขอเทจจรงทไมตองพสจนโดยพยานหลกฐาน ในการวนจฉยชขาดปญหาขอเทจจรงในคดละเมดกเปนเชนเดยวกบการวนจชขาด

ปญหาขอเทจจรงในคด อน กลาวคอ จะตองพ สจนกนดวยพยานหลกฐานและตองเปนพยานหลกฐานในส านวนคดเรองนน ศาลจะน าพยานหลกฐานนอกส านวนมาวนจฉยชขาดในปญหาขอเทจจรงไมได ดงทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84 ความวา “การวนจฉยปญหาขอเทจจรงในคดใดจะตองกระท าโดยอาศยพยานหลกฐานในส านวนคดนน เวนแต

(1) ขอเทจจรงซงรกนอยทวไป (2) ขอเทจจรงซงไมอาจโตแยงได (3) ขอเทจจรงทคความรบหรอถอวารบกนแลวในศาล” การวนจฉยปญหาขอเทจจรงในคดทจะตองกระท าโดยอาศยพยานหลกฐานในส านวน

คดนน มขอยกเวน 3 กรณ ซงเปนขอเทจจรงทไมตองพสจนโดยพยานหลกฐาน ดงตอไปน (1) ขอเทจจรงซงรกนอยทวไป ขอเทจจรงซงรกนอยทวไปนเปนขอเทจจรงทประชาชน

รกนอยทวไป มใชรกนอยในแตบางกลม เชน วนใดเปนวนหยดราชการหรอไม หรอถอยค าภาษาไทย ประชาชนยอมรกนทวไป และศาลรไดเองโดยคความไมตองน าสบในขอเทจจรงน

(2) ขอเทจจรงซงไมอาจโตแยงได หมายถง กรณบทกฎหมายลายลกษณอกษรไดบญญตถงขอเทจจรงใดไวในลกษณะเปนการเดดขาด ใหถอวาขอเทจจรงนนเปนขอเทจจรงซงไมอาจโตแยงไดซงไมตองมการพสจนโดยพยานหลกฐานและคความจะโตแยงเปนอยางอนหรอขอน าสบพยานหลกฐานเปนอยางอนไมได เชน ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 46

DPU

80

บญญตวา “ในการพจารณาคดสวนแพง ศาลจ าตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในค าพพากษาคดสวนอาญา” เปนตน

(3) ขอเทจจรงทคความรบหรอถอวารบกนแลวในศาล คอขอเทจจรงทเปนค ารบของคความในระหวางการด าเนนกระบวนพจารณาคดโดยศาลรบร ศาลจงตองฟงขอเทจจรงยตตามค ารบนนโดยไมตองมการสบพยานหลกฐานกนอก อกทงศาลจะรบฟงพยานหลกฐานเปนอยางอนไมได สวนค ารบของคความนอกศาลหรอในคดอนเปนพยงพยานหลกฐานอยางหนงในทางคดเทานน มใชค ารบของคความทมผลใหขอเทจจรงยตตามค ารบนน

การทคความตกลงทากนในศาลเกยวกบกระบวนพจารณาในคดโดยมเงอนไขวาตองมการด าเนนกระบวนพจารณาอยางใดอยางหนงกอน ถาผลแหงการด าเนนกระบวนพจารณานนสมความประสงคของคความฝายใดตามททากน กถอวาอกฝายหนงยอมรบขอเทจจรงตามขออางของฝายทสมประสงคนนทงหมด และถอเปนค ารบของคความตาม ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงตามมาตรา 84(3) โดยไมตองมการสบพยานหลกฐานกนอกตอไป และศาลจะฟงขอเทจจรงเปนอยางอนใหแตกตางจากค ารบนนไมได58

3.1.4.2 หลกเกณฑทวไปเกยวกบภาระการพสจนในคดละเมด ในคดละเมดนน เมอมการฟองรองด าเนนคดกนแลว สงส าคญประการหนงคอการ

พสจนตอศาลเพอใหศาลเชอวามขอเทจจรงนนเกดขนจรงหรอไม ซงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 บญญตวา “คความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงเพอสนบสนนค าคความของตน ใหคความฝายนนมภาระการพสจนขอเทจจรงนน แตถามขอสนนษฐานไวในกฎหมาหรอมขอสนนษฐานทควรจะเปนซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณเปนคณแกคความฝายใด คความฝายนนตองพสจนเพยงวาตนไดปฏบตตามเงอนไขแหงการทตนจะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานนนครบถวนแลว”

ภาระการพสจนหมายถง หนาททคความฝายหนงจะตองน าพยานหลกฐานมาพสจนตอศาล ใหศาลเหนจรงตามทตนกลาวอาง ศาลจะก าหนดประเดนขอพพาท คความฝายทมภาระการพสจนในประเดนใดตองพสจนใหไดความตามทกลาวอาง หากพสจนไมได ผมภาระการพสจนยอมตองแพคดในประเดนนน โดยไมตองค านงวาตนจะเปนผน าพยานเขาสบกอนหรอหลงในคด ภาระการพสจนจะตกแกผใดยอมเปนไปตามกฎหมายก าหนด มใชเรองทศาลหรอคความจะก าหนด และไมอาจตกลงเปลยนแปลงกนได

58 จาก ค าอธบายพยานหลกฐานคดแพงและคดอาญา (น. 12-24), โดย ธาน สงหนาท, 2555, กรงเทพฯ:

ม.ป.พ.

DPU

81

ทานอาจารยโสภณ รตนากร มความเหนวา ภาระการพสจน คอหนาททคความจะตองพสจนขอเทจจรงตามขออางของตนใหไดถงมาตรฐานทกฎหมายตองการเพอตนจะไดชนะคด ถาเปนคดแพงกตองน าสบพยานหลกฐานใหมน าหนกดกวาพยานหลกฐานอกฝายหนง ถาเปนคดอาญาโจทกตองน าสบใหถงขนาดทศาลเชอวาจ าเลยกระท าผดโดยปราศจากขอสงสยตามสมควร59

ในเรองภาระการพสจนนนถอวาเปนเรองส าคญเพราะหากคความฝายใดมภาระการพสจนแตไมน าพยานหลกฐานมาสบหรอน าพยานหลกฐานมาสบไมถงมาตรฐานการพสจนทกฎหมายก าหนดไวกตองเปนฝายแพคดในประเดนทตนมภาระการพสจน ภาระการพสจนจงท าใหเกดผลแพชนะคดกนโดยตรง ดงนน การทศาลจะพพากษาใหฝายใดแพหรอชนะคดโดยอาศยกฎหมายในเรองภาระการพสจน จะตองถอตามภาระการพสจนทถกตองตามกฎหมาย60

ในคดละเมด ตามปกตโจทกจะฟองวาจ าเลยจงใจหรอประมาทเลนเลอ กระท าโดยผดกฎหมายเปนเหตใหโจทกเสยหาย ตามมาตรา 420 ถาจ าเลยใหการปฏเสธ ภาระการพสจนยอมตกแกโจทกซงเปนฝายกลาวอางตามหลกทวไป เชน โจทกฟองวาจ าเลยกระท าโดยประมาทเลนเลอท าใหโจทกเสยหาย ประเดนขอพพาทมวา จ าเลยกระท าโดยประมาทเลนเลอหรอไม เมอโจทกเปนฝายกลาวอางขอเทจจรงดงกลาว โจทกจงตองมภาระการพสจนขอเทจจรงตามทกลาวอางดงกลาวตามหลก ผใดกลาวอาง ผนนมภาระการพสจน

เมอโจทกกลาวอางวาตนไดรบความเสยหาย จ าเลยตอสวา การกระท าของจ าเลยไมเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย ประเดนขอพพาทมวา โจทกไดรบความเสยหายหรอไม โจทกมภาระการพสจนขอเทจจรงวาโจทกไดรบความเสยตามฟอง

ส าหรบประเดนขอพพาททวาโจทกไดรบความเสยหายเพยงใด เมอโจทกเปนฝายกลาวอางวาโจทกเสยหายเปนจ านวนตามฟอง โจทกยอมมภาระการพสจนวาตนไดรบความเสยหายเปนจ านวนตามทกลาวในฟองจรง แตกรณนหากแมโจทกพสจนคาเสยหายไมไดวามจ านวนเทาใด แตขอเทจจรงยตแลววาโจทกไดรบความเสยหายจรง ศาลกอาจก าหนดคาเสยหายใหโจทกตามสมควรโดยใชดลยพนจก าหนดใหตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด

กรณจ าเลยรบวาไดกระท าละเมดตามฟองจรง แตใหการตอสวาจ าเลยไมตองรบผดใชคาสนไหมทดแทน หรอรบผดใชคาสนไหมทดแทนเพยงบางสวน เพราะโจทกมสวนกอใหเกดความเสยหายดวย ตามมาตรา 442 หรอการกระท าของจ าเลยเปนนรโทษกรรม ถอวาจ าเลยรบ

59 จาก ค าอธบายกฎหมายลกษณะพยาน (น. 57), โดย โสภณ รตนากร, 2544, กรงเทพฯ: นตบรรณการ. 60 ค าอธบายพยานหลกฐานคดแพงและคดอาญา (น. 84). เลมเดม. และค าพพากษาศาลฎกาท 3056-

3066/2516.

DPU

82

ขอเทจจรงแลววาจ าเลยกระท าละเมดจรง แตยกขอตอสขนมาใหมวาโจทกกอความเสยหายดวย หรอยกขอเทจจรงอนเปนนรโทษกรรมขนมาใหม เมอจ าเลยกลาวอาง จ าเลยจงมภาระการพสจน

กรณจ าเลยใหการรบวาไดท าใหโจทกเสยหายตามฟองจรง แตใหการตอสวาโจทกสมครใจยนยอมเขารบภยทเกดจากการกระท าของจ าเลย อนท าใหการกระท าของจ าเลยไมเปนละเมด เมอจ าเลยกลาวอางขอเทจจรงดงกลาวขนมา ภาระการพสจนยอมตกแกจ าเลย61

คาเสยหายเพอความเสยหายแกรางกายหรออนามย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 444 โจทกผเสยหายเรยกรองคาเสยหายเพอความเสยหายแกรางกายหรออนามย เชน คารกษาพยาบาล และคาใชจายอนตนตองเสยไป จ านวนคาขาดรายไดระหวางรกษาตว ได กลาวคอ เมอถกกระท าละเมด เปนผลใหรางกายปวยเจบ ยอมตองมการรกษาทงสน คาใชจายเหลานโจทกตองพสจนใหศาลเหนวาเสยคาใชจายไปเปนจ านวนเทาใดโดยน าหลกฐานการจายเงนมาแสดงตอศาล อยางไรกตาม ถาโจทกพสจนไดวาใชจายไปจรงแตไมมหลกฐานแสดงไดวาใชจายเปนจ านวนเทาใดแนนอน ศาลอาจก าหนดเปนการประมาณคอ ก าหนดจ านวนเงนใหจ าเลยชดใชตามความเหมาะสม62 แตอยางไรกตาม การพสจนนนไมอาจน าไปใชในกรณทเปนความเสยหายทไมอาจค านวณเปนเงนได เชนความเจบปวด ความทกขทรมาน ศาลอาจกะใหตามพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด

3.1.4.3 ขอยกเวนเกยวกบภาระการพสจน บทบญญตมาตรา 84/1 เปนบทบญญตทก าหนดหลกเกณฑทวไปเกยวกบภาระการ

พสจนวาคความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงใด ผนนมภาระตองพสจนขอเทจจรงนน แตหลกดงกลาวมขอยกเวนอย 2 กรณ คอ

1. ถามขอสนนษฐานไวในกฎหมายเปนคณแกคความฝายทกลาวอางขอเทจจรง คความฝายนนยอมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานตามกฎหมาย ซงมผลเปนการผลกภาระการพสจนขอเทจจรงไปตกอยแกคความอกฝายหนงทจะตองพสจนหกลางขอสนนษฐานตามกฎหมาย ขอสนนษฐานตามกฎหมายนเกดขนโดยบทบญญตของกฎหมายซงศาลตองฟงขอเทจจรงตามทกฎหมายสนนษฐานไวกอนจนกวาจะถกหกลางโดยพยานหลกฐาน63

ในกรณโจทกอางบทสนนษฐานความผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422 กลาวคอโจทกอางวาจ าเลยกระท าการฝาฝนบทบงคบของกฎหมายซงบญญตไวเพอคมครอง

61 ค าอธบายพยานหลกฐานคดแพงและคดอาญา (น. 135). เลมเดม. 62 ค าพพากษาศาลฎกาท 450/2516 63 ค าอธบายพยานหลกฐานคดแพงและคดอาญา (น. 85). เลมเดม.

DPU

83

ผอนแลว กตองสนนษฐานไวกอนวาจ าเลยเปนผผด 64 จ าเลยมหนาทจะตองพสจนหกลางขอสนนษฐานของกฎหมายดงกลาวเพอใหตนพนความรบผด อนเปนการผลกภาระการพสจนความผดของจ าเลยทโดยหลกแลวโจทกตองมภาระการพสจน แตอยางไรกตามกรณนโจทกตองพสจนใหเขาขอสนนษฐานเบองตนกอนวาจ าเลยฝาฝนบทบงคบแหงกฎหมายอนมทประสงคเพอปกปองบคคลอนและกอใหเกดความเสยหายแกโจทก เมอพสจนขอเทจจรงอนเปนขอสนนษฐานของกฎหมายแลวภาระการพสจนจงจะตกแกจ าเลยทตองพสจนหกลางขอสนนษฐานของกฎหมายนน

หนาทในการน าสบในศาลวาการกระท าใดเปนการกระท าอนมชอบดวยกฎหมาย โดยปกตเปนหนาทของฝายซงยนฟอง มใชเปนหนาทของฝายทถกฟองทจะตองพสจนวาการกระท าของตนชอบดวยกฎหมาย ถาฝายผเสยหายไมอาจน าสบไดวาการกระท านนเปนการกระท าอนมชอบดวยกฎหมายแลวกยอมถอไมไดวาการกระท าน นเปนการละเมด ซงเปนหลกทวไปของกฎหมายลกษณะพยานหลกฐานทวา “ผใดกลาวอาง ผนนตองพสจน” แตบทบญญตมาตรา 422 นท าใหหนาทของโจทกในการพสจนวาการกระท าใดเปนการกระท าอนมชอบดวยกฎหมายดงกลาวขางตนหมดไปและกลบตกเปนหนาทของจ าเลยทจะตองพสจนวาตนเหตแหงความเสยหายนน ๆ มไดเกดจากตน เชน ความเสยหายเกดขนเพราะเรอยนตสองล าชนกน ปรากฏวาเรอยนตล าหนงแลนผดทาง ฝายแลนถกทางไดยนฟองเรยกคาเสยหายฐานละเมด ฝายแลนถกทางไมตองพสจนขอทวาอกฝายหนงกระท าผดกฎหมาย ทงนเพราะฝายแลนผดทางไดฝาฝนกฎหมายวาดวยการเดนเรอในนานน าไทย ซงกฎหมายนนไดมบทบญญตดงกลาวไวเพอคมครองบคคลอน เขาขอสนนษฐานตามมาตราน ฉะนนฝายทถกฟองมหนาทจะตองพสจนวาแมตนจะแลนผดทางกตาม ความเสยหายกมไดเกดขนเพราะเหตนน แตเกดขนเพราะเหตอนอนตนไมตองรบผด65

ค าพพากษาศาลฎกาท 1169-1170/2509 การทรถยนตจ าเลยเลนเขาไปชนรถยนตโจทกทางดานขวาของถนน เบองตนศาลสนนษฐานตามกฎหมายวารถยนตของจ าเลยเปนผผด จ าเลยมหนาทตองน าสบหกลางวาจ าเลยไมผด

กรณโจทกฟองใหจ าเลยรบผดฐานละเมดในความเสยหายอนเกดจากทรพย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 433 มาตรา 434 มาตรา 436 และมาตรา 437 ซงบทบญญตดงกลาวมขอสนนษฐานใหเจาของสตว ผรบเลยงสตว ผครองครองโรงเรอน ผ ครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกล และผครอบครองทรพย

64 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด (น. 25), โดย ไพจตร ปญญพนธ,

2544, กรงเทพฯ: นตบรรณการ. 65 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 60-61),

โดย วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

DPU

84

อนตรายตองรบผดเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดขนแตการนน โจทกยอมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมายดงกลาวขางตน ภาระการพสจนยอมตกแกจ าเลย บทบญญตดงกลาวจงเปนมาตราทกลบหลกภาระการพสจนโดยจ าเลยจะตองพสจน หากน าสบไมไดความจรงดงค าอางกจะเปนฝายแพคด ซงตางกบมาตราอน ๆ ในเรองละเมดทผเสยหายตองมภาระการพสจน

แตบางกรณกอนทคความจะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานจะตองมการพสจนถงขอเทจจรงพนฐานอนเปนเงอนไขแหงขอสนนษฐานเสยกอนจงจะเกดขอสนนษฐานตามกฎหมาย เชนขอสนนษฐานมาตรา 437 นน กอนทจะเกดขอสนนษฐานใหผครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกลตองรบผด คความฝายทกลาวอางจะตองมการน าสบพยานหลกฐานถงขอเทจจรงพนฐานอนเปนเงอนไขแหงขอสนนษฐานเสยกอนวาความเสยหายนนเกดขนจากยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกลและจ าเลยเปนผครอบครองหรอควบคมยานพาหนะน น แตถาเปนการโตเถยงพพาทกนตรงขอเทจจรงพนฐานทเปนเงอนไขของขอสนนษฐานกอนทจะเกดขอสนนษฐานตามกฎหมายของใชหลกทวไปทวาผใดกลาวอางผนนมภาระการพสจน

2. ถามขอสนนษฐานทควรจะเปนซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณเปนคณแกคความฝายทกลาวอาง คความฝายนนยอมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐาน ซงมผลท าใหผลกภาระการพสจนไปตกอยแกคความฝายตรงขามทจะตองน าพยานหลกฐานมาพสจนหกลางขอสนนษฐานนน โดยหลกนถอวา เหตการณทเกดขนยอมบอกเรองราวในตวของมนเอง หลกนมกจะเปนขอเทจจรงทอยในความรเหนของจ าเลยแตฝายเดยว โจทกสามารถทจะพสจนถงเหตการณได แตไมสามารถพสจนใหเหนวาเหตการณนนเกดขนจากความประมาทเลนเลอของจ าเลยอยางไร โจทกมหนาทน าสบแตเพยงขอเทจจรงของเหตการณทเกดขนเทานน ตอจากนนเปนหนาทของจ าเลยทมภาระการพสจนวาจ าเลยไมไดประมาท66

การใชหลก Res Ipsa Loquitur ในคดละเมดโดยประมาทเลนเลอ ในคดละเมดทวไปนนโจทกมภาระการพสจนขอเทจจรงถงความประมาทเลนเลอของ

จ าเลยใหศาลเหน แตบางกรณเนองจากขอเทจจรงในเรองประมาทเลนเลอนนอยในความรเหนของฝายจ าเลยโดยเฉพาะ และโจทกไมสามารถทราบไดถงการกระท าโดยประมาทเลนเลอนน การทจะใหโจทกน าสบถงความประมาทเลนเลอยอมเปนไปไดยาก ถาหากใหโจทกมภาระการพสจนในสวนนยอมเกดความเสยหายตอความยตธรรม ดงนนเพอบรรเทาความเดอนรอนนจงเกดหลก Res Ipsa Loquitur ขน เนองจากเหตการณทเกดขนยอมบอกเรองราวในตวของมนเอง หลกกฎหมายนเปนบทสนนษฐานตามความเปนจรงโดยโจทกมหนาทสบเพยงวามเหตการณอยางใดเกดขนซงสงท

66 ค าพพากษาศาลฎกาท 292/2542

DPU

85

ท าใหเกดความเสยหายนนอยในอ านาจจดการดแลของจ าเลย การน าสบถงเหตการณทเกดขนนนแสดงถงความประมาทเลนเลอของจ าเลยอยในตว โจทกไมตองสบพสจนวาจ าเลยไดกระท าโดยประมาทเลนเลอแตอยางใด แตเปนหนาทของจ าเลยทตองมภาระการพสจนวาตนมไดประมาทเลนเลอเพอใหพนจากความรบผด กรณทกฎหมายสนนษฐานวาจ าเลยไดกระท าโดยประมาทเลนเลอ ตวอยางเชน เมอสงทท าใหเกดอนตรายนนอยในอ านาจของจ าเลย หรอกรณทเหตทเกดขนนนตามธรรมดาจะไมเกดขนถาจ าเลยไดใชความระมดระวงตามสมควร

ค าพพากษาศาลฎกาท 698/2480 ฟองวากระท าโดยประมาทเปนเหตใหทรพยเสยหาย เปนหนาทของโจทกตองน าสบใหสม เมอโจทกไมสบ ตองยกฟอง

ค าพพากษาศาลฎกาท 47/2489 โจทกฟองเรยกคาเสยหาย ฝายจ าเลยไมรบรองคาเสยหายนน แมจ าเลยมไดน าสบหกลางอยางไร โจทกคงมหนาทตองน าสบใหศาลเหนวาไดเสยหายไปเทาใดแน

ค าพพากษาศาลฎกาท 237/2491 โจทกฟองวาเรอซงแลนดวยก าลงเครองจกรกลไดแลนชนเรอใบของโจทกลมโดยความจงใจหรอประมาทเลนเลอของจ าเลย ของใหใชคาเสยหาย จ าเลยใหการปฏเสธความรบผด กรณตองดวยมาตรา 437 จ าเลยเปนฝายมหนาทน าสบกอนในขอทจะไมตองรบผด สวนในเรองคาเสยหายเปนหนาทของโจทกน าสบ

ค าพพากษาศาลฎกาท 1204/2511 คาสนไหมทดแทนน นแมโจทกน าสบไมไดวาเสยหายเทาไรแน ศาลอาจก าหนดใหไดตามสมควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด

3.1.5 แนวค าพพากษาศาลฎกาทวนจฉยเรองการก าหนดคาเสยหายกรณผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการ

คาใชจายทตองเสยไป ค าพพากษาศาลฎกาท 1145/2512 บตรโจทกถกรถยนตชนไดรบบาดเจบสาหส โจทก

ซงเปนบดาและผแทนโดยชอบธรรมยอมมหนาทรกษาพยาบาล เมอตองเสยคาใชจายตาง ๆ ไปแลว จงมอ านาจฟองเรยกคาเสยหายทจายไป เพราะเปนคาเสยหายทโจทกไดรบโดยตรง

ค าพพากษาศาลฎกาท 1721/2513 โจทกไดรบอนตรายแกกายสาหสเพราะการละเมดของจ าเลย จนโจทกไมสามารถเลยงดบตรเลก ๆ เองได ตองจางคนใชเลยงให ยอมมอ านาจฟองเรยกใหจ าเลยชดใชใหได

ค าพพากษาศาลฎกาท 1157/2521 โจทกถกจ าเลยขบรถชนรางกายโจทกพการเดนไมได แขนขวาเปนอมพาต ตองนอนอยกบเตยงอนเปนผลโดยตรงทเกดจากการทจ าเลยท าละเมดขบรถชนโจทก ตามลกษณะเหนไดวารางกายโจทกตองพการและเปนอมพาตไปตลอดชวต โจทกตองเสยคาใชจายในการรกษาพยาบาลตลอดไป แมจะเปนคาใชจายทเกดขนในอนาคต จ าเลยกตองรบผด

DPU

86

คาเสยความสามารถประกอบการงาน ค าพพากษาศาลฎกาท 4859/2538 เดกชาย น. ไดรบความเสยหายแกรางกายถงสมองฝอ

เปนอมพาตตลอดชวต พดไมได ยอมจะตองไดรบการดแลรกษาในสภาพทปวยเจบจนกวาจะถงแกความตายตามสภาพเชนนคาดแลรกษาจะตองใชจายตอไปจงมลกษณะเปนคาใชจายอนตองเสยไปจากการกระท าละเมดใหเสยหายแกรางกายในอนาคตและเดกชาย น. ยอมเสยความสามารถประกอบการงานสนเชงทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคต โจทกชอบทจะเรยกรองคาเสยหายดงกลาวจากจ าเลยได ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 444 วรรคหนง

ค าพพากษาศาลฎกาท 2549-2550/2530 โจทกตองตดมามทง เปนการสญเสยอวยวะส าคญ ยอมเปนความเสยหายแกรางกาย และจ าเลยตองรบผดชดใชคาเสยหายเพอการเสยความสามารถในการประกอบการงาน

ค าพพากษาศาลฎกาท 1447/2523 วนจฉยวา “การทโจทกตองถกตดขอมอขวา แลวใชแขนเทยม ยอมท าใหโจทกเสยความสามารถประกอบการงานไปโดยสนเชงหรอบางสวน”

ค าพพากษาศาลฎกาท 3452/2524 การทโจทกขาซายพการตลอดชวต เปนผลใหโจทกท ามาหาเลยงชพไดนอยกวาปกต จงตองเรยกสวนทขาดจากจ าเลยเปนคาเสยหายเพอการทโจทกเสยความสามารถประกอบการงานแตบางสวน ทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคตดวย

ค าพพากษาศาลฎกาท 1921/2520 ลกจางของจ าเลยขบรถประจ าทางโดยประมาทเลนเลอเลยวรถดวยความเรวเกนสมควร โจทกเตรยมจะลงทหนาประตรถ ถกรถเหวยงตกจากรถตองผาตดสมอง โจทกทพพลภาพตลอดชวต ทรมานทงกายและจตใจไมสามารถประกอบอาชพไดตามปกต จ าเลยตองรบผดในความเสยหายเหลาน

ค าพพากษาศาลฎกาท 829/2509 ในกรณทท าใหเสยหายแกรางกายนน คาสนไหมทดแทนไดแก คารกษาพยาบาล รวมทงคาเสยหายทตองขาดประโยชนท ามาหาได เพราะไมสามารถประกอบการงานและคาเสยหายเพอการทเสยความสามารถประกอบการงานสนเชงหรอแตบางสวน ทงในปจจบนและในเวลาอนาคตดวย คาเสยหายเพอการทเสยความสามารถประกอบการงาน ไมใชคาขาดประโยชนท ามาหาได เพราะไมสามารถประกอบการงานเปนเรองเสยความสามารถประกอบการงาน แตยอมตองขาดประโยชนไปดวยในตว การทโจทกตองถกออกจากราชการกอนถงก าหนดเกษยณอายเพราะเสยความสามารถประกอบการงาน ท าใหเสยอาชพ ขาดประโยชนท ามาหาไดตามปกต ตองถอวาเปนคาเสยความสามารถประกอบการงาน

คาขาดไรแรงงาน

DPU

87

ค าพพากษาศาลฎกาท 1047/2522 โจทกตองขาดแรงงานระหวางลกจางของโจทกบาดเจบ ตองจายเงนเดอนระหวางลกจางปฏบตงานไมได โรงงานตองหยดกจการเพราะขาดแรงงาน เปนการเรยกคาสนไหมทดแทน ตามมาตรา 445

คาเสยหายในความเสยหายอนมใชตวเงน ค าพพากษาศาลฎกาท 67/2539 คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตว

เงนตามมาตรา 446 ไดแก คาทตองทพพลภาพพการตลอดชวต ตองทรมานรางกายและจตใจ ค าพพากษาศาลฎกาท 5220/2539 โจทกไดรบอนตรายสาหส มอาการเปนอมพาต

ตงแตสวนคอลงมา ถอไดวาโจทกสญเสยความสามารถประกอบการงานในอนาคตแลวและการทโจทกไมสามารถชวยเหลอตนเองไดตองรกษาตวไปตลอดชวตไมสามารถสมรสและมบตรไดอนาคตทางการงานไมอาจเจรญกาวหนาไปตามปกตโจทกตองไดรบความทกขทรมานแสนสาหสทงรางกายและจตใจไปตลอดชวตจงไดรบคาเสยหายในสวนทเปนคาทกขทรมานอกสวนหนงดวย

ค าพพากษาศาลฎกาท 3913/2548 “หลงเกดเหตโจทกท 1 มอาการไมรสกตว สมองบวม กะโหลกศรษะยบ เลอดออกใตหนงศรษะ ตองรกษาดวยการผาตดเปดกะโหลก ตองใชเวลารกษานาน อาจเปนป หลงผาตดแลว โจทกท 1 ยงมอาการสมองไมรบร ไมสามารถชวยเหลอตนเองได พดไมได ตองจางผดแลตลอดเวลาทงไมปรากฏวาจะสามารถรกษาใหโจทกท 1 หายเปนปกตได ปจจบนโจทกท 1 ยงไมสามารถชวยตนเองไดเชนน ยอมท าใหโจทกท 1 สญเสยความสามารถทจะประกอบอาชพตอไปไดโดยสนเชง โจทกท 1 ตองทกขทรมานจากการผาตดและทพพลภาพไมสามารถชวยตนเองไดไปตลอดชวต ทศาลลางทงสองก าหนดคาเสยหายใหโจทกท 1 ส าหรบคาเสยความสามารถในการประกอบการงานเปนเงน 500,000 บาท และคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนเปนเงน 500,000 บาท เหมาะสมแลว”67

ค าพพากษาศาลฎกาท 786/2496 จ าเลยขบรถชนเดกหญงสมสวาทบาดเจบสาหส แพทยตองตดขาออกไปขางหนงท าใหเดกหญงสมสวาทตองขาดความสขส าราญไปตลอดชวต โจทกฟองเรยกคาสนไหมทดแทนเปนเงน 20,000 บาท และคาอปการะเลยงดเดอนละ 150 บาท เปนเวลา 20 ป เปนเงน 36,000 บาท (คาอปการะเลยงดทโจทกฟองนมความหมายวาตองเสยความสามารถประกอบการงานหาเลยงชพดวยตนเองมได โจทกจงตองใหเงนเลยงชพทดแทน)

67 จาก ปญหาการก าหนดคาเสยหายทางจตใจ (เอกสารการอบรมหลกสตร “ผ บรหารกระบวนการ

ยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.)” รนท 13 วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม), โดย นพฒกศล อศวชน, 2552, กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

DPU

88

ศาลแพงวนจฉยวา คาเสยหาย 20,000 บาททโจทกเรยกเพราะเดกหญงสมสวาทตองถกตดขาขางหนงจะคดเปนเงนราคาเทาใดกไมคมกน จงเหนสมควรแลว แตคาอปการะเลยงดควรคดใหเพยงเดอนละ 100 บาทจนกวาจะบรรลนตภาวะเทานน ศาลอทธรณพพากษายน

ศาลฎกาวนจฉยวา กรณละเมดท าใหเสยหายแกรางกายน น ผท าละเมดตองเสยคาเสยหายเพอการทผเสยหายเสยความสามารถประกอบการงานทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคตใหผเสยหายดวย โจทกมสทธเรยกคาเสยหายในอนาคตไดตามมาตรา 444 และคาสนไหมทดแทนทศาลทงสองก าหนดใหจ าเลยรบผดเหนวาเปนจ านวนพอสมควรแลว และการทผเสยหายตองเสยขาไปขางหนงเปนความเสยหายแกรางกายทคดเปนตวเงนไมได มสทธเรยกไดตามมาตรา 446 และการทเสยขานนเองท าใหเสยความสามารถประกอบการงานทจะหาเงนมาเลยงชพ เปนความเสยหายทคดเปนตวเงนไดและมสทธเรยกไดตามมาตรา 444 ไมเปนการเรยกซ าซอนกน

ค าพพากษาศาลฎกาท 339/2531 การทนทกขทรมานบงเกดขนจากสภาพรางกายและจตใจผดปกต หรอเสอมสขภาพอนามย ท าใหหยอนสมรรถภาพในการศกษาและในการประกอบอาชพหรอทางท ามาหาไดลดนอยลงกวาปกต การมรอยแผลเปนตดตวหรอไดรบบาดเจบขอเทาขวาพการท าใหเสนประสาทขาขาดและขาลบ ถอไดวามรอยแผลเปนตดตวนน เปนคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชเปนตวเงน และไมซ าซอนกบคาสนไหมทดแทนในกรณอน

ค าพพากษาศาลฎกาท 1037/2491 ความเศราโศกเสยใจเพราะภรยาตายเรยกไมได

3.2 หลกกฎหมายเกยวกบการชดใชคาเสยหายแกผ เสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการในประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System)

จากทผเขยนไดกลาวมาแลวถงหลกกฎหมายเกยวกบการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการในประเทศไทย ล าดบตอไปผเขยนจะไดกลาวถงหลกกฎหมายในเรองดงกลาวส าหรบประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ โดยจะยกหลกกฎหมายของประเทศองกฤษ และสหรฐอเมรกามาศกษา

3.2.1 ประเทศองกฤษ ในหวขอนจะกลาวถงขอบเขตของความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมาย

คาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบการชดใชตามกฎหมาย และเรองภาระการพสจน 3.2.1.1 ขอบเขตของความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมาย ประเทศองกฤษมกฎหมายดานคนพการ คอ พระราชบญญตขจดการเลอกปฏบตตอคน

พการ ค.ศ. 1995 (The Disability Discrimination Act 1995 : DDA) โดยมจดประสงคเพอขจดการเลอกปฏบตตอคนพการ ซงในพระราชบญญตนใหค านยาม ค าวา “คนพการ” วาหมายความถง

DPU

89

บคคลทมความบกพรองทางดานรางกายหรอจตใจทมผลกระทบอยางมากและระยะยาวตอความสามารถในการด าเนนกจวตรประจ าวนตามปกตของบคคลนน68

เบองตนมความจ าเปนทจะตองเขาใจความหมายของค าวาความพการเพอทจะพจารณาวาบคคลใดเปนคนพการภายใตพระราชบญญตนและควรไดรบการคมครอง ซงความพการคอความบกพรองทางดานรางกายหรอจตใจและความบกพรองนนมผลกระทบอยางมากและสงผลระยะยาวตอความสามารถของบคคลในการท ากจกรรมในชวตประจ าวนตามปกต

ใน พระราชบญญตขจดการเลอกปฏบตตอคนพการ ค.ศ. 1995 (The Disability Discrimination Act 1995: DDA) ไดใหความหมายของค าวา “คนพการ” ไว แตไมไดระบรายละเอยดหรอค าอธบายไวชดเจน เพอทจะท าความเขาใจในความหมายนจงไดมคมอทอธบายรายละเอยดในความหมายของค าวา “ความพการ” ขน69 โดยคมอนไดอธบายวา คนพการตามทระบไวในพระราชบญญตขจดการเลอกปฏบตตอคนพการ ค.ศ. 1995 (The Disability Discrimination Act 1995: DDA) นนมองคประกอบดงน

1. ตองมความบกพรองอยางใดอยางหนงทางดานรางกายหรอจตใจ 2. ความบกพรองนนตองมผลกระทบทเปนผลรายอยางมาก 3. ผลกระทบทเปนผลรายอยางมากนนตองเปนผลกระทบระยะยาว 4. ผลกระทบทเปนผลรายอยางมากในระยะยาวนนตองเปนผลกระทบในกจวตร

ประจ าวนตามปกตของบคคลนน ความบกพรองทเกดขนนนตองเปนความบกพรองในความสามารถของบคคลในการ

ด าเนนกจกรรมประจ าวน สงส าคญทจะตองท าความเขาใจคอ ไมใชความบกพรองทกประการทจะสามมารถวนจฉยชชดลงไปได เนองจากความบกพรองบางประการนนอาจเหนไดชดเจนและวนจฉยไดงาย แตกมความบกพรองบางประการทซงไมสามารถเหนไดชดเจนโดยทนททนใด

68 The Disability Discrimination Act (DDA) defines a person with disabilities as someone who has a

physical or mental impairment that has a substantial and long-term adverse effect on the ability to carry out normal day-to-day activities. Retrived january,9 2015, from http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1995/50/contents

69 Disability Discrimination Act Guidance on matters to be taken into account in determining questions relating to the definition of disability. Retrived january,9 2015, from http://www2.le.ac.uk/offices/equalities-unit/protected-characteristics/disability-1/guidance_on_matters_to_be_taken_into_account_in_determining_questions_relating_to_the_definition_of_disability.pdf

DPU

90

ค าวา “ความพการ” นนมาจากขอบเขตของความหมายทกวางขวางของค าวา “ความบกพรอง” กลาวคอ “ความพการ” เปนสวนหนงในค าวา “ความบกพรอง” ทอาจเปนไดดงตอไปน

1. ความบกพรองทางดานประสาทสมผส อยางเชน การมองเหนหรอการไดยน 2. ความบกพรองในการผนผวนปรวนแปรหรออาการก าเรบทเปนผลมาจากโรคไขขอ

อกเสบ โรคสมองอกเสบ โรคออนเพลยเรอรง โรคทมอาการปวดของกลามเนอทวรางกายเรอรง ความเครยด และโรคลมบาหม

3. โรคเกยวกบเซลลประสาทสงการเสอม โรคกลามเนอเสอม โรคระบบผดปกต และโรคแพภมคมกนตวเอง (SLE)

4. อวยวะบกพรอง รวมถงภาวะระบบทางเดนหายใจบกพรอง เชน โรคหอบหด โรคหลอดเลอดหวใจ รวมถง ลมเลอดอดตน และโรคหวใจ

5. ความบกพรองดานพฒนาการ เชน โรค ASD โรคบกพรองทางทกษะการเรยนร และโรคระบบประสาททควบคมการเคลอนไหวบกพรอง

6. ความพการทางการเรยนร 7. โรคเกยวกบสขภาพทางจต และความเจบปวยทางจตใจ เชน โรคเครยด โรคจตเภท

โรคผดปกตทางการกน โรคอารมณสองขว โรคย าคดย าท า โรคบคลกภาพแปรปรวน และโรคทมพฤตกรรมชอบท ารายตนเอง

8. ความพการเนองจากการไดรบบาดเจบทางรางกายหรอสมอง คมอนไดอธบายวา ผลกระทบทรายแรงบางอยางอาจเปนเหตท าใหเกดความพการทง

ทางรางกายและจตใจไดทงสองประการ และมากไปกวานน ความบกพรองทางจตใจอาจเปนเหตใหเกดความบกพรองทางรางกายไดเชนกน

ส าหรบความเจบปวยทางจตใจตามพระราชบญญตขจดการเลอกปฏบตตอคนพการ ค.ศ. 1995 (The Disability Discrimination Act 1995: DDA) นนตองไดรบการรบรองทางการแพทยแลววาเปนความเจบปวยทางจตใจจงจะถอวาเปนความบกพรองทางจตใจตามพระราชบญญตน

ความสามารถของบคคลในการด าเนนกจวตรประจ าวนทเกดจากความบกพรองตามทบญญตไวในพระราชบญญตน ตองมลกษณะประการหนงประการใดดงทบญญตไวดงตอไปน

1. การเคลอนไหวรางกาย 2. ความคลองแคลวของรางกาย 3. การท างานรวมกนของสวนตาง ๆ ของรางกาย 4. ความสามารถในการควบคมการขบถาย 5. ความสามารถในการยก แบก หรอการเคลอนยายสงของในชวตประจ าวน

DPU

91

6. ความสามารถในการพด การไดยนหรอการมองเหน 7. ความทรงจ าหรอความสามารถในการจดจอตอสงหนงสงใด การเรยนรหรอการ

เขาใจ 8. การรบรความเสยงหรออนตรายทางกายภาพ 3.2.1.2 คาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบการชดใชตามกฎหมาย ประเทศองกฤษถอไดวาเปนตนแบบของกลมประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ

โดยกฎหมายลกษณะละเมดขององกฤษจะไมมบทบญญตไวเปนหลกเกณฑทวไปดงเชนในกลมประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ดงนนเมอเกดเหตการณอยางใดอยางหนงขนมา การพจารณาวาเปนการละเมดหรอไมกจะอาศยหลกเกณฑเปนเรอง ๆ ไป โดยศาลเปนผพฒนากฎเกณฑของความรบผดทางละเมดใหสอดคลองกบสภาพสงคม และเงอนไขทางเศรษฐกจ และพจารณาความรบผดจากหลกการคาดเหนและความเสยหายตองไมไกลกวาเหต กลาวคอ ดวาผกระท าละเมดอาจคาดเหนไดถงความเสยหายหรอไม และความเสยหายทคาดเหนไดตองไมใชความเสยหายทไกลกวาเหต70

กฎหมายองกฤษจะไมมบทบญญตในเรองละเมดไวเปนหลกทวไปเชนเดยวกบกฎหมายของประเทศทใชระบบประมวลกฎหมาย โดยความรบผดทางละเมดตามกฎหมายองกฤษจะพจารณาทหนาทวามการกระท าอนเปนการฝาฝนหนาททกฎหมายก าหนดไวหรอไม หากมกจะเกดความรบผดทางละเมดขน สทธทไดรบความคมครองตามกฎหมายองกฤษ ไดแก สทธในบคลกภาพ สทธในทางทรพยสน และสทธในทางรางกาย ซงไมรวมถงการผดสญญา กลาวคอ กฎหมายองกฤษใหความคมครองสทธโดยเดดขาดเทานน หากไมใชเปนการลวงละเมดสทธเดดขาดแลว การกระท านนกไมเปนละเมดในกฎหมายองกฤษ

ความรบผดเพอละเมดในประเทศองกฤษนน โจทกจะตองพสจนใหศาลเหนวาจ าเลยมการกระท าครบหลกเกณฑความรบผดเพอละเมด 4 ประการ71 อนไดแก

1. จ าเลยมหนาทใชความระมดระวง (Duty of Care) 2. จ าเลยฝาฝนหนาทหรอละเมดหนาท (Brench of Duty) 3. การฝาฝนหนาทหรอละเมดหนาทนนเปนเหตใหเกดความเสยหายแกโจทก

70 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน บทเบดเสรจทวไป (น. 176, 177), โดย

โสภณ รตนากร, 2553, กรงเทพฯ: นตบรรณการ. 71 From Law of Torts. 6thed. (p. 23), by John Cooke, 2003, Harlow : Peason.

DPU

92

4. มความสมพนธระหวางการกระท าและผล และความเสยหายนนไมไกลไปกวาเหต หลกเกณฑความรบผดเพอละเมดสามารถอธบายไดดงตอไปน 1. จ าเลยมหนาทใชความระมดระวง (Duty of Care) หนาททตองใชความระมดระวงนนเปนเรองทส าคญมากและเปนหลกเกณฑประการ

แรกในการพสจนถงความรบผดของจ าเลยในการกระท าละเมด หากผกระท าไมมหนาทตองใชความระมดระวงตามทกฎหมายก าหนด ผกระท ากจะไมมความรบผดในทางละเมด

ศาลในประเทศองกฤษไดวางหลกเรองหนาทใชความระมดระวงในคด Donoghue v. Stevenson (1932)72 ซงมขอเทจจรงวาผเสยหายไดดมเบยรทมซากของตวทากทเนาเปอยตายอยในขวดเบยรนน ท าใหผเสยหายตกใจและอาเจยนจนตองเขารกษาตวทโรงพยาบาลเนองจากกระเพราะอาหารอกเสบ สภาขนนางขององกฤษพพากษาวา โจทกสามารถฟองจ าเลยซงเปนผผลตเบยรใหรบผดเพอละเมดฐานประมาทเลนเลอไดเพราะถอวาจ าเลยมหนาทใชความระมดระวงทจะไมกอใหเกดความเสยหายตอผบรโภคสนคาทจ าหนายอยในทองตลาด

ทานผพพากษา Lord Atkin ไดวางหลกเรองเพอนบานไววา “คณจะตองมหนาทใชความระมดระวงตามสมควร เพอหลกเลยงการกระท าหรอละเวนการกระท าใด ๆ ซงสามารถคาดเหนไดอยางสมเหตสมผลแลววาการกระท านนอาจเกดความเสยหายตอเพอนบานของคณ”73 และตอมาในคดระหวาง Caparo v. Dickman (1990)74 สภาขนนางไดวางหลกวาอยางไรคอหนาทใชความระมดระวงบาง โดยศาลจะเปนผพจารณาวาผกอใหเกดความเสยหายมหนาทใชความระมดระวงหรอไม ศาลจะพจารณาขอเทจจรงโดยใชองคประกอบ 3 ประการคอ 1) ความเสยหายตองคาดหมายได 2) จะตองมความสมพนธอยางเพยงพอระหวางคกรณทง 2 ฝาย และ 3) การก าหนดความเสยหายนนตองเปนธรรมถกตองและสมเหตสมผล

2. จ าเลยฝาฝนหนาทหรอละเมดหนาท (Breach of Duty) การฝาฝนหนาทหรอละเมดหนาทเชนการทไมใชความระมดระวงทงทอาจใชวาม

ระมดระวงเพอหลกเลยงผลเสยหายทจะเกดขนได หากความเสยหายอาจเกดขนมากเทาไร บคคลกตองมหนาทกระท าดวยความระมดระวงมากขนเทานน

โจทกมหนาทพสจนใหศาลเหนวาจ าเลยฝาฝนหรอละเมดตอหนาททตองใชความระมดระวงดงกลาว และจ าเลยควรจะไดคาดเหนลวงหนาถงความเสยหายทอาจเกดขนนน

72 Ibid. (pp. 31-32). 73 From Winfield & Jolowicz on Tort. 14thed. (p. 41), by W.H.A. Roger, 1999, London : Sweet &

Maxwell. 74 Law of Torts (p. 34). Op.cit.

DPU

93

3. การฝาฝนหนาทหรอละเมดหนาทนนเปนเหตใหเกดความเสยหายแกโจทก จ าเลยจะตองรบผดในการกระท าของตนจะตองเปนการกระท าทกอใหเกดความ

เสยหายนนดวย หากความเสยหายไมเกดขนแลว จ าเลยไมตองรบผดในการกระท านน 4. มความสมพนธระหวางการกระท าและผล และความเสยหายนนไมไกลไปกวาเหต โจทกตองพสจนใหศาลเหนวาความเสยหายทเกดขนนนเกดจากการกระท าของจ าเลย

กลาวคอ การฝาฝนหนาทของจ าเลยเปนเหตใหเกดความเสยหายนน หากไมมการกระท าของจ าเลย ความเสยหายดงกลาวกจะไมเกดขนและความเสยหายทเกดขนนนตองไมไกลกวาเหต (Remoteness of Damage) โดยจ าเลยจะตองรบผดในความเสยหายทจ าเลยอาจคาดเหนไดเทานน และศาลองกฤษกไดน าหลกเรองเหตแทรกแซงมาพจารณาวาเหตแทรกแซงทเกดขนท าใหความสมพนธระหวางการกระท าของจ าเลยและผลเสยหายทเกดขนนนสนสดลงหรอไม เหตแทรกแซง เชน เหตการณตามธรรมชาต การกรท าของบคคลภายนอก หรอการกระท าของผเสยหายเอง เปนตน75

กลาวโดยสรปคอ ในกฎหมายองกฤษ บคคลใดจะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนในทางละเมด จ าเปนจะตองพสจนใหเหนในสองกรณคอ ประการแรก พสจนวา จ าเลยตกอยภายใตหนาทตามกฎหมายทจะตองใชความระมดระวง และประการทสอง เมอจ าเลยตกอยในหนาทตองใชความระมดระวงเชนนนแลว จ าเลยกควรทจะคาดหมายลวงหนาไดกอนโดยสมควรแลววา การกระท าของตนเชนนนอาจกอใหเกดความเสยหายใหเกดแกบคคลอนได ฉะนน จ าเลยจงตองหาทางทสมควรเพอปองกนมใหเกดผลเชนวานน ถาจ าเลยท าผดหนาทนนและผเสยหายสามารถแสดงใหเหนไดวาตนไดรบความเสยหายจากการกระท าผดหนาทของจ าเลยแลว โจทกมสทธไดรบชดใชคาเสยหายส าหรบความเสยหายทเกดขน76

คาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบตามกฎหมายในกรณทไดรบอนตรายแกกายตามกฎหมายองกฤษ มดงน

1. คาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนเงนได (Pecuniary Damages) 2. คาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได (Non-pecuniary Damages) 3. คาเสยหายเชงลงโทษ (Punitive Damages) คาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบตามกฎหมายในกรณทไดรบอนตรายแกกาย ม

รายละเอยดดงน 1. คาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนเงนได (Pecuniary Damages)

75Law of Torts (pp. 138-139). Op.cit. 76 จาก “ปญหาในเรองคาเสยหายส าหรบความตกใจเสยขวญ บทความ (แปล),” โดย อทศ วรวฒน, 2509,

มกราคม, บทบณฑตย เนตบณฑต, 24 ตอน 1, น. 30-31.

DPU

94

1.1 คาใชจายซงผเสยหายตองเสยไป เชน คารกษาพยาบาลและคาใชจายเกยวเนองอน ๆ ทผเสยหายไดจายไปอยางสมเหตสมผล ในสวนของคารกษาพยาบาลทไดจายไปแลวนนเปนการชดใชใหกบผเสยหายตามจ านวนทจายไปจรงไมวาจะเปนสถานพยาบาลของรฐหรอเอกชน ในกรณคารกษาพยาบาลหรอคาใชจายทางการแพทยในอนาคต ผเสยหายอาจเรยกรองคาเสยหายตามอตราคารกษาพยาบาลของสถานพยาบาลเอกชนได ไมไดถกจ ากดใหตองรกษาพยาบาลในสถานพยาบาลของรฐเทานน ในกรณทผเสยหายจ าเปนจะตองอาศยอยในสถานพกฟนหรอจ าเปนจะตองจางบคคลเพอท าการดแลผเสยหายเปนพเศษ คาใชจายดงกลาวกรวมอยในคาเสยหายนดวยหากเปนคาใชจายทไดจายไปดวยความจ าเปนและอยางสมเหตสมผล อกทงในกรณทผเสยหายถกกระท าละเมดจนตองพการอาจมคาใชจายในเพออปกรณพเศษอน ๆ เพอทจะชวยในการประกอบกจกรรมในชวตประจ าวนของผเสยหายไดดขน เชนคาอวยวะเทยม รถเขญ ไมเทา ยอมเปนคาใชจายทผกระท าละเมดตองชดใชเชนกน77

1.2 คาเสยหายทขาดประโยชนท ามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคต

คาเสยหายจากการขาดประโยชนท ามาหาไดอาจจ าแนกพจารณาจากความเสยหายดงน 1) ความเสยหายทแทจรง (Actual Loss) ความเสยหายจากการสญเสยรายไดทแทจรงนไดแกการสญเสยรายไดนบแตวนท

ผเสยหายไดรบความเสยหายแกรางกายจนถงวนทมการคดค านวณมลคาความเสยหายดงกลาว มลคาความเสยหายทแทจรงนเปนมลคาความเสยหายสทธหลงจากหกภาษเงนไดออกแลว

2) ความเสยหายในอนาคต (Prospective Loss) ความเสยหายในอนาคตนหมายถงความสญเสยในรายไดทคาดการณวาผเสยหายจะตอง

สญเสยไปในอนาคตเนองจากความเสยหายแกรางกายทเกดจากการท าละเมดของผกระท าละเมด ในกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายจนรางกายพการ ปจจยทศาลยอมตองน ามาพจารณารวมดวยไดแก ความทพพลภาพของผเสยหายซงยอมสงผลใหผเสยหายอาจไดรบคาจางลดลง ศาลตองพจารณาถงความนาจะเปนทผเสยหายจะไดรบรายไดในอนาคตหากผเสยหายไมรบบาดเจบ

1.3 คาเสยหายอนเนองมาจากการเสยความสามารถทจะมรายได (Loss of Earning Capacity)

การเสยความสามารถทจะมรายไดนนหมายถง ความสามารถซงโดยปกตคนทวไปจกตองมอยและใชเพอประกอบการงานในภายหนา แมวาในปจจบนจะยงไมประกอบการงานกตาม

77 From Textbook on Torts (pp. 674-677), by Michael A. Jones, 2002, New York: Oxford University.

DPU

95

และแมจะมอวยวะเทยมมาใสใชแทนไดเหมอนอวยวะจรงทเสยไป กยงถอวาเสยความสามารถอยนนเอง ทงการเสยความสามารถทจะมรายไดนนรวมไปถงการทไมสามารถท างานงานไดดดงเดม เชน ไมสามารถท างานหนกได ไมสามารถเดนไดอยางคนปกตธรรมดา เปนตน คาเสยหายอนเนองมาจากการเสยความสามารถทจะมรายไดสามารถเรยกไดไมวาจะสนเชงหรอแตบางสวน โดยเรยกไดท งในเวลาปจจบนและในอนาคต ส าหรบกรณกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหายแกรางกายจนรางกายพการนน ยอมเปนทเหนไดวาผเสยหายอาจสญเสยความสามารถในการทจะไดรบรายไดในอนาคต หากมความเปนไปไดในระดบหนงวาผเสยหายอาจจะตองสญเสยหนาทการงานทตนเคยกระท าอย และมความเสยหายเนองจากความสามารถในการหาอาชพหรองานอนทมรายไดเทากนนนลดลง ศาลกอาจพจารณาคาเสยหายในสวนนใหแกผเสยหาย78

1.4 คาเสยหายจากการสญเสยรายไดเนองจากอายขยสนลง (The Lost Years) ศาลในประเทศองกฤษมค าตดสนวา กรณทผเสยหายอาจตองสญเสยรายไดในอนาคตเนองจากอายขยของผเสยหายสนลงหรอตายกอนวยอนควรเนองจากการกระท าละเมด ซงหากไมมเหตละเมดเชนนนผเสยหายอาจยงมรายไดจากการประกอบอาชพอยตอไป แมวาตวผเสยหายเองอาจไมไดรบความสญเสยใด ๆ หลงจากทตนเองถงแกความตายไปแลว แตทายาทหรอผอยภายใตอปถมภของผเสยหายอาจเปนผไดรบความเสยหายกได คาเสยหายในสวนนจงเปนคาเสยหายทผเสยหายมสทธทจะไดรบ ในกรณทผเสยหายไดรบบาดเจบจนถงขนพการอาจเปนปจจยหนงทท าใหคาดหมายและประเมนไดวาผเสยหายอาจมอายขยทสนลงและเปนเหตใหศาลอาจพจารณาเพอใหคาเสยหายในสวนน แตอาจเปนการยากทจะแสดงใหเหนไดวาผเสยหายอาจมอายขยสนลงเนองมาจากการกระท าละเมด

1.5 คาขาดแรงงาน (Loss of Service) เมอเกดการละเมดเปนเหตใหเกดความเสยหายแกรางกาย บคคลทตองสญเสยแรงงานทเคยไดรบจากผเสยหายมสทธเรยกคาขาดแรงงานได คาขาดแรงงานตามทศาลองกฤษยนยอมใหผเสยหายไดรบชดเชย คอ คาขาดแรงงานในครวเรอนและคาขาดแรงงานในอตสาหกรรมของบคคลภายนอก

ต ารากฎหมายองกฤษ ใหค านยามของคาเสยหายเนองจากการขาดแรงงาน (Loss of Service) ไววา หมายถง การขาดความสมพนธระหวางกน การขาดความรก ความหวงใย ความสะดวกสบาย การดแลซงกนและกน การมเพศสมพนธ และทกอยางทคสมรสพงมใหกน ซงไมใชเพยงแคอารมณหรอความรสกออนไหวเทานน79 แตเปนสงทเกดขนเพราะความสมพนธอนลกซง

78 Ibid. (pp. 689-690). 79 Kungl v. Schiefer ป 1906

DPU

96

ของคนสองคน คาขาดแรงงานนนอกจากสามภรยามสทธเรยกไดแลว บดามารดากสามารถเรยกคาเสยหายเนองจากการขาดแรงงานไดในกรณทบตรถกกระท าละเมด

ส าหรบคาขาดแรงงานของบคคลภายนอกตามกฎหมายองกฤษในกรณทมผมากระท าละเมดแกลกจางหรอคนงานใหไดรบบาดเจบ ท าใหนายจางตองสญเสยแรงงาน กจการตองหยดชะงก นายจางมสทธเรยกรองตอผกระท าละเมดใหชดใชคาขาดแรงงานได แมวาการกระท าละเมดนนจะมไดเกดขนโดยความจงใจหรอมเจตนาใหเกดความเสยหายกตาม80 คาขาดแรงงานทนายจางอาจไดรบ ไดแก คาจางทตองจายใหแกลกจางหรอคาจางบคคลอนทตองท างานแทนลกจาง คาเสยหายจากการขาดผลก าไรหรอประโยชนทจะไดรบ เปนตน81

2. คาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได (Non-pecuniary Damages) 2.1 ความเจบปวดและความทกขทรมาน (Pain and Suffering) เมอมการกระท าละเมด

จนเปนเหตใหผเสยหายไดรบอนตรายแกรางกาย ยอมเปนทแนนอนวาผเสยหายยอมมความเจบปวดและไดรบทกขเวทนาจากบาดแผลทไดรบนน อกทงยอมมความทกขทรมานใจจากการกระท าละเมดและบาดแผลทไดรบ ซงผเสยหายอาจมความทกขทรมานอยางมากหากไดรบความพการ ความเสยหายในสวนนยอมเปนสงททกคนเขาใจและทราบกนดวามอยจรงแมไมอาจค านวณนบเปนตวเงนได ความเสยหายนศาลประเทศองกฤษกยนยอมใหเรยกคาเสยหายได โจทกจะตองแสดงใหเหนวาเขาไดประสบกบความเจบปวด และทกขทรมานจากการกระท าละเมดของจ าเลย โดยค าวา “ความเจบปวด” หมายถง การบาดเจบทางรางกายซงมสาเหตหรอเปนผลมาจากความเสยหาย สวนค าวา “ทกขทรมาน” หมายถงการบาดเจบทางจตใจซงผเสยหายรสกหรอรบรอนเปนผลมาจากความเสยหาย82 นอกจากนยงรวมถงความทกขทรมานตอความกงวลตอชวตของผเสยหายในอนาคตทจะตองสญเสยไปอกดวย

2.2 คาเสยหายเนองจากการสญเสยความรนรมยในชวต (Loss of Amenity) เปนรปแบบของการสญเสยความสขทพงมพงได หรอกจกรรมทผเสยหายสามารถกระท าไดอยกอนถกกระท าละเมด เชน ความสขในการทจะไดเลนกฬา ความสามารถในการขบรถ หรอความสามารถในการสบพนธ นอกจากนนแลวยงรวมถงความเสยหายทเกยวเนองมาจากการสญเสยความสามารถ

80 Ames v. Union Railway Co., 1875. 81 จาก ปญหาการก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 103), โดย ภาคภม พองชยภม, 2552, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 82 From Damages for personal injury and death, 7 edition (pp. 134-135), by David Kemp, 1999,

London: Sweet & Maxwell.

DPU

97

เชนการสญเสยโอกาสทจะไดแตงงาน การสญเสยโอกาสทจะไดท างานทด เปนตน โดยผเสยหายไมจ าเปนตองมสตรบรถงความเสยหายอยางคาเสยหายส าหรบความเจบปวดและทกขทรมาน83

2.3 คาเสยหายอนเนองมาจากความเสยหายน นเอง (The Injury Itself) หมายถงคาเสยหายเนองจากตวความเสยหายแกรางกายและจตใจทเกดขนแกตวผเสยหายเอง เชน ความทตองแขนขาด ความทตองขาขาด ความทตองเสยโฉม เปนตน ซงความเสยหายเหลานเปนสงทยอมเกดขนจากการเกดอนตรายนน ๆ เอง

คาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดหรอทเรยกกนวาคาเสยหายทางจตใจนน ศาลประเทศองกฤษมหลกเกณฑในการพจารณาดงน

ความเจบปวยทางจตใจ (Mental Illness) นน ในอดตประเทศองกฤษมแนวความคดวา “อนความทกขรอนทางใจหรอความกระวนกระวายนน กฎหมายไมอาจตราคาใหได และกไมคดทจะเยยวยาใหดวย84

ตอมาในเรองการเจบปวยทางจตใจศาลไดพฒนาการใหคาเสยหายทางจตใจ โดยแยกพจารณาเปน 2 กรณ คอ ความเจบปวยทางจตใจทเกดขนจากการกระท าโดยจงใจ และการเจบปวยทางจตใจทเกดขนจากการกระท าโดยประมาทเลนเลอ

ก) ความเจบปวยทางจตใจทเกดขนจากการกระท าโดยจงใจ ศาลประเทศองกฤษเหนวาถาการกระท าละเมดเกดขนอยางจงใจ ผเสยหายยอมไดรบ

การเยยวยา เพราะศาลถอวาผใดจงใจท าใหผอนเสยหาย ผนนยอมเลงเหนผลทจะเกดขนจากการกระท าของตน ไมวาผลนนจะเปนทางรางกายหรอทางจตใจ85

ในชวงแรกของการชดใชใหซงคาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะละเมดขององกฤษนน จะตองเปนรปแบบของความเสยหายทางจตใจทอยภายใตเงอนไขทางกายภาพ กลาวคอ ตองมลกษณะของการกระทบกระเทอนทางรางกาย เชน การถกท ารายจนไดรบบาดเจบหรอการท าใหเกดบาดแผลทางกาย และความเสยหายทางจตใจกคอสวนของความรสกทสะทอนออกมาจากการบาดเจบดงกลาว หรออาจกลาวไดวา เปนลกษณะของความ

83 From Personal Injury Law: liability, compensation, and procedure 2nd edition (pp. 390-391), by

Peter Barrie, 2005, Oxford: Oxford University. 84 จาก ปญหาการก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 119), โดย ภาคภม พองชยภม, 2552, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 85 จาก ปญหาการก าหนดคาเสยหายทางจตใจ (เอกสารการอบรมหลกสตร “ผบรหารกระบวนการ

ยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.)” รนท 13 วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม) (น. 32-33), โดย นพฒกศล อศวชน, 2552, กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

DPU

98

เสยหายทางจตใจทควบคไปกบการบาดเจบทางรางกาย86 ซงถาไมมเงอนไขของการบาดเจบทางกายแลวศาลองกฤษกปฏเสธทจะชดใชใหซงคาความเสยหายทางจตใจทเกดขน ดงเชนในคด Victorian Railway Commissioners v. Coultas87 The Judicial Committee of the Privy Council ไดวนจฉยวา โจทกไมมสทธฟองโดยใหเหตผลวา คาเสยหายนนไกลเกนไป และจะไมมการใหคาเสยหายทเกดขนจากความกลวในทนใดโดยไมมการบาดเจบทางกายทแทจรงเกดขนดวย

ในป 1919 ศาลอทธรณไดวนจฉยคด Janvier v. Sweeney วา การใสความเทจกลาวหาอยางจงใจชายผเปนคหมนของโจทก เปนเหตใหเกดความตกใจเสยขวญและท าใหลมปวยอยางหนกนนเปนมลฟองเรยกคาเสยหายได ศาลยอมรบฟงหลกทวา “ความตกใจเกดขนจากการทมชอบและท าความเสยหายใหเกดทางรางกายนน ยอมเปนมลฟองเรยกคาเสยหายได”88

ตอมาในป ครสตศกราช 1943 ศาลองกฤษกไดมการพฒนาหลกการความรบผดในทางละเมดใหมการยอมรบรปแบบของการกระท าละเมดใหเกดความเสยหายทางจตใจทไมมเงอนไขมาจากการบาดเจบทางรางกาย ศาลองกฤษมแนวความคดวา “...ไมมความจ าเปนอกตอไปแลวทจะพจารณาวาการกอใหเกดสงทเรยกวาความกระทบกระเทอนทางจตใจสามารถทจะน ามาฟองรองไดหรอไม ความคดอนไมละเอยดออนทวากฎหมายควรรบรองแตเพยงการบาดเจบทางกายทเกดจากการกระทบกระทงเทานนไดถกละเลยแลว และขณะนกเปนทยอมรบกนแลววา เราสามารถทจะฟองรองกนไดในกรณทการบาดเจบเกดจากความกระทบกระเทอนทผานสอทางตาและทางห โดยทไมตองมสมผสทางกายโดยตรงเลย ความแตกตางระหวางความกระทบกระเทอนทางใจและการบาดเจบทางกายนน ไมใชเรองวทยาศาสตร เพราะความกระทบกระเทอนทางจตใจในทกกรณเปนผลหรออยางนอยทสดกคกนมากบการรบกวนทางรางกาย ความกระทบกระเทอนทางจตใจอาจจะมผลรายแรงกวาสงทเกดจากการกระทบกระทงทางกายเสยอก89

นอกจากนในคดระหวาง Meson v. Gray ปครสตศกราช 1967 ศาลยอมรบใหมการเรยกคาเสยหายเนองจากการเจบปวยทางจตใจ โดยเหนวา “การท าหนาทอยางเปนระเบยบและปกตของ

86 Law Commission Report No.249 “Liability for Psychiatric Illness”, Retrieved November 9, 2014,

From http://www.lawcom.gov.rk/docs/lc249(1).PDF. 87 Victorian Railway Commissioners v. Coultas (1888). อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทาง

จตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 40), โดย จกรนทร โกเมศ, 2554, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

88 ปญหาการก าหนดคาเสยหายทางจตใจ (น. 34), เลมเดม. 89 Bourhill v. Young (1943) A.C. 92 103, per Lord Macmillan, H.L, p. 207. จาก ปญหาการก าหนดคา

สนไหมทดแทนเพอละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร) (น. 120), โดย ภาคภม พองชยภม, 2552.

DPU

99

จตใจและอารมณของมนษยนน ส าคญเชนเดยวกบการท าหนาทอยางมประสทธภาพของอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกายของเขา มนษยมสทธทจะปลอดจากความบอบช าทางจตใจเทาเทยมกบทเขามสทธทจะอยโดยปราศจากรอยแผลบนรางกาย โดยความเปนจรงแลว การปกปองคมครองจตใจอาจจะมความส าคญยงกวาการปกปองคมครองอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย ถาเรามองดโลกรอบ ๆ ตว กจะเหนวาจตใจทสมบรณในรางกายพการ สามารถบรรลถงความส าเรจในการทจะท าประโยชนใหแกปจเจกชนหรอสงคมไดมากกวาคนทรางกายสมบรณแตมจตบกพรองจะท าได90

คด Wikinson v. Downtown ป 1897 จ าเลยในคดนไปหลอกโจทกซงซงเปนหญงมสามวา สามของโจทกประสบอบตเหตรายแรงและขาทงสองขางหก จ าเลยกลาวถอยค าเหลานดวยความตงใจทจะใหโจทกเชอวาเปนจรง โจทกกเชอเชนนนจรง ๆ และผลทตามมากคอ โจทกไดรบความกระทบกระเทอนทางประสาท ซงท าใหโจทกลมปวย ศาลตดสนวา ขอเทจจรงดงกลาวเปนเหตฟองทดได และใหจ าเลยตองรบผดเพราะถอไดวาจ าเลยจงใจท าใหเกดความเสยหาย แมการกระท าดงกลาวจะไมมการกระทบกระเทอนกนในทางกายภาพกตาม

ข) การเจบปวยทางจตใจทเกดขนจากการกระท าโดยประมาทเลนเลอ เดมศาลในประเทศองกฤษมไดยอมรบการชดใชคาเสยหายทางจตใจทเกดจากการ

กระท าโดยประมาทเลนเลอ แตตอมาศาลองกฤษไดพฒนาความรบผดใหจ าเลยตองรบผดแมการบาดเจบทางจตใจจะเกดขนจากความประมาทเลนเลอ ในคดทเกยวกบความปวดราวหรอความกระทบกระเทอนทางจตใจทเนองมาจากการกระท าทเกดจากความประมาทเลนเลอ แตเดมกฎหมายไดระบวา จะไมมการใหคาเสยหายใด ๆ เว นแตในเวลาและสถานทเกดเหตขนน น มการกระทบกระทงทางกาย (Physical Impact)91 ทเกดขนโดยตรงจากความประมาทเลนเลอ

เมอปครสตศกราช 1901 ในคดประมาทเลนเลอ ศาลองกฤษยอมใหคาเสยหายทางจตใจในคด Dulieu v. White & Sons จ าเลยไดขบขรถเทยมมาคของจ าเลยโดยความประมาท จงเปนเหตใหมาเตลดพงเขาไปในรานขายสรา โจทกอยภายในรานไดรบความตกใจเสยขวญอยางมากเพราะเหตทมาทงสองของจ าเลยวงเตลดเขาไปในรายอยางไมนกฝน และท าใหโจทกตองแทงบตรในเวลาตอมา ศาลไดวนจฉยวา โจทกมสทธเรยกคาเสยหายได เพราะจ าเลยควรคาดหมายไดแลววามาของตนอาจไปท าใหใคร ๆ ในภาวะเชนโจทกตระหนกตกใจไดเพราะหวาดกลวอนตราย ผพพากษา Kennedy กลาวไววา “การตกใจเสยขวญนน เมอเกดขนแกจตใจแลว จะตองเปนการตกใจเสยขวญทเกดจากความกลวอยางสมเหตสมผลวาจะเกดอนตรายแกตวผนนเองโดยฉบพลน”92

90 แหลงเดม. 91 แหลงเดม. (น. 119-120). 92 ปญหาการก าหนดคาเสยหายทางจตใจ (น. 33-34). เลมเดม.

DPU

100

คดนศาลองกฤษยอมใหเรยกคาเสยหายทางจตใจอนเนองมาจากการกระทบกระเทอนทางประสาททเกดจากความตนตระหนกโดยทไมมการกระทบกระทงใด ๆ ตอตวโจทกในคดประมาทเลนเลอ ศาลเหนวา ถงแมวาจะไมมการใหคาเสยหายส าหรบความตนตระหนกแตเพยงอยางเดยวกตาม กไมมเหตผลอนใดทศาลจะปฏเสธการชดใชคาเสยหายใหแกผลทางกายทเกดขนหากมหลกฐานทางการแพทยอยางเพยงพอ ศาลองกฤษก าหนดคาเสยหายทางจตใจโดยดจากผลของละเมดทเกดความตนตระหนกทางจตใจขนจรงจากการกระท าละเมดของจ าเลย โดยมเงอนไขวาการกระทบกระเทอนทางจตใจนนตองเกดขนเนองจากความกลวภยทจะเกดขนแกตนเองโดยฉบพลน93

ตอมาศาลองกฤษไดยอมรบใหมการชดใชคาเสยหายกรณความเจบปวยทางจตใจทไมมการกระทบกระทงทางกายแตเกดจากความประมาทเลนเลอของจ าเลย เชน ในคด Yates v. South Kirby Collieries ปครสตศกราช 1910 โจทกมอาชพท าเหมอง ขณะทโจทกท างานอย โจทกไดยนเสยงรอง จงวงออกไปดและไดเหนเพอนรวมงานของโจทกนอนอยทใตไมทหกลงมา เลอดออกทศรษะ หและตา โจทกประคองเพอนผเคราะหรายใหลกขนและพาไป หลงจากนนในเวลาเพยงไมกนาท เพอนกไดสนชวต โจทกพยายามทจะกลบไปท างานตอ แตโจทกกไมสามารถทจะท าเชนนนได ผ พพากษาเหนว า โจทกปวย เปนโรคประสาทออนทเกดขนจากอบต เหตน น ความกระทบกระเทอนทางประสาทอนเนองมาจากอบตเหต กนบไดวาเปนบาดเจบทางรางกาย (Personal Injury) ทเกดจากอบตเหตเชนเดยวกบการทขาหกเนองมาจากอบตเหตนนเอง94

ศาลไดขยายความรบผดชอบไปถงกรณทมภยนตรายตอบคคลอน แตมเงอนไขวาจะตองสามารถคาดการณลวงหนาไดอยางสมควร เชน ในคด Hambrook v. Strokes Bros. ลกจางของจ าเลยไดจอดรถบรรทกทงไวทยอดเนนของถนนสายแคบ ๆ สายหนงโดยตดเครองยนตทงไว และมไดจดการปองกนทเหมาะสมไวเพอปองกนอนตรายอนอาจจะเกดขน รถบรรทกดงกลาวไดเคลอนตวลงมาจากเนนอยางรวดเรวตามทางลาดนน เมอภรรยาของโจทกเหนรถคนนนพงมาตามทางโคงและตรงมาทางทเขาเดนอย ภรรยาของโจทกตกใจมากและดวยความเปนหวงตอความปลอดภยของเดก ๆ ทก าลงเดนขนทางโคงลบตาไปแลว แตกคงอยในบรเวณทางโคงนน ภรรยาของโจทกคดวาลก ๆ ตองสวนทางกบรถบรรทกคนดงกลาวแน ๆ เกอบทนททนใดนนกมคนบอกกบภรรยาโจทกวา เดกคนหนงทมลกษณะตรงกบรปพรรณสณฐานของลกภรรยาโจทกไดรบบาดเจบ ดวยความตนตระหนกและความกระวนกระวายเกยวกบเหตการณทเกดขน ภรรยาของโจทกไดรบความกระทบกระเทอนทางประสาทจนเปนเหตท าใหสนชวต โจทกในคดนไดรบคาเสยหาย แมวา

93 Lynch v. Knight 1861 อางถงใน “ความเสยหายทางจตใจตามระบบกฎหมายคอมมอนลอว,” โดย

พศวาส สคนธพนธ, 2525, วารสารนตศาสตร, 12(2), น. 165. 94 แหลงเดม. (น. 175).

DPU

101

ความกระทบกระเทอนนไดเกดขนเนองจากความกลวตอภยทจะเกดขนแกความปลอดภยของลก ๆ และไมใชจากความกลวตอภยทจะเกดขนแกตวของภรรยาโจทกเอง

ปจจบนกฎหมายองกฤษมองวา การทจะเรยกรองคาเสยหายเนองจากการไดรบบาดเจบทางจตใจนน ประการแรกตองมความเจบปวยทางจตใจเกดขน ซงความเจบปวยนตองมลกษณะอยางใดอยางหนงดงตอไปน95

1. จ าเลยกระท าละเมดลงไปดวยความตงใจ 2. ผลจากการทผเสยหายเกดความสะเทอนใจเมอพบกบเหยอผถกกระท าละเมดมา ซง

เปนผทมความสมพนธกบผเสยหาย ความเจบปวยทางจตใจนไมจ าเปนตองเปนสงทผกระท าละเมดตอบคคลอนสามารถคาดเหนลวงหนาวาอาจเปนเหตใหผใกลชดเหยอเกดการบาดเจบทางจตใจ

3. มความกลววาจะเกดความเสยหายแกตนเอง 4. มความกลววาจะเกดอนตรายแกผอน กรณนอาจเกดได 2 รปแบบ คอ ก. มความสมพนธใกลชดระหวางโจทกและผเสยหายโดยตรง ซงโดยปกตมกจะเปน

บคคลในครอบครว ข. มความใกลชดระหวางเวลาและสถานท หรอเกดความกระทบกระเทอนทางประสาท

เกดขนทนทหลงจากประสบกบเหตการณนน ๆ ซงผเสยหายตองอยดวยในเวลาทเกดอบตเหต 5. มความกลววาจะเกดความเสยหายตอทรพยสน ในคด Attia v. British Gas ป 1988

โจทกไดรบคาสนไหมทดแทนเนองจากการไดรบบาดเจบทางจตใจ หลงจากพบวาบานของเธอถกไฟไหมอนเนองมาจากความประมาทเลนเลอของจ าเลย

ศาลสงสดตดสนเอาไวอยางเครงครดใหตองรบผดเพยงความเสยหายตอการเจบปวยทางจตใจเทานน มไดขยายความรบผดไปถงความเสยหายตอการถกรบกวนทางจตใจหรอความเสยหายทางอารมณ ดงนน หลกการเบองตนของกฎหมายลกษณะละเมดขององกฤษในปจจบนเรองความรบผดตอความเสยหายทางจตใจ ศาลองกฤษจะแยกกออกระหวางความเสยหายทางจตใจทเปนการยอมรบอยางการเจบปวยทางจตใจ หรอโรคทางจตเวช กบความเสยหายทางจตใจรปแบบอน ๆ ทไมเปนทยอมรบอยางการถกรบกวนทางจตใจหรอความเสยหายทางอารมณ อนเปนรปแบบหนงของการแสดงออกทางจตใจ เชน ความเศราโศก ความเสยใจ ซงไมเปนทยอมรบใหชดใชกน เวนแตเปนกรณเฉพาะหรอนโยบายทางกฎหมาย ซงจะแยกพจารณา ดงตอไปน

ความเสยหายทางจตใจทยอมรบชดใชใหกนไดในทางกฎหมาย

95 ปญหาการก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (น. 122).

เลมเดม.

DPU

102

คด Hale v. London Underground96 เหตไฟไหมทเกดขนทสถานรถไฟฟาใตดนท King’s Cross ซงท าใหมผเสยชวตไปกวา 31 คน โจทกเปนพนกงานดบเพลงซงเขาไปชวยดงเพลงทลกไหมในสถานรถไฟ และหลงจากเหตการณดงกลาวโจทกกไดประสบกบความผดปกตทางจตใจจากภยนตราย (PTSD) ศาลในคดนตดสนใหจ าเลยตองรบผดตอโจทกในความเสยหายทางจตใจทเกดขน แมจะมไดมความเสยหายทางรางกายอยางแทจรงเกดขนเลยกตาม

คด Page v. Smith97 โจทกซงอยในเหตการณการเกดขนของอบตเหตทางรถยนตทเกดจากความประมาทเลนเลอของจ าเลย แมวาในเหตการณดงกลาวโจทกจะไมไดรบบาดเจบทางรางกายเลยกตาม แตโจทกไดประสบกบโรคทางจตเวชทเรยกวา “Chronic Fatigue Syndrome” หรอภาวะเพลยเรอรง ศาลสงสดถอวาจ าเลยตองรบผดในความเสยหายทางจตใจทเกดขนกบโจทก

คด Venon v. Bosely98 พเลยงเดกขบรถดวยความประมาทเลนเลอท าใหรถพงลงไปในแมน าซงมเดก 2 คน นงไปดวยในรถคนดงกลาว โจทกผเปนพอของเดกพยามยามทจะชวยลกของเขาทก าลงจมลงไปกบรถคนดงกลาวแตไมสามารถชวยได หลงจากเหตการณผเปนพอไมไดประสบกบความเจบปวยทางจตใจชนดความผดปกตทางจตใจภายหลงภยนตราย (PTSD) แตไดประสบกบอาการซมเศรา ศาลตดสนใหจ าเลยชดใชคาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจทเกดขนกบโจทก

ความเสยหายทางจตใจทไมเปนทยอมรบชดใชกนทางกฎหมาย คด Hins v. Berry99 สามของโจทกเสยชวตลงจากการกระท าของจ าเลย โจทกไดรบ

ความเศราโศกเสยใจและรสกทกขใจเปนอยางมาก ศาลในคดนปฏเสธทจะชดใชใหซงคาเสยหายตามทโจทกเรยกรอง โดยเหตผลวาความเศราโศกเสยใจเปนสงทเกดขนไดเปนปกตทวไป และจะไมมการชดใชใหซงคาเสยหายส าหรบความเศราโศกเสยใจ

แตอยางไรกตาม การกระท าใหเกดความเสยหายทางจตใจในรปแบบอน ๆ เชน การท าใหเกดความเดอดรอนร าคาญเกนสมควร ความเศราโศกเสยใจเนองจากการสญเสยบคคลอนเปนทรก กจะมการเยยวยาชดใชใหกนเปนกรณเฉพาะ หรอทมกฎหมายลายลกษณอกษรบญญตไวอยาง

96 Hale v. London Underground (1992) (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตาม

กฎหมายลกษณะละเมด (น. 41). เลมเดม). 97 Page v. Smith (1996) (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะ

ละเมด (น. 41-42). เลมเดม). 98 Vernon v. Bosely (1997) (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะ

ละเมด (น. 42). เลมเดม). 99 Hinz v. Berry (1970) 2 QB 40 (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมาย

ลกษณะละเมด (น. 42). เลมเดม).

DPU

103

ชดเจน เชน The Protection from Harassment Act 1997 หรอ พระราชบญญตเกยวกบอบตเหตทเปนเหตใหถงแกชวต ค.ศ. 1976 (The Fatal Accident Act 1976) เปนตน

The Protection from Harassment Act 1997 เปนพระราชบญญตทมงคมครองมใหมการกระท าโดยรหรอควรจะรวาจะท าใหเกดความเดอดรอนร าคาญแกผอนไมวาจะเปนการท าใหตกใจ ท าใหเกดความวตกกงวลหรอท าใหกลววาจะเกดอนตราย ซงตองเปนลกษณะของการกระท าทมากกวา 1 ครงขนไป รวมถงการกลาวโดยวาจาดวย หากฝาฝน ผกระท าตองชดใชคาเสยหาย

พระราชบญญตเกยวกบอบตเหตทเปนเหตใหถงแกชวต ค.ศ. 1976 (The Fatal Accidents Act 1976) เปนพระราชบญญตทมการยอมรบชดใชใหกนซงคาเสยหายทเกดจากความเศราโศกเสยใจอนเนองมาจากการเสยชวตของบตร บดามารดา สามหรอภรยา โดยจะมการชดใชใหกนเปนเงน 10,000 ปอนด เปนจ านวนทตายตว ตามมาตรา 1A(2)(a)100

ดงนนอาจกลาวสรปโดยรวมไดวา กฎหมายลกษณะละเมดขององกฤษในเรองของการชดเชยใหซงคาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจนน สงทจะมการเยยวยาชดใชใหกนคอความเสยหายทางจตใจรปแบบของความเจบปวยทางจตใจหรอการเกดขนของโรคทางจตเวช ทงน โดยถอวาเปนรปแบบหนงของความเสยหายตอบคคล ไมวาจะเปนการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ สวนความเสยหายทางจตใจรปแบบอน ๆ ไมวาจะเปนความเศราโศกเสยใจเนองจากการสญเสยบคคลอนเปนทรก การถกรบกวนทางจตใจอยางรนแรง หรอความเสยหายทางอารมณนน โดยหลกทวไปแลวจะไมมการชดเชยใหกน แตอยางไรกตาม กฎหมายองกฤษกยงมรปแบบของการชดใชใหกนโดยการบญญตเปนกฎหมายลายลกษณอกษรเปนเฉพาะกรณไป

ส าหรบเรองการประเมนคาความเสยหายอนมใชตวเงนส าหรบความเสยหายตอรางกาย หรอจตใจนน ขนอยกบดลยพนจของศาลในการก าหนดจ านวนคาเสยหายแกโจทกโดยอาศยการพจารณาหลกฐานตาง ๆ ของโจทกประกอบกบพฤตการณของคด เชน รปการของความเสยหายเปนอยางไร ระดบของความเจบปวดและทกขทรมานและระยะเวลาของการรกษาเปนอยางไร หรอการทผเสยหายไมสามารถทจะใชชวตไดอยางปกตสขมากนอยแคไหน เปนตน

3. คาเสยหายเชงลงโทษ (Punitive Damages) คาเสยหายเชงลงโทษนนไดเกดขนเปนครงแรกในประเทศองกฤษ ซงกฎหมายไมไดให

สทธแกผเสยหายทจะไดรบคาเสยหายเชงลงโทษทกกรณไป เหตผลทศาลในประเทศองกฤษไดก าหนดคาสนไหมทดแทนอนเปนการลงโทษโดยศาลก าหนดเพอตอบแทนความรนแรงของพฤตการณทจ าเลยไมน าพาตอกฎหมายหรอไมสนใจกฎหมายหรอสทธของบคคลอนเลย จงใจท า

100 จาก ปญหาการก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (น. 123).

เลมเดม. และ คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด (น. 44). เลมเดม.

DPU

104

ใหเกดความเสยหายและไมค านงถงความเสยหายทอาจจะเกดขนจากการกระท าแตอยางใด พฤตการณทใหอ านาจในการก าหนดคาเสยหายเชงลงโทษตองพจารณาจากการกระท าผดนนวามลกษณะหรอมพฤตการณทซ าเตมใหรนแรงขนหรอไม เชนวา การจงใจ เจตนาราย หรอไดกระท าโดยประมาทเลนเลออยางรายแรงหรอมลกษณะรนแรงไมค านงถงสทธของผอนซงรายแรงพอทจะก าหนดไดวาเปนความไมสจรตทเกอบจะเทยบเทากบเจตนาราย การกดข ขมเหง การกระท าทไรศลธรรม การสบประมาท การดหมน การดถก การฉอโกง เปนตน ถาไมมองคประกอบเหลานอยางหนงอยางใดแลว คาเสยหายตองถกจ ากดแตเพยงคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายเทานน

ป 1964 ในคด Rockes v. Bernard (1964) สภาขนนางขององกฤษ ไดวางกฎเกณฑในเรองการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษไว 3 ประการ101คอ

1. จะตองเปนกรณทมกฎหมายก าหนดใหจายคาเสยหายเชงลงโทษโดยชดแจง 2. จะตองเปนกรณทเจาหนาทของรฐกระท าตามอ าเภอใจ ขมเหงประชาชน หรอ

กระท าการขดตอรฐธรรมนญ และเกดความเสยหายตอประชาชนหรอเอกชน 3. จะตองเปนกรณทศาลตองพจารณาวาจ าเลยในคดไดค านวณแลววาจะไดประโยชน

จากการกระท าละเมดของตนเกนกวาทจะตองจายคาเสยหายแกโจทก หรอคดวาโจทกคงจะไมฟอง หรอโจทกคงไมมเงนทจะมาด าเนนคด

ลอรด เดฟลน ซงเปนสมาชกสภาขนนางไดวางหลกเกณฑในการก าหนดจ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษไวดงน

1. โจทกไมสามารถจะไดรบคาเสยหายในเชงลงโทษนอกเสยจากวาเขาจะเปนเหยอของพฤตกรรมทสมควรจะไดรบการลงโทษ

2. จ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษควรจะก าหนดใหพอสมควร เพราะทผานมาลกขนมกจะก าหนดจ านวนทดเหมอนจะมากกวาการกระท าทตองรบโทษทางอาญา

3. รายไดของคกรณท งโจทกและจ าเลยจะตองถกน ามาพจารณาในการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษดวย

4. การก าหนดจ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษจะตองเพยงพอทจะลงโทษจ าเลยในการกระท าของเขา และในขณะเดยวกนกพอเพยงทจะขมขจ าเลยมใหกระท าการนนซ าอกในอนาคต

5. การกระท าของโจทกและจ าเลยจะตองน ามาพจารณาดวย เชน โจทกย วยใหจ าเลยกระท าผด จ านวนคาเสยหายเชงลงโทษกจะลดนอยลง

101 จาก รายงานการวจยฉบบสมบรณ การพฒนากฎหมายวาดวยการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษมา

ใชในประเทศไทย มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (น. 36), โดย สมเกยรต ตงกจวานชย, 2553, กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

DPU

105

6. ในกรณทผพพากษาไดวากลาวสงสอนจ าเลยในการพจารณาไปแลวกควรจะน ามาพจารณาลดจ านวนคาเสยหายเชงลงโทษลง

7. ในการพจารณาใหคาเสยหายเชงลงโทษจะพจารณาเฉพาะตวจ าเลยผกระท าละเมดเทานน จะไมพจารณาจากตวผรวมกระท าละเมดคนอนดวย

ในปจจบนประเทศองกฤษยนยอมใหคาเสยหายเชงลงโทษโดยจ ากดขอบเขตของคาเสยหายใหแคบลง มใชเปนการใหคาเสยหาย เชงลงโทษโดยไมจ ากด การจ ากดขอบเขตคาเสยหายนบงคบใชเฉพาะในประเทศองกฤษ แตไมเปนทยอมรบแพรหลายในประเทศอน ๆ ดวย

3.1.2.3 ภาระการพสจน ตามกฎหมายองกฤษ มหลกอยวาคความฝายใดกลาวอางขอเทจจรงอนเปนมลพพาท

ขนมา ฝายนนมหนาทน าสบ (He who asserts a matter must prove it) ดงนน ในคดละเมดเมอโจทกเปนฝายกลาวอางขอเทจจรงมาเพอใหจ าเลยรบผด ภาระการพสจนจงตกแกโจทก

โจทกมหนาทพสจนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอของจ าเลยและความเสยหายทเกดขนจากการกระท าของจ าเลยและมหนาทพสจนความสมพนธระหวางการกระท าของจ าเลยกบความเสยหายทเกดแกโจทก แตหากจ าเลยเปนฝายกลาวอางขอเทจจรงขนมาใหม ภาระการพสจนยอมตกอยแกจ าเลย หากผทมภาระการพสจนขอเทจจรงไมน าพยานหลกฐานมาสบใหไดความตามทกลาวอางหรอสบไมสมกบทกลาวอางตองเปนฝายแพคดในประเดนนน ๆ จะเหนไดวาภาระการพสจนนนเกดขนดวยอ านาจแหงกฎหมาย มใชเปนกรณทจะตกลงกนระหวางคความได

ดงทไดกลาวมาวา ความรบผดเพอละเมดตงอยบนพนฐานของความผด โดยหลกแลวเมอคความฝายใดเปนฝายกลาวอางขอเทจจรงอนเปนมลพพาทขนมา ฝายทกลาวอางขอเทจจรงดงนนมหนาทตองพสจนขอเทจจรงดงกลาว ดงนน ภาระการพสจนจงตกอยแกโจทกผฟองคดโดยโจทกตองพสจนวาตนไดรบความเสยหายและความเสยหายทเกดขนนนเกดจากการกระท าของจ าเลย แตเนองจากบางกรณการพสจนความสมพนธดงกลาวเปนกรณทกระท าไดล าบาก หรอกอใหเกดภาระอนหนกยงแกผเสยหายเพราะอาจมเพยงผกระท าเทานนทสามารถรถงการกระท าอนนน กลาวคอขอเทจจรงทโดยหลกโจทกตองน าสบนนอยในความรเหนของจ าเลยฝายเดยว ประเทศองกฤษจงพฒนาหลกการผลกภาระการพสจนตามบทสนนษฐานตามความเปนจรงขนมาทเรยกวา “Res Ipsa Loquitur” แปลเปนภาษาองกฤษวา “The thing speaks for itself” แปลความไดวา “เหตการณยอมบอกเรองของมนเอง” จากหลกน ถาผใดกลาวอางขอเทจจรงอยางใดอยางหนงซงอยในความรเหนของอกฝายหนงโดยเฉพาะ ภาระการพสจนตกเปนภาระของฝายทรเหนโดยเฉพาะนนทจะตองพสจนหกลางวาความจรงมไดเปนดงทอกฝายกลาวอาง เพอบรรเทาภาระการพสจนอนหนกหนวงทโจทกจะตองไดรบ ซงใชในกรณทไมนาเปนไปไดวาเหตการณบางอยางเกดขนโดย

DPU

106

ปราศจากความประมาทเลนเลอของจ าเลย คณะลกขนสามารถวนจฉยคดโดยปราศจากพยานหลกฐานอนวาเหตการณเกดขนเพราะความประมาทเลนเลอ โดยปกตแลวเปนหนาทของโจทกทจะพสจนความประมาทเลนเลอ แตกรณทตองใชหลกนเนองจากบางครงโจทกสามารถพสจนถงเหตการณได แตไมสามารถพสจนไดวาเหตการณเกดขนไดอยางไรเพอทจะแสดงใหศาลเหนถงทมาของความประมาทเลนเลอแตเหตการณทเกดขนนนยอมบอกเรองราวอยในตวเอง โจทกตองพสจนถงเหตการณทเกดขนและเปนหนาทของจ าเลยทจะตองพสจนใหศาลเชอวาเหตการณนนไมไดเกดจากความประมาทเลนเลอของจ าเลย102

การใชหลก Res Ipsa Loquitur มเงอนไขอย 2 ประการ คอ 1) สงทกอใหเกดความเสยหายอยภายใตการควบคมของจ าเลยหรอลกจางของเขา และ 2) เหตการณทเกดขนนนตามธรรมดาจะไมเกด ถาผกระท าไดใชความระมดระวงตามสมควร

เมอโจทกน าสบไดวาโจทกไดรบความเสยหายจากสงซงอยภายใตการควบคมของจ าเลย และความเสยหายนนปกตแลวจะไมเกดขนถาหากวาไดใชความระมดระวงตามสมควร มผลท าใหโจทกไมตองพสจนถงความประมาทเลนเลอของจ าเลย เหตการณทเกดขนยอมถอไดวาเปนพยานหลกฐานทรบฟงไดโดยถอวาเปนความประมาทเลนเลอของจ าเลย และเปนหนาทของจ าเลยทมหนาทน าสบหกลางพยานหลกฐานของโจทก หากจ าเลยสามารถพสจนไดวาตนมไดขาดความระมดระวง จ าเลยยอมหลดพนจากความรบผด โดยจ าเลยไมตองพสจนวาท าไมเหตการณถงเกดขนและเกดขนไดอยางไร

3.2.2 สหรฐอเมรกา นอกจากหลกกฎหมายของประเทศองกฤษแลว ผเขยนจะไดยกตวอยางหลกกฎหมาย

ของสหรฐอเมรกาทใชระบบกฎหมายจารตประเพณเชนเดยวกน ซงในหวขอนผเขยนจะกลาวถงขอบเขตของความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมาย คาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบการชดใชตามกฎหมาย และเรองภาระการพสจน

3.2.2.1 ขอบเขตของความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมาย สหรฐอเมรกามกฎหมายเกยวกบคนพการ คอ รฐบญญตเกยวกบความพการของชาว

อเมรกน ค.ศ. 1990 (The Americans with Disability Act of 1990: ADA) กฎหมายฉบบนมจดประสงคเพอขจดปญหาการเลอกปฏบตตอคนพการ

102จาก การพสจนในคดละเมดโดยประมาทเลนเลอ (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 188-191),

โดย ประสทธ จงวชต, 2527, กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

DPU

107

รฐบญญตเกยวกบความพการของชาวอเมรกน ค.ศ. 1990 (The Americans with Disability Act of 1990: ADA) ไดใหค าจ ากดความของค าวา “ความพการ” ไวในบทท 126 มาตรา 12102 มความวา

ค าวา “ความพการ” หมายความวา ความบกพรองทางดานรางกายหรอจตใจของบคคลทสงผลใหมขอจ ากดอยางมนยส าคญในการด าเนนกจกรรมส าคญในชวตประจ าวนอยางหนงหรอมากกวานนของบคคลนน103

จากค านยามของค าวา “ความพการ” ขางตนสามารถจ าแนกประเภทของความพการไดกวาง ๆ โดยความพการนนแบงออกเปนความพการทางรางกายและความพการทางจตใจซงความพการน นเกดจากการทมความบกพรองเกดขนจนสงผลใหเกดขอจ ากดในการด าเนนกจวตรประจ าวนของบคคลนน

ค าวา “กจกรรมส าคญในชวตประจ าวน” เชน การดแลตวเอง การท ากจธระดวยตวเอง การมองเหน การไดยน การรบประทาน การนอน การเดน การยดตว การโคงตว การพด การหายใจ การเรยนร การอาน การมสมาธจดจอ การคดค านวณ การตดตอสอสาร และการท างาน

กจกรรมส าคญในชวตประจ าวนนนรวมถงการท างานของระบบตาง ๆ ทส าคญของรางกายดวย ตวอยางเชน การท างานของระบบภมคมกน การเจรญเตบโตของเซลล ระบบยอยอาหาร ระบบอจจาระ ระบบปสสาวะ การท างานของประสาท การท างานของสมอง การท างานของระบบหายใจ ระบบไหลเวยนโลหต สารคดหลง และการท างานของระบบสบพนธ เปนตน104

3.2.2.2 คาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบการชดใชตามกฎหมาย สหรฐอเมรกาเปนประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ เวนแตในรฐหลยเซยนาซง

ใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร โดยในเรองกฎหมายลกษณะละเมดถอเปนกฎหมายทมรากฐานการพฒนามาจากกฎหมายจารตประเพณทศาลไดสรางแนวบรรทดฐานในแตละคด ดงนน เมอมการปรบใชหลกกฎหมายกบขอเทจจรงในเรองละเมด จงจ าเปนทจะตองอาศยการศกษาถงแนวค าพพากษาของศาลเพอน ามาใชในการตดสนคด

กฎหมายละเมดในแตละรฐอาจมทงความเหมอนและความแตกตาง ทงนโดยขนอยกบหลกการ แนวคด หรอวฒนธรรมของแตละรฐเอง แตโดยทวไปแลวหลกกฎหมายละเมดของ

103 Americans with Disabilities Act of 1990 : ADA- 42 U.S. Code Chapter 126 sec. 12102. Definition,

Retrieved January, 10, 2015, From http://finduslaw.com/ameaicans-disabilities-act-1990-ada-42-us-code-chapter-126

104 Title I and V of the Americans with Disabilities Act of 1990 1(ADA), by U.S. Equal Employment Opportunity Commission, Retrieved January, 10, 2015, from http://www.eeoc.gov/laws/statutes/ada.cfm.

DPU

108

สหรฐอเมรกาถอวาองคประกอบทจ าเปนในการฟองคดของโจทก คอ ความผด (Fault) โดยความรบผดเพอละเมดนนมทงกรณกระท าโดยเจตนาและกระท าโดยประมาทเลนเลอ105

การฟองคดความรบผดเพอละเมดของสหรฐอเมรกามองคประกอบในการฟองคด 4 ประการ อนไดแก106

1. หนาทของจ าเลยทตองใชความระมดระวง 2. การฝาฝนหรอการละเมดตอหนาทอนนนเกดจากการตอบสนองทลมเหลวของจ าเลย

ตอสงทจ าเปนตองกระท า 3. ตองมความเสยหายทแทจรงหรอความเสยหายทไดรบการรบรองแลว 4. เปนตนเหตเพยงพอทจะเชอมโยงระหวางการกระท ากบผลเสยหายทเกดขน ตวอยางคดทจ าเลยมหนาทตองใชความระมดระวงและจ าเลยไดฝาฝนหนาทนนจนเปน

เหตใหเกดความเสยหาย คดนผปวยไดรบการการวนจฉยวาปวยดวยอาการหวใจหองลางเตนเรวกวาปกต ผลการ

ตรวจคลนไฟฟาหวใจยนยนวามอาการหวใจหองลางเตนเรวกวาปกต แพทยหองฉกเฉนไดสงใหยา Verapamil 5 มลลกรม ซงการบรหารยาจะถกกระท าโดยพยาบาลเทคนคในทม EMT ของหองฉกเฉน พยาบาลประจ าหองฉกเฉนและพยาบาลผตรวจการทงสองคนเหน EMT ก าลงน ายา Verapamil มา ซงทงสามคนรอยแลววายานนตองหามส าหรบผปวยทมอาการหวใจหองลางเตนเรวกวาปกต เพราะฤทธยาจะท าใหระบบไหลเวยนเลอดลมเหลว แตกนงเฉยไมกระท าการใด ๆ และ EMT กน ายานนไปใหผปวย อก 2 นาทตอมาความดนโลหตของผปวยลดต าลงและหวใจหยดเตน แมวาผปวยจะไดรบการชวยเหลอจนฟนขนมาแตสมองของเขาถกท าลายและไมสามารถควบคมการเคลอนไหวได และพดไมได คณะลกขนตดสนใหฝายจ าเลยรบผดและจายคาเสยหายใหแกโจทก 13 ลานเหรยญ ศาลอทธรณมลรฐเทกซสพพากษายน โดยไดอธบายวาเมอพยาบาลมขอสงสยอยางชดแจงเกยวกบการรกษาดวยยาวามความเสยงอยางมากทกอใหเกดอนตรายตอผปวย พยาบาลมหนาทตามกฎหมายทจะปฏเสธการกระท าใด ๆ รวมทงค าสงทางการพยาบาลทอาจผกพนตนเองใหตองรบผด และเมอพยาบาลรองเรยนวามความผดพลาดปรากฏอยางชดเจนในค าสงการรกษา

105 Brown v. Kendall (Mass. 1850), From Tort in a nutshell 3rded. (p. 23), by Edward J. Kionka, 1999,

MN: West group. 106 Ibid. (p. 24).

DPU

109

และค าสงการรกษาดวยยานนจะเกดอนตรายรายแรงแกผปวย พยาบาลผเปนหวหนาทมตองท าการแทรกแซงค าสงนน107

คาเสยหายทผเสยหายมสทธไดรบในกรณถกกระท าละเมดตอรางกาย108 คาเสยหายทจะมการชดใชใหกบผเสยหายในสหรฐอเมรกาจ าแนกออกเปน 2 ประเภท

คอ 1. คาเสยหายชดเชยความเสยหาย (Compensatory Damages) คาเสยหายทชดเชยความ

เสยหายน อาจแยกออกเปน 2 ประเภท ไดแก 1.1 คาเสยหายพเศษ (Special Damages) 1.2 คาเสยหายทวไป (General Damages) 2. คาเสยหายเชงลงโทษ (Punitive Damages) 1. คาเสยหายชดเชยความเสยหาย (Compensatory Damages) คอ คาเสยหายทชดเชย

ความเสยหายทผเสยหายทผกระท าละเมดไดรบจากการกระท าละเมด ทงน ในกรณทเปนคาเสยหายอนเนองมาจากการกระท าละเมดตอรางกายนน คาเสยหายนจะครอบคลมไปถงคารกษาพยาบาล คาขาดรายไดจากการไมไดท างาน คาสญเสยความสามารถในการหารายได คาแหงความเจบปวดทไดรบ เพอใหคนสสภาพปกตเชนกอนถกกระท าละเมด

ในเรองคาเสยหายเพอชดเชยความเสยหายทผเสยหายมสทธไดรบเพอตอบแทนความเสยหายทเกดขนนน The Restatement (Second) of Torts 1965 มาตรา 905 บญญตใหรวมถงคาสนไหมทดแทนส าหรบอนตรายทางรางกาย และส าหรบความทกขทางจตใจ ซงคาสนไหมทดแทนส าหรบอนตรายทางรางกายนนกคอ Special Damages และคาสนไหมทดแทนส าหรบความทกขทางจตใจนนกคอ General Damages นนเอง

1.1 คาเสยหายพเศษ (Special Damages ) เปนคาเสยหายในความเสยหายทเกดจากการกระท าละเมด เชน

คารกษาพยาบาล คายาทงทผานมาและในอนาคต คาเดนทางในการมารบบรการรกษาพยาบาล คาใชจายการจางคนดแลเพราะไมสามารถดแลตนเอง คาใชจายเหลานตองเปนคาใชจายเทาทจ าเปนและสมเหตสมผลเทานน

107 จาก ความรบผดเพอละเมดจากการกระท าโดยประมาทเลนเลอของผประกอบวชาชพการพยาบาล

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 124), โดย เอกนฐ จณเสน, 2548, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑต. 108 Damages, Personal Injury, Retrieved January, 13, 2015, From

http://www.law.berkeley.edu/files/Flemings_The_Law_of_Torts_Damages.pdf

DPU

110

คาขาดรายไดจากการไมไดท างานในระหวางการรกษาตว แมวาในขณะทถกกระท าละเมด ผเสยหายจะเปนคนวางงานกตาม

คาขาดแรงงาน ศาลในสหรฐอเมรกาใหสทธแกบคคลในครอบครวของผเสยหายและบคคลภายนอกทตองขาดแรงงานจากผเสยหายมสทธเรยกคาขาดแรงงานได ซงเปนมาตรการทางรฐบาลในการคมครองบคคลทสามทไดรบผลกระทบจากการทผเสยหายไดรบบาดเจบ โดยคาขาดแรงงานในครวเรอนตามกฎหมายสหรฐอเมรกาไมไดหมายถงแรงงานในครวเรอนดวยการท างานบานหรอกจกรรมในครวเรอนเทานน แตยงหมายถงความสมพนธในครอบครว การใหความรก ดแล เอาใจใส และสงตาง ๆ ทคสมรสพงมองใหแกกนเมอตองใชชวตรวมกน109 การเรยกคาเสยหายกรณนไมจ าเปนทจะตองมพยานหลกฐานอยางชดเจน แตใชหลกการวาความเสยหายทไดรบนนเปนเหตเปนผลกนหรอไม

ส าหรบคาเสยหายเนองจากการขาดแรงงานในอตสาหกรรมของบคคลภายนอกมแนวคดมาจากการทลกจางถกบคคลภายนอกท าใหเกดความเสยหายแกรางกายห รอชวต ท าใหนายจางตองสญเสยรายไดซงเปนความเสยหายตอสทธในทรพยสน นายจางจงมสทธเรยกคาเสยหายอนเนองมาจากการสญเสยแรงงานได การทจะใหคาเสยหายเนองจากการขาดแรงงานนพจารณาจากสทธเรยกรองของนายจางผานสญญาจางระหวางนายจางและลกจางเปนส าคญ ตามแนวค าพพากษาของศาลไดก าหนดเงอนไขไววา ความเสยหายตอชวตหรอรางกายของลกจางนนตองเปนเหตใหนายจางขาดแรงงานดวย หากลกจางถกกระท าละเมด แตนายจางมไดเสยหายหรอขาดแรงงานไปแตอยางใด ศาลจะไมอนญาตใหนายจางไดรบคาขาดแรงงาน110

Restatement (Second) of Torts (1979) มาตรา 924 ไดบญญตใหผถกกระท าละเมดจนเปนเหตใหไดรบอนตรายทางรางกายมสทธไดรบชดใชคาเสยหายส าหรบความเสยหายทางรางกายถอดความเปนภาษาไทยไดวา

“ผลประโยชนของบคคลใดถกลวงละเมด บคคลนนมสทธไดรบชดใชคาเสยหายส าหรบความเสยหายทผานมาหรอความเสยหายทคาดหวงไว

(a) อนตรายทางรางกาย และ ความทกขทางอารมณ (b) การสญเสยความสามารถทจะมรายได (c) คารกษาพยาบาลและคาใชจายอยางอนทสมเหตสมผล และ

109Westlaw, Georgia Law of Damages with Forms Current through the October 2008, 2008. Retrieved

January 10, 2015 From http://www.westlaw.com 110 Youngstown v. Cities Service Oil Co., 1940. “Case and comment,” by John Tilay, 2002,

November, The Cambridge Law Journal, Volume 61 part 3, p. 527.

DPU

111

(d) อนตรายตอทรพยสนหรอธรกจอนเกดจากการลวงละเมด” 111 1.2 คาเสยหายทวไป (General Damages) คอ คาเสยหายทพงเกดขนจากการกระท า

ละเมดนนอยางปกตทวไป คาเสยหายทวไป เชน คาแหงความเจบปวดทกขทรมานทผเสยหายไดรบ (Pain and Suffering) ความตกใจและชอค ความกระวนกระวายใจ ความกงวลใจในอนาคตของตนเองหากตองตายกอนวยอนควร คาเสยหายเนองจากรางกายพการ ทพพลภาพ การทไมสามารถมบตรได การสญเสยความสงบของจตใจ ความสข หรอสขภาพจต เรยงตามล าดบตงแตความกดดน โรคประสาท โรคจต การทตองเสยโฉม เสยบคลกภาพ การสญเสยความรนรมยในชวต ความไมสะดวกสบายเนองจากการไดรบบาดเจบ เปนตน

ในชวงแรก กฎหมายของสหรฐอเมรกาปฏเสธทจะชดเชยใหคาเสยหายทางจตใจในเหตผลทวาเปนเพยงสงทอาศยการคาดเดาอยางไมมเหตผล ตอมาคาเสยหายชนดนกไดรบการยอมรบในภายหลง โดยเฉพาะแตความเสยหายทางจตใจทมเงอนไขทางรางกายเปนฐานหรอเปนลกษณะของความเสยหายทางจตใจทควบคไปกบความเสยหายทางรางกายเทานนทจะมการชดเชยใหกน สวนความเสยหายทางจตใจรปแบบอน ๆ ไมวาจะเปนความเจบปวยทางจตใจ หรอ การถกรบกวนทางจตใจทเกดขนโดยมไดมเงอนไขในทางกายภาพ กฎหมายของสหรฐอเมรกาปฏเสธทจะชดเชยให112 แตอยางไรกตาม ไดมการพฒนาตอมาจนมการยอมรบชดเชยใหกนซงความเสยหายทางจตใจในหลาย ๆ รปแบบ ทงทมเงอนไขในทางกายภาพและมไดมเงอนไขในทางกายภาพ ไมวาจะเปนในรปแบบของความเจบปวยทางจตใจและในรปแบบของการถกรบกวนทางจตใจ 113 ซงสามารถทจะแยกออกไดเปน 2 กรณ ดงตอไปน

1. Intentional Infliction of Emotional Distress (IIED) The Restatement of the Law of Torts ป 1948 ระบวา “บคคลใดไดกอใหเกดความทกข

ทางอารมณทรายแรงตอบคคลอนโดยตงใจ โดยทตนไมมสทธทจะกระท าเชนนนได บคคลนนตองรบผด

ก) ตอความทกขทางอารมณนน และ ข) ตอภยทางรางกายทเกดขนจากความทกขนน” การกระท าโดยจงใจเปนเหตใหไดรบความเสยหายทางจตใจ หรอ IIED นน มไดมง

ผลรายทางกายภาพเปนส าคญ แตมประเดนส าคญอยทความรนแรงในการกระท าของจ าเลยเปน

111 Restatement (Second) of Torts § 924 (1979). 112 Wyman v. Leavitt (1880) (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะ

ละเมด (น. 63). เลมเดม). 113 แหลงเดม.

DPU

112

หลก114 โดยความเสยหายตอการเจบปวยทางจตใจภายใตการกระท าโดยจงใจนน จะตองเปนความเสยหายในทางจตเวชทอาศยหลกฐานการบงชทางการแพทยทชดเจนเปนส าคญ และกฎหมายของสหรฐอเมรกากยงยอมรบใหมการชดใชคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอการถกรบกวนทางจตใจหรอการรบกวนความสงบทางจตใจซงมไดมความรายแรงหรอจดอยในกลมเดยวกนกบความเสยหายตอการเจบปวยทางจตใจ แตตองมหลกเกณฑความรบผดดงตอไปน115

1. เปนการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง 2. เปนการกระท าทอกอาจรนแรงเกนควรกวาทจะยอมรบได 3. ผเสยหายจะตองไดรบการกระทบกระเทอนทางจตใจอยางรนแรง แมวาจะมไดม

การบาดเจบทางรางกายหรอการเจบปวยทางจตใจตามมากตาม 4. เปนความเสยหายตอการถกรบกวนจตใจทเกดขนจากการกระท าของจ าเลย สวนในเรองความเสยหายตอการถกรบกวนจตใจทเกดขนกบผเสยหายโดยออมนน

กฎหมายของสหรฐอเมรกายนยอมทจะชดเชยใหกนซงคาเสยหายตอความเสยหายทเกดขนเฉพาะแตผเสยหายโดยออมทมความสมพนธใกลชดกบผเสยหายโดยตรงเทานน เชน บดามารดา บตร สามภรยา หรอ ญาต เปนตน โดยมเงอนไขทส าคญวาผเสยหายโดยออมจะตองอยดวยในขณะการเกดขนของเหตการณกระท าละเมด และจ าเลยตองรวาเขาเหลานนอยในเหตการณดวย116

แตอยางไรกตาม มการยอมรบความเสยหายทางจตใจทเกดขนกบบคคลทมไดมความสมพนธใกลชดกบผเสยหายโดยตรงทไดอยดวยในเหตการณการเกดขนของการกระท าละเมด เชน ในคด Rogers v. Williard117 ศาลไดตดสนใหจ าเลยตองรบผดตอโจทกในความเสยหายทเกดขนแมวาโจทกจะมไดมความสมพนธกนอยางใกลชดกบผเสยหายโดยตรงกตาม แตจะตองเปนความเจบปวยทางจตใจ หรอกอใหเกดความเสยหายทางรางกายตามมาเทานน

หลกการเรองดงกลาวสอดคลองกบ Restatement (Second) of Tort 1965 มาตรา 46 ทวา “การลงโทษส าหรบการกระท าโดยจงใจอนเปนเหตใหเกดความทกขทางอารมณจะ

เกดขนตอเมอ

114 Marquette Law Review, The four faces of tort law: Liability for emotional harm (p. 789), by

John J. Kircher, 2007. 115 จาก คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด (น. 63-71). เลมเดม. 116 Restatement (Second) of tort, section 46, comment I (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทาง

จตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด (น.71). เลมเดม). 117 Rogers v. Williard, (1920) (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะ

ละเมด (น.72). เลมเดม).

DPU

113

(1) ผใดกระท าอยางรนแรงและอกอาจโดยจงใจหรอโดยประมาทเลนเลออยางรายแรงเปนเหตใหผอนไดรบความทกขทางอารมณ ตองรบผดส าหรบความทกขทางอารมณนน และถาไดรบอนตรายทางรางกายจากการกระท านน จะตองรบผดส าหรบอนตรายทางรางกายนนดวย

(2) ถาการกระท านนสงผลตอบคคลทสาม ผกระท าจะตองมความรบผดถาไดกระท าโดยจงใจหรอโดยประมาทเลนเลออยางรายแรงเปนเหตใหไดรบความทกขทางอารมณ

(a) ตอสมาชกในครอบครวของบคคลนนผซงปรากฏอยขณะเกดเหต ไมวาความทกขนนจะเปนผลใหเกดอนตรายทางรางกายหรอไมกตาม

(b) ตอบคคลอนผซงปรากฏตวอยขณะเกดเหต ถาความทกขเปนผลใหเกดอนตรายทางรางกาย”

อกมาตราหนงทบญญตเกยวกบการกระท าโดยจงใจ คอ Restatement (Second) of Torts 1965 มาตรา 47 ถอดความเปนภาษาไทยไดวา

“เวนแตทไดบญญตไวในมาตรา 21 ถงมาตรา 34 และในมาตรา 46 การกระท าละเมดโดยจงใจใหเกดอนตรายทางรางกายแกผอน หรอการลวงละเมดผลประโยชนทไดรบความคมครองตามกฎหมายของเขา ไมท าใหผกระท าตองรบผดส าหรบความทกขทางอารมณทเปนผลจากการกระท านนแตเพยงอยางเดยว”

2. Negligent Infliction of Emotional Distress (NIED) ในชวงแรกของการชดเชยใหซงความเสยหายทางจตใจภายใตการกระท าโดยประมาท

ศาลปฏเสธทจะชดใชใหซงคาเสยหายชนดน ในคด Mitchell v. Rochester Ry. Co.118 ศาลในคดนไดวนจฉยไววาจะไมมการชดใชใหซงคาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจทเกดขนโดยมไดมการกระทบกระเทอนทางรางกายในเหตผลตอไปน

1) ความเสยหายประเภทนสามารถทจะแกลงท าขนโดยไมสามารถทจะตรวจสอบได และอาจเปนเพยงการเรยกรองคาเสยหายทเกดจากการคาดเดาเอาเทานน

2) การยอมรบหลกการดงกลาวนจะเปนการขดตอหลกรฐนโยบาย 3) ความเสยหายทเกดขนกบโจทกเปนเพยงผลของเหตการณทเกดขนโดยบงเอญหรอ

อยางผดปกตไมสามารถคาดหมายได และอยเหนอการควบคมของจ าเลย ผลของค าตดสนนจงไดมหลกทวา จะมการชดเชยคาความเสยหายทางจตใจตอเมอม

การกระท าลงตอรางกายอยางแทจรงเทานน

118 Mitchell v. Rochester Ry. Co. (1896) (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตาม

กฎหมายลกษณะละเมด (น.72-73). เลมเดม).

DPU

114

ในป 1880 ศาลอเมรกนในคด Wyman v. Leovitt วางหลกวา “ยงไมเคยมคดในท านองนมากอนทไดตดสนวา ความทกขทรมานทางจตใจเพยงอยางเดยวทเกดขนโดยความประมาทเลนเลอจะน ามาฟองรองได”

ในป 1896 ในคด Mitchell v. Rochester Ryc.Co. รถมาของจ าเลยวงมาตามถนนและเขาไปใกลกบตวโจทก จนกระทงโจทกตองยนอยระหวางหวของมาทลากรถคนนน เนองจากความตนตระหนกและความตนเตนทเกดขนจากการทรถมาเขามาใกล โจทกจงหมดสตและแทงลกและเจบปวย การใหการทางแพทยแสดงวาความกระทบกระเทอนทางจตใจทโจทกไดรบในขณะนนเพยงพอทจะท าใหเกดผลเชนนน ศาลเหนวา การบาดเจบทางจตใจนนไกลเกนกวาเหตและยากทจะวดได เปนการไมเหมาะไมควรทจะถอวาบคคลทเพยงแตประมาทเลนเลอ ตองมหนาททจะตองเลงเหนถงการมหนาทปองกนความตนตระหนกและผลของมน และจะเปนการเปดโอกาสใหแกการเรยกรองทไมเปนธรรมดวย

ถงแมจะมกฎหมายทระบแนนอนวาจะเรยกรองคาเสยหายใด ๆ ไมไดท งสนส าหรบความทกขทรมานทางจตใจเพยงอยางเดยวถาความทกขนนเกดขนโดยประมาท แตกยงมขอยกเวนอย โดยเหตผลทศาลยอมใหมขอยกเวนเหลานนน คอ ศาลเชอวามความนาจะเปนไปไดอยางมากของความแทจรงและความสาหสของความทกขทางจตใจนนอย

ในคด Battala v. State of New York119 ในคดนแมวาโจทกไมไดรบความเสยหายทางรางกายใด ๆ เลยกตาม แตโจทกกไดประสบกบความเจบปวยทางจตใจอนเปนผลตามมา ศาลตดสนใหจ าเลยตองรบผดตอโจทก

ในป 1896 ศาลสงแหงมลรฐคาลฟอรเนย (The Supreme Court of California) ในคด Slone v. Southern California Railway Company120 กลาววา

“ความเชอมโยงกนของจตและรางกายในหลาย ๆ ดานนนใกลชดกนมากจนกระทงเราไมสามารถทจะชใหเหนถงอทธพลของมนทมอยตอกนได เราตองยอมรบวาความกระทบกระเทอนทางประสาทหรออาการโรคกลบ หรอการรบกวนตอระบบประสาทน แตกตางจากความเจบปวดทางจตใจ อกทงยงเปนเรองทรจกกนโดยทวไปแลววา ความตนตระหนกทนททนใดหรอการกระท าทท าใหตวบคคลไปสภยทใกลจะมาถงจนท าใหเกดความเปลยนแปลงทงหมดทางระบบประสาทในตวเขา ท าใหคนทแขงแรงกลายเปนทออนแอและขตนประสาท และศนยรวมประสาทของรางกาย

119 Battala v. State of New York, 10 N.Y. 2d 237. (1961). อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหาย

ทางจตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด (น.73). เลมเดม. 120 ปญหาการก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (น. 127).

เลมเดม.

DPU

115

เปนสวนของระบบทางกายภาพ ไมเพยงแตจะไวตอความเจบปวดทเกดจากเหตภายนอกทจะมาท าใหระบบออนแอลงไดดวยสงทเกดขนแกจตของเขา ถาประสาทเหลานนหรอระบบประสาททงหมดถกกระทบกระเทอนและไดเกดมการบาดเจบทางกายขน ถาสาเหตเบองตนของการบาดเจบนเปนการละเมดแลว กไมส าคญวาการบาดเจบนนจะเปนผลโดยตรงจากการกระทบหรอโดยทางออมจากการกระท าบางอยางตอจตใจ”

The Restatement (Second) of Torts 1965 มบทลงโทษส าหรบการกระท าโดยประมาทเปนเหตใหเกดความทกขทางอารมณอย 2 มาตรา มาตราแรกคอมาตรา 313(1) ถอดความเปนภาษาไทยไดวา

(1) ถาผกระท ามไดจงใจใหเกดความทกขทางจตใจแกผอน ผนนจะมความรบผดตอผอนส าหรบความเจบปวยหรออนตรายรางกายถาผกระท า

(a) ควรตระหนกไดวาการกระท าของเขามความเสยงทอาจเปนเหตใหเกดความทกข นอกเหนอไปจากนนคอผกระท าไดรถงความเสยหายหรออนตรายทเกดแกบคคลทสาม และ

(b) จากขอเทจจรงทผกระท าไดรบร เขาควรตระหนกวา ความทกขทางอารมณนนถาเกดขนแลวอาจเปนเหตใหเกดความเจบปวยหรออนตรายแกรางกาย121

อกมาตราหนงคอ มาตรา 436A แหง Restatement (second) of Torts 1965 ถอดความเปนภาษาไทยไดวา

“ถาผกระท าโดยประมาทเลนเลอทไดท าใหเกดความเสยงตอการเกดอนตรายทางรางกายหรอการรบกวนทางอารมณตอผอน และการกระท านนสงผลใหเกดการรบกวนทางอารมณแตเพยงอยางเดยวโดยปราศจากอนตรายทางรางกายหรอความ เสยหายอนใดทอาจชดเชยได ผกระท าไมตองรบผดส าหรบการรบกวนทางอารมณเชนวานนเลย” 122

เมอพจารณาสองมาตราขางตนประกอบกนแลวแลวสามารถกลาวไดวา จะไมมบทลงโทษส าหรบการกระท าละเมดซงท าใหเกดความทกขทางอารมณแตเพยงอยางเดยวโดยปราศจากอนตรายทางรางกายทเกดจากความทกขทางอารมณนน

สวนความเสยหายทางจตใจในรปแบบของการถกรบกวนทางจตใจ ซงมไดมลกษณะของการเจบปวยทางจตใจหรอทางจตเวช โดยทวไปแลวจะไมมการชดเชยใหซงความเสยหายทางจตใจในลกษณะน ในเหตผลทวาความเสยหายทางจตใจในลกษณะนเปนเพยงความรสกเพยงชวคราวทมไดมความรายแรงเหมอนกบการเจบปวยทางจตใจ อกทงยงเปนสงทไมแนนอนและอาจเกดการแกลงท าไดงาย ท าใหศาลมกจะปฏเสธทจะชดเชยใหซงความเสยหายทางจตใจใน

121 Restatement (Second) of Torts § 313(1) (1965). 122 Restatement (Second) of Torts § 436A (1965).

DPU

116

ลกษณะนทเกดขนเนองจากการกระท าโดยประมาท แตในทางกลบกน หากเปนการกระท าโดยจงใจ กจะมการยอมรบชดเชยใหกน123

แตอยางไรกตาม มลกษณะของการกระท าอย 2 รปแบบทกฎหมายลกษณะละเมดของสหรฐอเมรกายนยอมทจะชดเชยใหซงคาความเสยหายตอการถกรบกวนทางจตใจ คอ

1. การสงแจงขอความเกยวกบเรองการตาย หรอการเสยชวตของบคคล และ 2. เรองการจดการศพผตายอยางไมเหมาะสมทสงผลตอผทมความสมพนธใกลชดกบ

ผตาย ทงนกเพราะลกษณะของความเสยหายดงกลาวนมความรนแรงของความหนกหนวงในภยทไดรบ และเปนสงทประกนไดถงความมอยจรง

จากทกลาวมาจะเหนไดวา นอกจากความเสยหายทางจตใจทควบคไปกบความเสยหายทางรางกาย และความเสยหายตอการเจบปวยทางจตใจแลว กยงมการยอมรบชดเชยใหซงการถกรบกวนทางจตใจดวย อยางไรกตาม โดยลกษณะของความเสยหายตอการถกรบกวนทางจตใจทอาจจะไมไดมความรนแรงเทากบความเจบปวยทางจตใจ หรออาจเปนสงทไมถาวรหรออาจเกดการแกลงท าไดงาย ท าใหศาลไดวางเงอนไขในการควบคมรปแบบของความเสยหายชนดนไวแตเฉพาะผเสยหายโดยตรงเทานนทมสทธเรยกรองคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอการถกรบกวนทางจตใจได

แนวโนมในปจจบน ศาลและกฎหมายหลายมลรฐกยอมใหมการเรยกคาเสยหายเพอความเจบปวยทเกดจากความตนตระหนก กฎหมายบางมลรฐกาวหนาไปไกลยงขนเมอยอมรบฟงเรองความทกขทางอารมณ เหตผลอยางหนงทศาลยนยอมใหมการเรยกรองคาเสยหายเชนนไดเนองจากมพยานหลกฐานอยางเพยงพอทแสดงถงความตอเนองระหวางเหตและผล ความหนกหนวงของภยทไดรบ รวมทงหลกประกนความแทจรงของความเจบปวยทเกดแกโจทก124

นอกจากนศาลยงมแนวโนมทจะพจารณาความเสยหายอยางเปนระบบ กลาวคอ เรมใหการยอมรบวามนษยเปนหนวยหนงทแบงแยกไมได ในรปของ “ทางจตใจ” “ทางกาย” และ “ทางอารมณ” ซงมปฏก รยาตอเนองกนและกนอยางใกลชดอยตลอดเ วลา 125 การไดรบความกระทบกระเทอนทางจตใจยอมเทากบไดรบความกระทบกระเทอนทางรางกายดวย ดงนนในระบบกฎหมายอเมรกา หากตองการเรยกคาเสยหายทางจตใจแลวตองพจารณาเปนสองชน คอ มลรฐนนๆ

123 William L. Prosser, p. 329 (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะ

ละเมด (น. 79). เลมเดม). 124 จาก “ความเสยหายทางจตใจตามระบบกฎหมายคอมมอนลอว,” โดย พศวาส สคนธพนธ, 2525,

วารสารนตศาสตร, 12(2), น. 165-166. 125 Psychosomatic Injury, Traumatic Psychoneurosis and the Law, Canton, 1957, London.

DPU

117

ยนยอมใหมการเรยกรองหรอไมและหากไมปฏเสธใหมการเรยกรองแลว ตองมาพจารณาตอในชนทสองวา การบาดเจบนนเกดขนจากการกระท าละเมดอยางจงใจหรอการบาดเจบนนเกดขนจากความประมาทเลนเลอ เพราะบางมลรฐยงจ ากดใหเรยกรองไดเฉพาะทเปนการกระท าละเมดโดยจงใจเทานน

ในเรองของคาเสยหายส าหรบความเสยหายอนมใชตวเงนในสวนของความเศราโศกเสยใจเนองจากการตายของบคคลอนเปนทรกนน ศาลปฏเสธทจะชดเชยซงคาเสยหายชนดนในหลกการทวาเฉพาะแตความเสยหายทเปนตวเงนเทานนทจะมการชดเชยใหแกกน126

คาเสยหายทางจตใจทไดรบนน ผเสยหายจ าเปนตองพสจนใหศาลเหนวาจ าเลยกระท าละเมดโดยตงใจกอใหเกดความเสยหายทางจตใจหรออาจตระหนกวาการกระท าของตนอาจกอใหเกดความเสยหายเปนความเสยหายทางจตใจ ซงการกระท าของจ าเลยเปนการกระท าทรายแรงมาก ยากทสงคมจะยอมรบได และการกระท าของจ าเลยเปนเหตใหเกดความเสยหายทางจตใจโดยผเสยหายไดรบความเสยใจอยางรนแรง และวญญชนทวไปสามารถตระหนกไดวาเปนเชนนน

2. คาเสยหายเชงลงโทษ (Punitive Damages) คอ คาเสยหายทศาลก าหนดใหเพอเปนการลงโทษผกระท าละเมดนอกเหนอจากคาเสยหายทแทจรงทผเสยหายไดรบ

ศาลฎกาแหงสหรฐอเมรกาไดพฒนาหลกเกณฑทใชพจารณาเพอเปนแนวทางในการก าหนดคาเสยหายเชงลงโทษไว 3 หลกส าคญ ไดแก

(1) ระดบความนาต าหนของการกระท าของผกระท าละเมด (2) สดสวนของคาเสยหายเชงลงโทษตอคาเสยหายชดเชยความเสย (3) การเปรยบเทยบคาเสยหายเชงลงโทษทจะก าหนดกบมาตรการทางแพงหรอทาง

อาญาทก าหนดไวส าหรบการกระท าทมลกษณะเชนเดยวกน เนองจากสหรฐอเมรกาประกอบดวยมลรฐตาง ๆ ในเรองเกยวกบคาเสยหายเชงลงโทษ

มความแตกตางกนออกไป ในสหรฐอเมรกานนม 4 มลรฐทไมยอมรบหลกเกณฑคาเสยหายในเชงลงโทษ ไดแก มลรฐหลยสเซยนา (Louisiana) มลรฐแมสซาชเซทส (Massachusetts) มลรฐเนบราสกา (Nabraska) และมลรฐวอชงตน (Washington) โดยเหตผลทวา คาเสยหายในเชงลงโทษเปนการลงโทษสองตอ และเปนการหนเหออกนอกวตถประสงคของกฎหมายละเมดซงตองการชดใชเยยวยาผเสยหายใหกลบสสภาพเดม หรอใกลเคยงกบสภาพเดมมากกวาจะมงลงโทษผกระท าผด แตอยางไรกตาม ยงมอกบางมลรฐทแมจะยอมรบหลกเรองคาเสยหายในเชงลงโทษ แตกใชในของเขตทจ ากด เชน มลรฐอนเดยนา ยอมใหคาเสยหายเชงลงโทษเฉพาะในกรณทการกระท าของจ าเลยไม

126 Marc A. Franklin, p. 179 (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะ

ละเมด (น. 84). เลมเดม).

DPU

118

เปนความผดอาญาดวย เพอหลกเลยงการลงโทษสองตอนนเอง มลรฐมชแกนใหคาเสยหายเชงลงโทษโดยถอวาเปนการทดแทนการเสยความรสกมากกวาจะเปนการลงโทษ อยางไรกตาม มลรฐสวนใหญและในศาลของรฐบาลกลางกยนยอมใหคาเสยหายเชงลงโทษได

คาเสยหายเชงลงโทษในประเทศอเมรกาสวนใหญไมมขอจ ากดขอบเขตเหมอนกบประเทศองกฤษ ในขณะนแทบจะทกรฐในสหรฐอเมรกาไดมการน าเอาหลกการเรองคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชอยางกวางขวางซงอาจก าหนดอตราคาเสยหายเชงลงโทษในจ านวนทคอนขางสง

3.2.2.3 ภาระการพสจน ตามกฎหมายของสหรฐอเมรกา การพสจนถงความรบผดเพอละเมดนนอาจพจารณา

จากหลกภาระการพสจนทวไปทวาผใดกลาวอาง ผนนมภาระการพสจน คความผเปนฝายกลาวอางขอเทจจรงขนมาตองพสจนใหไดความจรงตามทกลาวอาง กลาวคอเปนหนาทของโจทกทจะตองท าใหคดปรากฏชดขน โจทกตองพสจนขอเทจจรงใหศาลเหนวาจ าเลยมหนาทตอโจทกไมวาจะเปนหนาททวไปหรอมาตรฐานความประพฤต แลวจ าเลยฝาฝนหนาทอนนนเปนเปนใหโจทกไดรบความเสยหาย ซงผลความเสยหายนนเปนเหตมาจากการกระท าของจ าเลยนนเอง และคณะลกขนจะก าหนดมาตรฐานของความประพฤตเปนพเศษโดยปราศจากพยานหลกฐาน แตอยางไรกตามตองมการพสจนบางอยาง ไมวาจะเปนพยานโดยตรงหรอพฤตการณแวดลอมกรณ ซงเปนเรองทคความตองกระท ากอนทปญหาเรองหนาทจะถกตดสนและคณะลกขนจะยอมรบวาความประพฤตเชนนมเหตผลหรอไมภายใตพฤตการณแวดลอมนน127

ในการใชสทธเรยกรองคาเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได โจทกตองพสจนใหไดวาเสยหายจรงตามทกลาวอาง จะใชพยานความเหนหรอการประมาณความเสยหายไมได เวนแตในกรณทความเหนน นเกยวของกบราคาทรพยสนหรอการบรการ ในกรณการใชสทธเรยกรองคาเสยหายเพอความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได เชนความเจบปวดทกขทรมาน ขอเทจจรงทเกยวกบการกระท าความผดของจ าเลยมผลตอการพสจนคาเสยหาย จากนนจงเปนหนาทของคณะลกขนทจะก าหนดจ านวนคาเสยหาย

ในสหรฐอเมรกา หลก Res Ipsa Loquitur มพฒนาการมาจากประเทศองกฤษ ซงถอวาเหตการณจะไมเกดขนถาไมมความประมาทเลนเลอ เชน ขวดโคคาโคลาระเบด ซงไมสามารถใหรายละเอยดหรอพสจนถงเหตการณทเกดขนไดวาเกดจากสาเหตใด แตโดยปกตขอเทจจรงทเกดขนยอมแสดงวามขอบกพรองบางอยางซงเปนสาเหตใหเกดเหตการณนนหรอมบางสงท างานผดพลาด เหตทตองน าหลกนมาใชเนองจากโดยหลกทวไปบคคลผไดรบความเสยหายตองพสจนวาจ าเลย

127 จาก “ภาระการพสจนในคดละเมดโดยประมาทเลนเลอ,” โดย ประสทธ จงวชต, 2549, กนยายน-

ธนวาคม , ดลยพาห, 53(3), น. 20.

DPU

119

ประพฤตในสงทวญญชนจะไมกระท า แตบคคลผไดรบความเสยหายไมสามารถพสจนถงการกระท าอนเปนประมาทเลนเลอ แตเหตการณทเกดขนยอมชดแจงอยในตวเองและเพยงพอแลวทจะวนจฉยถงความประมาทเลนเลอ

การใชหลก Res Ipsa Loquitur. มเงอนไขดงตอไปน (1) เหตการณปกตจะไมเกดขนโดยปราศจากความประมาทเลนเลอของบคคลใดบคคล

หนง (2) เหตการณทเกดขนจากตวแทนหรอเครองมอซงอยในความควบคมของจ าเลย (3) เหตการณทไมไดเกดจากการกระท าโดยใจสมครของโจทกหรอโจทกมสวนใน

ความประมาทดวย128

3.3 หลกการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการในประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System)

เนองจากประเทศไทยเปนประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ผเขยนจงเหนควรยกหลกการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการในประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษรมากลาวเพอใหเหนวากฎหมายในเรองดงกลาวบญญตไวอยางไร ในทน ผเขยนจะขอยกหลกกฎหมายของสาธารณรฐฝรงเศสขนมาพจารณา

3.3.1 สาธารณรฐฝรงเศส ในหวขอนจะกลาวถงขอบเขตของความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมาย

คาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบการชดใชตามกฎหมาย และเรองภาระการพสจน 3.3.1.1 ขอบเขตของความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมาย ในวนท 11 กมภาพนธ ค.ศ. 2005 กฎหมายฝรงเศสไดใหค าจ ากดความของค าวา “ความ

พการ”ไว โดยถอดความเปนภาษาไทยไดวา “ความพการ คอ การมขอจ ากดในการท ากจกรรมหรอมขอจ ากดในการมปฏสมพนธใน

ชวตในสงคมทบคคลหนงอาจตองประสบในสงแวดลอมรอบตวของเขา อนเนองมาจากมการเปลยนแปลงอยางมนยส าคญในระบบอยางหนงหรอมากกวานนของบคคลในระยะยาวและถาวร เชนวา ทางกายภาพ ทางประสาทสมผส ทางจตใจ ทางการเรยนร หรอทางดานจตวทยา หรอเนองจากความพการหลายดานพรอมกน หรอเนองจากภาวะสขภาพทบกพรอง” 129

128 แหลงเดม. (น. 38). 129 ANED country report on the implementation of policies supporting independent living for disable

people, Academic Network of European Disability experts (ANED), Retrieved January 11, 2015, from

DPU

120

มการวพากษวจารณกนวาค าจ ากดความขางตนมขอบเขตทจ ากดกวาค าจ ากดความค าวา “ความพการ” ในระหวางประเทศ เชน ค านยามท The World Health Organization: WHO ใหไว ทวา “ความพการ” คอผลของการมปฏสมพนธระหวางลกษณะเฉพาะของปจเจกบคคลกบสงแวดลอม และท าใหมผลกระทบตอทศนะคตในเรองความไมเทาเทยมกนของบคคลทมความบกพรองกบบคคลทไมมความบกพรอง130

ประเภทของความพการตามกฎหมายฝรงเศส 1) ความพการทางการเคลอนไหว 2) ความพการทางการมองเหน 3) ความพการทางการไดยน 4) ความพการทางการพด หรอการสอสาร 5) ความพการของอวยวะภายในรางกาย 6) ความพการทางจตใจ 7) ความพการทางสตปญญา 3.3.1.2 คาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบการชดใชตามกฎหมาย บทบญญตของกฎหมายแพงฝรงเศสไดรบรากฐานแนวความคดทางปรชญาของส านก

กฎหมายธรรมชาตทมความเชอวากฎหมายมทมาจากเหตผลทมอยตามธรรมชาต เหตผลนเปนเหตผลทถกตองสอดคลองกบธรรมชาต และนกกฎหมายฝรงเศสเหนวาควรเขยนเปนหลกการกวางๆ เปนหลกทวไปเพราะเหตผลหรอหลกเกณฑทถกตองตามธรรมชาตจะแฝงอยเบองหลงบทบญญตแหงกฎหมายเหลาน ประมวลกฎหมายแพงฝรงเศสมการประกาศใชในราวป ครสตศกราช 1804 จงเปนแนวความคดของส านกกฎหมายธรรมชาต เรองความรบผดในทางละเมดของฝรงเศสจงมการบญญตไวเปนหลกการกวาง ๆ มเพยง 5 มาตรา คอ มาตรา 1382 ถงมาตรา 1386 ในมาตรา 1382 และมาตรา 1383 เปนบทบญญตความรบผดทอยบนพนฐานของความผด ซงเปนบทบญญตทวไปในความรบผดทางละเมด สวนมาตรา 1384 ถงมาตรา 1386 บญญตเกยวกบความรบผดในการกระท าของบคคลอน

ทฤษฎกฎหมายฝรงเศสถอวาความผดเปนเงอนไขทจ าเปนส าหรบความรบผดทางแพงอนหมายความวาบคคลจะตองรบผดกตอเมอไดกระท าดวยความจงใจ แตตอมาแนวคดพนฐานของความรบผดทางละเมดตามกฎหมายฝรงเศสไดผอนคลายลงไป โดยไมเพยงแตก าหนดใหบคคลตอง

http://www.disability-europe.net/content/aned/media/ANED%20Independent%20Living%20report%20-%20France.pdf

130 Disabilities. Retrieved March 15, 2015, from http://www.who.int/topics/disabilies/en/

DPU

121

รบผดบนพนฐานของหลกความผด กลาวคอไดกระท าความผดโดยความจงใจเทานน แตยงก าหนดใหบคคลตองรบผดในการกระท าโดยประมาทเลนเลอของตนดวย ดงทบญญตไวในมาตรา 1382 และมาตรา 1383 ซงมาตรา 1382 เปนบทบญญตทวางหลกเกณฑทวไปในความรบผดทางละเมด ไดบญญตไววา

มาตรา 1382 บญญตวา “การกระท าใด ๆ ของบคคลอนเปนเหตใหเกดความเสยหายแกผอน บคคลซงกระท าความเสยหายโดยความผดนนจ าตองทดแทนความเสยหาย”

มาตรา 1383 บญญตวา “บคคลทกคนตองรบผดในความเสยหายทตนไดกอขนไมเพยงแตกระท าโดยจงใจเทานน แตตองรบผดในความประมาทเลนเลอหรอปราศจากความระมดระวงของเขาดวย”

เมอพจารณามาตรา 1382 และมาตรา 1383 ขางตนแลวกจะเหนไดวากฎหมายลกษณะละเมดของฝรงเศสไดเขยนไวเปนหลกการทวไปอยางกวางเพอใหกฎหมายมความยดหยนเหมาะสมกบยคสมยทเปลยนไป งายตอการปรบใชในแตละสถานการณ จนในค าอธบายทางต าราของกฎหมายฝรงเศสไดกลาววา กฎหมายฝรงเศสไมไดมกฎเกณฑใด ๆ ขดขวางการเรยกรองคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายจากการถกกระท าละเมด อะไรกตามทอยบนพนฐานแหงกฎหมายแลว ยอมไดรบความคมครองและชดเชยให131

ตามมาตรา 1382 หากการกระท านนกอใหเกดความเสยหายแกผอนโดยความผดของตน ไมวาจะมความเสยหายใดเกดขน ผกระท ากจะตองชดใชความเสยหายนนโดยไมไดแบงแยกวาเปนความเสยหายตอชวต รางกาย ทรพยสน ชอเสยง หรอความเสยหายทางจตใจ ดงนน ไมวาจะเปนความเสยหายในทางวตถหรอความเสยหายในทางศลธรรมกรวมอยในสทธทอาจเรยกรองไดดวย

จากบทบญญตตามมาตรา 1382 และ มาตรา 1383 นสามารถแยกองคประกอบความรบผดทางละเมดทส าคญตามกฎหมายฝรงเศสได 3 ประการ132

1. มความเสยหาย 2. มความผด 3. มความสมพนธแหงเหตและผลระหวางความผดและความเสยหายนน

131 From Principle of French Law, Second Edition, (p. 412), by John Bell, 2008, Sophin Boyron and

Simon Whittaker, Grate Britain: Oxford University (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด (น. 93-94). เลมเดม).

132 จาก หลกกฎหมายแพงลกษณะละเมด (น. 69), โดย จด เศรษฐบตร, 2553, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด (น. 94). เลมเดม.

DPU

122

ในเรองของความเสยหายนน จะตองเปนความเสยหายทอยบนหลกการทส าคญ 2 ประการคอ ความเสยหายดงกลาวจะตองเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมด กลาวคอ ผเสยหายจะตองไดรบความเสยหายโดยตรงจากการกระท าละเมดและความเสยหายจะตองไมไกลเกนกวาเหต และความเสยหายจากการกระท าละเมดตองเปนความเสยหายทแนนอน 133 ความเสยหายทจ าเลยจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนแกโจทกตองเปนความเสยหายทไดรบความคมครองตามกฎหมายและจะตองเปนความเสยหายทเกดแกตนโดยเฉพาะมใชความเสยหายทเกดแกผอน

ประเภทของความเสยหายตามกฎหมายฝรงเศสนนแบงออกเปน 2 ประเภทคอ ความเสยหายทางวตถ และความเสยหายในทางศลธรรม

1. ความเสยหายในทางวตถ หมายถงการท าความเสยหายแกสทธทางทรพยสน เชน การททรพยสนเสยหาย การสญเสยรายไดและคาจางอนอาจค านวณเปนตวเงนไดแนนอนซงรวมถง การสญเสยก าไรดวย

2. ความเสยหายในทางศลธรรม คอความเสยหายตอสทธทอยนอกเหนอกองทรพยสน เปนความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได และศาลฝรงเศสไดแปลความอยางกวางขวาง โดยยอมใหมการฟองรองเรยกคาสนไหมทดแทน เชน ความเจบปวด ทกขทรมานอนเกดจากการถกกระท าละเมด หรอใหมการเรยกคาสนไหมทดแทนไดในกรณทสญเสยบคคลอนเปนทรก เปนตน

บทบญญตนเปนบทบญญตกวางๆ ไมจ ากดขอบเขตวาจะเปนการละเมดสทธประเภทใดบาง ในทางปฏบตค าพพากษาของศาลสงฝรงเศสไดยอมรบวาความเสยหายในทางศลธรรมยอมฟองรองในทางละเมดได มาตรา 1382 ไมไดก าหนดวาความเสยหายแกสทธประเภทใดบางทไดรบความคมครอง ซงศาลฝรงเศสไดใชดลยพนจในการตความกฎหมายอยางกวางขวาง

ตามค าอธบายทางต าราไดอธบายวา “ความผด” หมายถงการขดขนตอหนทมกฎหมายก าหนดใหตองชดใชหากเกดความเสยหายขนเดมกฎหมายแพงฝรงเศสถอหลกโดยเครงครดวา "ไมมความรบผดโดยปราศจากความผด" (No Liability Without Fault) กลาวคอความเสยหายทเกดขนจะตองเกดจากความผดของผกระท าละเมด

การทโจทกจะไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนโจทกตองพสจนใหศาลเหนวาตนไดรบความเสยหายอนเกดจากการกระท าหรอการงดเวนการกระท าของจ าเลย ตอมามการผอนคลายหลกนลงโดยก าหนดบทสนนษฐานใหบคคลตองรบผดในการกระท าของบคคลอน หรอสตว หรอทรพยทมอยในความครอบครองดแลดงทบญญตไวในกฎหมายแพงฝรงเศส มาตรา1384-1386 ซงอาจแยกกรณทกฎหมายแพงฝรงเศสสนนษฐานวาความผดโดยผกลาวหาไมตองพสจน คอ

133 From Principle of French Law (pp. 412-414). Op.cit (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทาง

จตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด (น. 95). เลมเดม).

DPU

123

1. ความรบผดเนองจากการกระท าของผอน ไดแกกรณทบดามารดา คร ลกมอฝกหด นายจางและผบงคบบญชาตองรบผดคาสนไหมทดแทนความเสยหายซงบตร นกเรยน ลกมอฝกหด คนใช ผใตบงคบบญชาไดกอขน

2. ความรบผดเนองจากการกระท าของสตว ไดแกเจาของหรอผใชสตวตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายซงสตวไดกอขน

3. ความรบผดเนองจากการกระท าของสงของ ไดแกเจาของหรอผดแลตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายซงสงของไดกอขน

ตอนปลายศตวรรษท 19 อบตเหตอนเกดจากเครองกลในโรงงานไดเกดขนมากและผเสยหายมกไมไดรบการเยยวยาความเสยหายจากผประกอบกจการ เนองจากผเสยหายไมสามารถน าพยานหลกฐานมาแสดงใหศาลเหนวาผประกอบกจการมความประมาทเลนเลอ ทงนเพราะวาผประกอบการเปนผรขอเทจจรงและความเปนไปในโรงงานเพยงฝายเดยว ศาลฝรงเศสไดวางหลกวา แมผเสยหายไมสามารถพสจนใหศาลเหนถงความผดของผประกอบกจการได แตเมอปรากฏวาผ ประกอบกจการเปนผดแลทรพยสนซงเปนตนเหตของความเสยหายแลว กตองรบผดตาม มาตรา 1384 กลาวคอ ถาความเสยหายเกดแกบคคลหนงนนเกดจากสงของทอยในความดแลของบคคลอกคนหนง บคคลทครอบครองดแลสงของเหลานนตองรบผด

ดงทไดกลาวมาแลวขางตนวาประเภทของความเสยหายตามกฎหมายฝรงเศสนนแบงออกเปน 2 ประเภทคอ ความเสยหายทางวตถและความเสยหายในทางศลธรรม กรณผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการอาจจ าแนกรายละเอยดของคาเสยหายเพอใหผเสยหายกลบสฐานะดงทเปนอยเดมตามประเภทความเสยหายดงกลาวโดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. ความเสยหายในทางวตถ เปนความเสยหายทอาจตราคาเปนเงนได โดยทวไปเปนความเสยหายแกทรพยสน กลาวคอเปนความเสยหายทกระทบกระเทอนตอสทธในทางทรพยสนของปจเจกชนหรอกระทบตอผลประโยชนในทางการเงนของบคคล เชน ในคดละเมดตอรางกาย คาใชจายอนจ าเปนตาง ๆ จ านวนคาใชจายในการรกษาพยาบาล คาอปกรณชวยเหลอในการใชชวต คาเดนทางมารบการรกษาพยาบาล คาขาดรายไดในระหวางรกษาตว คาเสยความสามารถประกอบการงานท งในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคต เหลานเปนคาเสยหายแบบ Special Damages ทผเสยหายสามารถพสจนใหเหนจรงได

2. ความเสยหายในทางศลธรรม คอความเสยหายตอสทธทอยนอกเหนอกองทรพยสน ความเสยหาทางจตใจไมวาจะเกดขนกบผเสยหายเอง หรอเกดจากการตายหรอการ

ไดรบบาดเจบของผอน กฎหมายฝรงเศสยนยอมทจะชดใชใหซงคาเสยหายส าหรบความเสยหายดงกลาว เพยงแตผเสยหายตองแสดงใหเหนวาความเสยหายดงกลาวเปนผลโดยตรง และเปนความ

DPU

124

เสยหายทแนนอนจากการกระท าของผกระท าละเมด โดยความเสยหายดงกลาวนอาจอยในรปแบบของความเจบปวยทางจตใจ ตามหลกจตเวชศาสตร ดงเชนในคดป 1973 ความวา สามของโจทกประสบอบตเหตทางรถยนตและกลบมาทบานในสภาพทมคราบเลอดเปอนตามเสอผาของเขา โจทกผเปนภรยาเหนสภาพเชนนนของสามท าใหเธอตกใจอยางมาก และประสบกบความเจบปวยทางจตใจซงสงผลใหเธอแทงลกในภายหลง ศาลฝรงเศสตดสนใหจ าเลยตองรบผดชดใชคาเสยหายจากความเสยหายดงกลาวแกเธอ134

นอกจากนน กฎหมายละเมดของฝรงเศสยงยอมรบความเสยหายทางจตใจทเกดจากการถกท าราย หรอการตายของสตวเลยงของตน หรออาจเปนความเสยหายทางจตใจทไมจ าตองมเงอนไขในทางจตเวช หรอความเศราโศกเสยใจจากการไดรบบาดเจบ หรอเสยชวตของบคคลอนเปนทรก ดงเชนในคดในป 1971โจทกซงเปนสามเรยกรองคาเสยหายส าหรบความเศราโศกเสยใจจากการทภรยาของตนไดรบบาดเจบจากอบตเหตโดยถอวาเปนความเสยหายตอบคคลทเกยวของกบผตองเสยหาย ซงผเสยหายไมจ าเปนจะตองมความสมพนธกนทางสายเลอดหรอโดยการแตงงานเทานน แตรวมถงคหมนหรอผทอยดวยกนโดยยงมไดแตงงานดวย135

อาจกลาวไดโดยสรปไดวาในกฎหมายลกษณะละเมดของฝรงเศสนน ไมวาจะเปนความเสยหายทางจตใจในรปแบบใด กฎหมายลกษณะละเมดของฝรงเศสยนยอมทจะชดใชใหซงคาเสยหายทงหมดตามหลกเกณฑในมาตรา 1382 และมาตรา 1383 ความเสยหายทเกดขนไมจ าเปนตองคาดหมายได เพยงแตมเงอนไขทวารปแบบของความเสยหายดงกลาวน จะตองเปนความเสยหายโดยตรงและแนนอนและเปนความเสยหายทใกลชดกบเหต

คาเสยหายทางจตใจของสาธารณรฐฝรงเศสอาจจ าแนกออกไดเปน 3 ประเภท136 คอ 1. Mental and Physical Suffering กลาวคอ เปนคาเสยหายส าหรบความเสยหายทาง

กายหรอจตใจทเกดขน เชน การบาดเจบทางรางกาย การเจบปวยทางจตใจ หรอแมแตโรคทเปนผลตามมาจากความเสยหาย และคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอความงาม รปโฉม หรอการสญเสยความสามารถ เชน การทผเสยหายจะตองทนทกขหรอเสยใจทตนเองพการ หรอไมสมประกอบ ซงจะมหลกฐานในทางการแพทยเปนเครองบงชถงขอบเขตของความสญเสยทเกดขน โดยทวไปจะมการแบงแยกระดบความรนแรงวาจะเปนความเสยหายทางรางกายหรอจตใจ เพอใชในการก าหนด

134 Raymond Youngs, p. 502 (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะ

ละเมด (น. 95). เลมเดม). 135 Cees van Dam, p. 330 (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะ

ละเมด (น. 96). เลมเดม). 136 คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด (น. 97-98). เลมเดม.

DPU

125

จ านวนคาเสยหายทจะขนอยกบระดบความรนแรงทเกดขน โดยศาลจะพจารณาจากขอเทจจรงและพฤตการณในแตละคด โดยประกอบไปดวยปจจยทส าคญตาง ๆ เชน รปแบบและระยะเวลาของการบาดเจบ ระยะเวลาของการรกษา ความพการทเกดขน อายและเพศ เปนตน

2. Impaired Enjoyment of Life กลาวคอ เปนคาเสยหายส าหรบการลดนอยถอยลงของคณภาพชวต ซงประกอบไปดวยการสญเสยความรนรมยของชวตในแตละวนทจะเกดขน และโอกาสหรอความชนชอบในกจกรรมทตนเองเคยไดกระท า ดงเชน ไมสามารถเลนกฬา หรอสญเสยความสามารถในการสบพนธ เปนตน

3. Suffering resulting from victim’s death or injury กลาวคอ เปนคาเสยหายส าหรบความเศราโศกเสยใจทเกดขนเนองจากการบาดเจบ หรอตายของบคคลทมความสมพนธใกลชดกบตน ดงทไดกลาวไวแลวขางตนวากฎหมายลกษณะละเมดของฝรงเศสยอมรบถงการชดเชยใหกนซงคาเสยหายตอบคคลทเกยวของกบผตองเสยหาย ไมวาจะเปนความเสยหายทเปนตว เงน ดงเชน คาขาดไรอปการะ คาขาดแรงงาน หรอคาปลงศพ หรอจะเปนความเสยหายอนมใชตวเงน ดงเชน คาความเศราโศกเสยใจทเกดขนจากการบาดเจบ หรอการตายของบคคลทมความสมพนธใกลชดกบตน โดยไมจ ากดวาจะตองเปนผทมความสมพนธกนในทางสายเลอดหรอโดยการแตงงานเทานน แตยงรวมถงคหมน หรอผทอยดวยกนโดยยงมไดแตงงานดวย ซงจะพจารณาจากความสมพนธเปนหลก

ในเรองของการก าหนดคาเสยหายนน สาธารณรฐฝรงเศสกเหมอนกบประเทศอน ๆ ทใชระบบประมวลกฎหมายทการก าหนดคาเสยหายทางละเมดมวตถประสงคเพอทจะชดเชยเยยวยาความเสยหายใหแกผเสยหาย และไมยอมรบแนวคดทจะใหมการก าหนดคาเสยหายเชงลงโทษในทางแพง โดยถอวาความรบผดในทางละเมดนนมใชโทษทกฎหมายมงจะเอาผดแกผกระท าละเมด ดงนน ภายใตประมวลกฎหมายแพงของสาธารณรฐฝรงเศส การก าหนดคาเสยหายจงก าหนดแตเฉพาะคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขนจรงเทานน เพอใหผเสยหายสามารถกลบคนสฐานะเดมหรอใกลเคยงกบฐานะเดมมากทสด

อยางไรกตาม ในปครสตศกราช 2004 สาธารณรฐฝรงเศสไดมความพยายามทจะปรบปรงแกไขประมวลกฎหมายแพงวาดวยหน ซงไดมการจดตงคณะกรรมาธการยกรางกฎหมายเพอปฏรปประมวลกฎหมายแพงขนโดยไดรบความเหนชอบจากประธานาธบด Jacques Chirac

และตนรางประมวลกฎหมายฉบบนไดถกเสนอตอกระทรวงยตธรรมของสาธารณรฐฝรงเศสในปลายป 2005 ซงตนรางประมวลกฎหมายฉบบนสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงในประมวลกฎหมายแพงของสาธารณรฐฝรงเศสเปนอยางมาก กลาวคอ ไดมบทบญญตของกฎหมายทอนญาตใหศาลมอ านาจในการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ (Punitive Damages) ได อนเปนการแสดงให

DPU

126

เหนวากฎหมายของสาธารณรฐฝรงเศสนนไดยอมรบในการน าเอาหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายของกฎหมายทงสองระบบมาปรบใช ดงปรากฏอยในตนรางประมวลกฎหมายแพงฝรงเศส มาตรา 1371 วา

“ผใดกระท าความผดโดยไตรตรองลวงหนาโดยมวตถประสงคเพอทจะแสวงหาผลประโยชนจากก าไรทางดานการเงน ศาลอาจมค าสงใหจายคาเสยหายในเชงลงโทษนอกเหนอจากคาเสยหายในเชงทดแทน และอาจมค าสงใหแบงสวนของคาเสยหายนนสงไปทกระทรวงการคลง โดยศาลจะตองก าหนดเหตผลพเศษส าหรบค าสงใหจายคาเสยหายในเชงลงโทษและตองแยกจ านวนไวอยางชดเจนจากการก าหนดคาเสยหายอยางอน ๆ ทใหกบผเสยหาย”

ตอมาตนรางประมวลกฎหมายแพงฝรงเศสฉบบดงกลาวไดมการแกไขปรบปรงเนอหาสาระเพมเตมโดยมใจความส าคญดงน

“ผใดจงใจกระท าความผด โดยชดแจงตอบคคลอนใหเขาไดรบความเสยหายโดยเฉพาะกระท าความผดน นเปนไปเพอใหไดผลประโยชน ศาลสามารถทจะลงโทษโดยการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษขนนอกเหนอจากคาสนไหมทดแทน ซงสวนนศาลอาจใชดลยพนจแบงคาเสยหายนนเขากระทรวงการคลง โดยการตดสนของศาลทมค าสงใหจายเงนคาเสยหายชนดนจ าเปนตองมเหตผลพเศษสนบสนนและจ านวนคาเสยหายนตองแยกตางหากจากคาเสยหายอยางอนทใหกบผเสยหาย ทงนคาเสยหายในเชงลงโทษไมมวตถประสงคเพอการประกนภย”137

จะเหนไดวาสาธารณรฐฝรงเศสมการยอมรบในหลกเกณฑของการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษแลวระดบหนง และมแนวโนมทจะน าเรองคาเสยหายในเชงลงโทษมาปรบใช โดยมวตถประสงคเพอลงโทษและยบย งปองปรามการกระท าละเมดทมเจตนารายและมงแสวงหาผลประโยชน

3.3.1.3 ภาระการพสจน ตามกฎหมายฝรงเศสมหลกหนาทน าสบเปนใจความถอดความเปนภาษาไทยไดวา

“ผใดทอางวามพฤตการณอยางหนงซงผดกบสภาพซงฝายตรงขามสบไดมาแลว ผนนมหนาทน าสบ สวนผทอางสภาพธรรมดาแลว ไมจ าเปนจะตองสบ” 138

137 จาก คาเสยหายในเชงลงโทษทางละเมด (เอกสารประกอบการสมมนาเชงปฏบตการทางวชาการ ครง

ท 3 โครงการปรชญาดษฎบณฑตทางสงคมศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง) (น. 132-134), โดย สรชย พวงชศกด , กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

138 จาก “การพสจนคาเสยหายในทางละเมด,” โดย ประสทธ จงวชต, 2549, วารสารกฎหมาย, 25(3), น. 69-70.

DPU

127

เมอพจารณาหลกนจะเหนไดวา เมอบคคลใดกลาวอางขอเทจจรงในทางตรงขามกบคความอกฝายหนงทสบมาแลวเพอใหไดความจรงตามทตนกลาวอาง ผนนมภาระการพสจนขอเทจจรงดงกลาว สวนผทอางขอเทจจรงทวไปทเปนสภาพธรรมดาแลวไมตองน าสบขอเทจจรงนนอก เชนกรณบคคลใดฟองรองคดเพอไดมาซงสงใดทเขาไมมหรอบคคลใดอางสทธความเปนเจาหนหรอสทธของเขาตอทรพยสน บคคลนนตองพสจน ซงตรงกบสภาษตกฎหมายทวา “Onus probandi incumbit actori”

เมอคความทมภาระการพสจนขอเทจจรงเพอใหศาลเหนตามทตนกลาวอางไมไดน าสบขอเทจจรงนนตามทตนมหนาทยอมตกเปนฝายแพคดในประเดนนน แตถาคความฝายนนไดพสจนใหศาลเหนตามนนกจะเปนฝายชนะคดในประเดนนน

กรณคความอกฝายหนงกลาวอางขอเทจจรงหรอขอตอสอนเ ปนขอยกเวน คความทกลาวอางขอยกเวนนนยอมมภาระการพสจน ภาระการพสจนในคดซงตกแกจ าเลยนเรยกคามสภาษตกฎหมายวา “Res in exceptione fit acter” ดงนนจงอาจกลาวไดวาภาระการพสจนยอมตกอยแกบคคลผกลาวอาง

ประมวลกฎหมายแพงฝรงเศส มาตรา 1315 ถอดความเปนภาษาไทยไดวา “บคคลใดใชสทธเรยกรองใหช าระหน บคคลนนตองพสจน ในทางกลบกน ถาบคคลใดอางวาหนนนระงบแลว บคคลนนตองพสจนถงการช าระ

เงนหรอขอเทจจรงทท าใหหนนนระงบ” 139 ดงนน ในการบรรเทาความเสยหาย บคคลซงเรยกรองใหช าระหนตองพสจนใหศาล

เหนถงหนนนกลาวคอ ภาระการพสจนตกแกโจทกทตองพสจนถงความผดของจ าเลย อนตรายหรอความเสยหายทไดรบ และความสมพนธระหวางการกระท าและผล ถาโจทกพสจนไดจงจะไดรบคาสนไหมทดแทนเพอชดเชยความเสยหายทไดรบและหากจ าเลยตอสวาหนระงบแลวจ าเลยกตองมหนาทน าสบ

139 The French Civil Code (P. 243), by John H. Crabb, 1977, New Jersey: Fred B. Rothman & Co..

DPU

บทท 4 ปญหาและวเคราะหปญหาการเยยวยาผเสยหาย

ทถกกระท าละเมดจนรางกายพการ

ดงทไดกลาวมาแลววาบคคลยอมมสทธในอนทจะไมถกท าใหเสยหาย เมอบคคลใดกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอนโดยไมมอ านาจอนชอบธรรมทจะกระท าได หรอไมมขอแกตวตามกฎหมาย ยอมเปนการชอบธรรมทจะตองชดใชความเสยหายทเกดขนแกบคคลทเขาไดกระท าตอ ไมวาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอกตาม กฎหมายจงบงคบใหบคคลผกระท าการละเมดจ าตองชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนโดยการใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหายอนเนองมาจากการกระท าของตน ไมวาจะกอความเสยหายอยางใดขน ผทไดกระท าใหเกดความเสยหายดงกลาวกควรจะตองมหนาทในการชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนเพอใหเขาไดกลบคนสสถานะเดมเสมอนไมมการท าละเมดเกดขน หรอหากไมอาจท าไดเชนนนกตองท าใหกลบคนสสถานะทใกลเคยงดงทเปนอยเดมทสดเทาทจะท าได ถาไมสามารถกระท าไดโดยวธอนกตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายทเกดขนโดยการชดใชเปนเงนอนเปนวธชดใชไดทวไปเมอไมสามารถหาวธอนไดดกวานน เหตผลเนองมาจากเขาไดเปนผกอความเสยหายเหลานน จงจ าตองรบผลของการกระท าดงกลาว เมอผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการแลว การทผเสยหายจะไดรบชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนจ าเปนทจะตองน าคดขนสศาลเพอใหศาลมค าพพากษาใหผกระท าละเมดชดใชคาสนไหมทดแทน จงมความจ าเปนทจะตองทราบวาความพการทกฎหมายใหความคมครองมขอบเขตเพยงใด ภาระการพสจนขอเทจจรงตอศาลมขอขดของประการใดหรอไม และคาเสยหายทกฎหมายยนยอมใหมการชดใชแกผเสยหายมประการใดบางและมขอขดของประการใดบาง ปญหาเรองความเสยหายทผเสยหายไดรบเนองมาจากการกระท าละเมดทผเขยนพบวากฎหมายไทยยงไมไดใหความคมครองอยางเหมาะสมคอ กรณทผเสยหายไดรบความความกระทบกระเทอนอยางรนแรงทางจตใจ สงผลใหรางกายไดรบความเจบปวยขน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมดมไดใหการรบรองใหมการชดใชความเสยหายทเกดขนแตอยางใด ทงทความเสยหายทเกดขนนนเปนสงทเกดขนอยางแทจรง และเปนผลโดยตรงจากการกระท า

DPU

129

ละเมดนนเอง ซงถอวาเปนความเสยหายแกรางกายเชนกน อนแสดงใหเหนไดวากฎหมายลกษณะละเมดของไทยยงมขอบกพรองในการใหความคมครองผเสยหายทถกกระท าละเมด โดยมไดรบรองใหมการเยยวยาผเสยหายใหกลบคนสสถานะเดมดงเชนมไดมการกระท าละเมดมากอนอยางแทจรง อกทงในปจจบนเมอเกดการละเมดเปนเหตใหผเสยหายไดรบอนตรายตอรางกาย ไมวาจะเปนการไดรบบาดเจบเนองจากบาดแผลทไดรบ จนถงกรณไดรบความพการทางรางกาย แมผเสยหายมสทธไดรบการชดใชคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได หากเกดความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงน ผเสยหายยงสทธเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนทเกดขนนนอกดวย แตกรณความเสยหายทางจตใจทเกดขนแตผเสยหายมไดรบความเสยหายแกรางกาย อนามย เสรภาพ หรอมใชกรณหญงถกกระท าผดอาญาเปนทรศลธรรม กฎหมายไมไดใหสทธผเสยหายทจะไดรบชดใชคาเสยหายอนมใชตวเงนแตอยางใด ซงปญหาดงกลาวสงผลใหความเสยหายทเปนผลตอเนองมาจากความเสยหายทางจตใจไมไดรบการเยยวยาความเสยหายตามไปดวย

ยงไปกวานน หากผกระท าละเมดจงใจหรอมเจตนารายใหเขาพการ หรอถงขนประสงคเอาชวตผอนแตไมสมดงความประสงค คอไมไดเสยชวตแตเขาไดรบบาดเจบสาหสจนรางกายพการ หรอเกดจากการกระท าโดยประมาทเลนเลออยางรายแรง ผกระท าควรทจะตองชดใชความเสยหายเพมขนจากความเสยหายทแทจรงเพอเปนการลงโทษผกระท าผดในความชวรายหรอความประมาทเลนเลออยางรายแรงไมค านงถงสทธของผอนและเพอปรามมใหกระท าผดซ าอก แตประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด มไดมบทบญญตใหมการใหคาเสยหายในเชงลงโทษแตอยางใด

ดวยเหตน ผเขยนเหนควรทจะศกษากรณทกลาวมาขางตนนใหชดเจนเพอก าหนดแนวทางในการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการตอไป ในบทนผเขยนจะกลาวถงปญหาลกษณะและขอบเขตของความพการทกฎหมายจกตองคมครอง ปญหาในเรองภาระการพสจนเพอเรยกคาเสยหายของผเสยหาย และปญหาหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบกรณถกกระท าละเมดจนรางกายพการ

4.1 ปญหาลกษณะและขอบเขตของความพการทกฎหมายจกตองคมครอง จากการศกษาพบวาไดมการใหค านยามของค าวา “ความพการ” ไวทงในระดบองคการระหวางประเทศ และในกฎหมายภายในของแตละประเทศ ซงมการใหค านยาม ดงน

DPU

130

องคการอนามยโลก (World Health Organization: WHO) ใหค านยามของค าวา “ความพการ” วาเปนขอจ ากดหรอการขาดความสามารถในการปฏบตกจกรรมใด ๆ หรอมความสามารถในขอบเขตทจ ากดเมอพจารณาเทยบกบบคคลปกตทวไปเนองจากความบกพรองอยางหนงอยางใด1 องคการสหประชาชาต (United Nations: UN) ใหค านยามของค าวา “คนพการ” ไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธของคนพการ (Declaration on the Rights of Disabled Persons) วาหมายถง บคคลใดกตามทมความบกพรองในความสามารถทางรางกายหรอจตใจไมวาจะเปนมาแตก าเนดหรอไมกตาม จนท าใหไมแนใจวาจะสามารถด ารงชวตไดเชนคนปกต ไมวาจะเพยงสวนใดสวนหนงหรอทงหมดไดดวยตนเอง2 อนสญญาวาดวยสทธคนพการ (Convention on the Rights of Person with Disabilities: CRBD) กลาววา คนพการ หมายความรวมถง บคคลทมความบกพรองทางรางกาย จตใจ สตปญญา หรอทางประสาทสมผสในระยะยาว ซงเมอมปฏสมพนธกบอปสรรคนานปการ จะกดขวางการมสวนรวมในสงคมอยางเตมทและมประสทธผลบนพนฐานทเทาเทยมกบบคคลอน3

พระราชบญญตขจดก าร เ ลอกปฏบต ตอคนพก าร ค .ศ. 1995 (The Disability Discrimination Act 1995: DDA) ของประเทศองกฤษใหค านยาม ค าวา “คนพการ” วาหมายความถง บคคลทมความบกพรองทางดานรางกายหรอจตใจทมผลกระทบอยางมากและระยะยาวตอความสามารถในการด าเนนกจวตรประจ าวนตามปกตของบคคลนน4

1 A disability is any restriction or lack (resulting from an impairment) of ability to perform an activity

in the manner or within the range considered normal for a human being. Retrieved May 17, 2014, from http://hcdg.org/definition.htm/

2 Disabled persons means any person unable to ensure by himself or herself wholly or partly the necessities of a normal individual and/or social life as a result of a deficiency either congenital or not in him or her physical or mental capabilities. Retrieved May 17 , 2014, from http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/resins.htm/

3 Persons with disabilities include those who have long-term physical, mental, intellectual or sensory impairments which in interaction with various barriers may hinder their full and effective participation in society on an equal basis with others.

4 The Disability Discrimination Act (DDA) defines a person with disabilities as someone who has a physical or mental impairment that has a substantial and long-term adverse effect on the ability to carry out normal day-to-day activities. Retrived january,9 2015, from http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1995/50/contents

DPU

131

ค าวา “ความพการ” ตามพระราชบญญตขจดการเลอกปฏบตตอคนพการ ค.ศ. 1995 (The Disability Discrimination Act 1995: DDA) ทเกยวกบการถกกระท าละเมดนนอาจเปนความบกพรองทางดานประสาทสมผส อยางเชนการมองเหนหรอการไดยน โรคเกยวกบสขภาพทางจต และความเจบปวยทางจตใจหรออาจเปนความพการเนองจากการไดรบบาดเจบทางรางกายหรอสมองกได

รฐบญญต เกยวกบความพการของชาวอเมรกน ค.ศ. 1990 (The Americans with Disability Act of 1990: ADA) ของสหรฐอเมรกาไดใหค าจ ากดความของค าวา “ความพการ” วาหมายถง ความบกพรองทางดานรางกายหรอจตใจของบคคลทสงผลใหมขอจ ากดอยางมนยส าคญในการด าเนนกจกรรมส าคญในชวตประจ าวนอยางหนงหรอมากกวานนของบคคลนน5

สาธารณรฐฝรงเศสใหค านยามค าวา “ความพการ” คอ การมขอจ ากดในการท ากจกรรมหรอมขอจ ากดในการมปฏสมพนธในชวตในสงคมทบคคลหนงอาจตองประสบในสงแวดลอมรอบตวของเขา อนเนองมาจากมการเปลยนแปลงอยางมนยส าคญในระบบอยางหนงหรอมากกวานนของบคคลในระยะยาวและถาวร เชนวา ทางกายภาพ ทางประสาทสมผส ทางจตใจ ทางการเรยนร หรอทางดานจตวทยา หรอเนองจากความพการหลายดานพรอมกน หรอเนองจากภาวะสขภาพทบกพรอง6

พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 ไดใหความหมายของค าวา “คนพการ” ไววา “บคคลซงมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอเขาไปมสวนรวมทางสงคม เนองจากมความบกพรองทางการเหน การไดยน การเคลอนไหว การสอสาร จตใจ อารมณ พฤตกรรม สตปญญา การเรยนร หรอความบกพรองอนใด ประกอบกบอปสรรคดาน

5 Americans with Disabilities Act of 1990 : ADA- 42 U.S. Code Chapter 126 sec. 12102. Definition,

Retrieved January, 10, 2015, From http://finduslaw.com/ameaicans-disabilities-act-1990-ada-42-us-code-chapter-126

6 ANED country report on the implementation of policies supporting independent living for disable people, Academic Network of European Disability experts (ANED), Retrieved January 11, 2015, from http://www.disability-europe.net/content/aned/media/ANED%20Independent%20Living%20report%20-%20France.pdf

DPU

132

ตาง ๆ และมความจ าเปนพเศษทจะตองไดรบความชวยเหลอดานหนงดานใด เพอใหสามารถปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอเขาไปมสวนรวมทางสงคมไดอยางบคคลทวไป7

จะเหนไดวาค านยามค าวา “ความพการ” ไมวาทงในระดบองคการระหวางประเทศและในกฎหมายภายในของแตละประเทศ รวมถงประเทศไทยไดใหความหมายทคลายคลงกนและโดยสาระส าคญแลวมความหมายไมตางกน กลาวคอ ตางเหนวา “ความพการ” หมายความวา การทบคคลมขอจ ากดหรอขาดความสามารถในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวน หรอการเขาไปมสวนรวมทางสงคมเมอพจารณาเทยบกบบคคลปกตทวไป จนท าใหไมแนใจวาจะสามารถด ารงชวตไดเชนคนปกตไมวาจะเพยงสวนใดสวนหนงหรอทงหมดไดดวยตนเองเนองจากความบกพรองอยางหนงอยางใดไมวาจะเปนความบกพรองทางรางกายหรอจตใจ

ทกลาวมาขางตนเปนการใหค านยามของค าวา “ความพการ” ทงในระดบองคการระหวางประเทศและในระดบประเทศ ซงมความสอดคลองไปในทางเดยวกน และค าพพากษาศาลฎกาของศาลไทยกไดน าเอาค านยามดงกลาวมาปรบใชในการพจารณาพพากษาคดวากรณใดทจะถอวาผเสยหายพการ ดงตวอยางค าพพากษาศาลฎกาท 974/2496 ทพพากษาวาการทโจทกไดรบบาดเจบกระดกหกหลายแหง ถอไดวาโจทกพการตลอดชวต ค าพพากษาศาลฎกาท 1157/2521 กพพากษาวาการทโจทกถกจ าเลยขบรถชนจนเดนไมได แขนขวาเปนอมพาต ตองนอนอยกบเตยงจากการทจ าเลยท าละเมดขบรถชนโจทก ตามลกษณะเหนไดวารางกายโจทกตองพการและเปนอมพาตไปตลอดชวต ทงการทโจทกไดรบอนตรายสาหส มอาการเปนอมพาตตงแตสวนคอลงมา ถอไดวาโจทกรางกายพการแลวตามทศาลไดพพากษาไวในค าพพากษาศาลฎกาท 5220/2539 นอกจากนการทผเสยหายถกกระท าละเมดจนเปนเหตใหผเสยหายสมองฝอ เปนอมพาตตลอดชวต ศาลฎกากถอวาผเสยหายรางกายพการ เนองจากสมองกถอเปนสวนหนงของรางกาย แมกระทงการทผเสยหายมอาการไมรสกตว สมองบวมกถอไดวาเปนกรณรางกายพการเชนกน ตามนยค าพพากษาศาลฎกาท 4859/2538 และค าพพากษาศาลฎกาท 3913/2548

จากค าพพากษาศาลฎกาดงกลาวขางตนจะเหนไดวาศาลมแนวทางพพากษาไปในท านองทวา ความพการทางรางกายนนมความหมายครอบคลมไปถงความพการหลายประเภท กลาวคอ รวมถงความพการทางดานประสาทสมผส เชนความพการทางการมองเหน ความพการทางการไดยน ความพการทางการสอความหมาย เชนเปนใบ พดไม ได ความพการทางการ

7 จาก พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท

2) พ.ศ. 2556 (น. 2), โดย กลมกฎหมายส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, กรงเทพฯ: ดสวรรณซพพลายเซอรวส.

DPU

133

เคลอนไหว เชน เปนอมพาต ความพการทางรางกาย เชน แขนขาด ขาขาด และยงรวมไปถงประสาทพการดวยเนองจากระบบประสาทกเปนสวนหนงของรางกายเชนกน เพยงแตเปนความเสยหายในรางกายภายใน เชน อาจจะชอคตกใจหมดสตจากการกระท าของผละเมดและเสยการรบร เปนตน หรออาจจะไดรบอนตรายแกรางกายประกอบดวยกได แตมผลท าใหสญเสยประสาทสมผสในการรบร ท าใหไมสามารถตอบสนองสงตาง ๆ รอบขางไดเลย หรอมสมรรถภาพในการตอบสนองไดชากวาปกต ท าใหไมสามารถประกอบกจวตรในชวตประจ าวน หรอด ารงชวตในสงคมอยางคนปกตได

ในสวนความพการทางจตใจน นผ เ ขยนใครขอยกค าพพากษาของศาลฎกามาประกอบการพจารณาวา ความพการทางจตใจตามความหมายของศาลมความหมายและขอบเขตเพยงใด ดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 3167/2545 ไดใหค าจ ากดความค าวา “โรคจต” หมายความวา ผมจตไมปกต จตฟนเฟอนวปลาส พกลพการทางจต ไมสมประกอบ มความบกพรองทางจตใจ มอาการพการทางสมอง และขาดสตสมปชญญะเปนบคคลทมจตใจไมเหมอนบคคลปกตธรรมดาทวไป ซงตองไดรบการแกไขเยยวยาจากจตแพทย

ค าพพากษาศาลฎกาท 65/2542 ศาลฎกาไดพพากษาเกยวกบความเปนคนวกลจรตโดยศาลพเคราะหแลวเหนวา คนวกลจรตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 14 จะตองปรากฏวาจ าเลยเปนผวกลจรตหรอมสตวปลาสในท านองเปนคนบา และการเปนโรคจตจ าพวกจตเภทนนคอโรคทางจตชนดหนงทท าใหความคดและบคลกภาพผดปกตไป ซงเปนคนละอยางกบคนวกลจรต หรอโรคทางจตชนดทมความผดปกตของความรสกหรอพฤตกรรมอยางแรงถงขนาดคมสตไมอย

ค าพพากษาศาลฎกาท 530/2542 มขอเทจจรงวา จ าเลยมอาการผดปกตคอ มอสน ตวสน ไมพดคยอะไรเลย มอาการผดปกตทางจต และมอาการก าเรบเปนครงคราวและไมอาจรไดลวงหนาเมอมอาการทางจตแลวจะรสกกลวและจ าอะไรไมได เปนการทจ าเลยไมสามารถรผดชอบหรอไมสามารถบงคบตนเองได เพราะมจตบกพรอง หรอโรคจต

ค าพพากษาศาลฎกาท 2594/2542 แพทยตรวจอาการของจ าเลยปรากฏวาจ าเลยมอาการระแวง พดจาวกวน หงดหงดงาย พดและยมคนเดยว ถอไดวาจ าเลยเปนโรคจตเภท

จากค าพพากษาศาลฎกาทผเขยนยกมาขางตนนน ศาลฎกาเหนวาความพการทางจตใจนนคอ ความบกพรองอยางหนงอยางใดทางจตใจของบคคลทมความผดปกตเมอเปรยบเทยบกบบคคลปกตธรรมดา อนเปนผลท าใหความคดหรอบคลกภาพหรอพฤตกรรมผดปกตไป อาจมอาการปรากฏออกมาในหลากหลายรปแบบ เชน คมคลงเปนบา สตวปลาส หวาดระแวง ซมเศรา พดและ

DPU

134

ยมคนเดยว อนเปนการแสดงออกทางรางกายถงความผดปกตทางจตใจดงกลาว ซงตองไดรบการแกไขเยยวยาจากแพทย

ความหมายของความพการทางจตใจนเมอพจารณาประกอบกบค านยามทบญญตไวในองคการระหวางประเทศและกฎหมายภายในประเทศทไดกลาวไวตอนตนแลว ผเขยนเหนวามการใหความหมายไปในท านองเดยวกนวาเปนความบกพรองทางจตใจของบคคลทท าใหเขามขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอการมปฏสมพนธในทางสงคมเมอพจารณาเปรยบเทยบกบบคคลปกตทวไป จนสงผลใหเขาไมสามารถด ารงชวตไดดงเชนคนปกต ซงความพการทางจตใจอาจเกดไดจากความบกพรองของสมองในสวนของการรบร อารมณหรอความคด โดยความพการทางจตใจนนอาจมความจ าเปนทตองไดรบการวนจฉยทางการแพทยวามลกษณะเปนความพการทางจตใจเพอความแนนอนชดเจนและเปนมาตรฐานเดยวกน

เรองประเภทของความพการทกฎหมายคมครองในกรณถกกระท าละเมดจนพการนนถงแมวาประเทศตาง ๆ จะแบงประเภทความพการออกเปนหลายประเภท โดยแบงออกเปนความพการทางดานประสาทสมผส เชนความพการทางการมองเหน ความพการทางการไดยน เปนตน ความพการทางการสอความหมาย ความพการทางการเคลอนไหว ความพการทางรางกาย และความพการทางจตใจหรอพฤตกรรมกตาม แตประเภทความพการทงหมดนไมวาจะเปนองคการระหวางประเทศ หรอในประเทศตาง ๆ รวมทงประเทศไทยกเหนวาแทจรงแลวความพการนนจ าแนกออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ ความพการทางรางกายและความพการทางจตใจ

ความพการทางรางกาย คอความบกพรองหรอผดปกตของอวยวะตาง ๆ ของรางกาย ไมวาจะเปนอวยวะภายนอกรางกายหรออวยวะภายในรางกายกตาม และรวมถงการทไมสามารถเคลอนไหวรางกายไดตามปกตดวย ความพการทางรางกายอนเปนผลเนองมาจากการถกกระท าละเมดทกฎหมายไทยใหความคมครอง ไดแก ตาบอด หหนวก เปนใบ เปนอมพาต แขนขาด ขาขาด เปนตน

ความพการทางจตใจนน คอ ความบกพรองหรอความผดปกตทางจตใจ การปวยทางจตหรอความผดปกตของจตใจอาจเกดจากการไดรบการกระทบกระเทอนอยางรนแรง ซงเปนรปแบบทางจตเวชศาสตรอยางหนงโดยไดรบการวนจฉยทางการแพทย ความผดปกตทางจตใจบางกรณอาจเกยวของกบการท าหนาทของสมองหรอระบบประสาทในสวนของการรบร อารมณ หรอความคดทมความบกพรอง ไมใชเปนเพยงแตอารมณความรสกทเกดขนตามธรรมดาเทานน เชนความรสก ดใจ เสยใจ โกรธ เหลานไมนบวาเปนความพการทางจตใจทกฎหมายใหความคมครองจากการถก

DPU

135

กระท าละเมด8 ซงความเจบปวยทางจตใจตาม The Disability Discrimination Act 1995: DDA นนตองไดรบการรบรองทางการแพทยแลววาเปนความเจบปวยทางจตใจจงจะถอวาเปนความบกพรองทางจตใจตามพระราชบญญตน

ความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมายไมวาจะเปนในระดบสากลหรอในระดบประเทศตางกแยกความพการทไดรบความคมครองออกเปนความพการทางรางกายและความพการทางจตใจ ท าใหเหนไดวารางกายและจตใจเปนคนละสงแยกออกจากกนและสมควรไดรบการคมครองตามกฎหมายเชนเดยวกน แตถงแมวารางกายและจตใจจะเปนคนละสงแยกออกจากกน ผเขยนกเหนวาท งสองสงมความเชอมโยงและสมพนธกน ท งสามารถสงผลถงกนได การกระทบกระเทอนทางรางกายยอมเปนการกระทบกระเทอนทางจตใจไปดวย หรอการกระทบกระเทอนทางจตใจกยอมสงผลตอรางกายเชนกน ดงนน เมอมการกระท าละเมดตอรางกายยอมกอใหเกดความเสยหายทงทางรางกายและทางจตใจ ในทางกลบกนถามการกระท าละเมดโดยการกระทบกระทงทางจตใจกยอมเกดความเสยหายทงทางจตใจและทางรางกายทงสองประการ ในเรองนศาลสงแหงมลรฐคาลฟอรเนยไดมค าตดสนในคด Slone v. Southern California Railway Company ป 1896 ยนยนวาจตใจและรางกายนนมความเชอมโยงใกลชดกนมากจนกระทงเราไมสามารถทจะชใหเหนถงอทธพลของมนทมอยตอกนได ความตนตระหนกทนททนใดหรอการกระทบกระเทอนทางจตใจสามารถท าใหเกดความเปลยนแปลงในระบบประสาทของรางกายได9 จากค าพพากษาขางตนผเขยนเหนวาหากความพการทางรางกาย และความพการทางจตใจทเกดจากความบกพรองอยางหนงอยางใดในทางรางกายหรอจตใจ สงผลกระทบตอการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวนหรอการเขาไปมสวนรวมทางสงคม ซงความพการนนเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมดนนเองแลว ผกระท าใหเกดความเสยหายดงกลาวยอมตองมหนาทในการเยยวยาชดใชความเสยหายทเกดขน ไมวาจะเปนความพการทางรางกายหรอความพการทางจตใจกตามกควรตองไดรบการเยยวยาทงสน ดงนน ลกษณะและขอบเขตของความพการจากการกระท าละเมดทกฎหมายจกตองคมครอง คอความพการทกประเภททเกดขนจากการกระท าละเมดนนเอง ไมวาจะเปนความพการทเกดจากการกระทบกระทงทางรางกายจนสงผลใหรางกายพการ ความพการทเกดจากการกระท าละเมดทมไดกระทบกระทงทางรางกายโดยตรงแตสงผลใหเกดความพการทางรางกายตามมา หรอความพการทางจตใจทเกดจากการกระท าละเมด เหลานกฎหมายกควร

8 From Mental Health: A Report of the Surgeon General. Chapter 2: The Fundamentals of Mental Health and Mental Illness (p. 39), by The United States Department of Health and Human Service.

9 จาก ปญหาการก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (น. 127). เลมเดม.

DPU

136

ใหความคมครองผเสยหายอยางเทาเทยมกน กฎหมายจะใหความคมครองผทถกกระท าละเมดตอรางกายโดยตรงจนไดรบความพการทางรางกาย แตไมค มครองผทถกกระท าละเมดโดยไมกระทบกระทงทางรางกายโดยตรงแตผลสดทายแลวท าใหเกดการเจบปวยทางรางกายจนอาจถงขนพการทางรางกายหาเปนการสมควรไม เพราะเปนการขดกบหลกการชดใชเยยวยาใหผเสยหายไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมไดมากทสดเทาทจะสามารถกระท าได กลาวโดยสรปคอ ผพการไมวาจะเปนผพการทางรางกายหรอทางจตใจมสทธไดรบความคมครองตามกฎหมายและไดรบความชวยเหลอเพอใหเขาสามารถใชชวตอยในสงคมรวมกบผอนไดโดยไมมปญหาในดานความเหลอมล าระหวางบคคล ซงไมวาจะเปนองคกรระหวางประเทศ หรอในประเทศท งหลายและรวมทงประเทศไทย ไดยอมรบวาผพการสมควรทจะไดรบการชวยเหลอดแลใหอยในสงคมไดอยางดและทดเทยมกบบคคลทมสภาพรางกายและจตใจทปกต แตเนองจากความบกพรองทางดานรางกายหรอจตใจของเขา จ าเปนทจะตองไดรบการปกปองและชวยเหลอบคคลเหลานนตามกฎหมายมใหถกเอารดเอาเปรยบและถกเลอกปฏบตในสงคม

ปญหาทตองพจารณาตอไปมวา ความเสยหายทเกดขนนนเปนความเสยหายทางรางกายหรออนามยหรอความเสยหายทางจตใจ เพอจะน าไปพจารณาอยางถกตองวาความพการทเกดขนนนเปนความพการทางรางกายหรอความพการทางจตใจอนจะน าไปสการก าหนดคาเสยหายเพอชดเชยความเสยหายทเกดขนอยางถกตองเหมาะสมตอไป ความเสยหายใดเปนความเสยหายทางรางกาย อนามย หรอจตใจ ประการแรกตองพจารณาวาอยางไรเปนความเสยหายแกรางกายหรออนามย อยางไรเปนความเสยหายแกจตใจ

ค าวา “เสยหายแกรางกาย” หมายถง การกระท าทท าใหรางกายของบคคลอนไดรบความเจบปวดหรอเสยอวยวะสวนหนงสวนใดของรางกาย ไมวาอวยวะนนจะอยภายในหรอภายนอก10 รวมตลอดถงการท าใหประสาทซงนบวาเปนสวนหนงของรางกายไดรบอนตราย กรณของการเสยหายแกรางกาย กอาจไดแก กรณทรางกายบาดเจบ สญเสยอวยวะหรอกรณรางกายพการ บางกรณอาจจะเปนเรองการเสยประสาทสมผสหรอประสาทการรบร กลาวคอ ผเสยหายอาจไมไดรบอนตรายแกเนอตวรางกายโดยตรง เชน อาจจะชอคตกใจหมดสตจากการกระท าของผละเมดและเสยการรบร เปนตน หรออาจจะไดรบอนตรายแกรางกายประกอบดวยกได แตมผลท าใหสญเสยประสาทสมผสในการรบร ท าใหไมสามารถตอบสนองสงตาง ๆ รอบขางได หรอมสมรรถภาพในการตอบสนองไดชากวาปกต

10 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 75-77),

โดย วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

DPU

137

ค าวา “เสยหายแกอนามย” หมายถง การทท าใหรางกายของผอนเสอมสขภาพหรออาจเปนการบนทอนสขภาพจตกไดกรณเสยหายแกอนามยเปนเรองทผเสยหายตองเสยสขภาพ ตองเจบปวย เปนโรค หรอตองเดอดรอนทจะอยอยางสงบสข เพราะกลน เสยง ควน ความกระเทอน น าเนา ฝ น11 ซงลกษณะของการเสยหายแกอนามยเหลาน ในบางครงอาจตองใชระยะเวลานานกวาจะแสดงอาการของความเจบปวย หรออาการของโรคนน ๆ ออกมา เปนการสะสมสารพษในรางกาย หรอเปนระยะฟกตวของเชอโรค เชน การสดควนพษเปนประจ าเปนระยะเวลานาน ๆ การดมหรอสมผสน าในแมน าทมสารพษปนเปอนจากการทโรงงานปลอยน าเสยลงในแมน าล าคลอง เปนตน อยางไรกด ในบางกรณการทท าใหผเสยหายเปนอนตรายหรอเสยหายแกรางกาย อาจเปนผลใหเสยอนามยไดดวย เชน ถกรถชนขาหกตองรกษาพยาบาล ตองเขาเฝอกนอนพกรกษาตวอยบนเตยงเปนระยะเวลานาน ท าใหทกขทรมานกเปนการเสยอนามย12 ในเรองความเสยหายแกอนามยนผเขยนใครขอยกค าพพากษาศาลฎกาท 8309/2548 เพอท าความเขาใจในความเสยหายแกอนามย ซงมขอเทจจรงวา จ าเลยทงสองประกอบกจการโรงงานสงเสยงดงและมการพนสสงกลนเหมน เปนเหตใหโจทกทงสองไดรบความเสยหายแกอนามยและเดอดรอนร าคาญอนเปนการกระท าละเมดตอโจทกท งสอง จงตองชดใชคาสนไหมทดแทนแกโจทกทงสองตาม ป.พ.พ. มาตรา 420 ดงนนจะเหนไดวาความเสยหายแกอนามยนนเปนความเสยหายแกสขภาพในรางกาย ซงอนามยนนมความสมพนธใกลชดกบรางกายและจตใจ หากสงใดสงหนงไดรบการกระทบกระเทอนแลวยอมสงผลใหเกดความเสยหายดานอนตามไปดวย ส าหรบการท าใหเสยหายตอจตใจ คอการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจของผเสยหาย ไมวาการกระทบกระเทอนทางจตใจนนมสาเหตมาจากการกระทบกระทงทางรางกายหรอไม เชน การท าใหชอค แตความเสยหายตอจตใจทกฏหมายไทยรบรองคมครองใหมการชดใชคาสนไหมทดแทนในปจจบนนนมไดคมครองความเสยหายตอจตใจในทกกรณ มเพยงแคความเสยหายทางจตใจทเปนผลมาจากการไดรบความเสยหายทางรางกาย อนามย เสรภาพ และหญงซงถกกระท าละเมดเปนทรศลธรรมเทานนทกฎหมายยนยอมใหมการชดใชความเสยหายทางจตใจได โดยความเสยหายตอจตใจตอง มใชล าพงเพยงแตท าใหผเสยหายตกใจ รสกเศราโศกเสยใจ กงวลใจ หรอทกขใจเทานน

11 ค าพพากษาศาลฎกาท 212/2544 และ ค าพพากษาศาลฎกาท 8309/2548 12 Swanton, Jane, “Issue in Tort Liability for Nervous Shock,” Australian Law Journal, 66, 8 (August,

1992) p. 496.

DPU

138

หากกรณทผเสยหายถกกระท าละเมดโดยการท าใหตกใจอยางรนแรงจนกระทงเสยสตไป และสงผลใหผเสยหายไมสามารถปฏบตกจวตรประจ าวนไดตามปกต ทงไมสามารถดแลตนเองไดจนสขภาพอนามยของเขาเสอมลงอนเนองมาจากจตใจทถกกระทบกระเทอนอยางรนแรงนน ปญหาทตองพจารณาในเรองนคอ ความเสยหายแกสขภาพอนามยของผเสยหายทเสอมลงอนเนองมาจากความเสยหายทางจตใจนนเปนความเสยหายประเภทใด เรองนผเขยนเหนวาแมขณะเรมแรกเปนความเสยหายทางจตใจกตาม แตหากตอมาไดสงผลใหผเสยหายตองเสอมสขภาพอนามยตามมาดวยนนกถอเปนความเสยหายแกอนามยของผเสยหายอนไดรบความคมครองใหมการชดใชคาสนไหมทดแทนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 หากความเสยหายแกอนามยนนรายแรงถงขนาดผเสยหายตองรางกายพการกเปนความเสยหายแกรางกายประการหนง และหากผเสยหายทเสยหายแกรางกายอนามยนนไดรบความเสยหายทางจตใจดวยกมสทธเรยกคาเสยหายในความเสยหายอนมใชตวเงนไดอกตามนยทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 446

ความเสยหายใดเปนความเสยหายทางรางกายหรอจตใจมขอพจารณาดงน 1. กรณกระท าละเมดตอรางกายจนเปนเหตใหผเสยหายไดรบความพการ ผเสยหาย

ยอมไดรบความเสยหายจากการทรางกายไดรบบาดเจบ ไดรบความเจบปวดทกขทรมานจากบาดแผล ตองทกขใจเนองจากการทตองเปนคนพการและสญเสยความรนรมยในชวต เปนตน ดงนน ความเสยหายทเกดขนส าหรบกรณนคอ ความเสยหายทางรางกายทไดรบบาดเจบ และความเสยหายทางจตใจทตองไดรบความทกขทรมานดงค าพพากษาศาลฎกาท 3913/2548 ทวา “หลงเกดเหตโจทกมอาการไมรสกตว สมองบวม กะโหลกศรษะยบ เลอดออกใตหนงศรษะ ตองรกษาดวยการผาตดเปดกะโหลก หลงผาตดแลวยงมอาการสมองไมรบร ไมสามารถชวยตนเองได พดไมได โจทกตองทกขทรมานจากการผาตดและทพพลภาพไมสามารถชวยตนเองไดไปตลอดชวต...” จากค าพพากษานจะเหนไดวา การทโจทกไดรบบาดเจบจากสมองบวม กะโหลกศรษะยบ เหลานเปนความเสยหายแกรางกาย สวนการทโจทกตองทกขทรมานจากบาดแผล และการผาตด ทงการทตองเปนคนทพพลภาพนนเปนความเสยหายทางจตใจ13

2. กรณกระท าละเมดใหผเสยหายไดรบการกระทบกระเทอนจตใจอยางรนแรงโดยมไดมการกระทบกระทงอยางใดแกรางกาย แตการไดรบการกระทบกระเทอนจตใจนนเปนเหตใหผเสยหายเจบปวยทางรางกาย ถอวาผเสยหายไดรบความเสยหายสองประการทงความเสยหายแกจตใจและความเสยหายทางรางกายอนเกดจากการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจ ในเรองนผเขยน

13 ค าพพากษาศาลฎกาท 3913/2548 และ ค าพพากษาศาลฎกาท 786/2496

DPU

139

ใครขอยกค าพพากษาของประเทศองกฤษ คด Yates v. South Kirby Collieries ป 1910 ขนมาพจารณา โดยคดนมขอเทจจรงวา โจทกเหนเพอนรวมงานของโจทกนอนอยทใตไมทหกลงมา เลอดออกทศรษะ หและตา โจทกประคองเพอนผเคราะหรายใหลกขนและพาไป หลงจากนนในเวลาเพยงไมกนาท เพอนกไดสนชวต จากเหตการณนท าใหโจทกปวยเปนโรคประสาทออน ศาลเหนวาความกระทบกระเทอนทางประสาทอนเนองมาจากอบตเหต นบไดวาเปนการบาดเจบทางรางกาย (Personal Injury) ทเกดจากอบตเหตเชนเดยวกบการทขาหกเนองมาจากอบตเหตนนเอง14

เมอพจารณาค าพพากษานจะเหนไดวาโจทกไดรบความกระทบกระเทอนทางจตใจอยางรนแรงจนสงผลใหระบบประสาทอนเปนสวนหนงของรางกายไดรบความกระทบกระเทอนตามไปดวย ศาลถอวาการทโจทกเจบปวยเปนโรคประสาทออนนนนบไดวาเปนการบาดเจบทางรางกายอยางหนง จ าเลยตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนในความเสยหายน แตส าหรบประเทศไทยมไดคมครองความเสยหายทางรางกายทเกดจากการถกกระทบกระเทอนทางจตใจโดยมไดมการกระทบกระทงทางรางกายโดยตรง ทงมไดรบรองใหชดใชความเสยหายทางจตใจทมไดมการกระทบกระทงทางรางกายดวย ผเขยนเหนวาเมอความเสยหายทงสองประการเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมดจงควรไดรบความคมครองตามกฎหมาย สวนจะมการชดใชคาเสยหายใหเทาใดนนเปนเรองของการพสจนคาเสยหายในชนศาลตอไป

3. กรณกระท าละเมดใหผเสยหายไดรบการกระทบกระเทอนจตใจอยางรนแรงโดยมไดมการกระทบกระทงอยางใดแกรางกาย ผลจากการถกกระทบกระเทอนจตใจนนมไดเปนเหตใหผเสยหายตองลมปวยหรอเจบปวยทางรางกาย ในกรณนศาลในสหรฐอเมรกาใหการยอมรบวามนษยเปนหนวยหนงทแบงแยกไมได ในรปของ “ทางจตใจ” “ทางกาย” และ “ทางอารมณ” ซงมปฏกรยาตอเนองกนและกนอยางใกลชดอยตลอดเวลา15 การไดรบความกระทบกระเทอนทางจตใจยอมเทากบไดรบความกระทบกระเทอนทางรางกายดวย ดงนนแมผเสยหายจะไมไดลมปวยเนองมาจากการถกกระทบกระเทอนทางจตใจ แตการทถกกระทบกระเทอนจตใจในบางกรณยอมท าใหผเสยหายไมสามารถปฏบตกจวตรประจ าวนไดตามปกต หรอไมสามารถดแลรางกายและสขภาพอนามยไดดเชนคนปกตสงผลใหสขภาพรางกายทรดโทรม หรอท าใหผเสยหายไมสามารถรบรภยอนตรายทจะเกดขนแกตนเองและไมสามารถปองกนตนเองจากภยอนตรายนนได เปนตน กรณเชนนผเขยนเหนวานอกจากผเสยหายไดรบความเสยหายแกจตใจแลวยงไดรบความเสยหายแก

14 แหลงเดม. (น. 175). 15 Psychosomatic Injury, Traumatic Psychoneurosis and the Law, Canton, 1957, London.

DPU

140

รางกายหรออนามยดวย การไดรบความเสยหายทางรางกายหรออนามยยงรวมถงการทไมสามารถประกอบการงานไดตามปกตเชนทเคยท าดวย

กรณทกลาวมาขางตนถอวาผเสยหายไดรบความเสยหายทงทางรางกายและทางจตใจอนเปนการสมควรทจะตองมการคมครองผเสยหายโดยก าหนดใหไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขน และถาความเสยหายดงกลาวรายแรงจนถงขนผเสยหายไดรบความพการทางรางกายหรอจตใจกถอวาเปนมลเหตใหฟองเรยกคาสนไหมทดแทนจากการกระท าละเมดได สวนจะมการชดใชคาสนไหมทดแทนเพยงใดนนขนอยกบการพสจนความเสยหายตอศาลและเปนดลยพนจศาลพเคราะหตามพฤตการณและความรายแรงแหงละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 เรองดงกลาวขางตนผเขยนใครขอยกค าพพากษาศาลฎกามาเปนกรณศกษาเพอการท าความเขาใจ ดงตอไปน ค าพพากษาศาลฎกาท 4571/2556 มขอเทจจรงวา จ าเลยถออาวธปนตดตวออกมาบรเวณทางเดนเทาสาธารณะซงอยตดกบถนนสาธารณะหลงจากมปากเสยงกบโจทก ประกอบกบจ าเลยยงรบขอเทจจรงในคดนอกวา จ าเลยไดพดขเขญโจทกวา “มงอยางตายหรอ” การกระท าดงกลาวนบวาเปนการกระท าโดยจงใจท าใหโจทกเสยหาย เปนการกระท าละเมดตอโจทกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 แลว โจทกจงเปนผเสยหายโดยนตนยและแมวาจ าเลยจะมไดยงอาวธปนดงกลาวกตาม แตการทจ าเลยใชอาวธปนขมขโจทกเชนน เปนการท าใหโจทกเสยหายแกรางกายและอนามยของโจทกแลว เพราะเปนการท าใหโจทกตกใจกลวเปนความเสยหายเกยวกบความรสกทางดานจตใจ ซงเปนความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 446 โจทกเรยกคาเสยหายเปนเงน 150,000 บาท ศาลฎกาพพากษายนตามศาลลางใหจ าเลยช าระเงนแกโจทกเปนเงน 3,000 บาทพรอมดอกเบย และคาทนายความอก 3,000 บาท

จากค าพพากษาศาลฎกาขางตนจะเหนไดวาศาลฎกายอมรบใหมการชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขนโดยถอวาการทจ าเลยใชอาวธปนขโจทกท าใหไดรบความเสยหายแกจตใจเชนนเปนการท าใหโจทกเสยหายแกรางกายและอนามยของโจทกแลว อนเปนการทศาลไทยอาศยการตความกฎหมายเพอใหผเสยหายไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขน ซงเปนพฒนาการหนงของไทยในเรองการก าหนดคาสนไหมทดแทนความเสยหาย และเปนการยนยนวาเมอเกดการกระทบกระเทอนทางจตใจแลว ยอมเกดความเสยหายแกรางกายอนามยตามไปดวย

DPU

141

4.2 ปญหาในเรองภาระการพสจนเพอเรยกคาเสยหายของผเสยหาย กรณทมการกระท าละเมดเกดขนจนเปนเหตใหผเสยหายรางกายพการ มาตรการเยยวยาความพการทเกดขนจะมประการใดบาง ผเขยนพบวา ความรบผดเพอละเมดอนเปนผลใหผเสยหายรางกายพการน นอาจเกดขนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด อนเปนบทบญญตทวไปวาดวยละเมด เชน การท ารายรางกายผอนจนเปนเหตใหเขาแขนขาด ขาขาด หรอความรบผดเพอละเมดอาจเกดจากความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย ตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 เชนกรณโทรศพทเคลอนทระเบดจนเปนเหตใหผเสยหายนวขาด หรอตาบอด เปนตน หากความเสยหายเกดขนจากวตถอนตรายอนมลกษณะตามทบญญตไวในพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ผเสยหายอาจเรยก รองใหผ ทตอง รบผด เ พอความเสยหายน นชดใชค าสนไหมทดแทนใหแกตนตามพระราชบญญตดงกลาวได ตวอยางเชน เกดเหตโรงงานผลตวตถกมมนตรงสระเบดเปนเหตใหมการแพรกระจายของวตถกมมนตรงส สารพษจากวตถกมมนตรงสนนไดเขาสรางกายของผเสยหายและท าลายระบบประสาทของผเสยหายจนกลายเปนคนพการ เปนตน ทงความรบผดเพอละเมดอาจเกดจากการกระท าละเมดของเจาหนาทของรฐ ซงตองบงคบตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 บทกฎหมายแตละฉบบนนจะมอปสรรคในเรองภาระการพสจนอยางไร มขอพจารณาดงน กรณทโจทกฟองใหจ าเลยรบผดในการกระท าละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 โจทกตองพสจนขอเทจจรงใหครบองคประกอบความผดตามมาตราดงกลาว จงจะไดรบคาสนไหมทดแทนชดเชยความเสยหายทเกดขนจากการกระท าของจ าเลย ซงเปนภาระส าหรบโจทกในการพสจนขอเทจจรงทงหลายเหลานน กลาวคอ ประการแรกโจทกตองมภาระการพสจนขอเทจจรงใหศาลเหนวาจ าเลยกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ อนเปนการพสจนถงความผดของจ าเลย ประการทสอง โจทกตองพสจนวาจ าเลยไดกระท าใหโจทกเสยหาย ประการตอมา โจทกตองพสจนวาผลความเสยหายน นเกดจากการกระท าของจ าเลย คอตองพสจนความสมพนธระหวางการกระท าและผล และประการสดทาย โจทกตองพสจนถงจ านวนคาเสยหายทโจทกตองสญเสยไปจากการกระท าละเมดของจ าเลยวามจ านวนเพยงใด หากเปนการพสจนถงคาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนไดแลวกจะยงเกดความล าบากอยางมากแกโจทกเนองจากตวโจทกเองกอาจไมสามารถตคาความทกขทรมานทางจตใจออกมาเปนตวเงนไดอยางชดเจน ดงทกลาวเหลานเหนวาเปนปญหาขอขดของส าหรบโจทกอยางมาก เพราะการทโจทกถกกระท าละเมดไดรบความเสยหายแลวยงตองมการฟองคดตอศาลและพสจนใหศาลเชอวาเปนจรงตามทกลาวอางอกจงจะไดรบการชดเชยในความเสยหาย หากโจทกพสจนไมไดแมเพยงขอหนง

DPU

142

ขอใดแลวโจทกกอาจจะไมไดรบการเยยวยาความเสยหายเลย ซงเปนสงทไมเหมาะสมและไมอาจยงใหเกดความเปนธรรมแกตวผเสยหายได เรองปญหาภาระการพสจนขอเทจจรงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 นผเขยนขอยกกรณศกษา 2 กรณดวยกน กรณแรกเปนเรองภาระการพสจนกรณไดรบความเสยหายจนรางกายพการจากยานพาหนะ กรณทสองเปนเรองภาระการพสจนกรณไดรบความเสยหายจากการเขารบบรการทางการแพทย กรณแรก ภาระการพสจนกรณไดรบความเสยหายจนรางกายพการจากยานพาหนะ กรณดงกลาวนผเขยนใครขอวเคราะหหลกกฎหมายตามแนวค าพพากษาดงตอไปน ค าพพากษาศาลฎกาท 114/2510 โจทกฟองวาจ าเลยโดยความประมาทปราศจากความระมดระวงขบรถยนตบรรทกไมทอนมาตามทางซงเปนทางดนออนและขรขระดวยความเรวสง ท าใหนายลอ นายคณ นายพณ ซงนงมาบนลงเครองมอบนไมทอนทบรรทกมาตกจากลงไปกระแทกกบพนดนและหนถกลอรถพวงทบตาย ขอใหลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 291 ศาลชนตนพพากษาวาจ าเลยผดตามฟอง ใหจ าคก 3 ป จ าเลยอทธรณตอมาและศาลอทธรณพพากษากลบใหยกฟอง โจทกฎกา ศาลฎกาเหนพองดวยขอวนจฉยของศาลอทธรณวา จ าเลยไมไดขบรถเรว และทางลากไมทขบมานนเปนทางจ ากดบงคบใหขบโดยขางหนงเปนคลอง อกขางหนงเปนเขาจะขบใหหางคลองอกไมไดเพราะตดเขา การทลอพวงเอยงนนกเนองจากทตรงนนเปนหลมเอาหนกองไว หนแตกเปนเหตใหระดบลอทผานไปทรดต าลงเชนน หาใชความประมาทของจ าเลยไม และรถทจ าเลยขบมากไมไดคว า ถาผตายไมดวนตดสนใจกระโดดลงจากรถเหมอนคนอนกคงไมไดรบอนตรายแตอยางใด พพากษายน คดน โจทกมภาระตองพสจนใหศาลเหนวาจ าเลยไดกระท าโดยประมาทปราศจากความระมดระวงในการขบรถ และขบรถหวาดเสยวเปนเหตใหผเสยหายกลวภยนตรายทจะเกดขนจากการขบรถของจ าเลย จงไดตดสนใจกระโดดลงจากรถเพอหลกหนอนตรายนนจนเปนเหตใหผเสยหายถงแกความตาย ทงโจทกตองพสจนวาความตายของผเสยหายนนเปนผลอนเนองมาจากการกระท าของจ าเลยและเปนความเสยหายทไมไกลกวาเหต โดยโจทกอางทฤษฎเงอนไขวา ถาจ าเลยไมขบรถท าใหหวาดเสยวเชนนผเสยหายกไมตองกระโดดไปถงแกความตาย แตศาลฎกาพพากษายนตามศาลอทธรณวาความตายของผเสยหายหาใชเปนเพราะความประมาทของจ าเลยไม เพราะสภาพของถนนนนเปนทางจ ากดบงคบใหขบ หากผเสยหายไมดวนตดสนใจกระโดยลงจากรถเหมอนคนอนกคงจะไมถงแกความตาย เหตเกดจากการกระท าของจ าเลยเอง16

16 จาก ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมดและความรบผดทางละเมดของ

เจาหนาท (น. 158), โดย เพง เพงนต, 2543, กรงเทพฯ: อฑตยา.

DPU

143

จากค าพพากษาของศาลฎกานจะเหนไดวาโจทกไมสามารถพสจนใหศาลเชอไดวาจ าเลยไดกระท าโดยประมาทเลนเลอเปนเหตใหผเสยหายถงแกความตาย ทงยงไมสามารถพสจนไดวาความตายของผเสยหายนนเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมดของจ าเลยและความเสยหายทเกดขนไมไกลกวาเหตตามทฤษฎเงอนไขในการพสจนความสมพนธระหวางการกระท าและผล ตวอยางค าพพากษาดงกลาวท าใหเหนไดวาการพสจนตอศาลเปนเรองทมความส าคญอยางยง หากน าสบไมไดแลวจ าเลยกไมตองรบผดและผเสยหายกจะไมไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดขนนนเลย ในทางกลบกน หากโจทกสามารถพสจนใหศาลเชอวาจ าเลยไดกระท าโดยประมาทเปนเหตใหผเสยหายถงแกความตาย และความตายนนเปนผลโดยตรงจากการกระท าของจ าเลยตามทฤษฎเงอนไข จ าเลยจะตองมความรบผดตามกฎหมายอาญา และถาน าคดไปฟองใหจ าเลยรบผดเพอละเมดแลวจ าเลยกตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน เนองจากคดดงกลาวขางตนนเปนคดอาญาทมความเสยหายทางแพงประกอบดวย เมอผเสยหายน าคดไปฟองใหรบผดทางละเมด คดแพงนนจงเปนคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 46 ดงนน ในการพพากษาคดสวนแพง ศาลจ าตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในค าพพากษาคดสวนอาญา เมอคดสวนอาญาศาลพพากษาวาจ าเลยมไดกระท าโดยประมาทเลนเลอ ศาลในคดสวนแพงจงจ าตองถอขอเทจจรงตามค าพพากษาคดสวนอาญาโดยถอวาจ าเลยมไดกระท าโดยประมาทเลนเลอ จงไมตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกโจทก กรณเชนนโจทกไมสามารถน าสบขอเทจจรงใหเปนอยางอนได เพราะกฎหมายบงคบใหศาลคดสวนแพงตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในค าพพากษาคดสวนอาญา โจทกจงตองตกเปนฝายแพคดในคดแพงนดวยอนเนองมาจากสาเหตทโจทกไมสามารถพสจนถงความประมาทเลนเลอของจ าเลยไดในคดอาญา จะเหนไดวาปญหาขอขดของเรองภาระการพสจนนนอาจท าใหโจทกไมไดรบการเยยวยาความเสยหายทงทางแพงและทางอาญาดวยกนทงสองคด ตามตวอยางค าพพากษาศาลฎกาขางตน ถาความเสยหายทเกดขนมใชความตาย แตเปนเหตใหผเสยหายไดรบบาดเจบสาหสจนถงขนาดรางกายพการ ไดรบความทกขทรมานอยางแสนสาหส หากโจทกไมสามารถพสจนขอเทจจรงใหศาลเหนตามทกลาวอางอนเปนภาระพสจนของโจทกแลว ความเสยหายทเกดขนยอมไมไดรบการเยยวยาอยางเปนธรรมและเหมาะสม คดทผเขยนพบวามประเดนปญหาเกยวกบเรองภาระการพสจนอกคดหนงคอ ค าพพากษาศาลฎกาท 769/2510 ซงโจทกฟองจ าเลยวาไดกระท าโดยประมาทเลนเลอโดยขบรถฝาฝนสญญาณไฟ ขบเรวกวาชวโมงละ 45 กโลเมตร และขบกนทางขวามากเปนเหตใหชนรถคนทโจทกเอาประกนไวเสยหาย ขอใหบงคบจ าเลยชดใชคาสนไหมทดแทน เปนจ านวนเงน 13,805 บาท พรอมดอกเบยรอยละเจดครงตอปนบแตวนท าละเมด

DPU

144

ทางพจารณาฟงขอเทจจรงไดวาในคนเกดเหต เวลา 21 นาฬกาเศษ จ าเลยคนเดยวขบรถยนตเบนซไปในซอยรวมฤด ตอนจะออกถนนเพลนจตรขณะหยดรถรอสญญาณไฟมคนรายเปดประตรถเขาไปนงค ใชลกระเบดมอขบอกใหขบรถไป จ าเลยตกใจกลวจงขบรถฝาไฟแดงออกไปแลวเลยวซาย พรอมกบรองขอความชวยเหลอ ขณะนนนายจนทรขบรถยนตซตรองจากสแยกราชประสงคจะผานปากซอยรวมฤด แตเมอเหนรถจ าเลยวงฝาไฟแดงออกมา นายจนทรหยดรถ รถจ าเลยกวงมาชนเอารถทง 2 คนวงตอไปไมได คนรายพยายามหนออกทางหนาตางรถ จ าเลยจบขาคนรายไว มต ารวจมาจบคนรายได ศาลฎกาไดพจารณาเหนวา เมอคดถงเหตผลทวาจ าเลยเปนหญงอาย 28 ป อยในรถยนตแตล าพงผเดยว ในเวลากลางคนประมาณ 21 นาฬกา คนรายมอาวธเขามาบงคบใหขบรถไป กไมอาจรไดวาจะเอาไปท ารายแรงขนาดไหนจ าเลยจงนาจะตกใจขบรถฝาฝนสญญาณไฟพรวดพราดออกไปชนเอารถซตรองโดยไมไดเจตนาตรงปากซอยทออกไปนนเอง จะวาการชนเกดเพราะความประมาทของจ าเลยกไมได เพราะบคคลทอยในภาวะตกตลงกลว จะใหมความระมดระวงเชนบคคลปกตหาไดไม ศาลฎกาจงฟงวาจ าเลยไมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอท าละเมด แตเปนเรองเกดขนโดยกะทนหนซงจ าเลยในฐานะเชนนนไมอาจปองกนได จ าเลยหาตองรบผดตอโจทกไม พพากษากลบค าพพากษาศาลอทธรณบงคบคดไปตามค าพพากษาศาลชนตน คดนเปนคดทโจทกฟองใหจ าเลยรบผดทางละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 ในการกระท าโดยประมาทเลนเลอของจ าเลยทเปนเหตใหรถทโจทกรบประกนภยเสยหาย ซงโจทกตองมภาระการพสจนขอเทจจรงใหศาลเชอวาการกระท าของจ าเลยเปนการกระท าโดยประมาทเลนเลอ เปนเหตใหเกดความเสยหายแกรถทโจทกรบประกนภยอยางไรและเพยงใด ทงตองพสจนวาความเสยหายดงกลาวนนเปนผลมาจากการกระท าของจ าเลยดวย โดยโจทกตองพสจนใหไดความครบองคประกอบความผดตามมาตรา 420 ดงทกลาวอาง แตศาลพจารณาแลวเหนวาตามพฤตการณเชนน จะวาการชนเกดเพราะความประมาทของจ าเลยไมได เพราะบคคลทอย ในภาวะตกตะลงกลวจะใหมความระมดระวงเชนบคคลปกตหาไดไม อนเปนการแสดงวาโจทกไมสามารถพสจนใหศาลเหนวาจ าเลยไดกระท าโดยประมาทเลนเลอ โจทกจงไมมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนเพอชดเชยความเสยหายทเกดขนนน จะเหนไดวาการพสจนตอศาลเปนปญหาขอขดของส าหรบโจทกอยางมาก หากโจทกซงเปนผทมภาระการพสจนไมสามารถน าสบใหสมตามฟองได กจะไมมสทธไดรบชดใชคาสนไหมทดแทน ในคดขางตนเปนกรณทโจทกไมสามารถพสจนความผดของจ าเลยได ศาลจงตองพพากษายกฟองโจทก ทงกรณนกไมเขาบทสนนษฐานความผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 ในเรองความเสยหายอนเกดจากยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกล

DPU

145

เนองจากบทบญญตมาตรา 437 ใชบงคบในกรณทความเสยหายเกดขนจากยานพาหนะของฝายหนงเดนดวยก าลงเครองจกรกล อกฝายหนงไมใชยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกล แตในเรองนความเสยหายทเกดขนนนเกดจากรถยนตชนกนซงเปนยานพาหนะเดนดวยก าลงเครองจกรกลทงสองฝาย จงไมใชกรณทตองบงคบตามมาตรา 437 ทจะมผลเปนการผลกภาระการพสจนความผดไปยงจ าเลย โจทกจงไมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานตามมาตรา 437 ศาลจงปรบใชมาตรา 420 โดยใหโจทกมหนาทพสจนความผดของจ าเลย เปนทนาสงเกตวา แมกรณดงกลาวจะไมสามารถปรบบทใหเขากบบทสนนษฐานความผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 เพราะไมใชกรณทคกรณฝายหนงครอบครองหรอควบคมยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกล อกฝายหนงไมไดครอบครองหรอควบคมยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกล แตเปนเรองทยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกลชนกน จงท าใหโจทกไมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานความผดตามมาตรา 437 แตอยางไรกตามกรณนเปนเรองทจ าเลยฝาฝนพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2477 มาตรา 29 โดยขบรถฝาสญญาณจราจร ทงขบเรวกวาชวโมงละ 45 กโลเมตร และขบกนทางขวามากจนเปนเหตใหชนรถทโจทกรบประกนภยไว ซงพระราชบญญตจราจรทางบกเปนบทบงคบแหงกฎหมายอนมทประสงคเพอจะปกปองบคคลอน ๆ และจ าเลยฝาฝนบทบงคบแหงกฎหมายนน จงนาจะเปนกรณทตองบงคบตามบทบญญตมาตรา 422 โดยใหสนนษฐานไวกอนวาจ าเลยเปนผผด อนเปนการผลกภาระการพสจนความผดไปยงจ าเลย และใหจ าเลยมหนาทตองพสจนวาจ าเลยมไดกระท าโดยประมาทเลนเลอหรอความเสยหายดงกลาวเกดจากเหตสดวสย จ าเลยจงจะพนความรบผด เรองนหากมการปรบบทสนนษฐานความผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422 แลวผลของคดจะเปลยนไปอยางไรหรอไม เพราะเมอไดบรรเทาภาระการพสจนความผดของจ าเลยกจะชวยใหโจทกมภาระการพสจนนอยลงและมโอกาสไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขน และหากคดนความเสยหายไมไดมเพยงแคความเสยหายแกทรพยสนเทานน แตยงเปนเหตใหผเสยหายทอยในรถทจ าเลยชนไดรบบาดเจบสาหสจนรางกายพการแลว จะไมมการชดเชยความเสยหายแกรางกายทเกดขนเลยหรอไม ประการใด เรองภาระการพสจนความผดของจ าเลยอาจเปนอปสรรคส าคญทท าใหผเสยหายไมไดรบการเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรม ปญหาทตองพจารณาตอไปมวาหากไมสามารถปรบใชประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลวจะมแนวทางใดหรอไมทจะชวยบรรเทาภาระการพสจนของโจทกได เพอใหโจทกมโอกาสไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขน ในเรองนเมอพจารณาพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย

DPU

146

พ.ศ. 2551 ขอพจารณามวาความเสยหายทเกดขนนนเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยหรอไม เหนวาการทความเสยหายเกดจากรถยนตชนกนนนไมใชกรณทความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยแตอยางใด ทงรถยนตกไมใชสนคาทไมปลอดภยตามความหมายทบญญตไวในมาตรา 4 แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 เพราะไมใชสนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขนได เพราะความเสยหายไมไดเกดจากเหตบกพรองในการผลตหรอในการออกแบบ หรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร17 ดงนนกรณเชนนจงไมอาจปรบใชบทบญญตแหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 เพอบรรเทาภาระการพสจนของผเสยหายได ขอพจารณาตอไปมวา ความเสยหายทเกดขนนนเกดขนจากวตถอนตราย ตามทบญญตไวในพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 หรอไม เหนวามาตรา 4 แหงพระราชบญญตนไดใหค านยามของค าวา “วตถอนตราย” ไววามดงตอไปน คอ วตถระเบดได วตถไวไฟ วตถออกซไดซและวตถเปอรออกไซด วตถมพษ วตถทท าใหเกดโรค วตถกมมนตรงส วตถทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม วตถกดกรอน วตถทกอใหเกดการระคายเคอง และวตถอยางอน ไมวาจะเปนเคมภณฑหรอสงอนใดทอาจท าใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พช ทรพย หรอสงแวดลอม18 ดงนนเมอพจารณาจากค านยามของค าวา “วตถอนตราย” ขางตนแลวจะเหนไดวา รถยนตไมใชวตถอนตรายตามความหมายทบญญตไวในพระราชบญญตน กรณจงไมตองดวยพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ทจะสามารถไดรบประโยชนในเรองการบรรเทาภาระการพสจนของผเสยหายไดแตอยางใด หากคดดงกลาวขางตนจ าเลยเปนเจาหนาทของรฐ ผเสยหายจะมโอกาสไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนมากขนหรอไมประการใด มขอพจารณาดงน กรณเจาหนาทของรฐไดกระท าละเมดในการปฏบตหนาท หากผเสยหายไมประสงคจะใชสทธเรยกรองทางศาล ผเสยหายชอบทจะยนค าขอตอหนวยงานของรฐทเจาหนาทผกระท าละเมดอยในสงกดหรอกระทรวงการคลงในกรณทเจาหนาทผนนไมไดสงกดหนวยงานของรฐแหงใดใหพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทนแกตนไดตามมาตรา 11 วรรคแรก แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ซงการใหผเสยหายมสทธยนค าขอตอหนวยงานของรฐใหพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทนแกตนโดยไมตองไปฟองคดตอศาลจะท าใหผเสยหายมโอกาส

17 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4. 18 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 มาตรา 4.

DPU

147

ไดรบการเยยวยาความเสยหายไดมากยงขน เนองจากผเสยหายไมตองมภาระการพสจนขอเทจจรงในชนศาล หากหนวยงานของรฐเหนวาเจาหนาทกระท าละเมดจรงกจะพจารณาก าหนดคาสนไหมทดแทนให แตถาหนวยงานของรฐไมเหนชอบตามค าขอของผเสยหาย กไมตดสทธของผเสยหายทจะด าเนนคดตอไปตามกฎหมาย ผเขยนใครขอยกค าพพากษาศาลฎกาท 1921/2520 ขนมาเปนกรณศกษาเกยวกบปญหาภาระการพสจน ซงค าพพากษาศาลฎกานมขอเทจจรงวา ลกจางของจ าเลยขบรถประจ าทางโดยประมาทเลนเลอ เลยวรถดวยความเรวเกนสมควร โจทกเตรยมจะลงยนทหนาประตรถ ถกเหวยงท าใหตกจากรถตองผาตดสมอง โจทกทพพลภาพตลอดชวต ทรมานทงกายและจตใจ ไมสามารถประกอบอาชพไดตามปกต จ าเลยตองรบผดในความเสยหายเหลาน จากขอเทจจรงตามค าพพากษาศาลฎกานจะเหนไดวาเปนกรณทโจทกฟองวาลกจางของจ าเลยกระท าโดยประมาทเลนเลอ โดยเลยวรถดวยความเรวเกนสมควรท าใหโจทกถกเหวยงตกจากรถ เมอโจทกซงมภาระการพสจนขอเทจจรง สามารถสบตอศาลใหศาลเหนวาลกจางของจ าเลยไดกระท าโดยประมาทเลนเลอโดยผดกฎหมายท าใหโจทกไดรบความเสยหาย โดยตองทพพลภาพ ไดรบความทกขทรมานทงทางรางกายและจตใจ ทงไมสามารถประกอบอาชพไดตามปกต จ าเลยตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน แมการทโจทกตองตกจากรถมไดเกดจากการทลกจางของจ าเลยกระท าตอเนอตวรางกายโจทกโดยตรงกตาม แตผลจากการขบรถในลกษณะเชนนนท าใหโจทกตกจากรถ และตองทพพลภาพตลอดชวต ศาลถอวาเปนการกระท าของลกจางจ าเลยทท าใหโจทกเสยหาย และจ าเลยตองรบผดจากการกระท าละเมดของลกจางจ าเลย ค าพพากษาศาลฎกานมประเดนทตองวนจฉยคอ ลกษณะของการกระท าละเมดทกอความเสยหายตอรางกายจ าเปนหรอไมทตองกระท าตอรางกายของผเสยหายโดยตรง ผเขยนเหนวา จากกรณดงกลาวแมลกจางของจ าเลยมไดกระท าตอเนอตวรางกายของโจทกโดยตรงกตาม แตศาลเหนวาการทลกจางของจ าเลยเลยวรถดวยความเรวเกนสมควรนนเปนการกระท าโดยประมาทเลนเลอสงผลใหโจทกถกเหวยงตกจากรถจนไดรบบาดเจบซงถอเปนการกระท าละเมดตอโจทกเชนเดยวกน ดงนนผเขยนจงเหนวา ลกษณะของการกระท าละเมดทกอใหเกดความเสยหายแกรางกายนนไมจ าเปนทจะตองกระท าตอเนอตวรางกายผเสยหายโดยตรง การกระท าไมวาจะกระท าในลกษณะใด หากท าใหเกดความเสยหายแกรางกายอนเปนผลโดยตรงจากการกระท านนแลว ผกระท ายอมตองมความรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขนแกรางกายนน การตความในลกษณะทวาการกระท าละเมดตอรางกายตองเปนการกระท าทกระทบกระทงตอเนอตวรางกายโดยตรงเทานนยอมไมเหมาะสมและเปนธรรมส าหรบผเสยหายทไดรบความเสยหายจากการกระท านนอยางแทจรง

DPU

148

ประเดนทตองพจารณาตอมา คอ ความเสยหายทเกดแกโจทกเหลานเพระเหตใดจงถอเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมดของจ าเลย ตามแนวทฤษฎความสมพนธระหวางการกระท าและผล (Causation) มขอพจารณาคอ ในการวนจฉยวามความสมพนธระหวางการกระท ากบผลหรอไมนน ตองพจารณาวามความสมพนธทเปนเหตและผลตอกนระหวางการกระท าของจ าเลย กบความเสยหายทโจทกไดรบอยจรงหรอไม และความเสยหายน นไกลเกนกวาเหตทท าใหจ าเลยรบผดหรอไม ถาไมมความสมพนธกบความเสยหาย ผกระท ากไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขน หากโจทกไมอาจพสจนไดวาผลเสยหายทโจทกไดรบเปนผลจากการกระท าของจ าเลยแลว ยอมเอาผดจ าเลยไมได19 หากพจารณาตามทฤษฎเงอนไขหรอทฤษฎความเทากนแหงเหต การทจะวนจฉยวามความสมพนธระหวางการกระท าและผลหรอไมนนจะตองพจารณาวาหากไมมการกระท าละเมดนนแลว ผลเสยหายจะเกดขนหรอไม ถาไมเกดความเสยหายถอวาความเสยหายเปนผลจากการกระท าละเมดนน แตหากวาแมไมมการกระท าละเมดนนแลวผลเสยหายกยงคงเกดอยนนเอง ถอวาความเสยหายทเกดขนนนไมใชผลจากการกระท าของผท าละเมด เมอพจารณาจากขอเทจจรงทไดจากค าพพากษาศาลฎกาท 1921/2520 เหนวา หากลกจางของจ าเลยไมขบรถประจ าทางโดยประมาทเลนเลอ เลยวรถดวยความเรวเกนสมควร โจทกกจะไมถกถกเหวยงจนตองตกจากรถ ดงนน การทโจทกตกจากรถและตองผาตดสมอง ทพพลภาพตลอดชวต ทรมานทงกายและจตใจไมสามารถประกอบอาชพไดตามปกต จงเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมด และตองถอวาการกระท าและผลแหงการกระท ามความสมพนธกน ท งความเสยหายทโจทกไดรบนนเปนความเสยหายทไมไกลกวาเหตและยอมเกดขนไดจากการกระท าโดยประมาทเลนเลอนน แมลกจางของจ าเลยมไดกระท าตอรางกายโจทกโดยตรง แตเนองจากความเสยหายทโจทกไดรบเปนผลโดยตรงจากการกระท านน จ าเลยจงตองรบผดในความเสยหายเหลาน เมอพจารณาไดวาความเสยหายทโจทกไดรบเปนผลโดยตรงจากการกระท าของลกจางจ าเลยแลว จ าเลยตองชดใชคาเสยหายในความเสยหายทเกดขน ไมวาจะเปนความเสยหายทค านวณเปนตวเงนไดและความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได กลาวคอ จ าเลยตองใชคารกษาพยาบาลจากการเขารบการผาตดสมอง คาใชจายท งหลายทโจทกตองเสยไป คาเสยความสามารถในการประกอบการงานทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคต ทงคาเสยหายในความเสยหายตอจตใจทโจทกตองทกขทรมานทงทางกายและทางจตใจดวย โดยศาลจะก าหนดใหโดย

19 จาก ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได (น. 87), โดย

วาร นาสกล, 2553, กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

DPU

149

พจารณาถงพฤตการณและความรายแรงแหงละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 ส าหรบในกรณทสอง เปนเรองภาระการพสจนกรณผเสยหายไดรบความเสยหายจนรางกายพการจากการเขารบบรการทางการแพทย ในประเดนดงกลาวน ผเขยนใครขอยกขนค าพพากษาของศาลทวนจฉยในประเดนทเกยวของดงตอไปน ศาลอทธรณจงหวดนนทบรไดมค าพพากษาหมายเลขคดแดงท 1625/2553 ซงขอเทจจรงมวา ผเสยหายเปนโจทกยนฟองส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ตนสงกดโรงพยาบาลพนสนคม ความผดฐานประมาทเลนเลอ ตามมาตรฐานการใหบรการสาธารณสข โดยแพทยสงจายยารกษาโรคเกาททชอวา “อลโลเพยว รนอล” ซงเปนยาทผเสยหายแพ เมอผเสยหายทานไป 7 วน จงพบผนคน ตาแฉะ ปากพอง มไขหนาวสน โดยแพทยวนจฉยวาแพยาธรรมดา จงสงจายยาแกแพและยาหยอดตา โดยไมไดรบตวไวรกษา ท าใหอาการลกลามรวดเรว เชน มองเหนไมชดเจน และทานอาหารไมได แตในเวลาตอมาผเสยหายตองประสบกบความพการ ถอวาเปนความประมาทและไมรบผดชอบของแพทย โดยศาลชนตนพพากษายกฟอง โดยระบวาผเสยหายปวยเปนโรคไตเสอมมากอน สวนแพทยกรกษาตามมาตรฐาน ผเสยหายไดยนอทธรณเพอยนยนวาเขารกษาโรคเกาททโรงพยาบาลแหงน แตแพทยตรวจแลวใหยากลบไปกนทบาน ผลจากยาท าใหเกดการแพยารนแรง เมอกลบไปพบแพทยกไดรบการยนย นวาเปนการแพยาธรรมดา จงไมรบตวไวรกษา ผเสยหายเปลยนโรงพยาบาล ไปพบแพทยทโรงพยาบาลสมตเวช ศรราชา ผลวนจฉยตรงขามกบแพทยโรงพยาบาลพนสนคม โดยระบวา รางกายผเสยหายเกดอาการแพยารนแรง หรอ “สตเวนส จอหนสน ซนโดรม” จงไดรบไวรกษาและฉดยาเสตยรอยดทางเสนเลอดเพอชวยชวต นายแพทยทเปนพยานของผเสยหายใหการวา กรณนแพทยผท าการรกษาไมไดท าตามหลกวชาการทถกตอง แตควรฉดยาเสตยรอยดเพอแกแพทใหผลมากกวายากน เชนเดยวกบนายแพทยพยานอกหนงปาก ทระบวาการฉดยาจะยงย งการแพดกวา และแพทยควรรบผปวยเขารกษา เพราะอาการแพรนแรงมากเรยกวา “สตเวน จอหนสน ซนโดรม” ดงนน จากความประมาทดงกลาวจงสงผลใหสายตา ไต และอาการของผปวยทรดลงกวาเดม แตศาลอทธรณพพากษายนตามศาลลางวาจ าเลยมไดกระท าโดยประมาทโดยไดรกษาตามมาตรฐานทางการแพทยแลว20 จากกรณค าพพากษาศาลอทธรณจงหวดนนทบรดงกลาวนแสดงใหเหนถงปญหาขอขดของในการพสจนความผดของแพทยวาไดกระท าโดยประมาทเลนเลออยางไร โดยโจทกไม

20 Retrived Febuary 10, 2015, from http://www.tja.or.th/cyberreporter/detail.php?content=935

DPU

150

สามารถพสจนใหไดมาตรฐานตามทกฎหมายตองการจงตองตกเปนฝายแพคดไป ทงน ในคดดงกลาวแทจรงเปนเรองทขอเทจจรงเกยวกบการรกษาตามเวชระเบยน ไมวาจะเปนรายละเอยดการรกษา ขนตอนการรกษาทงหลายอยในความรเหนของแพทยซงตกเปนจ าเลยอยฝายเดยว โจทกไมอาจทราบไดอยางแทจรงวาจ าเลยกระท าโดยประมาทเลนเลออยางใด ซงเปนขอเสยเปรยบในเรองการพสจนขอเทจจรงใหศาลเหนอยางมาก อนเปนผลใหโจทกสบไมสมกบฟองและตองตกเปนฝายแพคดในทสด นอกจากคดขางตนแลวกยงมค าพพากษาของศาลอกหลายคดทพพากษายกฟองโจทกเนองจากโจทกไมสามารถพสจนใหศาลเหนวาจ าเลยไดกระท าโดยประมาท ดงเชนคดทโจทกยนฟองจ าเลยซงเปนแพทย วาโจทกไปรกษาอาการเครยดทคลนกของจ าเลย จ าเลยไดจายยาซาแนกซ ซงเปนยาอลปราโซแลม ขนาด 1 มลลกรมใหโจทกรบประทาน ครงแรกประมาณ 20-30 เมด แลวภายหลงเพมจ านวนยาเปนครงละ 100-300 เมด จนถงจายยาใหเปนขวด ๆ ละ 500 เมด ตอเนองนาน 10 ป จนท าใหโจทกมอาการตดยา และผลจากการตดยาท าใหโจทกเปนโรคลมชกถาวร จนตองบ าบดอาการตดยา และผลจากการเปนโรคลมชก ท าใหโจทกตองเขาผาตดจากหวไหลหลดถง 2 ครง จนโจทกไมสามารถใชแขนขวาไดตามปกต ซงโจทกตองออกจากงานเพอรกษาอาการปวยดวย จงฟองเรยกคาเสยหายดงกลาว คดนศาลแพงธนบร มค าพพากษาวา คดนจ าเลยมแพทยเบกความใหความเหนวา การทจ าเลยสงจายยาซาแนกซ เฉลยประมาณเดอนละ 50 เมด ถอวาเปนการสงยาตามปกตไมผดปกต ขณะทการกนยาซาแนกซไมท าใหเกดอาการลมชก สวนการชกนนเมอผปวยทานยาซาแนกซตดตอกน เมอหยดยาท าใหชกไดแตกไมใชลมชก ซงโจทกไมไดน าสบพยานหลกฐานใหเหนเปนอยางอน พยานหลกฐานของจ าเลยจงมน าหนกใหรบฟงไดวา จ าเลยสงจายยาใหโจทกตามเอกสารเวชระเบยนเปนการสงจายยาตามปกต ไมถงขนเปนอนตรายและอยในกระบวนการรกษาปกต ไมเปนเหตใหเกดโรคลมชกตามทโจทกตงเรองฟองจ าเลย การกระท าของจ าเลยจงไมเปนการละเมดตอโจทก จงพพากษาใหยกฟอง ตอมาโจทกยนอทธรณ ศาลอทธรณตรวจส านวนประชมปรกษาหารอกนแลว เหนวา การกระท าของจ าเลยไมไดเปนการละเมดตอโจทกจงไมมสทธทจะเรยกคาทดแทน ทศาลชนตนพพากษายกฟองโจทกมานนชอบแลว อทธรณของโจทกฟงไมขน พพากษายน21 เมอพจารณาคดขางตนแลวจะเหนไดวาการทศาลพพากษายกฟองโจทกโดยไมใหโจทกไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนกเนองมาจากโจทกไมสามารถพสจนใหศาลเหนวาจ าเลยไดกระท า

21 บ.ก. (ม.ป.ป.). ความรบผดของแพทย. สบคน 10 กมภาพนธ 2558, จาก http://www.dailynews.co.th

DPU

151

โดยประมาทเลนเลออยางไร ซงเปนภาระทโจทกจะตองพสจนความผดจ าเลยใหปรากฏตอศาลตามทไดกลาวอางไวในค าฟอง แตเมอโจทกสบไมไดวาจ าเลยไดกระท าโดยประมาทเลนเลอหรอฝาฝนมาตรฐานทางวชาชพแพทยอยางไร จงตองตกเปนฝายแพคด จากตวอยางค าพพากษาทงสองเรองขางตนนนท าใหทราบไดวาการพสจนใหเหนถงความประมาทเลนเลอของแพทย ถอวาเปนเรองยงยากและเปนภาระอนหนกยงเพราะโจทกซงเปนผเสยหายไมไดมความรทางการแพทย และไมอาจทราบไดวาการกระท าของแพทยนนเปนการกระท าโดยประมาทเลนเลอหรอไม และทงผเสยหายกไมสามารถทราบไดวาอาการทเกดกบผเสยหายนนเปนผลจากการรกษาโดยประมาทเลนเลอนน จงเปนภาระอยางยงในการพสจนถงความสมพนธระหวางการกระท าของแพทยและผลทเกดขนกบตวผเสยหาย เพราะเรองความรทางการแพทยทงหลายผประกอบวชาชพแพทยเทานนทเปนผรขอเทจจรงในการกระท าของตน ดงนนเมอผเสยหายมภาระการพสจนความผด ไมสามารถน าสบพสจนใหศาลเหนถงความประมาทเลนเลอของจ าเลยไดแลว โอกาสทผเสยหายจะไดรบการเยยวยาความเสยหายจงเปนเรองทยากยง ในสวนการพสจนความผดของแพทยในศาลตางประเทศ เชน ประเทศองกฤษและสหรฐอเมรกา มหลกทวไปวา จ าเลยจะตองมหนาทใชความระมดระวงทจะไมกอใหเกดความเสยหาย แตจ าเลยไดฝาฝนหนาทหรอละเมดหนาททตองใชความระมดระวงนนจนเปนเหตใหเกดความเสยหายขน เมอโจทกสามารถพสจนไดวาจ าเลยมหนาทใชความระมดระวง แตจ าเลยไดฝาฝนหนาทนน และโจทกไดรบความเสยหายจากการทจ าเลยฝาฝนหนาทดงกลาว จ าเลยตองรบผดเพอละเมด ดงเชนคดในศาลอทธรณมลรฐเทกซสทมขอเทจจรงวาผปวยไดรบการการวนจฉยวาปวยดวยอาการหวใจหองลางเตนเรวกวาปกต ผลการตรวจคลนไฟฟาหวใจยนยนวามอาการหวใจหองลางเตนเรวกวาปกต แพทยหองฉกเฉนไดสงใหยา Verapamil 5 มลลกรม ซงการบรหารยาจะถกกระท าโดยพยาบาลเทคนคในทม EMT ของหองฉกเฉน พยาบาลประจ าหองฉกเฉนและพยาบาลผตรวจการทงสองคนเหน EMT ก าลงน ายา Verapamil มา ซงทงสามคนรอยแลววายานนตองหามส าหรบผปวยทมอาการหวใจหองลางเตนเรวกวาปกต เพราะฤทธยาจะท าใหระบบไหลเวยนเลอดลมเหลว แตกนงเฉยไมกระท าการใด ๆ และ EMT กน ายานนไปใหผปวย อก 2 นาทตอมาความดนโลหตของผปวยลดต าลงและหวใจหยดเตน แมวาผปวยจะไดรบการชวยเหลอจนฟนขนมาแตสมองของเขาถกท าลายและไมสามารถควบคมการเคลอนไหวได และพดไมได คณะลกขนตดสนใหฝายจ าเลยรบผดและจายคาเสยหายใหแกโจทก 13 ลานเหรยญ ศาลอทธรณมลรฐเทกซสพพากษายน โดยไดอธบายวาเมอพยาบาลมขอสงสยอยางชดแจงเกยวกบการรกษาดวยยาวามความเสยงอยางมากทกอใหเกดอนตรายตอผปวย พยาบาลมหนาทตามกฎหมายทจะปฏเสธการกระท าใด ๆ รวมทงค าสงทางการพยาบาลทอาจผกพนตนเองใหตองรบผด และเมอพยาบาลรองเรยนวามความผดพลาด

DPU

152

ปรากฏอยางชดเจนในค าสงการรกษาและค าสงการรกษาดวยยานนจะเกดอนตรายรายแรงแกผปวย พยาบาลผเปนหวหนาทมตองท าการแทรกแซงค าสงนน22 ค าพพากษานแสดงใหเหนวาเมอพยาบาลมขอสงสยอยางชดแจงเกยวกบการรกษาดวยยาวามความเสยงอยางมากทกอใหเกดอนตรายตอผปวย พยาบาลมหนาทตามกฎหมายทจะปฏเสธการกระท าใด ๆ รวมทงค าสงทางการพยาบาลทอาจตองผพนตนเองใหตองรบผด อนเปนเรองทพยาบาลมหนาทตองใชความระมดระวงในการปฏบตหนาทพยาบาล แตพยาบาลไดฝาฝนหนาทดงกลาวโดยนงเฉยไมกระท าการใด ๆ เพอยบย งมใหเกดความเสยหายขนจนเปนเหตใหความดนโลหตของผปวยลดต าลงและหวใจหยดเตน แมวาผปวยจะไดรบการชวยเหลอจนฟนขนมาแตสมองของเขาถกท าลายและไมสามารถควบคมการเคลอนไหวได และพดไมได พยาบาลตองมความรบผดในการฝาฝนหนาทดงกลาว อกคดหนงทผเขยนจะยกมาเปนอทาหรณ ซงมขอเทจจรงวา ผปวยยงไมบรรลนตภาวะเขารบการรกษาในโรงพยาบาลเพราะมไขสง พยาบาลไดท าการฉดยา Paracetamol ทสะโพกขางซายตามค าสงการรกษาของแพทย ในทนททนใดนนขาซายของผปวยกลายเปนอมพาต แพทยบอกผปวยวาเขานาจะกลบสสภาพเดมไดในภายหลงและผปวยถกจ าหนายออกจากโรงพยาบาลในวนรงขน ตอมาผปวยอาการไขของเขาเลวรายลงมากและผปวยเขามารบการรกษาทโรงพยาบาลเดมอกครง และใหกลบบาน ตอมาผปวยไปรบการรกษาในโรงพยาบาลอกแหงหนงเพอการดแลเพมเตม ซงแพทยมความเหนวาเสนประสาททสะโพกไดรบอนตรายและควรจะไดรบค าแนะน าจากแพทยทมความเชยวชาญในการรกษา แพทยทรกษาเพมเตมนยงไดแนะน าอกวา นอกจากนขาซายทอมพาตเกดจากการไดรบอนตรายจากเสนประสาททสะโพก เนองจากการฉดยา Paracetamol พอของผปวยฟองคดตอศาล กลาวหาวาการเปนอมพาตทขาซายของผปวยสวนหนงเกดจากการประมาทเลนเลอของพยาบาลในการฉดยา Paracetamol เขากลามเนอทสะโพกของผปวย ซงเปนผลท าใหอาการปลายเทาตกทไมอาจรกษาไดเลย เนองจากวาพยาบาลเปนลกจางของแพทยและสถานพกฟน ดงนนทงแพทยและสถานพกฟนจงตองมความรบผดในการกระท าของพยาบาล และใหชดใชคาเสยหายเปนเงน 1,000,000 ดอลลาร ใหแกพอของผปวย23 คดขางตนกเปนอกคดทแสดงใหเหนวาแพทยและพยาบาลมหนาทตองใชความระมดระวงในการรกษาตามมาตรฐานวชาชพแพทยและพยาบาล แตเมอพบวาผปวยกลายเปน

22 จาก ความรบผดเพอละเมดจากการกระท าโดยประมาทเลนเลอของผประกอบวชาชพการพยาบาล

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น.124), โดย เอกนฐ จณเสน, 2548, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. 23 แหลงเดม. (น. 126).

DPU

153

อมพาตจากการไดรบยา Paracetamol ซงแพทยควรจะตองรบเรงแกไขอาการทเกดขนนนอยางทนทวงท แตกหาไดท าอยางนนไม กลบใหผปวยกลบบานจนผปวยมอาการเลวรายลง เมอผปวยเขามารบการรกษาอกครงกยงมไดกระท าประการใดอนแสดงถงการปฏบตตามมาตรฐานวชาชพทางการแพทยและยงใหกลบบานอก ซงเปนการฝาฝนหนาททตองใชความระมดระวงในการรกษา จนเปนเหตใหผปวยเปนอมพาตจากการไดรบอนตรายจากเสนประสาททสะโพก ดงนนแพทยตองชดใชคาสนไหมทดแทนแกโจทก

ในท านองเดยวกน ศาลในประเทศองกฤษไดวางหลกเรองหนาทใชความระมดระวงในคด Donoghue v. Stevenson (1932)24 ซงมขอเทจจรงวาผเสยหายไดดมเบยรทมซากของตวทากทเนาเปอยตายอยในขวดเบยรนน ท าใหผเสยหายตกใจและอาเจยนจนตองเขารกษาตวทโรงพยาบาลเนองจากกระเพราะอาหารอกเสบ สภาขนนางขององกฤษพพากษาวา โจทกสามารถฟองจ าเลยซงเปนผผลตเบยรใหรบผดเพอละเมดฐานประมาทเลนเลอไดเพราะถอวาจ าเลยมหนาทใชความระมดระวงทจะไมกอใหเกดความเสยหายตอผบรโภคสนคาทจ าหนายอยในทองตลาด ส าหรบในเรองภาระการพสจนความผดของจ าเลยตามกฎหมายของประเทศองกฤษและสหรฐอเมรกานนมแนวทางการพสจนความผดในท านองเดยวกน ซงโดยหลกเปนหนาทของโจทกทตองมภาระการพสจนวาจ าเลยมหนาทตองใชความระมดระวง และจ าเลยฝาฝนหรอละเมดตอหนาทนนจนเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย ทงตองพสจนวาผลความเสยหายนนเกดจากการกระท าของจ าเลย ยงกวานนโจทกตองพสจนวาจ าเลยอาจคาดหมายไดกอนโดยสมควรแลววาการกระท าของตนอาจกอใหเกดความเสยหายเชนนนได ฉะนนจ าเลยจงตองหาทางปองกนมใหเกดผลเชนวานน25 ถาจ าเลยมหนาทตองใชความระมดระวงและจ าเลยท าผดหนาทนนจนเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหายจากการกระท าผดหนาทของจ าเลย และความเสยหายทเกดขนเปนเรองทจ าเลยอาจคาดหมายไดกอนตามสมควรแลววาการกระท าของตนอาจกอใหเกดความเสยหายขนได จ าเลยตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการกระท าละเมดแกโจทก จากค าพพากษาคดตางประเทศดงกลาวนนจะเหนไดวาโจทกมภาระการพสจนใหศาลเหนขอเทจจรงตามทตนกลาวอาง การทจ าเลยมหนาททตองระมดระวงแตจ าเลยฝาฝนหนาทนนกอาจเปนสงทแสดงใหเหนไดวาจ าเลยไดกระท าโดยความประมาท ซงการพสจนเหลานกมลกษณะทไมตางจากการพสจนขอเทจจรงของโจทกในประเทศไทย เมอไดพจารณาค าพพากษาของศาลไทย

24 From Law of Torts. 6thed.(pp. 31-32), by John Cooke, 2003, Harlow: Peason. 25 จาก “ปญหาในเรองคาเสยหายส าหรบความตกใจเสยขวญ บทความ(แปล),” โดย อทศ วรวฒน, 2509,

มกราคม, บทบณฑตย เนตบณฑต, 24 ตอน 1, น. 30-31.

DPU

154

และศาลในตางประเทศแลวจงมขอสงเกตไดวา เหตใดค าพพากษาของศาลในตางประเทศศาลมกไมยกฟองโจทกและใหจ าเลยชดใชคาสนไหมทดแทนโดยถอวาแพทยมไดปฏบตตามมาตรฐานวชาชพแพทยซงเปนการฝาฝนหนาททตองใชความระมดระวงในการรกษา แตศาลของไทยกลบพพากษายกฟองโจทกโดยใหเหตผลวาแพทยมไดกระท าโดยประมาทโดยไดรกษาตามมาตรฐานทางการแพทยแลว ผเขยนเหนวาการทศาลพพากษาตางกนเชนนไมไดเกดจากมาตรฐานทางการแพทยทมมาตรฐานตางกน เพราะไมวาจะเปนประเทศไทยหรอตางประเทศกไดก าหนดมาตรฐานทางการแพทยทอยในระดบเชนเดยวกน แตผเขยนเหนวาสาเหตอาจเนองมาจากโจทกไมสามารถพสจนใหศาลเหนถงความประมาทเลนเลอของแพทยผท าการรกษาได จงเปนเหตใหศาลตองพพากษายกฟองโจทก อนเปนเหตใหโจทกไมมโอกาสไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหาย ในสวนเรองขอยกเวนภาระการพสจนขอเทจจรงทวา “ผใดกลาวอาง ผนนมภาระการพสจน” นนมขอยกเวนอยสองประการ คอ ถามขอสนนษฐานไวในกฎหมายหรอมขอสนนษฐานทควรจะเปนซงปรากฏจากสภาพปกตเปนคณแกคความฝายใดแลว จะมผลเปนการผลกภาระการพสจนไปยงคความอกฝายหนงโดยผลของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 84/1 โดยคความทไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานไมวาขอสนนษฐานตามกฎหมายหรอขอสนนษฐานตามความเปนจรงไมตองพสจนถงการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของจ าเลย อนเปนการบรรเทาภาระการพสจนขอเทจจรงของผเสยหาย และมโอกาสไดรบการเยยวยาความเสยหายมากยงขน แมจะมบทบญญตประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422 ซงเปนบทสนนษฐานความผดของผกระท าการฝาฝนกฎหมายอนมทประสงคเพอจะปกปองบคคลอน ทเปนประโยชนกบโจทกในอนทจะไมตองน าสบใหศาลเหนถงองคประกอบในเรองการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอแตอยางใด โดยจ าเลยตองเปนฝายทมภาระการพสจนหกลางขอสนนษฐานของกฎหมายนน ซงนบเปนการบรรเทาภาระการพสจนของโจทกไดเปนอยางมาก หากขอเทจจรงในเรองการกระท าโดยประมาทเลนเลออยในความรเหนของจ าเลยแตฝายเดยวแลว โจทกอาจใชบทบญญตมาตรา 422 นบรรเทาปญหาเรองการพสจนความประมาทเลนเลอของจ าเลย แตอยางไรกตาม บทบญญตดงกลาวเปนเพยงบทสนนษฐานวาไดมการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอเทานน และการทจะปรบบทมาตรานตองเปนเรองทเปนการฝาฝนกฎหมายอนมทประสงคเพอปกปองบคคลอน ๆ ดวย ทงการทจะเปนกฎหมายอนมทประสงคจะปกปองบคคลอน ๆ นนจะตองมลกษณะทบญญตใหมการกระท าอยางหนงอยางใดหรอหามกระท าการอยางหนงอยางใดเพอ

DPU

155

ปกปองบคคลทวไป มใชเพอคมครองบคคลเพยงบางกลมบางจ าพวกเทานน หรอตองมใชบทบญญตเพอก าหนดความเปนระเบยบของสงคมสาธารณะแตอยางเดยว26 ในเรองความเสยหายอนเกดจากการกระท าของแพทยนน ปญหาทตองพจารณาตอไปวาการกระท าของจ าเลยทเปนแพทยเปนการฝาฝนบทบญญตอนมทประสงคเพอปกปองบคคลอน ๆ หรอไม จากการศกษาพบวาไมอาจน าประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422 มาใชเพอเปนคณแกโจทกในกรณทไดรบความเสยหายจากการกระท าละเมดของผประกอบวชาชพแพทยได เนองจากการปฏบตงานของแพทยเปนไปตามพระราชบญญตวชาชพเวชกรรม พ.ศ. 2525 และขอบงคบแพทยสภา วาดวยการรกษาจรยธรรมแหงวชาชพเวชกรรม พ.ศ. 2549 ซงบทบญญตเหลานยงไมอาจถอไดวาเปนกฎหมายทมขนเพอประสงคจะปกปองบคคลอนตามมาตรา 422 ทงนเพราะพระราชบญญตและขอบงคบดงกลาวมไดก าหนดอยางชดเจนถงมาตรฐานของงานในวชาชพแพทยซงโจทกสามารถใชอางตอศาลไดวาโจทกไดรบความเสยหายอนเนองมาจากการประกอบวชาชพแพทยทไมไดปฏบตตามมาตรฐานทก าหนดไวในพระราชบญญตวชาชพเวชกรรม พ.ศ. 2525 และขอบงคบแพทยสภา วาดวยการรกษาจรยธรรมแหงวชาชพเวชกรรม พ.ศ. 2549 ดงกลาวอนจะถอไดวาการไมปฏบตตามมาตรฐานทก าหนดไวเปนการแสดงอยในตววาเปนการกระท าโดยประมาทเลนเลอของผประกอบวชาชพแพทย เพอใหภาระการพสจนนนตกเปนหนาทของผประกอบวชาชพแพทยทจะตองแสดงใหศาลเหนวาเหตการณเกดขนไดอยางไร ในเรองนผเขยนเหนวา หากไดมการก าหนดใหพระราชบญญตวชาชพเวชกรรม พ.ศ. 2525 ดงกลาวเปนกฎหมายทมขนเพอประสงคจะปกปองบคคลอน ๆ หรอมการก าหนดถงกรณทผ ประกอบวชาชพแพทยผใดประกอบวชาชพไมไดมาตรฐานแหงวชาชพแลวจะตองมความรบผดเพอละเมด เชนนผประกอบวชาชพแพทยจะถกสนนษฐานไวกอนวาเปนผผด ผเสยหายกจะไดรบประโยชนจากบทสนนษฐานความผดนและท าใหขอขดของทเปนอปสรรคในการพสจนถงความรบผดเพอละเมดของแพทยไดรบการแกไข ซงจะสงผลใหผเสยหายไดรบการเยยวยาความเสยหายไดดยงขน ในการฟองคดทแพทยกระท าโดยประมาทเลนเลอจนเปนเหตใหเกดความเสยหายนน หากมขอสนนษฐานทควรจะเปนซงปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาเปนคณแกผเสยหาย ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 แลวผเสยหายยอมไดรบประโยชนตามขอสนนษฐานตามความเปนจรงดงกลาวโดยผเสยหายมหนาทตองพสจนเพยงวาตนไดปฏบตตาม

26 ความรบผดเพอละเมดจากการกระท าโดยประมาทเลนเลอของผประกอบวชาชพการพยาบาล

(น.206). เลมเดม.

DPU

156

เงอนไขแหงการทตนจะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานนนครบถวนแลว กลาวคอ ผเสยหายเพยงแคพสจนใหเหนถงเหตการณทเกดขน แตไมตองพสจนวาจ าเลยไดกระท าโดยประมาทเลนเลออยางไรบาง เพราะขอเทจจรงนนอยในความรเหนของจ าเลยฝายเดยวท าใหโจทกไมสามารถน าสบถงการกระท าโดยประมาทเลนเลอได แตเนองจากเหตการณทเกดขนนนยอมบอกเรองราวในตวของมนเองวาจ าเลยไดกระท าโดยประมาทเลนเลอหรอไม โดยในกรณเชนนจ าเลยมภาระการพสจนวาตนเองมไดกระท าโดยประมาทเลนเลอเพอใหพนความรบผดทางละเมด เกยวกบประเดนเรองการผลกภาระการพสจน ผเขยนขอยกตวอยางค าพพากษาศาลฎกาท 292/2542 ค าพพากษาศาลฎกานมขอเทจจรงวาโจทกฟองวา จ าเลยท 2 เปนศลยแพทย โจทกไดเขาท าการศลยกรรมเตานม จ าเลยท 2 เปนผท าศลยกรรมลดขนาดเตานมของโจทกใหเลกลง แตจ าเลยท 2 ไดกระท าโดยประมาทเลนเลอท าใหสภาพเตานมทงสองขางกลายเปนกอนเนอทตดกนเพยงกอนเดยวและหมดความรสกในการตอบสนองการสมผสและไมมหวนม หลงจากไดรบการผาตดแลวมอาการตดเชออยางรนแรงเปนเหตใหมน าเหลองไหลออกมาเปนจ านวนมาก การกระท าของจ าเลยทงสองท าใหโจทกเสยหาย ตองเสยคาใชจายในการผาตดเปนเงนจ านวน 100,000 บาท คารกษาพยาบาลในการรกษาเตานมเพมขนจ านวน 73,135 บาท และเปนเหตใหโจทกไดรบความทกขทรมานทงรางกายและจตใจ ซงเปนความเสยหายอนมใชตวเงนเปนเงนจ านวน 1,200,000 บาท ทงโจทกจะตองเสยคารกษาพยาบาลในอนาคตอกเปนจ านวน 700,000 บาท ขอใหบงคบจ าเลยทงสองรวมกนหรอแทนกนช าระเงนจ านวน 2,000,000 บาท พรอมดอกเบยอตรารอยละ 7.5 ตอป ของตนเงนจ านวนดงกลาวนบถดจากวนฟองเปนตนไป จนกวาจะช าระเสรจแกโจทก โดยจ าเลยทงสองใหการตอสคด ขอใหยกฟอง ศาลชนตนพพากษายกฟอง โจทกกไดอทธรณตอมา แตศาลอทธรณพพากษายน โจทกจงฎกา ศาลฎกาวนจฉยวา ขอเทจจรงฟงไดวา จ าเลยท 2 เปนแพทยผไดรบใบอนญาตใหเปนผ ประกอบโรคศลปะสาขาแพทยและเปนผช านาญพเศษในแขนงสาขาวชาศลยศาสตรตกแตงจากประเทศญปน จ าเลยท 2 กระท าการผาตดหนาอกโจทกทมขนาดใหญใหมขนาดเลกลงมสภาพปกตทโรงพยาบาลจ าเลยท 1 หลงผาตดแลวจ าเลยท 2 นดใหโจทกไปผาตดแกไขทคลนกจ าเลยท 2 อก 3 ครง แตอาการไมดขน โจทกจงใหแพทยอนท าการรกษาตอ มปญหาตองวนจฉยตามฎกาโจทกขอแรกวา จ าเลยท 2 ท าละเมดตอโจทกหรอไม โจทกมตวโจทกเบกความวา จ าเลยท 2 ท าการผาตดหนาอกในวนท 12 เมษายน 2537 รกษาตวทโรงพยาบาล 1 วน วนท 13 เมษายน 2537 จ าเลยท 2 อนญาตใหโจทกกลบบาน วนท 15 เมษายน 2537 จ าเลยท 2 เปดแผลพบมน าเหลองไหลบรเวณปากแผลทรวงอกไมมรองอกมกอนเนออยบรเวณรกแรดานขวา เตานมดานซายมขนาดใหญกวาดานขวา และสวนทเปนหวนมจะมบาดแผลท

DPU

157

คลายเกดจากการถกไฟไหม พยานสอบถามจ าเลยท 2 บอกวาเกดจากการผดพลาดในการผาตดแลวแจงวาจะด าเนนการแกไขให จ าเลยท 2 นดใหพยานไปท าแผลดดน าเหลองออกจากบรเวณทรวงอก และไดมการผาตดแกไขทรวงอกอก 3 ครง หลงจากนนพยานเหนวาทรวงอกไมมสภาพดขน ประกอบกบระยะเวลาลวงเลยมานานจงเปลยนแพทยใหม และนายดลก เตมเสถยร ซงเปนแพทยทท าการรกษาตอจากจ าเลยท 2 เบกความสนบสนนวาโจทกแจงกบพยานวาไดท าศลยกรรมทรวงอกโดยการผาตดมาแตยงไมเปนทพอใจ ขอใหพยานท าการแกไข ขณะทโจทกมาพบพยานบรเวณทรวงอกของโจทกมรอยแผลการผาตดมขนาดไมใหญไมเลก แตไมมอาการเจบปวด แตปรากฏวาบรเวณดงกลาวยงท าศลยกรรมไมแลวเสรจ พยานท าการผาตดเพอแกไขทรวงอก 3 ครง ปจจบนมสภาพทรวงอกดขนกวาเดมเหนวา พยานทงสองเบกความสอดคลองตองกน โดยเฉพาะแพทยผท าการผาตดคนหลงเปนพยานคนกลางสอดคลองกบโจทก ค าเบกความของพยานโจทกทงสองนาเชอ มน าหนกรบฟงไดแมพยานโจทกทงสองไมสามารถน าสบใหเหนวาจ าเลยท 2 ประมาทเลนเลอในการผาตดและรกษาพยาบาลโจทกอยางไร แตการทนายแพทยดลกท าการผาตดแกไขอก 3 ครง แสดงวาจ าเลยท 2 ผาตดมามขอบกพรอง จงตองแกไข ยงกวานนการทโจทกใหจ าเลยท 2 ซงเปนแพทยเชยวชาญดานศลยกรรมดานเลเซอรผาตด แสดงวาจ าเลยท 2 มหนาทตองใชความระมดระวงตามวสยและพฤตการณเปนพเศษ แตการทจ าเลยท 2 ผาตดโจทกเปนเหตใหตองผาตดโจทกเพอแกไขถง 3 ครงแสดงวาจ าเลยท 2 ไมใชความระมดระวงในการผาตดและไมแจงใหผปวยทราบถงขนตอนการรกษา ระยะเวลา และกรรมวธในการด าเนนการรกษา จนเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย นบวาเปนความประมาทเลนเลอของจ าเลยท 2 ถอไดวาจ าเลยท 2 ท าละเมดตอโจทก ปญหาทจะตองพจารณาตอไปวา จ าเลยท 2 ตองชดใชคาเสยหายใหแกโจทกหรอไมเพยงใด เหนวา คารกษาพยาบาลโจทกทโรงพยาบาลรามค าแหง และคารกษาพยาบาลทโรงพยาบาลสมตเวช โจทกมหลกฐานมาแสดง มน าหนกรบฟงได เชอวาโจทกจายไปจรง สวนคาผาตดของจ าเลยท 2 แมจะไมมหลกฐานใบรบเงนแตจ าเลยท 2 เบกความรบ จงรบฟงได รวมคารกษาพยาบาลเปนเงน 259,512.70 บาท นอกจากน นโจทกยงมนายแพทยธาน เสทะธญ ซงท างานอย ทโรงพยาบาลศรราชและโรงพยาบาลปากเกรดเวชการเบกความวา ภายหลงจากทโจทกท าการผาตดกบจ าเลยท 2 แลว มอาการเครยดเนองจากมอาการเจบปวด ตอมาภายหลงพบวาการท าศลยกรรมไมไดผล ท าใหโจทกเครยดมาก กงวลและนอนไมหลบรนแรงกวากอนผาตด พยานจงท าการรกษา เหนวา แมโจทกจะมการเครยดอยกอนผาตดแตเมอหลงผาตดอาการมากขนกวาเดม ความเครยดของโจทกจงเปนผลโดยตรงมาจากการผาตด จ าเลยตองรบผด และแมไมมใบเสรจมาแสดงวาไดเสยเงนไปเปนจ านวนเทาใดแนนอน แตนาเชอวาโจทกตองรกษาจรง จงเหนสมควรก าหนดคาใชจายสวนนเปนเงน 50,000 บาท รวมคาเสยหายทงสน 309,512.70 บาท เมอจ าเลยท 2 ท าละเมดตอโจทก

DPU

158

เปนเหตใหโจทกตองเสยหายไปดงกลาว จ าเลยท 2 ตองรวมรบผดใชคนใหโจทกสวนคาเสยหายอยางอนนนเมอปรากฏวาหลงจากแพทยโรงพยาบาลอนไดรกษาโจทกอยในสภาพปกตแลว โจทกจงไมอาจเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงน พพากษาแกเปนวา ใหจ าเลยท 2 ช าระเงน 309,512.70 บาท พรอมดอกเบยรอยละ 7.5 ตอป นบถดจากวนฟองจนกวาจะช าระเสรจ ตามค าพพากษาศาลฎกาขางตนจะเหนไดวาแมโจทกจะน าสบไมไดวาจ าเลยกระท าโดยประมาทอยางใดจงเปนเหตใหโจทกเสยหาย แตการทโจทกตองใหแพทยผอนท าการผาตดแกไขอก 3 ครง แสดงวาจ าเลยผาตดมามขอบกพรอง จงตองแกไข ยงกวานนจ าเลยเปนแพทยเชยวชาญดานศลยกรรมดานเลเซอรผาตด แสดงวาจ าเลยมหนาทตองใชความระมดระวงตามวสยและพฤตการณเปนพเศษ แตการทจ าเลย ผาตดโจทกเปนเหตใหตองผาตดโจทกเพอแกไขถง 3 ครงแสดงวาจ าเลย ไมใชความระมดระวงในการผาตด จนเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย เปนเรองทกระบวนวธการรกษาและขอเทจจรงในเรองการกระท าโดยประมาทเลนเลออยในความรเหนของจ าเลยซงเปนแพทยฝายเดยว โจทกไมมทางรไดวาจ าเลยไดกระท าโดยประมาทเลนเลอในการผาตดอยางไร แตเหตการณทตองมการผาตดแกไขขอบกพรองนนเปนขอเทจจรงทปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาทแสดงถงความประมาทเลนเลอของจ าเลย กรณจงเขาขอยกเวนทโจทกไมตองพสจนถงความประมาทเลนเลอของจ าเลย แตเปนหนาทของจ าเลยทตองพสจนวาตนไดปฏบตตามมาตรฐานแหงวชาชพแพทยแลว เมอปรากฏวาจ าเลยไมแจงใหผปวยทราบถงขนตอนการรกษา ระยะเวลา และกรรมวธในการด าเนนการรกษา อนเปนการไมไดปฏบตตามมาตรฐานวชาชพแพทย จงนบวาเปนความประมาทเลนเลอของจ าเลยทถอไดวาจ าเลยท าละเมดตอโจทก เรองทกลาวมาขางตนนเปนปญหาขอขดของเกยวกบภาระการพสจนความผดของแพทยในเรองการรกษา หากความพการทเกดขนแกผเสยหายมสาเหตมาจากตวยาทใชท าการรกษา ปญหาเกยวกบภาระการพสจนจะเปนประการใด มขอพจารณาคอวา ยาทใชท าการรกษานนมลกษณะเปนวตถอนตรายตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 หรอไม หรอเปนสนคาทไมปลอดภยตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 หรอไม เพราะหากยาดงกลาวอยในความหมายของพระราชบญญตดงกลาวแลว โจทกสามารถใชประโยชนจากพระราชบญญตดงกลาวในการผลกภาระการพสจนไปยงจ าเลยไดเพอทโจทกจะมโอกาสไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนมากขน เมอพจารณาแลวเหนวายาทใชท าการรกษาไมใชวตถอนตรายตามความหมายทก าหนดไวในพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ทงไมมลกษณะเปนสนคาทไมปลอดภยตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 เพราะหากตวยานนไมไดมความบกพรองในการผลตหรอการ

DPU

159

ออกแบบหรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร กจะไมเปนสนคาทไมปลอดภยตามความหมายของพระราชบญญตน แตหากการทผเสยหายตองมรางกายพการนนเกดจากยาทมความบกพรองในการผลตหรอในการออกแบบ หรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควรแลวยอมมลกษณะเปนสนคาทไมปลอดภยตามความหมายของพระราชบญญตนได ซงจะท าใหโจทกไมตองพสจนถงความจงในหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการอนเปนขอยกเว นหลกทวไปทบคคลจะตองมความรบผดตอเมอมความผด เพอปลดเปลองภาระการพสจนของผเสยหาย ท าใหผเสยหายมโอกาสไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายไดมากขน หากผเสยหายรางกายพการเนองจากเครองมอทางการแพทย ขอพจารณาเกยวกบภาระการพสจนจะเปนประการใด มดงตอไปน ปญหาทตองพจารณามวาเครองมอทางการแพทยมลกษณะเปนทรพยอนตรายตามความหมายของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 หรอไม มขอพจารณาดงน ทรพยทเปนของเกดอนตรายไดโดยสภาพ หมายถง ทรพยทเปนของท าใหเกดอนตรายตอรางกายของผเสยหายทเกดจากตวทรพยนนเอง เชน เครองมอชอคไฟฟา เครองตรวจหวใจดวยไฟฟา เครองฉายรงส เปนตน ทรพยทเปนของเกดอนตรายไดโดยความมงหมายทจะใช หมายถง ทรพยซงโดยสภาพแลวไมมอนตราย แตมการกระท าของคนท าใหเปนของอนตรายขนดวยการใช เชน เครองชวยหายใจ เครองมอผาตด มด กรรไกร เขมเยบแผล เครองมอหรอสายยางทใสเขาไปในรางกายของผปวย เปนตน ทรพยทเปนของเกดอนตรายไดโดยอาการกลไกของทรพยนน หมายถง ตวทรพยอนเปนเครองจกรกล เครองยนต เครองใชไฟฟาตาง ๆ ทกอใหเกดอนตรายขนในขณะททรพยเหลานนก าลงท างานตามกลไกการท างานของเครองอย เชน เครองดดเสมหะดวยแรงดนไฟฟา เครองจไฟฟา เปนตน27 เรองนศาลไทยไดมค าพพากษาทเปนบรรทดฐานไวคอค าพพากษาศาลฎกาท 1869/2472 วากระแสไฟฟาถอเปนทรพยทเกดอนตรายไดโดยสภาพ ดงนนเครองมอทางการแพทยทตองใชกระแสไฟฟา เชนเครองมอชอคไฟฟา เครองตรวจหวใจดวยไฟฟา รวมทงเครองฉายรงส

27 ความรบผดเพอละเมดจากการกระท าโดยประมาทเลนเลอของผประกอบวชาชพการพยาบาล (น.161-

162). เลมเดม.

DPU

160

ตาง ๆ เหลานถอเปนของทเกดอนตรายไดโดยสภาพ สวนเครองมอผาตดของแพทย ถอไดวาเปนของทเกดอนตรายโดยความมงหมายทจะใชทงสน บทบญญตมาตรา 437 เปนบทก าหนดความรบผดของบคคลโดยปราศจากความผด (Liability without Fault) จงเปนบทบญญตพเศษทแยกออกไปตางหากจากหลกทวไปในมาตรา 420 การปรบใชบทกฎหมายตามมาตรา 437 นกบความรบผดเพอละเมดของแพทย จงไมตองพจารณาวาผทตองรบผดนนกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอแตประการใด เพราะแมมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอกตองรบผดหากความเสยหายทผเขารบบรการทางการแพทยไดรบนนเกดจากเครองมอแพทยทมลกษณะเปนทรพยอนเปนของเกดอนตรายไดโดยสภาพหรอโดยความมงหมายทจะใชหรอโดยอาการกลไกของทรพยนน เวนแตจะพสจนไดวาความเสยหายเกดจากเหตสดวสยหรอเพราะความผดของผเสยหายเอง หากความเสยหายของผเสยหายเกดจากเครองมอทางการแพทย ปญหาทตองพจารณามวา แพทยผใชเครองมอทางการแพทยนนมฐานะเปนผครอบครองหรอไม ในประเดนนผเขยนเหนวานาจะถอไดวาแพทยมฐานะเปนผครอบครองแลว เนองจากแพทยมหนาทใชความระมดระวงในการดแลรกษาผปวยทจ าเปนตองใชเครองมอทางการแพทยใหไดรบความปลอดภย จงมหนาทดแลเครองมอดงกลาวใหมสภาพทด เหมาะสมกบการใชงานตามวตถประสงค การตความเชนนจะเปนประโยชนแกผปวยทไดรบความเสยหายจากเครองมอทางการแพทยดงกลาวทมลกษณะเปนทรพยอนตรายตามมาตรา 437 วรรคสอง ท าใหผเสยหายไมตองมภาระการพสจนใหศาลเหนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอของแพทยแตอยางใด เพยงแตตองพสจนวาตนไดรบความเสยหายจากทรพยอนเปนของเกดอนตรายไดทอยในความครอบครองของแพทย กเปนการเพยงพอแลว ท าใหมผลเปนการปลดเปลองภาระการพสจนของผเสยหาย ท าใหผเสยหายมโอกาสไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายไดมากขนประการหนง ส าหรบการฟองคดเกยวกบการใชบรการทางการแพทย เนองจากแพทยเปนเจาหนาทของรฐ ดงนนเมอฟองคดจะตองพจารณาตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 โดยผเสยหายตองฟองหนวยงานของรฐทแพทยผนนสงกดอยใหรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายส าหรบการทแพทยไดกระท าละเมดกอใหเกดความเสยหาย แตผเสยหายจะฟองแพทยผท าการรกษาโดยตรงไมได และหากผเสยหายไมประสงคจะฟองคดกอาจยนค าขอตอหนวยงานของรฐทแพทยผนนสงกดอยใหพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายทเกดขนแกตนได ในกรณผเสยหายไดรบความเสยหายจากเครองมอทางการแพทยจนรางกายพการนนมขอทจะตองพจารณาตอมาเพอหาแนวทางบรรเทาภาระการพสจนใหผเสยหายไดมโอกาสไดรบการ

DPU

161

ชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนไดอยางเหมาะสมและเปนธรรมอกประการหนงคอ ตองพจารณาวาเครองมอทางการแพทยนนมลกษณะเปนสนคาทไมปลอดภยตามค านยามทบญญตไวในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 หรอไม28 ผเขยนพจารณาแลวเหนวา หากเครองมอทางการแพทยนนกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขนไดเนองจากปรากฏเหตบกพรองในการผลตหรอในการออกแบบ หรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบเครองมอทางการแพทยนน หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร ทงนโดยค านงถงสภาพของเครองมอทางการแพทย รวมถงลกษณะการใชงานและการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของเครองมอทางการแพทยดงกลาวนนอนพงคาดหมายได เครองมอทางการแพทยนนกจะมลกษณะเปนสนคาทไมปลอดภยตามความหมายของพระราชบญญตนได และหากผเสยหายฟองคดโดยอาศยพระราชบญญตนกจะเปนประโยชนกบผเสยหาย เพราะไมตองพสจนถงความจงในหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการอนเปนขอยกเวนหลกทวไปทบคคลจะตองมความรบผดตอเมอมความผด เพอปลดเปลองภาระการพสจนของผเสยหาย ท าใหผเสยหายมโอกาสไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายไดมากขน ส าหรบการฟองคดกรณเปนสนคาทไมปลอดภยนน ผเสยหายตองพสจนใหศาลเหนวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการ และการใชหรอการเกบรกษาสนคานนเปนไปตามปกตธรรมดา โดยผเสยหายตองพสจนขอเทจจรงในความเสยหายทเกดขนและความสมพนธระหวางความเสยหายกบสนคาของผประกอบการ แตไมตองพสจนวาความเสยหายนนเกดจากการกระท าของผประกอบการผใด ทงหนาทในการพสจนขอเทจจรงเกยวกบสนคาทไมปลอดภยกฎหมายกก าหนดใหเปนหนาทของผประกอบการ โดยประเดนขอพพาทขอใดจ าเปนตองพสจนถงขอเทจจรงทเกยวกบการผลต การประกอบ การออกแบบ หรอสวนผสมของสนคา การใหบรการ หรอการด าเนนการใด ๆ ซงศาลเหนวาขอเทจจรงดงกลาวอยในความรเหนโดยเฉพาะของคความฝายทเปนผประกอบธรกจ ใหภาระการพสจนในประเดนดงกลาวตกอยแกคความฝายทเปนผประกอบธรกจนน29 เมอไดพจารณาปญหาภาระการพสจนในกรณความเสยหายอนเกดจากยานพาหนะและปญหาภาระการพสจนในกรณไดรบความเสยหายจากการเขารบบรการทางการแพทยแลวจะพบวา หากเปนการพสจนความเสยหายอนเกดจากยานพาหนะแลว โจทกจะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมายตามมาตรา 437 อนเปนการบรรเทาภาระการพสจนของโจทกได แตหาก

28 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4. 29 พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 มาตรา 29.

DPU

162

เปนกรณทคกรณตางกครอบครองหรอควบคมยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกลทงสองฝาย ยอมไมอาจใชประโยชนจากขอสนนษฐานตามมาตรา 437 ได จงท าใหเปนภาระหนกส าหรบโจทกในการพสจนความผดของจ าเลยตามมาตรา 420 แนวทางแกไขปญหาเรองภาระการพสจนส าหรบกรณนจงควรปรบใชบทสนนษฐานกฎหมายตามมาตรา 422 เพอบรรเทาภาระการพสจนของโจทก ดงนน แมเปนเรองยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกลชนกน หากจ าเลยไดฝาฝนกฎหมายอนมทประสงคจะปกปองบคคลอนแลว โจทกยอมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมายวาใหสนนษฐานไวกอนวาจ าเลยเปนผผด ซงจะท าใหโจทกไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรม ส าหรบภาระการพสจนในกรณไดรบความเสยหายจากการเขารบบรการทางการแพทยนนถอเปนเรองทยงยากส าหรบโจทกอยางมาก เพราะเปนการยากทโจทกจะสามารถพสจนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอของจ าเลยผเปนแพทยได เนองจากขนตอนกระบวนการรกษาทงหลายอยในความรเหนของแพทยผท าการรกษาเทานน โจทกไมอาจทราบไดวาจ าเลยกระท าการอยางไรอนเปนการแสดงถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าใหโจทกมโอกาสแพคดสงมากและไมไดรบการเยยวยาความเสยหาย แนวทางในการบรรเทาภาระการพสจนในกรณการเขารบบรการทางการแพทยนนตองปรบใชประโยชนจากขอสนนษฐานตามความเปนจรงดงทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 ซงจะเปนการผลกภาระการพสจนไปยงจ าเลยได อยางไรกตามหากไมมขอสนนษฐานตามความเปนจรงทจะท าใหโจทกไดรบประโยชน ผเขยนเหนควรใหมการปรบใชบทบญญตมาตรา 422 โดยใหถอวาพระราชบญญตวชาชพเวชกรรม พ.ศ. 2525 เปนบทบญญตอนมทประสงคจะปกปองบคคลอนเพอบรรเทาภาระในการพสจนความผดของจ าเลย อนจะชวยใหโจทกทถกกระท าละเมดมโอกาสไดรบชดใชเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรมมากยงขน ส าหรบกรณความเสยหายเกดจากตวยาทใชในการรกษา หากตวยานนมลกษณะเปนสนคาทไมปลอดภย เมอโจทกเลอกฟองจ าเลยเปนคดผบรโภค โจทกกจะไดรบประโยชนจากพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 อนเปนการบรรเทาภาระการพสจนของโจทกไดอกทางหนง และกรณความเสยหายจากการเขารบบรการทางการแพทยเกดจากเครองมอทใชท าการรกษา หากเครองมอทางการแพทยนนมลกษณะเปนทรพยอนตรายดงทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 หรอหากมลกษณะเปนวตถอนตรายตามนยทบญญตไวในพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 โจทกกไดรบประโยชนจากบทบญญตดงกลาวเพอชวยบรรเทาภาระการพสจนของโจทกไปได

DPU

163

4.3 ปญหาหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบกรณถกกระท าละเมดจนรางกายพการ

เนองจากแตเดมกอนทจะมการรางประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ประเทศไทยเขาใจกนแตเพยงวาละเมดคอการกระท าอนไมชอบดวยกฎหมาย ซงถอวาละเมดเปนความผดอาญาชนดหนงมใชเปนหนทจะตองมการชดใชคาสนไหมทดแทนแกกน จนกระทงมการตงกระทรวงยตธรรมทไดรบอทธพลทางความคดตามแบบกฎหมายยโรปมาใชกบกฎหมายไทยซงมความแตกตางจากกฎหมายไทยโบราณทมจดประสงคเพอเปนการลงโทษผกระท าละเมด โดยประเทศไทยไดยอมรบเอารปแบบกฎหมายในระบบประมวลกฎหมายมาใชทวาผกระท าละเมดตองชดใชความเสยหายทเกดขนในท านองเดยวกบหนตามสญญา โดยเปนการชดใชคาเสยหายตามความเสยหายทเกดขนจรงเพอใหผเสยหายกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมเสมอนมไดมการกระท าละเมดเกดขน ถาไมมวธชดใชทางอนกตองชดใชเปนจ านวนเงน โดยจะไมมการชดใชคาเสยหายใหเกนกวาทเสยหายจรง ในประเทศไทยจงมพนฐานกฎหมายทจะไมมการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษใหแกผเสยหาย ดงทไดกลาวมาแลววาบคคลจะตองรบผดทางละเมดตามกฎหมายของประเทศไทยกตอเมอไดกระท าดวยความจงใจหรอประมาทเลนเลอท าตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใด และผลแหงการกระท าดงกลาวมความสมพนธกบการกระท าของผกระท า ซงการวนจฉยวามความสมพนธระหวางการกระท ากบผลนนตองพจารณาวามความสมพนธทเปนเหตและผลตอกนระหวางการกระท าของผกระท ากบความเสยหายทผเสยหายไดรบอยจรงหรอไม ความเสยหายนนเปนผลทเกดจากการกระท าของผกระท าโดยตรงและความเสยหายทเปนผลมาจากการกระท าของจ าเลยนนไกลเกนกวาเหตทท าใหจ าเลยรบผดหรอไม ถาไมมความสมพนธระหวางการกระท าและผลและผลทเกดขนไมใกลชดกบการกระท าความผด ผกระท ากไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขนนน ในกฎหมายของประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณอยางประเทศองกฤษและสหรฐอเมรกาน น บคคลจะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนในทางละเมดกตอเมอครบองคประกอบทส าคญสองประการคอ ประการแรกผกระท ามหนาทตามกฎหมายทจะตองใชความระมดระวง และเขาฝาฝนหนาทนนเปนเหตใหเกดความเสยหายขน หากไมมการกระท าของผกระท าแลวความเสยหายกจะไมเกดขนและความเสยหายตองไมไกลกวาเหต และประการทสองนนคอ ผกระท าจะตองรบผดในความเสยหายกตอเมอเขาควรจะไดคาดหมายลวงหนาโดยสมควรแลววาการกระท าของตนเชนนนอาจกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอนได แมวาการฝาฝนหนาทในการใชความระมดระวงของผทท าใหเกดความเสยหายนนจะกอใหเกดความเสยหาย ผกระท ากยง

DPU

164

ไมตองรบผดนอกเสยจากวาความเสยหายทเกดขนนนเปนความเสยหายทเขาสามารถคาดเหนไดลวงหนา เมอการกระท าครบองคประกอบความผดขางตนแลวผกระท าตองมความรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขนไมวาจะเปนความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนไดและความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได ทงนอกเหนอจากคาเสยหายทแทจรงทผเสยหายไดรบแลว ศาลอาจก าหนดใหผกระท าตองใชคาเสยหายในเชงลงโทษอกสวนหนงเพอลงโทษผกระท าในการกระท าทมพฤตการณรายแรงดวย ส าหรบประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร เชนสาธารณรฐฝรงเศส หลกเกณฑความรบผดทางละเมดของกฎหมายฝรงเศสไมไดมกฎเกณฑใด ๆ ขดขวางการเรยกรองคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายจากการถกกระท าละเมด หากการกระท านนกอใหเกดความเสยหายแกผอนโดยความผดของตน ไมวาจะมความเสยหายใดเกดขน ผกระท ากจะตองชดใชความเสยหายนนโดยไมไดแบงแยกวาเปนความเสยหายตอชวต รางกาย ทรพยสน ชอเสยง หรอความเสยหายทางจตใจ แตความเสยหายทไดรบชดเชยตามกฎหมายละเมดนนไมจ าเปนจะตองคาดเหนไดกอนอยางในระบบกฎหมายจารตประเพณ แตตองเปนผลโดยตรงจากการกระท าและผลแหงการกระท าตองใกลชดกบเหต ดวยทมาของกฎหมายลกษณะละเมดและหลกเกณฑก าหนดความรบผดทางละเมดนสงผลใหการก าหนดคาเสยหายทผเสยหายมสทธไดรบตามกฎหมายไทยมลกษณะเปนการชดใชเยยวยาความเสยหายเพอใหผเสยหายไดกลบคนสฐานะเดมใหมากทสดเทาทจะท าไดโดยคาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบนนมทงคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได และคาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได ในกรณทผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการมปญหาขอขดของในการชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขนเปนประการใด ปญหานนมสาเหตมาจากอะไร และจะมแนวทางแกไขปญหาขอขดของดงกลาวอยางไร มขอพจารณาดงตอไปน 1. ปญหาขอขดของในการก าหนดคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได คาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนไดนนเปนสวนหนงของคาเสยหายทแทจรงจากการกระท าละเมดทกฎหมายไทยคมครองใหผเสยหายไดรบเพอใหผเสยหายกลบสฐานะเดมเสมอนมไดมการกระท าละเมดเกดขน ดงนนเมอมการกระท าละเมดท าใหผเสยหายไดรบความเสยหาย ผเสยหายจงมสทธไดรบชดใชคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนไดน ซงปจจบนประเทศไทยกไดมการก าหนดใหผเสยหายไดรบชดใชคาใชจายทผเสยหายตองเสยไปจากการกระท าละเมด คาขาดประโยชนท ามาหาไดในระหวางเจบปวย คา เสยหายเพอการทเสย

DPU

165

ความสามารถประกอบการงาน และคาเสยหายในการทบคคลอนขาดแรงงานในครวเรอนหรออตสาหกรรมของบคคลภายนอก ดงทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 444 และมาตรา 445 ซงเปนการก าหนดคาเสยหายทมมาตรฐานไมตางจากการก าหนดคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนไดในตางประเทศ ในปญหาการก าหนดคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได ผเขยนเหนวามขอทตองพจารณาดงตอไปน 1.1 ความเสยหายในทางละเมดจ าเปนจะตองมการกระทบกระทงตอเนอตวรางกายโดยตรงหรอไม ในสวนของการก าหนดคาเสยหายในทางละเมดมขอพจารณาเกยวกบความเสยหายทเกดขนนนจ าเปนจะตองมการกระทบกระเทอนตอเนอตวรางกายโดยตรงหรอไม ผเขยนใครขอยกค าพพากษาศาลฎกามาเปนอทาหรณ ดงทจะกลาวตอไปน ค าพพากษาศาลฎกาท 212/2544 คดนมปญหาทตองวนจฉยวา จ าเลยท 1 ไดท าละเมดและตองรบผดตอโจทกทงสองตามฟองหรอไม ขอเทจจรงรบฟงไดวาจ าเลยท 1 กอสรางอาคารโดยมแนววางทอระบายน าทง รางระบายน าและบอพกอยชดแนวเขตทดนของโจทกท 1 จงฟงไดวา จ าเลยท 1 ขดบอหรอหลมรบน าโสโครกในระยะหางจากแนวเขตทดนของโจทกท 1 ไมเกน 2 เมตรและขดรองเพอวางทอระบายน าในระยะหางจากแนวเขตทดนของโจทกท 1ไมเกน 1 เมตร การกระท าของจ าเลยท 1 จงเปนการปฏบตฝาฝนบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1342 วรรคหนง และวรรคสองจนเปนเหตใหมน าโสโครกรวซมเขาไปในทดนและบานของโจทกทงสองและมกลนเหมนไมอาจพกอาศยอยในทดนและบานไดตามปกตสข การกระท าของจ าเลยท 1 ท าใหโจทกทงสองไดรบความเสยหายตออนามยจงเปนการกระท าละเมดตอโจทกทง เมอขอเทจจรงฟงไดวาการกระท าของจ าเลยท 1 ฝาฝนบทบญญตแหงกฎหมายซงเปนขอหามโดยเดดขาดจงเปนการละเมดตอโจทกทงสองโดยตรง ศาลฎกาพพากษาใหจ าเลยท 1 ตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหโจทกทงสองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 ค าพพากษาศาลฎกาท 8309/2548 คดนขอเทจจรงรบฟงเปนยตวา โจทกทงสองอาศยอยในทดนทตดกบสถานทประกอบการของจ าเลย การประกอบกจการของจ าเลยทงสองมการเคาะเหลก เชอมเหลกและเจยระไนเหลก สงเสยงดง และมการพนสสงกลนเหมน รบกวนสทธทจะอยอาศยในเคหสถานของโจทกทงสองโดยปกตสข เปนเหตใหโจทกทงสองไดรบความเสยหายแกอนามยและเดอดรอนร าคาญ โจทกทงสองมสทธทจะปฏบตการเพอยงความเสยหาย หรอเดอดรอนร าคาญนนใหสนไป ไดแกการด าเนนการใหจ าเลยทงสองหยดการกระท าทกอใหเกดเสยงดงและสง

DPU

166

กลนเหมนหรอหาวธปองกนมใหเกดเสยงดงและสงกลนเหมน อนเปนการละเมดตอสทธของโจทกทงสองดงกลาว ปญหาทตองวนจฉยตามฎกาของโจทกทงสองขอตอไปมวา คาเสยหายของโจทกท งสองมเพยงใด ในเรองคาเสยหายนนประการแรกโจทกขอเรยกคาใชจายในการปองกนเสยงดงและระงบกลนเหมน อนไดแก คาใชจายในการตดตงเครองปรบอากาศในบานโจทกทงสอง คาใชจายในการกเงนมาสรางบานอกหนงหลงและคาใชจายทตองจางคนเฝาบานนน เมอศาลพจารณาแลวเหนวาคาเสยหายเหลานมใชผลธรรมดาทเกดจากเหตกระท าละเมดของจ าเลยทงสอง แตเปนความเสยหายทไกลเกนเหต ซงจ าเลยทงสองไมตองรบผด สวนประการทสองโจทกทงสองอางวาไดรบความเสยหายตอสขภาพอนามยโดยโจทกท 1 มอาการหตง ประสาทเครยด ปวยเปนโรคกระเพาะอาหารและภมแพ และท าใหโจทกท 2 มอาการปวดห เจบคอ เสยงแหบ แสบจมก ประสาทเครยด นอนไมหลบ และปวยเปนโรคภมแพ โจทกท งสองตองไปใหแพทยตรวจรกษาทโรงพยาบาลบรรมยนน จ าเลยทงสองมไดปฏเสธหรอโตแยงอาการเจบปวยของโจทกท งสอง จงรบฟงไดวาโจทกทงสองไดรบความเสยหายตอสขภาพอนามยจรง แตประเดนวาความเสยหายมเพยงใดนน โจทกทงสองขอใหจ าเลยทงสองชดใชคาเสยสขภาพอนามยเปนเงน 100,000 บาท โจทกทงสองน าสบลอย ๆ ไมมหลกฐานการเสยคารกษาพยาบาลมายนยนใหแนนอนวา ไดเสยคารกษาพยาบาลไปเมอไร และจ านวนเทาใด จงรบฟงไมไดวาโจทกทงสองไดรบความเสยหายสวนนตามทกลาวอางมาในฟอง การทศาลใชดลพนจก าหนดคาเสยหายสวนนแกโจทกทงสองเปนเงน 50,000 บาท พรอมดอกเบยนบถดจากวนฟองเปนตนไปนบวาเหมาะสมแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมดแลว ศาลฎกาจงพพากษายนตามศาลอทธรณ จากค าพพากษาศาลฎกาทงสองคดขางตนเมอพจารณาแลวเหนวา การกระท าละเมดตอรางกายอนามยนนไมจ าเปนทจะตองมการกระทบกระทงตอเนอตวรางกายโดยตรงกเปนผลใหเกดความเสยหายได ความเขาใจทวาการกระท าละเมดใหเกดความเสยหายแกรางกายนนจะตองมการกระทบกระทงตอเนอตวรางกายใหเกดบาดแผลทเหนไดชดเจนจงจะเรยกวาเปนความเสยหายแกรางกายนนไมใครจะถกตองตามหลกการและเหตผล ดวยเหตทวาเมอการกระท าใดกอใหเกดความเสยหายตอผอนแลวโดยเปนการกระท าโดยมชอบดวยกฎหมาย กยอมเปนการชอบธรรมทจะตองมการชดใชคาเสยหายส าหรบความเสยหายทเกดขนโดยไมจ ากดวาจะตองเปนความเสยหายทเกดจากการกระทบกระทงตอเนอตวรางกายโดยตรง ตามนยค าพพากษาศาลฎกาท ค าพพากษาศาลฎกาท 212/2544 และค าพพากษาศาลฎกาท 8309/2548 ทยกมาเปนอทาหรณขางตน ประเดนทตองพจารณาตามค าพพากษาศาลฎกาขางตนตอมาคอ หากความเสยหายแกอนามยดงกลาวรนแรงถงขนทผเสยหายรางกายพการ เชน ไดรบสารเคมจากสทพน เมอผเสยหาย

DPU

167

สดกลนสารเคมเขาสรางกายจนไปท าลายสมองหรอระบบประสาท ท าใหผเสยหายเปนอมพาต ผเสยหายจะไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนประการใดหรอไม และเพยงใด ขอนผเขยนเหนวา เนองจากการทผเสยหายเปนอมพาตดงกลาวเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมดตอผเสยหาย โดยไดรบสารพษ ฝ นละออง กลนน าเนา จนเกดการสะสมในรางกาย ความเสยหายแกรางกายหรออนามยยอมเกดขนไดจากการกระท าดงกลาว ผกระท าจงจ าตองชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหาย โดยคาเสยหายทตองชดใชใหแกกนนนเปนไปตามทก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 444 มาตรา 445 และมาตรา 446 ดงน 1) คาใชจายทตองเสยไป รวมทงคารกษาพยาบาลเพอใหสขภาพรางกายแขงแรงขน 2) คาขาดประโยชนท ามาหาได 3) คาเสยความสามารถประกอบการงานทงในเวลาปจจบนและในเวลาอนาคต 4) คาขาดไรแรงงานในครวเรอนหรออตสาหกรรมของบคคลภายนอก 5) คาเสยหายในความเสยหายอนมใชตวเงน ในเรองความเสยหายแกอนามยนนเปนการทผเสยหายตองเสยสขภาพหรอตองเดอดรอนทจะอยอยางสงบเพราะกลน สารเคม เสยง ควน ฝ นละออง ความกระทบกระเทอน น าเนา ซงความเสยหายแกอนามยนอาจตองอาศยเวลากวาจะมอาการปรากฏใหเหน ซงยอมเปนขอขดของอยางมากส าหรบผเสยหายทจะตองพสจนใหศาลเหนวาความปวยเจบ หรอสขภาพอนามยทเสอมโทรมของโจทกนนมสาเหตมาจากการกระท าของจ าเลย กรณเชนนเหนไดวาปญหาการพสจนตอศาลอาจเปนสาเหตประการหนงทท าใหผเสยหายไมไดรบการเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรม เพราะผเสยหายยอมไมอาจทราบไดอยางแนชดวาการประกอบการของจ าเลยเปนการกระท าในลกษณะเชนใดทสงผลเสยหายตอสขภาพอนามยของผเสยหาย เนองจากเปนขอเทจจรงทอยในความรเหนของจ าเลยฝายเดยว กรณเชนนผเขยนเหนวาแนวทางเพอใหผเสยหายมโอกาสไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนควรใชหลกการผลกภาระการพสจนโดยใชหลกขอสนนษฐานตามความเปนจรง หรอทเรยกวาหลก Res Ipsa Loquitur ซงจะเปนการยงใหเกดความเปนธรรมในการพจารณาคดอนจะชวยใหผเสยหายมโอกาสไดรบชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนดวย 1.2 ปญหาการก าหนดคาเสยหายจากการถกกระทบกระเทอนทางจตใจจนเปนเหตใหผเสยหายไดรบความเจบปวยทางรางกาย ในกรณทผ เ สยหายถกกระทบกระเทอนตอจตใจอยางรนแรงโดยมไดมการกระทบกระทงทางรางกายโดยตรง แตการกระทบกระเทอนตอจตใจนนเปนเหตใหผเสยหายลมปวย หรอไดรบความเจบปวยทางรางกายตามมา และบางกรณอาจรายแรงจนถงขนผเสยหายพการ การก าหนดคาเสยหายส าหรบความเจบปวยทางรางกายนนมขอพจารณาดงน

DPU

168

ผเขยนใครขอยกค าพพากษาศาลฎกาท 2816/2528 มาประกอบการพจารณา คดนมขอเทจจรงวา โจทกเปนบดาของนางสามจนทรเพญ ก. สงโทรเลขมายงโจทกวา “ออยถงแกงคอยแลว” แตพนกงานไปรษณยกลบสงโทรเลขบอกถงโจทกวา “ออยถงแกกรรมแลว” โจทกตกใจมาก ไดจดเตรยมพธกรรมทางศาสนาจดรถไปรบศพทแกงคอย โจทกฟองเรยกคาเสยหายเอาจากกรมไปรษณยโทรเลข โดยฟองเรยกคาเสยหายอนเกดจากความเศราโศกเสยใจมาดวย ศาลฎกาเหนวา เมอทราบขาวทางโทรเลขวาบตรสาวถงแกกรรมนน ความเศราโศกเสยใจของโจทกเปนเพยงอารมณทเกดขนเมอทราบขาวราย แตไมใชความเสยหายตามกฎหมาย ไมมบทบญญตใหสทธโจทกเรยกคาเสยหายในเรองนได จากค าพพากษาศาลฎกาขางตน ศาลเหนวา ความเศราโศกเสยใจเปนเพยงอารมณทเกดขน ไมใชความเสยหายตามกฎหมาย จงไมอาจเรยกได30 โจทกจงไมไดรบชดใชความเสยหายทางจตใจน นดวยเหตผลทวาความเศราโศกเสยใจไมใชความเสยหายตามกฎหมาย แตหากขอเทจจรงขางตนเปลยนไปวา โจทกตกใจมากกบการไดรบขาวรายวาบตรสาวตนเองถงแกความตายแลว จงชอคหมดสตไป เลอดไปเลยงสมองไมทนจนตองกลายเปนคนพการ เชนน ผเสยหายจะไดรบความคมครองตามกฎหมายส าหรบความพการอนเปนความเสยหายทางรางกายหรอไม ปญหาทตองพจารณาขอนไมปรากฏมกฎหมายก าหนดไววาจะมการชดใชเยยวยาความเสยหายอยางไร หากความเสยหายทางรางกายเกดขนเนองมาจากความเสยหายทางจตใจทมไดมการกระทบกระทงทางรางกายกอน ทงไมปรากฏวามค าพพากษาศาลฎกาทตดสนไวเปนบรรทดฐานเกยวกบความเสยหายทางรางกายอนเนองมาจากการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจวาจะไดรบการคมครองใหมการชดใชความเสยหายหรอไมประการใด กรณจงตองพจารณาวาความพการทเกดขนเปนความเสยหายทกฎหมายบญญตรบรองคมครองใหมการชดใชคาสนไหมทดแทนหรอไม ผเขยนเหนวา ความเจบปวยทางรางกายทเกดขนนนมลกษณะเปนความเสยหายตอรางกายทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 คมครองใหมการชดใชคาสนไหมทดแทนตามกฎหมาย แมในเบองแรกอาจเปนความเสยหายตอจตใจทถกกระทบกระเทอนอนกฎหมายไทยยงไมใหความคมครองหากมไดมการกระทบกระทงทางรางกายดวย แตเมอการทถกกระทบกระเทอนจตใจไดสงผลตอเนองถงรางกายของผเสยหายจนรางกายพการ เชนนความพการหาใชเปนความเสยหายตอจตใจอนจะเปนผลใหไมไดรบความคมครองตามกฎหมายไทยไม ไมมความจ าเปนอยางใดทความเจบปวยทางรางกายจะตองไดรบการกระทบกระทงตอรางกายโดยตรง ความเจบปวยอาจเกดขนไดโดยผานทาง

30 จาก กฎหมายแพงพสดาร (ฉบบปรบปรงใหม ป 2557) เลม 1 นตกรรม สญญา หน ละเมด (น. 527).

โดย วเชยร ดเรกอดมศกด , 2557, กรงเทพฯ: แสงจนทรการพมพ.

DPU

169

ความเสยหายอยางอนหรอถกกระทบกระเทอนจากสงอน เชนถกกระทบกระเทอนทางจตใจหรอสขภาพอนามย เปนตน การตความกฎหมายในขอจ ากดทตองกระทบกระทงรางกายโดยตรงผเขยนเหนวาเปนการตความทแคบและอาจท าใหเกดความไมเปนธรรมตอผเสยหายขนได เพราะหากเปนผลจากการกระท าละเมดนนเองผกระท ากควรจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนอนเกดแตการนน ในกรณทผเสยหายรางกายพการเนองจากเลอดไปเลยงสมองไมทน ท าใหสมองเสยหาย จากการตกใจอยางมากนน เมอพจารณาค าพพากษาศาลฎกาท 1921/2520 ทศาลตดสนวา การท าใหเสยแกประสาทเปนการท าใหเสยหายแกรางกายอยางหนง ดงนน เมอสมองกเปนสวนหนงของรางกาย การท าใหสมองเสยหายจนรางกายพการนนกคอความเสยหายแกรางกายตามนยทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 แลว ในเรองนเมอพจารณากฎหมายของสหรฐอเมรกา พบวากฎหมายลกษณะละเมดของสหรฐอเมรกายนยอมทจะชดเชยใหซงคาความเสยหายตอการถกรบกวนทางจตใจส าหรบการสงแจงขอความเกยวกบเรองการตาย หรอการเสยชวตของบคคลดวย ทงในประเทศองกฤษไดยอมรบใหมการชดใชคาเสยหายส าหรบการทโจทกตองเจบปวยอนมสาเหตเนองมาจากการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจทสงผลตอระบบประสาท โดยใหจ าเลยตองรบผดแมการกระท าดงกลาวจะไมมการกระทบกระเทอนในทางกายภาพกตาม31 ศาลเหนวา ถงแมวาจะไมมการใหคาเสยหายส าหรบความตนตระหนกแตเพยงอยางเดยวกตาม กไมมเหตผลอนใดทศาลจะปฏเสธการชดใชคาเสยหายใหแกผลทางกายทเกดขนหากมหลกฐานทางการแพทยอยางเพยงพอ ศาลองกฤษก าหนดคาเสยหายทางจตใจโดยดจากผลของละเมดทเกดความตนตระหนกทางจตใจขนจรงจากการกระท าละเมดของจ าเลย อกทงเมอพจารณาคด Janvier v. Sweeney32 ทศาลพพากษายนยนวา ความตกใจเสยขวญทเกดขนจากการทมชอบและท าใหลมปวยอยางหนกเปนความเสยหายแกรางกายนนเปนมลฟองเรยกคาเสยหายได เมอพจารณาค าพพากษาศาลองกฤษขางตนจะเหนไดวาศาลประเทศองกฤษยอมรบวาการเจบปวยทางรางกายอาจเกดขนจากการไดรบกระทบกระเทอนตอจตใจไดโดยไมจ าเปนตองมการกระทบทางกายภาพแตอยางใดและยนยอมใหมการชดใชคาเสยหายส าหรบการเจบปวยทางรางกายนน ดงนน เมอกฎหมายของประเทศองกฤษไดรบรองคมครองความเสยหายทางกายทเกดขนจากการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจ หากความเสยหายทางกายทเกดขนถงขนผเสยหายรางกายพการกยอมไดรบความคมครองตามกฎหมายเชนกน

31 คด Wikinson v. Downtown 1897. 32 รายละเอยดคดโปรดด หนา 98.

DPU

170

เรองความเสยหายทางรางกายทเปนผลเนองมาจากการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจนศาลสงแหงมลรฐคาลฟอรเนยไดวนจฉยเกยวกบการชดใชคาเสยหายตอรางกายอนเกดจากการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจในคด Slone v. Southern California Railway Company33ไวโดยยอมรบใหมการชดใชคาเสยหายส าหรบการบาดเจบทางกายทเปนผลมาจากการกระท าละเมดโดยการบาดเจบทางกายนนไมจ าเปนตองมการกระทบกระทงตอรางกายโดยตรง ทงนศาลไดใหเหตผลวาจตและรางกายมความเชอมโยงใกลชดกนมากจนกระทงเราไมสามารถทจะชใหเหนถงอทธพลของมนทมอยตอกนได อกทงเปนทยอมรบโดยทวไปวาความตนตระหนกทนททนใดหรอการกระท าทท าใหตวบคคลไปสภยทใกลจะมาถงจนท าใหเกดความเปลยนแปลงทงหมดทางระบบประสาทไดดวยสงทเกดขนแกจตของเขา ถาประสาทเหลานนหรอระบบประสาททงหมดถกกระทบกระเทอนและไดเกดมการบาดเจบทางกายขน ถาสาเหตเบองตนของการบาดเจบนเปนการละเมดแลว กไมส าคญวาการบาดเจบนนจะเปนผลโดยตรงจากการกระทบหรอโดยทางออมจากการกระท าบางอยางตอจตใจ34 ซงเหตผลค าวนจฉยนแสดงใหเหนถงวาในสหรฐอเมรกาไดยอมรบใหมการชดใชคาเสยหายจากการบาดเจบทางกายอนเนองมาจากการถกกระทบกระเทอนทางจตใจ โดยไมไดยดตดวาการบาดเจบทางกายตองเปนผลมาจากการกระทบกระทงตอรางกายโดยตรงเชนกน ดวยเหตผลทวาจตใจและรางกายมความเชอมโยงกนและมผลกระทบถงกนได ความตนตระหนกในทนททนใดมผลใหเกดความเปลยนแปลงในระบบประสาท และท าใหคนแขงแรงกลายเปนคนออนแอได และเมอเกดความเจบปวยทางรางกายขนยอมเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมดทผกระท าจะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนส าหรบความเจบปวยดงกลาวโดยความเจบปวยทเกดขนไมจ าเปนตองเกดจากการกระทบกระทงตอรางกายโดยตรง กลาวโดยสรป ผเขยนเหนวากรณทกลาวขางตนเปนการทศาลถอวาความเจบปวยทางรางกายนนเปนความเสยหายทางรางกายทไมจ าเปนตองมการกระทบกระทงตอรางกายโดยตรง หาใชความเสยหายตอจตใจอยางเชนทศาลไทยตความไม เพราะถงแมแตเรมแรกจะเปนความเสยหายตอจตใจกตาม แตผลทตามมาเปนการเจบปวยทเกดขนทางรางกาย ดงนนจงควรทจะตความวาเปนความเสยหายตอรางกายทจะตองมการชดใชคาเสยหายทเกดขนนน การทศาลไทยตความเชนนนผเขยนเหนวาไมถกตองตามความเปนจรงและสงผลใหผเสยหายไมไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดขนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 และหากความเจบปวยแกรางกายทไดรบถงขนผเสยหายรางกายพการกสมควรอยางยงทจะตองมการชดใชความเสยหายทเกดขนนน

33 รายละเอยดคดโปรดด หนา 114. 34 Slone v. Southern California Railway Company 1896, อางแลวเชงอรรถท 120.

DPU

171

นอกจากเรองการก าหนดคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนไดขางตนแลว ผเขยนมขอพจารณาเกยวกบคาเสยหายส าหรบการทโจทกตองเจบปวยเนองจากการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจประการตอมา โดยผเขยนขอยกตวอยางขอเทจจรงขนมาประกอบการพจารณา เชน กรณจ าเลยฆาคนในครอบครวของโจทกอยางโหดรายตอหนาโจทก โจทกตกใจสดขด เลอดไปเลยงสมองไมทน ท าใหโจทกกลายเปนอมพาต เชนน จะมแนวทางการก าหนดคาเสยหายเปนประการใด ผเขยนใครขอยกค าพพากษาของไทยและตางประเทศมาเปนขอพจารณาประเดนปญหาดงกลาวตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 1037/2491 ศาลวนจฉยวา ความเศราโศกเสยใจเพราะภรยาตายเรยกไมได

จากค าพพากษาศาลฎกานศาลไมยอมรบใหมการชดใชคาเสยหายส าหรบความเศราโศกเสยใจจากการตายของบคคลอนเปนทรก เนองจากศาลเหนวาความเศราโศกเสยใจเปนเพยงอารมณความรสกทเกดขนตามธรรมดาเทานน ประกอบกบเหตผลทวาไมมบทบญญตกฎหมายใดทก าหนดใหศาลมอ านาจก าหนดคาเสยหายตอจตใจทไมมความเสยหายตอรางกาย อนามยหรอเสรภาพเกดขนดวย ศาลจงไมก าหนดคาเสยหายในสวนนใหแกโจทก อยางไรกตาม หากความเสยหายทเกดขนมลกษณะทรายแรงกวาเพยงแคอารมณเศราโศกเทานน เชนผเสยหายชอคจนถงขนพการ ซงถอไดวาผเสยหายไดรบความเสยหายตอรางกายดวย ผลของค าวนจฉยจะเปลยนไปประการใดหรอไม ในเรองนผเขยนไดศกษามาไมปรากฏวามต ารากฎหมายไทยหรอค าพพากษาศาลฎกาทไดตดสนเปนบรรทดฐานเกยวกบประเดนปญหาน แตเมอไดศกษากฎหมายของตางประเทศแลวพอจะเทยบเคยงไดกบ พระราชบญญตเกยวกบอบตเหตทเปนเหตใหถงแกชวต ค.ศ. 1976 (The Fatal Accident Act 1976) ของประเทศองกฤษซงเปนพระราชบญญตทมการยอมรบชดใชใหกนซงคาเสยหายทเกดจากความเศราโศกเสยใจอนเนองมาจากการเสยชวตของบตร บดามารดา สามหรอภรยาของผเสยหาย โดยพระราชบญญตนไดก าหนดคาเสยหายใหเปนจ านวนเงนทตายตว เปนจ านวนเงน 10,000 ปอนด35 อกทงเมอพจารณากฎหมายของสาธารณรฐฝรงเศสพบวากฎหมายฝรงเศสยนยอมทจะชดใชใหซงคาเสยหายส าหรบความเสยหายอนเกดจากการตายของบคคลทรก โดยศาลพพากษาใหโจทกซงเปนสามเรยกรองคาเสยหายส าหรบความเศราโศกเสยใจจากการทภรยาของตนไดรบบาดเจบจากอบตเหตโดยถอวาเปนความเสยหายตอบคคลทเกยวของกบผตองเสยหาย ซงผเสยหายไมจ าเปนจะตองมความสมพนธกนทางสายเลอดหรอโดย

35 The Fatal Accident Act 1976 , Section 1A.

DPU

172

การแตงงานเทานน แตรวมถงคหมนหรอผทอยดวยกนโดยยงมไดแตงงานดวย36 แตศาลจะก าหนดคาเสยหายนไดกตอเมอผเสยหายตองแสดงใหเหนวาความเสยหายดงกลาวเปนผลโดยตรง และเปนความเสยหายทแนนอนจากการกระท าของผกระท าละเมด37

ดวยเหตผลทไดกลาวมาขางตนผเขยนจงมความเหนวา การทไมปรากฏค าพพากษาของศาลไทยเกยวกบการก าหนดคาเสยหายส าหรบความเสยหายทางรางกายอนเกดจากการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจนนอาจเปนเพราะสาเหตทวาประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 446 ไมเปดชองใหผเสยหายเรยกคาเสยหายทางจตใจโดยไมมความเสยหายทางรางกาย อนามยหรอเสรภาพประกอบดวย ประกอบกบความคดทวาความเสยหายแกรางกายนนตองมการกระทบกระทงตอเนอตวรางกายผเสยหายโดยตรงกอนจงจะสามารถเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทนได ดวยความเขาใจทงสองเรองประกอบกนจงเปนสาเหตทท าใหผเสยหายทไดรบความเสยหายทางรางกายอนเนองมาจากความเสยหายทางจตใจเปนเบองแรกไมไดรบการเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรม ส าหรบในเรองนศาลในประเทศองกฤษไดวางบรรทดฐานไวในคด Yates v. South Kirby Collieries วา ความกระทบกระเทอนทางประสาท กนบไดวาเปนบาดเจบทางรางกาย (Personal Injury) ทเกดจากอบตเหตเชนเดยวกบการทขาหกเนองมาจากอบตเหตนนเอง38 ผเขยนจงเหนควรใหมการตความกฎหมายเรองการกระท าใหเกดความเสยหายแกรางกายนนไมจ าเปนทจะตองมการกระทบกระทงรางกายโดยตรง โดยอาจกระท าโดยประการใดกไดอนการกระท านนเปนเหตใหเกดความเสยหายแกรางกาย ตามนยค าพพากษาศาลฎกาท 1921/2520 ค าพพากษาศาลฎกาท 212/2544 และค าพพากษาศาลฎกาท 8309/2548 ประกอบแนวความคดจากคด Yates v. South Kirby Collieries ขางตน ผลจากการตความเชนนจะท าใหผเสยหายมโอกาสไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรม 2. ปญหาขอขดของในการก าหนดคาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได การกระทบกระเทอนตอจตใจอยางรนแรง จนสงผลใหผเสยหายเปนโรคทางจต ไมสามารถปฏบตกจวตรประจ าวนไดอยางคนปกตหรอไมสามารถดแลรางกายและสขภาพอนามยของ

36 Cees van Dam, p. 330 (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะ

ละเมด (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 96), โดย จกรนทร โกเมศ, 2554, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร).

37 Raymond Youngs, p. 502 (อางถงใน คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด (น. 95). เลมเดม).

38 รายละเอยดของคดดงกลาวโปรดด หนา 100.

DPU

173

ตนเองไดจนสงผลใหสขภาพอนามยของผเสยหายคอย ๆ ทรดโทรมลงไป หรอการเปนโรคทางจตนนท าใหผเสยหายไมสามารถรบรภยอนตรายทจะเกดขนแกตนเองและไมสามารถปองกนตนเองใหพนจากภยนตรายนนได กรณเชนนมขอทจะตองพจารณาวาความเสยหายนนเปนความเสยหายแกรางกายหรอความเสยหายแกจตใจ ผเขยนเหนวากรณดงกลาวขางตนความเสยหายทเกดขนมความเสยหายแกรางกายและความเสยหายแกจตใจทงสองประการ แตความเสยหายทางรางกายนนเปนผลแหงความบกพรองทางจตใจทแสดงออกมาผานทางรางกาย จงท าใหปฏเสธไมไดวาเมอจตใจไดรบความกระทบกระเทอนแลวยอมสงผลใหรางกายอนามยมความผดปกตไปดวย เหตผลเนองมาจากรางกายและจตใจมความสมพนธกนอยางมาก หากเกดความกระทบกระเทอนแมเพยงดานใดดานหนงแลวกยอมสงผลกระทบถงดานอนดวยเชนกน ดงทไดกลาวมาแลววาหากบคคลใดท าใหผอนไดรบความเสยหายอยางใด ตองรบผดเพอละเมดชดใชคาเสยหายตามหลกการคมครองสทธของบคคลในอนทจะไมท าใหเสยหาย ซงจตใจกเปนสทธประเภทหนงทบคคลไมควรละเมดตอผอน เมอมการกระท าละเมดเกดขนเปนเหตใหผอนไดรบความเสยหายตอจตใจและความเสยหายนนเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมด เปนความเสยหายทใกลชดตอการกระท าของผกระท าหรอเปนความเสยหายทไมไกลกวาเหต ยอมเปนมลเหตทท าใหผเสยหายเรยกใหผกระท าใหเกดความเสยหายตอจตใจชดใชคาเสยหายได จากการทผ เขยนไดท าการศกษาพบวาในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมบทบญญตทก าหนดคาเสยหายในความเสยหายอนมใชตวเงนไวเพยงมาตราเดยว คอมาตรา 446 ซงเปนบทบญญตทคมครองผทไดรบความเสยหายแกรางกาย อนามย หรอเสรภาพ หากเขาไดรบความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนอกกมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนมใชตวเงนได แตบทบญญตมาตรา 446 ไมคมครองผทไดรบความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนทมไดรบความเสยหายแกรางกาย อนามย หรอเสรภาพ มสทธเรยกเอาคาเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนอก ดงน น หากไมมความเสยหายตอรางกาย สขภาพ อนามยของผเสยหายอยางใดแลว จะเรยกคาเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนไมได อนแสดงถงขอบเขตการให คาเสยหายทางจตใจของกฎหมายไทยทจ ากดกวาการใหคาเสยหายทางจตใจของตางประเทศ กลาวคอ ในประเทศองกฤษเหนวาความเสยหายทางจตใจนนเปนสงททกคนเขาใจและทราบกนดวาสามารถเกดขนไดจรงเพยงแตไมสามารถจบตองไดอยางเปนรปธรรมเทานน ความเสยหายนศาลประเทศองกฤษกยนยอมใหเรยกคาเสยหายได เชนคด Hale v. London Underground39 โจทกไดประสบกบความผดปกตทางจตใจจากภยนตราย (PTSD) ศาลตดสนใหจ าเลยตองรบผดตอโจทกใน

39 Hale v. London Underground (1992). รายละเอยดคดโปรดด หนา 104.

DPU

174

ความเสยหายทางจตใจทเกดขน แมจะมไดมความเสยหายทางรางกายอยางแทจรงเกดขนเลยกตาม และคด Page v. Smith40 คดนแมวาโจทกจะไมไดรบบาดเจบทางรางกายเลยกตาม แตโจทกไดประสบกบโรคทางจตเวชทเรยกวา “Chronic Fatigue Syndrome” ศาลสงสดถอวาจ าเลยตองรบผดในความเสยหายทางจตใจทเกดขนกบโจทก จะเหนไดวาประเทศองกฤษไดยอมรบรปแบบของการกระท าละเมดทท าใหเกดความเสยหายทางจตใจโดยไมมการกระทบกระทงทางรางกาย โดยยอมรบความคดทวาการบาดเจบสามารถเกดขนไดโดยเกดจากความกระทบกระเทอนทผานสอทางตาและทางห โดยทไมตองมสมผสทางกายโดยตรงเลย นอกจากน ศาลยอมรบใหมการเรยกคาเสยหายเนองจากการเจบปวยทางจตใจ โดยเหนวาการท าหนาทอยางเปนระเบยบและปกตของจตใจและอารมณของมนษยนน ส าคญเชนเดยวกบการท าหนาทอยางมประสทธภาพของอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย มนษยมสทธทจะปลอดจากความบอบช าทางจตใจเทาเทยมกบทเขามสทธทจะอยโดยปราศจากรอยแผลบนรางกาย ในสหรฐอเมรกากยอมรบใหมการชดใชคาเสยหายตอจตใจเชนเดยวกน โดยความเสยหายนนตองเปนการเจบปวยทางจตใจทอาศยหลกฐานการบงชทางการแพทยทชดเจนเปนส าคญ โดยศาลใหการยอมรบวามนษยเปนหนวยหนงทแบงแยกไมไดในรปของทางจตใจ ทางกาย และทางอารมณ ซงมปฏกรยาตอเนองกนอยางใกลชดอยตลอดเวลา การไดรบความกระทบกระเทอนทางจตใจยอมเทากบไดรบความกระทบกระเทอนทางรางกายดวย เมอพจารณาเรองการก าหนดคาเสยหายตอจตใจในสาธารณรฐฝรงเศสนน ศาลสงฝรงเศสไดยอมรบวาความเสยหายในทางศลธรรมยอมฟองรองในทางละเมดได ในกฎหมายลกษณะละเมดของฝรงเศส ไมวาจะเปนความเสยหายทางจตใจในรปแบบใด กฎหมายลกษณะละเมดของฝรงเศสยนยอมทจะชดใชใหซงคาเสยหายทงหมดตามหลกเกณฑในมาตรา 1382 และมาตรา 1383 ความเสยหายทเกดขนไมจ าเปนตองคาดหมายได เพยงแตจะตองเปนความเสยหายโดยตรงและแนนอนและเปนความเสยหายทใกลชดกบเหต นอกจากนน กฎหมายลกษณะละเมดของฝรงเศสยงยอมรบความเสยหายทางจตใจทเกดจากการถกท าราย หรอการตายของสตวเลยงของตน หรอความเสยหายทางจตใจอน ๆ ทไมจ าตองมเงอนไขในทางจตเวช และยงยอมรบใหมการชดใชคาเสยหายส าหรบความเศราโศกเสยใจจากการไดรบบาดเจบหรอเสยชวตของบคคลอนเปนทรก ตามทไดกลาวมาขางตนนจะเหนไดวาศาลในตางประเทศไดยอมรบใหมการชดใชคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายทางจตใจโดยไมจ าเปนทผเสยหายตองไดรบอนตรายทาง

40 Page v. Smith (1996). รายละเอยดคดโปรดด หนา 102.

DPU

175

รางกายหรออนามยอยางใดเลย และเมอไดพจารณาประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 446 แลวจงพบวาบทบญญตมาตรา 446 นมขอบเขตในการชดใชคาเสยหายตอจตใจทแคบกวากฎหมายของตางประเทศ ดงนนจงจ าเปนทตองพจารณาวาเหตใดกฎหมายไทยจงยนยอมใหมการชดใชคาเสยหายตอจตใจในขอบเขตทแคบเชนน และมแนวทางใดหรอไมทจะท าใหผเสยหายไดรบชดใชคาเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรม เรองนผเขยนเหนวาการทบทบญญตมาตรา 446 ไมเปดชองใหผเสยหายไดรบคาเสยหายตอจตใจส าหรบกรณทไมไดรบความเสยหายตอรางกาย อนามย หรอเสรภาพ เนองจากความเสยหายตอจตใจมลกษณะเปนนามธรรมไมสามารถเหนไดวามอยแทจรงหรอไม และพสจนความเสยหายไดยากหากผเสยหายไมไดรบความเสยหายผานทางรางกาย อนามยหรอเสรภาพดวย ดงนน เพอตดปญหาเรองการพสจนความเสยหายตอจตใจทไมชดเจน จงไดก าหนดใหผเสยหายไดรบคาสนไหมทดแทนความเสยหายตอจตใจเฉพาะกรณทไดรบความเสยหายตอรางกาย อนามย หรอเสรภาพดวยเทานน ดงนน เพอใหผเสยหายไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดขนตามความเปนจรงอยางเหมาะสมและเปนธรรม ผเขยนจงเหนควรใหน าแนวความคดเรองความสมพนธระหวางจตใจและรางกายมาปรบให โดยผเขยนเหนดวยกบแนวคดทวาการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจยอมเทากบไดรบความกระทบกระเทอนทางรางกายดวย เพราะเมอจตใจและรางกายมความสมพนธกน การไดรบความกระทบกระเทอนตอจตใจ ความเสยหายทางจตใจนนยอมแสดงออกมาผานทางรางกายนนเอง เทากบวาผเสยหายไดรบความกระทบกระเทอนแกรางกายดวย ดงนนจงถอไดวาไดรบความเสยหายทางรางกายไปพรอมกบการไดรบความเสยหายทางจตใจดวย โดยการทไมสามารถควบคมรางกายตนเองไดอยางเชนคนปกตอนเนองมาจากความผดปกตทางจตใจทสงผลตอระบบประสาท จนท าใหผเสยหายไมสามารถประกอบการงานไดหรอมสขภาพอนามยทเสอมโทรม เหลานถอเปนความเสยหายแกรางกายและอนามยอนไดรบความคมครองใหมการชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกกนไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 โดยความเสยหายแกรางกายหรออนามยนนไมจ าเปนตองมการไดรบกระทบกระทงทางรางกายโดยตรง การทผเสยหายเปนโรคทางจตจงมสทธไดรบการชดใชคาสนไหมทดแทน ไมวาจะเปนคาใชจายทตองเสยไปจากการรกษาพยาบาล คาขาดประโยชนท ามาหาได คาเสยความสามารถประกอบการงาน เปนตน นอกเหนอจากน หากผเสยหายไดรบความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนจากการกระท าละเมดนนอกกยอมมสทธเรยกคาสนไหมทดแทนตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 446 ไดอกสวนหนงดวย การตความกฎหมายเชนนจะท าใหผเสยหายทฟองคดละเมดใหผกระท าความเสยหายนนรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายทงความเสยหายทเกดขนแกรางกายหรออนามยและความเสยหายตอจตใจดวย อนเปนแนวทางใหผเสยหายไดรบชดใชเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรม

DPU

176

ส าหรบค าวา “ความเสยหายตอจตใจ” นนประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมไดบญญตไววาหมายความวาอยางไร แตเมอพจารณาค านยามค าวา “ความเสยหายตอจตใจ” ทบญญตไวในมาตรา 4 วรรคหก แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 แลวพบวา “ความเสยหายตอจตใจ” หมายความวา “ความเจบปวด ความทกขทรมาน ความหวาดกลว ความวตกกงวล ความเศราโศกเสยใจ ความอบอาย หรอความเสยหายตอจตใจอยางอนทมลกษณะท านองเดยวกน” ผเขยนเหนวาในเรองความเสยหายตอจตใจตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ควรตความโดยเทยบเคยงบทบญญตแหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 เพอใหเกดความชดเจนในการก าหนดคาเสยหายตอจตใจวาจะใหผเสยหายไดรบชดใชคาเสยหายตอจตใจในลกษณะประการใดบาง อยางไรกด การก าหนดใหมการชดใชความเสยหายทงทางจตใจและทางรางกายอนเนองมาจากจตใจทผดปกตนน มปญหาทตองพจารณาตอไปวาหากชดใชคาเสยหายทงสองประการจะเปนการใหคาเสยหายทซ าซอนกนหรอไม เพราะการใหคาเสยหายทางจตใจกจ าเปนตองพจารณาอาการทปรากฏออกมาทางรางกายนนเอง เรองนผเขยนเหนวาการใหคาเสยหายทงสองประการนไมเปนการซ าซอนกน เพราะวตถทกฎหมายมงคมครองนนเปนคนละประเภทกน การชดใชคาเสยหายอนเกดจากความเสยหายทางรางกายกฎหมายมงคมครองเนอตวรางกายของผเสยหายมใหถกลวงละเมด และส าหรบการชดใชคาเสยหายตอจตใจเนองจากไดรบความเจบปวยทางจตใจนนกฎหมายมงคมครองสทธทางจตใจของบคคลทจะไมถกท าใหไดรบความเสยหายซงเปนความเสยหายทไมตางไปจากการถกดถกหรอถกกลาวหาใหไดรบความเสยหายตอชอเสยง อนกอใหเกดความทกขทรมานใจจากการค าพดทไมเหมาะไมควร เนองจากค าพดของบคคลกอาจกอใหเกดความเสยหายขนไดซงเปนการคมครองจตใจของบคคลเรองหนง ถงแมวาความเสยหายทงสองประการจะเปนความเสยหายคนละประเภททไดรบความคมครอง แตเมอจะพจารณาก าหนดคาเสยหายน นจ าเปนตองพจารณาประกอบกนเพราะความเสยหายทางจตใจยอมแสดงออกมาใหเหนผานทางรางกายของบคคลนนเอง เชน อาการซมเศราทเกดจากจตบกพรอง อาการบาคลงจากการเปนโรคจต เหลานเปนอาการทางจตทไดแสดงออกมาใหเหนทางรางกาย ซงการวนจฉยอาจตองใชหลกฐานทางการแพทยพสจนตอศาลใหปรากฏวาอาการทางรางกายเหลานนเปนสาเหตมาจากความผดปกตหรอความบกพรองทางจตใจ และศาลจะก าหนดจ านวนคาเสยหายทางจตใจใหผเสยหายโดยพจารณาจากพฤตการณทเกดขนทงหมด ความรายแรงแหงการกระท าละเมด และความเสยหายทผเสยหายไดรบตามแตละกรณไป ขอพจารณาเกยวกบการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษในประเทศไทย

DPU

177

ดงทไดกลาวมาแลวว าคา เสยหายในเชงลงโทษเปนคา เสยหายท เ พมเ ตมขนนอกเหนอจากคาเสยหายทแทจรงไมวาจะเปนคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนไดหรอคาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได โดยมวตถประสงคเพอจะลงโทษผกระท าละเมดซงมพฤตการณรายแรงเกนปกตเปนหลก เนองจากในปจจบนการกระท าละเมดตอกฎหมายบานเมองมเพมมากขนและมความซบซอนโดยไมค านงถงสทธของผอนและมลกษณะของการกระท าทมความรนแรงมากยงขน แมจะมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมดก าหนดใหมการเยยวยาความเสยหาย แตกมปญหาเรองการก าหนดาเสยหายทยงไมครอบคลมถงความเสยหายทแทจรงทผเสยหายไดรบจากการกระท าละเมดนน ๆ และการก าหนดคาเสยหายของศาลยงมจ านวนคอนขางนอย อนเปนผลใหผกระท าละเมดไมเกรงกลวตอกฎหมายบานเมอง ซงในกรณทผเสยหายไดรบความพการอนเนองมาจากการกระท าละเมดโดยจงใจ มเจตนารายใหเขาไดรบความพการเพอใหผเสยหายมชวตอยตอไปอยางทกขทรมาน หรอกรณทผกระท าละเมดไดกระท าไปดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรงไมค านงถงความเสยหายทอาจเกดขนได ยอมเปนการสมควรทจะมมาตรการลงโทษผกระท าในการกระท าทรายแรงนน ดงนน การก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษจงนาทจะมสวนชวยในการยบย ง และปองปรามการกระท าละเมดทมลกษณะอยางเดยวกนในอนาคตเพอใหปญหาของสงคมโดยสวนรวมลดนอยลง จากการศกษาพบวา ความผดอนเกดจากการกระท าละเมดทมพฤตการณรายแรง อกอาจไมน าพาตอกฎหมายบานเมองและทาทายอ านาจกฎหมายของบานเมองนน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดใหอ านาจศาลในการใชดลยพนจก าหนดคาสนไหมทดแทนไวอยางกวาง ๆ โดยใหศาลมอ านาจก าหนดคาสนไหมทดแทนตามสมควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด41 ทงตามค าพพากษาของศาลไทยกยงไมปรากฏบรรทดฐานทมความแนนอน ซงบทบญญตมาตรา 438 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ตงอยบนพนฐานของหลกการเยยวยาความเสยหายตามความเปนจรง โดยใหศาลก าหนดคาเสยหายใหแกผเสยหายตามพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด จงจ ากดดลยพนจศาลทไมสามารถจะก าหนดคาเสยหายใหสงกวาความเสยหายทแทจรงทผเสยหายไดรบ แตในบางคดศาลกฎวนจฉยใหจ าเลยชดใชคาสนไหมทดแทนในลกษณะเพอเปนการลงโทษจ าเลยดวย ซงค าพพากษาของศาลท าใหเกดปญหาวาการอ านาจศาลในการใชดลยพนจก าหนดคาสนไหมทดแทนนนขาดบรรทดฐานทแนนอนและมความถกตองเหมาะสมหรอไม ผเขยนเหนวา วตถประสงคในการชดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายนนกเพอเยยวยาความเสยหายทแทจรงทผเสยหายไดรบ มใชเพอลงโทษผกระท าละเมดแตอยางใด และ

41 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438.

DPU

178

มาตรา 438 กบญญตขนเพอใหศาลใชก าหนดคาเสยหายทแทจรงทผเสยหายไดรบโดยค านงถงพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด ดงนน คาเสยหายทศาลก าหนดใหน นจงเปนเพยงคาเสยหายทมาจากความเสยหายทแทจรงวามมากนอยเพยงใดเทานน ศาลไมอาจก าหนดคาเสยหายเพอลงโทษจ าเลยมากเกนความเสยหายทแทจรงได แมผกระท าละเมดจะไดกระท าโดยมลกษณะแหงการกระท าทรนแรงเพยงใดกตาม ศาลกก าหนดคาเสยหายใหผเสยหายไดเพยงความเสยหายทแทจรงโดยค านงถงพฤตการณและความรายแรงแหงการกระท าละเมดนน ๆ เทานน การทจะปรบใชบทบญญตมาตรา 438 เพอลงโทษผกระท าละเมดเพมขนนนอาจถกโตแยงวาเปนการปรบใชบทบญญตแหงกฎหมายทขดตอเจตนารมณแหงกฎหมายมาตรา 438 ทมงเยยวยาความเสยหายทแทจรงทผเสยหายไดรบ หากเหนวาการบงคบใชกฎหมายทมอยไมเพยงพอแกการเยยวยาความเสยหายจากการกระท าละเมดทเกดขนในสภาพสงคมปจจบน กควรทจะบญญตเปนกฎหมายมาตราใหมเพมเตม หรอมเชนนนกควรจะมการแกไขตวบทกฎหมายใหมความเหมาะสมมากยงขน มใชใชวธการปรบใชกฎหมายทผดเจตนารมณแหงการบญญตกฎหมายมาตรา 438 เพราะจะท าใหเกดความสบสนในการใชกฎหมายและมการวพากษวจารณในเรองดงกลาวมานอยางตอเนองและเปนขอกงขาของนกกฎหมายไทยอยางไมมทสนสด แมการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษจะเปนหลกเกณฑของประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ แตผเขยนเหนถงความส าคญของหลกเกณฑในเรองนซงอาจเปนแนวทางในการน ามาปรบใชในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยได โดยในสวนนผเขยนจะท าการศกษาวเคราะหถงหลกเกณฑและแนวทางทเหมาะสมในการน าเอาหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชในระบบกฎหมายไทยในกรณผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการ จากการศกษาพบวา ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมไดมบทบญญตใหก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษในคดละเมดไดดงเชนประเทศในระบบกฎหมายจารตประเพณ อยางไรกตาม ประเทศไทยกไดมพฒนาการในการน าหลกการเรองคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชและบญญตไวในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 11(2)42 โดยก าหนดใหศาลมอ านาจสงใหผประกอบการจายคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษเพมขนจากจ านวนคาสนไหมทดแทนทแทจรงทศาลก าหนดไดตามสมควร แตไมเกนสองเทาของคาสนไหมทดแทนทแทจรงนน43

42 รายละเอยดโปรดดบทท 3 หนา 58-59. 43 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 11(2).

DPU

179

อกทงเรองคาเสยหายในเชงลงโทษยงมปรากฏอยในพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 มาตรา 16 โดยใหศาลมอ านาจก าหนดคาเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนใหแกคนพการทถกเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมได และหากการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอคนพการนนเปนการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง ศาลจะก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษใหแกคนพการไมเกนสเทาของคาเสยหายทแทจรงดวยกได44 จะเหนไดวาในประเทศไทยไดมพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 11(2) และพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 มาตรา 16 ใหอ านาจศาลในการใชดลยพนจก าหนดคาสนไหมทดแทนซงมความแตกตางไปจากการก าหนดคาสนไหมทดแทนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย กลาวคอ นอกจากศาลจะก าหนดคาสนไหมทดแทนตามความเสยหายทเกดขนจรงแลว ศาลยงมอ านาจก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษเพอเปนการลงโทษผกระท าความผดเพมขนจากคาเสยหายทแทจรงใหแกผเสยหายไดอกดวย และถอไดวาการใหชดใชคาเสยหายในเชงลงโทษนไดถกบญญตไวอยางชดแจงเปนลายลกษณอกษรในประเทศไทยท านองเดยวกบกฎหมายบางประเทศในระบบกฎหมายจารตประเพณ โดยหลกการแลวยอมไมอาจก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษไดในระบบประมวลกฎหมาย45 ในคดละเมดของศาลไทย ศาลฎกาไดเคยน าเอาหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชโดยอาศยบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 438 และมาตรา 446 มาปรบใช โดยใชดลยพนจก าหนดคาเสยหายตามสมควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด ซงเปนชองทางก าหนดคาเสยหายเพอลงโทษผกระท าละเมดในกรณทมพฤตการณรายแรงอกอาจไมน าพาตอกฎหมาย ทาทายอ านาจกฎหมายบานเมอง หรอมสาเหตมาจากลกษณะการกระท าทประมาทเลนเลออยางรายแรง ประมาทเลนเลออยางรายแรงโดยไมค านงถงสทธของผอน เจตนาชวราย แตศาลจะไมก าหนดวาเปนคาเสยหายในเชงลงโทษเพราะจะขดกบหลกเกณฑการชดใชคาสนไหมทดแทนในระบบประมวลกฎหมาย แตจะก าหนดในรปของคาสนไหมทดแทนทสงกวาปกต ขนอยกบการใชดลยพนจเปนรายคดไป ท าใหการตดสนเรองการก าหนดคาสนไหมทดแทนยง

44 พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 มาตรา 16. จาก พระราชบญญต

สงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2556 (น. 27-28), โดย กลมกฎหมายส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, กรงเทพฯ: ดสวรรณซพพลายเซอรวส.

45 ค าพพากษาศาลฎกาท 7166/2542 ศาลไดมค าพพากษาวาคาเสยหายในเชงลงโทษไมมในกฎหมาย โดยคาเสยหายจะเรยกไดตามมาตรา 438 ถงมาตรา 448 ศาลจงไมก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษให

DPU

180

ขาดบรรทดฐานอนเปนมาตรฐานเดยวกน และการก าหนดคาเสยหายลกษณะดงกลาวยงไมไดรบการยอมรบจากนกกฎหมายไทยทกคนวาเปนการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ นอกจากน ในคดทศาลไทยก าหนดคาสนไหมทดแทนทมลกษณะเปนคาเสยหายในเชงลงโทษแมจะมจ านวนคาเสยหายจ านวนทสงกตามแตกไมเกนค าขอของโจทก ซงในประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ คาเสยหายในเชงลงโทษจะมจ านวนทสงกวาคาเสยหายทแทจรงและมากกวาค าขอของโจทก แมโจทกไมไดขอคาเสยหายในเชงลงโทษ ศาลกสามารถก าหนดคาเสยหายเชงลงโทษใหไดเกนกวาค าขอของโจทก จากทไดกลาวมาขางตนวาพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 11(2) และพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 มาตรา 16 ใหอ านาจศาลในการใชดลยพนจก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษเพอเปนการลงโทษผกระท าความผดเพมขนจากคาเสยหายทแทจรงใหแกผเสยหายได เปนการแสดงใหเหนถงการยอมรบแนวคดเรองหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษของประเทศไทยอยางชดเจน ถงแมคาเสยหายในเชงลงโทษจะเปนหลกกฎหมายในระบบกฎหมายจารตประเพณ แตทผานมากไมปรากฏวามผลกระทบในทางทเปนผลรายแตอยางใด ผเขยนเหนวา หากน ามาใชกบคดละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยทผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการจากการกระท าในลกษณะทผกระท าจงใจ หรอมเจตนารายใหผเสยหายไดรบความพการหรอไดกระท าโดยความประมาทเลนเลออยางรายแรงไมค านงถงสทธของผเสยหายจะเปนประโยชนอยางมากและอาจชวยยบย งการกระท าผดมใหเกดขนเมอมกฎหมายก าหนดบทลงโทษทางแพงส าหรบการกระท าทมพฤตการณรนแรงเชนน เพอมใหเกดผเสยหายทจะตองไดรบทกขเวทนาจากการพการเพมขน ผเขยนเหนวาสงเหลานจะเปนประโยชนตอสงคมโดยสวนรวมตอไป อกทงดงทไดกลาวไวในบทท 3 เกยวกบคาเสยหายทผเสยหายจะมสทธไดรบชดใชในสาธารณรฐฝรงเศส ซงเปนประเทศทใชระบบประมวลกฎหมาย พบวาสาธารณรฐฝรงเศสกไดมแนวคดทจะน าหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชเชนเดยวกน โดยสาธารณรฐฝรงเศสไดมความพยายามทจะปรบปรงแกไขประมวลกฎหมายแพงวาดวยหน ซงไดมการยกรางกฎหมายเพอปฏรปประมวลกฎหมายแพงขน รางประมวลกฎหมายฉบบน ไดมบทบญญตของกฎหมายทอนญาตใหศาลมอ านาจในการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ (Punitive Damages) ได อนเปนการแสดงใหเหนวากฎหมายของสาธารณรฐฝรงเศสนนไดยอมรบในการน าเอาหลกเกณฑ

DPU

181

การก าหนดคาเสยหายของกฎหมายทงสองระบบมาปรบใชแลวระดบหนง 46 ประเทศไทยกเปนประเทศในระบบประมวลกฎหมายเชนเดยวกนกไมควรทจะยดตดอยในรปแบบของระบบกฎหมายไปมากกวาความถกตองและเปนธรรม หากสงใดทเหนวาเปนสงทดและเปนประโยชนตอทงตวผเสยหายและตอสงคมกควรทจะยอมรบมาปรบใช เชนนจงจะกอใหเกดความเปนธรรมอยางแทจรง ขอโตแยงในการน าหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชในระบบกฎหมายไทย47 1. เปนการไมเหมาะสมอยางยงทจะน ากฎหมายอาญามาเจอปนกบกฎหมายแพงโดยการก าหนดการลงโทษทางอาญากบการกระท าละเมดบางอยาง เพราะประเทศไทยใชรปแบบกฎหมายในระบบประมวลกฎหมาย อาจท าใหเกดความสบสนในทางปฏบต ซงท าใหนกกฎหมายบางทานไมอาจยอมรบแนวคดในเรองการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษในระบบกฎหมายไทย 2. แมจะไมมการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษกตาม แตการก าหนดคาสนไหมทดแทนจากการกระท าละเมดในปจจบนกมบทบญญตของกฎหมายใหอ านาจศาลในการใชดลยพนจก าหนดคาสนไหมทดแทนโดยพจารณาถงพฤตการณและความรายแรงแหงละเมดในการก าหนดคาสนไหมทดแทนไดอยแลว โดยอาศยบทบญญตประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 จงไมจ าเปนตองเปลยนแปลงกฎหมายเกยวกบคาสนไหมทดแทนอก 3. กฎหมายแพงมวตถประสงคในการชดเชยเยยวยาความเสยหายทเกดขนจรงจากการกระท าละเมด ฉะนน ความเสยหายทแทจรงจงเปนความเสยหายสงสดทศาลจะพงใหผกระท าละเมดชดใชได โดยศาลมอ านาจลดใหนอยลงไปไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 แตศาลจะใหผกระท าละเมดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอเปนการลงโทษทางแพงเพมขนไมได 4. แนวคดเรองการก าหนดคาสนไหมทดแทนเกยวกบการชดใชคาเสยหายในระบบประมวลกฎหมายไทยนนเปนไปเพอประโยชนของผไดรบความเสยหาย มไดมงหมายทจะใหผกอความเสยหายไดรบความทกขทรมาน ขอสนบสนนในการน าหลกเกณฑคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชในระบบกฎหมายไทย 1. หากมการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษการกระท าความผดจ านวนมากจะไดรบการลงโทษใหเขดหลาบ เนองจากบอยครงทต ารวจไมสามารถด าเนนการฟองรองคดไดเพราะขาด

46 จาก คาเสยหายในเชงลงโทษทางละเมด (เอกสารประกอบการสมมนาเชงปฏบตการทางวชาการ ครง

ท 3 โครงการปรชญาดษฎบณฑตทางสงคมศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง) (น. 132-134), โดย สรชย พวงชศกด . 47 จาก การก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ : การน ามาใชในระบบกฎหมายไทย (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต) (น. 100-101), โดย สรชย พวงชศกด , 2548, กรเทพฯ: มหาวทยาลยเกรก.

DPU

182

พยานหลกฐานทจะใหผกระท าผดรบโทษทางอาญาได แตอาจด าเนนคดทางแพงได หากก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษแลวกจะสามารถลงโทษในการกระท าผดนนได 2. การก าหนดขอบเขตของคาเสยหายในเชงลงโทษโดยบญญตเปนกฎหมายใหมแนวทางทชดเจนและเปนบรรทดฐานเดยวกนจะท าใหเกดความยตธรรมตอการใชดลยพนจของศาล โดยไมไดใหอ านาจศาลในการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษตามอ าเภอใจ ซงจะเปนบรรทดฐานเดยวกนมากกวาการปรบบทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 3. ควรมการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษเพอเปนการลงโทษผกระท าความผดและไมใหเปนเยยงอยางตอบคคลอนในสงคมในกรณทมการกระท าโดยจงใจ อกอาจ ไตรตรองไวกอน หรอโดยทารณโหดราย อนจะเปนการปองกนการกระท าความผดในอนาคต48 ผลทจะไดรบจากการน าหลกเกณฑคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชในระบบกฎหมายไทย ผลดจากการน าหลกเกณฑคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชในระบบกฎหมายไทย 1. ท าใหบคคลซงอยรวมกนในสงคมมความเคารพและยอมรบสทธ เสรภาพของบคคลอนมากขน ในขณะเดยวกนกจะรสกเกรงกลวตอกฎหมายบานเมองมากขน 2. เปนการคมครองสทธ เสรภาพของประชาชนตอการใชอ านาจตามอ าเภอใจของเจาพนกงานของรฐ 3. การกระท าผดบางอยาง นอกจากจะเกดความเสยหายตอเอกชนดวยกนเองแลว ยงอาจกระทบกระเทอนตอสงคมโดยสวนรวมอกดวย เพอใหสงคมมความสงบเรยบรอย หลกเรองคาเสยหายในเชงลงโทษจะเปนเครองมอในการชวยเหลอรฐ นอกเหนอไปจากกฎหมายอาญา 4. ท าใหผเสยหายไดรบความเปนธรรมมากขน เนองจากผกระท าผดอาจไมไดรบโทษตามกฎหมายอาญาหรอไดรบโทษแตยงไมเหมาะสมกบความผดนน ๆ หลกเกณฑคาเสยหายในเชงลงโทษนอาจมสวนชวยใหเกดความเปนธรรมมากยงขน 5. คาเสยหายในเชงลงโทษสามารถชวยยบย ง และปองปรามการกระท าผดทจะเกดขนในอนาคต และเปนเยยงอยางแกบคคลอนทคดจะกระท าผดในลกษณะอยางเดยวกนอกดวย 6. ท าใหกฎหมายมสภาพบงคบอยางแทจรง ผลเสยจากการน าหลกเกณฑคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชในระบบกฎหมายไทย 1. รากฐานแนวคดดงเดมในเรองการชดใชคาสนไหมทดแทนตามความเสยหายทแทจรงเพอใหคกรณกลบคนสฐานะเดมหรอใกลเคยงฐานะเดมมากทสดตามหลกในระบบประมวลกฎหมายทใชอยอาจเสยไป

48 แหลงเดม. (น. 101-102).

DPU

183

2. ประชาชนสวนใหญมฐานะยากจน การก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษในจ านวนทมากกวาความเสยหายทแทจรงมากเกดไปอาจจะท าใหผกระท าผดเกดปญหาทางการเงน และสงผลถงปญหาครอบครวตามมาได บางรายอาจจะตองไปกหนยมสนมาเพอใชคาเสยหายกเปนได 3. บคคลบางจ าพวกอาจจะมงหวงเพอจะไดคาเสยหายในเชงลงโทษ จงสมครใจยนยอมใหผอนกระท าละเมดกบตน สงผลใหสงคมโดยรวมเกดความวนวาย ไมเปนระเบยบเรยบรอยเนองจากอาศยกฎหมายแสวงหาประโยชนในทางทมชอบ 4. ผกระท าความผดอาจไดรบการลงโทษซ าซอนในการกระท าความผดเพยงครงเดยว โดยนอกจากจะไดรบโทษทางอาญาแลวยงอาจไดรบการลงโทษในทางแพงอกดวย49 ตามทไดกลาวมาแลวขางตน การน าหลกเกณฑคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชกบระบบกฎหมายไทยนน มทงผลดและผลเสย แตเมอพจารณาดแลวจะเหนวาผลดมมากกวาผลเสย และผลเสยนนอาจมทางแกไขใหดขนและเหมาะสมกบระบบกฎหมายไทยได ผเขยนเหนวาแนวทางการน าหลกเกณฑเรองคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชในระบบกฎหมายไทยในกรณผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการมความเปนไดและนาจะมประโยชนกบประเทศไทยมากขน แตผเขยนเหนวาหลกเกณฑคาเสยหายในเชงลงโทษในตางประเทศนนไมสามารถน ามาใชกบระบบกฎหมายไทยไดทงหมด แตควรจะน ามาประยกตใชเทาทเหมาะสมกบสภาพสงคมและเศรษฐกจของประเทศไทย ผเขยนเหนวาพฤตการณทใหอ านาจศาลในการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษแกผถกกระท าละเมดจนรางกายพการควรจะมลกษณะเปนพฤตการณทมความรายแรง เปนตนวา การกระท าละเมดโดยเจตนาราย (Malicious) การกระท าละเมดโดยจงใจ (Intentional Torts) และการกระท าละเมดโดยประมาทเลนเลออยางรายแรง (Recklessness) เปนตน แตผเขยนเหนวาไมสมควรลงโทษผทไดกระท าละเมดดวยความประมาทเลนเลอธรรมดา (Negligence) เพราะความประมาทเลนเลอดงกลาวมไดแสดงถงความพฤตการณทรายแรงอนจะเปนการสมควรลงโทษบคคลเพราะการกระท านน ซงบคคลยอมมความประมาทเลนเลอไดเปนธรรมดา การก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษกรณกระท าละเมดใหเขาพการโดยความประมาทเลนเลอไมสามารถยบย งมใหมการกระท าผดซ าและไมสามารถปองปรามมใหมการกระท าละเมดในลกษณะเชนนได ซงจะไมมประโยชนตอสงคมสวนรวมและเปนการลงโทษผกระท ารนแรงจนเกนสมควร ในการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษในระบบกฎหมายจารตประเพณหากน ามาปรบใชกบประเทศไทยกรณผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการ การก าหนดคาเสยหายในเชง

49 แหลงเดม. (น. 102-104).

DPU

184

ลงโทษศาลควรก าหนดโดยพจารณาวาจ าเลยไดกระท าโดยเจตนาท ารายโจทก ประสงคราย หรอดวยจตใจทชวราย หรอเปนการกระท าอยางรนแรงหรอไมและสมควรไดรบการลงโทษเพอเปนการปองปรามและเพอมใหเปนเยยงอยางกบบคคลอนมใหกระท าเชนนนอกหรอไม ส าหรบจ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษ ในระบบกฎหมายจารตประเพณ ศาลจะวางหลกเกณฑและวธการก าหนดจ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษไวโดยอาจก าหนดจ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษเปนจ านวนหนงเทา สองเทา หรอสามเทา โดยเปรยบเทยบกบคาสนไหมทดแทน โดยทวไปคณะลกขนจะตองพจารณาถงสาระส าคญในการก าหนดจ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษอนประกอบไปดวย พฤตการณและความรายแรงแหงการกระท าทเกยวของในการกระท าความผดของจ าเลย ผลกระทบจากการกระท าของจ าเลยตอโจทก ความสมพนธระหวางโจทกและจ าเลย ความเปนไปไดทจ าเลยจะกระท าความผดซ าอกหากไมก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษขน ฐานะทางการเงน ฐานะทางสงคม ความเปนอยของจ าเลย รวมทงการเปลยนแปลงคาของเงน และสถานการณอน ๆ ทปรากฏโดยพยานหลกฐาน เหตลดหยอนผอนโทษ หรอการก าหนดจ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษในคดอน สาระส าคญในการก าหนดจ านวนคาเสยหายในเชงลงโทษดงกลาวน ผเขยนเหนดวยทจะน ามาพจารณาประกอบการก าหนดจ านวนคาเสยหายเชงลงโทษในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมดของประเทศไทย เนองโจทกมสทธเรยกคาเสยหายซงเปนคาใชจายในการรกษาพยาบาลทโจทกจะตองใชรกษาพยาบาลในอนาคตได ตามนยค าพพากษาศาลฎกาท 1157/252150 ปญหาทจะตองพจารณาเกยวกบจ านวนคาเสยหายในอนาคตมวา เมอศาลมค าพพากษาใหจ าเลยชดใชคาเสยหายในอนาคต ตอมาพฤตการณเปลยนแปลงไปท าใหเกดภาวะอตราเงนเฟอ โจทกจะขอเพมจ านวนคาเสยหายโดยใหปรบเปลยนตามอตราเงนเฟอไดหรอไม ปญหาขอนเมอไดพจารณาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 145 แลวเหนวา เมอศาลมค าพพากษาหรอท าค าสงอยางใดแลว ใหถอวาผกพนคความในกระบวนพจารณาของศาล นบแตวนทไดพพากษาหรอมค าสงจนถงวนทค าพพากษาหรอค าสงนนไดถกเปลยนแปลง แกไข กลบหรองดเสยถาหากม51 ทงการทจะแกไขค าพพากษานนหากมขอผดพลาดเลกนอยหรอขอผดหลงเลกนอยอน ๆ ศาลจะมค าสงเพมเตมแกไขขอผดพลาดหรอขอผดหลงเชนวานนใหถกกได แตจะตองไมเปนการกลบหรอแกค าวนจฉยในค า

50 ค าพพากษาศาลฎกาท 1157/2521 โจทกถกจ าเลยขบรถชนรางกายโจทกพการเดนไมได แขนขวาเปน

อมพาต โจทกตองพการและเปนอมพาตไปตลอดชวต โจทกตองเสยคาใชจายในการรกษาพยาบาลตลอดไป แมจะเปนคาใชจายทเกดขนในอนาคต จ าเลยกตองรบผด.

51 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 145.

DPU

185

พพากษาหรอค าสงเดม52 ส าหรบกรณนเปนการทโจทกขอเพมจ านวนคาเสยหายซงมใชเปนการแกไขขอผดพลาดหรอขอผดหลงเลกนอย ทงยงเปนการแกค าพพากษาอกดวย จงไมใชกรณทจะขอแกไขค าพพากษาของศาลได ดงนน เมอพฤตการณเปลยนแปลงไปท าใหเงนทโจทกจะไดรบมคาลดลงเนองจากอตราเงนเฟอ โจทกกไมสามารถขอเพมจ านวนคาเสยหายทศาลมค าพพากษาไปแลวไดตามเหตผลทไดกลาวไปแลวขางตน

52 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 143.

DPU

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ

ตามทผเขยนไดท าการศกษาขอมลเกยวกบปญหาทางกฎหมายในการเยยวยาผเสยหายท

ถกกระท าละเมดจนรางกายพการแลว ผเขยนจงขอสรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ ดงตอไปน

5.1 บทสรป จากการศกษาปญหาทางกฎหมายในการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการพบวามบทบญญตกฎหมายทเกยวของคอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด อนเปนบทบญญตทวไปวาดวยละเมด หากกรณความเสยหายเกดจากสนคาทไมปลอดภย บทบญญตกฎหมายทจะน ามาพจารณาประกอบคอ พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ผเสยหายอาจใชสทธเรยกรองตามทบญญตไวในพระราชบญญตดงกลาวไดอกทางหนง โดยไมเปนการตดสทธผเสยหายทจะเรยกรองคาเสยหายโดยอาศยสทธตามกฎหมายอน หรอกรณความเสยหายเกดจากวตถอนตราย ผเสยหายอาจเรยกรองใหผทตองรบผดเพอความเสยหายนนชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกตนตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ทงพระราชบญญตวตถอนตรายนไมเปนการลบลางหรอจ ากดหนาทและความรบผดทางแพงทบคคลมอยตามบทบญญตของกฎหมายอน กลาวคอผเสยหายอาจเรยกรองใหผกระท าละเมดรบผดตามบทบญญตของกฎหมายอนไดอกทางหนงโดยไมมกฎหมายหาม และหากกรณความเสยหายเกดจากการกระท าละเมดของเจาหนาทของรฐ ตองบงคบตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 พระราชบญญตนก าหนดใหหนวยงานของรฐตองรบผดตอผเสยหายในผลแหงละเมดทเจาหนาทของตนไดกระท าใหการปฏบตหนาท โดยใหผเสยหายฟองหนวยงานของรฐทเจาหนาทนนสงกดอย แตจะฟองเจาหนาทไมได ดงนนจะเหนไดวาเมอเกดเหตละเมดขนไมเพยงแตจะตองพจารณาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยอนเปนบททวไปแลว ยงจะตองพจารณาบทบญญตกฎหมายอนทเกยวของประกอบดวย เมอผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการแลว ปญหากคอวาจะมมาตรการเยยวยาผเสยหายประการใดบาง มดงจะกลาวตอไปน ประการแรก ปญหาขอบเขตของความพการทกฎหมายจกตองคมครอง

DPU

187

เรองประเภทของความพการทไดรบความคมครองตามกฎหมายไมวาจะเปนองคการระหวางประเทศ หรอในประเทศตาง ๆ รวมทงประเทศไทยกเหนวาความพการนนจ าแนกออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ ความพการทางรางกายและความพการทางจตใจ ท าใหเหนไดวารางกายและจตใจเปนคนละสงแยกออกจากกนและสมควรไดรบการคมครองตามกฎหมายเชนเดยวกน เมอความพการทเกดขนเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมด ผกระท าใหเกดความเสยหายดงกลาวยอมตองมหนาทในการเยยวยาชดใชความเสยหายทเกดขน ไมวาจะเปนความพการทางรางกายหรอความพการทางจตใจ ดงนน ลกษณะและขอบเขตของความพการจากการกระท าละเมดทกฎหมายจกตองคมครอง คอความพการทกประเภททเกดขนจากการกระท าละเมดนนเอง ไมวาจะเปนความพการทเกดจากการกระทบกระทงทางรางกายจนสงผลใหรางกายพการ ความพการทเกดจากการกระท าละเมดทมไดกระทบกระทงทางรางกายโดยตรงแตสงผลใหเกดความพการทางรางกายตามมา หรอความพการทางจตใจทเกดจากการกระท าละเมด เหลานกฎหมายกควรใหความคมครองผเสยหายอยางเทาเทยมกน จากการศกษากฎหมายของตางประเทศพบวาประเทศองกฤษและสหรฐอเมรกาซงเปนประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณตางใหความคมครองผเสยหายทไดรบความเสยหายทางจตใจ และส าหรบสาธารณรฐฝรงเศสซงเปนประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษรเชนเดยวกบประเทศไทยกยอมรบใหมการชดใชคาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจดวย โดยการก าหนดใหมการชดใชความเสยหายตามประมวลกฎหมายแพงฝรงเศสไมไดก าหนดวาความเสยหายประเภทใดบางทกฎหมายใหความคมครอง อนเปนการเปดโอกาสใหศาลไดตความความเสยหายทกฎหมายใหความคมครองอยางกวางขวาง อะไรกตามทอยบนพนฐานแหงกฎหมายแลว ยอมไดรบความคมครองและชดเชยให โดยไมไดแยกแยะวาจะเปนความเสยหายประเภทใดดงเชนทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 บญญตไว และทผานมาศาลกยนยอมใหมการชดใชคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายทงความเสยหายในทางวตถและความเสยหายในทางศลธรรม

แตเนองจากประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด มาตรา 420 ไดจ าแนกประเภทความเสยหายไว โดยบญญตใหความเสยหายทกฎหมายใหความคมครองจ ากดอยเพยงแตความเสยหายแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดเทานน ความเสยหายนอกเหนอจากทบญญตไวไมอยในขอบเขตทกฎหมายใหความคมครอง ดงนนจงท าใหเกดปญหาทตองพจารณาวา ความเสยหายแกจตใจเปนความเสยหายทกฎหมายใหความคมครองทอยในความหมายค าวา “สทธอยางหนงอยางใด” หรอไม แตค าวา “สทธ” หมายถง ประโยชนหรออ านาจทกฎหมายรบรอง คมครองหรอบงคบให แตไมปรากฏวาสทธในจตใจเปนสทธทกฎหมายรบรอง

DPU

188

คมครอง หรอบงคบให ประกอบกบประเทศไทยเปนประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร การจะพจารณาความรบผดของบคคลจ าตองพจารณาตามบทบญญตของกฎหมาย จะก าหนดความรบผดของบคคลโดยไมมบทกฎหมายบญญตไวชดเจนอาจเกดปญหาตามมา ดงนนการทมาตรา 420 มไดบญญตใหคมครองความเสยหายแกจตใจดวยจงเกดปญหาขอสงสยวาความเสยหายแกจตใจเปนความเสยหายทกฎหมายใหความคมครองหรอไม แมจะมค าพพากษาศาลฎกาท 4751/2556 ทแสดงวาศาลยอมรบใหมการชดใชคาสนไหมทดแทนส าหรบการทจ าเลยท าใหโจทกไดรบความเสยหายแกจตใจเปนการท าใหโจทกไดรบความเสยหายแกรางกายอนามยแลว อนเปนการทศาลไทยอาศยการตความกฎหมายเพอใหผเสยหายไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขน แตอยางไรกตาม ประเทศไทยเปนประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษรทตองอาศยบทบญญตของกฎหมายในการก าหนดความรบผดของบคคลและก าหนดคาสนไหมทดแทนทผเสยหายจะพงมสทธไดรบ การใชวธการปรบใชกฎหมายโดยไมมกฎหมายก าหนดไวอยางชดเจนยอมเกดความไมแนนอนในการใชกฎหมาย เพอขจดปญหาขอสงสยวาความเสยหายแกจตใจเปนความเสยหายทกฎหมายคมครองหรอไมและเพอใหเกดความกระจางชดในการปรบใชกฎหมายและเพอใหบรรลวตถประสงคของกฎหมายลกษณะละเมดในการใหผเสยหายกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมกอนมการกระท าละเมด ผเขยนจงเหนควรใหมการแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด มาตรา 420 โดยใหเพมค าวา “จตใจกด” ดงตอไปน “ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าตอบคคลอนโดยผดกฎหมาย ใหเขาเสยหายถงแกชวตกด รางกายกด อนามยกด จตใจกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนท าละเมดจ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน” ประการทสอง ปญหาเรองภาระการพสจนเพอเรยกคาเสยหาย เมอผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการแลว การทผเสยหายจะไดรบชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนจ าเปนทจะตองน าคดขนสศาลเพอใหศาลมค าพพากษาใหผกระท าละเมดชดใชคาสนไหมทดแทน หากโจทกผมภาระการพสจนขอเทจจรงไมสามารถพสจนความผดของผกระท าละเมดไดกจะไมไดรบชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนอนเปนเหตใหผเสยหายไมไดรบการเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรม ผเขยนไดศกษาปญหาภาระการพสจนในสองเรองใหญ ๆ คอ ปญหาภาระการพสจนในกรณความเสยหายอนเกดจากยานพาหนะและปญหาภาระการพสจนในกรณไดรบความเสยหายจากการเขารบบรการทางการแพทยแลวจงมขอสรปไดวา หากเปนการพสจนความเสยหายอนเกดจากยานพาหนะแลว โจทกจะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมายตามมาตรา 437 อนเปนการบรรเทาภาระการพสจนของโจทกได แตหากเปนกรณทคกรณตางกครอบครองหรอควบคมยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกลทง

DPU

189

สองฝาย ยอมไมอาจใชประโยชนจากขอสนนษฐานตามมาตรา 437 ได จงท าใหเปนภาระหนกส าหรบโจทกในการพสจนความผดของจ าเลยตามมาตรา 420 แนวทางแกไขปญหาเรองภาระการพสจนส าหรบกรณนผเขยนเหนควรปรบใชบทสนนษฐานกฎหมายตามมาตรา 422 เพอบรรเทาภาระการพสจนของโจทก ดงนน แมเปนเรองยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกลชนกน หากจ าเลยไดฝาฝนกฎหมายอนมทประสงคจะปกปองบคคลอนแลว โจทกยอมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมายวาใหสนนษฐานไวกอนวาจ าเลยเปนผผด ซงจะท าใหโจทกไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรม ส าหรบภาระการพสจนในกรณไดรบความเสยหายจากการเขารบบรการทางการแพทยนนถอเปนเรองทยงยากส าหรบโจทกอยางมาก เพราะเปนการยากทโจทกจะสามารถพสจนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอของจ าเลยผเปนแพทยได เนองจากขนตอนกระบวนการรกษาทงหลายอยในความรเหนของแพทยผท าการรกษาเทานน โจทกไมอาจทราบไดวาจ าเลยกระท าการอยางไรอนเปนการแสดงถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าใหโจทกมโอกาสแพคดสงมากและไมไดรบการเยยวยาความเสยหาย แนวทางในการบรรเทาภาระการพสจนในกรณการเขารบบรการทางการแพทยนนตองปรบใชประโยชนจากขอสนนษฐานตามความเปนจรงดงทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 ซงจะเปนการผลกภาระการพสจนไปยงจ าเลยได อยางไรกตามหากไมมขอสนนษฐานตามความเปนจรงทจะท าใหโจทกไดรบประโยชน ผเขยนเหนควรใหมการปรบใชบทบญญตมาตรา 422 โดยใหถอวาพระราชบญญตวชาชพเวชกรรม พ.ศ. 2525 เปนบทบญญตอนมทประสงคจะปกปองบคคลอนเพอบรรเทาภาระในการพสจนความผดของจ าเลย อนจะชวยใหโจทกทถกกระท าละเมดมโอกาสไดรบชดใชเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรมมากยงขน กรณความเสยหายเกดจากตวยาหรอเครองมอทใชในการรกษา หากตวยาหรอเครองมอนนมลกษณะเปนสนคาทไมปลอดภย เมอโจทกเลอกฟองจ าเลยเปนคดผบรโภค โจทกกจะไดรบประโยชนจากพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 อนเปนการบรรเทาภาระการพสจนของโจทกไดอกทางหนง และกรณความเสยหายจากการเขารบบรการทางการแพทยเกดจากเครองมอทใชท าการรกษา หากเครองมอทางการแพทยนนมลกษณะเปนทรพยอนตรายดงทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 หรอหากมลกษณะเปนวตถอนตรายตามนยทบญญตไวในพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 โจทกกไดรบประโยชนจากบทบญญตดงกลาวเพอชวยบรรเทาภาระการพสจนของโจทกไปได และในกรณแพทยเปนเจาหนาทของรฐ หากผเสยหายไมประสงคจะฟองคดกอาจยนค าขอตอหนวยงาน

DPU

190

ของรฐทแพทยผนนสงกดอยใหพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายทเกดขนแกตนได อนเปนการบรรเทาภาระการพสจนของผเสยหายไดประการหนง ปญหาประการสดทาย ปญหาหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายทผเสยหายจะพงมสทธไดรบกรณถกกระท าละเมดจนรางกายพการ 1. ปญหาขอขดของในการก าหนดคาเสยหายในความเสยหายทอาจค านวณเปนตวเงนได ปญหาวาความเสยหายในทางละเมดจ าเปนจะตองมการกระทบกระทงตอเนอตวรางกายโดยตรงหรอไมนนเหนวา การกระท าละเมดตอรางกายอนามยนนไมจ าเปนทจะตองมการกระทบกระทงตอเนอตวรางกายโดยตรงกเปนผลใหเกดความเสยหายได ตามนยค าพพากษาศาลฎกาท 4751/2556 ความเขาใจทวาการกระท าละเมดใหเกดความเสยหายแกรางกายนนจะตองมการกระทบกระทงตอเนอตวรางกายใหเกดบาดแผลทเหนไดชดเจนจงจะเรยกวาเปนความเสยหายแกรางกายนนไมใครจะถกตองตามหลกการและเหตผล เมอการกระท าใดกอใหเกดความเสยหายตอผอนแลวโดยเปนการกระท าโดยมชอบดวยกฎหมาย กยอมเปนการชอบธรรมทจะตองมการชดใชคาเสยหายส าหรบความเสยหายทเกดขนโดยไมจ ากดวาจะตองเปนความเสยหายทเกดจากการกระทบกระทงตอเนอตวรางกายโดยตรง หากความเสยหายแกรางกายอนามยดงกลาวรนแรงถงขนทผเสยหายรางกายพการ ขอนผเขยนเหนวา การทผเสยหายรางกายพการดงกลาวเปนผลโดยตรงจากการกระท าละเมดตอผเสยหาย ผกระท าจงจ าตองชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหาย โดยคาเสยหายทตองชดใชใหแกกนนนเปนไปตามทก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 444 มาตรา 445 และมาตรา 446 ส าหรบปญหาการก าหนดคาเสยหายจากการถกกระทบกระเทอนทางจตใจจนเปนเหตใหผเสยหายไดรบความเจบปวยทางรางกายโดยมไดมการกระทบกระทงทางรางกายโดยตรง และบางกรณอาจรายแรงจนถงขนผเสยหายพการ การก าหนดคาเสยหายส าหรบความเจบปวยทางรางกายนน ไมปรากฏมกฎหมายก าหนดไววาจะมการชดใชเยยวยาความเสยหายอยางไร เมอพจารณากฎหมายของสหรฐอเมรกา พบวาศาลใหการยอมรบวามนษยเปนหนวยหนงทแบงแยกไมไดในรปของทางจตใจ ทางกาย และทางอารมณ ซงมปฏก รยาตอเนองกนอยางใกลชดอยตลอดเวลา การไดรบความกระทบกระเทอนทางจตใจยอมเทากบไดรบความกระทบกระเทอนทางรางกายดวย และกฎหมายลกษณะละเมดของสหรฐอเมรกากยอมรบใหมการชดใชคาเสยหายส าหรบการทโจทกตองเจบปวยอนมสาเหตเนองมาจากการไดรบกระทบกระเทอนทางจตใจ โดยใหจ าเลยตองรบผดแมจะไมมการกระทบกระทงตอรางกายโดยตรง และประเทศองกฤษกยอมรบวาการเจบปวยทางรางกายอาจเกดขนจากการไดรบกระทบกระเทอนตอจตใจไดโดยไมจ าเปนตองม

DPU

191

การกระทบทางกายภาพแตอยางใดและยนยอมใหมการชดใชคาเสยหายส าหรบการเจบปวยทางรางกายนน โดยถอวาเปนบาดเจบทางรางกาย (Personal Injury) ประการหนง ดวยเหตผลขางตน ผเขยนจงเหนวาเมอความเจบปวยทางรางกายทเกดขนนนมลกษณะเปนความเสยหายตอรางกาย จงเปนความเสยหายทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 ค มครองใหมการชดใชคาสนไหมทดแทนตามกฎหมายโดยไมจ าเปนจะตองไดรบการกระทบกระทงตอรางกายโดยตรง หากความเสยหายทางกายทเกดขนถงขนผเสยหายรางกายพการกยอมไดรบความคมครองตามกฎหมายเชนกน นอกเหนอจากน หากผเสยหายไดรบความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนจากการกระท าละเมดนนอกกยอมมสทธเรยกคาสนไหมทดแทนตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 446 ไดอกสวนหนงดวย

2. ปญหาขอขดของในการก าหนดคาเสยหายในความเสยหายทไมอาจค านวณเปนตวเงนได ในกรณทผเสยหายถกกระทบกระเทอนตอจตใจอยางรนแรง จนสงผลใหผเสยหายเปนโรคทางจตหรอจตพการ ท าใหไมสามารถปฏบตกจวตรประจ าวนไดอยางคนปกตหรอไมสามารถดแลรางกายและสขภาพอนามยของตนเองไดจนสงผลใหสขภาพอนามยของผเสยหายคอย ๆ ทรดโทรมลงไป หรอการเปนโรคทางจตนนท าใหผเสยหายไมสามารถรบรภยอนตรายทจะเกดขนแกตนเองและไมสามารถปองกนตนเองใหพนจากภยนตรายนนได กรณเชนนมขอทจะตองพจารณาวาความเสยหายนนเปนความเสยหายแกรางกายหรอความเสยหายแกจตใจ ปญหานผเขยนสรปไดวากรณดงกลาวขางตนความเสยหายทเกดขนมความเสยหายแกรางกายและความเสยหายแกจตใจทงสองประการ แตความเสยหายทางรางกายนนเปนผลแหงความบกพรองทางจตใจทแสดงออกมาผานทางรางกาย จงปฏเสธไมไดวาเมอจตใจไดรบความกระทบกระเทอนแลวยอมสงผลใหรางกายอนามยมความผดปกตไปดวย เนองจากรางกายและจตใจมความสมพนธกนอยางมาก หากเกดความกระทบกระเทอนแมเพยงดานใดดานหนงแลวกยอมสงผลกระทบถงดานอนดวยเชนกนและความเสยหายทงสองประการนเปนความเสยหายทจกตองไดรบความคมครองตามกฎหมายเชนเดยวกน ส าหรบเรองการก าหนดคาเสยหายตอจตใจนน มาตรา 446 บญญตใหผเสยหายมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนมใชตวเงนไดเฉพาะกรณไดรบความเสยหายแกรางกาย อนามย หรอเสรภาพดวยเทานน หากไมมความเสยหายแกรางกาย สขภาพ อนามยของผเสยหายอยางใดแลว จะเรยกคาเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนไมได อนแสดงถงขอบเขตการใหคาเสยหายตอจตใจของกฎหมายไทยทจ ากดกวาการใหคาเสยหายทางจตใจของตางประเทศ กลาวคอ ในประเทศองกฤษเหนวาความเสยหายทางจตใจนนเปนสงทสามารถเกดขนไดจรงเพยงแตไมสามารถจบตองไดอยางเปนรปธรรมเทานน มนษยมสทธทจะปลอดจากความบอบช า

DPU

192

ทางจตใจเทาเทยมกบทเขามสทธทจะอยโดยปราศจากรอยแผลบนรางกาย ความเสยหายนศาลประเทศองกฤษกยนยอมใหเรยกคาเสยหายได ในสหรฐอเมรกากยอมรบใหมการชดใชคาเสยหายตอจตใจเชนเดยวกนโดยความเสยหายนนตองเปนการเจบปวยทางจตใจทอาศยหลกฐานการบงชทางการแพทยทชดเจนเปนส าคญ และเมอพจารณาเรองการก าหนดคาเสยหายตอจตใจในสาธารณรฐฝรงเศสนน ศาลสงฝรงเศสไดยอมรบวาความเสยหายในทางศลธรรมยอมฟองรองในทางละเมดได ดงนน ผเขยนจงเหนควรใหมการใหคาสนไหมทดแทนอนมใชตวเงนส าหรบความเสยหายตอจตใจทไมมความเสยหายตอรางกาย อนามย เสรภาพประกอบดวย เมอประกอบกบผเขยนไดเสนอใหมการแกไขเพมเตมมาตรา 420 ดงทกลาวไวขางตนแลว ซงบทบญญตความรบผดกบบทบญญตส าหรบการก าหนดคาสนไหมทดแทนของกฎหมายไทยแยกออกเปนคนละสวน เมอมการแกไขบทบญญตความรบผดทางละเมด กเหนควรทจะตองแกไขเพมเตมหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนตามมาตรา 446 วรรคแรก เพอใหมความสอดคลองกน โดยก าหนดใหความเสยหายแกจตใจ เปนความเสยหายอยางหนงทผเสยหายมสทธเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความทเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนไดโดยไมจ าเปนตองมความเสยหายประการอนประกอบดวย เพอใหผเสยหายไดรบการเยยวยาความเสยหายเตมตามความเสยหายทเกดขนจรงตามเจตนารมณของกฎหมายลกษณะละเมด ดงน มาตรา 446 “ในกรณท าใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามยกด เสยหายหายแกจตใจกด ในกรณท าใหเขาเสยเสรภาพกด ผตองเสยหายจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความทเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนดวยอกกได สทธเรยกรองอนนไมโอนกนได และไมตกสบไปถงทายาท เวนแตสทธนนจะไดรบสภาพกนไวโดยสญญาหรอไดเรมฟองคดตามสทธนนแลว...” เมอแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชยโดยบญญตใหมการคมครองความเสยหายแกจตใจไวชดเจนแลวกจะขจดปญหาขอสงสยในเรองการใหความคมครองความเสยหายแกรางกายอนเนองมาจากความเสยหายแกจตใจตามไปดวย โดยถอวาความเสยหายทเกดขนเปนความเสยหายแกรางกายทกฎหมายคมครองโดยไมจ าตองกระทบกระทงแกรางกายโดยตรง แตอาจเปนความเสยหายแกรางกายทเกดขนโดยผานทางความเสยหายแกจตใจได และหากความเสยหายทเกดขนรายแรงถงขนผเสยหายรางกายหรอจตใจพการกตาม กยอมไดรบความคมครองตามกฎหมาย ส าหรบค าวา “เสยหายแกจตใจ” นนประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมไดบญญตไววาหมายความวาอยางไร แตเมอพจารณาค านยามค าวา “ความเสยหายตอจตใจ” ทบญญตไวในมาตรา 4 วรรคหก แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 แลว ผเขยนเหนวาในเรองความเสยหายตอจตใจตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ควร

DPU

193

ตความโดยเทยบเคยงบทบญญตแหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 เพอใหเกดความชดเจนในการก าหนดคาเสยหายตอจตใจวาจะใหผเสยหายไดรบชดใชคาเสยหายตอจตใจในลกษณะประการใดบาง 3. ปญหาการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ ปจจบนการกระท าละเมดตอกฎหมายบานเมองมเพมมากขนและมความซบซอนโดยไมค านงถงสทธของผอนและมลกษณะของการกระท าทมความรนแรงมากยงขน ซงในกรณทผเสยหายไดรบความพการอนเนองมาจากการกระท าละเมดโดยจงใจ มเจตนารายใหเขาไดรบความพการเพอใหผเสยหายมชวตอยตอไปอยางทกขทรมาน หรอกรณกระท าดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรง ยอมเปนการสมควรทจะมมาตรการลงโทษผกระท าในการกระท าทรายแรงนน จากการศกษาพบวา ความผดอนเกดจากการกระท าละเมดทมพฤตการณรายแรง อกอาจไมน าพาตอกฎหมายบานเมองและทาทายอ านาจกฎหมายของบานเมองนน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดใหอ านาจศาลในการใชดลยพนจก าหนดคาสนไหมทดแทนไวอยางกวาง ๆ โดยใหศาลมอ านาจก าหนดคาสนไหมทดแทนตามสมควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด ซงบทบญญตมาตรา 438 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ตงอยบนพนฐานของหลกการเยยวยาความเสยหายตามความเปนจรง แตวธการปรบใชบญญตกฎหมายมาตรา 438 จะท าใหเกดความสบสนในการใชกฎหมายและมการวพากษวจารณในเรองดงกลาวมานอยางตอเนองและเปนขอกงขาของนกกฎหมายไทยอยางไมมทสนสด ปจจบนไมปรากฏวาประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมบทบญญตใหก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษในคดละเมดดงเชนประเทศในระบบกฎหมายจารตประเพณ อยางไรกตามในประเทศไทยไดมพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 11(2) และพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 มาตรา 16 ใหอ านาจศาลในการใชดลยพนจก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษเพอเปนการลงโทษผกระท าความผดเพมขนจากคาเสยหายทแทจรงใหแกผเสยหายไดอกดวย เปนการแสดงใหเหนถงการยอมรบแนวคดเรองหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษของประเทศไทยอยางชดเจน และถอไดวาการใหชดใชคาเสยหายในเชงลงโทษนไดถกบญญตไวอยางชดแจงเปนลายลกษณอกษรในประเทศไทยท านองเดยวกบกฎหมายบางประเทศในระบบกฎหมายจารตประเพณ ถงแมคาเสยหายในเชงลงโทษจะเปนหลกกฎหมายในระบบกฎหมายจารตประเพณ แตทผานมากไมปรากฏวามผลกระทบในทางทเปนผลรายแตอยางใด ผเขยนจงเสนอใหมการน าเอาหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชบงคบกบคดละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยทผเสยหายถกกระท าละเมดจนรางกายพการจากการกระท าในลกษณะทผกระท าจงใจ หรอมเจตนา

DPU

194

รายใหผเสยหายไดรบความพการหรอไดกระท าโดยความประมาทเลนเลออยางรายแรงไมค านงถงสทธของผเสยหาย ผเขยนเหนวาหากน ามาใชจะเปนประโยชนอยางมากและอาจชวยยบย งการกระท าผดมใหเกดขนเมอมกฎหมายก าหนดบทลงโทษทางแพงส าหรบการกระท าทมพฤตการณรนแรงเชนนและจะเปนประโยชนตอสงคมโดยสวนรวมตอไป 5.2 ขอเสนอแนะ เมอบคคลใดกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอนโดยไมมอ านาจอนชอบธรรมทจะกระท าได หรอไมมขอแกตวตามกฎหมาย ยอมเปนการชอบธรรมทจะตองชดใชความเสยหายทเกดขน กลาวคอไมวาจะกอความเสยหายอยางใดขน ผทไดกระท าใหเกดความเสยหายกจะตองมหนาทในการชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขน ดงนนเมอผเสยหายถกกระท าละเมดจนพการ ไมวาจะเปนความพการทางรางกายหรอทางจตใจกควรใหความคมครองเฉกเชนเดยวกน ฉะนน เพอใหผเสยหายไดรบการเยยวยาอยางเหมาะสมและเปนธรรม จงใครขอเสนอแนะดงน 1. แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมด มาตรา 420 ดวยเหตผลทวาไมอาจตความส าหรบความเสยหายแกจตใจใหอยในความหมายค าวา “สทธอยางหนงอยางใด” ได โดยใหเพมค าวา “จตใจกด” เพอใหเกดความกระจางชดในการปรบใชกฎหมายและเพอใหบรรลวตถประสงคของกฎหมายลกษณะละเมดในการใหผเสยหายกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมกอนมการกระท าละเมด ดงตอไปน “ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าตอบคคลอนโดยผดกฎหมาย ใหเขาเสยหายถงแกชวตกด รางกายกด อนามยกด จตใจกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนท าละเมดจ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน” เมอไดแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 แลว กเหนควรทจะตองแกไขเพมเตมหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนตามมาตรา 446 วรรคแรก เพอใหมความสอดคลองกน ผเขยนเสนอใหมการใหคาสนไหมทดแทนอนมใชตวเงนส าหรบความเสยหายตอจตใจทไมมความเสยหายตอรางกาย อนามย เสรภาพประกอบดวย โดยแกไขเพมเตมหลกเกณฑการก าหนดคาเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนตามมาตรา 446 วรรคแรก ก าหนดใหความเสยหายแกจตใจ เปนความเสยหายอยางหนงทผเสยหายมสทธเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนไดโดยไมจ าเปนตองมความเสยหายประการอนประกอบดวย ดงน มาตรา 446 “ในกรณท าใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามยกด เสยหายหายแกจตใจกด ในกรณท าใหเขาเสยเสรภาพกด ผตองเสยหายจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความทเสยหาย

DPU

195

อยางอนอนมใชตวเงนดวยอกกได สทธเรยกรองอนนไมโอนกนได และไมตกสบไปถงทายาท เวนแตสทธนนจะไดรบสภาพกนไวโดยสญญาหรอไดเรมฟองคดตามสทธนนแลว...” 2. ผเขยนเสนอใหปรบใชบทสนนษฐานกฎหมายตามมาตรา 422 เพอบรรเทาภาระการพสจนของโจทก ดงนน แมเปนเรองยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกลชนกน หากจ าเลยไดฝาฝนกฎหมายอนมทประสงคจะปกปองบคคลอนแลว โจทกยอมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมายวาใหสนนษฐานไวกอนวาจ าเลยเปนผผด ซงจะท าใหโจทกไดรบการชดใชเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรม แนวทางในการบรรเทาภาระการพสจนในกรณการเขารบบรการทางการแพทยนนผเขยนเสนอใหปรบใชประโยชนจากขอสนนษฐานตามความเปนจรงดงทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 ซงจะเปนการผลกภาระการพสจนไปยงจ าเลยได อยางไรกตามหากไมมขอสนนษฐานตามความเปนจรงทจะท าใหโจทกไดรบประโยชน ผเขยนเสนอใหปรบใชบทบญญตมาตรา 422 โดยใหถอวาพระราชบญญตวชาชพเวชกรรม พ.ศ. 2525 เปนบทบญญตอนมทประสงคจะปกปองบคคลอนเพอบรรเทาภาระในการพสจนความผดของจ าเลย 3. อนง เพอใหผเสยหายไดรบการเยยวยาอยางเหมาะสมและเปนธรรม ผเขยนจงเหนวา ควรมการศกษาหลกการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษเพอมาใชกบกรณการเยยวยาผเสยหายทถกกระท าละเมดจนรางกายพการทผกระท าละเมดไดกระท าดวยความจงใจ มเจตนาราย หรอกระท าดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรง ท านองเดยวกบทบญญตไวในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 11(2) และพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 มาตรา 16

DPU

บรรณานกรม

DPU

197

บรรณานกรม

ภาษาไทย กฤษณา พษณโกศล. (2531). คาเสยหายเชงลงโทษ (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กลมกฎหมายส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต กระทรวงการพฒนา สงคมและความมนคงของมนษย. (2557). พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพ ชวตคนพการ พ.ศ. 2550 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2556 (พมพครงท 9). กรงเทพฯ: โรงพมพดสวรรณซพพลายเซอรวส. คมภร แกวเจรญ. (2526). “คาเสยหายในคดละเมด.” วารสารกฎหมาย, (7), 27. จกรนทร โกเมศ. (2554). คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. จตต ตงศภทย. (2526). ป.พ.พ.บรรพ 2 มาตรา 354 ถง 452 วาดวยมลแหงหน. กรงเทพฯ: จด เศรษฐบตร. (2553). หลกกฎหมายแพงลกษณะละเมด. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. เฉลมขวญ สทธภานวงค. (2554). มาตรการทางกฎหมายในการเยยวยาผทไดรบความเสยหายจาก การชมนมทางการเมอง (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรปทม. ธาน สงหนาท. (2555). ค าอธบายพยานหลกฐานคดแพงและคดอาญา. กรงเทพฯ: นตบรรณการ. นวลพรรณ งาวสวรรณ. (2517). คาเสยหายทางศลธรรม (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) นพฒกศล อศวชน. (2552). ปญหาการก าหนดคาเสยหายทางจตใจ (เอกสารการอบรมหลกสตร “ผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.)” รนท 13 วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม). กรงเทพฯ: (ม.ป.ส.). ประจกษ พทธสมบต. (2538). ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะละเมดและจดการงาน นอกสง. กรงเทพฯ: ม.ป.ส. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย. ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง. ประมวลกฎหมายอาญา. ประสทธ จงวชต. (2527). การพสจนในคดละเมดโดยประมาทเลนเลอ (วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

DPU

198

พจน ปษปาคม. (2525). ค าบรรยายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยละเมด. กรงเทพฯ: ส านกอบรมศกษากฎหมายแพงเนตบณฑตยสภา. พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551. พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539. พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535. พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540. พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551. พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550. ราชกจจานเบกษา, เลม 125 ตอนท 36 ก หนา 18 (วนท 20 กมภาพนธ 2551). พศวาส สคนธพนธ. (2525). “ความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายระบบคอมมอนลอว.” วารสาร นตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร. 12 (2), 165, 166. เพง เพงนต. (2553). ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด. กรงเทพฯ: จรรชการพมพ ไพจตร ปญญพนธ. (2544). ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด (พมพครงท 9). กรงเทพฯ: นตบรรณการ. ภาคภม พองชยภม. (2552). ปญหาการก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามประมวลกฎหมาย แพงและพาณชย (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. รองพล เจรญพนธ. (2529). นตปรชญา. กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ. ราชกจจานเบกษา, เลม 128 ตอนพเศษ 126 ง (20 ตลาคม 2554). ราชบณฑตยสถาน. (2526). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525. กรงเทพฯ : วาร นาสกล. (2553). ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได. กรงเทพฯ: จรรชการพมพ. วชา มนสกล. (2516). ความรบผดเพอละเมดในการกระท าของตนเอง (วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วเชยร ดเรกอดมศกด. (2557). กฎหมายแพงพสดาร เลม 1 นตกรรม สญญา หน ละเมด. กรงเทพฯ: แสงจนทรการพมพ. ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ. (2553). ค าอธบายกฎหมายลกษณะละเมด จดการงานนอกสง และ ลาภมควรได. กรงเทพฯ: วญญชน.

DPU

199

ศกด สนองชาต. (2544). ค าอธบายโดยยอประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด และ ความรบผดทางละเมดตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539. กรงเทพฯ: นตบรรณการ. สมเกยรต ตงกจวานชย. (2553). การพฒนากฎหมายวาดวยการก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษมา ใชในประเทศไทย (รายงานผลการวจย) (น. 36). กรงเทพฯ: มลนธสถาบนวจยเพอการ พฒนาประเทศไทย. สราวธ เบญจกล. (ม.ป.ป.). “สทธของผบรโภคเมอสนคาไมปลอดภย.” วารสารศาลยตธรรม ปรทศน, 78-82. สารบตร วงศาสนธ. (2543). ปญหากฎหมายเกยวกบการก าหนดคาสนไหมทดแทนจากการละเมด ลขสทธ สทธบตร และเครองหมายการคา (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความ มนคงของมนษย. (2553, กนยายน). อนสญญาวาดวยสทธคนพการ (Convention on the Rights of Person with Disabilities : CRBD). กรงเทพฯ: เจยฮว. ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความ มนคงของมนษย. (2552, พฤศจกายน). คมอกฎหมายการปฏบตงานเพอการสงเสรม และพฒนาคณภาพชวตคนพการ. กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศ ไทย. สรชย พวงชศกด. (2548). การก าหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ : การน ามาใชในระบบกฎหมาย ไทย (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกรก. สรชย พวงชศกด. (ม.ป.ป.). คาเสยหายในเชงลงโทษทางละเมด (เอกสารประกอบการสมมนาเชง ปฏบตการทางวชาการ ครงท 3 โครงการปรชญาดษฎบณฑตทางสงคมศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง) (น. 132-134). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. สรศกด มณศร. (2524). ปรมณฑลของการรบผดในมาตรา 420 แหงประมวลกฎหมายแพงและ พาณชย (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สรยา ปานแปน, และอนวฒน บญนนท. (2554). คมอสอบกฎหมายปกครอง. กรงเทพฯ: วญญชน. สษม ศภนตย. (2546) ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด. กรงเทพฯ: นตบรรณการ. เสนย ปราโมช, ม.ร.ว. (2509). ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและ หน.

DPU

200

โสภณ รตนากร. (2544). ค าอธบายกฎหมายลกษณะพยาน. กรงเทพฯ: นตบรรณการ. โสภณ รตนากร. (2549). “การพสจนคาเสยหายในทางละเมด.” วารสารกฎหมาย, 25(3), 69-70. โสภณ รตนากร. (2549). “ภาระการพสจนในคดละเมดโดยประมาทเลนเลอ.” ดลยพาห, 53(3), 20. โสภณ รตนากร. (2553). ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน บทเบดเสรจ ทวไป. กรงเทพฯ: นตบรรณการ. อนนต จนทรโอภากร. (2531). “โครงสรางพนฐานกฎหมายลกษณะละเมด.” หนงสอ 60 ป ดร. ปรด เกษมทรพย, 98. กรงเทพฯ: พเค พรนตง เฮาส. อนนต จนทรโอภากร. (2531). “หลกเกณฑการชดใชคาสนไหมทดแทนกรณเจาหนาทของรฐ กระท าละเมดตอบคคลภายนอก.” รวมบทความทางวชาการในโอกาสครบรอบ 60 ป ดร.ปรด เกษมทรพย. อทย วงศวรพฤกษ. (2545). คาสนไหมทดแทน : ศกษากรณเสยความสามารถประกอบการงาน (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. อทศ วรวฒน. (2509, มกราคม). “ปญหาในเรองคาเสยหายส าหรบความตกใจเสยขวญ บทความ (แปล).” บทบณฑตย เนตบณฑต, 24 ตอน 1, 30, 31. เอกนฐ จณเสน. (2548). ความรบผดเพอละเมดจากการกระท าโดยประมาทเลนเลอของผประกอบ วชาชพการพยาบาล (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). กรงทพฯ: มหาวทยาลยธรกจ บณฑตย. ภาษาตางประเทศ Academic Network of European Disability experts (ANED). ANED country report on the implementation of policies supporting independent living for disable people. Retrieved January 11, 2015, from http://www.disability- europe.net/content/aned/media/ANED%20Independent%20Living%20report%20- %20France.pdf/ Americans with Disabilities Act of 1990 : ADA- 42 U.S. Code Chapter 126 sec. 12102. Definition. Retrieved January 10, 2015, from http://finduslaw.com/ameaicans-disabilities-act- 1990-ada-42-us-code-chapter-126/ Damages, Personal Injury. Retrieved January 13, 2015, from http://www.law.berkeley.edu/files/Flemings_The_Law_of_Torts_Damages.pdf/

DPU

201

David G. Owen. (1994). A Punitive Damages Overview: Functions, Problems and Reform. David Kemp. (1999). Damages for personal injury and death (7 th ed.). London: Great Britain: Oxford University. Disability Discrimination Act Guidance on matters to be taken into account in determining questions relating to the definition of disability. Retrieved January 9, 2015, from http://www2.le.ac.uk/offices/equalities-unit/protected-characteristics/disability- 1/guidance_on_matters_to_be_taken_into_account_in_determining_questions_relatin g_to_the_definition_of_disability.pdf Disability. Retrieved May 17, 2014, from http://hcdg.org/definition.htm Disabled persons. Retrieved May 17 , 2014, from http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/resins.htm Edward J. Kionka. (1999). Tort in a nutshell (3rd ed.). MN : West group. Exemplary Damages. Retrieved March 20, 2014, From http://dictionary.law.com/ H.C. Black. Black’s Law Dictionary. Retrieved March 17, 2015, from http://thelawdictionary.org/ Helmut Koziol & Vanessa Wilcox. (2009). Punitive Damages: Common Law and Civil Law Perspectives . German: Springer- Verlag Wien. John Bell, SophinBoyron, Simon Whittaker. ( 2008). Principle of French Law (2nd ed.). Great Britain: Oxford University. John Cooke. (2003). Law of Torts ( 6th ed). England : Peason Professional. John H. Crabb. (1977). The French Civil Code. New Jersey : Fred B. Rothman & Co.. John J. Kircher. ( 2007). Marquette Law Review, The four faces of tort law: Liability for emotional harm . John J. Kircher. Restatement (Second) of Tort.

John Tilay. (2002). “Case and comment.” The Cambridge Law Journal, 61, 3. Liability for Psychiatric Illness (Law Commission Report No. 249). Retrieved November 9, 2014, from http://www.lawcom.gov.rk/docs/lc249(1).PDF Mark Lunney, Ken Oliphant. (2000). Tort Law Text and Materials. New York: Oxford University Press. Michael A. Jones. (2002). Textbook on Torts. New York: Oxford University Press.

DPU

202

P.D. Cantor. (1957). Psychosomatic Injury, Traumatic Psychoneurosis and the Law. Retrieved Feburary 22, 2015, from http://engagedscholarship.csuohio.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3681&context=cle vstlrev P.H. Winfield . (1950). Province of the Law of Tort. London: Sweet & Maxwell. Peter Barrie. (2005). Personal Injury Law: liability, compensation, and procedure (2nd ed). Oxford University: Sweet & Maxwell. Restatement (Second) of tort, section 46. Restatement (Second) of Torts § 313(1) (1965). Restatement (Second) of Torts § 436A (1965). Restatement (Second) of Torts § 924 (1979). The Disability Discrimination Act (DDA). The Disability Discrimination Act defines a person with disabilities as someone who has a physical or mental impairment that has a substantial and long-term adverse effect on the ability to carry out normal day-to-day activities. Retrieved January 9, 2015, from http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1995/50/contents The United States Department of Health and Human Service. Mental Health: A Report of the Surgeon General. Chapter 2: The Fundamentals of Mental Health and Mental Illness. The Universal Declaration of Human Rights, Article 3. Retrieved March 15, 2015, from http://www.un.org/en/documents/udhr/ U.S. Equal Employment Opportunity Commission. (2015). Title I and V of the Americans with Disabilities Act of 1990 1(ADA). Retrieved January 10, 2015, from http://www.eeoc.gov/laws/statutes/ada.cfm Vivienne Harpwood. (1996). Law of Tort (2nd ed) . London: Cavendish Publishing. Vocational Rehabilitation and Employment (Disabled Persons) Convention 1983 Article1. Retrieved May 17, 2014, from http://www.ilo.org/ilolex/english/convdisp2.htm W.H.A. Roger. (1999). Winfield & Jolowicz on Tort (14th ed). London: Sweet & Maxwell. Westlaw, Georgia Law of Damages with Forms Current through the October 2008. (2008). Retrieved January 10, 2015, from http://www.westlaw.com/

DPU

203

ประวตผเขยน

ชอ – นามสกล กลรดา วฒสารวฒนา ประวตการศกษา ปการศกษา 2551 นตศาสตรบณฑต

มหาวทยาลยเชยงใหม ปการศกษา 2551 เนตบณฑตไทย ต าแหนงและสถานทท างานปจจบน ทนายความ

164 หม 1 ต าบลเวยงชย อ าเภอเวยงชย จงหวดเชยงราย 57210

DPU