บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณ

นมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา

วรษฐา รงสอาด

การศกษาคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ศลปศาสตรมหาบณฑต (นเทศศาสตรและนวตกรรม)

คณะนเทศศาสตร และนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

2558

บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

จงหวดฉะเชงเทรา

วรษฐา รงสอาด

คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ

รองศาสตราจารย…………………………..........................อาจารยทปรกษาวชาคนควาอสระ

(ดร.กลทพย ศาสตระรจ)

คณะกรรมการสอบวชาคนควาอสระ ไดพจารณาแลวเหนสมควรอนมตใหเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต (นเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ)

รองศาสตราจารย……………………………………………..........ประธานกรรมการ

(ดร.อษา บกกนส)

รองศาสตราจารย………………..………………………………….กรรมการ

(ดร.กลทพย ศาสตระรจ)

ผชวยศาสตราจารย………………..………………………………….กรรมการ

(ดร.วรชญ ครจต)

ศาสตราจารย…………………………………………..............คณบด

(ดร.ยบล เบญจรงคกจ)

มกราคม 2559

บทคดยอ

ชอวทยานพนธ บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

จงหวดฉะเชงเทรา

ชอผเขยน วรษฐา รงสอาด

ชอปรญญา ศลปศาสตรมหาบณฑต (นเทศศาสตรและนวตกรรม)

ปการศกษา 2558

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ของเยาวชนในฐานะผสงสารและผรบสาร และศกษาบทบาทการมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา โดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ ด าเนนการเกบขอมลดวยการสมภาษณเชงลกผใหขอมลส าคญ จ านวน 22 คน โดยใชแนวคดเกยวกบเยาวชน แนวคดการสอสารแบบมสวนรวม แนวคดเกยวกบสอพธกรรม และแนวคดเรองการผลตและการผลตซ าทางวฒนธรรม มาเปนกรอบแนวคดในการวจย

ผลการวจยมดงน

1. การสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของเยาวชนในปจจบนนน พบวา การสบทอดงานประเพณไมสามารถท าไดครบตามองคประกอบของการสบทอดในดานรปแบบและเนอหา/คณคา โดยรปแบบของขบวนแหมเปนการปรบเปลยนตามยคสมย ไมมรปแบบเฉพาะทตายตว เนนตามความสนกสนาน ความนาสนใจและความนยมของสงคมในขณะนน ในขณะทการสบทอดดานเนอหาและคณคายงคงด ารงอย หากแตความเขมขนของเนอหาและคณคาของความหมาย ในเรองของความเชอและความศรทธามความลดนอยลงไป ท าใหบทบาทของเยาวชนในการสบทอดประเพณ ควรไดรบการพฒนาและแกไขใหเยาวชนตระหนกและใหความส าคญกบสบทอดคณคาของงานประเพณอยางครบถวน

2. บทบาทการสอสารแบบมสวนรวมในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของเยาวชนนน จ าแนกตามระดบการมสวนรวม พบวา 1)เยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร ไดแกเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะของผชมงานยงคงมสถานะเปนเพยง

ผรบสารแตเพยงอยางเดยว 2) เยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร ไดแกเยาวชนทเขารวมแสดงในขบวนแห พบวาเปนการมสวนรวมในฐานะผสงสาร/ผผลต/ผรวมผลต/ผรวมแสดง โดยมปจจยในดานความสมพนธของเยาวชนการสรางเครอขายทเขมแขงและมประสทธภาพ ในการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร 3) การมสวนรวมฐานะผวางแผนและก าหนดนโยบาย ซงเปนระดบสงสดของการมสวนรวมนนไมพบกลมเยาวชนกลมใดมระดบการมสวนรวมในฐานะดงกลาว

ABSTRACT

Tiltle of Thesis Juvenile Role in the Tradition Inheritance Buddha Sothon in Chachoengsao Province

Author Miss Warittha Rungsa-ard

Degree Master of Arts (Communication Arts and Innovation)

Year 2015

This research has an objective to study inheritance of the traditional Buddha Sothon in Chachoengsao Province of juvenile with status of a message sender and a receiver as well as studying of a participation role of juvenile for inheritance of the traditional festival in order to worship Buddha Sothon in Chachoengsao Province by using regulations and a qualitative researching method by collecting data with interviewing in depth with an important data provider for number of 22 persons by using a concept concerning with youths, a concept of communication with participation type, a concept concerning with a ritual media and a concept for a subject of production and cultural reproduction to become a concept frame in the research.

Research results are shown as the following details : 1. For the inheritance of the traditional festival to worship Buddha Sothon of

juvenile currently, the inheritance of the traditional festival cannot be made

completely as configurations of the inheritance in a format point of view and

contents/value by a format of a parade procession has been changed as

generation, does not have a particular format which is fixed, emphasizing as

liveliness, interest and popularity of social at that time while inheritance in

content and value is still held, however, concentration of content and value of

meaning. In a matter of believing and faithfulness has reduction down making a

role of youths in inheritance of tradition should get development and

amendment to let juvenile realize and giving importance with value inheritance

of traditional festival completely.

2. A communication role with having participation in inheritance of traditional

festival to worship Buddha Sothon of juvenile classified as participation level , it

is found that :

1) Juvenile participated with an activity in basis of a document receiver,

including juvenile who have participated an activity in basis of an

attendances of the festival is still having basis to be just a message receiver

only.

2) Juvenile attending for participation of an activity in basis of message sender

including juvenile attending for participation for showing in a parade

procession, it is found that being participation in basis of a document

sender/ producer/a person joining a show by having factors in relationship of

juvenile to build up a network that is strong and having efficiency in

strengthening of participation in inheritance of the traditional festival to

worship Buddha Sothon.

3) Participation in basis of a planner and specifying a policy which is the

maximum level of that participation, it is not found any groups of juvenile

having a level of participation in such basis.

กตตกรรมประกาศ

การศกษาคนควาอสระเรอง “ บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอ

พทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ” ส าเรจลลวงไดเนองมาจากผเขยน ไดรบความอนเคราะหอยางด

ยงจากอาจารยทปรกษา รองศาสตราจารย ดร.กลทพย ศาสตระรจ ทไดใหความกรณาสละเวลา

ส าหรบใหค าปรกษา ชแนะเนอหาตาง ๆ และใหขอคดเหนทเปนประโยชนในทกข นตอน และ

ขอขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.อษา บกกนส และผชวยศาสตราจารย ดร. วรชญ ครจต

อาจารยประจ าคณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

ทกรณาใหค าปรกษาแนะน าในการตรวจแกไขขอบกพรองและใหขอเสนอแนะท าใหการศกษา

คนควาอสระฉบบนมความสมบรณยงขน

ขอขอบคณผมสวนเกยวของทกทานในการใหขอมลทเปนประโยชน รวมถงเพอน พ

นอง นเทศรน 4ทกทาน ส าหรบค าแนะน า และความชวยเหลอทมใหกนมาโดยตลอด

สดทายนผวจยขอกราบขอบพระคณบดา มารดา สมาชกในครอบครว รวมไปถงทกทาน

ทคอยสนบสนน คอยเปนก าลงใจอนเปนแรงกระตนใหผวจยมความพยายามในการท างานชนน

จนเสรจสมบรณ

วรษฐา รงสอาด มกราคม 2559

สารบญ

หนา . บทคดยอ ......................................................................................................................... - 3 - ABSTRACT ..................................................................................................................... - 5 - กตตกรรมประกาศ .......................................................................................................... - 7 - สารบญ............................................................................................................................. - 8 - สารบญตาราง ................................................................................................................- 10 - สารบญภาพ ...................................................................................................................- 11 - บทท 1 บทน า ....................................................................................................................... 1

1.1. ความส าคญและทมาของงานวจย ............................................................................... 1

1.2. ค าถามน าวจย ........................................................................................................... 5

1.3. วตถประสงคการวจย ................................................................................................. 5

1.4. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ........................................................................................ 6

1.5. ขอบเขตการศกษา .................................................................................................... 6

1.6. นยามศพท ................................................................................................................ 6

บทท 2 กรอบแนวคด ทฤษฎ และการทบทวนวรรณกรรม ................................................ 8

2.1. แนวคดเกยวกบเยาวชน...........................................................................................8 2.2 แนวคดการสอสารแบบมสวนรวม ............................................................................ 11

2.1.1 ระดบการมสวนรวมในการสอสาร ..................................................................... 12

2.1.2 องคประกอบของการสอสาร ............................................................................. 13

2.3. แนวคดเกยวกบสอพธกรรม ..................................................................................... 14 2.2.1 นยามของสอพธกรรม....................................................................................14

2.2.2 หลกในการศกษาสอพธกรรม..........................................................................15

2.2.3 กรอบเนอหาของการศกษาเรองสอพธกรรม....................................................16

2.2.4 บทบาทหนาทของสอพธกรรม........................................................................21

2.5. แนวคดเรองการผลตและการผลตซ าทางวฒนธรรม ................................................. 24 2.6. เอกสารและงานวจยทเกยวของ...............................................................................27

2.7. กรอบแนวคดการวจย .............................................................................................. 35

บทท 3 วธการวจย ............................................................................................................. 36

3.1. กลมประชากรและกลมตวอยาง................................................................................ 36

3.2. เครองมอในการศกษา ............................................................................................. 38

3.3. การทดสอบคณภาพเครองมอ .................................................................................. 40

3.4. วธการเกบรวบรวมขอมล ......................................................................................... 40

3.5. วธการวเคราะหขอมล .............................................................................................. 40

บทท 4 ผลการวจย ........................................................................................ ...................42 4.1 ขอมลเกยวกบประวตความเปนมาของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธ โสธร

จงหวดฉะเชงเทรา...................................................................................................42

4.2 ขอมลดานรปแบบการสบทอดและการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนของใน

ประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร........................................................................46

บทท 5 การสรปผลและอภปรายผลการวจย .................................................................... 70 5.1. การสรปผลการวจย.................................................................................................71

5.1.1 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง.......................................................................71

5.1.2 ทศทางดานการสอสารเพอการสบทอดงานประเพณ........................................72

5.1.3 บทบาทดานการสอสารแบบมสวนรวมในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวง

พอพทธโสธรของเยาวชน...............................................................................76

5.2. การอภปรายผลการวจย.........................................................................................78

5.2.1 ทศทางดานการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของเยาวชน…78

5.2.2 บทบาทการสอสารแบบมสวนรวมในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอ

พทธโสธรของเยาวชน.....................................................................................81

5.3. ขอจ ากดของงานวจย...............................................................................................83

5.4. ขอเสนอแนะทวไป...................................................................................................83

5.5. ขอเสนอแนะในการวจย...........................................................................................84

บรรณานกรม ..................................................................................................................... 87

ภาคผนวก ............................................................................................................................. I ประวตผเขยน .................................................................................................................. IXX

สารบญตาราง ตารางท หนา ตารางท 3.1 : แสดงลกษณะทวไปของอาจารยผฝกสอน 37 ตารางท 3.2 : แสดงลกษณะทวไปของกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร 37 ตารางท 3.3 : แสดงลกษณะทวไปของกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร 38 ตารางท 4.1 : ลกษณะทวไปของอาจารยผฝกสอนและระยะเวลาการมสวนรวม 46 ตารางท 4.2 : ลกษณะทวไปของกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสารและ

ระยะเวลาการมสวนรวม 47 ตารางท 4.3 : ลกษณะทวไปของกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสารและ

ระยะเวลาการมสวนรวม 48

สารบญภาพ ภาพท หนา ภาพท 2.1 : แนวคดตนไมแหงคณคา (การผลตซ าในแนวดง) 26 ภาพท 2.2 : 3 ชนของตนไมแหงคณคา (การผลตซ าในแนวนอน) 27 ภาพท 4.1 : รายการเจอโจทย EP.02 ตอน นมสการหลวงพอพทธโสธร 42 ภาพท 4.2 : รายการเจอโจทย EP.02 ตอน นมสการหลวงพอพทธโสธร 43

ภาพท 4.3 : ภาพขาวพธบวงสรวงประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา 44

ภาพท 4.4 : ภาพขาวขบวนแหประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา 45

ภาพท 4.5 : พธบวงสรวงหลวงพอพระพทธโสธร 57

ภาพท 4.6 : ขบวนแหองคหลวงพอพระพทธโสธร 58

ภาพท 4.7 : ขบวนแหองคหลวงพอพระพทธโสธร 58

ภาพท 4.8 : ขบวนแหองคหลวงพอพระพทธโสธร 59

ภาพท 4.9 : ขบวนแหของโรงเรยนทเขารวมงานประเพณ 59

ภาพท 4.10 : ขบวนแหของโรงเรยนทเขารวมงานประเพณ 60

ภาพท 4.11 : ขบวนแหของโรงเรยนทเขารวมงานประเพณ 60

ภาพท 4.12 : การฝกซอมของเยาวชนทเขารวมกจกรรม 61

ภาพท 4.13 : การฝกซอมของเยาวชนทเขารวมกจกรรม 68

ภาพท 4.14 : การฝกซอมของเยาวชนทเขารวมกจกรรม 69

ภาพท 4.15 : การฝกซอมของเยาวชนทเขารวมกจกรรม 69

ภาพท 5.1 : รปแบบการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรตาม

แนวคดตนไมแหงคณคา 73

ภาพท 5.2 : รปแบบการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรตาม

แนวคดตนไมแหงคณคา 75

บทท 1 บทน า

1.1. ความส าคญและทมาของงานวจย

จงหวดฉะเชงเทรา หรอ แปดรว เปนจงหวดหนงในภาคตะวนออก มประวตความเปนมาเกาแก มค าขวญ ประจ าจงหวด คอ “ แมน าบางปะกงแหลงชวต พระศกดสทธหลวงพอโสธร พระยาศรสนทรปราชญภาษาไทย อางฤาไนปาสมบรณ ” มสญลกษณของตราประจ าจงหวดฉะเชงเทราเปนรปโบสถวดโสธรวรารามวรวหาร ความหมายคอ เปนจดศนยรวมของประชาชนชาวจงหวดฉะเชงเทราใหเปนหนงเดยวกน ม หลวงพอพทธโสธร เปนศนยรวมความศรทธา ภายใตบารมของหลวงพอพทธโสธร อนเปนสงศกดสทธคบานคเมอง และเปนทสกการะของคนในชมชน (วนชย มงคลประดษฐ, 2556)

ตามวถชวตของคนในชมชนทมความโดดเดนในดานของศาสนา และความศรทธาตอองคหลวงพอพทธโสธรจงกอใหเกดวฒนธรรมและประเพณทเกยวของกบความเชอ และความศรทธาในศาสนาของคนในชมชนคอ “ งานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร” ซงเปนสอสะทอนใหเหนถงเอกลกษณและวฒนธรรมในดานของความเปนอย สงคม อดมคต และความเชอ โดยการจดงานประเพณดงกลาว เรมจากการทชาวบานในชมชน ประสบปญหาขาวยากหมากแพง ฝนแลง ขาวและผลหมากรากไมปลกไมไดผล มโรคหาหรออหวาตกโรค และโรคฝดาษระบาดไปทว ท าใหทงชาวบานในชมชนเจบปวยและเสยชวตเปนจ านวนมาก การรกษาทางการแพทยหรอหมอพนบานนนไมสามารถทจะปองกนรกษาและแกไขได ท าใหชาวบานสวนหนงไดยายอพยพ ยายถนฐานไปอยพนทอน ชาวบานทประสบเคราะหกรรมครอบครวหนงจงหนไปพงพงบญญาบารมขององคหลวงพอโสธร ชวยปดเปารกษาโรคภยไขเจบ ปรากฏวาไดผลสมปรารถนา โรคภยไขเจบหายทเปนอยไดหายไป และท าใหชาวบานในชมชนอยกนอยางรมเยนเปนสข เปนจดเรมตนของการจดงาน ทมอยางตอเน องเปนตงแตปพทธศกราช 2433 จนถงปจจบนเปนเวลากวา 125 ป จนกลายเปนเอกลกษณเฉพาะตวเปนเครองมอในการหลอมหลวมคนในชมชนใหเปนอนหนงอนเดยวกน จนท าใหประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร มบทบาทตอชมชนในฐานะของสอพนบานในรปแบบของสอพธกรรมทเกยวของกบศาสนา โดยกาญจนา แกวเทพ ( 2554 ) ได

2

กลาวถงความหมายของสอพนบานประเภทสอพธกรรมไววา พธกรรมเปนกรรมวธในการลงมอกระท า/ปฏบตการ สงใดสงหนงทมรปแบบ/กระบวนการ/ล าดบข นตอนทแนนอน โดยสวนใหญมกเปนการกระท าทเกยวกบศาสนาและความเชอโดยมมตของการสอสารประกอบอยดวยเสมอ

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของทผวจยไดท าการทบทวนมานนพบวามผสนใจศกษาเรองประเดนการปรบตวและการสบทอดของสอพนบานในรปแบบของสอพธกรรมทเกยวของกบศาสนา ไวมากพอสมควร เชนงานศกษาของ ลดดา จตตคตตานนท (2552) ไดท าการศกษาเรอง “การวเคราะหการสอสารเชงวฒนธรรมเพอการดารงอยและสบทอดประเพณบชาอนทขล” ซงพบวา การด ารงอยและสบทอดประเพณบชาอนทขลนน จะเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอมของเมองโดยเฉพาะในประเดนดานการปกครองบานเมองและเหตการณบานเมองทเขามาเกยวของในแตละยคแตละสมย หรองานวจยของ สรญพฒน ตนสขเกษม (2547) เรอง “การสอสารและการเปลยนแปลง วฒนธรรมงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน” ผลการศกษาพบวา งานประเพณแห เทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานไดเปลยนจากงานระดบทองถนจดโดยชาวบานและวดมาเปน งานระดบจงหวดและระดบชาตเพอสงเสรมการทองเทยวเปนส าคญ กลาวคอ จดก าเนดดงเดม ของการแหเทยนพรรษาเปนงานประเพณทองถนของประชาชน โดยมพระธรรมค าส งสอนใน พระพทธศาสนาเปนแกน ตอมาจงไดมการเปลยนแปลงใหเปนงานประจ าเมองเพอสงเสรมการ ทองเทยว ในดานรปแบบการเปลยนแปลงในอดตนน พบวามการเปลยนตงแตพธกรรม จ านวนวน วฒนธรรมการแห ตลอดจนองคประกอบของขบวนแห ลกษณะของกลมผทจดท าตนเทยนพรรษา รวมถงวตถประสงคของการจดงานประเพณ ส าหรบในการเปลยนแปลงการแหเทยนพรรษายค ปจจบนไดมการสงเสรมใหกลายเปนสนคาวฒนธรรมทางดานการทองเทยวโดยมสาเหตนโยบาย ของทางภาครฐ เชน นโยบายการเมอง การพฒนาทองถน และการพฒนาเศรษฐกจของทองถน หรองานวจยของธญจรา ศรค า (2552) เรอง “ การสอสารกบการผลตซาเพอสบทอดพธกรรมสามปสรวงขาวของชมชนไทลอบานลา อาเภอเชยงคา จงหวดพะเยา ” พบวาพธสามปสรวงขาวแบงออกเปน 3 ยคในอดตเปนสอพธกรรมทมความเขมแขง โดยมความสมบรณทงรปแบบ เนอพา คณคาและความหมายอยางแทจรง ตอมาในยค พ.ศ. 2539-2544 พธกรรมสามปสรวงขาวอยในสถานภาพทเรมปวยกระเสาะกระแสะ เนองจากสภาพสงคมละวถชวตทเปลยนแปลงไปตามยคสมย ตอมาในยคปจจบนพบวาอยในสภาพทขางนอกเขมแขงแตขางในกลวงสงผลตอคณคาภายในทลดลงตามไปดวย โดยปจจยทท าใหพธกรรมดงกลาวคงอยถงปจจบนอนดบแรกคอ

3

ปจจยภายในบคคลไดแกความเชอ/ความศรทธาและความร และมหนาทหลกในการสรางอตลกษณศกดศรของชมชน

การศกษาเรองสอพนบาน/สอพธกรรมทผานมาจงเปนการศกษาเกยวกบงานประเพณพธกรรมทสอดคลองกบบรบทและวฒนธรรมของแตละพนท อยางไรกดการศกษาเกยวกบงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ในมตของการสอสารตามบรบทของจงหวดฉะเชงเทรา จงเปนอกประเพณหนงทนาสนใจท าการศกษา โดยรปแบบการจดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรตงแตอดตจวบจนปจจบน จะมการด าเนนการโดยภาคสวนราชการของจงหวดฉะเชงเทรา แบงออกเปนในสวนของพธกรรมและขบวนแหหลวงพอพทธโสธร ในชวงเชาจะมพธกรรมบวงสรวงองคหลวงพอพทธโสธรตามแบบโบราณประเพณดวยเครองเซนสงเวยชดใหญและไขไกตม จ านวนมาก พรอมทงเปดโอกาสในประชาชนน าไขตมมาถวายเพอความเปนสรมงคล จากนนจะมพธอญเชญ องคหลวงพอพระพทธโสธรประดษฐานบนขบวนรถบษบก พรอมทงขบวนแหจากภาคสวนตางๆอาทเชน ภาคสวนราชการ ภาคสวนเอกชน โดยขบวนสวนใหญเปนขบวนทจดโดยโรงเรยนภาครฐและเอกชนในพนท จงวดฉะเชงเทรา กวา 30 ขบวน เขารวมขบวนแหองคหลวงพอพระพทธโสธรเคลอนไปยงถนนสายตางๆ รอบอ าเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา พรอมกบน ามนตส าหรบประพรมประชาชนทเขาไปนมสการองคหลวงพอพทธโสธร เพอใหประชาชนไดสกการบชาเพอความเปนศรมงคล ซงในวนจดงานนมสการหลวงพอพทธโสธรนนมการประกาศใหเปนวนหยดของโรงเรยนในเขตพนทการศกษาจงหวดฉะเชงเทรา โดยมวตถประสงคเพอเปดโอกาสใหเยาวชนทอยในวยเรยน ไดเขารวมงานประเพณในฐานะผแสดงในขบวนแห และในฐานะผเขารวมกจกรรม หากจ าแนกตามรปแบบมตของการสอสาร ในงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรกบกลมของเยาวชนนนสามารถจ าแนกไดดงน

S – Sender ผสงสาร คอ คณะกรรมการการจดงาน อาจารยผฝกสอน และเยาวชนทเปนผแสดงในขบวนแห

M – Message เนอหา คอ การแสดงถงความศรทธาในพระพทธศาสนารวมถงขอความภายในรวขบวนทผเขารวมเลอกสรรมาน าเสนอ

C – Channel ชองทางในการน าเสนอผานขบวนแห ท าใหผเขารวมงานไดยนไดชมขณะเขารวมงาน

R – Receiver ผรบสาร คอประชาชนและเยาวชนทเขารวมงานในฐานะผชม

4

แตในปจจบนเมอสอกระแสหลกไดเขามามบทบาทกบวถชวตของเยาวชนมากขนจนลดทอนความส าคญของสอพนบาน/สอพธกรรมทเปนรากเงาของชมชน สายใยเชอมโยงความศรทธาและความสมพนธของคนในชมชน การสบทอดวฒนธรรมประเพณจากรนสรนคอยๆ เลอนหายไป เมอเยาวชนหนเขาหาวตถนยมหลงลมมรดกทางวฒนธรรมในชมชนของตนเอง โดยในอดตการจดงานประเพณนนจะไดรบความรวมมอรวมใจเปนอยางดจากกลมเยาวชนทอาศยอยในเขตจงหวดฉะเชงเทรา เนองจากมการปลกฝงใหเยาวชนมความเชอและความศรทธาตอองคหลวงพอพทธโสธรผานการอบรมเลยงดจากบพการ การเรยนการสอนในสถานศกษา การสบทอดกจกรรมจากรนพสรนนอง และการบมเพาะจากคนในชมชน แตในปจจบนจากการเปลยนแปลงคานยมของสงคมทามกลางบรบททางสงคมทเปลยนแปลงไปท าใหความสนใจของเยาวชนทมตอการเขารวมหรอสบทอดประเพณดงกลาวลดนอยลงไป อาทเชน ในสวนของพธกรรมการบวงสรวงองคหลวงพอพทธโสธรในชวงเชากลายเปนพธทเปดโอกาสใหเฉพาะขาราชการชนผใหญเขารวมในพธ แทนการเปดใหเยาวชน และคนในชมชมเขารวมพธอยางใกลชด ท าใหการเขาถงของเยาวชน และคนในชมชนกบการเขาไปมสวนรวมในงานประเพณขาดหายไปโดยมหนาทเปนแคผชมเทานน หรอแมกระทงรปแบบของการจดขบวนแหพระพทธโสธรทในอดตการแสดงในขบวนแหจะเปนการแสดงในรปแบบของการบชาพระพทธโสธรเนนวฒนธรรมความเปนไทย แตในปจจบนการแสดงดงกลาวมการปรบเปลยนตามรปแบบของสมยนยม และเนนความสนกสนาน ตลอดจนการลดจ านวนลงของกลมผชมทเขารวมงานและปญหาการทะเลาะววาทของเยาวชนระหวางการจดงานประเพณ จะเหนไดวาปญหาทเกดขนนนเปนปญหาทเกดขนในกลมของเยาวชนทปจจบนอยกบสภาวะแวดลอมทามกลางสงคมบรโภคนยม

ดงนนแนวทางการสอสารเพอการพฒนาบทบาทเยาวชนใหเปนท าหนาทผส บทอดสอพนบาน/สอพธกรรมนนถอวาเปนกระบวนการทส าคญอยางยงในการด ารงอยของสอพธกรรม ในกระบวนการสบทอดผสงสารและการสบทอดผรบสารเพราะหากไมมการสบทอดแลวกระบวนการสอสารทงหมดกจะด าเนนไมได สอดคลองกบแนวคดการท างานวฒนธรรมเชงรกซงเปนขอสรปจากชดโครงการวจย “การสอสารเพอชมชน” และโครงการสอพนบานสอสารสข กวา 30 โครงการในหมวดของการสอสารเกยวกบหลกการเรอง “ครบเครอง S-M-C-R” ทกลาววาการสอสารจะเกดขนไดกตอเมอครบองคประกอบ ทง 4 คอ S-M-C-R หากขาดองคประกอบตวใดตวหนงไปการสอสารยอมไมบงเกดดงนนการบรหารจดการดานกลยทธสอพนบาน/สอพธกรรม จงจ าเปนทตองมการจดการใหครบทง 4 องคประกอบและตองสบทอดกระบวนการใหครบทง 4 ดาน

5

ในครงนผวจยจงไดเลอกศกษาเกยวกบองคประกอบของการสอสารในการสบทอดประเพณ นมสการหลวงพอพทธโสธรในดานของการสบทอดรปแบบ/เนอหา และคณคา ของงานประเพณ โดยจะศกษาในสวนของบทบาทเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสารและผรบสาร ทมสวนรวมในงานประเพณ จากบทบาทอาจารยผฝกสอนทมสวนรวมในงานประเพณ เพอน าขอมลทไดมาวเคราะหถงบทบาทของเยาวชนทมความสมพนธกบการสบทอดประเพณดงกลาว ปจจบนยงไมมผใดไดท าการศกษาเกยวกบบทบาทของเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ดงนนการศกษาในครงนจงตองการศกษากระบวนการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ผานมตการสอสารของบทบาทผสงสารและบทบาทผร บสารทเปนเยาวชน ซงเปนกลมทมความส าคญอยางมากและเปนก าลงหลกในการสบทอดสอพนบานงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร และศกษาแนวทางการเขามามสวนรวมของเยาวชนในงานประเพณ เพอก าหนดแนวทางใหเยาวชนกลบเขามามสวนรวมและใหความส าคญกบประเพณดงเดมของทองถน ในจงหวดฉะเชงเทรา

1.2. ค าถามน าวจย 1. การสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ของเยาวชนใน

ฐานะผสงสาร และผรบสารเปนอยางไร 2. บทบาทดานการสอสารแบบมสวนรวมในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธ

โสธรของเยาวชน ในจงหวดฉะเชงเทราเปนอยางไร

1.3. วตถประสงคการวจย 1. เพอศกษาการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ของ

เยาวชนในฐานะผสงสารและผรบสาร 2. เพอศกษาบทบาทดานการสอสารแบบมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดงานประเพณ

นมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา

6

1.4. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ท าใหเกดความรความเขาใจเกยวกบการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

จงหวดฉะเชงเทราของเยาวชน 2. สามารถน าขอมลทไดไปใชเปนแนวทางในการวางแผนการสอสารเพอเสรมสรางการมสวน

รวมของเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ใหมความเหมาะสม

ส าหรบการจดงานในครงตอไป 3. ภาครฐ ภาคเอกชน และภาคสงคม ทมความสนใจการอนรกษสบทอดสอพธกรรม สามารถ

น าไปใชเปนฐานของขอมลในการด าเนนการสบทอด สอพธกรรมในพนทอนๆตอไปใน

อนาคต 1.5. ขอบเขตการศกษา

การวจยครงนท าการศกษาในงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา สถานทจดงาน อ าเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา ชวงเวลาการท าการศกษาระหวางเดอนตลาคม – พฤศจกายน 2558 มงศกษาเฉพาะกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร กลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร และอาจารยผฝกสอนเยาวชนทมบทบาทในการจดเตรยมงานและเขารวมงานประเพณเทานน 1.6. นยามศพท

สอพธกรรม หมายถง ประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ซงเปนกจกรรม ของสมาชกในชมชนทปฏบตรวมกนโดยม รปแบบ / กระบวนการ / ล าดบข นตอนทแนนอน โดยเปนการกระท าทเกยวของกบศาสนาและความเชอซงคนในทองถนใหการยอมรบและถายทอดสบตอกน มก าหนดการจดงานในชวงกลางเดอน 12 ระหวางวนขน 12 -15 ค า เดอน 12 ตาม ปฏทนทาง จนทรคตประกอบดวย พธบวงสรวงหลวงพอพทธโสธร พธอญเชญ องคหลวงพอโสธรประดษฐานบนขบวนรถบษบก ขบวนแหจากภาคสวนตางๆอาทเชน ภาคสวนราชการ ภาคสวนเอกชน โรงเรยนภาครฐและเอกชนในพนท จงวดฉะเชงเทรา รวมขบวนแหองคหลวงพอพทธโสธรเคลอนไปยงถนนสายตางๆ รอบอ าเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา

7

การสบทอด หมายถงการเขารวมกจกรรมของเยาวชนเพอถายทอด กจกรรม รปแบบ ความเชอ คณคาของประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร จงหวดฉะเชงเทรา จากเยาวชนรนหนงสเยาวชนรนเดยวกนหรอสเยาวชนอกรนหนง เพอใหประเพณสามารถด ารงอยตอไปในอนาคต บทบาทของเยาวชน หมายถง คณลกษณะทแสดงออกถงความภาคภมใจ เหนคณคา มสวนรวมในการรวมอนรกษสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ผานการแสดงออกดานศลปะและวฒนธรรม ไดอยางเหมาะสม เยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร หมายถง เยาวชนทเขารวมกจกรรมงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร จงหวดฉะเชงเทรา ในฐานะของผแสดงในขบวนแหทจดขนโดยโรงเรยนทเยาวชนไดท าการศกษาเทานน เยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร หมายถง เยาวชนทเขารวมกจกรรมงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร จงหวดฉะเชงเทรา ในฐานะของผชมขบวนแหของงานประเพณทมการจดขนเทานน การมสวนรวมของเยาวชน หมายถง ระดบการเขามามสวนรวมของยาวชนในการรวมมอ รวมมอกนปฏบตและรวมกนรบผดชอบ ในฐานะของผสงสาร และผรบสาร ในการเขารวมกจกรรมในงานประเพณ เพอน าไปสเปาหมายในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธ โสธร การสอสารแบบมสวนรวมของเยาวชน หมายถง กระบวนการสอสารในการจดเตรยมงานประเพณระหวางเยาวชนและผทมสวนรวมในการจดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ในการแสดงถงสทธและเสยงของในการแสดงความคดเหน โอกาสในการรบรและการเขาถงขอมลทเกยวของ เพอใหเยาวชนรสกเปนเจาของกจกรรมในงานประเพณตลอดจนเขามามสวนรวมในงานประเพณอยางมประสทธภาพ

บทท 2

กรอบแนวคด ทฤษฎ และการทบทวนวรรณกรรม

การศกษาในครงน ผวจยไดก าหนดขอบเขตในการศกษาบทบาทเยาวชนในการสบทอด

ประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ในดานของแนวทางการศกษาบทบาทของผสงสารและผรบสารตามองคประกอบของกระบวนการสอสาร และศกษาแนวทางการมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา โดยมการเชอมโยงกบแนวคด ดงน

2.1 แนวคดเกยวกบเยาวชน

2.2 แนวคดการสอสารแบบมสวนรวม

2.3 แนวคดเกยวกบสอพธกรรม

2.4 แนวคดเรองการผลตและการผลตซ าทางวฒนธรรม

2.5 เอกสารงานวจยทเกยวของ 2.6 กรอบแนวคดการวจย

2.1. แนวคดเกยวกบเยาวชน ความหมายของเยาวชน

เยาวชน ตามความหมายของ กรมการพฒนาชมชนและส านกงานคณะกรรมการเยาวชน

แหงชาต หมายถง ผท มอายระหวาง 15-25 ป ซงใกลเคยงกบ UNICEF (อางในส านกงานสถต

แหงชาต, 2541) ทก าหนดในชวงอายประมาณ 15-24 ป

ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาต (2537) ไดกลาวไวใน

แผนพฒนาเดกและเยาวชน ซงใหความหมายของเยาวชนไววา “ เยาวชน คอ บคคลทมอาย

15 - 25 ป” และในพระราชบญญตสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาต พทธศกราช 2521 ได

ก าหนดความหมายวา “เยาวชน คอ บคคลซงมอายไมเกน 25 ป”

บทบาทของเยาวชน

ปฬาณ ฐตวฒนา (2535) ไดกลาววา เยาวชนเปนพลงส าคญทจะเตบโตขนเปนผใหญใน

9

อนาคต หากไดรบการชแนะ และปลกฝงอดมการณตางๆ กจะมบทบาทตามความคาดหวงทพง

ปฏบตตอบทบาทของเยาวชน แบงได7 ประการ ดงน

1. เยาวชนไทยมบทบาทเปนสมาชกของครอบครว ซงตองมการปลกฝงใหรจกบทบาท

ของตนในครอบครว และการบ าเพญประโยชนตอผอน ทงในยามสงบและยามสงคราม

2. เยาวชนไทยเปนก าลงการปกปองรกษาบานเมอง โดยตองฝกอบรมใหมวนยและ

ความรสกในเรองชาตนยม

3. เยาวชนไทยเปนพลงในทางเศรษฐกจ ตองไดรบการพฒนาใหเปนก าลงผลตทพอเพยงกบการขยายตวทางเศรษฐกจ โดยใชการศกษาในระบบโรงเรยนเปนเครองมอทส าคญ

4. เยาวชนไทยเปนพลงในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ตองพฒนาใหเหมาะสมทง

ในคณภาพและปรมาณ โดยใชการศกษาทงในและนอกระบบโรงเรยน

5. เยาวชนไทยเปนผสบทอดวฒนธรรมทงดานการรกษาความมนคงปลอดภยของประเทศไทยและการถายทอดวฒนธรรม เพอความอยรอดปลอดภยของสงคมในอนาคต โดยการเรยนตามหลกสตรกฬา ศลปวฒนธรรม และการบ าเพญประโยชน

6. เยาวชนไทยเปนผรบและเปนผด าเนนการการพฒนาดวย หากไดรบการศกษาและพฒนาตนเองใหเปนทรพยากรบคคลทมคณคา

7. เยาวชนตองมความรมสตปญญา มเหตผล มคณธรรมและวฒนธรรม มพลานามยทสมบรณ มทกษะในการประกอบอาชพ พงตนเองได เปนสมาชกทดข องสงคม มความรความสามารถในเทคโนโลยทเหมาะสม เปนก าลงในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

สรปไดวา เมอเยาวชนสามารถปฏบตตนตามความคาดหวงตอบทบาทได บทบาทของ

เยาวชนทแสดงออกมานนจะมความเหมาะสมและเปนทยอมรบ นอกจากนยงพบวาปจจยภายในตวเยาวชน เปนสงส าคญอยางยงตอการเกดความคดสรางสรรค จากลกษณะธรรมชาตของวย ไดแก

1. ความกระตอรอรน อยากเรยน อยากร และสนใจตดตามสงตางๆ อยางกวางขวางโดยเฉพาะชอบสงแปลก ๆ ใหม ๆ พรอมทจะรบและเรยนรดวยการเลยนแบบ ส ารวจ ทดลอง และ

มประสบการณดวยตนเอง

10

2. พฒนาทางดานรางกาย สมองและจตใจ เนองมาจากการเจรญเตบโตท าใหเยาวชนมแรงจงใจสง และคนพบความสามารถของตนได และสรางสรรคกจกรรมตางๆ ไดเปนอยางด

3. ความมอสระและเสรภาพทางความคด การเลอกและสามารถตดสนใจตอการกระท าตาง ๆ ดวยตนเองได มความเปนตวของตวเองสง มกจะไมชอบการบงคบดวยอ านาจ แตตองการการชแนะดวยเหตผล

4. ความมอดมการณและปรชญาชวตทสงสง มความเชอมนและพยายามท าใหเปนไปได

5. มความคดฝนและจนตนาการเกยวกบชวตและอนาคตของตน

6. ตองการการแสดงออก ซงมการแสดงออกในทางสรางสรรค ดวยการเขารวมกจกรรมตาง ๆ เชน รวมกลมเพอด าเนนกจกรรมการจดการสงแวดลอม การพฒนาชมชน เปนตนซงเปนการชวยเหลอใหเกดประโยชน สรางสรรคและพฒนาทกษะ ความสามารถและความถนดใหชดเจนยงขน

ดงนน “กลม” จงถอไดวาเปนเวทแหงการตอบสนองความตองการของเยาวชน ไดเปน

อยางด ซงจะสงผลตอลกษณะพฤตกรรมทางสงคมของเยาวชน ไดแก

1. มความสนใจ มความสขทจะไดอยรวมกบเพอนทมอายรนราวคราวเดยวกน มคานยม ทศนคต ความเชอ ความสามารถ พนฐานทางนสย ลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจใกลเคยงกน

2. การคบเพอน ชอบคบกนเปนกลมกอน กลมเพอมความส าคญทสดส าหรบชวตทางสงคมของวยรน การตดสนใจตาง ๆ ในการด าเนนชวตมกอยใตอทธพลของกลมเพอนมากกวาพอแม ผปกครองหรอสถาบนการศกษาใด ๆ การมกลมเพอนทดจงมความส าคญอยางยงตอเยาวชน

3. ความสนใจในเพอนตางเพศเปนสงทตอบสนองความตองการของเยาวชน เปนการฝกในการรบรในบทบาทของชายและหญง

4. ความเปนผน า การมบคคลทมความเกง มความสามารถมอทธพลตอการเขารวมกลมพฤตกรรมดงกลาวเปนการแสดงออกของเยาวชน ซงเปนวยทมความตองการแสดงความสามารถของตนเองใหเปนทปรากฏตอสงคมจากกจกรรมตางๆ ซงจะสงผลตอการรวมกลมเพอเขาไปมบทบาทหรอแสดงศกยภาพของตนอนเปนประโยชนตอสวนรวมและสงคมรวมถงการเขามามสวนรวม

ในการศกษาครงนผศกษาไดใชแนวคดเกยวกบเยาวชน ในการท าความเขาใจเกยวกบบทบาท ความส าคญ และพฤตกรรมของเยาวชน ทสงผลถงการสบทอดและการมสวนรวมในงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร จงหวดฉะเชงเทรา ซงในประเพณดงกลาวนน ถอไดวา

11

เยาวชนเปนผทมความส าคญและมบทบาทในการสบทอดและมสวนรวมในงานประเพณ ดงนนผท าการวจยจงตระหนกถงความส าคญของเยาวชน ในบทบาทของการเปนผสบทอดวฒนธรรมประเพณ นอกจากนเยาวชนเปนชวงวยทมการเปลยนแปลงทงทางดานรางกาย สตปญญาและอารมณ ซงตามธรรมชาตของวยนจะงายตอการเปลยนแปลงตามกระแสทเกดขนรอบตว และสงผลถงพฒนาการในอนาคต ฉะนนเยาวชนจงเปนผท มความส าคญและมศกยภาพในการทจะพฒนาสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ซงจ าเปนอยางยงทจะตองมการสงเสรมบทบาทการมสวนรวม ใหแกเยาวชน ในการเขามสวนรวมในการสบทอดงานประเพณดงนนถาเยาวชนใหความส าคญและรวมกลมกนเพอสบทอดประเพณกจะเปนการชวยใหเกดด ารงอยของงานประเพณดวยความยงยน

2.2. แนวคดการสอสารแบบมสวนรวม ในการทบทวนความลมเหลวของงานพฒนาทใชในกระบวนทศน Modernistic นนพบวา

สาเหตประการหนงทดจะเปนสาเหตเบองแรกอนจะน าไปสสาเหตอนๆ กคอในแบบการจ าลองการพฒนาดงกลาว ประชาชนผเปนเปาหมายของการพฒนาไมไดเขามามสวนรวมของการพฒนา ดงนนในการปรบปรงแนวคดเรองการพฒนา แนวคดใหมๆบางแนวจงไดชประเดนเรอง “การมสวนรวม” ขนมาเปนประเดนหลกทเรยกวา “การพฒนาแบบประชาชนมสวนรวม” และวธการพฒนานนตองเปนแบบจากลางขนบน (Bottom up) ไมใชแบบบนลงลาง (Top Down) เหมอนในอดต(กาญจนา แกวเทพ, 2543)

นรนดร จงวฒเวศย (2531) กลาววาการมสวนรวม หมายถงการเกยวของทางจตและอารมณของบคคลหนงในสถานการณกลม ซงผลของการเกยวของดงกลาวเปนเหตเราใจใหกระท าการใหบรรลจดมงหมายของกลมนนและท าใหเกดความรสกรบผดชอบกบกลมดงกลาวดวย

สรย ตณฑศรสโรจน (2531) กลาววา การมสวนรวมเปนการรวมมอ รวมมอกนปฎบตและรวมกนรบผดชอบ ไมวาจะเปนของปกเจกบคคลหรอของกลม ทงนเพอใหเกดการพฒนาและการเปลยนแปลงไปในทศทางทตองการ และเพอบรรลเปาหมายทก าหนด

โดยระดบการมสวนรวมของชมชนในการสอสาร (กาญจนา แกวเทพ และคณะ ,2543) นนมระดบตางๆ ทแตกตางกนไปสามารถพจารณาไดจากการมสวนรวมในองคประกอบของการสอสาร ซงสามารถจ าแนกออกเปนระดบการมสวนรวมของชมชนและองคประกอบของการสอสาร ดงน

12

2.2.1 ระดบการมสวนรวมในการสอสาร ระดบการมสวนรวม ม 3 ระดบ โดยเรยงล าดบจากระดบการมสวนรวมนอยทสดจนถงมาก

ทสด ดงน 2.1.1.1 การมสวนรวมในลกษณะผรบสาร/ผใชสาร

กระบวนการสอสารตงแตตนยงอยในการก าหนดของผสงสาร ไมวาจะเปนการเลอก

ประเดนเนอหา การเลอกวธการน าเสนอไปจนกระทงการเลอกชองสอทจะเผยแพร และผรบ

สารยงคงมฐานะเปนเพยงผรบสารแตเพยงอยางเดยว แตเพมเตมฐานะของผรบสารในการ

สอสารแบบมสวนรวมกคอ ตองขยายความคดของผรบสารใหตระหนกถงสทธทจะรของตน

และสทธทจะบอกกลาวขอมลขาวสารของตนตอสาธารณะจะตองสรางหลกประกนในการม

สวนรวมของผรบสารทงในชวงขาเขาและขาออก เชน ในชวงน าเขาขอมลจะตองมการ

ส ารวจวา มชองทางอะไรบางส าหรบชมชน โอกาสในการเขาถงเปนอยางไร เนอหาขาวสาร

นนเกยวของกบชมชนหรอไม และมรปแบบการน าเสนอในลกษณะใดและปจจยส าคญของ

การมสวนรวมในฐานะผรบสาร กคอ ชองทางขาวสารทเปนชวงเวลาทเหมาะสมของชมชน

2.1.1.2 การมสวนรวมในฐานะผสงสาร/ผผลต/ผรวมผลต/ผรวมแสดง

เปนข นตอนของการมสวนรวมในระดบทสงขนมา และจ าเปนตองสรางเงอนไขใหม ๆ เพมเตม หรอตองมการปฏรปเปลยนแปลงโครงสรางเกา ๆ ทมอย ชมชนอาจจะเขามามสวนรวมในฐานะผผลตหรอผรวมผลตกได การมสวนรวมในขนตอนการผลต จ าเปนตองมการอบรมใหชาวบานเรยนรการใชอปกรณเสยกอน และทส าคญควรเปดโอกาสใหมสวนรวมใหมากทสดในลกษณะการรวมคด รวมวางแผน รวมด าเนนการระหวางนกสอสารมวลชน ในขนตอนการผลตอาจจะใหชมชนเลอกประเดนในการน าเสนอขอมล โดยมหลายระดบดงน 1. ขนกอนการผลต ( Pre-production Stage ) ไดแก ข นตอนการเตรยมการผลตสอ

กจกรรมประกอบดวยประเดน หวขอ การเลอกแงมมทจะน าเสนอ การวบรวม

ขอเทจจรงเปนตน

2. ขนการผลต ( Production Stage ) ไดแกข นตอนของการลงมอผลต เชนการผลตสอท

จะสอสารออกไป เชนการคดเลอกการแสดงเปนตน

3. ขนหลงการผลต ( Post – production stage ) ขนตอนหลงจากการผลตเสรจสนแลวซง

ควรตองมการเพมเตมในดานเนอหาหรอเทคนควธการเปนตน

13

ในระดบการมสวนรวมในฐานะผสงสาร ผผลตหรอผรวมแสดงนน เปนข นตอนทท าใหการมสวนรวมมโอกาสนอยกวาระดบแรก เพราะในระดบทสองนนอาจจะตองมการอบรมฝกฝนและใชทกษะในการผลต เชนทกษะในดานการแสดง ทกษะในดานการเลนดนตร เปนตน นอกจากเปนเรองทผสงสารมความถนด ช านาญ เชนมบทบาทในฐานะผรวมคดการแสดง ผรวมผลตนนกจะเขามามสวนรวมไดมากขน 2.1.1.3 การมสวนรวมในฐานะผวางแผนและก าหนดนโยบาย

ถอวาเปนระดบสงสดของการมสวนรวมจะสงเกตเหนวา ยงระดบการมสวนรวมสงมากขนเทาใด สดสวนของชมชนทจะเขามามสวนรวมกจะเลกลง กลาวคอ ในระดบผรบสาร คนในชมชนทกคนสามารถเขามามสวนรวมได แตเมอถงข นการผลต กอาจจะมคนบางกลมในชมชนเทานนทจะเขามามสวนรวมจนกระทงถงข นตอนสดทาย คอ ระดบวางแผนและนโยบายน คงมเพยงตวแทนบางคนเทานนจากชมชนทจะด าเนนการในระดบน การมสวนรวมในฐานะผวางแผนและก าหนดนโยบาย หมายถง การวางแผนและนโยบายด าเนนการใชสอทรวมเอาชมชนเขามาอยในโครงสรางการสอสารของชมชนในระดบกวาง การวางแผนเปนการสรางความเชอมโยงระหวางสอแตละประเภทเพอใหเกดประสทธภาพสงสดในการใช สวนในระดบแคบ หมายถง การมสวนรวมในการด าเนนงานของสอ ซงรวมทงดานงบประมาณ อปกรณ บคลากร ฯลฯ สวนสอจะตองตอบสนองความตองการของชมชน

2.2.2 องคประกอบของการสอสาร 2.1.2.1 เปาหมายของการสอสาร ไดก าหนดใหชมชนเขาไปมสวนรวมในระดบใด

2.1.2.2 ลกษณะของการโตตอบทางการสอสาร ( Interactivity) ยงมการสอสารมาก โตตอบได

ตลอดเวลา ยงมสวนรวมมากขนเทานน

2.1.2.3 ใครคอผสงสาร ตวแทนในชมชนมสวนรวมในการสงสารมากนอยเพยงใด

2.1.2.4 ประเภทของเนอหา เปนเนอหาทเกยวขอกบชมชนหรอไม มวธการน าเสนอในเชงการ

สนทนาแลกเปลยนทศนะซงกนและกน แสวงหาความรวมมอจากหลายฝายและกอใหเกด

การตดสนใจโดยกลม

2.1.2.5 ประเภทของชองทางสอ สอขนาดเลกหรอสอเฉพาะกจเปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมได

มากกวาสอมวลชน เปนสอทเขาถงชมชน สอทชาวบานคนเคย เชน สอประเพณจะ

เอออ านวยใหชาวบานเขารวมไดงายกวาสอสมยใหมทแปลกหนา ใหชมชนมสวนรวมใน

การสอสารไดงาย โดยเฉพาะการผสมผสานกบสอประเพณ

14

2.1.2.6 ผรบสารและการมปฏกรยายอนกลบ ส าหรบการสอสารแบบมสวนรวมนนมความเชอท

เกยวของกบผรบสารแตกตางไปจากการสอสารเพอการพฒนา การสอสารแบบมสวนรวม

เชอวา ผรบสารมใชผวางเปลาและไมรอะไรเลยเกยวกบเนอหาทส อสารไป หากแตความรท

ผรบสารมนนอาจจะเปนความรคนละชดทแตกตางจากทผสงสารคาดคดไว ชมชนไมวาจะ

เขามาสวนรวมระดบใดกตาม การจดชองทางสาหรบปฏกรยาปอนกลบกจะเปนปจจยทขาด

ไมไดของการสอสารแบบมสวนรวม ซงการคดเชงการสอสารเพอชมชนตองเชอวา ผรบ

สารนนมชดความรทอาจจะแตกตางกนจากชดความรของผสงสาร วธการรบสารแบบ

โตตอบ และมการยอนกลบทางความคดเหน

2.1.2.7 ประเภทของชองทางการสอสาร เปนสอทเขาถงชมชน ใหชมชนมสวนรวมในการสอสารได

งาย โดยเฉพาะการผสมผสานกบสอประเพณ ซงการเขามามสวนรวมของเยาวชนนน เกดจากจตใจทตองการเขารวมในกจกรรมใด

กจกรรมหนง เพอใหบรรลถงวตถประสงคของกลมคนทสอดคลองกบวถชวตทางสงคม ซงการเราใหเยาวชนเขามามสวนรวมนน ผด าเนนงานจะตองมความเขาใจในวธการด าเนนชวต คานยมประเพณ ทศนคตของบคคล เพอใหเกดความสมครใจเขารวมกจกรรม จากแนวคดนผวจยจงไดน ามาเปนกรอบแนวคดการอธบายถงกระบวนการสอสารแบบมสวนรวมของเยาวชน เพอวเคราะหเกยวกบระดบการมสวนรวมของเยาวชน ในการสบทอดประเพณนมสการพลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา

2.3. แนวคดเกยวกบสอพธกรรม

2.3.1 นยามของสอพธกรรม กาญจนา แกวเทพ และคณะ (2549) ไดนยามค าวา “พธกรรม” ออกเปน 2 แบบคอ

1. พธกรรม หมายถง กรรมวธในการลงมอกระท า/ ปฏบตการสงใดสงหนงทมรปแบบ/

กระบวนการ/ ล าดบข นตอนทแนนอน โดยสวนใหญมกเปนการกระท าทเกยวของกบศาสนาและ

ความเชอ ซงเปนการนยามความหมายแบบแคบ

2. พธกรรม หมายถง กรรมวธในการลงมอกระท า/ ปฏบตการสงใดสงหนงทมรปแบบ/

15

กระบวนการ/ ล าดบข นตอนทแนนอน แตทงนอาจจะตองถอดคณสมบตบางประการออกไป เชน

ตองเปนการกระท าทเกยวของกบศาสนาและความเชอเปนตน ดงนนการกระท าหลายๆอยางใน

สงคมสมยใหม เชน การรบนอง การซอมเชยร กถอไดวาเปนพธกรรมอกรปแบบหนง ซงถอเปน

การนยามความหมายแบบใจกวาง

ในการศกษาเรอง พธกรรม นนเราสามารถมองไดหลายแงมม ซงอาจเปนเชงเศรษฐศาสตร

สงคมศาสตร สงคมวทยาและมานษยวทยา ฯลฯ แตการศกษาในครงนจะเปนการศกษาพธกรรม

ในบทบาทหนาทของรปแบบการสอสารชนดหนง โดยการศกษาเรองสอพธกรรม ตองท าความรจก

กบสอพธกรรมเปนล าดบแรกถงลกษณะเดนและลกษณะดอยของสอพธกรรมดงน

ขอเดนของสอพธกรรม

- มองคประกอบทหลากหลาย มกจกรรมมากมายทแฝงอยภายใตพธกรรม

- สามารถระดมคนใหเขารวมงานไดมาก

- มการระบชวงเวลาทแนนอน ซงเปนหลกประกนหนงของความยงยนของพธกรรม

- เนองจากพธกรรมมบทบาทหนาททหลากหลาย แมบางบทบาทเลอนหาย แตบาง

บทบาทกยงคงอย ท าใหพธกรรมไมสามารถถกลบเลอนไปไดงายๆ

ขอจ ากดของสอพธกรรม

- พธกรรมทกอยางตองเปนของจรง เพราะตองเกยวของกบสงศกดส ทธจ งท าให

เลยนแบบไดยาก ดงนนเมอจะท าการสงเสรมและเผยแพรจงเปนขอจ ากด

- พธกรรมทมการระบชวงเวลาไวอยางแนนอนกท าใหการผลตซ าท าไดยาก

- เนองจากพธกรรมมสวนประกอบทง รปแบบ และเนอหา / คณคา / ความหมายแต

ในสวนหลงซงมองไมเหนไดนน โอกาสทจะสบทอดกเสยงตอการไดรบการสบทอด

เฉพาะสวนทเหนเทานน ท าใหพธกรรมไมสมบรณ

2.3.2 หลกในการศกษาสอพธกรรม หลกการส าคญทจะเปนแนวทางในการศกษาเกยวกบเรองสอพธกรรมนนประกอบไปดวย

หลก 4 ประการดงน (กาญจนา แกวเทพ และคณะ, 2549 )

1. แนวคด / หลกการ / ทฤษฎในการท างาน (ปรยต) ถอเปนหลกของการเรมตน

ท าการศกษาอยางเปนระบบ ระเบยบและมข นตอนชดเจน

16

2. ลงมอ (ปฏบต) เปนข นตอนของการแปรแนวคดใหกลายเปนการลงมอปฏบตจรง

3. ตดตาม / ประเมนผล (ปฎเวช) เปนขนตอนของการตดตามประเมนผลของการ

ท างานเพอน ามาพฒนา / ปรบปรงการท างาน และเพอเปนการเพมพนความร

ใหแกชมชนอกทางหนงดวย

4. นอกจากนนกอนทเราจะท าการศกษาเกยวกบสอพธกรรม จะตองท าความเขาใจ

เกยวกบกระบวนการ คณลกษณะของสอพธกรรมนนๆ ดวย

2.3.3 กรอบเนอหาของการศกษาเรองสอพธกรรม

สวนท 1 การวเคราะหคณลกษณะ (Attribute Analysis) ของสอพธกรรม ในการทจะศกษาสงใดนน ประการแรกเราตองท าความรจกและเรยนรเพอใหเขาถงธรรมชาต

ของสงนนใหมากทสด เพอเปนพนฐานส าคญทจะศกษาและเขาถงตวตนทแทจรงของสอพธกรรม

นนๆ อนดบแรกทควรจะศกษาและเขาใจกคอ คณลกษณะตางๆของพธกรรมซงโดยหลกๆแลว

ประกอบดวย

- คณลกษณะท 1 : ประเภทของสอพธกรรม ในศาสตรสาขาตางๆมการจดแบงประเภท

ของสอพธกรรมโดยใชเกณฑตางๆ แตกตางกนออกไป โดยอาจจะแบงเปนพธกรรมทท า

ตามวฏจกรของชวต พธกรรมทท าอยางตอเนอง พธกรรมสวนบคคล / กลม หรอพธกรรม

สวนรวม

- คณลกษณะท 2 : ความสมพนธระหวางพธกรรมกบชวตจรง เปรยบเสมอนการสราง

แบบจ าลองเรอง “ สอพธกรรม ” กบ “ บรบทของชวตทเปนจรง ” โดยแยกโลกออกมาเปน

2 โลก คอโลกแหงพธกรรม ( Ritual world ) และโลกแหงความจรง ( Real world / Daily

Life )

- คณลกษณะท 3 : การตรวจสถานภาพปจจบนของพธกรรม เปนการตรวจสภาพความ

เปนจรงของสอพธกรรมทด ารงอย โดยสามารถจ าแนกอาการ / สภาพของสอพธกรรมได

ดงน

ก. สอพธกรรมทอยในสภาพ “ สมบรณแขงแรงด ” คอสอพธกรรมทอยในภาวะเขม

แขง คนในชมชนใหความสนใจและมสวนรวมอยางเตมท ทกคนไดร บร

ความหมาย ความเปนมาคณคาและบทบาทหนาทของสอพธกรรมอยางเตมท

17

ข. สอพธกรรมทอยในสภาพ “ ขางนอกเขมแขง แตขางในกลวง ” คอสอพธกรรมทม

การสบทอดอยางตอเน องดคกคกเขมแขงด แตวาคณคา / รปแบบเน อหา

ความหมายของตวพธกรรมเรมเลอะเลอนไปจากเดม อาการของสอพนบานชนดน

เรมจะกลายเปนกระแสหลกของการท างานดานสอพธกรรม โดยเฉพาะเมอ

พธกรรมเรมมสดสวนในเรองของธรกจเพมมากขน

ค. สอพธกรรมท “ เรมปวยกระเสาะกระแสะ ” คอลกษณะของพธกรรมนเรมหดหาย

บาง ลดลงบาง สวนประกอบหลายอยางเรมจางหายไป มองคประกอบของสอ

พธกรรมไมครบถวน

ง. สอพธกรรมทอยในสภาพ “ มแตทรงกบทรด ” คอสอพธกรรมในลกษณะเชนนหาก

ปลอยไวมโอกาสทจะลมหายจากไปในชมชนเปนอยางมากและกจะสงผลตอชมชน

นนๆ เปนอยางมากตามไปดวย ทงนเพราะสอพธกรรมนนมบทบาทหนาททไม

อาจจะประเมนคาไดตอชมชน

จ. สอพธกรรมทอยในสภาพ “ รอวนตาย ” คอเปนสอพธกรรมทแทบจะไมไดกระท า

มานานแลว หรอมผท าพธกรรมไดเปนคนสดทายแลว เมอมการท าพธกรรม รอ

ฟนขนมาแตเมอผานพนไปแลวกเงยบหายไปอก

ฉ. สอพธกรรมท “ มรณกรรมไปแลว ” คอไมเหลอใหเหนในสภาพสงคมปจจบนแลว

การรจกสถานภาพของสอพธกรรมทก าลงจะศกษา เปรยบเสมอนการเรมตนทจะ

เรยนรและท าความเขาใจใหถงแกนแทของตวพธกรรม จะท าใหทราบปญหาใดท

ควรรบเรง เยยวยาหรอแกไข เพอใหสอพธกรรมทความครบถวนสมบรณมากทสด

ประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรทมมายาวนาน หากวเคราะหดจากสภาพการณ

ปจจบนของพธกรรมดงกลาวจดอยในประเภทของ พธกรรมทอยในสภาพ “ขางนอกเขมแขง แตขาง

ในกลวง ” แมชมชนจะมการสบทอดพธกรรมนมาอยางยาวนาน มการสบทอดรปแบบและ

องคประกอบของพธกรรมมาคอนขางครบถวน แตคนในรนหลงๆกลบมความรถงประวต ความ

เปนมา และคณทอยเบองหลงพธกรรมนอยมาก ซงมกจะเปนปญหาจากการสบทอด

- คณลกษณะท 4 : ผทเกยวของ การส ารวจผท เกยวของนนอาจจะตองศกษาเปรยบเทยบ

ระหวาง “ ตวตนฉบบ / ในอดต ” กบ “ สภาพปจจบนทก าลงเปนอย ” เปนการเปรยบเทยบ

18

ดวยเกณฑกาลเวลา ทงนแงมมในการส ารวจผทเกยวของในพธกรรมหนงๆ นนจะตอง

ศกษาถง ลกษณะทางประชากรศาสตรของผเขารวม วยไหน เพศไหน มฐานะยงไง และ

ยงคงตองมองไปถงบทบาทของผทเขารวมพธกรรมดวยวามบทบาท หนาทอะไร ซง

การศกษาจดนจะท าใหเราสามารถมองเหนถงความหลากหลายและซบซอนของพธกรรม

นอกจากนตองศกษาถงหลกเกณฑในการเขารวมพธกรรมดวย

- คณลกษณะท 5 : ระบบการแบงงานกนท า เนองจากสอพธกรรมมกเปนสอทประกอบดวย

กจกรรมยอยๆ มากมาย จงมการตดระบบการแบงงานกนท าอยางแนนอนตายตว

- คณลกษณะท 6 : ชวงเวลา / กาละ ในการท าพธกรรมใดๆนน จะมการระบชวงเวลาและ

สถานทเอาไวอยางแนนอน โดยทความยดหยนอาจจะมากนอยแลวแตพธกรรม เรา

สามารถพจารณาในเรองเวลาและกาลเทศะไดหลายๆแบบ เชนพจารณาถงความตอเนอง /

สม าเสมอ เพราะพธกรรมหลายประเภทมการระบเวลาทแนนอนนสงผลตอความยงยนของ

ตวพธกรรมเองดวย หรอวาจะพจารณาเกยวกบชวงเวลาปกต / ชวงเวลาพเศษ พธกรรม

อยางเชน สงกรานต การแหเทยนเขาพรรษา ฯลฯ ถอเปนพธกรรมทกระท าในชวงเวลา

ปกต มเปาหมายเพอใหเกดการสบทอดด ารงอยของตวพธกรรมเอง แตกจะมพธกรรมบาง

ประเภททกระท าในชวงเวลาพเศษเฉพาะทมปญหา

- คณลกษณะท 7 : พนท / สถานท / เทศะ ตองศกษาวาการใชพนท / การตกแตงสถานท /

เทศะ นนวามเงอนไขอะไรบาง มความเขมงวดมากนอยเพยงใด รวมถงเหตผลทอย

เบองหลงของการตกแตงสถานทนนคออะไร

- คณลกษณะท 8 : สงของ / เครองเซนไหวในพธกรรม พธกรรมคอการกระท าทมวธการ

แนนอน เดนชด นนหมายรวมถงการคดเลอกสงของ / เครองเซนไหวในพธกรรม วาม

เกณฑอยางไร รวมถงวธทจะปฏบตตอของสงนนดวย มตทควรจะศกษาเกยวกบเรองนคอ

ประเภทและปรมาณสงของทใชในพธกรรม ผจดเตรยม ความเขมงวดในการเตรยมสงของ

ตางๆ คาใชจาย และบทบาทของสงของแตละอยางในพธกรรม

- คณลกษณะท 9 : ขนตอนของการท ากจกรรม วธการแบงข นตอนของการท ากจกรรม

พธกรรมสามารถแบงออกไดเปน 3 ชวงเวลาคอ

1. ชวงกอนท าพธกรรม

19

2. ชวงระหวางท าพธกรรม

3. ชวงหลงท าพธกรรม

โดยความส าคญของทง 3 ชวงนนตางมเทาๆกน ทงนเพราะวาพธกรรมในปจจบนนมกจะ

เหลอแตการท ารปแบบ แตเนอหาความหมายของพธกรรมนนไดหลดหายไปจากความเขาใจของ

ผเขารวมพธกรรม เปรยบเสมอน รางกายทไรวญญาณ ดงนนวธการทจะฟนฟ ซอมแซม

ปฏสงขรณสอพธกรรมตองกระท าทง “ ชวงกอนและชวงหลง ” ควบคกนไปดวย

- คณลกษณะท 10 : รปแบบ / เนอหา – ความหมาย – คณคา หลกแนวคดหนงในการ

น ามาวเคราะห คอ “ แนวคดตนไมแหงคณคา ” ซงมใจความวา สอพธกรรมทกชนดเปรยบ

ไดกบตนไมซงจะประกอบดวย 2 สวนคอ สวนทมองเหนได (Visible) ไดแกสวนทอยบน

พนดน คอ ล าตน ดอกใบ กงกาน สวนนเรยกวารปแบบ (Form) และสวนทมองไมเหน

(Invisible) แตมความส าคญเปนอยางมากสวนนไดแกสวนทอยใตดน คอ รากแกว ราก

ฝอย สวนนเรยกวา “ เนอหา / คณคา ” การประกอบพธกรรมไมวาจะมเปาหมายเพอการ

สบทอด / รอฟน / เผยแพร / สงเสรม กตองท าใหครบทกองคประกอบ

- คณลกษณะท 11 : อารมณ / จงหวะ มตดานอารมณ / ความรสกนมผลตอผเขารวม

เปนอยางมาก การศกษาถงอารมณของแตละกจกรรมนนเพอมาพจารณาถงรหส /

ความหมายทซอนอยเบองหลงของการประกอบพธกรรม

- คณลกษณะท 12 : บทบาท/ หนาทของสอพธกรรม ทงนจะตองมการทบทวนถงเรอง

บทบาทหนาทของสอพธกรรมใหมทศทางโนมน าไปสการพฒนา เชนตองมการ

เปรยบเทยบบทบาทหนาทท งในอดตและปจจบน วเคราะหสถานภาพของแตละหนาทวา

อะไรทคงอย หายไป อะไรทเพมเตมเขามา อะไรทผดเพยนเปนตน

สวนท 2 การท าความรจกกบคณลกษณะขนมลฐานของสอพธกรรม

หากท าการศกษาและวเคราะหถงคณลกษณะของสอพธกรรมแตละประเภทอยางถองแท

และชดเจนแจมแจงแลว กจะเปนประโยชนในการศกษาขนตอไป เพราะจะท าใหเราทราบวา ตอง

ท ากจกรรมอยางไร ท ากจกรรมอะไร และจะท ากจกรรมกบใคร

20

หรออกนยหนงกคอการท าความเขาใจคณลกษณะขนมลฐานดงทไดกลาวมาแลวข นตน

ดงนคอ

- คณลกษณะท 1 : ประเภทของสอ

- คณลกษณะท 2 : ความสมพนธระหวางพธกรรมกบชวต

- คณลกษณะท 3 : การตรวจสถานภาพปจจบนของพธกรรม

สวนท 3 หลกทฤษฎทใชในการศกษาพธกรรม

กาญจนา แกวเทพ และคณะ (2549) ไดกลาววา หลกการ / แนวคดและทฤษฎทใชใน

การศกษาสอพธกรรมจะถกน ามาใชเพอเปนกรอบทศทางในการศกษาอยางถกตองและเหมาะสม

ซงสอพธกรรมถอเปนการสอสารรปแบบหนงนน รปแบบการของการสอสารกยงคงยดตามหลก

แบบจ าลอง ผสงสาร (Sender) – สาร (Message) – ชองทางการสอสาร (Channel) – ผรบสาร

(Receiver) การทจะศกษาลงรายละเอยดในเรองของพธกรรม ดานหนงนนตองมการศกษาถง

รปแบบการสอสารดวย โดยเฉพาะบทบาทของผรบสารและผสงสารทมความส าคญในแงของการ

สบทอดพธกรรม

ปญหาเรองการสบทอด การปรบตวและเครอขายของกลมผเกยวของกบสอพนบาน /สอ

พธกรรม หากพจารณาจากองคประกอบของการสอสารแลวพบวา มปจจยทเปนมนษยเขามา

เกยวของอยสองสวนคอ สวนของผสงสาร (S) และสวนของผรบสาร (R) และในสวนทเกยวของกบ

การสบทอดกคอ การสบทอดผสงสารและการสบทอดผรบสารเพราะหากไมมการสบทอดแลว

กระบวนการสอสารทงหมดกจะด าเนนไมได โดยปญหาการสญเสยผชมทเปนวยรนและเดกถอวา

เปนปญหาส าคญของสอพนบาน/สอพธกรรม ในสวนทเกยวของกบการปรบตวของสอพนบาน/สอ

พธกรรมนนมกมความ เขาใจวาสอพนบาน/สอพธกรรมจะมลกษณะของการอนรกษและมลกษณะ

คงทไมเปลยนแปลง แตความจรงแลวสอพนบาน/สอพธกรรม มการปรบตวมาโดยตลอดในลกษณะ

ทวลกษณ คอ มท งดานทพยายามจะอนรกษและดานทพยายามจะปรบตวคขนานกนขนอยกบวา

ใครเปนคนปรบและปรบเพอประโยชนของใคร อยางไรกตามทงในดานการอนรกษและการปรบตว

สามารถท าหนาทรกษาวฒนธรรมได เชนเดยวกน โดยความหมายของการอนรกษคอ ความ

21

พยายามในการรกษาไมใหสอพนบาน/สอพธกรรมผดเพยนไปจากเดมเพราะหากไมมตนฉบบเดม

แลวสอกจะไมสามารถด ารงอยได

ในขณะทการปรบตวจะเกดขนเพอใหสอพนบาน/สอพธกรรมสามารถท าหนาทใหเขากบ

สถานการณของชมชนทเปลยนแปลงไปเพอใหสอสามารถด ารงอยไดตอไป และในสวนเครอขาย

ของผท เกยวของกบสอพนบานหมายถง รปแบบความสมพนธระหวางคนกลมตาง ๆ ทเกยวของกบ

สอพนบาน เชน เครอขายระหวางศลปนดวยกนเอง เครอขายระหวางศลปนกบผชม เปนตน ปจจย

เรองเครอขายนเปนตวแปรทเกยวของกบศกยภาพในการสบทอดและการปรบตว เชน สอพนบาน

โนราจะมโนราอยหลายประเภท เชน โนราพธกรรม โนราการแสดง โนราในสถาบนการศกษา ฯลฯ

แตรปแบบความสมพนธในลกษณะเครอขายระหวางโนราประเภทตาง ๆ นนตางมลกษณะ

ชวยเหลอเกอหนนกนซงท าใหโนราสามารถอยรอดและยงยนได

สวนท 4 กระบวนการท างาน

จากทง 3 กระบวนการทไดกลาวมาขางตนเปนหลกพนฐานทจะท าการศกษาในเรองของสอ

พธกรรมไดอยางครบถวน สมบรณ ดงนนหากท าการวเคราะห และท าความรจกกบสอพธกรรมมา

ผนวกเขากบกรอบแนวคดในการศกษาทมหลกเกณฑทชดเจนกจะท าใหเราทราบถงปญหาทแทจรง

และสามารถเขาไปแกไขไดอยางตรงจด ไดครอบคลมและครบถวน ทงนเพอบรรลวตถประสงคท

จะสบทอดพธกรรมใหคงอยกบชมชนไปอยางย งยน

2.3.4 บทบาทหนาทของสอพธกรรม บทบาทและหนาทของพธกรรม ในเรองบทบาทและหนาทไดรบอทธพลมาจากทฤษฎหนาท

นยม (Functionalism) ทอธบายความอยยงคงกระพนหรอการสญสลายของสงใดสงหนงวา

ยอมขนอยกบวาสงนนยงคงมบทบาทหนาทตอสงอน ๆ หรอไม ฉะนนการทส อพธกรรมบางอยางได

เลอนหายไปจากชมชน สาเหตหนงกนาจะมาจากสอพธกรรมมไดท าหนาทอยางทเคยมมาหรอวาม

สงอนทเขามาท าหนาททดแทนเนองจากสอพธกรรมเปนสอททรงคณคาตอบคคล กลมและชมชน

โดยคณคาดงกลาวเกดจากศกยภาพในการท างานอยางหลากหลายรอบดาน ครอบคลมแทบจะทก

มตของชวตของบคคลและสงคม ทงนบทบาทหนาทของสอพธกรรมมดงน (กาญจนา แกวเทพ,

2549)

22

1. หนาทระดมพลงชมชน เชน พธกรรมจลกฐน/กฐนแลน ตองการการระดมแรงงาน

ผคนอยางมหาศาล และจะตองท าทกอยางใหเสรจภายในวนเดยว หากปใดชมชนไมสามารถจดงาน

จลกฐนไดแสดงวาพลงสามคคของชมชนเรมลดระดบต าลง

2. หนาทสบทอดความเชอ เชน พธกรรมพวกไหวผป ยา พวกร าผไทหรอแซงซะนาม

เปนการสบทอดความเชอเรองผบรรพบรษหรอผทมฤทธเดชในการดลบนดาลเกยวกบสขภาพของ

ผคน

3. หนาทในการสรางภราดรภาพ/เอกภาพ/ความสามคคเปนปกแผน ซงแทบจะมอยใน

ทกพธกรรม เชน พธการหลอเทยนจากน าตาเทยน เปนตน

4. หนาทในการสราง/สบทอดอตลกษณ/ตวตน อตลกษณ/ตวตนจงเปนอาวธทาง

วฒนธรรมทมพลานภาพในการสรางความรสกมเกยรต มศกดศร และมพลงเปนของตวเอง อทธพล

ทเดนชดของสอพนบาน คอ การท าใหชาวบานรสกถงความเปนพวกเดยวกนหรอกลมเดยวกน ม

ความภาคภมใจในชมชนและชาต

5. หนาทในการสรางความอบอน/ความมนคงทางจตใจ ตวอยางในชวงเวลาปกตกเชน

พธกรรมการสวดสรภญญะทชวยใหมความมนคงและมสมาธ หรอการบนบานศาลกลาวและการ

เสยงทายทมกเปนสวนเสยวหนงของวฒนธรรมประเพณเสมอ

6. หนาทใหความบนเทง ในพธกรรมทงหลายมกจะมการแสดงและการละเลนอนเปน

สวนประกอบสวนหนงทใหความสนกสนานกบงานอยเสมอ

7. หนาทในการจดระเบยบสงคม เชน พธกนหมลางดนเปนพธกรรมลงโทษ(เชง

สญลกษณ) แกผหญงททองกอนแตงงาน เพอเปนการปรามผหญงคนอน ๆ ในชมชนใหประพฤตตน

ใหอยในจารตประเพณ

8. หนาทปลอบขวญ/คลายความกงวล ในชวงเวลาทชวตของผคน/ชมชนตองเผชญกบ

ปญหาหรอภาวะวกฤต เชน เจบไขไดปวย ประสบอบตเหต เผชญกบภยธรรมชาตชมชนกจะม

พธกรรมทท าหนาทปลอบขวญ เชน พธเหยา พธสบชะตา เปนตน

9. หนาทใหแนวทางในการด าเนนชวต เชน ในการจดการกบสภาพแวดลอมจะมพธ

สบชะตาแมน าเพอใหแนวทางการใชชวตอยางรรกษาทรพยากรน า หรอการสขวญขาวสขวญควาย

เปนตน

23

10. หนาทเปนยาสมานแผลชมชน ความขดแยงเปนสงหนงทหลกเลยงไมไดเมอมคน

จ านวนมากมาอยรวมกนไมวาจะเปนความขดแยงดานผลประโยชน อ านาจ หรอเรองสวนตว และ

เมอเกดรอยราวขนในชมชนบรรดาพธกรรมทงหลายทมคณคาในเรองการใหอภยและการอโหสเลก

แลวตอกนจะสามารถใชสมานแผลรอยฉกขาดของชมชนได

11. หนาทในการสรางความทรงจ ารวมกน (Collective memory) ในทกชมชนทมอาย

ยาวนานหลายชวคนยอมมเรองราว มประวตศาสตร มต านานเกดขน และในวาระโอกาสทมการท า

พธกรรมท าใหเกดการเลาเรองราวในอดต ประวต บคคล หรอต านานความเชอของชมชนใหผทมา

รวมพธฟง เรองราวทเปนความทรงจ ารวมกนนจะท าหนาทเปนกลไกสรางสรรคหลายสงหลายอยาง

เชน การสรางตวตน/อตลกษณรวม (Collective identity) เชอมรอยความสมพนธระหวางคนหลาย

ๆ รน (ทงรนทตายไปแลวกบรนทยงมชวตอย) เปนตน

12. หนาทอบรมบมเพาะ ถอไดวาเปนหนาททส าคญมากทสดหนาทหน งของสอ

พธกรรม เพราะในทกขนตอนของการท าพธกรรม เมอวเคราะหลงไปแลวจะพบวาลวนเปนวถทาง

ในการอบรมบมเพาะคนรนหลงทงสน เชน การอบรมบมเพาะดานทกษะ ไดแก การฝกรายร า การ

ฝกท าบายศร การฝกทอผาปนดาย ฯลฯ การอบรมบมเพาะดานลกษณะ นสย ไดแก ความออนนอม

ถอมตน การเชอฟงผใหญ ฯลฯ ดวยเหตนบรรดาพธกรรมไหวครหรอเขาทรงวญญาณบรรพบรษจง

มการอบรมสงสอนจากวญญาณครบาอาจารยหรอปยาตายายเสมอ

13. หนาทแสดงความรสกรวมกน เวลาทบคคลใดบคคลหนงในชมชนตองพบกบ

เหตการณรายหรอด ทกคนในชมชนกจะรสกประหนงวาตนเองไดพบกบเหตการณนนดวย

14. หนาทเปนคลงเกบความร การทชมชนสามารถด ารงอยสบเนองมาไดกเพราะชมชน

มองคความรหรอภมปญญาทถกเกบรกษาเอาไว ในปจจบนสถานทเกบรกษาความรคอ หองสมด

หรอพพธภณฑ แตในสมยโบราณสอประเพณหรอสอพธกรรมจะท าหนาทเปนหองสมดหรอ

พพธภณฑทมชวตคอยจดเกบองคความรเรองตาง ๆ ของชมชนเอาไว

แนวคดเกยวกบสอพธกรรมทกลาวมาขางตนจะเหนไดวา การประเมนการท าหนาทตาง ๆ

ของสอพนบานสามารถประเมนไดจากภาพรวม บทบาทหนาทของสอพนบานตามมตกาลเวลาจาก

อดตถงปจจบน ทามกลางบรบททางสงคมทมการเปลยนแปลง และเมอพจารณาถงประเพณ

นมสการหลวงพอพทธโสธรกพบวา การทประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรสามารถด ารงคงอย

24

ไดในสงคมปจจบนได ประกอบดวยหลากหลายบทบาทหนาทของสอพธกรรมและปจจยตางๆท

สามารถยดเหนยวคนในชมชนใหเปนอนหนงอนเดยวกน ทงนจงไดน าแนวคดดงกลาวเขามาเปน

แนวทางในการวเคราะหบทบาทของเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร

จงหวดฉะเชงเทราในฐานะผสงสารและผรบสาร

2.4. แนวคดเรองการผลตและการผลตซ าทางวฒนธรรม การทงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ผานการปรบตวตามกระแสสงคมในยคตาง

ๆ มาไดนน จ าเปนตองผาน กระบวนการผลตซ าเพอการสบทอดมาอยางตอเนอง ดงทเรยมอนด วลเลยมส (Raymond Williams) นกคดของส านกคดวฒนธรรมนยมสาย Materialism และเปนนกวชาการในส านกเบอรมงแฮมด กลาวถงเรองการผลตและการผลตซ าเพอสบทอดวฒนธรรมไววา เมอมการผลตสงใดขนมาแลว จ าเปนตองมการผลตซ าเพอสบทอดอยเสมอจงจะเปนหลกประกนความตอเนองยนยาวของสงนน ได หากขาดการผลตซ า สงนนกจะสญสลายไป และในการผลตซ านน อาจจะมหลายรปแบบ เชน อาจจะเปนการรกษาทงรปแบบ เนอหา และความหมายดงเดมเอาไวทงหมด หรออาจจะเปนการ ดดแปลงรปแบบ แตยงคงรกษาเนอหาเดมไว หรอในทางตรงกนขาม คอ การรกษารปแบบเดมไว แตไดเปลยนเนอหาและความหมายเดมไปแลว (นธมา ชเมอง, 2544)

โดยในแงการผลตซ าเพอสบทอดนจ าเปนตองวเคราะหทงในระดบรปธรรม (visible) หรอลกษณะทจบตองสมผสได และระดบนามธรรม ( invisible) หรอเขาใจถงความหมายทถกผลต ซ าและเปลยนแปลง

เรยมอนด วลเลยมส (อางถงในกาญจนา แกวเทพ,2545,น.124) ไดเนนวา แนวทางในการศกษาวฒนธรรมนนตองพจารณาอยางเปนรปธรรม คอตองศกษากระบวนการผลตวฒนธรรม และการผลตซ าเพอสบทอดวฒนธรรมนน ตองศกษาวาวฒนธรรมนนผลตขนมาอยางไร ใครผลต ด าเนนการอยางไร

กาญจนา แกวเทพ (2549) ไดเสนอแนะหลกการส าคญของแนวคด “การผลตซ าเพอสบทอด”ไวดงน

1. วฒนธรรม / สอพนบาน / สอพธกรรมนนเปนสงทตองผาน “ กระบวนการผลต ” ซง

กระบวนการนนตองมองคประกอบของการผลตอยางครบครน เชนม ผผลต มวตถดบ มสถานท มกรรวธในการผลต มอปกรณ เครองมอ มผตองการใชผลผลต ฯลฯ หากกลมใดสามารถผลตซ าได

25

อยางตอเนอง สม าเสมอตลอดเวลา วฒนธรรมหรอสอพธกรรมของคนกลมนนกจะสามารถคงอยไปไดนาน

2. “การผลตซ า” ของวฒนธรรมคอการท ากจกรรมผลตซ าเพอสบทอดกระบวนการสอสาร

ทง 4 มต คอสบทอดหรอเพมขยายผสงสาร เนอหาสาร ชองทาง/สอ และผรบสาร 3. ในการผลตซ านนจะตองมลกษณะ “ครบเครองเรองการผลต” กลาวคอไมไดผลตเพยง

เพอใหไดผลผลตเทานน หากทวา “เปนการผลตทมแนวคดบางประการ” ก ากบไวอยเบองหลงดงทเรยกวา “แนวคดตนไมแหงคณคา”

1. การผลตซ าในแนวดง เปนการวเคราะหเกยวกบประเดนดานการสบทอด

ของพธกรรม โดยการพจารณาจากตนไมวฒนธรรม/ สอพธกรรมนนจะมท งสวนทเปน “ ดอก ใบ ผล ” ซงเปรยบไดกบวนเวลาของการจดงาน อปกรณ/ เครองเซนไหวตางๆ สถานทการจดงานซงตองสะดวกตอการจดพธกรรมเปนตน สวนประกอบของพธกรรมทเปนดอก ผล ใบ นนสามารถปรบเปลยนไดงายตามสภาพสงคมปจจบน สวน “ล าตน” เปรยบไดกบผเขารวมพธ / ผประกอบพธและความรเกยวกบพธกรรม ซงในปจจบนน ผเขารวมพธมความรเกยวกบพธกรรมนอยมาก อนสงผลใหการสบทอดพธกรรมเรมไมครบถวน สมบรณเหมอนกอน และ “รากเหงา” ซงเปรยบไดกบ คณคาของพธกรรมทแฝงอยเบองหลงของการประกอบพธ ซงกคอความเชอและความศรทธาของคนในชมชน ในเรองความศกดสทธของหลวงพอพระพทธโสธร การผลตซ าในแนวดง กคอตองผลตใหครบองคประกอบตนไมท งตน โดยเฉพาะสวนทเปนรากเหงา (สวนทมองไมเหน)

26

ภาพท 2.1 : แนวคดตนไมแหงคณคา (การผลตซ าในแนวดง)

2. การผลตซ าในแนวนอน เปนการวเคราะหเกยวกบประเดนดานการปรบตว

ของพธกรรม โดยพจารณาจากดานนอกสดเขาไปสสวนในสด แบงออกเปน 3 ชน คอเปลอกเปนสวนทสามารถปรบตว หรอปรบประยกตตามวฒนธรรมได เปรยบไดกลบชวงเวลาของการประกอบพธกรรม ขาวของ/อปกรณทใชในการท าพธเปนตน “กระพ” เปนสวนทสามารถปรบประยกตใหเขากบสภาพการณของวฒนธรรม แตหลกๆแลวตองยงคงอย และเปนมตของคนในชมชนดวยจงจะสามารถปรบเปลยนได “แกน เปนสวนทอยในสดและมความส าคญมากทสด หากขาดสวนนไปถอวาวตถประสงคของวฒนธรรมนนกเปลยนไปดวยเชนกน เปรยบไดกบคณคาทแฝงอยเบองหลงของการประกอบพธกรรมเชน ความเชอ ความศรทธา ในศาสนาและสงศกดสทธ โดยแตละยคของการสบทอดพธกรรมนตางยงคงสามารถคงคณคาและความหมายในสวนแกนแทของพธกรรมไวไดเหมอนสมยอดต เพยงแตความเขมขนอาจจะลดลงไปบางตามกระแสสงคมทเปลยนแปลงไป

27

ภาพท 2.2 : 3 ชนของตนไมแหงคณคา (การผลตซ าในแนวนอน)

ส าหรบการศกษาครงน ผวจยใชแนวคดเรองการผลตและการผลตซ าเพอสบทอดวฒนธรรม

ของเยาวชน ซงเปนผท าหนาท ผสงสารและผรบสาร เพอศกษาถงรปแบบการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร จงหวดฉะเชงเทรา ในบรบทปจจบนทสภาพสงคมและสงแวดลอมมการเปลยนแปลงอยอยางสม าเสมอ เพอวเคราะหถงปจจยทมผลตอการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรของเยาวชนทเขารวมกจกรรม จากแนวคดเรองการผลต และการผลตซ าทางวฒนธรรม แสดงใหเหนวา เมอมการผลตวฒนธรรมใดขนมาแลว จ าเปนตองมการผลตซ าเพอสบทอดอยเสมอ จงจะเปนหลกประกนความตอเนองยนยาวของสงนน ในเรองของสอพนบาน/สอพธกรรมกเชนกน หากขาดการผลตซ า สอนนกจะสญสลายได เราไมสามารถทจะแยกดกจกรรมยอยๆอนใดเพยงอนเดยวได ทงนเพราะสงคมเราประกอบขนดวยตาขายแหงความสมพนธของปฎบตการทางสงคมยอยๆ ทมผลกระทบถงกนอยตลอดเวลา ดงนนเราจงตองวเคราะหหาเพอคนหาความสมพนธโดยรวมของการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรใหด ารงอยสบตอไป

2.5. เอกสารและงานวจยทเกยวของ หวแกวหวแหวน : คนหวงแหนสอพนบาน (ปรารถนา จนทรพนธ ,บรรณาธการ

,2549) เปนการสงเคราะหองคความรส อพธกรรมผานการท างานของโครงการสอพนบานสอสารสข (สพส.) ซงเปนโครงการทไดรบการสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

28

(สสส.) มเปาหมายหลกในการท างานเพอสบสานสอพนบาน/สอพธกรรม ทเนนเยาวชนเปนเปาหมายหลกในกจกรรมของภาค เปดโอกาสใหเดกและเยาวชนเปนสวนหนงของกจกรรม สรางสสน ใหเยาวชนไดแสดงออก โดยเนนใหเยาวชนเหนวาสอพนบาน/สอพธกรรมเปนทนทางสงคมททรงคณคา สามารถหลอเลยงจตใจของเยาวชน การสรางความสนกสนานเบกบานใจ และการขดเกลาจตใจใหสวางสดใสพรอมเผชญโลกทสบสนวนวายอยางกลาหาญและมพลง จากขอมลของโครงการสอพนบานสอสารสขพบวา ความสนกสนานเปนคณลกษณะส าคญของเดก หลายโครงการของสพส.จงดงเอาลกษณะเดนของสอพนบานขอนข นมา เพราะสอพนบาน/สอพธกรรมเปนสงทสามารถปรบใหเขากนไดกบวถชวตและความสนใจของเดกและเยาวชนไดเปนอยางดเมอเดกรสกวาอยกบสอพนบานแลวสนก สงทตามมาหลงจากความสนกสนานคอคณคาทอยเบองหลงการเขารวมกจกรรมเหลานน ไมวาจะเปนความภมใจในอตลกษณของตนเอง การเกดความสมพนธระหวางเดกกบผใหญ การใชเวลาวางใหเปนประโยชน การสรางผชมทรสกถงคณคาของสอพนบาน/สอพธกรรมตงแตวยเยาว นอกเหนอจากการสรางผสบทอดสอพนบานแลว ตองมการเปดความหลากหลายทางความคดเกยวกบสอพนบาน ใหมท งผใหญ (ภาค) และเดก (ชมรม) และเพอใหไดแนวทางการท างานหลายแบบผานการท างานโดยใชชมรมใหเดกไดมสวนรวมในการคดและออกแบบกจกรรม

ศดานนท แคนยกต (2552) ไดท าการศกษา เรอง “การสอสารกบการสบทอดและปรบตวของสอพนบานตโพน: ศกษา กรณชมชนบานไสหมาก ต.ทาแค อ.เมอง จ.พทลง” เปนการวจยเชงคณภาพทศกษาสอพนบาน การตโพน โดยเนนประเดนของการสบทอดและปรบตวโดยธรรมชาต (by nature) และการวางแผน (by plan) จากหนวยงานภายนอกชมชนตามแตละชวงเวลา รวมทงเปนการศกษาถงปจจยภายใน และปจจยภายนอกทเขามามผลใหเกดการด ารงอยและเปลยนแปลงไปของการตโพนในชมชน บานไสหมาก โดยเปนการวเคราะหตามกรอบแนวคดเกยวกบสอพนบาน แนวคดเรองการผลตและ การผลตซ าทางวฒนธรรม (cultural production and reproduction) แนวคดเกยวกบอตสาหกรรม ทางวฒนธรรม (culture industry) แนวคดเรองกระบวนการท าใหเปนโลกฆราวาส (secularization) แนวคดเรองการปรบตวของสอพนบาน และทฤษฎหนาทนยม (functionalism) ตลอดจนใชระเบยบ วธวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) การสมภาษณเจาะลก (in-depth interview) และ การสงเกตการณภาคสนาม (field observation) ในการเกบรวมรวมขอมล

ผลการศกษาพบวา วฒนธรรมการตโพนของชมชนบานไสหมาก ต.ทาแค อ.เมอง จ.พทลง มการสบทอดและปรบตวเปน 3 ยค คอ ยคดงเดม ยคอตสาหกรรมทางวฒนธรรม และ ยค

29

โครงการสอพนบานสอสารสข (สพส.) โดยไดมการสบทอดและปรบตวในลกษณะตาง ๆ ตาม ความเปลยนแปลงของบรบทชมชน ไดแก คณลกษณะของสอพนบานตโพนตามองคประกอบ การวเคราะหตามแนวคดตนไมแหงคณคา บทบาทหนาทของสอพนบานตโพน

ในแงการด ารงคงอยและปรบตวของการตโพนนน เปนผลมาจากทงปจจยภายในคอ บรบทแวดลอมของชมชนเอง เครอขายภายในชมชน และปจจยภายนอก คอ การเขามาประสานงาน ของศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวดพทลง (กศน.) เทศบาลจงหวดพทลง และการเขามาของ หนวยงานสอพนบานสอสารสข

ลดดา จตตคตตานนท (2552) ไดท าการศกษาเรอง “การวเคราะหการสอสารเชงวฒนธรรมเพอการด ารงอยและสบทอดประเพณบชาอนทขล” มวตถประสงคเพอศกษาบรบทของเมองเชยงใหมและสถานภาพของประเพณบชาอนทขลจากอดตถงปจจบน ศกษาการผลตซ าเพอสบทอดประเพณบชาอนทขลผานพธกรรม ศกษาปจจยทสงผลตอการด ารงอยและการเปลยนแปลงของประเพณบชาอนทขล และศกษาและวเคราะหปฏกรยาการพบปะกน ทางวฒนธรรมระหวางวฒนธรรมภายนอกและวฒนธรรมทองถนผานพธกรรมของประเพณบชาอนทขล

การศกษาครงนเปนการวจยเชงคณภาพเกบรวบรวมขอมลจากผเชยวชาญดานประเพณบชาอนทขล ประชาชนภายในจงหวดเชยงใหมและประชาชนทวไปดวยวธการสมภาษณเจาะลก การสมภาษณแบบไมเปนทางการ การสงเกตการณแบบมสวนรวมและการสงเกตการณแบบไมมสวนรวม รวมกบการศกษาจากเอกสารทางวชาการ ต านาน และงานวจยทเกยวของ

ผลการศกษาพบวาบรบทของเมองเชยงใหม และประเพณบชาอนทขล มความสมพนธ ซงกนและกนกลาวคอ บรบทชมชนเมองเชยงใหม เปนปจจยใหก าเนดประเพณ บชาอนทขลและประเพณบชาอนทขลกชวยธ ารงรกษาชมชนใหคงอยสบตอมา ในดานสถานภาพของประเพณบชาอนทขล พบวา การจดงานประเพณบชาอนทขล ในยคดงเดมเปนหนาทของกษตรยและขาราชบรพารโดยมประชาชนชาวเชยงใหม เปนผรวมงาน ในชวงวนแรม 12 ค าเดอน 8 เหนอ ถงวนขน 4 ค า เดอน 9 เหนอของทกป ณ บรเวณกลางเมอง มพธกรรมทส าคญคอ การเซนสงเวยเทพยดาอารกษ ผบานผเมอง กมภณฑ การทรงผเจานาย การประโคมฆองกลองเพอบชาเทพารกษและเสาอนทขล และการใสขนดอก การจดงานประเพณบชาอนทขลในยคฟนฟเปนหนาทของเจาผครองนครเชยงใหมและขาราชบรพารโดยมประชาชนชาวเชยงใหมเปนผรวมงานในชวงวนแรม 12 ค าเดอน 8 เหนอ ถงวนขน 4 ค า เดอน 9 เหนอของทกป ณ วดเจดยหลวงวรวหาร มพธกรรมทส าคญ

30

คอ การเซน สงเวยเทพยดาอารกษ ผบานผเมอง กมภณฑ การทรงผเจานาย การใสขนดอก การซอพนเมอง การฟอนหอกฟอนดาบและพธอบรมสมโภชเสาอนทขล

ผลการวเคราะหการผลตซ าเพอสบทอดประเพณบชาอนทขลผานพธ กรรม พบวาคณลกษณะดานผ จดงาน ผเขารวมงาน พธกรรม เครองสกการบชา สถานท เวลา การแสดง ศลปวฒนธรรม บทบาทหนาท ความหมายของประเพณบชาอนทขล ความหมายของเสาอนทขล และความหมายของพธกรรมการใส ขนดอกจะเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอมของเมองโดยเฉพาะในประเดนดานการปกครองบานเมองและเหตการณบานเมองทเขามาเกยวของในแตละยคแตละสมย

ธญจรา ศรค า (2552) ไดท าการศกษาเรอง “ การสอสารกบการผลตซ าเพอสบทอดพธกรรมสามปสรวงขาวของชมชนไทลอบานลา อ าเภอเชยงค า จงหวดพะเยา ” มงศกษาเกยวกบสถานภาพของสอพธกรรมสามปสรวงขาวตงแตอดตจนถงปจจบน ศกษาถงปจจยทมผลตอการคงอยและเปลยนแปลงของพธสามปสรวงขาว ศกษาบทบาทหนาททางการสอสารของพธสามปสรวงขาวทมตอปจเจกและชมชนในอดตและปจจบน ศกษาถงกระบวนการผลตซ าเพอสบทอดพธสามปสรวงขาว และศกษาถงความสมพนธระหวางตวแปรหรอเงอนไขทเกยวของกบการสอสารเพอสบทอดพธสามปสรวงขาว โดยใชแนวคดเรองสอพธกรรม แนวคดเรองการสอสารกบการผลตและผลตซ าเพอสบทอดวฒนธรรม

ผลการวจยพบวา พธสามปสรวงขาวแบงออกเปน 3 ยคในอดตเปนสอพธกรรมทมความเขมแขง โดยมความสมบรณทงรปแบบ เนอพา คณคาและความหมายอยางแทจรง ตอมาในยค พ.ศ. 2539-2544 พธกรรมสามปสรวงขาวอยในสถานภาพทเรมปวยกระเสาะกระแสะ เนองจากสภาพสงคมละวถชวตทเปลยนแปลงไปตามยคสมย ตอมาในยคปจจบนพบวาอยในสภาพทขางนอกเขมแขงแตขางในกลวงสงผลตอคณคาภายในทลดลงตามไปดวย โดยปจจยทท าใหพธกรรมดงกลาวคงอยถงปจจบนสามารถจ าแนกได 3 ปจจย อนดบแรกคอปจจยภายในบคคล ปจจยภายในชมชน และปจจยภายนอกชมชน ดานบทบาทหนาทนนในระดบปจเจกชนพธสามปสรวงขาวไดท าหนาทในดานการสรางอตลกษณศกดศร สรางความสามคคและมหนาทในการสรางความกตญญรคณ สวนในระดบชมชนมหนาทในการสรางอตลกษณศกดศร สบทอดความเชอ เชอมความสมพนธระหวางวย และเปนการรกษาสอพนบานแขนงอนไว โดยมหนาททเพมขนมาใหมในยคปจจบนคอ เปนจดดงดดนกทองเทยวทสนใจใหเขามาชมและเปนแหลงเรยนรทางวฒนธรรมดวย ในสวนกระบวนการผลตซ าเพอสบทอดวฒนธรรมนนมกใชรปแบบการสอสารแบบปากตอปากใน

31

การถายทอดขอมลชมชนแตขาดการบนทกขอมลเปนลายลกษณอกษรท าใหเนอหา รปแบบของพธกรรมสบทอดมาไมครบถวนท าใหผรบสารขาดความรในพธกรรม สงผลตอการสบทอดพธกรรมในรปแบบทไมครบถวน สมบรณตอไปในอนาคต

ปพชญา วรสารพสทธ (2550) ท าการศกษาเรอง การสอสารเพอสรางความสามคคของชมชนผานการท างานบนเครอขายการสอสารและสอพธกรรมบญจลกฐน โดยมวตถประสงคเพอวเคราะหเปรยบเทยบเครอขายและหนาทของเครอขายการสอสารชวงอดต ชวงเกดแรงปะทะจากภายนอกสชมชนและชวงโครงการสอพนบานสอสารสขเขาไปท ากจกรรมในชมชนเทพมงคลและปจจยทเออ ศกษาสถานภาพและบทบาทหนาทของสอพธกรรมบญจลกฐนทมตอชมชน ศกษาการท าหนาทของเครอขายการสอสารเพอสรางความสามคคตอชมชนผานกจกรรมพธกรรมบญจลกฐน โดยใชระเบยบวธการวจยเชงคณภาพ ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยการสมภาษณแบบเจาะลก และการสงเกตแบบมสวนรวมกบผใหขอมลส าคญจ านวน 40 คน

ผลการวจ ยพบวา เครอขายหลก ไดแก กลม เครอขายวดเทพมงคล ซงพระครมงคลวรวรวฒนเปนแกนน าพระสงฆ และกลมผสงอายมบทบาทหนาทส าคญในการรกษาความเปนกลมเครอขาย ท าหนาทแกปญหาชมชน สรางความสามคค และปจจยภายในคอ ผน าชมชน ปจจยภายนอก คอ นกวชาการ ผประสานงานวจยโครงการ(สพส.) และแรงผลกดนจากภาครฐ สถานภาพสอพธกรรมจลกฐน เคยรงเรองในอดต และก าลงสญหายในปจจบน มบทบาทหนาทหลากหลาย เชน สรางความสามคค แกปญหาชมชนเครอขายการสอสารท าหนาทสรางความสามคคผานกจกรรมจลกฐน ทมการออกแบบกจกรรมจากฐานความรแบบ Action-Reflection ทใชรปแบบการสอสารแบบมสวนรวมในทกขนตอนของกองคาราวานกจกรรม

นอกจากนนในงานวจยนนกวจยยงไดพบกลยทธใหมดานการสอสารทสามารถท าหนาท “พฒนาความเขมแขง” ใหแกสอพธกรรมจลกฐนในเรองของ การครบเครองเรองการสบทอด แนวคดเรองตนไมแหงคณคาทงในแนวดงและแนวนอน รวมทงปญหา วกฤตของผรบสารสอพธกรรม คอกลมเดกและเยาวชน นกวจยพบวา หากใชกลยทธการสอสารทเรยกวา “ Edu-ritual ” เปนการผสมผสานกนระหวาง การใหเรยนร (educate) กบสอพธกรรม ผสมผสานกบการสอสารแบบมสวนรวม กจะสามารถแกไขทงปญหาการดงเยาวชนใหเขามารวมในสอพธกรรม และยงสามารถสบ ทอดพธกรรมไดอยางครบเครองของตนไมแหงคณคาดวย โดยใหความสนใจกบข นตอน การเตรยมการกอนพธกรรมอยางสงสด และน าเอากจกรรรมสมยใหมทเยาวชนคนเคย เชนกจกรรมเขา

32

คายฐานการเรยนรสอพธกรรมกฐนแลน ท าใหเยาวชนไดขยบปญญา เตมเตมความรความเขาใจและทศนคตอยางเตมทกอนจะไปสข นตอนการเขารวมพธกรรมอยางมความหมายและความเขาใจ

สรญพฒน ตนสขเกษม (2547) ท าการศกษาการสอสารและการเปลยนแปลงวฒนธรรมประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน โดยใชวธการวเคราะหเอกสารทเกยวของ และการสมภาษณแบบเจาะลกกลมเปาหมายภายในจงหวดอบลราชธานทเกยวของกบการจดงานประเพณแหเทยนพรรษา โดยมวตถประสงคเพอศกษาวฒนธรรมในการจดงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานทงในอดตและปจจบน และความแตกตางของวฒนธรรมดงกลาวทงสองยคเพอศกษาหนวยงานทมบทบาทในการน าเสนอ และกระบวนการน าเสนองานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธานทงในชวงอดต และ ปจจบน เพอศกษาปจจยดานการสอสารทมผลตอการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมของงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน ในปจจบน

ผลการวจยพบวา วฒนธรรมงานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน ในยคอดต แบงออกไดเปน 2 ชวง คอ ชวงสมยกอนทพระเจานองยาเธอกรมหลวงสรรพสทธประสงคจะเขามาปกครองเมองอบลราชธาน ซงวฒนธรรมของงานประเพณมรปแบบเปนประเพณดงเดมของชมชนทองพถนทกๆ ดาน วตถประสงคของการจดงานเนองจากเปนหลกปฏบตของ ฮต 12 คอง 14 และเพอหวงผลทไดจากการถวายเทยนพรรษา ผท มบทบาท คอ ประชาชนทองถน และ วด ตอมา ชวงสมยทกรมหลวงสรรพสทธประสงคเขามาปกครองเมองอบลราชธาน วตถประสงคของการจดงานเปนไปเพอใชเปนเครองมออกรปแบบหนงในการปกครองเมอง ผท มบทบาทในการจดงานประเพณ ไดแก หนวยงานปกครองทองถนในขณะนน สวนวฒนธรรมงานประเพณแหเทยนพรรษา ในยคปจจบนมวตถประสงคเพอสงเสรมทางดานการทองเทยว ผทเปนแกนน าในการจดงานยงคงเปนหนวยงานปกครองระดบจงหวดทอยในรปของคณะกรรมการจดงานฝายตางๆ ในสวนของหนวยงานทมบทบาทในการน าเสนองานประเพณแหเทยนพรรษา นน ชวงสมยกอนทกรมหลวงสรรพสทธประสงคจะเขามาปกครองเมองอบลราชธาน ไดแก สถาบนครอบครว คอ บาน และ สถาบนทางพทธศาสนา คอ วด โดยทสถาบนครอบครวใชรปแบบวธการน าเสนอผานทางวจนะภาษา และ การน าลกหลานในครอบครวลงมอปฏบตวฒนธรรมดวยตวเอง สถาบนทางพทธศาสนานนใชวธการน าเสนอโดยการเทศนาผานทางพทธชาดก ในชวงสมยทกรมหลวงสรรพสทธประสงคเขามาปกครองเมองอบลราชธานนน หนวยงานทมบทบาท ไดแก หนวยงานปกครองทองถน โดยผทมบทบาทมากทสด ไดแก กรมหลวงสรรพสทธประสงค รปแบบการน าเสนอผานทางตวแทนของทางคมวด และ ใหตวแทนเหลานนน ารายละเอยดไปเผยแพรตอยงชมชนโดยรอบบรเวณวดของตน

33

และในยคปจจบน หนวยงานทมบทบาทในการน าเสนองานประเพณไดแกคณะกรรมการฝายประชาสมพนธ : ส านกงานประชาสมพนธ จงหวดอบลราชธาน และส านกงานการทองเทยวแหงประเทศ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เขต 2 จงหวดอบลราชธาน และ คณะกรรมการฝายประสานงานคมวด : ส านกงานเทศบาลนครเมองอบลราชธาน คณะกรรมการฝายประชาสมพนธมวธการน าเสนอโดยมการน าเสนอกอนลวงหนาชวงวนงานประเพณประมาณ 5-6 เดอน จนถง 1 ป โดยใชสอประชาสมพนธทมความหลากหลาย สวนวธการน าเสนอของคณะกรรมการฝายประสานงานคมวดจะเปนการเชญตวแทนของคมวดมาประชมรวมกนเพอรบฟงรายละเอยดตางๆ สวนปจจยดานการสอสารทมผลตอการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมของงานประเพณแหเทยนพรรษาจงหวด อบลราชธาน ในยคปจจบน ไดแก ปจจยดานผสงสาร ทอยในรปของคณะกรรมการจดงานฝายตางๆ เนองจากวธการในการจดงานและรปแบบของการสอสารในการบงคบบญชาสงการ ซงเปนการสอสารแบบบนลงลาง มายงผปฏบตงาน สรปวา งานประเพณแหเทยนพรรษา จงหวดอบลราชธาน ไดเปลยนจากงานระดบทองถนจดโดยชาวบานและวด มาเปนงานระดบจงหวด และระดบชาต เพอสงเสรมการทองเทยวเปนเรองส าคญ

ศรดา พงษภมร (2547) ท าการศกษากระบวนการสอสารทใชในการจดงานประเพณรบบวของอ าเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ เพอศกษาบทบาทส าคญของผน าทมตอการจดงานประเพณรบบวของอ าเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ และเพอก าหนดกระบวนการสอสารส าหรบการธ ารงรกษาและเผยแพรประเพณทมประสทธผลและประสทธภาพทสด การวจยในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ซงเปนการสมภาษณแบบเจาะลก(Indepth Interview) โดยบคคลทท าการสมภาษณ ไดแก กลมผน าอ าเภอ สมาชกในกลมอ าเภอ บคคลภายนอกพนทอ าเภอบางพลทเคยมาเทยวงานรบบว รวมถงผบรหารและเจาหนาทจากหนวยงานภายนอกทเกยวของ

ผลการศกษาสรปไดวา กระบวนการสอสารในชวงของการเตรยมงานประเพณรบบวจะเกดในกลมขนาดเลกทจดตงขนมาเปนพเศษมากกวาในกลมทมขนาดใหญ และสวนใหญเปนการสอสารแบบเปนทางการ เพราะเปนการคยกนในทประชม แตการสอสารแบบไมเปนทางการยงมใหพบเหนอยท ว ทศทางการสอสารเปนแบบสองทางมทศทางการไหลของสารจากบนลงลาง และในระดบเดยวกน ชวงการถายทอดกจกรรมการตกแตงเรอพบวาสวนใหญใชการปฏบตจรงเปนเครองมอในการถายทอด ซงการสอสารจะมทศทางการสอสารสองทาง ในลกษณะทไมเปนทางการ โดยใชท ง

34

วจนภาษาและอวจนภาษา ผน ามบทบาทส าคญในการถายทอดประเพณและกจกรรมตางๆ โดยใชการสอสารแบบสองทาง รปแบบการสอสารมท งแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ ผน าสวนใหญเปนคนในพนท เปนผสงสารทด เนองจากมความรในเรองประเพณรบบวอยางมาก อกทงยงมทศนคตทดตองานประเพณ ท าใหการสงสารมประสทธภาพ สวนกระบวนการสอสารทมประสทธภาพในการธ ารงรกษาและเผยแพรประเพณขนอยกบทกษะในการสอสารและถายทอดความรของแตละคนเปนส าคญ การสอสารแบบสองทางท าใหการสอสารมความถกตองมากกวาการสอสารทางเดยว สรางความมนใจแกผรบสารมากกวา รวมทงเปดโอกาสใหสมาชกไดท าความเขาใจอยางชดเจน การสอสารแบบไมเปนทางการ เชน การกระจายขาวสชมชนแบบปากตอปากและการถายทอดกจกรรมในงาน เปนกระบวนการสอสารทมประสทธภาพอยางหนงในการธ ารงรกษางานประเพณตอไป

พวงชมพ ไชยอาลา (2543) ท าการศกษาการสอสารเพอสบทอดประเพณบญบงไฟในชมชนชนบท โดยการใชวธการสมภาษณแนวลกเปนหลก เพอศกษารปแบบการสอสาร การมสวนรวมในการสอสาร และปจจยการมสวนรวมในการสอสารเพอสบทอดประเพณบญบงไฟ โดยศกษาจากกลมเปาหมายทเปนสมาชกในครอบครวทมบทบาทเปนผน าคมบาน ผน าประเพณบญบงไฟ และสมาชกทวไป

ผลการวจยพบวาการสอสารในชวงของการเตรยมงานภายในหมบานและคมบานมทศทางการสอสารสองทางลกษณะการสอสารมท งทเปนทางการและไมเปนทางการ มทศทางการไหลจากบนลงลาง จากลางขนบน และในระดบเดยวกน สวนในครอบครวมลกษณะการสอสารทคลายกนแตจะแตกตางตรงททศทางการไหลของสารจะแตกตางกนไปตามบทบาทของการเขารวมกจกรรมของสมาชกในครอบครวและมลกษณะการสอสารทไมเปนทางการเพยงอยางเดยว สวนการสอสารในชวงถายทอดกจกรรมพบวาเกดในกลมระดบหมบานมากทสด (84.62% และพบวาการใชการปฏบตจรงเปนเครองมอในการถายทอดเปนสวนใหญ (4 กจกรรม) ซงการสอสารจะมทศทางการสอสารสองทาง ในลกษณะทไมเปนทางการ โดยมการใชทงวจนภาษาและอวจนภาษา อกทงมการไหลของสารทงจากบนลงลางและในระดบเดยวกน

การสอสารชวงเตรยมการของกลมทง 3 ระดบสมาชกตางมสวนรวมในการสอสารเพอแสดงความคดเหนเปนแนวทางในการปฏบตงานและการตดสนใจ โดยลกษณะของกลมทท าใหเกดการมสวนรวมเพอแสดงความคดเหนเปนแนวทางในการด าเนนงานและตดสนใจในระดบหมบานและคมบานคอ ความสมพนธอนดของสมาชก ผน าเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนสมาชกใหความส าคญ

35

กบประเพณบญบงไฟและการรวมกนท างาน สวนในครอบครวไดแก ความสมพนธอนดและบทบาทการเขารวมกจกรรมของสมาชก สวนรปแบบการสอสารทเปนปจจยตอการมสวนรวมในการสอสารชวงการเตรยมงานกลมทง 3 ระดบ ตางมเหมอนกนคอ ลกษณะการสอสารทมทศทางสองทาง การสอสารทไมเปนทางการ ทศทางการไหลของสารในระดบเดยวกน สวนการสอสารในชวงถายทอดกจกรรมในหมบานและคมบานพบวา ลกษณะของกลมทเปนปจจยตอการมสวนรวมในการสอสารเพอการปฏบตงานและตดสนใจไดแก ความสมพนธของสมาชก ปทสถานของกลมเกยวกบประเพณบญบงไฟและการท างาน สวนรปแบบการสอสารคอลกษณะการสอสารทมทศทางสองทาง การสอสารทไมเปนทางการ สวนในครอบครวปทสถานเกยวกบประเพณและการเชอฟงผใหญเปนปจจยใหสมาชกไดเขามสวนรวมในการสอสารเพอปฏบตงานและตดสนใจในกลมทมระดบสงตอไป

2.6. กรอบแนวคดการวจย

การสบทอดงานประเพณนมสการพระพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ของเยาวชนในฐานะผสงสาร และผรบสาร

บทบาทการมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดงานประเพณนมสการพระพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา

บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา

เยาวชนในฐานะผสงสาร เยาวชนในฐานะผรบสาร อาจารยผฝกสอน

การสบทอดรปแบบ/เนอหา

การสบทอดคณคา

การมสวนรวมในลกษณะผใชรบสาร/ผใชสาร

การมสวนรวมในลกษณะผสงสาร/ผรวมผลต/ผรวมแสดง

การมสวนรวมในลกษณะผวางแผนและก าหนดนโยบาย

บทท 3 วธการวจย

การศกษาเรอง “ บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ” นเปนการศกษาสอพธกรรมคอ ประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ซงเปนพธกรรมทเปนเอกลกษณของประชาชนในจงหวดฉะเชงเทรา โดยศกษาในประเดนของการสบทอดประเพณและการมสวนรวมของเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสารคอเยาวชนทเปนผแสดงในขบวนแห และผรบสารทเขารวมงานในฐานะผรบสารคอเยาวชนทเขารวมงานในฐานะผชม ระเบยบวธวจ ยทผว จ ยเลอกน ามาใชในการศกษาครงน คอ การวจ ยเชงคณภาพ ( Qualitative Research ) โดยน าเอาแนวคดการสอสารแบบมสวนรวม แนวคดเกยวกบสอพธกรรม และแนวคดเรองการผลตและการผลตซ าทางวฒนธรรม มาเปนกรอบในการวเคราะห โดยใชวธการสมภาษณเชงลกเปนหลก ( In-depth interview ) ในการเกบขอมล

3.1. กลมประชากรและกลมตวอยาง

เนองจากการวจยในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ ( Qualitative Research ) ผวจยจงไดใชเกณฑในการคดเลอกกลมตวอยางทเปนแหลงขอมลบคคลโดยพจารณาจากบทบาทและการมสวนรวมในงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร โดยขนตอนการคดเลอกกลมตวอยางเปนการเลอกผใหขอมลหลกแบบเจาะจง ( Purposive Sampling ) จากโรงเรยนในพนทจงหวดฉะเชงเทรา จ านวน 2 โรงเรยน คอโรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร ซงเปนโรงเรยนทมความใกลชดกบวดโสธรวรารามวรวหาร ซงมอปการะคณกบทางโรงเรยน และโรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ ซงเปนโรงเรยนมธยมประจ าจงหวด โดยทง 2 โรงเรยนมการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรอยางตอเนองตงแตอดตจนถงปจจบน โดยผวจยไดมการจ าแนกกลมตวอยางดงน

37

3.1.1 กลมอาจารยผฝกสอน จ านวน 2 คน จากโรงเรยนในพนทจงหวดฉะเชงเทรา ไดแก

ตารางท 3.1 : แสดงลกษณะทวไปของอาจารยผฝกสอน

ชอ-สกล อาย ต าแหนง ระดบการศกษา

สงกด

นายธวชชย นตพนธ 30 ครผชวย ปรญญาโท โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ

น.ส.อโนชา เทยงพมล 29 ครผชวย ปรญญาตร โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร

3.1.2 กลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร ไดแก นกเรยนทศกษาในโรงเรยนสงกดพนทจงวดฉะเชงเทราทมประสบการณในการเขารวมงานประเพณในฐานะผสงสาร จ านวน 2 โรงเรยน โรงเรยนละ 5 คน ไดแก

ตารางท 3.2 : แสดงลกษณะทวไปของกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร

ชอ-สกล ระดบการศกษา สงกด

น.ส.ภทรพร ทองกอน มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ

นายกองพล กลนดาวลอย มธยมศกษาปท 4 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ

ด.ญ.เมธวลน วญญาณ มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ

ด.ญ.ประกายวรรณ พวงชวงโชต มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ

ด.ญ.จนทมา มยมณ มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ

นายจรภม ชนหะศร มธยมศกษาปท 6 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร

น.ส.ราตร จอยศร มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร

ด.ญ.พรทพย แกวกง มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร

ด.ญ.กฤษณา แฉงเจรญ มธยมศกษาปท 2 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร

ด.ญ.พมพกานต โฉมศร มธยมศกษาปท 2 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร

38

3.1.3 กลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร ไดแก นกเรยนทศกษาในโรงเรยนสงกดพนทจงวดฉะเชงเทราทเคยมประสบการณในการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร ในฐานะผรบสาร จ านวน 2 โรงเรยน โรงเรยนละ 5 คน ไดแก

ตารางท 3.3 : แสดงลกษณะทวไปของกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร

ชอ-สกล ระดบการศกษา สงกด

นายณฐพงศ สขเจรญ มธยมศกษาปท 6 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ

น.ส.ดสตา อมรรตนาชย มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ

นายธนทรพย ทศนา มธยมศกษาปท 4 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ

ด.ญ.ณชกานต พพรรธกลเดช มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ

ด.ญ.ขนษฐา พฒนวงศงาม มธยมศกษาปท 2 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ

น.ส.ศภรตน จลมตร มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร

น.ส.ภานมาศ ชาภกด มธยมศกษาปท 4 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร

นายอรรชวนทร ฝอยทอง มธยมศกษาปท 4 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร

ด.ช.หรรษวรรช ยาปะละ มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร

ด.ช.ศกรนทร พงผก มธยมศกษาปท 2 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร

รวมกลมเปาหมายทงสน 22 คน แบงเปนอาจารยผฝกสอน 2 คน และเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสารและผรบสารจ านวนทงสน 20 คน 3.2. เครองมอในการศกษา

เครองมอทใชในการวจยครงนจะเปนแบบสมภาษณเชงลก 3 ฉบบเพอใชสมภาษณเชงลกกบกลมตวอยางทง 3 กลม โดยมแนวค าถามดงน

3.2.1 แนวค าถามเชงลกส าหรบกลมอาจารยผฝกสอน ประกอบดวยแนวค าถามตอไปน

- แนวค าถามเกยวกบบทบาทดานการสอสารเพอการสบทอดงานประเพณ เชน

39

ค าถามเกยวกบความรและการถายทอดเรองประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ,ค าถามเกยวกบรปแบบของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร, ค าถามเกยวกบคณคาของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

- แนวค าถามเกยวกบบทบาทดานการเสรมสรางการมสวนรวม เชนค าถามเกยวกบ

รปแบบการฝกสอน การเตรยมงาน และคดเลอกเยาวชนในการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร และ แนวทางการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดงานประเพณในอนาคต

3.2.2 แนวค าถามเชงลกส าหรบกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร ประกอบดวยแนวค าถามตอไปน

- แนวค าถามเกยวกบบทบาทดานการสอสารเพอการสบทอดงานประเพณ เชน

ค าถามเกยวกบความรเรองประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ,ค าถามเกยวกบรปแบบของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร, ค าถามเกยวกบคณคาของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร - แนวค าถามเกยวกบบทบาทดานการเสรมสรางการมสวนรวม ค าถามเกยวกบรปแบบการฝกซอม ,กระบวนการรปแบบการเตรยมกจกรรมและคดเลอกเยาวชนเพอการแสดงงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร และความคาดหวงตอการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรในอนาคต

3.2.3 แนวค าถามเชงลกส าหรบกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร ประกอบดวยแนวค าถามตอไปน

- แนวค าถามเกยวกบบทบาทดานการสอสารเพอการสบทอดงานประเพณ เชน

ค าถามเกยวกบความรเรองประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ,ค าถามเกยวกบรปแบบของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร, ค าถามเกยวกบคณคาของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

- แนวค าถามเกยวกบบทบาทดานการเสรมสรางการมสวนรวม เชนค าถามเกยวกบ

ความคาดหวงและโอกาสในการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรในอนาคต

40

3.3. การทดสอบคณภาพเครองมอ ใชการสรางเครองมอแนวทางการวเคราะหขอมล จากการศกษาแนวคด ทฤษฎและ

งานวจยทเกยวของ จนไดเปนแนวทางของแบบสอบถามเบองตนและน าสงใหอาจารยทปรกษาพจารณาซ า เพอแกไขและปรบปรงจนสมบรณกอนน าไปบนทกและวเคราะหขอมลทไดจากการศกษาตอไป

ความตรง (Validity) ของแบบสอบถามมการวดแบบผวเผน (Face Validity) เพอวดความตรงของเนอหาในแบบสอบถามตรงกบวตถประสงคในการแบบสอบถามและสอดคลองกบจดประสงคในการท าวจยครงน 3.4. วธการเกบรวบรวมขอมล

การศกษาวจยในครงนใชการวจยเชงคณภาพ ( Qualitative Research ) ซงไดก าหนดวธการเกบรวบรวมขอมลดงน

3.4.1 ขอมลปฐมภม ( Primary Data ) ขอมลปฐมภมไดมาจาก

การสมภาษณเจาะลก ( In-depth interview ) บคคลโดยคดเลอกจากบทบาทหนาท

การเขามามสวนรวมในพธกรรมอนประกอบดวย อาจารยผฝกสอน เยาวชนทเปนผ

แสดง และเยาวชนทเปนผเขาชมงาน โดยผวจยใชอปกรณบนทกเสยงในการเกบ

ขอมล

การลงพนทสงเกตการณเตรยมงานและการฝกซอมของเยาวชนกอนการจดงานเพอใช

เปนขอมลประกอบการศกษาวจย

3.4.2 ขอมลทตยภม (Secondary Data) ไดแก เอกสาร วทยานพนธ หนงสอ เวบไซตทมขอมลเกยวของกบประวตความเปนมา ลกษณะรปแบบของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรและสอพธกรรม

3.5. วธการวเคราะหขอมล ในตอนตนผวจยไดเรมจากการทบทวนบทความและงานวจยตางๆ ทเกยวของกบสอ

พธกรรมแตละรปแบบ แตละชมชนซงมความแตกตางกนตามสภาพแวดลอมและวฒนธรรม เพอ

41

ท าความเขาใจเกยวกบหลกเกณฑการศกษาดานสอพธกรรม และวเคราะหบทบาทของผมสวนรวมในงานประเพณตามมตของการสอสาร เมอไดเกณฑการศกษาเกยวกบสอพธกรรมแลว ผวจยไดท าการเกบขอมลภาคสนามเพอศกษาถงบทบาทของกลมตวอยางในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรโดยการสมภาษณ ( In-depth interview ) กลมตวอยางกลมตางๆ ในประเดนทเกยวของ จากนนน าขอมลทไดจากการสมภาษณมาวเคราะหและประมวลผลกบทฤษฎ ตลอดจนงานวจยตางๆทเกยวของเพออธบาย บทบาทการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ของเยาวชนในฐานะผสงสาร และผรบสารในปจจบน และระดบการสอสารแบบมสวนรวมในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของเยาวชน ในจงหวดฉะเชงเทรา และ โดยทงหมดนจะน าเสนอในรปแบบของขอมลเชงพรรณนา

บทท 4

ผลการวจย

ในการศกษาเรอง “ บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

จงหวดฉะเชงเทรา ” มวตถประสงคเพอศกษาการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ของเยาวชนในฐานะผสงสารและผรบสาร พรอมทงศกษาบทบาทการสอสารแบบมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา โดยการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณ ส าหรบการน าเสนอผลการวจยในครงน ผศกษาไดแบงออกเปน 2 สวนดงน

4.1. ขอมลเกยวกบประวตความเปนมาของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธ โสธรจงหวดฉะเชงเทรา

เปนขอมลทตยภมทไดจาการศกษาและทบทวนขอมล จากสอออนไลนทมขอมลเกยวของกบประวตความเปนมา ลกษณะรปแบบของงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรและสอพธกรรม โดยการเกบขอมลจากสอออนไลนในครงน เปนการเกบขอมลจากเวบไชต ซงทง 2 แหลงขอมลเปนการน าเสนอในรายการเดยวกน โดยใชชอรายการเจอโจทย EP.02 ตอน นมสการหลวงพอพทธโสธร ประกอบดวยผใหขอมลจ านวน 2 ทานเกยวกบประวตความเปนมาของการจดงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรดงน

1. นายสวฒน สวางเวยง โฆษกวดโสธรวรารามวรวหาร

ภาพท 4.1 : รายการเจอโจทย EP.02 ตอน นมสการหลวงพอพทธโสธร

43

2. นายวรตน วโรจนนปถมภ (วฒนธรรมจงหวดฉะเชงเทรา)

ภาพท 4.2 : รายการเจอโจทย EP.02 ตอน นมสการหลวงพอพทธโสธร

โดยผใหขอมลทง 2 ไดกลาวถงประวตความเปนมาและความส าคญของการจดงานเปนใน

ทศทางเดยวกนคอ ประเพณงานแหหลวงพอพทธโสธร เปนประเพณทส าคญของจงหวดฉะเชงเทรา โดยจงหวดฉะเชงเทรา รวมกบวดโสธรวรารามวรวหาร และหนวยงาน องคกร ตลอดจน พอคาประชาชนชาวจงหวดฉะเชงเทรา รวมกนจดงานแหหลวงพอพทธโสธร เปนประจ าทกป ยาวนานกวา 125 ปมาแลว ตามประวตความเปนมาเมอปพ.ศ.2434 ชาวบานในจงหวดฉะเชงเทรา ไดเจบปวยจากโรคฝดาษ โรคหา ฝนไมตกท าใหเกดความแหงแลงอยางมาก ชาวบานจงหนมาหาทพงทางใจตามพทธศาสนา ไดมาบนบาลศาลกลาวกบหลวงพอโสธรวาถาหากดลบนดาลใหหายจากโรคภยไขเจบ และฝนตกตองตามฤดกาลไดกจะจดงานสมโภชให ดวยความศกดสทธขององคหลวงพอจงบงเกดฝนตก แผนดนกอดมสมบรณ โรคภยไขเจบกทเลาลง และหายไปในทสด ดวยความศรทธาในองคหลวงพอโสธร ชาวบานจงจดงานสมโภชใหกบองคหลวงพอเปนประจ าทกป

ดวยมลเหตเรองความศกดสทธของหลวงพอโสธรและความศรทธาจงไดเกดเปนประเพณนบแตนน โดยจดมาประจ าทกปใกลเคยงกบชวงงานลอยกระทง โดยงานจะจดอยในชวงวนลอยกระทงปจจบนงานนมสการหลวงพอพทธโสธร หรองานแหหลวงพอโสธรจะมการแหทางบกในวน 12 ค าเดอน 12 โดยจะมพธบวงสรวงทางศาสนาน าโดยผวาราชการจงหวด โดยใชการถวายไขตมเปนจ านวนมากเปนเครองบวงสรวงหลก ชาวแปดรวจะอญเชญหลวงพอพทธโสธร มาแหรอบเมอง โดยอญเชญหลวงพอพทธโสธร ประดษฐานบนรถขนาดใหญทตกแตงประดบประดาอยางสวยงาม พรอมกบน ามนตส าหรบประพรมประชาชนทเขาไปนมสการองคหลวงพอพทธโสธร สองขางทางท

44

ขบวนแหผานไป นอกจากน ยงมสถานศกษา หนวยงาน องคกรตางๆ รวมจดรถตกแตงสวยงาม จดเปนขบวนแห และมสถานศกษาในพนทรวมจดวงดรยางคและรวขบวนแหหลวงพอพทธโสธร พรอมจดการแสดงประกอบอยางสวยงามซงเปนทสนใจของประชาชนเปนอยางมาก ท าใหมประชาชนมารวมงานกนอยางหนาแนน เมอถงวนงานแหหลวงพอพทธโสธร สถานศกษาในเมองแปดรวจะหยดการเรยนการสอน เพอรวมใจกนจดกจกรรมในขบวนแหหลวงพอพทธโสธร และเปดโอกาสใหนกเรยน นกศกษาไดเทยวชมขบวนแหกนอยางสนกสนาน สวนการแหทางน าในวนขน 14 ค า และวนขน 15 ค า เดอน 12 ในการแหหลวงพอพทธโสธรทางน านนจะแบงออกเปน 2 ขบวนคอ โดยขบวนแรกเดนทางไปทวดบางกรด วดผานตตาราม จอดเทยบทาทอ าเภอบานโพธ และขบวนท 2 จะเดนทางไปทตลาดบานใหม วดจกเฌอ จอดเทยบทาทอ าเภอบางคลา นอกจากนยงมการแขงกฬาทางน าหลากหลายประเภทอกดวย

45

ภาพท 4.3 : ภาพขาวพธการบวงสรวงประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา

46

ภาพท 4.4 : ภาพขาวขบวนแหงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา

47

4.2. ขอมลดานรปแบบการสบทอดและการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชน

ของในประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร เปนขอมลปฐมภมไดมาจากการสมภาษณเจาะลก ( In-depth interview ) บคคลโดยคดเลอก

จากบทบาทหนาทการเขามามสวนรวมในพธกรรมอนประกอบดวย อาจารยผฝกสอน เยาวชนทเปนผแสดง และเยาวชนทเปนผเขาชมงาน โดยผศกษาไดแบงออกเปน 3 ตอน ดงน

ตอนท 1 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง

จากการศกษา พบวาลกษณะตางๆของกลมตวอยาง โดยการแบงกลมตวอยางตามกรอบแนวคดการวจย ดงน

1. กลมอาจารยผฝกสอน พบวามลกษณะทวไปดงน

ตารางท 4.1 : ลกษณะทวไปของอาจารยผฝกสอนและระยะเวลาการมสวนรวม

ชอ-สกล อาย ต าแหนง ระดบการศกษา

สงกด จ านวนปทมสวนรวม

นายธวชชย นตพนธ 30 ครผชวย ปรญญาโท โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ 15 น.ส.อโนชา เทยงพมล 29 ครผชวย ปรญญาตร โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร 14

จากตารางท 1 พบวา กลมอาจารยผฝกสอนทง 2 คน มอายระหวาง 30 ป และ 29 ป ปจจบนด ารงต าแหนงครผชวย สงกดโรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ และโรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร โดยมระดบการศกษาในระดบปรญญาโท 1 คน และปรญญาตร 1 คน ทง 2 คนเรมเกยวของกบงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมาเปนเวลา 15 ป และ 14 ป โดยนายธวชชย นตพนธเรมมความเกยวของและมสวนรวมกบงานประเพณตงแตขณะศกษาอยในระดบมธยมศกษาของโรงเรยนในพนทจงหวดฉะเชงเทราเมอครงเรยนอยช นมธยมศกษาตอนตน เปนการมสวนรวมในฐานะผรวมแสดงในขบวนแห และเมอเรยนจบชนมธยมศกษาตอนปลายกยงมการกลบมาชวยเหลอโรงเรยนในการควบคมการแสดงอยางตอเนองจนถงปจจบน ในสวนของ

48

น.ส.อโนชา เทยงพมล เรมมความเกยวของและมสวนรวมกบงานประเพณตงแตขณะศกษาอยในระดบมธยมศกษาของโรงเรยนในพนทจงหวดฉะเชงเทราเมอครงเรยนอยช นมธยมศกษาตอนตนเชนกน เปนการมสวนรวมในฐานะผรวมแสดงในขบวนจนจบชนมธยมศกษาตอนปลาย จากนนไดเปลยนฐานะจากผเขารวมแสดงในขบวนแหเปนผชมขบวนแห แตภายหลงเมอเรยนจบในระดบมหาวทยาลยจงไดกลบเขามาท างานในโรงเรยนพทธโสธรและมบทบาทหนาทในการควบคมการแสดงจนถงปจจบน

2. กลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร พบวามลกษณะทวไปดงน

ตารางท 4.2 : ลกษณะทวไปของกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสารและระยะเวลาการมสวนรวม

ชอ-สกล อาย ระดบการศกษา สงกด จ านวนปทมสวนรวม

นายจรภม ชนหะศร 17 มธยมศกษาปท 6 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร 7

น.ส.ภทรพร ทองกอน 17 มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ 4

น.ส.ราตร จอยศร 16 มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร 3

นายกองพล กลนดาวลอย 15 มธยมศกษาปท 4 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ 5

ด.ญ.เมธวลน วญญาณ 14 มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ 2 ด.ญ.ประกายวรรณ พวงชวงโชต 14 มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ 4

ด.ญ.จนทมา มยมณ 14 มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ 2

ด.ญ.พรทพย แกวกง 14 มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร 2

ด.ญ.กฤษณา แฉงเจรญ 14 มธยมศกษาปท 2 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร 1

ด.ญ.พมพกานต โฉมศร 14 มธยมศกษาปท 2 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร 1

49

จากตารางท 2 พบวากลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสารนนประกอบดวยเยาวชนทศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาตอนตน 6 คน และ ศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย 4 คน รวมทงสน 10 คน โดยจ านวนปทเยาวชนกลมตวอยางมสวนรวมในกจกรรมมากทสดคอ 7 ป ปจจบนศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาปท 6 ซงไดเขารวมกจกรรมอยางตอเนองมาตงแตขณะศกษาในชนประถมศกษา รองลงมาเปน 5 ปจ านวน 1 คน, 4 ป จ านวน 2 คน, 3 ป จ านวน 1 คน, 2 ป จ านวน 3 คน, และ 1 ป ตามล าดบ โดยจ านวนปทเยาวชนกลมตวอยางมสวนรวมในกจกรรมนอยทสดคอ 1 ป ปจจบนศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาปท 2 จ านวน 2 คน

3. กลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร พบวามลกษณะทวไปดงน

ตารางท 4.3 : ลกษณะทวไปของกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสารและระยะเวลาการมสวนรวม

ชอ-สกล อาย ระดบการศกษา สงกด จ านวนปทมสวนรวม

นายณฐพงศ สขเจรญ 17 มธยมศกษาปท 6 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ 8

น.ส.ศภรตน จลมตร 17 มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร 2

น.ส.ดสตา อมรรตนาชย 16 มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ 9

น.ส.ภานมาศ ชาภกด 15 มธยมศกษาปท 4 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร 5

นายธนทรพย ทศนา 15 มธยมศกษาปท 4 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ 6

นายอรรชวนทร ฝอยทอง 15 มธยมศกษาปท 4 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร 4

ด.ช.หรรษวรรช ยาปะละ 14 มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร 5 ด.ญ.ณชกานต พพรรธกลเดช 14 มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ 5 ด.ญ.ขนษฐา พฒนวงศงาม 13 มธยมศกษาปท 2 โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ 3

ด.ช.ศกรนทร พงผก 13 มธยมศกษาปท 2 โรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร 3

50

จากตารางท 3 พบวากลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสารนนประกอบดวยเยาวชนทศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาตอนตน 4 คน และ ศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย 6 คน รวมทงสน 10 คน โดยจ านวนปทเยาวชนกลมตวอยางมสวนรวมในกจกรรมมากทสดคอ 9 ป ปจจบนศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาปท 5 ซงไดเขารวมกจกรรมอยางตอเนองมาตงแตขณะศกษาในชนประถมศกษา รองลงมาเปน 8 ปจ านวน 1 คน, 6 ป จ านวน 1 คน, 5 ป จ านวน 3 คน, 4 ป จ านวน 1 คน, 3 ป จ านวน 2 คน และ 2 ป ตามล าดบ โดยจ านวนปทเยาวชนกลมตวอยางมสวนรวมในกจกรรมนอยทสดคอ 2 ป ปจจบนศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาปท 5 จ านวน 1 คน โดยสวนใหญมการเขารวมงานกจกรรมดงกลาวเนองจากทพกอาศยอยในบรเวณทมการจดงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร

จากการศกษาลกษณะของกลมตวอยางทง 3 กลม ผใหขอมลแตละคนลวนมคณสมบตทแตกตางกนไป แตลกษณะของการเขามามสวนรวมในงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรทคลายคลงกนพบวา กลมตวอยางทมการเขารวมในงานประเพณมาเปนระยะเวลานาน ตางมสวนรวมในงานประเพณดงกลาวตงแตตอนเปนเดกทงสน โดยเปนการเขามามสวนรวมกบทางโรงเรยนและการปลกฝงจากทางครอบครว

ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบการสอสารเพอการสบทอดงานประเพณ

จากการวเคราะห ขอมลเกยวกบการสอสารเพอการสบทอดงานประเพณของกลมตวอยาง ทง 3 กลม ไดขอมลดงน

1. กลมอาจารยผฝกสอน ไดใหความคดเหนดงน 1.1 การถายทอดความรเรองประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

ในดานของความรเกยวกบประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของ กลมตวอยางทง 2 ทาน ไดมความรความเขาใจทคลายคลงกนคอเปนประเพณทมมาอยางยาวนานรอยกวาป จดขนปละ 1 ครงในชวงประมาณเดอนพฤศจกายน โดยเปนการจดงานขนเพอนมสการหลวงพอพทธโสธรของชาวบานในพนท ทมการบนบาลหลวงพอพทธโสธรใหชวยบรรเทาความทกขยากของชาวบาน จากนนชาวบานในชมชนไดรวมจดงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร โดยน าการแสดงละครชาตร ปดทอง ไขไกตมสก ผลหมากรากไม ถวายแกบนหลวงพอโสธร รวมทงมหรสพมากมายและมการจดขบวนแหของแตละโรงเรยน พรอมกบการแหองคหลวงพอโสธรไปรอบจงหวด

51

เพอเปดโอกาสใหคนในชมชนไดมโอกาสสกการะ จงเกดการจดงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรนบแตนนเปนตนมา

“ ตอนแรกเดกกไมไดรเรองอะไร ประเพณนตองทาอะไร เดกกทาตามหนาท ไมรเรองอะไรเลย เราตองเปนฝายสอนวาประเพณนสาคญอยางไร ประเพณทามานานแคไหน เขารวมแลวตวเดกเองไดอะไร เราตองสอนไปเรอยๆ เดกเคาไมรครบ เรากตองบอกเคา เทาททราบวาประเพณนมมานานกวารอยปละ จดทกปชวงกอนลอยกระทง เปนการจดงานเพอสกการะหลวงพอโสธร ทคนไปบนไวตงแตสมยกอนแลวกจดตอเนองมาเรอยๆ ในงานกมงานหลายอยาง มพธตอนเชามไขตมแกบน บางปมเปนแสนฟองทชาวบานนามาไหว แหหลวงพอทางบกและทางนา โรงเรยนของเราจะรวมขบวนในสวนของขบวนแหทางบก ซงเรากตองเสรมเขาไปวาประเพณนมความสาคญอยางไร เพอใหเดกเคาเขาใจในคอนเซปของงาน เรากตองสอนเคาไปเรอยๆ”

( ธวชชย นตพนธ ,อาจารยผฝกสอน, 2558 )

“ เราจะมการใหความรเดก มการแจงวาวตถประสงควาเราทางานนเพออะไร งานเกดขนไดยงไง อยางงานนมสการหลวงพอทางบกทมมาตงแตโบราณ กจะมประวตทเลาตอๆกนมาวาเปนการจดงานใหหลวงพอโสธรทชวยปกปกรกษาดแลคนแปดรว ในงานตอนเชากอนเรมขบวนแหกจะมการทาพธบวงสรวง มไขตมถวาย แลวกมพธอญเชญหลวงพอขนรถแห จะมโรงเรยนในจงหวดทเขารวม นาหลวงพอแหไปเพราะใหประชาชนกราบไหวหลวงพอ มการพรมนามนต แจกสายสญจน ไปตลอดทาง”

( อโนชา เทยงพมล ,อาจารยผฝกสอน, 2558 )

1.2 รปแบบของงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร

ในดานรปแบบของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ทง 2 ทานมทศนะทเปนไป ในทศทางเดยวกน โดยในวนจดงานจะมการจดพธบวงสรวงในชวงเชาเปนการจดโดยหนวยงานราชการ ในลกษณะของการจดเครองบวงสรวงหลกเปนไขตมจ านวนมาก หลงจากเสรจพธจะมพธเปดน าโดยขบวนแหของโรงเรยนประจ าจงหวดคอโรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ ปดทายดวยขบวนแหของโรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหารและขบวนแหหลวงพอพทธโสธร ในขบวนแหเปนการเนนการแสดงทสรางความสนกสนาน มการพฒนาตามแตละยคสมยเพอดงดดความสนใจของประชาชนทมาเขารวมชมขบวนแห ท าใหรปแบบทเปนแกนหลกของงานในเรองของความศรทธาจางหายไป อกทงยงมขอจ ากดในเรองของงบประมาณในการฝกซอมอกดวย

52

“ วนงานตอนเชา กอนทจะมการปลอยขบวนกจะมการจดพธคลายๆกบแกบนหลวงพอ มการถวายไขตมหลายแสนฟองแบงใหชาวบานทมารวมงานดวย ในสวนของขบวนแหกมการพฒนาไปเรอยๆ ตามโลกสมยปจจบน เชนเมอกอนกเดนมขบวนกลองยาว แตรวง แบบไทยๆ แตเดยวนกมโชวอะไรทนาสนใจนาตนเตน ตามสมยนยม เนนความสวยงาม โชวประชาชน หลกขบวนกจะมสวนของหลวงพอโสธร ขบวนสกการะ ขบวนเทดพระเกยรต ขบวนสวยงาม แลวแตตามแตละโรงเรยน ในสวนของโรงเรยนเราเองกมการปรบเปลยนพวกการแสดง จากการทคนรวมขบวนเพมมากขนเรอยๆ ทโรงเรยนเราเฉลยประมาณ 400-500 คน โรงเรยนเรากจะเปนขบวนแรกในทกๆปครบ”

( ธวชชย นตพนธ ,อาจารยผฝกสอน, 2558 ) “ ในแตกอนกบสมยนมความแตกตางในเรองของการแสดงผสมผสานมสากล มเตน จนต

ลลา ลกทง ไทยประยกต แตอยางปทแลวเรากไมมการแสดง เปนการรวมเดนขบวนอยางเดยว บางทงบในการฝกซอมเดกมจากดกตองมการปรบเปลยนใหเหมาะสมตามสถานการณ บางทไมมงบจางชางกตองแตงกนเองรนพชวยรนนอง ชดกอาจเอาของเกามาประยกตบาง เปรยบเทยบจากประสบการณสวนตวทเดมเคยเปนผรวมเดนขบวนเองกบปจจบนทจะตองมาเปนผฝกสอน มการเปลยนแปลงไปคอนขางมากเพราะ เวลา ความสมยใหมมนเพมเขามา บางทกมการนาความทนสมยไปผสมผสานกบประเพณ จนบางครงทาใหเราลมจดเรมตนของงานไป เปนความสนกสนาน สวยงาม ซงทาใหแกนของประเพณไมมหรอมกนอย ”

( อโนชา เทยงพมล ,อาจารยผฝกสอน, 2558 ) 1.3 ดานคณคาของงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร

ในดานของคณคาของงานประเพณทง 2 ทานมทศนะทเหมอนกนและแตกตางกน นายธวชชย นตพนธ ไดใหความคดเหนของคณคาจากงานประเพณในดานของการ เปนทยดเหนยวจตใจจากความเชอทางศาสนา สามารถสรางวนย ความรบผดชอบของเยาวชนในฐานะของผเขารวมการแสดง ในขณะท น.ส.อโนชาเทยงพมล ไดใหความคดเหนของคณคางานประเพณในดานของการสรางความศรทธา ความเลอมใสในพระพทธศาสนาของเยาวชนทเขารวมกจกรรม ทสามารถซมซบเอาศาสนาเปนทยดเหนยวจตใจ

“ ในสวนของโรงเรยนเราทผมดแล เดกทกคนกจะมความเขาใจในสวนของหนาทของตนเอง ตอสงคม อยางปทผานมามเรองวยรนตกน เดกของผมเคากจะมองออก รวาอะไรควรทาไมควรทา เพราะมการปลกฝงใหรบผดชอบตอตนเองและสงคม เดกทมารวมงานกบเรากจะมการเรยนรทกษะ

53

ชวต เดกรจกการเสยสละ มความรบผดชอบ เรยนรการใชชวตมากขน ใชพนฐานเกยวกบศาสนางานประเพณในการดแลเดก ”

( ธวชชย นตพนธ ,อาจารยผฝกสอน, 2558 ) “ นกเรยนทนท งเกอบทงหมดจะรและมความนบถอหลวงพอโสธรเปนทยดเหนยว เพราะเดกๆ

จะคอนขางใกลชดกบกจกรรมทางวด เพราะโรงเรยนเราเปนโรงเรยนทกอตงโดยความอนเคราะหของทางวด ปกตวนพระเรากมใหเดกไปตกบาตร มกจกรรมกวาดลานวดบาง อยางงานเดนขบวนเดกกจะไดในแงของการปลกฝงจากทางดานจตใจใหศรทธาในศาสนา อยางเดกทเดนขบวนเคากจะรสกวาไดบญ ไดทาเพอหลวงพอโสธร”

( อโนชา เทยงพมล ,อาจารยผฝกสอน, 2558 ) นอกจากทศนะของกลมตวอยางทเหนตรงกนในดานของคณคาของงานประเพณทเกยวของกบศาสนาแลว ยงพบทศนะทเหนตางคอ ในดานของคณคาของงานประเพณทสงผลตอเยาวชนเปนในลกษณะของการสรางวนย และความรบผดชอบ ของอาจารยผฝกสอนโรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ สาเหตจากการททางโรงเรยนมการจดการฝกซอมกจกรรมอยางตอเนองและเขมงวด สงผลใหเกดคณคาของงานประเพณทแตกตางกน

2. กลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร ไดใหความคดเหนดงน 2.1 ความรเรองประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

ในดานความรเรองงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของกลมตวอยาง 10 คนนน มทศนะเกยวกบงานประเพณทสอดคลองไปในทศทางเดยวกน แตพบความแตกตางในเรองของระดบความร โดยกลมตวอยางทมสวนรวมในกจกรรมมาเปนระยะเวลานานจะมความรความเขาใจในประวตความเปนมา และความส าคญของงานประเพณ มากกวากลมตวอยางทมจ านวนปในการมสวนรวมในกจกรรมนอยกวา มากกวาครงหนงทราบถงประวตความเปนมาของงานประเพณจากการบอกเลาของครอบครว รองลงมาเปนการเรยนรจากอาจารยผานการเรยนการสอน

“ งานจดเพอเปนการระลกถงหลวงพอโสธรตงแตตอนททานลอยนามา แลวอญเชญทานมาประจาทวด มการถวายไขตม เปนประเพณทกป และกแตละโรงเรยนจะจดขบวนแหนา เพอเปนการแหใหคนแปดรวนมสการพระพทธรปประจาเมอง เดกๆแมกจะพาหนมารอดขบวนแลวกไหวหลวงพอ คนกจะมารอบรบนามนต กบสายสญจน กลางคนกจะมงานกาชาด”

( จรภม ชนหะศร , 2558 )

54

“งานมประวตเกาแก ตงแตตอนทมการเชญหลวงพอมาไวทวด มคนไปขอพรแลวไดตามทขอ กเลยมการจดขบวนแหใหหลวงพอมาเรอยๆ”

( กองพล กลนดาวลอย , 2558 ) “ มงานเพราะเปนการนมสการหลวงพอ เหมอนการขอขมาหรอวาบชาทหลวงพอคมครองดแล

คนบานเรา คนทมาทาบญ วนนนโรงเรยนกจะหยดใหนกเรยนมาดขบวน ”

( ภทรพร ทองกอน , 2558 ) “งานจดเพราะตองมการแหหลวงพอเปนงานประจ าปมการแหหลวงพอไปรอบเมอง โรงเรยน

ทวไปกจะหยดใหนกเรยนไปดขบวน ”

( ประกายวรรณ พวงชวงโชต , 2558 )

“ งานจดเพราะ เปนงานนมสการของทกป แตไมทราบวาจดมานานเทาไหร ” ( พมพกานต โฉมศร , 2558 )

2.2 รปแบบของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

ในดานทศนะของกลมตวอยางในเรองของรปแบบของงานประเพณนมสการนน พบวา กลม ตวอยางไดแสดงถงความคดเหนเพยงรปแบบทเกยวของกบขบวนแหและการแสดง โดยไมมกลมเปาหมายคนใด ใหความคดเหนเกยวกบรปแบบของพธบวงสรวงในชวงเวลากอนการเรมเดนขบวนเลย โดยเมอกลาวถงรปแบบของงานประเพณกลมเยาวชนจะมการนกถงเพยงการแสดงทตนไดเขารวมเทานน

“กจกรรมการแสดงในแตละป อ.จะคดแนวคด (concept) มากอน เชนเมอตอนป 56 มคอนเซป จตรมาลศรสยาม เปนขบวนเกยวกบ 4 ภาค ถอดอกไม แตงตวเปน 4 ภาค นางรากเปน 4 ภาค เปลยนไปไมใหซากนในแตละป”

( จรภม ชนหะศร , 2558 ) “กแลวแตปคะ การแสดงในขบวนกเปลยนไปไมซากนตามแตทครบอก ตามสมยนยม ปท

แลวกมเปนการแสดงอาเซยน มแตงชดหลายประเทศ เพลงในขบวนกมหลายภาษา บางโรงเรยนกเอาครฝร งขนไปเตนบนรถแหกมคะ ปนกจะมเอาจกรยานมาปนในขบวนดวย”

( ภทรพร ทองกอน , 2558 ) “ในขบวนกจะมการละเลน เปนการเตน ประกอบวงโยธวาทต เพลงกตามทเคาฮตๆกน แต

สวนมากจะเปนเพลงสนกสนาน ทกคนในขบวนเตนดวยกนหมด หนเปนดรมเมเยอรกตองเตนดวย ปกอนๆกแคเดนอยางเดยว”

55

( ราตร จอยศร , 2558 )

“ สงทเปลยนแปลงในเรองการแสดงคอขบวนใหญขน แขงแรงขน ดดขน โรงเรยนมการซอเครองดนตรใหมๆเพมขน”

( กฤษณา แฉงเจรญ , 2558 )

2.3 คณคาของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร ในดานทศนะทเกยวของกบคณคาของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของ

เยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสารนนพบวาสวนใหญมความคดเหนหลก 2 เรอง คอ ดานคณคาของงานประเพณทเกยวของกบตนเอง และดานคณคาของงานประเพณทเกยวกบความเชอทางศาสนา ในดานคณคาทเกยวของกบตนเองนนเยาวชนสวนใหญเหนวา การเขารวมงานเปนการท าใหตนเองมระเบยบวนย เรยนรการใชชวตรวมกบผอน มความสามารถพเศษตดตว ส าหรบศาสนามคณคาในแงของการเปนทยดเหนยวจตใจของเยาวชน

“ ครเคยบอกวาเรามาเดนขบวนเพอเปนการบชาหลวงพอโสธร จะไดเปนสวนหนงในการสบสานงานประเพณของแปดรว ทปนงกจดแคครงเดยว นอกจากสบทอดประเพณสงทครสอน ท ฝกซอมมากนาไปใชตอไดเหมอนเปนความสามารถพเศษ”

(จรภม ชนหะศร, 2558 )

“เปนประเพณของแปดรว ภมใจ เปนสวนหนงของประเพณประจาจงหวด ทบานมาถายรป ไดบญดวยเพราะเราเดนถวายหลวงพอ”

( เมธวลน วญญาณ , 2558 )

“ภมใจ ไดผลกบตวเอง มระเบยบวนย แบงเวลา บรหารเวลา รจกผคนหลากหลาย ปรบตวเขากบคนอน”

( ราตร จอยศร , 2558 )

“เวลาไปรวมขบวนกรสกดใจทไดเดน ทาใหหนมความอดทนเพมขน ทบานกดใจทไดเดน แตไมไดเดนตามจะมพเลยงคอยเดนดแล”

(พรทพย แกวกง , 2558 )

“รสกภมใจในการเขารวมงานประจาปของจงหวด ทบานกมาคอยชม”

(จนทมา มยมณ , 2558 )

56

3. กลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร ไดใหความคดเหนดงน

3.1 ความรเรองประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

ในดานของความรเรองประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของกลมเยาวชนทอยใน ฐานะของผรบสาร ซงเปนผรบชมขบวนแหในงานประเพณนนพบวา กลมตวอยางมความรในเรองงานประเพณในหลายระดบแตโดยสวนมากมความรแคในระดบผวเผน ทราบเพยงวางานดงกลาวเปนงานประจ าปของจงหวดฉะเชงเทรา จดเพอนมสการหลวงพอพทธโสธร แตไมมกลมตวอยางทานใดทมความรในเรองของประวตความเปนมาของงานทมมาแตในอดต

“เปนงานประจาจงหวด จดมาหลายป เหนมานานตงแตเดกแลว เพราะขบวนตองเดนผานหนาบาน มการแสดงพวกเตน แลวกรา มวงโยธวาทตนา แมบอกวาเปนงานทจดขนใหหลวงพอโสธร เพราะมคนขอแลวไดตามทขอ หนจาไมคอยไดเทาไหร”

( ดสตา อมรรตนาชย , 2558 )

“ เปนการจดงานของทางวด มพธเอาไขตมมา ไหวหลวงพอโสธร มขบวนแหหลวงพอไปรอบจงหวด ระหวางทางกจะมพระพรมนามนตกบแจกสายสญจน ”

( ณฐพงศ สขเจรญ , 2558 )

“ เปนงานทโรงเรยนมาเดนขบวน หยดใหนกเรยนมาชมขบวนแห ขบวนกเดนจากวดโสธร แลวกวนมารอบตลาด”

( หรรษวรรช ยาปะละ , 2558 )

“ หนไมรเทาไหร แตกอนไมเคยไดเขามาวนทมงาน เพราะไมมใครพาเขามา แตพอหลงๆกมโอกาสมาดขบวนแห เพราะเพอนๆมาเดนขบวนกน”

( ศภรตน จลมตร , 2558 )

3.2 รปแบบของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

ในดานทศนะทเกยวกบรปแบบและงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของ กลมเยาวชนทอยในฐานะของผรบสาร ซงเปนผรบชมขบวนแหในงานประเพณนนพบวา กลมตวอยางทงหมดมความเหนวางานประเพณดงกลาวเปนการจดเพอแสดงใหเหนถง ความบนเทง ความสนกสนาน สวยงาม ลกษณะการแสดงมการปรบเปลยนไปทกๆป

“ สวนมากขบวนเนนความสวยงาม คนเดนขบวนสวนมากจะใสพวกชดไทย แตถาเปนพวก

57

ทเลนดนตรกจะมชดอกแบบนง ในขบวนกจะมพวกปายคาขวญประจาจงหวด ขบวนแหกจะมการหยดแสดงเปนจดๆดวย แลวกมขบวนหลวงพอปดทายแจกสายสญจนทกป ”

( ดสตา อมรรตนาชย , 2558 )

“ มไขตมแจก ในงานตอนเชา โรงเรยนกจะทยอยเดนขบวนนาหนาขบวนของหลวงพอโสธร

เดนไปราไป มแปรขบวนของวงโย กแลวแตวาโรงเรยนจะมอะไรมาโชว”

( ณชกานต พพรรธกลเดช , 2558 )

“ เปนวนทใหนกเรยนมาเดนขบวน มท งเดนแลวกหยดเลนการแสดง การแสดงกมหลายแบบ เตน รา เปนกลมใหญ ถาคนทไมไดเตนหรอรากจะมถอพาน ถอปาย”

( ศกรนทร พงผก , 2558 )

3.3 ดานคณคาของงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร

ในดานทศนะเกยวกบคณคาและงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของกลม เยาวชนทอยในฐานะของผรบสาร ซงเปนผรบชมขบวนแหในงานประเพณนนพบวา เกอบทงหมดใหความเหนเกยวกบคณคาของงานประเพณในดานทเกยวของกบความเชอทางศาสนาและความสมพนธของคนในครอบครว ในลกษณะของการไดรบบญกศลจากการเขารวมงาน ซงแสดงถงการมหลวงพอพทธโสธรเปนทยดเหนยวจตใจของเยาวชน

“ ไดทาบญกบขบวนหลวงพอ ตอนทแหมาปดทาย กอยท บานกทาบญได”

( ณฐพงศ สขเจรญ , 2558 )

“ ไดหยดอยท บาน รอดขบวนแห ญาตทบานอยท อนกมารอดขบวนทหนาบาน กทาใหไดเจอกน กไดพานองๆมารอด”

( ดสตา อมรรตนาชย , 2558 )

“รอรบดายหลวงพอ ไวผกขอมอ เคาจะใหมาเยอะเอากลบบานไปแจก”

( อรรชวนทร ฝอยทอง , 2558)

“ หลวงพอพรมนามนตให แลวกไดความสนกสนานคะ”

( ภานมาศ ชาภกด , 2558 )

จากผลการศกษาเบองตนเปนขอมลเกยวกบการสอสารเพอการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร พบวารปแบบการสบทอดประเพณมการปรบเปลยนไดงายตามสภาพสงคมและ

58

กระแสสงคมภายนอก ส าหรบในประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรนเปรยบไดกบลกษณะรปแบบการแสดงในขบวนแหของเยาวชนแตละโรงเรยน อาทเชน พธบวงสรวงหลวงพอพระพทธโสธร การแสดง และการแตงกาย ซงกลมตวอยางทง 3 กลม มความเหนสอดคลองในทศทางเดยวกนวารปแบบของขบวนแหจะมเปนการปรบเปลยนตามยคสมย ไมมรปแบบเฉพาะทตายตว เนนตามความนาสนใจและความนยมของสงคมในขณะนน เพอดงดดความสนใจของผทชมขบวนแห เดมรปแบบการแสดงจะตงอยบนพนฐานดานความรเกยวกบประวตความเปนมาของงานประเพณ จากการถายทอดของอาจารยผฝกสอนและการบอกเลาจากบคคลในครอบครว แตปจจบนมการปรบเปลยนผสมผสานกบการแสดงตามยคสมยนยมซงท าใหรปแบบมการเปลยนแปลงไปจากเดม

ภาพท 4.5 : พธบวงสรวงหลวงพอพระพทธโสธร

59

ภาพท 4.6 : พธบวงสรวงหลวงพอพระพทธโสธร

ภาพท 4.7 : ขบวนแหองคหลวงพอพระพทธโสธร

60

ภาพท 4.8 : ขบวนแหองคหลวงพอพระพทธโสธร

ภาพท 4.9 : ขบวนแหองคหลวงพอพระพทธโสธร

61

ภาพท 4.10 : ขบวนแหของโรงเรยนทเขารวมงานประเพณ

ภาพท 4.11 : ขบวนแหของโรงเรยนทเขารวมงานประเพณ

62

ภาพท 4.12 : ขบวนแหของโรงเรยนทเขารวมงานประเพณ

นอกจากนยงพบวาสงทสามารถยดเหนยวใหประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรใหสามารถคงอยและยงยนสมบรณตอไปนน เปรยบไดกบคณคาของงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรทแฝงอยเบองหลงการจดงานประเพณอนไดแก ความเชอและความศรทธาในความศกดสทธของหลวงพอพระพทธโสธร พระพทธรปคบานคเมองของประชาชนในจงหวดฉะเชงเทรา ซงกลมตวอยางทง 3 กลม มความเหนสอดคลองในทศทางเดยวกน โดยใหความเหนเกยวกบคณคาของงานประเพณใน 2 ดานคอ คณคาของงานประเพณทเกยวของกบความเชอทางศาสนา ซงเปนพธกรรมทส าคญของชมชน รบรคณคาความส าคญของประเพณดงกลาวโดยการบอกเลา ส งสอน ผานการปฏบตใหเหนจากครอบครว และคณคาของงานประเพณในการเสรมสรางความรบผดชอบและวนยของเยาวชนทเขารวมกจกรรม

63

ตอนท 3 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบบทบาทการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนใน

การสบทอดงานประเพณ

จากการวเคราะห ขอมลเกยวกบการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดงานประเพณของกลมตวอยาง ทง 3 กลม ไดขอมลดงน

1. กลมอาจารยผฝกสอน ไดใหความคดเหนดงน 1.1 รปแบบการฝกสอน / การเตรยมงาน

ในดานทศนะเกยวกบการการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนในรปแบบการฝกสอน/ การเตรยมงาน ของกลมตวอยางทง 2 ทานนนพบวามทศนะทเปนไปในทศทางเดยวกนคอ เยาวชนทจะเขารวมกจกรรมนนตองไดรบการฝกซอมลวงหนาโดยทางโรงเรยนจะมก าหนดการซอมทชดเจน และมการจดกจกรรมเขาคายเพอการฝกซอมโดยเฉพาะดวย ในสวนทศนะทแตกตางกนนน ความเหนจาก นายธวชชย นตพนธ ในฐานะอาจารยผฝกสอน พบวามการเปดโอกาสใหเยาวชนมสวนรวมในการก าหนดและออกแบบการแสดงบนพนฐานการเรยนรของศาสนาและงานประเพณโดยไมมขอจ ากดผานการเรยนรจากการเรยนการสอนในโรงเรยน แตส าหรบ น.ส.อโนชา เทยงพมล ในฐานะอาจารยผฝกสอน มความเหนวาเยาวชนทจะสามารถเขารวมกจกรรมไดนนตองตองมความพรอมในดานทนทรพยเปนหลก และตองมความสมครใจในการเขารวมกจกรรม ซงถอเปนขอจ ากดในการเขารวมกจกรรม ในดานการเตรยมงานแสดงในแตละปนนจะเปนการก าหนดรปแบบโดยการประชมรวมกนของอาจารยผท เกยวของ จากนนจงน าผลทไดมาถายทอดตอแกเยาวชน

“ การคดการแสดงในขบวนในแตละป เราจะมแนวคด (concept) ใหเดก ซงทางโรงเรยนจะกาหนดมา แลวใหแตละคนมาชวยเสนอวาอยากใหเปนอยางไร ใชความร ความสามารถของเดกๆ มาเตมเตมในรายละเอยด ปลกฝงใหรบผดชอบตอตนเองและสงคม เดกทมารวมงานกบเรากจะมการเรยนรทกษะชวต เดกเสยสละเปนรบผดชอบ เรยนรการใชชวตมากขน ใชพนฐานเกยวกบศาสนางานประเพณในการเรยนร นอกจากนกยงมการเสรมสรางความรจากการเรยนในหองเรยน ในวชาเกยวกบชมชน แตสวนมากจะเนนใหเดกเขาไปมสวนรวมในกจกรรมตางๆเพมมากขน กจกรรมชมชน หรอวาประเพณ เมอเคาไปมสวนรวมเคากจะรสกอน หรอวาเคามความสาคญนะ มบทบาทนะ รนนองเหนกจะเอาอยาง และสบทอดประเพณตอไปเรอยๆ ”

( ธวชชย นตพนธ ,อาจารยผฝกสอน, 2558 )

64

“ รปแบบการแสดง ตองประยกตมากขนเพราะงบประมาณทมจากด พอเดกทตองออกเงนเองกอาจทาใหปดโอกาสในการเขารวม ชดทกปเปลยนตลอด กจะมเดกทสมครใจมาสมครเองถาเคามทนทรพย เพยงพอ แตงหนาเองครกบรนพชวยแตง การฝกซอมกจะมกอนลวงหนาทจะจดงานประมาณเกอบ 3 เดอนกตองใหเดกมาซอมทโรงเรยน เรามขอตกลงรวมกนอยกอนแลวถาสมครใจมาเดนขบวนแหกตองมวนยในการซอม ”

( อโนชา เทยงพมล ,อาจารยผฝกสอน, 2558 ) 1.2 การคดเลอกเยาวชนในการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร

ในดานความทศนะเกยวกบการการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนในรปแบบการ คดเลอกเยาวชนในการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรของกลมตวอยางทง 2 พบวามทศนะในทศทางเดยวกนคอ การคดเลอกเยาวชนเพอเขารวมกจกรรมจะเปนการคดเลอกจากเยาวชนทมความสนใจในดานของดนตร และนาฏศลป ซงทง 2 โรงเรยนมจดกจกรรมในลกษณะของชมรมหรอชมนม เพอเปดโอกาสใหเยาวชนทสนใจสมครเขารวม นอกจากนยงมการสบทอดการเขารวมกจกรรมผานความสมพนธในรปแบบของรนพและรนนองดวย

“การคดเลอกเดก มมาจากการทเดกเกดความสนใจในเรองของการเลนดนตร เรามชมรมของเรยน นกเรยนทเขามากจะมาฝกซอมไปเรอยๆจนเกดความเชยวชาญ มการเลนตามรนพ เหนรนพเปนไอดอล กสบทอดรนตอรน ความสมพนธรนพรนนองทนด มาก เนนการสบทอดสนทมากกวาเพอนในหอง เพราะเรามการจดเขาคาย เดกกจะสนทสนมกนมากขน”

( ธวชชย นตพนธ ,อาจารยผฝกสอน, 2558 ) “ การคดเลอก ปจจบนทน จะมหองทเปนวชาเอกทเปนนาฏศลปกบดนตรสากล มมา

ประมาณ 4 ป ซงเกยวของกบกจกรรมในขบวนแห กมเดกในสงกดอยแลว สวนเดกคนอนทสนใจกจะมาซอมเชา-กลางวน-เยน หรอวาวนเสาร กเปดใหเดกเขาชมนม การหาเดกมารวมขบวนบางครงเดกกตองมการเสยคาใชจายในเรองของชดดวย เพราะงบประมาณทมจากด เดกเขารวม กวา 200 คน แลวแตลกษณะขบวน ตามความสมครใจของเดกๆ แลวเรามาคดอกท รนพรนนองสนทสนม เนนการอยเปนครอบครว ครกคอยดแล ”

( อโนชา เทยงพมล ,อาจารยผฝกสอน, 2558 ) 1.3 แนวทางการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดงานประเพณในอนาคต

ในดานทศนะเกยวกบการการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอด

65

งานประเพณในอนาคตกลมตวอยางทง 2 พบวามทศนะทแตกตางกน นายธวชชย นตพนธ ในฐานะอาจารยผฝกสอน ใหมมมองในดานของการสรางความเขมแขงของการสบทอดในระบบรนพรนนอง สวน น.ส.อโนชา เทยงพมล ในฐานะอาจารยผฝกสอน ใหมมมองในดานของการปรบเปลยนรปแบบในการจดกจกรรมเพอเปดโอกาสใหเยาวชนไดเขามามสวนรวมมากยงขน

“ เดกทจะมาเขารวมตองผานการคดเลอกและการฝกซอม มการเปลยนแปลงเดกจากรนส

รน เมอเดกเกาจบไปกจะมเดกใหมเคามาแทนท เราจะมการปลกฝงจากเดกรนพใหทางานเปน จากนนจงใหรนพถายทอดไปสเดกรนนอง เปนระบบรนตอรน แตเรากตองฝกอยางตลอดเพอวางเปนแนวทางใหเดกเคา แนวทางในอนาคต ในการใหเดกเขามามสวนรวม ในกรณ โรงเรยนของเราแนวทางกยงเปนแบบเดมอยใชระบบพนองสบทอดรนตอรน ”

( ธวชชย นตพนธ , อาจารยผฝกสอน, 2558 )

“ คงตองปรบเปลยนรปแบบการแสดง ตองประยกตมากขนเพราะงบประมาณทมจากด พอเดกทตองออกเองกอาจทาใหปดโอกาสในการเขารวม เพราะเดกบางคนมความสามารถ ตงใจทจะมาเดนขบวน แตไมมเงนพอทจะออกคาชดเอง ชดทกปกตองเปลยนตลอด กจะมเดกบางคนทสมครใจมาสมครเองถาเคามทนทรพย เพยงพอ ทางโรงเรยนกตองไปลดคาใชจายสวนอน เชน ใชวธการ แตงหนาเองใหครกบรนพชวยกนแตง”

( อโนชา เทยงพมล ,อาจารยผฝกสอน, 2558 )

2. กลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร ไดใหความคดเหนดงน 2.1 รปแบบการฝกซอม

ในดานทศนะของการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนทรวมกจกรรมในฐานะผสงสารเกยวกบรปแบบการฝกซอมของกลมตวอยางพบวา ทงหมดมความคดเหนไปในทศทางเดยวกน โดยรปแบบของการฝกซอมทง 2 โรงเรยนจะมรปแบบและก าหนดการทแนนอนผานการควบคมของอาจารยผฝกสอน

“ ครจะใหไปเขาแคมป นอนทโรงเรยน 4 อาทตย ซอมระหวางเปดเทอมดวย”

( กองพล กลนดาวลอย , 2558 )

“มเขาคายทโรงเรยนนอนโรงเรยนเลยตอนปดเทอม กจะมซอมตงแตเชาจนถงมด พอเสารอาทตยกไดกลบบาน

66

(ภทรพร ทองกอน , 2558 )

“ โรงเรยน เขาคายซอมทกวน เสาร-อาทตยกจะไดกลบบาน ถาชวงโรงเรยนเปดกจะไดซอมเฉพาะตอนเลกคะ”

( ประกายวรรณ พวงชวงโชต , 2558 )

“ เปดเทอม มาซอม เชา-กลางวน –เยน ถาตอนปดเทอมกเรมตอนเกาโมง ถงบายสามโมง”

( จระภม ชณหะศร , 2558 )

“เลอกเขาชมนมกจะมการซอมใชออกงานหลายๆงานเปนประจา ซอมเกอบทกวน”

( ราตร จอยศร , 2558 )

2.2 รปแบบการเตรยมกจกรรมการแสดงและคดเลอกเยาวชนเพอเขารวมงานประเพณนมสการ

หลวงพอพระพทธโสธร

ในดานทศนะของการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนทรวมกจกรรมในฐานะผสง สารเกยวกบรปแบบเตรยมกจกรรมการแสดงและคดเลอกเยาวชนของกลมตวอยางพบวา มความเหนทแตกตางกน ในเรองของรปแบบการเตรยมกจกรรมนนพบวากลมตวอยางมมสวนรวมมากจะเปนกลมตวอยางทไดรบการคดเลอกเขารวมกจกรรมตดตอกนมาเปนเวลาหลายป โดยโอกาสในการชวยอาจารยผฝกสอนตระเตรยมการแสดง ในขณะทกลมตวอยางทมประสบการณในการเขารวมกจกรรมนอย มความเหนวาตนเองไมมสวนรวมในการเตรยมกจกรรมดงกลาวเนองจากเปนหนาทของอาจารผฝกสอนและเยาวชนรนพ และในสวนของการคดเลอกเพอเขารวมกจกรรมนนทงหมดใหความคดเหนในทศทางเดยวกน คอเปนการเขารวมจากการเขารวมชมรมและชมนมในแตละโรงเรยนผานความสมพนธระหวางรนพและรนนองทแนนแฟน

“ปแรกครมาชวนเลนดนตร เขาชมรม ทกปกตองปรบเรองการแสดง หนกเปนคนแสดงแตละปกจะมแนวคด (concept) มา ปไหนจะเปนแนวไหน”

( ภทรพร ทองกอน , 2558 )

“ตอนซอมครมถามความเหนบางแลวแตวาจะปรบอะไรยงๆไง ถาทาไมไดกจะเปลยนไปใหนกเรยนทาไดทกคน”

( ราตร จอยศร , 2558 )

67

“ มชมนมอยแลวนองทมาสมครเรยนจะมเครอขายของหองเรยนเครอขาย ดนตรนาฏศลป ท นองๆแตละคนเลอกเรยนอยแลว ความสมพนธรนพรนนองแนนแฟน ชวยกนสอนชวยกนคดทา”

( จระภม ชณหะศร , 2558 )

“ ไมไดชวยคดการแสดง สวนมากรนพกบคร ”

( พรทพย แกวกง , 2558 )

2.3 ความคาดหวงตอการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรในอนาคต ในดานทศนะของการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนทรวมกจกรรมในฐานะผสงสาร

เกยวกบความคาดหวงตอการเขารวมงานประเพณในอนาคตของกลมตวอยางพบวา ความคดเหนทเปนไปในทศทางเดยวกน คอตองการใหมผเขารวมงานประเพณในฐานะผชมในปรมาณทเพมมากขน และมความตองการในการมเขาไปมสวนรวมเกยวกบการเตรยมกจกรรมการแสดงรวมกบอาจารยผฝกสอน

“ อยากใหคนมาดเยอะๆ หนตงใจซอมมาเตมท เดยวนคนมาดนอย ”

( ราตร จอยศร , 2558 )

“ ตอไปหนเรยนจบ กจะมารอดขบวน กอยากใหจดไปแบบนตลอดไป”

( จระภม ชณหะศร , 2558 )

“ อยากชวยรนพคดทา คดชดทจะใชบาง”

( จนทมา มยมณ , 2558 )

“ คนมาดนอยปทแลวกไมไดเดนรอบตลาด เพราะมเดกเทคนคตกนกลางทางขบวนเลยเดนตออกนดจนถงโรงเรยน แลวกเลกเดนไปเลย กไมอยากใหมแบบนอกคะ”

( ภทรพร ทองกอน , 2558 )

3. กลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร ไดใหความคดเหนดงน 3.1 ความคาดหวงจากการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร

ในดานทศนะของการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนทรวมกจกรรมในฐานะผรบสาร เกยวกบความคาดหวงจากการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรของกลมตวอยางพบวามความคดเหนในทศทางเดยวกน คอ การเขารวมกจกรรมเปนการเปดโอกาสใหตนเองไดมโอกาสท าบญ ซงเปนเอกลกษณอยางหนงของงานประจ าปทมการจดสบทอดกนมาหลาย

68

ป นอกจากนยงไดรบความบนเทงและความสนกสนานจากการชมขบวนแหของแตละโรงเรยนอกดวย

“ ไดบญตอนรถแหหลวงพอมามพรมนามนต มคนแจกสายสญจนอยรถ”

( ณฐพงศ สขเจรญ , 2558 )

“ในทาบญรวมกบหลวงพอตอนรถแหมา”

( ธนทรพย ทศนา , 2558 )

“ เปนสวนหนงของงานประจาป เปนงานทมการจดมานาน หนกไดดแตเดกๆ”

( ดสตา อมรรตนาชย , 2558 )

“กไดดอะไรสนกๆด บางปกมอะไรแปลกทไมเคยไดดคะ”

( ภานมาศ ชาภกด , 2558 )

3.2 โอกาสในการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรในอนาคต ในดานทศนะของการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนทรวมกจกรรมในฐานะผรบสาร

เกยวกบโอกาสในการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรของกลมตวอยางพบวามความคดเหนในทศทางเดยวกน คอ ไมประสงคเขารวมงานในฐานะเยาวชนผแสดงโดยใหเหตผลทไมตองการเขารวมมหลากหลายอาทเชน อากาศรอน ไมประสงคฝกซอม ไมมความสามารถในดานการแสดง ขาดความพรอมในเรองของทนทรพย เปนตน

“ ไมอยากเดนเอง อากาศรอนแลวกเดนไกลดวย ดอยท บานดกวา”

( ดสตา อมรรตนาชย , 2558 )

“ คงไมเขารวม เพราะหนไมรจะไปทาอะไร ไมชอบเตน ไมชอบเลนดนตร”

(ณชกานต พพรรธกล , 2558 )

“ เพอนทไปเดนตองไปซอมทโรงเรยนตอนปดเทอม แตผมไปซอมไมไดเพราะตองไปเรยนพเศษ กเลยไมเคยไดไปเดน”

( ณฐพงศ สขเจรญ , 2558 )

“เดนไกลคงเดนไมไหว แลวยงตองจายคาชดดวย”

( หรรษวรรช ยาปะละ , 2558 )

69

จากผลการศกษาเบองตนเปนขอมลเกยวกบทศทางดานการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนเขารวมกจกรรมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรในฐานะผสงสารและผรบสาร

ซงเปนจ าแนกขอมลตามแนวคดการสอสารแบบมสวนรวม ดานองคประกอบของการสอสาร ในเรองของระดบการมสวนรวม ผลการวจยพบวาเยาวชนทเปนผรบสารในฐานะผเขารวมกจกรรมมความคดเหนในทศทางเดยวกน คอ การเขารวมกจกรรมเปนการเปดโอกาสใหตนเองไดท าบญ นอกจากนยงไดรบความบนเทงและความสนกสนานจากการชมขบวนแหของแตละโรงเรยนอกดวย และไมประสงคเขารวมงานในฐานะเยาวชนผแสดงโดยใหเหตผลทไมตองการเขารวมทหลากหลาย อาทเชน อากาศรอน ไมประสงคฝกซอม ไมมความสามารถในดานการแสดง (การเลนดนตรสากล, นาฏศลป, เตน) ขาดความพรอมในเรองของทนทรพยทตองจายหากเขารวมการเดนขบวน ซงมอาจารยผฝกสอนท าหนาทก าหนดรปแบบการแสดงโดยไมไดมการเปดโอกาสใหกบเยาวชนไดเขามามสวนรวมมากนก

ส าหรบกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร มบางสวนไดรบมอบหมายหนาทในการชวยอาจารยผฝกสอนตระเตรยมการแสดง และบางสวนยงมความเหนวาตนเองไมมสวนรวมในการเตรยมกจกรรมดงกลาวเนองจากเปนหนาทของอาจารผฝกสอนและเยาวชนรนพ สวนของการคดเลอกเยาวชนเพอเขารวมกจกรรมนนจะเปนการคดเลอกผานเครอขายการเรยนการสอนในหองเรยน และความสมพนธระหวางรนพรนนองของเยาวชน

ภาพท 4.13 : การฝกซอมของเยาวชนทเขารวมกจกรรม

70

ภาพท 4.14 : การฝกซอมของเยาวชนทเขารวมกจกรรม

ภาพท 4.15 : การฝกซอมของเยาวชนทเขารวมกจกรรม

บทท 5

การสรปผลและอภปรายผลการวจย

การศกษาเรอง “ บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ” เปนการวจยเชงคณภาพ ( Qualitative Research ) ทศกษาเกยวกบการสอสารในการสบทอดประเพณนมสการพลวงพอพทธโสธรในดานของการสบทอดรปแบบ/เนอหา และคณคา ของงานประเพณ โดยจะศกษาในสวนของบทบาทอาจารยผฝกสอนทมสวนรวมในงานประเพณ บทบาทผสงสารและบทบาทผรบสารทเปนเยาวชนทมสวนรวมในงานประเพณ ซงเปนกลมทมความส าคญอยางมากและเปนก าลงหลกในการสบทอดสอพนบานงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร และศกษาทศทางการมสวนรวมของเยาวชนในงานประเพณ ซงผวจยไดตงวตถประสงคไวดงน

1. เพอศกษาการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ของเยาวชนในฐานะผสงสาร และผรบสาร

2. เพอศกษาบทบาทการสอสารแบบมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา จากวตถประสงคดงกลาว ผวจยไดใชแนวคดเกยวกบเยาวชน แนวคดเรองการสอสารแบบมสวนรวม แนวคดเกยวกบสอพธกรรม และแนวคดเรองการผลตและการผลตซ าทางวฒนธรรม มาเปนกรอบแนวคดในการวจย

ส าหรบการศกษาครงน ผวจยไดใชวธการสมภาษณเชงลก ( In-depth interview ) ในการเกบขอมลปฐมภม และขอมลทตยภม เพอน ามาตอบปญหาน าวจยทไดตงไววา การสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ของเยาวชนในฐานะผสงสาร และผรบสารเปนอยางไร และบทบาทการสอสารแบบมสวนรวมในการสบทอดงานประเพณนมสการพระพทธโสธรของเยาวชน ในจงหวดฉะเชงเทราปจจบนเปนอยางไร และมแนวทางตอไปอยางไรในอนาคต ซงสามารถสรปผลไดดงตอไปน

72

5.1. การสรปผลการวจย จากการเกบรวบรวมขอมลการวจย ผวจยไดท าการสรปผลการวจยออกเปน 3 ตอนดงน

5.1.1 ลกษณะทวไปของกลมตวอยาง ผวจยไดท าการแบงกลมตวอยางออกเปน 3 กลม ไดแก กลมอาจารยผฝกสอน กลม

เยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร และกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร เพอเกบขอมลเกยวกบ อาย ระดบการศกษา และจ านวนปทมสวนรวมในงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร พบวา

กลมอาจารยผฝกสอนมทงสน 2 คน ไดแก ครผชวยโรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏและโรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร โดยครผชวยโรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฏ เปนเพศชาย อาย 30 ป จบการศกษาระดบปรญญาโท ไดมสวนรวมในงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรอยางตอเนองตงแตขณะศกษาในระดบชนมธยมศกษาตอนตนจนถงปจจบนเปนเวลา 15 ป และโดยครผชวยโรงเรยนวดโสธรวรารามวรวหาร เปนเพศหญง อาย 29 ป จบการศกษาระดบปรญญาตร ไดมสวนรวมในงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรอยางตอเนองตงแตขณะศกษาในระดบชนมธยมศกษาตอนตนเชนกน แตมการเปลยนบทบาทจากผแสดงเปนผชมงานเมอจบการศกษาในระดบมธยมปลาย มาเปนเวลา 14 ป

กลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร จ านวน 10 คน ประกอบดวยเยาวชนทศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาตอนตนจ านวน 6 คน และ ศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาตอนปลายจ านวน 4 คน โดยจ านวนปทเยาวชนกลมตวอยางมสวนรวมในกจกรรมมากทสดคอ 7 ป ปจจบนศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาปท 6 ซงไดเขารวมกจกรรมอยางตอเนองมาตงแตขณะศกษาในชนประถมศกษา โดยจ านวนปทเยาวชนกลมตวอยางมสวนรวมในกจกรรมนอยทสดคอ 1 ป ปจจบนศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาปท 2 จ านวน 2 คน

กลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร จ านวน 10 คน ประกอบดวยเยาวชนทศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาตอนตน 4 คน และ ศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย 6 คน โดยจ านวนปทเยาวชนกลมตวอยางมสวนรวมในกจกรรมมากทสดคอ 9 ป ปจจบนศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาปท 5 ซงไดเขารวมกจกรรมอยางตอเน องมาตงแตขณะศกษาในชนประถมศกษา โดยจ านวนปทเยาวชนกลมตวอยางมสวนรวมในกจกรรมนอยทสดคอ 2 ป ปจจบนศกษาอยในระดบชนมธยมศกษาปท 5 จ านวน 1 คน

73

5.1.2 การสอสารเพอการสบทอดงานประเพณงานนมสการหลวงพอพระพทธโสธร

ส าหรบผลการวจยบทบาทดานการสอสารเพอการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอ

พระพทธโสธรนน ผวจยไดจ าแนกแนวค าถามตามกรอบแนวคดเกยวกบเยาวชน แนวคดเรองการศกษาสอพธกรรม และแนวคดเรองการผลตซ าทางวฒนธรรม ซงมแนวทางหลกในการสอสารเพอการสบทอดงานประเพณวาตองมการสอสารใหครบทกองคประกอบ ในเรองของ “แนวคดตนไมแหงคณคา” เปนการวเคราะหถงลกษณะการสบทอดวฒนธรรม โดยสามารถวเคราะหไดทง 2 ดาน ทงในแนวดงและแนวนอน โดยในดานแนวดงนนเปรยบเสมอนเปน “เนอหา/คณคา” ของการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร ซงประกอบดวย 2 คอ สวนทมองเหนได ( Visible ) ไดแก ล าตน ใบ กง กาน สวนนเรยกวา “รปแบบ” (Form) และสวนทมองไมเหน (Invisible) แตมความส าคญเปนอยางมาก ไดแก รากแกว รากฝอย และในดานแนวนอน เปรยบไดกบ แกน กระพ และเปลอกของตนไม ซงเยาวชนไดเขาไปมบทบาทในฐานะการเปนผสบทอด โดยมการน าขอมลทตยภมทเกยวกบประวตความเปนมา ลกษณะรปแบบงานประเพณดงกลาวมาเปนขอมลประกอบในการวเคราะหขอมลในประเดนนดวย

5.1.2.1 รปแบบการสบทอดประเพณงานนมสการหลวงพอพระพทธโสธร

เปนการวเคราะหถงลกษณะการสบทอดวฒนธรรม โดยสามารถวเคราะหไดทง 2 ดาน ทงในแนวดงและแนวนอน ในดานแนวดงประกอบดวย 2 คอ สวนทมองเหนได ( Visible ) ไดแก ล าตน ใบ กง กาน สวนนเรยกวา “รปแบบ” (Form) และสวนทมองไมเหน (Invisible) แตมความส าคญเปนอยางมาก ไดแก รากแกว รากฝอย และในดานแนวนอน เปรยบไดกบ แกน กระพ และเปลอกของตนไมซงจากขอมลผลการวจยดงกลาวสามารถจ าแนกไดดงน

74

1. การวเคราะหในแนวดง

ภาพท 5.1 : รปแบบการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรตามแนวคด

ตนไมแหงคณคา

1.1. ในสวนทมองเหนได ( Visible ) พบวา เปนรปแบบทอยนอกสดมองเหนไดงายและ

ปรบเปลยนไดงายตามสภาพสงคมและกระแสสงคมภายนอกเปรยบไดกบสวนของล าตน และใบ ส าหรบในประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรน จากขอมลเยาวชนกลมตวอยาง สามารถจ าแนกขอมลเกยวกบรปแบบของงานประเพณทมการสบทอดตอเนองมาไดดงนคอ

1.1.1 ขบวนแหหลวงพอโสธร

รปแบบของขบวนแหหลวงพอโสธรจากอดตถงปจจบนจะเปนการอญเชญพระพทธรปองคจ าลองของหลวงพอพทธโสธรขนประดษฐานบนขบวนรถแหทมการจดแตงอยางสวยงาม ในขบวนแหหลวงพอโสธรจะประกอบดวยพระสงฆในการท าหนาทพรมน ามนตและแจกสายสญจน ใหกบประชาชนทเขาชมขบวนและมตบรจาคส าหรบผท ประสงคบรจาคเงนท าบญ 1.1.2 การแสดงในขบวนแห

การแสดงในขบวนแหในปจจบนเปนการจดการแสดงตามยดสมยนยม ซงกลมตวอยางทง 3 กลม มความเหนสอดคลองในทศทางเดยวกนวารปแบบของขบวนแหจะมเปนการปรบเปลยนตามยคสมย ไมมรปแบบเฉพาะทตายตว เนนตามความ

75

สนกสนาน ความนาสนใจและความนยมของสงคมในขณะนน เพอดงดดความสนใจของผทชมขบวนแห เดมรปแบบการแสดงจะตงอยบนพนฐานดานความรเกยวกบประวตความเปนมาของงานประเพณ จากการถายทอดของอาจารยผฝกสอนและการบอกเลาจากบคคลในครอบครว แตปจจบนมการปรบเปลยนผสมผสานกบการแสดงตามยคสมยนยมซงท าใหรปแบบมการเปลยนแปลงไปจากเดม

1.1.3 การแตงกายในขบวนแห

การแตงกายในขบวนแหมทศทางของการเปลยนแปลงเชนเดยวกนกบการแสดงในขบวนแห กลาวคอ การแตงกายเดมจะเปนในลกษณะของการแตงชดไทยโบราณ แตในปจจบนเปนการประยกตแบบผสมผสานกบการแตงกายตามสมยนยม ไมมรปแบบเฉพาะทตายตว เนนตามความสนกสนาน ความนาสนใจและความนยมของสงคมในขณะนน เพอดงดดความสนใจของผท ชมขบวนแห 1.1.4 วนหยดพเศษของโรงเรยน

ในวนจดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของทกๆป ไดมการประกาศใหเปนวนหยดพเศษของโรงเรยนในเขตพนทการศกษาจงหวดฉะเชงเทรา เพอเปนการเปดโอกาสใหเยาวชนไดมโอกาสในการเขารวมเปนสวนหนงของงานประเพณทงในฐานะผแสดงและผเขารวมชมงาน 1.1.5 พธบวงสรวง/แจกไขตม

นอกจากรปแบบของงานประเพณในสวนของขบวนแหแลวยงมในสวนของพธ

บวงสรวงองคหลวงพอพทธโสธรในชวงเชาทมจดเดนในการใชไขตมจ านวนมากในการประกอบพธการบวงสรวง ซงหลงจากเสรจพธจะมการแจกจายใหกบประชาชนทมารวมงานน ากลบไปรบประทานเพอความเปนศรมงคล 1.1.6 ผเขาชมขบวนแห

ผเขาชมขบวนแหจะเปนในลกษณะของกลมครอบครว, กลมเยาวชน โดยในวน งานผทมารบเขาชมจะมการจบจองพนทระหวาง 2 ขางทางทขบวนมการเคลอนผานตลอดเสนทาง

76

1.2 ในสวนทมองไมเหน ( Invisible ) พบวาเปนในสวนของสงทสามารถยดเหนยวให

ประเพณนนยงสามารถคงอยและย งยนสมบรณตอไป เปรยบไดกบคณคาของงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรทแฝงอยเบองหลงการจดงานประเพณอนไดแก ความเชอและความศรทธาในความศกดสทธของหลวงพอโสธร พระพทธรปคบานคเมองของประชาชนในจงหวดฉะเชงเทรา ซงคณคาในสวนนจะแฝงอยในรปแบบของพธการบวงสรวงทมการจดขนกอนการเรมขบวนแห ซงกลมตวอยางทง 3 กลม มความเหนสอดคลองในทศทางเดยวกน โดยใหความเหนเกยวกบคณคาของงานประเพณใน 2 ดานดงน

1.2.1 คณคาของงานประเพณทเกยวของกบความเชอทางศาสนา ซงเปนพธกรรมทส าคญของชมชน รบรคณคาความส าคญของประเพณดงกลาวโดยการบอกเลา ส งสอน ผานการปฏบตใหเหนจากครอบครว แตอยในระดบทผวเผน เนองจากไมมกลมตวอยางทเปนเยาวชนทานใดใหความเหนเกยวกบคณคาและความหมายไดสอดคลองกบขอมลประวตความเปนมาทชดเจน เมอเปรยบเทยบกบขอมลทเกบไดจากกลมตวอยางทเปนอาจารยผฝกสอน และจากขอมลทตยภมซงสรปไดวารปแบบการสบทอดในสวนนอยในลกษะทไมครบถวน

1.2.2 คณคาของงานประเพณในการเสรมสรางความรบผดชอบและวนยของเยาวชนทเขารวมกจกรรม ซงเกดขนระหวางการฝกซอมของเยาวชนกอนการเขารวมงานประเพณ

2. การวเคราะหในแนวนอน หากจ าแนกรปแบบของงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรในแนวนอน

ซงมองคประกอบคอ เปลอก แกน และกระพ จากดานนอกสดไปสในสดจากขอมลของ

ผลการวจยไดดงน

ภาพท 5.2 : รปแบบการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรตามแนวคดตนไมแหงคณคา

77

2.1.1 ในสวนเปลอก เปนสวนทอยนอกสดและมองเหนไดดวยตาเปลา พบวา

เปรยบไดกบรปแบบการแสดงในงานประเพณซงมการปรบเปลยนตามสภาพสงคมไดงาย

ตามยคสมย ไมมรปแบบเฉพาะทตายตว เนนตามความนาสนใจและความนยมของสงคมใน

ขณะนน เพอดงดดความสนใจของผท ชมขบวนแห อาทเชน การแสดงทเดมเปนในลกษณะ

ของการร าไทย แตในปจจบนมการน าเอาศลปะการแสดงในหลากหลายรปแบบเขามา

ประยกตใช อาทการเตนประกอบเพลงลกทง การแสดงทผสมสานวฒนธรรมตางประเทศ

ทหลากหลาย หรอในสวนของการแตงกายจากชดไทยโบราณทปจจบนมการปรบเปลยน

มาเนนในดานความสวยงาม

2.1.2 ในสวนกระพ เปนสวนทสามารถปรบหรอประยกตใหเขากบงานประเพณ

ไดแตยงตองคงหลกใจความส าคญ พบวาเปรยบไดกบพธการบวงสรวงในงานประเพณ

ในชวงเชากอนการเรมเดนขบวนของเยาวชน ทจะมการประกอบพธการบวงสรวงองคหลวง

พอพระพทธโสธร โดยมเครองเซนไหวหลกคอ ไขไกตม โดยจ านวนไขไกตมทจะน ามาเขา

รวมในพธนนไมมการก าหนดตายตวเปนการขนอยกบงบประมาณของการจดงานประเพณ

ในแตละป ประกอบกบมการเปดใหสวนราชการหรอประชาชนทอยศรทธาหรออยใกลเคยง

น าไขไกตมมาเขารวมในพธได

2.1.3 ในสวนแกน เปนสวนทอยในสดและมความส าคญมากทสดในงานประเพณ

ซงหากขาดสวนนไปจะมผลท าใหวตถประสงคของงานประเพณเปลยนไปดวย พบวาเปรยบ

ไดกบคณคาทแฝงอยกบงานประเพณ ไดแกความเชอและความศรทธาของผท เขารวมงานท

มตอหลวงพอพระพทธโสธร พระพทธรปคบานคเมองและเปนทย ดเหนยวจตใจของ

ประชาชนในจงหวดฉะเชงเทรา ซงสรางคณคาในดานของศาสนาและคณคาในดาน

ความสมพนธของครอบครว

5.1.3 บทบาทดานการสอสารแบบมสวนรวมในการสบทอดงานประเพณนมสการพระพทธโสธรของเยาวชน

ส าหรบผลการวจยดานการสอสารแบบมสวนรวมในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรของเยาวชนนน ผวจยไดจ าแนกแนวค าถามตามกรอบแนวคดเกยวกบเยาวชนแนวคดเรองการศกษาสอพธกรรม และแนวคดเรองการสอสารแบบมสวนรวม โดยวเคราะหเพอ

78

จ าแนกระดบการมสวนรวมของเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานผรบสารและผสงสาร ซงสามารถจ าแนกไดดงน

5.1.2.1 การมสวนรวมในลกษณะผรบสาร/ผใชสาร

ผลการวจยพบวาลกษณะการมสวนรวมของเยาวชนในระดบนมลกษณะของการม

สวนรวมในลกษณะของการทผรบสารยงคงมฐานะเปนเพยงผรบสารแตเพยงอยางเดยว

จากขอมลพบวาเยาวชนทเปนผรบสารในฐานะผ เขารวมกจกรรมมความคดเหนใน

ทศทางเดยวกน คอ การเขารวมกจกรรมเปนการเปดโอกาสใหตนเองไดท าบญ

นอกจากนยงไดรบความบนเทงและความสนกสนานจากการชมขบวนแหของแตละ

โรงเรยนอกดวย และไมประสงคเขารวมงานในฐานะเยาวชนผแสดงหรอการเปลยน

ตนเองไปอยในฐานะผสงสารโดยใหเหตผลทไมตองการเขารวมทหลากหลายอาทเชน

อากาศรอน ไมประสงคฝกซอม ไมมความสามารถในดานการแสดง ขาดความพรอมใน

เรองของทนทรพย

5.1.2.2 การมสวนรวมในฐานะผสงสาร/ผผลต/ผรวมผลต/ผรวมแสดง เปนขนตอนของการม

สวนรวมในระดบทสง ในข นตอนนมกลมตวอยางทเขามามสวนรวมจ านวน 2 กลมคอ

กลมของอาจารยผฝกสอน และกลมของเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร โดย

มหลายระดบดงน

1. ขนกอนการผลต ( Pre-production Stage ) ในขนนจะเปนบทบาทของอาจารยผ

ฝกสอนในการท าหนาทก าหนดรปแบบการแสดงในงานประเพณนมสการหลวงพอพระ

พทธโสธรซงในข นตอนนไมไดมการเปดโอกาสใหกบเยาวชนไดเขามามสวนรวม

2. ขนการผลต ( Production Stage ) ในขนตอนของการผลตมการเขามามสวนรวม

ระหวางอาจารยผฝกสอนและเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร โดยเรมจาก

การจดกจกรรมเขาคายฝกซอมโดยมทงการฝกซอมระหวางวน และการทตองเขาคาย

คางแรมทโรงเรยน โดยพบวากลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร ทม

บทบาทในขนตอนของการผลตนนสวนรวมมากจะเปนกลมตวอยางทไดรบการคดเลอก

เขารวมกจกรรมตดตอกนมาเปนเวลาหลายป โดยรบมอบหมายหนาทในการชวย

อาจารยผฝกสอนตระเตรยมการแสดงและดแลรนนองขณะฝกซอม ในขณะทกลม

79

ตวอยางทมประสบการณในการเขารวมกจกรรมนอย มความเหนวาตนเองไมมสวนรวม

ในการเตรยมกจกรรมดงกลาวเนองจากเปนหนาทของอาจารผฝกสอนและเยาวชนรนพ

นอกจากนอาจารยผสอนเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสารยงไดมบาทบาทใน

ดานของขนการผลตในสวนของการคดเลอกเยาวชนผานเครอขายการเรยนการสอนใน

หองเรยน และความสมพนธระหวางรนพรนนองของเยาวชนอกดวย

3. ขนหลงการผลต ( Post – production stage ) โดยไมพบขอมลของระดบการม

สวนรวมในขนหลงการผลต

5.1.2.3 การมสวนรวมในฐานะผวางแผนและก าหนดนโยบาย

ในปจจบนผวางแผนและก าหนดนโยบายในงานประเพณนมสการหลวงพอพระ

พทธโสธรนนจะถกจ ากดอยในหนาทของภาคสวนราชการทเกยวของ อาทเชน การ

วางแผนดานงบประมาณทจะใชในขบวนแห การก าหนดผควบคมขบวนแห ถอวาเปน

ระดบสงสดของการมสวนรวมจะสงเกตเหนวา ยงระดบการมสวนรวมสงมากขนเทาใด

สดสวนของกลมทจะเขามามสวนรวมกจะเลกลง ซงจากการศกษาในครงนไมพบกลม

ตวอยางกลมใดมระดบการมสวนรวมในฐานะผวางแผนและก าหนดนโยบาย

5.2. การอภปรายผลการวจย จากการศกษาเรอง “บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโส

ธรจงหวดฉะเชงเทรา” สามารถน ามาอภปรายผลตามประเดนทศกษา

5.2.1 การสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรของเยาวชน จากการศกษาในประเดนเรองการสอสารเพอการสบทอดงานประเพณท าใหผว จยได

มองเหนกระบวนการสอสารเพอการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของกลมเยาวชนผมสวนรวมในฐานะผสงสารและผรบสาร นนมการเปลยนแปลงไปตามแตละยคสมย กลาวคอ การสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรโดยเยาวชนนนยงคงมอยต งแตอดตมาถงปจจบน แตดวยปจจยดานการสบทอดทไมสามารถท าไดครบองคประกอบ ซงการสบทอดดานรปแบบของงานประเพณมลกษณะทเปลยนแปลงไปตามแตละยคสมย สวนการสบทอดในดานเนอหาและคณคาของกลมตวอยางนนอยในระดบผวเผน ท าใหกระบวนการสบทอดไมสามารถท าไดอยางครบถวน

80

โดยครงนผวจยไดวเคราะหโดยใชหลกแนวคด การผลตซ าเพอสบทอดเกยวกบวฒนธรรม/สอพนบาน/สอพธกรรม ซงเรยกวา “แนวคดตนไมแหงคณคา” (กาญจนา แกวเทพ,2549) ไดเสนอแนะหลกการส าคญของแนวคดไววา การสบทอดตนไมแหงพธกรรมนน ตองมการสบทอดใหครบทกองคประกอบทงในสวนทมองเหนได คอ ล าตน ดอก/ใบ กงกาน ไดแก รปแบบของงานประเพณ อาทเชน การประกอบพธกรรมบวงสรวงหลวงพอพทธโสธร และการแสดงในขบวนแหหลวงพอพทธโสธร ซงยงคงมอยแตไดรบการปรบเปลยนไปตามยคสมย โดยใหความส าคญกบการสรางความบนเทงและความสนกสนาน ท าใหความสมบรณครบถวนขาดหายไปไมเหมอนในอดต ซงเปนการเปลยนแปลงไปตามสภาวะของสงคมเพอใหสอพธกรรมดงเชนงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรยงสามารถด ารงอยได และในสวนทมองไมเหน คอ รากแกว รากฝอย ไดแก เนอหา/คณคาของงานประเพณ อาทเชน ความเชอและความศรทธาในเรองของสงศกดสทธอนเปนทยดเหนยวจตใจของคนในชมชน ซงจากการสมภาษณพบวายงคงมอย แตความเขมขนของเนอหาและคณคาของความหมายเหลานนไดลดลงไป ทงหมดนหากยงมการสบทอดแบบไมครบถวนตอไปกอาจท าใหประเพณดงกลาวออนแอและสญหายไดตอไปในอนาคต

ผวจยพบวาผลการวจยดงกลาวมความสอดคลองกบผลจากการศกษาของลดดา จตตคตตานนท (2552) ไดท าการศกษาเรอง “การวเคราะหการสอสารเชงวฒนธรรมเพอการด ารงอยและสบทอดประเพณบชาอนทขล” พบวาคณลกษณะดานผจดงาน ผเขารวมงาน พธกรรม เครองสกการบชา สถานท เวลา การแสดง ศลปวฒนธรรม บทบาทหนาท ความหมายของประเพณบชาอนทขล ความหมายของเสาอนทขล และความหมายของพธกรรมการใส ขนดอกจะเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอมของเมองโดยเฉพาะในประเดนดานการปกครองบานเมองและเหตการณบานเมองทเขามาเกยวของในแตละยคแตละสมย ซงกลาวไดวารปแบบการสบทอดประเพณมกมการเปลยนแปลงไปตามแตบรบทของแตละทองถน จงหวดฉะเชงเทรากเชนกนถอไดวาเปนจงหวดทมพนทตดตอกบกรงเทพมหานคร ซงบรบทในดานของสภาพแวดลอมยอมสงผลตอการเปลยนแปลงในดานรปแบบของการจดงานประเพณทความเปนเมอง และความบนเทงตามยคสมย ซงสามารถสงผลกระทบตอทศทางการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมไดอยางรวดเรว

นอกจากนขอคนพบทไดจากการศกษาวจยในครงนพบวา ในสวนของเนอหา/คณคาของงานประเพณ เรมเกดปญหา ปญหาทพบคอ บทบาทของเยาวชนทเปนผเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสารและผรบสารนนมความรเขาใจในเกยวกบความเปนมาและคณคาของงานประเพณในระดบทนอย ท าใหสงผลตอเนองในทศทางเรองการสบทอดประเพณตอไปในอนาคต ตามท กาญจนา

81

แกวเทพ และคณะ (2549) ไดกลาวถงปญหาเรองการสบทอดไววา ในการสบทอดประเพณ/พธกรรมนนตองมองคประกอบของการสอสารเขามาเกยวของทงใน 2 สวน คอสวนของผสงสาร (S) และสวนของผรบสาร (R) คอการสบทอดผสงสารและการสบทอดผรบสาร เพราะหากไมมการสบทอดแลวกระบวนการสอสารทงหมดกจะด าเนนไมได โดยปญหาการสญเสยผชมทเปนวยรนและเดกถอวาเปนปญหาส าคญของสอพนบาน/สอพธกรรม

เปรยบไดกบงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรในปจจบนทหากประเมนตามหลกการวเคราะหคณลกษณะของสอพธกรรมเกยวกบสถานภาพปจจบนของพธกรรม แลวพบวาทศทางการสบทอดประเพณของเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสารและทศทางการสบทอดประเพณของเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสารนนอยในสภาพทขางนอกแขงแกรง แตขางในกลวง คอเยาวชนทงสองสถานะมการสบทอดประเพณมาจนถงปจจบนได แตไมสามารถสบทอดตามองคประกอบตางๆไดอยางครบถวน โดยเฉพาะการสบทอดไดดานเนอหา/คณคาทเรมลดนอยลงไป ซงคณคาดงกลาวเปนคณคาทเกดจากบทบาทหนาทของสอพธกรรมทมตอบคคลและชมชน โดยกาญจนา แกวเทพ และคณะ (2549) ไดจดแบงบทบาทหนาทของสอพธกรรมในหลากหลายมต อาทเชน บทบาทหนาทระดมพลงชมชน บทบาทหนาทสบทอดความเชอ บทบาทหนาทในการสรางอตลกษณ บทบาทหนาทในการสรางความบนเทงและบทบาทหนาทอบรมบมเพาะ ทงนหากกลมเยาวชนไมสามารถสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรไดครบตามองคประกอบ กจะสงผลกระทบตอบทบาทหนาทของสอพธกรรมในทางทถดถอยลงไปจนอาจน าไปสการเลอนหายในทสด

สอดคลองกบบทบาทตามความคาดหวงทพงปฏบตตอบทบาทของเยาวชน (ปฬาณ ฐตวฒนา ,2535) ในเรองของบทบาทเยาชนในการเปนผสบทอดวฒนธรรมทงดานการรกษาความมนคงปลอดภยของประเทศไทยและการถายทอดวฒนธรรม เพอความอยรอดปลอดภยของสงคมในอนาคต โดยการเรยนตามหลกสตรกฬา ศลปวฒนธรรม และการบ าเพญประโยชน ดงนนจากปญหาดานการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจากบทบาทของเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบและผสงสารนน มทศทางทควรไดรบการพฒนาและแกไขปรบปรงเพอใหเยาวชนหนมาตระหนกและใหความส าคญกบการสบทอดคณคาของงานประเพณใหเปนไปอยางย งยนและเขมแขงเพอทจะสามารถด ารงรกษารปแบบและคณคาของงานประเพณไดตอไปในอนาคต

82

5.2.2 บทบาทดานการสอสารแบบมสวนรวมในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของเยาวชน

ผลการวจยเรอง บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา พบวาบทบาทดานการสอสารแบบมสวนรวมในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธรของเยาวชน ส าหรบลกษณะการเขามามสวนรวมของเยาวชนนนผวจยไดจ าแนกตามกรอบแนวคดเกยวกบเยาวชน แนวคดเรองการศกษาสอพธกรรม และแนวคดเรองการสอสารแบบมสวนรวม โดยวเคราะหเพอจ าแนกระดบการมสวนรวมของเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานผรบสารและผสงสาร โดยครงนผวจยไดวเคราะหโดยใชหลกแนวคดระดบการมสวนรวมของชมชนในการสอสาร (กาญจนา แกวเทพ และคณะ ,2543) ทไดจ าแนกระดบการมสวนรวมตงแตระดบนอยทสดจนถงระดบมากทสดดงน การมสวนรวมในลกษณะผรบสาร/ผใชสาร, การมสวนรวมในฐานะผสงสาร/ผผลต/ผรวมผลต/ผรวมแสดง และการมสวนรวมในฐานะผวางแผนและก าหนดนโยบาย

จากการศกษาวจยในครงนพบวาเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสารยงคงมฐานะเปนเพยงผรบสารแตเพยงอยางเดยว และไมประสงคเขารวมกจกรรมในฐานะเยาวชนผแสดงหรอการเปลยนตนเองไปอยในฐานะผสงสาร โดยใหเหตผลทไมตองการเขารวมทหลากหลายอาทเชน อากาศรอน ไมประสงคฝกซอม ไมมความสามารถในดานการแสดง ขาดความพรอมในเรองของทนทรพย ซงถอไดวาเปนการมสวนรวมในกจกรรมในระดบนอยทสด ส าหรบกลมตวอยางทมสวนรวมในระดบทสงขนคอ การมสวนรวมในฐานะผสงสาร/ผผลต/ผรวมผลต/ผรวมแสดง มจ านวนจ านวน 2 กลมคอ กลมของอาจารยผฝกสอน และกลมของเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร ไดแกบทบาทของอาจารยผฝกสอนในการท าหนาทก าหนดรปแบบการแสดงในงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรในขนกอนการผลต และในขนตอนของการผลตและการคดเลอกเยาวชนในการเขารวมกจกรรม มการจดกจกรรมเขาคายฝกซอมโดยมทงการฝกซอมระหวางวน และการทตองเขาคายคางแรมทโรงเรยน ซงเปนการท ากจกรรมทท าใหเกดการเขามามสวนรวมระหวางอาจารยผฝกสอนและเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร ระดบสดทายคอระดบการมสวนรวมมากทสด ไดแก การมสวนรวมในฐานะผวางแผนและก าหนดนโยบาย ซงในข นดงกลาวไมพบวามกลมตวอยางกลมใดเขาไปมสวนรวม

โดยผวจยไดคนพบวาระดบการมสวนรวมทเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร ไดมโอกาสเขาไปมสวนรวมมากทสดคอ “ การมสวนรวมในฐานะผสงสาร/ผผลต/ผรวมผลต/ผรวมแสดง” ในขนตอนของการผลต คอการออกแบบการแสดงและชดแตงกาย การคดเลอกนกแสดง

83

และการฝกซอม เปนการเขามามสวนรวมอยางตอเนอง กลาวคอเมอเยาวชนไดมโอกาสเขามามสวนรวมในปแรกแลวมกจะมปทสองและปทสาม ตอเนองไปอกหลายปจนเยาวชนจบการศกษา โดยมปจจยในดานความสมพนธของเยาวชนระหวางรนพและรนนองเขามาเกยวของ ในการคดเลอกเยาวชนรนตอไปใหมาเขารวมกจกรรม ซงความสมพนธดงกลาวเกดจากการสรางเครอขายของเยาวชน ผานการเขาชมรมหรอชมนมของเยาวชนทมความสนใจในเรองเดยวกน และความสมพนธระหวางการเขาคายฝกซอมของเยาวชน ซงสอดคลองกบการศกษาของพวงชมพ ไชยอาลา (2543) พบวาการสอสารเพอสบทอดประเพณบญบงไฟในชนบท ในชวงเตรยมการของกลมทง 3 ระดบ สมาชกในชมชนตางมสวนรวมในการสอสารเพอแสดงความคดเหน โดยลกษณะของกลมทท าใหเกดการมสวนรวมเพอแสดงความคดเหนเปนแนวทางในการด าเนนงานและตดสนใจในระดบหมบานและคมบานคอ ความสมพนธอนดของสมาชก

นอกจากนยงสอดคลองกบแนวคดหลกการด าเนนงานของโครงการสอพนบานสอสารสข (สพส.) ในดานของการท างานดานสอพนบานหรอสอพธกรรมทเนนใหเยาวชนเปนเปาหมายหลกในกจกรรมของภาค เปดโอกาสใหเดกและเยาวชนเปนสวนหนงของกจกรรมนอกเหนอจากการสรางผสบทอดสอพนบานแลว ตองมการเปดความหลากหลายทางความคดเกยวกบสอพนบาน ใหมท งผใหญ (ภาค) และเดก (ชมรม) และเพอใหไดแนวทางการท างานหลายแบบผานการท างานโดยใชชมรมใหเดกไดมสวนรวมในการคดและออกแบบกจกรรม ประกอบกบปจจยภายในตวเยาวชน ทเปนสงส าคญอยางยงตอการเกดความคดสรางสรรค จากลกษณะธรรมชาตของวยตองการการแสดงออก ซงมการแสดงออกในทางสรางสรรค ดวยการเขารวมกจกรรมตาง ๆ เชน รวมกลมเพอด าเนนกจกรรมการเลนดนตร การแสดงนาฏศลป เปนตนซงเปนการชวยเหลอใหเกดประโยชน สรางสรรคและพฒนาทกษะ ความสามารถและความถนดใหชดเจนยงขน โดยมการรวมกลม ในการเปนเวทแหงการตอบสนองความตองการของเยาวชน ไดเปนอยางด ซงจะสงผลตอลกษณะการเกดการเขามามสวนรวมในการสบทอดงานประเพณ

อยางไรกตามจากผวจยยงไดพบปญหาของการมสวนรวมของเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร ทปจจบนมระดบการมสวนรวมแคเพยงเปนผผลต/ผรวมผลต/ผรวมแสดง ซงขาดการเขามามสวนรวมในฐานะผวางแผนและก าหนดนโยบาย ทในปจจบนเปนการก าหนดจากคณะกรรมการผจดงานของโรงเรยนเทานน ขณะเดยวกนเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสารนนกยงมระดบการเขารวมทจ ากดอยเพยงแตในฐานะผรบสาร/ผใชสารแตเพยงอยางเดยว จงควรไดรบการสงเสรมในการเขามามสวนรวมในระดบทสงกวาเดม ซงหากในอนาคตมการเปดโอกาสให

84

เยาวชนทง 2 กลมดงกลาวไดเขาไปมสวนรวมในทกระดบ คอตงแตระดบข นกอนการเตรยมงานทควรใหเยาวชนเขาไปมสวนรวมในการคดเลอกแนวคดรปแบบของการแสดงทจะจดขนในงานประเพณ ข นการเตรยมงานทควรเปดโอกาสใหเยาวชนสามารถแสดงความคดเหนในเรองรปแบบการฝกซอม และขนตอนหลงการเขารวมกจกรรมทควรใหเยาวชนฝกการประเมนผลและสงทควรปรบปรงและแกไข เพอใชในงานประเพณในปตอไป โดยอาศยปจจยดานความสมพนธระหวางรนพและรนนองโดยการสรางเครอขายทเขมแขงและมประสทธภาพเชน การเขารวมชมรม การจดการเขาคายฝกซอม เพอเปนการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรอยางย งยนตอไปในอนาคต

5.3. ขอจ ากดของงานวจย เนองจากงานวจยเรอง “ บทบาทเยาวชนในการสบทอดงานประเพณนมสการหลวงพอพระ

พทธโสธร จงหวดฉะเชงเทรา ” เปนการเกบขอมลการวจยจากกลมตวอยางทเปนอาจารยผสอน และกลมเยาวชนเฉพาะกลมทเคยเขารวมกจกรรมในฐานะของผแสดงและผชมเทานน ซงอาจท าใหค าตอบทไดรบนนเปนขอมลเฉพาะดานการขยายผลจงอาจไมครอบคลมกบกลมผมสวนเกยวของ อาทเชน องคการบรหารสวนจงหวดฉะเชงเทรา วดโสธรวรารามวรวหาร เทศบาลเมองฉะเชงเทรา โรงเรยน กลมพอคาแมคา เปนตน

5.4. ขอเสนอแนะทวไป 1. จากการศกษาพบวาปจจบนกลมผรบสารหรอกลมผชมงานประเพณนมสการหลวงพอพระ

พทธโสธรนน ไมมความประสงคทจะเขารวมกจกรรมในฐานะอนนอกจากผรบชม ซ ง

หนวยงานทเกยวของมความจ าเปนอยางยงทตองหาแนวทางเพอน ามาพฒนาใหผรบสารม

สวนรวมในงานประเพณใหมากยงขน อาทเชน การจดกจกรรมทเหมาะสมและสรางความ

นาสนใจกบกลมของเยาวชนอาจจดเปนการประกวดแขงข นโดยมเงนรางว ล เปน

ทนการศกษา จากการสนบสนนโดยมลนธของทางวดโสธรวรารามวรวหารเปนตน

85

2. ในสวนของระดบการมสวนรวมของเยาวชนและอาจารยผฝกสอนนน ยงไมเกดการมสวน

รวมในขนหลงการผลต ( Post – production stage ) ซงในขนตอนนเปนข นตอนทเกดขน

หลงจากการผลตหรอการจดงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรเสรจสนแลว ซง

จ าเปนอยางยงในการประเมนผล จงควรเพมข นตอนการด าเนนงานหลงการผลตเพอการ

เกบขอมล ส าหรบประโยชนดานการพฒนาการจดงานประเพณนมสการหลวงพอพระ

พทธโสธรใหเปนทสนใจกบนกทองเทยว เพอการดงดดนกทองเทยวใหเขารวมงานใน

อนาคต

3. จากการศกษาพบวาความสมพนธและการรวมกลมของเยาวชนทมความสนใจในดานการ

แสดงออกในการเขารวมกจกรรมในงานประเพณ มสวนส าคญในการหลอมหลวมใหเกด

การเขามามสวนรวมของเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพทธโสธร มตว

แปรส าคญคอ ความสมพนธระหวางรนพและรนนอง ซงผทมสวนเกยวของควรใหความ

สนใจในการสรางพนทส าหรบการรวมกลมของเยาวชนทสนใจในการสบทอดประเพณ เพอ

ขยายกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรม เชนการมเวทใหเยาวชนไดแสดงออกผานกจกรรมทม

ความสนกสนานและเปนกจกรรมทรวมสมย เพอน าไปสความสมพนธแบบรวมกลมและการ

เขารวมกจกรรมของเยาวชนอยางตอเนอง

5.5. ขอเสนอแนะในการวจย

1. เนองจากประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรเปนสอพธกรรมทเปนเอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา ส าหรบการศกษาในครงตอไปควรมการศกษาเกยวกบอตลกษณของประชาชนในจงหวดฉะเชงเทราทสะทอนผานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร เพราะหลวงพอพทธโสธรถอเปนสงศกดสทธคบานคเมองทประชาชนในจงหวดฉะเชงเทราใหความเคารพศรทธาและเปนทยดเหนยวจตใจของคนในชมชนมาเปนระยะเวลาทยาวนาน

2. การศกษาในครงนเปนการศกษาเฉพาะกลมอาจารยผฝกสอนและกลมเยาวชนทเขารวม

กจกรรมในฐานะผสงสารและผรบสารเทานน ดงนนในการวจยครงตอไปจงควรศกษา

เกยวกบกลมผทเกยวของทกภาคสวนในเกยวกบองคประกอบการสอสารในการจดงาน

86

ประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร อาทเชน องคการบรหารสวนจงหวดฉะเชงเทรา

เทศบาลเมองฉะเชงเทรา วดโสธรวรารามวรวหาร เปนตน

บรรณานกรม

กาญจนา แกวเทพ. (2539). สอสองวฒนธรรม. กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตง แอนดพบ ลชชง.

กาญจนา แกวเทพและคณะ. (2543). สอเพอชมชน : การประมวลองคความร. กรงเทพมหานคร :

ภาพพมพ.

กาญจนา แกวเทพ. (2545). เมอสอสองและสรางวฒนธรรม. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ

ศาลาแดง.

กาญจนา แกวเทพ และคณะ. (2549). เมอสอพธกรรมเปนลานาแหงความสข. กรงเทพมหานคร:

โครงการสอพนบานสอสารสข (สพส.).

กาญจนา แกวเทพ, เธยรชย อศรเดช, สชาดา พงศกตตวบลย. (2549). ปฐมบทแหงองคความร

เรองสอพนบานสอสารสข. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

กาญจนา แกวเทพ และคณะ. (2553). การบรหารจดการวฒนธรรมพนบานแบบมสวนรวมดวย

นวตกรรมการวจย. กรงเทพ: ภาพพมพ.

กาญจนา แกวเทพ, ทพยพธ กฤษสนทร, สชาดา พงศกตตวบลย. (2554). สอพนบานศกษาใน

สายตานเทศศาสตร. กรงเทพมหานคร: ภาพพมพ.

เชาขาวชดโซเชยล ไทยรฐทว. (2558). บวงสรวงไขแสนฟองถวายหลวงพอโสธร. คนวนท

18 ธนวาคม 2558 จาก https://www.youtube.com/watch?v=m6q8rDi336k

ธญจรา ศรค า. (2552). การสอสารกบการผลตซาเพอสบทอดพธกรรมสามปสรวงขาวของชมชน

ไทลอบานลา อาเภอเชยงคา จงหวดพะเยา. วทยานพนธวารสารศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

นธมา ชเมอง. (2544). การปรบตวของสอพนบานโนราในสงคมไทย. วทยานพนธนเทศศาสตร

มหาบณฑต สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นรนดร จงวฒเวศย. (2531). นโยบายและกลวธการมสวนรวมของชมชนในยทธศาสตรการพฒนา

ปจจบน. กรงเทพมหานคร: ศกดโสภาการพมพ.

88

บรษทสายไฟฟาบางกอกเคเบล. (2557). Unseen แปดรว ตอนนมสการหลวงพอพทธโสธร. คน

วนท 15 ตลาคม 2558 จาก http://www.bccchannel.com/V44-Unseen_แปดรว_EP01__

งานนมสการหลวงพอพทธโสธร_2557

ปพชญา วรสารพสทธ. (2550). การสอสารเพอสรางความสามคคของชมชนผานการทางานบน

เครอขายการสอสารและสอพธกรรมบญจลกฐน. วทยานพนธนเทศศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปฬาณ ฐตวฒนา. (2535). การพฒนาเดก เยาวชนและสตร. กรงเทพฯ : ชมนมสหกรณการเกษตร

แหงประเทศไทย จ ากด

ปรารถนา จนทรพนธ. (2549). หวแกวหวแหวน คนหวงแหนสอพนบาน. กรงเทพมหานคร:

โครงการสอพนบานสอสารสข(สพส.).

พวงชมพ ไชยอาลา. (2543). การสอสารเพอสบทอดประเพณบญบงไฟในชมชนชนบท.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ลดดา จตตคตตานนท. (2552). การวเคราะหการสอสารเพอการดารงอยและสบทอดงานประเพณ

บชาอนทขล. วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

วนชย มงคลประดษฐ. (2556). ฟนวถไท จตวญญาณชมชน ลมนาบางปะกง. กรงเทพมานคร:

คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศดานนท แคนยกต. (2552). การสอสารกบการสบทอดและปรบตวของสอพนบานตโพน: ศกษา

กรณชมชนบานไสหมาก ตาบลทาแค อาเภอเมอง จงหวดพทลง. วทยานพนธวารสาร

ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ศรดา พงษภมร. (2547). กระบวนการสอสารเพอธารงรกษางานประเพณรบบว ของอาเภอ

บางพล จงหวดสมทรปราการ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

สรญพฒน ตนสขเกษม. (2547). การสอสาร และการเปลยนแปลงวฒนธรรมงานประเพณแหเทยน

พรรษา จงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

89

สรย ตณฑศรสโรจน. (2531). การมสวนรวมในการพฒนาคณภาพสงแวดลอมของผนาเยาวชนใน

ชมชนคลองจน เขตบางกระป กรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขา

วทยาศาสตรสงแวดลอม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ส านกงานสถตแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร. (2541). รายงานการสารวจขอมลเกยวกบเดกและ

เยาวชน พ.ศ. 2540. สบคนเมอวนท 18 ธนวาคม 2558 จากhttp://www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=166

ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาต. (2537). คมอการปฏบตงาน

คณะกรรมการสงเสรมและประสานงานการพฒนาเดกและเยาวชน จงหวด อ าเภอ

กรงเทพมหานคร เทศบาล. กรงเทพฯ: โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

i

ภาคผนวก

ii

ภาคผนวก ก

แบบสมภาษณกลมเปาหมาย

iii

แบบสมภาษณกลมอาจารยผฝกสอน ชองานวจย บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ตอนท 1 ขอมลเบองตน ชอ – สกล ผใหสมภาษณ....................................................................เพศ................................... อาย.............ป วน/เดอน/ป ทสมภาษณ......./......../..2558 สถานท............................................... ต าแหนง..............................................สงกด................................................................................ จ านวนปทมสวนรวม....................................... ตอนท 2 บทสมภาษณตามโครงสรางงานวจย 1. ประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมความเปนมาอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................2. วตถประสงคและเปาหมายของประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรคออะไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................3. ปจจบนประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมความแตกตางจากอดตอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................4. ในอนาคตประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมทศทางเปนอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

iv

5. กจกรรมทจดในงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรใหความหมายและคณคาอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................6. ทานคดวาประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมสงใดทควรปรบเปลยน .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................7. ทานมข นตอนการเตรยมงาน การคดเลอกและฝกฝนเยาวชนทเขามารวมประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................8. จากสภาพสงคมทเปลยนแปลงไปท าใหมผลตอการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรของเยาวชนหรอไมอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

v

แบบสมภาษณกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผสงสาร ชองานวจย บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ตอนท 1 ขอมลเบองตน ชอ – สกล ผใหสมภาษณ.......................................................................เพศ................................. อาย.............ป วน/เดอน/ป ทสมภาษณ......./......../..2558 สถานท................................................ ระดบการศกษา......................................................โรงเรยน.......................................................... จ านวนปทมสวนรวม................................... ตอนท 2 บทสมภาษณตามโครงสรางงานวจย 1. ประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมความเปนมาอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................2. วตถประสงคและเปาหมายในการเขารวมกจกรรมในประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรของทานคออะไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................3. ในอนาคตประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมทศทางเปนอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

vi

4. กจกรรมทจดในงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมความหมายและคณคากบทานอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................5. ทานมสวนรวมในกจกรรมประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมสงใดทความปรบเปลยน .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................6. ทานไดรบการคดเลอกและฝกฝนเพอการเขารวมประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................7. จากสภาพสงคมทเปลยนแปลงไปท าใหมผลตอการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรของทานหรอไมอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

vii

แบบสมภาษณกลมเยาวชนทเขารวมกจกรรมในฐานะผรบสาร ชองานวจย บทบาทเยาวชนในการสบทอดประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรจงหวดฉะเชงเทรา ตอนท 1 ขอมลเบองตน ชอ – สกล ผใหสมภาษณ.........................................................................เพศ.............................. อาย.............ป วน/เดอน/ป ทสมภาษณ......./......../..2558 สถานท............................................... ระดบการศกษา................................................โรงเรยน............................................................... จ านวนปทมสวนรวม........................................ ตอนท 2 บทสมภาษณตามโครงสรางงานวจย 1. ประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมความเปนมาอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................2. วตถประสงคและเปาหมายในการเขารวมกจกรรมในประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรของทานคออะไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................3. ในอนาคตประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมทศทางเปนอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

viii

4. กจกรรมทจดในงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมความหมายและคณคากบทานอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................5. ทานตองการสวนรวมในกจกรรมประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรมอยางไร.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................6. ทานมความสนใจในการไดรบการคดเลอกและฝกฝนเพอการเขารวมประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรหรอไมอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................7. จากสภาพสงคมทเปลยนแปลงไปท าใหมผลตอการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธรของทานหรอไมอยางไร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................8. ทานมความคาดหวงอะไรจากการเขารวมงานประเพณนมสการหลวงพอพระพทธโสธร .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

ix

ประวตผเขยน

ชอ ชอสกล นางสาววรษฐา รงสอาด ประวตการศกษา สาขาวชานเทศศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา

ปทส าเรจการศกษา 2551