ค าขวญของ สศก. “รวมใจเปนหนง เขาถงปญหา สรางแนวทางพฒนา น าพาเกษตรไทย”

วสยทศน สศก. “องคกรชน าการพฒนาการเกษตรของประเทศ”

ค าขวญของ สศก. “รวมใจเปนหนง เขาถงปญหา สรางแนวทางพฒนา น าพาเกษตรไทย”

วสยทศน สศก. “องคกรชน าการพฒนาการเกษตรของประเทศ”

ค าขวญของ สศก. “รวมใจเปนหนง เขาถงปญหา สรางแนวทางพฒนา น าพาเกษตรไทย”

วสยทศน สศก. “องคกรชน าการพฒนาการเกษตรของประเทศ”

การประเมนผล โครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกร

ทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร OFFICE OF AGRICULTURAL ECONOMICS กระทรวงเกษตรและสหกรณ MINISTRY OF AGRICULTURE AND COOPERATIVES ธนวาคม 2559 DECEMBER 2016

ค าขวญของ สศก. “รวมใจเปนหนง เขาถงปญหา สรางแนวทางพฒนา น าพาเกษตรไทย”

วสยทศน สศก. “องคกรชน าการพฒนาการเกษตรของประเทศ”

การประเมนผล โครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกร

ทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร OFFICE OF AGRICULTURAL ECONOMICS กระทรวงเกษตรและสหกรณ MINISTRY OF AGRICULTURE AND COOPERATIVES ธนวาคม 2559 DECEMBER 2016

ค าขวญของ สศก. “รวมใจเปนหนง เขาถงปญหา สรางแนวทางพฒนา น าพาเกษตรไทย”

วสยทศน สศก. “องคกรชน าการพฒนาการเกษตรของประเทศ”

ค าขวญของ สศก. “รวมใจเปนหนง เขาถงปญหา สรางแนวทางพฒนา น าพาเกษตรไทย”

วสยทศน สศก. “องคกรชน าการพฒนาการเกษตรของประเทศ”

การประเมนผล โครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกร

ทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ธนวาคม 2559

- ค -

บทสรปผบรหาร

โครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 ซงประกอบดวย มาตรการหลก 8 มาตรการ มวตถประสงค เพอใหเกดการบรหารจดการพนทเพาะปลกพชฤดแลงใหสอดคลองกบปรมาณนาตนทน และสถานการณทเกยวของ พรอมทง ชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบ จากภยแลงใหมรายไดจากกจกรรมอนทดแทน การประเมนผลในครงนเพอใหทราบถงผลลพธตามวตถประสงคของโครงการ โดยเฉพาะมาตรการทสนบสนนเกษตรกรและชมชนโดยตรงเพอชวยสรางรายไดและลดรายจาย ของครวเรอน รวมทง การรบรและความพงพอใจของครวเรอนเกษตรตอการดาเนนงานใน 8 มาตรการ โดยไดสารวจขอมลชวงระหวางดาเนนงานและหลงจากกจกรรมสวนใหญของโครงการเสรจสน สมสมภาษณเจาหนาท ทเกยวของ ประธานศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจาตาบล ผนากลมเกษตรกร เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 1 3 และ 4 และเกษตรกรทวไป ซงไดรบประโยชนจากมาตรการอนๆ จานวน 8,302 ราย ครอบคลมพนททวประเทศ

ผลการประเมนผล พบวา เกษตรกรและประชาชนไดรบประโยชนจากมาตรการแกไขปญหาวกฤตภยแลงกวา 6.7 ลานคน เกดการบรหารจดการพนทเพาะปลก (ตามมาตรการชวยเหลอทไดรบ ความเหนชอบจากคณะรฐมนตร เมอวนท 6 ตลาคม 2558 ใน 8 มาตรการ งบประมาณทงสน 34,968.72 ลานบาท) ทาใหพนททางการเกษตรไดรบผลกระทบจากภยแลงในป 2559 ลดลงจาก 7.50 เหลอ 5.19 ลานไร มลคาความเสยหายทางเศรษฐกจของผลผลตการเกษตร จากการงดปลกขาว และพนทปลกแลวเสยหาย ลดลงจาก 49,735.51 เหลอ 31,493.12 ลานบาท แมวาสถานการณภยแลงในป 2559 จะรนแรงกวา ป 2558 และ จากการดาเนนงานมาตรการท 1 3 และ 4 ซงมงเนนสรางรายไดและลดรายจายของครวเรอน (งบประมาณกวา 8,500 ลานบาท) ทาใหเกษตรกรทไดรบการสนบสนนปจจยการผลต ตามมาตรการท 1 จานวน 385,137 ราย ลดรายจายและสรางรายไดจากการทากจกรรมอนทดแทน โดยนาปจจยการผลตทไดรบสนบสนนมาใช และไดรบผลผลต เชน พชผกสวนครว ถว ขาวโพด เหด ปลาดก ไกไข และเปดไข คดเปนมลคาประมาณ 5,564 บาทตอครวเรอน จากการจาหนายผลผลตในชมชนและการบรโภคของครวเรอน

สาหรบมาตรการท 3 เกษตรกรทไดรบการจางงานเพอสรางรายไดของกรมชลประทาน จานวน 146,677 ราย หรอคดเปนจานวนแรง 10,090,781 คน-วน (Man-day) มรายไดเฉลย 18,350 บาทตอราย ไดนาไปใชเพอการอปโภคบรโภค รอยละ 63.77 คาเลาเรยนบตร รอยละ 13.11 ลงทนทางการเกษตร รอยละ 9.28 ชาระหน รอยละ 8.45 และเกบออม รอยละ 5.39 เกดกระแสเงนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจภาพรวมประมาณ 2,546.45 ลานบาท คดเปนรอยละ 83.99 ของงบประมาณทเบกจาย (3,031.78 ลานบาท)

มาตรการท 4 เกษตรกรทเขารวมเปนแรงงานในโครงการของชมชน จานวน 452,092 ราย หรอคดเปนจานวนแรง 4,520,000 คน-วน มรายไดอยในชวง 3,000 – 6,860 บาทตอราย ซงนาไปใช เพออปโภคบรโภค รอยละ 62.51 ลงทนทางการเกษตร รอยละ 15.95 คาเลาเรยนบตร รอยละ 10.37 ชาระหน รอยละ 5.96 และเกบออม รอยละ 5.21 เกดกระแสเงนหมนเวยนจากการจางงานและการจดซอวสดของโครงการ

- ค -

บทสรปผบรหาร

โครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 ซงประกอบดวย มาตรการหลก 8 มาตรการ มวตถประสงค เพอใหเกดการบรหารจดการพนทเพาะปลกพชฤดแลงใหสอดคลองกบปรมาณนาตนทน และสถานการณทเกยวของ พรอมทง ชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบ จากภยแลงใหมรายไดจากกจกรรมอนทดแทน การประเมนผลในครงนเพอใหทราบถงผลลพธตามวตถประสงคของโครงการ โดยเฉพาะมาตรการทสนบสนนเกษตรกรและชมชนโดยตรงเพอชวยสรางรายไดและลดรายจาย ของครวเรอน รวมทง การรบรและความพงพอใจของครวเรอนเกษตรตอการดาเนนงานใน 8 มาตรการ โดยไดสารวจขอมลชวงระหวางดาเนนงานและหลงจากกจกรรมสวนใหญของโครงการเสรจสน สมสมภาษณเจาหนาท ทเกยวของ ประธานศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจาตาบล ผนากลมเกษตรกร เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 1 3 และ 4 และเกษตรกรทวไป ซงไดรบประโยชนจากมาตรการอนๆ จานวน 8,302 ราย ครอบคลมพนททวประเทศ

ผลการประเมนผล พบวา เกษตรกรและประชาชนไดรบประโยชนจากมาตรการแกไขปญหาวกฤตภยแลงกวา 6.7 ลานคน เกดการบรหารจดการพนทเพาะปลก (ตามมาตรการชวยเหลอทไดรบ ความเหนชอบจากคณะรฐมนตร เมอวนท 6 ตลาคม 2558 ใน 8 มาตรการ งบประมาณทงสน 34,968.72 ลานบาท) ทาใหพนททางการเกษตรไดรบผลกระทบจากภยแลงในป 2559 ลดลงจาก 7.50 เหลอ 5.19 ลานไร มลคาความเสยหายทางเศรษฐกจของผลผลตการเกษตร จากการงดปลกขาว และพนทปลกแลวเสยหาย ลดลงจาก 49,735.51 เหลอ 31,493.12 ลานบาท แมวาสถานการณภยแลงในป 2559 จะรนแรงกวา ป 2558 และ จากการดาเนนงานมาตรการท 1 3 และ 4 ซงมงเนนสรางรายไดและลดรายจายของครวเรอน (งบประมาณกวา 8,500 ลานบาท) ทาใหเกษตรกรทไดรบการสนบสนนปจจยการผลต ตามมาตรการท 1 จานวน 385,137 ราย ลดรายจายและสรางรายไดจากการทากจกรรมอนทดแทน โดยนาปจจยการผลตทไดรบสนบสนนมาใช และไดรบผลผลต เชน พชผกสวนครว ถว ขาวโพด เหด ปลาดก ไกไข และเปดไข คดเปนมลคาประมาณ 5,564 บาทตอครวเรอน จากการจาหนายผลผลตในชมชนและการบรโภคของครวเรอน

สาหรบมาตรการท 3 เกษตรกรทไดรบการจางงานเพอสรางรายไดของกรมชลประทาน จานวน 146,677 ราย หรอคดเปนจานวนแรง 10,090,781 คน-วน (Man-day) มรายไดเฉลย 18,350 บาทตอราย ไดนาไปใชเพอการอปโภคบรโภค รอยละ 63.77 คาเลาเรยนบตร รอยละ 13.11 ลงทนทางการเกษตร รอยละ 9.28 ชาระหน รอยละ 8.45 และเกบออม รอยละ 5.39 เกดกระแสเงนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจภาพรวมประมาณ 2,546.45 ลานบาท คดเปนรอยละ 83.99 ของงบประมาณทเบกจาย (3,031.78 ลานบาท)

มาตรการท 4 เกษตรกรทเขารวมเปนแรงงานในโครงการของชมชน จานวน 452,092 ราย หรอคดเปนจานวนแรง 4,520,000 คน-วน มรายไดอยในชวง 3,000 – 6,860 บาทตอราย ซงนาไปใช เพออปโภคบรโภค รอยละ 62.51 ลงทนทางการเกษตร รอยละ 15.95 คาเลาเรยนบตร รอยละ 10.37 ชาระหน รอยละ 5.96 และเกบออม รอยละ 5.21 เกดกระแสเงนหมนเวยนจากการจางงานและการจดซอวสดของโครงการ

- ง -

ในระบบเศรษฐกจระดบชมชน 2,377.21 ลานบาท และระบบเศรษฐกจระดบจงหวด ประมาณ 3,888.49 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 52.77 และ 86.32 ตามลาดบ ของงบประมาณทเบกจาย (4,504.79 ลานบาท)

ความพงพอใจตอการด าเนนงาน เกษตรกรมความพงพอใจตอการดาเนนงานในภาพรวมของ 8 มาตรการหลกในระดบมาก ทคาคะแนน 3.58 โดยมาตรการ 3 อนดบแรกทเกษตรกรพงพอใจ ในระดบมาก ไดแก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชนฯ มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน และมาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ มความพงพอใจในระดบมาก ทคาคะแนน 3.99 3.70 และ 3.51 ตามลาดบ

ขอเสนอแนะ ดานการบรหารจดการสถานการณภยพบต เชน ภยแลง อทกภย วาตภย ควรมลกษณะการบรณาการ โดยมคณะกรรมการระดบชาตเชนเดยวกบคณะกรรมการอานวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 เพราะครอบคลมภารกจ ตงแตการปองกน บรรเทาทกข และฟนฟ ในดานงบประมาณควรพจารณาอนมตกรอบงบประมาณเบองตนไวเปนหลกการ สาหรบการดาเนนการมาตรการชวยเหลอตางๆ เมอทราบผลการประเมนสถานการณวาจะเกดผลกระทบจากภยพบต เพอใหสามารถปฏบตงานไดทนตอสถานการณทจะเกดขน

สาหรบการสนบสนนปจจยการผลตเพอใหเกษตรกรปลกพชใชนานอย ควรพจารณา ความเหมาะสมของพนทและความตองการของตลาดในภาพรวม โดยคานงถงปจจยทมผลตอการปรบเปลยน เชน แหลงนา ผลตอบแทน ตนทน และความยงยากในการผลต ทงน ควรสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการพฒนาและแกปญหาตามรปแบบโครงการในแผนพฒนาการเกษตรของชมชนอยางตอเนอง โดยจดสรรงบประมาณ แกจงหวดหรอในลกษณะกองทน โดยมคณะกรรมการระดบจงหวดและอาเภอพจารณา รวมทง องคกรปกครองสวนทองถนควรเขามามสวนรวมในการสนบสนนในการแกปญหา และการขยายผลการพฒนาการเกษตรของชมชนตอไป

- จ -

ค ำน ำ

การประเมนผลโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 ฉบบน เปนรายงานเพอใหทราบผลส าเรจจากการด าเนนงานตามมาตรการ ผลลพธตามวตถประสงคของมาตรการ และผลประโยชนทเกดขนในระดบชมชนและภาพรวม รวมทง การรบรและความพงพอใจของเกษตรกรตอการด าเนนการตามมาตรการตางๆ ซงไดส ารวจขอมลในชวงระหวางด าเนนงานและชวงหลงจากกจกรรมสวนใหญของโครงการแลวเสรจ และไดจดท ารายงานเสนอผบรหารทราบเปนระยะดวยแลว

ในโอกาสน ขอขอบคณเจาหนาทหนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ และหนวยงาน ทเกยวของ ทงในสวนกลางและสวนภมภาค รวมทง ผน าชมชน ผน าเกษตรกร และเกษตรกรทไดใหขอคดเหนทเปนประโยชน ท าใหการประเมนผลส าเรจลลวงไปไดดวยด และหวงเปนอยางยงวา รายงานการประเมนผลฉบบนจะเปนประโยชนตอไป

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ธนวาคม 2559

- ง -

ในระบบเศรษฐกจระดบชมชน 2,377.21 ลานบาท และระบบเศรษฐกจระดบจงหวด ประมาณ 3,888.49 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 52.77 และ 86.32 ตามลาดบ ของงบประมาณทเบกจาย (4,504.79 ลานบาท)

ความพงพอใจตอการด าเนนงาน เกษตรกรมความพงพอใจตอการดาเนนงานในภาพรวมของ 8 มาตรการหลกในระดบมาก ทคาคะแนน 3.58 โดยมาตรการ 3 อนดบแรกทเกษตรกรพงพอใจ ในระดบมาก ไดแก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชนฯ มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน และมาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ มความพงพอใจในระดบมาก ทคาคะแนน 3.99 3.70 และ 3.51 ตามลาดบ

ขอเสนอแนะ ดานการบรหารจดการสถานการณภยพบต เชน ภยแลง อทกภย วาตภย ควรมลกษณะการบรณาการ โดยมคณะกรรมการระดบชาตเชนเดยวกบคณะกรรมการอานวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 เพราะครอบคลมภารกจ ตงแตการปองกน บรรเทาทกข และฟนฟ ในดานงบประมาณควรพจารณาอนมตกรอบงบประมาณเบองตนไวเปนหลกการ สาหรบการดาเนนการมาตรการชวยเหลอตางๆ เมอทราบผลการประเมนสถานการณวาจะเกดผลกระทบจากภยพบต เพอใหสามารถปฏบตงานไดทนตอสถานการณทจะเกดขน

สาหรบการสนบสนนปจจยการผลตเพอใหเกษตรกรปลกพชใชนานอย ควรพจารณา ความเหมาะสมของพนทและความตองการของตลาดในภาพรวม โดยคานงถงปจจยทมผลตอการปรบเปลยน เชน แหลงนา ผลตอบแทน ตนทน และความยงยากในการผลต ทงน ควรสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการพฒนาและแกปญหาตามรปแบบโครงการในแผนพฒนาการเกษตรของชมชนอยางตอเนอง โดยจดสรรงบประมาณ แกจงหวดหรอในลกษณะกองทน โดยมคณะกรรมการระดบจงหวดและอาเภอพจารณา รวมทง องคกรปกครองสวนทองถนควรเขามามสวนรวมในการสนบสนนในการแกปญหา และการขยายผลการพฒนาการเกษตรของชมชนตอไป

- จ -

ค ำน ำ

การประเมนผลโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 ฉบบน เปนรายงานเพอใหทราบผลส าเรจจากการด าเนนงานตามมาตรการ ผลลพธตามวตถประสงคของมาตรการ และผลประโยชนทเกดขนในระดบชมชนและภาพรวม รวมทง การรบรและความพงพอใจของเกษตรกรตอการด าเนนการตามมาตรการตางๆ ซงไดส ารวจขอมลในชวงระหวางด าเนนงานและชวงหลงจากกจกรรมสวนใหญของโครงการแลวเสรจ และไดจดท ารายงานเสนอผบรหารทราบเปนระยะดวยแลว

ในโอกาสน ขอขอบคณเจาหนาทหนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ และหนวยงาน ทเกยวของ ทงในสวนกลางและสวนภมภาค รวมทง ผน าชมชน ผน าเกษตรกร และเกษตรกรทไดใหขอคดเหนทเปนประโยชน ท าใหการประเมนผลส าเรจลลวงไปไดดวยด และหวงเปนอยางยงวา รายงานการประเมนผลฉบบนจะเปนประโยชนตอไป

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ธนวาคม 2559

- ช -

สารบญ

หนา บทสรปผบรหาร ค ค าน า จ สารบญตาราง ฌ สารบญภาพ ญ

บทท 1 สาระส าคญของโครงการ 1 1.1 ความเปนมาของโครงการ 1 1.2 วตถประสงคของโครงการ 1 1.3 พนทเปาหมายของโครงการ 1 1.4 ระยะเวลาด าเนนโครงการ 1 1.5 งบประมาณโครงการ 2 1.6 มาตรการชวยเหลอเกษตรกร และหนวยงานทรบผดชอบ 2 1.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบของโครงการ 5

บทท 2 ระเบยบวธการประเมนผล 7 2.1 ความส าคญของการประเมนผล 7 2.2 วตถประสงคของการประเมนผล 7 2.3 ขอบเขตการประเมนผล 7 2.4 การตรวจเอกสาร แนวคดและทฤษฎ 9 2.5 วธการประเมนผล 15 2.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการประเมนผล 20 2.7 หนวยงานทรบผดชอบการประเมนผล 20

บทท 3 ผลการประเมน 21 3.1 บรบทหรอสภาพแวดลอม 21 3.2 ปจจยน าเขา 28 3.3 กระบวนการ 30 3.4 ผลไดและผลลพธเบองตน 33

มาตรการท 1 การสงเสรมความรและการสนบสนนปจจยการผลต เพอลดรายจายในครวเรอน 33 มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหนทเกษตรกรมภาระหนกบสถาบนการเงน 41

- ช -

สารบญ

หนา บทสรปผบรหาร ค ค าน า จ สารบญตาราง ฌ สารบญภาพ ญ

บทท 1 สาระส าคญของโครงการ 1 1.1 ความเปนมาของโครงการ 1 1.2 วตถประสงคของโครงการ 1 1.3 พนทเปาหมายของโครงการ 1 1.4 ระยะเวลาด าเนนโครงการ 1 1.5 งบประมาณโครงการ 2 1.6 มาตรการชวยเหลอเกษตรกร และหนวยงานทรบผดชอบ 2 1.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบของโครงการ 5

บทท 2 ระเบยบวธการประเมนผล 7 2.1 ความส าคญของการประเมนผล 7 2.2 วตถประสงคของการประเมนผล 7 2.3 ขอบเขตการประเมนผล 7 2.4 การตรวจเอกสาร แนวคดและทฤษฎ 9 2.5 วธการประเมนผล 15 2.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการประเมนผล 20 2.7 หนวยงานทรบผดชอบการประเมนผล 20

บทท 3 ผลการประเมน 21 3.1 บรบทหรอสภาพแวดลอม 21 3.2 ปจจยน าเขา 28 3.3 กระบวนการ 30 3.4 ผลไดและผลลพธเบองตน 33

มาตรการท 1 การสงเสรมความรและการสนบสนนปจจยการผลต เพอลดรายจายในครวเรอน 33 มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหนทเกษตรกรมภาระหนกบสถาบนการเงน 41

- ซ -

สารบญ (ตอ)

หนา มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร 42 มาตรการท 4 การเสนอโครงการตามความตองการของชมชน 44 มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า 50 มาตรการท 6 การเพมปรมาณน าตนทน 50 มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน 51 มาตรการท 8 มาตรการอนๆ 51

บทท 4 สรป และขอเสนอแนะ 53

4.1 สรป 53 4.2 ขอเสนอแนะ 57

บรรณานกรม 59

ภาคผนวก 61 ภาคผนวก ก 1. หนงสอส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ดวนทสด ท กษ 1302/ว2477

ลงวนท 6 กรกฎาคม 2559 เรอง สรปผลการประเมนผลโครงการบรณาการ มาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 ชวงระหวางการด าเนนงานโครงการ

63

2. หนงสอส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ดวนทสด ท กษ 1302/ว3981 ลงวนท 3 พฤศจกายน 2559 เรอง สรปการประเมนผลภาพรวมโครงการ บรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59

ภาคผนวก ข ประมวลภาพการลงพนทส ารวจขอมล 71 ภาคผนวก ค ขอมลทวไปของเกษตรกรทตกเปนตวอยาง 77

- ฌ -

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2.1 จ านวนตวอยางจ าแนกตามกลมเปาหมาย 19 3.1 มลคาความเสยหายจากภยแลง ป 2558 และ ป 2559 22 3.2 สภาพปญหาภยแลงทเกษตรกรประสบในพนทตางๆ 24 3.3 ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท 25 3.4 การรบรรบทราบการด าเนนงานมาตรการความชวยเหลอตางๆ 26 3.5 ชองทางการรบรรบทราบสถานการณภยแลงและมาตรการความชวยเหลอตางๆ 27 3.6 ผลการเบกจายงบประมาณใน 3 มาตรการทกระทรวงเกษตรและสหกรณเกยวของ 29 3.7 ความคดเหนในประเดนปจจยน าเขาตอการปฏบตงานเพอแกปญหาภยแลง 30 3.8 ความเหมาะสมของคณะกรรมการระดบตางๆ ในการแกไขปญหาวกฤตภยแลง 31 3.9 ความเหมาะสมของกระบวนการหรอขนตอนตางๆ ในการบรหารจดการสถานการณภยแลง 33 3.10 การไดรบความรเกยวกบการใชประโยชนปจจยการผลตทไดรบการสนบสนน 34 3.11 การไดรบการสนบสนนปจจยการผลตและการน าไปใชประโยชน 34 3.12 ความพงพอใจตอคณภาพและปรมาณปจจยการผลตทไดรบแบงตามกจกรรม 35 3.13 การรบทราบและเขาใชบรการจดจ าหนายสนคาอปโภคบรโภคราคาประหยด

“ธงฟาสภยแลง”

40 3.14 กระแสเงนหมนเวยนทเกดจากการด าเนนงานโครงการ 46 3.15 ประโยชนทไดรบจากการด าเนนงานมาตรการท 4 49 3.16 สรปการไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอ และความพงพอใจตอมาตรการตางๆ 52

- ซ -

สารบญ (ตอ)

หนา มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร 42 มาตรการท 4 การเสนอโครงการตามความตองการของชมชน 44 มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า 50 มาตรการท 6 การเพมปรมาณน าตนทน 50 มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน 51 มาตรการท 8 มาตรการอนๆ 51

บทท 4 สรป และขอเสนอแนะ 53

4.1 สรป 53 4.2 ขอเสนอแนะ 57

บรรณานกรม 59

ภาคผนวก 61 ภาคผนวก ก 1. หนงสอส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ดวนทสด ท กษ 1302/ว2477

ลงวนท 6 กรกฎาคม 2559 เรอง สรปผลการประเมนผลโครงการบรณาการ มาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 ชวงระหวางการด าเนนงานโครงการ

63

2. หนงสอส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ดวนทสด ท กษ 1302/ว3981 ลงวนท 3 พฤศจกายน 2559 เรอง สรปการประเมนผลภาพรวมโครงการ บรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59

ภาคผนวก ข ประมวลภาพการลงพนทส ารวจขอมล 71 ภาคผนวก ค ขอมลทวไปของเกษตรกรทตกเปนตวอยาง 77

- ฌ -

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2.1 จ านวนตวอยางจ าแนกตามกลมเปาหมาย 19 3.1 มลคาความเสยหายจากภยแลง ป 2558 และ ป 2559 22 3.2 สภาพปญหาภยแลงทเกษตรกรประสบในพนทตางๆ 24 3.3 ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท 25 3.4 การรบรรบทราบการด าเนนงานมาตรการความชวยเหลอตางๆ 26 3.5 ชองทางการรบรรบทราบสถานการณภยแลงและมาตรการความชวยเหลอตางๆ 27 3.6 ผลการเบกจายงบประมาณใน 3 มาตรการทกระทรวงเกษตรและสหกรณเกยวของ 29 3.7 ความคดเหนในประเดนปจจยน าเขาตอการปฏบตงานเพอแกปญหาภยแลง 30 3.8 ความเหมาะสมของคณะกรรมการระดบตางๆ ในการแกไขปญหาวกฤตภยแลง 31 3.9 ความเหมาะสมของกระบวนการหรอขนตอนตางๆ ในการบรหารจดการสถานการณภยแลง 33 3.10 การไดรบความรเกยวกบการใชประโยชนปจจยการผลตทไดรบการสนบสนน 34 3.11 การไดรบการสนบสนนปจจยการผลตและการน าไปใชประโยชน 34 3.12 ความพงพอใจตอคณภาพและปรมาณปจจยการผลตทไดรบแบงตามกจกรรม 35 3.13 การรบทราบและเขาใชบรการจดจ าหนายสนคาอปโภคบรโภคราคาประหยด

“ธงฟาสภยแลง”

40 3.14 กระแสเงนหมนเวยนทเกดจากการด าเนนงานโครงการ 46 3.15 ประโยชนทไดรบจากการด าเนนงานมาตรการท 4 49 3.16 สรปการไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอ และความพงพอใจตอมาตรการตางๆ 52

- ญ -

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1.1 สรปมาตรการ/โครงการทส าคญจ าแนกตามกลมการชวยเหลอ 5 2.1 รปแบบการประเมนผลแบบ CIPP Model ทชวยในการตดสนใจ 13 3.1 ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท 24 3.2 ความตองการความชวยเหลอจากภาครฐ 27 3.3 สดสวนมลคาผลผลตทเกษตรกรไดรบ 36 3.4 ผลประโยชนทเกษตรกรไดรบ 36 3.5 การปรบเปลยนการผลตในชวงประสบภยแลง 37 3.6 แนวโนมการปรบเปลยนการผลตในกรณมและไมมมาตรการชวยเหลอ 38 3.7 ความเหนของเกษตรกรถงปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลต 38 3.8 การงดท านาปรงในปเพาะปลก 2558/59 39 3.9 ความพงพอใจตอมาตรการท 1 40 3.10 การรบทราบและไดรบการชะลอหรอขยายเวลาช าระหน 41 3.11 ความพงพอใจตอมาตรการท 2 41 3.12 การใชจายเงนจากคาจางทไดรบของเกษตรทเขารวมมาตรการท 3 42 3.13 ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบ 43 3.14 ความพงพอใจตอมาตรการท 3 43 3.15 ประเภทโครงการของชมชน 44 3.16 การใชจายเงนจากคาจางทไดรบของเกษตรกรทเขารวมมาตรการท 4 45 3.17 การใชจายเงนจากคาจางแรงงาน 46 3.18 การใชจายคาวสดในโครงการ 47 3.19 ผลประโยชนทเกษตรกรไดรบ 47

บทท 1 สาระส าคญของโครงการ

1.1 ความเปนมาของโครงการ

กรมชลประทานไดประเมนสถานการณภยแลงในป 2558 จากปรมาณนาตนทนทเกบกกใน 33 เขอนหลกและอางเกบนาตางๆ ทวประเทศ รวมทงปรมาณฝนทตกลงมานอยกวาคาเฉลย ทาใหหลายพนทจะตองประสบปญหาภยแลง ทงในและนอกเขตชลประทานจะมนาไมเพยงพอตอการประกอบอาชพดานการเกษตร รวมทงอาชพอนๆ ทตองใชนาปรมาณมาก จากสถานการณนาและภาวะความแหงแลงอยางตอเนอง สงผลใหเกษตรกรไมสามารถปลกพชและทานาไดเกดการวางงานและขาดรายได ระยะยาวอาจทาใหประสทธภาพการผลตลดลง เกดผลกระทบตอภาวะเศรษฐกจของชมชนและเกษตรกร

รฐบาลไดตระหนกและมความเปนหวงเกษตรกรและประชาชนทจะไดรบผลกระทบจากภยแลง จงมนโยบายใหความชวยเหลอเกษตรกรและประชาชนใหสามารถประกอบอาชพและสรางรายได เพอใหเกษตรกรสามารถดารงชวตผานวกฤตภยแลงไปได โดยคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 6 ตลาคม 2558 เหนชอบโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 จานวน 8 มาตรการ 45 โครงการ ซงเปนการรวมกนดาเนนการของหลายหนวยงาน ขบเคลอนการดาเนนงานผานศนยอานวยการเฉพาะกจแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 ระดบชาต (ศก.กช.)

1.2 วตถประสงคของโครงการ

1.2.1 เพอใหเกดการบรหารจดการพนทเพาะปลกพชฤดแลงใหสอดคลองกบปรมาณนาตนทน และสถานการณทเกยวของ

1.2.2 ชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลงใหมรายไดจากกจกรรมอนทดแทน

1.3 พนทเปาหมายของโครงการ

1.3.1 พนทวกฤตภยแลง (พนททหากมการใชนาไมเปนไปตามแผน จะเกดผลกระทบตอการใชนาของภาคสวนอน) คอ พนทการเกษตรในเขตชลประทานลมนาเจาพระยา จานวน 22 จงหวด ไดแก กรงเทพมหานคร จงหวดกาแพงเพชร ฉะเชงเทรา ชยนาท ตาก นครนายก นครปฐม นครสวรรค นนทบร ปทมธาน พจตร พษณโลก พระนครศรอยธยา ลพบร สมทรปราการ สมทรสาคร สระบร สงหบร สโขทย สพรรณบร อางทอง อตรดตถ มเกษตรกรทคาดวาจะไดรบผลกระทบประมาณ 330,000 ครวเรอน

1.3.2 พนทภยแลงทวไป จานวน 55 จงหวด

1.4 ระยะเวลาด าเนนโครงการ

ตงแตวนท 1 พฤศจกายน 2558 ถง 30 เมษายน 2559

- ญ -

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1.1 สรปมาตรการ/โครงการทส าคญจ าแนกตามกลมการชวยเหลอ 5 2.1 รปแบบการประเมนผลแบบ CIPP Model ทชวยในการตดสนใจ 13 3.1 ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท 24 3.2 ความตองการความชวยเหลอจากภาครฐ 27 3.3 สดสวนมลคาผลผลตทเกษตรกรไดรบ 36 3.4 ผลประโยชนทเกษตรกรไดรบ 36 3.5 การปรบเปลยนการผลตในชวงประสบภยแลง 37 3.6 แนวโนมการปรบเปลยนการผลตในกรณมและไมมมาตรการชวยเหลอ 38 3.7 ความเหนของเกษตรกรถงปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลต 38 3.8 การงดท านาปรงในปเพาะปลก 2558/59 39 3.9 ความพงพอใจตอมาตรการท 1 40 3.10 การรบทราบและไดรบการชะลอหรอขยายเวลาช าระหน 41 3.11 ความพงพอใจตอมาตรการท 2 41 3.12 การใชจายเงนจากคาจางทไดรบของเกษตรทเขารวมมาตรการท 3 42 3.13 ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบ 43 3.14 ความพงพอใจตอมาตรการท 3 43 3.15 ประเภทโครงการของชมชน 44 3.16 การใชจายเงนจากคาจางทไดรบของเกษตรกรทเขารวมมาตรการท 4 45 3.17 การใชจายเงนจากคาจางแรงงาน 46 3.18 การใชจายคาวสดในโครงการ 47 3.19 ผลประโยชนทเกษตรกรไดรบ 47

บทท 1 สาระส าคญของโครงการ

1.1 ความเปนมาของโครงการ

กรมชลประทานไดประเมนสถานการณภยแลงในป 2558 จากปรมาณนาตนทนทเกบกกใน 33 เขอนหลกและอางเกบนาตางๆ ทวประเทศ รวมทงปรมาณฝนทตกลงมานอยกวาคาเฉลย ทาใหหลายพนทจะตองประสบปญหาภยแลง ทงในและนอกเขตชลประทานจะมนาไมเพยงพอตอการประกอบอาชพดานการเกษตร รวมทงอาชพอนๆ ทตองใชนาปรมาณมาก จากสถานการณนาและภาวะความแหงแลงอยางตอเนอง สงผลใหเกษตรกรไมสามารถปลกพชและทานาไดเกดการวางงานและขาดรายได ระยะยาวอาจทาใหประสทธภาพการผลตลดลง เกดผลกระทบตอภาวะเศรษฐกจของชมชนและเกษตรกร

รฐบาลไดตระหนกและมความเปนหวงเกษตรกรและประชาชนทจะไดรบผลกระทบจากภยแลง จงมนโยบายใหความชวยเหลอเกษตรกรและประชาชนใหสามารถประกอบอาชพและสรางรายได เพอใหเกษตรกรสามารถดารงชวตผานวกฤตภยแลงไปได โดยคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 6 ตลาคม 2558 เหนชอบโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 จานวน 8 มาตรการ 45 โครงการ ซงเปนการรวมกนดาเนนการของหลายหนวยงาน ขบเคลอนการดาเนนงานผานศนยอานวยการเฉพาะกจแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 ระดบชาต (ศก.กช.)

1.2 วตถประสงคของโครงการ

1.2.1 เพอใหเกดการบรหารจดการพนทเพาะปลกพชฤดแลงใหสอดคลองกบปรมาณนาตนทน และสถานการณทเกยวของ

1.2.2 ชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลงใหมรายไดจากกจกรรมอนทดแทน

1.3 พนทเปาหมายของโครงการ

1.3.1 พนทวกฤตภยแลง (พนททหากมการใชนาไมเปนไปตามแผน จะเกดผลกระทบตอการใชนาของภาคสวนอน) คอ พนทการเกษตรในเขตชลประทานลมนาเจาพระยา จานวน 22 จงหวด ไดแก กรงเทพมหานคร จงหวดกาแพงเพชร ฉะเชงเทรา ชยนาท ตาก นครนายก นครปฐม นครสวรรค นนทบร ปทมธาน พจตร พษณโลก พระนครศรอยธยา ลพบร สมทรปราการ สมทรสาคร สระบร สงหบร สโขทย สพรรณบร อางทอง อตรดตถ มเกษตรกรทคาดวาจะไดรบผลกระทบประมาณ 330,000 ครวเรอน

1.3.2 พนทภยแลงทวไป จานวน 55 จงหวด

1.4 ระยะเวลาด าเนนโครงการ

ตงแตวนท 1 พฤศจกายน 2558 ถง 30 เมษายน 2559

- 2 -

1.5 งบประมาณโครงการ

กรอบวงเงนงบประมาณเฉพาะ 8 มาตรการหลก จานวน 34,968.72 ลานบาท

1.6 มาตรการชวยเหลอเกษตรกร และหนวยงานทรบผดชอบ

ประกอบดวย 8 มาตรการหลก โดยมสาระสาคญ ดงน

1.6.1 มาตรการสงเสรมความรและการสนบสนนปจจยการผลต เพอลดรายจายในครวเรอน 1) โครงการตามแผนชมชนเพอแกไขวกฤตภยแลงดานการเกษตร ในพนทลมนาเจาพระยา 22 จงหวด

โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ ประกอบดวย 1.1) โครงการสรางรายไดจากการสนบสนนปจจยการผลตดานพชในฤดแลง 1.2) โครงการสรางรายไดจากปศสตวในฤดแลง 1.3) โครงการสรางรายไดจากประมงในฤดแลง 1.4) โครงการปรบปรงและพฒนาเพอความอดมสมบรณของดน 2) ลดคาครองชพ โดยกระทรวงพาณชย ประกอบดวย 2.1) โครงการชวยเหลอคาครองชพประชาชนในเขตพนทประสบภยแลงลมนาเจาพระยา ป 2559 2.2) โครงการพฒนาและสงเสรมศนยจาหนายสนคาเกษตรชมชน (Farm Outlet) 2.3) โครงการเชอมโยงตลาดและจดหาตลาดรองรบผลตผลทางการเกษตร/ผลตภณฑชมชน

ของเกษตรกร

1.6.2 มาตรการชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหนทเกษตรกรมภาระหนกบสถาบนการเงน 1) โครงการใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากภยแลง (คาเชาทดน คาเชาซอทดน และเงนก)

ในเขตปฏรปทดน (สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม) 1.1) ยกเวนการเกบคาเชาทดน 1.2) ลดดอกเบยคาเชาทดน 1.3) ผอนผนการชาระรายงวดและขยายระยะเวลาการชาระหน 2) โครงการขยายระยะเวลาชาระหนสนเดม (ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร) 3) โครงการบรรเทาความเดอดรอนใหกบลกคาธนาคารออมสน (ธนาคารออมสน) 4) โครงการชดเชยดอกเบยเงนกแทนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร (กรมสงเสรมสหกรณ) 5) การใหความชวยเหลอของกองทนพฒนาสหกรณ (กรมสงเสรมสหกรณ) 5.1) สนบสนนเงนกปลอดดอกเบยใหสหกรณ ระยะเวลา 6 เดอน 5.2) สนบสนนเงนกปลอดดอกเบย ระยะเวลา 1 ป เพอพฒนาบอนาในไรนา 6) การชวยเหลอสมาชกสหกรณทประสบภยแลง (กรมสงเสรมสหกรณ) โดย ลดดอกเบย ขยายเวลา

การชาระหน สนบสนนเงนกเพมเตม และลดราคาปจจยการผลต

- 3 -

1.6.3 มาตรการจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร 1) การจางงานตามมาตรการใหความชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง

(กรมชลประทาน) 1.1) โครงการพฒนาระบบบรหารจดการทรพยากรนาและระบบขนสงทางถนน ระยะ

เรงดวน พ.ศ. 2558 1.2) งานจดการนาชลประทาน 1.3) งานกอสรางแหลงนาและระบบสงนา/กอสรางแหลงนาพรอมระบบสงนาในพนท

หมบานปองกนตนเองชายแดน 1.4) โครงการตามมาตรการกระตนการลงทนขนาดเลกของรฐบาล 2) โครงการจางงานเรงดวนและพฒนาทกษะฝมอเพอบรรเทาความเดอดรอนดานอาชพ โดย

กระทรวงแรงงาน 3) การจางงานเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน โดยกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย

กระทรวงมหาดไทย

1.6.4 มาตรการเสนอโครงการตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาผลกระทบภยแลง โครงการตามแผนพฒนาอาชพเกษตรกรตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาภยแลง

ป 2558/59 โดยกระทรวงมหาดไทย และกระทรวงเกษตรและสหกรณ มงเนนการสรางโอกาสในการปรบเปลยนอาชพและโครงสรางการผลตทเหมาะสม ตามความสมครใจของประชาชน การมสวนรวมของชมชน และเกษตรกรในการแกไขปญหาและการวางแผนการผลตดวยตนเอง คดเอง ทาเอง สอดคลองกบความตองการของชมชน โดยชมชนเปนผบรหารจดการ เพอใหชมชนและเกษตรกรสามารถดารงชวตอยไดในวกฤตภยแลง

1.6.5 มาตรการเพมประสทธภาพการใชน า 1) การรณรงคการใชนาอยางประหยด โดยการประชาสมพนธใหประชาชนรบรสถานการณนา

ของประเทศและรวมกนใชนาอยางประหยดและมคณคา โดยสานกนายกรฐมนตร กรมประชาสมพนธ 2) การสอสารสเกษตรกร เพอจดเวทแลกเปลยนเรยนร รวมกบลกคา ธ.ก.ส. ในพนท โดย

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร 3) โครงการสงเสรมการปลกขาวโดยวธเปยกสลบแหงเพอการประหยดนา (นาปรง) ฤดกาลผลต

2558/59 โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ

- 2 -

1.5 งบประมาณโครงการ

กรอบวงเงนงบประมาณเฉพาะ 8 มาตรการหลก จานวน 34,968.72 ลานบาท

1.6 มาตรการชวยเหลอเกษตรกร และหนวยงานทรบผดชอบ

ประกอบดวย 8 มาตรการหลก โดยมสาระสาคญ ดงน

1.6.1 มาตรการสงเสรมความรและการสนบสนนปจจยการผลต เพอลดรายจายในครวเรอน 1) โครงการตามแผนชมชนเพอแกไขวกฤตภยแลงดานการเกษตร ในพนทลมนาเจาพระยา 22 จงหวด

โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ ประกอบดวย 1.1) โครงการสรางรายไดจากการสนบสนนปจจยการผลตดานพชในฤดแลง 1.2) โครงการสรางรายไดจากปศสตวในฤดแลง 1.3) โครงการสรางรายไดจากประมงในฤดแลง 1.4) โครงการปรบปรงและพฒนาเพอความอดมสมบรณของดน 2) ลดคาครองชพ โดยกระทรวงพาณชย ประกอบดวย 2.1) โครงการชวยเหลอคาครองชพประชาชนในเขตพนทประสบภยแลงลมนาเจาพระยา ป 2559 2.2) โครงการพฒนาและสงเสรมศนยจาหนายสนคาเกษตรชมชน (Farm Outlet) 2.3) โครงการเชอมโยงตลาดและจดหาตลาดรองรบผลตผลทางการเกษตร/ผลตภณฑชมชน

ของเกษตรกร

1.6.2 มาตรการชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหนทเกษตรกรมภาระหนกบสถาบนการเงน 1) โครงการใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากภยแลง (คาเชาทดน คาเชาซอทดน และเงนก)

ในเขตปฏรปทดน (สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม) 1.1) ยกเวนการเกบคาเชาทดน 1.2) ลดดอกเบยคาเชาทดน 1.3) ผอนผนการชาระรายงวดและขยายระยะเวลาการชาระหน 2) โครงการขยายระยะเวลาชาระหนสนเดม (ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร) 3) โครงการบรรเทาความเดอดรอนใหกบลกคาธนาคารออมสน (ธนาคารออมสน) 4) โครงการชดเชยดอกเบยเงนกแทนสมาชกสหกรณ/กลมเกษตรกร (กรมสงเสรมสหกรณ) 5) การใหความชวยเหลอของกองทนพฒนาสหกรณ (กรมสงเสรมสหกรณ) 5.1) สนบสนนเงนกปลอดดอกเบยใหสหกรณ ระยะเวลา 6 เดอน 5.2) สนบสนนเงนกปลอดดอกเบย ระยะเวลา 1 ป เพอพฒนาบอนาในไรนา 6) การชวยเหลอสมาชกสหกรณทประสบภยแลง (กรมสงเสรมสหกรณ) โดย ลดดอกเบย ขยายเวลา

การชาระหน สนบสนนเงนกเพมเตม และลดราคาปจจยการผลต

- 3 -

1.6.3 มาตรการจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร 1) การจางงานตามมาตรการใหความชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง

(กรมชลประทาน) 1.1) โครงการพฒนาระบบบรหารจดการทรพยากรนาและระบบขนสงทางถนน ระยะ

เรงดวน พ.ศ. 2558 1.2) งานจดการนาชลประทาน 1.3) งานกอสรางแหลงนาและระบบสงนา/กอสรางแหลงนาพรอมระบบสงนาในพนท

หมบานปองกนตนเองชายแดน 1.4) โครงการตามมาตรการกระตนการลงทนขนาดเลกของรฐบาล 2) โครงการจางงานเรงดวนและพฒนาทกษะฝมอเพอบรรเทาความเดอดรอนดานอาชพ โดย

กระทรวงแรงงาน 3) การจางงานเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน โดยกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย

กระทรวงมหาดไทย

1.6.4 มาตรการเสนอโครงการตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาผลกระทบภยแลง โครงการตามแผนพฒนาอาชพเกษตรกรตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาภยแลง

ป 2558/59 โดยกระทรวงมหาดไทย และกระทรวงเกษตรและสหกรณ มงเนนการสรางโอกาสในการปรบเปลยนอาชพและโครงสรางการผลตทเหมาะสม ตามความสมครใจของประชาชน การมสวนรวมของชมชน และเกษตรกรในการแกไขปญหาและการวางแผนการผลตดวยตนเอง คดเอง ทาเอง สอดคลองกบความตองการของชมชน โดยชมชนเปนผบรหารจดการ เพอใหชมชนและเกษตรกรสามารถดารงชวตอยไดในวกฤตภยแลง

1.6.5 มาตรการเพมประสทธภาพการใชน า 1) การรณรงคการใชนาอยางประหยด โดยการประชาสมพนธใหประชาชนรบรสถานการณนา

ของประเทศและรวมกนใชนาอยางประหยดและมคณคา โดยสานกนายกรฐมนตร กรมประชาสมพนธ 2) การสอสารสเกษตรกร เพอจดเวทแลกเปลยนเรยนร รวมกบลกคา ธ.ก.ส. ในพนท โดย

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร 3) โครงการสงเสรมการปลกขาวโดยวธเปยกสลบแหงเพอการประหยดนา (นาปรง) ฤดกาลผลต

2558/59 โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ

- 4 -

1.6.6 มาตรการเพมปรมาณน าตนทน 1) การปฏบตการฝนหลวง 2) โครงการสบนาดวยพลงงานแสงอาทตยเพอการเกษตรกรรมระดบชมชนและสหกรณการเกษตร

โดยกระทรวงพลงงาน 3) การพฒนาแหลงนาบาดาล โดยกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประกอบดวย 3.1) โครงการพฒนาแหลงนาบาดาลเพอแกไขปญหาการขาดแคลนนาอปโภคบรโภค 3.2) โครงการพฒนาแหลงนาบาดาลเพอการเกษตรในพนทประสบภยแลง 3.4) โครงการพฒนาแหลงนาบาดาลเพอการเกษตรในพนทประสบภยแลงระยะเรงดวน 4) การชวยเหลอประชาชนทประสบปญหาภยแลง ประกอบดวย 4.1) การจดหานากนนาใชในพนทประชาชนและเกษตรกรขาดแคลนนาสาหรบอปโภค

บรโภค และการเกษตร 4.2) การขดเจาะบอนาบาดาล 4.3) โครงการแกไขปญหาภยแลงระยะเรงดวน

1.6.7 มาตรการเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน 1) การชวยเหลอดานการแพทยและสาธารณสข ใหกบประชาชน ผประสบภาวะภยแลง

จดเตรยมยา เวชภณฑชวยเหลอผเจบปวยอนเกดจากโรคทเกดจากภยแลง จดหาภาชนะสารองกกเกบนา ประชาสมพนธใหความรเรองความสะอาดและอาหาร รวมทงจดหนวยแพทยเคลอนทเพอบรรเทาทกข แกผประสบภยโดยกระทรวงสาธารณสข

2) การปองกนและปราบปรามอาชญากรรม โดยสานกงานตารวจแหงชาต

1.6.8 มาตรการสนบสนนอนๆ ประกอบดวย 1) การใหความชวยเหลอเกษตรกรผประสบภยพบตตามระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยเงน

ทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ.2556 โดยกระทรวงมหาดไทย 2) โครงการอบรมเพอเพมผลตภาพการผลตของเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง

ป 2558/59 และจากปญหาราคาสนคาเกษตร โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงกลาโหม

3) แผนสนเชอสนบสนนเศรษฐกจชมชน สนบสนนวสาหกจชมชนกลมละไมเกน 1 ลานบาท ระยะเวลาชาระหนไมเกน 7 ป อตราดอกเบยรอยละ 4 เพอเปนเงนทนหมนเวยนใหวสาหกจชมชน โดยชาระหนไมเกน 12 เดอน และหากเปนการลงทน มระยะเวลาชาระหนไมเกน 5 ป โดยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

4) การบรการขอมลและบรการภาครฐผานศนยกลางแอปพลเคชนภาครฐ ประชาสมพนธขอมลสถานการณนาผานศนยกลางแอฟพลเคชน โดยกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

- 5 -

5) การกาหนดแนวทางการจดสรรนาแกเกษตรกรผปลกไมผลยนตนทขาดแคลนนาภาคตะวนออก โดยกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

6) ระบบสารสนเทศเพอตดตามและประเมนผลโครงการชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากปญหาภยแลง โดยกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

7) การสงเสรมการทองเทยววถเกษตรเพอกระจายรายไดไปสภาคการเกษตร โดยกระทรวง การทองเทยวและกฬา

นอกจาก 8 มาตรการหลกดงกลาว ภายใตโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 การบรหารจดการแกไขปญหาภยแลง ป 2558/59 โดยคณะกรรมการอานวยการ บรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 ยงมการบรณาการกบหนวยงานทเกยวของเพมอก 9 มาตรการ รวมเปน 17 มาตรการ ซงแบงออกเปน 3 กลมการชวยเหลอ คอ (1) การลดรายจายและเพมคณภาพชวต (2) การสรางรายไดกระตนเศรษฐกจชมชน และ (3) การขยายโอกาสในการประกอบอาชพ สรปไดดงภาพท 1.1

ภาพท 1.1 สรปมาตรการ/โครงการทส าคญจ าแนกตามกลมการชวยเหลอ

1.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบของโครงการ

เกษตรกรและประชาชนสามารถลดรายจาย สรางรายได และขยายโอกาสในการปรบตวใหผานพนวกฤตภยแลง จากการดาเนนมาตรการ/โครงการตางๆ ของทางรฐบาล

การลดรายจายและเพมคณภาพชวต 1) มาตรการท 1 สงเสรมความร และสนบสนนปจจยการผลต เพอลดรายจายในครวเรอน 2) มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาชาระหนทเกษตรกร มภาระหนกบสถาบนการเงน 3) มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพ การใชนา 4) มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน 5) โครงการราษฎร รฐ รวมใจชวยภยแลง

การสรางรายไดกระตนเศรษฐกจชมชน 1) มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร 2) มาตรการท 4 การเสนอโครงการพฒนาอาชพเกษตรกรตามความตองการของชมชน 3) โครงการตามมาตรการสงเสรมความเปนอยระดบตาบล (ตาบลละ 5 ลาน) 4) มาตรการกระตนการลงทนขนาดเลกของรฐบาล (โครงการละไมเกน 1 ลานบาท) 5) โครงการเพมความเขมแขง ของเศรษฐกจฐานรากตามแนวทางประชารฐ

การขยายโอกาสในการประกอบอาชพ 1) มาตรการท 6 การเพมปรมาณ นาตนทน 2) มาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ เชน โครงการอบรมเพอเพมผลตภาพการผลตของเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 และจากปญหาราคาสนคาเกษตร 3) โครงการสนเชอ 1ตาบล 1SMEเกษตร 4) โครงการชมชนปรบเปลยน การผลตสวกฤตภยแลง 5) โครงการสนเชอเพอเปนคาใชจายฉกเฉนและจาเปนของเกษตรกร 6) โครงการตามมาตรการสาคญเรงดวนเพอชวยเหลอเกษตรกรและคนยากจน (กยจ.) 7) โครงการสนบสนนการจดหาเครองจกรกลการเกษตรใหแก กลมสหกรณ/กลมเกษตรกร

- 4 -

1.6.6 มาตรการเพมปรมาณน าตนทน 1) การปฏบตการฝนหลวง 2) โครงการสบนาดวยพลงงานแสงอาทตยเพอการเกษตรกรรมระดบชมชนและสหกรณการเกษตร

โดยกระทรวงพลงงาน 3) การพฒนาแหลงนาบาดาล โดยกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประกอบดวย 3.1) โครงการพฒนาแหลงนาบาดาลเพอแกไขปญหาการขาดแคลนนาอปโภคบรโภค 3.2) โครงการพฒนาแหลงนาบาดาลเพอการเกษตรในพนทประสบภยแลง 3.4) โครงการพฒนาแหลงนาบาดาลเพอการเกษตรในพนทประสบภยแลงระยะเรงดวน 4) การชวยเหลอประชาชนทประสบปญหาภยแลง ประกอบดวย 4.1) การจดหานากนนาใชในพนทประชาชนและเกษตรกรขาดแคลนนาสาหรบอปโภค

บรโภค และการเกษตร 4.2) การขดเจาะบอนาบาดาล 4.3) โครงการแกไขปญหาภยแลงระยะเรงดวน

1.6.7 มาตรการเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน 1) การชวยเหลอดานการแพทยและสาธารณสข ใหกบประชาชน ผประสบภาวะภยแลง

จดเตรยมยา เวชภณฑชวยเหลอผเจบปวยอนเกดจากโรคทเกดจากภยแลง จดหาภาชนะสารองกกเกบนา ประชาสมพนธใหความรเรองความสะอาดและอาหาร รวมทงจดหนวยแพทยเคลอนทเพอบรรเทาทกข แกผประสบภยโดยกระทรวงสาธารณสข

2) การปองกนและปราบปรามอาชญากรรม โดยสานกงานตารวจแหงชาต

1.6.8 มาตรการสนบสนนอนๆ ประกอบดวย 1) การใหความชวยเหลอเกษตรกรผประสบภยพบตตามระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยเงน

ทดรองราชการเพอชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ.2556 โดยกระทรวงมหาดไทย 2) โครงการอบรมเพอเพมผลตภาพการผลตของเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง

ป 2558/59 และจากปญหาราคาสนคาเกษตร โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงกลาโหม

3) แผนสนเชอสนบสนนเศรษฐกจชมชน สนบสนนวสาหกจชมชนกลมละไมเกน 1 ลานบาท ระยะเวลาชาระหนไมเกน 7 ป อตราดอกเบยรอยละ 4 เพอเปนเงนทนหมนเวยนใหวสาหกจชมชน โดยชาระหนไมเกน 12 เดอน และหากเปนการลงทน มระยะเวลาชาระหนไมเกน 5 ป โดยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

4) การบรการขอมลและบรการภาครฐผานศนยกลางแอปพลเคชนภาครฐ ประชาสมพนธขอมลสถานการณนาผานศนยกลางแอฟพลเคชน โดยกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

- 5 -

5) การกาหนดแนวทางการจดสรรนาแกเกษตรกรผปลกไมผลยนตนทขาดแคลนนาภาคตะวนออก โดยกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

6) ระบบสารสนเทศเพอตดตามและประเมนผลโครงการชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากปญหาภยแลง โดยกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

7) การสงเสรมการทองเทยววถเกษตรเพอกระจายรายไดไปสภาคการเกษตร โดยกระทรวง การทองเทยวและกฬา

นอกจาก 8 มาตรการหลกดงกลาว ภายใตโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 การบรหารจดการแกไขปญหาภยแลง ป 2558/59 โดยคณะกรรมการอานวยการ บรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 ยงมการบรณาการกบหนวยงานทเกยวของเพมอก 9 มาตรการ รวมเปน 17 มาตรการ ซงแบงออกเปน 3 กลมการชวยเหลอ คอ (1) การลดรายจายและเพมคณภาพชวต (2) การสรางรายไดกระตนเศรษฐกจชมชน และ (3) การขยายโอกาสในการประกอบอาชพ สรปไดดงภาพท 1.1

ภาพท 1.1 สรปมาตรการ/โครงการทส าคญจ าแนกตามกลมการชวยเหลอ

1.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบของโครงการ

เกษตรกรและประชาชนสามารถลดรายจาย สรางรายได และขยายโอกาสในการปรบตวใหผานพนวกฤตภยแลง จากการดาเนนมาตรการ/โครงการตางๆ ของทางรฐบาล

การลดรายจายและเพมคณภาพชวต 1) มาตรการท 1 สงเสรมความร และสนบสนนปจจยการผลต เพอลดรายจายในครวเรอน 2) มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาชาระหนทเกษตรกร มภาระหนกบสถาบนการเงน 3) มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพ การใชนา 4) มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน 5) โครงการราษฎร รฐ รวมใจชวยภยแลง

การสรางรายไดกระตนเศรษฐกจชมชน 1) มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร 2) มาตรการท 4 การเสนอโครงการพฒนาอาชพเกษตรกรตามความตองการของชมชน 3) โครงการตามมาตรการสงเสรมความเปนอยระดบตาบล (ตาบลละ 5 ลาน) 4) มาตรการกระตนการลงทนขนาดเลกของรฐบาล (โครงการละไมเกน 1 ลานบาท) 5) โครงการเพมความเขมแขง ของเศรษฐกจฐานรากตามแนวทางประชารฐ

การขยายโอกาสในการประกอบอาชพ 1) มาตรการท 6 การเพมปรมาณ นาตนทน 2) มาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ เชน โครงการอบรมเพอเพมผลตภาพการผลตของเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 และจากปญหาราคาสนคาเกษตร 3) โครงการสนเชอ 1ตาบล 1SMEเกษตร 4) โครงการชมชนปรบเปลยน การผลตสวกฤตภยแลง 5) โครงการสนเชอเพอเปนคาใชจายฉกเฉนและจาเปนของเกษตรกร 6) โครงการตามมาตรการสาคญเรงดวนเพอชวยเหลอเกษตรกรและคนยากจน (กยจ.) 7) โครงการสนบสนนการจดหาเครองจกรกลการเกษตรใหแก กลมสหกรณ/กลมเกษตรกร

บทท 2 ระเบยบวธการประเมนผล

2.1 ความส าคญของการประเมนผล

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (สศก.) ในฐานะหนวยงานทมภารกจดานการตดตามและประเมนผล ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ซงไดรบมอบหมายใหประเมนผลโครงการตามแผนพฒนาอาชพเกษตรกร ตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาภยแลง ป 2558/59 ภายใตมาตรการท 4 มาตรการเสนอโครงการตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาผลกระทบภยแลงทด าเนนการครอบคลมพนททวประเทศ ประกอบกบคณะท างานสวนอ านวยการ ภายใตศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 ระดบชาต (ศก.กช.) ขอให สศก.ด าเนนการประเมนผลระดบพนท การด าเนนงานตามมาตรการชวยเหลอเกษตรกร เพอบรรเทาผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 และการสรางการรบรใหแกเกษตรกรจากมาตรการดงกลาว

ดงนน เพอใหการประเมนผลในครงน มความครบถวนสมบรณครอบคลมการด าเนนงานในภาพรวม ของมาตรการอนๆ ควบคกนไปดวย นอกเหนอจากการประเมนผลในมาตรการท 4 การเสนอโครงการ ตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาผลกระทบภยแลงแลวนน ทงน ผลการประเมนทไดจะเปนประโยชนส าหรบผบรหารในการปรบปรงและพฒนาแนวทางการชวยเหลอเกษตรกรในระยะตอไป

2.2 วตถประสงคของการประเมนผล เพอประเมนผลส าเรจจากการด าเนนการตามมาตรการ ผลลพธตามวตถประสงคของมาตรการตางๆ

และผลประโยชนทเกดขนในระดบชมชนและภาพรวมของประเทศ รวมทงการรบรและความพงพอใจของเกษตรกร ตอการด าเนนการตามมาตรการตางๆ

2.3 ขอบเขตของการประเมนผล

2.3.1 ดานพนท ครอบคลมพนทเปาหมายทวประเทศ 77 จงหวด แบงเปน 1) พนทวกฤตภยแลง 22 จงหวดในเขตลมน าเจาพระยา

ไดแก กรงเทพมหานคร จงหวดก าแพงเพชร ฉะเชงเทรา ชยนาท ตาก นครนายก นครปฐม นครสวรรค นนทบร ปทมธาน พจตร พษณโลก พระนครศรอยธยา ลพบร สมทรปราการ สมทรสาคร สระบร สงหบร สโขทย สพรรณบร อางทอง และอตรดตถ

2) พนทภยแลงทวไป 55 จงหวด

บทท 2 ระเบยบวธการประเมนผล

2.1 ความส าคญของการประเมนผล

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (สศก.) ในฐานะหนวยงานทมภารกจดานการตดตามและประเมนผล ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ซงไดรบมอบหมายใหประเมนผลโครงการตามแผนพฒนาอาชพเกษตรกร ตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาภยแลง ป 2558/59 ภายใตมาตรการท 4 มาตรการเสนอโครงการตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาผลกระทบภยแลงทด าเนนการครอบคลมพนททวประเทศ ประกอบกบคณะท างานสวนอ านวยการ ภายใตศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 ระดบชาต (ศก.กช.) ขอให สศก.ด าเนนการประเมนผลระดบพนท การด าเนนงานตามมาตรการชวยเหลอเกษตรกร เพอบรรเทาผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 และการสรางการรบรใหแกเกษตรกรจากมาตรการดงกลาว

ดงนน เพอใหการประเมนผลในครงน มความครบถวนสมบรณครอบคลมการด าเนนงานในภาพรวม ของมาตรการอนๆ ควบคกนไปดวย นอกเหนอจากการประเมนผลในมาตรการท 4 การเสนอโครงการ ตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาผลกระทบภยแลงแลวนน ทงน ผลการประเมนทไดจะเปนประโยชนส าหรบผบรหารในการปรบปรงและพฒนาแนวทางการชวยเหลอเกษตรกรในระยะตอไป

2.2 วตถประสงคของการประเมนผล เพอประเมนผลส าเรจจากการด าเนนการตามมาตรการ ผลลพธตามวตถประสงคของมาตรการตางๆ

และผลประโยชนทเกดขนในระดบชมชนและภาพรวมของประเทศ รวมทงการรบรและความพงพอใจของเกษตรกร ตอการด าเนนการตามมาตรการตางๆ

2.3 ขอบเขตของการประเมนผล

2.3.1 ดานพนท ครอบคลมพนทเปาหมายทวประเทศ 77 จงหวด แบงเปน 1) พนทวกฤตภยแลง 22 จงหวดในเขตลมน าเจาพระยา

ไดแก กรงเทพมหานคร จงหวดก าแพงเพชร ฉะเชงเทรา ชยนาท ตาก นครนายก นครปฐม นครสวรรค นนทบร ปทมธาน พจตร พษณโลก พระนครศรอยธยา ลพบร สมทรปราการ สมทรสาคร สระบร สงหบร สโขทย สพรรณบร อางทอง และอตรดตถ

2) พนทภยแลงทวไป 55 จงหวด

- 8 -

2.3.2 ดานมาตรการ ครอบคลมใน 8 มาตรการ 1) มาตรการหลกทท าการประเมนผล เนนการตดตามและประเมนผลในมาตรการทหนวยงาน

ในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณรบผดชอบเปนหลก เพอใหทราบถงผลส าเรจและผลลพธทเกดขนจากการด าเนนการตามมาตรการ ไดแก

มาตรการท 1 การสงเสรมความรและการสนบสนนปจจยการผลต เพอลดรายจายในครวเรอน มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร มาตรการท 4 การเสนอโครงการตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาผลกระทบภยแลง

2) มาตรการอนๆ เนนการตดตามผลการด าเนนงาน การรบรรบทราบ และความพงพอใจของเกษตรกรตอการด าเนนการในภาพรวม ไดแก

มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหนทเกษตรกรมภาระหนกบสถาบนการเงน มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า มาตรการท 6 การเพมปรมาณน าตนทน มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน มาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ

2.3.3 กลมเปาหมาย ประกอบดวย 1) เจาหนาทผรบผดชอบระดบจงหวด หนวยงานสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ และส านกงานพฒนาชมชนจงหวด กระทรวงมหาดไทย 2) ผน าชมชน/กลมเกษตรกร - ประธานศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล (ศบกต.) - ผน ากลมเกษตรกรทเสนอโครงการของชมชน (มาตรการท 4) 3) เกษตรกร - เกษตรกรทไดรบการสนบสนนปจจยจากมาตรการท 1 - เกษตรกรทไดเขารวมเปนแรงงานจากมาตรการท 3 - เกษตรกรทไดเขารวมเปนแรงงานจากมาตรการท 4 - เกษตรกรทวไปในพนททมการด าเนนการมาตรการตางๆ

2.3.4 ชวงเวลาของขอมลในการประเมนผล 1) ผลการด าเนนงานใชขอมลตงแตเรมจนกระทงสนสดการด าเนนงาน 2) ผลลพธหรอผลประโยชนทเกดขนจากโครงการ และความพงพอใจตอมาตรการ เปนขอมล

ทเกดขนตอเนองจนการด าเนนงานแลวเสรจ

- 9 -

2.4 การตรวจเอกสาร แนวคดและทฤษฎ

ในสวนนจะน าเสนอการตรวจเอกสารทเกยวของ รวมถงแนวคดและทฤษทสามารถน ามาประยกตใชกบการประเมนผลในครงน โดยมรายละเอยด ดงน

2.4.1 การตรวจเอกสาร

คณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ (คตป.) (2559) ไดท าการตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผลโครงการสรางรายไดและพฒนาการเกษตรแกชมชนเพอบรรเทาปญหาภยแลง พบวา บางพนททถกก าหนดไวเปนพนทเปาหมายของโครงการไมไดประสบปญหาภยแลงในชวงเวลาด าเนนงาน จงควรพจารณาสภาพปญหาทแทจรงในพนทประกอบดวย การด าเนนงานโครงการของชมชนควรมระยะเวลาและงบประมาณ ทเพยงพอสอดคลองกบความตองการของชมชน บางชมชนขาดแคลนแรงงานเนองจากประชากรสวนใหญในชมชนเปนผสงอาย การก าหนดราคากลางบางรายการต ากวาราคาวสดในพนทท าใหงบประมาณไมเพยงพอ จงตองมการปรบแกแบบรปรายงานและรายละเอยดใหสอดคลองกบงบประมาณ เกษตรกรผเขารวมโครงการสวนใหญมความพงพอใจและไดรบประโยชนจากการด าเนนโครงการทงทางตรงและทางออม ควรมการเพมระยะเวลาด าเนนโครงการใหมากขน ในสวนของขอเสนอแนะตอหนวยงาน ทเกยวของ ควรจดเตรยมแผนปฏบตงานและขนตอนการด าเนนโครงการใหมความพรอม และสามารถรองรบการด าเนนงานไดทนทเมอไดรบการจดสรรงบประมาณ ควรพจารณาเพมวงเงนงบประมาณในการด าเนนกจกรรมโครงการของแตละพนทใหมความเหมาะสม สอดคลองกบสภาพปญหาทแทจรงและความตองการ ของชมชน ส าหรบขอเสนอแนะเชงนโยบาย เกษตรกรและชมชนมความตองการใหรฐบาลด าเนนโครงการลกษณะนอยางตอเนอง เนองจากเปนโครงการทเกดจากความตองการของชมชนอยางแทจรง

จรวฒน ชนะ (2559) ไดสรปผลจากการสอบถามเกษตรกรเกยวกบการปรบตวของเกษตรกรจากปญหาภยแลงทเกดขนในชวงป 2558 – 2559 ซงถอวาเปนชวงทมปญหาภยแลงรนแรงกวาทกปทผานมา และมผลกระทบในวงกวางไปทวทกภมภาค รวมทงความเสยหายไดขยายไปถงพชชนดอนๆ ทใชน านอยดวย พบวา ในแตละภมภาคเกษตรกรไดรบผลกระทบในระดบทแตกตางกนไป โดยในเขตภาคกลางและภาคเหนอไดรบผลกระทบจากภยแลงมากกวาภมภาคอน ซงมพนทและผลผลตทางการเกษตรไดรบความเสยหายมาก การปรบตวของเกษตรกรคอนขางจ ากด เกษตรกรท าไดเพยงงดและลดการปลก เนองจากปรมาณน ามไมเพยงพอ และในเขตชลประทานมการงดสงน า สวนการปรบเปลยนไปปลกพชชนดอนมขอจ ากด คอ เกษตรกรยงขาดประสบการณ และเงนทน รวมทงบางรายทมการปรบตวมาปลกพชอนแลว แตรายไดจากพชอนยงไมมาก เมอเทยบกบพชชนดเดม ท าใหมบางสวนยายไปท างานภาคกอสรางและรบจางแทน ส าหรบเกษตรกรในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใตไดรบผลกระทบจากภยแลงปานกลางถงนอย ท าใหมการปรบตวจากเดมไมมากนก ส าหรบการปรบตวดานการเงนในภาพรวมเกษตรกรเลอกทจะใชเงนเกบและกเงนเพมจาก ธ.ก.ส. มาใชจาย ซงท าใหฐานะการเงนย าแยลงไปอก ทงน ปญหาภยแลงทเกดขนในชวง 2 ป ดงกลาวนน ไดสะทอนใหเหนถงความเสยงจากภยธรรมชาตมากขน เกษตรกรตองเรยนรและปรบตว โดยเฉพาะการวางแผนจดการน า

- 8 -

2.3.2 ดานมาตรการ ครอบคลมใน 8 มาตรการ 1) มาตรการหลกทท าการประเมนผล เนนการตดตามและประเมนผลในมาตรการทหนวยงาน

ในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณรบผดชอบเปนหลก เพอใหทราบถงผลส าเรจและผลลพธทเกดขนจากการด าเนนการตามมาตรการ ไดแก

มาตรการท 1 การสงเสรมความรและการสนบสนนปจจยการผลต เพอลดรายจายในครวเรอน มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร มาตรการท 4 การเสนอโครงการตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาผลกระทบภยแลง

2) มาตรการอนๆ เนนการตดตามผลการด าเนนงาน การรบรรบทราบ และความพงพอใจของเกษตรกรตอการด าเนนการในภาพรวม ไดแก

มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหนทเกษตรกรมภาระหนกบสถาบนการเงน มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า มาตรการท 6 การเพมปรมาณน าตนทน มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน มาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ

2.3.3 กลมเปาหมาย ประกอบดวย 1) เจาหนาทผรบผดชอบระดบจงหวด หนวยงานสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ และส านกงานพฒนาชมชนจงหวด กระทรวงมหาดไทย 2) ผน าชมชน/กลมเกษตรกร - ประธานศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล (ศบกต.) - ผน ากลมเกษตรกรทเสนอโครงการของชมชน (มาตรการท 4) 3) เกษตรกร - เกษตรกรทไดรบการสนบสนนปจจยจากมาตรการท 1 - เกษตรกรทไดเขารวมเปนแรงงานจากมาตรการท 3 - เกษตรกรทไดเขารวมเปนแรงงานจากมาตรการท 4 - เกษตรกรทวไปในพนททมการด าเนนการมาตรการตางๆ

2.3.4 ชวงเวลาของขอมลในการประเมนผล 1) ผลการด าเนนงานใชขอมลตงแตเรมจนกระทงสนสดการด าเนนงาน 2) ผลลพธหรอผลประโยชนทเกดขนจากโครงการ และความพงพอใจตอมาตรการ เปนขอมล

ทเกดขนตอเนองจนการด าเนนงานแลวเสรจ

- 9 -

2.4 การตรวจเอกสาร แนวคดและทฤษฎ

ในสวนนจะน าเสนอการตรวจเอกสารทเกยวของ รวมถงแนวคดและทฤษทสามารถน ามาประยกตใชกบการประเมนผลในครงน โดยมรายละเอยด ดงน

2.4.1 การตรวจเอกสาร

คณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ (คตป.) (2559) ไดท าการตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผลโครงการสรางรายไดและพฒนาการเกษตรแกชมชนเพอบรรเทาปญหาภยแลง พบวา บางพนททถกก าหนดไวเปนพนทเปาหมายของโครงการไมไดประสบปญหาภยแลงในชวงเวลาด าเนนงาน จงควรพจารณาสภาพปญหาทแทจรงในพนทประกอบดวย การด าเนนงานโครงการของชมชนควรมระยะเวลาและงบประมาณ ทเพยงพอสอดคลองกบความตองการของชมชน บางชมชนขาดแคลนแรงงานเนองจากประชากรสวนใหญในชมชนเปนผสงอาย การก าหนดราคากลางบางรายการต ากวาราคาวสดในพนทท าใหงบประมาณไมเพยงพอ จงตองมการปรบแกแบบรปรายงานและรายละเอยดใหสอดคลองกบงบประมาณ เกษตรกรผเขารวมโครงการสวนใหญมความพงพอใจและไดรบประโยชนจากการด าเนนโครงการทงทางตรงและทางออม ควรมการเพมระยะเวลาด าเนนโครงการใหมากขน ในสวนของขอเสนอแนะตอหนวยงาน ทเกยวของ ควรจดเตรยมแผนปฏบตงานและขนตอนการด าเนนโครงการใหมความพรอม และสามารถรองรบการด าเนนงานไดทนทเมอไดรบการจดสรรงบประมาณ ควรพจารณาเพมวงเงนงบประมาณในการด าเนนกจกรรมโครงการของแตละพนทใหมความเหมาะสม สอดคลองกบสภาพปญหาทแทจรงและความตองการ ของชมชน ส าหรบขอเสนอแนะเชงนโยบาย เกษตรกรและชมชนมความตองการใหรฐบาลด าเนนโครงการลกษณะนอยางตอเนอง เนองจากเปนโครงการทเกดจากความตองการของชมชนอยางแทจรง

จรวฒน ชนะ (2559) ไดสรปผลจากการสอบถามเกษตรกรเกยวกบการปรบตวของเกษตรกรจากปญหาภยแลงทเกดขนในชวงป 2558 – 2559 ซงถอวาเปนชวงทมปญหาภยแลงรนแรงกวาทกปทผานมา และมผลกระทบในวงกวางไปทวทกภมภาค รวมทงความเสยหายไดขยายไปถงพชชนดอนๆ ทใชน านอยดวย พบวา ในแตละภมภาคเกษตรกรไดรบผลกระทบในระดบทแตกตางกนไป โดยในเขตภาคกลางและภาคเหนอไดรบผลกระทบจากภยแลงมากกวาภมภาคอน ซงมพนทและผลผลตทางการเกษตรไดรบความเสยหายมาก การปรบตวของเกษตรกรคอนขางจ ากด เกษตรกรท าไดเพยงงดและลดการปลก เนองจากปรมาณน ามไมเพยงพอ และในเขตชลประทานมการงดสงน า สวนการปรบเปลยนไปปลกพชชนดอนมขอจ ากด คอ เกษตรกรยงขาดประสบการณ และเงนทน รวมทงบางรายทมการปรบตวมาปลกพชอนแลว แตรายไดจากพชอนยงไมมาก เมอเทยบกบพชชนดเดม ท าใหมบางสวนยายไปท างานภาคกอสรางและรบจางแทน ส าหรบเกษตรกรในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใตไดรบผลกระทบจากภยแลงปานกลางถงนอย ท าใหมการปรบตวจากเดมไมมากนก ส าหรบการปรบตวดานการเงนในภาพรวมเกษตรกรเลอกทจะใชเงนเกบและกเงนเพมจาก ธ.ก.ส. มาใชจาย ซงท าใหฐานะการเงนย าแยลงไปอก ทงน ปญหาภยแลงทเกดขนในชวง 2 ป ดงกลาวนน ไดสะทอนใหเหนถงความเสยงจากภยธรรมชาตมากขน เกษตรกรตองเรยนรและปรบตว โดยเฉพาะการวางแผนจดการน า

- 10 -

ในพนทเพาะปลกของตนเอง การบรหารการปลกพชตามความตองการของตลาด ตองมความยดหยนในการปรบเปลยนการปลกพชอนๆ เพอกระจายความเสยง และการสรางมลคาเพมใหแกผลผลตทางการเกษตร เปนตน

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2558) ไดท าการประเมนผลโครงการสรางรายไดและพฒนาการเกษตรแกชมชนเพอบรรเทาปญหาภยแลง ซงมโครงการของชมชนทสามารถด าเนนงานไดทงสน 6,596 โครงการ 3,043 ต าบล ใน 58 จงหวด ใชจายงบประมาณ 2,992.75 ลานบาท พบวา ผน ากลมองคกรเกษตรกรทเสนอโครงการ รอยละ 96.44 เหนวา โครงการมความเหมาะสมเปนอยางมากกบสภาพปญหาของชมชน เปนโครงการทเกดจากความตองการทแทจรง ประเภทโครงการของชมชน รอยละ 59.98 เปนโครงการทเกดขนใหมในชมชน เชน จดท าแหลงน าการเกษตร สรางลานตาก และโรงเรอนเกบผลผลตเกษตร และรอยละ 22.95 เปนโครงการพฒนาตอยอดจากกจกรรมทมอยแลวในชมชน เชน เพมปรมาณความจของฝาย เพมการผลตปยหมก/ปยอนทรย และอกรอยละ 17.07 เปนการปรบปรงฟนฟโครงการเดม เชน ขดลอกคลอง ซอมแซมฝาย/ล าเหมอง เปนตน ผลประโยชนทางเศรษฐกจ มครวเรอนเกษตรกรไดรบประโยชนจากโครงการ 2.87 ลานครวเรอน จากการมแหลงน าใชในฤดแลง มชองทางหารายไดเพมจากการรบจางเปนแรงงาน มสงอ านวยความสะดวกดานการเกษตรเพมขน ตนทนการผลตลดลง และผลผลตการเกษตรมคณภาพเพมขน เกดการ จางงานในชมชน จ านวน 0.87 ลานราย มรายไดเฉลย 1,800 บาทตอราย เกดเงนทนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจจากการด าเนนงานโครงการในระดบชมชน/ต าบล ทรอยละ 83.88 ของเปาหมาย (2,441.60 ลานบาท) ผลประโยชนทางสงคม กระบวนการด าเนนโครงการกอใหเกดการมสวนรวมและความสามคคภายในชมชน แบบรวมคด รวมท า และรวมจดการดแล และโครงการสามารถใชเปนแบบอยางใหโครงการอนๆ ได การสรางความเชอมโยงมาตรการ/แผนงาน เพอเพมประสทธภาพการท างานของเจาหนาทในระดบพนทรวมกบชมชน โดยใชกลไกการท างานของศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล (ศบกต.) การสงเสรมการรวมกลมและการมสวนรวมของชมชนในการบรหารจดการโครงการ จะกอใหเกดประโยชนตอสวนรวม ในระยะยาว และโครงการดานการจดการแหลงน าควรมการวางแผนทงระบบ ส าหรบการกอสรางโครงสรางพนฐานตางๆ ควรมเจาหนาทเฉพาะทางควบคมดแลหรอใหค าปรกษา

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2546) ไดด าเนนการใหมการประเมนผลการชวยเหลอเกษตรกร ผประสบภยธรรมชาต โดยมงหวงจะใชเปนขอมลในการก าหนดแนวทางและวธการใหความชวยเหลอเกษตรกรอยางเปนรปธรรมทชดเจนและมประสทธภาพ จากการศกษาประเภทของภยธรรมชาตทเกดขนและกอใหเกดความเสยหายตอเกษตรกร ผลการด าเนนงานตามมาตรการชวยเหลอเกษตรกรผประสบภยและผลกระทบทเกดขนในรอบระยะเวลา 10 ป พบวา ภยธรรมชาตประเภทตางๆ มระดบความรนแรงและความถในการเกดภยทแตกตางกน เชน กรณการเกดภยแลง เฉลยเกดขนปละครง สาเหตสวนใหญมาจากภาวะฝนทงชวงในฤดแลง ซงในแตละครงกอใหเกดความเสยหายครอบคลมพนทเกษตรกรรมในหลายจงหวด กรณการเกดอทกภย เฉลยเกดขนปละ 3 ครง สาเหตจากอทธพลของพายโซนรอนและรองความกดอากาศต าทท าใหเกดฝนตกหนกตอเนองหลายวน ท าใหเกดอทกภยขนในพนทตางๆ ทวประเทศ และ กรณโรคและแมลงศตรพชระบาด ในแตละปอาจเกดการ

- 11 -

ระบาดหลายครง แตสวนใหญเปนการระบาดทเปนผลตอเนองจากการเกดอทกภยและภยแลง จากการประเมนผล ภาพรวมการใหความชวยเหลอเกษตรกรผประสบภยธรรมชาตประเภทตางๆ ทผานมากระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดด าเนนการใหความชวยเหลอเกษตรกรทประสบภยและพนทเกษตรกรรมไดรบความเสยหาย โดยชวยเหลอในลกษณะการจายเงนชดเชย การใหปจจยการผลตทางการเกษตร ซงความชวยเหลอสวนใหญยงไมเพยงพอตอความตองการของเกษตรกรและเปนไปอยางลาชา ทงน ภาครฐจ าเปนตองด าเนน การปรบปรงในหลายดาน เชน ดานการปรบปรงองคกร ระบบการจดสรรงบประมาณ รปแบบการใหความชวยเหลอ ระบบเตอนภย และการประเมนผล เปนตน

จากการตรวจเอกสารดงกลาว ไดพจารณาประเดนการศกษาทเกยวของ เชน ปญหาผลกระทบจากภยพบตตางๆ แนวทางการชวยเหลอทผานมา รวมทงปจจยตางๆ ทส าคญ และปญหาอปสรรคจากการด าเนนงานทมความคลายคลงกบโครงการ เพอเปนแนวทางประกอบการจดท ารายงานการประเมนผลตอไป

2.4.2 แนวคดและทฤษฎ

1) แนวคดเกยวกบการประเมนผล การประเมนผล หมายถง กระบวนการทจะวดและท าการวเคราะหวาผลทเกดจากการ

ด าเนนงานนน ตรงกบวตถประสงคของโครงการหรอไม การด าเนนงานมประสทธภาพและมประสทธผลหรอไม ผลกระทบเปนไปตามทวางแผนหรอไม การประเมนผลมวตถประสงคเพอศกษาบทเรยน ทงในแงบวกและแงลบ เพอน าเปนบทเรยนไปใชในการปรบปรงโครงการเดมหรอจดท าโครงการใหม ทงน United Nations แบงประเภทของการประเมนผล ตามชวงเวลาออกเปน 4 ประเภท ดงน (เกษม ศรสโขดม, 2550)

1.1) การประเมนผลกอนเรมโครงการ (Ex-ante or Pre-Project Evaluation) คอ การประเมนความเหมาะสมของโครงการ เปนการประเมนผลกอนการด าเนนงานตามโครงการ ซงวตถประสงคในการประเมนผลเพอศกษาความเปนไปไดของโครงการ โดยการวเคราะหถงผลทจะไดจากโครงการนน จะคมคากบการลงทนหรอไม เปนการวเคราะหเพอเสนอตอผทมหนาทในการอนมตโครงการ

1.2) การตดตามโครงการ (Project Monitoring) เปนการตดตามระหวางการด าเนนงาน ตามโครงการ เพอพจารณาขอมลดานการใชปจจยหรอทรพยากรของโครงการ โดยมประโยชนในแงของ การควบคมและก ากบโครงการใหสอดคลองกบวตถประสงคและบรรลเปาหมายทก าหนดไว

1.3) การประเมนผลในระหวางการด าเนนงานโครงการ (On-going Evaluation) เปนการประเมนผลเมอโครงการด าเนนงานไปไดระยะหนง โดยเปนการพจารณาถงความสมพนธระหวางการใชปจจยหรอทรพยากรตอผลผลตทได (Output) และผลกระทบในระยะสนของโครงการ (Effect) การประเมนผล ในระยะนมวตถประสงคเพอปรบปรงการด าเนนงานตามโครงการใหดขน ซงจะเปนการปองกนไมใหโครงการลมเหลว ทงนเนนการใหขอเสนอแนะในการปรบปรงการด าเนนงานในระยะตอไป ใหเกดประสทธภาพและประสทธผล

- 10 -

ในพนทเพาะปลกของตนเอง การบรหารการปลกพชตามความตองการของตลาด ตองมความยดหยนในการปรบเปลยนการปลกพชอนๆ เพอกระจายความเสยง และการสรางมลคาเพมใหแกผลผลตทางการเกษตร เปนตน

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2558) ไดท าการประเมนผลโครงการสรางรายไดและพฒนาการเกษตรแกชมชนเพอบรรเทาปญหาภยแลง ซงมโครงการของชมชนทสามารถด าเนนงานไดทงสน 6,596 โครงการ 3,043 ต าบล ใน 58 จงหวด ใชจายงบประมาณ 2,992.75 ลานบาท พบวา ผน ากลมองคกรเกษตรกรทเสนอโครงการ รอยละ 96.44 เหนวา โครงการมความเหมาะสมเปนอยางมากกบสภาพปญหาของชมชน เปนโครงการทเกดจากความตองการทแทจรง ประเภทโครงการของชมชน รอยละ 59.98 เปนโครงการทเกดขนใหมในชมชน เชน จดท าแหลงน าการเกษตร สรางลานตาก และโรงเรอนเกบผลผลตเกษตร และรอยละ 22.95 เปนโครงการพฒนาตอยอดจากกจกรรมทมอยแลวในชมชน เชน เพมปรมาณความจของฝาย เพมการผลตปยหมก/ปยอนทรย และอกรอยละ 17.07 เปนการปรบปรงฟนฟโครงการเดม เชน ขดลอกคลอง ซอมแซมฝาย/ล าเหมอง เปนตน ผลประโยชนทางเศรษฐกจ มครวเรอนเกษตรกรไดรบประโยชนจากโครงการ 2.87 ลานครวเรอน จากการมแหลงน าใชในฤดแลง มชองทางหารายไดเพมจากการรบจางเปนแรงงาน มสงอ านวยความสะดวกดานการเกษตรเพมขน ตนทนการผลตลดลง และผลผลตการเกษตรมคณภาพเพมขน เกดการ จางงานในชมชน จ านวน 0.87 ลานราย มรายไดเฉลย 1,800 บาทตอราย เกดเงนทนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจจากการด าเนนงานโครงการในระดบชมชน/ต าบล ทรอยละ 83.88 ของเปาหมาย (2,441.60 ลานบาท) ผลประโยชนทางสงคม กระบวนการด าเนนโครงการกอใหเกดการมสวนรวมและความสามคคภายในชมชน แบบรวมคด รวมท า และรวมจดการดแล และโครงการสามารถใชเปนแบบอยางใหโครงการอนๆ ได การสรางความเชอมโยงมาตรการ/แผนงาน เพอเพมประสทธภาพการท างานของเจาหนาทในระดบพนทรวมกบชมชน โดยใชกลไกการท างานของศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล (ศบกต.) การสงเสรมการรวมกลมและการมสวนรวมของชมชนในการบรหารจดการโครงการ จะกอใหเกดประโยชนตอสวนรวม ในระยะยาว และโครงการดานการจดการแหลงน าควรมการวางแผนทงระบบ ส าหรบการกอสรางโครงสรางพนฐานตางๆ ควรมเจาหนาทเฉพาะทางควบคมดแลหรอใหค าปรกษา

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2546) ไดด าเนนการใหมการประเมนผลการชวยเหลอเกษตรกร ผประสบภยธรรมชาต โดยมงหวงจะใชเปนขอมลในการก าหนดแนวทางและวธการใหความชวยเหลอเกษตรกรอยางเปนรปธรรมทชดเจนและมประสทธภาพ จากการศกษาประเภทของภยธรรมชาตทเกดขนและกอใหเกดความเสยหายตอเกษตรกร ผลการด าเนนงานตามมาตรการชวยเหลอเกษตรกรผประสบภยและผลกระทบทเกดขนในรอบระยะเวลา 10 ป พบวา ภยธรรมชาตประเภทตางๆ มระดบความรนแรงและความถในการเกดภยทแตกตางกน เชน กรณการเกดภยแลง เฉลยเกดขนปละครง สาเหตสวนใหญมาจากภาวะฝนทงชวงในฤดแลง ซงในแตละครงกอใหเกดความเสยหายครอบคลมพนทเกษตรกรรมในหลายจงหวด กรณการเกดอทกภย เฉลยเกดขนปละ 3 ครง สาเหตจากอทธพลของพายโซนรอนและรองความกดอากาศต าทท าใหเกดฝนตกหนกตอเนองหลายวน ท าใหเกดอทกภยขนในพนทตางๆ ทวประเทศ และ กรณโรคและแมลงศตรพชระบาด ในแตละปอาจเกดการ

- 11 -

ระบาดหลายครง แตสวนใหญเปนการระบาดทเปนผลตอเนองจากการเกดอทกภยและภยแลง จากการประเมนผล ภาพรวมการใหความชวยเหลอเกษตรกรผประสบภยธรรมชาตประเภทตางๆ ทผานมากระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดด าเนนการใหความชวยเหลอเกษตรกรทประสบภยและพนทเกษตรกรรมไดรบความเสยหาย โดยชวยเหลอในลกษณะการจายเงนชดเชย การใหปจจยการผลตทางการเกษตร ซงความชวยเหลอสวนใหญยงไมเพยงพอตอความตองการของเกษตรกรและเปนไปอยางลาชา ทงน ภาครฐจ าเปนตองด าเนน การปรบปรงในหลายดาน เชน ดานการปรบปรงองคกร ระบบการจดสรรงบประมาณ รปแบบการใหความชวยเหลอ ระบบเตอนภย และการประเมนผล เปนตน

จากการตรวจเอกสารดงกลาว ไดพจารณาประเดนการศกษาทเกยวของ เชน ปญหาผลกระทบจากภยพบตตางๆ แนวทางการชวยเหลอทผานมา รวมทงปจจยตางๆ ทส าคญ และปญหาอปสรรคจากการด าเนนงานทมความคลายคลงกบโครงการ เพอเปนแนวทางประกอบการจดท ารายงานการประเมนผลตอไป

2.4.2 แนวคดและทฤษฎ

1) แนวคดเกยวกบการประเมนผล การประเมนผล หมายถง กระบวนการทจะวดและท าการวเคราะหวาผลทเกดจากการ

ด าเนนงานนน ตรงกบวตถประสงคของโครงการหรอไม การด าเนนงานมประสทธภาพและมประสทธผลหรอไม ผลกระทบเปนไปตามทวางแผนหรอไม การประเมนผลมวตถประสงคเพอศกษาบทเรยน ทงในแงบวกและแงลบ เพอน าเปนบทเรยนไปใชในการปรบปรงโครงการเดมหรอจดท าโครงการใหม ทงน United Nations แบงประเภทของการประเมนผล ตามชวงเวลาออกเปน 4 ประเภท ดงน (เกษม ศรสโขดม, 2550)

1.1) การประเมนผลกอนเรมโครงการ (Ex-ante or Pre-Project Evaluation) คอ การประเมนความเหมาะสมของโครงการ เปนการประเมนผลกอนการด าเนนงานตามโครงการ ซงวตถประสงคในการประเมนผลเพอศกษาความเปนไปไดของโครงการ โดยการวเคราะหถงผลทจะไดจากโครงการนน จะคมคากบการลงทนหรอไม เปนการวเคราะหเพอเสนอตอผทมหนาทในการอนมตโครงการ

1.2) การตดตามโครงการ (Project Monitoring) เปนการตดตามระหวางการด าเนนงาน ตามโครงการ เพอพจารณาขอมลดานการใชปจจยหรอทรพยากรของโครงการ โดยมประโยชนในแงของ การควบคมและก ากบโครงการใหสอดคลองกบวตถประสงคและบรรลเปาหมายทก าหนดไว

1.3) การประเมนผลในระหวางการด าเนนงานโครงการ (On-going Evaluation) เปนการประเมนผลเมอโครงการด าเนนงานไปไดระยะหนง โดยเปนการพจารณาถงความสมพนธระหวางการใชปจจยหรอทรพยากรตอผลผลตทได (Output) และผลกระทบในระยะสนของโครงการ (Effect) การประเมนผล ในระยะนมวตถประสงคเพอปรบปรงการด าเนนงานตามโครงการใหดขน ซงจะเปนการปองกนไมใหโครงการลมเหลว ทงนเนนการใหขอเสนอแนะในการปรบปรงการด าเนนงานในระยะตอไป ใหเกดประสทธภาพและประสทธผล

- 12 -

1.4) การประเมนผลหลงจากทโครงการสนสดแลว (Ex-post Evaluation) เปนการวเคราะห ในเชงลก การประเมนผลในลกษณะนเปนการประเมนผลกระทบ ( Impact) อนเกดจากการด าเนนงาน ตามโครงการ โดยการเปรยบเทยบผลกระทบทางดานเศรษฐกจและสงคมระหวางกอนและหลงการด าเนนงาน เปนการวเคราะหวาผลการด าเนนงานนนเปนไปตามวตถประสงคทตงไวหรอไมอยางไร นอกจากน ยงเปน การสรปบทเรยนความส าเรจหรอลมเหลวของโครงการทจะน าไปประกอบการพจารณาเปนแนวทางในการจดท าโครงการอนๆ ตอไป

2) รปแบบการประเมนซปป (CIPP Model)

รปแบบ CIPP เปนตวแบบส าหรบการประเมนผลทสรางขนโดย Daniel Stufflebeam และคณะ ทมกระบวนการวเคราะหเพอใหไดมาซงขอมลทเปนประโยชนในการตดสนใจตอทางเลอกทมอย โดยการประเมนผลจะแบงการประเมนผลออกเปน 4 สวน ตามชวงเวลาด าเนนโครงการ 3 ระยะ โดยปจจยส าคญ ทตองค านงถงส าหรบการประเมนในแตละสวน มดงน (สมหวง พธยานวฒน, 2544)

2.1) การประเมนกอนเรมด าเนนงาน ซงเปนการประเมนผลเพอการวางแผน การก าหนดวตถประสงค และวธการด าเนนงานเปนหลก โดยแบงออกเปน 2 สวน คอ

(1) การประเมนสภาพแวดลอม (Context Evaluation) หรอบางครงเรยกวา การประเมนบรบท เปนการประเมนปจจยภายนอกทจะมผลตอความส าเรจและ/หรอลมเหลว รวมทง เปนสวนทจะสนบสนนใหเกดการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ เชน ความตองการของชมชนหรอกลมเปาหมายทจะ รบบรการจากโครงการ สภาพทางเศรษฐกจสงคม สถานการณตางๆ ปญหาของชมชนและพนท ตลอดจนนโยบายของผบรหารระดบสง และหนวยงานทเกยวของ

(2) การประเมนปจจยน าเขา (Input Evaluation) เปนการประเมนทรพยากรทจ าเปนส าหรบการน าเขามาใชในการด าเนนงาน ไดแก ทรพยากรบคคล งบประมาณ และแหลงเงนทนสนบสนนวสดอปกรณตางๆ สถานทรวมถงครภณฑ และสงทส าคญ คอ การบรหารจดการโครงการ ทงน การประเมนปจจยน าเขาจะชวยในการพจารณาถงความเหมาะสม และเปนไปไดในทางปฏบตทจะท าใหบรรลวตถประสงค รวมทงจะชวยใหเกดการวางแผนการจดกจกรรมทก าลงด าเนน และกจกรรมตอเนองทจะเกดขนในอนาคต

2.2) การประเมนระหวางด าเนนโครงการ คอ การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation) เปนการประเมนเกยวกบวธการ หรอกระบวนการน าปจจยน าเขามาใชอยางเหมาะสม ตามล าดบ ขนตอน ตลอดจนการบรรลวตถประสงคของการด าเนนกจกรรม เพอน าผลการประเมนทไดมาปรบปรงกระบวนการด าเนนงานในล าดบและโอกาสตอไป

- 13 -

2.3) การประเมนหลงเสรจสนกระบวนการ/หลงสนสดโครงการ คอ การประเมนผลผลต (Product Evaluation) เปนการประเมนผลทไดรบทงหมด จากการด าเนนงานวาไดผลมากนอยอยางไร ทงเชงปรมาณ และคณภาพ การบรรลวตถประสงค ตามแผนงาน/โครงการหรอไม โดยน าไปเปรยบเทยบกบเกณฑ หรอตวบงช ความส าเรจทก าหนดไว

จากขอมลเกยวกบประเภทการประเมนแบบ CIPP และประเภทการตดสนใจดงกลาวขางตนสรปความสมพนธระหวางประเภทของการประเมนกบการตดสนใจ ดงภาพท 2.1

ภาพท 2.1 รปแบบการประเมนแบบ CIPP Model ทชวยในการตดสนใจ

ทมา : สมหวง พธยานวฒน, 2544

การประเมนปจจยน าเขา (Input Evaluation)

การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation)

การประเมนผลผลต (Product Evaluation)

การประเมนสภาพแวดลอม (Context Evaluation)

เลอก/ปรบเปลยนกจกรรม หรอวธด าเนนโครงการ

ปรบปรงวธด าเนนการ การเรงรดโครงการ

ปรบขยายโครงการ ยตโครงการ ยกฐานะเปนงานประจ า

ปรบวตถประสงคของโครงการ

ประเภทของการประเมน ประเภทของการตดสนใจ

- 12 -

1.4) การประเมนผลหลงจากทโครงการสนสดแลว (Ex-post Evaluation) เปนการวเคราะห ในเชงลก การประเมนผลในลกษณะนเปนการประเมนผลกระทบ ( Impact) อนเกดจากการด าเนนงาน ตามโครงการ โดยการเปรยบเทยบผลกระทบทางดานเศรษฐกจและสงคมระหวางกอนและหลงการด าเนนงาน เปนการวเคราะหวาผลการด าเนนงานนนเปนไปตามวตถประสงคทตงไวหรอไมอยางไร นอกจากน ยงเปน การสรปบทเรยนความส าเรจหรอลมเหลวของโครงการทจะน าไปประกอบการพจารณาเปนแนวทางในการจดท าโครงการอนๆ ตอไป

2) รปแบบการประเมนซปป (CIPP Model)

รปแบบ CIPP เปนตวแบบส าหรบการประเมนผลทสรางขนโดย Daniel Stufflebeam และคณะ ทมกระบวนการวเคราะหเพอใหไดมาซงขอมลทเปนประโยชนในการตดสนใจตอทางเลอกทมอย โดยการประเมนผลจะแบงการประเมนผลออกเปน 4 สวน ตามชวงเวลาด าเนนโครงการ 3 ระยะ โดยปจจยส าคญ ทตองค านงถงส าหรบการประเมนในแตละสวน มดงน (สมหวง พธยานวฒน, 2544)

2.1) การประเมนกอนเรมด าเนนงาน ซงเปนการประเมนผลเพอการวางแผน การก าหนดวตถประสงค และวธการด าเนนงานเปนหลก โดยแบงออกเปน 2 สวน คอ

(1) การประเมนสภาพแวดลอม (Context Evaluation) หรอบางครงเรยกวา การประเมนบรบท เปนการประเมนปจจยภายนอกทจะมผลตอความส าเรจและ/หรอลมเหลว รวมทง เปนสวนทจะสนบสนนใหเกดการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ เชน ความตองการของชมชนหรอกลมเปาหมายทจะ รบบรการจากโครงการ สภาพทางเศรษฐกจสงคม สถานการณตางๆ ปญหาของชมชนและพนท ตลอดจนนโยบายของผบรหารระดบสง และหนวยงานทเกยวของ

(2) การประเมนปจจยน าเขา (Input Evaluation) เปนการประเมนทรพยากรทจ าเปนส าหรบการน าเขามาใชในการด าเนนงาน ไดแก ทรพยากรบคคล งบประมาณ และแหลงเงนทนสนบสนนวสดอปกรณตางๆ สถานทรวมถงครภณฑ และสงทส าคญ คอ การบรหารจดการโครงการ ทงน การประเมนปจจยน าเขาจะชวยในการพจารณาถงความเหมาะสม และเปนไปไดในทางปฏบตทจะท าใหบรรลวตถประสงค รวมทงจะชวยใหเกดการวางแผนการจดกจกรรมทก าลงด าเนน และกจกรรมตอเนองทจะเกดขนในอนาคต

2.2) การประเมนระหวางด าเนนโครงการ คอ การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation) เปนการประเมนเกยวกบวธการ หรอกระบวนการน าปจจยน าเขามาใชอยางเหมาะสม ตามล าดบ ขนตอน ตลอดจนการบรรลวตถประสงคของการด าเนนกจกรรม เพอน าผลการประเมนทไดมาปรบปรงกระบวนการด าเนนงานในล าดบและโอกาสตอไป

- 13 -

2.3) การประเมนหลงเสรจสนกระบวนการ/หลงสนสดโครงการ คอ การประเมนผลผลต (Product Evaluation) เปนการประเมนผลทไดรบทงหมด จากการด าเนนงานวาไดผลมากนอยอยางไร ทงเชงปรมาณ และคณภาพ การบรรลวตถประสงค ตามแผนงาน/โครงการหรอไม โดยน าไปเปรยบเทยบกบเกณฑ หรอตวบงช ความส าเรจทก าหนดไว

จากขอมลเกยวกบประเภทการประเมนแบบ CIPP และประเภทการตดสนใจดงกลาวขางตนสรปความสมพนธระหวางประเภทของการประเมนกบการตดสนใจ ดงภาพท 2.1

ภาพท 2.1 รปแบบการประเมนแบบ CIPP Model ทชวยในการตดสนใจ

ทมา : สมหวง พธยานวฒน, 2544

การประเมนปจจยน าเขา (Input Evaluation)

การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation)

การประเมนผลผลต (Product Evaluation)

การประเมนสภาพแวดลอม (Context Evaluation)

เลอก/ปรบเปลยนกจกรรม หรอวธด าเนนโครงการ

ปรบปรงวธด าเนนการ การเรงรดโครงการ

ปรบขยายโครงการ ยตโครงการ ยกฐานะเปนงานประจ า

ปรบวตถประสงคของโครงการ

ประเภทของการประเมน ประเภทของการตดสนใจ

- 14 -

3) การวเคราะหทศนคตและความพงพอใจ ไดน ามาตรวดแบบลเคทสเกล (Likert Scale) ทสรางขนโดย Rensis Likert ถอเปนเครองมอ

การวดขอมลเชงคณภาพทนยมใชกนทวไป เพอใชวดตวแปร อาท ทศนคต ความเขาใจ ความคดเหน และความพงพอใจ เปนตน ซงวธการไดมาของมาตรวดแบบลเคทสเกล ตองออกแบบสอบถามระดบความคดเหนในค าถามแตละขอไดหลายระดบ (Rensis, 1932) ในการประเมนผลครงนไดแบงคะแนนออกเปน 5 ระดบ โดยก าหนดให พงพอใจมากทสด เทากบ 5 พงพอใจมาก เทากบ 4 พงพอใจปานกลาง เทากบ 3 พงพอใจนอย เทากบ 2 และพงพอใจนอยทสด เทากบ 1

การก าหนดเกณฑคะแนนเปนชวงๆ มวธค านวณ ดงน

ชวงคะแนนเฉลย =

ชวงคะแนนเฉลย =

ชวงคะแนนเฉลย = 0.80

โดยท คะแนนมาก คอ คะแนนทก าหนดมากทสด (5 คะแนน) คะแนนนอย คอ คะแนนทก าหนดนอยทสด (1 คะแนน) จ านวนระดบ คอ ระดบการวดทก าหนด (5 ระดบ)

เกณฑการพจารณาชวงคาคะแนน โดยคะแนนเตม 5 จาก 5 ระดบ ชวงคาคะแนนเฉลย แตละระดบ คอ

คาคะแนนเฉลย 1.00 – 1.80 หมายถง มความเหน/พงพอใจในระดบนอยทสด คาคะแนนเฉลย 1.81 – 2.60 หมายถง มความเหน/พงพอใจในระดบนอย คาคะแนนเฉลย 2.61 – 3.40 หมายถง มความเหน/พงพอใจในระดบปานกลาง คาคะแนนเฉลย 3.41 – 4.20 หมายถง มความเหน/พงพอใจในระดบมาก คาคะแนนเฉลย 4.21 – 5.00 หมายถง มความเหน/พงพอใจในระดบมากทสด

คะแนนมาก - คะแนนนอย

จ านวนระดบ

5 - 1 5

- 15 -

2.5 วธการประเมนผล 2.5.1 รปแบบการประเมนผล ในครงนประยกตใชใชรปแบบในการประเมนผล CIPP Model ไดแก

สภาพแวดลอม (Context) ปจจยน าเขา (Input) กระบวนการ (Process) และผลผลต (Product) รวมไปถงผลลพธ (Outcomes) และผลประโยชนทเกดขนจากมาตรการตางๆ

2.5.2 ประเภทการประเมนผล การประเมนผลครงน เปนการประเมนผลระหวางการด าเนนงานโครงการ (On-going Evaluation) ซงมงเนนพจารณาผลได ปญหา และอปสรรคทเกดขนจากการด าเนนกจกรรม รวมไปถงผลลพธเบองตนทเกษตรกรเปาหมายไดรบ

2.5.3 แผนแบบการประเมนผล การประเมนผลครงนเปนการเปรยบเทยบผลทเกดขนจรงกบเปาหมายทโครงการไดระบไว รวมทง มการเปรยบเทยบกบคาเฉลยหรอคาเกณฑมาตรฐานตางๆ เปนตน

2.5.4 ประเดนและตวชวดทส าคญ

จากรปแบบการประเมนผลในประเดนตางๆ ก าหนดตวชวดทส าคญ โดยแบงเปน

1) ประเดนและตวชวดในภาพรวม ประเดน ตวชวด แหลงขอมล/กลมเปาหมาย

1. บรบท (C : Context) 1.1 สถานการณและมลคาความเสยหายจากภยแลง - รายงานสถานการณ 1.2 การประสบปญหาภยแลงในพนท

- น าใชเพอการเกษตร - น าใชเพอการอปโภคบรโภค - การมงานท าในชวงฤดแลง

- ผน าชมชน/กลมเกษตรกร - เกษตรกรทวไปในพนท

1.3 ระดบความสอดคลองของมาตรการและโครงการชวยเหลอกบสภาพปญหาในพนท

- ผน าชมชน/กลมเกษตรกร - เกษตรกรทเขารวมมาตรการ

1.4 ระดบการรบรรบทราบการด าเนนงานมาตรการตางๆ - เกษตรกรทวไปในพนท 1.5 ระดบความตองการความชวยเหลอจากภาครฐ 2. ปจจยน าเขา (I : Input) - งบประมาณ 2.1 จ านวนงบประมาณทจดสรรไปสนบสนนในพนท - รายงานผลการด าเนนงาน 2.2 รอยละของงบประมาณทมการเบกจาย 2.3 ระดบความเพยงพอและทนเวลาของงบประมาณ - เจาหนาทในพนท - บคลากร/หนวยงาน 2.4 ระดบความพรอมของเจาหนาทตอการปฏบตงาน - เจาหนาทในพนท 2.5 ระดบความรวมมอของหนวยงานรวมปฏบตงาน - วสดอปกรณ 2.6 ระดบความเหมาะสมของวสดอปกรณทใชในด าเนน

โครงการ - เจาหนาทในพนท

- 14 -

3) การวเคราะหทศนคตและความพงพอใจ ไดน ามาตรวดแบบลเคทสเกล (Likert Scale) ทสรางขนโดย Rensis Likert ถอเปนเครองมอ

การวดขอมลเชงคณภาพทนยมใชกนทวไป เพอใชวดตวแปร อาท ทศนคต ความเขาใจ ความคดเหน และความพงพอใจ เปนตน ซงวธการไดมาของมาตรวดแบบลเคทสเกล ตองออกแบบสอบถามระดบความคดเหนในค าถามแตละขอไดหลายระดบ (Rensis, 1932) ในการประเมนผลครงนไดแบงคะแนนออกเปน 5 ระดบ โดยก าหนดให พงพอใจมากทสด เทากบ 5 พงพอใจมาก เทากบ 4 พงพอใจปานกลาง เทากบ 3 พงพอใจนอย เทากบ 2 และพงพอใจนอยทสด เทากบ 1

การก าหนดเกณฑคะแนนเปนชวงๆ มวธค านวณ ดงน

ชวงคะแนนเฉลย =

ชวงคะแนนเฉลย =

ชวงคะแนนเฉลย = 0.80

โดยท คะแนนมาก คอ คะแนนทก าหนดมากทสด (5 คะแนน) คะแนนนอย คอ คะแนนทก าหนดนอยทสด (1 คะแนน) จ านวนระดบ คอ ระดบการวดทก าหนด (5 ระดบ)

เกณฑการพจารณาชวงคาคะแนน โดยคะแนนเตม 5 จาก 5 ระดบ ชวงคาคะแนนเฉลย แตละระดบ คอ

คาคะแนนเฉลย 1.00 – 1.80 หมายถง มความเหน/พงพอใจในระดบนอยทสด คาคะแนนเฉลย 1.81 – 2.60 หมายถง มความเหน/พงพอใจในระดบนอย คาคะแนนเฉลย 2.61 – 3.40 หมายถง มความเหน/พงพอใจในระดบปานกลาง คาคะแนนเฉลย 3.41 – 4.20 หมายถง มความเหน/พงพอใจในระดบมาก คาคะแนนเฉลย 4.21 – 5.00 หมายถง มความเหน/พงพอใจในระดบมากทสด

คะแนนมาก - คะแนนนอย

จ านวนระดบ

5 - 1 5

- 15 -

2.5 วธการประเมนผล 2.5.1 รปแบบการประเมนผล ในครงนประยกตใชใชรปแบบในการประเมนผล CIPP Model ไดแก

สภาพแวดลอม (Context) ปจจยน าเขา (Input) กระบวนการ (Process) และผลผลต (Product) รวมไปถงผลลพธ (Outcomes) และผลประโยชนทเกดขนจากมาตรการตางๆ

2.5.2 ประเภทการประเมนผล การประเมนผลครงน เปนการประเมนผลระหวางการด าเนนงานโครงการ (On-going Evaluation) ซงมงเนนพจารณาผลได ปญหา และอปสรรคทเกดขนจากการด าเนนกจกรรม รวมไปถงผลลพธเบองตนทเกษตรกรเปาหมายไดรบ

2.5.3 แผนแบบการประเมนผล การประเมนผลครงนเปนการเปรยบเทยบผลทเกดขนจรงกบเปาหมายทโครงการไดระบไว รวมทง มการเปรยบเทยบกบคาเฉลยหรอคาเกณฑมาตรฐานตางๆ เปนตน

2.5.4 ประเดนและตวชวดทส าคญ

จากรปแบบการประเมนผลในประเดนตางๆ ก าหนดตวชวดทส าคญ โดยแบงเปน

1) ประเดนและตวชวดในภาพรวม ประเดน ตวชวด แหลงขอมล/กลมเปาหมาย

1. บรบท (C : Context) 1.1 สถานการณและมลคาความเสยหายจากภยแลง - รายงานสถานการณ 1.2 การประสบปญหาภยแลงในพนท

- น าใชเพอการเกษตร - น าใชเพอการอปโภคบรโภค - การมงานท าในชวงฤดแลง

- ผน าชมชน/กลมเกษตรกร - เกษตรกรทวไปในพนท

1.3 ระดบความสอดคลองของมาตรการและโครงการชวยเหลอกบสภาพปญหาในพนท

- ผน าชมชน/กลมเกษตรกร - เกษตรกรทเขารวมมาตรการ

1.4 ระดบการรบรรบทราบการด าเนนงานมาตรการตางๆ - เกษตรกรทวไปในพนท 1.5 ระดบความตองการความชวยเหลอจากภาครฐ 2. ปจจยน าเขา (I : Input) - งบประมาณ 2.1 จ านวนงบประมาณทจดสรรไปสนบสนนในพนท - รายงานผลการด าเนนงาน 2.2 รอยละของงบประมาณทมการเบกจาย 2.3 ระดบความเพยงพอและทนเวลาของงบประมาณ - เจาหนาทในพนท - บคลากร/หนวยงาน 2.4 ระดบความพรอมของเจาหนาทตอการปฏบตงาน - เจาหนาทในพนท 2.5 ระดบความรวมมอของหนวยงานรวมปฏบตงาน - วสดอปกรณ 2.6 ระดบความเหมาะสมของวสดอปกรณทใชในด าเนน

โครงการ - เจาหนาทในพนท

- 16 -

1) ประเดนและตวชวดในภาพรวม (ตอ)

ประเดน ตวชวด แหลงขอมล/กลมเปาหมาย 3. กระบวนการ (P : Process) - การบรหารงานโครงการ 3.1 ลกษณะโครงสรางการบรหารงานโครงการ - ขอมลการด าเนนงาน

- เจาหนาทในพนท 3.2 ระดบความเหมาะสมของโครงสรางการบรหารงาน - เจาหนาทผเกยวของ - กระบวนการด าเนนงาน 3.3 ระดบความเหมาะสมของกระบวนการหรอขนตอนตางๆ - เจาหนาทในพนท 3.5 ระดบความเหมาะสมของการบรณาการหนวยงานในพนท 4. ความคดเหน/ความพงพอใจ - ความคดเหน 4.1 ระดบความคดเหนตอการด าเนนงานตามมาตรการตางๆ

1) การรบร/ทราบถงการชวยเหลอเกษตรกรของภาครฐ

2) การไดรบประโยชนจากมาตรการตางๆ เชน

มาตรการท 1 การไดรบการสนบสนนปจจยการผลต การซอสนคาราคาถกจากรานธงฟา มาตรการท 2 การไดรบการชะลอ/พกหน มาตรการท 3 การไดรบจางแรงงาน/พฒนาทกษะ มาตรการท 4 การมสวนรวมในโครงการของชมชน การไดใชประโยชนจากการพฒนา โครงสรางพนฐานและเพมประสทธภาพ การผลต มาตรการท 5 การไดรบรและเขารวมการรณรงค การใชน าอยางรคณคา การลด/การประหยดการใชน า มาตรการท 6 การไดรบประโยชนจากฝนหลวง การขดบอบาดาล และจดหาแหลงน า เพอการอปโภคบรโภคภายในชมชน มาตรการท 7 การไดรบบรการจากหนวยแพทยเคลอนท การไดรบการตรวจตราจากสายตรวจ ทรพยสนไมสญหาย มาตรการท 8 การไดรบการอบรมภยแลง การรบบรการขอมล ฯลฯ

- เกษตรกรทวไป และ - เกษตรกรทเขารวมมาตรการ

4.2 ระดบความคดเหนตอการมสวนรวมของประชาชน

ภาครฐ และภาคเอกชน ในการแกปญหาภยแลง - เจาหนาทในพนท - เกษตรกรทเขารวมมาตรการ

- ความพงพอใจ 4.3 ระดบความพงพอใจตอการด าเนนงานตามมาตรการตางๆ

- ผน าชมชน/กลมเกษตรกร - เกษตรกรทเขารวมมาตรการ - เกษตรกรทวไป

- 17 -

2) ประเดนและตวชวดตามมาตรการหลกทประเมนผล

ประเดน ตวชวด

ผลได (P : Product) ผลลพธ (Outcomes)

มาตรการท 1 การสงเสรมความรและการสนบสนนปจจยการผลตเพอลดรายจายในครวเรอน

- การสนบสนนปจจยการผลต

(แหลงขอมล : รายงานผลการด าเนนงาน)

1) จ านวนเกษตรกรทไดรบการสนบสนนปจจยการผลต เพอลดรายจายครวเรอน ในกจกรรมดานการปลกพช ประมง

ปศสตว และการปรบปรงบ ารงดน

2) จ านวนชนดและคณภาพปจจย การผลตทเกษตรกรไดรบการสนบสนน

(แหลงขอมล/กลมเปาหมาย : เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 1)

1) รอยละของเกษตรกรทไดรบปจจยการผลตและน าไปใชประโยชน

- การปรบเปลยนการผลต 2) รอยละของเกษตรกรทมการปรบเปลยนการผลตในชวงฤดแลง

3) รปแบบ/วธการผลตในชวงฤดแลง - ผลตอบแทน 4) จ านวนรายได/ผลตอบแทนเฉลยของ

เกษตรกรจากการน าปจจยการผลตทไดรบไปใชประโยชน

5) รอยละของเกษตรกรทมรายไดจากการด าเนนกจกรรมชวงฤดแลงตามโครงการ

6) จ านวนคาใชจายของเกษตรกรทลดลงจากการน าปจจยการผลตทไดรบไปใชประโยชน 7) รอยละของเกษตรกรทสามารถลดรายจายในการผลตไดในชวงฤดแลง

มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร

- การจางงานและรายไดทเกษตรกรไดรบ

(แหลงขอมล : รายงานผลการด าเนนงาน)

1) จ านวนแรงงานในชมชนทไดรบการจางเปนแรงงาน

(แหลงขอมล/กลมเปาหมาย : เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 3)

1) รายไดของเกษตรกรทเกดจากการรบจางเปนแรงงาน

2) สดสวนของแรงงานในโครงการตอความตองการเขารวมเปนแรงงานของชมชน

2) สดสวนการใชจายคาแรงทไดรบจากการรบจางเปนแรงงาน

- 16 -

1) ประเดนและตวชวดในภาพรวม (ตอ)

ประเดน ตวชวด แหลงขอมล/กลมเปาหมาย 3. กระบวนการ (P : Process) - การบรหารงานโครงการ 3.1 ลกษณะโครงสรางการบรหารงานโครงการ - ขอมลการด าเนนงาน

- เจาหนาทในพนท 3.2 ระดบความเหมาะสมของโครงสรางการบรหารงาน - เจาหนาทผเกยวของ - กระบวนการด าเนนงาน 3.3 ระดบความเหมาะสมของกระบวนการหรอขนตอนตางๆ - เจาหนาทในพนท 3.5 ระดบความเหมาะสมของการบรณาการหนวยงานในพนท 4. ความคดเหน/ความพงพอใจ - ความคดเหน 4.1 ระดบความคดเหนตอการด าเนนงานตามมาตรการตางๆ

1) การรบร/ทราบถงการชวยเหลอเกษตรกรของภาครฐ

2) การไดรบประโยชนจากมาตรการตางๆ เชน

มาตรการท 1 การไดรบการสนบสนนปจจยการผลต การซอสนคาราคาถกจากรานธงฟา มาตรการท 2 การไดรบการชะลอ/พกหน มาตรการท 3 การไดรบจางแรงงาน/พฒนาทกษะ มาตรการท 4 การมสวนรวมในโครงการของชมชน การไดใชประโยชนจากการพฒนา โครงสรางพนฐานและเพมประสทธภาพ การผลต มาตรการท 5 การไดรบรและเขารวมการรณรงค การใชน าอยางรคณคา การลด/การประหยดการใชน า มาตรการท 6 การไดรบประโยชนจากฝนหลวง การขดบอบาดาล และจดหาแหลงน า เพอการอปโภคบรโภคภายในชมชน มาตรการท 7 การไดรบบรการจากหนวยแพทยเคลอนท การไดรบการตรวจตราจากสายตรวจ ทรพยสนไมสญหาย มาตรการท 8 การไดรบการอบรมภยแลง การรบบรการขอมล ฯลฯ

- เกษตรกรทวไป และ - เกษตรกรทเขารวมมาตรการ

4.2 ระดบความคดเหนตอการมสวนรวมของประชาชน

ภาครฐ และภาคเอกชน ในการแกปญหาภยแลง - เจาหนาทในพนท - เกษตรกรทเขารวมมาตรการ

- ความพงพอใจ 4.3 ระดบความพงพอใจตอการด าเนนงานตามมาตรการตางๆ

- ผน าชมชน/กลมเกษตรกร - เกษตรกรทเขารวมมาตรการ - เกษตรกรทวไป

- 17 -

2) ประเดนและตวชวดตามมาตรการหลกทประเมนผล

ประเดน ตวชวด

ผลได (P : Product) ผลลพธ (Outcomes)

มาตรการท 1 การสงเสรมความรและการสนบสนนปจจยการผลตเพอลดรายจายในครวเรอน

- การสนบสนนปจจยการผลต

(แหลงขอมล : รายงานผลการด าเนนงาน)

1) จ านวนเกษตรกรทไดรบการสนบสนนปจจยการผลต เพอลดรายจายครวเรอน ในกจกรรมดานการปลกพช ประมง

ปศสตว และการปรบปรงบ ารงดน

2) จ านวนชนดและคณภาพปจจย การผลตทเกษตรกรไดรบการสนบสนน

(แหลงขอมล/กลมเปาหมาย : เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 1)

1) รอยละของเกษตรกรทไดรบปจจยการผลตและน าไปใชประโยชน

- การปรบเปลยนการผลต 2) รอยละของเกษตรกรทมการปรบเปลยนการผลตในชวงฤดแลง

3) รปแบบ/วธการผลตในชวงฤดแลง - ผลตอบแทน 4) จ านวนรายได/ผลตอบแทนเฉลยของ

เกษตรกรจากการน าปจจยการผลตทไดรบไปใชประโยชน

5) รอยละของเกษตรกรทมรายไดจากการด าเนนกจกรรมชวงฤดแลงตามโครงการ

6) จ านวนคาใชจายของเกษตรกรทลดลงจากการน าปจจยการผลตทไดรบไปใชประโยชน 7) รอยละของเกษตรกรทสามารถลดรายจายในการผลตไดในชวงฤดแลง

มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร

- การจางงานและรายไดทเกษตรกรไดรบ

(แหลงขอมล : รายงานผลการด าเนนงาน)

1) จ านวนแรงงานในชมชนทไดรบการจางเปนแรงงาน

(แหลงขอมล/กลมเปาหมาย : เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 3)

1) รายไดของเกษตรกรทเกดจากการรบจางเปนแรงงาน

2) สดสวนของแรงงานในโครงการตอความตองการเขารวมเปนแรงงานของชมชน

2) สดสวนการใชจายคาแรงทไดรบจากการรบจางเปนแรงงาน

- 18 -

2) ประเดนและตวชวดตามมาตรการหลกทประเมนผล (ตอ)

ประเดน ตวชวด

ผลได (P : Product) ผลลพธ (Outcomes)

มาตรการท 4 การเสนอโครงการตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาผลกระทบภยแลง

- การจางงานและรายไดทเกษตรกรไดรบ

(แหลงขอมล : รายงานผลการด าเนนงาน)

1) จ านวนแรงงานในชมชนทไดรบการจางเปนแรงงานในโครงการชมชน

2) สดสวนแรงงานในโครงการตอแรงงานในชมชนทตองการเขารวมโครงการ

(แหลงขอมล/กลมเปาหมาย : ผน าชมชน/กลมเกษตรกร และ เกษตรกรทเขามาตรการท 4)

1) รายไดของเกษตรกรทเกดจากการรบจางเปนแรงงานในโครงการชมชน

2) สดสวนการใชจายคาแรงทไดรบจากการรบจางเปนแรงงาน

- กจกรรมโครงการชมชนและผลประโยชน/ผลตอบแทนทเกดขน

1) จ านวนโครงการชมชนทไดรบอนมตและด าเนนการแลวเสรจตามก าหนด

2) จ านวนโครงการชมชนทด าเนนการแลวเสรจ จ าแนกตามประเภท

3) จ านวนครวเรอนทไดรบประโยชนจากโครงการชมชน

4) สดสวนโครงการชมชนทสรางประโยชนแกชมชนในดานตางๆ (สรางรายไดเสรม การลดรายจาย

เพมประสทธภาพการผลต และการอนรกษทรพยากร)

1) รอยละของโครงการชมชนทเกดประโยชนตอเนองใหแกชมชน

2) รายไดทเกดจากการด าเนนกจกรรมโครงการชมชน

3) มลคากระแสเงนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจของชมชน

- ผลประโยชนตอสงคม 4) จ านวนชนด/ประเภทสวสดการ ทเกดขนในชมชน

- ผลประโยชนตอสงแวดลอม 5) รปแบบ/ลกษณะการดแลรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชน และ การอนรกษทรพยากร

- 19 -

2.5.5 การรวบรวมขอมล 1) วธการรวบรวมขอมล ขอมลทใชในการประเมนผล

1.1) ขอมลปฐมภม ใชวธการสมภาษณกลมเปาหมาย โดยใชแบบสมภาษณเปนเครองมอ ในการเกบรวบรวมขอมล รวมกบการสงเกตการณในพนทโครงการ

1.2) ขอมลทตยภม รวบรวมจากเอกสารรายงานทเกยวของ 2) แหลงขอมล

กลมเปาหมายในพนท 77 จงหวดทวประเทศ ไดแก ในพนทลมน าเจาพระยา 22 จงหวด และในพนทอนๆ 55 จงหวด

3) การสมตวอยาง 3.1) เกษตรกรทไดรบปจจยการผลตในมาตรการท 1 และเกษตรกรทเขารวมเปนแรงงานในมาตรการท 3 ท าการสมเลอกจากบญชรายชอเกษตรกรทไดรบปจจยการผลตและทเขารวมเปนแรงงาน ในแตละจงหวดแบบเปนสดสวน ดวยวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) 3.2) โครงการชมชนในมาตรการท 4 ท าการสมเลอกในแตละจงหวดตามสดสวน อยางนอยจงหวดละ 2 โครงการขนไป แตไมเกนจงหวดละ 10 โครงการ โดยท าการสมตวอยางดวยวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) โดยใน 1 โครงการของชมชนจะมการเกบขอมลจากกลมเปาหมาย ไดแก - ประธานศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยประจ าต าบล (ศบกต.) จ านวน 1 ราย - ผน ากลม/องคกรเกษตรกรทเสนอโครงการชมชน จ านวน 1 ราย - เกษตรกรทเปนแรงงานโครงการชมชน อยางนอย 7 รายตอโครงการของชมชน 3.3) ครวเรอนเกษตรกรทวไปทสามารถใหขอมลได ใชวธการสมตวอยางแบบบงเอญ (Accidental Sampling) ในพนททมการด าเนนงานมาตรการตางๆ และ/หรอบรเวณส ารวจอนๆ ทใกลเคยง

ตารางท 2.1 จ านวนตวอยางจ าแนกตามกลมเปาหมาย หนวย : ราย

กลมเปาหมาย พนทลมน าเจาพระยา พนทอนๆ รวม 1) เจาหนาททเกยวของระดบจงหวด 139 215 354 2) ประธานศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล 90 225 315 3) ผน ากลมทเสนอโครงการของชมชน (มาตรการท 4) 102 286 388 4) เกษตรกร 2,468 4,777 7,245 4.1) เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 1 (สนบสนนปจจยการผลต) 402 - 402 4.2) เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 3 (จางงานของชลประทาน) 227 247 474 4.3) เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 4 (โครงการตามความตองการชมชน) 741 1,946 2,687 4.4) เกษตรกรทวไป 1,098 2,584 3,682

รวม 2,799 5,503 8,302

- 18 -

2) ประเดนและตวชวดตามมาตรการหลกทประเมนผล (ตอ)

ประเดน ตวชวด

ผลได (P : Product) ผลลพธ (Outcomes)

มาตรการท 4 การเสนอโครงการตามความตองการของชมชนเพอบรรเทาผลกระทบภยแลง

- การจางงานและรายไดทเกษตรกรไดรบ

(แหลงขอมล : รายงานผลการด าเนนงาน)

1) จ านวนแรงงานในชมชนทไดรบการจางเปนแรงงานในโครงการชมชน

2) สดสวนแรงงานในโครงการตอแรงงานในชมชนทตองการเขารวมโครงการ

(แหลงขอมล/กลมเปาหมาย : ผน าชมชน/กลมเกษตรกร และ เกษตรกรทเขามาตรการท 4)

1) รายไดของเกษตรกรทเกดจากการรบจางเปนแรงงานในโครงการชมชน

2) สดสวนการใชจายคาแรงทไดรบจากการรบจางเปนแรงงาน

- กจกรรมโครงการชมชนและผลประโยชน/ผลตอบแทนทเกดขน

1) จ านวนโครงการชมชนทไดรบอนมตและด าเนนการแลวเสรจตามก าหนด

2) จ านวนโครงการชมชนทด าเนนการแลวเสรจ จ าแนกตามประเภท

3) จ านวนครวเรอนทไดรบประโยชนจากโครงการชมชน

4) สดสวนโครงการชมชนทสรางประโยชนแกชมชนในดานตางๆ (สรางรายไดเสรม การลดรายจาย

เพมประสทธภาพการผลต และการอนรกษทรพยากร)

1) รอยละของโครงการชมชนทเกดประโยชนตอเนองใหแกชมชน

2) รายไดทเกดจากการด าเนนกจกรรมโครงการชมชน

3) มลคากระแสเงนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจของชมชน

- ผลประโยชนตอสงคม 4) จ านวนชนด/ประเภทสวสดการ ทเกดขนในชมชน

- ผลประโยชนตอสงแวดลอม 5) รปแบบ/ลกษณะการดแลรกษาคณภาพสงแวดลอมในชมชน และ การอนรกษทรพยากร

- 19 -

2.5.5 การรวบรวมขอมล 1) วธการรวบรวมขอมล ขอมลทใชในการประเมนผล

1.1) ขอมลปฐมภม ใชวธการสมภาษณกลมเปาหมาย โดยใชแบบสมภาษณเปนเครองมอ ในการเกบรวบรวมขอมล รวมกบการสงเกตการณในพนทโครงการ

1.2) ขอมลทตยภม รวบรวมจากเอกสารรายงานทเกยวของ 2) แหลงขอมล

กลมเปาหมายในพนท 77 จงหวดทวประเทศ ไดแก ในพนทลมน าเจาพระยา 22 จงหวด และในพนทอนๆ 55 จงหวด

3) การสมตวอยาง 3.1) เกษตรกรทไดรบปจจยการผลตในมาตรการท 1 และเกษตรกรทเขารวมเปนแรงงานในมาตรการท 3 ท าการสมเลอกจากบญชรายชอเกษตรกรทไดรบปจจยการผลตและทเขารวมเปนแรงงาน ในแตละจงหวดแบบเปนสดสวน ดวยวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) 3.2) โครงการชมชนในมาตรการท 4 ท าการสมเลอกในแตละจงหวดตามสดสวน อยางนอยจงหวดละ 2 โครงการขนไป แตไมเกนจงหวดละ 10 โครงการ โดยท าการสมตวอยางดวยวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) โดยใน 1 โครงการของชมชนจะมการเกบขอมลจากกลมเปาหมาย ไดแก - ประธานศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยประจ าต าบล (ศบกต.) จ านวน 1 ราย - ผน ากลม/องคกรเกษตรกรทเสนอโครงการชมชน จ านวน 1 ราย - เกษตรกรทเปนแรงงานโครงการชมชน อยางนอย 7 รายตอโครงการของชมชน 3.3) ครวเรอนเกษตรกรทวไปทสามารถใหขอมลได ใชวธการสมตวอยางแบบบงเอญ (Accidental Sampling) ในพนททมการด าเนนงานมาตรการตางๆ และ/หรอบรเวณส ารวจอนๆ ทใกลเคยง

ตารางท 2.1 จ านวนตวอยางจ าแนกตามกลมเปาหมาย หนวย : ราย

กลมเปาหมาย พนทลมน าเจาพระยา พนทอนๆ รวม 1) เจาหนาททเกยวของระดบจงหวด 139 215 354 2) ประธานศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล 90 225 315 3) ผน ากลมทเสนอโครงการของชมชน (มาตรการท 4) 102 286 388 4) เกษตรกร 2,468 4,777 7,245 4.1) เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 1 (สนบสนนปจจยการผลต) 402 - 402 4.2) เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 3 (จางงานของชลประทาน) 227 247 474 4.3) เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 4 (โครงการตามความตองการชมชน) 741 1,946 2,687 4.4) เกษตรกรทวไป 1,098 2,584 3,682

รวม 2,799 5,503 8,302

- 20 -

4) ชวงระยะเวลาทส ารวจขอมล แบงเปน 2 ชวง คอ 4.1) ชวงท 1 ระหวางด าเนนงานโครงการ ระหวางวนท 25 เมษายน – 15 พฤษภาคม 2559

4.2) ชวงท 2 ภายหลงกจกรรมสวนใหญของโครงการด าเนนงานเสรจสน ระหวางวนท 4 – 31 กรกาคม 2559

2.5.6 การวเคราะหขอมล ใชการวเคราะหเชงคณภาพและการวเคราะหเชงปรมาณ โดยใชสถตอยางงาย เชน คาเฉลย คารอยละ

เพออธบายประกอบตาราง และวธการทางคณตศาสตร เพอหาความคมคาของโครงการ เชน การค านวณกระแสเงนหมนเวยน รายไดจากการจางงาน เปนตน

2.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการประเมนผล

ขอมลประกอบการพจารณาในการปรบปรงแกไขกระบวนการด าเนนงานโครงการ และใชเปนแนวทางในการแกไขปญหาเกษตรกรในพนทภยแลงและการพฒนาการเกษตรในระยะตอไป

2.7 หนวยงานรบผดชอบการประเมนผล

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร โดย ศนยประเมนผล (ศปผ.) ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรท 1 ถง 12 (สศท.1 – 12) และศนยปฏบตการเศรษฐกจการเกษตร (ศปศ.)

บทท 3 ผลการประเมน

การประเมนผลโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 เพอใหทราบถงผลลพธทเกดจากการด าเนนงานมาตรการตางๆ การรบรรบทราบ และความพงพอใจของเกษตรกรตอการด าเนนการในภาพรวม ซงไดก าหนดประเดนและตวชวด ตามรปแบบ CIPP อนประกอบดวย บรบทหรอสภาพแวดลอม ปจจยน าเขา กระบวนการ และผลผลตทเกดจากโครงการ โดยผลการประเมนผล มรายละเอยด ดงน

3.1 บรบทหรอสภาพแวดลอม

การประเมนผลครงน ไดพจารณาบรบทหรอสภาพแวดลอมในดานตางๆ ไดแก สถานการณภยแลงและการชวยเหลอ มลคาความเสยหายทางเศรษฐกจจากการเกดภยแลง การประสบปญหาจากภยแลงของเกษตรกร ความสอดคลองของมาตรการชวยเหลอกบสภาพปญหา ความตองการไดรบการชวยเหลอ และการรบรรบทราบ สถานการณภยแลง รวมทงมาตรการชวยเหลอตางๆ จากทางภาครฐ ดงรายละเอยดตอไปน

3.1.1 สถานการณภยแลงและการชวยเหลอของภาครฐ

จากสถานการณน าตงแต ป 2557 ทปรมาณน าในอางเกบน าตางๆ นอยกวาปทผานมาและคาดการณวา ป 2558 จะเกดปญหาภยแลง ซงสงผลกระทบตอรายไดและความเปนอยของเกษตรกร เพอเปนการปองกนและบรรเทาปญหาทจะเกดขน โดยเฉพาะอยางยงตอชมชนเกษตร คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 27 มกราคม 2558 อนมตใหกระทรวงเกษตรและสหกรณ รวมกบกระทรวงมหาดไทย และกระทรวงกลาโหม ด าเนนงานโครงการสรางรายไดและพฒนาการเกษตรแกชมชนเพอบรรเทาปญหาภยแลง ดวยการสนบสนนงบประมาณ ทเปนเงนอดหนนทวไปในพนททคาดวาจะเกดภยแลง ต าบลละ 1 ลาน เปาหมาย 3,051 ต าบล ใน 58 จงหวด วงเงนงบประมาณรวม 3,173.90 ลานบาท ระยะเวลาด าเนนงานโครงการของชมชนระหวางเดอนกมภาพนธถงเดอนมถนายน 2558 และการด าเนนงานโครงการในภาพรวมสนสดลง ณ เดอนกนยายน 2558 ผลลพธของโครงการดงกลาวไดสรางประโยชนใหครวเรอนประมาณ 2.87 ลานครวเรอน ใหมโครงสรางพนฐาน ทางการเกษตร เพอเพมประสทธภาพการผลตและรายไดใหแกชมชนในชวงฤดแลง เกดการสรางงานสรางรายไดมการจางเกษตรกร ท างานในโครงการของชมชนจ านวน 871,849 ราย มรายไดเฉลยประมาณ 1,800 บาทตอราย และเกดเงนหมนเวยน จากการด าเนนงานโครงการในระดบชมชนประมาณ 2,048.02 ลานบาท และระดบจงหวดประมาณ 2,721.39 ลานบาท นอกจากนกระบวนการด าเนนงานโครงการยงกอใหเกดการมสวนรวม ความสามคค และส านกในความเปนเจาของ จากการรวมคด รวมท า และรวมจดการดแล จนเปนแบบอยางแกโครงการชวยเหลออนๆ ส าหรบสถานการณภยแลงในชวงปลายป 2558 ถงตนป 2559 ทยงคงมผลสบเนองจากปรากฏการณ เอลนโญสงผลใหปรมาณฝนและปรมาณน าตนทนทเกบกกในอางเกบน าขนาดใหญทวประเทศ มปรมาณนอยกวาคาเฉลย ท าใหหลายพนทประสบปญหาภยแลงทงในและนอกเขตชลประทาน มน าไมเพยงพอตอการประกอบ

- 20 -

4) ชวงระยะเวลาทส ารวจขอมล แบงเปน 2 ชวง คอ 4.1) ชวงท 1 ระหวางด าเนนงานโครงการ ระหวางวนท 25 เมษายน – 15 พฤษภาคม 2559

4.2) ชวงท 2 ภายหลงกจกรรมสวนใหญของโครงการด าเนนงานเสรจสน ระหวางวนท 4 – 31 กรกาคม 2559

2.5.6 การวเคราะหขอมล ใชการวเคราะหเชงคณภาพและการวเคราะหเชงปรมาณ โดยใชสถตอยางงาย เชน คาเฉลย คารอยละ

เพออธบายประกอบตาราง และวธการทางคณตศาสตร เพอหาความคมคาของโครงการ เชน การค านวณกระแสเงนหมนเวยน รายไดจากการจางงาน เปนตน

2.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการประเมนผล

ขอมลประกอบการพจารณาในการปรบปรงแกไขกระบวนการด าเนนงานโครงการ และใชเปนแนวทางในการแกไขปญหาเกษตรกรในพนทภยแลงและการพฒนาการเกษตรในระยะตอไป

2.7 หนวยงานรบผดชอบการประเมนผล

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร โดย ศนยประเมนผล (ศปผ.) ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรท 1 ถง 12 (สศท.1 – 12) และศนยปฏบตการเศรษฐกจการเกษตร (ศปศ.)

บทท 3 ผลการประเมน

การประเมนผลโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 เพอใหทราบถงผลลพธทเกดจากการด าเนนงานมาตรการตางๆ การรบรรบทราบ และความพงพอใจของเกษตรกรตอการด าเนนการในภาพรวม ซงไดก าหนดประเดนและตวชวด ตามรปแบบ CIPP อนประกอบดวย บรบทหรอสภาพแวดลอม ปจจยน าเขา กระบวนการ และผลผลตทเกดจากโครงการ โดยผลการประเมนผล มรายละเอยด ดงน

3.1 บรบทหรอสภาพแวดลอม

การประเมนผลครงน ไดพจารณาบรบทหรอสภาพแวดลอมในดานตางๆ ไดแก สถานการณภยแลงและการชวยเหลอ มลคาความเสยหายทางเศรษฐกจจากการเกดภยแลง การประสบปญหาจากภยแลงของเกษตรกร ความสอดคลองของมาตรการชวยเหลอกบสภาพปญหา ความตองการไดรบการชวยเหลอ และการรบรรบทราบ สถานการณภยแลง รวมทงมาตรการชวยเหลอตางๆ จากทางภาครฐ ดงรายละเอยดตอไปน

3.1.1 สถานการณภยแลงและการชวยเหลอของภาครฐ

จากสถานการณน าตงแต ป 2557 ทปรมาณน าในอางเกบน าตางๆ นอยกวาปทผานมาและคาดการณวา ป 2558 จะเกดปญหาภยแลง ซงสงผลกระทบตอรายไดและความเปนอยของเกษตรกร เพอเปนการปองกนและบรรเทาปญหาทจะเกดขน โดยเฉพาะอยางยงตอชมชนเกษตร คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 27 มกราคม 2558 อนมตใหกระทรวงเกษตรและสหกรณ รวมกบกระทรวงมหาดไทย และกระทรวงกลาโหม ด าเนนงานโครงการสรางรายไดและพฒนาการเกษตรแกชมชนเพอบรรเทาปญหาภยแลง ดวยการสนบสนนงบประมาณ ทเปนเงนอดหนนทวไปในพนททคาดวาจะเกดภยแลง ต าบลละ 1 ลาน เปาหมาย 3,051 ต าบล ใน 58 จงหวด วงเงนงบประมาณรวม 3,173.90 ลานบาท ระยะเวลาด าเนนงานโครงการของชมชนระหวางเดอนกมภาพนธถงเดอนมถนายน 2558 และการด าเนนงานโครงการในภาพรวมสนสดลง ณ เดอนกนยายน 2558 ผลลพธของโครงการดงกลาวไดสรางประโยชนใหครวเรอนประมาณ 2.87 ลานครวเรอน ใหมโครงสรางพนฐาน ทางการเกษตร เพอเพมประสทธภาพการผลตและรายไดใหแกชมชนในชวงฤดแลง เกดการสรางงานสรางรายไดมการจางเกษตรกร ท างานในโครงการของชมชนจ านวน 871,849 ราย มรายไดเฉลยประมาณ 1,800 บาทตอราย และเกดเงนหมนเวยน จากการด าเนนงานโครงการในระดบชมชนประมาณ 2,048.02 ลานบาท และระดบจงหวดประมาณ 2,721.39 ลานบาท นอกจากนกระบวนการด าเนนงานโครงการยงกอใหเกดการมสวนรวม ความสามคค และส านกในความเปนเจาของ จากการรวมคด รวมท า และรวมจดการดแล จนเปนแบบอยางแกโครงการชวยเหลออนๆ ส าหรบสถานการณภยแลงในชวงปลายป 2558 ถงตนป 2559 ทยงคงมผลสบเนองจากปรากฏการณ เอลนโญสงผลใหปรมาณฝนและปรมาณน าตนทนทเกบกกในอางเกบน าขนาดใหญทวประเทศ มปรมาณนอยกวาคาเฉลย ท าใหหลายพนทประสบปญหาภยแลงทงในและนอกเขตชลประทาน มน าไมเพยงพอตอการประกอบ

- 22 -

อาชพดานการเกษตร รวมทงอาชพอนๆ ทใชน ามากไดรบผลกระทบดวย คณะรฐมนตรจงไดมมต เมอวนท 22 กนยายน 2558 และวนท 6 ตลาคม 2558 เหนชอบกรอบโครงการบรณาการมาตรการชวย เหลอเกษตรกร ทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 จ านวน 8 มาตรการ 45 โครงการ เปาหมายชวยเหลอเกษตรกรใน 22 จงหวด ลมน าเจาพระยา และ 55 จงหวดในพนทภยแลงทวไป โดยมหลายหนวยงานรวมกนขบเคลอนการด าเนนงานผานศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 ระดบชาต (ศก.กช.) โดยมวงเงนงบประมาณรวม 34,968.72 ลานบาท

3.1.2 มลคาความเสยหายทางเศรษฐกจจากการเกดภยแลง จากการวเคราะหมลคาความเสยหายจากผลกระทบภยแลงทมตอการผลตสนคาเกษตร ในป 2558 และป 2559 สงผลกระทบใหพนททางการเกษตรไดรบความเสยหาย รวมทงสน 7.50 และ 5.19 ลานไร คดเปนมลคาความเสยหายทางเศรษฐกจของผลผลตในภาพรวม เทากบ 49,735.51 และ 31,493.12 ลานบาท ในแตละปตามล าดบ หรอรวมมลคา 2 ป เทากบ 81,228.63 ลานบาท (ตารางท 3.1)

ตารางท 3.1 มลคาความเสยหายจากภยแลง ป 2558 และ ป 2559

รายการ กลมพช พนทเสยหาย

ลานไร รอยละ ผลผลตเสยหาย

(ลานตน) มลคาเสยหาย

(ลานบาท) 1. ความเสยหาย ป 2558 1.1 ขาว

- ปลกแลวเสยหาย - งดปลก

6.48 86 3.21 24,735.14 9,733.11 15,002.03

1.2 พชไร 0.96 13 5.17 8,841.14 1.3 พชสวนและอนๆ 0.06 1 1.54 16,159.23 รวม 7.50 100 - 49,735.51 2. ความเสยหาย ป 2559 (ม.ค. – พ.ค. 59)

2.1 ขาว - ปลกแลวเสยหาย - งดปลก

3.95 76 2.43 18,970.48 787.15

18,183.33 2.2 พชไร 1.22 23 10.22 10,620.01 2.3 พชสวนและอนๆ 0.02 1 0.05 1,902.63 รวม 5.19 100 - 31,493.12 ทมา : รายงานของศนยตดตามและแกไขปญหาภยพบตดานการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ค านวณโดยศนยปฏบตการเศรษฐกจการเกษตร และกองนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ณ เดอนกรกฎาคม 2559 หมายเหต : 1) มลคาความเสยหายของขาว แบงเปน 2 กรณ คอ ปลกแลวเสยหาย กบ งดปลก 2) กลมพชส าคญ ไดแก ขาว พชไร ประกอบดวย ขาวโพดเลยงสตว มนส าปะหลง ออยโรงงาน สบปะรดโรงงาน ถวเหลอง กระเทยม หอมแดง หอมหวใหญ มนฝรง และพชสวนและอนๆ ประกอบดวย ปาลมน ามน ยางพารา กาแฟ ล าไย ลนจ เงาะ ทเรยน มงคด ลองกอง 3) จากการตดตามของศนยตดตามและแกไขปญหาภยพบตดานการเกษตร กลมปศสตว และประมงไมพบความเสยหาย

- 23 -

โดยสนคาขาวมพนทไดรบความเสยหายในสดสวนมากทสด คอ ป 2558 จ านวน 6.48 ลานไร คดเปนรอยละ 86 ของพนทเสยหาย และมมลคาความเสยหายประมาณ 24,735.14 ลานบาท และป 2559 จ านวน 3.95 ลานไร คดเปนรอยละ 76 ของพนทเสยหาย และมมลคาความเสยหาย 18,970.48 ลานบาท

3.1.3 การประสบปญหาจากภยแลง

จากสถานการณภยแลงในป 2558 ทสงผลตอปรมาณน าตนทนทเกบกกใน 33 เขอนหลกและ อางเกบน าตางๆ ทวประเทศ รวมทงปรมาณน าฝนทตกลงมานอยกวาคาเฉลย ท าใหหลายพนทของประเทศประสบกบปญหาภยแลง ทงในเขตพนทชลประทานหรอนอกเขต มปรมาณน าไมเพยงพอส าหรบการประกอบอาชพทางการเกษตร และอาชพอนๆ ทใชน ามากจะไดรบผลกระทบไปดวย ขอมล ณ วนท 31 พฤษภาคม 2559 มจงหวดทประกาศเขตการใหความชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน (ภยแลง) แลว 36 จงหวด 254 อ าเภอ 1,401 ต าบล 12,454 หมบาน ซงถอวาเปนพนททตองด าเนนการชวยเหลอ ทงดานน าเพอการอปโภค บรโภค และการเกษตร สภาพปญหาภยแลง ป 2558/59 ทเกษตรกรไดรบผลกระทบ ไดแก 1) ดานปรมาณนาเพอใชทาการเกษตร เกษตรกร รอยละ 72.89 ประสบปญหาขาดแคลนน า ซงไดรบผลกระทบในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.98 (คะแนนเตม 5) และเมอพจารณาเฉพาะในพนทลมน าเจาพระยารอยละ 80.44 ประสบปญหา และไดรบผลกระทบในระดบมากทสด ทคาคะแนนเฉลย 4.46 ซงจ าเปนตองไดรบความชวยเหลอเพราะกระทบตอการประกอบอาชพ รายได และคณภาพชวต ส าหรบเกษตรกรบางสวนทไมประสบปญหา เนองจากมแหลงน าในไรนาของตนเอง เชน สระ บอน า บอบาดาล หรอพนทท าการเกษตรไมไดอยในบรเวณทแหงแลงมากนก 2) ดานปรมาณนาเพอการอปโภคและบรโภค เกษตรกร รอยละ 28.15 ประสบปญหาอยในระดบปานกลาง ทคาคะแนนเฉลย 3.30 สวนทเหลอไมประสบปญหา 3) ดานผลตอการมงานทาหรออาชพเสรมในภาคเกษตร เกษตรกร รอยละ 32.64 ประสบปญหาในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.56 ซงเปนผลตอเนองจากการทพนทท าการเกษตรลดลงในชวงฤดแลง ท าใหการจางแรงงานในภาคเกษตรมการปรบลดนอยลงตามไปดวย สวนทเหลอไมประสบปญหา ทงน จากขอมล จะเหนไดวาเกษตรกรในเขตลมน าเจาพระยา โดยสวนใหญจะไดรบผลกระทบจากภยแลงในสดสวนและผลกระทบทมากกวาเกษตรกรในพนทอนๆ (ตารางท 3.2)

- 22 -

อาชพดานการเกษตร รวมทงอาชพอนๆ ทใชน ามากไดรบผลกระทบดวย คณะรฐมนตรจงไดมมต เมอวนท 22 กนยายน 2558 และวนท 6 ตลาคม 2558 เหนชอบกรอบโครงการบรณาการมาตรการชวย เหลอเกษตรกร ทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 จ านวน 8 มาตรการ 45 โครงการ เปาหมายชวยเหลอเกษตรกรใน 22 จงหวด ลมน าเจาพระยา และ 55 จงหวดในพนทภยแลงทวไป โดยมหลายหนวยงานรวมกนขบเคลอนการด าเนนงานผานศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 ระดบชาต (ศก.กช.) โดยมวงเงนงบประมาณรวม 34,968.72 ลานบาท

3.1.2 มลคาความเสยหายทางเศรษฐกจจากการเกดภยแลง จากการวเคราะหมลคาความเสยหายจากผลกระทบภยแลงทมตอการผลตสนคาเกษตร ในป 2558 และป 2559 สงผลกระทบใหพนททางการเกษตรไดรบความเสยหาย รวมทงสน 7.50 และ 5.19 ลานไร คดเปนมลคาความเสยหายทางเศรษฐกจของผลผลตในภาพรวม เทากบ 49,735.51 และ 31,493.12 ลานบาท ในแตละปตามล าดบ หรอรวมมลคา 2 ป เทากบ 81,228.63 ลานบาท (ตารางท 3.1)

ตารางท 3.1 มลคาความเสยหายจากภยแลง ป 2558 และ ป 2559

รายการ กลมพช พนทเสยหาย

ลานไร รอยละ ผลผลตเสยหาย

(ลานตน) มลคาเสยหาย

(ลานบาท) 1. ความเสยหาย ป 2558 1.1 ขาว

- ปลกแลวเสยหาย - งดปลก

6.48 86 3.21 24,735.14 9,733.11 15,002.03

1.2 พชไร 0.96 13 5.17 8,841.14 1.3 พชสวนและอนๆ 0.06 1 1.54 16,159.23 รวม 7.50 100 - 49,735.51 2. ความเสยหาย ป 2559 (ม.ค. – พ.ค. 59)

2.1 ขาว - ปลกแลวเสยหาย - งดปลก

3.95 76 2.43 18,970.48 787.15

18,183.33 2.2 พชไร 1.22 23 10.22 10,620.01 2.3 พชสวนและอนๆ 0.02 1 0.05 1,902.63 รวม 5.19 100 - 31,493.12 ทมา : รายงานของศนยตดตามและแกไขปญหาภยพบตดานการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ค านวณโดยศนยปฏบตการเศรษฐกจการเกษตร และกองนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ณ เดอนกรกฎาคม 2559 หมายเหต : 1) มลคาความเสยหายของขาว แบงเปน 2 กรณ คอ ปลกแลวเสยหาย กบ งดปลก 2) กลมพชส าคญ ไดแก ขาว พชไร ประกอบดวย ขาวโพดเลยงสตว มนส าปะหลง ออยโรงงาน สบปะรดโรงงาน ถวเหลอง กระเทยม หอมแดง หอมหวใหญ มนฝรง และพชสวนและอนๆ ประกอบดวย ปาลมน ามน ยางพารา กาแฟ ล าไย ลนจ เงาะ ทเรยน มงคด ลองกอง 3) จากการตดตามของศนยตดตามและแกไขปญหาภยพบตดานการเกษตร กลมปศสตว และประมงไมพบความเสยหาย

- 23 -

โดยสนคาขาวมพนทไดรบความเสยหายในสดสวนมากทสด คอ ป 2558 จ านวน 6.48 ลานไร คดเปนรอยละ 86 ของพนทเสยหาย และมมลคาความเสยหายประมาณ 24,735.14 ลานบาท และป 2559 จ านวน 3.95 ลานไร คดเปนรอยละ 76 ของพนทเสยหาย และมมลคาความเสยหาย 18,970.48 ลานบาท

3.1.3 การประสบปญหาจากภยแลง

จากสถานการณภยแลงในป 2558 ทสงผลตอปรมาณน าตนทนทเกบกกใน 33 เขอนหลกและ อางเกบน าตางๆ ทวประเทศ รวมทงปรมาณน าฝนทตกลงมานอยกวาคาเฉลย ท าใหหลายพนทของประเทศประสบกบปญหาภยแลง ทงในเขตพนทชลประทานหรอนอกเขต มปรมาณน าไมเพยงพอส าหรบการประกอบอาชพทางการเกษตร และอาชพอนๆ ทใชน ามากจะไดรบผลกระทบไปดวย ขอมล ณ วนท 31 พฤษภาคม 2559 มจงหวดทประกาศเขตการใหความชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน (ภยแลง) แลว 36 จงหวด 254 อ าเภอ 1,401 ต าบล 12,454 หมบาน ซงถอวาเปนพนททตองด าเนนการชวยเหลอ ทงดานน าเพอการอปโภค บรโภค และการเกษตร สภาพปญหาภยแลง ป 2558/59 ทเกษตรกรไดรบผลกระทบ ไดแก 1) ดานปรมาณนาเพอใชทาการเกษตร เกษตรกร รอยละ 72.89 ประสบปญหาขาดแคลนน า ซงไดรบผลกระทบในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.98 (คะแนนเตม 5) และเมอพจารณาเฉพาะในพนทลมน าเจาพระยารอยละ 80.44 ประสบปญหา และไดรบผลกระทบในระดบมากทสด ทคาคะแนนเฉลย 4.46 ซงจ าเปนตองไดรบความชวยเหลอเพราะกระทบตอการประกอบอาชพ รายได และคณภาพชวต ส าหรบเกษตรกรบางสวนทไมประสบปญหา เนองจากมแหลงน าในไรนาของตนเอง เชน สระ บอน า บอบาดาล หรอพนทท าการเกษตรไมไดอยในบรเวณทแหงแลงมากนก 2) ดานปรมาณนาเพอการอปโภคและบรโภค เกษตรกร รอยละ 28.15 ประสบปญหาอยในระดบปานกลาง ทคาคะแนนเฉลย 3.30 สวนทเหลอไมประสบปญหา 3) ดานผลตอการมงานทาหรออาชพเสรมในภาคเกษตร เกษตรกร รอยละ 32.64 ประสบปญหาในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.56 ซงเปนผลตอเนองจากการทพนทท าการเกษตรลดลงในชวงฤดแลง ท าใหการจางแรงงานในภาคเกษตรมการปรบลดนอยลงตามไปดวย สวนทเหลอไมประสบปญหา ทงน จากขอมล จะเหนไดวาเกษตรกรในเขตลมน าเจาพระยา โดยสวนใหญจะไดรบผลกระทบจากภยแลงในสดสวนและผลกระทบทมากกวาเกษตรกรในพนทอนๆ (ตารางท 3.2)

- 24 -

ตารางท 3.2 สภาพปญหาภยแลงทเกษตรกรประสบในพนทตางๆ

รายการ พนทในเขตลมนาเจาพระยา พนทอนๆ พนทโดยรวม ประสบปญหา

(รอยละ) ระดบปญหา (คาคะแนน)

ประสบปญหา (รอยละ)

ระดบปญหา (คาคะแนน)

ประสบปญหา (รอยละ)

ระดบปญหา (คาคะแนน)

1. ปรมาณนาใช เพอทาการเกษตร

80.44 4.46

มากทสด 68.91

3.66 มาก

72.89 3.98 มาก

2. ปรมาณนาใช เพอการอปโภค บรโภค

24.89 3.32 มาก

29.89 3.29

ปานกลาง 28.15

3.30 ปานกลาง

3. การมงานทา/อาชพเสรม ในภาคเกษตร

37.91 3.98 มาก

29.88 3.23

ปานกลาง 32.64

3.56 มาก

ทมา : จากการส ารวจ หมายเหต : คาคะแนนเตม 5 คะแนน

3.1.4 ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท จากการสมภาษณเจาหนาททเกยวของในการด าเนนงานโครงการมความเหนตอความสอดคลอง

ของมาตรการและโครงการตางๆ ทเขาไปชวยเหลอเกษตรกรกบสภาพปญหาในพนทในภาพรวมทกมาตรการ มความสอดคลอง ในระดบมากทคาคะแนนเฉลย 3.93 (คะแนนเตม 5) ซงสวนใหญ รอยละ 75 .08 เหนวา มความสอดคลองระดบมากถงมากทสด รอยละ 23.36 มความสอดคลองระดบปานกลาง โดยเหนวาการบรณาการมาตรการและโครงการของหลายหนวยงาน ท าใหลดความซ าซอน และเพมประสทธภาพในการชวยเหลอผประสบภย ไดทวถงมากขน และรอยละ 1.56 เหนวามความสอดคลองระดบนอย เพราะเหนวาเปนเพยงการรวมโครงการชวยเหลอ ยงขาดการประเมนความตองการจากระดบพนท (ภาพท 3.1)

ภาพท 3.1 ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท ทมา : จากการส ารวจ

ระดบมาก คะแนน 3.93 มากถงมากทสด

75.08%

นอยถงนอยทสด 1.56%

ปานกลาง 23.36%

- 25 -

ในสวนของมาตรการท 4 โครงการตามแผนพฒนาอาชพตามความตองการของชมชน เพอบรรเทาภยแลง ป 2558/59 ความคดเหนของกลมเปาหมายทจะไดรบความชวยเหลอโดยตรง พบวา ประธาน ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล (ศบกต.) ผน ากลมทเสนอโครงการ และเกษตรกรทเขารวม รอยละ 87.70 93.50 และ 81.13 เหนวามความสอดคลองกบสภาพปญหาของชมชนในระดบมากถงมากทสด ซงสวนใหญใหเหตผลไปในทศทางเดยวกน คอ เปนโครงการทเกดขนจากความตองการของชมชน ชมชนไดมสวนรวมคด รวมท า และประชาชนในชมชนเปนสวนใหญ ไดรบประโยชน ในภาพรวมเหนวามความสอดคลองกบปญหาและตรงกบความตองการของชมชนในระดบมาก ทคาคะแนน เฉลย 4.17 (คะแนนเตม 5) ส าหรบผทใหความเหนวามความสอดคลองในระดบปานกลางจนถงนอยทสด เนองจากเหนวาประโยชนทเกดขน อาจยงไมทวถงเกษตรกรทกกลมภายในชมชน หรอเหนวายงไดรบประโยชน จากโครงการไมมาก บางโครงการทไดรบอนมตใหด าเนนการยงไมใชความตองการอนดบแรกของชมชน แตเนองจากเงอนไขของโครงการ กรอบระยะเวลาการด าเนนงาน และขอกงวลในการขอรบการสนบสนนงบประมาณท าใหตองเรงรดเสนอโครงการไปกอน เปนตน (ตารางท 3.3)

ตารางท 3.3 ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท

รายการ ความเหมาะสม (รอยละ) คะแนนเฉลย

(เตม 5) แปลผล

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. ประธาน ศบกต. 42.72 44.98 7.44 3.24 1.62 4.24 มากทสด 2. ผนากลมเกษตรกร 56.36 37.14 3.38 1.82 1.30 4.45 มากทสด 3. เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 4 39.91 41.22 12.26 4.60 2.02 4.12 มาก

ภาพรวม 42.05 41.10 10.80 4.15 1.90 4.17 มาก ทมา : จากการส ารวจ

3.1.5 การรบรรบทราบการดาเนนงานมาตรการความชวยเหลอตางๆ จากภาครฐ

เกษตรกร รอยละ 93.64 รบทราบสถานการณภยแลงและทราบวาภาครฐมมาตรการให ความชวยเหลอเกษตรกรจากปญหาภยแลง ส าหรบสวนทเหลอ รอยละ 6.36 ไมทราบหรอไมมขอมลทชดเจน ซงการรบรรบทราบในรายละเอยดของแตละมาตรการ พบวา มาตรการท 4 โครงการตามความตองการ ของชมชนฯ เกษตรกร รบทราบมากทสด รอยละ 87.20 รองลงมา คอ มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตฯ ทรอยละ 75.46 และอนดบท 3 คอ มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า หรอการรณรงคการใชน าอยางประหยด ทรอยละ 71.04 ทงน เมอพจารณาเฉพาะเกษตรกรในพนทลมน าเจาพระยา พบวา มาตรการท 4 มาตรการท 1 และมาตรการท 7 เปนมาตรการ 3 อนดบแรก ทเกษตรกรรบรรบทราบมาก ทรอยละ 89.37 88.99 และ 80.84 ตามล าดบ (ตารางท 3.4)

- 24 -

ตารางท 3.2 สภาพปญหาภยแลงทเกษตรกรประสบในพนทตางๆ

รายการ พนทในเขตลมนาเจาพระยา พนทอนๆ พนทโดยรวม ประสบปญหา

(รอยละ) ระดบปญหา (คาคะแนน)

ประสบปญหา (รอยละ)

ระดบปญหา (คาคะแนน)

ประสบปญหา (รอยละ)

ระดบปญหา (คาคะแนน)

1. ปรมาณนาใช เพอทาการเกษตร

80.44 4.46

มากทสด 68.91

3.66 มาก

72.89 3.98 มาก

2. ปรมาณนาใช เพอการอปโภค บรโภค

24.89 3.32 มาก

29.89 3.29

ปานกลาง 28.15

3.30 ปานกลาง

3. การมงานทา/อาชพเสรม ในภาคเกษตร

37.91 3.98 มาก

29.88 3.23

ปานกลาง 32.64

3.56 มาก

ทมา : จากการส ารวจ หมายเหต : คาคะแนนเตม 5 คะแนน

3.1.4 ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท จากการสมภาษณเจาหนาททเกยวของในการด าเนนงานโครงการมความเหนตอความสอดคลอง

ของมาตรการและโครงการตางๆ ทเขาไปชวยเหลอเกษตรกรกบสภาพปญหาในพนทในภาพรวมทกมาตรการ มความสอดคลอง ในระดบมากทคาคะแนนเฉลย 3.93 (คะแนนเตม 5) ซงสวนใหญ รอยละ 75 .08 เหนวา มความสอดคลองระดบมากถงมากทสด รอยละ 23.36 มความสอดคลองระดบปานกลาง โดยเหนวาการบรณาการมาตรการและโครงการของหลายหนวยงาน ท าใหลดความซ าซอน และเพมประสทธภาพในการชวยเหลอผประสบภย ไดทวถงมากขน และรอยละ 1.56 เหนวามความสอดคลองระดบนอย เพราะเหนวาเปนเพยงการรวมโครงการชวยเหลอ ยงขาดการประเมนความตองการจากระดบพนท (ภาพท 3.1)

ภาพท 3.1 ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท ทมา : จากการส ารวจ

ระดบมาก คะแนน 3.93 มากถงมากทสด

75.08%

นอยถงนอยทสด 1.56%

ปานกลาง 23.36%

- 25 -

ในสวนของมาตรการท 4 โครงการตามแผนพฒนาอาชพตามความตองการของชมชน เพอบรรเทาภยแลง ป 2558/59 ความคดเหนของกลมเปาหมายทจะไดรบความชวยเหลอโดยตรง พบวา ประธาน ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล (ศบกต.) ผน ากลมทเสนอโครงการ และเกษตรกรทเขารวม รอยละ 87.70 93.50 และ 81.13 เหนวามความสอดคลองกบสภาพปญหาของชมชนในระดบมากถงมากทสด ซงสวนใหญใหเหตผลไปในทศทางเดยวกน คอ เปนโครงการทเกดขนจากความตองการของชมชน ชมชนไดมสวนรวมคด รวมท า และประชาชนในชมชนเปนสวนใหญ ไดรบประโยชน ในภาพรวมเหนวามความสอดคลองกบปญหาและตรงกบความตองการของชมชนในระดบมาก ทคาคะแนน เฉลย 4.17 (คะแนนเตม 5) ส าหรบผทใหความเหนวามความสอดคลองในระดบปานกลางจนถงนอยทสด เนองจากเหนวาประโยชนทเกดขน อาจยงไมทวถงเกษตรกรทกกลมภายในชมชน หรอเหนวายงไดรบประโยชน จากโครงการไมมาก บางโครงการทไดรบอนมตใหด าเนนการยงไมใชความตองการอนดบแรกของชมชน แตเนองจากเงอนไขของโครงการ กรอบระยะเวลาการด าเนนงาน และขอกงวลในการขอรบการสนบสนนงบประมาณท าใหตองเรงรดเสนอโครงการไปกอน เปนตน (ตารางท 3.3)

ตารางท 3.3 ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท

รายการ ความเหมาะสม (รอยละ) คะแนนเฉลย

(เตม 5) แปลผล

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. ประธาน ศบกต. 42.72 44.98 7.44 3.24 1.62 4.24 มากทสด 2. ผนากลมเกษตรกร 56.36 37.14 3.38 1.82 1.30 4.45 มากทสด 3. เกษตรกรทเขารวมมาตรการท 4 39.91 41.22 12.26 4.60 2.02 4.12 มาก

ภาพรวม 42.05 41.10 10.80 4.15 1.90 4.17 มาก ทมา : จากการส ารวจ

3.1.5 การรบรรบทราบการดาเนนงานมาตรการความชวยเหลอตางๆ จากภาครฐ

เกษตรกร รอยละ 93.64 รบทราบสถานการณภยแลงและทราบวาภาครฐมมาตรการให ความชวยเหลอเกษตรกรจากปญหาภยแลง ส าหรบสวนทเหลอ รอยละ 6.36 ไมทราบหรอไมมขอมลทชดเจน ซงการรบรรบทราบในรายละเอยดของแตละมาตรการ พบวา มาตรการท 4 โครงการตามความตองการ ของชมชนฯ เกษตรกร รบทราบมากทสด รอยละ 87.20 รองลงมา คอ มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตฯ ทรอยละ 75.46 และอนดบท 3 คอ มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า หรอการรณรงคการใชน าอยางประหยด ทรอยละ 71.04 ทงน เมอพจารณาเฉพาะเกษตรกรในพนทลมน าเจาพระยา พบวา มาตรการท 4 มาตรการท 1 และมาตรการท 7 เปนมาตรการ 3 อนดบแรก ทเกษตรกรรบรรบทราบมาก ทรอยละ 89.37 88.99 และ 80.84 ตามล าดบ (ตารางท 3.4)

- 26 -

ตารางท 3.4 การรบรรบทราบการดาเนนงานมาตรการความชวยเหลอตางๆ หนวย : รอยละ

รายการ พนทในเขต

ลมนาเจาพระยา พนทอนๆ ภาพรวม

ทราบ ไมทราบ ทราบ ไมทราบ ทราบ ไมทราบ 1. การรบรสถานการณและการชวยเหลอ จากภาครฐในภาพรวม

96.26 3.74 92.52 7.48 93.64 6.36

2. การรบรรบทราบมาตรการชวยเหลอตาง ๆ มาตรการท 1 การสงเสรมความรและการสนบสนนปจจยฯ

88.99 11.01 41.27 58.73 61.74 38.26

มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหนฯ 79.83 20.17 49.50 50.50 59.99 40.01

มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร 67.25 32.75 43.95 56.05 51.46 48.54

มาตรการท 4 การเสนอโครงการตามความตองการของชมชนฯ 89.37 10.63 86.29 13.71 87.20 12.80

มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า 79.41 20.59 67.03 32.97 71.04 28.96

มาตรการท 6 การเพมปรมาณน าตนทน 67.41 32.59 61.66 38.34 63.39 36.61

มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตฯ 80.84 19.16 73.16 26.84 75.46 24.54

มาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ 72.14 27.86 67.06 32.94 68.59 31.41

ทมา : จากการส ารวจ

ส าหรบชองทางการรบรรบทราบสถานการณภยแลงและการด าเนนงานมาตรการความชวยเหลอตางๆ สอทเปนบคคล เกษตรกรสวนใหญ รอยละ 69.89 รบทราบจากผน าชมชนหรอผน าเกษตรกร รอยละ 35.08 รบทราบจากเจาหนาทในพนท และรอยละ 8.59 รบทราบจากเพอนบานหรอญาตพนอง ในสวนของสอรปแบบอนๆ เกษตรกร รอยละ 65.42 รบทราบผานทางสอสารมวลชน เชน โทรทศน วทย และหนงสอพมพ รอยละ 34.99 ผานเวทการประชมในหมบาน/หอกระจายขาว และ รอยละ 3.66 ผานสอสงคมออนไลน (ตารางท 3.5)

- 27 -

ตารางท 3.5 ชองทางการรบรรบทราบสถานการณภยแลงและมาตรการความชวยเหลอตางๆ หนวย : รอยละ

รายการ พนทในเขต ลมนาเจาพระยา พนทอนๆ ภาพรวม

1. สอบคคล (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 1.1 ผน าชมชน/ผน าเกษตรกร 78.41 66.12 69.89 1.2 เจาหนาทในพนท 42.90 31.62 35.08 1.3 เพอนบาน/ญาต 13.07 6.62 8.59 2. สอรปแบบอนๆ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 2.1 สอสารมวลชน เชน โทรทศน วทย 63.07 66.46 65.42 2.2 เวทชมชน/หอกระจายขาวในชมชน 36.55 34.30 34.99 2.3 สอสงคมออนไลน 2.65 4.10 3.66 ทมา : จากการส ารวจ

3.1.6 รปแบบและความเพยงพอจากชวยเหลอของภาครฐ จากการใหความชวยเหลอเกษตรกรทประสบปญหาภยแลงของทางภาครฐ ป 2559 พบวา เกษตรกร รอยละ 56.59 เหนวามาตรการชวยเหลอตางๆ จากภาครฐเพยงพอแลว และรอยละ 43.41 เหนวาการชวยเหลอตางๆ ยงไมเพยงพอ และยงไมทวถง โดยใหความเหนวาในชวงเวลาเรงดวนทเกดปญหาฤดแลง ควรเนนกจกรรมการจางงานหรอพฒนาอาชพทางเลอกทสรางรายไดใหแกเกษตรกร ส าหรบในระยะตอไป คอ ควรดแลเรองคณภาพและราคาปจจยการผลตทเหมาะสม การสงเสรมโครงการพฒนาการเกษตรตามความตองการของชมชน รวมทง สนเชอเพอการผลตในชวงฤดฝน ในระยะยาว เปนการบรหารจดการน าใหเพยงพอตอความตองการ ในแตละพนท และการพฒนาแหลงน าในพนททขาดแคลน (ภาพท 3.2)

ภาพท 3.2 ความตองการความชวยเหลอจากภาครฐ ทมา : จากการส ารวจ

เพยงพอ 56.59%

ยงไมเพยงพอ 43.41%

- 26 -

ตารางท 3.4 การรบรรบทราบการดาเนนงานมาตรการความชวยเหลอตางๆ หนวย : รอยละ

รายการ พนทในเขต

ลมนาเจาพระยา พนทอนๆ ภาพรวม

ทราบ ไมทราบ ทราบ ไมทราบ ทราบ ไมทราบ 1. การรบรสถานการณและการชวยเหลอ จากภาครฐในภาพรวม

96.26 3.74 92.52 7.48 93.64 6.36

2. การรบรรบทราบมาตรการชวยเหลอตาง ๆ มาตรการท 1 การสงเสรมความรและการสนบสนนปจจยฯ

88.99 11.01 41.27 58.73 61.74 38.26

มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหนฯ 79.83 20.17 49.50 50.50 59.99 40.01

มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร 67.25 32.75 43.95 56.05 51.46 48.54

มาตรการท 4 การเสนอโครงการตามความตองการของชมชนฯ 89.37 10.63 86.29 13.71 87.20 12.80

มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า 79.41 20.59 67.03 32.97 71.04 28.96

มาตรการท 6 การเพมปรมาณน าตนทน 67.41 32.59 61.66 38.34 63.39 36.61

มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตฯ 80.84 19.16 73.16 26.84 75.46 24.54

มาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ 72.14 27.86 67.06 32.94 68.59 31.41

ทมา : จากการส ารวจ

ส าหรบชองทางการรบรรบทราบสถานการณภยแลงและการด าเนนงานมาตรการความชวยเหลอตางๆ สอทเปนบคคล เกษตรกรสวนใหญ รอยละ 69.89 รบทราบจากผน าชมชนหรอผน าเกษตรกร รอยละ 35.08 รบทราบจากเจาหนาทในพนท และรอยละ 8.59 รบทราบจากเพอนบานหรอญาตพนอง ในสวนของสอรปแบบอนๆ เกษตรกร รอยละ 65.42 รบทราบผานทางสอสารมวลชน เชน โทรทศน วทย และหนงสอพมพ รอยละ 34.99 ผานเวทการประชมในหมบาน/หอกระจายขาว และ รอยละ 3.66 ผานสอสงคมออนไลน (ตารางท 3.5)

- 27 -

ตารางท 3.5 ชองทางการรบรรบทราบสถานการณภยแลงและมาตรการความชวยเหลอตางๆ หนวย : รอยละ

รายการ พนทในเขต ลมนาเจาพระยา พนทอนๆ ภาพรวม

1. สอบคคล (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 1.1 ผน าชมชน/ผน าเกษตรกร 78.41 66.12 69.89 1.2 เจาหนาทในพนท 42.90 31.62 35.08 1.3 เพอนบาน/ญาต 13.07 6.62 8.59 2. สอรปแบบอนๆ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 2.1 สอสารมวลชน เชน โทรทศน วทย 63.07 66.46 65.42 2.2 เวทชมชน/หอกระจายขาวในชมชน 36.55 34.30 34.99 2.3 สอสงคมออนไลน 2.65 4.10 3.66 ทมา : จากการส ารวจ

3.1.6 รปแบบและความเพยงพอจากชวยเหลอของภาครฐ จากการใหความชวยเหลอเกษตรกรทประสบปญหาภยแลงของทางภาครฐ ป 2559 พบวา เกษตรกร รอยละ 56.59 เหนวามาตรการชวยเหลอตางๆ จากภาครฐเพยงพอแลว และรอยละ 43.41 เหนวาการชวยเหลอตางๆ ยงไมเพยงพอ และยงไมทวถง โดยใหความเหนวาในชวงเวลาเรงดวนทเกดปญหาฤดแลง ควรเนนกจกรรมการจางงานหรอพฒนาอาชพทางเลอกทสรางรายไดใหแกเกษตรกร ส าหรบในระยะตอไป คอ ควรดแลเรองคณภาพและราคาปจจยการผลตทเหมาะสม การสงเสรมโครงการพฒนาการเกษตรตามความตองการของชมชน รวมทง สนเชอเพอการผลตในชวงฤดฝน ในระยะยาว เปนการบรหารจดการน าใหเพยงพอตอความตองการ ในแตละพนท และการพฒนาแหลงน าในพนททขาดแคลน (ภาพท 3.2)

ภาพท 3.2 ความตองการความชวยเหลอจากภาครฐ ทมา : จากการส ารวจ

เพยงพอ 56.59%

ยงไมเพยงพอ 43.41%

- 28 -

3.2 ปจจยนาเขา

ปจจยน าเขาหรอทรพยากรทน ามาใชในโครงการ จะพจารณาในดานตางๆ ไดแก งบประมาณ บคลากร และหนวยงานทรบผดชอบโครงการ และวสดอปกรณทหนวยงานมไวส าหรบการขบเคลอนโครงการเพอแกปญหา ภยแลงในระดบพนทหรอจงหวด 3.2.1 งบประมาณ กรอบงบประมาณโครงการบรณาการมาตรการชวยหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 ขอมล ณ 6 กรกฎาคม 2559 ใน 8 มาตรการหลก มวงเงนรวมทงสน 34,968.72 ลานบาท มผลการใชจายเงน ไปแลว 23,663.23 ลานบาท คดเปนรอยละ 67.67 ของกรอบวงเงนทมการเตรยมการไว นอกจากนในภาพรวมรฐบาลยงมการสนบสนนและชวยเหลอแกประชาชนผานมาตรการและโครงการตางๆ อกมากมาย เพอใหสามารถ ลดรายจาย สรางรายได และขยายโอกาสในการปรบตวใหผานพนวกฤตภยแลง ไมวาจะเปน 8 มาตรการบรณาการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 และการบรณาการหนวยงานทเกยวของอก 9 มาตรการ รวมทงหมด 17 มาตรการ รวมเปนวงเงนงบประมาณกวา 204,985.40 ลานบาท ทเตรยมไวชวยเหลอประชาชน ส าหรบผลการใชจายงบประมาณในการด าเนนงานของกระทรวงเกษตรและสหกรณในมาตรการ ทเกยวของ ณ 30 กนยายน 2559 (ตารางท 3.6) พบวา มาตรการท 1 การสนบสนนปจจยการผลตเพอลดรายจายในครวเรอน โครงการสนบสนนปจจยการผลตดานพช ประมง ปศสตว และพฒนาความอดมสมบรณของดน มวงเงนงบประมาณ 1,009.07 ลานบาท ผลการใชจายเงนเทากบ 948.49 ลานบาท คดเปนรอยละ 93.99 ของวงเงนงบประมาณ มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกรโครงการจางงานของชลประทาน มวงเงน งบประมาณ 2,087.74 ลานบาท ผลการใชจายเงนเทากบ 3,031.78 ลานบาท คดเปนรอยละ 145.22 ของวงเงนงบประมาณ เนองจากมการใชงบการด าเนนการตามมาตรการกระตนการลงทนขนาดเลกและงบอนๆ เพมเตม มาตรการท 4 โครงการพฒนาอาชพตามความตองการของชมชน ไดรบอนมตงบประมาณ 4,555.98 ลานบาท มผลการใชจาย เทากบ 4,497.69 ลานบาท คดเปนรอยละ 98.72 ของงบประมาณทไดรบอนมต ซงงบประมาณจากทง 3 มาตรการดงกลาวเนนการชวยลดรายจาย และสรางรายไดใหกบเกษตรกรในชมชนโดยตรง

- 29 -

ตารางท 3.6 ผลการเบกจายงบประมาณใน 3 มาตรการทกระทรวงเกษตรและสหกรณเกยวของ

รายการ งบประมาณ (ลานบาท)

รอยละทเบกจาย อนมต เบกจาย

มาตรการท 1 1,009.07 948.49 93.99 มาตรการท 3 2,087.74 3,031.78 145.22 มาตรการท 4 4,555.98 4,504.79 98.87

รวม 7,652.79 8,485.06 110.87 ทมา : เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 ครงท 8/2559 ขอมล ณ วนท 15 กนยายน 2559

จากการส ารวจขอมลการด าเนนงาน 3 มาตรการขางตนถงความเพยงพอและทนเวลาของงบประมาณ พบวา รอยละ 56.54 เหนวา งบประมาณทไดเตรยมการไวส าหรบมาตรการในการชวยเหลอเกษตรกร มความเพยงพออยในระดบมากถงมากทสด รองลงมา รอยละ 30.68 อยในระดบปานกลาง และรอยละ 12.78 อยในระดบนอยถงนอยทสด โดยในภาพรวมเหนวางบประมาณมความเพยงพอในระดบมาก ทคาคะแนน 3.55 ส าหรบความทนเวลาของงบประมาณทมายงพนทเพอเบกจายในการแกไขปญหาภยแลง รอยละ 42.00 เหนวา งบประมาณมาทนเวลาในการใชแกไขปญหาในระดบมากถงมากทสด รองลงมา รอยละ 38.28 อยในระดบปานกลาง และรอยละ 19.72 อยในระดบนอยถงนอยทสด ภาพรวมเหนวางบประมาณ มาทนเวลาในระดบปานกลาง ทคาคะแนน 3.28 (ตารางท 3.7)

3.2.2 บคลากรและหนวยงานทรบผดชอบโครงการ ดานความพรอมของเจาหนาท รอยละ 68.84 เหนวาเจาหนาทผปฏบตงานในพนทมความพรอมในระดบมากถงมากทสดในการปฏบตงาน ทงในสวนของความรความเขาใจแนวทางการด าเนนงานและดานอตราก าลง เจาหนาท รองลงมา รอยละ 24.65 เหนวาอยในระดบปานกลาง และรอยละ 6.51 อยในระดบนอย ในภาพรวมเหนวาเจาหนาทมความพรอมในระดบมาก ทคาคะแนน 3.87 ส าหรบความรวมมอระหวางหนวยงานตางๆ ในพนทเกยวกบการรวมกนแกปญหาภยแลง สวนใหญรอยละ 93.43 เหนวาหนวยงานตางๆ ไดรวมกนแกปญหาภยแลง ในระดบมาก ถงมากทสด ทงในภารกจหลกของหนวยงานและการชวยสนบสนนหนวยงานอนๆ และรอยละ 6.57 เหนวาอยในระดบปานกลาง ในภาพรวมหนวยงานตางๆ รวมกนแกไขปญหาภยแลงในระดบมากทสด ทคาคะแนน 4.39 (ตารางท 3.7)

3.2.3 วสดอปกรณเพอแกไขปญหาภยแลง ดานความพรอมของวสดอปกรณเครองมอของหนวยงานในการใชปฏบตงาน เพอแกไขปญหาภยแลง โดยเฉพาะในชวงเผชญเหตและการบรรเทาทกขใหแกเกษตรกรในพนท เชน รถบรรทกน า เครองสบน า เครองมอหรอเครองจกรกล ฯลฯ เจาหนาท รอยละ 62.89 เหนวาในภาพรวมของจงหวดมความพรอมอยในระดบมากถงมากทสด จากการเตรยมการและเตรยมความพรอมของหนวยงาน เชน โครงการชลประทาน และปองกนและบรรเทา

- 28 -

3.2 ปจจยนาเขา

ปจจยน าเขาหรอทรพยากรทน ามาใชในโครงการ จะพจารณาในดานตางๆ ไดแก งบประมาณ บคลากร และหนวยงานทรบผดชอบโครงการ และวสดอปกรณทหนวยงานมไวส าหรบการขบเคลอนโครงการเพอแกปญหา ภยแลงในระดบพนทหรอจงหวด 3.2.1 งบประมาณ กรอบงบประมาณโครงการบรณาการมาตรการชวยหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 ขอมล ณ 6 กรกฎาคม 2559 ใน 8 มาตรการหลก มวงเงนรวมทงสน 34,968.72 ลานบาท มผลการใชจายเงน ไปแลว 23,663.23 ลานบาท คดเปนรอยละ 67.67 ของกรอบวงเงนทมการเตรยมการไว นอกจากนในภาพรวมรฐบาลยงมการสนบสนนและชวยเหลอแกประชาชนผานมาตรการและโครงการตางๆ อกมากมาย เพอใหสามารถ ลดรายจาย สรางรายได และขยายโอกาสในการปรบตวใหผานพนวกฤตภยแลง ไมวาจะเปน 8 มาตรการบรณาการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 และการบรณาการหนวยงานทเกยวของอก 9 มาตรการ รวมทงหมด 17 มาตรการ รวมเปนวงเงนงบประมาณกวา 204,985.40 ลานบาท ทเตรยมไวชวยเหลอประชาชน ส าหรบผลการใชจายงบประมาณในการด าเนนงานของกระทรวงเกษตรและสหกรณในมาตรการ ทเกยวของ ณ 30 กนยายน 2559 (ตารางท 3.6) พบวา มาตรการท 1 การสนบสนนปจจยการผลตเพอลดรายจายในครวเรอน โครงการสนบสนนปจจยการผลตดานพช ประมง ปศสตว และพฒนาความอดมสมบรณของดน มวงเงนงบประมาณ 1,009.07 ลานบาท ผลการใชจายเงนเทากบ 948.49 ลานบาท คดเปนรอยละ 93.99 ของวงเงนงบประมาณ มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกรโครงการจางงานของชลประทาน มวงเงน งบประมาณ 2,087.74 ลานบาท ผลการใชจายเงนเทากบ 3,031.78 ลานบาท คดเปนรอยละ 145.22 ของวงเงนงบประมาณ เนองจากมการใชงบการด าเนนการตามมาตรการกระตนการลงทนขนาดเลกและงบอนๆ เพมเตม มาตรการท 4 โครงการพฒนาอาชพตามความตองการของชมชน ไดรบอนมตงบประมาณ 4,555.98 ลานบาท มผลการใชจาย เทากบ 4,497.69 ลานบาท คดเปนรอยละ 98.72 ของงบประมาณทไดรบอนมต ซงงบประมาณจากทง 3 มาตรการดงกลาวเนนการชวยลดรายจาย และสรางรายไดใหกบเกษตรกรในชมชนโดยตรง

- 29 -

ตารางท 3.6 ผลการเบกจายงบประมาณใน 3 มาตรการทกระทรวงเกษตรและสหกรณเกยวของ

รายการ งบประมาณ (ลานบาท)

รอยละทเบกจาย อนมต เบกจาย

มาตรการท 1 1,009.07 948.49 93.99 มาตรการท 3 2,087.74 3,031.78 145.22 มาตรการท 4 4,555.98 4,504.79 98.87

รวม 7,652.79 8,485.06 110.87 ทมา : เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 ครงท 8/2559 ขอมล ณ วนท 15 กนยายน 2559

จากการส ารวจขอมลการด าเนนงาน 3 มาตรการขางตนถงความเพยงพอและทนเวลาของงบประมาณ พบวา รอยละ 56.54 เหนวา งบประมาณทไดเตรยมการไวส าหรบมาตรการในการชวยเหลอเกษตรกร มความเพยงพออยในระดบมากถงมากทสด รองลงมา รอยละ 30.68 อยในระดบปานกลาง และรอยละ 12.78 อยในระดบนอยถงนอยทสด โดยในภาพรวมเหนวางบประมาณมความเพยงพอในระดบมาก ทคาคะแนน 3.55 ส าหรบความทนเวลาของงบประมาณทมายงพนทเพอเบกจายในการแกไขปญหาภยแลง รอยละ 42.00 เหนวา งบประมาณมาทนเวลาในการใชแกไขปญหาในระดบมากถงมากทสด รองลงมา รอยละ 38.28 อยในระดบปานกลาง และรอยละ 19.72 อยในระดบนอยถงนอยทสด ภาพรวมเหนวางบประมาณ มาทนเวลาในระดบปานกลาง ทคาคะแนน 3.28 (ตารางท 3.7)

3.2.2 บคลากรและหนวยงานทรบผดชอบโครงการ ดานความพรอมของเจาหนาท รอยละ 68.84 เหนวาเจาหนาทผปฏบตงานในพนทมความพรอมในระดบมากถงมากทสดในการปฏบตงาน ทงในสวนของความรความเขาใจแนวทางการด าเนนงานและดานอตราก าลง เจาหนาท รองลงมา รอยละ 24.65 เหนวาอยในระดบปานกลาง และรอยละ 6.51 อยในระดบนอย ในภาพรวมเหนวาเจาหนาทมความพรอมในระดบมาก ทคาคะแนน 3.87 ส าหรบความรวมมอระหวางหนวยงานตางๆ ในพนทเกยวกบการรวมกนแกปญหาภยแลง สวนใหญรอยละ 93.43 เหนวาหนวยงานตางๆ ไดรวมกนแกปญหาภยแลง ในระดบมาก ถงมากทสด ทงในภารกจหลกของหนวยงานและการชวยสนบสนนหนวยงานอนๆ และรอยละ 6.57 เหนวาอยในระดบปานกลาง ในภาพรวมหนวยงานตางๆ รวมกนแกไขปญหาภยแลงในระดบมากทสด ทคาคะแนน 4.39 (ตารางท 3.7)

3.2.3 วสดอปกรณเพอแกไขปญหาภยแลง ดานความพรอมของวสดอปกรณเครองมอของหนวยงานในการใชปฏบตงาน เพอแกไขปญหาภยแลง โดยเฉพาะในชวงเผชญเหตและการบรรเทาทกขใหแกเกษตรกรในพนท เชน รถบรรทกน า เครองสบน า เครองมอหรอเครองจกรกล ฯลฯ เจาหนาท รอยละ 62.89 เหนวาในภาพรวมของจงหวดมความพรอมอยในระดบมากถงมากทสด จากการเตรยมการและเตรยมความพรอมของหนวยงาน เชน โครงการชลประทาน และปองกนและบรรเทา

- 30 -

สาธารณภยจงหวด รองลงมารอยละ 30.88 มความพรอมระดบปานกลาง และรอยละ 6.23 มความพรอมระดบนอยถงนอยทสด โดยภาพรวมหนวยงานมความพรอมดานวสดอปกรณระดบมาก ทคาคะแนน 4.18 (ตารางท 3.7)

ตารางท 3.7 ความคดเหนในประเดนปจจยนาเขาตอการปฏบตงานเพอแกปญหาภยแลง

รายการ ความคดเหน (รอยละ) คะแนนเฉลย (เตม 5) แปลผล

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. งบประมาณ 1.1 ความเพยงพอของงบประมาณ 14.49 42.05 30.68 9.94 2.84 3.55 มาก 1.2 ความทนเวลาของงบประมาณ 10.29 31.71 38.28 15.43 4.29 3.28 ปานกลาง 2. บคลากร/หนวยงานทเกยวของ 2.1 ความพรอมของเจาหนาท 24.65 44.19 24.65 6.23 0.28 3.87 มาก 2.2 ความรวมมอระหวางหนวยงาน 45.43 48.00 6.57 - - 4.39 มากทสด 3. ความพรอมของวสดอปกรณ 18.70 44.19 30.88 5.66 0.57 4.18 มาก ทมา : จากการส ารวจ

3.3 กระบวนการ

การประเมนกระบวนการ เปนการพจารณาโครงสรางการบรหารงาน ความเหมาะสมของกระบวนการด าเนนงานหรอขนตอนตางๆ ในภาพรวม โดยมรายละเอยดดงน 3.3.1 โครงสรางการบรหารงานโครงการ การบรหารโครงการมการตงคณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 และศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลง ป 2558/59 เพอบรหารจดการโครงการในระดบตางๆ ไดแก 1) คณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 มรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนประธานคณะกรรมการ หวหนาสวนราชการทเกยวของเปนกรรมการ รองปลด กระทรวงเกษตรและสหกรณเปนเลขานการ อธบดกรมชลประทาน อธบดกรมสงเสรมการเกษตร เลขาธการส านกงานเศรษฐกจการเกษตร อธบดกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย อธบดกรมทรพยากรน า อธบดกรมทรพยากรน าบาดาล เปนผชวยเลขานการ ท าหนาทก าหนดนโยบายมาตรการและขบเคลอนใหมการปฏบตทน าไป สการปองกน ปรบตว และบรรเทาผลกระทบจากภยแลงในทกภาคสวน 2) ศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลงระดบชาต ป 2558/59 มปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนผอ านวยการศนยฯ ท าหนาทเปนศนยบญชาการ ประสานการปฏบตงาน เฝาระวง ตดตามสถานการณ สอสารประชาสมพนธสรางการรบรสถานการณ จดท ารายงานสถานการณ และรายงานผลเสนอคณะกรรมการอ านวยการฯ 3) ศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลงระดบจงหวด ป 2558/59 มผวาราชการจงหวด เปนผอ านวยการศนยฯ มหนาทก าหนดแนวทางการด าเนนงานทเหมาะสมในการแกปญหาภายในจงหวด สรางการรบร

- 31 -

ประชาสมพนธ เฝาระวง ตดตามประเมนแนวโนมสถานการณ และแจงเตอนภยทเกดขนภายในจงหวด อ านวยการ บรณาการหนวยงานตางๆ ในการขบเคลอนแผนงานโครงการ และรายงานผลตอศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลงระดบชาต 4) ศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลงระดบอ าเภอ ป 2558/59 มนายอ าเภอเปนผอ านวยการศนยฯ โดยศนยฯ มอ านาจหนาทจดท าแผนปฏบตงานทเหมาะสมในการแกไขปญหา และให ความชวยเหลอประชาชนทไดรบผลกระทบในพนทอ าเภอ ประชาสมพนธสถานการณ แนวทางการปรบตว และบรรเทาผลกระทบในพนทอ าเภอ เฝาระวงตดตาม ประเมนสถานการณ และรายงานผลการแกไขปญหาเสนอตอศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขปญหาวกฤตภยแลงระดบจงหวด นอกจากน ยงมการจดตงทมประเทศไทยระดบต าบล ประกอบดวย ผน าทองท ผน าทองถน ภาคประชาชนรวมกบขาราชการประจ าต าบล ท าหนาทส ารวจขอมลพนทหมบาน ชมชน และประชาชนทจะประสบปญหาภยแลงขาดแคลนน าในการทจะประกอบอาชพ และท าความเขาใจเกยวกบนโยบายความชวยเหลอของรฐบาล พรอมทงเสนอขอมลประกอบการตดสนใจใหแกประชาชน และรวบรวมแผนโครงการตามความตองการของชมชน (มาตรการท 4) เพอเสนอศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขปญหาวกฤตภยแลงระดบอ าเภอ และระดบจงหวดพจารณากลนกรองโครงการ กอนน าเสนอคณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาภยแลง ป 2558/59 ทงน จากการสมภาษณเจาหนาทถงความคดเหนตอโครงสรางในการบรหารงานโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 ในภาพรวม สวนใหญเหนวามความเหมาะสม ทงในสวนของจ านวนคณะกรรมการฯ หรอ การจดตงศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลง ระดบชาต รวมไปถงองคประกอบ ของหนวยงานทเขามามสวนรวมทมความครอบคลมภารกจทเกยวของกบการจดการกบสถานการณปญหาวกฤตภยแลง ตงแตการเตรยมการปองกนและบรรเทาผลกระทบ การเผชญเหตและ การบรรเทาทกข รวมไปจนถงการฟนฟหลงจากสถานการณกลบเขาสภาวะปกต ในสวนของการบรหารงานในระดบพนท เจาหนาททกรายเหนวา คณะกรรมการฯ หรอการตงศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลงระดบจงหวดมความจ าเปน สวนศนยอ านวยการฯ ระดบอ าเภอ และทมประเทศไทยระดบต าบล เจาหนาทรอยละ 97.90 และรอยละ 86.71 เหนวา มความจ าเปน ตามล าดบ ส าหรบความเหมาะสมของศนยอ านวยการฯ ระดบจงหวด อ าเภอ และต าบล เหนวา มความเหมาะสมในระดบมากทสด ดวยคะแนนเฉลย 4.69 4.63 และ 4.44 ตามล าดบ (ตารางท 3.8)

ตารางท 3.8 ความเหมาะสมของคณะกรรมการระดบตางๆ ในการแกไขปญหาวกฤตภยแลง

รายการ ไมจาเปน จาเปน ความเหมาะสม (รอยละ) คะแนนเฉลย

แปลผล มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. ระดบจงหวด - 100.00 71.59 25.80 2.61 - - 4.69 มากทสด 2. ระดบอาเภอ 2.10 97.90 67.58 27.83 4.59 - - 4.63 มากทสด 3. ระดบตาบล 13.29 86.71 61.03 26.10 9.56 2.21 1.10 4.44 มากทสด

เฉลย 4.79 95.21 67.16 26.59 5.30 0.63 0.32 4.60 มากทสด ทมา : จากการส ารวจ

- 30 -

สาธารณภยจงหวด รองลงมารอยละ 30.88 มความพรอมระดบปานกลาง และรอยละ 6.23 มความพรอมระดบนอยถงนอยทสด โดยภาพรวมหนวยงานมความพรอมดานวสดอปกรณระดบมาก ทคาคะแนน 4.18 (ตารางท 3.7)

ตารางท 3.7 ความคดเหนในประเดนปจจยนาเขาตอการปฏบตงานเพอแกปญหาภยแลง

รายการ ความคดเหน (รอยละ) คะแนนเฉลย (เตม 5) แปลผล

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. งบประมาณ 1.1 ความเพยงพอของงบประมาณ 14.49 42.05 30.68 9.94 2.84 3.55 มาก 1.2 ความทนเวลาของงบประมาณ 10.29 31.71 38.28 15.43 4.29 3.28 ปานกลาง 2. บคลากร/หนวยงานทเกยวของ 2.1 ความพรอมของเจาหนาท 24.65 44.19 24.65 6.23 0.28 3.87 มาก 2.2 ความรวมมอระหวางหนวยงาน 45.43 48.00 6.57 - - 4.39 มากทสด 3. ความพรอมของวสดอปกรณ 18.70 44.19 30.88 5.66 0.57 4.18 มาก ทมา : จากการส ารวจ

3.3 กระบวนการ

การประเมนกระบวนการ เปนการพจารณาโครงสรางการบรหารงาน ความเหมาะสมของกระบวนการด าเนนงานหรอขนตอนตางๆ ในภาพรวม โดยมรายละเอยดดงน 3.3.1 โครงสรางการบรหารงานโครงการ การบรหารโครงการมการตงคณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 และศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลง ป 2558/59 เพอบรหารจดการโครงการในระดบตางๆ ไดแก 1) คณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 มรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนประธานคณะกรรมการ หวหนาสวนราชการทเกยวของเปนกรรมการ รองปลด กระทรวงเกษตรและสหกรณเปนเลขานการ อธบดกรมชลประทาน อธบดกรมสงเสรมการเกษตร เลขาธการส านกงานเศรษฐกจการเกษตร อธบดกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย อธบดกรมทรพยากรน า อธบดกรมทรพยากรน าบาดาล เปนผชวยเลขานการ ท าหนาทก าหนดนโยบายมาตรการและขบเคลอนใหมการปฏบตทน าไป สการปองกน ปรบตว และบรรเทาผลกระทบจากภยแลงในทกภาคสวน 2) ศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลงระดบชาต ป 2558/59 มปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนผอ านวยการศนยฯ ท าหนาทเปนศนยบญชาการ ประสานการปฏบตงาน เฝาระวง ตดตามสถานการณ สอสารประชาสมพนธสรางการรบรสถานการณ จดท ารายงานสถานการณ และรายงานผลเสนอคณะกรรมการอ านวยการฯ 3) ศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลงระดบจงหวด ป 2558/59 มผวาราชการจงหวด เปนผอ านวยการศนยฯ มหนาทก าหนดแนวทางการด าเนนงานทเหมาะสมในการแกปญหาภายในจงหวด สรางการรบร

- 31 -

ประชาสมพนธ เฝาระวง ตดตามประเมนแนวโนมสถานการณ และแจงเตอนภยทเกดขนภายในจงหวด อ านวยการ บรณาการหนวยงานตางๆ ในการขบเคลอนแผนงานโครงการ และรายงานผลตอศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลงระดบชาต 4) ศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลงระดบอ าเภอ ป 2558/59 มนายอ าเภอเปนผอ านวยการศนยฯ โดยศนยฯ มอ านาจหนาทจดท าแผนปฏบตงานทเหมาะสมในการแกไขปญหา และให ความชวยเหลอประชาชนทไดรบผลกระทบในพนทอ าเภอ ประชาสมพนธสถานการณ แนวทางการปรบตว และบรรเทาผลกระทบในพนทอ าเภอ เฝาระวงตดตาม ประเมนสถานการณ และรายงานผลการแกไขปญหาเสนอตอศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขปญหาวกฤตภยแลงระดบจงหวด นอกจากน ยงมการจดตงทมประเทศไทยระดบต าบล ประกอบดวย ผน าทองท ผน าทองถน ภาคประชาชนรวมกบขาราชการประจ าต าบล ท าหนาทส ารวจขอมลพนทหมบาน ชมชน และประชาชนทจะประสบปญหาภยแลงขาดแคลนน าในการทจะประกอบอาชพ และท าความเขาใจเกยวกบนโยบายความชวยเหลอของรฐบาล พรอมทงเสนอขอมลประกอบการตดสนใจใหแกประชาชน และรวบรวมแผนโครงการตามความตองการของชมชน (มาตรการท 4) เพอเสนอศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขปญหาวกฤตภยแลงระดบอ าเภอ และระดบจงหวดพจารณากลนกรองโครงการ กอนน าเสนอคณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาภยแลง ป 2558/59 ทงน จากการสมภาษณเจาหนาทถงความคดเหนตอโครงสรางในการบรหารงานโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 ในภาพรวม สวนใหญเหนวามความเหมาะสม ทงในสวนของจ านวนคณะกรรมการฯ หรอ การจดตงศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลง ระดบชาต รวมไปถงองคประกอบ ของหนวยงานทเขามามสวนรวมทมความครอบคลมภารกจทเกยวของกบการจดการกบสถานการณปญหาวกฤตภยแลง ตงแตการเตรยมการปองกนและบรรเทาผลกระทบ การเผชญเหตและ การบรรเทาทกข รวมไปจนถงการฟนฟหลงจากสถานการณกลบเขาสภาวะปกต ในสวนของการบรหารงานในระดบพนท เจาหนาททกรายเหนวา คณะกรรมการฯ หรอการตงศนยอ านวยการเฉพาะกจแกไขวกฤตภยแลงระดบจงหวดมความจ าเปน สวนศนยอ านวยการฯ ระดบอ าเภอ และทมประเทศไทยระดบต าบล เจาหนาทรอยละ 97.90 และรอยละ 86.71 เหนวา มความจ าเปน ตามล าดบ ส าหรบความเหมาะสมของศนยอ านวยการฯ ระดบจงหวด อ าเภอ และต าบล เหนวา มความเหมาะสมในระดบมากทสด ดวยคะแนนเฉลย 4.69 4.63 และ 4.44 ตามล าดบ (ตารางท 3.8)

ตารางท 3.8 ความเหมาะสมของคณะกรรมการระดบตางๆ ในการแกไขปญหาวกฤตภยแลง

รายการ ไมจาเปน จาเปน ความเหมาะสม (รอยละ) คะแนนเฉลย

แปลผล มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. ระดบจงหวด - 100.00 71.59 25.80 2.61 - - 4.69 มากทสด 2. ระดบอาเภอ 2.10 97.90 67.58 27.83 4.59 - - 4.63 มากทสด 3. ระดบตาบล 13.29 86.71 61.03 26.10 9.56 2.21 1.10 4.44 มากทสด

เฉลย 4.79 95.21 67.16 26.59 5.30 0.63 0.32 4.60 มากทสด ทมา : จากการส ารวจ

- 32 -

3.3.2 กระบวนการดาเนนงาน กระบวนการด าเนนงานโครงการหรอขนตอนตางๆ ในการขบเคลอนงานหรอโครงการไปสพนทและเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ซงตองรวดเรวและทนเหตการณ พบวา ความเหนของเจาหนาทตอความเหมาะสมของกระบวนการด าเนนงานหรอขนตอนตางๆ ในการบรหารจดการสถานการณภยแลงในภาพรวม ถอวามความเหมาะสมอยในระดบมาก ดวยคาคะแนนเฉลย 4.11 ทงนสามารถจ าแนกเปนแตละขนตอน ไดดงน (ตารางท 3.9) 1) การชแจงท าความเขาใจใหแกหนวยงานและเจาหนาท พบวา รอยละ 93.06 เหนวา ขนตอนดงกลาวด าเนนการไดทนเวลา ทนตอเหตการณ รอยละ 6.94 เหนวายงลาชา โดยรวมแลวเหนวามความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนน 4.06 เชน การชแจงจากสวนกลางผานระบบการประชมทางไกล (Video Conference) ไปยงจงหวดตางๆ หลงจากคณะรฐมนตรมมตอนมตโครงการแลวประมาณ 1 สปดาห และมการชแจงรายละเอยด เพมเตม ในการประชมคณะกรรมการฯ ในระดบตางๆ เปนระยะ 2) การก าหนดแผนงานหรอโครงการเพอการแกไขปญหาภยแลง รอยละ 92.75 เหนวาขนตอนดงกลาว ด าเนนการไดทนเวลามการเตรยมแผนการปองกนและบรรเทาผลกระทบไวลวงหนา รอยละ 7.25 เหนวาลาชา ซงโดยรวมเหนวา ความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.02 3) การสรางการรบรในพนทถงสถานการณ และมาตรการชวยเหลอตางๆ ใหแกประชาชน และเกษตรกรในพนททราบ รอยละ 95.94 เหนวาขนตอนดงกลาวด าเนนการไดทนเวลา สามารถสรางการรบรสถานการณภยแลงใหแกประชาชนสวนใหญไดรบทราบไดเปนอยางด เพราะมชองทางการสอสารทหลากหลายรวดเรว ทงทเปนเจาหนาท ตวแทนในชมชน สอสารมวลชน และสอออนไลน เปนตน รอยละ 4.06 เหนวาลาชาและอาจยงไมทวถงในกลมเกษตรกรในพนทหางไกล โดยรวมมความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.06 4) การตดตามและประเมนสถานการณภยแลง รอยละ 94.80 เหนวาขนตอนดงกลาวด าเนนการ ไดทนเวลา เนองดวยมคณะท างานระดบตางๆ ซงไดใหความส าคญกบการตดตามสถานการณในพนท รอยละ 5.20 เหนวาลาชา โดยรวมเหนวามความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.12 5) การแจงเตอนภยทเกดขนภายในจงหวด รอยละ 96.52 เหนวาขนตอนดงกลาวด าเนนการทนเวลา หนวยงานทเกยวของรบนโยบายใหตองท างานเชงรก และตองสอสารใหถงกลมเปาหมายเพอ ลดผลกระทบและคลคลายปญหาโดยเรว รอยละ 3.48 เหนวาชาหรอยงไมทนการณอย ซงโดยรวมเหนวา มความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.16 6) การบรณาการหนวยงานในการรวมกนแกปญหาภยแลง รอยละ 94.77 เหนวาในขนตอนตางๆ หนวยงานไดมการบรณาการงานรวมกนอยางชดเจนและทนเวลา โดยในภาพรวมเหนวามความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.19

- 32 -

3.3.2 กระบวนการดาเนนงาน กระบวนการด าเนนงานโครงการหรอขนตอนตางๆ ในการขบเคลอนงานหรอโครงการไปสพนทและเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ซงตองรวดเรวและทนเหตการณ พบวา ความเหนของเจาหนาทตอความเหมาะสมของกระบวนการด าเนนงานหรอขนตอนตางๆ ในการบรหารจดการสถานการณภยแลงในภาพรวม ถอวามความเหมาะสมอยในระดบมาก ดวยคาคะแนนเฉลย 4.11 ทงนสามารถจ าแนกเปนแตละขนตอน ไดดงน (ตารางท 3.9) 1) การชแจงท าความเขาใจใหแกหนวยงานและเจาหนาท พบวา รอยละ 93.06 เหนวา ขนตอนดงกลาวด าเนนการไดทนเวลา ทนตอเหตการณ รอยละ 6.94 เหนวายงลาชา โดยรวมแลวเหนวามความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนน 4.06 เชน การชแจงจากสวนกลางผานระบบการประชมทางไกล (Video Conference) ไปยงจงหวดตางๆ หลงจากคณะรฐมนตรมมตอนมตโครงการแลวประมาณ 1 สปดาห และมการชแจงรายละเอยด เพมเตม ในการประชมคณะกรรมการฯ ในระดบตางๆ เปนระยะ 2) การก าหนดแผนงานหรอโครงการเพอการแกไขปญหาภยแลง รอยละ 92.75 เหนวาขนตอนดงกลาว ด าเนนการไดทนเวลามการเตรยมแผนการปองกนและบรรเทาผลกระทบไวลวงหนา รอยละ 7.25 เหนวาลาชา ซงโดยรวมเหนวา ความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.02 3) การสรางการรบรในพนทถงสถานการณ และมาตรการชวยเหลอตางๆ ใหแกประชาชน และเกษตรกรในพนททราบ รอยละ 95.94 เหนวาขนตอนดงกลาวด าเนนการไดทนเวลา สามารถสรางการรบรสถานการณภยแลงใหแกประชาชนสวนใหญไดรบทราบไดเปนอยางด เพราะมชองทางการสอสารทหลากหลายรวดเรว ทงทเปนเจาหนาท ตวแทนในชมชน สอสารมวลชน และสอออนไลน เปนตน รอยละ 4.06 เหนวาลาชาและอาจยงไมทวถงในกลมเกษตรกรในพนทหางไกล โดยรวมมความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.06 4) การตดตามและประเมนสถานการณภยแลง รอยละ 94.80 เหนวาขนตอนดงกลาวด าเนนการ ไดทนเวลา เนองดวยมคณะท างานระดบตางๆ ซงไดใหความส าคญกบการตดตามสถานการณในพนท รอยละ 5.20 เหนวาลาชา โดยรวมเหนวามความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.12 5) การแจงเตอนภยทเกดขนภายในจงหวด รอยละ 96.52 เหนวาขนตอนดงกลาวด าเนนการทนเวลา หนวยงานทเกยวของรบนโยบายใหตองท างานเชงรก และตองสอสารใหถงกลมเปาหมายเพอ ลดผลกระทบและคลคลายปญหาโดยเรว รอยละ 3.48 เหนวาชาหรอยงไมทนการณอย ซงโดยรวมเหนวา มความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.16 6) การบรณาการหนวยงานในการรวมกนแกปญหาภยแลง รอยละ 94.77 เหนวาในขนตอนตางๆ หนวยงานไดมการบรณาการงานรวมกนอยางชดเจนและทนเวลา โดยในภาพรวมเหนวามความเหมาะสมในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.19

- 33 -

ตารางท 3.9 ความเหมาะสมของกระบวนการหรอขนตอนตางๆ ในการบรหารจดการสถานการณภยแลง

รายการ ลาชา ทนเวลา ความเหมาะสม (รอยละ) คะแนนเฉลย

แปลผล มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. การชแจงหนวยงาน/เจาหนาท 6.94 93.06 27.19 54.09 16.08 2.64 - 4.06 มาก 2. การกาหนดแผนงาน/โครงการ 7.25 92.75 24.63 55.79 16.91 2.67 - 4.02 มาก 3. การสรางการรบรในพนท 4.06 95.94 30.56 46.29 21.36 1.78 - 4.06 มาก 4. การตดตามประเมนสถานการณ 5.20 94.80 28.99 55.03 15.09 0.89 - 4.12 มาก 5. การแจงเตอนภย 3.48 96.52 32.54 52.07 14.50 0.89 - 4.16 มาก 6. การบรณาการหนวยงานในพนท 5.23 94.77 33.34 52.80 13.86 - - 4.19 มาก

เฉลย 5.36 94.64 29.63 52.84 16.35 1.18 - 4.11 มาก ทมา : จากการส ารวจ

3.4 ผลไดและผลลพธเบองตน จากการทรฐบาลมโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 จ านวน 8 มาตรการ และมาตรการตางๆ เพมเตมอก 9 มาตรการ รวมเปน 17 มาตรการ มประชาชนและเกษตรกรไดรบประโยชนจากการด าเนนงานแกไขปญหาวกฤตภยแลงกวา 6.7 ลานคน จากมาตรการชวยเหลอดานตางๆ เชน ชวยเพมรายได ลดรายจาย และขยายโอกาส ซงผลจากการประเมนผลใน 8 มาตรการ มรายละเอยด ดงน มาตรการท 1 การสงเสรมความรและการสนบสนนปจจยการผลต เพอลดรายจายในครวเรอน 1) ความรเพอการปรบเปลยนการผลต ในการด าเนนงานตามมาตรการท 1 กอนการสนบสนนปจจยการผลตเพอใหเกษตรกรปรบเปลยน ไปผลตสนคาชนดใหมๆ ไวบรโภคหรอจ าหนาย หนวยงานไดจดอบรมใหความรกอนดวย โดยพบวา เกษตรกร รอยละ 78.96 ไดรบการอบรมหรอถายทอดความรเกยวกบการใชประโยชนปจจยการผลตอยางเปนทางการกอนทจะไดรบปจจยหรอในวนทเจาหนาทน าปจจยการผลตมาสงมอบใหแก เกษตรกร สวนรอยละ 21.04 ไมไดรบการอบรมอยางเปนทางการ เกษตรกรบางสวนไมสะดวกมาในวนทมการจดอบรม หรอบางสวนไดรบ การแนะน า จากเจาหนาทและเกษตรกรรายอนในภายหลง ส าหรบความคดเหนตอความพงพอใจทไดรบการอบรม โดยสวนใหญพงพอใจในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.56 ในสวนของความเหนถงการไดรบความรเพมขน โดยรวมแลวเกษตรกรเหนวา ไดรบความรเพมขนในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.47 ซงสามารถน ามาปรบใชไดกบปจจยการผลตทไดรบการสนบสนน (ตารางท 3.10)

- 34 -

ตารางท 3.10 การไดรบความรเกยวกบการใชประโยชนปจจยการผลตทไดรบการสนบสนน

รายการ ไมไดอบรม

ไดเขาอบรม

ความคดเหน (รอยละ) คะแนนเฉลย แปลผล มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

1. การไดรบการอบรมความรเกยวกบการใชประโยชนปจจย

21.04 78.96 14.98 40.39 35.51 4.23 4.89 3.56 มาก

2. การไดรบความรเพมขน - - 8.33 36.67 48.33 6.67 - 3.47 มาก ทมา : จากการส ารวจ

2) การสนบสนนปจจยการผลต จากผลการด าเนนงานมเกษตรกรทไดรบปจจยการผลต จ านวน 385,137 ราย แบงเปน

ดานการปลกพชในฤดแลง รอยละ 39.87 เชน เหด พชผก พชตระกลถว ขาวโพดเลยงสตว ดานปศสตว รอยละ 40.41 เชน ไกไข เปดไข ไกพนเมอง ดานประมง รอยละ 18.42 เชน ปลาดก และกบ และดานการพฒนาความอดมสมบรณ ของดน รอยละ 1.30 เชน เมลดพนธปอเทอง ปยหมก น าหมกชวภาพเกษตรกรเปาหมาย จากการสมสมภาษณเกษตรกรกลมเปาหมาย รอยละ 98.51 ไดรบการสนบสนนปจจยการผลต สวนทเหลอรอยละ 1.49 ไมไดรบปจจยการผลต เนองจากมาลาชาหรอไมตรงกบความตองการจงไมขอรบการสนบสนนปจจยการผลตดงกลาว โดยเกษตรกรทไดรบการสนบสนนปจจยการผลต รอยละ 70.11 มการน าไปใชประโยชนแลว ซงในกลมเกษตรกร ทมการน าปจจยมาใชประโยชนแลวพบวา รอยละ 51.86 ไดรบประโยชนจากผลผลตแลว รอยละ 38.05 ยงไมไดรบ ประโยชนจากผลผลต และรอยละ 10.09 ผลผลตเสยหาย สวนเกษตรกรทยงไมไดน ามาใชประโยชน รอยละ 29.89 เนองจากในชวงเวลาทไดรบปจจยนน สภาพอากาศในพนทมความแหงแลงมาก เกดความกงวลวาผลผลตอาจเสยหาย และบางสวนรอใหเขาสชวงฤดฝนหรอ มน าเพยงพอกอนจงน ามาใชประโยชน (ตารางท 3.11)

ตารางท 3.11 การไดรบการสนบสนนปจจยการผลตและการนาไปใชประโยชน รายการ รอยละ

1. การสนบสนนปจจยการผลต แบงตามกจกรรม 1.1 ดานการปลกพชในฤดแลง 1.2 ดานปศสตว (สนบสนนพนธสตวปก) 1.3 ดานประมง (สนบสนนพนธปลาดกและกบ) 1.4 ดานการพฒนาความอดมสมบรณของดน

100.00 39.87 40.41 18.42 1.30

2. การไดรบการสนบสนนปจจยการผลต 2.1 ไดรบปจจยการผลต 2.2 ไมไดรบปจจยการผลต

100.00 98.51 1.49

- 35 -

ตารางท 3.11 การไดรบการสนบสนนปจจยการผลตและการนาไปใชประโยชน (ตอ) รายการ รอยละ

3. การนาปจจยทไดรบมาใชประโยชน 3.1 น าปจจยทไดรบมาใชประโยชนแลว - ไดรบประโยชน/ผลผลต - ยงไมไดรบประโยชน/ผลผลต (รอจ าหนาย) - ไมไดรบประโยชน/ผลผลต (ผลผลตเสยหาย) 3.2 ยงไมไดน าปจจยมาใชประโยชน

100.00 70.11 100.00

51.86 38.05 10.09

29.89 ทมา : ขอ 1. รายงานผลการด าเนนงานของฝายเลขาคณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59

ขอ 2. และ 3. จากการส ารวจ

ดานความพงพอใจตอคณภาพและปรมาณของปจจยการผลตทเกษตรกรไดรบการสนบสนน พบวา เกษตรกร สวนใหญ รอยละ 55.84 มความพงพอใจตอคณภาพปจจยการผลตทไดรบมากถงมากทสด รอยละ 29.62 พงพอใจระดบปานกลาง และรอยละ 14.54 พงพอใจนอยถงนอยทสด โดยเฉลยมความพงพอใจอยในระดบมาก ทคาคะแนน 3.55 (คะแนนเตม 5) ส าหรบความพงพอใจตอปรมาณปจจยการผลตทไดรบ รอยละ 50.26 พงพอใจมากถงมากทสด รอยละ 35.38 พงพอใจระดบปานกลาง และรอยละ 14.36 พงพอใจนอยถงนอยทสดเพราะไดรบปจจยในปรมาณทนอย โดยเฉลยมความพงพอใจอยในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.47 (ตารางท 3.12)

ตารางท 3.12 ความพงพอใจตอคณภาพและปรมาณปจจยการผลตทไดรบแบงตามกจกรรม

รายการ ความพงพอใจ (รอยละ) คะแนนเฉลย

แปลผล มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. ความพงพอใจตอคณภาพปจจยการผลต 19.48 36.36 29.62 8.83 5.71 3.55 มาก 1.1 ดานการปลกพชในฤดแลง 1.2 ดานปศสตว (สนบสนนพนธสตวปก) 1.3 ดานประมง (สนบสนนพนธปลาดกและกบ) 1.4 ดานการพฒนาความอดมสมบรณของดน

18.43 23.73 20.00

-

32.96 44.91 21.43 86.66

29.61 20.34 45.71 6.67

10.06 7.63 10.00 6.67

8.94 3.39 2.86

-

3.42 มาก 3.78 มาก 3.46 มาก 3.80 มาก

2. ความพงพอใจตอปรมาณปจจยการผลต 14.62 35.64 35.38 10.51 3.85 3.47 มาก 2.1 ดานการปลกพชในฤดแลง 2.2 ดานปศสตว (สนบสนนพนธสตวปก) 2.3 ดานประมง (สนบสนนพนธปลาดกและกบ) 2.4 ดานการพฒนาความอดมสมบรณของดน

14.93 14.88 17.14

-

29.28 47.93 22.86 66.67

36.46 25.62 50.00 26.66

14.36 9.09 5.71 6.67

4.97 2.48 4.29

-

3.35 ปานกลาง 3.64 มาก 3.43 มาก 3.60 มาก

ทมา : จากการส ารวจ

- 34 -

ตารางท 3.10 การไดรบความรเกยวกบการใชประโยชนปจจยการผลตทไดรบการสนบสนน

รายการ ไมไดอบรม

ไดเขาอบรม

ความคดเหน (รอยละ) คะแนนเฉลย แปลผล มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

1. การไดรบการอบรมความรเกยวกบการใชประโยชนปจจย

21.04 78.96 14.98 40.39 35.51 4.23 4.89 3.56 มาก

2. การไดรบความรเพมขน - - 8.33 36.67 48.33 6.67 - 3.47 มาก ทมา : จากการส ารวจ

2) การสนบสนนปจจยการผลต จากผลการด าเนนงานมเกษตรกรทไดรบปจจยการผลต จ านวน 385,137 ราย แบงเปน

ดานการปลกพชในฤดแลง รอยละ 39.87 เชน เหด พชผก พชตระกลถว ขาวโพดเลยงสตว ดานปศสตว รอยละ 40.41 เชน ไกไข เปดไข ไกพนเมอง ดานประมง รอยละ 18.42 เชน ปลาดก และกบ และดานการพฒนาความอดมสมบรณ ของดน รอยละ 1.30 เชน เมลดพนธปอเทอง ปยหมก น าหมกชวภาพเกษตรกรเปาหมาย จากการสมสมภาษณเกษตรกรกลมเปาหมาย รอยละ 98.51 ไดรบการสนบสนนปจจยการผลต สวนทเหลอรอยละ 1.49 ไมไดรบปจจยการผลต เนองจากมาลาชาหรอไมตรงกบความตองการจงไมขอรบการสนบสนนปจจยการผลตดงกลาว โดยเกษตรกรทไดรบการสนบสนนปจจยการผลต รอยละ 70.11 มการน าไปใชประโยชนแลว ซงในกลมเกษตรกร ทมการน าปจจยมาใชประโยชนแลวพบวา รอยละ 51.86 ไดรบประโยชนจากผลผลตแลว รอยละ 38.05 ยงไมไดรบ ประโยชนจากผลผลต และรอยละ 10.09 ผลผลตเสยหาย สวนเกษตรกรทยงไมไดน ามาใชประโยชน รอยละ 29.89 เนองจากในชวงเวลาทไดรบปจจยนน สภาพอากาศในพนทมความแหงแลงมาก เกดความกงวลวาผลผลตอาจเสยหาย และบางสวนรอใหเขาสชวงฤดฝนหรอ มน าเพยงพอกอนจงน ามาใชประโยชน (ตารางท 3.11)

ตารางท 3.11 การไดรบการสนบสนนปจจยการผลตและการนาไปใชประโยชน รายการ รอยละ

1. การสนบสนนปจจยการผลต แบงตามกจกรรม 1.1 ดานการปลกพชในฤดแลง 1.2 ดานปศสตว (สนบสนนพนธสตวปก) 1.3 ดานประมง (สนบสนนพนธปลาดกและกบ) 1.4 ดานการพฒนาความอดมสมบรณของดน

100.00 39.87 40.41 18.42 1.30

2. การไดรบการสนบสนนปจจยการผลต 2.1 ไดรบปจจยการผลต 2.2 ไมไดรบปจจยการผลต

100.00 98.51 1.49

- 35 -

ตารางท 3.11 การไดรบการสนบสนนปจจยการผลตและการนาไปใชประโยชน (ตอ) รายการ รอยละ

3. การนาปจจยทไดรบมาใชประโยชน 3.1 น าปจจยทไดรบมาใชประโยชนแลว - ไดรบประโยชน/ผลผลต - ยงไมไดรบประโยชน/ผลผลต (รอจ าหนาย) - ไมไดรบประโยชน/ผลผลต (ผลผลตเสยหาย) 3.2 ยงไมไดน าปจจยมาใชประโยชน

100.00 70.11 100.00

51.86 38.05 10.09

29.89 ทมา : ขอ 1. รายงานผลการด าเนนงานของฝายเลขาคณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59

ขอ 2. และ 3. จากการส ารวจ

ดานความพงพอใจตอคณภาพและปรมาณของปจจยการผลตทเกษตรกรไดรบการสนบสนน พบวา เกษตรกร สวนใหญ รอยละ 55.84 มความพงพอใจตอคณภาพปจจยการผลตทไดรบมากถงมากทสด รอยละ 29.62 พงพอใจระดบปานกลาง และรอยละ 14.54 พงพอใจนอยถงนอยทสด โดยเฉลยมความพงพอใจอยในระดบมาก ทคาคะแนน 3.55 (คะแนนเตม 5) ส าหรบความพงพอใจตอปรมาณปจจยการผลตทไดรบ รอยละ 50.26 พงพอใจมากถงมากทสด รอยละ 35.38 พงพอใจระดบปานกลาง และรอยละ 14.36 พงพอใจนอยถงนอยทสดเพราะไดรบปจจยในปรมาณทนอย โดยเฉลยมความพงพอใจอยในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.47 (ตารางท 3.12)

ตารางท 3.12 ความพงพอใจตอคณภาพและปรมาณปจจยการผลตทไดรบแบงตามกจกรรม

รายการ ความพงพอใจ (รอยละ) คะแนนเฉลย

แปลผล มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. ความพงพอใจตอคณภาพปจจยการผลต 19.48 36.36 29.62 8.83 5.71 3.55 มาก 1.1 ดานการปลกพชในฤดแลง 1.2 ดานปศสตว (สนบสนนพนธสตวปก) 1.3 ดานประมง (สนบสนนพนธปลาดกและกบ) 1.4 ดานการพฒนาความอดมสมบรณของดน

18.43 23.73 20.00

-

32.96 44.91 21.43 86.66

29.61 20.34 45.71 6.67

10.06 7.63 10.00 6.67

8.94 3.39 2.86

-

3.42 มาก 3.78 มาก 3.46 มาก 3.80 มาก

2. ความพงพอใจตอปรมาณปจจยการผลต 14.62 35.64 35.38 10.51 3.85 3.47 มาก 2.1 ดานการปลกพชในฤดแลง 2.2 ดานปศสตว (สนบสนนพนธสตวปก) 2.3 ดานประมง (สนบสนนพนธปลาดกและกบ) 2.4 ดานการพฒนาความอดมสมบรณของดน

14.93 14.88 17.14

-

29.28 47.93 22.86 66.67

36.46 25.62 50.00 26.66

14.36 9.09 5.71 6.67

4.97 2.48 4.29

-

3.35 ปานกลาง 3.64 มาก 3.43 มาก 3.60 มาก

ทมา : จากการส ารวจ

- 36 -

ทงน เมอพจารณาแยกตามกจกรรม พบวา มความพงพอใจตอคณภาพปจจยการผลตทไดรบทกดานอยในระดบมาก โดยปจจยดานการพฒนาความอดมสมบรณของดน และดานปศสตว การสนบสนนพนธสตวปก เกษตรกรมความพงพอใจตอคณภาพปจจยการผลตมคะแนนสงอยในระดบมาก 2 อนดบแรก ดวยคาคะแนนเฉลย 3.80 และ 3.78 ตามล าดบ ในสวนของความพงพอใจตอปรมาณปจจยการผลตทไดรบ พบวา ดานปศสตวการสนบสนนพนธสตวปก ดานการพฒนาความอดมสมบรณของดน และดานประมง การสนบสนนพนธปลาดกและกบ เกษตรกรมความพงพอใจอยในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.64 3.60 และ 3.43 ตามล าดบ สวนดานการปลกพชในฤดแลงอยในระดบปานกลาง ทคาคะแนนเฉลย 3.35 เนองจากบางสวนเหนวาไดรบปจจยการผลต เชน เมลดพนธพชผก หรอพชตระกลถวนอยเกนไปเมอเทยบกบพนท ท าการเกษตรของตนเอง อยางไรกตามปรมาณปจจยการผลตทไดรบ ถอวาเหมาะสมตอการน ามาใชประโยชน จากขอจ ากดของแหลงน าและสภาพอากาศทแหงแลงในชวงเวลานน

ส าหรบเกษตรกรทน าปจจยการผลตไปใชและไดรบประโยชนในรปของผลผลตแลว เชน พชผก ถวเขยว ขาวโพด เหดนางฟา ปลาดก ไขไก และไขเปด เปนตน ผลผลตสวนใหญทเกษตรกรไดรบ เปนผลผลตเกดขนในชวงเดอนเมษายนถงเดอนกรกฎาคม 2559 คดเปนมลคาผลผลตเฉลย เทากบ 5,564 บาทตอครวเรอน แบงเปน ผลผลตทจ าหนายแลว 2,840 บาท คดเปนรอยละ 51.05 ผลผลตรอจ าหนาย 1,887 บาท คดเปนรอยละ 33.91 เกบไวบรโภค ในครวเรอน 183 บาท รอยละ 3.29 และแจกจายใหญาตหรอเพอนบาน 654 บาท คดเปนรอยละ 11.75 (ภาพท 3.3) ดานผลประโยชนทไดรบ เกษตรกรสวนใหญ รอยละ 39.41 เหนวา สามารถชวยลดรายจายในครวเรอนได ในระดบปานกลาง รอยละ 33.53 เหนวา ชวยลดรายจายไดในระดบนอยถงนอยทสด และ รอยละ 27.06 เหนวาชวยลดรายจาย ไดในระดบมากถงมากทสด โดยเฉลยชวยลดรายจายในครวเรอนได ในระดบปานกลาง ทคาคะแนน 2.86 (ภาพท 3.4)

มลคาเฉลย 5,564 บาท/ครวเรอน

ระดบปานกลาง คะแนน 2.86

จาหนายแลว 2,840 บาท 51.05%

มากถงมากทสด 27.06%

ใหญาต/เพอนบาน 654 บาท 14.54% นอยถงนอยทสด

33.53%

รอจาหนาย 1,887 บาท 33.91%

ปานกลาง 39.41%

ภาพท 3.3 สดสวนมลคาผลผลตทเกษตรกรไดรบ ทมา : จากการส ารวจ

ภาพท 3.4 ผลประโยชนทเกษตรกรไดรบ ทมา : จากการส ารวจ

บรโภคในครวเรอน 183 บาท 3.29%

- 37 -

3) การยอมรบการปรบเปลยนการผลตในชวงทมภยแลง 3.1) การปรบเปลยนการผลตในชวงประสบภยแลง (พนท 22 จงหวด ลมน าเจาพระยา)

เกษตรกร รอยละ 29.97 มการปรบเปลยนการผลตหรอปรบตวในชวงทมปญหาภยแลง โดยท าการเกษตร อยางอนทดแทนหรอเสรมเพมเตม จากกจกรรมการผลตเดม เชน การปลกขาวนาปรง การปลกพชไร ทจ าเปนตองงดหรอลดการผลต และคาดวาผลผลตทไดรบจะเสยหายจากภยแลง โดยมการท ากจกรรมทดแทนหรอเพม เพอหารายไดเสรม ในชวงประสบภยแลง ไดแก ปลกพชผกสวนครว เชน ผกคะนา ตนหอม ปลกพชตระกลถว เชน ถวเขยว ถวลสง เลยงสตว หรอท าอาชพเสรมอนๆ ทงในภาคเกษตรและ นอกภาคเกษตรแทน เปนตน ส าหรบเกษตรกรอก รอยละ 70.03 ทไมไดปรบเปลยนการผลตนน มเหตปจจยหลายอยาง เชน พนทท าการเกษตรเปนทเชาตองเสยงท าการผลตโดยท าการผลตในกจกรรมเดม เนองจาก ยงไมคนเคยกบการท าการผลตทางการเกษตรอยางอน ยงไมกลาเสยงปลกพชอนทดแทนในภาวะทแหงแลงมาก หรอเกษตรกรบางสวนท าไดเพยงหยดหรองดท าการผลตชวคราว เนองจากสภาพอากาศทแหงแลงมาก รวมทง ยงไมแนใจในเรองของตลาดรบซอวาจะมรองรบหรอไม เปนตน (ภาพท 3.5)

ภาพท 3.5 การปรบเปลยนการผลตในชวงประสบภยแลง ทมา : จากการส ารวจ

แนวโนมการปรบเปลยนการผลตหากมปญหาภยแลงอก โดยแบงออกเปน 2 กรณ พบวา กรณท 1 มมาตรการชวยเหลอ เกษตรกร รอยละ 47.91 คดวาจะปรบเปลยนการผลต

เพอเตรยมพรอมรบมอกบปญหาภยแลงทจะเกดขน และรอยละ 52.09 ไมคดจะปรบเปลยน เพราะเหนวากจกรรมทท าอยเปนสงทถนด และเหมาะสมอยแลวไมตองการเสยงไปท าอยางอน หากมปญหาภยแลงทรนแรง คงท าไดแคเพยงงดการผลตชวคราวเทานน

กรณท 2 ไมมมาตรการชวยเหลอ เกษตรกรรอยละ 30.67 คดวาจะปรบเปลยนการผลตดวยตนเอง รวมทงเหนวาตองมการปรบตวเพอพรอมรบกบปญหาภยแลงในอนาคต เชน การท าแหลงน าในไรนา การเพมทางเลอกในการผลตอนๆ เชน การเกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎใหม เปนตน และรอยละ 69.33 ไมคดจะปรบเปลยน

020406080

การปรบเปลยนการผลตชวงภยแลง

ปรบเปลยนการผลต

ไมปรบเปลยน

70.03%

29.97%

รอยละ

- 36 -

ทงน เมอพจารณาแยกตามกจกรรม พบวา มความพงพอใจตอคณภาพปจจยการผลตทไดรบทกดานอยในระดบมาก โดยปจจยดานการพฒนาความอดมสมบรณของดน และดานปศสตว การสนบสนนพนธสตวปก เกษตรกรมความพงพอใจตอคณภาพปจจยการผลตมคะแนนสงอยในระดบมาก 2 อนดบแรก ดวยคาคะแนนเฉลย 3.80 และ 3.78 ตามล าดบ ในสวนของความพงพอใจตอปรมาณปจจยการผลตทไดรบ พบวา ดานปศสตวการสนบสนนพนธสตวปก ดานการพฒนาความอดมสมบรณของดน และดานประมง การสนบสนนพนธปลาดกและกบ เกษตรกรมความพงพอใจอยในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.64 3.60 และ 3.43 ตามล าดบ สวนดานการปลกพชในฤดแลงอยในระดบปานกลาง ทคาคะแนนเฉลย 3.35 เนองจากบางสวนเหนวาไดรบปจจยการผลต เชน เมลดพนธพชผก หรอพชตระกลถวนอยเกนไปเมอเทยบกบพนท ท าการเกษตรของตนเอง อยางไรกตามปรมาณปจจยการผลตทไดรบ ถอวาเหมาะสมตอการน ามาใชประโยชน จากขอจ ากดของแหลงน าและสภาพอากาศทแหงแลงในชวงเวลานน

ส าหรบเกษตรกรทน าปจจยการผลตไปใชและไดรบประโยชนในรปของผลผลตแลว เชน พชผก ถวเขยว ขาวโพด เหดนางฟา ปลาดก ไขไก และไขเปด เปนตน ผลผลตสวนใหญทเกษตรกรไดรบ เปนผลผลตเกดขนในชวงเดอนเมษายนถงเดอนกรกฎาคม 2559 คดเปนมลคาผลผลตเฉลย เทากบ 5,564 บาทตอครวเรอน แบงเปน ผลผลตทจ าหนายแลว 2,840 บาท คดเปนรอยละ 51.05 ผลผลตรอจ าหนาย 1,887 บาท คดเปนรอยละ 33.91 เกบไวบรโภค ในครวเรอน 183 บาท รอยละ 3.29 และแจกจายใหญาตหรอเพอนบาน 654 บาท คดเปนรอยละ 11.75 (ภาพท 3.3) ดานผลประโยชนทไดรบ เกษตรกรสวนใหญ รอยละ 39.41 เหนวา สามารถชวยลดรายจายในครวเรอนได ในระดบปานกลาง รอยละ 33.53 เหนวา ชวยลดรายจายไดในระดบนอยถงนอยทสด และ รอยละ 27.06 เหนวาชวยลดรายจาย ไดในระดบมากถงมากทสด โดยเฉลยชวยลดรายจายในครวเรอนได ในระดบปานกลาง ทคาคะแนน 2.86 (ภาพท 3.4)

มลคาเฉลย 5,564 บาท/ครวเรอน

ระดบปานกลาง คะแนน 2.86

จาหนายแลว 2,840 บาท 51.05%

มากถงมากทสด 27.06%

ใหญาต/เพอนบาน 654 บาท 14.54% นอยถงนอยทสด

33.53%

รอจาหนาย 1,887 บาท 33.91%

ปานกลาง 39.41%

ภาพท 3.3 สดสวนมลคาผลผลตทเกษตรกรไดรบ ทมา : จากการส ารวจ

ภาพท 3.4 ผลประโยชนทเกษตรกรไดรบ ทมา : จากการส ารวจ

บรโภคในครวเรอน 183 บาท 3.29%

- 37 -

3) การยอมรบการปรบเปลยนการผลตในชวงทมภยแลง 3.1) การปรบเปลยนการผลตในชวงประสบภยแลง (พนท 22 จงหวด ลมน าเจาพระยา)

เกษตรกร รอยละ 29.97 มการปรบเปลยนการผลตหรอปรบตวในชวงทมปญหาภยแลง โดยท าการเกษตร อยางอนทดแทนหรอเสรมเพมเตม จากกจกรรมการผลตเดม เชน การปลกขาวนาปรง การปลกพชไร ทจ าเปนตองงดหรอลดการผลต และคาดวาผลผลตทไดรบจะเสยหายจากภยแลง โดยมการท ากจกรรมทดแทนหรอเพม เพอหารายไดเสรม ในชวงประสบภยแลง ไดแก ปลกพชผกสวนครว เชน ผกคะนา ตนหอม ปลกพชตระกลถว เชน ถวเขยว ถวลสง เลยงสตว หรอท าอาชพเสรมอนๆ ทงในภาคเกษตรและ นอกภาคเกษตรแทน เปนตน ส าหรบเกษตรกรอก รอยละ 70.03 ทไมไดปรบเปลยนการผลตนน มเหตปจจยหลายอยาง เชน พนทท าการเกษตรเปนทเชาตองเสยงท าการผลตโดยท าการผลตในกจกรรมเดม เนองจาก ยงไมคนเคยกบการท าการผลตทางการเกษตรอยางอน ยงไมกลาเสยงปลกพชอนทดแทนในภาวะทแหงแลงมาก หรอเกษตรกรบางสวนท าไดเพยงหยดหรองดท าการผลตชวคราว เนองจากสภาพอากาศทแหงแลงมาก รวมทง ยงไมแนใจในเรองของตลาดรบซอวาจะมรองรบหรอไม เปนตน (ภาพท 3.5)

ภาพท 3.5 การปรบเปลยนการผลตในชวงประสบภยแลง ทมา : จากการส ารวจ

แนวโนมการปรบเปลยนการผลตหากมปญหาภยแลงอก โดยแบงออกเปน 2 กรณ พบวา กรณท 1 มมาตรการชวยเหลอ เกษตรกร รอยละ 47.91 คดวาจะปรบเปลยนการผลต

เพอเตรยมพรอมรบมอกบปญหาภยแลงทจะเกดขน และรอยละ 52.09 ไมคดจะปรบเปลยน เพราะเหนวากจกรรมทท าอยเปนสงทถนด และเหมาะสมอยแลวไมตองการเสยงไปท าอยางอน หากมปญหาภยแลงทรนแรง คงท าไดแคเพยงงดการผลตชวคราวเทานน

กรณท 2 ไมมมาตรการชวยเหลอ เกษตรกรรอยละ 30.67 คดวาจะปรบเปลยนการผลตดวยตนเอง รวมทงเหนวาตองมการปรบตวเพอพรอมรบกบปญหาภยแลงในอนาคต เชน การท าแหลงน าในไรนา การเพมทางเลอกในการผลตอนๆ เชน การเกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎใหม เปนตน และรอยละ 69.33 ไมคดจะปรบเปลยน

020406080

การปรบเปลยนการผลตชวงภยแลง

ปรบเปลยนการผลต

ไมปรบเปลยน

70.03%

29.97%

รอยละ

- 38 -

ทงน เหนไดวาถาหากภาครฐมมาตรการสงเสรมหรอชวยเหลอใหแกเกษตรกรในกจกรรมทเกยวกบการปรบเปลยนการผลตทางการเกษตรทางเลอกอนๆ ทสามารถท าไดในชวงฤดแลง แนวโนมทเกษตรกร จะมการปรบเปลยนการผลตจะสงกวาการไมมมาตรการชวยเหลอ (ภาพท 3.6)

ภาพท 3.6 แนวโนมการปรบเปลยนการผลตในกรณมและไมมมาตรการชวยเหลอ ทมา : จากการส ารวจ

ส าหรบปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลตของเกษตรกร 5 อนดบแรก ไดแก 1) มแหลงน าเพยงพอในการท าการเกษตร 2) รายไดหรอผลตอบแทนทคมคาจากการผลต 3) การจดการหรอความยากงายในการผลต 4) มตลาดรบซอผลผลต และ 5) ตนทนการผลตทไมสงมาก โดยเกษตรกร รอยละ 69.06 37.81 32.81 32.19 และ 25.94 เหนวา มผลตอการปรบเปลยนการผลต ตามล าดบ ส าหรบปจจยอนๆ ท เหนวามผลรองลงมา เชน การไดรบการสนบสนนจากภาครฐ ระยะเวลาทจะไดรบผลผลต และสภาพแวดลอมตางๆ ในพนท เชน สภาพดน ภมอากาศ เปนตน ทงน ขอมลเกยวกบปจจยตางๆ เปนสงจ าเปนทจะตองท าใหเกษตรกรไดรบทราบหรอเขาถงแหลงขอมล เพอใชประกอบการตดสนใจในการท าการผลต ทางการเกษตร (ภาพท 3.7)

ภาพท 3.7 ความเหนของเกษตรกรถงปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลต ทมา : จากการส ารวจ หมายเหต : ตอบไดหลายค าตอบ

0 20 40 60 80

69.06%

รอยละ

37.81% 32.81% 32.19%

25.94%

ปจจย แหลงนา >

รายได/ผลตอบแทน > ความยากในการผลต >

ตลาดรบซอ > ตนทนการผลต >

020406080

100

กรณมมาตรการชวยเหลอ กรณไมมมาตรการชวยเหลอ

ไมปรบเปลยน

ปรบเปลยนการผลต

30.67% 47.91%

รอยละ 69.33% 52.09%

- 39 -

0 20 40 60 80

งด/ไมปลกขาวนาปรงป 2558/59

ปลกขาวนาปรง ป 2558/59

3.2) การงดทานาปรงในชวงประกาศงดสงนาชลประทาน (หลงวนท 1 พ.ย.2558) จากการส ารวจขอมลเกษตรกรทเคยปลกขาวนาปรงในปเพาะปลก 2557/58 พบวา

รอยละ 60.28 งดการท านาปรงในปเพาะปลก 2558/59 ในพนทท าการเกษตรของตนเองทงหมด ตงแตวนท 1 พฤศจกายน 2558 เนองจากไดรบทราบค าเตอนจากเจาหนาท และไมตองการเสยงรบผลกระทบจากภยแลงทอาจท าใหผลผลตเสยหาย สวนทเหลอ รอยละ 39.72 ยงคงท านาปรงอย โดยเหตผลทเกษตรกรยงคงตดสนใจท านาปรงอย เนองจากจ าเปนตองปลกไวเพอท าเมลดพนธ ในฤดตอไป มแหลงน าของตนเอง เชน บอบาดาล บอจว สระน าในไรนา พนทนาอยในเขตทมแหลงน าเพยงพอส าหรบการปลก และตองเสยงปลกเพราะไดเชาทนาไวแลว เปนตน ทงน เกษตรกร ทยงคงท านาปรงอย รอยละ 21.28 มการปรบลดพนทในการท านาลงจากเดม และรอยละ 77.66 ยงคงปลกในพนทไมตางจากเดม (ภาพท 3.8)

ภาพท 3.8 การงดทานาปรงในปเพาะปลก 2558/59 ทมา : จากการส ารวจ

4) การจดจาหนายสนคาอปโภคบรโภคราคาประหยด “ธงฟาสภยแลง” เกษตรกร รอยละ 62.97 ทราบวามจดจ าหนายสนคา “ธงฟาสภยแลง” ในชมชนหรอพนท

ใกลเคยง โดยสวนใหญจะจดบรเวณทวาการอ าเภอ เทศบาล หรอ ลานสาธารณะ สวนทเหลอ รอยละ 37.03 ไมทราบไมเคยเหน ในสวนของเกษตรกรทรบทราบ รอยละ 50.41 เคยไดเขาใชบรการจดจ าหนายสนคาอปโภคบรโภคดงกลาว โดยเกษตรกรทไดใชบรการ รอยละ 93.80 เหนวา สนคาทน ามาจ าหนายมราคาถกกวาทองตลาด รอยละ 6.20 เหนวา มราคาไมแตกตาง ส าหรบคณภาพของสนคา รอยละ 97.56 เหนวาสนคาทน ามาจ าหนาย มคณภาพไมแตกตางจากทองตลาด รอยละ 2.44 เหนวา มคณภาพดกวา (ตารางท 3.13)

60.28%

39.72% 77.66%

รอยละ

ปลกลดลง ปลกเทาเดม 21.28%

- 38 -

ทงน เหนไดวาถาหากภาครฐมมาตรการสงเสรมหรอชวยเหลอใหแกเกษตรกรในกจกรรมทเกยวกบการปรบเปลยนการผลตทางการเกษตรทางเลอกอนๆ ทสามารถท าไดในชวงฤดแลง แนวโนมทเกษตรกร จะมการปรบเปลยนการผลตจะสงกวาการไมมมาตรการชวยเหลอ (ภาพท 3.6)

ภาพท 3.6 แนวโนมการปรบเปลยนการผลตในกรณมและไมมมาตรการชวยเหลอ ทมา : จากการส ารวจ

ส าหรบปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลตของเกษตรกร 5 อนดบแรก ไดแก 1) มแหลงน าเพยงพอในการท าการเกษตร 2) รายไดหรอผลตอบแทนทคมคาจากการผลต 3) การจดการหรอความยากงายในการผลต 4) มตลาดรบซอผลผลต และ 5) ตนทนการผลตทไมสงมาก โดยเกษตรกร รอยละ 69.06 37.81 32.81 32.19 และ 25.94 เหนวา มผลตอการปรบเปลยนการผลต ตามล าดบ ส าหรบปจจยอนๆ ท เหนวามผลรองลงมา เชน การไดรบการสนบสนนจากภาครฐ ระยะเวลาทจะไดรบผลผลต และสภาพแวดลอมตางๆ ในพนท เชน สภาพดน ภมอากาศ เปนตน ทงน ขอมลเกยวกบปจจยตางๆ เปนสงจ าเปนทจะตองท าใหเกษตรกรไดรบทราบหรอเขาถงแหลงขอมล เพอใชประกอบการตดสนใจในการท าการผลต ทางการเกษตร (ภาพท 3.7)

ภาพท 3.7 ความเหนของเกษตรกรถงปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลต ทมา : จากการส ารวจ หมายเหต : ตอบไดหลายค าตอบ

0 20 40 60 80

69.06%

รอยละ

37.81% 32.81% 32.19%

25.94%

ปจจย แหลงนา >

รายได/ผลตอบแทน > ความยากในการผลต >

ตลาดรบซอ > ตนทนการผลต >

020406080

100

กรณมมาตรการชวยเหลอ กรณไมมมาตรการชวยเหลอ

ไมปรบเปลยน

ปรบเปลยนการผลต

30.67% 47.91%

รอยละ 69.33% 52.09%

- 39 -

0 20 40 60 80

งด/ไมปลกขาวนาปรงป 2558/59

ปลกขาวนาปรง ป 2558/59

3.2) การงดทานาปรงในชวงประกาศงดสงนาชลประทาน (หลงวนท 1 พ.ย.2558) จากการส ารวจขอมลเกษตรกรทเคยปลกขาวนาปรงในปเพาะปลก 2557/58 พบวา

รอยละ 60.28 งดการท านาปรงในปเพาะปลก 2558/59 ในพนทท าการเกษตรของตนเองทงหมด ตงแตวนท 1 พฤศจกายน 2558 เนองจากไดรบทราบค าเตอนจากเจาหนาท และไมตองการเสยงรบผลกระทบจากภยแลงทอาจท าใหผลผลตเสยหาย สวนทเหลอ รอยละ 39.72 ยงคงท านาปรงอย โดยเหตผลทเกษตรกรยงคงตดสนใจท านาปรงอย เนองจากจ าเปนตองปลกไวเพอท าเมลดพนธ ในฤดตอไป มแหลงน าของตนเอง เชน บอบาดาล บอจว สระน าในไรนา พนทนาอยในเขตทมแหลงน าเพยงพอส าหรบการปลก และตองเสยงปลกเพราะไดเชาทนาไวแลว เปนตน ทงน เกษตรกร ทยงคงท านาปรงอย รอยละ 21.28 มการปรบลดพนทในการท านาลงจากเดม และรอยละ 77.66 ยงคงปลกในพนทไมตางจากเดม (ภาพท 3.8)

ภาพท 3.8 การงดทานาปรงในปเพาะปลก 2558/59 ทมา : จากการส ารวจ

4) การจดจาหนายสนคาอปโภคบรโภคราคาประหยด “ธงฟาสภยแลง” เกษตรกร รอยละ 62.97 ทราบวามจดจ าหนายสนคา “ธงฟาสภยแลง” ในชมชนหรอพนท

ใกลเคยง โดยสวนใหญจะจดบรเวณทวาการอ าเภอ เทศบาล หรอ ลานสาธารณะ สวนทเหลอ รอยละ 37.03 ไมทราบไมเคยเหน ในสวนของเกษตรกรทรบทราบ รอยละ 50.41 เคยไดเขาใชบรการจดจ าหนายสนคาอปโภคบรโภคดงกลาว โดยเกษตรกรทไดใชบรการ รอยละ 93.80 เหนวา สนคาทน ามาจ าหนายมราคาถกกวาทองตลาด รอยละ 6.20 เหนวา มราคาไมแตกตาง ส าหรบคณภาพของสนคา รอยละ 97.56 เหนวาสนคาทน ามาจ าหนาย มคณภาพไมแตกตางจากทองตลาด รอยละ 2.44 เหนวา มคณภาพดกวา (ตารางท 3.13)

60.28%

39.72% 77.66%

รอยละ

ปลกลดลง ปลกเทาเดม 21.28%

- 40 -

ตารางท 3.13 การรบทราบและเขาใชบรการจดจดจาหนายสนคาอปโภคบรโภคราคาประหยด “ธงฟาสภยแลง” รายการ รอยละ

1. การรบทราบและเขาใชบรการ 1.1 ทราบวามจดจ าหนายสนคาราคาประหยด - ไดเขาไปใชบรการ - ไมไดเขาไปใชบรการ 1.2 ไมทราบวามจดจ าหนายสนคาราคาประหยด

100.00 62.97

50.41 49.59

37.03 2. ความคดเหนตอราคาและคณภาพของสนคา 2.1 ดานราคาจ าหนาย - ราคาถกกวาทองตลาดทวไป - ราคาไมแตกตาง 2.2 ดานคณภาพ - คณภาพไมแตกตางจากทองตลาดทวไป - คณภาพดกวา

100.00 93.80 6.20

100.00 97.56 2.44

ทมา : จากการส ารวจ

5) ความพงพอใจตอมาตรการท 1 เกษตรกร รอยละ 42.53 มความพงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 1 ในระดบมากถงมากทสด ไดรบประโยชนในการชวยลดรายจายจากการมผลผลตไวบรโภคและมสนคาราคาถกมาจ าหนายในชมชน รอยละ 40.18 พงพอใจระดบปานกลาง และรอยละ 17.29 พงพอใจระดบนอยถงนอยทสด เนองจากปจจยการผลต ทไดรบไมเพยงพอตอความตองการและไดรบลาชา ซงในภาพรวมของมาตรการท 1 เกษตรกรมความพงพอใจระดบปานกลาง ทคาคะแนน 3.29 เนองจากท าใหเกดรายไดในชวงระยะเวลาหนง สามารถเปนรายไดเสรมหรอลดรายจายไดบางสวน กอปรกบสภาพอากาศทรอนจดไมเหมาะกบการน าปจจยการผลตมาใชประโยชน เชน การปลกพช หรอการเลยงสตวน า โดยตองการความชวยเหลอในลกษณะของเงนชดเชยหรอการจางแรงงานมากกวา (ภาพท 3.9)

ภาพท 3.9 ความพงพอใจตอมาตรการท 1 ทมา : จากการส ารวจ

ระดบปานกลาง คะแนน 3.29

มากถงมากทสด 42.53%

นอยถงนอยทสด 17.29%

ปานกลาง 40.18%

- 41 -

0 20 40 60

ไมทราบมาตรการ

รบทราบมาตรการ

40.01%

59.99% 57.85% 42.15%

รอยละ

ไดรบประโยชน ไมไดรบประโยชน

ระดบมาก คะแนน 3.49

มากถงมากทสด 49.95%

นอยถงนอยทสด 11.75%

ปานกลาง 38.30%

มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาชาระหนทเกษตรกรมภาระหนกบสถาบนการเงน

1) การรบทราบและไดรบการชะลอหรอขยายเวลาการชาระหน เกษตรกร รอยละ 59.99 ไดรบทราบ รายละเอยดวามมาตรการดงกลาว รอยละ 40.01 ไมทราบหรอมขอมลไมชดเจน โดยเกษตรกร ทรบทราบ รอยละ 42.15 ไดรบประโยชนจากมาตรการ โดยการชะลอและขยายเวลาช าระหน ซงสวนใหญเปนลกคาของ ธ.ก.ส. สวนทเหลอรอยละ 57.85 ไมไดรบประโยชนจากมาตรการดงกลาว โดยเฉพาะในกรณเกษตรกรจะขอสนเชอเพอการปรบโครงสรางการผลต เนองจากตดภาระหนสนเดมของเกษตรกรท าใหไมผานเงอนไขในการขอสนเชอจากสถาบนการเงน (ภาพท 3.10)

ภาพท 3.10 การรบทราบและไดรบการชะลอหรอขยายระยะเวลาชาระหน ทมา : จากการส ารวจ

2) ความพงพอใจตอมาตรการท 2

เกษตรกร รอยละ 49.95 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการดงกลาวในระดบมากถงมากทสด เนองจากชวยชะลอการช าระหน ลดคาใชจาย และลดภาวะความตงเครยดจากปญหาหนสนไดในชวงระยะเวลาหนง ท าใหสามารถน าเงนไปใชจายในเรองทจ าเปนของครวเรอนไดกอน ในชวงภาวะแหงแลงทโอกาสในการท าการเกษตรเพอหารายไดท าไดยากขน รอยละ 38.30 พงพอใจระดบปานกลาง และรอยละ 11.75 พงพอใจในระดบนอยถงนอยทสด เพราะเหนวาไมไดรบประโยชนจากโครงการเทาทควร ชวยบรรเทาปญหาไดแคระยะเวลาสนๆ ในภาพรวมเกษตรกรมความพงพอใจในระดบปานกลาง ทคาคะแนนเฉลย 3.49 (ภาพท 3.11)

ภาพท 3.11 ความพงพอใจตอมาตรการท 2 ทมา : จากการส ารวจ

- 40 -

ตารางท 3.13 การรบทราบและเขาใชบรการจดจดจาหนายสนคาอปโภคบรโภคราคาประหยด “ธงฟาสภยแลง” รายการ รอยละ

1. การรบทราบและเขาใชบรการ 1.1 ทราบวามจดจ าหนายสนคาราคาประหยด - ไดเขาไปใชบรการ - ไมไดเขาไปใชบรการ 1.2 ไมทราบวามจดจ าหนายสนคาราคาประหยด

100.00 62.97

50.41 49.59

37.03 2. ความคดเหนตอราคาและคณภาพของสนคา 2.1 ดานราคาจ าหนาย - ราคาถกกวาทองตลาดทวไป - ราคาไมแตกตาง 2.2 ดานคณภาพ - คณภาพไมแตกตางจากทองตลาดทวไป - คณภาพดกวา

100.00 93.80 6.20

100.00 97.56 2.44

ทมา : จากการส ารวจ

5) ความพงพอใจตอมาตรการท 1 เกษตรกร รอยละ 42.53 มความพงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 1 ในระดบมากถงมากทสด ไดรบประโยชนในการชวยลดรายจายจากการมผลผลตไวบรโภคและมสนคาราคาถกมาจ าหนายในชมชน รอยละ 40.18 พงพอใจระดบปานกลาง และรอยละ 17.29 พงพอใจระดบนอยถงนอยทสด เนองจากปจจยการผลต ทไดรบไมเพยงพอตอความตองการและไดรบลาชา ซงในภาพรวมของมาตรการท 1 เกษตรกรมความพงพอใจระดบปานกลาง ทคาคะแนน 3.29 เนองจากท าใหเกดรายไดในชวงระยะเวลาหนง สามารถเปนรายไดเสรมหรอลดรายจายไดบางสวน กอปรกบสภาพอากาศทรอนจดไมเหมาะกบการน าปจจยการผลตมาใชประโยชน เชน การปลกพช หรอการเลยงสตวน า โดยตองการความชวยเหลอในลกษณะของเงนชดเชยหรอการจางแรงงานมากกวา (ภาพท 3.9)

ภาพท 3.9 ความพงพอใจตอมาตรการท 1 ทมา : จากการส ารวจ

ระดบปานกลาง คะแนน 3.29

มากถงมากทสด 42.53%

นอยถงนอยทสด 17.29%

ปานกลาง 40.18%

- 41 -

0 20 40 60

ไมทราบมาตรการ

รบทราบมาตรการ

40.01%

59.99% 57.85% 42.15%

รอยละ

ไดรบประโยชน ไมไดรบประโยชน

ระดบมาก คะแนน 3.49

มากถงมากทสด 49.95%

นอยถงนอยทสด 11.75%

ปานกลาง 38.30%

มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาชาระหนทเกษตรกรมภาระหนกบสถาบนการเงน

1) การรบทราบและไดรบการชะลอหรอขยายเวลาการชาระหน เกษตรกร รอยละ 59.99 ไดรบทราบ รายละเอยดวามมาตรการดงกลาว รอยละ 40.01 ไมทราบหรอมขอมลไมชดเจน โดยเกษตรกร ทรบทราบ รอยละ 42.15 ไดรบประโยชนจากมาตรการ โดยการชะลอและขยายเวลาช าระหน ซงสวนใหญเปนลกคาของ ธ.ก.ส. สวนทเหลอรอยละ 57.85 ไมไดรบประโยชนจากมาตรการดงกลาว โดยเฉพาะในกรณเกษตรกรจะขอสนเชอเพอการปรบโครงสรางการผลต เนองจากตดภาระหนสนเดมของเกษตรกรท าใหไมผานเงอนไขในการขอสนเชอจากสถาบนการเงน (ภาพท 3.10)

ภาพท 3.10 การรบทราบและไดรบการชะลอหรอขยายระยะเวลาชาระหน ทมา : จากการส ารวจ

2) ความพงพอใจตอมาตรการท 2

เกษตรกร รอยละ 49.95 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการดงกลาวในระดบมากถงมากทสด เนองจากชวยชะลอการช าระหน ลดคาใชจาย และลดภาวะความตงเครยดจากปญหาหนสนไดในชวงระยะเวลาหนง ท าใหสามารถน าเงนไปใชจายในเรองทจ าเปนของครวเรอนไดกอน ในชวงภาวะแหงแลงทโอกาสในการท าการเกษตรเพอหารายไดท าไดยากขน รอยละ 38.30 พงพอใจระดบปานกลาง และรอยละ 11.75 พงพอใจในระดบนอยถงนอยทสด เพราะเหนวาไมไดรบประโยชนจากโครงการเทาทควร ชวยบรรเทาปญหาไดแคระยะเวลาสนๆ ในภาพรวมเกษตรกรมความพงพอใจในระดบปานกลาง ทคาคะแนนเฉลย 3.49 (ภาพท 3.11)

ภาพท 3.11 ความพงพอใจตอมาตรการท 2 ทมา : จากการส ารวจ

- 42 -

มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร (กรณการจางงานของกรมชลประทาน)

1) การจางแรงงาน รายไดทไดรบ และการใชจายเงนคาจางทไดรบ การด าเนนงานจางแรงงาน ป 2559 ของกรมชลประทาน ณ วนท 30 กนยายน 2559 มการจางแรงงานตามมาตรการใหความชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง จากงบประมาณปกตของหนวยงาน และจากมาตรการกระตนการลงทน จ านวน 3,031.78 ลานบาท ท าใหมการจางงาน จ านวน 146,677 ราย คดเปนจ านวนแรง 10,090,781 คน-วน (Man-Day) ซงจากการส ารวจขอมลเกษตรกรกลมเปาหมายไดรบคาจางแรงงาน โดยมรายไดจากการรบจางเปนแรงงานเฉพาะกรณการจางงาน เพอซอมแซมหรอปรบปรงระบบชลประทาน เชน คลองสงน า อาคาร และประตระบายน า เปนตน เกดรายไดเฉลย 18,350 บาทตอราย ทงนเปนการพจารณารายไดจากการจางงานทเกดขนในชวงระหวางวนท 1 พฤศจกายน 2558 – 30 เมษายน 2559 โดยแรงงานสวนใหญจะไดรบคาจางในอตราประมาณ 300 – 550 บาทตอวนตอราย มวนท างานเฉลยประมาณ 59 วนท างานตอราย ส าหรบการใชจายเงนคาจางทไดรบ รอยละ 63.77 ใชจายเพอการอปโภคบรโภค รอยละ 13.11 ใชจายเปนคาเลาเรยนบตร รอยละ 9.28 ใชจายเพอการลงทนทางการเกษตร รอยละ 8.45 ใชจายเพอการช าระหน ท าบญ ใหญาต และรอยละ 5.39 เกบออม (ภาพท 3.12) ทงน จากประมาณการเบองตนถงกระแสเงนหมนเวยนทเกดจากการใชจายเงนของเกษตรกรทไดรบการจางงานตามมาตรการท 3 น ในระบบเศรษฐกจภาพรวม คดเปนมลคาประมาณ 2,546.45 ลานบาท หรอรอยละ 83.99 ของงบประมาณทมการเบกจาย (3,031.78 ลานบาท)

ภาพท 3.12 การใชจายเงนจากคาจางทไดรบของเกษตรกรทเขารวมมาตรการท 3 ทมา : จากการส ารวจ

อปโภคบรโภค 63.77%

ลงทนทางการเกษตร 9.28%

คาเลาเรยนบตร 13.11%

ชาระหน 8.45%

เกบออม 5.39%

รายไดเฉลย 18,350

บาทตอราย

- 43 -

ภาพท 3.13 ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบ ทมา : จากการส ารวจ

ภาพท 3.14 ความพงพอใจตอมาตรการท 3 ทมา : จากการส ารวจ

2) ความคดเหนตอการไดรบประโยชนและความพงพอใจตอมาตรการท 3 เกษตรกร รอยละ 45.36 ใหความเหนวา ไดรบประโยชนจากมาตรการท 3 ในระดบมากถงมากทสด รอยละ 42.19 ไดรบระดบปานกลาง และรอยละ 12.45 อยในระดบนอยถงนอยทสด ภาพรวมอยในระดบมาก ทคาคะแนน เฉลย 3.43 โดยเหนวาท าใหมรายไดจนเจอครอบครวเพมขน ชวยคาครองชพ บรรเทาความเดอดรอนไดระยะหนง แตบางสวนเหนวาไดเงนนอยยงไม เพยงพอกบคาใชจายซงคอนขางสง และเปนโครงการระยะสน ส าหรบดานความพงพอใจ เกษตรกรรอยละ 47.67 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 3 ในระดบมากถงมากทสด รอยละ 38.54 ระดบปานกลาง และรอยละ 13.79 ระดบนอยถงนอยทสด ภาพรวม มความพงพอใจระดบมาก ทคาคะแนน 3.43 เนองจากเหนวาไดมงานท าระยะหนง และเกดรายไดเพมขนอยางชดเจน (ภาพท 3.13 , 3.14)

ระดบมาก คะแนน 3.43

ระดบมาก คะแนน 3.43

มากถงมากทสด 45.36%

มากถงมากทสด 47.67%

นอยถงนอยทสด 12.45%

นอยถงนอยทสด 13.79%

ปานกลาง 42.19%

ปานกลาง 38.54%

- 42 -

มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดใหแกเกษตรกร (กรณการจางงานของกรมชลประทาน)

1) การจางแรงงาน รายไดทไดรบ และการใชจายเงนคาจางทไดรบ การด าเนนงานจางแรงงาน ป 2559 ของกรมชลประทาน ณ วนท 30 กนยายน 2559 มการจางแรงงานตามมาตรการใหความชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง จากงบประมาณปกตของหนวยงาน และจากมาตรการกระตนการลงทน จ านวน 3,031.78 ลานบาท ท าใหมการจางงาน จ านวน 146,677 ราย คดเปนจ านวนแรง 10,090,781 คน-วน (Man-Day) ซงจากการส ารวจขอมลเกษตรกรกลมเปาหมายไดรบคาจางแรงงาน โดยมรายไดจากการรบจางเปนแรงงานเฉพาะกรณการจางงาน เพอซอมแซมหรอปรบปรงระบบชลประทาน เชน คลองสงน า อาคาร และประตระบายน า เปนตน เกดรายไดเฉลย 18,350 บาทตอราย ทงนเปนการพจารณารายไดจากการจางงานทเกดขนในชวงระหวางวนท 1 พฤศจกายน 2558 – 30 เมษายน 2559 โดยแรงงานสวนใหญจะไดรบคาจางในอตราประมาณ 300 – 550 บาทตอวนตอราย มวนท างานเฉลยประมาณ 59 วนท างานตอราย ส าหรบการใชจายเงนคาจางทไดรบ รอยละ 63.77 ใชจายเพอการอปโภคบรโภค รอยละ 13.11 ใชจายเปนคาเลาเรยนบตร รอยละ 9.28 ใชจายเพอการลงทนทางการเกษตร รอยละ 8.45 ใชจายเพอการช าระหน ท าบญ ใหญาต และรอยละ 5.39 เกบออม (ภาพท 3.12) ทงน จากประมาณการเบองตนถงกระแสเงนหมนเวยนทเกดจากการใชจายเงนของเกษตรกรทไดรบการจางงานตามมาตรการท 3 น ในระบบเศรษฐกจภาพรวม คดเปนมลคาประมาณ 2,546.45 ลานบาท หรอรอยละ 83.99 ของงบประมาณทมการเบกจาย (3,031.78 ลานบาท)

ภาพท 3.12 การใชจายเงนจากคาจางทไดรบของเกษตรกรทเขารวมมาตรการท 3 ทมา : จากการส ารวจ

อปโภคบรโภค 63.77%

ลงทนทางการเกษตร 9.28%

คาเลาเรยนบตร 13.11%

ชาระหน 8.45%

เกบออม 5.39%

รายไดเฉลย 18,350

บาทตอราย

- 43 -

ภาพท 3.13 ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบ ทมา : จากการส ารวจ

ภาพท 3.14 ความพงพอใจตอมาตรการท 3 ทมา : จากการส ารวจ

2) ความคดเหนตอการไดรบประโยชนและความพงพอใจตอมาตรการท 3 เกษตรกร รอยละ 45.36 ใหความเหนวา ไดรบประโยชนจากมาตรการท 3 ในระดบมากถงมากทสด รอยละ 42.19 ไดรบระดบปานกลาง และรอยละ 12.45 อยในระดบนอยถงนอยทสด ภาพรวมอยในระดบมาก ทคาคะแนน เฉลย 3.43 โดยเหนวาท าใหมรายไดจนเจอครอบครวเพมขน ชวยคาครองชพ บรรเทาความเดอดรอนไดระยะหนง แตบางสวนเหนวาไดเงนนอยยงไม เพยงพอกบคาใชจายซงคอนขางสง และเปนโครงการระยะสน ส าหรบดานความพงพอใจ เกษตรกรรอยละ 47.67 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 3 ในระดบมากถงมากทสด รอยละ 38.54 ระดบปานกลาง และรอยละ 13.79 ระดบนอยถงนอยทสด ภาพรวม มความพงพอใจระดบมาก ทคาคะแนน 3.43 เนองจากเหนวาไดมงานท าระยะหนง และเกดรายไดเพมขนอยางชดเจน (ภาพท 3.13 , 3.14)

ระดบมาก คะแนน 3.43

ระดบมาก คะแนน 3.43

มากถงมากทสด 45.36%

มากถงมากทสด 47.67%

นอยถงนอยทสด 12.45%

นอยถงนอยทสด 13.79%

ปานกลาง 42.19%

ปานกลาง 38.54%

- 44 -

มาตรการท 4 การเสนอโครงการตามความตองการของชมชน 1) ประเภทโครงการของชมชน โครงการชมชน รอยละ 70.87 เปนโครงการทเกดขนใหมภายในชมชนยงไมมกจกรรมหรอโครงการเหลาน ในชมชนตนเองมากอน เชน การสรางลานตากผลผลต ทางการเกษตร การสรางโรงเรอน เพอเกบผลผลต การปลกพชใชน านอยหรอพชทางเลอกใหม รอยละ 22.31 เปนโครงการตอยอดจากโครงการหรอกจกรรมทมอยเดมในชมชน เชน การเพมการผลตปยหมกหรอปยอนทรย การแปรรปผลผลตทางการเกษตร และงานหตถกรรมของชมชน และรอยละ 6.82 เปนโครงการปรบปรงฟนฟสถานทหรอโครงการเดม เชน ขดลอก หรอ ซอมแซมฝาย คลองสงน า การซอมแซม ตอเตมอาคาร โรงเรอน เปนตน (ภาพท 3.15)

ภาพท 3.15 ประเภทโครงการของชมชน ทมา : จากการส ารวจ

จากการด าเนนงานโครงการตามกรอบระยะเวลาหรอแผนปฏบตงานโครงการของชมชน โครงการชมชน รอยละ 72.48 สามารถด าเนนการเปนไปตามแผน ซงในชวงส ารวจขอมลโครงการสวนใหญ อยระหวางด าเนนกจกรรม ผลประโยชนทเกดขนในชวงเวลาดงกลาว คอ การจางแรงงานในชมชนมารวมท างานโครงการเปนหลก รอยละ 20.71 ด าเนนการไดลาชากวาแผน เนองจากไดรบงบประมาณมาถงกลมในชวงปลายเดอนเมษายนถงตนเดอนพฤษภาคม 2559 ซงคาดวาอาจด าเนนการไมแลวเสรจภายในเดอนพฤษภาคม 2559 และรอยละ 6.81 สามารถด าเนนการไดเรวกวาแผน เชน การกอสรางลานตากผลผลต การขดลอกล าคลอง ทงน คณะรฐมนตรไดมมต เมอวนท 31 พฤษภาคม 2559 ใหขยายระยะเวลาการปฏบตงานโครงการของชมชน (มาตรการท 4) จากเดมสนสด ณ วนท 31 พฤษภาคม 2559 เปนวนท 31 กรกฎาคม 2559 ซงท าใหโครงการของชมชนมระยะเวลาด าเนนการกจกรรมตางๆ ไดแลวเสรจสมบรณมากขน

อยางไรกตาม ในภาพรวมผลการด าเนนงานของมาตรการท 4 สามารถด าเนนการไดแลวเสรจตามกรอบเวลา จ านวน 8,081 โครงการ คดเปนรอยละ 98.89 จากโครงการทไดรบอนมตงบประมาณ จ านวน 8,172 โครงการ ซงมการขอยกเลกโครงการไป 91 โครงการ เนองจากหลายสาเหต เชน การจดสรรงบประมาณซ าซอน จากความคลาดเคลอนของระบบประมวลผลรายงานโครงการ ความซ าซอนในการไดรบสนบสนนจากโครงการหรอหนวยงานอน ระยะเวลาไมสอดคลองหรอเอออ านวยในการท ากจกรรม และการขาดแคลนแรงงานในบางพนท เปนตน

โครงการใหม 70.87%

ฟนฟโครงการเดม 6.82%

ตอยอดโครงการ 22.31%

- 45 -

2) การจางแรงงาน รายไดทไดรบ และการใชจายเงนคาจางทไดรบ

การด าเนนงานมาตรการท 4 มผลการเบกจายในสวนของคาจางแรงงาน 1,356.28 ลานบาท เกดการจางแรงงาน 452,092 ราย คดเปนจ านวนแรง 4,520,920 คน-วน (Man-Day) ทงน จากการส ารวจขอมลผเขารวมเปนแรงงาน พบวา รอยละ 98.70 เปนแรงงานภายในชมชนเปนหลก มเพยง รอยละ 1.30 ทเปนแรงงาน ฝมอหรอแรงงานจางจากชมชนใกลเคยงเพอมาชวยงาน โดยเกษตรกรผเขารวมเปนแรงงานมรายไดจากการรบจาง ในโครงการของชมชนเฉลยอยในชวง 3,000 - 6,860 บาทตอราย จากการท างานประมาณ 10 - 23 วนตอราย ไดรบคาจางในอตราแรงงานทวไปประมาณ 300 บาทตอวน แรงงานฝมอ 400 - 500 บาทตอวน และกรณเปนแรงงานจางเหมาชนงาน ประมาณ 3,000 - 4,500 บาทตอราย ส าหรบสดสวนการใชจายเงนคาจางทไดรบ รอยละ 62.51 ใชจายเพอการอปโภคบรโภค รอยละ 15.95 ใชจายเพอการลงทนการเกษตร รอยละ 10.37 เปนคาเลาเรยนบตร รอยละ 5.96 ใชช าระหน ท าบญ และรอยละ 5.21 เกบออม (ภาพท 3.16)

ภาพท 3.16 การใชจายเงนจากคาจางทไดรบของเกษตรกรทเขารวมมาตรการท 4 ทมา : จากการส ารวจ

3) ผลประโยชนทางเศรษฐกจ 3.1) กระแสเงนหมนเวยน จากผลการด าเนนงานในมาตรการท 4 มจงหวดทชมชนไดเสนอขอสนบสนนโครงการของชมชน 75 จงหวด (ยกเวนชมพร และสงขลา) มโครงการของชมชนท ด าเนนการทงสน 8,081 โครงการ มวงเงนงบประมาณในภาพรวม จ านวน 4,504.79 ลานบาท แบงเปน คาจางแรงงานประมาณ 1,356.28 ลานบาท และคาวสดประมาณ 3,148.51 ลานบาท โดยงบประมาณดงกลาวไดลงไปสชมชนตางๆ ทวประเทศ ซงคาดหวงวาจะเกดกระแสเงนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจอยางนอย รอยละ 80 ของ เงนทลงไปยงชมชน หรอประมาณ 3,600 ลานบาท ทงน การประมาณการเบองตนในชวงด าเนนงานโครงการ พบวา มกระแสเงนหมนเวยน ในระบบเศรษฐกจระดบชมชนหรอต าบล 2,377.21 ลานบาท ในระบบเศรษฐกจระดบจงหวด 3,888.49 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 52.77 และ 86.32 ตามล าดบ ของงบประมาณทเบกจาย จากการพจารณาการใชจายเงน ทลงไปยงโครงการของชมชน (ตารางท 3.14) ดงน

อปโภคบรโภค 62.51%

คาเลาเรยนบตร 10.37%

ลงทนการเกษตร 15.95%

ชาระหน 5.96%

รายไดเฉลย 6,860

บาทตอราย

เกบออม 5.21%

- 44 -

มาตรการท 4 การเสนอโครงการตามความตองการของชมชน 1) ประเภทโครงการของชมชน โครงการชมชน รอยละ 70.87 เปนโครงการทเกดขนใหมภายในชมชนยงไมมกจกรรมหรอโครงการเหลาน ในชมชนตนเองมากอน เชน การสรางลานตากผลผลต ทางการเกษตร การสรางโรงเรอน เพอเกบผลผลต การปลกพชใชน านอยหรอพชทางเลอกใหม รอยละ 22.31 เปนโครงการตอยอดจากโครงการหรอกจกรรมทมอยเดมในชมชน เชน การเพมการผลตปยหมกหรอปยอนทรย การแปรรปผลผลตทางการเกษตร และงานหตถกรรมของชมชน และรอยละ 6.82 เปนโครงการปรบปรงฟนฟสถานทหรอโครงการเดม เชน ขดลอก หรอ ซอมแซมฝาย คลองสงน า การซอมแซม ตอเตมอาคาร โรงเรอน เปนตน (ภาพท 3.15)

ภาพท 3.15 ประเภทโครงการของชมชน ทมา : จากการส ารวจ

จากการด าเนนงานโครงการตามกรอบระยะเวลาหรอแผนปฏบตงานโครงการของชมชน โครงการชมชน รอยละ 72.48 สามารถด าเนนการเปนไปตามแผน ซงในชวงส ารวจขอมลโครงการสวนใหญ อยระหวางด าเนนกจกรรม ผลประโยชนทเกดขนในชวงเวลาดงกลาว คอ การจางแรงงานในชมชนมารวมท างานโครงการเปนหลก รอยละ 20.71 ด าเนนการไดลาชากวาแผน เนองจากไดรบงบประมาณมาถงกลมในชวงปลายเดอนเมษายนถงตนเดอนพฤษภาคม 2559 ซงคาดวาอาจด าเนนการไมแลวเสรจภายในเดอนพฤษภาคม 2559 และรอยละ 6.81 สามารถด าเนนการไดเรวกวาแผน เชน การกอสรางลานตากผลผลต การขดลอกล าคลอง ทงน คณะรฐมนตรไดมมต เมอวนท 31 พฤษภาคม 2559 ใหขยายระยะเวลาการปฏบตงานโครงการของชมชน (มาตรการท 4) จากเดมสนสด ณ วนท 31 พฤษภาคม 2559 เปนวนท 31 กรกฎาคม 2559 ซงท าใหโครงการของชมชนมระยะเวลาด าเนนการกจกรรมตางๆ ไดแลวเสรจสมบรณมากขน

อยางไรกตาม ในภาพรวมผลการด าเนนงานของมาตรการท 4 สามารถด าเนนการไดแลวเสรจตามกรอบเวลา จ านวน 8,081 โครงการ คดเปนรอยละ 98.89 จากโครงการทไดรบอนมตงบประมาณ จ านวน 8,172 โครงการ ซงมการขอยกเลกโครงการไป 91 โครงการ เนองจากหลายสาเหต เชน การจดสรรงบประมาณซ าซอน จากความคลาดเคลอนของระบบประมวลผลรายงานโครงการ ความซ าซอนในการไดรบสนบสนนจากโครงการหรอหนวยงานอน ระยะเวลาไมสอดคลองหรอเอออ านวยในการท ากจกรรม และการขาดแคลนแรงงานในบางพนท เปนตน

โครงการใหม 70.87%

ฟนฟโครงการเดม 6.82%

ตอยอดโครงการ 22.31%

- 45 -

2) การจางแรงงาน รายไดทไดรบ และการใชจายเงนคาจางทไดรบ

การด าเนนงานมาตรการท 4 มผลการเบกจายในสวนของคาจางแรงงาน 1,356.28 ลานบาท เกดการจางแรงงาน 452,092 ราย คดเปนจ านวนแรง 4,520,920 คน-วน (Man-Day) ทงน จากการส ารวจขอมลผเขารวมเปนแรงงาน พบวา รอยละ 98.70 เปนแรงงานภายในชมชนเปนหลก มเพยง รอยละ 1.30 ทเปนแรงงาน ฝมอหรอแรงงานจางจากชมชนใกลเคยงเพอมาชวยงาน โดยเกษตรกรผเขารวมเปนแรงงานมรายไดจากการรบจาง ในโครงการของชมชนเฉลยอยในชวง 3,000 - 6,860 บาทตอราย จากการท างานประมาณ 10 - 23 วนตอราย ไดรบคาจางในอตราแรงงานทวไปประมาณ 300 บาทตอวน แรงงานฝมอ 400 - 500 บาทตอวน และกรณเปนแรงงานจางเหมาชนงาน ประมาณ 3,000 - 4,500 บาทตอราย ส าหรบสดสวนการใชจายเงนคาจางทไดรบ รอยละ 62.51 ใชจายเพอการอปโภคบรโภค รอยละ 15.95 ใชจายเพอการลงทนการเกษตร รอยละ 10.37 เปนคาเลาเรยนบตร รอยละ 5.96 ใชช าระหน ท าบญ และรอยละ 5.21 เกบออม (ภาพท 3.16)

ภาพท 3.16 การใชจายเงนจากคาจางทไดรบของเกษตรกรทเขารวมมาตรการท 4 ทมา : จากการส ารวจ

3) ผลประโยชนทางเศรษฐกจ 3.1) กระแสเงนหมนเวยน จากผลการด าเนนงานในมาตรการท 4 มจงหวดทชมชนไดเสนอขอสนบสนนโครงการของชมชน 75 จงหวด (ยกเวนชมพร และสงขลา) มโครงการของชมชนท ด าเนนการทงสน 8,081 โครงการ มวงเงนงบประมาณในภาพรวม จ านวน 4,504.79 ลานบาท แบงเปน คาจางแรงงานประมาณ 1,356.28 ลานบาท และคาวสดประมาณ 3,148.51 ลานบาท โดยงบประมาณดงกลาวไดลงไปสชมชนตางๆ ทวประเทศ ซงคาดหวงวาจะเกดกระแสเงนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจอยางนอย รอยละ 80 ของ เงนทลงไปยงชมชน หรอประมาณ 3,600 ลานบาท ทงน การประมาณการเบองตนในชวงด าเนนงานโครงการ พบวา มกระแสเงนหมนเวยน ในระบบเศรษฐกจระดบชมชนหรอต าบล 2,377.21 ลานบาท ในระบบเศรษฐกจระดบจงหวด 3,888.49 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 52.77 และ 86.32 ตามล าดบ ของงบประมาณทเบกจาย จากการพจารณาการใชจายเงน ทลงไปยงโครงการของชมชน (ตารางท 3.14) ดงน

อปโภคบรโภค 62.51%

คาเลาเรยนบตร 10.37%

ลงทนการเกษตร 15.95%

ชาระหน 5.96%

รายไดเฉลย 6,860

บาทตอราย

เกบออม 5.21%

- 46 -

ตารางท 3.14 กระแสเงนหมนเวยนทเกดจากการดาเนนงานโครงการ รายการ กระแสเงนหมนเวยนของโครงการในระดบตางๆ

ประเทศ จงหวด ชมชน ลานบาท รอยละ ลานบาท รอยละ ลานบาท รอยละ

งบประมาณรวม 4,504.79 100.00 3,888.49 86.32 2,377.21 52.77 - คาจางแรงงาน 1,356.28 100.00 1,285.62 94.79 1,285.62 94.79 - คาวสด 3,148.51 100.00 2,602.87 82.67 1,091.59 34.67 ทมา : จากการค านวณ

(1) การใชจายเงนคาแรงทไดรบ จากงบประมาณในสวนคาจางแรงงานในภาพรวม 1,356.28 ลานบาท โดยเมอเกษตรกรทเขารวมโครงการไดรบเงนคาจาง จะมการน าไปใชจายในดานตางๆ ในสดสวน รอยละ 94.79 ของคาแรงทไดรบ คดเปนมลคาทมการใชจายเกดขน จ านวน 1,285.62 ลานบาท แบงเปน ใชเพออปโภคบรโภค เชน คาอาหาร คาน า คาไฟฟา คาน ามนรถ ขาวของเครองใชตางๆ รอยละ 62.51 คดเปนมลคา 847.81 ลานบาท ใชเพอการลงทนทางการเกษตร เชน ซอปย อาหารสตว สารเคม เมลดพนธพช พนธสตว และเครองจกรกลทางการเกษตร รอยละ 15.95 คดเปนมลคา 216.33 ลานบาท ใชจายเปนคาเลาเรยนบตร เชน เสอผานกเรยน อปกรณการศกษา คาบ ารงการศกษา รอยละ 10.37 คดเปนมลคา 140.65 ลานบาท ใชช าระหน ท าบญ ใหญาต รอยละ 5.96 คดเปนมลคา 80.83 ลานบาท (ภาพท 3.17)

ภาพท 3.17 การใชจายเงนจากคาจางแรงงาน ทมา : จากการส ารวจ

เกบออม 70.66 ลานบาท

(5.21%)

อปโภคบรโภค 847.81 ลานบาท

(62.51%)

คาเลาเรยนบตร 140.65 ลานบาท

(10.37%)

ลงทนการเกษตร 216.33 ลานบาท

(15.95%)

ชาระหน 80.83 ลานบาท

(5.96%)

คาจางแรงงาน 1,356.28 ลานบาท

- 47 -

ภายในจงหวด 1,511.28 ลานบาท

(48.00%)

ภายนอกจงหวด 545.64 ลานบาท

(17.33%) ภายในชมชน/ตาบล 1,091.59 ลานบาท

(34.67%) คาวสดอปกรณ

3,148.51 ลานบาท

(2) การใชจายคาวสดในโครงการ งบประมาณทเกยวกบการจดซอวสดอปกรณส าหรบโครงการในภาพรวม เทากบ 3,148.51 ลานบาท โดยขอมลการใชจายในการจดซอวสดอปกรณของชมชน ทไดรบงบประมาณใหด าเนนการมการจดหาหรอซอวสดจากหลายแหลง ซงสวนใหญอยภายในจงหวดของชมชนทจดท าโครงการ สามารถประมาณการไดวาเปนวงเงนทมการจดซอวสดอปกรณจากแหลงจ าหนายภายในชมชนหรอต าบล รอยละ 34.67 คดเปนมลคา 1,091.59 ลานบาท และจดซอภายในจงหวด รอยละ 48.00 เปนมลคา 1,511.28 ลานบาท และจากภายนอกจงหวด รอยละ 17.33 มลคา 545.64 ลานบาท (ภาพท 3.18)

ภาพท 3.18 การใชจายคาวสดในโครงการ ทมา : จากการส ารวจ

3.2) ผลประโยชนทเกษตรกรไดรบ จากการด าเนนงานมาตรการท 4 คาดวามเกษตรกรไดรบประโยชนจ านวน 2.3 ลานราย

ทวประเทศ ซงจากการส ารวจขอมลเกษตรกรถงผลประโยชนเบองตนทเกดขนจากการด าเนนงานโครงการของชมชน รอยละ 43.75 เหนวา ชวยสรางรายไดใหประชาชนในชมชนเพมขน รอยละ 29.28 เหนวา ชวยบรรเทาความเดอดรอนเบองตนใหแกชมชน รอยละ 14.01 ชวยสรางโอกาสหรอทางเลอกในการผลตทางการเกษตร และการประกอบอาชพภายในชมชน และรอยละ 12.96 ชวยลดรายจายภายในครวเรอน (ภาพท 3.19)

ภาพท 3.19 ผลประโยชนทเกษตรกรไดรบ ทมา : จากการส ารวจ

ชวยสรางรายได 43.75% สรางโอกาส/ทางเลอก

14.01%

บรรเทาปญหาเบองตน 29.28%

ชวยลดรายจาย 12.96%

- 46 -

ตารางท 3.14 กระแสเงนหมนเวยนทเกดจากการดาเนนงานโครงการ รายการ กระแสเงนหมนเวยนของโครงการในระดบตางๆ

ประเทศ จงหวด ชมชน ลานบาท รอยละ ลานบาท รอยละ ลานบาท รอยละ

งบประมาณรวม 4,504.79 100.00 3,888.49 86.32 2,377.21 52.77 - คาจางแรงงาน 1,356.28 100.00 1,285.62 94.79 1,285.62 94.79 - คาวสด 3,148.51 100.00 2,602.87 82.67 1,091.59 34.67 ทมา : จากการค านวณ

(1) การใชจายเงนคาแรงทไดรบ จากงบประมาณในสวนคาจางแรงงานในภาพรวม 1,356.28 ลานบาท โดยเมอเกษตรกรทเขารวมโครงการไดรบเงนคาจาง จะมการน าไปใชจายในดานตางๆ ในสดสวน รอยละ 94.79 ของคาแรงทไดรบ คดเปนมลคาทมการใชจายเกดขน จ านวน 1,285.62 ลานบาท แบงเปน ใชเพออปโภคบรโภค เชน คาอาหาร คาน า คาไฟฟา คาน ามนรถ ขาวของเครองใชตางๆ รอยละ 62.51 คดเปนมลคา 847.81 ลานบาท ใชเพอการลงทนทางการเกษตร เชน ซอปย อาหารสตว สารเคม เมลดพนธพช พนธสตว และเครองจกรกลทางการเกษตร รอยละ 15.95 คดเปนมลคา 216.33 ลานบาท ใชจายเปนคาเลาเรยนบตร เชน เสอผานกเรยน อปกรณการศกษา คาบ ารงการศกษา รอยละ 10.37 คดเปนมลคา 140.65 ลานบาท ใชช าระหน ท าบญ ใหญาต รอยละ 5.96 คดเปนมลคา 80.83 ลานบาท (ภาพท 3.17)

ภาพท 3.17 การใชจายเงนจากคาจางแรงงาน ทมา : จากการส ารวจ

เกบออม 70.66 ลานบาท

(5.21%)

อปโภคบรโภค 847.81 ลานบาท

(62.51%)

คาเลาเรยนบตร 140.65 ลานบาท

(10.37%)

ลงทนการเกษตร 216.33 ลานบาท

(15.95%)

ชาระหน 80.83 ลานบาท

(5.96%)

คาจางแรงงาน 1,356.28 ลานบาท

- 47 -

ภายในจงหวด 1,511.28 ลานบาท

(48.00%)

ภายนอกจงหวด 545.64 ลานบาท

(17.33%) ภายในชมชน/ตาบล 1,091.59 ลานบาท

(34.67%) คาวสดอปกรณ

3,148.51 ลานบาท

(2) การใชจายคาวสดในโครงการ งบประมาณทเกยวกบการจดซอวสดอปกรณส าหรบโครงการในภาพรวม เทากบ 3,148.51 ลานบาท โดยขอมลการใชจายในการจดซอวสดอปกรณของชมชน ทไดรบงบประมาณใหด าเนนการมการจดหาหรอซอวสดจากหลายแหลง ซงสวนใหญอยภายในจงหวดของชมชนทจดท าโครงการ สามารถประมาณการไดวาเปนวงเงนทมการจดซอวสดอปกรณจากแหลงจ าหนายภายในชมชนหรอต าบล รอยละ 34.67 คดเปนมลคา 1,091.59 ลานบาท และจดซอภายในจงหวด รอยละ 48.00 เปนมลคา 1,511.28 ลานบาท และจากภายนอกจงหวด รอยละ 17.33 มลคา 545.64 ลานบาท (ภาพท 3.18)

ภาพท 3.18 การใชจายคาวสดในโครงการ ทมา : จากการส ารวจ

3.2) ผลประโยชนทเกษตรกรไดรบ จากการด าเนนงานมาตรการท 4 คาดวามเกษตรกรไดรบประโยชนจ านวน 2.3 ลานราย

ทวประเทศ ซงจากการส ารวจขอมลเกษตรกรถงผลประโยชนเบองตนทเกดขนจากการด าเนนงานโครงการของชมชน รอยละ 43.75 เหนวา ชวยสรางรายไดใหประชาชนในชมชนเพมขน รอยละ 29.28 เหนวา ชวยบรรเทาความเดอดรอนเบองตนใหแกชมชน รอยละ 14.01 ชวยสรางโอกาสหรอทางเลอกในการผลตทางการเกษตร และการประกอบอาชพภายในชมชน และรอยละ 12.96 ชวยลดรายจายภายในครวเรอน (ภาพท 3.19)

ภาพท 3.19 ผลประโยชนทเกษตรกรไดรบ ทมา : จากการส ารวจ

ชวยสรางรายได 43.75% สรางโอกาส/ทางเลอก

14.01%

บรรเทาปญหาเบองตน 29.28%

ชวยลดรายจาย 12.96%

- 48 -

ทงน ผลประโยชนจากการด าเนนงานโครงการของชมชนในขนแรก คอ การชวยสรางรายไดใหแกเกษตรกรในชมชนจากการรวมเขามาเปนแรงงานของโครงการ แตอยางไรกดจากการลงทนของโครงการหลายโครงการคาดวาจะเกดประโยชนตอเนอง รวมทงหากชมชนมการจดการทดจะกลายเปนกจกรรมทางเลอก ทคาดวาจะสรางรายไดใหแกชมชนตอไปในอนาคต ไดแก (1) โครงการเกยวกบการปลกพชและการผลตทางการเกษตร เชน กจกรรมการปลกพชใชน านอย ปลกผก การเพาะเหด การเลยงสตว และการผลตปยอนทรย ซงเกษตรกรอาจรวมกลมกนผลต เพอทดแทนหรอเสรมเพมเตมจากการปลกพชเชงเดยว เชน การท านา การปลกพชไร เปนตน (2) โครงการเกยวกบการพฒนาแหลงน า เชน การปรบปรงล าเหมอง การขดลอกคลอง กอสรางฝายน าลน และวางระบบสงน าเขาสพนทเกษตรกรรม ซงเกดประโยชนตอพนทเกษตรในชมชนโดยเฉพาะ กจกรรมการผลตทางการเกษตร อาท การปลกขาว พชไร พชสวน และกจกรรมการเกษตรอนๆ (3) โครงการเกยวกบการกอสราง เชน ศนยเรยนรของชมชน โรงเรอนคดแยกหรอ เกบผลผลต โรงเรอนส าหรบแปรรปผลผลต และลานตากผลผลตทางการเกษตร ซงจะเปนแหลงเรยนร และแหลงพฒนาผลผลตของชมชน (4) โครงการเกยวกบการพฒนาอาชพ เชน งานแปรรปผลผลต งานหตถกรรม และ งานประดษฐอนๆ หากชมชนไหนสามารถพฒนาหรอยกระดบใหสนคามคณภาพและเปนทตองการของตลาดจะเปนอาชพทางเลอกใหกบประชาชนในชมชนไดตอไป

4) ผลประโยชนทางสงคม 4.1) การมสวนรวมในชมชน เกษตรกร รอยละ 80.47 เหนวาโครงการท าใหเกดการมสวนรวมกนภายในชมชน รวมทง กบหนวยงานภาครฐตางๆ ทเขามามสวนในการจดท าโครงการของชมชนในระดบมากถงมากทสด รอยละ 12.94 เหนวาอยในระดบปานกลาง และรอยละ 6.59 อยในระดบนอยถงนอยทสด โดยภาพรวมการมสวนรวมระหวางชมชนกบหนวยงานรฐอยในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.08 (ตารางท 3.15) 4.2) การเกดสวสดการภายในชมชน เกษตรกร รอยละ 89.25 เหนวาโครงการของชมชนทจดท าขนเกดประโยชนทเปนสวสดการ ภายในชมชน เชน การสรางลานตากนอกจากไดลานตากผลผลตแลว ยงเปนลานกจกรรมนนทนาการของชมชน การพฒนาโรงเกบเมลดพนธเกดเปนธนาคารขาวในชมชน การท าฟารมชมชนท าใหมแหลงอาหารคณภาพและราคาเหมาะสมในชมชน เปนตน ทงน รอยละ 76.81 เหนวาท าใหเกดสวสดการภายในชมชนระดบมากถง มากทสด รอยละ 12.35 เหนวาอยในระดบปานกลาง และรอยละ 10.84 อยในระดบนอยถงนอยทสด โดยภาพรวมอยในระดบมาก ทคาคะแนน 3.95

- 49 -

5) ผลประโยชนทางสงแวดลอม 5.1) การชวยบรรเทาปญหาจากภยแลง เกษตรกร รอยละ 73.39 ใหความเหนวาโครงการไดชวยบรรเทา ปญหาภยแลงของชมชน ในระดบมากถงมากทสด รอยละ 19.33 ไดรบระดบปานกลาง และรอยละ 7.28 อยในระดบนอยถงนอยทสด โดยในภาพรวมเหนวาชวยบรรเทาปญหาภยแลงไดในระดบมาก ทคาคะแนน 3.98 (ตารางท 3.15) 5.2) การดแลและรกษาสงแวดลอมและทรพยากรของชมชน เกษตรกร รอยละ 85.09 เหนวาโครงการของชมชนทจดท าขนจะเกดประโยชนตอสงแวดลอมและทรพยากรของชมชน เชน การผลตปยอนทรย หรอสารชวภาพ ชวยลดการใชปยเคม สารเคม หรอยาฆาแมลง ดตอระบบนเวศและสขภาพ การขดลอกแหลงน า และก าจดวชพช ชวยเรองการระบายน า การเกบกกน าไดมากขน รวมทงยงเปนการพฒนาพนทรกรางใหไดกบมาใชประโยชน ทงน รอยละ 72.29 เหนวาท าใหเกดประโยชนในระดบมากถงมากทสด รอยละ 13.38 เหนวาอยในระดบปานกลาง และรอยละ 14.43 อยในระดบนอยถงนอยทสด โดยภาพรวมมประโยชนอยในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.81

ตารางท 3.15 ประโยชนทไดรบจากการดาเนนงานมาตรการท 4 หนวย : รอยละ

รายการ ไมแนใจ

เกดประโยชน

ระดบผลประโยชนทไดรบ คาคะแนนเฉลย แปลผล มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

1. ผลประโยชนทางสงคม 1.1 การมสวนรวมในชมชน - 100.00 35.50 44.97 12.94 5.02 1.57 4.08 มาก 1.2 การเกดสวสดการ ภายในชมชน 10.75 89.25 34.34 42.47 12.35 5.12 5.72 3.95 มาก

2. ผลประโยชนทางสงแวดลอม 2.1 การชวยบรรเทาปญหา จากภยแลง - 100.00 33.20 40.19 19.33 5.71 1.57 3.98 มาก

2.2 การดแล/รกษา สงแวดลอมฯ ของชมชน 14.91 85.09 29.30 42.99 13.38 7.64 6.69 3.81 มาก

3. ความพงพอใจในภาพรวม มาตรการท 4 32.61 43.17 17.05 5.04 2.13 3.99 มาก

ทมา : จากการส ารวจ

6) ความพงพอใจตอมาตรการท 4 ส าหรบดานความพงพอใจตอมาตรการในภาพรวม เกษตรกร รอยละ 75.78 พงพอใจ ตอการด าเนนงานในระดบมากถงมากทสด โดยเหนวาประชาชนในชมชนไดรบผลประโยชนโดยตรงมรายไดจากการจางงาน มอาชพเสรม มงานท าในชวงทมปญหาภยแลง รวมทงยงสรางกระบวนการมสวนรวมของชมชน สรางความสามคค และเกดการเรยนรความรใหมๆ หลายชมชนมความชนชอบและพอใจกบสงทตนเอง

- 48 -

ทงน ผลประโยชนจากการด าเนนงานโครงการของชมชนในขนแรก คอ การชวยสรางรายไดใหแกเกษตรกรในชมชนจากการรวมเขามาเปนแรงงานของโครงการ แตอยางไรกดจากการลงทนของโครงการหลายโครงการคาดวาจะเกดประโยชนตอเนอง รวมทงหากชมชนมการจดการทดจะกลายเปนกจกรรมทางเลอก ทคาดวาจะสรางรายไดใหแกชมชนตอไปในอนาคต ไดแก (1) โครงการเกยวกบการปลกพชและการผลตทางการเกษตร เชน กจกรรมการปลกพชใชน านอย ปลกผก การเพาะเหด การเลยงสตว และการผลตปยอนทรย ซงเกษตรกรอาจรวมกลมกนผลต เพอทดแทนหรอเสรมเพมเตมจากการปลกพชเชงเดยว เชน การท านา การปลกพชไร เปนตน (2) โครงการเกยวกบการพฒนาแหลงน า เชน การปรบปรงล าเหมอง การขดลอกคลอง กอสรางฝายน าลน และวางระบบสงน าเขาสพนทเกษตรกรรม ซงเกดประโยชนตอพนทเกษตรในชมชนโดยเฉพาะ กจกรรมการผลตทางการเกษตร อาท การปลกขาว พชไร พชสวน และกจกรรมการเกษตรอนๆ (3) โครงการเกยวกบการกอสราง เชน ศนยเรยนรของชมชน โรงเรอนคดแยกหรอ เกบผลผลต โรงเรอนส าหรบแปรรปผลผลต และลานตากผลผลตทางการเกษตร ซงจะเปนแหลงเรยนร และแหลงพฒนาผลผลตของชมชน (4) โครงการเกยวกบการพฒนาอาชพ เชน งานแปรรปผลผลต งานหตถกรรม และ งานประดษฐอนๆ หากชมชนไหนสามารถพฒนาหรอยกระดบใหสนคามคณภาพและเปนทตองการของตลาดจะเปนอาชพทางเลอกใหกบประชาชนในชมชนไดตอไป

4) ผลประโยชนทางสงคม 4.1) การมสวนรวมในชมชน เกษตรกร รอยละ 80.47 เหนวาโครงการท าใหเกดการมสวนรวมกนภายในชมชน รวมทง กบหนวยงานภาครฐตางๆ ทเขามามสวนในการจดท าโครงการของชมชนในระดบมากถงมากทสด รอยละ 12.94 เหนวาอยในระดบปานกลาง และรอยละ 6.59 อยในระดบนอยถงนอยทสด โดยภาพรวมการมสวนรวมระหวางชมชนกบหนวยงานรฐอยในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 4.08 (ตารางท 3.15) 4.2) การเกดสวสดการภายในชมชน เกษตรกร รอยละ 89.25 เหนวาโครงการของชมชนทจดท าขนเกดประโยชนทเปนสวสดการ ภายในชมชน เชน การสรางลานตากนอกจากไดลานตากผลผลตแลว ยงเปนลานกจกรรมนนทนาการของชมชน การพฒนาโรงเกบเมลดพนธเกดเปนธนาคารขาวในชมชน การท าฟารมชมชนท าใหมแหลงอาหารคณภาพและราคาเหมาะสมในชมชน เปนตน ทงน รอยละ 76.81 เหนวาท าใหเกดสวสดการภายในชมชนระดบมากถง มากทสด รอยละ 12.35 เหนวาอยในระดบปานกลาง และรอยละ 10.84 อยในระดบนอยถงนอยทสด โดยภาพรวมอยในระดบมาก ทคาคะแนน 3.95

- 49 -

5) ผลประโยชนทางสงแวดลอม 5.1) การชวยบรรเทาปญหาจากภยแลง เกษตรกร รอยละ 73.39 ใหความเหนวาโครงการไดชวยบรรเทา ปญหาภยแลงของชมชน ในระดบมากถงมากทสด รอยละ 19.33 ไดรบระดบปานกลาง และรอยละ 7.28 อยในระดบนอยถงนอยทสด โดยในภาพรวมเหนวาชวยบรรเทาปญหาภยแลงไดในระดบมาก ทคาคะแนน 3.98 (ตารางท 3.15) 5.2) การดแลและรกษาสงแวดลอมและทรพยากรของชมชน เกษตรกร รอยละ 85.09 เหนวาโครงการของชมชนทจดท าขนจะเกดประโยชนตอสงแวดลอมและทรพยากรของชมชน เชน การผลตปยอนทรย หรอสารชวภาพ ชวยลดการใชปยเคม สารเคม หรอยาฆาแมลง ดตอระบบนเวศและสขภาพ การขดลอกแหลงน า และก าจดวชพช ชวยเรองการระบายน า การเกบกกน าไดมากขน รวมทงยงเปนการพฒนาพนทรกรางใหไดกบมาใชประโยชน ทงน รอยละ 72.29 เหนวาท าใหเกดประโยชนในระดบมากถงมากทสด รอยละ 13.38 เหนวาอยในระดบปานกลาง และรอยละ 14.43 อยในระดบนอยถงนอยทสด โดยภาพรวมมประโยชนอยในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.81

ตารางท 3.15 ประโยชนทไดรบจากการดาเนนงานมาตรการท 4 หนวย : รอยละ

รายการ ไมแนใจ

เกดประโยชน

ระดบผลประโยชนทไดรบ คาคะแนนเฉลย แปลผล มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

1. ผลประโยชนทางสงคม 1.1 การมสวนรวมในชมชน - 100.00 35.50 44.97 12.94 5.02 1.57 4.08 มาก 1.2 การเกดสวสดการ ภายในชมชน 10.75 89.25 34.34 42.47 12.35 5.12 5.72 3.95 มาก

2. ผลประโยชนทางสงแวดลอม 2.1 การชวยบรรเทาปญหา จากภยแลง - 100.00 33.20 40.19 19.33 5.71 1.57 3.98 มาก

2.2 การดแล/รกษา สงแวดลอมฯ ของชมชน 14.91 85.09 29.30 42.99 13.38 7.64 6.69 3.81 มาก

3. ความพงพอใจในภาพรวม มาตรการท 4 32.61 43.17 17.05 5.04 2.13 3.99 มาก

ทมา : จากการส ารวจ

6) ความพงพอใจตอมาตรการท 4 ส าหรบดานความพงพอใจตอมาตรการในภาพรวม เกษตรกร รอยละ 75.78 พงพอใจ ตอการด าเนนงานในระดบมากถงมากทสด โดยเหนวาประชาชนในชมชนไดรบผลประโยชนโดยตรงมรายไดจากการจางงาน มอาชพเสรม มงานท าในชวงทมปญหาภยแลง รวมทงยงสรางกระบวนการมสวนรวมของชมชน สรางความสามคค และเกดการเรยนรความรใหมๆ หลายชมชนมความชนชอบและพอใจกบสงทตนเอง

- 50 -

ไดรวมท า เชน การปลกผกปลอดสารพษส าหรบจ าหนายและบรโภคในครวเรอน การผลตปยอนทรยไดในราคาถกชวยลดตนทนการผลต ซงชมชนไดรบประโยชนเปนอยางมาก เปนตน รอยละ 17.05 พงพอใจในระดบ ปานกลาง ยงเหนวาควรเพมการพจารณาสภาพพนทและปญหาของชมชนใหครอบคลม เพราะการรบรของประชากรในชมชนยงไมทวถง เนองจากเปนมาตรการทเรงดวน และรอยละ 7.17 พงพอใจในระดบนอยถงนอยทสด เนองจากโครงการยงกอใหเกดประโยชน เพยงบางจดหรอ บางกลม โดยในภาพรวมมความพงพอใจในระดบมาก ทคาคะแนน 3.99 (ตารางท 3.15)

มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชนา 1) การรบทราบมาตรการ เกษตรกร รอยละ 71.04 รบทราบรายละเอยดวามมาตรการดงกลาว สวนใหญเปนการรบทราบสถานการณน าและภยแลง การรณรงคการใชน าอยางประหยดจากสอตางๆ เชน โทรทศน วทย และหนงสอพมพ สวนทเหลอ รอยละ 28.96 ไมทราบหรอมขอมลไมชดเจน ทงน ในจ านวนเกษตรกรทรบทราบ รอยละ 24.93 เคยเขารวมในเวทการสรางการรบรการใชน าอยางรคณคาหรอประหยดทหนวยงานราชการไดไปด าเนนการจดยงชมชนตางๆ สวนทเหลอยงไมเคยเขารวม ส าหรบการรบทราบเกยวกบโครงการสงเสรมการปลกขาวโดยวธเปยกสลบแหงเพอการประหยดน าฤดการผลต ป 2558/59 เกษตรกร รอยละ 10.67 ทราบรายละเอยดของโครงการดงกลาว ซงในจ านวนทรบทราบน รอยละ 21.87 ไดมการน ามาปฏบตในพนทท านาของตนเองแลว 2) ความพงพอใจตอมาตรการท 5 เกษตรกร รอยละ 44.63 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 5 ในระดบมากถงมากทสด เพราะท าใหรบทราบถงสถานการณน า สภาพปญหาภยแลง และเกดความเขาใจถงความจ าเปนทตองประหยดน า ตระหนกและเหนคณคาของน ามากขน รอยละ 41.88 พงพอใจในระดบปานกลาง ยงคงเหนวาการใชน าของเกษตรกรยงคงไมตางจากเดม และยงมพฤตกรรมการใชน าเหมอนเดม มเพยงบางสวนทตระหนกและประหยดน า การประชาสมพนธยงนอย และรอยละ 13.49 พงพอใจอยในระดบนอยถงนอยทสด เนองจากเหนวาแนวทาง ไมชดเจน เสยเวลาการประกอบอาชพ และบางสวนเหนวาไมไดรบประโยชนจากมาตรการ ในภาพรวมเกษตรกร มความพงพอใจระดบปานกลาง ทคาคะแนน 3.38 (ตารางท 3.16)

มาตรการท 6 การเพมปรมาณนาตนทน 1) การรบทราบมาตรการ เกษตรกร รอยละ 63.39 ไดรบทราบรายละเอยดวามมาตรการดงกลาว สวนทเหลอ รอยละ 36.61 ไมทราบรายละเอยด โดยเกษตรกรททราบการด าเนนการมาตรการ รอยละ 27.95 ไดรบประโยชนหรอไดรบความชวยเหลอ ซงในจ านวนน แบงเปน รอยละ 45.93 ไดประโยชนจากการพฒนาแหลงน าบาดาลหรอขดบอบาดาลภายในชมชน รอยละ 34.23 ไดรบจากการจดหาน าเพอการอปโภคบรโภคในพนทประสบปญหาภยแลงรนแรงหรอการชวยเหลออนๆ และรอยละ 19.84 มปรมาณน าฝนเพยงพอกบการท าการเกษตร

- 51 -

2) ความพงพอใจตอมาตรการท 6 เกษตรกร รอยละ 42.66 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 6 ในระดบมากถงมากทสด เนองจากภาครฐใหความสนใจ มการขดบอบาดาล ขดลอกคคลอง และพฒนาแหลงน า กอใหเกดประโยชน ในระยะยาว รอยละ 41.51 พงพอใจในระดบปานกลาง เนองจากไมไดรบประโยชนโดยตรง อยหางไกลจากจด ทมการด าเนนการ และรอยละ 15.83 พงพอใจในระดบนอยถงนอยทสด เนองจากไมทราบรายละเอยดโครงการ ชมชนไมไดรบประโยชนหรอยงไดรบไมทวถง และมน าส าหรบไปใชเพอการเกษตรนอย ส าหรบภาพรวมเกษตรกรมความพงพอใจระดบปานกลาง ทคาคะแนน 3.33 (ตารางท 3.16)

มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน 1) การรบทราบมาตรการ เกษตรกร รอยละ 75.46 ไดรบทราบรายละเอยดวามมาตรการดงกลาว สวนทเหลอ รอยละ 24.54 ไมทราบขอมลทชดเจน ส าหรบการไดรบประโยชนหรอชวยเหลอเกษตรกรททราบ รอยละ 81.53 ไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอจากมาตรการ ซงในจ านวนน รอยละ 84.05 เปนการไดเขารบบรการจาก หนวยแพทยเคลอนท และรอยละ 56.47 ไดรบรวามต ารวจสายตรวจมาดแลความเรยบรอยภายในชมชนเปนประจ า 2) ความพงพอใจตอมาตรการท 7 เกษตรกร รอยละ 65.16 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 7 ในระดบมากถงมากทสด โดยเหนวาไดรบการตรวจโรคและสขภาพ พรอมทงใหค าแนะน าและค าปรกษาทเปนประโยชนตอการดแลสขภาพ ใหดขน ดแลไดทวถงทงหมบาน ไดรบความสะดวกรวดเรว และประหยดเวลา ไมตองเดนทางไปโรงพยาบาล รวมทงรสกปลอดภยในชวตและทรพยสนมากขน รอยละ 27.41 พงพอใจในระดบปานกลาง เนองจากเปนภารกจ ประจ าตามหนาทของหนวยงาน และเปนบรการขนพนฐานแกประชาชน และรอยละ 7.43 พงพอใจในระดบนอยถงนอยทสด เนองจากไมไดเขาใชบรการ และไมทราบรายละเอยด ในสวนของภาพรวมเกษตรกรมความพงพอใจ ระดบมาก ทคาคะแนน 3.70 (ตารางท 3.16)

มาตรการท 8 มาตรการอนๆ 1) การรบทราบมาตรการ เกษตรกร รอยละ 68.59 ไดรบทราบรายละเอยดวามมาตรการดงกลาว สวนทเหลอ รอยละ 31.41 ไมทราบ ส าหรบการไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอของเกษตรกรททราบมาตรการ รอยละ 67.02 ไดรบประโยชนจากมาตรการ เชน การเขารบการอบรมเพมผลตภาพการผลตฯ (อบรมภยแลง) การไดรบชดเชย หรอสนบสนนสนเชอของชมชน และการไดรบการชวยเหลออนๆ จากหนวยงานตางๆ ทเขาไปชวยเหลอในชวงวกฤตภยแลง 2) ความพงพอใจตอมาตรการท 8 เกษตรกร รอยละ 53.10 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 8 ในระดบมากถงมากทสด เพราะชมชน ไดรบการพฒนาหรอชวยเหลอ มรายไดเสรม มเงนทน และไดรบความรใหมเพมเตม ชวยใหสามารถ

- 50 -

ไดรวมท า เชน การปลกผกปลอดสารพษส าหรบจ าหนายและบรโภคในครวเรอน การผลตปยอนทรยไดในราคาถกชวยลดตนทนการผลต ซงชมชนไดรบประโยชนเปนอยางมาก เปนตน รอยละ 17.05 พงพอใจในระดบ ปานกลาง ยงเหนวาควรเพมการพจารณาสภาพพนทและปญหาของชมชนใหครอบคลม เพราะการรบรของประชากรในชมชนยงไมทวถง เนองจากเปนมาตรการทเรงดวน และรอยละ 7.17 พงพอใจในระดบนอยถงนอยทสด เนองจากโครงการยงกอใหเกดประโยชน เพยงบางจดหรอ บางกลม โดยในภาพรวมมความพงพอใจในระดบมาก ทคาคะแนน 3.99 (ตารางท 3.15)

มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชนา 1) การรบทราบมาตรการ เกษตรกร รอยละ 71.04 รบทราบรายละเอยดวามมาตรการดงกลาว สวนใหญเปนการรบทราบสถานการณน าและภยแลง การรณรงคการใชน าอยางประหยดจากสอตางๆ เชน โทรทศน วทย และหนงสอพมพ สวนทเหลอ รอยละ 28.96 ไมทราบหรอมขอมลไมชดเจน ทงน ในจ านวนเกษตรกรทรบทราบ รอยละ 24.93 เคยเขารวมในเวทการสรางการรบรการใชน าอยางรคณคาหรอประหยดทหนวยงานราชการไดไปด าเนนการจดยงชมชนตางๆ สวนทเหลอยงไมเคยเขารวม ส าหรบการรบทราบเกยวกบโครงการสงเสรมการปลกขาวโดยวธเปยกสลบแหงเพอการประหยดน าฤดการผลต ป 2558/59 เกษตรกร รอยละ 10.67 ทราบรายละเอยดของโครงการดงกลาว ซงในจ านวนทรบทราบน รอยละ 21.87 ไดมการน ามาปฏบตในพนทท านาของตนเองแลว 2) ความพงพอใจตอมาตรการท 5 เกษตรกร รอยละ 44.63 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 5 ในระดบมากถงมากทสด เพราะท าใหรบทราบถงสถานการณน า สภาพปญหาภยแลง และเกดความเขาใจถงความจ าเปนทตองประหยดน า ตระหนกและเหนคณคาของน ามากขน รอยละ 41.88 พงพอใจในระดบปานกลาง ยงคงเหนวาการใชน าของเกษตรกรยงคงไมตางจากเดม และยงมพฤตกรรมการใชน าเหมอนเดม มเพยงบางสวนทตระหนกและประหยดน า การประชาสมพนธยงนอย และรอยละ 13.49 พงพอใจอยในระดบนอยถงนอยทสด เนองจากเหนวาแนวทาง ไมชดเจน เสยเวลาการประกอบอาชพ และบางสวนเหนวาไมไดรบประโยชนจากมาตรการ ในภาพรวมเกษตรกร มความพงพอใจระดบปานกลาง ทคาคะแนน 3.38 (ตารางท 3.16)

มาตรการท 6 การเพมปรมาณนาตนทน 1) การรบทราบมาตรการ เกษตรกร รอยละ 63.39 ไดรบทราบรายละเอยดวามมาตรการดงกลาว สวนทเหลอ รอยละ 36.61 ไมทราบรายละเอยด โดยเกษตรกรททราบการด าเนนการมาตรการ รอยละ 27.95 ไดรบประโยชนหรอไดรบความชวยเหลอ ซงในจ านวนน แบงเปน รอยละ 45.93 ไดประโยชนจากการพฒนาแหลงน าบาดาลหรอขดบอบาดาลภายในชมชน รอยละ 34.23 ไดรบจากการจดหาน าเพอการอปโภคบรโภคในพนทประสบปญหาภยแลงรนแรงหรอการชวยเหลออนๆ และรอยละ 19.84 มปรมาณน าฝนเพยงพอกบการท าการเกษตร

- 51 -

2) ความพงพอใจตอมาตรการท 6 เกษตรกร รอยละ 42.66 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 6 ในระดบมากถงมากทสด เนองจากภาครฐใหความสนใจ มการขดบอบาดาล ขดลอกคคลอง และพฒนาแหลงน า กอใหเกดประโยชน ในระยะยาว รอยละ 41.51 พงพอใจในระดบปานกลาง เนองจากไมไดรบประโยชนโดยตรง อยหางไกลจากจด ทมการด าเนนการ และรอยละ 15.83 พงพอใจในระดบนอยถงนอยทสด เนองจากไมทราบรายละเอยดโครงการ ชมชนไมไดรบประโยชนหรอยงไดรบไมทวถง และมน าส าหรบไปใชเพอการเกษตรนอย ส าหรบภาพรวมเกษตรกรมความพงพอใจระดบปานกลาง ทคาคะแนน 3.33 (ตารางท 3.16)

มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน 1) การรบทราบมาตรการ เกษตรกร รอยละ 75.46 ไดรบทราบรายละเอยดวามมาตรการดงกลาว สวนทเหลอ รอยละ 24.54 ไมทราบขอมลทชดเจน ส าหรบการไดรบประโยชนหรอชวยเหลอเกษตรกรททราบ รอยละ 81.53 ไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอจากมาตรการ ซงในจ านวนน รอยละ 84.05 เปนการไดเขารบบรการจาก หนวยแพทยเคลอนท และรอยละ 56.47 ไดรบรวามต ารวจสายตรวจมาดแลความเรยบรอยภายในชมชนเปนประจ า 2) ความพงพอใจตอมาตรการท 7 เกษตรกร รอยละ 65.16 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 7 ในระดบมากถงมากทสด โดยเหนวาไดรบการตรวจโรคและสขภาพ พรอมทงใหค าแนะน าและค าปรกษาทเปนประโยชนตอการดแลสขภาพ ใหดขน ดแลไดทวถงทงหมบาน ไดรบความสะดวกรวดเรว และประหยดเวลา ไมตองเดนทางไปโรงพยาบาล รวมทงรสกปลอดภยในชวตและทรพยสนมากขน รอยละ 27.41 พงพอใจในระดบปานกลาง เนองจากเปนภารกจ ประจ าตามหนาทของหนวยงาน และเปนบรการขนพนฐานแกประชาชน และรอยละ 7.43 พงพอใจในระดบนอยถงนอยทสด เนองจากไมไดเขาใชบรการ และไมทราบรายละเอยด ในสวนของภาพรวมเกษตรกรมความพงพอใจ ระดบมาก ทคาคะแนน 3.70 (ตารางท 3.16)

มาตรการท 8 มาตรการอนๆ 1) การรบทราบมาตรการ เกษตรกร รอยละ 68.59 ไดรบทราบรายละเอยดวามมาตรการดงกลาว สวนทเหลอ รอยละ 31.41 ไมทราบ ส าหรบการไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอของเกษตรกรททราบมาตรการ รอยละ 67.02 ไดรบประโยชนจากมาตรการ เชน การเขารบการอบรมเพมผลตภาพการผลตฯ (อบรมภยแลง) การไดรบชดเชย หรอสนบสนนสนเชอของชมชน และการไดรบการชวยเหลออนๆ จากหนวยงานตางๆ ทเขาไปชวยเหลอในชวงวกฤตภยแลง 2) ความพงพอใจตอมาตรการท 8 เกษตรกร รอยละ 53.10 พงพอใจตอการด าเนนงานมาตรการท 8 ในระดบมากถงมากทสด เพราะชมชน ไดรบการพฒนาหรอชวยเหลอ มรายไดเสรม มเงนทน และไดรบความรใหมเพมเตม ชวยใหสามารถ

- 52 -

ปรบตวไดในชวงฤดแลง รอยละ 35.01 พงพอใจในระดบปานกลาง เนองจากเปนการแกไขปญหาในระยะสน ประโยชนทเกษตรกรไดรบยงไมเพยงพอ และรอยละ 11.89 พงพอใจในระดบนอยถงนอยทสด เพราะไมไดรบประโยชนโดยตรง ไดรบประโยชนนอย และการชวยเหลอยงไมทวถง ในสวนของภาพรวมเกษตรกรมความพงพอใจ ระดบมาก ทคาคะแนน 3.51 (ตารางท 3.16)

ทงน ในภาพรวมการไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอและความพงพอใจของเกษตรกรตอ ทกมาตรการ จากการส ารวจขอมลเกษตรกรในกลมทไดรบทราบขอมลเกยวกบมาตรการชวยเหลอตางๆ และเกษตรกรทไดรบประโยชนโดยตรงจากโครงการ พบวา เกษตรกรทไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอจากการด าเนนงาน มาตรการตางๆ 3 อนดบแรก ไดแก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชนฯ รอยละ 90.78 รองลงมา มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน รอยละ 81.53 และมาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ รอยละ 67.02 เชน กจกรรมการอบรมเพอเพมผลตภาพการผลตฯ (อบรมชวงภยแลง) ซงทง 3 มาตรการดงกลาวมการด าเนนการครอบคลมในพนททวประเทศ สวนมาตรการ ท 6 และ 5 เกษตรกรไดรบประโยชนยงอยในวงจ ากดเฉพาะในบางพนท คอ รอยละ 27.95 และ 24.93 ตามล าดบ ส าหรบความพงพอใจทมตอการด าเนนการมาตรการตางๆ พบวา มาตรการ 3 อนดบแรกทเกษตรกร พงพอใจในระดบมาก ไดแก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชนฯ มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน และมาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ ทคาคะแนน 3.99 3.70 และ 3.51 ตามล าดบ สวนมาตรการท 2 3 เกษตรกรพงพอใจระดบมากคอนไปทางปานกลาง และมาตรการท 1 5 และ 6 เกษตรกรพงพอใจในระดบปานกลาง เนองจากบางมาตรการยงไมไดรบประโยชนชดเจนและยงไมทวถง ทงน ในภาพรวมเกษตรกรมความพงพอใจในระดบมาก ทคาคะแนน 3.58 (ตารางท 3.16)

ตารางท 3.16 สรปการไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอ และความพงพอใจตอมาตรการตางๆ หนวย : รอยละ

รายการ การรบรรบทราบ

การไดรบประโยชน

ความพงพอใจ (รอยละ) คะแนนเฉลย ระดบความพงพอใจ มาก

มากทสด ปานกลาง นอย นอยทสด

มาตรการท 1 การสงเสรมความรและการสนบสนนฯ 61.74 49.32 42.53 40.18 17.29 3.29 ปานกลาง มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหน 59.99 42.15 49.95 38.30 11.75 3.49 มาก มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดฯ 51.46 34.57 47.67 38.54 13.79 3.43 มาก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชนฯ 87.20 90.78 75.78 17.05 7.17 3.99 มาก มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า 71.04 24.93 44.63 41.88 13.49 3.38 ปานกลาง มาตรการท 6 การเพมปรมาณน าตนทน 63.39 27.95 42.66 41.51 15.83 3.33 ปานกลาง มาตรการท 7 เสรมสรางสขภาพและความปลอดภยฯ 75.46 81.53 65.16 27.41 7.43 3.70 มาก มาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ เชน อบรมภยแลง 68.59 67.02 53.10 35.01 11.89 3.51 มาก

เฉลย 56.14 32.33 11.53 3.58 มาก ทมา : จากการส ารวจ

บทท 4 สรปและขอเสนอแนะ

4.1 สรป

โครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 ซงประกอบดวย มาตรการหลก 8 มาตรการ มหนวยงานรวมปฏบตงานจากหลายหนวยงานหลายกระทรวง พนทโครงการกวางขวางทวประเทศ การประเมนผลในคราวน เพอใหทราบถงผลลพธตามวตถประสงคของโครงการ โดยเนนมาตรการท 1 , 3 และ 4 ซงเปนมาตรการทสงผลถงเกษตรกรโดยตรง รวมทงการรบรและความพงพอใจ ตอการด าเนนงานทง 8 มาตรการ สรปสาระส าคญของการประเมนผล ไดดงน

4.1.1 ผลทไดจากการประเมนผล

1) สถานการณภยแลงและความเสยหายของผลผลตทางการเกษตร ตงแตป 2558 ตอเนอง ถงตนป 2559 ปรมาณฝนและน าตนทนทเกบกกในอางเกบน าทวประเทศมปรมาณนอยกวาคาเฉลย หลายพนทของประเทศประสบปญหาภยแลง จากการวเคราะหผลกระทบภยแลงทมตอการผลตสนคาเกษตรในป 2558 และ 2559 มพนททางการเกษตรไดรบความเสยหายรวม 7.50 และ 5.19 ลานไร คดเปนมลคาความเสยหายทางเศรษฐกจของผลผลตการเกษตร เทากบ 49,735.51 และ 31,493.12 ลานบาท ในแตละปตามล าดบ รวม 2 ป เทากบ 81,228.63 ลานบาท โดยพนทปลกขาวไดรบความเสยหายมากทสดในป 2558 จ านวน 6.48 ลานไร มลคา 24,735.14 ลานบาท และป 2559 จ านวน 3.95 ลานไร มลคา 18,970.48 ลานบาท

2) มาตรการชวยเหลอจากภาครฐ คณะรฐมนตรไดมมต เมอวนท 6 ตลาคม 2558 เหนชอบโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 เพอชวยเหลอเกษตรกรและประชาชนใน 8 มาตรการ เปนงบประมาณทงสน 34,968.72 ลานบาท โดยมมาตรการทเขาถงเกษตรกรและชมชนโดยตรงเพอชวยสรางรายไดและลดรายจายของครวเรอน ไดแก มาตรการท 1 3 และ 4 คดเปนงบประมาณอยางนอย 8,500 ลานบาท นอกจากนน ยงมการสนบสนนและชวยเหลอผานมาตรการและโครงการอนๆ อก 9 มาตรการ รวม 17 มาตรการ เปนวงเงนงบประมาณทเตรยมไวส าหรบชวยเหลอประชาชนเพอใหสามารถผานพนวกฤตภยแลงไปได จ านวน 204,985.40 ลานบาท

ทงน เจาหนาททเกยวของมความเหนวามาตรการหรอโครงการตางๆ มความสอดคลองกน ในระดบมาก ทคาคะแนน 3.93 (คะแนนเตม 5) เพราะการบรณาการระหวางหนวยงานท าใหลดความซ าซอน และเพมประสทธภาพในการชวยเหลอผประสบภยไดมากขน อยางไรกตาม บางสวนเหนวาในบางพนทไมสามารถปฏบตตามมาตรการได เชน การปลกพชใชน านอย การเลยงปลา เนองจากสภาพอากาศทแหงแลงมาก ความชน ในดนนอย และแหลงน าไมเพยงพอ

- 52 -

ปรบตวไดในชวงฤดแลง รอยละ 35.01 พงพอใจในระดบปานกลาง เนองจากเปนการแกไขปญหาในระยะสน ประโยชนทเกษตรกรไดรบยงไมเพยงพอ และรอยละ 11.89 พงพอใจในระดบนอยถงนอยทสด เพราะไมไดรบประโยชนโดยตรง ไดรบประโยชนนอย และการชวยเหลอยงไมทวถง ในสวนของภาพรวมเกษตรกรมความพงพอใจ ระดบมาก ทคาคะแนน 3.51 (ตารางท 3.16)

ทงน ในภาพรวมการไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอและความพงพอใจของเกษตรกรตอ ทกมาตรการ จากการส ารวจขอมลเกษตรกรในกลมทไดรบทราบขอมลเกยวกบมาตรการชวยเหลอตางๆ และเกษตรกรทไดรบประโยชนโดยตรงจากโครงการ พบวา เกษตรกรทไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอจากการด าเนนงาน มาตรการตางๆ 3 อนดบแรก ไดแก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชนฯ รอยละ 90.78 รองลงมา มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน รอยละ 81.53 และมาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ รอยละ 67.02 เชน กจกรรมการอบรมเพอเพมผลตภาพการผลตฯ (อบรมชวงภยแลง) ซงทง 3 มาตรการดงกลาวมการด าเนนการครอบคลมในพนททวประเทศ สวนมาตรการ ท 6 และ 5 เกษตรกรไดรบประโยชนยงอยในวงจ ากดเฉพาะในบางพนท คอ รอยละ 27.95 และ 24.93 ตามล าดบ ส าหรบความพงพอใจทมตอการด าเนนการมาตรการตางๆ พบวา มาตรการ 3 อนดบแรกทเกษตรกร พงพอใจในระดบมาก ไดแก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชนฯ มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน และมาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ ทคาคะแนน 3.99 3.70 และ 3.51 ตามล าดบ สวนมาตรการท 2 3 เกษตรกรพงพอใจระดบมากคอนไปทางปานกลาง และมาตรการท 1 5 และ 6 เกษตรกรพงพอใจในระดบปานกลาง เนองจากบางมาตรการยงไมไดรบประโยชนชดเจนและยงไมทวถง ทงน ในภาพรวมเกษตรกรมความพงพอใจในระดบมาก ทคาคะแนน 3.58 (ตารางท 3.16)

ตารางท 3.16 สรปการไดรบประโยชนหรอความชวยเหลอ และความพงพอใจตอมาตรการตางๆ หนวย : รอยละ

รายการ การรบรรบทราบ

การไดรบประโยชน

ความพงพอใจ (รอยละ) คะแนนเฉลย ระดบความพงพอใจ มาก

มากทสด ปานกลาง นอย นอยทสด

มาตรการท 1 การสงเสรมความรและการสนบสนนฯ 61.74 49.32 42.53 40.18 17.29 3.29 ปานกลาง มาตรการท 2 การชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหน 59.99 42.15 49.95 38.30 11.75 3.49 มาก มาตรการท 3 การจางงานเพอสรางรายไดฯ 51.46 34.57 47.67 38.54 13.79 3.43 มาก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชนฯ 87.20 90.78 75.78 17.05 7.17 3.99 มาก มาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า 71.04 24.93 44.63 41.88 13.49 3.38 ปานกลาง มาตรการท 6 การเพมปรมาณน าตนทน 63.39 27.95 42.66 41.51 15.83 3.33 ปานกลาง มาตรการท 7 เสรมสรางสขภาพและความปลอดภยฯ 75.46 81.53 65.16 27.41 7.43 3.70 มาก มาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ เชน อบรมภยแลง 68.59 67.02 53.10 35.01 11.89 3.51 มาก

เฉลย 56.14 32.33 11.53 3.58 มาก ทมา : จากการส ารวจ

บทท 4 สรปและขอเสนอแนะ

4.1 สรป

โครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59 ซงประกอบดวย มาตรการหลก 8 มาตรการ มหนวยงานรวมปฏบตงานจากหลายหนวยงานหลายกระทรวง พนทโครงการกวางขวางทวประเทศ การประเมนผลในคราวน เพอใหทราบถงผลลพธตามวตถประสงคของโครงการ โดยเนนมาตรการท 1 , 3 และ 4 ซงเปนมาตรการทสงผลถงเกษตรกรโดยตรง รวมทงการรบรและความพงพอใจ ตอการด าเนนงานทง 8 มาตรการ สรปสาระส าคญของการประเมนผล ไดดงน

4.1.1 ผลทไดจากการประเมนผล

1) สถานการณภยแลงและความเสยหายของผลผลตทางการเกษตร ตงแตป 2558 ตอเนอง ถงตนป 2559 ปรมาณฝนและน าตนทนทเกบกกในอางเกบน าทวประเทศมปรมาณนอยกวาคาเฉลย หลายพนทของประเทศประสบปญหาภยแลง จากการวเคราะหผลกระทบภยแลงทมตอการผลตสนคาเกษตรในป 2558 และ 2559 มพนททางการเกษตรไดรบความเสยหายรวม 7.50 และ 5.19 ลานไร คดเปนมลคาความเสยหายทางเศรษฐกจของผลผลตการเกษตร เทากบ 49,735.51 และ 31,493.12 ลานบาท ในแตละปตามล าดบ รวม 2 ป เทากบ 81,228.63 ลานบาท โดยพนทปลกขาวไดรบความเสยหายมากทสดในป 2558 จ านวน 6.48 ลานไร มลคา 24,735.14 ลานบาท และป 2559 จ านวน 3.95 ลานไร มลคา 18,970.48 ลานบาท

2) มาตรการชวยเหลอจากภาครฐ คณะรฐมนตรไดมมต เมอวนท 6 ตลาคม 2558 เหนชอบโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบภยแลง ป 2558/59 เพอชวยเหลอเกษตรกรและประชาชนใน 8 มาตรการ เปนงบประมาณทงสน 34,968.72 ลานบาท โดยมมาตรการทเขาถงเกษตรกรและชมชนโดยตรงเพอชวยสรางรายไดและลดรายจายของครวเรอน ไดแก มาตรการท 1 3 และ 4 คดเปนงบประมาณอยางนอย 8,500 ลานบาท นอกจากนน ยงมการสนบสนนและชวยเหลอผานมาตรการและโครงการอนๆ อก 9 มาตรการ รวม 17 มาตรการ เปนวงเงนงบประมาณทเตรยมไวส าหรบชวยเหลอประชาชนเพอใหสามารถผานพนวกฤตภยแลงไปได จ านวน 204,985.40 ลานบาท

ทงน เจาหนาททเกยวของมความเหนวามาตรการหรอโครงการตางๆ มความสอดคลองกน ในระดบมาก ทคาคะแนน 3.93 (คะแนนเตม 5) เพราะการบรณาการระหวางหนวยงานท าใหลดความซ าซอน และเพมประสทธภาพในการชวยเหลอผประสบภยไดมากขน อยางไรกตาม บางสวนเหนวาในบางพนทไมสามารถปฏบตตามมาตรการได เชน การปลกพชใชน านอย การเลยงปลา เนองจากสภาพอากาศทแหงแลงมาก ความชน ในดนนอย และแหลงน าไมเพยงพอ

- 54 -

3) การประสบปญหาจากภยแลง เกษตรกร รอยละ 72.89 ประสบปญหาขาดแคลนน า เพอใชท าการเกษตร โดยเฉลยไดรบผลกระทบในระดบมาก ทคาคะแนน 3.98 (คะแนนเตม 5) เมอพจารณาเฉพาะในพนทลมน าเจาพระยา ไดรบผลกระทบในระดบมากทสด ทคาคะแนน 4.46 ส าหรบเกษตรกรบางสวนทไมประสบปญหา เนองจากมแหลงน าในไรนาของตนเอง เชน สระ บอน า บอบาดาล หรอพนทท าการเกษตรไมอยในบรเวณแหงแลงมาก ดานปรมาณน าเพอการอปโภคและบรโภค เกษตรกร รอยละ 28.15 ประสบปญหาอยในระดบปานกลาง นอกจากนน เกษตรกร รอยละ 32.64 ประสบปญหาการมงานท าหรอการมอาชพเสรมในภาคเกษตรในระดบมาก ซงเปนผลตอเนองจากการทพนทท าการเกษตรลดลงในชวงฤดแลง ท าใหการจางแรงงานในภาคเกษตร มการปรบลดนอยลงตามไปดวย

4) ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท เจาหนาททเกยวของใหความเหนตอความสอดคลองของมาตรการและโครงการตางๆ ทเขาไปชวยเหลอเกษตรกรกบสภาพปญหา ในพนทในภาพรวมทกมาตรการมความสอดคลอง ในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.93 ซงสวนใหญ รอยละ 75.08 เหนวา มความสอดคลองระดบมากถงมากทสด รอยละ 23.36 มความสอดคลองระดบปานกลาง โดยเหนวาเปนการบรณาการมาตรการและโครงการของหลายหนวยงาน ท าใหลดความซ าซอน และ เพมประสทธภาพในการชวยเหลอผประสบภยไดทวถงมากขน และรอยละ 1.56 เหนวามความสอดคลองระดบนอย เพราะเหนวาเปนเพยงการรวมโครงการชวยเหลอยงขาดการประเมนความตองการจากระดบ พนทขนมา

ในสวนของมาตรการท 4 ความสอดคลองของโครงการชมชนกบสภาพปญหาในพนท ประธาน ศบกต. ผน ากลมทเสนอโครงการ และเกษตรกร ไดใหความเหนในภาพรวมวามความสอดคลองกบสภาพปญหาของชมชนในระดบมากทคาคะแนน 4.17 ซงสวนใหญ รอยละ 83.15 ใหความเหนวาเหมาะสมอยในระดบมากถงมากทสด ซงมเหตผลไปในทศทางเดยวกนวาโครงการไดเกดจากความตองการของชมชน โดยการรวมคด รวมท า และผลประโยชนเกดกบชมชนเปนหลก ในสวนทเหนวาสอดคลองระดบปานกลางถงนอยทสด เนองจากเหนวาประโยชนอาจยงไมทวถงเกษตรกรทกกลมในชมชน บางโครงการยงไมใชความตองการอนดบแรก แตดวยเงอนไข และชวงเวลาการด าเนนงานท าใหตองเรงเสนอโครงการไปกอน

5) การรบรรบทราบสถานการณภยแลงและมาตรการใหความชวยเหลอจากภาครฐ เกษตรกร รอยละ 93.64 รบทราบสถานการณและมาตรการชวยเหลอ สวนทเหลอ รอยละ 6.36 ไมทราบหรอมขอมล ไมชดเจน ในสวนของการรบรในรายละเอยดมาตรการชวยเหลอ พบวา มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชน มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภย และมาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า เปนมาตรการทเกษตรกรรบรรบทราบในล าดบตนๆ

6) การยอมรบการปรบเปลยนการผลตในชวงทมปญหาภยแลง เกษตรกรในเขตลมน าเจาพระยา รอยละ 29.97 มการปรบเปลยนการผลตและปรบตว โดยท าการเกษตรอยางอนทดแทนหรอ ท าเสรมจากกจกรรมทท าอยเดม เพอลดความเสยงจากความเสยหายของผลผลตและเปนการหารายไดเสรม

- 55 -

ไดแก การปลกพชผกสวนครว เชน ผกคะนา ตนหอม การปลกพชตระกลถว เชน ถวเขยว ถงลสง หรอ ท าอาชพเสรมอนๆ ทงในภาคเกษตรและนอกภาคเกษตร ในสวนทไมไดปรบเปลยน รอยละ 70.03 มเหตผลจากปจจยหลายอยาง เชน พนทการเกษตรเปนทเชาตองเสยงท าการผลต ยงไมคนเคยกบการท าการผลตอยางอน ไมอยากเสยงปลกพชอนในภาวะทมความแหงแลงมาก รวมทงยงไมแนใจในเรองของตลาดรบซ อผลผลตวา มรองรบจรงหรอไม เปนตน ทงน ปจจยทเกษตรกรเหนวามผลตอการปรบเปลยนการผลต 5 อนดบแรก ไดแก (1) การมแหลงน าเพยงพอในการท าการเกษตร (2) รายไดหรอผลตอบแทนทคมคาจากการผลต (3) การจดการหรอความยากงายในการผลต (4) มตลาดรบซอผลผลต และ (5) ตนทนการผลตทไมสงมาก ส าหรบปจจยอนๆ ทเหนวามผลรองลงมา เชน การไดรบการสนบสนนจากภาครฐ ระยะเวลาทจะไดรบผลผลต และสภาพแวดลอมตางๆ ในพนท เชน สภาพดน ภมอากาศ เปนตน ทงน ขอมลเกยวกบปจจยตางๆ เปนสงจ าเปนทจะตองท าใหเกษตรกรไดรบทราบหรอเขาถงแหลงขอมล เพอใชประกอบการตดสนใจในการท าการผลตทางการเกษตร 7) การไดรบประโยชนจากมาตรการตางๆ เกษตรกรกลมทรบทราบมาตรการชวยเหลอตางๆ ไดรบประโยชนหรอการชวยเหลอในมาตรการ 3 อนดบแรก ไดแก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชน มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภย และมาตรการท 8 มาตรการอนๆ ทรอยละ 90.78 81.53 และ 67.02 ตามล าดบ ซง 3 มาตรการดงกลาวมการด าเนนการคลอบคลมในพนททวประเทศ สวนมาตรการอนๆ การไดรบประโยชนหรอการชวยเหลอยงอยในวงจ ากดเฉพาะพนท

8) ผลจากการด าเนนมาตรการชวยเหลอ คาดวามเกษตรกรและประชาชนไดรบประโยชนจากมาตรการแกไขปญหาวกฤตภยแลงกวา 6.7 ลานคน ซงจากมาตรการหลกทกระทรวงเกษตรและสหกรณรบผดชอบ ไดมสวนชวยลดรายจายและเพมรายไดใหแกเกษตรกร ดงน

8.1) การลดรายจายและสรางรายได มาตรการท 1 เกษตรกรทไดรบการสนบสนนปจจยการผลต จ านวน 385,137 ราย

ซงในสวนทน าปจจยการผลตมาใชและไดรบผลผลตแลว เชน พชผกสวนครว ถว ขาวโพด เหด ปลาดก ไกไข และเปดไข ไดรบผลผลตคดเปนมลคาประมาณ 5,564 บาทตอครวเรอน จากการจ าหนายในชมชนและ การบรโภคของครวเรอน

มาตรการท 3 เกษตรกรทไดรบการจางงานเพอสรางรายไดของกรมชลประทาน จ านวน 146,677 ราย หรอคดเปน 10,090,781 คน-วน มรายไดเฉลย 18,350 บาทตอราย ไดน าไปใชเพอ การอปโภคบรโภค รอยละ 63.77 คาเลาเรยนบตร รอยละ 13.11 ลงทนทางการเกษตร รอยละ 9.28 ช าระหน รอยละ 8.45 และเกบออม รอยละ 5.39

มาตรการท 4 เกษตรกรทเขารวมเปนแรงงานในโครงการของชมชน จ านวน 452,092 ราย หรอคดเปน 4,520,000 คน-วน มรายไดอยในชวง 3,000 - 6,860 บาทตอราย ซงน าไปใชเพออปโภคบรโภค รอยละ 62.51 ลงทนทางการเกษตร รอยละ 15.95 คาเลาเรยนบตร รอยละ 10.37 ช าระหน รอยละ 5.96 และเกบออม รอยละ 5.21

- 54 -

3) การประสบปญหาจากภยแลง เกษตรกร รอยละ 72.89 ประสบปญหาขาดแคลนน า เพอใชท าการเกษตร โดยเฉลยไดรบผลกระทบในระดบมาก ทคาคะแนน 3.98 (คะแนนเตม 5) เมอพจารณาเฉพาะในพนทลมน าเจาพระยา ไดรบผลกระทบในระดบมากทสด ทคาคะแนน 4.46 ส าหรบเกษตรกรบางสวนทไมประสบปญหา เนองจากมแหลงน าในไรนาของตนเอง เชน สระ บอน า บอบาดาล หรอพนทท าการเกษตรไมอยในบรเวณแหงแลงมาก ดานปรมาณน าเพอการอปโภคและบรโภค เกษตรกร รอยละ 28.15 ประสบปญหาอยในระดบปานกลาง นอกจากนน เกษตรกร รอยละ 32.64 ประสบปญหาการมงานท าหรอการมอาชพเสรมในภาคเกษตรในระดบมาก ซงเปนผลตอเนองจากการทพนทท าการเกษตรลดลงในชวงฤดแลง ท าใหการจางแรงงานในภาคเกษตร มการปรบลดนอยลงตามไปดวย

4) ความสอดคลองของมาตรการและโครงการกบสภาพปญหาในพนท เจาหนาททเกยวของใหความเหนตอความสอดคลองของมาตรการและโครงการตางๆ ทเขาไปชวยเหลอเกษตรกรกบสภาพปญหา ในพนทในภาพรวมทกมาตรการมความสอดคลอง ในระดบมาก ทคาคะแนนเฉลย 3.93 ซงสวนใหญ รอยละ 75.08 เหนวา มความสอดคลองระดบมากถงมากทสด รอยละ 23.36 มความสอดคลองระดบปานกลาง โดยเหนวาเปนการบรณาการมาตรการและโครงการของหลายหนวยงาน ท าใหลดความซ าซอน และ เพมประสทธภาพในการชวยเหลอผประสบภยไดทวถงมากขน และรอยละ 1.56 เหนวามความสอดคลองระดบนอย เพราะเหนวาเปนเพยงการรวมโครงการชวยเหลอยงขาดการประเมนความตองการจากระดบ พนทขนมา

ในสวนของมาตรการท 4 ความสอดคลองของโครงการชมชนกบสภาพปญหาในพนท ประธาน ศบกต. ผน ากลมทเสนอโครงการ และเกษตรกร ไดใหความเหนในภาพรวมวามความสอดคลองกบสภาพปญหาของชมชนในระดบมากทคาคะแนน 4.17 ซงสวนใหญ รอยละ 83.15 ใหความเหนวาเหมาะสมอยในระดบมากถงมากทสด ซงมเหตผลไปในทศทางเดยวกนวาโครงการไดเกดจากความตองการของชมชน โดยการรวมคด รวมท า และผลประโยชนเกดกบชมชนเปนหลก ในสวนทเหนวาสอดคลองระดบปานกลางถงนอยทสด เนองจากเหนวาประโยชนอาจยงไมทวถงเกษตรกรทกกลมในชมชน บางโครงการยงไมใชความตองการอนดบแรก แตดวยเงอนไข และชวงเวลาการด าเนนงานท าใหตองเรงเสนอโครงการไปกอน

5) การรบรรบทราบสถานการณภยแลงและมาตรการใหความชวยเหลอจากภาครฐ เกษตรกร รอยละ 93.64 รบทราบสถานการณและมาตรการชวยเหลอ สวนทเหลอ รอยละ 6.36 ไมทราบหรอมขอมล ไมชดเจน ในสวนของการรบรในรายละเอยดมาตรการชวยเหลอ พบวา มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชน มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภย และมาตรการท 5 การเพมประสทธภาพการใชน า เปนมาตรการทเกษตรกรรบรรบทราบในล าดบตนๆ

6) การยอมรบการปรบเปลยนการผลตในชวงทมปญหาภยแลง เกษตรกรในเขตลมน าเจาพระยา รอยละ 29.97 มการปรบเปลยนการผลตและปรบตว โดยท าการเกษตรอยางอนทดแทนหรอ ท าเสรมจากกจกรรมทท าอยเดม เพอลดความเสยงจากความเสยหายของผลผลตและเปนการหารายไดเสรม

- 55 -

ไดแก การปลกพชผกสวนครว เชน ผกคะนา ตนหอม การปลกพชตระกลถว เชน ถวเขยว ถงลสง หรอ ท าอาชพเสรมอนๆ ทงในภาคเกษตรและนอกภาคเกษตร ในสวนทไมไดปรบเปลยน รอยละ 70.03 มเหตผลจากปจจยหลายอยาง เชน พนทการเกษตรเปนทเชาตองเสยงท าการผลต ยงไมคนเคยกบการท าการผลตอยางอน ไมอยากเสยงปลกพชอนในภาวะทมความแหงแลงมาก รวมทงยงไมแนใจในเรองของตลาดรบซ อผลผลตวา มรองรบจรงหรอไม เปนตน ทงน ปจจยทเกษตรกรเหนวามผลตอการปรบเปลยนการผลต 5 อนดบแรก ไดแก (1) การมแหลงน าเพยงพอในการท าการเกษตร (2) รายไดหรอผลตอบแทนทคมคาจากการผลต (3) การจดการหรอความยากงายในการผลต (4) มตลาดรบซอผลผลต และ (5) ตนทนการผลตทไมสงมาก ส าหรบปจจยอนๆ ทเหนวามผลรองลงมา เชน การไดรบการสนบสนนจากภาครฐ ระยะเวลาทจะไดรบผลผลต และสภาพแวดลอมตางๆ ในพนท เชน สภาพดน ภมอากาศ เปนตน ทงน ขอมลเกยวกบปจจยตางๆ เปนสงจ าเปนทจะตองท าใหเกษตรกรไดรบทราบหรอเขาถงแหลงขอมล เพอใชประกอบการตดสนใจในการท าการผลตทางการเกษตร 7) การไดรบประโยชนจากมาตรการตางๆ เกษตรกรกลมทรบทราบมาตรการชวยเหลอตางๆ ไดรบประโยชนหรอการชวยเหลอในมาตรการ 3 อนดบแรก ไดแก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชน มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภย และมาตรการท 8 มาตรการอนๆ ทรอยละ 90.78 81.53 และ 67.02 ตามล าดบ ซง 3 มาตรการดงกลาวมการด าเนนการคลอบคลมในพนททวประเทศ สวนมาตรการอนๆ การไดรบประโยชนหรอการชวยเหลอยงอยในวงจ ากดเฉพาะพนท

8) ผลจากการด าเนนมาตรการชวยเหลอ คาดวามเกษตรกรและประชาชนไดรบประโยชนจากมาตรการแกไขปญหาวกฤตภยแลงกวา 6.7 ลานคน ซงจากมาตรการหลกทกระทรวงเกษตรและสหกรณรบผดชอบ ไดมสวนชวยลดรายจายและเพมรายไดใหแกเกษตรกร ดงน

8.1) การลดรายจายและสรางรายได มาตรการท 1 เกษตรกรทไดรบการสนบสนนปจจยการผลต จ านวน 385,137 ราย

ซงในสวนทน าปจจยการผลตมาใชและไดรบผลผลตแลว เชน พชผกสวนครว ถว ขาวโพด เหด ปลาดก ไกไข และเปดไข ไดรบผลผลตคดเปนมลคาประมาณ 5,564 บาทตอครวเรอน จากการจ าหนายในชมชนและ การบรโภคของครวเรอน

มาตรการท 3 เกษตรกรทไดรบการจางงานเพอสรางรายไดของกรมชลประทาน จ านวน 146,677 ราย หรอคดเปน 10,090,781 คน-วน มรายไดเฉลย 18,350 บาทตอราย ไดน าไปใชเพอ การอปโภคบรโภค รอยละ 63.77 คาเลาเรยนบตร รอยละ 13.11 ลงทนทางการเกษตร รอยละ 9.28 ช าระหน รอยละ 8.45 และเกบออม รอยละ 5.39

มาตรการท 4 เกษตรกรทเขารวมเปนแรงงานในโครงการของชมชน จ านวน 452,092 ราย หรอคดเปน 4,520,000 คน-วน มรายไดอยในชวง 3,000 - 6,860 บาทตอราย ซงน าไปใชเพออปโภคบรโภค รอยละ 62.51 ลงทนทางการเกษตร รอยละ 15.95 คาเลาเรยนบตร รอยละ 10.37 ช าระหน รอยละ 5.96 และเกบออม รอยละ 5.21

- 56 -

8.2) เงนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจ มาตรการท 3 กระแสเงนหมนเวยนจากการจางงานของกรมชลประทานในระบบเศรษฐกจ

ภาพรวม 2,546.45 ลานบาท คดเปนรอยละ 83.99 ของงบประมาณทเบกจาย (3,031.78 ลานบาท) มาตรการท 4 มโครงการของชมชนเกดขน 8,081 โครงการ จากประมาณ 3,000 ต าบล

ใน 75 จงหวดทวประเทศ มเกษตรกรไดรบประโยชน 2.3 ลานราย โดยในชวงระหวางด าเนนงานโครงการ มกระแสเงนหมนเวยนจากการจางงานและการจดซอวสดของโครงการในระบบเศรษฐกจระดบชมชน ประมาณ 2,377.21 ลานบาท และระบบเศรษฐกจระดบจงหวดประมาณ 3,888.49 ลานบาท หรอคดเปน รอยละ 52.77 และ 86.32 ตามล าดบของงบประมาณทเบกจาย (4,504.79 ลานบาท)

9) ความพงพอใจตอการด าเนนงาน เกษตรกรมความพงพอใจระดบมากตอการด าเนนงาน ในภาพรวม 8 มาตรการหลก ทคาคะแนน 3.58 โดยมาตรการ 3 อนดบแรกทเกษตรกรพงพอใจในระดบมาก ไดแก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชนฯ มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน และมาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ มความพงพอใจในระดบมาก ทคาคะแนน 3.99 3.70 และ 3.51 ตามล าดบ

4.1.2 ขอคนพบ 1) การบรหารจดการมาตรการชวยเหลอตางๆ มการบรณาการงานหลายหนวยงาน และมการจดล าดบความส าคญในการบรรเทาความเดอดรอนใหเกษตรกร โดยครอบคลมเรองการลดรายจาย การสรางรายไดและสรางโอกาส ท าใหความชวยเหลอกระจายลงสในพนทชมชนตางๆ ในวงกวางทวประเทศ 2) จากสภาพอากาศและความแหงแลงในป 2559 มความรนแรงมาก การสนบสนนพนธพช พนธสตว เพอใหเกษตรกรผลตทดแทนการปลกขาวอาจท าใหผลผลตไมดเทาทควรจะเปน รวมทงความเรงดวนในการชวยเหลอ และปรมาณปจจยทสนบสนนในภาพรวมมจ านวนมาก ท าใหขนตอนการจดหาและสงมอบ ใหทนกบความตองการ ของเกษตรกรท าไดลาชา 3) การชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหน สามารถชวยเหลอเกษตรกรทมหนสนใหลดภาระคาใชจายไดบางสวน ส าหรบกรณการสนบสนนสนเชอหรอเงนทนยงเขาถงเกษตรกรทไดรบความเดอดรอน ไดนอย เนองจากสวนใหญตดเงอนไขดานภาระหนสนทเกษตรกรมอยเดมกบสถาบนการเงน 4) มาตรการท 3 และ 4 ซงมการจางแรงงานและการสนบสนนโครงการตามความตองการของชมชนเปนมาตรการทเกษตรกรพงพอใจเพราะไดรบประโยชนทนทจากการเขารวม แตควรมการกระจาย ใหทวถงทกกลมทมความตองการในชมชน 5) การเสนอโครงการตามความตองการของชมชน ภายใตมาตรการท 4 ผน ากลมบางสวน เหนวา หลกเกณฑ เงอนไข โครงการไมชดเจนมการปรบเปลยนและเพมเตมมาในภายหลง เชน ลกษณะกจกรรมโครงการ การก าหนดคาแรงงาน หลกฐานการใชพนท เปนตน ท าใหตองมการแกไขเอกสารและเตรยมหลกฐานเพม ซงบางชมชนไมสามารถเตรยมไดทน

- 57 -

6) ในชวงวกฤตภยแลง ป 2558 – 2559 ภาครฐมหลายมาตรการหรอโครงการความชวยเหลอทไปสนบสนนแกชมชนโดยตรงจ านวนมาก ทงน มขอสงเกตวาการกระจายความชวยเหลอหรอผลประโยชนภายในชมชนอาจมการกระจกตวเพยงบางกลมหรอบางพนทภายในชมชน ซงหนวยงานทเกยวของระดบต าบลหรออ าเภอควรพจารณาในประเดนการกระจายความชวยเหลอหรอความทวถงดวย 7) การประชาสมพนธใหเกษตรกรรบทราบขอมลขาวสารนโยบายของรฐบาล โดยใชสอโทรทศนเปนการเผยแพร ขอมลไดเขาถงประชาชนทวไปในวงกวาง อยางไรกตามผน าชมชนถอเปนสอบคคลทมบทบาทมากตอเกษตรกรเปาหมาย ในการใหไดรบทราบโครงการ และเขาถงนโยบายการชวยเหลอของรฐ

4.2 ขอเสนอแนะ

4.2.1 ขอเสนอแนะส าหรบหนวยงานปฏบต 1) การสนบสนนปจจยการผลตเพอชวยเหลอเกษตรกร ใหมการปลกพชใชน านอยหรอกจกรรมการเกษตรอนๆ ควรพจารณาความเหมาะสมของสภาพพนทเปาหมายและความตองการของตลาดในภาพรวม โดยค านงถงปจจยทมผลตอการปรบเปลยน เชน แหลงน าในการท าการเกษตร รายได/ผลตอบแทน ตนทน และความยงยากในการผลต เปนตน 2) ควรมการชแจง สรางความเขาใจ และความตระหนกตอผน าชมชนใหทราบถงเจตนารมณ ของนโยบายและมาตรการของรฐทตองการชวยเหลอเกษตรกรอยางทวถง 3) ควรมการพฒนาศกยภาพศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล (ศบกต.) ในดานการจดท าแผนงานหรอโครงการของชมชน โดยเฉพาะการวเคราะหปญหาและความคมคาของโครงการ ส าหรบเปนทปรกษาใหกบกลมเกษตรกรในการจดท าโครงการตางๆ เพอการขอสนบสนนงบประมาณจากภาครฐในอนาคต 4) ควรมความชดเจนดานหลกเกณฑเงอนไขโครงการ การสรางการรบร และความเขาใจแกเจาหนาท ผปฏบตงาน และเกษตรกรกลมเปาหมาย 5) กจกรรมการจางงานในชมชน ควรใหมกระจายครอบคลมและสอดคลองกบชวงอายแรงงานทมความจ าเปนในการสรางรายไดทดแทนการท าการเกษตร

4.2.2 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1) การบรหารจดการสถานการณภยพบต เชน ภยแลง อทกภย และวาตภย ในอนาคต ควรมลกษณะ การบรณาการเชนเดยวกบคณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 เพราะถอวามความเหมาะสมและครอบคลมภารกจตงแตการเตรยมการปองกน การบรรเทาทกข และฟนฟใหกลบสภาวะปกต เนองจากสภาพแวดลอมและสถานการณภยพบตในปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรงขน 2) ควรมการพจารณาอนมตกรอบงบประมาณเบองตนไวเปนหลกการ ส าหรบการด าเนนการมาตรการชวยเหลอตางๆ เมอทราบผลการประเมนสถานการณวาจะเกดผลกระทบจากภยพบต เพอใหหนวยงานปฏบตสามารถน าไปใชจายไดทนตอสถานการณทจะเกดขน

- 56 -

8.2) เงนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจ มาตรการท 3 กระแสเงนหมนเวยนจากการจางงานของกรมชลประทานในระบบเศรษฐกจ

ภาพรวม 2,546.45 ลานบาท คดเปนรอยละ 83.99 ของงบประมาณทเบกจาย (3,031.78 ลานบาท) มาตรการท 4 มโครงการของชมชนเกดขน 8,081 โครงการ จากประมาณ 3,000 ต าบล

ใน 75 จงหวดทวประเทศ มเกษตรกรไดรบประโยชน 2.3 ลานราย โดยในชวงระหวางด าเนนงานโครงการ มกระแสเงนหมนเวยนจากการจางงานและการจดซอวสดของโครงการในระบบเศรษฐกจระดบชมชน ประมาณ 2,377.21 ลานบาท และระบบเศรษฐกจระดบจงหวดประมาณ 3,888.49 ลานบาท หรอคดเปน รอยละ 52.77 และ 86.32 ตามล าดบของงบประมาณทเบกจาย (4,504.79 ลานบาท)

9) ความพงพอใจตอการด าเนนงาน เกษตรกรมความพงพอใจระดบมากตอการด าเนนงาน ในภาพรวม 8 มาตรการหลก ทคาคะแนน 3.58 โดยมาตรการ 3 อนดบแรกทเกษตรกรพงพอใจในระดบมาก ไดแก มาตรการท 4 โครงการตามความตองการของชมชนฯ มาตรการท 7 การเสรมสรางสขภาพและความปลอดภยในชวตและทรพยสน และมาตรการท 8 การสนบสนนอนๆ มความพงพอใจในระดบมาก ทคาคะแนน 3.99 3.70 และ 3.51 ตามล าดบ

4.1.2 ขอคนพบ 1) การบรหารจดการมาตรการชวยเหลอตางๆ มการบรณาการงานหลายหนวยงาน และมการจดล าดบความส าคญในการบรรเทาความเดอดรอนใหเกษตรกร โดยครอบคลมเรองการลดรายจาย การสรางรายไดและสรางโอกาส ท าใหความชวยเหลอกระจายลงสในพนทชมชนตางๆ ในวงกวางทวประเทศ 2) จากสภาพอากาศและความแหงแลงในป 2559 มความรนแรงมาก การสนบสนนพนธพช พนธสตว เพอใหเกษตรกรผลตทดแทนการปลกขาวอาจท าใหผลผลตไมดเทาทควรจะเปน รวมทงความเรงดวนในการชวยเหลอ และปรมาณปจจยทสนบสนนในภาพรวมมจ านวนมาก ท าใหขนตอนการจดหาและสงมอบ ใหทนกบความตองการ ของเกษตรกรท าไดลาชา 3) การชะลอหรอขยายระยะเวลาช าระหน สามารถชวยเหลอเกษตรกรทมหนสนใหลดภาระคาใชจายไดบางสวน ส าหรบกรณการสนบสนนสนเชอหรอเงนทนยงเขาถงเกษตรกรทไดรบความเดอดรอน ไดนอย เนองจากสวนใหญตดเงอนไขดานภาระหนสนทเกษตรกรมอยเดมกบสถาบนการเงน 4) มาตรการท 3 และ 4 ซงมการจางแรงงานและการสนบสนนโครงการตามความตองการของชมชนเปนมาตรการทเกษตรกรพงพอใจเพราะไดรบประโยชนทนทจากการเขารวม แตควรมการกระจาย ใหทวถงทกกลมทมความตองการในชมชน 5) การเสนอโครงการตามความตองการของชมชน ภายใตมาตรการท 4 ผน ากลมบางสวน เหนวา หลกเกณฑ เงอนไข โครงการไมชดเจนมการปรบเปลยนและเพมเตมมาในภายหลง เชน ลกษณะกจกรรมโครงการ การก าหนดคาแรงงาน หลกฐานการใชพนท เปนตน ท าใหตองมการแกไขเอกสารและเตรยมหลกฐานเพม ซงบางชมชนไมสามารถเตรยมไดทน

- 57 -

6) ในชวงวกฤตภยแลง ป 2558 – 2559 ภาครฐมหลายมาตรการหรอโครงการความชวยเหลอทไปสนบสนนแกชมชนโดยตรงจ านวนมาก ทงน มขอสงเกตวาการกระจายความชวยเหลอหรอผลประโยชนภายในชมชนอาจมการกระจกตวเพยงบางกลมหรอบางพนทภายในชมชน ซงหนวยงานทเกยวของระดบต าบลหรออ าเภอควรพจารณาในประเดนการกระจายความชวยเหลอหรอความทวถงดวย 7) การประชาสมพนธใหเกษตรกรรบทราบขอมลขาวสารนโยบายของรฐบาล โดยใชสอโทรทศนเปนการเผยแพร ขอมลไดเขาถงประชาชนทวไปในวงกวาง อยางไรกตามผน าชมชนถอเปนสอบคคลทมบทบาทมากตอเกษตรกรเปาหมาย ในการใหไดรบทราบโครงการ และเขาถงนโยบายการชวยเหลอของรฐ

4.2 ขอเสนอแนะ

4.2.1 ขอเสนอแนะส าหรบหนวยงานปฏบต 1) การสนบสนนปจจยการผลตเพอชวยเหลอเกษตรกร ใหมการปลกพชใชน านอยหรอกจกรรมการเกษตรอนๆ ควรพจารณาความเหมาะสมของสภาพพนทเปาหมายและความตองการของตลาดในภาพรวม โดยค านงถงปจจยทมผลตอการปรบเปลยน เชน แหลงน าในการท าการเกษตร รายได/ผลตอบแทน ตนทน และความยงยากในการผลต เปนตน 2) ควรมการชแจง สรางความเขาใจ และความตระหนกตอผน าชมชนใหทราบถงเจตนารมณ ของนโยบายและมาตรการของรฐทตองการชวยเหลอเกษตรกรอยางทวถง 3) ควรมการพฒนาศกยภาพศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล (ศบกต.) ในดานการจดท าแผนงานหรอโครงการของชมชน โดยเฉพาะการวเคราะหปญหาและความคมคาของโครงการ ส าหรบเปนทปรกษาใหกบกลมเกษตรกรในการจดท าโครงการตางๆ เพอการขอสนบสนนงบประมาณจากภาครฐในอนาคต 4) ควรมความชดเจนดานหลกเกณฑเงอนไขโครงการ การสรางการรบร และความเขาใจแกเจาหนาท ผปฏบตงาน และเกษตรกรกลมเปาหมาย 5) กจกรรมการจางงานในชมชน ควรใหมกระจายครอบคลมและสอดคลองกบชวงอายแรงงานทมความจ าเปนในการสรางรายไดทดแทนการท าการเกษตร

4.2.2 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1) การบรหารจดการสถานการณภยพบต เชน ภยแลง อทกภย และวาตภย ในอนาคต ควรมลกษณะ การบรณาการเชนเดยวกบคณะกรรมการอ านวยการบรณาการแกไขปญหาวกฤตภยแลง ป 2558/59 เพราะถอวามความเหมาะสมและครอบคลมภารกจตงแตการเตรยมการปองกน การบรรเทาทกข และฟนฟใหกลบสภาวะปกต เนองจากสภาพแวดลอมและสถานการณภยพบตในปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรงขน 2) ควรมการพจารณาอนมตกรอบงบประมาณเบองตนไวเปนหลกการ ส าหรบการด าเนนการมาตรการชวยเหลอตางๆ เมอทราบผลการประเมนสถานการณวาจะเกดผลกระทบจากภยพบต เพอใหหนวยงานปฏบตสามารถน าไปใชจายไดทนตอสถานการณทจะเกดขน

- 58 -

3) ควรผลกดนใหมการสนบสนนโครงการตามแผนพฒนาการเกษตรของชมชนทเสนอขนมา จากศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยประจ าต าบล (ศบกต.) ในฐานะองคกรดานการเกษตรในชมชนอยางตอเนอง โดยจดสรรงบประมาณใหแกจงหวดโดยตรงหรอจดสรรในลกษณะกองทนพฒนาการเกษตร มคณะกรรมการระดบจงหวดและระดบอ าเภอพจารณา เพอสงเสรมการใหชมชนมสวนรวมในการพฒนาและแกปญหาในพนทอกทางหนงดวย 4) ควรใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามามสวนรวมในการสนบสนนงบประมาณ เพอการแกปญหา และการขยายผลการพฒนาการเกษตรของชมชนตอไป

- 59 -

บรรณานกรม

เกษม ศรสโขดม. 2550. การประเมนผลโครงการ. กรงเทพฯ: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. คณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ (ค.ต.ป.). (2559). รายงานผลการตดตาม ตรวจสอบ

และประเมนผลโครงการสรางรายไดและพฒนาการเกษตรแกชมชนเพอบรรเทาปญหาภยแลง. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.).

จรวฒน ชนะ. (2559). บทวเคราะหทางเศรษฐกจ: ฝนจะมา แลงจะไป ผลภยแลงจะหายไปหรอไม [ออนไลน].

เขาถงจาก: https://www.bot.or.th/Thai/ResearchAndPublications/DocLib_/Article07_06_59.pdf (วนทสบคนขอมล: 1 ธนวาคม 2559).

สมหวง พยานวฒน. (2544).วธวทยาการประเมนศาสตรแหงคณคา (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. ส านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2559). ผลการด าเนนงานการแกไขปญหาวกฤตภยแลง.

กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ. ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2546). รายงานฉบบสมบรณโครงการประเมนผลการใหความชวยเหลอ

เกษตรกรผประสบภยธรรมชาต. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ. ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2558). การประเมนผลโครงการสรางรายไดและพฒนาการเกษตร

แกชมชนเพอบรรเทาปญหาภยแลง. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ. Rensis Likert. (1932). A Technique for the Measurement of Attitudes. Archives of Psychology.

Columbia University.

- 58 -

3) ควรผลกดนใหมการสนบสนนโครงการตามแผนพฒนาการเกษตรของชมชนทเสนอขนมา จากศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยประจ าต าบล (ศบกต.) ในฐานะองคกรดานการเกษตรในชมชนอยางตอเนอง โดยจดสรรงบประมาณใหแกจงหวดโดยตรงหรอจดสรรในลกษณะกองทนพฒนาการเกษตร มคณะกรรมการระดบจงหวดและระดบอ าเภอพจารณา เพอสงเสรมการใหชมชนมสวนรวมในการพฒนาและแกปญหาในพนทอกทางหนงดวย 4) ควรใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามามสวนรวมในการสนบสนนงบประมาณ เพอการแกปญหา และการขยายผลการพฒนาการเกษตรของชมชนตอไป

- 59 -

บรรณานกรม

เกษม ศรสโขดม. 2550. การประเมนผลโครงการ. กรงเทพฯ: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. คณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ (ค.ต.ป.). (2559). รายงานผลการตดตาม ตรวจสอบ

และประเมนผลโครงการสรางรายไดและพฒนาการเกษตรแกชมชนเพอบรรเทาปญหาภยแลง. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.).

จรวฒน ชนะ. (2559). บทวเคราะหทางเศรษฐกจ: ฝนจะมา แลงจะไป ผลภยแลงจะหายไปหรอไม [ออนไลน].

เขาถงจาก: https://www.bot.or.th/Thai/ResearchAndPublications/DocLib_/Article07_06_59.pdf (วนทสบคนขอมล: 1 ธนวาคม 2559).

สมหวง พยานวฒน. (2544).วธวทยาการประเมนศาสตรแหงคณคา (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. ส านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2559). ผลการด าเนนงานการแกไขปญหาวกฤตภยแลง.

กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ. ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2546). รายงานฉบบสมบรณโครงการประเมนผลการใหความชวยเหลอ

เกษตรกรผประสบภยธรรมชาต. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ. ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2558). การประเมนผลโครงการสรางรายไดและพฒนาการเกษตร

แกชมชนเพอบรรเทาปญหาภยแลง. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ. Rensis Likert. (1932). A Technique for the Measurement of Attitudes. Archives of Psychology.

Columbia University.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก 1. หนงสอส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ดวนทสด ท กษ 1302/ว2477 ลงวนท 6 กรกฎาคม 2559

เรอง สรปผลการประเมนผลโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบ จากภยแลง ป 2558/59 ชวงระหวางการด าเนนงานโครงการ

2. หนงสอส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ดวนทสด ท กษ 1302/ว3981 ลงวนท 3 พฤศจกายน 2559

เรอง สรปการประเมนผลภาพรวมโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59

ภาคผนวก ก 1. หนงสอส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ดวนทสด ท กษ 1302/ว2477 ลงวนท 6 กรกฎาคม 2559

เรอง สรปผลการประเมนผลโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบ จากภยแลง ป 2558/59 ชวงระหวางการด าเนนงานโครงการ

2. หนงสอส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ดวนทสด ท กษ 1302/ว3981 ลงวนท 3 พฤศจกายน 2559

เรอง สรปการประเมนผลภาพรวมโครงการบรณาการมาตรการชวยเหลอเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากภยแลง ป 2558/59

- 65 -

- 65 -

- 66 -

- 67 -

- 66 -

- 67 -

- 68 -

- 69 -

พลเอก

- 68 -

- 69 -

พลเอก

ภาคผนวก ข ประมวลภาพการลงพนทส ารวจขอมล

ภาคผนวก ข ประมวลภาพการลงพนทส ารวจขอมล

- 73 -

ประมวลภาพการลงพนทส ารวจขอมล

ภาพท 1 ปายประชาสมพนธโครงการฯ มาตรการท 4 อ.บานนา จ.นครนายก (สศท.6)

ภาพท 2 เกษตรกรเขารวมกจกรรมการท าไมกวาด อ.บานนา จ.นครนายก (สศท.6)

ภาพท 3 สมภาษณเกษตรกรทเขารวมโครงการ มาตรการท 1 อ.โคกเจรญ จ.ลพบร (สศท.7)

ภาพท 4 ผลผลตเหดทเกษตรกรไดรบจากโครงการ อ.โคกเจรญ จ.ลพบร (สศท.7)

ภาพท 5 สมภาษณเกษตรกรทเขารวมโครงการ มาตรการท 4 ลานตากผลผลต อ.วดสงห จ.ชยนาท (สศท.7)

ภาพท 6 พนทด าเนนการจดท าลานตากผลผลต อ.วดสงห จ.ชยนาท (สศท.7)

- 73 -

ประมวลภาพการลงพนทส ารวจขอมล

ภาพท 1 ปายประชาสมพนธโครงการฯ มาตรการท 4 อ.บานนา จ.นครนายก (สศท.6)

ภาพท 2 เกษตรกรเขารวมกจกรรมการท าไมกวาด อ.บานนา จ.นครนายก (สศท.6)

ภาพท 3 สมภาษณเกษตรกรทเขารวมโครงการ มาตรการท 1 อ.โคกเจรญ จ.ลพบร (สศท.7)

ภาพท 4 ผลผลตเหดทเกษตรกรไดรบจากโครงการ อ.โคกเจรญ จ.ลพบร (สศท.7)

ภาพท 5 สมภาษณเกษตรกรทเขารวมโครงการ มาตรการท 4 ลานตากผลผลต อ.วดสงห จ.ชยนาท (สศท.7)

ภาพท 6 พนทด าเนนการจดท าลานตากผลผลต อ.วดสงห จ.ชยนาท (สศท.7)

- 74 -

ภาพท 9 พนทด าเนนการโรงปยชมชน มาตรการท 4 อ.ไชยา จ.สราษฎรธาน (สศท.8)

ภาพท 11 โครงการเพาะเหดจากทะลายปาลม มาตรการท 4 อ.ไชยา จ.สราษฎรธาน (สศท.8)

ภาพท 7 สมภาษณเกษตรกร มาตรการท 3 พนท อ.ทาศาลา และ อ.สชล จ.นครศรธรรมราช (สศท.8)

ภาพท 8 พนทด าเนนการขดลอกคลองชลประทาน อ.ทาศาลา และ อ.สชล จ.นครศรธรรมราช (สศท.8)

ภาพท 10 พนทด าเนนการโรงปยชมชน อ.ไชยา จ.สราษฎรธาน (สศท.8)

ภาพท 12 ผลผลตจากโครงการเพาะเหดจากทะลายปาลม อ.ไชยา จ.สราษฎรธาน (สศท.8)

- 75 -

ภาพท 13 โครงการสงเสรมการเลยงไกไข มาตรการท 4 อ.โพธาราม จ.ราชบร (สศท.10)

ภาพท 14 โครงการแปรรปผลผลตทางการเกษตร มาตรการท 4 อ.โพธาราม จ.ราชบร (สศท.10)

ภาพท 15 การจางแรงงานของชลประทาน มาตรการท 3 อ.กนทรารมย จ.ศรสะเกษ (สศท.11)

ภาพท 16 สมภาษณผเขารวมเปนแรงงานของชลประทาน (สศท.11)

ภาพท 17 โครงการเลยงไกด าเสรมสรางอาชพ มาตรการท 4 อ.เขาคอ จ.เพชรบรณ (ศปผ.)

ภาพท 18 โครงการเลยงไกด าเสรมสรางอาชพ อ.เขาคอ จ.เพชรบรณ (ศปผ.)

- 74 -

ภาพท 9 พนทด าเนนการโรงปยชมชน มาตรการท 4 อ.ไชยา จ.สราษฎรธาน (สศท.8)

ภาพท 11 โครงการเพาะเหดจากทะลายปาลม มาตรการท 4 อ.ไชยา จ.สราษฎรธาน (สศท.8)

ภาพท 7 สมภาษณเกษตรกร มาตรการท 3 พนท อ.ทาศาลา และ อ.สชล จ.นครศรธรรมราช (สศท.8)

ภาพท 8 พนทด าเนนการขดลอกคลองชลประทาน อ.ทาศาลา และ อ.สชล จ.นครศรธรรมราช (สศท.8)

ภาพท 10 พนทด าเนนการโรงปยชมชน อ.ไชยา จ.สราษฎรธาน (สศท.8)

ภาพท 12 ผลผลตจากโครงการเพาะเหดจากทะลายปาลม อ.ไชยา จ.สราษฎรธาน (สศท.8)

- 75 -

ภาพท 13 โครงการสงเสรมการเลยงไกไข มาตรการท 4 อ.โพธาราม จ.ราชบร (สศท.10)

ภาพท 14 โครงการแปรรปผลผลตทางการเกษตร มาตรการท 4 อ.โพธาราม จ.ราชบร (สศท.10)

ภาพท 15 การจางแรงงานของชลประทาน มาตรการท 3 อ.กนทรารมย จ.ศรสะเกษ (สศท.11)

ภาพท 16 สมภาษณผเขารวมเปนแรงงานของชลประทาน (สศท.11)

ภาพท 17 โครงการเลยงไกด าเสรมสรางอาชพ มาตรการท 4 อ.เขาคอ จ.เพชรบรณ (ศปผ.)

ภาพท 18 โครงการเลยงไกด าเสรมสรางอาชพ อ.เขาคอ จ.เพชรบรณ (ศปผ.)

- 76 -

ภาพท 19 โครงการวางทอสงน าเพอการเกษตร มาตรการท 4 อ.ทาล จ.เลย (ศปผ.)

ภาพท 20 โครงการสงเสรมการเลยงปลา มาตรการท 4 อ.นคมค าสรอย จ.มกดาหาร (ศปผ.)

ภาพท 22 โครงการสงเสรมอาชพเกษตรกร อ.เมอง จ.นาน (ศปศ.)

ภาพท 21 สมภาษณเกษตรกรผเขารวมโครงการ ในพนท จ.แพร (ศปศ.)

ภาพท 23 โครงการผลตปย มาตรการท 4 อ.หวตะพาน จ.อ านาจเจรญ (ศปผ.)

ภาพท 24 โครงการผลตปย อ.หวตะพาน จ.อ านาจเจรญ (ศปผ.)

ภาคผนวก ค ขอมลทวไปของเกษตรกรทตกเปนตวอยาง

- 76 -

ภาพท 19 โครงการวางทอสงน าเพอการเกษตร มาตรการท 4 อ.ทาล จ.เลย (ศปผ.)

ภาพท 20 โครงการสงเสรมการเลยงปลา มาตรการท 4 อ.นคมค าสรอย จ.มกดาหาร (ศปผ.)

ภาพท 22 โครงการสงเสรมอาชพเกษตรกร อ.เมอง จ.นาน (ศปศ.)

ภาพท 21 สมภาษณเกษตรกรผเขารวมโครงการ ในพนท จ.แพร (ศปศ.)

ภาพท 23 โครงการผลตปย มาตรการท 4 อ.หวตะพาน จ.อ านาจเจรญ (ศปผ.)

ภาพท 24 โครงการผลตปย อ.หวตะพาน จ.อ านาจเจรญ (ศปผ.)

ภาคผนวก ค ขอมลทวไปของเกษตรกรทตกเปนตวอยาง

- 79 -

ขอมลทวไปของเกษตรกรทตกเปนตวอยาง

เกษตรกรทงในสวนทเขารวมด าเนนงานตามมาตรการท 1 , 3 , 4 และเกษตรกรทวไปทไดรบผล จากการด าเนนงานตามมาตรการทง 8 มาตรการหลกในภาพรวม สวนใหญ เปนเพศหญง รอยละ 56.23 และเพศชาย รอยละ 43.77 โดยมอายเฉลยอยท 51 ป มสมาชกในครวเรอน จ านวน 4 คนตอครวเรอน เปนแรงงานในภาคเกษตร จ านวน 2 คนตอครวเรอน มพนทท าการเกษตรเฉลย 20.27 ไรตอครวเรอน ส าหรบอาชพหลกพจารณาจากกจกรรมทสรางรายไดใหแกครวเรอนมากทสด พบวา สวนใหญท าการเกษตร คดเปนรอยละ 79.64 รองลงมาเปนการรบจางทวไป รอยละ 8.80 รบจางในภาคเกษตร รอยละ 5.24 คาขายหรอท าธรกจสวนตว รอยละ 3.78 และอาชพอนๆ รอยละ 2.54 เชน รบราชการ พนกงานองคการบรหารสวนต าบล เปนตน

ตารางผนวกท 1 ขอมลทวไปของเกษตรกรทตกเปนตวอยาง

รายการ เกษตรกร มาตรการท 1

เกษตรกร มาตรการท 3

เกษตรกร มาตรการท 4

เกษตรกรทวไป มาตรการอนๆ ภาพรวม

1. เพศ (รอยละ) - ชาย - หญง

53.73 46.27

63.71 36.29

41.03 58.97

42.11 57.89

43.77 56.23

2. อายเฉลย (ป) 54 45 51 52 51 3. สมาชกในครวเรอน (คน/ครวเรอน) 4 4 4 4 4 4. แรงงานในครวเรอนภาคเกษตร (คน/ครวเรอน) 2 2 2 2 2 5. พนทท าการเกษตรเฉลย (ไร/ครวเรอน) 26.99 20.02 18.56 20.81 20.27 6. อาชพหลกของครวเรอน (รอยละ) - ท าการเกษตร - รบจางในภาคเกษตร - รบจางทวไป - ธรกจสวนตว คาขาย - อนๆ (รบราชการ พนกงาน อบต.)

87.65 3.46 2.96 3.21 2.72

74.47 5.27 17.10 2.32 0.84

73.83 7.33 12.37 3.13 3.34

84.09 3.76 5.50 4.56 2.09

79.64 5.24 8.80 3.78 2.54

ทมา : จากการส ารวจ

- 79 -

ขอมลทวไปของเกษตรกรทตกเปนตวอยาง

เกษตรกรทงในสวนทเขารวมด าเนนงานตามมาตรการท 1 , 3 , 4 และเกษตรกรทวไปทไดรบผล จากการด าเนนงานตามมาตรการทง 8 มาตรการหลกในภาพรวม สวนใหญ เปนเพศหญง รอยละ 56.23 และเพศชาย รอยละ 43.77 โดยมอายเฉลยอยท 51 ป มสมาชกในครวเรอน จ านวน 4 คนตอครวเรอน เปนแรงงานในภาคเกษตร จ านวน 2 คนตอครวเรอน มพนทท าการเกษตรเฉลย 20.27 ไรตอครวเรอน ส าหรบอาชพหลกพจารณาจากกจกรรมทสรางรายไดใหแกครวเรอนมากทสด พบวา สวนใหญท าการเกษตร คดเปนรอยละ 79.64 รองลงมาเปนการรบจางทวไป รอยละ 8.80 รบจางในภาคเกษตร รอยละ 5.24 คาขายหรอท าธรกจสวนตว รอยละ 3.78 และอาชพอนๆ รอยละ 2.54 เชน รบราชการ พนกงานองคการบรหารสวนต าบล เปนตน

ตารางผนวกท 1 ขอมลทวไปของเกษตรกรทตกเปนตวอยาง

รายการ เกษตรกร มาตรการท 1

เกษตรกร มาตรการท 3

เกษตรกร มาตรการท 4

เกษตรกรทวไป มาตรการอนๆ ภาพรวม

1. เพศ (รอยละ) - ชาย - หญง

53.73 46.27

63.71 36.29

41.03 58.97

42.11 57.89

43.77 56.23

2. อายเฉลย (ป) 54 45 51 52 51 3. สมาชกในครวเรอน (คน/ครวเรอน) 4 4 4 4 4 4. แรงงานในครวเรอนภาคเกษตร (คน/ครวเรอน) 2 2 2 2 2 5. พนทท าการเกษตรเฉลย (ไร/ครวเรอน) 26.99 20.02 18.56 20.81 20.27 6. อาชพหลกของครวเรอน (รอยละ) - ท าการเกษตร - รบจางในภาคเกษตร - รบจางทวไป - ธรกจสวนตว คาขาย - อนๆ (รบราชการ พนกงาน อบต.)

87.65 3.46 2.96 3.21 2.72

74.47 5.27 17.10 2.32 0.84

73.83 7.33 12.37 3.13 3.34

84.09 3.76 5.50 4.56 2.09

79.64 5.24 8.80 3.78 2.54

ทมา : จากการส ารวจ