วารสารกรมวทยาศาสตรบรการ ปท 60 ฉบบท 189 35Department of Science Service

นำา เปนทรพยากร

ทมความสำาคญอยางยง

ตอสงมชวตทกชนด ไมวา

จะเปน คน สตว พชและ

จลนทรย ต างกใช นำา

ในการดำารงชวต มนษย

ใชนำาในการปลกพช เลยงสตว แปรรปสนคาเกษตร ใชในทาง

อตสาหกรรมหลากหลายประเภทรวมทงทางการแพทย และ

ดวยจำานวนประชากรโลกทเพมขนอยางรวดเรว ความตองการ

อปโภค บรโภค สนคาและบรการจงเพมขนตามลำาดบ ดวยเหตนเอง

ทำาใหทรพยากรนำาทมอย อยางพอเพยงไมสามารถตอบสนอง

ความตองการของมนษยได อยางเพยงพอ อกทงพฤตกรรม

ในการทำารายโลกอยางรนแรง กอใหเกดภาวะโลกรอนทรอนแรง

ในปจจบน และยงมผลตอการขาดแคลนนำาดวยเชนกน

Water footprint เปนตวชวดปรมาณการใชนำาทง

ทางตรงและทางออมของสนคาและบรการ เรมตงแตกระบวนการ

ผลตจนถงมอผ บรโภค สนคาทแสดงปรมาณการใชนำานอย

บงบอกถงความประหยดและคมคาไดดกวาสนคาทมปรมาณ

การใชนำามากกวา แนวคดนเรมโดยศาสตราจารย Arjen Y.

Hoekstra แหงประเทศเนเธอรแลนด และผอำานวยการของ

Water Footprint Network (WFN) รวมดวยเครอขายองคกร

พทกษสงแวดลอมเชน United Nations Educational Scientific

and Cultural Organization (UNESCO), International

Finance Corporation (IFC), World Wildlife Fund (WWF)

และ World Business Council for Sustainable Development

(WBCSD) ไดรวมกนศกษาบนทกขอมลการใชนำาของแตละ

ประเทศพบวา หลายประเทศนำาเขาสนคาทใชนำาในกระบวน

ผลตสง เชน ประเทศสหรฐอเมรกามยอดการใชนำาทางออมถง

2,842,000 ลตรตอคนตอป ในขณะทผสงออกหลกของโลก

อยางจน มยอดการใชนำาทางออม 1,071,000 ลตรตอคนตอป

ทวปอเมรกาเหนอและยโรปจะตองใชนำาประมาณ 1,825,000 ลตร

ตอคนตอป สวนผทบรโภคอาหารมงสวรตในแถบอฟรกานน

จะมการใชนำาเพยง 730,000 ลตรตอคนตอป

แหลงนำาในการคำานวณ Water footprint แบงออกเปน

3 ประเภท ไดแก

1. Green water footprint เปนปรมาณนำาทอยในรป

ของความชนในดน เนองจากนำาฝนทถกใชไปในกระบวนการผลต

2. Blue water footprint เปนปรมาณนำาจากแหลงนำา

ธรรมชาต ไดแก นำาผวดนและนำาใตดนทถกใชไปในกระบวนการผลต

3. Gray water footprint เปนปรมาณนำาทใชในการ

บำาบดนำาเสยทเกดในกระบวนการผลตใหเปนนำาดตามคามาตรฐาน

การคำานวณ Water footprint นอกจากปรมาณการใชนำา

ในแหลงนำาทง 3 ประเภทแลวยงขนอยกบอกหลากหลายปจจย

เชน กระบวนการผลตทแตกตางกนของแตละผผลต แหลงผลต

สนคาและบรการอยในประเทศทขาดแคลนนำาหรอไม ปรมาณ

นำาทใชและ/หรอปรมาณนำาเสยทปลอยออกมา ปจจบนมเอกสาร

เกยวกบ Water footprint อยหลายเลม เชน

• The Water Footprint Assessment Manual:

Setting the Global Standard, 2011 ซงสามารถ

ดาวนโหลดไดฟรจากอนเทอรเนตท http://www.

wa te r foo tp r i n t .o r g /downloads /The

WaterFootprintAssessmentManual.pdf

• ISO 14046 : Life cycle assessment -Water

footprint - Requirements and guidelines

ซงอยระหวางการพฒนา

สรร สาระ

การใชน�าอยางคมคากบ Water footprint

พชญาภา ราชธรรมมา*

_____________________________________________________________________________________________________________________

* นกวทยาศาสตรปฏบตการ โครงการเคม

วารสารกรมวทยาศาสตรบรการ ปท 60 ฉบบท 189 36 Department of Science Service

ปจจบนประเทศไทยไดมการศกษาและเตรยมความพรอม

ในเรองน ดงตวอยางโครงการตาง ๆ ของแตละหนวยงาน

แสดงในตารางขางลางน

สรร สาระ

จากขอมล water footprint ทำาใหเราสามารถเลอกใช

หรอบรโภคอาหารและสนคาทใชนำาในกระบวนการผลตนอยกวา

เพอเปนการลดปญหาการขาดแคลนนำาของโลก

ตวอยางปรมาณการใชนำาของสนคาเกษตรกรรมตาง ๆ แสดงดงภาพขางลางน

ธญพช เนอสตว เครองดม

ผลไม อน ๆ

ทมา http://www.waterfootprint.org

วารสารกรมวทยาศาสตรบรการ ปท 60 ฉบบท 189 37Department of Science Service

Water footprint เปนทางเลอกทเกดขนเพอใหทกคนได

ตระหนกถงการใชนำาทมอยอยางขาดแคลนใหเกดประโยชนและ

คมคาสงสด อกทงใหผบรโภคสามารถเลอกสนคาและบรการทใช

นำานอยทสด ทงนสนคาทแสดง Water footprint บนฉลากยง

สรร สาระ

สามารถเพมมลคาของสนคาได ซงในอนาคตประเทศไทยอาจจะ

ตองตดฉลาก Water footprint ตามทมาตรฐาน ISO 14046

กำาหนดถงแมวาขณะนยงคงเปนเพยงฉบบรางเทานน

หนวยงาน เรองศกษา

กรมชลประทาน ศกษาแนวคดในการบรหารจดการนำาสำาหรบขาวในประเทศไทยโดยอาศยหลกการวอเตอรฟตพรนท

สวทช การจดทำายทธศาสตรเพอเตรยมความพรอมในการรบมอจากผลกระทบ ดาน Water footprint ของประเทศไทย

การประเมนวอเตอรฟตพรนทของผลตภณฑปาลมนำามน ไบโอดเซล และผลตภณฑยางพารา

สถาบนอาหารรวมกบสำานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม โครงการวอเตอรฟตพรนทในอตสาหกรรมแปงขาว

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร การศกษาปรมาณการใชนำาของกระบวนการผลตเอทานอลจาก มนสำาปะหลงในประเทศไทย

วอเตอรฟตปรนทของขาวโพดเลยงสตว จงหวดนครสวรรค

มหาวทยาลยสงขลานครนทร การประเมนวอเตอรฟตปรนทของอตสาหกรรมยาง

มหาวทยาลยเชยงใหม การประเมนคารบอนและวอเตอรฟตพรนทของไบโอเอทานอลจากออยและมนสำาปะหลง

เอกสารอางอง

Water footprint network. Worldwide registration of the water footprint [Online] [cite dated November 2011] Available from Internet : http://www.waterfootprint.org/?page=files/productgallery&product.

กระทรวงอตสาหกรรมและสภาอตสาหกรรม. กรมโรงงานอตสาหกรรม. งานสมมนาวชาการ ประจำาป 2554 : สถานการณ Carbon footprint / Water footprint/ Eco-efficiency ในประเทศไทย. 2554. กรงเทพฯ : ศนยนทรรศการและการประชมไบเทค บางนา. [ออนไลน] [อางถงวนท 14 มนาคม 2555] เขาถงไดจาก : http://ftiweb.off.fti.or.th/iei/file/pdf/seminar2011/020954- 03.pdf.

ชนาธปกรณ พงศภญโญภาพ และ ธำารงรตน มงเจรญ. วอเตอรฟตพรนทของกระบวนการผลตเอทานอลจากมนสำาปะหลงในประเทศไทย. วศวกรรมสาร มก, มกราคม - มนาคม, เลมท 24, ฉบบท75, 2011 : 41-52. [ออนไลน] [อางถงวนท 13 ธนวาคม 2554] เขาถง ไดจาก : Available from Internet : http://www.ngosthailand.com/index.php?option

มนฑณ ยงวกล. วนนคณซอสนคาประหยดนำาหรอยง?. คด Creative Thailand, สงหาคม, 2554, vol. 2 no.11, หนา 16.

เอนจโอ ประเทศไทย. สงแวดลอม ประเทศรำารวยกำาลงเผชญหนาปญหาการขาดแคลนนำา. [ออนไลน] [อางถงวนท 13 ธนวาคม 2554] เขาถงไดจาก : http://www.ngosthailand.com/index.php?option=com_content&view=article&id=76: 2011-02-03-09-34-24&catid=35:2011-01-31-12-43-10&Itemid=2.