แผนการจัดการเร ียนรู้ที่ : 5 ชื่อวิชา เศรษฐกิจพอเพ ียง ...seco.agt.snru.ac.th/UserFiles/File/Unit

แผนการจดการเรยนรท : 5 ชอวชา : เศรษฐกจพอเพยง ชอหนวย ภมปญญาทองถนและการสรางเสรมภมปญญา คาบรวม 4 คาบ

92

หวขอเรอง 1.1 หลกการทสาคญของภมปญญาทองถน 1.2 การพฒนาภมปญญาทองถน 1.3 ความสมพนธของภมปญญาทองถนกบเศรษฐกจพอเพยง 1.4 ภมปญญาไทย

สาระสาคญ ภมปญญาทองถน หรอภมปญญาชาวบาน หมายถง ทกสงทกอยางทชาวบานคดขนไดเองและนามาใชในการแกปญหา เปนเทคนควธ เปนองคความรของชาวบาน ทงทางกวางและทางลกทชาวบานคดเอง ทาเอง โดยอาศยศกยภาพทมอยแกปญหาการดาเนนชวตในทองถนไดอยางเหมาะสมกบยคสมยความเหมอนกนของภมปญญาไทยและภมปญญาทองถน คอ เปนองคความร และเทคนคทนามาใชในการแกปญหาและการตดสนใจ ซงไดสบทอดและเชอมโยงมาอยางตอเนองตงแตอดตถงปจจบน การนาแนวคดเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชไดกลายเปนแนวทางการพฒนาภมปญญาทองถนอยางมดลยภาพโดยจะเหนวาเปนการเชอมโยงประสานสมพนธแหลงความรตางๆเขาดวยกนเพอแลกเปลยนขาวสารขอมลซงกนและกนในชมชนและนอกชมชนหรอในธรกจประเภทเดยวกนหรอธรกจตางประเภทกน ซงหลกการนจะกระตนจตสานกในการพฒนาเศรษฐกจไดโดยการแลกเปลยนความรและภมปญญาทองถนเพอสนบสนนการสรางองคความรใหมๆ รวมถงการระดมและประสานการใชทรพยากรมนษย วสดอปกรณ อาคารสถานทและเงนงบประมาณเพอใหหนวยงานตางๆสามารถใชทรพยากรรวมกนเพอใหเกดการพฒนาธรกจของชมชนอยางตอเนองและมประสทธภาพ

“โฮม สเตย”เปนสถานทจดขนเพอรองรบผมาศกษาดงานหมบานตนแบบเศรษฐกจพอเพยง มการจดกจกรรมนอนพกคางคนกบชาวบาน ทนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชกบชวตประจาวน ผศกษาดงานจะไดเรยนรจากประสบการณตรงของชาวบาน ทไมตองมการจดฉาก ภมปญญาไทย หมายถง ความร ความสามารถ ทกษะและเทคนคการตดสนใจ ผลตผลงานของบคคล อนเกดจากการสะสมองค-ความรทกดานทผานกระบวนการสบทอด พฒนาปรบปรง และเลอกสรรมาแลวเปนอยางดสามารถแกไขปญหา และพฒนาวถชวตของคนไทยไดอยางเหมาะสมกบยคสมย

สมรรถนะผลการเรยนรทคาดหวง 1. นกศกษาทราบหลกการทสาคญของภมปญญาทองถน การพฒนาภมปญญาทองถน และความสมพนธของภมปญญาทองถนกบเศรษฐกจพอเพยง 2. นกศกษารจกภมปญญาไทย 3. ใหความรวมมอในการจดกจกรรม

จดประสงคการเรยนร จดประสงคทวไป (จดประสงคปลายทาง) 1. ทราบหลกการทสาคญของภมปญญาทองถน การพฒนาภมปญญาทองถน และความสมพนธของภมปญญาทองถนกบเศรษฐกจพอเพยง 2. รจกภมปญญาไทย


93

จดประสงคเชงพฤตกรรม (จดประสงคนาทาง) 1. บอกหลกการทสาคญของภมปญญาทองถนได 2. ยกตวอยางการพฒนาภมปญญาทองถนได 3. บอกความสมพนธของภมปญญาทองถนกบเศรษฐกจพอเพยงได 4. ยกตวอยางภมปญญาไทยได

5. มความรบผดชอบตอหนาท การใหความรวมมอในการปฏบตกจกรรม เนอหาสาระ

1. เรอง หลกการทสาคญของภมปญญาทองถน - ความหมายของภมปญญาทองถน

- ประเภทของภมปญญาทองถน - กระบวนการถายทอดภมปญญาทองถน - ความสาคญของภมปญญาทองถน - แนวทางในการอนรกษภมปญญาทองถนของไทย - ปจจยทมอทธพลตอการสรางสรรคภมปญญาทองถน

2. เรอง การพฒนาภมปญญาทองถน - แนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบธรกจชมชน - ธรกจชมชนฐานรากทยงยน - ความสาเรจของธรกจชมชน

3. เรอง ความสมพนธของภมปญญาทองถนกบเศรษฐกจพอเพยง - พกโฮมสเตยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงจากชวตจรง

4. เรอง ภมปญญาไทย - ภมปญญา - ภมปญญาไทย - ภมปญญาทองถน หรอภมปญญาชาวบาน - ผทรงภมปญญาไทย - ปราชญชาวบาน - ลกษณะของภมปญญาไทย - การเกดภมปญญา - การจดแบงสาขาภมปญญาไทย - คณสมบตของผทรงภมปญญาไทย - ลกษณะความสมพนธของภมปญญาไทย - ภมปญญาไทยชวยสรางชาตใหเปนปกแผนไดอยางไร - คณคาทางดานการสรางความภาคภมใจและศกดศร เกยรตภมแกคนไทยเปนอยางไร - การสงเสรมภมปญญาไทยมอะไรบาง


94

กจกรรมการเรยนการสอน กจกรรมการเรยนร (ใชเทคนควธสอนแบบอปนย) 1. ขนเตรยมการ

1.1 ทบทวนความรเดม ตรวจสอบความพรอมในการเรยน ซกถามปญหาและแนวทางแกไข 1.2 กระตนเตอนเรองความรบผดชอบในการทางานรวมกนเปนทม การใหความรวมมอกบกลม 1.3 เสนอเนอหาและจดประสงคในการเรยนเรองภมปญญาทองถนและการสรางเสรมภมปญญา

พรอมกบนกศกษาทาแบบทดสอบกอนเรยน 1.4 สรางบรรยากาศความสนใจโดยการดวดทศน 1.5 สารวจความคดเหนของนกศกษาเมอดวดทศน โดยสนทนาพดคยในเรองวดทศนทไดดไปแลว

2. ขนเสนอตวอยาง 2.1 นาเสนอวดทศน ดอกไมงามสอสารความด เรองภมปญญาดานไมมหน 2.2 นาเสนอวดทศน ดอกไมงามสอสารความด เรองวถพอเพยงสชมชนคณธรรม

2.3 นาเสนอวดทศน ภมปญญาทองถน ตาบลบานเกาะ จ.สมทรสาคร จดทาโดยโรงเรยนวดพนธวงษ สพป.สมทรสาคร

3. ขนเปรยบเทยบ 3.1 แบงนกศกษาเปน 5 กลม กลมละเทา ๆ กน หรอใกลเคยงกน โดยสมาชกแตละกลมมความสามารถคละกน และเลอกตงคณะกรรมการกลม

3.2 ผสอนแจกใบความรท 5.1 5.2 5.3 และ 5.4 พรอมทงใบงานท 5.1 ใหนกศกษาแตละกลมปฏบต คอ 1) ใหนกศกษาแตละกลมใชความรและประสบการณตลอดจนขอมลขาวสารทไดรบชวยกนศกษาหาขอสรปหลกการทสาคญของภมปญญาทองถน การพฒนาภมปญญาทองถน ความสมพนธของภมปญญาทองถนกบเศรษฐกจพอเพยง และภมปญญาไทย ตามความคด ความเขาใจของแตละกลม 2) แตละกลมออกมานาเสนอ (กลมละประมาณ 3 นาท) 3) นาเอกสารทนาเสนอตดหนาชนเรยน 4. ขนสรปกฎเกณฑ

4.1 ใหนกศกษารวมกนสรป สาระสาคญเกยวกบหลกการทสาคญของภมปญญาทองถน การพฒนาภมปญญาทองถน ความสมพนธของภมปญญาทองถนกบเศรษฐกจพอเพยง และภมปญญาไทย 4.2 ใหนกศกษาเสนอแนวทางในการนาหลกการทสาคญของภมปญญาทองถน การพฒนาภมปญญาทองถน ความสมพนธของภมปญญาทองถนกบเศรษฐกจพอเพยง และภมปญญาไทยไปใช 5. ขนนาไปใช 5.1 ประเมนผลโดยใชคาถามอตนย 4 ขอ 6. สอการเรยนร 6.1 วดทศน ดอกไมงามสอสารความด เรองภมปญญาดานไมมหน 6.2 วดทศน ดอกไมงามสอสารความด เรองวถพอเพยงสชมชนคณธรรม


95

6.3 วดทศน ภมปญญาทองถน ตาบลบานเกาะ จ.สมทรสาคร จดทาโดยโรงเรยนวดพนธวงษ สพป.สมทรสาคร

6.4 ใบความร 6.5 ใบงาน

7. แหลงการเรยนร 7.1 หองสมด 7.2 INTERNET 7.3 ปราชญชาวบานในทองถนของนกศกษา 8. การวดผลและประเมนผล

8.1 เรองทจะการประเมน 1) สรปหลกการทสาคญของภมปญญาทองถน 2) ยกตวอยางการพฒนาภมปญญาทองถน 3) สรปความสมพนธของภมปญญาทองถนกบเศรษฐกจพอเพยง 4) ยกตวอยางภมปญญาไทย 5) ความรบผดชอบตอหนาท การใหความรวมมอในการปฏบตกจกรรม

8.2 เครองมอทใชในการประเมน 1) แบบทดสอบอตนย 4 ขอ

8.3 เกณฑการประเมน 1) การตอบคาถามในแบบทดสอบอตนย 4 ขอ สามารถตอบถกตอง 100% 2) การสงงานทนตามกาหนดเวลาทกครง 3) การทางานกลมรวมกนแบงหนาทความรบผดชอบใหความรวมมอทกครง


96

แบบทดสอบกอนเรยน เรอง ภมปญญาทองถนและการสรางเสรมภมปญญา

(จานวนขอสอบ 10 ขอ ๆ ละ 1 คะแนน) ชอ..............................................................รหส....................................สาขา....................................................... จงกาเครองหมายถก หนาขอความทถก และกาเครองหมายผดหนาขอความทผด ............ 1. ภาษาไทยเปนภมปญญาทองถน ............ 2. การประกอบอาชพในแตละทองถน จดวาเปนภมปญญาทองถน ............ 3. ภมปญญาทองถน ไมชวยทาใหคนในชมชนพงตนเองได ตองพงพาตนเองจากสงคมภายนอก ............ 4. โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ ถอวาเปนการพฒนาภมปญญาทองถน ............ 5. แนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มสวนชวยในการพฒนาภมปญญาทองถน ............ 6. หนวยงานสาคญทจะชวยผลกดนใหเกดการพฒนาภมปญญาทองถนใหเกดขนได คอ ภาครฐ

เทานน ............ 7. โฮมสเตย เปนทศกษาดงานอยางดเกยวกบภมปญญาทองถน ............ 8. แนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจะทาใหประชาชนอยดกนด ............ 9. ภมปญญาไทย เปนองคความรและความสามารถโดยสวนรวม เปนทยอมรบในระดบชาต สวนภม

ปญญาทองถนเปนองคความรและความสามารถในระดบทองถนซงมขอบเขตจากดในแตละทองถน

............ 10. ความรดานจตรกรรม ประตมากรรม วรรณกรรม จดวาเปนภมปญญาทองถน

ผตรวจ………………………………………………


97

ใบงานท 5.1 เรอง ภมปญญาทองถนและการสรางเสรมภมปญญา

คาชแจง 1. หวหนากลมอานสาระในใบงานใหสมาชกในกลมฟง 2. สมาชกในกลมพจารณาและทาความเขาใจในหวขอเรองทไดรบมอบหมายจากใบงานโดยแลกเปลยนความรกบสมาชกภายในกลม 3. ใหแตละกลม สงตวแทนมานาเสนอผลงานหนาชนเรยน (ใหเวลากลมละ 5 นาท) ชอกลม .............................................................................................................................................................

1. จงสรปความหมายของภมปญญาทองถน ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 2. จงยกตวอยางการพฒนาภมปญญาทองถนของเพอนในกลมมา 1 ภมปญญา ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 3. จงยกตวอยางกจกรรมทแสดงถงความสมพนธของภมปญญาทองถนกบเศรษฐกจพอเพยง ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 4. ยกตวอยางภมปญญาไทยของเพอนภายในกลมมา 1 ภมปญญา ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... หมายเหต : เฉลยใบงานท 5.1 ใหอยในดลพนจของผสอน


98

ใบความรท 5.1 เรอง หลกการทสาคญของภมปญญาทองถน

ความหมายของภมปญญาทองถน

ภมปญญาเปนวฒนธรรม เปนความรทสะสมจากการปฏบตจรงในหองทดลองของสงคม เปนความรดงเดมทถกคนพบ มการทดลองใช แกไขดดแปลง จนเปนองคความรทสามารถแกไขปญหาในการดาเนนชวตและถายทอดสบตอกนมา ภมปญญาไทยเปนขมทรพยทางปญญาทคนไทยทกคนควรร ควรศกษา ปรบปรงละพฒนาใชเพออนาคตแหงการดารงอยรวมกนอยางสนตและภมปญญาทองถนเปนภมปญญาทควรคาแกการการศกษา ซงมผใหความหมายของภมปญญาทองถนไวดงน

ประเวศ วะส (อางถงในประโรม กยสาคร2547 : 62) กลาววาภมปญญาทองถนสะสมขนมาจากประสบการณหรอความชดเจนจากชวตและสงคมในทองถนหนง ๆ เพราะฉะนนจงมความสอดคลองกบเรองของทองถนมากกวาภมปญญาทมาจากขางนอกซงลกษณะสาคญของภมปญญาทองถนกคอมวฒนธรรมเปนพนฐาน มความเปนบรณาการสงทงในเรองของกาย ใจ สงคม และสงแวดลอม และเชอมโยงไปสนามธรรมทลกซงสงสงอกทงยงเนนความสาคญของจรยธรรมมากกวาวตถ เพราะภมปญญาทองถนใหความสาคญแกประสบการณ จงมความเคารพผอาวโส ซงเปนผทมประสบการณมากกวา

นคม ชมภหลง (อางถงในประโรม กยสาคร2547 :62 ) กลาววาภมปญญาทองถน หมายถง ความรประสบการณของชาวบานในทองถนทใชในการแกปญหา หรอดาเนนชวตโดยไดรบการถายทอดและกลนกรองเปนระยะเวลายาวนาน

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต (อางถงในสนนทา แซมเพชร2547 : 86) กลาวถงภมปญญาทองถน คอทมาขององคความรทงอกงามขนใหมทชวยในการเรยนร การแกปญหา การจดการและการปรบตวในการดาเนนชวตของคนไทย ลกษณะองครวมของภมปญญามความเดนชดในหลายดาน เชน ดานเกษตรกรรม ดานอตสาหกรรม และหตถกรรม ดานการแพทยแผนไทย ดานการจดการทรพยากรและสงแวดลอม ดานกองทนและธรกจชมชน ดานศลปกรรม ดานภาษาและวรรณกรรม ดานปรชญา ศาสนา และประเพณ และดานโภชนาการ

Zane ma Rhea and Bob Teasdale (อางถงในสนนทา แซมเพชร2547 : 86) ไดแสดงความคดเหนถงความหมายของภมปญญา โดยมบรบทวาเปนผลทเกดจากคดหรอสงทสงคมมความเขาใจรวมกนวาเปนสงทมคณคาสงเกตไดจากสงคมทองถนสามารถสรปไดวาใครเปนผฉลาด หรอมภมปญญา ภมปญญาเปนความฉลาดของสงคมหนงอาจไมใชความรทสมบรณเสมอไป ภมปญญาทองถนเปนสงททาใหทองถนดารงอยไดอยางสมดล


99

จากความหมายของภมปญญาทองถนดงกลาวสามารถสรปไดวา ภมปญญาทองถนหมายถง ความร ความสามารถ หรอระบบของความรทเกดจากการสงสมจากประสบการณของชวตทมคณคาของประชาชนในแตละทองถนเพอใชในการแกปญหา การจดการ และการปรบตวใหเหมาะแกการเปลยนแปลงของบรบทของสงคม เปนความรทสรางสรรคเปนทยอมรบของคนทวไป

ประเภทของภมปญญาทองถน

ภมปญญาทองถนหรอภมปญญาชาวบาน เปนประสบการณทไดรบการถายทอดสะสมกนมาเพอใชในการแกปญหาหรอการดา เนนชวตซงสภาพของภมปญญาชาวบาน นกวชาการไดแบงออกเปน 4 กลมดงน

กลมท 1 คต ความคด ความเชอ และหลกการพนฐานขององคแหงความร

กลมท 2 ศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ

กลมท 3 การประกอบอาชพในแตละทองถน

กลมท 4 แนวความคด หลกปฏบตและเทคโนโลยสมยใหมและแตละประเภทของภมปญญาทองถน จะมรายละเอยดดงตอไปน

กลมท 1 เปนเรองทเกยวกบคต ความคด ความเชอ และหลกการพนฐานขององคแหงความรทเกดจากการสงสมถายทอดกนมา ไดแก การประกอบพธกรรมตาง ๆ ของแตละทองถน เพอใหสามารถดารงชวตอยได โดยการพงพาธรรมชาตมาใชประโยชนเพอการยงชพ เชนชมชนภเขา มความเชอในเรองของผปา เจาปา เทพารกษ ผอยตามพนราบเชอในเรองพระภมเจาท พระภมนา การสขวญ แมยา นางเรอ เปน ความคดความเชอเหลา นจะนามาสการพฒนาชวตและอนรกษสงแวดลอม เชน การจดพธสบชะตาแมนา การจดทาพธกรรมบวชตนไม การจดตงปาสมนไพร สหกรณหมบาน ธนาคารโค กระบอ ธนาคารขาว กลมทอผา กลมฌาปนกจ เปนตน

กลมท 2 เปนเรองของศลปะ วฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณ เปนตวชทสาคญตอการแสดงออกถงภมปญญาของชมชนตอการดาเนนชวต เชน ประเพณการบวชนาคเขาพรรษา ออกพรรษา วนสาคญทางศาสนา การทาบญวนเกด โกนผมไฟ โกนจก ขนบานใหมแตงงาน นอกจากนน ยงมศลปกรรมพนบาน ทแสดงปรากฏใหเหนถงความสาเรจของภมปญญาทสบทอดกนมาหลายชวอาย เชน งานถกสายและทอกระเปายานลเภาภาคใต กระเปาถอใบตาล เสอจนทบร เปลเดก เครองปนดนเผา งานแกะสลก งานปนหลอ ดวยโลหะการกอสราง อาคารทอยอาศย ภาพเขยนบนผนง การฟอนราและเพลงพนบาน เปนตน

กลมท 3 เปนเรองของการประกอบอาชพ ในแตละทองถนทไดรบการพฒนาใหเหมาะสมกบสมยเปนการปรบการดาเนนชวตทเคยถกครอบงาจากสภาพสงคม พอคาคนกลางระบบธรกจ ระบบโรงงาน กลบเขาส


100

การเกษตรทอาศยความสมดลทางธรรมชาต สามารถยนหยดตอสกบความลมเหลวกบการลมละลายทางสงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรม ไดอยางภาคภมใจดวยกาลงกาย กาลงปญญา และการการสงสมประสบการณ เชน การทาวนเกษตร ทาการเกษตรแบบผสมผสาน การเกษตรแบบพงตนเอง การทาสวนสมนไพรและการแพทยแผนโบราณ

กลมท 4 เปนเรองราวแนวคด หลกปฏบต และเทคโนโลยสมยใหมทชาวบานนามาใชในชมชน ซงเปนอทธพลของความกาวหนาทางวทยาศาสตร และเทคโนโลย เชน การเลยงปลาดกบกอยในบอซเมนต โดยจดระบบการถายเทนาและคดสตรอาหารปลาขนมาเอง การคดคนวธทจะกรองนาใหใสเพอเพาะฟกลกปลาใหรอดตาย การประดษฐเครองนวดขาว แบบประหยด และการคดสรางอางเกบนา จากอางเกบนาบนภเขา ลงมาใชปลกพชสวน

กระบวนการถายทอดภมปญญาทองถน

1. การทาใหดเปนตวอยาง ถอวาเปนวธการถายทอดของผอาวโส หรอ ผเฒาผแกโดยเปนตวอยางของคนในครอบครว ญาตพนอง ชมชนเดยวกน

2. การคดรวมกน เปนการกระตนใหสมาชกในชมชนไดแสดงความรสกและความคดเหนตอประเดนตาง ๆ อยางเปนธรรมชาต มการแลกเปลยนและเสนอความเหนอยางมเหตผล

เปดโอกาสถายทอดภมปญญาซงกนและกน

3. การสรางสรรคกจกรรมหรอการทางานรวมกน โดยการขยายเครอขายระดบบคคลระดบกลมใหมากเพราะไดแลกเปลยนเรยนรภมปญญาหลากหลายและนามาพฒนากจกรรมทกระทาอย

4. การบรรยาย หรอ เวทชาวบาน เปนกจกรรมสาคญอกอยางหนง สา หรบการแลกเปลยนเรยนร การวเคราะหและสงเคราะห ประสบการณของชาวบานรวมกน อนจะสงผลใหสมาชกของชมชนมความรความสามารถสงขน

ความสาคญของภมปญญาทองถน

1. ภมปญญาทองถนเปนสงทสงสมกนมาแตอดต

2. ภมปญญาทองถนเปนสงทเรองของการจดความสมพนธระหวางคนกบคน คนกบธรรมชาต คนกบสงทเหนอธรรมชาต

3. ภมปญญาทองถนถายทอดโดยผานกระบวนการทางจารตประเพณ วถชวต และพธกรรมตาง ๆ ใหเกดความสมดลระหวางความสมพนธของสงตาง ๆ เหลานน


101

4. ภมปญญาทองถนทาใหเกดความสงบสขทงในชมชน หมบาน หรอในสวนตวของชาวบาน

5. ภมปญญาทองถนทาใหคนในชมชนพงตนเองได ลดการพงตนเองจากสงคมภายนอก มสวนรวมในการจดการชมชนของตน ทราบถงความตองการของตน เขาใจตนเอง และเปนการปลกสานกในการรบรในคณคาของภมปญญาทองถน

6. ภมปญญาทองถนเปนสงทสามารถพฒนาและนาเทคโนโลยทเหมาะสมมาใช เปนการเชอมโยงการเรยนรระหวางภาคทฤษฎและภาคปฏบต

แนวทางในการอนรกษภมปญญาทองถนของไทย สามารถกระทาไดดงน

1) การคนควาวจย ควรศกษาและเกบรวบรวมขอมลภมปญญาของไทยในดานตาง ๆ ของทองถน จงหวด ภมภาคและของประเทศ โดยเฉพาะอยางยงภมปญญาทเปนภมปญญาของทองถน มงศกษาใหรความเปนมาในอดต และสภาพการณในปจจบน

2) การอนรกษ กระทาโดยการปลกจตสานกใหคนในทองถนตระหนกถงคณคา แกนสาระและความสาคญของภมปญญาทองถนตาง ๆ สงเสรมสนบสนนการจดกจกรรมตามประเพณและวฒนธรรมตาง ๆ สรางจตสานกของความเปนคนในทองถนทจะตองรวมกนอนรกษภมปญญาทเปนเอกลกษณของทองถน รวมทงสนบสนนใหมพพธภณฑทองถนหรอพพธภณฑชมชนขน เพอแสดงสภาพวถชวตและความเปนมาของชมชนอนจะสรางความรและความภมใจในชมชนทองถนดวย

3) การฟนฟ โดยการเลอกสรรภมปญญาทกาลงจะสญหาย หรอทสญหายไปแลวมาทาใหมคณคาและมความสาคญตอการดาเนนชวตในทองถน โดยเฉพาะพนฐานทางจรยธรรม คณธรรม และคานยม

4) การพฒนา ควรรเรมสรางสรรคและปรบปรงภมปญญาใหเหมาะสมกบยคสมยและเกดประโยชนในการดาเนนชวตประจาวน โดยใชภมปญญาเปนพนฐานในการรวมกลมการพฒนาอาชพ ควรนาความรกานวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาชวยเพอตอยอดเพอใชในการผลต การตลาด และการบรหาร ตลอดจนการปองกนและอนรกษสงแวดลอม

5) การถายทอด โดยการนาภมปญญาทผานการเลอกสรรกลนกรองดวยเหตและผลอยางรอบคอบและรอบดานแลวไปถายทอดใหแกคนในสงคมไดรบร เกดความเขาใจ ตระหนกในคณคา คณประโยชนและปฏบตไดอยางเหมาะสม โดยผานสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา และการจดกจกรรมทางวฒนธรรมตาง ๆ

6) สงเสรมกจกรรม โดยการสงเสรมและสนบสนนใหเกดเครอขายการสบสานและพฒนาภมปญญาของชมชนตาง ๆ เพอจดกจกรรมทางวฒนธรรมและภมปญญาทองถนอยางตอเนอง


102

7) การเสรมสรางเอตทคคะ ควรสงเสรมและสนบสนนการพฒนาศกยภาพของชาวบานผดาเนนงานและปราชญทองถน ใหมโอกาสแสดงศกยภาพดานภมปญญาและพฒนาความรความสามารถไดอยางเตมท จดใหมการยกยองและประกาศเกยรตคณในลกษณะตาง ๆ รวมทงสงเสรมใหมโอกาสไดรบการยกยองและประกาศเกยรตคณในระดบทสงขนไป

8) การเผยแพรแลกเปลยน โดยการสงเสรมและสนบสนนกจกรรมใหเกดการเผยแพรแลกเปลยนภมปญญาและวฒนธรรมอยางกวางขวาง โดยใหมการเผยแพรภมปญญาทองถนตาง ๆ ดวยสอและวธการตาง ๆ สงเสรมและสนบสนนการเผยแพรและแลกเปลยนระหวางกลมชน และทองถนตาง ๆ อยางกวางขวาง รวมทงประเทศอน ๆ ทวโลก

ในฐานะทเปนคนไทย เราจาเปนทจะตองรจกและอนรกษสมบตอนลาคาของชาต และตองชวยกนสนบสนน เชดชภมปญญาของชาตเพอสามารถนาไปใชประโยชนอยางมประสทธภาพพรอมทงสบสาน เผยแพรใหเปนทเลองลอสบไป

ปจจยทมอทธพลตอการสรางสรรคภมปญญาทองถน

1. ความจาเปนในการดารงชวต ทาใหผคนตางกพยายามปรบตวเพอความอยรอดและความสะดวกสบายในการดารงชวต จงคดปรบปรงพฒนาหรอประดษฐสงตางๆจากสภาพแวดลอมมาใชประโยชนดวยรปแบบตางๆ เชนการนาพชพรรณธรรมชาตมาสรางทอยอาศย ปรงอาหาร เปนตน

2. สภาพทางภมศาสตรและสงแวดลอม เชนในทองถนทมเทอกเขาสงมแมนาไหลผาน กจะสรางเขอน อางเกบนาไวใชตลอดป บรเวณทมฝนตกชก นาทวมกสรางบานเรอนทใตถนสง

3. ความเชอหลกคาสอนทางศาสนาและอานาจเหนอธรรมชาต คนไทยมพระพทธศาสนาและอานาจเหนอธรรมชาต มหลกคาสอนทางศาสนาเปนวธในการดาเนนชวต และเปนทพงทางใจ จงมการจดทปชาไวสาหรบการกราบไหว ทาใหมความคดรเรมสรางสรรคในดานตางๆเชน ดานประตมากรรมมการสรางพระพทธรป

4. ความเจรญทางดานเทคโนโลยจากตะวนตก เชนการใชเครองจกรแทนแรงงานคน

5. การศกษาหาความรจากประสบการณเพมเตม

6. ภาวะของการเปนผนา


103

ใบความรท 5.2 เรอง การพฒนาภมปญญาทองถน

แนวทางธรกจชมชนโดยใชทฤษฎเศรษฐกจพอเพยงสระบบฐานรากทยงยน

แนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบธรกจชมชน การนาแนวคดเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชไดกลายเปนแนวทางการพฒนาอยางมดลยภาพโดยจะเหนวาเปนการเชอมโยงประสานสมพนธแหลงความรตางๆเขาดวยกนเพอแลกเปลยนขาวสารขอมลซงกนและกนในชมชนและนอกชมชนหรอในธรกจประเภทเดยวกนหรอธรกจตางประเภทกน ซงหลกการนจะกระตนจตสานกในการพฒนาเศรษฐกจไดโดยการแลกเปลยนความรและภมปญญาทองถนเพอสนบสนนการสรางองคความรใหมๆ รวมถงการระดมและประสานการใชทรพยากรมนษย วสดอปกรณ อาคารสถานทและเงนงบประมาณเพอใหหนวยงานตางๆสามารถใชทรพยากรรวมกนเพอใหเกดการพฒนาธรกจของชมชนอยางตอเนองและมประสทธภาพ อยางไรกตามจะเหนไดวาชมชนตางๆไดมการนาแนวทางเศรษฐกจพอเพยงไปใชอยางตอเนองทงในสวนราชการและเอกชน รวมทงภาครฐไดสรางนโยบายเพอใหเกดทศทางการพฒนาระบบเศรษฐกจโดยเนนดานการสงเสรมและพฒนาอตสาหกรรมเพอใหเกดการสรางงานสรางรายไดใหกบสถานประกอบการตางๆตลอดจนผทตกงาน นโยบายของภาครฐในการทจะพลกฟนสถานการณดานเศรษฐกจนจงกอเกดแนวทางการดาเนนธรกจทเหมาะสมกบประเทศไทยดวยการนาแนวทางการพฒนาทอยบนพนฐานของการพงพาตนเอง ความพอมพอกน พอมพอใช การรจกความพอประมาณ รวมทงการคานงถงเหตผล และการสรางภมคมกนทดในตว ดงปรากฎในพระราชดารส “เศรษฐกจพอเพยง” ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชไดพระราชทานใหแกพสกนกรชาวไทยและตอมาไดมการประมวลและไดรบพระราชทานพระบรมราชานญาตใหเผยแพรเมอวนท 29 พฤศจกายน 2542 (คณะกรรมการวจยแหงชาตสาขาเศรษฐศาสตร, 2546) จากแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ซงสามารถนามาปรบใชไดกบธรกจของชมชนไดอยางมาก เพราะธรกจชมชนเปนการประกอบการโดยกลม หรอองคกรชมชนเปนเจาของ และรวมกนดาเนนกจการ ตลอดจนรวมกบผลประโยชนจากการดาเนนการ ในการดาเนนกจกรรมธรกจชมชน จะเปนการผลต การบรการทเหมาะสมตอสภาพทางเศรษฐกจ สงคม และสอดคลองกบวถการดาเนนชวตของคนในชมชน เนองจากเปนการดาเนนการทอาศยความสมพนธทางสงคมเพอเปนฐานในการกาหนดทศทางในการดาเนนกจกรรม โครงสราง ลกษณะการประกอบการ แลผลตอบแทนของธรกจชมชน เปนกจกรรมการผลต การคาและการบรการขนพนฐาน โดยอาศยวตถดบจากธรรมชาตหรอหาไดจากทองถนเปนสาคญ ใชเทคโนโลยในการผลตทไมซบซอน สวนใหญจะเปนองคความรดงเดมของชมชนทนามาประยกตเขากบเทคโนโลยสมยใหมเพอใหสอดคลองกบความตองการของตลาด ใชแรงงานทองถนทมระดบฝมอคอนขางตา ความชานาญของแรงงานเกดจากการเรยนรซงถายทอดจากบรรพบรษหรอคนในชมชนเดยวกน การจดรปองคกรหรอการจดการโครงสรางองคกรธรกจชมชนเนนการมสวนรวมของคนในชมชนในการบรหารจดการองคกร โดยมการแบงบทบาทหนาททสอดคลองกบการดาเนนงานขององคกร แหลงเงนทนในการดาเนนการสวนใหญมาจากทนเรอนหนทระดมจากสมาชก อกทงยงไดมาจากเขารวมหนของหนวยพฒนา หรอบคคลภายนอก บางสวนมาจากการสนบสนนของหนวยงานภายนอกในรปแบบเงนยมหรอสนเชอดอกเบยตา การจดสรรผลประโยชน นอกจากจะสรรผลตอบแทนแกผถอหนแลว ยงจดสรรเงนกาไรบางสวนสาหรบการบรหารจดการ การขยาย


104

กจการ ตลอดจนจดสรรไวสาหรบดาเนนกจกรรมสาธารณประโยชนและกจกรรมพฒนาในชมชนอกดวย ดงนน การทจะทาใหสงคมไทยสามารถยนหยดไดดวยตนเองแลว การทาธรกจชมชนจงมความเหมาะสมกบสถานการณประเทศไทยในขณะน ซงสอดคลองกบแนวความคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอยางยง คอการใชความรทมอยในชมชน และการใชทรพยากรตามทองถนทตวเองมมาผสมผสานกบความรใหการจดการส ม ย ใ หม ท ม ค ว า มพอ ด จ ะ ส า ม า ร ถท า ใ ห ท อ ง ถ น น น ด า เ น น ก จ ก า ร อ ย ไ ด อ ย า ง ย ง ย น แ ล ะ ปจจยสาคญคอความรวมมอของคนในชมชนนน ๆ ทงภาครฐและประชาชนโดยมผนาทองถนในชมชนเปนตวผลกดนอยางจรงจง ธรกจชมชนฐานรากทยงยน

การดาเนนธรกจของชมชนไดกลายเปนประเดนสาคญทรฐบาลใหความสาคญเพราะเปนรากฐานของเศรษฐกจของประเทศ รฐบาลไดสญเสยเงนเพอการสรางโครงการตางๆใหกบชมชนเปนจานวนมาก ประเดนสาคญคอ ทาอยางไรรฐบาลจะไมตองพบกบปญหาการสญเสยเงนทนทไดนามาผลกดนธรกจเหลานและทาอยางไรผประกอบการจงจะสรางขดความสามารถของตนใหสามารถพฒนาสนคาและการบรการได แตเนองจากผประกอบการในชมชนยงขาดความเขมแขงในการพงตนเองในดานการดาเนนธรกจ เชน ปญหาดานตลาดสงออกภายนอกชมชน ปญหาดานการนาเทคโนโลยมาใชใหเกดประโยชนตอการผลตสนคา และปญหาการรวมกลมทสามารถพฒนาธรกจใหเตบโตได นอกจากนยงพบวาผประกอบการในชมชนขาดการเรยนรรวมกนทจะสรางงาน สรางรายไดใหกบชมชน (กญญมน อนหวาง,2548) ดงนนจงเปนโจทยทสาคญวาวธการใดทจะนาไปสความสาเรจของการพฒนาธรกจชมชนได ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและนโยบายธรกจชมชนจะสามารถพลกฟนความยากจนของชมชนตางๆไดมากนอยเพยงใด และจะสามารถพฒนาใหยงยนไดอยางไร ซงธรกจชมชนทยงยนนนจะตองประกอบกจการดวยคนในชมชนทงในดานการผลตสนคา การใหบรการและการเรยนร การพงตนเองของครอบครว ชมชนและระหวางชมชนดวยการนาทนทมอยภายในชมชนมาดาเนนการโดยใชรปแบบการจดการทเหมาะสม โดยคนในชมชนจะตองสามารถทาใหทรพยากรของชมชนเกดมลคาเพมขนและนามาเปนแหลงสรางรายไดใหกบคนในชมชนได ซงจะเหนวาธรกจชมชนทผานมามทงทมความสาเรจและไมสาเรจ บางกลมหยดดาเนนการไปเพราะชมชนไมเขมแขงพอ บางกลมขาดผนากลม บางกลมไมมความสามารถบรหารจดการได แนวทางการพฒนาธรกจชมชนมาสหนงตาบลหนงผลตภณฑและมาสวสาหกจชมชนเปนรอยตอทสาคญเพราะหนงตาบลหนงผลตภณฑนนเปนระดบพนฐานของชมชนซงตอเนองมาจากประชาคมของหมบานและตาบล ดงนนเมอตองการพฒนาหนงตาบลหนงผลตภณฑมาสวสาหกจชมชนจาเปนตองพฒนาทกระบบของชมชน เชน พฒนาการดาเนนการดานธรกจของชมชน การรวมทนดาเนนการ และการสรางอาชพทยงยนเพอใหชมชนมรายไดทมนคงตอไป จากทกลาวในเบองตนแลววาการทาธรกจของชมชนตางๆนนจาเปนตองมการรวมตวเพอการสรางความเขมแขงของชมชน โดยเนนวถชวตของคนในชมชนเปนสาคญ ซงลกษณะดงกลาวนกคอการนาไปสวสาหกจชมชนนนเอง อยางไรกตาม จะพบวาในปจจบนธรกจภายในชมชนสวนใหญเปนธรกจขนาดยอมซงเปนกจการทเกดจากการผลตสนคาและบรการ มกระบวนการผลตทยดหยน สอดคลองกบวถของคนในชมชนและความตองการของตลาดภายนอก ผผลตในชมชนสวนใหญใชวตถดบในประเทศและ


105

ไมพงพาโรงงานหรอกจการขนาดใหญ ซงผลผลตของสนคาและบรการนนสามารถสรางรายไดใหกบชมชน โดยใชทนดาเนนการไมมาก (กญญมน อนหวางและคณะ,2548) ซงลกษณะดงกลาวนสามารถพฒนาไปสวสาหกจชมชนทแขงแกรงได อยางไรกตามหากพฒนาธรกจชมชน ซงเปนระดบพนฐานของชมชนใหไปสวสาหกจชมชนจาเปนตองเขาใจและแสดงใหเหนถงแนวทางการพฒนาการเพมมลคาสนคาของชมชนโดยเนนกลยทธดานการพฒนาการผลต การพฒนาเงนทน การพฒนาการตลาด และการพฒนาการบรหารจดการ ซงการพฒนาคณภาพของสนคาและการผลต โดยดาเนนการเพอใหประชาชนสามารถพฒนาการผลต การเพมมลคาผลตภณฑใหไดคณภาพและมาตรฐานทงดานวตถดบ การแปรรปและการบรรจผลตภณฑถอวาเปนสงจาเปนสาหรบการดาเนนการ โดยเฉพาะโครงการตางๆจะตองสรางแนวทางเพอการพฒนาคณภาพของสนคา เชน ปรบปรงคณภาพและเพมปรมาณการผลตผลตภณฑใหตรงตามความตองการของตลาด พฒนารปแบบและการบรรจภณฑ ผลตภณฑ โดยการสงเสรมและสนบสนนกลมททาธรกจอยแลว ใหใชเทคโนโลยทเหมาะสม เพอใหไดผลผลตทงปรมาณและคณภาพตรงกบความตองการของตลาด สงเสรมการใชเทคโนโลยการผลต โดยการสนบสนนใหมการนาเทคโนโลยการผลตมาใชในการผลต จดทาเอกสารขอมลเผยขอมลแพรดานแหลงทนการพฒนาการผลตเผยแพรสนบสนนแกกลมอาชพผประกอบการและสนบสนนขาวสารการผลตเพอนาไปสการแลกเปลยนประสบการณและการพฒนาการผลต สงเสรมตลาดในชมชน โดยการสงเสรมและสนบสนนการสรางเครอขายดานการตลาดระหวางชมชนกบชมชนและชมชนกบภาคธรกจ รวมทงพฒนาผประกอบการใหสามารถบรหาร จดการโครงการ กจกรรมของกลม ไดอยางมประสทธภาพ และพฒนาเครอขาย มงพฒนาใหมเครอขายในการดาเนนงานของกลม องคกร เพอสนบสนนทนการผลต และการตลาด นอกจากนมการพฒนาเงนทนโดยสงเสรมและสนบสนนใหมทนในการประกอบอาชพเนนการพฒนากลมออมทรพยเพอการผลต กจกรรมเครอขาย กลมอาชพ และ ครวเรอนยากจน มการจดทาขอมลแหลงเงนทสามารถสนบสนนทนในการประกอบอาชพแกกลมกจกรรม ระดมเงนออมของประชาชนโดยการรณรงคจดตงกลมออมทรพยเพอการผลตใหครบทกตาบล ความสาเรจของธรกจชมชน

ในความสาเรจทสาคญประการหนงของธรกจชมชน กคอการสรางเครอขายของชมชน ซงในการดาเนนการของชมชนใหเกดขนและประสบความสาเรจไดจะตองมองคประกอบทสาคญทสดคอ ความมคณภาพของคนทมารวมตวกนเปนเครอขาย กลาวไดวาเปนงานใหญทตองการทกสวนของสงคมเขามารวมมอกนอยางจรงจง การสรางสรรคผลงานใหเกดขนอยางเปนรปธรรมและยงยนไดนน จะตองใหกลไกเครอขายทกสวนของประเทศผลกดนใหเกดขนและประสบความสาเรจได การใชเครอขายเปนเครองมอในการประสานความรวมมอเปนการสรางชองทางทกอใหเกดการประสานงานระหวางหนวยงานตางๆทเกยวของเพอสรางความรความเขาใจในวตถประสงค และขอบขายแผนงานตลอดจนแนวทางการปฏบตงานใหเปนไปในทศทางเดยวกน เพอลดความซาซอนของการทางานทาใหการปฏบตงานเกดขนอยางมประสทธภาพนอกจากนยงเปนการประสานความรวมมอระหวางกนเพอตอบสนองความตองการของกนและกนระหวางสมาชกในเครอขายดวยกนเอง และระหวางนอกเครอขายดวย จาเปนตองอาศยเครอขายการเรยนรรวมกนดานการพฒนาคณภาพของสนคา ขยายตลาดดวยการจดตงเครอขายภายในและภายนอกเพอใหสามารถมเครอขายของสนคามากยงขน


106

นอกจากนเครอขายยงเปนเครองมอในการพฒนาผลตภณฑซงหมายถงการพฒนาคณภาพ รปแบบและมาตรฐาน เปนสงทตองทาควบคกนไปกบการตลาด เนองจากในปจจบนผลตภณฑของชมชนยงอยในขนเรมตนของวงจรชวตผลตภณฑซงจะตองไดรบการพฒนาอยางมาก ดงนนเงนทนจงเปนสงสาคญสาหรบนาไปสนบสนนการดาเนนงานการระดมทนเพอสนบสนนการดาเนนงานในเบองตนของเครอขายทมศกยภาพและมความพรอมจะทาใหการดาเนนงานของเครอขายนนเปนไปอยางราบรน ในขณะเดยวกนเครอขายทมเงนทนนอยกตองไดรบการสนบสนนจากองคกรพนธมตรอนๆ อกทางหนงดวย นอกจากนการพฒนาผลตภณฑกคอการแลกเปลยนทรพยากรระหวางกน หรอการนาเอาทรพยากรทมอยมาใชรวมกนเพอใหเกดการผสมผสานระหวางกนขน เปนการแลกเปลยนทกอใหเกดภาวะทตางตองเตมเตมใหแกกนและกนกอใหเกดความมคณภาพในระยะยาว การพฒนาธรกจชมชนจาเปนตองมการรวมตวเพอการสรางความเขมแขงของชมชน โดยตองศกษาถงระบบการสรางเครอขายของชมชนวาจะสามารถสรางเครอขายไดมากนอยเพยงใด กลมททาหนงตาบลหนงผลตภณฑมการใชเครอขายของชมชนในลกษณะใด มความตองการตอการสรางเครอขายมากนอยเพยงใด และมปจจยใดทเปนจดแขง จดออน อปสรรค และโอกาสตอความสาเรจของการจดการเครอขายชมชนทจะเสรมสรางวสาหกจชมชนได ซงตองมการสรางความเขาใจทถกตองใหแกผผลตในตาบล เพราะหากคนในตาบลสามารถตอบคาถามไดวามทรพยากรอะไรทเปนตวผลตสนคาหรอการบรการ ตาบลสามารถสรางจดแขงอะไร มศกยภาพในการดาเนนธรกจของชมชนเพอนาสนอกชมชนมากเพยงใด จะใชวธการทาธรกจในลกษณะใดเปนการรวมกลมภายในชมชนหรอดาเนนการเพยงลาพงหรอรวมกบชมชนอน เพราะจากสภาพความเปนจรงนนสนคาแตละตาบลมหลายอยางทดาเนนการอย ชมชนไมสามารถบอกไดวาอะไรจะเปนสนคาเดนทสดของตาบล และสนคากมหลายผลตภณฑตอหนงตาบล ซงหากชมชนใดไมสามารถสรางจดเดนใหเหนไดวาเปนหนงตาบลหนงผลตภณฑอยางแทจรงกจะยงเปนเรองทตองพฒนาตอไปเพอใหเขาใจถงแนวทางทแทจรงวาการใชทรพยากรทเกดประโยชนของชมชนจะเปนสงทมคณคามากโดยเชอมโยงความสมพนธระหวางบคคลในชมชน วฒนธรรม ภมปญญาทองถน และระบบการจดการใหสามารถสรางผลผลตใหกลายเปนสนคาทสามารถสรางรายไดใหกบคนในชมชนและพฒนาตอไปเปนธรกจขนาดกลางและขนาดยอมไดอยางมประสทธภาพ


107

ใบความรท 5.3 เรอง ความสมพนธของภมปญญาทองถนกบเศรษฐกจพอเพยง

พกโฮมสเตยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงจากชวตจรง

“โฮม สเตย” บานบางกระนอย หมท 2 ต.นครปาหมาก อ.บางกระทม จ.พษณโลก ไดรเรมจดขนเพอรองรบผมาศกษาดงานหมบานตนแบบเศรษฐกจพอเพยง ใหไดนอนพกคางคนกบชาวบาน ทนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชกบชวตประจาวน ผศกษาดงานจะไดเรยนรจากประสบการณตรงของชาวบาน ทไมตองมการจดฉาก สมพงษ อนชาวนา กานน ต.นครปาหมาก อ.บางกระทม จ.พษณโลก เปดเผยวา บานบางกระนอย หมท 2 ทตนและลกบานไดนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชในชวตประจาวน จนไดรบรางวลเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบของจงหวดพษณโลกเมอป 2550 และ นายกรฐมนตร พลเอกสรยทธ จลานนท ไดเดนทางมาเยยมชมเมอ 26 ตลาคม 2550 จนสงผลให มคณะศกษาดงานทงจากภาครฐและเอกชน ตดตอเขามาศกษาดงานทบานบางกระนอยจานวนมาก เฉพาะป 2551 มผศกษาดงานจาก 30 จงหวดทวประเทศ จานวน 6,000 คน มาฝกอบรมทศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงบานบางกระนอย สมพงษ เผยตอวา เมอมคณะศกษาดงานมาจานวนมาก หลายคณะไดสอบถามถงเรองทพก เพราะตองการใชเวลาศกษาหลายวน และหลายคณะกมาไกล จากภาคใต ภาคอสาน ทาใหตนและวทยากรเครอขาย เหนพองตองกนวา โฮมสเตย เปนรปแบบทลงตว สาหรบบานบางกระนอย ใหผมาศกษาไดดสถานทจรงวาพวกเราอยกนได เมอนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใช ไมใชการสรางภาพ ไมมตกแตงไวตอนรบ ขณะนมสมาชกเครอขายเรมใชบานของตนเอง 10 หลง ไวตอนรบ คดคาบรการคนละ 50 บาท จะขยายผลออกไปอก และจะทาเรอรองแมนาเขก ใหไดชมวถชาวบาน ทาเปนแหลงทองเทยวใหดดขนมาอกระดบหนง ใหชมสวนกลวย แวะไปเทยว มวดทตดอยกบชายนา นางจตรา เนตรชาวนา วทยากรศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงบานบางกระนอย ทสรางกระทอมหลงเลก ไวในแปลงเกษตร เปนโฮมสเตย ใหคณะศกษาดงานไดเขาพก กลาววา ตนมพนททาเกษตรทงหมด 35 ไร แบงเปนทนา 14 ไร ไผเลยงทวาย 3 ไร สวนกลวยนาหวา 12 ไร บอปลาดก 1 บอ ปลาเบญจพรรณ 2 บอ นบแตกานนสมพงษ อนชาวนา เปนแกนนาชกชวนลกบานใหหนมาใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ทาใหครอบครวตนมกนมใช หนสนไมม และพนทการเกษตรกสามารถทาไดตลอดป มงานทาทกวน เรมทมผมาเรยนรไดมาพกโฮมสเตยทกระทอมของตน คณะศกษาดงานชอบมาก เพราะตนและสามนายวชาญ ไดมานอนพกดวย คณะฯจะไดเรยนรการทาเกษตรทตนทาเปนประจาอยทกวน ไดมาเรยนรการเลยงปลาดก การเลยงกบ การปลกกลวย และทานา นางอาไพ ปยเสาธง อยบานเลขท 41/2 บานบางกระนอย ทใชบานพกของตนเองเปนโฮมสเตย กลาววา บานตนอยกนสองคนตายาย และบานหลงใหญ สามารถรองรบคณะศกษาดงานไดถง 30-40 คน สาหรบตนนน หลงจากไดเหนกานนสงพงษ อนชาวนา ทเปนผบกเบกและทดลองนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชจนชาวบานเหนตาม ครอบครวตนจงปรบมาประยกตใช ตนมอาชพทาการเกษตรเปนหลก ปลกกลวยนาวาจานวน 27 ไร นากลวยมาตากและขายสงใหกบพอคานาไปแพคขายเปนผลตภณฑกลวยตากบางกระทม ของทระลกทขนชอของจงหวดพษณโลก ในราคากก.ละ 20-25 บาท ทผมาพกทบานตน จะไดเรยนร


108

การทากลวยตากบางกระทมดวยการทดลองทาจรง ๆ นอกจากน ยงไดดพนททเหลอ ทตนทาไมผลแบบผสมผสาน มบอเลยงปลา ทใชเศษเปลอกกลวยมาเลยงปลาสวาย มบอเลยงกบ ทมรายไดตลอดทงป บานบางกระนอยไดจดตงขนประมาณ 80 กวาป จากคาบอกเลาของปยา ตายาย บอกวาในสมยนนชาวบานอยกนอยางมความสข มอะไรกแบงกนกนเปนการเออเฟอเผอแผ ตอกน ทานาไมใชสารเคม กง หอย ป ปลา ตาง ๆ หากนงายมากกอยกนได แตพอเทคโนโลยเรมเขามาวถชวตของชาวบานกเรมเปลยนแปลงไป เพราะมเรองเงนเขามาเกยวของ เรมมการแกงแยงแขงขนกนทามาหากน ยงทาใหตองแกงแยงแขงขนเพมมากขน ชาวบานหนมาลงทนบางกประสบความสาเรจ แตสวนใหญจะพลาดเพราะวาลงทนสงมากเกนไป และไมรจกการบรหารเงนอยางถกตอง มแตหนสนรงรง เลยตองกลายมาเปนวาตองหนมาทาทกอยาง เพอทจะใหไดเงนมาใชหน ประชาชนสวนมากจะทานาเพยงอยางเดยว ไมมการประกอบอาชพเสรมอะไร เมอทานาเสรจกนอนรอเพอทจะไดผลผลตไปขาย แตในชวงทรอกไปกยมเงนคนอนเอามาใชกอน เพราะคดวาเดยวกไดขาว ขายไดกเอาไปใชหนคน จนตดเปนนสย แตบางทความหวงกจบสนลงเพราะวานาทวมขาวบาง เพลยกนบาง กไมมเงนไปใชหนเกา เมอไมมเงนไปใชหนกไมมเงนทนทจะทาตอ ตองกนตองใชจายในชวตประจาวนอก ประชาชนกเลยมหนตดตวถาวร แมแตดอกเบยบางคนกไมสามารถทจะนาไปใชคนได เพราะความไมรจดคาวาพอ ชวงป 2542 เมอสมพงษ อนชาวนามาเปนผใหญบาน ไดตระหนกวา ถาไมทาตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ชวตกจะหาสขมได จงทดลองทาดวยตนเองกอนเปนอนดบแรก เมอตนเองประสบความสาเรจ ปลดหนสน จงไดนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาถายถอดและชกชวนชาวบานใหรวมปฏบตตาม วนน กวา 80 เปอรเซนตของชาวบาน บานบางกระนอย ต.นครปาหมาก อ.บางกระทม จ.พษณโลก รจกคาวาพอเพยง แทบทกครวเรอนมอาชพหลกจากการทานา เปนรายประจาปเพอมาปลดหน ในทกวน ทกครวเรอนจะไมปลอยเวลาวางไปเปลาประโยชน ตองเลยงกบ เลยงวว เลยงหม เลยงปลา ทากลวยตากขาย ฯลฯ สวนหนงไวกน สวนหนงไวแลกเปลยน และอกสวนหนงเกบออมแบบถาวร จากสภาพสงคมตางคนตางอย กลบมาเปนสงคมเอออาทรอกครง “ผมพอใจมากทดาเนนมาไดขนาดน ชาวบาน 80 เปอรเซนตในหมบาน รจกคาวาพอเพยง ทกครวเรอน นอกจากอาชพหลกทานาแลว จะตองมอาชพเสรมคละกนไปตามความถนด จะไมมเวลาวางเหมอนเมอกอนทปลอยใหเปลาประโยชน เมอผลตเหลอกนกนามาขายหรอแลกเปลยนกน สงคมกเปนสขขน” สมพงษ กลาว


109

ใบความรท 5.4 เรอง ภมปญญาไทย

ภมปญญาไทย

ภมปญญา ตรงกบศพทภาษาองกฤษวา Wisdom หมายถง ความร ความสามารถ ทกษะความเชอ และศกยภาพในการแกปญหาของมนษยทสบทอดกนมาจากอดตถงปจจบนอยางไมขาดสายและเชอมโยงกนทงระบบทกสาขา

ภมปญญาไทย หมายถง ความร ความสามารถ ทกษะและเทคนคการตดสนใจ ผลตผลงานของบคคล อนเกดจากการสะสมองค-ความรทกดานทผานกระบวนการสบทอด พฒนาปรบปรง และเลอกสรรมาแลวเปนอยางดสามารถแกไขปญหา และพฒนาวถชวตของคนไทยไดอยางเหมาะสมกบยคสมย

ภมปญญาทองถน หรอภมปญญาชาวบาน หมายถง ทกสงทกอยางทชาวบานคดขนไดเองและนามาใชในการแกปญหา เปนเทคนควธ เปนองคความรของชาวบาน ทงทางกวางและทางลกทชาวบานคดเอง ทาเอง โดยอาศยศกยภาพทมอยแกปญหาการดาเนนชวตในทองถนไดอยางเหมาะสมกบยคสมยความเหมอนกนของภมปญญาไทยและภมปญญาทองถน คอ เปนองคความร และเทคนคทนามาใชในการแกปญหาและการตดสนใจ ซงไดสบทอดและเชอมโยงมาอยางตอเนองตงแตอดตถงปจจบน

ความตางกนของภมปญญาไทยและภมปญญาทองถน คอ ภมปญญาไทย เปนองคความรและความสามารถโดยสวนรวม เปนทยอมรบในระดบชาต สวน ภมปญญาทองถนเปนองคความรและความสามารถในระดบทองถนซงมขอบเขตจากดในแตละทองถน เชน ภาษาไทยเปนภมปญญาไทย ในขณะทภาษาอสานเปนภมปญญาทองถน เปนตน

ผทรงภมปญญาไทย หมายถง บคคลผเปนเจาของภมปญญา หรอเปนผนาภมปญญาตางๆมาใชประโยชนจนประสบความสาเรจ มผลงานดเดนเปนทยอมรบและไดรบการยกยองในฐานะเปนผเชยวชาญ สามารถเผยแพรและถายทอดเชอมโยงคณคาของภมปญญาในแตละสาขานนๆ ใหแพรหลายไปอยางกวางขวาง

ปราชญชาวบาน หมายถง บคคลผเปนเจาของภมปญญาชาวบาน และนาภมปญญามาใชประโยชนในการดารงชวตจนประสบผลสาเรจสามารถถายทอดเชอมโยงคณคาของอดตกบปจจบนไดอยางเหมาะสม

ความเหมอนกนระหวางผทรงภมปญญาไทยกบปราชญชาวบานคอ บทบาทและภารกจในการนาภมปญญาไปใชแกปญหา และการถายทอดเพอใหเกดความเชอมโยงจากอดตถงปจจบน สวนความแตกตางกนนนขนอยกบระดบภมปญญาทจะนาไปแกปญหาและถายทอดกลาวคอ ผทรงภมปญญาไทยยอมมความสามารถ


110

หรอภารกจในการนาภมปญญาระดบชาตไปแกปญหา หรอถายทอด หรอผลตผลงานใหมๆ ทมคณคาตอประเทศชาตโดยสวนรวม สวนปราชญชาวบานมความสามารถหรอภารกจในการนาภมปญญาชาวบาน หรอภมปญญาทองถนไปแกปญหาหรอถายทอดในทองถน

อยางไรกตาม ภมปญญาไทย และ ภมปญญาทองถน ยอมมความสมพนธและเชอมโยงกน เพราะภมปญญาทองถนนนถอวาเปนฐานหลกแหงภมปญญาไทยเปรยบเหมอนฐานเจดย

ลกษณะของภมปญญาไทย มดงน

1. ภมปญญาไทยมลกษณะเปนทงความรทกษะ ความเชอ และพฤตกรรม

2. ภมปญญาไทยแสดงถงความสมพนธระหวางคนกบคน คนกบธรรมชาตสงแวดลอมและคนกบสงเหนอธรรมชาต

3. ภมปญญาไทยเปนองครวมหรอกจกรรมทกอยางในวถชวตของคน

4. ภมปญญาไทยเปนเรองของการแกปญหา การจดการ การปรบตว และการเรยนรเพอความอยรอดของบคคล ชมชน และสงคม

5. ภมปญญาไทยเปนพนฐานสาคญในการมองชวต เปนพนฐานความรในเรองตางๆ

6. ภมปญญาไทยมลกษณะเฉพาะ หรอมเอกลกษณในตวเอง

7. ภมปญญาไทยมการเปลยนแปลงเพอการปรบสมดลในพฒนาการทางสงคม

การเกดภมปญญา

ภมปญญาไทยมกระบวนการเกดทเกดจากการสบทอด ถายทอด องคความรทมอยเดมในชมชนทองถนตางๆ แลวพฒนา เลอกสรรและปรบปรงองคความรเหลานนจนเกดทกษะและความชานาญ ทสามารถแกไขปญหา และพฒนาชวตไดอยางเหมาะสมกบยคสมย แลวเกดองคความรใหมๆ ทเหมาะสมและสบทอดพฒนาตอไปอยางไมสนสด เชน ภาษาไทย แพทยแผนไทย เปนตน

การจดแบงสาขาภมปญญาไทย

จากการศกษาพบวา มการกาหนดสาขาภมปญญาไทยไวอยางหลากหลายขนอยกบวตถประสงคและหลกเกณฑตางๆ ทหนวยงาน องคกร และนกวชาการแตละทานนามากาหนด ในภาพรวมภมปญญาไทยสามารถแบงไดเปน 10 สาขาดงน


111

1. สาขาเกษตรกรรม หมายถง ความสามารถในการผสมผสานองคความร ทกษะ และเทคนคดานการเกษตรกบเทคโนโลย โดยการพฒนาบนพนฐานคณคาดงเดม ซงคนสามารถพงพาตนเองในภาวการณตางๆ ได

2. สาขาอตสาหกรรมและหตถกรรม หมายถง การรจกประยกตใชเทคโนโลยสมยใหมในการแปรรปผลตผล เพอชะลอการนาเขาตลาด เพอแกปญหาดานการบรโภคอยางปลอดภย ประหยด และเปนธรรม อนเปนกระบวนการททาใหชมชนทองถนสามารถพงพาตนเองทางเศรษฐกจได

3. สาขาการแพทยแผนไทย หมายถง ความสามารถในการจดการปองกนและรกษาสขภาพของคนในชมชน โดยเนนใหชมชนสามารถพงพาตนเองทางดานสขภาพและอนามยได

4. สาขาการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หมายถง ความสามารถเกยวกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงการอนรกษ การพฒนา และการใชประโยชนจากคณคาของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลและยงยน

5. สาขากองทนและธรกจชมชน หมายถง ความสามารถในการบรหารจดการดานการสะสมและบรการกองทน และธรกจในชมชน ทงทเปนเงนตราและโภคทรพย เพอสงเสรมชวตความเปนอยของสมาชกในชม

6. สาขาสวสดการ หมายถง ความสามารถในการจดสวสดการในการประกนคณภาพชวตของคน ใหเกดความมนคงทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

7. สาขาศลปกรรม หมายถง ความสามารถในการผลตผลงานทางดานศลปะสาขาตางๆ เชน จตรกรรม ประตมากรรม วรรณกรรม ทศนศลป คตศลป ศลปะมวยไทย เปนตน

8. สาขาการจดการองคกร หมายถง ความสามารถในการบรหารจดการดาเนนงานขององคกรชมชนตางๆ ใหสามารถพฒนา และบรหารองคกรของตนเองไดตามบทบาท และหนาทขององคการ เชน การจดการองคกรของกลมแมบาน กลมออมทรพย กลมประมงพนบาน เปนตน

9. สาขาภาษาและวรรณกรรม หมายถง ความสามารถผลตผลงานเกยวกบดานภาษาทงภาษาถน ภาษาโบราณ ภาษาไทยและการใชภาษา ตลอดทง ดานวรรณกรรมทกประเภท เชน การจดทาสารานกรมภาษาถน การปรวรรต หนงสอโบราณ การฟนฟการเรยนการสอนภาษาถนของทองถนตางๆ เปนตน

10. สาขาศาสนาและประเพณ หมายถง ความสามารถประยกตและปรบใชหลกธรรมคาสอนทางศาสนา ความเชอ และประเพณดงเดมทมคณคาใหเหมาะสมตอการประพฤตปฏบต ใหบงเกดผลดตอบคคลและสงแวดลอม


112

คณสมบตของผทรงภมปญญาไทย

ผทรงภมปญญาไทยเปนผมคณสมบตตามทกาหนดไว อยางนอยดงตอไปน

(1) เปนคนดมคณธรรม มความรความสามารถในวชาชพตางๆ มผลงานดานการพฒนาทองถนของตน และไดรบการยอมรบจากบคคลทวไปอยางกวางขวาง ทงยงเปนผทใชหลกธรรมคาสอนทางศาสนาของตนเปนเครองยดเหนยวในการดารงวถชวตโดยตลอด

(2) เปนผคงแกเรยนและหมนศกษาหาความรอยเสมอ ผทรงภมปญญาจะเปนผทหมนศกษา แสวงหาความรเพมเตมอยเสมอไมหยดนงเรยนรทงในระบบและนอกระบบ เปนผลงมอทาโดยทดลองทาตามทเรยนมา อกทงลองผดลองถก หรอสอบถามจากผรอนๆ จนประสบความสาเรจเปนผเชยวชาญซงโดดเดนเปนเอกลกษณในแตละดานอยางชดเจน เปนทยอมรบการเปลยนแปลงความรใหมๆ ทเหมาะสมนามาปรบปรงรบใชชมชนและสงคมอยเสมอ

(3) เปนผนาของทองถน ผทรงภมปญญาสวนใหญจะเปนผทสงคมในแตละทองถนยอมรบใหเปนผนา ทงผนาทไดรบการแตงตงจากทางราชการ และผนาตามธรรมชาต ซงสามารถเปนผนาของทองถนและชวยเหลอผอนไดเปนอยางด

(4) เปนผทสนใจปญหาของทองถน ผทรงภมปญญาลวนเปนผทสนใจปญหาของทองถนเอาใจใส ศกษาปญหา หาทางแกไข และชวยเหลอสมาชกในชมชนของตนและชมชนใกลเคยงอยางไมยอทอ จนประสบความสาเรจเปนทยอมรบของสมาชกและบคคลทวไป

(5) เปนผขยนหมนเพยร ผทรงภม-ปญญาเปนผขยนหมนเพยร ลงมอทางานและผลตผลงานอยเสมอ ปรบปรงและพฒนาผลงานใหมคณภาพมากขน อกทงมงทางานของตนอยางตอเนอง

(6) เปนนกปกครองและประสานประโยชนของทองถน ผทรงภมปญญานอกจากเปนผทประพฤตตนเปนคนด จนเปนทยอมรบนบถอจากบคคลทวไปแลว ผลงานททานทายงถอวามคณคา จงเปนผทมทง "ครองตน ครองคนและครองงาน" เปนผประสานประโยชนใหบคคลเกดความรก ความเขาใจความเหนใจและมความสามคคกน ซงจะทาใหทองถนหรอสงคมมความเจรญ มคณภาพชวตสงขนกวาเดม

(7) มความสามารถในการถายทอดความรเปนเลศ เมอผทรงภมปญญามความร ความสามารถ และประสบการณเปนเลศ มผลงานทเปนประโยชนตอผอนและบคคลทวไป ทงชาวบานนกวชาการ นกศกษา นสต/นกศกษา โดยอาจเขาไปศกษาหาความร หรอเชญทานเหลานนไปเปนผถายทอดความรได


113

(8) เปนผมคครองหรอบรวารด ผทรงภมปญญา ถาเปนคฤหสถจะพบวา ลวนมคครองทดทคอยสนบสนน ชวยเหลอ ใหกาลงใจ ใหความรวมมอในงานททานทา ชวยใหผลตผลงานทมคณคา ถาเปนนกบวช ไมวาจะเปนศาสนาใดตองมบรวารทด จงจะสามารถผลตผลงานทมคณคาทางศาสนาได

(9) เปนผมปญญารอบรและเชยวชาญจนไดรบการยกยองวาเปนปราชญ ผทรงภมปญญา ตองเปนผมปญญารอบรและเชยวชาญรวมทงสรางสรรคผลงานพเศษใหมๆ ทเปนประโยชนตอสงคมและมนษยชาตอยางตอเนองอยเสมอ

ลกษณะความสมพนธของภมปญญาไทย

ภมปญญาไทยสามารถสะทอนออกมาใน 3 ลกษณะทสมพนธใกลชดกน คอ

1. ความสมพนธอยางใกลชดกนระหวางคนกบโลก สงแวดลอม สตว พช และธรรมชาต

2. ความสมพนธของคนกบคนอนๆ ทอยรวมกนในสงคม หรอในชมชน

3. ความสมพนธระหวางคนกบสงศกดสทธสงเหนอธรรมชาต ตลอดทงสงทไมสามารถสมผสไดทงหลาย

ทง 3 ลกษณะน คอ สามมตของเรองเดยวกน หมายถง ชวตชมชนสะทอนออกมาถงภมปญญาในการดาเนนชวตอยางมเอกภาพเหมอนสามมมของรปสามเหลยม ภมปญญาจงเปนรากฐานในการดาเนนชวตของคนไทย

ภมปญญาทเกดจากความสมพนธระหวางคนกบคนอนในสงคม จะแสดงออกมาในลกษณะจารต ขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปะและนนทนาการ ภาษาและวรรณกรรม ตลอดทงการสอสารตางๆ เปนตน

ภมปญญาทเกดจากความสมพนธระหวางคนกบสงศกดสทธ สงเหนอธรรมชาตจะแสดงออกมาในลกษณะของสงศกดสทธ ศาสนา ความเชอตางๆ เปนตน


114

ภมปญญาไทยชวยสรางชาตใหเปนปกแผนไดอยางไร

พระมหากษตรยไทยไดใชภมปญญาในการสรางชาต สรางความเปนปกแผนใหแกประเทศชาตมาโดยตลอด ตงแตสมยพอขนรามคาแหงมหาราช พระองคทรงปกครองประชาชนดวยพระเมตตาแบบพอปกครองลก ผใด ประสบความเดอดรอนกสามารถตระฆงแสดงความเดอดรอนเพอขอรบพระราชทานความชวยเหลอ ทาใหประชาชนมความจงรกภกดตอพระองค ตอประเทศชาตรวมกนสรางบานเรอนจนเจรญรงเรองเปนปกแผน

สมเดจพระนเรศวรมหาราช พระองคทรงใชภมปญญากระทายทธหตถจนชนะขาศกศตร และทรงกอบกเอกราชของชาตไทยคนมาได พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช รชกาลปจจบน พระองคทรงใชภมปญญาสรางคณประโยชนแกประเทศชาต และเหลาพสกนกรมากมายเหลอคณานบ ทรงใชพระปรชาสามารถแกไขวกฤตการณทางการเมอง ภายในประเทศ จนรอดพนภยพบตหลายครง พระองคทรงมพระปรชาสามารถหลายดาน แมแตดานการเกษตร พระองคไดพระราชทานทฤษฎใหมใหแกพสกนกร ทงดานการเกษตรแบบสมดลและยงยน ฟนฟสภาพแวดลอม นาความสงบรมเยนของประชาชนใหกลบคนมา แนวพระราชดาร "ทฤษฎใหม" แบงออกเปน 3 ขน โดยเรมจาก ขนตอนแรก ใหเกษตรกรรายยอย "มพออยพอกน" เปนขนพนฐาน โดยการพฒนาแหลงนาในไรนา ซงเกษตรกรจาเปนทจะตองไดรบความชวยเหลอจากหนวยราชการ มลนธ และหนวยงานเอกชน รวมใจกนพฒนาสงคมไทย ในขนทสอง เกษตรกรตองมความเขาใจในการจดการในไรนาของตน และ มการรวมกลมในรปสหกรณ เพอสรางประสทธภาพทางการผลตและการตลาด การลดรายจายดานความเปนอย โดยทรงตระหนกถงบทบาทขององคกรเอกชน เมอกลมเกษตรววฒนมาขนท 2 แลว กจะมศกยภาพ ในการพฒนาไปสขนท 3 ซงจะมอานาจในการตอรองผลประโยชนกบสถาบนการเงนคอธนาคาร และองคกรทเปนเจา ของแหลงพลงงาน ซงเปนปจจยหนงในการผลต โดยมการแปรรปผลตผล เชน โรงส เพอเพมมลคาผลตผล และขณะเดยวกนมการจดตงรานคาสหกรณเพอลดคาใชจายในชวต ประจาวน อนเปนการพฒนาคณภาพชวตของบคคลในสงคม จะเหนไดวามไดทรงทอดทงหลกของความสามคคในสงคมและการจดตงสหกรณ ซงทรง สนบสนนใหกลมเกษตรกรสรางอานาจตอรองในระบบเศรษฐกจ จงจะมคณภาพชวตทด จงจดไดวาเปนสงคมเกษตรทพฒนาแลว สมดงพระราชประสงคททรงอทศพระวรกายและพระสตปญญา ในการพฒนาการเกษตรไทยตลอดระยะเวลาแหงการครองราชย

คณคาทางดานการสรางความภาคภมใจและศกดศร เกยรตภมแกคนไทยเปนอยางไร

คนไทยในอดตทมความสามารถปรากฏในประวตศาสตรมมาก เปนทยอมรบของนานาอารยประเทศ เชน นายขนมตมเปนนกมวยไทยทมฝมอเกงในการใชอวยวะทกสวน ทกทาของแมไมมวยไทย สามารถชกมวยไทย จนชนะพมาไดถงเกาคนสบคนในคราวเดยวกน แมในปจจบนมวยไทยกยงถอวา เปนศลปะชนเยยม เปนทนยมฝก และแขงขนในหมคนไทยและชาวตางประเทศ ปจจบนมคายมวยไทยทวโลกไมตากวา 30,000 แหง


115

ชาวตางประเทศทไดฝกมวยไทยจะรสกยนดและภาคภมใจ ในการทจะใชกตกาของมวยไทย เชน การไหวครมวยไทย การออกคาสงในการชกเปนภาษาไทยทกคา เชน คาวา "ชก" "นบหนงถงสบ" เปนตน ถอเปนมรดกภมปญญาไทย นอกจากน ภมปญญาไทยทโดดเดนยงมอกมากมาย เชน มรดกภมปญญาทางภาษาและวรรณกรรม โดยทมอกษรไทยเปนของตนเองมาตงแตสมยกรงสโขทย และววฒนาการมาจนถงปจจบน วรรณกรรมไทยถอวาเปน วรรณกรรมทมความไพเราะ ไดอรรถรสครบทกดาน วรรณกรรม หลายเรองไดรบการแปลเปนภาษาตางประเทศหลายภาษา ดานอาหาร อาหารไทยเปนอาหารทปรงงาย พชทใชประกอบอาหารสวนใหญเปนพชสมนไพร ทหาไดงายในทองถนและราคาถก มคณคาทางโภชนาการ และยงปองกนโรคไดหลายโรค เพราะสวนประกอบสวนใหญเปนพชสมนไพร เชน ตะไคร ขง ขา กระชาย ใบมะกรด ใบโหระพา ใบกะเพรา เปนตน

การสงเสรมภมปญญาไทยมอะไรบาง

เนองจากภมปญญาไทยมความสาคญดงกลาวแลวขางตน จงจาเปนตองสงเสรมใหดารงอย เพอเปนฐานความรในการผสมผสานกบวทยาการสากล ดงน

1. ประเทศยกยอง "ครภมปญญาไทย" ใหสามารถทาการถายทอด และพฒนาผลงานของตนไดอยางตอเนองและมคณภาพ โดยจดระบบเกอหนนและสงเสรมกระบวนการถายทอด ททานเหลานดาเนนการอยแลวสวนหนง และเชอมโยงกระบวนการถายทอดของทาน

2. จดใหมศนยภมปญญาไทย ซงแนวคดนตองการใหมแหลงสาหรบการเรยนรภมปญญาของชมชนนนๆ เกดขน อาจเปนแหลงเรยนรทมอยแลวในชมชน เชน บานของผทรงภมปญญา วด ศาลาของหมบาน เวทชาวบาน เปนตน เพยงแตเขาไปชวยเสรมเพอใหสามารถใชสถานทนนๆ

3. จดตงสภาภมปญญาไทย เนองจากลกษณะภมปญญาไทยมความหลากหลายสมดลกนเปนองครวม หากนาเรองภมปญญาไทยเขาไปไวในกระทรวงใดกระทรวงหนง หรอกรมใดกรมหนง นโยบายของกระทรวงและกรมนน จะเปนตวกาหนดกรอบของภมปญญาไทยใหจากดอยเฉพาะเรอง

4. จดตงกองทนสงเสรมภมปญญาไทย ดวยความจากดของระบบการจดสรรเงนงบประมาณจากรฐบาล ทมกฎ ระเบยบ ขอบงคบและระยะเวลา รวมทงสภาวการณของประเทศมาเปนตวตดสนวา โครงการ/งานใดควรไดรบ งบประมาณเทาใด และจะไดรบเงนในปถดไปหรอไม ทาใหการดาเนนงานสงเสรมภมปญญาไทยซงตองกระทาอยางตอเนอง

5. การคมครองลขสทธภมปญญาไทย เพอใหภมปญญาไทยอนเปนมรดกทางปญญาของแผนดนไดอยคกบคนไทย เปนทนทางปญญาในการพฒนาประเทศในดานตางๆ ทงทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง


116

สงแวดลอม รวมทง วฒนธรรม การสงวนและรกษามรดกทางภมปญญาดงกลาว จงตองมระบบคมครองทรพยสนทางภมปญญาเกดขน

6. ตงสถาบนแหงชาตวาดวยภมปญญาและการศกษาไทย เพอทาหนาทประสานงานและเผยแพรภมปญญาไทย การประชาสมพนธและเผยแพรขอมลเปนปจจยสาคญมากในการทางานตอภาพพจนและสถานภาพของบคคล หนวยงาน/องคกร/สถาบนตางๆ การสงเสรมภมปญญาไทยนนยงเปนเรองทจาเปนอยางมาก

7. การประกาศยกยองเชดชเกยรตผทรงภมปญญาไทยทงในระดบชาตและระดบโลก


117

แบบทดสอบหลงเรยน เรอง ภมปญญาทองถนและการสรางเสรมภมปญญา

(จานวนขอสอบ 10 ขอ ๆ ละ 1 คะแนน) ชอ..............................................................รหส....................................สาขา....................................................... จงกาเครองหมายถก หนาขอความทถก และกาเครองหมายผดหนาขอความทผด ............ 1. ภาษาไทยเปนภมปญญาทองถน ............ 2. การประกอบอาชพในแตละทองถน จดวาเปนภมปญญาทองถน ............ 3. ภมปญญาทองถน ไมชวยทาใหคนในชมชนพงตนเองได ตองพงพาตนเองจากสงคมภายนอก ............ 4. โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ ถอวาเปนการพฒนาภมปญญาทองถน ............ 5. แนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มสวนชวยในการพฒนาภมปญญาทองถน ............ 6. หนวยงานสาคญทจะชวยผลกดนใหเกดการพฒนาภมปญญาทองถนใหเกดขนได คอ ภาครฐ

เทานน ............ 7. โฮมสเตย เปนทศกษาดงานอยางดเกยวกบภมปญญาทองถน ............ 8. แนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจะทาใหประชาชนอยดกนด ............ 9. ภมปญญาไทย เปนองคความรและความสามารถโดยสวนรวม เปนทยอมรบในระดบชาต สวนภม

ปญญาทองถนเปนองคความรและความสามารถในระดบทองถนซงมขอบเขตจากดในแตละทองถน

............ 10. ความรดานจตรกรรม ประตมากรรม วรรณกรรม จดวาเปนภมปญญาทองถน

ผตรวจ………………………………………………


118

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน เรอง ภมปญญาทองถนและการสรางเสรมภมปญญา

(จานวนขอสอบ 10 ขอ ๆ ละ 1 คะแนน)

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 1. ผด 2. ถก 3. ผด 4. ถก 5. ถก 6. ผด 7. ถก 8. ถก 9. ถก 10 ผด

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

1. ผด 2. ถก 3. ผด 4. ถก 5. ถก 6. ผด 7. ถก 8. ถก 9. ถก 10 ผด


119

แบบประเมนพฤตกรรมดานคณภาพ จรยธรรม

วนท ……….. เดอน……………………… พ.ศ. …………

ชอ …………………………………….................รหสนกศกษา ........................

สาขาวชา …………………......................... คณะ …………………............

ลาดบ พฤตกรรมทประเมน

ระดบคะแนน หมายเหต

1 2 3 4

ความหมายของระดบการประเมน

4 = ปฏบตถกตองดเยยม

3 = ปฏบตไดถกตอง

2 = ปฏบตบางแตตองฟงคาสง หรอชนา

1 = ไมปฏบต ตองบงคบหรอวากลาวตกเตอนหรอมกจะปฏบตในทางทผด

เกณฑการประเมน

4 = 1.6 - 2 3 = 1.1 - 1.5 2 = 0.6 - 1

1 = 0 - 0.5

1 ความซอสตยสจรต

2 การตรงตอเวลา

3 การมวนย

4 ความสนใจใฝร

5 ความคดรเรมสรางสรรค

6 ความเปนผนาและผตามทด

7 ความรบผดชอบ

8 ความตงใจในการปฏบตงาน

9 การมมนษยสมพนธในการทางาน

10 ความสาเรจในการดาเนนงานกลมและรายบคคล

รวม (คะแนนเตม 20 คะแนน)

บนทก………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………...………………..………………..………………..………………..……

ลงชอ ……………………………………… ผประเมน


120

แบบประเมนกระบวนการกลม ประกอบการวดผล/ประเมนผล แผนการเรยนรท 5 เรอง ภมปญญาทองถนและการสรางเสรมภมปญญา

ท

ชอ-สกล

หวขอประเมน (ขอละ 5 คะแนน)

รวมค

ะแนน

สรป

กา

รรวม

กนวา

งแผน

การท

างาน

ทางา

นตาม

หนาท

ไดรบ

อบหม

าย

เปนผ

พดแล

ะผฟง

ทด

แสดง

ความ

คดเห

นอยา

งมเห

ตผล

ยอมร

บขอส

รปแล

ะผลง

านขอ

งกล

มและ

รวมก

นปรบ

ปรงง

าน

ผาน

ไมผาน

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

รวม / เฉลย

เกณฑการประเมน ถาไดคะแนนตงแต 6-25 ไดคณภาพด แสดงวา ผาน

ถาไดคะแนนตงแต 10-15 ไดคณภาพปานกลาง แสดงวา ผาน

ถาไดคะแนนตากวา 10 ไดคณภาพตองปรบปรง แสดงวา ไมผาน


121

แบบสงเกตพฤตกรรมของนกศกษาเปนรายบคคล

รายวชา ………………….………………. ระดบชน ………….…….

พฤตกรรม

ประเมน

ชอ-สกล

ความสนใจ การแสดง ความคดเหน

การอาสา ตอบคาถาม

การรบฟง ความคดเหน ของผอน

ความรบผดชอบ ตองาน ทไดรบ

มอบหมาย

สรปผล การ

ประเมน

3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1

ผประเมน ………………………………………….

วนท ………… เดอน …………………… พ.ศ. …………….

เกณฑการประเมน

ระดบคณภาพ ด ปานกลาง ปรบปรง

คะแนน 3 2 1

สรปการประเมน

ได 3 คะแนน แสดงวา ผาน

ได 2 คะแนน แสดงวา ผาน

ได 1 คะแนน แสดงวา ไมผาน

Documents

แผนการจัดการเร ียนรู้ที่ : 5 ชื่อวิชา เศรษฐกิจพอเพ ียง ...seco.agt.snru.ac.th/UserFiles/File/Unit