109

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 4

หวขอเนอหาประจ าบท บทท 4 การส ารวจสถาปตยกรรมพนถน 4 คาบ การเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถน

ขนตอนการส ารวจเพอศกษาสถาปตยกรรมพนถน อปกรณทใชในการส ารวจสถาปตยกรรมพนถน การรวบรวมขอมล สรป

ค าถามทายบท เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. เพอใหนกศกษาอธบายหลกการส ารวจสถาปตยกรรมพนถนได 2. เพอใหนกศกษาล าดบขนตอนการส ารวจสถาปตยกรรมพนถนไดถกตอง 3. เพอใหนกศกษายกตวอยางเครองมอทใชในการส ารวจสถาปตยกรรมพนถนได 4. เพอใหนกศกษาสามารถใชอปกรณทในการส ารวจสถาปตยกรรมพนถนไดอยางถกตอง 5. เพอใหนกศกษาเขาเรยนตรงตอเวลา 6. เพอใหนกศกษามการท างานรวมกบผอนไดอยางมประสทธภาพ และมความรบผดชอบ

ท างานทไดรบมอบหมาย

วธสอนและกจกรรม 1. ในชวงไมเกน 15 นาทแรกของการเรยนการสอน ผสอนจะขานชอนกศกษาทเขาเรยนตรงตอเวลา และท าการบนทกไวในสมดบนทกเพอวดและประเมนผลเปนคะแนนจตพสยตอไป

110

2. ผสอนบรรยายประกอบสอการสอนดวยโปรแกรมส าเรจรปทางคอมพวเตอร Power Point งานส ารวจสถาปตยกรรมทองถน และต ารา 9 วด 9 อโบสถพนถนจงหวดบรรมย

3. ผสอนแบงกลมนกศกษามอบหมายใบงานท 4 ใหนกศกษาใชเขมทศและแอพพลเคชน หาทศทางการวางอาคารทท าการส ารวจได โดยใหแตละคนในกลมใชเครองมออยางถกตอง และบนทกการส ารวจในใบงานท 4

4. ผสอนแบงกลมนกศกษามอบหมายใบงานท 5 ใหนกศกษาใชตลบเมตร สายยางระดบน า เครองวดระยะดวยเลเซอร เพอหามตของอาคารทท าการส ารวจได โดยใหแตละคนในกลมใชเครองมออยางถกตองและบนทกการส ารวจในใบงานท 5

สอการเรยนการสอน 1. เอกสารค าสอนรายวชา งานส ารวจสถาปตยกรรมทองถน และต ารา 9 วด 9 อโบสถพนถน จงหวดบรรมย 2. สอการสอน Power Point

3. วสดอปกรณ เชน เขมทศและแอพพลเคชนหาทศ ตลบเมตร เทปวด สายยางระดบน า เครองวดระยะดวยเลเซอร ดนสอ ปากกา กระดาษกาว กระดานรองเขยน เอน เชอก กลองถายภาพ สมารทโฟน กระดาษจดบนทก และเครองมอในการส ารวจ เชน แบบส ารวจ แบบสมภาษณ 4. ใบงานท 4 การส ารวจและบนทกผงพนของอาคาร 5. ใบงานท 5 การส ารวจและบนทกรปดานของอาคาร

การวดผลและประเมนผล การวดผล 1. สงเกตพฤตกรรมการเขาชนเรยนตรงตอเวลา 2. ความถกตองผลงานตามใบงานท 4 3. ความถกตองผลงานตามใบงานท 5 การประเมนผล การประเมนผลเปนคะแนนดบเพอน ามารวมเปนคะแนนระหวางภาค ดงน

1. การเขาชนเรยนตรงตอเวลา

111

ในการเขาเรยนตรงตอเวลา จาก 15 ครง หากเขาตรงตอเวลา 10 ครง ได 10 คะแนน 2. ผลงานตามใบงานท 4 (งานกลม) 2.5 คะแนน 3. ผลงานตามใบงานท 4 (งานกลม) 2.5 คะแนน (สดสวนคะแนนทใหเทยบจากคะแนนเตม 100 คะแนน)

112

113

บทท 4 การส ารวจสถาปตยกรรมพนถน

การส ารวจสถาปตยกรรมพนถน เปนกระบวนการทมความส าคญตอการศกษาสถาปตยกรรม

พนถนเปนอยางสง เพราะถอวาอาคารนน ๆ เปนเสมอนผลตผลทางความคด จตใจ และจตวญญาณผานการสรางสรรคดวยมอของเหลาผสรางซงเปนคนในชมชน หรอชางจากภายนอกแตคนในชมชนมสวนรวมในการกอสราง ท าใหการส ารวจ รงวดขนาดของอาคาร รวมถงการรวบรวบขอมลประกอบอาคารเปนเสมอนเครองบนทกทางประวตศาสตรทตองอาศยความถกตองของขอมล ขอมลดงกลาวตองมความเทยง และมความตรงเปนส าคญเสมอนคณสมบตของขอมลทไดจาการศกษาวจยในงานวจยแขนงวชาอน ๆ เนอหาบทนน าเสนอหลกการส ารวจสถาปตยกรรมพนถน ขนตอนการส ารวจ วสดอปกรณและเครองมอทใชในการส ารวจสถาปตยกรรมพนถน ซงในการศกษาสถาปตยกรรมพนถนมวธการรวบรวมขอมลใน 2 ลกษณะ ไดแก การเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถนทตามแนวคดของสถาปนกชาวฟนแลนด และการส ารวจเพอการศกษาสถาปตยกรรม พนถน ซงเปนแนวทางทสาขาวชาเทคโนโลยสถาปตยกรรม คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏบรรมยน าไปปฏบตการซงมรายละเอยด ดงน

การเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถน การเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถน (Vernacular Documentation) เรมตนโดย

สถาปนกชาวฟนแลนดนาม มาระก มตตลา ไดเรมจดกจกรรมการเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถน (Vernacular Documentation) ซงเรยกยอ ๆ วา Vernadoc ในรปแบบคายอาสาสมครนานาชาตเปนครงแรกในป พ.ศ. 2548 หลงจากนน สดจต (เศวตจนดา) สนนไหว สถาปนกชาวไทยไดน าเทคนคนมาใชและเผยแพรใหเปนทรจกในประเทศไทยตงแตป พ.ศ. 2550 เปนตนมา โดย มาระก มตตลาไดอธบายวธการเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถนวาเปนการเกบขอมลทเนนการเกบขอมลในพนทจรงดวยเทคนคพนฐานโดยการส ารวจ รงวด และเขยนแบบสภาพปจจบนของอาคารดวยมอ ส าหรบอปกรณหลกทใชในการท างานประกอบดวย ไมบรรทด กระดาษ และปากกาเขยน โดยมขนตอนการท างานประกอบดวยขนตอนดงตอไปน

114

1. ขนตอนท 1 การท าระดบอางอง (Zero Line) หรอเสนศนยสมมต เปนการก าหนดเสน อางองรอบตวอาคารเพอใชรงวดระดบแนวดงของอาคาร โดยปกตจะใชเสนสมมตทระดบ 1.50 เมตร ดงภาพท 4.1 เมอท าการวดแนวดงจะใชวธวดขนและวดลงจากเสนสมมต ซงจะท าใหไดระดบพนตามความเปนจรง เชน เรมวดระดบพนจากจดแรก 1.50 เมตร จดท 2 เมตร แสดงวาระดบพนต ากวาจดแรก 50 เซนตเมตร

ภาพท 4.1 การท าระดบอางอง ทมา : ปรญญา ชแกว และณธทย จนเสน (2557 : 13)

2. ขนตอนท 2 การรงวดและการเขยนเสนราง หลงจากหาเสนศนยสมมตรอบตวอาคาร

แลว จงเรมรงวดอาคารทงแนวดงและแนวระนาบโดยใชตลบเมตร ในขนตอนของการรงวดนน ตองท าควบคกบการเขยนเสนรางลงบนกระดาษ โดยทวไปใชกระดาษขนาด A1 ซงถกตดลงบนกระดานท สามารถเคลอนยายได ส าหรบขนาด สดสวน และการวางหนากระดาษนน ใหพจารณาตามความ เหมาะสม ดงภาพท 4.2 อปกรณและเครองมอทใชในการรงวดและเขยนแบบ ประกอบดวย กระดาษเขยนแบบ A1 (841 x 1189 มลลเมตร) ตดตงบนแผนรองเขยน ไมทหรอทสไลด ไมฉากปรบมม ไมบรรทดสเกล ดนสอเบอร 4H ปากกาเขยนแบบ ขนาด 0.1, 0.3, 0.5 และตลบเมตรขนาด 5 เมตร

115

ภาพท 4.2 การรงวดและการเขยนเสนราง ทมา : ปรญญา ชแกว และณธทย จนเสน (2557 : 14)

3. ขนตอนท 3 การลงเสนดวยปากกาเขยนแบบ โดยทวไปจะใชปากกาเขยนแบบขนาด 0.1 ลงเสนทงหมดของงาน แตอาจใชเนนระยะหรอมตของงานดวยปากกาเขยนแบบขนาด 0.3 หรอ 0.5 ประกอบเพอความสวยงามของงานเขยน โดยจะตองลงเสนใหครบทกรายละเอยดของงานรวมถง รองรอยการช ารดเสยหายทปรากฏดวย ดงภาพท 4.3

ภาพท 4.3 การลงเสนดวยปากกาเขยนแบบ ทมา : ปรญญา ชแกว และณธทย จนเสน (2557 : 15,19)

4. ขนตอนท 4 การลงรายละเอยดของวสดและการใสเงา เปนขนตอนสดทายของการ

เขยน แบบโดยใชปากกาหมกผสมน าตามสดสวน เชน หมก 1 หยด ตอน า 10 หยด เปนตน ซงการเขยนแบบควรใหใกลเคยงวสดจรงมากทสด เชน การเขยนลายไม และสงกะสดวยการแลเงา หรอการ เขยนคอนกรตดวยการจด เปนตน สวนการใสเงาในงานเขยนแบบจะใชปากกาเขยนแบบขนาด 0.1

116

(ไมผสมน า) โดยขอก าหนดทใชจะไมขนกบชวงเวลาใหไดองศาของเงา แตจะเขยนเงาดวยมม 45 องศา จากซายมาขวาเสมอ โดยการแลเงาจะค านงถงมตของงานเขยนแบบ และระยะใกลไกลของวตถ ดงภาพท 4.4

ภาพท 4.4 การลงรายละเอยดของวสดและการใสเงา ทมา : ปรญญา ชแกว และณธทย จนเสน (2557 : 30-33)

การเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถนชวยใหผเขยนแบบสามารถฝกทกษะการท างานเพอใหเปนคนชางสงเกต รอบคอบ ใจเยน และมสมาธมากขน นอกจากน ยงชวยใหผเขยน แบบได

117

เรยนรชมชนและวถชวตของผคนในพนททผเขยนแบบเขาไปท างาน ส าหรบผลงานเขยนแบบสามารถใชเปนหลกฐานทางประวตศาสตรซงเปนสวนหนงของการอนรกษงานสถาปตยกรรมทมคณคา ถอเปนการรกษามรดกทางวฒนธรรมของชาตไดอกทางหนงดวย (ปรญญา ชแกว และณธทย จนเสน. 2557 : 13-16) จะเหนไดวากระบวนการเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถน (Vernacular Documentation) ไดผลผลตในรปแบบแสดงทางสถาปตยกรรมทมความถกตองของมตอาคาร อกทงยงมคณคาทางศลปกรรมประหนงงานจตรกรรม ทงน สาขาวชาเทคโนโลยสถาปตยกรรม คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏบรรมย ไดมอบหมายใหนกศกษาด าเนนการเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถน ไดแก อโบสถวดทาเรยบ อโบสถวดสระแก ดงภาพท 4.5 อโบสถวดมณจนทร และอโบสถวดบรมคงคา ดงภาพท 4.6

ภาพท 4.5 ภาพอโบสถวดทาเรยบและวดสระแก ผลงานของนกศกษา

ภาพท 4.6 ภาพอโบสถวดมณจนทรและวดบรมคงคา ผลงานของนกศกษา

118

การส ารวจเพอการศกษาสถาปตยกรรมพนถน การศกษาสถาปตยกรรมพนถนนนจ าตองศกษาคนควาหาลกษณะของรปแบบอาคารโดยการ

ส ารวจ วดขนาดอาคารทจะคนควานน ดวยการเขยนรางภาพ ถายภาพเปนขอมลเบองตน ตามหลกการศกษาของสถาปตยกรรม จะตองน าขอมลมาเขยนแบบละเอยด คอแปลน รปตด รปดาน รป Isometric หรอทศนยภาพเพอศกษารปทรง ตลอดถงความสมพนธของเนอทภายในอาคาร เพราะทศนยภาพและภาพสามมตอน เชน ภาพไอโซเมตรก เปนภาพทแสดงความสมพนธของรปทรงและเนอทวาง (Space) ไดอยางชดเจน เพราะแสดงภาพเปน 3 มต ซงถอวาเปนการน าแสนอขอมลทส ารวจมานนมาจดวางเขาระบบทางวธการของสถาปตยกรรม เพอจะใชเปนฐานในการวเคราะหเนอหา และประเดนทตองการศกษาในแงมมทตองการศกษาไดอยางสะดวก แบบแสดงทางสถาปตยกรรมหรอแบบอาคารทเขยนขนมาน สามารถอธบายรปลกษณะของอาคารทศกษาเพอจะใชส าหรบการตความจากการวเคราะหตอไป โดยมขนตอนการส ารวจ ดงน

1. ขนตอนท 1 การตรวจสอบทศทางการวางอาคารและพกดของอาคาร เปนการส ารวจ

โดยใชเขมทศเปนเครองมอเพอใหทราบวาอาคารทท าการส ารวจนนมการวางต าแหนงอาคารในทศทางใด ซงปจจบนอาจใชเขมทศซงเปนแอพพลเคชน (Application) ทสามารถดาวนโหลดไดจากสมารทโฟน มาใชในการตรวจสอบทศทางการวางอาคารและพกดของอาคาร (ละตจด และลองตจด) ดงภาพท 4.8

ภาพท 4.7 การตรวจสอบทศทางการวางอาคารและพกดของอาคาร

119

2. ขนตอนท 2 การถายระดบน าเพอหาแนวเสนศนยสมมต (Zero Line) เพอการวด เปนการก าหนดเสนอางองรอบตวอาคารเพอใชรงวดระดบแนวดงของอาคาร โดยปกตจะใชเสนสมมตทระดบ 1.50 เมตร เมอท าการวดแนวดงจะใชวธวดขนและวดลงจากเสนสมมต ซงจะท าใหไดระดบพนตามความเปนจรง เชน เรมวดระดบพนจากจดแรก 1.50 เมตร จดท 2 เมตร แสดงวาระดบพนต ากวาจดแรก 50 เซนตเมตร ท าใหทราบการทรดเอยงของโครงสรางอาคาร วธการเรมตนจากวดระดบความสงจากพน 1.50 เมตร ดวยตลบเมตร ใหท าเครองหมายไวทมมอาคารโดยใชกระดาษกาว จากนนใชสายยางระดบน า ถายระดบไปยงชวงเสาตอไป โดยใชเอนหรอเชอกขงตามแนวระดบน าโดยรอบอาคาร ใชกระดาษกาวตดเอนหรอเชอกไวเปนระยะ จากนนใชตลบเมตรท าการวด ดงภาพท 4.8

ภาพท 4.8 การถายระดบน าเพอหาแนวเสนศนยสมมต

120

3. ขนตอนท 3 การวด เปนการใชตลบเมตรวดทกมตของอาคาร โดยมหลกการรงวดผงพนทก าหนดการวดระยะชวงเสาจากศนยกลางเสาไปยงศนยกลางเสา และวดขนาดเสาทกตนทกดาน สวนรปดานของอาคารใหวดจากเสนอางองรอบตวอาคารเพอใชรงวดระดบแนวดงของอาคารโดยวดถงยอดผนงของแตละชนของอาคาร ดงภาพท 4.9 หรออาจใชเครองวดระยะเลเซอร โดยใชโหมดการวดแบบสามเหลยมจะชวยในการวดอาคารทมความสงมาก

ภาพท 4.9 การวดมตของอาคาร

121

4. ขนตอนท 4 การคดลอกสวนประดบทางสถาปตยกรรม สวนประดบตกแตงอาคาร ไดแก ลวดลายแกะสลกไมทโครงสรางหลงคา หนาบน บานประต กรอบเชดหนา หรอลวดลายปนปน ประดบผนงอาคารอาศยการวดและคดลอกซงตองใชเทคนคทเหมาะสมกบสภาพวตถ เชน ใชกระดาษลอกลาย กระดาษแกว ประกอบการถายภาพ ดงภาพท 4.10 สวนงานจตรกรรมฝาผนงใชการถายภาพประกอบการวดขนาดพนทของภาพเปนหลก

ภาพท 4.10 การคดลอกลวดลายสวนประดบทางสถาปตยกรรม

122

งานส ารวจเพอการศกษาสถาปตยกรรมพนถนอาจใชการเขยนแบบดวยมอ หรอการเขยนแบบดวยคอมพวเตอร แตหลกการส าคญ คอการรงวดขนาดทกมตและทกสวนประกอบของอาคารจากสถานทจรง โดยเขยนแบบตามสภาพของอาคารจรงและเขยนแบบโดยอาศยมาตรสวน อปกรณทใชในการส ารวจสถาปตยกรรมพนถน ในการลงพนทภาคสนาม ผศกษาจ าเปนตองมเตรยมตวในการหาขอมลเกยวกบพกด ทตงและการเขาถงอาคาร หากสามารถโทรศพทตดตอเจาของอาคารไวลวงหนาจะเปนการด ทงน ผส ารวจตองเตรยมอปกรณทจ าเปนใชในการส ารวจสถาปตยกรรมพนถน และควรจดรวมใสกระเปาเปสะพายเพอความสะดวกในการขนยายขณะปฏบตงาน ประกอบดวย

1. เขมทศและแอพพลเคชนหาทศ ใชในการตรวจสอบต าแหนงทตงของอาคาร และทศทางการวางอาคาร ประกอบการส ารวจผงบรเวณ และผงพนของอาคาร

2. ตลบเมตร เทปวด เครองวดระยะดวยเลเซอร ใชในการวดระยะในผงบรเวณ วดมตของอาคาร วดสวนประดบทางสถาปตยกรรมทงระยะในแนวดง และระยะในแนวราบ

3. สายยางระดบน า ใชในถายระดบเพอการสรางเสนระดบอางองส าหรบการวดระยะในแนวดงของอาคาร

4. ไมวดระดบน า ใชวดดงของเสา ของผนงอาคาร 5. กระดานรองเขยน ขนาด A4 ใชในการหนบกระดาษจดบนทกส าหรบรองเขยน จะท าให

สะดวกในการท างาน และกระดาษแผนขอมลไมยบ 6. กระดาษกาว ใชในก าหนดจดทจะถายระดบเพอการสรางเสนระดบอางองส าหรบการวด

ระยะในแนวดงของอาคาร หรอการท าเครองหมายชวคราวบนอาคารเพอการส ารวจ 7. เอนหรอเชอก ใชขงตามแนวของเสนระดบอางองส าหรบการวดระยะในแนวดงของ

อาคาร หรอการหาศนยกลางของอาคาร 8. กลองถายภาพพรอมถานส ารองไฟ ใชบนทกภาพสถาปตยกรรม 9. กระดาษจดบนทก ขนาด A4 และเครองมอในการส ารวจ เชน แบบส ารวจ แบบ

สมภาษณ ใชในการบนทกขอมลทไดจากการส ารวจ 10. สมารโฟน ใชในการบนทกเสยงสมภาษณ ถายภาพ โทรศพทตดตอเจาของอาคาร หรอ

คณะส ารวจ คนหาเสนทางเขาถงอาคาร หรอใชแทนเขมทศในการหาต าแหนงทตงของอาคาร และทศทางการวางอาคาร เปนตน

123

11. ดนสอ ปากกา ใชในการบนทกขอมล ดงภาพท 4.11

ภาพท 4.11 อปกรณทใชในการส ารวจสถาปตยกรรมพนถน

การรวบรวมขอมล

การส ารวจสถาปตยกรรมพนถนเฉพาะกรณศกษา ถอเปนงานวจยเชงคณภาพทตองการขอมลทเกยวของกบการกอรปและการคงอยของสถาปตยกรรม ซงดวยเหตปจจยแวดลอมในแตละชวงเวลา ผศกษาในฐานะคนนอกจ าเปนตองศกษาขอมลจากคนในพนทตง ซงในงานวจยเชงคณภาพเรยกวา “สนาม” เพอใหไดขอมลจากผร ผอาวโส ผน าชมชน เจาของอาคาร ผครอบครองอาคารหรอทายาทเจาของอาคาร ผดแลอาคาร และผเกยวของ การรวบรวมขอมลมขนตอน ดงน

เอน

สายยางวดระดบน า

ไมวดระดบน า เชอก

เทปวด

ตลบเมตร สมารทโฟน กลองถายรป ปากกา ดนสอ

กระดานรองเขยน

แบบส ารวจ กระดาษ

กระดาษกาว

เครองวดระยะดวยเลเซอร

เขมทศ

124

1. การเตรยมพรอมท างานในสนาม

การส ารวจสถาปตยกรรมพนถนเฉพาะกรณศกษา โดยเฉพาะในสวนของบรบทของชมชน ทงดานประวตศาสตร ภมนเวศ สงคมวฒนธรรม และเศรษฐกจ รวมถงขอมลประกอบของอาคาร ไดแก ประวตการสรางอาคาร ประวตการบรณะคลายกบงานวจยเชงคณภาพจะเรยกพนททผวจยจะเขาไปศกษา รวบรวมขอมลซงอาจเปนชมชน หมบานหรอกลมคนกลมใดกลมหนงวา “สนาม” ในการเลอกสนามนน ผศกษาหรอผวจยตองพจารณาถงความเหมาะสมของสนามวาสามารถใหค าตอบในประเดนทตองการไดหรอไม พจารณาความเปนไปไดวาผวจยจะท างานในสนามนนไดหรอไม โดยค านงถงเรองทพกอาศยในสนาม การใชเวลาในสนาม ซงผวจยตองมการเตรยมตวเตรยมใจเขาสนาม เรมตงแตการเตรยมภาษาทองถนเพอการสอสาร การแตงกายทผสมกลมกลนกบคนในชมชนนนซงจะท าใหอยในทนนไดอยางกลมกลน รวมทงเตรยมอปกรณอนทจ าเปน เชน สมดบนทก ดนสอ กลองถายภาพ เทปบนทกเสยง แผนท รวมถงการสรางความสมพนธกบสมาชกกบคนในชมชนนนเพอใหเกดความคนเคยโดยอาศยการเขารวมกจกรรมทเกดขนในชมชน การหาทพกอาศยทปลอดภย การหาวธการสญจรหรอพาหนะในการเดนทางในชมชน และก าหนดระยะเวลาทใชในสนาม หลงจากนนจงเรมท างานอาจเรมตนดวยการท าแผนทเดนดน (Mapping) ของชมชนโดยการเดนส ารวจรวมกบคนในชมชน

2. การคดเลอกผใหขอมล การวจยเชงคณภาพจะไมถอวาผใหขอมลเปนกลมตวอยางและไมเลอกผใหขอมลจากการสม

ตวอยางเชนเดยวกบงานวจยเชงปรมาณ จงไมมกลมตวอยางและวธการสมตวอยางในงานวจยเชงคณภาพ แตผวจยเชงคณภาพจะใชการคดเลอกผใหขอมลส าคญ (Key Informant) จากการท างานในสนาม (Field Work) โดยเลอกผใหขอมลทเปนผทมความรในเรองทตองการศกษามากทสดและมความเหมาะสมทจะใหขอมลได ไมจ าเปนตองมความเปนตวแทน (Represent) ของประชากรเหมอนการวจยเชงปรมาณ คลายการสมตวอยางแบบลกโซ (Snowball Sampling) ทเปนการเลอกตวอยางอปมาคลายการขวางกอนหมะ เมอกอนหมะกระจายไปถกบคคลผรคนใดกใชเปนตวอยางเพอรวบรวมขอมลเมอสมภาษณแลวเสรจกถามตอวาจะสามารถเกบขอมลเดยวกนไดจากคนใดอกจงขวางกอนหมะตอไป เมอกอนหมะไปถกบคคลผรใดอกกใชเปนตวอยางตอไปเรอย จนสามารถไดขอมลครบถวนและอมตว แตบคคลทถกเลอกนตองเปนผใหขาวสาร (Key Information) ในชมชน โดยผวจยควรสมภาษณในประเดนหรอเรองทมขอบเขตเดยวกนกบบคคลทมการสงตอเพอเปนการยนยนและตรวจทานขอมล ทงน จ านวนของผใหขอมลไมมกฎเกณฑวาตองมจ านวนเทาใดแตให

125

รวบรวมขอมลจนท าใหผวจยเหนภาพรวม เหนแงมมทหลากหลายดาน มองเหนความสมพนธของปรากฏการณนนในสงแวดลอมทงหมด

การวจยเชงคณภาพใชรวบรวมขอมลจนขอมลถงจดอมตว กลาวคอ แมวาจะเพมจ านวนผใหขอมลมากขนกไมท าใหขอมลทมอยเปลยนแปลงไปไดอกจงถอวาไดขอมลครบถวนแลว ในการเขยนรายงาน ผวจยควรระบการเขาพนทวาด าเนนการอยางไร และระบกลมผใหขอมลส าคญวาเปนบคคลใด มความส าคญเกยวของกบประเดนทศกษาอยางไร 3. การรวบรวมขอมล

เมอลงพนทเพอท าการรวบรวมขอมล ผวจยควรพกการใชแนวคดหรอทฤษฎทไดศกษามาไวชวคราว โดยน าตวเองเขาไปสมผสปรากฏการณและพยายามเขาใหถงวธอธบายปรากฏการณแบบคนใน (Insider) ใชการสงเกตจากบคคล สตว วตถ สภาพแวดลอม การกระท า กจกรรม ความสมพนธ สภาพสงคม การมสวนรวม โดยผวจยตองรวบรวมขอมล บรบทของชมชน แผนการด าเนนชวตประจ าวน วฒนธรรม เรองราว ความรสกนกคด สญลกษณและความหมาย นอกจากน ทวศกด นพเกษร (2548 : 51) กลาวถงขอมลเชงคณภาพ หมายถง ความคด ความเหน ความเชอ เจตคต คณคา โลกทศน ความร พฤตกรรม วถชวต ปฏสมพนธ โครงสรางทางสงคม กระบวนการภายในกลมหรอองคกร ลกษณะกจกรรม การรบร อารมณ ความรสกซงตองอาศยวธการสงเกตและการสมภาษณเปนหลกในการรวบรวมขอมล มรายละเอยดดงน

3.1 การสงเกต (Observation) การสงเกตในวจยเชงคณภาพม 2 แบบ คอ 3.1.1 การสงเกตแบบมสวนรวนรวม (Participation Observation) เปนการ

สงเกตทผสงเกตเขาไปใชชวตรวมกบกลมบคคลทศกษา โดยมการกระท ากจกรรมดวยกนจนเกดความเขาใจในความรสกนกคด สญลกษณ เรองราวและความหมายทคนเหลานนแสดงตอปรากฏการณทางสงคมทผวจยศกษา ซงเมอสงเกตแลวจะตองมการซกถามและการจดบนทกขอมลรวมดวย

3.1.2 การสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non-Participation Observation) เปนการสงเกตทผสงเกตไมไดเขาไปใชชวตรวมหรอเขาไปรวมกจกรรมกบกลมบคคลทศกษา เนองจากไมตองการใหผถกสงเกตรสกรบกวนเพราะอาจท าใหพฤตกรรมทแสดงนนผดไปจากปกตได ในระยะแรกผวจยอาจใชการสงเกตแบบไมมสวนรวมจากนนใชการสงเกตแบบมสวนรวมในระยะหลง หลงจากทกลมบคคลทศกษาเรมรสกคนเคยกบผวจยโดยสนทใจ

สมตร สวรรณ (2553) เสนอวาการสงเกตโดยปกตมสงทตองสงเกตอย 6 ประการ ไดแก 1) การกระท า คอการใชชวตประจ าวน การรบประทานอาหาร การปฏบตภารกจอนใน

ชวตประจ าวน

126

2) แบบแผนการกระท า คอการกระท า หรอพฤตกรรมทเปนกระบวนการ มขนตอนจนเปนแบบแผน ชใหเหนสถานภาพ บทบาทและหนาทของสมาชก

3) สญลกษณและความหมาย คอการใหความหมายของการกระท าหรอแบบแผนการกระท านน ชใหเหนความรสกนกคด เรองราว และความหมายซงตองอาศยการสมภาษณประกอบ

4) ความสมพนธ คอความสมพนธระหวางสมาชกในชมชนหรอสงคมนน 5) การมสวนรวมในกจกรรมของสมาชก คอการทบคคลยอมรวมมอในกจกรรมนน 6) สภาพสงคม คอภาพรวมทกแงทกมมทสามารถประเมนได

ภาพท 4.12 ผศกษาเขารวมในพธกรรมของชมชนเพอการสงเกต 3.2 การสมภาษณ (Interview) การสมภาษณเปนการเจาะลกประเดนตางๆ ทผวจยสนใจ อาจใชสมภาษณเปนรายบคคลหรอเปนกลมกได ซงการสมภาษณนมไดเปนเพยงการตงค าถาม แตผวจยตองมทกษะในการสอสารเพอสรางความไวเนอเชอใจและกระตนใหผถกสมภาษณเลาเรองมากกวาเพยงแคตอบค าถามตามประเดน ทงน การสมภาษณมหลายประเภท อาจแบงไดดงน

3.2.1 การสมภาษณแบบเปนทางการ (Formal Interview) หรอการสมภาษณแบบมโครงสราง เปนการสมภาษณทผวจยไดเตรยมค าถามและขอก าหนดไวแนนอนตายตว โดยปกตผวจยเชงคณภาพมกจะไมใชวธการนเปนหลก เพราะไมไดชวยใหไดขอมลทลกซงและครอบคลมเพยงพอโดยเฉพาะในแงของวฒนธรรม เรองราว ความรสกนกคด และความหมาย

3.2.2 การสมภาษณแบบไมเปนทางการ (Informal Interview) มกจะใชควบคไปกบการสงเกตแบบมสวนรวม เพอใหเหนภาพและเขาใจปรากฏการณทางวฒนธรรมโดยเตรยมแนวค าถามไวลวงหนา การสมภาษณแบบนอาจแบงยอยออกเปน

127

1) การสมภาษณแบบเจาะลก (in-depth interview) ในการสมภาษณมขนตอนทส าคญ คอ การแนะน าตว การสรางความสมพนธ การบนทกค าตอบ การใชภาษา ตลอดจนเวลาและสถานททใชสมภาษณ โดยมขนตอนเพอการเจาะลกขอมล ทราบถงเหต ทมาของเรองราว ในประเดนทก าลงศกษา 4 ขนตอนดงน

ขนตอนท1 เรมตนจากการก าหนดขอบเขตการวจยและประเดนใหชดเจนกอนการสมภาษณ

ขนตอนท 2 การขออนญาตผใหสมภาษณ การนดหมายผใหสมภาษณ ใหเลอกชวงเวลาทเหมาะสมตอการสนทนา ไมใชชวงเวลาทรบรอน กระวนกระวายตอความหว ตอหนาทภารกจ หรอมสงรบกวนจากภาวะแวดลอม การก าหนดสถานทสมภาษณ ถาเลอกไดควรใหอย ณ สถานททสงนน หรอบคคลนน หรอเหตการณนนเกดขนจรง และการเตรยมการเรองการบนทกขอมล เหตการณแวดลอม

ขนตอนท 3 การเขาสมภาษณเจาะลก ใหเรมตนดวยการทกทาย และชแจงวตถประสงค จากนนจงเขาสค าถาม สรางบรรยากาศของการสนทนาดวยไมตรจต ไมคาดคน ท าใหผใหสมภาษณตอบค าถามดวยความสบายใจ สนทใจ

ลกษณะค าถาม 1) เรมพดคยแบบไมเปนทางการเพอเรมตน และถามค าถามแนวกวางกอน

เชน

- ทานคดอยางไรเกยวกบ......(ประเดนทศกษา)

- .... (ประเดนทศกษา) เกดขนไดอยางไร อะไรเปนสาเหต

- .... (ประเดนทศกษา) เกดขนบอยครงหรอไม เปนตน 2) ถามเจาะลกลงประเดนยอยโดยไมพยายามบบคน ใหมความรสกสบาย

ใจเหมอนการพดคยธรรมดา เพอใหทราบเหต และผลของ สง หรอปรากฏการณ ในทกประเดน ควรประกอบดวย มเหตการณอะไร อะไรเปนเหต ผลทตามคออะไร พรอมรายละเอยดเรอง ใคร หรอ องคกรใด ท าอะไร ทไหน อยางไร เมอไร ท าไม ผลเปนอยางไร เกดกระทบอะไรบางกบบคคล หรอกบชมชน มผลใหเกดความเปลยนแปลงใด เชน

- อะไรเปนสาเหตของ.... (ประเดนทศกษา) - ... (ประเดนทศกษา)มความสมพนธกบ.......เพราะอะไร 3) ถามใหผใหสมภาษณเพมเตมในประเดนทตองการพดเกยวกบสงทได

พดคยกนมาหรอใหรายละเอยดเพมเตม

128

ขนตอนท 4 ปดการสนทนาและสนสดการสมภาษณ ดวยการกลาวขอบคณ

ภาพท 4.13 การสมภาษณ ณ วดหลกศลา อ าเภอบานใหมไชยพจน วดสระแก วดบรมคงคา อ าเภอพทไธสง และวดทาเรยบ อ าเภอนาโพธ จงหวดบรรมย

2) การสนทนากลม (Focus Group Discussion) เปนการสมภาษณกลม

เพอใหเกดการแลกเปลยนความคดเหนอยางมระบบ ทงน เพอเปนการรวบรวมทศนคต ความคดเหน ความรสก ความเชอ ประสบการณ ปฏกรยาของผเขารวมสนทนา ดวยแนวทางทยดหยนและมความเปนไปได โดยการจดกลมสนทนา ประมาณ 8-12 คนทมคณลกษณะบางประการคลายคลงกน เชน อาศยอยในชมชนมากกวา 10 ป หรอกลมเพศ กลมอายเดยวกน หากตองการไดความหลากหลายของมมมองการสนทนากลมสามารถเลอกกลมสนทนาทมคณลกษณะบางประการแตกตางกน เชน อาชพ การศกษา อาย เปนตน ในการสนทนากลมมขนตอนด าเนนการ ดงน

ขนตอนท 1 การเลอกผเขารวมสนทนา ถาตองการความเหนหลากหลาย ตองเลอกผเขารวมสนทนาหลากหลาย แตถาตองการความสอดคลอง หรอยนยนอาจจะเลอกกลม

129

คลายกนได แตตองระวงเรองบคคลทมอทธพลตอกลมมากเกนไป วธเลอกอาจจะใชวธสม หรอเจาะจงกได

ขนตอนท 2 การด าเนนการสนทนา ผด าเนนการควรมประสบการณและผานการอบรมมาเปนอยางด โดยสามารถเรมการสนทนา การคมประเดนการสนทนาใหไดประเดนทตองการอยางชดเจนและมบรรยากาศทด ในเวลาทไมเกน 1-2 ชวโมง และถามการเรยงล าดบประเดนทด สามารถสรางการเรยนรและรวมมอของกลมไดอยางตอเนองจะรนระยะเวลาของการสนทนาไดมาก การสนทนากลมใหด าเนนการ ดงน

1) ชแจงวตถประสงค 2) ขอตกลงเบองตนทชวยกระตนการสนทนา เชน การพดทละคน

การเปดโอกาสใหทกคนไดพด 3) การใหความมนใจแกผสนทนาในความเปนสวนตว การไมน าเรอง

หรอสาระทพดคยกนไปใชในทางเสอมเสย หรอมการระบนามผพด 4) การแนะน าผรวมสนทนา เพอสรางความคนเคยกน และผชวย

ด าเนนการควรท าผงทนงประกอบ 5) การแจงขออนญาตเกยวกบการบนทกเสยง หรอภาพ 6) การด าเนนการสนทนา และปดการสนทนา

ภาพท 4.14 การสนทนากลม ณ วดหลกศลา อ าเภอบานใหมไชยพจน จงหวดบรรมย

3) การประชมระดมสมอง (Brainstorming) เปนการระดมความคดทน าไปสการสรางสรรค การพฒนา การแกปญหา หรอการเขาถงประเดนสาระทตองการโดยผรจรง ผเชยวชาญในเรองนน การระดมสมอง มขนตอนดงน

130

ขนตอนท 1 การก าหนดตวบคคลผเชยวชาญในเรองนนเพอเขารวมการประชม โดยมการก าหนดวน เวลา สถานท ในการประชมระดมสมอง จ านวนคน และระยะเวลา ขนอยกบความตองการ และความจ าเปนของแตละกรณ หากจ านวนผเขารวมประชมมมากในการระดมสมองอาจจะมการแบงกลมยอย ขนาด 8-12 คน แตละกลมตองมประธานและเลขานการ

ขนตอนท 2 การเรมตนประชมควรชแจงถงวตถประสงคของการประชม ระหวางระดมสมอง ตองละเวนการวพากษวจารณ และการแสดงความคดเหนของแตละคนควรแสดงไดครงเดยวในแตละรอบ และไมเปนการคาดคนใหแสดงความคดเหน นอกจากนควรมการบนทกความคดเหนดวยแผนพลก (Clip Chart) ตลอดการประชม

ขนตอนท 3 ขณะทความคดเรมชะลอลง ประธานควรใหเวลาในการใชความคด

ขนตอนท 4 ชวงทายควรมการประเมนความคด จดกลม เรยงล าดบความคดหรอสาระทไดจากการประชม

ดงภาพท 4.15 เปนการจดเวทระดมสมอง เพอคนหาประวตความเปนมาของชมชน ประวตความเปนมาของวด และการสรางอโบสถ ณ วดโคกพระ อ าเภอจกราช จงหวดนครราชสมา และ ภาพท 4.16 เปนการจดเวทระดมสมองคนหาแนวทางการอนรกษและใชประโยชนอโบสถพนถน วดหนองบวเจาปา อ าเภอสตก จงหวดบรรมย

ภาพท 4.15 การจดเวทระดมสมอง ณ วดโคกพระ อ าเภอจกราช จงหวดนครราชสมา

131

ภาพท 4.16 การจดเวทระดมสมอง ณ วดหนองบวเจาปา อ าเภอสตก จงหวดบรรมย

4) วธการอน นอกจากการสงเกตและการสมภาษณซงเปนวธการหลกในการรวบรวมขอมลเชงคณภาพแลว อาจใชวธการอนรวมดวย เชน การส ารวจ การสอบถาม การศกษาจากเอกสาร ในการรวบรวมขอมลในการวจยเชงคณภาพ ผวจยอาจใชอปกรณอ านวยความสะดวก เชน กลองถายภาพ เทปบนทกเสยง หรอกลองบนทกภาพเคลอนไหว เพอชวยใหการรวบรวมขอมลเปนไปไดอยางสมบรณ

4. การตรวจสอบและการวเคราะหขอมล การวจยเชงคณภาพใชการวเคราะหขอมลควบคไปกบการเกบรวบรวมขอมล ไมไดรอใหเกบรวบรวมขอมลจนครบถวนแลวจงน ามาจดหมวดหมและวเคราะหขอมลดวยวธการทางสถต เชนเดยว กบการวจยเชงปรมาณ กลาวคอ เมอนกวจยรวบรวมขอมลมาไดระยะหนงแลว กจะท าการวเคราะหขอมลไปดวยพรอมกน เพอวางแผนการเกบขอมลในครงตอไป หากขอมลสวนใด มพอเพยงแลวกอาจปรบเปลยนไปเปนรวบรวมขอมลในสวนอนแทน หลงจากทผวจยไดรวบรวมขอมลแลว จงท าการตรวจสอบขอมลและการวเคราะหขอมลซงอาจท าไปพรอมกบการรวบรวมขอมลกได การตรวจสอบขอมลในการวจยเชงคณภาพทนยมใชกน เรยกวา “การตรวจสอบขอมลแบบสามเสา” (Triangulation) เปนการตรวจสอบสามเสาดานขอมล โดยพจารณาแหลงเวลา แหลงสถานทและแหลงบคคลทแตกตางกน คอถาขอมลตางเวลากนจะเหมอนกนหรอไม ถาขอมลตางสถานทจะเหมอนกนหรอไม และถาบคคลผใหขอมลเปลยนไปขอมลจะเหมอนเดมหรอไม การตรวจสอบสามเสาดานผวจยโดยเปลยนตวผสงเกต และการตรวจสอบสามเสาดานวธรวบรวมขอมล โดยใชวธเกบรวบรวมขอมลตาง ๆ กนเพอรวบรวมขอมลเรองเดยวกน เชน ใชวธสงเกตควบคไปกบการซกถาม โดย อมรา พงศาพชญ (2546 : 11) กลาววา การทดสอบความเชอถอไดและความถกตองของขอมล

132

งานวจยเชงคณภาพท าไดขณะทท าการสมภาษณโดยพจารณาวาค าตอบทไดมาสอดคลองกบบรบทของชมชนและสงคมนน สอดคลองกบขอมลเดมทมอยและสอดคลองกบขอสงเกตของผวจยหรอไม การทดสอบกบสภาพแวดลอมและขอมลอนทมอยเดมจะชใหผวจยเหนวาขอมลทไดมานนเชอถอไดหรอไม กรณทพจารณาเหนวาค าตอบหรอขอมลนนไมนาเชอถอ ผวจยตองศกษาหาขอมลเพมจากแหลงอนทมอยทงโดยทางตรงและทางออม ส าหรบการวเคราะหขอมลในการวจยเชงคณภาพมกจะไมใชสถตชวยในการวเคราะห จะใชแนวคดทฤษฎเปนกรอบในการวเคราะห โดยวธการหลกทใชม 2 วธ ดงน

วธแรกเปนการวเคราะหขอมลโดยการตความสรางขอสรปแบบอปนย (Inductive) ซงไดจากการสงเกตและการสมภาษณทไดจดบนทกไวจากสงทเปนรปธรรมหรอปรากฏการณทมองเหน โดยผวจยไดเหนเหตการณทหลากหลายและไดท าการตรวจสอบขอมลแบบสามเสาแลวกสามารถลงมอเขยนเปนประโยคหรอขอความเพอสรางขอสรปไดตามกรอบแนวคดทฤษฎหรอเพอตอบปญหาของการวจย ขอมลทไมตองการจะถกก าจดออกไปได

วธทสองเปนการวเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ซงไดจากการศกษาเอกสาร (Document Research) ในการวเคราะหเอกสารผวจยตองค านงถงบรบท (Context) หรอสภาพแวดลอมของขอมล เอกสารทน ามาวเคราะหประกอบดวยวามการเปลยนแปลงไปอยางไร

การวเคราะหขอมลทงสองวธนจะเปนขอความแบบบรรยาย (Descriptive) ไมมสตรส าเรจตายตว ขนอยกบประเดนหรอปญหาทจะวเคราะหและการเลอกของนกวจย ดงนน การมกรอบความคดหรอทฤษฎทหลากหลายจะมความส าคญอยางยงในการชวยวเคราะหขอมลไดลกซงและสรางขอสรปทหนกแนน โดยยกตวอยางการวเคราะหขอมลชดหนง สมมตเปนขอมล (ก.) ซงผวจยจ าเปนตองวเคราะหเนอหาตอไปน

-ตวบทและบรบท (Text and Context) -เนอหาทปรากฏ (Manifest Content) -เนอหาทซอนอย (Latent Content) -แจงนบ (Coding Form) -ความถ (Frequency) -ความสมพนธทางสถต (Correlation)

ทงน ใหวเคราะหเนอหาขางตนวา ขอมล (ก.) มความแตกตาง หรอความเหมอน มความเกยวของและมความสมพนธ เปนอยางไร กลาวโดยสรปการวเคราะหขอมลในการวจยเชงคณภาพ ควรวเคราะหวนตอวน หรอเปนระยะ ๆ เพอทจะไดสามารถวางแผนรวบรวมขอมลในวนตอไปไดตรงตามทตองการ หรอสามารถตรวจสอบความถกตองของแหลงและตวขอมลไดตลอดเวลา ทงทเพอท

133

ตอบค าถามเกยวกบใคร หรอองคกรใด ท าอะไร ทไหน อยางไร เมอไร ท าไม ผลเปนอยางไร และเกดกระทบอะไรบาง

5. การเขยนรายงาน ในขนสดทายของการวจย คอการเขยนรายงานผลการวจย เพอน าเสนอผลงานทไดจากการศกษา คนควาและวจยวาไดคนพบความจรงหรอไดความรใหมอะไรบาง การเขยนรายงานตองเตรยมเนอหาใหมสาระครบถวนตามวตถประสงคของการวจย ตองวางเคาโครงของรายงานกอนแลวจงลงมอเขยนและตองใหสอดคลองกบประเภทของผอาน มความถกตอง รดกม ชดเจน มความกลมกลน ตอเนอง เชอมโยงโดยหลกเหตผล เนนประเดนส าคญ และภาษาทใชตองเปนวชาการหรอเปนแบบทางการไมใชภาษาพด หากมขอความใดนาสนใจมความหมายทเปนภาษาพดใหใชเครองหมาย “……….” ได

ในการวเคราะหขอมลของการวจยเชงคณภาพเนนการศกษาและจบ แยกประเดนแลวสงเคราะหเพอการเขยนรายงาน กรณทเปนโครงการวจยขนาดใหญ มขอมลมากและซบซอน อาจตองมการลงรหสขอมล และประมวลผลดวยโปรแกรมส าเรจรปทางคอมพวเตอรทนยมใชกน เชน Ethnograph Nudist หรอ ATLAS เปนตน

ทงน ทวศกด นพเกสร (2548 : 53-55) ไดกลาวถงคณภาพของงานวจยเชงคณภาพ คอคณคาของความเชอใจได อนเกดจากงานวจยนนทมลกษณะ ดงน

1) ความนาเชอถอได (Credibility) ตอความจรงของสงทคนพบ และตอความเขาใจของบรบท

2) ความวางใจได (Dependable) ในกระบวนการวจยทระมดระวงใหด าเนนตามระเบยบวธวจย

3) ความสามารถในการยนยนไมเปลยนแปลง (Confirmable) กลาวคอ ขอมลทไดมความเทยงตรง ปราศจากอคต ขอสนนษฐานของนกวจย

4) ถายยายน าไปขยายผล (Transferable) ไดอยางแทจรง กลาวคอ องคความรทเรยบเรยงไวอยางดจากงานวจยเชงคณภาพ อาจน าไปประยกตใชกบกลมประชากรอนทคลายคลงกบประชากรทนกวจยเขาไปศกษา แตอยางไรกตามผทจะน าผลงานวจยไปใชยอมตองเขาใจบรบทของงานวจยและบรบทของพนทหรอบรบทของกลมทจะน าองคความรไปประยกตใช

ดงนน ผลของการส ารวจสถาปตยกรรมพนถน จงถอหลกการของคณภาพของงานวจยเชงคณภาพ คอคณคาของความเชอใจได มความนาเชอถอได วางใจได มความสามารถในการยนยนผลนนไมเปลยนแปลง และสามารถถายยายน าไปขยายผลไดอยางแทจรง

134

สรป

การส ารวจสถาปตยกรรมพนถน มวธการรวบรวมขอมลใน 2 ลกษณะ ไดแก การเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถน และการส ารวจเพอการศกษาสถาปตยกรรมพนถน ซงมวธการส ารวจในลกษณะเดยวกนแตแตกตางทผลผลตทไดจากงาน ซงการเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถนมงเนนผลผลตเปนแบบทางสถาปตยกรรมทเขยนดวยมอในลกษณะเดยวกบงานจตรกรรม แตงานส ารวจเพอการศกษาสถาปตยกรรมพนถนอาจใชการเขยนแบบดวยมอ หรอการเขยนแบบดวยคอมพวเตอร แตหลกการส าคญ คอการรงวดขนาดทกมตและทกสวนประกอบของอาคารจากสถานทจรง และเขยนแบบโดยอาศยมาตรสวน โดยแตละวธการจ าเปนตองใชอปกรณในการส ารวจ ไดแก เขมทศและแอพพลเคชนหาทศ ตลบเมตร เทปวด สายยางระดบน า เครองวดระยะดวยเลเซอร ดนสอ ปากกา กระดาษกาว กระดานรองเขยน เอน เชอก กลองถายภาพ สมารทโฟน กระดาษจดบนทก และเครองมอในการส ารวจ เชน แบบส ารวจ แบบสมภาษณ นอกจากนการรวบรวมขอมลบรบทของชมชนและขอมลประกอบอาคารตองอาศยวธการศกษาคลายกบงานวจยเชงคณภาพโดยอาศยการสงเกต การสมภาษณ การสนทนากลม การจดประชมระดมสมอง เปนตน คณคาของการส ารวจสถาปตยกรรม คอความเชอใจได

ค าถามทายบท

1. การเกบขอมลทางสถาปตยกรรมแบบพนถนมขนตอนการท างานแบงไดกขนตอน และในแตละขนตอนด าเนนการอยางไร

2. การส ารวจเพอการศกษาสถาปตยกรรมพนถนมขนตอนการท างานแบงไดกขนตอน และแตละขนตอนด าเนนการอยางไร

3. การศกษาสถาปตยกรรมเฉพาะกรณศกษา ถอเปนการเลอกตวอยางแบบใด 4. อปกรณทจ าเปนตอการส ารวจสถาปตยกรรมพนถนมอะไร 5. ในการเลอกใชเครองมอทใชในการวจย ผวจยควรค านงถงปจจยใด 6. ผวจยสามารถสรางเครองมอทใชในการวจยไดดวยวธใดบาง 7. ความนาเชอถอของขอมลทไดจากการสมภาษณควรใชวธการใดตรวจสอบ 8. ความเทยง และความตรงของขอมล หมายถงขอมลมลกษณะแบบใด

135

เอกสารอางอง ทวศกด นพเกษร. (2548). วธวจยเชงคณภาพเลม 1: คมอปฏบตการวจยประยกต เพอพฒนาคน องคกร ชมชน สงคม. นครราชสมา : ชมรมพยาบาลชมชนแหงประเทศไทย. ปรญญา ชแกว และณธทย จนเสน. (2557). รายงานวจยการเกบขอมลแบบพนถนของเรอน

แถวไมสองชนเลขท 162 บรเวณชมชนตลาดเกาหวตะเข. กรงเทพฯ : คณะสถาปตยกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

สมตร สวรรณ. (2553). การวจยเชงคณภาพ. คนจาก http: pirun.ku.ac.th/ ~fedusmsw/Quali2.doc. เมอ 16 กนยายน

อมรา พงศาพชญ. (2546). คมอการวจยเชงคณภาพเพองานพฒนา. พมพครงท 4. อทย ดลยเกษม. (บก.). ขอนแกน : สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยขอนแกน.