Agresija Na Republiku Bosnu i Hercegovinu i Genocid Nad Bošnjacima

Univerzitetski informativni glasnik - INFO

Specijalno izdanje br. 5

Izdava: Univerzitet u Sarajevu

Obala Kulina bana 7/II

71000 Sarajevo

Glavni i odgovorni urednik: prof. dr. Faruk aklovica, rektor

Autor i urednik: prof. dr. Smail eki

Lektori: Fuada Musli, prof.

Tarik ui, BA

DTP: Samir Boguni

Tira: 1500

tampa: tamparija Fojnica d.o.o. Fojnica

Kopije originalnih dokumenata objavljene u ovom izdanju pohranjene su i uvaju se u Institutu za istraivanje zloina protiv ovjenosti i meunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu

ISSN 1840-4197UNIVERZITETSKI INFORMATIVNI GLASNIK

I n f o

AGRESIJA NA REPUBLIKU BOSNU I HERCEGOVINU I

GENOCID NAD BONJACIMA

SPECIJALNO IZDANJE, JULI 2011.

U POVODU OBILJEAVANJA 16. GODINJICE GENOCIDA NAD BONJACIMA U SIGURNOJ ZONI UJEDINJENIH NACIJA SREBRENICI,

JULA 1995. GODINE

SADRAJ

Uvodne napomene 7

AGRESIJA NA REPUBLIKU BOSNU I HERCEGOVINU I GENOCID NAD BONJACIMA

1. (Veliko)srpska ideologija i politika agresije na Bosnu i Hercegovinu i genocida nad Bonjacima 11

1.1 O srpskom velikodravnom projektu 111.2 Bitne injenice o dogaajima u Bosni i Hercegovini na kraju 20. stoljea 181.3 Genocid nad Bonjacima Bosne i Hercegovine u sigurnoj zoni Ujedinjenih

nacija Srebrenici jula 1995. 27

2. Svjedoenje ambasadora UN-a Diega Enriquea Arriea 39

3. Dokumenti 653.1 Poetak agresorske ofanzive na sigurnu zonu UN-a Srebrenicu 653.2 Ubijeno izmeu 1.000 i 1.500 Bonjaka 683.3 Genocid je izveden planski sistematski i organizirano 733.4 Tajni sastanak u Beogradu 15. jula 1995. 813.5 Ostavka zbog neaktivnosti UN-a 27. jula 1995. u spreavanju genocida u

Srebrenici 833.6 General Ratko Mladi, oficir Vojske Jugoslavije 873.7 Ukaz o vanrednom unapreenju generala Ratka Mladia 883.8 Priznanje prava na sta osiguranika u dvostrukom trajanju generalu Ratku

Mladiu 89

4. Istraivanja Vlade Republike Srpske 91

5. Priznanje zloinca Slobodana Miia 105

77SPECIJALNO IZDANJE

info

Uvodne napomene

Specijalno izdanje biltena Univerzitetski informativni glasnik objavljujemo povodom 16. go-dinjice sjeanja na genocid poinjen nad Bonjacima u Srebrenici, sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija u julu 1995. To predstavlja kontinuitet aktivnosti Senata Univerziteta u Sarajevu koje su zapoele 2009. godine. O tom najteem obliku zloina protiv ovjenosti i meunarodnog prava govore brojni relevantni izvori objavljeni u naunim publikacijama irom svijeta. Doneseno je vie pravo-snanih sudskih presuda (meunarodnog i nacionalnog karaktera) koje, pored ostalog, ukazuju i pokazuju na uzroke, ciljeve i razmjere genocida poinjenog nad Bonjacima Bosne i Hercegovine na kraju 20. stoljea.

Naalost, i poslije skoro esnaest godina nakon genocida u medijima i naunoj, strunoj i najiroj javnosti, uglavnom u Srbiji i bosanskohercegovakom entitetu Republika Srpska, prisutne su razliite, pogrene percepcije i miljenja o karakteru rata i prirodi zloina u Republici Bosni i Hercegovini 1992-1995. godine. Plasiraju se neistine, lai i falsifikati o dogaajima u Bosni i Her-cegovini na kraju 20. stoljea i vri negiranje genocida nad Bonjacima, ne samo u sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija Srebrenici, jula 1995, ve i na svim okupiranim podrujima Republike Bosne i Hercegovine i gradovima u opsadi. Zbog toga smo se odluili da iznesemo i damo iroj javnosti bitne injenice, neoborive i neosporive dokaze o ideologiji i politici agresije na Bosnu i Hercegovinu i genocidu nad Bonjacima.

Ovo specijalno izdanje Univerzitetskog informativnog glasnika, zbog drutvenog i naunog znaaja teme, ogromnog interesovanja najire javnosti, a posebno izrazito naglaenog interesovanja studentske populacije, obnavljamo i uz odreene izmjene i dopune osnovnog teksta obogae-nog posebnim i specifinim prilozima inimo dostupnim javnosti. Vjerujemo da ovo specijalno izdanje produbljuje i ire osvjetljava bitne aspekte i dimenzije izvrenih zloina agresije na Repu-bliku Bosnu i Hercegovinu i genocida nad Bonjacima. Ono e trajno motivisati sve antifaiste i patriote u Bosni i Hercegovini i ire u odlunoj i nepokolebljivoj borbi protiv svih nosilaca i iz-vrilaca genocida i drugih oblika zloina protiv ovjenosti i meunarodnog prava. Na ovaj nain iskazujemo na pijetet prema svim rtvama genocida, uvajui njihov nevini lik, duboko i trajno u naim srcima.

Ovakve publikacije su jedna od obaveza akademske zajednice da na bazi egzaktnih dokaza i bitnih injenica educiraju mlade narataje, a starije podsjeaju na temeljne vrijednosti ljudskog ivota.

Obnovljeno i dopunjeno specijalno izdanje INFO Univerzitetski informativni glasnik je i podrka odluci Evropskog parlamenta o proglaenju 11. jula Danom sjeanja na rtve genocida u Srebrenici, sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija, jula 1995.

R e k t o r

Prof. dr. Faruk aklovica

AGRESIJA NA REPUBLIKU BOSNU I HERCEGOVINU I

GENOCID NAD BONJACIMA


info

1. (Veliko)srpska ideologija i politika agresije na Bosnu i Hercegovinu i genocida nad Bonjacima

1.1 O srpskom velikodravnom projektu

Krajem 20. i poetkom 21. stoljea sve su prisutniji mnogobrojni i raznovrsni historijski falsifikati iz politikih i ideolokih razloga, kojima se iznose neistinite injenice o dogaanjima i dogaajima kojima se oni tumae, bez oslonca na dokumentacionu i arhivsku grau i konstruiu politike istine primjerene aktuelnim okolnostima. Naalost, na sceni je prisutna najbezonija zlou-potreba nauke od strane naunika bez moralnog lika i odgovornosti, kao i od kvazi naunika - istra-ivaa. To je posebno svojstveno velikosrpskim intelektualcima i politiarima, koji grade i formiraju osnove za ideologiju, politiku i praksu genocida.

Srpski nacionalisti, pod vodstvom Dobrice osia i dalje istrajavaju na ostvarivanju i pro-voenju srpskog velikodravnog projekta, uvjereni da e u promijenjenim meunarodnim okol-nostima ostvariti nacistiki i genocidni plan - ujedinjenje svih srpskih zemalja (zaokruivanje svih srpskih zemalja) i srpskog naroda (ujedinjenje Srpstva), odnosno formiranja jedinstvene srpske drave - Velike Srbije. U tom procesu ostvarivanja aktivnosti koriste se politike metode i sredstva djelovanja primjerene novonastalim okolnostima (uslovima). U okviru navedenog procesa naglaeno se pod uticajem velikosrpske ideologije i politike, koristi i nauka/e. Nju jednim imenom moemo oznaiti kao slubena nauka, koja ima zadatak da obezbijedi argumente kojima dokazuje svoje teze o potrebi izgraivanja, konstruisanja i formiranja jedinstvene velikosrpske drave.

U tom smislu naroito se koristi historija, kao nauka i naune discipline u kojoj se pojavljuje sve vie tzv. historiara sa novim argumentima kojima dokazuju i objanjavaju prethodno nave-denu tezu. S ciljem prikrivanja osvajakog, agresivnog rata protiv Republike Bosne i Hercegovine i zloinake namjere i genocidnog plana o istrebljenju Bonjaka, srpski nacionalisti obmanjuju domau i meunarodnu javnost svojim lanim epsko-mitskim tezama:

- o Bosni i Hercegovini kao srpskoj zemlji (- dijelu srpskog prostora), u kojoj vekovima kao veinsko stanovnitvo ive pravoslavni Srbi;

- da su muslimansko stanovnitvo Srbi islamske veroispovesti (islamski Srbi, muhame-danski Srbi);

- da je etniki pokret Drae Mihailovia antifaistiki;

- da su za raspad Socijalistike Federativne Republike Jugoslavije krive tzv. secesionistike re-publike (Slovenija i Hrvatska), Vatikansko-njemako-amerika zavjera protiv Srba i islamski fundamentalizam;

- da je u Republici Bosni i Hercegovini voen graanski rat, unutranji sukob izmeu tri stra-ne, a ne zloin protiv mira, odnosno klasina oruana agresija (meunarodni oruani sukob) Srbije i Crne Gore/Savezne Republike Jugoslavije na Republiku Bosnu i Hercegovinu, te umjesto genocida koriste pojam i termin etniko ienje, u kome su sve tri strane (podjed-nako) vrile zloine, pri emu jedni negiraju postojanje srpskog velikodravnog projekta, a drugi mu odriu odredbu faistikog i zloinakog karaktera.

Meu brojnim laima i obmanama su i naknadna saznanja i istine Dobrice osia o demokratskim laima u Bosanskom ratu, u kome su se po njemu narodi u Bosni i Hercegovini meusobno gonili, lili krv i jedni drugima palili kue i bogomolje; - la o srebrenikom genocidu postala je sakralna i globalna istina; - Srbi su se u Bosni borili za svoju slobodu i u toj borbi opet branili hriansku Evropu od dihadskog islama.

12 SPECIJALNO IZDANJE

info

Ukazujui na opasnost od dihadskog islama za hriansku Evropu i svetu dunost Srba da se bore za istorijsku istinu o Bosanskom ratu, tj. za lai, obmane i falsifikate, Dobrica osi, idejni voa Srba, u svojstvu Oca nacije i u punom zloinakom sjaju, a znajui punu istinu o Bosanskom ratu i u nastojanju da pored ostalog, izbjegne odgovornost za razbijanje ustavnog koncepta odbrane SFRJ, izazivanje i proizvoenje unutranje krize u SFRJ i razbijanje zajednike drave, planiranje, pripremanje i organizovanje izvrenja zloina, koristei sredstva govora mrnje, kojima je razvijan i pojaan intenzitet nacionalne, etnike i vjerske netrpeljivosti meu graanima i narodima SFRJ i druge zloinake aktivnosti u okviru zajednikog zloinakog poduhvata, te da minimizira, relativizira i negira osvajaki rat protiv Bosne i genocid nad Bonjacima, iznosi koncep-ciju dostizanja historijskog cilja i strategiju njegovog ostvarivanja: od istine o razbijanju Jugoslavije, ratovima koji su voeni na njenom tlu, posebno od istine o Bosanskom ratu, neposredno je uslov-ljena budunost srpskog naroda i njegov ljudski lik u svetu.

Oigledno je na djelu zloin genocida, od ijeg je amnestiranja neposredno uslovljena bu-dunost srpskog naroda i njegov ljudski lik u svetu, koga je osmislio i razvio akademik Dobrica osi, koristei se laima, falsifikatima i obmanama kako bi opravdao izvrene zloine, a posebno osvajaki rat protiv Bosne, te negirao genocid nad Bonjacima, to je, prema miljenju najpoznatijih i najpriznatijih naunih autoriteta o holokaustu i genocidu u svijetu, ustvari zadnja faza genocida.

Imajui u vidu lai, obmane i falsifikate velikosrpske intelektualne (svjetovne i duhovne) elite, predvoene Dobricom osiem, jednim od glavnih ideologa Memoranduma Srpske akade-mije nauka i umetnosti i, pored ostalog, autorom eseja o ulozi lai u historiji Srba, potrebno je radi ljudske, naune, historijske istine i desetina, hiljada i stotina hiljada, te miliona rtava na Balkanu u posljednja dva stoljea, ukazati na bitne injenice o korijenima, uzrocima, ciljevima, namjeri i raz-mjerama srpskog velikodravnog projekta, koji se temelji na srpskoj faistikoj ideologiji i politici i genocidnoj zloinakoj praksi, u kome je sadrana puna istina o svim dosadanjim osvajakim ve-likosrpskim ratovima na Balkanu, a posebno protiv Bosne i Hercegovine i genocidu nad bosansko-hercegovakim Muslimanima/Bonjacima. Historijska istina, zasnovana na brojnoj dokumentaciji razliite provenijencije je sljedea:

- srpski velikodravni projekt (svi Srbi u jednoj dravi) je, naalost, stvarnost. Iako je u Drugom svjetskom ratu poraen, kada je bio zvanini politiki program etnikog pokreta Drae Mihailovia i izbjeglike vlade u Londonu, koga su uporno podravali Saveznici, taj projekt je ponovo u drugoj polovini 80-tih godina 20. stoljea obnovljen i eskalirao osvaja-kim ratovima i brojnim drugim zloinima protiv ovjenosti i meunarodnog prava, uklju-ujui i genocid nad Bonjacima u Republici Bosni i Hercegovini na kraju 20. stoljea:

- projekt se zavisno od konstelacija snaga odvija u kontinuitetu diskontinuiteta, to znai da je u raznim periodima drutvenog i historijskog razvoja realiziran i ijom realizacijom je proizvodio krupne posljedice koje se ogledaju, prije svega, u ogromnim ljudskim rtvama i materijalnim razaranjima;

- projekt je nacistikog, faistikog i genocidnog karaktera jer izmeu ostalog, sadri dva kru-pna meusobno povezana elementa:

- teritorijalnu ekspanziju - osvajanje tuih teritorija (lebensraum), ukljuujui i Bosnu i Hercegovinu, i

- istrebljenje narod, odnosno genocid, zloin nad zloinima, ukljuujui i nad Bonjaci-ma u Bosni i Hercegovini (radi konanog rjeenja muslimanskog pitanja);

- sve varijante srpskog velikodravnog projekta bile su osvajake i antimuslimanske: borba za zemlju i istrebljenje muslimana;


info

- proirenje ivotnog prostora (lebensraum) je, po srpskoj faistikog ideologiji i politici, a to je potvrdila i politika praksa, primarni kriterij za irenje i odranje etnike istote, slino nacistima, na planirano teritorijalno proirenje, to samo po sebi podrazumijeva istrebljenje svih nesrpskih naroda koji stoje na tom putu, ukljuujui i Bonjake, pripadnike nacionalne, etnike i vjerske grupe kao takve;

- projekt je (od poetka 19. stoljea) razvijen i operacionaliziran brojnim programsko-plan-skim i akcionim dokumentima genocidnog karaktera:

- ideologija, politika i praksa srbijanskih pobunjenika (od poetka 19. stoljea, u ijoj je osnovi hajduki element, iji su sastavni dio masovni i pojedinani zloini: ubijanja, uasna pljaka i razaranje), ukljuujui i protu Mateja Nenadovia, koji je, poput svo-jih predaka smatrao da Bogu treba sluiti, prinosei mu na dar kao rtvu tuu krv;

- Naertanije 1844. - program (izrazito tajnog karaktera) koji je naznaio osvajake teritorijalne ciljeve Srbije radi ostvarivanja njene historijske misije: Istono-rim-sko carstvo (Vizantiju), nadoknaditi uspostavljanjem srpsko-slavenskog (objavljivanjem 1906. taj dokument postaje tekui program delovanja srpske politike sa Paiem ili bez njega);

- Gorski vijenac 1847. - paradigmatska instrukcija netolerancije i vjerske mrnje, iji je cilj da se oisti zemlja od nekrsta;

- politika i praksa Kraljevine Srbije;

- jeziki nacionalizam - Srbi svi i svuda - Vuka Karadia;

- dokumenti tajnih organizacija i udruenja (Ujedinjenje ili smrt; Srpska odbrana i dr.);

- rasne predrasude ( srpska rasa) Jovana Cvijia 1908;

- materijali Krfske deklaracije 1917.;

- genocidni dokument (tajni, strogo povjerljivi materijal) Iseljavanje Arnauta o smilje-nom, sistematskom i energinom iseljavanju i asimilaciji Albanaca-muslimana u Ju-goslaviji docenta (na Filozofskom fakultetu u Beogradu) i sekretara Srpskog kulturnog kluba Vase ubrilovia 1937. - maja 1938. upuen je dravnim organima (iseljavanjem Albanaca kidala bi se po ubriloviu posljednja veza izmeu naih Muslimana u Bosni i Novom Pazaru i ostalog muslimanskog sveta i ta e injenica ubrzati njihovo naciona-lizovanje);

- (tajni) elaborat dr. Ive Andria o Albaniji iz 1939. (objavljen tek 1977.) - genocidni pro-jekt o iseljavanju Albanaca muslimana iz Jugoslavije u Tursku je uoi Drugog svjetskog rata nesebino intenzivno podravao i dr. Ivo Andri (visoki jugoslovenski diplomata, a kasnije nobelovac, koga je Milan Stojadinovi, predsjednik jugoslovenske kraljevske vlade, pronjemake orijentacije unaprijedio za svog najblieg saradnika, a koji se u glavnim linijama slagao s njegovom, odnosno kneza Pavla, generalnom vanjsko-politikom linijom, i kome su Nijemci udijelili agreman, jer je bio Stojadinoviev ovjek od povjerenja), koji se pored ostalog, zalagao i za podjelu Albanije, naglaava-jui pri tome da bi podjela Albanije i prisajedinjenje njenih sjevernih i sredinjih krajeva Jugoslaviji bio jedan veliki nacionalni uspeh i ostvarenje naih prirodnih aspiracija;

- nacionalistiki programi srpskih vojnih i graanskih krugova, koje je najbolje izraavao Srpski kulturni klub i njegov genocidni programski dokument poznat po Moljevievom traktatu HOMOGENA SRBIJA, 30. juna 1941;


info

- genocidni program etnikog pokreta Drae Mihailovia o istrebljenju muslimana (1941.-1945.), to predstavlja kontinuitet velikosrpske zloinake ideologije i politike u zemlji i emigraciji (naroito meu vodeim Srbima u kraljevskoj jugoslovenskoj Vladi) i pri-mjenu te politike u praksi - na terenu, posebno na podruju Sandaka i Bosne i Herce-govine;

- zakljuci etnike Dinarske divizije marta 1942. i etnike konferencije u ahoviima po-etkom januara 1943.;

- genocidni elaborat Manjinski problemi u novoj Jugoslaviji akademika Vase ubrilovia 1944.;

- genocidna ideologija, ekspanzionistika politika i praksa pravoslavnog religijskog naciona-lizma Srpske pravoslavne crkve;

- programi raznih srpskih drutava i udruenja;

- politiko-programski dokumenti Srpske akademije nauka i umetnosti, naroito Memoran-dum, 1986. - formiranje srpske drave na temeljima monarhistike Jugoslavije, koji je, prema ocjeni i konstataciji rukovodstva SANU iz marta 1991. kada je historijski cilj po njima, bio potpuno izvjestan u najblioj budunosti i u najkraem vremenskom peri-odu, imao znaajne posledice na drutveni razvoj poslednjih godina i da je shvaen kao svojevrsni nacionalni program za hod srpskog naroda u budunost.

Kontinuitet genocidne politike SANU, a posebno akademika Vase ubrilovia, potvruje i njegov sljedei iskaz (od 18. decembra 1986.): Nijedno selo ove drave, Jugoslavije i Srbije, nismo dobili bez krvi. Nijedno selo neemo dati bez krvi (nekoliko godina kasnije akademik ubrilovi je postao svjestan posljedica takve ideologije, politike i prakse, kao i njene besperspek-tivnosti);

- brojni historiografski, filozofski i knjievni radovi, te nauni radovi orijentalista;

- politike platforme, politiki programi, te agitacije i politika propaganda u govorima voa politikih partija, predstavnika vlasti i velikodostojnika Srpske pravoslavne crkve;

- strateki planovi vojnog vrha Jugoslovenske narodne armije (transformisane u velikosrp-sku vojsku, iji je zadatak, prema izjavi generala Veljka Kadijevia, ministra odbrane bio da titi teritorije sa srpskim ivljem, naoruava ih i obezbedi granice budue, zamiljene Jugoslavije) i dravnog - politikog rukovodstva Srbije;

- strateki planovi Vojske Jugoslavije;

- dokumenti Srpske demokratske stranke Bosne i Hercegovine i dr.

U osnovi velikosrpske ideologije, politike i prakse je patoloka mrnja prema svemu to nije srpsko i pravoslavno. Mrnja prema muslimanima i islamu izrazito je prisutna i u srpskoj histori-ografiji, knjievnosti i politici. Tom genocidnom ideologijom, politikom i praksom motivirano je bioloko i duhovno istrebljenje i unitenje muslimana, a posebno Bonjaka u Bosni i Hercegovini, naroito u 20. stoljeu;

- srpski velikodravni projekt je iznio historijske ciljeve koji se u navedenim dokumenti-ma definiu i iskazuju kroz strateke, operativne, taktike i instrumentalne ciljeve. Osnovni historijski cilj je formiranje etniki iste srpske drave - Velike Srbije (na Balkanu), u kojoj e samo i jedino ivjeti (svi) Srbi (a takvu srpsku dravu mogue je formirati samo osvajakim ratom i genocidom);


info

- osnov srpskog faizma je u sri (veliko)srpske (agresivne) nacionalne kulture, koja u biti svog mita, koji je dio srpske historijske svijesti, sadri la, ogromnu koliinu mrnje i nasilja, permanentnu namjeru za (iz)vrenje genocida, a ta kultura lai, mrnje, ubijanja i pljake se njeguje unutar porodine i plemenske tradicije, kroz mit o Kosovu i Njegoev Gorski vijenac, po kojoj je istrebljenje muslimana sveti i herojski in, ime je genocid, naalost, dio porodine tradicije;

- nosioci projekta su istaknuti i najugledniji nacionalistiki srpski intelektualci, ukljuujui, naalost, i vostvo Srpske pravoslavne crkve;

- srpski faizam je masovnog karaktera, zahvaljujui srpskoj nacionalistikoj intelektualnoj (svjetovnoj i duhovnoj) i politikoj eliti, zbog koje je dobijao na masovnosti i masovnoj po-drci srpskog naroda;

- iza srpskog faizma uvijek je stajala drava kao najmoniji politiki subjekt, koji je najnepo-srednije planirao, organizovao i provodio genocid;

- poznati, raspoloivi, jasni, dovoljno i dovoljno-valjani dokazi potvruju da u srpskom faiz-mu postoji subjektivni element genocida namjera (mens rea) i genocidni plan za izvrenje genocida nad muslimanima, ukljuujui i nad Bonjacima u Bosni i Hercegovini, o emu, pored ostalog, postoje i naredbe za izvrenje genocida;

- srpski faizam je (patoloki) opsjednut pravoslavljem i srpstvom tom, kako to tvrdi Mirko Kova, bolesnom pojavom, koja stavlja Naciju iznad Boga i u tome nalazi opravdanje za sva zlodjela koja ine velikosrpski narodnjaki tipovi, naslonjeni na namanjiko-pravoslavnu tradiciju;

- koncept srpske velikodravne ideologije, politike i prakse ima anticivilizacijski, antidemo-kratski i antibosanski karakter;

- srpski velikodravni projekt negira historijski, nacionalni, politiko-pravni i teritorijalni integritet zemalja i narod koji ulaze u prostor zamiljenog i planiranog srpskog veliko-dravnog interesa, to se jasno vidi u pokuajima osvajanja tuih teritorija (Makedonija, Kosovo, Crna Gora, Sandak, Albanija, Bosna i Hercegovina i Hrvatska). Sve su to oigledni elementi na kojima se zasniva definicija jednog takvog faistikog projekta, iji je cilj formi-ranje etniki iste srpske velike drave;

- srpski velikodravni projekt i velikosrpski nacionalizam devedestih godina 20. stoljea podr-ali su skoro svi akademici Srpske akademije nauka i umetnosti, zatim knjievnici, umjetnici i velikodostojnici Srpske pravoslavne crkve i drugi javni uglednici, nacionalno orijentisani intelektualci, takozvana nacionalistika elita. itave grupe srpskih akademika ( grupa takozvanih besmrtnika ) godinama su okapavale nad mapama Bosne, pokuavajui da otkriju makar i kozju stazu kojom bi se od Beograda do Karlovca moglo propeaiti a da se prolazi iskljuivo kroz srpska sela i gradove. Iza faistikog projekta Velike Srbije su na kraju 20. stoljea stale vodee srpske institucije, na elu sa Srpskom akademijom nauka i umetnosti i Srpskom pravoslavnom crkvom (tako je projekt podran od intelektualne, po-litike, vojne i konfesionalne elite i naalost, znaajnog dijela srpskog naroda);

- nad muslimanima u Srbiji, na Kosovu, Makedoniji, Crnoj Gori, Sandaku i Bosni i Hercego-vini je, u skladu sa velikosrpskom ideologijom, politikom i praksom srpskog velikodravnog projekta u vie ratova (iz)vren genocid i drugi oblici zloina protiv ovjenosti i meunarod-nog prava. Genocid nad muslimanima na Balkanu, posebno Bonjacima u Bosni i Hercego-vini je rezultat kolektivne srpske faistike ideologije i politike i genocidne zloinake prakse istrebljenja muslimana;


info

Jedan broj navedenih (srpskih) programsko-planskih i akcionih dokumenata genocidnog ka-raktera je otkriven nakon vie decenija. Ta injenica upuuje na osnovne indicije koje ukazuju na vjerovatnou postojanja i drugih slinih dokumenata koji e biti otkriveni u blioj budunosti. Ilustrativan je primjer sa redigovanim i sakrivenim dokumentima Vrhovnog saveta odbrane Savezne Republike Jugoslavije, u ijem su prikrivanju uestvovali dravni vrh Savezne Republike Jugoslavije i sudije ICTY-a.

rtve genocida srpskog velikodravnog projekta su, uglavnom, muslimani, meu kojima i Bonjaci u Bosni i Hercegovini, Sandaku i Crnoj Gori. S tim u vezi, od posebne je vanosti nuno ukazati na injenicu da Bonjaci, kako je historija pokazala, nisu imali niti imaju planove o istreblje-nju drugih narod, niti su imali niti imaju vlastitu faistiku ideologiju, niti vlastiti faistiki pokret, to je znaajna civilizacijska tekovina koju batini taj narod.

Navedena injenica je bitna u historiji bonjakog naroda, njegovoj egzistenciji, odravanju i razvoju na ovim prostorima, zbog ega na to trebaju biti ponosni, kao i injenicu da se bonjaka intelektualna elita (duhovna i svjetovna), predvoena Islamskom zajednicom, u najteim uslovima faistike okupacije u ljeto 1941., suprotstavila ustakom genocidu nad Srbima, Jevrejima i Romi-ma. Bile su to poznate muslimanske rezolucije koje su predstavljale jedinstvenu pojavu u Drugom svjetskom ratu. To je potvrdio i kralj Petar II Karaorevi u svom govoru na 5. svesrpskom kongre-su u ikagu, rekavi: Mi Srbi ne treba da zaboravimo da su u odbranu srpskog ivlja u NDH od ustakih zloina prvi ustali ba najugledniji muslimani (Bosanski pogledi, London 1984, str. 317).

Koriteni relevantni izvori

U. Altermatt, Etnonacionalizam u Evropi, Svjetionik Sarajevo, Sarajevo 1997; I. Andri, Balkanski rat i Albanija, Knjievne novine, br. 951, Beograd 1.5.1997; I. Andri, Diplomatski spisi, Beograd 1992; A. Avdi, Ju-goslovensko-turski pregovori o iseljavanju muslimanskog stanovnitva u periodu izmeu dva svjetska rata, No-vopazarski zbornik, br. 15, Novi Pazar 1991; I. Banac, Nacionalno pitanje u Jugoslaviji, Zagreb 1988; Isti, Cijena Bosne: lanci, izjave i javni nastupi 1992.-1995., Sarajevo 1996; S. Bandovi, Koncepcije Srpskog kulturnog kluba o preureenju Jugoslavije (1937.-1941.), Prilozi, br. 30, Sarajevo 2001; Isti, Muslimani u Makedoniji i Prvi balkanski rat, Znakovi vremena, br. 13-14, Sarajevo 2001-2002; S. Bandovi, Ratovi i demografska deosmaniza-cija Balkana (1912.-1941.), Prilozi, br. 32, Sarajevo 2003; S. Bandovi, Ratna tragedija Muslimana 1941.-1945, ITP Damad, Novi Pazar 1992; Isti, Iseljavanje Bonjaka u Tursku, Sarajevo 2006; Isti, Iseljavanje muslimanskog stanovnitva iz Srbije i Crne Gore tokom 19. stoljea, El Kalem, Sarajevo 1998; M. Bjelajac, Dva vienja rjeavanja pitanja nacionalnih manjina u Kraljevini Jugoslaviji pred izbijanje Drugog svjetskog rata, Tokovi, br. 1, Beograd 1989; M. Boji, Historija Bosne i Bonjaka, Sarajevo 2001; N. Cigar, Genocid u Bosni. Politika etnikog ie-nja, Sarajevo 1998; Isti, Uloga srpskih orijentalista u opravdavanju genocida nad muslimanima Balkana, Saraje-vo 2000; J. Cviji, Sabrana dela, I-IV, Beograd 1987; S. eki, Genocid nad Bonjacima u Drugom svjetskom ratu, Dokumenti, Sarajevo 1996; Isti, Historija genocida nad Bonjacima, Sarajevo 1997; Isti, Genocid u Srebrenici, sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija jula 1995. (koautor), Sarajevo 2000; Isti, Agresija na Republiku Bosnu i Herce-govinu: planiranje, priprema, izvoenje, Sarajevo 2004; H. engi, O genocidu nad Bonjacima (Muslimanima) u zapadnom dijelu Sandaka 1943. godine, Sarajevo 1994; V. Dedijer - A. Mileti, Genocid nad Muslimanima 1941.-1945; Zbornik dokumenata i svjedoenja, Sarajevo 1990; V. Degan, Meunarodno ureenje poloaja Musli-mana sa osvrtom na ureenje poloaja drugih vjerskih i narodnosnih skupina na podruju Jugoslavije, Prilozi, god. VIII, br. 8, Sarajevo 1972; Lj. Dimi, Srpski kulturni klub izmeu kulture i politike, Knjievnost, br. 9-10, Beograd 1993; Z. Dizdar, etniki zloini u Bosni i Hercegovini 1941.-1945., Zagreb 2002; N. Durakovi, Pro-kletstvo Muslimana, Sarajevo 1993; T. Duda, Srbi: Istorija, mit i razaranje Jugoslavije, Beograd 2003; M. Ekmei, O identitetu bosanskih muslimana, LMS, knj. 560, sv. 1-2, Novi Sad 1997; . Filandra, Bonjaka politika u XX stoljeu, Sejtarija, Sarajevo 1998; A. Hadri, Kosovo i Metohija u Kraljevini Jugoslaviji, Istorijski glasnik, br. 1-2, Beograd 1967; M. Hadijahi, Posebnost Bosne i Hercegovine i stradanje Muslimana, Sarajevo 1991; B. Horvat, Kosovsko pitanje, Zagreb 1988; M. Imamovi, Historija Bonjaka, Sarajevo 1997; M. Imamovi, Pregled istorije genocida nad Muslimanima u jugoslavenskim zemljama, Glasnik, Rijaset IZ u SFRJ, br. 6, Sarajevo 1991; . Ju-rii, Ivo Andri u Berlinu 1939.-1941, Sarajevo 1989; V. Kalezi, Ivo Andri u naim sporovima, Beograd 1985;


info

K. Karpat, Hidret iz Rusije i s Balkana: Proces samodefiniranja u kasnoj osmanlijskoj dravi, Znakovi vremena, br. 12, Sarajevo 2001; V. Kljakovi, Jugoslovenska emigrantska vlada prema pitanju Bosne i Hercegovine, Prilozi, br. 4, Sarajevo 1968; R. Konstantinovi, Filozofija palanke, Otkrovenje, Beograd 2004; B. Krizman, Elaborat dr. Ive Andria o Albaniji iz 1939. godine, asopis za suvremenu povijest, br. 2, Zagreb 1977; N. Malcolm, Povijest Bo-sne, Zagreb-Sarajevo 1995; J. McCarthy, Deat and Exile. The Ethnic Cleansing of Ottoman Muslims 1821.-1922, The Darwin Press, New Jersey 1996; M. Memi, Korijeni zla i nasilja, Sarajevo 2000; O. Milosavljevi, Nacionalni stereotipi u istorijskoj perspektivi, Nova srpska politika misao, br. 1-2, Beograd 1999; O. Milosavljevi; Isti, Od Memoranduma do kolektivne odgovornosti, Srpska elita, Beograd 2000; Isti, injenice i tumaenja: dva razgo-vora sa Latinkom Perovi, Svjedoanstva, Br. 37, Helsinki odbor za ljudska prava u Srbiji, Beograd, 2010; R. Pajovi, Pokolj Muslimana u Sandaku i dijelu istone Bosne u januaru i februaru 1943. godine, u: Neretva-Sutjeska 1943, Beograd 1969; B. Petranovi, Revolucija i kontrarevolucija u Jugoslaviji 1941.-1945, Beograd 1983; P. Petrovi Njego, Gorski vijenac, Beograd 1968; M. Popovi, Vidovdan i asni krst, Beograd 1998; O. Popovi - Obradovi, Osveta Kosova - cilj ili sredstvo srpske nacionalne politike, Zbornik radova: emu nas ue iz historije, Kragu-jevac 2006; V. Popovi, Istono pitanje, III izdanje, Beograd 1996; . Rastoder, Tri svjedoanstva o pokolju nad Muslimanima u ahoviima novembra 1924. godine, Almanah, br. 7-8, Podgorica 1999; M. Rizvi, Kroz Gorski vijenac. Interpretacija i tekstualno-komparativne studije o strukturi, Sarajevo 1985; R. Samardi, Prodor islama u jugoistonu Evropu, Knjievnost, br. 10, Beograd 1990; Isti, Turci u srpskoj istoriji, Zbornik za orijentalne studije, br. 1, Beograd 1992; M. Sells, Vjera, historija i genocid u Bosni i Hercegovini, Glasnik, Rijaset Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini, br. 1-2, Sarajevo 1998; F. Shehu-S. Shehu, Pastrimet etnike te trojeve Shqiptare 1953.-1957, Prishtine 1993; B. Simsir, Turkish Emigrations from the Balkans, Documents, I, A Turkish Exodus 1877-1878, An-kara 1989; V. Skari, irenje islama u Bosni i Hercegovini, Gajret, 1940; I. Stamboli, Put u bespue, Beograd 1995; M. Stefanovski, Srpska politika emigracija o preureenju Jugoslavije 1941.-1943, Beograd 1983; H. arkinovi, Bonjaci od Naertanija do Memoranduma, Podgorica 1997; N. ehi, Srpski graanski politiki krugovi prema pitanju preureenja drave i poloaju Bosne i Hercegovine, Prilozi, br. 4, god. IV, Institut za istoriju radnikog pokreta, Sarajevo 1968; D. Tanaskovi, Srbi turskog zakona ili Turci srpskog jezika, u: Serbia i komentari, Beograd 1991; Isti, Srbi i islam na izmaku XX veka, Letopis Matice srpske, knj. 453, sv. 1, Novi Sad 1994; M. Toma-ni, Srpska crkva u ratu i ratovi u njoj, Beograd 2001; . Tucakovi, Srpski zloini nad Bonjacima-muslimanima 1941.-1945, Sarajevo 1995; D. Tucovi, Sabrana djela, knj. 7, Beograd 1980; O. Zirojevi, Turci u naem ogledalu, u: Etniki odnosi Srba sa drugim narodima i etnikim zajednicama, EI, SANU, Beograd 1998; Andri i Bonjaci, Zbornik radova, Tuzla 2000; Bosanski pogledi 1960.-1967, London 1984; Bosna i Hercegovina jezgro velikosrp-skog projekta, Helsinki odbor za ljudska prava u Srbiji, Beograd 2006; Dokumenti o spoljnoj politici Kraljevine Srbije 1903.-1914, knj. V, sv. 3, SANU, Beograd 1986; knj. VII, sv. 2, Beograd 1980; knj. VI, sv. 1 i 2, Beograd 1981; Etniko ienje. Genocid za Veliku Srbiju, Dokumentacija Drutva za ugroene narode, Sarajevo 1996; Geno-cid u Bosni i Hercegovini 1991.-1995, Zbornik radova, Institut za istraivanje zloina protiv ovjenosti i meuna-rodnog prava Sarajevo 1997; Islam, Balkan i velike sile (XIV-XX vek), Zbornik radova, Meunarodni nauni skup odran 11.-13.12.1996, Istorijski institut SANU, Beograd 1997; Istona Bosna i Sandak, Zbornik radova, Sarajevo 1996; Muslimani Balkana: Istono pitanje u XX vijeku, priredio F. Kari, Tuzla 2001; Nedovreni mir, Izvetaj Meunarodne komisije za Balkan, Beograd 1998; Politika, Beograd, 23. mart 1991; Srpska konzervativna misao, Beograd 2003; Radikalizacija drutva u Srbiji, Prilozi i dokumenti, Helsinki odbor za ljudska prava u Srbiji, Beograd 1997; Ratni izvjetaji Lava Trockog - balkanski ratovi 1912.-1913, Znakovi vremena, br. 11, Sarajevo 2001; Snaga line odgovornosti, Beograd 2008.


info

1.2 Bitne injenice o dogaajima u Bosni i Hercegovini na kraju 20. stoljea*

Mnogobrojni relevantni izvori razliite provenijencije pouzdano ukazuju na dvije poetne i osnovne, bitne, fundamentalne postavke i odredbe savremenih dogaanja i dogaaja u Republici Bosni i Hercegovini na kraju 20. stoljea:

- prvo, na Republiku Bosnu i Hercegovinu je izvrena klasina oruana agresija, odnosno zlo-in protiv mira i sigurnosti ovjeanstva, to je po osnovnom shvatanju i definiciji meuna-rodni oruani sukob i

- drugo, na okupiranim teritorijama nezavisne i univerzalno priznate Republike Bosne i Her-cegovine, lanice Ujedinjenih nacija, kao i u gradovima u opsadi, nad Bonjacima je izvren najtei zloin - zloin genocida.

Rije je o zloinima koji su nastali na temeljima faistike ideologije, dvije genocidne politi-ke, dva velikodravna projekta, dva zajednika zloinaka poduhvata, dva nacionalistika pokreta, dvije agresivne i genocidne strategije, dviju drava, zatim dviju, odnosno triju kolaboracionistikih i petokolonakih tvorevina, dvije strane vojske, etiri kolaboracionistike vojne formacije i vie drugih oruanih jedinica i grupa, ukljuujui i strane plaenike (Ruse, Grke, itd.). Takva faistika ideologija, politika i praksa genocidnog karaktera je imala za cilj - formiranje velikosrpske i veli-kohrvatske drave na raun samostalne i suverene, historijski trajne i jasno definirane drave Bosne i Hercegovine. Cilj tih ideologija, politika i prakse bio je osvajaki rat za teritorije, za ivotni prostor, za otimanje tue - bosansko-hercegovake zemlje.

Imajui u vidu prethodno navedene bazne postavke, neophodno je, radi historijske istine, podsjetiti na bitne injenice utvrene na osnovu izvorne i relevantne dokumentacije:

- srpski nacizam je, za razliku od srpskog antifaizma, ponovo - tokom posljednje decenije 20. stoljea - generirao najtee zloine koji su poznati ovjeanstvu;

- srpska nacionalistika elita (politika, intelektualna i crkvena) je, na temelju velikodravnog projekta Velike Srbije (svi Srbi u jednoj dravi), devedesetih godina 20. stoljea dovela do unutranje krize u Socijalistikoj Federativnoj Republici Jugoslaviji i razbila zajedniku dravu;

- Miloevievom nacionalistikom politikom i praksom masovnih mitinga i puistikim meto-dama smijenjena su u Srbiji, na Kosovu, Vojvodini i Crnoj Gori legalno izabrana rukovodstva i uklonjeni nepoeljni kadrovi;

- Republika Srbija, je revizijom Ustava iz 1974. i donoenjem Ustava od 28. septembra 1990, ukinula autonomije Vojvodine i Kosova i praktino izvrila secesiju (od SFRJ) i preuzela funkcije samostalne, suverene i nezavisne drave, ime je sama izuzeta iz pravnog sistema SFRJ, to je po zakonima SFRJ predstavljalo najtee krivino djelo;

- u Crnoj Gori je formiran kolaboracionistiki reim;

- ubrzan je proces homogenizacije Srba, posebno u Bosni i Hercegovini;

* Izlaganje je zasnovano na najrelevantnijim nauno-teorijskim izvorima saznanja i bitnim rezultatima empirijskih na-unih istraivanja autora (Potpunije i detaljnije o tome vidi: www.institut-genocid.ba).


info

- Slobodan Miloevi je dobio masovnu podrku Srpske akademije nauka i umetnosti, Udru-enja knjievnika Srbije, Srpske pravoslavne crkve, Jugoslovenske narodne armije (JNA od devedesetih godina 20. stoljea nije imala ni jugoslovenski ni narodni karakter), politikih i kulturnih institucija i ustanova uz naalost, masovnu podrku Srba;

- rukovodstvo JNA je prihvatilo srpsku nacionalistiku ideologiju i politiku i postalo instru-ment srpskog velikodravnog projekta, iji je zadatak bio da titi teritorije sa srpskim iv-ljem, naoruava ih i obezbijedi granice budue zamiljene Jugoslavije;

- agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocid nad Bonjacima ine sutinu zajed-nikog zloinakog poduhvata drava Savezne Republike Jugoslavije (Srbije i Crne Gore) i Republike Hrvatske, njihovih rukovodstava i brojnih rukovodilaca politikog, vojnog, poli-cijskog i upravnog vrha, te njihovih petokolonaa, kolaboracionista i plaenika;

- namjera (mens rea) tog zloinakog ina, utemeljena na srpskom i hrvatskom velikodrav-nom projektu, imala je cilj zauzimanje Republike Bosne i Hercegovine kao drave, te ko-nano rjeenje muslimanskog pitanja - potpuno istrebljenje Bonjaka ili njihovo svoenje na beznaajnu etniku skupinu. U funkciju tih zloinakih aktivnosti posluno su se kao saradnici i izvrioci, stavili servilni petokolonai iz Bosne i Hercegovine (Hrvatska Zajednica Herceg-Bosna, Republika Srpska i Autonomna Pokrajina Zapadna Bosna) i Republike Hrvatske (Republika Srpska Krajina);

- radi ostvarivanja navedenog zloinakog poduhvata preduzete su sljedee aktivnosti:

- razbijen je ustavni koncept odbrane SFRJ;

- smanjena i razoruana Teritorijalna odbrana Bosne i Hercegovine i jo nekih kon-stitutivnih elemenata Federacije;

- JNA je od antifaistike i multietnike, transformisana u velikosrpsku vojsku;

- obnovljeni su i eskalirali faistiki pokreti - Velikosrpski i Velikohrvatski pokret;

- utvreni su metodi, mehanizmi i postupci planiranja i pripremanja zloina;

- postignut je (marta 1991.) naelan dogovor o unitenju drave Bosne i Hercegovi-ne izmeu efova susjednih drava (Pakt Miloevi-Tuman);

- omeavane su granice Velike Srbije i Velike Hrvatske;

- organizovana je i naoruana peta kolona (velikosrpska i velikohrvatska) susjednih drava u Bosni i Hercegovini;

- komandovanje na okupiranim teritorijama objedinjeno je u rukama efova susjed-nih drava - okupacionih sila;

- zauzete su polazne pozicije za agresiju i druge zloinake aktivnosti, ukljuujui i genocid nad Bonjacima;

- agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocid nad Bonjacima su isplanirani (inte-lektualno, ideoloki, politiki, vojno, ekonomski, medijski, obavjetajno, psiholoki, itd.), sa jasno postavljenim ciljem, nareeni sa nadlenih politikih i vojnih mjesta i izvreni planski, sistematski i organizovano. Poznate su drave agresori, zatim ideolozi, planeri, naredbodavci, izvrioci i saradnici, te kako su zloini izvreni i zbog ega su izvreni;

- beogradski i zagrebaki reimi, na elu sa Slobodanom Miloeviem i Franjom Tumanom, planirali su, pripremali i organizovali agresiju na Republiku Bosnu i Hercegovinu i ge-nocid nad Bonjacima, rukovodili i komandovali izvoenjem agresije; operativno plani-rali, pripremali, koordinirali, usmjeravali i preko svojih oficira vodili borbene operacije


info

protiv Bosne i Hercegovine; osiguravali ivu silu (starjeinski i vojniki kadar), kom-pletnu logistiku podrku (tenkove, transportere, helikoptere, artiljerijsko i pjeadijsko naoruanje, radarsko-raunarska sredstva, minsko-eksplozivna sredstva, municiju, go-rivo i mazivo i druge strateke sirovine; sanitetski materijal; zdravstveno osiguranje i svu drugu vojnu opremu, zatim plate i penzije, te tako neposredno uestvovali u izvrenju genocida i dugih oblika zloina protiv ovjenosti i meunarodnog prava. Samo u peri-odu do 31. decembra 1994. Savezna Republika Jugoslavija je za izvoenje agresije osigurala 89,4% pjeadijske, 73% artiljerijske i 95,1% protivavionske municije. Navedene podatke je pravovremeno, jo u toku sudskog procesa, posjedovao Meunarodni sud pravde, ali ih na-alost, kao i mnoge druge krucijalne dokaze o neposrednom ueu i odgovornosti Savezne Republike Jugoslavije u agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocidu nad Bonjaci-ma, nije uzeo u obzir;

- oruana agresija, osvajaki rat protiv Bosne i Hercegovine, bila je sastavni dio Miloevieve i Tumanove dravne politike, u ije je ime najvei dio Bosne i Hercegovine okupiran, a Bonjaci ubijani, protjerivani i odvoeni u koncentracione logore samo zbog njihove nacio-nalne, etnike i vjerske pripadnosti i osvajanja njihovog ivotnog prostora;

- agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu je, uz embargo na oruje i humanitarnu poli-tiku Ujedinjenih nacija, Evrope i meunarodne zajednice i meunarodnu strategiju igno-riranja velikodravnog faistikog i genocidnog projekta Velike Srbije, bila sastavni dio Miloevieve dravne politike, u ije je ime najvei dio Bosne i Hercegovine okupiran, a Bonjaci ubijani, protjerivani i odvoeni u konclogore zbog njihove nacionalne, etnike i vjerske pripadnosti i zauzimanja njihove zemlje, pljakanja materijalnih dobara i druge po-kretne imovine, te otimanja i prisvajanja njihovih kua i stanova i zatiranja tragova kulturnih i civilizacijskih tekovina;

- operacionalizaciju velikosrpske ideologije, politike i prakse u Republici Bosni i Hercegovini je kreirala, vodila i usmjeravala Srpska demokratska stranka Bosne i Hercegovine, na elu sa ratnim zloincem Radovanom Karadiem koju je naalost, prihvatio zaprepaujue veliki broj Srba. Jo vie zastrauje i injenica da su mnogi Srbi antifaisti iz Drugog svjetskog rata svoj radni i ivotni vijek na kraju 20. stoljea zavrili kao faisti. Rukovodstvo bo-sanskih Srba, tanije rukovodstvo Srpske demokratske stranke i srpske kolaboracionistike tvorevine u Bosni i Hercegovini (Srpska republika Bosna i Hercegovina/Republika Srpska) bilo je ukljueno u zajedniki zloinaki poduhvat pod direktnim politikim i operativnim vodstvom Slobodana Miloevia, iji su cilj i namjera bili da se unite Bonjaci, nacionalna, etnika i vjerska grupa kao takva;

- kolaboracionisti i petokolonai (veliko)srpskog agresora (politiki, vojni, policijski i uprav-ljako-izvrni potencijal marionetskog reima Republike Srpske) su, pod neposrednim ru-kovodstvom, organizacijom, komandom, ueem i podrkom drave Savezne Republike Jugoslavije (Srbije i Crne Gore), koja je okupirala preko 70% teritorije Republike Bosne i Hercegovine, uestvovali u genocidu, zloinima protiv ovjenosti i ratnim zloinima nad Bonjacima, kao i u ratnim zloinima nad drugim narodima;

- faistiko i genocidno rukovodstvo paradravne i kolaboracionistike tvorevine Republike Srpske, na elu sa Radovanom Karadiem, Momilom Krajinikom, Biljanom Plavi i dru-gima, koju je generirao srpski nacizam i na kostima ubijenih Bonjaka inaugurirao genocidnu tvorevinu nazvanu republikom, imalo je genocidnu namjeru i genocidni plan o istrebljenju Bonjaka po kojem je genocid organizovano, ciljno i sistematski injen i izvren;

- za istrebljenje Bonjaka, meunarodnim humanitarnim pravom zatiene grupe (nacionalne, etnike i vjerske), postojala je genocidna zloinaka namjera i genocidni plan (postoje, pored ostalog, naredbe za izvrenje genocida, ukljuujui i formiranje konclogora);


info

- genocid nad Bonjacima izvren je u ambijentu agresije na nezavisnu, meunarodno priznatu dravu Bosnu i Hercegovinu, lanicu Ujedinjenih nacija i putem troipogodinje okupacije velikog dijela njene dravne teritorije. Osueni ratni zloinac Biljana Plavi je na 17. sjednici Skuptine Republike Srpske, odrane od 24. do 26. jula 1992. izjavila da je 70% teritorije Bosne i Hercegovine osvojeno. Radovan Karadi je na 34. zasjedanju Skuptine Republike Srpske, odrane od 27. avgusta do 1. oktobra 1993. izjavio: A sauvali smo 250.000 mjesta ivotnog prostora gdje su muslimani ivjeli. Slobodan Miloevi je 15. aprila 1994. na sjed-nici Vrhovnog savjeta odbrane Savezne Republike Jugoslavije, pored ostalog, izjavio: nae snage kontroliu 72% teritorije Bosne i Hercegovine.

- genocid nad Bonjacima je, u skladu sa (veliko)srpskom genocidnom ideologijom, politikom i praksom, a po uzoru na faizam i nacizam, (iz)vren u kontinuitetu do kraja 1995., bez obzira na broj likvidiranih, ranjenih, protjeranih, silovanih, itd. Namjera da se Bonjaci istrijebe po-stojala je od poetka i praktino je provoena u toku cijelog trajanja agresije. Izvrioci genocida, imajui u vidu toleriranje njihovih akata od strane meunarodne zajednice, smatrali su da e via facti doi do legalizacije genocida kao politike prakse;

- srbijansko-crnogorski agresor je na okupiranoj teritoriji Republike Bosne i Hercegovine, poseb-no na podruju srpskih stratekih prioriteta istone i sjeverne Bosne, kao i Bosanske krajine, izvrio masovno unitavanje civila, uglavnom Bonjaka. Najmasovniji pokolji su izvreni u op-tinama sa bonjakom veinom (stanovnitva) u Podrinju, Bosanskoj posavini, Potkozarju i u dolini Sane, te na podruju Sarajeva, posebno na dijelu Sarajeva u opsadi i drugim mjestima u Bosni i Hercegovini;

- velikosrpski agresor i njegovi kolaboracionisti likvidirali su na desetine, stotine i hiljada nevinih civila na podruju: Trebinja, Bilee, Gacka, Ljubinja, Nevesinja, Kalinovika, Foe, Gorada, ajnia, Rudog, Viegrada, Rogatice, Sokoca, Han-Pijeska, Srebrenice, Vlasenice, Bratunca, Zvornika, Bijeljine, Brkog, Bosanskog amca, Doboja, Bosanskog Broda, Dervente, Teslia, Maglaja, Zavidovia, Prnjavora, Kotor-Varoi, Skender-Vakufa, Banje Luke, Kljua, Bosanskog Petrovca, Sanskog Mosta, Bosanske Gradike, Prijedora, Bosanske Dubice, Bosanskog Novog, Bosanske Krupe, Kulen-Vakufa, Sarajeva i drugih mjesta, te prisilno protjerali ukupno stanov-nitvo sa veine tih prostora i zatrli sve tragove njihovog postojanja. Mukarci i ene su hapeni, zatoeni, protjerivani, deportovani, izbacivani silom i prijetnjom iz svojih kua i stanova, odva-jani jedni od drugih i odvoeni u logore i druge zatoenike centre, gdje su mnogi ubijani, teko prebijani, mueni, premlaivani i fiziki i psihiki zlostavljani, a mnoge ene, djevojke i djevoj-ice su sistematski silovane i/ili podvrgavane drugim oblicima seksualnog zlostavljanja, posebno degradirajuim za ene (upotrebom raznih predmeta). Masovne grobnice i koncentracioni logori (Omarska, Keraterm, Manjaa, Suica, Kazneno-popravni dom u Foi, Batkovii, Luka - Brko i dr.) krucijalni su pokazatelji agresije i realizacije njene osnovne namjere - bioloko i duhovno istrebljenje Bonjaka, odnosno genocid nad tim narodom (najstariji logora - starica Hanka Kustura, u logoru Rasadnik - Rogatica, imala je 101 godinu, a meu najmlaim logora-ima bilo je i beba roenih u logorima i drugim mjestima zatoenja);

- skoro sva navedena podruja, od Trebinja na jugoistoku, preko Bijeljine na sjeveroistoku, Sa-rajeva u centralnoj Bosni, do Bihake krajine na sjeverozapadu, danas ine Republiku Srpsku (entitet u okviru Bosne i Hercegovine), legalizovanu Dejtonskim mirovnim sporazumom, a koja je, kako se vidi iz podataka, nastala na genocidu i drugim zloinima protiv ovjenosti i meunarodnog prava;

- genocid nad Bonjacima u Republici Bosni i Hercegovini je rezultat kolektivne velikosrpske ideologije, politike i prakse istrebljenja Bonjaka. Samo u sistematskom i planiranom genocidu nad Bonjacima Bosne i Hercegovine u sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija Srebrenici, jula 1995. uestvovalo je (po raznim osnovama i na razliite naine), prema rezultatima istraivanja Vlade Republike Srpske, preko 25.000 ljudi;


info

- naini i sredstva ubijanja rtava mogu se oznaiti monstruoznim. ene, mukarci, djeca i starci ubijani su vatrenim orujem za direktno djelovanje iz svih vrsta pjeadijskog oruja, minobacaa, modifikovanih avio bombi, itd, zatim noevima, te posebnim spravama naprav-ljenim i prireenim u tu svrhu. Postoje dokazi da su Bonjake ive spaljivali, ubijali na zvjer-ski nain, ukljuujui i itave porodice, te su tako u nekim masovnim grobnicama otkriveni i identifikovani posmrtni ostaci itavih porodica;

- u operaciji ubijanja, uglavnom za etiri dana, s namjerom i prema tano utvrenom obrascu, u sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija Srebrenici jula 1995. likvidirano je preko 8.000 zarobljenih i zatoenih Bonjaka Bosne i Hercegovine, zbog toga to su bili muslimani i to su ivjeli na teritoriji koju je velikosrpski agresor elio da osvoji i pripoji Srbiji (na irem podruju Srebrenice od 1992. do 1995. ubijeno je preko 12.000 Bonjaka);

- u zauzimanju Srebrenice, sigurne zone Ujedinjenih nacija i izvrenju genocida nad Bonjaci-ma jula 1995. uestvovale su, pored vojnih i policijskih snaga kolaboracionistike, petokolo-nake, faistike i genocidne tvorevine Republike Srpske, i oruane snage Savezne Republike Jugoslavije (Vojska Jugoslavije i specijalne jedinice Ministarstva unutranjih poslova Srbije);

- velikosrpski agresor i njegovi kolaboracionisti su izvrili masovne zloine u Sarajevu i drugim gradovima u opsadi (Goradu, Maglaju, Tuzli, Bihau, ): u redovima za vodu i hranu, na trnicama, u kolama, na fakultetima, u bolnicama, tramvajima, autobusima, na ulicama, u stambenim objektima, na poslu, za vrijeme sahrana, itd, gdje je, pored ostalog, vrena koor-dinirana, dugotrajna, rasprostranjena i sistematska kampanja namjernog granatiranja civilnih podruja, objekata i civilnog stanovnitva iz artiljerijskog, minobacakog i pjeadijskog oru-ja. Granatiranjem i snajperskim djelovanjem ubijeno je i ranjeno na hiljade civila oba pola i svih starosnih dobi, ukljuujui djecu, ene i starija lica. Samo na podruju Sarajeva u opsadi, u periodu od aprila 1992. do decembra 1995, ukupan broj ubijenih i umrlih prema rezul-tatima istraivanja ICTY-a, iznosi 18.889 lica.* U Tuzli je 25. maja 1995. izvren masakr nad civilima, gdje je granatiranjem ubijen 71 civil (izmeu 15 i 25 godina) i ranjeno preko 200.

- srbijansko-crnogorski agresor izvrio je brojne zloine i nad djecom kao vitalnom skupinom od koje zavisi budui razvoj populacije. Mnoga su djeca ubijena i ranjena. Samo na podruju Sarajeva u opsadi je ubijeno i umrlo od gladi i hladnoe oko 1.600 djece. Nakon zauzimanja sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenica, jula 1995. ubijeno je oko 800 djece mlae od 18 godina, meu kojima je oko 400 starosne dobi do 14 godina. Brojne su djevojice silovane i gledale su kako mue i siluju njihove majke. Na oigled djece zloinci su ubijali, muili i silovali njihove roditelje, itd. Oduzeli su im dom i djetinjstvo, a mnogima ubili jednog ili oba roditelja.

- agresor je u pojedinim mjestima i podrujima prisilno prevodio muslimane u pravoslavnu vjeru. O tome postoje svjedoenja graana iz Kalimania, Rogatice, Vlasenice, Bjelimia, Foe, Kozarca, Semberije i drugih mjesta;

- agresor je sistematski opljakao, poruio, otetio, razorio i izbrisao tragove na oko 1.200 objekata islamske arhitekture, meu kojima su brojne damije, mektebi, tekije, turbeta i druge sakralne graevine, meu kojima je i mnogo onih koje imaju neprocjenjivu historij-

* ICTY, Demografsko odjeljenje, Tuilatvo ICTY-a, Predmet Miloevi (IT-02-54), E. Tabeau, J. Bijak i N. Lonari, Broj rtava u opsadi Sarajeva od aprila 1992 decembra 1995, Studija o stopi smrtnosti na osnovu osam velikih izvora podataka, Hag, 18. avgust 2003; ICTY, Predmet Gali (IT-98-29), E. Tabeau, M. Zoltkowski i J. Bijak, Ljudski gubici tokom opsade Sarajeva od 10. septembra 1992. do 10. avgusta 1995, Izvjetaj o istraivanju pripremljena za potrebe predmeta STANISLAV GALI (IT-98-29-1), Hag, 10. maj 2002; ICTY, TUILAC PRO-TIV STANISLAVA GALIA, PRESUDA I MILJENJE, Hag, 5. decembar 2003.


info

sko-kulturnu, umjetniku i naunu vanost i koje su nenadomjestive. Istovremeno, srpsko-crnogorski faisti unitili su ili otetili preko 500 vjerskih objekata katolike crkve i nekoliko jevrejskih;

- agresor je sistematski opljakao, prisvojio, poruio, popalio mnotvo stambenih i po-slovnih objekata. Procjenjuje se da je uniteno i oteeno izmeu 60 do 70% ukupnog broja stambenih jedinica u Republici Bosni i Hercegovini. Razoreni su i uniteni mnogi infrastruk-turni objekti u oblasti saobraaja i veza (eljeznika i putna infrastruktura, PTT saobraaj i RTV);

- agresor je opljakao, razorio i unitio mnoge industrijske objekte, poljoprivredna dobra, hotele, motele i turistike centre, te bezbroj malih zanatskih i trgovakih radnji u pri-vatnom vlasnitvu. Procjenjuje se da je uniteno i oteeno izmeu 50 do 60% industrijskih objekata;

- velikosrpski zloinci unitili su oko 55% zdravstvenih objekata, ime je iz upotrebe izbae-no na hiljade bolnikih kreveta. Ubijeno je 349 ljekara i drugih zdravstvenih radnika, uglav-nom na radnom mjestu (samo na podruju Sarajeva 47). Uniteno je oko 400 sanitetskih vozila;

- meu najteim rezultatima agresije je i razaranje i unitenje gotovo svih obrazovnih, nau-nih, kulturnih i sportskih objekata. Dovoljno je u tom pogledu spomenuti injenicu da je agresor granatirao i zapalio Nacionalnu i univerzitetsku biblioteku u Sarajevu (zbirku perio-dinih publikacija sa vie od 30.000 naslova iz svih oblasti nauke i ljudskog ivota uope. Pe-riodika je imala blizu pola miliona tomova, a u Vijenici je bilo i oko 850.000 monografskih publikacija). Agresor je potpuno spalio Orijentalni institut, ukljuujui arhiv i biblioteku, unitio gotovo sve objekte na kojima su odrane XIV Olimpijske igre 1984, te viestoljetno Jevrejsko groblje pretvorio u uporite sa kojeg je danonono ubijao civile Sarajeva u opsadi;

- agresor je u gradovima koji su bili pod opsadom, posebno u Sarajevu, onesposobio ili iz upotrebe iskljuio brojne vodoopskrbne objekte i uskratio vodu, elektrinu energiju, gas i telefonske komunikacije. Na taj nain agresor je namjerno podvrgavao civile ivotnim uslovima koji su trebali dovesti do njihovog potpunog ili djeliminog fizikog unitenja;

- srbijansko-crnogorski agresor i njegovi kolaboracionisti nisu potovali nikakve ratne kon-vencije, te su protiv civilnog stanovnitva koristili metode i sredstva koji su po svim meu-narodnopravnim i humanitarnim pravima i standardima zabranjeni. Tako je protiv civilnog stanovnitva, stambenih, privrednih i bolnikih objekata koristio rasprskavajuu i zapaljivu municiju, hemijske otrove, kasetne bombe, snajpere i dr. Iz svih je artiljerijskih orua vrio granatiranje po gradovima, naseljima i selima sa preteno bonjakim stanovnitvom;

- agresor je sistematski izgladnjivao civilno stanovnitvo, posebno u Sarajevu, zatim one-moguavao njihovo lijeenje i epidemioloku zatitu, te onemoguavao UNHCR-u i drugim meunarodnim i lokalnim humanitarnim organizacijama da isporuuju hranu i lijekove. Takoer, u okupiranim mjestima u kojima je ostao manji broj Bonjaka i Hrvata agresor ih je otputao sa posla, izbacivao iz stanova, uz prethodno prisilno potpisivanje da se odriu svoje cjelokupne imovine, uskraivao im socijalnu i medicinsku zatitu i drugo;

- u agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu agresor je posebno koristio opsadni nain ratovanja i neselektivno i nesrazmjerno koritenje sile, to je karakteristino za Sarajevo, Gorade, epu, Srebrenicu, Biha i druga mjesta u opsadi;

- oruane snage Republike Hrvatske (Hrvatska vojska i njeni kolaboracionisti i petokolonai - Hrvatsko vijee obrane - HVO, koji su djelovali pod optom kontrolom Republike Hrvat-ske i za njene interese, kao de facto i de iure instrument Republike Hrvatske, koja je vrila optu kontrolu nad HVO-om, pri emu se i zloini HVO-a pripisuju Republici Hrvatskoj)


info

su u dolini Rame i Neretve, te u srednjoj Bosni, izvrile brojne zloine nad bonjakim civilnim stanovnitvom, kao to su: masovni pokolji, ukljuujui ene i djecu, prisilno protje-rivanje i raseljavanje, hapenja i zatoenja civila u konclogorima i drugim mjestima zatoenja, silovanja, napadi na gradove, te unitavanje sela, vjerskih i drugih civilnih objekata. To je, u skladu sa Tumanovim nacionalistikim programom o formiranju zajednike hrvatske drave u njenim etnikim i povijesnim granicama, dio smiljene i sistematske politike i prakse genocida, koje su HV i pripadnici HVO-a organizirano inili u pomenutim mjestima i podrujima.

Takva genocidna politika provoena je u opinama: Stolac, apljina, Mostar, Jablanica, Prozor, Gornji Vakuf, Bugojno, Kiseljak, Busovaa, Usora, epe, Vitez, Travnik i Vare. Najeklatantniji primjeri masovnih zloina su pokolji u Ahmiima i Stupnom Dolu, gdje su mnogi civili, ukljuu-jui ene i djecu, ubijeni i ivi spaljeni, a kue i drugi civilni objekti zapaljivim mecima, granatama i benzinom zapaljeni. Na tom je zauzetom podruju Republika Hrvatska imala ulogu okupacione sile i to zbog opte kontrole koju je imala nad HVO-om, podrke koju mu je pruala i bliskih veza koje je sa njim odravala. Zbog opte kontrole koju je Hrvatska vrila nad HVO-om, imovina bosanskih Muslimana je u trenutku njenog razaranja bila pod kontrolom Hrvatske i nalazila se na okupiranoj teritoriji;*

- oruane formacije Fikreta Abdia, koji se stavio u slubu agresor, izvrile su brojne zlo-ine protiv civilnog stanovnitva i ratnih zarobljenika, posebno pripadnika Petog korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine, kao to su: ubistva, ranjavanja, maltretiranja, fizika i psihika zlostavljanja i premlaivanja, posebno u logorima, zatim silovanja, pljakanje i unitavanje (neselektivno granatiranje) stambenih i drugih civilnih objekata;

- i jedan broj Bonjaka je u toku odbrane Republike Bosne i Hercegovine od agresije i bio-lokog istrebljenja, izvrio odreene ratne zloine nad Srbima i Hrvatima, a to obavezuje institucije sistema vlasti da i te zloine moraju procesuirati. Protiv jednog broja takvih poje-dinaca su jo u toku agresije i genocida preduzete energine mjere krivinog gonjenja;

- Republika Bosna i Hercegovina, meunarodno priznata drava i lanica Ujedinjenih nacija, za vrijeme agresije i genocida imala je ogromne ljudske rtve i materijalna razaranja. Ukupan broj ubijenih, prisilno protjeranih, ranjenih i drugih oblika zloina protiv ovjenosti i meunarodnog prava u Republici Bosni i Hercegovini jo uvijek nije konano nauno utvren. Prema dosadanjim rezultatima raznovrsnih istraivanja samo broj ubijenih se kre-e u rasponu od 25.000 do 328.000.**

Pored masovnih i pojedinanih ubistava, izvreni su i drugi brojni oblici zloina protiv ovje-nosti i meunarodnog prava, od kojih ovom prilikom navodimo:

- stotine hiljada ranjenih, od ega nekoliko desetina hiljada djece;

- vie stotina hiljada zatoenih u preko 650 koncentracionih logora i drugih mjesta zatoenja;

- nekoliko desetina hiljada silovanih i seksualno zlostavljanih ena, djece pa i mukaraca;

* ICTY, PRED PRETRESNIM VIJEEM, TUILAC PROTIV TIHOMIRA BLAKIA, PRESUDA, 3. mart 2000, par. 149** Detaljnije o tome vidi: S. eki, ISTRAIVANJE RTAVA GENOCIDA SA POSEBNIM OSVRTOM NA BO-SNU I HERCEGOVINU: Nauno-teorijska i metodoloko-metodska pitanja i problemi, Sarajevo, 2007. Studija je 2009. objavljena i na engleskom jeziku (RESEARCH OF GENOCIDE VICTIMS, WITH A SPECIAL EMPHASIS ON BOSNIA AND HERZEGOVINA : Problems and Issues in Scientific Theory, Methods and Methodology)


info

- iz svojih domova je, u panici, strahu i haosu, protjerano sa svojih stanita oko 2.200.000 osoba (1.170.000 su izbjeglice i oko 1.030.000 raseljena lica), to ini vie od jedne polovine ukupnog stanovnitva Republike Bosne i Hercegovine po Popisu od marta 1991;

- 1.370.000 lica je sa tekim psihikim povredama;

- velikosrpski agresor je u gradovima pod opsadom i sigurnim zonama Ujedinjenih nacija, kao i mnogim naseljima u blizini fronta, nametnuo takve uslove ivota koji su imali za cilj potpuno ili djelimino unitenje ciljne grupe;

- vie desetina hiljada (lica) je, zbog tekih uslova agresije i genocida, umrlo usljed pove-anog mortaliteta stanovnitva;

- vie desetina hiljada (lica) je, zbog tekih uslova agresije i genocida, bitno i znaajno smanjeno usljed odsustva prirodnog prirataja stanovnitva;

- 440.000 izbjeglica nije se ni nakon 16 godina vratilo u zemlju.

Sistematski obrazac u nasilnom preuzimanju vlasti; poinjeni zloini; razmjere i obrazac na-pada; njihov intenzitet; veliki broj ubijenih Bonjaka; protjerivanje, deportacija i okrutno postu-panje prema njima u koncentracionim logorima i drugim mjestima zatoenja, te ciljni napadi na osobe kljune za njihov opstanak kao grupe (istaknute intelektualne, politike i duhovne linosti, te imune Bonjake) nedvosmisleni su dokazi o namjeri i izvrenom genocidu nad Bonjacima. Na-alost, bosanskohercegovaki muslimani su na kraju 20. stoljea djelimino istrijebljeni. U mnogim mjestima, gdje su stoljeima ivjeli, danas ih vie nema ili su tamo, naalost, simbolino prisutni, egzistirajui i vegetirajui kao bioloka bia, koja ne predstavljaju nikakav ni drutveni niti politiki faktor, te su oni faktiki samo statistiki broj.

- genocid nad Bonjacima se i dalje uporno prikriva, minimizira, relativizira, osporava, porie i negira, ukljuujui i presude meunarodnih (ICTY i ICJ) i nacionalnih (Savezna Republika Njemaka i Bosna i Hercegovina) krivinih sudova, kao i rezultate Komisije za istraivanje dogaaja u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995. Vlade Republike Srpske i Radne grupe za provoenje zakljuaka iz konanog Izvjetaja Komisije za istraivanje dogaaja u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995.;

- permanentno i kontinuirano se izjednaavaju rtve genocida i njihovi izvrioci (zloinci), to je nedopustivo (sve vie se govori samo o ratnim zloinima na svim stranama, ime se genocid i drugi oblici zloina protiv ovjenosti i meunarodnog prava reduciraju samo na ratne zloine, to najblae reeno duboko vrijea istraivae ovih zloina, a pogotovo rtve genocida) i na sasvim pogrean nain se unaprijed, bez ikakvog istraivanja, daju kvalifikacije o tako znaajnom pitanju, kao to je karakter zloina, a to ne odgovara injeninom stanju i u suprotnosti je sa relevantnom dokumentacijom;

- svjedoci smo naalost, sve prisutnije pojave manipulisanja rtvama genocida u Bosni i Herce-govini na kraju 20. stoljea, posebno brojem i statusom rtava (umjesto civil i borac, koriste se pojmovi civil i vojnik), pri emu se naroito aktivno angauju kvazi-istraivai. Nosioci manipulacija su razliiti i raznovrsni, kako pojedinci, tako i grupe, razna udruenja, ustanove i drugi iji su interesi i ciljevi vrlo razliiti i teko ih je artikulisati, otkriti, identifikovati, utvr-diti i konstatovati na jedinstven nain. Mi ih identifikujemo kao nedobronamjerne, tenden-ciozne i kontraproduktivne sa moguim i veoma tekim, dugorono tetnim implikacijama po Bosnu i Hercegovinu kao dravu i sve njene graane, bez obzira na nacionalnu, vjersku ili politiku pripadnost. Osnov za ovu kvalifikaciju proizlazi iz injenice da se tzv. istraivanja ne organizuju i ne realizuju na naunoj osnovi i nauno utvrenoj proceduri, kojom se propi-suje odvijanje procesa, od istraivake ideje do konstituisanju rezultata naunog istraivanja i njihove eventualne primjene u naunoj i drutvenoj praksi. Opte je poznato da postoji samo


info

jedna istina, a da je cilj nauke nauna istina do koje se upravo dolazi primjenom naunih metoda;

- krivino gonjenje i procesuiranje genocida i drugih oblika zloina protiv ovjenosti i me-unarodnog prava pred sudovima u Bosni i Hercegovini se najblae reeno, kontinuirano opstruira, pri emu su na sceni snage koje, umjesto teine zloina, karaktera, statusa i broja rtava, predmete biraju po nacionalnoj pripadnosti rtava, radi izjednaavanja i izbalansiranja zloina meu tri naroda (Bonjaci, Srbi i Hrvati) i proglaavanja rtve genocida - zloincem i da pored ostalog, kroz krivinu proceduru izmijene karakter sukoba i karakter zloina u Bosni i Hercegovini, kako bi meunarodni oruani sukob, odnosno agresiju, prekvalifikovali u graanski rat, a zloin genocida u etniko ienje;

- planeri, naredbodavci, uesnici, pomagai, sauesnici i izvrioci genocida su u velikosrpskoj ideologiji, politici i praksi najvei heroji u srpskom narodu (u nauci, kulturi, umjetnosti, obrazovanju), koji i danas nekanjeno ive i rade, uivajui, naalost, u rezultatima genocida i ismijavajui rtve tog zloina;

- srpski narod i njegova politika i nauna elita nisu se distancirali od izvrenog genocida, a kamoli da se rtvama izvine i (za)trae oprost i prue ruku pomirenja. Umjesto toga, oni u kontinuitetu negiraju genocid i odgovornost za zloine prebacuju na rtvu genocida, te izmi-ljaju i falsifikuju historijske injenice, kao to je pored ostalog i teza da su legalni organi vlasti Republike Bosne i Hercegovine protjerali Srbe sa podruja Sarajeva, ukljuujui i vie od 650 univerzitetskih profesora i asistenata;

- entitet Republika Srpska je genocidna tvorevina velikosrpskog nacizma, odnosno drave Sa-vezne Republike Jugoslavije /Srbije i Crne Gore (Republika Srpska je nasljee genocida - ona je nacional-socijalistika/nacistika genocidna tvorevina), nastala na tekim krenjima me-unarodnog humanitarnog prava, obiljeena i natopljena, uglavnom, bonjakom krvlju, te omeena i prekrivena brojnim masovnim grobnicama i koncentracionim logorima, u kojoj legalno djeluju faistike organizacije. Politiko rukovodstvo i druge strukture Republike Srp-ske, u skladu sa velikosrpskom genocidnom ideologijom, politikom i praksom, falsifikuju historijske injenice i negiraju genocid nad Bonjacima, te na sve mogue naine opstruiraju jaanje drave Bosne i Hercegovine i konstantno sprovode politiku secesije, unitavanja i unitenja drave Bosne i Hercegovine;

- Dejtonski sporazum je legalizovao velikosrpsku nacistiku ideologiju, politiku i praksu, ge-nocidnog karaktera. On je, pored ostalog, promijenio i ime meunarodno priznate drave (Republika Bosna i Hercegovina), iskljuivi iz njenog naziva rije Republika, dodjeljujui ga zloincima kao nagradu za izvreni genocid. Iz struktura entiteta Republike Srpske nisu od-stranjene snage koje su uestvovale u agresiji i genocidu, ukljuujui i u genocidu nad Bonja-cima u i oko sigurne zone Ujedinjenih nacija - Srebrenici, jula 1995, to potvruju rezultati istraivanja Vlade Republike Srpske, kao to je to bio sluaj sa izvrenom denacifikacijom u Njemakoj nakon Drugog svjetskog rata, pa su one ostale politiki aktivne i danas otvoreno unitavaju dravu Bosnu i Hercegovinu.

Ovo su samo najosnovnije injenice, duboko urezane u svijest svih preivjelih rtava genocida i drugih oblika zloina protiv ovjenosti i meunarodnog prava i utkane u aktuelnu surovu dru-tvenu stvarnost, na kojoj se po svaku cijenu u raznim oblicima nastoje odrati (ivim i legalnim) velikodravni projekti faistikog i genocidnog karaktera, koji, pored ostalog, impliciraju trajnu nestabilnost u Bosni i Hercegovini, osporavaju politiko-pravni i dravni kontinuitet, suverenitet i nezavisnost Bosne i Hercegovine, negirajui mogunost odranja, razvoja i unapreenja kvaliteta


info

zajednikog ivota, ime se, pored ostalog, najozbiljnije dovode u pitanje univerzalne ljudske vri-jednosti, slobode i prava, civilizacijske i kulturne tekovine.

Krajnje je vrijeme i nuna potreba ujedinjavanja i ujedinjenja, te aktivnijeg angaovanja svih antifaista i antifaistikih snaga u borbi za opstojnost ljudskog dostojanstva u Bosni i Hercegovini. Na tom projektu istraivai holokausta i genocida imaju prvorazrednu ulogu i znaaj.

1.3 Genocid nad Bonjacima Bosne i Hercegovine u sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija Srebrenici, jula 1995.*

(Rekonstrukcija dogaaja)

Srpski agresor (Savezna Republika Jugoslavija - Srbija i Crna Gora) je, uz uee njegovih (srpskih) kolaboracionista iz Bosne i Hercegovine, u i oko Srebrenice - sigurne zone UN-a, jula 1995, u toku jedne sedmice na hiljade zarobljenih Bonjaka likvidirao i zatrpao u masovne grobnice; na stotine ivih je zakopao; mukarce, ene i djeake je sakatio i klao; djecu ubijao pred oima majki; natjerao djeda da pojede digericu svoga unuka; silovao ene i djevojke; deportovao oko 30.000 ljudi, uglavnom ene i djecu, priredio scene dostojne Danteovog pakla. O tome postoje brojni dokazi, meu kojima i masovne grobnice, koje je pokrila trava, a zvijeri ra-znijeli kosti plitko zakopanih ili na povrini ostavljenih tijela. To su, prema ICTY-u scene iz pakla, napisane na najmranijim stranicama ljudske historije.

Podrinje u cjelini (Bijeljina, Zvornik, Bratunac, Srebrenica, Vlasenica, Rogatica, Viegrad, Gorade, ajnie i Foa) imalo je apsolutnu veinu bonjakog stanovnitva. To je podruje od ogromne strateke vanosti za velikosrpsku ideologiju, politiku i praksu. Stoga je, u skladu s formiranjem Velike Srbije, etniki iste srpske drave, eliminisanje reke Drine kao granice izmeu srpskih drava jedan od stratekih ciljeva srpskog naroda u Bosni i Hercegovini. U skladu sa srpskim velikodravnim projektom je bio i plan da e na podruju 50 km zapadno od reke Drine sve biti srpsko, isto srpsko.

Jedan od najprioritetnijih stratekih ciljeva ekspanzije srpskog ivotnog prostora i jedno od najkoncentriranijih poprita raznovrsnih zloina, ukljuujui i genocid, bilo je Podrinje. Kao ta-kvo ono je posebno aktuelno od meunarodnog priznanja Srbije na Berlinskom kongresu 1878., a zasnivalo se na Garaaninovoj postavci u Naertaniju iz 1844. da Srbija ne sme ostati mala i da se mora rasprostraniti.1 Ve tada je Jovan Cviji bio nezadovoljan to je Srbija opkoljena zemlja, a Srbi uhapen narod.2

U vrijeme aneksione krize u Bosni Hercegovini 1908. Cviji je

formulirao prijedlog u pogledu Podrinja. Za saglasnost Srbije da Austro-Ugarska monarhija anekti-ra Bosnu i Hercegovinu Cviji je predloio da se Srbiji ustupi Podrinje, odnosno koridor du njene istone granice dubine oko 50 km, sa 12 srezova i povrinom preko 10.000 km

2. Zapadnu granicu

Podrinja Cviji priblino poistovjeuje s razvoem rijeka Drine i Bosne. Imajui tu injenicu u vidu, on je insistirao da se to uini iz prometnih razloga. Naime, juni dio Koridora du puta

1 D. Stranjakovi, KAKO JE NASTALO GARAANINOVO NAERTANIJE, Spomenik Srpske kraljevske akademi-je, XCI, Beograd, 1939, str. 76-102.

2 J. Cviji, ANEKSIJA BOSNE I HERCEGOVINE I SRPSKI PROBLEM, u: SRPSKI NAUNICI O BOSNI I HERCEGOVINI, Slubeni list Savezne Republike Jugoslavije, Beograd, 1995, str. 41-73, posebno str. 45.

*Navedeni problem je prouavan na osnovu brojnih relevantnih izvora razliite provenijencije, koji su pohranjeni i u-vaju se u Arhivu INSTITUTA ZA ISTRAIVANJE ZLOINA PROTIV OVJENOSTI I MEUNARODNOG PRAVA UNIVERZITETA U SARAJEVU i drugih rezultata istraivanja, ukljuujui i istraivanja Vlade Republike Srpske iz 2004. i 2005. Usljed ogranienosti prostora za objavljivanje, tekst je skraen, pri emu je, uglavnom, izostav-ljena i nauna aparatura.


info

Foa Trebinje zavravao se izlazom na Jadransko more u Sutorini, koja je bila dio Trebinjskog sreza. Koridorom bi Srbija dobila mnogo vie. Njime bi saveznica, Kraljevina Crna Gora, bila izolirana od Austro-Ugarske carevine, a Novopazarski sandak izoliran od Bosne i Hercegovine.

Objavljeni traktat Cviji je jo tada zavrio konstatacijom: Srpski se problem mora reiti silom.3

est godina kasnije, na samom poetku Prvog svjetskog rata, to je pokuala uraditi Vojska Kraljevine Srbije. Sredinom septembra 1914. srpske i crnogorske trupe (Uika i Sandaka vojska) krenule su u ofanzivu preko Drine. Poinjeni zloini pojaali su otpor branilaca i ofanziva je 24. oktobra 1914. zavrena krahom i povlaenjem, pa je i po zavretku rata granica Srbije i Bosne ostala na Drini. Kolaboracionistiki reim Nedia, u Drugom svjetskom ratu, pokuao je granicu Bosne pomjeriti s Drine. Ni poinjeni genocid etnikog pokreta Drae Mihailovia nad Bonjacima nije uspio promijeniti niti pomjeriti granicu na Drini, uprkos brojnim pokuajima da genocidom pro-mijeni nacionalnu strukturu stanovnitva.

Kontinuitet osvajako-ekspanzionistike i genocidne politike i krvave prakse prema Bosni i Bonjacima, naalost, na djelu je prisutan i na kraju 20. stoljea, kada je velikosrpski agresor (Save-zna republika Jugoslavija/Srbija i Crna Gora) pokrenuo oruanu agresiju, osvajaki rat za teritorije, za ivotni prostor (lebensraum), za otimanje tue zemlje, protiv Republike Bosne i Hercegovine. Oruana agresija protiv Republike Bosne i Hercegovine bitan je dio srpskog velikodravnog naci-stikog projekta i genocidnog plana - ujedinjenje svih srpskih zemalja i srpskog naroda i zna-ajna odredba Miloevieve dravne politike4, ijom je realizacijom najvei dio Republike Bosne i Hercegovine okupiran,5

a Bonjaci, u cilju njihovog istrebljenja, masovno (i pojedinano) ubijani,

3 Isto, str. 73. Jovan Cviji je zastupao tezu o srpskom narodu kao rasi (srpskoj rasi) i nadmonosti dinaraca, kao jezgra srpskog naroda. Ukazujui na znaaj Bosne i Hercegovine za srpski narod i potrebu njenog sjedinjenja sa Srbijom i Crnom Gorom, on tvrdi da su Bosna i Hercegovina oblasti iste srpske rase (Isto). Navedeni stavovi su kasnije uoblieni u koncept homogene Velike Srbije. Zastupajui tezu o superiornosti svega to je srpsko, Jovan Cviji i srpskom jeziku daje primat, tvrdei da nema na-rodnog jezika koji je toliko formiran i usavravan za literaturu i nauku, kao to je srpski jezik... (Isto), pri emu je negirao bosanski jezik, (Isto).

4 Slobodan Miloevi je posebnu panju posveivao Podrinju. Tako je, primjera radi, na sastanku sa ljudima iz Koa-licije, iz Vladine koalicije, dobar deo razgovora, na iznenaenje mnogih koji su bili prisutni, posvetio vrlo znalakom izlaganju o Podrinju. To podruje je, po njemu, izuzetno vano za Srbe za XXI vek. On je Podrinje video kao centar onoga interesa optesrpskog. Miloevi je, po kazivanju Radovana Karadia (i on je sa Miloeviem razgovarao o Podrinju), naao neke projekte iz ranijeg perioda nekoliko decenija, koji su govorili o tome da Drina treba da postane fabrika vode i fabrika stru-je i to fabrika vode za Beograd. Imajui u vidu (te) projekte osvajakog karaktera Srbije prema Bosni i Hercegovini, posebno Podrinju, Miloevi i njegovi saradnici, ukljuujui i njegove kolaboracioniste i petokolonae iz Republike Bo-sne i Hercegovine, na elu sa Karadiem, su u stratekim ciljevima srpskog naroda u Bosni i Hercegovini Drinu proglasili kimom srpskog naroda, ne doputajui da ona bude granica izmeu Srba i Srba. Beogradska deca, generacije treba da piju vodu sa Drine.

5 Zloinac Biljana Plavi je na XVII sjednici Skuptine srpskog naroda, 24-26. jula 1992. izjavila da je 70% te-ritorije Bosne i Hercegovine osvojeno. S tim u vezi, ona je rekla: 65% srpske teritorije po katastru pripada naem narodu, a 70% je osvojeno, to je samo 5% u korist, u odnosu na prethodnu cifru. Ako poemo od toga da neprijatelj /tj. Bonjaci - prim. S../ dobije onoliko koliko mu mi poklonimo, ko bi onda imao smjelosti da objasni naim ljudima da napuste ono to ve imaju, to mu predstavlja kompenzaciju za prostor koji mu je razoren, popaljen ili sa koga je otjeran. Slobodan Miloevi je 15. aprila 1994. na sjednici Vrhovnog saveta odbrane Savezne republike Jugoslavije, pored ostalog, izjavio: ... nae snage kontroliu 72% teritorije Bosne i Hercegovine. Prema navodima generala Zdravka Tolimira, na 53. sjednici Skuptine Republike Srpske, 28. augusta 1995. velikosrpski agresor i njegovi ko-laboracionisti su okupirali preko 70% teritorije Republike Bosne i Hercegovine, na kojoj je 1991. ivjelo preko 65% nesrpskog, uglavnom, bonjakog stanovnitva.


info

protjerivani, silovani, ranjavani, odvoeni u koncentracione logore i druga mjesta zatoenja, a nji-hova imovina, stambeni i drugi objekti pljakani i unitavani. Njihovi vjerski i kulturni spomenici su unitavani, a vjerski slubenici meu prvima ubijani.

Genocid nad Bonjacima Bosne i Hercegovine u i oko sigurne zone Ujedinjenih nacija Sre-brenici, jula 1995, po svojim je razmjerama paradigma stradanja Bosne i Bonjaka. U Srebrenici - sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija, jula 1995, posebno je izraen karakter oruanog sukoba i priroda zloina u Bosni i Hercegovini. Agresija (meunarodni oruani sukob) je bila perfidna, brutalna osvajakog i genocidnog karaktera. Na tom je podruju javno, uz prisustvo i sauesnitvo vojnika Ujedinjenih nacija (Holandski bataljon), izvren genocid nad Bonjacima.

Velikosrpski agresor je od aprila 1992. pa do jula 1995. poduzeo vie masovnih i brutal-nih ofanziva na tu slobodnu teritoriju. U te ofanzive direktno su bile ukljuene regularne jedi-nice srbijansko-crnogorske vojske, a posebno Uiki korpus, te specijalci iz Nia, Beograda i drugih mjesta, kao i brojne srpske oruane formacije iz Srbije (arkanovci, eeljevci...), ukljuujui i srpske kolaboracioniste iz Bosne i Hercegovine. U tim ofanzivama na irem podruju srednjeg Po-drinja agresor je ubio veliki broj civila, opljakao i unitio njihovu imovinu, razorio i spalio vjerske i kulturne objekte i dr.

U proljee i ljeto 1992. Jugoslavenska narodna armija/Vojska Jugoslavije je, u skladu s nared-bama rukovodstva Velikosrpskog pokreta, zauzela vei dio Podrinja i gotovo sve gradove u njemu i izvrila genocid i druge oblike zloina protiv ovjenosti i meunarodnog prava nad Bonjacima. Priblino jedna treina bonjakog stanovnitva (preko 100.000) odrala se u nekoliko enklava (Gorade, epa, Srebrenica, te trougao Cerska - Kamenica -Konjevi-Polje).

Poetkom 1993. Vojska Republike Srpske je, u sadejstvu s regularnim snagama Vojske Jugoslavije u ofanzivi zauzela Kamenicu, Cersku i Konjevi-Polje i smanjila veliinu srebrenike enklave sa 900 na oko 150 km

2. Bonjaci s oblinjih podruja slili su se u grad Srebrenicu i njenu

bliu okolinu, ime je broj stanovnika porastao na oko 60.000 ljudi,6 a gustina naseljenosti civilnog

stanovnitva u enklavi postala neizdrljivim teretom po lokalnu infrastrukturu. U tome je imao ulogu i general Philippe Marillon koji je sredinom marta 1993, doavi u Konjevi Polje, Cersku i Kamenicu, sugerirao stanovnitvu da ide prema Srebrenici. Gubitkom 90% sela izgubljena je svaka mogunost prehrane, a grad Srebrenica je morao primiti na desetine hiljada novih stanovnika. Na-kon toga, komandant Zatitnih snaga Ujedinjenih nacija (u daljem tekstu: UNPROFOR) general Philippe Marillon, u martu je posjetio Srebrenicu, uvjerio se u uasne uvjete opsade (bez vode, struje, hrane, lijekova i drugih ivotnih potreba, koje su uskraivale velikosrpske snage) i izjavio da su stanovnici pod zatitom Ujedinjenih nacija i da ih nee napustiti.

Vijee sigurnosti Ujedinjenih nacija je 16. aprila 1993. pozivajui se na Poglavlje VII Povelje Ujedinjenih nacija, donio Rezoluciju (br. 819) kojom je proglasio da sve strane i ostali postupaju prema Srebrenici i njenoj okolini kao prema sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija koja mora biti poteena svakog oruanog napada ili bilo kojeg neprijateljskog ina. Tim je dokumentom postavljen zahtjev da se odmah prekinu svi oruani napadi... na Srebrenicu i trenutno povla-enje iz podruja oko Srebrenice.

Generalni sekretar Ujedinjenih nacija Boutros Ghali je poslije usvajanja Rezolucije 819 (1993.) komandantu UNPROFOR-a, generalu Wahlgrenu, poslao Direktivu u kojoj ga je obavijestio da, po njegovom miljenju, Rezolucija ne podrazumijeva obavezu vojnog angaovanja UNPRO-FOR-a u zatiti sigurne zone. Ta je direktiva bila u suprotnosti s Rezolucijom 819, u kojoj ni na jednom mjestu nema ni pomena o tome da ona ne podrazumijeva obavezu vojnog angaovanja UNPROFOR-a u zatiti sigurne zone. Meutim, sa tom direktivom nisu bile upoznate sve lanice

6 Znaajan broj civila (mukarci, ene i djeca) izbjegao je na centralnu slobodnu teritoriju prema Tuzli ili je evakuiran od UNHCR-a kao ranjenici, bolesnici, iznemogli i sl.


info

Vijea sigurnosti. To je od Rezolucije o sigurnoj zoni nainilo najobiniju farsu. Uloga UNPROFOR-a je protumaena i usmjerena na pruanje humanitarne pomoi i to uz pristanak izvrilaca agresije, genocida i drugih oblika zloina. Stoga je Rezolucija Vijea sigurnosti 819 (1993.) kao i brojne druge, bila potpuna prevara od prvog dana: iskljuivo deklarativni pristup obavezama koje nalae Povelja Ujedinjenih nacija, te korpus meunarodnog (a naroito humanitarnog) prava u pogledu zatite mira i sigurnosti, odnosno civila i civilnog stanovnitva, praen je potpunim nedostatkom politike volje, na meunarodnom nivou, da se iste i implementiraju.

Ipak, general Wahlgren, komandant UPROFOR-a, suprotno Rezoluciji 819 Vijea sigurnosti Uje-dinjenih nacija, proglasio je potpunu demilitarizaciju grada (a ne enklave) i prisilio generala Sefera Halilovia da 18. aprila 1993. s Ratkom Mladiem potpie Sporazum o demilitarizaciji Srebreni-ce, odnosno sporazum o kapitulaciji. Taj sporazum zahtijevao je razoruavanje Bonjaka.

I pored toga to je Srebrenica proglaena sigurnom zonom Ujedinjenih nacija (UN safe area), sve vrijeme do zauzimanja tog kraja u julu 1995. protiv tamonjeg, potpuno izoliranog bonjakog stanovnitva, voeni su specijalni oblici rata i genocidnog unitenja, kao to su: uskraivanje vode, struje, ometanje i zabrana doturanja humanitarne pomoi, lijekova, energenata i svega onoga to je, u biolokoegzistencijalnom smislu, neophodno za preivljavanje. Takva situacija je, po Konvenciji o spreavanju i kanjavanju zloina genocida, jedan od elemenata genocida (nametanje grupi te-kih ivotnih uvjeta sraunatih na to da dovedu do njenog potpunog ili djeliminog fizikog unitenja. Velikosrpski agresor je Bonjacima u kontinuitetu zagoravao ivot i stalno brutalno krio status sigurne zone, ispaljujui granate na Srebrenicu, pri emu su mnogi civili ubijeni i ranjeni.

Radovan Karadi, predsjednik paradravne i kolaboracionistike tvorevine Republike Srp-ske, 8. marta 1995. je vrlo hitno izdao DIREKTIVU ZA DALJA DEJSTVA OP. BR. 7 /velika slova u originalu - prim. S../ Vojsci Republike Srpske u vezi s njenom dugoronom strategijom prema Srebrenici i epi, sigurnim zonama Ujedinjenih nacija, a u cilju definitivnog oslobaanja Podrinja, po kojoj je, izmeu ostalog, trebalo svakodnevnim planskim i osmiljenim borbe-nim aktivnostima stvoriti uslove totalne nesigurnosti, nepodnoljivosti i besperspektivnosti daljeg opstanka i ivota mjetana u Srebrenici i epi. Tom naredbom je, pored ostalog, osmi-ljena i jo jednom potvrena, specifina namjera (dolus specialis) za istrebljenje Bonjaka, odnosno - posebna namjera za zloin genocida. U toj strategiji konkretno se navodi da Vojska Republike Srpske treba to pre izvriti potpuno fiziko odvajanje Srebrenice od epe.7

Pogorana od poetka godine, sredinom 1995. humanitarna situacija za civile Bonjake i voj-no osoblje u Enklavi postala je, kao to je i bilo predvieno Karadievom direktivom od 8. marta 1995., katastrofalna. Civili su umirali od gladi.

Poetkom jula 1995. Komanda Drinskog korpusa preduzela je neposredne pripreme za vojnu operaciju protiv sigurne zone Srebrenica. Operacija je nazvana Krivaja -95.

Ofanziva Oruanih snaga Republike Srpske, uz sadejstvo jedinica iz Savezne republike Ju-goslavije, te dobrovoljaca iz Rusije i Grke, na Srebrenicu sigurnu zonu Ujedinjenih nacija, zapo-ela je 6. jula 1995. Bonjaci su od UNPROFOR-a traili da im vrati oruje, koje su predali kao dio sporazuma o demilitarizaciji od 1993.. Meutim, taj je zahtjev odbijen, s obrazloenjem kako je UNPROFOR odgovoran za odbranu enklave, a ne oni.

Do veeri 9. jula Vojska Republike Srpske je prodrla etiri kilometra u dubinu enklave, zaustavivi se samo kilometar od grada Srebrenice.

Radovan Karadi je 9. jula (u ranim veernjim satima), nakon to je zavrio razgovor o

7 etiri dana ranije, 4. marta, na Jahorini su sadraj Direktive temeljito razmotrili vojni i politiki vrh Republike Srp-ske i Savezne republike Jugoslavije, pri emu je posebna panja posveena Podrinju.


info

deavanjima u Srebrenici s Momilom Krajinikom i Jovicom Staniiem (iz Dravne bezbjednosti Ministarstva unutranjih poslova Srbije) obznanio velikosrpske genocidne namjere o istrebljenju Bonjaka. U razgovoru s Miroslavom Deronjiem i na njegovo pitanje ta vi, Miroslave, mislite uraditi sa tim stanovnitvom dole?, tj. u Srebrenici, sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija, Karadi je, poto je Deronji odgovorio kako ni u snu ne moe pretpostaviti razvoj dogaaja prilikom ulaska u Srebrenicu, rekao: Miroslave, to sve treba pobiti ... Sve to stignete.

Ujutro, 10. jula, situacija u samoj Srebrenici je bila napeta. Srpske snage za aktivna borbena djelovanja, posebno oko Srebrenice, izvravale su borbene zadatke po planu, pri emu su, pored ostalog, granatirale Srebrenicu, gdje je centar bio pun naroda, zatim bazu Ujedinjenih nacija u sjevernom dijelu grada, koja je bila puna izbjeglica, gdje je ranjeno nekoliko ljudi, kao i bolnicu, gdje se sklonilo 2.000 civila, pri emu je ubijeno estero ljudi. Stanovnici su preplavili ulice grada i poeli bjeati prema Potoarima, gdje se nalazila baza Ujedinjenih nacija. Pukovnik Karemans je slao hitne zahtjeve, traei hitnu zranu podrku NATO-a. I pored stalnog pogora-nja situacije u sigurnoj zoni Ujedinjenih nacija, general Janvier ni 10. jula nije odobrio upotrebu bliske zrane podrke. Komandant Holandskog bataljona je u noi 10/11. jula 1995, na sastanku u Srebrenici, bonjako politiko i vojno rukovodstvo obavijestio kako je velikosrpskom agresoru dat ultimatum da se povue izvan sigurne zone Ujedinjenih nacija, te da se o ultimatumu mora izjasniti do 06,00 sati 11. jula. U sluaju da agresor ne prihvati ultimatum, uslijedili bi zrani udari ma-sovnog karaktera po agresorskim ciljevima, a prostor od junih prilaza gradu do Zelenog Jadra proglaen je zonom smrti u kojoj e biti gaano sve to se kree. Sugerirao je Bonjacima da civilno stanovnitvo bude to dalje od linije sukoba (od trenutne linije fronta i zauzeti sklo-nita u svojim kuama), a snagama odbrane je preporuio da napuste svoje poloaje. Nakon toga, Komanda snaga odbrane Srebrenice donijela je odluku da obustavi planirani protivnapad u ranim jutarnjim satima, to je bilo tragino za odbranu enklave. Velikosrpske snage su to iskoristile i nastavile napredovanje prema gradu.

Vojska Republike Srpske je 11. jula 1995. zauzela Srebrenicu, prvu sigurnu zonu Ujedinje-nih nacija. U 14,07 sati postavljena je srpska zastava iznad pekare u junom dijelu grada. Oko 14,30 sati eta B Holandskog bataljona napustila je bazu u Srebrenici. Zajedno s njom prema Potoari-ma krenulo je i stanovnitvo, ukljuujui i izbjeglice koje su nale utoite u bazi ete B. Do tada je vie zahtjeva za zranu podrku odbijeno na raznim nivoima u sistemu komandovanja Ujedinje-nih nacija. General Janvier se, uprkos formalnom insistiranju da se prestane s gaanjem civilnog stanovnitva i krenjem sigurne zone Ujedinjenih nacija, potujui akcije koje je general Mladi preduzimao u podruju Srebrenice, brinuo za komoditet 30 zarobljenih holandskih oficira. Holandski bataljon nije ispalio ni jedan jedini hitac u pravcu nadolazeih srpskih snaga. U 16,20 sati grad Srebrenicu su ve preplavili Srbi. Oko 16,30 sati hiljade izbjeglica bjealo je prema Potoarima. Kasno poslijepodne generali Ratko Mladi, Milenko ivanovi, Radislav Krsti i drugi oficiri Vojske Republike Srpske trijumfalno su proetali praznim ulicama Srebrenice, a ve-liki broj (na hiljade) izbjeglica kretao se prema Potoarima, oajniki traei zatitu od Holandskog bataljona. Na trgu u Srebrenici general Ratko Mladi je izjavio: Evo nas 11. jula 1995. godine u srpskoj Srebrenici. Uoi jo jednog praznika srpskog poklanjamo srpskom narodu ovaj grad. Napokon je doao trenutak da se poslije Bune protiv Dahija Turcima osvetimo na ovom pro-storu. Karadi je lino (radi marketinga, treba mu to radi nekih stvari) naredio da se u Srebrenici, pored srpske, postavi i grka zastava, iji su dravljani (tj. Grci), pored Rusa i drugih, uestvovali u napadu i zauzimanju Srebrenice.

Neposredno uoi i nakon zauzimanja Srebrenice, sigurne zone Ujedinjenih nacija, civilno stanovnitvo je u panici i opem haosu bjealo prema Potoarima, traei oekivanu zatitu i spas unutar i oko baze Ujedinjenih nacija. Do veeri 11. jula 1995. u Potoarima se okupilo izmeu 20.000 i 25.000 izbjeglih, veinom ena, djece, staraca i vojno nesposobnih mukaraca.


info

Nekoliko hiljada nahrupilo je u bazu Ujedinjenih nacija kroz ulaz koji im je otvoren presije-canjem ograde, traei sklonite u skladitima, dok su se ostali zadrali oko baze -u halama fabrika i poljima. Meu enama i djecom bilo je i 1.000 - 2.000 mukaraca. Niko od njih nije imao oruje.

Uvjeti u Potoarima bili su uasni. Nije bilo vode, hrane, ni lijekova, niti sanitarnih vorova, a julske vruine bile su nesnosne. Situacija je bila haotina. Gladni i edni ljudi bili su tijesno zbi-jeni, uspanieni i prestravljeni. Snajperisti su ih gaali i palili kue, to je jo vie poveavalo strah i paniku kod ljudi, koji su bili uasnuti.

Tokom prijepodneva 12. jula 1995. u Potoarima se, u pratnji visokih oficira Glavnog taba Vojske Republike Srpske i televizijskih ekipa koje su ga snimale kako djeci dijeli slatkie, pojavio general Ratko Mladi, lano uvjeravajui okupljeni narod da im se nee nita desiti.

Srpske vojne i policijske snage, ukljuujui i jedinice iz Srbije i Republike Srpske Kraji-ne, su 12. i 13. jula 1995, po kratkom postupku, na raznim mjestima oko baze Ujedinjenih nacija u Potoarima likvidirale brojne mukarce bonjake nacionalnosti, pa ak i odreene ene.

Teror je povean u toku noi. Krici, zapomaganje, jauci, plotuni i drugi zastraujui zvuci uli su se tokom cijele noi. Vojnici su izvlaili i odvodili ljude iz mase.

Narednog dana, izjutra 13. jula 1995. neke izbjeglice, koje su traile vodu, naile su na hrpe tijela kod oblinjeg potoka, gdje se nalazila ogromna masa zaklanih ljudi (po nekim svjedocima -preko 300), meu kojima je bilo i ena (bili su sa odsjeenim glavama i nisu imali uopte glava na svojim vratovima).

Vojska Republike Srpske je u toku 12. i 13. jula 1995. organizirano i planski vrila depor-taciju ena, djece i staraca iz Potoara prema Kladnju. Oko podne 12. jula 1995, prema utvrenom planu, brojni autobusi i kamioni, ukljuujui i vozila iz Srbije, poeli su stizati u Potoare, kako bi izvrili deportaciju ena, djece i staraca.

Ukrcavanje u autobuse izvreno je u prisustvu i pod kontrolom pripadnika Vojske i specijal-nih jedinica policije Republike Srpske i uz pomo pripadnika Holandskog bataljona.

U Potoarima je 12. i 13. jula 1995. najdramatinije bilo sistematsko odvajanje i razdva-janje mukaraca i djeaka od ena i djece. Od jutra 12. jula velikosrpske snage su, u prisustvu i po nareenju Ratka Mladia, i uz uee policajaca s p