albas.alalbas.al/udhezuesat/librat_shkollore/kl-10/word/Libri_Mesuesit... · Web viewHistoria e Romës është sipas legjendës apo sipas zbulimeve arkeologjike? Secili prej nxënësve

ALMA TAFANISUELA HAXHIRAJ

Libër mësuesipër tekstin shkollor

HISTORI

10

albas1

Botues:Latif AJRULLAIRita PETRO

Redaktore:Sevi LAMI

Arti grafikEva KUKALESHI

© Albas, 2016Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.

Shtëpia botuese AlbasNë Tiranë: Rr. “Donika Kastrioti”, pallati 14, ap. 4D.Tel: 00355 45800160; e-mail: [email protected]ë Tetovë: Rr. “Ilinden”, nr. 105Tel: 00389 44 344 047; e-mail: [email protected]

Në Prishtinë: Rr. “Muharrem Fejza”, p.n.Tel: 00377 45 999 770e-mail: [email protected]

Shtypur në shtypshkronjën:DEAPRINT

HYRJE

TemaTIka 1: QyTeTëRImI anTIk gRek dHe ROmak

1. Qytetërimi antik grek 27

2. Jeta politike e kulturore në Greqinë antike 29

3. Shteti i Romës (monarkia dhe republika) 32

4. Nga republika në perandori. Kultura dhe arti në Romë 34

5. Besimi në Greqinë dhe Romën antike 36

6. Rënia e qytetërimit antik në Europë 38

Veprimtari praktike: Qytetërimet antike në brigjet e lumenjve 41

Veprimtari praktike: Periudha helenistike 44

TemaTIka 2: QyTeTëRImeT BOTëRORe në meSJeTë

1. Qytetërimi bizantin 47

2. Perandoria e Shenjtë Romake 50

3. Tiparet e qytetërimit arab 52

4. Marrëdhëniet mes qytetërimit arabo-islam dhe atij europian 55

5. Monarkia Angleze 57

6. Monarkia Franceze 60

7. Perandoria Osmane 63

TemaTIka 3: QyTeTëRImeT në FILLImeT e HISTORISë mOdeRne

1. Italia, qendër e Rilindjes dhe e kulturës europiane 66

2. Zbulimet e mëdha gjeografike 69

3. Reforma protestante në Europë 71

4. Reforma katolike në Europë 74

5. Perandoria Osmane në Ballkan 77

TemaTIka 4: kOHa e ndRySHImeVe THeLBëSORe

1. Absolutizmi në Francë 79

2. Rusia nën drejtimin e monarkëve iluministë 82

3. Spanja dhe Portugalia: shtetet e para koloniale 84

3

4. Revolucioni Anglez 87

5. Revolucioni Amerikan 90

6. Nga monarkia absolute në monarki kushtetuese 93

7. Republika I Franceze. Direktorati 97

8. Periudha e Napoleon Bonapartit dhe Kongresi i Vjenës 100

9. Revolucioni i Parë dhe i Dytë Industrial 103

10. Perandoria Osmane, model i shpërbërjes së perandorive shumëkombëshe 106

11. Bashkimi i Italisë 109

12. Bashkimi i Gjermanisë 112

13. Anglia drejt demokracisë liberale 115

TemaTIka 5: PeRIUdHa e TROndITJeVe Të mëdHa (1914 – 1945)

1. Lufta I Botërore (1914–1920) 123

2. Përfundimi i Luftës I Botërore dhe Konferenca e Paqes 126

3. Bashkimi Sovjetik mes dy Luftërave Botërore 129

4. Fashizmi në Itali 132

5. Gjermania mes dy Luftërave Botërore 135

6. SHBA-ja, modeli i një shteti liberal 138

7. Britania e Madhe mes dy Luftërave Botërore 141

8. Franca mes dy Luftërave Botërore 145

9. Turqia, krijimi i një shteti laik kombëtar 148

10. Bota në Luftën e Dytë Botërore 152

11. Përfundimi i Luftës së Dytë Botërore (1939 – 1945) 155

TemaTIka 6: QyTeTëRImeT BaSHkëkOHORe (1945 – SOT)

1. Përpjekjet për konsolidimin e paqes. Konferenca në Paris 159

2. BRSS-ja gjatë viteve 1945–1990 162

3. SHBA-ja gjatë viteve 1945–2000 165

4. Procesi i dekolonizimit 168

5. Italia gjatë viteve 1945–2000 171

6. Franca gjatë viteve 1945–2000 174

7. Britania e Madhe gjatë viteve 1945–2000 177

4

8. Gjermania gjatë viteve 1945–1991 180

9. Jugosllavia gjatë viteve 1945–1990 183

10. Blloku Lindor gjatë viteve 1945–1989 187

11. Revolucionet demokratike në shtetet e Europës Qendrore dhe Lindore 190

12. Shpërbërja e BRSS-së dhe e Jugosllavisë 193

13. Bashkimi Europian 198

14. Prirjet e qytetërimeve sot 201

Projekt: Natyra, mjedisi, jeta 204

Test 1 206

Test 2 208

5

Libër mësuesi për tekstin “Historia 10”

PLANI VJETOR LËNDOR KLASA E X

FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISILËNDA: HISTORI

TEMATIKA NENTEMATIKA SHPËRNDARJA E PËRMBAJTJES SË LËNDËSSHTATOR – DHJETOR JANAR – MARS PRILL-QERSHOR27 - orë 28 - orë 17 orë

TEMATIKA 1.Qyteterimi antik grek

QYTETËRIMI2.Jeta politike e kulturore nëGreqinë antike

ANTIK GREK 3.Shteti i Romës (monarkia dheDHE ROMAK republika)

4.Nga republika ne perandori.Kultura dhe arti në Romë5.Besimi në Greqinë dheRomën antike6.Rënia e qytetërimit antik nëEuropë.7.Veprimtari praktike:Qytetërimet antike në brigjet elumenjve8.Veprimtari praktike:Periudha Helenistike9. Projekt faza e pareprezantim teme.

TEMATIKA 10.Qytetërimi bizantin

QYTETERIMET11.Perandoria e shenjtëRomake

BOTERORE NE 12.Tiparet e qytetërimit arabMESJETE 13.Marrëdhëniet mes qytetërimt

arabo-islam dhe atij europian14.Monarkia Angleze15.Monarkia Franceze16.Perandoria Osmane17.Veprimtari Praktike: Jetaepërditshme në Europënmesjetare18.Veprimtari Praktike:Kultura në qytetërimet eperiudhës mesjetare.19.Përsëritje:Qytetërimetbotërore në mesjetë.20.Testim

6


TEMATIKA QYTETERIMET 21.Italia qëndër e Rilindjes dheNE FILLIMET kulturës europianeE HISTORISE 22.Zbulimet e medhaMODERNE gjeografike

23.Reforma protestante nëEuropë24.Reforma katolike nëEuropë25.Perandoria Osmane neBallkan26.Veprimtari praktike:Jetae përditshme në Europë gjatëshek.XVI-XVII.27.Projekt faza e dytë: Analizëprojekti

28.Absolutizmi në Francë29.Rusia nën drejtimin emonarkëve iluministë30.Spanja dhePortugalia:shtetet e para

TEMATIKA KOHA E NDRYSHIMEVE THELBESOREkoloniale31.Revolucioni Anglez32.Revolucioni Amerikan33.Nga monarkiaabsolute në monarkikushtetuese34.Republika I Franceze35.Periudha e NapoleonBonapardit36.Recolucioni i Parë dheDytë Industrial37.Perandoria Osmanemodel i shpërbërjessë perandoriveshumëkombëshe38.Bashkimi i Italisë39.Bashkimi i Gjermanisë40.Anglia drejtdemokracisë liberale41.Veprimtari praktike:Monarkë të tjerëiluministë Maria TerezaFrederiku i Madh42.Projekt faza e tretë:prezantimi i punës sënxënësve,vleresimi menote i nxënësve43.Përsëritje :Koha endryshimeve thelbësore44.Test kontrolli.

7


45.Lufta I Botërore (1914-1945)46.Përfundimi i LuftesParë Botërore dheKonferenca e Paqes47.Bashkimi Sovjetik mesdy Luftërave Botërore

TEMATIKA48.Fashizmi në Itali49.Gjermania mes dy

PERIUDHA E TRONDITJEVE TE MEDHA (1914-1945) Luftërave Botërore50.SHBA,ja modeli i njështeti liberal51.Britania e Madhe mesdy Luftërave Botërore52.Franca mes dyLuftërave Botërore53.Turqia krijimi i njështeti laiki kombëtar54.Bota në Luftën e DytëBotërore55.Përfundimi i Luftës sëDytë Botërore56.Veprimtaripraktike:Kontribuiti iShqiptarëve në mbrojtjene hebrenjve57.Përpjekjet përkonsolidimin e paqes 66.Blloku Lindor gjatëKonferenca e Paqes 1946 v.1945-198958.BRSS.ja gjatë v.1945- 67.Revolucionet1990 demokratike në shtetet e59.SHBA.ja gjatë v.1945- Europës Qëndrore dhe2000 Lindore60.Proçesi i dekolonizimit 68.Shpërbërja e BRSS.se61.Italia gjatë v.1945- dhe Jugosllavisë.2000 69.Bashkimi Europian62.Franca gjatë v.1945- 70.Prirjet e qyteterimeve2000 sot.63.Britania e Madhe gjatë 71.Veprimtariv.1945-200064.Gjeramania gjatëv.1945-199165.Jugosllavia gjatëv.1945-1990

8


FORmaT PLanIFIkImIFUSHa: SHOQËRIA DHE MJEDISILënda: HISTORI X

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyce

kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit:Zhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar njohuritë historike për te shqyrtuar,për të

analizuar, për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik, konceptet dhe idetë; Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike, duke përfshirë fjalorin historik, fjali të ndërtuara saktë për përshkrimin e ngjarjeve, fjali kompleksepër shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë, përdorimin e gjerë të emrave, ndajfoljeve dhe mbiemrave për të përshkuar vendet, njerëzit dhe ngjarjet.

kompetenca e të menduarit: Zhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik; Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet,për të interpretuar të shkuarën nëpërmjet informacionit, për të dhënë argument bazuar në burime dhe për te saktësuar saktesimin e burimeve; Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkuarës, që janë të diskutueshme; Analizon të dhënat numerike për tëkuptuar të shkuarën, për shëmbull për të kuptuar shkakun dhe pasojën,vazhdimësinë dhe ndryshime; Ndërton dhe interpretojnë grafikë, diagrame, tabela statistikore, për paraqitjen e të dhënave historike; Përdor numrat negative dhe pozitive për llogaritjen e kohës.

kompetenca e të nxënit: Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme , i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën; parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumenta dhe burime; Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet për nje temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kerkohet; Nderlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohurite dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit sipas një rradhitjeje logjike; Vlerëson pikëpamjet e ndryshme si dhe menaxhon emocionet, ndjenjat, kohën, shfrytëzimin e burimeve dhe mjeteve gjatë kryerjes së një detyre në histori; Identifikoni përparësitë dhe mangësitë e tij ne lidhje me zotërimin e dijeve dhe kompetencave historike në funksion të vetvlerësimit të përparimit dhe përmirësimit të suksesit të tyre.

kompetenca për jetën, sipermarrjen dhe mjedisin: Harton hapat që duhet të ndjekë për realizimin e një kërkimi historik për një ngjarje të dhënë; Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori; Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivat e të ardhmes; Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarsisht statusit të tyre social,etnik,etj) për realizimin e një veprimtarie të përbashkët.

kompetenca personale: Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave; Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup, etj për të prezantuar idetë e tij.

9


kompetenca dixhitale: Zhvillo kompetenca dixhitale për të gjetur, për të analizuar,për të komunikuar informacionin historik; akseson një sërë burimesh dixhitale të informacionit dhe analizon në mëyrë kritike këto burime historike;komunikon,prezanton dhe parashtron njohuritë.; Bashkepunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohurite historike;

kompetenca qytetare: Zhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qendrimeve shoqërore dhe e standarteve të ndryshme; Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kane ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme kulturore në kohëra të ndryshme dhe shpjegon natyrën, shkaqet dhe pasojat e konflikteve dhe nënvarësine kulturore; Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme; Identifikon dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon repsekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija; Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe se si parime të ndryshme kanë ndikuar në cështjet njerëzore, Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor, duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme; Kupton perspektivat, besimet dhe qendrimet e njerëzve në të shkuarën e në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së historisë së tyre dhe të tjerëve; Shpjegon origjinen dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë material dhe shpirtërore; Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kutlurore në mëyrë që të zhvillojë kuptimin historik.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të lëndës / fushës

kërkimi historik: identifikon dhe të shqyrton, individualisht dhe si pjesë e një grupi, pyetje specifike historike ose cështje, duke bërë testimin e hipotezave; reflekton ne mënyrë kritike për pyetje ose çështje historike.

Përdorimi i burimeve: shpjegon tipat e burimeve historike, si një domosdoshmëri në punën e historianit; Kërkon, duke vlerësuar burimet alternative, për ndërtimin e ngjarjes historike; identifikon, zgjedh dhe përdor një sërë burimesh historike, duke përfshire burime tekstuale, vizuale, objektet dhe mjedisin historik; Vlerëson burimet e përdorura për të arritur përfudime të arsyetuara dhe logjike; vlerëson historine gojore, me anë të së cilës dëshmitë gojore e ngjarjet e fundit historike mund ta bejnë historinë më të gjallë në sytë e nxënësve, si dhe mund t’u lënë vend pikpamjeve e perspektivave të atyre që nuk kanë marrë pjesë në “historinë e shkruar”.

Interpretimi historik: Kupton pse historianët dhe të tjerët i kanë interpretuar ngjarjet, njerëzit dhe situatat në mënyra të ndryshme nëpërmjet një sërë mediesh; shpjegon se si dhe pse ngjarjet historike janë interpretuar në mënyra të ndryshme; shqyrton një sërë interpretimesh të së kaluarës për të vlerësuar vlefshmërinë e tyre.

analiza shkak- pasojë: analizon ngjarjet historike në lidhjet e tyre shkak-pasojë; shpjegon pasojat në përfundimin e ngjarjeve, të situatave dhe të ndryshimeve historike.

Shpjegimi dhe komunikimi: paraqet shpjegime rreth së kaluarës që janë koherente, të strukturuara dhe të arsyetuara, duke përdorur kronologjine dhe fjalorin e duhur historik; komunikon njohuritë historike në mënyra të ndryshme, duke përdorur kronologjine dhe fjalorin e duhur historik.

10


PLanI mëSImORLënda: HISTORIklasa: XProgrami sintetik36 javë x 2 orë/javë = 72 orë

NR TEMATIKA TEMAT Shkathtësitë për realizimin e METODOLOGJIA VLERESIMI BURIMET(ORE) MESIMORE kompetencave të lëndës DHE VEPRIMTARITE

E NXENESVE1 TEMATIKA 1 1.Qytetërimi antik shpjegon kuptimin e konceptit Metoda interaktive, Vlerësim Teksti

QYTETËRIMI Grek qytetërim. bashkëpunuese, diagnostikues Historia 10ANTIK GREK shpjegon kuptimin e konceptit gjithpërfshirëse

Vetvlerësim Libri IDHE ROMAK antikitet.Punë në grup dhe9 ORE vlerëson rolin e mjedisit në me listë mësuesit

6 OREzhvillimin e qytetërimeve punë individuale kontrolli Materiale ngaantike.

Metoda integrueseVlerësim për interneti

NJOHURI përcakton kohën dhe rrethanat të nxënët2 ORE e lindjes së qytetërimit antik formuesVEPRIMTARI grek.1 ORE përcakton në hartë

VlerësimPROJEKT vendndodhjen e qytetërimitParashikim me Teksti Historiantik grek. individual

shpjegon dhe krahason terma paraprakëVlerësim në

10organizimin politik të qytet – Kllaster Harta e Botësshteteve në Greqinë antike.

Rrjeti I diskutimitgrup Materiale ngaVetvlerësim internetdhe vlerësim2 2.Jeta politike - përcakton në hartë shtrirjen emese kulturore në kolonive greke.

Puna në grupe nxënësishGreqinë antike - shpjegon tiparet e organizimitshoqëror në Greqinë antike. Kllaster Vlerësim I

Zbatime praktike detyrave të Pamje të- dallon elemente të jetës sëportofolit ndryshme përpërditshme në qytetërimin

Perënditë tëantik grek.shoqëruara- përshkruan tiparet e artit.mekulturës, shkencës dheinformacione.arsimit në qytetërimin antik

grek.

3 3. Shteti i Romës - përcaktohen kohën dhe(monarkia dhe rrethanat e lindjes sërepublika) qytetërimit antik romak.

- përcakton në hartëvendndodhjen e qytetërimitantik romak.

- shpjegon dhe krahasonformat e organizimit shtetërornë Romën antike.

- vlerëson rëndësinë e së“drejtës romake”.

- përcakton në hartë shtrirjene Perandorisë Romake.

- evidenton rrugët nëpërmjettë cilave u përhap kyqytetërim.

11


4 4. Nga republika - shpjegon tiparet e organizimit Insert CD menë perandori. shoqëror në Romën antike. Zbatime praktike skemaKultura dhe arti në - dallon elemente të jetës së Vetkontroll të për tematRomë përditshme në qytetërimin njohurive mësimore

antik romak.- përshkruan tiparet e artit,

kulturës, shkencës dhearsimit në qytetërimin antikromak.

5 5.Besimi nëpërcakton veçoritë e besimit

Harta eGreqinë dhe - qytetërimeveRomën antike në Greqinë dhe Romën në brigjet

-antike. lumoreshpjegon kushtet e lindjes sëkrishterimit, duke evidentuarrrethanat historike të kalimit Harta enga besimi pagan në atë të qytetërimeve

-krishterë. në brigjet eshpjegon faktorët historikë deteveqë ndikuan në përhapjen ekrishterimit.

6 Rënia e përcakton faktorët historikëqytetërimeve në që shkaktuan rënien eEuropë Perandorisë romake.

shpjegon pasojat që sollidyndja e popujve në Evropë.vlerëson rolin e lëvizjeve sëpopujve në lindjen e qytetërimitmesjetar.

7 Veprimtari 1.Qytetërimet diskuton për zhvillimin epraktike antike në brigjet e qytetërimeve antike në brigjet e

Hartë e Botëslumenjve. lumenjve. Materiale

Enciklopedi8 Veprimtari 2.Periudha përcakton në hartë fushatat e

praktike Helenistike Aleksandërit të Madh.evidenton karakteristikat ekulturës helenistik.vlerëson rolin e Aleksandërit tëMadh në krijimin dhe përhapjene kulturës helenistike.

9. Projekt Faza e parë Prezantim teme projekti Ndarja e detyrave nëgrupe pune.

12


10. TEMATIKA 2. 1.Qytetërimi shpjegon shkaqet e lindjes së Vlerësim në TekstiQYTETËRIMET bizantin qytetërimit bizantin. Terma paraprakë grup Histori10BOTËRORE NË

përcakton në hartë procesinKllaster Vetvlerësim Materiale

MESJETË Puna në grupe dhe vlerësim Pamje11 0RE e shtrirjes së perandorisë mes Hartë e Botës7 NJOHURI TE bizantine. nxënësishREJA

analizon tiparet e organizimit2 OREVEPRIMTARI shtetëror të Perandorisë1 ORE Bizantine.PERSERITJE

vlerëson rolin e kodit të1 ORE TESTKONTROLLI Justinianit në qytetërimin

Bizantin duke argumentuarvlerat e tij sot.

11 2. Perandoria e shpjegon kushtet historike Metoda interaktive, Vlerësim Teksti Historishenjtë Romake të lindjes së Perandorisë së bashkëpunuese, diagnostikues 10

shenjtë Romake. gjithpërfshirëse Vetvlerësimpërcakton në hartë shtrirjen

Punë në grup dheme listë

e Perandorisë së shenjtë kontrolliRomake. punë individuale Vlerësim përevidenton tiparet e jetës së të nxënëtpërditshme të frankëve. formues

shpjegon lindjen e dyautoriteteve në Europë.Perandori dhe Papa.

argumenton forcimin eautoritetit papal në Evropë.

12 3. Tiparet e shpjegon kushtet historike të Parashikim me terma Vetvlerësim Teksti Historiqytetërimit arab lindjes së islamit dhe përhapjes paraprakë me listë 10

së tij. Kllaster kontrolli Hartë e

demonstron në hartë fazat eRrjeti I diskutimit Vlerësim për Europës

të nxënët Materialeshtrirjes së Kalifatit Arab. formuesshpjegon tiparet e organizimitshtetëror në Kalifatit Arab.shpjegon tiparet e jetëssë përditshme, organizimitekonomik dhe shoqëror nëqytetërimin arab.

13 4.Marrëdhëniet shpjegon konceptin kryqëzatë. Stuhi Mendimesh Vlerësim në Materialemidis qytetërimit shpjegon shkaqet e fillimit të Tabele Konceptesh grup Pamje tëarab dhe kryqëzatave. Vetvlerësim Britanisëqytetërimeve përcakton në hartë itinerarin dhe vlerësimevropiane e lëvizjes së kryqtarëve drejt mes

lindjes. nxënësishanalizon karakterin dhe grupetpjesëmarrëse në kryqëzata sidhe qëllimet e tyre.

evidenton pasojat ekryqëzatave dhe marrëdhënienndërmjet dy qytetërimeve

13


14 5. Monarkia tregon prej nga dhe kur erdhën Punë në grup dhe Vlerësim Teksti HistoriAngleze në ishullin britanik anglo- punë individuale diagnostikues 10

sanksonët.Diagarmi Ven

Vetvlerësim Hartë eme listë Europës

shpjegon procesin e krijimit tëkontrolli Materiale

monarkisë së parë angleze.

identifikon monarkitë ecentralizuar në hartën politiketë Evropës mesjetare.

përshkruan përmbajtjen eKartës së Madhe të Lirive dhevlerëson karakterin e saj.vlerëson rolin e parlamentit nëmonarkinë angleze

15 6. Monarkia analizon tiparet e feudalizmit në Terma paraprakë Vleresim në Teksti HistoriFranceze Francë. Kllaster grup 10

shpjegon marrëdhëniet Tabele konceptesh Vlerësim Materialehierarkike midis feudalëve dhe individual Enciklopedimbretërve në Francë. Hartë e Botësshpjegon arsyet e krijimit tëasamblesë kushtetuese.vlerëson rolin e asamblesëkushtetuese në jetën politike nëFrancë.krahason tiparet e parlamentinanglez me atë të asamblesë sëpërgjithshme në Francë.

16 7. Perandoria përshkruan rrugën e krijimit të Stuhi Mendimesh Vlerësim Teksti HistoriOsmane shtetit osman. Kubimi individual 10

shpjegon kushtet historike Diagrami Ven Metoda Materialetë formimit të Perandorisë integruese EnciklopediOsmane. Hartë epërcakton në hartë shtrirjen Europëse Perandorisë Osmane sipasperiudhave të zgjerimit të saj.

17 Veprimtari 1. Jeta e përshkruan zhvillimin e Rrjeti i diskutimitpërditshme qyteteve dhe të tregtisë nënë Evropën Evropën mesjetare.mesjetare krahason mënyrën e jetesës

së shtresave të ndryshmeInsertshoqërore në Evropën

mesjetare

18 Veprimtari 2. Kultura në evidenton tiparet e zhvillimit të Zbatime praktike Harta eqytetërimet e artit, të kulturës dhe të arsimit Paraqitja grafike e qytetërimeveperiudhës në qytetërimet mesjetare; informacionit në brigjetmesjetare gjykon për rolin e fesë në lumore

qytetërimet mesjetare;Harta ekrahason prirjet e zhvillimit të

artit, të kulturës dhe të arsimit qytetërimevendërmjet qytetërimit arab dhe në brigjet eqytetërimeve evropiane deteve

14


19 Përsëritje 1. Përsëritje KllasterRrjeti I DiskutimitTabele konceptesh

20 Test kontrolli 1. Vetvlerëso dijet Vetvlerëso dijet

21 TEMATIKA 3 1.Italia qendër argumentojë arsyet eQYTETËRIMET e Rilindjes shndërrimit të qyteteve italianeNË FILLIMET dhe kulturës në djepin e qytetërimit modernE HISTORISË Evropiane. evropian;MODERNE shpjegon ndikimin e7 ORE humanistëve italian në Ndërtimi I shprehive Vlerësim

Teksti Histori5 ORE qytetërimin evropian; studimore individualNJOHURI vlerëson rolin e qyteteve Paraqitja grafike e

Metoda10

1 VEPRIMTARI italiane në lindjen e humanizmit informacionit Materiale1 ORE dhe rilindjes evropiane; integruese rrethPROJEKT evidenton rolin e kishës dhe Rilindjes dheANALIZE familjeve të mëdha italiane në Humanizmit

organizimin e lëvizjes kulturore Hartanë Itali; Albumevlerëson rolin e lëvizjeskulturore italiane në qytetëriminEvropian;

22 2.Zbulimet analizon rrethanat që Vlerësim Hartë e Botëse mëdha shkaktuan “Zbulimet e mëdha Kllaster individual

Pamjegjeografike gjeografike”;përcakton në hartë rrugën Punë e pavarur Vlerësim

Materialeqë përshkuan udhëtarët integruesevropianë, në kërkim tëAmerikës, Afrikës dheAustralisë;vlerëson kulturën e popujvevendas;shpjegon pasojat e zbulimevetë mëdha gjeografike

23 3.Reforma analizon shkaqet e Stuhi mendimesh Vlerësim në Materialeprotestante ndryshimeve fetare në

Kubimigrup

Teksti HistoriEvropë Gjermani;analizon pasojat e reformës Tabele konceptesh 10protestante në qytetëriminevropiane;analizon shkaqet endryshimeve fetare në shtetinPapal;

24 4.Reforma Rëndit faktorët që çuan nëkatolike në Europë zhvillimin e reformave katolike.

Shpjegon se përse ajo u quajtkundërreformë. Përcaktonfaktorët që çuan në mbledhjene Këshillit të Trentos dhedetyrat e besimtarëve klerikë.Analizon efektet për masat endërmarra nga kisha.Vlerësonrolin e Urdhrit Jezuit në planinfetar e kulturor.

15


25 5.Perandoria të përcaktojë në hartë zgjerimin Kllaster Vlerësim në MaterialeOsmane dhe e Perandorisë Osmane në

Insertgrup

Teksti HistoriBallkani Ballkan;Metodatë analizojë tiparet e politikës

Diagrami ven10

osmane në Ballkan; informuese Hartë etë vlerësojë trashëgiminë Europësosmane në art, kulturë,shkencë, ekonomi, dhe nëjetën e përditshme;

26 Veprimtari 1.Jeta e diskuton për tiparet e jetës Puna në grupe Vlerësim në Teksti HistoriPraktike përditshme në qytetare në Evropë gjatë shek.

Tabele Koncepteshgrup 10

Evropë gjatë shek. XVI-XVII.Metoda

Hartë eXVI-XVII Europës

informuese Hartë e Botës

ParaqitjaInformacione

grafike einformacionit

27 Projekt Analizë Projekt Analizë Paraqitja dhe analiza e Bashkëbisedim Materialeinformacioneve të marra nga dhe konsultimnxënësit. informacioni.

28 TEMATIKA 4. 1.Absolutizmi në analizon tiparet e absolutizmit Kllaster Vlerësim TekstiKOHA E Francë gjatë qeverisjes së Luigjit XIV;

Tabelë koncepteshindividual Grimberg

NDRYSHIMEVE shpjegon strukturën e Historia dheTHELBËSORE organizimin të oborrit

Krahasimqytetërimi IV

17 ORE mbretëror;

13 OREkrahason mënyrën e jetesëssë shoqërisë sipas shtresave

NJOHURI ndërmjet kryeqytetit dhe1 ORE provincës;VEPRIMTARI vlerëson rolin e Luigjit XIV në1 ORE arkitekturën e kryeqytetit tëPROJEKT Francës;1 ORE PERSERITJE1 ORE TEST

29 2.Rusia nën përcakton konceptin monarkë Stuhi mendimesh Vlerësim Tekstidrejtimin e iluministë;

Kubimiindividual Harta

monarkëve shpjegon tiparet e qeverisjes sëInteraktiv

Materialeiluministë Pjetrit të Madh dhe të Katerinës

Diagrami VenII;analizon ndikimin e iluminizmitnë zhvillimin e Rusisë gjatëqeverisjes së Pjetrit të Madhdhe të Katerinës II;

16


30 3.Spanja dhe përcakton në hartë shtrirjen Bashkëbisedim Vlerësim HartaPortugalia: shtetet e kolonive spanjolle dhe

Kllasterindividual

Tekstie para koloniale portugeze në AmerikënMetodaQendrore dhe Jugore;

Diagrami Ven Materialeanalizon tiparet e ekonomisë informuesesë kolonive spanjolle dhe

Paraqitja Foto albumportugeze;shpjegon marrëdhëniet midis grafike ekolonizatorëve evropiane dhe informacionitvendasve;evidenton pasojat e kolonizimitspanjoll dhe portugez

31 4.Revolucioni përkufizon konceptin revolucion Stuhi mendimesh Metoda HartaAnglez politik; informuese

Tekstipërcakton dhe shpjegon fazat eINSERT Paraqitjarevolucionit anglez.

analizon përmbajtjen,Punë e pavarur

grafike ekarakterin dhe vlerat e Aktit mbi informacionittë Drejtat e Njeriut;shpjegon tiparet e qeverisjespas revolucionit në Angli;

32 5.Revolucioni shpjegon shkaqet e luftës për Vlerësim TekstiAmerikan pavarësi të kolonive angleze të Kllaster individual mësimor;

Amerikës së Veriut; harta;vlerëson rëndësinë e Tabele konceptesh Metoda enciklopedi;Deklaratës së Pavarësisë të informuese materiale ngakolonive angleze të Amerikës Diagrami Ven

Paraqitjainternet

së Veriut;analizon kushtetutën amerikane grafike edhe argumenton rëndësinë e informacionitsaj në demokracinë amerikane;analizon shkaqet e luftës civile,duke nxjerrë përfundime përrrjedhojat e saj;

33 6.Nga monarkia Liston shkaqet e shpërthimit të Stuhi mendimeshabsolute Revolucionit Francez.Evidentonnë monarki ngjarjet kryesore të fazës së

INSERTkushtetuese parë të Revolucionit Francez.Shpjegon vlerat e deklaratës

Punë e pavarurmbi të Drejtat e Njeriut dhetë Qytetarit.Argumentonndryshimet që kushtetutafranceze e vitit 1791 solli nëjetën e vendit

17


34 7.Revolucioni I analizon shkaqet e shpërthimit Kllaster Vlerësim Tekstifrancez të Revolucionit në Francë;

Tabele koncepteshindividual mësimor;

Direktorati përcakton dhe shpjegon fazat eVlerësim në

harta;Revolucionit francez;

Diagrami Venenciklopedi;

argumenton vlerat e Deklaratës grup materiale ngambi të “Drejtat e Njeriut dhe internetQytetarit”;analizon idetë e reja tërevolucionit francez dhendikimin e tyre në qytetëriminbotëror;

35 8.Periudha shpjegon faktorët e ardhjes Vlerësim Tekstie Napoleon në pushtet të Napoleon Bashkëbisedim individual InternetBonapardit Bonaparte; www.

shpjegon fushat dhe karakterin Kubim Metoda wikipedia.e reformave të ndërmarra nga informuese comNapoleoni, duke analizuar Krahasim

Paraqitja Harta albumendikimin e tyre në qytetëriminfrancez dhe atë evropian; grafike epërcakton në hartë fazat e informacionitzgjerimit të territorit francez nëperiudhën e Napoleonit;evidenton ndryshimet politikeqë pësoi Evropa pas rënies sëNapoleonit dhe Kongresit tëVjenës.

36 9.Revolucioni i përkufizon konceptin Stuhi mendimesh Vlerësim TekstiParë dhe i Dytë Revolucion Industrial;shpjegon individual mësimor;Industrial arsyet përse Anglia u bë atdheu

INSERT Interaktivharta;

i Revolucionit të Parë Industrial; enciklopedi;evidenton arritjet e këtij

Punë e pavarurmateriale nga

revolucioni në industrinë internettekstile, metalurgji dhetransport;shpjegon ndryshimet sociale qësolli ky Revolucion;

37 10.Perandoria shpjegon faktorët e krizës së Kllaster Vlerësim Enciklopediosmane, model Perandorisë Osmane;

INSERTindividual e Historisë

i shpërbërjes shpjegon përpjekjet eInteraktiv

së Botës esë Perandorive Perandorisë Osmane për Diagrami Ven Lidhur meshumëkombëshe daljen e saj nga kriza dhe Internet

faktorët e dështimit të këtyrepërpjekjeve;evidenton ndikimin e lëvizjevenacionale në Ballkan nëshpërbërjen e PerandorisëOsmane;paraqet skematikisht hartën ere të Ballkanit, duke përcaktuarnë të shtetet e reja të krijuaranë shek. XIX – XX.

18


38 11.Bashkimi i shpjegon ndikimin e iluminizmit Stuhi mendimesh Vlerësim në TekstiItalisë dhe të romantizmit në lindjen e grup mësimor;

nacionalizmit;INSERT Interaktiv

harta;përcakton në hartë fazat e enciklopedi;realizimit të bashkimit të Italisë;

Punë e pavarurmateriale nga

shpjegon faktorët e krijimit të internetshtetit të bashkuar italian;gjykon mbi shprehjen “ Italinë ebëmë, tani të bëjmë italianët”

39 12.Bashkimi i analizon rolin e Bismarkut në Vlerësim në TekstiGjermanisë bashkimin e Gjermanisë; grup mësimor;

evidenton strukturën e Stuhi mendimeshInteraktiv

harta;organizimit shtetëror në Kllaster enciklopedi;Gjermani; materiale ngashpjegon reformat sociale Diagrami Ven internettë Bismarkut në Gjermani, sifillesë e shtetit të mirëqeniessociale;shpjegon tiparet e lëvizjevepunëtore në Gjermani dukeevidentuar krijimin e grupimevepolitike punëtore;

40 13.Anglia drejt shpjegon përpjekjet e Stuhi mendimesh Vlerësim Tekstidemokracisë shoqërisë angleze për Kllaster individual mësimor;liberale reformimin e sistemit elektoral;

Diagrami Ven Interaktivharta;

analizon tiparet e lëvizjeve enciklopedi;politike dhe sociale në Angli; materiale ngaevidenton kërkesat e lëvizjes internetfeministe në Angli;

41 VEPRIMTARI 2. Monarkë të diskuton mbi reformat e këtyre Punë në grupe Vlerësim në TekstiPRAKTIKE tjerë iluministë: monarkëve dhe ndryshimet që

Bashkëbisedimgrup mësimor;

Maria Tereza; rrodhën prej tyre; harta;Frederiku i Madh. diskuton për përfaqësuesit dhe

Krahasim detyrashenciklopedi;

Romantizmi, tiparet e secilës prej ideologjive materiale ngailuminizmi dhe të mësipërme internetnacionalizmi

42 PROJEKT 1.PROJEKT Prezantim dhe argumentim Bashkëbisedim Vlerësim Power PointVLERESIM I informacionesh

Krahasimindividual dhe

MaterialeNXENESVE Diskutim dhe analize. në grup

Punë në grupeInteraktiv

AlbumeVlerësim aktiv

43 PERSERITJE 3. KOHA E Analizon tiparet themelore të TekstiNDRYSHIMEVE ndryshimeve që ndodhën në Zbatime praktike mësimor;THELBËSORE Europën e shek.XIX – XX. harta;

enciklopedi;materiale ngainternet

44 TEST 2. Vetvlerëso dijet Demonstron tiparet mbi : Fletë testimiKONTROLLI KOHEN E NDRYSHIMEVE

THELBËSORE.

19


45 TEMATIKA 5. 1.Lufta e Pare analizon shkaqet që çuanPERIUDHA Botërore (1914- në fillimin e Luftës së ParëTRONDITJEVE 1920) Botërore;TË MËDHA përcakton në hartë frontet(1914-1945) kryesore në të cilat u zhvillua12 ORE Lufta e Parë Botërore;

Punë në grupeVlerësim

Teksti81ORE individualNJOHURI

Bashkëbisedimmësimor;

1 ORE harta;VEPRIMTARI

Krahasim detyrashenciklopedi;materiale ngainternet

46 2.Përfundimi analizon konceptin e planit të Stuhi mendimeshi LIB dhe SHBA-së për paqen në botëKonferenca e (14 pikat e Ëillsonit);

INSERTPaqes gjykon mbi vendimet më tërëndësishme të Konferencës së

Punë e pavarurPaqes së arritur në Versajë;pasqyron hartën e re politiketë Evropës pas Luftës së ParëBotërore.gjykon pasojat politike,ekonomike, sociale dhepsikologjike të Luftës së ParëBotërore dhe të traktateve tëpaqes në përfundim të saj.

47 3.Bashkimi shpjegon shkaqet dheSovjetik (BRSS) rrjedhojat e revolucionit të vitit

1917 në Rusi; KllasterEnciklopedianalizon shkaqet e ardhjes në

INSERT Vlerësimpushtet të qeverive totalitare në e HistorisëBashkimin Sovjetik,

Diagrami Venindividual së Botës e

analizon tiparet e sistemit Lidhur mepolitik në BRSS;

MetodaInternet

analizojë politikën e Stalinitsi pika kulmore e zbatimit të informuesediktaturës së proletariatit dhe tëluftës së klasave;gjykon mbi tiparet e sistemitekonomik në BRSS;analizon tiparet social-kulturoretë shoqërisë totalitare nëBRSS;

48 4.Fashizmi në Itali shpjegon kushtet historike të Kllaster Vlerësim Tekstiardhjes në pushtet të Musolinit;

INSERTindividual mësimor;

analizon tiparet e sistemit harta;politik në Italinë fashiste;

Diagrami Ven Metodaenciklopedi;

shpjegojë tiparet e politikës së materiale ngajashtme dhe të brendshme të informuese internetfashizmit në Itali;analizon tiparet e sistemitekonomik në Italinë fashiste;analizon tiparet social-kulturoretë shoqërisë në Italinë fashiste

20


49 5.Gjermania shpjegon kushtet historike të Kllaster Vlerësim Tekstiardhjes në pushtet të Hitlerit;


analizon tiparet e politikës sëVlerësim në

harta;jashtme dhe të brendshme të

Diagrami Venenciklopedi;

nazizmit në Gjermani; grup materiale ngagjykon antisemitizmin e Hitlerit, internetqë solli holokaustin, duke

Metodagjykuar për rrjedhojat e tij;analizon arsyet e militarizimit të informueseekonomisë si faktor për daljennga kriza ekonomike

50 6.SHBA, modeli i analizon tiparet e sistemit Stuhi Mendimesh Vlerësim Tekstinjë shteti liberal politik në SHBA;


analizon shkaqet dhe tiparet eVlerësim në

harta;krizës së viteve 1929 – 1933

Diagrami Venenciklopedi

në SHBA; grupgjykon mbi “Kursin e Ri tëRusveltit si model për të dalënga kriza ekonomike;analizon strukturën e shoqërisëamerikane në periudhën midisdy luftërave botërore dukeshqyrtuar aspektet e jetës sëpërditshme;analizon shkaqet, synimet dhearritjet e lëvizjeve feministenë SHBA, duke evidentuarpërpjekjet e tyre për barazisociale dhe politike

51 7.Britania e analizon tiparet e sistemit Stuhi Mendimesh Vlerësim nëMadhe midis dy politik në Britanine e Madhe;

Kubimigrup

luftërave botërore analizon tiparet e sistemitekonomik në Briatanine e

Diagrami Ven MetodaMadhe;analizon shkaqet, tiparet e informuesekrizës së viteve 1929 – 1933 nëBritanine e madhe dhe rrugët edaljes nga kriza;analizon tiparet social-kulturoretë shoqërisë në Britanine eMadhe;

52 8.Franca analizon tiparet e sistemit Stuhi Mendimesh Vlerësim në Tekstipolitik në Francë;

Kubimigrup mësimor;

analizon tiparet e sistemit harta;ekonomik në Francë;

Diagrami Ven Metodaenciklopedi

analizon shkaqet, tiparet ekrizës së viteve 1929 – 1933 informuesenë Francë dhe rrugët e daljesnga kriza;analizon tiparet social-kulturoretë shoqërisë në Francë;

21


53 9.Turqia, krijimi vlerëson rolin e Qemal Stuhi Mendimesh Vlerësim në Tekstii një shteti laik Ataturkut në krijimin e shtetit

Kubimigrup mësimor;

kombëtar laik kombëtar turk; harta;analizon reformat e Ataturkut

Tabelë konceptesh Metodaenciklopedi

në evropianizimin e Turqisë;analizon strukturën e shoqërisë informueseturke në periudhën midisdy luftërave botërore dukevlerësuar ndryshimet që ajopësoi

54 10.Lufta e Dytë shpjegon shkaqet që çuanPunë në grupe

Vlerësim në TekstiBotërore (1939- në fillimin e Luftës së Dytë grup Internet1945) Botërore dhe karakterin e saj; www.

përcakton në hartë frontet Bashkëbisedim wikipedia.kryesore të Luftës së Dytë Metoda comBotërore; Krahasim detyrash interaktive

Harta albumeshpjegon rolin e grupeve tërezistencës gjatë Luftës sëDytë Botërore.

55 11.Përfundimi Analizon Stuhi mendimeshi Luftës Dytë pasojat ekonomike,Botërore (1939- pasojat sociale,

INSERT1945) pasojat psikologjike;pasojat e holokausti

Punë e pavaruranalizon trashëgiminë e Luftëssë Dytë Botërore:

56 VEPRIMTARI 1.Kontributi i vlerëson kontributin e Bashkëbisedim MaterialePRAKTIKE shqiptarëve shqiptarëve në mbrojtjen e

KrahasimVlerësim

Foto nganë mbrojtjen e popullsisë hebraike gjatë Luftës individualhebrenjve gjatë së Dytë Botërore Hebrenjtë nëLuftës së Dytë Ese Përshkruese Interaktiv Shqipëri.Botërore Historike

Vlerësim aktiv Album

57 TEMATIKA 6. 1.Përpjekjet për analizon kushtet historike tëQYTETËRIMET konsolidimin e krijimit, karakterin dhe qëllimetBASHKË- paqes.Konferenca e OKB-së; Stuhi Mendimesh Vlerësim Power PointKOHORE (1945 eParisit tregon procesin e arritjes së

INSERTindividual dhe

Materiale– SOT) paqes dhe analizon vendimet në grup16 ORE kryesore të konferencës së14 ORE Jaltës, Potsdamit dhe Parisit. Përshkrim Interaktiv AlbumeNJOHURI gjykon mbi ndryshimet që1 VEPRIMTARI sollën këto vendime në botën e1 ORE TEST pasluftës;

22


58 2.BRSSS gjatë analizon tiparet e sistemitviteve 1945 – politik në BRSS;1990 analizon veçoritë e politikave Kllaster

Vlerësim Materialetë brendshme dhe të jashtmeINSERTtë BRSS; individual dhe

Albumeshpjegon marrëdhëniet e BRSSKrahasim

në grupme bllokun lindor dhe bllokun

Hartëperëndimor;analizon tiparet e sistemitekonomik në BRSS;gjykon mbi tiparet social-kulturore të shoqërisë nëBRSS;arsyeton mbi rolin eudhëheqësve politikë nëndryshimet e politikave tëbrendshme dhe të jashtme;

59 3.SHBA gjatë analizon tiparet e sistemit Kllaster Vlerësim Materialeviteve 1945 – politik në ShBA;

Tabelë koncepteshindividual dhe

Albume2000 analizon veçoritë e politikave të në grupbrendshme dhe të jashtme të

Krahasim Interaktiv HartëShBA-së;analizon tiparet e sistemitekonomik në ShBA;shpjegon marrëdhëniete ShBA-së me bllokunperëndimor dhe BRSS;gjykon mbi tiparet social-kulturore të shoqërisë nëShBA;

60 4.Procesi i shpjegon kushtet historike Stuhi Mendimeshdekolonizimit në të cilat u zhvillua procesi i Hartë e Botës

dekolonizimit; Kubimi VlerësimMaterialepërcakton në hartë lindjen e individual

shteteve kombëtare si pasojë eprocesit të dekolonizimit; Përshkrim Power Pointevidenton rrugët dhe veçoritë erealizmit të këtij procesi;vlerëson rolin e elitës vendasenë këtë process

61 5.Italia gjatë viteve shpjegon rrugët dhe veçoritë Stuhi Mendimesh Hartë e Botës1945 – 2000 e rimëkëmbjes politike dhe

shoqërore të Italisë; INSERT Vlerësim Materialeevidenton faktorët e “mrekullisë individual

Power Pointekonomike” të Italisë;Diagrami Venshpjegon procesin e përfshirjes

së Italisë në organizmat epërbashkëta Euroatlantike

23


62 6.Franca gjatë analizon tiparet e sistemitviteve 1945 – politik, ekonomik dhe shoqëror2000 në Francë; Stuhi mendimesh Vlerësim Hartë e Botës

evidenton qëndrimin e Francës individualMaterialendaj procesit të dekolonizimit;

INSERTInteraktiv

shpjegon procesin e përfshirjessë Francës në organizmat epërbashkëta Euroatlantike Punë e pavarurdhe evidenton rolin e saj siiniciatorë në KomunitetinEvropian të Çelikut dheQymyrit;

63 7.Britania e analizon tiparet e sistemit Vlerësim nëMadhe gjatë politik, ekonomik dhe shoqëror Kllaster grupviteve 1945 – në Britaninë e Madhe; Interaktiv2000 evidenton qëndrimin e Britanisë Tabelë Konceptesh

ndaj procesit të dekolonizimit;shpjegon procesin e përfshirjes Diagrami Vensë Britanisë në organizmat epërbashkëta Euroatlantike

64 8.Gjermania gjatë shpjegon procesin e krijimit tëviteve 1945-1991 dy Gjermanive;

evidenton përplasjen e dysuperfuqive në këtë proces;shpjegon rrugët dhe veçoritëe rimëkëmbjes politike,ekonomike dhe shoqëroretë Republikës FederaleGjermane;shpjegon faktorët që çuannë integrimin e RepublikësFederale Gjermane nëorganizmat e përbashkëtaEuroatlantike;shpjegon faktorët që çuan nëbashkimin e dy Gjermanive;

65 9.Jugosllavia analizon tiparet e sistemit Kllaster Materialegjatë viteve 1945 politik në Jugosllavi;– 1990 analizon veçoritë e politikave të Tabelë Konceptesh Vlerësim në Albume

brendshme dhe të jashtme tëDiagrami Ven

grupHartëJugosllavisë; Interaktiv

evidenton tiparet e politikes Tekstinacionale në Jugosllavi;analizon tiparet e sistemitekonomik dhe shoqëror nëJugosllavi;shpjegon rolin e Jugosllavisënë organizimin e Lëvizjes sëVendeve të Paangazhuara

24


66 10.Blloku lindor shpjegon rrugët e vendosjes Tabelë Konceptesh Materialegjatë viteve 1945 së regjimeve komuniste në

INSERTVlerësim në

Albume– 1989 Evropën Qendrore dhe Lindore; grupshpjegon dallimet dhe tiparet

KrahasimInteraktiv

Hartëe përbashkëta të organizimitpolitik, ekonomik dhe shoqëror Tekstitë shteteve socialiste të bllokutlindor;evidenton lëvizjet politike dheshoqërore të bllokut lindor përtu shkëputur nga varësia eBRSS

67 11.Revolucionet shpjegon rrugën e Stuhi Mendimesh Vlerësim në Materialedemokratike në transformimeve drejt Kubimi grup

Albumeshtetet e Evropës demokracisë të shteteve ish- Tabelë Konceptesh InteraktivQendrore dhe komuniste, duke evidentuar

HartëLindore elementet e shoqërivedemokratike post-komuniste; Tekstievidenton në hartën politike tëEvropës, ndryshimet territorialepas rënies së murit të Berlinit;evidenton dallimet dhengjashmërinë ndërmjetshteteve të Evropës Qendroredhe Lindore në periudhën etrazicionit;

68 12.Shpërbërja e analizon shkaqet dhe Stuhi mendimeshBRSS.së dhe e rrjedhimet e ndryshimeveJugosllavisë territoriale në Evropë:

INSERTshpërbërja e BRSS-së dhe eJugosllavisë, duke evidentuar

Punë e pavarursi përfundim të procesitpavarësinë e Kosovës;

69 13.Bashkimi evidenton Traktatin e Mahstritit, Vlerësim Pamje ,fotoEvropian si vazhdues të procesit të

Stuhi Mendimeshindividual Materiale

integrimit evropian dhe krijuesin Power Pointe Bashkimit Evropian; Kllaster Interaktiv Hartëvlerëson rolin dhe rëndësinë eBashkimit Evropian; Diagarm Ven Informuesliston në mënyrë skematikeinstitucionet kryesorevendimmarrëse të BashkimitEvropian, duke evidentuarmisionin e tyre;analizon procesin e zgjerimit tëBashkimit Evropian;

25


70 14.Prirjet e analizon format dhe mënyrat Stuhi Mendimesh Vlerësim Pamje ,fotoqytetërimeve sot e ndryshme të jetesës në

Kllasterindividual Materiale

qytetërimet e sotme, dukeInteraktiv

Power Pointgjykuar mbi raportet trashëgimi

Diagarm VenHartë

dhe tendencat e reja sot;Informuesanalizon arsyet e rritjes së rolit

të gruas në jetën shoqëroredhe politike sot;përcakton elementet eglobalizmit, duke analizuarndikimin e tyre në perspektivëne shoqërisë globale;

71 TEST 3. Vetvlerëso dijetKONTROLLI Analizon tiparet e qytetërimeve Zbatim Praktik Fletë Testimi

bashkëkohore që ndodhen nëEuropë e v.1945 deri sot.

72 VEPRIMTARI 1.Natyra, mjedisi, vlerëson rolin e Konferencës Bashkëbisedim VlerësimPRAKTIKE jeta. së Helsinkit në promovimin dhe

Krahasimindividual

ruajtjen e të drejtave të njeriutInteraktiv

Punë në grupeVlerësim aktiv

26


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: e pestë klasa: X

Tematika 1Veprimtaria e të nxënit:

Tema mësimore:1Mësuesja drejton pyetjen: Fjalëtqytetërim dhe qytetar ku ndryshojnënga njëra-tjetra?

Qytetërimi antik grek.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temësmësimore;nxënësi/ja: Fjalët kyç:1. shpjegon përkufizimin e koncepteve qytetërim dhe antikitet? Qytetërim, antikitet,2. përcakton në hartë hapësirën gjeografike të shtrirjes së qytetërimit antik polis, koloni, shtresagrek; shoqërore athinase3. rendit veçoritë e polisit grek; spartane.4. arsyeton shkaqet që sollën formimin e kolonive greke;5. krahaso organizimin shoqëror të Athinës me atë të Spartës dhe nxjerr ngjashmëritë dhe dallimet.

Lidhja me fushat etjera ose me temat

Burimet: teksti histori X, materiale plotësuese në internet. ndërkurrikulare:Gjeografi, Arti Pamor,TIK, Qytetari.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

metodologjia: P Parashikim me terma paraprakë 5N Harta e koncepteve 25P Mbajtja e strukturave shënim 15

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Parashikimi me terma paraprakë.Mësuesi u drejton nxënësve pyetjen: Qytetërim dhe qytetar, ku ndryshojnë nga njëra- tjetra? Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.

Qytetërim Qytetar

Përmend disa qytetërime të hershme në Ballkan.Qytetërimi grek në cilën pjesë të historisë hyn?Trego në hartë shtrirjen e këtij qytetërimi nga antikiteti dhe shtrirjen në ditët e sotme.

27


Ndërtimi i njohurive: Harta e koncepteveMësuesi ndan klasën në tri grupe (një rresht-një grup) dhe udhëzohen nxënësit që të lexojnë pjesën e caktuar.grupi 1- Do të përqendrohen në këto pyetje:

• Cilat qenë funksionet e polisit dhe të kolonive?• Evidentoni lidhjen midis tyre.

organizim politik vendbanime jashtë territorit grek

Polis Koloni

ana territoriale ana politike shkaqet e formimit

përfshinte qendrën urbane bashkësi e njerëzve të lirë 1. zhvillimi ekonomik2. nevoja për shkëmbimin e prodhimeve3. rritja e popullsisë4. konfliktet dhe luftërat mes qytet- shteteve

grupi 2 - Nxënësve u kërkohet të përqendrohen në pyetjet:• Cilat qenë ndarjet e shtresave të popullsisë tek athinasit?• Evidentoni lidhjen midis tyre?

grupi 3 - Nxënësve u kërkohet të përqendrohen në pyetjet:• Cilat qenë ndarjet e shtresave të popullsisë tek spartanët?• Evidentoni lidhjen midis tyre.

aristokratët spartanët

metikët demosi periekëtAthinase Spartane

iliotëtskllevërit

Secili grup duhet të japë idetë e tyre rreth organizimit dhe ndarjes së shoqërisë.

Përforcim: Mbajtja e strukturuar e shënimeve.Nga informacioni nxënësit janë të qartë rreth arritjeve të shtrirjes së Greqisë në antikitet, kufizimeve të saj si dhe të ndarjes së shtresave të shoqërisë. Sipas ndarjes në grupe, nxënësve u kërkohet të organizojnë njohuritë pasi të kenë lexuar materialet që kanë të bëjnë me strukturimin e shënimeve:

28


mbajtja e strukturuar e shënimeveShtrirja gjeografike Organizimi i shoqërisë1. 1.2. 2.3. 3.

4. 4.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. shpjegoi përkufizimin e koncepteve qytetërim dhe antikitet;2. përcaktoi në hartë hapësirën gjeografike të shtrirjes së qytetërimit antik grek;3. renditi veçoritë e polisit grek;4. arsyetoi shkaqet që sollën formimin e kolonive greke;5. krahasoi organizimin shoqëror të Athinës me atë të Spartës dhe nxori ngjashmëritë dhe dallimet

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grup dhe mendimeve kritike.

detyrat dhe puna e pavarur:Krijo hartën skicë të një polisi të Greqisë së lashtë.Mblidh informacione rreth Greqisë antike.


Veprimtaria e të nxënit:

Tematika 1Në lëndën e letërsisë ju keni mësuar përveprën e “Iliadës dhe Odiseja” të Homerit,

Tema mësimore: 2po në histori çfarë personifikon kjo vepër?

Jeta politike dhe kulturore në greqinë antikeHelena e Trojës cilës periudhë historike ipërket?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës Fjalët kyç:mësimore; organizim shtetëror,nxënësi/ja: monarki, republikë1. vlerëson demokracinë e Athinës dhe kufizimet e saj; oligarkike, demokraci,2. përcakton evolucionin politik në qytet - shtetin e Athinës; republikë demokratike,3. vlerëson reformat e Klistenit; shkencë, kulturë4. përshkruan përmbajtjen e republikës aristokrate, konservatore të Spartës; helenistike, art, akropol.5. tregon mbi artin e shkencën në Greqinë antike.

Lidhja me fushat eBurimet: teksti histori X, materiale, internet. tjera ose me temathttps://www.youtube.com/watch?v=9x7n0ELVKH , linku i filmit Helena e ndërkurrikulare:Trojës versioni i vjetër. Gjeografi, Arti

Pamor,TIK, Letërsi.


29


metodologjia: P Brainstorming 5N Harta e koncepteve 25P Diagrami Ven 15

Struktura e orës së mësimit:P.n.PParashikim: BrainstormingMësuesi i drejton nxënësve pyetjen:

1. Në lëndën e letërsisë keni mësuar për veprën e “Iliadës dhe Odisea” të Homerit, po në historiçfarë personifikon kjo vepër ?

2. Helena e Trojës cilës periudhë historike i përket?Mësuesi vendos në klasë fragmente nga filmi Helena e Trojës dhe më pas mendimet e nxënësve i shënon në tabelë.Ndërtimi i njohurive: Harta e koncepteveMësuesi ndan klasën në tri grupe (një rresht-një grup) dhe udhëzohen nxënësit që të lexojnë pjesën e caktuar.grupi 1 - Do të përqendrohen në këto pyetje:

• Cilat qenë funksionet e organizimit politik në Athinë?• Evidentoni lidhjen midis tyre.

monarki në shek. VIII Nga fisi i Dorëve

Athinë organizimi politik Spartë

republikë oligarkike republikë aristokratike konservatore

organet e qeverisë organet e qeverisë

{dragoni1. 1. Mbledhja Popullore (Apela)Mbledhja Popullore

2. Këshilli i Drejtësisë v.621 ligjet 2. Këshillin e Pleqve (Kerusia)3. Pesë Mbikëqyrësit (Eforët)4. Dy Mbretërit

Republika demokratike

udhëheqësiUdhëheqësit

1. Likurgu1. Soloni v.594 vendosi timokratinë2. Pisistrati v.561 vendosi tiraninë3. Klisteni v.508 drejt demokracisë4. Perikliu shek.V vendosi demokracinë dhe ostrakizmin.

30


grupi 2 - Nxënësve u kërkohet të përqendrohen në pyetjet:• Cilat qenë funksionet e organizimit politik në Spartë?• Evidentoni lidhjen midis tyre.

grupi 3 - Nxënësve u kërkohet të përqendrohen në çështjet:• Arti, kultura dhe shkenca.• Evidentoni lidhjen midis tyre.

Gjuha, besimi dhe kultura (epoka helenistike):

Shkenca (Pitagora. Hipokriti) Filozofia (Talesi, Demokriti,

Arti, kultura Demosteni, Platoni)dhe shkenca

Arkitektura (Akropoli) Teatri Eskilit, Sofokliut Euripidit,Aristofani, Homeri)

Histori (Herodoti, Tukiditi)

Secili grup duhet të japë idetë e tyre rreth organizimit politik, artit, kulturës dhe shkencës në Greqinë antike?

Përforcim: diagrami i Venit.Mësuesi ndërton në tabelë diagramin e Venit dhe më pas nxënësit do të nxjerrin të përbashkëtat dhe të veçantat midis Athinës dhe Spartës duke u nisur nga informacionet e mara edhe më parë.

Athina Sparta

Të përbashkëtat

Të veçantat Të përbashkëtat Të veçantat

1. 1. 1.2. 2. 2.3. 3. 3.4. 4. 4.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. vlerësoi demokracinë e Athinës dhe kufizimet e saj;2. përcaktoi evolucionin politik në qytet-shtetin e Athinës;3. vlerësoi reformat e Klistenit;4. përshkroi përmbajtjen e republikës aristokrate dhe konservatore të Spartës;5. tregoi mbi artin dhe shkencën në Greqinë antike.

detyrat dhe puna e pavarur:1. Krijo një ese me rreth 10-15 rreshta me temë: “Greqia e copëtuar politikisht dhe unike kulturalisht”.2. Krahaso jetën kulturore dhe shoqërore të gruas në Athinë me atë të Spartës.

31




Tematika 1Roma në flamurin e saj ka si stemë ujkonjënqë ushqen dy fëmijë. Çfarë do të thotë kjo

Tema mësimore: 3 për ju?Shteti i Romës (monarkia dhe republika) Historia e Romës është sipas legjendës apo

sipas zbulimeve arkeologjike?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temësmësimore: Fjalët kyç:nxënësi/ja: Qytetërim pararomak,1. përshkruan historinë e themelimit të Romës; qytetërim romak,2. krahason Romën nën udhëheqjen e monarkisë dhe republikës; evolucion politik,3. rendit institucionet qeverisëse në periudhën e republikës; reformë, administrimi4. krahaso gjendjen e plebenjve para republikës dhe pas reformave; shtetëror.5. interpreton rëndësinë e së Drejtës Romake edhe në ditët e sotme.

Lidhja me fushat e

Burimet: teksti histori X, materiale, internet.tjera ose me tematndërkurrikulare:https://www.youtube.com/watch?v=U-MxSmeLkJs , linku i dokumentaritGjeografi, Arti

rreth historisë së Romës. Pamor,TIK, Letërsi,Arkeologji.


metodologjia: P Brainstorming 10N Kllaster 25P Diskutimi i lirë 10

Struktura e orës së mësimit:P.n.PParashikim: BrainstormingMësuesi i drejton nxënësve pyetjen:

1. Roma në flamurin e saj ka si stemë ujkonjën që ushqen dy fëmijë. Çfarë do të thotë kjo për ju?

2. Historia e Romës është sipas legjendës apo sipas zbulimeve arkeologjike?Secili prej nxënësve jep mendimet e tij në lidhje me krijimin e qytetit të Romës dhe më pas mësuesi në

klasë vendos një dokumentar të shkurtër rreth historisë së Perandorisë Romake.

Ndërtimi i njohurive: KllasterMësuesi ndërton në tabelë një kllaster dhe e ndan klasën në dy grupe pune ku secili prej tyre do të lexojë fragmente nga mësimi dhe më pas së bashku me mësuesin plotëson kllasterin me temë: ‘’Roma në monarki dhe republikë’’.

32


U themelua nga 753 pr.k - 476 ps.k deri në rënien e saj.

monarki Roma Republikë

sistemi i parë politik (753-509) sistemi i dytë politik (509 pr.k - 31 pr.k)

sunduan shtatë mbretër institucionet (dy konsuj, senati, asamblejapopullore)

mbreti organ i fuqishëm, ushtarak dhe civil shtresat shoqërore (patricët, plebenjtë,skllevërit)

u zhvillua ekonomia dhe u bë bonifikimi i tokave v.450 u shkrua e Drejta Romake në 12tabela (përmbante dallimin ndërmjettë drejtës publike dhe asaj private)

krijoi një ushtri të fortë, zhvilloi luftëra dhezgjeroi territoret nga perëndimi në lindje

krijoi koloni të cilat shfrytëzoheshin nga ishveteranë lufte ose grupe qytetarësh

Përforcim: Diskutim i lirëMësuesi shkëput këtë fragment nga mësimi duke e lexuar para klasës:‘’ U vendos të shkruheshin ligjet (rreth viti 450 pr.K.). Ligjet u shkruan në 12 tabela dhe u shpallën. Më

pas gjatë shekullit 5-4 pr.K., dolën ligje të tjera që, së bashku, formuan Kodin e së Drejtës Romake. Ky kod saktësoi ligjet dhe i bëri ato të kontrollueshme. E drejta romake bënte të qartë dallimin mes drejtësisë publike dhe drejtësisë private. E para kishte të bënte me shtetin dhe pasurinë e përbashkët, ndërsa e dyta garantonte pasurinë e individit, pra trajtonte problemet që lidheshin me pronën dhe familjen’’.

Më pas drejton pyetjet:1. Këto ligje të shkruara në 12 tabela a respektoheshin nga të gjithë?2. Cilat ishin shtresat që përfitonin më tepër nga këto ligje?3. Cila ishte vlera e këtyre ligjeve në perandorinë romake?4. Përse themi që këto ligje deri diku zbatohen edhe sot?Çdo nxënës do të japë idetë e tij në lidhje me këto pyetje.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. përshkroi historinë e themelimit të Romës;2. krahasoi Romën nën udhëheqjen e monarkisë dhe republikës;3. renditi institucionet qeverisëse në periudhën e republikës;4. krahasoi gjendjen e plebenjve para republikës dhe pas reformave;5. interpretoi rëndësinë e së Drejtës Romake edhe në ditët e sotme.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grup dhe mendimeve kritike.detyrat dhe puna e pavarur:1. Krijo një ese prej 10-15 rreshtash me titull: “Gëzimi i plebenjve”.2. Mblidh në internet informacione të shoqëruara edhe me foto rreth krijimit të perandorisë romake.

33



Veprimtaria e të nxënit:Shteti Shqiptar pësoi një evolucion (zhvillim)

Tematika 1 drejt demokracisë në v. 1990 pasi kaloi njëTema mësimore: 4 diktaturë të ashpër komuniste. A pati ky shtetnga republika në perandori. kultura dhe arti në një pjesëmarrje më të gjerë të popullit nëRomë drejtimin e vendit?

Demokraci do të thotë pjesëmarrje në popullapo udhëheqje nga një person i vetëm?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës Fjalët kyç:mësimore; nxënësi/ja: Krizë, reformë agrare,1. rendit faktorët e krizës dhe pasojat e saj në perandorinë romake; luftë civile, diktaturë, ushtri2. argumenton reformat e vëllezërve Grak; mercenare, perandori,3. përshkruan organizimin politik gjatë republikës dhe perandorisë; kulturë romake, Kolose,4. krahason artin dhe kulturën romake me atë të Greqisë. hark triumfi, gladiator.

Lidhja me fushat eBurimet: teksti histori X, materiale, internet. tjera ose me temathttps://www.youtube.com/watch?v=U-MxSmeLkJs , linku i ndërkurrikulare:

dokumentarit rreth historisë dhe krijimit të perandorisë romake. Gjeografi, Arti Pamor,TIK,Letërsi.


metodologjia: P Brainstorming 10N Tabela e koncepteve 25P Diskutimi i lirë 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: BrainstormingMësuesi/ja drejton pyetjen tek nxënësit duke e shoqëruar edhe me pamje ose foto.

1. Shteti Shqiptar pësoi një evolucion (zhvillim) drejt demokracisë në v. 1990 pasi kaloi një diktaturë të ashpër komuniste. A pati ky shtet një pjesëmarrje më të gjerë të popullit në drejtimin e vendit?

2. Demokraci do të thotë pjesëmarrje në popull apo udhëheqje nga një person i vetëm? Nxënësit, duke u nisur edhe nga informacionet e marra më parë u përgjigjen pyetjes së mësipërme.

Ndërtimi i njohurive: Tabela e koncepteve.Mësuesi ndërton tabelën e koncepteve dhe sugjeron klasën që të lexojnë pjesët e mësimit ku më pas

do të plotësojnë së bashku tabelën me temë: ‘’Roma gjatë udhëheqjes së republikës dhe diktaturës’’.

34


Roma

Republikë diktaturë1. shek. II krizë ekonomike 1. u formuan grupe politike (optimalët dhe popullorët)2. u rritën latifondet dhe u zvogëlua numri i 2. v. 49-45 lufta e parë civileushtrisë 3. diktatorët ishin: Gai Mari, Sila, Pompei, Krasi, Çezari.3. reforma agrare nga vëllezërit Grak 4. secili prej këtyre diktatorëve solli reformat dhe4. reforma ushtarake nga Gai Mari (lindi zhvillimin e tyre ekonomik dhe politik.ushtria mercenare) 5. Gai Oktavian (Augusti) ishte diktatori i fundit që5. u zhvillua luftë civile vendosi perandorinë në Romë deri në v. 476 ps.k.

Më pas mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë në temën: “Besimi dhe kultura në qytetërimin romak”. Ashtu si në qytetërimin grek, nxënësit parashikojnë se romakët ishin politeistë. Po ashtu u zhvilluan shumë shkenca të ndryshme si: skulptura, piktura, letërsia, etj. Pas leximit të nëntemës, nxënësitmësojnë se kultura{ romake është një vazhdimësi e kulturës dhe e artit grek.

Lukreci {Shkrimtarë Katuli Historianët Tit Livi

Horaci, Ovidi, Tacidi

Virgjili, Ciceroni

Përforcim: Diagrami i Venit.Mësuesi/ja ndërton diagramin e Venit dhe nxjerr në pah të përbashkëtat dhe të veçantat midis Greqisë

dhe Romës antike nga ana politike dhe kulturore.

Roma antike Greqia antike

Të përbashkëtat


1. 1. 1.2. 2. 2.3. 3. 3.4. 4, 4.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. renditi faktorët e krizës dhe pasojat e saj në perandorinë romake;2. argumentoi reformat e vëllezërve Grak;3. përshkroi organizimin politik gjatë republikës dhe perandorisë;4. krahasoi artin dhe kulturën romake me atë të Greqisë.

Vlerësimi:Nxehësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grup dhe mendimeve kritike.Detyrat dhe puna e pavarur:1. Kërko dhe gjej të dhëna për Spartakun dhe ndërto një ese prej 10-15 rreshtash me temë: “Spartaku – gladiatori kryengritës”.2. Gjej të dhëna për personalitet e shquara të artit dhe kulturës romake dhe përpiqu të vësh në dukje të veçantën e secilit.

35




Tematika 1Nëse me lindjen e Jezu Krishtit njerëzitfilluan të besonin në zot më parë ku

Tema mësimore: 5besonin ata?

Besimi në greqinë dhe Romën antikeZeusi dhe Hera çfarë perëndishpersonifikonin në antikitet?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temësmësimore; nxënësi/ja: Fjalët kyç:1. rendit perënditë në Greqinë dhe Romën antike; politeizëm, Krishterim,2. diskuton nëse perandori Kostandin veproi nën ndikimin hyjnor apo unitet fetar,interesave tokësore; monoteizëm, pagan,3. arsyeton nëse Krishterimi i përhapur në Iliri pati karakter apostolik; heretik, fe zyrtare.4. krahason veçoritë e besimit të krishterë me atë politeist ose pagan .

Burimet: teksti histori X, materiale, internet. Lidhja me fushat ehttps://www.youtube.com/watch?v=WP_NeirFIkMet, dokumentar rreth tjera ose me tematperëndive në malin Olimp në Greqinë antike. ndërkurrikulare:https://www.youtube.com/watch?v=wIpYmBJqddY, dokumentar rreth Gjeografi, Arti

përhapjes së krishterimit. Pamor,TIK, Letërsi.


metodologjia: P Terma paraprakë 10N Kllaster 25P Diskutimi i lirë 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Terma paraprakëMësuesi/ja shënon në tabelë disa terma paraprakë që kanë lidhje me mësimin:

Antikitet Greqi Romë politeistë

Më pas drejton pyetjen:1. Nëse me lindjen e Jezu Krishtit njerëzit filluan të besonin në zot më parë ku besonin ata?

Nxënësi përgjigjet me termin: Perëndi.2. Zeusi dhe Hera çfarë perëndish personifikonin në antikitet?

Nxënësi përgjigjet: Zeusi ishte babai i perëndive dhe zoti i qiellit kurse Hera ishte gruaja e tij.Ndërtimi i njohurive: Kllaster

36


Mësuesi ndërton kllasterin dhe sugjeron klasën që të lexojnë pjesët e mësimit ku më pas do të plotësojnë së bashku kllasterin me temë: ‘’Perënditë në Greqinë dhe Romën antike duke nxjerrë në pah dhe të veçantat e tyre’’.

greqi Perënditë Romë

Shprehte elementet e unitetit shoqëror besim politeist besonin tek të njëjtat perëndi, por i

ndryshuan emrat

Çdo perëndi kishte funksionin e saj perënditë kryesore: Jupiteri,Minerva, Afërdita

Perënditë kryesor: Zeusi dhe Hera nderonin perënditë që ishin nëfunksion të familjes

Në malin Olimp v. 776 u zhvillua Olimpiada e parë tek romakët ekzistonte shtresa epriftërinjve e lidhur me politikën

v. 776 shpreh dhe fillimin e kalendarit të parë tek grekët.

Më pas, mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë nëntemën: “Lindja e krishterimit dhe përhapja e tij”. Çdo grup nxënësish duke u nisur nga njohuritë, por edhe nga besimet e tyre fetare do të shprehin e idetë tyre në lidhje me krishterimin dhe të mirat që solli më pas kjo fe pas vdekjes së Jezu Krishtit.

Përforcim: Diskutim i lirë.Mësuesi/ja shfaq në klasë një dokumentar ose foto të ndryshme në lidhej me përhapjen e fesë së krishterë në Europën Perëndimore, por edhe në trojet e Ilirisë dhe më pas diskutojnë së bashku duke i drejtuar disa pyetje:

1. Përse në fillim feja e krishterë u përhap nëpërmjet dhunës dhe persekucionit?2. Perandoria Romake çfarë kërkonte me përhapjen e fesë?3. Po në trojet Ilire si u prit feja e krishterë?4. A u ndoq edhe ne këto troje persekucioni dhe cila shtresë u prek më tepër?5. Po sot në trevat shqiptare a është e përhapur kjo fe?

Nxënësit shprehin mendimet tyre duke nisur nga informacionet e marra më parë, por edhe nga

dokumentari.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. renditi perënditë në Greqinë dhe Romën antike;2. diskutoi nëse perandori Kostandin veproi nën ndikimin hyjnor apo interesave tokësore;3. arsyetoi nëse Krishterimi i përhapur në Iliri pati karakter apostolik;4. krahasoi veçoritë e besimit të krishterë me atë politeist ose pagan.

37


Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës

në grup dhe mendimeve kritike.

detyrat dhe puna e pavarur:Mësuesi e ndan klasën në tre grupe dhe për secilin grup përcakton nga një detyrë:1. Një ese prej 10-12 rreshtash me temë: “Dëshpërimi dhe gëzimi i një të krishteri në Romën antike”.2. Krahaso jetën e perëndive te grekët me jetën tokësore dhe nxirr të përbashkëtat dhe dallimet e tyre.3. Përshkruaj jetën e Jezu Krishtit duke u nisur nga të mirat që solli ai në tokë dhe ndryshimin tek

njerëzit.



Tematika 1Populli shqiptar pas v. 1991 me përmbysjene diktaturës dhe vendosjen e demokracisë

Tema mësimore: 6filloi të dyndet drejt rajoneve të EuropësPerëndimore.

Rënia e qytetërimit antik në evropë Përse ndodhi ky fenomen në Shqipëri? Cilëtishin faktorët kryesorë dhe çfarë kërkoninnjerëzit nga këto vende?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temësmësimore; nxënësi/ja:1. përcakton vlerat e reformës politike-ushtarake të Perandorit Fjalët kyç:Teodos; Kriza e Perandorisë Romake2. emërton elementet e krizës së Perandorisë Romake të të Perëndimit, dyndja ePerëndimit; popujve, lindja e një Evrope3. përshkruan dyndjet e popujve në Evropë duke komentuar

të re, qytetërim mesjetar.hartën e tekstit;5. evidenton etapat kohore historike të njerëzimit nga shfaqja në tokë deri në shek. XVIII.

Burimet: teksti histori X ,materiale, internet. Lidhja me fushat etjera ose me temathttps://www.youtube.com/watch?v=KkaNjII2zi8, dokumentar nga ndërkurrikulare:

eksodi biblik i shqiptarëve në vendet perëndimore. Gjeografi, arti pamor,TIK.


metodologjia: P Brainstorming 10N Ditari dy pjesësh 25P Diskutimi i lirë 10

38


Struktura e orës së mësimit: P.N.PParashikim: BrainstormingMësuesi/ja shënon në tabelë temën e mësimit dhe më pas me anë të videoprojektorit ose te fotove të ndryshme i drejton nxënësve një pyetje:Populli shqiptar pas v. 1991 me përmbysjen e diktaturës dhe vendosjen e demokracisë filloi të dyndet drejt rajoneve të Europës Perëndimore.

1. A ka ndonjëri prej jush në familje apo në rrethin shoqëror një person që ndodhet në emigracion ose a ka ndonjë prej jush që ka jetuar vetë në emigracion?

2. Përse ndodhi ky fenomen në Shqipëri?3. Cilët ishin faktorët kryesorë?4. Çfarë kërkonin njerëzit nga këto vende?

Nxënësit, duke u nisur edhe nga situatat e mësipërme, por edhe ndoshta nga përvoja e tyre japin argumentimet e tyre rreth pyetjeve.Mësuesi/ja drejton sërish pyetjen:Kur kanë filluar për herë të dyndjet e popujve në europën antike dhe cilat ishin pasojat për këtë rajon?Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.

Ndërtimi i njohurive: Ditari dy pjesësh.Mësuesi ndan tabelën në dy pjesë dhe më pas u drejtohet nxënësve duke i kërkuar që edhe ata të ndajnë fletoren e tyre në dy pjesë dhe të shënojnë në anën e majtë ‘’çështja’’ dhe në krahun e djathtë ‘’komenti’’ rreth temës së mësimit:Nëntema e parë:Faktorët e rënies së Perandorisë Romake.

Çështja komenti1. ndarja e perandorisë në dy pjesë (L-P) nga Teodosi2. rritja e varfërisë

a. faktorë të brendshëm3. vendosja e taksave të larta4. veprimtaria abuzive e administratës5. gjendja e turbullt politike-ushtarake

1. sulmet e vazhdueshme nga lindja drejt perëndimit

b. faktorë të jashtëm2. dyndjet e popujve nga rajoneve të ndryshme3. krijimi i perandorive të reja brenda perandorisëromake

39

Libër mësuesiNëntemapër etekstindytë: Dyndja“Historiae popujve10” në Evropë; Mbretëritë romano - gjermanike.

Çështja komenti

a. faktorët e dyndjes së1. vërshuan drejt perëndimit në shek. IV pr.k2. kërkonin një jetë më të mirë dhe toka pjellore.

popujve. 3. përfituan nga situata e vështirë e perandorisë romake.

1. të parët që u dyndën ishin vizigotët v. 410 më pas hunët dhe

b. popujt e parë që u dyndënvandalët.2. udhëheqësit e tyre: Alariku dhe Atila.3. v. 476 Odoakri përmbysi perandorinë dhe zuri vendin siudhëheqës.

1. romano-gjermanike.

c. mbretëritë e krijuara2. mbretëria e Vandalëve, që përfshinte bregun verior të Afrikës,Balearet, Sardenjën dhe Sicilinë;3. mbretëria e Frankëve e shtrirë pothuajse mbi të gjithë Galinë;

4. mbretëritë Anglosaksone në Angli;5. mbretëria e Vizigotëve në Spanjë;6. mbretëria e Ostrogotëve në Itali.

nëntema e tretë: Lindja e qytetërimit të ri mesjetar: mësuesi/ja evidenton dy çështje:1. Shkaqet; 2. Pasojat.

Çështja komenti1. Perandoria u shtri në një territor tepër të madh dhe qe mjaft e

a. Shkaqetvështirë për t’u qeverisur;2. Perandoria u sulmua nga grupe popujsh të Lindjes dheVerilindjes (fiset gjermane, hunët e vandalët);’3. Këta popuj patën kërkesa për jetë më të mirë, toka pjellore dhepasuri.

b. Pasojat1. Lindën popuj të rinj si shkak i përzierjes së vendasve mepopullsinë e ardhur;2. U shemb Perandoria Romake e Perëndimit;3. U krijuan shtetet e reja në territoret e kësaj perandorie;4. U ndërpre qytetërimi i vjetër dhe u krijuan kushtet për lindjen enjë qytetërimi të ri: qytetërimit mesjetar.5. Filloi në shek. V dhe përfundoi në shek. XV.

Përforcim: Puna në grupe.Mësuesi/ja duke u nisur nga rubrika: “Thello njohuritë”, shfaq në klasë një foto e cila tregon periodizimin kohor të njerëzimit nga shfaqja e tij në tokë deri në shek. XVIII ps.k.Nxënësit do të lexojnë këtë rubrikë dhe më pas do të zhvillojnë një përshkrim të shkurtër për periodizimin kohor të historisë duke treguar të gjitha etapat e zhvillimit.Kjo pjesë e orës mund të realizohet si një punë në grupe ku çdo grup do të ketë një periudhë të

caktuar kohore të historisë.

Në fund mësuesi/ja, paraqet përpara klasës punimet e grupit më të mirë.

40


Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. përcaktoi vlerat e reformës politike-ushtarake të Perandorit Teodos;2. emërtoi elementet e krizës së Perandorisë Romake të Perëndimit;3. përshkroi dyndjet e popujve në Evropë duke komentuar hartën e tekstit;5. evidentoi etapat kohore historike të njerëzimit nga shfaqja në tokë deri në shek. XVIII.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, puna në grup, mendimeve kritike.detyrat dhe puna e pavarur:Mësuesi e ndan klasën në dy grupe dhe për secilin grup përcakton nga një detyrë.1. Duke u mbështetur kryesisht në çështjen e tretë të mësimit dhe te rubrika: Thello njohuritë, krijo një ese me rreth 10-12 rreshta ku të argumentosh se çfarë e ndan një periudhë historike nga një epokë tjetër.2. Interpretoni fjalinë: “Lindi një qytetërim i ri”. Në çfarë konteksti lindi ky qytetërim dhe nga ndryshonte nga qytetërimi i parë?

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: e pestë klasa: XVeprimtaria e të nxënit:

Veprimtari Praktike nr. 1Mësuesi/ja zgjedh të dhëna nga burime të

Qytetërimet antike në brigjet e lumenjve.ndryshme për të demonstruar të kuptuarin

Synon që: nëpërmjet veprimtarisë së pavarure koncepteve në lidhje me veprimtarinë

hulumtuese, nxënësit të orientohen në historinë epraktike nëpërmjet mjeteve pamore, si

qytetërimeve në antikitet.videoprojektor, albume, fotografi, etj.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temësFjalët kyç:Qytetërim, antikitet,

mësimore; nxënësi/ja:lumenj, Mesopotami,

1. tregon në hartë shtrirjen e qytetërimeve egjiptiane, sumeriane, indianeIndi, Kinë, Eufrat,

dhe kineze;Tigër, Egjipt,

2. shpjegon termat: antikitet, qytetërim, zhvillim, kulturë;sumerian, grekë,

3. krahason zhvillimin e këtyre qytetërimeve nëpërmjet njëri-tjetrit nga anaromakë, muri kinez,

politike dhe ekonomike;shkrim, kuneiform,

4. evidenton zhvillimin e qytetërimit egjiptian me atë sumerian duke iideografik, kulturë,

krahasuar me qytetërimin grek dhe romak.zhvillim, etj.

Burimet: Lidhja me fushat eteksti histori X, materiale, internet, videoprojektor, foto, dokumentarë të

tjera ose me tematndryshëm, hartë e botës, filma, etj.

ndërkurrikulare:mjetet e punës: fletore shënimesh, informacione, lapsa, plastelinë.

Gjeografi, Histori,koha në dispozicion: 45 min.

Biologji, Letërsi.


41


Struktura e orës së mësimit:Faza e parë: përgatitore (ndarja e punës në grupe).Mësuesi/ja paraqet në tabelë temën e veprimtarisë praktike: “Qytetërimet antike në brigjet e

lumenjve” një orë më parë dhe më pas iu lexon nxënësve “Leximin e orientuar” si pikënisje e veprimtarisë praktike dhe e ndan klasën në katër grupe (sipas qytetërimeve të përmendura Egjiptian Sumerian, Indian, Kinez).

Jep udhëzime që çdo grup të grumbullojë materiale rreth qytetërimit përkatës. Këtu nxënësit orientohen të ndjekin këtë strukturë:

a. Të përcaktohet gjeografikisht pozicioni i secilit qytetërim.b. Të mbledhin informacion rreth rrjetit lumor përkatës, klimës, botës bimore e shtazore nga lënda e

Gjeografisë dhe e Biologjisë.c. Prej hulumtimit në internet, nxënësi orientohet të grumbullojë material rreth zhvillimit ekonomik,

politik dhe kulturor të çdo qytetërimi antik.d. Të nxjerrin foto të ndryshme për secilin qytetërim dhe të grumbullojnë kuriozitete në lidhje me

historinë e tyre p.sh. për piramidat, Kopshtet “e varura”, Murin e Madh Kinez, etj.e. Të hartojnë një ese përmbledhëse për të gjithë informacionit e grumbulluar duke përdorur

njohuritë për hartimin e esesë nga lënda e Letërsisë;f. Eseja shoqërohet me hartë përkatëse.

ndarja e punës në grupe:Grupi i parë: Qytetërimin egjiptian;a. Të përcaktohet gjeografikisht pozicioni i qytetërimit egjiptian.b. Mblidhni informacione rreth rrjetit lumor përkatës, klimës, botës bimore dhe shtazore nga lënda e

Gjeografisë dhe e Biologjisë për këtë qytetërim.c. Prej hulumtimit në internet grumbulloni materiale rreth zhvillimit ekonomik, politik dhe kulturor të

qytetërimit egjiptian.d. Mblidhni foto të ndryshme për këtë qytetërim dhe grumbulloni kuriozitete në lidhje me historinë e

tyre. P.sh., për piramidat, shkrimin organizimin shoqëror ,arkitekturën, artin, etj.e. Hartoni një ese përmbledhëse për të gjithë informacionet e grumbulluar, duke përdorur njohuritë

për hartimin e esesë nga lënda e Letërsisë;f. Eseja të shoqërohet me hartë përkatëse të këtij qytetërimi.

Shënim: kjo fazë përgatitore është e njëjtë edhe pë tre grupet e tjera, por me qytetërime të ndryshme;

Grupi dytë: Qytetërimi IndianGrupi i tretë: Qytetërimi SumerianGrupi i katërt: Qytetërimi Kinez.

Faza e dytë: (zhvillohet gjatë orës së mësimit).Çdo grup prezanton për rreth 10 minuta materialin e grumbulluar. Mësuesi nxit diskutime dhe

komente rreth materialeve që prezantohen. Mësuesi bën përgjithësimin e karakteristikave të qytetërimeve antike në brigjet e lumenjve.

Nxënësit do ti drejtojnë pyetje njëri - tjetrit rreth zhvillimit të qytetërimeve duke i krahasuar me qytetërimin e tyre.

42


kjo fazë mund të zhvillohet edhe nëpërmjet diagrameve ven ose tabelës së koncepteve ku të shënohen qytetërimet dhe zhvillimet e tyre.

Shembull: 1

Qytetërimet koha Zhvillimi i tyre1. Egjiptian

2. Sumerian

3. Indian

4. Kinez

Shembull: 2

Qytetërimi egjiptian Qytetërimi sumerian

Të përbashkëtat

Faza e tretë: (vijon në klasë).Mësuesi nxit nxënësit të bëjnë vetëvlerësimin e punës së tyre dhe më pas shpreh vlerësimin e tij.Faza e katërt: (pas orës së mësimit).Mësuesi së bashku me kryetarët e grupeve harton një ekspozitë, dosje apo fotomontazh me

materialet e grumbulluara nga nxënësit.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. tregoi në hartë shtrirjen e qytetërimeve egjiptian, sumerian, indian dhe kinez;2. shpjegoi termat: antikitet, qytetërim, zhvillim, kulturë;3. krahasoi zhvillimin e këtyre qytetërimeve nëpërmjet njëri-tjetrit nga ana politike dhe ekonomike;4. evidentoi zhvillimin e qytetërimit egjiptian me atë sumerian duke i krahasuar me qytetërimin grek

dhe romak.

Vlerësimi:Vlerësimi i punës mund të mos bëhet për të gjithë klasën në kolonë, por në grupe duke pasur parasysh disa elemente:1- saktësinë në zbatimin e detyrës sipas kërkesës së dhënë.2- prezantimin e punës duke përdorur një gjuhë të pastër, të qartë, me terma gjeografike dhe me

logjikë argumenti.3- ide origjinale, të përdorura për të ndërtuar maketin.

Shënim: Punimet më të mira dhe më të bukura, mësuesja mund t’i vendosë në klasë ose në këndin e

shkollës.

43



Veprimtari Praktike nr. 2 Veprimtaria e të nxënit:Periudha helenistike Mësuesi/ja zgjedh të dhëna nga burime tëSynon që: nëpërmjet veprimtarisë së pavarur ndryshme për të demonstruar të kuptuarinhulumtuese, nxënësit të orientohen rreth periudhës e koncepteve në lidhje me veprimtarinëhelenistike dhe rëndësisë që luajti në historinë e praktike nëpërmjet mjeteve pamore, siantikitetit. videoprojektor, albume, fotografi, etj.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temësmësimore; nxënësi/ja:

Fjalët kyç:1. tregon në hartë shtrirjen e qytetërimeve greke dhe romake;

Qytetërim, antikitet,2. shpjegon termat: antikitet, qytetërim, zhvillim, kulturë;

lumenj, grekë, romak,3. krahason zhvillimin e këtyre qytetërimeve nëpërmjet njëri-tjetrit nga ana

kulturë, zhvillim art,politike dhe ekonomike;

arkitekturë, periudhë4. evidenton zhvillimin e qytetërimit grek me atë romak;

helenistike, Aleksandri i5. identifikon kulturën helenistike në vendet e tjera të pushtuara;

Madh, etj.6. arsyeton rreth figurës së Aleksandrit të Madh në lidhje me periudhënhelenistike.

Burimet: teksti histori X, materiale, internet, videoprojektor, foto,Lidhja me fushat etjera ose me temat

dokumentarë të ndryshëm, hartë e botës dhe e ballkanit, filma, etj.ndërkurrikulare:

mjetet e punës: fletore shënimesh, informacione, lapsa, plastelinë.Gjeografi, Histori,

koha në dispozicion: 45 min.Biologji, Letërsi.


Struktura e orës së mësimit:Faza e parë: përgatitore (ndarja e punës në grupe).Mësuesi/ja paraqet në tabelë temën e veprimtarisë praktike “Periudha Helenistike” një orë më

parë dhe më pas u lexon nxënësve “Leximin e orientuar”, si pikënisje e veprimtarisë praktike.Jep udhëzime që çdo grup të grumbullojë materiale rreth qytetërimit grek dhe romak. Këtu nxënësit

orientohen të ndjekin këto pika:a. Të përcaktohet gjeografikisht pozicioni i qytetërimit greko-romak;b. Të mbledhin informacione rreth rrjetit lumor përkatës, klimës, botës bimore dhe shtazore nga

lënda e Gjeografisë dhe e Biologjisë;c. Prej hulumtimit në internet, nxënësi orientohet të grumbullojë material rreth zhvillimit ekonomik,

politik dhe kulturor të qytetërimeve greko-romake;d. Të nxjerrin foto të ndryshme për secilin qytetërim dhe të grumbullojnë kuriozitete në lidhje me

historinë e tyre p.sh., kulturën helenistike, kulturën romake, pushtimet e shumta nga këto dy perandoritë, artin, arkitekturën, gjuhën dhe zhvillimin e shkencës duke e krahasuar me qytetërimin Sumerian dhe Egjiptian;

e. Të hartojnë një ese përmbledhëse për të gjithë informacionit e grumbulluar duke përdorur njohuritë për hartimin e esesë nga lënda e Letërsisë);

f. Eseja shoqërohet me hartë përkatëse.

44


ndarja e punës në grupe:grupi i parë dhe i dytë do të flasë rreth qytetërimit greko - romak duke u nisur nga këto pika:a. Të përcaktohet gjeografikisht pozicioni i qytetërimit greko-romak;b. Të mbledhin informacione rreth rrjetit lumor përkatës, klimës, botës bimore dhe shtazore nga

lënda e Gjeografisë dhe e Biologjisë;c. Prej hulumtimit në internet, nxënësi orientohet të grumbullojë material rreth zhvillimit ekonomik,

politik dhe kulturor të qytetërimeve greko – romake;d. Të nxjerrin foto të ndryshme për secilin qytetërim dhe të grumbullojnë kuriozitete në lidhje me

historinë e tyre, p.sh., kulturën helenistike, kulturën romake, pushtimet e shumta nga këto dy perandoritë, artin, arkitekturën, gjuhën dhe zhvillimin e shkencës duke e krahasuar me qytetërimin Sumerian dhe Egjiptian;

e. Të hartojnë një ese përmbledhëse për të gjithë informacionit e grumbulluar, duke përdorur njohuritë për hartimin e esesë nga lënda e Letërsisë;

f. Eseja shoqërohet me hartë përkatëse.

grupi i tretë do të flasë rreth figurës së Aleksandrit të Madh dhe arritjeve që bëri ai për të përhapur kulturën helenistike.

grupi i katërt do të sjellë foto dhe dokumentarë të ndryshëm në lidhje me këto dy qytetërime duke i shoqëruar edhe me argumentime në formën e një eseje të shkurtër historike.

Faza e dytë: (zhvillohet gjatë orës së mësimit).Çdo grup prezanton për rreth 10 minuta materialin e grumbulluar. Mësuesi nxit diskutime dhe

komente rreth materialeve që prezantohen. Mësuesi bën përgjithësimin e karakteristikave të qytetërimeve greko-romake.

Nxënësit do ti drejtojnë pyetje njëri-tjetrit rreth zhvillimit të qytetërimeve duke i krahasuar me qytetërimin e tyre.

kjo fazë mund të zhvillohet edhe nëpërmjet metodës: “Di- Dua të di - Mësova më shumë ( DDM.)”Shembull: 1

Periudha Helenistike

Di Dua të di Mësova1.2.3.4.

Shembull: 2

Qytetërimi grek Qytetërimi sumerian

Të përbashkëtat

Qytetërimi romak Qytetërimi egjitian

Të përbashkëtat

45


Faza e tretë: (vijon në klasë).Mësuesi nxit nxënësit të bëjnë vetëvlerësimin e punës së tyre dhe më pas shpreh vlerësimin e tij.

Faza e katërt (pas orës së mësimit).Mësuesi së bashku me kryetarët e grupeve harton një ekspozitë, dosje, apo fotomontazh me

materialet e grumbulluara nga nxënësit.Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura.1. Tregoi në hartë shtrirjen e qytetërimeve greke dhe romake.2. Shpjegoi termat: antikitet, qytetërim, zhvillim, kulturë.3. Krahasoi zhvillimin e këtyre qytetërimeve nëpërmjet njëri-tjetrit nga ana politike dhe ekonomike.4. Evidentoi zhvillimin e qytetërimit grek me atë romak duke i krahasuar me qytetërimin sumerian

dhe egjiptian.5. Identifikoi kulturën helenistike në vendet e tjera të pushtuara.6. Arsyetoi rreth figurës së Aleksandrit të Madh në lidhje me periudhën helenistike

Vlerësimi:Vlerësimi i punës mund të mos bëhet për të gjithë klasën në kolonë, por në grupe duke pasur parasysh disa elemente:1- saktësinë në zbatimin dhe detyrës sipas kërkesës së dhënë.2- prezantimin e punës, duke përdorur një gjuhë të pastër të qartë me terma gjeografike dhe me

logjikë argumenti.3- ide origjinale, të përdorura për të ndërtuar maketin.Shënim: Punimet më të mira dhe më të bukura mësuesja mund t’i vendosë në klasë ose në këndin e shkollës.

46




Tematika 2Mësuesja diskuton me nxënësit rrethndarjes së Perandorisë Romake dhe

Tema mësimore: 1krijimin e Perandorisë Bizantine si dhe

Qytetërimi bizantinnjohuritë e tyre për Kostandinopojën(Stambolli i sotëm).

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temësmësimore; nxënësi/ja: Fjalët kyç:1. interpreton përse Bizanti u helenizua; Kostandinopojë,2. analizon faktorët që sollën dobësimin e më vonë rënien e Bizantit; Bizant, qytetërim3. arsyeton: Bizanti u ngrit mbi qytetërimin greko-romak (mbështetu tek bizantin, ortodoks,Justiniani, kodet, feja, gjuha); popuj barbarë,4. krahason Perandorinë Romake të Perëndimit me atë të Lindjes (fati i tyre, Justinian.shtrirja, kultura, feja etj.) dhe vë në dukje të përbashkëtat dhe dallimet e tyre.

Burimet: teksti histori X, materiale, internet.Lidhja me fushat etjera ose me temathttps://www.youtube.com/watch?v=X-TEuiOoPN4, dokumentar ne anglishtndërkurrikulare:

për krijimin e perandorisë bizantine.Gjeografi, ArtiPamor,TIK, Letërsi.


metodologjia: P Parashikim me terma paraprakë 10N Harta e koncepteve 25P Mbajtja e strukturave shënim 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Brainstorming.Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re dhe u kërkon atyre të thonë çfarë dinë për Perandorinë

Romake, ndarjen e saj, shkaqet e rënies së Perandorisë së Perëndimit. Nxënësit sjellin ndër mend çfarë dinë për qytetërimin romak, duke përmendur terma, vende, ngjarje, emra, si: perandor, gladiator, plebenj, patricë, skllevër, monarki, republikë, zgjerim territoresh, kontinente, shtrirje territoriale, arkitekturë, Çezari, Oktaviani, pushtime, luftëra, kod ligjor, të Drejta Romake, ndarja e perandorisë, Kostandini, shkaqet e ndarjes së Perandorisë Romake në Perandoria e Lindjes dhe ajo e Perëndimit.

Ata evidentojnë dyndjet e fiseve gjermanike në territoret perëndimore të perandorisë dhe shpërbërjen e Perandorisë së Perëndimit pikërisht nga këto fise.

Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.

47


Di Dua të di Mësova

- Në vitin 395 ps. K., PerandoriaRomake u nda në Perandorinë - U mbështet në trashëgiminë greko -romake.e Lindjes (Perandoria Bizantine) - U ndërtua sipas modelit romak.dhe në Perandorinë e Perëndimit, 1. Karakteristikat e qytetërimit - U mbështet në ligjet romake.Roma.- Perandori Kostandini i bizantin, si u zhvillua ai, nga Përdori gjuhën greke si gjuhë zyrtare.Madh, në vitin 330, themeloi një u ndikua, ku ndryshonte nga - Pas ndarjes së krishterimit në dy rite, katolikekryeqendër të re për Perandorinë qytetërimi romak e ai grek. dhe ortodokse, ndoqi ritin ortodoksRomake mbi vendbanimin e 2. Përse u helenizua kjo - Latinishtja mbeti gjuha e komunikimit mesquajtur Bizant. perandori? popujve të Europës katolike- Perandoria e Lindjes jetoi edhe sepse ajo u mbështet në strukturën shtetërorepër 1 000 vjet të tjera pas ndarjes romake në kulturën helene dhe fenë kristiane.së Perandorisë Romake.

- Ndërmori reforma në fushën ekonomike, politikedhe kulturore.- Synonte të ngrinte në këmbë edhe njëherë

Karakteristikat e zhvillimit të perandorinë romake të perëndimit.Perandoria Bizantine u udhëhoq perandorisë në udhëheqjen e - Zhvilloi luftime me Italinë, Spanjën dhe Afrikënnga Justiniani I. tij si dhe ndryshimet që solli (V) .Si çdo perandor ndërmori reforma. në botën e lindjes ky perandor - Hartoi Kodin ligjor që mori emrin e tij

në hartën e botës. - Ndërtoi Kishën e Shën Sofisë nëKostandinopojë.- Bëri lidhje politik-ekonomike me arabëtmyslimanë.

Feja në Bizant ishte ortodokse por deri në v. 1054kur u bë ndarja përfundimtare çdo besimtar i

1. Si paraqitej feja në Bizant?lindjes ishte taksapagues i kishës së perëndimit.

Feja në Bizant ishte katolike Ritet fetare dhe kalendari i festave të krishtera2. Faktorët e ndarjes së këtyre

deri në v. 1054 kur kjo u nda përcaktonin ritmin e jetës të masave të gjerady feve.

përfundimisht në dy pjesë: katolike popullore3. Cilat ishin shtresat që

e perëndimit dhe ortodokse e Shek. VIII-IX konflikti i ikonave i cili solli edhepërfaqësonin më tepër fenë?

lindjes. përplasjen midis këtyre feve.Shtresat që e përfaqësonin më tepër ishinaristokracia dhe shtresa intelektuale kurseshtresat e tjera pagunin taksë.

1. pushtimet nga perëndimi normanët dhe ngaPerandoria Bizantine pati

Faktorët e rënies sëlindja turqit.

vështirësi e administrimit të 2. dobësimi i pushtetit qendror dhe luftërat civile.Perandorisë Bizantine.

territorit tepër të madh të pushtuar; 3. kryqëzatat dhe luftërat brenda perandorisë përluftërat e brendshme për pushtet. pushtet.

48


qytetërim

u nda në dy pjesë Teodosi perandori që e ndau v. 380

e perëndimit qendër RomëPerandori

e lindjes me qendërromake Kostandinopojë (Bizanti)

përhapje e krishterimit rivalitet midis dy perandorivedyndje e popujve barbarë

Ndërtimi i njohurive: Di - dua të di - mësovaMësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë pjesën e parë të mësimit, duke nënvizuar e komentuar për nëntemën e parë: “Qytetërimi bizantin dhe tiparet e tij”. Ajo ndërton tabelën: “Di - Dua të di - Mësova” dhe e plotëson së bashku me nxënësit.

Përforcim: Diagrami i Venit.Mësuesi/ja ndërton në tabelë një kllaster dhe kërkon nga nxënësit që të nxjerrin të përbashkëtat dhe të veçantat ndërmjet perandorisë bizantine me atë romake për nga ana gjeografike, ekonomike dhe politiko-kulturore.

perandoria romake perandoria bizantine


Nxënësit shprehin mendimet tyre duke nisur nga informacionet e marra më parë.Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. interpretoi përse : Bizanti u helenizua;2. analizoi faktorët që sollën dobësimin e më vonë rënien e Bizantit;3. arsyetoi: Bizanti u ngrit mbi qytetërimin greko - romak (mbështetu tek Justiniani, kodet, feja, gjuha);4. krahasoi Perandorinë Romake të Perëndimit me atë të Lindjes (fati i tyre, shtrirja, kultura, feja etj.) dhe vë në dukje të përbashkëtat dhe dallimet e tyre.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grup, mendimeve kritike.detyrat dhe puna e pavarur:Sillni në klasë të dhëna rreth perandorit Justinian (origjina, vendlindja, periudha e sundimit, vlera e kodeve, pozita fetare dhe gjuha e përdorur).

49



Veprimtaria e të nxënit:Tematika 2 Mësuesi/ja diskuton me nxënësit rrethTema mësimore: 2 njohurive që ata kanë për PerandorinëPerandoria e shenjtë romake Romake, pushtimet e saj dhe

sundimin.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës Fjalë kyç:mësimore; nxënësi/ja: autoritet i papatit,1. argumenton rreth problemeve që lindën në Perandorinë Romake; longobardë, Grigori i2. evidenton arsyet përse kjo perandori u udhëhoq nga fise të tjera; Madh, trashëgimia e Shën3. tregon në hartë shtrirjen territoriale që realizoi mbretëria e Pjetrit, bërthama e shtetitfrankëve; të Kishës, unifikimi politik e4. shpjegon përse Karli mbreti I frankëve u quajt zot i perandorisë së fetar, Perandoria e Shenjtëshenjtë romake. Romake.

Burimet:Lidhja me fushat e

teksti histori X, materiale, internet, foto të Karlit të Madh, hartë etjera ose me temat

europës dhe botës.ndërkurrikulare:Gjeografi, Arti Pamor,TIK.


metodologjia: P Kllaster 10N Tabela e koncepteve 25P Puna në grupe 10

Struktura e orës së mësimit:P.n.PParashikim: Brainstorming.Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re dhe u kërkon atyre të thonë çfarë dinë për Perandorinë

Romake dhe sundimin e saj në vende të ndryshme. Nxënësit sjellin ndër mend çfarë dinë për qytetërimin romak, duke përmendur terma, vende, ngjarje dhe emra. Ata evidentojnë dyndjet e fiseve gjermanike në territoret perëndimore të perandorisë dhe shpërbërjen e Perandorisë së Perëndimit pikërisht nga këto fise.


qytetërim romanizim

zhvillim ekonomik-politik-kulturor Perandori feja katolike

unifikim fetarromake

pushtime territoriale

koloni ne territore të ndryshme dyndje e popujve barbarë

50


Ndërtimi i njohurive:Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të që ndërtojnë tabelën e koncepteve dhe në të nxjerrin të dhënat

kryesore përse Perandoria Romake u udhëhoq nga mbretërit e frankëve dhe si u paraqit ajo në këtë periudhë.

Perandoria e shenjtë romake

1. Udhëheqësit2. koha e

3. Roli i kishës 4. Pasojatpushtimeve

a. Pipini i shkurtër v. 755 - Qeveriste me pushtet të plotë. - Kriza ekonomik-politike

b. Karli i Madh v. 772-785 - Kisha e kurorëzoi mbretin e - Karli pushtoi territorefrankëve si Zot i perandorisë të shumta duke zgjeruarromake, territoret dhe duke ushenjtërimin papnor që e bërë zot i tyre.dallonte nga perandoritë e tjera.

Përforcim: Punë në grupe.Mësuesi/ja e ndan klasë në dy grupe dhe duke u nisur nga ushtrimet që ndodhen në librin e

nxënësit në faqe 31 ku njëri grup do të plotësojë tabelën dhe grupi tjetër do të punojë me hartën ku do të vendosë territoret e pushtuara nga Karli i Madh.

1. Nxënësit shprehin mendimet tyre duke vendosur (po) ose (jo).2. Do të plotësojnë hartën me territoret e pushtuara nga Karli i Madh.

Mendimet e nxënësve mësuesi/ja i shënon në tabelë duke i plotësuar dhe argumentuar së bashku.

Në Italinë e shek. VI ballafaqoheshin 5 forca jo

Kisha ishte bërë një forcë e madhe shpirtërore po

Kisha ishte e varfër jo

Grigori i madh fuqizoi kishën po

Kisha u kufizua në Italinë Veriore jo

Papa Leoni III kurorëzoi Karlin po

Mbretëria franke u shndërrua në perandori e shenjtë po

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. argumentoi rreth problemeve që lindën në perandorinë romake;2. evidentoi arsyet përse kjo perandori u udhëhoq nga fise të tjera;3. tregoi në hartë shtrirjen territoriale që realizoi mbretëria e frankëve;4. shpjegoi përse Karli mbreti i frankëve u quajt zot i perandorisë së shenjtë romake.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grup dhe mendimeve kritike.detyrat dhe puna e pavarur:Sillni argumente dhe tregoni me foto ose nëpërmjet dokumentarëve se cili u fuqizua nga kurorëzimi i Karlit të Madh. https://www.youtube.com/watch?v=KrzqWKdiQQE, linku ku mund të gjeni informacione rreth Karlit të Madh.

51




Tematika 2Mësuesi/ja pyet nxënësit se cila është fejamë e përhapur në territoret shqiptare.

Tema mësimore: 3Përse themi që Shqipëria ka më tepër

Tiparet e qytetërimit arabmyslimanë?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës Fjalët kyç:mësimore; nxënësi/ja: qytetërim arab, feja1. tregon në hartë shtrirjen e kalifatit arab; islame, monoteizëm,2. përshkruan veçoritë e qytetërimit arab; solidaritet fisnor dhe3. vlerëson arritjet e qytetërimit arab në art, kulturë dhe shkencë; etnik, Gadishulli Arabik,4. përshkruan kushtet historike të lindjes dhe përhapjes së besimit islam; profeti Muhamet, Meka5. vlerëson disa nga figurat historike që i përkasin këtij qytetërimi si: dhe Medina, kalif,Justiniani, Muhamedi, Omar Khajami, Avicena. Perandori Islamike.

Lidhja me fushat eBurimet: teksti histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, hartë e tjera ose me tematEuropës dhe botës. ndërkurrikulare:

Gjeografi, ArtiPamor,TIK.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10N Lexim në dyshe 25P Marrëdhënie pyetje-përgjigje10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimesh.Mësuesi/ja pyet nxënësit se:1. Cila është feja më e përhapur në territoret shqiptare?2. Përse themi që Shqipëria ka më tepër myslimanë? Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këtë pyetje.Më pas mësuesi/ja shkruan në dërrasë të zezë grupin emëror “Fe islame” dhe pyet nxënësit se çfarë

dinë për të. Ai/ajo nxit përfshirjen e nxënësve, duke shtuar se Profeti Muhamed është figura qendrore e kësaj feje. Ai/ajo shkruan në tabelë disa nga përgjigjet e nxënësve, veçanërisht ato që lidhen me temën e mësimit.

Fe islameProfeti Muhamed lindi si fe në v.622

libri i shenjtë i tyre Kurani u përhap në vendet arabe

52


Ndërtimi i njohurive: Lexim në dysheMësuesi/ja cakton tri çifte nxënësish për të realizuar teknikën “Lexim në dyshe”. Ajo i orienton

nxënësit të lexojnë tekstin e ndarë në pjesë ku nxënësit në fund të çdo leximi duhet t’i thonë njëri - tjetrit atë që kanë lexuar, duke nënvizuar pika kyç dhe i shkruan ato në dërrasë të zezë. Mësuesi/ja shkruan çështjet kryesore të dyshes së parë.

Veçoritë e qytetërimit arab

•

•

Lindi në Gadishullin ArabikBanorët e Arabisë ishin fiset beduine, nomade, pa banim të qëndrueshëm dhe fiset me banim të qëndrueshëm, të shtrira në oazat e pjesës jugore të gadishullit

•

•Lindën qytetet kryesore, si Meka, Medina, Fedika etj.Popullsia merrej me blegtori, bujqësi dhe tregti.

Mësuesi/ja kalon në çiftin e dytë dhe evidenton çështjet kryesore të tekstit të këtij çifti nxënësish.

• Lindja e fesë islame lidhet me figurën e Muhamedit, (lindi nëKushtet historike të Mekë në vitin 570).

lindjes dhe përhapjes • Besimtarët myslimanë besojnë se ai ishte i dërguari i Zotitsë besimit islam • Ai e përhapi fenë përtej Gadishullit Arabik duke krijuar Kalifatin

Arabik.• Rregullat e shpallura nga Muhamedi u përmblodhën në një libër

të vetëm, të quajtur Kuran• Feja e përhapur nga Muhamedi u quajt myslimanizëm ose islam.• Pasardhësit e Muhamedit u quajtën kalifë, duke krijuar shtetin

që përfshinte territoret nga Spanja në Indi.

Mësuesi/ja i kërkon çiftit të tretë të interpretojnë me anë të pyetjeve për pjesën që kanë lexuar dhe evidenton së bashku me ta pikat kryesore rreth Kalifatit Arab.

• Ebu Bekir-i (632-634) u quajt kalif

Kalifati Arab • Kalifi i dytë, Omari (634-644) u shtri në Palestinë dhe Siri (636).• Feja islame i dha Kalifatit Arab identitetin dhe ideologjinë

shtetërore.

Mësuesi/ja i kërkon çiftit të katërt të interpretojnë me anë të pyetjeve për pjesën që kanë lexuar dhe evidenton së bashku me ta pikat kryesore për arritjet e qytetërimit arab.

• Arritje të mëdha në shkencë, art, arkitekturë dhe tregti.• Mjekësia pati zhvillime të mëdha ku në këtë fushë u shqua Avicena.

Arritjet e qytetërimit arab • Letërsia përjetoi hov të madh ku u shqua libri me përralla të popujvearabë, “Një mijë e një net”

• Lundrimi mundësoi zbulime të viseve të reja. U zhvillua astronomia ku u bënë harta të yjeve.

Sistemi i numërimit, përdorimi i numrave (0-9).Mendimet e nxënësve mësuesi/ja i shënon në tabelë duke i plotësuar dhe argumentuar së bashku.

53


Përforcimi: Marrëdhënie pyetje-përgjigje.Mësuesi/ja përdor rubrikën “Gjurmojmë – Mendojmë – Arsyetojmë - Nxjerrim përfundime” duke

bërë pyetjet që janë hartuar në këtë rubrikë me qëllim që të masë nivelin e marrjes së njohurive të reja të temës.

Disa nga pyetjet që mund të bëhen janë:- Kur lindi Muhamedi dhe çfarë përfaqëson ai?- Kur lulëzoi islamizmi dhe si quhen besimtarët e tij?

- Çfarë ishin kalifët?- Cilët ishin kufijtë e kalifatit arab?

- Cilat janë disa nga sukseset në art e kulturë të qytetërimit arab?Secili nxënës do ti përgjigjet pyetjeve në bazë mësimit dhe informacioneve të marra më pare.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. tregoi në hartë shtrirjen e kalifatit arab;2. përshkroi veçoritë e qytetërimit arab;3. vlerësoi arritjet e qytetërimit arab në art, kulturë dhe shkencë;4. përshkroi kushtet historike të lindjes dhe përhapjes së besimit islam;5. vlerësoi disa nga figurat historike që i përkasin këtij qytetërimi si: Justiniani, Muhamedi, Omar

Khajami, Avicena.



detyrat dhe puna e pavarur:1. Kërko dhe gjej të dhëna në internet ose në enciklopedi dhe bëj një përmbledhje me të dhëna për kalifin Harun el-Rashit.2. Hulumto në internet dhe gjej të dhëna rreth fesë islame, kuranit dhe figurës së Muhamedit.

54



Veprimtaria e të nxënit:Me lindjen e fesë islame (myslimane)

Tematika 2 në territoret e pushtuara ngaTema mësimore: 4 perandoria romake në lindje, umarrëdhëniet mes qytetërimit arabo-islam dhe atij shfaqën probleme.europian Përse ndodhi kjo gjë në këto territore.

Si ndikoi përhapja e kësaj feje edhenë Shqipëri?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:nxënësi/ja: qytetërim arab,1. përcakton pozitën arabo-islame dhe kristiane në shek. VII-VIII; kryqëzatë,2. evidenton shkaqet e lindjes së kryqëzatave; Lindje e Mesme,3. vlerëson shkëmbimet kulturore si pasojë e kryqëzatave; Jeruzalem,4. krahason dhe gjen të përbashkëtën: çfarë përfaqëson një kishë - xhami - fe universale,sinagogë. Anadoll.

Lidhja me

Burimet: Teksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, hartë efushat e tjeraose me temat

europës dhe botës.ndërkurrikulare:Gjeografi, ArtiPamor,TIK.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10N Lexim i orientuar 25P Kllaster 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimesh.Mësuesi/ja pyet nxënësit se:Me lindjen e fesë islame (myslimane) në territoret e pushtuara nga perandoria romake në lindje u

shfaqën probleme.1. Përse ndodhi kjo gjë në këto territore?2. Si ndikoi përhapja e kësaj feje edhe në Shqipëri?

Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këtë pyetje.Më pas mësuesi/ja shkruan në dërrasë të zezë temën e mësimit dhe kërkon nga nxënësit që të japin

mendime të ndryshme në lidhje me kryqëzatat duke u nisur edhe nga informacionet e marra një orë më parë.

Luftë midis dy feve Kryqëzata pjesëmarrje e madhe në njerëz

shkëmbim idesh dhe kulturash u përhap në vendet arabe

55


Ndërtimi i njohurive: Lexim i orientuarMësuesi/ja u kërkon nxënësve të fillojnë të punojnë së bashku pasi të kenë lexuar tekstin nëpërmjet

“Lexim i orientuar”, për të përgatitur punimet e tyre sipas udhëzimeve dhe ndarjeve në grupe pune që janë caktuar paraprakisht si më poshtë:

1. grupi i parë:a. nxjerr faktorët dhe elementët kryesorë në lidhje me shtrirjen e qytetërimit arabo-mysliman

në Europë.b. rendit sipas linjës kronologjike vitet e pushtimeve që kryen arabo-myslimanët në europë.c. arsyeton rrugët që ndoqi perëndimi për të ndaluar përhapjen e fesë islame.

2. grupi i dytë:a. cilat ishin luftërat më të ashpra që u zhvilluan midis lindjes dhe perëndimit?b. kur filluan kryqëzatat( vitin e fillimit dhe të mbarimit)?c. përse themi që këto kryqëzatat ishin luftërat më të ashpra midis lindjes dhe perëndimit (sa

ishte numri i pjesëmarrësve, perandorët dhe sa viktima pati në këto luftëra).d. për Perandorinë Osmane kryqëzata mbetej frika më e madhe përse ekzistonte kjo frikë?

3. grupi I tretë:a. si mbetën këto fe për njëra-tjetrënb. çfarë fitoi njerëzimi nga këto kryqëzata.c. fundi i këtyre kryqëzatave cilën perandori fuqizoi më pas në botën arabe ku Europa sërish do

të ndeshej me të?Secili grup do ti përgjigjet pyetjeve duke plotësuar njëri-tjetrin.

Përforcimi: Tabelë konceptesh.Mësuesi/ja duke u nisur nga informacionet e marra nga nxënësit por edhe nga ndonjë foto ose

dokumentar i kërkon nxënësve që nëpërmjet tabelës së koncepteve të krahasojnë një kishë - xhami - sinagogë.

Termi Vendi Funksioni

SinagogëJeruzalem Pjesë e popullsisë hebre shpreh kuptimin e termit tempull të cilët kryeninPalestinë ritet e faljes por edhe merrnin vendime të rëndësishme për jetën.

JeruzalemËshtë objekt kulti i https://sq.wikipedia.org/wiki/Myslimanikatolikëve dhe

ortodoksëve ku ata i bëjnë lutjet dhe tubimet fetare.Kishë Palestinë

Sipas Biblës, kisha është trupi i Krishtit–të gjithë ata të cilët kanëEuropë

vendosur besimin e tyre për shpëtim në Jezus Krishti.

Është objekt kulti i https://sq.wikipedia.org/wiki/Myslimani myslimanëve

VëndetXhami

ku ata i bëjnë lutjet dhe tubimet fetare. Xhami quhet faltorja, ku besimtariarabe mysliman kryen faljen e tij ndaj Zotit. Fjala Xhami, rrjedh nga gjuha arabe

dhe do të thotë vend grumbullimi, tubimi.

Shënim: mësuesi/ja duhet të sjellin foto të këtyre objekteve të kultit fetar.

56


Prezantimi dhe demostrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. përcaktoi pozitën arabo-islame dhe kristiane në shek. VII-VIII;2. evidentoi shkaqet e lindjes së kryqëzatave;3. vlerësoi shkëmbimet kulturore si pasojë e kryqëzatave;4. krahasoi dhe gjeti të përbashkëtën: çfarë përfaqëson një kishë - xhami - sinagogë.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grup, mendimeve kritike.

Detyrat dhe puna e pavarur:1. Në Spanjë nëse shkojmë për turizëm ndeshemi me gërshetimin e tri kulturave fetare. Duke unisur nga të dhënat e tekstit, por edhe nga interneti përpiqu të shpjegosh këtë trashëgimi historike.2. Në Jeruzalem ndodhën përballë dy figura të mëdha historike: Salaudini (arabo-islam) dhe RikardZemërluani (kryqtar). Duke kërkuar në internet, sillni të dhëna për këta udhëheqës.

Fusha: Shoqëria dhe mjedisiLënda:

Shkalla: e pestë klasa: XHistori

Tematika 2Veprimtaria e të nxënit:Tema mësimore: 5

monarkia angleze.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temësFjalët kyç:mësimore; nxënësi/ja:

Lidhja me fushat eBurimet: tjera ose me temat

ndërkurrikulare:


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10N Harta e koncepteve 25P Diskutim i lirë 10

57


Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimesh.mësuesi/ja pyet nxënësit se:

1. Sipas jush cilat janë të drejtat e njeriut dhe qytetarit? Kur janë shkruar për herë të parë?2. Po fëmijët a kanë të drejta? Si quhet dokumenti në cilat janë shkruar?

Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këto pyetje duke u nisur edhe nga lënda e Qytetarisë. Më pas, mësuesi/ja i kërkon nxënësve që duke u nisur nga lënda e Qytetarisë dhe Historisë Botërore

që të përmendin disa emra të Kartave për të Drejtat e njeriut dhe Qytetarit.

Bill of Right

Kodet e Hamurabit Kartat e të drejtave Magna Carta

Kodet e Justinianit

Ndërtimi i njohurive: Harta e koncepteveMësuesi/ja i kërkon nxënësve të fillojnë të punojnë së bashku pasi të kenë lexuar tekstin për të

plotësuar hartën e koncepteve.Britania

pjesë e perandorisë romake

shek. V - vërshuan fiset gjermanike anglo-saksone

anglo- saksonët krijuan në Angli shtatë mbretëri të pavarura nga njëra-tjetra

shek. X - Edagari vendosi pushtet të plotë mbi Anglinë

shek. XI mbreti danez Kanuta i Madh pushtoi Anglinë dhe krijoi një perandori që përfshinte Anglinë, Danimarkën e Norvegjinë e sotme.

grupi i dytë: do të flasë rreth pushtimeve normane në Angli.

Pushtimet normane

v. 1066, Vilhelm Pushtuesi (Konkuistatori) pushtoi anglinë

vendosi pushtetin e tij dhe e quajti veten Vilhelmi i I ( krijoi një mbretëri të fortë, të centralizuar)

normanët

vendosën sistemin feudal krijuan Librin Kadestral forcuan pushtetin;u forcua pushteti monarkik

pasqyroheshin me saktësi shek XIII autoriteti idokumente, harta, monarkisë filloi të dobësohejndarje të pronave private

arsyeja ishite faktori politikku të dy mbretërit u morënme pushtime.

58


Grupi i tretë: do të përshkruajë Kartën e Madhe të Lirive.

konsiderohet si Kushtetuta e parë në histori

Magna u hartua në v. 1215karta për kufizimin e disa të drejtave të mbretit a. të respektonte lirinë e aristokracisë, të

hapi rrugën e parlamentarizmit kishave dhe të komunave;b) të pengonte padrejtësitë e funksionarëve të tij;c) të vendoste taksa të reja vetëm mekonsensusin e një asambleje fisnikësh,laikësh e kishtarësh;ç) të mos arrestohej asnjë qytetar në mënyrëarbitrare pa miratimin e një trupi gjykues.

Përforcimi: Diskutim i lirë.Mësuesi/ja duke u nisur nga informacionet e marra nga nxënësit, por edhe nga informacionet e librit,

diskutohet në klasë rreth këtyre pyetjeve:1. Përse Karta e Madhe e Lirive përkufizoi vetëm pushtetin e mbretit?2. Si e priti mbreti këtë kufizim të pushtetit të tij?3. Përse kjo Kartë e Lirive çoi drejt zhvillimit të parlamentarizmit?4. Po shtetet e tjera të Europës si e pritën e këtë veprim të kufizimit të pushtetit të mbretit?

Secili nxënës do ti përgjigjet pyetjeve sipas mendimit të tyre duke i plotësuar edhe mësuesi/ja.Shënim: mësuesi/ja duhet të sjellin foto të këtyre objekteve të kultit fetar.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. përshkroi sundimin anglo - sakson në Angli;2. tregoi çfarë solli pushtimi norman në Angli;3. listoi kufizimet e pushtetit mbretëror për shkak të Kartës së Madhe të Lirive;4. argumentoi përse Karta e Madhe e Lirive hapi rrugën e regjimeve kushtetuese;5. evidentoi hapat e para drejt zhvillimit të parlamentizmit në Angli.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrja në diskutim, Puna ne grup,mendime kritike

detyrat dhe puna e pavarur:Ndërto një ese prej 10-12 rreshtash në formë dialogu me temë: “Mbreti dhe fisniku, para e pas Kartës së Madhe të Lirive”.

59



Tematika 2Veprimtaria e të nxënit:Mësuesi/ja bashkëbisedon fillimisht

Tema mësimore: 6me nxënësit për rënien e Perandorisë

monarkia FrancezeRomake në Europë dhe pasojat e saj.


Fjalët kyç:1. zbërthen konceptet shtet - mbret, shtet – komb;

Pushtimi anglo-sakson,2. interpreton shprehjen: “Vasali i vasalit tim, nuk është vasali im”;

monarki parlamentare,3. shpjegon ndryshimin që kishte midis ekonomisë bujqësore

pushtimi norman, Kartaskllavopronare dhe asaj feudale;

e Madhe e Lirive.4. bën dallimin midis skllavit dhe bujkrobit dhe vë në dukje të përbashkëtatdhe dallimet.

Lidhja me fushat eBurimet: tjera ose me tematteksti histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione rreth ndërkurrikulare:feudalizmit, feudalit, vasalit. Gjeografi, arti

pamor,TIK, Letërsi,Qytetari.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10N Ditari dy pjesësh 25P Diagrami Ven 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimesh.Mësuesi/ja bashkëbisedon fillimisht me nxënësit për rënien e Perandorisë Romake në Europë dhe

pasojat e saj duke u nisur edhe nga mësimet e mëparshme rreth kësaj perandorie.Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këtë pyetje .Më pas mësuesi/ja shënon në tabelë temën e mësimit: ‘’Monarkia Franceze’’ dhe kërkon nga

nxënësit të japin disa ide rreth kësaj monarkie.

Monarkia franceze

60


Ndërtimi i njohurive: Ditari dy pjesëshMësuesi/ja me këtë teknikë të ndërtimit të njohurive sqaron se me rënien e Perandorisë u krijuan

shtetet romano - gjermane. Ai/ajo u kërkon nxënësve të lexojnë nëntemën e parë: “Vendosja e sistemit feudal” duke nënvizuar e komentuar. Mësuesi/ja vizaton në dërrasë të zezë tabelën e mëposhtme të cilën e plotëson pas leximit të nëntemës së parë nga nxënësit.

Çështja komentiLindja e sistemit 1. Vendosja e sistemit feudal në Europë lidhet me lindjen e shtetit frank.feudal dhe tiparet 2. Pas rënies së Perandorisë Romake u krijuan shtetet romano-gjermane.e tij 3. Mbretëria franke me Karlin e Madh si sundimtar të kurorëzuar nga Papa

në vitin 800 u quajt Perandoria e Shenjtë Romake. Ajo përfshinte territoret eEuropës Qendrore dhe Perëndimore.4. Karli u dhuroi toka kalorësve të tij për të siguruar besnikërinë, të ardhuratdhe shërbimet e tyre ushtarake, me qëllim që të mundësonte një zotërim tësigurt të mbretërisë së tij.5. Kalorësit copëtuan pronat e tyre duke ua dhënë kalorësve të tjerë. Kështulindi një zinxhir pronarësh me tituj të ndryshëm në varësi të madhësisë sëpronës dhe titujve (Kalorës, Baron, Kont, Dukë).6. Prona e dhënë me kusht u quajt “feud” dhe pronari “feudal”.7. Në shek. XI-XII lindi feudalizmi me tiparet kryesore: vartësia (vasaliteti) dhedetyrimi.1. Mbreti qëndronte në krye të hierarkisë. Pas mbretit vinin Duka, Konti, Baronidhe në fund vinte Kalorësi.2. Një varësi e tillë quhej vasalitet. Mbretit i bindej vetëm duka. Të tjerët poshtëtij nuk kishin detyrime ndaj mbretit duke sjellë kështu anarkinë feudale dhe

Hierarkia feudale luftëra mes feudalëve të ndryshëm të cilët përbuznin punën dhe merreshin mestërvitje ushtarake, gjueti dhe bankete.3. Hierarkia përfshinte edhe kishën katolike me Papën në krye dhe të tjerë qëvinin pas tij në renditje. I njëjti rregull, vasaliteti ishte edhe për rrethet fetare.

Më pas, mësuesi/ja kalon në nëntemën e dytë Monarkia Franceze dhe zhvillimi i saj.

Çështja komenti

monarkia franceze1. shek. XIII-XIV monarkia franceze kalon nga një vend i dorës së dytë në

vendin e parë në Evropë.

mbretërit më tëa. Filip Augusti II (1180-1223)b. Luigj Shenjti IX (1226-1270)

shquar c. Filipi IV i Bukuri (1285-1314).1. U krijua ushtria e përhershme.2. U forcuan organet qendrore të qeverisjes.3. Pushteti mbretëror përfshiu në detyrimin taksor edhe kishën.4. Mbreti i Francës Filipi IV i Bukuri thirri për të parën herë, në Francënmesjetare, Përfaqësinë e Përgjithshme.

arritjet e 5. Ky moment shënon kalimin e Francës nga një shtet-mbret në një shtet-komb.6. Selia e Papës u shpërngul nga Roma në Avinjon, ku qëndroi nga 1309 -mbretërve1377.

61


Përforcimi: Diagrami i Venit.Mësuesi/ja duke u nisur nga informacionet e dhëna e ndan klasën në dy grupe ku secili do të

plotësojë diagramin e Venit me temat:Grupi i parë: krahaso monarkinë angleze me atë franceze.

Monarkia franceze Monarkia angleze

Të përbashkëtat

Grupi i dytë: dallimin midis skllavit dhe bujkrobit.

Monarkia franceze Monarkia angleze

Të përbashkëtat


1. 1. 1.2. 2. 2.3. 3. 3.4. 4. 4.

Secili nxënës do ti përgjigjet pyetjeve sipas mendimit të tyre duke i plotësuar edhe mësuesi/ja. Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:

1. zbërtheu konceptet shtet-mbret, shtet-komb;2. interpretoi shprehjen: “Vasali i vasalit tim, nuk është vasali im”;3. shpjegoi ndryshimin që kishte midis ekonomisë bujqësore skllavopronare dhe asaj feudale;4. bëri dallimin midis skllavit dhe bujkrobit dhe vë në dukje të përbashkëtat dhe dallimet



detyrat dhe puna e pavarur:Ndërto një ese prej 10-12 rreshtash me temën: “Dita e një fisniku dhe dita e një servi”.

62



Veprimtaria e të nxënit:Përse figura e Gjergj KastriotSkënderbeut nderohet shumë jo vetëm

Tematika 2nga populli shqiptar, por edhe nga popujtë ndryshëm në Europë dhe botë ku

Tema mësimore: 7për nder të të cilit janë ngritur vepra të

Perandoria Osmanendryshme arti?Po për perandorinë osmane si njihet kjofigurë e nderuar?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temësmësimore; nxënësi/ja:1. pasqyron rrugën e formimit të Perandorisë Osmane;

Fjalët kyç:2. përcakton në hartë pikat kufitare në veri, jug, lindje brenda të cilave

principatë, Osman,shtrihej Perandoria Osmane në epokën e lulëzimit të saj;

Perandori Osmane,3. evidenton drejtimet që ndoqi kjo perandori nga ana politike dhe

botë islame, pushtet idiplomatike;

centralizuar.4. tregon se cilat ishin shtresat kryesore në Perandorinë Osmane dhepërshkruan veçoritë e tyre.

Burimet:Lidhja me fushat etjera ose me temat

Teksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacionendërkurrikulare:

dhe dokumentarë rreth Perandorisë Osmane dhe Gjergj KastriotGjeografi, arti

Skënderbeut.pamor,TIK, Letërsi.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10

N Teknika e pyetjeve 25

P Tabelë krahasuese 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimesh.Mësuesi/ja bashkëbisedon fillimisht me nxënësit rreth pyetjes:

1. Përse figura e Gjergj Kastriot Skënderbeut nderohet shumë jo vetëm nga populli shqiptar, por edhe nga popuj të ndryshëm në Europë dhe botë ku për nder të të cilit janë ngritur dhe vepra të ndryshme arti?

2. Po për Perandorinë Osmane si njihet kjo figurë e nderuar?

63


Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këtë pyetje duke u nisur edhe nga lënda e letërsisë, por edhe nga informacione të mara më parë.Më pas mësuesi/ja shënon në tabelë mendimet e nxënësve në lidhje me Skënderbeun.

Figurë e shquar (kombëtare dhe ndërkombëtare)

me origjinë shqiptare Gjergj Kastriot u rrit dhe u shkollua nëSkëndërbeu perandorinë osmane

mbrojtës i krishterimit

Ndërtimi i njohurive: Teknika dhe pyetjeve.Në paraqitje mësuesi/ja për disa minuta, duke pasur parasysh hartën e të pyeturit, shpjegon thelbin

e mësimit duke u ndalur posaçërisht në kuptimin e fjalëve kyç. Në vijim ai/ajo e ndan klasën në grupe (4-6 nxënës) dhe shpërndan në çdo grup hartën e të pyeturit me temën: “Perandoria Osmane”.

Më pas i fton nxënësit të lexojnë tekstin dhe burimet e tjera të informacionit dhe të vizojnë ato çështje që

do të shërbenin si burim për përgjigjet e pyetjeve të shënuara në hartë. Nxënësit e çdo grupi pasi diskutojnë

përgjigjet e mundshme të pyetjeve, i vlerësojnë dhe i shënojnë ato në fletore duke ruajtur radhën logjike të

tyre sipas drejtimit të shigjetave në hartën e të pyeturit për Perandorinë Osmane.

Kur i ka fillesatkjo perandori?

Cilat ishin shresat që e përfaqësonin?

Cilat ishin pushtimet e para të këtyre fiseve?

Përse e morikëtë emër?

Perandoriosmane

Rendit disa nga betejat e zhvilluara në Ballkan?

Ku shtrihej kjo perandori?

Pas pushtimeve në ballkana u zgjerua kjo perandori?

Përse u formuankolalicionet antiosmane?

Cilët ishin sulltanëtmë të fuqishëm?

politik perandori

Çfarë pretendonin të arrininkëta sulltanë në Europë?

Përse përkrahënprotestantizmni?

Organizimi udhëhiqej nga sulltani

shoqëroraskerë (ushtarakë që merrnin rrogë nga shteti dhe nuk merreshin me aktivitet prodhues)

shoqëria ndahej raja (masat e gjera të popullit që prodhonin dhe paguanin taksat)taksat (taksa e tokës, xhizja e cila paguhej nga djem mbi 15 që nuk marrinpjesë në ushtri) besimet fetare (ortodokse, islame, rabinati hebre)

64


Përforcimi: Tabelë krahasuese.Mësuesi/ja duke u nisur nga informacionet e dhëna e ndan tabelën në tre pjesë dhe kërkon nga

nxënësit të plotësojnë në tabelën krahasuese rreth Perandorisë Osmane që përcaktojnë territoret e Perandorisë Osmane: Evropa Qendrore, Anadoll, Ballkan.

Perandoria Osmane shtet Perandoria Osmane shtet Perandoria Osmane shtetaziatik aziatiko-evropian kërcënues për Evropën

1. 1. 1.2. 2. 2.3. 3. 3.4.–– 4. 4.

Secili nxënës do ti përgjigjet pyetjeve sipas mendimit të tyre duke i plotësuar edhe mësuesi/ja edhe nëpërmjet hartës.Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. pasqyroi rrugën e formimit të Perandorisë Osmane;2. përcaktoi në hartë pikat kufitare në veri, jug, lindje brenda të cilave shtrihej Perandoria Osmane në epokën e lulëzimit të saj;3. evidentoi drejtimet që ndoqi kjo perandori nga ana politike dhe diplomatike;4. tregoi se cilat ishin shtresat kryesore në Perandorinë Osmane dhe përshkroi veçoritë e tyre.



detyrat dhe puna e pavarur:Hulumto në internet informacione dhe video dokumentare në lidhje me Perandorinë Osmane dhe figurën e Skënderbeut.https://www.youtube.com/watch?v=z9SD9iWTSaQ, ky është linku ku mund të gjeni dokumentare të

ndryshëm.

65


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: HistoriShkalla:

klasa: Xe pestëTematika 3 Veprimtaria e të nxënit:Tema mësimore: 1 “Epoka e Errët”; Çfarë nënkuptonte përItalia qendër e Rilindjes dhe kulturës evropiane njerëzimin?Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushëssipas temës mësimore; nxënësi/ja:1. analizon rrugën historike të zhvillimit të qyteteveitaliane; Fjalët kyç:2. shpjegon ndryshimin ndërmjet ushtrisë qytetare dhe Rilindje, qytete italiane, qendra të kulturësushtrisë mercenare; së re evropiane, figura të shquara,3. tregon rolin e familjeve të mëdha në zhvillimin e artit mbështetje financiare.dhe të kulturës në Itali;4. krahason dy epokat Modernen me Epokën e Errët duke nxjerrë dallimet dhe të veçantat ndërmjet tyre.

Burimet: teksti histori X,materiale, internet, foto

të ndryshme, informacione rreth humanizmit dheLidhja me fushat e tjera ose me temat

rilindjes.ndërkurrikulare:Gjeografi, arti pamor,TIK, Letërsi.


metodologjia: P kllaster 10n Teknika e pyetjeve 25P Tabelë krahasuese 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Kllaster.Mësuesi/ja bashkëbisedon fillimisht me nxënësit rreth pyetjes. “Epoka e Errët” çfarë nënkuptonte për njerëzimin.Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këtë pyetje duke u nisur edhe nga lënda e letërsisë por edhe nga informacione të marra më parë. Më pas mësuesi/ja shënon në tabelë mendimet e nxënësve në lidhje me Epokën e Errët.

Prapambetje teknologjike - kulturore dhe shoqërore

mungesa e dokumenteve të shkruara Epoka e errët rënia e Perandorisë Romake

u zhvillua kultura bizantin

66


Ndërtimi i njohurive: (Leksion i avancuar)Në fillim mësuesi/ja i përgatit nxënësit për mësimin duke u treguar atyre se çfarë përmban ky

mësim dhe rëndësinë që luajtën këto dy epoka (Humanizmi-Rilindja) për njerëzimin.

Pjesa e parëMësuesi e ndan klasën në grupe me numër çift. U shpjegon nxënësve detyrën, pra ata duhet të hartojnë

një listë mbi gjithçka dinë rreth kësaj teme. Pas një kohe prej (4-5 minutash), mësuesi u kërkon dysheve

t’ua tregojnë punën e tyre shokëve. Mësuesi shkruan në tabelë idetë e dhëna nga nxënësit dhe u tërheq

atyre vëmendjen mbi problemet që trajton, të cilat vetë ata i kanë listuar më parë. Mësuesi i nxit nxënësit të

flasin lirisht rreth temave të prezantuara dhe u bën shpjegimet përkatëse

Bëhen pyetjet:- Humanizmi dhe Rilindja kur filluan si epoka ?- Cilat ishin fushat shoqërore që prekën këto dy periudha?

- Ku është ndryshimi midis Epokës së Errët me Epokën Moderne?- Epoka Moderne ku u përqendrua më tepër?

Diskutohet 2-3 minuta në grup. Paraqiten idetë e grupit para klasës.

Bëhen pyetjet:- Humanizmi dhe Rilindja kur filluan si epoka ?- Cilat ishin fushat shoqërore që prekën këto dy periudha?- Ku është ndryshimi midis Epokës së Errët me Epokën Moderne?- Epoka Moderne ku u përqendrua më tepër?Diskutohet 2-3 minuta në grup. Paraqiten idetë e grupit para klasës.Pjesa e dytë:Lidhet me përcaktimin e karakteristikave të këtyre dy periudhave. Nxënësve u kërkohen dy-tri ide

në lidhje me këto probleme:- Përse u trondit sistemi feudal në europë?- Çfarë ndryshimesh bëri arti , shkenca, letërsia dhe kultura?- Përse këto ndryshime ndodhën pikërisht në qytetet e Italisë?- Si u zhvillua jeta shoqërore dhe kulturore në këto qytete të Italisë?- Cilat ishin familjet që u zhvilluan më shumë për nga ana kulturore dhe shoqërore? Diskutohet dy - tri minuta në grup. Paraqiten idetë e grupit para klasës.Pjesa e tretë:Lidhet me shembuj të zhvillimit kulturor dhe shoqëror në këtë periudhë. Nxënësve u kërkohen dy - tri shembuj në lidhje me këto zhvillime në Europë:- Cilat janë fushat e artit që u zhvilluan më shumë?- Rendit disa vepra të shkruara në të atë periudhë?- Cilat ishin shpikjet e saj periudhe?- Shpjego ndryshimin që ndodhi midis ushtrisë qytetare dhe asaj mercenare?Diskutohet dy - tri minuta në grup. Paraqiten idetë e grupit para klasës.Më pas, mësuesi bën krahasimin e ideve që kanë dhënë nxënësit nga informacionet paraprake që ata kishin me idetë që trajtohen në temën e re, si dhe bën shpjegimin e problemeve të paqarta duke plotësuar edhe ndonjë informacion të ri.

67


Përforcimi: Tabelë krahasuese.Mësuesi/ja duke u nisur nga informacionet e dhëna dhe nga figura e treguar e ndan tabelën në tre

pjesë dhe kërkon nga nxënësit të plotësojnë në tabelën krahasuese rreth Epokës së Errët dhe asaj

Moderne duke nxjerrë në pah dallimet dhe ndryshimet

epokat Fillimi dhe mbarimi dallimet ndryshimet

moderne

e errët

Secili nxënës do ti përgjigjet pyetjeve sipas mendimit të tyre duke i plotësuar edhe

mësuesi/ja edhe nëpërmjet hartës. Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura.

nxënësi/ja:1. analizoi rrugën historike të zhvillimit të qyteteve italiane;2. shpjegoi ndryshimin ndërmjet “Ushtrisë qytetare dhe Ushtrisë mercenare”;

3. tregoi rolin e familjeve të mëdha në zhvillimin e artit dhe të kulturës në Itali;4. krahasoi dy epokat Modernen me Epokën e Errët duke nxjerrë dallimet dhe të veçantat ndërmjet

tyre.

VlerësimiNxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në

grup dhe mendimeve kritike.

detyrat dhe puna e pavarur:Hulumto në internet informacione dhe video dokumentare në lidhje epokën moderne (humanizëm

dhe rilindje duke përfshirë edhe Rilindjen në Shqipëri).Ndërto një ese prej 10 - 12 rreshtash ku të argumentosh lidhjen e zhvillimit ekonomik me atë kulturor.

68




Tematika 3Patatja ,fasulet dhe gjeli i detit janë ushqimeqë ne shpesh i konsumojmë. Nga cili

Tema mësimore: 2kontinent i kemi marrë këto ushqime dhe në

Zbulimet e mëdha gjeografikecilin shekull kanë hyrë në Europë për herëtë parë?


Fjalët kyçe:1. përcakton faktorët që sollën zbulimet e mëdha gjeografike;

zbulimet e mëdha2. përshkruan udhëtimet oqeanike të lundërtarëve të mëdhenj dhe

gjeografike, qytetërimzbulimet e tyre nëpërmjet hartës;

parakolumbian, Bota e3. liston vlerat e popullsive parakolumbiane në Amerikë;

Re.4. shpjegon vlerat që sollën zbulimet e mëdha gjeografike për shoqërinëevropiane.

Burimet:Lidhja me fushat e

teksti histori X,materiale, internet, foto të ndryshme, informacionetjera ose me temat

rreth zbulimeve të mëdha gjeografike, dokumentarë dhe foto rrethndërkurrikulare:zbuluesve më të mëdhenj të kohës. https://www.youtube.com/Gjeografi, artiwatch?v=f63lNlSGd7I, linku i një dokumentari ku shpreh udhëtimet epamor,TIK, Letërsi.

eksploruesve nëpër botë.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10n Teknika e pyetjeve 25P Tabelë krahasuese 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimesh.Mësuesi/ja bashkëbisedon fillimisht me nxënësit rreth pyetjes:

- Patatja, fasulet dhe gjeli i detit janë ushqime që ne shpesh i konsumojmë. Nga cili kontinent i kemi

marrë këto ushqime dhe në cilin shekull kanë hyrë në Europë për herë të parë?

Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këtë pyetje duke u nisur edhe nga informacione të marra

më parë. Më pas mësuesi/ja shënon në tabelë mendimet e nxënësve në lidhje me zbulimet gjeografike.

69


Udhëtim rreth botës Zhvillime politiko - shoqërore

Zbulimetzbulime të reja gjeografike zhvillim i shkencës dhe teknologjisë

përfitime ekonomike

Eksplorues europianë (Spanja, Portugalia, Anglia)

Kolumbi Magelani Ameriko Vespuçi

Ndërtimi i njohurive: KllasterNë fillim mësuesi/ja i përgatit nxënësit për mësimin duke u treguar atyre se çfarë përmban ky mësim

dhe rëndësinë që luajtën këto zbulime të mëdha gjeografike për njerëzimin në përgjithësi.Mësuesi/ja e ndan tabelën në dy pjesë dhe në to ndërton nga një kllaster ku shënon: Europa dhe

Zbulimet Gjeografike.Nxënësit duke lexuar mësimin për rreth 5 minuta nxjerrin të dhënat mbi faktorët ekonomik, politik,

shoqëror dhe psikologjik për zhvillimin e këtyre zbulimeve si dhe anët pozitive dhe negative të tyre.1. ekonomik: a. kërkesa për mallra nga lindja (erëza, pëlhura, parfume)

b. mbyllja e rrugëve të lindjes për shkak të Perandorisë Osmane2. Tekniko - shkencor

Përforcimi: Tabelë krahasuese.Mësuesi/ja i kërkon nxënësve që në fletën e tyre të punojnë në mënyrë të pavarur duke nxjerrë disa

të dhëna rreth qytetërimeve që eksploruesit takuan, por edhe rreth procesit të kolonizimit.Klasa ndahet në dy grupe dhe secili grup punon në mënyrë të pavarur me detyrën e dhënë.

grupi i parë: Qytetërimet

Qytetërimet Vendi dhe eksploruesit kulturat e shkëmbyera

Inkasit

majat

actekët

grupi i dytë: kolonizimet.

Proçesi Shkatërruan kulturën e popujve të këtyre vendevekolonizimit Shtypën dhe shfrytëzuan këta popuj

Vendosën në këto vende mijëra zezakë nga Afrika për krah pune

Secili nxënës do ti përgjigjet pyetjeve sipas mendimit të tyre duke i plotësuar edhe mësuesi/ ja edhe nëpërmjet hartës.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritur; nxënësi/ja:1. përcaktoi faktorët që sollën zbulimet e mëdha gjeografike;

70


2. përshkroi udhëtimet oqeanike të lundërtarëve të mëdhenj dhe zbulimet e tyre nërmjet hartës;3. listoi vlerat e popullsive parakolumbiane në Amerikë;4. shpjegoi vlerat që sollën zbulimet e mëdha gjeografike për shoqërinë evropiane.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në

grupe dhe mendimeve kritike.

detyrat dhe puna e pavarur:1. Krijo një ese prej 10-12 rreshtash: «Gëzimi që ndjenin marinarët kur zbulonin tokë mbas një udhëtimi detar të gjatë e të rrezikshëm».2. Ushtrimi 2 tek rubrika kontrollo njohuritë faqen 54 tek libri.3. Hulumto në internet dhe vizato hartën e zbulimeve gjeografike duke e krahasuar me hartat e

mëparshme.


Veprimtaria e të nxënit:Tematika 3 Mësuesi/ja pyet nxënësit nëse jemiTema mësimore: 3 katolikë, ortodoksë dhe myslimanë cilatReforma protestante në europë janë objektet e kultit për të kryer ritet

fetare.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës Fjalët kyç:mësimore;reformë, reformë

nxënësi/ja:katolike, reformë

1. përkufizon konceptin reformë protestante;protestante,

2. përcakton faktorët që sollën përçarjen e besimit katolik në fund tëLuteranizëm,

shekullit XVI;përhapja e

3. përshkruan veçoritë e reformacionit në Angli;protestantizmit, fundi

4. gjykon për thelbin e ideve kryesore të Luterit, Cvinglit dhe Kalvinit;i unitetit fetar.

5. krahason dhe specifikon veçoritë e pikëpamjeve të tyre.

Burimet: Lidhja me fushat eTeksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione rreth tjera ose me tematreformave protestante, dokumentarë rreth reformatorëve Luterit, Kalvinit, ndërkurrikulare:Henrikut VIII të Anglisë. Gjeografi, arti

pamor,TIK, Letërsi.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10n mendim kritik e logjik përmes leximit 25P diagrami Ven 10

71


Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimesh.Mësuesi/ja bashkëbisedon fillimisht me nxënësit rreth pyetjes:1. Nëse jemi katolikë, ortodoksë dhe myslimanë cilat objeketet e kultit për të kryer ritet fetare? Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këtë pyetje duke u nisur edhe nga informacione të marra

më parë. Më pas mësuesi/ja shënon në tabelë mendimet e nxënësve në lidhje me këtë pyetje Më pas i drejton disa pyetje në lidhje me kishën katolike.- Si lindi kisha dhe në shërbim të kujt ishte ajo?- Si u shndërrua më pas ajo në shekujt XV-XVI?

U krijua gjatë udhëheqjes së Perandorisë Romake

ndikim të madh në jetënpolitiko-shoqërore u nda në dy pjesë Kisha katolike

Udhëhiqej nga priftërinj krijoi pasuri të madha

Shpallën heretizmin pronash taksash

nuk paguante detyrime ndaj shtetit

kjo solli pakënaqësi në popull i cili u ngrit në protestat

Ndërtimi i njohurive: Mendim kritik e logjik përmes leximitMësuesi/ja e ndan klasën në grupe. Secili grup do të punojë me materialin që ka secila nënçështje

në tekst. Pasi nxënësit lexojnë me kujdes materialin në mënyrë individuale, punojnë në grup, ku diskutojnë, japin mendimet dhe nxjerrin përfundimet sipas kërkesës. Në fund përfaqësuesi i çdo grupi paraqet përfundimet e arritura. Më poshtë jepet ecuria dhe përgjigjet e pritshme.

grupi i parë - Përcaktoni në mënyrë skematike shkaqet dhe pasojat e lëvizjeve fetare në fund të

shekullit XVI në Evropë.

a. Kisha ishte bërë një institucion gjigant, i fuqishëm, me pasuri të mëdha.b. Vëmendja e saj kryesore ishte e përqendruar te forcimi e rritja e pasurisë, grumbullimi i taksave nga besimtarët dhe te jeta luksoze.c. Kisha i ishte shmangur detyrimit kryesor: shërbimit fetar ndaj besimtarëve.d. Pakënaqësia ndaj kishës katolike u bë edhe më e thellë nga tregtia e indulgjencave.

1. rritet pakënaqësia te:

shkaqet pasa) besimtarët e thjeshtë (fshatarët)b) shtresa qytetare

Lëvizjet fetare c) fisnikëria

në fund të shek. 2. zhvillohen lëvizje për reformimXVI

3. bëhet shkëputja nga kishaekzistuese.

4. në shek. XVI, u zhvillua një lëvizjeqë njihet me emrin reforma.

72


grupi i dytë: - Jepni përkufizimin e termit “lëvizje protestante”.- Përcaktoni rrethanat në të cilat lindi reforma fetare në Gjermani.

Termi : Reforma Protestante Katolike e zhvilluar në shek. XVI ishte një lëvizje fetare, politike, intelektuale dhe kulturore e cila do të ndihmonte të vendoste në vend strukturat dhe besimet fetare në Europën e copëtuar.

grupi i tretë: - Analizoni përhapjen dhe thellimin e reformës.

Reformatorët Vendi Parimet kisha e refomuarParaqiti 95 tezat

Martin Luteri Gjermani kërkonte një kishë të thjeshtë, larg luksit Kisha Luterianedhe të pavarur nga papati.Iu kundërvu papës, kultit të shenjtorëve,

Ulrik Cvingli Zvicër imazheve të shenjta dhe korrupsionitmoral të kishës.Besimtari e ka të parapërcaktuar fatin

Zhan Kalvini Zvicëre tij, familja e puna janë të shenjta dhe

Kisha Klavinistevlerësimi i pasurisë dhe mosshpërdorimii saj.Vendosi Ligjin e Supremacisë;

Henriku VIII Angli Ndau kishën Anglikane nga Roma. Kisha Anglikane

grupi IV- Çfarë përfaqësonte paqja fetare e Augustës?

Përforcimi: Diagrami Ven.Mësuesi/ja drejton përsëri pyetje: - Cilat janë të përbashkëtat dhe të veçantat e kishave protestante?

Ndërkohë ai/ajo u paraqet përgjigjet e nxënësve në mënyrë skematike me anë të diagramit të Venit.

kalvinistët1. besimtarët e kanë të përcaktuar vetë fatin 2. familja, puna janë të shenjta 3. vlerësimi i pasurisë dhe mosshpërdorimi i saj.

Luterianët1. shpëtimi i shpirtit është çështje e vetë besimtarëve 2. përkthyen Biblën në gjermanisht.

Ishin:1. kundër katolicizmit2. kundër abuzimeve 3.kundërkorrupsionit4.kundërindulgjencave5. për një kishë të thjeshtë6. lëvizje me bazë të gjerë

kisha anglikane1. U drejtua nga Mbreti. 2.Vendosi Ligjin e Supremacisë.3. Ndau kishën Anglikane nga Roma.

73


Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. përkufizoi konceptin reformë protestante;2. përcaktoi faktorët që sollën përçarjen e besimit katolik në fund të shekullit XVI;3. përshkroi veçoritë e reformacionit në Angli;4. gjykoi për thelbin e ideve kryesore të Luterit, Cvinglit dhe Kalvinit;5. krahasoi dhe specifikoi veçoritë e pikëpamjeve të tyre.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrja në diskutim, punës në grup dhe mendimeve kritike.

detyrat dhe puna e pavarur:Tek rubrika krijo dhe nxirr përfundime në faqen 58 tek libri.• Plotësoni tabelën duke u përgjigjur vetëm me po ose jo.Hulumto në internet rreth reformatorëve të shek. XVI në Europë.


Tematika 3 Veprimtaria e të nxënit:Tema mësimore: 4 Mësuesi/ja pyet nxënësit se cilat janë ngaReforma katolike në europë parimet kryesore të priftërinjve katolikë.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temësmësimore; nxënësi/ja: Fjalët kyç:1. rendit faktorët që çuan në zhvillimin e reformave katolike;

Reforma katolike ose2. shpjegon se përse ajo u quajt kundërreformë;

Kundërreforma, Këshilli3. përcakton faktorët që çuan në mbledhjen e Këshillit të Trentos dhe

i Trentos, Urdhrit tëdetyrat e besimtarëve klerikë;

Jezuitëve, inkuizicion.4. analizon efektet për masat e ndërmarra nga kisha;5. vlerëson rolin e Urdhrit Jezuit në planin fetar e kulturor.

Burimet: Lidhja me fushat etjera ose me temat

Teksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione rreth ndërkurrikulare:kundërreformave protestante. Gjeografi, arti

pamor,TIK, Letërsi.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10n ditari dy pjesësh 25P Punë e pavarur 10

74


Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimesh.Mësuesi/ja bashkëbisedon fillimisht me nxënësit rreth çështjes:

• Rendisni disa nga parimet kryesore të priftërinjve katolikeNxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këtë pyetje duke u nisur edhe nga informacione të marra më parë. Më pas mësuesi/ja shënon në tabelë mendimet e nxënësve në lidhje me këtë pyetje.Më pas i drejton disa pyetje në lidhje me kishën katolike duke u nisur edhe nga mësimi i mëparshëm.

1. Përse ishte e nevojshme që të bëhej ndërhyrja në kishat katolike?2. A i pranoi kisha vendimet e mara nga reformatorët në shekujt XV - XVI?3. Si duhej të vepronte Papati dhe kisha në këto momente?

U zhvillua gjatë shek XVI

të rifitonte identitetin e saj të mëparshëmReforma

i kërkohej të hiqte dorë nga pasuritëkatolike

të krijonte dhe të fitonte sërish besimin tek njerëzit

Ndërtimi i njohurive: Ditari dy pjesëshFillimisht mësuesi/ja kërkon që nxënësit të njihen me materialin duke nxjerrë problemet kyç.Udhëzon nxënësit që të diskutojnë me shokun apo shoqen që kanë pranë për ato çështje që kanë nxjerrë si më të rëndësishme. Mësuesi/ja ndërton në tabelë skicën e ditarit dypjesësh dhe përmes pyetjeve të drejtuara nxënësi e plotëson atë.

Fjalët kyç KomentetReforma- të rifitonte moralin

Kisha katolike - të forconte disiplinën- shërbimi fetar më pranë besimtarëve- të kufizonte pushtetin e klerikëve të lart- t’u priste rrugën abuzimeveThirri koncilin ekumenik zgjati 18 vjet (1545-1563). Këshilli u mblodh në Trento në Italinë Veriore.

Koncili i Trentos vendosi

Papati Detyrat e priftërinjve(Papa Pali III)

............. ............. ............. .............U krijua në vitin 1540Këtu nënvizohej:1. rëndësia që ka forcimi i lidhjeve të besimtarit me fenë.2. puna e palodhur për të frenuar përhapjen e protestantizmit.

Urdhri i Jezuitëve Reformat që ndërmorën:1. edukimin dhe ngritjen kulturore të klerit.2. hapën shkolla të kategorive të ndryshme deri tek universitetet.3. ndikimin në rritjen e hapësirës katolike ndaj hapësirës protestante.

75


Përforcim: Punë e pavarur.Mësuesi/ja udhëzon nxënësit që në bazë të informacioneve të marra gjatë orës mësimore, por

edhe më parë të punojnë me ushtrimet që ndodhen në libër. grupi parë: Plotëso tabelën me PO ose JO.

kisha Tolerante Jo toleranteKatolike

Protestante

grupi dytë: Plotëso tabelën duke përdorur fjalët: barok, gotik, me imazhe, pa imazhe.

kisha Stili Pajisja Zbukurimi adhurimi

katolike

Protestante

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. renditi faktorët që çuan në zhvillimin e reformave katolike;2. shpjegoi se përse ajo u quajt kundërreformë;3. përcaktoi faktorët që çuan në mbledhjen e Këshillit të Trentos dhe detyrat e besimtarëve klerikë;4. analizoi efektet për masat e ndërmarra nga kisha;5. vlerësoi rolin e Urdhrit Jezuit në planin fetar e kulturor.



detyrat dhe puna e pavarur:Ndërto një ese prej 10-12 rreshtash ku të shprehësh përshtypjet që të krijon ambienti i brendshëm i një kishe katolike dhe një kishe protestante.Mblidh foto dhe informacione rreth kishës katolike dhe asaj protestante në internet.https://www.google.al/search?&biw=1366&bih=623&tbm=isch&q=roman+catholic+church&sa=X&ved=0ahUKEwj-i8yRoP_NAhUBVhQKHQKAtsQhyYIGA&bav=on.2,or.&bvm=bv.127178174,d.d24&dpr=1&ech=1&psi=V_eNV421MsbqUq67vaAP.1468921691159.5&ei=yfeNV76DMYGsUY-UitgN&emsg=NCSR&noj=1#imgrc=R_XbCNU11YudQM%3A linku ku mund të gjejnë pamje dheinformacione të kishave katolike.https://www.google.al/search?q=protestant+church&espv=2&biw=1366&bih=667&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjA_-jXn__NAhVBsBQKHY9XCwoQ_AUIBigB#imgrc linku ku mund tëgjeni foto dhe informacione rreth kishës protestante.

76




Tematika 3Mësuesi/ja pyet nxënësit:Sot flitet për pakica të popullsisë turke

Tema mësimore: 5në shtetet e Ballkanit por edhe pakica të

Perandoria Osmane në Ballkanpopullsisë shqiptare në Turqi.Si e shpjegoni ju këtë dukuri?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temësmësimore;nxënësi/ja:

Fjalët kyç:1. tregon inkursionet e para të perandorisë osmane në Ballkan;

Ballkan, inkursion,2. përcakton organizimin administrativ të trojeve të pushtuara;

koalicion antiosman,3. analizon periudhën e lulëzimit të Sulejmanit të Madhërishëm;

Fushë Kosovë,4. argumenton faktorët që ndikuan në humbjen e koalicioneve

organizim territorial.antiosmane në Ballkan;5. pasqyron ndikimin që pati qytetërimi dhe kultura osmane në Ballkan.

Burimet: Teksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme,informacione.https://www.google.al/search?q=google+translate+albanian+to+english& Lidhja me fushat eoq=goog&aqs=chrome.1.69i60j69i59j69i60j69i57j69i59l2.2686j0j4&sour tjera ose me tematceid=chrome&ie=UTF-8#q=perandoria+osmane+ne+ballkan, linku shqip ndërkurrikulare:ku mund të gjeni informacione shqip Gjeografi, Artihttps://www.google.al/search?q=ottoman+empire+in+the+balkans&es Pamor,TIK, Letërsi.pv=2&biw=1366&bih=623&source=lnms&sa=X&ved=0ahUKEwjzgsyWv__NAhUD0hoKHc-hB38Q_AUIBSgA&dpr=1 informacione anglisht.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10n ditari dy pjesësh 25P Punë e pavarur 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimesh.Mësuesi/ja pyet nxënësit:1. Sot flitet për pakica të popullsisë turke në shtetet e Ballkanit, por edhe pakica të popullsisë shqiptare në Turqi. Si e shpjegoni ju këtë dukuri?Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këtë pyetje duke u nisur edhe nga informacione e mara në lidhje me pushtimet osmane në Ballkan, por edhe për qëndrimin pesë shekullor të saj në trevat shqiptare.

77


Ndërtimi i njohurive: INSERTMësuesi/ja udhëzon nxënësit që secili në mënyrë individuale të lexojë tekstin dhe të nënvizojë çështjet thelbësore. Ndërkohë mësuesi/ja ndërton në dërrasën e zezë tabelën e mëposhtme me shpjegimet përkatëse.

*Informacioni i ditur (v) *Informacioni i ri (+)*Informacioni që e dinim ndryshe (-) *Informacioni që duam të dimë (?)

V + - ?- Pushtimet e para në 1. Për here të parë në Ballkan në v. 1352 1. Ata synonin vendosjen 1. Si reagoiBallkan 2. v. 1354 morën kështjellën Galipolit. e sundimit shtetëror, i cili aristokracia- Pushtuan territoret e 3. v. 1355 vdekja e Stefan Dushanit i bëhej i mundur vetëm duke vendase?pushtuara më pare nga hapi rrugën perandorisë për në Ballkan. eliminuar aristokracinë 2. Cilat ishinperandoria bizantine. 4. v. 1361 pushtuan Adrianopolin vendase. rregullat që vendosi- Mundën Stefan Dushanin (Edreneja). 2. Fisnikët vendas që kjo perandori përe Serbisë. 5. v. 1371 beteja e Maricës. konvertoheshin dhe vasalitetin?-Vendosën pushtetin e tyre 6. v. 1389 beteja e Fushë-Kosovës bëheshin myslimanënë territoret e pushtuara. vendosi përfundimisht sundimin Osman hapeshin dyert e karrierës

në Ballkan. shtetërore osmane.

Organizimi i territoreve nën - Kulmi i fuqizimit të Perandorisë 1. Përse popullsiasundimin e perandorisë Osmane ishte në periudhën e Sulejmani i serbe dhe greke nuku bë nga Sulejmani I (I Madhërishëm. u konvertua në feMadhërishmi) Reformat që ndërmori: myslimane .Vendosi ligje si për anën Ndau territoret : 2. A u trajtuan tëadministrative ashtu edhe 1. në sanxhaqe në krye qëndronte gjithë popujt epër atë kulturore, arsimore, sanxhakbeu. ballkanit njësoj ngaushtarake dhe juridike. 2. në përbërje të tyre ishin timaret, Perandoria Osmane.

kazatë dhe nahijet.3. konvertoi fenë katolike në atëmyslimane

Kultura osmane u perhap 1. Me aktivitetin e tyre ndërtues shumë Përse perandorianë të gjitha vëndet e personalitete shqiptare që shërbyen në osmane rekrutontepushtuara. vise të ndryshme të Ballkaanit lanë emrin ushtarë nga BallkaniStambolli ishte kryeqëndra dhe gjurmët e tyre në ndërtimin e lagjeve të dhe Shqipëria.shumë prej arkitetktëve që tëra, godinave publike, xhamive, tregjeve, Kulrura osmane undërtuan veprat e artit në urave dhe rrugëve me kalldrëm. përhap njësoj në tëStambolli ishin shqiptarë. 2. Qytete si Berati, Gjirokastra, Prizreni, gjithë kombet e tjerë.

Sarajeva dhe Shkupi janë modelet më Po sot këta popujtë mira të urbanistikës dhe arkitekturës me njëri - tjetrin si iosmane në Ballkan. kanë marrëdhëniet?

Përforcim: Punë e pavarur.Mësuesi/ja udhëzon nxënësit që në bazë të informacineve të marra gjatë orës mësimore, por edhe

më parë të plotësojnë tabelën e mëposhtme duke u mbështetut edhe tek harta.

koha Territoret e pushtuara

Shek.XIVShek. XV

Shek.XVI

Pasi të plotësojnë tabelën tre nxënës do të ngrihen në hartë për të treguar territoret e pushtuara në bazë të shekujve.

78


Prezantimi dhe demostrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1.tregoi inkursionet e para të Perandorisë Osmane në Ballkan;2. përcaktoi organizimin administrativ të trojeve të pushtuara;3. analizoi periudhën e lulëzimit të Sulejmanit të Madhërishëm;4. argumentoi faktorët që ndikuan në humbjen e koalicioneve antiosmane në Ballkan;5. pasqyroi ndikimin që pati qytetërimi dhe kultura osmane në Ballkan.


në grup, mendimeve kritike.

detyrat dhe puna e pavarur:1. Interpreto “Vdekja e Stefan Dushanit moment suksesi për osmanët”.2. Sillni pamje nga ku duket edhe sot ndikimi i arkitekturës osman në vendin tonë.


Veprimtaria e të nxënit:Mësuesi/ja vendos në klasë fragmente të

Tematika 4filmit “Tre musketierët” dhe më pas i pyet inxënësit se për cilën periudhë të historisë

Tema mësimore: 1bën fjalë ky film.

absolutizmi në FrancëCili ishte mbreti që i dha Francës së asajperiudhe zhvillim dhe e quajti veten “MbretiDiell”?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:nxënësi/ja: Absolutizëm,1. përcakton rrugën historike të absolutizmit në Francë; vendosja e2. zbërthen karakteristikat e absolutizmit; monarkisë, tiparet3. analizon figurat historike dhe bazën sociale të absolutizmit; e monarkisë, bazat4. argumenton vlerat e politikës kolbertiste; sociale, kolbertizmi,5. gjykon mbi rëndësinë historike të absolutizmit. madhështia.

Burimet: teksti Historia X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacioneLidhja mefushat e tjerahttps://www.youtube.com/results?search_query=the+three+musketeers+%28ose me temat1973+film%29+ filmi: “Tre musketierët” që I përket kësaj periudhe historie.ndërkurrikulare:Gjeografi, Artpamor, TIK, Letërsi


79


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10n Strukturë e mendjes 25P diskutimi i lirë 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimeshMësuesi/ja vendos në klasë fragmente të filmit “Tre musketierët” dhe më pas i pyet i nxënësit:1. Për cilën periudhë të historisë bën fjalë ky film?2. Cili ishte mbreti që i dha Francës së asaj periudhe zhvillim dhe e quajti veten “Mbreti Diell”?Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këtë pyetje duke u nisur edhe nga fragmentet e filmit.Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.

Ndërtimi i njohurive: Strukturë e mendjesMësuesi/ja shikon se nxënësit kanë informacione rreth këtij mësimi dhe shkruan në tabelë fjalën:Absolutizmi në Francë, mbi të cilën zhvillohet mësimi.U drejton nxënësve pyetjen:1. Cilët ishin pasuesit e mbretit Henriku IV në Francë?2. Renditni masat e marra nga ata duke krahasuar edhe zhvillimet ndërmjet tyre.

absolutizmi në Francë lidhet me:

Kardinalin Rishelje Kardinalin Maksarin Mbretin Luigji XIVDrejtoi vendin si kryeministër, 1. qëndroi pranë mbretit 1. drejtoi Francën për 54 vjet (1661 – 1715);për 18 vjet (1624 – 1642) Luigji XIII, i cili ishte në 2. lulëzoi Absolutizmin Francez;Politika e Risheliesë: moshën 5-vjeçare; 3. ndoqi politikat ekonomike të Kolbertit;1. bëri bashkimin e vendit nën 2. zhvilloi më tej politikën 4. krijoi një aparat shtetëror burokratik;autoritetin e mbretit; e Risheljesë. 5. përqendroi në duart e tij të gjithë pushtetet;2. zhvilloi ekonominë; 6. vendosi titujt “Mbreti Diell” dhe “Shteti jam Unë”;3. forcoi prestigjin e Francës në 7. nuk e mblodhi më Përfaqësinë e Përgjithshme;arenën ndërkombëtare; 8. krijoi një fisnikëri të re.4. u goditën hygenotët e separatistët;5. u vendosën nëpunës të emëruar nga mbreti.

Përforcim: Diskutim i lirëMësuesi/ja diskuton në klasë rreth çështjeve të mëposhtme:a. Cila është vlera e absolutizmit të Luigjit XIV dhe dobësia e saj?b. A mund të përdoret sot kolbertizmi në politikën ekonomike? Argumentoni.c. A ndryshon administrimi i provincës nga intendenti (nëpunësi i monarkisë) me atë të fisnikut që e zotëronte atë si feud?

80


Ndihmoi borgjezinë

fisnikëriaU vendos nga Luigji XIV Tri shtresaabsolutizmi kleri

borgjezia e lirë

u zhvillua kultura dhe shkencaU zhvillua arti dhearkitektura u ndërtua “Pallati i Versajës”

Secili nxënës jep argumentimin e tij duke u nisur edhe nga informacionet e marra nga mësimi.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura nxënësi/ja:1. përcaktoi rrugën historike të absolutizmit në Francë;2. zbërtheu karakteristikat e absolutizmit;3. analizoi figurat historike dhe bazën sociale të absolutizmit;4. argumentoi vlerat e politikës kolbertiste;5. gjykoi mbi rëndësinë historike të absolutizmit.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grup dhe mendimeve kritike.detyrat dhe puna e pavarur:1. Ndërtoni një ese me titull: “Një i huaj në Versajë”. Mbështetuni në pamjen e Versajës.2. https://www.youtube.com/watch?v=i3a72XmInag është linku i një dokumentari që flet rreth Luigjit XIV dhe Pallatit të Versajës.

81



Veprimtaria e të nxënit:Shën Petërburgu, një nga qytetet më

Tematika 4 bukura për t’u vizituar.Tema mësimore: 2 Cilit shtet i përket ky qytet?Rusia nën drejtimin e monarkëve iluministë Pse duhet vizituar ky qytet?

Cili car e bëri kryeqytet dhe i dha famëne një qyteti të madh?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Fjalët kyç:nxënësi/ja:principata e

1. evidenton gjendjen e Rusisë në shek. XVII;Moskës, procesi

2. rendit figurat e shquara historike të Rusisë në këtë shekull;i europianizimit,

3. përshkruan reformat që ndërmorën Pjetri i Madh dhe Katerina e Madhe;Pjetri i Madh,

4. krahason politikat ekonomike dhe shoqërore të këtyre dy caristëve;Katerina II,

5. interpreton faktorët se pse Katerina e Madhe u mbështet te Volteri dhereforma, despotizmi

Didëroi.iluminist.

Burimet: Lidhja me fushat etjera ose me temat

Teksti Historia 10, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione dhendërkurrikulare:

foto rreth Pjetrit dhe Katerinës së Madhe.Gjeografi, Artpamor, TIK, Letërsi.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10n Tabelë krahasuese 25P Rrjeti i diskutimit 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimeshMësuesi/ja vendos foton e qytetit të Shën Petërburgut dhe më pas u drejton nxënësve pyetjet.1. Cilit shtet i përket ky qytet?2. Përse duhet vizituar ky qytet?3. Cili car e bëri kryeqytet dhe i dha famën e një qyteti të madh? Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këto pyetje. Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.

Shën Petërburgu

82


ndërtimi i njohurive: Tabelë krahasueseMësuesi/ja ndërton në tabelë një kllaster dhe u kërkon nxënësve që të lexojnë mësimin për rreth 5 min dhe më pas plotësojnë kllasterin me temë “Rusia nën drejtimin e monarkëve iluministë”.ndërtimi i njohurive: Tabelë krahasueseMësuesi/ja ndërton në tabelë një kllaster dhe u kërkon nxënësve që të lexojnë mësimin për rreth 5 min dhe më pas plotësojnë kllasterin me temë “Rusia nën drejtimin e monarkëve iluministë”.

Rusia nën drejtimin e monarkëve iluministë

Pjetri i Madh 1682-1725

- i dha Rusisë fytyrë moderne;- ndërmori një sërë reformash në fusha të ndryshme;- shtoi dy organe të reja shtetërore: senatin dhe ministritë;- i dha një zhvillim arsimit duke hapur shkolla profesionale;- nxori Rusinë nga izolimi duke dalë në Detin Baltik;- krijoi një qytet të ri të Shën-Petërburgut.

Katerina e Madhe 1762-1796

- u përpoq që reformave t’u jepte ngjyrë iluministe;-modernizoi administratën;- zhvilloi degët e industrisë;- i dha rëndësi kulturës perëndimore, sidomos asaj franceze;- ruajti bujkrobërinë dhe shtypi kryengritjen fshatare;- zhvilloi korrespondencë me Volterin dhe ftoi për vizitë

në Shën Petersburg enciklopedistin francez Didëro.

- v. 1650 Rusia filloi shndërrimin e saj- përjetoi proces të gjatë evropianizimi- faktorët:1. kishin lidhje me Kostandinopojën dhe jo me Romë.2. sundimi i gjatë mongol3. probleme me rusin aziatike4. Despotizmi iluminist ishte një periudhë ndryshimesh të thella ekonomike dhe sociale.

Përforcim: Rrjeti i diskutimitMësuesi/ja drejton pyetjen:1. Në kohët e sotme shoqëria pëson ndryshime të vazhdueshme. Si mendoni ju, këto ndryshime

vijnë nga lart apo nga poshtë?2. Zhvillimi i shoqërisë bëhet më mirë, nëse vjen nga lart? Nxënësit shprehin argumentet e tyre pro

ose kundër.

Po Jo

Në kohët e sotme shoqëriapëson ndryshime të vazhdueshme.


83


Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura nxënësi/ja:1. evidentoi gjendjen e Rusisë në shek. XVII;2. renditi figurat e shquara historike të Rusisë në këtë shekull;3. përshkroi reformat që ndërmorën Pjetri i Madh dhe Katerina e Madhe;4. krahasoi politikat ekonomike dhe shoqërore të këtyre dy caristëve;5. interpretoi faktorët se pse Katerina e Madhe u mbështet te Volteri dhe Didëroi.


detyrat dhe puna e pavarur:1. Gjeni fakte nga teksti, por edhe nga materiale të tjera që tregojnë se Rusia ishte shtet i përshirë nga idetë e Rilindjes Evropiane dhe iluminizmit.2. Interpretoni: “Shërbimi ndaj shtetit”.


Veprimtaria e të nxënit:Situata: Monarkitë evropiane, Spanja,

Tematika 4Portugalia, Anglia, Franca dhe Holandapushtuan shumë territore në Amerikën

Tema mësimore: 3Qendrore, Jugore dhe Veriore, deri në

Spanja dhe Portugalia, shtetet e para kolonialeKanada.diskutim rreth pyetjes: Çfarë synonintë formonin këto monarki?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:Mbretëria e

nxënësi/ja:Spanjës, Mbretëria

1. përcakton rrugën e formimit të Monarkisë së Spanjës;e Portugalisë,

2. arsyeton nëpërmjet fakteve politikën e kolonizatorëve dhe lëvizjetpushtime koloniale,

progresiste në Evropë;kolonizim,

3. liston pasojat që solli kolonizimi i kontinentit amerikan nga Mbretëria esistem feudal,

Spanjës dhe ajo e Portugalisë;monokulturë,

4. tregon burimin nga vinte fryma e ashpër konservatore e politikës sëgjenocid.

mbretërive iberikë ndaj kolonive.

Lidhja me

Burimet: fushat e tjeraose me temat

Teksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione dhe fotondërkurrikulare:

Monarkisë Spanjolle dhe asaj Portugeze.Gjeografi, Artpamor, TIK,Letërsi.


84


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10n Tabelë krahasuese 25P Rrjeti i diskutimit 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimeshMësuesi/ja u paraqet nxënësve një situatë dhe më pas diskutojnë rreth saj.Situata: Monarkitë europiane, Spanja, Portugalia, Anglia, Franca dhe Holanda pushtuan shumë territore në Amerikën Qendrore, Jugore dhe Veriore, deri në Kanada. diskutim rreth pyetjes: Çfarë synonin të formonin këto monarki?

Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me këto pyetje. Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.

Spanja

Portugalia Monarkitë Anglia

Holanda

pushtimin e territoreve synonin të formonin sa më shumë koloni

të përhapnin kulturën dhe fenë e tyre

ndërtimi i njohurive: Tabelë krahasueseMësuesi/ja ndërton në tabelë një kllaster dhe u kërkon nxënësve që të lexojnë mësimin për rreth 5 minuta

dhe më pas të plotësojnë kllasterin me temë: “Rusia nën drejtimin e monarkëve iluministë”.

Spanja Mbretëritë (të përbashkëtat) Portugalia1. u krijua në shekullin XV (1469) 1. shtrihen në një kontinent (gadishulli Iberik); 1. u krijua si mbretëri nënga bashkimi i Mbretërisë së 2. kufizohen me njëra-tjetrën; shek XIV;Kastiljës me atë të Aragonës; 3. të dyja monarki; 2. krijoi kolonitë e saj2. krijoi kolonitë e saj në territoret 4. dy mbretëritë u forcuan gjatë shekullit XIII-XIV dhe dëbuan në zonën lindore tëperëndimore të Amerikës Jugore arabët nga territoret e gadishullit; Amerikës Latine (Brazilidhe në Amerikën Qendrore; 5. të dyja financuan udhëtime dhe ishin nismëtaret e i sotëm);3. i ndau kolonitë në dy zbulimeve të para gjeografike; 3. vendosi gjuhënnënmbretëri: Spanja e Re dhe 6. zbuluan kontinentin amerikan; portugeze.Peruja; 7. krijuan kolonitë e tyre;4. vendosi sistemin feudal; 8. nënshkruan marrëveshjen e Tordesilës në vitin 1494, sipas5. nxori ligje në jetën ekonomike së cilës u përcaktuan zonat e tyre të influencës;dhe politike (Ligjet e Reja); 9. zhvilluan politikë shfarosëse te kolonitë e tyre;6. vendosi gjuhën spanjolle. 10. përhapën kulturën dhe fenë e tyre në këto koloni;

11. në Evropë filluan lëvizjet progresiste për shkak tëpolitikës shfarosëse dhe shfrytëzuese të popullsisë vendase.

85


Përforcim: Rrjeti i diskutimitMësuesi/ja drejton pyetjen:1. Po në ditët e sotme a ekzistojnë kolonitë? Si mendoni ju?2. Pse Amerika Latine quhet kështu?3. Si janë marrëdhëniet e këtij kontinenti me këto mbretëri në kohët e sotme? Nxënësit shprehin argumente e tyre pro ose kundër.

Po Jo

Po në ditët e sotme a ekzistojnëkolonitë. Si mendoni ju?


Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura nxënësi/ja:1. përcaktoi rrugën e formimit të Monarkisë së Spanjës;2. arsyetoi nëpërmjet fakteve politikën e kolonizatorëve dhe lëvizjet progresiste në Evropë;3. listoi pasojat që solli kolonizimi i kontinentit amerikan nga Mbretëria e Spanjës dhe ajo e Portugalisë;4. tregoi burimin nga vinte fryma e ashpër konservatore e politikës së mbretërive iberikë ndaj kolonive.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit të tyre në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grup dhe mendimeve kritike.

detyrat dhe puna e pavarur:Duke u mbështetur në pamjen te libri i nxënësit në faqen 73: “Një plantacion i kallamsheqerit’’ndërtoni një ese me temë: “Një ditë në një plantacion”.Plotësoni hartën me rrugët që ndoqën Mbretëritë e Spanjës dhe Portugalisë për gjetjen dhe formimin e kolonive të reja.

86




Tematika 4 Situatë: Pse themi që Anglia ishteshembull i monarkisë parlamentare?

Tema mësimore: 4 diskutim rreth pyetjes: Pse populli nëRevolucioni anglezShqipëri voton një herë në katër vjet?(foto nga parlamenti).

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:

nxënësi/ja: Revolucion,revolucion politik,

1. përkufizon konceptin revolucion dhe revolucion politik;konflikti i mbretit me

2. tregon se si u bë kalimi drejt Monarkisë Kushtetuese në Angli;parlamentin, luftë

3. përcakton fazat e revolucionit britanik duke argumentuar evolucionin e tijcivile, protektorat,

politik;rikthim i monarkisë

4. analizon karakterin dhe vlerat e Aktit të të Drejtave të Njeriut;absolute,

5. shpjegon tiparet e qeverisjes pas Revolucionit të Lavdishëm në Britaninë e“Revolucion i

Madhe.Lavdishëm”.

Burimet: teksti Historia 10,materiale, internet, foto të ndryshme, Lidhja me fushat einformacione, dokumentarë dhe foto të Monarkisë Angleze dhe Revolucionit tjera ose me temattë Lavdishëm. ndërkurrikulare:https://www.youtube.com/watch?v=JmAm5GVx5v8, në këtë link gjenden Gjeografi, Art

dokumentarë të ndryshëm rreth Revolucionit Anglez. pamor, TIK,Qytetari.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10n diskutim, punë në grupe 25P diagrami i Venit 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimeshMësuesi/ja u drejton nxënësve një situatë dhe më pas diskutojnë rreth saj duke treguar edhe foto. Situatë: Pse themi që Anglia ishte shembull i monarkisë parlamentare?diskutim rreth pyetjes: Pse populli në Shqipëri voton një herë në katër vjet? (foto nga parlamenti).Nxënësit japin argumentet e tyre në lidhje me votimin në Shqipëri dhe në Angli.Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.

Shqipëria Anglia

87


ndërtimi i njohurive: Diskutim nëpërmjet punës me grupeMësuesi/ja e ndan klasën në grupe pune, ku secili grup do të lexojë pjesën e mësimit të përcaktuar dhe më pas nxënësit diskutojnë me njëri-tjetrin.grupi I – Tregoni thelbin mbi termat revolucion dhe revolucion politik duke nxjerrë veçantat.

Revolucion Termat Revolucion politik

Është një akt apoveprim, i cili sjellndryshime të thellanë jetën ekonomikenjerëzore.

Shpreh zëvendësimin enjë sistemi shtetëror, qëështë vjetruar dhe pengonzhvillimin e shoqërisë menjë sistem tjetër që shprehvullnetin e ri të shoqërisë.

grupi II - Cilat janë etapat kryesore që çuan Anglinë drejt monarkisë kushtetuese?- Argumentoni: Pse lufta midis mbretit dhe parlamentit (1642-1649) u quajt luftë civile?

Pasi të ketë punuar secili në mënyrë individuale, diskutohet në grup. Gjatë diskutimit mësuesi/ja paraqet në tabelë këtë skicë:

Revolucioni anglez Revolucion i Lavdishëm

Stjuartët (Jakovi I dhe Karli I) Oliver Kromuelli Stjuartët Vilhelm Oranzhi

Monarki absolute Republikë (1649 – 1660) Monarki absolute Monarki kushtetuese

grupi IIIa. U themelua në vititn 1689 pas Revolucionit.- Akti mbi të drejtat (Bill of Right)

Akti mbi të drejtat b. U kufizua pushteti mbretëror.- Cilat ishin parimet e këtij akti?(Bill of Right) c. U sigurua mbrojtja e lirisë së qytetarit.-Të drejtat e kujt kufizonte ky akt?

ç. Rregullonte dhe çështjen e parlamentarizmit.

grupi IV- Anglia pas Revolucionit të Lavdishëm.- Si paraqitej Anglia pas Revolucionit?- Rendit anët pozitive.

1. U bashkua me Skocinë dhe krijuan Mbretërinë e Britanisë së Madhe

Angli pasRevolucionit të

Lavdishëm

2. Klasa politike u nda në dy grupime: Vigët (monarkia kushtetuese)Torët (monarkia e trashëgueshme)

3. Revolucioni solli si anë pozitive bashkëpunimin e forcave politike në Angli dhe

kufizimin e pushtetit të mbretit.

88


Përforcim: Diagrami i VenitMësuesi/ja u kërkon nxënësve të ndërtojnë Diagramin e Venit dhe duke u nisur edhe nga informacione të marra më parë në lidhje me Anglinë. Ata nxjerrin të përbashkëtat dhe të veçantat midis Anglisë si Monarki Kushtetuese dhe Absolute.

Monarki Kushtetuese Monarki Absolute

Të përbashkëtat

Monarki Kushtetuese Të përbashkëtat Monarki Absolute

1. 1. 1.2. 2. 2.3. 3. 3.4. 4. 4.


Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; nxënësi/ja:1. përkufizoi konceptin revolucion dhe revolucion politik;2. tregoi se si u bë kalimi drejt Monarkisë Kushtetuese në Angli;3. përcaktoi fazat e revolucionit britanik duke argumentuar evolucionin e tij politik;

4. analizoi karakterin dhe vlerat e Aktit të të Drejtave të Njeriut;5. shpjegoi tiparet e qeverisjes pas Revolucionit të Lavdishëm në Britaninë e Madhe.


Detyrat dhe puna e pavarur:Ndërtoni një ese prej 10-12 rreshtash me temë: “Anglia, atdheu i parlamentarizmit”.

89



Veprimtaria e të nxënit:Mbretëria Britanike krijoi 13 koloni nëAmerikën Veriore. Popullsia e kolonivepërbëhej nga emigrantë anglezë.

Tematika 4 1. Pse populli amerikan e feston 4Tema mësimore: 5 Korrikun?Revolucioni amerikan 2. Cilit shtet i përket Statuja e Lirisë?

3. President i cilit shtet ka qenëAbraham Linkolni? Komente rrethshprehjes “Mund t’i humbasësh tëgjitha, por jo ëndrrat”.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:

nxënësi/ja: Merkantilizëm,luftë për pavarësi,

1. përcakton faktorët politikë dhe ekonomiko-financiarë që shkaktuan LuftënDeklarata e

për Pavarësi;Pavarësisë,

2. shënon rëndësinë që pati Kongresi II Kontinental;Kushtetuta

3. tregon fillimin dhe fundin e Luftës për Pavarësi;Amerikane, Luftë

4. përshkruan Luftën Civile në Amerikë dhe nxjerr anët pozitive dhe negativeCivile, Xhorxh

të saj.Uashingtoni.

Lidhja me fushat eBurimet: tjera ose me tematTeksti Historia 10, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione, ndërkurrikulare:dokumentarë dhe foto nga Revolucioni Amerikan dhe Lufta Civile. Gjeografi, Arthttps://www.youtube.com/watch?v=6ni_gishjuw, linku i filmit. Pamor, TIK,

Qytetari.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10n Harta e mendjes 25P diagrami i Venit 10

Struktura e orës së mësimit: P.n.PParashikim: Stuhi mendimeshMësuesi/ja u drejton nxënësve një situatë dhe më pas ata diskutojnë rreth saj.Mbretëria Britanike krijoi 13 koloni në Amerikën Veriore. Popullsia e kolonive përbëhej nga

emigrantë anglezë.1. Pse populli amerikan e feston 4 Korrikun?2. Cilit shtet i përket Statuja e Lirisë?3. President i cilit shtet ka qenë Abraham Linkolni? Argumentim rreth shprehjes “Mund t’i

humbasësh të gjitha, por jo ëndrrat”.Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.

90


ndërtimi i njohurive: Harta e mendjes SHBa-ja sot është vendi më i fuqishëm e më demokratik i botës.Rrugën për të arritur në këtë pozicion, SHBa-së ia kanë hapur dy luftërat që u zhvilluan gjatë

shekujve XVIII dhe XIX: Lufta për Pavarësi dhe Lufta Civile.Duke u nisur nga ky fragment, mësuesi/ja e ndan klasën në grupe pune dhe secili grup do të lexojë

pjesën e mësimit të përcaktuar dhe më pas diskutohet me njëri-tjetrin rreth fazave të pavarësisë amerikane.

grupi I – Tregoni hapat që çuan në shpalljen e pavarësisë të 13 kolonive.

Lufta për pavarësi (1773 - 1783)

Faktorët

1. Ishin koloni të Britanisë së Madhe.2. Nuk kishin përfaqësues në parlament.

3. Vareshin rreptësisht nga sistemi merkantilist britanik.4. Lufta 7- vjeçare midis Britanisë dhe Francës (rriti taksat te kolonitë).

këta faktorë çuan në bashkimin e përfaqësuesve të kolonive.masaçustesi u bë qendra antibritanike.

Në vitin 1774 u mblodh Kongresi Kontinental në Filadelfia.

Vendimet: a. zhvillimi i protestave kundër ligjeve të miratuara nga Parlamenti Britanik;b. krijimi i komisioneve në të gjitha kolonitë;c. si dhe mbledhja në maj të vitit 1775 të një tjetër kongresi.

kongresi II kontinentalUdhëzoi Tomas Xhefersonin

Hartuan DeklaratënBenxhamin Franklinin e Pavarësisë më 4

maj 1775 Xhon Adamin Korrik 1776Përpunoi një pakt federal me 13 shtete.

kjo çoi në krijimin e kushtetutës Maj 1787

Sipas kushtetutës së SHBA-së:- shtetet e SHBA- së u bënë një shtet federal;- u formua një qeveri federale me fuqi supreme në të gjitha fushat e jetës;- qeveria federale u organizua mbi parimin e ndarjes së tri pushteteve;a. pushteti ligjvënës (Kongresi), b. ekzekutiv (Presidenti),c. gjyqësor (Gjykata Federale).

Presidenti i parë u bë Xhorxh Uashingtoni.

- nënshkroi paqen me Angli, ku Anglia njihte pavarësinë e 13 kolonive;- kongresi mund të dekretonte shpenzimet, pornuk mund të mblidhte drejt për drejt taksat; - mbështetej te financimet e qeverisjes së shteteve (disa shtete filluan të mos paguanin); - mungonte një pushtet ekzekutiv dhe gjyqësor.

91


grupi II - Lufta Civile në Amerikë (1861 - 1865).

Lufta Civile në amerikë (1861 - 1865).

Faktorët a. Diferencimi midis dy Amerikave (V-J)b. Skllavëria

Në vitin 1860 Abraham Linkolni u bë president.

Ishte kundër skllavërisë

Shtetet e jugut u shkëputën nga veriu

22 shtator 1862 u vendos Dekreti injohur si Shpallja e Emancipimit.

Skllavëria shfuqizohej edhe nëvendet e shkëputura nga SHBA- ja.

Kjo vendosi përfundimisht se Shtetet e Bashkuara ishin një shtet kombëtar. Amerikanët janë qytetarë jo vetëm të shteteve të tyre të veçanta, por edhe të Shteteve të Bashkuara.

Përforcim: Diagrami i VenitMësuesi/ja u kërkon nxënësve të ndërtojnë Diagramin e Venit dhe duke u nisur edhe nga informacione të marra më parë në lidhje me Anglinë, të nxjerrin të përbashkëtat dhe të veçantat midis Revolucionit Anglez me atë Amerikan.

Revolucioni Amerikan Revolucioni Anglez

Të përbashkëtat

Revolucioni Amerikan Të përbashkëtat Revolucioni Anglez

1. 1. 1.2. 2. 2.3. 3. 3.

4. 4. 4.

Secili nxënës jep argumentimin e tij duke u nisur edhe nga informacionet e marra nga mësimi. Shënim. Mësuesi/ja mund të vendosë për nxënësit edhe filmin “12 vjet sllav”, i cili flet për Luftën Civile në Amerikë. https://www.youtube.com/watch?v=6ni_Gishjuw

92


Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura nxënësi/ja:1. përcaktoi faktorët politikë dhe ekonomiko-financiarë që shkaktuan luftën për pavarësi;2. shënoi rëndësinë që pati Kongresi II Kontinental;3. tregoi fillimin dhe fundin e luftës për pavarësi;4. përshkroi Luftën Civile në Amerikë dhe nxori anët pozitive dhe negative të saj.


detyrat dhe puna e pavarur:Bëni një ese prej 10 - 12 rreshtash me temën: “Krenaria e të qenit qytetar amerikan”.Komentoni thënien: “Nga origjina jam skocez, por jam qytetar amerikan”.


Veprimtaria e të nxënit:Tematika 4 Situatë: Rënia e Bastijes shënoi fitorenTema mësimore 6. Revolucioni Francez nga monarkia e revolucionit.absolute në monarki kushtetuese diskutim rreth pyetjes: Përse 14

korriku është Festa zyrtare e Francësme çfarë ngjarje lidhet?

Fjalët kyç:revolucion,

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore;krizë, Përfaqësie Përgjithshme,

nxënësi/ja: Asamble1. liston shkaqet e shpërthimit të Revolucionit Francez;

Kushtetuese,2. evidenton ngjarjet kryesore të fazës së parë të Revolucionit Francez;

Deklarata e të3. shpjegon vlerat e deklaratës mbi të Drejtat e Njeriut dhe të Qytetarit;

Drejtave të Njeriut4. argumenton ndryshimet që kushtetuta franceze e vitit 1791 solli në jetën e

e të Qytetarit,vendit.

Kushtetutë e vitit1791, monarkikushtetuese.

Lidhja me fushat e

Burimet: tjera ose me tematndërkurrikulare:

Teksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione,Gjeografi, Arti

dokumentarë dhe foto nga Revolucioni Francez.Pamor, TIK,Qytetari.


93


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10n Insert 25P diagrami i Venit 10

Struktura e orës së mësimit: PNPParashikimi: Stuhi mendimeshMësuesi/ja shkruan në tabelë “Francë” dhe kërkon nga nxënësit të thonë atë çfarë kanë mësuar me mësimet e kaluara, por edhe çfarë dinë për të:

• Rënia e Bastijes shënoi fitoren e revolucionit.• Përse 14 korriku është festa zyrtare e Francës dhe me çfarë ngjarjeje lidhet.


republikë presidenciale

14 korriku festa zyrtare Franca Versajë, kulla “Efeil”

revolucion

Ndërtimi i njohurive: InsertMësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe ndërkohë ndërton tabelën në klasë. Gjatë kësaj kohe mësuesi/ja udhëzon nxënësit se si të plotësojnë tabelën ose se si do ta plotësojnë së bashku me nxënësit.

V + - ?

1. Monarki Absolute

2. Shoqëria është e ndarë në tri shtresa.

monarki absoluteMbreti pushtet të dobët

Kriza ekonomikeRevolucionfaktorët: popullsia e ndarë në shtresaTaksatShkaqet:1. kostoja e luftërave të mëparshme;2. luksi në pallatin mbretëror;3. shpenzimet për të mbajtur një ushtri të madhe;4. shpenzimet e mëdha për të ndihmuar

amerikanët gjatë Revolucionit. Amerikan.

mbreti Luigji XVI thirri Përfaqësinë ePërgjithshme.1. fisnikët e shihnin si mundësi për të forcuar pozitat e tyre;2. shtresa e tretë e shihte si mundësi për të marrë pjesë në qeverisje;3. çdo përfaqësues të kishte një vote.

94


V + - ?

3. Përhapja e ideve Revolucioniiluministe. 1. Mbreti e ktheu Përfaqësinë në Asamble

Kombëtare Kushtetuese;2. Mbreti vendosi trupat në Versajë;3. 14 korrik 1789 beteja e Bastijes (festa eFrancës);4. u krijua Garda Kombëtare me vullnetarë edrejtuar nga markezi Lafajet.

fazat e tijFaza I: 1789 – 1792, shënoi kalimin nga monarkia absolute në monarkinë kushtetuese. Faza II: 1793 – 1794, kalohet nga monarkia kushtetuese në republikë dhe më pas në diktaturën jakobine.Faza III: 1795 – 1799, përmbyset diktatura

jakobine dhe vendoset Direktorati. Në pushtet vjen Napoleon Bonaparti.

deklarata e të drejtave të njeriut dhe Qytetarit( 26 gushtit 1789) Shpallte:

1. barazinë e të gjithë njerëzve para ligjit;2.të drejtat: liria, prona, siguria dhekundërshtimi i shtypjes;3. i vetmi sovran ishte kombi;4. garantonte lirinë e mendimit dhe të besimit;5. asnjeri nuk mund të arrestohej ose ndëshkohej përveçse në bazë të normave të ligjit;6. të gjithë ata që zotëronin cilësitë e nevojshme konsideroheshin të aftë për të ushtruar çfarëdo posti zyrtar.

Shpallja dhe rënia e monarkisëkushtetuese1.3 shtator 1791 ri hartimi I kushtetutës;2. sanksionoi: monarkinë kushtetuese, sovranitetin e kombit( “kombi, ligji, mbreti”), të drejtat e njeriut (burrit);3. parashikonte ndarjen e pushteteve. Mbreti ruante vetëm pushtetin ekzekutiv ndërsa pushteti legjislativ i përkiste Asamblesë së Popullit;4. ndarjen administrative të territorit në departamente.5. u krijuan koalicione antifranceze.6. tradhtia, arratisja dhe kapja e mbretit i dha fund monarkisë më 1792.

U hartua - mbibazën e ideve. Edinim se këto ideishin prodhime ivetë ideologëvefrancezë.

95


Përforcimi i njohurive: Diagrami i VenitMësuesi/ja u kërkon nxënësve të ndërtojnë diagramin e Venit dhe duke u nisur edhe nga informacione të marra më parë në lidhje me Anglinë ku duhet të nxjerrin të përbashkëtat dhe të veçantat midis Revolucionit Anglez me atë Amerikan.

Revolucioni Francez Revolucioni Anglez

Të përbashkëtat

Revolucioni Francez Të përbashkëtat Revolucioni Anglez1. 1. 1.2. 2 2.3. 3. 3.4. 4. 4.

Secili nxënës jep argumentimin e tij duke u nisur edhe nga informacionet e marra nga mësimi.Nxënësi/ja:1. listoi shkaqet e shpërthimit të Revolucionit Francez;2. evidentoi ngjarjet kryesore të fazës së parë të Revolucionit Francez;3. shpjegoi vlerat e deklaratës mbi të Drejtat e Njeriut dhe të Qytetarit;4. argumentoi ndryshimet që kushtetuta franceze e vitit 1791 solli në jetën e vendit.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, puna në grup, mendimeve kritike.

detyrat dhe puna e pavarur:Ndërtoni një ese prej 10-12 rreshtash me temë: “E drejta për të kundërshtuar shtypjen nga njëra anë dhe ligji nga ana tjetër”.

96


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: e klasa: Xpestë

Veprimtaria e të nxënit:Lufta e Francës me Europën dhe

Tematika 4 tradhtia e mbretit sollën shpalljen eTema mësimore: 7 Republikës.Republika I Franceze – direktorati Mësuesi/ja vendos në klasë himnin

Francez (kënga e Marsejezës) dheflamurin.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:nxënësi/ja: Konventa Kombëtare,1. përcakton rrugën e krijimit të Konventës Kombëtare;

grup politik, shpallja e2. liston ngjarjet që shprehin kalimin nga Monarkia Kushtetuese në

republikës, diktaturaRepublikë;

jakobine, koalicion3. argumenton përpjekjet e Konventës Kombëtare për zgjerimin e

antifrancez, KonventaRevolucionit jashtë kufijve të Francës;

termidoriane,4. rendit faktorët që sollën lindjen e koalicionit evropian;

Direktorati, Napoleon5. zbërthen politikën e brendshme të Konventës jakobine;

Bonaparti6. përcakton shkaqet e disfatës së diktaturës jakobine.

Lidhja me fushat eBurimet: tjera ose me tematTeksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione, ndërkurrikulare:dokumentarë dhe foto nga Revolucioni Francez. https://www.youtube.com/ Gjeografi, Artiwatch?v=buHFjhcq2IE, ky është linku i këngës dhe flamurit Francez. Pamor,TIK, Qytetari,

Letërsi.


metodologjia: P Stuhi mendimesh 10n Harta e mendjes 25P diagrami i Venit 10

Struktura e orës së mësimit: PnP

Parashikimi: Stuhi mendimeshMësuesi/ja u drejton pyetjen: Lufta e Francës me Europën dhe tradhtia e mbretit sollën shpalljen e Republikës.Më pas vendos në klasë himnin Francez (kënga e Marsejezës) dhe flamurin.1. Pse u titullua kënga e Marsejezës?2. Flamuri francez ka tre ngjyra, si i e shpjegoni ju këtë? Mendimet e nxënësve mësuesi/ja i shënon në tabelë.Për të hyrë në temën e re mësuesi/ja i drejton nxënësve një pyetje:Franca dhe Shqipëria kanë qenë mbretëri; Nga ndryshojnë ato nga njëra - tjetra?

97


D ^ D E &ƌĂŶĐĂ ^ŚƋŝƉģƌŝĂ

d Ě Ě Ě / Ě

^ y/// ys///^ yyEĚģƌƚŝŵŝ ŝ ŶũŽŚƵƌŝǀĞ͗ ,ĂƌƚĂ Ğ ŵĞŶĚũĞƐ D Ě Ě Ě & Ě Ě Ě

Z &

Ě

W Ě

Ě � Ě

h < <

Ě

<

D & Z Ě <

D Ě hĚ Ě Ě D Z < ^ W Ě < Ě ' Z

Ě Ě

98


&ƵŶĚŝ ŝ ŝŬƚĂƚƵƌģƐ ĚŚĞ ZĞǀŽůƵĐŝŽŶŝƚ

ϭ͘s͘ϭϳϵϰ Ƶ ŬƌŝũƵĂ Ŷũģ ŬŽĂůŝĐŝŽŶ ŬƵŶĚģƌ ϭ͘ ǀ͘ ϭϳϵϰ Ƶ ŚŽƋ ĚŽƌģ ŶŐĂ ƉŽůŝƚŝŬĂ ĞŬŽŶŽŵŝŬĞ Ğ ũĂŬŽďŝŶy ũĂŬŽďŝŶģǀĞ ĚŚĞ Ƶ ƌŝƉģƌƚģƌŝ ůŝƌŝĂ Ğ ƚƌĞŐƚŝƐģy Ϯ͘ Ϯϳ ŬŽƌƌŝŬƵƚ ϭϳϵ ŐƌƵƐŚƚ ƐŚƚĞƚŝ Ϯ͘ ϭϳϵϱ <ŽŶǀĞŶƚĂ <ŽŵďģƚĂƌĞ ƉĂƌĂƋŝƚŝ Ŷũģ ĂŶƚŝũĂŬŽďŝŶy ŬƵƐŚƚĞƚƵƚģ ƚģ ƌĞy ϯ͘ ZŽďĞƐƉŝĞƌŝ ĚģŶŽŚĞƚ ŵĞ ŐŝũŽƚŝŶģy ϯ͘ Ƶ ǀĞŶĚŽƐ ŝƌĞŬƚŽƌĂƚŝ ϭϳϵϱ ϭϳϵϵy Ͳϰ͘ <ŽŵŝƚĞƚŝ ŝ ^ŚƉģƚŝŵŝƚ WƵďůŝŬ ŬŝƐŚƚĞ ϰ͘ ZĞǀŽůƵĐŝŽŶŝ &ƌĂŶĐĞǌ ŵďĞƚĞƚ Ŷũģ ŶŐĂ ŶŐũĂƌũĞƚ ŵģ ƉģƌŐũĞŐũģƐŝ Ɖģƌ ĕģƐŚƚũĞƚ Ğ ůƵĨƚģƐ ĚŚĞ ƚģ ƌģŶĚģƐŝƐŚŵĞ ƚģ ŚŝƐƚŽƌŝƐģ Ɛģ ŶũĞƌģǌŝŵŝƚy ĚŝƉůŽŵĂĐŝƐģy ϱ͘ ĂĨŝƌŵŽŝ ŬĂƌĂŬƚĞƌŝŶ ƵŶŝǀĞƌƐĂů ƚģ ŝĚĞǀĞ ƚģ ϱ͘ <ŽŵŝƚĞƚŝ ŝ ^ŝŐƵƌŝƐģ ŵŽƌŝ ƌŽůŝŶ Ğ ĨƌǇŵģǌƵĂƌĂ ŶŐĂ ŝůƵŵŝŶŝǌŵŝ ĚŚĞ ƐŽůůŝ ƐŚŶĚģƌƌŝŵĞ ƚģ ƉŽůŝĐŝĞƐy ƚŚĞůůĂ ƚģ ďƌĞŶĚƐŚŵĞ Ŷģ &ƌĂŶĐģy ϲ͘ĨŝůůŽŝ ƉĞƌƐĞŬƵƚŝŵŝ ŝ ũĂŬŽďŝŶģǀĞy ϲ͘ ŶĚŝŬŽŝ ŐũĞƌģƐŝƐŚƚ Ŷģ ƋǇƚĞƚģƌŝŵŝŶ ĚŚĞ ŵĞŶĚŝŵŝŶ ϳ͘<ŽŶǀĞŶƚĂ ƌŝƉģƌƚģƌŝƵ ůŝƌŝŶģ ĨĞƚĂƌĞ ƉŽůŝƚŝŬ ďŽƚģƌŽƌy ƐŚƉĂůůŝ Ŷũģ ĂŵŶŝƐƚŝŶĚĂũ ĨŝƐŶŝŬģǀĞ͘ ϳ͘ ĞŬůĂƌĂƚĂ Ğ ƚģ ƌĞũƚĂǀĞ ƚģ EũĞƌŝƵƚ ĚŚĞ ƚģ

YǇƚĞƚĂƌŝƚ ƚģ ϭϳϴϵ Ɛ ƐŚģƌďĞƵ Ɛŝ ŵŽĚĞůƉģƌ ƚģ ŐũŝƚŚĂͲ ŬƵƐŚƚĞƚƵƚĂƚ ŵŽĚĞƌŶĞ ĞǀƌŽƉŝĂŶĞ͘

ŽƌĐŝŵŝ͗ ZƌũĞƚŝ ŝ ĚŝƐŬƵƚŝŵŝƚ Përforcimi: Rrjeti i diskutimit

Mësuesi/ja i drejton nxënësve një pyetje:në Francën e shek. XVIII u vendos dhe u praktikua dënimi me vdekje :

1. Po në ditët e sotme a praktikohet ky lloj dënimi?2. Renditni disa vende ku praktikohet ky dënimi?3. Shqipëria është një vend demokratik ku ekziston liria e fjalës, po në kohën e diktaturës 45- vjeçare a është praktikuar ky dënim?4. A jeni dakord ju me këtë lloj dënimi?

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura;nxënësi/ja:1. përcaktoi rrugën e krijimit të Konventës Kombëtare;2. listoi ngjarjet që shprehin kalimin nga monarkia kushtetuese në republikë;3. argumentoi përpjekjet e Konventës Kombëtare për zgjerimin e Revolucionit jashtë kufijve tëFrancës;4. renditni faktorët që sollën lindjen e koalicionit evropian;5. zbërtheu politikën e brendshme të Konventës jakobine;6. përcaktoi shkaqet e disfatës së diktaturës jakobine.


detyrat dhe puna e pavarur:Krijo një ese prej 10-12 rreshtash me temë: “Revolucioni në Francës zhduku projektuesit dhe zbatuesit e vet”.

99



Tematika 4 Veprimtaria e të nxënit:Tema mësimore 8: Napoleon Bonaparti u shpall Konsull i Parë iPeriudha e napoleon Bonapartit dhe kongresi i Vjenës Francës.

Pyetja: Ali pashë Tepelena dhe Napoleon Bonapartidy figura historike që i përkasin dy vendeve tëndryshme të Europës. Çfarë të përbashkët kanë këtody figura?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:Nxënësi/ja: Ardhja e Bonapartit në1. përshkruan rrugën e ardhjes në pushtet të Napoleon Bonapartit; pushtet dhe reformat e tij,2. përcakton disa nga parimet e Revolucionit Francez që frymëzuan hartimin e Kodit fushatat e Bonapartit dheCivil; dështimi tij, vendimet e4. rendit faktorët që sollën disfatën e Napoleonit në Rusi; Kongresit të Vjenës, harta5. përshkruan karrierën e Napoleon Bonapartit si Perandor I Francës; e re politike e Evropës.6. shpjegon karakterin e Kongresit të Vjenës;7. evidenton ndryshimet politike që pësoi Evropa pas Kongresit të Vjenës;8. analizon mbi karakterin e ndryshimeve që pësoi Evropa pas vendimeve të Kongresit të Vjenës.Burimet: Teksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione, Lidhja me fushat e tjeradokumentarë dhe foto Napoleon Bonaparti, Ali pashë Tepelena, Kongresi i Vjenës, ose me temathartë e Europës para dhe pas Kongresit. ndërkurrikulare:

Gjeografi, Arti Pamor,TIK,Qytetari, Letërsi.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësvemetodologjia:P Stuhi mendimesh 10

n Harta e mendjes 25

P diagrami ven 10


Parashikimi: Stuhi mendimeshMësuesi/ja: Napoleon Bonaparti u shpall Konsull i Parë i Francës.më pas drejton pyetjen: Ali pashë Tepelena dhe Napoleon Bonaparti janë dy figura historike që i përkasin dy vendeve të ndryshme të Europës. Po bashkë çfarë të përbashkët kanë këto dy figura?

Napoleon Bonaparti Ali pashë Tepelena

1. Jetoi në Francë2. U shpall Konsull i I më pas Perandor.3. Luftoi me vende të ndryshme të Europës.4. Nxori ligjet dhe kodet me emrin Kodet e Napoleonit.

- jetuan në të njëjtin shekull;- drejtuan vendet e tyre;

-i morën pushtetet me dhunë;- luftuan për të zgjeruar territoret;- zhvilluan ekonominë e vendit;- krijuan qeveritë e tyre;- bashkëpunuan të dy në politikë;- u tradhtuan nga njerëzit më të afërt.

1. Jetoi në Shqipërinë e Jugut.2. Mori titullin Pasha nga P. Osmane.3. Bashkëpunoi me Rusinë kundërshtaren e Napoleonit.

100


Ndërtimi i njohurive: Harta e mendjesMësuesi/ja vendos në muret e klasës disa foto të betejave të Napoleon Bonapartit dhe më pas shpjegon mësimin së bashku me nxënësit në formën pyetje-përgjigje:1. Cilat ishin rrugët që ndoqi Bonaparti për të ardhur në pushtet?2. Si u prit Bonaparti nga pjesa e popullsisë?

Ardhja në pushtet e N.Bonapartit

1. shfrytëzoi situatën e vështirë në vend2. organizoi grushtin e shtetit (Grushti i Brymerit 10 nëntor 1799)

Firmosi Kushtetutën e re 1. vendosi regjimin diktatorial2. u caktua Konsull i Parë

Reformat

v. 1800-1804 u krijuan reformat1. krijoi institucionin për mbledhjen e taksave2. krijoi Bankën Kombëtare

3. u kushtoi vëmendje të veçantë problemeve të arsimit4. reformimit të sistemit të drejtësisë.5. krijimit të një administrate të centralizuar

6. krijuan sistemin administrativ- Rendit disa nga kodet e Napoleonit.- Shpjego rëndësinë që luajtën këto kode.

kodet e napoleonit kode civileParimet: barazia e të gjithëve përpara ligjit

liria e ndërgjegjes, mbizotërimi i pushtetit civilgarantonte: laicitetin e shtetit, lirinë e besimit,

barazinë civile.Përcaktonte: mbrojtjen e të drejtave të pronës.

1. Me cilët shtete të Europës luftoi Napoleoni?2. Përse i ndërmori këto fushata pushtimi?3. A ishin këto fushata pushtimi dhe fundi I tij?

synonte të krijonte një shoqëri qytetarësh të kënaqur, por të të

bindur.

Fushatat e Bonapartit dhe fundi i tij.

2 dhjetor 1804 u shpall Perandor pushtet (despotik iluminist)v. 1812 kishte arritur majat e pushtetit

vendosi bllokadën kontinentale me Anglinëv. 1812-1814 përpjekje për të pushtuar Rusinë shtetet europiane krijuan koalicione

antifrancezeNapoleoni humbi luftën dhe u vendos në

ishullin e Elbës

18 qershor 1815 beteja e Vaterolës

Napoleoni mposhtet dhe dërgohet në ishullin e Shën Helenës

5 maj 1821 Napoleoni vdes

101


1. Revolucioni Francez për Europën solli ndryshime të mëdha?2. Restaurimi i Europës u vendos nga Kongresi i Vjenës përse?

morën pjesë: Rusia ,Austria, Prusia, Anglia.Qëllimi: të vendoseshin kushtet e paqes me Francën

kongresi i të përcaktohej një rend i ri ndërkombëtar.Vjenës u përdor termi Fuqi të Mëdha1814-1815 Parimet: ekuilibrit të forcave( Britania e Madhe) 1815 u krijua Lidhja e Shenjtë.

Legjitimitetit (Austria) kërkonte restaurimin e sistemit politik të para Revolucionit Francez.mori vendime për ndryshimin e territoreve dhe ndryshimin e hartës së Europës.

1. Si u paraqit situata në Europë pas Kongresit të Vjenës?2. Po për Shqipërinë pati ndryshime territoriale?

Situata në europë pas kongresit të Vjenës

Në Europë u krijuan: 1. shtete kombëtare (Britania e Madhe, Franca, Spanja dhe Portugalia)2. perandori shumëkombëshe (Perandoria e Prusisë, Perandoria Ruse, Perandoria Osmane dhe Perandoria Habsburge (Austro-Hungareze).3. territoret shqiptare ishin nën juridiksionin e Perandorisë Osmane.

Përforcimi: Punë e pavarurMësuesi/ja kërkon nga nxënësit që në mënyrë të pavarur të skicojnë hartën e Europës dhe të shënojnë në të territoret dhe ndryshimet që ndodhën pas Kongresit të Vjenës duke e krahasuar me hartën para Kongresit?

Secili nxënës punon në mënyrë të pavarur dhe më pas ngrihen dy nxënës për t'i treguar edhe në hartën murale të klasës.

nxënësi/ja:1. përshkroi rrugën e ardhjes në pushtet të Napoleon Bonapartit;2. përcaktoi disa nga parimet e Revolucionit Francez që frymëzuan hartimin e Kodit Civil;4. renditi faktorët që sollën disfatën e Napoleonit në Rusi;5. përshkroi karrierën e Napoleon Bonapartit si Perandor i Francës;6. shpjegoi karakterin e Kongresit të Vjenës;7. evidentoi ndryshimet politike që pësoi Europa pas Kongresit të Vjenës;8. analizoi mbi karakterin e ndryshimeve që pësoi Europa pas vendimeve të Kongresit të Vjenës.Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrja në diskutim, Puna ne grup,mendime kritike.detyrat dhe puna e pavarur:Hulumto në internet informacione të ndryshme në lidhje me figurën e Napoleon Bonapartit dhe udhëheqjes së tij në Francë.https://www.youtube.com/watch?v=xm3Blagm_-E, linku i një dokumentari.

102


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Shkalla: klasa:Histori e pestë X

Tematika 4 Veprimtaria e të nxënit:Tema mësimore 9: Makina me avull solli ndryshime të mëdha në industri,Revolucioni i Parë dhe i dytë Industrial komunikacion, miniera dhe bujqësi.

1. Udhëtimi nëpër oqeane si realizohet?2. Kur shkojmë për pushime nga njëri kontinent nëtjetrin, me çfarë udhëtojmë?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:nxënësi/ja: Revolucioni Industrial, industri1. zbërthen konceptin Revolucion Industrial; moderne, rrjedhojat e revolucioneve2. analizon faktorët që përcaktuan Revolucionin I dhe II Industrial; industriale.3. rendit shpikjet gjatë Revolucioni I dhe II Industrial;4. argumenton rolin transformues që solli makina me avull;5. arsyetoi lidhjen e Revolucionit II Industrial me zhvillimin e industrisë dheurbanizimit;6. analizon pasojat sociale që sollën Revolucionet Industriale.Burimet: Teksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione, Lidhja me fushat e tjera ose medokumentarë. temat ndërkurrikulare:

Gjeografi, Arti Pamor, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësvemetodologjia:

P Stuhi mendimesh 10n Harta e mendjes 25P diskutim i lirë 10

Struktura e orës së mësimit:PnPParashikimi: Stuhi mendimeshMësuesi/ja: Makina me avull solli ndryshime të mëdha në industri, komunikacion, miniera dhe bujqësi.(foto)

më pas drejton pyetjen:1. Udhëtimi nëpër oqeane si realizohet?2. Kur shkojmë për pushime nga njëri kontinent në tjetrin me çfarë udhëtojmë? Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.

Ndërtimi i njohurive: Harta e mendjesMësuesi/ja krijon në klasë tri grupe pune dhe u kërkon atyre të shprehin disa ide të ndryshme në lidhje me Britaninë e Madhe në shek. XIX-XX.1. Tregoni në hartë pozicionin gjeografik të Britanisë.2. Përse themi që është një ndër shtetet më të zhvilluara sot në Europë?3. Sa e ka ndihmuar Britaninë rrjeti lumor dhe pozicioni i saj gjeografik në zhvillimin e industrisë?4. Revolucioni Industrial u zhvillua në Britani. Pse?

103


Secili grup jep mendime dhe ide të ndryshme duke u nisur edhe nga informacione të marra më parë:Mësuesi/ja ndërton në tabelë hartën e mendjes.

Procesi që lindi nëBritaninë e Madhe dheu përhap në të gjithëEuropën

Revolucion: Solli ndryshime dhe transformime të thella duke përfshirë edhe jetën e përditshme të shoqërisë

Industrial: Puna artizanaleme dorë u zëvendësua memakineritë të cilat viheshinnë lëvizje nga forca eavullit.

Britani e Madhe Revolucion Industrial U zhvilluan dyrevolucione.

1. Ishte një vend i pasur me minerale.2. Gëzonte një pozicion të favorshëm në tregtinë atlantike.3. Zotëronte tregun e brendshëm kolonial dhe evropian.4. Nuk ishte e dëmtuar nga luftërat shekullore.5. Zotëronte një treg të brendshëm unik.6. Kishte hequr sistemin e bujkrobërisë.7. Gëzonte një rrjet ujor që lidhte zonat dhe brigjet.8. Borgjezia gëzonte kapitale të mëdha dhe ishte një forcë politike e qëndrueshme.

Revolucioni IIndustrial

1.industria tekstile(fijet sintetike)2.industria kimike (ngjyrosëse)3.industria e transportit avull(makina dhe lokomotiva).4.lindën fabrikat.5.u rrit popullsia në qytete.

v.1870– 1900

faktorët Revolucioni IIIndustrial

1.krizë e thellë ekonomike(superprodhimi)2.masat e nxjerra nga qeveritë përkrizën.3.nevoja për zhvillime të rejashkencore dhe teknologjike.4.zëvendisimi i prodhimeve të vjetrame prodhime të reja.

shpikjet e reja

1.U zhvillua industria e rëndë; u arrit prodhimi i çelikut (nga përzierja e hekurit me fosfor)2. U zbuluan burime të reja energjie si: nafta, gazi, elektriciteti, që sollën lindjen dhe zhvillimin e industrisë së naftës dhe asaj elektrike.3. U zhvillua industria kimike4.U zhvillua komunikacioni detar ujor, hekurudhor.5. u ndërtuan rrjete hekurudhore kombëtare dhe transkontinentale që lidhnin dy anë të një kontinenti.

Rrjedhojat erevolucioneve

1. Largimi i popullsisë nga zonat rurale drejt zonave urbane.2. Rritje e përqendrimit të popullsisë në një sipërfaqe të caktuar.

3. Ndryshuan pamjet e qyteteve.4. Pati investime të mëdha brenda qytetit, ndërsa në periferi u krijuan lagje të varfra.

5. Këto lagje në periferi ishin të paurbanizuara dhe popullsia e saj qe punëtore.kjo klasë fillimisht u organizua në sindikata dhe pastaj në parti politike.

6. v. 1870 lindën edhe shumë teori filozofike si: pozitivizmi, anarkizmi, socializmi marksist, social-demokracia dhe shumë teori të tjera të karakterit ekonomik.

104


Përforcimi i njohurive: Diskutim i lirëMësuesi/ja kërkon nga nxënësit që në mënyrë të pavarur:1. Të argumentojnë rreth rolit dhe rëndësisë që luajti makina me avull për njerëzimin në atë periudhë dhe si ndikoi ajo në të ardhmen?2. Rrugët transkontinentale të zhvilluara në shek. XIX a funksionojnë edhe në ditët e sotme tregoi në hartë ato?3. Përse themi që pas Revolucionit të I Industrial qytetet patën probleme të mëdha?4. Cilat ishin shkaqet dhe rrjedhojat e Revolucionit të I Industrial kundrejt Revolucionit të II Industrial?Nxënësit do t’u përgjigjen pyetjeve duke u nisur edhe nga mësimi i ditës, por edhe nga informacione të marra më parë.Argumentimet e nxënësve mësuesi/ja i shënon në tabelë.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura.Nxënësi/ja:1. zbërtheu konceptin Revolucion Industrial;2. analizoi faktorët që përcaktuan Revolucionin I dhe II Industrial;3. renditi shpikjet gjatë Revolucioni I dhe II Industrial;4. argumentoi rolin transformues që solli makina me avull;5. Arsyetoi lidhjen e Revolucionit II Industrial me zhvillimin e industrisë dhe urbanizimit;6. Analizoi pasojat sociale që sollën Revolucionet Industriale.Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grup dhe mendimeve kritike.detyrat dhe puna e pavarur:Hartoni një ese prej 10-12 rreshtash me temë: “Revolucioni industrial ndikoi në krijimin e tregut botëror’’.Hulumto në internet informacione të ndryshme në lidhje Revolucionin I dhe II Industrial.

105



Tematika 4 Veprimtaria e të nxënit:Tema mësimore 10: 28 Nëntor 1912 çfarë shënon për popullin shqiptar.Perandoria Osmane, model i shpërbërjes së perandoriveshumëkombësheRezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:nxënësi/ja: Perandori Osmane, faktorët e1. tregon dobësitë e shtetit osman në shek. XVIII-XIX; krizës, dalja nga kriza, lëvizje2. përcakton idetë themelore të iluminizmit e revolucionit francez; nacionale, shtet-komb, autonomi,3. evidenton dallimin shtet-komb dhe Perandori shumëkombësh; pavarësi.4. përcakton rrugën kronologjike të shpërbërjes së Perandorisë Osmane;5. analizon përmbajtjen e projekteve Ruse e Serbe;6. përcakton synimet e Kongresit të Berlinit dhe rezultatet e tij.Burimet: Teksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione rreth Lidhja me fushat e tjera ose meLidhjes Shqiptare të Prizrenit dhe Kongresit të Berlinit, dokumentarë, Hartë e Ballkanit temat ndërkurrikulare:dhe Europës. Gjeografi, Arti Pamor, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësvemetodologjia:P Stuhi mendimesh 10n Puna në grupe 25P diagrami Ven 10


Parashikimi: Stuhi mendimeshMësuesi/ja i drejton nxënësve një pyetje duke e shoqëruar atë edhe me dy flamuj atë të Shqipërisë dhe të Turqisë:

• 28 nëntor 1912 çfarë shënon për popullin shqiptar? Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.

Pavarësi

28 Nëntor 1912Perandori Osmane Ismail Qemali

Luftëndërtimi i njohurive: Puna në grupeMësuesi/ja krijon në klasë disa grupe pune dhe i kërkon atyre të lexojnë për disa momente temën e mësimit dhe më pas i drejton secilit grup disa pyetje:

grupi i parë: 1. Si paraqitej situata e Perandorisë Osmane në fund shek. XVIII?2. Rëndit disa nga masat e marra nga kjo perandori për të dalë nga kriza.3. A u ndikua Perandoria Osmane nga Revolucioni Francez?

106


koha për ndryshime: në anën fetare faktorët: 1. luftërat e vazhdueshmeintelektuale

Perandoria Osmane2. rritja e popullsisë

kulturore 3. kërkesa për prodhim dhe tokëfund shek XVIII?

a. mbreti dhe perandori fuqinë e merrnin nga Zoti b. individi nga e drejta civile

4. humbja e autoritetit tek territoret e pushtuara Revolucioni Francez hodhi bazat

e shtetit modern në Europë

grupi dytë: 1. Çfarë quajmë shtet-komb dhe ku e shohim për të parë?2. Përse shtet-kombet sillnin vështirësi për Perandorinë Osmane?3. Rendit shtet e para që morën pavarësinë nga Perandoria Osmane?

a. Vende të pavarura ku udhëhiqen nga një personme të drejta të barabarta

Franca shteti i parë që e realizoi pas RevolucionitDhe ku populli ka të drejtë të zgjedhë dhe të zgjidhet

b. kërcënim për perandoritë e mëdha (shek XVIII-XIX)Shtet-kombPerandoritë Ruse dhe Austro-Hungareze toleruan popujt e pushtuar

c. Perandoria Osmane pati probleme nga ky fenomen:1. v. 1815 i dha autonominë Serbisë (e mbështetur nga Rusia)2. v. 1770 përpjekjet e popullit grek për shkëputje nga kjo perandori. Kjo situatë solli pak nga pak copëtimin ePerandorisë Osmane3. Karta e Ortodoksisë e ndihmuar nga Rusia,Franca dhe Britania e

ndihmoi Greqinë të merrte pavarësinë e plotë në v. 1830.

grupi tretë: 1. Rendit shtetet që morën pavarësinë nga Perandoria Osmane?2. Çfarë politike ndoqi kjo perandori për këto shtete?3. Përse u formuan Narçertania Serbe dhe MegaIi Idea Greke?4. Po shteti Shqiptar pse mori i fundit pavarësinë?5. Kongresi i Berlinit dhe Lidhja Shqiptar e Prizrenit përse u krijuan?6. Çfarë ndodhi me territoret e Ballkanit në ato momente por, edhe me Shqipërinë në veçanti?

Serbia shtet Autonom (naçertania) doktrina nacionalisteGreqia shtet i Pavarur(megali Idea) synonin zgjerimin e tyre territorial në dëm

të shqiptarëve dhe të bullgarëve

Shpërbërja ePerandorisë Osmane

Lidhja Shqiptare e Prizrenit (10-13 qershor 1878) Kongresi i Berlinit (13 qershor 1878)arsyet: kërkuan autonomi për tokat shqiptare arsyet: ndalimi i agresivitetit Rus në Ballkan;për t’i bërë ballë copëtimit territorial nga grekët dhe serbët. copëtimin e tokave të Perandorisë Osmane.realizoi: i dha pavarësinë Malit të Zi,Rumanisë dhe SerbisëBullgaria: themeloi Ekzarkatin v. 1870 për fitimin e autonomisë Bosnja-Hercegovina nën drejtimin e Austro-Hungarisëv. 1908 shpallja e pavarësisë nga Perandoria OsmaneShqipëria: e pavarur më 28 nëntor 1912. Fundi Luftë I Botërore solli shpërbërjen ekësaj perandorie.

Përforcimi i njohurive: Diagrami i VenitMësuesi/ja kërkon nga nxënësit që në mënyrë të pavarur dhe nëpërmjet diagramit të Venit të evidentojnë dallimin midis shtet-kombit dhe perandorive shumëkombëshe.

107


Shtet komb Perandori shumëkombëshe

Të përbashkëtat

Shtet Të Perandorikomb përbashkëtat shumëkombëshe1. 1. 1.2. 2. 2.3. 3. 3.4. 4. 4.

Nxënësit do t’u përgjigjen pyetjeve duke u nisur edhe nga mësimi i ditës, por edhe nga informacione të marra më parë.Argumentimet e nxënësve mësuesi/ja i shënon në tabelë.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arrituraNxënësi/ja:1. tregoi dobësitë e shtetit osman në shek. XVIII-XIX;2. përcaktoi idetë themelore të iluminizmit e revolucionit francez;3. evidentoi dallimin shtet-komb dhe Perandori shumëkombësh;4. përcaktoi rrugën kronologjike të shpërbërjes së Perandorisë Osmane;5. Analizoi përmbajtjen e projekteve Ruse e Serbe.6. Përcaktoi synimet e Kongresit të Berlinit dhe rezultatet e tij.Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrja në diskutim, punës në grup dhe mendimeve kritike.detyrat dhe puna e pavarur:Hulumtoni në internet dokumentarë ose informacione në lidhje me Shpërbërjen e Perandorisë Osmane.Krijoni me rreth 10-12 rreshta me temë: “Kombi Shqiptar në ditën e pavarësisë tyre nga Perandoria Osmane”.

108



Tematika 4 Veprimtaria e të nxënit:Tema mësimore 11: “Shtypja është e paarsyeshme dhe duhet flakur, kurseBashkimi i Italisë liria duhet fituar e mbrojtur”.

“E ardhmja e shoqërisë është liria dhe çdo komb duhettë gëzojë lirinë e tij”.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:nxënësi/ja: nacionalizëm, komb, shtet, Italia1. evidenton në hartë copëtimin politik të Italisë; politikisht e copëtuar, programi i2. përshkruan fazat e bashkimit të Italisë; Lëvizjes Nacionale Italiane,3. arsyeton motivet e Garibaldit për bashkimin e Italisë; bashkimi i Italisë, problemet pas4. argumenton “Lufta për bashkimin e Italisë ishte njëkohësisht luftë për çlirim unifikimit politik.kombëtar”.5. Krahason figurën e Kavurit mbretit të Sardenjës dhe të Garibaldit si dy figura qendrore gjatë procesit të bashkimit të Italisë.Burimet: Teksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, informacione rreth Lidhja me fushat e tjera ose meGaribaldit dhe të Kavurit, dokumentarë, temat ndërkurrikulare:Hartë e Italisë dhe Europës. Gjeografi, arti pamor, TIK, Letërsi.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësvemetodologjia:

P Stuhi mendimesh 10n Pyetje-përgjigje 25P diagrami i Venit 10


Parashikimi: Stuhi mendimeshMësuesi/ja i drejton nxënësve shprehjet:“Shtypja është e paarsyeshme dhe duhet flakur, kurse liria duhet fituar e mbrojtur” “E ardhmja e shoqërisë është liria dhe çdo komb duhet të gëzojë lirinë e tij” Nxënësit japin idetë dhe argumentimet e tyre në lidhje me këto shprehje.Mësuesi/ja në klasë mund të sjellë një flamur të Italisë dhe shënon në tabelë shprehjen Itali:

Italia

ndërtimi i njohurive: Pyetje-përgjigjeMësuesi/ja i kërkon nxënësve që duke u nisur edhe nga informacione të marra në mësimet e mëparshme të argumentojnë termin “nacionalizëm”

109


Ideologji

mbështet popujt me: histori shpreh: idenë e shtet-kombitNacionalizëmkulturë të përbashkët

gjuhë

lëvizje që filloi në shek. XIX

arsyet: - reforma liberale me kërkesën për kushtetutë.- reforma demokratike me kërkesën për të drejtën e përgjithshme të votës.- lëvizje për bashkim kombëtar dhe për pavarësi nga pushtuesit e huaj.

Italia shteti që vendosi nacionalizmin

arsyet: - ndarja territoriale nga Kongresi i Vjenës 1815.- sundimi Austriak në Italinë Veriore.- sundimi i Dinastisë Burbone kundrejt dy mbretërive të Sicilisë.- sundimi Papal në Romë.

- Mbreti Viktor Emanueli II sundonte ishullin e Sardenjës .

Mësuesi/ja i kërkon nxënësve të nxjerrin problemet që kishte Italia e shek XIX:

Problemet: 1. çlirimi i vendit nga të huajt (austriaket dhe francezët)2. bashkimi i vendit.

Pyetja: Cilat ishin rrugët që ndoqi Italia për bashkimin e vendit?Cila qe figura që u zgjodh për të realizuar këto nisma dhe çfarë masash mori?

Mbreti Viktor Emanueli II

Shpresonte tëMbështestebashkontenacionalizminItalinë nënitalianudhëheqjen etij

v. 1852 emëroi Kontin Kavur si kryeministër

masat e marra

Liberale Nacionaliste

Përforcimi i karakterit liberal Të siguronte mbështetje ndërkombëtare për çështjendhe kushtetutës së vendit italiane (shpresonte të shfrytëzonte rivalitetin e kombeve

të fuqishme evropiane).

110


marrëveshjet

Faza e dytë e bashkimit të Italisë:

1. me Napoleonin III v. 1858 për Sardenjën kundër Austriakëve;2. Franca do merrte Savojën dhe Nicën.

Xhuzepe Garibaldi

- Largoi nga Italia burbonë francezë - Shpalli Viktor Emanuelin III mbret të Sicilisë- v. 1860 çliroi jugun e Italisë - 17 mars 1861 Viktor Emanueli II u shpall mbret i Italisë së Bashkuar

- pushtoi Napolin dhe më pas Romën

Faza e tretë e bashkimit të Italisë:Viktor Emanueli II

detyrat

1. Kishte si kryeqytet Torinon, 2.Të 3.Të krijonte një shtet të bashkuarpërfshinte tërë gadishullin plotësonte me administratë, monedhë eApenin me dy përjashtime: unifikimin legjislacion unik.Venecian austriakët, si dhe territorialzonën Romë-Lacios nën Realizoizotërimin e shtetit papal.

1. 1866, Venecia pjesë e Mbretërisë së Italisë2. v. 1871 Roma kryeqytet.3. përfundoi bashkimi i Italisë.

Përforcimi i njohurive: Punë e pavarurMësuesi/ja kërkon nga nxënësit që në mënyrë të pavarur të punojnë në hartë duke shënuar territoret e çliruara dhe duke e krahasuar me Italinë e mëparshme.

nxënësit do t’i ngrihen në hartën murale për të treguar shtrirje gjeografike të Italisë para dhe pas bashkimit të saj.argumentimet e nxënësve mësuesi/ja i shënon në tabelë.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura;nxënësi/ja:1. evidentoi në hartë copëtimin politik të Italisë;2. përshkroi fazat e bashkimit të Italisë;3. arsyetoi motivet e Garibaldit për bashkimin e Italisë;4. argumentoi “Lufta për bashkimin e Italisë ishte njëkohësisht luftë për çlirim kombëtar”;5. krahasoi figurën e Kavurit mbretit të Sardenjës dhe të Garibaldit si dy figura qendrore gjatë procesit të bashkimit të Italisë.

111


Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grup dhe mendime kritike.Detyrat dhe puna e pavarur:Hulumto në internet dokumentarë ose informacione në lidhje me bashkimin e Italisë dhe figurave historike të Kavurit, Garibaldit dhe Mb. Viktor Emanueli II.Krijo një ese me rreth 10-12 rreshta: “Italinë e bëmë, tani do bëjmë italianët”.


Tematika 4 Veprimtaria e të nxënit:Tema mësimore 12: Oto von Bismarku realizoi bashkimin eBashkimi i gjermanisë Gjermanisë në një të vetme.

1. Po sot, si paraqitet ky shtet?2. Pse themi që është shteti që kërkohet mëshumë nga emigrantët; çfarë ofron ajo?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës Fjalët kyç:mësimore; nxënësi/ja: Bashkimi i Gjermanisë,1. përshkruan platformën politike të Bismarkut për bashkimin e Federata gjermane, reformaGjermanisë; ekonomike, ushtarake,2. rendit kontradiktat Austro-Prusiane lidhur me bashkimin e politike, administrative dheGjermanisë; sociale, shtet i mirëqenies3. argumenton pozitën e Federatës Gjermane para bashkimit të sociale, lëvizja punëtore.Gjermanisë;4. analizon rrugën e shndërrimit të Gjermanisë në një shtet të fortëekonomikisht dhe ushtarakisht;5. shpjegon rrugën përmes së cilës u realizua bashkimi i Gjermanisë;6. krahason bindjet politike të Kontit Kavur në Itali me ato të kancelaritgjerman Bismark dhe vë në dukje pikëpamjet e përbashkëta.Burimet: Teksti: Histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, Lidhja me fushat e tjera oseinformacione rreth Oto von Bismarkut, dokumentarë, Hartë e me temat ndërkurrikulare:Gjermanisë dhe Europës. Gjeografi, Arti Pamor, TIK,https://www.youtube.com/watch?v=Yc76RlWTXto, linku i një Letërsi.dokumentari rreth Bismarkut.


metodologjia:P Stuhi mendimesh 10n Shpjegim, hartë mendjeje 25P diagrami i Venit 10

112


Struktura e orës së mësimit: PNPParashikimi: Stuhi mendimeshMësuesi/ja shtron para nxënësve situatën për diskutim: Oto von Bismarku realizoi bashkimin e Gjermanisë në një të vetme.1. Po sot, si paraqitet ky shtet?2. Pse themi që është shteti që kërkohet më shumë nga emigrantët çfarë ofron ajo?

shtet i pasur ekonomikisht

ofron punësim Gjermani rregulla të forta

kulturë e zhvilluar

Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.ndërtimi i njohurive: Shpjegim, hartë mendjejeMësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin, si dhe të përqendrohen te harta e librit për të evidentuar numrin e madh të shteteve gjermane si dhe drejton pyetjen se çfarë tabloje paraqitin shtetet gjermane pas Kongresit të Vjenës dhe si ndikoi shpallja e Mbretërisë së Bashkuar Italiane.

Kongresi i Vjenës 1815 e ndau në Konfederatë Gjermane (që përbëhej nga 38 shtete)

Austria Prusia- ishte interesuar në çështjen ekonomike- në marrëdhëniet me jashtë kishte parapëlqyer të ndiqte këshillat e Austrisë

Bashkimi i gjermanisë do të realizohet nga Oto von Bismarku:Vilhelmi i Prusisë

emëroi kancelar

Oto von Synonte të kishte qytetarë tëBismarku kënaqur, por të bindur.

1. Organizimi i brendshëm i vendit - 2. Bashkimi i vendit :sundoi me dorë të fortë dhe vendosi -mendonte se rruga e fitores arrihej përmes luftëravenjë regjim dhune - danezët (1864)

- austriakët(1866)- francezët(1870)

18 janar 1871 Vilhelmi I u shpall Perandor i Gjermanisë Rajhu II.

113


Pyetja: Cilat qenë masat që ndërmori Bismarku për bashkimin e Gjermanisë?Pyetja: Pse në Gjermaninë e Bismarkut u zhvilluan protestat punëtore?

Shpalli: që synonte të transformonte shoqërinë me anë të mjeteve ligjore kërkonte zbatimin e reformave gjithnjë e më të thella.mbështeste: veprimtarinë e sindikatave punëtore, interesat e klasës punëtore në parlament. arritën: të vendosnin orarin 8-orësh të punës, miratuan ligje kundër fatkeqësive në punë, siguruan njohjen zyrtare të sindikatave.

Përforcimi njohurive: Diagrami i VenitMësuesi/ja kërkon nga nxënësit që të krahasojnë bindjet politike të Kontit Kavur në Itali me ato të kancelarit gjerman Bismark dhe vë në dukje pikëpamjet e përbashkëta.

Bismarku kavuri

Të përbashkëtat

Bismarku Të përbashkëtat kavuri1. 1. 1.2. 2. 2.3. 3. 3.4. 4. 4.

Argumentimet e nxënësve mësuesi/ja i shënon në tabelë.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura.Nxënësi/ja:1. përshkroi platformën politike të Bismarkut për bashkimin e Gjermanisë;2. renditi kontradiktat Austro-Prusiane lidhur me bashkimin e Gjermanisë;3. argumentoi pozitën e Federatës Gjermane para bashkimit të Gjermanisë;4. analizoi rrugën e shndërrimit të Gjermanisë në një shtet të fortë ekonomikisht dhe ushtarakisht;5. shpjegoi rrugën përmes së cilës u realizua bashkimi i Gjermanisë;6. krahasoi bindjet politike të Kontit Kavur në Itali me ato të kancelarit gjerman Bismark dhe vë në dukje pikëpamjet e përbashkëta.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grup, mendimeve kritike.detyrat dhe puna e pavarur:Hulumto në internet dokumentarë ose informacione në lidhje me bashkimin e Italisë dhe figurave historike të Oto von Bisamarkut dhe Vilhelmit I.Bëni një ese me rreth 10-12 rreshta: “Gjermania para bashkimit dhe në ditët e sotme”.

114



Tematika 4 Veprimtaria e të nxënit:Tema mësimore 13: Situata: E drejta e votës është e lirë dhe eanglia drejt demokracisë liberale barabartë për të gjithë.

diskutim: Po në Shqipëri a respektohet kjo edrejtë vote?Përse është e nevojshme pjesëmarrja e gravenë parlament?

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës Fjalët kyç:mësimore; nxënësi/ja: Sistemi elektoral gjatë1. përcakton veçoritë e sistemit elektoral anglez gjatë shekujve XVII- shekujve XVII–XX, reformaXVIII; elektorale e vitit 1832,2. analizon vlerën e reformës elektorale të vitit 1832; çartizmi, politika dypartiake,3. përcakton kërkesën themelore të Lëvizjes Çartiste dhe përfundimin e lëvizja feministe.kësaj lëvizjeje;4. zbulon shkaqet e dështimit të Çartizmit dhe thelbin e sistemit politikdypartiak;5. përcakton pozitën e gruas në Angli;6. shënon përpjekjet e lëvizjes feministë për të drejtat e grave.Burimet: teksti histori X, materiale, internet, foto të ndryshme, Lidhja me fushat e tjera oseinformacione rreth Oto von Bismarkut, dokumentarë. Hartë e me temat ndërkurrikulare:Gjermanisë dhe Europës. Gjeografi, arti pamor, TIK.


metodologjia:P Stuhi mendimesh 10n Shpjegim, hartë mendjeje 25P diagrami i Venit 10


Parashikimi: Stuhi mendimeshMësuesi/ja i drejton i shtron nxënësve situatën: E drejta e votës është e lirë dhe e barabartë për të gjithë.diskutim: Po në Shqipëri a respektohet kjo e drejtë vote?

Përse është e nevojshme pjesëmarrja e grave në parlament?Cili shtet e vendosi për herë të parë pjesëmarrjen e grave në parlament?

E drejta evotës

Mendimet e nxënësve shënohen në tabelë.ndërtimi i njohurive: Shpjegim, hartë mendjeje

115


Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë mësimin dhe të shënojnë gjerat të cilat janë të panjohura më parë për ta.Më pas ndërton hartën e mendjes dhe së bashku me nxënësit shpjegon temën e re në lidhje me Reformimin e sistemit elektoral në Angli.

Reformimi i sistemit elektoral

në anglinë e shek. XVII-XX

Lëvizja çartisteSistemi tradicional zgjedhor

Reformimi i sistemit zgjedhore

1. kontratë shoqërore, që mbështetet në sistemin zgjedhor;2. u shpall nga iluministët Ruso dhe Xhon Lok;3. në Anglinë e shek XIX prioritet vote vetëm aristokracia.

1. solli zgjerimin e borgjezizë industrialebankare,rritjen e popullsisë, klasës punëtore;2. v. 1832 reforma elektorale zgjeroi të drejtën e votës tek qytetarët.

1. çartizëm, lëvizje masive publike - politike – sociale paqësore, e udhëhequr nga Uliam Loveti dhe Ferguson O’Konol.2. Kartë me gjashtë pika:Më kryesore kërkesa për një votë universale që të përfshinte të gjithë

vigët .

qytetarë meshkuj të moshës 20-vjeçare3. E drejta universale e votës në Angli u fitua vetëm në përfundim të Luftës I Botërore.

Lëvizja politike e sociale në angli 1. sistem dypartiak

2. shek. XIX lindën parti të tjera: liberalekonservatorelaburiste

shoqata Fabiane

v. 1850-1900 anglia udhëhiqej nga partitë:

Laburiste (Gladstoni) Konservatore (Dizraeli)

mbështeteshin te: borgjezia tregtare e industrial. pronarëve të mëdhenj të tokave

politikat demokratike interesat kolonialë

reformat zgjerimi i së drejtës për tëvotuar,

hapja e shkollaveprofesionale,

e drejta e grevës përpunëtorët etj.

ndaj europës të dyja partitë ndoqënpolitikën e izolimit “të shkëlqyer”, që do të thoshte të mos përziheshin në konfliktet mes shteteve evropiane

116

Lëvizja feministe angleze


shek. XVII-XVIII gruaja jashtë sferës politike

shek. XIX gruaja në Angli u organizua në shoqata kërkonin të drejtat e tyre në politikë, arsim, kulturë.

v. 1894 Evelina Pankers krijoi Shoqatën e Grave për të Drejtën e Votës. krijuan protesta dhe greva v. 1903 u krijua Bashkimi Politik e Social i Grave kundrejt padrejtësive që I bëhej

v. 1928 gruaja angleze arriti barazinë e plotë politike në shoqërinë angleze.

Përforcimi i njohurive: Diskutim i lirëMësuesi/ja kërkon nga nxënësit të zhvillojnë një diskutim të lirë duke e ndarë klasën në dy pjesë djemtë veç nga vajzat dhe më pas i kërkon secilit grup të shkruajnë në fletore disa të drejta që kanë burrat dhe disa të drejta të grave dhe anasjelltas.Më pas secili grup lexon detyrën e tyre duke e diskutuar së bashku.Mësuesi/ja pyet nxënësit:- A do ishit dakord ju, që në jetën sociale, kulturore, politike dhe ekonomike shqiptare postet të ndaheshin në mënyrë të barabartë nga të dy gjinitë?

Po Jo

argumentimet e nxënësve mësuesi/ja i shënon në tabelë.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura.nxënësi/ja:1. përcakton veçoritë e sistemit elektoral anglez gjatë shekujve XVII-XVIII;2. analizon vlerën e reformës elektorale të vitit 1832;3. përcakton kërkesën themelore të Lëvizjes Çartiste dhe përfundimin e kësaj lëvizjeje;4. zbulon shkaqet e dështimit të Çartizmit dhe thelbin e sistemit politik dypartiak;5. përcakton pozitën e gruas në Angli;6. shënon përpjekjet e lëvizjes feministë për të drejtat e grave.Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen në bazë të angazhimit në orën e mësimit, pjesëmarrjes në diskutim, punës në grupe dhe mendimeve kritike.detyrat dhe puna e pavarur:Eksploro në internet dhe përgatit një ese prej 10-12 rreshtash mbi të drejtën e gruas shqiptare për të votuar.Kërko dhe gjej të dhëna në internet për jetën dhe veprën e Uliam Lovetit dhe Ferguson O’Konol.

117



Veprimtari Praktike nr. 5 Veprimtaria e të nxënit:Shkëmbimet tregtare midis europës dhe Botës së Re Mësuesi/ja zgjedh të dhëna nga burime të ndryshme përSynon që: nëpërmjet veprimtarisë së pavarur hulumtuese, të demonstruar të kuptuarin e koncepteve në lidhje menxënësit të orientohen në përparësitë që sollën shkëmbimet veprimtarinë praktike nëpërmjet mjeteve pamore, sitregtare nga lindja drejt perëndimit. videoprojektor, albume, fotografi etj.Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:nxënësi/ja: zbulime gjeografike, eksplorues,1. tregon në hartë rrugët që ndoqën europianët për të zbuluar vende të reja; koloni, kolonizatorë, busull,S panjë,2. rendit emrat e eksploruesve të parë që zbuluan vendet e reja; Portugali, Angli, Francë, erëza,3. evidenton arsyet përse ishte e nevojshëm nga evropianët zbulimi i rrugëve të reja; pëlhurë, qytetërime Actekë, Maja,4. shpjegon termin koloni dhe kolonizatorë; Inkas, kode, zhvillim, shkëmbim5. argumenton se çfarë ndodhi me territoret dhe popullsinë e këtyre vendeve. tregtar-ekonomik-kulturo-politik,

skllevër etj.Burimet: teksti histori X, materiale, internet, videoprojektor, foto, dokumentarë të Lidhja me fushat e tjera ose mendryshëm, hartë e botës, filma etj. temat ndërkurrikulare:mjetet e punës: fletore shënimesh,informacione, lapsa,fletë e bardhë ose harta skicë Gjeografi, Histori, Biologji, Letërsi,të përgatitura nga mësuesi/ja. Qytetari.koha në dispozicion: 45 min.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveStruktura e orës së mësimit:Faza e parë: përgatitore (ndarja e punës në grupe një orë më parë).Mësuesi/ja paraqet në tabelë temën e veprimtarisë praktike: “Shkëmbimet tregtare në europë dhe Botën e Re” një orë më parë dhe më pas iu lexon nxënësve “Leximin e orientuar” si pikënisje e veprimtarisë praktike dhe e ndan klasën në katër grupe (sipas detyrave të përcaktuara).Jep udhëzime që çdo grup të grumbullojë materiale rreth zbulimeve gjeografike, arsyeve përse u zhvilluan këto zbulime, anët pozitive dhe negative të tyre. Këtu nxënësit orientohen të ndjekin këtë strukturë: a. Të përcaktohet gjeografikisht pozicioni vendeve të zbuluara nga europianët;b. Të mbledhin informacion rreth këtyre vendeve (popullsinë, shtrirjen gjeografike, qytetërimet që përbëjnë, kulturën e këtyre vendeve si dhe shkëmbimet që u bënë ndërmjet tyre dhe europianëve) nga lënda e Gjeografisë, Biologjisë dhe Letërsisë; c. Prej hulumtimit në internet nxënësi orientohet të grumbullojë material rreth zhvillimit ekonomik, politik dhe kulturor të çdo vendi të zbuluar;d. Të nxjerrin foto të ndryshme për secilin qytetërim dhe të grumbullojnë kuriozitete në lidhje me historinë e tyre. P.sh., qytetërimi Maja, Actekë, Inkas;e. Të hartojnë një ese përmbledhëse për të gjithë informacionit e grumbulluar duke përdorur njohuritë për hartimin e esesë nga lënda e Letërsisë.

ndarja e punës në grupe:grupi i parë: Informacione rreth faktorëve që çuan në zbulimet gjeografike:1. Rendit monarkitë europiane të para që zhvilluan zbulimet gjeografike.2. Përse ishte e nevojshme që të zhvilloheshin këto zbulime (faktorët)?3. Spanja dhe Portugalia ishin të parat që i nisën këto zbulime, përse?

118


grupi i dytë: Rendit emrat e eksploruesve:1. Rendit emrat e eksploruesve të parë të dhënat e tyre të shoqëruara me foto.2. Përshkruaj rrugët që ndoqën këta eksplorues duke ndërtuar edhe hartën?3. Cilat ishin përparësitë që sollën këto zbulime gjeografike?

grupi i tretë: Rrjedhojat e zbulimeve gjeografike.1. Eksploruesit zbuluan shumë vende të reja në Amerikë, Afrikë, Azi dhe vende të tjera, çfarë ndodhi me këto vende?2. Shkëmbimet ekonomike dhe kulturore ndërmjet këtyre vendeve sollën anë pozitive dhe negative cilat ishin ato?3. Koloni dhe kolonizatorë nga ndryshon nga njëra –tjetra?

grupi i katërt: Qytetërimet.1. Rendit qytetërimet e zbuluara nga kolonizatorët.2. Përshkruaj këto qytetërime nga ana ekonomike-kulturore-politike?3. Shkëmbimet kulturore-politike-ekonomike që zhvilloi Europa me vendet e tjera patën anë pozitive dhe negative, përse?

grupi i pestë: EseNëpërmjet një eseje me temë: “Europa dhe Bota e Re pas shek XV dhe në ditët e sotme”, përshkruaj se si paraqiten marrëdhëniet sot midis Europës dhe vendeve koloni të saj.

Faza e dytë: (zhvillohet gjatë orës së mësimit).Çdo grup prezanton për rreth 10 minuta materialin e grumbulluar. Mësuesi nxit diskutime dhe komente rreth materialeve që prezantohen. Mësuesi bën përgjithësimin e karakteristikave të zbulimeve gjeografike dhe të shkëmbimeve tregtare-ekonomike-politik-kulturore me vendet e zbuluara.Nxënësit do t’i drejtojnë pyetje njëri-tjetrit rreth këtyre zbulimeve duke i krahasuar edhe me ditët e sotme.kjo fazë zhvillohet edhe nëpërmjet hartës ku nxënësit tregojnë rrugët e zbuluara nga eksploruesit (kulombi, Vespuçi, diaz, magelani etj).Më pas mësuesi/ja ndërton në dërrasë të zezë një tabelë ku nxjerr informacionet e nxjerra nga nxënësit dhe shënon anët pozitive, negative dhe interesante të Zbulimeve Gjeografike.

Zbulimet gjeografike

Anët pozitive Anët negative Interesantet

Faza e tretë: (vijon në klasë).Mësuesi nxit nxënësit të bëjnë vetëvlerësimin e punës së tyre dhe më pas shpreh vlerësimin e tij.Faza e katërt (pas orës së mësimit).Mësuesi së bashku me kryetarët e grupeve harton një ekspozitë, dosje, apo fotomontazh me materialet e grumbulluara nga nxënësit.Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura;nxënësi/ja:1. tregoi në hartë rrugët që ndoqën europianët për të zbuluar vende të reja;2. renditi emrat e eksploruesve të parë që zbuluan vendet e reja;3. evidentoi arsyet përse ishte e nevojshme nga europianët zbulimi i rrugëve të reja;4. shpjegoi termin koloni dhe kolonizatorë;5. argumentoi se çfarë ndodhi me territoret dhe popullsinë e këtyre vendeve.

Vlerësimi:Vlerësimi i punës mund të mos bëhet për të gjithë klasën në kolonë, por në grupe duke pasur parasysh disa elemente:1- saktësinë në zbatimin e detyrës sipas kërkesës së dhënë.2- prezantimin e punës duke përdorur një gjuhë të pastër të qartë me terma gjeografike dhe me logjikë argumenti.3- ide origjinale të përdorura për të ndërtuar hartën e zbulimeve gjeografike.Shënim: Punimet më të mira dhe më të bukura mësuesja mund t’i vendosë në klasë ose në këndin e shkollës

119


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: e pestë Klasa: X

Veprimtari praktike nr. 6 Veprimtaria e të nxënit:Monarkë të tjerë iluministë (Maria Tereza, Frederiku i Madh) Mësuesi/ja zgjedh të dhëna nga burime tëSynon që: nëpërmjet veprimtarisë së pavarur hulumtuese, ndryshme për të demonstruar të kuptuarin enxënësit të orientohen në idetë e Monarkëve Iluministë dhe koncepteve në lidhje me veprimtarinë praktikezhvillimin që sollën ata për vendin e tyre. nëpërmjet mjeteve pamore, si videoprojektor,

albume, fotografi etj.

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore; Fjalët kyç:Nxënësi/ja: Monarkë iluministë, reforma,1. rendit monarkët iluministë në Europën e shek XVIII; Frederiku i Prusisë, Maria Tereza2. përshkruan jetën dhe veprimtarinë e tyre politike, ekonomike dhe e Austrisë, revolucion, luftë,kulturore; dhunë.3. evidenton reformat e këtyre monarkëve iluministë;4. shpjegon rrugët që ndoqi Frederiku i Madhe dhe Maria Tereza e Austrisëpër të udhëhequr vendin e tyre;5. vlerëson ndikimin e modeleve të monarkëve iluministë në Europën e shek.XVIII.Burimet: Teksti “Histori X”, materiale, internet, videoprojektor, foto, Lidhja me fushat e tjera ose medokumentarë të ndryshëm, hartë e botës, filma, etj. temat ndërkurrikulare:Mjetet e punës: fletore shënimesh, informacione, lapsa, fletë e bardhë ose Gjeografi, Histori, Biologji,harta skicë të përgatitura nga mësuesi/ja. Letërsi, Qytetari.Koha në dispozicion: 45 min.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Struktura e orës së mësimit

Faza e parë: përgatitore (ndarja e punës në grupe një orë më parë).Mësuesi/ja paraqet në tabelë temën e veprimtarisë praktike: “Monarkë të tjerë iluministë (Maria Tereza,Frederiku i Madh”.Një orë më parë dhe më pas iu lexon nxënësve “Leximin e orientuar” si pikënisje e veprimtarisë praktike dhe e ndan klasën në grupe (sipas detyrave të përcaktuara).Jep udhëzime që çdo grup të grumbullojë materiale rreth Monarkëve të tjerë iluministë (Maria Tereza, Frederiku i Madh).Këtu nxënësit orientohen të ndjekin këtë strukturë:1. Iluminizmi në cilin shekull filloi dhe çfarë shprehte ai?2. Cilët ishin iluministët e pare që shprehën idetë e tyre?3. Argumento nga ndryshon absolutizmi nga iluminizmi.4. Frederiku I Madh dhe Maria Tereza të përbashkëtat dhe të veçantat e tyre në reforma.5. Arsyeto rreth shprehjes: “A ndoqën këta monarkë rrugën e luftës, të dhunës e të revolucionit? Nëse JO, çfarë rruge ndoqën ata”?

120


Ndarja e punës në grupe:Mësuesi/ja ndan klasën në grupe pune dhe secilit grup i jep nga një detyrë Grupet zgjedhin kryetarët e tyre tëcilët do ti përfaqësojnë orën e ardhshme.Grupi i pare: IluminizmiNë cilin shekull filloi dhe çfarë shprehte ai.Grupi i dytë: IluministëtCilët ishin iluministët e parë që shprehën idetë e tyre (foto dhe informacione nga jeta e veprimtaria e tyre).Grupi i tretë: Absolutizmi dhe Iluminizmi.Argumento ndryshimin midis absolutizmit dhe iluminizmit.Grupi i katërt: Monarkët Iluministë.Frederiku i Madh dhe Maria Tereza të përbashkëtat dhe të veçantat e tyre në reforma.Grupi i pestë: Ese përmbledhëse.Arsyeto rreth shprehjes “A ndoqën këta monarkë rrugën e luftës, të dhunës e të revolucionit? Nëse JO, çfarë rruge ndoqën ata”?

Shënim: Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit që këtë veprimtari praktike mund ta punojnë edhe me “power point”.

Faza e dytë: (zhvillohet gjatë orës së mësimit).Çdo grup prezanton për rreth 10 minuta materialin e grumbulluar. Mësuesi nxit diskutime e komente rreth materialeve që prezantohen. Mësuesi bën përgjithësimin e karakteristikave të zbulimeve gjeografike dhe të shkëmbimeve tregtare, ekonomike, politike dhe kulturore me vendet e zbuluara. Nxënësit do ti drejtojnë pyetje njëri-tjetrit rreth këtyre monarkëve iluministë.Kjo fazë zhvillohet ose nëpërmjet prezantimit me “power point” ose nëpërmjet diagrameve të Venit. Më pas mësuesi/ja ndërton në dërrasë të zezë dy diagrame ku nxënësit do të krahasojnë absolutizmin me iluminizmin dhe figurat e monarkëve Frederikiut të Madh dhe Maria Terezës duke i krahasuar nga ana politike, ekonomike dhe kulturore.Grupi i parë:

Absolutizmi Iluminizmi

Të përbashkëtat

121


Grupi i dytë: Frederiku i Madh Maria Tereza

Të përbashkëtat

Të veçantat Të përbashkëtat Të veçantat1. 1. 1.2. 2. 2.3. 3. 3.4. 4. 4.

Faza e tretë: (vijon në klasë)Mësuesi nxit nxënësit të bëjnë vetëvlerësimin e punës së tyre dhe më pas shpreh vlerësimin e tij.

Faza e katërt (pas orës së mësimit).Mësuesi së bashku me kryetarët e grupeve harton një ekspozitë, dosje apo fotomontazh me materialet e grumbulluara nga nxënësit.

Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura.Nxënësi/ja:1. renditi monarkët iluministë në Europën e shek XVIII;2. përshkroi jetën dhe veprimtarinë e tyre politike, ekonomike dhe kulturore;3. evidentoi reformat e këtyre monarkëve iluministë;4. shpjegoi rrugët që ndoqi Frederiku i Madh dhe Maria Tereza e Austrisë për të udhëhequr vendin e tyre;5. vlerësoi ndikimin e modeleve të monarkëve iluministë në Europën e shek. XVIII.Vlerësimi:Vlerësimi i punës mund të mos bëhet për të gjithë klasën në kolonë, por në grupe, duke pasur parasysh disa elemente:1- saktësinë në zbatimin e detyrës sipas kërkesës së dhënë.2- prezantimin e punës, duke përdorur një gjuhë të pastër të qartë me terma gjeografike dhe me logjikë

argumenti.3- ide origjinale, të përdorura për të krahasuar reformat e monarkëve iluministë në Europë.Shënim: Punimet më të mira dhe më të bukura mësuesja mund t’i vendosë në klasë ose në këndin e shkollës

122


Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Histori 10 Shkalla: 4 Klasa: 10

Tematika: V - Periudha e tronditjeve të mëdha (1914- Situata e të nxënit:1945)

Reflektim i nxënësve: Nxënësit paraprakisht janëudhëzuar të sjellin në klasë foto me pamje nga Lufta

Tema mësimore: Fillimet e krizave të shek. XX. Lufta ee parë Botërore; diskutojnë mbi fotot duke bërë njëParë Botërorepanoramë të zhvillimit të kësaj lufte.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Nxënësi/ja:1. zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe të informacionit;2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;3. përcakton lidhjet shkak- pasojë ndërmjet ngjarjeve;4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës Fjalë kyç:sipas temës mësimore: Antanta; Aleanca Trepalëshe; Princi Franc Ferdinand;Nxënësi/-ja: plani Shlifen; beteja e Verdunit.• përcakton shkaqet e shpërthimit të Luftës së Parë

Botërore;• argumenton arsyet pse fitoi Blloku i Antantës;• gjykon mbi rolin e SHBA-së në Luftën e Parë

Botërore.

Burimet: teksti ‘’Historia botërore dhe qytetërimi” V- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg) ndërkurrikulare:Gjuhët dhe komunikimi, Gjeografi;

Sociologji, TIK

Organizimi i orës së mësimit

Parashikimi: Përvijim i të menduarit

Mësuesi bën një paraqitje të shkurtër të temës dhe njëkohësisht nxënësit diskutojnë mbi rrethanat e situatat konfliktuale mes shteteve europiane që nxitën krijimin e aleancave mes tyre. Pas diskutimit, nxënësit ndahen në grupe e ju lihet të lexojnë pjesën e tekstit “Shkaqet e Luftës së Parë Botërore”. Nxënësit në bashkëpunim me njëri – tjetrin mbajnë shënimet përkatëse. Në përfundim të leximit të pjesës, nxënësit diskutojnë mbi shkaqet e fillimit të Luftës së Parë Botërore duke përcaktuar:

123


Lufta e Parë BotëroreShkaqet:

Krijimi i blloqeve politiko-ushtarake(Antanta-Blloku qendror)

Fryma e nacionalizmit të skajshëm e imperializmitPreteksti - Vrasja eprincit austriak FrancFerdinant në Sarajevë

0Përfundime të cilat mësuesja i shënon në dërrasë të zezë.b. Ndërtimi i njohurive: Rrjeti i diskutimit

Nxënësit udhëzohen të lexojnë pjesën “Përgatitja për luftë e plani gjerman i luftës”e caktohen për të punuar në dyshe.

Pyetja:

- Argumentoni se cilat ishin përparësitë dhe mospërparësitë e secilit bllok ushtarak?Pasi nxirren përparësitë e mospërparësitë e secilit bllok nxënësit japin idetë e tyre të diskutuara më parë me njëri- tjetrin duke pranuar vërejtjet apo sugjerimet e të tjerëve. Diskutohet për të arritur në një përfundim të përbashkët. Përfundimet shënohen në dërrasë nga mësuesi.

Antanta

Blloku Qendror

Përparësitë: a)Zotëronte burime të mëdha ekonomike edetet: b)Kishte epërsi numerike në raport me kundërshtarin

Mospërparësitë: a) Nuk ishte e përgatitur ushtarakisht sa kundërshtari; b) nuk siguronte dot një mobilizim të menjëhershëm

Përparësitë: a) Kjo aleancë kishte një ushtri të fuqishme

të armatosur të aftë e me përvojë; b)Sulmi i befasishëm

Mospërparësitë: Mungesa e aftësisë për të përballuar luftën për një kohë të gjatë.

Përforcimi i njohurive: Shkrim i lirë

Gjatë përforcimit nxënësit reflektojnë mbi idetë e tyre. Mësuesi shkruan në dërrasë çështjen rreth së cilës

124


nxënësit në grupe do të japin idetë e tyre me shkrim të lirë.

- Cili ishte roli i SHBA në Luftën e Parë Botërore e çfarë ndikimi pati hyrja e SHBA në anën e bllokut të Antantës?

Grupet e nxënësve diskutojnë e ndajnë idetë e tyre me njëri-tjetrin.

Vlerësimi

Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup,argumentimit të pyetjeve, strategjitë e të menduarit e të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orë të mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur. Bëni një ese me temë “Lufta e Madhe”.

125


Fusha: Shoqëria dhe Lënda: Histori 10 Shkalla: 4 Klasa:MjedisiTematika V. Periudha e tronditjeve të mëdha (1914- Situata e të nxënit: Lexohet pjesa: Në politikën e1945) jashtme qeveritë franceze ndoqën një parim: një

Gjermani e dobët një Francë e fortë...Anglezët dhegjykonin traktatin për Gjermaninë si të padrejtë e ata

Tema mësimore: Përfundim i Luftës së Parë preferonin më mirë një Gjermani të ringritur se njëBotërore dhe Konferenca e Paqes Gjermani që paguan dëmshpërblimet.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç:1. nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe të informacionit;2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;3. përcakton lidhjet shkak- pasojë ndërmjet ngjarjeve;4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës Fjalë kyç:sipas temës mësimore: Pasojat e luftës; Konferenca e Paqes së Parisit; Lidhja eNxënësi/-ja: Kombeve.1. rendit pasojat e Luftës së Parë Botërore;2. analizon vendimet e Konferencës së Paqes në Paris;3. gjykon mbi rolin e Lidhjes së Kombeve në ruajtjen ePaqes pas Luftës së Parë Botërore.

Burimet: teksti;” Historia Botërore dhe Lidhja me fushat e tjera ose me tematQytetërimi” V-11.(Karl Grimberg) ndërkurrikulare:

Gjuhët dhe komunikimi, Sociologji, Gjeografi; TIK.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveFazat e strukturës Strategjitë mësimore Veprimtaritë e Organizimi i nxënësve

nxënësveParashikimi Diskutim për njohuritë Nxitje e diskutimit Punë me gjithë klasën

paraprake

Ndërtimi i përmbajtjes Pyetja sjell pyetjen Diskutim i ideve Punë me grupe

Përforcimi i njohuriveDitari i të nxënit Ndërtim i shprehive Punë në grup

studimore

126



Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprakeNë këtë fazë mësuesi pasi prezanton temën që do të zhvillohet në këtë orë mësimi, i fton nxënësit të thonë çfarëdinë rreth temës.Pyetja:- Çfarë dini rreth pasojave të Luftës së Parë Botërore?- Pasi punojnë në fletët e tyre, nxënësit organizojnë përgjigjet e tyre duke ndërtuar një hartë koncepti të një modeli të tillë.

Rrjedhoja politike - U shpërbënëshumë perandoriNdryshoi harta politike e botës

Humbje të mëdha njerëzore - Patimbi 10 milionë të vrarëMbi 21 milionë të plagosur

Pasojat e Luftës IBotërore

Rrjedhoja ideologjike e politike - Uvunë në dyshim vlerat e sistemit tëdemokracisë

Pasoja të rënda ekonomikeShkatërrim të rajoneve të tërabujqësore e industriale

Ndërtimi i njohurive: Pyetja sjell pyetjenNë këtë fazë nxënësit udhëzohen të lexojnë pjesët “Konferenca e Paqes e Parisit”dhe “Krijimi i Lidhjes së Kombeve”. Pasi nxënësit kanë lexuar për disa minuta organizohen pyetje që të nxisin të menduarit në mënyrë kritike:

Pyetja :Përcaktoni çfarë qëllimi kishte organizimi i Konferencës së Paqes së Parisit?

Përcaktonte dëmshpërblimet Nënshkruante traktatet e paqes me humbësitpër humbësit

Konferenca e Paqessynonte të:

Siguronte paqen për të ardhmen Krijonte hartën e re politike të botës

127


Mësuesi plotëson skemën duke u bazuar në përfundimet e nxënësve dhe u krijon mundësi diskutimi

Pyetje:- Cili ishte qëndrimi që mbajtën shtetet fituese në raport me Gjermaninë humbëse? Nxënësit organizojnë përgjigjet duke përcaktuar qëndrimet e fituesve ndaj Gjermanisë.

Britania e Madhe kërkonte dobësimin ushtarak të saj

Gjermania Franca kërkonte ndëshkimin e saj e dobësimin ekonomik

SHBA përkrahu qëndrimet franko-britanike

CITIMI KOMENTI

Pyetje:- A i zgjidhi Konferenca e Paqes problemet e paraluftës? Pse paqja e vendosur u quajt “paqe e imponuar dhe ndëshkuese”?

Përgjigje:

Me vendimet e saj, Konferenca e Paqes në Paris jo vetëm nuk i zgjidhi problemet e paraluftës por, i thelloi dhe më tej ato. Ndodhën ndryshime të mëdha territoriale në favor të shteteve fituese dhe në dëm të shteteve humbëse, çka rriti pakënaqësinë e tyre. Veç kësaj shtetet humbëse u detyruan të paguajnë shuma të konsiderueshme dëmshpërblimesh. Për këtë arsye paqja e vendosur në Paris u quajt “paqe e imponuar dhe ndëshkuese”.

Duke iu referuar edhe materialit të paraqitur në fillim të orës së mësimit nxënësit bëjnë interpretimet duke nxitur të menduarin kritik ne lidhje me qëndrimet e shteteve fituese mbi ato humbëse e kryesisht Gjermaninë.

Përforcimi i njohurive: Ditari i të nxënitMësuesi në këtë fazë i fton nxënësit të ndajnë fletën e punës në dy pjesë, ku në anën e majtë të shënojnë cilat fragmente ju kanë bërë më shumë përshtypje nga leximi i informacionit të ri e në anën e djathtë të shënojnë komentet për pjesët e zgjedhura.

a - Cilat shtete nuk morën pjesë në Lidhjen eKombeve?b - Si e garantonte Lidhja autoritetin e saj?

- Gjermania e quajti Lidhjen “organizatë e fitimtareve”- Rusia e quajti “organizatë borgjeze”- Senati i SHBA nuk pranoi ndërhyrjen në punët e brendshme të Europës.- Lidhja dënonte veprimet e një shteti kur ato binin ndesh me parimet e saj- vendoste sanksione ekonomike për atë shtet- parashikonte përdorimin e forcës ushtarake

VlerësimiNxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup, argumentimit të pyetjeve, strategjitë e të menduarit dhe të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orë të mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur. Bëni një detyrë argumentuese mbi përmbajtjen e programit prej 14 pikash të presidentit të SHBA-së, Uilson.

128


Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Histori 10 Shkalla: 4 Klasa: 10

Tematika V: Periudha e tronditjeve të mëdha (1914- Situata e të nxënit: Mësuesi lexon pjesën: “Ne1945) jemi hedhur në luftë për shfaqjen e borgjezisë si

klasë. Ne nuk kemi nevojë për prova që ky ose aika kryer veprime të dëmshme kundër pushtetit

Tema mësimore: Bashkimi Sovjetik mes dy Luftërave sovjetik. Pyetja e parë që i bëjmë atij që ka fajBotërore(1917-1939) është: Cilës klasë i përket? Cila është prejardhja

jote? Cili është profesioni yt?”

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç:1. Nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe burime informacioni;2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;3. përcakton lidhjet shkak-pasojë ndërmjet ngjarjeve;4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës Fjalë kyç:sipas temës mësimore: Lenini; BRSS; CEKA; totalitarizëm; “diktatura eNxënësi/-ja: proletariatit; Stalini, kulti i individit.1. përcakton rrethanat e ardhjes në pushtet tebolshevikëve;2. analizon tiparet e totalitarizmit;3. gjykon mbi” kultin e individit” .

Burimet: teksti “Historia Botërore dhe Qytetërimi” V- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg) ndërkurrikulare:

Gjuhët dhe komunikimi, Sociologji, Gjeografi,TIK.


Fazat e strukturës Strategjitë mësimore Veprimtaritë e Organizimi i nxënësvenxënësve

Parashikimi Di Diskutim i ideve Punë në dyshe

Ndërtimi i përmbajtjes Dua të di Paraqitje grafike e Punë me grupe(Harta e Konceptit) informacionit

Përforcimi i njohurive Mësova Të nxënit bashkëpunues Punë në dyshe(Rishikim në dyshe)

129



Parashikimi:DiParaqitet organizuesi grafik prej tri kolonash, i cili përdoret në dërrasën e zezë e fletë pune më pas. Shkruhet tema e re “Bashkimi sovjetik mes dy Luftërave Botërore”(1917-1939). U kërkohet nxënësve të thonë atë që dinë apo mendojnë për temën e re dhe i shënojnë në kolonën e parë “Di”- çfarë dimë...Ndërkohë, nxënësit lexojnë informacionin e ri të ndarë në grupe e ju kërkohet të formulojnë pyetjet në kolonën e dytë “Dua të di”.Pasi identifikohen pyetjet, udhëzohen nxënësit të kategorizojnë njohuritë duke filluar nga: rrethanat që favorizuan ardhjen e bolshevikëve në pushtet;Tiparet e diktaturës së Proletariatit; tiparet e sistemit totalitar; vendosjen e regjimit stalinist.Pasi kanë përfunduar leximin e temës së re nxënësit plotësojnë kolonën e tretë “mësova” duke iu përgjigjurpyetjeve që ndodhen në kolonën e dytë “dua të di”.Organizohet grafiku si më poshtë:

DI DUA TË DI Mësova- Bolshevikët erdhën në - Cilat rrethana favorizuan Prapambetja ekonomike,humbjetpushtet me forcë. ardhjen në pushtet të në frontin e luftës që thelluan

bolshevikëve?- çfarë kuptimi prapambetjen ekonomike,- Lenini ishte figura qendrore ka “Diktaturë e proletariatit”? radikalizimi i situatës politike,e komunistëve favorizuan ardhjen e komunistëve

- Cilat janë tiparet e një shteti në pushtet.- Ushtrohej dhunë e terror “Totalitar”? Marrja e pushtetit nga komunistëtndaj kundërshtarëve politike. u shoqërua me krijimin e një shtet

- Cili ishte modeli ekonomik totalitar .- Pas vdekjes së Leninit figura politik social që krijoi Stalini Totalitarizmi mori kuptimin eqendrore e shtetit totalitar u në BRSS? plotë në pushtetin e Stalinit që mebë Stalini kultin e individit plotësoi dhe

tiparin e fundit të totalitarizmit.

Ndërtimi i njohurive: Dua të di/Harta e konceptitPlotësohet nga nxënësit harta e konceptit me njohuritë e fituara nga (Di-Dua të di-Mësova)

130


Shkaqet:Kriza e thellë ekonomikeHumbjet në frontin e luftësKrijimi i PK-së si një forcëradikale

Tiparet e totalitarizmitMbajtja e pushtetit me forcëEkzistenca e një partie eideologjieUshtrimi i dhunës e terroritMohimi i lirive e të drejtave

Totalitarizmi i majtë në BRSS

Modeli Stalinist i ekonomisëShtetëzimi i plotë i ekonomisëKolektivizimi i pronës në fshatPlanifikimi i detyruar iekonomisë

Socializmi i njeriutMohimi i lirive e të drejtavethemeloreDyzimi i personalitetit

Pas plotësimit të hartës së konceptit nga nxënësit, mësuesja plotëson këtë hartë në tabelë duke diskutuar përfundimet e nxënësve.

Përforcimi i njohurive: Mësova (Rishikim në dyshe)Për të përforcuar shprehitë e përmbledhura nxënësit ngrenë pyetje rreth atyre që i shohin të paqarta ose nuk i kuptojnë me qëllim zhvillimin e mendimit kritik.

Mësuesi u drejtohet nxënësve me pyetjen: - Në ç`rrethana krijohet” kulti i individit”?Nxënësit grupohen në dyshe për të këmbyer mendimet me njëri-tjetrin:Pasi dëgjon mendimet e përfundimet e nxënësve mësuesi ndërton linjën përfundimtare duke artikuluar mendimin përmbledhës.

Përgjigje:Ardhja e një brezi të ri punonjësish në përgjithësi pa arsimin përkatës por, të karakterizuar nga bindja e përkushtimi ndaj Stalinit dhe të pajisur me ndjenjën e kënaqësisë të ushtrimit të pushtetit ndaj të tjerëve, sanksionoi nënshtrimin e verbër ndaj udhëheqësit dhe qëndrimet servile që u bënë tiparet thelbësore të qeverisjes komuniste. Kjo ndikoi drejtpërdrejt në forcimin e pozitave autoritariste të Stalinit, i cili filloi të cilësohej “Udhëheqësi i Madh”dhe “ i pagabueshëm”.

VlerësimiNxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup, argumentimit të pyetjeve, strategjitë e të menduarit e të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orë të mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur. Krijoni një punim rreth pasojave të modelit ekonomik stalinist në ekonominë e BRSS-së.

131


Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Histori 10 Shkalla: 4 Klasa: 10Tematika: V- Periudha e tronditjeve të Situata e të nxënit:mëdha(1914-1945) Bashkëbisedim i nxënësve. Lexohet pjesa: Nga viti

1921 përdorimi i skuadrave të dhunës nga fashistëtpati shtypur pushtetin socialist në shumë zona tëItalisë së veriut. Gjithsesi, i fuqizuar nga suksesiTema mësimore: Fashizmi në Italielektoral i vitit 1921 në të cilin fashistët fituan 35deputetë, Musolini refuzoi të hyjë në parlament përsa kohe ai nuk emërohej kryeministër.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç:1. Nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe burime informacioni;2. argumenton verat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;3. përcakton lidhjet shkak-pasojë ndërmjet ngjarjeve; përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës Fjalë kyç:sipas temës mësimore: E djathtë ekstremiste; fashizmi; “këmishët e zeza”;Nxënësi/-ja: korporatizmi; “Il Duce”.1. përcakton kushtet historike të lindjes së fashizmit;analizon tiparet e regjimit fashist;2. krahason diktaturën fashiste me atë komuniste.

Burimet: teksti;” Historia Botërore dhe Qytetërimi”V- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg) foto; informacione të ndryshme ndërkurrikulare:nga interneti. Gjuhët dhe komunikimi, Sociologji, Gjeografi, TIK



Parashikimi Parashikim nga termat Nxitje e diskutimit Punë me gjithë klasën

Ndërtimi i përmbajtjes Diagrami piramidal Të nxënit bashkëpunues Punë me grupe

Përforcimi Diagrami i Venit Ndërtimi i shprehive Punë në grupstudimore

132



Parashikimi: Parashikim me terma paraprakë

Mësuesi/ja zgjedh 4-5 terma nga teksti që përfaqësojnë konceptet kryesore të informacionit të ri. Këto koncepte shkruhen në dërrasë duke jua bërë të ditur që këto terma do të hasen gjatë leximit të tekstit. Nxënësit punojnë për 10 min e më pas grupet japin argumentimin për konceptet bazë:

Termat:E majtë ekstremisteFashistëtIl DuceKorporatizmiFashistizim

Dëgjohen nxënësit që japin shpjegimet e tyre dhe më pas mësuesi jep sqarimet e duhura për të bërë krahasimet me shpjegimin që kanë dhënë nxënësit:

Përgjigje:E majtë ekstremiste - forcë politike e krijuar në Itali me synim vendosjen e “diktaturës së proletariatit’’ Fashistët - forcë politike antagoniste me të majtën krijuar me premtimin për rivendosjen e rendit, stabilitetit, shmangien e rrezikut komunist, etj.“Il Duce”- cilësimi i Musolinit si udhëheqësi i vetëm i Italisë.Korporatizmi - modeli ekonomik i krijuar nga fashistët.Fashistizim - indoktrinim i masave në planin social e kulturor përmes një aparati të gjerë propagandistik.

Ndërtimi i njohurive: Diagrami piramidalMësuesi drejton pyetje ku do te përqendrohen nxënësit gjatë leximit të temës së re:-Cilat rrethana favorizuan lindjen dhe fuqizimin e fashizmit në Itali pas Luftës së Parë Botërore?-Cilat janë tiparet e regjimit fashist?-Cili është modeli ekonomik që krijuan fashistët?Pasi marrin detyrën, nxënësit punojnë të ndarë në grupe duke plotësuar modelin e përgatitur më parë nga mësuesi/ja.

133


Rrethanat që favorizuan Tiparet e regjimit fashist Modeli ekonomik qëlindjen e fashizmit krijuan fashistët- Pakënaqësi e gjerë ndaj - Ekzistencë e një partie të - Modeli korporatist ruajtivendimeve të Konferencës vetme në pushtet pronën private.së paqes. - Ushtrimi i dhunës e - Ekonomia u monopolizua- Destabiliteti politik dhe terrorit ndaj elementëve duke e vënë atë në shërbimmungesa e një qeverisje demokratë e komuniste. të qëllimeve të shtetit.efektive- Gjallërimi i forcave të - Kulti i udhëheqësit. - Ekonomia u orientua drejtekstremit të majtë e të prodhimit të armëve edjathtë. - Politikë e jashtme pajisjeve ushtarake.- Frika nga vendosja e një agresive.regjimi komunist që përshumicën e popullsisë do tëthoshte zhdukje e pronësprivate.- Premtimet e fashistëvepër nxjerrjen e vendit ngakriza ekonomike politike esociale.

Pas kësaj veprimtarie, përfaqësuesit e grupeve lexojnë plotësimet në diagramet e tyre dhe mësuesja plotëson në tabelë konkluzionet duke lejuar diskutimet e reflektimet e nxënësve

Përforcimi i njohurive: Diagrami i Venit

Në këtë fazë nxënësve u kërkohet të krahasojnë modelin e totalitarizmit të majtë komunist me modelin e totalitarizmit të djathtë fashist.

Totalitarizmi komunistEkonomi e shtetëzuar; e planifikuar e kontrolluar nga shtetiPronë e kolektivizuar në fshat

Një parti - shtetNjë ideologji e vetmeKulti i individitUshtrimi i terroritMohimi i lirive e tëdrejtave

Totalitarizmi i djathtë fashistModeli korporatist i organizimit të ekonomisë. Monopolizimi i ekonomisë për interesa të shtetit.

Vlerësimi:Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup, argumentimit të pyetjeve, strategjitë e të menduarit e të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orën e mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur: Bëni një punim mbi krahasimin e figurave të Musolinit dhe Leninit. Nxënësit orientohen të organizojnë punimin sipas prirjeve apo dëshirës, përmes një punimi në ese, art figurativ etj.

134


Fusha:Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Tematika: Periudha e tronditjeve të mëdha Situata e të nxënit: Nxënësve u shfaqet

një pjesë nga shfaqja teatrale: Arturo Ui”.-Çfarë kuptoni nga kjo pjesë teatrale?-Cilën periudhë kohore përfaqëson ajo?Tema mësimore:Gjermania mes dy Luftërave

Botërore

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç:Nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historikeduke përdorur disa prej burimeve historike dhe burime informacioni: argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;përcakton lidhjet shkak- pasojë ndërmjet ngjarjeve; përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historikeRezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës Fjalë kyç:Republika e Vajmarit,Partiasipas temës mësimore: Naziste, rendi i ri, Doktrina Naziste,Nxënësi/-ja: Përcakton kushtet historike të ardhjes në antisemitizmi, totalitarizëmpushtet të Nazizmit;analizon natyrën enazistëve;krahason rendin demokratik me atë nazist.

Burimet: teksti; materiale plotësuese internet Lidhja me fushat e tjera ose me tematwikipedia ndërkurrikulare: Gjuhët dhe

komunikimi, Sociologji, TIKMetodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve PNP

Lidhja me njohuritë e mëparshme - Përvijim i të menduarit veprimtaria e nxënësve - diskutim i idevePërpunim i përmbajtjes - Të nxënit me këmbime veprimtaria e nxënësve-nxitja e diskutimit Konsolidimi i të nxënit -Mbajtja e strukturuar e shënimeve veprimtaria e nxënësve-ndërtim i shprehive studimore


Parashikimi: Përvijim i të menduaritPërmes një diskutimi të përqendruar në pyetjen e mëposhtme nxënësit rikujtojnë njohuritë që kanë për pasojat e Luftës së parë Botërore.Çfarë pasojash la për Europën Lufta e Parë Botërore?Pas një reflektimi të shpejtë për situatën e pas Luftës nxënësit ndahen në grupe e lexojnë pjesën “Kushtet historike të ardhjes së nazistëve në pushtet. Nxënësit orientohen nga mësuesi të përcaktojnë-Gjendjen e Gjermanisë në përfundim të Luftës së Parë Botërore.

Organizuesi grafik

Shtet humbësKrizë ekonomike

Gjermania pas Luftës Krizë politikeTrazira socialeMungesë e një qeverisje efektiveGjallërim i lëvizjes naziste

135


Përfundimet e nxënësve mësuesja i shënon në tabelën e zezë.

Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbimeNë këtë fazë për të realizuar procesin klasa ndahet në grupe me nga katër anëtarë secili(nxënësve më parë ju është dhënë detyrë të gjejnë materiale të ndryshme nga burime të ndryshme për Gjermaninë në periudhën mes dy Luftërave Botërore. Çështjet që do të diskutohen janë:- Ç’masa morën nazistët porsa erdhën në pushtet?-Përcaktoni tiparet e politikës së brendshme të Nazistëve.- Argumentoni pse Nacionalizmi i skajshëm e Antiliberalizmi u bë pjesë e doktrinës naziste?.- Argumentoni pse Antisemitizmi e Antikomunizmi u bë pjesë e doktrinës naziste?.Në secilin grup 1-shat punojnë pyetjen 1

2-shat punojnë pyetjen 23-shat punojnë pyetjen 34-at punojnë pyetjen 4

Masat që morën nazistët kur erdhën në pushtet:

Porsa erdhën në pushtet nazistët:-Zhdukën liritë e të drejtat civile përmes dy dekreteve mbi bazën e të cilave shpallej gjendja e jashtëzakonshme, kufizimi i lirisë së individit e vendosja e kontrollit mbi korrespondencën .

- Tiparet e politikës së brendshme.- Shpërndarje e të gjitha forcave politike - sistem monopartiak- Krijimi i GESTAPO -ushtrim i dhunës e terrorit Totalitarizmi i djathtë- Ekzistenca e një ideologjie të vetme - doktrina naziste- Përqendrimi i pushtetit në duart e “Fyhrerit” – kulti i individit

Nacionalizëm i skajshëmDoktrina naziste Antiliberalizëm

Antisemitizëm Antikomunizëm

Në diskutim të lirë e bazuar në informacionet e gjetura nxënësit plotësojnë kuadrin e plotë të përmbajtjes së doktrinës naziste.

Përforcimi i njohurive: Mbajtja e strukturuar e shënimeveNë fazën e reflektimit nxënësit pasqyrojnë strukturën bazë të informacionitKrahaso- Dallo

136


Sistemi i Demokracisë Liberale Sistemi TotalitarGaranton e merr në mbrojtje liritë e të Mohon liritë e të drejtat themelore tëdrejtat themelore shtetasveSistem pluripartiak Sistem monopartiakGarantim i ndarjes së pushteteve Përqendrim i pushtetit në duart e njëBarazi përpara ligjit për të gjithë individishtetasit pa dallim Thekson superioritetin e racës

së pastër ariane mbi racat inferiore

Vlerësimi. Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup,argumentimit të pyetjeve,strategjitë e të menduarit e të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orë të mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur. Bëni një ese me temë: Hebrenjtë në Shqipërinë e Luftës së dytë Botërore.

137


Fusha:Shoqëria dhe Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10mjedisiTematika: Periudha e tronditjeve të mëdha Situata e të nxënit: Mësuesja e fillon

temën e re me një pyetje:- Çfarë dini për figurën e presidentit

Ruzvelt?Tema mësimore: SHBA-ja, modeli i një shtetiliberal

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç: Nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historikeduke përdorur disa prej burimeve historike dhe burime informacioni: argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;përcakton lidhjet shkak- pasojë ndërmjet ngjarjeve; përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës Fjalë kyç: Kushtetut, mrekulli ekonomike,sipas temës mësimore: krizë ekonomike, depresioni i madh,Nxënësi/-ja: Përcakton strukturën politike të SHBA; Kursi i Ri; “Çështja e gruas”rendit shkaqet e krizës ekonomike të 1929-1933;analizon drejtimet kryesore të Kursit të Ri të Ruzveltit;gjykon mbi rëndësinë e lëvizjeve të shek XIX

Burimet: teksti; materiale plotësuese internet Lidhja me fushat e tjera ose me tematwikipedia ndërkurrikulare: Gjuhët dhe

komunikimi, Sociologji, TIK

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve PNPLidhja me njohuritë e mëparshme - Harta e konceptit veprimtaria e nxënësve - zhvillim i fjalorit (paraqitje grafike e informacionit)Përpunim i përmbajtjes - Veprimtari leximi e drejtuar VLD (organizuesi grafik) veprimtaria e nxënësve-të menduarit kritikKonsolidim i të nxënit - Diskutim i lirë veprimtaria e nxënësve - diskutim i lirë


Parashikimi: Harta e konceptitMësuesi e fillon temën e re me një pyetje që synon të nxisë nxënësit të përdorin njohuritë e tyre tëmëparshme.Pyetje:

- Cilat janë parimet bazë mbi të cilat mbështetet Kushtetuta Amerikane?

Pasi merren përgjigjet e pyetjes ku nxënësi ka rikujtuar parimet kryesore mbi të cilat është mbështetur Kushtetuta e ShBA mësuesi vijon me orientimi për leximin e informacionit të ri. Në përfundim të leximit të pjesës: “Tiparet e sistemit politik në SHBA” mësuesi i fton nxënësit të përcaktojnë këto tipare e organizon në dërrasë të zezë këto përfundime:

138


Organizuesi grafik

Kushtetuta e SHBA

Pushteti Ekzekutiv Pushteti Legjislativ Pushteti gjyqësorPresidenti-Këshilli i Senati Gjykata e Lartëministrave Kongresi

Dhoma e deputetëve

Ndërtimi i njohurive: Veprimtari leximi i drejtuarNë këtë fazë për të realizuar procesin klasa ndahet në grupe e atyre iu drejtohen pyetje të nivelitkuptimor. Ata lexojnë në heshtje, duke ndërprerë leximin pas disa paragrafësh për të diskutuar menjëri-tjetrin. Nxënësit punojnë në dyshe.Pyetje:

- Cilët faktorë ndikuan në mrekullinë ekonomike amerikane në vitet 20-30?

Përgjigje:

Zhvillimi i teknologjisë

Mrekullia ekonomike Ekonomia e konsumit

Nxitja e përdorimit të kredive

Pyetje:- Përcaktoni treguesit e krizës ekonomike të viteve 1929-1932?

Përgjigje:

Mbiprodhimi i produkteve

Treguesit e krizës: Rënia e bursës

Mbyllja e bankave e fabrikave

Pyetje:Identifikoni shkaqet e krizës:

Përgjigje:Rritja e prodhimit në raport me konsuminSpekulimet në bursën e NEW-JORKUT

Shkaqet e krizës: Mosshlyerja e kredivePolitikat qeveritare- shteti nuk ushtronte kontroll mbi ekonomi

Mbiprodhimit bujqësore e blegtorale krijoi stoqe e faliment

139


Pyetje:- Përcaktoni drejtimet kryesore të politikës ekonomike të Ruzveltit përmes “Kursit të RI”

Përgjigje:

Kursi i Ri

Masa lehtësuese Masa ripërtëritëse: Reformat:Qeveria forcoiNdihmë e asistencë Krijimi i administratave për rolin rregullues esociale bujqësinë e industrinë kontrollues në ekonomi

Kjo mënyrë organizimi e informacionit i ndihmon nxënësit të plotësojnë njohuritë e ti sistemojnë ato:

Përforcimi i njohurive: Diskutim i lirëNë këtë fazë ftohen nxënësit të lexojnë informacionin e ri “Lëvizja feministe”Pyetje:

- Cilat ishin kërkesat ne themel të lëvizjes feministe? Përgjigje:Lëvizja feministe trajtonte probleme që lidheshin me edukimin, punësimin, statusin e gruas dhe të drejtën e votimit.Pyetje:

- Çfarë rëndësie pati kjo lëvizje?Kjo lëvizje luajti rol të rëndësishëm sepse krijoi ndërgjegjësimin e gruas amerikane për forcën e lëvizjes së tyre e i bindi ato për domosdoshmërinë e organizimit

Vlerësimi. Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup,argumentimit të pyetjeve,strategjitë e të menduarit e të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orë të mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur: Cili është roli i shtetit në kushtet e një krizë ekonomike? Organizoni një punim me katër drejtime kryesore ku duhet të mbështetet politika e një qeverie që operon në kushtet e një krize ekonomike

140


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: 4 Klasa: 10Tematika: Periudha e tronditjeve të mëdha (1914- Situata e të nxënit: Mësuesi/ja e fillon1945) temën e re me një reflektim mbi pozitat e

Britanisë së Madhe para Luftës së ParëBotërore. Britania e Madhe para Luftës sëTema mësimore: Britania e Madhe mes dy LuftëraveMadhe paraqitet si një ndër vendet liderBotërore në aspektin industrial si fuqia më e madhekoloniale, sunduese e vetme e deteve,vendi ku u zhvilluan idetë perëndimore tëdemokracisë parlamentare si dhekontribute të rëndësishme në fushën eartit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç:1. nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe të informacionit;2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;3. përcakton lidhjet shkak-pasojë ndërmjet ngjarjeve;4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës Fjalë kyç: “zotëruese e deteve”, Qeverisipas temës mësimore: Kombëtare, ”liberalizëm modernNxënësi/-ja: “Komonuelthi’’.1. përcakton gjendjen e Britanisë së Madhe pas Luftëssë Parë Botërore;2. rendit faktorët që zhvendosën Britaninë nga pozita sizotëruese e deteve;3. analizon politikën social-ekonomike të Britanisëgjatë kësaj periudhe;4. krahason Perandorinë Britanike me Komonuelthin.

Burimet: teksti; “Histori e Anglisë” - Andre Maurois; Lidhja me fushat e tjera ose me tematmateriale plotësuese internet, Wikipedia. ndërkurrikulare: Gjuhët dhe

komunikimi, Sociologji, Gjeografi, TIK

141




Parashikimi Stuhi mendimi Diskutim i ideve Punë me gjithë klasën

Ndërtimi i njohurive Sistemi ndërveprues i Të lexuarit ndërveprues Punë me grupeshënimeve INSERT

Përforcimi i njohurive Ditari dy pjesësh Ndërtim i shprehive Punë në grupstudimore


Parashikimi: Stuhi mendimiMësuesi ju kërkon nxënësve te bëjnë një paraqitje të shkurtër të pasojave të Luftës së Parë Botërore. Pas reflektimit e përgjigjeve të nxënësve, mësuesi përsëri i fton nxënësit të japin mendimet e tyre për pozitat e Britanisë në këtë periudhë kohore.

Në përfundim të përgjigjeve, nxënësit të ndarë në grupe lexojnë informacionin e ri “Gjendja pasLuftës së Parë Botërore” dhe në përfundim të leximit ata përcaktojnë:

Britania pas luftës humbi pozitat e saj për disa arsye:• shkatërrimet e flotës detare• konkurrenca në rritje e SHBA-së dhe Japonisë• vendosja e tarifave të importit nga shumë shtete

Pyetje:- Çfarë masash mori qeveria e koalicionit të krijuar pas luftës për të përballuar situatën? Me

cilën platformë ekonomike përputhen këto reforma?

Përgjigje:

Ligji për sigurimet socialeKomponentë të mirëqenies

Masat Ligji për sigurimin shëndetësor sociale - Realizim i politikave tëLiberalizmit Modern

Masa për zgjidhjen e problemit të strehimit

Përgjigjet e nxënësve mësuesja i shënon në dërrasë të zezë:

Përpunimi i njohurive: Sistemi ndërveprues i shënimeve (INSERT)Në këtë fazë për të realizuar procesin klasa ndahet në grupe e nxënësit orientohen të lexojnë informacionin e ri në pjesët e tekstit “Britania gjatë viteve të krizës” dhe “Politika e jashtme” duke vendosur simbole anash tekstit që do të lexojnë:

142


“√” - pohoni atë që dini“-“ - nëse informacioni që lexoni kundërshton ose është i ndryshëm nga ai që dini“+” - informacioni i ri që ndeshni“?” - informacioni i paqartë

Pasi kanë përfunduar leximin nxënësit diskutojnë rreth informacionit të ri me njëri-tjetrin, mësuesi/ja u drejton pyetje nxënësve:

- Cilat njohuri që keni pasur më parë janë pohuar gjatë leximit?- Çfarë informacioni të ri nxorët gjatë leximit?- Cili është informacioni i paqartë që ndeshët gjatë leximit?

Ndërkohë, nxënësit kryejnë shënimet e tyre në tabelën e mëposhtme:

√ - + ?- Para luftës Partia - Çështja irlandeze: - Gjate viteve 1922- - Kurora britanikeLaburiste kishte Irlandezët nuk 1925 u vu re ndaj problemeve tëngritur një shtet pajtoheshin me paqëndrueshmëri brendshmesocial. sundimin britanik politike e ekonomike. europiane mbajti një

edhe për çështje të Qeveria e qëndrim neutral.- Kriza ekonomike e karakterit fetar: kryeministrit Balduin Megjithëse kishtepërfshiu Britaninë ngriti një sistem lindur frymanë mesin e viteve 20 - Irlandezët ishin vullnetarësh për të agresive fashiste e

katolikë kurse pjesa thyer grevën.... naziste, ajo nuk- Gjatë kësaj kohe u dërrmuese e - Në vitin 1921 punoi për ndalimin errit shumë numri i të shoqërisë britanike Britania njohu si përhapjes së saj.papunëve ishin protestantë shtet të pavarur

Irlandën me- Lëvizjet përjashtim të pjesëssindikaliste verilindore metronditën jetën popullsi protestantesociale të Britanisë - Kurora britanike në

vitin 1931 i kaloi nënjë status të veçantëkolonitë e saj. Ato ushpallën dominione,term i cili shprehekzistencën e shtetitsovran, i cili do tërespektojëbesnikërinë ndajkurorës britanike.

Pasi është plotësuar tabela, diskutohen përgjigjet e pyetjeve e paqartësive.Në këtë fazë mësuesi i fton nxënësit të diskutojnë për politikat social - ekonomike të qeverive britanike për përballimin e krizës ekonomike duke nxjerrë në pah suksesin e këtyre reformave dhe vendosmërinë e qeverive britanike në realizimin e tyre.

143


Përforcimi i njohurive: Ditari dypjesësh

Në këtë fazë mësuesi orienton nxënësit të ndajnë fletën në dy pjesë ku në njërën anë të paraqesin pozitat e Britanisë së Madhe si Perandori dhe pozitat e saj në organizimin e ri “Komonuelth”.

Britania e Madhe - Perandori Britania e Madhe - Komonuelthi

- Në kulmin e fuqisë së saj ishte zotëruese e - Fundi i Luftës së parë i dha fundpjesës më të madhe të botës-fuqia më e shkëlqimit të Perandorisë Britanike.madhe koloniale.

- Dobësimi ekonomik i saj i dha kolonive- Zotëruese e plotfuqishme e deteve mundësinë e realizimit të pavarësisë së tyre.

- Fuqia më e madhe ekonomike me pasuri - Ndikimin e saj Britania e ruajti në këtoqë rridhnin nga zhvillimi i saj industrial e vende me organizimin e ri - Komonuelthtregtia fitimprurëse me kolonitë e saj përmes së cilit Britania zgjidhi në mënyrë

paqësore çështjen koloniale

Në përfundim të diskutimit të përgjigjeve dhe plotësimit të tabelës, mësuesi/ja jep vlerësimet për nxënësit.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup, argumentimit të pyetjeve, strategjitë dhe të menduarit e të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orë të mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur: Bëni një ese me temë: “Politikat e suksesshme të qeverive britanike në drejtim të realizimit të komponentëve të shtetit të mirëqenies sociale”.

144


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: 4 Klasa: 10Tematika: Periudha e tronditjeve të mëdha (1914-1945) Situata e të nxënit: Mësuesi/ja e nis temën e

re me një pjesë leximi nga programi i FrontitPopullor: “Të sigurohet ekzistenca e shkollësshoqërore jo vetëm me kreditë e duhura, poredhe me reforma të tilla, si zgjatja e afatit tëarsimit të mesëm të detyrueshëm deri nëTema mësimore: Franca mes dy Luftërave Botëroremoshën 14 vjeç. Për shkollën e mesme tësigurohet zgjedhja që është e nevojshme për tëplotësuar parimin e arsimit falas”. Mësuesi/jai fton nxënësit të reflektojnë mbiinformacionin e dhënë.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç:1. nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe të informacionit;2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;3. përcakton lidhjet shkak-pasojë ndërmjet ngjarjeve;4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: republikë parlamentare, krizëtemës mësimore: ekonomike, “Fronti Popullor”,Nxënësi/-ja:1. përcakton tiparet e sistemit politik në Francë nëperiudhën mes dy Luftërave Botërore;2. analizon tiparet e sistemit ekonomik;3. argumenton rrugët e daljes nga kriza e viteve 1929-1933;4. krahason zhvillimet politike e social-ekonomike mesFrancës dhe Britanisë së këtyre viteve.

Burimet: teksti; materiale plotësuese internet, Wikipedia. Lidhja me fushat e tjera ose me tematndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,Sociologji, Gjeografi, TIK.



Parashikimi Harta e Konceptit Paraqitje grafike e Punë me grupeinformacionit

Ndërtimi i njohurive Përvijim i të menduarit Diskutim i ideve Punë me grupe

145


Rrjet i diskutimit Nxitje e diskutimit Punë në grupePërforcimi i njohurive


Parashikimi: Harta e konceptitNxënësit ftohen nga mësuesi të renditin disa nga pasojat e luftës duke rikujtuar njohuritë që nxënësi i ka marrë në temat e mëparshme.

Jepet tema Franca mes dy Luftërave Botërore dhe nxënësit ndahen në grupe të përbërë nga 5-6 anëtarë.Nxënësit lexojnë pjesën: “Tiparet e sistemit politik në Francë”.Grupeve të nxënësve u jepet modeli i hartës së konceptit i cili do të plotësohet nga nxënësit. Më poshtë paraqitet një model harte koncepti:

Republika Franceze

Pushteti Ekzekutiv-Presidenti Pushteti legjislativ Autoriteti gjyqësor

zgjedh Kabinetin Qeveritar Asambleja Kombëtare

Pas hartimit të hartës së konceptit nxënësit përqendrohen në problemet që prekën stabilitetin politik dhe social të Francës në këtë periudhë ndikuar edhe nga kriza ekonomike 1929-1933.

Ndërtimi i njohurive: Përvijim i të menduarit (diskutim i ideve)Në këtë fazë nxënësit lexojnë informacionin e ri dhe përcaktojnë politikat e qeverive franceze në kapërcimin e krizës ekonomike.Pyetje:

- Përcaktoni treguesit e krizës ekonomike në Francë këtë periudhë:

Nxënësit organizojnë mendimin e tyre në përfundime të cilat mësuesi i shënon në dërrasë.

Rënie e prodhimit industrial

Treguesit e Krizës ekonomike Rënie e prodhimit bujqësor

Falimentim i bizneseve

Papunësi

Pyetje:Si ndikoi kriza ekonomike në zhvillimet sociale në Francë?

146


Përgjigje:Kriza ekonomike nxori në pah prirjet antidemokratike që shprehnin thellimin e problemeve me karakter social që në thelb kishte padurimin e shoqërisë franceze në zgjidhjen e problemeve me karakter ekonomik.

Pyetje:Cila ishte politika ekonomike që ndoqi qeveria e Leon Blumit në kapërcimin e krizës ekonomike dhe a dha rezultat ajo?

Nxënësit organizojnë përgjigjen pasi marrin kohën e nevojshme.

Java 40-orëshe e punësMasat që mori qeveria e Leon Blumit Shtetëzimi i industrisë ushtarake

Përmirësimi i kushteve të punës

(Masa të cilat kishin në thelb politikën e liberalizmit modern.)

Pyetje:A u tregua e suksesshme qeveria e Leon Blumit në kapërcimin e krizës ekonomike?

Përgjigje:Mungesa e përkrahjes nga Senati (mosmiratimi i buxhetit të shtetit) detyroi qeverinë të deklarojë shtyrjen e realizimit të programit dhe për rrjedhojë çoi në rritje të protestave që detyruan qeverinë të japë dorëheqje.

Përforcimi i njohurive: Rrjeti i diskutimitPasi kanë diskutuar konceptet kryesore e kanë analizuar situatat kryesore në zhvillimet politiko-social-ekonomike, nxënësit ndajnë fletën e punimit në dy pjesë për të bërë krahasimin e politikave social - ekonomike në Francë e Anglinë e periudhës mes dy Luftërave Botërore.

Politikat social - ekonomike në Francë Politikat social - ekonomike në Angli

Kufizim i orëve të punës Miratimi i asistencës sociale dhe siguriminPërmirësim i kushteve të punës shoqërorNdihmë ekonomike ndaj fshatarësisë Banesa sociale që zgjidhnin problemin eRiorganizim i bankës kombëtare strehimit

Në përfundim si rezultat i krahasimit të politikave në të dy vendet nxënësit dalin në përfundimin që këto politika i përkasin rrymës së Liberalizmit Modern. Këto përfundime shënohen në tabelë nga mësuesi/ja.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup, argumentimit të pyetjeve, strategjitë e të menduarit e të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orën e mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur:Sa ndikojnë krizat ekonomike në pasigurinë politike e sociale të një vendi?Organizoni një punim me këtë temë.

147


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: 4 Klasa: 10Tematika: Periudha e tronditjeve të mëdha (1914-1945) Situata e të nxënit: Mësuesi organizon

pyetjen me qëllim përfshirjen e nxënësit nëtemën e re:- Ç’dini për origjinën e Mustafa Qemalit?

Tema mësimore:Turqia, krijimi i një shteti laik kombëtar - Pse Mustafa Qemalit iu dha mbiemriAtaturku?

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:1. nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe tëinformacionit;2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të njëpopulli;3. përcakton lidhjet shkak- pasojë ndërmjet ngjarjeve;4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: Mustafa Qemal Ataturku,temës mësimore: Republika e Turqisë, shtet laik,Traktati iNxënësi/-ja: Lozanës, konservatorizëm islam, reforma1. përshkruan gjendjen e Perandorisë Osmane gjatë Luftës europianizuese.së Parë Botërore;2. identifikon rolin e Mustafa Qemal Ataturkut nëzhvillimet politike të Turqisë;3. rendit reformat e ndërmarra për europianizimin e shtetitkombëtar turk;4. analizon përmbajtjen e këtyre reformave.

Burimet: teksti;”Histori e Ballkanit”- George Kastellan; Lidhja me fushat e tjera ose me tematMateriale plotësuese-internet. ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,

Sociologji, Gjeografi, TIK



Parashikimi Të nxënit me këmbime Të nxënit bashkëpunues Punë me grupe

Ndërtimi i njohurive Struktura e ndryshimit Ndërtim i shprehive Punë me grupenë histori studimore

Mbajtje e strukturuar me Ndërtim i shprehive Punë në dyshePërforcimi i njohurive shënime studimore

148



Parashikimi: Të nxënit me këmbimeMësuesja i njeh nxënësit me temën e re: Udhëzohen nxënësit të përdorin informacionin e tekstit apo edhe njohuritë e tyre të mëparshme.Klasa ndahet në grupe. Mësuesi ka organizuar pyetje në fletë të veçanta dhe iu shpërndahen grupeve.Njëkohësisht në krye të çdo grupi caktohet një drejtues diskutimi për grup.

Grupi 1

Pse Perandoria Osmane gjatë L. I.Bot. u rreshtua në krah të Bllokut qendror?

Grupi 3

Renditni zhvillimet kryesore ushtarake në territorin e Perandorisë Osmane gjatë L. I. Bot

Grupi 5

Përcaktoni rolin që luajti Mustafa Qemali në zhvillimet politike në fund të L. I. Bot.

Grupi i 2

A kishte kapacitet dhe mundësi reale kyshtet të përballonte një luftë tëpërmasave të tilla?

Grupi 4

Përcaktoni faktorët që ndikuan nëpërmbysjen e sulltanatit

Grupi 6

Trego rëndësinë e Traktatit të Lozanës

për zhvillimet e Turqisë

Secili nga drejtuesit e grupit shkruan përgjigjen përfundimtare dhe në fletë përgjigjet e tyre.Mësuesi i jep të drejtën secilit drejtues të japë përfundimet e tij.

Ndërtimi i njohurive: Struktura e ndryshimit në historiKjo metodë zgjidhet për një periudhë te caktuar historike që duhet të trajtohet, në rastin konkret për ndryshimet që prekën Turqinë pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore.Klasa ndahet në grupe dhe u caktohet të lexojnë pjesën e tekstit: “Reformat për europianizimin e shtetit kombëtar turk”.Nxënësit do të nxjerrin kategoritë e ndryshimeve që prekën Turqinë në periudhën e pas luftës së Parë Botërore.

Popullsia - popullsia në Turqi në përfundim të Luftës së Parë BotëroreProcesi - reformimi i shtetit të ri TurkReforma - ndryshime si rezultat i zhvillimeve të reja e ndryshimeve në vendReforma në arsimReforma në drejtësi

149


Reforma në fushën social-kulturore

Gjatë kohës që nxënësit lexojnë informacionin e ri, ata plotësojnë një organizues grafik të ndryshimit të strukturës në histori.

Organizuesi grafik i strukturës së ndryshimit në histori

Grupet e njerëzve : GrupetKonservatore dhe atoPërparimtare

Ndryshimet që ndodhën: -U ndërmorën reforma në fushën e arsimit(zëvendësimi i alfabetit turk me atë latin)

- Reforma në fushën e drejtësisë

- Shkëputja e shtetit të ri turk nga feja

- Reforma në fushën sociale që prekën stilin e veshjes perëndimore e sanksionuar me ligj.

Arritjet:- Cilat ishin arritjet më të mëdha që prekën Turqinë pas këtyre reformave?- Krijimi i një shteti turk sipas modelit europian të kohës që do ta afronte më shumë Turqinë me perëndimin duke e larguar nga e kaluara konservatore.

Politika:Jeta politike u karakterizua nga njëqëndrueshmëri e diktuar nga nevoja përkonkretizim të reformave. Krijimi i forcës sëre politike në 1946 i dha formë pluralizmitpartiak në Turqi.

Kushtet e Turqisë pas L.I. Bot. Situata politike Kushtet social-kulturore

Përmbysja e sulltanatit dhe Vendosmëria e klasës Pranimi i shpejtë idëshira për krijimin e një shteti të politike për europianizimin reformave nga shtresatri modern. dhe modernizimin e Turqisë. përparimtare të shoqërisë

dhe triumfi i tyre mbishoqërinë kryesisht rurale –konservatore.

Çfarë fituan? Çfarë fituan? Çfarë fituan?Krijimin e një shteti të ri të Reforma përparimtare si Një shtet laik europianshkëputur nga e kaluara kusht jetik për mbijetesën përparimtar me pjesëmarrjekonservatore politike të shtetit të ri. të të gjithë shtresave

përfshirë dhe gratë si pjesëaktive të shoqërisë.

150


Secili nxënës punon me grupin për të plotësuar një tabelë të strukturës së ndryshimeve në

histori. Përforcimi i njohurive: Mbajtja e strukturuar e shënimeve

Gjatë kësaj faze nxënësit diskutojnë ne një frymë kritike duke paraqitur pikëpamje, hipoteza apo qëndrime rreth temës.

Mësuesi/ja organizon pyetje që synojnë gjithëpërfshirje të nxënësve:

- Gruponi reformat sipas fushave që ato përfshinë:

Reformat

Arsimi Drejtësia Fusha social-kulturore- Arsimi laik - Miratimi i kodit civil - Zëvendësimi i veshjeve- Alfabeti latin dhe penal mbi modele tradicionale me kodin e ri të- Pastrimi i gjuhës europiane veshjeve perëndimoreturke nga huazimet - Shkëputja - Pjesëmarrja e gruas nëarabe përfundimtare e shtetit jetën social-ekonomike

nga feja

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup, argumentimin e pyetjeve, strategjitë e të menduarit dhe të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orë të mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur: Bëni një ese me temë: “Gruaja në Turqinë moderne”.

151


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Tematika: Periudha e tronditjeve të mëdha (1914-1945) Situata e të nxënit: Të zhvillojmë

mendimin:Letër e një ushtari gjerman nga Stalingradi:“Na thonë se kjo e jona është një luftë për

Tema mësimore: Bota në Luftën e Dytë Botërore Gjermaninë por, janë të paktë ata që besojnëende se sakrifica jonë e çmendur mund t’ishërbejë vendit tonë. Do të vijë një ditë, kurçdo njeri i arsyeshëm në Gjermani do tamallkojë këtë luftë...ju mbetet shumë juve atjenë atdhe për të hequr qafe tërë këta tëçmendur e kriminelë të ekzaltuar’’


Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: Pakti antikomintern; Anshlus;temës mësimore: Pakti i Munihut; Pakti i Mossulmimit; luftë eNxënësi/-ja: gënjeshtërt; vija Mazhino; operacioni1. përcakton shkaqet e fillimit të Luftës së Dytë Botërore; Barbaroza; Ushtria e Kuqe.2. analizon zhvillimet që i paraprinë Luftës së DytëBotërore;3. argumenton faktorët që çuan në disfatën e Gjermanisë nëfrontin lindor.

Burimet: teksti “Historia Botërore dhe Qytetërimi” V- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg) ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,

Sociologji,Gjeografi, TIK.


nxënësveParashikimi Stuhi mendimi Nxitje e diskutimit Punë me gjithë klasën

Ndërtimi i përmbajtjes Lexim i drejtuar Ndërtim i shprehivestudimore Punë me grupe

Shkrim i shpejtëa) shkrim i shpejtë

Përforcimi b) rrjet i diskutimit Punë me gjithë klasën

152



Parashikimi: Stuhi mendimiNë këtë fazë organizohet një pyetje që të synojë gjithëpërfshirjen e nxënësve duke u lënë një afat kohor 3-5 min për të menduar.

Pyetje:

- Cilat ishin shkaqet kryesore të fillimit të Luftës së Dytë Botërore? -Cilat ishin synimet e Gjermanisë dhe aleatëve të saj?

- Cili ishte qëndrimi që mbajtën fuqitë perëndimore ndaj rritjes së presionit gjerman? Dëgjohen

përgjigjet e nxënësve dhe ftohen të lexojnë informacionin e ri për disa minuta pjesën: “Bota në

prag të Luftës së Dytë Botërore”.

Përgjigjet e nxënësve mësuesi i shënon në dërrasën e zezë:

- Shkak kryesor i fillimit të Luftës së Dytë Botërore do të bëhej politika e jashtme agresive

e Gjermanisë dhe Italisë.

- Synimet kryesore të këtyre shteteve ishin zgjerimi i tyre territorial në kurriz të shteteve të tjera.

Nënshkrimi i Paktit Antikomintern shënon fillimin e veprimeve agresive ndaj shteteve të tjera.

Synime të shprehura me Anshlusin- bashkimin ” paqësor” të Gjermanisë me Austrinë si edhe

sulmi ndaj Shqipërisë në 7 prill 1939.

-Kryesisht qëndrimi i shteteve perëndimore ishte indiferent ndaj këtyre vendeve duke shpresuar në

“Paktin e Munihut” si shprehje e realizimit të plotë të kërkesave të Gjermanisë së Hitlerit. Firmosja

e dy pakteve, ai britaniko-francez dhe “Pakti i Çeliktë” mes Gjermanisë e Italisë, pohonte që bota

ishte në prag të luftës.

Ndërtimi i njohurive: Lexim i drejtuar

Nxënësit orientohen të lexojnë informacionin e ri me pjesë të përcaktuara nga mësuesi më parë.

Nga njohuritë e mëparshme nxënësit përcaktojnë që fillimi i luftës nis me sulmin e Gjermanisë

ndaj Polonisë.

153


Çfarë mendoni se do Pse e mendoni këtë? Çfarë ndodhi në tëtë ndodhë? vërtetë?

Pas leximit të pjesës Menjëherë sulmi Këto ishin objektivat e Organizimi isë parë. ushtarak i Gjermanisë Gjermanisë hitleriane- popullsisë britanike në

do ti drejtohet dominimi i plotë në një mbrojtje heroikeBritanisë kontinent prej saj e bëri të

pamundur pushtimin eBritanisë

Pas leximit të pjesës Gjermania do ti Ishte një ndër qëllimetNga sulmi ibefasishëm “ushtria e

së dytë. drejtohet BRSS kryesore të Hitlerit Kuqe” pësoi humbjepor, aleanca meBritaninë e rezistencae paepur ruse ishinvendimtare nëpërcaktimin e fitoresruse

Pas leximit të pjesës SHBA-ja do të hyjë në Aktivizimi i aleates së SHBA-ja rivendosisë tretë luftë. largët të Gjermanisë- epërsinë e saj në

Japonisë militariste Oqeanin Paqësor,përmes sulmit të bazës fitore e shoqëruar meamerikane në Pearl- fitore edhe tëHarbor britanikëve në frontin

e Afrikës së Veriut

Përforcimi i njohurive: Shkrim i shpejtë-Rrjet i diskutimit

Shkrim i shpejtë:

Nxënësve u jepet tema: ‘’Pse dështoi Gjermania në frontin e luftës?’’

Pasi përfundojnë shkrimin e tyre, nxënësit lexojnë përfundimin që kanë arritur.

Rrjet i diskutimit:

Pyetje:

Çfarë ndikimi pati në veprimet ushtarake përfshirja e SHBA-së në luftën e kundërofensiva të BRSS-së ndaj Gjermanisë naziste?

Hyrja e SHBA-së në luftë me një potencial të rëndësishëm ushtarak- ekonomik si edhe kundërofensiva e BRSS- së, por edhe organizimi i luftës së popujve në një luftë të përgjithshme antifashiste, ishin faktorë që ndikuan në dështimin e Gjermanisë në frontin lindor.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup, argumentimit të pyetjeve, strategjitë e të menduarit dhe të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orën e mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur: Ndërtoni një punim mbi sulmin gjerman ndaj BRSS.

154


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Tematika: Periudha e tronditjeve të mëdha Situata e të nxënit; Të zhvillojmë

mendimin: Presidenti Truman - “Bota do tadijë se bomba e parë atomike u hodh nëHiroshima, një bazë ushtarake. Ne e përdorëm

Tema mësimore: Përfundimi i Luftës së Dytë Botërore këtë për të zvogëluar agoninë e luftës dhe tëshpëtonim jetën e mijërave ushtarëve të rinjamerikanë”. Pyetje: Sa i justifikuar ishtepërdorimi i bombës atomike?


Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: “Karta e Atlantikut”, Konferenca etemës mësimore: Moskës, “Konferenca e Teheranit” fronti i II,Nxënësi/-ja: përmbysja e Musolinit, bombë atomike, pasoja1. rendit momentet më të rëndësishme të veprimtarisë të luftës.diplomatike gjatë Luftës së Dyte botërore;2. analizon shkaqet e kapitullimit të Italisë, Gjermanisë dheJaponisë;3. gjykon mbi pasojat e Luftës së Dytë Botërore.

Burimet: teksti “Historia botërore dhe qytetërim” V- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg). ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,

Sociologji, Gjeografi, TIK.



Parashikimi Tabela e pyetjeve Nxitje e diskutimit Punë me grupe

Ndërtimi i përmbajtjes Mbajtje e strukturuar e Ndërtim i shprehiveshënimeve studimore Punë në dyshe

Përforcimi Harta e Konceptit Ndërtim i shprehive Punë me grupestudimore

155



-Parashikimi: Tabela e pyetjeveNxënësit prezantohen me temën e re nga mësuesi i cili bën një përshkrim të shkurtër të materialit duke vënë theksin edhe tek përpjekjet diplomatike veç atyre ushtarake në zhvillimet gjatë Luftës së Dytë Botërore. Nxënësit listojnë një varg pyetjesh që u vijnë ndër mend të cilat mësuesi i shënon në dërrasë të zezë.

- Çfarë përpjekjesh diplomatike u zhvilluan gjatë Luftës së Dytë Botërore?

- Cili ishte qëllimi i nënshkrimit të këtyre marrëveshjeve me karakter diplomatik?

- Çfarë vendimesh u morën në këto konferenca?

- Çfarë rëndësie pati nënshkrimi i këtyre marrëveshjeve?

Mësuesi/ja i fton nxënësit të lexojnë informacionin e ri në pjesën: “Veprimtaria diplomatike gjatë Luftës së Dytë Botërore”.

Në bazë të pyetjeve që kanë organizuar ata rendisin përgjigjet, të cilat i shënojnë në fletën e tyre të punës.

Çfarë përpjekjesh me karakter diplomatik u Përpjekjet e para me karakter diplomatik:zhvilluan gjatë Luftës së Dytë Botërore? 14 gusht 1941 - Nënshkrimi i “Kartës së

Atlantikut” mes presidentit të SHBA- së,Ruzvelt dhe kryeministrit britanik Çërçill.1 janar 1942 - nënshkrimi i Deklaratës sëKombeve të BashkuaraShtator 1942 - Konferenca e Moskës28-1 dhjetor - Konferenca e TeheranitQëllimi ishte:1)- bashkërendimi i veprimeve

Cili ishte qëllimi i nënshkrimit të luftarakemarrëveshjeve? 2)- parashtrimi i zhvillimeve në botë në

periudhën e pasluftës.

Karta e Atlantikut- parimet themelore tëÇfarë vendimesh u morën në këto rregullimit të botës dhe politikës së jashtmekonferenca? pas luftës.

Deklarata e Kombeve- shpallte formimin eAleancës së Kombeve të BashkuaraKonferenca e Moskës- t’i dërgoheshinndihma BRSS-së.Konferenca e Teheranit- të hapej fronti i II iluftimeve në Evropën Perëndimore:dhe të kërkohej kapitullimi pa kushte iGjermanisë e Japonisë.

Bashkërenduan veprimet ushtarake kundërÇfarë rëndësie pati nënshkrimi i këtyre shteteve fashiste dhe përshpejtuanmarrëveshjeve? përfundimin e Luftës së Dytë Botërore.

156


Ndërtimi i njohurive: Mbajtje e strukturuar e shënimeveKjo metodë i orienton nxënësit në mbajtjen e shënimeve efikase:Mësuesi organizon një grafik dhe nxënësi gjatë kohës që lexon pjesën e tekstit: ”Kapitullimi i Italisë, Gjermanisë dhe Japonisë”, organizon përgjigjet mbi shkaqet e kapitullimit të shteteve të bllokut fashist.

Bashkërendimi iveprimeve ushtarakenga blloku antifashist

Dështimi i Gjermanisë nazistenë frontin e Lindjes eavancimi i trupave të BRSS-së

Shkaqet e kapitullimittë bllokut fashist

Organizimi i rezistencëspopullore antifashiste nëEvropën perëndimore dhe rritjae kësaj lëvizje në lindje

Shterimi i burimeve njerëzore dheekonomike për bllokun fashist

Përforcimi i njohurive: Harta e konceptit

Në fazën e reflektimit pasi nxënësit analizuan shkaqet e dështimit të bllokut fashist bëjnë përmbledhjen e pasojave të luftës në planet:

Njerëzore: Në Luftën eDytë Botërore vdiqën rreth55 milionë njerëz

Ekonomike: Ekonomia pësoidëme të pallogaritshme meshkatërrimin e qyteteve dheterritoreve të tëra

Pasojat e Luftës sëDytë Botërore

Psikologjike: Ndër pasojat më të rënda me tiparet e një lufte që ushtroi gjenocid-shfarosje masive të popullsisë (Holokausti) dhe mungesa e shpresës për një të ardhme më të mirë.

Politike: Fuqizimi i pozitave tëkomunizmit i shoqëruar mevendosjen e sistemevekomuniste në Evropën lindore

157


Përfundimet e nxënësve mësuesi/ja i shënon në tabelën e zezë

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup, argumentimit të pyetjeve, strategjitë e të menduarit dhe të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orë të mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur: Shkruani një ese me temë: “Pasojat njerëzore dhe psikologjike të Luftës së Dytë Botërore”.

158


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: 4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot) Situata e të nxënit:

Në gjyqin e Nurembergut u përcaktua dhenatyra e krimeve-neni 6 i statusit të gjyqit. Atoishin:

Tema mësimore: Përpjekjet për konsolidimin e paqes. 1) krime kundër paqes që lidhen me’’Konferenca e Paqes në Paris drejtimin, përgatitjen, shpalljen dhe vazhdimin

e një lufte agresive ose të një lufte me shkeljetë traktateve të sigurimit”;

2) krime të luftës që lidhen me dhunimin eligjeve dhe zakoneve të luftës si: vrasjet dhekeqtrajtimet ose shpërnguljet për punë tëdetyruar të popullsisë civile në zonat epushtuara, vrasjet ose keqtrajtimet e robërvetë luftës, ekzekutimi i pengjeve.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe: Nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historikeduke përdorur disa prej burimeve historike dhe burime të informacionit:1. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;2. përcakton lidhjet shkak - pasojë ndërmjet ngjarjeve;3. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: Konferenca e Jaltës; Konferenca etemës mësimore: Potsdamit; Gjyqi i Nurembergut; Traktate tëNxënësi/-ja: Paqes; OKB.1. përcakton vendimet e Konferencave të Jaltës e Potsdamit;

2. analizon vendimet e Konferencës së Paqes;

3. gjykon mbi dënimin e kriminelëve të luftës

Burimet: teksti “Historia Botërore dhe Qytetërimi” V- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11, (Karl Grimberg). ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,


159



nxënësveParashikimi Përmbledhje e Ndërtimi i shprehive Punë me grupe

strukturuar studimoreNdërtimi i përmbajtjes Struktura e ndryshimit

në histori Diskutim i ideve Punë me grupe

Përforcimi Shkrim i lirë Diskutim i ideve Punë në dyshe


Parashikimi: DI

- Paraqitet organizuesi grafik prej tre kolonash i cili plotësohet në tabelë nga mësuesi dhe nga nxënësit në fletën e tyre të punës.- Mësuesi ju kërkon nxënësve të shprehin atë që dinë rreth temës së re duke plotësuar tabelën në kolonën e parë:- Di.- Ndërkohë udhëzohen nxënësit të lexojnë informacionin e ri duke plotësuar kolonën e dytë DD- Pasi formulohen pyetjet nxënësit plotësojnë tabelën e dytë me pyetjet kryesore dhe momentet kryesore për të cilat ata janë të interesuar.- Mësuesi gjithashtu mund të orientojë formulimin e pyetjeve, me qëllim realizimin e objektivave kryesorë të temës.Pasi kanë përfunduar leximin e temës nxënësit plotësojnë kolonën e tretë: Mësova. Organizuesi grafik ndërtohet si më poshtë:

Përpjekjet për konsolidimin e Paqes. Konferenca e Paqes në Paris.


- Fundi i Luftës së Dytë - Cili ishte qëllimi i - Qëllimi kryesor i organizimitBotërore e gjeti botën në organizimit të gjyqit të të gjyqit të Nurembergut ishtekushte të vështira Nurembergut? dënimi i kriminelëve të luftës- U dënuan kriminelët e luftës - Cili ishte qëllimi i krijimit të dhe i krimeve të luftës.- U krijua OKB OKB-së? - Qëllimi i krijimit të OKB-së- U nënshkruan traktatet e - Çfarë karakteri kishte është sigurimi i paqes dhepaqes. nënshkrimi i traktateve të bashkëpunimi ndërkombëtar.

paqes krahasuar me Traktatin e - Nënshkrimi i traktateve tëVersajës pas L.I. Bot? Paqes pas luftës së Dytë

Botërore synonte në thelbvendosjen e një paqeje tëqëndrueshme në ndryshim meTraktatin e Versajës qësynonte të dënonte shkaktarët eluftës.

160


Ndërtimi i njohurive: Dua të di - pyet sërish

Në këtë fazë nxënësit veprojnë të grupuar në dyshe dhe lexojnë paragrafin; njëri pyet dhe tjetri përgjigjet:Paragrafi 1Në konferencën e Jaltës Çërçilli, Ruzvelti dhe Stalini diskutuan dhe vendosën masat që do të merrnin për të siguruar paqen pas përfundimit të luftës. U vendos që Gjermania e pasluftës të ndahej në 4 zona pushtimi.Pyetje: Cili ishte qëllimi i një vendimi të tillë ?

Paragrafi 2Në konferencën e Potsdamit u vendos:- të bëhej çarmatimi i plotë i Gjermanisë,- të ndalohej prodhimi i të gjitha llojeve të armatimeve e pajisjeve ushtarake në vend;- të kryhej procesi i denazistifikimit ;

Pyetje 2 - Çfarë rëndësie pati marrja e vendimeve të tilla për Gjermaninë?Paragrafi 3Ndër kërkesat që përmban karta janë:- t’i jepet fund përdorimit të forcës ushtarake me përjashtim të rasteve për vetëmbrojtje kombëtare;- të zgjidhen me marrëveshje paqësore mosmarrëveshjet kombëtare dhe ato mes shteteve;

Pyetje 3- A mund të ketë OKB-ja arbitraritet në marrjen e vendimeve?

Përforcimi i njohurive: Mësova - Diskutim i lirë

Në këtë fazë nxënësve u kërkohet të reflektojnë mbi dënimin e kriminelëve të luftës si dhe të japin gjykimin mbi përcaktimin e krimeve si krime lufte dhe krime kundër njerëzimit.Secili nga nxënësit mendon për përgjigjet, diskuton me të tjerët duke mbajtur një qëndrim reflektues mbi pasojat e krimeve të luftës dhe vlerëson ruajtjen e paqes dhe të sigurisë në botë.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup, argumentimit të pyetjeve, strategjitë e të menduarit dhe të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orë të mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur: A ka reflektuar bota pas gjenocidit shfarosës të Luftës së Dytë Botërore?

161


Fusha: Shoqëria dhe Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10mjedisiTematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot) Situata e të nxënit:Nxënësve u lexohet pjesa:

‘’Në 25 shkurt 1956, që nga tribuna e kongresitXX të Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik,Hrushovi hapi kartat. Me shpërthimin e tij të

Tema mësimore: BRSS-ja nga viti 1945 deri në fund të zakonshëm, ai denoncoi” krimet e periudhësviteve ‘90 staliniste’’. Hera herës diskutimi arrinte në

rrëmbim të atillë saqë delegatët e kongresitthuajse krijonin përshtypjen se 29 vitet epolitikës staliniste dhe tre vitet e nevojshme përtë dalë nga balta në total, përbënin 32 vite tëhumbura kot. Çfarë kuptoni nga kjo pjesë?

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:1. nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe të informacionit;2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;3. përcakton lidhjet shkak- pasojë ndërmjet ngjarjeve;4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës Fjalë kyç: ideologji komuniste; Hrushovi;sipas temës mësimore: ekonomi bujqësore kolektive; reforma; MihailNxënësi/-ja: Gorbaçov; “Gllaznost”; “Perestrojka’’.1. përcakton dukuritë ekonomike të BS pas Luftës së DytëBotërore;2. identifikon momentet kyçe në zhvillimet politike pasvdekjes së Stalinit;3. analizon përmbajtjen e reformave të Mihail Gorbaçovit;4. gjykon mbi shkaqet e shpërbërjes së BS- së.

Burimet: teksti; “Historia Botërore dhe Qytetërimi” Lidhja me fushat e tjera ose me tematV-11 (Karl Grimberg). ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,


162



Parashikimi Përmbledhje e Ndërtim i shprehive Punë me grupestrukturuar studimore

Ndërtimi i përmbajtjes Struktura e ndryshimit Diskutim i ideve Punë me grupenë histori

PërforcimiShkrim i lirë Diskutim i ideve Punë në dyshe



Parashikimi: Përmbledhje e strukturuar

Gjatë kësaj metode nxënësit ndahen në grupe dhe nxiten të diskutojnë rreth:- modelit ekonomik, politik dhe social të organizimit të BRSS-së (njohuri të cilat nxënësit i kanë marrë më parë).

Pasi dëgjohen përgjigjet e secilit grup , ata diskutojnë gjithashtu në bazë të njohurive që kanë ose edhe bëjnë parashikime rreth:

- Ndryshimeve që prekën BRSS-në pas vdekjes së Stalinit:

Në përfundim të opinioneve, mësuesi i fton nxënësit të lexojnë informacionin e ri në pjesët e tekstit: “Bashkimi Sovjetik në vitet e para pas Luftës së Dytë Botërore” si edhe pjesën “Bashkimi Sovjetik nën drejtimin e Hrushovit”.

- Në përfundim të leximit nxënësit diskutojnë mbi informacionin e ri dhe njohuritë e reja të fituara nga këto pjesë.

Ndërtimi i njohurive: Struktura e ndryshimit në histori

BS në vitet 1945-SotNë këtë fazë mësuesi bën prezantimin e informacionit në pjesët e tjera të tekstit dhe u kërkon nxënësve organizimin e materialit sipas tabelës së mëposhtme: secili grup përcakton sipas detyrës ndryshimet për periudhat kohore të ngarkuara nga mësuesi.

BS në vitet 1945-1953 BS nën drejtimin e BS në vitet ‘60-‘70 Reformat e GorbaçovitHrushovit

Aspekti politik Aspekti politik Aspekti politik Aspekti politik- U fuqizua BRSS në arenën - Dënoi kultin e - Në regjimin e - Reformat e Gorbaçovitndërkombëtare Stalinit. Brezhnjevit trupat dobësuan rolin e partisë,- Ekzistonte një parti e vetme - Në politikën e sovjetike pushtuan nxitën opozitën.në pushtet jashtme Hrushovi Çekosllovakinë e - I hoqi partisë- Stalini përqendroi pushtetin përkrahu Afganistanin. monopolin e drejtimit tënë duart e tij bashkekzistencën -Partia dhe policia vendit

paqësore sekrete forcuanpozitat.

163


Aspekti ekonomik Aspekti ekonomik Aspekti ekonomik Aspekti ekonomik- Ritmet e zhvillimit të - U zhvillua industria e - Ritmet e zhvillimit - Gorbaçovi shpalliindustrisë së rëndë ishin të rëndë, bujqësia dhe vijuan të bien dhe ristrukturimin elarta prodhimet e konsumit ritmet ishin më të ekonomisë.- U forcua kontrolli i shtetit - Pati rritje ngadalta se në vendet - Ndërmarrjet shtetërorembi ekonominë dhe pronat ekonomike perëndimore të ktheheshin nëbujqësore kolektive u shtuan vetëfinancuese .

Aspekti social Aspekti social Aspekti social Aspekti socialPër të ruajtur pozitat e tij U bënë përpjekje për Shoqëria pati Gorbaçovi shpalli lirinë eStalini përdori policinë më shumë liri e të zhgënjim ndaj fjalës, sundimi i ligjit,sekrete për të eliminuar drejta, por në thelb ideologjisë njohja dhe mbrojtja e tëkundërshtarët politikë. shteti totalitar mbeti i komunistë. Ëndrrat drejtave ligjore të

njëjtë. për një shoqëri më të individit.lirë, më të pasur, nukishin bërë realitet.

Pasi nxënësit kanë plotësuar një tabelë të tillë, me ndihmën e mësuesit ata diskutojnë për problemet më të rëndësishme që kanë hasur dhe çështjet kryesore në interes të tyre.

Përforcimi i njohurive: Shkrim i lirë

Në këtë pjesë të mësimit nxënësit ftohen të reflektojnë rreth ndryshimeve që prekën BRSS-në si rezultat i reformave të ndërmarra nga Gorbaçovi.Për një periudhe 5 min, ata organizojnë një shkrim të shkurtër me temë: “Argumentoni faktorët që ndikuan në shpërbërjen e BRSS-së’’.

Përgjigjet e nxënësve mësuesi i dëgjon dhe vlerëson punimin.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup,argumentimin e pyetjeve, strategjitë e të menduarit dhe të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orën e mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur: Organizoni një punim me temë: “A ishte shpërbërja e BRSS-së një shkak që t’i jepej fund Luftës së Ftohtë?’’

164


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945- Sot) Situata e të nxënit:Nxënësve u paraqitet një

informacion i shkurtër dhe u kërkohet tëmbajnë qëndrim në lidhje me të:

Tema mësimore: SHBA-ja nga viti 1945 deri në fillim të“Wotergejt kishte prekur shumë figurën eviteve 2000presidentit. Në anketat e bëra me pyetjen

se kush ishin figurat ndaj të cilëve amerikanëttregonin respekt dhe nuk donin ta kumbisnin,shumica e të anketuarve i përgjigjeshin për dyfigura:presidenti dhe oficeri i policisë.


Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç:Kursi i trajtimin të drejtë, punonjëstemës mësimore: jakëbardhë, aleanca e kompleksit industrialo-Nxënësi/-ja: ushtarak, reganizëm, “Lufta e Yjeve”.1. rendit momentet kryesore në zhvillimet social-ekonomikee politike në SHBA gjate viteve 1945-1960;2. analizon drejtimet kryesore të politikës së XhonKenedit;3. krahason platformat politike të Liberalizmitmodern me Neoliberalizmin.

Burimet: teksti, materiale plotësuese, internet. Lidhja me fushat e tjera ose me tematndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,Sociologji, Gjeografi, TIK.


nxënësveParashikimi Përmbledhje e Nxitje e diskutimit Punë me klasën

strukturuar

Ndërtimi i përmbajtjes Mësimdhënia eTë nxënit bashkëpunues

Punë me grupendërsjellët

Përforcimi Harta e konceptit Zhvillim i fjalorit Punë në dyshe

165



Parashikimi: Përmbledhje e strukturuar

Përpara se të fillojë me prezantimin e përmbajtjes së temës mësuesi u kërkon nxënësve të risjellin në kujtesë përmbajtjen e politikave të Liberalizmit modern dhe njëkohësisht të përcaktojnë drejtimet kryesore të kësaj politike. Nxënësit pas reflektimit të parë orientohen nga mësuesi te lexojnë përmbajtjen e pjesës së parë në tekst: “Zhvillimet ekonomike dhe politike në SHBA nga vitet 1945-1960” sipas këtyre pikave:

Gr. 1 - Përcaktoni treguesit e zhvillimit ekonomik të SHBA gjatë viteve 1945-1960.

Gr. 2 - Cilat ishin drejtimet kryesore të këtyre politikave?

Gr. 3 - Renditni arritjet kryesore nën drejtimin e Presidentëve Truman dhe Ajzenhauer.

Nxënësit të ndarë në grupe ju përgjigjen pyetjeve:

Tiparet kryesore të zhvillimeve gjatë 1945-1960

Treguesit e zhvillimit Drejtimet kryesore të Arritjet kryesore tëekonomik politikave ekonomike Presidentëve Truman dhe

Ajzenhauer- Ritme të larta zhvillimi Drejtimet kryesore të këtyre - Truman – SHBA-ja kaloi nga-Dyfishimi i prodhimit politikave ishin: ekonomia e luftës në atë tëkombëtar 1-Rritja e rolit të qeverisë në paqes- U rritën të ardhurat për frymë zhvillimin ekonomik e - Zbatoi “Kursin e Trajtimit tëdhe fuqia blerëse 2-zgjerimi i komponentëve të Drejtë”-zgjerimi i masave- Rritje e ekonomisë së shtetit të mirëqenies sociale sociale (punësim i plotë;rritje ekonsumit - Forca shtytëse e zhvillimit të pagës minimale;- U rrit shtresa e mesme në 60 ekonomisë ishte mbajtja lart e - ndërtimi i banesave me qira% të popullsisë, pra ndryshoi kërkesës dhe shpenzimeve të ulëtstruktura e popullsisë si - Ajzenhaueri – U rrit pagarezultat i zhvillimit ekonomik minimale

- SHBA-ja kaloi në një shoqëripasindusrtiale- U forcuan komponentët eshtetit të mirëqenies sociale

Pasi nxënësit plotësojnë tabelën në fletët e tyre dhe mësuesi/ja në dërrasë të zezë, kalohet në fazën tjetër të mësimit

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënia e ndërsjellët

Nxënësit organizohen në grupe dhe mësuesi u shpjegon se ata me radhë do të bëhen mësues të grupit dhe do të organizojnë pyetje rreth pjesës së mësimit të lexuarMe radhë ata zëvendësojnë njëri-tjetrin në organizimin e pyetjeve duke marrë secili prej tyre në grup rolin e caktuar.

166


Shembuj pyetjesh:- Çfarë përmbante “Kursi i Kufijve te Rinj” të presidentit Kenedi?- Çfarë ndryshoi Kenedi nga politika e Ajzenhauerit?- Cilat ishin drejtimet kryesore të politikave te Presidentit L. Xhonson?- Përse u shqua Presidenti Nikson?- Cilët faktorë rritën veprimtarinë e neokonservatorëve në fillim të viteve ‘70 ? -Cilat probleme shtroi për zgjidhje programi i Reganit?-Çfarë është “Lufta e Yjeve”?

Pasi është bërë përmbledhja e mësimit nxënësit ftohen vullnetarisht të bëjnë një reflektim mbi politikat e suksesshme të presidentëve në aspektin ekonomik dhe social.

Përforcimi i njohurive: Harta e konceptit

Nxënësit në këtë fazë orientohen të lexojnë pjesën përfundimtare të tekstit dhe të ndërtojnë hartën e konceptit ( me orientimin dhe nga ana e mësuesit) mbi përmbajtjen e alternativave të reja të drejtimit nën Presidentin Klinton.

Çfarë është? - alternativë ere e drejtimit

Ç’parashikon? - vendosjene marrëdhënieve të rejames qeverisë dhe të

“Kontrata e Re”

Ç’përmban në planin ekonomik?- kufizimin e rolit të qeverisë federale në menaxhimin e ekonomisë- u ul papunësia- u rritën pagat- u pakësua deficiti buxhetor

Thelbi i saj - kufizimi i rolit të” Qeverisë së madhe”; ishte një ndërthurje mes politikave të Liberalizmit modern dhe neoliberalizmit

Ç’përmbante në planin social? Programi i tij orientohej më shumë drejt punës se nga përfitimet sociale- U bënë investime në arsim e shëndetësi- U zgjerua shtresa e mesme dhe demokratizimi i vendit


Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni pse ishte një politikë e suksesshme ajo e ofruar nga PresidentiKlinton që kishte moton: “Shteti duhet të ofrojë mundësi të barabarta për njerëzit’’.

167


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot) Situata e të nxënit: Mësuesi/ja u paraqet një

hartë politike të vendeve të KontinentitAfrikan dhe i fton të japin një shpjegim mbimënyrën e ndarjes së kufijve mes shteteve

Tema mësimore: Procesi i dekolonizimit afrikane, si dhe arsyet e një zhvillimi të dobëttë këtij kontinenti.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç:1. nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe të informacionit;2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;3. përcakton lidhjet shkak- pasojë ndërmjet ngjarjeve;4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: dekolonizim; shtete koloniale; Botëtemës mësimore: e Tretë; Lëvizja Panafrikane; elita vendase;Nxënësi/-ja: Nelson Mandela.1. evidenton kushtet historike të procesit të dekolonizimit;2. analizon rrugët e realizimit të këtij procesi;3. analizon vështirësitë politiko-ekonomike në formimin eshteteve të reja;4. vlerëson rolin e elitave politike në këtë proces.

Burimet: teksti; materiale plotësuese internet, Wikipedia. Lidhja me fushat e tjera ose me tematndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,Sociologji,Gjeografi, TIK.



Parashikimi Harta e konceptit Paraqitje grafike e Punë me grupeinformacionit

Diagrami piramidalParaqitje grafike e

Ndërtimi i përmbajtjes informacionit Punë me gjithë klasën

Përforcimi Rrjet i diskutimit Nxitje e diskutimit Punë me gjithë klasën

168



Parashikimi: Harta e konceptit

Pasi është dhënë tema nga mësuesi, nxënësit ndahen në grupe me nga 5-6 nxënës.Nxënësit lexojnë informacionin e ri në pjesën e parë të mësimit: “Kushtet historike të dekolonizimit’’.Në fund të procesit të leximit, nxënësit plotësojnë hartën e konceptit të orientuar më parë nga mësuesi:

SHBA dhe BRSSpërkrahën

Shtetet kolonialeshfrytëzuan Vendet afrikane

Europiane gjatë Luftëssë II Bot.

Pavarësi dhe krijimPas Luftës kërkuan të shteteve

kombëtare afrikane

Në përfundim të punimeve të nxënësve, mësuesi lexon përfundimet e tyre dhe plotëson Hartën e Konceptit në tabelë.

Ndërtimi i njohurive: Diagrami piramidal

Në këtë fazë mësuesi i ka orientuar nxënësit një orë më parë të gjejnë informacion shtesë nga burime të internetit mbi vështirësitë dhe realizimin e procesit të dekolonizimit dhe i fton të lexojnë informacionin e ri në tekst. Në përfundim nxënësit ndërtojnë një diagram, i cili mund të jetë e tillë:

169


Procesi i dekolonizimit Krijimi i shteteve të reja

Procesi u realizua në dy rrugë kryesore: Krijimi i shteteve të reja:

1) Rrugës paqësore - Shfrytëzimi ekonomik nga shtetet koloniale,2) Luftë e armatosur por edhe lufta për çlirim i dëmtoi dhe më shumëNë vendet e Afrikës së Veriut fitorja e ekonomitë e këtyre vendeve.pavarësisë u diktua nga lidhja e krijuar mes - Brenda kufijve të shteteve të reja kishtekëtyre vendeve të një qytetërimi dhe besimi dallime të mëdha gjuhësore dhe fetare. Kjo sifetar mysliman. rezultat i bashkimit artificial të kufijve që nga- Në këtë proces u përfshinë dhe vendet në jug koha e ndarjeve territoriale nga ana e shtetevetë Saharës apo dhe vendet Aziatike. Kjo shënon koloniale.fundin e kolonializmit dhe krijimin e tre botëve: - Realizimi i unitetit kombëtar dhe zhvillimitBota e Parë - shtetet kapitaliste; Bota e Dytë – ekonomik hasi vështirësi për shkak të këtyreblloku komunist; Bota e tretë –vendet ish

dallimeve të mëdha etnike dhe luftërave civilekoloniale.mes tyre.

Përforcimi i njohurive: Rrjeti i diskutimit

Në këtë fazë të mësimit nxënësit pasi plotësuan tabelën e Diagramit piramidal të plotësuar edhe me informacionet shtesë, mësuesi orienton nxënësit në pjesën përfundimtare të kësaj teme.

Pyetje:- Sa i rëndësishëm ishte roli i elitave në realizimin e këtij procesi?

Është e rëndësishme të theksohet që në këtë fazë mësuesi të sigurojë përfshirjen e saj më shumë nxënësve në procesin e reflektimit. Diskutohet që nxënësit të arrijnë në një përfundim të përbashkët.


Detyrat dhe puna e pavarur: Organizoni një punim me temë: “Vështirësitë e shteteve afrikane pas Luftës së Dytë Botërore”.

170


Fusha:Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot) Situata e të nxënit: Bashkëbisedim i lirë

Nxënësve u lexohet një pjesë materialiplotësues: “Në vitet e para të pasluftës, DeGasperi udhëheqës i Partisë DemokristianeTema mësimore: Italia gjatë viteve 1945-2000formoi tetë kabinete qeveritare. Midis viteve1958-1963 demokristiani Fanfani ishte katërherë kryeministër, Aldo Moro pesë herë gjatëviteve 1963-1976’’.


Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: rindërtim i shtetit, Tregu itemës mësimore: Përbashkët Europian, paqëndrueshmëriNxënësi/-ja: qeveritare,treg botëror.1. rendit faktorët e mrekullisë ekonomike italiane pas Luftëssë Dytë Botërore;2. analizon tiparet e politikës së brendshme të Italisë;3. krahason zhvillimin ekonomik të Italisë me vendet etjera.

Burimet teksti “Historia Botërore dhe Qytetërimi” V- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11 (Karl Grimberg). ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,


171




Parashikimi Diskutim për njohuritë Nxitje e diskutimit Punë me grupe të voglaparaprake

Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbimeTë nxënit bashkëpunues

Punë në grup

Përforcimi i njohurive Shkrim i shpejtë Nxitje për të përsosur të Punë me gjithë klasënshkruarit


Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake

Mësuesi i fton nxënësit të bëjnë një panoramë të situatës ekonomike sociale dhe politike për Italinë e pasluftës duke pasur parasysh pasojat e Luftës së Dytë Botërore. Në këtë fazë mësuesi sigurohet të përfshijë pjesën më të madhe të nxënësve në klasë.Pasi merr përgjigjet e para mësuesi i ndan nxënësit në grupe të vogla dhe ndan detyrat:

-Përcaktoni kushtet që siguruan rimëkëmbjen politike dhe ekonomike të Italisë pas Luftës së Dytë Botërore.-Përcaktoni faktorët e “mrekullisë ekonomike” të Italisë.Nxënësit orientohen nga mësuesi të lexojnë pjesët e mësimit. Në fund të leximit të pjesëve nxënësit organizojnë përgjigjet e tyre, përfundime të cilat mësuesi i shënon në tabelë.

Gjendje e rënduar ekonomike Çështje për tu zgjidhur: a) Rindërtimi ipolitike sociale shtetit b) zhdukja e mbeturinave të

fashizmit

Italia pas L.II Bot

Kushtetuta e RepublikësSanksiononte: a) Të drejtat e liritë e

Dhjetor 1947- Italia Republikë individit b) të drejtat ekonomike e

Politikë e suksesshme e Liberalizmit Modern

Faktorët e zhvillimit ekonomik Nxitja e investimeve të huaja

Hyrja në TPE

Emigracioni i lartë

172


Pasi kanë nxjerrë përfundimet e tyre nxënësit diskutojnë opinionet e tyre.

Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbimePas përfundimit të fazës së parë, nxënësve u ngarkohet detyrë të lexojnë në grup pjesën e mbetur të informacionit të ri. Më pas përfundimet e tyre ata i ndajnë me gjithë klasën.

Pyetjet për secilin grup:

Grupi I -Përcaktoni faktorët që shfaqte ekonomia italiane si dobësi të saj.

Grupi II - Çfarë problemesh shfaqte situata politike në vend?

Grupi III – Si ndikonte jeta politike në zhvillimet social-ekonomike të vendit?

Grupi IV – Ku qëndronin ngjashmëritë e zhvillimeve politike në Itali me ato në Gjermani dhe Francë?

Në përfundim të nxjerrjes së rezultateve, secili grup prezanton përgjigjet e tyre dhe më pas ato diskutohen nga të gjithë nxënësit.

Përforcimi i njohurive: Shkrim i shpejtëNë këtë fazë mësuesi organizon një pyetje, ku i kërkohet që nxënësi të organizojë përgjigjen e tij në një periudhë kohore 5 min.-Krahasoni zhvillimin ekonomik të Italisë me vendet e tjera.


Detyrat dhe puna e pavarur: Analizoni arsyet e prapambetjes ekonomike të Italisë së Jugut.

173


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot) Situata e të nxënit: Nxënësve u lexohet një

përshkrim i figurës së De Golit, president iFrancës.- Si president i pëlqente të qeveriste me

Tema mësimore: Franca gjatë viteve 1945-2000 organizimin e referendumeve popullore.Shfaqte qëndrime nënvlerësuese ndaj partivepolitike. Sipas tij: “Asambletë debatojnë,ministritë qeverisin, këshilli kushtetuesmendon, presidenti i republikës vendos”.


Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: planifikim; tregues planifikues;temës mësimore: kredi të leverdishme; krizë qeveritare;luftëNxënësi/-ja: koloniale; regjim parlamentar-presidencial.1. evidenton masat që u morën në Francë pas Luftës II.Botërore, në kuadër të objektivave të programit “treguesiplanifikues”;2. analizon shkaqet e paqëndrueshmërisë politike në këtëperiudhë;3. argumenton arsyet e kalimit të Francës në tipin e njërepublike me regjim parlamentar-presidencial;4. krahason republikën parlamentare me atë parlamentare-presidenciale.

Burimet: teksti “Historia botërore dhe qytetërimi V”- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11(Karl Grimberg). ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,



nxënësveParashikimi Pyetja sjell pyetjen Të lexuarit ndërveprues Punë në grupe

Ndërtimi i njohurive Shkëmbe një problem Të nxënit bashkëpunues Punë në grupe

174


Mbajtja e strukturuar e Ndërtim i shprehivePërforcimi i njohurive shënimeve studimore Punë me gjithë klasën


Parashikimi: Pyetja sjell pyetjenMësuesi bën një prezantim të temës së re duke parashtruar çështjet kryesore që do të trajtojnë gjatë temës së re.Të ndarë në grupe nxënësit lexojnë informacionin e ri, duke organizuar përgjigjet për pyetjet e parashtruara nga mësuesi.- Çfarë pasojash la për Francën Lufta e Dytë Botërore?- Cila politikë ekonomike u zbatua në Francën e pas luftës?- Cilat degë të ekonomisë franceze kishin nevojë për më shumë investime?- Çfarë rezultatesh patën për ekonominë franceze politikat që u zbatuan?

Ndërkohë që nxënësit studiojnë materialin e ri, ata në grup plotësojnë një tabelë:

Çfarë di rreth kësaj teme? Çfarë po mësoj rreth kësaj? Marrëdhëniet shkak-pasojë

- Dëmet për Francën nga lufta e - Në Francë u zbatua politika e - Politika e liberalizmit modernDytë Botërore ishin më të rënda Liberalizmit Modern; u krijua dha rezultatet e tij të rëndësishmese në disa vende të tjera të sektori shtetëror e ekonomia e sidomos në kalimin nga strukturapërfshira në të. përzier. e mëparshme fshatare në atë

- U bënë shtetëzime të bankave industriale.- Në Francë mbizotëronte prona e industrive të mëdha. - U bë kalimi nga prodhimi nëvogël dhe ekonomia bujqësore. - U zbatua planifikimi i njësi të vogla në firma të mëdha e

ekonomisë “treguesi planifikues” të përqendruara.- U investua në industri për të - Franca pati ritmet më të larta tëkaluar nga struktura rurale në atë zhvillimit ekonomik.industriale. - Të ardhurat vjetore të- U bë kalimi i pronave të vogla francezëve u trefishuan nënë prona të mëdha. periudhën 1946-1962.

Ndërtimi i njohurive: Shkëmbe një problem

Në këtë rast nxënësve u mundësohet të analizojnë probleme apo dhe ti formulojnë ato.Pasi lexojnë dy pjesët e tjera në informacionin e ri, grupet organizojnë pyetje mbi çështjet e lexuara, pyetjet e formuluara ata i shkruajnë në letër dhe i këmbejnë me grupet e tjera.Në një kohë të caktuar grupet i kthejnë përgjigjet njëri- tjetrit:Paraqiten më poshtë disa prej pyetjeve të ngritura nga nxënësit:

- Cila ishte situata politike për Francën në përfundim të Luftës së Dytë Botërore?

- Cilët faktorë ndikuan në paqëndrueshmërinë politike dhe sociale në vend?

- Cilët faktorë nxitën ndryshimet në organizimin shtetëror francez?

- Çfarë ndryshimesh kryesore i erdhën Francës me Kushtetutën e re në Republikën V?

- Çfarë zhvillimesh kryesore prekën Francën e viteve ‘60?

175


Përforcimi i njohurive: Mbajtja e strukturuar e shënimeve

Në këtë fazë nxënësit bëjnë krahasimin midis republikës parlamentare dhe asaj parlamentare-presidenciale.

Republika IV Republika V

Sistem proporcional- Sistem mazhoritar – siguroninSistemi elektoral krijoheshin qeveri koalicioni të qëndrueshmëri politike

paqëndrueshmeI pareformuar- shfaqnin hapur Grupim i forcave politike

Sistemi partiak veprimtari në forcat politike në:spektrin e majtë, të qendrësekstremiste dhe të djathtë

Roli i Asamblesë më i madhPresidenti kishte kompetencatë mëdha:

se ai i Presidentit - drejtonte politikën e jashtmeRoli i Asamblesë/Presidentit e të brendshme;

- emëronte kryeministrin;- mund të shpërndanteAsamblenë e të përqendrontepushtetin në duart e tij.

Paqëndrueshmëri qeveritare Stabilitet dhe qëndrueshmëriQëndrueshmëria qeveritare dhe politike në vend qeveritare

Në përfundim të plotësimit të tabelës, mësuesi/ja jep vlerësimet përfundimtare.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup,argumentimin e pyetjeve, strategjitë e të menduarit dhe të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orë të mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur: Gjeni informacione dhe materiale plotësuese mbi figurën e gjeneralit Sharl de Gol.

176


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot)

Situata e të nxënit: Nxënësve u lexohetpjesa e materialit rezervuar për këtë temë:Tema mësimore: Britania e Madhe gjatë viteve 1945-

2000

Kush paguante për të gjitha shumat epërfitimeve sociale të mirëqenies? Pjesa më emadhe e sigurimeve sociale nga llogaritë ebëra vinin nga taksat. Ata që kishin të ardhuramë të mëdha paguanin taksa më të larta. Kurfilluan kritikat ndaj shtetit të mirëqeniessociale, atij do t’i atribuohej “roli i RobinHudit modern” që i detyronte njerëzit e pasurtë jepnin para për të varfrit.


Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: shtetëzim; ekonomi e përzier;temës mësimore: Nxënësi/-ja: Shtet i Mirëqenies Sociale; qeverisje1. Përcakton përmbajtjen e programit të Qeverisë Laburiste; konservatore; ekonomi konsumi; militantizëm2. argumenton shkaqet e ndryshimit të politikave punëtor.ekonomike nga ajo liberalizëm modern në atë konservatore;3. gjykon mbi sfidat që prekin zhvillimin e Britanisë.

Burimet: teksti “Historia botërore dhe qytetërimi V”- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg). ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,




Parashikimi Diskutim për njohuritë Diskutim i ideve Punë me gjithë klasënparaprake

177


Ndërtimi i njohurive Mbajtja e strukturuar e Ndërtim i shprehive Punë në grupeshënimeve studimore

Përforcimi i njohurive Rrjet i diskutimit Nxitje e diskutimit Punë në grup


Parashikimi: Diskutim për njohuritë paraprake

Në këtë fazë të parë mësuesi shkruan në tabelë disa koncepte kyçe në lidhje me temën e re dhe kërkon nga nxënësit të japin shpjegimet mbi to. Këto janë koncepte të njohura për nxënësit:

Liberalizëm Modern; ekonomi e përzier; SHMS; ekonomi konsumi.

Në përfundim të përgjigjeve të nxënësve, mësuesi orienton nxënësit të lexojnë informacionin e ri në përfundim të të cilit ata ndërtojnë një hartë koncepti.

Drejtimet e punës së saj: 1-Rimëkëmbjaekonomike e vendit 2)Stabiliteti politik i vendit

Rezultatet e Qeverisjes LaburisteProgrami i saj përmbante:

Qeverisja Laburiste pas L.II.Bot

Rritja e rolit të qeverisënë jetën ekonomike

Zhvillimin e komponentëvetë SHMS

Krijimi i ekonomisë sëpërzier

Reformimi i komponentëve të SHMS

Pas plotësimit të kësaj harte koncepti mësuesi kalon në fazën tjetër të mësimit.

Ndërtimi i njohurive të reja: Mbajtja e strukturuar e shënimeve

Nxënësit të ndarë në grupe lexojnë informacionin e ri sipas orientimeve që ka organizuar mësuesi në pyetjet e hartuara.

- Përcaktoni shkaqet që çuan në ndryshimin e qeverisjes në Britani:- Cilat ishin drejtimet kryesore të qeverisjes Konservatore?- Çfarë rezultatesh pati qeverisja konservatore?- Cilat sfida prekën zhvillimin e Britanisë gjatë viteve ’70?

178


Qeverisja Laburiste Qeverisja konservatore Sfidat e zhvillimit ekonomik

Siguruan arritje në drejtim të: Qeverisja Konservatore: - Varësia e ekonomisë- punësimit - Ruajti ekonominë e përzier: Britanike nga tregu i jashtëm- strehimit - Riprivatizoi sektorët kyç të - Struktura teknologjike e- përfitimeve sociale ekonomisë: industrisë nuk i përshtatej- kujdesit shëndetësor - U rritën të ardhurat e kohësProblemet e qeverisjes së tyre: shtresës së mesme - Tendenca e sipërmarrësve- Niveli i jetesës nuk arriti treguesit e - Ekonomia Britanike mori drejt fitimeve në raport mepremtuar tiparet e ekonomisë së investimet- Akuza ndaj shpenzimeve në kuadër konsumit - Shpenzime të lartatë SHMS-së qeveritare dhe ushtarake- Këto tregues diktuan ndryshimin e - Militantizmi punëtorqeverisjes

Përforcimi i njohurive: Rrjeti i diskutimit

Në këtë fazë të fundit të mësimit, mësuesi zhvillon diskutim në grup për të përforcuar konceptet më të rëndësishme.Mësuesi u drejtohet nxënësve me një pyetje që i fton ata të mbajnë qëndrim dhe të mbështesin me argumente përgjigjet e tyre .Nxënësit debatojnë për të arritur në një përfundim.

Pro Laburiste Shpjegoni qëndrimin tuaj: Pro Konservatore

Nxënësit ngrenë argumentet e tyre mbi çështjen dhe diskutojnë qëndrimet e tyre.

Nuk mund të detyrohen nxënësit të mbajnë një qëndrim.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup, argumentimin e pyetjeve, strategjitë e të menduarit dhe të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orën e mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni mbi qëndrimin skeptik të Britanisë në vite ndaj BE-së.

179


Fusha:Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore 1945-Sot Situata e të nxënit: Nxënësve u lexohet

materiali dhe ju kërkohet të reflektojnë: Ishtepranuar “partneriteti social” ose “partneriteti ipunës e kapitalit”. Pjesë e tij ishin

Tema mësimore: Gjermania gjatë viteve 1945-1991 marrëveshjet kolektive si dhe pjesëmarrja epunëtorëve në hartimin e vendimeve në bazëtë nocionit të “marrjes së bashku tëvendimeve”. Punëtorët dhe menaxherët bininnë ujdi për masat që siguronin plotësimin ekërkesave, pagat, orët e punës, ditët epushimit dhe pagën minimale.


Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç:zona administrimi; çmilitarizim;temës mësimore: denazistifikim; demokratizim; RFGJ; RDGJ;Nxënësi/-ja: ekonomi sociale dhe e tregut; Muri i Berlinit;1. identifikon shkaqet e konfliktit mes dy superfuqive për Ostpolitikë.Gjermaninë pas L. II. Botërore;2. analizon faktorët që çuan në rimëkëmbjen e shpejtëekonomike të RFGJ;3. gjykon mbi faktorët që çuan bashkimin e dy Gjermanivenë një shtet të vetëm.

Burimet teksti; “Historia Botërore dhe Qytetërimi V”- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg). ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,




Parashikimi Stuhi mendimi Diskutim i ideve Punë me gjithë klasën

Ndërtimi i njohurive Lexim i drejtuar Ndërtim i shprehive Punë në grupestudimore

180


Përforcimi i njohurive Rrjet i diskutimit Nxitje e diskutimit Punë në grup


Parashikimi: Stuhi mendimiMësuesi u kërkon nxënësve të mendojnë rreth pasojave të luftës për Gjermaninë. Nxënësve u lihen pak minuta të kthejnë përgjigjet e tyre.Më pas mësuesi për të ndihmuar nxënësit të organizojnë një panoramë më të plotë të gjendjes së Gjermanisë pas luftës i drejton sërish pyetje.

-Çfarë vendimesh mori Konferenca e Potsdamit për Gjermaninë?

-Cilat ishin shtetet me autoritetin vendimmarrës në këtë Konferencë?

Përgjigjet e nxënësve mësuesi i shënon në tabelë:- Në Konferencën e Potsdamit u vendos: a) të bëhej çarmatimi i plotë i Gjermanisë;b) të ndalohej prodhimi i armëve dhe pajisjeve ushtarake në vend; c) të kryhej procesi i denasistifikimit.

Shtetet që morën vendimet në këtë konferencë përmes përfaqësuesve më të lartë të tyre ishin: SHBA, Britania dhe BRSS.

Ndërtimi i njohurive të reja: Lexim i drejtuarNxënësit ndahen në grupe dhe mësuesi bën orientimet e duhura dhe ndan punët në grup. Nxënësit në një fletë pune bëjnë shënimet mbi informacionin e ri të lexuar. Në fillim shënojnë parashikimet dhe më pas lexojnë për të vërtetuar parashikimet.

Çfarë mendoni se do të Pse e mendoni këtë? Çfarë ndodhi në të vërtetë?ndodhë?- Superfuqitë do të - Marrëdhëniet mes - Në 1949 krijohet RFGJpërplasen mes tyre për superfuqive ishin të - Rritet tensioni mes superfuqive

Pas Gjermaninë. acaruara për shkak të - Zbatimi i planit Marshall nëleximit të dallimeve të sistemeve RDGJ nuk u pranua nga BRSSpjesës së politike dhe ekonomike - Në 1961 ndërtohet Muri i Berlinitparë. krejtësisht të kundërta. simbol i Luftës së Ftohtë.

- RFGJ u zhvillua si një - Vënia nën - RFGJ zhvilloi tiparet e një shtetishtet demokratik me administrimin e fuqive demokratik; pati një zhvillim të

Pas zhvillim të ekonomisë së perëndimore do të vrullshëm të ekonomisë mbështeturleximit të tregut diktonte tek ky shtet nga ndihmat e planit Marshall –pjesës së modelin perëndimor të disiplina në punë- suksesi idytë organizimit politik politikave ekonomike siç ishte

ekonomik dhe social. ekonomia sociale e tregutmbështetur në bashkëpuniminqeveri-sipërmarrës-punëtorë.

181


- Gjermania perëndimore u - Potenciali njerëzor- 1951-Gjermania nënshkroibë një nga shtetet lider në ekonomik ishin bazat formimin e KEQCC.

Pas Europë. mbi të cilat u mbështet 1952-Gjermania pranohet nëleximit të Dy Gjermanitë do të fuqia e këtij shteti. NATOpjesës së bashkohen. Nëntor 1989- shembet Muri itretë Berlinit - dy shtetet bashkohen

Gjermania sot është ndër shtetetlider në zhvillimet ekonomike epolitike në Europë.

Përforcimi i njohurive: Rrjeti i diskutimitNë këtë fazë mësuesi u kërkon nxënësve të bëjnë një diskutim në grupe ku të reflektojnë dhe të mbajnë shënime mbi:Ostpolitika dhe thelbi i saj në qeverisjen e Socialdemokracisë gjermane.

Mësuesja krijon hapësirën e nevojshme kohore për të diskutuar punët dhe përfundimet e grupeve.


Detyrat dhe puna e pavarur Krijoni një ese me temë: “Mrekullia ekonomike Gjermane”.

182


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot) Situata e të nxënit:Në hyrje të temës së re,

mësuesi paraqet një informacion të shkurtërmbi një portretizim të figurës së Titos; Titoishte komunist dhe e afishonte këtë, por nuk

Tema mësimore: Jugosllavia gjatë viteve 1945-1990 pranonte asnjë lloj nënshtrimi ndaj BS-së. Nëjanar 1948, ai deklaroi se dëshironte njëfederatë ballkanike me pavarësi dhe barazi tëkombeve “ në kuadrin e parimeve të pranuaranga Karta e Kombeve të Bashkuara”.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:1. nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe burime të informacionit;2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke e vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;3. përcakton lidhjet shkak-pasojë ndërmjet ngjarjeve;4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: Partia Komuniste Jugosllave;temës mësimore: Republika Federative Popullore eNxënësi/-ja: Jugosllavisë; sistem i vetëadministrimit; shtet1. përcakton strukturën e jetës politike në Jugosllavi pas multinacional.1945;2. analizon tiparet e sistemit ekonomik e shoqëror;3. krahason sistemin ekonomik të qendërzuar mevetadministrimin jugosllav.

Burimet teksti “Historia botërore dhe qytetërimi V”- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg). ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,




Parashikimi Harta e konceptit Paraqitje grafike e Punë me grupeinformacionit

Ndërtimi i njohurive Lexim dhe pyetje Të nxënit bashkëpunues Punë në dyshe

Përforcimi i njohurive Organizues grafik Organizim grafik i Punë në dysheinformacionit

183



Parashikimi: Harta e konceptitNë këtë fazë të parë të mësimit, nxënësit të ndarë në grupe lexojnë informacionin e ri në pjesën e parë:“Sistemi politik në Jugosllavi”; Politika e brendshme dhe e jashtme.Atyre u shpërndahet njëkohësisht një skemë të cilën mësuesi e paraqet në tabelë:Nxënësit orientohen të plotësojnë Hartën e Konceptit si më poshtë:

Shtet federativ-6 Republika 2krahina autonome

Organizimi politiko-administrativ

Pushteti ndahej në:

Qendror Lokal

Sistemi politik i vendit

Dhoma FederativeJugosllavia

Kuvendi

Dhoma e Republikave

Këshilli Ekzekutiv Federativ

Sekretariati Komiteti Ndër-republikan

Pas plotësimit të hartës së konceptit mbi tiparet e sistemit politik të Jugosllavisë pas Luftës, mësuesi organizon pyetje për të nxitur diskutimin e ideve mbi politikën e jashtme dhe orientimin e shtetit të ri Jugosllav.

- Pyetje:- Cilat ishin drejtimet kryesore të politikës së jashtme të Jugosllavisë? -Nxënësit organizojnë përgjigjet e tyre dhe diskutojnë.

Marrëdhëniet miqësore me BS-në dhe vendet e kampitkomunist

Drejtimet e politikës së jashtme:

Marrëdhëniet me perëndimin dhe “vendet e paangazhuara”

184


Ndërtimi i njohurive: Lexim dhe pyetje

Nxënësit të grupuar në dyshe lexojnë informacionin e ri në tekst për 5 min. Grupet mbajnë shënim për të organizuar përgjigjen e pyetjes së mësuesit.

Pyetje:- Përcaktoni tiparet e sistemit ekonomik dhe social në Jugosllavi:- Nxënësit mbajnë shënimet e tyre anash tekstit, lexojnë tekstin dhe nxënësi i parë organizon pyetjet; nëse bien dakord ata shkruajnë përgjigjet e tyre.Kështu veprojnë edhe për pjesën e tretë të mësimit.

Pyetje:- Përcaktoni tiparet e politikës nacionale në Jugosllavi:Nxënësit ndërrojnë rolet; pyetjet në këtë rast i organizon nxënësi i dytë dhe tjetri përgjigjet.Nëse të dy bien dakord i shënojnë përgjigjet në fletë.Përgjigjet e nxënësve mësuesi i paraqet në tabelë.

Tiparet e sistemit ekonomik dhe shoqëror

Kushtetuta Jugosllave njohu 3forma pronësie

Shtetërore Kooperativiste Private

Reforma agrare diktoi kolektivizimin e pronës në fshat

Sektori shtetëror vendosi vetadministrimin e ndërmarrjeve

Tiparet e politikës kombëtare:

etnikeRFSJ- ishte bashkim i brishtë me konflikte

fetare

Liberalizmi i viteve ’80 kërkonte:

Përforcimi i njohurive: Organizues grafik

kufizim të kontrollit nga Lidhja Komuniste

Autonomi të zgjeruar për Republikat

Në fazën e përforcimit, nxënësit organizojnë njohuritë e tyre duke punuar në dyshe. Kjo fazë do ti ndihmojë ata të përforcojnë njohuritë e tyre. Detyra është që ata të bëjnë dallimet midis sistemit ekonomik stalinist dhe atij të vetadministrimit në Jugosllavi.

185


Sistemi ekonomik stalinist Sistemi i vetadministrimit

Sistemi ekonomik stalinist Modeli ekonomik Jugosllav

- Pronë e shtetëzuar -Njohu 3 kategori prone:

- Pronë kolektive në fshat -Pronë shtetërore-kolektive-private

- Planifikim i detyruar -Sistemi i vetadministrimit lejonteshtetëror ekonomik ndërmarrjet të përcaktonin vetë

planifikimin pagat çmimet tregtimine produktit

Të njëjtin model plotëson edhe mësuesi/ja në tabelë.


Detyrat dhe puna e pavarur: “Me cilat probleme përballen sot ish-Republikat Jugosllave?” – organizoni një punim me këtë temë.

186


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: 4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot) Situata e të nxënit: Prezantimi me temën e re

bëhet përmes një materiali plotësues:“Në Hungari u konfiskua prona e kishës,umbyllën shkolla fetare e u arrestuan klerikë.

Tema mësimore: Blloku Lindor gjatë viteve 1945-1989 Në Poloni u shtetëzuan pa kompensim pronate kishës mbi 50 ha,u mbyllën shtëpitë botuesefetare, u konfiskua Karitasi dhe u shpërndanëgrupet e të rinjve.- për çfarë periudhe bëhetfjalë në këtë material? ”


Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: KNER; kolektivizim i bujqësisë;temës mësimore: rruga polake, censurë.Nxënësi/-ja:1. përshkruan rrugën e zbatimit të modelit sovjetik nëvendet e Europës Lindore;2. argumenton shkaqet e rebelimit të Polonisë dheHungarisë;3. gjykon mbi përpjekjet e këtyre vendeve për tu çliruar ngakontrolli i BS-së.

Burimet: teksti “Historia botërore dhe qytetërimi V” - Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg). ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,




Parashikimi Sistemi ndërveprues Diskutim i ideve Punë me dysheINSERT

Ndërtimi i njohurive Të nxënit me këmbime Të nxënit bashkëpunues Punë në grupe

Përforcimi i njohurive Mbajtje e strukturuar Ndërtim i shprehive Punë në grupdhe shënimeve studimore

187



Parashikimi: Sistemi ndërveprues INSERT

Pasi ka bërë një paraqitje të shkurtër të temës, mësuesi i fton nxënësit të diskutojnë rreth materialit të ri të prezantuar në fillim të orës së mësimit;Pasi dëgjon opinionet e tyre, mësuesi orienton nxënësit të paraqesin në bazë të njohurive që kanë marrë në temat e mëparshme:- Kushtet që diktuan vendosjen e regjimeve komuniste në vendet e Europës Lindore në përfundim të Luftës së Dytë Botërore.- Qëllimi kryesor është të nxisë te nxënësit të kujtuarit.

Pas marrjes së përgjigjeve të para nga nxënësit, mësuesi i fton ata të lexojnë informacionin e ri “Europa Lindore nën sundimin komunist”.

Nxënësit do të lexojnë pjesën në tekst duke vendosur shenja në krah të informacionit të lexuar:

(V) - tregon informacionin e njohur nga nxënësit:(-) - tregon informacionin e ndryshëm nga ai që di nxënësi (+) - tregon informacionin e ri (?) - tregon informacionin e paqartë që duhet të sqarohet

V - + ?- Vendet komuniste - BS importonte nga - Në KNER u shfaqën - Kontradiktat upas luftës së Dytë vendet lindore hapur kontradikta dhe shfaqën për çmimet eBotërore ndoqën produkte me çmime kundërshtime. larta të lëndëve tëmodelin ekonomik më të lira se në tregjet Rumania u rebelua para që vinin nga BS.sovjetik në zhvillimin e tjera dhe eksportonte hapur kursee tyre ekonomik. lëndë të para me Çekosllovakia,

çmime më të larta se Hungaria dhe Polonianë këto tregje. ngritën zërin për

çmimet e larta.

Në përfundim të plotësimit të tabelës, mësuesi bën sqarimet e duhura për materialin që nxënësi nuk ka arritur të kuptojë.

188


Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbimeNxënësit ndahen në grupe dhe u shpërndahen fletët me pyetje që mësuesi ka përgatitur më parë. Çdo grup përcakton një lider dhe mësuesi shpjegon se grupet zgjidhin pyetjet sipas radhës:Grupi i parë- pyetjen e parë, grupi i dytë pyetjen e dytë dhe kështu me radhë.Nxënësit lexojnë informacionin e ri dhe më pas plotësojnë përgjigjet e tyre në fletët e punës.

Grupi i parë- Përcaktoni zhvillimetkryesore në Poloni pas vdekjes sëStalinit.

Grupi i tretë - Çfarë zhvillimeshndodhën në Hungari gjatë vitit1956?

Grupi i pestë - Cilat arsye çuan nërritjen e lëvizjes popullore nëÇekosllovaki?

Grupi i dytë- Pse lëvizja polake nukarriti të sigurojë shkëputjen ePolonisë nga Blloku komunist?

Grupi i katërt - Cili ishte reagimi i BSnga lëvizjet popullore në Hungari?Shpjegoni përse.

Grupi i gjashtë - Shpjegoni reagimin eshpejtë të BS-së ndaj lëvizjes popullorenë Çekosllovaki.

Mësuesi u jep të drejtë grupeve të japin përgjigjet dhe komentet e tyre.

Përforcimi i njohurive: Mbajtje e strukturuar e shënimeve

Nxënësit pasi janë njohur me materialin dhe kanë diskutuar çështjet që kalojnë në fazën e tretë në një përmbledhje të koncepteve kryesore që kanë marrë.

Fazat e vendosjes së regjimit Përmbajtja e zhvillimeve Reagimetkomunist

Vendosja e regjimeve Në Çekosllovaki, Hungari dheFaza I komuniste menjëherë pas Poloni pati pakënaqësi ndaj

Luftës së II Botërore. politikave ekonomike në favortë BS- së.

Shtimi i lëvizjeve antisovjetike Shtypja e lëvizjeve me forcëFaza II nga ana e Çekosllovakisë, në Poloni, Hungari dhe

Polonisë dhe Hungarisë. Çekosllovaki nga BS .

189



Detyrat dhe vlerësimi: Shkruani një ese me temë: “Rebelimet e Polonisë, Hungarisë dhe Çekosllovakisë”

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: 4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot) Situata e të nxënit: Të zhvillojmë mendimin.

Për shumë polakë, reformat ekonomike nukishin gjë tjetër, veçse një lojë dinake dhemashtruese, për t’i bërë ata që të punonin sa

Tema mësimore: Revolucionet demokratike në shtetet e më shumë dhe të paguheshin sa më pak. PakEuropës Qendrore dhe Lindore ditë para krishtlindjeve u urdhërua ngritja e

çmimeve në masën 20%. Punëtorët e portit tëGdanskut u ngritën në grevë. Grevistëtsulmuan ndërtesën e Partisë Komuniste.Të shumta qenë peticionet e hartuara ngaintelektualët drejtuar qeverisë.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç:1. nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe të informacionit;2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;3. përcakton lidhjet shkak - pasojë ndërmjet ngjarjeve;4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: solidarnost; revolucion “nga lart”;temës mësimore: Revolucion demokratik.Nxënësi/-ja:1. përcakton rrugët në të cilat u zhvilluan revolucionetdemokratike në Europën Lindore;2. analizon kushtet historike që nxitën lëvizjet demokratikenë këto vende;3. analizon rrjedhojat e këtyre lëvizjeve në këto vende.

Burimet: teksti; materiale plotësuese në internet. Lidhja me fushat e tjera ose me tematndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi,Sociologji, Gjeografi, TIK.


190



Parashikimi Di (stuhi mendimesh) Diskutim i ideve Punë me gjithë klasën

Ndërtimi i njohurive Dua të di (përvijim i të Të lexuarit ndërveprues Punë në grupemenduarit)

Mësova më shumë Nxitje e diskutimit Punë në grupPërforcimi i njohurive (Rrjet i diskutimit)


Parashikimi: Di - stuhi mendimeshMësuesi prezanton temën dhe e shënon atë në tabelë. Për të nxitur pjesëmarrjen e sa më shumë nxënësve, u kërkohet nxënësve të thonë atë që dinë apo mendojnë rreth temës së re dhe këto mendime apo njohuri që ata kanë i shënojmë në kolonën e parë të organizuesit grafik D –çfarë dimë.Ndërkohë nxënësit lexojnë informacionin e ri, plotësojnë kolonën e dytë: Çfarë dua të di.Në këtë pjesë pyetjet në kolonën -DD- plotësohen nga mësuesja e cila mund t’ju përgjigjet e interesave të nxënësve mbi njohuritë që përfshin tema e re.Pasi janë përcaktuar pyetjet, mësuesi udhëzon nxënësit të ndarë tashmë në grupe të lexojnë informacionin e ri. Në fund të leximit nxënësit ofrojnë përgjigjet e tyre në fletën e punës me konkluzionet dhe përgjigjet.

Revolucionet demokratike në shtetet e Europës Qendrore dhe Lindore


- Vitet 1989-1990 ishin vite të - Cilat vende u përfshinë të - Ndër shtetet e para në këtëndryshimeve të mëdha në parat në këtë proces? proces ishte Polonia:vendet e Europës Qendrore e “Solidarnosti”- organizataLindore. - Çfarë rruge u ndoqën nga sindikaliste arriti sukses të

këto vende për përmbysjen e madh. Në qershor të vitit 1989- Rënia e “Murit të Berlinit” regjimeve komuniste? Polonia për herë të parë krijoiishte ajo që lajmëroi fundin e

- Në cilat vende përmbysja enjë qeveri jokomuniste.

komunizmit. Në Hungari PK u shpërbë dheregjimeve ishte më e ashpër? u krijua Partia Socialiste.

- Revolucionet Demokratike- Për cilat arsye?

-Në 9 nëntor 1989 u shembpërfshinë gjithë bllokun “Muri i Berlinit”.komunist. -Në Çekosllovaki PK dha

dorëheqjen vetë.Në Rumani përmbysja eregjimit njohu formën më tëegër të saj.Në Bullgari revolucioni u kryenga lart.

191


Ndërtimi i njohurive: Përvijim i të menduarit

Në këtë fazë, mësuesi përmes një diskutimi mbi rrethanat e shpërthimit të Revolucioneve Demokratike, synon të nxisë tek nxënësit të menduarin kritik dhe analizën e fakteve dhe ngjarjeve historike.- Cilat ishin shkaqet që çuan në shpërthimin e revolucioneve demokratike në vendet e Europës Qendrore e Lindore?Pas një periudhe reflektimi, nxënësit orientohen të shkruajnë në një letër përgjigjet e tyre dhe më pas i diskutojnë të gjithë grupet duke plotësuar njëri- tjetrin.Përgjigje:- Dështimi i modelit komunist të organizimit të pronës rezultoi një model i dështuar ekonomik që goditi pronën private, iniciativën e lirë ekonomike dhe vetë motivin e punës.- Borxhet e mëdha në të cilat i kishin futur qeveritë komuniste vendet e tyre kishin thelluar krizën ekonomike në to.- Mungesa e lirisë së fjalës dhe mendimit të lirë ishte një tjetër arsye që futi në krizë politike e sociale këto regjime.- Dëshira e këtyre popujve për çlirim nga ndikimi sovjetik ishte një tjetër arsye që këto vende u përfshinë nga këto lëvizje.- Vendet e Europës Qendrore të gjendur më pranë gjeografikisht vendeve perëndimore, u nxitën nga zhvillimi ekonomik i këtyre vendeve që në raport me to kishin dallime të theksuara.

Përforcimi i njohurive: Rrjeti i diskutimitNë këtë fazë të fundit, mësuesi diskuton mbi një tjetër çështje:- Ç’pasoja la në këto vende regjimi komunist i pothuajse 50 viteve?

Nxënësit reflektojnë mbi pasojat në këto vende në planet:politike, sociale, ekonomike apo edhe psikologjike.Në fund të diskutimeve mësuesi bën vlerësimet.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për punën e realizuar në grup,argumentimin e pyetjeve, strategjitë e të menduarit dhe të shprehurit në bazë të pjesëmarrjes së tyre në orën e mësimit.

Detyrat dhe puna e pavarur: Bëni një ese me temë: “Përmbysja e regjimeve komuniste në vendet e Europës Lindore”.

192


Fusha:Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Situata e të nxënit:Nxënësve u lexohet një

Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot)material plotësues: “Në Jugosllavi, një shtetshumë etnik si pak shtete në botë, kriza eregjimit komunist shkaktoi shpërbërjen enjësisë federale me ndarjen e Sllovenisë,Tema mësimore: Shpërbërja e BRSS dhe e JugosllavisëKroacisë dhe Maqedonisë dhe kjo u pasua nganjë luftë e egër civile. Epiqendra e konfliktit uvendos në Bosnjë dhe Hercegovinë. Efektet eluftës u ndjenë në gjithë Ballkanin veçanërishtnë Kosovë, që në vitin 1999 u mbrojtnëpërmjet një veprimi ushtarak të NATO- s.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:

1. nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe të informacionit;

2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;

3. përcakton lidhjet shkak- pasojë ndërmjet ngjarjeve;

4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç:Reformat e Gorbaçovit; shpërbërjatemës mësimore: e BRSS; shpërbërje e Jugosllavisë; tragjedi eNxënësi/-ja: Bosnjës; pavarësi e Kosovës.1. përcakton përmbajtjen e reformave të Gorbaçovit; 2.përshkruan radhën e shteteve që fituan pavarësinë nëJugosllavi;3. analizon faktorët që çuan në shpërbërjen e Jugosllavisë sishtet.

Burimet: teksti;“Historia Botërore dhe Qytetërimi V” - Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg). ndërkurrikulare:Gjuhët dhe komunikimi,


193




Parashikimi Diskutim për njohuritë Diskutim i ideve Punë në dysheparaprake

Ndërtimi i përmbajtjes Struktura e ndryshimit Ndërtim i shprehive Punë në grupenë histori studimore

Përforcimi Rrjet i diskutimit Ndërtim i shprehive Punë me gjithë klasënstudimore

Organizimi i orës së mësimita. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme; (metoda) Diskutim për njohuritë paraprake- Nxënësit nxiten të mendojnë në përputhje me temën e re. Në tabelë mësuesi shënon 4-5 terma kyç të informacionit të ri . Mësuesi u shpjegon që këto janë termat kryesorë që do të ndeshin gjatë kësaj teme dhe në këtë fazë nxënësit ndahen në grupe dyshe.Dyshet përpiqen të japin shpjegimin e tyre për një periudhë 5 minuta. Termat që shënon mësuesi:- Reformat e Gorbaçovit- Shpërbërja e BRSS- Shpërbërja e Jugosllavisë- Tragjedia e Bosnjës- NATO- Pavarësi e Kosovës

Dyshet e nxënësve japin shpjegimet e tyre në lidhje me termat duke ndërtuar një tekst të shkurtër. Në

194


përfundim, mësuesi jep një përmbledhje të informacionit të ri duke u krijuar mundësi nxënësve të krahasojnë përfundimet e tyre me ato të mësuesit.

b. Ndërtimi i njohurive të reja; (metoda) Struktura e ndryshimit në historiNë këtë fazë nxënësit ndahen në grupe dhe u caktohet detyra të lexojnë informacionin e ri.Ndërkohë ata duhet të plotësojnë në fletët e tyre të punës organizuesin grafik të bërë të njohur më parë për nxënësit nga mësuesi.

Masat që mori Gorbaçovi:- Shpërbërja e aparatit të vjetër administrativ.- U hoq ligji sipas të cilit Partia Komuniste kishte monopolin e drejtimit të vendit.

BRSS – nën udhëheqjene Gorbaçovit

Reformat e Gorbaçovit:Dy ishin reformat e tij:- Gllasnost-; Liria e Fjalës- Perestrojka; Ristrukturimi i ekonomisë.

Zhvillimet politike :- Gorbaçovi i dha jetë parlamentit dhe nxiti opozitën- U bë një analizë për të kaluarën e gabimet e të kaluarës: Kriza ekonomike dhe konfliktet mes pushtetit qendror e popujve jorusë shfaqën tendencat për shkëputjen e këtyre popujve nga BRSS dhe krijimin e republikave të pavarura.

Shpërbërja e Jugosllavisë

1991 - Republika e Sllovenisë dheKroacisë shpallën pavarësinëNë Jugosllvi; fillon lufta civile.

1993 - ndërhyrja e OKB-së mundësoiarmëpushimin, por shpërbërja eJugosllavisë ishte bërë realitet.

Shpallja e pavarësisë së Bosnjësshpërtheu konfliktin etnik dhe fetarnë Bosnje mes BoshnjakëveKroatëve dhe Serbëve.Masakrimi i 10000 boshnjakëvekonsiderohet masakra më e madhepas LII Bot.

195


Në 1989- regjimi komunist iMillosheviçit u mohoi kosovarëve edheautonominë. Në Kosovë u vendosregjimi ushtarako-policor.

Populli i Kosovës- rriti rezistencën e tijdhe në 7 shtator 1990 u shpallKushtetuta e Republikës së Kosovës.

1997- krijohet UÇK (Ushtria Çlirimtare eKosovës)

mars 1999- ndërhyn ushtarakisht NATO

17 shkurt 2008- shpallet Republika eKosovës

Struktura e ndryshimit në Histori

BRSSGjendja ekonomike Situata politike Ndryshimet që ndodhën

BRSS- ishin në një krizë Përqendrimi i pushtetit në Reformat ekonomike dheekonomike duart e një pakice burokratësh politike sollën ndryshimin

Modeli i organizimittë privilegjuar me mungesë e madh në BRSS;të fjalës së lirë, e tashmë me ndryshim që u pasua dhe

ekonomik tregoi që ishte i një qeverisje joefikase rriti nga shpërbërja e BRSS edështuar nevoja për pakënaqësinë në BRSS. rënia e sistemit komunist.ndryshime ishte jetike.

Modeli i organizimit të Kriza në Jugosllavi nuk ishte Lufta e popujve qëekonomisë sipas vetëm ekonomike, por mbi të aspironin në njëvetadministrimit dhe gjitha etnike e politike. vetëqeverisje dhe mevetëfinancimit nuk i Jugosllavia ishte një bashkim përkrahjen e aleancës sëmbijetoi gjatë suksesit. artificial i karakterizuar nga Atlantikut- NATO u

Vitet ’90 shfaqën dhe nëkonflikte fetare dhe etnike. kurorëzua me fitoren eKëto konflikte nxitën luftës nga këta popuj.

Jugosllavia Jugosllavi krizën shpërthimin e luftërave civileekonomike. në Jugosllavi.

196


c. Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; (metoda) Rrjet i diskutimit- Në këtë fazë mësuesi nxit diskutimet mbi rrethanat kryesore që sollën si rezultat shpërbërjen e shteteve të BRSS- së dhe Jugosllavisë në fillim të viteve ’90.- Një tjetër çështje për diskutim: “Përse themi për Jugosllavinë që nuk ishte tjetër veçse një bashkim artificial që nuk arriti të sigurojë ekuilibra të brendshëm”?


Detyrat dhe puna e pavarur: Ndërtoni një ese me titull: “Kosova shtet”.

197


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla:4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot) Situata e të nxënit: Diskutim i lirë; Zhan

Mone, ekonomist, biznesmen e administrator ishquar, fillimisht u angazhua nga Sharl de Golpër hartimin e planifikimit të modernizimit të

Tema mësimore: Bashkimi Europian vendit. Ndihmoi drejtpërdrejtë në anëtarësimine Britanisë. Sipas tij, mosqenia e Britanisëanëtare e KE-së do të vinte në “pranga”misionin qytetërues të Europës. Ai theksontese: “Britanikët kanë një kuptim shumë më tëmirë se europianët e kontinentit përinstitucionet demokratike dhe janë të prirur tëbesojnë se problemet zgjidhen nga njerëzit”.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:1. nxënësi zhvillon dhe vlerëson ngjarjen historike duke përdorur disa prej burimeve historike dhe të informacionit;2. argumenton vlerat e trashëgimisë historike duke vlerësuar këtë trashëgimi si pjesë të identitetit të një populli;3. përcakton lidhjet shkak-pasojë ndërmjet ngjarjeve;4. përdor konceptet kryesore që lidhen me ngjarjen historike.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: integrim; BE; Këshilli i Europës;temës mësimore: Nxënësi/-ja: ÇEKA; traktati i Mastrihtit; diversitet;1. rendit hapat e parë drejt integrimit Europian të vendeve të parimet; sfidat.kontinentit;2. argumenton faktorët që diktuan domosdoshmërinë eintegrimit të vendeve europiane;3. vlerëson rëndësinë që ka integrimi i vendeve europianenë një shtet unitar.

Burimet: teksti; materiale plotësuese në internet. Lidhja me fushat e tjera ose me tematndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi;Sociologji; Gjeografi, TIK.



Parashikimi Shkrim i lirë Diskutim i ideve Punë në dyshe

Ndërtimi i përmbajtjes Lexim e pyetje Të nxënit bashkëpunues Punë në grupe dyshe

198


Përforcimi Ditari dy pjesësh Nxitja për të përsosur të Punë në grupepërsosur të shkruarin


a. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme; (metoda) Shkrim i lirëNë këtë fazë të parë të mësimit, mësuesi u kërkon nxënësve të shkruajnë çfarë dinë për Bashkimin Europian.Njëkohësisht mësuesi shënon në tabelë çështjen rreth së cilës nxënësit do të diskutojnë në këtë fazë të parë.Nxënësit do të japin idetë e tyre me shkrim për një periudhë kohe 5 – 10 min.

Ç’dini për integrimin e vendeve të Europës në BE?

Nxënësit në këtë shkrim shfrytëzojnë njohuritë e tyre nga temat e mëparshme ose dhe burime të tjera informacioni. Një model i një shkrimi të lirë.BE hodhi bazat e saj që në përfundim të Luftës së Dytë Botërore. Krijimi i BE-së është ende një proces i cili pavarësisht sfidave që ka pasur, mbetet ende një aspiratë e shteteve të ndryshme që e synojnë atë. Procesi i integrimit do të mundësojë rritjen e bashkëpunimit, balancimit të shteteve dhe forcimin e sigurisë mes shteteve.

Në përfundim të këtij procesi, mësuesi i fton grupet e nxënësve të lexojnë shkrimin e tyre me idetë kryesore që ata kanë mbi BE-në apo procesin e integrimit të vendeve europiane.

b. Ndërtimi i njohurive të reja; (metoda) Lexim dhe pyetje

Në fazën e dytë nxënësve u jepet detyrë të punojnë në dyshe me informacionin e ri. Puna e grupit organizohet prej tyre përmes shënimeve që ata mbajnë mbi termat kryesorë dhe çështjet kryesore. Për çdo çështje të evidentuar ata organizojnë pyetjet përkatëse.Mbi çdo pyetje në rast se bien dakord shënojnë përgjigjet.

Shembull:Pyetje:Që kur u hodh ideja e krijimit të BE-së?

Përgjigje:Rruga për formimin e një Europe të bashkuar u shfaq që në Luftën e Dytë Botërore.Qëllimi i këtij institucioni ishte që të zhvillonte bashkëpunimin mes shteteve dhe të mbronte lirinë, demokracinë dhe të drejtat e njeriut.Pyetje:Cilat janë hapat e parë drejt Bashkimit Europian?

Përgjigje:Krijimi i ÇEKA (Komuniteti Europian i Qymyrit e Çelikut), ishte hapi i parë i rëndësishëm në krijimin e BE.Në 1957 u krijua BEEA dhe CEE. Hapi tjetër i rëndësishëm ishte emërtimi i monedhës së përbashkët.Pyetje:Cila ishte përmbajtja e Traktatit të Mastrihtit? Çfarë rëndësie pati ai?Ky traktat ishte etapa e parë e krijimit të BE-së. Krijimi i BE-së e bëri Europën më të fortë. Marrëdhëniet mes shteteve u bënë më të ngushta.Pyetje:Cilat probleme konsiderohen sfida sot për BE-në?Përgjigje:Problemet me të cilat përballet BE-ja sot janë emigracioni, lufta kundër drogës, AIDS-it, krimeve kundër njerëzimit apo edhe terrorrizmit. Një sfidë tjetër është edhe pranimi i kandidatëve të rinj.

199


Pyetje:Cilat janë organet e BE-së?

Përgjigje:Organet e BE-së janë: Komisioni Europian, Këshilli i Ministrave, Parlamenti Europian, Gjykata e Drejtësisë, Banka Qëndrore.

c. Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; (metoda) Ditari dy pjesëshGjatë përforcimit, nxënësit orientohen të punojnë në fletët e tyre të punës. Ndajnë fletët në dy pjesë ku në njërën anë shënojnë pjesët që u kanë bërë më shumë përshtypje kurse në anën tjetër komentet e tyre për këto citime.

Pjesë nga teksti Reflektimi

BE sot numëron 28 anëtarë. Kandidatë për në - Çfarë kushtesh duhet të plotësojë ShqipëriaBE janë: Maqedonia,Turqia, Shqipëria dhe për të qenë anëtare në BE?Serbia.

BE gjendet para sfidave të mëdha: si - A është i mundur integrimi i vendeve në BEdiversiteti, niveli i ndryshëm ekonomik, nisur nga dallimet e mëdha që i ndajnë vendetpasurive, kulturës,historisë, mentalitetit, etj. e Europës?

Edhe pranimi i anëtarëve të rinj përbën njëtjetër sfidë për BE-në.

- Pse anëtarësimi i vendeve kandidate paraqetvështirësi si proces?

Pas plotësimit të ditarit, nxënësve u kërkohet të lexojnë reflektimet e tyre dhe i fton të diskutojnë në lidhje me idetë, mendimet që ata kanë.


Detyrat dhe puna e pavarur: Duke u nisur nga informacioni i marrë përmes temës së re apo dhe informacioneve të tjera plotësuese nga burime të ndryshme informacioni sillni të dhëna mbi përpjekjet që po bën Shqipëria në rrugën e integrimit për në BE.

200


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: 4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot) Situata e të nxënit: Të zhvillojmë

mendimin; Klintoni për ndërvarësinë.Komunikacioni dhe tregtia janë globale;investimet kapitale janë të lëvizshme; nuk janë

Tema mësimore:Prirjet e qytetërimeve sot më si më parë ndarjet ndërmjet asaj se çfarëështë e brendshme e një shteti dhe çfarë ështëe huaj për të. Ekonomia botërore, krizabotërore, gara e armatimeve në shkallëbotërore na prekin të gjithëve.


Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: Globalizëm; uniformitet; ekonomitemës mësimore: globale; ekonomi pa kufij; G7.Nxënësi/-ja:1. përcakton fushat në të cilat shtrihet globalizmi si koncept;2. identifikon elementët themelorë të tij;

3. analizon qëndrimet që mbahen ndaj globalizmit si proces;4. gjykon mbi efektet e globalizmit.

Burimet teksti; “Historia Botërore dhe Qytetërimi V”- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg). ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi;

Sociologji; Gjeografi; TIK.


201



Parashikimi Shkrim i lirë Diskutim i ideve Punë në dyshe

Ndërtimi i përmbajtjes Lexim e pyetje Të nxënit bashkëpunues Punë në grupe dyshe

Përforcimi Vija e vlerës Ndërtimi i shprehive Punë në grupestudimore


b. Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme; (metoda) Shkrimi lirë

Mësuesi prezanton temën e re dhe i fton nxënësit të shkruajnë çfarë ata dinë rreth Globalizmit si një fenomen që prek sot njerëzimi në shumë aspekte.Këto ide mësuesi udhëzon ti shkruajnë për një periudhë 5-8 min.Në këtë fazë nxënësit punojnë në grupe dyshe. Mësuesi lejon nxënësit të lexojnë shkrimin duke mundësuar ndarjen dhe mendimit me të tjerë.

Kjo teknikë i mundëson nxënësit të shprehin mendimet dhe njohuritë që kanë si dhe të sistemojnë këto njohuri.

b. Ndërtimi i njohurive të reja; (metoda) Lexim dhe pyetje

Pasi janë dëgjuar punimet e nxënësve në shkrimin e lirë nxënësve u jepet detyrë të lexojnë informacionin e ri në tekst. Nxënësit punojnë në dyshe. Të dy nxënësit vendosin për termat dhe konceptet kryesore apo edhe çështjet kryesore që do të trajtojnë. Ndërkohë nxënësit orientohen që të bejnë shënime anash tekstit. Pasi mbarojnë leximin e një pjese të tekstit, nxënësi i parë organizon pyetje për pjesën e lexuar dhe nxënësi i dytë përgjigjet.

Pyetje:Çfarë është Globalizmi dhe cilat fusha prek ai?Përgjigje:

Globalizmi është një dukuri jo vetëm ekonomike, por përfshin edhe aspektin shoqëror, shkencor, kulturor, sportiv, etj. Prirja e tij është uniformiteti.Elementët themelorë të Globalizmit janë: Liberalizmi si ideologji e Globalizmit, Kapitalizmi dhe modeli ekonomik i tij, dollari- monedha, demokracia- sistemi politik, anglishja- gjuha që e përfaqëson.

Pyetje:Cilat janë qëndrimet sot mbi Globalizmin?

Përgjigje:Gr1 - Qëndrim e vlerësim pozitiv ndaj tijGr 2 - Qëndrim kundërshtues e negativ ndaj Globalizmit Gr 3 - Qëndrimi i ndërmjetëm

Më pas nxënësit këmbejnë rolet e tyre dhe vazhdojnë me pyetje të tjera p.sh.: mbi qëndrimet vlerësuese ndaj këtij fenomeni, ato kundërshtuese si edhe ato që mbajnë një qëndrim të ndërmjetëm.

202


c. Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve të arritura; (metoda) Vija e vlerës

Në fazën e përforcimit, synohet nga mësuesi të marrë mendimet apo qëndrimet e nxënësve. Informacioni i ri është përpunuar dhe nxënësit janë njohur me argumentet dhe qëndrimet e ndryshme në lidhje me proçesin e Globalizmit. Nxënësit kanë mundësi të reflektojnë si dhe të ndërtojnë shprehi studimore; aspekt i rëndësishëm ky në formimin dhe edukimin e tyre.

Mësuesi bën pyetje për të cilën qëndrimet mund të jenë të larmishme nga ato mbështetëse deri në ato kundërshtuese.

- Cili është qëndrimi juaj në lidhje me ndërvarësinë ekonomike? Çfarë të mirash apo dobësish ka ndërvarësia ekonomike botërore?Përgjigje:Nxënësi 1 - Qëndrimi përkrahës ndaj Globalizmit:Globalizmi i forcuar përmes mjeteve të telekomunikacionit dhe informatikës arriti përhapjen e shpejtë të dijeve dhe komunikimit të një cilësie të lartë duke sfiduar kufijtë natyrorë dhe shtetërorë.Lëvizshmëria e madhe e njerëzve e realizuar në masën më të madhe nga klasa e mesme është një tjetër shprehje e Globalizmit.

Nxënësi 2 - Qëndrimi kundërshtues ndaj GlobalizmitEfektet negative të Globalizmit janë të ndjeshme p.sh.: zhvillimi i madh i shkencës, teknologjisë dhe informacionit shoqërohet me rritje të temperaturës mesatare të planetit, shkatërrimin e pyjeve, ndotjen nga mbeturinat kimike apo edhe përmasat e një lufte bërthamore që nuk do të njihte fitues apo të mundur. Në aspektin ekonomik problemi i ndërvarësisë ekonomike të vendeve të varfra ndaj atyre të pasura gjithashtu është shprehje tjetër e këtij procesi.

Në fund të diskutimeve mësuesi jep vlerësimet përfundimtare.


Detyrat dhe puna e pavarur: Organizoni një punim me temë: “Fituesit e humbësit e procesit të Globalizmit”.

203


Fusha: Shoqëria dhe mjedisi Lënda: Histori Shkalla: 4 Klasa: 10Tematika: Qytetërimet bashkëkohore (1945-Sot) Situata e të nxënit:Të zhvillojmë mendimin;

- Gjatë 100 viteve të fundit, ne kemi emërtuarnë atmosferë gaze të efektit serë me njëshpejtësi më të madhe se do të duhej për ti

Tema mësimore: Veprimtari praktike- Natyra, mjedisi, eliminuar ato në mënyrë natyrale. Efekti serëjeta. që për miliona vjet ishte një bekim për Tokën,

duket të jetë shndërruar në një rrezik seriozpër Tokën gjatë shekujve të fundit për shkak tëaktivitetit njerëzor. Ne mund të shohim shenjate para të ndryshimit në ciklin e ujit.


Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas Fjalë kyç: Ekosferë; ekuilibri biologjik;lëvizjatemës mësimore: e të gjelbërve; veprimet erozive; ndotje eNxënësi/-ja: lumenjve; bioteknologji; efekti serrë;1. identifikon problemet që kërcënojnë Tokën sot; 2. marrëveshja e Kiotos.analizon pasojat e ndryshimeve klimatike e veprimtarisënjerëzore;3. gjykon mbi mënyrat përmes të cilave mund të gjendenmënyrat për të zbutur efektet e veprimtarive të dëmshmembi Tokë.

Burimet: teksti; “Historia Botërore dhe Qytetërimi V”- Lidhja me fushat e tjera ose me temat11.(Karl Grimberg) ndërkurrikulare: Gjuhët dhe komunikimi;

Sociologji; Gjeografi; TIK.

Hapat që duhen ndjekur:I - Kujtoni: Nga lëndët e Gjeografisë apo edhe “Njohuri të ndryshimeve klimaterike”apo burime të tjera sillni fakte rreth problemeve dhe sfidave me të cilat përballet sot njerëzimi.II - Kërkoni: Grumbulloni materiale për çështjet e mëposhtme, bëni një raport për to dhe diskutojeni në klasë.Grumbulloni të dhëna mbi:- Elementë të Globalizmit që ndikojnë në ardhmërinë e shoqërisë globale.- Cilat probleme shqetësojnë shoqërinë njerëzore sot?- Cilat janë sot prirjet e zhvillimit të shkencës dhe teknologjisë drejt zbulimit të kozmosit?- Cilat janë drejtimet e zhvillimit të shkencës dhe teknologjisë?- Si mund të kontribuoni në zgjidhjen e këtyre problemeve?

204


Orientime për mësuesit:Nxënësit orientohen më parë për përgatitjen e temës duke i orientuar ku mund të gjejnë materialet.Zhvilloni një diskutim në klasë për natyrën, mjedisin dhe pasojat e ndryshimeve që prekin sot njerëzimin.


Detyrat dhe puna e pavarur: Gjeni përmbajtjen e protokollit të Kiotos dhe diskutoni kushtet e vëna për tu respektuar.

205


Testi nr. 1

1. Përcaktoni pasojat e Luftës së parë Botërore në planin: (4 pikë)

a) njerëzor

b) ekonomik

c) politik

d) ideologjiko-psikologjik

2. Plotëso: (3 pikë)

Qëndrimi i Fuqive të Mëdha për Gjermaninë pas Luftës së Parë Botërore ishte i ndryshëm:

Franca ______________________________________________________________________

Britania ______________________________________________________________________.

SHBA ________________________________________________________________________.

3) Vërteto pohimin e saktë (S) apo i gabuar (G): ( 4 pikë)

a) Shkak i paqëndrueshmërisë politike për Italinë pas Luftës së Parë Botërore u bënë qeveritë e koalicionit.

b) Lenini konsiderohet themelues i totalitarizmit.

c ) Edhe pas L.I.Bot. Britania e ruajti vendin e saj lider në ekonominë botërore.

d) Republika e Vajmarit siguroi në Gjermaninë e pasluftës së Parë Botërore stabilitet politik.

4) Lidh me shigjetë: ( 4 pikë)

Modeli totalitarist i majtë forcoi kontrollin e shtetit mbi ekonominë.

Modeli totalitarist i djathtë vendosi shtetëzimin e plotë mbi ekonomi.

Republika e Vajmarit garantoi liritë dhe të drejtat themelore.

Kushtetuta e Vajmarit u sulmua nga ekstremistë të djathtë dhe të majtë.

5) Renditni tiparet e totalitarizmit të majtë: (5 pikë)

6) Analizoni shkaqet e shpërthimit të Luftës së Dytë Botërore: (5 pikë)

7) Plotëso: (7 pikë)

Doktrina naziste ishte përzierje e _______________________________________________________.

206


Liberalizmi Modern në thelb kishte _____________________________________________________.

Qeveria e Frontit Popullor në Francë ______________________________________ stabilitet politik.

Reformat e Mustafa Qemalit në Turqi synonin ___________________________________________.

Lufta e II Bot. filloi me sulmin ________________________________________________________.

‘’Kursi i Ri” i Rusveltit parashikonte _____________________________________________________.

Komonuelthi ishte __________________________________________________________________.

8) Krahasoni tiparet e totalitarizmit të majtë me atë të djathtë. (5 pikë)

Totalitarizëm i majtë Totalitarizëm i djathtë

Nota 4 5 6 7 8 9 10

Pikët 0-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-37

207


Testi nr. 2

1. Shpjegoni termat: (7 pikë)

1 - Konferenca e Potsdamit2 - Perestrojka3 - “Kursi i trajtimit të drejtë”4 - Dekolonizimi5 - TPE6 - Republikë parlamentare - presidenciale7 - SHMS

2. Plotëso: (3 pikë)

- Në Konferencën e Jaltës Çërçilli, Rusvelti dhe Stalini diskutuan:

________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________.

_________________________________________________________________________.

3) Vërteto pohimin i saktë (S) apo i gabuar (G): (4 pikë)

a) Reformat e Hrushovit në BS liberalizuan jetën ekonomike dhe politike në BRSS.

b) Procesi i dekolonizimit u përkrah nga BRSS dhe nga SHBA.

c) Drejtimi kryesor i politikave qeveritare në SHBA gjatë ‘70 ishte kufizimi i rolit të shtetit në ekonomi.

d) Shkak kryesor i rënies së regjimeve komuniste në Evropën Lindore ishte kriza ekonomike e tyre.

4) Lidh me shigjetë: ( 4 pikë)

Konferenca e Potsdamit vendosi nënshkrimin e traktateve të paqes.

Konferenca e Parisit vendosi çarmatimin e plotë të Gjermanisë.

Gllasnost shprehje e fjalës së lirë.

Perestrojka ristrukturim i ekonomisë.

5) Renditni arritjet e programit “Ekonomia me fytyrë të re” e Klintonit: (5 pikë)

6) Analizoni faktorët që siguruan rimëkëmbje të shpejtë ekonomike për vendet e Evropës perëndimorepas Luftës së Dytë Botërore: (5 pikë)

208

Libër mësuesi për tekstin

“Historia 10”

7) Plotëso: (7 pikë)

Reformat e Hrushovit në thelb ______________________________________________________.

Kursi i Kufijve të rinj i Kenedit mbështetej në ___________________________________________.

Procesi i dekolonizimit u realizua në dy rrugë ___________________________________________.

Sfidat e Italisë gjatë pas 1990 ________________________________________________________.

Republika V në Francë është e tipit ___________________________________________________.

Ekonomi e përzier ka kuptimin e _____________________________________________________.

Shkaku i rënies së regjimeve komuniste ishte ___________________________________________.

8) Analizoni përparësitë që krijohen nga integrimi në BE. (5 pikë)

Nota 4 5 6 7 8 9 10

Piket 0-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-37

209

Documents

albas.alalbas.al/udhezuesat/librat_shkollore/kl-10/word/Libri_Mesuesit... · Web viewHistoria e Romës është sipas legjendës apo sipas zbulimeve arkeologjike? Secili prej nxënësve