ANALIZA E INVESTIMEVENga libri[Pjesa e dytë]

[Pick the date][Type the company name]Vetoni,

ANALIZA E INVESTIMEVEANALIZA FINANCIAREAnaliza financiare ne programin investiv fillon me percaktimin e vellimit te nevojshem te mjeteve financiare per realizimin e projekteve te caktuar – vellimin e investimeve.Planifikimi i autputeve te projektit investiv na ben te mundur te llogarisim te ardhurat dhe shpenzimet e tij si dhe rezulltatet e afarizmit , nje planifikim te bilancit te suksesit , bilancit te gjendjes dhe rrjedhes se paras.Ne baz te kesaj mund te vlersohet dhe planifikohet levizja e pasuris, cilsia e kesaj pasurie dhe aftesia e likuiditetit te projektit.Planifikimi I vellimit te investimevePlanifikimi I vellimitte investimeve behet sipas struktures se tyre dhe perfshin: asetet fiksa, asetet e xhiros, dhe investimet tjera.Parimi eshte se shuma e te ardhurave neto pozitive eshte me e madhe se shuma e te ardhurave neto negative.Investimet ne asetet fikse Investimet ne asetet fikse perfshijn parasegjithash:1. Investimet per truallin,objektet ndertimore, infrastrukturen.2. Investimet ne paisje ( teknologjike, ndihmse, transport) me specifikim te te gjitha shpenzimeve deri ne transport, dogana, deri te montimi.3. Investimet themeluese dhe ne pronsi industrial ( projektet, patentet, licencxat, know how )4. Vellimi dhe dinamika e investimeve ne mjetet themelore duhet te percaktohen ne varsi te zgjedhjes teknologjike dhe te planit te termineve.Tek planifikimi I investimeve ne mjetet themelore duhet perfshir vleren blerse te paisjeve sipas fatures, doganes, shpenzimeve te transportit, shpenzimeve te sigurimit, shpenzimet e montimit dhe shpenzimet tjera eventuale.Investimet ne asetet e xhiros Planifikimi I aseteve te xhiros duhet te behet me kujdes me te madh sepse mungesa e tyre ndikon ne mosshfrytzimin e kapaciteteve, por edhe teprica e tyre ndikon ne angazhimin joracional te mjeteve.Madhesia e mjeteve te nevojshme per investimet ne mjetet e xhiros eshte specifike dhe ndryshon shum varsisht nga natyra e projektit.Gjate planifikimit te investimeve ne asetet e xhiros duhet te merret parasysh vellimi dhe asortimenti I prodhimit, karakteristikat e prodhimit, karakteristikat e tregur te furnizimit, kushtet e pageses se furnitorve, kushtet e sigurimit te pagesave nga blersit.Llogaritja e aseteve te xhiros behet duke percaktuar nevojat vjetore per:1. Lendet e para, material riprodhues, material ndihmes (lpm ).2. Vleren e prodhimit ne vijin ( vp )3. Vleren e stoqeve te produkteve te gatshme ( st )4. Obligimit ndaj furnitorve ( of )5. Kerkesat nga blersit ( kbl )6. Qarkullimin ne xhirollogari ( xhll )7. Amortizimin ( Am )8. Te ardhurat bruto personale ( apb )

9. Obligimet nga fitimi ( ob )Vellimi I investimeve ne asetet e xhiros percaktohet duke pasur parasysh nevojat dhe koeficientin e xhirimit per secilen nga kategorit e caktuara, perkatsisht numrin e diteve kur mjetet jane te imobilizuara.Te dhenat per llogaritjen e kategorive te caktuara te mjeteve te xhiros jane ne analizen tekniko-teknologjike ne perjashtim te amortizimit.Amortizimi llogaritet duke pasur parasysh afatin e perdorimit te mjeteve themelore, I cili varet nga karakteristikat fizike dhe teknike te tyre, por edhe nga zhvillimi teknologjik dhe kerkesat e tij per progres teknik.Konstrukti financiar - burimet e mjeteve Burimet e nevojshme te mjeteve financiare duhet te analizohen ne menyr qe te sigurohet qmimi optimal I kapitalit per financimin e projektit investiv.Burimet siq dihet mund te jene vetanake dhe te huazuara Burimet vetanake jane mjetet e lira financiare qe invetitoret jane te gatshem te I angazhojn ne realizimin e projekteve , te cilat jane konstatuar me rastin e analizes se aftesis se investitorit.Burimet e huazuara te mjeteve financiare mund te jene kredit afatgjata te jashtme dhe te brendshme, kredit per paisje, kredit afatshkurtra per asete te xhiros ( vetem ne raste te nevojave te domosdorshme).Burimi I mjeteve financiare per realizimin e projektit investiv ne kushtet e funksionimit te tregut te letrave me vler eshte edhe emertimi I aksioneve dhe letrave tjera me vler.Simulimi I rezulltateve te afarizmit – bilanci I suksesit Analiza dhe rezulltatet e kerkimeve profesionale dhe shkencore ne kapitujt e meparshem te studimit investiv, bejne te mundur planifikimin e rezulltateve te afarizmit te projektit investiv perkatsisht simulimin e tyre.Llogaritja e te ardhurave te pergjithshme behet ne baze te plasmanit te planifikuar dhe qmimeve te planifikuara qe jane si produkt final I analizes se tregut.Shpenzimet e afarizmit ( shpenzimet materiale, jomateriale te ardhurat personale bruto ) jane llogaritur ne analizen tekniko-teknologjike.Shpenzimet tjera mund te sistemohen ne shpenzimet e jashtezakonshme, kurse ne kushtet e inflacionit te lart duhet bere rivlersimi I mjeteve per lartsin e normes se inflacionit per te ruajtur pasurin nga zhvlersimet.Fitimi neto eshte vlere neto qe e rrit pasurin e nderrmarjes dhe paraqet burim te rritjes dhe zhvillimit te saj ne te ardhmen.Qmimi i kostos kalkulohet sipsa ketyre elementeve:1. Shpenzimet material ( shm )2. Amortizimi ( am )3. Pagat ( te ardhurat personale bruto – apb )4. Shpenzimet tjera te amortizimit ( shtj )5. Obligimet per tatimin e taksave ( tt )

Struktura e rrjedhes se parase

Vitet e punes 0 1 2 ….. n

A.TE ARDHURAT E PROJ. INVESTIVI. Te ardhurat e pergjithshme – shitja +subvencionet – te ardhurat tjeraII. Burimet e financimitIII. Kthimet nga plasmaniIV. Vlera reziduale

B.SHPENZIMET E PROJEKTIT INVESTUESI. InvestimetII. Zevendsimi I paisjeveIII. Shpenzimet e afarizmit ( pa amortizim )IV. Te ardhuart personale brutoV. Obligimet tatimore e taksatVI. Obligimet ndaj financuesve

C.VLERA NETO (A-B )Vlera neto ne rrjedhen e paras se gatshme- rrjedhen financiare, tregon per aftesin e projektit qe te jet likuid dhe t’u pergjigjet obligimeve te tij.Nese vlera neto eshte me e madhe se zero (VN>0) projekti eshte I afte qe t’u pergjigjet kerkesave per pagesa , si ne periudhen e investimeve ashtu edhe ne periudhen e afarizmit te rregullt, perkatsisht ne periudhen e eksploatimit.Nese vlera neto e projektit investiv ne rrjedhen financiare eshte me e vogel se zero (VN<0) projekti do te ndeshet me veshtersi financiare, per tejkalimin e kesaj veshtersie duhet te sigurohen mjete shtes financiare.VLERSIMI I EFIKASITETIT TE PROJEKTIT INVESTIVVlersimi I efikasitetit te projektit investiv paraqet nje sintetizim te te dhenave nga i ter studimi investiv, perpunim te tyre dhe shprehje te tyre nepermjet treguesve qe e shprehin efiqencen dhe efektivitetin e projektit investiv.Egzistojn qasje dhe rrafshe te ndryshme te vlersimi i efikasitetit te projektit investiv:1. Vlersimi I efikasitetit financiar te projektit investiv, ka te beje me vlersimin e efekteve te projektit per investitorin, per situaten e tij financiare dhe poziten e tij ekonomike.2. Vlersimi I ndieshmeris se efikasitetit te projektit investiv ne kushtet e pasiguris dhe rrezikut, teston ndryshimin e parametrave te projektit ne kushtet e ndryshimit te inputeve.3. Vlersimi I efikasitetit ekonomik te projektit investiv, ka te beje me vlersimin e efekteve te drejtperdrejta dhe te terthorta te projektit ne ekonomin nacionale te nje vendi.Ky vlersim behet per projekte te mdha ne investime publike dhe investime tjera ne infrastruktur.4. Vlersimi statik I efikasitetit te projektit investiv ka te beje me llogaritjen e treguesve te efikasitetit te projektit investiv per nje vit reprezentativ.5. Vlersimi dianmik I efikasitetit te projektit investiv ka te beje me llogaritjen e treguesve te efikasitetit te projektit investiv ne baz te efekteve te projektit gjate tere periudhes, ciklit te jetes se tij.Vlersimi I efikasitetit financiar te projektit investiv Vlersimi I efikasitetit financiar te projektit ka perqellim qe te nxjerr treguesin e efikasitetit ne te cilet investitori mbeshtetet gjate marrjes se vendimit perfundimtar, perkatsisht vendimit mikroinvestiv per projektin e caktuar.Si baz e vlersimit mirret qmimi I tregut, ne baz te te cilave madhsit fizike shprehen ne vlera te caktuara te shpenzimeve dhe efekteve, perkatsisht te te ardhurave.

Qasja statike ne vlersimin e efikasitetit te projektit investiv Qellimi I vlersimit statik te efikasitetit te projektit investiv eshte qe te shihen efektet e investimeve ne nje vit reprezentativ dhe qe te behen krahasimet e nevojshme te rezulltateve te planifikuara te afarizmit te projektit ne krahasim me konkurentet dhe degen te ciles I perket.Prej treguesve statik duhet permendur:1. Produktiviteti ( prodhimi apo shitja per nje puntor, ne raport me bruto/ neto fitimi per nje puntor )2. Norma e rentabilitetit – bruto/neto fitimi ne raport me investimet ose fitimi neto ne raport me kapitalin e angazhuar.3. Ekonomizimi – te ardhurat e pergjithshme ne raport me shpenzimet e pergjithshme.4. Aftesia riprodhuese – fitimi neto + amortizimi ne raport me investimet.5. Qmimi I vendit te punes – investimet ne raport me numrin e puntorve.6. Standardi I personelit – te ardhurat personale neto ne raport me numrin e puntorve.Qasja dinamike ne vlersimin e efikasitetit te projektit investiv Treguesit dinamik te efikasitetit te projektit bazohen ne rrjedhen ekonomike e cila del nga bilanci I gjendjes I cili duke u bazuar ne kapitujt e mesiperm simulohet ngjajshem ne bilancin e suksesit per ter periudhen e parashikuar te punes / eksploatimit te projektit.Struktura e bilancit te gjendjes – Tabela:

Vitet e eksploatimit 0 1 2 ……. n

AKTIVAAsetet fikse Mjetet e xhirosNdarja kohore activeHumbja

PASIVABurimet vetanakeKredit afatgjateKredit afatshkurtaNdarja kohore passiveFitimi I pasistemuar

VLERËSIMI I PROJEKTIT INVESTUESLlojet e vlerësimit:I. Vlerësimi i Efikasitetit Financiar të projektit InvestuesII. Vlerësimi i efikasitetit të projektit në kushtet e pasigurisëIII. Vlerësimi krahasues i projektitIV. Vlerësimi i Efikasitetit Ekonomik të projektit investees

I. Vlerësimi i Efikasitetit Financiar të P. IKuptimi “Vlerësimi i Efikasitetit Financiar të Projektit investues”Me vlerësimin e efikasitetit financiar të projektit vlerësohen efektet e projektit në potencialin financiare dhe ekonomike të investitorit (nuk vlerësohen efektet e projektit në ekonomin kombëtare)Qasjet në vlerësimin e efikasitetit financiar të P.I:- Vlerësimi statik i efikasitetit financiarTe vlerësimi statik i efikasitetit financiar llogaritën treguesit e efikasitetit të projektit investues për një vit reprezentativ.

- Vlerësimi dinamik i efikasitetit financiarTe vlerësimi dinamik i efikasitetit financiar llogaritën treguesit e efikasitetit të projektit investues për tërë jetën e Projektit Investues (d.m.th. për fazën e realizimit dhe të eksploatimit)I. 1. Vlerësimi statik i efikasitetit financiarDisa nga treguesit statik të efikasitetit financiar:

1. Treguesit e produktivitetit2. Treguesit e rentabilitetit3. Treguesit e ekonomizimit4. Treguesit tjerë

Treguesit e produktivitetitProduktiviteti “si parim ekonomik ” paraqet raportin ndërmjet vëllimit të realizuar të prodhimit përkatësisht efektit financiar të realizuar dhe numrit të punëtorëve të angazhuar ( përkatësisht përpjekjen që të arrihen rezultate sa më të mira me sa më pakë punëtor)Treguesit:- Sasia e prodhimit vjetore/ numri i punëtorëve- Të ardhurat bruto/numri i punëtorëve- Fitimi bruto /numri i punëtorëve- Fitimi neto /numri i punëtorëve- Fitimi i mbajtur / numri i punëtorëveTreguesit e rentabilitetit Rentabiliteti paraqet synimin që të arrihen rezultate sa më të m ira financiare me sa më pak investime Treguesit:- Të ardhurat bruto / investimet e tërësishme- Fitimi bruto / investimet e tërësishme- Fitimi neto / investimet e tërësishme- Fitimi i mbajtur / investimet e tërësishmeTreguesit e ekonomizimitEkonomizimi paraqet synimin e maksimalizimit të efekteve financiare krahas minimalizimit të shpenzimeveTreguesit:- Të ardhurat bruto / shpenzimet e tërësishme- Fitimi bruto / shpenzimet e tërësishme- Fitimi neto / shpenzimet e tërësishme- Fitimi i mbetur / shpenzimet e tërësishmeDisa tregues tjerë statik të efikasitetit financiar (Fitimi neto + amortizimi)Aftësia akumuluese = -------------------------------------------- Investimet e tërësishme

InvestimetÇmimi i vendit të punës = ------------------------------ Numri i punëtorëveI. 2. Qasja Dinamike në vlerësimin e efikasitetit Financiar të projektitBehet vlerësimi i:a) Rentabilitetit dheb) Likuiditetita) Vlerësimi i Rentabilitetit

Burimi i informatave për vlerësimin e Rentabilitetit të projektit investuesRrjedha ekonomike e projekti (i përmban informatat lidhur me zhvillimet afariste të cilat ndikojnë në potencialin ekonomik të projektit)Treguesit dinamik të efikasitetit të projektit investues: - Afati i kthimit i mjeteve të investuara- Norma mesatare e kthimit- Vlera e tanishme neto- Norma interne e rentabilitetitTab. 6 RRJEDHA EKONOMIKE

Nr EMERTIMI VITET

0 1 2 3 4 5

I1. 2.II. 1. 2. 3.III

TE ARDHURAT Te ardhurat nga shitja Vlera e mbetur TE DALURAT INVESTIMETShpenzimet (paamortizim) TATIMI NE FITIMTË ARDHRAT NETO

0 - -794.673794.673 ---794.673

1.228.0001.228.000-845.719 - 758.751 86.968 382.281

1.535.0001.535.000-940.529 - 812.960 127.569 594.471

1.535.0001.535.000-930.593 - 801.246 129.347 604.407

1.535.0001.535.000- 920.334 - 788.644 131.690 614.666

1.462.8351.304.750158.085 923.071 - 847.926 75.145 539.764

1. Afati i kthimit i mjeteve të investuaraKuptimi i treguesit “Afati i kthimit i mjeteve të investuara”A.K.M.I. paraqet kohen brenda të cilës nga të ardhurat neto (të rrjedhës ekonomike) arrihet të kthehen të gjitha mjetet e investuara në projekt.Vlerësimi i projektit bazuar në këtë tregues:-Sa më i shkurtë të jetë afati i kthimit të mjeteve të investuara projekti është më i pranueshëm për realizim dhe anasjelltas.Afati i kthimit i mjeteve të investuara

2. Norma mesatare e kthimitKuptimi i NMKNorma mesatare e kthimit shprehë fitimin mesatar vjetor i cili gjenerohet nga mjetet e investuara Mesatarja vjetore e të ardhurave netoNMK =---------------------------------------------------------------- x 100

Vitet Investimet Të ardhurat neto Investimet e pambuluara

Shuma vjetore

Kumulativi Shuma vjetore

Kumulativi

0 794.673 794.673 - - - 794.673

1 - 794.673 382.281 382.281 - 412.392

2 - 794.673 594.471 976.752 + 182.079

412.392------------------- X 12 = 8,3 594.471

Investimet Totali i të Ardhurave Neto 1.940.916M.V. A.N = ---------------------------------------- = ------------------ = 388.188 Vitet 5 388.188NMK = -------------------- x 100 = 48,8 % 794.673

3. Vlera e Tanishme NetoKuptimi “Vlera e Tanishme Neto”Vlera e tanishme neto paraqet shumën e të ardhurave neto të diskontuar në rrjedhën ekonomike të projektitLlogaritja e VTNVTN llogaritet duke i shumëzuar të ardhurat neto në rrjedhën ekonomike, për secilin vit, me faktorin diskontues, e pastaj me mbledhjen e vlerave të diskontuara të secilit vit fitohet VTN

Llogaritja e VTN (formula)3.1. Vlera e Tanishme Neto RelativeVlera e Tanishme Neto Relative (indeksi i fitimit) VTN 1.253.227VTR = --------------- = ---------------- = 1.58 Investimet 794.673D.M.Th: Se çdo 1 € e investuar do të sjellë 1.58 € VTN

Vitet Të ardh.net. Nor.diskont. Fak.diskon. Vl. Tan. Ardhur.

0 -794.673 10% 1 -794.673

1 382.281 10% 0,9090909 347.528

2 594.471 10% 0,8264462 491.298

3 604.407 10% 0,7513141 454.099

4 614.666 10% 0,6830134 419.825

5 539.764 10% 0,6209213 335.150

Gjithsej vlerat pozitive 2.047.900

Vlera e Tanishme Neto 1.253.227