การคมครองสทธ เสรภาพทางเศรษฐกจของประชาชน

ผชวยศาสตราจารย ดร.ลาวณย ถนดศลปกล1

บทนำา

ววฒนาการแนวคดในการคมครองสทธ เสรภาพทางเศรษฐกจของประชาน นน มมลฐานมาจากการคมครองสทธของมนษยตามหลกการคมครองสทธมนษยชน ในฐานะทมนษยเกดมายอมตองมสทธแหงความเสมอภาคในการเปนมนษย มสทธ ในชวต รางกาย ทรพยสน และ เสรภาพ มสทธทจะไดรบการศกษา การดแลทางดานสขภาพอนามย และ ความปลอดภย ตลอดจนการมสภาพชวตทสมควรกบการเกดมาเปนมนษย มทอยอาศย มอาหาร ยารกษาโรค เสอผา เครองนงหม ปองกนภยจากความรอน ความหนาว และ มความมนคงปลอดภยปราศจากความหวาดกลว มเสรภาพทางการเมอง ความคด อดมการณ การแสดงออก มสทธเขาถงการพฒนาและวทยาการ เพอนำามาสการพฒนาชวตทดขน

อยางไรกตามในความเปนจรงของสงคมมนษย หาไดเปนไปตามหลกการดงกลาวขางตนไม สงคมมนษยมความเหลอมลำาอยางมาก โดยเฉพาะอยางยง ความเหลอมลำาทางเศรษฐกจ หากจะยอนกลบไปพจารณาจากประวตศาสตรกจะพบความจรงในเร องดงกลาว ทสงคมมนษยอยบนพน1 ผชวยศาสตราจารยประจำาสาขาวชานตศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช นบ., นม., LL.M. (Vrije Universiteit Brussels, Belgium) Ph.D. (Lancaster University, UK), Cert. in Advance English (UK) Cert in Int Law (The Netherlands), visiting professor, Kyushu university, Japan, Duke University, USA, Vrije Universiteit Brussels, Belgium, ผเชยวชาญของ UNCTAD เปนวทยากรใหการอบรมเจาหนาทระดบสงในการเจรจาการคาระหวางประเทศ , Invited researcher at UNIDROIT, Rome Italy, EU, Brussels, Belgium, ASEAN, Singapore, และ WTO, Geneva, Switzerland.

ฐานของอำานาจ และ การตอส ในสมยโบราณจงพบการแผขยายอทธพลทางการทหาร การรบ เพอชวงชงความเปนใหญ ปกแผดนแดนไปครอบครองเผาชนตางๆ และ มอ ำานาจเหนอเผาชนทออนแอกวา สงคมไดววฒนาการตอมาจนเกดเปนอาณาจกร เปนประเทศ แตในสงคมโลกยงคงววฒนาการไปบนครรลองเดยวกน คอการแกงแยงชวงชงอำานาจระหวางกน รฐทมกำาลงมาก เขาตอตครอบครองรฐทออนแอกวา เพอแสวงหาประโยชนไปบำารงบำาเรอชาตรฐของตนมาโดยตลอด จนถงยคอาณานคมทประเทศตางๆในโลกนตกอยภายใตการครอบครองในระบบอาณานคม และ ไมมเสรภาพในการบรหารจดการ ทงทางดานสงคม เศรษฐกจ และ การเมอง รฐจงไมมความเสมอภาคเทาเทยมกนในความเปนจรง และ ประชาชนในชาตรฐตางๆจงไมมความเทาเทยมกนระหวางคนในชาตหนงทมอำานาจ และ คนในอกชาตหนงทออนดอยกวา ปรากฎการณดงกลาว สภาวะดงกลาวยากจะเรยกไดวามนษยเกดมาแลวมความเทาเทยมกนในทางปฏบต

จนกระทงถงยคอาณานคมลมสลาย และ ยคหลงสงครามโลกครงทสอง ประชาคมโลกจงไดหนมาพจารณามาตรการในการทำาใหชวตมนษยดำารงอยอยางมศกดศรทเทาเทยมกน และ ประเทศในประชาคมโลกอยรวมกนอยางสนตไมเบยดเบยน เคารพในอธปไตยซงกนและกน ไมแทรกแซงในกจการซงกนและ ไดวางหลกแหงการมอธปไตยทเทาเทยมกนของชาตรฐในโลกน โดยไมตกอยภายใตอำานาจของรฐใดๆ มการใหอสรภาพแกรฐทงหลายทเคยตกเปนอาณานคมเพอใหเปนไปตามหลกการ แหงการอยรวมกนอยางสนตบนพนฐานทเทาเทยมกน และนำามาสการเคารพในอธปไตยเหนอเขตแดนและทรพยากรธรรมชาตทมอยภายในแตละรฐตอมา รวมถงการมเสรภาพทางสงคม การเมอง และทางเศรษฐกจ ระบบเศรษฐกจโลก

ไดววฒนาการมาจนถงยคปจจบนทมงเนนระบบเศรษฐกจแบบตลาด และ การเปดเสรทางการคา การบรการ และ การลงทน ซงจะไดศกษาในบทตอไปวาภายใตระบบเศรษฐกจแบบเปดน ประชากรในรฐยงจำาเปนทจะตองไดรบการคมครองสทธ เสรภาพทางเศรษฐกจอยางไร ประชากรยงอาจจะถกคกคามจากความเหลอมลำาทางเศรษฐกจในรปแบบใดบาง และ รฐมหนาทอยางไรในการคมครองสทธ เสรภาพทางเศรษฐกจของคนในชาตอยางสมฤทธผล

ววฒนาการของการกำาหนดหลกการคมครองสทธ เสรภาพทางเศรษฐกจ

ประเทศตางๆในโลกนจำานวนมาก ประมาณกวา 80% ของประเทศและประชากรบนพนผวโลกน2 ทเคยตกเปนเมองขนของประเทศมหาอำานาจมากอน นบเปนระยะเวลาอนยาวนานหลายศตวรรษ จนกระทงในปลายศตวรรษท 20 ทประเทศเหลานเพงจะไดรบเอกราช และ อธปไตย เปนอสระจากการถกครอบงำาทางการเมอง และการปกครอง ประเทศเหลานจงปรารถนาทจะไดรบเอกราชทางเศรษฐกจอยางสมบรณดวย เนองจากในชวงระยะเวลาภายใตยคอาณานคม ประเทศเหลานตองตกอยภายใตการครอบงำาทางเศรษฐกจโดยสนเชง และประเทศเจาอาณานคมสามารถทจะแสวงหาประโยชน และน ำาเอาทรพยากรธรรมชาตท มอยในประเทศอาณานคมเหลานไปใชไดอยางเสร ทงนเพราะกฎหมายทบงคบใชในอาณานคมยอมเปนกฎหมายจากเจาอาณานคมทงสน แมแตการบงคบใชกฎหมายเกยวกบการลงทนของตางชาตเจาอาณานคมทกระทำาในประเทศอาณานคมเหลานนกกำาหนดโดยประเทศเจาอาณานคมดวยทงสน

2 Bulajic Milan (1993) Principles of International Development Law Dordrecht/Boston/London: Martinus Nijhoff Publishers. P. 3

ดงนนเมอพจารณาในแงของการสรางกฎระเบยบ หรอ กฎหมายในประชาคมโลกไมวาในยคโบราณ หรอ แมแตในยคปจจบน ยอมกลาวไดวา ประเทศมหาอำานาจเหลานทมอยเพยง 20% ของชาตรฐในโลก เปนผกำาหนดกรอบระเบยบเศรษฐกจของโลกทงหมด และยงเปนผกำาหนดกรอบกฎหมายวาดวยกฎหมายแหงอารยประเทศ (The Law of Civilized Nations) ทถอวาเปนบอเกดและ แนวบรรทดฐานแหงกฎหมายระหวางประเทศ ทางดานเศรษฐกจ

หลงยคปลดปลอยอาณานคม (Decolonization Period) และ การประกาศอสระภาพของเหลาอาณานคมทงหลายเปนประเทศทเปนไทใหม (New independent countries) จงไดมการเรยกรองอธปไตยเหนอทรพยากรธรรมชาต และ การจดตงระบบเศรษฐกจใหมของโลก (The New International Economic Order) เพอประเทศทงหลายในโลกนซงสวนใหญเปนประเทศทกำาลงพฒนาทยากจน และ ไมไดรบความเปนธรรมในสวนแบงแหงความมงคงของทรพยากรในโลกน จะสามารถดำาเนนการทางเศรษฐกจในครรลองของตนเอง และ สามารถใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตในประเทศของตนเพอพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน และ เปนธรรมแกประเทศเจาของทรพยากรธรรมชาตนนบนทางเลอกทเปนอสระแหงตน เหตผลทสำาคญยงอกประการหนงในการเรยกรองความเปนธรรมในระบบเศรษฐกจใหมของโลก คอ การไมมโอกาสเขาถงการพฒนาทางเทคโนโลย และ การศกษา ทงนเนองจากความยากจนทแนบเนองกบวถชวตผคนเหลาน จากการไมไดรบสวนแบงทเปนธรรมของความมงมในโลกน ดวยประชากรกวา 80% บนโลกนไดรบและตองแบงปนความอดมสมบรณทางเศรษฐกจในสดสวนเพยง 20% ของความมงมในโลกน ในขณะทประชากรเพยง 20% เปนเจาของความมงคงในโลกนถง 80%

ความเหลอมลำาทางเศรษฐกจอยางรนแรงนท ำาใหประชากรทยากไรไมสามารถเขาถงการศกษา และ การพฒนาทางเทคโนโลยทจะนำามาพฒนาตนเองได เกดเปนวงจรแหงความยากไรวนเวยนอยอยางไมอาจจะหลดพนภาวะแหงความลำาบาก ยากจนและการไมมโอกาสไดรบการพฒนามากขนไดเลย

นบเป นคร งแรกทได มการประมวลและพฒนาหลกการวาด วยกฎ ห มา ยร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ เ พ อ ก า ร พ ฒ น า (The International Development Law) นำามาสการกำาหนดหลกเกณฑวาดวยการกำาหนดระบบเศรษฐกจใหมของโลก ทงนภายใตการดำาเนนการของสหประชาชาต ซงมสมาชกทเปนประเทศกำาลงพฒนาจำานวนมากกวาประเทศทพฒนาแลว โดยมฉนทามต (Consensus) รบรองกฎบตรวาดวยสทธและหนาททางเ ศ ร ษ ฐ ก จ ข อ ง ร ฐ (The Charter of Economic Rights and Duties of States) ซ ง ส ห ป ร ะ ช า ช า ต ไ ด ป ร ะ ก า ศ ป ฏ ญ ญ า แ ห งสหประชาชาตวาดวยการจดตงระบบเศราฐกจใหมของโลก (The UN Declaration on the Establishment of a New International Economic Order) ซงเปนทนาเสยดายวาอนสญญาดงกลาวออกมาเปนเพยงปฏญญาทางการเมอง (Political declaration) ในลกษณะของการมฉนทามต (Consensus) โดยไมมการออกเสยงลงมตแตอยางใด (Adopted without a vote) และประเทศมหาอ ำานาจไมถ อวาปฏญญาแหงสหประชาชาตดงกลาวมผลผกพนทางกฎหมาย ซงในความเปนจรงฉนทามตดงกลาวสมควรทจะไดรบการออกเสยงลงมตเพอใหมผลผกพนทางกฎหมาย เพอทจะไดเปนตราสาสนทางกฎหมายระหวางประเทศนำามาสการปฏบต และ บงคบใชกำากบการทำาธรกจ และ การดำาเนนการทางเศรษฐกจระหวางประเทศตอไป

แนวคดในการกอตงสทธ เสรภาพ ทางเศรษฐกจภายใตกรอบของระเบยบเศรษฐกจใหมของโลกนนมมลฐาน และ แรงผลกดนมาจากความเปนจรงของสภาวะทางเศรษฐกจของโลกอยางแทจรง ทมความเหลอมลำาอยางยง ดงนนหลกการแรกทไดรบการพจารณา คอ กฎบตรวาดวยสทธทางเศรษฐกจ และ หนาทของรฐ (Charter of Economic Rights and Duties of States) และววฒนาการของการกำาหนดกฎเกณฑ และหลกการของกฎหมายระหวางประเทศทเกยวของกบระเบยบเศรษฐกจใหมของโลก (The New International Economic Order) ซงเรยกวาปฏญญาสหประชาชาต วาดวยหลกการแหงกฎหมายระหวางประเทศทเกยวเนองกบระเบยบเศรษฐกจใหมของโลก (UN Declaration on the Principles of International Law Relating to the New International Economic Order) ซ งมหล กการท แตกต างจากกฎบตรวาดวยสทธทางการเมองและสทธแหงพลเมองของมนษยชาต (Covenant on the Political Rights of Man) ซงไดมการรบรองหลกการในตราสาสนอกฉบบ คอ กฎบตรวาดวยสทธทางสงคมและเศรษฐกจของมนษย (Covenant on the Social and Economic Rights of Man) ขณะเดยวกนคณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต (UN Commission on Human Rights) ไดจดทำารางปฏญญาวาดวยสทธในการพฒนา (Declaration on the Rights to Development) ขน ในป ค.ศ. 1970 ไดมปฏญญาทางการเมองวาดวยหลกการแหงกฎหมายระหวางประเทศทเกยวเนองกบความสมพนธฉนทมตรของรฐทสอดคลองกบกฎบตรสหประชาชาต (The Political Declaration on Principles of International Law Concerning Friendly Relations of States in accordance with the UN Charter) เพ อก ำาหนดกรอบแหงการด ำา เน นความ

สมพนธระหวางประเทศรวมทงทางเศรษฐกจบนพนฐานแหงมตรภาพสอดคลองกบกฎบตรสหประชาชาต

สมาคมกฎหมายระหวางประเทศ (The International Law Association) ได รบรองปฏ ญญาวาด วยการพฒนาหล กการแหงกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง อนเกยวเนองกบระเบยบเศรษฐกจใ ห ม ข อ ง โ ล ก (The Declaration on the Progressive Development of Principles of Public International Law relating to a New International Economic Order) หรอ ท เรยกวา ปฏญญากรงโซล (Seoul Declaration) ในการประชมคร งท 62 ซงจดขนทกรงโซล เมอวนท 30 สงหาคม 1986 ซงเปนทนายนดวาปฏญญาดงกลาวไดรบการรบรองโดยฉนทามต รวมทงสหรฐอเมรกาดวย แตสหรฐอเมรกากลบไมยอมรบรองปฏญญาวาดวยสทธในการพฒนา (Declaration on the Right to Development) ซงทประชมใหญสมชชาสหประชาชาตไดผานความเหนชอบออกมาในปเดยวกน ปฏญญากรงโซลดงกลาวนนจดทำาขนโดยคณะกรรมาธการวาดวยลกษณะทางกฎหมายของระเบยบเศรษฐกจใหมของโลก โดยทมผเชยวชาญถาวรของคณะกรรมาธการ ซงทำางานอยางหนกถง 5 ป กวาจะไดปฏญญาฉบบดงกลาวขน

องคประกอบของปฏญญากรงโซลไดเร มพฒนาโดยทประชมสมชชาใหญแหงสหประชาชาตซงไดรบพจารณาขอเสนอวาดวยววฒนาการเกยวกบหลกหลกการแหงกฎหมายการพฒนาเศรษฐกจระหวางประเทศ (Consolidation and Progressive Evolution of the Norms and Principles of International Economic Development Law) ในทประชมคร งท 30 ป ค.ศ. 19753 ซงไดมการศกษาขอเสนอ

3 UN Doc. A/10467, para 58.

แนะดงกลาวถง 13 ป โดยสถาบนฝกอบรมและการวจยแหงสหประชาชาต (The UN Institute for Training and Research – UNITAR)4 อยางไรกตามผลการศกษาวจย เพยงแตรบรองวามความประสงคทจะประมวลและพฒนาหลกการและปทสถานแหงกฎหมายระหวางประเทศอนเกยวเนองกบระเบยบเศรษฐกจใหมของโลก รวมทงพจารณามาตรการและกระบวนการทเหมาะสมเพอทจะทำาการประมวลหลกการพฒนาเพอความกาวหนา และพจารณาวาควรจะดำาเนนการโดยหนวยงานใด5 หรอ การประชมใด

ในป ค.ศ. 1986 สหประชาชาตไดออกปฏญญาวาดวยสทธในการพฒนา (Declaration on the Right to Development) แตไมไดรบฉนทามต ซงมเพยงสหรฐอเมรกาปฏเสธทจะรบรองสทธดงกลาวในขณะทประเทศสมาชกอนๆ 146 ประเทศไดใหการรบรองปฏญญาฉบบนรวมทงประธานศาลยตธรรมระหวางประเทศไดใหความเหนวา สทธในการพฒนาเปนหลกการทไดรบการยอมรบภายใตกฎหมายระหวางประเทศ แต สหรฐอเมรกากลบโตแยงวาการพฒนาไมใชสทธในตวเอง แตเปนผลพวงของสทธตางๆ เชนสทธในทรพยสน สทธทจะซอ จะขายไดอยางเสร สทธในการทำาสญญา สทธทจะไมถกจดเกบภาษสวนเกน สทธทจะไมตกอยภายใตกฎ ระเบยบจากภาครฐทเปนภาระ6 สหรฐอเมรกาเหนวาการพฒนาไมใชสทธแตเปนผลของสทธอนๆทแตละรฐมความสามารถแสวงหามาได เชนสทธในการไดรบการคมครองทรพยสนทางปญญา จงใชสทธทไดมานไปแสวงหาผลประโยชน จนมฐานะทางเศรษฐกจ จงมฐานะทางเศรษฐกจทจะพฒนาประเทศ และ ประชาชนของตนในดานตางๆ จะเหนไดวามมมองของ

4 UN Doc. A/39/504/ADD 1, Annex III.5 Resolution 41/73, 3 December 1986.6 UN Doc. A/42/PV. 4, p. 29 – 30.

สหรฐอเมรกา ไมไดเหนวา การพฒนาเปนสทธของมนษยในตวเอง แตการจะไดรบการพฒนาตอเมอไดแสวงหาผลประโยชนทางเศรษฐกจเองเสยกอนจนมความมงคงจงสามารถนำาความมงคงนนมาพฒนาตนเองนนเอง ในป 1986 ไดมการตรากฎบตรแอฟรกนวาดวยสทธของมนษยและประชาชน โดยเรมมผลบงคบในวนท 21 ตลาคม 1986 และ มการจดตงคณะกรรมาธการแอฟรกนวาดวยสทธของมนษยและประชาชน

ภายใตกรอบของสหประชาต ประเทศสมาชกทเปนประเทศก ำาลงพฒนาไดเสนอทจะใหมการประมวล ปฏญญาสหประชาชาตวาดวยหลกกฎหมายระหวางประเทศเกยวกบระเบยบเศรษฐกจใหมระหวางประเทศ โดยเสนอใหผนวกกฎบตรวาดวยสทธทางเศรษฐกจและหนาทของรฐเขามาดวย โดยถอวาเปนมลฐานของกฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนา และ วาระแรกทสำาคญ คอการคมครองสทธของมนษยในการทจะมอาหาร และ ทอยอาศย กลาวคอปจจยสทสำาคญในการดำารงชวตของมนษย นนเอง ซงแตเด มในป ค.ศ. 1974 นน ท ประชมอาหารโลก (The World Food Conference) ไดมการรบรอง ปฏญญาสากลวาดวยการขจดความอดอยาก หวโหย และ ภาวะทโภชนาการ (The Universal Declaration on the Eradication of Hunger and Malnutrition) โ ด ยประกาศวามนษยทกคน ไมวาหญง หรอ ชาย เดก หรอผใหญ คนชรา หรอ หนมสาว ทกคนมสทธทไมอาจพรากจากไปไดทจะปลอดจากความอดอยาก หวโหย และ ภาวะทโภชนาการ แตในความเปนจรงปรากฎวาจำานวนมนษยทอดอยากหวโหย กลบเพมปรมาณสงขนโดยลำาดบ ทงๆทการผลตอาหารมปรมาณสงมากขนสวนทางกน นบจากป ค.ศ. 1970 ถงป ค.ศ. 1980 จำานวนประชาชนทอดอยากหวโหยเพมสงขนปละ 1.5 ลานคนทกๆป ประชาชนเกอบพนลานคนทตกอยภายใตภาวะทโภชนาการ อดอยาก

หวโหย7 หากจะพจารณาจำานวนอาหาร และ ทรพยากรธรรมชาตทมอยในโลกนจะพบวา โลกผลต อาหาร และ สามารถสรางทอยอาศยใหแกประชากรในโลกนทกคนไดอยอาศย และ ดำารงชพไดอยางเพยงพอ มตสมชชาใหญแหงสหประชาชาต ท 41/146 ไดรบรองสทธของมนษยในการมทอยอาศยทเหมาะสม เพยงพอ (Resolution 41/146, Realization of the Right to adequate Housing) และสทธดงกลาวถอวาเปนสทธขนมลฐานของการเกดมาเปนมนษย8 ตามกฎบตรวาดวยสทธมนษยชน โดยระบวามนษยทกคนทเกดมานบแตเกดจนตายจะตองมสทธทจะไดรบ หรอ ไดใช ทดนเพอสรางบานเรอน อยอาศยสำาหรบตนเองและครอบครว9 และสทธดงกลาวไดบญญตไวในมาตรา 25 ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน และในทประชมสหประชาชาต ในปสากลสหประชาตวาดวยการใหท อยอาศยแกคนทไรท อย (The United Nations International Year of Shelter for the Homeless 1987) ไดระบวา ประชากรในโลกนยงคงไมไดรบสทธขนพนฐานนอยางแทจรง ดวยปรากฎวามนษยกวาพนลานคนทไมมท อยอาศย และ กวา รอยลานคนท ไมมแมแตรมเงาสำาหรบกำาบงแดดลม ตองอยกลางแจง หนงในหกของประชากรโลกอาศยอยในชมชนแออด ขาดทพกอาศยทเหมาะสม

แตละประเทศยอมมภาระหนาทในการจดสรรทอยอาศยใหแกคนในชาตอยางเพยงพอ และ เหมาะสม แตสำาหรบประเทศกำาลงพฒนาทยากจนยอมไมมก ำาลง และ งบประมาณเพยงพอทจะจดสรร ทอยอาศยใหแกประชาชนไดอยางทวถง องคการแรงงานโลก (International Labor Organization – ILO) ไดคำานวนวาตองใชงบประมาณ จำานวนประมาณ 7 UN Doc. A/42/19, p.2.8 Sudan, UN Doc. A/42/PV.34, p. 82.9 Columbia, UN Doc. A/42/PV.35, p. 35

116,000 ลานเหรยญสหรฐ (ในป 2000) จงจะสามารถจดสรรทอยอาศยใหแกประชากรทอยอาศยในสลมทวโลกได10 ถงแมวางบประมาณจำานวน กวาแสนลานเหรยญนจะเปนจำานวนมากมายมหาศาล แตเมอเทยบกบงบประมาณของการจดซออาวธสงครามแลว จะพบวางบประมาณเพอทอยอาศยนเปนเพยงผงธลของงบประมาณคาอาวธสงครามทเดยว จากสถตในปค.ศ. 1985 พบวางบประมาณจำานวน ลาน ลานเหรยญสหรฐ หรอ จำานวน 1.5 พนลานเหรยญถกใชไปเพอการสรบทกๆ 1 นาท หรอ ทกๆ 1 นาท โลกตองสญเสยงบประมาณคดเปนจำานวนประมาณถง 6% ของผลผลตของโลกไปอยางนาเสยดาย ในขณะท ทกๆ 1 นาท เดกเสยชวตลงดวยความอดอยากหวโหย และ โรคทสามารถรกษาได11 ปจจยหลายประการททำาใหระบบเศรษฐกจโลกไมมความสมดล และ ประชากรในโลกน ตางมความไมเทาเทยมกนในการไดรบความเปนธรรมจากการใชประโยชนจากทรพยากรของโลก ความยากจนจงสมพนธกบปจจยเหลาน ไมวาจะเปนการรบพงทำาสงครามกน ระบบการเมอง การปกครอง ระบบเศรษฐกจ ทอยบนพนฐานของการแขงขนทไมเทาเทยมกน

ดงนนความสมพนธของประเทศตางๆภายใตระบบเศรษฐกจโลกจง บงชดวยความไมมนคง ความไมเสถยร และ ความไมสมดลกน หากจะแกไขปญหาเหลาน มนษยทกคนจงตองตระหนกวาเปนผลประโยชนรวมกนของมวลประชาชาต และรวมกนกำาหนดกรอบ ระเบยบเศรษฐกจโลก ทกำากบ ดแล ความสมพนธของทงองคกรธรกจ และ ภาครฐ ตลอดจนภาคประชาชน ทคำานงถงเปาหมาย และวตถประสงครวมกนในการทจะยกระดบชวต ความเปนอยของประชาชนทกคนใหอยในสภาพทไมแตกตางกนมากนกกรอบระเบยบเศรษฐกจโลก ทงทางดาน การคา การลงทน การเงน 10 Philippines, UN Doc. A/42/PV.35, p. 4211 UN Doc. A/42/PV.34, 13 Oct 1986.

ตลอดจนการถายโอนเทคโนโลย จะอยบนพนฐานความสมพนธทเอออำานวยตอการพฒนาของประเทศทดอยการพฒนากวา เพอยกระดบความสามารถ และ ศกยภาพในการแขงขน ทเทาเทยมกน กอนทจะเขาสตลาดการแขงขน

ทฤษฎการคาเสร ทเนนการยกเลกอปสรรคของการคา การลงทน และ การเคลอนยายของเงนทน จะมผลสมฤทธสงในภาวะทผแขงขนสามารถทจะแขงขนบนพนฐานทเทาเทยมกน แตมศกยภาพในแตละธรกจทแตกตางกน เมอผไดเปรยบเชงเปรยบเทยบในธรกจหนงสามารถชนะการแขงขน ผทเสยเปรยบกวากออกจากตลาดการแขงขนไป และยอมสามารถทจะแสวงหาโอกาสในการเขาสตลาดทตนมความสามารถอนๆทดกวาได เนองจากมศกยภาพทไมแตกตางกน แตจะแตกตางกนในความชำานาญการ ดานใดดานหนงทดกวาคแขง การแขงขนยอมนำามาสการเปนเลศในทกทางของแตละสาขาวชาชพ หรอ อาชพ หากการแขงขนในตลาดนน ผแขงขนไมสามารถทจะแขงขนกนไดในทกลกษณะ ผออนดอยกวายอมสญเสย และ พายแพในการแขงขน ประโยชนทางเศรษฐกจทควรจะตกอยกบผบรโภคยอมจะถกโอนไปยงประเทศทมฐานะทางเศรษฐกจทดกวา

ทงนจากภาวะความแตกตาง ไมเทาเทยมกนน สงผลใหประเทศกำาลงพฒนาไมสามารถเขาสตลาดเพอการสงออก และอตราการสงออกลดลง จากสถต ในป ค.ศ. 1980 ถงป ค.ศ. 1986 พบวา การสงออกของประเทศทกำาลงพฒนาลดลงจาก 33.6% เปน 24.6% และสดสวนการนำาเขากลดลงจาก 28.7% เหลอ 25.2% โดยภาพรวมพบวากวา 80% ของทรพยากรในโลกนถกใช และ บรโภคโดยประเทศทพฒนาแลว ทงๆทประชากรในกลมประเทศทพฒนาดงกลาวน มจ ำานวนเพยง 15% ของ

ประชากรโลกทงหมด12 นนยอมหมายความวาประชากรเพยง 15% ของโลกบรโภค ทรพยากรในโลกนกวาสามในสสวน ปลอยใหประชากรกวา 80% ตองแบงปนทรพยากรทเหลอเพยง 20-30% ความยากจนจงปรากฎไปทวโลกจากการขาดแคลนทรพยทางเศรษฐกจ และ ทรพยากรซงสวนใหญเปนทรพยากรทมาจากประเทศทกำาลงพฒนาเปนสวนใหญ แตประเทศเหลานกลบมหนสนลนพนตว กลาวคอเปนหนรวมแลวกวา แสนลานเหรยญ หรอประมาณ 40% ของผลตภณฑมวลรวมของประเทศเหลาน และจากภาวะของการมหนสนมากมายเชนน ย งสงผลกระทบตอศกยภาพในการพฒนา การศกษา และ การเตบโตทางเศรษฐกจ ทำาใหตกอยในวงวนแหงความยากจนตอไป เนองจากเงนไดจากการสงออกสนคา และพชผลทางการเกษตร ทมอยเพยงเลกนอย เนองจากราคาพชผลตกตำาลง กลบตองนำาไปชำาระหน ทเพมพนขน การแกไขปญหาเหลานจำาเปนทจะตองรวมมอกนทกฝายทงประเทศพฒนาแลว และ ประเทศกำาลงพฒนา และ สรางสภาวะแวดลอม ตลอดจนปจจยทจะเสรมสรางศกยภาพของประเทศกำาลงกำาลงพฒนาใหสามารถสรางเสรมรายได และ ศกยภาพในการชำาระหนใหหมดสนไปโดยเรว และ มความสมดลระวางความสามารถในการเพมรายไดกบการชำาระหนสน และสทธในการเขาถงเทคโนโลย ซงประเทศกำาลงพฒนามความลาหลงอยอยางมาก

เปนทตระหนกชดวาจะปลอยใหโลกมนษยมการแบงแยกระหวางประเทศทมงคงร ำารวย และ ประเทศทยากจนอยางทเปนอยตอไปอกไมได13 และหนทางทจะชวยเหลอประเทศกำาลงพฒนาทยากจนเหลาน คอ การเคารพในสทธในการเขาถงวทยาศาสตร และ เทคโนโลย ตลอดจนองคความรตางๆ ซงปจจยเหลานจะเปนเคร องมอในการพฒนาทรพยากร12 UN Doc. A/ 42/PV. 5, p. 14-15.13 UN Doc. A/42/PV. 10, p. 46.

มนษย และ ยกระดบพนฐานทางเศรษฐกจ นำามาสการขจดความยากจน เสรมสรางคณภาพชวต ทำาใหประชากรมทอยอาศย มอาหารเพยงพอแกการบรโภค มการศกษา มการใหบรการทางดานสาธารณสข การรกษาพยาบาลอยางท วถ ง ความค ดด งกล าวในการแบงป นองค ความร วทยาศาสตร และ เทคโนโลยจะตองไมมพรมแดน ไมมการแบงแยก ไมมอปสรรค ไมเลอกปฏบต ไมมขออปสรรคทางการเมองทแตกตาง การถายโอนเทคโนโลยบนพนฐานของการแบงปนองคความรแกผทดอยโอกาสกวาจะตองเปนหลกการทส ำาคญ และ เคารพในการเขาถงเทคโนโลยของทกประเทศโดยเฉพาะประเทศกำาลงพฒนา โดยอาศยหลกการเกยวกบมรดกของมวลมนษยชาต มาปรบใชกบวธการน

จากการทประชากรโลกเพมพนขนทกวน จนปจจบนนมประชากรโลกทงหมดกวา 6,500 ลานคน ในอตราการเตบโตประมาณ 80 - 100 ลานคนตอป14 และ ประชากรในภมภาค เอเซย แปซฟก รวมทงประเทศจนดวย มประชากรรวมกนรวม 4,000 ลานคน คดเปน กวา 60% ของประชากรโลกทงหมด การเพมพนจำานวนประชากรโลกมากขนนำามาสการบรโภคมากขน ใชทรพยการธรรมชาตมากขน และ กอมลพษ ตลอดจนมลภาวะทเสอมโทรมมากขน ปญหาทจะตดตามมาคอ ปญหาสงแวดลอมและ การสญสนไปของทรพยากรธรรมชาตอยางรนแรง การทำาลายสภาวะธรรมชาตจนกอใหเกดภยพบตรายแรง การแกไขปญหาคอการเรงสงเสรมใหมการคมครอง รกษา ส งแวดลอม หยดการท ำาลายธรรมชาต และ การใช ทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน และ นำามาสประเดนของการ จะตองเคารพในสทธของประชาชนตอการใชทรพยากรของชมชน และ ของชาต ตามหลกการอธปไตยเดดขาดเหนอฐานทรพยากรธรรมชาต ภายใตหลกการของระเบยบเศรษฐกจใหมของโลก ซงอาจจะขดแยงกบหลกการเปดเสรแบบ14 UN Doc. A/42/378, 4 August 1987

ใหม Neo Liberalism ทสงเสรมใหมการเคลอนยาย ฐานการผลต การลงทนไดโดยเสร ทำาใหมการใชทรพยากรทวโลกไดโดยเสรโดยบรรษทขามชาต เพอการผลตและการสงออก หรอ การจ ำาหนาย ซงการเปดเสรในแนวคดใหมนไมตองการ การควคมกำากบการจากภาครฐ ซ งถอวาเปนอปสรรคภาครฐ ไดแกกรอบทางกฎหมาย กฎระเบยบตางๆ มาควบคม ขดขวางการดำาเนนธรกจ โดยปลอยใหเปนกลไกของตลาด และ การเคลอนยายการผลตเพอแสวงหาทรพยากรธรรมชาตไปไดท วโลกตามหลกเศรษฐศาสตร และเพอปองกนผลกระทบในแงลบจากแนวคดเศรษฐกจแบบตลาดน ไดมการรวมกนลงนามในปฏญญาสากลวาดวยการคมครองสงแวดลอมและการพฒนาอยางยงยน (The Universal Declaration on Environmental Protection and Sustainable Development)15 เ พ อ ท จ ะ ร ก ษ า ด ล แ ห ง ก า ร บ ร โ ภ ค ก า ร ใ ช ทรพยากรธรรมชาต การกอมลพษ ใหอยในระดบทโลกรบได ฟ นฟได และ สมดลกบสภาวะทางธรรมชาต ทพงจะตองไดรบการอนรกษ ดแลให สามารถรองรบการดำารงชวตอยอยางมคณภาพของมนษย

สาเหตของการกอตงระบบกฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนา และการคมครองสทธ เสรภาพทางเศรษฐกจ

ถงแมวากฎบตรวาดวยสทธและหนาททางเศรษฐกจของรฐ จะไมมเจตจำานงทางการเมองทจะใหมผลบงคบทางกฎหมายโดยระบบและกระบวนการของการไดมาซ งกฎบตรดงกลาวกตาม แตตวสาระของกฎบตรฉบบน กมอทธพลตอการพฒนากฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนาในเชงสรางสรรคจนเกดแขนงกฎหมายใหมนขนมา เดมทไดมการวพากษวจารณ ระหวางขวนกกฎหมายของประเทศทพฒนาแลวกบประเทศทกำาลงพฒนาถงความชอบธรรม และ มลฐานทางกฎหมายของกฎเกณฑ15 Ibid, providing the legal Means, p. 36.

ทางเศรษฐกจใหมนอยางกวางขวาง อยางไรกตามการโตแยงกนไมไดกอใหเกดประโยชนอนใด แตควรททกประเทศจะตองตระหนกถงขอเทจจรงในประชาคมโลกทจะเกดปญหาขนอยางประจกษแจง ดวยขอเทจจรงทวาในศตวรรษท 21 นพลโลกไดเพมขนเปนจำานวนมาก บดนมประชากรกวา หกพนลานคนมชวตอยในโลกน และประชากรโลกจำานวนมากมายนมความยากจนกวา 80% โดยมประชากร หนงในหกของพลโลกทงหมด หรอ ประมาณ กวาหนงพนลานคน ทไมมแมแตชายคาเพอพกอยอาศย ไมมไฟฟาใช และไมไดรบการศกษา ไมสามารถอานหนงสอ หรอ แมแตเขยนชอตนเองได ถกต อง ประชากรกวา 10.6 ลานคน หรอประมาณวนละ 30,000 คน ทเสยชวตลงตงแตยงไมถ ง 5 ขวบ แทบไมน าเช อวาประชากรแคเพยง 12% เทานนทมนำาบรสทธใชสำาหรบการอปโภค บรโภค โดยประชากรเพยง 12% นไดบรโภคนำาถง 80% ของปรมาณนำาทงโลกทสามารถใชได โดยเฉพาะในแงของการคา และ เศรษฐกจ ปรากฎวาประเทศทยากจนประมาณเกอบ 50% ของประชากรโลกมสวนแบงในการเขาถงตลาดโดยมรายไดจากการสงออกสนคาแคเพยง 2.4% ของมลคาการสงออกทงหมด เมอพจารณาการบรโภคทรพยากรของประชากรในโลกนจะพบความเหลอมลำาอยางยงดงน

ลำาดบของการบรโภค $U.S. พ นลาน

เครองสำาอางในสหรฐอเมรกา 8

ไอศครมในยโรป 11

นำาหอมในยโรปและสหรฐอเมรกา12

อาหารสตวในยโรปและสหรฐอเมรกา17คาใชจายในเรองการสทนาการในญปน35บหรในยโรป 50

เครองดมแอลกอฮอลในยโรป 105

ยาเสพตดในโลกน 400

คาใชจายในอาวธสงคราม 780

เมอพจารณาเปรยบเทยบกบการใชจายทจ ำาเปนสำาหรบโลกทกำาลงพฒนา จะพบวาสดสวนการบรโภคในทรพยากร หรอ ความมงคงแตกตางกนโดยสนเชงดงน

ลำาดบของการบรโภค $U.S. พ นลาน

คาใชจายเพอการศกษาในระดบม,ฐาน 6

คาใชจายสำาหรบนำาเพอการอปโภคบรโภคและสขภาวะ 9

คาใชจายเพอสขอนามยของหญงและการเจรญพนธ12

คาใชจายมลฐานและสขภาวะของประชาชน13 จากการเปรยบเทยบดงกลาวยอมสะทอนใหเหนอยางชดเจนวา

ประชาชนในโลกกำาลงพฒนา ไมไดรบความเปนธรรมทางเศรษฐกจ ระบบ

เศรษฐกจปจจบน และ ปฏสมพนธทางเศรษฐกจของประชาคมโลก ทเปนอยในปจจบนน ไมไดสอแสดงถงการพฒนาอยางสมดล และเปนธรรม ดงนนถงแมวาระบบอาณานคมไดลมสลายไปแลวกตามแตภายใตระบบเศรษฐกจแบบอาณานคมใหมยงคงดำาเนนอยตอไปในรปแบบของระบบเศรษฐกจแบบตลาดทมการแขงขนระหวางคแขงทไมมความเทาเทยมกน ทงอำานาจของทน และ เทคโนโลย ผลของระบบเศรษฐกจในปจจบนจงสงผลใหประชากรเพยง 20% ทมรายได หรอ ความมงคงถง 80% ของรายไดทงโลก ในขณะทประชากร ประมาณ 80% ทดำารงชพอยดวยรายไดเพยง 20% ของรายไดทงโลก ในสดสวนทผกผนไมมความสมดล และจากความเหลอมลำาในทางเศรษฐกจดงกลาวทำาใหทรพยากรในโลกน ถง 80% ทบรโภคโดยประชากรเพยง 20% ดงกลาว16 และสภาวการณดงกลาวปรากฎอยในประเทศทกำาลงพฒนากวา 100 ประเทศ จากความเหลอมลำาทางเศรษฐกจ และสภาพทางสงคม ความยากจน ความลาหลงในการพฒนานำามาสแนวคดในการพฒนาระเบยบเศรษฐกจใหมของโลก (A New International Economic Order – NIEO) แ ล ะ น ำา ม า ส ววฒนาการแหงกฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนา

เมอสงครามโลกครงทสองสนสดลง ประเทศตางๆในประชาคมโลกไดรวมประชมกนทเมอง Bretton Wood เพอพจารณากรอบทางกฎหมาย และ สถาบน (Legal and Institute Framework) เพอการรวมมอกนทางเศรษฐกจในชวงหลงสงคราม และ จากเจตจำานงดงกลาวนำามาสการกอตง กองทนการเงนระหวางประเทศ (International Monetary Fund – IMF) และกอตงธนาคารระหวางประเทศเพอการฟ นฟ และ 16 Bulajic Milan (1993) Principles of International Development Law London: Martinus Nijhoff Publishers, p. 3 และโปรดด Nancy Birdsall (2007) Income Distribution: Effects on Growth and Development, Working Paper Number 118, April 2007.

พ ฒ น า (The International Bank for Reconstruction and Development – IBRD) หรอ ทเรยกวาธนาคารโลก (World Bank) แ ล ะ ม ด ำา ร ท จ ะ จ ด ต ง อ ง ค ก า ร ก า ร ค า ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ (The International Trade Organization – ITD) แตองคการคาระหวางประเทศดงกลาวไมอาจจะจดตงขนมาได คงเหลอแตเพยง ความตกลงท ว ไปวาด วยการศลกากรและการค า (General Agreement on Tariff and Trade – GATT) ซงเปนทประชมของประเทศสมาชกในรอบการเจรจาการคาเพอลดอตราภาษศลกากรในการนำาเขาสนคาจากประเทศสมาชก โดยมหลกเกณฑทสำาคญคอยดถอหลกการไมเลอกปฏบตระหวางประเทศสมาชก โดยการใหการปฏบตเยยงคนชาต (National Treatment – NT) แกสนคาทนำาเขามาในตลาดของตน อกทงใหการปฏบต เย ยงชาตท ได รบความอนเคราะหย ง (Most – Favoured – Nation Treatment – MFN) หากรฐสมาชกใดไดใหสทธพเศษแกสมาชกใด สมาชกหนง สทธพเศษดงกลาวยอมจะขยายการบงคบใชสทธพเศษนนไปยงประเทศสมาชกอนๆทงหมดดวยโดยไมมการเลอกปฏบต

สงทเปนประเดนหลกในระบบ Bretton Wood คอการคำานงถง ปญหาความเสยงจากความผนผวนของอตราแลกเปลยนสกลเงน และ การลดคาสกลเงน การจำากด และ อปสรรคในการคาและการเคลอนยายเงนทน ซงเปนปญหาของประเทศทพฒนาแลวระหวางยโรปและ อเมรกาเหนอ แตประเดนปญหาความเดอดรอนของประเทศกำาลงพฒนา เชนปญหาเกยวกบ ความตองการในการพฒนาระบบโครงสรางพนฐาน สาธารณปโภค และ การขจดความยากจนกลบไมไดรบความใสใจใหเปนประเดนหลกภายใตระบบ Bretton Wood แตอยางใด

ในชวง 10 ปแรกของการจดตงระบบ Bretton Wood (1950-1960) ปรากฎผลสำาเรจอยางงดงามทางดานเศรษฐกจของกลมประเทศทพฒนาแลว กลาวคอแสดงผลการเตบโตทางเศรษฐกจ และ การผลต การคา อยางมนคง และมประเทศทกำาลงพฒนาบางประเทศทไดรบอานสงคของการเตบโตนดวย แตประเทศกำาลงพฒนาสวนใหญยงคงประสบปญหาทางเศรษฐกจ และ ปญหาการขาดดลการชำาระเงน ดงนนจากปญหาดงกลาวนำามาสการพจารณาจดตง ทประชมแหงสหประชาชาตวาดวยการค า แ ล ะ ก า ร พ ฒ น า (The UN Conference on Trade and Development – UNCTAD) ในป 1964 เพอเปนทประชมพจารณามาตรการทเกยวของกบการคาและการพฒนาแยกออกจาก GATT ซง UNCTAD ไดเนนในเรองของการพฒนาควบคกบประเดนการคา และ การลงทน ซงพยายามรกษาระดบการคา และ การเคลอนยายการลงทนไปสประเทศกำาลงกำาลงพฒนาเพอพฒนาระบบเศรษฐกจของประเทศเหลานใหดขน และเปนทตระหนกวามความตองการพเศษของประเทศกำาลงพฒนานอกเหนอจากระบบ Bretton Wood โดยเฉพาะการพฒนาทางการเงน (development Finance) ดงนนจงไดมการจดตง สมาคมระหวางป ร ะ เ ท ศ เ พ อ ก า ร พ ฒ น า (The International Development Association – IDA) เพอใหการสนบสนนทางดานการเงนระยะยาวแกประเทศทมฐานะยากจน โดยใหมการเบกเงนทเรยกวา สทธในการเบกเงนพเศษ (The Special Drawing Rights - SDRs) จากกองทนสำารองเงน แตอยางไรกตามในทางปฏบตมาตรการทางการเงนเหลานยงไมสามารถบรรลเปาหมายทกำาหนดไว

นอกจากนนยงมววฒนาการเกยวกบระบบการแลกเปลยนสกลเงนซงไดมการเปลยนแปลงจากระบบ การแลกเปลยนเงนตราทก ำาหนดไว

แนนอน (Fixed Exchange Rate Regime) มาส ระบบอตราแลกเปลยนแบบลอยตว (Floating Exchange Rate) ตอมาไดมการจดตงกองทนทรสต (Trust Fund) และไดมการปรบปรงระบบ Bretton Wood ครงท 2 เพอใหมการกำาหนดกรอบการพฒนาใหมประสทธภาพยงขน แตตอมาในป ค.ศ. 1979-1982 ไดเกดวกฤตการณทางการเงนครงใหญ (The Great Depression)17 และเปนทมาของการประเมนโดยผเชยวชาญเพอกำาหนดทศทางของการปฏรป (Direction for Reform) ระบบเศรษฐกจโลก หลงจากวกฤตการณทางการเงนครงใหญ เศรษฐกจทวโลกเกดการชะงกงนไปทว โดยเฉพาะสงผลกระทบตอเศรษฐกจของประเทศกำาลงพฒนาอยางยง ราคาพชผลตกตำาลง เกดภาวะการวางงานไปทว ภาวะหนสนทวมทน รายไดตอหวตกตำาลงในประเทศกำาลงพฒนา สถตตอไปนแสดงใหเหนปญหาทางเศรษฐกจของโลก และความไมเทาเทยมกน ความไมเปนธรรมในการบรโภคทรพยากรของโลก

17 Directions for Reform: the Future of International Monetary and Financial System. Report by a Group of Experts set up by the Chairperson of Non-Aligned Movement. Vikas Publishing House, Delhi, 1985.

ขอมลพนฐานเกยวกบเศรษฐกจและสงคมโลก

ประชากรกวา 3,000 ลานคน ดำารงชพดวยเงนตำากวา 100 บาทตอวน

และประชากรกวา 80% ทวโลก ทดำารงชพอยดวยเงนตำากวา 150 บาทตอวน

ประเทศในโลกนกวา 80% จงมความเหลอลำาทางดานรายได หรอมชองวางระหวางคนจนและคนรวยสงมาก

ผลตภณฑมวลรวมของประเทศทยากจน และ มหนสนจ ำานวนมาก กวา 41 ประเทศ หรอ ประชากรกวา 570 ลานคน ยงนอยกวา คนทมฐานะมงคงรำารวยทสดของโลกเพยง 7 คน

ประชากรกวา 1,000 พนลานคน หรอ จำานวน 1 ใน 6 ของประชากรในโลกนทไมมทอยอาศย ไมสามารถอาน และ เขยนหนงสอได

ประชากรกวา 40% ของประชากรโลก มรายไดเพยง 5% ของรายไดโลก แตในทางตรงกนขามประเทศทร ำารวยทสด 20 % มรายไดถง 3 ใน 4 ของรายไดโลกน

และนาเศราวาคาใชจายนอยกวา 1% ของคาอาวธสงครามยงเพยงพอทจะใหการศกษาแกเดกทกคน แตกยงไมมการดำาเนนการนำาเอางบประมาณนมาใชเพอการศกษาแกเดกๆ ทยากจน

เดกประมาณ 1,000 คนอยอยางยากจน และเดกกวา 10.6 ลานคนทตองตายกอนอายเพยง 5 ขวบ หรอเดกตองเสยชวตลงจำานวน 29,000 คนตอวน

และนาเศราใจทประชากรกวา 1.6 พนลานคนทอยอาศยโดยไมมไฟฟา

ประชากรเพยง 12% ในโลกน เทานนทมน ำาดม นำาใช และ เปนประชากรทบรโภคนำาถง 85% ของนำาทใชไดทงโลก

ประเทศทด อยพฒนาและยากจนมสวนแบงในการสงออกเพยง 2.4% ของปรมาณการสงออกทงโลก

สดสวนชองวางระหวางคนจน และ คนรวยจากอดต ถงปจจบน ซงชองวางนถางกวางขนทกขณะกลาวคอ สดสวนระหวางคนจน และ คนรวยอยในอตราสวนดงน :

คนยากจน คนรำารวย ป ค. ศ.

3 ตอ 1 in 1820

11 ตอ 1 in 1913

35 ตอ 1 in 1950

44 ตอ 1 in 1973

72 ตอ 1 in 1992

100 ตอ 1 in 2000

ดงนนประชาคมโลกตองการ การพฒนาอยางยงยน ซงตองรกษาสมดล การปฏสมพนธ ระหวาง สงคมเศรษฐกจ และ สงแวดลอม ดงน

ทมาของแผนภาพ: Wikipedia

สถตทเปรยบเทยบระหวางประเทศทมงม กบประเทศทยากจน ซงไดหยบยกมาแสดงใหเหนน ประกอบกบสถตการเพมขนของผลตภณฑมวลรวมของโลก และ อตราการผลตทสงขน ซงทำาใหทรพยากรธรรมชาตถกใชใหส นเปลองหมดไปอยางรวดเรว จนเกดภยพบต จากการท ำาลายสงแวดลอม แตในทางตรงกนขามคนทยากจนจำานวนมากขนกลบเสยชวตจากการหวโหย ไมไดรบผลจากการมผลผลตของโลกทมากตามไปดวย กลาวคอ ทกๆ 1 นาท จะมเดกเสยชวตเพราะการอดอยากหวโหยถง 30 คน อาหารอนอดมสมบรณไดถกนำาไปเลยงดประชากรทมงคงอยางไมสมดลดงกลาว

ในป ค.ศ. 1983 จงไดมการจดตงโครงการอาหารโลก (World Food Programme) โดยองคการอาหารและการเกษตร (Food and

Agriculture Organization – FAO) เพอชวยเหลอดานอาหารแกประเทศกำาลงพฒนาโดยเฉพาะประเทศในแอฟรกา นอกจากนยงไดหาทางทจะพฒนาระบบเศรษฐกจ และปฏสมพนธของประชาคมโลกภายใตระเบยบเศรษฐกจใหม และวางรากฐานกฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนา

กฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนา

ประชาคมโลกซงประกอบดวยประเทศกำาลงพฒนาในจำานวนทมากกวาประเทศทพฒนาแลวไดพยายามทจะจดตงระเบยบเศรษฐกจใหมของโลกทมความเปนธรรม และพยายามวางรากฐานของระบบกฏฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนา โดยพจารณาวากรอบทางกฎหมายมความสำาคญตอการกำาหนดปฏสมพนธทางเศรษฐกจของประชาคมโลก นอกจากนนยงตองสมพนธกบนโยบายทางการเมองของแตละประเทศ รวมทงระบบกฎหมายภายในดวย ระบบกฎหมายเศรษฐกจระหวางประเทศ จงเกยวของกบกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง แผนกคดบคคล กฎหมายภายใน และ นโยบายทางสงคม เศรษฐกจ และ การเมองของแตละประเทศ และ รฐเอกราชทกประเทศไมวาเลก หรอ ใหญ ตางมฐานะเปนบคคลภายใตกฎหมายระหวางประเทศ และ เปนผกำาหนด สรางกฎหมายดวย โดยคำานงถงหลกการวาดวยการคมครองสทธของความเปนมนษย และ สทธในการพฒนา อนมรากฐานมาจากการคมครองสทธมนษยชน

สาระของกฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนา

สาระสำาคญของกฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนาประมวลอยในกฎบตร (Charter) ปฏญญา (Declaration) หลกการ (Principle) และ ตราสาสนอนๆหลายฉบบทเกยวเนองกน โดยมสาระโดยสงเขป ดงตอ

ไปน ซงประมวลรวมขนเปนหลกการพนฐานของกฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนา

1. กฎบตรสหประชาชาตวาดวยสทธทางเศรษฐกจ และ หนาทของรฐ (The United Nations Charter of Economic Rights and Duties of States) มสาระทส ำาคญไดแก การคำานงถงสทธทเทาเทยมกนของรฐในทางเศรษฐกจ บนพนฐานของการรวมมอกน และ มความจำาเปนทจะตองปกปองเศรษฐกจของรฐทออนแอกวา และ ถอวาเปนกรอบของกฎหมายทควรจะไดรบการเคารพ เพอประโยชนของประชาคมโลกโดยรวม โดยเหตนจงมความจำาเปนทจะผนวกหลกกฎหมายระหวางประเทศวาดวยความรวมมอทางเศรษฐกจใหเปนสวนหนงของระเบยบกฎหมายระหวางประเทศ18บนหลกการของ ความรบผดชอบรวมกนเพอสวสดการของทกคน ทกประเทศ และ เพอความมนคงทางเศรษฐกจรวมกน (The Principles of Collective Resposibility for the Welfare of all and of Collective Economic Security) พนฐานของความสมพนธทางเศรษฐกจระหวางประเทศตามหลกการของกฎบตร ประกอบดวยหลกการ 15 ประการ คอ19

ก. อำานาจอธปไตย บรณภาพแหงดนแดน อสรภาพ และ เสรภาพทางการเมอง

ข. อำานาจอธปไตยทเทาเทยมกนของรฐทงปวง

ค. การไมรกราน18 TD/B/AC. 12/R. 4, p. 3.19 Charter of Economic Rights and Duties of States, Chapter I “Fundamentals of International Economic Relations”

ง.การไมถกแทรกแซง

จ. การไดรบผลประโยชนทเปนธรรมรวมกน และ เทาเทยมกน

ฉ. การอยรวมกนอยางสนต

ช. สทธโดยเทาเทยมกน และ การตดสนใจดวยตนเองอยางเปนอสระของประชาชน

ซ. กลไกการยตขอพพาทโดยสนตวธ

ฌ. ไดรบการชดเชย เยยวยา จากความอยตธรรม จากการถกพรากไปดวยก ำาล ง หรอ อ ำานาจท เหน อกวา ซ งวถ ทางตามธรรมชาตในการพฒนาตามปกต

ญ. ไดรบการปฏบตโดยสจรตในพนธกจในทางระหวางประเทศ

ฎ. เคารพในสทธมนษยชน และ เสรภาพ

ฏ.ไมมการพยายามทจะแบงแยก ใหเปนฝกฝาย และ มอทธพลเหนอรฐใด

ฐ. สงเสรมความยตธรรมทางสงคมในทางระหวางประเทศ

ฑ. การรวมมอเพอกสรพฒนาในทางระหวางประเทศ

ฒ. ใหรฐทไมมทางออกทะเลสามารถเขา ออก ไปสทะเลไดโดยเสร และ ใหไดรบสทธทงปวงขางตนดวย

2. ปฏญญาวาดวยควารวมมอทางเศรษฐกจระหวางประเทศ (The Declaration on International Economic Cooperation) มสาระทเนนการรวมมอกนทางดานการคา การเงน และ ความสมพนธทางเศรษฐกจ โดยมวตถประสงคในการ

บรรลถงการเรงการพฒนาทางเศรษฐกจแบบยงยน และ ลดชองวางระหวางความยกาจน และ ความร ำารวยลง และ ขจดการทรฐจะตองพงพง อยภายใตอทธพลทางเศรษฐกจของมหาอำานาจ

3. หลกทวไปวาดวยการกำากบ ดแลความสมพนธทางการคาระหวางประเทศ และ นโยบายการคาทเออตอการพฒนา (The General Principles for Governing International Trade Relations and Trade Policies Conducive to Development 1964) ซงเนนการรวมมอทางเศรษฐกจ และ การคาเพอการพฒนา

4. ปฏญญาสหประชาชาต ป ค.ศ. 1970 หลกทวไปวาดวยการกำากบ ดแลความสมพนธทางการคาระหวางประเทศ และ นโยบายการคาทเออตอการพฒนา (The General Principles for Governing International Trade Relations and Trade Policies Conducive to Development 1970) เปนปฏญญาทเปนผลสบเนองมาจากหลกการทกำาหนดเดยวกนน ทไดรเรมในป ค.ศ. 1964 และไดรบการรบรองจากสหประชาชาต ออกเปนปฏญญาดงกลาว

5. ปฏญญาสหประชาชาตวาดวยการจดตงระเบยบเศรษฐกจใหมของโ ล ก (The United Nations Declaration on the Establishment of a New International Economic Order) มสาระส ำาค ญเน นการมอ ำานาจอธปไตยถาวรเหนอทรพยากรธรรมชาต และ ธรกรรมทางเศรษฐกจ20 และ การมอสระในทางเลอกทางเศรษฐกจของรฐ อำานาจอธปไตย และ สทธท

20 มาตรา 2. Charter of Economic Rights and Duties of States

พรากไมไดของรฐทจะเลอกระบบเศรษฐกจของตนเอง21 หนาทในการรวมมอกนในการสงเสรมความกาวหนาทางสงคม และ เศรษฐกจ22 การรวมมอรวมกนในทางระหวางประเทศในการพฒนา23 การมสทธโดยสมบรณ และ เตมภมในการมสทธตดสนใจในประเดนเกยวกบเศรษฐกจระหวางประเทศ24 และ ทางดานการเงนสทธในการไดรบประโยชนจากความกาวหนา พฒนา ทางดานวทยาศาสตร และ เทคโนโลย25 หลกการทจะไดรบสทธพเศษโดยไมตองมการตางตอบแทน และ ไมถกกดกนในการไดรบสทธพเศษในการลดอตราภาษ26 และสทธในการไดรบประโยชนในมรดกของมวลมนษยชาต27

6. หลกการวาดวยอำานาจอธปไตยเดดขาดเหนอทรพยากรธรรมชาต (The Principle of Permanent Sovereignty over Natural Resources) มหลกการทสำาคญ คอ การมอธปไตยเดดขาด ถาวร ของประเทศเจาของทรพยากรธรรมชาต ในการแสวงหาประโยชน ตลอดจนมระบบเศรษฐกจจากการตดสนใจเลอกตามทประเทศนนๆตองการ และ การควบคมการเขามา

21 มาตรา 1. Charter of Economic Rights and Duties of States

22 มาตรา 9. Charter of Economic Rights and Duties of States

23 มาตรา 17. Charter of Economic Rights and Duties of States

24 มาตรา 10. Charter of Economic Rights and Duties of States

25 มาตรา 13. Charter of Economic Rights and Duties of States

26 มาตรา 18, 19, และ 21 Charter of Economic Rights and Duties of States

27 มาตรา 29. Charter of Economic Rights and Duties of States

แสวงหาประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตโดยชาตอนๆ28 โดยตองผานการพจารณาอนญาตใหเขามา และ ตองปฏบตตามหลกเกณฑ ขอกำาหนด และ เงอนไขทรฐบาลไดกำาหนดไว แตในปจจบน ถอวา การไดใช และไดทำาประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตทมอยนน มประโยชนกวาการไมเคยใชทรพยากรเลย และ แนวคดการเปดเสรแนวใหมไดสงเสรมใหมการใชทรพยากรไดทวโลกโดยไมมอปสรรค เพอการทำาประโยชนสงสดในกระบวนการผลตทดทสด และ กอใหเกดประโยชนสงสด ดงนนแนวคดการมอำานาจอธปไตยเดดขาดเหนอทรพยากรธรรมชาต จงไดมการปรบเปลยนแนวคดให สามารถรองรบการเปดเสรไดโดยการลดอปสรรคภาครฐ เพอใหมการลงทนจากตางชาตไดโดยเสร อยางไรกตาม รฐยอมยงคงต องมอ ำานาจอธป ไตยเหน อ เขตแดนของรฐ และ เหน อทรพยากรธรรมชาตดงกลาว แตลดอปสรรค ทางกฎ ระเบยบ ขอบงคบ ทถอวาเปนอปสรรคของการลงทนลง เพอใหการลงทนจากทวโลก ผานการเคลอยายของบรรษทขามชาตสามารถกระทำาไดโดยเสร

28 จากแนวคดการมอธปไตยเหนอทรพยากรธรรมชาตอยางถาวร ทำาใหประเทศตางๆ มขอกำาหนดเกยวกบการควบคมการเขามาลงทนของตางชาต และ ไมมการเปดเสรการลงทน กลาวคอประเทศตางๆคงไวซงอำานาจอธปไตยในการคดกรองนกลงทน ในการกำาหนดสถานทลงทนเพอนโยบายทางเศรษฐกจ ในการกำาหนดเรองการจางงานคนชาต และ สามารถกำาหนดใหการลงทนในอตสาหกรรมใดทหามการลงทนจากตางชาต มกฎหมายคมครองการใชทรพยากรธรรมชาต เชน การขดเจาะนำามน แกส เหมองหน เปนตน ซงตองมการขอสมปทาน หรอ การลงทนในภาคสวนทรฐไมเปดแกนกลงทนตางชาต รฐสามารถควบคม การดำาเนนกจการในรปแบบตางๆ ผานระบบการจดทะเบยน การขออนญาต การยนบญช งบดลจากทวโลกหากเปนบรรษท ขามชาต การมขอกำาหนดใหมการนำาเงนกำาไรมาลงทนซำา (re-investment) หรอ การถอนหนเพอขายใหแกคนชาต (divestment) เปนตน

7. กฎ ร ะ เ บ ย บ ก า ร ค า โ ล ก (The Rules for International Trade) เนนการขจดอปสรรคทางการคา และ เพมพนศกยภาพของประเทศกำาลงพฒนา ทงนภายใตกรอบระเบยบการคาของ GATT โดยใหสทธพเศษแกประเทศกำาลงพฒนา ภายใต ภาค IX Enabling Clause และ ระบบการปกปองตลาดเมอไดรบผลกระทบทเปนอนตรายแกเศรษฐกจภายในประเทศ

8. หลกการเคารพในมรดกของมวลมนษยชาต (The Common Heritage of Mankind) ซ ง เ ค า ร พ ใ น ห ล ก ก า ร ท ว า ทรพยากรธรรมชาตทไมอยในอำานาจอธปไตยของรฐใดยอมยงประโยชนแกมวลมนษยชาตรวมกนมใชเปนของชาตรฐใดรฐหนงทม ค ว า ม ส า ม า ร ถ ใ น ก า ร แ ส ว ง ห า ท ำา ป ร ะ โ ย ช น จ า กทรพยากรธรรมชาตนน เทานน แมหากชาตใดทสามารถแสวงหาประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตนนๆแลว ยอมตองนำามาสการแบงปนแกเพอนมนษย ซงตางเปนผมสทธในมรดกนนๆรวมกน เด มทสมบตรวมกนของมนษยชาต หรอสมบต ตกทอดโดยธ ร ร ม ช า ต ร ว ม ก น ข อ ง ม น ษ ย (common heritage of mankind หรอ res communis humanitatos) เปนหลกการทถกเสนอขนโดยผแทนของประเทศมอลตา (Malta) ประจำาองคการสหประชาชาต ชออาวด ปาโด (Arvid Pardo) ในการประช มกฎหมายทะเลเม อ ค .ศ. 1967 เพ อประกาศวาพ นมหาสมทรเปนมรดกรวมกนของมวลมนษยชาต และตอมาหลกการดงกลาว ไดถกนำาไปใชในกฎหมายอน เชน กฎหมายอวกาศและกฎหมายทรพยสนทางปญญา เปนตน โดยมวตถประสงคคอ เพอมใหมการนำาสมบตรวมกนของมนษยชาตไปใชแสวงหาผล

ประโยชนแตเพยงสวนตน ทกคนจะไดรบสวนแบงจากทรพยากรเหลานอยางเทาเทยมกน ถงแมวาจะไมไดเปนผแสวงหาประโยชนจากทรพยากรนโดยตรง

9. ประมวลแนวปฏบตแหงสหประชาชาตของบรรษทขามชาต (The United Nations Code of Conduct on Transnational Corporations) ซงมสาระเกยวกบการกำากบ ดแลพฤตกรรม ของบรรษทขามชาต โดยใหองคกร ธรกจ ทเปนบรรษทขามชาตยดถอแนวปฏบตตามประมวลแนวปฏบตน ในเร องมาตรฐานแรงงาน และ ความปลอดภย การรวมมอก นสามฝายทงผ ประกอบการ แรงงาน และ ภาครฐ เนนการทำาธรกจทอยบนพนฐานของการพฒนาอยางยงยน คำานงถงสำานกในความรบผดชอบต อสงคม ทางด านการอน ร กษ ส งแวดล อม และ การใช ทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน ตลอดจนการแขงขนอยางเปนธรรม ดำาเนนธรกจตามหลกแหงธรรมาภบาล และ โปรงใส ปฏบตตามกฎหมายของรฐทรบการลงทน โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาเศรษฐกจของชาต การถายโอนเทคโนโลย การมสวนรวมในเศรษฐกจของคนชาต การจางแรงงาน การพฒนาการบรหาร จดการ และ สำานงในความรบผดชอบตอผลตภณฑ และ บรการ ทงนเพอประโยชนรวมกนระหวางนกลงทนและ คนชาต ถอวาเปนการคมครอง สทธ เสรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ และประชากรของรฐทรบการลงทน

10. ประมวลแนวทางปฏบต ในการถ ายโอนเทคโนโลย (The International Code of Conduct for the Transfer of Technology) ซ งมสาระโดยสงเขป คอ ประมวลแนวทาง

ปฏบตดงกลาวไดยอมรบในบทบาททสำาคญของวทยาศาสตร และ เทคโนโลย ในการพฒนามนษย และ มนษยทกคนยอมมสทธในการไดรบประโยชนจากววฒนาการ ความ กาวหนาของเทคโนโลย เพอทจะนำามาสการพฒนาคณภาพชวตของตน และถอวา ผลแหงการประดษฐคดคนทางวทยาศาตร และ เทคโนโลย เปนทรพยมรดกของมวลมนษยชาต ซ งแนวความคดดงกลาวไมเปนทยอมรบของประเทศทพฒนาแลว ซงยดถอหลกการทางเศรษฐกจ โดยเหนวาการประดษฐคดคน เปนการลงทนทจะตองไดรบผลตอบแทนทางการเงนทคมคา และ ตองไดรบการคมครองในสทธแหงทรพยสนทางปญญา ซงการทำาประโยชนจากนวตกรรมทตนเปนผทรงสทธ ตองเปนเร องทอสระเสรในการดำาเนนการ ตลอดจนขอตกลงแหงสญญายอมตอง เป นไปตามหลกการแหงเจตจำานงอสระ และ มเสรภาพในการทำาสญญา โดยไมตกอยภายใตการกำากบดแล หรอ แนวทางปฏบตใด

การถายโอนเทคโนโลยระหวางประเทศเปนการถายโอนองคความรอยางเปนระบบ ทงในกระบวนการ และ กรรมวธ ซงอาจจะมาในรปของการผลต หรอ การใหบรการ สำาหรบชองทางในการถายโอนเทคโนโลย อาจจะกระทำาไดโดยผาน การลงทนของบรรษทขามชาต โดยการทำาสญญาเพอใชสทธ โดยการใหความชวยเหลอ หรอ ตามผลของการทำาความตกลงระหวางกน หรอ โดยผานการปฏบตงาน หรอ ฝกสอนของผเชยวชาญ เปนตน ซงประเทศกำาลงพฒนาจะไดรบผลประโยชนจากการถายโอนทางเทคโนโลยดงกลาว ไมวาจะโดยมคาตอบแทน หรอ โดยไดรบการชวยเหลอ ซงอยบนพนฐานของเออเฟ อ เผอแผ และ แบงปนองคความรเหลานน ประมวล

แนวปฏบตน พยายามทจะสงเสรมใหการกำาหนดเงอนแหงขอตกลงการถายโอนเทคโนโลยน เปนประโยชนทงสองฝาย ทงฝายผโอน และ ผรบโอน โดยใหยดถอตามแนวทางของประมวลน โดยใหการเคลอนยายทางเศรษฐกจ การคา การลงทน ปราศจากอปสรรค และ สงกดขวาง และ เปนทยอมรบวา ประเทศกำาลงพฒนาควรไดรบสทธพเศษในการไดเขาถงเทคโนโลย และ ความกาวหนาทางวทยาศาสตร เพอเปดโอกาสใหประเทศเหลานไดพฒนาตนเอง และ พฒนาศกยภาพในการมสวนรวมในระบบเศรษฐกจของโลกดวยอยางเทาเทยมกน

11. ป ญ ห า ส ง แ ว ด ล อ ม แ ล ะ ก า ร พ ฒ น า (Environmental Problems and Development) ปญหาสงแวดลอมมความสำาคญตอการดำารงอยของมวลมนษยชาต และ สมพนธอยางใกลชดกบการพฒนาอยางยงยน ปญหาสงแวดลอมเกยวของกบการคา การลงทน และ ทางดานเศรษฐกจ กลาวคอ การผลตและล ง ท น อ ย า ง เ ส ร ย อ ม เ ป น ป จ จ ย เ ก อ ห น น ใ ห ม ก า ร ใ ช ทรพยากรธรรมชาตอยางรวดเรว กระบวนการผลตทมผลกระทบตอสงแวดลอม ของเสยทไดจากการผลต วตถดบทกอใหเกดกากของเสยจากการผลต สารเคม สารพษ สารตกคาง ซงอากาศพษทปลอยออกสบรรยากาศทำาใหสงแวดลอมเสยหาย ในสวนนไมเปนตนทนของเอกชนแตกลบเปนภาระของภาครฐและสะทอนกลบมาเปนมลภาวะตอมนษยทกคนทอยในสงคม หากภาคเอกชนไมมภาระในความรบผดชอบตอสงคมตอปญหาสงแวดลอม ภาคเอกชนกจะมไดมการคดตนทนดานสงแวดลอมมาคำานวณเปนสวนหนงของตนทนในการผลต การกอภาระดานสงแวดลอมโดย

ไมมผประกอบการเอกชนเขามารบผดชอบ ทำาใหภาคเอกชนละเลยทจะคำานงถงปญหาสงแวดลอม จงสมควรทภาคเอกชนจะตองรบผดชอบโดยตรงตอการกอภาวะมลพษและปญหาสงแวดลอมในทกกรณ อนเกดจากกระบวนการผลต การจ ำาหนาย และการบรการ ทกอใหเกดผลประโยชนทางเศรษฐกจแกภาคเอกชนสวนตว ใหตองหนมารบผดชอบตอสงคมสวนรวมและบทบาทอำานาจรฐจำาเปนตองไดรบการรกษาไวเพอบรหารจดการกบปญหาสงแวดลอม ตลอดจนกำากบควบคมพฤตกรรมของภาคเอกชนและวสาหกจตางๆ หรอการสรางจตสำานกของผประกอบการตอสงคม (Corporate Social Responsibility – CSR)ปญหาสงแวดลอมโดยสงเขปสามารถจำาแนกกลมของมลภาวะเปน กลมใหญๆ ดงน คอ

1. มลพษทางนำา

2. มลพษทางอากาศ เสยง และความสนสะเทอน

3. มลพษจาก มลฝอย สงปฏกล และขยะของเสยอนตราย

4. มลพษจากวตถอนตราย

5. ภาวการณรอยหรออยางรนแรงของทรพยากรธรรมชาตทไมอาจทดแทนได เชน การสญสนของปาไม ตนนำาลำาธาร สภาพเสอมโทรมของดนและแหลงนำา

ความหมายของการพฒนาอยางยงยน

ความหมายของการพฒนาอยางยงยน หมายถงการใชทรพยากรทมอยอยางจำากดไปเพอวตถประสงคในการทำาประโยชนเพอความจำาเปนของ

มนษย และ สามารถทจะสงวนการใชทรพยากรอยางยงยน ไมเพยงแตเพอความจำาเปนของมนษยในยคปจจบนแตรวมถงในอนาคตดวย

เพอการพฒนาความเปนอยของมนษยใหดขน มคณคา และ สามารถทำาประโยชนตอสงคม และ เพอนมนษย ยกระดบการพฒนา และ ท ำาใหประชากรโดยรวมทงหมดมความเปนอยท ด มความผาสก สนตสข มศกดศร และ ความเสมอภาค ยกระดบการศกษา คณธรรม จรยธรรม และ ดำารงสภาพสงคมทสงบ สนต

การพฒนาอยางยงยน อยบนพนฐาน 3 ประการ คอ

1. ความยงยนของสงแวดลอม หรอ สภาพแวดลอม

2. ระบบเศรษฐกจทยงยน

3. ระบบสงคม และ การเมองทยงยน

ความยงยน หมายถง ปฏสมพนธ แหงเสาหลก ทคำาคณ รวมกน ระหวางกน และ สนบสนนซงกนและกน ซ ง องคประกอบสามสวน ไดแก

1.การพฒนาทางเศรษฐกจ การพฒนาเศรษฐกจแบบยงยน หมายถง การมสวนรวมของประชาชาตโดยรวมในกระบวนการตดสนใจ และ การมมต ซ งถ อ เป นรากฐานเบ องต น ในการบรรล วตถประสงคเพอการพฒนาอยางยงยน

2.การพฒนาทางสงคม กลาวคอ ความยตธรรม และ เปนธรรมในการกระจายรายได การมสภาวะความเปนอยทด การมสขอนามย สขภาวะ และ ความปลอดภย การมสทธในการศกษา การพฒนา สาธารณสข และ การคมครองผบรโภค

3.การคมครองสงแวดลอม คอ การมสงแวดลอม สภาวะแวดลอมทด ความยงยนทางสภาพแวดลอม คอกระบวนการทมนษยมปฏสมพนธกบสงแวดลอม ในทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง ในครรลองทถนอม รกษา และสงวนสงแวดลอม อยางสอดคลอง กลมกลนกน และเปนอนหนง อนเดยวกบสงแวดลอม การสงวน รกษา ส งแวดล อม ค อการท มน ษยสามารถรกษา และ ใช ทรพยากร อยางยงยน กลาวคอ การใชทรพยากรธรรมชาต ในระดบทสามารถปลอยใหธรรมชาตทดแทนไดอยางเทาเทยมกน การสญสนทรพยากรธรรมชาต คอการสญสน สงแวดลอม และ นำามาสการสญสน มนษยชาต.

การคมครองสทธของความเปนมนษยและสทธในการพฒนา

สทธของมนษยตามปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน กำาหนดไวอยางชดแจงในมาตรา 3 ทบญญตวา “มนษยทกคนมสทธในชวต (สทธในการดำารงชวต หรอ สทธในการมชวต) เสรภาพ และ ความมนคงของมนษยแตละคน29 และในมาตรา 25 ของปฏญญาดงกลาวกไดบญญตคมครองสทธของมนษยในการมชวตทมมาตรฐานทด เพยงพอทจะมชวตทมสขอนามย มสภาพชวตทด ทงของตนเองและครอบครว รวมทงมสทธในการไดรบ อาหาร เสอผา ยารกษาโรค การรกษาพยาบาล และ การไดรบบรการทางสงคม มสทธทจะมความมนคง ปลอดภย แมในสภาวะการวางงาน เจบไข ไดปวย พการ ทพพลภาพ เปนหมาย ชราภาพ หรอ สภาวะอนใดทขาดแคลน บกพรองในสภาพการมชวตทด เนองจากเหตปจจยทอยนอกเหนอการควบคม หรอ ไมอาจควบคมได30 หากนานาอารยประเทศเคารพใน

29 Article 3. Everyone has the right to life, liberty and security of person.30 Article 25. (1) Everyone has the right to a standard of living adequate for the health and well-being of himself and of his family, including food, clothing, housing and medical care and necessary social services, and the

หลกการดงกลาว ยอมไมปลอยใหประชากรสวนใหญชองโลกตกอยในสภาพทไมมความเปนมนษย และ ยอมเอออาทรตอการมสวนรวมทางเศรษฐกจทดและเปนธรรมของประเทศทยากจนเหลาน

หลกการทางกฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนาซงเปนพนฐานในการจดทำาระเบยบเศรษฐกจใหมของโลก (The New International Economic Order) ประกอบดวยหลกการทสำาคญดงตอไปน คอ

1. หลกการวาดวยความเปนธรรมและความเปนเอกภาพ สงเสรม ส น บ ส น น ซ ง ก น แ ล ะ ก น (Principle of Equity and Solidarity) กลาวคอ หลกการวาดวยสทธของประเทศกำาลงพฒนาในการเขาถง หรอ ไดรบความชวยเหลอในการพฒนา (The Principle of the Entitlement of Developing Countries to Development Assistance

2. หลกการวาดวยสทธในการตดสนใจ หรอ ในการเลอกระบบเศรษฐก จ (The Principle of the Right to Economic Self-Determination) หรอหลกการทส ำาคญเกยวกบการมอธปไตยเด ดขาดเหน อทรพยากรธรรมชาต (Permanent Sovereignty over Natural Resources)

3. หลกการทจะไดรบการปฏบตทดกวา โดยไมตองตอบแทน และ ไมถกเลอกปฏบต ตอประเทศกำาลงพฒนา ในทกดานในสวนทเกยวก บการรวมมอทางเศรษฐก จ ไมว า ในล กษณะใดท เป นไปไ ด (Preferential, Non – reciprocal and Non –discriminatory Treatment for Developing countries in all Fields of International Economic Co-operation, wherever Feasible)

right to security in the event of unemployment, sickness, disability, widowhood, old age or other lack of livelihood in circumstances beyond his control.

4. หลกการทวาดวยการมสทธของทกประเทศในการเขาถง และ ไดรบประโยชนจาก วทยาศาสตร และ เทคโนโลย (The Principle of the Right of Every State to Benefit from Science and Technology)

5. หลกการทวาดวยหนาทของรฐ ทจะรวมมอซงกนและกนในการพฒนา (The Principle of the Duty of States to Co-operate with one another for Development)

6. หลกการทวาดวยการมสทธอยางเทาเทยมกนในการมสวนรวมของประเทศกำาลงพฒนาในความสมพนธทางเศรษฐกจระหวางประเทศ (The Principle of Participatory Equality of Developing Countries in International Economic Relations)

7. หลกการวาดวยมรดกของมวลมนษยชาต (The Principle of the Common Heritage of Mankind)

8. หล กการว าด วยการมส ทธ ในการพฒนา (The Right to Development (An inalienable Human Right)

จงเหนไดวาหลกการทกอใหเกดกฎหมายระหวางประเทศเพอการพฒนานน ไดสงเสรมความเทาเทยมกน และ ความเปนธรรมในการมสวนรวมในเศรษฐกจของโลกอยางแทจรง

สทธมนษยชนทแนบเนองมากบการเกดมาเปนมนษย Declaration on the Right to Development

เพอใหบรรลวตถประสงคของ กฎบตรสหประชาชาตในอนทจะไดรบความรวมมอระหวางประเทศเพอการแกไขปญหาทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม หรอ ตามธรรมชาตของมนษยชาต และ สงเสรมใหเคารพในสทธมนษยชน โดยเฉพาะอยางยง หลกการพนฐานทสำาคญยง คอ เสรภาพสำาหรบมนษยทกคนโดยไมแบงแยก เชอชาต เผาพนธ เพศสภาพ ภาษา และ ศาสนา

เปนทรบรองในทางระหวางประเทศ เกยวกบความหมายของการพฒนา วายอมตองดำาเนนการโดยสอดคลองกบธรรมชาตของประชาคมแหงชาตรฐนนๆ และ วฒนธรรมของชนเผา วถชวต คณคาทางสงคม และ การดำารงชวตอยางมความสขของประชากรในชมชน และ ประชากรมสทธในการตดสนใจทจะเลอกเศรษฐกจของชมชน ไมวาในรปแบบใดโดยเสร ไมตกอยภายใตเงอนไข และ การบบบงคบโดยปจจยอนใด ประชาชนมสทธทจะเลอกรปแบบของการดำาเนนการทางเศรษฐกจของตนเอง และรกษาขนบธรรมเนยม ประเพณ ปฏบต สภาพแวดลอม บรหารจดการกบทรพยากรธรรมชาต อกทงการมสทธในการพฒนา สทธในการไดรบการศกษา สทธในการเขาถงเทคโนโลย วทยาศาสตร และ สทธในทรพยมรดกของมวลมนษยชาตโดยทวถงกน

1.การคมครองสทธ และ เสรภาพทางเศรษฐกจ ภายใตรฐธรรมนญ

การคมครองสทธ และ เสรภาพทางเศรษฐกจ ภายใตกฎหมายรฐธรรมนญ ปรากฎในมาตราตางๆหลายมาตราท เกยวของกน โดยเฉพาะประเดนการคมครองสทธเสรภาพ ทางเศรษฐกจทสบเนองมาจากการทำาความตกลงระหวางประเทศเพอการเปดการคาเสร ซงประชาชนควรมสวนรวมในการพจารณา ตดสนใจ เพราะกระทบตอเศรษฐกจโดยรวมของคนสวนมาก รฐธรรมนญไดเขามามบทบาทในการทำาใหภาคประชาชนสามารถเขาถงขอมล หลกการ และ กรอบการเจรจา ขอบทของความตกลง ผลของการเจรจา และ การไดรบการเยยวยาหากประชาชนไดรบผลกระทบเชงลบจากการตกลงการคาระหวางประเทศ รฐธรรมนญไดใหการคมครองสทธทางเศรษฐกจในหลายลกษณะ และ หลายขนตอน ดงปรากฎในมาตรา ทเกยวของดงตอไปน

1.สทธในขอมลขาวสารและการรองเรยน ไดบญญตไวในมาตรา 56 คอบคคลยอมมสทธไดรบทราบและเขาถงขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอ

ราชการสวนทองถน เวนแตการเปดเผยขอมลหรอขาวสารนนจะกระทบตอความมนคงของรฐ ความปลอดภยของประชาชน หรอสวนไดเสยอนพงไดรบความคมครองของบคคลอน หรอเปนขอมลสวนบคคลทงนตามทกฎหมายบญญต

เจตนารมณของกฎหมายมาตรานกเพอคมครองสทธของบคคลในการเขาถงขอมลขาวสารสาธารณะ ทำาใหเกดความโปรงใสในการบรหารงานของรฐและงายตอการตรวจสอบขอมลขาวสารในทน รวมถงขอตกลงและพนธกรณตาง ๆ ทรฐบาลไดไปทำาความตกลงกบตางประเทศดวย

2.สทธทจะไดรบขอมล คำาชแจง ไดบญญตไวในมาตรา 57 คอบคคลยอมมสทธทจะไดรบขอมล คำาชแจง และเหตผลจากหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน กอนการอนญาตหรอการดำาเนนโครงการหรอกจกรรมใดทอาจมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม สขภาพอนามย คณภาพชวต หรอสวนไดเสยอนสำาคญอนใดทเกยวกบตนหรอชมชนทองถน และมสทธแสดงความคดเหนของตนตอหนวยงานทเกยวของเพอนำาไปประกอบการพจารณาในเรองดงกลาว

การวางแผนพฒนาสงคม เศรษฐกจ การเมองและวฒนธรรม การเวนคนอสงหารมทรพย การวางผงเมอง การกำาหนดเขตการใชประโยชนทดนและการออกกฎทอาจมผลกระทบตอสวนไดเสยสำาคญของประชาชน ใหรฐจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนอยางทวถงกอนดำาเนนการ

เจตนารมณ เพอคมครองสทธการมสวนรวมในการรบรและรบฟงความคดเหนของประชาชน ในการวางแผนและการดำาเนนกจการทอาจมผลกระทบตอบคคลและสวนรวม หรออาจมผลกระทบตอคณภาพชวต

หรอสวนไดเสยยอมมสทธไดรบคำาชแจงและรวมแสดงความคดเหนกอนทรฐจะอนญาตหรอจะดำาเนนการ เชนการใหสมปทานระเบดหน ตงโรงงานอตสาหกรรมตงโรงงานกำาจดขยะมลฝอย หรอการออกกฎตาง ๆ เปนตน

3.สทธของผบรโภคทจะไดรบการคมครองจากรฐ ไดบญญตไวในมาตรา 61 คอ สทธของบคคลซงเปนผบรโภคยอมไดรบความคมครองในการไดรบขอมลทเปนความจรงและมสทธรองเรยนเพอใหไดรบการแกไขเยยวยาความเสยหายรวมทงมสทธรวมตวกนเพอพทกษสทธของผบรโภค

ใหมองคการเพอการคมครองผบรโภคทเปนอสระจากหนวยงานของรฐ ซงประกอบดวยตวแทนผบรโภค ทำาหนาทใหความเหนเพอประกอบการพจารณาของหนวยงานของรฐในการตราและการบงคบใชกฎหมายและกฎ และใหความเหนในการกำาหนดมาตรการตาง ๆ เพอคมครองผบรโภค รวมทงตรวจสอบและรายงานการกระทำาหรอละเลยการกระทำาอนเปนการคมครองผบรโภค ทงนใหรฐสนบสนนงบประมาณในการดำาเนนการขององคการอสระดงกลาวดวย

เจตนารมณ เพอคมครองสทธของผบรโภคคอผใชสนคาและบรการทจะทราบความเปนจรงเกยวกบสนคาและบรการ และมสทธรองเรยนเกยวกบการใชสนคาและบรการ ซงรวมทงสนคาและบรการทผประกอบวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมดำาเนนกจการอยดวย

4.แนวนโยบายดานการตางประเทศ ไดบญญตไวในมาตรา 82 รฐตองสงเสรมสมพนธไมตรและความรวมมอกบนานาประเทศและพงถอหลกในการปฏบตตอกนอยางเสมอภาค ตลอดจนตองปฏบตตามสนธสญญาดานสทธมนษยชนทประเทศไทยเปนภาค รวมทงตามพนธกรณทได

กระทำาไวกบนานาประเทศ ตลอดจนตองใหความคมครองและดแลผลประโยชนของคนไทยในตางประเทศ

เจตนารมณของรฐธรรมนญมาตรานกเพอใหรฐบาลตองสงเสรมสมพนธไมตรและความรวมมอกบนานาประเทศดวยหลกแหงความเสมอภาค เพอผลประโยชน และความมนคงของชาต โดยในการรวมมอกบนานาประเทศรฐควรถอหลกความเสมอภาค หลกถอยทถอยปฏบตหลกตางตอบแทนเยยงคนชาต ทงตองถอตามพนธกรณทประเทศไทยไดทำาสนธสญญากบนานาประเทศและองคการระหวางประเทศ โดยรฐบาลตองตรากฎหมายหรอบงคบใชกฎหมาย หรอตความกฎหมายใหสอดคลองและอนวตรการตามสนธสญญาดงกลาวดวย

รฐบาลตองสงเสรมการคา การลงทน และการทองเทยวกบนานาประเทศและตองคมครองดแลผลประโยชนของคนในตางประเทศดวย

5.แนวนโยบายดานเศรษฐกจ ไดบญญตไวในมาตรา 83 ซงกำาหนดใหรฐสงเสรม และ สนบสนนใหมการดำาเนการตามแนวคดปรชญาเศรษฐกจแบบพอเพยง และ มาตรา 84 มอยหลายขอจะนำามาศกษาเฉพาะหวขอทเกยวของกบการประกอบธรกจ และพนธกรณตาง ๆ ตามมาตรา 84(1)(2)(5)(6)(8)(9)(13)(14)โดยมรายละเอยด ทกำาหนดใหรฐตองดำาเนนการตามแนวนโยบายดานเศรษฐกจ ดงตอไปน

(1) สนบสนนระบบเศรษฐกจแบบเสรและเปนธรรมโดยอาศยกลไกตลาด และสนบสนนใหมการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน โดยตองยกเลกและละเวนการตรากฎหมายและกฎเกณฑทควบคมธรกจซงมบทบญญตทไมสอดคลองกบความจำาเปนทางเศรษฐกจ และตองไมประกอบกจการทมลกษณะเปนการแขงขนกบเอกชน เวนแตมความจำาเปน

เพอประโยชนในการรกษาความมนคงของรฐ รกษาผลประโยชนสวนรวมหรอจดใหมสาธารณปโภค

(2) สนบสนนใหมการใชหลกคณธรรม จรยธรรม และหลกธรรมาภบาล ควบคกบการประกอบกจการ

(5) กำากบการใหการประกอบกจการมการแขงขนอยางเสรและเปนธรรม ปองกนการผกขาดตดตอนไมวาโดยทางตรงหรอทางออม และคมครองผบรโภค

(6) ดำาเนนการใหมการกระจายรายไดอยางเปนธรรม คมครอง สงเสรม ขยายโอกาสในการประกอบอาชพของประชาชนเพอการพฒนาเศรษฐกจ รวมทงสงเสรมและสนบสนนการพฒนาภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย เพอใชในการผลตสนคา บรการและการประกอบอาชพ

(8) คมครองและรกษาผลประโยชนของเกษตรกรในการผลตและการตลาดสงเสรมใหสนคาเกษตรไดรบผลตอบแทนสงสด รวมทงสงเสรมการรวมกลมของเกษตรกรในรปของสภาเกษตรกรเพอวางแผนการเกษตรและรกษาผลประโยชนรวมกนของเกษตรกร

(9) สงเสรม สนบสนน และคมครองระบบสหกรณใหเปนอสระ และการรวมกลมเพอประกอบอาชพตลอดทงการรวมกลมของประชาชนเพอดำาเนนกจการดานเศรษฐกจ

(13) สงเสรมและสนบสนนองคกรภาคเอกชนทางเศรษฐกจทงในระดบชาตและระดบทองถนใหมความเขมแขง

(14) สงเสรมอตสาหกรรมแปรรปผลผลตทางการเกษตรเพอใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจ

เจตนารมณ เพอกำาหนดใหเปนนโยบายทตองนำาไปใชในการดำาเนนการเพอพฒนาเศรษฐกจของประเทศ โดยรฐตองไมแทรกแซงและควบคมกลไกตลาด หรอประกอบกจการอนมลกษณะเปนการแขงขนกบเอกชนเวนแตเพอประโยชนในการรกษาความมนคง หรอผลประโยชนสวนรวมหรอกจการทมลกษณะเปนสาธารณปโภค รฐตองปองกนมใหมการเอารดเอาเปรยบกนทางเศรษฐกจ รวมทงคมครองการประกอบกจการใหเปนไปอยางเสรและเปนธรรม ปองกนการผกขาดและคมครองผบรโภค สงเสรมและสนบสนนการพฒนาภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย คมครองและรกษาผลประโยชนของเกษตรกรในการผลตและสงเสรมใหสนคาเกษตรไดรบผลตอบแทนสงสด สงเสรมและสนบสนนองคกรภาคเอกชนทางเศรษฐกจทงในระดบชาตและระดบทองถนใหมความเขมแขง และสงเสรมอตสาหกรรมแปรรปผลผลตทางเกษตรเพอใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจ31

6.แนวนโยบายดานทดน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดบญญตไวในมาตรา 85 ทใหรฐตองดำาเนนการตามแนวนโยบายดานทดน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และซงเกยวของกบการประกอบธรกจ ใน (3) (5) ดงน

(3) จดใหมการวางผงเมอง พฒนา และดำาเนนการตามผงเมองอยางมประสทธภาพและประสทธผล เพอประโยชนในการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

31 เจตนารมณรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 คณะกรรมการวสามญบนทกเจตนารมณ จดหมายเหตและตรวจรายงานการประชม สภารางรฐธรรมนญ สำานกกรรมาธการ 3 สำานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร หนา 81)

(5) สงเสรม บำารงรกษา และคมครองคณภาพสงแวดลอมตามหลกการพฒนาทยงยน ตลอดจนควบคมและกำาจดภาวะมลพษทมผลตอสขภาพอนามย สวสดภาพและคณภาพชวตของประชาชน โดยประชาชน ชมชนทองถนและองคกรปกครองสวนทองถน ตองมสวนรวมในการกำาหนดแนวทางการดำาเนนงาน

เจตนารมณ เพอกำาหนดเปนนโยบายใหรฐตองบำารงรกษาคณภาพสงแวดลอมและควบคมการจำากดมลพษทมผลตอสขภาพอนามยและคณภาพชวต โดยรณรงคใหประชาชนตระหนกถงสภาวะโลกรอน การสนบสนนใหปลกปาทดแทนเปนตน

7.หลกเกณฑการทำาหนงสอสญญาระหวางประเทศไทยกบนานาประเทศ ไดบญญตไวในมาตรา 190 คอ “พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอำานาจในการทำาหนงสอสญญาสนตภาพ สญญาสงบศก และสญญาอน กบนานาประเทศหรอกบองคการระหวางประเทศ”

หนงสอสญญาใดมบทเปลยนแปลงอาณาเขตไทย หรอเขตพนทนอกอาณาเขตซงประเทศไทยมสทธอธปไตยหรอมเขตอำานาจตามหนงสอสญญาหรอตามกฎหมายระหวางประเทศ หรอจะตองออกพระราชบญญตเพอใหการเปนไปตามหนงสอสญญาหรอมผลกระทบตอความมนคงทางเศรษฐกจหรอสงคมของประเทศอยางกวางขวางหรอมผลผกพนดานการคา การลงทน หรองบประมาณของประเทศอยางมนยสำาคญตองไดรบความเหนชอบของรฐสภา ในการนรฐสภาจะตองพจารณาใหแลวเสรจภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบเรองดงกลาว

กอนการดำาเนนการเพอทำาหนงสอสญญากบนานาประเทศหรอองคการระหวางประเทศตามวรรคสอง คณะรฐมนตรตองใหขอมลและจด

ใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนและตองชแจงตอรฐสภาเกยวกบหนงสอสญญานนในการนใหคณะรฐมนตรเสนอกรอบการเจรจาตอรฐสภาเพอขอความเหนชอบดวย

เมอลงนามในหนงสอสญญาตามวรรคสองแลว กอนทจะแสดงเจตนาใหมผลผกพนคณะรฐมนตรตองใหประชาชนสามารถเขาถงรายละเอยดของหนงสอสญญานนและในกรณทการปฏบตตามหนงสอสญญาดงกลาวกอใหเกดผลกระทบตอประชาชนหรอผประกอบการขนาดกลางขนาดยอม คณะรฐมนตรตองดำาเนนการแกไขหรอเยยวยาผไดรบผลกระทบจากการปฏบตตามหนงสอสญญาดงกลาวโดยคำานงถงความเปนธรรมระหวางผทไดประโยชนกบผทไดรบผลกระทบจากการปฏบตตามหนงสอสญญานนและประชาชนทวไป

ในกรณทมปญหาตามวรรคสอง ใหเปนอำานาจของศาลรฐธรรมนญทจะวนจฉยชขาด โดยใหนำาบทบญญตตามมาตรา 154(1) มาใชบงคบกบการเสนอเรองตอศาลรฐธรรมนญโดยอนโลม

เจตนารมณของกฎหมายกำาหนดไวเพอ

1)ใหการทำาสนธสญญาอนระหวางประเทศไทยกบนานาประเทศ หรอกบองคกรระหวางประเทศ เปนพระราชอำานาจของพระมหากษตรยในฐานะทรงเปนประมขแหงรฐ

2)สนธสญญาหรอหนงสอสญญาทคณะรฐมนตรตองขอรบความเหนชอบจากรฐสภาในกรอบการเจรจาและตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภากอนและภายหลงการเจรจา หรอกอนลงนามในสญญา มทงสน 5 ประเภท คอ

ก)ประเภททมบทเปลยนแปลงอำานาจอธปไตยของรฐ

ข) ประเภททมบทเปลยนแปลงเขตพนท อาณาเขต ซงประเทศไทยมสทธ

อธปไตย หรอมเขตอำานาจตามหนงสอสญญา หรอตามกฎหมายระหวางประเทศ

ค)ประเภททมผลกระทบดานความมนคงทางเศรษฐกจ หรอสงคมของประเทศ

อยางกวางขวาง

ง) ประเภททมผลผกพนดานการคา การลงทน หรองบประมาณของประเทศอยาง

มนยสำาคญ

จ) ประเภททตองออกพระราชบญญตเพอใหการเปนไปตามสญญา

3) มกฎหมายกำาหนดขนตอนและวธการจดทำาหนงสอสญญาทมผลกระทบตอความมนคงทางเศรษฐกจหรอสงคมของประเทศอยางกวางขวาง หรอมผลผกพนดานการคาหรอบรการลงทนอยางมนยสำาคญ

4) กำาหนดใหมการเยยวยาประชาชน หรอผประกอบการขนาดกลางหรอขนาดยอมผไดรบผลกระทบจากหนงสอสญญา

5) กำาหนดใหศาลรฐธรรมนญมอำานาจชขาดวนจฉยเในกรณเกดปญหาเกยวกบประเภทของหนงสอสญญาและการทำาหนงสอสญญาวาตองไดรบความเหนชอบของรฐสภาหรอไม32

32 เจตนารมณรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 คณะกรรมการวสามญบนทกเจตนารมณ จดหมายเหตและตรวจรายงานการประชม สภารางรฐธรรมนญ สำานกกรรมาธการ 3 สำานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร หนา 185)

8. ในมาตรา 4 รฐธรรมนญไดคมครองศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และ ความเสมอภาคของบคคล ยอมแสดงใหเหนวารฐธรรมนญมเจตนารมณทจะใหความคมครองสถานภาพทางเศรษฐกจทจะใหประชาชนสามารถดำารงชพอยางมนษยทสมบรณ ทงทางดานสทธ เสรภาพ ความเสมอภาคในดานตางๆ อกทงมการรบรองความเสมอภาคของมนษยในมาตรา 30 ดวย รวมทงการไมเลอกปฏบตในสวนทเกยวของกบฐานะทางเศรษฐกจ และ สงคม

9. ในมาตรา 41 และ 42 รฐธรรมนญไดใหการคมครองสทธในทรพยสน ซงเกยวของกบการใชประโยชนทางเศรษฐกจในการทำาอตสาหกรรม พาณชยกรรม ตามขอบเขตแหงสทธทไดรบมานน สวนมาตรา 43 และ 44 รฐธรรมนญไดใหการรบรองสทธในการประกอบอาชพ และ การแขงขนโดยเสรอยางเปนธรรม มสทธไดรบการคมครอง และ หลกประกนในความปลอดภย และ สวสดภาพในการทำางาน

10. มาตรา 66 และ 67 รฐธรรมนญใหการคมครองสทธชมชนโดยเฉพาะ ทางดานเศรษฐกจเกยวกบการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม ตลอดจนความหลากหลายทางชวภาพ รวมทงการอนรษ ฟ นฟ จารตประเพณ ภมปญญาทองถน และการคมครองรกษา สงแวดลอม

11. มาตรา 85 และ 86 รฐธรรมนญไดกำาหนดแนวนโยบายดานทดน ทรพยากรธรรมชาต และ สงแวดลอม กำาหนดมาตรฐานการใชทดนอยางยงยน การอนรกษ ดแล ทรพยากรธรรมชาต การกระจายการถอครองทดนเพอการทำาประโยชนของประชาชนอยางทวถง และ เปนธรรม จดใหมการวางผงเมอง การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต การสงเสรมใหมการรกษาสงแวดลอม

2.การคมครองสทธ และ เสรภาพทางเศรษฐกจ ภายใตกฎหมายอน

นอกจากรฐธรรมนญแลว ยงมกฎหมายอนๆ ทกำาหนดเกยวกบการคมครองสทธ เสรภาพ ทางดานเศรษฐกจ ท ดแล คนชาต ในกฎหมายหลายฉบบ ดงตอไปน

1.พระราชบญญตการประกอบธรกจของคนตางดาว พ.ศ.2542

เปนกฎหมายทคมครองคนชาตในดานการประกอบธรกจ เพอปองกนสทธของคนชาตทจะไมถก คนตางดาวรกรานทางเศรษฐกจ และ เพอประโยชนดานความมนคงทางเศรษฐกจภายในประเทศ

1) ความเปนมาของกฎหมาย

พระราชบญญตประกอบธรกจของคนตางดาวไดประกาศใชเปนครงแรก ในป พ.ศ. 2515 ในรปของประกาศคณะปฏวต และไดมการแกไขอก 2 ครง คอป พ.ศ. 2521 ถง พ.ศ. 2535 เหตผลของการประกาศใชเนองจากประกาศของคณะปฏวตไดใชบงคบมาเปนเวลานานแลว และมหลกการบางประการไมสอดคลองกบสภาวการณทางเศรษฐกจ การลงทน และการคาระหวางประเทศในปจจบน สมควรปรบปรงกฎหมายดงกลาวเสยใหม เพอสงเสรมใหมการแขงขนในการประกอบธรกจทงในประเทศและตางประเทศ ซงจะเปนประโยชนกบประเทศไทยโดยสวนรวม ทงยงเปนการดำาเนนการใหสอดคลองกบพนธกรณตามสนธสญญาระหวางประเทศ

2) คำานยาม

กอนทจะศกษาถงเรองการประกอบธรกจของคนตางดาว จำาเปนทจะตองรจกคำานยามของกฎหมายในบางคำา

“คนตางดาว หมายความวา ”

(1) บคคลธรรมดาซงไมมสญชาตไทย(2) นตบคคลซงไมไดจดทะเบยนในประเทศไทย(3) นตบคคลซงจดทะเบยนในประเทศไทยและมลกษณะ

ดงตอไปนนตบคคลซงมหนอนเปนทนตงแตกงหนงของ

นตบคคลนนถอโดยบคคลตาม (1) หรอ (2) หรอนตบคคลซงมบคคลตาม (1) หรอ (2) ลงทนมมลคาตงแตกงหนงของทนทงหมดของนตบคคลนน หางหนสวนจำากดหรอหางหนสวนสามญทจดทะเบยน ซงหนสวนผจดการหรอผจดการเปนบคคลตาม (1)

(4) นตบคคลซงจดทะเบยนในประเทศไทย ซงมหนอนเปนทนตงแตกงหนงของนตบคคลนนถอโดยบคคลตาม (1) (2) หรอ (3) หรอนตบคคลซงมบคคลตาม (1) (2) ซงมบคคลตาม (1) (2)หรอ (3) ลงทนมมลคาตงแตกงหนงของทนทงหมดในนตบคคลนน เพอประโยชนแหงคำานยามนใหถอวาหนของบรษทจำากดทใบหนชนดออกใหแกผถอเปนหนของคนตางดาว เวนแตจะไดมกฎกระทรวงกำาหนดไวเปนอยางอน

“ทน หมายความ ทนจดทะเบยนของบรษทจำากด หรอทน”ชำาระแลวของบรษทมหาชนจำากด หรอเงนทผเปนหนสวนหรอสมาชกนำามาลงหนในหางหนสวนหรอนตบคคลนน

“ทนขนตำา หมายความวา ทนของคนตางดาวในกรณทคน”ตางดาวเปน นตบคคลซงจดทะเบยนในประเทศไทย และในกรณทคนตางดาวเปนนตบคคลซงไมไดจดทะเบยนในประเทศไทยหรอเปนบคคลธรรมดาใหหมายถงเงนตราตางประเทศทคนตางดาวนำามาใช เมอเรมตนประกอบธรกจในประเทศไทย

“ธรกจ หมายความวา การประกอบกจการทาง”เกษตรกรรม อตสาหกรรม หตถกรรม พาณชยกรรม การบรการ หรอกจการอยางอนอนเปนการคา

2) หลกการอนญาตใหคนตางดาวประกอบธรกจ

กฎหมาย ไดกำาหนดวา การอนญาตใหคนตางดาวประกอบธรกจตามใหพจารณาโดยคำานงผลดและผลเสยตอความปลอดภยและความมนคงของประเทศ การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ศลปะ วฒนธรรมและจารตประเพณของประเทศ การอนรกษทรพยากรธรรมชาต การพลงงานและการรกษาสงแวดลอม การคมครองผบรโภค ขนาดของกจการ การจางแรงงาน การถายทอดเทคโนโลย การวจยและการพฒนา

3) การหามคนตางดาวประกอบธรกจและขอยกเวน

การหามคนตางดาวประกอบธรกจบญญตไว มหลายกรณ เชน หามคนตางดาวทถกเนรเทศหรอรอการเนรเทศตามกฎหมายประกอบธรกจคนตางดาวทจะประกอบธรกจไดตองไดรบใบอนญาต

(1) ขอหามทกำาหนดมใหคนตางดาวประกอบธรกจ

กฎหมายกำาหนด ขอหามดงน

ก. หามมใหคนตางดาวประกอบธรกจทไมอนญาตใหคนตางดาวประกอบกจการดวยเหตผลพเศษตามทกำาหนดไวในบญชหนง เชน การทำากจการหนงสอพมพ การทำากจการสถานวทยกระจายเสยงหรอสถานวทยโทรทศน การทำานา ทำาไร หรอทำาสวน การเลยงสตว การทำาปาไมและการแปรรปไมจากปาธรรมชาต การทำาประมงเฉพาะการจบสตวนำาในนานนำาไทยและในเขตเศรษฐกจจำาเพาะของประเทศไทย การสกดสมนไพรไทย เปนตน

ข. หามมใหคนตางดาวประกอบธรกจทเกยวกบความปลอดภยหรอความมนคงของประเทศ ธรกจทมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตหรอสงแวดลอม ตามทกำาหนดไวในบญชสอง เวนแตจะไดรบอนญาตจากรฐมนตรโดยการอนมตของคณะรฐมนตร

ธรกจในบญชสอง คอ ธรกจทเกยวกบความปลอดภยหรอความมนคงของประเทศหรอมผลกระทบตอศลปวฒนธรรม จารตประเพณ หตถกรรมพนบาน หรอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดแยกออกเปน 3 หมวด คอ

หมวด 1 ธรกจทเกยวกบความปลอดภยหรอความมนคงของประเทศ แบงเปน การผลต การจำาหนายและการซอมบำารง อาวธปน เครองกระสนปน และวตถระเบด สวนประกอบของ อาวธปน เครองกระสนปน และวตถระเบด อาวธยทโธปกรณ เรอ อากาศยาน หรอยานพาหนะทางการทหาร อปกรณหรอสวนประกอบของอปกรณสงครามทกประเภท

หมวด 2 ธรกจทมผลกระทบตอศลปวฒนธรรม จารตประเพณ และหตถกรรมพนบาน แบงเปน การคาของเกา หรอศลปวตถ ซงเปนงานศลปกรรม หตถกรรมของไทย การผลตเครองไม

แกะสลก การเลยงไหม การผลตเสนไหมไทย การทอผาไหมไทย หรอการพมพลวดลายผาไหมไทย การผลตเครองดนตรไทย การผลตเครองทอง เครองเงน เครองถม เครองทองลงหน หรอเครองเขน การผลตถวยชามหรอเครองป นดนเผาทเปนศลปวฒนธรรมไทย

หมวด 3 ธรกจทมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตหรอสงแวดลอม คอ การผลตนำาตาลจากออย การทำานาเกลอ รวมทงการทำาเกลอสนเธาว การทำาเกลอหน การทำาเหมอง รวมทงการระเบดและยอยหน การแปรรปไมเพอทำาเครองเรอนและเครองใชสอย

ค. หามมใหคนตางดาวประกอบธรกจทคนไทยยงไมมความพรอมทจะแขงขนในการประกอบกจการกบคนตางดาว ตามทกำาหนดไวในบญชสาม เชน การสขาวและการผลตแปงจากขาวและพชไร การทำาการประมงเฉพาะการเพาะเลยงสตวนำา การทำาปาไมจากปาปลก การผลตไมอด แผนไม วเนยร ชปบอรด หรอฮารดบอรด การผลตปนขาว การทำากจการบรการทางบญช การทำากจการบรการทางกฎหมาย การทำากจการบรการทางสถาปตยกรรม การทำากจการบรการทางวศวกรรม การกอสรางการทำากจการนายหนาหรอตวแทนการขายทอดตลาด

(2) ขอกำาหนดในขอ (1) ไมใชบงคบแกคนตางดาวทประกอบธรกจ ดงน

ก. คนตางดาวทประกอบธรกจ ตามบญชทายพระราชบญญตน คอบญชหนง บญชสองและบญชสามตามทกลาวมาแลวโดยไดรบอนญาตจากรฐบาลแหงราชอาณาจกรไทยเปนการเฉพาะกาล

ข. คนตางดาวทประกอบธรกจ ตามบญชทายพระราชบญญตน คอบญชหนง บญชสองและบญชสามตามทกลาวมาแลว)

โดยสนธสญญาทประเทศไทยเปนภาคหรอมความผกพนตามพนธกรณ ใหไดรบยกเวนจากการบงคบใชบทบญญตแหงมาตราตาง ๆ ตามทกำาหนดไวในวรรคหนงและใหเปนไปตามบทบญญตและเงอนไขของสนธสญญานน ซงอาจรวมถงการใหสทธคนไทยและวสาหกจของคนไทยเขาไปประกอบธรกจในประเทศสญชาตของคนตางดาวนนเปนการตางตอบแทนดวย

4) การลงทนของคนตางดาว

(1) ไดกำาหนดทนขนตำาทคนตางดาวใชในการเรมประกอบธรกจซงสรปไดดงน คอ ทนขนตำาทคนตางดาวใชในการเรมประกอบธรกจในประเทศไทยตองมจำานวนไมนอยกวาทกำาหนดในกฎกระทรวงแตตองไมนอยกวาสองลานบาท

(2) คนตางดาวทจะประกอบธรกจตามบญชสองไดจะตองมคนไทยหรอนตบคคลทไมใชคนตางดาวตามกฎหมายนถอหนอยไมนอยกวารอยละยสบของทนของคนตางดาวทเปนนตบคคลนน เวนแตจะมเหตสมควร รฐมนตรโดยการอนมตของคณะรฐมนตรอาจผอนผดสดสวนในเรองดงกลาวใหนอยลงได แตตองไมนอยกวารอยละยสบหา และตองมกรรมการทเปนคนไทยไมนอยกวาสองในหาของจำานวนกรรมการทงหมด

5) การกำาหนดเงอนไขใหคนตางดาวตองปฏบต

กฎหมายกำาหนดเงอนไขใดใหคนตางดาวผรบใบอนญาตตองปฏบต ในหลายประการ เชน อตราสวนทนกบเงนกทจะใชในการประกอบธรกจทไดรบอนญาต จำานวนกรรมการทเปนคนตางดาวซงจะตองมภมลำาเนาหรอทอยในราชอาณาจกร จำานวนและระยะเวลาการดำารงไวซงทนขนตำาภายในประเทศ เทคโนโลยหรอทรพยสนเงอนไขอนทจำาเปน

จากการศกษาพระราชบญญตการประกอบธรกจของคนตางดาวนจะเหนไดวากฎหมายไดเออการประกอบธรกจของคนตางดาวในหลายประการ ในขณะเดยวกกำาหนดขอบเขตใหคนตางดาวตองปฏบตในหลายกรณ รวมตลอดถงการหามคนตางดาวประกอบธรกจดวย แตขอหามดงกลาวกยงมขอยกเวนไวในมาตรา 20 ทกำาหนดวาไมใชบงคบแกคนตางดาวทประกอบธรกจโดยสนธสญญาทประเทศไทยเปนภาคหรอมความผกพนตามพนธกรณใหไดรบการยกเวนจากการบงคบใชบทบญญตแหงมาตราตาง ๆ ตามทกำาหนดไวในวรรคหนงและใหเปนไปตามบทบญญตและเงอนไขของสนธสญญานน ซงอาจรวมถงการใหสทธคนไทยและวสาหกจของคนไทยเขาไปประกอบธรกจในประเทศสญชาตของคนตางดาวนนเปนการตางตอบแทนดวยเหตนขอตกลงหรอพนธกรณตาง ๆ จงมความสำาคญททำาใหการบงคบใชพระราชบญญตการประกอบธรกจของคนตางดาวไมสามารถใชได

6. พระราชบญญตสงเสรมการพฒนาฝมอแรงงาน พ.ศ.2545

1) หลกการและเหตผล

เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน กเพอใหการพฒนาฝมอแรงงานเปนไปอยางมประสทธภาพและเหมาะสมกบกาลสมย สมควรปรบปรงพระราชบญญตสงเสรมการฝกอาชพ พ.ศ.2537 ใหนายจางหรอสถานประกอบกจการมสวนรวมในการพฒนาฝมอแรงงานมากขนและใหมการจดตงกองทนพฒนาฝมอแรงงานเพอสนบสนนการพฒนาฝมอแรงงาน

2) คำานยาม

พระราชบญญตฉบบนไดกำาหนดคำานยามทเปนสาระสำาคญเกยวกบการพฒนาฝมอแรงงานไวดงน

“การพฒนาฝมอแรงงาน หมายความวา กระบวนการท”ทำาใหผรบการฝกและประชากรวยทำางานมฝมอ ความรความสามารถ จรรยาบรรณแหงวชาชพ และทศนคตทดเกยวกบการทำางานอนไดแก การฝกอบรมฝมอแรงงาน การกำาหนดมาตรฐานฝมอแรงงาน และการอนทเกยวของ

“การฝกอบรมฝมอแรงงาน หมายความวา การฝก”เตรยมเขาทำางาน การฝกยกระดบฝมอแรงงานและการฝกเปลยนสาขาอาชพ

“การฝกเตรยมเขาทำางาน หมายความวา การฝกอบรม”ฝมอแรงงานกอนเขาทำางาน เพอใหสามารถทำางานตามมาตรฐานฝมอแรงงาน

“การฝกยกระดบฝมอแรงงาน หมายความวา การทผ”ประกอบกจการซงเปนนายจางจดใหลกจางไดฝกอบรมฝมอแรงงานเพมเตมในสาขาอาชพอนทลกจางมไดปฏบตงานอยตามปกตเพอใหลกจางไดมความรความสามารถและทกษะในสาขาอาชพนนสงขน

“การฝกเปลยนสาขาอาชพ หมายความวา การทผ”ประกอบกจการซงเปนนายจางจดใหลกจางไดฝกอบรมฝมอแรงงานเพมเตมในสาขาอาชพอนทลกจางมไดปฏบตงานอยตามปกตเพอใหลกจางไดมความรความสามารถทจะทำางานในสาขาอาชพอนนนไดดวย

“มาตรฐานฝมอแรงงาน หมายความวา ขอกำาหนดทาง”วชาการทใชเปนเกณฑวดระดบฝมอ ความรความสามารถ และทศนคตในการทำางานของผประกอบอาชพในสาขาตาง ๆ ตามพระราชบญญตน

“การทดสอบมาตรฐานฝมอแรงงาน หมายความวา การ”ทดสอบฝมอ ความร ความสามารถและทศนคตในการทำางานของผประกอบอาชพตามเกณฑกำาหนดของมาตรฐานฝมอแรงงาน

“ผประกอบกจการ หมายความวา ผประกอบกจการ”อตสาหกรรม พาณชย กรรม หรอธรกจอยางอน ทงทเปนนายจางและมใชนายจางของผรบการฝก

“นายจาง หมายความวา นายจางตามกฎหมายวาดวย”การคมครองแรงงาน

“ลกจาง หมายความวา ลกจางตามกฎหมายวาดวยการ”คมครองแรงงาน

“กองทน หมายความวา กองทนพฒนาฝมอแรงงาน”

3) การพฒนาฝมอแรงงาน

พระราชบญญตฉบบนมงใหความสำาคญกบการพฒนาฝมอแรงงานใหกบลกจางโดยใหมการฝกอบรมใหกบลกจาง ทงการฝกฝมอแรงงานของลกจาง การฝกยกระดบฝมอแรงงานของลกจาง และการฝกเปลยนอาชพ โดยใหนายจางมสวนรวมในการดำาเนนการใหมการจดฝกอบรมใหกบลกจางโดยแบงการฝกออกเปน 2 กรณ คอ

(1) ถาลกจางทนายจางสงไปฝกโดยไดกำาหนดวา ในระหวางการฝกใหผดำาเนนการฝกซงเปนนายจางยงคงมหนาทตอลกจางตาม

กฎหมายเกยวกบแรงงาน สญญาจาง ขอบงคบเกยวกบการทำางานและขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง

(2) ถาการฝกเกดจากการรองขอของลกจางและมการตกลงเปนหนงสอ นายจางอาจจดใหลกจางฝกนอกเวลาทำางานปกตหรอในวนหยดของลกจางกได โดยนายจางตองจายคาจางใหแกลกจางผเขารบการฝกอบรมไมนอยกวาคาจางในเวลาทำางานตามปกตตามจำานวนชวโมงทฝก

4) การจดตงกองทนพฒนาฝมอแรงงาน

รฐไดสนบสนนการพฒนาฝมอแรงงานโดยจดใหมกองทนขนกอนหนง และใหกรมพฒนาฝมอแรงงาน กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เกบรกษาเงนกองทนและดำาเนนการเบกจายเงนกองทนตามพระราชบญญตน โดยเงนกองทนดงกลาวใหใชเพอกจการอยางหนงอยางใดดงตอไปน เชน ใหผรบการฝกกยมเพอใชจายเกยวกบการเขารบการฝกอบรมฝมอแรงงาน หรอชวยเหลอหรออดหนนกจการใด ๆ เกยวกบการสงเสรมการพฒนาฝมอแรงงานตามหลกเกณฑทคณะกรรมการประกาศกำาหนด เปนตน

จากกฎหมายดงกลาวจะเหนไดวารฐใหความสำาคญกบการพฒนาฝมอแรงงานโดยกำาหนดใหผประกอบกจการมสวนชวยในการพฒนาผมอแรงานไทยใหทดเทยมกบตางประเทศเพอประโยชนในการแขงขนทไทยไดตกลงการคาเสรกบตางประเทศ โดยใหการสนบสนนในดานการเงนและดานอน ๆ ตามทกลาวมาแลว

5. พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522

นอกจากนกฎหมายยงคมครองประชาชนทางดานเศรษฐกจในแงของบคคลทเปนผบรโภค เพอใหประชาชนไดบรโภคสนคา และ รบบรการทด มคณภาพ คมคาทางเศรษฐกจ โดยกำาหนดในพระราชบญญตคมครองผบรโภค และ การคมครองทางดานฉลาก และ ทางดานสญญา

1) สทธและหนาทของผบรโภคตามและองคกรคมครองบรโภค

พระราชบญญตคมครองผบรโภค ไดประกาศใช พ.ศ. 2522 เหตผลของการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน มดงน คอปจจบนการเสนอขายสนคาและบรการตางๆ ตอประชาชนนบวนแตจะเพมมากขน ผประกอบธรกจการคาและผทประกอบธรกจโฆษณา ไดนำาวชาการในทางการตลาดและทางโฆษณามาใชในการสงเสรมการขายสนคาและบรการ ซงการกระทำาดงกลาวทำาใหผบรโภคตกอยในฐานะทเสยเปรยบ เพราะผบรโภคไมอยในฐานะททราบภาวะตลาดและความจรงเกยวกบคณภาพและราคาของสนคาและบรการตางๆ ไดอยางถกตองทนทวงท นอกจากนนในบางกรณแมจะมกฎหมายใหความคมครองสทธของผบรโภค โดยการกำาหนดคณภาพและราคาของสนคาและบรการอยแลวกตาม แตการทผบรโภคแตละรายจะไปฟองรองดำาเนนคดกบผประกอบธรกจการคา หรอผประกอบธรกจโฆษณาเมอมการละเมดสทธของผบรโภคยอมจะเสยเวลาและเสยคาใชจายเปนการไมคมคาและผบรโภคจำานวนมากไมอยในฐานะทจะสละเวลาและเสยคาใชจายในการดำาเนนคดไดและในบางกรณกไมอาจระงบหรอยบยงการกระทำาทจะเกดความเสยหายแกผบรโภคไดทนทวงท สมควรมกฎหมายใหความคมครองสทธของผบรโภคเปนการทวไป โดยกำาหนดหนาทของผประกอบธรกจการคาและผประกอบธรกจโฆษณาตอผบรโภคเพอใหความเปนธรรมตามสมควรแกผบรโภค ตลอดจนจดใหมองคกรของ

รฐทเหมาะสมเพอตรวจตรา ดแลและประสานงานการปฏบตงานของสวนราชการตางๆ ในการใหความคมครองผบรโภค

ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภคฉบบนไดคมครองสทธของผบรโภคไว 4 ประการคอ

(1) สทธทจะไดรบขาวสารรวมทงคำาพรรณนาทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาและบรการ

(2) สทธทจะมอสระในการเลอกหาสนคาและบรการ

(3) สทธทจะไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการ

(4) สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย

ตอมาใน พ.ศ. 2541 ไดมการตรากฎหมายเพมสทธของผบรโภคทจะไดรบความเปนธรรมในการทำาสญญา โดยมองคกรคมครองผบรโภคเพมขนคอคณะกรรมการวา ดวยสญญา สทธของผบรโภคในปจจบนจงไดรบการคมครองเปน 5 ประการ กอนทจะอธบายสทธของผบรโภค เหนควรเขาใจ ความหมายของผบรโภค ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค มาตรา 2 ดงน

“ผบรโภค หมายความวา ผซอ หรอไดรบบรการจากผ”ประกอบธรกจและหมายความรวมถง ผซงไดรบการเสนอหรอการชกชวนจากผประกอบธรกจเพอใหซอสนคาและ รบบรการดวย

“สนคา หมายความวา สงของทผลตหรอมไวเพอขาย ”

“บรการ หมายความวา การรบจดทำาการงาน การใหสทธ”ใดๆ หรอการใหใชหรอใหประโยชนในทรพยสนหรอกจการใดๆ โดยเรยกคาตอบแทนเปนเงนหรอผลประโยชนอน แตไมรวมถงการจางแรงงานตามกฎหมายแรงงาน

“ซอ หมายความรวมถง เชา เชาซอ หรอไดมาไมวาดวยประ”การใดๆ โดยเรยกคาตอบแทนเปนเงนหรอผลประโยชนอยางอน

“ขาย หมายความรวมถง ใหเชา ใหเชาซอ หรอไดมาไมวา”ดวยประการใดๆ โดยใหคาตอบแทนเปนเงนหรอผลประโยชนอยางอน ตลอดจนการเสนอหรอการชกชวน เพอ การดงกลาวดวย

“ผลต หมายความวา ทำา ผสม ปรง ประกอบ ประดษฐ หรอ”แปรสภาพและหมายความรวมถง การเปลยนรป การดดแปลง การคดเลอกหรอการแบงบรรจ

“ผประกอบธรกจ หมายความวา ผขาย ผผลตเพอขาย ผ”สงหรอนำาเขามาในราชอาณาจกรเพอขายหรอผซอเพอขายตอ ซงสนคาหรอผใหบรการและหมายความรวมถง ผประกอบกจการโฆษณาดวย

“ขอความ หมายความรวมถง การกระทำาใหปรากฏดวยตว”อกษร ภาพ ภาพยนตร แสง เสยงเครองหมายหรอการกระทำาอยางใดๆ ททำาใหบคคลทวไปสามารถเขาใจความหมายได

“โฆษณา หมายความถง กระทำาการไมวาโดยวธใดๆ ให”ประชาชนเหนหรอทราบขอความ เพอประโยชนในทางการคา

“สอโฆษณา หมายวา สงทใชเปนสอในการโฆษณา เชน ”หนงสอพมพ สงพมพ วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน ไปรษณย โทรเลข โทรศพท หรอปาย

“ฉลาก หมายความวา รป รอยประดษฐ กระดาษหรอสงอน”ใดททำาใหปรากฏขอความเกยวกบสนคาซงแสดงไวทสนคา หรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคา หรอสอดแทรกหรอรวมไวกบสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคา และหมายความรวมถงเอกสารหรอคมอสำาหรบใชประกอบกบสนคา ปายทตดตงหรอแสดงไวทสนคาหรอภาชนะบรรจหรอหบหอบรรจสนคานน

“คณะกรรมการ หมายความวา คณะกรรมการคมครองผ”บรโภค

“กรรมการ หมายความวา กรรมการคมครองผบรโภค ”

“พนกงานเจาหนาท หมายความวา ผซงรฐมนตรแตงตง”ใหปฏบตการตามพระราชบญญตน

2) การคมครองผบรโภคดานฉลากและดานสญญา

ผบรโภคทจะไดรบความคมครองตามพระราชบญญตคมครองผบรโภคน คอ

(1) ผซอหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจ

(2) ผซงไดรบการเสนอหรอการชกชวนจากผประกอบธรกจ เพอใหซอสนคาหรอรบบรการเปนบคคลซงยงไมไดเขาทำาสญญากบผประกอบธรกจ แตไดรบผลกระทบจากการโฆษณา เขาขายผดกฎหมาย

คมครองผบรโภค ผไดเหนหรอไดยนขอความโฆษณาจดเปนผบรโภคทกฎหมายใหความคมครอง

(3) ผใชสนคาหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจโดยชอบ แมมไดเปนผเสยคาตอบแทนในสวนของการคมครองผบรโภคจะแบงการพจารณาออกเปนหวขอ การคมครองได ดงน

การคมครองผบรโภคจะคมครองผบรโภคดานโฆษณา ดานฉลากและดานสญญาและการคมครองผบรโภคโดยประการอน

พระราชบญญตคมครองผบรโภคพ.ศ.2522 ใชกบผประกอบธรกจทกประเภททผลตสนคาในประเทศไทยรวมทงผประกอบการวสาหกจ โดยมวตถประสงคเพอคมครองผบรโภคจงไมควรมการยกเวนไมใชกฎหมายดงกลาว

6.กฎหมายเกยวกบทรพยสนทางปญญา

เนองจากทรพยสนทางปญญาเปนทรพยสนทมคาทางเศรษฐกจนบคาอนนต จงจำาเปนทรฐจะใหความคมครองแกบคคลทมการประดษฐคดคน งานอนมลขสทธ และ สทธบตร ตลอดจนทรพยสนทางปญญาประเภทอนๆ ซงลวนแลวตามคาทางเศรษฐกจอยางยง ในประเดนทรพยสนทางปญญามกฎหมายทเกยวของ คอ พระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534 พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 พระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546 และพระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ. 2542

1. ประเดน กฎหมายเครองหมายการคา

ภายใตความคมครองพระราชบญญตเครองหมายการคา (ฉบบท 2) พ.ศ. 2543 ไดใหคำานยามดงน

มาตรา 4 ในพระราชบญญตน“เครองหมาย” หมายความวา ภาพถาย ภาพวาด ภาพ

ประดษฐ ตรา ชอ คำา ขอความ ตวหนงสอ ตวเลข ลายมอชอ กลมของส รปรางหรอรปทรงของวตถ หรอสงเหลานอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน

จากคำานยามดงกลาวยงมไดครอบคลมถง “เครองหมายกลนและเสยง ซงกฎหมายเครองหมายการคาหลายประเทศใหความคมครอง”ไปถงกลนและเสยงดวย ดงนน ผประกอบการ SMEs ของไทยในภาคบรการอาจมโอกาสละเมดเครองหมายกลนหรอเสยงของผอนทไดรบความคมครอง ภายใตกฎหมายเครองหมายการคา หรอการยนจดสทธบตรดวย โดยมชอบของชาวตางชาตทนำาเอาทรพยากรธรรมชาตของไทยไปใช (Prior Informed Consent) เชน ผลตภณฑทเกยวกบสมนไพรพนบานของไทยทจะสงออกไปขายยงตางประเทศ อาจไดรบความคมครองภายใต เครองหมายกลนหรอเสยง หรอกฎหมายสทธบตรในตางประเทศ เปนตน

การขยายการคมครองเครองหมายการคาในรปแบบของ เครองหมายกลน และ เครองหมายเสยง โดยเฉพาะเครองหมายกลน เชน กลนของสมนไพรไทยทกลมผประกอบการ ดานบรการประเภทสปา ธรกจเกยวกบความงาม หรอ ธรกจแปรรปผลผลตทางการเกษตร เชน เครองเทศ เครองปรงอาหารเปนตน มความเสยงสงในการละเมดโดยการนำาเอากลนหอมของนำามนหอมระเหย หรอกลนสมนไพรทไดรบความคมครองเรองเครองหมายกลนโดยชาวตางชาตทไดดำาเนนการจดทะเบยน

เครองหมายการคา กลน โดยผประกอบการไทยนำากลนทไดรบการจด“ ”ทะเบยนเครองหมายการคามาแปรรปเปนสนคาและจดเครองหมายการคาของตนเอง ซงอาจทำาใหเกดความเหมอนคลายกน หรอละเมดเครองหมายการคาในกรณของกลนตางๆ ซงประเทศไทยยงไมมความพรอม และยงไมมการคมครองเรองเครองหมายการคาทเปน กลน และ เสยง ในพระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534 แตประการใด

2. ประเดน กฎหมายสทธบตร

ปญหาของระบบทรพยสนทางปญญาในไทย คอ การใหความสำาคญอยางสงตอการบงคบใชกฎหมาย และระงบขอพพาทโดยกระบวนการทางศาลมาก ขณะทภาครฐไมสงเสรมการประดษฐ สรางสรรค ตลอดจนการนำาทรพยสนทางปญญาภาครฐมาใชประโยชนเชงพาณชยใหเกดการผลตทมประสทธภาพ33 สำาหรบกรณผประกอบการไทยพบวา มการสรางสรรคนวตกรรมคอนขางตำาเพยง รอยละ 7.3 เทานน นอกจากนยงนาเปนหวงเรองสทธบตรการประดษฐทจดทะเบยนในไทย รอยละ 93.6 เปนการจดทะเบยนโดยคนตางชาต ปจจยหลกนาจะมาจาก การประดษฐของไทยสวนใหญยงไมสงพอทจะจดทะเบยนสทธบตรได34 กฎหมายสทธบตรไทยตามพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 แกไขเพมเตม 2542 ไดวางหลกเกยวกบขนการประดษฐทสงขน ในมาตรา 7 ดงน

“มาตรา 7 การประดษฐทมขนการประดษฐสงขน ไดแก การประดษฐทไมเปนทประจกษโดยงายแกบคคลทมความชำานาญในระดบสามญสำาหรบงานประเภทนน ”

33 สมเกยรต ตงกจวานชย ผอำานวยการวจย สถาบนเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ) มตชนรายวน วนท 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2549 ปท 29 ฉบบท 10348

34 สมเกยรต อางแลวตาม 1

จากบทบญญตดงกลาว กฎหมายไทยใชบคคลทมความชำานาญในวทยาการ แขนงนนๆ เปนเกณฑในการพจารณาขนการประดษฐทสงขน ซงไมสามารถกำาหนดตายตวได หากแตตองพจารณาเปนรายกรณไป ขนอยกบลกษณะทางเทคนคและระดบความกาวหนาทางเทคโนโลยการประดษฐ ซงในบางกรณ บคคลทมความชำานาญตามกฎหมายไทย อาจมคณสมบตทแตกตางจากบคคลทมความชำานาญตามกฎหมายสทธบตรของประเทศอนทมความกาวหนาทางเทคโนโลยมากกวา โดยเฉพาะอยางยงในเทคโนโลยบางสาขาทประเทศไทยขาดแคลนบคลากรและผเชยวชาญ เชน สาขาเทคโนโลยชวภาพ ซงในกฎหมายไทยในปจจบนไดมการใหความคมครองในการประดษฐทพฒนามาจากสงมชวตบางประเภท หากมการขอรบสทธบตรทางเทคโนโลยชวภาพในประเทศไทย เชน การขอรบสทธบตรในสารสกดจากจลชพทเกดจากการใชกรรมวธทางพนธวศวกรรม Genetic Engineering ดงนนการพจารณาขนการประดษฐทสงขน ตามมาตรา 7 ดงกลาวจะตองเปนสงทชดแจงตอผมความชำานาญในวทยาการแขนงนนหรอไม แตปญหา คอ ใครคอผเชยวชาญในสาขาเทคโนโลยชวภาพตามความหมายของมาตรา 7 วาจะหมายถง เชยวชาญทมอยในประเทศไทยโดยเฉพาะหรอรวมถงผเชยวชาญในตางประเทศดวย35 อยางไรกตาม เมอประเทศไทยไดทำาความตกลงการคาเสรกบหลายประเทศ เปาหมายหลกประการหนงของความตกลงดงกลาวทประเทศมหาอำานาจ ตองการคอ การยกระดบการคมครองทรพยสนทางปญญาใหสงกวาทไดตกลงกนแปนพนฐานในความตกลงภายใตองคการ การคาโลก ทำาใหเกดปญหาในทางปฏบตตอคนไทยอยางยง เชนคนไทยเองไมคอยรวธการ ในการจดทะเบยนทรพยสนทางปญญา และ ไมไดมการจดทะเบยนเพอรบการ

35 จกรกฤษณ ควรพจน กฎหมายสทธบตร แนวคดและบทวเคราะห, หนา 124

คมครองตามกฎหมายดงกลาวทำาใหตางชาตชวงชงนำาทรพยสนทางปญญาในหลายๆลกษณะไปจดทะเบยนเพอรบการคมครองกอนคนไทย

นอกเหนอจากปญหาผประกอบการขาดแรงจงใจตอการขอรบความคมครองตามกฎหมายสทธบตร รวมทงไมมการประดษฐทจดวาม ขนการประดษฐทสงขน ซงจะสามารถขอรบสทธบตรไทยไดแลว “ ”ประเดนทจะสงผลกระทบตอผประกอบการในฐานะผใชผลผลตหรอเทคโนโลยจากการประดษฐ (End User) จากตางชาต หรอแมแตการใชวธการ หรอกรรมวธตางๆ ในการผลตสนคา เชน ภาคเกษตรผลตภณฑเกษตรแปรรป และบรการทเกยวกบการสงเสรมสขภาพ การบำาบดโรค อาจไดรบผลกระทบจากพนธกรณความตกลงการคาเสร ดงน

1) การใหความคมครองแกสทธบตรสำาหรบสงมชวต ไดแก พช และสตว

2) การใหความคมครองสทธบตรสำาหรบการวธวนจฉย บำาบด หรอรกษาโรคมนษย หรอสตว วธการใชใหมของยาเดม

3)ขอจำากดการบงคบใชสทธ (Compulsory Licensing)

จากความตกลงวาดวยทรพยสนทางปญญาทเกยวของกบการคา (Trade – Related Intellectual Property Rights - TRIPs) ขอ 27 (3) (b) และมาตรา 9 ตามพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 (แกไขเพมเตม 2542) ไดวางหลกการเรองการไมใหความคมครองสทธบตร แกการประดษฐบางประเภท ดงน

ขอ 27 (3) สมาชกอาจไมใหสทธบตรในสงตอไปนไดเชน

เดยวกน

(b) พช และสตว นอกเหนอจากจลชพ และกรรมวธทางชววทยาทจำาเปนสำาหรบการผลตพชหรอสตวนอกเหนอจากกรรมวธซงไมใชกรรมวธทางชววทยาและจลชววทยา อยางไรกตามสมาชกจะกำาหนดใหมการคมครองพนธพชไมวาโดยสทธบตร หรอระบบกฎหมายเฉพาะทมประสทธภาพ หรอโดยใชวธการคมครองดงกลาวรวมกน...

จากความตกลง TRIPs article 27 (3) (b) เปดกวางใหแตละประเทศสมาชกจะใหความคมครองสงมชวตหรอไมกได แตพนธกรณจากความตกลงการคาเสรในเรองการคมครองสทธบตรสำาหรบสงมชวตในพช และสตว เปนพนธกรณทขยายเพมเตมจากความตกลง TRIPs (TRIPs Plus) ทำาใหประเทศไทยจะตองอนวตรการกฎหมายเพอใหการคมครองสทธบตรในสงมชวตตามพนธกรณดงกลาว ซงตามพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 (แกไขเพมเตม 2542) มาตรา 9 ไดวางหลกการเรองการไมใหความคมครองสทธบตรแกการประดษฐในสงมชวต ดงน

“มาตรา 9 การประดษฐดงตอไปนไมไดรบความคมครองตามพระราชบญญต

(1) จลชพและสวนประกอบสวนใดสวนหนงของจลชพทมอยตาม ธรรมชาต สตว พช หรอสารสกดจากสตวหรอพช…”

ดงนน การอนวตรการกฎหมายเพอใหเปนไปตามพนธกรณความตกลงการคาเสร อาจกอใหเกดปญหากบผประกอบการภาคเกษต ทมความจำาเปนตองอาศยพนธพชพนธสตวสำาหรบเพาะพนธ ทำาใหผประกอบการในภาคการเกษตร หรอผแปรรปสนคาทางการเกษตรตกเปนผละเมดสทธบตรพนธพช หรอพนธสตว หรอละเมดสทธบตรการใชกรรมวธทาง

พนธวศวกรรม Genetic Engineering อกทง พนธกรณความตกลงการคาเสรทใหความคมครองในสงมชวตนน ซงเปนการเพมภาระแกผประกอบการทจำาเปนจะตองจายคาใชสทธบตรดงกลาว

ในสวนภาคธรกจบรการทเกยวกบการสงเสรมสขภาพ การบำาบดโรค กอาจจะเปนกลมทไดรบผลกระทบจากการขยายความคมครองสทธบตรสำาหรบกรรมวธการรกษา หรอ การบำาบดโรค ตองรบภาระคาใชจายการใชกรรมวธรกษา หรอบำาบดโรค ทไดมการใหความคมครองตามกฎหมายสทธบตร เชน การนวดเพอบำาบดโรค ซงบางกรณอาจรวมถงการบำาบดโดยการใชวธการแพทยแผนไทยดวย โดยการใชสมนไพรไทยเพอการรกษาโรค เนองจากมผลขางเคยงนอยกวาการรกษาโดยใชยาปฏชวนะ ซงกรณการอนวตรการขยายความคมครองสทธบตรสำาหรบกรรมวธการรกษา หรอการบำาบดโรค หรอวธการใชยานน ถอเปนสงทขดกบเจตนารมณของกฎหมายสทธบตรทไมตองการใหความคมครองในเรองของการรกษาโรค การวนจฉยโรค อนเปนเหตผลทางมนษยธรรมทไมควรมผใดอางสทธเพอหาประโยชนแตเพยงผเดยวในการรกษาโรคสำาหรบมนษย หรอสตว

สวนขอจำากดการบงคบใชสทธ การหามบงคบถายทอดความลบทางการคา ในกรณทมโรคระบาดและเกดขาดแคลนยา รฐอาจบงคบเจาของสทธบตรยนยอมใหนำาสทธบตรนนไปผลตยาได ซงเรยกกนวา การบงคบใชสทธ (Compulsory Licensing) แมในสหรฐฯ รฐบาลมอำานาจในการบงคบการถายทอดความลบทางการคาทจำาเปนในการผลตควบคไปดวย แตสำาหรบพนธกรณ FTA หามบงคบถายทอดความลบทางการคาไวโดยเดดขาด ซงทำาใหแมบงคบสทธบตรไดผอนกไมสามารถผลตยาไดอยด

3.ประเดน กฎหมายคมครองพนธพช

ในการคมครองพนธพชพนเมองทวไปและพนธพชปา ภายใตพระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ.2542 เพอเปนการสงเสรมและสรางแรงจงใจใหมการพฒนา และปรบปรงพนธพชใหม ๆ ภายใตหลกความปลอดภยทางชวภาพ ดวยการใหสทธคมครองตามกฎหมาย อกทงเปนการสงเสรมการอนรกษและพฒนาการใชประโยชนพนธพชพนเมอง และพนธพชปา และเพอการกระตนใหชมชนมสวนรวมในการอนรกษ และใชประโยชนในทรพยากรพนธพชอยางยงยน เหตผลหลกของการออกกฎหมายดงกลาว เนองมาจากความหวงใยทรพยากรพนธพชตางๆทมอยในประเทศ

1) พนธพชทจะไดรบความคมครองตาม พ.ร.บ. คมครองพนธพช พ.ศ. 2542

พนธพชใหม หมายความวา เปนพนธพชทมลกษณะ คณสมบตทไมเคยปรากฏมากอนในพนธนน

(1) พนธพชพนเมองเฉพาะถนหมายความวา พนธพชทมอยในชมชนหนงโดยเฉพาะ

(2) พนธพชพนเมองทวไปหมายความวา พนธพชทกำาหนดในประเทศหรอมอยในประเทศ และไดมการใชประโยชนอยางแพรหลายเปนทรจกกนโดยทวไป

(3) พนธพชปา หมายความวา พนธพชทมหรอเคยมอยในประเทศตามสภาพธรรมชาตและไมไดนำามาใชเพาะปลกอยางแพรหลาย

2) พนธพชภายใตบทบญญตคมครองพนธพช พ.ศ. 2542

ตองประกอบดวยลกษณะดงน

(1) มความสมำาเสมอ หมายความวา พนธพชนน ๆ มลกษณะของสวน ตาง ๆ ทเหมอนกน เชน ลกษณะตน รปรางของดอก สของดอก ลกษณะผล หรอคณสมบตเฉพาะอยางหนงอยางใดทเปนผลจากสภาพทางพนธกรรม

(2) มความคงตว หมายความวา พนธพชนนตองสามารถแสดงลกษณะตาง ๆ ซงเปนลกษณะประจำาพนธไดทกครงทมการขยายพนธ หรอจะตองแสดงลกษณะประจำาพนธทเหมอนเดมทกครงเมอนำาสวนขยายพนธไปปลก

(3) มลกษณะประจำาพนธแตกตางจากพนธอน หมายความวาพนธพชนนตองมลกษณะทสามารถมองเหนไดวามความแตกตางจากพนธอนอยางเดนชดหรอมคณสมบต อยางใดเปนพเศษททำาใหแตกตางจากพนธอนอยางเดนชด เชน มความตานทานตอโรคพชชนดใดชนดหนงอยางเดนชด มความตานทานตอแมลงศตรพชชนดใดชนดหนงอยางเดนชดเหลาน เปนตน ลกษณะตางเหลานตองเปนผลเนองมาจากพนธกรรมสำาหรบพชปายกเวนลกษณะในขอ (1) หมายความวาพชปาไมจำาเปนตองมลกษณะตามขอ (1) คอมความสมำาเสมอ

“การตดตอสารพนธกรรม หมายความวา กระบวนการ”ในการนำาสารพนธกรรมทมตนกำาเนดจากสงมชวตทงทเปนสารพนธกรรมธรรมชาต สารพนธกรรมทดดแปลงจากธรรมชาต หรอสารพนธกรรมท

สงเคราะหขน ถายเขาไปรวมหรอรวมอยางถาวรกบสารพนธกรรมเดมของพช ทำาใหมลกษณะทไมเคยปรากฏมากอนตามธรรมชาต

บทบญญตภายใตพระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ.

2542 กำาหนดใหพนธพชใหม ทไดจากการตดตอสารพนธกรรม

(Genetically Modified Plants) จะตองผาน การประเมนผลกระทบทางดานความปลอดภยทางชวภาพตอสงแวดลอม สขภาพ หรอสวสดภาพของประชาชน กอนทจะจดทะเบยนพนธพชใหมได

นอกจากนพนธกรณจากความตกลงการคาเสร โดยเฉพาะ FTA เปนประเดนออนไหวของประเทศไทย เชน การเขาทำา FTA กบสหรฐอเมรกา นน ทางสหรฐฯ อาจจะเรยกรองใหไทยเขาเปนภาคสมาชกของอนสญญา “UPOV 1991” (UPOV Convention 1991) ซงเปนความตกลงคมครองพนธพชทมความเขมงวดสงมากเหมอนดงทสหรฐฯเรยกรองใหประเทศตางๆ ทเจรจาเปด FTA กบสหรฐเขาเปนสมาชก

ความแตกตางระหวาง UPOV 1991 และ UPOV 1978 กคอ ความเขมงวดในการคมครองพนธพช ซง UPOV 1991 จะใหการคมครองพนธพชโดยไมตองมการประกาศคมครองกอน และมการอนญาตใหมการคมครองซอนกนดวยกฎหมายคมครองโดยเฉพาะ และระบบสทธบตรควบคกน โดยมการขยายระยะเวลาในการคมครองจากเดมใน UPOV 1978 คมครอง 15 ป เพมเปน 20 ป สำาหรบพชทวไป และเพมเปน 25 ป สำาหรบไมยนตนและองน

ทสำาคญไดมการขยายขอบเขตของสทธใหกวางขน โดยให "ผปรบปรงพนธ" มสทธผกขาดในการกดกนผอนมใหนำาเอาสวนทใชในการขยายพนธพช อาท เมลดพนธ กงตอน ไปใชประโยชนในทางพาณชย

และในการเพาะปลก รวมทงใหมสทธผกขาดในการสงออก-นำาเขา หรอ เกบรกษาสวนทใชในการขยายพนธพช เพอจำาหนายหรอเพาะปลก สำาหรบผประกอบการภาคแปรรปผลผลตการเกษตรอาจจะไมไดรบผลกระทบ เพราะการคมครองสทธ ผปรบปรงพนธ มเฉพาะแตการกดกนมใหนำาเอาสวนทใชในการขยายพนธพช อาท เมลดพนธ กงตอน ไปใชประโยชนในทางพาณชยเทานนไมไดครอบคลมถงการแปรรป หรอเพอการบรโภค เชน การนำาขาวเปลอกไปขายโรงส หรอนำาเอาผลไมไปแปรรป จะไมเปนการละเมดสทธของผทรงสทธ

ขอเสยของการเขาเปนสมาชก UPOV 1991 ทำาใหเกดขอจำากด ขอยกเวนของเกษตรกร (farmers privileges) ในการเกบรกษาและแลกเปลยนเมลดพนธ กลาวคอ เกษตรกรไมสามารถจะใชวธการเพาะปลกตามวฒนธรรมดงเดม เชน การปลกขาวหอมมะลซงเปนพชพนเมองของไทยจะไมไดรบการคมครอง ประเทศอนสามารถใชประโยชนจากเมลดพนธขาว โดยใหเหตผลวาจะเปนการนำาไปพฒนาพนธตอยอดเพอใหเกดพนธใหม จากนนผพฒนาพนธใหมนนสามารถนำามาจดสทธบตรและหาประโยชนจากการขายเมลดพนธเชงพาณชย ขณะทเกษตรกรจะตองซอเมลดพนธดงกลาว และเมอนำามาปลกไดผลผลตแลวจะไมสามารถเกบผลผลตเพอใชเพาะปลกในฤดกาลตอไปได นบไดวาเปนประเดนทนาหวงใยวา การคมครองสทธ และ เสรภาพทางเศรษฐกจทางดานการเกษตรนนกำาลงถกกระทบกระเทอนจากระบบการคาเสรแนวใหม

4. ประเดน กฎหมายสงบงชทางภมศาสตรพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546

มาตรา 3 บญญตวา

“สงบงชทางภมศาสตร” หมายความวา ชอ สญลกษณ หรอสงอนใดทใชเรยกหรอแทนแหลงภมศาสตร และทสามารถบงบอกวาสนคาทเกดจากแหลงภมศาสตรนนเปนสนคาทมคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะเฉพาะของแหลงภมศาสตรดงกลาว

1) วธการคมครองสงบงชทางภมศาสตร

(1) คมครองโดยออม

• หามจดเปนเครองหมายการคา • หามใชในลกษณะการแขงขนทไมเปนธรรม

(2) คมครองโดยตรง

• จดทะเบยนและใชเปนสงบงชทางภมศาสตร (sui generis) หรอเปนเครองหมายการคา (Trademark Registration)

พระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534 มาตรา 8(12) บญญตวา

“มาตรา 8 เครองหมายการคาทมหรอประกอบดวยลกษณะอยางใดอยางหนงดงตอไปน หามมใหรบจดทะเบยน

........(12) สงบงชทางภมศาสตรทไดรบความคมครองตาม

กฎหมายวาดวยการนน”

ในพนธกรณความตกลงการคาเสรในประเดนเกยวกบสงบงชทางภมศาสตรนน ประเทศไทยจะตองมการอนญาตใหนำาเอาสงบงชทางภมศาสตรมาจดทะเบยนเครองหมายการคาได แตอยางไรกตาม พระราช

บญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2534 มาตรา 8(12) กำาหนดวา ถาเลอกจดทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร จะขอจดทะเบยนเครองหมายการคาไมได

เหตผลทเครองหมายการคามความไดเปรยบมากกวาสงบงชทางภมศาสตร เชน เงอนไขการจดทะเบยนงายกวา (เชน เกณฑการพจารณาเครองหมายการคา จะตองไมมลกษณะบงเฉพาะในคณสมบตของสนคา ไมมความเหมอนคลายกบเครองหมายทจดทะเบยนแลว) ซงไมมขอกำาหนดทยงยากซบซอนเหมอนสงบงชทางภมศาสตร การมบทลงโทษทรนแรงกวา และการ จดทะเบยนเครองหมายการคาในทางระหวางประเทศทำาไดงายสะดวกกวา

ทงนในการใหความคมครองสนคาขาวหอมมะล และผาไหมของไทย แมปจจบนสหรฐ ฯ จะไมมกฎหมายใหความคมครองสงบงชทางภมศาสตรโดยตรง แตไดใหการคมครองตามกฎหมายเครองหมายการคา ซงคงไมเพยงพอ เนองจากชอเสยงหรอคณภาพของขาวหอมมะลไทย และผาไหมไทยเปนทรจกไปทวโลก ซงเปนการรบรองถงแหลงกำาเนด (Original) ของผลตภณฑ และประเทศไทยตองการใหสหรฐ ฯใหการคมครองในระดบทเขมงวดขน เชนเดยวกบสนคาสรา และไวนทสหรฐ ฯ มกฎหมายเฉพาะ

ดงนน การใหนำาเอาสงบงชทางภมศาสตรมาจดทะเบยนเครองหมายการคา อาจไมเปนผลดกบผประกอบการในประเดนทเกยวกบมาตรฐานการผลต และการทำาตลาด หากเปรยบเทยบกนในแงของทนการทำาธรกจของผประการไทยกบผประกอบการตางประเทศ เพราะเปนการเปดโอกาสใหมการนำาเอาสงบงชทางภมศาสตรของไทยทมชอเสยงมาจดทะเบยนขอรบความคมครองเครองหมายการคาได อกทง ในความตกลง

หนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน(JTEPA) ไดมการบรรจเรองนไวในบททรพยสนทางปญญาของ JTEPA ใหมการพจารณาความเปนไปไดในการขยายการคมครองสงบงชทางภมศาสตรในระดบสงดงกลาวใหมากกวา TRIPs ดวย

ดงนน นอกจากผประกอบการจะตองรกษามาตรฐานของสนคาแลว อกประเดนทตองคำานงถงคอมาตรฐานความปลอดภยของสนคา ขณะเดยวกนประเทศไทยควรใหการสนบสนนแนวคดทจะขยายการคมครองสงบงชทางภมศาสตรไปยงบรการ เชน "นวดไทย" หรอ "รานอาหารไทย ”เปนตน

7.กฎหมายเกยวกบการลงทน ตามพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520

เจตนารมณของการบญญตกฎหมายตามพระราชบญญตสงเสรมการลงทน เพอ ใหนกลงทนไดรบประโยชนจากมาตรการตางๆ อนเปนสงจงใจ ทงทเปนภาษอากร และ ไมเปนภาษอากร ทำาใหมการพฒนาทางเศรษฐกจ กระตนใหมการลงทน เพอเปนการสรางงาน สรางรายไดแกคนชาต และ เศรษฐกจโดยรวม

1. ความเปนมาของกฎหมายสงเสรมการลงทน

เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน เนองจากสภาพและความตองการทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศไดเปลยนแปลงไป ทำาใหการดำาเนนงานสงเสรมการลงทนตามกฎหมายวาดวยการสงเสรมการลงทนปจจบนไมสามารถสนองความตองการของประเทศในดานการเรงรดการลงทนเพอประโยชนในการสรางงานการเพมรายได

และการกระจายรายไดใหแกประชาชนไดดพอจำาเปนตองปรบปรงกฎหมายในเรองนเสยใหมเพอใหความมนใจแกผลงทนโดยการกำาหนดระบบการใหสทธและประโยชนทเหมาะสมสำาหรบการจงใจใหมการลงทนในกจการทรฐใหการสงเสรมททนตอเหตการณ และใหมกลไกการบรหารงานสงเสรมการลงทนของรฐทสามารถอำานวยความสะดวกและขจดอปสรรคในการลงทน ตอมาไดมพระราชบญญตสงเสรมการลงทนฉบบท 2 พ.ศ. 2534 พระราชบญญตฉบบท 2 นไดแกไขพระราชบญญตสงเสรมการลงทนเฉพาะในสวนทเกยวของกบภาษ

2.โยบายการสงเสรมการลงทน

นโยบายสงเสรมการลงทนเพอบรรเทาภาระดานการคลงของรฐบาล และเพอใหสอดคลองกบภาวะเศรษฐกจในปจจบนและแนวโนมในอนาคต คณะกรรมการสงเสรมการลงทนได กำาหนดนโยบายสงเสรมการลงทนใหม ดงน

1) เพมประสทธภาพและความคมคาในการใชสทธและประโยชนภาษอากร โดยใหสทธและประโยชนแกโครงการทมผลประโยชนตอเศรษฐกจอยางแทจรง และใชหลกการบรหารและการจดการองคกรทด (Good Governance) ในการใหสทธและประโยชนดานภาษอากร โดยกำาหนดใหผไดรบการสงเสรมตองรายงานผลการดำาเนนงานของโครงการทไดรบการสงเสรม เพอใหสำานกงานไดตรวจสอบกอนใชสทธและประโยชนดานภาษอากรในปนนๆ

2) สนบสนนใหอตสาหกรรมพฒนาระบบคณภาพและมาตรฐานการผลตเพอแขงขนในตลาดโลก โดยกำาหนดใหผไดรบการสงเสรมทกรายทมโครงการลงทนตงแต 10 ลานบาทขนไป (ไมรวมคาทดน

และทนหมนเวยน) ตองดำาเนนการใหไดรบใบรบรองระบบคณภาพตามมาตรฐาน ISO 9000 หรอมาตรฐานสากลอนทเทยบเทา

3) ปรบมาตรการสงเสรมการลงทนใหสอดคลองกบขอตกลงดานการคาและการลงทนระหวางประเทศ โดยการยกเลกเงอนไขการสงออกและการใชชนสวนในประเทศ

4) สนบสนนการลงทนเปนพเศษในภมภาคหรอทองถนทมรายไดตำา และมสงเอออำานวยตอการลงทนนอย โดยใหสทธและประโยชนดานภาษอากรสงสด

5) ใหความสำาคญกบการสงเสรมอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม โดยไมเปลยนแปลงเงอนไขเงนลงทนขนตำาของโครงการทจะไดรบการสงเสรมคอ 1 ลานบาท (ไมรวมคาทดนและทนหมนเวยน)

6) ใหความสำาคญแกกจการเกษตรกรรมและผลตผลจากการเกษตร กจการทเกยวของกบการพฒนาเทคโนโลยและทรพยากรมนษย กจการสาธารณปโภค สาธารณปการ และบรการพนฐาน กจการปองกนและรกษาสงแวดลอม และอตสาหกรรมเปาหมาย

3. กจการทจะใหการสงเสรมการลงทน

กจการทคณะกรรมการสงเสรมการลงทนจะพงใหการสงเสรมการลงทน ตองเปนกจการ

1) เปนกจการทสำาคญและเปนประโยชนในดานเศรษฐกจ สงคม และความมนคงของประเทศ

2) กจการผลตเพอสงออกไปจำาหนายยงตางประเทศ

3) กจการทใชทนแรงงานหรอบรการในอตราสง

4) กจการทใชผลตผลทางเกษตรหรอทรพยากรธรรมชาตเปนวตถดบ ซงคณะกรรมการสงเสรมการลงทนเหนวากจการนนยงไมมในราชอาณาจกรหรอมในราชอาณาจกรไมเพยงพอหรอกรรมวธการผลตยงไมทนสมย ประเภทกจการทใหการสงเสรมการลงทน เปนไปตามประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ตวอยางประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนซงไดใหการสงเสรมการลงทนในอตสาหกรรมอเลกทรอนกส และเครองใชไฟฟา พรอมทงไดกำาหนดเงอนไขการปฏบต

4 . หลกเกณฑการถอหนของตางชาต

เพออำานวยความสะดวกแกนกลงทนตางชาตในการลงทนในกจการอตสาหกรรม คณะกรรมการจะผอนคลายมาตรการจำากดการถอหนโดยใชแนวทางการพจารณา ดงน

1) โครงการลงทนในกจการเกษตรกรรม การเลยงสตว การประมง การสำารวจและการทำาเหมองแร และการใหบรการตามทปรากฏในบญชหนงทายพระราชบญญตการประกอบธรกจของคนตางดาว พ.ศ.2542 จะตองมผมสญชาตไทยถอหนรวมกนไมนอยกวารอยละ 51 ของทนจดทะเบยน

2) โครงการลงทนในกจการอตสาหกรรม อนญาตใหตางชาตถอหนขางมากหรอทงสนไดไมวาตงในเขตใด

3) เมอมเหตผลอนสมควร คณะกรรมการอาจกำาหนดสดสวนการถอหนของตางชาตเปนการเฉพาะสำาหรบกจการทใหการสงเสรมบางประเภท

5. สทธและประโยชนของผไดรบการสงเสรมการลงทน

1)สทธและประโยชนของผไดรบการสงเสรมการลงทน ตามพระราชบญญตสงเสรมการลงทน

ไดกำาหนดสทธและประโยชนของผไดรบการสงเสรมการลงทนไว ดงน

(1) สทธและประโยชนของคนตางดาว(2) สทธของคนตางดาวทจะถอกรรมสทธในทดน(3) การยกเวนอากรแรกเขาสำาหรบเครองจกร(4) การลดหยอนอากรขาเขาสำาหรบวตถดบหรอวสด

จำาเปน(5) การยกเวนภาษ(6) สทธและประโยชนอนๆ(7) การยกเวนอากรเพอสงเสรมการสงออก(8) การยกเวนอากรหรอลดหยอนอากรขาเขาสำาหรบ

เครองจกร วตถดบและวสดทจำาเปน(9) การนำาเงนออกนอกราชอาณาจกร

2) สทธและประโยชนของผไดรบการสงเสรมการลงทนตามนโยบายและหลกเกณฑสงเสรมการลงทน

สำานกงานสงเสรมการลงทนไดมนโยบายและหลกเกณฑในการสงเสรมการลงทน ดงน

(1) หลกเกณฑการถอหนของตางชาต เพออำานวยความสะดวกแก นกลงทนตางชาตในการลงทนในกจการอตสาหกรรม คณะกรรมการจะผอนผนมาตรการจำากด การถอหน

(2) หลกเกณฑการใหสทธและประโยชนดานภาษอากร สทธและประโยชนสำาหรบโครงการทไดรบการสงเสรมการลงทนจะไดรบตามเขตการลงทนทสถานประกอบการตงอย ยกเวนกรณทมการกำาหนดไวเปนการเฉพาะสำาหรบกจการประเภทนน ซงแบงออกเปนกจการทใหความสำาคญเปนพเศษ กจการทใหความสำาคญและเปนประโยชนตอประเทศเปนพเศษหรอตามนโยบายสงเสรมอตสาหกรรมการเกษตรไทยรวมทงประเภทกจการทม การกำาหนดไวเปนการเฉพาะอนๆ

ทงน การใหสทธและประโยชนในการยกเวนภาษเงนไดนตบคคลจะกำาหนดใหไมเกนรอยละ 100 ของเงนลงทนโดยไมรวมคาทดนและทนหมนเวยน ยกเวนโครงการตามนโยบายสงเสรมการลงทนเพอพฒนาทกษะ เทคโนโลย และนวตกรรม นโยบายสงเสรม SMEs นโยบายสงเสรมอตสาหกรรมการเกษตรไทย และประเภทกจการทมการกำาหนดไวเปนการเฉพาะบางประเภท จะไมกำาหนดสดสวนการยกเวนภาษเงนไดนตบคคล

ในสวนของนโยบายสงเสรม วสาหกจขนาดกลาง และ ขนาดยอม SMEs ซงเปนวสาหกจถง 99.5% ของวสาหกจไทยทงประเทศนน กจการทใหการสงเสรม ไดแก

ก. ผลตภณฑการเกษตรแปรรป

- กจการผลตหรอถนอมอาหาร หรอสงปรงแตงอาหารโดยใชเทคโนโลยททนสมย (ยกเวนการผลตนำาดม ลกอม และไอศกรม) (ประเภท 1.11)

- กจการคดคณภาพ บรรจ เกบรกษา พช ผก ผลไม ดอกไม (ประเภท 1.13)

- กจการผลตภณฑจากพชสมนไพร (ประเภท 1.20)

ข. อตสาหกรรมเชงสรางสรรค

- กจการผลตผา - กจการผลตเครองนงหม - กจการผลตของเลน - กจการผลตของชำารวยและของทระลก - กจการผลตสงประดษฐ - กจการผลตเครองเขยน หรอชนสวน - กจการผลตเครองเรอน หรอชนสวน

6. หลกประกนและการเพกถอนสทธและประโยชน

1)หลกประกน

ในการสงเสรมการลงทนพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ.2520 ไดกำาหนดหลกประกนและการใหการคมครองแกผลงทน เพอใหผลงทนมความมนใจในการลงทน กฎหมายไดกำาหนดหลกประกนการลงทนไวหลายกรณ เชน รฐจะไมโอนกจการของผไดรบการสงเสรมมาเปนของรฐ รฐจะไมประกอบกจการขนใหมแขงขนกบผไดรบการสงเสรมรฐจะไมทำาการผกขาดการจำาหนายผลตภณฑหรอผลตผลชนดเดยวกน หรอคลายคลงกนกบทผไดรบการสงเสรม ผลตหรอประกอบได รฐจะไมควบคมราคาจำาหนายของผลตภณฑหรอผลตผลทไดจากกจการทไดรบการสงเสรมการลงทน เวนแตในกรณจำาเปนในดานเศรษฐกจ สงคม และความมนคงของประเทศ แตจะไมกำาหนดราคาจำาหนายใหตำากวาราคาทคณะกรรมการเหนสมควร ผไดรบการสงเสรมจะไดรบอนญาตใหสงออกนอกราชอาณาจกรไดซงผลตภณฑหรอผลตผลทไดจากกจการทไดรบการสง

เสรมการลงทน เวนแตในกรณจำาเปนในดานเศรษฐกจ สงคม และความมนคงของประเทศ รฐจะไมอนญาตใหสวนราชการ องคการของรฐบาล หรอรฐวสาหกจ นำาเขามาในราชอาณาจกรโดยใหไดรบยกเวนอากรขาเขาซงผลตภณฑหรอผลตผลชนดใดทคณะกรรมการพจารณาเหนวาเปนชนดเดยวกนกบท ผไดรบการสงเสรมผลตหรอประกอบได โดยมคณภาพใกลเคยงกนและมปรมาณเพยงพอทจะจดหามาใชได

2) การเพกถอนสทธและประโยชน

สทธและประโยชนทผไดรบการสงเสรมการลงทนไดรบไปนอาจถกเพกถอนได เชน ผไดรบการสงเสรมฝาฝนหรอไมปฏบตตามเงอนไขทคณะกรรมการกำาหนด

จากสทธและประโยชนของผไดรบการสงเสรมการลงทนตามพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ.2520 รฐมงคมครองผสงเสรมการลงทนทเขามาลงทนในประเทศ แตในบางสวนกยงมขอจำากดอยบางโดยใหมการเพกถอนสทธและประโยชนในบางกรณ แตเมอมขอตกลงตามพนธกรณกบตางประเทศ ขอตกลงและขอจำากดเพอประโยชนของคนในชาตกถกยกเลกไป

จะเหนไดวากฎหมายภายในของไทยไดบญญตการคมครองสทธทางเศรษฐกจของคนชาตในแงของการคดกรองการเขามาลงทนของตางดาว การกำาหนดอาชพสงวนของคนชาต และ การคมครองสทธภายใตกฎหมายอนๆทเกยวของดงกลาวมาแลวขางตนในหลายลกษณะ แตปญหาของประเทศไทยมกจะเปนเรองของการบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ และ การแกไข ปรบปรงกฎหมายเหลานนใหเกดประโยชนในสถานการณปจจบน เชน การเปดเสรการคา และ การลงทน ทมการเลอกปฏบตตอคนชาต เชนพระราชบญญตสงเสรมการ

ลงทน ซงวสาหกจไทยเองกลบไมคอยไดรบการสงเสรม ในขณะทผไดรบการสงเสรมสวนใหญเปนบรรษทขามชาต และบรรษทเหลานจะไดรบการยกเวนทจะไมถกบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตในหลายลกษณะ เนองจากไดรบสทธพเศษภายใตความตกลงการคาเสร เปนตน จงเปนหนาทของรฐทจะเขามาดแลเพอใหคนชาตสามารถแขงขนกบตางดาวได และ ตองมแผนพฒนาศกยภาพของคนชาตใหมความสามารถในระดบสากลตอไป