Q^F. F. Q^S.DISCURSUS POEITICUS

De

B ELL O,Quent Scnatm Philofopbici autoritate fuffragiocjuc

munitum, inilluflri Academia t^pfalienß,SUB DlRECTIONE

Qlarißimt Qf ExcellehtiflimiEM VNDI N. FIGRELII

Hift. Prof. Celeberrimi, Pneceptoris ac Pro-motoris iui plurimüm colendi,

Publica difquißtioni ingenii exereendi ergb, fubmittitPETRUS pr @r«bl>c GEVAL.

Ad diem i 3. Decemb. in AuditorioGuftaviano, Anno 1651.

U B S A L I m,

Excudebant Johannes & PetrusAcademiae Typographi.

P R O OE M I U M.

Deb ftevam atrocemque omni temporum ambitufugaxpofle-ritatis eevum Bellorumfaciemfuijfe fenfit, ut ejus apud fememoriam fileri pojfe jirenué diffiteatur. Et certé quis efisquemfejfa cladibus tempora, haußce urbes,plena exiliis maria in-feßiquefcopuli cadibus, (3 varia demum Martisßrepitu wnverßorbegeßay acfecundijjima terrarum ora incendiis detonfay eb nonadducant, ut ßupendas eas mortaliiim vicesfummo modo non ad-miretur! Namfieos, quibus de limite imperii, libertatey vetvindi-landa injuriay certamen exortum expendas; deprehendes profeföbquod tanto animorumfervore dimicaverint y utfati terror y quemalioquin natura hominumpeföoribus mfévit, eos deßituiffe appa-reat. Et Catilime militi tantam audaciam, animique vim admi-remdam fuijfe Salufiius memorat, utferb quem quisque locumpu-9nando vivus ceperaty eumamifså animdy corpore texerit; quametiam merito laudaffet, ß belli laudes abfolviflet. Multi tamenfuereprifci (3 moderni feculi bellatoresyquipropatridyfocüsy über¬täte y & quodmaxumum efly religione, diis manibusfe devoverunt,ideoque maonam famam inßgni laude refertam adpoßeros träns-mißrey qui eofdem immortalitati confecrarunt, quod öppetere mal-'lent, quam utfuneßi temporis cladesfeviret, & ii quibus imferutarenty aliarumgentium crudelitati immolarentur.

CUM

CUM BONO D EO v

Thesis r.

Ilcurlum de Bello ingreflurus, h audincommode fecero, åvocis (belli)tTVfjLU feu etumologia, initium fi lum-fero. Vario antem modo natura hu-jusab autoribusindagatur. Quidam

å beÜuis originem trahunt, quod harum fit mutuisdifcordiis fe invicem infeftare: nonnulli å duello,alii ex Gvxco boä<& yim expofcunt: Exadior ta¬rnen placet illorum didudio , qui ex ESA®0 fontemeliciunt, quod jadum vel fpiculum fignificat,quo-rum 8c rationem hie nos (illaefis tarnen reliquo-rum) maximopere commendamus.

I I.Ad bellum tanquam fpecies referuntur pradia,

certaminaScconflidus. Qua: licet fiib generaliiltoc nomine feorfim contiherentur, nonnun-quam tarnen de iuo genere tantum participant, utin ejus genuinam vim Sc proprietärem penitus in-currant. Sumitur enim non raro apud autores bel¬lum pro pradio, ut apud Saluft. videre eil: In eo bel¬lo trecenti milites ceculire.

A

Defi-

I I LDefinitio Belli taliter exprimi poteft: Bellum

eft certatio per vim, quå hoftis hofti ad propulfan-dam vel vindicandam illatam injuriam, ac deni-que pacem obtinendam, opponitur.

I V.Eftque vel publicum , quod publice & autore

eo, qui jiirisdiétionem habet, geritur: vel priva¬tum , quod clåm & citrå conlenlum publicum in-ftituitur. Cumque moris fit ut priora pofteriori-bus prseniitti loleant,bellum etiam privatum quodvetuftiüs eft, difcurfui primüm fnbjicio 5 ita utper quaeftiones qux digna hinc profluxura dijudi-caverit tenuéJudicium, breviter attingam.

v V.Initio qua^rat forte quisquam an Bellum ali-

quod privatum fit licitum ?R. Ex jure quidem divino partim minus concediconftat, quod fit cum ad vindicandam injuriam,qua* tarnen ablcpvitse damno declinari potuit, lufi-cipitur, quodque re£fcius vindidta quxdam privatanuncupari meretur,qu2epaffim infacrocodice toi-

v Iitur,& quam Deus omnipotens ad coercenda im-proboru contumaciam lolus agnofdit^meainqui^eßuindiEla. i.Pet^.Rom.n. Partim etiam permitti,.certo tarne relpeétu, ratione temporis, loci, & cir-

A 3 cumftan-

ftantiarum accurate obfervatå. Sic praecipit DeusMofi ft, iäquitq in effoffiwe deftrekendatur fur denoBe Qfpercuffm moriatur, rem Ctfdis neefloper-cujfor. Exod.22.

Quantumautem jus natursattinéteademra¬tio confiderata itidem praevalet. Eft enim cunétismortalibus natura inditum, velie fe contra immi-nentes impetus erigere ac tueri. Unde non imme¬ri tb Xenophon:Omnia animantiumgenerapugnamahquam norunt, quam non aliunde ntfia natura ba~bent. Et Cic.offic. i.ÅLqué injufli funt qui injuriamab inferentibus mnpropulfant, a c qui ipßmferunt.

V I.Quam lato ambitu (iterum quaeritur) bellum

illud fe extendat?R. Ad lubjedtam injuriam fefe propagat. dEquali-tas enim intercedat inter vimillatam&relatam.X^on enim pro alapa ad internecioneni eft ulcifecendum. Si verb vitas cum periculo alterum quispetat, utpoteviatorem latro, non prohibitum eft*id periculum evitare, etiam cum interfebtione in-ferentis, praecipue autem ubi non judicium, nonSenatus,non hominum prasfentia tali in caiii feuniconferant auxilium.

V IT.Addat & quis: An quemadmodum naturaiiter,ita 8c civiliter omnibus hoc pateat ? R. Pa-

R. Patet quidem 8c civiliter omöibps, verum in- .

tra legis civilis limites. Hase enim exaétiorem 8cperfeeftiorem a<ftiones noftras dirigendi normam,nobis praefigit, extra quam hand homini chriftia-no Iiceat egredi. Ita homini privato quam natura¬liter, tam civiliter ultionis poteftas conceffa eft, atnon in quoscunque. Non enim fubditus in magi-.ftratum, quatenus talis, jus vindicandi obtinet, ci-vili fcilicet modo confiderato, at in äqualem li-bere hane vim exercet; etiam in magiftratum, 8c -

luperiores, fed non luos.

Et hxc de privato lufliciant. Ad Publicumetiamnum nunc Bellum delcendo, unde talemprimo quxftionem elicio.An bellandi poteftas in jure divino etiamfit con¬ceffa ?

R. Neminem tantå facrae Scripturse ignorantiaecaligine oftufum reor, qui inde iftam licentiamdataminftcias ibit. Jubet enim Deus Joliiam, abi,inquit, tolle tecum untrerfam multitudinem &afcende Hamm <verfm. Jof!8. v. i. Item i .Sam. 30.Davidi mandat, ut Amalechitas pleno curfix per-fequatur. Plarima & alia exftant obverfata oculisnoftris manifefta exempla, hujus rei exa<ftam ra-

tionem commonftrantia, qax omniajamrecen-lere, labori infinito me dedercnt.

I X.

Quibus autem bellum movendi jus celfe*R. Iis tantum eam competere poteÄatem, qui incivitate, quacivitas, luisqueutiturlegibus,infti-

x tutis & magiftratibus, lurnmae rerum praefunt, id-que non levi quådam de causa, led juftå legittimåac honeftå lubjeélå. Unde praeclarum illudfuitCoriolani apud Halicarnilcnlem: Id vobis primcurandum efl,utjuftam Qfpiam accipiatis belli cau~fam. Sic Craflfum fepe reprehendit Cicero, quodfine caufa Euphratem tranfire voluiffet. *

X.In quo fundatur jufte Sc aulpicato å principe

iufcepta belligerandi caula.R. Ad duo potifiimum referuntur, qux legitti-mum bellum efficiunt, Invalionem & delenfio-'nem. Illam vindicatoriam hane defenloriam,caufas. Invafio eil cum ob violatum jus gentium,ulcifcendam illatam injuriam, resque ab aliis de-tentas recuperandas, in principis aut Reip. ditio-nem quis invehitur;Defenfio,cum pro lui fuorum-que defenfione. Quod fi quis homm tarnen pra'-textu, alienainvaderefatagit, re autem verå, ra-tioni veritas non lubeft, minus legittime id fit. Sic

quae

quae GatiHiiaadverlus Romanos, Juguitha con¬tra Hyempfalem Sc Adherbalem, bella fufcepe-ränt, injufta numeranda, cum in illo fiéhis Über-tatis affequendaz praztextus, in hoc invidia livor-que caufae habitae fint.Hic commode Sc alisejufbe bellandi caufie addu-'ci poffe videntur. i. Cum ab hsereticis religio veraimpetitur. 2. Cumhoftesjuvantur. 3. Cum ii, quicum principe fsedere percufTo, hoftiumvi injuftcprefii, Sc attriti, hujus opem implorant. 4. Ubiignominia afficitur Princeps. De caeteris prudensjudicabit politicus.

X LAn igitur tolerandi, qui in amplificandis impe- •

rii Jui terminis caufam faltem belli reponunt?Etfi non defint qui in höc veram etiam caufamcollocent, juxta illud Poetae:

Non minor efl virtus quam quarereparta tueri,nos attamen ab horum fententia plancrecedimus,cum nec hujus legittima ac vera caufae fit eflentiaSc natura. Eo enim ipfo quo alienas opes luis ad-jüngere geftiunt, alios laedere luumque detraherecupiunt,quod cum omnijure repugnantiam quan-dam habet. Hinc Soneca (dum aliquando Hercu-lem cum Alexandro M. compararet) ittum huiclongéprapofuit > quod is non concupifcendo,fid vin*

B dican*

dicando orbem terrarum tranßret > hic tanquäm la-tro, vaflator, 'gentium terris inhiaret. Prudentioriselfe principis eft juftå non causå acquiefcere, &inträ fines regni , dum poteft, fe continere, repu-'tandumque quod Curtius innuit facile quaedamvinci pofle, difficilius retineri. Solet itidem nonraro evenire, ut qui ad ampliora ita le convertunt,non horum modo, quorum inexplebili liti ardent,fed Sc fuorum, qua: pro propriis utuntur, amiffio-nem fentiant. Et haud inepte Cani illi Ailbpico hiaflimilantur, qui ad ripam amnis fruftum carnis inoregeftans, dum imagine in aquis majore appa-rente aceenfus, hane quoque affumeret, panfb ri-

- €tu. utramque amiferat. Augufti igitür Caefarismorituri ad filios iuos infigne fuit elogium: quo imird terminos Regni coercendi.

X I I.

Quando demum bellum legittime lulceptum,optime perficitur ?R. Tum denique bellum jufteinchoatum, opta-tbperducitur, cum (teile Ciceron: offic.i-nihilnifi pax qu^efita videatur. Pacem löquor hone-ftarn, jucundam, utilem, bellique involutum no-men non habentem. Igitur Bellator haud medio-enterannitetur, uthujus femper, tametfiinme-

oi i iuå fortuna, dulcedine feratur. Sic Annibafquam-

quam muitis de Romanis detradis vidoriis^vidor,effulgebat,nihil omiriusincerta cafuum evolvens,ad pacis confilium efbjedadus, dixitque, å quolianc pacem efflagitavit, Scipioni, nihil nunc opuseffiprater confilium, non abborrens, d quietis confi~lio. Liv. I.30. cap.30. Saluftii quoque nec omitten-da pr9clara verba: Sapientes pacis caufa bülumge-ruißy Qf läborem j}e otiiJufientant. Et Tab.Ahn. 2.Melius efifapientidpacemfirmare, quafribdiumger.;acies conücere. '

XIII.Quas porro liuit qua: adperfedum bellumre~

quiruntur?Permultahue requifita, 8c apparatus neceffariosfpedare, nemini qui aliquantulum hujus rei gu-fiumiiaufit, in ignoto efle exiftimo. Primumcer-tum eil pecuniae, commeatus, 8c armorum provi-fionem tamquam neccffarium quid requiri. Dein-de militem 8c aptum juvenum robur, fine quo necftare poteft bellum. Militem autem dupliciterconfideramus, vel in relpedu ad inferiorem, vel,ad luperiorem. Nomine inferioris communemillum gregem militarem, fuperioris, Duces, 8c quiinfra illis offieiis admoti funt, concernimus.Uterque tarn ardo neceffitatis vineulo eftconjun-dus, ut quemadmodum grex fine paftore, paftor

B 2 absque

absque grege > ita alter fine altero ftare nequeat,utque Curtius loquitur: militärem fine Duce tur~

- bam ejfe corpus fine fpirita. Lib. 10.6.8.At prae cseteris omnibus quae rei bellica? necefi«

fitatem imponunt, prudentia & confilia falutarialocum haud poftremum merentur, citra quae nuf-quam in bello profpere quicqua progreditur. Ita-que militi,cum primisDuci,horum aflidua Sc cautaattentio incumbit, quaeque ex iifdem optima effe-&a producuntur, mafcule prehendat. Hxc autemprudentise clariffima effe&a in bono duce obler-vantur: Suorum fidelis coniervatio: hoftilium vi-rium feria ponderatio: arcanorum Sc fecretorumprudens diflimulatiodocorum aciem locandiddo-nea eleétio: temporis ad hoftem adoriendum op¬portuna lufceptio, Sc aliamulta, quae jamluore-linquoloco. X I V.

An eum qui in re militari fiimm^ adminiftra-tioni affidet, praeliis intereffe neceffe fit ?Non etiam mediocriter hac de re ludatos anta¬

res in confeffo eft.At nos horam iftoc certamine pofthabito, lum-mum principem Sc decere in acié praffto effe ar-bitramur5fiquidem hujus conlpedu miles,ubi for¬te terrore hoftium perfulus , Sc in dileriminibiisadeundis tardus ? alacrior jredditur Sc majori cum

fiducia

fiducia hoftium ferocibus fe opponit inlultibus.Et certe non parum ad eripiendam hofti vido-riam, emolumenti confert hujus prylentia, dumaciem monendo, hortando, obequitat, phalangesipfe dilponit, laborantibus fippetias fert, ignavospariter ac timidos increpat. Qua ratione legimusAlex. M. femper in conflidibus modo prima, mo¬do poftrema, modo intermedia caftrorum luo-rum loca occupalfe, & non minus ftrenui militis,quåm boni Imperatoris perfundum officiis. DeCatilina idem loquitur Saluftius: ipfam equo ajfi-dentem, nnumquemque nominantemhortatumcjue,pro patria, pro aris, pro focis dimicarent milites.Quin igitur multum in prseliis, principis prylen-tia adfert ponderis. X V.

Pryftat rié domelKco, an extraneo uti milite ?Sunt quidem qui in externo majorem belli mo-lem colIocant,neque temera lubftat ratio, etenimReip. magis prodelfe alferunt, Ii proprium mili-tem inträ mynia patriy retineant, alcitum, peri-culis foris exponant. Sed utut ifthyc illorum opi-nio non contemnenda, nos propriis civibus ubicomparari poflunt, potius decernendum dicimus,Cum apud eos fides fincerior, ferocior animus,propenfius ad edida ducum arripienda, oblequiu,plerumque maneant, pro patria, pro conjugibus,

B 3 pro

pro liberis pugnaturos.At peregrinos perfepe per-fidia reeit, temeritas incendit, movet feditio. ItaO

hane rem lecum perpendenti Livio iib.28. dumAnnibalis copias perluftrat, admirationem pro¬fundam obortam, conftat, iftas ex colluvioneomnium gentium, haudquaquam tarnen ieditio-nis maculå le contaminaffe. Neque tarnen hic ex-tranea lubfidia penitüs extejrminamus, atque fi ex¬trema cogente neceffitate., noii iufficiens fit inter-num robur ad confligendum cum hofte, intermi-feeatur Sc externum, fed ita ut ne hujusquidemnumerus alterum excedat.

XVII. ✓

An Strategematum ulus tomidus ?Multi quoque luper håc quaftlione diieunus ultrocitröque jadtitarunt. Quibusdam enim horumuiiis in militia execrabile quid, Sc pro aperto quo-dam dolo habetur. Quidam e contrario minorismomenti dueunt qua* manifefte qudm qux doloperficiuntur. Polyb. lib.9. ^ed horum aliorumvehåc de re rixa reli£ta, Stnf§emata quatenus cumperfidia flon fimt conjunda, quovis modo princi¬pen! ulurparepofifeponimus. Bom enim ducis efi,inquit Veget.l.3 .cap.9.^/ aperto Mariepralium,in quo.communeprimlum, fed ex occulio cumpoteficofißigere> ut integrisfuß viribus,.. quantumpoßt,bo-

ftes

ftes interimzt weiterredt. Sic in Scriptura hujusmo-di uti Deus ipfe jubet, Davidi ut philiftinos, Sam.1.2.j. Joluae, Haium Jof8. illo genere belliadori-retur, & paffim alibi.

XVII. *

Denique: An ja&ura qux de bello redundat,pacis commodis refarciatur?Pacébelloq;inclyti,&quieorumgeftafcriptisillu-ftrarunt,rerum negotiorumq;varietate hujus quae-ftionisgravitatemoftendunt.Nam in bello vis ho-ftium,nefanda qu£vis,odium,livor 8c aliadomina-tur:Vigent il!ecebre,luxu,cxdibus,rapinis caufaniprebentibusrfacra dcmum 8c profana commifcen-tur,öpes Imperiornm faftå incolarum caedemifer-rinie attenuantur, Quåe omniaTacitusjuflus re-rum (c rutator, inter fe confert: Inpace, inquit,me-nta Qf caufa fpeBMri, tibi bellum ingruat, inno cen-tesjuxta ac noxios cådere. Contra (I quis temporumnotis inftitérit-, fatebitur bella praeclararum gen¬tium julle gefta, pacis jucundo fenore compen-lata, 8c cum declinari baudquaquam potuilfent,pace optima efle terminata. ; -

Haec lunt, quae de Bello pro ratione inflituti dl-Öa volui.Deo proiftde, maximo. Triuni, & leugpi-terno, fit gloria & laus in lecula nunquam termi-nanda.

yddr

\

Egregium, doäißimumque JuvenetnsDN. PETRUM ©rtlfrfc GEVALIENSEM,

de BelLO Dilputantem.

GEnifuimtis quondam nullls obnoxia caßris,Futaque Saturno fub Duce terra fnit.Poßea fuccejfu fcelerumpars maxima mundi,

Armavit nocuas in fua damna manus.Vis menfura fiiit jufii: Fuque impie Mavors,

^uoFuaprcefcripto Lex ßetit, Enfiserat.Etjam hcec corripiuntfatorum exempla minores,

Inque hominum eß ctzdesßrefiuapofieritas.Fabula nunc bellum eß, nunc terra eß tota Fheatrum,

Etprope ad,hancfcenam natio cunBa venit.Aß Tbemis interea Bellonce exofa furores,

Fantum haudinfandfußulit arma manu,Iusque dabatferro;poteratque hoc nomine folum

Tsiundus hic exitium non cadere ante fuum.Dumfe relligio, autjure acquifitapoteßas

Vindicat, G?fevo nolit ab hofie premi,lam melior fe caufaprobat, jußumque videtur

Quod titulis peragunt talibws arma fcelus.Ergo, P EFIfE, tute dum verfant bella Caman#,

Dum Fua Gradivo jura Isdinervafacit;Et fimul in Martü Fibi debitagratia templo eß i

Et Fua Pattadiisßant monumenta tholü.

I. deprop.Emundus Figrelius

Hift. Er. Ord.