Bilgi İletişim Teknolojilerinin Kurum Kültürüne Etkisi ve Kurum Web

Sitelerinde Kültür Yönetimi

Giriş

Bilgi iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler her alanı etkilediği gibi kurumları da etkisi

altına almıştır. Yeni iletişim kanalları ile birlikte kurumlar hedef kütleleri ile daha etkili bir

iletişim kurabilmektedirler. Geçmişte merkezden kitleye tek yönlü bir iletişim modeli varken

bilgi iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ile birlikte merkezden noktaya iletişimler

gerçekleşmektedir. Yeni iletişim teknolojileri hedef kitle ile kurum arasında bir köprü görevi

görmektedir. Bu sayede kurumlar hedef kitleden geri bildirimler alınıp değerlendirmektedir.

Bilgi iletişim teknolojilerinin en önemli iletişim aracı olarak göze çarpan internet kurumlara

sınırları olmayan bir iletişim imkânı sunmaktadır. İnternet sayesinde hedef kitlesine daha

kolay ulaşabilen kurumlar kendilerini tanıtmakta, ifade etmekte zorlanmamaktadır. En

azından teknolojik gelişmelere önem veren kurumlar kendilerini daha kolay ifade

edebilmektedirler.

Bir kurum hedef kitleleri arasında yer alan çalışanlara, müşterilere, tedarikçilere,

yatırımcılara, ortaklara, basına kurumsal web siteleri sayesinde kolayca ulaşılabilmektedir.

Kurumsal bir web sitesi kurum hakkında her türlü bilgiyi içerirken yine kurumun kültürünü

dışarıya yansıtabilme görevi görmelidir. Kısacası web siteleri kurumlar için bir evin penceresi

görevi görmelidir. Web siteleri kurumların dışa açılan yüzüdür.

Bu gerçekler doğrultusunda bu çalışmada kurum kültüründen başlayarak, bilgi iletişim

teknolojileri ve web sitesi tanımlamaları doğrultusunda örnek kurumsal web sitesi

incelenmiştir.

Kurum Kültürü

Kültür tanımı yapılması oldukça güç bir kavramdır. Tarih boyunca kültürle ilgili birçok

kavram karşımıza çıkmaktadır. Bu yüzden kültür kavramı için net bir tanım yapmak zordur.

(Usta, 2006, s. 26)

Kültür kavramı, kökeni Latince “ekin” anlamına gelen “cultura” sözcüğünden gelmektedir ve

kavram en geniş anlamıyla insanoğlunun doğada değişim yaratarak ortaya çıkardığı, her türlü

fiziksel ve düşünsel birikimi içerir (Aktan, 2006, s. 1).

Kültür; bilgiyi, dini, sanatı ve ahlakı, örf ve adetleri, ferdin bağlı olduğu bir toplumun üyesi

olması nedeniyle kazandığı alışkanlıkları ve bütün maharetleri içine alan karmaşık bir bütün

olarak tanımlanabilir. Kültürün en önemli özelliği bir grup, topluluk ya da kurum içinde

gerçekleşmekte olmasıdır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere karmaşık bir yapıya sahip olan

kültür kavramı, aynı türden olmayan, ancak aynı varlık içinde bulunan ve bir bütün oluşturan

dört ana değişkenden oluşmaktadır. Bu değişkenler; insan, toplum, kültürel içerikler ve

öğrenme sürecidir. İnsanın bir grubun, bir toplumun ya da kültürel bir yapının üyesi olması

gerekmektedir. Aksi durumlar da mümkündür, ancak bu durum karşısında edinilen alışkanlık

ve yetenekler kültürel içeriğin dışında kalmaktadır.

Bütün toplumların yaşam biçimleri benzer olmadığı için kültürler arasında farklılıklar

gözlenmektedir. Ancak bütün kültürlerin aynı noktada birleştikleri temel öğeler de mevcuttur.

Bu öğeleri temel baslıklar halinde şu şekilde özetlemek mümkündür: (Usta, 2006, s. 27-28)

1 - Maddi kültür öğeleri; teknoloji, mimari eserler, tabiatla mücadele yapıtları.

2 - Dil, bir toplumun konuştuğu lisan.

3 - Ahlak ve estetik.

4 - Eğitim, bazı kültürel değerlerin öğrenilmesi.

5 - Din, inançlar, tutumlar, kaideler ve değerler.

6 - Sosyal organizasyon, Sosyal Kurumlar.

7 - Politik hayat.

Kurum kültürü ise davranışsal normları sağlamak için biçimsel yapıyı karşılıklı olarak

etkileyen, bir kurum içinde paylaşılan değerler, inançlar ve alışkanlıklar sistemidir; kurumun

misyonundan, amacından, ortamından ve başarısı için gerekli olan ihtiyaçlardan çıkan kurum

kültürü, kurumun tüm paydaşlarını ilgilendirir ve tüm hiyerarşik seviyelerde gelişir. Bir

kurum kültürü, o kurumda çalışan insanların davranışlarının tüm yönlerini etkileyebilmekte,

kurumun neyi temsil ettiğini, kullandığı sistemleri, çalıştırdığı insanları, ortaya çıkan

problemleri nasıl ele aldığını içermektedir. (Akmehmet, 2006, s. 8)

“Kurum kültürü” terim olarak 1980’li yılların başı itibariyle literatürde sık kullanılmaya

başlayarak, hızla tüm araştırmacıların ve işletmelerin ilgisini çekmiştir. Kısa zamanda

yönetim literatüründeki yerini almıştır. Örgüt kültürüne ilişkin tek bir doğru tanımdan ya da

görüşten söz edebilmek oldukça güçtür.(Ott, 1989; Scholl, 2003)Akt (Durğun, 2006).

Pettigrew, McKinsey, Peters, Waterman, Schein ve Schneider gibi birçok bilim adamı bu

alanda inceleme ve araştırmalar yapmıştır (Ekmen, 2010, s. 1)

Kavram olarak çok fazla tanımı olan kurum kültürü, birden fazla disiplinin ilgi alanında

olduğu için net bir tanımını yapmak oldukça güçtür. Kurum kültürü tanımlamalarından

bazıları şunlardır (Akıncı, 2005, s. 40-41);

Kurum tarafından benimsenen temel değerler,

Örgütün çalışanlarına ve müşterilerine yönelik politikasına kılavuzluk eden felsefesi,

Buralarda işlerin nasıl yapıldığına ilişkin ortak görüşler,

Aklın kolektif bir şekilde programlanması,

Örgüt üyelerince paylaşılan temel inanç ve varsayımlar,

İşin nasıl organize edilmesi, otoritenin nasıl kullanılması gerektiğine ilişkin kuvvetli

inançlar bütünü,

Örgütte insanların nasıl davranması ve birbirini nasıl etkilemesi gerektiğini

biçimlendiren, işlerin nasıl yapıldığını gösteren paylaşılan inançlar, tutumlar,

tahminler ve beklentiler modeli,

Örgütteki işler konusunda bir grup insanın sürekli biçimde paylaştığı duygular,

Bir örgütün temel değerleri ve inançları ile bunları çalışanlara ileten simge, seremoni

ve mitolojilerin bütünü.

Başka bir tanıma göre kurum kültürü, aynı kurumda çalışanların tutum, inanç, varsayım ve

beklentileriyle bireylerin davranışlarını ve kişilerarası ilişkileri belirleyen faaliyetlerin nasıl

yürütüldüğünü gösteren normlar denetimidir (Erengül, 1997)Akt (Akıncı, 2005). Kurum

kültürü: “baskın ve paylaşılan değerlerden oluşan, çalışanlara sembolik anlamlarla yansıyan,

kurum içindeki hikâyeler, inançlar, sloganlar ve masallardan gelmiş bir yapı” olarak

tanımlanmaktadır. (Fidan & Şimşek, 2005)

Kurum kültürü, kurum çalışanlarına kimlik duygusu kazandırır. Kimlik duygusu kazanan

bireyler, kendilerini çalıştıkları kuruma ait hissederler, kurumsal bağlanma ve sadakat

duyguları gelişir, kurumla bütünleşmeleri sağlanır. Güçlü bir kurum kültürü yanlızca kurumun

genel ruh halini etkilemekle kalmaz, özellikle çalışanların kurumları için olan anlayışlarının

iyileştirmesine de katkıda bulunur. Kurum kültürü kuruma ait inançlar, değerler ve kurallar

vasıtasıyla çalışanların işlerinde mutlu olmalarını ve çalıştıkları ortamı huzurlu kılmalarını

sağlamaktadır. Çalışanlar, kurumsal amaç ve hedefler doğrultusunda kendilerinden beklenen

davranışları da yine kurum kültürü sayesinde öğrenerek uygulamaya koyarlar Kurum kültürü,

kurumlarda davranış sınırlarını belirleyerek kurumsal tatmin sağlar, kurumsal çıkarlarla,

bireysel çıkarlar arasındaki dengenin korunmasını sağlayarak çalışanların davranışsal

tutarlılığını arttırır. Kurum kültürü, kuruluşların rekabet avantajı kazanmasında önemli rol

oynar ve işletmenin amaçlarının, politikalarının oluşmasında önemli etkiye sahiptir. (Dilsiz,

2008, s. 74)

Kurum Kültürünün Oluşumu

Kurum kültürünün oluşumunda değişik faktörlerin etkisi olduğu söylenebilir. Bu oluşum

sürecinde örgüt kurucularının önemli bir rolü vardır. Çünkü kurucular daha önceki felsefeler

ve ideolojilerle kısıtlanmadığından sahip oldukları değerler ve inançlarını yapılandıracakları

örgüt üzerinde etkilerinin olması doğaldır. (Nezahat Güçlü, SBD 11)

Kurucular dışında kurum kültürü oluşurken başka etkenler de mevcuttur. Kurum kültürü

oluşurken, bu oluşum süreci birbirini izleyen bazı adımlardan meydana gelir (Luthans, 2002

ve Schein 2004’ten) Akt. (Erkmen, 2010)

Bir kişi (kurucu) yeni bir girişim kurma fikri ile ortaya çıkar.

Kurucu, başka anahtar rol oynayan bireyleri de bir araya getirerek, kendisiyle ortak bir

vizyonu paylaşan bir grubu oluşturur. Bu grup içerisinde, fikrin iyi ve uygulanabilir

olduğu, bazı riskleri göze almaya değer, zaman, para ve enerji yatırımı yapmaya değer

olduğu inancı yerleşir.

Kurulan grup, para yatırımını arttırarak, imtiyazlar toplayarak, kuruluş yeri belirleyip

bina ve tüm diğer kaynakları birleştirerek örgütü oluşturma faaliyetlerine başlar.

Bu noktada örgüte diğer elemanlar da alınır ve böylece ortak bir geçmiş oluşmaya

başlar.

Kültür oluşumu Robbins ve Judge’a göre üç yolla gerçekleşir. (Ekmen, 2010)

Öncelikle kurucu, kendi ile benzer şekilde düşünen ve hisseden iş görenleri istihdam

eder.

Bu iş görenlerin, kendileri gibi düşünüp hissedecek biçimde sosyalleşmelerini sağlar.

Kurucu kendi inanç, değer ve varsayımların iş görenlerin içselleştirmelerini ve

özdeşleşmelerini sağlamak üzere rol modeli oluştururlar. Örgüt başarıya ulaştığında

kurucunun vizyonu başarının temel belirleyicisi haline gelir.

Örgüt kültürünü oluşturan unsurlar şu şekilde sıralanabilir: (Akıncı & Çoşkun, 2007)

Değerler: örgütte neyin önemli olduğunu gösteren değerleri örgütün temel araçlarını,

ideallerini ve standartlarını yansıtmaktadır.

Varsayımlar: tartışmaya açık olmayanı sorgusuzca örgüt üyeleri tarafından kabul edilen ve de

değerlere göre daha derin zihinsel yerleşime sahip varsayımlar, örgütün iç ve dış sorunları

insan ilişkileri ve eylemi ile bütün bunlara ilişkin gerçek ve doğrunun doğasıyla ilgili temel

yorumları içermektedir.

Normlar: genel olarak uyulması gereken kurallar şeklinde ifade edilen normlar, hangi

davranışların onaylanıp onaylanmadığına dair bilgi vermektedir.

İnançlar: kişisel özelliklerle kültürel değerlerin bir sentezi olan inançlar, bireyin sosyal

gerçekleri nasıl anlamlandırdığını gösterir.

Adetler: sürekli tekrarlanan ve günlük örgütsel uygulamalara nüfuz eden adetler, çoğunlukla

yazılı değildir ancak örgütte işlerin nasıl yapıldığı konusunda açık mesajlar verir.

Semboller ve törenler: örgüt için önemli olan ve semboller ve törenler örgüt hakkında

çalışanlara mesajlar iletmektedir. Herhangi önemli bir günün kutlanması ya da kılık kıyafete,

logoya verilen önemler o örgütün değerlerini yansıtır.

Öyküler: kuruma ait öyküler çalışanlara kurum hakkında değer ve normları hatırlatıcı bir

etkiye sahiptir. Örgüt üyeleri bu öykülerden aldıkları mesajlar ile kurum hakkında bir takım

fikirlere sahip olurlar ve karşılaştıkları benzer durumlarda alacakları kararları bu fikirler

doğrultusunda şekillendirebilirler.

Kahramanlar: kahramanlar örgüt üyeleri için rol model aldıkları bir örgüt üyesidir. Bu

kahramanların yaptığı davranışlar çalışanlar için örnek teşkil etmektedir.

Dil: her milletin kendine özgü bir dili olduğu gibi kurumlarında kendine has dilleri vardır.

Kurumların, argo ifadeleri, deyimler, şakaları, mecazları, sloganları kurum içindeki dilin birer

yansımalarıdır.

Kurum Kültürü Türleri

Farklı yönetim yapıları ve anlayışları, yönetimle çalışanlar arası ilişkilerin yapısı ve

çalışanların yönetime katılımlarına ne düzeyde imkân tanındığı, yeni fikirler üretme,

yaratıcılığın yönetim tarafından ne kadar özendirildiği noktasında birbirinden farklı şirketlerin

varlığı, bu özellikleri yansıtan farklı kurum kültürü yapılanmalarını da beraberinde getirmiştir.

Görev Kültürü: Çabuk adapte olunabilen, işin bitirilmesi üzerinde duran ve tüm bireyleri

kurumsal hedefler doğrultusunda bütünleştiren bir kültürdür. Bireysellik yerine takım

çalışmasının önemli olduğu görev kültürü, grupların birleştirilmesi, hiyerarşinin azaltılması,

çalışanların kişisel özgürlüklerine değer verilmesi ve bu anlamda çalışanları ve çalışma

ortamını monotonluktan kurtaran bir felsefeye sahiptir.

Kişi Kültürü: Bu tür kültürde; kurum, içerisindeki bireylerin ihtiyaçlarını karşılamak ve

desteklemek için vardır. Hedefler takımın verimli hedeflere yönlendirilmesinden çok, mevcut

kişisel dengeler göz önüne alınarak oluşturulur. Normlar ve standartlar memnuniyete, kişisel

uyumluluğa ve takım üyelerinin kaprisine göre belirlenir.

Rol Kültürü: Uzmanlaşmanın gerektirdiği işbölümü, rol kültürünün ortaya çıkmasına yol

açmıştır. Bu kültür, ayrıntılı işlemler, yetki tanımlamaları, iletişim prosedürleri,

anlaşmazlıkları çözme konusunda yazılı kurallar koyma gibi özellikler taşır. Yönetsel ve

kurumsal faaliyetlerde kesinlik, netlik, hız ve uzmanlaşma ön plana çıkar.

Güç Kültürü: Bu tür kültür genellikle küçük işletmelerde görülen ve merkezde tüm firma

faaliyetlerini yöneten güçlü bir liderin bulunduğu, az sayıdaki kural ve prosedürün varlığı

nedeniyle bürokrasiden büyük oranda arınmış bir kurum kültürü türüdür. Güç kültürü, kişisel

kabiliyete önem vermekle birlikte, kurum içinde oluşturulan gruplara, kurum amaç ve

stratejilerinin belirlenmesi noktasında ya çok az ya da hiç destek verilmemektedir. Merkezde

bulunan tek bir lidere bağlı olduğu için kimi kez yıpratıcı ve sert olabilmekte, dolayısıyla

çalışma ortamında çalışanların moral düzeyinde düşüşe neden rastlanılabilmektedir.

(Akmehmet, 2006, s. 9)

Kurum Kültürünün Özellikleri

Çok farklı tanımları yapılan kurum kültürünün özellikleri de farklı şekillerde ifade

edilmektedir. Bir gruplandırmaya göre kurum kültürünün özellikleri şöyledir (Akıncı, 2005, s.

52):

Ayırt edicidir,

Kararlı bir yapıdadır,

İfade edilmeden de anlaşılabilir,

Semboliktir,

Bütünleştiricidir,

Kabul görmüştür,

Üst yönetimin bir yansımasıdır.

Başka bir kaynakta örgüt kültürünün özellikleri şöyle sıralanmaktadır: (Akıncı & Çoşkun,

2007)

Örgüt kültürü öğrenilmiş ve sonradan kazanılmış bir olgudur.

Örgüt kültürü yazılı bir metin değildir. Örgüt üyelerinin düşünce yapılarında, bilinç ve

belleklerinde inanç ve değerler olarak yer almaktadır.

Örgütsel kültür, düzenli bir şekilde tekrarlanan veya ortaya çıkarılan davranışsal

kalıplar şeklindedir.

Örgüt kültürü grup üyeleri arasında paylaşılabilir niteliktedir.

Kurum kültürünün işlevleri

Kurumların kendilerine has kültürleri iç ve dış hedef kitleleri etkilemede bir takım işlevlere

sahiptir. Schein’e göre kurum kültürünün üç ana işlevi vardır: (Akıncı, 2005, s. 64)

1. Örgütün dış çevreye uyum sorunu çözme

Dış çevre ile örgütün işleyişi arasında köprü konumunda olan kurum kültürü, örgütün görev

ve stratejisi, amaçları hakkında dış çevreye bilgiler vermektedir. Vizyon ve misyon stratejileri

hakkında verilen bilgiler sayesinde kurumun değerleri dışarıya yansıtılır.

2. Örgütün çevreyle bütünleşme sorunlarını çözme

Örgütün hem içeriden hem de dışarıdan daha kolay anlaşılır olmasını sağlamaktadır. Dil ve

kavram birliği gibi unsurlar ile örgütün çevresiyle iletişim kurması ve anlaşılır olması

kolaylaştırılır. Örgüt içindeki güç, konum, kişisel ilkeler, ödüller ve cezalar örgütün çevresi

ile bütünleşmesinde önemli bir rol oynar. Bu kavramlardaki belirginlikler ileride ortaya

çıkacak sorunların önüne geçer.

3. Çevresel belirsizlikleri azaltma, endişeleri giderme ve korkuları yenme

Örgütsel kültürün önemli bir görevi, çevredeki belirsizliklere karşın bir filtre rolü oynaması,

bu belirsizlikleri azaltması veya en azından hafifletmesidir. Birey çevreden gelebilecek tehdit

ve tehlikelerin önemli veya önemsiz olduğunu düşünmeden korku ve endişeye kapılabilir.

Ama birey öncelikli görevlerini, hedeflerini, amaçların, amaçlarına ulaştıracak araçları ve

bunlar arasındaki öncelik ilişkileri bildiği zaman kendine gelen uyarımlar ve tehditleri ayıklar

ve başa çıkmak için varsayımlar geliştirir.

Kurum kültüründe üç ana fonksiyondan bahsedilebilir (Okay, 2005)Akt (Öğüt, 2008)

Bütünleştirme Fonksiyonu: Kurum kültürü, çalışanların kurum ile bütünleşmelerini

kolaylaştırır.

Koordinasyon Fonksiyonu: Kurum kültürü, belirli davranış talimatları sunar ve böylece

davranışı yönlendirici etkide bulunur, hatta gerektiğinde koordine eder.

Motivasyon Fonksiyonu: Kurum kültürünün motive edici etkisi vardır. Çalışanların kurumları

için olan anlayışlarını iyileştirmesinde katkıda bulunur.

Örgüt Kültürü ve İletişim

Var olan örgüt kültürünü çalışanlara ve dış hedef kitlelere iletmek için iletişim zorunludur. Bu

iletişim sözlü, yazılı, görsel veya sözsüz olabilmektedir. Kurum gazetesi, dergi, broşür, el

kitapçığı gibi metinsel nitelik taşıyan araçlar yazılı iletişim araçları olarak sınıflandırılır. Yüz

yüze görüşme, telefonla görüşme gibi birebir karşılıklı iletişimin olduğu durumlar ise sözlü

iletişim olarak adlandırılır. Radyo-Televizyon, film ve video, sergi gibi araçlar ile

gerçekleştirilen iletişim çalışmaları ise görsel iletişim olarak tanımlanır. Son yıllarda

yaşanılan teknolojik gelişmeler ile birlikte görsel iletişim araçlarında çeşitlilikler olmuştur.

Web siteleri, sosyal paylaşım siteleri gibi araçlar sayesinde hem görsel hem de yazılı iletişim

gerçekleştirilmektedir. Tüm bunlar ile birlikte sözsüz iletişim de örgüt iletişiminin önemli bir

parçasıdır. Örgütün mimarisi, ofislerin dizaynı, çalışanların diyaloglar sırasındaki jest ve

mimikleri sözsüz iletişimin birer parçasıdır. Sözsüz iletişim diğer iletişim türlerinin

tamamlayıcısı özelliği taşımaktadır.

Bilgi İletişim Teknolojileri

Teknolojik alanında yaşanan gelişmeler günlük yaşamımızı birebir etkileyecek şekilde

hayatımıza girmektedir. Var olduğunda beri sürekli bir gelişim içinde olan insanlık, bulduğu

teknolojileri ihtiyaçları doğrultusunda kullanmıştır. Bu doğrultuda iletişim alanında çok

önemli gelişmeler olmuştur ve bu gelişmeler hayatımıza bire bir etki etmiştir.

Bilgi iletişim teknolojileri kavramı, bilginin başat olduğu ve bu bilginin gittikçe yoğunluk

kazanan şebekeler vasıtasıyla iletildiği teknolojiler bütünü olarak

tanımlanabilmektedir.(Erdoğan ve Bilir 2002)Akt (Akıncı & Sabuncuoğlu, 2008)

Dijitalleşme ve teknik ilerlemeler, bilgi iletişim teknolojilerine yönelik canlı etkilere sahip

olmaktadır. Özellikle(Souter, 1999)Akt (Akıncı & Bat, 2009)

Bilgisayar kapasitesi, iletişim ağları ve bilgi depoları ve düzeltme sistemleri

geçmişteki bilgi teknolojilerinden daha hızlı artmakta ve görece küçük giderler için

standart ekipmanlarla başarılabilen şey muazzam bir şekilde artmaktadır.

Dijital dönüşüm ve bilgisayar ekipmanlarının değeri giderek azalmakta ve telekomun

fiyatlarındaki önemli azalmayla düşmeye devam etmektedir.

Bilgi iletişim teknolojileri tarafından sağlanan servislerdeki düzenleme hızlı bir

şekilde genişlemekte ve genişlemeye devam etmektedir. Fax, cep telefonu, e-mail ve

masaüstü bilgisayarlardaki sürekli güncellenen yazılımlar için iletişimde sanal kişisel

networkler ve bilgisayar networkleri.

Yukarıdaki belirtilen BİT’lerden biri olan internet, hem bilgiye ulaşmak hem de genel

nedenle birlikte işle bağlantılı olanların kapasitesinin dönüşümünü sağlamaktadır.

II. Dünya Savaşı’nı takip eden soğuk savaş döneminde süper güç durumunda olan ülkeler

teknolojik gelişmelere önem vermiş, buna bağlı olarak da uydu ve bilgisayar teknolojileri

gelişmiştir.

2000’li yıllara doğru yaşanan teknolojik gelişmeler doğrultusunda iletişim araçlarında

çeşitlilikler artmıştır. Teknolojik gelişmeler paralelinde iletişim teknolojilerinden meydana

gelen gelişme ve ilerlemeler dahilinde, birey ve kurumlar tarafından kullanılan iletişim

araçları eski ve yeni olarak ikiye ayrılmaktadır. (Köker, 2011, s. 124). Yeni iletişim

teknolojileri ile birlikte hedef kitleye nokta atışı mesaj iletimi daha kolay gerçekleşmektedir.

1986 yılındaki UNESCO toplantısına göre; basın teknolojisine dayanan gazete, radyo,

televizyon eski iletişim teknolojileri olarak kabul edilmiştir. Video, kablo – uydu yayıncılığı,

videotext, teletext gibi araçlar ise yeni iletişim araçları olarak kabul görmüştür. Tabi ki o

zaman yeni olarak kabul gören araçlar teknoloji ilerledikçe bir basamak geriye gitmiştir. Artık

yeni iletişim teknolojileri araçları da değişmiştir. Mikro işlemciler, web, elektronik posta,

internet, fiber optik uydu yayıncılığı, mobil telefonlar, tablet ve avuç içi bilgisayarlar

günümüzün yeni kitle iletişim araçları olarak kabul görmektedir. (Köker, 2011, s. 125)

Yeni iletişim teknolojileri bazında ele alacak olursak şöyle bir tablo üzerinden örnekle devam

edebiliriz.

Kablo Tv (geleneksel) Elektronik Posta (yeni)

Dağıtım Teknolojileri Enformasyon Teknolojileri

İçerik Kültürel

Tip Yeni Dağıtım Dijital

Telecominication

İşlemci / Dağıtımcı

Kullanım Tek Yönlü Gönderim Çift Yönlü Gönderim

Hedef Kitlesel Nokta

(Burgleman, 1994) Akt. (Köker, 2011, s. 125)

Bilgisayar ve İnternet

Günümüz bilgi iletişim teknolojilerinin en önemli göstergesi bilgisayarlardır. İnternet

sayesinde birbirine bağlanan bilgisayarlar bilgiyi dağıtmada hayati bir rol üstlenmektedir.

Saniyenin milyonda biri hızda dünyanın herhangi bir yerine bilgisayarlar ve internet sayesinde

ulaşılabilmektedir. Sınırsız bir coğrafyaya sahip olan bu kavramlar kurumlar tarafından etkin

bir şekilde kullanıldıkları zaman kurumların avantajına olacak birçok fayda sağlamaktadırlar.

Tanım olarak internet kavramını ele alacak olursak;

İnternet, netlerin neti, ağların ağı ya da tüm dünyadan, yüz binlerce bilgisayar ağının,

bilgiye erişilmesi amacı ile birbirlerine bağlanmalarından oluşan bir ağ olarak

tanımlanabilir.(Ali Duman 1998)Akt (Karasar, 2004)

İnternet, değişik bilgisayar ağlarında olan insanların, dünyanın neresinde olurlarsa

olsunlar, birbirleriyle aynı ağ üzerindeymiş gibi haberleşmelerini ve bilgilerini en

verimli şekilde paylaşmalarını sağlayan bir teknolojidir.(Kılıç ve Karaaslan 1998)Akt

(Karasar, 2004)

İnternetin bir tanımını yapan Hasret Aktaş’a göre internet “yazılı ve görsel-işitsel

basının özelliklerini taşıyan, fakat buna ek olarak iki yönlü iletişimi kolaylaştıran

elektronik bir ortamdır.” (Aktaş, 2004, s. 185)

Kullanılmaya başlandığı ilk yıllardan itibaren günümüze kadar büyük bir ivme kazanarak

gelen internet, dünya nüfusunun büyük bir kısmı tarafından kullanılmaktadır. 31 Mart 2011

tarihinde dünyadaki internet kullanımına bakacak olursak; (Internetworldstats, 2011)

İlk olarak e-mail (elektronik posta) tabanlı iletişim ile ortaya çıkan internet, 1990’lı yılların

başında World Wide Web (www) ile farklı bir boyut kazanmıştır. İlk andan itibaren

günümüze kadar gelişerek süre gelen internet 2004 yılında web 2,0 olarak bir kademe daha

gelişmiştir. (Media, 2000) “Web 2,0 O’Reilly Media tarafından 2004 yılında ortaya atılan bir

kavramdır. Web 2,0 kavramı, ikinci nesil internet tabanlı web servislerinden toplumsal ağ

sitelerini (sosyal networkler), web tabanlı özgür ansiklopedileri, forumları, podcastleri ve

diğer çevrimiçi birliktelik ve paylaşıma olanak sağlayan ortamları ifade etmektedir.” (Alikılıç

& Onat, 2007, s. 902)

Web Sitesi Türleri

Teknik alt yapıdaki kolaylıklar sayesinde birçok web sitesi kurulabilmektedir. Kurumlar için

kurulan belli başlı web sitesi çeşitlerine bakacak olursak; (Yeygel & Temel, 2006)

Kurum web siteleri: Bu siteler müşterilere kurumla ilgili genel bilgileri, aracı kanalların

varlığını haber veren sitelerdir. Bu tür sitelerde ürünlerle ya da hizmetlerle ilgili bilgiler

verilirken çevrimiçi satış yapılmamaktadır.

Pazarlama web siteleri: müşterilerle birlikte ve daha yakın bir ilişki ve etkileşim içinde

bulunan bu siteler, direkt çevrimiçi satış ve diğer pazarlama aktivitelerinin

gerçekleştirilmesinde uygun şekillerde dizayn edilmiş sitelerdir.

Yayın siteleri: bunlar en temek web siteleridir. Şirket, siteyi ziyaret edenlerin gazete ya da

dergi gibi okuyabilecekleri tutundurma materyallerini online durumuna getirip, web sitesine

koyar.

Veri tabanlı siteler: Yayın yapma yeterliliğine ek olarak, bu siteler bireysel müşteri isteklerine

karşılık verebilmekte ve satın alma ve satmaya olanak tanımaktadır.

Kişisel siteler: Müşterilerin verdikleri bilgileri, ürünleri uyumlaştırma ve kişileştirme amacı

ile kullanılan en gelişmiş sitelerdir.

Kurumsal Web Siteleri

Kurumların dış dünyaya açılan pencereleri olarak da nitelendirilebilecek web siteleri, hedef

kitlelere şirketin kim olduğunu, tarihini, kurumun misyon, vizyon, amaç ve hedeflerini,

tüketicilere sunduğu ürün-hizmetlerin neler olduğunu ve özelliklerini, kurumun iletişim adres

ve telefonlarını, sanal ortamda ürün-hizmet satışını, hatta satış sonrası hizmetleri sunmaya

imkân veren bir ortam olarak kurumu anlatan, tanıtan bir yapıya sahiptir, kısaca kurum

kimliğinin bir taşıyıcısıdır.(Yeygel, 2005)Akt (Alan & Sungur, 2207).

Bilgi iletişim teknolojilerindeki gelişmeler, özellikle de internet, pazarlama, halkla ilişkiler ve

reklam alanında çalışan iletişim uzmanlarının da dikkatini çeken önemli bir olgu olarak

görülmekte ve işletmelerin hedef kitleleriyle interaktif nitelikli bir iletişim oluşturulması

noktasında etkinliği artan bir iletişim ortamı olarak değerlendirilmektedir. (Yeygel & Temel,

2006). Buna bağlı olarak şirketler interneti aktif bir şekilde kullanmaktadırlar.

Bu kadar önemli bir kavram haline gelen internet ve web siteleri konusunda örnek olarak

Tüpraş firmasını kurumsal web sitesini inceledim. Tüpraş firması İstanbul Sanayi Odası

verilerine göre 2011 yılında Türkiye’nin en büyük kuruluşu olarak tescillenmiştir. (İstanbul

Sanayi Odası)

Tüpraş Tarihçesi

İpraş ve kamuya ait diğer 3 rafinerinin devlet tarafından tek çatı altında toplanmasıyla 1983

yılında kurulmuştur (Tüpraş). 1990 yılından 2004 yılına kadar %49’u kademeli olarak halka

arz edilmiştir. Kamuya ait hisseleri olan %512lik kısım 2004 yılında özelleştirilmiş, Danıştay

Mahkemesinin kararı ile iptal olan ihale 2005 yılında tekrar yapılmıştır. 2005 yılında Koç-

Shell ortaklığı tarafından satın alınmıştır.

Kurum Web Sitesinin İncelenmesi

Tüpraş’ın kurum web sitesine girdiğimizde (Tüpraş) 5 tane ana sekme ile karşılaşmaktayız.

Halka açık bir şirket olduğu için oldukça şeffaf bir siteye sahip olan Tüpraş’ta;

Tüpraş’tan

Birinci sekmede;

Vizyon- Misyon, Başkanın Mesajı, Yönetim Kurulu, Yöneticileri, Yönetici Mesajı, Çevre

Emniyet, Toplam Kalite, Kalite Politikamız, ARGE, Sıkça Sorulan Sorular, Erişim, Çekince

başlıklarını görmekteyiz.

Vizyon-Misyon başlığı altında temel değerleri, vizyon ve misyonları anlatılmaktadır.

Vizyon: “Petrol sektöründe performansına özenilen, çevre ve yaşam değerlerine saygılı öncü

bir şirket olmaktır.”

Misyon: “Yenilikçi uygulamalarla sektörümüzü yönlendirmek ve ülkenin petrol ürünleri

ihtiyacını karşılamaktır.”

Temel Değerler: Dürüst, şeffaf ve etik,

İnsana saygılı,

Çevreye duyarlı,

Yaratıcı ve yenilikçi,

Müşteri odaklı,

Çalışanlarının gelişimini destekleyen,

Takım çalışmasına önem veren.

Olarak verilmektedir.

Sonraki başlıkta Başkanın Mesajına yer verilmektedir. 2010 yılı faaliyet raporundan alınan bu

mesajda yönetim kurulu başkanı özetle şunları söylemektedir;

‘‘Tüm faaliyetlerimizin odağına insanı ve çevreyi koyarak planladığımız

gelecek dönemde, işletme mükemmelliği ve enerji verimliliğinden

sağlayacağımız gelişmelerle yüksek öz kaynak karlılığı elde ederken, risklerini

yönetebilen, bir şirket olmayı hedefliyoruz’’

Vizyon-Misyon, temel değerler ve başkanın mesajından da anlaşılacağı üzere Tüpraş çevre

konusunda belirli bir hassasiyete sahiptir. Tüm felsefeleri bu hassasiyet üzerine kurulmuş olan

Tüpraş bu konudaki bütün çalışmalarını web sitelerinde belirtmektedir. Yine ARGE

çalışmalarından bu yönde çalıştıklarını ARGE başlığı altında belirtmektedirler.

Yönetim kurulu ve Yöneticiler başlıkları altında Tüpraş bünyesinde bulunan yönetim kurulu

üyeleri ve yöneticiler tanıtılmaktadır. Bu başlıklarda bütün yöneticilerin öz geçmişlerine

ulaşılmaktadır. Bu sayede yöneticilerini tanıtmaktadırlar.

Çevre ve Emniyet başlığı altında çalışanlarının iş güvenliği konusunda ne gibi uygulamaları,

politikaları olduklarını göstermektedirler.

Çevre konusunda yaptıkları çalışmaları da bu başlık altında toplayan Tüpraş, sera gazı

emisyonu, atık yönetimi, su kalitesinin izlenmesi gibi faaliyetlerini tanıtmaktadır.

Toplam kalite ve kalite politikamız başlığı altında aldıkları belgeleri ve sertifikaları

sunmaktadırlar. İSO 9001, İSO 18001, İSO 14001 kalite, iş sağlığı ve güvenliği, çevre

konularında aldıkları sertifikaları pdf olarak sunmaktadırlar.

Rafinelerimiz başlığı altında bünyelerinde bulunan dört rafineri hakkında bilgiler mevcuttur.

Bu bilgiler rafinelerin kapasiteleri hakkındadır.

Ürünler

Ürünler sekmesinin altında ürün bilgileri, ürün güvenliği bilgi formu, temin, işleme ve üretim,

ürün satışları, asfalt fiyatları, CE belgeleri, deney laboratuvarları başlıkları bulunmaktadır. Bu

başlıklar altında üretilen ürünler hakkında bilgiler verilmekte, bu ürünlerin üretim miktarları

satışları, fiyatları hakkında bilgiler vardır. Herhangi bir satış söz konusu değildir. Örneğin

Avrupa Birliği kalite sertifikası olan CE standartlarının bütün rafinerilerde sağlandığı

belirtilmektedir. Deney laboratuvarlarında bütün ürünlerin hangi derece nasıl enerji sağladığı

hakkında bilgiler vardır.

Yatırımcı İlişkileri

Yatırımcı ilişkileri başlığı altında yatırımcıları doğrudan ilgilendiren ekonomik ve sayısal

veriler mevcuttur. Her yıl düzenli olarak hazırlanan raporlar doğrultusunda bunlar hissedarlara

gösterilmektedir. Sermaye Piyasası Kurulunun istatistikleri doğrultusunda ekonomik verileri

3-6-9-12 aylık gibi sürelerde bakmak mümkündür. Uluslararası derecelendirme kuruluşlarının

Tüpraş hakkındaki derecelendirme puanları da bu sekme altında gösterilmektedir. Halka açık

bir şirket olan Tüpraş verdiği bilgiler ışığında yatırımcılarını bilgilendirmektedir. Bu bilgiler

sayesinde yeni hissedarları kuruma çekmeyi hedeflemektedirler.

Örneğin ortaklık yapısı hakkında şöyle bilgilere ulaşılmaktadır.

Medya İlişkileri

Medyayı bilgilendirici bilgilerin yer aldığı medya ilişkileri sekmesinin altında, basın

bültenleri, sosyal sorumluluk, kurumsal sosyal sorumluluk raporları, Tüpraş logo, kurumsal

filmler, fotoğraf galerisi, dergi rafine başlıkları yer almaktadır.

Kurum içinde alınan kararlar, yaşanan kazalar, ekonomik gelişmeler, festivaller gibi bilgiler

basın bültenleriyle medyaya iletilmektedir.

Tüpraş gibi enerji üreten firmaların en büyük sorunları doğal çevreleriyle olan sorunlardır.

Birçok sivil çevre örgütleri tarafından sürekli olarak boykot edilen Tüpraş gibi firmalar

çevreye karşı duyarlı olmakla yükümlüdür. Bu bağlamda Tüpraş Kurumsal Sosyal

Sorumluluk projelerine destek vermektedir. Kurumsal Sosyal Sorumluluk alanına giren taleplerin karşılanmasında, 30 Mart 2006 tarihinde New York'ta Koç Holding Yönetim

Kurulu Başkanı Mustafa V. Koç ile Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan'ın

imzaladığı Küresel İlkeler Sözleşmesini kurumsal sosyal sorumluluk ve toplumsal duyarlılık

ile ilgili süregelen genel yaklaşımlarını referans almaktadır.

Sosyal Sorumluluk Projeleri kapsamında; Kültür Sanat, Çevre, Eğitim, Sağlık, Spor gibi

etkinliklere destek vermektedirler. Kültür sanat projeleri kapsamın da ikisi ders kitabı olmak

üzere dört adet kitap çıkarmışlardır. Rafinerilerin olduğu illerdeki devlet hastanelerinin

bakımlarını üstlenerek sağlık kapsamında da yardımlarda bulunmaktadırlar. Ülke genelinde

72.000’den fazla fidan dikerek ormanların artmasına katkı sağlamışlardır. Ayrıca rafinerilerin

olduğu şehirlerde meslek yüksekokulları açarak yetişmiş eleman ihtiyacını karşılamaktadırlar.

Her sene yaklaşık 4.000 öğrenci staj için Tüpraş’a gelmektedir.

Yine bu başlık altında Tüpraş logosunun kullanım şekilleri gösterilmektedir.

Farklı zeminlerde nasıl kullanılması gerektiği gösterilmektedir.

Fotoğraf galerisinden Tüpraş’tan fotoğraflar gösterilmekte, 4 adet kurumsal film ile de bunlar

desteklenmektedir. Ayrıca düzenli olarak çıkan kurum dergisiyle tüketicilere ulaşılmaktadır.

İnsan Kaynakları

İnsan kaynakları sekmesi altında İK vizyonları şöyle anlatılmaktadır:

Doğru İşe Doğru İnsan

Performansa ve Yetkinliklere Bağlı Ücret

Başarıya Bağlı Değerlendirme

Herkes İçin Eşit Fırsat

Bu doğrultuda istihdam sağlayarak çalışanlarına çeşitli hizmetler sunmaktadırlar. Sosyal

imkânlar başlığı altında anlatılan hizmetlere göre çalışanlar, evlilik gibi özel günlerde maddi

olarak desteklenmektedir. Rafinerilerin olduğu her ilde lojman yaparak çalışanlara kalacak

yerler tahsis edilmiştir. Ayrıca çalışanların ev, araba kredisi gibi ihtiyaçları kurum tarafından

karşılanmaktadır. Bununla birlikte, çalışanlar hem SSK tarafından hem de KOÇ bünyesinde

bulunan KOÇ Emeklilik tarafından sigortalanıp emeklilik fonundan yararlanmaktadır.

Ayrıca, “aramıza katılın geleceği birlikte oluşturalım” sloganı ile yeni çalışanlara pencereleri

açmakta ve bu kurumsal site üzerinden iş başvurusu yapma imkânı sağlamaktadırlar. Yine staj

döneminde çeşitli stajyer alımları da bu sekme üzerinden gerçekleştirilmektedir.

Genel değerlendirme

KOÇ grubu bünyesinde olan Tüpraş’ın kurumsal web sitesini tek tek bütün linkler

doğrultusunda incelediğimizde kurum hakkında kurulduğu ilk günden bu güne bütün bilgilere

ulaşabilmekteyiz. İster bir medya çalışanı, isterse yatırımcı olarak ihtiyacımız olan her türlü

bilgiye erişmek mümkündür. Web sitesi sürekli güncellenerek en yeni bilgiler verilmektedir.

Site Türkçe ve İngilizce olarak hizmet vermektedir. Ayrıca bünyesinde bulunduğu KOÇ

Holding’e de link bulunmaktadır.

Sonuç

1980’li yıllardan itibaren kullanılmaya başlanan kurum kültürü kavramı kurumlar için

stratejik bir öneme sahiptir. Kurumlar, sahip oldukları kültürü etkileşimde oldukları

çevrelerine yansıtarak kendi değerlerinin bilinmesini sağlamaktadırlar. Bilgi iletişim

teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ise kurumlara kendilerini daha kolay ifade edebilme

imkânı sağlamıştır. Bu bağlamda web siteleri kurumların dışarıya açılan penceresi konumuna

gelmiştir. Kurum kültürünü oluşturan vizyon, misyon, hedefler, kurumun tarihçesi, liderin

mesajı vb. bilgiler kurum web siteleri sayesinde aktarılmaktadır. Bunlarla birlikte görsel

materyaller, çeşitli bildiriler yine web siteleri sayesinde paylaşılmaktadır. 2006 yılında

Furtune Dergisi’ne göre ilk 500 içinde yer şirketlerin %90’ının kurumsal web sitesi vardır.

Bilgi çağının zorunlu gerekliliği olarak ortaya çıkan web siteleri hayati bir önem taşımaktadır.

Kaynakça

Inc. (2000). 01 15, 2012 tarihinde Inc: http://www.inc.com/about/index.html adresinden alındı

Inc. (2000). 01 16, 2012 tarihinde Inc: http://www.inc.com/ss/7-successful-viral-marketing-

campaigns#0 adresinden alındı

Akar, E. (2009). İnternetle Değişen Siyaset Pazarlaması: Dünyadan Örneklerle Yeni

Trendleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 171-182.

Akıncı, B. (2005). Kurum Kültürü. İstanbul: İletişim Yayınları.

Akıncı, B., & Bat, M. (2009). Siyasal Seçim Kampanyalarında Yeni İletişim Teknolojileri ve

Blog Kullanımı. Journal of Yaşar University, 2745-2778.

Akıncı, B., & Çoşkun, G. (2007). Örgüt Kültürü. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Akıncı, B., & Sabuncuoğlu, A. (2008). Bilgi İletişim Teknolojileri ve Ütopyan Bakış Açısı.

Selçuk İletişim Dergisi, 5-19.

Akmehmet, D. (2006). Kurumsal İtibar Yönetimi ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi.

İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Aktan, Ç. C. (2006). Kurumsal Kültür, Organizasyonlar, Kurallar ve Kurumlar. Ankara:

Sermaye Piyası Kurulu.

Aktaş, H. (2004). Bir Siyasal İletişim Aracı Olarak İnternet. Konya: Tablet Yayınları.

Alan, A., & Sungur, E. (2207). Kurum Kültürünün Görsel Kimliğe Yansıması-Web

Sitelerinde Görsel Kimlik Kullanımı. Yeditepe Üniversitesi, İletişim Fakültesi, İletişim

Çalışmaları Dergisi, 129-147.

Alikılıç, Ö., & Onat, F. (2007). Bir Halkla İlişkiler Aracı Olarak Kurumsal Bloglar. Journal

Of Yasar University, 899-923.

Alikılıç, Ö., & Onat, F. (2008). Sosyal Ağ Sitelerinin Reklam ve Halkla İlişkiler Ortamları

Olarak Değerlendirilmesi. Journal Of Yasar University, 1111-1143.

Argan, M., & Argan, M. (2004). Viral Pazarlama veya İnternet Üzerinde Ağızdan Ağıza

Reklam: Kuramsal Bir Çerçeve. III. Bilgi Teknolojileri Kongresi, (s. 231-250).

Denizli.

Dilsiz, D. (2008). Marka İmajı ve İtibar Yönetimi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Durğun, S. (2006, Aralık). Örgüt Kültürü ve Örgütsel İletişim. Yüzünci Yıl Üniversitesi Eğitim

fakültesi Dergisi, III(II), 112-132.

Ekmen, T. (2010). Örgüt Kültürü. istanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.

Erengül, B. (1997). Kültür Sihirbazları Rekabet Üstünlüğü Sağlayan Yönetim. İstanbul: Evrim

Yayınevi.

Erkmen, T. (2010). Örgüt Kültürü. İstanbul: Beta Basım A.Ş.

Fidan, M., & Şimşek, N. (2005). Kurum Kültürü ve Liderlik. Konya: Tablet Basım Yayın.

Internetworldstats. (2011). Internetworldstats. 01 05, 2012 tarihinde

http://www.internetworldstats.com: http://www.internetworldstats.com/stats.htm

adresinden alındı

İstanbul Sanayi Odası. (tarih yok). iso. Mayıs 10, 2012 tarihinde İstanbul Sanayi Odası Web

Sitesi: http://www.iso.org.tr/tr/web/besyuzbuyuk/turkiye-nin-500-buyuk-sanayi-

kurulusu--iso-500-raporunun-sonuclari.html adresinden alındı

Karasar, Ş. (2004). Eğitimde Yeni İletişim Teknolojileri. The Turkish Online Journal of

Educational Technology, 117-125.

Köker, N. (2011). Stratejik Pazarlama İletişimi, Temel Kavramlar. (E. Babacan, F. Topsümer,

& A. Göztaş, Dü) İzmir: Gama Basım Yayın Dağıtım.

Köseoğlu, Ö. (2008). Pazarlama İletişiminde İnteraktivite ve Referans Mekanizmaları

Yoluyla Mesaj Etkinliğinin Arttırılması. Doktora Tezi. İzmir.

Media, O. (2000). wikipedia. Mayıs 05, 2012 tarihinde http://tr.wikipedia.org:

http://tr.wikipedia.org/wiki/Web_2.0 adresinden alındı

Mucuk, İ. (2000). Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.

Öğüt, N. (2008). Kurum İmajının Oluşum Sürecinde Halkla İlişkiler Rolü Üzerine Teorik ve

Uygulamalı Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi. Konya.

Tüpraş. (tarih yok). www.tupras.com.tr. Mayıs 11, 2012 tarihinde Tüpraş Kurumsal Web

Sitesi: http://www.tupras.com.tr/detailpage.tr.php?lDirectoryID=3 adresinden alındı

Usta, M. (2006). Örgüt Kültüründe Halkla İlişkiler ve İtibar Yönetimi Ege Akdeniz

Bölgelerindeki Turizm İşletmeleri Örneği. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Wikipedia. (2001). Wikipedia. 01 14, 2012 tarihinde Wikipedia:

http://tr.wikipedia.org/wiki/Pazarlama adresinden alındı

Yeygel, S., & Temel, A. (2006). İşletmelerin Kurumsal İmajlarının Hedef Kütlelere

İletilmesinde Bir Araç Olarak Kurum Web Siteleri. II. Ulusal Halkla İlişkiler

Sempozyumu. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi.