BOOKS REVIEW: การเมืองเรื่องพระพุทธรูป · 244 ปีที่ 6 ฉบับที่ 1 มกราคม-มีนาคม 2560

241วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน

BOOKS REVIEW: การเมองเรองพระพทธรป โดย พระสธวรบณฑต (โชว ทสสนโย) พระอดมสทธนายก (ก าพล คณงกโร) พระมหาสนนท สนนโท ดร.ประเสรฐ ธลาว ชอหนงสอ การเมองเรองพระพทธรป ชอผแตง : วราวรรณ นฤปต ส านกพมพ : ส านกพมพมตชน พมพเมอ : กมภาพนธ 2560 บทน า พระพทธรปจ านวนมากทปรากฏอย ในประเทศไทย หรอนานาประเทศทนบถอพระพทธศาสนาลวนมประวตความเปนมา พฒนาการรวมกบประชาชาตนน ๆ โดยมนยยะของประวตศาสตร การเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม อาท พระพทธรปแหงคนธาระ (อนเดย) พระพทธรปแหงบามยน (อฟกานสถาน) พระพทธรปทหนาผาหยนกง เมองตาถง ของมณฑลซานซ (จน) พระพทธรปไดบตส (ญปน) พระธาตเขยวแกว (ศรลงกา) พระแกว พระสก พระไส หรอพระบางในประวตศาสตรลาว พระมหามยมน (พมา) พระองคเจก-องคจอม (กมพชา) พระบวเขมของกลมชาตพนธไทยใหญอนมศนยกลางทเมองตองยในประเทศพมา เปนตน ยอนกลบมาในประเทศไทย กจะมพระพทธรปส าคญ ทเนองดวยประวตศาสตรและความเปนมาของไทยเรา อาท พระพทธชนราช (พษณโลก) พระพทธสหงค (เชยงใหม ) พระแกวมรกต (กรงเทพ) พระพทธโสธร (ฉะเชงเทรา) พระทองค า (วดไตรมตร-กรงเทพ) หลวงพอโต (วดบางพลใหญใน-สมทรปราการ) หลวงพอวดไรขง (นครปฐม) หรอพระสยามเทวาธราช (วดพระแกว-กรงเทพ) เปนตน นยยะของการเกดขนสมพนธกบศาสนา ความเชอศรทธา ความเปนศนยรวมจตใจในความเปนรฐชาตและการจดตง การเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ศลปะ ตระกลชาง โดยสมพนธเกาะเกยวกบพฒนาการทางประวตศาสตรของรฐนนๆ รวมทงสยาม หรอไทยนบแตอดตจนกระทงปจจบน ซงประเดนดงกลาวปรากฏในงานคนควา เรอง “การเมองเรองพระพทธรป” (2560) ทเรยบเรยงนพนธโดยวราวรรณ นฤปต ทไดเคยศกษาไวเปนวทยานพนธระดบมหาบณฑต (2557) ในสาขา

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2560242

ประวตศาสตร ของมหาวทยาลยธรรมศาสตร เรอง “แนวคดการรวบรวมพระพทธรปชวงสรางกรงเทพฯ ถงรชกาลท 5” และน ามาปรบเปนหนงสอพรอมพมพเผยแผ ซงผศกษาไดพยายามอธบายเชอมถงประเดนทางการเมองผานพระพทธรปทปรากฏใหเหน อนสมพนธกบ “สญญะ” การตงตนทางความเชอและกลไกการไดมาตอพระพทธรปนน ประกอบสรางเปนความเชอ “กษตรยผทรงธรรม” หรอการเปนกษตรยทสมพนธกบบญญาบารม ดงทปรากฏขอความวา “ความคดเรองพระมหากษตรยเปนผมบญบารมสงสด เปนอดมคตทสบทอดกนมาในชนชนกษตรย อยางกษตรยสโขทย และกษตรยอยธยากคอผทสงสมบญบารมเอาไวมาก และจะสงสมบญบารมใหเพมพนยงขนไปอกเพอเตรยมจะเปนพระพทธเจาในอนาคต ดวยการประพฤตธรรม สงสอนธรรม และบ ารงพระศาสนา อดมคตแบบนฝงรากลกอยในอาณาจกรทท ากจกรรมทางการเมองควบคไปกบศาสนาเปนส าคญ รวมถงสมยสรางกรงรตนโกสนทรนดวย” โดยโลกทศนความเชอแบบน ปรากฏในหนงสอเลมนดวย ซงจะไดน ามาแบงปนเลาเรองเพอประโยชนตอการสรางความรความเขาใจเกยวกบพระพทธรป รวมไปถงการเมองทมาพรอมกบพระพทธรปในระหวางรฐตอรฐ สญลกษณของอ านาจ การสถาปนาอ านาจ รวมไปถงการจดวางอ านาจของรฐตอสงเชอทางศาสนาทชอวา “พระพทธรป”ดวยเชนกน ศาสนาและการเมอง

ศาสนากบการเมองเปนสงทแยกกนไมออกนบแตอดตดวยเชนกน แนวคดเรองเทวราชา สมมตราชา รวมไปถงพระราชาผทรงธรรม (ทศพธราชธรรม) เปนของคกนกบรฐ และบรพกษตรยในนานารฐนบแตอดต ทมเปาหมายเปนการขยบกาวไปขางหนาของสงคมในภาพรวม ในรฐสยามการทพอขนรามค าแหง (พ.ศ.1822-1841) กบการสถาปนาสโขทย โดยมความเกาะเกยวอยกบศาสนา การใชศาสนาเปนเครองหมายของการแสดงพระองคเปน “พอผทรงธรรม” รวมไปถงการด าเนนชวตขบกาวไปขางหนาอยางเหมาะสมภายใตรฐและการกอเกดของรฐอยางเหมาะสมจงเกดขน พระยาลไทย (พระมหาธรรมราชาท 1 ครองราชย พ.ศ. 1890-1919) กบโลกทศนในเชงควบคมแบบไตรภมพระรวง (เตภมกถา/พ.ศ.1888) หรอการเปนกษตรยทบ ารงพระพทธศาสนาของสมเดจพระนารายณ (พ.ศ.2199-2231) รวมไปถงกษตรยทใหการอปถมภการสบศาสนาในลงกา (พ.ศ.2494) อยางพระเจาอยหวบรมโกศ (พ.ศ.2275-2301) ภาพเหลานปรากฏอยในประวตศาสตรไทย หรอมาในสมยของพระเจากรงธนบร (พ.ศ. 2310–2325) กบบทบาทของมหากษตรยผกอบก รวบรวม และการอปถมภศาสนารวมไปถงการยายพระพทธรปส าคญคอพระแกวมรกตจากเวยงจนทรดวย (พ.ศ.2322) หรอลวงมาถงรตนโกสนทร “การทราชส านกรชกาลท 1 ใชวตถทางศาสนาเปนเครองมอในการแสดงตวตนของพระมหากษตรยในอดมคต และท าใหเมองหลวงทสถาปนาขนใหมมความศกดสทธในฐานะเปนศนยกลางของศาสนาพทธ ควบคไปกบอ านาจทางการเมอง” ดงมขอมลวา “...ชวงตนรชกาลท 1 ราชส านกอยในฐานะของผปกครองทพยายามจะสถาปนาอ านาจเหนอหวเมองทเคยอยใตอ านาจของอยธยาใหแนนแฟนยงขนขณะเดยวกนกรวมเอาลานนา ลานชาง และกมพชาเขามาเปนประเทศราชดวยพรอมทงพยายามจะรวมหวเมองมอญ ไดแก ทวาย มะรด ตะนาวศร ผล


กคอกอใหเกดระบบการเมองแบบจกรวรรดขน รชกาลท 1 จงตองสรางความชอบธรรมใหกบระบบการเมองทพระองคสรางขนใหมน…” ผปกครองเมองในจกรวรรดทงหมดนบถอศาสนาพทธดงนนการเอามาตรฐานทางศลธรรม และราชธรรมมาสรางความชอบธรรมแกระบบการเมองทมศนยกลางทกรงรตนโกสนทร จงไดผลดทสดในความคดของคนในราชส านก สงส าคญคอการท าใหกรงเทพฯ เปนศนยกลางพทธศาสนา และแสดงใหเหนวาพระมหากษตรยแหงกรงรตนโกสนทรทรงเปนพระมหากษตรยทดตามอดมคต ใหเปนทยอมรบทงในราชธาน หวเมอง และเมองประเทศราช

นยยะของกลไกทางการเมองกบศาสนา เปนสงคกนทแยกไมออก รฐกบศาสนา มสวนเกอหนนขบเคลอนในกนและกน รวมถงกบประชาชนพลรฐผอยใตปกครองดวย โดยมกลไกทางศาสนาเปนเครองขบเคลอนและขบเนนใหเกดผลและกลไกในการปฏบต ซงในหนงสอเลมนไดกลาวถงเงอนไขทางศาสนาของรฐ และศาสนาทตางเกอหนนซงกนและกน ดงปรากฏแนวคดทวา “กษตรยผทรงธรรม” สมควรทจะครอบครองพระพทธรปทศกดสทธ (น.132) การเคลอนยายพระพทธรปเปนการก าหนดใหเหนถงรฐในอดมคตทสมพนธกบอ านาจของสถาบนกษตรยเพอหลอมความเชอของรฐประเทศราชตอความเปนเจาผปกครอง (น.132-133) รวมไปถงบทบาทของการเปนศนยกลางในเรองบญญาธการ หรอบารมของผปกครองในเชงของจกรวาลวทยา หรอศนยกลางของอ านาจในระบบรฐ (น.40) ดงนนแนวคดเกยวกบรฐและศาสนาสมพนธกนอยางเปนระบบและถกสอและถายทอดออกมา ซงเปนสาระทปรากฏในความเปนศาสนาและรฐ และความสมพนธอยางมเงอนไขระหวางรฐและศาสนาดวยเชนกน

มหลกฐานถงวธการสถาปนาความเปนรฐในพระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา ฉบบสมเดจพระพนรตน ซงมการช าระสมยรชกาลท 1 ไดใหภาพของกษตรยองวะ วาเปนผท าลายเมองอยธยา และพงศาวดารยงเนนไปทการกอบกเอกราชของสมเดจพระเจาตากสน แลวจบลงทหายนะตกแกราชวงศบเรงนอง การสรางภาพใหรชกาลท 1 อยเหนอกวากษตรยองวะนน มความหมายส าคญตอสถานะกษตรยรตนโกสนทรอยางมากในสายตาเมองประเทศราช จนกระทงป พ.ศ. 2336 กรงองวะไดขอเปนไมตรผานมาทางเจาเมองเมาะตะมะ ใจความของศภอกษรกเนนไปทความเมตตาของกษตรยผมบญดวยเชนกน นอกจากนในหนงสอ ยงอธบายถงการเกบรวบรวมวตถในสมยรชกาลท 1 ทมการรวบรวมพระพทธรปจากหวเมอง สโขทยพจตร สวรรคโลก อยธยา ลพบร มาประดษฐานไว ณ วดพระเชตพนวมลมงคลาราม (วดโพธ) ทงสนจ านวน 1,248 องค จากหลกฐานทางประวตศาสตรชใหเหนวา ราชส านกไดมการจดท าบญชพระพทธรปเอาไวอยางละเอยด เพอเปนการก าหนดเอาไวลวงหนา ตอการออกแบบระเบยงพระอโบสถ ระเบยงพระมหาเจดย และพระวหารทศตางๆ เพอเกบรวบรวมพระพทธรปจากหวเมองดงกลาวมาประดษฐานทพระระเบยงในวดโพธ เหตการณดงกลาวเปนเหตการณส าคญเนองจากเปนสวนหนงของวธการทส าคญในการสรางกรงรตนโกสนทร ซงเหนไดชดวาระบบการจดการดงกลาว มสวนสมพนธอยางใกลชดกบแนวคดในการบรหารราชการของรฐในยคสรางกรงรตนโกสนทร


หรอลวงมาในระหวาง พ.ศ. 2369–2371 เจาอนวงศ (Chao Anouvong/พ.ศ. 2348 – 2371/1805-1828) แหงนครเวยงจนทนไดยกกองทพเขาตหวเมองอสานทงหมด ยดไดเมองนครราชสมา พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว โปรดเกลาฯ ใหเจาพระยาราชสภาวด (สงห สงหเสนย) ยกกองทพไปปราบ ในทสดปราบเจาอนวงศเวยงจนทนได เมอจดการบานเมองทางอสานใหเขาสความสงบเรยบรอยแลว เจาพระยาสรสห ไดอญเชญเอาพระบางเจาลงไปกรงเทพมหานคร โปรดเกลาฯ ใหเลอนยศเจาพระยาสภาวดเปนเจาพระยาบดนทรเดชา (สงห สงหเสน/พ.ศ. 2320-2392) และโปรดใหสรางพระอารามขนใหเปนทประดษฐานพระบางเจาไวนอกกรงคอ ใหอญเชญไปไววดจกรวรรดราชาวาสวรมหาวหาร ตลอดมาจนถงรชสมยพระบางประดษฐานทวดจกรวรรดฯ มาจนถงรชกาลท 4 กไดเกดเหตฝนแลง ตอเนองกนหลายปชาวกรงกไดร าลอกนวา ดวยเหตทพระบางและพระแกวมรกตประดษฐานไวดวยกนความทราบถงพระเนตรพระกรรณ จงไดพระราชทานพระบางกลบคนสหลวงพระบาง นบแตนนเปนตนมาพระบางไดถกอญเชญพระบางกลบหลวงพระบางและคงอยในหลวงพระบางตลอดมาจนถงปจจบน ภาพสะทอนของศาสนาและการเมองเปนสงทไมสามารถแยกกนออกดวยเหตผลในเรองรฐกบศาสนามนยยะของการองอาศยซงกนและกนในการท าหนาทในการควบรวมประชาชน นยหนงรฐมหนาทควบคมในเชงกายภาพผานอ านาจ และกลไกการใชอ านาจ รวมทงกฎแหงรฐ แตในกรณของศาสนามสวนควบคมตอความเชอทางศาสนาโดยใชกลไกของความศรทธาการยอมรบ และการตามเขาไปปฏบตตอเงอนไขทางศาสนาทเกดขนระหวางรฐและศาสนาในเชงกายภาพทเกดขน และผลกเปนทประจกษในนามรฐและศาสนาทวไปวาสงเหลานเกดขนดวยเงอนไขอยางเดยวกนดงปรากฏเปนหลกฐานในประวตศาสตรศาสนาดวยเชนกน พระพทธรปและการเมอง หากพจารณาจากหนงสอ “พระพทธรปกบการเมอง” สะทอนใหเหนไดวา พระพทธรปกลายเปนการสอสารทางการเมอง ทสมพนธกบบญญาธการทางการเมอง จนกระทงกลายเปนกลไกทางการเมองทเหมาะสมและกอใหเกดประโยชนในการบรหารจดการทางการเมอง ดงกรณอดอดทวดพระมนหะ/Manuha Temple (หมอง ทน ออง, 2551 : 33) ในพมาทสะทอนถงการสอสารถงการเมอง หรอพระมหามยมน (Mahamuni Buddha) ทแตเดมอยในรฐยะไข ทถกอนเชญ มาประทบทมณฑะเลย ในสมยพระเจาปดง ( Bodawpaya,พ.ศ.2325- 2362/1782-1819 ) (Charney, Michael W. 2006, Father Sangermano, 1969 : p. 71) หรอพระธาตเขยวแกวสญลกษณความเชอทางพทธศาสนากบการหลดรอดจากการท าลายโดยประเทศอาณานคมทกครงในประวตศาสตรศรลงกา หรอรวมไปถงพระแกวมรกตทแฝงไปดวยการเมองระหวางแวนแควนลวนๆ ต านานการสรางพระพทธรปองคนในระยะเรมตนเปนไปอยางพสดารคอสรางโดยพระอนทร แตตอมาต านานเรมมชอของบคคลในประวตศาสตรมากขน และการถกน าไปประดษฐานทตางๆ กเจอปนไปดวยกลนอายของเหตการณทางการเมอง เชน ตอนทอญเชญพระแกวจากเชยงรายมาเชยงใหม ท าไมชางถงตองมงแตจะไปล าปาง (เมองลกหลวงเชยงใหม) แมจะเปลยนชางตงสาม


เชอกกยงเลอกทจะไปแตเมองล าปาง ? เหตการณนนจงมนยยะของการไปเพอเสรมบารม ? แตครนเมองเชยงใหมเปลยนกษตรยใหม ชางกลบน าพระพทธรปมงหนาเชยงใหมน าพระแกวมรกตไปประดษฐานทเชยงใหมโดยไมขดขน ?

หรอกรณพระแกวขาว หรอพระเสตงคมณ ทเคยเปนพระคบานคเมองของแควนหรภญไชยมากอน เมอลานนาตหรภญไชยแตกกน าพระเสตงคมณมาประดษฐานทเชยงใหม ตอนพระไชยเชษฐาธราชจะเสดจกลบไปปกครองลานชาง ลาว พระองคจะทรงอญเชญพระเสตงคมณไปหลวงพระบางไปพรอมๆ กบพระแกวฯ แตชาวเชยงใหมขอไว....ใหเอาไปเฉพาะพระแกวฯ บางต ารากวาพระไชยเชษฐาตดสนบนเจาหนาทบางคนน าพระแกวไปหลวงพระบาง การน าพระแกวไปหลวงพระบางไมไดบนทอนศนยรวมจตใจของคนเชยงใหมเลย เพราะศนยรวมจตใจคอพระเสตงคมณ สวนการอญเชญพระแกวฯ ลงมาทกรงธนบรและกรงเทพฯ ในปจจบน ในยคนนศนยรวมจตใจของคนแตละแวนแควนนนอยทสถาบนศาสนา การแยงชงพระพทธรคบานคเมองจงถอเปน “สงครามจตวทยา” ทใชในสรางความชอบธรรมในดนแดนทนบถอพระพทธศาสนาดวยกนในดนแดนทนบถอพระพทธศาสนาดวยกนในภมภาคน

หรอกรณต านานพระพทธชนราชต านานกลาวไววา พระเจาศรธรรมไตรปฏกหรอพระมหาธรรมราชา (พญาลไท) กษตรยองคท 4 ในพระราชวงศพระรวง สมยกรงสโขทย เปนผสรางพระพทธชนราช เมอราว พ.ศ. 1900 โปรดใหชางสวรรคโลก ชางเชยงแสน และชางหรภญไชย สมทบกบชางกรงศรสชนาลย ชวยกนหลอพระพทธรปขนาดใหญ 3 องค ไดแก พระศรศาสดา พระพทธชนราช และพระพทธชนสห จวบจนถงวนพฤหสบด ขน 15 ค า เดอน 4 ปเถาะจลศกราช 717 ราว พ.ศ. 1898 ไดมงคลฤกษ กระท าพธเททองหลอพระพทธรปทง 3 องค เมอเททองหลอเสรจแลว และท าการแกะพมพออกปรากฏวา พระพทธชนสหและพระศรศาสดา องคพระสมบรณสวยงามด สวนพระพทธชนราชนนไดหลอถง 3 ครงกไมเสรจเปนองคพระได กลาวคอทองแลนไมตดเตมองค พระเจาศรธรรมไตรปฏกจงทรงตงสตยาธษฐานเสยงเอาบญบารมของพระองคเปนทตง ครงนนจงรอนถงอาสนพระอนทรเจา จงนฤมตเปนตาปะขาวลงมาชวยท ารปพระ คมพมพปนเบา ดวยอานภาพพระอนทราธราช เจาทองกแลนรอบคอบบรบรณทกประการหาทตมได พระเจาศรธรรมไตรปฏกทรงปตโสมนสเปนอยางยง แปลวาบญญาธการของผปกครองไดท าใหกระท าการส าเรจ จนกระทงออกมาเปนพระพทธรปศนยกลางความเชอของคนในภมภาคนดวยเชนกน


ภาพประกอบท 1 พระมหามยมน กบสญลกษณของอ านาจทางความเชอของรฐยะไย ทมา : http://travel.mthai.com/world-travel/72350.html เมอ 12 มนาคม 2560

รวมไปถง “พระมหามยมน” หรอ “พระมหาเมยะมน” อนมความหมายวา “พระผเปน

ทเคารพสงสด” หรอ “ผรอนประเสรฐสด” ซงนบเปนหนงในหาแหง “เบญจมหาบชาสถาน” อนมความส าคญสงสดของประเทศพมา ต านานไดกลาวไววา สรางขนตงแตสมยพทธกาล โดยกษตรยแหงเมองยะไข องคพระท าจากทองสมฤทธ สง 12 ฟต 7 นว กอนสราง พระกษตรยผสรางทรงพระสบนวา พระพทธเจาเสดจมาประทานพรใหพระพทธปฏมาองคน เปนตวแทนของพระองค เพอเปนเครองสบพระศาสนาไปในภายหนา โดยในอดต แมเมองยะไขจะถกโจมตโดยกษตรยผทรงแสนยานภาพในหลาย ๆ ครง กไมอาจทจะเคลอนยายองคพระมหามยมนนออกจากเมองได ตองมเหตใหขดของทกครงไป จนมาถงรชสมยของพระเจาปดง ยกทพมาตเมองยะไขได และคราวน สามารถอญเชญพระมหามยมนออกจากยะไขได โดยลองมาตามแมน าอระวดมายงเมองมณฑะเลไดส าเรจ พระมหามยมนอนศกดสทธ จงไดยายมาอยทเมองมณฑะเลเปนการถาวรนบแตนนเปนตนมา ซงนบเปนนยยะของการสอทางการเมองทวาพระพทธรปเปนสญลกษณของความเขมแขงศนยรวมจตใจ ความเขมแขงเกดจากความเชอรวมตอความศกดสทธและการปกบานปองเมอง ในสวนของพระเจาปดงการไดมา และการท าลายความเชอนน รวมทงความเปนผมบญญาธการและสทธของการครอบครองและการไดมายอมเปนสงควร ดงนนในนยามของพระพทธรปและการเมองระหวางรฐจงมบทสรปดวยสงคราม การตอสและการแยงชงดงปรากฏในกรณของพระมหามยมน เปนตน

ในสวนของสยาม/ไทย มเหตการณทคลายกนดงปรากฏแนวคดของความเปนรฐกบบญญาธการของผปกครองไดสะทอนออกมาทวา “...ครนลจลศกราช 1141 ป สมเดจพระเจามหากษตรยศก และพระเจาสรสหพษณวาธราช ไดยกพยหโยธาขนไปปราบเมองศรสตนาหตเวยงจนทร ดวยอ านาจพระบารมสมเดจพระเจามหากษตรยศก ซงควรเปนทครอบครองปฏบตบชาพระรตนปฏมากรองคน พระเจารมขาวเมองหลวงพระบางกสวามภกดชวยในการสงคราม พระเจาแผนดนกรงศรสตนาคนหตราชวงศานวงศแสนทาวพระยาวลาวครงนน ถงไดพระพทธปฏมาองคนไว กเพราะนบถอวปรต


คดเชนวกบชาเปนเจาผ ลมโคกระบอบชาเชญใหเขาคนทรง แมมดนางทาวเจรจาลอลวงคนไปขาง ๆ หานบถอโดยศรทธาตอพระพทธคณตรง ๆ ไม จงทนทานก าลงทหารและพระปญญาบารมสมเดจพระเจามหากษตรยศกมได กพาบตรนดดาหนไป...” (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว, 2546 : 199-200) จากแนวคดทสะทอนใหเหนวารฐอ านาจ และการเสรมอ านาจผานพระพทธรปปรากฏแนวคดนเหลานในหนงสอเลมดงกลาวดวยเชนกน ดงประโยคทวา “สมเดจเจามหากษตรยศก...ควรครอบครองปฏบตบชาพระรตนปฏมากรณองคน...” (น. 132) ซงเปนการสรางความชอบธรรมตอการไดมาซงพระพทธรปจากเมองเวยงจนทรของรฐสยามในอดตดวย รวมไปถงเหตการณทปรากฏในงาน “การเมองเรองพระพทธรป” สะทอนใหเหนวาการเคลอนยายพระพทธรปจากหวเมอง สศนยกลางทกรงเทพ “...ใน ป พ.ศ.2337 ไดมกระแสรบสงใหขาราชการไปเชญเสดจพระพทธรปจากหวเมองเหนอตาง ๆ ลงมาบรณปฏสงขรณ แลวประดษฐานไวทวดพระเชตพน ฯ จากเอกสารท 9/ก มชอตามการส ารวจของหอสมดแหงชาตวา “กระแสพระบรมราชโองการ ใหอนเชญพระพทธรปจากสโขทยมาประดษฐานไว ณ กรงเทพฯ จ.ศ.1156…” (น. 42) หรอปรากฏหลกฐานใน พระราชพงศาวดารและจารกวดพระเชตพน กลาวถงการรวบรวมพระพทธรปเมอ พ.ศ. 2337 วาเปนการกระท าเพอบ ารงพระพทธศาสนาใหรงเรองสบไป ดวยการโปรดเกลาฯ ใหรวบรวมพระพทธรปทปรกหกพงจากหวเมองเหนอ คอสโขทย พจตร สวรรคโลก ลพบร และอยธยา ลงมาปฏสงขรณ จากนนกใหประดษฐานไวทวดพระเชตพนฯ จ านวน 1,248 องค บางสวนทเหลอกแจกจายใหเชอพระวงศ หรอขาราชการคนอนๆ น าไปบชา ประดษฐานไวตามพระอารามตางๆ จงชะลอ "พระศรสรรเพชญ" พระพทธรปยน สง 8 วา หลอดวยทองสมฤทธหมดวยทองค า เดมอยทวหารหลวงวดพระศรสรรเพชญ กรงเกา เขามาวางบนรากพระเจดยแลวกอปดทบ จากนนเชญพระพทธรปทเตรยมไวมาปฏสงขรณ แลวประดษฐานในสถานทตางๆ ทเตรยมไว

ภาพประกอบท 2 พระพทธรป และพระบรมราชโองการใหรวมบรวมพระพทธรป (ซาย) กระแสพระบรมราช

โองการ รชกาลท 1 ใหไปรวบรวมพระพทธรปจากหวเมองเหนอ (ทมา : หอสมดแหงชาต) (ขวาบน) พระพทธรปยนทจดวางบนฐานเดยวกน แตมพทธลกษณะแตกตางกน ทระเบยงพระมหาเจดย วดพระเชตพนฯ (ขวาลาง)


พระพทธรปในระเบยงพระอโบสถชนนอก วดพระเชตพนฯ มพทธลกษณะแตกตาง (ทมา : วราวรรณ นฤปต, (2560), การเมองเรองพระพทธรป. กรงเทพฯ : มตชน)

นอกจากนยงมหลกฐานเปนเบองหลงการเกบรวบรวมพระพทธรปทวา หลกฐานเกยวกบ

เรองนโดยตรงเปนกระแสพระราชโองการของรชกาลท1 ทสงใหไปรวบรวมพระพทธรปเมอ พ.ศ. 2337 ตามพระราชศรทธา และพระราชกศลในฐานะอครศาสนปถมภก การรวบรวมพระพทธรปทงหลายน กเพอท านบ ารง และปฏสงขรณวตถทปรกหกพง ทงราง เกรงจะเกดอนตรายแกพระพทธรปเหลานน จงไดใหขาราชการไปอญเชญพระพทธรปลงมายงวดพระเชตพนฯ แสดงใหเหนวธคดของชนชนสงทเปลยนไปวา "ไมไดเทยบองคพระมหากษตรยเสมอนเปนสมมตเทพแลว หากแตเปนมนษยธรรมดาทตองการท านบ ารงศาสนาใหยงยนสบไปเทานน" บทบาทและคานยมของกษตรยมทาทเปลยนไปเปนผอปถมภศาสนาดงทปรากฏ โดยเนนไปทพระราชประสงคขององคพระมหากษตรยเรมตนดวยการเปนผตระหนกถงอนตรายตอพระพทธรปทผคนสรางไวแตกอน ดวยการแสดงวาพระองคทรงมจตส านกทจะสงเคราะหเอาพระพทธรปทหกพงนนมาไวในอปถมภ จากนนคอตองการใหวตถท าหนาทสบทอดศาสนาตอไป

ภาพประกอบท 3 บญชพระพทธรป (บางสวน) ทรชกาลท 1 โปรดเกลาฯ

ใหไปอาราธนามาจากหวเมองเหนอ (ทมา : หอสมดแหงชาต) (ทมา : วราวรรณ นฤปต, (2560), การเมองเรองพระพทธรป. กรงเทพฯ : มตชน)

ความคดเรองพระมหากษตรยเปนผมบญบารมสงสด เปนอดมคตทสบทอดกนมาในชนชนกษตรย อยางกษตรยสโขทย และกษตรยอยธยากคอผทสงสมบญบารมเอาไวมาก และจะสงสมบญบารมใหเพมพนยงขนไปอกเพอเตรยมจะเปนพระพทธเจาในอนาคต ดวยการประพฤตธรรม สงสอนธรรม และบ ารงพระศาสนา อดมคตแบบนฝงรากลกอยในอาณาจกรทท ากจกรรมทางการเมองควบคไปกบศาสนาเปนส าคญ รวมถงสมยสรางกรงรตนโกสนทรนดวย แมวาจะมอดมการณแบบเดยวกน แตการแสดงออก หรอการสรางภาพแสดงตวตนของพระมหากษตรยแตละองค กแตกตางกนไป เชน หลงจากทพระเจาตากสนขนครองราชย พระองคกสรางภาพการเปนพทธราชา และอคร


ศาสนปถมภกดวยเชนกน ดงทปรากฏในใบบอกในสมยกรงธนบร วามการเชญพระแกวมรกต และพระบางมาประดษฐานไวทกรงธนบร กอนจะถกยายไปยงพระราชวงหลวงใหมในสมยรชกาลท 1

แมในชวงแรกของรตนโกสนทรพระพทธรปอาจสมพนธกบนยยะเชงอ านาจ และสะทอนใหเหนวาในความเปนจรงพระพทธรปมนยของการขบเคลอนสความเปนกลไกทางเมองระหวางรฐ และการเสรมสรางบารมและบญญาธการ แตความเชอดงกลาวกไดเปลยนแปลงไปดวยเช นกน ดงปรากฏในในสมยรชกาลท 3 ดงมหลกฐานวา “...กจกรรมท านบ ารงศาสนาสมยรชกาลท 3 ทงขององคพระมหากษตรยและบคคลอนทมมากมายนน สะทอนใหเหนเรองของคานยมทสงผานกนในหมสงคมชนสงและอน ๆ เชน เศรษฐ พอคา คหบด มากกวาจะเปนนโยบายแบบรชกาลท 1 ททรงปฏบตดวยพระองคเอง จงสะทอนใหเหนความเปลยนแปลงทางความคดเกยวกบวตถอยางส าคญ...” (น. 84) นอกจากนพระพทธรปกบการเมองจงสะทอนคดใหเหนวา (1) พระพทธรป ถกน ามากลาวอางถงความชอบธรรมในการท าสงคราม การแยงชง หรอการไดมา ซงในความหมายอาจสมพนธกบบญญาธการ ความเหมาะสม อ านาจบารม อนเปนของคควรกบรฐใหญกวาทจะไดมาครอบครอง (2) พระพทธรปเปนศนยรวมจตใจความเชอ ประหนงเปนศนยกลางอ านาจ หรอจกรวาลวทยาในแบบพระพทธศาสนาโดยมงไปทพระพทธรปดงกรณพระแกวมรกตกบการเปนศนยกลางทเชยงใหม ล าปาง เวยงจนทร และกรงเทพมหานคร เปนตน (3) พระพทธรป กบการค ายนอ านาจ ซงหมายถงความเปนพระพทธรปเปนการเสรมบารม เสรมอ านาจของผครอบครอง ดงกรณพระแกวมรกตกบความรชกาลท 1 (น. 132) พระพทธรปทรงเครองทวดนางนอง อนเปนสญลกษณของจกรพรรดทปรากฏในพระพทธรป ในสมยรชกาลท 3 (น.82) หรอพระสยามเทวาธราชของรชกาลท 4 (4) พระพทธรปในฐานะเปนสญลกษณความเชอรวมทจะเปนเกณฑทางความเชอจดรวมใจ การหลอมรวมหรอการสรางความมสวนรวมระหวางพระพทธรปกบความเชอของประชาชน จงเปนประดษฐกรรมสงสรางทมนยยะทางการเมองและการปกครอง จากชนชนปกครองทมเปาหมายเพอการปกครองประชาชนอนเปนมวลชนในรฐนนดวยเชนกน

พระพทธรปกบความเชอ พระพทธรป คอวตถศกดสทธในพระพทธศาสนา ตงแตในอดตจวบจนปจจบน แตหากศกษาใหลกลงไปอกจะพบวา การสราง บรณะ หรอการอญเชญพระพทธรป ทมชอเสยงในแตละเมอง คอการแสดงนยยะบางอยางทรฐในฐานะผก ากบ จะแสดงออกตอความเปนศาสนา ในฐานะผปกครองผทรงท า ผอปถมภ การแสดงออกตอพระพทธรปในฐานะเปนสญลกษณทางศาสนาจงเกดขน ภายใตความเชอและกลไกของความเชอรวมกน รวมไปถงความศกดสทธของพระพทธรปทมอยในรฐนน ๆ สามารถแปรเปลยน เปนอ านาจทางการเมองได และในประวตศาสตรความเปนพทธรปกถกใชอยางนนดวยเชนกน ดงมค ากลาวทวา “ศาสนายอมไมแยก จากการเมอง” ดงมหลกฐานวา การสรางความศกดสทธใหกบเมองหลวงใหมทกรงเทพฯ นอกจากพระอารามแลว (เชน วดพระศรรตนศาสดาราม) สงทขาดไมไดคอพระพทธรป จากหลกฐานพบวาราชส านกรชกาลท 1 ม


การเลอกเกบรวบรวมพระพทธรป ทงจากกรงเกา และจากหวเมองทางเหนอ ลงมาประดษฐานทกรงเทพฯ ไดแก พระพทธรปศกดสทธทมชอเสยง อาทพระแกวมรกต พระพทธสหงค พระพทธชนราช พระพทธชนศร และพระศรศากยมน “ รชกาลท 1 ใชวตถทางศาสนาเปนเครองมอในการแสดงตวตนของพระมหากษตรยในอดมคต และท าใหเมองหลวงทสถาปนาขนใหมมความศกดสทธในฐานะเปนศนยกลางของศาสนาพทธ ควบคไปกบอ านาจทางการเมอง ในอกแงมมหนงคอเปนการสรางความชอบธรรมของพระองคในทางออม เนองดวยปมหลงการขนครองราชยของพระองค ไมมความเกยวของกบฐานอ านาจเดมทสบเชอสายจากกษตรยอยธยาอยเลย ดงนนการแสดงออกถงการเปนกษตรยผมบญบารมจงจ าเปนอยางยง…”

ภาพประกอบ 4 พระแกวมรกต มรดกรวมทางความศรทธาของเชยงใหม เชยงราย ลาว และไทย

(ทมา ; พเศษ เจยจนทรพงษ และปรามนทร เครอทอง,บรรณาธการ.พระแกวมรกต. กรงเทพฯ:มตชน.: น.68)

ความเชอตอพระพทธรป ในฐานะเปนส ง เชอ เปนรปเคารพ เปนตวแทนของ

พระพทธศาสนาเปนศนยรวมจตใจ รวมไปถงการปกปองรกษา หรอบญญาบารมของผปกครอง และการตงอยในแวนแควน ยอมเปนเครองประจกษยนยนตอความเปนพระพทธรปใหปรากฏนบแตอดต ดงปรากฏในราชส านกรชกาลท 1 ทนยหนงใชความเชอของพระพทธรป เปนเครองยนยนความส าเรจในการสรางภาพแสดงตวตนของการเปนผน าดานพทธจกร ควบคไปกบอาณาจกร ผานการรวบรวมพระพทธรป นยหนงสะทอนความเชอผาน “ผปกครอง” ผานความเปน “ผมบญ” มขอมลวาในยครตนโกสนทรไดมการอนเชญพระบางพระพทธรปส าคญของลาว ทอนเชญมาพรอมกบพระแกวมรกต แตพระบางไดกลายเปนเงอนไขของการปกครอง กลาวคอพระบางไดถกพระราชทานกลบไปในสมยรชกาลท 1 คนใหกบพระเจานนทเสน (ครองราชย/เวยงจนทร/พ.ศ.


2325-2337) กลบไปครองเมองลานชางตามเดม ตอมายดคนกลบมาในคราวทเจาอนวงศ (ครองราชย/เวยงจนทร/พ.ศ. 2348-2371) ตงตวเปนกบฏ (Prince Chaoprayatipakornvong, 2555: 82) จนกระทงสดทายพระราชทานคนกลบไปยงหลวงพระบางในสมยรชกาลท 4 (วนท 31 มนาคม พ.ศ.2408) ดวยเหตผลในเรองความเชอเกยวกบพระพทธรป" ดงปรากฏหลกฐานวา “...ดวยไดยนราษฎรชายหญงหลายเหลาบนซบซบกนอยเนองๆมานานแลววา ตงแตพระเสมเมองเวยงจนทนซงมาอยหนองคายและอญเชญมาไว ณ กรงเทพมหานครเมอปลายปมะเสง นพศก และพระไสยเมองเวยงจนทนซงมาอยดวยพระเสม ณ เมองหนองคาย และพระแสนเมองมหาไชยเชญมาไว ณ วดปทมวนารามเ มอปลายปมะเมย สมฤทธศกนนมา ฝนในแขวงกรงเทพมหานครตกนอยไปกวาแตกอนทกป ตองบนวาฝนแลงทกป ลางพวกกวาพระพทธรปเหลานไปอยทไหนของแพงทนน และวาของลาวเขาถอวาพระพทธรปของบานรางเมองเสย ปศาจมกสงส ลาวเรยกวาพทธยกษ รงเกยจนกไมใหเขาบานเขาเมอง...” ซงในหนงสอสะทอนใหเหนวาพระพทธรปนอกเหนอจากความเปนสงเชอทางศาสนาแลวยงเปนเครองมอหรอกลไกของความสมพนธอ านาจทางการเมองระหวางรฐประเทศราชดวยเชนกน ความศรทธาตอพระพทธรปหรอพระพทธศาสนาปรากฏไดทวไปของกษตรยในดนแดนทนบถอพระพทธศาสนาดงปรากฏในสมยรชกาลท 1 กบการเคลอนยายพระพทธรปพรอมการสมโภช ดงมเหตการณวาแมประชวรอยกยงประสงคจะเขารวมงานสมโภชนน “...ครงนนอยราวปลายรชกาล พระบาทสมเดจ พระเจาอยหวประชวร แตกมพระทยอตสาหะ เมอขบวนแหพระมาถงทาพระ ทรงอยรวมขบวนแหพระพทธรปดวย และไมฉลองพระบาท ยกพระขนทตงแลวเสดจกลบ...” (น.73) ซงขอมลนสะทอนใหเหนถงความเชอศรทธาตอศาสนาและพระพทธรป

ผสรางพระพทธรปใชพระพทธรปทตนสรางบอกความตองการของตนแกผอนใหรบรสงทตนเขยนไวในฐานพระพทธรปหลายประการ เชน พญาตโลกราช กษตรยเชยงใหม (ปกครองระหวาง พ.ศ.1954-2030) พระองคทรงพระพทธรปส ารดองคใหญภายหลงจากทพระองคน ากองทพไปตเมองนานไดส าเรจใน พ.ศ.1993 โปรดใหสรางพระพทธรปเพอแสดงชยชนะของพระองค พระพทธรปททรงสรางนามวา "พระเจาทองทพย" ปจจบนประดษฐานทวดสวนตาล อ าเมองเมอง จงหวดนาน (Department of Fine Arts, 2530:74) หรอคตการสราง "พระเจาทนใจ" ทมคตเรองการสรางอนเกดจากการทดสอบความพรอมเพรยง สามคค หรอแรงศรทธาของชาวบาน เมอชาวบานมความคดจะสรางถาวรวตถในวดของตน เชน วหาร กฏ อโบสถ ซงสงเหลานตองอาศยความสามคค และความรวมแรงรวมใจ พระเจาทนใจ พระพทธรป จงถกสรางใหเสรจภายในวนเดยวดวยความรวมมอและสามคค

นอกจากนการอนเชญพระพทธรปของกษตรยยงสมพนธไปกบความเชอและความศรทธา ดงมขอมลวา “...การอนเชญพระศรสรรเพชรจากกรงเกานน สนนษฐานวาเปนพระราชด ารรวบรวมพระพทธรปส าคญครงแผนดนกรงศรอยธยา มาประดษฐานไวในกรงเทพมหานคร มความคดเนองมาจากพระราชศรทธาเคารพในองคพระพทธรป เมอปราสาทราชมณเฑยรถกท าลายเสยหายไปมากจงสมควรอนเชญพระพทธรปส าคญของราชส านกอยธยามาประดษฐานยงพระนครแหง


ใหมนดวย เพอเปนขวญและก าลงใจแกผคนในราชส านกอยธยาท อพยพหนภยสงครามมาอยทกรงเทพ ฯ แมวาจะไมไดรบการปฏสงขรณองคพระพทธรปใหดดงเดมแตกไดรบการบรรจไวในพระเจดยทซงประดษฐานไวในใจกลางพระนคร...” (น. 37) รวมไปถงความเชอนนสมพนธไปกบสถานะของกษตรยหรอผปกครองทนอกเหนอจากการเปนพระเจาแผนดนแลว การเปนพระเจาแผนดนหรอผปกครองททรงธรรมยอมเปนของคกนดวยดงปรากฏขอมลวา “...แนวคดนวาสมยรชกาลท 1 แนวคดการใหความส าคญกบพระมหากษตรย เปลยนไป จากทเคยเปนเทวราชา ราชาผเปนศนยกลางของเขาพระสเมรในระบบความเชอทางจกรวาลวทยาแบบเดม มาเปนธรรมราชาผอยเหนอโพธบลลงก ทเชอวาโพธบลลงคมตนก าเนดในชมพทวปอนเปนตนก าเนดของศาสนาพทธโดยตรง แตอยางไรกตามใชวาแนวคดจกรวาลวทยาแบบเดมทใหความส าคญกบเขาพระสเมรและเทวราชาจะหายไป เพยงแตบทบาทของกษตรยถกเนนไปทการเปนผอปถมภพทธศาสนามากขนเทานน...” (น. 40) จากขอมลทปรากฏสถานะของพระมหากษตรยทไดเปลยนไปดวย จากกษตรยทเปนศนยกลางมาเปนกษตรยททรงธรรม ดงมขอมลทวา “...เรองการอนเชญพระศรศากยมนมปรากฏในพระราชวจารณ จดหมายเหตความทรงจ าของกรมหลวงนรนทรเทววา “ไดรบสงใหสรางวดขนกลางพระนครใหสงเทาวดพนญเชง ใหพระพเรนทรเทพขนไปรบพระใหญ ณ เมองสโขทย ชะลอเลองลงมากรงเทพฯ ประทบทาสมโภช 7 วน เดอน 6 ขน 15 ค า...พระบรมราชโองการแตงตงเครองนมสการพระทกหนาวง หนาบาน รานตลาด” (Prince Chaoprayatipakornvong, 2496 : 53-54) มาขนททาชางปจจบน เมอมาถง องคพระพทธรปมขนาดใหญเกนประตเมอง จงโปรดเกลาฯ ใหรอประตออก ภายหลงซอมประตใหดดงเดมแลวแตผคนกลบเรยกวาทาพระแทนชอเดม...” (ส.พลายนอย, 2555 :195) (น. 72-73) จากภาพลกษณทปรากฏตอพระพทธรปเปนเรองของความเชอ ความศรทธาและการเสรมพลงตอความเชอของศาสนาสพลงทางความเชอตอสถานะหรอต าแหนงของความเปนพระเจาแผนดนในคราวเดยวกนดวยเชนกน นอกเหนอจากความเชอตอพระพทธศาสนา และพระพทธรปแลวผปกครองยงมองไปถงบทบาทหนาท หรอธระในการบรหารจดการศาสนาจะดวยนยยะทางการเมองแฝง หรออาจจะดวยบทบาทของความศรทธาอยางแทจรงในฐานะ “อปถมภก” ดงมหลกฐานทวา “...นยยะของค าวาท านบ ารงคอการชวยอปถมภหรอการสงเคราะห (Dan Beach Bradley, 2514 : 288) เปนการชวยเหลอผทดอยกวา หรอไดรบความเดอดรอนใหไดความเปนอยทดขนจากความเปนอยเดมทไมด ในทนคอการท านบ ารงศาสนาทราชส านกรชกาลท 1 อาจมองวาสถาบนศาสนาอยในชวงเสอมโทรมโดยเกดวกฤตตาง ๆ มากมายทงพระสงฆประพฤตไมชอบ ไมอยในศลธรรม กลบปฏบตตนเปนเจาลทธไสยศาสตรแทน จนพระองคเองตองท าการปฏรปศาสนาครงใหญในตนรชกาล ทแตงตงพระราชาคณะใหมหมด เลอกเฉพาะผทมอดมการณศาสนาแบบเดยวกนกบพระองคแตในครงนนาจะหมายถงตววตถคอพระพทธรปทไมมใครดแล และเปนไปไดวาจะเกดอนตรายจากคนทรเทาไมถงการณใหมาอยในททดขนปลอดภยกวาเดม...” (น.76)

ดงปรากฏขอมลทวา “...อดมคตแบบเดมในเรองภาพลกษณกษตรยผมบญ-บารมสงสดยงคงอย ไมไดหายไปไหน เหนไดจากการแสดงออกผานงานศลปกรรมในรปแบบของพระ


จกรพรรดราช เชน กรณการปฏสงขรณวดนางนอง วดประจ ารชกาลท 3 และการสรางพระพทธรปทรงเครองใหญ หรอทรงเครองอยางกษตรยตามอดมคตพระจกรพรรดราช...การสรางพระจกรพรรดราชนอาจเปนรองรอยอดมคตทยงหลงเหลออยในคนชนชนปกครอง การสรางพระพทธรปทรงเครองอยางจกรพรรดทวดนางนองน แมไมใชการแสดงภาพตวแทนทแสดงออกวาเปนกษตรย เหนอดนแดนอน แต เปนการแสดงออกถงภาพลกษณของพระมหากษตรยในเชงอดมคตใชเรองเลาในพทธประวต และทส าคญคอเปนผเพยบพรอมไปดวยทรพยสมบตทงปวง...” (น.82) จากขอมลทปรากฏสะทอนใหเหนวาพระพทธรปเปนเรองของการสรางบนฐานของความเชอทางศาสนา ทสมพนธกบเอกลกษณของแตละพนทถน แตทชดเจนเลยความเชอตอ (1) พระพทธศาสนาจงท าใหเกดประดษฐสรางพระพทธรปในฐานะองคแทนพระพทธเจาผกอตงพระพทธศาสนาตามคตในเรอง “พทธานสต” การระลกถงพระพทธเจาผานการสรางรปเคารพทไดรบอทธจากกรก (2) การสรางสญลกษณทางความเชอเพอสงผานเปนคานยมอนสมพนธกบศาสนา (3) ความเชอผานคานยมสงคมเชงประจกษในเรองของบญญาบารม ตอการไดมา การสราง การครอบครองตอสงเชอเหลานน ดงกรณพระแกวมรกตกบภมภาคน การไดมาซงพระมหามยมน ทสมพนธกบอ านาจทางการทหาร ความเชอ ของการไดมา (4) ความเชออนเปนประสบการณตรงตอสงเชอเหลานนดงกรณพระบาง ของเมองหลวงพระบางทมาพรอมพระแกวอนมผลตอความแหงแลงของบานเมอง เปนตน ภาพลกษณเหลานสะทอนความจรงเกยวกบความเชอและผลของความเชอทปรากฏในพระพทธศาสนาและสงคมสยามในอดตดวยเชนกนและปรากฏในงานหนงสอทน าเสนอนดวย พระพทธรปกบศลปะ/และสายชาง หากพจารณาในความเปนพระพทธรป เราอาจคนชนกบค าวาศลปะสมยทราวด สโขทย อยธยา หรอรตนโกสนทร เชยงแสน เหลานจดเปนสายตระกลชาง ถงในหนงสออาจไมไดลงรายละเอยด แตอยางนอยกสะทอนใหเหนวาความเปนสายตระกลชางอนมผลตอศลปะ รปแบบการสราง และ/หรอความวจตรงดงามของพระพทธรป ทงยงสมพนธกบเทคนคของการสรางพระ เชน การปน พมพ (พระรอด พระคง) การหลอ (พระพทธชนราช) แกะสลก (พระแกวมรกต) เขยนหรอแตม (พระบฏ) ในงานเขยนหนงสอเลมดงกลาวจะมแนวคดในเรองพทธลกษณทปรากฏในพระพทธรปผานแนวคดเรอง “ศลปะ” ดงมขอความวา “พระพทธรปศลปะสมยอยธยาคละกนไปกบพระพทธรปศลปะลานนา” (น.72) ในสวนสโขทยกสะทอนถงความพเศษของพระพทธรป ทในประวตศาสตรพระพทธรปสโขทยกถอวาเปนพระทมเอกลกษณสะทอนลกษณของการสราง รวมทงสถาปตยกรรมและเอกลกษณงดงามในแบบสโขทย จงปรากฏภาพลกษณตอชนชนปกครองตอการเคลอนยายพระพทธรปในแนวคดทวา “สโขทยในฐานะบานเมองในอดมคต” (น.72) นนเทากบเปนการยนยนถงเอกลกษณของพระพทธรปทสะทอนออกมาเปนประดษฐกรรมสงสรางตามคตในทาง


พระพทธศาสนาดวยเชนกน รวมไปถงการสรางพระพทธรปศลปะในแบบรตนโกสนทรทสมพนธอดมคตของกษตรยกบความมบญญาธการในแบบ “พทธกษตรย” ผานรปแบบศลปกรรมในแบบพระจกรพรรดราช หรอพระพทธรปทรงเครองทรงแบบกษตรย “...ทปรากฏทวดนางนอง วดพระจ ารชกาลท 3 ทคตการสรางพระเปนพระพทธรปทรงเครองใหญ...ทรงเครองอยางกษตรยตามอดมคตพระจกรพรรดราช...” (น.82) ดงปรากฏผานพระสยามเทวราชธราชในสมยรชกาลท 4 นอกจากนศลปกรรมสวนอนยงเขามามสวนสนบสนนตอคตของพระพทธรปตระกลชางดวย ดงปรากฏวาวดในสมยรตโกสนทรตอนตน รวมไปถงสถาปตยกรรมสงสรางทเนองดวยพระพทธรป มการผสมผสานศลปะจากจนอยดวย อาทภาพจตรกรรมฝาผนงในหลาย ๆ วด อาท วดพระแกว วดอรณราชวราราม วดพระเชตพน ฯ เปนตน ลวนผสมผสานดวยศลปะกรรมจากจน รวมทงศลปะฝมอชางจนเปนตน (น. 85) ซงผเขยนไดสะทอนถงความสมพนธนวา “...ความสมพนธของจนกบรสนยมทางศลปะของคนในราชส านกมความสมพนธอนดตอกนโดยมสาเหตมาจากความสมพนธทางสงคมและเศรษฐกจภาพลกษณของของชาวจนในสายตาคนไทยสมยรชกาลท 3 ยงปรากฏอยทอนอก ลวนแลวแตเปนการกลาวถงชาวจนในทางทดทงสน...” (น. 85) หรอในพระบรมราชวนจฉยของรชกาลท 4 (น. 128) ทสะทอนออกมาเกยวกบศลปะตระกลชางตอพระแกวมรกตทวา “...อนงจะวาดวยฝมอชางทท าพระพทธรปพระองคนนนเลา เมอพจารณาเทยบเคยงดกเหนเปนฝมอชางทเอกทเดยว ในครงหนงคราวหนงจะเปนฝมอชางขางอนเดย คอเมองเบงคอละราฐสรฐ แลเมองแขกพราหมณขางมชฌมประเทศทไทยเรยนเมองเทศนนกมใชเลย อนงจะเปนฝมอสงหฬ มอญพะมาเขมรและไทยเหนอจนกมใช ดฝมอไมใกลเคยงคลายคลงกนกบพระพทธรปซงเปนฝมอชางในเมองทงปวงทออกชอมาเลย...” (King Mongkut, 2556:197) ดงนนภาพสะทอนของพระพทธรปทชดเจนอกกรณหนงคอสายชาง ศลปะ และเอกลกษณของแตละพนถนตอการสรางพระพทธรป ทสมพนธกบความเชอทางพระพทธศาสนา คตการสราง และวตถในการจดสราง ทเนองดวยพนถนและรปแบบของการสราง ซงนบเปนพฒนาการและการใหคาในเชงสงคมแตละชวงเวลา เราจงเหนพระพทธรปท าจากหน หนทราย ไม หยก การหลอดวยปน ทองค า ทองแดง ส ารด และอนๆ อนสมพนธกบพนถน และเศรษฐกจ รวมไปถงภมปญญาในการจดสรางดวย รวมทงเทคโนโลยของการจดท า อาท การแกะสลก การปน การหลอ การวาด ซงสงเหลานปรากฏอยในความเปนพระพทธรปอนเปนเอกลกษณของแตละถนทดวยเชนกน ดงนนสายชาง และศลปะของพระพทธรปจงสะทอนเกาะเกยวอยกบคณคาในความหลากหลายมตดวย

บทสรป พระพทธรปนอกเหนอจากการเปนพระปฏมาทใชส าหรบการแสดงความเคารพบชาในฐานะทเปน “ปฏการะ” ผานค าวา “พทธานสต” คอการสรางรปเคารพ เพอแสดงออกตอสงเคารพตามคตโบราณและในเวลาเดยวกนยงเปนสญลกษณทางกายภาพทเกยวกบพระพทธเจาศาสนาดผกอตงพระพทธศาสนา ดงนนในความเหมอนและความตางเหลานนไดกอใหเกดการขบเคลอนขยบกาวสความเปนพระพทธศาสนาอยางส าคญ จนกระทงกลายเปนกลไกและปรากฏการณของการม


สวนรวมทางศาสนา ดงนนจากหนงสอ “การเมองเรองพระพทธรป” ไดสะทอนคดใหเหนวาพระพทธศาสนาสามารถอยไดดวยรฐ และรฐกมอดมคตทางศาสนาเปนเครองค ายน

พระพทธรปถกท าใหกลายเปนสงเชอ ทมผลตอการวมใจของสมาชกในสงคม เปนสญญะของการใหค าอธบายในเชงสงคมและการมสวนรวมในเชงสงคม อนเปนปรากฏการณของการมสวนรวมอยางเหมาะสมและลงตว การท าลายสญญะทางความเชอระหวางรฐ รวมไปถงการแสดงบญญาธการผานพระพทธรปจงเกดขนในประวตศาสตรของชาตทนบถอพระพทธศาสนาโดยเฉพาะในภมภาคอษาคเนยไทย ลาว เขมร พมา เปนตน แตในความเปนจรงพระพทธรปมสญญะเพยงประดษฐกรรมสงสรางทมนยของ “พทธานสต” ทใหระลกถงคณงามความดของพระพทธเจาในฐานะศาสนาผกอตงพระพทธศาสนา และมคณแหงความเปนผน า ความเปนศาสดา และความเปนผมคณอนควรคาแกการปฏบตตาม ดวยพทธพจนวา “ยถาวาท ตถาการ” พดอยางไรท าอยางนน รวมไปถง “บญญต” ทพระพทธเจาสอน และใหผอนกระท าตาม พระพทธเจา ทานกระท า และไมเคยแมลวงละเมด นนนาจะหมายถงเปาหมายของ “พทธานสต” ทปรากฏในพระพทธรป “ผน าตองเปนแบบอยางทงในสวนของคณธรรมจรยธรรม” นาจะคอหวใจของการเมองในพระพทธรป ดงประโยคทเปนพทธพจน “จงจารกไปเพอประโยชนของมหาชนหมมาก” หรอราชด ารสทวา “เราจะครองแผนดนโดยธรรมเพอประโยชนแหงมหาชนชาวสยาม” นาจะหมายถงหวใจของผน า ผปกครอง หรอชนชนปกครองโดยองครวม

Reference

Department of Fine Arts. (1987). Nan City : Archeology, History and Art. Bangkok : Department of Fine Arts.

Prince Chaoprayatipakornvong. (2012). Royal Chronicle of Rattanakosin, reign 1-4, Vol.2 Bangkok : Sripanya. [Thai Version]

Dan Beach Bradley. (1971). Dictionary of the Siamese Language.Translate by Master Thad. Bangkok : Kurushapha Press. [Thai Version]

King Mongkut , (2013). “The legend of the Emerald Buddha for scribes. Quote from, Sujitr Vongdhes. Editor, Emerald Buddha. Bangkok : Matichon. [Thai Version]

Piseth Jeajunpong, Pramint Kruethong, Editor. (2004). Emerald Buddha, Bangkok : Matichon Press. [Thai Version: พระแกวมรกต]

Htin Aung. (2008). A History of Burma, Translated by Phetcharee Sumitr Bangkok : The Foundation for the Promotion of Social Sciences and Humanities Texbooks Project [Thai Version]


Wirawan Naruepiti. (2014). The Politics of Number : Collecting, List Making, Measuring and Cataloging of Buddha Images from the North of Bangkok in the Period of State

Building ,Journal of Damrong. 13 (2) : 123-146. Online : http://www.damrong-journal.su.ac.th/?page=view_article&article_id=393

Wirawan Naruepiti. (2014). Thought of collecting Buddha images from period of building Bangkok to King Rama 5th. Thesis of Master of Arts (History). Faculty of Arts: Thammasart University. [Thai Version]

Prince Damrong Rajanubhab. (1953). Legend of the important Buddha.Bangkok : Department of Fine Arts. [Thai Version]

Sor.Pai Noi. (2012). Bangkok Story : Complete version.Bangkok : Phim Khum Press. [Thai Version]

SukChai Saisingha. (2007). Important Buddha statues and Buddhist art in Thai territory: Bangkok : Muangboran Press. [Thai Version]

Arunrat Vichien Khao, (2548). Buddha Statue According to Moral Precept of Lanna People. Bangkok : Chulalongkorn University Press. [Thai Version]

Father Sangermano, (1969). A Description of the Burmese Empire .New York: [Thai Version]

Charney, Michael W. (2006). Powerful Learning: Buddhist Literati and the Throne in Burma's

Last Dynasty, 1752-1885. Ann Arbor: University of Michigan. [Thai Version]



รายชอผทรงคณวฒอานบทความวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม พ.ศ. 2560

พระมหาบญเลศ อนทปญโ , รศ. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโ , ดร. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ศ.ดร.บญทน ดอกไธสง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ศ.ดร.จ านงค อดวฒนสทธ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย รศ.ดร.สรนทร นยมางกร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย รศ.ดร.สมาน งามสนท มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย รศ.ดร.อภนนท จนตะน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย รศ.ดร.สรรเสรญ อนทรตน มหาวทยาลยสวนดสต รศ.ดร.สญญา เคณาภม มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม รศ.พฒนะ เรอนใจด มหาวทยาลยรามค าแหง ผศ.ดร.ไพศาล สรรสรวสทธ มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค ผศ.ดร.ภทรพล ใจเยน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ผศ.ดร.ทศนย เจนวถสข มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม ผศ.ดร.อจฉรา หลอตระกล มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา ผศ.อนภม โซวเกษม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ผศ.ดร.ภกด โพธสงห มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม ผศ. วาท พ.ต.ดร.สวสด จรฐฐตกาล ส านกทณฑวทยา กรมราชทณฑ อ.ดร.อทย สตมน มหาวทยาลยสวนดสต อ.ดร.ธตวฒ หมนม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย อ.ดร.จฑามาศ วารแสงทพย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย


ขนตอนการด าเนนงานวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

ไมผาน

ผาน

ผานโดยไมมการแกไข

ผานโดยมการแกไข

ไมผาน

ผาน

ไมผาน

ประกาศรบบทความ

รบบทความ

กองบรรณาธการตรวจเนอหาและพจารณาเสนอผทรงคณวฒ ๒ ทาน

สงผทรงคณวฒเพอใหผทรงคณวฒพจารณาอานบทความ

กองบรรณาธการสรปรวบรวมขอคดเหนจากผทรงคณวฒเพอสงคนผเขยน

สงคนผเขยนปรบแกไข

ตรวจบทความทไดรบการแกไขตามผทรงคณวฒ

สงกองบรรณาธการตรวจคณภาพบทความครงสดทาย

กองบรรณาธการแจงยนยนรบบทความตพมพให ผเขยนบทความทราบ

จดรปแบบและสงโรงพมพ

สงคนผเขยนปรบแกไขเบองตน

แจงผเขยน

สงคนผเขยนปรบแกไข

ออกแบบตอบรบ

ผทรงคณวฒภายใน ๑ ทาน ผทรงคณวฒภายนอก ๑ ทาน

สงวารสารใหแกสมาชก

เผยแพรวารสารสสาธารณะ


ค าแนะน าส าหรบผนพนธบทความ สถานทตดตอเกยวกบบทความ ส านกงานวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 79 หม 1 ต.ล าไทร อ.วงนอย จ.พระนครศรอยธยา 13170 โทรศพท 035-248-000 ตอ 8200-3

1. สวนประเภทของบทความทลงตพมพในวารสาร

วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ตพมพบทความประเภทตางๆ ดงน 1.1 บทความพเศษ บทความทางวชาการพเศษ ทเสนอเนอหาความรวชาการอยางเขมขน และ

ผานการอานและพจารณาจากผทรงคณวฒในสาขาวชานนๆ มกลมเปาหมายเปนนกวชาการในวงการวชาการ/วชาชพ

1.2 บทความทางวชาการ ทเสนอเนอหาความร วชาการ มกลมเปาหมายทเปนนสต นกศกษาหรอประชาชนทวไป

1.3 บทความวจย (Research Article) ไดแกรายงานผลงานวจยใหมทมองคความรอนเปนประโยชน ซงไมเคยตพมพในวารสารใดๆ มากอน

1.4 บทความปรทรรศน (Review Article) เปนบทความทรวบรวมความรจากต ารา หนงสอ และวารสารใหม หรอจากผลงานและประสบการณของผนพนธมาเรยบเรยงขน โดยมการวเคราะห สงเคราะหวจารณเปรยบเทยบกน

1.5 ปกณกะ (Miscellany) ไดแกบทความทบทวนความร เรองแปล ยอความจากวารสารตางประเทศ การแสดงความคดเหน วจารณ แนะน าเครองมอใหม ต าราหรอหนงสอใหมทนาสนใจ หรอขาวการประชมทงระดบชาตและระดบนานาชาต

การสงบทความ บทความทจะตพมพในวารสารสงคมศาสตรปรทรรศนจะตองสงจดหมายน าสงบทความ

พรอมตนฉบบแบบพมพ 3 ชด มายงกองบรรณาธการ กรณทบทความไดรบการพจารณาใหตพมพ บรรณาธการจะแจงใหผนพนธสงบทความตนฉบบทแกไขครงสดทาย พรอมซดรอม (CD ROM) 1 แผนทบรรจเนอหาและขอมลทมอยในบทความทงหมดทไดแกไขแลว ทงนผนพนธตองมส าเนาเกบไวดวยเพอการอางอง

การตรวจสอบบทความและพสจนอกษร ผนพนธควรตระหนกถงความส าคญในการเตรยมบทความใหถกตองตามรปแบบของบทความ

ทวารสารก าหนด ตลอดจนตรวจสอบความถกตองแนนอน พรอมทงพสจนอกษรกอนทจะสงบทความนใหกบบรรณาธการ การเตรยมบทความใหถกตองตามขอก าหนดของวารสารจะท าใหการพจารณาตพมพ มความรวดเรวมากยงขน และทางกองบรรณาธการขอสงวนสทธทจะไมพจารณาบทความจนกวาจะไดแกไขใหถกตองตามขอก าหนดของวารสาร


การเตรยมบทความ บทความตองเปนตวพมพดด โดยใชชดแบบอกษร (Font) ชนดไทยสารบรรณ (TH Sarabun

PSK) ขนาดอกษร 16 จดกนหลงตรง และมระยะหางระหวางบรรทดหนงชอง (Double Spacing) ตลอดเอกสาร พมพหนาเดยวลงบนกระดาษพมพสนขนาดบหา (B5) พมพใหหางจากขอบกระดาษซายกบดานบน 1.0 นวครง และดานขวากบดานลาง 0.5 นว พรอมใสหมายเลขหนาก ากบทางมมขวาบนทกหนา บทความไมควรยาวเกน 15 หนากระดาษพมพ โดยนบรวมภาพประกอบและตาราง

การพจารณาและคดเลอกบทความ บทความแตละบทความจะไดรบพจารณาจากคณะกรรมการกลนกรองบทความวารสาร (Peer Review) 2 ทาน ทมความเชยวชาญในสาขาวชาทเกยวของ และไดรบความเหนชอบจากกองบรรณาธการกอนตพมพ โดยการพจารณาบทความจะมรปแบบทผพจารณาบทความไมทราบชอหรอขอมลของผเขยนบทความ และผเขยนบทความไมทราบชอผพจารณาบทความ (Double – Blind Peer Review )

2. สวนบทคดยอ (Abstract) บทคดยอควรมความยาวไมเกน 500 ค า โดยแยกตางหากจากเนอเรอง บทความวจยและ

บทความปรทรรศนตองมบทคดยอทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ซงบทคดยอควรเขยนใหไดใจความทงหมดของเรอง ไมตองอางองเอกสาร รปภาพ หรอตาราง และลกษณะของบทคดยอควรประกอบไปดวย วตถประสงค (Objective) วธการศกษา (Methods) ผลการศกษา (Results) สรป (Conclusion) และค าส าคญ (Key Words) ซงควรเรยบเรยงตามล าดบและแยกหวขอใหชดเจนดงน

- วตถประสงค ควรกลาวถงจดมงหมายของการศกษา - วธการศกษา ควรกลาวถงวธการคนควาขอมล ระเบยบวธวจยทน ามาศกษา สถตทน ามาใช - ผลการศกษา ควรประกอบดวยผลทไดรบจากการคนควา ศกษา และผลของคาสถต (ในกรณม

การวเคราะห) - สรป ควรกลาวถงผลสรปของการคนควาและศกษา - ค าส าคญ ควรมค าส าคญ 3-6 ค า ทครอบคลมชอเรองทศกษา และจะปรากฏอยในสวนทาย

ของบทคดยอทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ โดยตองจดเรยงค าส าคญตามตวอกษร และคนดวยเครองหมายอฒภาค (;)

3. สวนเนอเรอง ควรประกอบดวย 3.1 บทน า (Introduction) เปนสวนกลาวน าโดยอาศยการปรทรรศน (Review) ขอมลจาก

รายงานวจย ความร และหลกฐานตางๆ จากหนงสอหรอวารสารทเกยวของกบเรองทศกษา และกลาวถงเหตผลหรอความส าคญของปญหาในการศกษาครงน สมมตฐานของการศกษา ตลอดจนวตถประสงคของการศกษาใหชดเจน

3.2 วธการศกษา (Methods) กลาวถงรายละเอยดของวธการศกษาประชากรและกลมตวอยางในการศกษา และวธการศกษา เครองมอทใชในการวจย รวมทงสถตทน ามาใชวเคราะหขอมล


3.3 ผลการศกษา (Results) เปนการแสดงผลทไดจากการศกษาและวเคราะหในขอ 3.2 ควรจ าแนกผลออกเปนหมวดหมและสมพนธกบวตถประสงคของการศกษา โดยการบรรยายในเนอเรองและแสดงรายละเอยดเพมเตมดวยภาพประกอบ ตาราง กราฟ หรอแผนภม ตามความเหมาะสม

3.4 การอภปรายผล (Discussion) เปนการน าขอมลทไดมาจากการวเคราะหของผนพนธ น ามาเปรยบเทยบกบผลการวจยของผอน เพอใหมความเขาใจหรอเกดความรใหมทเกยวของกบงานวจยนน รวมทงขอด ขอเสยของวธการศกษา เสนอแนะความคดเหนใหมๆ ปญหาและอปสรรคตางๆ ทไดจากการศกษาครงน เพอเปนแนวทางทจะน าไปประยกตใหเกดประโยชน

3.5 ขอเสนอแนะ (Suggestion) การแนะแนวการน าผลการวจยไปใชใหเกดประโยชนตอไป 3.6 กตตกรรมประกาศ (Acknowledgement) เปนสวนทกลาวขอบคณตอองคกร หนวยงาน

หรอบคคลทใหความชวยเหลอรวมมอในการวจย รวมทงแหลงทมาของเงนทนวจย และหมายเลขของทนวจย

3 .7 เอกสารอางอง (References) ใชรปแบบการอางองแบบ APA (American Psychological. Association)

การอางองแบบ APA 1. หนงสอ 1.1 คมภรพระไตรปฎกหรอหนงสอส าคญพมพเปนชด ใหอางชอยอคมภร. เลม/ขอ/หนา. และใหวงเลบค าวา (บาล) ไวหลงค ายอในกรณทใชพระไตร

ปฎกฉบบภาษาบาลหรอวงเลบค าวา (ไทย) ไวหลงค ายอในกรณทใชพระไตรปฎกฉบบภาษาไทย ตวอยาง เชน 1 (ข.ชา. (บาล) 27/855/191).

1.2 หนงสอทวไป (ผแตง, ปทพมพ : หนา). ตงอยางเชน พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต), 2544 : 38). (Venerable Dr. W. Rahula, 2004 : 69). 2. วารสาร ผเขยน, เลมทหรอปท (ฉบบท): หนา. ตวอยางเชน พระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโญ, 3 (1) : 14-28. K.N., Jayatileke, 77 (1): 10-15. 3. วทยานพนธ ชอผวจย, ปทพมพ. ตวอยางเชน อนวต กระสงข, (2557). 4. สมภาษณ สมภาษณชอผใหสมภาษณ, ต าแหนง (ถาม), วน เดอน ป ตวอยาง สมภาษณ พระเทพโสภณ, (18 กรกฎาคม 2557). 5. เวบไซต พระธรรมโกศาจารย (ศ.ดร.ประยร ธมมจตโต), (7 กนยายน 2555).


6. ภาษาองกฤษ (Maslow Abraham, 1970 : 58)

การเขยนเอกสารอางอง 1. ภาษาไทย (ก) ขอมลชนปฐมภม มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. (2539). พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรราชวทยาลย.

กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรราชวทยาลย. (ข) ขอมลทตยภม 1) หนงสอ จ านงค อดวฒนสทธ. (2544). สงคมวทยาตามแนวพทธศาสตร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. 2) วารสาร ผเขยน. “ชอบทความ”. ชอวารสาร. ปท (ฉบบท), หนา ตวอยางเชน พระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโญ, ดร. (2557). “การก าหนดประเดนปญหา การตงชอ

เรองเรองและการเขยนวตถประสงคการวจยทางสงคมศาสตร”. วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน. 3(1), 67-97

3) วทยานพนธ อนวต กระสงข. (2557). “การพฒนาทรพยากรมนษยในองคกรตามแนวพทธภายใตกระแส

บรโภคนยม” (วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต). พระนครศรอยธยา: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

4) สมภาษณ ชอผใหสมภาษณ, (วน เดอน ป). ต าแหนง ตวอยาง ชวน หลกภย. (19 พฤษภาคม 2541). นายกรฐมนตร. สมภาษณ. Ross, R. 1980, May 5. Associate Director, Cornell University Libraries. Interview. 5) เวบไซต พระธรรมโกศาจารย (ศ.ดร.ประยร ธมมจตโต). (7 กนยายน 2555).ธรรมประกาศโนบาย.

[ออนไลน] . แหลงทมา : http://www.buddhismth.com/index.php?lay=show&ac=article&Id= 538970572&Ntype=9

2. ภาษาองกฤษ Maslow Abraham. (1970). Motivation and Personnality. New York : Harper and

Row Publishers.

4. สวนภาพประกอบ (Figure) และสวนตาราง (Table) ภาพประกอบและตารางควรมเทาทจ าเปน โดยพมพหนาละ 1 ภาพ หรอ 1 ตาราง ส าหรบค า

บรรยายภาพและตารางใหพมพเหนอภาพหรอตาราง สวนค าอธบายเพมเตมใหใสใตภาพหรอตาราง


5. ลขสทธ เพอใหเปนไปตามกฎหมายลขสทธ ผนพนธทกทานตองลงลายมอชอในแบบฟอรมใบมอบลขสทธ

บทความใหแกวารสารฯ พรอมกบบทความตนฉบบทไดแกไขครงสดทาย นอกจากน ผนพนธทกทานตองยนยนวาบทความตนฉบบทสงมาตพมพนน ไดสงมาตพมพเฉพาะในวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน เพยงแหงเดยวเทานน หากมการใชภาพหรอตารางของผนพนธอนทปรากฏในสงตพมพอนมาแลว ผนพนธตองขออนญาตเจาของลขสทธกอน พรอมทงแสดงหนงสอทไดรบการยนยอมตอบรรณาธการ กอนทบทความจะไดรบการตพมพ

6. การตดตอโฆษณาและการสมครสมาชก การตดตอโฆษณา การสงซอ และการสมครเปนสมาชกวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน

กรณาตดตอ “วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน” ส านกงานวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เลขท 79 หม 1 ต.ล าไทร อ.วงนอย จ.พระนครศรอยธยา 13170 โทรศพท. 09-8832-8312, 08-6771-3638

1) พระปลดระพน พทธสาโร, ดร. 2) ดร.อนวต กระสงข 3) อ.กรกรต ชาบณฑต 8. อตราคาวารสาร

ก าหนดออกวารสารปละ 3 ฉบบ จ าหนายราคาฉบบละ 199 บาท ไมรวมคาสง 9. อตราคาสมาชก

ปละ 300 บาท


หนงสอขอเสนอบทความเพอลงตพมพในวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน เขยนท.................................................................

………………............................................... วนท................ เดอน..................................... พ.ศ. ....................................

ขาพเจาชอ.......................................... ฉายา................................ นามสกล............................................... ทอย .......................................................................................................................................................................... โทรศพท ................................................. E-mail: …….…………...……………………………………………...… มความประสงคขอตพมพบทความ ( ) บทความวจย ( ) บทความวชาการ เรอง:

(ภาษาไทย)......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

(ภาษาองกฤษ).............................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................. ในวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ซงด าเนนการโดยคณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย โดยบทความฉบบนขาพเจาไดนพนธขนเพอส าเรจการศกษาระดบปรญญา.......................................... สาขาวชา................................................... จาก (ชอสถาบน)................................................................................... ปการศกษา........................ หรอไดรบการสนบสนนทนวจยจาก ................................................................ ...............

เมอคณะบรรณาธการของวารสารพจารณาแลวมมตใหแกไขปรบปรงบทความ ขาพเจามความยนดรบไปแกไขตามมตดงกลาวนนและและขาพเจาขอรบรองวา (ขดเครองหมาย √ )

( ) เปนผลงานทางวชาการของขาพเจาแตเพยงผเดยว ( ) เปนผลงานของขาพเจาและผรวมนพนธตามชอทระบในบทความจรง ( ) บทความนไมเคยลงตพมพในวารสารใดมากอน ( ) บทความนไมไดคดลอกหรอดดแปลงมาจากของผใดทงสน ทงน ขาพเจาไดช าระคาธรรมเนยมขอตพมพบทความลงในวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศนตาม

อตราทไดก าหนดไว คอ ( ) บทความวชาการ 3,000 บาท ( ) บทความวจยระดบบณฑตศกษา ป.โท-เอก 5,000 บาท ( ) บทความวจยทไดรบการสนบสนนทนวจย 5,000 บาท เปนทเรยบรอยแลว อนง แมเมอขาพเจาปรบแกไขแลว แตงานยงไมเรยบรอยและไมไดรบการใหการลงตพมพ ขาพเจาไมตด

ใจเอาความใดๆ ทงสน จะยอมรบการพจารณาของคณะกองบรรณาธการถอวาเปนทสด

ลงชอ................................................................... (..................................................................)

ผนพนธบทความ


ใบตอบรบการเปนสมาชก

กราบนมสการ/เรยน บรรณาธการวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ขาพเจา (ชอภาษาไทย).................................................................................................................... (ชอภาษาองกฤษ)............................................................................................................................ ทอย (ทสามารถตดตได)............................................................................................................................................ ......................................................................................................................................... ...........................................

E – Mail.............................................................เบอรโทรศพท............................. โทรสาร................................. มความประสงคจะขอรบสมครเปนสมาชกวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน

( ) สมาชกประเภทรายป 300 บาท (จ านวน 3 เลม) ( ) เลมละ 199 บาท

พรอมน ขาพเจาไดสง ( ) เงนสด ( ) ธนาณต (สงจาย.....................................................) ( ) ตวแลกเงนไปรษณย ( ) แคชเชยรเชค ในนาม..............................................................................

โปรดน าสงวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน สถานทตดตอ ทบาน ทท างาน เลขท.................ถนน......................................หมท...........ต าบล/แขวง...................... อ าเภอ/เขต............................จงหวด...........................รหสไปรษณย.......................... โทรศพท...........................................โทรศพทเคลอนท.............................................. โทรสาร.......................................................E-Mail.....................................................

ท.................................................................. วนท..........เดอน......................พ.ศ..............

ลงชอ.......................................................

( )

(ส าหรบเจาหนาท) คาบ ารงป พ.ศ....................................... เลขทใบเสรจ.......................................... ลงวนท............เดอน.......................พ.ศ............ ลงบญชแลว.......................................................

Documents

BOOKS REVIEW: การเมืองเรื่องพระพุทธรูป · 244 ปีที่ 6 ฉบับที่ 1 มกราคม-มีนาคม 2560