Postharvest Newsletterhttp://www.phtnet.org

ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวPostharvest Technology Innovation Center

ปท 9 ฉบบท 1มกราคม - มนาคม 2553

ในฉบบ

CONTENT

S T A F F

งานวจยดเดนประจำาฉบบ.......... 1-3

สารจากบรรณาธการ.................... 2

งานวจยของศนย ฯ................... 4-5

นานาสาระ................................ 6-7

ขาวสารเทคโนโลย........................ 8

หลงการเกบเกยว

ผอำ นวยการศนยฯ :

รศ.ดร. วเชยร เฮงสวสด

คณะบรรณาธการ :

รศ.ดร.สชาต จรพรเจรญ

รศ.ศภศกด ลมปต

ผศ.ดร.วชชา สอาดสด

ผศ.ดร.อษาวด ชนสต

นางจฑานนท ไชยเรองศร

ผชวยบรรณาธการ :

นายบณฑต ชมภลย

นางสาวปยภรณ จนจรมานตย

นางสาวสารณ ประสาทเขตตกรณ

นางละอองดาว วนชสขสมบต

สำ นกงานบรรณาธการ

PHT Newsletterศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวมหาวทยาลยเชยงใหม

239 ถ.หวยแกว ต.สเทพ อ.เมอง

เชยงใหม 50200

โทรศพท +66(0)5394-1448

โทรสาร +66(0)5394-1447

e-mail : phtic@phtnet.org

งานวจยดเดนประจำ ฉบบ

ความสมพนธระหวางปรมาณแคลเซยมตอการเกดอาการไสสนำาตาลของสบปะรดRelationship between Calcium Content and Internal Browning of Pineapples

โดย ... อษยา ภสทธกล และ จรงแท ศรพานช

ภาคพชสวน คณะเกษตรกำาแพงแสน / ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร วทยาเขตกำาแพงแสน

บทคดยอ

คำ�นำ�

สบปะรดเปนพชทสำ�คญท�งเศรษฐกจของประเทศไทย แตมกพบอ�ก�รสะท�นหน�วหรอไสสนำ�ต�ล(Internal browning) ในระหว�งก�รเกบรกษ�และก�รสงออก ก�รศกษ�ในต�งประเทศพบว�ปรม�ณแคลเซยมมคว�มสมพนธแบบผกผนกบอ�ก�รสะท�นหน�วแตมก�รศกษ�ไมม�กนกในประเทศไทย ก�รทดลองครงนจงศกษ�คว�มสมพนธระหว�งปรม�ณแคลเซยมกบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลในผลสบปะรดกลมพนธQueen และกลมพนธ Smooth cayenne จ�กจงหวดเชยงร�ย ระยอง ตร�ด และนครปฐม เกบรกษ�ทอณหภม10องศ�เซลเซยส เปนเวล�21วนวเคร�ะหปรม�ณแคลเซยมทงหมดในสวนเนอและแกนผลพบว�สบปะรดกลมพนธQueenมปรม�ณแคลเซยมทงหมดม�กกว�กลมพนธ Smooth cayenneแตไมแตกต�งท�งสถตซงไมสอดคลองกบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลซงพบม�กในกลมพนธ Queen แตเมอเปรยบเทยบในพนธเดยวกน พบว� ปรม�ณแคลเซยมทงหมดในสวนเนอ ผกผนกบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลทเกดขนเชนเดยวกบทมร�ยง�นในต�งประเทศอ�จกล�วไดว�ปรม�ณแคลเซยมเปนปจจยหนงในก�รเกดอ�ก�รไสสนำ�ต�ลของสบปะรดเท�นน และอ�จใชเปนเกณฑในก�รทำ�น�ยอ�ก�รไสสนำ�ต�ลไดตงแตเกบเกยว

คำ�สำ�คญ:สบปะรดปรม�ณแคลเซยมอ�ก�รสะท�นหน�ว

สบปะรดเปนพชทสำ�คญท�งเศรษฐกจของประเทศ ในป 2550 ประเทศไทยสงออกสบปะรดสดประม�ณ2,826ตนมลค�50.57ล�นบ�ทซงนอยกว�รอยละ1ของก�รสงออกสบปะรดทงหมดเนองจ�กมกพบอ�ก�รสะท�นหน�วหรอไสสนำ�ต�ล (Internal browning) ในผลสบปะรดระหว�งก�รเกบรกษ�และก�รขนสงทอณหภมตำ� ก�รศกษ�ในประเทศศรลงก�พบว�เมอใหแคลเซยมกบตนสบปะรดระหว�งก�รปลกและก�รพฒน�ของผลทำ�ใหผลทเกบรกษ�ทอณหภม15องศ�เซลเซยสเปนเวล�28วนเกดอ�ก�รไสมนำ�ต�ลลดลง(Herathet al., 2003)และสบปะรดพนธทมปรม�ณแคลเซยมสงพบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลตำ� โดยปรม�ณแคลเซยมในสบปะรดกลมพนธ Smooth cayenne มปรม�ณแคลเซยมม�กกว�กลมพนธ Queen ซงผกผนกบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลทเกดขนในสบปะรดกลมพนธQueenม�กกว�Smoothcayenne(Hewajuligeet al.,2003)ในประเทศไทยมร�ยง�นเบองตนเปนไปในท�งเดยวกนคอ เมอใหแคลเซยมระหว�งก�รพฒน�ของผลทำ�ใหผลเกดอ�ก�รไสสนำ�ต�ลลดลง(ทวศกดและคณะ,2544) ดงนนในท�งก�รค�ถ�มก�รตรวจวเคร�ะหปรม�ณแคลเซยมกอนก�รเกบเกยว และ/หรอก�รสงออก กอ�จลดปญห�ทเกดจ�กอ�ก�รไสสนำ�ต�ลทเกดขนได จงทำ�ก�รศกษ�เบองตนถงคว�มสมพนธระหว�งปรม�ณแคลเซยมของสบปะรดกลมพนธQueenและSmoothcayenneในประเทศไทยกบอ�ก�รไสสนำ�ต�ล โดยมวตถประสงคเพอทดสอบว�ปรม�ณแคลเซยมจะส�ม�รถทำ�น�ยก�รเกดอ�ก�รไสสนำ�ต�ลในสบปะรดไดหรอไม

อานตอหนา 2

เรา รก ในหลวง

2

สารจากบรรณาธการ

สารจากบรรณาธการ

งานวจยดเดนประจำ ฉบบ (ตอจากหนา 1)

อปกรณและวธก�ร

ผลและวจ�รณ

นำ�สบปะรดพนธภแล (กลมพนธ Queen) และพนธน�งแล (กลมพนธ Smooth cayenne)จ�กจงหวดเชยงร�ย สบปะรดพนธตร�ดสทอง (กลมพนธ Queen) และพนธปตต�เวย (กลมพนธSmoothcayenne)จ�กจงหวดระยองตร�ดและนครปฐมในระยะผลทเปลอกยงมสเขยวแตเนอเรมมสเหลองแลว สวนหนง (9 ผล) ม�วเคร�ะหปรม�ณแคลเซยมทงหมดในสวนบรเวณเนอและแกนผลกอนก�รเกบรกษ� โดยก�รนำ�ตวอย�งแหง 0.4 กรม ผสมกบกรดผสมHNO

3-HClO

4 อตร�สวน

2 :1 ปรม�ณ 5 มลลลตร แลวนำ�ไปยอยบนเครองยอยทควบคมอณหภม 70-270 องศ�เซลเซยสจนไดส�รละล�ยใสทงไวใหเยนปรบปรม�ตรดวยนำ�กลนเปน50มลลลตรและวเคร�ะหดวยเครองAtomicabsorptionspectrophotometer(ทศนยและจงรกษ,2542)สบปะรดอกสวนหนง(18ผล)นำ�ไปเกบทอณหภม10องศ�เซลเซยสเปนเวล�14และ21วนแลวย�ยไปเกบทอณหภม25องศ�เซลเซยสเปนเวล�1วนแลวประเมนพนทหน�ตดทเกดอ�ก�รไสสนำ�ต�ลเมอผ�ครงผลสบปะรดต�มย�วและคดเปนคะแนนจ�ก0-5ดงน 0คะแนนคอไมพบอ�ก�รไสสนำ�ต�ล 1คะแนนคอพบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลนอยกว�รอยละ10ของพนทหน�ตด 2คะแนนคอพบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลรอยละ10-25ของพนทหน�ตด 3คะแนนคอพบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลรอยละ25-50ของพนทหน�ตด 4คะแนนคอพบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลรอยละ50-75ของพนทหน�ตด 5คะแนนคอพบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลม�กกว�รอยละ75ของพนทหน�ตด

เมอเปรยบเทยบระหว�งกลมพนธ พบว�สบปะรดกลมพนธ Queen สวนใหญมปรม�ณแคลเซยมทงหมดม�กกว�กลมพนธ Smooth cayenneแตไมแตกต�งท�งสถต (Figure 1Aและ1B)ซงไมสอดคลองกบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลทพบในกลมพนธQueenทม�กกว�กลมพนธSmoothCayenne(Figure2Aและ2B)

Figure1 Total Calcium contents in the pulp and core of Queen (A) and Smooth cayenne (B)pineapplesatharvest

สวสดครบ ...สมาชก Postharvest

Newsletter ทกทาน สำาหรบฉบบน

เปนปท 9 ฉบบท 1 โดยทเราไดมการ

ปรบเปลยนและออกแบบรปเลมใหม

ทงหมด เพอใหมสสนสดใสนาตดตาม

อานมากยงขน ซงหากทานมขอแนะนำา

ตชมประการใด โปรดสงมาใหเราไดทาง

สำานกบรรณาธการ PHT Newsletter

นะครบ เพอทเราจะไดปรบปรงให

สอดคลองกบความตองการของผอาน

และเกดประสทธภาพการใหบรการสงสด

ขอฝากประชาสมพนธงาน สมมนา

วชาการวทยาการหลงการเกบเกยวแหง

ชาต ครงท 8 ทจะมขนระหวางวนท 1-3

กนยายน 2553 ณ โรงแรมดเอมเพลส

จงหวดเชยงใหม ตอนนทานสามารถ

ดรายละเอยดเพมเตมและลงทะเบยน

ออนไลนได แลวนะครบท

http://pht2010.phtnet.org/

คณะบรรณาธการ

3งานวจยดเดนประจำ ฉบบ

สรป

คำ�ขอบคณ

เอกส�รอ�งอง

Figure2 Internal browning of Queen (2A) and Smooth cayenne (B) pineapplesafterstorageat10๐Cfor14and21days

แตถ�เปรยบเทยบในกลมพนธเดยวกน พบว�ปรม�ณแคลเซยมทงหมดของสบปะรดกลมพนธ Queen คอสบปะรด พนธตร�ดสทองมคว�มสอดคลองแบบผกผนกบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลในพนธเดยวกน โดยสบปะรดทมปรม�ณแคลเซยมทงหมดสงสด คอ สบปะรดจ�กจงหวดนครปฐมไมพบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลหลงจ�กทเกบรกษ�ทอณหภม10องศ�เซลเซยสน�น21วนสวนปรม�ณแคลเซยมทงหมดของกลมพนธSmoothcayenne มคว�มสอดคลองแบบผกผนกบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลทงในพนธน�งแลและปตต�เวย ซงจ�กก�รวเคร�ะหปรม�ณแคลเซยมทงหมดพบว�ผลสบปะรดทมปรม�ณแคลเซยมทงหมดสงจะพบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลนอยซงจะมคว�มสมพนธแบบผกผน เนองจ�กแคลเซยมเกยวของกบก�รรกษ�คว�มแขงแรงของเยอหมเซลล ก�รควบคมชนดและปรม�ณของไอออนทผ�นเยอหมเซลลก�รปองกนก�รรวไหลของส�รต�งๆ(Picchioniet al.,1995)และยงส�ม�รถลดกจกรรมของเอนไซมlipoxygenaseทเกยวของกบก�รเสอมสภ�พของเยอหมเซลล (Mao et al.,2007) นอกจ�กนเมอเปรยบเทยบในพนธเดยวกน พบว�ปรม�ณแคลเซยมทงหมดของกลมพนธ QueenและกลมพนธSmoothcayenneในบรเวณสวนเนอสงกว�สวนแกนผลซงสอดคลองกบร�ยง�นในต�งประเทศว�แกนมปรม�ณแคลเซยมตำ�และแสดงอ�ก�รไสสนำ�ต�ลม�กกว�สวนเนอ (Hewajulige et al., 2003) แตในก�รทดลองนพบผลสอดคลองกบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลเฉพ�ะในกลมพนธ Queen แตพบผลตรงข�มในกลมพนธ Smooth cayenne ดงนนก�รตรวจสอบปรม�ณแคลเซยมทงหมดเพอก�รทำ�น�ยอ�ก�รไสสนำ�ต�ลของสบปะรดระหว�งเกบรกษ�ทอณหภมตำ�น�จะเปนไปไดในพนธเดยวกนในอน�คตจะศกษ�ในวงกว�งถงปรม�ณแคลเซยมขนตำ�ทมผลลดอ�ก�รสะท�นหน�ว ก�รใหแคลเซยมกอนก�รเกบเกยว และกลไกของแคลเซยมในก�รลดอ�ก�รน

ปรม�ณแคลเซยมทงหมดกอนก�รเกบรกษ�มคว�มสมพนธแบบผกผนกบอ�ก�รไสสนำ�ต�ลในสบปะรดกลมพนธ Smooth Cayenne สวนกลมพนธ Queen พบว�ปรม�ณแคลเซยมและอ�ก�รไสสนำ�ต�ลไมคอยมคว�มสมพนธแตจะพบคว�มสมพนธในพนธเดยวกน

ขอขอบคณศนยนวตกรรมเทคโนโลยหล งการ เกบ เก ยวมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ในการสนบสนนทนการศกษาสำาหรบผวจยครงน

ทวศกด แสงอดม, จงวฒนา พมหรญ, สมเกยรต นวลละออง, บญเกอ ทองแท, ไพรตน ชวยเตม และ เบญจมาส รตนชนกร. 2544. ศกษาการปองกนการเกดสนำาตาลของสบปะรดพนธ ตราดสทอง. เอกสารเผยแพร ศนยวจยพชสวนจนทบร สถาบนวจยพชสวนจนทบร.2หนาทศนย อตตะนนทน และ จงรกษ จนทรเจรญสข. 2542. การวเคราะห ดนและพช. ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร มหาวทยาลย เกษตรศาสตร.108หนา.Herath, H.M.I., D.C. Bandara and D.M.G. Abeysinghe Banda. 2003. Effect of pre-harvest calcium fertilizer application on the control of internal browning development during the cold storage of pineapple ‘Mauritius‘ (Ananas comosus (L.) Merr.). JournalofHorticulturalScience&Biotechnology78:762-767.Hewajulige, I.G.N., R.S. Wilson Wijeratnam, R.L.C. Wijesundera and M. Abeysekera. 2003. Fruit calcium concentration and chilling injury during low temperature storage of pineapple. Journal of the Science of Food and Agriculture 83:1451-1454.Mao, L.C., G.Z. Wang, C.G. Zhu, and H.Q. Pang. 2007. Involvement of phospholipase D and liposygenase in response to chilling stress in postharvest cucumber fruits. Plant Science 172: 400-405.Picchioni, G.A., A.E. Wattada, W.S. Conway, B.D. Whitaker and C.E. Sams. 1995. Phospholipid, galactolipid, and steryllipid composition of apple fruit cortical tissue following postharvest CaCl

2infiltration.Phtochemistry39:763-769.

4 งานวจยของศนยฯ

งานวจยของศนยฯ

ผลของไคโตซานตอการสรางสารตานเชอรา Lasiodiplodia sp. ในลำาไยพนธดอกอนและหลงการเกบเกยว

ผลของสารประกอบฟนอลตอการเกดสนำาตาลของผลลองกอง

Effect of Chitosan on the Antifungal Substance Production of Lasiodiplodia sp. in Pre and Postharvest Longan Fruit cv. Daw

Effect of phenolic compound on browning of longkong fruit

โดย ...ปยะวรรณ ขวญมงคล1 และ อราภรณ สอาดสด2

1 สถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว / ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

มหาวทยาลยเชยงใหม 2 ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร / ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม

โดย ...อนทรา ลจนทรพร วารช ศรละออง เฉลมชย วงษอาร และศรชย กลยาณรตน

สายวชาเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลย /

ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบ เกยว มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

ก�รทดสอบห�คว�มเขมขนของส�รเคลอบผวไคโตซ�นพอลเมอรทเหม�ะสมในก�รยบยงก�รเจรญของเชอLasiodiplodiasp.โดยเพ�ะเชอบนpotatodextroseagar(PDA)ทผสมส�รละล�ยไคโตซ�นใหมคว�มเขมขน0.05,0.25,0.5และ1%พบว�ไคโตซ�นพอลเมอรคว�มเขมขน0.5และ1%ส�ม�รถยบยงก�รเจรญของเชอLasiodiplodia sp. ไดอย�งสมบรณ จงไดศกษ�ผลของส�รเคลอบผวชนดนทคว�มเขมขนทงสองตอก�รสร�งส�รต�นเชอร�ในลำ�ไยโดยเกบรกษ�ลำ�ไยพนธดอหลงเกบเกยวทผ�นก�รเคลอบผวดวยไคโตซ�นคว�มเขมขนดงกล�วทอณหภม100Cเปนเวล�14วนพบว�ไคโตซ�นพอลเมอรไมมผลตอก�รกระตนหรอชกนำ� ก�รสร�งส�รต�นเชอร� Lasiodiplodia sp. ในเปลอกลำ�ไยทระยะเวล�ก�รเกบรกษ�ต�งๆ ก�รทดสอบห�คว�มเขมขนของไคโตซ�นโอลโกเมอรทเหม�ะสมในก�รฉดพนเพอยบยงก�รเจรญของเชอ Lasiodiplodia sp. โดยเพ�ะเชอบน PDA ทผสมส�รละล�ยไคโตซ�นใหมคว�มเขมขน 0.05, 0.25, 0.5 และ 1% พบว� ไคโตซ�นโอลโกเมอร 1% ส�ม�รถยบยงก�รเจรญของเชอLasiodiplodia sp. ไดอย�งสมบรณ เมอนำ�ไคโตซ�นโอลโกเมอร0.5และ1%ไปฉดพนผลลำ�ไยกอนก�รเกบเกยว พบว�ทงสองคว�มเขมขน ส�ม�รถชกนำ�หรอกระตนใหเปลอกลำ�ไย สร�งส�รยบยงก�รเจรญของเชอLasiodiplodiasp.ได

ก�รศกษ�ผลของส�รประกอบฟนอลตอก�รเกดสนำ�ต�ลของผลลองกองโดยจมผลลองกองในส�ร cinnamic acid คว�มเขมขน 130 mM ส�ร catechol คว�มเขมขน 130 mM และ จมส�รphenylalanine คว�มเขมขน 50mM เปรยบเทยบกบผลลองกองทจมนำ�กลน เปนระยะเวล� 1น�ทนำ�ไปเกบรกษ�ทอณหภม 25 องศ�เซลเซยส คว�มชนรอยละ 75-80 พบว�ผลลองกองทจมดวยส�ร catechol มคะแนนก�รเกดสนำ�ต�ล ม�กกว�ผลลองกองทจมดวยส�ร phenylalanine และcinnamicacidต�มลำ�ดบก�รจมผลลองกองในนำ�กลนมก�รเกดสนำ�ต�ลนอยทสดสอดคลองกบค�L ในผลลองกองทจมดวยส�ร catecholม ค� Lลดลงอย�งรวดเรวม�กกว�ผลลองกองทจมดวยส�รphenylalanineส�รcinnamicacidและนำ�กลนต�มลำ�ดบ

คำ�สำ�คญ:ลองกองก�รเกดสนำ�ต�ลส�รประกอบฟนอล

บทคดยอ

บทคดยอ

5งานวจยของศนยฯ

การวเคราะหและสกดอนลนจากแกนตะวน

Determination and Extraction of Inulin from Jerusalem Artichoke

โดย ...วภาว ศรคำาภา และ จนทน อรยะพงศสรรค

ภาควชาเทคโนโลยอาหาร คณะเทคโนโลย / ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

มหาวทยาลยขอนแกน

ศกษ�ก�รเปลยนแปลงของคว�มชนและปรม�ณอนลนของหวแกนตะวน 2 พนธ (JA 89ชยภม และ HEL 65) ขณะเกบรกษ�ทอณหภม 5 ºซ พบว�ระยะเวล�ในก�รเกบรกษ�มผลทำ�ใหปรม�ณคว�มชนและอนลนลดลง โดยทคว�มชนลดลงอย�งมนยสำ�คญจ�ก 0 ถง 10 สปด�หในทงสองส�ยพนธ (P≤0.05)(JA89ชยภม:82.05เปน53.80และHEL65:79.30เปน54.71%).สวนปรม�ณอนลนในหวสดลดลงอย�งมนยสำ�คญ (P≤0.05) ในสปด�หท 5 และ10และไดศกษ�วธก�รทำ�แหงหวแกนตะวนโดยใชตอบลมรอนในสภ�วะต�งๆ พบว�วธก�รทำ�แหงไมมผลตอปรม�ณอนลนและใยอ�ห�รรวม แตมผลตอชนดของส�ยพนธ โดยทพนธ JA 89 ชยภม ใหปรม�ณอนลนสงสด (47.60%) นอกจ�กนนไดศกษ�วธก�รสกดอนลนเปนผง โดยใชวธก�รสกดในสภ�วะต�งๆแลวใชก�รทำ�แหงสองวธ (ทำ�แหงแบบพนฝอยและแบบแชแขงระเหด) พบว�วธก�รสกดใหผงอนลน ทมปรม�ณอนลนและใยอ�ห�รรวมแตกต�งกนอย�งไมมนยสำ�คญ (P>0.05) แตผงอนลนทไดมคณสมบตแตกต�งกน โดยท ก�รสกดอนลนแลวทำ�แหงแบบพนฝอยใหผงอนลนทมดชนก�รละล�ยนำ�และคว�มหนดสงสด

คำ�สำ�คญ :อนลนแกนตะวนโอลโกฟรคโตส

บทคดยอ

อยาพลาด ...

ระหวางวนท 1-3 กนยายน 2553 ณ โรงแรมดเอมเพลส จงหวดเชยงใหม

จดโดย ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวรายละเอยดเพมเตมและลงทะเบยนออนไลนไดท

http://pht2010.phtnet.org/

การกำ จด Mycotoxin ดวยจลนทรย

6 นานาสาระ

การกำ จด Mycotoxin ดวยจลนทรยดร.เยาวพา สวตถ กลมวจยอตสาหกรรมเทคโนโลยชวภาพ

Mycotoxinเปนส�รพษทผลตโดยเชอร�พบว�มกจะปนเปอนอยในอ�ห�รและอ�ห�รสตวเชนธญพชผลไมเครองเทศนม

และเนอสตว Mycotoxin เปนส�รพษทกอใหเกดโรคทงในมนษยและสตวทงชนดเฉยบพลนและเรอรง โดยเฉพ�ะอย�งยงประเทศ

แถบเมองรอน จ�กก�รสมตวอย�งประช�กรในประเทศแถบแอฟรก�ตะวนตก พบว�ม�กกว� 98% ของประช�กรจะตรวจพบ

aflatoxin ในร�งก�ย ซงมผลตอสขภ�พของประช�กรโดยรวมและสงผลกระทบตอเศรษฐกจของประเทศดวย ในประเทศทพฒน�

แลวจะมขอกำ�หนดเกยวกบก�รปนเปอนของ mycotoxin ในอ�ห�รทเขมงวดม�ก แตสำ�หรบประเทศทกำ�ลงพฒน� ก�รปนเปอน

ของmycotoxinยงเปนปญห�ทสำ�คญและยงแกไขไมไดเนองจ�กคว�มไมเขมงวดในก�รตรวจสอบปญห�คว�มย�กจนและปญห�

ก�รข�ดแคลนอ�ห�ร

ในชวงทศวรรษทผ�นม�ไดมก�รศกษ�วจยเพอห�วธทจะกำ�จดmycotoxinออกจ�กอ�ห�รคนและอ�ห�รสตวทงโดยวธท�ง

ก�ยภ�พและวธท�งเคมถงแมว�จะมหล�ยวธทส�ม�รถลดก�รปนเปอนของmycotoxin ไดแตเมอคำ�นงถงค�ใชจ�ยและวธปฏบต

ทยงย�กกไมคมกบก�รนำ�ม�ใชเชนก�รเตมส�รเคมลงในอ�ห�รสตวเพอทจะดดซบmycotoxinแตส�รดดซบเหล�นนจบกบtoxin

ไดเพยงบ�งกลมหรอจบไดเพยงเลกนอยเท�นน

มจลนทรยหล�ยชนดทงแบคทเรยและเชอร� เชน Flavobacterium aurantiacum, Corynebacterium rubrum, Candida lipolitica,

Trichoderma viride และMucor spp.พบว�ส�ม�รถผลต enzyme ทส�ม�รถทำ�ล�ย mycotoxin ได แตกยงมปญห�เกยวกบคว�ม

เปนพษและผลข�งเคยงทอ�จมตอคณภ�พและรสช�ตของอ�ห�ร ตอม�จงมก�รทดลองนำ�ยสต Saccharomyces cerevisiae และ

Lactic acid bacteria (LAB) ม�ใชในก�รลดก�รปนเปอนของ mycotoxin ซงกพบว�ส�ม�รถลดปรม�ณของ mycotoxin ทปน

เปอนในอ�ห�รไดดและมคว�มปลอดภยดวย เพร�ะโดยปกตยสตและ LAB กถกใชเปน starter culture ของกระบวนก�รหมกใน

อตส�หกรรมอ�ห�รและเครองดมอยแลว ดงนนยสตและ LAB จงเปนจลนทรยทมศกยภ�พทจะนำ�ม�ใชในก�รแกปญห�ก�ร

ปนเปอนของmycotoxinในอ�ห�รได

7นานาสาระ

โครงสรางของผนงเซลล และ binding mechanism S. cerevisiae และ LAB มโครงสร�งของผนงเซลลทแตกต�งกน

จงทำ�ใหก�รจบกบ toxinนนแตกต�งกนดวยผนงเซลลของS. cerevisiae

มโครงสร�งท�งเคมเปนลกษณะ bi-layered องคประกอบหลกของผนง

เซลลประม�ณ 85-90%ประกอบดวยmannoprotein และ-D glucan ซง

เปนส�รประกอบpolysaccharideทมนำ�ต�ลกลโคสเชอมตอกนดวยพนธะ

1,3-linkageและ1,6-linkageก�รกำ�จดmycotoxinของยสตนนตวtoxin

จะถกจบทผนงเซลล ไมไดเกดจ�กกระบวนก�ร metabolism ภ�ยในเซลล

ดงนนเซลลยสตทต�ยแลวกส�ม�รถใชในก�รกำ�จด toxin ไดดวย โดยพบ

ว�mannanทผนงเซลลจะเปนตวทจบ aflatoxin และ ochratoxinAและ

-D-glucanจะเปนตวจบกบzearalenoneและT-2toxin

สำ�หรบ LAB ซงเปน gram-positive bacteria โครงสร�งของผนง

เซลลจะแตกต�งจ�กยสตโดยผนงเซลลสวนใหญจะประกอบดวยpeptidoglycan

หล�ยชนโดยมส�รอนปะปนอยดวย เชน teichoicacid, lipoteichoicacid

และ neutral polysaccharide โดย teichoic arid และ polysaccharide จะ

จบกบ toxin ไดดกว� peptidoglycan จ�กก�รศกษ�เพอห�สภ�วะทเหม�ะ

สมในก�รจบกบtoxinของLABโดยก�รtreatเซลลของLABดวยurea,

NaClและCaCl2พบว�ก�รbindingกบtoxinจะลดลงเนองจ�กureaจะ

ไปมผลทำ�ใหhydrophobicinteractionลดลงขณะทNaClและCaCl2มผล

ทำ�ใหelectrostaticinteractionลดลงสำ�หรบสภ�วะคว�มเปนกรด-ด�งนน

พบว�pHไมมผลตอก�รจบกบaflatoxinB1แตจะมผลตอaflatoxinB2ซง

แสดงใหเหนว�mycotoxinแตละชนดมbindingmechanismทแตกต�งกน

Mycotoxin adsorption โดยยสตและ LAB มก�รศกษ�ถงก�ร

กำ�จด mycotoxin ในอ�ห�รโดยยสต เชน ก�รนำ�เมลดข�วโพดทปนเปอน

ดวย zearalenone ม�ผลต ethanol พบว�เมอผ�นกระบวนก�รหมกดวย

S. cerevisiae ปรม�ณของ toxin จะลดลง และจ�กก�รทดลองนำ�ยสต

จำ�นวน 12 ส�ยพนธม�ผสมกบเมลดข�วโพดทปนเปอนดวย aflatoxin

กพบว�S. cerevisiaeและ C. kruseiส�ม�รถจบกบaflatoxinไดม�กกว�

60 %w/w โดยยสตสวนใหญจะจบกบ aflatoxin B1 นอกจ�กนกยง

มก�รทดลองใช เซลลยสตและผนงเซลลของยสต เตมลงในอ�ห�ร

สตวกพบว�ส�ม�รถลดคว�มเปนพษของmycotoxinไดดวย

ในอตส�หกรรมก�รเลยงไกโดยปกตจะมก�รเตมเซลลของS. cerevisiae

ในอ�ห�รไก เพอใชเปนprobioticและยงพบว�S. cerevisiaeส�ม�รถลด

ก�รปนเปอนของaflatoxinB1ไดอกดวยโดยยสตทเตมในอ�ห�รไกนนจะ

เปนสวนผนงเซลลซงเปนBy-product จ�กกระบวนก�รผลตเบยรไดมก�ร

ทดลองโดยใหหนทไดรบaflatoxinB1กนอ�ห�รทผสมดวยยสต

S. cerevisiae พบว� toxicity ทเกดจ�ก aflatoxin B1 จะลดลงอย�งมนยสำ�คญ

และจ�กก�รศกษ� in vitro โดยใชmannan- oligosaccharide ซงเปนสวน

ประกอบของผนงเซลลของ S. cerevisiae ผสมกบ aflatoxin B1 พบว�

mannan-oligosaccharide ส�ม�รถจบกบ aflatoxin B1 ไดถง 95 %w/w

นอกจ�ก S. cerevisiae จะลดก�รปนเปอนของ toxin ในอ�ห�รไดแลวยง

ส�ม�รถลดก�รปนเปอนของtoxinในนำ�ผลไมไดดวยโดยS. cerevisiae จะ

จบกบochratoxinAในนำ�องน ไดดท pH3.0และยงพบว�heat- treated

cellส�ม�รถจบกบtoxinไดถง90%w/wขณะทviablecellจะจบกบtoxin

ไดเพยง35%w/w เท�นนซงกเปนผลด เพร�ะก�รนำ�เซลลยสตทต�ยแลว

ม�ใชกำ�จด mycotoxin จะไมกอใหเกดปญห�เกยวกบคณภ�พและคว�ม

ปลอดภยของอ�ห�ร

สำ�หรบก�รใช LAB เพอกำ�จด mycotoxin นนไดมก�รทดลองโดย

ใชLAB5ส�ยพนธคอLactobacillus rhamnosusstrainGGและLC705,

L. acidophilus,L. gasseriและL. casei จบaflatoxinB1,B2,G1และ

G2 ซงจ�กผลก�รทดลองพบว� L. rhamnosus ทง 2 ส�ยพนธจะจบกบ

afltoxin B1 ไดดทสด คอ 80 %w/w และจ�กก�รเปรยบเทยบก�รจบของ

toxinระหว�งnon–viablecell(heatandacidtreated)และviablecellของ

L. rhamnosusพบว�non–viablecellจะจบกบtoxinไดถง90%w/wขณะ

ท viable cell จะจบกบ toxin ไดเพยง 50 %w/w ซงกใหผลเชนเดยวกบ

S. cerevisiaeจะเหนไดว�ทงS. cerevisiae และLABส�ม�รถจบกบtoxin

ไดหล�ยชนด ทงนกขนอยกบส�ยพนธ S. cerevisiae และ LAB สภ�วะ

แวดลอมและกลไกในก�รจบดวย

ก�รปนเปอนของ mycotoxin ในวตถดบและอ�ห�รเปนปญห�

ทสำ�คญตอผบรโภค เพร�ะก�รนำ�วตถดบทปนเปอนม�ปรงเปนอ�ห�ร

mycotoxin เหล�นนยงคงตกค�งอยในอ�ห�ร ดงเหนไดจ�กก�รตรวจพบ

aflatoxin ในผลตภณฑจ�กนม และธญพช โดยจะเหนไดว� S. cerevisiae

และLABมศกยภ�พทจะนำ�ม�ใชเปนmycotoxinbinderไดอย�งดเพร�ะ

ส�ม�รถจบกบ toxin ไดหล�ยชนด และมคว�มปลอดภยตอผบรโภคหรอ

แมแตก�รใชสวนของผนงเซลลของทง S. cerevisiae และ LAB เปน

mycotoxin binder เองกส�ม�รถใชไดโดยไมมผลกระทบตอคณภ�พของ

ผลตภณฑ จงควรมก�รศกษ�เพมเตมในเรองของคว�มคงตวและสภ�วะท

เหม�ะสม ทจะทำ�ใหยสตและ LAB มประสทธภ�พเมออยในระบบ

ท�งเดนอ�ห�ร รวมถงก�รพฒน�ใหอยในรปแบบทสะดวกและปลอดภย

ตอก�รใชง�น ซงกจะเปน ประโยชนอย�งม�กกบประเทศทกำ�ลงพฒน�ท

ประสบกบปญห�ก�รปนเปอนของmycotoxinในอ�ห�ร

เอกส�รอ�งอง

1. BataA. and Lasztity R.Detoxification ofMycotoxinContaminated

FoodandFeedbyMicroorganisms.TrendsinFoodScienceand

Technology.1999;10:223-228.

2. Shetty P.H. and Jespersen L. Saccharomyces cerevisiae and Lactic

Acid Bacteia as Potential Mycotoxin Decontaminating Agents.

TrendsinFoodScienceandTechnology.2006;17(2):48-55.

สรปขาวเดนรายไตรมาส

PHT สารสนเทศ

8 ขาวสารเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

เครองวดความชนลำ ไยอบแหงทงเปลอก ประหยดเชอเพลง เวลา และเงนทน มาตรฐานสนคาลำาไยอบแหงเพอการสงออก กระทรวงพาณชย กำาหนดใหลำาไยอบ แหงมระดบความชนไมเกนรอยละ 14 และไดกำาหนดวธมาตรฐานในการหาปรมาณความชนลำาไยอบแหงทงเปลอก โดยการอบแหงในตอบลมรอน หรอตอบสญญากาศ ซงการอบแหงโดยตอบลมรอนหรอตอบสญญากาศเปนวธทแมนยำาไดคาความชนทเชอถอได แตใชเวลาในการอบแหงจนไดนำาหนกคงทไมตำากวา 18 ชวโมง จงจะคำานวณผลเปนคาเปอรเซนตความชน ซงเปนวธการทใชเวลานานมากทำาใหไมเหมาะในการใชหาความชนลำาไยอบแหง เพอการคาและไมสะดวกในการปฏบต

นายอคคพลเสนาณรงคผอำานวยการสถาบนวจยเกษตรวศวกรรมกรมวชาการเกษตรกลาววากลมวจยเกษตรวศวกรรมหลงการเกบเกยว สถาบนวจยเกษตรวศวกรรม กรมวชาการเกษตร ไดดำาเนนการวจยและพฒนาตนแบบเครองวดความชนลำาไยอบแหงทงเปลอก ทสามารถวดความ ชนลำาไยอบแหงเพอการคาและการสงออกโดยใชเวลาในการวดหาคานอย ไดคาทนาเชอถอและสอดคลองกบผลจากวธในหองปฏบตการ สามารถใชงานไดงายและสะดวกรวดเรว ซงจะเปนประโยชนแกเกษตรกรผประกอบการลำาไยอบแหงตลอดจนพอคาทรบซอลำาไยอบแหงทงเปลอก

นายชศกด ชวประดษฐ วศวกรการเกษตรชำานาญการพเศษกลมวจยวศวกรรมหลงการเกบเกยว และทมงานวจย ไดดำาเนนการพฒนาเครองมอวดความชนลำาไยโดยเรมจากเครองมอวดความ ชนลำาไยอบ แหงทงเปลอกแบบความตานทานไฟฟา ซงเปนเครองวดแบบหวเสยบ แสดงผลแบบ อนาลอก วดลำาไยทละลก การวดทละลกทำาใหการดำาเนนการวดลำาไย  เพอเปนตวแทนจำานวนขนาดใหญ เชน การอบแหงลำาไยทงเปลอกแบบกระบะซงมปรมาณไมนอยกวา2ตนจะใชเวลาดำาเนนการนานมาก

หลงจากทไดดำาเนนการพฒนาทดสอบ ปรบปรง แกไข ในชวงหลง กไดเครองมอวดความชนลำาไยอบแหงทงเปลอก ซงพฒนาขนมาใหวดลำาไยขนาด เอเอ ซงเปนขนาดเพอการสงออก โดยวดครงละ 15 ลก โดยกระบวนการเรมจากการแกะเปลอกลำาไยอบแหงทคดออกมาเปนตวอยางขนาด เอเอ จำานวน 15 ลก เสรจแลวนำามาบรรจในหววดทรงกระบอก ปดฝาใหแนน เปดสวตชเครองวด นำาหววดทบรรจตวอยางไปใสในชองบรรจหววดของเครองกดปมอานคาซงจะใชเวลาในการวด ตงแตเรมแกะเปลอกตวอยางจนกระทงการวดเสรจสนไมเกน 5นาท มาตรฐานทใชในการหาความชนพบวา สามารถวดความชนลำาไยอบแหงตงแตเรมการอบลำาไยสดจนไดลำาไยแหงโดยสามารถวดในชวงความชน  60% ถง 10% (ความชนมาตรฐานเปยก) ทคาความผดพลาดบวกลบไมเกน0.25

เครองวดขนาดนการวดทำาได 2 วธ คอ  ใชงานอยกบทโดยใชหมอแปลงไฟฟาเสยบเขากบไฟบาน หรอจะใชกบถาน9โวลตนำาออกไปวดความชนลำาไยในภาคสนามได สามารถวดความชนลำาไยในระหวางการซอขายและวดระหวางดำาเนนการอบ ซงเครองนสามารถบอกไดวา ขณะนลำาไยแหงดแลว คอ ความชน 14% กจะหยดทำางาน นอกจากนนยงสามารถนำาไปวดในระหวางการเกบรกษาลำาไยอบแหงไดดวย

สนใจสอบถามไดทกลมวจยวศวกรรมหลงการเกบเกยว  สถาบนวจยเกษตรวศวกรรม  คลองหลวง  จงหวดปทมธาน โทร. 0-2529-0663-4. ทมา:หนงสอพมพเดลนวสวนท22กมภาพนธ2553http://www.dailynews.co.th/newstartpage/index.cfm?page=content&categoryID=339&contentID=49954

http://www.phtnet.org